Book Title: Pravachan Saroddhar Uttararddh
Author(s): Nemichandrasuri
Publisher: Devchand Lalbhai Pustakoddhar Fund
Catalog link: https://jainqq.org/explore/600108/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreSThi- devacandra- lAlabhAI - jainapustakoddhAre - granthAGkaH - 64. svaparasamayajJAnanidhizrIsiddhasena sUrizekhararacitavRttyalaGkRtaH avadhRtasiddhAntahRdayazrImannemicandrasUripravaranirmitaH zrIpravacanasAroddhAraH ( uttarabhAgaH ) (samUlo vividhAnukramayutaH) mudraNakArikA-zreSThi- devacandra- lAlabhAI - jainapustakoddhArasaMsthA / prasiddhikArakaH - jIvanacandra sAkaracaMndra jaherI, asyAH kAryavAhakaH / idaM pustakaM mohamayyAM jIvanacaMda sAkaracaMda jhaherI ityanena nirNayasAgarayantraNAlaye kolabhATavIdhyAM 26-28 tame rAmacaMdra yesU zeDagedvArA mudrayitvA prakAzitam / prati 1000] vIrasaMvat 2452. vikrama saMvat 1982. - paNyaM catvAro rUpyakAH kAISTasya 1926. + Rs. 4-0-0 Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ All rights reserved by the Trustees of the Fund. ] Printed by Ramchandra Yesu Shedge, at the Nirnaya-sagar Press, No. 26-28, Kolbhat Laue, Bombay Published by Shah Jivanchand Sakerchand Javeri, for Seth Devchand Lalbhai Jain Pustakoddhara Fund, No 114, 116 Javeri Bazar, Bombay. Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreSThI devacanda lAlabhAI javherI. janma 1909 vaikramAde kArtikazuklaikAdazyAM sUryapure The Late Seth Devchand Lalbhai Javeri. Born 1853 A. D. Surat. niryANam 1962 vaikramAbde pauSakRSNa tRtIyAyAm, mumbayyAm or Private & Personal Use Onl The Lakshmi Art Printing Works, Byculla. Died 1906 A. D. Bombay. Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreSThi devacaMda lAlabhAI jainapustakoddhAre adyAvadhi mudritagranthAnAM sUciH / mUlakatto TIkAko racanAkAla mudraNa mUla.TIkA. sthAnaM paNyaM / aMkaH granthanAma. loka. patra. vizeSaH viSayaH " kAlaca mU. TIkA. prati. 1 vItarAgastotraM zrIhemacaMdrasUriH prabhAnandasUriH mU. *200 pa.89 vItarAgakI stuti (abhaya0jinava TI.2100 labha. abhaya. deva pramaziSyaH) " paJjikA zrIsomasundara- 1512 ni.sA.pre. // ) TI. 625 pra.500 prathamAdarzaH harSacandrIyaH ziSyaH vizAlarAjaH . 1911 * yaha saMkhyA anumAnaseM he. For Private Personal Use Only Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ grantha // 1 // aMkaH grandhanAma. mUlakatI TIkAkarttA 2 zravaNapratikramaNaM gaNadharaH 3 syAdvAdabhASA zubhavijayagaNi: zubhavijayagaNi: ( pramANanayata prakAzikA ) ( hIrasUriziSyaH ) 4 pAkSikasUtravRtti: gaNadharaH yaha saMkhyA anumAnaseM hai. racanAkAla mUla. TIkA. mudraNa. sthAna paNyaM kAlazva gujarAtI- ") pre. muMbaI 1911 gujarAtI presa muMbaI. 1911 patra. loka. mU. TIkA. prati pa. 15 pra. 500 vizeSaH vIragaNizrIcandra 1180 ni. sA. pra. 17) mU. * 300 pa. 78 aNahilapATana yazodevaH TI. 2700 pra. 500 muMbaI 1911 viSayaH sAdhuvratoMke aticArakA pratikramaNa pa. 14 zrIvijayasena sUrinirde- tattrapramANanayavicAra pra. 500 zAt sAdhumahAvrata ora zrutakIrtana sUcI. // 1 // jainelibrary.org Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ S digambarakhaNDana - 5 adhyAtmamatapa- (hIrasUri vijayasenarIkSA (pRthag bijayadeva0vijayasiMhamUlam) kAle (kalyANa. lAbha. jIta. nayavijayaziSyaH) zrIyazovijayamahopAdhyAyaH ni.sA.pre. 1) gAthA 184 pa.114 muMbaI pra. 500 1111 6 SoDazakaM (pRthak-mUla) zrIharibhadrasUriH yazobhadraH zrIyazo vijayamahopAdhyAyazca ni.sA.pre. 1 muMbaI 1911 dharmaparIkSA vagere CONOTESCARROCESSES mU. 25. pa. 106 pra. 500 7 kalpasUtravRttiH bhadrabAhusubodhikA AcAryA I RISIREASAIRASARA*** jainapresa surata. 1911 ) mU.1216 pa.600 pra. 500 Tibt jinacaritra, sthavirAvalI, sAmAcArI vinayavijayaupAdhyAyaH (hIrasUri, vijayasena, vijaya. tilaka, vijayAnandakAle) 8 vandAlvRttiH gaNadharaH (zrAvakAnuSThAnavidhiH) zrAvaka ke cha Avazyaka zrIdevendrasUri (tapA0 zrIjagacandra ziSyaH) ni.sA.pre. muMbaI 1912 TI.2720 pa. 96 pra. 500 Jan Education For Private Personel Use Only Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ grantha sUcI. 26-ON aMkaH granthanAma. mUlakattA vizeSa: mudraNaTIkAkartA racanAkAla mUla TIkA sthAna sthAna paNyaM kAla - mUla TIkA prati viSayaH // 2 // 1912 pra. 500 9 dAnakalpadruma. devasundara-somasundaraziSyaH jinakIrtiH 10 yogaphilaoNsaoNphI. bhagubhAi (kArabhArI) thAmasana, pRSTha. 264 pra.1000 eNDako, madAsa. 1912 dhanAjIkA jIvana vRttAnta aMgrejI, amerikA cikAgomeM diyAhunA 1893 meM vIracaMda rAghavajI gAMdhIkA bhaassnn| devasUriziSya mANikyasUri ora zaMkarAcAryakA kartRtvAdi vaadvivaad| ni.sA.pre. 11 jalpakalpalatA. somasundara-munisundara-jayacaMdra-rana zekharaziSya rakhamaNDanaHratazekhara kAle naMdiranaziSya, pra. 23 SCAMC-SC-CGT | 12 yogadRSTisamu- svopajJaH haribhadrasUrikRtaH cayaH maitrIAdi ATha dRSTi, 2 // ahamadA-9) TI. 226 pRSTa. 90 bAda siTi pra.475 presa 1912 -34 For Private & Personel Use Only Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 karmmaphilaoN. bhagubhAi kArabhArI saoNphI 14 AnandakAvyamahodadhiH mauktikaM 1 Jain Education anal 33 " kusuma zrIrAsa lAvaNya vijaya ziSyanIti vijayaziSyagaMga vijayaH 33 zAlibhadrarAsa, jinahaM saziSyaH matisAraH " azokacaMdarohiNI. Anandavimala0 gharamasiMha0 jaya0 kIrti0 vinaya0 dhIravimalaziSyanayavimalajI. 16: 1770 jaina presa- 1) surata 1923 1772 brahmavAdina 1-) madrAsa 1913 premalAlacchI vijayAnanda0 munivijaya0 ziSyaH 1689 darzanavijaya rAsa. pRSTha. 166 pra. 1000 pa. 462 pra. 1000 aMgrejI, amerikA cikAgo meM diyA huA 1893 meM vIracaMda rAghavajI gAMdhIkA bhASaNa vijayadeva0prabha0 rakha0 kSamA0kAle, mAtara nagare vijaya prabhu sammati se jJAnavimala AcAryane suratabaMdara saitapura (sukhasAgarane ) likhA abarahAnapurakA dalapurameM. %%%% Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ grantha // 3 // aMkaH granthanAma mUlakarttA TIkAkarttA 15 dharmaparIkSA. 16 zAstravAsI zrIharibhadrasUriH zrIyazovijayosamuccayavRtti. pAdhyAyaH 17 karmma prakRtiH zivazammaisUraH malayagiriH 18 kalpasUtramUlaM zrIbhadrabAhubhAcAryAH kAlikAcArya kathA ca padmasAgaragaNi: ( dharmmasAgara ci- 1645 ni. sA. pre. 1) mU. 1484 pa. 58 malasAgaraziSyaH ). muMbaI. pra. 500 1913 racanAkAla mUla TIkA yaha saMkhyA anumAnaseM hai. mudraNasthAna paNyaM kAla patra loka mUla TIkA prati dhamrmmAbhyu0 2) *mU. 700 pa. 431 TI. pra. 500 * 12000 banArasa. 1914 . ni. sA. pre. 14 mU. 475 muMbaI. 1913 ni. sA. pre..-8-.. muMbaI. 1914 - mU. 1200 65 kAvya pa. 220 pra. 550 pa. 695 pra.1000 vizeSaH viSayaH purANoM vigeraha kI parIkSA nAstikAdi darzanokI parIkSA bandhanAdika aSTa karaNa jinacaritrAdi ora kAlikAcArya vRttAnta sUcI. // 3 // Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19 paJcapratikramaNAni gaNadharAdi " 0-4-0 rAmacaritra. 20 bhAnandakAvya- vijayakrASi, dharmamuni, kSemasAgara, 1583 jaina presa -10-. mahodadhi maukti- padmamuni, guNasAgara, kezarAja surata. kaM rAmayazo 1914 rasAyanarAsa pa.370 pra.1000 21 AnandakAvya mahodadhi 3 1674 , bharata rAsa RSabhadAsa, sAgaNaputra. ,, jayAnandakebalI vANAkavi vijayAnandarAjye rAsa. 1686 , baccharAjadeva- lAvaNyasamaya (lakSmIsAgararAjye) rAjarAsa munisundarasUrikA 8000 bAlA caritraparaseM, kathapura, - Jain Education Intematiana For Private & Personel Use Only Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ grantha // 4 // mUla karttA ,, surasundarIrAsa. naya sundarajI. aMkaH granthanAma. 22 upadezarakhA karaH munisundara sUriH " naladamayantI- megharAja pArzvacanda, samaracaMdra, rAmacaMdra rAsa ,, haribalamacchI- jina harSa ( jinacaMdrarAjye ) rAsa. racanAkAla TIkAkatI mUla TIkA mudraNasthAna kAla 1664 1646 ahamadA // 5) bAda DAyamaMDa jubilI. 1914 1746 paNyaM ni.sA. pra. 11) muMbaI. 1914 zloka patra mUla TIkA prati 775 pa. 439 pra.1000 pa. 231 pra. 500 vizeSaH viSayaH deva, guru, dharma, ora zrAvakAdikA svarUpa. sUcI. // 4 // Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 23 caturviMzatiji- zrIvijayasenakAle AnandavijayadalA nAnandastutiH ziSyaH nirmala pri. ahamadAbAda. 1914 66 pa.30 pra. 500 caubIsa tIrthakarakI stuti C24 SaTpuruSacaritraM devasundara ziSyaH kSemakaraH uttamottamAdi chaha puruSa luhAnApre. bha baDodA 1915 pra. 500 ASUS XHAUSSOSHA 25 sthUlabhadcaritraM jayAnandasUriH 690 . .. 1915 zIlakI mahattAmeM pa.44 pra.750 AIRES RESSORASARASAAC 26 dharmasaMgrahaH vijayAnanda, zAntivijayaziSyaH pUrvArddhaH svopajJaH mAnavijayopAdhyAyaH ni.sA.pre.) muMbaI. 1915 9423 pa. 259 pra. 500 sAmAnya ora vizeSa gRhasthakA dharma *27 saMgrahaNI (pRthaka abhayadeva hema. zrIcandrazidhyaH zrIcaMdra devabhadrA " 1915 ) gAthA273 pa. 138 3500 pra. 500 deva, nAraka, sthiti bhava bhavagAhanA vageraha For Private Personal Use Only an Education internationa Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ grantha sUcI. aMkaH andhanAma. mUlakakartA vizeSaH viSayaH TIkAkartA racanAkAla racanAkAla mudraNamalI sthAna paryazloka patra - mUlaTIkA prati kAla 1793 28 upadezazatakaM vibudhavimalaH samyaktvaparIkSA ca GAISMASRAXASA madrAsa ) pa. 14 Ananda vimala-vijaya- samyaktva parIkSA tathA brahmavAdI pR. 19 dAna-hIrasUri-sena- 12 bhAvanA 1916 pra. 500 sUri vijayadeva-vijaya prabha-rAjye jJAnavimalaRddhi vimala, kIrtivimalaziSya vibudha vimalaH nauraMgAbAda ni. sA.pre. // ) mU. 1545 pa.118 namutdhuNaM vigeraH caitya vamuMbaI. paMji. pra. 500 ndanaM 1915 2155 **GARAGARRAGAMA 429 lalitavistarA haribhadrasUriH paMjikA-municaMdraH ) // G30 AnandakAvya mahodadhi mau.3 zatrujaya rAsa. jinacaMdra-somaga- 1755 surata jai. Ni-zAntiharSaziSyaH jinaharSaH pa.680 pra.1000 Jan Education International For Private Personal Use Only Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Education Inter 31 anuyogadvArANi gaNadharaH (pUrvArddha) 32 AnandakAvya mahodadhimI 5 hIrasUrirAsa vIradeva abhaya deva- hemacaMdraH 34 malayAsundarI jayatilakasUriH caritraM RSabhadAsa kavi ( sAMgaNaputra ) vijayAnaMdasUrirAjye. 33 uttarAdhyayanAni jina pratyekabuddha-vAdibetAlapahilA bhAga. RSi - gaNadhara zAntisUri. vageraha ni. sA. pra. 1) mU. 2285 pa. 271 harSapurIye praznavAhane, upakrama, nikSepa, muMbaI. DI. 5900 pra. 500 1915 1685 ahamadA-15) bAda siTI presa. 1916 ni. sA. pra. muMbaI. 33 pR. 400 khaMbhAta, khurama pAtizAha pra.1000 ) mU. 207 pa. 228 niM. 127 pra. 500 gujarAtI (5) mU. 2424 pa. 97 presa. pra. 500 muMbaI. 33 vinayaparISahajaya vagere jainelibrary.org Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ grantha // 6 // aMkaH granthanAma mUlakarttA 35 samyaktvasaptatiH haribhadrasUriH (?) ( tavakaumudI ) pRthaka mUlaM 36 uttarAdhyayana- jina gaNadhara sUtre bhA. 2 pratyekabuddha bagera: TIkAkarttA vAdivetAlazAntisUriH mudraNa paNyaM sthAna TIkA kAla racanAkAla mUla patra zloka mUla TIkA prati 1422 ni.sA. pre. 1) TI. 711 1913 ni. sA. pra. 1 / / 1) mU. 208 - pa. 219 muMbaI. 920 -512 ni. 128- pra. 500 457 vizeSaH pa. 238 abhayadevajinavallabhakA zraddhAdi pra. 500 jinazekharapadmacaMdravinayacaMdra abhayadevadevabhadra prabhAnanda-zrIcaMdra (vimalacaMdra ) guNazekharaziSyaH saMgha tilakaH, somatilakAcAryA nujadevacaMdravacanAt jinaprabha0 dilyAM, mahammadazAha, somakalazayazaH kalazI viSayaH akAmakAmamaraNAdi, *6* sUcI. // 6 // Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ B 169 dekho naM 3 3. anuyogadvAra- dekho naM 33 sUrya uttarArddha hemacandra sUriH dekho ni.sA.pre.) naM.31 muMbaI 1916 38 guNasthAnakramA- ratazekharasUriH svopajJaH luhAnA pre. baDodA 1916 mU.135 pR.70 bajrasenasUri hematilaka- cauda guNasthAnoMkA pra.750 sUripaTTapratiSThitaH rakha- svarUpa. zekharasUriH ASHARACTERISASSASSA | 39 dharmasaMgrahaNIpU. haribhadsUriH malayagiriH ni.sA.pre. 1) mU. 545 pa.210 muMbaI pra. 500 1916 jJAna darzana, cAritra dharma nirUpaNaM ) guja.pre. muMbaI 1917 pa.217 pra. 500 4. dharmakalpadrumaH munisiMha-zIla rakha-AnandaprabhabhAnandaranakAle munisAgaraziSyaH udayadhammaH dAna, zIla, tapa bhAva kA svarUpa pra. sA. sUcI. 2 For Private Personal Use Only Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ grantha aMkaH granthanAma mUlakA TIkAkartA racanA- mudraNakAlaH mUla sthAna paNyaM / zloka patra TIkA kAla mUlaTIkA prati vizeSaH viSayaH sUcI. lA. uttarAdhyayanasU-jina, gaNadhara, pra-bAdivetAlazA- ni.sA.pre. ni. 458 pa. 513 dhArApadgaccha. aSTa pravacana mAtA, yajJa, tre bhA.3 tyeka buddha vigairaH ntisUriH muMbaI 562 se.714 sAmAcArI vigairaH 1917 mU. 921 pra.5.. 1640 sUtra. 8 C2 dharmasaMgrahaNI u-haribhadrasUriH malayagiriH ni. sA.pre. 1) 546 se. pa. 211 jJAna, darzana, cAritra ttarAI muMbaI 1396 se. 451 dhammeM nirUpaNa 1918 pra. 500 43 AnandakAvyama bhAnumeruziSya na-mU. 1637 ahamadA- ) pa. 449 caitragacchAdi pttttaavli| dahodadhiHmauktika yasuMdara bAda DAya pra.1000 rUpacaMda. rAsa nala maMDa jubilI damayaMtI rAsa zatru 1918 aya rAsa REGIMSTECHSROSOCTER // 7 // JainEducation irat For Private Personal Use Only Nw.jainelibrary.org Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ X4 piMDaniyuktiH zrIbhadrabAhuH malayagiriH gu.pre. muMbaI 1918 1 // ) ni. 672 pa.179 bhA.37 pra.1000 TI.7000 udgamAdi AhAradoSoMkA nirUpaNa ni.sA.pre. 11) C5 dharmasaMgraha vijayAnanda-zAuttarArddhantivijayaziSya mAnavijayopAdhyAya. mU. 151 pa. 189 TI. pra. 500 16602 sthavirakalpa aura jinaka la adhikAra. 6 upamitibhavapra- siddharSiH | paMcA kathA pUrvArddha mU. 162 ni. sA.pre. ) pa. 468 AzravakaSAyavipAkAdi pra.500 NERCISCIRCLASSESH KARANASIKARAN A7 dazavakAlikaM zayyabhavaH haribhadrasUriH ni0 bhadrabAhu ni. sA.pre. 2 // ) ni. 303 pa. 286 muMbaI. gAthA sUtra. pra.1000 1918 sUtra. 21 AhArazuddhi, sAdhupanA bigairaH zrAvakabratoMkA aticAra 48 arthadIpikA somasuMdara-bhuvana (zrAddhapratikrama-suMdara-ziSyaH rakhaNasUtravRttiH) zekharaH mU. 1496 ni. sA.pre. 2) TI. 6644 pa. 204 pra.1000 1919 muMbaI. Jan Education For Private Personal Use Only R Aw.jainelibrary.org Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ .96 grantha aMkaH granthanAma mUlakA racanA- mudgaNaTIkAkartA kAlaH mUla sthAna pAyaM ke zloka patra TIkA kAla mUla TIkA prati vizeSaH viSayaH 49 upamitibhava- dellamahattaragargapi prapaMcakathA utta, siddharSi, siddharSiH ni.sA.pre. 2) saMpUrNa pa.469 nitikule bhaSTadeze muMbaI 16000 se.476 bhillamAle 1920 pra. 500 indriyakaSAyavipAkAdi, 5. jIvA jIvAbhi- sthavirAH gamaH malayagiriH jIvAjIva vigairaH ni.sA.pre. 30 mU. sU. pa. 467 muMbaI 450 TI. pra. 1000 1919 14000 5. senaprazna hIrasUri-vijaya(praznaratnAkara.) senarAjye zubha vijayaH muM. vaibhava ) presa. sAdhu vagerehake praznottara pa. 124 pra.1000 1919 ) 52 jambUdvIpaprajJaptiH sthavirAH pUrvArddha (prameyaratramaMjUSA.) ni. sA.pre. muMbaI 1920 pa.382 pra.1000 vijayadAnahIra sUrirAjye, sakalacaMdraziSyaH zAnticandraH jambUdvIpa ora jyotiSakA adhikAra // 8 // For Private & Personel Use Only Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 53 Avazyaka Ti abhayadeva ziSyaH ppanaM hemacaMdraH 54 jaMbUdvIpaprajJaptiH sthavirA: uttarArddha 55 devasIrAi 56 zrIpAlacaritraM jJAna vimalasUri, aparanAma naya vimala. 57 sUktamuktAvalI prAcIna 35 1920 1 / 4600 pa. 118 pra. 1000 ni. sA. pra. 2) muMbaI 1920 jaina vijaya ) su. 1921 pa. 383 paTTAvalikA vistAra se. 546 pra.1000 ni. sA. pra. 2) muMbaI 1922 pra. 1000 sU. 1745 muMbaI 11) mU. 1800pa. 44 vaibhavapresa pra.1000 1921 pa. 126 pra. 1000 Avazyaka haribhadrasUrijIkI TIkApara khulAsA jambUvRkSa ora jyotipakA adhikAra vijayaprabha, vijayarata vi. navapada ArAdhanakA nayavimala, dhIravimala, phalameM nayavimala, unnatanagare dharmopadeza vagairaH 127 viSayeM Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ grantha vizeSaH viSayaH racanA mudraNaaMkaH andhanAma mUlakartA TIkAkartA kAlaH mUla sthAna paNyaM . zloka patra 5 mUla TIkA prati TIkA kAla 58 pravacanasAro- nemicaMdra (Ana devabhaziSyaH ni.sA.pre. 3) mU.2000pa. 224 ddhArapUrvArddha, deva ziSya, vi- siddhasenaH muMbaITI . pra.1000 (tatvajJAnavi. jayasenayazo 1922 16000 kAzinI) devayormadhyamaH) 103 dvA. caityavandana, guruvandana, * pacakkhANa vigairaH 276 viSayeM. dvArANi 17) sUtra. 19 pa. 57 gAthA139pra.1000 dazadazA vigairaH 59 tandulayeyAliyaM vIrahastadIkSitaH vijayadAnAna ndavimalaziSyaH vijayavimala: , causaraNaM vIrabhadraH SECRECORK 63 gAthA.pa.58-78 pra.1000 ) mU.2000pa. 95 vIramapura pra.790 6. viMzatisthAna- jayacaMdrasUrizi kacaritaM. pyaH jinaharSaH arihaMta, siddha AdikA varNana arihaMtAdika vIzasthAnakoMkA ArAdhanake phalakI kathAyeM. // 9 // mU.1502 bahAdura siMhapresa pAlITAnA.1923 For Private Personel Use Only ww.jainelibrary.org Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka 7 mujaba 6. kalpasUtra subo dhikA (AvRtti dusarI) ni.sA.pre. 2) muMbaI 1923 562 subodhA sAmA- zIlabhad-dhanezvaracArI. zrIcaMdraH samyaktva vratAropaNAdika 26 viSayeM. ahaMdAdi navapada ArA ROSSASSIXXSAX 3 sirisirivAla- bajrasena-hematikahA saTIkaM. lakaziSyaH rakha zekharaH dhanA muM.vaibhava pa. 50 presa muMbaI pra.1000 1924 mU.1428 bhAvanagara 1) mU. 1342 pa. 151 Ananda gA. pra.1000 priM. presa 1923 ni.sA.presa 4) 108 seM pa. muMbaI 276 dvAroM pra. 1926 caityavandana, guruvandana, paJcakkhANa vigairaH216 viSayo. 64 pravacanasAro. nemicaMdra (Amra- devabhagaziSyaH dvAraH uttarabhAgaH devaziSyaH vi- siddhasenaH pRthaga mUlAdi jayasenayazode vayormadhyamaH) 65 lokaprakAzaH pra- zrIvinayavijaya thamabhAge dravya- gaNiH lokaH ni.sA.pre. 2) muMbaI 1926 raja palyopama jIvAjIvanirUpaNa. For Private & Personel Use Only Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ grantha // 10 // Jain Education Inte aMka anthanAma mUlakarttA 66 AnaMdakAvya mahodadhi mauktikaM 7 " DholAmAravaNI rAsa mAdhavAbaLa dhavaLa rAsa zakunacopAI staMbhana pArzva. stavana. cAra pratyeka buddha copAI. 67 tArthAdhigama sUtram 5adhyAyI prathamo bhAgaH (pUrvArddha) TIkAkarttA zrI kuzalalAbha, samayasundarajI. racanAkAla mUla TIkA zrImadumA khA. tijI. zrIdevaguptaH zrI siddhasena sUriH mudraNa sthAna paNya kAla jazavaMtasiMha presa liMbaDI 1926 karnATaka pre. muMbaI 1926 loka mUla TIkA patra prati pa. pra. 1000 pa. pra. vizeSa viSaya sUcI. // 10 // jainelibrary.org Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhArasya upodghAtaH / upAdIyatAM zemuSIdhanA ! prantho'yaM yathArthAmidhAnaH pravacanasAroddhArAkhyaH, yadyapi vRttikAraiH 'pravacanasArasya vRttimahamityuktvA nAmA-8 ntaraM proktaM, para vastutastanna nAmAntaraM, padaikadeze padasamudAyopacArasya prasiddhatvAt , tairapi pravacanasAroddhAra ityevAmipretamamidhAnaM, tata | evaimiH prazastau pratyapAdi 'pravacanasAroddhArasya vRttimakarodatispaSTAm' tathA ca taiH pravacanasAroddhAra ityeva nAmoditaM, zrImadbhirnemicandrasUrimirmUlavadbhistu Adau 'pavayaNasAruddhAraM' iti 'pavayaNasAruddhAroM iti upAntyAnyagAthayoH spaSTameva proktamidameva nAmeti na kimapi vAcyamatra / na ca vAcyaM vicArasAraH zrImatpradyumnasUrizekharasUtrito yaH samityA mudritapUrvaH so'bhUt keSAMcidupayoginAM padA rthAnAM sAragrAhakaH tataH kathamiva naiSa upekSaNIyaH iti !, dvayoretayoryadyapi bahuSu sthAneSvaikyatA tathApi bahuSu teSu pArthakyamapyasti, tathA ca 8||naikena kenApi kasyApi gatArthatA, vicArasAre tAvadadhikA ete viSayAH___ avasarpiNyA narANAM dehAyuHpRSThakaraNDakApatyapAlanAhArAH / ArakamAnam / vartamAnajinapUrvabhavAH / (63 puruSAH) yatazyutAH / jinajanmanagaryaH / jinagotrANi / svapnacaturdazakam / SaTpaJcAzadikkumAryaH / nAtramahotsavaH / jinajanmanakSatrANi / jinajanmarAzayaH / jinakumArarAjyakAlaH / varavarikAdAnam / jinAnAM dIkSAliGgam dIkSAzibikAH dIkSAvyavasthA dIkSAkAlaH pratasthAnam pAraNAkArakanAmAni chAsthakAlaH jJAnotpatteH kAlaH jJAnotpatteH truH| samavasaraNam / pAritoSikadAnam / sarvasAdhusAdhvIsamA / sAdhvaticAragAthA / pANmAsikatapazcintA / paatrbndhaadhupkrnnmaanm| aacrnnaahetuH| (AcIrNAH arthAH) yugprdhaansNkhyaa| dravyAcAryasaGkhyA / gcchriitiH|| vA Jan Education intenta For Private Personel Use Only Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ PU pravacana | sAraNAdilakSaNam / AcAryAtidezAH / tIrthatapaH / zayyAdAnaguNAH / pAdonapraharAdimAnam / caraNasaptatikaraNasaptatyorgAthAH / pramArjanA-1 upodghAta: siddhasenIyA saayaa| pAtralakSaNam / 45 AgamasaGkhyA / zrAvakayomyasUtrAau~ / saMstAravidhiH / nizi jAgaraNavidhiH / jinAnAM prathamazrAvakanAmAni / zrAvakadharmaH / sUtrakuzalatvAdayaH SaT / AkkANAmAdhikyam / saadhrmikvaatslym| jinasiddhigamanavelA / jinakalyANakanakSatrANi / vIratapaH / 11 rudrAH / vIrabaddhatIrthAH / vIraskhalanAH / vIropasargajapanyAdi / daza paramazrAddhAH / ceTakaputryaH / gautamakevalAdi / caramasamavasaraNam / kaTabhedacirasaMsRSTatvAdi gautamasudharmajambUkevalitvAni / antakadbhUmiH / kalikAlaH / zakakAlaH / vikramakAlaH / digambarotpattiH / sthUlibhadrabhaginyaH / sthUlibhadrapramattAni / sthUlibhadre vyucchinnAni / zrIvake vyucchinnAni / AryAkAlAnujJAvyucchedaH / AryAsvapakSapravrajyAniSedhaH / 5.0 tamevarSe siddhasenadivAkaraH / 620 AryarakSitaH / 990 kAlakAcAryaH / 585 (vi.) haribhadraH (sUriH) / 1300 (vi.) bappabhaTTiH / kezavabalam / koTIzilotpATanam / pUjyapratimAlakSaNam / zAzvatajinanAmAni / jinasthApanA tadvirahe / jinamandiravidhiH / jinagRhagamanam / pUjAH / aSTaprakArA pUjA / devadravyam / caityavandane 58 bhedAH / caityavandane 198 sthAnakAni / caityavandanabhedAH / caityavandanasaGkhyAH / tithyadhikAraH / pratyAkhyAnagrahaNavidhiH / uggae sUre, sUre uggae / mitadeze | siddhAvagAhanA / saMsArAnucchedaH / zrAvakArAdhanAvidhiH / (samyaktvaM dvAdaza vratAni kSamaNaM) saMgavyutsargaH / AjJAvartanam / aacrnnaa| dharmagurusvarUpam / prastute'pi grantharane aneke adhikA viSayAH yathA__ jinajanmasaGkhyA 14 jinavaikriyasAdhu0 18 jinavAdi0 19 avadhi0 20 kevalisaGkhyA 21 manaHparyAyAdisaM0 22 caturdazapUvisaM0 23 zrAvaka 24 zrAvikA025 1084 AzAtanAH 37-38 bhAvijinajIvAH 46 UdhiHtiryasiddha0 47 ekasamaya RANAGAGANAGAR // 1 // Jan Education Inter For Private Personal Use Only Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddha048 siddhAvagAhanArItiH 50 gRhyanyaliGgasiddha0 51 nirantarasiddha0 52 sidhyamAnasaGkhyA 53 siddhasaMsthAnam 54 siddhAvagAhanAH 56-57158 javAvidyAcAraNAH 68 parihAravizuddhiH 69 yathAlandaH 70 niryAmakasaGkhyA 71 zubhabhAvanAH 72 azu-1 bhabhAvanAH 73 kSetreSu cAritrANi 76 sthitAsthitakalpaH 77 asthitakalpaH 78 pustakapaJcakam 80 / ityAdayaH, evaM ca spaSTa eva ubhayorapi prnthyorupyogH| kiM ca-vicArasAraH kriyAprAdhAnyena vicAreNa praNIto, yatastasmin tatsUcakAni vAMsi labhyante, tadyathApR. 57 sAhusAhuNIbhaNaNappasaMgA pAbhAiyakiccaM / ___ yathA coparyuktavAkyavRndaiH sAdhukriyAlakSyeNa tatprakaraNakRtiH 58 tao uvahiM paDilehei / tathaiva zrAvakakriyAlakSyeNApi, yataH tatrAvAci vandanAdhikAre62 uvahiM paDilehiUNa sAhukiriyaM sikkhei pauNapaharaM / pR. 137 jai guruNo tatthalamAgayA havaMti tayA gurusamIve .70 pauNapahare pattAiyapaDilehaNaM viheUNa / vaMdaNaM deha, aha vasahIe to tattha gaMtUNa dei, jao savvANuhANa , tao bhoyaNavelAe pattAe viharaNAya vayai / guruNo samIve hvi| ,, bhoyaNANaMtaraM sikkhai, aNNesiM vA parUvai / 141 tao paJcakkhANaM karei, paramudayatihIsutti 83 tao addhabiMbe nimajamANe devasiyaM paDikamaNaM / 145 tao paJcakkhANaM kAUNa jIvAipayatthe suNei / 84 pasaMgato pakkhiyapaDikamaNavihitti / 48 tao sajjhAyaM vihiya suyaNavelAe saMthArae ThAUNa imaM bhnni| tathA ca tasya racanA prati dinopayogikriyApekSayeti sUktameva, prastutasya tu 'bhabvANa jANaNavA' ityasmAdAdivAkyAt 'saparAvabo For Private Personal Use Only Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana siddhasenIya // 2 // hakami' 'tA nanda bahu paDhijAMtoM' iti prAntyavAkyadvayAzca pravacanasArabhUtAnAM padArthAnAM jJAnameva mukhyaM prayojanamiti, evaM cAnumIyate prAk tAvat vicArasArasya prAdurbhAvaH, dRSTvA ca tallAbhaM prastutaprakaraNasya zrImadbhirvihitaH prAdurbhAvaH / kiMcAnyat-pradyumnasUrayo vicArasArasya vidhAtAro yathabhaviSyan vikramazatAbyAH trayodazyAH paratastadA zrIvAsiddhasenadivAkarArtharakSita haribhadravappabhaTTInAM sUripurandarANAM sattAkAlamiva zrImatAM kalikAlasarvajJAnAM hemacandrasUrINAM niradezyanneva sattAkAlaM yat zrImanto hemacandrasUrayazca svajIvanakAla evaitihAsika puruSatAmadhigatAH, yataH zrImanmahimAnamAvirbhAvayituM vihitaM tatkAlavarttibhireva zrImadbhiH somaprabhasUribhiH kumArapAlapratibodhakAvyaM, trayodaza vikramazatAbdIsaMbhUtaiH zrImalayagiribhirAvazyakavRttau zrIdevendrasUribhiH karmagranthavRttau zrIcandrasenasUribhirutpAdasiddhau sAkSitayA stutyatayA ca te nirdiSTAH, tathA kalkikAlo yo bhaviSyattayoktaH trayoviMzatyadhikatrayodazazatAbdIrUpastaM nAkathayiSyan / anyacca - sAkSisthAneSu anekatra granthoddeze na kApi zrImanmalayagiryAdikRtAnAM vRttInAmullekhaH / evaM satyapi prAktanaprantheSu tathollekhAbhAvAt tasya na nizzaGkaM bhaNituM zakyate zrIdharmaghoSasUrayaH pradyumnnaguravaH 1294 hAyanasattAkA iti / pazcAdeta iti ullekhastu vicArasArasya sAkSyaM zrAddhavidhiviracanAkAlAt prAk na kutrApi dRSTazcaramitihetoH, prastutasyApi mantharatnasya savR|ttikasyApi tataH prAk na kvApi astyulekhaH, paramasya vRtteH sadbhAvAt tatra ca spaSTatayaiva 'karisAgara ravisaMkhye' ityanena aSTasaptatyadhikadvAdazazatAbdyA vikramasyollekhAt prastutaM prantharatnamantato dvAdazyAM trayodazyAM vA zatAbdyAmeva jAtamiti nizcIyate / zrImatAM nemicandrAcAryANAM mUlakArANAM vRddhagurubhrAtaro vijayasenAH laghugurubhrAtarastu yazodevAbhidhAnAH, guruvaryA AmradevAH, guruguravastu jinacandrAhA iti pAramparyAdi taiH sAkSAdunnItaM pranthaprAntabhAge, tadyathA Xxxx upodghAtaH // 2 // Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - dhammadharAdharaNamahAvarAhajiNacandasUrisissANaM / siriammaevasUrINa pAkapaMkayaparAehiM // 1595 // sirivijayaseNagaNaharakaNiTThasiri jasadevasUrijiDehiM / sirinemicaMdasUrihiM saviNayaM sissabhaNiehiM // 1596 // triSvapi eteSu AcAryapadapratiSThA yadyapi tathApi mukhyAcAryA vijayasenA evetyapi prastutagAthApAThAdavagamyate / asmiMzca pranthe zrImadbhiH prAk svayaM vihitaM jIvakulakaM nyavezi tattasya pRthagbhUtasya laghutayA vinAzo mA bhUditi, yatastat jIvabhedAkhyAnaM mukhyadvAratayopAdAya tannirUpaNe tanniradezi, yadyapi sUrIzvarairna hAyananirdezo vyadhAyi paraM pUjyapAdavihitAnAmapareSAM granthAnAmavalokane tadavagamaH susAdha eva, pUjyapAdavihitAzca ete granthA upalabhyante1 uttarAdhyayanasya sukhabodhAkhyA vRttiH, yatastatra spaSTa ullekho'yaM vizrutasya mahIpIThe, bRhadgacchasya maNDanam / zrImAn vihArukapraSThaH, sUrirudyotanAbhidhaH // 1 // tasya ziSyo'mradevo'bhUdupAdhyAyaH satAM mataH / yatraikAntaguNApUrNe, doSaileMbhe padaM natu // 2 // devendragaNizcemAmuddhRtavAn vRttikA tadvineyaH / gurusaudaryazrImanmunicandrAcAryavacanena // 3 // zodhayatu bRhadanugrahabuddhi(muruM)mayi vidhAya vijJajanaH / tatra mithyA duSkRtamastu kRtamasaMgataM yadiha / / 4 / / aNahilapATakanagare dohaTizreSThisatkavasatau ca / saMtiSThatA kRteyaM navakaraharavatsare caiva // 5 // (1129) anenollekhena spaSTaiva sattA zrImatAM nemicandrANAM sAdhaiMkAdazazatakAdaktinA pratIyate, pUjyAzca prAcuryeNa aNahillapattane dohaTTizreSTi 64544SANSAR For Private & Personel Use Only Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upodayAvA vasatau asthurityapi, yato yathA vRttireSA tatrasthaiH kRtA tathaiva zrImahAvIracaritramapi prAkRtapadyamayaM tatraiva kRtaM, paramekacatvAriMza ekAda- pravacana siddhasenIya zazata zazatake vaikramIye, tathA ca zrImahAvIracaritraprazasti:__ 2 zrImahAvIracaritram-aNahilavADapurammI sirikaNNanarAhivaMmi vijayante / dohaTTikAriyAe vasahIe saMThieNaM ca // 84 // vAsasayANaM ekkArasaNha vikkamanivassa vigayANaM / aguyAlIse saMvaccharaMmi evaM nibaddhaMti // 85 // etena zrIvIracaritraprazastilekhena nizcIyate etat yadutaitadapi vihRtya punarAgatyApi tatra sthitaireva sUrimiya'dhAyi, paraM zrIuttarAdhya| yanavRtteranu dvAdazavardhyanantaraM, yataH sA ekonatriMzadadhike ekAdazazatake, idaM tu ekacatvAriMzadadhike iti, prastutaM grantharatnamapi dvAda| zyAmeva zatAbdyAM vyadhAyIti nirvivAda, karNarAjarAjyakAlo'pi tadanukUla eva / AmradevadevasUriziSyatvaM skheSAM svayamevAcakhyau, yato|'traiva prAntyabhAge, caturdazAdhikadvizatadvAre jIvasaMkhyAkulakAhe ca / / siriAmadevasUrINa pAyapaMkayaparAehiM // 1595 // siriammaevamuNivaiviNeyasiriNemicaMdasUrIhiM // 1247 // Amradeva-amradevazabdayorbhedastu 'ammade' ityapabhraMzazabdaprabhavatvAdanayorakizcitkaraH, yadyapi svayamuttarAdhyayanavRttau amradeva ityulikhitaM tathApi vRttigataM "zrIAmradevasUriziSyaiH zrInemicandrasUrimiH-idaM kulakaM-gAthAsamudAyAtmakaM racita"miti vacanamAzrityAkAsmAbhirAmradevA ityuktAH / idaM prandharatnaM tu zrIvIracaritrAdapi pazcAdevAracitaM, yataH uttarAdhyayanavRttAvAsUdevAnAmupAdhyAyapadaM proktaM, zrIvIracaritre'pi 'ujjoyaNasUrissa ya sIso aha ambadevaujjhAo' ityuditaM, para jIvasaMkhyAkulake 'siriammaevamuNivaIti vAkyAt | // // .96 For Private Personal Use Only Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ POSSIGNORASHARERASAN "siriammaevasUrINa'tti prastutapranthasya prAntyabhAgasya vAkyAcAmradevAnAmAcAryatA'tra prakaTitA, tato'vihata eSa nirNayo yaduta prAktanapranthadvayAt pazcAdevAsya racanA, svargakAlAnupalambhAccaiteSAM nAparA maryAdonetuM pAryate, paraM dvAdazazatAbdyA UrzvabhAga evaM zrImatAM nirvANamiti tvavyAbAdhamiti / ___ yadyapyatrAdyayordvayormanthayorAmradevAnAM gurava udyotanAcAryA nirdiSTA atra tu jinacandrA iti, paraM syAt tannAmAntarameva, yathA uttarAdhyayanavRttau sveSAM devendragaNItyabhidhA niradezi, zrIvIracaritre tu 'sUriNA micaMdeNe ti (81) vAkyAvayavena zrInemicandra ityamidhA|''khyAtA, yadi ca minnA evodyotanA jinacandrAzca sUrayaH parasparaM tadA naite trayo granthA ekakartRkA iti spaSTameva, abhede bhede ca zrImatAM pAraMparyAdi evaM / zrIudyotanasUrayaH (abhede) (bhede) zrIjinacandrAH zrIAmradevAH zrImunicandrAH zrIvijayasenAH / zrIyazodevAH zrInemicandrAH zrIvijayasenAH | zrIyazodevAH zrInemicandrAH For Private Personal Use Only Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana siddhasenIya // 4 // zrImatAM municandrAcAryANAM pitRvyagurutvaM 'gurusaudarya zrImanmunicandrAcAryavacanene 'tyukteH, zrIvijaya senAcAryANAM vRhadgurubhrAtRtA zrIyazodevAcAryANAM ca laghugurubhrAtRtA ca svayamevAtra 'sirivijaya seNagaNadhara kaNiTThasirijasodevasU rijiTThehiM' ti spaSTaivoktA / yadyapi zrIma tAmabhayadevAcAryANAM navAGgIvRttisaudhasUtradhArANAM vRhadgurubhrAtaraH zrImatAM suvihitadhurandharANAM jinezvabuddhisAgarAcAryANAM ziSyAH 'zrIjinacandrAH ' tadaivaikAdaze zatake'STAviMzatyadhike sattAvanta iti bhagavatIvRttiprazasteravasIyate, paraM naite te, ete tu tataH prAcInA eva jinacandrAH, anye tu jinacandrAmidhAnA aneke kharatarapaTTAvalyAM dRzyante paraM te sarve'pi trayodazazatAnyAH parata eva jAtAH / zrIcandrasUrayaH / pUjyaiH saptamadvAre bhAratIyAnAM trikAlajinAnAM airAvatIyAnAM ca varttamAnabhaviSyajjinAnAM ca nAmakIrttanAvasare zrImatAM zrIcandrAcAryANAM stotrameva yathAsthitaM niveditaM, tato vicAraNIyametat yaduta kadaite pAvayAMcakrurbhUmaNDalamidaM, zrIcandrAbhidhAnAzca trayaH sUrivarAH, AdyAstAvat dvAdazazatAbdyAM sattAvantaH pracurapranthakArAzca yatastannirmitA ete graMthAH / 1 nyAyapravezaTippanaM racanAsaMvat 1968 2 munisuvratasvAmicaritraM racanAsaMvat 1998 (93) 3 saMgrahaNIsUtraM (namiUNarihaMtAI ) 4 kSetrasamAsaH (namittuM vIraM ) 5 nirayAvalikAvRttiH 6 nandI (hA-) ityAyAH TIppanam 6 upodghAtaH // 4 // Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SURROUSSUSHISAIAS 6 tadevaM pracuragranthanirmANanipuNA ye taiH kRtameva kulakamatra niradezIti jJAyate, apare tu zrIcandrAH zrIzIlabhadraziSyadhanezvaraziSyAH | zrIcandrA yaiH subodhA sAmAcArI ekaviMze dvAdazazatake kRtA zrIcaityavandanalaghuvRttizca, zrIsanatkumAracaritraM tu caturdazAdhikadvAdazatAbdImite'bde zrIcandrAmidhAnasUrisaMhabdhamasti, paraM tat kaiya'dhAyIti saMdigdhameva, laghupravacanasAroddhArakArakAstu zrIcandrAH enaM pranthamavalokya laghupravacanakArakatayA arvAcInA anye eveti / zrIsiddhasenasUrIzvarAH / vyAkhyAtAro'sya zrImantaH siddhasenasUrIzvarAH, te ca trayodazazatAbdyAM jAtA iti prastutavRttigatAntyalekhena niHsaMdigdhameva, yato'vAci tatra 'karisAgararavisaMkhye zrIvikramanRpativatsare caitre / puSyArka dine zuklASTamyAM vRttiH samAptA'sau // 18 // ___vyAkhyA cAsau grantharatnasya vizeSeNaiva tattvaM vikAzayatIti vyAkhyAtRminirmitA'syAbhidhA tattvaprakAzinIti, ata evoktaM prazastI 'tattvajJAnavikAzinImaha mimA vRttiM subodhAM vyadhA'miti / pare yadyapi siddhasenAbhidhAH sUripurandarAH paMca ityAkhyAnti, tanna cAru, siddharSisiddhasUryoH tathAbhidhAnAbhAvAdeva, kiMca-tattvArtha-IN TIkAkArAH siddhasenAcAryA AcAryabhAsvAmiziSyAH santi, paraM te zrIjinabhadrakSamAzramaNebhyaH prAcInA iti kazcit tannAvitathaM, yataH tadvRttAveva upayogavicAre AkAzAntAnAM niSkriyatvavicAre ca spaSTatayA kSamAzramaNAnAM nAmollekhAt , triSu siddhasenAbhidheSu sUripurandareSu antyA evaite, yataH zrIsiddhasenadivAkarANAM sattA vikramasamakAlInA, tattvArthavRttikArA api ebhyaH pratnA eva, yataH38-337 SCREEKRISARGAA%EX Jain Educat MAH International For Private & Personel Use Only Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upodghAtaH pravacana tamapatrayoH tattvArthamUlaTIkA sAkSitayA dadurete'tra, 77-179-195 tamapatreSu ca tattvArthaTIkA tAmeva sasmaruH, tathA ca nirvivA- siddhasenIya tadamevaite'nya eva tAbhyAmiti / ___ sUrimizcaitaiH racitA granthAH 1 sAmAcArI 2 zrIpadmaprabhacaritraM 3 stutigranthazca, yadyapi prastutavRttau granthatrayametat 443 tamapatre asmadupajJA sAmAcArI nirIkSaNIyA iti vAkyena 440 tamapatre 'AcakSmahi padmaprabhacaritre' ityavataraNena 187 tamapatre "tathA cAvo. |cAma stutiSu"-"jaMmi siripAsapaDimaM saMtikae kIrai paDigihduvAre / ajjavi jaNo puritaM mahuramadhannA na pecchaMti // 1 // " iti tatrasthagAthAnirdezena svakRtatayA niraNAyi tathApi kAlasya duSSamatvAt bhANDAgArIyANAM ca sAdhuzrAvakANAM mUDhatAgarbhamamatvabAhulyAca naitat kApi sattayA zrUyate, tadvadeva tatpUrvajaiH devaprabhamunIndraiH kRtaH pramANaprakAzaH zrImadbhirabhayadevasUribhizca 'vAdamahArNavo' yo nirmitaH iti atratyaprazastyA spaSTatayA jJAtI nAmazeSatAmevAgAtAmiti / . ARXASANAISAKAUSAK // 5 // Jain Eduetan Misww.jainelibrary.org Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImatAM pAramparya caivaMzrIabhayadevasUrayaH zrIdhanezvarAH zrIajitasiMhAH zrIvardhamAnasUrayaH zrIdevacandrAH zrIcandraprabhAH zrIbhadrezvarAH zrIajitasiMhAH zrIdevaprabhAH zrIsiddhasenAH granthaviSayAdi / pranye'tra viSayAH SaTsaptatyadhikazatadvayamitAH vicAritAH, tadanukramastu taireva pranthasyAdau triSaSTyA dvAragAthAmirdarzitaH, pratidvAraM gAthAmAnaM patramAnaM cAtra mudritAyA anukramaNikAyAH sukhAvaseyatAyai mudritamasti tattata evAvadhAraNIya, siddhAntodadhisArabhUtA viSayA atra tathA nirdiSTA yathA pAThenaitasya na ko'pi mukhyo viSayaH ajJAtatayA'vaziSyateti pravAcakAnAmava zyamevAvabhAsiSyate'sya pravacanasAroddhAretyabhidhA'vitathA, vyAkhyAtRbhirapi sUrivarairyathAyathaM prayatya vyAkhyA katAsti tena stymevedN| prantharatnamiti jJAsyanti sarve'pi pravAcakazrAvakAH, namranivedanam / yadyapi prantharatnasya prAk mudraNamakAri jAmanagaravAstavyaihIrAlAlAmidhaiH pAvakaH, para mahAdhatara truTitapAThamekatrAlpapracAraM ceti matvA yatitamatra mudrApaNe zreSThidevacandralAlabhAi-jainapustakoddhAra ityamidhAyAH saMsthAyAH kAryavAhakaiH, prayatnataH zodhite'pyatra skhalanAgaH kSantavyaM / vizeSeNa nirIkSaNIya cAtra mudritaM sAkSiNAM sthalAnAM nirdiSTapranthAnAM sUryAdivizeSAmidhAnAM cAkArAvikramAdi ityarthayante AnandasAgarAH 1981 AzvinakRSNadvAdazI somavAsara ajImagaMja (bNgaal)| %3D Jan Education Interational For Private Personel Use Only Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Education sAmprataM 'apaDibaddha vihAro' tti caturuttarazatamaM dvAramAha apabaddha asA gurUvaeseNa saGghabhAvesuM / mAsAivihAreNa vihareja jahociyaM niyamA // 772 // muttUNa mAsakappaM anno suttaMmi natthi u vihAro / tA kahamAiggahaNaM kajje UNAdabhAveNaM // 773 // kAlAidosao jai na davao esa kIrae niyamA / bhAveNa tahavi kIraha saMthAragavaccayAIhiM // 774 // kAUNa (kamhipi ) mAsakaSpaM tattheva ThiyANa tIsa maggasire / sAlaMbaNANa jiTToggaho ya chammAsio hoi // 775 // aha atthi payaviyAro caupADivayaMmi hoi niggamaNaM / ahavAvi aniMtassa ArovaNa suttanihiM // 776 // egakkhettanivAsI kAlAikaMtacAriNo javi / tahavi hu visuddhacaraNA visuddhaAlaMbaNA jeNa // 777 // sAlaMbaNo paDato attANaM duggame'vi dhArei / iya sAlaMbaNasevI dhArei jaI asadabhAvaM // 778 // kAhaM achittiM aduvA ahissaM, tavovahANesu ya ujjamissaM / gaNaM va nIisu ya sAraissaM, sAlaMbasevI samuvei mokkhaM // 779 // 'appaDibaddho'ityAdi gAthA'STakaM apratibaddhazca sadA-sarvakAlamabhiSvaGgarahita ityarthaH gurUpadezena hetubhUtena, ketyAha- sarvabhAveSu - dravyAdiSu tatra dravye - zrAvakAdau kSetre - nirvAtavasatyAdau kAle- zaradAdau bhAve-zarIropacayAdau apratibaddhaH kimityAha - mAsAdivihAreNa siddhAntaprasiddhena viharet-vihAraM kuryAt, yathocitaM - saMhananAdyaucityena niyamAd - avazyaMbhAvata iti etaduktaM bhavati - dravyAdipra * Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 51 SHA prava0 sA-15| tibaddhaH sukhalipsutayA tAvadekatra na tiSThet , kiM tarhi ?, puSTAlambanena, mAsakalpAdinA vihAro'pi ca dravyAdyapratibaddhasyaiva saphalaH, 104 a roddhAre yadi punaramukaM nagarAdikaM gatvA tatra maharddhikAn bahUn vA zrAvakAnupArjayAmi tathA ca karomi yathA mAM vihAyAparasya te bhaktA na 18 pratibaddhatattvajJA- bhavantItyAdidravyapratibandhena tathA nirvAtavasatyAdijanitaratyutpAdakamamukaM kSetraM idaM tu na tathAvidhamityAdikSetrapratibandhena tathA paripakka- vihAraH navi0 | suramizAlyAdizasyadarzanAdiramaNIyo'yaM viharatAM zaratkAlAdirityAdikAlapratibandhena tathA snigdhamadhurAdyAhArAdilAbhena tatra gatasya mama gA.772 zarIrapuSTyAdi sukhaM bhaviSyati atra tu na tatsampadyate aparaM caivamudyatavihAreNa viharantaM mAmevodyataM lokA bhaNiSyanti amukaM tu // 225 // zithilamityAdibhAvapratibandhena ca mAsakalpAdinA viharati tadA'sau vihAro'pi kAryAsAdhaka etra, tasmAdavasthAnaM vihAro vA dravyAdyapratibaddhasyaiva sAdhaka iti // 772 // atha parAbhiprAyamAzaGkaya parihAramAha-muttUNe tyAdi, muktavA-vihAya mAsakalpaM-mAsavihA| ramanyaH sUtre-mUlAgame tuzabdasya evakArArthatvAnnAstyeva vihArastathA'zravaNAt , tat kathaM-kasmAdAdigrahaNamanantaragAthAyAM ?, tatrAha| 'kajje'tti kArye tathAvidhe sati nyUnAdibhAvena-nyUnAdhikabhAvAtkAraNAdAdigrahaNaM, ayamAzayaH-sAdhumistAvanmAsakalpenaiva mukhyato |vihAraH kAryaH, kAraNavazataH punaH kadAcidapUrNe'pi mAse vihAraH kriyate kadAcittvAdhikyenApi kriyate ityetadarthamAdigrahaNaM kRtaM // 773 // etadeva prakaTIkurvannAha-'kAlAI'tyAdi, kAlAdidoSataH kriyate-kAlakSetradravyabhAvadoSAnAzritya, tatra kAladoSo-durmizakSAdiH kSetradoSaH-saMyamAnanuguNatvAdiH dravyadopo-bhaktapAnAdInAM zarIrAnanukUlatA bhAvadoSo-glAnatvajJAnAdihAnyAdiH, yadyapi 'na' 4||neva 'dravyato bahirvRttyA 'eSa' mAsakalpaH kriyate' vidhIyate, tathApi 'niyamAda' avazyatayA 'bhAvena' bhAvataH kriyate ekasthAna- // 225 // |sthitairapi yatibhiH, kathamiti cettatrAha-'saMthAragavaccayAIhiM' saMstArakavyatyayAdibhiH-zayanabhUmiparAvartanaprabhRtibhiH, AdizabdAda RecensiesSex SSC Jain Education intDIL A w .jainelibrary.org Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ satipATakAdiparigrahaH, ayamAzayaH-ekasyAmapi vasatau yasyAM dizi saMstArako mAsaM yAvadAstIrNastAM dizaM mAse pUrNe parityajyAparasyA dizi saMstAraka AstaraNIyaH, evamaparavasatisadbhAve mAsAdanantaramaparavasatau saGkramaH karaNIyaH, evaM ca kurvatAM mAsakalpavihArAbhAve'pi yatitvamaviruddhameva, yadavAci-"paMcasamiyA tiguttA ujuttA saMjame tave caraNe / vAsasayaMpi vasaMtA muNiNo ArAhagA bhaNiyA // 1 // " ityAdi / 774 / / athaikasmin kSetre utkRSTamavasthAnakAlamAnamAha-'kamhiMpI'tyAdi, kasmiMzcit kSetre kRtvAvidhAya ASADhamAse mAsakalpaM 'tatraiva' tasminneva kSetre 'sthitAnAM kRtavarSAkAlAnAM yAvanmArgazIrSe-mArgazIrSaviSayANi triMzadinAni eSa 'sAlambanAnAM' puSTakAraNasevinAM jyeSTha-utkRSTo'vagrahaH-ekatrAvasthAnalakSaNaH pANmAsikaH-SaNmAsapramANo bhavati, idamuktaM bhavati |-yatra uSNakAlasya caramo mAsakalpaH kRtastatra tathAvidhAnyakSetrAbhAvato varSAkAlaM yadi tiSThanti varSAkAle ca vyatikrAnte yadi megho varSati tato'nyaddivasadazakaM tatra tiSThanti tasminnapi samAptimupagate yadi punarvarSati tato dvitIyaM divasadazakaM tiSThanti tasminnapyatIte | punarvRSTastadA tRtIyamapi divasadazakaM tatra tiSThanti, evamutkarSatastrINi divasadazakAni vRSTyAdyAlambanamAzritya sthitAnAM SaNmAsapramANa | utkRSTo'vagraho bhavati, tadyathA-eko grISmacaramamAsaH catvAro varSAkAlamAsAH SaSTho mArgazIrSoM divasadazakatrayalakSaNa iti // 775 / / | atha mArgazIrSe na varSati mArgAzca haritakardamAdyanAkulAstatra kiM kartavyamityAha-'ahe'tyAdi, athAsti pAdAnA-caraNAnAM vicAro| gamanAnukUlatA, tata iti zeSaH, 'caupADivayaMmi'tti catasRNAM pratipadAM samAhArazcatuHpratipat, atra ca pratipado mAsAntavartinyo vivakSitAH, tataH kArtikAnantaraM bhavati nirgamana-vihAra ityarthaH, atha vihArayogye'pi samaye na nirgacchati tadA tasya sAdhoranirga|cchatastataH sthAnAdAropaNaM-prAyazcittaM sUtranirdi-sUtrakathitaM bhavatIti // 776 / / nanvekatra kSetre sthitAnAM yatanAparANAmapi yatInAM catvAro bAdhyamityAha hAratuHpratina nirga in Education Internano For Private & Personel Use Only Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ *4- 5 prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 104 apratibaddhavihAraH |gA.772 // 226 // .- 30 kulapratibandhAdayo bahavo doSA eva bhavanti tataH kathamidaM yuktamityAha-ege'tyAdi, ekasmin kSetre nivAsa ekakSetranivAsaH tasmin | sati yadyapi 'kAlAtikrAntacAriNaH' samayabhaNitakAlAtikramacAriNo yatayastathApi 'huH sphuTaM 'vizuddhacaraNA' niraticAracAritrAste 'yena' yataH kAraNAt 'vizuddhAlambanA' vizuddhaM-zAThyenAdUSitaM vArdhakajaGghAbalaparikSINatAvihArAyogyakSetrAdikamAlambanaM-kAraNaM yeSAM te vizuddhAlambanA iti // 777 // atha kasmAdAlambanamanveSaNIyamityAha-'sAlaMbe'tyAdi, Alambyate-patadbhirAzrIyate ityAlambanaM, tacca dvividha-dravyato bhAvatazca, tatra gartAdau prapatadbhiryad dravyamAlabyate tad dravyAlambanaM, tadapi dravyaM dvividhaM-puSTamapuSTaM ca, tatrApuSTadurbalaM kuzavalvajAdi puSTaM tu dRDhaM kaThoravallyAdi, bhAvAlambanamapi puSTApuSTabhedAd dvidhA, tatra puSTaM vakSyamANaM tIrthAvyavacchittyAdi, zaThatayA svamatimAtrotprekSitaM tvapuSTaM, tatazca saha Alambanena vartata iti sAlambanaH, asau patannapyAtmAnaM durgame'pi-gartAdau puSTAlambanAvaSTambhato dhArayati, 'iti' evameva saha Alambanena vartata iti sAlambanaH evambhUtaH san kimapi nityavAsAdikaM sevate-bhajate iti | sAlambanasevI 'yatiH' sAdhuH saMsAragartAyAM patantamAtmAnamazaThabhAvaM-mAtRsthAnarahitaM dhArayatItyeSa AlambanAnveSaNe guNaH // 778 // kAni punastAnyAlambanAnItyAha-kAha'mityAdi, yaH kazcidevaM cintayati yathA kariSyAmyahamatra sthito'cchitti-avyavacchittiM jinadharmasyeti zeSaH, rAjAderjinazAsanAvatAraNAdimiH, 'aduve'ti athavA ahamadhyeSye sUtrato'rthatazca dvAdazAGgaM darzanaprabhAvakANi vA zAstrANi, yadivA tapolabdhisamanvitatvAttapovidhAneSu nAnAprakAreSu tapassu 'ujjamissaM'ti udyasyAmi udyamaM kariSyAmi, 'gaNaM vA' gacchaM vA 'nIisu yatti saptamyAstRtIyArthatvAnnItimiH sUtroktAbhiH sArayiSyAmi-guNaiH pravRddhaM kariSyAmi, sa evaM sAlambanasevIetairanantaroditairAlambanairyatanayA nityavAsamapi pratisevamAno jinAjJAnullaGghanAtsamupaiti-prApnoti 'mokSaM siddhiM, tasmAttIrthAvyavacchedA RASNASAX For Private Personel Use Only Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - 4G dikameva yathoktaM jJAnadarzanacAritrANAM samuditAnAmanyatarasya vA yad vRddhijanakaM tadAlambanaM jinAjJAvazAdupAdeyaM, nAnyat , anyathA * hi-"AlaMbaNANa bhario loo jIvassa ajaukAmassa / jaM jaM picchai loe taM taM AlaMbaNaM kuNai // 1 // " iti [ayatitukAmasya hai jIvasya loka AlambanairbhUtaH / yat yat prekSate loke tattad AlambanaM karoti // 1 // ] 104 // 779 // idAnIM 'jAyAjAyakappatti pazcottarazatatamaM dvAramAha jAo ya ajAo ya duviho kappo ya hoi naaybo| ekkako'vi ya duviho samattakappo ya asmtto|| 780 // gIyatva jAyakappo agIyao khalu bhave ajAo ya / paNagaM samattakappo tadUNago hoi asamatto // 781 // uubaddhe vAsAsuM satta samatto tadUNago iyro| asamattAjAyANaM oheNa na kiMci AhavaM // 782 // 'jAo'ityAdi gAthAtrayaM, dvividhaH khalu kalpaH-samAcAro bhavati jJAtavyastadyathA-jAto'jAtaca, tatra jAtA-niSpannAH zrutasampadupetatayA labdhAtmalAbhAH sAdhavaH tadavyatirekAtkalpo'pi jAta ucyate, etadviparItaH punarajAtaH, ekaiko'pi ca dvidhA-samAptakalpo'samAptakalpazca, samAptakalpo nAma paripUrNasahAyaH tadviparIto'samAptakalpaH // 780 / / etAneva caturo jAtAdIna vyAkhyAnayati| gIyattha' ityAdigAthAdvayaM, gItArthasAdhusambandhitvAdgItArtho yo vihAraH sa jAtakalpo'bhidhIyate 'agItaH khalu' agItArthasAdhusambandhI punarbhavedajAta:-ajAtakalpaH, tathA dvitIyagAthAvartinaH 'uubaddhe' ityasya padasyeha sambandhAt 'Rtubaddhe' avarSAsu 'paNagaM'ti sAdhupaJcakaparimANaH samAptakalpo nAma vihAro bhavati, 'tadUnakaH' tasmAtpaJcakAt hInataro dvitricaturANAM sAdhUnAmityarthaH kalpo bhavatyasa Join Education For Private & Personel Use Only Maw.jainelibrary.org Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA- 7 mApto'paripUrNasahAyatvAt, varSAsu - varSAkAle punaH sAdhusaptakaparimANaH samAptakalpaH, tadUnakaH - tasmAtsaptakAnnyUnatara itara:- asamAptaro kalpaH, yaJca varSAsu saptAnAM vihArakaraNaM tat kila varSAsu teSAM glAnatvAdisambhave sahAyasyAnyata AgamanAsambhavAdalpasahAyatA mA bhUditi hetoH, tatazcAsamAptAjAtAnAM - asamAptakalpAjAta kalpavatAM sAdhUnAmoghena - utsargeNa na kiJcitkSetrataddvataziSya bhaktapAnavastrapAtrAdikamAgamaprasiddhamAbhAvyamiti 105 / / 781 / / 782 // idAnIM 'pariTThavaNuccAra karaNadisi'tti paDuttarazatatamaM dvAramAha // 227 // disA avaradakkhiNA 1 dakkhiNA ya 2 avarA ya 3 dakkhiNApuvA 4 / avaruttarA ya 5 puvA 6 uttara 7 puvyuttarA 8 ceva / / 783 / / paurannapANa paDhamA bIyAe bhattapANa na lahaMti / taiyAe uvahimAI natthi utthIeN sajjhAo // 784 // paMcamiyAe asaMkhaDI chuTTIe gaNassa bheyaNaM jANa / sattamiyA gelannaM maraNaM puNa aTTame biMti // 785 / / disipavaNagAmasUriyacchAyAe pamajiUNa tikkhutto / jassoggahoti kAUNa vosire AyamejA vA / / 786 / / uttarapuvA pujjA jammAeN nisAyarA ahipaDaMti / ghANArisA ya pavaNe sUriyagAme avanno u // 787 // saMsattagahaNI puNa chAyAe niggayAeN vosiraha / chAyAsaha uNhaMmivi vosiriya muhuttayaM ciTThe // 788 // uvagaraNaM vAmagajANugaMmi matto ya dAhiNe hatthe / tattha'nnattha va puMche tiAyamaNaM adUraMmi / / 789 / / 'dise tyAdigAthAsaptakaM, acittasaMyata pariSThApanAya dik prathamato'paradakSiNA - nairRtI nirIkSaNIyA tasyA abhAve dakSiNA tasyA 105 jA tAjAta vihAraH gA. 780 2 // 227 // Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ abhAve aparA-pazcimetyarthaH tasyA apyabhAve dakSiNapUrvA-AgneyItyarthaH tasyA apyabhAve'parottarA-vAyavIti bhAvaH tasyA apyabhAve pUrvA | tasyA apyalAbhe uttarA tasyA apyalAbhe pUrvottarA aizAnItyarthaH, iha ca yatra prAmAdau mAsakalpaM varSAvAsaM vA gItArthAH sAdhavaH |saMvasanti tatra prathamameva pUrvoktAsu dikSu pariSThApane mRtojjhananimittaM trINi mahAsthaNDilAni pratyupekSante-Asanne madhye dUre ca, kiM kAraNamiti cettatra brUmaH-prathamasthaNDile kadAcidvyAghAto bhavet , tathAhi-kSetraM tatra kenApi kRSTaM udakena vA tat plAvitaM haritakAyo vA tatrAjani kITikAdimirvA tatsaMsaktaM jAtaM grAmo vA tatra niviSTaH sArtho vA kazcittatrAvAsita ityato dvitIye sthaNDile pariSThApanaM vidheyaM, tasyApyetaireva hetubhirvyAghAte tRtIye sthaNDile pariSThApanaM kAryamiti / / 783 // samprati prathamAyAM dizi satyAM zeSadikSu pariSThApane doSamAha-'paure'tyAdigAthAdvayaM, 'paurannapANa paDhamA' ityatra prAkRtatvAtsaptamyA lopaH, tataH prathamAyAm-aparadakSiNAyAM pariSThApane pracurAnapAnavastrapAtrAdilAbhataH samAdhirupajAyate, tasyAM satyAM dvitIyasyAM dakSiNAyAM pariSThApane bhaktapAne na labhante, tRtIyasyAM-pazcimAyAmupadhyAdi na labhante, caturthyA-dakSiNapUrvasyAM nAsti svAdhyAyaH svAdhyAyAbhAva ityarthaH // 784 / / paJcamyAmaparottarasyAM 'asaMkhaDitti kalahaH saMyatagRhasthAnyatIthikAdibhiH saha, SaSThayAM-pUrvasyAM gaNasya-cchasya bhedanaM-bhedaM jAnIhi, gacchabhedo bhavatItyarthaH, saptamyAm-uttarasyAM glAnatvaM-rogotpattiH, aSTamIti prAkRtatvAdvibhaktilope aSTamyAM-pUrvottarasyAM dizi mRtada kapariSThApane maraNaM punarbuvate, anyaH kazcitsaMyato mriyate ityarthaH, iha ca pAnIyastenabhayAdivyAghAtasadbhAvataH pUrvapUrvadigalAbhe uttaro ttarasyAmapi dizi mRtakapariSThApane pracurAnapAnalAbhalakSaNaH prathamadikpratipAdita eva guNo'vaseyaH, yadA punaH pUrvapUrvadiksadbhAve uttaro4ttarasyAM dizi pariSThApayanti tadA pAzcAtyA eva doSA bhavantIti / / 785 / / uktA acittasaMyatapariSThApanadik, idAnImuccArakaraNadigami Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 // 228 // dhIyate - 'disItyAdi, sAdhunA saMjJAM vyutsRjatA 'disi' tti pUrvasyAmuttarasyAM ca dizi pRSTaM na dAtavyaM, tathA pavanagrAmasUryANAM ca pRSThaM na dAtavyaM, tathA chAyAyAM nirgatAyAM vyutsRjet tathA trikRtvaH - trIn vArAn pramArNya upalakSaNametat pratyupekSya ca sthaNDilamiti gamyate vyutsRjet, tatra cAyaM vidhiH - ayugalitA atvaramANA vikathArahitAzca purISavyutsarjanAya vrajanti, tata upavizya putanirlepanAya iSTakAdikhaNDarUpANi DagalakAni gRhNanti, pipIlikAdirakSaNArthaM ca teSAM prasphoTanaM kurvanti, tadanantaramutthAya nirdoSaM sthaNDilaM gatvA Urddhamadhastiryak cAvalokanaM kurvanti, tatroddhuM vRkSasthaparvatasthAdidarzanArthaM adho gartAdaryAyupalabdhaye tiryak vrajadvizrAmyadAdinirIkSaNArtha| miti, tataH sAgArikAbhAve saMdazakAn sampramArNya prekSite pramArjite ca sthaNDile purISaM vyutsRjantIti, tathA yasyAyamavagrahaH so'nujAnIyAdityanujJAM kRtvA vyutsRjet AcamedvA // 786 // sampratyenAmeva gAthAM vivarItukAma Aha-- 'uttare' tyAdi, uttaradikpUrvadika loke pUjyete tatastasyAH pRSThadAne lokamadhye'varNavAdo bhavati, vAnamantaraM vA kazcit kopayet tathA ca sati jIvitavyasya vinAzaH, tasmAdivA rAtrau ca pUrvasyAmuttarasyAM ca pRSThaM varjayet, tathA yAmyA - dakSiNA dik tasyAH sakAzAdrAtrau nizAcarAH - pizAcAdayo devA abhipatanti - uttarAbhimukhAH samAgacchanti, tatastasyAM rAtrau pRSThaM na dadyAt uktaM ca- "ubhe mUtrapurISe ca divA kuryAdudaGmukhaH / rAtrau dakSiNatazcaiva tathA cAyurna hIyate // 1 // / " tathA yataH pavanastataH pRSThadAne azubhagandhAghrANaM nAsikAyAM ca arzAsyupajAyante, cazabdAlokopahAsazca yathA Aghrantyetadete iti, tasmAtpavanasyApi pRSThaM na kartavyaM, tathA sUryasya grAmasya ca pRSThakaraNe'varNo- lokamadhye'zlAghA, yathA na kiJcijjAnantyete yallokodyotakarasyApi sUryasya yasmin grAme sthIyate tasyApi ca pRSThaM dadati, tatastayorapi na dAtavyaM pRSThamiti / / 787 || 'chAyA' iti vyAkhyAnArthamAha - 'saMsatte' tyAdi, saMsaktA dvIndriyairmahaNiH - kukSiryasyAsau saMsaktaprahaNiH, sa dvIndriyarakSa | 106 pariSThApanadig gA. 7839 // 228 // Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saNArtha chAyAyAM puSpaphalapradavRkSAdisambandhinyAM nirgatAyAM vyutsRjati, atha chAyA'dyApi na nirgacchati madhyAhne eva saMjJApravRtteH tatazchA & yAyA asati-abhAve uSNe'pi svazarIracchAyAM purISasya kRtvA vyutsRjati, vyutsRjya ca muhUrtaka-alpaM muhUrta tathaiva tiSThati yena etA vatA kAlena svayogataste pariNamanti, anyathoSNena mahatI paritApanA syAt // 788 // atha vyutsRjana khopaikaraNaM kathaM dharatItyAha'u'tyAdi, upakaraNaM-daNDakaM rajoharaNaM ca vAme Urau sthApayati, mAtrakaM ca dakSiNe haste kriyate, DagalAni ca vAmahastena dharaNIyAni, tataH saMjJA vyutsRjya tatrAnyatra vA pradeze DagalakaiH putaM puMsayati-rUkSayati, puMsayitvA tribhi vApUrakaiH culuphairityarthaH AcamanaMnirlepanaM karoti, uktaM ca-tihiM nAvApUraehiM AyAmai-nillevei, nAvA-pasaI' iti, tadapi cAcamanamadUre karoti, yadi punardUre Acamati tata uDAho yathA kazcid dRSTvA cintayet-anirliptaputo gata eSa iti // 106 // 789 // idAnIM 'aTThArasa purisesu'tti saptottarazatatamaM dvAramAha bAle 1 buDhe 2 napuMse ya 3, kIve 4 jar3e ya 5 vAhie 6 / teNe 7 rAyAvagArI ya 8, ummatte ya 9 adaMsaNe 10 // 79 // dAse 11 duDhe ya 12 mUDhe ya 13, aNatte 14 jaMgie iya 15 / obaddhae ya 16 bhayae 17, sehanippheDiyA iya 18 // 791 // 'bAle'tyAdi zlokadvayaM, janmata Arabhya aSTau varSANi yAvadvAlo'trAbhidhIyate, sa kila garbhastho nava mAsAn sAtirekAn gamayati jAtospyaSTau varSANi yAvaddIkSAna pratipadyate, varSASTakAdho vartamAnasya sarvasyApi tathAsvAbhAvyAdezataH sarvato vA viratipratipatterabhAvAt , uktaM ca"eesi vayapamANaM aTTha samAutti vIyarAehiM / bhaNi jahannagaM khalu" iti [eteSAM vayaHpramANamaSTa samA iti vItarAgairbhaNitaM jaghanyakaM khalu]] pra.sA.39 Jain Education a l l Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . " ESH prava0 sA- roddhAre tattvajJAnavi0 107 dIkSAnahA~ puruSAH gA.7900 791 // 229 // anye tu garbhASTamavarSasyApi dIkSA manyante, yaduktaM nizIthacUrNI-AdeseNa vA gabhaTThamassa dikkha"tti [Adezena vA garbhASTamasya dIkSeti ] bhagavadvatrasvAminA vyabhicAra iti cet , tathAhi-bhagavAn vanasvAmI pANmAsiko'pi bhAvataH pratipannasarvasAvadyaviratiH zrUyate, tathA ca sUtraM-'chammAsiyaM chasu jayaM mAUe samanniyaM vaMde [pANmAsikaM SaTsu yataM mAtrA samanvitaM vande] satyametat , kintviyaM zaizave'pi bhagavadvanasvAmino bhAvatazcaraNapratipattirAzcaryabhUtA kAdAcitkIti na tayA vyabhicAraH, uktaM ca paJcavastuke-"tadho pari- havakhettaM na caraNabhAvo'vi pAyameesi / AhaccabhAvakahagaM suttaM puNa hoi nAyavvaM // 1 // " asyA vyAkhyA-teSAmaSTAnAmadho vartamAnA manuSyAH paribhavakSetraM bhavanti, yena tena vA'tizizutvAtparibhUyante, tathA caraNabhAvo'pi-caraNapariNAmo'pi prAya eteSAM-varSASTakAdho-18 vartamAnAnAM na bhavati, yatpunaH sUtraM 'chammAsiyaM chasu jayaM mAUe samanniyaM vaMde' ityevaMrUpaM tat 'AhaccabhAvakahagaM' kAdAcitkabhAvakathaka, tato varSASTakAddhaH paribhavakSetratvAccaraNapariNAmAbhAvAcca na dIkSyante iti, anyacca bAladIkSaNAyAM saMyamavirAdhanAdayo doSAH, sa | hi ayogolakasamAno yato yataH spandate tatastato'jJAnitvAt SaDjIvanikAyavadhAya bhavati, tathA niranukampA amI zramaNAH yadevaM bAlAnapi balAddIkSAkArAgAre prakSipya svacchandatAmucchidantIti jananindA, tatpariceSTAyAM ca mAtRjanocitAyAM kriyamANAyAM svAdhyAyapalimanthaH syAditi 1 / tathA saptativarSebhyaH parato vRddho bhaNyate, apare tvAhuH-arvAgapIndriyAdihAnidarzanAt SaSTivarSebhya upari vRddho| 'bhidhIyate, tasyApi ca samAdhAnAdi kartu duHzakaM, yaduktam-"uccAsaNaM samIhai viNayaM na karei gabvamubvai / vuDo na dikkhiyavvo jai jAo vAsudeveNaM // 1 // " [uccAsanaM samIhate vinayaM na karoti garvamudvahati / vRddho na dIkSitavyo yadi jAto vAsudevena // 1 // ] 6 ityAdi, idaM ca varSazatAyuSkaM prati draSTavyaM, anyathA yad yasmin kAle utkRSTamAyustaddazadhA vibhajyASTamanavamadazamabhAgeSu vartamAnasya vRddha 9-96496 229 // Jain Education in L For Private Personal Use Only ww.jainelibrary.org Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Education Int | tvamavaseyaM 2 / tathA strIpuMsobhayAbhilASI puruSAkRtiH puruSanapuMsakaH, so'pi bahudopakAritvAddIkSitumanucitaH 'vAle buDDhe ya there ya' | iti pAThastu nizIthAdiSvadarzanAdupekSitaH 3 / tathA strImibhogairnimantrito'saMvRtAyA vA striyo'GgopAGgAni dRSTvA zabdaM vA manmathollApAdikaM tAsAM zrutvA samudbhUtakAmAbhilApo'dhisoDhuM yo na zaknoti sa puruSAkRtiH puruSakkIbaH, so'pyutkaTavedatayA puruSavedodayAd balAtkAreNAGganAliGganAdi kuryAt tata uDDAhAdikAritvAddIkSAyA anarha eva 4 / tathA jaDastrividho - bhASayA zarIreNa karaNena ca, bhASAjaDuH punarapi trividho - jalamUko manmanamUka elakamUkazca tatra jalamagna iva buDabuDAyamAno yo vakti sa jalamUkaH, yasya tu vadataH khayamAnamiva vacanaM skhalati sa manmanamUkaH, yazcailaka ivAvyaktaM mUkatayA zabdamAtrameva karoti sa elakamUkaH, tathA yaH pathi mikSA - Tane vandanAdiSu vA'tIva sthUlatayA azakto bhavati sa zarIrajaDaH, karaNaM-kriyA tasyAM jaDuH karaNajaDuH, samitiguptipratikramaNapratyupekSa| NasaMyamapAlanAdikriyAM punaH punarupadizyamAnAmapyatIva jaDutayA yo grahItuM na zaknoti sa karaNajaDu ityarthaH, tatra bhASAjastrividho'pi jJAnagrahaNe'samarthatvAnna dIkSyate, zarIrajastu mArgagamanabhaktapAnAdyAnayanAdiSu asamartho bhavati, tathA atijaDusya prasvedena kakSAdiSu kuthitatvaM bhavati, teSAM jalena kSAlanAdiSu kriyamANeSu kITikAdInAM prANinAM plAvanA sampadyate tataH saMyamavirAdhanA, tathA loko nindAM karoti - aho'sau bahubhakSakaH, kathamanyathA evaMvidhaM sthUlatvametasya muNDitakasya, na hi galacaura iti, tathA tasyorddhazvAso bhavati, aparikramazca sarpajalajvalanAdiSu samIpamAgacchatsu sa bhavati, tato'sau na dIkSaNIyaH, tathA karaNajaDDo'pi samitiguyAdInAM zikSyamANo'pyagrAhakatvAnna dIkSaNIya iti 5 / tathA 'vAhie' tti bhagandarAtisAra kuSThaplIhakA kAsajvarAdirogairprasto vyAdhitaH so'pi na dIkSArhaH, tasya cikitsane SaTkAyavirAdhanA svAdhyAyAdihAnizca 6 / tathA kSatrakhananamArgapAtanAdicauryanirataH stenaH so'pi gacchasya vadhabandha w.jainelibrary.org Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 // 230 // natADanAdinAnAvidhAnarthanibandhanatayA dIkSAnaI eva 7 / tathA zrIgRhAntaHpuranRpatizarIratatputrAdi droha vidhAyako rAjApakArI, caH samucaye, taddIkSaNe ruSTarAjakRtA mAraNadezaniHsAraNAdayo doSA bhavanti 8 / tathA yakSAdibhiH prabalamohodayena vA paravazatAM nIta unmattaH, | so'pi na dIkSAI:, yakSAdibhyaH pratyavAyasambhavAt svAdhyAyadhyAna saMyamAdihAniprasaGgAcca 9 / tathAM na vidyate darzanaM -dRSTirasyetyadarzanaH - andhaH, styAnarddhinidrodayavAnapyatra draSTavyaH na vidyate darzanaM samyaktvamasyeti vyutpatteH, ayaM ca dIkSitaH san dRgvikalatayA yatra tatra vA sAran paT kAyAn virAdhayet viSamakIlakaNTakAdiSu ca prapatet, styAnarddhistu pradviSTo gRhiNAM sAdhUnAM ca mAraNAdi kuryAt 10 / // 790 // tathA gRhadAsyAH saJjAto durbhikSAdiSvarthAdinA vA krItaH RNAdivyatikare vA'varuddho dAsa ucyate tasyApi dIkSAdAne tatsvAmikRtA utpravAjanAdayo doSAH 11 / tathA duSTo dvidhA - kaSAyaduSTo viSayaduSTazca tatra gurugRhItasarSapabharjikAvyatikarAminiviSTasAdhvAdivadutkaTakaSAyaH kaSAyaduSTaH, atIva parayoSidAdiSu gRddho viSayaduSTaH so'pi dIkSAnarho'tisaMkliSTAdhyavasAyatvAt 12 / tathA snehAdajJAnAdiparatatratayA yathAvasthitavastvadhigamazUnyamAnaso mUDhaH so'pi jJAnavivekamUlAyAmAItadIkSAyAM nAdhikriyate, ajJAnatvAtkRtyAkRtyAdi viveka vikalatvAJca 13 / tathA yo rAjavyavahArikAdInAM hiraNyAdikaM dhArayati sa RNArttaH tasya dIkSAdAne rAjAdikRtA grahaNAkarSaNakadarzanAdayo doSAH 14 / tathA jAtikarmazarIrAdibhirdUSito juGgitaH, tatra mAtaGgakolikabaruDasUcikachimpAdayo'spRzyA jAtijuGgitAH, spRzyA api strImayUrakurkuTazukAdipoSakA vaMzavaratrArohaNanakhaprakSAlanasau karikatvavAgurikatvAdininditakarmakAriNaH karmajuGgitAH, karacaraNakarNAdivarjitAH paGgukubjavAmanakakANakaprabhRtayaH zarIrajuGgitAH, te'pi na dIkSArhAH, loke'varNavAdasambhavAt 15 / tathA arthaprahaNapUrvakaM vidyAdigrahaNanimittaM vA etAvanti dinAni tvadIyo'hamityevaM yenAtmanaH parAyattatA kRtA bhavati so'vabaddhaH sa 107 dIkSAnarhAH puruSAH gA. 790791 // 230 // Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ evAvabaddhakaH, so'pi na dIkSAhaH kalahAdidoSasambhavAt 16 / tathA rUpyakAdimAtrayA vRttyA dhaninAM gRhe dinapATikAdimAtreNa tadAdezakaraNAya pravRtto yaH sa bhRtakaH, so'pi na dIkSocitaH, yasyAsau vRttiM gRhNAti sa dIkSyamANe tasmin mahatImaprItimAdadhAti 17 // tathA zaikSasya-dIkSitumiSTasya nispheTikA-apaharaNaM zaikSanispheTikA tadyogAd yo mAtApitrAdimiramutkalito'pahRtya dIkSitumiSyate so'pi na dIkSocitaH, mAtApitrAdInAM karmabandhasambhavAt adattAdAnAdidoSaprasaGgAcca 18 / ityete'STAdaza puruSasya-puruSAkAravato dIkSAnahI bhedA iti 107 // 791 // idAnIM 'vIsaM itthIsunti aSTottarazatatamaM dvAramAha je aTThArasa bheyA purisassa tahitthiyAe~ te ceva / guviNI 1 savAlavacchA 2 dunni ime iMti annevi // 792 // ye'STAdaza bhedAH puruSeSvadIkSaNA uktAstathA tenaiva prakAreNa striyo'pi ta eva bhedA aSTAdaza vijJeyAH, ayamarthaH-yathA puruSAkAravatastathA strIjanAkAravato'pi batAyogyA bAlAdayo'STAdaza bhedAstAvanta eva, anyAvapi dvAvimau bhavataH, yathA gurviNI-sagarbhA saha bAlena-stanapAyinA vatsena vartate sA sabAlavatsA, ete sarve'pi viMzatiH strIbhedA vratAyogyAH, doSA apyatra pUrvavadvAcyAH 108 // 792 // idAnIM 'dasa napuMsesu' iti navottarazatatamaM dvAramAha paMDae 1 vAie 2 kIve 3, kuMbhI 4 IsAluyatti ya 5 / sauNI 6 takkamasevI 7 ya, pakkhiyApakkhie 8 iya // 793 // sogaMdhie ya 9 Asatte 10, dasa ete npuNsgaa| saMkilihitti sAhUNaM, pavAve akappiyA // 794 // For Private Personal Use Only Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 'paMDae' ityAdizlokadvayaM, paNDako vAtikaH DIvaH kuMbhI IrSyAluH zakunistatkarmasevI pAkSikApAkSikaH saugandhika Asaktazca daza ete napuMsakAH saSTicittA iti sAdhUnAM pravrAjayitumakalpyA vratAyogyA ityarthaH, saGkuiSTatvaM caiSAM sarveSAmapyavizeSato nagaramahAdAhasamAnakA mAdhyavasAyasampannatvena strIpuruSasevAmAzritya vijJeyaM, ubhayasevino hote iti // 793 // 794 // - // 231 // tatra paNDakasya lakSaNaM-mahilAsahAvo saravannabheo, miMDhaM mahaMtaM mayA ya vANI / sasaddayaM muttamapheNayaM ca, eyANi chappaMDagalakkhaNANi 4 // 1 // iti vRttAdavaseyaM, asya vyAkhyA - puruSAkAradhAriNo'pi mahilAsvabhAvatvaM paNDakasyaikaM lakSaNaM, tathAhi - gatistrastapadAkulA mandA ca bhavati sazaGkaM ca pRSThato'valokamAno gacchati zarIraM ca zItalaM mRdu ca bhavati yoSidivAnavarataM hatthollakAn prayacchan udaropari tiryavyavasthApitavAmakaratalasyopariSTAdakSiNakara kUrparaM vinyasya dakSiNakaratale ca mukhaM kRtvA bAhU ca vikSipan bhASate abhIkSNaM ca kaTihastakaM dadAti prAvaraNAbhAve strIvad bAhubhyAM hRdayamAcchAdayati bhASamANazca punaH punaH savibhramaM bhrUyugmamutkSipati kezabandhanaprAvaraNAdikaM ca strIvatkaroti yoSidAbharaNAdiparidhAnaM ca bahumanyate snAnAdikaM ca pracchanne samAcarati puruSasamAjamadhye ca sabhayaH zaGkitastiSThati strIsamAje tu niHzaGkaH pramadAjanocitaM ca randhanakaNDanapeSaNAdikaM karma vidadhAti ityAdimahilAsvabhAvatvaM paNDakalakSaNaM 1 tathA 'svaravarNa| bhedaH svaraH - zabdo varNaH - zarIrasambandhI upalakSaNatvAdgandharasasparzAca strIpuruSApekSayA vilakSaNAstasya bhavantItyarthaH 2-3 mehanaMpuruSacihnaM mahadbhavati 4 mRdvI ca vANI lalanAyA iva jAyate 5 tathA striyA iva sazabdaM mUtraM jAyate phenarahitaM ca tadbhavati 6 etAni SaT paNDakalakSaNAni 1 / tathA vAto'syAstIti vAtikaH yaH svanimittato'nyathA vA mehane stabdhe sati strIsevAyAmakRtAyAM vedaM dhArayituM na zaknoti 2 tathA klIba:- asamarthaH, sa caturdhA dRSTizabdAzliSTanimantraNAlIbabhedAt, tatra yo vivastrAdyavasthaM vipakSaM vIkSya / Jain Education 108 dIkSAnarhAH striyaH 109 napuM sakAH gA. 792 794 // 231 // Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSubhyati sa dRSTiklIvaH, yastu yuvatizabdaM zrutvA kSubhyati sa zabdalIbaH, yaH punaH purandhIbhirupagUDho nimazritazca vrataM vidhAtuM na zaknoti sa yathAkramamAzliSTaklIvo nimazritaklIvazca vijJeyaH 3 / yasya tu mohotkaTatayA sAgArikaM vRSaNau vA kumbhavadutsUnau bhavataH sa kumbhI 4 / tathA yasya pratisevyamAnAM vanitAM vilokya prakAmamILa samutpadyate sa IrSyAluH 5 / tathA caTakavadutkaTavedatayA'bhIkSNaM pratisevanAprasaktaH zakuniH 6 / tathA maithunamAsevya bIjanisarge sati yaH zvAna iva vedotkaTatayA jihvAlehanAdinindyakarmaNA sukhamAtmano manyate sa tatkarmasevI 7 / tathA yasya pakSe-zuklapakSe'tIva mohodbhavo bhavati apakSe ca-kRSNapakSe khalpaH sa pAkSikApAkSikaH 8 / tathA yaH zubhagandhaM manvAnaH svakIyaM liGgaM jighrati sa saugandhikaH 9 / tathA yo vIryapAte'pi kAminImAlinya tadaneSu kakSopasthAdiSvanupravizyaiva tiSThati sa AsaktaH 10 / paNDakAdInAM ca parijJAnaM teSAM tanmitrAdervA kathanAderiti / nanu puruSamadhye'pi napuMsakA uktA |ihApi ceti tatka eteSAM parasparaM prativizeSaH ?, satyaM, kintu tatra puruSAkRtInAM grahaNaM iha tu napuMsakAkRtInAmiti, uktaM ca nizItha cUrNau-iyANiM napuMsayA dasa, te purisesu ceva vuttA napuMsadAre, jai je purisesu vuttA te ceva ihaMpi kiMkao bhedo ?, bhannai, tarhi | purisAkiI iha gahaNA sesayANa bhavetti, evaM strISvapi vAcyaM / nanu napuMsakAH SoDazavidhAH zrute zrUyante tatkathamatra dazaivoktAH ?, satyaM, dazaiva tadbhedAH pravrajyAyA ayogyAH tatasta evoktAH, zeSAH punaH SaT dIkSAyogyA eva, tathA coktam-'vaddhie cippie ceva, || maMtosahiuvahae / isisatte devasatte ya, pavAvejjA napuMsae // 1 // asyArthaH-AyatyAM rAjAntaHpuramahalakapadprAptyAdinimittaM yasya bAlatve'pi chedaM dattvA vRSaNau gAlitau bhavataH sa varddhitakaH, yasya tu jAtamAtrasyAGguSThAGgulImirdayitvA vRSaNau drAvyete sa cippitaH, etayozcaivaM kRte sati kila napuMsakavedodayaH sampadyate, tathA kasyacinmatrasAmarthyAdanyasya tu tathAvidhauSadhIprabhAvAt puruSavede khIvede vA JainEducation For Private Personel Use Only Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 // 232 // Jain Education I samupahate sati napuMsaka vedaH samudeti, tathA kasyacinmadIyatapaHprabhAvAnnapuMsako bhavatvayamiti RSizApAt tathA kasyaciddevazApAttadudayo jAyate ityetAn SaT napuMsakAn nizIthoktavizeSalakSaNasambhave sati pratrAjayediti 109 // idAnIM 'vigalaMga'ci dvAraM dazo ttarazatatamamAha hatthe pAe kanne nAsA uTTe vivajjie caiva / vAmaNagavaDa bhakhujjA paMgulahuMTA ya kANA ya // 795 // pacchAvi hoMti viyalA AyariyataM na kappae tesiM / sIso ThAveyadho kANagamahisova nimmaMmi // 796 // 'hatthe 'tyAdigAthAdvayaM, iha sarvatra tRtIyArthe saptamI, tato'yamartha:-hastena upalakSaNatvAt hastAbhyAM vA pAdena pAdAbhyAM vA karNena karNAbhyAM vA nAsayA oSThena vA vivarjitA - rahitAH tathA vAmanakA - dInahastapAdAdyavayavAH pRSThato'prato vA nirgatazarIrA vaDabhAH ekapArzvahInAH kubjAH pAdgamanazaktivikalAH paGgulA : vikalapANayaH TuNTAH kANA - ekAkSAH ete sarve'pi pratrAjanAnarhAH, pravacananindAdidoSasambhavAditi // 796 // atha gRhIte vrate ye vikalAGgA bhavanti teSAM kA vArtA ?, tatrAha - pazcAdapi zrAmaNyasthitA ye'kSiga| lanAdinA vikalA - vikalAGgA bhavanti teSAmapyAcAryaguNairyuktAnAmapyAcAryatvaM na kalpate, pravacanahIlanAprasakteH, ye'pyAcAryapadopaviSTAH | santaH pazcAdvikalAGgA jAyante teSAmapi na kalpate dhArayitumAcAryatvaM kintu taistathA vikalAGgaiH sadbhirAtmanaH pade ko'vyAkRtimastvAdiguNagaNaprazasyaH ziSyaH sthApayitavyaH, AtmA tvaprakAze sthAne sthApayitavyaH, ka ivetyatrAha - ' kANakamahiSa iva nine' iyamatra bhAvanA - kANako nAma corita ucyate, yathA coritamahiSo mA ko'pyenaM drAkSIditi hetorgrAmasya nagarasya vA bahirgatarUpe nine pradeze 110 vyaGgasAdhvA dividhiH gA. 795. / 796 // 232 // Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upalakSaNametadatigupile vA vanagahane sthApyate, evameSo'pi, anyathA pravacanahIlanAprasaktiH AjJAdibhaGgadoSaprasaGgazca, kevalamasyApi | 4. yatkRtyaM tatsarvamapi sthavirAH kurvantIti 110 // 797 / / idAnIM 'jaMmulaM jaikappaM vatthaMti ekAdazottarazatatamaM dvAramAha mullajuyaM puNa tivihaM jahannayaM majjhimaM ca ukkosaM / jahanneNa'TThArasagaM sayasAhassaM ca ukkosaM // 797 // do sAbharagA dIvicagA u so uttarAvaho eko| do uttarAvahA puNa pADaliputto havai ekko // 798 // do dakSiNAvahA vA kaMcIe nelao sa dugunnaao| ekko kusumanagarao teNa pamANaM imaM hoi // 799 // 'mulle'tyAdi gAthAtrayaM, mUlyayuktaM punarvastraM trividhaM bhavati-jaghanyaM madhyamamutkRSTaM ca, tatra jaghanyena-jaghanyato'STAdazakaM yasyASTAdaza rUpakA nANakavizeSA mUlyaM tajjaghanyaM vastramityarthaH, zatasAhasraM ca-rUpakalakSamUlyamutkRSTaM, zeSaM tu madhyamamiti, tatreha trividhamapi mUlyayuktaM vastraM sAdhUnAM grahItuM na kalpate, kintvetasmAdRSTAdazarUpakalakSaNAnmUlyAdyanyUnamUlyaM tadeva kalpate, uktaM ca paJcakalpabRhabhASye-UNagaaTThArasagaM vatthaM puNa sAhuNo aNunnAyaM / etto vairittaM puNa nANunnAyaM bhave vatthaM // 1 // " [UnASTAdazakaM vastraM punaH sAdhUnAmanujJAtaM / ito vyatiriktaM punarnAnujJAtaM bhavedvastram // 1 // ] // 797 / / nanvidaM kena rUpakeNa pramANamityAha-'sAbhare'tyAdi, sAbharako nAma rUpakaH, tato dvIpasthAnasatkAbhyAM dvAbhyAM sAbharakAbhyAmuttarApathe ekaH sa sAbharako bhavati, dvIpazca yaH surASTrAmaNDale | dakSiNasyAM dizi yojanamAtraM samudramavagAhya tiSThati so'tra gRhyate, dvAbhyAM ca uttarApathAbhyAM-uttarApathasambandhibhyAM sAbharakAbhyAM pATalIputranagarasatka eka: sAbharaka iti, anena rUpakeNa vastrapramANamatra kartavyaM // 798 // atha prakArAntareNa rUpakasvarUpamAha Jain Education Interational For Private Personal Use Only Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 111 vastramUlyaM 112 zayyAtarapiMDaH gA.797 // 233 // 'dakkhiNe'tyAdi, vAzabdaH prakArAntaradyotane dvau dakSiNApathasatkau rUpako kAJcInagaryAH sambandhI nelako rUpaka ityarthaH, sa ca nelako dviguNaH san ekaH kusumanagarajaH-pATalIputrasambandhI rUpakaH tena rUpakeNedamaSTAdazakAdi pramANaM bhavatIti // 111 / / / / 799 // idAnIM 'sejayarapiMDo'tti dvAdazottarazatatamaM dvAramAha sejjAyaro pahU vA pahusaMdiho ya hoi kAyavo / ego Nege ya pahU pahusaMdiTevi emeva // 800 // sAgAriyasaMdiDhe egamaNege caukkabhayaNA u / egamaNegA vajA gesu ya ThAvae egaM // 801 // annattha vaseUNaM Avassaga carimamannahiM tu kare / donnivi tarA bhavaMtI satthAisu annahA bhayaNA // 802 // jai jaggaMti suvihiyA kareMti AvassayaM tu annattha / sijAyaro na hoI sutte va kae va so hoI // 803 // dAUNa gehaM tu saputtadAro, vANijamAIhi u kAraNehiM / taM ceva annaM va vaeja desaM, sejjAyaro tattha sa eva hoI // 804 // liMgatthassavi vajo taM pariharao va muMjao vAvi / juttassa ajuttassa va rasAvaNe tattha dilNto|| 805 // titthaMkarapaDikuTTho annAyaM uggamovi ya na sujjhe / avimutti alAghavayA dullahasejjA u voccheo // 806 // purapacchimavajahiM avi kammaM jiNavarehiM leseNaM / bhuttaM videhaehi ya na ya sAgariassa piMDo u // 807 // bAhullA gacchassa u paDhamAliyapANagAikajesu / sajjhAyakaraNaAuhiyA kare uggamegayaraM // 808 // 'seje'tyAdigAthAnavakaM, zayyayA-sAdhusamarpitagRhalakSaNayA saMsArasAgaraM dustaramapi taratIti zayyAtaraH, sa dvidhA bhavati kartavyaH prabhurvA // 233 // Jain Education ineali For Private & Personel Use Only M ww.jainelibrary.org Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Education yatipradattopAzrayasvAmI prabhusandiSTo vA tenaiva prabhuNA yatkRtapramANatayA nirdiSTaH, tatra yaH prabhuH sa eko vA bhavedaneko vA, prabhusandiSTo'pyevameva vAcyaH ko'rthaH ? - prabhusandiSTo'pyeko vA'neko vA bhavatIti / / 800 / / amumevArtha vizeSata Aha-- 'sAgAriye 'tyAdi, sAgArikaHsAdhUpAzrayasvAmI sandiSTaca - prabhusandiSTaH pratyekameko vA'neke vA bhavanti, tatazcatuSkabhajanA - caturbhaGgI jJAtavyA, tadyathA - ekaH prabhurekaH prabhusandiSTa iti prathamo bhaGgaH ekaH prabhuraneke prabhusandiSTA iti dvitIyaH aneke prabhava ekaH prabhusandiSTa iti tRtIyaH, aneke prabhavo'neke ca prabhusandiSTA iti caturtho bhaGgaH, te ca zayyAtarA eko vA'neke vA varjanIyAH, atraivApavAdamAha - ' aNegesu ya ThAvae egaMti anekeSu bahuSu zayyAtareSu satsu ekaM kamapyapavAdapadena zayyAtaraM sthApayet iyamatra bhAvanA - bahujanasAdhAraNA vasatiH kApi labdhA, tatra ca sAdhusAmAcArIkuzalAH zrAvakA yadyevaM vadanti ekaM kamapi zayyAtaraM sthApayata mA sarvAnapi pariharateti tadA ekaM zayyAtaraM sthApayitvA zeSagRheSu bhikSAM gRhNanti, yadvA bahavastatra sAdhavastato yadi sarve'pi saMstaranti tadA sarvAnapi zayyAtarAn kurvanti, asaMstaraNe tu ekaM zayyAtaramiti, grahaNavidhizvAyaM dvayoH zayyAtarayorekAntareNa bhikSAgrahaNavArako bhavati triSu zayyAtareSu tRtIyadine caturSu caturthadine evaM vArakeNa mikSAM gRhantIti / / 801 / / athAyaM zayyAtaraH kadA bhavati ?, tatrAha - 'annatthe'tyAdi, anyatra-anyasmin kasmiMzcit sArthe grAmAdau vA uSitvA sudhvetyarthaH caramaM prAbhAtikamAvazyakaM - pratikramaNamanyatra - sthAnAntare gatvA yadi kurvanti tadA dvAvapi 'tara'tti ekadezena samudAyopacArAt zayyAtarau bhavataH yasyAvagrahe rAtrau supto yadavaprahe ca prAbhAtika pratikramaNaM kRtaM tau dvAvapi zayyAtarau bhavata iti bhAvaH, idaM ca prAyazaH sArthAdiSu sambhavati AdizabdAcca caurAvaskandabhayAdiparigrahaH, anyathA tu- prakArAntarasadbhAve bhajanA - zayyAtarasya vikalpanA, yasya gRhe sthitAH sa vA'nyo vA zayyAtaro bhavatItyarthaH // 802 // tAmeva bhajanAmAha *ww.jainelibrary.org Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'roddhAre prava0 sA-12-'jaI'tyAdi, yadItyabhyupagame rAtrezcaturo'pi praharAna jAgrati zobhanaM vihitaM-anuSThAnaM yeSAM te suvihitAH sAdhava ityarthaH bhAdazcakaM ||112 za tu-prAbhAtikapratikramaNaM punaranyatra gatvA kurvanti tadA mUlopAzrayasvAmI zayyAtaro na bhavati, kintu supte vA-zayane vA kRte sati kRte vA vyAtaratattvajJA- prAbhAtikapratikramaNe zayyAtaro bhavati, ayamatra tAtparyArtha:-zayyAtaragRhe sakalAM rAtri jAgaritvA prAbhAtikapratikramaNaM yadyanyatra kurvanti piMDaH navi0 tadA maulaH zayyAtaro na bhavati kintu yadgRhe pratikramaNaM kRtaM sa eva, atha zayyAtaragRhe rAtrau suptvA jAgaritvA vA prAbhAtikapratikra |maNaM kurvanti tadA sa eva zayyAtara iti, yadA tu vasatisaGkIrNatAdikAraNAdanekopAzrayeSu sAdhavastiSThanti tadA yatrAcAryaH sthitaH sa eva // 234 // zayyAtaro nAnya iti // 803 // nanu sAdhUnAM gRhamarpayitvA gRhasvAmI yadA dezAntaraM vrajati tadA zayyAtaro bhavati vA na vA?, tatrAha-'dAUNe'tyAdi vRttaM, kazcid gRhasthaH sAdhUnAM gRhaM dattvA 'saputradAra' putrakalatrAdisakalanijalokaparivRto vaNijyAdibhiH kAraNaistameva dezamanyaM vA vrajet , tatrApi ca sthito yadi tasya gRhasya svAmI tadA sa eva zayyAtaro bhavati, na punardUradezAntarasthitatvAttasya zayyAtaratvaM na bhavatIti / 804 // athAyaM zayyAtaraH kasya sambandhI pariharaNIyastatrAha-liMgatthe'tyAdi, liGgasthasyApiliGgamAtradhAriNo'pi sAdhuguNavirahitasyApItyarthaH sambandhI zayyAtaro varjanIyaH AstAM tAvaditarasya cAritriNa iti, sa ca sAdhustaM zayyAtarapiNDaM pariharatu vA bhutAM vA tathApi vayaH, atha sAdhuguNairviyuktasya zayyAtaraH kasmAtparihiyate ?, ucyate, sAdhuguNairyuktasyAyuktasya vA zayyAtaraH sarvathA parihartavyaH, atra ca 'rasApaNo' madyApaNo dRSTAntaH, tathAhi-mahArASTrAkhye deze sarveSvapi madyahaTTeSu madyaM bhavatu vA mA vA tathApi tatparijJApanArthaM dhvajo badhyate, taM ca dRSTvA sarve'pi bhikSAcarAdayo'bhojyamitikRtvA pariharanti, evama|sAvapi sAdhuguNairyukto vA bhavatu ayukto vA tathApyasya rajoharaNadhvajo dRzyata itikRtvA zayyAtaraH parihiyata iti / / 805 // atha SAXERCISM // 234 // Jan Educaton Internationa For Private & Personel Use Only Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 545-45 OCRATES %A4 zayyAtarapiNDagrahaNe doSAnAha-titthaMkare'tyAdi, tIrthakaraiH sarvairapi pratikuSTo-niSiddhaH zayyAtarapiNDaH, taM ca gRhNatA tIrthakarAjJA na kRtA syAt , tathA ajJAtasya-aviditasya rAjAdipratrajitatvena ubchavRttyA yadbhakSaM tadajJAtamucyate tadeva prAyaH sAdhunA grAhyaM 'annAyauJchaM caraI visuddhaM' iti vacanAt , taccAsannanivAsAdatiparicayena jJAtasvarUpatayA zayyAtaragRhe piNDaM gRhanna zuddhyatIti yogaH, tathA zayyAtarapiNDagrahaNe sati 'udgamaH' kalpanIyabhaktAdibhavanamapi 'na zuddhyati' na zuddho bhavati, nikaTAdibhAvena punaH punastatraiva bhaikSapAnakAdinimittaM pravizata udgamadoSAH syurityarthaH, tathA svAdhyAyazravaNAdibhyaH prItaH zayyAtaraH kSIrAdi snigdhadravyaM dadAti tacca gRhNatA vimuktiH-gAAbhAvo na kRtaH syAt , tathA avidyamAnaM lAghavaM-laghutA yasya sa tathA tadbhAvo'lAghavatA, tatra viziSTAhAralAbhenopacitatvAccharIrAlAghavaM zayyAtarAttatparijanAJcopadherlAbhAdupadheranalpatayA tadalAghavamiti, tathA durlabhA-asulabhA zayyA ca-vasatiH kRtA bhavati, yena kila zayyA deyA tenAhArAdyapi deyamityevaM gRhiNAM bhayotpAdanAt , tathA vyavacchedo-vinAzo dAnabhayAcchayyAyAH zayyAtareNa kriyate, vasatyabhAvAdvA bhaktapAnazayyAdivyavacchedaH syAditi // 806 // tathA-'pure'tyAdi, pUrvaH-RSabhasvAmI pazcimo-vardhamAnasvAmI etau dvAvapi muktvA zeSairjinavaraiH-dvAviMzatisabaimadhyamatIrthakRdbhividehajaizca-mahAvidehakSetrasamutpannaiH sarvairapi tIrthakaraiH 'avi kammati apiH-sambhAvane karma-AdhAkarma 'lezena' ekadezena bhuktaM, 'na ca' naiva 'sAgArikasya' zayyAtarasya piNDaH, madhyamavidehatIrthakarANAM / hi yasyaiva yogyamAdhAkarma kRtaM tasyaiva tanna kalpate zeSANAM tu kalpate iti tairAdhAkarmabhojanamapi kathaJcidnumataM, sAgArikapiNDaH punaH sarvathApi pratiSiddha eveti, ayaM ca sAgArikapiNDo dvAdazadhA azanapAnakhAdimasvAdima 4 rajoharaNavastrapAtrakambala 4 sUcIpiSpalakakarNazodhananakharadanikA 4 bhedAt , uktaM ca-"asaNAIyA cauro 4 pAuJchaNa 5 vattha 6 patta 7 kaMbalayaM 8 / sUI 9 chura 10 %945 REESORN- Jain Education For Private & Personel Use Only Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA na roddhAre 112 zayyAtarapiMDa tattvajJAnavi0 ANORMCA // 235 // MORMEROSAROSAGAROORKS kannasohaNa 11 naharaNiyA 12 sAgariyapiMDo // 1 // " tRNaDagalakAdistvapiNDaH, uktaM ca-"taNaDagalachAramallagasejjAsaMthArapIDhalevAI / sejjAyarapiMDo so na hoi seho ya sovahio // 1 // " atra 'seho ya sovahio'tti yadi zayyAtarasya putraH putrI vA vastrapAtrA| disahitA pravrajettadA sa zayyAtarapiNDo na bhavatIti // 807 // tathA--'bAhulle'tyAdi, gacchasya-sAdhusamUhasya bAhulyAt-prAcuryAkhetoH prathamAlikApAnakAdyarthaM zayyAtaragRhe punaH punaH pravizatsu sAdhuSu zayyAtara udgamadoSaM-AdhAkarmAdInAmanyataraM kamapi kuryAt, tatra prathamAlikA kSullakaglAnAdInAM prathamata eva bhojanaM, pAnakaM ca pratItaM, tathA nirantarasvAdhyAyavidhAnena karaNena ca-cAritreNa 'AuTTiya'tti |AvarjitA upetya udgamadoSAn kuryuriti, ayaM ca ahorAtrAtparato'zayyAtaro bhavati, yaduktaM--'vutthe vajeja'horatta' ( upite varjayeda-15 horAtraM ) idamatra hRdayaM yatroSitAstataH sthAnAdyasyAM velAyAM vinirgatA dvitIyadine tAvatyA velAyAH parato'zayyAtaro bhavati, tathA apavAdato glAnatvAdikAraNe zayyAtarapiNDo'pi grahItuM kalpate, yaduktaM-'duvihe gelannaMmI nimaMtaNe davvadullahe asive / omoyariyapaose |bhae ya gahaNaM aNunnAyaM // 1 // asyA vyAkhyA-AgADhAnAgADhe-gADhatarAgADhatare dvividhe glAnatve zayyAtarapiNDo'pi grAhyaH, idamuktaM | bhavati-anAgADhe glAnatve trIn vArAnAhiNDyate yadi na labdhaM glAnaprAyogyaM tadA zayyAtarapiNDo'pi gRjhate, AgADhe punaH zIghrameva zayyAtarapiNDagrahaNaM kriyate, nimantraNe ca-zayyAtaranirbandhe sakRt taM gRhItvA punaH prasaGgo nivAraNIyaH, durlabhe ca kSIrAdidravye AcAyAdInAM prAyogye anyatrAlabhyamAne tatraiva gRhNanti, azive-duSTavyantaropadravAdike avamaudarye ca-durbhikSe anyatra mikSAyAmalabhyamAnAyAM | zayyAtaragRhe'pi bhikSAM gRhanti, 'paosetti rAjJA pradviSTena sarvatra bhaikSe nivArite pracchannaM tadgRhe'pi gRhanti, anyatra ca taskArAdibhaye tatrApi gRhanti bhikSAdikamiti 112 // 808 // idAnIM 'jattiya sutte sammati trayodazottarazatatamaM dvAramAha REERASACRE // 235 // in duent an inte For Private & Personel Use Only Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 66 caudasa dasa ya abhinne niyamA sammaM tu sesae bhayaNA / mahaohivivajjAse hoi hu micchaM na sesesu // 809 // yasya sAdhozcaturdaza pUrvANi yAvaddaza ca pUrvANi abhinnAni - paripUrNAni santi tasminniyamAt - nizcayena samyaktvaM bhavati, zeSe -kividUnadazapUrvadharAdau bhajanA - vikalpanA, samyaktvaM vA syAnmithyAtvaM vetyarthaH, tathA materavadhezca viparyAse-matyajJAne vibhaGgajJAne ca sati hu-nizcayena mithyAtvaM bhavati, mithyAtvavazAdeva hi matijJAnAvadhijJAnayorviparyAsasadbhAvaH, zrutajJAnasya tu viparyAso darzita eva, 'sesae bhayaNa'tti vacanAt zeSayostu manaH paryavajJAnakevalajJAnayormithyAtvaM na bhavatyeveti 113 / / 809 / / idAnIM 'je niggaMthAvi caugaiya'tti caturdazottarazatatamaM dvAramAha caudasa ohi AhAragAvi maNanANi vIyarAgAvi / huMti pamAyaparavasA tayaNaMtarameva caugaiyA // / 810 / / sarvatra sUcAmAtratvAtsUtrasya 'caudasa' tti caturdazapUrvadharA api tathA avadhijJAnino'pi tathA AhArakA api - AhArakalabdhimanto'pi, caturdazapUrviNo'pi kecidAhArakalabdhimanto na bhavantItyAhArakagrahaNaM, tathA manaH paryavajJAnino'pi tathA vItarAgA api-upazAntamohA api, kSINamohAnAM tvapratipAtitvAnna grahaNaM, 'pramAdaparavazAH' viSayakaSAyAdikaluSIkRtacetasaH santastadanantarameva-tadbhavAnantarameva caturgatikA - nAraka tiryagmanuSyadevalakSaNagaticatuSTayabhAjo bhavantIti 114 // 810 / / idAnIM 'khettAIyaM' ti paJcadazottarazatatamaM dvAramAhajamaNuggae raviMmi atAvakhettaMmi gahiyamasaNAi / kappai na tamuvabhottuM khettAIyatti samauttI Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 811 // asaNAIyaM kappaha kosaduganbhaMtarAu aanne| parao ANijaMtaM maggAIyaMti tamakappaM prava0 sAroddhAre 1812 // paDhamappaharANIyaM asaNAi jaINa kappae bhottuM / jAva tijAme uhuM tamakappaM kAlaikaMtaM // 813 // kukaDiaMDayamANA kavalA battIsa sAhuAhAre / ahavA niyayAhAro kIraDa battIsatattvajJA bhaaehiN||814|| hoi pamANAIyaM tadahiyakavalANa bhoyaNe jaiNo / egakavalAiUNe UNoyanavi0 riyA tavo saMti (tami) // 815 // 'jame'tyAdigAthASaTaM, yadanudgate ravAvatApakSetre rAtrAvityarthaH gRhItamazanAdi-azanaM pAnaM khAdimaM svAdimaM ca na tadupabhoktuM kalpate yatInAM, yataH kSetrAtItaM taditi samayokti:-siddhAntabhaNitiriti 115 // 811 // idAnIM 'mArgAtIta'miti SoDazottarazatatamaM dvAramAmAha-'ase'tyAdi, azanA dikaM krozadvayAbhyantarAd-gavyUtadvayamadhyAdAnetuM kalpate yatInAM, paratastu-krozadvayAtparata AnIyamAnaM tadaza nAdi mArgAtItamitikRtvA'kalpanIyameveti 116 // 812 // idAnIM 'kAlAtIta miti saptadazottarazatatamaM dvAramAha-paDhe'tyAdi, Maa dinaprathamapraharAnItamazanAdi kalpate yatInAM bhoktuM yAvat trayANAM yAmAnAM samAhArastriyAma-praharatrayamityarthaH, Urddha tu-praharatrayAdupari caturthaprahare tadakalpyaM-akalpanIyaM kAlAtikAntaM, siddhAnte niSiddha mitikRtveti // 117 // 813 // idAnIM 'pramANAtikrAnta'mityabAdazottarazatatamaM dvAramAha-'kukka' ityAdigAthAdvayaM,kukuMTI-pakSiNI tasyA yadaNDakaM tanmAnA:-tatpramANAH kavalA dvAtriMzatsAdhUnAM-ya tInAmAhAre bhavanti, prakArAntareNa kavalamAnamAha-athavA sAdhorudaraM yAvanmAtreNAhAreNa na nyUnaM nApyatyAnAtaM bhavati tAvanmAtrI nijakAhAro dvAtriMzadbhAgaiH kriyate, dvAtriMzattamazca bhAgaH kavala iti, etasmAcca dvAtriMzakavalamAnAdhikakavala bhojane yateH pramANAtItaM R- 50 113zrutesamyaktvaM 114 catu gaMtikAH 115-18 kSetrAtItAdIti gA.809815 // 236 // For Private & Personel Use Only Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Education 1 bhojanaM bhavati, tathA etasmAd dvAtriMzatkavalapramANAhArAdekena dvAbhyAM trimicaturbhiH paJcAdibhirvA kavalainyUne sati tasminnAhAre UnodarikAbhidhastapovizeSo bhavatIti 118 // 814-815 // idAnIM 'duhasejjacaukkaM 'ti ekonaviMzatyuttarazatatamaM dvAramAha pavayaNaasaddahANaM 1 paralAbhehA ya 2 kAmaAsaMsA 3 / pahANAipatthaNaM 4 iya cattAri'vi dukkhasejjAo // 816 // suhasejjAo'vi cauro jaiNo dhammANurAyarattassa / vivarIyAyaraNAo suhasejAutti bhannaMti // 817 // 'pave 'tyAdigAthAdvayaM zerate Asthiti zayyAH duHkhadAH zayyA duHkhazayyAH, tAzca dvedhA- dravyato bhAvatazca vatra dravyato'manojJakhadvAdirUpAH, bhAvato duHsthitacittatayA duHzramaNatAsvabhAvAstAzcatasraH, tatra pravacanasya - jinazAsanasyAzraddhAnaM - evamevedamiti pratipatyabhAva iti prathamA duHkhazayyA, tathA pareSAM - anyeSAM lAbhasya vastrAdyavApterIhA - prArthaneti dvitIyA, caH samuccaye, tathA kAmAnAM - manojJazabdarUpAdInAmAzaMsanaM-abhilaSaNamiti tRtIyA, tathA snAnAdInAM yAtrAbhyaGgamarddanaprakSAlanAdInAM prArthanaM -AkAGkSaNamiti caturthI, | Asu hi kiSTabhAvasvabhAvAsu zrAmaNyazayyAsu sthito jIvaH kadAcidapi zrAmaNyasya na sukhamAsAdayatIti catasro duHkhazayyAH 119 // 816 // idAnIM viMzatyuttarazatatamaM 'suhasejjacaukkaM 'ti dvAramAha-- 'suhe'tyAdi, 'yateH' sAdhoH 'dharmAnurAgara kasya' dharme - jinadharme | anurAgeNa - gADhatarAbhilASarUpeNa raktasya - Asaktasya sukhazayyA evaM catasro'pi 'viparItAcaraNAt ' pUrvoktapravacanAzraddhAnAdiduHkhazayyAvaiparItyakaraNataH sukhazayyA iti bhaNyante, ayaM bhAvaH - pravacanazraddhAnaM paralAbhAnIhanaM kAmAdInAmanAzaMsanaM snAnAdInAmaprArthanaM yateH Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 sukhazayyAH, tatra hi sthitaH paramasantoSapIyUSamanamAnasatayA nirantaratapo'nuSThAnAdikriyAkalApavyApRtatayA ca sukhameva yatiH samAsAdayatIti 120 / / 817 // idAnIM 'terasa kiriyAThANAIti ekaviMzatyuttarazatatamaM dvAramAha aTThA 1 NaTThA 2 hiMsA 3 'kamhA 4 diTThI ya 5 mosa 6 'dinne 7 ya / ajjhappa 8 mANa 9 mitte 10 mAyA 11 lobhe 12 riyAvahiyA 13 // 818 // tasathAvarabhUehiM jo daMDaM nisaraI u kajeNaM / Ayaparassa va aTThA aTThAdaMDaM tayaM ciMti 1 // 819 // jo puNa saraDAiyaM thAvarakAyaM ca vaNalayAIyaM / mArei chidiUNa va chaDDeI so aNahAe 2 // 820 // ahimAivayariyassa va hiMsiMsuM hiMsaI va hiMsehI / jo daMDaM ArabhaI hiMsAdaMDo havai eso 3 // 821 // annahAe nisirai kaMDAI annamAhaNe jo u / jo va niaMto sassaM chidijA sAlimAIyaM / / 822 // esa akamhAdaMDo 4 dihivivajjAsao imo hoi / jo mittamamittaMti kAuM ghAeja ahavAvi // 823 / / gAmAI ghAeja va ateNa teNatti vAvi ghAejA / didvivivajAseso kiriyAThANaM tu paMcamayaM 5 // 824 // attahunAyagAINa vAvi aTThAi jo musaM vayai / so mosappaccaio daMDo chaTTho havai eso 6 // 825 // emeva AyanAyagaaTThA jo giNhaI adinnaM tu / eso adinavittI7 ajjhatthIo imo hoi // 826 // navi koi ya kiMci bhaNai tahavi hu hiyaeNa dummaNo kiMci / tassa'jjhatthI sIsai cauro ThANA ime tassa // 827 // koho mANo mAyA lobho ajjhathikiriyae ceva 8 / jo puNa |119-20 duHkhasukha zayyA: |121 kriyAsthAnAni gA.816835 // 237 // // 237 // Jain Education For Private Personal Use Only ww.jainelibrary.org Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAimAI aTThaviNaM tu mANeNaM // 828 // matto hIlei paraM khiMsaha paribhavai mANavaceyA 9 / mAipiinAyagAINa jo puNa appevi avarAhe // 829 // tighaM daMDaM kuNaI dahaNaMkaNabaMdhatADaNAiyaM / tammittadosavittI kiriyAThANaM bhave dasamaM 10 // 830 // egArasamaM mAyA annaM hiyayaMmi anna vAyAe / annaM AyaraI vA sakammaNA gUDhasAmattho / 831 // mAyAvatI esA 11 eto puNa lohavattiyA iNamo / sAvajjAraMbhapariggahesu satto mahaMtesu // 832 // taha itthIkAmesuM giddho apANayaM ca rakkhaMto / annesiM sattANaM vahabaMdhaNamAraNe kuNai // 833 // eseha lohabattI 12 iriyAvahiaM ao pavakkhAmi / iha khalu aNagArassA samiIguttIsuguttassa ||834|| sayataM appamatassa bhagavao jAva cakkhupamhaMpi / nivayai tA suhamA hU iriyAvahiyA kiriya esA 13 // 835 // 'aTThe'tyAdigAthA'STAdazakaM, karaNaM kriyA-karmabandhanibandhanA ceSTA tasyAH sthAnAni - bhedAH kriyAsthAnAni tAni ca trayodaza, tatra 'aTThA'NaTThA hiMsa' tti atra triSu padeSu prAkRtalakSaNena caturthyekavacanasya lopo dRzyaH, tato'rthAya khaparaprayojanAya kriyA arthakriyA, anarthAya - svaparaprayojanAbhAvena kriyA'narthakriyA, hiMsAyai kriyA hiMsAkriyA, athavA'rtho vidyate yasyAM sA'rthakriyA anartha:-svaprayojanAbhAvo vidyate yasyAM sA'narthA, hiMsA vidyate yasyAM sA hiMsAkriyA, arzAderAkRtigaNatvAducpratyayaH, tathA'kasmAd - anabhisandhinA kriyA'kasmAtkriyA, tathA 'diTThI ya'tti dRSTiviparyAsakriyA sUcanAtsUtramitikRtvA, tathA mRSAkriyA tathA'dattAdAnakriyA tathA'dhyAtmakriyA tathA mAnakriyA tathA'mitrakriyA tathA mAyAkriyA tathA lobhakriyA tathA IryApathakriyeti / / 818 / / athaitAni krameNa Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5645 prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 121kriyAsthAnAni // 238 // 94155575% vyAcikhyAsuH prathamaM kriyAsthAnaM vyAcaSTe-'tase'tyAdi, atra tRtIyAyAH saptamyarthatvAt trasepu-dvIndriyAdiSu sthAvareSu-pRthivyAdiSu bhUteSu-prANiSu yaH kazciddaNDaM-daNDyate AtmA'nyo vA prANI yena sa daNDo-hiMsA, taM nisRjati-karoti kAryeNa-prayojanena, tadevAha-'Ayaparassa va aTTha'tti AtmanaH-svazarIrAdeH parasya vA-bandhuvargAderAya-upakArAya taM kriyAkriyAvatorabhedopacArAdarthadaNDaM-arthakriyAM bruvate tIrthakaragaNadharA iti 1 // 819 / / atha dvitIyaM kriyAsthAnamAha-'jo puNe'tyAdi, yaH punaH kazcitsaraTAdikaMkRkalAsamUSikAdikaM trasakArya sthAvarakAyaM ca-vanalatAdikaM prayojanavyatirekeNaiva yathAkramaM mArayitvA chittvA ca tyajati sa dharmadharmiNorabhedopacArAdanAya kriyeti 2 // 820 // tRtIyaM kriyAsthAnamAha-'ahI'tyAdi, ayaM sarpAdirI vA'smAn hiMsitavAn hinasti hiMsiSyati vA ityabhisaMdhinA ahyAdeH-sAdeH makAro'lAkSaNikaH vairiNo vA yo daNDamArabhate-vadhaM vidhatte sa hiMsAdaNDaH dharmadharmiNorabhedopacArAdbhavatyeSa iti 3 // 821 // caturtha kriyAsthAnamAha-'annaDe'tyAdi, anyArtha-anyeSAM mRgapakSisarIsRpaprabhRtInAM vadhanimittaM 'nisRjati' kSipati 'kANDAdika' zaraleSTuprabhRtikaM anya punarAhanyAt ya eSo'kasmAd-anabhisandhinA anyavadhArthapravRttyA daNDa:-anyasya vinAzo'kasmAddaNDaH, yo vA 'niyaMto'tti avalokayan chedanabuddhyA tRNAdikaM anyat zAlyAdika zasyamanAbhogena chiMdyAditi, ayamarthaH-anyasmin zAlyAdimadhyavyavasthite tRNAdike chettumupakrAnte anAbhogato'nyacchAlyAdikaM chiMdyAt eSa vA'kasmAddaNDaH 4 // 822 // paJcamaM kriyAsthAnamAha-'diTThI'tyAdi, dRSTe:-buddheviparyAso-viparyayo mativibhrama ityarthaH tasmAdayaM-vakSyamANo daNDo bhavati, amumevAha-yo mitramapi sadamitramitikRtvA ghAtayet , yo mitrasyApyamitro'yamiti buddhyA vadhaH sa dRSTiviparyAsadaNDa iti bhAvaH, athavA'pIti prakArAntaradyotane, prAmAdIn ghAtayet , ayamarthaH-prAmamadhyavartinA kenacitkasmi // 238 // Jan Education inte For Private Personel Use Only Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cidaparAdhe kRte samapramapi grAmaM yanmArayati eSa vA dRSTiviparyAsadaNDa iti, yadvA astenamapi steno'yamitikRtvA hanyAdityeSa || dRSTiviparyAsaH paJcamaM kriyAsthAnamiti 5 // 823 // 824 // atha SaSThaM kriyAsthAnamAha-'attaTTe'tyAdi, AtmArtha pareSAM vAnAyakAdInAmaya yo mRSA vadati sa eSa mRSApratyayiko-mRSAkAraNiko daNDaH SaSTho bhavati 6 // 825 // saptamaM kriyAsthAnamAha-emeve'tyAdi, 'evameva' mRSAvAdadaNDavadAtmanAyakArtha-AtmanaH pareSAM vA nAyakAdInAM nimittaM 'nAiga'tti pAThe tu jJAtyartha-vajanArtha yo gRhAtyadatta-anyenAvitIrNameSo'dattavartI adattadaNDakriyAvAnityarthaH 7 // 826 // ayaM punarvakSyamANo bhavati AdhyAtmiko daNDaH, adhyAtma-manastatra bhavo bAhyanimittAnapekSaH zoko'bhibhava iti bhAvaH, tamevAha-navI'tyAdi, yasya sammukhaM na ko'pi kiJcidapyaniSTaM jalpati, tathApi hRdayena-manasA kRtvA kiJcidatizayena durmanA:-kAluSyabhAgbhavati tasyAdhyAtmikI kriyA 'sIsaitti kathyate, | tasya cAdhyAtmikakriyAsthAnasya imAni vakSyamANAni catvAri 'sthAnAni' kAraNAni bhavanti, tAnyevAha-'koho' ityAdi, krodho hai mAno mAyA lobhazcetyetAni catvAri kAraNAnyadhyAtmakriyAyAM bhavantIti, bAhyanimittAnapekSamAbhyantaraniSkAraNakrodhAdisamudbhUtaM daurmanasyaDImAdhyAtmikakriyeti tAtparyArthaH 8 // 827 // navamaM kriyAsthAnamAha-'jo puNe tyAdi, yaH punarjAtimadAdinA-jAtikularUpabalazrutatadApolAbhaizvaryamadalakSaNenASTavidhena mAnena mattaH san paraM AtmavyatiriktaM hIlayati-jAtyAdibhirnindati nikRSTo'yamityAdivacanaiH paribhavatya nekAbhiH kadarthanAbhirmAnapratyayA eSA kriyeti 9 // 828-829 // dazamaM kriyAsthAnamAha-mAI'tyAdi, yaH punarmAtApitRsvajanAdInAmalpe'pyaparAdhe tInaM daNDaM kurute dahanAGkanabandhatADanAdikaM tanmitradveSavartikriyAsthAnaM, amitrakriyetyarthaH, bhavedazamaM kriyAsthAnamiti, tatra dahanaM-ulmukAdimirdambhanaM aGkanaM-lalATAdiSu cihnakaraNaM bandho-rajjvAdibhirniyatraNaM tADanaM-kazAdibhirAhananaM, AdizabdAdanapAna Jain Education in TWIdww.jainelibrary.org Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA0 | niSedhAdiparigrahaH 10 // 830 // ekAdazamaM kriyAsthAnamAha-'egAre'tyAdi, ekAdazaM mAyA-mAyAkriyAsthAnaM yathA hRdaye-manasi ||121 kiroddhAre anyat-vacaHkriyAvilakSaNaM vAci-vacasi anyat-manaHkriyAvilakSaNaM anyacca vADmAnasavisaMvAdi Acarati-karoti, kathambhUtaH san ?tattvajJA yAsthAnavi0 nAni Pl'gUDhasAmarthyaH' gUDhe-gopane sAmarthya-zaktivizeSo yasya sa tathA, kena kRtvA ?-svakarmaNA' nijaceSTitenAkArejitAdinA, mAyApra tyayA eSA kriyeti 11 // 831 // dvAdazaM kriyAsthAnamAha-'etto' ityAdi, ita:-Urddha punarlobhapratyayA kriyA iyaM-vakSyamANA, yathA // 239 // sAvadyArambhAH-prANyupamardAdinA sapApavyApArA ye parigrahA-dhanadhAnyAdirUpAsteSu mahatsu-guruSu sakto-gADhatarAkAGkSAyuktaH, tathA strISu -yuvatiSu kAmeSu ca-manojJarUparasagandhasparzazabdasvarUpeSu gRddhaH-atyantamabhisaktaH, tathA''tmAnamapAyebhyo gADhAdareNa rakSan anyeSAM sattvAnAM-prANinAM vadhabandhanamAraNAni-laguDAdihananarajjvAdisaMyamanaprANavyaparopaNalakSaNAni karoti eSA iha-siddhAnte lobhapratyayAlobhanibandhanA kriyeti // 12 // 832-833 // trayodazaM kriyAsthAnamAha-ato-lobhakriyAnantaramairyApathikI kriyAM pravakSyAmi, tatra IraNamIryA-gamanaM tadviziSTaH panthA IryApathastatra bhavA airyApathikI, vyutpattimAtramidaM pravRttinimittaM tu yaH kevalayogapratyaya upazAntamo. hAditrayasya sAtavedanIyakarmabandhaH sA airyApathikI, iha khalvanagArasya sAdhoH samitiSu-IryAsamityAdiSu guptiSu-manoguptyAdiSusu guptasyasusaMvRtasya satatamevApramattasyopazAntamohakSINamohasayogakevalilakSaNaguNasthAnakatrayavartinaH, anyeSAM tu apramattAnAmapi kaSAyapratyayakarmabandhasadbhAvena kevalayoganimittakarmabandhAsambhavAnnApramattazabdenAtra grahaNaM, bhagavataH-pUjyasya yAvaccakSuHpakSmApi nipatati-spandate, idaM ca | // 239 // yogasyopalakSaNaM, tato'yamarthaH-yAvaccakSurnimeSonmeSamAtro'pi yogaH sambhavati tAvatsUkSmA-ekasAmayikabandhatvenAtyalpA sAtabandhanala USARACTEXASISAMACHCOMS For Private & Personel Use Only Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SALORE CACACCHENGAROO kSaNA kriyA bhavati, eSA huH-sphuTamairyApathikI kriyA trayodazIti 121 / / 834 / / 835 // idAnIM 'AgarisA sAmAIe cauvihevi egabhave' iti dvAviMzatyuttarazatatamaM dvAramAha sAmAiyaM cauddhA suya 1 daMsaNa 2 desa 3 saba 4 bheehiM / tANa ime AgarisA egabhavaM pappa bhaNiyavA // 836 // tiNha sahassa puhuttaM ca sayapuhuttaM ca hoi viraIe / egabhave AgarisA evaiyA huMti nAyavA // 837 // 'sAme'tyAdi gAthAdvayaM, samo-rAgadveSayorapAntarAlavartI madhyasthaH, 'iN gatau' ayanaM ayo gamanamityarthaH samasya ayaH samAyaH-samIbhUtasya sato mokSAdhvani pravRttiH, samAya eva sAmAyikaM, vinayAderAkRtigaNatvAt svArthika ikaNapratyayaH, ekAntopazAntagamanamiti bhAvaH, da taccaturdhA-caturbhedaM zrutadarzanadezasarvalakSaNairbhedaiH, zrutasAmAyikaM samyaktvasAmAyikaM dezaviratisAmAyikaM sarvaviratisAmAyikaM cetyarthaH, teSAMTU ca caturNAmapyete-vakSyamANA AkarSA ekaM bhavaM upalakSaNatvAnnAnAbhavAMzca prApya-Azritya bhaNitavyAH, tatra AkarSaNamAkarSaH-prathamatayAM muktasya vA grahaNamityarthaH, te ca dvidhA-ekabhavikA nAnAbhavikAzca / / 836 / / tatra prathamata ekabhavikAnAha-'tiNhe'tyAdi, trayANAMsamyaktvasAmAyikazrutasAmAyikadezaviratisAmAyikAnAmekabhave sahasrapRthaktvamAkarSANAmutkarSato bhavati, virate:-sarvaviratestvekabhave zatapRthaktvamAkarSANAmutkarSataH, pRthaktvamiti dviprabhRtirAnavabhyaH, evametAvanta utkarSata ekabhave AkarSA bhavanti jJAtavyAH, paratastu pratipAto'lAbho vA, jaghanyataH punazcaturNAmapi sAmAyikAnAmeka evAkarSa ekasmin bhave bhavati, uktaM cAvazyakacUrNI-suyasAmAiyaM ega SALMASACRECAUSERCANEM. For Private & Personel Use Only Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJA navi0 // 240 // bhave jahantreNaM egammi Agarise ukkoseNaM sahastrapuhuttaMvArA, evaM sammattassavi, desaviraIe ya savvaviraIe ya puNa jahantreNa ekammi, ukkoseNaM sayapuhuttaMvArA" iti // 837 // atha nAnAbhavagatAn pratipAdayati -- tiNha asaMkhasahassA sahasapuhuttaM ca hoi viraIe / nANabhave AgarisA evaiyA huMti nAyava // 838 // 'ti0haM' ityAdi, trayANAM - samyattvazrutadezavirati sAmAyikAnAM nAnAbhaveSvAkarSANAmutkarSato bhavantyasaGkhyeyAni sahasrANi yatastrayANAmapyekasmin bhave sahasra pRthaktvamAkarSANAmuktaM, bhavAzca kSetrapalyopamAsaGkhyeyabhAgagatanabhaH pradezatulyAH 'saMmattedasavirayA paliyassAsaMkhabhAgamettA u / ' [ samyaktva dezaviratAH palyasyAsaMkhabhAgamAtrA eva ] iti vacanAt tataH sahasrapRthaktvaM tairguNitamasaGkhyeyAni sahasrANi bhavanti, sahasrapRthaktvaM ca nAnAbhaveSvAkarSANAmutkarSato bhavati virate:- sarvavirateH, tasyA hi khalvekabhave zatapRthaktvamAkarSANAmuktaM bhavAcASTau tataH zatapRthaktvamaSTabhirguNitaM sahasrapRthaktvaM bhavati, etAvanto nAnAbhaveSvAkarSA bhavanti jJAtavyAH, anye paThati -- 'doha sahassamasaMkhA' iti, tatrApi zrutasAmAyikaM samyaktvasAmAyikAnantarIyakatvAdanuktamapi pratipattavyaM, sAmAnyazrutasya tvakSarAtmakasya nAnAbhaveSvAkarSA anantaguNA iti 122 / / 838 / / idAnIM 'sIliMgadvArasasahassa' tti trayoviMzatyuttarazatatamaM dvAramAha-- sIliMgANa sahassA aTThArasa ettha huMti niyameNaM / bhAveNaM samaNANaM akkhaMDacarittajuttANaM // 839 // joe 3 karaNe 3 sannA 4 iMdiya 5 bhomAi 10 samaNadhamme ya 10 / sIliMgasahassANaM aTThAragassa niSpattI // 840 // karaNAi~ tinni jogA maNamAINi havaMti karaNAI | AhArAI 1-66--06 122 A karSAH 123 zIlAMgAni gA. 836__846 // 240 // Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sannA cau soyAiMdiyA paMca // 841 // bhomAI nava jIvA ajIvakAo ya samaNadhammo y| khaMtAidasapayAro evaM Thiya bhAvaNA esA // 842 // na karai maNeNa AhArasannavippajaDhago u niyameNa / soiMdiyasaMvaraNo puDhavijie khNtisNjutto|| 843 // iya maddavAijogA puDhavIkAe havaMti dasa bheyA / AukAyAIsuvi ia ee piMDiaMtu sayaM // 844 // soiMdieNa evaM sesehivi jaM imaM tao paMca / AhArasannajogA iya sesAhiM sahassadugaM // 845 // evaM maNeNa vayamAiesu evaM tu chassahassAI / na kare sesehipi ya ee sabvevi aTThArA // 846 // zIlAGgAnAM-cAritrAMzAnAM tatkAraNAnAM vA sahasrANyaSTAdaza 'atra' yatidharme zAsane vA bhavanti-syuniyamena-avazyambhAvena na nyUnAnyadhikAni veti bhAvaH, kathamityAha-bhAvena' vizuddhapariNAmena, bahirvRttyA tu kalpapratisevayA nyUnAnyapi syuriti bhAvaH, keSAmityAha-zramaNAnAM-sAdhUnAM, na punaH zrAvakANAM, sarvaviratAveva teSAmuktasaGkhyAkAnAM sambhavAt , athavA bhAvena zramaNAnAM na tu dravyazramaNAnAM, teSAmapi kiMvidhAnAmityAha-'akhaNDacaritrayuktAnAM' samapracaraNapratipannAnAM na tu darpapratiSevayA khaNDitacAritrAMzAnAM, nanvakhaNDacAritrA eva sarvaviratA bhavanti tatkhaNDane asarvaviratatvaprasakteH, tathAhi-paDivaja aikamme paMca' ityAgamaprAmANyAt sarvavirataH paJcApi mahAbratAni pratipadyate atikrAmati ca paJcApyeva naikAdikamiti kathaM sarvaviratedezakhaNDanamiti ?, atrocyate, satyame| tat , kintu pratipattyapekSaM sarvaviratatvaM, paripAlanApekSayA tvanyathA'pi saskhalanakaSAyodayAtsyAt , ata evoktam-"sabvevi ya aiyArA saMjalaNANaM tu udayao hoMtI"ti [sarve'pyaticArAzca saMjvalanAnAmevoyato bhavanti ] aticArA hi cAritradezakhaNDanarUpA eva, Join Education Internet For Private & Personal use only jainelibrary.org Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ % % pravAsA rodAre tattvajJA navi0 // 241 // tathaikavatAtikrame sarvavratAtikrama iti yaduktaM tadapi vivakSayA, sA ceyaM-"cheyassa jAva dANaM tAva aikkamai neva egapi / egaM ai-1 123 zIkamaMto aikamme paMca mUleNaM // 1 // " [chedasya yAvadAnaM tAvadatikrAmyati naivaikamapi / ekamatikAmyana atikrAmyati paJca (zodhizca ) lAGgasahamUlena // 1 // ] evameva hi dazavidhaprAyazcittavidhAnaM saphalaM syAt , anyathA mUlAyeva tatsyAt , vyavahAranayatazcAticArasambhavaH nizca 4srANi 18 yatastvasarvaviratatayA bhaGga eveti paryAptaM prapaJceneti // 839 // kathaM punarekavidhasya zIlasyAGgAnAmaSTAdaza sahasrANi bhavantItyAha gA.839. 'joe' ityAdi, yoge-karaNAdivyApAre viSayabhUte karaNe-yogasyaiva sAdhakatame manaHprabhRtike, saMjJAdIni catvAri padAni dvandvaikatvavanti, tatra saMjJAsu-cetanAvizeSarUpAsu AhArAdiSu indriyeSu-akSeSu zrotrAdiSu bhUmyAdiSu-pRthivyAdijIvakAyeSvajIvakAye ca zramaNadharme cakSAntyAdau zIlAGgasahasrANAM prastutAnAmaSTAdaza parimANamasya vRndasyetyaSTAdazakaM tasya niSpattiH-siddhirbhavati // 840 // yogAdIneva vyAkhyAtumAha-karaNAIti vibhaktilopAtkaraNAdayaH-karaNakAraNAnumatayastrayo yogA bhavanti, tathA manaAdIni tu-manovacanakAyarUpANi punarbhavanti-syuH karaNAni trINyeva, tathA AhArAdayaH-AhArabhayamaithunaparigrahaviSayA vedanIyabhayamohanIyavedamohanIyalobhakaSAyodayasampAdyA adhyavasAyavizeSarUpAH, 'cau'tti catasraH saMjJA bhavanti, tathA zrotrAdIni-pazcAnupUrvyA zrotracakSurghANarasanasparzanAnIndriyANi pazca bhavanti, uttarottaraguNAvAptisAdhyAni zIlAgAnIti jJApanArthamindriyeSu pazcAnupUrvIti, tathA bhUmyAdayaH-pRthivyaptejovAyuva|naspatidvitricatuHpaJcendriyA nava jIvA-jIvakAyAH, ajIvakAyastu-ajIvakAyaH punardazamo yaH parihAryatayoktaH sa ca mahAmUlyavastrapAtrasuvarNarajatAdirUpo duSpratyupekSitApratyupekSitadUSyapusakacarmaNapaJcakAdirUpazca, tathA zramaNadharmastu-yatidharmaH punaH kSAntyAdi:-kSA // 241 // ntimArdavArjavamuktitapaHsaMyamasatyazaucAkiJcanyabrahmacaryarUpo dazavidha iti, 'evaM'ti evamuktanyAyena 'sthite' auttarAdharyeNa paTTakAdau AMARRA Jain Education Inter n a For Private & Personel Use Only Himww.jainelibrary.org Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kickcX1960%" vyavasthite tricatuHpaJcadazadazasaGkhye mUlapadakalApe / bhAvanA' bhaGgaprakAzanA 'eSA' anantaravakSyamANalakSaNA zIlAGganiSpattiviSayeti // 841 // 842 // tAmevAha na kareI'tyAdi, na karotIti karaNalakSaNaH prathamayoga upAttaH, manaseti prathamaM karaNaM, "AhArasannavippajaDhago'tti AhArasaMjJAvihINaH san , anena ca prathamasaMjJA tathA niyamena avazyantayA zrotrendriyasaMvaraNo-niruddharAgAdimacchrotrendriyapravRttiH, anena ca prathamendriyaM, evaMvidhaH san kiM na karotItyAha-pRthivIjIvAn ArambhaviSayAniti zeSaH, pRthivIjIvArambhaM na | karotIti tAtparyArthaH, anena ca prathamajIvasthAnaM, kSAntisaMyukta:-kSAntisampannaH, anena ca prathamazramaNadharmabheda ukta iti // 843 // tadevamekaM zIlAGgamAvirbhAvitamiti, atha zeSANyapi tAnyatidezato darzayannAha-iye'tyAdi, 'iti' anenaiva pUrvoktAmilApena mArdavAdiyogAt-mArdavArjavAdipadasaMyogena 'pRthivIkAye' pRthivIkAyamAzritya pRthivIkAyArambhamityamilApenetyarthaH sambhavanti-syurdaza bhedA-daza zIlavikalpAH, apkAyAdiSvapi navasu sthAneSu, apizabdo dazetyasyeha sambandhanArthaH, ityanena krameNa ete sarve'pi bhedAH 'piMDiyaM tu'tti prAkRtatvAt piNDitAH punaH santaH athavA piNDitaM-piNDamAzritya zata-zatasaGkhyAH syuriti, zrotrendriyeNaitat zataM labdhaM, zeSairapi cakSurAdibhiryad-yasmAdidaM zataM pratyekaM labhyate, tato militAni paJca zatAni syuH, paJcatvAdindriyANAM, etAni cAhArasaMjJAyogalabdhAni iti, evaM zeSAbhirapi bhayasaMjJAdibhistisRbhiH paJca paJca zatAni syuH, sarvamIlane ca sahasradvayaM syAt , yatazcatasraH saMjJA iti, etatsa-| hasradvitayaM manoyogena labdhaM, 'vayamAiesutti vAgAdyoH-vacanakAyayoH pratyekametatsahasradvayaM, ityevaM SaT sahasrANi, trisaGghayatvAt manovacanakAyayogAnAM, etAni na karotItyanena labdhAni, zeSayorapi ca kAraNAnumatyoH SaT SaT sahasrANi syuH, ete anantaroktAH sarve'pi zIlabhedAH piNDitAH santo'STAdaza sahasrANi bhavantIti / AlApakagAthAzcaivamatra karaNIyAH-'na karemi maNasA''hArasannavirao u soya For Private & Personel Use Only Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA- roddhAre tattvajJAnavi0 123 zIlAGgasahasrANi 18 gA.83946 // 242 // saMgutto / puDhavIkAyAraMbhaM khaMtiguNe vaTTamANo'haM // 1 // evaM mahavaguNe vaTTamANo'haM 2 / ajavaguNe vaTTamANo'haM 3 / yAvarddhabhaguNe vaTTamANo- | 'haM 10 / evamakAyAdiSvapi gAthA bhaNanIyAH / tathA kAremi na maNasAhArasannavirao u soyasaMgutto / puDhavIkAyAraMbhaM khaMtiguNe vaTTamANo'haM // 1 // ' ityAdi tathA-'na'Numanne maNasAhArasannavirao u soyasaMgutto / puDhavIkAyAraMbhaM khaMtiguNe vaTTamANo'haM // 1 // ityAdi / nanvekakayoge evASTAdaza sahasrANi syuryadA tu byAdisaMyogajanyA bhaGgakA iha gRhyante tadA bahutarAH syuH, tathAhi-ekaTyAdisaMyogena yogeSu sapta vikalpAH, evaM karaNeSvapi, saMjJAsu paJcadaza, indriyeSvekatriMzat , bhUmyAdiSu trayoviMzatyadhikaM sahasraM, evaM kSamAdiSvapIti, eSAM ca rAzInAM parasparaguNane dve koTIsahasre trINi koTIzatAni caturazItiH koTayaH ekapaJcAzallakSANi trINi SaSTiH sahasrANi dve zate paJcaSaSTizceti (23845163265) tataH kimityaSTAdazaiva sahasrANyuktAni ?, ucyate, yadi zrAvakadharmavadanyatarabhaGgakena sarvaviratipratipattiH syAttadA yujyeta tadbhaNanaM, na caivamekatarasyApi zIlAGgabhaGgakasya zeSasadbhAva eva bhAvAdanyathA sarvaviratireva na syAditi, uktaM ca -"ittha imaM vinneyaM aidaMpajaM tu buddhimaMtehiM / ekkaMpi suparisuddhaM sIlaMga sesasabbhAve // 1 // asyA vyAkhyA-atra-zIlAGgAdhikAre idaM vijJeyamaidamparya-tattvaM buddhimadbhiH puruSaH, yaduta-ekamapi suparizuddhaM zIlAnaM zeSasadbhAve-tadaparazIlAGgasattAyAmeva, tadevaM samuditAnyevaitAni bhavantIti na byAdisaMyogabhaGgakopAdAnaM api tu sarvapadAntyabhaGgasyeyamaSTAdazasahasrAMzatoktA, yathA trividhaM trividhenetyasya navAMzateti, ata eva zrAvakANAmetAni na bhavanyeva, kintu manaHsthairyasampAdanArtha te'pyanumatipradhAnena svAmilApena gAthoccAraNamAtramAsUtrayanti, abhilApazcAyaM-na kareMtI maNasAhArasannavirayA u soyasaMguttA / puDhavIkAyAraMbhaM dhannA je khaMtiguNajuttA 1 // 1 // evaM dhannA // 242 // For Private 3 Personal Use Only Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ je maddavujuttA 2, dhannA je ajavujuttA 3, evaM yAvaddhannA je baMbhaguNajuttA', ityAdi / / 844 // 845 // 846 // 123 / idAnIM 'nayasattagaM'ti caturvizatyuttarazatatamaM dvAramAha negama 1 saMgaha 2 vavahAra 3 rijjusue 4 ceva hoi bove / sadde 5 ya samabhirUDhe 6 evaMbhUe 7 ya mUlanayA // 847 // ekkeko ya sayaviho satta nayasayA havaMti evaM tu / bIovi ya Aeso paM ceva sayA nayANaM tu // 848 // anekadharmakaM vastvanavadhAraNapUrvakamekena nityatvAdyanyatamena dharmeNa pratipAdya svabuddhiM nIyate-prApyate yenAbhiprAyavizeSeNa sa jJAturabhiprAyavizeSo nayaH, ayamatra tAtparyArthaH-iha yo nAma nayo nayAntarasApekSatayA syAdvAdalAnchitaM vastu pratipadyate sa paramArthataH paripUrNa | vastu gRhNAtIti pramANa evAntarbhavati, yastu nayavAdAntaranirapekSatayA svAbhipretenaiva dharmeNAnavadhAraNapUrvakaM vastu paricchettumabhipreti sa vastve kadezaparigrAhakatvAnnaya ityucyate, sa ca niyamAnmithyAdRSTireva, ayathAvasthitArthavastupariprAhakatvAt , ata evoktamanyatra 'sabve nayA | micchAvAiNo'tti [sarve nayA mithyAvAdinaH] yata eva ca nayavAdo mithyAvAdaH tata eva ca jinapravacanavedino mithyAvAditvaparijihIrSiyA sarvamapi syAtkArapurassaraM bhASante na tu jAtucidapi syAtkAravirahitaM, yadyapi ca lokavyavahArapathamavatIrNA na sarvatra sarvadA sAkSA syAtpadaM prayujate tathApi tatrAprayukto'pi sAmarthyAt syAcchabdo draSTavyaH, prayojakasya kuzalatvAt , uktaM ca-aprayukto'pi sarvatra, syAtkAro'rthAtpratIyate / vidhau niSedhe'nyatrApi, kushlshcetpryojkH||1||" atra 'anyatrApI'ti anuvAdAtidezAdivAkyeSu / te ca nayA mUlabhedApekSayA sapta, tathA cAha-negame tyAdi naigamaH saMgraho vyavahAra RjusUtrazcaiva bhavati boddhavyaH zabdazca samabhirUDha evaMbhUtazceti mUla nayA 462525A425A4-%%* Jain Educhlar RIMI Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sAroddhAre tattvajJAnavi0 // 243 // Jain Education Inte iti gAthAsaGkSepArthaH / tatra na ekaM naikaM nArya nav kintu na iti 'an khare' iti na bhavati, prabhUtAnItyarthaH, tato naikaiH --prabhUtasaGkhyAkairmAnaiH - mahAsAmAnyAvAntarasAmAnyavizeSAdiviSayaiH pramANairmimIte - paricchinatti vastujAtamiti naigamaH, pRSodarAditvAdiSTarUpasiddhi:, yadvA nizcito gamo naigamaH parasparaviviktasAmAnyAdivastugrahaNaM sa eva prajJAderAkRtigaNatayA svArthikANpratyayavidhAnAnnaigamaH, athavA gamAHpanthAno naike gamA yasya sa naigamaH, pRSodarAditvAtkakArasya lopaH, bahuvidhavastvabhyupagamapara ityarthaH tathAhi - eSa sattAlakSaNaM mahAsAmAnyamavAntarasAmAnyAni ca dravyatvaguNatvakarmatvAdIni tathA antyAn vizeSAn sakalAsAdhAraNarUpAn avAntaravizeSAMzca- pararUpavyAvartanakSamAn sAmAnyAdatyantavinirluThitasvarUpAn pratipadyate, yato'sAvevamAha - saMvinniviSTAH kila padArthavyavasthitayaH, tatra sarveSvapi padArtheSu dravyAdirUpeSu sat sadityavizeSeNa pratyaya upajAyate vacanaM ca, na caite tathArUpe pratyayavacane dravyAdimAtranibandhane, dravyAdInAmasarvavyApakatvAt, tathAhi--yadi dravyamAtranibandhanaH saditi pratyayastarhi sa guNAdiSu na bhavet, tatra dravyatvAbhAvAt, guNamAtranibandhanatve dravyAdiSu na syAt, tatra guNatvAbhAvAt evaM sarvatrApi bhAvanIyaM tato'sti dravyAdibhyo vyatiriktaM mahAsattAkhyaM nAma sAmAnyaM yadvazAdavizeSeNa sarvatra saditi pratyaya iti / tathA navasu dravyeSu dravyaM dravyamityanugatAkArapratyayadarzanAt dravyatvaM nAmAvAntarasAmAnyaM pratipattavyaM, evaM guNatvakarmatvagotvAzvatvAdInyapi, amUni cAvAntarasAmAnyAni sAmAnyavizeSA ityucyante, yata etAni svasvAdhAravizegheSu anugatAkArapratyayavacanahetutvAt sAmAnyAni vijAtIyebhyo vyAvartamAnatvAya vizeSA iti sAmAnyavizeSAH, tathA tulyajAtiguNakriyAdhArANAM nityadravyANAM paramANvAkAzadigAdInAmatyantavyAvRttibuddhihetutvAdantyA vizeSAH te ca yoginAmeva pratyakSAH asmadAdInAM tvanumeyAH, tathAhi - tulyajAtiguNakriyAdhArAH paramANavo vyAvartakadharmasambandhino vyAvRttipratyayaviSayatvAt, muktAphalarAzyantargatasaci - 124 nayabhedAH gA. 847-8 // 243 // w.jainelibrary.org Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ME%%AMAMROSAROKAR muktAphalavat , ye cAvAntaravizeSA ghaTapaTAdInAmitaretaravyAvartanakSamAste AbAlagopAlAGganAdijanAnAmapi pratyakSAH, ete ca mahAsAmAnyAvAntarasAmAnyAMtyavizeSAvAntaravizeSAH parasparavisakalitasvarUpAstathaiva pratibhAsamAnatvAt , tathAhi-na sAmAnyapAhiNi vijJAne vizeSAvabhAsaH nApi vizeSagrAhiNi sAmAnyAvabhAsaH, tataH parasparaviniTuMThitasvarUpAH, tathA cAtra prayoga:-yadyathA'vabhAsate tattathA'bhyupagantavyaM, yathA nIlaM nIlatayA, avabhAsante ca te parasparavisakalitasvarUpA iti naigmH| nanveSa yadi sAmAnyavizeSAbhyupagamaparastarhi | yatsAmAnyaM tad dravyaM ye tu vizeSAste paryAyA iti paramArthato dravyAstikaparyAyAstikanayamatAvalambitvAt samyagdRSTireva pratipannajinamatatvAttathAvidhasamyagjainasAdhuvat tataH kathaM mithyAdRSTiH?, tadetadyuktaM, pratipannajinamatatvAsiddheH, parasparavisaMkalitasAmAnyavizeSAbhyupagamAva , tathAhi-eSa parasparamekAntato vibhinnAveva sAmAnyavizeSAvicchati, guNaguNinAmavayavAvayavinAM kriyAkArakANAM cAtya|ntabhedaM, na puna nasAdhuriva sarvatrApi bhedAbhedAvato mithyAdRSTiH kaNAdavat, kaNAdenApi hi sakalamapyAtmIyaM zAstraM dvAbhyAmapi dravyAstikaparyAyAstikanayAbhyAM samarthitaM tathApi tanmidhyAtvaM, svaviSayapradhAnatayA parasparamanapekSayoH sAmAnvavizeSayorabhyupagamAt , uktaM ca-"jaM sAmanavisese paropparaM vatthuto ya se minne / (granthAnaM 10000) mannai aJcaMtamato micchAdiTThI kaNAdovva / / 1 // dohivi naehiM nIyaM satyamulUgeNa tahavi micchattaM / jaM savisayappahANataNeNa annonnaniravekkhA // 2 // " [yat sAmAnyavizeSau parasparaM vastutazca tau minnau / manyate atyantaM ataH kaNAda iva mithyAdRSTiH // 1 // dvAbhyAmapi nayAbhyAmulUkena zAstraM nItaM tathApi mithyAtvaM / yat svaviSayapradhAnatvAt anyo'nyanirapekSau (iti vadati) // 2 // ] 1 / tathA saGgRhNAti-azeSavizeSAtirodhAnadvAreNa sAmAnyarUpatayA |samastaM jagadAdatte iti saGgraha,, tathAhi-ayamevaM manyate-sAmAnyamevaikaM tAttvikaM na vizeSAH, te hi bhAvalakSaNasAmAnyAvyatiriktA vA For Private Personal Use Only Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 124 nayabhedAHgA. 847-8 // 244 // bhaveyuravyatiriktA vA? gatyantarAbhAvAt , prathamapakSe na santyeva vizeSAH, bhAvAvyatiriktatvAdAkAzakuzezayavat , atha dvitIyaH pakSastarhi vizeSA api bhAvamAtrameva, tathAhi-bhAvamAtraM vizeSAstavyatiriktatvAt , iha yadyasmAvyatiriktaM tattadeva, yathA bhAvasya svarUpaM, avya tirekiNazca bhAvAdvizeSA iti, kiM ca-vizeSAgraho vizeSeNa tyAjyo vizeSavyavasthApakapramANAbhAvAt , tathAhi-bhedarUpA vizeSAH, na ca & kiJcana pramANaM bhedamavagAhate, pratyakSaM hi bhAvasampAditasattAkaM atastameva sAkSAtkartumalaM nAbhAvaM, abhAvasya sakalazaktiviraharUpatayA tadutpAdane vyApArAbhAvAt , anutpAdakasya ca sAkSAtkaraNe sarvasAkSAtkaraNaprasaGgaH, tathA ca sati vizeSAbhAvAtsarvo'pi draSTA sarvadarzI syAt , aniSTaM caitat , tasmAdbhAvagrAhakameva pratyakSameSTavyaM, sa ca bhAvaH sarvatrAviziSTastathaiva tena grAhya iti na pratyakSAd vizeSAvagatiH, nApyanumAnAdeH, pratyakSapUrvakatvAccheSapramANapaTalasya, tataH sAmAnyameva paramArthataH sat na vizeSA iti saGgrahaH 2 / tathA vyavaharaNaM vyavahAraH, yadivA vizeSato'vahiyate-nirAkriyate sAmAnyamaneneti vyavahAraH, vizeSapratipAdanaparo vyavahAranaya ityarthaH, sa hyevaM vicArayati-yadi sadityukte ghaTapaTAdyanyatamo vizeSa eva ko'pyanirdiSTasvarUpaH pratIyate na saGghahanayasammataM sAmAnyaM tasyArthakriyAsAmarthya vikalatayA | sakalalokavyavahArapathAtItatvAt tato vizeSa evAsti na sAmAnyaM, itazca na sAmAnyamupalabdhilakSaNaprAptasya tasyAnupalabdheH, iha yadu / palabdhilakSaNaprAptaM sannopalabhyate tadasaditi vyavahartavyaM, yathA kvacitkevalabhUtalapradeze ghaTo,. nopalabhyate copalabdhilakSaNaprAptaM sat saGkahanayasammataM sAmAnyamiti svabhAvAnupalabdhiH, api ca-sAmAnyaM vizeSabhyo vyatiriktaM syAdavyatiriktaM vA ? syAt, yadyAdyaH | pakSastarhi sAmAnyasyAbhAva eva, vizeSavyatiriktasya sAmAnyasthAsambhavAt , na hi mukulitArdhamukulitAdivizeSavikalaM kimapyAkAzakusumamastIti paribhAvanIyametat , athAvyatiriktaM tato vizeSA eva na sAmAnyaM tadvyatiriktatvAttatsvarUpavat , yadapi coktaM 'pratyakSaM // 244 // Jan Education Internal For Private Personel Use Only Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvasampAditasakalasattAkaM atastameva sAkSAtkartumala mityAdi, tadapi bAlapralapitaM, pratyakSaM hi nAma tena sampAditasattAkamucyate yadutpannaM satpratyakSaM sAkSAt karoti, kurute ca pratyakSaM sAkSAt ghaTapaTAdirUpaM vizeSaM na saGgrahanayasammataM sAmAnyaM, na ca vizeSo ghaTapaTAdirUpo'bhAvo bhAvAtmakatvAt, tato nArthakriyAzakti vikala ityadoSaH, tato vizeSa eva pratyakSAdipramANaprasiddho na sAmAnyamiti sAmAnyAmaha eva tyAjyo na vizeSAgrahaH, kizva-yadevArthakriyAkAri tadeva paramArthasat, na ca sAmAnyaM dohAdikriyAsUpayujyate kintu | vizeSA eva gavAdaya: tatasta eva tAttvikAH na sAmAnyamiti, eSa ca vyavahAranayo lokasaMvyavahAraparaH tato yadeva loko'bhimanyate tadevaiSo'pi na zeSaM santamapi, lokazca bhramarAdau paramArthataH paJcavarNAdyupete'pi kRSNavarNAditvameva pratipannaH, tasya spaSTatayopalabhyamAnatvAt, tata eSo'pi tadanuyAyitayA tadevecchati na zeSAn sato'pi zukAdIn varNAniti 3 / tathA Rju - praguNamakuTilamatItAnAgataparakIyavakraparityAgAdvartamAnakSaNavivarti svakIyaM ca sUtrayati - niSTaGkitaM darzayatIti RjusUtraH, yadivA Rjuzruta iti zabdasaMskAraH, tatra Rju :pUrvoktavakraviparyayAdabhimukhaM zrutaM - jJAnamasyeti RjuzrutaH, zeSajJAnAnabhyupagamAt, tathAhi ayaM manyate yadatItamanAgataM vA tadyathAkramaM vinaSTatvAt alabdhAtmalAbhAcca nArthakriyAsamarthaM nApi pramANagocaro'tha cArthakriyAsamartha pratyakSAdipramANapathamavatIrNaM vastu na zeSaM, anyathA zazazRGgAderapi vastutvaprasakteH, tato'rthakriyAsAmarthyavikalatvAt pramANapathAtItatvAcca nAtItamanAgataM vA vastu, yadapi ca parakIyaM vastu tadapi paramArthato'sat niSprayojanatvAt paradhanavat eSa ca RjusUtro vArtamAnikaM vastu pratipadyamAno liGgavacanabhinnamapyekaM pratipadyate, | tatraikamapi triliGgaM yathA taTastaTI taTaM tathaikamapi ekavacana dvivacana bahuvacana vAcyaM yathA gururgurU guravaH godau grAmaH Apo jalaM dArAH kalatramityAdi, nikSepacintAyAM ca nAmasthApanAdravyabhAvarUpAMzcaturo'pyasau nikSepAna bhimanyate 4 / tathA zabyate - pratipAdyate vastveneneti Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ % % 124 naya. bhedAH gA. 847-8 - 9-7 prava0 sA0 zabdaH, zabdasya yo vAcyo'rthaH sa evaM yena nayena tazyato gamyate na zeSaH sa naya upacArAt zabda ityucyate, asya ca dvitIyaM nAma roddhAre sAmprata iti, sAmpratavastvAzrayaNAt sAmprataH, tathAhi-eSo'pi RjusUtranaya iva sAmpratameva vastvabhyupagacchati nAtItamanAgataM vA, tattvajJA. nApi vartamAnamapi parakIyaM, api ca-nikSepacintAyAM bhAvanikSepameva kevalameSa manyate na nAmAdIna nikSepAna , tathA ca nAmAdinikSepanavi0 | nirAkaraNAya pramANamAha-nAmasthApanAdravyarUpA ghaTA na ghaTAH ghaTakAryakAritvAbhAvAt yad ghaTakAryakAri na bhavati tanna ghaTo yathA paTa stathA cAmI ghaTA ghaTakAryakAriNo na bhavanti tasmAnna ghaTA iti nAmAdighaTAnAM ghaTatvAbhAvaH, itazca ghaTatvAbhAvastalliGgAdarzanAt , na khalu // 245 // nAmAdighaTeSu ghaTaliGgaM pRthubunodarAdyAkArarUpaM jaladhAraNarUpaM vA kimapyupalabhAmahe, anupalabhamAnAzca teSu kathaM ghaTavyapadezapravRttimicchAmaH ?, api ca-nAmAdIna ghaTAna ghaTatvena vyapadizata RjusUtrasya pratyakSavirodhaH, aghaTarUpatayA paTAdInAmiva teSAM pratyakSata upalabhyamAnatvAt / anyacca eSa liGgavacanabhedAdvastuno bhedaM pratipadyate, yathA anya eva taTIzabdasya vAcyo'rthaH anya eva taTazabdasya pulliMgasya, apara eva ca napuMsakaliGgasya, tathA anya eva gururityekavacanavAcyo'rthaH anya eva ca gurava iti bahuvacanavAcyaH, tato na bahuvacanavAcyo'rtha ekavacanena vaktuM zakyate, nApyekavacanavAcyo bahuvacanena, tathA na puMlliGgArtho napuMsakaliGgena vaktuM zakyaH nApi strIliGgena nApi napuMsakaH puMliGgena strIliGgena vA nApi strIliGgaH puMlliGgena napuMsakaliGgena vA, arthAnanuyAyitayA teSAmarthato bhinnatvAt , tathA cAtra prayoga:-ye para sparamarthato'nanuyAyinaste bhinnArthA iti vyavahartavyAH yathA ghaTapaTAdizabdAH, parasparamarthato'nanuyAyinazca liGgavacanabhedabhinnAH zabdA 4 iti, ye vindrazakrapurandarAdayaH zabdAH surapatiprabhRtilakSaNamekamabhinnaliGgavacanamadhikRtyAminnaliGgavacanAsteSAmaminno'rtha ityekArthatA 5 tathA sam-ekIbhAvena amirohati-vyutpattinimittamAskandati zabdapravRttau yaH sa samamirUDhaH, eSa hi paryAyazabdAnAmapi pravibhaktame 145441764 // 245 // For Private Personal Use Only Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SAROKAR.KOMra vArthamamimanyate, yathA ghaTanAd ghaTaH, viziSTA kAcanApi yA ceSTA yuvatimastakAdyArohaNAdilakSaNA sA paramArthato ghaTazabdavAcyA, tadvatyarthe punarghaTazabdaH pravartate upacArAt, evaM 'kuTa kauTilye' kuTanAt kuTaH, atra pRthubunodarakambuprIvAdyAkArakauTilyaM kuTazabdavAcyaM, tathA 'ubha uMbha pUraNaM' ku:-pRthivI tasyAM sthitasya umbhanAt-pUraNAtkumbhaH, atra yat pRthivyAM sthitasya pUraNaM tatkumbhazabdavAcyaM, evaM sarveSAmapi paryAyazabdAnAM nAnAtvaM pratipadyate, vadati ca-na zabdAntarAbhidheyaM vastu dravyaM paryAyo vA tadanyazabdavAcyavasturUpatA saGkrAmati, na khalu paTazabdavAcyo'rtho jAtucidapi ghaTazabdavAcyavasturUpatAmAskandati tathA'nupalambhAt Askandane vA vastusAkaryApattiH, tathA ca sati sakalalokaprasiddhapratiniyataviSayapravRttinivRttyAdivyavahArocchedaprasaGgaH, tato ghaTAdizabdavAcyAnAmarthAnAM kuTAdizabdavAcyArtharUpatA'nA-18 skandanAnna kuTAdayaH zabdA ghaTAdyarthavAcakA iti viminnArthAH paryAyazabdAH, pramANayati ca-iha ye ye pravibhaktavyutpattinimittakAH zabdAste te vibhinnArthAH yathA ghaTapaTazakaTAdizabdAH, minnavyutpattinimittakAzca paryAyazabdA iti, yatpunaravicAritapratItibalAdekArthAbhidhAyakatvaM paryAyazabdAnAM pratipAdyate, tadasamIcInamatiprasaGgAt , tathAhi-yadi yuktiriktA'pi pratItiH zaraNIkriyate tarhi mandamandaprakAze |davIyasi deze saMniviSTamUrtayo vibhinnA api nimbakadambAzvatthakapitthAdaya ekatAkAratAmAbibhrANAH pratItipathamavatarantItyekatayaiva tes| bhyupagantavyAH, na caitadasti, viviktatatsvarUpagrAhipratyanIkapratyayopanipAtabAdhitatvena pUrvapratIterviviktAnAmevaiteSAmabhyupagamAt , evamanyatrApi bhAvanIyaM, anyacca-zabdanaya! yadi tvayA parasparamarthato bhinnatvAlliGgavacanabhinnAnAM zabdAnAM bhinnArthatA vyavahiyate tataH paryA-18 yazabdAnAmapi kiM na vibhinnArthatAvyavahAraH kriyate ?, teSAmapi parasparamarthato bhinnatvAttasmAnnaikArthavAcinaH paryAyadhvanaya iti 6 / tathA |evaMzabdaH prakAravacanaH evaM-yathA vyutpAditastaM prakAraM bhUtaH-prApta evambhUtaH zabdaH tatsamarthanapradhAno nayo'pyevambhUtaH upacArAt, Jain Education Inter For Private Personal Use Only Surjainelibrary.org Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sAroddhAre tattvajJAnavi0 // 246 // ayaM hi zabdamarthena vizeSayati, arthavAnnaiyatye vyavasthApayatIti bhAvaH, yathA sa eva tattvato ghaTazabdo yazceSTAvantamarthaM pratipAdayati na zeSaH, tathA artha zabdena vizeSayati, zabdavazAttacchabdavAcyamarthaM pratiniyataM vyavasthApayatIti bhAvaH, yathA yA ghaTazabdavAcyatvena prasiddhA ceSTA sA ghaTanAt ghaTa iti vyutpattyarthaparibhAvanAbalAt yoSidAdimastakArUDhasya ghaTasya jalAharaNAdikriyArUpA draSTavyA na tu sthAnabhara - NakriyArUpA, tatazca yasminnarthe zabdo vyutpAdyate sa vyutpattinimittamartho yadaiva svarUpato vartate tadaiva taM zabdaM pravartamAnamabhipraiti na zeSakAlaM, yathodakAdyAharaNavelAyAM yoSidAdimastakArUDho viziSTaceSTAvAn ghaTo ghaTazabdavAcyo na zeSo ghaTazabdavyutpattinimittazUnyatvAt paTAdivat, tathA ghaTazabdo'pi tattvataH sa eva draSTavyo yazceSTAvantamarthaM pratipAdayati na zeSaH, zeSasya svAbhidheyArthazUnyatvAt evaM caiSa vyutpattinimittArthAstitvabhUSitameva tAttvikaM zabdamabhilapati ya eva paJcendriyatrividhabalAdirUpAn dazavidhAn prANAn dhArayati sa eva nArakAdirUpaH sAMsArikaH prANI jIvazabdavAcyo na siddhaH, sUtroktasvarUpaprANadhAraNalakSaNavyutpattinimittAsambhavAt, siddhastvAtmAdizabdavAcyaH, atati - sAtatyena gacchati tAMstAn jJAnadarzanasukhAdiparyAyAnityAdyAtmAdizabdavyutpattinimittasambhavAditi 7 ||847 || sampratyeteSAmeva nayAnAM prabhedasaGkhyAdarzanArthamAha-'ekkeke 'tyAdi, nayA mUlabhedApekSayA yathoktarUpA naigamAdayaH sapta, ekaikazca prabhedataH zatavidhaH, tataH sarvabhedgaNanayA sapta nayazatAni bhavanti, anyo'pi cAdezo - matAntaraM pazcaiva zatAni nayAnAM bhavantIti, tathAhi - zabdasamabhirUDhaivambhUtAnAM trayANAmapi nayAnAM zabdaparatvenaikatvavivakSaNAt paJcaiva mUlanayAH, pratyekaM ca zataprabhedatve paJca zatAnIti, apizabdAt SaT catvAri zatAni dve vA zate, tatra SaT zatAnyevaM - naigamaH sAmAnyaprAhI saGghade praviSTo vizeSagrAhI tu vyavahAre, tataH SaDeva mUlanayAH, ekaikazca prabhedataH zatabheda iti SaT zatAni tathA saGgrahavyavahAraRjusUtrazabdA iti catvAra eva mUlanayAH ekaikazca zatavidha iti catvAri zatAni zatadvayaM tu 124 nayabhedAH gA. 847-8 // 246 // Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naigamAdInAM RjusUtraparyantAnAM caturNA dravyAstikatvAt zabdAdInAM tu trayANAM paryAyAstikatvAttayozca pratyekaM zatabhedatvAt , athavA yAvanto vacanapathAstAvanto nayA ityasaGkhyAtAH pratipattavyAH 124 // 848 // idAnIM 'vatthaggahaNavihANaM'ti paJcaviMzatyuttaraM zatatamaM dvAramAha janna tayaTThA kIyaM neva vuyaM jana gahiyamannesiM / AhaDapAmicaM ciya kappae sAhuNo vatthaM // 849 // aMjaNakhaMjaNakaddamalitte, mUsagabhakkhiyaaggividaDe / unniya kuTTiya pajjavalIDhe, hoi vivAgo suha asuho vA // 850 // navabhAgakae vatthe cauro koNA ya dunni aMtA ya / do kannAvaddIu majjhe vatthassa ekaM tu // 851 // cattAri devayA bhAgA, duve bhAgA ya mANusA / AsurA ya duve bhAgA, ego puNa jANa rkkhso||852|| devesu uttamo lAbho, mANusesu ya mjjhimo| Asuresu ya gelanaM, maraNaM jANa rakkhase // 853 // iha tAvadvastramekendriyavikalendriyapaJcendriyAvayavaniSpattibhedAt tridhA bhavati, tatra ekendriyAvayavaniSpannaM kArpAsikAdi, vikalendriyA|vayavaniSpannaM kauzeyakAdi etacca kAraNa eva gRhyate, paJcendriyAvayavaniSpannaM aurNikAdi, punarekaikaM tridhA-yathAkRtAlpaparikarmabahuparikarma| bhedAt, tatra yAni parikarmarahitAnyeva tathAsvarUpANi labhyante tAni yathAkRtAni, yAni caikavAraM khaNDitvA sIvitAni tAnyalpaparika mANi, yAni punarbahudhA khaNDitvA sIvitAni tAni bahuparikarmANi, iha ca yAnyalpaparikarmANi vastrANi tAni bahuparikarmavastrApekSayA sastokasaMyamavyAghAtakArINItyatastadapekSayA zuddhAni, tebhyo'pi yathAkRtAnyatizuddhAni, manAgapi palimanthAdidoSakAritvAbhAvAt , tato gRhadbhiH pUrva yathAkRtAni prAmANi tadalAme cAlpaparikarmANi teSAmapyabhAve bahuparikarmANyapi vastrANi prAhyANIti, etacca sarvamapi vavaM T.42 / / Jin Education International Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA rodvAre tattvajJA navi0 // 247 // gacchavAsibhiH kalpanIyameva grAhyam, tacaivaM yadvastraM na tadartha-vratinimittaM krItaM yatha naiva pratinimittaM 'vayaM'ti antarbhUtaNyarthatvAt vAyitaM yacca naiva gRhItamanyeSAM sambandhi, anicchato'pi putrAdeH sakAzAt sAdhudAnAya balAdyanna gRhItamiti bhAvaH evaMvidhaM vastraM, tathA abhyAhRtamapamityakaM ca tyaktvA zeSaM sAdhoH kalpata iti, tatra abhyAhRtaM dvedhA - paraprAmAbhyAhRtaM svaprAmAbhyAhRtaM ca paramAmAbhyAhRtaM yadanyasmAd grAmAdeH sAdhunimittamAnItaM svamAmAbhyAhRtaM haTTAdibhyo yad vratimiradRSTaM yatinimittameva gRhe samAnItaM, pratidRSTaM tu haTTAdi - bhyo'pyAnItaM gRhAdiSu yatInAM grahItuM kalpata iti, tathA apamityakaM - uddhArakeNAnyasmAd gRhItvA yaddadAti, doSAzcAtrApi piNDavadvAcyA iti, aparaM ca - atrApyavizodhikoTivizodhikoTidvayaM jJAtavyaM, tatra mUlato yatyarthaM vAyanAdikaM vastrasyAvizodhikoTi : prakSAlanAdikaM ca yatyarthaM kriyamANaM vizodhikoTiH, idaM ca vastraM yadA kalpanIyamityavasitaM bhavati tadA dvayorapyantayorgRhItvA sarvato nirIkSaNIyaM, mA tatra gRhiNAM maNirvA suvarNa vA anyadvA rUpakAdidravyaM nibaddhaM syAt, tataH so'pi gRhastho bhaNyate - nirIkSasva etadvatraM sarvataH, evaM ca yadi tena maNyAdi dRSTaM tato gRhItaM, atha na dRSTaM tataH sAdhureva darzayati enamapanayeti, Aha-gRhiNaH kathite kathamadhikaraNaM na bhavati ?, ucyate, kathite stokatara eva doSaH, akathite tu mahAnuDDAhAdiH syAditi // atha yAdRze vastre labdhe zubhaM bhavati yAdRze cAzubhaM bhavatItyetadAha'aMjaNe' tyAdi, aJjanaM-sauvIrA janaprabhRtikaM tailakajjalAJjanaprabhRti vA khajanaM - dIpamalaH kardamaH - paGkastairlipte - kharaNTite vastre, tathA mUSa| kairupalakSaNatvAtkaMsArikAdibhizca bhakSite tathA'gninA vizeSeNa dagdhe tathA tuNNite tunnakAreNa svakalAkauzalataH pUritacchidre tathA kuTTiterajakakuTTanena patitacchidre tathA paryavai:- purANAdibhiH paryAyairloDhe-yukte, atijIrNatayA kutsitavarNAntarAdisaMyukte ityarthaH evaMvidhe vastre gRhIte sati bhavati vipAkaH - pariNAmaH zubho'zubho vA, iyamatra bhAvanA - gRhItasya vastrasya nava bhAgAH kalpyante, tatra ca keSucidbhAgeSu 125 va stragrahaNa vidhiH gA. 849 53 // 247 // Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dA ajanakhajanAdike sati zubhaM phalamupajAyate keSucitpunarazubhamiti / atha tAneva bhAgAnAha-kalpanayA navabhirbhAgaiH kRte vastre ete nv| bhAbhAgA vijJeyAH, yathA-catvAraH koNakAstathA dvAvantau yayordazikA bhavanti tathA dve karNapaTTike, madhye ca vastrasyaiko bhaagH|| sampratyeteSAmeva vibhAgAnAM krameNa svAmina Aha-catvAraH koNakarUpA bhAgA daivyA-devasambandhinaH, dvAvanyau dazikAsambaddhau bhAgau mAnuSau-manuSyadAsvAmikau, dvau ca vibhAgau-karNapaTTikAlakSaNau Asurau-asurasambandhinau sarvamadhyagataH punareko bhAgo rAkSaso-rAkSasasambandhItyevaM krameNa 8/ navAnAmapi vibhAgAnAM svAmino jAnIhIti // athaiteSu bhAgeSu akhanAdisadbhAve prazastAprazastaM phalamAha-daivyeSu bhAgeSu yadyajanAdibhirdUSitaM || vatraM bhavettadA tasmin gRhIte yatijanasya uttamo lAbho bhavedvastrapAtrAdInAM, tathA mAnuSabhAgayorakhanAdimiH dUSite vastre munInAM madhyamo ||* lAbhaH sampadyate, tathA AsurabhAgayora janAdibhiH dUSite vastre gRhyamANe glAnatvaM vratinAM jAyate, rAkSasabhAge punara janAdidUSite jAnIhi yatInAM maraNamiti 125 / / 853 // sAmprataM 'vavahArA paMceva'tti SaDviMzatyuttarazatatamaM dvAramAha Agama 1 suya 2 ANA 3 dhAraNA 4 ya jIe 5 ya paMca vavahArA / kevala 1 maNo 2 hi3 caudasa 4 dasa 5 navapuvAi 6 paDhamo'ttha / / 854 // kahehi savaM jo vutto, jANamANo'vi gRhai / na tassa diti pacchittaM, viMti annattha sohaya // 855 // na saMbhare ya je dose, sambhAvA na ya maayo| paJcakkhI sAhae te u, mAiNo u na sAhae 1 // 856 // AyArapakappAI sesaM savaM suyaM vinnididdh2| desaMtarahiyANaM gUDhapayAloyaNA ANA 3 // 857 // gIyattheNaM dinnaM suddhiM avahAriUNa taha ceva / di For Private & Personel Use Only Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 // 248 // tassa dhAraNA taha uddhiyapayadharaNarUvA vA 4 // 858 // davAi ciMtiUNaM saMghayaNAINa hANimA- 126 vyasajja / pAyacchittaM jIyaM rUDhaM vA jaM jahiM gacche 5 // 859 // vahArapaJca'Aga'tyAdi vyavahiyante jIvAdayo'neneti vyavahAraH athavA vyavaharaNaM vyavahAro-mumukSupravRttinivRttirUpaH tatkAraNatvAd jJAnavizeSA kam api vyavahAraH, sa ca paJcaprakArastadyathA-Agamyante-paricchidyante padArthA anenetyAgamaH 1 zravaNaM zrUyate iti vA zrutaM 2 AjJApyate- jAgA.854. Adizyate ityAjJA 3 dharaNaM-dhAraNA 4 jIyata iti jItaM 5, tatra prathama:-AgamavyavahAraH SaDvidhaH, kaska ityAha-kevalajJAnaM 'maNohitti 'padaikadeze padasamudAyopacArAt' manaHparyAyajJAnaM avadhijJAnaM 'caudasa dasa nava puvAIti pUrvazabdaH pratyekamamisambadhyate caturdaza pUrvANi daza pUrvANi nava pUrvANi ca eSa sarvo'pyAgamavyavahAra ucyate iti, iha ca yadi kevalI prApyate tadA tasyaivAlocanA dIyate tadabhAve mana:paryAyajJAninaH tasyApyabhAve'vadhijJAninaH ityAdi yathAkramaM vAcyaM // 854 // tatra kevalyAdirAgamavyavahArI svayamapi tAvatsarva jAnAtyeva tato'ticArajAtaM ziSyasya svayamapi prakaTIkRtya prAyazcittaM dadAti anyathA vetyAzaya prAsaGgikaM tAvadAha-kahehI tyAdi kathaya sarva doSajAtamiti AgamavyavahAriNA prokto yaH ziSyo jAnAno'pi svadoSAn mAyAvitayA gRhati-gopAyati na tasmai-mAyAvine prAyazcittaM dadati AgamavyavahAriNaH, kintu bruvate-'anyatra' anyasya samIpe gatvA zodhaya-zodhi gRhANa, yastu sadbhAvata eva doSAn kAMzcinna smarati | na punarmAyayA tasya tAn doSAn pratyakSI-pratyakSajJAnI AgamavyavahArItyarthaH 'sAhae'tti kathayati, mAyAvinastu na kathayatIti, etaduktaM bhavati-AgamavyavahArI yadi kevalajJAnAdibalenaitajjAnAti yathaiSa bhaNitaH san zuddhabhAvatvAt samyakpratipatsyate iti tadA smArayati yathA'mukaM tavAlocanIya vismRtaM tatastadupyAlocayeti, yadi punaretadvagacchati yatheSa bhaNito'pi san mAyAvitayA na samyakpratipatsyate For Private & Personel Use Only Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ iti tadA tamapratipatsyamAnaM naiva smArayati niSphalatvAt, amUDhalakSo hi bhagavAnAgamavyavahArI, ata eva dattAyAmapyAlocanAyAM yadyAlocakaH samyagAvRtto jJAtastatastasmai prAyazcittaM prayacchati, atha na pratyAvRttastato na prayacchatIti nanu caturdazapUrvadharAdeH kathaM pratyakSajJAnitvaM ?, tasya zrutajJAnitvena parokSajJAnitvAt ucyate, caturdazAdi pUrvabalasamutthasyApi jJAnasya pratyakSatulyatvAt, tathAhi -yena yathA yo'ticAraH kRtastaM tathA sarvamete jAnantIti, atha yadi AgamavyavahAriNaH sarvabhAvaviSayaM parijJAnaM tataH kasmAttasya purata Alocyate ?, kintu tasya samIpamupagamya vaktavyamaparAdhaM me bhavanto jAnate tasya zodhiM prayacchateti, ucyate, bhAlocite bahuguNasambhavataH samyagArAdhanA bhavati, tathAhi - AlocanA''cAryeNa sa AlocakaH protsAhyate, yathA vatsa ! tvaM bhAgyavAn yadevaM mAnaM nihatyAtmahitArthatayA svarahasyAni prakaTayasi, mahAduSkarametat evaM sa protsAhitaH san pravardhamAnapariNAmaH samyag niHzalyo bhUtvA yathAvasthitamAlocayati zodhiM ca samyakpratipadyate tataH paryante ArAdhanA stokakAlena ca mokSagamanamiti / / 855 / / 856 / / atha zrutavyavahAramAha - 'AyAre'tyAdi, AcAraprakalpo nizIthastadAdikaM kalpavyavahAradazAzrutaskandhaprabhRtikaM, ekAdazAGgAvazeSapUrvapramukhaM ca zeSaM zrutaM - sarvamapi zrutavyavahAraH, navAdipUrvANAM zrutatvAvizeSe'pyatIndriyArtheSu viziSTajJAnahetutvena sAtizayatvAt kevalAdivadAgamatvenaiva vyapadezaH, ete ca zruta vyavahAriNaH sphuTataropalabdhinimittaM trIn vArAnAlocanAImAlocApayanti, te hyekaM dvau vA vArAvAlocite anena samyagAlocitamasamyagveti vizeSaM nAvagacchantIti, kathamAlocApayantIti ceducyate prathamavelAyAM nidrAyamANa iva zRNoti tato brUte-nidrApramAdaM gata| vAnahamiti na kimapyazrauSamato bhUyo'pyAlocaya, dvitIyavAramAlocite bhaNati -na suSThu mayA'dhunA'vadhAritamanupayogabhAvAdataH punarapyAlocaya, evaM triSvapi vAreSu yadi sadRzArthamAlocitaM tato jJAtavyameSo'mAyAvI, atha visadRzaM tarhi jJAtavyameSa pariNAmataH kuTila iti, Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sAroddhAre tattvajJAnavi0 // 249 // evaM ca sati tasyApi pratyaya upajAyate yathA'haM visadRzabhaNanena mAyAvI lakSita iti, tato mAyAniSpannaM prAyazcittaM pUrvaM dAtavyaM tadanantaramaparAdhanimittamiti // atha AjJAvyavahAramAha - 'desaMte' tyAdi, dezAntarasthitayordvayorgItArthayorgUDhapadairAlocanA - nijAticAranivedanamAjJAvyavahAraH, etaduktaM bhavati - yadA dvAvapyAcAryAvAsevitasUtrArthatayA gItArthau kSINajaGghAbalau vihArakramAnurodhato dUrataradezAntavyavasthitau ata eva parasparasya samIpaM gantumasamarthAvabhUtAM, tadA'nyataraH prAyazcitte samApatite sati tathAvidhayogyagItArthaziSyAbhAve sati matidhAraNAkuzalamagItArthamapi ziSyaM samayabhASayA gUDhArthAnyatIcArAsevanapadAni kathayitvA preSayati, tena ca gatvA gUDhapadeSu kathiteSu sa AcAryo dravyakSetrakAlabhAvasaMhananadhRtivalAdikaM paribhAvya svayaM vA tatra gamanaM karoti ziSyaM vA tathAvidhaM yogyaM gItArthaM prajJApya preSayati tadabhAve tasyaiva preSitasya gUDhArthAmaticArazuddhiM kathayatIti / / 857 // atha dhAraNAvyavahAramAha --' gIyatthe 'tyAdi, iha gItArthena saMvignAcAryeNa kasyApi ziSyasya kacidaparAdhe dravyakSetrakAlabhAvapuruSAn pratisevanAzyAvalokya yA zuddhiH pradattA tAM zuddhiM tathaivAvadhArya so'pi ziSyo yadA'nyatrApi tAdRza evAparAdhe teSveva dravyAdiSu tathaiva prAyazcittaM dadAti tadA'sau dhAraNAnAma caturtho vyavahAraH, uddhRtapadadhAraNarUpA vA dhAraNA, idamuktaM bhavati - vaiyAvRttyakaraNAdinA kazcidgacchopakArI sAdhuradyApyazeSacchedazrutayogyo na bhavati tatastasyAnugrahaM kRtvA yadA gururuddhRtAnyeva kAnicitprAyazcittapadAni kathayati tadA tasya teSAM padAnAM dharaNaM dhAraNA'bhidhIyate iti // 858 // atha | jItavyavahAramAha - 'davvAI'tyAdi, yeSvaparAdheSu pUrvamaharSayo bahunA tapaH prakAreNa zuddhiM kRtavantasteSvapyaparAdheSu sAmprataM dravyakSetrakAlabhAvAn vicintya saMhananadhRtibalAdInAM ca hAnimAsAdya samucitena kenacittapaH prakAreNa yAM gItArthAH zuddhiM nirdizanti tatsamayaparibhASayA jItamudhyate, athavA yatprAyazcittaM yasyAcAryasya gacche sUtrAtiriktaM kAraNataH pravartitaM anyaizca bahubhiranuvartitaM tattatra rUDhaM jItamucyate, tadevameteSAM 126 vyavahArapazcakam gA. 854 59 // 249 // Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcAnAM vyavahArANAmanyatareNApi vyavahAreNa yukta eva prAyazcittapradAne gItArthoM gururadhikriyate na tvagItArthaH, anekadoSasambhavAt uktaM ca-'aggIo na viyANai sohiM caraNassa dei UNa'hiyaM / to appANaM AloyagaM ca pADei saMsAre // 1 // ' iti agItArtho na vijAnIte caraNasya zodhi dadAtyUnAmadhikAM vA / tata AtmAnamAlocakaM ca pAtayati saMsAre // 1 // ] 126 // 859 // idAnIM 'paMca ahAjAya'tti saptaviMzatyuttarazatatamaM dvAramAha paMca ahAjAyAI colagapaTTo 1 taheva rayaharaNaM 2 / unniya 3 khomiya 4 nissejajuyalayaM taha ya muhapottI 5 // 860 // colapaTTastathA rajoharaNaM tathA aurNikakSaumaniSadyAyugalakaM tathA mukhapotikA etAni paJca yathAjAtAni, yathAjAtaM-janma tacca zramaNatvamAzritya draSTavyaM, colapaTTAdimAtropakaraNayukta eva hi zramaNo jAyate atastadyogAdetAnyapi yathAjAtAnyucyante, tatra colapaTTaH pratIta eva, bAhyAbhyantaraniSadyAdvayarahitamekaniSadyaM sadazaM rajoharaNaM, iha kila samprati dazikAmiH saha yA daNDikA kriyate sA sUtranItyA kevalaiva bhavati na sadazikA, tasyAzca niSadyAtrayaM, tatra yA daNDikAyA upari tiryagveSTakatrayapramANapRthutvA ekahastAyAmA kambalIkhaNDarUpA sA AdyA niSadyA, tasyAzvAne hastatribhAgAyAmA dazikAH sambaddhyante, eSA ca niSadyA dazikAkalitA'tra rajoharaNazabdena gRhyate uktaM ca-"eganisejjaM ca rayaharaNa"miti [ ekaniSadyAvacca rajoharaNaM // ] dvitIyA tvenAmeva niSadyAM tiryagbahubhirveSTakairAveSTayantI kizcidadhikahastapramANAyAmA hastapramANamAtra pRthutvA vastramayI niSadyA sA abhyantaraniSadyA, iyaM ca kSaumikaniSadyAgrahaNeneha gRhyate, tRtIyA tu tasyA evAbhyantaraniSadyAyAH tiryagveSTakAn bahUn kurvantI caturaGgulAdhikaikahastamAnA caturasrA kambalamayI bhavati, sA copavezanopa ACCCCCCCAS baddhyante, eSA ca va niSadyAM tiyegbA gRhyate, tRtIyA Jain Educatu For Private & Personel Use Only Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ COME bhava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 AC 127paJcayathAjA tAni 128 rAtrijAgaraNavidhiH 129 A // 25 // &AkAritvAdadhunA pAdapronchanakamiti rUDhA, iyaM bAhyA niSadyetyabhidhIyate, asyAstviha aurNikaniSadyAgrahaNena grahaNamiti, tathA mukhapidhAnAya potaM-vastraM mukhapotaM, mukhapotameva iskhaM caturanulAdhikavitastimAnapramANatvAnmukhapotikA mukhavatriketyarthaH, 'ativartante svArthe pratyayakAH prakRti liGgavacanAnIti vacanAca prathamato napuMsakatve'pi kapratyaye samAnIte strItvamiti 127 / / 860 // idAnIM 'nisijAgaraNavihi'tti | aSTAviMzatyuttarazatatamaM dvAramAha- . save'vi paDhamayAme donni ya vasahANa AimA jAmA / taio hoi gurUNaM cauttha save gurU | suyaha // 861 // al sarve'pi sAdhavaH prathamayAme-rAtreH prathamaM praharaM yAvat svAdhyAyAdhyayanAdi kurvANA jAgrati, dvau ca Ayau yAmau vRSabhANAM, vRSabhA iva vRSabhA-gItArthAH sAdhavasteSAM, ayamarthaH-dvitIye yAme ye sUtravantaH sAdhavaste svapanti vRSabhAstu jAprati, te ca jAgrataH prajJApanA|disUtrArtha parAvartayanti, tRtIyaH praharo bhavati gurUNAM, ko'rtha: ?-praharadvayAnantaraM vRSabhAH svapanti guravastUsthitAH prajJApanAdi guNayanti caturtha praharaM yAvat , caturthe ca prahare sarve'pi sAdhavaH samutthAya vairAtrikaM kAlaM gRhItvA kAlikazrutaM parAvartayanti, guruH punaH svapiti, anyathA prAtarnidrAghUrNamAnalocanAstadvazAdeva ca bhajyamAnapRSThakA vyAkhyAnabhavyajanopadezAdikaM kartuM te sodyamAH santo na zaknuvantIti 128 // 861 // idAnIM 'AloyaNadAyagannesa'tyekonatriMzaduttarazatatamaM dvAramAha salluddharaNanimittaM gIyassa'nnesaNA u ukkosA / joyaNasayAI satta u bArasa vAsAI kAyavA // 862 // locakai SaNA gA.860 // 25 // For Private & Personel Use Only Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ REG 'zalyoddharaNanimittaM' AlocanArtha 'gItasya' gItArthasya guroranveSaNA tuH punararthe utkRSTA kSetrataH saptaiva yojanazatAni yAvatka-151 | tavyA kAlatastu dvAdaza varSANi yAvaditi, ayamarthaH-saMnihita eva gItArthoM yadi na labhyate tadA yojanazatasaptapramANakSetre'sAvutkRSTato'nveSaNIyaH kAlatastu dvAdaza varSANi yAvatsamAgacchan pratIkSaNIya iti, nanvetAvati kSetre tadanveSaNArtha paryaTannetAvantaM ca kAlaM tamAgacchantaM pratIkSamANaH sa yadi antarAle'pradattAlocano'pi mriyate tadA kimayamArAdhako na veti ?, ucyate, AlocanAM dAtuM samyakpa| riNato'ntarA'pi mriyamANo'yamArAdhaka eva, vizuddhAdhyavasAyasampannatvAt , uktaM ca-"AloyaNApariNao samma saMpaDhio gurusayAse / jai aMtarAvi kAlaM kareja ArAhao tahavi // 1 // " [AlocanApariNataH samyak saMprasthito gurusakAze / yadyantarA'pi kAlaM kuryAt tathApyArAdhakaH // 1 // ] athaivamanveSaNe'pi sakaloktaguNagururgururna prApyate tadA saMvignagItArthamAtrasyApyAlocanA dAtavyA, yataH zrUyate -apavAdato gItArthasaMvinapAkSikasiddhaputrapravacanadevatAnAmalAbhe siddhAnAmapyAlocanA deyA, sazalyamaraNasya saMsArakAraNatvAt iti, Aha ca-'saMvigge gIyatthe asaI pAsasthamAisArUvI" [saMvigne gItArthe asati pArzvasthAdayaH sarUpyantAH iti] 129 // 862 // samprati 'gurupamuhANaM kIrai asuddhasuddhahi~ jattiyaM kaalN|' iti triMzaduttarazatatamaM dvAramAha jAvajIvaM guruNo asuddhasuddhehi vAvi kAyaI / vasahe vArasa vAsA aTThArasa bhikkhuNo mAsA // 863 // yAvajjIvamAjanmApItyarthaH guroH-AcAryasya zuddhaiH-AdhAkarmAdidoSAdUSitairazuddhairvA'pi-AdhAkarmAdidoSayuktairvA'pi azanapAnabhaiSajAdimiH kartavyaM pratijAgaraNamiti zeSaH, ayamartha:-zuddhairazuddhaizca te yAvajjIvamapi pratijAgaraNIyAH sAdhuzrAvakalokena, sarvasyApi ca ga. Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA0 roddhAre tattvajJAnavi0 130 pratijAraNakAla: gA.863 // 25 // cchasya tadadhInatvAt yathAzakti nirantaraM sUtrArthanirNayapravRttezca, tathA vRSabhe-upAdhyAyAdike dvAdaza varSANi yAvat pratijAgaraNA zuddhairazuddhairvastubhizca vidheyA, tataH paraM zaktau bhaktavivekaH, etAvatA kAlenAnyasyApi samastagacchabhArodvahanasamarthasya vRSabhasya utthAnAt , tathA aSTAdaza mAsAn yAvadbhikSo:-sAmAnyasAdhoH zuddhairazuddhaiH pratijAgaraNA vidheyA, tata: paramasAdhyatayA zaktau satyAM bhaktavivekasyaiva kartumucitatvAt , idaM ca zuddhAzuddhAzanAdibhirAcAryAdInAM paripAlanaM rogAdyabhibhUtavapuSAM kSetrakAlAdeH parihANivazato bhaktAdyalAbhavatAM ca vidheyA (ya) na punarevameva susthAvasthAyAmiti, vyavahArabhASye tu sarvasAmAnyaglAnaprakriyAvyavasthArthamiyaM gAthA likhitA'sti, yathA"chammAse Ayario kulaM tu saMvaccharAi~ tinni bhave / saMvaccharaM gaNo khalu jAvajIvaM bhave saMgho // 1 // " asyA vyAkhyA-prathamata AcAryaH SaD mAsAna yAvaJcikitsAM glAnasya kArayati, tathApyapraguNIbhUtaM taM kulasya samarpayati, tataH kulaM trIna saMvatsarAna yAvacikitsaka bhavati, tathApyapraguNIbhavane kulaM gaNasya taM samarpayati, tadanantaraM saMvatsaraM yAvadgaNaH khalu cikitsAM kArayati, tathApyanivartitaroge taM gaNaH saGghasya samarpayati, tataH saGgho yAvajjIva-prAsukapratyavatAreNa tadbhAve cAprAsukenApi yAvajjIvaM cikitsako bhavati, etaccoktaM bhaktavivekaM kartumazakkuvataH, yaH punarbhaktavivekaM kartuM zaknoti tena prathamato'STAdaza mAsAn cikitsA kArayitavyA, viratisahitasya jIvitasya punaH saMsAre duSprApatvAt , tadanantaraM cetpraguNIbhavati tataH sundaraM, atha na bhavati tarhi bhaktavivekaH kartavya iti 130 // 863 // idAnIM "uvahidhoyaNakAlo'tti ekatriMzaduttarazatatamaM dvAramAha appatte ciya vAse savaM uvahiM dhuvaMti jayaNAe / asaIe udagassa u jahannao pAyanijogo * // 251 // Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 864 // AyariyagilANANaM mahalA mailA puNovi dhoijjA / mA hu gurUNa avaNNo logammi ajIraNaM iare || 865 // aprApta eva-anAyAte eva varSe varSAkAle varSAkAlAnmanAgarvAktane kAle ityarthaH, jalAdisAmagryAM satyAmutkarSataH sarvamupadhiM - upakaraNaM yatanayA yatayaH prakSAlayanti, udakasya jalasya punarasati abhAve jaghanyato'pi pAtraniryogo'vazyaM prakSAlanIyaH, idda nispUrvI yujirupakAre vartate, uktaM ca pAThodUkhale 'nijjogo uvayAro' iti, tatra niryujyate - upakriyate'neneti niryogaH - upakaraNaM pAtrasya niryogaH pAtraniryogaH - pAtropakaraNaM pAtrakabandhAdiH, uktaM ca-- "pattaM pattAbaMdhI pAyaTTavaNaM ca pAyakesariyA / paDalAI rayattANA gocchao pAyanijogo // 1 // " iti Aha - kiM sarveSAmeva vastrANi varSAkAlAdarvAgeva prakSAlyante ? kiM vA'sti keSAJcidvizeSaH ?, astIti brUmaH, || 864 // keSAmiti ceta Aha- 'Ayariye 'tyAdi, AcAryA:- pravacanArthavyAkhyAdhikAriNaH saddharmadezanAdiguNagrAmabhUrayaH sUrayaH, AcAryagrahaNamupalakSaNaM tenopAdhyAyAdInAM prabhUNAM parigrahaH, teSAM tathA glAnA - mandAsteSAM ca punaH punarmalinAni 2 vastrANi prakSAla - yet, prAkRtatvAcca malinAnItyatra sUtre puMstvanirdezaH, prastute'rthe kAraNamAha-'mA hu' ityAdi, mA bhavatu hu:- nizcitaM gurUNAM malinavastraparidhAne loke'varNaH - azlAghA, yathA nirAkRtayo'mI maladurabhigandhopaliptadehAH tataH kimeteSAmupakaNThaM gatairasmAbhiriti, tathA itarasmin glAne mA bhavatvajIrNamiti, malakkinnavastraprAvaraNe hi zItalamArutAdisamparkataH zaityasambhavena bhuktAhArasyApariNatau glAnasya vizepato mAndyamujjRmbhate iti, iha varSAkAlapratyAsannaM kAlamapahAya zepe Rtubaddhe kAle cIvaraprakSAlanaM yatInAM na kalpate, prANyupamardopakaraNabakuzatvAdyanekadoSasambhavAt nanvete doSA varSAkAlAdarvAgapi vastraprakSAlane sambhavanti tatastadAnImapi na cIvarANi prakSAlanIyAni, tanna, 3 Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 / / 252 // *%%%%% tadAnIM cIvaraprakSAlanasya sUtroktanItyA bahuguNatvAt, ye'pi ca prANyupamardAdayo doSAste'pi yatanayA pravartamAnasya na sambhavanti, yo hi sUtrAjJAmanusRtya yatanayA samyakpravartate sa yadyapi kathaJcitprANyupamardakArI tathApi nAsau pApabhAgbhavati nApi tIvraprAyazcittabhAgI, sUtrabahumAnato yatanayA pravartamAnatvAt, ata evoktam- 'dhuvaMti jayaNAe' iti 131 // 865 // idAnIM 'bhoyaNabhAya'tti dvAtriMzadutarazatatanaM dvAraM vyAcikhyAsuH prathamataH kavalamAnamAha battIsa kira kavalA AhAro kucchipUrao bhaNio / purisassa mahiliyAe aTThAvIsaM bhave ka valA // / 866 / / addhamasaNassa sarvajaNassa kujjA davassa do bhAe / vAyapaviyAraNaTThA chanbhAgaM UNayaM kujjA // 867 // sIo usiNo sAhAraNo ya kAlo tihA muNeyo / sAhAraNaMmi kAle tatthAhAre hamA mattA || 868 || sIe davassa ego bhatte cattAri ahava do pANe / usiNe davassa dunnI tinnivisesA u bhattassa // / 869 / / ego davassa bhAgo avaDio bhoyaNassa do bhAgA / vahaMti va hAyaMti va do do bhAgA u ekkeke // 870 // puruSasya kukSipUraka AhAro madhyamapramANo dvAtriMzatkavalAH, kiletyAhArasya madhyamapramANatAyAH saMsUcakaM, mahelAyAH kukSipUraka AhAro madhyamapramANo'STAviMzatiH kavalA iti // 866 // atha bhojanabhAgapratipAdanArthamevAha (pranthAnaM 9000 ) - ' addhe' tyAdi, iha kila sarvamudaraM panirbhAgairvibhajyate, tatrArdha - trIn bhAgAnazanasya-kUramudgamodakAdeH savyaJjanasya-takratImanabharjikAsahitasya yogyaM kuryAt vidadhyAt, tathA dravasya - pAnIyasya yogyau dvau bhAgau kuryAt, SaSThaM tu bhAgaM vAtapravicAraNArthaM - vAyusabhvalanArthamUnakaM kuryAt, anyathA hi vAyuviSkambhataH 131 upadhidhAvanaM 132 AhAramAnam gA. 865 70 // 252 // Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zarIre rogAdisambhava iti / 867 / / iha kAlApekSayA tathA tathA bhavati AhArasya pramANaM, kAlazva tridhA, tathA cAha - 'sIo' ityAdi, tridhA kAlo jJAtavyaH, tadyathA-zIta uSNaH sAdhAraNazca, 'tatra' teSu kAleSu madhye sAdhAraNe kAle AhAre AhAraviSaye iyaM - anantaroktA mAtrA - pramANaM / 868 / / 'sIe' ityAdi, zIte - atizayena zItakAle dravasya - pAnIyasya eko bhAgaH kalpanIyaH catvAro bhakta-bhaktasya, madhyame tu zItakAle dvau bhAgau pAnIyasya kalpanIyau trayastu bhAgA bhaktasya, athavetizabdo madhyamazItakAlasaMsUcanArthaH, tathA uSNe-madhyamoSNakAle dvau bhAgau dravasya - pAnIyasya kalpanIyau zeSAstu trayo bhAgA bhaktasya, atyuSNe ca kAle trayo bhAgA dravasya zeSau tu dvau bhAgau bhaktasya, vAzabdo'trAtyuSNakAlasaMsUcanArthaH, sarvatra ca SaSTho bhAgo vAyupravicAraNArthaM mutkalo moktavyaH // 869 // samprati bhAgAnAM carasthira vibhAgapradarzanArthamAha- 'ego' ityAdi, eko dravasya bhAgo'vasthito, na kadAcidapi na bhavatIti bhAvaH, dvau ca bhAgau bhojanasya, zeSau tu dvau dvau bhAgau ekaikasmin bhakta pAne cetyarthaH, vardhete vA hIyete vA, vRddhiM vA vrajato hAniM vA vrajata ityarthaH tathAhi - atizItakAle dvau bhAgau bhojanasya vardhete atyuSNakAle ca pAnIyasya, atyuSNakAle ca dvau bhAgau bhojanasya hIyete atizItakAle ca pAnIyasyeti / 870 / / 132 / / sAmprataM 'vasahisuddhi'tti trayastriMzaduttarazatatamaM dvAramAha so do dhAraNA cattAri mUlavelIo / mUlaguNehiM visuddhA esA hu ahAgaDA vasahI // 871 // baMsagakaDaNokkaMcaNa chAyaNa levaNa duvArabhUmI ya / parikammaviSyamukkA esA mUluttarasu / / 872 // dUmiya dhUviya vAsiya ujjoiya balikaDA avanttA ya / sittA saMmaTThAvi ya viso ma Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ K A 133 vasati prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 zuddhiH gA.871 74 // 253 // *** bhASAkarmikItyarthaH sAdhusaGkalpena niSpAsambhavAt , ete ca vasA hikoDiM gayA vshii|| 873 // mUluttaraguNasuddhaM thIpasupaMDagavivajjiyaM vasahiM / sevija sabakAlaM vivajjae huMti dosA u // 874 // / uparitanastiryakpAtI pRSThavaMzo gRhasambandhI madhyavalaka ityarthaH dvau mUladhAriNyau-bRhadvalyau yayorupari pRSThavaMzastiryak sthApyate, catasro mUlavelayazcaturpu gRhapArzveSu, ubhayordhAraNayorubhayato dvidvivelisambhavAt , ete ca vasateH sapta mUlaguNAH, etairmUlaguNaiH saptabhirAtmArtha kRtaiH | sadbhirvasatirvizuddhA bhavati, yA punaH sAdhusaGkalpena niSpAditairmUlaguNairyuktA eSA hu:-sphuTaM AdhAkRtA bhavati-sAdhUnAdhAya-sampradhArya kRtA AdhAkRtA AdhAkarmikItyarthaH, uktA mUlaguNavizuddhA vasatiH, athottaraguNavizuddhA'bhidhIyate, te cottaraguNA dvividhAH-mUlo*ttaraguNA uttarottaraguNAzca, tatra prathamaM tAvanmUlottaraguNAnAha-'vaMsage'tyAdi, vaMzakA ye mUlavelInAmupari sthApyante, pRSThavaMzasyo pari tiryaka kaTanaM-kaTAdibhiH samantataH pArthANAmAcchAdanaM utkambana-upari kambikAnAM bandhanaM chAdanaM-darbhAdimirAcchAdanaM lepanaM-kuDyAnAM kardamena gomayena ca lepapradAnaM 'duvAra'tti saMyatanimittamanyato vasateArakaraNaM bRhadalpadvArakaraNaM vA 'bhUmi'tti viSamAyA bhUmeH samIkaraNaM, ete sapta mUlabhUtA uttaraguNA mUlottaraguNAH, uttaraguNeSu ete mUlaguNA ityarthaH, etadrUpaM yatparikameM-sAdhvathe| meteSAM niSpAdanaM tena vipramuktA-virahitA yA vasatireSA mUlottaraguNeSu vizuddhA, etAni sapta sAdhvartha yatra na kRtAni sA mUlottaraguNa| vizuddhA vasatiriti bhAvaH, ete ca pRSThavaMzAdayazcaturdazApyavizodhikoTiH, uttarottaraguNAstu vizodhikoTiH, te cAmI-'dUmiyetyAdi, dUmiyA nAma-sukumAralepanena komalIkRtakuDyA khaTikayA dhavalIkRtakuDyA ca dhUpitA-durgandhetikRtvA'gurudhUpAdibhiH sugandhIkRtA vAsitA-paTavAsapuSpAdimirapanItadaurgandhyA udyotitA-ratnapradIpAdibhirandhakAre prakAzitA balIkRtA-kRtApUpakUrAdibali vidhAnA avattA-chagaNa ** CHECACC // 25 // ** HTw w.jainelibrary.org Jain Education I ndia For Private Personal Use Only Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mRttikAbhyAM jalena copaliptabhUmitalA siktA - kevalodakena ArdrIkRtA sammRSTA sammArjinyA pramArjitA, etairuttarottaraguNaiH saMyata nimittaM kRtairvizodhikoTiM gatA vasatiH, avizodhikoTau na bhavatItyarthaH, yatra tu sAdhvarthamete na niSpAditAH sA vasatirvizuddhaiveti / tathA cAha - 'mUlutte 'tyAdi, mUlottaraguNaparizuddhAM tathA strIpazupaNDakavivarjitAM vasatiM seveta sarvakAlaM viparyaye-azuddhAyAM khyAdisaMsaktAyAM ca vasatau bhavanti doSA iti etadanusAratastu catuHzAlAdiSvapi mUlottaraguNavibhAgo vijJeyaH, yatpunariha sUtre catuHzAlAdyapekSayA mUlottaraguNavibhAgaH sAkSAnnoktastatredaM kAraNaM yathA viharatAM sAdhUnAM zrutAdhyayanAdivyAkSepaparihArArthaM prAyo prAmAdiSveva vAsaH sambhavati, tatra ca vasatiH pRSThavaMzAdiyuktaiva bhavati, tatastAsAmeva vasatInAM sAkSAdbhaNanamiti, uktaM ca - "cAussAlAIe vineo evameva uvi - bhAgo / iha mUlAiguNANaM sakkhA puNa suNa na jaM bhaNio // 1 // viharaMtANaM pAyaM samattakajjANa jeNa gAmesu / vAso tesu ya vasahI paTTAijuyA ao tAsiM // 2 // // 874 // 133 // sAmprataM 'saMlehaNA duvAlasa varise'tti catustriMzaduttarazatatamaM dvAramAha cattAri vicittA 4 vigaInijjUhiyAiM cattAri 4 / saMvacchare ya donni u egaMtariyaM ca AyAmaM 10 / / 875 // nAivigiTTho ya tavo chammAse parimiyaM ca AyAmaM / avare'vi ya chammAse hoi vihiM tavokammaM 11 // 876 // vAsaM koDIsahiyaM 12 AyAmaM kaTTu ANupuvIe / girikaMdaraM va gaMtuM pAovagamaM pavajjei // 877 // saMlekhanaM saMlekhanA - Agamoktena vidhinA zarIrAdyapakarSaNaM, sA ca trividhA - jaghanyA SANmAsikI madhyamA saMvatsarapramANA utkRSTA tu dvAdaza varSANi tatra utkRSTA tAvadevaM prathamaM catvAri varSANi 'vicitrANi' vicitratapAMsi karoti, kimuktaM bhavati ? - catvAri varSANi Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 // 254 // yAvatkadAciJcaturtha kadAcit SaSThaM kadAcidaSTamaM evaM dazamadvAdazAdInyapi karoti, pAraNakaM ca sarvakAmaguNitenodgamAdizuddhanAhAreNa vidhatte, 134 saMtataH paramanyAni catvAri varSANi uktaprakAreNa vicitratapAMsi karoti vikRtiniyUhitAni-vikRtirahitAni, kimuktaM bhavati ?-vicitraM lekhanA | tapaH kRtvA pAraNake nirvikRtikaM bhuGkte utkRSTarasavarja ca, tataH parato'nye dve ca varSe ekAntaritamAcAmlaM karoti, ekAntaraM caturtha kRtvA hogA.875. AcAmlena pArayatItyarthaH, evametAni daza varSANi gatAni, ekAdazasya tu varSasyAdyAn SaNmAsAn 'nAtivikRSTaM' nAtigADhaM tapaH ka aa 77 roti, nAtivikRSTaM nAma tapazcaturtha SaSThaM vA'vaseyaM nASTamAdikaM, pAraNake tu parimitaM-kizcidUnodaratAsampannamAcAmlaM karoti, tataH para| maparAn paNmAsAn vikRSTa-aSTamadazamadvAdazAdikaM tapaHkarma bhavati, pAraNake tu mA zIghrameva maraNaM yAsiSamitikRtvA paripUrNadhANyA | AcAmlaM karoti, na punarUnodaratayeti, dvAdazaM tu varSa koTIsahitaM nirantaramAcAmlaM karotItyarthaH / uktaM ca nizIthacUauM-"duvAla| samaM varisaM niraMtara hAyamANaM usiNodaeNa AyaMbilaM karei, ta koDisahiyaM bhavai, jeNAyaMbilassa koDI koDIe milaI"tti / caturtha |kRtvA AcAmlena pArayati, punazcaturtha vidhAyAcAmlenaiva pArayatItyAdInyapi bahUni matAntarANi dvAdazasya varSasya viSaye vIkSyante, paraM granthagauravabhayAnAtra likhitAnIti / iha ca dvAdaze varSe bhojanaM kurvan pratidinamekaikakavalahAnyA tAvadUnodaratAM karoti yAvadekaM kavala-| mAhArayati, tataH zeSeSu dineSu kramaza ekena sikthenonamekaM kavalamAhArayati dvAbhyAM sikthAbhyAM tribhiH sikthairevaM yAvadante ekameva sikthaM bhuGkte, yathA dIpe samakAlaM tailavartikSayo bhavati tathA zarIrAyuSorapi samakaM kSayaH syAditi hetoH, aparaM ceha dvAdazasya varSasya paryantavartinazcaturo mAsAn yAvadekAntaritaM tailagaNDUSaM cirakAlamasau mukhe dhArayati, tataH khelamallake bhasmamadhye prakSipya mukhamuSNodakena | // 254 // zodhayati, yadi punastailagaNDUSavidhAnaM na kAryate tadA rUkSatvAttena mukhayatramIlanasambhave paryatasamaye namaskAramuccArayituM na zaknotIti, Jan Education International For Private Personel Use Only Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tadevamanayA''nupUrvyA-krameNa dvAdazavArSikImutkRSTAM saMlekhanAM kRtvA girikandarAM ca gatvA upalakSaNametat anyadapi SaTakAyopamardarahitaM viviktaM sthAnaM gatvA pAdapopagamanaM, vAzabdAdbhaktaparijJAmiginImaraNaM vA prapadyate, madhyamA tu saMlekhanA pUrvoktaprakAreNa dvAdazabhirmAsaiH jaghanyA ca dvAdazamiH pakSaiH paribhAvanIyA, varSasthAne mAsAn pakSAMzca sthApayitvA tapovidhiH prAgiva niravazeSa ubhayatrApi bhAvanIya iti bhAvaH // 875 // 876 // 877 // 134 // idAnIM 'vasaheNa vasahigahaNaM'ti paMcatriMzaduttarazatatamaM dvAramAha nayarAiesu gheppada vasahI putvAmuhaM Thaviya vasahaM / vAmakaDIha niviTuM dIhIkaaggimekapayaM // 878 // siMgakkhoDe kalaho ThANaM puNa neva hoi calaNesu / ahiThANe porogo pucchaMmi ya pheDaNaM jANa // 879 / / muhamUlaMmi ya cArI sire ya kauhe ya pUyasakAro / khaMdhe paTTIya bharo pu iMmi ya dhAyao vasaho // 880 // ___ nagaraprAmAdiSu pUrvAbhimukhaM vAmakaTyA-vAmapArzveNa niviSTaM-upaviSTaM dIrghAkRtAgrimaikapAda-AyatIkRtAgratanaikataracaraNaM vRSabhaM-balIbarda sthApayitvA-nivezya vasatirgRhyate, ayamarthaH-yAvanmAnaM kSetraM vasimAkrAntaM bhavati tAvatsarvamapi vAmapArbopaviSTapUrvAbhimukhavRSabharUpaM bujhyA parikalaya prazasteSu pradezeSu sAdhubhirvasatiyeti // 878 // itthaM ca kSetre vRSabharUpe kalpite kutrAvayave vasatiH kriyamANA kimphalA bhavati ?, tatrAha-'siMge'tyAdi, zRGgapradeze yadi vasatiM karoti tadA nirantaraM vatinAM kalaho bhavati, tathA sthAnaM-avasthitiH 'punasAnaiva bhavati caraNeSu-pAdapradezeSu kriyamANAyAM vasatau, tathA'dhiSThAne-apAnapradeze vasato kriyamANAyAM munInAM udararogo bhavati, tathA Mpucche-pucchapradeze kriyamANAyAM vasatau spheTanaM-apanayanaM vasaterjAnIhi, tathA mukhamUle vasatau kriyamANAyAM 'cAritti bhojanasampattiH Jan Education Intentional For Private Personal Use Only Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 SAS S 135 vasatevRSabhakalpanA gA.878| 880 136 jalasyAcittatA gA.881 // 255 // sAdhUnAM bhavyA bhavati, tathA zirasi-zRGgayormadhye kakude vA-aMzakUTapradeze vasatikaraNe pUjA-pravaravastrapAtrAdipradAnalakSaNA satkArazca-abhyutthAnAdirUpo tinAM bhavati, tathA skandhapradeze pRSThapradeze ca vasatau satyAM bharo bhavati-sAdhubhiritastata AgacchadbhirvasatirAkulA bhavati, tathA 'poTTami yatti udaradeze vasatau vidhIyamAnAyAM dhrAtaH-tRpto bhavati vRSabho-vRSabhakalpo bhavati gRhItavasatinivAsI yatijana iti // 879 // 880 // 135 // idAnIM 'usiNassa phAsuyassavi jalassa saJcittayA kAlo' iti SaTtriMzaduttarazatatamaM dvAramAha usiNodagaM tidaMDukkaliyaM phAsuyajalaMti jaikappaM / navari gilANAikae paharatigovarivi dhariyavaM // 881 // jAyai sacittayA se gimhami paharapaMcagassuvari / caupaharovari sisire vAsAsu puNo tipaharuvari // 882 // tribhirdaNDaiH-utkAlairutkAlitaM-AvRttaM yaduSNodakaM tathA yatprAsukaM-khakAyaparakAyazastropahatatvenAcittIbhUtaM jalaM tadeva yatInAM kalapyaM-grahItumucitaM, iha kila prathame daNDe jAyamAne kazcitpariNamati kazcinneti mizraH dvitIye prabhUtaH pariNamati stoko'vatiSThate tatIye tu sarvo'pyapkAyo'citto bhavatIti tridaNDAhaNaM, idaM ca sarvamapi praharatrayamadhya evopabhoktavyaM, praharatrayAdUrddha punaH kAlAtikrAntadopasambhavenopabhogAnahatvAnna dhAraNIyaM, navaraM-kevalaM glAnAdikRte-lAnavRddhAdInAmarthAya praharatrikAdapyU dhartavyamiti // 881 // 'jAye'tyAdi, jAyate-bhavati sacittatA 'se'tti tasya uSNodakasya prAsukajalasya vA glAnAdyartha dhRtasya 'grISme' uSNakAle praharapaJcakasyopari4 praharapaJcakAdUrddha, kAlasyAtirUkSatvAccireNaiva jIvasaMsaktisadbhAvAt , tathA zizire-zItakAle kAlasya snigdhatvAtpraharacatuSTayAdUrddha sacittatA TAROSES%* 55 // Jain Education T ww.jainelibrary.org Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhavati, varSAsu-varSAkAle punaH kAlasyAtisnigdhatvAtprAsukIbhUtamapi jalaM bhUyaH praharatrayAdUI sacittIbhavati, tadUrddhamapi yadi dhriyate tadA kSAraH prakSepaNIyo yena bhUyaH sacittaM na bhavatIti // 882 // 136 // idAnIM 'tericchimANavIo devIo tiriyamaNuyadevANaM / jagguNAo jattiyamettAhigAu'tti saptatriMzaduttarazatatamaM dvAramAha tiguNA tirUvaahiyA tiriyANaM itthiyA muNeyatvA / sattAvIsaguNA puNa maNuyANaM tayahiyA ceva // 883 // battIsaguNA battIsarUvaahiyA ya taha ya devANaM / devIo pannattA jiNehiM jiyarAga dosehiM // 884 // triguNAstribhI rUpairadhikAzca tirazcAM pudinAM striyo jJAtavyAH, ko'rthaH ?-asatkalpanayA sarvebhyastiryagyonikapuruSebhyaH pratyekaM tisrastisrastiryakatriyo dIyante tisrazca tiryatriya uddharanti tato na tadyogyastiryagyonikaH pumAn prApyata iti, evamuttaratrApi bhAvanA kAryA, tathA manuSyANAM striyo manuSyapuruSebhyaH saptaviMzatiguNAH tadadhikAzva-saptaviMzatirUpAdhikAH, tathA devapuruSebhyo devatriyo dvAtriMzadgaNA dvAtriMzadrUpAdhikAzca prajJaptA:-kathitA jinairjitarAgadveSairiti / / 883 // 884 // 137 / / idAnIM 'accherayANa dasagaM'ti aSTatriMzaduttarazatatamaM dvAramAha uvasagga 1 gambhaharaNaM 2 itthItitthaM 3 abhAviyA parisA 4 / kaNhassa avarakaMkA 5 avayaraNaM caMdasUrANaM 6 // 885 // harivaMsakuluppattI 7 camaruppAo8 ya ahasayasiddhA 9 / assaMjayANa pUyA 10 dasavi aNaMteNa kAleNaM // 886 // siririsahasIyalesu ekeka mallineminAhe ya / vIra CA4%AAAAACAR Jan Education Intematon For Private Personel Use Only Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 137 de| vAdistrI mAnaM 138 AzcaryadazakaM gA.883 // 256 // jiNiMde paMca u egaM savesu pAeNaM // 887 // risahe ahiyasayaM siddhaM sIyalajiNaMmi hrivNso|| nemijiNe'varakaMkAgamaNaM kaNhassa saMpannaM // 888 // itthItitthaM mallI pUyA asaMjayANa nvmjinne| avasesA accherA vIrajiNiMdassa titthaMmi // 889 // | A-vismayatazcaryante-avagamyante janairityAzcaryANi-adbhutAni, tAni ca upasargAdIni daza, tatropasRjyate-kSipyate bAdhyate prANI dharmAdibhirityupasargAH-suranarAdikRtopadravAH, te ca yojanazatamite kSetre prazamitadurvAravairamAriviDvaradurbhikSAdyupadravodrekasyApi vareNyapuNyApaNasyApi tIrthakarasyApi bhagavataH zrImahAvIrasya chadmasthakAle kevalikAle ca narAmaratiryakRtAH samabhavan , idaM ca kila na jAtucida jAtapUrva, tIrthakarA hi nikhilanarAmaratirazcAM satkArasthAnameva, nopasargabhAjanaM, anantakAlabhAvyayamoM loke'dbhutabhUta iti 1 / tathA garbhasya-strIkukSisamudbhUtasattvasya saMharaNaM-anyatrIkukSau saGkrAmaNaM garbhasaMharaNaM, etacca tIrthaGkaramuddizyAbhUtapUrvamasyAmavasarpiNyAM bhagavataH zrImahAvIrasya jAtaM, tathAhi-zrImahAvIrajIvo marIcibhave samupArjitanIcairgotrakarmA prANatakalpapuSpottaravimAnAcyutvA brAhmaNakuNDaprAme RSabhadattAparanAmadheyasomiladvijadayitAyA devAnandAyAH kukSAvASADhazuklaSaSThayAmavAtarat , itazca vyazIti dineSu samatikrAnteSu saudharmAdhipatirupayuktAvadhirna tIrthakRtaH kadAcanApi nIcaiHkuleSu jAyante iti vimRzya bhuvanagurubhaktibharabhAvitamanAH padAtyanIkAdhipati hariNegameSimAdikSat-yathaiSa bharatakSetre caramatIrthakRt prAgupAttakarmazeSapariNativazatastucchakule jAtaH tayamitaH saMhRtya kSatriyakuNDagrAme prasiddhasiddhArthapArthivapanyAstrizalAdevyAH kukSau sthApyatAmiti, tataH sa hariNegameSistatheti pratipadyAzvayukRSNatrayodazIdivase rAtrau pratha-| mapraharadvayamadhye devAnandAbhidhAnabrAhmaNyudarAt trizalAdevyAH kukSau bhagavantaM saMhRtavAn , etadapyanantakAlabhAvitvAdAzcaryameveti 2 / // 256 // Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Education Intern tathA strI - yoSittasyAstIrthaGkaratvenotpannAyAstIrtha-dvAdazAGgaM saGgho vA strItIrtha, tIrthaM hi tribhuvanAtizAyinirupamAnamahimAnaH puruSA eva pravartayanti, iha tvavasarpiNyAM kumbhaka nRpatiputryA madhyabhidhAnayA ekonaviMzatitamatIrtha karatvenotpannayA tIrthaM pravartitaM tathAhi ihaiva jambUdvIpe dvIpe'paravidehe salilAvatIvijaye vItazokAyAM nagaryAM mahAbalo nAma bhUpatirabhUt, sa ca suciraparipAlitarAjya: SadbhirbAlamitraiH samamArhataM dharmamAkarNya varadharmamunIndrasamIpe pravatrAja, taizca saptabhirapi yadekastapaH kariSyati tadanyairapi kartavyamiti pratijJAya samaM caturthAditapaJcakre, anyadA ca mahAbalamunistebhyo viziSTataraphalepsayA pAraNakadine pAdo'dya me duSyati ziro'ya me duSyati duSyatyudaramadya me nAsti me'dya kSudityAdivyapadezena mAyayA tAn vaJcayitvA tapazcakre, tena ca mAyAmizreNa tapasA strIvedakarma arhadvAtsalyAdibhiH viMzatisthAnaistIrthakRnnAmakarma ca baddhA paryantasamaye samayoktArAdhanayA vipadya vaijayanta vimAneSu suraH samutpede, tatazyutvA ca mithilAnagaryAM kumbhAbhidhavasudhAdhipateH patnyAH prabhAvatyAH prAgjanmakRtamAyAsamupArjita strIvedakarmavazato mahyabhidhAnA putrI samabhavat krameNa ca prAptayauvanA yathAvidhi pravrajyAM pratipadya kevalajJAnamupAgamat, aSTamahAprAtihAryaprabhRtitIrthakara samRddhisaMzobhitA ca tIrthaM pravartayAmAseti, asyApi bhAvasyAnanta kAlajAtatvAdAzcaryateti 3 / tathA abhavyA-ayogyA cAritradharmasya parSat tIrthakarasamavasaraNasthitazrotRlokAH, zrUyate hi bhagavataH zrIvardhamAnasvAmino jRmbhikaprAmAdbahiH samutpannaniH sapatnakevalAlokasya tatkAlasamAyAtasaGkhyAtItasuravisaraviracitasucArusamavasaraNasya bhUribhaktikutUhalA kulita militAparimitAmaranaratirazcAM svasvabhASAnusAriNA sajalajaladharadhvAnAnukAriNA'timanohAriNA mahAdhvaninA dharmakathAM kurvANasyApi na kenacidviratiH pratipannA, kevalaM prathamasamavasaraNe'vazyameva tIrthakRdbhiH kartavyA dharmadezaneti sthitiparipAlanAyaiva dharmakathA babhUva, na caitattIrthakarasya kasyApi bhUtapUrvamityAzcaryaM 4 / tathA kRSNasya - navamavAsudevasyAparakaGkAmidhAnA nagarI jainelibrary.org Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA0 roddhAre tattvajJAnavi0 // 257 // Jain Education Int gamanagocaro'bhUdityabhUtapUrvatvAdAzcarya, iha kila zrUyate hastinAgapure yudhiSThirapraSThAH paJcApi pANDavAH kAmpilyapurAdhipadrupadanRpaputryA draupadyA saha saharSa vArakeNa viSayasukhamupabhuJjAnAH paramapramodena dinAnyativAhayanti sma, anyedyurnAradanAmA munirmanaHsamIhitAn dezAn paribhrAmyan draupadImandiramAyayau, draupadyA cAvirato'yamiti matvA namaskRtimAtreNApi na tasya pratipattiH kRtA, tato'sau krodhAdhmAtamanA nAradaH kathamiyaM mahAduHkhabhAgbhaviSyatIti cintayaMstanniketanAnnirgatya bharatakSetre ca kRSNabhayAttasyAH kuto'pyapAyamapazyan dhAtakIkhaNDasambandhibharatakSetre campAdhipatikapilAkhyakezava sevakasya lalanAlampaTasya padmanAbhanRpasya purImaparakaGkAmidhAmabhyagAt, so'pi nRpaH sasambhramamutthAya pratipattipurassaramantaHpure nItvA nikhilA api nijapreyasIH pradarzayan bhagavan! anavarataM sarvatrApyaskhali tapracAreNa bhavatA vilokitAH kApyevaMvidhAH purandhraya iti nAradaM nijagAda, nArado'pi setsyatyanena mama prayojanamiti manasi nizcitya pratyavAdIt - rAjan ! kUpamaNDUka iva kimetAbhiH svAntaH purIbhiH pramodamAnamAnaso bhavAn ?, yajjambUdvIpabharatabhUSaNAyamAne hastinAgapure pANDavAnAM preyasyA draupadyAH purastAdetAH sarvA api dAsIdezyA evetyabhidhAya nAradamunirutpapAta, atha padmanAbho draupadIprAptiparyAkulaH pAtAlanivAsinaM pUrvasaGgatikaM suraM tapasA samArAdhya pratyakSIbhUtaM kiM karomItivAdinaM pANDavapraNayinIM draupadImihAnIya mama samarpayetyavAdIt, devo'pi mahArAja ! draupadI hi mahAsatI pANDavavyatirekeNa nAnyaM manasA'pi patimabhilaSati tathA'pi tvannirbandhAdatrAnayAmItyuktvA hastinAgapurAdavasvApinIdAnena nizi prasuptAM draupadImapahRtya tasmai samarpayAmAsa, padmanAbho'pi pramuditamanAH prabuddhAM nijayitAdyanavalokanena vihvalitahRdayAM draupadImabhASata - mA bhaiSIrmRgAkSi ! mayaiveha tvamAnAyitA'si, ahaM hi dhAtakIkhaNDabharatakSetre aparakaGkApurIpatiH padmanAbhanAmA nRpastvAM preyasIM prArthaye, tato mayA saha svecchayA'tucchAn bhogAn bhuGkSveti draupadyapi ca tadvacaH zrutvA tatkAla Azcaryadazakam // 257 // w.jainelibrary.org Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ARRIAXXMARAL samatpannamatiH SaNmAsamadhye yadi madIyaH ko'pi iha nAgamiSyati tadA tvadIyaM samIhitaM kariSyAmItyavocata, rAjJA'pi jambUdvIpajuSAM puruSANAmatrAgamanamasaMbhavIti vimRzya tadvacaH pratyapradyata, itazca pANDavAH prabhAte draupadImapazyantaH sAdaraM sarvatrAnveSaNe'pi tadvArtAmapyalabhamAnAH samapramapi vRttAntaM vAsudevAya nyavedayan , vAsudevo'pi kiMkartavyatAmUDho yAvadAste tAvadakasmAnAradamunistatra svayaMkRtamanarthamavalokayitumAjagAma, sarvatrApyaskhalitapracAraM saJcaratA bhavatA kiM vApi draupadI dRSTeti kRSNenAnuyuktaH sa uktavAn-dhAtakIkhaNDe'marakaGkAyAM nagaryA gatena mayA padmanAbhanRpasya sadmani draupadI dRSTetyabhidhAya so'nyato'gamat , tataH kRSNaH padmanRpatinA draupadI hRtA eSo'haM tAmihAneSyAmIti mA manAgapi khedaM vidadhvamiti pANDavAn samAzvAsya mahApRtanAparivRtaH pANDavaiH saha dakSiNAmbhonidhitaTanikaTamabhyagAt, pANDavA apyatyantabhISaNamapAraM pArAvAramavalokya svAminnayaM manasA'pyalayaH kathaM laGghanIya iti viSNuM vyajijJapan , viSNurapi na kAcicintA bhavadbhirvidheyeti tAnuktvA'STamatapasA susthitanAmAnaM lavaNasamudrasvAminamamaramArAdhayAmAsa, athAvirbhUya devena kiM karomItyukte viSNuravadat-surazreSTha! padmanAbhanRpatyapahRtA dhAtakIkhaNDadvIpAd draupadI drutameva yathA samAnIyate tathA kurviti, devo'pi yathA padmanAbhapArthivasya pUrvasaGgatasureNApahRtya samarpitA tathA tavApyahamarpayAmi yadvA taM sabalavAhanamambhonidhimadhye kSiptvA tAmAnayAmItyAdi |bahu jalpitavAn , kRSNo'pyabhASata-nAyaM yazaskaraH panthAH, tataH pANDavAnAM mamApi ca SaNNAM rathAnAmambhodhimadhyena mArgamavyAhataM kuru yena svayameva tatra gatvA taM ca yudhi vinirjitya drupadatanayAmAnayAma iti, susthitena ca tathaiva kRte zrIpatiH paJcabhiH pANDavaiH saha dvilakSayojanapramANamapi jaladhi sthalamivolakathAparakaGkApurIparisarodyAne ca sthitvA prathamaM dArukAkhyadUtapreSaNena draupadImayAcata, padmo'pi sa tatraiva vAsudevaH iha tvAtmaSaSTho'pyasau mama na kizcit tato gatvA yuddhAya svasvAminaM sajjayeti sagarvamabhidhAya yuyutsuH sasainyaH sannA Jain Educationala For Private & Personel Use Only M w w.jainelibrary.org Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA tadevodyAnamAgamat viSNurapi dArukavacanazravaNAd dviguNIbhUtaroSastaM sasainyamApatantamAlokya zaGkhamApUrya taddhaninA senAtribhAgamanAroddhAre zayat tataH zArGgasphAlanajanitadhvaninA'pi sainyatribhAge nAzite padmanAbhanRpo'vatiSThamAnatRtIyAMzavalo raNAGgaNAnnaMSTvA nijapurImadhye | pravizya gopurANi pihitavAn, kRSNo'pi sakrodhaM rathAdavatIrya nRsiMharUpadhArI nitAntaM garjannijapAdadardaraiH puramapAtayat tataH padmanAbho bhayavyAkulitaH kSamyatAM 2 devi! rakSa 2 mAmasmAtkudvAtkRSNAditi vadan draupadIM zaraNamagamat tayA'pi mAM puraskRtya vidhAya ca strIveSaM zArGgiNameva zaraNaM vrajetyuktaH sa tathA kRtavAn, kRSNo'pi draupadIM pANDavAnAmarpayitvA tenaiva pathA rathArUDhaH pratinivRttaH, tadAnIM ca tatra campAyAM puryAmudyAne samavasRtaM munisuvratajinaM kapilanAmA vAsudevastatsamIpamAsInaH svAmin! kasyAyaM mameva zaGkhasvanaH zrUyate ? iti papraccha bhagavAnapi samayaM draupadIvRttAntamAkhyat, tataH kapilo jambUdvIpabharatArthAdhipaterabhyAgatasya svAgatiko bhavAmIti bhagavantamapRcchat, tato bhagavatA yathaikatra dvitIyo'rhanna cakrabhRnna tathA viSNurapi na bhavati tathA kAraNAdAgato'pi nAnyena milatItyukto'pi kapila: kautukAt kRSNadidRkSayA jaladhitaTe jagAma, dRSTavAMzcAmbhodhimadhyena vrajato viSNo rathadhvajAn tataH kapilanAmA vAsudevastvAM draSTumutkaNThito'hamihAgatastadbalakheti spaSTAkSaraM zaGkhamavAdayat, kRSNo'pi vayamatidUraM gatAstatastvayA na kiJcidvAcyamiti vyaktAkSaraM zaGkhadhvaninA taM pratibodhya krameNa svasthAnaM prApta iti 5 / tathA kauzAmbyAM nagaryAM samavasRtasya bhagavataH zrIvardhamAnavibhorvandanArthaM pazcimapauruSyAmavataraNaM - AkAzAtsamavasaraNabhuvi samAgamanaM yugapaccandrasUryayoH zAzvatavimAnasthitayorbabhUva idamapyAzcaryameva, aanyadA hi uttaravaikriya vimAnenaivAvatarata iti 6 / tathA hare: - puruSavizeSasya vaMza: - putrapautrAdiparamparA harivaMza: talakSaNaM yatkulaM tasyotpatirharivaMzakulotpattiH, kulaM hyanekadhA tato harivaMzena vizeSyate, etadapi ca pUrvamabhUtatvAdAzcaryameveti zrUyate hi ihaiva jambUdvIpabharatakSetre tattvajJAnavi0 // 258 // Azcaryadazakam / / 258 / / Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kauzAmbyAM nagaryA sumukho nAma bhUpatirabhUta , ekadA ca vicitravilAsavasatau vasantasamaye samAgate mataGgajArUDhaH sa rAjA rantukAma: puraparisarodyAnaM gacchan mArge vIrakAhayasya kuvindasya dayitAM vanamAlAbhidhAnAmasamAnalAvaNyapuNyadehAvayavAmavalokitavAn , sA'pi praNayaspRzA dRzA vAraM vAraM sAkAsamudaikSata, rAjA ca tAM nirnimeSacakSuSA saspRhaM pazyan smaravidhurastatraiva gajaM bhramayan kamapi pratIkSa|mANa iva nApato jagAma, atha sumatinAmA sacivastaddhAvaM jijJAsuH svAmin ! sarvamapi sainyamiha prAptaM tataH kimadyApi vilambyate ? iti rAjAnaM vyajijJapat , rAjApi sacivavacasA cetaH kathamapi saMsthApya lIlodyAnamagamat , tatra ca zUnyahRdayo hRdye'pyudyAne na kApi | ratiM prApa, atha tamudvignamAnasamamAtyaH sumatiravAdIt-deva! kimadya zUnyahRdaya iva tvaM lakSyase ?, yadyagopyo'yaM manovikArastatkathyatAmiti, rAjApi tvameva mama manovikArapratIkArapravaNaH tatastava gopyaM na kiJcidastItyabhidhAya svasvarUpaM nyarUpayat , atha deva! tvatsamIhitaM zIghrameva sampAdayiSyAmi brajatu svAmI svasthaH svAvAsamityamAtyenoktaH kSitipatiH svAvAsamayAsIt , tato matrI vicitropAyapaNDitAmAtreyikAM nAma parivrAjikA vanamAlAyAH pArzve prAhiNot , sA'pi tatra gatvA tadvirahavihvalAM vanamAlAmavocat-vatse! kimadya vicchAyA vIkSyase?, nivedaya svaduHkhamiti, sA'pi niHzvasya duSprApaprArthakatAmAtmIyAmakathayat, AtreyikApi madIyamatratatrANAM na | kizcidasAdhyamasti tataH prAtaH pRthvIpatinA saha saGgamaM tava kariSyAmIti tAmAzvAsya gatvA ca sacivasavidhaM tat nRpaprayojanaM niSpannaprAyaM nyavedayat , sacivo'pi tavRttAntanivedanena nRparAjamaracayat , tataH prabhAte paribrAjikA vanamAlAmAdAya nRpamandiramagamat , | rAjA'pyanurAgavazatastAmantaHpure nikSipya tayA samamasamaM saMsArasukhamanvabhUt , itazca vIrakakuvindo'pi vanamAlAmanatralokamAno hA priye vanamAle! ka gatA'sItyAyanekaprakAraM pralapanunmatta iva ca trikacatvarAdiSu paribhramannekadA nRpatiniketanAntikamabhyagAt , bhUpAlo For Private & Personel Use Only ow.jainelibrary.org Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA 138 dvAre 'rodvAre Azcarya tattvajJAnavi0 dazakam. parasnedavazAt sucAkye tIye kSetramA nindatostayoH sahasa ho'smAmirubhavalokAraka // 259 // CRACKROACTERS |'pi vanamAlAsahitastathAvikRtAkAraM zUnyamAnasaM hA vanamAle ityAdipralApinaM tamavekSya vyacintayat-aho'smAmirubhayalokaviruddhamati-| nirpaNaM karma samAcaritaM sarvathA'pyasmAkaM narake'pyavasthAnaM nAstItyAdi bahvAtmAnaM nindatostayoH sahasaivAkAzAttaDitpatitvA prANAn jahAra, mRtvA ca tau parasparasnehavazAt zubhadhyAnAca harivarSAsye tRtIye kSetre mithunarUpiNI harihariNInAmakAvutpannau, tatra ca kalpapAdapasampAditasamIhitau satatamaviyuktau parasparasnehavazAt suciraM vilasantau tasthatuH, vIrakuvindo'pi tayormRtyumavagatya tyaktagrahilabhAvo dustapamajJAnatapaH kimapi kRtvA mRtvA ca saudharmakalpe kilviSikasuraH samutpede, avadhinA ca nijaM pUrvabhavaM harihariNInAmakau ca pUrvabhavavairiNI vilokya tatkAlotpannaroSAruNekSaNaH kSaNamacintayat-iha harivarSakSetre kSetrAnubhAvAdeva tAvavadhyau mRtau cAvazyameva devalokaM vrajiSyatastato durgatinibandhane akAle'pi maraNaprade nayAbhyanyatra sthAnAntare iti vinizcitya tAvubhAvapi kalpatarubhiH saha tataH kSetrAdapahRtya bharatakSetre | campApuryAmAnaiSIt , tasyAM ca puri tadAnImikSvAkuvaMzajazcandrakIrtinAmA nRpo'putraH paJcatvamagamat , tatastasya prakRtayo rAjyAhamaparaM | puruSamanveSTuM sarvato'pi pravartamAnAstena devenAkAzasthitena svasamRddhivazataH sarvasyApi janasya vismayamupajanayatA sAdaramamihitAH-bho bho rAjyacintakAH! bhavatpuNyapreriteneva mayA harivarSAt hariNyAkhyanijapalyA samanvito harinAmA rAjyAhaH pumAna yugmarUpo'nayorevAhArayogyaiH kalpadrumaiH samamihAnItaH tadayamastu bhavatAM rAjA, etayozca kalpapAdapaphalamidaM pazupakSimAMsaM madyaM cAhAro deya iti, prakRtayo'pyevamastviti bhaNitvA hariM rAjye sthApayAmAsuH, so'pi suraH svazaktyA tayorAyuHsthiti ikhAM tanuM ca dhanu zatamAnAM kRtvA tirodadhe, harirapi payodhiparyantAM vasudhAM sAdhayitvA suciraM rAjyamakarot , tataH prabhRti ca pRthivyAM tannAmnA harivaMzo babhUveti 7 / tathA camarasya -asurakumArendrasyotpAta:-UrddhagamanaM so'pyAkasmikatvAdAzcaryamiti, zrUyate hi ihaiva bharatakSetre vibhele sanniveze pUraNo nAma dhanADhyo // 259 // Jain Education For Private Personel Use Only Livw.jainelibrary.org Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ MARCASEARNAGAR hai gRhapatirabhUt , sa cAnyadA nizIthe cintayAmAsa-nUnaM prAgbhavAcIrNavistIrNatapaHprabhAvataHprAptA tAvadiyaM lakSmIH mAnyatA ca, tataH punarajApyeSyadbhave viziSTaphalaprAptaye gRhavAsaM parityajya kimapi dustapaM tapaH karomIyevaM vicintya prAtaH sarvAnapi svajanAnApRcchaya tanayaM ca | nijapade nivezya prANAmanAmakaM tApasavratamagrahIt , taddinAdArabhya ca yAvajjIvaM SaSThaM tapazcakAra, pAraNakadine ca dArumayaM catuSpuTaM mikSApAtramAdAya madhyAhnakSaNe mikSAM bhrAmyati sma, tatra prathamapuTapatitAM bhikSAM pAnthAdibhyaH dvitIyapuTapatitAM mikSA kAkAdibhyaH tRtIyapuTamikSA ca matsyAdijalacAribhyo dattvA rAgadveSAdirahitazcaturthapuTabhikSA svayamabhuta, evaM dvAdaza varSANi bAlatapaH kRtvA paryantasamaye mAsamekamanazanamAdAya mRtvA ca camaracaJcAyAM camarendro babhUva, utpannazca tatrAvadhijJAnenetastataH pazyannUrddha saudharmAvataMsake vimAne saudharmendraM dRSTvA kruddhaH surAnavocat-are ko'yaM durAtmA'prArthitaprArthito mama ziraH sthita evaM vilasatIti ?, te'pyUcuH-ayaM hi pUrvabhavArjitaiH puNyaiH sarvAtizAyisamRddhiparAkramaH saudharmAdhipaH zakra iti, etacca zrutvA'dhikataraM kruddhaH svaparivAranivArito'pi yuyutsuH zikSayAmyenamavajJAkAriNamiti vadana parighamAdAya sa hi zaktaH zrUyate tataH kathamapi tatparAjito'haM kaM zaraNaM prapatsye ? iti vicintya sa susumArapure pratimAsthitasya zrImahAvIrasya samIpamAgamat , tatra ca praNAmapUrvakaM bhagavastava prabhAveNa vatriNaM jeSyAmIti vibhuM vijJapya lakSayojanamAnamativikRtaM nijavapurvidhAya parighapraharaNaM parito bhramayan garjannAsphoTayan tridazAna trAsayan darpAndhaH saudharmendra prati samudapatat , tata ekaM pAdaM saudharmAvataMsakavimAnavedikAyAmaparaM ca sudharmAyAM nidhAya parighenendrakIlaM tristADayitvA'nekazaH zakramAkrozayAmAsa, zakro'pyavadhitastaM viditvA kopAjjAjvalyamAnaH sphArasphuratsphuliGgazatasamAkulaM kulizaM taM prati mumoca, camaro'pi pRSThato dambholimAyAntamavalokayitumadhyakSamaH zrImahAvIraM zaraNaM prapitsurvapurvistaramupasaMhRtya tvaritataraM palAyiSTa, samAsannIbhUtakulizazca zaraNaM zaraNamiti bruvANaH For Private & Personel Use Only Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ praca.sA-olonArAmA dazakam se sUkSmIbhUya svAmipAdayorantare prAvizat, zakro'pyasdAdi nizrAmantareNa nAsurANAmihAgantuM svataH zaktiH sambhavatIti vicintyAvadhijJAnAroddhAre vagatatayatikarastIrthakarAzAtanAbhayAttvaritamAgatya svAmipAdayozcaturaGgulamaprAptaM vanamupasaMjahAra, svAminaM ca kSamayitvA camaramavocattattvajJA IXImukto'syaho bhagavataH prasAdAnAsti te bhayamiti, evaM camaramAzvAsya bhUyo'pi bhagavantaM natvA zakraH svasthAnamagamat , camaro'pyamarendra gate navi0 prabhupAdadvayAntarAnnirgatya praNamya ca prabhuM prAstAvIt , yathA-zrImadvIrajinendra ! bhadramatulaM tubhyaM bhavatvanvahaM, yasyAnanyasamAnadivyamahi |mavyAmizrayA nizrayA / kizcitkarma manISitaM tanumatAM vyAtanvatAM sammukhIbhUtApyAzu vipattireti nidhanaM sampattirujjambhate // 1 // ' evaM // 26 // |ca stutvA sa camaracaJcApurImayAsIt 8 / tathA'STabhiradhikaM zatamaSTazataM te siddhAH-nivRtA aSTazatasiddhAH ekasamayeneti zeSaH, tathA |cAsmin bharatakSetre asyAmavasarpiNyAM bhagavataH zrInAbheyasya nirvANasamaye zrUyate aSTottaraM zatamekasamayena siddhaM, tathA coktaM saGghadAsaga|NinA vasudevacarite-"bhayavaM usamasAmI jayagurU puvvasayasahassaM vAsasahassUNayaM vihariUNa kevalI aTThAvayapavvae saha dasahi samaNasahassehiM parinibbANamuvagao cauddasameNaM bhatteNaM mAghabahule pakkhe terasIe abhIiNA nakkhatteNaM egUNaputtasaeNaM aTThahi ya nattuehiM saha ekasamaeNaM nibbuo, sesANavi aNagArANaM dasa sahassANi aTThasayaUNagANi siddhANi taMmi ceva rikkhe samayaMtaresu bahusu' iti, idamapyanantakAlajAtamityAzcarya, etadAzcaryamutkRSTAvagAhanAyAmeva jJAtavyaM, madhyamAvagAhanAyAM tu anekazo'pi aSTottarazataM sidhyatIti nAzcaryam 9 / tathA asaMyatA-asaMyamavantaH ArambhaparigrahaprasaktA abrahmacAriNasteSu pUjAsatkAraH, sarvadA hi kila saMyatA eva pUjAhAH, asyAM tvavasarpiNyAM viparItaM jAtamityAzcarya, tathA ca zrUyate zrIsuvidhisvAminirvANAtkiyatyapi kAle gate huMDAvasarpiNIdoSAtsAdhUnAmucchedaH samapadyata, tataH sthavirazrAvakAn dharmamArgAnabhijJA janA dharma papracchuH, athAtmaparijJAnAnusArataH kiJciddharma kathayatAM teSAM sthavi // 26 // SCORRECT Jain Education Interational For Private Personal Use Only Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 to'pi tadAnI tathA phalAnyAcakhyuH, mahAlayA zAstrANi 5 -45% razrAvakANAM te janAH zrAvakajanayogyAM dhanavasanAdikAM pUjAM pracakrire, te'pi tatpUjayA samutpannagastitkAlaM svabuddhyA zAstrANi samAsUdhya mahImandirazayyAsvarNarUpyalohatilakarpAsagokanyAgajAzvAderdAnAni ihAmutra ca mahAphalAnyAcakhyuH, mahAgRGkhyA ca vayameva dAnAyocitaM pAtraM aparaM sarvamapAtramityAdhupadezataH sarvato janaM vipratArayanto'pi tadAnIM tathAvidhagurvabhAvAllokAnAM gurutAM gatAH, evamasmin kSetre samantatastIrthasamucchede sajAte zrIzItalasvAmitIrtha yAvadasaMyatAnAmapi teSAM dhigvarNAnAM prathIyasI pUjA samajAyateti 10 / etAni ca dazApyAzcaryANyanantena kAlena-anantakAlAdasyAmavasarpiNyAM saMvRttAnIti / upalakSaNaM caitAnyAzcaryANi, ato'nye'pyevamAdayo / bhAvA anantakAlabhAvina AzcaryarUpA draSTavyAH, yaduktaM paJcavastuke-'uvaLakkhaNaM tu eyAIti / / 885 // 886 // atha kasya tIrthakRtaH kAle kiyantyAzcaryANi jAtAnItyetadAha-'sirI'tyAvi, zrIRSabhanAthazItalasvAminostIrye ekaikamAzcaryamabhUt , tatra zrIRSabhanAthatIrthe | ekasamayenASTottarazatasiddhiH, zItalasvAmitIrthe ca harivaMzotpattiH, tathA mallijinaneminAthayorapyekaikaM, tatra strItIrtha mallijinenaiva pravatitaM, neminAthatIrthe ca kRSNasyAparakaMkAgamanaM saMvRttaM, tathA vIrajinendre garbhaharaNopasargacamarotpAtAbhavyaparSaccandrasUryAvataraNalakSaNAni paJcaivAzvaryANi krameNa jAtAni, tathA ekamasaMyatapUjAlakSaNamAzcarya prAyeNa-bAhulyena sarveSvapi tIrthakareSu sampannamiti // 887 // etadeva spaSTataraM pratipAdayannAha-'risahe'gAhA 'itthI'gAhA, vyAkhyAtArtha caitat , navaraM 'pUyA assaMjayANa navamajiNe' iti yaduktaM tatsarvathA tIrthocchedajanitAsaMyatapUjAprArambhamAzritya draSTavyaM, suvidhisvAmiprabhRtInAM zAntinAthaparyantAnAmaSTAnAM tIrthakRtAmantareSu saptasu tIrthocchedajAvAyA asaMyatapUjAyAH sadbhAvAt , yatpunaH zrIRSabhanAthAdikAle marIcikapilAdInAmasaMyatAnAM pUjA zrUyate tattIrthe pravartamAna + 5 % Jain Education ateration % For Private Personal use only Law.jainelibrary.org Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sAroddhAre tattvajJAnavi0 // 261 // Jain Education In eveti, ata eva prAguktaM 'egaM savvesu pAeNe' ti 138 / / 888 / / 889 // idAnIM 'cauro bhAsAu'tti ekonacatvAriMzaduttarazatatamaM dvAramAha paDhamA bhAsA saccA 1 bIyA u musA vivajjiyA tAsiM / saccAmusA 3 asaccAmusA 4 puNo taha utthIti // 890 // jaNavaya 1 saMmaya 2 ThavaNA 3 nAme 4 rUve 5 paDuccasace ya 6 / vavahAra 7 bhAva 8 joge 9 dasame ovammasacce ya 10 // / 891 // kohe 1 mANe 2 mAyA 3 lobhe 4 pejje 5 tava dose 6 ya / hAsa 7 bhae 8 akkhAiya 9 uvadhAe 10 nissiyA dasahA / / 892 // uppanna 1 vigaya 2 mIsaga 3 jIva 4 ajIve 5 ya jIva ajjIve 6 / taha mIsagA anaMtA 7 parita 8 addhA 9 ya addhaddhA 10 // / 893 // AmaMtaNi 1 ANamaNI 2 jAyaNi 3 taha pucchaNI ya 4 panavaNI 5 / paJcakkhANI bhAsA 6 bhAsA icchAnulomA ya 7 // 894 // aNabhiggahiyA 8 bhAsA bhAsA ya abhiggami 9 boddhavA / saMsayakaraNI 10 bhAsA voyaDa 11 adhoyaDA 12 ceva // 895 // bhASyate iti bhASA, sA caturvidhA, tatra prathamA bhASA satyA, santo-mUlottaraguNAsteSAmeva jagati muktipadapradAyakatayA paramazobhanatvAt athavA santo- vidyamAnAste ca bhagavadupadiSTA eva jIvAdayaH padArthA anyeSAM kalpanAmAtraracitasattAkatayA tasvato'sattvAt tebhyo hitA satyA, satyAviparItasvarUpA mRSA dvitIyA, ubhayasvabhAvA satyAmRSA tAsAM catasRNAM bhASANAM madhye tRtIyA, yA punastisRSvapi bhASAsvanAdhikRtA- tallakSaNAyogatastatrAnantarbhAviTI sA Ama braNAjJApanAdiviSayA asatyA mRSA tAsAM bhASANAM madhye caturthIti // 890 // 139 dvAre bhASAca tuSkam.gA. 890-95 // 261 // ww.jainelibrary.org Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ CACACACANCARRIA sAmpratametAsAmeva bhASANAM bhedAnamidhitsuH prathamaM satyabhASAyA bhedAnAha-'jaNavaye'tyAdi, satyA bhASA tAvaddazaprakArA bhavati janapadasatyAdibhedAt , tatra janapadeSu-dezeSu yA yadarthavAcakatayA rUDhA dezAntare'pi sA tadarthavAcakatayA prayujyamAnA satyA-avitatheti janapadasatyA, yathA kokaNAdiSu payaH picaM nIramudakamityAdi, satyatA cAsyA aduSTavivakSAhetutvAnnAnAjanapadeSviSTArthapratipattijanakatvAdyavahArapravRtteH, evaM zeSeSvapi bhAvanA kAryA 1, tathA sakalalokasAmmatyena satyatayA prasiddhA sammatasatyA, yathA kumudakuvalayotpalatAmarasAnAM samAne'pi paGkasambhave gopAlAdInAM sammatamaravindameva paGkajaM na zeSamityaravinde saMmatatayA paGkajazabdaH satyaH, kuvalayAdAvasatyo|'sammatatvAditi 2, tathA sthApanAsatyA yA tathAvidhamakRvinyAsaM mudrAvinyAsaM copalabhya prayujyate yathA ekakaM purato bindudvayasahitamupalabhya zatamidamiti bindutrayasahitaM sahasramidamiti, tathA tathAvidhaM mudrAvinyAsamupalabhya mRttikAdiSu mAso'yaM kArSApaNo'yamiti, yadvA yallepyAdikarma arhadAdivikalpena sthApyate sA sthApanA tadviSaye satyA sthApanAsatyA, yathA'jino'pi jino'yaM anAcAryo'pyAcAyo'yamiti 3, tathA nAmataH-abhidhAnamAtreNa satyA nAmasatyA, yathA kulamavardhayannapi kulavardhanaH dhanamavardhayannapi dhanavardhanaH ayakSazca | yakSa iti 4, tathA rUpato-rUpApekSayA satyA rUpasatyA, yathA dambhato gRhItapratrajitarUpaH pravrajito'yamiti 5, tathA pratItya-Azriya vastvantaraM satyA pratItyasatyA, yathA anAmikAyAH kaniSThAmadhikRtya dIrghatvaM madhyamAmadhikRtya ikhatvaM, na ca vAcyaM kathamekasyA isvatvaM dIrghatvaM ca tAttvikaM parasparavirodhAditi, bhinnanimittatve parasparavirodhAsambhavAt , tathAhi-tAmeva yadi kaniSThAM madhyamA vA ekAmaGgulimaGgIkRtya isvatvaM dIrghatvaM ca pratipAdyeta tato virodhaH sambhavet , ekanimittatve parasparaviruddhakAryadvayAsambhavAt , yadA tvekAmadhikRtya iskhatvaM aparAmAghikRya dIrghatvaM tadA sattvAsattvayoriva bhinnanimittatvAnna paraspara virodhaH, atha yadi tAttvike ikhatvadIrghatve tata Jain Education Intemat Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 // 262 // Rjutvavakratve iva kasmAtte paranirapekSe na pratibhAsete ?, tasmAtparopAdhikatvAtkAlpanike ime iti, tadayuktaM, dvividhA hi vastuno dharmAHsahakArivyaGgyarUpA itare ca tatra ye sahakArivyaGgyarUpAste sahakArisamparkavazAtpratItipathamAyAnti yathA pRthivyA jalasamparkato gandhaH, itare tvevamevApi yathA karpUrAdigandhaH khatvadIrghatve api sahakArivyaGgyarUpe, tataste taM taM sahakAriNamAsAdyAbhivyaktimAyAta ityadoSaH 6, tathA vyavahArato -lokavivakSAtaH satyA vyavahArasatyA, yathA girirdahyate galati bhAjanaM anudrA kanyA alomikA eDakA, loko hi girigatatRNAdidA tRNAdinA saha girerabhedaM vivakSitvA girirdahyate iti brUte, bhAjanAdudake zravati udakabhAjanayorabhedaM vivakSitvA galati bhAjanamiti, sambhogajabIjaprabhavodrAbhAve'nudati lavanayogyalomAbhAve'lomiketi tato lokavyavahAramapekSya sAdhorapi tathA zruvato vyavahArasatyA bhASA bhavati 7, tathA bhAvato varNAdikharUpA satyA bhAvasatyA, kimuktaM bhavati ? - yo bhAvo varNAdiryasminnutkaTo bhavati tena yA satyA bhASA sA bhAvasatyA, yathA satyapi paJcavarNasambhave zuklasyaiva varNasyotkaTatvAdvalAkA zukketi 8, tathA yogaH-sambandhastasmAtsatyA yogasatyA, yathA chatrayogAdvivakSitazabdaprayogakAle chatrAbhAve'pi chatrayogasya sambhavAt chatrI, evaM daNDayogAddaNDI 9, tathA upamaiva aupamyaM tena satyA aupamyasatyA, yathA samudravattaDAgamiti 10 // 891 / / atha dvitIyabhASAyA mRSAlakSaNAyA bhedAnAha -- 'kohe' | ityAdi, krodhaniHsRtAdibhedAnmRSAbhASA dazavidhA bhavati, saptamyAH paJcamyarthatvAnniHsRtazabdasya ca pratyekamabhisambandhAtkrodhAnniHsRtA krodhAdvinirgatetyarthaH, evamanyatrApi, tatra krodhAbhibhUto visaMvAdanabuddhyA paraM pratyAyayan yatsatyamasatyaM vA bhASate tatsarvaM mRSA, tasya hi Azayo'tIva duSTaH, tato yadapi ghuNAkSaranyAyena satyamApatati zAThyabuddhyA vopetya satyaM bhASate tadapyAzayadoSaduSTamiti mRSA, yathA vA krodhAbhibhUtaH pitA putramAha-na tvaM mama putra iti adAsaM vA dAsamabhidhatte iti 1 tathA mAnAnniHsRtA yatpUrvamananubhUtamapyaizvaryamAtmo 139 dvAre bhASAcatuSkam. // 262 // Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tkarSakhyApanAyAnubhUtamasmAmistadAnImevamaizvaryamityAdi vadati 2 tathA mAyAyA niHmRtA yatparavaJcanAmiprAyeNa satyamasatyaM vA bhASate 3 || tathA lobhAnniHsRtA vaNikaprabhRtInAmanyathA krItamevetthaM krItamityAdi 4 tathA premNo niHsRtA, yadatipremavazAdAso'haM tavetyAdi vadati WI5 tathA dveSAnniHsRtA matsariNAM guNavatyapi nirguNo'yamityAdi 6 tathA hAsyAnniHmRtA yathA kAndarpikANAM kasmiMzcitkasyacit samba|ndhini gRhIte'pi pRSTAnAM kelivazato na dRSTamityAdi 7 tathA bhayAnniHsRtA taskarAdibhayenAsamaJjasabhASaNaM 8 tathA AkhyAyikAni:mRtA, yathA kathAsvasaMbhavyamidhAnaM 9 tathA upaghAtAnnisRtA caurastvamityAdyasadabhyAkhyAnamiti 10 // 892 // atha tRtIyabhASAyAH satyAmRSAyA bhedAnAha-'uppanne tyAdi, utpannamizritAdibhedAtsatyAmRSA bhASA dazadhA bhavati, iha ca madhyasthitasya 'mIsaya'tti padasya sarvatrApi sambadhAdutpannamizritA vigatamizritetyAdi draSTavyaM, tatazca utpanna mizritA anutpannaiH saha saGkhyApUraNArtha yA sA utpannamizritA, evamanyatrApi yathAyogaM bhAvanIyaM, tatrotpannamizritA yathA kasmiMzcid prAme nagare vA nyUneSvadhikeSu vA dArakeSu jAteSu daza dArakA asminadya jAtA ityAdi, vyavahArataH satyAmRSAtvAd asyAH, zvaste zataM dAsyAmItyuktvA paJcAzatyapi dattAyAM loke mRSAtvAdarzanAdanutpannevevAdatteSveva ca mRSAtvavyavahArAt 1 tathA evameva maraNakathane vigatamizritA, yathA asminnadya daza vRddhA vigatA ityAdi 2 tathA janmano maraNasya ca kRtaparimANasyAmidhAne visaMvAdane ca mizrakamizritA utpanna vigatamizritetyarthaH, yathA'sminnadya daza dArakA jAtA daza ca vRddhA vipannA iti 3 tathA prabhUtAnAM jIvatAM stokAnAM ca mRtAnAM zaGkhazaGkhanakAdInAmekatra rAzau dRSTe yadA kazcidevaM vadati-aho mahAn jIvarAzirayamiti tadA sA jIvamizritA, satyAmRSAtvaM cAsyA jIvatsu satyatvAnmRteSu mRSAtvAt 4 tathA yadA prabhUteSu mRteSu |stokeSu jIvatsu ekatra rAzIkRteSu zaGkhAdiSvevaM vadati-aho mahAnayaM mRto jIvarAziriti tadA sA ajIvamizritA, asyA api satyAma Jain Education related For Private & Personel Use Only Yiw.jainelibrary.org Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ CO prava0 sA0 roddhAra tattvajJAnavi0 // 263 // R-CHAMROSAGAOSS pAtvaM mRteSu satyatvAt jIvatsu ca mRSAtvAt 5 tathA tasminneva rAzau etAvanto'tra jIvanti etAvanto'tra mRtA iti niyamenAvadhArayato 139dvAre visaMvAde jIvAjIvamizritA 6 tathA mUlakAdikamanantakAyaM tasyaiva satkaiH paripANDupatrairanyena vA kenacitpratyekavanaspatinA mizramava- bhASAcalokya sarvo'pyeSo'nantakAyika iti vadato'nantamizritA 7 tathA pratyekavanaspatisaGghAtamanantakAyikena saha rAzIkRtamavalokya pratyeka- tuSkam vanaspatirayaM sarvo'pIti vadataH pratyekamizritA 8 tathA addhA-kAlaH, sa ceha prastAvAddivaso rAtrirvA parigRhyate, sa mizrito yayA sA addhAmizritA, yathA kazcitkaJcana tvarayan divase vartamAna eva vadati- uttiSTha 2 rAtrirjAteti, rAtrau vA vartamAnAyAmuttiSTha 2 divaso| jAta iti 9 tathA divasasya rAtrervA ekadezo'ddhAddhA, sA mizritA yayA sA addhAddhAmizritA, yathA prathamapauruSyAmeva vartamAnAyAM ka|zcit kaJcana tvarayannevaM vadati-cala cala madhyAhno jAta iti 10 / / 893 // atha caturthabhASAyA asatyAmRSAyA bhedAnAha-'AmaMtraNI'tyAdi, AmazraNyAdibhedAdasatyAmRSA bhASA dvAdazabhedA bhavati, tatra AmantraNI he devadatta ! ityAdi, eSA hi prAguktasatyAdibhASAprayalakSaNavikalatvAnna satyA na mRSA nApi satyAmRpA, kevalaM vyavahAramAtrapravRttiheturityasatyAmRSA 1 evaM sarvatrApi bhAvanA kAryA, AjJApanI-kArye parasya pravartana, yathedaM kurviti 2 yAcanI kasyApi vastuvizeSasya dehIti mArgaNaM 3 pracchanI avijJAtasya sandigdhasya vA kasyacidarthasya parijJAnAya tadvidaH pArzve kathametaditi pracchanaM 4 prajJApanI vineyajanasyopadezadAnaM, yathA prANivadhAnivRttA bhavanti bhavAntare prANino dIrghAyuSa ityAdi 5 pratyAkhyAnI-yAcamAnasya pratiSedhavacanaM 6 icchAnulomA nAma yathA kazcit kizcana kAryamArabhamANaH kazcana pRcchati, sa prAha-karotu bhavAn mamApyetadabhipretamiti 7 anabhigRhItA-yatra na pratiniyatArthAvadhAraNaM, yathA bahuSu kA-18|| yeSUpasthiteSu kazcit kazcana pRcchati-kimidAnIM karomi?, sa prAha-yatpratibhAsate tatkurviti 8 amigRhItA-pratiniyatArthAvadhAraNaM, in Education International For Private Personel Use Only Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yathA idamidAnIM kartavyamidaM neti yadvA anabhigRhItA yA'rthamanamigRhyocyate DitthAdivat, abhigRhItA svarthamabhigRhya yocyate ghaTAdivat 9 saMzayakaraNI yA ekakA vAganekArthAmidhAyitayA parasparaM saMzayamutpAdyati, yathA saindhavamAnIyatAmityatra saindhavazabdo lavaNavastrapuruSavAjiSu 10 vyAkRtA yA prakaTArthA 11 avyAkRtA atigabhIrazabdArthA avyaktAkSaraprayuktA bA, avibhAvitArthatvAditi 12 139 // 894 // 895 / / idAnIM 'vayaNasolasagaM' ti catvAriMzaduttarazatatamaM dvAramAha kAlatiyaM 3 vayaNatiyaM 6 liMgatiyaM 9 taha parokkha 10 paJcakkhaM 11 / uvaNaya'vaNayacaukkaM 15 ajjhatthaM caiva solasamaM // 896 // kAlatrikaM tathA vacanatrikaM tathA liGgatrikaM parokSamatra prathamaikavacanasya lopaH tathA pratyakSaM tathopanayApanayacatuSkaM tathA'dhyAtmaM caiva SoDazamiti gAthAvayavArthaH / tatrAkarotkaroti kariSyatItyatItAdikAlanirdeza pradhAnaM vacanajAtaM kAlatrikavacanamityarthaH, tathA eko dvau bahava ityekatvAdyabhidhAyakaH zabdasandarbhe vacanatrikamiti, tatheyaM strI ayaM puruSaH idaM kulamiti trINi liGgapradhAnAni vacanAnIti liGgatrikaM tathA sa iti parokSanirdezaH parokSavacanaM ayamiti pratyakSa nirdezaH pratyakSavacanaM tathopanayApanayavacanaM caturdhA bhavati, tathathA - upanayApanayavacanaM tathA upanayopanayavacanaM tathA apanayopanayavacanaM tathA apanayApanayavacanamiti, tatropanayo-guNoktiH apanatho-doSabhavanaM tatra surUpeyaM rAmA paraM duHzIlA ityupanayApanayavacanaM tathA surUpeyaM strI suzIletyupanayopanayavacanaM tathA kurUpA strIyaM paraM suzIletyapanayopanayavacanaM kurUpeyaM kuzIlA cetyapanayApanayavacanamiti, tathA anyazcetasi nidhAya vipratArakabuddhyA'nyadvibhaNipurapi sahasA yazcetasi tadeva vakti yattat SoDazamadhyAtmavacanam 140 // 896 // idAnIM 'mAsANa paMcabheya'tti ekacatvAriMzaduttarazatatamaM dvAramAha Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140vacanaSoDaza kamU 141 nakSa-. trAdimAsapaJcakam. gA.896 prava0 sAna mAsA ya paMca sutte nakkhatto1caMdioM 2 ya riumAso 3 / Aicoviya avaro 4'bhivaDio roddhAre taha ya paMcamao 5 // 897 // aharatta sattavIsaM tisattasattahibhAga nakkhatto 27 / / tattvajJA caMdo uNattIsaM visaDibhAyA ya battIsaM 29 // 33 // 898 // uumAso tIsadiNo 30 Anavi0 ico tIsa hoi addhaM ca 30 / 3 / abhivaDio ya mAso cauvIsasaeNa cheeNaM // 899 // bhAgANigavIsasayaM tIsA egAhiyA diNANaM tu 31 / 2 / ee jaha nipphattiM lahaMti // 264 // samayAu taha neyaM // 900 // mAsA nakSatrAdayaH paJca 'sUtre' pAramezvare pravacane pratipAditA iti zeSaH, tatra nakSatreSu bhavo nAkSatraH, kimuktaM bhavati ?-candrazcAraM caran yAvatA kAlenAbhijita ArabhyottarASADhAnakSatraparyantaM gacchati tatkAlapramANo nAkSatro mAsaH, yadivA candrasya nakSatramaNDale parivartayato niSpanna ityupacArAnmAso'pi nakSatraM, tathA candre bhavazcAndraH yugAdau zrAvaNe mAse bahulapakSapratipada Arabhya yAvatpUrNimAsIparisamAptistAvatkAlapramANazcAndro mAsaH, ekapaurNamAsIparAvartazcAndro mAsa itiyAvat , athavA candracAraniSpannatvAdupacArato mAso'pi cAndraH, caH samucaye, tathA RtumAsaH, iha kila RturlokarUDhyA SaSTAhorAtrapramANo mAsadvayAtmakaH tasyArdhamapi mAso'vayave samudAyopacArAt RtuH sa cArthAtparipUrNatriMzadahorAtrapramANaH, eSa eva ca RtumAsaH karmamAsa iti vA sAvanamAsa iti vA vyavahiyate, uktaJca-esa lAceva uumAso kammamAso sAvaNo mAso bhannai" iti, tathA AdityasyAyamAdityaH, sa ca ekasya dakSiNAyanasyottarAyaNasya vA vyazItya dhikadinazatapramANasya SaSThabhAgamAnaH yadivA AdityacAraniSpannatvAdupacArato mAso'pyAdityaH, tathA paJcamo mAso'bhivardhitaH, abhiva // 264 // For Private 3 Personal Use Only Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4554-% EHARHARA [rdhito nAma mukhyatastrayodazacandramAsapramANaH saMvatsaraH, dvAdazacandramAsapramANAtsaMvatsarAdekena mAsenAmivardhitatvAt , paraM taddvAdazabhAgapramANo mAso'pyavayave samudAyopacArAdabhivardhitaH, tadevamuktA nAmato nakSatrAdayaH paJcApi mAsAH, // 897 // sAmpratameteSAmeva mAsAnAM dinaparimANamAha-'aharatte'gAhA 'uugAhA 'bhAgA'gAhA, nAkSatro-nakSatrasambandhI mAsaH saptaviMzatirahorAtrAH ekasya cAhorAtrasya saptaSaSTi gAstriH sapta-trayo vArAH sapta, ekaviMzatirityarthaH, tathA cAndra:-candramAsaH ekonatriMzadorAtrA dvApaSTibhAgAzca ahorAtrasya dvAtriMzat , tathA RtumAsaH paripUrNAni triMzadinAni, tathA AdityaH-AdityamAso bhavati triMzadahorAtrA ardha cAhorAtrasya, tathA amivardhitamAso dinAnAmekenAdhikA triMzat , ekatriMzadahorAtrA ityarthaH, ekasya cAhorAtrasya caturvizatyuttarazatarUpeNa chedena-bhAgena vibhaktasya ekaviMzatyadhika zata bhAgAnAM bhavatIti, ete paJcApi mAsA yathA niSpattiM labhante tathA 'samayAt' siddhAntAd 'jJeyaM jJAtavyamiti / sa ca niSpattiprakAraH siddhAntAnusAreNa vineyajanAnugrahAya kiJciddayate-iha kila candracandrAbhivardhitacandrAmivardhitalakSaNasaMvatsarapaJcakapramANe yuge ahorAtrarAzisviMzadadhikASTAdazazatapramANo 1830 bhavati, kathametadavasIyate ? iti ceducyateiha sUryasya dakSiNamuttaraM vA ayanaM yazItiadhikadinazatAtmakaM yuge ca paJca dakSiNAyanAni pazcottarAyaNAnIti sarvasaGkhyayA dazAyanAni tatakhyazItyadhika dinazataM dazakena guNyate ityAgacchati yathokto dinarAziH, evaMpramANaM dinarAzi sthApayitvA nakSatracandraRtvA| dityamAsAnAM dinamAnAnayanAya yathAkramaM saptaSaSTidvASaSTyekaSaSTiSaSTilakSaNairbhAgahArairbhAgaM haret tato yathoktaM nakSatrAdimAsagatadinaparimANa mAgacchati, tathAhi-yugadinarAzistriMzadadhikASTAdazazatapramANo dhriyate, tasya saptapaSTiyuge nakSatramAsA iti saptaSaSTyA bhAgo hiyate labdhAH * saptaviMzatirahorAtrAH ekaviMzatirahorAtrasya saptaSaSTibhAgAH eSa nakSatramAsaH, tathA tasyaiva yugadinarAzeviMzadadhikASTAdazazatamAnasya yuge For Private Personal Use Only Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratha0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 // 265 // 44 candramAsA dvASaSTiriti dvASaSTyA bhAge hRte yallabhyate taccandramAsamAnaM, tathA'syaiva yugadinarAzerekaSaSTiryuge RtumAsA: ityekaSaSTyA bhAgaharaNe labdhaM yathoktamRtumAsamAnaM, tathA yuge sUryamAsAH SaSTiriti SaSTyA dhruvarAzerbhAgahAre yallabdhametatsUryamAsaparimANaM, uktaM ca-- 'rikkhA - ImAsANaM karaNamiNamaM tu aannnnovaao| jugadiNarAsiM ThAviya aTThAra sayAI tIsAI // 1 // tAhe harAhi bhAgaM rikkhAIyANa diNakaraMtANaM / santaTThIbAvaTThI egaTThIsaTTibhAgehiM // 2 // " [ RkSAdimAsAnAM karaNamidaM tvAnayanopAyaH yugadinarAzi sthApayitvA'STAdaza zatAni triMzAni // 1 // tato hara bhAgamRkSAdInAM dinakarAntAnAM saptaSaSTidvASaSTiekaSaSTiSaSTibhAgaiH // 2 // ] tathA tasmin varSe abhivardhitarUpe tRtIye paJcame vA trayodaza zazimAsA bhavanti tadvarSa dvAdazabhAgIkriyate tata ekaiko bhAgo'bhivardhitamAsa ityucyate, iha kilAbhivardhitasaMvatsarasya trayodazacandramAsamAnasya dinaparimANaM vyazItyadhikAni trINi zatAni catuzcatvAriMzacca dvASaSTibhAgA rAtrindivasya 38363 tathAhi - ekasmin candramAse ekonatriMzaddinAni dvAtriMzaca dvASaSTibhAgAH, mAsAzca trayodaza iti tAni dinAni tadaMzAcaM trayodazabhirguNyante jAtAni saptasaptatyuttarANi dinAnAM trINi zatAni, aMzAnAM ca SoDazAdhikAni catvAriM zatAni te caM dinasya dvApaSTibhAgAH tato dinAnayanAya dvASaSTyA bhAgo hiyate labdhAni SaT dinAni tAni ca pUrvokta dineSu mIlyante, tato jAtAni trINi zatAni tryazItyadhikAni dinAnAM catuzcatvAriMzacca dvASaSTibhAgAH, tato varSe mAsA dvAdaza iti mAsAnayanAya dvAdazabhirbhAgo hiyate, labdhA ekatriMzadahorAtrAH zeSAstiSThantyahorAtrA ekAdaza, te caturviMzatyuttarazatabhAgakaraNArthaM caturviMzatyuttarazatena guNyante, jAtAni trayodaza zatAni catuSSaSTyadhikAni, ye'pi ca uparitanAzcatuzcatvAriMzad dvASaSTibhAgAste'pi caturviMzatyuttarazatabhAgakaraNArthaM dvAbhyAM guNyante jAtA aSTAzItiH, sAinantarabhAgarAzau prakSipyate, jAtAni ca caturdaza zatAni dvipaJcAzadadhikAni teSAM dvAdazabhirbhAge hRte labdhamekaviMzatyuttaraM zataM caturviMza 141 cAndrAdimA sapaJcakam gA. 898 900 // 265 // w Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tyuttarazatabhAgAnAM etAvadabhivardhitamAsapramANaM, uktaM ca - "jaMmi varisaMmi terasa sasiNo mAsA havaMti so variso / bArasabhAe kajjai abhibaDiyamAsa so bhAgo // 1 // " [ yasmin varSe trayodaza zazino mAsA bhavanti tat varSaM / dvAdazabhAgIkriyate sa bhAgo'mi - vardhitamAsaH // 1 // ] iti 141 / / 898 // 899 // 900 // samprati 'varisANa paMca bheya'tti dvicatvAriMzadadhikazatatamaM dvAramAha--- saMvaccharA u paMca u caMde 1 caMde 2 'bhivaDie 3 ceva / caMde 4 'bhivaDie 5 taha bisaTThimAsehiM jugamANaM // 909 // cAndrazcAndro'mivardhitaH cAndro'bhivardhitazcetyevaM krameNa paJca saMvatsarA bhavanti, ete ca paJcApyanena krameNa bhavanto militvA ekaM yugaM niSpAdayantIti yugasaMvatsarA ityucyante, tatra pUrvoktasvarUpacandramAsaniSpannatvAtsaMvatsaro'pi cAndraH, tasya ca pramANaM trINi zatAni catupazvAzaduttarANi dinAnAM dvAdaza ca dvASaSTibhAgAH 35463 tathAhi - ekonatriMzaddinAni dvASaSTibhAgIkRtasyAhorAtrasya ca dvAtriMzadaMzAzcandramAsa: 2933 sa ca dvAdazabhirguNyate tato yathoktaM candrasaMvatsarapramANaM bhavati, evaM dvitIyacaturthAvapi saMvatsarAviti, tathA candrasaMvatsarAdekena mAsenAbhivardhitatvAdabhivardhitasaMvatsaraH, tasya ca pramANaM trINi zatAni ahnAM tryazItyadhikAni catuzcatvAriMzaca dvASaSTibhAgAH 38263 tathAhi ekatriMzadahorAtrAzcaturviMzatyuttarazatabhAgAnAM caikaviMzaM zatamabhivardhitamA sapramANaM tatraikatriMzaddinAni dvAdazabhirguNyante jAtAni dvAsaptatyuttarANi trINi zatAni yaccaikaviMzatyadhikaM bhAgazataM tadapi dvAdazabhirguNyate jAtAni dvipaJcAzadadhikAni caturdaza zatAni teSAM ca caturviMzatyadhikazatena bhAgaharaNe labdhAnyekAdaza dinAni tAni ca pUrvoktadineSu prakSipyante, bhavanti ca trINi zatAni Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ roddhAre tattvajJAnavi0 vyazItyadhikAni, zeSasya cASTAzItirUpabhAjyarAzezcaturvizatyuttarazatarUpabhAjakarAzezca yathoktabhAgAnayanAya dvikenApavartanA kriyate, labdhA|zcatuzcatvAriMzat dvApaSTibhAgAH eSo'bhivardhitasaMvatsaraH, evaM paJcamo'pi, emizcAndrAdibhiH paJcabhiH saMvatsarairekaM yugaM bhavati, tazca dviSASTicandramAsapramANaM, tathAhi-yuge trayazcandrasaMvatsarAH ekaikasmiMzca candrasaMvatsare dvAdaza candramAsAH tatastrayo dvAdazabhirguNyante jaataaH| paTtriMzat , abhivardhitasaMvatsarau ca yuge dvAveva ekaikasmiMzcAbhivardhitasaMvatsare trayodaza candramAsAH, adhikamAsakasya tatra sadbhAvAt , tato | dvau trayodazabhirguNyete jAtAH SaDviMzatiH, ubhayamIlane ca dvApaSTizcandramAsA iti 142 // 901 // idAnI 'logassarUvaM'ti tricatvAriMzadadhikazatatamaM dvAramAha mAghavaIe~ talAo IsiMpanbhArauvarimatalaM jA / caudasarajU logo tassAho vitthare satta // 902 // uvari paesahANI tA neyA jAva bhUtale egaa| tayaNuppaesavuDDI paMcamakappaMmi jA paMca // 903 // puNaravi paesahANI jA siddhasilAe~ ekkagA rajU / ghammAe logamajjho joyaNaassaMkhakoDIhiM // 904 // heTTAhomuhamallagatullo uvariM tu saMpuDaThiyANaM / aNusarai mallagANaM logo pNctthikaaymo||905|| tiriyaM sattAvannA urlDa paMceva hu~ti rehAo / pAesu causu rajjU caudasa rajU ya tsnaaddii||906|| tiriyaM cauro dosuMcha hosuM aha dasa ya ikikke / bArasa dosuM solasa dosuM vIsA ya causuMpi // 907 // puNaravi solasa dosuM bArasa dosupi huMti naaybaa| tisu dasa tisu aTTa cchA ya dosu dosuMpi cattAri // 908 // oyariya loyamajjhA cauro cauro 142 cAndrAdiva rSANi 143 lokakhaNDukAdi gA.101917 // 266 // dasa ya ikikke / puNaravi solasa 1 // IcchA ya dosu do For Private Personal Use Only Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Educatio ya savahiM neyA / tiga tiga duga duga ekkikkago ya jA sattamI puDhavI // 909 // aDavIsA chaater aratsA vIsa sola dasa cauro / sattAsuvi puDhavIsuM tiriyaM khaNDuyagaparimANaM // 990 // paMca saya bAramuttara heTThA tisayA u caura abbhahiyA / aha uhuM aTTha sayA solahiyA khaMDayA save // 999 // battIsaM rajjuo heTThA ruyagassa huMti nAyavA / egoNavIsamuvariM igavannA saGghapiMDeNaM // 912 // dAhiNapAsa dukhaMDA vAme saMdhija vihiyavivarIyaM / nADIjayA tirajjU uhAho satta to jAyA // 993 // heTThAo vAmakhaMDaM dAhiNapAsaMmi Thavasu vivarIyaM / uvarima tirajju khaMDaM vAme ThANaMmi saMdhijJA // 994 // tinni sayA teyAlA rajjUNaM huMti saGghalogammi / cauraMsaM hoi jayaM sattaNha ghaNeNimA saMkhA // 995 // chasu khaMDagesu ya dugaM causu durga dasa huMti catAri / ca cakaM gevejaNuttarAI caukami // 996 // sayaMbhupurimaMtAo avaraMto jAva rajjumANaM tu / eNa rajjumANeNa logo caudasarajuo // 997 // mAghavatyAH - tamastamaprabhAparAbhidhAnAyAH saptamanaraka pRthivyAstalAd- alokasaMsparzinaH sarvAdhastanabhAgAdArabhya ISatprAgbhArAyAH - siddhazilAyAH sarvoparitanatalaM lokAntalakSaNaM yAvadUrddhAdhobhAgena caturdazarajjUpramANo loko bhavati, tasya ca lokasyAdhastAt - saptamaSTathivyA | adhobhAge vistarato dezonAH sapta rajjavaH, sUtrakAreNa svalpatvAddezonatvaM na vivakSitaM, tato'dholokAntAdupari pradezahAni: - tiryagaGgulAsayeyabhAgaddA nistAvad jJAtavyA yAvad bhUtale tiryaglokamadhyavartisamabhUmibhAge vistarata ekA rajjUH, tadanu- samabhUmibhAgAduparimukhaM Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 CACAKCCESSNESSION 917 // 267 // pradezavRddhiH-tiryagaGgulAsaGkhyeyabhAgavRddhistAvad draSTavyA yAvadUrddhalokamadhye paJcame brahmalokAbhidhe kalpe vistarataH paJca rajavaH, tataH143 lopunarapyUrTsa pradezahAnistAvadavaseyA yAvatsiddhazilAyA upariSTAllokAnte vistarata ekaiva rajjUH, ghAyAM ca-ratnaprabhAparAbhidhAnAyAM pratha- kakhaNDamapRthivyAM yojanAnAmasaGkhyAtAbhiH koTibhirbahusamabhUbhibhAgAdatikrAntAbhirlokamadhyaM, iyamantra bhAvanA-iha sAmastyena caturdazarajjvAtmako kAdi lokaH, sa ca tridhA bhidyate, tadyathA-Urddha lokastiryagloko'dholokazca, tatra tiryaglokasya Udho'pekSayA aSTAdazayojanazatapramANasya gA.902. madhyabhAge jambUdvIpe ratnaprabhAyA bahusame bhUmibhAge merubahumadhye'STaprAdeziko rucakaH, tatra gostanAkArAzcatvAra uparitanAH pradezAzcatvArazcAdhastanAH, eSa eva rucakaH sarvAsAM dizA vidizAM ca pravartakaH, etasmAcca rucakAdUrvAdhastiryaglokavibhAgAH, tathAhi-rucakasyAdhastAdupariSThAca nava nava yojanazatAni tiryaglokaH tasya ca tiryaglokasyAdhastAdadholokaH upariSTAdUrddha lokaH, dezonasaptarajjUpramANa UrddhalokaH samadhikasaptarajjUpramANo'dholokaH madhye'STAdazayojanazatocchrayastiryaglokaH, tato-rucakasamabhUtalabhAgAdadhomukhamasaGkhyAtA yojanakoTIrgatvA ratnaprabhAyAM caturdazarajjvAtmakasya lokasya madhyabhAgaH paripUrNasaptarajjUpramANo bhavatIti // 902 // 903 // 904 // samprati lokasya saMsthAnamAha-'heTe'tyAdi, adhastAd-adhobhAge adhomukhamallakatulya:-adhomukhIkRtasarAvasahakSAkAraH, upari punaH sampuTasthita| yormallakayoH-zarAvayorAkAramanusarati lokaH, ayamarthaH-prathamaM tAvadekaM zarAvamadhomukhamavasthApyate satalasopari dvitIvamuparimukhaM| tasyApyupari tRtIyamadhomukhamityevaM vyavasthitazarAvatrayasadRzAkAraH sakalo'pi loko bhavatIti, sa ca pazcAstikAyamayo-dharmAdharmAkAza-| jIvapuralalakSaNaiH paJcabhirastikAyAptaH // 905 // atha caturdazarajjvAtmakamapi lokamasatkalpanayA khaNDakapravibhAgena didarzayiSuH | |267 // khaNDakaniSpAdanAya tAvadAha-'tiriya'mityAdi, tiryaka-tirazcInAH saptapaJcAzatsaGkhyA rekhAH paTTikAdau sthApyante, Urddha-uparyadhobhA Jan Education in For Private Personel Use Only Law.jainelibrary.org Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vena punaH paJcaiva rekhAH sthApyA bhavanti, tathA 'pAesu causu'tti saptamyAstRtIyArthatvAJcaturbhiH pAdaiH-khaNDakairekA rajjUbhavati, iha caturbhiH khaNDakairekA rajjUH parikalpitA tato rajjUcaturthabhAgatvAt khaNDakaM pAda ityamihitaM, caturdazarajjUzca-UdhiobhAvena caturdazarajjUpramANA trasanADI, iyamatra bhAvanA-tiryagvyavasthApitasaptapaJcAzadrekhAbhirUdhiobhAvena SaTpaJcAzatkhaNDakAni jAyante, caturbhizca khaNDakairekA rajjUriti SaTpaJcAzatazcaturbhirbhAgahAre UrdhvAdhazcaturdaza rajavo labhyante iti, tiryakrasanADImadhye sarvatra ekaiva rajjUruparyaghobhAvavinivezitarekhApaJcakena khaNDakacatuSkasyaiva niSpannatvAt , evaM tAvat trasanADImadhye adhiobhAvena khaNDakAnyuktAni // 906 // atha sakalasyApi lokasya tiryagvartIni khaNDakAnyabhidhAtukAmaH prathamaM tAvadUrddhaloke rucakAdArabhya lokAntaM yAvattiryakakhaNDAnyAha'tiriya mityAdi, rucakasamAd bhUbhAgAdUrddha dvayoH paGktayorekonatriMzattamarekhoparivartinyostiryak-tirazcInAni catvAri catvAri khaNDa | kAni trasanADImadhyagatAnyeva bhavanti, sanADyA bahistatra khaNDakAnAmabhAvAt , tata uparitanyordvayoH patayoH SaT khaNDakAni, tatra ticatvAri trasanADImadhyavartInyeva ekaikaM tu trasanADyA bahiH pratyekamubhayapArzvayoriti, tata ekaikasyAM patau krameNASTau daza ca khaNDakAni, tathAhi-ekasyAM paGko nADImadhye catvAri bahizcaikapArzve dvayaM dvitIyapArzve'pi dvayamityaSTau, aparasyAM ca paktau catvAri madhye bahizca ubhayataH pratyekaM tritayaM tritayamiti daza, tato'pi dvayoH paGktayoH pratyekaM dvAdaza dvAdaza khaNDakAni catvAri madhye bahizcatvAri catvArIti, tadana|ntaraM dvayoH patayoH pratyekaM SoDaza SoDaza khaNDakAni catvAri madhye pArzvayozca SaT SaDiti, tata uparitanISu catasRSu patiSu pratyekaM viM zatiH khaNDakAni catvAri madhye bahizcaikapArzve'STAvaparapArzve'pyaSTAviti, tadevamUrddhaloke caturdazasu paniSu yathAsambhavaM khaNDakAnAM vRddhiruktA 4 // 907 // atha caturdazasveva patiSu hAnimAha-(pranthA. 10000 'puNaravI'tyAdi, punarapyuparitanapaklihvaye SoDaza khaNDakAni, bhAvanA ca For Private Personal Use Only Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 45645 prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 // 268 // sarvatra prAgvadavaseyA, tata Urddha dvayoH patayordvAdaza dvAdaza khaNDakAni, tato'pi tisRSu paGktiSu daza daza khaNDakAni, tato'pi tisapu pnissu| 143 loaSTAvaSTau khaNDakAni, tadanu dvayoH patayoH Sad SaT khaNDakAni tato'pi sarvoparivartinyordvayoH patayornADImadhyagatAnyeva catvAri catvAri khaNDakAni bhavantIti, itthaM tAvannijagurupradarzitasthApanAnusArato rucakAdArabhya lokAntaM yAvat 'tiriyaM cauro dosaM' ityAdigAthAdvayaM kakhaNDavyAkhyAtaM, apare tu vaiparIyena paTTeSu sthApanA pazyanta etadgAthAdvayaM lokAntAdArabhya lokamadhyaM yAvadvyAkhyAnayantIti / / 908 // athA kAdi dholoke saptasvapi pRthivISu U dhobhAvena khaNDakAnyAha-'oyariyetyAdi, avatIrya lokAntAllokamadhyaM samAgatya tato lokamadhyAd gA.902 -rucakalakSaNAdArabhya sarvatra-sarvAsu pRthivISu trasanADImadhye UrdhvAdhobhAvena catvAri catvAri khaNDakAni jJAtavyAni, trasanADyAstu bahi 917 rdvitIyAdyAsu pRthivISu yathAkrama khaNDakAnAM trikaM trikaM dvikaM dvikamekaikaM ca khaNDakaM tAvad vijJeyaM yAvat saptamI pRthvI, iyamatra bhAvanAratnaprabhAyAM tAvat sanADyAH bahiH khaNDakAnAmabhAva eva, tataH zarkarAprabhAyA uparitanatalAdArabhya dakSiNavAmabhAgayoH pratipati tirazcInAni trINi trINi khaNDakAni tAvadUdhiobhAvena jJeyAni yAvatsaptamapRthivyA adhastano bhAgaH, tato vAlukAprabhAyA uparitalAdArabhya ubhayapArzvayoH khaNDakatrayAtpurataH punarapi trINi trINi khaNDakAni tAvadavaseyAni yAvatsaptamI pRthivI, tataH paGkaprabhAyA upari| talAdArabhya dvayoH pArzvayoH pUrvoktakhaNDakebhyaH parato dve dve khaNDake tAvadvagantavye yAvatsaptamI pRthivI, tataH punarapi dhUmaprabhAyA A|rabhya pArzvadvaye'pi dve dve khaNDake tAvadbhavato yAvatsaptamI pRthivI, tato bhUyo'pi tamaHprabhAyA Arabhya pArzvadvayostAvadekaikaM khaNDakaM sthApanIyaM yAvat saptamI pRthivI, tataH saptamyAmapi pRthivyAM pUrvoktakhaNDakebhyaH parata ubhayapArzvayorekaikaM khaNDakaM pratipati tAvadbhavati naa||268|| yAvatsarvAdhastanI paGkiriti, tadevamadholoke UrdhvAdhobhAvena khaNDakAnyuktAni / / 909 // atha tamastamaHprabhAyA Arabhya ratnaprabhA yAva For Private Personal Use Only Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratipRthivi tiryakkhaNDakapramANamAha-'aTThAvIse'tyAdi, saptamyAM-tamastamaHprabhAyAM narakapRthivyAmaSTAviMzatiH khaNDakAni tiryagbhavanti,8 tatra trasanADyA bahirekapArzve dvAdaza dvitIyapArzve'pi dvAdaza trasanADImadhye ca catvArIti, tamaHprabhAyAM SaDviMzatiH khaNDakAni catvAri madhye hai bahirbhAgayozcaikAdazaikAdazeti, dhUmaprabhAyAM caturviMzatiH catvAri madhye ubhayapArzvayozca daza dazeti, paGkaprabhAyAM viMzatiH madhye catvAri bahirbhAgayozcASTASTAviti,vAlukAprabhAyAM SoDaza madhye catvAri ubhayapArzvayozca SaTpaDiti, zarkarAprabhAyAM tiryagdaza khaNDakAni catvAri madhye dakSiNavAmabhAgayozca trINi trINIti, ratnaprabhAyAM ca trasanADImadhyagatAnyeva catvAri tiryakkhaNDakAnItyevaM saptasvapi tamastamaHprabhAdyAsu pRthivIpu tiyaktirazvInakhaNDakAnAM-kalpitacaturasrAkAranabhobhAgarUpANAM parimANaM-saGkhyAnaM samavaseyamiti / / 910||ath sakalasyApi lokasya khaNDakasarvasaGkhyAmAha-'paJce'tyAdi, paJca zatAni dvAdazottarANi-dvAdazAdhikAni khaNDakAnAM 'he'tti adholoke bhavanti, tathAhi-'aDavIsA' i. tyAdigAthoktAna aSTAviMzatyAdyaGkAna mIlayitvA pratipRthivi aSTAviMzatiSaDviMzatyAdikhaNDakasalayopetapaticatuSTayasadbhAvAccaturbhirguNayet , tato jAyante paJca zatAni dvAdazottarANIti, 'aha uDe'ti atha-adholokAdanantaramUrddha-Urddhaloke trINi zatAni caturbhirabhyadhikAni khaNDakAnAM bhavanti, 'tiriyaM cauro dosu' ityAdigAthAdvitayoditakhaNDakamIlane yathoktasaGkhyAsadbhAvAt , sarvANi cAdholokoddhalokasambandhIni khaNDakAni militAni aSTau zatAni SoDazAdhikAni bhavantIti / / 911 // atha sarvasminnapi loke yAvatyo yAvatyo rajjavo bhavanti tAvatIdarzayitumAG-'battIsaM'ityAdi, rucakasya-pUrvoktasvarUpasyAdhastAdadholoke ityarthaH dvAtriMzadrajavo bhavanti jJAtavyAH, iha kila tridhA rajjaHsUcIrajjUH pratararajjUrghanarajjUzca, tatrAyAmataH khaNDakacatuSTayapramANA bAhalyataH punarekakhaNDapramitA khaNDakazreNiH sUcyAkAravyavasthApitakhaNDakacatuSTayaniSpannatvAtsUcIrajjUH, tathA eSaiva prAkpradarzitA khaNDakacatuSkAtmikA sUcistayaiva guNyate ataH pratyeka khaNDakacatuSTayani Jain Educational For Private Personal use only Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sAroddhAre tattvajJAnavi0 // 269 // Jain Education Int SpannasUcIcatuSTayAtmikA uparitanAdhastanakhaNDakarahitA SoDazakhaNDakasaGkhyA pratararajjuH sampadyate, tathA pratara eva sUcyA guNito dairyeNa viSkambhataH piNDataJca samasaGkhyakhaNDakopetA sarvatazcaturasrA ghanarajjUH, dairghyAdiSu triSvapi sthAneSu samatAlakSaNasyaiva ghanasyeha rUDhatvAt, pratararajjuzca dIrghaviSkambhAbhyAmeva samAnapiNDastasyaikakhaNDakamAtratvAditi bhAvaH, eSA ca ghanarajjUcatuHSaSTikhaNDakAtmikA, pUrvoktasUcyA'| nantaroditaSoDazakhaNDakapramite prattare guNite etAvatAmeva khaNDakAnAM bhAvAt, sthApanA ca- prAguktaSoDazakhaNDakAtmakapratarasyopari trIn vArAn SoDaza SoDaza khaNDakAni dattvA bhAvanIyA, tathA ca dairghyaviSkambhapiNDaistulyo'yamApadyata iti uktaM ca - " sUI rajjU cauhiM u khaMDagehiM solasahiM payararajjU ya / causadvikhaMDagehiM ghaNarajjU hoi vinneyA // 1 // " tato dvAdazottarapaJcazatarUpasyAdholokakhaNDakarAzeH pratararajjvAnayanAya SoDazabhirbhAge hRte dvAtriMzatpratararajjavo bhavanti, tathA upari-Urddhaloke ekonaviMzatiH pratararajjavaH, caturuttarazatatrayasya SoDazabhirbhAgahAre ekonaviMzatereva labhyamAnatvAt tathA sarvapiNDena - adholokorddhaloka sambandhisarvarajjUmIlanena ekapazvAzatpratararajjavo bhavantIti // 992 // sAmprataM ghanarajjUsaGkhyAM pratipipAdayiSuH prathamaM tAvallokaghanIkaraNamAha- 'dAhiNa' gAhA 'heTThAo' gAhA, Urddhaloke trasanADyA dakSiNapArzvavartinI ye dve khaNDe - brahmalokamadhyAdadhastanamuparitanaM ca khaNDaM te parigRhya viparIte ca vidhAya-adhastanabhAgamuparitanaM uparitanaM ca cAdhaH kRtvetyarthaH vAmapArzve sandadhyAt - saMyojayet, tataste dve khaNDe rajjUvistRtayA trasa - nADyA yute sarvatra vistaratastilo rajjavo jAtAH UrddhAdhocchrayeNa sapta rajjavaH ityUrddhalokasaMvarttanaM, 'heTThAu'ti adhastAd-adholoke punastrasanADIto vAmabhAgavarti khaNDaM buddhyA gRhItvA dakSiNapArzve viparItaM kRtvA sthApayet, tata uparitana saMvartitorddha lokarUpaM khaNDaM trirajjUvistIrNa saMvartitAdholokakhaNDasya vAme sthAne - vAmapArzve saGghAtayet iyamatra bhAvanA - iha svarUpatastAvalloka UrddhAdhazcaturdazarajjUpramANaH 143 lo kakhaNDakAdi gA. 902 917 // 269 // Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - adhastAdvistarato dezonasaptarajjUpramANaH tiryaglokamadhyabhAge ekarajjUH brahmalokamadhye pazcarajjUH upari ca lokAnte ekarajjUH zeSasthAneSu punaraniyatavistaraH, evaMpramANasya lokasya vaizAkhasthAnasthakaTisthakarayugmapuruSAkArasya ghanIkaraNAya prathamamuparitanalokArdha saMvartyate, tathAhi-sarvatraikarajjUvistIrNAyAstrasanADyA dakSiNabhAgavartinI brahmalokamadhyAdadhastanamuparitanaM ca ye dve khaNDe kUrparAkArasaMsthite brahmalokamadhye pratyekaM dvirajjUvistIrNe dezonArdhacatuSTayarajjUcchraye te buddhikalpanayA samAdAya trasanADyA evottarapArzve vaiparItyena saGghAtyete, evaM coparitanaM lokArdha trirajjUvistAra dezonasaptarajjUcchrayaM, bAhalyatastu brahmalokamadhye paJcarajjUpramANamanyatra tvaniyatabAhalyaM jAyate, tato'dholoke ca trasanADyA dakSiNabhAgavabaMdholokakhaNDamadhobhAge dezonatrirajjUvistAraM krameNa hIyamAnavistaraM tAvadyAvadupariSTAdrajvasaGkhyeyabhAgaviSkambhaM samadhikasaptarajjUcchrayaM buddhyA parigRhya trasanADyA evottarapArzve UrdhAdhobhAgaviparyAsena saMyojayet , evaM ca kRte'dhastanaM lokArdha dezonacatUrajjUvistAraM sAtirekasaptarajjUcchrayaM bAhalyato'pyadhaH kvacitkiJcidUnasaptarajjUmAnaM anyatra tvaniyatavAhalyaM jayAte, tata uparitanamadhU buddhyA gRhItvA'dhastanasyArdhasyottarapArzve saGghAtyate, tathA ca sati kacitsAtirekasaptarajjUcchrayaH kacicca dezonasaptarajjUcchra yaH vistaratastu dezonasaptarajjUpramANo ghano jAtaH, tataH saptarajjUnAmupari yadadhikaM tatparigRhya uttarapArzve Udhi AyataM saGghA tyate, tato vistarato'pi paripUrNAH sapta rajjavo bhavanti, 'tathA saGghAtitoparitanakhaNDasya bAhalyaM kacitpaJca rajavaH adhastanakhaNDasya tu di bAhalyaM adhastAdyathAsambhavaM dezonAH sapta rajavaH, tata uparitanakhaNDabAhalyAddezonarajjUdvayamatrAtiricyate ityasmAdatiricyamAnabAhalyA dardhaM gRhItvA uparitanakhaNDabAhalye saMyojyate, evaM ca kRte bAhalyatastAvat kiyatyapi pradeze kiJcidUnAH SaT rajavo bhavanti, vyavahAratastu sarvamapyetaccaturasrIkRtanabhaHkhaNDaM saptarajjUpramANamucyate, vyavahAranayo hi kiJcinyUnasaptahastAdipramANamapi paTAdivastu paripUrNasa KASAMAC44LMOS - - - Jain Education international For Private & Personel Use Only Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA- roddhAre tattvajJA navi0 // 27 // tahastAdimAnaM vyapadizati, dezato'pi ca dRSTaM dAhalyAdidharma paripUrNe'pi vastuni vyavasthati sthUladRSTitvAditi bhAvaH, ata eva tanmate- 143lo. naivAtra saptarajjUbAhalyatA sarvagatA'vagantavyA, AyAmaviSkambhAbhyAmapi yatra dezonasaptarajjUpramANamidaM vyavahAratastatrApi pratyekaM saptara kakhaNDa| ujUpramANatA dRzyA, tadevaM vyavahAranayamatenAyAmaviSkambhabAhalyaiH pratyekaM saptarajjUpramANo ghano jAyate, etacca paTTikAdau likhitvA bhA-5 kAdi vanIyamiti // 913 // 914 // idAnIM ghanIkRtasya lokasya rajjUsaGkhyAM pratipAdayitumAha-'tiNNi' ityAdi, sarvasminnapi caturdaza-* savAlanApa catudaza- gA.902rajjvAtmake loke ghanIkRte tricatvAriMzaduttarANi trINi zatAni rajjUnAM bhavanti, atha ghanIkaraNe kIhaksaMsthAno lokaH sampadyate?, ta 917 trAha-'cauraMsa hoi jayaM' caturanaM-sarvataH samacaturasraM jagat-loko bhavati, saMvartitaM saditi zeSaH, iyaM ca tricatvAriMzaduttarazatatrayalakSaNA rajjUsaGkhyA saptAnAM ghanena 'samatrirAzihatirghana' itivacanAdanyo'nyaM tristADanena jAyate, etaduktaM bhavati-saMvartitasya lokasyAyAmaviSkambhabAhalyAnAM pratyekaM saptarajjUmAnatvAt sapta saptakena guNyante jAtA ekonapaJcAzat sA'pi punaH saptakena guNyate jAtAni trINi zatAni tricatvAriMzAnIti, etacca vyavahAramAzrityoktaM, nizcayatastu ekonacatvAriMzadadhikazatadvayasaGkhyAnAmeva ghanarajjUnAM sambhavAt , tathAhi-paTpaJcAzatsaGkhyAsvapi patiSu 'tiriyaM cauro dosuM' ityAdigAthAkathitAni caturAdIni pratarakhaNDakAni ekaikapatigatAni pRthakpRthagvaryante, 'sadRzadvirAzighAto varga itivacanAt catuSkAdayo'kAzcatuSkAdibhireva guNyante ityarthaH, jAtAH SoDazAdayo'GkAH, teSAM ca sarvamIlane paJcadazasahasrAH SaNNavatyadhike ca dve zate khaNDakAnAM bhavanti, asya ca rAzerpanarajjUsamAnayanAya catuHSaSTyA bhAgo hiyate, tato jAyate ekonacatvAriMzadadhikadvizatasaGkhyA eva dhanarajjava iti, uktaM ca-'aha uvariM chappannA payarapaJca // 270 // kkhadidRkhaMDAgaM / vaggaM kuNaha pihu pihu saMjoge tijayagaNiyapayaM // 1 // sahasegArasa dusayA battIsahiyA ahami khaMDANaM / samadIha Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 964-%A 4 -% % % pihuvvehANa rajjucauraMsamANeNa // 2 // cattAri sahassAI causaTijuAI ur3alogammi / panarasasahassa dusayaM chaNNauyaM jAyamubhaesi // 3 // causaTThIeN vihattaM uNayAlA do sayA havijevaM / loe dhaNarajjUNaM tiriyaM cauroti gAhattho // 4 // " athorddhaloke yAvatsu khaNDakeSu yAvanto devalokA bhavantItyetadAha-'chasu' ityAdi, rucakasamAd bhUbhAgAduparimukheSu SaTsu khaNDakeyu, sArdharajjUpramANe kSetre ityarthaH, dvikaM-saudharmezAnalakSaNaM devalokadvayaM bhavati, tato'pyuparitaneSu caturyu khaNDakeSu-rajjUmAne kSetre sanatkumAramAhendrarUpaM devaloka* dvikaM bhavati, tato'pyupari dazasu khaNDakeSu-ardhatRtIyarajjUpramite kSetre bhavanti brahmalokalAntakazukrasahasrArasvarUpAzcatvAro devalokAH, tadanu caturyu khaNDakeSu-rajjUparicchinne kSetre AnataprANatAraNAcyutanAmakAnAM devalokAnAM catuSkaM bhavati, tataH sarvoparivartini khaNDaka|catuSTaye-antimarajjo navapraveyakavijayavaijayantajayantAparAjitasarvArthasiddhAkhyAni paJcAnuttaravimAnAni siddhikSetraM ca bhavaMtIti // 916 // samprati rajjUvarUpamAha-'sayaMbhu' ityAdi, sakaladvIpapayodhiparyantavartinaH svayambhUramaNAbhidhAnajalaniSeH "purima'tti pUrvavedikAntAdA-12 rabhya yAvattasyaiva toyadheraparavedikAntaH etAvatpramANA ujUradarAjavyA, anena ca rajjUmAnenocchrayato lokazcaturdazarajjUpramANo bhavatIti | 143 // 917 // idAnIM 'sajJAo tinnitti catuzcatvAriMzaM zatatamaM dvAramAra sannAu tini paDhame'stha dIhakAlopaesiyA nAma / taha heuvAyadiTThIvAuvaesA tadiyarAo // 918 // eyaM karebhi evaM kayaM bhae zamahaM karistAni / kho dIhakAlasabhI jo iya tikAlasannadharo // 919 // je uNa saMciMteuM ihANidvesu visayavatthusuM / vattaMti niyattaMti ya sadehaparipAlagAhe // 920 // pApaNa saMpadhipa kAuniyApi dIhakAlaMni |te heuvAyasannI nicceTThA huti .. sA.46 Jain Education Intema For Private Personal Use Only Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 922 // 271 // hu asannI // 921 // sammaddivI sannI saMte nANe khaovasamie yH| assannI micchami dihivA 144 saMovaeseNaM // 922 // jJAdvAra saMjJAnaM saMjJA jJAnamityarthaH, sA tribhedA 'paDhamettha'tti prathamA-AdyA atra-etAsu 'tisRSu saMjJAsu madhye dIrghakAlopadezikI nAma, 5 gA. 918dIrghakAlamatItAnAgatavastuviSayatvenopadezaH-kathanaM yasyAH sA dIrghakAlopadezI saiva dIrghakAlopadezikA, tathA taditare-dvitIyatRtIye hetu-IN vAdadRSTivAdopadeze, upadezazabdasya pratyekamamisambandhAt hetuvAdopadezA dvitIyA saJjJA dRSTivAdopadezA ca tRtIyetyarthaH, tatra hetuH | kAraNaM nimittamityanantaraM tasya vadanaM vAdastadviSaya upadezaH-prarUpaNA yasyAM sA hetuvAdopadezA, tathA dRSTiH-darzanaM samyaktvaM tasya | | vadanaM-vAdo dRSTInAM vAdo dRSTivAdaH tadviSaya upadeza:-prarUpaNaM yasyAM sA dRSTivAdopadezeti / / 918 // atha dIrghakAlopadezasaMjJAyAH | svarUpaM pratipipAdayiSustayA saMjJinamevAha-'eyaM' ityAdi, etatkaromyahaM etatkRtaM mayA etatkariSyAmyahaM ityevaM yastrikAlaviSayAM vartamAnAtItAnAgatakAlatrayavartivastuviSayAM saMjJA-manovijJAnaM dhArayati sa dIrghakAlasaMjhI, dIrghakAlA-dIrghakAlopadezA saMjJA'syAstItikRtvA, sa ca garbhajastiryak manuSyo vA devo nArakazca manaHparyAptiyukto vijJeyaH, tasyaiva trikAlaviSayavimarzAdisambhavAt , eSa ca prAyaH sarva| mapyartha sphuTarUpamupalabhate, tathAhi-yathA cakSuSmAna pradIpAdiprakAzena sphuTamarthamupalabhate tathaiSo'pi manolabdhisampanno manodravyAvaSTambha| samutthavimarzavazataH pUrvAparAnusandhAnena yathAvasthitaM sphuTamarthamupalabhate, yasya punarnAsti tathAvidhakhikAlaviSayo vimarzaH so'saMjJIti | sAmarthyAllabhyate, sa ca sammUchimapaJcendriyavikalendriyAdivijJeyaH, sa hi svalpasvalpataramanolabdhisampannatvAdasphuTamasphuTataramartha jA // 271 // nAti, tathAhi-saMjJipaJcendriyApekSayA sammUcchimapaJcendriyo'sphuTamartha jAnAti, tato'pyasphuTaM caturindriyaH tato'pyasphuTataraM trIndriyaH tato + ndrayAlipalabhate, yasya pulabhate tyaipo'pi manAta Jain Educationtine For Private Personal Use Only Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ KISSAAN | 'pyasphuTatamaM dvIndriyaH tato'pyatyasphuTatamamekendriyaH tasya prAyo manodravyAsambhavAt , kevalamavyaktameva kiJcidatIvAlpataraM mano draSTavyaM | yadvazAdAhArAdisaMjJA avyaktarUpAH prAduSyantIti 1 // 919 // sAmprataM hetuvAdopadezasaMjJayA saMjJinamasaMjJinaM cAha-'je uNa' gAhA, 'pAeNa' gAhA, ye punaH saJcintya saJcintyeSTAniSTeSu-chAyAtapAhArAdiSu viSayavastuSu madhye svadehaparipAlanAhetoriSTeSu vartante aniSTebhyastu tebhya eva nivartante, prAyeNa ca sAmpratakAla eva, na cApi-naiva dIrghakAle-atItAnAgatalakSaNe, prAyograhaNAt kecidatItAnAgatakAlAvalambino'pi nAtidIrghakAlAnusAriNaH te dvIndriyAdayo hetuvAdopadezasaMjJayA saMjhino vijJeyAH, atra ca nizceSTA:-dharmAdyamitApe'pi tannirAkaraNAya pravRttinivRttivirahitAH pRthivyAdaya evAsaMjJino bhavanti, idamuktaM bhavati-yo buddhipUrvakaM vadehaparipAlanArthamiSTeSvAhArAdiSu vastuSu pravartate aniSTebhyazca nivartate sa hetUpadezasaMjJI, sa ca dvIndriyAdirapi veditavyaH, tathAhi-iSTAniSTaviSayapravRttinivRttisaJcintana na manovyApAramantareNa sambhavati, manasA ca paryAlocanaM saMjJA, sA ca dvIndriyAderapi vidyate, tasyApi pratiniyateSTAniSTaviSayapravRtti|| nivRttidarzanAt , tato dvIndriyAdirapi hetUpadezasaMjJayA saMjJI labhyate, navaramasya saJcintanaM prAyo vartamAnakAlaviSayaM, na bhUtabhaviSyadvi-| Sayamiti nAya dIrghakAlopadezena saMjJI, yasya punarnAstyabhisandhAraNapUrvikA pravRttinivRttizaktiH sa prANI hetuvAdopadezenApyasaMjJI labhyate, | sa ca pRthivyAdirekendriyo veditavyaH, tasyAbhisandhipUrvakamiSTAniSTapravRttinivRttyasambhavAt , yA api ca AhArAdikA daza saMjJAH | pRthivyAdInAmapyatra vakSyante prajJApanAyAmapi ca pratipAditAstA apyatyantamavyaktarUpA mohodayajanyatvAdazobhanAzceti na tadapekSayA'pi teSAM saMjJitvavyapadezaH, na hi loke'pi kArSApaNamAtrAstitvena dhanavAnucyate na cAviziSTena mUrtimAtreNa rUpavAniti, anyatrApi hetuvAdopadezasaMjJitvamAzrityoktaM-"kRmikITapataGgAdyAH 'samanaskA jaGgamAzcaturbhedAH / amanaskAH paJcavidhAH pRthivIkAyAdayo jiivaaH||1||" UA**** Join Education International For Private Personal use only Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 saMjJAdvAra 918 cami 922 prava0 sA-la 2 // 920 // 921 // atha dRSTivAdopadezasaMjJayA saMjJinamasaMjJinaM cAha-'samme'tyAdi, dRSTivAdopadezena kSAyopazamike jJAne vartamAnaH samya. roddhAre gdRSTireva saMjJI, saMjJAnaM saMjJA-samyagjJAnaM tadyuktatvAt , mithyAdRSTiH punarasaMjJI viparyayatvena vastutaH samyagjJAnarUpasaMjJArahitatvAt , yadyapi tattvajJA- ca mithyAdRSTirapi samyagdRSTiriva ghaTAdikaM jAnIte vyavaharati ca tathApi tasya sambandhi vyavahAramAtreNa jJAnamapi nizcayato'jJAnamevo navi0 dacyate, syAdvAdAzrayaNena jJAnanibandhanasya bhuvanagurunirNItayathAvasthitavastvabhyupagamasya kadAcidapyabhAvAt , Aha-yadi vishissttsNjnyaayukt||272|| vAt samyagdRSTiH saMjJISyate tarhi kimiti kSAyopazamikajJAnayukto'sau gRhyate ?, kSAyikajJAne hi viziSTatarA sA prApyate, tatastavRttirasApyasau kiM nAGgIkriyate ?, ucyate, yato'tItasyArthasya smaraNamanAgatasya ca cintA saMjJA'bhidhIyate, sA ca kevalini nAsti, sarvadA sarvArthA |vabhAsakatvena kevalinAM smaraNacintAdyatItatvAt iti kSAyopazamikajJAnyeva samyagdRSTiH saMjJIti / nanu prathamaM hetuvAdopadezena saMjJI vaktuM se yujyate, hetuvAdopadezenAlpamanolabdhisampannasyApi dvIndriyAdeH saMjJitvenAbhyupagamAt tasya cAvizuddhataratvAt , tato dIrghakAlopadezena, hetUpadezasaMzyapekSayA dIrghakAlopadezasaMjhino manaHparyAptiyuktatayA vizuddhatvAt , tatkimarthamutkramopanyAsaH1, ucyate, iha sarvatra sUtre yatra | kacitsaMjJI asaMjJI vA parigRhyate tatra sarvatrApi prAyo dIrghakAlopadezena gRhyate na hetuvAdopadezena nApi dRSTivAdopadezena, tata etatsaMpratyayArtha prathamaM dIrghakAlopadezena saMjJino grahaNa, uktaM ca-"sannitti asannitti ya savasue kAliovaeseNaM / pAyaM saMvavahAro kIrai teNAio sa kao // 1 // " tato'nantaramapradhAnatvAt hetUpadezena saMjhino grahaNaM, tataH sarvapradhAnatvAdante dRssttivaadopdesheneti144||922|| idAnIM 'sannAo cauro'tti paJcacatvAriMzaduttarazatatamaM dvAramAha // 272 // For Private Personal Use Only Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 55-45- 45555 AhAra 1 bhaya 2 pariggaha 3 mehuNa 4 rUvAo hu~ti cttaari| sattANaM sannAo AsaMsAraM samaggANaM // 923 // saMjJAnaM saMjJA-AbhogaH, sA dvidhA-kSAyopazamikI audayikI ca, tatrAdyA jJAnAvaraNakSayopazamajanyamatibhedarUpA, sA cAnantaramevoktA, dvitIyA punaH sAmAnyena caturvidhA''hArasaMjJAdilakSaNA, tatra kSudvedanIyodayAd yA kavalAdyAhArAdyartha tathAvidhapudgalopAdAnakriyA | sA AhArasaMjJA, tasyA AbhogAtmikatvAt , sA punazcaturbhiH kAraNaiH samutpadyate, yaduktaM sthAnAGge-"cauhiM ThANehiM AhArasannA | samuppajjai, taMjahA-omakuTTayAe chuhAveyaNijassa kammassudaeNaM maIe tadaTThovaogeNaM"ti, tatra avamakoSThatayA-riktodaratayA kSudvedanI| yasya karmaNa udayena matyA-AhArakathAzravaNAdijanitabuddhyA tadarthopayogena-satatamAhAracintayeti 1 tathA bhayamohanIyodayAdbhayoddhAntasya | dRSTivadanavikAraromAJcor3hedAdi kriyA bhayasaMjJA, iyamapi caturbhiH sthAnarutpadyate, yaduktaM-"hINasattayAe bhayaveyaNijassa kammassa udaeNaM maIe tadaTThovaogeNaM"ti, tatra hInasattvatayA-sattvAbhAvena bhayavedanIyasya karmaNa udayena matyA-bhayavArtAzravaNabhISaNadarzanAdijanitayA buddhyA | tadarthopayogena-ihalokAdisaptabhayalakSaNArthaparyAlocaneneti 2 tathA lobhodayAtpradhAnasaMsArakAraNAbhiSvaGgapUrvikA sacittetaradravyopAdAnakriyA pariprahasaMjJA, eSApi caturbhiH sthAnarutpadyate, yaduktam-"avimuttayAe lobhaveyaNijassa kammassa udaeNaM maIe tadaTThovaogeNaM"ti, tatra avimuktatayA-saparigrahatayA lobhavedanIyakarmaNa udayena matyA-sacetanAdiparigrahadarzanAdijanitabuddhyA tadarthopayogena-parigrahAnucintaneneti 3 tathA puMvedodayAnmaithunAya khyAlokanaprasannavadanasaMstaMbhitoruvepathuprabhRtilakSaNA kriyA maithunasaMjJA, asAvapi caturbhiH sthAnarutpadyate, yaduktam-'ciyamaMsasoNiyAe mohaNijassa kammassa udaeNaM maIe tadaTTovaogeNaM'ti, tatra cite-upacite mAMsazoNite yasya sa in Educatan For Private & Personel Use Only Miw.jainelibrary.org Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 // 273 // Jain Education tathA tadbhAvastattA tayA citamAMsazoNitatayA mohanIyasya karmaNa udayena matyA- suratakathAzravaNAdijanitabuddhyA tadarthopayogena -maithunalakSaNArthacintaneneti 4, etAzcatasraH saMjJAH samagrANAmekendriyAdInAM paJcendriyaparyavasAnAnAM sattvAnAM jIvAnAmAsaMsAraM - saMsAravAsaM yAvadbhavanti, tathA ca keSAJcidekendriyANAmapyetAH spaSTamevopalabhyante, tathAhi - jalAdyAhAropajIvanAdvanaspatyAdInAmAhArasaMjJA saGkocanIvahayAdInAM tu hastasparzAdibhItyA avayavasaGkocanAdibhyo bhayasaMjJA bilvapalAzAdInAM tu nidhAnIkRtadraviNopari pAdamocanAdibhyaH paripra hasaMjJA kuruvakAzokatilakAdInAM tu kamanIyakAminIbhujalatAvagUhanapANiprahArakaTAkSa vikSepAdibhyaH prasUnapallavAdiprasavapradarzanAnmaithunasaM| jJeti 145 // 923 // idAnIM 'sannAo dasa'tti SaTcatvAriMzadadhikazatatamaM dvAramAha AhAra 1 bhaya 2 pariggaha 3 mehuNa 4 taha koha 5 mANa 6 mAyA 7 ya / lobho 8 ha 9 loga 10 sannA dasaveyA savajIvANaM / / 924 // saMjJAyate'nayA'yaM jIva iti saMjJA - vedanIya mohodayAzritA jJAnAvaraNadarzanAvaraNakSayopazamAzritA ca vicitrAhArAdiprAptikriyA, sA copAdhibhedAddazavidhA, tatrAhArabhayaparigrahamaithunasaMjJA anantarameva vyAkhyAtAH, tathA krodhavedanIyodayAttadAvezagarbhA paruSamukhanayanadantacchadasphuraNAdiceSTA krodhasaMjJA mAnodayAdahaGkArAtmikA utsekAdipariNatirmAnasaMjJA mAyAvedanIyenAzubhasaGkezAdanRtasambhASaNAdikriyA mAyAsaMjJA lobhavedanIyodayato lAlasatvena sacittetaradravyaprArthanA lobhasaMjJA, tathA matijJAnAvaraNakarmakSayopazamAt zabdAdyarthagocarA sAmAnyAvabodhakriyA oghasaMjJA tadvizeSAvabodhakriyA lokasaMjJA, evaM cedamApatitaM - darzanopayoga oghasaMjJA jJAnopayogo lokasaMjJA, eSa sthAnAGgaTIkAbhiprAyaH, AcArAGgaTIkAyAM punarabhihitaM-oghasaMjJA tu avyaktopayogarUpA vallIvitAnArohaNAdisaMjJA lokasaMjJA tu 146 saMjJAdvAra gA. 924 // 273 // Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ MC-OCOCC-964 hai svacchaMdaghaTitavikalparUpA laukikAcaritA, yathA-'na santyanapatyasya lokAH zvAno yakSAH viprA devAH kAkAH pitAmahAH bahiNAM pakSa vAtena garbha ityAdikA' iti, apare tu jJAnopayoga oghasaMjJA darzanopayogo lokasaMjJetyevamAhuH, ete dazApi 'ayaM jIva iti saMjJAnahetutvAt saMjJAH sarveSAM saMsArijIvAnAM jJeyAH, sukhapratipattaye ca spaSTarUpAH paJcendriyAnadhikRtya vyAkhyAtAH, ekendriyAdInAM tvetA avyakta| rUpA avagantavyA iti 146 // 924 / / idAnIM 'sannAo pannarase'ti saptacatvAriMzadadhikazatatamaM dvAramAha AhAra 1 bhaya 2 pariggaha 3 mehuNa 4 suha 5 dukkha 6 moha 7 vitigicchA 8 / taha koha 9 mANa 10 mAyA 11 lohe 12 loge ya 13 dhammo 14 ghe 15 // 925 // prakramAyAtasya saMjJAzabdasya pratyekamamisambandhAdAhArasaMjJAdaya oghasaMjJAparyantAH paJcadaza saMjJA bhavanti, tatra daza pUrvoktasvarUpA eva, sukhaduHkhasaMjJe-sAtAsAtAnubhavarUpe mohasaMjJA-mithyAdarzanarUpA vicikitsAsaMjJA-cittaviplutilakSaNA dharmasaMjJA-kSamAdyAsevanasvarUpA, etAzca vizeSAnupAdAnAdyathAsambhavaM sarvajIvAnAmavaseyAH, iha kacid anthe caturvidhAH saMjJAH uktAH kaciddazavidhAH kacit tu paJcadazavidhAH tataH kAsAccitpunarbhaNane'pi na paunaruktyamAzaGkanIyaM, tathA AcArAne vipralApavaimanasyarUpAM zokasaMjJA prakSipya SoDaza saMjJAH pratipAditA iti 147 / / 925 // idAnIM 'sattasaTThilakkhaNabheyavisuddhaM sammattaMti aSTacatvAriMzadadhikazatatamaM dvAramAha causaddahaNa 4 tiliMgaM 3 dasaviNaya 10tisuddhi 3 paMcagayadosaM 5 / aTThapabhAvaNa 8 bhUsaNa 5lakkhaNa 5 paMcavihasaMjuttaM // 926 // chabihajayaNA 6 ''gAraM 6 chanbhAvaNa 6 bhAviyaM ca chaTThANaM 6 / iya sattayasaTTilakkhaNabheyavisuddhaM ca smmttN||927|| paramatthasaMthavo vA 1 sudiparamatthase Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 SA 148saMjJAdvAra gA. 926941 // 274 // - --15 OM vaNA vAvi 2 / vAvannaI kudaMsaNavajaNA ya 4 sammattasaddahaNA // 928 // sussUsa 1 dhammarAo 2 gurudevANaM jahAsamAhIe / veyAvacce niyamo 3 sammadihissa liMgAI // 929 // arahaMta 1 siddha 2ceiya 3 sue ya 4 dhamme ya 5 sAhuvagge ya 6 / Ayariya 7 uvajjhAesu8 ya pavayaNe 9 daMsaNe 10 yaavi||930|| bhattI pUyA vannajalaNaM vjnnmvnnvaayss| AsAyaNaparihAro daMsaNaviNao samAseNaM // 931 // mottUNa jiNaM 1 mottUNa jiNamayaM 2 jiNamayaTThie mottuM 3 / saMsArakaccavAraM ciMtijaMtaM jagaM sesaM // 932 // saMkA 1 kaMkha 2 vigicchA 3 pasaMsa 4 taha saMthavo kuliMgIsu 5 / sammattassaiyArA parihariyavA payatteNaM // 933 // pAvayaNI 1 dhammakahI 2 vAI 3 nemittio 4 tavassI 5 ya / vijjA 6 siddho ya 7 kavI 8 adveva pabhAvagA bhnniyaa||934|| jiNasAsaNe kusalayA 1 pabhAvaNA 2''yayaNasevaNA 3 thirayA 4 / bhattIya 5 guNA sammattadIvayA uttamA paMca // 935 // uvasama 1 saMvegovi ya 2 niveo 3 taha ya hoi aNukaMpA 4 / athika ciya 5 ee saMmatte lakkhaNA paMca // 936 // noannatithie annatithideve ya taha sdeve'vi| gahie kutitthiehiM baMdAmi na vA nmsaami||937|| neva aNAlatto Alavemi no saMlavemi taha tesiM / demi na asaNAIyaM pesemi na gaMdhapupphAi // 938 // rAyAbhiogo ya 1 gaNAbhiogo 2, balAbhiogo ya 3 surAbhiogo4 / kaMtAravittI 5 guruniggaho ya 6, cha chiDiAo jiNasA // 274 // OM Join Education International For Private Personal Use Only Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saNammi // 939 / mUlaM 1 dAraM 2 paihANaM 3, AhAro 4 bhAyaNaM 5 nihI 6 / ducchakassAvi dhammassa, sammattaM parikittiyaM // 940 // asthi ya 1 nico 2 kuNaI 3 kayaM ca veei 4 asthi nivANaM 5 / asthi ya mokkhAvAo 6 chassammattassa ThANAI // 941 // catvAri zraddhAnAni yatra taJcatuHzraddhAnaM, zraddhAnacatuSTayAnvitaM samyaktvaM bhavatIti bhAvaH, prAkRtatvAcca prathamaikavacanalopaH, evamagre'pi | yathAsambhavaM samAso vibhaktilopazca draSTavyaH, 'triliGga miti liGgatrayayuktaM dazavinayaM-dazavidhavinayopetaM trizuddha-zuddhitrayasamanvitaM 'paMcagayadosa'ti gatAH paJca doSA yasmAttadgatapaJcadoSa, doSapaJcakaparivarjitamityarthaH, chandobhaGgabhayAca ktAntasya paranipAtaH, aSTaprabhAvanaMaSTavidhaprabhAvanAparigataM bhUsaNalakSaNapaMcavihasaMjuttaMti paJcavidhena bhUSaNena paJcavidhena ca lakSaNena saMyuktaM, atrApi paJcavidhazabdasya paranipAtastathaiva, tathA SaDvidhau yatanAkArau yasya tat SaDvidhayatanAkAraM, SaDbhiyatanAbhiH SaDbhizcAkAraiH parikalitamityarthaH, SaDbhAvanAbhAvitaM-pabhirbhAvanAbhirnirantaraM parizIlitaM, SaTsthAna-sthAnaSaTakayuktaM, ityevaM saptaSaSTyA 'lakSaNabhedaiH' lakSyate-nizcIyate samyatvamebhiriti lakSaNAni-zraddhAnAdIni teSAM bhedAH -prakArAH paramArthasaMstavAdayastairvizuddhaM casyaivakArArthatvAdetaiH saptaSaSTyA lakSaNabhedaivizuddhameva paramArthataH samyaktvaM bhavati, samyakzabdaH prazaMsArtho'virodhArtho vA, samyag-jIvastasya bhAvaH samyaktvaM, prazasto mokSAvirodhI vA jIvasya svabhAvavizeSa itiyAvat // 927 // athaitAneva lakSaNabhedAna pratyekaM pratipipAdayiSuH prathamaM 'causaddahaNaM ti vyAkhyAtumAha -'parame'tyAdi, paramAzca-tAttvikAzca te'rthAzva-jIvAjIvAdayasteSu saMstavaH-paricayastAtparyeNa bahumAnapurassaraM jIvAdipadArthAvagamA|bhyAsa itiyAvat vAzabda uttarApekSayA samuccaye iti prathamaM zraddhAnaM, tathA suSTu-samyagnItyA dRSTA-upalabdhAH paramArthA-jIvAdayo yaiste su Jain Education For Private & Personel Use Only Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 // 275 // dRSTaparamArthA:- AcAryAdayasteSAM sevanaM - paryupAstiH sudRSTaparamArthasevanaM, strItvaM prAkRtatvAt vAzabdo'nuktasamuccaye; tato yathAzakti tadvaiyAvRttipravRttizca, api samuccaye, iti dvitIyaM zraddhAnaM, tathA 'vAvannakudaMsaNa'tti darzanazabdaH pratyekamabhisambadhyate vyApannaM - vipannaM vinaSTaM darzanaM yeSAM te vyApannadarzanA - nihnavAdayaH tathA kutsitaM darzanaM yeSAM te kudarzanAH - zAkyAdayasteSAM varjanaM parihAro vyApannakudarzanavarjanaM, mA bhUdetadaparihArataH samyaktvamAlinyamiti, atrApi strItvaM prAkRtatvAt iti tRtIyacaturthe zraddhAne, 'sammattasaddahaNA' iti samyattavaM zraddhIyate-astIti pratipadyate'neneti samyattatvazraddhAnaM, pratyekaM ca paramArthasaMstavAdibhirasya sambhavAdekavacanaM, na cAGgAramardakAderapi paramArthasaMstavAdInAM sambhavAdvyabhicAratA, tAtvikAnAmevaiSAmihAdhikRtatvAt tasya ca tathAvidhAnAmeSAmasambhavAditi // 928 // 'tiliM - gaM'ti vyAkhyAtumAha - 'sussUse' tyAdi, zrotumicchA-zuzrUSA, hasvatvaM tu prAkRtazailyA, sadbodhAvaMdhyanibandhanadharmazAstrazravaNavAnchetyarthaH, sA ca vaidagdhyAdiguNottarataruNanarakinnara gAnazravaNarAgAdapyadhikatamA samyaktve sati bhavati, tathA dharmaH zrutacAritralakSaNaH, tatra zrutadharmarAgasya zuzrUSApadenaiva pratipAditatvAdiha dharmarAgazcAritradharmarAgo'bhipretaH, sa ca tathAvidhakarmadoSatastadakaraNena kAntArAgata durgatabubhukSAkSAmatrAhmaNaghRtapUrNa bhojanAmilASAdapyatirikto'tra bhavati, tathA guravo - dharmopadezakA AcAryAdayaH devAzca -ArAdhyatamA arhanto gurudevAH teSAM, iha ca gurupadasya pUrvanipAto vivakSayA gurUNAM pUjyataratvakhyApanArthaH, na hi gurUpadezamantareNa sarvavidevAbhigama iti bhAva:, yathAsamAdhi - samAdhAnAnatikrameNa, atra cAvyayIbhAvasamAsAdapi tRtIyAyA alopaH prAkRtatvAt, vaiyAvRttye- tatpratipattivizrAmaNAbhyarcanAdau niyamaH - avazyaGkartavyatayA'GgIkAraH, sa ca samyakttatve sati bhavatItyetAni samyagdRSTeH- dharmadharmiNorabhedopacArAt samyavasya liGgAni, etaiH zuzrUSAdibhistribhirliGgaiH samyaktvamutpannamastIti nizcIyata iti bhAva:, yadyapi ca zuzrUSAdaya upazAntamohAdInAM 148 saM. jJAdvAra gA. 926941 / / 275 / / Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ NAGAURACC- sAkSAnna bhavanti kRtakRtyatvAt tathApi phalato bhavanti tadbhAvasya tatphalatvAditi // 929 / 'dasaviNaya'tti vyAkhyAnayannAha-'arihaMta'gAhA 'bhattI'gAhA, arhanta:-tIrthakarAH siddhA:-kSINASTakarmamalapaTalAH caityAni-jainendrapratimAH zrutaM-AcArAdyAgamaH dharma:kSAntyAdirUpaH sAdhuvarga:-zramaNasamUhaH AcAryopAdhyAyau-pratItau pravakti jIvAditattvamiti pravacanaM-saGghaH darzanaM-samyaktvaM tadabhedopacArAttadvAnapi darzanamucyate, evaM prAgapi yathAsambhavaM vAcyaM / eteSu ahaMdAdiSu dazasu sthAneSu viSayeSu kimityAha-'bhattI'tyAdi, bhakti:-abhimukhagamanAsanapradAnaparyupAstyajalibandhAnuvrajanAdilakSaNA pUjA-gandhamAlyavastrapAtrAnapAnapradAnAdisatkArarUpA varNanaM varNa:|zlAghanaM tena jvalanaM-jJAnAdiguNodbhAsanaM vargajvalanaM tathA varjana-pariharaNamavarNavAdasya-alAghAyAH AzAtanA-manovAkAyaiH pratIpavartanaM tasyAH parihAra:-pratiSedhaH AzAtanAparihAraH, eSa dazasthAnaviSayatvAdazavidho darzanavinayaH, samyaktve sati asya bhAvAtsamyaktvaviEMnayaH 'samAsena' saGkepeNa draSTavyaH, vistaratastu zAstrAntarAdavaseya iti // 931 // 'tisuddhi'tti vyAcikhyAsurAha-'mottUNe'tyAdi, 'muktvA' vimukhya 'jina' vItarAgaM muktvA ca 'jinamarI' syAtpadalAnchitatayA tIrthakRGgiH praNItaM yathAvasthitaM jIvAjIvAditattvaM tathA jinamatasthitAMzna-pratipannapAramezvarapravacanAn sAdhvAdIna muktvA zeSamekAntagrahaprastaM jagaJcintyamAnaM-paribhAvyamAnaM 'saMsArakaccavAraM'ti saMsAramadhye kacavaranikaraprAyamasAramityarthaH, jinAdi tritayameva sAraM zeSa tu sarvamapyasAramiti cintayA samyaktvasya vizodhyamAnatvAdetA-15 dastitraH zuddhaya iti / / 932 // 'paMcagayadosaM'ti prakaTayannAha-saMke'tyAdi, zaGkA-sarvajJoktavacasi saMzayaH kAlA-anyAnyadarzanAbhilASaH vicikitsA-sadAcArasAdhvAdinindA tathA kutsitaM liGga-darzanaM yeSAM te kuliGgina:-kutIthikAH teSu viSaye prazaMsA-glAghA tathA tadviSaya | eta saMstadaH- pApaNAdinA paricayaH, ete pazcApi zaGkAdayaH samyaktvasya mAlinyahetutvAdatIcArA-doSAH samyagdRSTinA prayatnena pari-1 -icof . 6- S For Private & Personel Use Only Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravAsAlAhartavyA-varjanIyAH, vizeSatastveteSAM svarUpaM paThe AvakapratikramaNAticAradvAre pratipAditamiti // 933 // apabhAvaNeti vivarI-IChri roddhAre purAha-'pAvayaNI'tyAdi, pravacanaM-dvAdazAGgaM tadasyAsyatizayavaditi prAvacanI-yugapradhAnAgamaH, dharmakathA prazasyA'syAstIti dharmakathI, tattvajJA- kAyaH kSIrAzravAdilabdhisampannaH sajalajaladharadhvAnAnukAriNA nAdenAkSepaNIvikSepaNIsaMvejanInirvedinIlakSaNAM caturvidhAM jAnitajanamanaHpramoda-18 navi0 lAprathAM dharmakathAM kathayati, vAdiprativAdirAbhyasabhApatirUpAyAM cadurajAyAM pariSadi pratipakSapratikSepapUrvakaM khapakSasthApanArthamavazyaM vadatIti 941 vAdI, nirupabhavAdalabdhisampannatvena vAvadUkavAdivRndArakavRndairapyamandIkRtavAgvibhava iti bhAvaH, nimittaM-traikAlikalAbhAlAbhapratipAdaka // 276 // kAzAstraM tadvettyadhIte vA sa naimittikaH sunizcitAtItAdinimittavedItyarthaH, viprakRSTa-aSTamagadhRtikaM dustapaM sapo'sAstIti tapasvI 'vi jatti matublopAdvidyAvAn vidyAH-prajJatyAdayaH zAsanadevatAH tAH sahAyake yasa sa vidyAvAn vajrasvAmivat , ajanavAdalepatilakaguTikAsakalabhUtAkarSaNavaikriyatvaprabhRtayaH siddhayaH tAbhiH siddhayati smeti siddhaH, kavate-navanavabhazIvadayAdigdhaiH pAkAtirekarasanIyarasarasyAsvAdameduritasahRdayahRdayAnandainiHzeSabhASAvaidagdhyayahayargadyapadyaprabandhairvarNanaM karotIti kaviH, ete prAvacanyAdayo'STau prabhAvayanti-svataH prakAzakakhabhAvameva dezakAlAdyaucityena sahAyakaraNAtpravacanaM prakAzayantIti prabhAvakAH kathitAH, teSAM ca karma prabhAvanA, |sA ca samyaktvaM nirmalIkarotIti, anyatra punaranyathA'STau prabhAvakA uktAstathAhi-"aisesaiDi 1 dhammakahi 2 vAI 3 Ayariya 4 4khavaga 5 nemittI 6 / vijjA 7 rAyAgaNasaMmayA 8 ya titthaM pabhAvaMti // 1 // " [atizeSardhayo dharmakathako vAdI AcAryaH ApakaH naimittikaH vidyAsiddhaH rAjagaNasaMmatazca tIrtha prabhAvayanti // 1 // ] tatra atizeSA-avadhimanaHparyayajJAnAmA~SadhyAdayo'tizayAste tairvA | // 276 Rddhiryasya so'tizeSaddhiH, rAjasammatA-nRpavallabhAH gaNasammatA-mahAjanAdibahumatA iti // 934 // bhUsaNa'tti vyAcikhyAsurAha For Private Personal Use Only Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ *% % % -CASSTORIES % jinazAsane-arhaddarzanaviSaye etacca sarvatra sambadhyate kuzalatA-naipuNyaM, tadvazena hi nAnAprakArairupAyaiH sukhenaiva paraM pratibodhayatIti, tathA prabhavati jainendra zAsanaM tasya prabhavataH prayojakatvaM ca prabhAvanA, sA cASTadhA prabhAvakabhedena prAgevoktA, yatpunarihopAdAnaM tadasyAH svaparopakAritvena tIrthakaranAmakarmanibandhanatvena ca prAdhAnyakhyApanArtha, tathA AyatanaM dvidhA-dravyato bhAvatazca, tatra dravyato jinagRhAdi bhAvatastu jJAnadarzanacAritrAdhArAH sAdhvAdayaH tasyAsevanaM-paryupAstiH, strItvaM ca prAkRtatvAditi, tathA sthiratA-jinadharma prati calitacittasya parasya sthiratvApAdanaM svasya vA paratIrthikasamRddhidarzane'pi jinapravacanaM prati niSpakampatA, tathA bhaktiH-pravacane vinayavaiyAvRttyarUpA pratipattiH, ete samyaktvasya dIpakA:-prabhAsakA uttamAH-pradhAnA guNA-bhUSaNAni, etairguNaiH samyaktvamalakiyata iti bhAvaH // 935 // 'lakkhaNapaMcavihasaMjuttati vivRNvannAha-'uvasame'tyAdi, aparAdhavidhAyinyapi kopaparivarjanamupazamaH, sa ca kasyacitkaSAyapariNateH kaTukaphalAvalokanAdbhavati kasyacitpunaH prakRtyaiveti, tathA narAmarasukhaparihAreNa muktisukhAbhilASaH saMvegaH, samyagdRSTirhi narendrasurendrANAM viSayasukhAni duHkhAnuSaGgAd duHkhatayA manyamAno mokSasukhameva sukhatvena manyate'bhilaSati ceti, tathA nArakatiryagAdisAMsArikadu:4 khebhyo nirviSNatA nirvedaH, samyagdarzanI hi duHkhAtigahane saMsArakArAgAre gurutarakarmadaNDapAzikaistathA tathA kadarthyamAnaH pratikartuma& kSamo mamatvarahitazca duHkhena nirviSNo bhavati, anye tu saMvego bhavavirAgaH nirvedo mokSAmilASa ityanayorarthavyatyayamAhuH, tathA duHkhi teSu prANiSvapakSapAtena duHkhaprahANecchA dayA anukampA, pakSapAtena tu karuNA svaputrAdau vyAghrAdInAmapyastyeva, sA cAnukampA dravyato bhAvatazca bhavati, dravyataH satyAM zaktau duHkhapratikAreNa bhAvata ArdrahRdayatveneti, tathA astIti matirasvetyAstikaH tasya bhAvaH karma vA AstikyaM, tattvAntarazravaNe'pi jinagaditatattvaviSaye nirAkAGkSA pratipattiH, etAnyupazamAdIni paJca samyaktve-samyaktvaviSayANi lakSaNAni, % % A-va Jain Education Interfation For Private Personal use only Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 941 // 277 // etaiH parasthaM parokSamapi samyaktvaM samyagupalakSyata iti // 936 // 'chavvihajayaNa'tti vyAkhyAnayannAha-'no anne'yAdi, 'nevetyAdi, 148 saManyatIthikAn-paradarzaninaH parivrAjakabhikSubhautikAdIn anyatIrthikadevAMzca-rudra viSNusugatAdIn tathA svadevAnapi-arhatpratimAlakSaNAn jJAdvAra kutIrthikaiH-digambarAdimirgRhItAn-khIkRtAn bhautikAdibhirvA parigRhItAn mahAkAlAdIn 'no' naiva vande vA na ca 'namasyAmi' gA. 926namaskaromi, tadbhaktAnAM mithyAtvAdisthirIkaraNAt , tatra vandanaM-zIrSAbhivAdanaM namaskaraNaM-praNAmapUrvakaM prazastadhvanibhirguNotkIrtanaM, tathA * anyatIrthikaiH pUrvamanAlaptaH san tAnnaivAlapAmi nApi saMlapAmi, tatra AGa ISadarthatvAd ISadbhASaNamAlApanaM punaH punaH sambhASaNaM saMla-18 panaM, tatsambhASaNe hi taiH saha paricayaprAptyA tatprakriyAzravaNadarzanAdimirmidhyAtvodayo'pi syAt, prathamAlaptena tvasambhramaM lokApavAdabhayAt kiJcitsvalpaM vAcyamapIti, tathA teSAM-anyatIthikAnAM dadAmi nAzanAdikaM-azanapAnakhAdimasvAdimavastrapAtrAdikaM, tahAne hyA| tmano'nyeSAM ca pazyatAM teSu bahumAnasadbhAvAttadaiva mithyAtvagamanaM, iha ca paratIthikAnAmazanAdidAnamanukampAM vihAya pratiSiddhaM, anukampAgocarApannaM tu teSAmapi dAnaM dAtavyaM, yata uktam- savvehiMpi jiNehiM dujayajiyarAgadosamohehiM / sattANukaMpaNahA dANaM na kahiMpi paDisiddhaM // 1||"[srvairpi jinairjitadurjayarAgadveSamohaiH / sattvAnukampAyai dAnaM na kutrApi pratiSiddhaM // 1 // ] tathA teSAmeva -paratIrthikadevAnAM tatparigRhItajinapratimAnAM ca pUjAdinimittaM na preSayAmi gandhapuSpAdikaM AdizabdAdvinayavaiyAvRttyayAtrAsnAtrAdikaM ca teSAM na karomIti, etatkaraNe hi lokAnAM mithyAtvaM sthirIkRtaM syAt , etAbhiH paratIrthikAdivandananamaskaraNAlapanasaMlapanAzanAdidA // 277 // nagandhapuSpAdipreSaNalakSaNAbhiH SaDviyatanAbhiryatamAnaH samyaktvaM nAtikramatIti / / 937-938||'chaagaar'ti vitanvannAha-rAyAbhiogo' ityAdi, tatrAbhiyojanaM-anicchato'pi vyApAraNamabhiyogaH rAjJo-nRpaterabhiyogo rAjAbhiyogaH, gaNa:-khajanAdisamudAyastasyA ARREARSAARCARECHECK Jan Education International For Private Personal Use Only Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhiyogo gaNAbhiyogaH, balaM balavato haThaprayogastenAbhiyogo balAbhiyogaH, surasya - kuladevatAderabhiyogaH surAbhiyogaH, kAntAraM - araNyaM tatra vRtti:- vartanaM nirvAhaH kAntAravRttiH yadvA kAntAramapi bAdhAhetutvAdiha bAdhAtvena vivakSitaM tataH kAntAreNa bAdhayA vRttiH - prANavarttanarUpA kAntAravRttiH, kaSTena nirvAha itiyAvat, guravo - mAtRpitRprabhRtayaH, yaduktaM ' mAtA pitA kalAcAryA, eteSAM jJAtayastathA / vRddhA dharmopadeSTAro, guruvargaH satAM mataH // 1 // teSAM nigraho - nirbandhaH, tadetAH SaT chiNDikA-apavAdA jinazAsane bhavanti idamatra tAtparyam - pratipannasamyaktvasya paratIrthika vandanAdikaM yatpratiSiddhaM tadrAjAmiyogAdibhiretaiH SaGgiH kAraNairbhaktiviyuktaM dravyataH samAcarannapi | samyatvaM nAticaratIti // 939 // ' chanbhAvaNabhAviyaM' ti vyAkhyAtumAha- 'mUlaM dAra 'mityAdi, dviSaTkasyApi - dvAdazabhedasyApi paJcANuvratatriguNavratacatuH zikSAtratarUpasya cAritradharmasya idaM samyaktvaM mUlaM kAraNamityarthaH parikIrtitaM kathitaM, tIrthakarAdibhiriti sarvatra sambandhaH, yathA hi mUlavirahitaH pAdapaH pracaNDapavanaprakampitastatkSaNAdeva nipatati, evaM dharmatarurapi sudRDhasamyaktvamUlavihInaH kutIrthikamatamArutAndolitaH sthairyaM nAsAdayediti, 'dAraM'ti dvAramitra dvAraM pravezamukhamiti bhAvaH, yathA hi akRtadvAraM nagaraM samantataH prAkAravalayaveSTitamapyanagarameva bhavati janapravezanirgamAbhAvAt evaM dharmamahApuramapi samyaktvadvArazUnyamazakyAdhigamaM syAditi, 'paiTThANaM' ti pratiSThate prAsAdo'sminniti pratiSThAnaM pIThaM, tataH pratiSThAnamiva pratiSThAnaM yathA hi payaH paryantapRthvItalagatagartApUrakarahitaH prAsAdaH sudRDho na bhavati tathA dharmadevasya harmyamapi samyaktvarUpapratiSThAnaparityaktaM nizcalaM na bhavediti, 'AhAro'tti AdhAra iva AdhAra Azraya itiyAvat yathA hi dharAtalamantareNa nirAlambaM jagadidaM na tiSThati, evaM dharmajagadapi samyaktvalakSaNAdhAravyatirekeNa nAvatiSThati, 'bhAyaNaM'ti bhAjanamiva bhAjanaM pAtramityarthaH, yathA hi kuNDAdibhAjanavizeSavivarjitaM kSIrAdivastunikurambaM vinazyati evaM dharmavastunivaho 'pi samya Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi. // 278 // * ktvabhAjanaM vinA vinAzamAsAdayediti, 'nihi'tti nidhiriva nidhiH, yathA hi niravadhinidhivyatirekeNa mahAhamaNimauktikakanakAdidravyaM na prApyate tathA samyaktvamahAnidhAnAnabhigatau cAritradharmavittamapi nirupamasukhasampAdakaM na prApyate iti, ityetAbhiH paDirbhAvanAbhirbhA 148saMvyamAnamidaM samyaktvamavilambamasamamokSasukhasAdhakaM bhavatIti / / 940 // 'chaTThANaM'ti prapaJcayitumAha-'atthI'tyAdi, asti-vidyate 3 jJAdvAra gA. 926cazabdasyAvadhAraNArthatvAdastyeva jIva iti gamyate, pratiprANi svasaMvedanapramANaprasiddhacaitanyAnyathAnupapatteH, tathAhi-na caitanyamidaM bhUtAnAM 941 lA dharmaH, taddharmatve sati pRthivyAH kAThinyasyeva tasya sarvatra sarvadA copalambhaprasaGgAt , na ca sarvatra sarvadA copalabhyate, loSThAdau mRtAva-18 sthAyAM cAnupalambhAt , nApi caitanyamidaM bhUtAnAM kArya, atyantavailakSaNyAdeva kAryakAraNabhAvasyApyanupapatteH, tathAhi-pratyakSata eva kAThinyAdikhabhAvAni bhUtAni pratIyante, caitanyaM ca tadvilakSaNaM, tataH kathamanayoH kAryakAraNabhAvaH ?, tanna bhUtadharmo bhUtakArya vA caitanyaM, atha cAsti pratiprANi svasaMvedanapramANasiddhaM, ato yasyedaM sa jIva iti, anena ca nAstikamatamapahastitaM 1 / 'nicco tti sa ca | jIvo nityaH-utpattivinAzavirahitaH, tadutpAdakakAraNAbhAvAt sataH sarvathA vinAzAyogAca, anityatve hi jIvasya bandhamokSAdyakAdhikaraNatvAbhAvaprasakteH, tathAhi-yadyAtmA nityo nAbhyupagamyate, kintu pUrvAparakSaNatruTitAnusandhAnA jJAnakSaNA eva, tathA satyanyasya bandho'nyasya muktiH anyasya kSudanyasya tRptiH anyo'nubhavitA'nyaH smartA anyazcikitsAduHkhamanubhavati anyo vyAdhirahito jAyate anyastapaHklezamadhisahate'paraH svargasukhamanubhavati aparaH zAstramabhyasitumArabhate'nyo'dhigatazAstrArthoM bhavati, na caitadyuktaM, atiprasaGgAditi, LI // 278 // etena zauddhodanisiddhAntadhvAntamapadhvastaM 2 / 'kuNaitti sa ca jIvaH karoti mithyAtvAviratikaSAyAdibandhahetuyuktatayA tattatkarmANi nivartayati, pratiprANipratItavicitrasukhaduHkhAdyanubhavAnyathAnupapatteH, tathAhi loke sukhaM duHkhaM vA citramanubhUyate, na caiSa citrasukha Join Education International For Private Personel Use Only Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ duHkhAnubhavo nihetukaH, sarvadA sadbhAvAbhAvaprasaGgAt , 'nityaM sattvamasattvaM vA'he toranyAnapekSaNAt' / iti nyAyAt , tasmAdasya sukhaduHkhAnubhavasya svakRtameva karma heturiti siddho jIvaH karmaNAM karteti kApilapratikalpanApratikSepaH, nanvayaM jIvaH sukhAbhilASI-na kadAcanApyAtmano duHkhamAzAste tato yadi svakarmaNAmeSa kartA tataH kathaM duHkhaphalaM karma karoti ?, ucyate, yathA hi rogI roganivRttimicchannapi rogAbhibhUtatvAd apathyakriyAnibandhanaM bhAvinamapAyaM jAnannapi cApathyakriyAmAsevate tadvadeSo'pi jIvo mithyAtvAdyabhibhUtatvAt kathaMcit jAnannapi duHkhaphalaM karma karotIti 3 / 'kayaM ca veei'tti sa ca jIvaH kRtaM-svayamabhinirvartitaM zubhAzubhaM karma vedayate-khayamevopabhuGkte anubhavalokAgamapramANatastathaivopapadyamAnatvAt , tathAhi-yadi svayaMkRtakarmaphalabhoktRtvaM jIvasya nAbhyupagamyate tataH sukhaduHkhAnubhavo muktAkAzayoriva tasya na syAt , sukhaduHkhAnubhavakAraNasAtAsAtavedanIyakarmopabhogAbhAvAt , asti cAyaM sukhaduHkhAnubhavaH pratiprANi svasaMvedanapramANasiddhatvAt , loke'pyeSa jIvaH prAyo bhoktA siddhaH, tathAhi-sukhinaM kaJcana puruSaM dRSTvA loke vaktAro bhavanti-puNyavAneSa yaditthaM sukhamanubhavatIti, tathA AgameSu ca jainetareSu bhoktA siddhaH 'savvaM ca paesatayA muMjai kammamaNubhAvao bhaiyaM' [ sarva ca pradezatayA bhujyate karma, anubhAvato bhAjyaM / ] tathA 'nAbhuktaM kSIyate karma, koTikalpazatairapi / ityAdivacanAt , na caivaM lokapratItAvAgameSu vA vartamAneSu kasyacidvivekacakSuSo vipratipattirasti, kRtavaiphalyaprasaGgAt, na caitadyujyate, vaNikkRSIvalAdInAM svakRtazubhAzubhakarmaphalabhogasya sAkSAdeva darzanAt , tathA ca sati siddha eSa jIvaH svakRtakarmaNAM bhokteti, anena cAbhoktajIvavAdI durnayo nirAkRtaH 4 / 'asthi nivANaM ti asya jIvasyAsti-vidyate nirvANaM-mokSaH, sata eva jIvasya rAgadveSamadamoha janmajarArogAdiduHkhakSayarUpo'vasthAvizeSa itiyAvat , etena pradIpanirvANakalpamabhAvarUpaM nirvANamityAdyasaGgataM saGgirantaH saugatavizeSA vyudastAH, For Private & Personel Use Only Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sAroddhAre tattvajJA navi0 // 279 // te hi pradIpasyevAsya jIvasya sarvathA dhvaMsa eva nirvANamAhuH, tathA ca tadvacaH - "dIpo yathA nirvRtimabhyupeto, naivAvaniM gacchati nAntarikSam / dizaM na kAJcidvidizaM na kAzcit, snehakSayAtkevalameti zAntim // 1 // jIvastathA nirvRtimabhyupeto, naivAvaniM gacchati nAntarikSam / dizaM na kAJcidvidizaM na kAJcit kezazyAtkevalameti zAntim // 2 // etaccAyuktaM, dIkSAdiprayAsavaiyarthyAt pradIpadRSTAntasyApyasiddhatvAt, tathAhi--na pradIpAnalasya sarvathA vinAzaH, kintu tathAvidhapudgalapariNAmavaicitryAtta eva pAvakapudgalA bhAsvaraM rUpaM parityajya tAmasaM rUpAntaramApnuvanti, tathA ca vidhyAte pradIpe'nantarameva tAmasapudgalarUpo vikAraH samupalabhyate, ciraM cAsau purastAdyannopalabhyate tatsUkSmasUkSmatara pariNAmasadbhAvAdajanarajovat, aJjanasya hi pavanenApahiyamANasya yatkRSNaraja uDDIyate tadapi pariNAmasaukSmyAnopalabhyate na punarasantvAditi, tato yathA'nantaroktasvarUpaM pariNAmAntaraM prAptaH pradIpo nirvANa ityucyate tathA jIvo'pi karmavirahitaH kevalAmUrtajIvasvarUpalakSaNaM pariNAmAntaraM prApto nirvANamucyate, tasmAt duHkhAdikSayarUpA sato'vasthA nirvANamiti sthitaM 5 / 'atthi ya mokkhovAo'tti asti ca mokSasya - nirvRtterupAyaH - samyaksAdhanaM, samyagdarzanajJAnacAritrANAM muktisAdhakatayA ghaTamAnakatvAt, tathAhi sakalamapi karmajAlaM midhyAtvAjJAnaprANihiMsAdihetukaM tatastatpratipakSatayA samyagdarzanAdyabhyAsaH sakalakarmanirmUlanAya prabhaviSNureva na caivaM midhyAdRSTipraNIto'pyupAyo muktisAdhako bhaviSyatIti vAcyaM tasya hiMsAdidoSakaluSitatvena saMsArakAraNa- 8 tvAt anenApi mokSopAyAbhAvapratipAdaka durnayanyakkAraH kRtaH 6 / etAnyAtmAstitvAdIni SaT samyaktvasthAnAni samyaktvameSu satsveva bhavatIti bhAvaH, atra ca pratisthAnakamAtmAdisiddhaye bahu vaktavyaM tattu nocyate pranthagahanatAprasaGgAditi 148 / / 941 // idAnIM 'ega vihAi dasavihaM sammattaM' ye konapazcAzadadhikazatatamaM dvAramAha // 279 // samyaktava syaikAdi bhedAH gA. 942962 Inelibrary.org Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ egaviha 1 duhi 2 tivihaM 3 cauhA 4 paMcaviha 5 dasavihaM 6 sammaM / daddAi kAragAI uvasamabheehi vA sammaM // 942 // egavihaM sammaruI 1 nisagga'bhigamehi 2 taM bhaveduvihaM / tivihaM taM khAI 3 ahavAvi hu kAragAIhiM // 943 // sammattamIsa micchattakammakkhayao bhAMti taM khaiyaM / micchattakhaovasamA khAovasamaM vavaisaMti // 944 // micchattassa uvasamA uvasamayaM taM bhAMti samayannU / taM uvasamaseDhIe AimasammattalAbhe vA // 945 // vihiANuTThANaM puNa kAragahi rogaM tu saddahaNaM / micchaddddiTThI dIvai jaM tatte dIvagaM taM tu // 946 // khaiyAI sAsAyaNasahiyaM taM cavihaM tu vinneyaM / taM sammatta bhaMse micchattA''pattirUvaM tu // 947 // veyayasaMjuttaM puNa evaM ciya paMcahA viNiddidvaM / sammattacarimapoggalaveyaNakAle tayaM hoi // 948 // evaM ciya paMcavihaM nisaggAbhigamabheyao dasahA / ahavA nisaggaruI iccAi jamAgame bhaNiaM // 949 // nissaggu 1 vaesaI 2 ANaruI 3 sutta 4 bIya 5 ruImeva / ahigama 6 vitthAraruI 7 kiriyA 8 saMkheva 9 dhammaruI 10 // 950 // jo jiNadiTThe bhAve cavihe sahahei sayameva / emeva nannahatti ya nisaggarutti nAyo / / 951 // ee ceva u bhAve uvaiTThe jo pareNa saddahai / chaumattheNa jiNeNa va uvaesaruitti nAyo / / 952 // rAgo doso moho annANaM jassa avagayaM hoi / ANAe royaMto so khalu ANAruI nAma // 953 // jo suttamahito sueNamogAhaI u sammattaM / Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi. samyaktvasyaikAdi bhedAH gA. 942962 . aMgeNa bAhireNa ya (u) so suttaruitti nAyabo // 954 // egapae'NegAiM payAI jo pasaraI u sammatte / udaeva tillabiMdU so bIyaruitti nAyavo // 955 // so hoi ahigamaruI suyanANaM jassa atthao diDhe / ekkArasa aMgAI painnagA dihivAo ya // 956 // davANa savabhAvA savvapamANehiM jassa uvaladdhA / sabAhiM nayavihIhiM vitthAraruI muNeyavo // 957 // nANe daMsaNacaraNe tavaviNae saccasamiiguttIsu / jo kiriyAbhAvaruI so khalu kiriyAruI nAma // 958 // aNabhiggahiyakudiTThI saMkhevaruitti hoi nAyavo / avisArao pavayaNe aNabhiggahio ya sesesuM // 959 // jo atthikAyadhamma suyadhamma khalu carittadhammaM ca / saddahai jiNAbhihiyaM so dhammaruitti nAyavo // 960 // AIpuDhavIsu tisu khaya 1 uvasama 2 veyagaM 3 ca sammattaM / vemANiyadevANaM paNiditiriyANa emeva // 961 // sesANa nArayANaM tiriyatthINaM ca tivihadevANaM / natthi hu khaiyaM samma annesiM ceva jIvANaM // 962 // ekavidhaM dvividhaM trividhaM caturdhA paJcavidhaM dazavidhaM samyaktvaM bhavatIti zeSaH, tatra ekavidhaM tattvArthazraddhAnalakSaNaM samyaktvaM, etaccAnuktamapyavivakSitopAdhibhedatvena sAmAnyarUpatvAdavasIyate ityasyAM gAthAyAM na vivRttaM, dvividhAdi tu na jJAyate ityullekhamAha-'dabAI' ityAdi, dvividhaM dravyAdibhedataH, tatra ca 'dabatti sUcAmAtratvAd dravyato bhAvatazca, dravyato vizodhivizeSeNa vizuddhikRtA mithyAtvapudgalA eva, bhAvatastu tadupaSTambhopajanito jIvasya jinoktatattvarucipariNAmaH, AdizabdaH prakArAntarairapi dvividhatvadarzanArthaH, tena naizca // 28 // For Private Personel Use Only Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yikavyAvahArikabhedataH paugAlikApaudgalikabhedato naisargikAdhigamikabhedato'pi ca dvividhamiti, tatra yaddezakAlasaMhananAnurUpaM yathAzakti || yathAvatsaMyamAnuSThAnarUpaM maunaM-avikalaM munivRttaM tannaizcayikaM samyaktvaM, vyAvahArikaM tu samyaktvaM na kevalamupazamAdiliGgagamyaH zubhA|tmapariNAmaH kiMtu samyaktvaheturapi arhacchAsanaprItyAdiH kAraNe kAryopacArAtsamyaktvaM, tadapi hi pAramparyeNa zuddhacetasAmapavargaprAptiheturbhavatIti, uktaM ca 'jaM moNaM taM sammaM jaM samma tamiha hoi moNaM tu / nicchayao iyarassa u samma sammattaheUvi ||1||ynmaunN tatsamyaktvaM yatsamyaktvaM tadiha bhavati maunameva / nizcayasya itarasya tu samyaktvaheturapi samyaktvaM // 1 // ] vyavahAranayamatamapi ca pramANaM, tabalenaiva tIrthapravRtteH, anyathA taducchedaprasaGgAt , taduktaM-'jai jiNamayaM pavajaha tA mA vavahAranicchayaM muyaha / vavahAra-| | naocchee titthuccheo jao'vassaM // 1 // " [yadi jinamataM pratipadyase tarhi vyavahAranizcayau mA muJca / vyavahAranayocchede tIrthocchedo || yato'vazyaM / / 1 // ] iti, tathA apanItamithyAsvabhAvasamyaktvapujagatapudgalavedanasvarUpaM kSAyopazamikaM paudgalikaM, sarvathA mithyAtvamizrasamyaktvapujapudgalAnAM kSayAdupazamAJca jAtaM kevalajIvapariNAmarUpaM kSAyikamApazamikaM cApaudgalikaM, naisargikAdhigamike punarapre vakSyete, tathA 'trividhaM kArakAdi' kArakarocakadIpakabhedataH, 'uvasamabheehiM vatti vAzabdaH traividhyasyaiva prakArAntarapradarzanArthaH, bahuvacanaM ca |gaNArtha, tatatrividhaM caturvidhaM paJcavidhaM dazavidhaM ca samyaktvamupazamAdibhirbhedairbhavatIti, idamuktaM bhavati-aupazamikakSAyikakSAyopazami kabhedAt trividhaM, aupazamikakSAyikakSAyopazamikasAsvAdanabhedAccaturvidhaM, aupazamikakSAyikakSAyopazamikasAsvAdanavedakabhedAtpaJcavidhaM, | etadeva pratyeka nisargAdhigamabhedAddazavidhamiti, kathaM punardvividhAdibhedaM samyaktvamityAha-samyag-avaiparItyena AgamoktaprakAreNa, na tu |svamatiparikalpitabhedairiti bhAvaH // 942 // athainAmeva gArthA sphuTataraM vyAkhyAnayannAha-ekavidhaM-ekaprakAramupAdhibhedAvivakSayA nirbha Jain Education Lerriatore For Private & Personel Use Only Sawwiljainelibrary.org Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 156 samyaktva syaikAdi bhedAH gA.942. 962 prava0 sA- damityarthaH, 'samyag ruciH' samyag-ajJAnasaMzayaviparyAsanirAsena idameva tattvamiti nizcayapUrvikA jinoditajIvAdipadArtheSvabhiprItiH, roddhAre jinoktAnusAritayA tattvArthazraddhAnarUpamekavidhaM samyaktvamiti bhAvaH, tathA nisargAdhigamAbhyAM tat-samyaktvaM bhaved dvividhaM, tatra nitattvajJA- | sargaH-khabhAvo gurUpadezAdinirapekSastasmAtsamyaktvaM bhavati, yathA nArakAdInAM, adhigamo-gurUpadezAdistasmAtsamyaktvaM bhavatIti pratInavi0 tameva, ayamabhiprAyaH-tIrthakarAgupadezadAnamantareNa svata eva jantoryatkopazamAdibhyo jAyate tannisargasamyaktvaM, yatpunastIrthakarAyupa dezajinapratimAdarzanAdibAhyanimittopaSTambhataH karmopazamAdinA prAdurbhavati tadadhigamasamyaktvamiti, tathA trividhaM tat-samyaktvaM kssaayi||281|| kAdi, athavA trividhaM kArakAdi / / 943 // tatra kSAyikakSAyopazamike vyAkhyAtumAha-samyaktvamizramithyAtvakarmakSayANanti tIrthakaragaNadharAH kSAyika samyaktvaM, trividhasyApi darzanamohanIyasya kSayeNa-nirmUlocchedena nirvRttaM kSAyikaM, asamarthaH-anantAnubandhikaSAyacatuSTayakSayAnantaraM mithyAtvamizrasamyaktvapujalakSaNe trividhe'pi darzanamohanIyakarmaNi sarvathA kSINe kSAyika samyaktvaM bhavatIti, tathA mithyAtvasya-mithyAtvamohanIyakarmaNa udIrNasya kSyAdanudIrNasya copazamAtsamyaktvarUpatApattilakSaNAdviSkambhitodayasvarUpAcca kSAyopaza|mikaM samyaktvaM vyapadizanti-kathayanti, idamuktaM bhavati-yadudIrNa-udayamAgataM midhyAtvaM tadvipAkodayena veditatvAt kSINa-nirjIrNa, hAyaca zeSaM sattAyAmanudayAgataM vartate tadupazAntaM, upazAntaM nAma viSkambhitodayamapanItamithyAsvabhAvaM ca, mithyAtvamizrapujAvAnitya [viSkambhitodayaM zuddhapujamAzritya punarapanItamithyAtvasvabhAvamityarthaH, tadevamudIrNasya mithyAtvasya zrayeNa anudIrNasya copazamena nirvRttatvAt truTitarasaM zuddhapujalakSaNaM mithyAtvamapi kSAyopazamikaM samyaktvamucyate, zodhitA hi mithyAtvapudgalA atisvacchavastramiva dRSTeryathA'vasthitatattvarucyadhyavasAyarUpasya samyaktvasyAvArakA na bhavanti, ataste'pyupacArataH samyaktvamucyante iti // 944 // athaupaza // 281 // Jain Education mammonal For Private Personal Use Only T w w.jainelibrary.org Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SAROKAROCRORSCRATEGIRECACOCK mikaM samyaktvamAha-mithyAtvasya-mithyAtvamohanIyasya karmaNo ya upazamo-vipAkapradezarUpatayA dvividhasyApyudyasya bhasmacchannavahnivadviSkambhaNaM tasmAt 'ubasamayaMti prAkRtazailyA aupazamikaM tatsamyaktvaM bhaNanti samayajJAH-siddhAntavedinaH, tatpunarupazamazreNyAmaupapazamikI zreNimanupraviSTasya sato jantoranantAnubandhiSu darzanatrike copazamaM nIte bhavati, kimupazamazreNigatasyaivaitadbhavati ?, netyAha 'Aime'tyAdi, AdimaH-prathamo'nAdimithyAdRSTeH sato jIvasya yo'sau samyaktvalAbhastasmin vA aupazamikaM samyaktvaM bhavati / iha 5 khavanAdimithyAdRSTiH kazcidAyurvarjasaptakarmaprakRtidhvanAbhoganirvartitena yathApravRttikaraNena kSapayitvA pratyeka palyopamAsaGkhyeyabhAganyUnasA-5 garopamakoTIkoTipramANatAM nItAsu apUrvakaraNena 'bhannai karaNaM tu pariNAmoM' itivacanAddhyavasAyavizeSarUpeNAtiprakRSTadhanarAgadveSapariNAmajanitasya banAzmavad durbhedyasya karmagranthermedaM vidhAyAnivRttikaraNaM pravizati, tatra ca pratisamayaM vizuddhyamAnastAnyeva karmANi nirantaraM kSapayan udIrNa mithyAtvaM vedayan anudIrNasya tu tasyopazamalakSaNamantarmuhUrttakAlamAnamantarakaraNaM pravizati, tasya cAyaM vidhiHyaduta antarakaraNasthitemadhyAddalikaM gRhItvA prathamasthitau dvitIyasthitau ca prakSipati, evaM ca pratisamayaM tAvatprakSipati yAvadantarakaraNadalikaM sakalamapi kSIyate, antarmuhUrtena ca kAlena sakaladalikakSayaH, tatastasminnanivRttikaraNe'vasite udIrNe ca mithyAtve'nubhavataH kSINe anudIrNe ca pariNAmavizuddhivizeSato viSkambhitodaye UparadezakalpaM mithyAtvavivaramAsAdya aupazamikaM samyaktvamadhigacchati, tasmiMzca | sthitaH sattAyAM vartamAnaM mithyAtvaM vizodhya pujatrayarUpeNAvazyaM vyavasthApayati, yathA hi kazcinmadanakodravAnauSadhavazena zodhayati, te ca zodhyamAnAH kecicchuddhyanti kecidarghazuddhA eva bhavanti kecitteSvapi sarvathaiva na zuddhyanti, evaM jIvo'pyadhyavasAyavizeSato jinavacanarucipratibandhakaduSTarasocchedakaraNena mithyAtvaM zodhayati, tadapi zodhyamAnaM zuddhamarghazuddhamazuddhaM ca tridhA jAyate, tatra zuddhapukhaH sarvajJadharme Jan Education in For Private Personal use only Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 // 282 // samyakpratipanyapratibandhakatvenopacArAt samyakttrapuJja ucyate, dvitIyastu ardhazuddha iti mizrapuJja ucyate, tadudaye tu jinadharme audAsInyameva bhavati, azuddhastvarhadAdiSu mithyApratipattijanakatvAnmithyAtvapujo'bhidhIyate, tadevamantarakaraNena antarmuhUrtakAlamaupazamika samyaktve'nubhUte tadanantaraM niyamAdasau kSAyopazamikasamyagdRSTirmizrI midhyAdRSTirvA bhavatItyeSa kArmagranthikAbhiprAyaH, saiddhAntikAH punarayamanAdimidhyAdRSTiH ko'pi granthibhedaM vidhAya tathAvidhatItrapariNAmopetatvenApUrvakaraNamupArUDhaH sanmithyAtvaM tripuJjIkaroti 'apubveNa tipuMjaM micchattaM kuNai kohavovamayA / ' iti vacanAt ; tato'nivRttikaraNasAmarthyAcchuddhapujapudgalAn vedayannopazamikaM samyaktvamalabdhyaiva prathamata eva kSAyopazamikasamyagdRSTirbhavati, anyastu yathApravRttyAdikaraNatrayakrameNAntarakaraNe aupazamikaM samyaktvaM labhate, puMjatrayaM tvasau na karotyeva, tatazcaupazamikasamyaktvAcyuto'vazyaM mithyAtvameva gacchatIti / nanvaupazamikasamyaktvasya kSAyopazamikasamyaktvAtko vizeSa: ?, ubhayatrApi hyavizeSeNoditaM midhyAtvaM kSINaM anuditaM copazAntamiti, ucyate, asti vizeSaH, kSAyopazamike hi samyaktve midhyAtvasya pradezAnubhavo'sti, na tvaupazamike samyaktve iti, anye tu vyAcakSate - zreNimadhyavartinyevaupazamike samyaktve pradezAnubhavo nAsti, na tu dvitIye, tathApi tatra samyaktvANvanubhavAbhAva eva vizeSa iti // 945 // idAnIM kArakarocakadIpakasamyaktvAni krame gAha-vihitasya- Agamoktasya yadanuSThAnaM karaNaM tadiha - samyaktvavicAre kArakaM samyaktvaM, ayamarthaH - yadanuSThAnaM yathA sUtre bhaNitaM tad yasmin samyaktve paramavizuddhirUpe sati dezakAla saMhananAnurUpazaktyanigUhanena tathaiva karoti tat sadanuSThAnaM kArayatIti kArakamucyate, etaca sAdhUnAM draSTavyaM tathA zraddhAnamAtraM rocakaM samyaktvaM, idamuktaM bhavati - yatsamyaktvaM sadanuSThAnaM rocayatyeva kevalaM na punaH kArayati tadrocayati tathA vizvavizuddhibhAvAdvihitAnuSThAnaM iti rocakaM, yathA zreNikAdInAM tathA yaH svayamiha mithyAdRSTirabhavyo vA kazcidaGgAra samyaktva syaikAdi bhedAH gA. 942. 962 // 282 // Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ a. sA. 48 mardakAdivat atha ca dharmakathayA mAtRsthAnAnuSThAnenAtizayena vA kenacittattvAni jinoktAni dIpayati- parasya prakAzayati yasmAttasmA - tatsamyaktvaM dIpakamucyate, nanu svayaM mithyAdRSTiratha ca tasya samyaktvamiti kathamucyate ? virodhAt ucyate, midhyAdRSTerapi satastasya yaH | pariNAmavizeSaH sa khalu pratipattRRNAM samyaktvasya kAraNaM, tataH kAraNe kAryopacArAt samyaktvamityucyate, yathA''yurdhRtamityadoSaH // 946 // atha caturvidhaM samyaktvamAha - 'khaiye 'tyAdi, tadeva kSAyikAditrividhaM samyaktvaM sAsvAdanasahitaM caturvidhaM vijJeyaM, tatpunaH sAkhAdanamanantAnubandhikaSAyodayena samyaktvasyopazamikAkhyasya bhraMze - hAse mithyAtvAprAptirUpamavaseyaM, iyamatra bhAvanA - ihAntarakaraNe aupazamikasamyaktvA - ddhAyAM jaghanyataH samayazeSAyAmutkRSTatastu paDAvalikAzeSAyAM vartamAnasya kasyacidanantAnubandhikaSAyodayaH sampadyate, tatastena kaSAyodayenaupazamikasamyaktvA zyavamAnasya mithyAtvamadyApyaprApnuvato'trAntare jaghanyataH samayamutkRSTatastu SaDAvalikAH sAsvAdanasamyaktvaM bhavati, | paratastvasau niyamena midhyAtvodayAnmithyAdRSTirbhavatIti // 947 // samprati paJcavidhaM samyaktvamAha - 'veyaye' tyAdi, etadeva pUrvoktaM caturvidhaM samyaktvaM vedakasamyaktvasaMyuktaM punaH paJcadhA - paJcavidhaM vinirdiSTaM - vizeSataH kathitaM vItarAgaiH, taJca vedakasamyaktvaM samyaktvapuJjasya bahuta| rakSapitasya caramapudgalAnAM vedanakAle - prAsasamaye bhavati, vedayati-anubhavati samyaktvapudgalAn iti vedaka:- anubhavitA, tadanarthAntarabhUtatvAt samyaktvamapi vedakaM yathA Ahiyata ityAhArakaM tathA vedyata iti vedakaM, idamatra tAtparyam - kSapakazreNiM pratipannasyAnantAnubandhi| kaSAyacatuSTayamapi kSapayitvA midhyAtvamizrapujeSu sarvathA kSapiteSu samyaktvapu jamapyudIyadIryAnubhavena nirjarayato niSThitodIraNIyasya caramaprAse'vatiSThamAne'dyApi samyaktvapuJjapudgalAnAM kiyatAmapi vedyamAnatvAdvedakaM samyaktvamupajAyate iti / atrAha - nanvevaM sati kSAyo: | pazamikena sahAsya ko vizeSa: ?, samyaktvapu apudgalAnubhavasyobhayatrApi samAnatvAt satyaM kintvetadazeSoditapudgalAnubhUtimataH proktaM, 2 Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJA navi0 // 283 // | itarattUkttiAnuditapudgalasyaitanmAtrakRto vizeSaH, paramArthatastu kSAyopazamikamevedaM, caramagrAsazeSANAM pudgalAnAM kSayAcaramagrAsavartinAM tu mithyA- sasyatvasvabhAvApagamalakSaNasyopazamasva sadbhAvAditi // 948 // atha dazavidhaM samyaktvamAha-'eya'mityAdi, etadevAnantaroditaM paJcavidhaM samyaktvaM syaikAdi| nisargAdhigamabhedAbhyAM dazadhA bhavati, kSAyikakSAyopazamikaaupazamikasAsvAdanavedakAnAM pratyekaM nisargato'dhigamatazca jAyamAnatvAdaza vidha- 8 bhedAH tvamityarthaH, athaveti prakArAntaropadarzanArthaH nisargarucirupadezarucirityAdirUpatayA yadAgame-prajJApanAdau pratipAditaM tena ca dazavidhatva- gA.942. mavagantavyam // 949 // tadevAha-'nisaragu'ityAdi, atra rucizabdaH pratyeka yojyate tato nisargarucirupadezaruciriti draSTavyam , atra nisarga:- // 962 svabhAvastena ruciH-jinapraNItatattvAmilASarUpA yasya sa nisargaruciH 1 upadezo-gurvAdimirvastutattvakathanaM tena ruci:-uktasvarUpA yasya sa upadezaruciH 2 AjJA-sarvajJavacanAtmikA tasyAM ruci:-abhilASo yasya sa AjJAruciH 3 'suttabIyaruimeva'tti atrApi rucizabdaH pratyekamamisambadhyate, sUtra-AcArAyaNapraviSTaM aGgabAhyaM cAvazyakadazavaikAlikAdi tena ruciryasya sa sUtraruciH 4 bIjamiva bIjaM yade| kamapyanekArthaprabodhotpAdakaM vacaH tena ruciryasya sa bIjaruciH 5, anayozca padayoH samAhAradvandvaH tena napuMsakanirdezaH, eveti samuccaye, 'ahigamavitthArarui'tti atrApi rucizabdasya pratyekamabhisambandhaH, tato'dhigamarucirvistArarucizca, tatrAdhigamo-viziSTaM parijJAnaM tena ruciryasyAsAvadhigamaruciH6 vistAro-vyAsaH sakaladvAdazAGgasya nayaiH paryAlocanamiti bhAvaH tenopabRMhitA ruciryasya sa vistAraruciH 7 'kiriyAsaMkhevadhammarui'tti rucizabdasyAtrApi pratyekamamisambandhAt kriyAruciH saGkeparucidharmaruciriti draSTavyaM, tatra kriyA-samya ksaMyamAnuSThAnaM tatra ruciryasya sa kriyAruciH 8 saGkepaH-saGgrahastatra ruciryasya vistarArthAparijJAnAt sa saddheparuciH 9 dharme-astikAyadharme 1 zrutadharmAdau vA ruciryasya sa dharmaruciH, yaha samyaktvasya jIvAnanyatvenAbhidhAnaM tadguNaguNinoH kazcidananyatvakhyApanArthamiti gAthA X 82 // Jan Education te For Private Personal use only X w .jainelibrary.org Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SAE+% sngkepaarthH||950|| vyAsArtha tu svata eva sUtrakRdAha-'jo'ityAdi, yo jinadRSTAn-tIrthakaropalabdhAn bhAvAna-jIvAdipadArthAzcaturvidhAna-4 dravyakSetrakAlabhAvabhedato nAmasthApanAdravyabhAvabhedato vA catuSpakArAn svayameva-paropadezanirapekSaM jAtismaraNapratibhAdirUpayA svamatyaiva zraddadhAti, kenollekhena zraddadhAti ? tata Aha-evamevaitat jIvAdi yathA jinaidRSTaM nAnyatheti, caH samuccaye, eSa nisargarucitivyaH // 951 upadezarucimAha-ee'ityAdi, etAMzcaiva anantaroktAna tuH pUraNe bhAvAn-jIvAdInupadiSTAn-kathitAn pareNa-anyena zraddadhAti-tatheti 8 pratipadyate, kIdRzena pareNa ?-chAdayatIti chadma-ghAtikarmacatuSTayaM tatra tiSThatIti chadmastha:-anutpannakevalastena jayati rAgAdIniti jinastena ca-utpannakevalajJAnena tIrthakRdAdinA, chadmasthasya tu prAgupanyAsastatpUrvakatvAjinasya prAcuryeNa vA tathAvidhopadeSTuNAM, sa IdRkkimityAha-upadezaruciriti jnyaatvyH||952|| AjJArucimAha-rAgo'ityAdi, rAga:-abhiSvaGgo dveSaH-aprItiH mohaH-zeSamohanIyaprakRtayaH ajJAnamithyAjJAnarUpaM yasyApagataM-naSTaM bhavati, sarvathA cAsyaitadapagamAsambhavAddezata iti gamyate, apagatazabdasya liGgavipariNAmato rAgAdibhiH pratyekamamisambandhaH, etadapagamAca 'ANAe'tti avadhAraNaphalatvAdvAkyasya AjJayaiva kevalayA tIrthakarAdisambandhinyA rocamAnaH-kacidapi kugrahAbhAvAt pravacanoktamarthajAtaM tatheti pratipadyamAno mASatuSAdivat sa khalu-nizvitamAjJAruciH nAmetyabhyupagame ttshcaajnyaaruciritybhyupgntvyH||953|| sUtrarucimAha-'josutte'ityAdi, yaH sUtraM AgamamadhIyAnaH paThan zruteneti-sUtreNa tenaivAdhIyamAnena aGgena-aGgapraviSTenAcArAdinA bAhyena ca-aGgavAhyena AvazyakAdinA samyaktvamavagAhate-prApnoti tuzabdasyAdhikArthasUcakatvAtprasannaprasannatarAdhyavasAyazca bhavati sa govindavAcakavat sUtraruciriti jnyaatvyH||954|| bIjarucimAha-ege'tyAdi,ekena padena prakramAjIvAdinA avagatena anekAni padAni prAkRtatvena vibhaktivyatyayAdanekeSu-bahuSu padeSu-jIvAdiSu yaH prasarati-vyApitayA gacchati samyaktvamityanena ruciratropalakSitA EXAMACROSAROKAR Jan Education Intematon For Private Personal Use Only Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ M bhedAH prava0 sA || tato dharmadharmiNorabhedopacArAt AtmA samyaktvavAn san prasarati rucirUpeNa prasaratItyarthaH, yadA tu "payaraI u sammatte' iti paatthstdaa| samyaktvaroddhAre ekapadaviSaye samyaktve-rucau sati anekeSu padeSu pracarati-prakarSeNa vyApitayA gacchati rucyAtmakatvenaivetyakSarArthaH, bhAvArthastu sa eveti, syaikAditattvajJA tuzabdo'vadhAraNe, prasaratyeva, kathamityAha-udaka iva tailabinduH, kimuktaM bhavati ?-yathA udakaikadezagato'pi tailabinduH samastamudakamAkrAmati navi0 tathA tattvaikadezotpannarucirapyAtmA tathAvidhakSayopazamavazAdazeSeSu tattveSu rucimAn bhavati, sa evaMvidho bIjaruciriti jJAtavyaH, yathA hi kAgA. 942 bIjaM krameNAnekabIjAnAM janakaM evamasyApi ruciviSayo bhedato bhinnAnAM rucyantarANAmiti // 955 / / adhigamarucimAha-'so'ityAdi, yasya 962 // 284 // zrutajJAnamarthato dRSTaM, kimuktaM bhavati ?-yena zrutajJAnasyArtho'dhigato bhavati, kiM punastat zrutajJAnamityAha-ekAdazAGgAni-AcArAdIni prakIrNakAni-uttarAdhyayananandyadhyayanAdIni dRSTivAdaH-parikarmasUtrAdiH, aGgatve'pi pRthagupAdAnamassa prAdhAnyakhyApanArtha, cazabdAdupAGgAni caupapAtikAdIni, sa bhavatyadhigamaruciH // 956 // vistArarucimAha-'davANa'mityAdi, dravyANAM-dharmAstikAyAdInAmazeSANAmapi sarve bhAvAH-paryAyAH sarvapramANaiH-azeSaiH pratyakSAdibhiryasyopalabdhAH-yasya pramANasya yatra vyApArastenaiva pramANena pratItAH 'sabAhiM'ti sarvaizca nayavidhibhiH-naigamAdinayaprakAraiH, amuM bhAvamayaM amuM cAyaM nayabhedami(da i)cchatIti sa vistAraruciriti jJAtavyaH, sarvavastuparyAyaprapaJcA| vagamena tasya rucerativimalarUpatayA bhaavaat||957|| kriyArucimAha-'nANe' ityAdi, jJAne tathA darzanaM ca cAritraM ca darzanacAritraM samAhAradvandvastasmin tathA tapasi vinaye ca, tathA sarvAsu samitipu-IryAsamityAdiSu sarvAsu ca guptiSu-manoguptiprabhRtiSu 'sacca'tti pAThe tu satyA-nirupacaritAstAzca tAH samitiguptayazca, yadivA satyaM ca-avisaMvAdanayogAdyAtmakaM samitiguptayazca satyasamitiguptayastAsu yaH kriyA- // 284 // bhAvaruciH, kimuktaM bhavati ?-yasya bhAvato jJAnAdyAcArAnuSThAne rucirasti sa khalu kriyArucirnAma, iha ca cAritrAntargatatve'pi tapaH %OMOMOM45455 For Private Personal Use Only Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabhRtInAM punarupAdAnaM vizeSata eSAM muktyaGgatvakhyApanArtha // 958 // saGkeparucimAha-'aNe'tyAdi, anabhigRhItA-anaGgIkRtA kutsitA dRSTiH-saugatAdidarzanaM yena sa tathA, avizAradaH-akuzalaH pravacane-jinapraNIte zeSeSu ca-kapilAdipraNIteSu pravacaneSu anamigRhIto-na | vidyate'bhItyAbhimukhyenopAdeyatayA gRhItaM-graNaM jJAnamasyetyanabhigRhItaH, pUrvamanamigRhItakudRSTirityanena darzanAntaraparigrahaH pratiSiddhaH anena tu paradarzanaparijJAnamAtramapi niSiddhamiti vizeSaH, idamatra tAtparya-uktavizeSaNo yaH saGkepeNaiva cilAtIputravadupazamAdipadatrayeNa tattva| rucimavApnoti sa saGkeparucirucyate iti / / 959 // dharmarucimAha-'jo'ityAdi, yaH khalu jIvo'stikAyAnAM-dharmAstikAyAdInAM dharmagatyupaSTambhakatvAdirUpaM svabhAvaM zrutadharmam-aGgapraviSTAdyAgamasvarUpaM cAritradharma ca-sAmAyikAdikaM jinAbhihitaM-tIrthakaduktaM zraddadhAtitatheti pratipadyate sa dharmaruciriti jJAtavyaH, iha ca ziSyamativyutpAdanArthamitthamupAdhibhedena samyaktvabhedAbhidhAnaM, anyathA hi nisargopadezayoradhigamAdau vA phacitkeSAzcidantarbhAvo'styeveti / / 960 // atha pUrvoktAnyeva kSAyikAdIni trINi samyaktvAni prasaGgato nArakAdijIveSu cintayannAha-'AI'tyAdigAthAdvayaM, AdyAsu tisRSu pRthivISu-ratnaprabhAzarkarAprabhAvAlukAprabhAsu 'khayovasamaveyagaM'ti sUcakatvAt sUtrasya kSAyikamaupazamikaM vedakaM ca samyaktvaM bhavati, iha ca vedyante-anubhUyante zuddhasamyaktvapujapudgalA asminniti vedakaMkSAyopazamikaM samyaktvamucyate, aupazamikakSAyikasamyaktvayoH pudgalavedanasya sarvathaivAbhAvAt , yatpunaH kSapyamANasamyaktvapukhapudgalacaramagrAsalakSaNaM vedakasamyaktvaM pUrvamuktaM tadiha pRthag na vivakSitaM, pudgalavedanasya samAnatvena kSAyopazamikasamyaktva eva tasyAntarbhAvAt , || tato'yamarthaH-AdyanarakapRthivItrayavartinArakANAM kSAyikaupazamikakSAyopazamikAni trINyapi samyaktvAni sambhavantIti, tathAhi-yo'-| MnAdimithyAdRSTiArakaH prathamaM samyaktvamavApnoti tasyAntarakaraNakAle'ntarmuhUrtamaupazamikaM samyaktvaM bhavati, aupazamikasamyaktvAccAnantaraM For Private & Personel Use Only Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 962 // 285 // PCOCARRICS zuddhasamyaktvapujapudgalAn vedayatastasyApi kSAyopazamikaM samyaktvamavApyate, manuSyatiryagbhyo vA yaH kSAyopazamikasamyagdRSTi rakeSutpadyate || samyattavatasyaitatpArabhavikaM labhyate, virAdhitasamyaktvo hi SaSThIpRthivIM yAvat gRhItenApi samyaktvena saiddhAntikamatena kazcidutpadyate, kArmagra-IDII syaikAdinthikamatena tu vaimAnikadevebhyo'nyatra tiryamanuSyo vA vAntenaiva kSAyopazamikasamyaktvenotpadyate na gRhIteneti, yadA punaH kazcinmanuSyo bhedAH nArakayogyamAyurbandhaM vidhAya pazcAtkSapakazreNimArabhate baddhAyuSkatvAcca tAM na samApayati kevalaM darzanasaptakaM kSapayitvA kSAyikaM samyaktva- gA.942 mavApnoti, tatazca manuSyAyustruTisamaye mRtvA nArakepUtpadyate tadA AdyapRthivItrayanArakANAM pArabhavikaM kSAyikaM samyaktvamavApyate, na tu| tAvikaM, manuSyasyaiva tadbhave kSAyikasamyaktvArambhakatvAditi, tathA vaimAnikadevAnAM paNiditiriyANa'tti vyAkhyAnato vizeSAvagatau paJcendriyANAM manuSyANAM tirazvAM vA saGkhyeyavarSAyuSAmevameva-pUrvoktameva, trINyapi samyaktvAni bhavantItyarthaH // tatra vaimAnikadevAnAmaupazamikaM kSAyikaM ca nArakavadeva, kSAyopazamikaM tvaupazamikasamyaktvAnantarakAlabhAvi tAdavika, tirya manuSyo vA yaH kSAyopazamikasamyagdRSTiH san vaimAnikeSUtpadyate tasyaitatpArabhavikaM ca labhyate, manuSyAstu dvividhAH saGkhyeyavarSAyuSo'sahayeyavarSAyuSazca, tatra sayeyavarSAyuSAM manu-I ghyANAmApazamikaM samyaktvamanantaroktanyAyena prathamasamyaktvalAbhakAle bhavatyupazamazreNyA vA, tadanantarakAlAdibhAvi tu kSAyopazamikaM tAdbhavikaM, devAdInAM tu kSAyopazamikasamyagdRSTInAM manuSyepUtpattau pArabhavikaM kSAyopazamikaM, kSAyikaM tu kSapakazreNyAM tAvika, nArakadevAnAM kSAyikasamyagdRSTInAM manuSyeSatpatto pArabhavikaM tathaiva, asayeyavarSAyuSAM punarmanuSyANAmaupazamikaM kSAyikaM ca nArakavadeva vAcyaM, kSAyopazamikaM tu tadanantarakAlAdibhAvi tAdbhavika tathaiva, tiryamanuSyAstu kSAyopazamikasamyaktvayuktA vaimAnikeSveva jAyante | | |285 // nAnyatra, ye tu mithyAdRSTyavasthAyAM baddhAyuSkatvAdepUtpadyante te avazyaM maraNasamaye mithyAtvaM gatvaivotpadyante iti pArabhavikaM kSAyopaza in Education For Private Personel Use Only Sw.jainelibrary.org Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ MESSACROSRUSSSS | mikaM samyaktvameSAM na labhyate iti kArmapranthikAH, saiddhAntikAstu manyante-kSAyopazamikasamyaktvasaMyuktA api baddhAyuSkA amI kecidetepUtpadyante iti pArabhavikamapi kSAyopazamikaM samyaktvamamIpAM labhyate, asaGkhyeyavarSAyuSkatirazcAM punastrINyapi samyaktvAnyasaGkhyeyavarSAyuSkamanuSyavadvAcyAni, zeSANAmAdyapRthivItrayavyatiriktAnAM nArakANAM paGkaprabhAdyadhastanapRthivIcatuSTayanArakANAmityarthaH 'tiriyatthINaM ca'tti asaGkhyeyavarSAyuSkasaMjJipaJcendriyatirazca tat strINAM ca, tathA trividhadevAnAM-bhavanapativyantarajyotiSkalakSaNAnAM nAstyeva | kSAyikaM samyaktvaM, kSAyikaM hi samyaktvameteSu tAdbhavikaM tAvanna bhavati, saGkhyeyavarSAyuSkamanuSyasyaiva kSAyikasamyaktvArambhakatvAt , pArabhavikamapi na bhavati kSAyikasamyagdRSTereteSvanutpatteH, aupazamikakSAyopazamike tu bhavata iti, 'samma annesiM ceva jIvANaM'ti | anyeSAM punarjIvAnAM samyaktvameva nAsti caH punararthe, evo'vadhAraNe bhinnakramaH sa ca yojita eva, etaduktaM bhavati-ekadvitricaturindri| yAsaMjJipaJcendriyANAM tadbhavaM parabhavaM vA apekSya prastutasamyaktvatrayamadhya ekamapi na sambhavati, sAsvAdanasamyaktvaM punarbAdarapRthivyambu| vanaspatidvitricaturindriyAsaMjJisaMjJipaJcendriyeSvaparyAptAvasthAyAM pArabhavikaM, paryAptasaMjJipaJcendriyeSu tu tAdbhavikamavApyate, sUkSmaikendriyabAdaratejovAyuSu punaH samyaktvalezavatAmapyutpAdAbhAvAt sAsvAdanaM nAstItyeSa kArmapranthikAmiprAyaH, sUtrAbhiprAyeNa tu pRthivyAyekendriyANAM sAsvAdanasamyaktvaM nAsti, yaduktaM prajJApanAyAM-"puDhavikAiyANaM pucchA, goyamA ! puDhavikAiyA no sammadiTThI micchAdiTTI no sammAmicchadiTThI, evaM jAva vaNapphaikAiyA" iti // 961 // 962 // 149 // idAnIM 'kulakoDINaM saMkhA jIvANaM'ti pazcAzadadhikazatatamaM dvAramAha bArasa satta ya tinni ya satta ya kulakoDisayasahassAI / neyA puDhavidagAgaNivAUNaM ceva pari in Education International For Private Personal use only Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pradha0 sA roddhAre tattvajJA kulakoTIsaMkhyA gA.963967 navi0 // 286 // - saMkhA // 963 // kulakoDisayasahassA sattaTTa ya nava ya ahavIsaM ca / beiMdiyateiMdiyacauriMdiyahariyakAyANaM // 964 // addhatterasa bArasa dasa dasa nava ceva sayasahassAI / jalayarapakkhicauppayaurabhuyasappANa kulasaMkhA // 965 // chaccIsA paNavIsA suraneraiyANa sayasahassAI / bArasa ya sayasahassA kulakoDINaM maNussANaM // 966 // egA koDAkoDI sattANauI bhave syshssaa| pannAsaM ca sahassA kulakoDINaM muNeyavA // 967 // 'bArase'tyAdigAthApaJcakam , pRthivyudakAgnivAyUnAmeva kulAnyAzritya parisaGkhyA yathAkramaM jJeyA, tadyathA-dvAdaza kulakoTizatasahasrANilakSAH pRthivIkAyikAnAM sapta udakajIvAnAM trINyagnikAyikAnAM vAyUnAM punaH saptaiva kulakoTizatasahasrANi // 963 / / 'kule'tyAdi, atrApi | yathAsayena yojanA, dvIndriyANAM sapta kulakoTizatasahasrANi aSTau trIndriyANAM nava caturindriyANAM aSTAviMzatiharitakAyikAnAM-samastavanaspatikAyikAnAm // 964 // 'addhe'tyAdi, atrApi yathAkramaM padghaTanA, tatra jale caranti-paryaTantIti jalacarA:-matsyamakarAdayaH teSAmardhatrayodaza kulakoTizatasahasrANi, sArdhA dvAdaza kulakoTilakSA ityarthaH, pakSiNAM-kekikAkAdInAM dvAdaza catuSpadAnAM-gajagardabhAdInAM daza uraHparisarpANAM-bhujagAdInAM daza bhujaparisaNAM-godhAnakulAdInAM nava kulakoTilakSANi bhavanti // 965 / / 'chavIse'tyAdi, sarveSAM bhavanapatyAdisurANAM SaDviMzatiH kulakoTilakSANi nArakANAM tu paJcaviMzatiH manuSyANAM punardvAdaza kulakoTInAM zatasahasrANi bhavantIti | // 966 // atha pUrvoktAnAmeva kulAnAM sarvasaGkhyAmAha-ege'tyAdi, sarvasaGkhyayA ekA kulakoTIkoTiH saptanavatiH kulakoTInAM zatasahasrANi paJcAzaca sahasrAH kulakoTInAM jJAtavyAH // 967 // 150 // idAnIM 'joNilakkha culasI'tyekapaJcAzadadhikazatatamaM dvAramAha - | // 28 // Jain Educatio n al For Private Personal Use Only ww.jainelibrary.org Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puDhavidagaagaNimAruya ekeke satta jonnilkkhaao| vaNapatteyaaNaMte dasa caudasa jonnilkkhaao||968|| vigaliMdiesu do do cauro cauro ya naarysuresuN| tiriesu hoti cauro caudasa lakkhA u maNuesu // 969 // samavannAisameyA bahavo'vi hu jonnilkkhbheyaao| sA mannA ghippaMtiha ekkagajoNIi gahaNeNaM // 970 // 'yu mizraNe' ityasya dhAtoryuvanti-bhavAntarasaGkramaNakAle taijasakAmaNazarIravantaH santo jIvA audArikAdizarIraprAyogyapudgalaskandhairmizrIbhavantyasyAmiti auNAdike nipratyaye yoniH jIvAnAmutpattisthAnamityarthaH, tatra pRthivyudakAgnimarutAM sambandhinyekaikasmin samUhe sapta sapta yonilakSA bhavanti, tadyathA-sapta pRthivInikAye saptodakanikAye saptAgninikAye sapta vAyunikAye, vanaspatinikAyo dvividhastadyathA-pratyeko'nantakAyazca, tatra pratyekavanaspatinikAye daza yonilakSAH, anantavanaspatinikAye caturdaza lakSAH, vikalendriyeSu-dvIndriyAdiSu dvIndriyatrIndriyacaturindriyarUpeSu pratyekaM dve dve yonilakSe, tadyathA-ve yonilakSe dvIndriyeSu dve trIndriyeSu dve caturindriyeSu, tathA catasro yonilakSA nArakANAM, catasro devAnAM, tathA tiryakSu paJcendriyeSu catasro yonilakSAH, caturdaza yonilakSA manuSyeSu, sarvasaGkhyAyAzca | mIlane caturazItiryonilakSA bhavantIti / na ca vaktavyamanantAnAM jIvAnAmutpattisthAnAnyapyanantAni prApnuvanti, yato jIvAnAM sAmAnyAdhArabhUto loko'pyasaGkhyeyapradezAtmaka eva, vizeSAdhArarUpANyapi narakaniSkuTadevazayanIyapratyekasAdhAraNajantuzarIrANyasaGkhyeyAnyeva, tato jIvAnAmAnantye'pi kathamutpattisthAnAnAmAnantyaM?, bhavantu tIsaGkhyeyAnIti cennaivaM, yato bahUnyapi tAni kevalidRSTena kenacidvarNAdinA dharmeNa sadRzAnyekaiva yoniriSyate, tato'nantAnAmapi jantUnAM kevali vivakSitavarNAdisAdRzyataH parasparAntarbhAvacintayA caturazI Jain Education internal For Private Personal Use Only Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 // 287 // tilakSasaGkhyA eva yonayo bhavanti, na hInAdhikAH // 968 // 969 // etadevAha-'sameM'tyAdi, samaiH-sadRzairvarNAdibhi:-varNagandha- 84 yo rasaspa H sametA-yuktAH samAnavarNagandharasasparzA ityarthaH, bahavo'pi-prabhUtA api yonibhedalakSA hu:-nizcitamiha ekayonijAtigrahaNena || nilakSA gRhyante, kutaH?-sAmAnyAt-vyaktibhedataH prAbhUtye'pi samAnavarNagandharasasparzasadbhAvena sAdRzyAditi / nanu yonikulayoH kaH prativi- gA.998zeSaH ?, ucyate, yonirjIvAnAmutpattisthAnaM, yathA vRzcikAdergomayAdi, kulAni tu yoniprabhavAni, tathAhi-ekasyAmeva yonAvanekAni |kulAni bhavanti, yathA chagaNayonau kRmikulaM kITakulaM vRzcikakulamityAdi, yadivA tasyaiva vRzcikAdeomayAghekayonyutpannasyApi kapilara|ktAdivarNabhedAdanekavidhAni kulAnIti / atha prajJApanAdyanusAreNa yoniviSayo'paro'pi vizeSaH kazcidupadarzyate-yathA zItoSNamizrabhedAt tridhA yoniH, tatra nArakANAM zItA uSNA ca, AdyAsu tisRSUSNavedanAsu pRthivISu zItA, caturdhyA bahuSUparitaneSu uSNavedaneSu narakAvAseSu zItA adhaH stokeSu zItavedaneSu uSNA, paJcamyAM bahuSu zItavedaneSu uSNA stokeSu uSNavedaneSu zItA, SaSThIsaptamyozca zIta| vedanayo rakANAM yoniruSNaiva, zItayonikAnAM hi uSNavedanA'bhyadhikA bhavati uSNayonikAnAM tu zItavedanA, nArakANAM ca yathA veda-1 nAprAcuryamApadyate prAyaH sarva tathaiva pariNamati, tato vedanAkramaprAtikUlyena yonikramasambhavaH, surANAM garbhajatiryakarANAM ca zItoSNarUpobhayasvabhAvA yoniH, naikAntena zItaM nApyuSNaM kintvanuSNAzItaM tadupapAtakSetramiti bhAvaH, pRthivyambuvAyuvanaspatidvitricaturindriya-Ix | sammUchimatiryakpaJcendriyasammUchimamanuSyANAmupapAtasthAnAni zItasparzAnyuSNasparzAnyubhayasparzAnyapi bhavantIti teSAM tridhA yoniH, keSAzcicchItA keSAzciduSNA keSAJcinmizreti, tejaskAyikAnAmuSNaiva yoniH, uSNasparzapariNata eva kSetre teSAmutpatteH / tathA sacittA IDI||287 // cittamizrabhedAdapi tridhA yoniH, tatra nArakANAM devAnAM cAcittA, tadupapAtakSetrasya kenApi jantunA'parigRhItatvenAcetanatvAt , yadyapi For Private & Personel Use Only Www.jainelibrary.org Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ca sUkSmaikendriyAH sakalalokavyApinastathApi na tatpradezairupapAtasthAnapudgalA anyo'nyAnugamena sambaddhA ityacittaiva teSAM yoniH, ekadvitricaturindriyasammUchimatiryagnarANAM trividhA'pi yoniH, jIvati gavAdAvutpadyamAnAnAM kRmyAdInAM sacittA acitte kASThe samutpadyamAnAnAM ghuNAdInAmacittA sacittAcitteSu kASThagokSatAdiSu ghuNakRmyAdInAmeva mizrA, garbhajatiryagnarANAM punarmizrA, ye hi zukramizrAH zoNitapudgalA yonyA''tmasAtkRtAste sacittAH, anye tvacittA iti / tathA saMvRtavivRtobhayabhedAdapi tridhA yoniH, tatra nArakadevaikendriyANAM saMvRtA yoniH, nArakotpattisthAnAnAM niSkuTAnAM saMvRtagavAkSakalpatvAt devAnAM tu devazayanIyeSu devadUSyAbhyantare saMbRtasvarUpe samutpAdAt ekendriyANAM tu yoneH spaSTamanupalakSyamANatvAt , dvitricaturindriyasammUchimatiryagnarANAM vivRtA yoniH, teSAmutpattisthAnasya jalAzayAdeH spaSTamupalakSyamANatvAt , garbhajatiryanarANAM tUbhayarUpA yoniH, garbhasya saMvRtavivRtarUpatvAt , garbho jhantaH svarUpato nopalabhyate bahiH punarudaravRddhyAdinA samupalakSyate iti / atha manuSyayonigato vizeSaH pratipAdyate-yathA manuSyANAM yonistridhA kUrmonnatA zaGkhAvartA vaMzIpatrA ca, kUrmapRSThamivonnatA kUrmonnatA zaGkhasyevAvarto yasyAM sA zaGkAvartA saMyuktavaMzIpatradvayAkArA vaMzIpatrA, tatra kUrmonnatAyAM | yonau tIrthakRccakravartivAsudevabaladevA utpadyante, vaMzIpatrAyAM sAmAnyamanuSyA jAyante, zaGkhAvartA tu khIratnasyaiva bhavati, tasyAM ca garbha utpanno'pi na niSpattiM yAti, prabalatamakAmAgniparitApato dhvaMsagamanAditi vRddhapravAdaH // 970 // 151 // samprati 'tikkAlAI vi tattha vivaraNa ti dvipacAzadadhikazatatamaM dvAramAha traikAlyaM 3 dravyaSaTkaM 6 navapadasahitaM jIvaSaTkAyalezyAH 6, paJcAnye cAstikAyA 5 vrata 5 sa. miti 5 gati 5 jJAna 5 cAritra 5 bhedAH / ityete mokSamUlaM tribhuvanamahitaiH proktamahadbhirIzaiH, For Private Personal Use Only Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 %A5%EC traikAlyavRttavi: vRtiH // 28 // pratyeti zraddadhAti spRzati ca matimAn yaH sa vai shuddhdRssttiH||971|| eyassa vivaraNamiNaM tichAlamaIyavahamANehiM / hoi bhavissajuehiM davacchakaM puNo eyaM // 972 // dhammasthikAyadavaM 1 davamahammatthikAyanAma 2ca / AgAsa 3 kAla 4 poggala 5 jIvadayassaruvaM ca 6 // 973 // jIvA 1 jIvA 2 punnaM 3 pAvA 4''lava 5 saMvaro ya 6 niz2araNA 7|bNdho 8 mokkho 9 ya imAI nava payAiM jiNamayammi // 974 // jIvaM chA iga 1 vi 2 ti 3 cau 4 paNidiya 5 aNidiyasarUvaM 6 / chakkAyA puDhavi 1 jalA 2 cala 3 vAu 4 vaNassai 5 tasehiM 6 // 975 // challesAo kaNhA 1 nIlA 2 kAU ya 3 teu 4 pauma5siyA 6 / kAlavihINaM davacchakkaM iha asthikAyAo // 976 // pANivaha 1 musAvAe 2 adatta 3 mehuNa 4 pariggahehi 5 ihaM / paMca vayAI bhaNiyAI paMca samiIo sAhemi // 977 // iriyA 1 bhAsA 2 esaNa 3 gahaNa 4 pariTThavaNa 5 nAmiyA tAo / paMca gaIo nAraya 1 tiri 2 nara 3 sura 4 siddha 5 naamaao||978|| nANAI paMca mai 1 suya 2 ohi 3 maNa 4 kevalehi 5 bhaNiyAI / sAmAiya 1 cheya 2 parihAra 3 suhama 4 ahakkhAya 5 caraNAI // 979 // trayaH kAlAH samAhRtAtrikAlaM trikAlameva traikAlyamatItAdikAlatrikamityarthaH, dravyaSaTkaM-dharmAstikAyAdibhedAt , navamiH padaiHjIvAdibhistattvaiH sahitaM-yuktaM dravyaSaTkameva jJAtavyaM, tathA SaTzabdasya DamarukamaNinyAyenobhayatra sambandhAt SaT jIvA-ekendriyA %254 // 28 // 4 5 Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdayaH SaT kAyAH-pRthivIkAyAdayaH, SaT ca lezyA:-kRSNAdayaH, apare ca paJcAstikAyA-dharmAstikAyAdayaH, tathA paJcazabdasya pratyeka matrApi yojanAtpaJca vratabhedAH-prANivadhaviramaNAdayaH, paJca samitibhedA-IryAsamityAdayaH, paJca gatibhedA-narakagatyAdayaH, paJca jJAnabhedAH-matijJAnAdayaH, paJca cAritrabhedAH-sAmAyikAdayaH, ityete pUrvoktAH sarve'pi padArthAstribhuvanamahitaiH-trilokArcitairarhadbhiH-tIrthakarairIzaiH svAbhAvikakarmakSayajanyasuraviracitacatustriMzadatizayasvarUpaparamaizvaryopazomitairmokSamUlaM-nirvANakAraNaM proktaM-upadiSTaM, ato yaH / pumAn matimAn-avekavivekakalita etAn pratyeti-svarUpato'vagacchati zraddadhAti-idameva tattvamityAtmano rocayati spRzati ca-yathA| yathaM samyagAsevate sa vai sphuTaM 'zuddhadRSTiH' zuddhA-mithyAtvamalAnAvilA dRSTiH-samyaktvaM yasya sa zuddhadRSTiriti // 971 // athainaM vRttaM vyAcikhyAsuH kAlatrikaM pratipAdayannAha-'eye'tyAdi, etasya-pUrvoktasya traikAlyamityAdeH sragdharAvRttasyedaM-vakSyamANaM vivaraNaMvyAkhyAnaM vijJeyamiti zeSaH, tatra traikAlyamatItavartamAnAbhyAM bhaviSyadhuktAbhyAM bhavati, atItavartamAnabhaviSyallakSaNAstrayaH kAlA ityarthaH, tatrAtizayena ito-gato'tIto, vartamAnatvamatikrAnta ityarthaH, vartata iti vartamAnaH-sAmpratamutpannaH sarvasUkSmaniraMzasamayamAtramAna iti bhAvaH, bhaviSyatIti bhaviSyan-vartamAnatvaM na prApto'nAgata iti hRdayaM, dravyaSaTkaM punarida-vakSyamANaM // 972 // tadevAha-'dhammetyAdi, dharmAstikAyAdharmAstikAyAkAzAstikAyakAlapudgalAstikAyajIvAstikAyasvarUpANi SaD dravyANi, tatra jIvAnAM pudgalAnAM ca khata eva gatikriyApariNatAnAM tatsvabhAvadharaNAt-tatsvabhAvapoSaNAddharmaH astayazceha pradezAsteSAM kAyaH-saGghAto'stikAyaH, tato dharmazcAsAvastikAyazca dharmAstikAyaH, sakalalokavyApI asaMkhyeyapradezAtmako'mUrto dravyavizeSa ityarthaH / jIvapudgalAnAmeva tathaiva gatipariNatAnAM tatsvabhAve'dharaNAdadharmaH sa cAsAvastikAyazcAdharmAstikAyaH, kimuktaM bhavati ?-jIvapudgalAnAM sthitipariNAmapariNatAnAM tatpari-| Jan Education Intematon For Private Personal Use Only Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 traikAlyavRttavivRttiH pAnA // 289 // jANAmopaSTambhako'mUrto lokavyApI asaMkhyeyapradezAtmako'dharmAstikAyaH, lokamAtratvaM cAnayoretadavaSTambhakAkAzadezasyaiva lokatvAt , alo kavyApitve tvanayorjIvapudgalAnAmapi tatra pracAraprasaGgena tasyApi lokatvaprApteriti / tathA AGiti maryAdayA tatsaMyoge'pi svakIyaskhakIyakharUpe'vasthAnataH sarvathA tatsvarUpAprAptilakSaNayA kAzante-svabhAvalAbhenAvasthitikaraNena ca dIpyante padArthasArthA yatra tadAkAzaM yadA tvamividhAvAG tadA''Giti sarvabhAvAbhivyAptyA kAzate-pratibhAsate ityAkAzaM tacca tadastikAyazcAkAzAstikAyo, lokAlokavyApI ana|ntapradezAtmako dravyavizeSa ityrthH| tathA kalana-samastavastustomasya saGkhyAnamiti kAlaH, athavA kalayanti-samayo'syAnena rUpeNotpanna| syAvalikA muhUrtAdi vA ityAdiprakAreNa sarvamapi sacetanAcetanaM vastvavagacchanti kevalyAdayo'neneti kAla:-samayAvalikArUpo dravyavizeSaH / tathA pUraNagalanadharmANaH pudgalA:-paramANvAdayo'nantANukaskandhaparyantAH, ete hi kutazcid dravyAdgalanti-viyujyante kiJcittu dravyaM svasaMyogataH pUrayanti-puSTaM kurvanti, pudgalAzca te'stikAyazca pudglaastikaayH| tathA jIvanti jIviSyanti jIvitavanta iti jIvAste ca te'stikAyazca jIvAstikAyaH, pratyekamasaGkhayeyapradezAtmakasakalalokabhAvinAnAjIvadravyasamUha ityarthaH, atra ca jIvapudgalAnAM gatyanyathAnupapattedharmAstikAyasya teSAmeva sthityanyathAnupapatteradharmAstikAyasya jIvAdipadArthAnAmAdhArAnyathAnupapatterAkAzAstikAyasya bakulA| zokacampakAdipuSpaphalapradAnanaiyatyAnyathA'nupapatteH kAlasya ghaTAdikAryAnyathAnupapatteH pudgalAstikAyasya pratiprANi svasaMvedanasiddhacaitanyAnya| thAnupapattezca jIvAstikAyasya sattvaM samavaseyamiti // 973 // atha nava padAnyAha-'jIve'tyAdi, jIvAH-sukhaduHkhopayogalakSaNAH a|jIvA:-tadviparItA dharmAstikAyAdayaH puNyaM-zubhaprakRtirUpaM karma pApaM-tadviparItaM karmaiva Azravati-Agacchati karmAnenetyAzravaH zubhAzu| bhakarmopAdAnahetuH hiMsAdiH saMvaraNaM saMvaro-guptyAdibhirAzravanirodhaH nirjaraNaM nirjarA-vipAkAcapaso vA karmaNAM dezataH kSapaNaM bandho // 289 // For Private & Personel Use Only Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvakarmaNoratyantasaMzleSaH mokSa:-kRtsnakarmakSayAdAtmanaH svAtmanyavasthAnaM, ityetAni navasaGkhyAni padAni-tattvAni jinamate-arhatpravacane vijJeyAnIti, iha ca AzravabandhapuNyapApAni mukhya saMsArakAraNamiti heyAni, saMvaranirjare mukhyaM mokSakAraNaM, mokSastu mukhyaM sAdhyamityetAni trINyapyupAdeyAnItyevaM ziSyasya heyopAdeyatAparijJAnArtha madhyamaprasthAnApekSayA navetyuktaM, anyathA saGkepApekSayA jIvAjIvayoreva puNyapApAdInAmantarbhAvasaMbhavAd dvitvasaGkhyayaivAbhidheyaM syAt , tathA coktaM sthAnAGge-'jadayi ca NaM loe taM savvaM dupaDoyAraM, |taMjahA-jIvA ceva ajIvA ceva'tti, vistaratastu taduttarottarabhedavivakSayA''nantyameva syAt , atha kathaM jIvAjIvayoreva puNyapApAdInAmantarbhAvasambhava iti ceducyate-puNyapApe karmaNI bandho'pi tadAtmaka eva karma ca pudgalapariNAmaH pudgalAzcAjIvA iti, Azravastu midhyAdarzanAdirUpaH pariNAmo jIvasya, sa cAtmAnaM pudgalAMzca muktvA ko'nyaH ?, saMvaro'pyAzravanirodhalakSaNo dezasarvabheda AtmanaH pari|NAmo nivRttirUpaH, nirjarA tu karmaparizATo jIvaH karmaNAM yatpArthakyamApAdayati svazaktyA, mokSo'pi sakalakarmavirahita Atmaiveti, anyatra |punaH puNyapApayorbandhe'ntarbhAvAt saptaiva tattvAnyuktAni // 974 // atha jIvaSaTakAyaSaTke prAha-'igeMtyAdi, indriyazabdasya pratyekamabhisambandhAdekendriyadvIndriyatrIndriyacaturindriyapaJcendriyAnindriyasvarUpaM jIvaSaTakaM, tatra eka-sparzanalakSaNamindriyaM yeSAM te ekendriyAH-pRthi-5 vyambutejovAyuvanaspatayaH dve sparzanarasanalakSaNe indriye yeSAM te dvIndriyAH-zaGkhazuktikAcandanakakapardakajalkAkRmigaNDolakapUtarakAdayaH |trINi sparzanarasanaghrANalakSaNAni indriyANi yeSAM te trIndriyAH-yUkAmatkuNagardabhakendragopakakunthumakoTapipIlikopadehikAkArpAsAsthitrapusabIjakatumbarakAdayaH catvAri sparzanarasanaghrANacakSurlakSaNAni indriyANi yeSAM te caturindriyAH-bhramaramakSikAdaMzamazakavRzcikakITapataGgAdayaH paJca sparzanarasanaghrANacakSuHzrotralakSaNAni indriyANi yeSAM te paJcendriyAH-karimakaramayUramanujAdayaH nikhilakarmanirmu CHAKRA-%ARCASSACRO R IST For Private Personal Use Only Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sAroddhAre tattvajJAnavi0 PRECRELATE traikAlyavRttavi vRttiH // 29 // |ktatvena zarIravirahitatvAnna vidyate indriyaM-sparzanAdi yeSAM te anindriyAH-siddhAH / tathA SaT kAyAH pRthvIjalAnalavAyuvanaspatisabhedAt , pRthvIkAyajalakAyAnalakAyavAyukAyavanaspatikAyatrasakAyalakSaNAH SaT kAyA ityarthaH, tatra pRthivI-kAThinyAdilakSaNA saiva kAyaH-zarIraM yeSAM te pRthivIkAyAH jalaM-pAnIyaM tadeva kAyaH-zarIraM yeSAM te jalakAyAH, analo-vahniH sa eva kAyaH-zarIraM yeSAM te'nalakAyAH, vAyu:-pavanaH sa eva kAya:-zarIraM yeSAM te vAyukAyAH, vanaspatiH-latAdirUpaH sa eva kAya:-zarIraM yeSAM te vanaspatikAyAH, trasanazIlAlasAH-calanadharmANaH kAyAH-zarIrANi yeSAM te trskaayaaH||975|| atha lezyASaTkamastikAyapaJcakaM cAha'challese'tyAdi, lizyate-zliSyate karmaNA saha jIvo yakAbhistA lezyAH-kRSNanIlakApotatejaHpadmazuklavarNadravyasAhAyyAjjIvasyAzubhAH zubhAzca pariNAmavizeSAH, uktaM ca-'kRSNAdidravyasAcivyAtpariNAmo ya AtmanaH / sphaTikasyeva tatrAyaM, lezyAzabdaH prayujyate // 1 // kRSNAdidravyANi ca kecid 'yogapariNAmo lezyA' itivacanAdyogAntargatadravyANyAhuH, anye tu 'sakalakarmaprakRtiniHsyandarUpANi apare punaH 'kArmaNazarIravatpRthageva karmASTakAtkArmaNavargaNAniSpannAni kRSNAdidravyANI'ti pratipAdayanti, tattvaM tu tIrthakRto vidantIti, etAzca pariNAmavizeSAtmikA lezyAH SaD bhavanti, tadyathA-kRSNalezyA nIlalezyA kApotalezyA tejolezyA padmalezyA 'siya'tti sitalezyA zuklalezyetyarthaH, tatra kRSNadravyAtmikA kRSNadravyajanitA vA lezyA kRSNalezyetyarthaH, evaM nIlalezyetyAdipadeSvapi bhAvanIyaM, tAsu cAdyAstisro'zubhAH aparAstu tisraH zubhAH, etAsAM ca vizeSataH svarUpanirUpaNArtha jambUkhAdakaSaTpuruSIdRSTAnto grAmaghAtakadRSTAntazcocyate, tathAhi-kecit kasmiMzcitkAnane kSutkSAmakukSayaH SaT puruSAH suparipakkasarasaphalabharAvanamitasakalazAkha kalpazAkhisadRkSamekaM jambUvRkSamadrAkSuH, tataH sarvairapi pramuditaiH proktaM-aho'vasaraprAptamasya darzanaM apanayAmo bubhukSA bhakSayAmaH svecchayA'tucchAnyasya // 22 90 // For Private Personel Use Only Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ va ThiSTapariNAmenaikenolaM-yuktamidaM naiva sakalAni phalAnyavyavahamasyaH zAsvAmevaiko kartayitvA % % % % % khAduphalAnItyaikamatye sati tanmadhye kliSTapariNAmenaikenoktaM-yuktamidaM kevalamasminnanokahe durArohe samArohatAM jIvitavyasyApi saMzayaH, | tasmAttIkSNadhAraiH kuThArairabhuM mUlata eva kartayitvA tiryakprapAtya sukhenaiva sakalAni phalAnyabhyavaharAmaH, eSa evaMjAtIyaH kRSNalezyApariNAma:, dvitIyena tu kiJcitsazUkenoktaM-kimasmAkametenAtimahatA pAdapena chinnena ?, mahIyasImasya zAkhAmevaikAM kartayitvA phalAnyAkhAdayAmaH, evaMprakAro nIlalejhyApariNAmaH, tRtIyaH punaH prAha-kimetayA mahAzAkhayA chinnayA?, tadekadezabhUtAH prazAkhA eva kartayAnaH, ityevaMvidhaH kApotalezyApariNAmaH, caturthazcovAca-kimAbhirapi varAkIbhiH kartitAbhiH ?, tatparyantavartinaH kAMzcidgucchAneva chiMgraH, eSa taijasalezyApariNAmaH, paJcamaH punaH provAca-gucchairapi kiM nazchinnaiH ?, tanmadhyAtsupakkAni bhakSaNocitAni kAnicitphalAzAnyeva gRhIma ityasau padmalezyApariNAmaH, SaSThastu babhASe-kiM tairapi troTitaiH ?, yAvatpramANaiH prayojanamasmAkaM tAvatpramANAni phalA nyadhastAdapi patitAnyasya viTapinaH prApyante, tadvayamamIbhireva prANavRtti vidhmaH kimunmUlanAdinA'sya zAkhinaH khedena ? ityayaM zuklalezyApariNAma iti // prAmaghAtakadRSTAntastu kasmiMzcid grAme dhanadhAnyAdilubdhaiH SanistaskarasvAmibhirmilitvA dhATI prakSiptA, tatraike| noktaM yatkimapi dvipadacatuSpadapuruSastrIbAlavRddhAdikaM pazyatha tatsarva mArayata ?, ityevaMjAtIyaH kRSNalezyApariNAmaH, dvitIyastu nIlale zyApariNAmavartI babhASe-mAnuSANyeva mArayata kiM tiryagbhiriti, tRtIyaH punaH kApotalezyAyukto jagAda-puruSAneva vyApAdayata ?, | kiM strIbhiriti, caturthastu taijasalezyApariNAmAnvitaH prAha-puruSeSvapi sapraharaNAneva nizumbhata, kiM niSpraharaNairapi ?, paJcamaH punaH padmalezyApariNAmasampannaH provAca-sAyudheSvapi yudhyamAnAneva vinAzayata kimanyairniraparAdhairiti, SaSThastu zuklalezyApariNAmaparigataH pratipAdayati sma-aho mahadasamajasaM yadekaM tAvad dravyamapaharatha aparaM ca varAkamenaM janaM vinAzayatha, tasmAdyadyapi dravyamapaharatha tathApi % 82%2.2 iww.jainelibrary.org Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ C prava0 sA-1 roddhAre tattvajJAnavi0 traikAlyavRttavi vRttiH // 29 // prANAMstAvatsarvasyApi lokasya rakSateti // tathA kAlavihIna-kAlalakSaNadravyarahitaM pUrvoktaM dravyaSaTkamevAstikAyAH-dharmAstikAyAdharmA- stikAyAkAzAstikAyapudgalAstikAyajIvAstikAyalakSaNAH prAguktasvarUpAH paJcAstikAyA ityarthaH, atha yathA dharmAstikAya ityuktaM tathA kAlAstikAya iti kasmAnnocyate ? iti cet , naivaM, pradezabahutva evAstikAyatvopapatteH, atra ca tannAsti, atItAnAgatasamayA(anthAgraM12000)nAM vinaSTAnutpannatvena prajJApakaprarUpaNAkAle vartamAnasamayarUpasyaikasyaiva kAlapradezasya sadbhAvAditi, yadyevamAvalikAmuhUrtadivasAdiprarUpaNAyA apyabhAvaprasaGgaH prApnoti, AvalikAdInAmapyasaGkhyeyasamayAdyAtmakatvena pradezabahutva evopapatteH, satyametat , kevalaM sthirasthUlakAyatrayavartivastvabhyupagamaparavyavahAranayamatamavalambyA''valikAdikAlaprarUpaNA, nizcayanayamatena tu tadabhAva eveti na kAle'stikAyatA // 976 / / paJca vratAnyAha-'pANivahe'tyAdi, vrataM-zAstravihito niyamaH tasya ca pratyekamabhisambandhAtprANivadhavratamUSAvAdabratAdattAdAnavratamaithunavrataparigrahavatairiha-jinasiddhAnte paJca vratAni bhaNitAni / itaH paJca samitI: 'sAhemitti kathayAmi, // 977 // |tA evAha-'iriye'tyAdi pUrvArdha, ryAsamiti SAsamitireSaNAsamitimrahaNasamitiH AdAnanikSepasamitirityarthaH pariSThApanAsamitizcetyetAH paJca samitayaH / vratasamitisvarUpaM ca SaTpaSTe saptaSaSTe ca dvAre vistareNoktamiti / atha paJca gatIrAha-paMce'tyAdi uttarAdha, nArakagatitiryaggatinaragatisuragatisiddhagatinAmikAH paJca gatayaH, tatra gamyate-prApyate svakarmarajjUsamAkRSTairjantubhiriti gatiH nArakANAM gati rakagatiH, tirazcA-ekendriyAdInAM gati stiryaggatiH, narANAM-manuSyANAM gatirnaragatiH, surANAM-devAnAM gatiH suragatiH, siddhagatistu karmajanyA zAstraparibhASitA na bhavati kevalaM gamyata iti gatiriti vyutpattisAmyamAtrAdihopAtteti // 978 // atha paJca jJAnAni cAritrANi |cAha-nANAI' ityAdi, matizrutAvadhimanaHparyayakevalalakSaNairbhedaiH paJca jJAnAni, etAni cAne vyAkhyAsyante, tathA caryate-gamyate ATE // 291 // in Education Intema For Private Personel Use Only w.jainelibrary.org Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4S4%A4%AA-34 prApyate bhavodadheH parakUlamemiriti caraNAni-cAritrANi, tAni ca paJca sAmAyika padaikadeze'pi padasamudAyopacArAt chedopasthApanika parihAravizuddhikaM sUkSmasamparAyaM yathAkhyAtaM ceti, tatra samo-rAgadveSarahitatvAd ayo-gamanaM samAyaH, eSa cAnyAsAmapi sAdhukriyANAmupalakSaNaM, sarvAsAmapi sAdhukriyANAM rAgadveSarahitatvAt , samAyena nirvRttaM samAye vA bhavaM sAmAyikaM, yadvA samAnAM-jJAnadarzanacAritrANAmAyo-lAbhaH samAyaH samAya eva sAmAyika, vinayAderAkRtigaNatayA svArthe ikaN , tacca sarvasAvadyaviratirUpaM, yadyapi ca sarvamapi cAritramavizeSataH sAmAyikaM tathApi chedAdivizeSairvizeSyamANamarthataH zabdAntaratazca nAnAtvaM bhajate, prathamaM punaravizeSaNAtsAmAnyazabda evAvatiSThate sAmAyikamiti, tacca dvidhA-itvaraM yAvatkathikaM ca, tatra svalpakAlabhAvi itvaraM, idaM ca bharatairAvateSu prathamapazcimatIrthakaratIrtheSvanAropitamahAvratasya zaikSasya vijJeyaM, atra janmani yAvajIvitakathA'styAtmanastAvatkAlabhAvi yAvatkathaM tadeva yAvatka|thikaM AbhavavartItyarthaH, etacca bharatairAvatabhAvimadhyamadvAviMzatitIrthakaratIrtheSu videhatIrthakaratIrtheSu ca munInAmavaseyaM, teSAmupasthApanAyA | abhAvAt , nanu cetvaramapi sAmAyikaM karomi bhadaMta! sAmAyikaM yAvajjIva' ityevaM vratagrahaNakAle yAvadAyurAgRhItaM tata upasthApanAkAle | tatparityajataH kathaM na pratijJAbhaGgaH?, ucyate, nanu prAgevoktaM sarvamevedaM cAritramavizeSataH sAmAyika, sarvatrApi sAvadyayogaviratisadbhA| vAt , kevalaM chedAdivizuddhivizeSairvizeSyamANamarthataH zabdAntaratazca nAnAtvaM bhajate, tato yathA yAvatkathika sAmAyikaM chedopasthApanaM vA paramavizuddhivizeSarUpasUkSmasamparAyAdicAritrAvAptau na bhaGgamaGgIkaroti tathA itvaramapi sAmAyika vizuddhirUpacchedopasthApanAvAptau, | yadi hi pravrajyA parityajyate tarhi tadbhaGga Apadyate na tu tasyaiva vizuddhivizeSAvAptAviti, tathA chedaH pUrvaparyAyasya upasthApanA ca mahAvrateSu yasmin cAritre tacchedopasthApanaM tadeva chedopasthApanikaM tadeva vA vidyate yatra tacchedopasthApanikaM, taJca dvidhA-sAticAraM nirati Jain Education remona For Private 3 Personal Use Only Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 // 292 // ddhapratimAH gA. 9800 994 cAraM ca tatra niraticAraM yaditvarasAmAyikavata: zaikSasyAropyate, tIrthAntarasaGkrAntau vA yathA pArzvanAthatIrthAdvardhamAnasvAmitIrtha saMkrA- * 153 zrAmataH paJcayAmadharmapratipattau, sAticAraM yanmUlaguNaghAtinaH punarvratAropaNaM, tathA pariharaNaM parihAraH- tapovizeSastena vizuddhiH - karmanirjarArUpA yasmin cAritre tatparihAravizuddhikaM tacca dvidhA - nirvizamAnakaM nirviSTakAyikaM ca tatra nirvizamAnakA - vivakSitacAritrAsevakAH nirviSTakAyikA - AsevitavivakSitacAritrakAH tadavyatirekAccAritramapyevamucyate, iha navako gaNaJcatvAro nirvizamAnakAzcatvArazcAnucAriNaH ekaH kalpasthito vAcanAcAryaH, etatsvarUpaM ca savistaramekonasaptatidvAre pratyapAdi, tathA samparyeti paryaTati saMsAramaneneti samparAyaH -- kaSAyodayaH sUkSmo-lobhAMzAvazeSaH samparAyo yatra tat sUkSmasamparAyaM tacca dvidhA vizuddhyamAnakaM saMlizyamAnakaM ca, tatra vizuddhayamAnakaM kSapakazreNimupazamazreNiM vA samArohataH, saGzyimAnaM tUpazamazreNitaH pracyavamAnasya, tathA athazabdo - yAthAtathyArthe A abhividhau yathAtathyena abhividhinA vA yat khyAtaM kathitaM akaSAyacAritramiti tat athAkhyAtaM yathAkhyAtamiti dvitIyaM nAma, tasyAya| manvarthaH yathA sarvasmin jIvaloke khyAtaM - prasiddhamakaSAyaM bhavati cAritramiti tathaiva yattat yathAkhyAtaM idaM ca dvidhA- chAdmasthikaM kevalikaM ca, tatra chAsthikamupazAntamohaguNasthAnake kSINamohaguNasthAnake vA, kevalikaM sayogikevalibhavamayogikevalibhavaM ceti 152 // 979 // idAnIM 'sahupaDimAo' ti tripaJcAzadadhikazatatamaM dvAramAha daMsaNa 1 vaya 2 sAmAiya 3 posaha 4 paDimA 5 abaMbha 6 saccitte 7 / AraMbha 8 pesa 9 uddi 10 vajjae samaNabhUe 11 ya // 980 // jassaMkhA jA paDimA tassaMkhA tIeN huMti mAsAvi / kIraMtIsuvi kajjAu tAsu puttakiriyA u // 989 // pasamAiguNavisihaM kuggahasaMkAisallaparihINaM / %%% // 292 // Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ au%**** sammadaMsaNamaNahaM daMsaNapaDimA havai paDhamA 1 // 982 // bIyANuvayadhArI 2 sAmAiko ya hoi taiyAe 3 / hoi cautthI cauddasIaTTamamAIsu divase // 983 // posaha cauvihaMpiya paDaNaM samma so u aNupAle / baMdhAI aiyAre payattao vajaImAsu // 984 // sammamanvayaguvayasikkhAvayavaM thiro ya nANI ya / aTThamIcaudasIsuM paDimaM ThAegarAIyaM // 985 // asiture viDabhoI mauliyaDo divasabaMbhayArI ya / ratiM parimANakaDo paDimAvajjesu divasesuM // 986 // jhAyai paDimAeN Thio tiloyapujje jiNe jiyakasAe / niyadosapaJcaNIyaM annaM vA paMcajA mAsA // 987 // siMgArakahavibhUsukkarisaM itthIkahaM ca varjito / vajjai avaMbhamegaMtao ya chaTTAi chammAse // 988 / / sattami satta u mAse navi AhArai sacittamAhAraM / jaM jaM hehilANaM taM taM carimANa saGghapi // 989 // AraMbhasayaMkaraNaM aTThamiyA aTTha mAsa vajjei / navamA nava mAse purNa pesAraM bhe'vi vajjei // 990 // dasamA dasa mAse puNa uddikapi bhatta navi bhuMje / so hoi u churamuMDo sihaliM vA dhArae koI // 999 // jaM nihiyamatthajAyaM pucchaMta suyANa navari so tattha / jai jANai to sAhai aha navi to bei navi yANe // 992 // khuramuMDo loeNa va rayaharaNaM paDiggahaM ca ginhittA / samaNo hUo viharai mAsA ekkArakosaM // 993 // mamakAre'vocchinne vaccai sannAyapalli dahuM je / tatthavi sAhuva jahA ginhai phAsuM tu AhAraM // 994 // Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJA navi0 // 293 // Jain Education In darzanaM ca - samyaktvaM vratAni ca - aNuvratAdIni sAmAyikaM ca - sAvadyAnavadyayogaparivarjanAsevanasvarUpaM pauSadhaM ca - aSTamIcaturdazyAdi| parvadinAnuSTheyo'nuSThAnavizeSaH pratimA ca- kAyotsargaH abrahma ca - abrahmacaryaM sacittaM ca-sacetanadravyaM iti samAhAradvandvaH tata etasmin viSaye pratimeti prastAvAdava seyaM, atra ca darzanAdiSu paJcasu vidhidvAreNa pratimAbhigrahaH abrahmasacittayostu pratiSedhamukheneti, tathA Arambhazca - svayaM kRSyAdikaraNaM preSazca-preSaNaM pareSAM pApakarmasu vyApAraNaM uddiSTaM ca tameva zrAvakamuddizya sacetanaM sadacetanIkRtaM pakkaM vA yo varjayati pariharati sa ArambhapraiSoddiSTavarjakaH, pratimeti prakRtameva, iha ca pratimAnAM prakrAntatve'pi pratimApratibhAvatorabhedopacArApratimAvato nirdezaH kRtaH, evamuttaratrApi, tathA zramaNaH - sAdhuH sa iva yaH sa zramaNabhUtaH, bhUtazabdasyopamAnArthatvAt, caH samuccaye, AsAM ca darzanapratimA vratapratimetyAdirUpo'bhilApaH kAryaH, etA ekAdaza zrAddhAnAM - upAsakAnAM pratimAH - pratijJA abhigrahAH zrAddhapratimA iti // 980 // athaitAsAmeva pratimANAM pratyekaM svarUpaM pratipipAdayiSuH prathamaM tAvat kAlamAnaM sAmAnyasvarUpaM cAha - 'jassaMkhe' tyAdi, yatsaGkhyA - yAvatsaGkhyAmAnA prathamadvitIyAdiketyarthaH pratimA tasyAM mAsA api tatsaGkhyA:- tAvatpramANA bhavanti, ayamartha:- prathamAyAM pratimAyAmeko mAsaH kAlamAnaM dvitIyAyAM dvau mAsau tRtIyAyAM trayo mAsA yAvadekAdazyAM pratimAyAmekAdaza mAsA iti etaca kAlamAnaM yadyapi dazAzrutaskandhAdiSu sAkSAnnopalabhyate tathA'pyupAsakadazAsu pratimAkAriNAmAnandAdizramaNopAsakAnAM sArdhavarSapa cakalakSaNaM pratimaikAdazapramANaM pratipAditamasti tacca pUrvoktayaiva ekAdikayaikottarayA vRddhyA saGgacchata iti, tathA uttarottarAsvapi tAsu pratimAsu kriyamANAsu pUrvapUrvapratimApratipAditAH sarvA api kriyA-anuSThAnavizeSarUpAH kartavyA eva, tuzabda evakArArthaH, idamatra tAtparyam - dvitIyAyAM pratimAyAM prathamapratimoktamanuSThAnaM niravazeSamapi kartavyaM, tRtIyAyAM tu pratimAyAM prathamadvitIyapratimAdvayoktamapyanu *%%%%% 153 zrAddhapratimAH gA. 980994 // 293 // Bod Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SThAnaM vidheyaM, evaM yAvadekAdazyAM pratimAyAM pUrvapratimAdazakoktaM sarvamapyanuSThAnaM kAryamiti // 981 // atha darzanapratimAsvarUpanirUpaNAyAha - 'pasametyAdi, samyagdarzanaM samyaktvaM prathamA darzanapratimA bhavatIti sambandhaH, kathambhUtaM samyagdarzanamityAha - prazamAdiguNaviziSTaM - prazamasaMvega nirvedAnukampAstikyalakSaNaiH paJcabhirguNairviziSTaM - anvitaM tathA kuprahazca tattvaM prati zAstrabAdhitatvena kutsito'bhinivezaH zaGkAdayazca zaGkAkAGkSAvicikitsAmidhyAdRSTiprazaMsA tatsaMstavarUpAH paJca samyaktvAtIcArAH kugrahazaGkAdayasta eva zalyate-anekArthatvAdvAdhyate janturebhiriti zalyAni taiH parihInaM-rahitaM, ata eva anaghaM - nirdoSaM, ayamatra bhAvArtha:- samyagdarzanasya kumahazaGkAdizalyarahitasyANutratAdiguNavikalasya yo'bhyupagamaH sA darzanapratimeti, samyagdarzanapratipattizca tasya pUrvamapyAsIt kevalamiha zaGkAdidoSarAjAbhiyogAdyAkAraSaTkavarjitatvena yathAvatsamyagdarzanAcAravizeSaparipAlanAbhyupagamena ca pratimAtvaM sambhAvyate, kathamanyathA upAsakadazAsu ekamAsaM prathamAyAH pratimAyAH pAlanena dvau mAsau dvitIyAyAH pratimAyAH pAlanena evaM yAvadekAdaza mAsAnekAdazyAH pAlanena paJca sAdhani varSANyarthataH pratipAditAnIti, na cAyamartho dazAzrutaskandhAdAvupalabhyate, zraddhAmAtrarUpAyAstatra tasyAH pratipAdanAt * evaM darzana (vrata) pratimAdiSvapi yathAyogaM bhAvanA kAryA // 982 // atha gAthAdvayena vratasAmAyika pauSadhapratimAtrayamAha - 'bIye' tyAdi, aNuvratAni - sthUlaprANAtipAta viramaNAdIni upalakSaNatvAd guNavratAni zikSAvratAni ca vadhabandhAdyaticArarahitAni nirapavAdAni ca dhArayataH samyakparipAlayato dvitIyA vratapratimA bhavati, sUtre ca pratimApratimAvatorabhedopacArAditthaM nirdezaH, tathA tRtIyAyAM - sAmAyikapratimAyAM sAmAyikaM - sAvadyayogaparivarjana niravadyayogA sevanasvabhAvaM kRtaM vihitaM dezato yena sa sAmAyikakRtaH, AhitAmyAdidarzanAt kAntasyotarapadatvaM, idamuktaM bhavati - apratipannapauSadhasya darzanatratopetasya pratidinamubhayasandhyaM sAmAyikakaraNaM tRtIyA pratimeti, tathA caturthI *36*9 ke Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 153 zrA pratimAH gA.980994 // 294 // poSadhapratimA yasyAM caturdazyaSTamyAdiSu divaseSu-caturdazyaSTamyamAvAsyApaurNamAsISu parvatithiSu caturvidhamanyAhArazarIrasatkArAbrahmacaryavyApAparivarjanarUpaM pauSadhaM paripUrNa, na punaranyatareNApi prakAreNa parihInaM samyag AgamoktavidhinA sa-pratimApratipattA tuzabdasyAvadhAraNArthatvAdanupAlayatyeva-Asevata eva, etAsu catasRSvapi vratAdiSu pratimAsu bandhAdIna-bandhavadhacchavicchedaprabhRtIn SaSTisaMkhyAna aticArAn jA dvAdazavrataviSayAn prayatnato-mahatA yatnena varjayati-pariharatIti // 983 // 984 // atha pratimApratimAsvarUpamAha-'sammetyAdi, 'samma'tti samyaktvaM makAro'lAkSaNikaH aNuvrataguNavatazikSAvratAni ca yasya vidyante sa tadvAn , pUrvoktapratimAcatuSTayAnvita ityarthaH, sthira:-avicalasattvaH itaro hi tadvirAdhako bhavati, yato'syAM pratimAyAM nizi catuSpathAdau kAyotsargaH kriyate tatra copasargAH prabhUtAH sambhavantIti, jJAnI ca-pratimAkalpAdiparijJAnapravaNaH, ajAnAno hi sarvatrApyayogyaH kiM punaretatpratimApratipattAviti, aSTamIcaturdazyorupalakSaNatvAdaSTamIcaturdazyamAvAsyApaurNamAsIrUpeSu pauSadhadineSvapi draSTavyaM 'pratimA' kAyotsarga 'ThAi'tti tiSThati dhAtUnAmanekArthatvAtkarotItyarthaH, kimpramANAmityAha-ekA rAtriH parimANamasyA ityekarAtrikI-sArvarAtrikI tAM yastasya pratimA bhavatIti zeSaH // 985 // zeSadineSu yAdRzo'sau bhavati taddarzayitumAha-'asiNANe'tyAdi, asnAnaH-snAnaparivarjakaH vikaTe-prakaTe prakAze divA na rAtrAvityarthaH divApi vA prakAzadeze bhuGkte-azanAdyabhyavaharatIti vikaTabhojI, pUrva kila rAtribhojane'niyama AsIt tadarthamidamuktaM, 'mauliyaDoti abaddhaparidhAnakaccha ityarthaH, tathA divase-divA brahma caratItyevaMzIlo divasabrahmacArI, ritiMti rAtrau kimata Aha-parimANaMstrINAM taddogAnAM vA pramANaM kRtaM yena sa parimANakRtaH, kadatyAha-pratimAvarjeSu-kAyotsargarahiteSvaparvastvityarthaH divaseSu-dineSviti M // 986 // atha kAyotsargasthito yaccintayati tadAha-'jhAyaI'tyAdi, dhyAyati-cintayati pratimAyAM kAyotsargasthitaH-avasthitastri // 294 // Jain Education Intem For Private & Personel Use Only Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | lokapUjyAna - tribhuvanAbhyarcanIyAn jinAn tIrthakRto jitakaSAyAn-nirastasamastadveSAdidoSAn anyadvA jinApekSayA nijadoSapratyanIkaM - svakIya kAmakrodhapramukhadUSaNapratipakSabhUtaM kAmanindAkSAntiprabhRtikaM dhyAyati, kiyatpramANeyaM paJcamI pratimetyAha-pazca mAsAn yAvaditi // 987 // atha SaSThIM pratimAmAha - 'siMgAre 'tyAdi, zRGgArakathA - kAmakathA tathA vibhUSAyAH - snAnavilepanadhUpaprabhRtikAyA utkarSa:prakarSaH tataH samAhAradvandvaH tadvarjayan pariharan, utkarSagrahaNAccharIramAtrAnugAM vibhUSAM vidadhAtyapIti, tathA striyA - yoSitA saha rahasi kathAM-praNayavArtA varjayan, kimityAha-varjayati abrahma-maithunamekaM 'tao ya'tti taka:- asau pratimApratipattA SaSThayAM - abrahmavarjanapratimAyAM SaNmAsAn yAvat pUrvasyAM hi pratimAyAM divasa eva maithunaM pratiSiddhaM, rAtrau punarapratiSiddhamAsIt, asyAM tu divApi rajanyAmapi ca sarvathApi maithunapratiSedhaH, ata evAtra cittavilutividhAyinAM kAmakathAdInAmapi pratiSedhaH kRta iti // 988 // atha saptamIM pratimAmAha - 'sattamI' tyAdi, saptamyAM sacittAhAravarjanapratimAyAM sapta mAsAn yAvat sacittaM - sacetana mAhAraM - azanapAnakhAdimakhAdima| svarUpaM naivAhArayati - abhyavaharati, tathA yadyadadhastanInAM - prAktanInAM pratimAnAmanuSThAnaM tattatsarvamapi - niravazeSamuparitanInAM - apretanapratimAnAmavaseyaM, etacca prAguktamapi vismaraNazIlavineyajanAnugrahAya punarupanyastam, evamanyatrApi // 989 // athASTamInavamyo pratime pratipAdayitumAha - 'AraMbha' tyAdi, aSTamI-svayamArambhavarjanapratimA bhavati yasyAmaSTau mAsAn yAvadArambhasya - pRthivyAdyupamardanalakSaNasya svayaM - AtmanA karaNaM - vidhAnaM varjayati pariharati, khayamiti vacanAccai tadApannaM - vRttinimittamArambheSu tathAvidhatItrapariNAmarahitaH paraiH karmakarAdibhiH sAvayamapi vyApAraM kArayatIti, nanu svayamapravartamAnasyApyArambheSu preSyAn vyApArayataH prANihiMsA tadavasyaiva, satyaM, kintu yA sarvathaiva svayamArambhANAM karaNataH paraizca kAraNata ubhayajanyA hiMsA sA svayamakaraNatastAvatparihRtaiva yataH svalpo'pi prArambhaH pari ka Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 // 295 // Jain Education hiyamANa: projjRmbhamANamahAvyAdheH stokatarastokatamakSaya iva hita eva bhavati, eSA punarnavamI - preSyArambhavarjanapratimA bhavati, yasyAM nava mAsAn yAvat putrabhrAtR prabhRtiSu nyastasamasta kuTumbAdikAryabhAratayA dhanadhAnyAdiparigraheSvalpAbhiSvaGgatayA ca preSyairapi karmakarAdimirapi AstAM svayaM ArambhAn - sapApavyApArAn mahataH kRSyAdIniti bhAvaH AsanadApanA divyApArANAM punaratilaghUnAmaniSedha eva, tathAvidhakarmabandhahetutvAbhAvenArambhatvAnupapatteH // 990 // atha dazamIM pratimAmAha - 'dasametyAdi, dazamI punaruddiSTabhaktavarjanapratimA daza mAsAn yAvadbhavati, yasyAmuddiSTaM - uddezastena kRtaM vihitamuddiSTakRtaM tameva zrAvakamuddizya saMskRtamityarthaH evaMsvarUpaM bhaktamapi - odanAdikaM naiva bhuJjIta AstAM tAvaditarasAvadyavyApArakaraNamityapizabdArthaH, 'so hoi'ti sa punardazamapratimApratipattA kazcit kSuramuNDa:- kSuramuNDitamastako bhavati 'sihiliM'ti zikhAM vA zirasi ko'pi dhArayatIti // 999 // tathA - 'ja' mityAdi, navaraM - kevalaM sa zrAvakastatra tasyAM dazamapratimAyAM sthito yannihitaM bhUmyAdau nikSiptamarthajAtaM - dravyaM suvarNAdikaM tatpRcchatAM sutAnAM putrANAM upalakSaNatvAddhAtrAdInAM ca yadi jAnAti tataH kathayati, akathane vRtticchedaprApteH, atha naiva jAnAti tato brUte naivAhaM kimapi jAnAmi - smarAmIti, etAvanmuktvA nAnyatkimapi tasya gRhakRtyaM kartuM kalpata iti tAtparyam // 992 // athaikAdazIM pratimAmAha - 'khure' tyAdi, kSureNa muNDo- muNDitaH kSuramuNDo locena vA - hastaluvanena muNDaH san rajoharaNaM patadrahaM ca upalakSaNametat sarvamapi sAdhUpakaraNaM gRhItvA 'samaNahUo'ti zramaNo-nirgranthastadvad yastadanuSThAnakaraNAtsa zramaNabhUtaH sAdhukalpa ityarthaH viharet-gRhAnnirgatya nikhilasAdhusAmAcArIsamAcaraNacaturaH samitigudhyAdikaM samyaganupAlayan mikSArthaM gRhikulapraveze sati zramaNopAsakAya pratimApratipannAya mikSAM datteti bhASamANaH, kastvamiti kasmiMzcitpRcchati pratimApratipannaH zramaNopAsako'hamiti bruvANo grAmanagarAdiSvanagAra iva mAsakalpA 153 zrA ddhapratimAH gA. 980994 // 295 // Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4. dinA vicaredekAdaza mAsAn yAvaditi / etaccotkRSTataH kAlamAnamuktaM, jaghanyataH punarekAdazApi pratimAH pratyekamantarmuhUrtAdimAnA eva, taJca maraNe vA pravrajitatve vA sambhavati, nAnyatheti // 993 // tathA--'mameM'tyAdi, mameyasya karaNaM mamakArastasminnavyavacchinne-anapagate sati, anena vajanadarzanArthitvakAraNamuktaM, saMjJAtA:-svajanAsteSAM pallI-sannivezastA saMjJAtapallIM brajati-cchati draSTuM-vilokayituM saMjJAtAniti gamyate, je iti pAdapUraNe, tatrApi-saMjJAtapayAmapi, AstAmanyatra, sAdhuriva-saMyata iva vartate, na punaH svajanoparodhena gRhacintAdikaM kuryAt , yathA ca sAdhuH prAsukameSaNIyaM ca gRhAti tathA so'pi zramaNabhUtapratimApratipannaH prAsukameva-pragatAsukamevAcetanamevopalakSaNatvAdasvaiSaNIyaM cAhAraM-azanAdikaM gRhAtIti, jJAtayo hi snehAdaneSaNIyaM bhaktAdi kurvanti AgraheNa ca tad prAhayitumicchaMti anuvartanIyAzca te prAyo bhavantIti tadbrahaNaM sambhAvyate tathApi tadasau na gRhNAtIti bhAvaH // iha cottarAsu saptasu pratimAsvAvazyakacUyA prakArAntaramapi dRzyate, tathAhi-"rAIbhattaparinnAetti paJcamI, sacittAhAraparinnAetti SaSThI, diyA brahmacArI, rAo parimANakaDetti saptamI, diyAvi rAovi baMbhayArI asiNANae vosaTThakesamaMsuromanahetti aSTamI, sAraMbhaparinnAetti navamI, pesAraMbhaparinAetti dazamI, uddidvannavivajae samaNabhUetti ekAdazI"ti 153 // 994 / / idAnIM 'dhannANamabIyatta'ti catuSpaJcAzadadhikazatatamaM dvAramAha java 1 javajava 2 gohuma 3 sAli 4 vIhi 5 dhannANa kottttyaaiisuN| khiviUNaM pihiyANaM littANaM muddiyANaM ca // 995 // ukkoseNaM Thii hoi tinni varisANi tayaNu eesiM / viddhaMsijjai joNI tatto jAyai abIyattaM // 996 // tila 1 mugga 2 masura 3 kalAya 4 mAsa 5 cavalaya 6 kulattha RECENGA%ERCA + + tee For Private Personal use only Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sAroddhAre tattvajJAnavi0 // 296 // 7 tuvarINaM 8 / taha kasiNacaNaya 9 vallANa 10 koTyAIsu khivikaNaM // 997 // olitANaM pihiyANa laMchiyANaM ca muddiyANaM ca / ukkihaThiI varisANa paMcagaM to abIyattaM // 998 // ayasI 1 hA 2 kaMgU 3 koDUsaga 4 saNa 5 varaha 6 siddhatthA 7 / koddava 8 rAlaga 9 mUlaga bayANaM 10 koTTaIyAsu // 999 // nikkhittANaM eyANukkosaThiIeN satta varisAI / hoi jaha Na puNo aMtamuttaM samaggANaM // 1000 // 'yave'tyAdi, yavA godhUmAzca pratItAH yavayavA - yavavizeSAH zAlayaH - kalamAdivizeSAH zrIhayaH - sAmAnyataH, eteSAM dhAnyAnAM koSThakAdipu - kuzUlapalyaprabhRtiSu kSitvA-prakSipya pihitAnAM - tathAvidhapidhAnakena sthagitAnAM liptAnAM dvAradeze pidhAnena saha gomayAdinA ! sarvato'valiptAnAM mudritAnAM ca mRttikAdimudrAvatAmutkarSatastrINi varSANi yAvat sthiti:- avinaSTayonikatvena avasthAnaM bhavatIti, tadanu - tataH parameteSAM - yavAdInAM paJcAnAM dhAnyAnAM yoni :- aGkurotpattiheturvidhvasyate - kSIyate, tato-yonividhvaMse sati jAyate'bIjatvaMtadvIjamabIjaM bhavati, uptamapi nAGkuramutpAdayatIti bhAvaH / / 995 // 996 // tathA - 'tile 'tyAdi, tilamudgabhASacavalakAH pratItAH masUro- vRttAkAro dhAnyavizeSaH ( pranthA0 700) canakikA ityanye kalAya :- tripuTAkhyo dhAnyavizeSaH kulatthA:- cavalakAkArAzci| piTikA bhavanti tuvarya:- ADhakyaH, vRttacaNakAH- zikhArahitA vRttAkArAzcaNakavizeSAH vallA-niSpAvAH, eteSAM dazAnAM dhAnyAnAM koSThakAdiSu kSitvA pihitAnAM tato'valiptAnAM tato lAnchitAnAM-rekhAdibhiH kRMtalAnchanAnAM mudritAnAM cotkRSTA sthitirvarSapaJcakaM yAvadbhavati, tato'bIjatvaM jAyate, chando'nurodhAca pihitAvaliptayorvyatikramanirdezaH // 997 // 998 // 'ayasI' vyAdi, atasI-kSumA laTTA 154 dhAnyAbIja tvam gA. 9951000 // 296 // Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kusuMbhaM kaGka:-pItataNDulAH 'koDsaga'tti koradUSakA:-kodravavizeSAH zarNa-tvapradhAno dhAnyavizeSaH, 'baraTha'tti dhAnyavizeSaH, sa| baraThIti sapAdalakSAdiSu prasiddhaH siddhArthA:-sarSapAH kodravAH pratItA eva rAlaka:-kavizeSaH mUlaka-zAkavizeSastasya bIjAni mUlakabIjAni eteSAM dazAnAmapi dhAnyAnAM koSThakAdiSu nikSiptAnAM upalakSaNametat pihitAnAmavaliptAnAM lAJchitAnAM mudritAnAM cotkRSTAyAM sthitau sapta varSANi bhavanti, jaghanyena punaH samagrANAM sarveSAmapi pUrvoktAnAM dhAnyAnAmantarmuhUrta sthitirbhavati, antarmuhUrtAcca parataH svAyuHkSayAdevAcittatA jAyate, sA ca paramArthato'tizayajJAnenaiva samyakparijJAyate na chAdmasthikajJAneneti na vyavahArapathamavatarati, ata| | eva ca pipAsApIDitAnAmapi sAdhUnAM svabhAvataH svAyuHkSayeNAcittIbhUtamapi taDAgodakaM pAnAya vardhamAnasvAmI bhagavAn nAnujJAtavAn , itthaMbhUtasyAcittIbhavanasya chadmasthAnAM durlakSatvena mA bhUtsarvatrApi taDAgodake sacitte'pi pAzcAtyasAdhUnAM pravRttiprasaGga iti kRtvA 154 // 999 // 10.0 // idAnIM 'khettAiyANa'cittaMti paJcapaJcAzadadhikazatatamaM dvAramAha joyaNasayaM tu gaMtA aNahAreNaM tu bhNddsNkNtii| vAyAgaNidhumehi ya viddhatthaM hoi lonnaaii||1001|| hariyAlo maNasila pippalI u khajjUra muddiyA abhyaa| AinnamaNAinnA te'vi hu emeva nAyavvA // 2 // AruhaNe orahaNe nisiyaNa goNAiNaM ca gAumhA / bhommAhAraccheo uvakkameNaM tu pari nnaamo||3|| eka yojanazataM gatvA-atikramya lavaNAdi vidhvastam-acittaM bhavati, kenetyAha-anAhAreNa-khadezajasAdhAraNAhArAbhAvena, ayamarthaH&AvivakSitakSetrAdanyatra kSetre lavaNAdikaM yadA nIyate tadA tatpratidinaM vidhvasyamAnaM 2 tAvadgacchati yAvadyojanazataM, yojanazatAdUI puna Jain Education Internatif For Private Personal use only Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sAroddhAre tatvajJAnavi0 // 297 // Jain Education rbhinnAhAratvena zItAdisamparkataJcAvazyamacittIbhavati, kecittu yojanazatasthAne gavyUtazataM paThanti, yaduktaM nizItha cUrNo - 'keI paThaMti gAuyasayagAhA' iti, tathA 'bhaMDa saMkaMtI 'ti prAkRtatvena vibhaktivyatyayAt bhANDasaGkrAntyA - pUrvabhAjanAdaparabhAjanaprakSepaNena pUrvabhANDazAlAyA vA'nyabhANDazAlAsaMcAraNena vAtAgnidhUmaizca yojanazatamagatamapi svasthAne'ntare vA vartamAnaM lavaNAdikamacittaM bhavatIti / itthaM ca kSetrAdikrameNAcittIbhavanaM pRthivIkAyikAnAM vanaspatiparyantAnAM sarveSAmapi pratipattavyam / / 1001 / / ata evAha - 'hariyAle 'tyAdi, haritAlAdayaH pratItA eva, navaraM mudrikA - drAkSA abhayA-haritakI, ete'pyevameva jJAtavyAH, yojanazatAtparataH pUrvoktaireva he tumi ra cittIbhavantIti bhAvaH, 'AinnamaNAinna'tti yojanazatAdAgatA api kecidAcIrNAH kecitpunaranAcIrNAH, tatra pippalIharitakyAdaya AcIrNA ato gRhyante kharjUradrAkSAdayaH punaranAcIrNAstato'cittA api na gRhyante iti // 2 // atha lavaNAdInAmevAcittatAkAraNAbhivyaJjanAyAha - 'AruhaNe' ityAdi, teSAM lavaNAdInAmArohaNe - zakaTagavAdipRSThAdiSvadhiropaNe sati tathA avarohaNe - zakaTAdibhya evAvatAraNe tathA niSIdantIti nandyAderAkRtigaNatvAdyupratyaye niSadanA - lavaNAdyupari niviSTapuruSAH teSAM gavAdInAM ca gAtroSmaNA, tathA yo yasya lavaNAderAhAro bhaumAdiH - pArthivAdistasya vyavacchede ca-abhAve sati, tathA upakramyate - bahukAlavedyamapyAyuH stokenaiva kAlena niSThAM nIyate anenetyupakramaH - svakAyazastrAdiH, tathAhi - kiJcitkasyacit svakAyazastraM yathA kSArodakaM madhurodakasya kiccitparakAyazastraM yathA jvalano vanaspateH kiJcittUbhayazastraM yathA mRttikAmizramudakaM zuddhodakasya, tena ca pariNAmaH - acittatA bhavati, sacittamapyebhiH kAraNairacittatArUpeNa pariNamatItyarthaH 155 // 3 // idAnIM ca 'dhannAI cauvIsaM ti SaTpaJcAzadadhikazatatamaM dvAramAhadhannA cavIsaM java 1 gohuma 2 sAli 3 vIhi 4 saTThI 5 ya / koddava 6 aNuyA 7 kaMgU 8 155 yojanazatenAcittatA gA. 10011003 / / 297 // ww.jainelibrary.org Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ KARENSANSAACHECRORSC3%AC rAlaya 9 tila 10 mugga 11 mAsA 12 ya // 4 // ayasi 13 harimaMtha 14 tiugaDa 15 nipphAva 16 siliMda 17 rAyamAsA 18 y|ikkhuu 19 masUra 20 tuvarI 21 kulattha 22 taha dhannaya 23 kalAyA 24 // 5 // dhAnyAni caturvizatirbhavanti, yathA-yavAH 1 godhUmAH 2 zAlayo 3 brIhayaH 4 SaSThikAH 5 kodravA 6 aNukAH 7 kaMguH8 rAlakaH 9 tilA 10 mudgA 11 mASAzca 12 tathA atasI 13 harimanthAH 14 tripuTikAH 15 niSpAvAH 16 zilindA 17 rAjamASA 18 ikSavaH 19 masUrAH 20 tuvaryaH 21 kulatthA 22 stathA dhAnyakaM 23 kalAyAH 24 ityetAni ca prAyeNa lokaprasiddhAni | prAguktAnyeva, navaraM SaSTikAH-zAlibhedaH ye SaSTirAtreNa pacyante, aNukA-yugandharI, bRhacchirA kaGguH alpataraziro rAlakaH, harimanthA:-kRSNacaNakAH zilindA-makuSTAH rAjamASA:-cavalakAH dhAnyakaM-kusumbharI kalAyA-atra vRttacaNakA iti 156 // 4 // 5 // adhunA 'maraNaM sattarasabheyaM ti saptapaJcAzadadhikazatatamaM dvAramAha AvIi 1 ohi 2 aMtiya 3 valAyamaraNaM 4 vasahamaraNaM ca 5 / aMtosallaM 6 tambhava 7 bAlaM 8 taha paMDiyaM 9 mIsaM 10||6||chumtthmrnn 11 kevali 12 vehAyasa 13 giddhapiTTamaraNaM 14 ca / maraNaM bhattaparinnA 15 iMgiNi 16 pAovagamaNaM ca 17 // 7 // aNusamayaniraMtaramAviisaniyaM taM bhaNaMti paMcavihaM / dave khette kAle bhave ya bhAve ya saMsAre // 8 // emeva ohimaraNaM jANi mao tANi ceva marai puNo / emeva AiaMtiyamaraNaM navi marai tANi puNo // 9 // saMja COACANASAOTOCACASSACARAL For Private Personal Use Only Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sAroddhAre tattvajJAnavi0 // 298 // majogavisannA maraMti je taM valAyamaraNaM tu / iMdiyavisayavasagayA maraMti je taM vasahaM tu // 10 // gAravapaMkanibuDDA aiyAraM je parassa na kahati / daMsaNanANacarite sasallamaraNaM havai tesiM // 11 // mottuM akammabhUmiya naratirie suragaNe ya nerie| sesANaM jIvANaM tagbhavamaraNaM ca kesiMci // 12 // tUNa ohimaraNaM AvI (I) yaMtiyaMtiyaM ceva / sesA maraNA save tabbhavamaraNeNa nAyavA // 13 // avirayamaraNaM bAlaM maraNaM virayANa paMDiyaM viMti / jANAhi bAlapaMDiyamaraNaM puNa desavirayANaM // 14 // maNapajjavohinANI suyamainANI maraMti je samaNA / chaumatthamaraNameyaM kevalimaraNaM tu kevaliNo // 15 // giddhAibhakkhaNaM giddhapiTTa ubbaMdhaNAi behAsaM / ee donnivi maraNA kAraNajAe aNunAyA // 16 // maraNaM bhattaparinnA iMgiNi pAyavagamaNaM ca tinni maraNAraM / kannasamajjhimajeTThA dhisaMghayaNeNa u visiTThA // 17 // 'AvII' tyAdi, maraNazabdasya pratyekamabhisambandhAdAvIcimaraNaM avadhimaraNaM 'aMtiyaM'ti AtyantikamaraNaM ArSatvAccetthaM nirdezaH evamutaratrApi, 'valAyamaraNaM' ti valanmaraNaM vazArttamaraNaM ca antaHzalyamaraNaM tadbhavamaraNaM bAlamaraNaM tathA paNDitamaraNaM mizramaraNaM chadmasthamaraNaM kevalimaraNaM 'vehAyasaM 'ti vaihAyasamaraNaM gRdhrapRSThaM ca maraNaM 'bhattaparinna'tti bhaktaparijJAmaraNaM iMginImaraNaM pAdapopagamanamaraNaM ceti || 6 ||7|| etAni kramazaH svayameva vivarIpurAvIcimaraNaM tAvadAha - ' aNusamaya' mityAdi, anusamaya - samayamAzritya idaM ca vyavahitasamayAzrayaNato'pi bhavatIti mA bhUddhAntirata Aha-nirantaraM - asAntaramantarAlAbhAvAt kiM tadevaMvidhaM ? - 'AvIcisaMjJitaM' A - samantAt vIcaya 156 dhAnyAni 24 157 maraNAni 17 gA. 1004 17 // 298 // Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ iva vIcaya:- pratisamayamanubhUyamAnAyuSo'parAparAyurduli kodayAtpUrvapUrvAyurdalika vicyutilakSaNA avasthA yasmin maraNe tadAvIci, tata AvI -- || cIti saMjJA saJjAtA yasmin tadAvIcisaMjJitaM, tArakAditvAditaci rUpamidaM, athavA vIci:- vicchedastadabhAvo'vIciH, dIrghatvaM tu prAkRtatvAt ubhayatra prakramAnmaraNaM, tadevambhUtaM pratikSaNamAyurdravyavicaTanalakSaNamAtrIcimaraNaM paJcavidhaM bhaNanti tIrthakaragaNadharAdayo 'smin saMsAre jagati, paJcavidhatvamevAha - dravye kSetre kAle bhave bhAve ca dravyA''vIcimaraNaM kSetrA''vIcimaraNaM kAlAssvIcimaraNaM |bhavA''vIcimaraNaM bhAvA''vIcimaraNaM cetyarthaH, tatra dravyA''vIcimaraNaM nAma yannArakatiryagnarAmarANAmutpattisamayAtprabhRti nijanijAyu:| karma dalikAnAmanusamayamanubhavanAdvicaTanaM, tazca nArakAdibhedAccaturvidhaM, evaM nArakA digaticAturvidhyApekSayA tadviSayaM kSetramapi caturvidhaM / tatastatprAdhAnyApekSayA kSetrAvIcimaraNamapi caturvaiva, kAla iti yathAyuSkakAlo gRhyate, na tu addhAkAlastasya devAdiSvasambhavAt, saca | devAyuSkakAlAdibhedAcaturvidhaH, atastatprAdhAnyApekSayA kAlAvIcimaraNamapi caturvidhameva nArakAdicaturvidhabhavApekSayA bhavAvIcimaraNamapi caturthaiva teSAmeva ca nArakAdInAM caturvidhAyuHkSayalakSaNabhAvaprAdhAnyApekSayA bhAvAvIcimaraNamapi caturvaiveti // 8 // athAvadhi - maraNamAha - 'evameve 'tyAdi, evameva yathAssvIcimaraNaM dravyakSetrakAlabhavabhAvabhedataH paJcavidhaM tathedamavadhimaraNamapItyarthaH, tatsvarUpa - | mAha - yAni mRtaH sampratIti zeSaH tAni caiva 'marai puNa'tti tiyatyayena mariSyati punaH kimuktaM bhavati ? - avadhi:- maryAdA tatazca | yAni nArakAdibhavanibandhanatayA''yuH karma dalikAnyanubhUya mriyate punaryadi tAnyevAnubhUya mariSyati tadA dravyAvadhimaraNaM, tadravyApekSayA punastadvaddaNAvadheryAvajjIvasya mRtatvAt, sambhavati hi gRhItojjhitAnAmapi karmadalikAnAM punargrahaNaM pariNAmavaicitryAditi, evaM | kSetrakAlAdiSvapi bhAvanA kAryA / AtyantikamaraNamAha - 'emeve 'tyAdi, evameva - avadhimaraNavadAtyantikamaraNamapi dravyAdibhedataH paJca 6-%%* jainelibrary.org Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maraNAni prava0 sA roddhAra tattvajJAnavi0 // 299 // vidhaM, vizeSaH punarayaM-'navi marai tANi puNo'tti apizabdasyaivakArArthatvAnnaiva tAni-dravyAdIni punarmiyate, ayamarthaH-yAni nara- kAdyAyuSkatayA karmadalikAnyanubhUya mriyate mRtazca na punastAnyanubhUya mariSyatItyevaM yanmaraNaM tad dravyApekSayA'tyantabhAvitvAdAtyantikamiti, evaM kSetrAdiSvapi vAcyam // 9 // valanmaraNamAha-'saMjameM'tyAdi, saMyamayogA:-saMyamavyApArAstaisteSu vA viSaNNAH saMyamayogaviSaNNA:-atiduzvaraM tapazcaraNamAcaritumakSamAH vrataM ca kulAdilajayA moktumazaknuvantaH kathaJcidasmAkamitaH kaSTAnuSThAnAnmuktirbhavatviti vicintayanto mriyante yacca tadbalatA-saMyamAnuSThAnAnnivartamAnAnAM maraNaM valanmaraNaM, tuzabdo vizeSaNArtho bhagnavratapariNatInAM vatinAmevaitaditi vizeSayati, anyeSAM hi saMyamayogAnAmevAsambhavAt kathaM tadviSAdaH ? tadabhAve ca kathaM taditi // vazArttamaraNamAha -'iMdiye'tyAdi, indriyANAM-cakSurAdInAM viSayA-manojJarUpAdaya indriyaviSayAH tadvazaM gatAH-prAptA indriyaviSayavazagatAH snigdhadIpakalikAvalokanAkulazalabhavanmriyante tadvazArtamaraNaM, vazena-indriyaviSayapAratavyeNa RtA:-pIDitA vArtAH teSAM maraNamapyupacArAdvazArttamucyate iti // 10 // antaHzalyamaraNamAha-'gArave'tyAdi, gauravaM-sAtarddhirasagauravAtmakaM tadeva kAluSyahetutayA paGkaHkardamaH tasminnimagnAH tatkroDIkRtatayA aticAra-aparAdhaM ye parasya-AlocanArhasyAcAryAderna kathayanti, mA bhUdasmAkamAlocanAImA|cAryAdikamupasarpatAM tadvandanAditaduktatapo'nuSThAnAsevanena RddhirasasAtAbhAvasambhava iti, upalakSaNaM caitat , tato bahuzruto'haM tatkathamalpazruto'yaM mama zalyamuddhariSyati ? kathaM cAhamasmai vandanAdikaM dAsyAmi ? ayaM ca jJAnahIno'yaM vA mama sama ityabhimAnena lajayA vA-anucitAnuSThAnasaMvaraNasvarUpayA ye'ticAraM na kathayantIti, kiMviSayamityAha-darzanajJAnacAritre-darzanajJAnacAritraviSayaM, tatra darzanaviSayaM zaGkAdi jJAnaviSayaM kAlAtikramAdi cAritraviSaya samityananupAlanAdi, zalyamiva zalyaM kAlAntare'pyaniSTaphalavidhAnaM pratyavandhya Jan Educat an inte For Private & Personal use only How.iainelibrary.org Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tayA saha tena sazalyaM tacca tanmaraNaM ca sazalyamaraNam - antaHzalyamaraNaM bhavati teSAM gauravapaGkanimagnAnAmiti // 11 // tadbhavamaraNamAha - 'motuM' ityAdi, muktvA - apahAya, kAn ? - akarmabhUmijAzca te devakurUttarakurvAdipUtpannatayA naratiryazvazcAkarmabhUmijanaratiryazcastAn teSAM hi tadbhavAnantaraM deveSvevotpAdaH, tathA suragaNAMzca-suranikAyAn kimuktaM bhavati ? - caturnikAyavartino'pi devAn tathA nirayo - narakastasmin bhavA nairayikAstAMzca muktveti sambandhaH, teSAM devAnAM ca tadbhavAnantaraM tiryagmanuSyeSvevotpatteH zeSANAM - etaduddharitAnAM karmabhUmijanaravirakhAM jIvAnAM prANinAM tadbhavamaraNaM, teSAmeva punastatrotpatteH, tad vidyate yasmin bhave - tiryagmanuSyalakSaNe vartate jantustadbhavayogyamevAyurbaddhA punastatkSayeNa mriyamANasya bhavati, tuzabdasteSAmapi sayavarSAyuSAmeveti vizeSakhyApakaH, asayavarSAyuSAM hi yugaladhArmikatvAdakarmabhUmijAnAmiva deveSvevotpAda:, teSAmapi na sarveSAM, kintu keSAJcittadbhavopAdAnarUpamevAyuH karmopacinvatAmiti // 12 // atrAntare-AbII iti gAthA sUtre dRzyate na cAsyA bhAvArtha: samyagavagamyate nApyasAvuttarAdhyayanacUrNyAdiSu vyAkhyAtetyupekSyate // 13 // samprati bAlapaNDita mizramaraNAnyAha - 'aviraye 'tyAdi, viramaNaM virataM-hiMsAnRtAderuparamaNaM na vidyate tadyeSAM te'viratAsteSAM - mRtisamaye'pi dezaviratimapyapratipadyamAnAnAM midhyAdRzAM samyagdRzAM vA maraNamaviratamaraNaM tad bAlA iva bAlAH - aviratAsteSAM | maraNaM bAlamaraNamiti bruvate iti sambandhaH, tathA viratAnAM - sarvasAvadyanivRttimabhyupagatAnAM maraNaM paNDitamaraNaM bruvate tIrthakaragaNadharAdaya iti, tathA jAnIhi bAlapaNDitamaraNaM - mizramaraNaM, punaH zabdaH pUrvApekSayA vizeSadyotanArthaH, dezAtsarvavirataviSayApekSayA sthUlaprANivyaparopaNAderviratA dezaviratAsteSAM dezaviratAnAM // 14 // evaM caraNadvAreNa bAlAdimaraNatrayamabhidhAya jJAnadvAreNa chadmasthamaraNakevalimaraNe prAha- 'maNapajjavo' ityAdi, manaH paryAyajJAnino'vadhijJAninaH zrutajJAnino matijJAninazca triyante ye zramaNAH -- tapasvinaH chAdaya Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 // 300 // ntIti chadmAni - jJAnAvaraNAdIni karmANi teSu tiSThantIti chadmasthAsteSAM maraNaM chadmasthamaraNametat iha ca prathamato manaHparyAyanirdezAdvi| zuddhikRtaprAdhAnyAGgIkAreNa cAritriNa etadupajAyate iti svAmikRtaprAdhAnyApekSayA draSTavyaM evamavadhyAdiSvapi yathAyogaM svadhiyaiva heturvAcya iti, tathA kevalamaraNaM kevalinaH - utpannakevalajJAnasya sakalakarmapudgalazATanato mriyamANasya bhavatIti // 14 // sAmprataM vaihAya| sagRdhrapRSThamaraNe abhidhAtumAha - 'giddhA ItyAdi, gRdhrAH - pratItAH te AdiryeSAM zakunikA zivAdInAM tairbhakSaNaM gamyamAnatvAdAtmanastadanivAraNAdinA tadbhakSyakarikarabhAdizarIrAnupravezena ca gRdhrAdibhakSaNaM, tatkimucyate ? ityAha- 'giddhapiTTha' tti gRdhaiH spRSTaM - sparzanaM yasmin tad gRdhraspRSTaM yadivA gRdhrANAM bhakSyaM pRSThamupalakSaNatvAdudarAdi ca marturyasmin tad gRdhapRSThaM, sa AlaktakapUNikApuTa pradAnenAtmAnaM gRdhAdibhiH pRSThAdau bhakSayatIti, paJcAnnirdiSTasyApi tasya prathamataH pratipAdanamatyantamahAsasvaviSayatayA karmanirjarAM prati prAdhAnyakhyApanArtham, 'ubbaMdhaNAi vehAsa' miti ud- Urddha vRkSazAkhAdau bandhanamubandhanaM tadAdiryasya varugiribhRguprapAtAderAtmanaiva janitasya maraNasya tadubandhanAdi, 'vehAsa' miti prAkRtatvAdyalope vihAyasi - vyomani bhavaM vaihAyasaM udbaddhasya hi vihAyasyeva bhavanamiti tatprAdhAnyavivakSayetthamuktamiti, nanvevaM gRdhrapRSTasyApyAtmaghAtarUpatvAdvaihAyasa evAntarbhAvaH, satyametat kevalamasyAlpasattvairvidhAtumazakyatvakhyApanArtha bhedopanyAsaH, nanu -- 'bhAviyajiNavayaNANaM mamattarahiyANa natthi hu viseso / appANaMmi parammi ya to vajje pIDamubhao'vi // 1 // bhAvitajinavacanAnAM mamatvarahitAnAM nAstyeva vizeSaH / Atmani ca parasmiMzca tato varjayet pIDAmubhayorapi // 1 // ] ityAgamaH, ete cAnantarokte maraNe atyantamAtmapIDAkAriNI iti kathaM nAgamavirodhaH ?, ata eva ca bhaktaparijJAnAdiSu pIDAparihArAya 'battAri vicittAI / vigaInijjUhiyAI cattAri // ' [ catvAri ( varSANi ) vicitrANi vikRtiniryUDhAni catvAri ] ityAdisaMlekhanAvidhiH pAna maraNAni 17 // 300 // Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ &aa kAdividhizca tatrAbhihitaH, darzanamAlinyaM cobhayatretyAzaMkyAha-ete-anaMtarokte dve api-gRdhrapRSThavaihAyasAkhye maraNe 'kAraNa'tti prAkR tatvena saptamIlopAt kAraNe-darzanamAlinyaparihArAdike jAte-samutpanne yadvA kAraNajAte-kAraNaprakAre sati udAyinRpAnumRtatathAvidhagItArthAcAryavadanujJAte itydossH|| 16 // samprati antyamaraNatrayamAha-'maraNa'mityAdi, bhaktaM-bhojanaM tasya parijJAnaM parijJA, sA dvidhA-jJaparijJA pratyAkhyAnaparijJA ca, jJaparijJayA'nekavidhamasmAbhirbhuktapUrvametaddhetukaM ca sarvamavadyamiti parijJAnaM, pratyAkhyAnaparijJayA Pl-"savvaM ca asaNapANaM caunvihaM jo ya bAhiro uvahI / anbhintaraM cauvihaM jAvajIvaM ca vosirai // 1 // " [ sarva cAzanapAnaM caturvidhaM yazca bAhya upadhiH / abhyantaraM caturvidhaM yAvajjIvaM ca vyutsRjati // 1 // ] ityAgamavacanAccaturvidhAhArasya trividhAhArasya vA | yAvajjIvamapi parityAgAtmakaM pratyAkhyAnaM bhaktaparijJocyate, tathA iyate-pratiniyatadeza eva ceSTyate'syAmanazanakriyAyAmitIGginI, bhaktaparijJAyAM hi trividhaM caturvidhaM vA''hAraM pratyAcaSTe zarIraparikarma ca svataH karoti paratazca kArayati, iGginyAM tu niyamAJcaturvidhAhAraviratiH paraparikarmavivarjanaM ca bhavati, svayaM punariGgitadezAbhyantare udvartanAdiceSTAtmakaM parikarma yathAsamAdhi vidhAtyapIti vizeSaH, tathA pAdaiH-adhaHprasarpimUlAtmakaiH pibatIti pAdapo-vRkSaH, upazabdazcaupamye upameye'pi sAdRzye'pi ca dRzyate, tatazca pAdapamupagacchatisAdRzyena prApnotIti pAdapopagamanaM, kimuktaM bhavati ?-yathaiva pAdapaH kvacitkathaJcinipatitaH samamasamaM vA avibhAvayan nizcala evAste tathA ayamapi bhagavAn yadyathA samaviSamadezeSvaGgamupAGgaM vA prathamataH patitaM na tattatazcalayatIti, iha caivaMvidhAnazanopalakSitAni mara-15 NAnyapyevamuktAni, ata evAha-trINi maraNAni, arthateSAmeva trayANAM maraNAnAM kiJcit svarUpamAha-kannasa'tti sUtratvAt kaniSThaMlaghu jaghanyamitiyAvat madhyama-laghujyeSThayormadhyabhAvi jyeSThaM-atizayavRddhamutkRSTamityarthaH tata eteSAM dvandve kaniSThamadhyamajyeSThAni yathAsa For Private & Personel Use Only Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 // 301 // Jain Education Intern yena trINyapi maraNAnyavaseyAni, tathA 'dhii'tti dhRtiH - saMyamaM prati cittasvAsthyaM saMhananaM - zarIrasAmarthyaheturbraRSabha nArAcAdi tataH samAhAradvandve dhRtisaMhananaM tena viziSTAnyetAni, idamuktaM bhavati - yadyapi tritayamapyetat 'dhIreNavi mariyavvaM kApuriseNAvi avassa mariyavvaM / tamhA avassamaraNe varaM khu dhIrataNe mariDaM // 1 // [ dhIreNApi marttavyaM kApuruSeNApyavazyaM marttavyaM tasmAdavazyamaraNe dhIratvenaiva marttu varaM // 1 // ] ityAdibhAvanAtaH zubhAzayavAneva pratipadyate phalamapi ca vaimAnikatA muktilakSaNaM ca trayasyApi samAnaM, tathA coktam -- "eyaM paJcakkhANaM aNupAleUNa suvihio sammaM / vemANio va devo havijja ahavAvi sijjhijjA // 1 // " [ etat pratyAkhyAnamanupAlaya suvihitaH samyak vaimAniko devo vA bhavet athavApi sidhyet // 1 // ] tathApi viziSTaviziSTataraviziSTatamadhRtimatAmeva ca tatprAptiriti jyeSThatvAdistadvizeSa ucyate, tathAhi - bhaktaparijJAmaraNamArthikAdInAmapyasti yata uktam - " savvAvi ya ajjAo savvevi ya paDhamasaMghayaNavajA / savvevi desavirayA pazJcakkhANeNa u maraMti / / 1 / / " [ sarvA apyAryAH sarve'pi ca prathamasaMhananavarjA: / sarve'pi ca dezaviratAH pratyAkhyAnenaiva mriyante // 1 // ] atra ca pratyAkhyAnazabdena bhaktaparicaiva bhaNitA, tatra prAk pAdapopagamAderanyathA bhaNanAt, iGginImaraNaM tu viziSTataradhRtisaMhananavatAmeva bhavatItyAryikA diniSedhata evAvasIyate, pAdapopagamanaM tu nAtraiva viziSTatamadhRtimatAM vajrarSabhanArAcasaMhananinAmeva ca bhavati, uktaM ca - "paDhamaMmi ya saMghayaNe vaTTate selakuDasAmANA / tesipi ya voccheo coisapuvINa vocche // 1 // [ prathame ca saMhanane varttamAne zailakuDyasamAnAH / teSAmapi ca vyucchedaJcaturdazapUrviNAM vyucchede // 1 // ] iti, tIrtha| karasevitatvAcca pAdapopagamanasya jyeSThatvaM, itarayozca viziSTasAdhusevitatvAdanyathAtvaM yato'bhyadhAyi - " savve savvaddhAe sambannU saJcakammabhUmIsu / savvaguru savvamahiyA savve merummi abhisittA // 1 // savvAhiM laddhIhiM sabbe'vi parisahe parAjittA / sabvevi ya 4 // 301 // maraNAni 17 Quininelibrary.org Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ %ACOCOCCESCRIO titthayarA pAovagayA u siddhigayA // 2 // avasesA aNagArA tIyapaDuppanna'NAgayA sabve / keI pAovagayA paJcakkhANigiNI keI // 3 // " [sarve sarvAddhAyAM ete sarvajJAH sarvakarmabhUmiSu sarvaguravaH sarvamahitAH sarve merau abhiSiktAH // 1 // sarvAmirlabdhibhiryuktAH sarve'pi ca pariSahAn parAjitya / sarve'pi ca tIrthakarAH pAdapopagatAH siddhigatAH // 2 // avazeSA anagArAH atItapratyutpannAnAgatAH | sarve / kecit pAdapopagatAH pratyAkhyAnina iGginazca kecit // 3 // ] iti, tasmAdbhaktaparijJAnaM kaniSThaM iGginImaraNaM madhyamaM pAdapopagamanaM tu jyeSThamiti 157 // 17 // idAnIM 'paliovamaM' ityaSTapaJcAzadadhikazatatamaM dvAramAha paliovamaM ca tivihaM uddhAra'ddhaM ca khettapaliyaM ca / ekkekaM puNa duvihaM bAyara suhumaM ca nAyavaM // 18 // ja joyaNavicchinnaM taM tiuNaM pariraeNa savisesaM / tAvaiyaM ubiddhaM pallaM paliovarma nAma // 19 // egAhiyabehiyatehiyANa ukkosa sattarattANaM / samma8 saMniciyaM bhariyaM vAlaggakoDIhiM // 20 // tatto samae samae ikkikke avahiyaMmi jo kAlo / saMkhijjA khalu samayA bAyarauddhArapallaMmi // 21 // ekekkamao lomaM kaTTamasaMkhijjakhaMDamadissaM / samacheyANaMtapaesiyANa pallaM bharijAhi // 22 // tatto samae samae ekkakke avahiyaMmi jo kAlo / saMkhinja vAsakoDI suhume uddhArapallaMmi // 23 // vAsasae vAsasae ekkakke bAyare avahiyaMmi / bAyaraaddhApaliyaM saMkhejA vAsakoDIo // 24 // vAsasae vAsasae ekkakke avahiyammi suhumaMmi / muhurma aDA + Jain Education intama For Private Personal Use Only w.jainelibrary.org Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 // 302 // *% *%*** Jain Education Intele paliyaM havaMti vAsA asaMkhijjA || 25 || bAyarasuhumAyAse khettapasANusamayamavahAre / bAyarasumaM khettaM ussappiNIo asaMkhejjA // 26 // 'palio me 'tyAdigAthAnavakam, palyo - vartulAkRtirdhAnyAdhAravizeSa: palyavatpalya: - purastAdvakSyamANasvarUpaH tenopamA yatra kAlapramANe tatpasyopamaM tacca tridhA-uddhArapalyopamaM addhApalyopamaM kSetrapalyopamaM ca tatra vakSyamANasvarUpavAlAgrANAM tatkhaNDAnAM coddhAreNa dvIpasamudrANAM vA pratisamayamuddharaNam - apaharaNamuddhAraH tadviSayaM tatpradhAnaM vA palyopamamuddhArapalyopamaM, tathA addhA - kAlaH sa ceha prakramAdvakSyamANavAlAprANAM tatkhaNDAnAM vA pratyekaM varSazatalakSaNa uddhArakAlo gRhyate, athavA prastutAddhApalyopamaparicchedyo nArakAdyAyuSkalakSaNaH kAlo'ddhA tatpradhAnaM tadviSayaM vA palyopamamaddhApalyopamaM, tathA kSetraM vivakSitAkAzapradezasvarUpaM taduddhArapradhAnaM palyopamaM kSetrapalyopamaM eteSAM ca madhye punarekaikaM dvibhedaM jJAtavyaM - bAdaraM sUkSmaM ca tatra vAlAprANAM sUkSmakhaNDAkaraNato yathAvasthitAnAM sthUlAnAM grahaNAdvAdaraM teSAmevAsa|yasUkSmakhaNDakaraNataH sUkSmamiti // 18 // kaH punarasau palyo yena palyopame upamA vidhIyate ? ityAha- 'ja' mityAdi, nAma iti ziSyasya komalAmantraNe 'paliovamaM' ityatra prAkRtatvena vibhaktivyatyayAt saptamI 'pale' ityAdAvapi liGgavyatyayAt puMstvaM, tatazca palyo|pame - palyopamaviSaye dhAnyapatyavatpalyaH prAgudiSTaH sa vijJeyo, yaH kimityAha-yo vistIrNaH, kiyadityAha-yojanamutsedhAGgulakramaniSpannaM, vRttAkAratvAddairyeNApi yojanamiti draSTavyaM tacca yojanaM triguNaM savizeSaM parirayeNa, bhramitimaGgIkRtya sarvasyApi vRttaparidheH kiccinyUna| SaGgAgAdhikatriguNatvAdasyApi patyasya kizcinyUnaSA ( 0 900) gAdhikAni trINi yojanAni paridhirbhavatItyarthaH, 'uSiddhaM' ucco'pi tAvadeva yojanamevetyarthaH, AyAmaviSkambhAbhyAM pratyekamekayojanamAnaH uccatvenApi yojanapramANaH paridhinA tu kizcinyUnaSaGgAgAdhika 158 pa lyopamasvarUpaM0 gA. 1018 26 // 302 // Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Education yojanatrayamAno yaH palyaH sa iha palyopamaM vijJeya iti tAtparyaM // 19 // atha ayameva palyo yatsvarUpairvAlAyaiH pUryate tadetannirUpayitumAha - 'egAhiye' tyAdi, ekenAhrA nirvRttA ekAhikyaH dvAbhyAM tribhizcAhobhirniSpannA dvyAhikyakhyAhikyazca tAsAmekAhikIdvayAhikItryAhikInAmevaM caturAhikInAM yAvadutkarSataH saptarAtraprarUDhAnAM vAlAnAmevAtisUkSmatvAdaprakoTayo vAlAprakoTayastAsAM bhRto'sau palyo - 'trAdhikriyate, tatra muNDite zirasyekenAhA yAvatpramANA vAlAgrakoTaya uttiSThanti tA ekAhikyaH dvAbhyAM tu yA uttiSThanti tA TryA| hikyaH tribhistu tryAhikyaH evaM yAvatsaptarAtraprarUDhAH saptarAtrikya iti, kathaM punastAsAM vAlAprakoTInAM bhRta ityAha-saMmRSTa:- AkarNaM pUritaH saMnicitaH - pracaya vizeSAnnibiDIkRtaH, kiM bahunA ?, tathA kathabhvanApi bhRto'sau palyo yathA tAni vAlAgrANi na vAyurapaharati nApi vahnirdahati na ca teSu salilaM pravizya kothamApAdayati, taduktam - "te NaM vAlaggA no aggI DahejA no vAU harejyA no salilaM kutthejA" [ tAn vAlAgrAn nAgnirdahet na vAyurharet na salilaM kothayet ] ityAdi // 20 // tataH kimityAha - ' tatto' ityAdi, tato-yathoktavAlAprabhRtapalyAt samaye samaye - pratisamaya me kaikasmin vAlAgre'pahriyamANe yAvAn kAlo lagati pratisamayaM vAlAgrAkarSa|NAdyAvatA kAlena sakalo'pi sa palyaH sarvAtmanA nirlepo bhavatItyarthaH, tAvAn kAlo bAdaramuddhArapalyopamaM ityAvRttyA prathamAntatayA'pyatra sambaddhyate, kriyAn punarasau kAla iti kathyatAmityAha - khalvavadhAraNe saGkhyeyA eva samayA asmin bAdare uddhArapalyopame bhavanti nAsaGkhyeyAH, vAlAgrANAmapyatra saGkhyAtatvAt teSAM ca pratisamaya me kaikApahAre saGkhyeyasyaiva samayarAzeH sadbhAvAditi // 21 // uktaM bAdaramuddhArapalyopamaM atha kramaprAptameva sUkSmamuddhArapalyopamamabhidhitsurAha -- 'ekkekke'tyAdi, ataH - sahajavAlAprabhRtapalyAdekaikaM loma-pUrvoktavAlAgralakSaNaM asaGkhyeyAni khaNDAni yatra tadasaGkhyeyakhaNDamadRzyaM kRtvA, etaduktaM bhavati - pUrva vAlAgrANi sahajAnyeva gRhI ww.jainelibrary.org Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 // 303 // Jain Education tAni atra tu tAnyeva vAlAgrANi pratyekaM tAvadasatkalpanayA khaNDyante yAvadadRzyatAsvarUpAsa yeyakhaNDarUpatAmekaikaM vAlAnaM bhajata iti, tatpunarekaikaM vAlAprakhaNDaM dravyato'tyantavizuddhalocanazchadmasthaH puruSo yadatIva sUkSmaM pudgaladravyaM cakSuSA pazyati tadasatyeya bhAgamAtraM, kSetratastu sUkSmapanakazarIraM yAvati kSetre'vagAhate tadasaGkhyeyaguNakSetrAvagAhi dravyapramANaM, tathA cAnuyogadvArasUtram - "tattha NaM egamege vAlagge asaMkhejjAI khaMDAI kijjai, te NaM vAlaggA diTThIogAhaNAo asaMkhejjaibhAgamettAto suhumassa paNagajIvassa sarIrogAhaNAu asaMkhejjaguNA" [ tatraikaikasya vAlAprasyAsaMkhyeyAni khaNDAni kriyate tAni vAlAgrANi dRSTyavagAhanAto'saMkhyeyabhAgamAtrANi sUkSmasya pana| kajIvasya zarIrAvagAhanAyA asaMkhyeyaguNAni ] iti, vRddhAstu vyAcakSate - bAdaraparyAptapRthivI kAya zarIra tulyamiti, tathA cAnuyogadvAramUlaTIkAkRdAha haribhadrasUriH - "bAdarapRthivIkAyikaparyAptazarIratulyAnyasaGkhyeyakhaNDAnI" ti vRddhavAdaH, evaM kRtvA tataH kiM vidheyamityatrocyate - tato'mISAM sarveSAmapi samacchedAnAM parasparaM tulyakhaNDIkRtAnAM pratyekaM cAdyApyanantaprAdezikAnAmanantaparamANvAtmakAnAM tameva pUrvoktaM palyaM bibhRyA - buddhyA paripUrNa vidhyAstvamiti // 22 // evaM ca tasmin bhRte yatkartavyaM tadAha - 'tatto' ityAdi, tataH -sUkSmakhaNDIkRtavAlAprabhRtapalyAtprati samayamekaikasmin sUkSmavAlAprakhaNDe'pahiyamANe yAvAn kAlo lagati tAvatpramANaM sUkSmamuddhArapalyopamaM bhavatIti prAgvadatrApi sambandhaH, kiyAn punarasau kAlo bhavatItyAha-saGkhyeyA varSakoTyaH sUkSme uddhArapatyopame bhavantIti jJAtavyaM, vAlAprANAmiha pratyekamasaGkhye yakhaNDAtmakatvAdekaikasyApi vAlAgrasya sambandhinAM khaNDAnAmapahAre'saGkhyeyasamayarAziprApteH sarvavAlAgrakhaNDAtmakApahAre bhavantyeva saGkhyAtA varSakoTyaH // 23 // atha bAdaramaddhApalyopamaM pratipAdayitumAha - 'vAse' tyAdi, tasminnevotsedhAGgulapramitayojanapramANAyAmaviSkambhodvedhe palye pUrvoktasahajabAdaravAlAprairnibhRtaM bhRte sati prati varSazatamekaikaM vAlAgramapa 158 palyopamaskha rUpaM0 gA. 101826 112021 Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hiyate yAvatA kAlena sa palyo nirlepIkriyate tAvAn kAlo bAdaramaddhApalyopamaM vijJeyaM, tatra bAdare'ddhApalyopame soyA varSakoTyo bhavantIti // 24 // atha sUkSmamaddhApalyopamamAha - 'vAsase' tyAdi, sa eva palyaH prAgvadasoyakhaNDIkRtasUkSmavAlAprairAkarNa paripUrNaH kriyate, tato varSazate varSazate'tikrAnte satyekaikasUkSmavAlAprApahArato yAvatA kAlena sa palyaH sarvAtmanA rikto bhavati tAvAn kAlaH sUkSmamaddhApalyopamaM avaboddhavyaM, tatra ca sUkSme'ddhApalyopame bhavantyasaGkhyeyAni varSANi, asaGkhyA varSakoTayo bhavantItyarthaH // 25 // samprati bAdaraM sUkSmaM ca kSetrapalyopamamAha - 'bAyare' tyAdi, bAdarANi ca sUkSmANi ca bAdarasUkSmANi pUrvoktapalyagatAni | sahajAnyasaGkhyeyakhaNDIkRtAni ca yAni vAlAprANItyarthaH teSAmavagADhatvasambandhena sambandhi yadAkAzaM tatra ye kSetrapradezA- niraMzanabho | vibhAgasvarUpAsteSAmanu samayaM - prati samayamekaikApahAre kriyamANe yAvAn kAlo lagati tadAtmakaM yathAkramameva bAdaraM sUkSmaM ca kSetraM - kSetrapalyopamaM bhavati, iyamatra bhAvanA - sa evotsedhAGgulapramitayojanapramANaviSkambhAyAmAvagADhaH palyaH pUrvavadekAhorAtrayAvatsaptAhorAtraprarUDhairvAlA mairAkarNa nicito bhriyate, tatastairvAlAprairye namaH pradezAH spRSTAste samaye samaye ekaikanabhaH pradezaprati samayApahAreNa yAvatA kAlena | sarvAtmanA niSThAmupayAti tAvAn kAlavizeSo bAdaraM kSetrapalyopamaM etaccAsaye yotsarpiNyavasarpiNImAnaM, yataH kSetrasyAtisUkSmatvenaikaikavAlAprAvagADhakSetra pradezAnAmapi pratisamayamekaikApahAre 'aMgula asaMkhabhAge osappiNIo asaMkhejjA' [ aGgulAsaMkhyeyabhAge avasapiMNyo'saMkhyeyAH ] iti vacanAt asaGkhyeyA utsarpiNyavasarpiNyo laganti, kiM punaH sarvavAlAprAvagADhakSetra pradezApahAra iti / tathA sa eva pUrvoktaH palyaH pUrvavadekaikaM vAlApramasaGkhyeyakhaNDaM kRtvA tairAkarNa bhRto nicitazca tathA kriyate yathA manAgapi na tatrAmyAdikamAtrAmati, evaM bhRte tasmin palye ye AkAzapradezAstairvAlAyaiH spRSTA ye ca na spRSTAste sarve'pyekaikasmin samaye ekaikAkAzapradezApahAreNa Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ K | 158palyopamasvarUpaM0 gA. 1018 26 prava0 sA- samudbhiyamANA yAvatA kAlena sarvAtmanA niSThAmupayAnti tAvAn kAlavizeSaH sUkSma kSetrapalyopamaM, idamapyasayeyotsarpiNyavasarpiNI roddhAre mAnameva kevalaM pUrvasmAdasamAyeyaguNaM, vAlAgraspRSTanabhaHpradezebhyo'spRSTAnAmasaMkhyAtaguNatvAditi / nanu yairvAlAprairekAntato nicitamApUrite tatvajJA-jAsati tasmin palye vahnayAdikamapi sarvathA nAkAmati tatra kathaM tairvAlApraiH aspRSTA nabhaHpradezAH sambhAvyante ? yenocyate tairvAlAprainavi0 raspRSTA iti, atrocyate, vAlAprebhyo'saGkhyeyakhaNDIkRtebhyo'pi nabhaHpradezAnAmatyantasUkSmatvAt , tathA cAtrArthe praanirvacanarUpa kAmanayogadvArasUtraM-"tattha NaM coyage paNNavagamevaM vayAsI-asthi NaM tassa pallassAgAsappaesA je NaM tehiM vAlaggehiM aphunnA ?, hatA| // 304 // atthi, jahA ko dihato, se jahAnAmae ege palle siyA se NaM kohaMDANaM bharie tattha mAuliMgA pakkhittA tevi mAyA tattha NaM billA pakkhittA tevi mAyA tattha NaM AmalagA pakkhittA tevi mAyA tattha NaM badarA pakkhittA tevi mAyA tattha NaM caNagA pakkhittA tevi mAyA, evameeNaM diDhateNaM atthi NaM tassa pallassa AgAsappaesA jeNaM tehiM vAlaggehiM aNupphunnA" iti, [tatra codakaH prajJApakamevamavAdIt |-santi tasya palyasyAkAzapradezA ye tairvAlAprairaspRSTAH ?, hanta santi, yathA ko dRSTAntaH ?, tadyathA nAma ekaH palyaH syAt sa kUSmANDaibhRtaH tatra mAtRliGgAni prakSiptAni tAni mAtAni tatra bilvAni prakSiptAni tAnyapi mAtAni tatrAmalakAni prakSiptAni tAnyapi mAtAni tatra badarANi prakSiptAni tAnyapi mAtAni tatra caNakAH prakSiptAste'pi mAtAH evamanena dRSTAntena santi tasya palyasyAkAzapradezA ye tairvAlApraina spRSTAH ] tadevamarvAgdRSTayo yadyapi yathoktapalye zuSirAbhAvato'spRSTanabhaHpradezAnna sambhAvayanti tathApi sUkSmANAmapi vAlA prANAM bAdaratvAdAkAzapradezAnAM punaratisUkSmatvAtsantyevAsaGkhyAtA aspRSTA nabhaHpradezAH, dRzyante ca nibiDatayA sambhAvyamAne'pi sta-| sambhAdau AsphAlitAnAM kIlikAnAM prabhUtAnAM tadantaH pravezaH na cAsau zuSiramantareNa bhavatIti / nanu yadyAkAzapradezA vAlApraiH spRSTA // 304 // Jan Education Intematon For Private Personel Use Only Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aspRSTAzca parigRhyante tataH kiM vAlApraiH prayojanaM ?, evaM prarUpaNA kriyatAM-utsedhAGgulapramitayojanAyAmaviSkambhAvagADhe palye yAvanto nabhaHpradezA iti, satyametat , kevalamanena sUkSmapalyopamena dRSTivAde spRSTAspRSTabhedena dravyapramANaM kriyate, yathA yairvAlApraiH spRSTA nabhaHpradezAsteSAM pratisamayamekaikanabhaHpradezApahAreNa yat bAdarakSetrapalyopamaM tatpramANAnyetAni dravyANi, ye tu vAlApraiH spRSTA aspRSTA vA nabhaHpradezAsteSAM pratisamayamekaikanabhaHpradezApahAreNa yat sUkSmakSetrapalyopamaM tAvatpramANAnyetAni dravyANi, tato dRSTivAde vAlApraiH prayojanamiti tatprarUpaNA kriyate iti 158 // 26 // idAnIM 'ayarattyekonaSaSTyadhikazatatamaM dvAramAha uddhArapallagANaM koDAkoDI bhaveja dsgunniyaa| taM sAgarovamassa u ekkassa bhave parImANaM // 27 // jAvaio uddhAro aDDAijANa sAgarANa bhave / tAvaiA khalu loe havaMti dIvA samuddA ya // 28 // taha aDApallANaM koDAkoDI bhaveja dsgunniyaa| taM sAgarovamassa u parimANaM havai egassa // 29 // suhumeNa u addhAsAgarassa mANeNa sabajIvANaM / kammaThiI kAyaThiI bhavahiI hoi nAyavA // 30 // iha khettapallagANaM koDAkoDI haveja dasaguNiyA / taM sAgarovamassa u ekassa bhave parImANaM // 31 // eeNa khettasAgarauvamANeNaM havija nAyatvaM / puDhavidagaagaNimAru yahariyatasANaM ca parimANaM // 32 // 'uddhAre'tyAdigAthASaTuM, atimahattvasAmyAtsAgareNa-samudreNopamA yasya tatsAgaropamaM, tadapi tridhA-uddhArAddhAkSetrasAgaropamabhedAt , lApunarekaikaM dvidhA-bAra sUkSmaM ca, tatra uddhArapalyayoH pUrvoktasvarUpayorbAdarasUkSmabhedaminnayoryA pratyeka koTIkoTirdazamirguNitA daza koTIkoTaya For Private Personal Use Only Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ITI navi0 prava0 sA-18| ityarthaH tadetatpratyekamekasya bAdaroddhArasAgaropamasya sUkSmoddhArasAgaropamasya ca parimANaM bhavediti, dazabhirbAdaroddhArapasyopamakoTikoTi- 159sAga roddhAre | bhirekaM bAdaroddhArasAgaropamaM bhavati, dazabhizca sUkSmoddhArapalyopamakoTikoTibhirekaM sUkSmoddhArasAgaropamaM bhavatItyarthaH // 27 // atharopamasvarUtattvajJA- sUkSmoddhArasAgaropamasya prayojanamAha-'jAvaio' ityAdi, ardhatRtIyapramANAnAM vyAkhyAnAt sUkSmoddhArasAgaropamANAM paJcaviMzatipalya | pam gA. | koTikoTiSvityarthaH sUkSmavAlAgroddhAropalakSitaH samayarAzirityarthaH bhavet-jAyeta tAvanta eva loke dvIpAH samudrAzca bhavanti, etaduktaM bhavati 1027-32 -sArdhe sUkSmoddhArasAgaropamadvaye sUkSmoddhArapalyopamAnAM paJcaviMzatikoTikoTivityarthaH yAvanto vAlAgroddhAraviSayAH samayA bhavanti // 305 // tAvatsaGkhyAstiryagloke dvIpasamudrA api sarve sambhavantItyarthaH, iha ca yadyapi sUtre sAmAnyenaivoktaM tathApi sUkSmoddhArasAgaropamasyaivedaM dvIpasamudrasaGkhyAnayanalakSaNaM prayojanamavaseyaM, 'eehiM suhumehiM uddhArapaliovamasAgarovamehiM dIvasamudANaM uddhAro pippaI' [etAbhyAM sUkSmoddhArapalyopamasAgaropamAbhyAM dvIpasamudrANAmuddhAro gRhyate ] iti vacanAt , bAdaroddhArasAgaropameNa tu na kimapi prayojanaM, kevalaM bAdare prarUpite sUkSmaprarUpaNA kramaniSpannatvAt sukhakartavyA sukhAvaseyA ca bhavatItyatastatprarUpaNAmAtraM kRtaM, evaM bAdarAddhAkSetrasAgaropamayorbAdarapalyopamatraye ca vAcyamiti // 28 // atha bAdaraM sUkSmaM cAddhAsAgaropamamAha-'tahe'tyAdi, tatheti samuccaye addhApalyopamayo darasUkSmabhedabhinnayoryA pratyekaM koTikoTirdazamirguNitA daza koTikoTaya ityarthaH tadetatpratyekamekasya bAdarAddhAsAgaropamasya sUkSmAddhAsAgaropamasya ca pramANaM bhavet , bhAvArthastu uddhArasAgaropamavaditi // 29 // atha sUkSmAddhAsAgaropamaprayojanamAha-'suhame'tyAdi, sUkSmeNA ddhAsAgaropamasya mAnena-pramANena sarveSAM-nArakatiryagAdijIvAnAM karmasthitikAyasthitibhavasthitayo bhavanti jJAtavyAH, tatra karmaNAMhai jJAnAvaraNAdInAM sthiti:-avasthAnakAlastriMzatsAgaropamakoTIkoTyAdirUpaH karmasthitiH, kAyaH-pRthivyAdikAyo'trAbhipretaH, tatazcaikasmin // 305 // Jain Education in de Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAye punaH punastatraivotpattyA sthitiH asaGkhyeyotsarpiNyavasarpiNyAtmikA kAyasthitiH bhavo-nArakAyekajIvasya vivakSitamekameva janma tatra sthiti:-AyuHkarmAnubhavanapariNatitrayastriMzatsAgaropamAdirUpA bhavasthitiH, etAH karmakAyabhavasthitayaH sUkSmAddhAsAgaropameNa pramIyante iti bhAvaH // 30 // atha bAdaraM sUkSmaM ca kSetrasAgaropamamAha-'ihe'tyAdi, iha-asmin prakrame bAdarakSetrapalyopamAnAM dazabhiH koTikoTibhirbAdaraM kSetrasAgaropamaM sUkSmakSetrapalyopamAnAM tu dazabhiH koTikoTimiH sUkSma kSetrasAgaropamamiti tAtparyArthaH, akSarArthastu puurvvditi||31||suukssmkssetrsaagropmsy prayojanamAha-eteNe'tyAdi,etena-sUkSmakSetrasAgaropamasyaiva mAnena-pramANena jJAtavyaM, kimityAhaparimANaM-saGkhyAnaM, keSAM ?-pRthivyudakAgnivAyuvanaspatitrasajIvAnAM, etacca prAcuryeNa dRSTivAde pratipAditaM sakRdevAnyatra sUkSmoddhArAddhAkSetrapalyopamAnAmapyetAnyeva prayojanAni draSTavyAnIti 159 // 32 // idAnIM 'osappiNi'tti SaSTyadhikazatatamaM dvAramAha dasa koDAkoDIo addhAayarANa hu~ti punnAo / avasappiNIeN tIe bhAyA chacceva kAlassa // 33 // susamasusamA ya 1 susamA 2 taiyA puNa susamadussamA 3 hoi| dUsamasusama cautthI 4 dUsama 5 aidUsamA chaTThI 6 // 34 // susamasusamAe~ kAlo cattAri havaMti koddikoddiio| tini susamAe~ kAlo dunni bhave susamadusamAe // 35 // ekkA koDAkoDI bAyAlIsAeN jA sahassehiM / vAsANa hoi UNA dUsamasusamAi so kAlo // 36 // aha dUsamAe~ kAlo vAsasa hassAI ekavIsaM tu / tAvaio ceva bhave kAlo aidUsamAevi // 37 // 'dase tyAdigAthApaJcakaM, avasarpati hIyamAnArakatayA avasarpayati vA''yuSkazarIrAdibhAvAn hApayatItyavasarpiNI tasyAM, tarItumazakyAni 9AALAKAASARAMCCPR) For Private & Personel Use Only Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 // 306 // 1296219 6 prabhUtakAlataraNIyatvAdatarANi - sAgaropamANItyarthaH sUkSmAddhAsAgaropamANAM sampUrNA daza koTI koTyo bhavanti, sUkSmAddhAsAgaropamANAM dazabhiH koTIkoTIbhirniSpanno'vasarpiNIlakSaNaH kAla bizeSo'vagantavya iti tAtparyArthaH, tasyAM cAvasarpiNyAM kAlasya bhAgA- vicchedAH suSamasupamAdayaH SaDeva bhavanti / / 33 / / tAnevAha - 'susametyAdi, zobhanAH samAH - varSANyasyAmiti suSamA atyantaM suSamA suSamAsuSamA, sarvathA duSSamAnubhAvarahita ekAntasuSamArUpo'vasarpiNyA: prathamo bhAgaH, dvitIyA suSamA tRtIyA punaH suSamaduSSamA bhavati, duSTAH samA asyAM sA duSSamA suSamA cAsau duSpamA ca suSamaduSSamA, suSamAnubhAvabahulA alpaduSSamAnubhAvetyarthaH, caturthI duSSamasuSamA, duSSamA cAsau suSamA ca duSSamasuSamA, duSSamAnubhAvabahulA alpasuSamAnubhAvetyarthaH, paJcamI duSSamA, SaSThI tvatizayena duSSamA atiduSSamA, sarvathA suSamAnubhAvarahitA duSSamaduSSametyarthaH // 34 // athaiteSAmeva suSamasuSamAdInAM SaNNAmarakANAM pramANamAha - 'susamasusetyAdi, suSamasuSamAyAM kAla:- kAlapramANaM sAgaropamANAM catasraH koTikoTayo bhavanti, suSamAyAM tisraH sAgaropamakoTikoTayaH, suSamaduSSamAyAM dve sAgaropamakoTikoTyau, ekA-ekasaGkhyA sAgaropamakoTikoTirdvicatvAriMzatA varSANAM sahasairyA nyUnA bhavati sa duSSamasuSamAyAH kAlo, dvicatvAriMzadvarSasahasranyUnaikasAgaropamakoTikoTipramANA duSSamasuSametyarthaH, atha duSSamAyAM kAlapramANamekaviMzativarSasahasrANi tAvAneva ca duSpamApramANa eva bhavet kAlaH atiduSSamAyAmapi, ekaviMzativarSasahasrapramANA duSSamaduSSamApi bhavatIti bhAva:, asyAM cAvasarpiNyAM zarIrocchrayAyuSka kalpavRkSAdizubhabhAvAnAM parato'nantaguNA parihAniH tathAhi - suSamasuSamAyAM manuSyANAM gavyUtatritayaM zarIrocchrayaH trINi ca palyopamAnyAyuH zubhapariNAmo'pi kalpavRkSAdiranekaH, suSamAyAM dve gavyUte dve ca palyopame kalpapAdapAdipariNAmazca zubho hInataraH, suSamaduSSamAyAmekaM gavyUtaM ekaM palyopamaM hInatamazca kalpavRkSAdipariNAmaH, duSSamasuSamAyAM paJca | 160 avasarpiNIsvarUpam gA. 1033-7 // 306 // Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhanuHzataprabhRti saptahastAntaM tanumAnamAyurapi pUrvakoTipramANaM parihInazca kalpavRkSAdipariNAmaH, duSSamAyAmaniyataM dehamAnamAyurapyaniyataM varSazatAdarvAk paryante viMzativarSANi paramAyuH zarIrocchrayo hastadvayaM auSadhivIryaparihANizcAnantaguNA, atiduSSamAyAmapyaniyataM zarIrocchrayAdi sarva paryante tu hastapramANaM vapuH SoDaza varSANi paramAyurniravazeSauSadhiparihAnizceti, evamanyadapyetatsvarUpaM samayAt samavaseyamiti 160 // 35 // 36 // 37 // idAnIM 'ussappiNi'tti ekaSaSTyadhikazatatamaM dvAramAha avasappiNIva bhAgA havaMti ussappiNIivi cha ee / paDilomA parivADI navari vibhAesu nAyavA / / 38 / 'avasappiNI'tyAdi, utsarpati-vardhate'rakApekSayA utsarpayati vA bhAvAnAyuSkAdIn vardhayatItyutsarpiNI, asyAmadhyeta evAvasarpiNyA: sambandhinaH suSamasuSamAdayo SaT kAlavibhAgA bhavanti, navaraM - kevalaM vibhAgeSu - arakeSu pratilomA - viparItA paripATI - AnupUrvI jJAtavyA, ayamartha:-avasarpiNyAM suSamasuSamAdyA duSSamaduSpamAntAH SaDharakA uktAH utsarpiNyAM tu duSSamaduSSamAdyAH suSamasuSamAparyantAH SaDarakA bhavantIti, tadevaM viMzatisUkSmAddhAsAgaropamakoTI koTI pramANadvAdazA rakametadava sarpiNyutsarpiNyoH kAlacakraM paJcasu bharatesvairavateSu ca paJcakhanAdyantaM parivartate, yathA'horAtre vAsaro rajanI vA na zakyate nirUpayitumAditvenAntatvena vA anAditvAdahorAtracakrapravRttestathedamapIti 161 // 38 // idAnIM 'dadhe khette kAle / bhAve poggalapariyaTTo'tti dviSaSTyadhikazatatamaM dvAramAhaosapiNI anaMtA poggala pariyahao muNeyavo / te'NaMtA tIyaddhA aNAgayaddhA anaMtaguNA // 39 // poggala pariyaho iha davAicaudhiho muNeyadho / thUleyarabheehiM jaha hoi tahA nisAmeha %% % Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 // 307 // // 40 // orAlaviuvAteyakammabhAsANapANamaNaehiM / phAsevi saGghapoggala mukkA aha bAyaraparo // 41 // ahava imo davAI orAlaviGghateyakammehiM / nIsesadavagahaNaMmi bAyaro hoi pari yo // 42 // dave suhumaparaTTo jAhe egeNa aMha sarIreNaM / phAsevi saGghapoggala aNukrameNaM va gaNijA // 43 // logAgAsapaesA jayA maraMteNa ettha jIveNaM / puTThA kamukkameNaM khettaparo bhave thUlo // 44 // jIvo jaiyA ege khettapaesaMmi ahigae marai / puNaravi tassANaMtari bIyasaMmi jai marae // 45 // evaM taratamajogeNa saGghakhettaMmi jaha mao hoi / sumo khettaparaho aNukameNaM naNu gaNejjA // 46 // osappiNIeN samayA jAvaiyA te ya niyayamaraNeNaM / puTThA kamakameNaM kAlaparaho bhave thalo // 47 // suhumo puNa osapiNI paDhame samayaMmi jai mao hoi / puNaravi tassAnaMtarabIe samayaMmi jai marai // 48 // evaM taratamajoeNa saGghasamaesa ceva eesuM / jai kuNai pANacArya aNukrameNaM naNu gaNijA // 49 // egasamayaMmi loe suhRmAgaNijiyA u je upavisaMti / te 'saMkhaloyappaesatullA asaMkhejA // 50 // tatto asaMkhaguNiyA agaNikAyA u tesi kAyaThiI / tatto saMjamaaNubhAgabaMdhaThANANi'saMkhANi // 51 // tANi maraMteNa jayA puTThANi kamukameNa saGghANi / bhAvaMmi bAyaro so sumo ya kameNa boddhavo // 52 // 'osappI' tyAdi gAthAcaturdazakaM, avasarpiNIgrahaNenotsarpiNyapyupalakSyate, tato'yamarthaH - atrasarpiNyutsarpiNyo'nantA militAH samu 161 utsarpiNI gA. 1038 162 pugalaparAvarttaH gA. 1039 52. // 307 // Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ditAH pudgalaparAvarto jJAtavyaH, te ca pudgalaparAvartA anantA atItAddhA, anantapudgalaparAvartAtmako'tItaH kAla ityarthaH, atItAddhApekSayA cAnantaguNo'nAgatAddhA bhaviSyatkAla ityarthaH, nanu bhagavatyAM 'aNAgayaddhA NaM tIyaddhAo samayAhiya'tti sUtre'nAgatakAlo'tItakAlAtsamayAdhika uktaH, tathAhi-"atItAnAgatau kAlAvanAditvAnantatvAbhyAM tulyau, tayozca madhye bhagavataH praznasamayo vartate, sa cAvinaSTatvenAtIte na pravizatIyavinaSTasAdhAdanAgate kSiptaH, tato'tItakAlAdanAgatAddhA samayAdhiko bhavatI"ti, iha punaratItAddhAto'nAgatAddhA'nantaguNA'mihitA tatkathaM na virodhaH?, atrocyate, yathA anAgatAddhAyA anto nAsti evamatItAddhAyA AdirityubhayorapyantAbhAvamAtreNa tatra tulyatvaM vivakSitamiti na doSaH, yadi ca atItAnAgatAddhe vartamAnasamaye same syAtAM tataH samayAtikrame'nAgatAddhA samayenonA syAt tato vyAdibhiH samayaiH, evaM ca samatvaM nAsti, tasmAdatItAddhAyAH sakAzAdanAgatAddhA'nantaguNeti sthitaM, ata evAnantenApi kAlena gatena nAsau kSIyata iti, vartamAnaikasamayarUpA vartamAnAddhA'pyasti, sA ca sUkSmatvAnneha pRthakpratipAditeti // 39 // pudgalaparAvartabhedAnabhidhAtumAha-poggale'tyAdi, iha-asmin pAramezvarapravacane pudgalaparAvoM dravyAdito-dravyakSetrakAlabhAvabhedatazcaturvidhaH-1 catuSprakAro jJAtavyaH, tadyathA-dravyapudgalaparAvartaH kSetrapudgalaparAvartaH kAlapudgalaparAvatoM bhAvapudgalaparAvartazca, punarapyekaikaH pudgalaparAvartaH sthUletarabhedAbhyAM-bAdarasUkSmatvabhedena dvidhA-bAdaraH sUkSmazca, sa ca yathA bhavati tathA nizamayata-zRNuteti // 40 // tatra bAdaradravyapudgalaparAvartamAha-orAle'tyAdi, ekena jantunA vikaTAM bhavATavIM paryaTatA ananteSu bhaveSu audArikavaikriyataijasakAmajabhASA''naprANamanolakSaNapadArthasaptakarUpatayA caturdazarajjvAtmakalokavartinaH sarve'pi pudgalAH spRSTvA-paribhujya yAvatA kAlena muktA bhavanti eSa bAdaradravyapudgalaparAvartaH, kimuktaM bhavati ?-yAvatA kAlenaikena jIvena sarve'pi jagadvartinaH paramANavo yathAyogamau Jain Education X For Private Personal Use Only Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ava0 sAroddhAre tattvajJA navi0 // 308 // dArikAdisaptakasvabhAvatvena paribhujya 2 parityaktAstAvAn kAlavizeSo bAdaradravyapudgalaparAvartaH, AhArakazarIraM cotkRSTato'pyekajIvasya vAracatuSTayameva sambhavati tatastasya pudgalaparAvarta pratyanupayogAnna grahaNaM kRtamiti // 41 // atha matAntareNa dravyapudgalaparAvartamAha'ahave' tyAdi, athavA - anyeSAmAcAryANAM matenaudArikavaikriya taijasa kArmaNazarIracatuSTayarUpatayA niHzeSadravyagrahaNe- ekajIvena sarvalo - kapudgalAnAM paribhujya 2 parityajane'yaM bAdara:- sthUlaH pudgalaparAvarto bhavati, kiMviziSTaH ? - dravyAdiH, dravyazabda Adiryasya pudgalaparAvartasya sa dravyAdiH, dravyapudgalaparAvarta ityarthaH // 42 // sUkSmaM dravyapudgalaparAvartamAha - 'dadhe' ityAdi, atha dravye - dravyaviSayaH sUkSmaH pudgalaparAvarto bhavati yathA audArikAdizarIrANAmekena - anyatamena zarIreNa eko jIvaH saMsAre paribhraman sarvAnapi pudgalAn spRSTvA - paribhujya 2 muccati, iyamatra bhAvanA - yAvatA kAlena sarve'pi lokAkAzabhAvinaH paramANava audArikAdyanyatamaika vivakSitazarIrarUpatayA paribhujya 2 niSThAM nIyante tAvAn kAlavizeSaH sUkSmadravyapudgalaparAvartaH, pudgalAnAM - paramANUnAmaudArikAdirUpatayA vivakSitaikazarIrarUpatayA vA sAmastyena parAvartaH - pariNamanaM yAvati kAle sa tAvAn kAla: pudgalaparAvarttaH, idaM ca zabdasya vyutpattinimittaM, anena ca vyutpa | ttinimittena svaikArthasamavAyipravRttinimittamanantotsarpiNyavasarpiNImAnasvarUpaM lakSyate, tena kSetrapudgalaparAvarttAdau pudgalaparAvartanAbhAve'pi pravRttinimittasyAnantotsarpiNyavasarpiNImAnasvarUpasya vidyamAnatvAtpudgalaparAvarttazabdaH pravartamAno na viruddhyate, yathA gozabdaH pUrvaM gamane vyutpAditaH, tena ca gamanena vyutpattinimittena svaikArthasamavAyikhurakakudalAGgUlasAsnAdimattvarUpaM pravRttinimittamupalakSyate, tato gamanarahite'pi gopiNDe pravRttinimittasadbhAvAdgozabdaH pravartate iti, 'aNukkameNaM naNu gaNeja'tti etAMzca pudgalAn | anukrameNa - vivakSitaikazarIraspRSTatArUpayA paripATyA nanu nizcitaM gaNayet idamatra tAtparya - etasmin sUkSme dravyapudgalaparAvarte 162 putralaparAvarttaH // 308 // Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 66 vivakSitaikazarIra vyatirekeNAnyazarIratayA ye paribhujya 2 parityajyante te na gaNyante, kintu prabhUte'pi kAle gate sati ye ca vivakSitaikazarIrarUpatayA pariNamyante ta eva paramANavo gaNyanta iti, prathamapakSAbhiprAyeNa tu audArikAdisaptakamadhyAdanyatamenaikena kenacitpUrvoktarItyA sarvapudgalasparzane sUkSmapudgalaparAvartI bhavatIti // 43 // atha bAdarakSetra pudgalaparAvartamAha - 'loge' tyAdi, lokasya - caturdazarajjvAtmakasyAkAzapradezA- nirvibhAgA nabhobhAgA yadA triyamANenAtra-jagati jIvena spRSTA vyAptAH krameNa tadanantarabhAvalakSaNenotkameNa vA - ardavitardamaraNAkrAntakSetra pradezarUpeNa tadA kSetra pudgalaparAvarto bhavet sthUlo bAdaraH, kimuktaM bhavati ? - yAvatA kAlenaikena jIvena krameNa utkrameNa vA yatra tatra mriyamANena sarve'pi lokAkAzapradezA maraNe saMspRSTAH kriyante sa tAvAn kAlavizeSo bAdaraH kSetrapudgalaparAvartaH // 44 // samprati sUkSmakSetra pudgala parAvartamAha - ' jIvo' ityAdigAthAdvayaM ekaH kazcijjanturanantabhavabhramaNaparo yadA ekasmin kSetrapradeze'dhigate- prApte sati, tatra sthita ityarthaH, kalpanayA na paramArthena, asaGkhyAtapradezAvagADhatvAjjIvasya, mriyate prANAn parityajati | punarapi tasya- prathamamaraNaspRSTapradezasyAnantare - avyavahite dvitIye pradeze yadi mriyate punarapyanantare tRtIye pradeze yadi mriyate, evaM tara, tamayogena - anantarAnantarapradezamaraNa lAbha lakSaNena sarvasminnapi kSetre - lokAkAze mRto bhavati tadA sUkSmaH kSetrapudgalaparAvarto jJeyaH atra ca kSetrapradezAn anukrameNaiva - prathamapradezAnubaddhapradezaparamparAparipATcaiva gaNayet na punaH pUrvaspRSTAn vyavahitAn vA pradezAn gaNayet, iyamatra bhAvanA - yadyapi jIvasyAvagAhanA jaghanyA'pyasaGkhyeyapradezAtmikA bhavati tathApi vivakSite kasmiMzcideze triyamANasya vivakSitaH kazcidekaH pradezo'vadhibhUto vivakSyate, tatastasmAtpradezAdanyatra pradezAntare ye nabhaH pradezA maraNena vyApyante te na gaNyante, kintvanante|'pi kAle gate sati vivakSitAtpradezAdanantaro yaH pradezo maraNena vyApto bhavati sa gaNyate, tasmAdapyanantaro yaH pradezo maraNe vyAptaH Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sAroddhAre tattvajJAnavi0 // 309 // Jain Education sa gaNyate, evamAnantaryaparamparayA yAvatA kAlena sarvalokAkAzapradezA maraNena spRSTA bhavanti tAvAn kAlavizeSaH sUkSmakSetrapudgalaparAvartaH, anye tu vyAcakSate - yeSvA kAzapradezeSvavagADho jIvo mRtaste sarve'pyAkAzapradezA gaNyante, na punastanmadhyavartI vivakSitaH kazcideka evAkAzapradeza iti // 45 // 46 // atha bAdaraM kAlapudgalaparAvartamAha - 'osappI' tyAdi, avasarpiNyA upalakSaNatvAdutsarpiNyAzca yAvantaH samayAH - paramasUkSmAH kAlavibhAgAste yadA ekajIvena nijamaraNena krameNotkrameNa vA spRSTA bhavanti tadA kAlapudgalaparAvartI bhavet sthUlaH, ayamarthaH- yAvatA kAlenaiko jIvaH sarvAnapyavasarpiNyutsarpiNIsamayAn krameNotkrameNa vA maraNena vyAptAn karoti tAvAn kAlavizeSo bAdaraH kAlapudgalaparAvartaH || 47 || sUkSmaM kAlapudgalaparAvartamAha - 'suhamo' ityAdigAthAdvayaM, sUkSmaH punaH kAlapudgalaparAvarto bhavati, tadyathA - ekaH kazcijjIvo'vasarpiNyA: prathame samaye yadi mRto bhavati punarapi tasyAvasarpiNIprathamasamayasyAnantare dvitIye samaye yadi mriyate, evaM taratamayogena - anantarAnantarasamayamaraNalAbhalakSaNena eteSu sarveSvapyavasarpiNyutsarpiNIsambandhiSu sama| yeSu yadi prANaparityAgaM karoti tadA sUkSmaH kAlapudgalaparAvarto bhavati, ihApi samayAn anukrameNaiva - prathamasamayAnugatasamayaparamparAparipATyaiva gaNayet, na pumaH pUrvaspRSTAn vyavahitAn vA samayAn gaNayediti, atrApIyaM bhAvanA - ihAvasarpiNIprathamasamaye kazcijjIvo mRtyumupagataH, tato yadi samayonaviMzatisAgaropamakoTIkoTIbhiratikrAntAbhirbhUyo'pi sa janturavasarpiNIdvitIyasamaye mriyate tadA sa dvitIyaH samayo maraNaspRSTo gaNyate, zeSAstu samayA maraNaspRSTA api santo na gaNyante, yadi punastasminnavasarpiNIdvitIyasamaye na mriyate kintu samayAntare tadA so'pi na gRhyate, kintvanantAsvavasarpiNyutsarpiNISu gatAsu yadA'vasarpiNIdvitIyAsamaye eva mariSyati tadA sa samayo gaNyate, evamAnantarya prakAreNa yAvatA kAlena sarve'pyutsarpiNyavasarpiNIsamayA maraNavyAptA bhavanti tAvAn kAlavizeSaH pugalapurAvarttaH // 309 // Www.jainelibrary.org Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUkSmaH kAlapudgalaparAvartaH // 48 // 49 // sAmprataM dvividhamapi bhAvapudgalaparAvarta vivakSuH prathamaM tAvadanubhAgabandhasthAnaparimANamAha -'egasamayamI'tyAdigAthAdvayaM, loke iha-jagati ekasmin samaye ye pRthivIkAyikAdayo jIvAH 'suhumAgaNijiyA u'tti saptamyarthatvAtprathamAyAH sUkSmAgnijIveSu-sUkSmanAmakarmodayavartiSu tejaskAyikajIveSu pravizanti-utpadyante te bhavantyasoyAH, asaGkhyeyatvamevAha-asaGkhyeyalokapradezatulyA:-asaGkhyeyalokAkAzapradezarAzipramANAH, iha ca vijAtIyajIvAnAM jAtyantaratayotpattiH praveza ucyate, itthameva prajJaptau pravezanakazabdArthasya vyAkhyAtatvAt , tataste jIvAH pRthivyAdibhyo'nyakAyebhyo bAdaratejaskAyebhyazca sUkSmatejaskAyatayotpadyante te iha gRhyante, ye punaH pUrvamutpannAH(sUkSma)stejaskAyikAH punarmRtvA tenaiva paryAyeNotpadyante te na gRhyate, teSAM pUrvameva praviSTatvAt , tataH sarvastokA ekasamayasamutpannasUkSmAnikAyikAH, 'tatto'tti tataH-tebhyaH ekasamayotpannasUkSmAgnikAyikebhyo'saGkhyaguNitA-asaGkhyeyaguNA agnikAyAH pUrvotpannAH sarve'pi sUkSmAgnikAyikajIvAH, kathamiti ceducyate-ekaH sUkSmAgnikAyiko jIvaH samutpanno'ntarmuhUrta | jIvati, etAvanmAtrAyuSkatvAtteSAM, tasmiMzcAntarmuhUrte ye samayAsteSu pratyekamasaGkhyeyalokAkAzapradezapramANAH sUkSmAgnikAyikAH samutpa-8 dyante, ataH siddhamekasamayotpannasUkSmAgnikAyikebhyaH sarveSAM pUrvotpannasUkSmAgnikAyikAnAmasaGkhyeyaguNatvaM, tebhyo'pi sarvasUkSmAgnikAyikebhyasteSAmeva pratyekaM kAyasthitiH-punaH punastatraiva kAye samutpattilakSaNA'saGkhyAtaguNA, ekaikasyApi sUkSmAgnikAyikasyAsayeyotsarpiNyavasarpiNIpramANAyAH kAyasthiterutkarSataH pratipAditatvAditi, tasyA api kAyasthiteH sakAzAtsaMyamasthAnAnyanubhAgabandhasthAnAni ca pratyekamasoyaguNAni, kAyasthitAva saGkhyeyaguNAnAM sthitibandhAnAM bhAvAt , ekaikasmiMzca sthitibandhe'saGkhyeyAnAmanubhAgabandhasthAnAnAM sadbhAvAditi, saMyamasthAnAnyapyanubhAgabandhasthAnaistulyAnyeveti teSAmupAdAnaM, tatsvarUpaM cApre vakSyAmaH / athAnubhAgabandhasthAnAnIti kaH| Jain Educational Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ D 1 mA. roddhAre pudralaparA vattaH navi0 A *- zabdArthaH ?, ucyate, tiSThatyasmin jIva iti sthAnaM, anubhAgabandhasya sthAnamanubhAgabandhasthAnaM, ekena kASAyikeNAdhyavasAyena gRhItAnAM karmapudgalAnAM vivakSitaikasamayabaddharasasamudAyaparimANamityarthaH, tAni cAnubhAgabandhasthAnAnyasaGkhyeyalokAkAzapradezapramANAni, teSAM mAcAnubhAgabandhasthAnAnAM niSpAdakA ye kapAyodayarUpA adhyavasAyavizeSAste'pyanubhAgabandhasthAnAnItyucyante, kAraNe kAryopacArAt , te'pi cAnubhAgabandhAdhyavasAyA asaGkhyeyalokAkAzapradezapramANA iti // 50 // 51 // atha bAdaraM sUkSmaM ca bhAvapudgalaparAvartamAha 'tANI'tyAdi, vAni-anubhAgabandhAdhyavasAyasthAnAni sarvANyapyasayeyalokAkAzapradezapramANAni mriyamANena yadA jIvenaikena krameNa4 AnantaryeNotkrameNa ca-pAramparyeNa spRSTAni bhavanti eSa bAdarabhAvapudgalaparAvartaH, kimuktaM bhavati ?-yAvatA kAlena krameNotkrameNa vA sarveSvapyanubhAgabandhAdhyavasAyeSu vartamAno mRto bhavati tAvAn kAlo bAdarabhAvapudgalaparAvartaH, sUkSmaH punaH bhAvapudgalaparAvarto boddhavyo yadA krameNa-paripATyA sarvANyapyanubhAgabandhAdhyavasAyasthAnAni spRSTAni bhavanti, iyamatra bhAvanA-kazcijantuH sarvajaghanye kaSAyodayarUpe'dhyavasAye vartamAno mRtastato yadi sa eva janturanante'pi kAle gate sati prathamAdanantare dvitIye'dhyavasAyasthAne vartamAno mriyate tadA tanmaraNaM gaNyate na zeSANyutkramabhAvInyanantAnyapi maraNAni, tataH kAlAntare bhUyo'pi yadi dvitIyasmAdanantare tRtIye'dhyavasAyasthAne vartamAno mriyate tadA tRtIyaM maraNaM gaNyate na zeSANyapAntarAlabhAvInyanantAnyapi maraNAni, evaM krameNa sarvANyanubhAgabandhAdhyavasAyasthAnAni yAvatA kAlena maraNena spRSTAni bhavanti tAvAn kAlavizeSaH sUkSmabhAvapudgalaparAvartaH / iha ca bAdare prarUpite sati sUkSmaH sukhenaiva ziSyaiH samadhigamyate iti bAdarapudgalaparAvartaprarUpaNA kriyate, na punaH ko'pi bAdarapudgalaparAvartaH kacidapi siddhAntapradeze prayojanavAnupalabhyata iti, tathA sUkSmANAmapi caturNA pudgalaparAvartAnAM madhye jIvAbhigamAdau pudgalaparAvartaH kSetrato bAhulyena %A4% * -* %E0 Jain Education in For Private Personal Use Only niw.jainelibrary.org Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gRhItaH, kSetrato mArgaNAyAM tasyopAdAnAt tathA ca tatsUtraM - 'je se sAie sapajjavasie micchAdiTThI se jahanneNaM aMtomuhuttaM ukoseNaM anaMtaM kAlaM, anaMtAo usappiNIosappiNIo kAlao, khettao avaDUM poggalapariyahaM desUNa mityAdi [ yaH sa sAdisaparyavasito | midhyAdRSTiH sa jaghanyenAntarmuhUrttamutkaSTenAnantaM kAlaM, anantA utsarpiNyavasarpiNyaH kAlataH kSetrato'pArtha pudgalaparAvartta dezonaM ] tato'nyatrApi yatra vizeSanirdezo nAsti tatra pudgalaparAvartagrahaNe kSetrapudgalaparAvartI gRhyate iti sambhAvyate, tattvaM tu bahuzrutA eva vidantIti 162 / / 52 / / idAnIM 'pannarasa kammabhUmI 'tti triSaSTyadhikazatatamaM dvAramAha bharahAi 5 videhAI 5 eravayAI ca 5 paMca patteyaM / bhannaMti kammabhUmI dhammajoggA u pannarasa // 53 // bharatAni 'videhAI' ti mahAvidehA airavatAni ca pratyekaM paJca paJca bhaNyante paJcadaza karmabhUmayaH, etAsAmeva svarUpamAha - dharmasya - zrutacAritrarUpasya yogyA - ucitAstadanuSThAnasya tatraiva sambhavAt, ayamarthaH - karma - kRSivANijyAdi mokSAnuSThAnaM vA tatpradhAnA bhUmayaH karmabhUmayaH tAzca paJcadaza bhavanti, tadyathA - ekaM bharatakSetraM jambUdvIpe dve dhAtakIkhaNDe dve ca puSkaravaradvIpArdhe evaM bharatAni paJca, evaM mahAvidehA airavatAni ca pratyekaM paJca pazceti 163 // 53 // idAnIM 'akammabhUmIo tIsa'tti catuHSaSTyadhikazatatamaM dvAramAha-hemavayaM 1 harivAsa 2 devakurU 3 taha ya uttarakurUvi 4 / rammaya 5 erannavayaM 6 iya chanbhUmI u paMcaguNA // 54 // eyA akammabhUmIu tIsa sayA jualadhammajaNaThANaM / dasavihakappama haddumasamutthabhogA pasiddhAo // 55 // 'hemavaya' mityAdigAthAdvayaM, haimavataM harivarSa devakuravastathA uttarakuravo ramyakamairaNyavataM cetyetAH SaDUmayaH paJcabhirguNitAciMzaduka Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA-15 No-yathoktakarmavikalA bhUmayo'karmabhUmayo bhavanti, SaNNAM paJcAnAM triMzatsaGkhyAtmakatvAt , etAzca sarvA api sadA-sarvakAlaM yugala- 163 kamaroddhAre dhArmikajanAnAM sthAnaM-AzrayaH, yugaladhArmikA eva naratiryazcastatra vasantIti bhAvaH, tathA dazavidhA ye kalpamahAdrumA vakSyamANasvarUpA- | bhUmayaH tattvajJA- statsamutthena-tadutpannena bhogena-annapAnavasanAlaGkArAdinA prasiddhA:-prakhyAtA iti 164 // 54 // 55 // sAmprataM 'aTTa maya'tti paJca- 164 aka navi0 SaSTyadhikazatatamaM dvAramAha mabhUmayaH jAi 1 kula 2rUva 3 bala 4 suya5 tava 6lAbhi 7 ssariya 8 aTTha mymtto| eyAI ciya baMdhai 165madA // 311 // asuhAI bahuM ca saMsAre // 56 // 166 hiMjAtikularUpabalazrutatapolAbhaizvaryasvarUpairaSTamirmadai:-abhimAnaimattaH-paravazaH prANI etAnyeva-jAtyAdInyazubhAni-hInAni badhnAti-15 jAti- sAmedAH arjayati bahuM ca-prabhUtaM kAlaM yAvadasmin saMsAre paribhramatIti zeSaH, ayamarthaH-jAtimadaM vidadhAno janturanyajanmani tAmeva jAti | dAgA.1053hInAM labhate vikaTAM ca bhavATavI paryaTatIti, evamapre'pi bhAvanA kAryA, tatra jAti:-mAtRkI viprAdikA vA kulaM-paitRkamumAdikaM vA || rUpaM-zarIrasaundarya balaM-sAmarthya zrutaM-anekazAstrAvabodhaH tapaH-anazanAdi lAbha:-abhilaSitavastuprAptiH aizvarya ca-prabhutvamiti, 165 // 56 // idAnIM 'dunni sayA teyAlA bheyA pANAivAyassa // ' iti SaTpaSTyadhikazatatamaM dvAramAha bhU 1 jala 2 jalaNA 3 nila 4 vaNa 5 bi 6ti 7 cau 8 parcidiehiM 9 nava jIvA / maNavayaNakAya 3 guNiyA havaMti te sattavIsaMti // 57 // ekkAsII sA karaNakAraNANumaitADiyA hoi| sadhiya tikAlaguNiyA dunni sayA hoMti teyAlA (243) // 58 // Jan Education Intematon For Private Personal Use Only Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhU:- pRthvI jalaM - ApaH jvalana:-abhiH anilo vAyuH vanaspatayaH - pratItAH dvIndriyatrIndriyacaturindriyapaJcendriyAzcetyetairbhedairnavividhA jIvAH, te ca manovacanakAya lakSaNaistribhiH karaNairguNitAH saptaviMzatirbhavanti, tathA sA - saptaviMzatiH karaNakAraNAnumatibhistADitA-guNitA ekAzItirbhavati, saivaikAzItiratI tavartamAnabhaviSyalakSaNaistribhiH kAlairguNitA dve zate tricatvAriMzadadhike bhavataH, ayamatra bhAvArtha:- pRthivyAdInAM navAnAmapi jIvAnAM manasA vacanena kAyena ca pratyekaM vadhasya sambhavAt saptaviMzatirbhedAH, tatrApi pRthi vyAdivadhaM manaH prabhRtIbhiH kazcitsvayaM karoti kacidanyena kArayati kazcitpunaranyaM kurvantamanumanyate iti pratyekaM karaNakAraNAnumatisambhavenaikAzItirbhedAH, te ca pratyekaM kAlatraye'pi sambhavantIti dve zate tricatvAriMzadadhike prANAtipAtabhedA iti 166 // 57 // 58 // | samprati 'pariNAmANaM adbhuttarasayaM' ti saptaSaSTyadhikazatatamaM dvAramAha saMkaSpAitieNa 3 maNamAIhiM 3 taheva karaNehiM 3 / kohAica ukkeNaM 4 pariNAme'TThottarasayaM ca // 59 // inppo saMraMbha 1 paritAvakaro bhave samAraMbho 2 / AraMbha 3 uddavao sunayANaM ca sadhesiM // 60 // iha saGkalpazabdena saMrambha upalakSyate paryAyatvAt, AdizabdAtsamArambhArambhaparigrahaH, tato vakSyamANasvarUpAH saMrambhasamArambhArambhAstrayo manovacanakAyairguNyante jAtA nava, tathA 'karaNehiM' ti bahuvacananirdezAtkAraNAnumatiparigrahaH, tataH pUrvoktA nava karaNakAraNAnumatitrikeNa guNyante jAtAH saptaviMzatiH, sA'pi krodhAdicatuSkeNa - krodhamAnamAyAlo bhalakSaNaizcaturbhiH kaSAyairguNyate jAtaM 'pariNAme' paSThI saptamyorarthaM pratyabhedAt pariNAmAnAM cittAdipariNativizeSANAmaSTottaraM zatamiti, idamatra tAtparya - udbhUta krodhapariNAma AtmA karoti svayaM kAyena saMrambhamityeko vikalpaH, tathA AvirbhUtamAnapariNAma AtmA svayaM karoti kAyena saMrambhamiti dvitIyaH, tathA Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA- roddhAre tattvajJA navi0 // 12 // samupajAtamAyApariNatirAtmA svayaM karoti kAyena saMrambhamiti tRtIyaH, tathA lobhakaSAyagrasta AtmA karoti svayaM kAyena saMrambhamiti 167 paricaturthaH, evaM kRtena catvAro vikalpAH kAritena catvAraH anumatyA'pi catvAraH ete dvAdaza kAyena labdhAH, tathA vacasA dvAdaza mana daza manaHNAmamedAH sA'pi dvAdaza, ete SaTtriMzatsaMrambheNa labdhAH tathA samArambheNApi SaTtriMzat tathA ArambheNApi SaTtriMzadityevamaSTottaraM pariNAmazataM gA.1059bhavatIti / / 59 // atha saGkalpAdInAmeva svarUpamAha prANAtipAtaM karomIti yaH saGkalpaH-adhyavasAyaH sa saMrambhaH, yaH punaH parasya paritApakara:-pIDAvidhAyI vyApAraH sa samArambhaH, apadrAvayato-jIvitAtparaM vyaparopayato vyApAra ArambhaH, etacca saMrambhAditritayaM sarveSAmapi zuddhanayAnAM sammataM, ayamarthaH-iha naigamasasahavyavahAraRjusUtrazabdasamabhirUdvaivaMbhUtalakSaNAH sapta nayAH, tatra zuddherantarbhUtakAritArthatvAt zodhayaMti karmamalinaM jIvamiti zuddhAHnaigamasaGghahavyavahArarUpAstrayaH, te hi anuyAyidravyAbhyupagamaparAH, tato bhavAntare'pi kRtakarmaphalopabhogopapatteH saddharmadezanAdau pravRttiyogato bhavati tAttvikI zuddhistasmAtta eva zuddhAH, RjusUtrazabdasamamirUdvaivaMbhUtasvarUpAstu catvAro nayA azuddhAH, te hi paryAyamAtramabhyupagacchanti paryAyANAM parasparamAtyantikaM bhedaM ca, evaM ca sati kRtavipraNAzAdidoSaprasaGgaH, tathAhi-manuSyeNa kRtaM karma kila devo bhuke, manuSyAvasthAtazca devAvasthA minnA, tato manuSyakRtakarmavipraNAzo, manuSyeNa satA tasyopabhogAbhAvAt , devasya ca phalopabhogo'kutAbhyAgamaH, devena satA tasya karmaNo'karaNAt , kRtapraNAzAdidoSaparijJAne ca na ko'pi dharmazravaNe'nuSThAne vA pravartate iti mithyAtvazuddhyabhAvaH, tadabhAvAcca na te zuddhA iti, athavA zuddhanayAnAM cetyatra prAkRtatvAtpUrvasyAkArasya lopo draSTavyaH, tataH sarveSAmapyazuddha // 12 // nayAnAmetatsaMrambhAditritayaM sammataM na tu zuddhAnAmiti, tatra naigamasaGgravyavahArarUpA AdyAstrayo nayA azuddhA vyavahArAbhyupagamapara 2-%C4%A4%ERA For Private Personel Use Only Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tvAt , uparitanAstu catvAraH zuddhA naizcayikatvAditi, tadidamatra tAtparya-saMrambhasamArambhArambhalakSaNaM tritayaM naigamAdInAmeva trayANAM sammataM, vyavahAraparatayA teSAM matena tritayasyApi sambhavAt , RjusUtrAdayastu hiMsAvicAraprakrame na bAhyavastugatAM hiMsAmanumanyante, yatastanmatenAtmaiva tathA'dhyavasAyaparikalito hiMsA na bAhyamanuSyAdiparyAyavinAzanaM, 'AyA ceva u hiMsA' iti vacanAt , tataH saMrambha eva hiMsA, na samArambho nApyArambhaH, RjusUtrAdInAM mateneti 167 // 60 // samprati 'baMbhamaTTadasabheyaM ti aSTaSazyadhikazasatamaM dvAramAha| divA kAmaraisuhA tivihaM tiviheNa navavihA viraI / orAliyAuvi tahA taM baMbhaM aTThadasa bheyaM // 61 // divi bhavaM divyaM taca vaikriyazarIrasambhavaM kAmyanta iti kAmA-viSayAsteSu ratiH-abhiSvaGgastasmAtsukhaM kAmaratisukhaM suratasukhamiti bhAvaH tasmAddivyAtkAmaratisukhAt trividhaM yathA bhavati kRtakAritAnumatimirityarthaH trividhena-manovAkAyalakSaNena karaNena navavidhA viratiH, evamaudArikAdapi tiryamanuSyasambhavAt tathA-trividhaMtrividhena navavidhA viratiH, ityevaM tad-brahmacaryamaSTAdazabhedaM bhavati, iyamatra bhAvanA-manasA'brahma na karomi na kArayAmi kurvantamapi paraM nAnumanye evaM vacasA kAyena ceti divye brahmaNi nava bhedAH, evamaudArike'pItyaSTAdazeti 168 // 61 // samprati 'kAmANa caubIsaM'tyekonasaptatyadhikazatatamaM dvAramAha kAmo cauvIsaviho saMpatto khalu tahA asNptto| caudasahA saMpatto dasahA puNa hoasaMpatto // 62 // tattha asaMpatte'tthA 1 ciMtA 2 taha saddha 3 saMbharaNa 4 meva / vikkavaya 5 lajjanAso 6 hkkkkk mAko Jain Education mana For Private & Personel Use Only Erww.jainelibrary.org Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sAroddhAre tattvajJAnavi0 // 313 // -ROLOGANS ISRO pamAya 7 ummAya 8 tabbhAvo 9 // 63 // maraNaM ca hoi dasame 10 saMpattaMpi ya samAsao vocchN| 168 brahmadiTThIe saMpAo 1 diTThIsevA 2 ya saMbhAso 3 // 64 // hasiya 4 lalio5 vAhiya 6 daMta 7 bhedAH169 nahanivAya 8 cuMvaNaM 9ceva / AliMgaNa 10 mAdANaM 11 kara 12 sevaNa 13 'NaMgakIDA 14 kAmabhedAH y||65|| gA. kAmazcaturviMzatividhaH-caturviMzatibhedo bhavati, tatra prathamaM tAvatsAmAnyena dvidhA-samprApta:-kAminAmanyo'nyaM saGgamasamutthaH, tathA 41061-65 da asamprAptazca-vipralambhasvarUpaH, tatra samprAptazcaturdazadhA-caturdazaprakAraH dazadhA punaH-dazaprakAro bhavatyasamprApta iti / / 62 // tatrAlpatara vaktavyatvAdasamprAptaM tAvadAha-'tatthe'tyAdi, tatra-dvayoH samprAptAsamprAptayormadhye asamprApto'yaM-atthe'ti arthanamarthaH-adRSTe'pi ramaNyAdau zrutvA tadabhilASamAtraM 1 cintA-aho rUpAdayastasyA guNA ityanurAgeNa cintanaM 2 tathA zraddhA-tatsaGgamAmilApaH 3 tathA saMsmaraNaM-saGkalpitatadrUpasyAlekhyAdidarzanenAtmano vinodanaM 4 tathA vikkuvatA-tadvirahaduHkhAtirekeNAhArAdiSvapi nirapekSatA 5 tathA lajjAnAzo-gurvAdisamakSamapi tadguNotkIrtanaM 6 tathA pramAdaH-tadarthameva sarvArambheSu pravartanaM 7 tathonmAdo-naSTacittatayA AlajAlajalpanaM 8 tathA tadbhAvanA-stambhAdInAmapi tadruddhyA''liGganAdiceSTA 9 maraNaM ca bhavati dazamo'samprAptakAmabhedaH 10, idaM ca sarvathA prANaparityAgalakSaNaM na jJAtavyaM, zRGgArarasabhaGgaprasaGgAt , kintu maraNamiva maraNaM-nizceSTAvasthA mUrchAprAyA kAcidityarthaH, itthamevAbhinavaguptena bharatavRttikRtA'pi vyAkhyAtatvAditi / atha saMprAptaM kAmamAha-saMpattaMpI'tyAdi, saMprAptamapi kAmaM samAsata:-saddhepeNa vakSye, tadevAha-dRSTeH sampAtaH strINAM kucAdyavalokanaM 1 tathA dRSTisevA-hAvabhAvasAraM taddaSTedRSTimIlanaM 2 tathA sambhASaNa-ucitakAle SAMOSARKARIOMAL " For Private Personal Use Only Jan Education Interational Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ smarakathAmijalpaH 3 // 63 // 64 // hasitaM ca-vakroktigarbha hasanaM 4 lalitaM-pAsakAdikrIDA 5 upagUDhaM-gADhatarapariSvaktaM 6 dantapAto-dazanacchedavidhiH 7 nakhanipAta:-kararuhavipATanaprakAraH 8 cumbana-vakrasaMyogaH 9 AliGgana-ISatsparzanaM 10 AdAnaM-kucAdigrahaNaM 11 'karasevarNa'ti prAkRtazailyA karaNAsevane, tatra karaNaM-suratArambhayatraM caturazItibhedaM vAtsyAyanaprasiddhaM 12 AsevanaM| maithunakriyA 13 anaGgakrIDA ca-AsyAdAvarthakriyeti 14 // 169 // 65 // idAnIM 'dasa pANa'tti saptatyadhikazatatamaM dvAramAha iMdiya 5 bala 3 UsAsA 1 u 1 pANa cau chakka satta aTeva / igi vigala asannI sannI nava dasa pANA ya boddhavA // 66 // __indriyabalocchvAsAyUMSi prANA ityabhidhIyante, te ca daza, tatrendriyANi-sparzanAdIni paJca, balaM kAyavAGmanobhedAt tridhA, ucchAsazabdenAvinAbhAvitvAnniHzvAso gRhyate tata ucchAsaniHzvAsarUpa eko bhedaH, Ayuzca dazamamiti / samprati yeSAM jIvAnAM yAvantaH prANAH sambhavantItyetadAha-'cauchakke'tyAdi, iha sUcakatvAtsUtrasya 'igi'tti ekendriyAH 'vikala'tti vikalendriyAH dvitricaturindriyA ityarthaH, tata ekendriyANAM dvitricaturindriyANAM ca yathAsaGkhyaM catvAraH SaT sapta aSTau ca prANA bhavanti, iyamatra bhAvanA-sparzanendriyakAyabalocchAsAyurlakSaNAzcatvAraH prANA ekendriyANAM pRthivyAdInAM, sparzanendriyarasanendriyakAyabalavAgbalocchAsAyuHsvarUpAH SaT / prANA dvIndriyANAM, ta eva ghrANendriyasahitAH sapta prANAstrIndriyANAM, ta eva sapta cakSurindriyasahitA aSTau prANAzcaturindriyANAM, tathA asaMjJinAM saMjJinAM ca nava daza prANA boddhavyAH, atrApyayamarthaH-indriyapaJcakakAyavAgbalocchAsaniHzvAsAyurlakSaNA nava prANA asaMjJipaJcendriyANAM, saMjJipaJcendriyANAM tu pUrvoktA dazApi prANA bhavantIti 170 // 66 // samprati 'dasa kappaduma'tyekasaptatyadhikazatatamaM dvAramAha CHARACAKACES Jain Education Interational Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sAroddhAre battvajJAnavi0 / // 314 // mattaMgayA ya 1 bhiMgA 2 tuDiyaMgA 3 dIva 4 joi 5 cittaMgA 6 / cittarasA 7 maNiyaMgA 8 170prANagehAgArA 9 aNiyaNA ya 10 // 67 // mattaMgaesu majjaM suhapejnaM 1 bhAyaNA ya bhiMgesu 2 / tuDi dazakam yaMgesu ya saMgayatuDiyAI bahuppagArAI 3 // 68 // dIvasihA 4 joisanAmagA ya ee kareMti 171kalpaujjoyaM 5 / cittaMgesu ya malaM 6 cittarasA bhoyaNaDhAe 7 // 69 // maNiyaMgesu ya bhUsaNavarAI 8 pradudazakam bhavaNAi bhavaNarukkhesu 9 taha aNiyaNesu dhaNiyaM vatthAI bahuppayArAI 10 // 70 // gA. iha mat-madastasyAGga-kAraNaM madirAstaddadatIti mattAGgadAH yadvA mattasya-madasyAGga-kAraNaM madirArUpaM yeSu te mattAGgAsta eva mattA- 1067-70 kAH 1 'bhiMga'tti bhRtaM-bharaNaM pUraNaM tatrAGgAni-kAraNAni bhRtAGgAni-bhAjanAni, na hi bharaNakriyA bharaNIyaM bhAjanaM vinA bhavatIti tatsampAdakatvAd vRkSA api bhRtAGgAH prAkRtatvAca bhiMgA ucyante 2 tathA truTitAni-tUryANi tatkAraNatvAt truTitAGgAH 3 'dIvajoicitaMga'tti ihAGgazabdaH pratyekamabhisambadhyate, tato dIpa:-prakAzakaM vastu tatkAraNatvAddIpAGgAH 4 jyotiH-agnistatra ca suSamasuSamAyAmagnerabhAvAt jyotiriva yadvastu soSmaprakAzakamiti bhAvaH tatkAraNatvAjjyotiraGgAH 4 tathA citrasya-anekaprakArasya vivakSAprAdhAnyAt mAlyasya kAraNatvAccitrAGgAH 6 tathA citrA-vividhA manojJA rasA-madhurAdayo yebhyaste citrarasAH 7 tathA maNInAM-maNipradhAnAbharaNAnAM kAraNatvAnmaNyaGgAH 8 tathA gehaM-gRhaM tadAkAro yeSAM te gRhAkArAH 9 'aNiyaNa'tti vicitravanadAyitvAnna vidyante nagnAstanivAsino janA yebhyaste'nagnAH 10 ityete daza kalpadrumA bhavantIti / / 67 // athaiteSAM madhye yeSu yadbhavati tadAha-mattAGgakeSu kalpa- // 314 // meSu sukhapeyaM paramAtizayasaMpannavarNAdiviziSTatvena pAtumamilaSaNIyaM supakkekSudrAkSAdirasaniSpannaM madyaM bhavati, ko'rthaH ? teSAM phalAni h Jain Education !! For Private & Personel Use Only B b w.jainelibrary.org Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viziSTabalavIryakAntihetuvizrasApariNata sarasa sugandhivividhaparipAkAgatahRdyamadyaparipUrNAni sphuTitvA sphuTitvA madyaM muJcantIti 1 tathA bhRtAGgeSu bhAjanAni - sthAlaprabhRtIni bhavanti, ayamartha: - yathA iha maNikanakarajatAdimayavicitrabhAjanAni sthAlaprabhRtIni dRzyante tathaiva vizrasApariNatairaparimitaiH sthAlakaJcolaka kalazakarakAdibhirbhAjanaiH phalairivopazobhamAnAH prekSyante 2 tathA truTitAGgeSu saGgatAni samyagyathoktarItyA sambaddhAni truTitAni - AtodyAni bahuprakArANi - tatavitataghanazuSirabhedabhinnAni phalAnIva bhavanti, tatra 'tataM - vINAdikaM jJeyaM, vitataM - paTahAdikam / ghanaM tu- kAMsyatAlAdi, zuSiraM - kAhalAdika / / 1 / / ' miti 3 tathA dIpazikhA jyotiSikanAmakAca ete kalpatarava udyotaM - prakAzaM kurvanti, idamuktaM bhavati-yatheha snigdhaM prajjvalantyaH kAJcanamaNimayyo dIpikA udyotaM kurvANA dRzyante tadvadvizrasApariNatAH (dIpazikhA kalpavRkSAH ) prakRSTodyotena sarvamudyotayanto vartante jyotiSikAstu sUryamaNDalamiva svatejasA sarvamapyavabhAsayantaH santIti 4-5 tathA citrAGgeSu mAlyam - anekaprakArasarasasura minAnAvarNakusumadAmarUpaM bhavati 6 tathA citrarasA bhojanArthAya - yugaladhArmikANAM bhojananimittaM bhavanti, etaduktaM bhavati - ihatyaviziSTadAli kalamazAlizAlanakapakAnnaprabhRtibhyo'tIvAparimitasvAdutAdiguNopetendriyavalapuSTihetuhRdyakhAdyabhojyapadArthaparipUrNaiH phalamadhyairvirAjamAnAzcirasAH saMtiSThanti 7 tathA maNyaGgeSu varANi zreSThAni bhUSaNAni vizra| sApariNatAni kaTakakuNDalakeyUrAdInyAbharaNAni bhavanti 8 tathA bhavanavRkSeSu gehAkAranAmakeSu kalpadrumeSu bhavanAni - vizrasApariNAmata eva prAMsuprAkAropagUDhasukhArohasopAnapaGkivicitracitrazAlA vitatavAtAyanAnekaguptaprakaTApavarakakuTTimatalAdyalaGkRtAni nAnAvidhAni niketanAni bhavanti 9 tathA ananeSu kalpapAdapeSu dhaNiyaM-atyartha bahuprakArANi vicitrANi vastrANi vizrasAvazata evAtisUkSmasukumAradevadUSyAnukArINi manohArINi nirmalabhAMsi vAsAMsi samupajAyanta iti 10 / 171 / / 68 / 69 // 70 // idAnIM 'naraya'tti dvisaptatyadhikazatatamaM dvAramAha Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sAroddhAre tattvajJAnavi0 172 narakanAmagotrANi173 narakAvA| sAH gA. 1071-73 // 315 // 4%AMSANERUSA ghammA 1 vaMsA 2 selA 3 aMjaNa 4 rihA 5 maghA 6 ya mAghavaI 7 / narayapuDhavINa nAmAI huMti rayaNAI gosaaii||71 // rayaNappaha 1 sakarapaha 2 vAluyapaha 3 pNkphbhihaannaao4| dhUmapaha 5 tamapahAo 6 taha mahAtamapahA 7 puDhavI // 72 // iha yadanAdikAlaprasiddhamanvartharahitamabhidhAnaM tatsarvakAlaM yathAkathaJcidanvarthanirapekSatayA namanAt-pravartanAnnAmetyucyate, yatpunaH sAnvartha tadgoH-svAmidhAyakavacanasya trANAd-yathArthatvasampAdanena pAlanAdgotramiti, tatra dharmA vaMzA zailA akhanA riSThA maghA mAdhavatI cetyetAni narakapRthivInAM saptAnAM yathAkramaM nAmAni bhavanti, tathA 'rayaNa'tti ekadezena samudAyopacArAdratnaprabhAdIni gotrANi bhavanti, tatra prabhAzabdo bAhulyavAcI, tato ratnAnAM-karketanAdInAM prabhA-bAhulyaM yasyAM sA ratnaprabhA ratnabahuleti bhAvaH, evaM zarkarANAmupalakhaNDAnAM prabhA yasyAM sA zarkarAprabhA, vAlukAyAH paruSAMsUtkararUpAyAH prabhA yasyAM sA vAlukAprabhA, paGkasya prabhA yasyAM sA paGkaprabhA, kardamAbhadravyopalakSitetyarthaH, dhUmasya prabhA yasyAM sA dhUmaprabhA, dhUmAbhadravyopalakSiteti bhAvaH, tamasaH prabhA-bAhulyaM yatra sA tamaHprabhA, tathA mahAtamasa:-atizAyitamasaH prabhA-bAhulyaM yatra sA mahAtamaHprabhA, apare tu tamastamasya-prakRSTatamasastamastamaso vA-atyantatamasaH | prabhA-bAhulyaM yasyAM sA tamastamaHprabheti vA manyanta iti 172 / / 71 // 72 / / samprati 'neraiyANaM AvAsa'tti trisaptatyadhikazatatamaM dvAramAha tIsA ya 1 pannavIsA 2 pannarasa 3 dasa 4 ceva tinni 5 ya havaMti / paMcUNa sayasahassaM 6 paMceva 7 aNuttarA narayA // 73 // // 315 // Jain Education HIM For Private Personal use only ww.jainelibrary.org Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nArakANAmAvAsAH kramazaH saptasvapi pRthivISu trizallakSAdayo bhavanti, tathAhi - prathamAyAM pRthivyAM triMzacchatasahasrA lakSA ityarthaH, evaM dvitIyasyAM paJcaviMzatiH tRtIyasyAM paJcadaza caturthyAM daza paJcamyAM trINi SaSThayAM paJcabhirUnaM zatasahasraM lakSamityarthaH saptamyAM paJcaivAnuttarAH - sarvAdhovartino nArakAvAsAH, te caivaM pUrvasyAM dizi kAlanAmA narakAvAsaH aparasyAM dizi mahAkAla: dakSiNasyAM rorukaH uttarasyAM mahArorukaH madhye'pratiSThAnakaH, militAcaite caturazI tirlakSAH 173 // 73 // samprati 'veyaNa'tti catuHsaptatyadhikazatatamaM dvAramAhasattasu khettasahAvA anno'nnuddIriyA ya jA chaTThI / tisu AimAsu viyaNA paramAhammiyasurakayA ya // 74 // kSetrasvabhAvA-- kSetrasvabhAvasamudbhUtA duHkhavedanA tAvadvizeSeNa saptasvapi narakapRthivISu bhavati, 'anno'nnuddIriyA ya jA chaThThI'ti yAva cchando'yamavyayatvenAnekArthatvAdiha maryAdAvAcI, tato'nyo'nyodIritA-nArakaireva parasparamupajanitA vedanA SaSThIM pRthivIM yAvat-SaSThayA arvAkpaJcamImabhivyApya bhavatIti idamuktaM bhavati-anyo'nyodIritA vedanA dvidhA - praharaNakRtA zarIrakRtA ca, tatra praharaNakRtA AdyAsveva paJcasu pRthivISu bhavati, zarIrakRtA tu sAmAnyena saptasvapi pRthivISu na caitadanArSa, tathA coktaM jIvAbhigamopAMge - "imIse NaM bhaMte! rayaNappabhAe puDhavIe neraiyA jAva egattaMpi pahU viubvittae puhuttaMpi pahU viubvittae', egattaM viuvvamANA egaM mahaM muggararUvaM vA musuMDhIrUvaM vA evaM karavattaasisattiha lagayA musalacakanArAyakuMta tomarasUlalaguDajAva bhiMDimAlarUvaM vA, puhuttaM viubvemANA muggararuvANi vA jAva bhiMDamAlarUvANi vA, tAI saMkhejjAiM no asaMkhejjAI saMbaddhAI no asaMbaddhAI sarisAI no asarisAI viuvvaMti, viubvittA annamannassa kArya abhibhavamANA veyaNaM udIrayanti, evaM jAva dhUmappabhAe puDhavIe, chaTThasattamAsu NaM puDhavIsu neraiyA Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA- roddhAre tattvajJAnavi0 174 nArakavedanA gA.1074 % C % A lohiyakuMthurUvAI vairAmayatuMDAI gomayakIDasamANAI viubvicA annamannassa kArya samaturaMgemANA 2 khAemANA 2 sayaporAkimiyA iva cAlemANA cAlemANA anto anto aNuppavisamANA veyaNamudIrayanti"ti [ asyAM bhadanta! ratnaprabhAyAM pRthivyAM nairayikA yAvad ekatvamapi prabhurvikurvituM pRthaktvamapi prabhurvikurvituM, ekatvaM vikurvanta ekaM mahat mudgararUpaM vA muSaNDIrUpaM vA evaM karapatrAsizaktihalagadAmuzala- cakranArAcakuntatomarazUlalakuTayAvamiNDimAlarUpaM vA, pRthaktvaM vikurvanto mudgararUpANi vA yAvad miNDimAlarUpANi vA, tAni saGkhyeyAni nAsaGkhyeyAni sambaddhAni nAsambaddhAni sadRzAni nAsadRzAni vikurvanti, vikuLa anyo'nyasya kAyamamibhavanto vedanAmudIrayante, evaM yAvad dhUmaprabhAyAM pRthvyAM, SaSThIsaptamyoH pRthvyo rayikA lauhikakunthurUpANi vanamayatuNDAni gomRtakakITasamAnAni vikurvya anyo'nyasya kArya samaturaGgAyamANAH 2 khAdantaH 2 zataparvakRmaya iva cAlayantaH 2 antarantaranupravizanto vedanAmudIrayante ] / atra pRthaktvazabdo bahutvavAcI, tataH pRthaktvaM-prabhUtAni mudrAdIni bhiNDimAlaparyantAni praharaNAni vikurvantaH parimitAni svazarIrasaMlagnAni samAnarUpANi ca vikurvanti, asaGkhyAtAnAM khazarIrapRthagbhUtAnAM visadRzAnAM ca praharaNAnAM vikurvaNe tathAbhavasvAbhAvyena sAmarthyAbhAvAt , 'samaturaGgemANA samaturaGgemANA' iti samaturaGgA ivAcarantaH samaturaGgAyamANAH, azvA ivAnyo'nyamArohanta ityarthaH, zataparvakamaya iva-ikSukamaya iva 'cAlemANA cAlemANA' zarIramadhyena saJcarantaH sacaranta iti // tathA tisRSvAdyAsu pRthivIpu paramAdhArmikasurakRtA'pi vedanA bhavati, tatra kSetrasvabhAvajA (pranthAnaM 13000) ratnaprabhAzarkarAprabhAvAlukAprabhAsUSNA, etannArakANAM hi zItayonikatvena kevalaM himapratimazItapradezAtmakatvAt yonisthAnAdanyatra ca sarvasyApi bhUmyAdeH khadirAGgArebhyo'pyatyantaprataptatvAdgADhatara uSNavedanAnubhavaH, evamanyAsvapi vAcyaM, paGkaprabhAyAM bahuSUparitaneSu narakAvAsepUSNA adhastaneSu stokeSu ca zItA, dhUmaprabhAyAM % % C // 3 // Jan Education Internatione For Private Personel Use Only Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bahuSu zItA stokeSUSNA, SaSThayAM saptamyAM ca pRthivyAM kevalA zItA vedanaiva, iyaM ca vedanA sarvA'pyadho'dho'nantaguNatayA tIvrA tIvratarA tIvratamA cAvaseyA, uSNavedanAyAH zItavedanAyAzca svarUpaM punaritthaM pradarzayanti pravacanavedina:-yathA nidAghacaramasamayamadhyAhe nabho-/ 1 madhyamadhirUDhe prauDhe caNDarociSi sarvathA'pi jaladapaTalavikale gaganatale manAgapyasphurati mAruti prabhUtapittakopAmibhUtasya kRtAtapavAra NanivAraNasya sarvataH prajvalajjvalanajvAlAkarAlitakalevarasya kasyacitpuMsaH kila vAkpathAtItasaMvedanA yAdRguSNavedanA prAdurbhavati tato'pyuSNavedaneSu narakeSu nArakANAmanantaguNA, apica-yadi nArakA uSNavedanebhyo narakebhya utpATya dhamanImukhomAyamAnakhAdirAGgArarAzizayyAzAyinaH kriyante tadA sudhArasasekAtirekanirvApyamANA ivAtyantasukhAsvAdameduramanaso nidrAmapi labheran / tathA pauSe mAghe vA nizIthe sarvathA'pyabhravibhramavirahite'pi viyati sarvato'pi vapuHprakampakRti pravAti vAte tuSArazikharizikharakRtasthitestuhinakaNagaNasamparkiNo niragnenirAzrayasya nirAvaraNasya puMso yA zItavedanA tato bhavati zItavedaneSu nArakANAmanantaguNA, kizca-yadi te nArakAH zItavedanebhyo narakebhya utpATya yathoktapuruSasthAne sthApyante tadA te prAptAtyantanirvAtasthAnA iva nirupamasukhasampatternidrAmapyAsAdayeyuriti / tathA kSutpipAsAkaNDUpAravazyajvaradAbhayazokAdikA'nyA'pi nArakANAM vedanA zrute zrUyate, tathAhi-te nArakAH sarvadevAkSayakSudagnidahyamAnazarIrAH sakalajagadgatasusnigdhaghRtAdipudgalAhAreNApi na tRpyanti, pipAsA'pi teSAM zazvatkaNThoSThatAlujihvAdizoSakRnnikhilapayodhipayaHpAne'pi nopazAmyati, kaMDUH punaH kaNDUyamAnA kSurikAdimirapyanucchedyA, pAravazyajvaradAhabhayazokAdayo'pyatratyebhyo'nantaguNAH, yadapi ca nArakANAmavadhijJAnaM vibhaGgajJAnaM vA tadapi teSAM duHkhakAraNaM, te hi dUrata eva tiryagUrddhamadhazca nirantaraM duHkhahetumApatantamAlokayanti, Alokya ca bhayena kampamAnakAyAH sodvegamavatiSThante / iyaM sarvA'pi kSetrasvabhAvajA duHkhavedanA, atha parasparo Jain Education literation For Private & Personel Use Only Anw.jainelibrary.org Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sAroddhAre tattvajJA navi0 // 317 // Jain Education In dIritA pratipAdyate iha dvividhA nArakAH - samyagdRSTayo mithyAdRSTayazca tatra ye midhyAdRSTayaste mithyAjJAnAvaliptacetasaH paramArthamajAnAnAH parasparamudIrayanti duHkhAni ye tu samyagdRSTayaste tu nUnamasmAbhiH kRtaM janmAntare'pi tatkimapi pApaM prANihiMsAdirUpaM yena nimagnA vayaM paramaduHkhAmbhodhAviti paribhAvayantaH sahante samyakparodIritAni duHkhAni na punaranyeSAmutpAdayanti dRSTanijakarmavipAkatvAt, ata eva ca te midhyAdRSTibhyo'dhikataraduHkhAH pravacane pratipAdyante, bhUyiSThatayA mAnasikaduHkhasambhavAt, ye'pi ca mithyAdRSTayaH parasparamudIrayanti duHkhAni te'pyevaM yatheha jagatyapUrvAd grAmAntarAdAgacchataH zuno dRSTvA tadvAmavAstavyAH zvAno nirdayaM kruddhayanti parasparaM praharanti ca tathA nArakA api vibhaGgajJAnabalena dUrata evAnyo'nyamAlokya krodhAndhA vaikriyaM bhayAnakaM rUpamAdhAya teSveva svasvanarakAvAseSu kSetrAnubhAvajanitAni pRthivIpariNAmarUpANi zUlazilAmudgara kunta tomarakhaDgayaSTiparazuprabhRtIni praharaNAni vaikriyANi vA''dAya taiH karacaraNadazanaizca parasparamabhinnanti tataH parasparAmighAtato vikRtAGgA nisvananto gADhavedanAH sUnAntaH praviSTamahiSAdaya iva rudhirakardame viceSTante, evamAdikAH parasparodIritA duHkhavedanAH, paramAdhArmikakRtAstu taptatrapupAna taptAyomayastrI samAliGganakUTazAlmalyaprAropaNaayoghanAghAtavAsyAditakSaNakSatakSAroSNatai lakSepaNakuntAdiprota nabhrASTrabharjanayatra pIlanakarapatrapATanavaikriyAnekakAkolUkasiMhAdikadarthanataptavAlukAvatAraNaasipatratranapravezana vaitaraNItaraGgiNIplAvanaparasparAyodhanAdijanitA aparimitAH samayasamudrAdavagantavyAH kiJca - kumbhISu pacyamAnAstItratApAtte nArakA utkarSataH paJca yojanazatAnyUrddhamucchalanti, tathA coktaM jIvAbhigame - 'neraiyANuppAo ukkosaM paMca joyaNasayAI / dukkheNa'bhiduyANaM veyaNasayasaMpagADhANaM // 1 // [ nairayikANAmutpAta utkRSTataH pathya yojanazatAni / duHkhe nArakANa vedanA | // 317 // w.jainelibrary.org Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TEA nAbhidrutAnAM vedanAzatasaMpragADhAnAM // 1 // ] patantazca vikurvitairvajratuNDairaNDajairantarAle noTibhisroTyante kiJciccheSAstu bhUmipatitA| vyAghrAdibhirvilupyanta iti 174 // 74 // idAnIM 'Au'tti paJcasaptatyadhikazatatamaM dvAramAha sAgaramegaM1tiya 2 satta 3 dasa 4 ya sattarasa 5 taha ya bAvIsA 6 / tettIsaM 7 jAva ThiI sattasu puDhavIsu ukkosA // 75 // jA paDhamAe jeTThA sA bIyAe kaNiTThiyA bhaNiyA / taratamajogo eso dasavAsasahassa rayaNAe // 76 // saptasvapi narakapRthivIdhviyaM yathAsaGkhyamutkRSTA sthitiH, tadyathA-ratnaprabhAyAM pRthivyAM sAgaropamamekamutkRSTA sthitiH zarkarAprabhAyAM trINi sAgaropamANi vAlukAprabhAyAM sapta paGkaprabhAyAM daza dhUmaprabhAyAM saptadaza tamaHprabhAyAM dvAviMzatiH tamastamaHprabhAyAM trayastriMzatsAgaropamANyutkRSTA sthitiriti // 75 // samprati saptasvapi pRthivISu jaghanyAM sthitimAha-'je'tyAdi, yA prathamAyAM-ratnaprabhAyAM jyeSThAutkRSTA sthitirekasAgaropamalakSaNA sA dvitIyAyAM pRthivyAM zarkarAprabhAmidhAnAyAM kaniSThA-jaghanyA bhaNitA, eSa taratamayogo-jaghanyoskRSTasthitiyogaH sarvAsvapi pRthivISu bhAvanIyaH, tadyathA-yA dvitIyAyAmutkRSTA sA tRtIyAyAM jaghanyA yA tRtIyAyAmutkRSTA sA caturthyA jaghanyA evaM yA SaSThayAmutkRSTA sA saptamyAM jaghanyA, ratnaprabhAyAM prathamapRthivyAM jaghanyA sthitirdaza varSasahasrANIti, ayamabhiprAya:prathamapRthivyAM ratnaprabhAyAM jaghanyA sthitirdaza varSasahasrANi zarkarAprabhAgAmekaM sAgaropamaM vAlukAprabhAyAM trINi sAgaropamANi paGkaprabhAyAM sapta dhUmaprabhAyAM dazatamaHprabhAMyA saptadaza tamastamaHprabhAyAM kAlAdiSu caturyu narakAvAseSu dvAviMzatisAgaropamANi jaghanyA sthitiH jaghanyoskRSTAntarAlavartinI tu sthitiH sarvatra madhyamA boddhavyA 175 / 75 // 76 // idAnIM 'taNumANaM'ti SaTsaptatyadhikazatatamaM dvAramAha +CAS-460ACASSACCOR-C CHECARAM For Private & Personel Use Only Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 // 318 // ECECARRA%A9- Noilet paDhamAe puDhavIe neraiyANaM tu hoi uccattaM / satta dhaNu tinni rayaNI chaJceva ya aMgulA puNNA 175 naar||77|| sattamapuDhavIeN puNo paMceva dhaNussayAI taNumANaM / majjhimapuDhavIsu puNo aNegahA ma kAyuH jhima neyaM // 78 // jA jammi hoi bhavadhAraNija avagAhaNA ya naraesu / sA duguNA boDabA 176 nArauttaraveuvi ukkosA // 79 // bhavadhAraNijarUvA uttaraviuviyA ya naraesu / ogAhaNA jahannA katanuH gA. aMgulaassaMkhabhAgo u // 8 // 1075-80 avagAhate-avatiSThate jIvo'syAmityavagAhanA-tanuH zarIramityeko'rthaH, sA dvidhA-bhavadhAraNIyA uttaravaikriyA ca, bhave-nArakAdAvAyuHsamAptiM yAvadanavarataM dhAryate'sAviti bhavadhAraNIyA, svAbhAvikaM zarIramityarthaH, sahajazarIragrahaNottaraM-uttarakAlaM kAryavizeSamAzritya vividhA kriyata ityuttaravaikriyA, ekaikA'pi ca dvidhA-jaghanyA utkRSTA ca, tatra prathamaM tAvat pratipRthivi utkRSTA bhavadhAraNIyA| 'vagAhanA procyate-prathamAyAM ratnaprabhAyAM pRthivyAM nArakANAmutkarSato bhavadhAraNIyAvagAhanozcatvaM sapta dhanUMSi tisro ratnayaH-trayo hastA ityarthaH, SaDeva cAGgulAni pUrNAni, utsedhAGgulena sapAdaikatriMzaddhastA iti bhAvaH, saptamapRthivyAM punaH paJcaiva dhanuHzatAnyutkarSato nArakANAM tanumAna-zarIrocchrayaH, madhyamapRthivIpu-zarkarAprabhAdyAsu tamaHprabhAparyantAsu punarmadhyama-prathamasaptamapRthivInArakatanumAnayormadhyavarti | anekadhA, pUrvapUrvapRthivIta uttarottarapRthivISu dviguNadviguNaM tanumAnamutkarSato jJAtavyaM, tathAhi-ratnaprabhAnArakatanumAnAd dviguNaM zarkarA-3 prabhAyAM-paJcadaza dhanUMSi dvau hastau dvAdaza cAlAni dehamAnaM, evaM vAlukAprabhAyAmekatriMzaddhanUMSi eko hastaH paGkaprabhAyAM dvASaSTirdhaSi // 18 // dvau hastau dhUmaprabhAyAM paJcaviMzaM dhanuHzataM tamaHprabhAyAM sArdhe dve dhanuHzate tamastamaHprabhAyAM paJcaiva dhanuHzatAnIti / / 77 // samprati mahaNora ca, tatra prathama kANAmutkarSato ma tsedhAGgulena D Jan Education Internationa For Private Personel Use Only Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OM % % % pratipRthivyutkarSata uttaravaikriyAmavagAhanAmAha-'jA jammI'yAdi, saptasu narakeSu-narakapRthivISu madhye yasminnarake-narakapRthivyAmutkRSTA bhavadhAraNIyA yA'vagAhanA uktA sA dviguNA satI yAvatpramANA bhavati tAvatI tasyAM narakapRthivyAmutkRSTA uttaravaikriyarUpA avagAhanA boddhavyA, tadyathA-ratnaprabhAyAmutkRSTA uttaravaikriyAvagAhanA paJcadaza dhanUMSi dvau ca sAdhau~ hastau zarkarAprabhAyAmekatriMzaddhanUMSi eko hastaH savAlukAprabhAyAM dvASaSTirdhanUMSi dvau ca hastau paGkaprabhAyAM paJcaviMzaM dhanuHzataM dhUpaprabhAyAM sArdhe dve zate tamaHprabhAyAM paJca dhanuHzatAni tamastamaH prabhAyAM dhanuHsahasramiti // 79 // samprati bhavadhAraNIyAmuttaravaikriyAM ca jaghanyAmAha- bhavetyAdi, narakeSu-sarvAsu narakapRthivISu nArakANAM jaghanyA bhavadhAraNIyA aGgulasyAsaGkhyeyo bhAgaH, sA cotpattisamaye draSTavyA, na tvanyadA, uttaravaikriyarUpA punaravagAhanA jaghanyA'GgulasadhyeyabhAgamAtrA, sA'pi ca prArambhakAle draSTavyA, kevalaM sA prathamasamaye'pi tathAvidhaprayatnAbhAvAdaGgulasakyeyabhAgamAtraiva bhavati na tvasaSeyabhAgamAtrA, keciJca 'aMgulaasaMkhabhAgo u' iti paThanto jaghanyAmuttaravaikriyAmapyaGgalAsayAtabhAgapramANAmAhuH, tadasaGgatameva samayavirodhAt , tathA ca prajJApanAsUtram-"tattha NaM jA sA uttaraveuvviyA sA jahanneNaM aMgulassa saMkhejaibhAgaM ukoseNaM dhaNusahassa"miti, tathA anuyogadvAraTIkAyAM haribhadrasUrirapyAha-"uttaravaikriyA tu tathAvidhaprayatnAbhAvAdAdyasamaye'pyaGgulasaGkhyeyabhAgamA| ve"ti 176 // 80 // idAnIM 'uppattinAsaviraho'tti saptasaptatyadhikazatatamaM dvAramAha cauvIsaI muhuttA 1 satta ahoratta 2 taha ya pannarasa zamAso ya 4 do ya 5 cauro 6 chammAsA 7virahakAlo u||81|| ukoso rayaNAisu sabAsu jahannao bhave samayo / emeva ya uccaNasaMkhA puNa suravarutullA (rANa smaa)|| 82 // . %-91-87-%-ba pra.sA.54 Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sAroddhAre tattvajJAnavi0 AS: AM // 319 // X *** iha narakagatau tiryamanuSyagatikA jIvAstAvadanavarataM sadaivotpadyante kadAcittvantaramapi bhavati, tacca sAmAnyena sarvAmapi narakagatimAzritya jaghanyenaikaH samayaH utkRSTatastu dvAdaza muhUrtAH, etAvantaM kAlamanyata Agatyaiko'pi janturnarakagatau notpadyate iti bhAvaH, ninAdAidaM ca sUtre'nuktamapi svayameva draSTavyaM, yaduktam-"niraigaI NaM bhante ! kevaiyaM kAlaM virahiyA uvavAeNaM pannattA?, goyamA ! jahanneNaM eka samayaM ukkoseNaM bArasa muhutta"tti, pratipRthivISU(vitU )tpAdAntaramutkRSTato ratnaprabhAyAM caturvizatirmuhUrtAH zarkarAprabhAyAM saptAhorAtrAH vAlukAprabhAyAM paJcadaza paGkaprabhAyAmeko mAsaH dhUmaprabhAyAM dvau mAsau tamaHprabhAyAM catvAro mAsAH tamastamaHprabhAyAM SaNmAsA virahakAla:-antarakAla utkRSTataH, jaghanyataH punaH sarvAsvapi ratnaprabhAdikAsu pRthivISu pratyekaM bhavatyekaH samayo virahakAlaH, 'evameva ya ubaTTaNa'tti yathopapAtavirahakAla uktaH evameva udvartanavirahakAlo'pi jaghanyata utkarSatazca vAcyaH, kimuktaM bhavati ?-narakebhyo nArakAH prAyaH satataM cyavante kadAcideva tvantaraM, taJca sAmAnyena narakagatimAzritya jaghanyata ekaH samayaH, utkRSTatastu dvAdaza muhUrtAH / vizepacintAyAM tu jaghanyataH sarvAsvapi pRthivISu udvartanAvirahakAla ekaH samayaH, utkarSato ratnaprabhAyAM caturvizatirmuhUrtAH zarkarAprabhAyAM sapta dinA vAlukAprabhAyAM pakSaH paGkaprabhAyAM mAsaH dhUmaprabhAyAM dvau mAsau tamaHprabhAyAM catvAro mAsAH tamastamaHprabhAyAM paNmAsAH, ekasminnArake uddhRtte punariyatA kAlenAnyo nAraka udvartata iti bhAvaH / 'saMkhA puNa suravaratulla'tti upapAtodvartanayoH saGkhyA punareka|smin samaye kiyanto nArakA utpadyante cyavante cetyevaMlakSaNA suravaraistulyA yathA surANAM vakSyate tathaiva draSTavyA, tadyathA-ekasmin |samaye nArakA utpadyante cyavante ca jaghanyata eko dvau vA utkarSatastu sahayAtA asaGkhyAtA veti 177 // 81 // 82 // samprati // 319 // ||'lesaau'tti aSTasaptatyadhikazatatamaM dvAramAha S AROKAMN064 * 1 Jain Education Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAU 1 kA 2 taha kAUnIla 3 nIlA 4 ya nIlakiNhA 5 ya / kiNhA 6 kivhA 7 ya tahA sattasu puDhavIsu lesAo // 83 // iha sAmAnyena tAvannArakANAM lezyASaTkamadhyAdAyAH kRSNanIlakApotyAkhyAstisra eva lezyA bhavanti, tAzca pratipRthivi pratipAyante, tatra kApotAdayo lezyAH saptasvapi pRthivISu yathAsaGkhyena bhavanti, tathAhi - ratnaprabhAyAmekA kApotalezyaiva bhavati, zarkarAprabhAyAmapi kApotalezyaiva, kevalaM kiSTatarA veditavyA, evaM sarvatra sajAtIyA vijAtIyA ca lezyA'gho'dhaH DiSTatarA kliSTatamA vAcyA, vAlukAprabhAyAM kApotanIlA ca lezyA bhavati, keSuciduparitaneSu prastaTeSu kApotalezyA keSucidadhastaneSu nIlalezyeti bhAvaH paGkaprabhAyAM kevalA nIlalezyaiva, dhUmaprabhAyAM nIlalezyA kRSNalezyA ca keSuciduparitanaprastaTeSu nIlalezyA zeSeSvadhastanaprastaTeSu kRSNalezyA bhavatItyarthaH, tamaH prabhAyAmekaiva kRSNalezyA, tamastamaH prabhAyAmapyatisaGkiSTatamA kRSNalezyaiveti, iha ca kecidAcakSate - yathaitA nArakANAM vakSyamANAzca devAnAM bAhyavarNarUpAH kila dravyalezyA avagantavyAH, anyathA saptamapRthivInArakANAM yA samyaktvaprAptiH zrute'bhidhIyate sA na yujyate, taijasyAdilezyAtraya eva tadavApteruktatvAt, yaduktamAvazyake - "sammattassa ya tisu uvarimAsu paDivajjamANao hoi / puvvapaDivannao puNa annayarIe u lesAe // 1 // [ samyaktvasya ca tisRpUparitanISu pratipadyamAnako bhavati / pUrvapratipannako'nyatarasyAM punarlezyAyAM / / 1 / / ] uparitanyazca tisro lezyAsteSAM na santi saptamapRthivyAM kRSNalezyAyA evoktatvAt, tathA saudharme tejolezyaiva kevalA vakSyate, asyAzca prazastapariNAmahetutvena saGgamakAdInAM bhuvanagurau raudropasargakartRtvAnupapattiH, tathA -- 'kAU nIlA kaNhA lesAo tinni hoMti naraesu / ' [ kApotI nIlA kRSNA lezyAstisro bhavanti narakeSu ] ityAdirUpo niyamo'pi virudhyate 'devANa nArayANa ya davva Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sAroddhAre tattvajJAnavi0 te 178 nAralezyA gA. 1083 // 32 // lesA havaMti eyAo / bhAvaparAvattii puNa suraneraiyANa challesA // 1 // [devAnAM nArakANAM ca dravyalezyA bhvntyetaaH| bhAvaparAvRttI punaH suranairayikANAM SaT lezyAH // 1 // ] iti vacanAt , tasmAdetA nArakANAM vakSyamANAzca surANAM bAhyavarNarUpA eveti, tadetadayuktamabhiprAyAparijJAnAt , lezyAzabdo hi zubhAzubhe pariNAmavizeSa vyAkhyAtaH, tasya ca pariNAma vizeSasyotpAdakAni kRSNAdirUpANi dravyANi jantUnAM sadA saMnihitAni santi, etaizca kRSNAdidravyairjIvasya ye pariNAmavizeSA janyante mukhyatayA ta eva lezyAzabdenocyante, gauNavRttyA punaH kAraNe kAryopacAralakSaNayA etAnyapi kRSNAdirUpANi dravyANi lezyAzabdena vyapadizyante, tatazca nArakANAM devAnAM ca yA lezyAstA dravyalezyA draSTavyAH, tattallezyAdravyANi tasya tasya nArakasya devasya vA sarvadaivAvasthitodayAni draSTavyAnIti tAtparya, na punarbAhyavarNarUpAH, tAni ca lezyAdravyANi tiryaDmanuSyANAmanyalezyAdravyopadhAne vizuddhavastramiva manjiSThAdirAgayoge sarvathA svarUpatyAgAttadrUpeNaiva pariNamante, anyathaitallezyAyAH palyopamatrayasthiterapi sambhavAdutkarSato'pyantarmuhUrtamAgamoktaM virudhyeta, nArakadevaleNyAdravyANAM tu tadanyalezyAdravyasamparke tadAkAramAnaM tatpratibimbamAtra vA jAyate, na punaH svasvarUpaparihAreNa tadrUpatA, tathAhi-yathA vaiDUryAdimaNeH protakRSNAdisUtrasamparkAdaspaSTaM kizcittadAkArabhAvamAtraM bhavati sphaTikopalasya vA japAkusumAdisannidhAnataH spaSTaM tattatibimbamAtra, na tUbhayatrApi tadrUpatApattiH, tathA kRSNAdilezyAdravyANyapi nIlAdilezyAdravyaughaM prApya kadAcidaspaSTaM tadAkArabhAvamAtraM kadAcitspaSTaM tatpratibimbamAtraM pratipadyante, na punastadvarNagandharasasparzatayA pariNamya nIlAdilezyAdravyarUpANyeva bhavanti, na caitannijamanIpAvijRmbhitaM, prajJApanAyAM lezyApade itthameva pratipAditatvAt , tatsUtraM ca vistarabhayAnna likhitamiti / evaM ca saptamapRthivyAmapi yadA kRSNalezyA tejolezyAdidravyANi prApya tadAkAramAtreNa tatpratibimbamAtreNa vA'nvitA bhavanti tadA sadAvasthitakRSNalezyAdravyayoge'pi / / 320 // Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAkSAttejolezyAdidravyasAcivye iva zubhaH pariNAmo nArakasya jAyate japoparaktasphaTikasannidhAne sphaTikasya raktatAvat , tatpariNAme cAsya samyaktvAvAptiraviruddheti, na caivamapi tejolezyAdisadbhAve saptamapRthivyAM kevalakRSNalezyAbhidhAyinaH sUtrasya vyAghAtaH, yata&stasyAM kRSNava sadAvasthAyinI taijasyAdikA tvAkAramAtrAdinA kadAcideva jAyate, na ca jAtApi ciramavatiSThate, na cAvasthitAyAmapi tasyAM kRSNalezyAdidravyANi sarvathA svasvarUpaM tyajanti, tato'dhikRtasUtre kRSNaiva saptamyAmuktetyevaM sarvatra bhAvanIyaM, ata eva saGgamakAdInAmapyAkAramAtrAdinA kRSNalezyAsambhavAdupapadyate tribhuvanagurAvupasargavidhAtRtvaM, yA api bhAvaparAvRttyA suranArakANAM SaDapi lezyA uktAstA api prAguktenaivAkArabhAvamAtrAdinA prakAreNa ghaTante nAnyathA, lezyAtrayaniyamastu sadAvasthitodayalezyAdravyApekSatvAdaviruddha iti, kiMca-AsAM bAhyavarNarUpatve prajJatyAdiSu-'neraiyA NaM bhaMte ! savve samavannA ?, goyamA ! no iNadve samahe, se keNaTeNaM bhaMte ! evaM buJcai ?, goyamA ! neraiyA duvihA pannattA, taMjahA-pubbovavanagA ya pacchovavannagA ya, tattha NaM je te pubvovavannagA te NaM visuddhavannata|rAgA, je te pacchovavannagA te NaM avisuddhavannatarAgA, se eNaTTeNaM goyamA! evaM vuccai-no neraiyA sabve samavannA" iti varNamuktvA "neraiyA NaM bhaMte ! sabve samalesA ?, goyamA! no iNaDhe samaDhe, se keNaDheNaM bhaMte! evaM vuccai ?, goyamA ! neraiyA duvihA pannattA, jahA-pubbovavannagA pacchovavannagA ya, tattha NaM je te puvvovavannagA te NaM visuddhalesatarAgA, je te pacchovavannagA te NaM avisuddhalesatarAgA, se eeNaTeNaM goyamA! evaM vuccai-no neraiyA sambe samalessA" iti lezyoktiratiricyeta, varNAnAmeva lezyAtvAbhyupagamAt, teSAM ca pUrvasUtreNaiva pratipAditatvAditi 178 // 83 // samprati 'avahitti ekonAzItyadhikazatatamaM dvAramAha For Private Personel Use Only Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 // 321 // R- cattAri gAuyAI 1 aduhAI 2 tigAuyaM ceva 3 / aDDAijA 4 donni ya 5 divaGa 6 megaM ca 7 179 nAranarayohI // 84 // 8|| kAvadhiH iha ratnaprabhAyAM narakAvAseSu nArakANAM catvAri gavyUtAnyavadhiH-utkRSTamavadhikSetrapramANaM bhavati, zarkarAprabhAyAM tu ardha caturthasya yeSu gA.1084 tAnyardhacaturthAni gavyUtAni, sArdhaM gavyUtatrayamityarthaH, vAlukAprabhAyAM gavyUtatrayaM, paGkaprabhAyAmadhaM tRtIyasya yeSu tAnyardhatRtIyAni gavyU- 18. paratAni, dhUmaprabhAyAM dve gavyUte, tamAyAM dvitIyasyArdha yatra tad vyartha gavyUtaM, saptamapRthivyAM punarekaM gabyUtamutkRSTamavadhipramANaM, tathA sapta mAdhArmisvapi pRthivISu pratyekamutkRSTAvadhikSetrapramANAdardhagavyUte vyapanIte jaghanyamavadhikSetrapramANaM bhavati, tathAhi-prathamAyAM pRthivyAM sArdhAni kAH gA. trINi gavyUtAni dvitIyAyAM trINi gavyUtAni tRtIyAyAmardhatRtIyAni gavyUtAni caturthA dve gavyUte paJcamyAM sAdhaM gavyUtaM SaSThayAmekaM 1085-86 gavyUtaM saptamyAmadhaMgavyUtamiti, uktaM ca-"adbhuTugAuyAI jahannayaM addhagAuyaMtA" [adhyuSThagavyUtAdiko jaghanyo'rdhagavyUtAntaH] iti 179 // 84 // samprati 'paramAhammiya'tyazItyadhikazatatamaM dvAramAha aMbe 1 aMbarisI 2 ceva, sAme ya 3 sabalei ya 4 / ruddo 5 varudda 6 kAle ya 7, mahAkAlitti 8 Avare // 85 // asipatte 9 dhaNU 10 kuMbhe 11, vAlU 12 veyaraNI iya 13 / kharassare 14 mahAghose 15, pannarasa paramAhammiyA // 86 // paramAzca te adhArmikAzca sakruiSpariNAmatvAt paramAdhArmikA-asuravizeSAH, te ca vyApArabhedena paJcadaza bhavanti, tatra yaH paramA- // 321 // dhArmiko devo nArakAnambaratale nItvA niHza vimuJcati so'mba ityabhidhIyate 1 yastu nArakAnnihatAn kalpanikAbhiH khaNDazaH CARLSECONCES 9545054Cle% Privaaw.jainelibrary.org Jain Education in Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SCIENCESSOORSASCASSURESSROCKG kRtvA bhrASTrapAkayogyAn karotItyasAvambarISasya-bhrASTrasya sambandhAdambarISa iti 2 yastu rajjupANiprahArAdinA zAtanapAtanAdikaM karoti varNatazca zyAmaH sa zyAma iti 3 yazcAtravasAhRdayakAlejyakAdInyutpATayati varNatazca zabala:-karburaH sa zabala iti 4 yaH zaktikuntAdiSu nArakAn protayati sa raudratvAdraudraH 5 yastu teSAmaGgopAGgAni bhanakti so'tyantaraudratvAduparaudraH 6 yaH punaH kaNDAdiSu pacati varNatazca kAlaH sa kAlaH 7 mahAkAla iti cAparaH paramAdhArmika iti prakramaH, sa ca zlakSNamAMsAni khaNDayitvA khAdayati varNatazca mahAkAla iti 8 asiH-khaDgastadAkArapatravadvanaM vikuLa yastatsamAzritAnnArakAnasipatrapAtanena tilazazchinatti so'sipatraH 9 yo dhanuvimuktArdhacandrAdimirvANaiH karNAdInAM chedanabhedanAni karoti sa dhanuH 10 bhagavatyAM tu mahAkAlAnantaramasistato'sipatrastataH kumbha iti paThyate, tatra yo'sinA nArakAMzchinatti so'siH zeSaM tathaiva, yaH kumbhyAdiSu tAn pacati sa kumbhaH 11 yaH kadambapuSpAkArAsu vanAkArAsu vA vaikriyAsu vAlukAsu taptAsu canakAniva tAn pacati sa vAlukaH 12 virUpaM taraNaM prayojanamasyA iti vaitaraNIti yathArthA pUryarudhiratraputAmrAdibhiratitApAtkalakalAyamAnabhRtAM nadI vikurvitvA tattAraNena nArakAn yaH kadarthayati sa vaitaraNIti 13 yo vajrakaNTakAkulazAlmalIvRkSe nArakamAropya kharaM svaraM kurvantaM kurvan vA karSati sa kharasvaraH 14 yastu bhItAn prapalAyamAnAnnArakAn pazUniva vATakeSu mahAghoSaM kurvato niruNaddhi sa mahAghoSa iti 15 / evamete paJcadaza paramAdhArmikAH prAgjanmani sakRiSTakrUrakriyAH pApAbhiratAH paJcAgyAdirUpaM mithyAkaSTatapaH kRtvA raudrImAsurI gatimanuprAptAH santastAcchIlyAnnArakANAmAdyAsu tisRSu pRthivISu vividhavedanAH samudIrayanti tathA kadaryamAnAMzca nArakAn dRSTvA ihatyameSamahiSakurkuTAdiyuddhaprekSakanarA iva hRSyanti, hRSTAzcATTATTahAsaM celotkSepa 25 1-964-9649 Jan Education Inteman For Private Personal Use Only Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 181 narakodvRttAnAM landhiHgA1081-90 // 322 // tripadyAsphAlanAdi ca kurvanti, kiMbahunA?, yathaiSAmitthaM prItirna tathA nitAntakAnte prekSaNakAdAviti 187 // 85 // 86 // samprati 'narayuSaTTANa laddhisaMbhavo'tyekAzItyadhikazatatamaM dvAramAha tisu tittha cautthIe kevalaM paMcamIi sAmannaM / chaTThIeN viraiviraI sattamapuDhavIi sammattaM // 87 // paDhamAo cakkavaTTI bIyAo rAmakesavA huMti / taccAo arahaMtA tahatakiriyA cutthiio||8|| uccaTTiyA u saMtA neraiyA tamatamAo puddhviioN| na lahaMti mANusattaM tirikkhajoNiM uvaNamaMti // 89 / / chaTThIo puDhavIo ucahA iha aNaMtarabhavaMmi / bhajA maNussajamme saMjamalaMbheNa u vihINA // 9 // iha 'tisu'tti saptamyAH prAkRtatvena paJcamyarthatvAdAdyAbhyastisRbhya eva pRthivIbhya udvRttA anantarabhave tIrthakRto bhavanti, na zeSapRthivIbhyaH, sambhavamAtraM cedaM, na niyamaH, tena ye pUrvanibaddhanarakAyuSaH santaH svahetUpAttatIrthakRnnAmagotrAH zreNikAdaya iva narakeSu gacchanti ta eva tata udvRttA anantarabhave tIrthakRto, na zeSAH, caturthyAH pRthavyA udvRttAH kecit kevalaM kevalajJAnaM sAmAnyena prApnuvanti, tIrthakRtastu niyamena na bhavanti, paJcamyA udvRttAH zrAmaNyaM-sarvaviratirUpaM labhante na tu kevalajJAnaM, SaSThayA udvRttA viratyaviratiM-dezaviratiM labhante na tu zrAmaNyaM, saptamyA udvRttAH samyaktvaM-samyagdarzanarUpaM, na dezaviratyAdikamiti, ayamatra bhAvArtha:-AdyAbhyastisRbhya uddhRttAstIrthakRto bhavanti catasRbhya udvRttAH kevalajJAninaH paJcamyA udvRttAH saMyaminaH SaSThayA udvRttA dezaviratAH saptamyA udvRttAH samyagdRSTaya iti // 87 // punarapi labdhivizeSasambhavaM darzayannAha-paDhame'tyAdi, prathamAyAH-ratnaprabhAyA evoddhRtAzcakravartino bhavanti na zeSapRthivIbhyaH, dvitI 22. For Private Personal Use Only Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . 2 DPRESCR5-% % % yAyAH-dvitIyAM maryAdIkRtya narakebhya uddhRtA rAmakezavA-baladevavAsudevA bhavanti, evaM sarvatra maryAdA bhAvanIyA, tRtIyAyA uddhRtA 4. arhanto bhavanti, caturthyA uddhRtA 'aMtakiriya'tti padaikadeze padasamudAyopacArAd antakriyAsAdhakAH, muktigAmino bhavantItyarthaH, tathA tamastamAbhidhAnAyAH saptamyAH pRthivyA uddhRtAH santo nArakA niyamAnmAnuSatvaM na labhante, kintu tiryagyonimupanamanti-dhAtUnAmanekArthatvena prApnuvanti, tathA SaSThayA:-tamaHprabhAbhidhAnAyAH pRthivyA uddhRtAH santo nArakA ihAnantarabhave manuSyajanmani bhAjyA:-kecinmanuSyA bhavanti kecittu neti bhAvaH, ye'pi ca manuSyA bhavanti te'pi niyamataH saMyamalAbhena-sarvaviratilAbhena vihInA bhavanti, na tu kadAcanApi tadyuktAH 181 // 88 // 89 // 9 // idAnIM 'tesu jesimuvavAo' iti vyazItyadhikazatatamaM dvAramAha assannI khalu paDhamaM docaM ca sarisivA taiya pkkhii| sIhA jati cautthi uragA puNa paMcami puDhaviM // 91 // chaddhiM ca itthiyAo macchA maNuyA ya sattami puddhviN| eso paramuvavAo boddhabo narayapuDhavIsu // 12 // vAlesu ya dADhIsu ya pakkhIsu ya jalayaresu uvavannA / saMkhijjAuThiIyA puNo'vi narayAuyA huMti // 13 // asaMjJinaH-sammUchimAH paJcendriyAH khalu prathamAM narakapRthivIM gacchanti, khaluzabdo'vadhAraNe, taccAvadhAraNamevaM-asaMjJinaH prathamA| meva pRthivIM yAvadgacchanti, na parata iti, na tu ta eva prathamAM gacchanti, garbhajasarIsRpAdInAmapi uttarapRthivISaTakagAminAM tatra gamanabhAvAt , evamuttaratrApyavadhAraNaM bhAvanIyaM, asaMjJinazcAtra tiryaJco jJeyAH, saMmUchimamanuSyANAmaparyAptAnAmeva kAlakaraNato narakagaterabhAvAt , tatrApi palyopamAsaGkhyeyabhAgAyuSkeSveva, uktaM ca-"asannI NaM neraiyAu pakaremANA jahanneNaM dasa vAsasahassAiM ukkoseNaM pali % % % ra For Private & Personel Use Only Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 // 323 // ovamassa asaMkhejjaibhAgaM pakariMti" tti [asaMjJino nairayikAyuH prakurvanto jaghanyena daza varSasahasrANi utkRSTataH patyopamasyAsaMkhyeyabhAgaM prakurvanti ] tathA dvitIyAmeva pRthivIM yAvadgacchanti sarIsRpA - bhujaparisarpA godhAnakulAdayo garbhavyutkrAntA na tataH parataH, evaM tRtIyAmeva garbhajAH pakSiNo-gRdhrAdayaH, caturthImeva siMhA:- siMhopalakSitAzcatuSpadA garbhajAH, paJcamImeva garbhajA uragAH - uraH parisarpAH sarpAdayaH, SaSThImeva striyaH - strIratnAdyA mahArambhAdiyuktAH, saptamIM yAvadgarbhajA matsyA - jalacarA manujAzca atikrUrAdhyavasAyino mahApApakAriNaH, eSa jIvavizeSabhedena paramaH - utkRSTa upapAto boddhavyo narakapRthivISu jaghanyatastu sarveSAmapi ratnaprabhAyAH prathame prastaTe madhyamataH punarjaghanyAtparataH svasvotkRSTopapAtAdarvAgiti / / 91 // 92 // samprati keSAJcittiryagyonijAnAM bAhulyakRtaM vizeSamAha - 'vAlesu' ityAdi, narakebhya uddhRtA vyAleSu sarpAdiSu daMSTriSu - vyAghrasiMhAdiSu pakSiSu - gRddhAdiSu jalacareSu matsyajAtiSu saGkhyAtAyuH sthitaya utpannAH santo bhUyaH krUrAdhyavasAyavazagAH paJcendriyavadhAdIn vidhAya narakAyuSo bhavanti, etacca bAhulyenocyate na tu niyamaH, yato nArakebhyo'pi keciduddhRtya samyaktvAdiprAptivazAcchubhAM gatimAsAdayantIti 93 / / 182 // samprati 'saMkhA uppajjaMtANa'tti tryazItyadhikazatatamadvArasya 'taha ya uvaTTamANANaM' ti caturazItyadhikazatatamadvArasya cAvasaro vivaraNAya, paramutpattinAzavirakAladvAre 'saMkhA puNa suravaratulla'tti gAthAdalena taddvAradvayamapi vyaktaM prAgvyAkhyAtamiti nedAnIM tadvivRtamiti 183 - 184 // samprati 'egiMdiya vigaliMdiya sannIjIvANa kAyaThiio'tti pazcAzItyadhikazatatamaM dvAramAha-- assaMkhosappiNisappiNIu egiMdiyANa (u) caunhaM / tA ceva U anaMtA vaNassaie u boddhavA 182 upa pAto nara keSu gA. 1091-93 183-184 atidezaH // 323 // Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 94 // vAsasahassAsaMkhA vigalANaM Thiiu hoi boddhavvA / sattaTThabhavA u bhave paNiditirima Nuya ukkosA // 95 // ekendriyANAM caturNA-pRthivyaptejovAyurUpANAM pratyekamutkRSTA kAyasthitiH-mRtvA mRtvA tatraiva kAye'vasthAnamasayeyA utsarpiNyavasapiNyaH, etacca kAyasthitimAnaM kAlataH, kSetratasvasaGkhyeyA lokAH, idamuktaM bhavati-asaGkhyeyeSu lokAkAzeSu pratisamayamekaikapradezApahAre sarvapradezApahAreNa yAvatyo'saGkhyeyA utsarpiNyavasarpiNyo bhavanti tAvatya iti, tA eva-utsarpiNyavasarpiNyo'nantA vanaspatikAyikasyotkRSTA kAyasthitiH boddhavyA, iyamapi kAlataH, kSetratastu pUrvoktaprakAreNa anantA lokAH, asaGkhyayAH pudgalaparAvartAH, te ca AvalikAyA asaGkhayeyatame bhAge yAvantaH samayAH tattulyA, iyaM ca kAyasthitiH sAMvyavahArikAnAzritya draSTavyA, asAMvyavahArikajIvAnAM tvanAdiravaseyA, tato na marudevyAdibhirvyabhicAraH, tathA ca kSamAzramaNAH-taha kAyaThiikAlAdao visese paDuzca kira jIve / nANAivaNassaiNo je saMvavahArabAhiriyA // 1 // " [tathA kAyasthitikAlAdayo vizeSAn jIvAn kila pratItya / nAnAdivanaspatIn ye M|sNvyvhaarbaahyaaH|| 1 // ] yApi cAsAMvyavahArikajIvAnAmanAdiH kAyasthitiH sA'pi keSAzcidanAdiraparyavasAnA, ye jaatucidpy| sAMvyavahArikarAzeruddhRtya sAMvyavahArikarAzau na nipatiSyanti, keSAJcidanAdiH saparyavasAnA, ye'sAMvyavahArikarAzeruddhRtya sAMvyavahAdarikarAzau nipatanti / atha kimasAMvyavahArikarAzervinirgasya sAMvyavahArikarAzAvAgacchanti ?, ucyate, Agacchanti, tathA coktaM vizeSa NavatyAM-"sijhaMti jattiyA kira iha saMvavahArajIvarAsIo / inti aNAivaNassairAsIo tattiyA taMmi // 1 // " [sidhyanti yAvantaH kileha saMvyavahArajIvarAzeH / AyAnti anAdivanaspatirAzestAvantastasmin // 1 // ] tatra ye'nAdisUkSmanigodebhya uddhRtya zeSajIve. RAGAOSTANACEAE. CO Jan Education International For Private Personal Use Only Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA- putpadyante te pRthivyAdivividhavyavahArayogAt sAMvyavahArikAH, ye punaranAdikAlAdArabhya sUkSmanigodeSvevAvatiSThante te tu tathAvidhavya roddhAre vahArAtItatvAdasAMvyavahArikAH, tatra sAMvyavahArikAH sUkSmanigodebhya uddhRtya zeSajIvepUtpadyante, tebhyo'pyuddhRtya kecid bhUyo'pi teSveva tattvajJA- | nigodeSu gacchanti, paraM tatrApi sAMvyavahArikA eva te, vyavahAre patitatvAt , tatra ca sUtroktamutkarSato'vasthAnakAlamAnaM, asAMvyavahAnavi0 di| rikAstu sadA nigodeSvevotpattimaraNabhAjo, na kadAcanApi trasAdibhAvaM labdhavanta iti / tathA vikalAnAM-dvitricaturindriyANAM pratyekaM | kAyasthitistu saGkhyAtA varSasahasrAH 'vigalANa ya vAsasahassaM saMkhejatti paJcasaGgrahavacanAt , paJcendriyatirazcAM manuSyANAM ca sNjnyip||324|| yAptAnAmutkRSTA kAyasthitiH saptASTau vA bhavA bhavet , tatra sapta bhavAH saGkhyeyavarSAyuSaH aSTamastvasaGkhyeyavarSAyuSa eva, tathAhi-paryAptamanuSyAH paryAptasaMjJipaJcendriyatiryaJco vA nirantaraM yathAsaGkhyaM sapta narabhavAMstiryagbhavAn vA'nubhUya yadyaSTame bhave bhUyasteSvevotpadyante tadA niyamAdasaGkhyAyuSkeSveva netareSu, asaGkhyAyuzca mRtvA sureSvevotpadyante tato navamo'pi narabhavastiryagbhavo vA nirantaraM na labhyate, aSTasu ca bhaveSatkarSataH kAlamAnaM trINi palyopamAni pUrvakoTipRthaktvAdhikAni, jaghanyA tu sarvatrApi kAyasthitirantarmuhUrtamiti 185 // 94 // // 95 // samprati 'egidiyavigalasannijIvANaM bhavaTiitti SaDazItyadhikazatatamaM dvAramAha bAvIsaI sahassA satteva sahassa tinihorattA / vAe tini sahassA dasavAsasahassiyA rukkhA // 96 // saMvaccharAiM bArasa rAiMdiya huMti auNapannAsaM / chammAsa tinni paliyA puDhavAINaM ThiukosA // 97 // saNhA ya 1 suddha 2 vAluya 3 maNosilA 4 sakkarA ya 5 kharapuDhavI 6 / ekaM 1 bArasa 2 caudasa 3 solasa 4 aTThAra 5 bAvIsA 6 // 98 // 185 ekendriyAdInAM kAyasthitiH 186 bhakasthitiHgA. 1094-98 // 324 // Jain Education international For Private & Personel Use Only Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 39-434645 - 5 pRthivyAdInAM manuSyaparyantAnAM sthiti:-AyuHpramANarUpA eSA utkRSTA, yathA-pRthivIkAyikAnAM dvAviMzativarSasahasrANi apkAyikAnAM sapta varSasahasrANi tejaskAyikAnAM trINi rAtrindivAni vAte-vAtakAye trINi varSasahasrANi vRkSA-vanaspatayo dazavarSasAhasrikAH, kimuktaM bhavati ?-vanaspatikAyikAnAmutkarSataH sthitirdaza varSasahasrANIti, tathA dvIndriyANAmutkarSata AyuHsthitiAdaza varSANi trIndriyA-12 NAmekonapaJcAzadrAtrindivAni caturindriyANAM SaNmAsAH paJcendriyANAM tiryagmanuSyANAM trINi palyopamAni, eSA cotkRSTA sthitiH prAyo | nirupadravasthAne draSTavyA, evamagre'pi jJeyaM // 96 // 97 // evaM sAmAnyena pRthivyAdInAmutkRSTAM sthitimabhidhAya pRthivIbhedeSu vizeSeNAha|'saNhe'tyAdi, iha pUrvArdhapadAnAmuttarArdhapadAnAM ca yathAkramaM yojanA, sA caiva-lakSNA-marusthalyAdigatA pRthivI tasyA eka varSasahasramutkaSTamAyuH zuddhA-kumAramRttikA tasyA dvAdaza varSasahasrANi vAlukA-sikatA tasyAzcaturdaza varSasahasrANi manaHzilA pratItA tasyAH SoDaza zarkarA-dRSatkarkarikA tasyA aSTAdaza kharapRthivI-zilApASANarUpA tasyA dvAviMzativarSasahasrANyutkRSTamAyuH, jaghanyaM tu sarvatrApyantarmuhUrtamiti 186 // 98 // samprati 'eesiM taNumANa ti saptAzItyadhikazatatamaM dvAramAha joyaNasahassamahiyaM ohapaegidie tarugaNesu / macchajuyale sahassaM uragesu ya ganbhajAIsu // 1099 // ussehaMgulaguNiyaM jalAsayaM jamiha joyaNasahassaM / tatthuppannaM naliNaM vinneyaM bhnniymaannNti||1100|| jaM puNa jalahidahesuM pmaannjoynnshssmaannesuN| uppajjai varapaumaM taM jANasu bhUviyAraMti // 1101 // vaNa'NaMtasarIrANaM egamanilasarIragaM pamANeNaM / analodagapuDhavINaM asaMkhaguNiyA bhave vuDDI // 2 // vigaliMdiyANa bArasa joyaNA tinni caura kosA ya / sesANogA 1 For Private & Personal use only Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 187 eke prava0 sAroddhAre tattvajJAnavi0 // 325 // -k%*-*A*SHUSHUS haNayA aMgulabhAgo asaMkhijjo // 3 // ganbhacauppaya chaggAuyAI bhuyagesu gaauypuhuttN| pakkhIsu dhaNupuhuttaM maNuesu ya gAuyA tinni // 4 // ndriyAdIoghapade-sAmAnyacintAyAmekendriye pRthivyAdivizeSAnAkAGkitAnAmekendriyANAmityarthaH, vizeSacintAyAM tarugaNeSu-pratyekavanaspatI- nAMtanumAnaM | nAmityarthaH utkarSataH sAtireka yojanasahasraM zarIrapramANamavaseyaM, etacca samudre gotIrthAdigatalatAnalinanAlAdyadhikRtya veditavyaM, anya lagA.1099 traitAvadaudArikazarIrasyAsambhavAt , tathA paJcendriyatiyaMJcatrividhAH-jalacarAH sthalacarAH khecarAzca, jalacarAH sammUrchajA garbhajAzca punaH 2-1104 pratyekamaparyAptAH paryAptAzcetyevaM caturvidhAH, sthalacarAstu dvividhA:-catuSpadAH parisapazci, catuSpadAH punarapi sammUrchajA garbhajAzca punaH pratyekamaparyAptAH paryAptAzvetyevaM caturvidhAH, parisAstu dvividhAH-uraHparisarpA bhujaparisazci, ubhaye api pratyekaM catuSpadavacaturvidhAH, ityevaM sthalacarAH sarve'pi dvAdaza vidhAH, khecarAstu jalacaravaJcaturvidhAH, tadevaM viMzatibhedAnAM tirazcAM tanumAnacintAyAM matsyAnAM-jalacarANAM | yugale-sammUrchajagarbhajalakSaNe urageSu ca-uraHparisapeMSu sarpAdiSu garbhajeSu pratyeka paripUrNa yojanasahasramiti // 99 / / nanu tanupramANamutsedhAGgulena 'ussehapamANao miNasu deha' iti vacanAt , samudrapAidAdInAM tu pramANaM pramANAGgaglena, tataH samudrAdInAM yojanasahasrAvagAha| natvAttadgatapadmanAlAdInAmutsedhAGgalApekSayA'tyaMtadairghya prApnotItyata Aha-'usseha'mityAdi, 'ja'mityAdi, utsedhAGgulena 'paramANU rahareNU | ityAdikramaniSpannena guNita:-pramitaH san yo'sau jalAzayaH-samudragotIrthAdiriha-manuSyaloke yojanasahasrapramANo bhavati, tatra samutpanna nalina-pardA bhaNitamAnaM-pUrvoktakizcitsamadhikayojanasahasrapramANaM vijJeyaM, yat punaH pramANAGgalAnAM yojanasahasramAneSu jaladhihadAdiSu // 325 | varaM-pradhAna padmamutpadyate tajjAnIhi bhUvikAraM-pRthivIvikAramiti / idamuktaM bhavati-iha samudramadhye pramANAkhulato yojanasahasrAvagAhe *** * Jain Education Inte Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ CHAR yAni padmAni tAni pRthivIpariNAmarUpANyeva, yathA zrIdevatAyAH padmahade padmaM, yAni punaH zeSeSu gotIrthAdiSu sthAneSu padmAni tAni vanaspatipariNAmarUpANyapi bhavanti, tAni ca zeSeSu jalAzayeSu, vallyAdayazcotkarSato yathoktamAnA bhavanti, tathA coktaM vizeSaNavatyAm"puDhavIpariNAmAI tAI kira sirinivAsapaumaM va / gotitthesu vaNassaipariNAmAiM tu hojAhi ||1||jtthussehNgulo sahassamavasesaesu yjlesuN| vallIlayAdao'vi ya sahassamAyAmao hoMti // 2 // " [tAni kila pRthvIpariNAmAni zrInivAsapadmamiva / gotIrtheSu vanaspatipariNAmAni tu bhveyuH||1|ytrotsedhaaNgultH sahasraM avazeSeSu ca jaleSu / vallIlatAdayo'pi ca sahasramAyAmato bhavanti / / 2] // 1100-1101 // tathA pratyekavanaspativarjitAnAM paMcAnAmapi pRthivyAdInAmaGgulAsaGkhyeyabhAgamAnA'vagAhanA vakSyate, tatastatra vizeSamAha-vaNe'tyAdi, 'vigale'tyAdi, 'gabbhe'tyAdi, 'vaNa'tti vanaspatInAM 'aNaMta'tti anantakAyikAnAM sUkSmANAM yAnyasaGkhyayAni zarIrANi teSAM 8 pramANena-mAnenaikamanilazarIrakaM vAyuzarIraM, kimuktaM bhavati ?-sUkSmasAdhAraNavanaspatInAmasaGkhyAtaiH zarIraistulyamekaM sUkSmaM vAyuzarIramiti, uktaM ca prajJaptau-'aNaMtANaM suhumavaNassaikAiyANaM jAvaiyA sarIrA se ege suhumavAusarIre"tti, anantakAyikAnAM yAvanti zarIrANi tadekaM sUkSmaM vAyuzarIraM, tAvatzarIrapramANamityarthaH, yAvagrahaNAcAsaGkhyAtAni zarIrANi grAhyANi, anantAnAmapi vanaspatInAmekAdyasaGkhyeyAntazarIratvenAnantAnAM zarIrANAmabhAvAt , tato vAyukAyikazarIrAdanalodakapRthivInA-agnijalapRthivIkAyikazarIrANAM sUkSmANAM bAdarANAM ca yathAkramamasaGkhyaguNA bhavati vRddhiH, iyamatra bhAvanA-yAvatpramANamekaM sUkSmavAyukAyikazarIraM tato'pyasaGkhyAtaguNamekaM sUkSmatejaskAyikazarIraM tato'saGkhyAtaguNamekaM sUkSmApkAyikazarIraM tato'pyasaGkhyAtaguNamekaM sUkSmapRthivIkAyikazarIraM tato'pyasaGkhyAtaguNamekaM vAdaravAyuzarIraM tato'saGkhyAtaguNamekaM bAdarAgnizarIraM tato'pyasaGkhyAtaguNamekaM bAdarApkAyikazarIraM tato'pyasaGkhyAtaguNamekaM For Private & Personel Use Only Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1883 prava0 sAroddhAre tattvajJA navi0 ndriyANAM svarUpavi| payau gA.1105 // 326 // -1109 & bAdarapRthivIzarIraM tasmAdapyasaGkhyAtaguNamekaM bAdaranigodazarIramiti, etacca sarvamapi bhagavatyekonaviMzatitamazatakatRtIyoddezakAnusAreNoktaM na tu nijamanISikayeti, iha ca pRthivyAdInAmaGgulAsaveyabhAgamAtrAvagAhanAtve'pyasoyabhedatvAdaGgalAsaGkhyeyabhAgasyetaretarApekSayA|'soyaguNatvaM na viruddhyate // 2 // atha dvIndriyAdInAmavagAhanAmAha-vikalendriyANAM-dvitricaturindriyANAM yathAkramaM zarIramAnaM dvAdaza yojanAni trayaH krozAH catvAraH krozAH, iyamatra bhAvanA-dvIndriyANAM zaGkhAdInAmutkarSato dehamAnaM dvAdaza yojanAni trIndriyANAM karNazRgAlImakoTakAdInAM trINi gavyUtAni caturindriyANAM bhramarAdInAmekaM yojanaM zeSANAM pRthivyaptejovAyUnAM sAdhAraNavanaspatInAM saMmUrchimamanuSyANAM sarveSAmapi cAparyAptajIvAnAmutkarSato'vagAhanA-dehamAnamaGgulAsayeyo bhAgaH // 3 // atha tiryakpaJcendriyANAM manuSyANAM ca dehamAnamAha-garbhajacatuSpadAnA-hastyAdInAmutkRSTaM dehamAnaM SaDgavyUtAni bhujageSu garbhajeSu-godhAnakulAdiSu gavyUtapRthaktvaM, pRthaktvaM ca dviprabhRtyAnavabhyaH, pakSiSu-gRdhrAdiSu 'vyAkhyAnato vizeSapratipatteH' garbhajeSu saMmUrchimeSu ca dhanuHpRthaktvaM, manuSyeSu ca garbhajeSu trINi gavyUtAni, 'maNuesu yatti cakAro'nuktasamuccaye, tataH saMmUrchimacatuSpadAnAM gavAdInAmutkarSato dehamAnaM gavyUtapRthaktvam , saMmUrchimabhujagAnAM dhanuSpRthaktvaM, saMmUrchimoragANAM ca yojanapRthaktvaM, etacca prajJApanAvagAhanAsaMsthAnapadoktAnusAreNAsmAbhirabhihitamiti, idaM cotkarSataH sarvamapi dehamAnaM, jaghanyatastu sarveSAmapi jIvAnAmaGgulasyAsaGkhyAtatamo bhAgaH, sa copapAtasamaye boddhavyaH 187 // 4 // samprati 'iMdiyasarUvavisao ya eesiti aSTAzItyadhikazatatamaM dvAramAha kAyaMbapupphagolaya 1 masUra 2 aimuttayassa kusumaM ca 3 / soyaM 1 cakkhU 2 ghANaM 3 khurappaparisaMThi rasaNaM 4 // 5 // nANAgAraM phAsiMdiyaM tu bAhallao ya savAI / aMgulaasaMkhabhAgaM // 326 // For Private 3 Personal Use Only Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ %% emeva puttao navaraM // 6 // aMgulapuhutta rasaNaM pharisaM tu sarIravitthaDaM bhaNiyaM / bArasahiM johiM soyaM parihie saddaM // 7 // rUvaM giNhaha cakkhU joyaNalakkhAoM saairegaao| gaMdha rasaM ca phAsaM joyaNanavagAu sesANi // 8 // aMgula asaMkhabhAgA muNaMti visayaM jahannao motuM / cakkhuM taM puNa jANai aMgulasaMkhijjabhAgAo // 9 // indanAdindraH - AtmA sarvadravyopalabdhirUpaparamaizvaryayogAt tasya liGgaM - cihnamavinAbhAvi indriyaM tad dvidhA - dravyendriyaM bhAvendriyaM ca, tatra dravyendriyaM dvidhA - nirvRttirUpamupakaraNarUpaM ca nirvRttirnAma prativiziSTa saMsthAnavizeSaH, sA'pi dvidhA - bAhyA AbhyantarA ca tatra bAhyA karNakarpaTikAdirUpA, sA ca vicitrA na pratiniyatarUpatayA vyapadeSTuM zakyate, tathAhi - manuSyasya zrotre netrayorubhayapArzvato bhAvinI bhruvAM coparitane zravaNabandhApekSayA same vAjino netrayorupari tIkSNe cAprabhAge ityAdijAtibhedAnnAnAvidhA, AbhyantarA tu nirvRttiH sarveSAmapi jantUnAM samAnA, tAmeva cAdhikRtya prastutasUtroktaM saMsthAnamavaseyaM, kevalaM sparzanendriyanirvRtteH prAyo na bAhyAbhyantarabhedaH, tattvArthamUlaTIkAyAM tathA'bhidhAnAt upakaraNaM-khaDgasthAnIyAyA bAhyanirvRtteryA khaDgadhArAsamAnA svacchatarapudgalasamUhAtmikA'bhyantarA nirvRttiH tasyAH zaktivizeSaH, idaM copakaraNarUpaM dravyendriyamantarnirvRtteH kathaJcidarthAntaraM, zaktizaktimatoH kathaJcidbhedAt kathaJcidbhedazca satyAmapi tasyAmantarnivRttau dravyAdinopakaraNasya vighAtasambhavAt tathAhi - satyAmapi kadambapuSpAdyAkRtirUpAyAmantarnirvRttAvatikaThorataraghanagarjitAdinA zaktyupaghAte sati na paricchettumIzate jantavaH zabdAdikamiti bhAvendriyamapi dvidhA - labdhirupayogazca tatra labdhiHzrotrendriyAdiviSayaH sarvAtmapradezAnAM tadAvaraNakarmakSayopazamaH, upayogaH- svasvaviSaye labdhirUpendriyAnusAreNAtmano vyApArapraNidhAna Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sAroddhAre tattvajJAnavi0 ndriyANAM // 327 // miti, tacca paJcadhA-zrotrAdibhedAt , tatra zrotramAbhyantarI nirvRttimadhikRtya kadambapuSpAkAraM mAMsagolakarUpaM cakSuH kizcitsamunnatamadhya- 188iparimaNDalAkAramasUrAkhyadhAnyavizeSasadRzaM brANamatimuktakakusumadalacandrakavat kiJcid vRttAkAramadhyavitataM pradIrghatryasasaMsthitaM karNATakAyudhaM kSuraprastatparisaMsthitaM-tadAkAraM rasanendriyamiti // 5 // tathA-nANe'tyAdi, sparzanendriyaM punarnAnAkAra-anekasaMsthAnasaMsthitaM, svarUpavizarIrasyAsaGkhyeyabhedatvAt , tathA bAhalyataH sarvANyapIndriyANyaGgulasyAsaGkhyeyo bhAgaH / nanu yadi sparzanendriyasyApyanulAsaGkhyeyabhAgo PSayau bAhalyaM tataH kathaM khaDgAdyamighAte antaH zarIrasya vedanAnubhavaH ?, tadyuktaM, vastutattvAparijJAnAt , tvagindriyasya hi viSayaH zItAdayaH gA.1105 | sparzAH, yathA cakSuSo rUpaM, na ca khaDgAdyabhighAte antaH zarIrasya zItAdisparzane vedanamastIti, kintu kevalaM duHkhavedanaM, taccAtmA sakale -1109 nApi zarIreNAnubhavati, na kevalena tvagindriyeNa, jvarAdivedanAvat , tato na kazciddoSaH, atha zItalapAnakAdipAne antaH zItasparzavedanA'pyanubhUyate, tataH kathaM sA ghaTate ?, ucyate, iha tvagindriyaM sarvatrApi pradezaparyantavati vidyate, tathA pUrvasUribhirvyAkhyAnAt , tathA ca prajJApanAmUlaTIkA-"sarvapradezaparyantavartitvAttvaco'bhyantarato'pi zuSirasyopari tvagastyeve"ti, tato'bhyantarato'pi zuSira| syopari tvagindriyasya bhAvAdupapadyate antarapi zItasparzavedanAnubhavaH, tathA evameva-aGgalAsayeyabhAgapramANAnyeva pRthutvato-vistarato'pIndriyANi bhavanti // 6 // navaraM rasanasparzanayorvizeSaH, tamevAha-'aMgule tyAdi gAthApUrvArdha, aGgulapRthaktvavistAraM rasanendriya, sparzanaM punaH zarIravistRtaM bhaNitaM, yasya jIvasya yAvanmAnaM zarIraM sparzanamapi tasya vistaratastAvatpramANamityarthaH / athendriyaviSayamAna mAha-'bAre'yAdi sArdhA gAthA, dvAdazabhyo yojanebhya AgataM dhanagarjitAdizabdamutkRSTato gRhNAti zrotraM, na parataH, parata AgatAH dAkhalu te zabdapudgalAstathAsvAbhAvyAnmandapariNAmAstathopajAyante yena svaviSayaM zrotravijJAnaM notpAdayitumIzAH, zrotrendriyasya ca tathAvidha AAAAAAAER-53 Jain Education Intel For Private Personel Use Only Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RUAROKARORAKAR matyadbhutaM balaM na vidyate yena parato'pyAgataM zabdaM zRNuyAditi, tathA cakSurindriyamutkarSataH sAtirekAdyojanalakSAdArabhya kaTakuTyAdimiravyavahitaM rUpaM gRhNAti-paricchinatti, parato'vyavahitasyApi paricchede cakSupaH zaktyabhAvAt , etaccAbhAsuradravyamadhikRtyocyate, bhAsuraM tu dravyamadhikRtya pramANAGgulaniSpannebhya ekaviMzatiyojanalakSebhyo'pi parataH pazyanti, yathA puSkaravaradvIpArdhe mAnuSottaranaganikaTavatino narAH karkasaMkrAntau sUryabimba, uktaM ca "igavIsaM khalu lakkhA cautIsaM ceva taha sahassAI / taha paMca sayA bhaNiyA sattatIsAe~ airittA // 1 // ii nayaNavisayamANaM pukkharadIvar3avAsimaNuyANaM / pubveNa ya avareNa ya pihaM pihaM hoi nAyavvaM // 2 // " tathA zeSANi-ghANarasanasparzanendriyANi krameNa gandhaM rasaM sparza ca pratyekamutkarSato navabhyo yojanebhya AgataM gRhNanti, na parataH, parata AgatAnAM mandapariNAmatvabhAvAt ghANAdIndriyANAM ca tathArUpANAmapi teSAM paricchedaM kartumazaktatvAt // 7 // 8 // atha jaghanyaM viSayamAnamAha-'aMgule'tyAdi, cakSurindriyaM muktvA zeSANi catvAri zrotrAdIni jaghanyato'GgulAsaGkhyeyabhAgAdAgataM svasvaviSayaM zabdAdikaM jAnanti, prAptArthaparicchedakatvAt , cakSuH punaraprAptakAritvAjaghanyato'GgulasaGkhyeyabhAgamAtravyavasthitaM pazyati, na tu tato'pyaktiramiti, pratiprANi pratItazcAyamarthaH, tathA ca nAtisannikRSTamasanarajomalAdikaM cakSuH pazyatIti, iha ca pRthutvaparimANaM sparzanendriyavyatirekeNa zeSANAM caturNAmindriyANAmAtmAGgulena pratipattavyaM, sparzanendriyasya tUtsedhAGgulena, viSayaparimANaM punaH sarveSAmapyAtmAGgulenaiva, atra cobhayatrApyupapattiH savistaratarA bhASyAdavasAtavyA 188 // 9 // idAnIM 'lesAu'tti ekonanavatyadhikazatatamaM dvAramAha___ puDhavIAuvaNassaivAyarapattesu lesa cattAri / gambhe tiriyanaresuMchallesA tinni sesANaM // 10 // bAdarazabdaH pratyekamabhisambadhyate, pratyekavanaspatInAM ca svarUpopadarzanArthameva vyabhicArAbhAvAt , paryApta iti vizeSaNaM ca sAmarthyAd SARASWARAN Jan Education Intematon For Private Personal Use Only Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sAroddhAre tattvajJAnavi0 // 328 // vyAdInAM draSTavyaM, anyathA tejolezyAyA ayogAt, tato bAdaraparyApteSu pRthivIkAyikeSvaSkAyikeSu pratyeka vanaspatiSu cAyAzcatasraH kRSNanIlakA- 4 189 pRpovatejorUpA lezyA bhavanti, tejolezyA kathamavApyate iti ced, ucyate, IzAnAntadevAnAmeteSUtpAdAtkiyantamapi kAlaM tejolezyApi sambhavati, yallezyA hi jantavo mriyante parabhave'pi tallezyA evotpadyante, na punaH pAzcAtyabhavAntyasamaye'nyo lezyApariNAmo'nyazcAgAmikabhavAdyasamaye, yadAgamaH "jalle sAI dubvAI AittA kAlaM karei tallesesu uvavajjaitti, [ yallezyAni dravyANi AdAya kAlaM karoti tallezyeSUtpadyate ] kevalaM tiryaGnarA AgAmibhavasambandhilezyAyA antarmuhUrte'tikrAnte suranArakAstu svasvabhava sambandhilezyAyA antarmUhUrte zeSe sati parabhavamAsAdayanti, garbhajatiryaGmanuSyeSu SaDapi lezyAH teSAmanavasthitalezyAkatvAt tathAhi - tirayAM pRthivIkAyikAdInAM narANAM sammUrchimagarbhajAnAM zukulezyAvarjA yAH kAzcillezyAH sambhavanti tAH pratyekaM jaghanyata utkarSatazcAntarmuhUrtasthitayaH, zukulezyA tu jaghanyato'ntarmuhUrtAvasthAnA utkarSataH kizcinyUnanavavarSonarpUvakoTipramANeti, iyaM cotkRSTA sthitiH pUrvakoTerurddha saMyamAvApterabhAvAt pUrva koTyAyuSaH kiJcitsamadhikavarSASTa kAdUrddhamutpAdita kevalajJAnasya kevalino'vaseyA, anyeSAM tUtkarSato'pyantarmuhUrvAvasthAnaiveti zeSANAM - tejovAyUnAM sUkSmapRthivya mbUvanaspatInAM sAdhAraNAnAmaparyAptabAdara pRthivyambupratyeka vanaspatInAM dvitricaturindriyANAM sammUrchimapaJcendriyatiryanarANAM ca tisraH- kRSNanIlakApotanAmAno lezyA bhavantIti 189 / / 10 / / idAnIM 'eyANa jattha gai'tti navatyadhikazatatamaM dvAramAha egeMdiyajIvA jaMti naratiricchesu juyalavajjesuM / amaNatiriyAvi evaM narayaMmivi jaMti te paDhame // 11 // taha saMmucchimatiriyA bhavaNAhivavaMtaresu gacchati / jaM tesiM uvavAo paliyAsaMkhejaAU // 12 // paMciMdiyatiriyANaM uvavAkkosao sahassAre / naraesu samaggesuvi viyalA lezyA 190 ekendriyA dInAM gatiH gA. 1110 -1120 // 328 // Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SE0% ajuyltirinresu||13|| naratiriasaMkhajIvI joisavajesu jaMti devesu / niyaAuyasamahINAuesu IsANaaMtesu // 14 // uvavAo tAvasANaM ukkoseNaM tu jAva joisiyA / jAvaMti baMbhalogo crgprivaayuvvaao|| 15 // jiNavayaukkiTThatavakiriyAhiM abhavabhavajIvANaM / gevijesukkosA gaI jahannA bhavaNavaIsu // 16 // chaumatthasaMjayANaM uvavAukosao a sbddhe| uvavAo sAvayANaM ukkoseNa'cuo jAva // 17 // uvavAo laMtagaMmi caudasapucissa hoi u jahanno / ukkoso sabaDhe siddhigamo vA akammassa // 18 // avirAhiyasAmannassa sAhuNo sAvayassa'vi jhnno| sohamme uvavAo vayabhaMge vnnyraaiisuN|| 19 // sesANa tAvasAINa jahannao vaMtaresu uvvaao| bhaNio jiNehiM so puNa niyakiriyaThiyANa vinneo // 20 // iha 'egeMdiyajIva'tti sAmAnyoktAvapi na tejovAyavo gRhyante, teSAM manuSyeSvevAnutpAdAt , uktaM ca-'sattamamahineraiyA teU vAU || aNaMtaruvvaTTA / navi pAve mANussaM tahA asaMkhAuyA savve // 1 // ' [saptamamahInairayikAstejovAyU anntrodvRttaaH| naiva prApnuvanti mAnuSyaM |tathA'saMkhyAyuSaH sarve // 1 // ] tata ekendriyajIvA:-pRthivyambuvanaspatayo yugalavarjeSu-yugaladhArmikavarjiteSu saGkhyAtAyuSkeSvityarthaH | nareSu tiryakSu ca yAnti-utpadyante, na devanArakAsaGkhyeyavarSAyustiryagnareSviti bhAvaH, tathA'manaskatiryaJco'pi-asaMjJipaJcendriyatiryaJco|'pyevaM-pUrvavat , saGkhyeyAyuSkeSu naratiryakSu samutpadyanta iti bhAvaH, narake'pi ca prathame te gacchanti, idamuktaM bhavati-asaMjJipaJcendriyatiryacazca catasRSvapi gatiSUtpadyante, kevalaM narakadevagatyorutpadyamAnAnAmamISAM vizeSaH, tatra narakagatau prathamapRthivyAmeva, na zeSAsu, tatrA A5%80 Jain Education cernational For Private & Personel Use Only RIww.jainelibrary.org Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OM prava0 sA- pyutkRSTato'pi palyopamAsaGkhyeyabhAgAyuSkeSveva jAyante, nAdhikAyuSkeSviti // 11 // devagato punarutpadyamAnAnAM vizeSamAha-'tahe'- 190 ekeroddhAre pada tyAdigAthAnavakaM, tathA saMmUrchimatiryaJco deveSUtpadyamAnA bhavanapativyantareSveva jAyante, na jyotiSkAdiSu, yasmAtteSAM-sammUrchimatirazcAMndriyAdItattvajJA- deveSu palyopamAsaGgyAtabhAgamAtrAyuSkeSvevopapAto, nAdhikasthitiSviti // 12 // paJcendriyatirazcAmutkarSata upapAtaH sahasrAraM yAvada- nAM gatiH navi0 18 vati, narakeSvapi samapreSu-sarvAsvapi narakapRthivISu, idamatra tAtparya-saGkhyAtAyuSkasaMjJitiryakpaJcendriyAzcatasRSvapi gatiSUtpadyante, kevalaM | hai devagatau sahasrArakalpameva yAvadutpadyante, na tu parata AnatAdiSu, tathAvidhayogyatA'bhAvAditi, tathA vikalA-dvitricaturindriyA yugl||329|| varjeSu tiryakSu manuSyeSu cotpadyante, na devanArakeSu // 13 // asaGkhyajIvina:-asaGkhyavarSAyuSo narAstiryaJcazca jyotiSkavarjiteSu deveSu 6 yAnti, devagatiM vimucya zeSe gatitraye mokSe ca naiva te gacchantItyarthaH, iha ca yadyapi sAmAnyenAsaGkhyeyavarSAyuSkA naratiryaJco bhaNitAstathApi 'sUcakatvAt sUtrasya' viziSTA eva khecaratiryakpaJcendriyA antaradvIpajatiryagnarAzca veditavyAH, tathAhi-asaGkhyeyavarSAyuSo deve tpadyamAnA nijAyuSaH samasthitiSu hInasthitiSu cotpadyante, nAdhikasthitiSu, tataH palyopamAsazyeyabhAgamAtreNAsaGkhyeyavarSAyuSaH khecara|| tiryakpaJcendriyA antaradvIpajatiryagnarAzca jyotiSkavarjeSu, upalakSaNametat , jyotiSkasaudharmezAnavarjepUtpadyante, na jyotiSkAdiSvapi, adhikasthitiSUtpAdAbhAvAt , jyotiSkeSu hi jaghanyato'pi palyopamASTamabhAgaH saudharmezAnayozca palyopamaM sthitiriti, zeSAstvasaGkhyeyavarSAyuSo haimavatAdikSetrabhAvinastathA suSamasuSamAdiSu triSvarakeSu bharatairavatabhAvinazca tiryagmanuSyA nijAyuSaH samahInAyuSkeSu sarveSvapIzAnAnteSu gacchanti, tata Urddha tu sarvathA niSedhaH, yata IzAnAdUrddha sanatkumArAdiSu jaghanyato'pi sAgaropamadvayAdikaiva sthitiH, asa- 18 // 329 // yAtavarSAyuSAM tiryamanuSyANAM punarutkarSato'pi trINyeva palyopamAnIti // 14 // tApasA-vanavAsino mUlakandaphalAhArA bAlatapa For Private & Personel Use Only Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khinaH teSAmupapAta utkarSato bhavati yAvajjyotiSkAH, tata Urddha notpadyanta iti bhAvaH, tathA carakaparivrAjakA-dhATibhaikSopajIvinakhidaNDinaH athavA carakA:-kacchoTakAdayaH parivrAjakAH-kapilamunisUnavaH carakAzca parivrAjakAca teSAmutkarSata upapAto yAvadbrahmalokaH // 15 // jinoktAni yAni bratAni-prANAtipAtaviramaNAdIni yaccotkRSTa-viziSTamaSTamAditapo yAzca kriyA:-pratidinAnuSTheyapratyupekSaNAdikAH etaiH sarvairapi bhavyAnAmabhavyAnAM ca mithyAdRzAM jIvAnAM deveSUtpadyamAnAnAmutkRSTA gativeyakeSu, iyamatra bhAvanA-ye kila bhavyA abhavyA vA samyaktvavikalAH santaH zramaNaguNadhAriNo nikhilasAmAcAryanuSThAnayuktA dravyaliGgadhAriNazca te'pi kevalakriyAkalApaprabhAvata uparitanapraiveyakAn yAvadutpadyante eva, asaMyatAzcaite, satyapyanuSThAne cAritrapariNAmazUnyatvAditi, jaghanyA tu gatibhavanapatiSu, etaJca deveSatpAdApekSayA draSTavyaM, (pranthAgraM 800) anyathA devatvAdanyatrApi yathAdhyavasAyamutpAdo bhavatIti // 16 // chAdyate-Atriyate yathA'vasthitamAtmanaH svarUpaM yena tacchadma-jJAnAvaraNIyAdikarma tasmin tiSThantIti chadmasthAH te ca te saMyatAzca chadmadi sthasaMyatAH teSAmutkarSata upapAtaH sarvArthasiddhe mahAvimAne, zrAvakANAM-dezaviratimanuSyANAM punarupapAta utkarSato'cyutaM-dvAdazadevalokaM yAvaditi // 17 // upapAto lAntake-SaSThadevaloke caturdazapUrvadharasya jaghanyato bhavati, utkRSTatastu sarvArthasiddhe, akarmakasya-kSINASTakarmaNaH punazcaturdazapUrviNaH upalakSaNatvAdanyeSAM manuSyANAM kSINakarmaNAM siddhigamo-mokSAvAptirbhavatIti // 18 // sAdhoH pravrajyAkAlAdArabhyAvirAdhitazrAmaNyastha-akhaNDitasarvaviratirUpacAritrasya, zrAvakasya cAvirAdhitazrAmaNyasya-akhaNDitayathAgRhItadezacAritrasya jagha nyata upapAtaH saudharma-prathamadevaloke, kevalaM tatrApi sAdhorjaghanyA sthitiH palyopamapRthaktvaM zrAvakasya tu palyopamamiti, tathA sAdhUnAM 8| zrAvakANAM ca nijanijabratabhaGge jaghanyata upapAto vanacarAdiSu, vanacarA-vyantarAsteSAmAdayaH-prathamAH, bhavanapativyantarAdikrameNAgame BLOGGER BLOG Jain Education Interational For Private Personal Use Only Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJA navi0 // 330 // devAnAM prasiddhatvAt bhavanapataya ityarthaH teSu tathA cokaM prajJApanAyAM " virAhiyasaMjamANaM jahaneNaM bhavaNavAsIsu ukkoseNaM sohamme kappe" tathA "virAhiyasaMjamAsaMjamANaM jahantreNaM bhavaNavAsIsu ukkoseNaM joisiesu"tti atra ca 'virAdhitasaMyamAnAM virAdhita:sarvAtmanA khaNDito na punaH prAyazcittapratipasyA bhUyaH saMdhitaH saMyamaH saMyamAsaMyamazca yaiste tathA teSAM // 19 // zeSANAM tApasAdInAM - tApasacarakaparivrAjakAdInAM jaghanyata upapAto jinaiH - tIrthakarairbhaNito vyantareSu prajJApanAyAM tu tApasAdInAM 'jahatreNaM bhavaNavAsIsu' ityuktaM, sa punarupapAtavidhirnija kriyAsthitAnAM - nija nijAgamoktAnuSThAnaniratAnAM na svAcArahInAnAmiti 190 // 20 // idAnIM 'eesiM jatto Agai'tti ekanavatyadhikazatatamaM dvAramAha nerahayajuyalavajjA egiMdisu iMti avaragaijIvA / vigalatteNaM puNa te havaMti aniraya amarajuyalA // 21 // huMti hu amaNatiricchA naratiriyA jayaladhammie motuM / ganbhacauppayabhAvaM pAvaMti ajuyalaca ugaiyA / / 22 / / neraiyA amarAvi ya tericchA mANavA ya jAyaMti / maNuyatteNaM vajjittu juyaladhammiyanaratiricche // 23 // 'neraiye' tyA digAthAtrayaM, nairayikayugaladhArmikavarjitA aparagatijIvAH saGkhyAtavarSAyuSaH ekadvitricatuHpaJcendriyatiryaGnarAH sanatkumArAdidevAnAmekendriyeSvanutpAdAt bhavanapativyantarajyotiSkasaudharmezAnadevAca ekendriyeSu - pRthivyAdiSvAgacchanti, kevalaM tathAbhavaskhAbhAvyAddevAstejovAyuvarjiteSu paryAptabAdareSu samAyAntItyavaseyaM, tathA nairayikadevayugaladhArmikavarjitAste - tiryaGnarajIvA vikalendriyatvena - dvitricaturindriyatvena bhavanti, dvitricaturindriyeSvAgacchantIti bhAvaH // 21 // yugaladhArmikAMstirazca narAMzca varjayitvA zeSA narA 191 ekendriyAdI4 nAmAgatiH gA. 1121 -1123 // 330 // Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stiyazcazca bhavantyamanaskatiryaJcaH, upalakSaNatvAdamanaskA manujAca, idamuktaM bhavati-satyativarSAyuSkanaratiryaJca evAsaMkSipaJcendriyatiryanarepUtpadyante, na devanArakA iti, tathA yugaladhArmikanaratiryagvarjitAzcaturgatikA api jIvA garbhajacatuSpadabhAvaM prApnuvanti, kevalaM devAH sahasrArAdarvAg draSTavyAH, AnatAdidevAnAM manuSyeSvevotpAdAt , evaM zeSANAmapi garbhajatiryakpaJcendriyANAM draSTavyaM, jIvAmigamAdau | caturgatikajIvAnAM jalacarAdiSUtpAdasyoktatvAt // 22 // nairayikA amarAzca tathA yugaladhArmikanaratiryagvarjitAstiryaJco manuSyAzca manujatvena-garbhajamanuSyatvenotpadyante 191 // 23 // samprati 'uppattimaraNaviraho jAyaMtamaraMtasaMkhA utti dvinavatitrinavatyadhikazatatamaM dvArayugmamAha bhinnamuhutto vigaleMdiyANa saMmucchimANa ya taheva / bArasa muhutta gambhe savesu jahannao samao // 24 // uccaddaNAvi evaM saMkhA samaeNa suravaru tullA / naratiriyasaMkha savesu jati suranArayA ganbhe // 25 // vArasa muhutta gambhe muhutta sammucchimesu cauvIsaM / ukkosavirahakAlo dosuvi ya jahanao smo|| 26 // emeva ya ubaddaNasaMkhA samaeNa suravaratullA / maNueK uvavajje'saMkhAuya mottu sesaao||27|| 'bhinne'tyAdigAthAcatuSkaM, vikalendriyANAM-dvitricaturindriyANAM sammUrchimANAM ca-asaMkSipaJcendriyANAM tirazcAM pratyekaM bhinnaHkhaNDo muhUrto'ntarmuhUrtamityarthaH, utkRSTa upapAtavirahakAlaH, tathA 'gabbhe'tti garbhajapaJcendriyatirazcAmutkRSTa upapAtavirahakAlo dvAdaza muhUrtAH, jaghanyataH punaH sarveSvapi vikalendriyAdiSUpapAtavirahakAla ekasamayaH // 24 // vikalendriyANAM sammUrcha jAnAM garbhavyu - in Education Eternatidal For Private & Personal use only Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -- -koLACK 192-193 utpattimara NavirahA jAtamRtasaMkhyA ca gA. 1124-7 prava. sA-1 kAntAnAM ca paJcendriyatirazcA upapAtavirahakAlasamatayA udvartanApi-udvartanAvirahakAlo'pi vaktavyaH, tathA eteSAmeva dvIndriyAdInAmekena roddhAre 4 samayena-ekasmin samaye upapAte udvartanAyAM ca saGkhyA suravaraistulyA bhaNanIyA, sA caivaM-'ego va do va tinni va saMkhamasaMkhA ya tattvajJA- da egasamaeNaM / uvavajjantevaiyA ubvaTuMtAvi emeva // 1 // tathA narAstiryaJcazca saGkhyAtavarSAyuSaH sarveSvapi sthAneSu yAnti, catasRSvapi navi0 | gati ghUtpadyante iti bhAvaH, 'suranArayA gambhe'tti sUtrasya sUcAmAtraparatvAt surA nArakAzca garbhajaparyAptasaGkhyAtavarSAyuSkatiryamanuSyeSu gacchanti, nAnyatra, navaraM surA ekendriyeSvapi, uktaM ca-'bAyarapajjattesuM surANa bhUdagavaNesu uppattI / IsANatANaM ciya tatthavi na u // 331 // uDagANaMpi // 1 // // 25 // uktastirazcAmupapAtacyavanayovirahakAla ekasamayasaGkhyA ca prasaGgataH sAmAnyena gatidvAraM ca, atha manupyANAmetadevAha-'bArase'tyAdi, garbhajeSu manuSyeSu utkarSata upapAtavirahakAlo dvAdaza muhUrtAH, saMmUchimamanuSyeSu caturviMzatirmuhUrtAH, jaghanyatastUbhayatrApyekaH samayaH, tathA udvarttanA'pi-udvartanAvirahakAlo'pyevameva-upapAtavirahakAlavadveditavyaH, saGkhyA punarekasmin samaye utpadyamAnAnAmudvartamAnAnAM ca narANAM suravaraistulyA, sA caivaM-'ego va do va tinni va saMkhamasaMkhA u egasamaeNaM / uvavajaMtevaiyA | uvvadRtAvi emeva // 1 // iti, navaramasaGkhyAtatvaM sAmAnyato garbhajasammUrchimasaGgrahApekSayA draSTavyaM, tathA asaGkhyAtavarSAyuSo naratirazcaH | upalakSaNatvAt saptamapRthivInArakatejovAyUMzca muktvA zeSAH sarve'pi suranaratiryanArakA manuSyepUtpadyata iti / 192-193 // 26 // // 27 // samprati 'bhavaNavaivANamantarajoisiyavimANavAsidevANa Thii'tti caturnavatyadhikazatatamaM dvAramAha bhavaNavaivANamaMtarajoisiyavimANavAsiNo devA / dasa 1 aTTa 2 paMca 3 chaccIsa 4 saMkhajuttA kameNa ime // 28 // asurA 1 nAgA 2 vijU 3 suvanna 4 aggI 5 ya vAla 6 thaNiyA 7 ya / udahI ANSLAMSARAM RERNAGALLERAL // 331 // For Private & Personel Use Only Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 dIva 9 disAviya 10 dasa bheyA bhavaNavAsINaM // 29 // pisAya 1 bhUyA 2 jakkhA 3 ya rakkhasA 4 kinnarA 5 ya kiMpurisA 6 / mahoragA 7 ya gaMdhavA 8 aTThavihA vANamaMtariyA // 30 // aNapanniya 1 paNapanniya 2 isivAiya 3 bhUyavAie 4 ceva / kaMdiya 5 taha mahakaMdiya 6 kohaMDe 7 ceva payage 8 ya // 31 // iya paDhamajoyaNasae rayaNAe aTTha vaMtarA avare / tesu iha solasiMdA ruyagaaho dAhiNuttarao // 32 // caMdA 1 sUrA 2 ya gahA 3 nakkhattA 4 tArayA 5 ya paMca ime / ege calajoisiyA ghaMTAyArA thirA avare // 33 // sohaMmI 1 sANa 2 saNaMkumAra 3 mAhiMda 4 baMbhaloyabhihA 5 / laMtaya 6 sukka 7 sahassAra 8 ANaya 9ppANayA 10 kappA // 34 // taha AraNa 11 acuyA 12 vihu imhi gevijjvrvimaannaaii| paDhamaM sudarisaNaM 13 taha biIyaM suppabuddhati 14 // 35 // taiyaM maNorama 15 taha visAlanAmaM 16 ca savaobhaI 17 / somaNasaM 18 somANasa 19 mahapIikaraM ca 20 AicaM 21 // 36 // vijayaM ca 22 vejayaMtaM 23 jayaMta 24 maparAjiyaM 25 ca savaDhe 26 / eyamaNuttarapaNagaM eesiM caudhihasurANaM // 37 // camarabali sAramahiyaM sesANa surANa AuyaM vocchaM / dAhiNadivaDDapaliyaM do desUNuttarillANaM // 38 // achuTTa addhapaMcamapaliovama asurajuyaladevINaM / sesavaNadevayANa ya desUNaddhapaliyamukkosaM // 39 // dasa bhavaNavaNayarANaM vAsasahassA ThiI jahaNaNaM / paliovamamukkosaM vaMtariyANaM viyANijjA // 40 // Jan Education Interational For Private Personel Use Only Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sAroddhAre navi0 // 332 // AGRA% A5%ARA paliyaM savarisalakkhaM sasINa paliyaM ravINa syNshssN| gahaNakkhattatArANa paliyamaddhaM ca 194 bhavaunbhAgo // 41 // taddevINavi tahiiaddhaM ahiyaM tmNtdeviduge| pAo jahannamavasu tArayatArI- nptyaadiinnmttuNso||42|| do sAhi satta sAhiya dasa caudasa sattareva ayarAI / sohammA jAsuko nAsthitiH taduvari ekakamArove // 43 // tettIsa'yarukosA vijayAisu Thii jahanna igatIsaM / ajahannamaNu gA. kosA sabaDhe ayara tettIsaM ||44||pliyN ahiyaM sohaMmIsANesuM tohkpptthiii| uvarilaMmi 1128-46 jahannA kameNa jAvektIsa'yarA // 45 // sapariggaheyarANaM sohamIsANa paliyasAhIyaM / ukkosa satta vannA nava paNapannA ya devINaM // 46 // 'bhavaNe'tyAdigAthA ekonaviMzatiH, dIvyantIti devAH-prAgbhavopAttapuNyaprAgbhAropanataviziSTabhogasukhAH prANivizeSAH, te ca mUlabhe-13 datastAvaJcaturvidhAH, tadyathA-bhavanapatayo vyantarA jyotiSkA vimAnavAsinazca, tatra bhavanAnAM patayaH-tannivAsitvAtsvAmino bhavanapatayaH, tannivAsitvaM ca bAhulyato nAgakumArAdyapekSyA draSTavyaM, te hi prAyo bhavaneSu vasanti kadAcidAvAseSu, asurakumArAstu prAcuryeNAvAseSu kadAcidbhavaneSu, bhavanAnAmAvAsAnAM cAyaM vizeSa:-bhavanAni bahirvRttAnyantaH samacaturasrANi adhaHkarNikAsaMsthAnAni, AvAsAstu kAyamAnasthAnIyA mahAmaNDapA vicitramaNiratnaprabhAbhAsitasakaladikakA iti / tathA vividhamantaraM-zailAntaraM kandarAntaraM banAntaraM vA AzrayarUpaM yeSAM te vanAntarAH, yadivA vigatamantaraM-vizeSo manuSyebhyo yeSAM te vyantarAH, tathAhi-manuSyAnapi cakravartivAsudevaprabhR- // 332 // tIn bhRtyavadupacaranti kecidvyantarA iti manuSyebhyo vigatAntarAH, prAkRtatvAca sUtre 'vANamaMtarA' iti pAThaH, yadvA 'vAnamantarA' iti For Private Personal Use Only Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ padasaMskAraH, tatrApi vanAnAmantarANi vanAntarANi teSu bhavA vAnamantarAH, pRSodarAditvAdubhayapadAntarAlapI mAgamaH, idaM tu vyutpattinimittaM pravRttinimittaM tu sarvatrApi jAtibheda evAnusartavyaH / tathA dyotayanti-prakAzayanti jagaditi jyotIMSi-vimAnAni teSu bhavA jyotiSkAH / tathA vividhaM mAnyante-upabhujyante puNyavadbhirjIvairiti vimAnAni teSu vasantI yevaMzIlA vimAnavAsinaH / ete ca bhavanapatyAdayo devAH 'krameNa yathAsaGkhyaM dazASTapaJcaSaDiMzatisarbhedairyuktA bhavanti // 28 // samprayetAneva krameNa bhedAnanidhitsuH prathamaM tAvadbhavanapatibhedAnAha-'asure'tyAdi, bhavanavAsinAM avAntarajAtibhedamadhikRtya daza bhedA bhavanti, tadyathA-'asurA' iti padaikadeze | padasamudAyopacArAdasurakumArAH evaM nAgakumArA ityAdyapi paribhAvanIyaM, atha kasmAdete kumArA iti vyapadizyante ?, ucyate, kumAra4 vacceSTanAt , tathAhi-sarva evaite kumArA iva zRGgArAbhiprAyakRtaviziSTottarottararUpakriyAsamuddhatarUpaveSabhASAbharaNapraharaNAvaraNayAnavAhanA | atyulbaNarAgAH krIDanaparAzva, tataH kumArA iva kumArA iti, gAthAnubandhAnulomyAdikAraNAca kutazcidete evaM paThitAH, prajJApanAdau tvamunaiva krameNa paThyante, tathAhi-"asurA nAga suvannA vijU aggI ya dIva udahI ya / disipavaNathaNiyanAmA dasahA ee bhavaNa4vAsI // 1 // " // 29 // vyantarabhedAnAha-'pisAye'tyAdi, sugamA // 30 / / ihApare'pyaSTau vyantarabhedAH santItyatastAnapyAha 'aNe'tyAdigAthAdvayaM, aprajJaptikAH paJcaprajJaptikAH RSivAditAH bhUtavAditAH kranditAH mahAkranditAH kUSmANDAH pataGgAzcetyevamaparepizAcAdivyatiriktA aSTau vyantaranikAyAH, ratnaprabhAyAH pRthivyAH prathame-uparitane yojanaza te bhavanti, etaduktaM bhavati-ratnaprabhAyA uparitane ratnakANDarUpe yojanasahasre adha upari ca pratyekaM yojanazatarahite pizAcAdayo'STI vyantaranikAyAH santi, tatra ca yadupari yojanazataM muktaM tatrAdha upari ca dazayojanarahi te'prajJaptikAdayo'STAviti, teSu ca-aprajJaptikAdiSvaSTasu vyantaranikAyeSu rucakasyAdhastA Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ &AC prava0 sAroddhAre tatvajJAnavi0 194 bhavanapatyAdInAMsthitiH gA. 1128-46 // 333 // SONUSANSARKARISMALAM dakSiNata uttaratazca dvayordvayorindrayormAvAt SoDaza indrA bhavanti, evaM pizAcAdiSvapyaSTasu SoDaza bhavanapatiSu ca dazasu viMzatiH, ata eva viMzatirbhavanapatIndrANAM dvAtriMzato vyantarendrANAM asaGkhyAtatve'pi candrArkANAM jAtimAtrAzrayaNAd dvayozcandrasUryayojyotiSkendrayoH dazAnAM ca saudharmAdikalpendrANAM mIlane catuHSaSTirindrA iti // 31 // 32 // jyotiSkabhedAnAha-caMde'tyAdi, candrAH sUryAH prahAH | nakSatrANi tArakAzcetyevaM paJca jyotiSkabhedA bhavanti, tatra caike-manuSyakSetravartino jyotiSkAzcalA-meroH prAdakSiNyena sarvakAlaM bhramaNa zIlAH apare punarye mAnuSottaraparvatAtpareNa svayaMbhUramaNasamudraM yAvadvartante te sarve'pi sthirAH-sadAvasthAnasvabhAvAH, ata eva ghaNTAkArA | acalanadharmakatvena ghaNTAvat sthAnasthA eva tiSThantItyarthaH // 33 // vaimAnikabhedAnAha-'sohaMmI'tyAdigAthAcatuSkaM, iha vaimAnikA | dvividhA:-kalpopapannAH kalpAtItAzca, tatra kalpaH-AcAraH, sa cAtra indrasAmAnikatrAyastriMzAdivyavasthArUpaH taM pratipannAH kalpopapannAH, te ca dvAdaza, tadyathA-saudharmadevalokanivAsinaH saudharmAH IzAnadevalokanivAsina IzAnAH evaM sarvatrApi mAvanIyaM, bhavati ca 'tAlathyAttavyapadezo' yathA pazcAladezanivAsinaH pAJcAlA iti, yathoktarUpaM kalpamatItA:-atikrAntAH kalpAtItAH-auveyakA anuttaravimAnavAsinaH, sarveSAmapi teSAmahamindratvAt , tatra lokapuruSasya zrIvApradeze bhavAni vimAnAni aveyakAni, tAni ca nava, tadyathA-sudarzanaM |1 suprabuddhaM 2 manorama 3 vizAlaM 4 sarvatobhadraM 5 sumanaH 6 saumanasaM 7prItikaraM 8 AdityaM 9 ceti, tathA na vidyante uttarANipradhAnAni vimAnAni yebhyastAnyanuttarANi tAni ca paJca, tadyathA-vijayaM vaijayantaM jayantaM aparAjitaM sarvArthasiddhaM ca, etannivAsino devA etannAmAno draSTavyAH, militAzca vaimAnikAH parDizatiH / eteSAM mUlabhedApekSayA caturvidhAnAM bhavanapatyAdidevAnAM 'Thiiti sthiti| rAyuSkalakSaNA pratipAdyate // 34 // 35 // 36 // 37 // tAmevAha-camaretyAdi, ihAsurakumArAdayo daza bhavanapatinikAyAH, For Private & Personel Use Only Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Education ekaike ca dvidhA - merordakSiNadigbhAgavartino merorevottara digbhAgavartinazca tatrAsurakumArANAM dakSiNadigbhAvinAmindrazcamaraH uttaradigbhA vinAM ca baliH, tatra 'camarabali sAramahiyaM 'ti padaikadeze'pi padasamudAyopacArAt 'sAra' miti sAgaropamaM draSTavyaM prAkRtatvAzJcamarabalizabdAbhyAM parataH SaSThIvibhakterlopaH, tato'yamarthaH - camarabalyoH krameNa sAgaropamamadhikaM cotkRSTamAyuH, kimuktaM bhavati ? - camarasyAsurendrasya dakSiNadigvartina utkRSTamAyurekaM paripUrNa sAgaropamaM, balerasurendrasya uttaradigvartinaH sAgaropamaM kiJcitsamadhikamiti, samprati | zeSANAM camarabalivyatiriktAnAM surANAM devAnAM nAgakumArAdyadhipatInAmityarthaH AyurvakSye, tadeva kathayati - ' dAhiNadivaDapaliyaM do |desUNuttarillANaM' ityAdi, dAkSiNAtyAnAM nAgakumArAdyadhipatInAM - dharaNapramukhAnAM navAnAmindrANAmutkRSTamAyuH dvitIyamardha yasya tad dvaSa palyopamaM, sArdhaM palyopamamityarthaH, 'uttarillANaM'ti uttarAhANAM - uttara digbhAvinAM nAgakumArAdIndrANAM bhUtAnandaprabhRtInAM navAnAM dezone - kiJcidUne dve palyopame, uttaradigvartino hote svabhAvAdeva zubhAzvirAyuSazca bhavanti, dakSiNadigvartinastu tadviparItA iti // 38 // ityuktaM bhavanavAsinAM devAnAM utkRSTamAyuH, samprati bhavanavAsivyantaradevInAmAha - 'ajuTThe 'tyAdi, asurayoH - asurendrayozcamaravalinAmnoyugalaM asurayugalaM tasya devInAM yathAkramamutkRSTamAyurardhacaturthAni ardhapaJcamAni ca palyopamAni camarendradevInAM sArdhAni trINi balIndradevInAM tu sAdhani catvAri palyopamAnItyarthaH, zeSANAM nAgakumArAdyadhipatInAM tUttaradigvartinAM tathA 'vaNa'nti vanacarANAM - vyantarANAmuttaradakSiNadigvartinAM cazabdAt dakSiNadigbhAvi nAgakumArAdyadhipatInAM ca sambandhinInAM devInAM yathAkramamutkRSTamAyurdezonaM pasyo - pamamardhapalyopamaM ca iyamatra bhAvanA - uttaradigbhAvinAgakumArAdyadhipatidevInAmutkRSTamAyurdezonaM palyopamaM dakSiNadigbhAvinAgakumArAdyadhipatidevInAM dakSiNottaradigbhAvivyantararAdhipatidevInAM cotkRSTamAyurardha pasyopamamiti, kecidvyantarINAM pasyopamamutkRSTamAyurAhuH 444 Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 454 prava0 sA- roddhAre tattvajJAnavi0 194 bhavanapatyAdInAMsthitiH 1128-46 // 34 // 7-% "zrIhIdhRtikIrtibuddhilakSmyaH palyomasthitaya" iti vacanazravaNAt , tacca teSAmAgamAnavagamavijRmbhitaM, yaduktaM prajJApanAyAm"vANamaMtarINaM bhaMte! kevaikAlaM ThiI pannattA ?, goyamA! jahanneNaM dasa bAsasahassAI ukoseNaM apali bhovama"miti, zrIprabhRtayastu bhavanapatidevyaH, tathA ca saGgrahaNITIkAyAM haribhadrasUri:-"tAsAM bhavanapati ne kAyAntargatatvAditi // 39 // aba bhavanapatijyantaradevadevInAM jaghanyAM vyantaradevAnAmutkaSTAM ca sthitimAha-dase tyAdi, sUcakatvAtsUtrasya 'bhavaNa'tti bhavanapatidevAnAM, upalajhaNatvAttaddevInAM ca vanacarANAM-vyantaradevAnAM tadevInAM ca jaghanyena sthitirdaza varSasahasrANi, jaghanaM-adhastAnikRSTo bhAgaH tatra bhavaM jaghanyaMromamalAdi tacca kila stokaM tato'nyadapi stokaM lakSaNayA jaghanya mityucyate, kevalaM bhAvapradhAnatvAnirdezasya jaghanyena-japanyatayA sarvastokatayetyarthaH, tathA vyantarANAM-vyantaradevAnAmutkRSTAM sthiti vijAnIyAt palyopamapramANAM, tadevInAM tu palyopamArdhamutkRSTA sthitiH prAgevokteti / / 40 // samprati jyotiSkadevadevInAmutkRSTAM jaghanyAM ca sthitimAha-'paliye'tyAdigAthAdvayaM, jyotiSkadevAstAvaJcandrAdityagrahanakSatratArakabhedAtpaJcavidhAH tadevyo'pi paJcavidhA iti sarve'pi dazavidhAH, tatra zazinAM-asAyadvIpasamudravarticandravimAnavAsi devAnAM savarSalakSaM-varSANAM lakSeNAdhikaM palyopamamutkRSTamAyu:, evaM ravINAM-AdityAnAmazeSANAM sasahasra-varSANAM sahasreNAdhikaM pasyopa|mamutkRSTamAyuH, tathA grahanakSatratArANAM palyopamaM palyopamA palyopamacaturbhAgazca yathAkramamutkRSTamAyuH, iyamatra bhAvanA-pahANAM-bhaumabudhAdInAM paripUrNa palyopamaM nakSatrANAM-azvinyAdInAM palyopamA tArakadevAnAM ca palyopamasya caturtho bhAga utkRSTamAyuriti, tathA teSAM -candrAdityagrahanakSatratArakadevAnAM sambandhinyAH sthiteradha-samapratibhAgarUpaM teSAmeva sambandhinInAM devInAM krameNotkRSTamAyu:, kevalamanyadevIdvike-nakSatratArakadevIdvaye tadevArdhamadhikaM-vizeSAdhikamavaseyaM, idamuktaM bhavati-candravimAnavAsinInAM devInAM pasyopamA pazcA A 4 % % * Jain Education Interational For Private Personel Use Only Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zavarSasahasrAdhikaM sUryadevInAM palyopamA paJcavarSazatAdhikaM prahadevInAM ca pUrNa phlyogamArdhamutkRSTamAyuH, tathA nakSatradevInAM palyopamasya 51 caturthoM bhAgo vizeSAdhikamutkRSTamAyuH, tArakadevInAM palyopamasyASTamo bhAgaH kizcidadhikamutkRSTamAyuriti , tathA tArakadevadevyoH pRthagamidhAnAt zeSeSvaSTasu-candrAdityaprahanakSatradevataddevIrUpeSu bhedeSu pAdaH-palyopamasya caturtho bhAgo jaghanyamAyuH, tathA tArakadevAnAM tArakadevInAM |ca palyopamasyASTAMza:-aSTamo bhAga iti // 41 // 42 // atha vaimAnikadevAnAmutkRSTAM sthitimAha-do sAhI'yAdi, saudharmAtsaudharmakalpAdyAvat zukro-mahAzukrakalpastAvadanana krameNotkRSTA sthitiH pratipattavyA, tathAhi-saudharme kalpe devAnAmutkRSTA sthitir3heM atare, tarItumazakyaM prabhUtakAlataraNIyatvAdataraM sAgaropamaM, dve sAgaropame ityarthaH, IzAne te eva dve sAgaropame sAdhikekizcitsamadhike, sanatkumAre sapta sAgaropamANi, mAhendre tAnyeva sapta sAgaropamANi sAdhikAni, brahmaloke daza sAgaropamANi lAntake caturdaza mahAzukre saptadaza, 'taduvari ekekamArove' iti tasya-mahAzukrasya kalpasyopari sahasrArAdiSu pratikalpaM prativeyakaM ca pUrvasmAt pUrvasmAdadhikamekaikaM sAgaropamaM utkRSTAyuzcintAyAmAropayet , tadyathA-sahasrAre'STAdaza sAgaropamANyutkRSTA sthitiH Anate | ekonaviMzatiH prANate viMzatiH AraNe ekaviMzatiH acyute dvAviMzatiH adhastanAdhastanauveyake trayoviMzatiH aghastanamadhyame catuviMzatiH adhastanoparitane paJcaviMzatiH madhyamAdhastane SaDiMzatiH madhyamamadhyame saptaviMzatiH madhyamoparitane'STAviMzatiH uparitanAdhastane ekonatriMzat uparitanamadhyame triMzat uparitanoparitanapraiveyake ekatriMzatsAgaropamANyutkRSTA khitiH // 43 // ekaikavRddhyA ca ekatriMzato'nantaramanuttareSu dvAtriMzadeva syAt atasteSu pRthagAha-'tettIse'tyAdi, vijayAdiSu-vijayavaijayantajayantAparAjiteSu caturSu anuttaravimAneSu trayastriMzadutarANi-sAgaropamANyutkRSTA sthitiH, jaghanyA punareteSu vijayAdiSu caturpu eka Jan Education remation For Private Personal use only "www.gainelibrary.org Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 // 335 // Jain Education In triMzatsAgaropamANi, tathA sarvArthasiddhe trayastriMzatsAgaropamANyajaghanyotkRSTA sthitiriti // 44 // atha vaimAnikadevAnAmeva jaghanyAM sthitimAha - 'paliya 'mityAdi, iha yathAkramaM padasambandhAt saudharme kalpe ekaM palyopamaM IzAne tadeva kizvitsamadhikaM jaghanyA sthitiH, tata Urddha sanatkumArAdiSu caiveyakAnuttara vimAnAvasAneSu adhaH kalpasthitiH - adhovarttinaH kalpasya vA utkRSTA sthiti: uparyuparivarttimi saiva jaghanyA sthitiH, anena ca krameNa tAvatpratipattavyaM yAvadekatriMzadatarANi, tathAhi - yaiva saudharme sAgaropamadvayarUpA utkRSTA sthitiH saiva taduparivartini sanatkumAre jaghanyA, yaiva cezAne sAtirekasAgaropamadvayasvarUpA utkRSTA sthitiH saiva taduparivartini mAhendre jaghanyA, sanakumArotkRSTasthitistu sAgaropama saptakalakSaNA taduparivartini brahmaloke jaghanyA, tathA coktaM prajJApanAyAm -- 'baMbhaloe kappe devANaM kevaiyakAlaM ThiI pannattA ?, goyamA ! jahanneNaM satta sAgarovamAI" ti, tattvArthabhASye tu yA mAhendre parA sthitirvizeSAdhikAni sapta sAgaropamANi sA brahmaloke jaghanyA bhavatItyuktaM, brahmalokotkRSTasthitistu dazasAgaropamAtmikA lAntake jaghanyA, lAntakotkRSTasthitirapi catu| dezasAgaropamarUpA mahAzukre jaghanyA, tadutkRSTasthitistu saptadazasAgaropamasvarUpA sahasrAre jaghanyA, tadutkRSTasthitiH punaraSTAdazasAgaropamalakSaNA Anate jaghanyA, tadutkRSTasthitistvekonaviMzatisAgaropamasvarUpA prANate jaghanyA, tadutkRSTasthitirapi viMzatisAgaropamAtmikA AraNe jaghanyA, tadutkRSTasthitistvekaviMzatisAgaropamasvarUpA acyute jaghanyA, tadutkRSTasthitistu dvAviMzatisAgaropamarUpA adhastanAdhastanagraiveyake jaghanyA, evamekaikaM sAgaropamaM vardhayatA tAvanneyaM yAvadanuttaracatuSke - vijayavaijayantajayantAparAjitarUpe ekatriMzatsAgaropamANi jaghanyA, sthitiH, sarvArthasiddhe punarjaghanyA sthitirnAsti, ajaghanyotkRSTAyAstrayastriMzatsAgaropamarUpAyA eva sthitestatrAbhidhAnAditi // 45 // samprati vaimAnikadevInAM jaghanyAmutkRSTAM ca sthitimAha - 'saparI' tyAdi, iha vaimAnikadevInAmutpattiH saudharmezAnayoreva tAzca dvidhA 194 bhavanapatyAdI nAMsthitiH gA. 1128-46 // 335 // w.jainelibrary.org Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parigRhItAH kulAGganA iva aparigRhItAzca vezyA iva, tatra saparigrahANAM parigRhItAnAmitarAsAM ca- aparigRhItAnAM jaghanyA sthitiH saudharme IzAne ca yathAsaGkhyaM patyaM - patyopamaM sAdhikaM ca, kimuktaM bhavati ? - saudharme parigRhItAnAM devInAmaparigRhItAnAM ca devInAM jaghanyAyuH palyopamaM IzAne parigRhItAnAmaparigRhItAnAM ca devInAM sAdhikaM palyopamamiti, tathA saudharme parigRhItAnAmaparigRhItAnAM ( pranthAnaM 14000 ) cotkRSTamAyuryathAkramaM sapta paJcAzaca palyopamAni IzAne nava paJcapaJcAzaca, iyamatra bhAvanA - saudharme parigRhItAnAmutkRSTamAyuH sapta palyopamAni aparigRhItAnAM paJcAzat, IzAne parigRhItAnAmutkRSTamAyurnava palyopamAni aparigRhItAnAM ca paJcapaJcAzaditi 194 // 46 // samprati 'bhavaNa'tti paJcanavatyadhikazatatamaM dvAramAha satteva ya koDIo havaMti bAvattarI sayasahassA / eso bhavaNasamAso bhavaNavaINaM viyANijjA // 47 // causaTThI asurANaM nAgakumArANa hoi culasII / bAvantari kaNagANaM vA kumArANa channauI // 48 // dIvadisAudahINaM vijjukumAriMdathaNiyaaggINaM / chaNhaMpi juyalANaM vASattarimo sayasahassA // 49 // iha saMti vaNayarANaM rammA bhomanayarA asaMkhijjA / tatto saMkhijjaguNA joisiyANaM vimANAo // 50 // battIsa'TThAvIsA bArasa aTTha ya cauro sayasahassA / AreNa baMbhaloyA vimANasaMkhA bhave esA // 51 // paMcAsa catta chacceva sahassA laMta sukka sahassAre / saya cauro ANayapANaesu tinnAraNacuyae // 52 // ekkArasuttaraM heDimesu sattuttaraM ca majjhimae / Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ava0 sAroddhAre tattvajJAnavi0 // 336 // yamegaM varima | paMceva aNuttaravimANA // 53 // culasII sayasahassA sattANauI bhave sahassAiM / tevIsaM ca vimANA vimANasaMkhA bhave esA // 54 // bhavanavAsinAM devAnAM dazatvapi nikAyeSu sampiNDya cintyamAnAni sarvANyapi bhavanAni sapta koTayo dvAsaptatizca zatasahasrANi - lakSAH bhavanti 77200000 eSa bhavanapatInAM bhavanasamAso - bhavanasarvasaGkhyA iti vijAnIyAt, etAni ca azItisahasrAdhikalakSayojanabAhalyAyA ratnaprabhAyA adha upari ca pratyekaM yojanasahasramekaM muktvA zeSe'STasaptati sahasrAdhika lakSa yojanamAne madhyabhAge'vagantavyAni, anye tvAhu:-navateyojana sahasrANAmadhastAdbhU vanAni, anyatra coparitana madhastanaM ca yojana sahasraM muktvA sarvatrApi yathAsambhavamAvAsA iti // 47 // samprati bhavanavAsinAmeva pratinikAyaM bhavanasaGkhyAmAha - 'ca' ityAdi, asurANAM - asurakumArANAM dakSiNottaradigbhAvinAM sarvasaGkhyayA bhavanAni catuHSaSTiH zatasahasrANi - ukSA bhavanti, evaM nAgakumArANAM caturazItirlakSAH kanakAnAM - suvarNa| kumArANAM dvisaptatirlakSAH vAyukumArANAM SaNNavatilakSAH dvIpakumAra dikumArodadhikumAra vidyutkumArasta nitakumArAgnikumArANAM SaNNAmapi | dakSiNottaradigvartilakSaNayugmarUpANAM pratyekaM SaTsaptati: SaTsaptatirlakSA bhavanti bhavanAnAM eSAM ca sarveSAmapyekatra mIlane prAguktAH saGkhyA bhavanti // 48 // 49 // samprati vyantaranagarava kavyatAmAha - 'ihetyAdi, iha - tiryagloke ratnaprabhAyAH prathame yojanasahasre ratnakANDarUpe adha upari ca pratyekaM yojanazatavirahite vanacarANAM tryantarANAM ramyANi - ramaNIyAni bhUmau bhavAni bhaumAni - bhUmyantarvartI ni nagarANya saGkhyAtAni santi, ramyatA caiteSu nityamuditairvyantarairgatasyApi kAlasyAvedanAt, yadAha - " tarhi devA vaMtariyA varataruNIgIyavAiyaraveNaM / nicaM suhiyA pamuiyA gayaMpi kAlaM na yANaMti // 1 // " [ tatra devA vyantarA varataruNIgItavAditraraveNa / nityaM sukhitapra 195 bhava napatyAdInAM bhavanA ni gA. 1147-54 // 336 // Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ muditA gatamapi kAlaM na jAnanti // 1 // ] yAstu manuSyakSetrAdvahidvapeSu samudreSu ca vyantarANAM nagaryastA jIvAbhigamAdizAstrebhyo'vaseyAH, tebhyo'pi vyantaranagarebhyaH saGkhyeyaguNAni jyotiSkANAM jyotiSkadevAnAM vimAnAni // 50 // samprati vaimAnikadeva vimAnAnAM saGkhyAmAha - 'battIse' tyAdi gAthAcatuSkaM brahmalokAd- brahmalokacaramaparyantAdArata:- arvAk kimuktaM bhavati ? - trahmalokamabhivyApya eSA vimAnasA bhavati, tadyathA - saudharme kalpe dvAtriMzadvimAnAnAM zatasahasrANi IzAne'STAviMzatiH sanatkumAre dvAdaza mAhendre'STau brahmaloke catvAri // 51 // tathA - 'paMcAsetyAdi, atrApi pUrvArdhe kalpakrameNa saGkhyApadayojanA, lAntake pazcAzadvimAnAnAM sahasrANi mahAzukre catvAriMzat sahasrAre SaT sahasrAH, tathA AnataprANatayordvayoH samuditayozcatvAri vimAnazatAni tathA AraNAcyutayordvayoH samuditayostrINi vimAnazatAni // 52 // tathA - ' egAre 'tyAdi, adhastaneSu triSu graiveyakeSu samuditeSu vimAnAnAmekAdazottaraM zataM madhyame maiveyakatrike samudite saptottaraM zataM uparitanayaiveyakatrike samudite zatamekaM, sarvAntimapratare tu vijayAdIni pazcaivAnuttaravimAnAni // 53 // atha vimAnAnAM sarvasaGkhyAmAha - 'culasII 'tyAdi, anantaragAthAtrayAbhihitAnAM vimAnAnAmeSA sarvasaGkhyA- caturazItiH zatasahasrANi saptanavatiH sahasrANi trayoviMzatizca vimAnAnIti ( 8497023 ) 195 // 54 // samprati 'dehamANaM'ti SaNNavatyadhikazatatamaM dvAramAha bhavaNavaNa joisohammIsANe satta huMti rayaNIo / ekkekkahANi sese duduge ya duge caukke ya // 55 // gevije dona ya egA rayaNI aNuttaresu bhave / bhavadhAraNija esA ukkosA hoi nAyavA // 56 // savesukkosA joyaNANa veDaviyA sayasahassaM / gevijjaNuttaresuM uttaraveuciyA natthi // 57 // aMguasaMkhabhAgo jahanna bhavadhAraNijja pAraMbhe / saMkhejjA avagAhaNa uttaraveudhiyA sAvi // 58 // ww.jainelibrary.org Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 'bhavaNe' tyA digAthAcatuSTayaM, bhavanapativyantarajyotiSkasaudharmezAneSu devAnAmutsedhAGgulena dehamAnamutkarSataH sapta ratnayo - hastA bhavanti, | zeSe dvike dvike dvike catuSke ca ekaikahAniH - ekaikahastaviSayA hAnirvaktavyA, tadyathA - sanatkumAramAhendrayorutkarSataH SaT hastAH zarIrapramANaM brahmalokalAntakayoH paJca zukrasahasrArayozcatvAraH AnataprANatAraNAcyuteSu traya iti, tathA graiveyakeSUtkarSataH zarIrapramANaM dvau ratnI ekazca ratniranuttareSu bhavet, eSA ca saptahastapramANAdikA utkRSTAvagAhanA bhavadhAraNIyA veditavyA / / 55 / / 56 / / sAmpratamutta4 vaikriya rUpAvagAhanAmAnamAha - 'sabaisu' ityAdi, bhavanapatyAdiSu acyutadevalokaparyanteSu sarveSAmapi devAnAmuttaravaikriyA tanurutkarSato // 337 // he yojanAnAM zatasahasraM, yojanalakSapramANA bhavatItyarthaH, praiveyakeSu anuttareSu ca devAnAmuttaravaikriyA tanurnAsti, satyAmapi zaktau prayojanA prava0 sAroddhAre tattvajJA navi0 bhAvatastadakaraNAt, uttaravaikriyaM hyatra gamanAgamananimittaM paricAraNAnimittaM vA kriyate, na caiteSAmetadastIti // 57 // samprati jabanyato bhavadhAraNIyAmuttaravaikriyAM cAha - 'aMgule 'tyAdi, sarveSAmapi bhavanapatyAdInAM bhavadhAraNIyA - svAbhAvikyavagAhanA jaghanyA'GgulasyAsaGkhyeyo bhAgaH, sA ca prArambhe utpattiprathamasamaye samavaseyA, uttaravaikriyA punaravagAhanA jaghanyA'Ggulasya saGkhyeyo bhAgaH, paryAptatvena tasya tathAvidhajIvapradezasaGkocAbhAvAt, sA'pi prArambhe uttaravaikriyazarIranirmANaprathamasamaye draSTavyA 196 // 58 // sAmprataM 'lesAu' ti saptanavatyadhikazatatamaM dvAramAha fever nIlA kAU teUlesA ya bhavaNavaMtariyA / joisasohaMmIsANa teUlesA muNeyavA // 59 // kappe saNakumAre mAhiMde ceva baMbhaloe ya / eesu pamhalesA teNa paraM sukkalesAo // 60 // bhavanapatayo vyantarAzca kRSNanIlakApotatejolezyAkAH, kRSNA nIlA kApotI taijasI caiSAM lezyA bhavantItyarthaH, tatrApi paramAdhA 196 deva dehamAnaM 197 devA nAM lezyA gA. 1055-60 // 337 // Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mikAH kRSNalezyAH, tathA jyotiSkeSu saudharmezAnayozca devAstejolezyAkA jJAtavyAH, tathA sanatkumAramAhendrabrahmalokAkhyeSu triSu kalpeSu devAH padmalezyAkAH, tato-brahmalokAtparaM-Urddha lAntakAdiSu anuttaravimAnAnteSu devAH zuklalezyA jJAtavyAH, sarvA api lezyA yathottarasthAnaM vizuddhavizuddhatarA boddhavyAH, etAzca bhAvalezyAhe tavo bhavasthitAH kRSNAdidravyarUpA dravyalezyA eveha pratipattavyAH na |bhAvalezyAH, tAsAmanavasthitatvAt , nApi bAhyavarNarUpA, bAhyavarNasya devAnAM prajJApanAdau pArthakyenoktatvAt , etacca nArakalezyAdvAre prAgevoktaM, bhAvalezyAstu devAnAM pratinikAyaM yathAsambhavaM SaDapi bhavanti, tathA ca tattvArthamUlaTIkAyAM hribhdrsuuri:-"bhaavleshyaaH| SaDapISyante devAnAM pratinikAya"miti 197 // 59 // 60 // idAnIM 'ohinANaM'tyaSTanavatyadhikazatatamaM dvAramAha sakkIsANA paDhamaM docaM ca saNaMkumAramAhiMdA / taccaM ca baMbhalaMtaga sukasahassAraya cautthi // 1 // ANayapANayakappe devA pAsaMti paMcamI puDhavIM / taM ceva AraNacuya ohiNANeNa pAsaMti // 2 // chalui hiTimamajjhimagevijA sattami ca uvarillA / saMbhinnaloganAliM pAsaMti aNuttarA devA // 63 // eesimasaMkhejA tiriyaM dIvA ya sAgarA ceva / bahuyayaraM uvarimayA uhuMca sakappathUbhAI // 64 // saMkhejjajoyaNAI devANaM addhasAgare UNe / teNa paramasaMkhejA jahannayaM pannavIsaM tu // 65 // bhavaNavaivaNayarANaM urdu bahuo aho ya sesANaM / joisineraiyANaM tiriyaM orAlio citto||66|| 'sakkI'tyAdigAthASaTuM, zakrezAnau-saudharmezAnakalpendrau upalakSaNametat indrasAmAnikAdayazvotkRSTAyuSaH, evamanyatrApyupalakSaNavyAkhyAnaM SANEL- RECAUTARIES Jain Education Intematika For Private & Personel Use Only Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ " X - prava0 sAroddhAre tattvajJAnavi0 198 devA| nAmavadhiH 5 - 6 I 1061-66 4 // 338 // draSTavyaM, prathamAM-ratnaprabhAkhyAM pRthivIM yAvat, ratnaprabhAyAH pRthivyAH sarvAdhastanaM bhAga yAvadutkRSTato'vadhinA pazyataH, sanatkumAramAhendrAvindrau dvitIyAM-zarkarAprabhAM pRthivIM yAvat , zarkarAprabhAyAH pRthivyA adhastanaM sarvAntimaM caramaM bhAgaM yAvadityarthaH, evamuttaratrApi bhAvanIyaM, brahmalokalAntakau tRtIyAM-vAlukAprabhA yAvat , zukrasahasrArau caturthI paGkaprabhA yAvat , tathA AnataprANatakalpayordevAH-indratatsAmAnikAdayaH paJcamI pRthivIM-dhUmaprabhA yAvavadhinA pazyanti, AraNAcyutadevA api tAmeva paJcamI pRthvIM yAvat , tathA AnataprANatadevebhya AraNAcyutadevAstAmeva vizuddhatarAM bahuparyAyAM ca, tatrApyAnatadevebhyaH prANatadevAH AraNadevebhyazcAcyutadevAH savizeSAM | pazyanti, uttarottaradevAnAM vimalavimalatarAvadhijJAnasadbhAvAt , evaM prAguttaratra ca sarvatra bhAvanIyaM, tathA adhastanamadhyamaveyakAH 'Adheye AdhAropacArAt' tannivAsino devAH SaSThIM-tamaHprabhAM pRthivIM yAvatpazyanti, uparitanapraiveyakavAsino devAH saptamI pRthivIM yAvat , anuttaravimAnavAsinastu devAH sambhinnAM-paripUrNA lokanADI-lokamadhyavartinI sanADImadhastAdavadhinA pazyanti, uktaM ca tattvArthabhASye-"anuttaravimAnavAsinastu kRtsnA lokanAliM pazyantI"ti, anye tu svavimAnadhvajAdUrddhamadarzanAt kiJcidUnAM lokanADI pazyantItyAhuH, tadevamadhastAdavadhiviSayabhUtaM kSetramuktaM / / 61 / / 62 / / 63 / / samprati tadeva tiryagUI cAha 'eesimityAdi, eteSAMzakrezAnAdidevAnAM tiryak-tirazcInamavadhiviSayaM kSetramasaGkhyeyA dvIpAH sAgarAzca, asaGkhyAtAn dvIpAnasaGkhyAtAMzca samudrAnavadhinA tiryakpazyantItyarthaH, kevalametadeva dvIpasamudrAsaGkhyeyakaM 'uvarimayA' iti uparyuparivartikalpavAsino devA bahukataraM, upalakSaNametat bahukatama |ca tiryagavadhinA pazyanti, uparyuparidevalokanivAsinAM vizuddhavizuddhatarAvadhijJAnasadbhAvAt , Urddha punaH sarve'pi zakrAdayo devAH svakalpastUpAdIn-svakhavimAnacUlAdhvajAdikaM yAvatpazyanti na parataH, tathA bhavaskhAbhAvyAt , jaghanyataH punaramI sarve'pi saudharmAdayo'nuttaravi k% C BUR For Private & Personel Use Only Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na mAnavAsiparyantA aGgulAsaGkhyeyabhAgamAtraM kSetraM pazyanti, tathA cAvazyakacUrNi:-"vemANiyA sohammAo Arambha jAva savvaTThasiddhagA devA tAva jahannaNa aMgulassa asaMkhejaibhAgaM ohiNA jANaMti pAsaMti," nanvaGgulAsaGkhyeyabhAgamAtrakSetrapramito'vadhiH sarvajaghanyo bhavati, sarvajaghanyazcAvadhistiryagmanuSyeSveva na zeSeSu, yaduktaM-ukkoso maNuesu maNussatericchaesu ya jhnno|' iti [ utkRSTo manu4AvyeSu manuSyatiryakSu ca jaghanyaH ] tatkathamiha vaimAnikAnAM sarvajaghanya uktaH ?, ucyate, saudharmAdidevAnAM pArabhaviko'pyupapAtakAle' vadhiH sambhavati, sa ca sarvajaghanyo'pi kadAcidavApyate, upapAtAnantaraM tu devabhavapratyayajaH, tato na kadAciddoSaH, yadAha jinabhadragaNikSamAzramaNaH-"vemANiyANamaMgulabhAgamasaMkhaM jahannao hoi / uvavAo parabhavio tabbhavajo hoi to pacchA // 1 // [vaimAnikAnAmaGgulAsaMkhyabhAgo jaghanyato bhavati / aupapAtikaH ( upapAte) pArabhavikaH tadbhavajo bhavati tat pazcAt // 1 // ] pArabhavikatvAcAyaM sUtrakRtA nokta iti // 64 // uktaM vaimAnikAnAmadhastiryagUrddha cAvadhikSetraM, atha sAmAnyataH zeSadevAnAmAha-'saMkheje'|tyAdi, devAnAM-bhavanapativyantarajyotiSkANAmardhasAgaropamapramANe kiJcidUnAyuSi sati saMkhyeyAnyeva yojanAni avadhiparicchedyakSetra, tataH paraM saMpUrNArdhasAgaropamAdike AyuSi sati punaH asaGkhyeyAni yojanAni, kevalamAyurvRddhyA yojanAsaGkhyAtakasyApi vRddhirvAcyA, jaghanyaM tu punaravadhikSetraM paJcaviMzatiyojanAni, tAni ca yeSAM sarvajaghanyaM-dazavarSasahasrapramANaM AyusteSAmeva bhavanapativyantarANAM draSTavyAni na zeSANAM, Aha ca bhASyakRt-"paNavIsajoyaNAI dasavAsasahassiyA ThiI jesi'miti [paJcaviMzatiryojanAni dazavarSasAhasrikA sthitiryeSAM ] jyotiSkAH punarasaGkhyeyasthitikatvAjaghanyato'pi saGkhyeyayojanapramitAn saGkhyeyAn dvIpasamudrAnavadhijJAnataH pazya|nti, utkarSato'pi tAneva, kevalamadhikatarAn , uktaM ca prajJApanAyAm-"joisiyA NaM bhaMte ! kevaiyaM khettaM ohiNA jANaMti pAsaMti ?, Jan Education International For Private Personal Use Only Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sAroddhAre tattvajJAnavi0 199devAnAmutpattivirahaH gA. 1067-71 // 339 // | goyamA! jahanneNavi saMkheje dIvasamudde ukkoseNavi saMkheje dIvasamudde' iti // 65 // atha nArakatiryaGnarAmarANAM madhye kasya kasyAM | dizi prabhUto'vadhiriti pratipAdayannAha-'bhavaNe'tyAdi, bhavanapatInAM vyantarANAM cAvadhirUddha bahukaH-prabhUtaH, zeSAsu ca dikSu khalpa| viSaya evAvadhiH, evamagre'pi bhAvanIyaM, zeSANAM tu vaimAnikadevAnAM punaradhaH prabhUto'vadhiH jyotiSkanArakANAM tiryakprabhUtaH, tathA tirya gmanuSyANAM sambaMdhyavadhiraudArikAvadhirucyate ayaM tu citro-nAnAprakAraH, keSAJcidUrddha bahuH anyeSAM tvadhaH pareSAM tu tiryak keSAJcit |tulya iti bhAvaH 158 // 66 // samprati 'uppattIe viraho'tti navanavatyadhizatatamaM dvAramAha bhavaNavaNajoisohamIsANa cauvIsaI muhuttA u / ukkosa virahakAlo sabesu jahannao samao // 67 // nava diNa vIsa muhuttA bArasa dasa ceva diNa muhuttA u / bAvIsA addhaM ciya paNayAla asIda divasasayaM // 68 // saMkhijja mAsa ANayapANaya taha AraNacue vAsA / saMkhejA vineyA gevijesuM ao vocchaM // 69 // hiDime vAsasayAI majjhima sahasAI uvarime lakkhA / saMkhijA vinneyA jahasaMkheNaM tu tIsuMpi // 70 // paliyA asaMkhabhAgA ukkoso hoi virahakAlo u / vijayAisu niddiTTo sabvesu jahannao samao // 71 // 'bhavaNe'tyAdigAthAcatuSkaM, iha bhavanapatyAdiSu devAH prAyaH satatamutpadyante kadAcideva tvantaraM, tacca sAmAnyena caturvidheSvapi samuditeSu deveSu dvAdaza muhUrtAH, tadanantaramavazyamanyatamasmin kazciddeva utpadyate eva, uktaM ca-gabbhayatirinarasuranArayANa viraho muhutva bArasaga" [garbhajatiryaGnarasuranArakANAM viraho muhUrtAnAM dvAdazakaM ] miti, vizeSatastu bhavanavAsiSu vyantareSu jyotiSkeSu saudharme CARNATAKAAR 9 // HainEducation For Private Personal use only Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ J OSHOROSCARRORSCREENCoat IzAne ca pratyekamutkarSata upapAtavirahakAlazcaturviMzatirmuhUrtAH, iyamatra bhAvanA-bhavanavAsyAdiSu madhye pratyekamekasmin bahuSu vA deveSUtpaneSu satsu anya utkRSTamantaraM caturvizatiM muhUrttAn kRtvA niyamataH samutpadyate iti, jaghanyata upapAtavirahakAlaH sarveSvapi bhavanavAsivyantarajyotiSkasaudharmezAnarUpeSu ekaH samayaH, kimuktaM bhavati ?-eteSu paJcasvapi sthAneSu pratyekamekasmin bahuSu vA samutpanneSvanyaH samayamekamantaraM kRtvA samutpadyata iti, zeSaH sarvo'pyupapAtavirahakAlo madhyamo veditavya iti // 67 // sanatkumAre kalpe devAnAmutkarSata | upapAtavirahakAlo nava dinAni-rAtrindivAni viMzatizca muhUrtAH mAhendre dvAdaza dinAni daza ca muhUrtAH brahmaloke sArdhAni dvAviMzatidinAni lAntake paJcacatvAriMzaddinAni mahAzukre'zItidinAni sahasrAre divasazataM-ahorAtrazataM // 68 // Anate prANate ca pratyekamutkarSata upapAtavirahakAlaH sayeyA mAsAH, kevalamAnatApekSayA prANate prabhUtA veditavyAH, te ca varSAdAgeva, tathA AraNe acyute ca pratyeka saGkhyeyAni varSANi, navaramatrApyAraNApekSayA'cyute prabhUtAni, tAni ca varSazatAdAgeva, ataH paraM aveyakepUtkarSata upapAtavirahakAlaM vakSye // 69 // pratijJAtamevAha-'hiDime'tyAdi, triSvapi adhastanamadhyamoparitanapraiveyakatrikeSu yathAsayena saGgyeyAni varSazatAni varSasahasrANi varSalakSANi ca vijJeyAni, tathAhi-adhastanauveyakatrike utkRSTa upapAtavirahakAlaH sayeyAni varSazatAni, tAni ca varSasahasrAdArataH, madhyamaveyakatrike soyAni varSasahasrANi, tAni ca varSalakSAdarvAk , uparitanapraiveyakatrike satyeyAni varSalakSANi, tAni ca varSakoTyA Arato draSTavyAni, anyathA koTIgrahaNameva kuryAdityevaM sarvatra bhAvanIyaM, iyaM ca vyAkhyA haribhadrasUrikRtasaGgrahaNITIkAnusArataH, anye tu sAmAnyenaiva vyAcakSata iti // 70 // sAmpratamanuttaravimAneSu upapAtavirahakAlamAnamAha-'paliye'tyAdi, vijayAdiSuvijayavaijayantajayantAparAjitarUpeSu caturpu vimAneSUtkRSTa upapAtavirahakAlo'ddhApalyopamAsayeyabhAgaH, tuzabdasyAnuktasamuccayArthatvAtsa EKA4AAAAAAACAX En d an teman For Private Personel Use Only Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA- roddhAre tattvajJAnavi0 200 devoitanAvi| rahaH gA. 1072 201saMkhyA gA. 1073 // 34 // rvArthasiddhe palyopamasya saGkhyeyo bhAgaH, tathA ca prajJApanA-savvaTThasiddhadevA NaM bhaMte ! kevaikAlaM virahiyA uvavAeNaM pannattA ?, goyamA ! jahanneNaM egaM samayaM ukkoseNaM paliovamassa saMkhejaibhAga"miti, jaghanyataH punaH sarveSvapi-sanatkumArAdiSvanuttarAnteSu upapAtavirahakAla ekaH samaya iti 199 // 71 // samprati 'ubaTTaNAe viraho'tti dvizatatamaM dvAramAha___ uvavAyavirahakAlo eso jaha vaNNio ya devesu / ucaTaNAvi evaM savesi hoi vineyaa||72|| upapatanamupapAtaH-tadanyagatikAnAM sattvAnAM devatvenotpAdaH tasya virahakAla:-antarakAlaH eSa:-caturviMzatimuhUrtAdika utkRSTo jaghanyatazca yathA deveSu prAgupavarNitaH evaM-anenaiva prakAreNa sarveSAM devAnAmudvartanA'pi vijJeyA, tadyathA-bhavanavAsivyantarajyotiSkasaudharmezAnadevAnAmutkRSTa udvartanAvirahakAlazcaturvizatirmuhUrtAH, sanatkumAre nava dinAni viMzatizca muhUrtAH mAhendre dvAdaza dinAni daza ca muhUrtAH brahmaloke sArdhA dvAviMzatirdinAH lAntake paJcacatvAriMzaddinAH zukre azItirdinAH sahasrAre dinazataM AnataprANatayoH saGkhyeyA| mAsAH AraNAcyutayoH saGkhyeyAni varSANi adhastaneSu triSu aveyakeSu saGkhyayAni varSazatAni madhyameSu triSu saGkhyeyAni varSasahasrANi uparitaneSu triSu saGkhyeyAni varSalakSANi vijayAdiSu caturpu palyopamAsaGkhyeyabhAgaH sarvArthasiddhe ca punaH palyopamasaGkhyeyabhAgaH, jaghanyataH punaH sarveSAmapyudvartanAvirahakAla ekaH samaya iti 200 // 72 // idAnIM 'imANa saMkha'tyekottaradvizatatamaM dvAramAha___eko va do va tinni va saMkhamasaMkhA ya egasamaeNaM / uvavajaMtevaiyA uccatAvi emeva // 73 // bhavanavAsyAdiSu pratyekamekasmin samaye jaghanyataH eko dvau vA trayo vA utpadyante, utkarSataH saGkhyAtA asaGkhyAtA vA, kevalaM sahasArAdUrddha sarvatrotkarSataH saGkhyAtA eva vaktavyAH nAsaGkhyAvAH, yato manuSyA eva sahasrArAdUI gacchanti na tiryaco, manuSyAzca // 40 // Jan Education in For Private Personel Use Only Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Education saGkhyAtA eva, 'uTTaMtAvi emeva' tti udvartamAnA api santo bhavanapativyantarAdibhya itthamevodvartante, te ca jaghanyata eko dvau vA | trayo vA utkarSataH saGkhyAtA asaGkhyAtA vA yAvatsahasrArakalpaH, sahasrArakalpAdUrddhamutkarSataH saGkhyAtA eva cyavante, AnatAdicyutA hi | manuSyeSvevAgacchanti, na tiryakSu, manuSyAzca saGkhyAtA eveti 201 // 73 // idAnIM 'jammi eyANa gaiti dvyuttaradvizatatamaM dvAramAhapuDhavI AuvaNassa ganbhe pajjattasaMkhajIvIsuM / saggaccuyANa vAso sesA paDisehiyA ThANA // 74 // bAyarapajjattesuM surANa bhUdagavaNesu uppattI / IsANaMtANaM ciya tatthavi na ubaTTagANaMpi // 75 // ANayapabhirhito jANuttaravAsiNo caveUNaM / maNuesuM ciya jAyai niyamA saMkhilajIvisuM // 76 // svargAt - devotpAdasthAnAcyutAnAM sAmAnyena bhavanapativyantarajyotiSkavaimAnikAnAM devAnAM vAso vasanamutpattirityarthaH pRthivIkAye | aSkAye vanaspatikAye tathA garbhajeSu paryApteSu saGkhyAtavarSajIviSu tiryagmanuSyeSu bhavati, zeSANi punaH sthAnAni - tejaskAyavAyukAyadvitricaturindriyAsa yAtAyuSkasammUrchimA paryAptatirtha naradevanArakarUpANi pratiSiddhAni tIrthakaragaNadharaiH // 74 // atraiva vizeSamAha - 'bAyare'tyAdigAthAdvayaM pRthivyudakapratyeka vanaspatiSvapi bAdaraparyApteSveva surANAM devAnAmutpattiH, na punaH sUkSmapRthivyapkAyikeSu sAdhAraNavanaspatiSu aparyApteSu bAdarapRthivyappratyeka vanaspatiSveveti, tatrApIzAnAntAnAmeva devAnAmekendriyeSUtpattiH na tUrddhagAnAM sanatkumArAdInAM, te hi paJcendriya tiryaGmanuSyeSvevotpadyante, tathA AnataprabhRtibhyaH - AnatakalpadevAnArabhya yAvadanuttaravAsino devA: svasthAnAcyutvA niyamataH saGkhyAtavarSAyuSkeSu manuSyeSveva jAyante, naikendriyeSu nApi tiryakSviti bhAvaH 202 // 75 // 76 // idAnIM ' jatto AgaI esiM' vi tryuttaradvizatatamaM dvAramAha Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sAroddhAre tattvajJAnavi0 // 341 // NROSAROKAR 'pariNAmavisuddhIe devAuyakammabaMdhajogAe / paMciMdiyAu gacche naratiriyA sesapaDiseho // 7 // 202gatiH AIsANA kappA uvavAo hoi devadevINaM / tatto paraMtu niyamA devINaM natthi uvavAo // 78 // 203 ApariNamanaM pariNAmo-mAnasiko vyApAravizeSaH, sa ca dvidhA-vizuddho'vizuddhazca, tatra yo vizuddhaH sa devagatikAraNamiti tatprati- gatiH gA. pAdanArtha vizuddhigrahaNaM, pariNAmasya vizuddhiH pariNAmavizuddhiH tayA, prazastena mAnasavyApAraNetyarthaH, etena zubhAzubhagatyavAptau mano- hA1074-78 vyApArasyaiva prAdhAnyamAha, sApi ca pariNAmavizuddhiH kA'pyutkarSa prAptA muktipadasyaiva prApikA, atastannivRttyarthamAha-devAyuHkarmabandha-14 nayogyayA hetubhUtayA paJcendriyAH, tuzabda evakArArthaH paJcendriyA eva naikendriyadvIndriyAdaya ityarthaH, narA-manuSyAstiryaccazva deveSu madhye gacchanti, zeSANAM tu suranArakANAM devagatigamane pratiSedho jJAtavyaH, na khalu devA nArakA vA svAyuHkSaye'nantaraM devatvenotpadyanta iti // 77 // samprati prasaMgato devadevInAmutpattisthAnamAha-'AIsANe'tyAdi, A IzAnAt-IzAnakalpabhamivyApya, kimuktaM bhavati ?-bhavanapativyantarajyotiSkasaudharmezAnadeveSu devAnAM devInAM copapAto-janma bhavati, tataH-IzAnAtparamUrddha sanatkumArAdiSu |devInAmupapAto nAsti, kintu devAnAmeva kevalAnAM, kevalaM sanatkumArAdidevAnAM ratAbhilASe sati devyaH khalvaparigRhItAH saudharmAdIzAnAcca sahasrAraM yAvadgacchanti na parata iti, tathA acyutAtparataH surANAmapi gamAgamau na staH, tatrAdhastanAnAmUrddha zaktyabhAvAt , uparitanAnAM vihAgamane prayojanAbhAvAt , aveyakAnuttarasurA hi jinajanmamahimAdiSvapi nAtrAgacchanti, kintu svasthAnasthA eva bhaktimAtanvate, saMzayaprane cAvadhijJAnato bhagavatprayuktAni manodravyANi sAkSAdavetya tadAkArAnyathAnupapattyA jijJAsitamartha nizcinvanti, // 341 // na cAnyatprayojanaM, tanna teSAmihAgama iti 203 // 78 // samprati 'viraho siddhigaIe'tti caturuttaradvizatatamaM dvAramAha %E3%ASAHASRAEAct Jain Education a l For Private & Personel Use Only w ww.jainelibrary.org Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 96*%*% ekasamao jahanno ukkoseNaM tu jAva chammAsA / viraho siddhigaIe uGghaTTaNavajjiyA niyamA // 79 // ekaH samayo jaghanyataH siddhigatau virahaH - antaraM bhavati, utkarSatastu yAvat SaNmAsAH sA ca siddhigatirniyamAt - nizcayenodvartanavarjitA, na khalu siddhAstataH kadAcanApyudvartante, taddhetUnAM karmaNAM nirmUlamunmUlitatvAt uktaM ca- "dagdhe bIje yathA'tyantaM, prAdurbhavati nAGkuraH / karmabIje tathA dagdhe, na rohati bhavAGkuraH // 1 // 204 // 79 // samprati 'jIvANAhAragahaNaUsAsa'tti pathvottaradvizatatamaM dvAramAha sarireNoyAhAro tayAya phAseNa romaAhAro / pakkhevAhAro puNa kAvalio hoi nAyavo // 80 // oyAhArA jIvA ve apajattagA muNeyavA / pajjattagA ya lome pakkheve huMti bhaiyA // 81 // romAhArA egiMdiyA ya neraiyasuragaNA ceva / sesANaM AhAro rome pakkhevao ceva // 82 // oyAhArA bhakkhiNo ya save'vi suragaNA hoMti / sesA havaMti jIvA lomAhArA muNeyavA // 83 // apajjattANa surANa'NAbhoganivattio ya AhAro / pajjantANaM maNabhakkhaNeNa AbhoganimmAo // 84 // jassa jai sAgarAI Thii tassa ya tettiehiM pakkhehiM / UsAso devANaM vAsasahassehiM AhAro // 85 // dasavAsasahassAiM jahannamAU dharaMti je devA / tesi cautthAhAro satahiM thovehiM UsAso // 86 // dasavAsa sahassAI samayAI jAva sAgaraM UNaM / divasamuhuttapuhuttA AhArUsAsa sesANaM // 87 // Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . A prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 H 204 si|ddhivirahaH 205 jIvAhAra gA. 1079-87 // 342 // sarIre tyAdigAthASTakaM, zarIreNaiva kevalena ya AhAraH sa ojAhAraH, etaduktaM bhavati-yadyapyaudArikavaikriyAhArakataijasakArmaNabhedataH zarIraM paJcadhA tathA'pIha tejasena tatsahacAriNA kArmaNena ca zarIreNa pUrvazarIratyAge vigraheNAvigraheNa cotpattidezaM | prAptaH san janturyatprathamamaudArikAdizarIrayogyAn pudgalAnAhArayati yacca dvitIyAdisamayeSvapyaudArikAdimizreNAhArayati yAvaccharIranippattiH eSa sarvo'pyojaAhAraH, ojasA-taijasazarIreNAhAra ojaAhAraH, sakAravarNalopAdojAhAro vA, yadvA ojaH-svajanmasthAnocitaH zukrAnuviddhazoNitAdipudgalasaGghAtastasyAhAra ojAhAraH, tathA tvacA-tvagindriyeNa yaH sparzastena ya AhAraH zarIropaSTambhakAnAM ziziraprAvRTkAlAdibhAvinAM zItajalAdipudgalAnAM grahaNaM sa lomabhiH-lomarandherAhAraH pracurataramUtrAghabhivyaGgayo lomAhAraH, yaH punarAhAraH kAvalikaH-kavalairniSpanno bhavati sa prakSepAhAro jJAtavyaH, prakSepaNaM-mukhe pravezanaM prakSepaH tenaudanAderAhAraH prakSepAhAraH, athavA prakSipyata iti prakSepaH-odanakavalAdistasyAhAraH prakSepAhAraH // 80 // atha yasyAmavasthAyAM jIvAnAM ya AhArastadAha-'oyAhAre'tyAdi, ojaH-utpattideze svazarIrayogyaH pudgalasamUhastadAhArayantIyojaAhArAH yadvA ojaH-taijasazarIraM tenAhAro yeSAM te ojaAhArA jIvAH sarve'pyekendriyAdayaH paJcendriyAntA aparyAptA mantavyAH, aparyAptatvaM ca zarIraparyAptimapekSya nAhAraparyApti, tadaparyAptAnAmanAhArakatvAt , sarvAmiH skhayogyaparyAptibhiraparyAptA ojaAhArA ityanye, tathA paryAptAH-zarIraparyAptyA paryAptAH matAntareNa sarvAmiH svayogyaparyAptibhiH paryAptAH sarve jIvA loni-lomAhAre niyamato bhavanti, paryAptAnAM sarveSAmapi jIvAnAM sarvadApi lomAhAro bhavatyeveti bhAvaH, tathA ca dharmAdyamitaptAzchAyayA zItalAnilasalilasparzanena vA prIyante prANinaH, prakSepe-prakSepAhAre bhavanti bhajanIyAH-yadaiva kavalaprakSepaM kurvanti tadaiva prakSepAhAro nAnyadA, lomAhAratA tu pavanAdisparzanAt sadaiveti // 81 // athaikendriyAdInAM pRthagAhAranaiya 545454 ddaa||342|| Jan Education Intemanona For Private Personel Use Only Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ % tyamAha-'rome'tyAdi, zarIraparyAptyA paryAptAH matAntareNa sarvaskhayogyaparyAptiparyAptA ekendriyA nairayikAH suragaNAzca sarve lomAhArA eva jJAtavyAH, na punaH prakSepAhArAH, tatra ekendriyANAM prakSepAhArAbhAvo mukhAbhAvAt , nairayikadevAnAM tu vaikriyazarIratayA tathAsvabhAvAt , uktaM ca-"egidiyadevANaM neraiyANaM ca natthi pakkhevo / sesANaM jIvANaM saMsAratthANa pakkhevo // 1 // " [ ekendriyadevAnAM nairayikANAM ca nAsti prakSepaH / zeSANAM jIvAnAM saMsArasthAnAM prakSepaH // 1 // ] zeSANAM-dvitricaturindriyANAM tiryakpaJcendriyANAM manuSyANAM cAhAro loni-lomaviSayaH prakSepatazca bhavati, ubhayarUpasyApyAhArasya teSAM sambhavAt / / 82 // atha devAnAmAhAraviSayaM vizeSamAha-'oyetyAdi, sarve'pi bhavanapatyAdayaH suragaNA aparyAptAvasthAyAmojaAhArAH, paryAptAvasthAyAM manobhakSiNo-manasA cintitopanatAn sakalendriyAvAdakamanojJapudgalAn bhakSayantIva bhakSayanti-vaikriyazarIreNAtmasAtkurvatItyevaMzIlA manobhakSiNaH, iyamatra bhAvanA-yathA zItapudgalAH zItayonikasya prANinaH sukhitvAyopakalpante uSNAH pudgalA vA uSNayonikasya tathA devairapi manasA'bhyava| hiyamANAH pudgalAsteSAM tRptaye paramasantoSAya copakalpante, tata AhAraviSayAbhilASanivRttirbhavatIti, zeSAH-suravyatiriktA jIvA nairayikAdayo'paryAptAvasthAyAmojaAhArAH, paryAptAstu lomAhArA jJAtavyAH, na punarmanobhakSiNaH, manobhakSaNalakSaNo hyAhAraH sa ucyate ye tathAvidhazaktivazAnmanasA svazarIrapuSTijanakAH pudgalA abhyavahriyante yadabhyavaharaNAnantaraM ca tRptipUrvaH paramasantoSa upajAyate, na caitannairayikAdInAmasti pratikUlakarmodayavazatasteSAM tathArUpazaktyabhAvAt / / 83 // punaratraiva vizeSamAha-'apajetyAdi, AbhoganamA bhogaH-AlocanamabhisandhirityarthaH Abhogena nirvartitaH-utpAdita AbhoganivartitaH AhArayAmItIcchApUrva nirmApita itiyAvat , tadvilAparIto'nAbhoganirvartitaH, AhArayAmIti viziSTecchAmantareNa niSpAdyate yaH prAvRTkAle pracurataramUtrAdyabhivyaGgyazItapudgalAdyAhAravat so' %A4-%-5555 For Private Personal Use Only www.ainelibrary.org Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 // 343 // nAbhoganirvartita iti bhAvaH, atrAparyAptakAnAM surANAmojaAhAro'nAbhoganirvarjitaH-anAbhogasampAdito bhavati, manaHparyApterabhAvAt | M204 siAbhogAsambhavAt , paryAptAnAM punayoM manobhakSaNena-manasA saJcintya viziSTapudgalAbhyavaharaNenAhAraH sa bhAbhoganirmita:-AbhogasampA- |ddhivirahaH | dito bhavati // 84 // samprati sAgaropamasaGkhyayA AhArocchrAsayoH kAlamAnamAha-'jasse'tyAdi, devAnAM madhye yasya devasya yAvanti 5/205 jIsAgaropamANi sthitistasya tAvadbhiH pakSairukchAsaH-zarIrAntargataprANapavanotsarpaNaM pravartate, tAvadbhizca varSasahasrairAhAraH-AhArAmilASaH, AhArAmilApavAhAra gA. | yathA-yasya devasyaikaM sAgaropamaM sthitistasyaikasmin pakSe'tikrAnte ucchAsaH ekasmin varSasahasre AhAraH, yasya dve sAgaropame tasya pakSa- 1079-87 dvaye ucchAso varSasahasradvaye AhAraH, yAvat trayastriMzatsAgaropamANi yasya sthitistasya trayastriMzatpakSAtikrame ucchAsaH trayastriMzadvarSasahasAtikrame AhAraH, deveSu hi yo yathA mahAyuH sa tathA sukhI, sukhitAnAM ca yathottaraM mahAnucchAsaniHzvAsakriyAvirahakAlaH, duHkharUpatvAducchrAsaniHzvAsakriyAyAH, tato yathA yathA''yuSaH sAgaropamavRddhistathA tathocchAsakriyAvirahapramANasyApi pakSavRddhiH, AhArakriyA| yAstu tato'pyatiduHkharUpatvAdvarSasahasravRddhiH / / 85 // atha jaghanyAyuSAmAhArocchAsayoH kAlamAnamAha-'dase'tyAdi, ye devA-bhavanapatayo vyantarAzca jaghanyaM dazavarSasahasrANyAyurdharanti teSAmAhAraH-AhArAbhilASazcaturthAd-ahorAtrAdutpadyate, sati cAhArAbhilASe manasA parikalpitAH zubhAH pudgalAH sarveNaiva kAyenAhAratayA pariNamanti, tathA teSAmeva-dazavarSasahasradhAriNAM devAnAM saptamiH stokaiHAdhivyAdhirahitamanuSyasatkocchAsaniHzvAsasaptakapramANaiH kAlavizeSairucchrAsaH, saptasaptastokAtikrame evocchusanti, zeSakAlaM ca tadAbAdhayA rahitAH stimitA eva tiSThantItyarthaH // 86 // atha varSasahasradazakasthiterUddhaM yAvatsAgaropamaM pUrNametAvatyantarAle AhArocchAsa- // 343 // kAlamAnamAha-dasave'tyAdi yeSAmuktebhyaH zeSANAM devAnAM dazavarSasahasrANi samayAdIni-samayAvalikAmuhUrtadivasamAsasaMvatsarayugAdya Jan Education For Private Personel Use Only Anjainelibrary.org Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | dhikAni yAvatkiJcidUnaM sAgaropamamAyuHsthitiH teSAM divasa pRthaktvAdAhAro muhUrta pRthaktvAducchrAsaJca, sUtre ca - 'puhutte 'ti ekavacananirdezo jAtyapekSaH, tato'yaM bhAvArtha:- dazavarSasahasrebhya Urddha samayAdivRddhau yathAkramamAhArocchrAsayodivasamuhUrta pRthaktvAni tAvadvardhanIyAni yAvatparipUrNa sAgaropamAyuSAM pakSAducchrAso varSasahasrAdAhAra iti, tathA ekendriyANAmAhArAbhilASaH satataM, vikalendriyanArakANAmutkarSato'ntarmuhUrtAt paJcendriyatirazcAmahorAtradvayAtikramAt manuSyANAM cAhorAtratrayAtikramAditi, ucchvAso'pi nArakANAM nirantaraM ekadvitricatuHpaJcendriyatiryaGnarANAM punaraniyatamAtraH 205 // 87 // samprati 'tinni sayA tevaTThA pAsaMDINaM'ti SaDuttaradvizatatamaM dvAramAha asIisayaM kiriyANaM 180 akiriyavAINa hoi culasII 84 / annANi sattaTThI 67 veNaiyANaM ca battIsaM 32 // 88 // jIvAinavapayANaM aho ThavijjaMti sayaparayasadA / tesiMpi aho niccAnicA sahA Thavijjanti // 89 // kAla 1 ssahAva 2 niyaI 3 Isara 4 appatti 5 paMcavi payAI | niccAniccANamaho aNukkameNaM ThavinaMti // 90 // jIvo iha asthi sao nicco kAlAu i paDhamabhaMgo / bIo ya asthi jIvo sao anicco ya kAlAo // 91 // evaM parao'vi hu donni bhaMgayA puvadugajuyA cauro / laddhA kAleNevaM sahAvapamuhAvi pArvati // 92 // paMcahivi hi pattA jIveNa vasaI bhaMgA / evamajIbAIhivi ya kiriyAbAI asiisayaM // 93 // iha jIvAipAI punaM pAvaM viNA Thavijjanti / tesimahobhAyammi Thavijjae saparasaddadugaM // 94 // Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJA navi0 // 344 // tassava aho lihijja kAla 1 jahicchA ya 2 payadugasameyaM / niyai 1 ssahAva 2 Isara 3 ampatti 4 imaM pakkaM // 95 // paDhame bhaMge jIvo natthi sao kAlao tayaNu bIe / parao'vi natthi jIvo kAlA iya bhaMgagA doni // 96 // eva jaicchAIhivi parahiM bhaMgadugaM durga pattaM / miliyAvi te dubAsa saMpattA jIvatatteNaM // 97 // evamajIvAIhivi pattA jAyA tao u culasII / bheyA akiriyavAINa huMti ime saGghasaMkhAe // 98 // saMta 1 masaMtaM 2 saMtAsaMta 3 mavanttava 4 saya avattavaM 5 / asya avattavaM 6 sayavattavaM 7 (sayasayavattavaM ca satta payA // 99 // jIvAinavapayANaM ahokameNaM imAI TheviUNaM / jaha kIrai ahilAvo taha sAhijjara nisAmeha // 1200 // saMto jIvo ko jANai ? ahavA kiM va teNa nAeNaM ? / sesapaehivi bhaMgA iya jAyA satta jIvassa // 1 // evamajIvAINa'vi patteyaM satta miliya tesaTThI / taha anne'vi hu bhaMgA cattAri ime u iha huMti // 2 // saMtI bhAvuppattI ko jANai kiMca tIeN nAyAe ? / evamasaMtI bhAvuppattI sadasattiyA ceva // 3 // taha avattavAvi hu bhAvuppattI imehiM miliehiM / bhaMgANa sattasaTThI jAyA annANi i // 4 // sura 1 nivai 2 jai 3 nnAI 4 thavirA 5 vama 6 mAi 7 piisu 8 eesi / maNa 1 va 2 kA 3 dANehiM 4 cauviho kIrae viNao // 5 // aTThavi caukkaguNiyA battIsa havaMti veNaiyabheyA / savehiM piMDiehiM tinni sayA huMti tesaTThA // 6 // triSaSTyadhikazatatrayI pASaNDi nAm gA. 11880 1206 // 344 // Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4% %A5 % ___ 'asII'tyAdigAthA ekonaviMzatiH, na kartAramantareNa kriyA-puNyabandhAdilakSaNA sambhavati, tata evaM parijJAya tAM kriyAmAtmasama vAyinIM vadanti tacchIlAzca ye te kriyAvAdina:-AtmAdyastitvapratipattilakSaNAH teSAmazItyadhikaM zataM bhavati, vakSyamANaprakAreNa azI* tyadhikazatasaGkhyAste iti bhAvaH, tathA na kasyacitpratikSaNamavasthitasya padArthasya kriyA sambhavati utpattyanantarameva vinAzAdityevaM ye badazAnti te'kriyAvAdinaH-AtmAdinAstitvapratipattilakSaNAH, tathA cAhuH-"kSaNikAH sarvasaMskArA, asthirANAM kutaH kriyA / bhUtiSAM kriyA saiva, kArakaM saiva cocyate // 1 // " teSAM caturazItirbhavati, tathA kutsitaM jJAnamajJAnaM tadeSAmasti tena vA carantItyajJAnikAH asaMcintyakRtabandhavaiphalyAdipratipAdanaparAH, tathAhi te evamAhuH-na jJAnaM zreyaH tasmin sati parasparaM vivAdayogena cittakAluSyAdi bhAvato dIrghatarasaMsArapravRtteH, tathAhi-kenacitpuruSeNAnyathA dezite vastuni vivakSito jJAnI jJAnagarvAdhmAtamAnasastasyopari kaluSacittaH tena saha vivAdamArabhate, vivAde ca kriyamANe tIvratIvrataracittakAluSyabhAvato'hakAratazca prabhUtaprabhUtatarAzubhakarmabandhasambhavaH, tasmAcca dIrgha dIrghatarasaMsAraH, tathA coktam-'anneNa annahA desiyaMmi bhAvaMmi nANagabveNaM / kuNai vivAyaM kalusiyacitto tatto ya se baMdho // 1 // " [anyenAnyathA dezite bhAve jJAnagarveNa / karoti vivAdaM kaluSitacittastatazca tasya bandhaH // 1 // ] yadA punarajJAnamAzrIyate tadA nAhakArasambhavo nApi parasyopari cittakAluSyabhAvaH tato na karmabandhasambhavaH, apica-yaH saJcintya kriyate karmabandhaH sa dAruNavipAkaH ata evAvazyaMvedyaH, tasya tIbrAdhyavasAyato niSpannatvAt , yastu manovyApAramantareNa kAyavacanakarmavRttimAtrato vidhIyate na tatra manaso'bhinivezaH tato nAsAvavazyavedyo nApi tasya dAruNo vipAkaH, kevalaM atizuSkasudhApaGkadhavalitabhittigatarajorAjiriva sa karmasaGgaH svata eva zubhAdhyavasAyapavanavikSomito'payAti, manaso'bhinivezAbhAvazcAjJAnAbhyupagame samupajAyate, jJAne satya bhinivezasambhavAt , tasmAdajJAnameva %25A 5 in Educh an inte For Private & Personal use only Bhiw.jainelibrary.org Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA-10mumukSuNA-muktimArgapravRttenAbhyupagantavyaM [granthAnaM 300] na jJAnamiti, kiJca-bhaveyukto jJAnasyAbhyupagamo yadi jJAnasya nizcayaH kartu triSaSTyadhiroddhAre pAryate, paraM yAvatA sa eva na pAryate, tathAhi-sarve'pi darzaninaH parasparaM minnameva jJAnaM pratipannAH, tato na nizcayaH kartuM zakyate-kimidaM | kazatatrayItattvajJA jJAnaM samyaguta nedamiti, yaduktam-'savve ya miho minnaM nANaM iha nANiNo jao biti / tIrai tao na kAuM viNicchao evameyanti pApaNDinavi0 // 1 // " [ sarve ca mitho bhinnaM jJAnaM iha jJAnino yato bruvate, zakyate tato na kartu vinizcaya evametaditi // 1 // ] teSAmajJAnikAnAM | nAm saptaSaSTi dAH, tathA vinayena carantIti vainayikAH-ete cAnavadhRtaliGgAcArazAstrAH kevalaM vinayapratipattipradhAnAH, eSAM ca dvAtriMzadbhedA 15gA.1188. // 345 // iti // 88 // atha 'yathoddezaM nirdeza' iti nyAyAt kriyAvAdinAmazItyuttarazatasaGkhyAbhaGgAnayanopAyamAha-'jIve'tyAdigAthAdvayaM, 1206 jIvAdIni nava padAni-jIvaajIvaAzravabandhasaMvaranirjarApuNyapApamokSalakSaNAnnava padArthAn paripATyA paTTikAdau viracayya teSAmadhaH pratyekaM svataH parata iti zabdau sthApyete, tayorapi-svataH parata iti zabdayoradhaH pratyeka nityAnityazabdau sthApyete, tato'pi-nityAnitya| zabdayoradhastAdanukrameNa-paripATyA kAlasvabhAvaniyatIzvarAtmasvarUpANi paJca padAni sthApyante / / 89 / / 90 // athaiteSAmeva bhedAnAmabhilApamAha-'jIvo' ityAdigAthAtrayaM, iha asti jIvaH svato nityaH kAlataH prathamo bhaGgo-vikalpaH, asya ca vikalpasyAyamarthaHiha-asmin jagati asti-vidyate khalvayaM jIva:-AtmA svataH-svena rUpeNa, na tu paropAdhyapekSayA, haskhatvadIrghatve iva, nityaH-zAzvato, na kSaNikaH, pUrvottarakAlayoravasthitatvAt , kAlavAdino matena, kAlavAdinazca te mantavyA ye kAlakRtameva sarva jaganmanyante, tathA ca te evamAhuH-na kAlamantareNa sahakAracampakAzokAdikusumodgamaphalAnubandhAdayo himakaNAnuSaktazItaprapAtanakSatragarbhAdhAnavarSAdayo vA // 345 // RtuvibhAgasampAditA bAlakumArayauvanavalipalitAgamAdayo vA avasthAvizeSA ghaTante, pratiniyatakAlavibhAga eva teSAmupalabhyamAna STAR+-+C Jan Education For Private Personel Use Only Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tvAt, anyathA sarvamavyavasthayA bhavet na caitad dRSTamiSTaM vA, apica mudgAdipaktirapi na kAlamantareNa loke bhavantI dRzyate, kintu kAlakrameNa, anyathA sthAlIndhanAdisAmagrIsamparkasambhave prathamasamaye'pi mudrAdipaterbhAvaprasaGgaH, na ca tadbhavati, tasmAdyatkRtakaM tatsarvaM kAlakRtamiti, yadAhuH -- 'na kAlavyatirekeNa, garbhabAla zubhAdikam / yatkicijjAyate loke, tadasau kAraNaM kila // 1 // kiMca kAlAhate naiva, mudrapaktirapIkSyate / sthAlyAdisaMnidhAne'pi tataH kAlAdasau matA // 2 // " dvitIyazca bhaGgo'yaM asti jIvaH svato'nityaH kAlataH, evamuktaprakAreNa parato'pi dvau bhaGgau kartavyo yathA - asti jIvaH parato nityaH kAlataH, asti jIvaH parato'nityaH kAlataH, sarveSAmapi hi padArthAnAM parapadArthasvarUpApekSayA svasvarUpaparicchedaH, yathA dIrghatvApekSayA hrasvatvasya hrasvatvApekSayA ca dIrghatvasya ityevamevAtmanaH stambhakumbhAdIn samIkSya tadvyatirikte vastunyAtmabuddhiH pravartata iti, ato yadAtmanaH svarUpaM tatparata evAvadhAryate na svataH pUrveNa ca svata eva iti padalabdhena bhaGgadvikena yuktAvetau bhaGgau catvAro bhavanti, te ca kAlapadena labdhAH, evamanena prakAreNa svabhAvapramukhA api-svabhAvaniyatIzvarAtmapadAnyapi pratyekaM caturacaturo vikalpAn prApnuvanti, tathAhi - asti jIvaH svato nityaH svabhAvataH 1 asti jIvaH svato'nityaH svabhAvataH 2 asti jIvaH parato nityaH svabhAvataH 3 asti jIvaH parato'nityaH svabhAvataH 4, te hi svabhAvavAdina evamAhuH - iha sarve bhAvAH svabhAvavazAdupajAyante, tathAhi - mRdaH kumbho bhavati na paTAdiH tantubhyo'pi paTa utpadyate na kumbhAdiH, etacca pratiniyataM bhavanaM tathAsvabhAvatAmantareNa na ghaTate, tasmAtsakalamidaM svabhAvakRtamavaseyaM, anyacca - AstAmanyatkAryajAtaM, iha mudgAdipaktirapi na svabhAvamantareNa bhavitumarhati tathAhi - sthAlIndhanakAlAdisamagrasAmagrIsambhave'pi na kAkaTukamudgAnAM paktirupalabhyate, tasmAdyadyadbhAve bhavati yadabhAve ca na bhavati tattadanvayavyatirekAnuvidhAyi tatkRtamiti Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJA navi0 // 346 // triSaSTyAdhikazatatrayIpApaNDi nAm gA.11881206 10 -*- svabhAvakRtA mudgapaktirapyeSTavyA, tataH sakalamevedaM vastujAtaM svabhAvahetukamavaseyamiti / tathA asti jIvaH svato nityo niyatitaH 1 tathA'sti jIvaH svato'nityo niyatitaH 2 asti jIvaH parato nityo niyatitaH 3 asti jIvaH parato'nityo niyatitaH4, niyativAdino hyevamAhuH-niyati ma tattvAntaramasti yadazAdete bhAvAH sarve'pi niyatenaiva rUpeNa prAdurbhavanti, nAnyathA, tathAhi-yadyadA yato | bhavati tattadA tata eva niyatenaiva rUpeNa bhavadupalabhyate, anyathA kAryakAraNabhAvavyavasthA pratiniyatarUpavyavasthA ca na bhavet , niyAmakA bhAvAt , tata evaM kAryanayatyataH pratIyamAnAmenAM niyati ko nAma nirAkartumalaM ?, tathA coktam-"niyatenaiva rUpeNa, sarve bhAvA | bhavanti yat / tato niyatijA ote, tatsvarUpAnubhedataH // 1 // yadyadaiva yato yAvat , tattadaiva tatastathA / niyataM jAyate nyAyAt , ka | enAM bAdhituM kSamaH // 2 // " tathA asti jIvaH svato nitya IzvarataH 1 asti jIvaH svato'nitya IzvarataH 2 asti jIvaH parato nitya IzvarataH 3 asti jIvaH parato'nitya IzvarataH 4, IzvaravAdino hi sarva jagadIzvarakRtaM manyante, IzvaraM ca sahajasiddhajJAnavairAgyadhamaiMzvaryarUpacatuSTayaM prANinAM ca svargApavargayoH prerakamiti, taduktam-"jJAnamapratighaM yasya, vairAgyaM ca jgtpteH| aizvarya caiva dharmazca, saha| siddhaM catuSTayam // 1 // ajJo janturanIzo'yamAtmanaH sukhaduHkhayoH / Izvaraprerito gacchet , svarga vA zvabhrameva vA // 2 // " ityAdi / tathA asti jIvaH svato nitya AtmanaH 1 asti jIvaH svato'nitya AtmanaH 2 asti jIvaH parato nitya AtmanaH 3 asti jIvaH parato'nitya AtmanaH 4, Atmavedino hi vizvapariNatirUpamAtmAnamevaikaM pratipannAH, yata uktam-'eka eva hi bhUtAtmA, dehe dehe vyavasthitaH / ekadhA bahudhA caiva, dRzyate jalacandravat // 1 // tathA "puruSa evedaM sarva, yad bhUtaM yaca bhAvya"mityAdi, tadevaM paJcabhirapi catuSkakairmilitaviMzatirbhaGgA jAtAH, ete ca jIvapadena prAptAH, evamajIvAdimirapyaSTabhiH padaiH pratyekaM viMzatirvikalpAH prApyante, * // 346 // -%-5 * en Education Interna For Private sPersonal use Only Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yathA astyajIvaH svato nityaH kAlata ityAdi sarva bhAvanIyaM, ityato viMzatirnavabhirguNitA zatamazItyuttaraM kriyAvAdinAM bhavati // 91 // | / / 92 / / 93 / / idAnImakriyAvAdinAM caturazItisaGkhyabhaGgAnayanopAyamAha - 'ihe 'tyAdigAthAdvayaM, iha akriyAvAdibhedAnayanaprakrame jIvAdIni pUrvoktAni puNyapApavarjitAni sapta padAni paripATyA paTTikAdau sthApyante teSAM ca jIvAdipadAnAmadhobhAge pratyekaM svaparazabdadvikaM sthApyate, svataH parata iti dve pade nyasyete ityarthaH, asattvAdAtmano nityAnityavikalpau na staH, taddharmisiddhyApatteH, tasyApi ca svapara - zabdadvikasyAdhastAtkAlayadRcchArUpapadadvayasametametanniyatisvabhAvezvarAtmalakSaNaM padacatuSkaM likhyate, kAlayadRcchAniyatisvabhAvezvarAtmasvarUpANi paT padAni sthApyanta ityarthaH, iha yadRcchAvAdinaH sarve'pyakriyAvAdina eva, na kecidapi kriyAvAdinaH, tataH prAgyadRcchA nopanyastA / / 94 / / 95 / / atha vikalpAbhilApamAha - ' paDhame 'tyAdigAthAtrayaM nAsti jIvaH svataH kAlata iti prathamo bhaGgaH, tadanu nAsti jIvaH parataH kAlata iti dvitIyo bhaGgaH, etau dvau ca bhaGgau kAlena labdhau evaM yadRcchAdibhirapi pazcabhiH padaiH pratyekaM dvau dvau vikalpau prApyete, sarve'pi militA dvAdaza, amISAM ca vikalpAnAmarthaH prAgvadbhAvanIyaH, navaraM yadRcchAta iti - yadRcchAvAdinAM mate, atha ke te yadRcchAvAdinaH ?, ucyate, iha ye bhAvAnAM saMtAnApekSayA na pratiniyataM kAryakAraNabhAvamicchanti kiMtu yadRcchayA te yaha |cchAvAdinaH tathA ca eta evamAhuH - na khalu pratiniyato vastUnAM kAryakAraNabhAvaH tathApramANenAgrahaNAt tathAhi - zAlUkAdapi zAlUko jAyate gomayAdapi, agnerapyagnirjAyate araNikASThAdapi jAyate dhUmAdapi dhUmo'gnIndhanasaMparkAdapi kandAdapi jAyate kadalI bIjAdapi vaTAdayo'pi bIjAdupajAyante zAkhaikadezAdapi, tato na pratiniyataH kacidapi kAryakAraNabhAva iti yadRcchAtaH kacidapi kiMcidbhavatIti pratipattavyaM, na khalvanyathA vastusadbhAvaM pazyanto'nyathA''tmAnaM prekSAvantaH parivezayanti, ete ca dvAdaza vikalpA jIva Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA-5 tattvena-jIvapadena saMprAptA-labdhAH, evamajIvAdibhirapi SabhiH padaiH pratyekaM dvAdaza dvAdaza vikalpAH prAptAH, tato dvAdazabhiH saptatriSaSTyadhiroddhAre guNitA jAtAzcaturazItiH, sarvasaGkhyayA cAkriyAvAdinAmete bhedA bhavaMtIti // 96 // 97 // 98 // idAnImajJAnikAnAM saptaSaSTisaGkhya- kazatatrayItattvajJA- bhedAnayanopAyamAha-saMte'tyAdigAthAdvayaM, sattvaM 1 asattvaM 2 sadasattvaM 3 avaktavyatvaM 4 savaktavyatvaM 5 asavaktavyatvaM 6 sada- pASaNDinavi0 savaktavyatvaM 7 ceti sapta padAni-sapta bhaGgAH, tatra sattvaM-kharUpeNa vidyamAnatvaM, asattvaM-pararUpeNAvidyamAnatvaM, sadasattvaM-khapararUpAbhyAM nAm vidyamAnatvAvidyamAnatvaM, tatra yadyapi sarva vastu svapararUpAbhyAM sarvadaiva svabhAvata eva sadasat tathApi kacita kiJcitkadAcidudbhUtaM pramAtrA gaa.1188||347|| vivakSyate tata evaM trayo vikalpA bhavanti, tathA tadeva sattvamasattvaM ca yadA yugapadekena zabdena vaktumiSyate tadA tadbAcakaH zabdaH ko'pi 1206 na vidyate iti avaktavyatvaM, yadA tveko bhAgaH sannaparazcAvaktavyo yugapadvivakSyate tadA savaktavyatvaM, yadA tveko bhAgo'sannaparazcAvaktavyo yugapadvivakSyate tadA'sadavaktavyatvaM, yadA tveko bhAgaH sannaparazcAsana aparazcAvaktavyastadA sdsvktvytvmiti| na caitebhyaH saptavikalpebhyo'nyo vikalpaH saMbhavati, sarvasyaiteSveva madhye'ntarbhAvAt , iha ca ghaTamAzritya kizcidbhAvanA pradarzyate, tathAhi-oSThagrIvAkapAlakukSibudhnAdimiH svaparyAyaiH sadbhAvena vizeSitaH kumbhaH kumbho bhaNyate, san ghaTa iti prathamo bhaGgo bhavatItyarthaH 1 tathA paTAdigataistvakrANA-|| dibhiH paraparyAyairasadbhAvena vizeSito'kumbho bhavati, sarvasyApi ghaTasya paraparyAyairasattvavivakSAyAmasan ghaTa iti dvitIyo bhaGgo bhavatItyarthaH 2 tathA ekasmin deze svaparyAyasattvena anyatra tu deze paraparyAyAsattvena vivakSito ghaTaH saMzcAsaMzca bhavati, ghaTo'ghaTazca bhavatItyarthaH 3 4 tathA sarvo'pi ghaTaH svaparobhayaparyAyaiH sadbhAvAsadbhAvAbhyAM vizeSito yugapadvaktumiSTo'vaktavyo bhavati, svaparaparyAyasattvAsattvAbhyAmekena // // 347 // kenApyasAMketikena zabdena sarvasyApi tasya yugapadvaktumazakyatvAt 4 tathA ekasmin deze svaparyAyaiH sattvena vizeSito'nyatra tu deze svapa Jain Education in For Private Personel Use Only Haw.jainelibrary.org Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SASTERRACTECARRORSAM% robhayaparyAyaiH sattvAsattvAbhyAM yugapadasAMketikenaikena zabdena vaktuM vivakSitaH kumbhaH saMzvAvaktavyazca bhavatItyarthaH, deze tasya ghaTatvAddeze cAvaktavyatvAditi 5 tathA ekadeze paraparyAyairasattvena vizeSito'nyasmiMstu deze svaparaparyAyaiH sattvAsattvAbhyAM yugapadasAMketikenaikena zabdena vaktuM vivakSitaH kumbho'sannavaktavyazca bhavati, akumbho'vaktavyazca bhavatItyarthaH, deze tasyAkumbhatvAt deze cAvaktavyatvAditi 6 tathA ekadeze svaparyAyaiH sattvena vizeSitaH ekasmiMstu deze paraparyAyairasattvena vizeSito'nyasmiMstu deze svaparobhayaparyAyaiH sattvAsattvAbhyAM yugapadekena zabdena vaktuM vivakSitaH kumbhaH saMzcAsaMzcAvaktavyazca bhavati, ghaTo'ghaTo'vaktavyazca bhavatItyarthaH, deze tasya ghaTatvAddeze'ghaTatvAddeze'vaktavyatvAditi 7, evaM saptabhedo ghaTaH, evaM paTAdirapi draSTavya eveti, etAni ca sapta padAni jIvAdInAM navAnAM padAnAM paripATyA paTTikAdau vinyastAnAmadhastAtkrameNa pratyekaM sthApayitvA yathA-yena prakAreNa kriyate'milApastathA sAhiSyata iti kathyate nizama| yata-zRNuta, etacca ziSyANAmavahitatvotpAdanArthamuktamiti // 99 // 1200 // tamevAmilApamAha-saMto' ityAdigAthAdvayaM, san jIva iti ko vetti ? kiM vA tena jJAteneti prathamo bhaGgaH, asya cAyamarthaH-na kasyacidviziSTaM jJAnamasti yo'tIndriyamAtmAnamavabhotsyate, na ca tena jJAtenApi kiJcitphalamasti, tathAhi-yadi nityaH sarvagato'mUrto jJAnAdiguNopeta etadguNavyatirikto vA''tmA tataH katamasya puruSArthasya siddhiriti, tasmAdajJAnameva zreyaH, evaM zeSairapyasadAdibhiH SabhiH padairjIvabhaGgA bhavanti, asan jIvaH ko veti ? kiM vA tena jJAtenetyAdi, iti jAtA jIvapadasya sapta bhaGgAH, evamajIvAdInAmapyaSTAnAM padAnAM pratyekaM sapta sapta bhaGgA bhavanti, sarve'pi militAstriSaSTiH, tathA'nye'pi-amI vakSyamANAH huzabdasyAvadhAraNArthatvAccatvAra eva bhaGgA iha-ajJAnikaprarUpaNaprakrame bhavanti // 1 // 4 // 2 // tAnevAha-saMtI'tyAdigAthAdvayaM, satI bhAvotpattiH ko jAnAti ? kiM vA'nayA jJAtayA ? 1 evamasatI bhAvotpattiH ko RSACAREERICA Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 // 348 // vetti ? kiM vA'nayA jJAtayA ? 2 sadasatI bhAvotpattiH ko vetti ? kiM vA'nayA jJAtayA ? 3 avaktavyA bhAvotpattiH ko vetti ? kiM vA'nayA jJAtayA ? 4 eteSAM ca bhaGgAnAmayaM tAtparyArthaH - iha padArthasyotpattiH kiM sato'sataH sadasato'vAcyasya veti ko jAnAti ? jJAtena vA na kiJcidapi prayojanamiti, zeSavikalpatrayaM tu utpattyuttarakAlaM padArthAvayavApekSamato'tra na saMbhavatIti noktam, etaizcaturbhibhaGgairmilitaiH triSaSTimadhye prakSiptairjAtA eSA bhaGgakAnAM saptaSaSTirajJAnikAnAmiti // 3 // 4 // idAnIM vainayikAnAM dvAtriMzadbhedAnAha'sure' tyAdigAthAdvayaM, surA - devAH nRpatayo - rAjAnaH yatayo - munayaH jJAtayaH - svajanAH sthavirA - vRddhAH avamA-anukampanIyAH kArpeTikAdayaH mAtApitarau pratItau eteSAmaSTAnAM pratyekaM manovacana kAyadAnaizcaturvidho vinayaH kriyate, tadyathA-surANAM vinayaM karoti manasA | tathA vAcA tathA kAyena tathA dezakAlopapannadAnena ityAdi, ete ca vinayAdeva kevalAtsvargApavargamArgamabhyupagacchanti, vinayazca nIcairvRtyanutsekalakSaNaH, sarvatra caivaMvidhena vinayena devAdiSUpatiSThan svargApavargabhAgbhavatIti, tadevamete'STAvapi bhaGgA catuSkeNa guNitA dvAtriM| zadvainayikabhedA bhavantIti / sarvairapyetaiH pUrvoktaiH kriyA'kriyA'jJAnavainayikavAdibhedaiH piMDitaiH - ekIkRtaitrINi triSaSTyadhikAni pAkhaNDinAM zatAni bhavantIti / eteSAM ca pratikSepaH sUtrakRtAGgAdibhyaH samavaseyaH 206 || 5 || 6 || samprati 'aTTahA pamAya'tti saptottara - dvizatatamaM dvAramAha padmAo ya muNiMdehiM, bhaNio aTTabheyao / annANaM 1 saMsao 2 ceva, micchAnANaM 3 taheva ya // 7 // rAgo 4 doso 5 mainbhaMso 6, dhammaMmi ya aNAyaro 7 / jogANaM duppaNihANaM 8, aTTahA vajjiyavao // 8 // pramAdabhedAH gA. 1207-8 // 348 // Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pra. sA. 59 pramAdyati - mokSamArga prati zithilodyamo bhavatyanena prANIti pramAdaH, sa ca munIndraiH - tIrthakRdbhirbhaNitaH - pratipAdito bhavati, aSTabheda:aSTaprakAraH, tadyathA - ajJAnaM mUDhatA saMzayaH - kimetadevaM syAdutAnyatheti saMdeha: mithyAjJAnaM viparyastA pratipattiH rAgaH- abhiSvaGgaH dveSaH -aprItiH smRtibhraMzo-vismaraNazIlatA dharme cAtpraNIte'nAdaraH - anudyamaH yogAnAM - manovAkkAyAnAM duSpraNidhAnaM duSTatAkaraNaM, ayaM | cASTavidho'pi pramAdaH karmabandhahetutvAdvarjayitavyaH - parihartavya iti 207 // 7 // 8 // samprati 'bharahAhiva 'tti aSTottaradvizatatamaM dvAramAha - bharaho 1 sagaro 2 maghavaM 3 saNakumAro ya rAyasaddUlo 4 / saMtI 5 kuMthU 6 ya aro 7 havaha subhUmo 8 koro // 9 // navamo ya mahApaumo 9 hariseNo 10 ceva rAyasaddUlo / jayanAmo 11 ya naravaI bArasamo baMbhadatto ya 12 // 10 // bharataH prathamaJcakravartI dvitIyaH sagaraH - sagaranAmA tRtIyo maghavAn caturthaH sanatkumAro rAjazArdUlaH, zArdUlazabdaH siMhaparyAyaH rAjJAM zArdUla iva rAjasu vA zArdUlazcakravartItyarthaH, paJcamaH zAntinAthaH SaSThaH kunthunAthaH saptamo'rasvAmI aSTamaH subhUmo bhavati kauravyaH --kauravyagotraH navamo mahApadmaH dazamo hariSeNo rAjazArdUla :- cakravartI ekAdazo jayanAmA narapatiH dvAdazo brahmadattaH 208 // 9 // 10 // idAnIM 'haladhara' tti navottaradvizatatamaM dvAramAha apale 1 vijaye 2 bhadde 3, suppabhe ya 4 sudaMsaNe 5 / AnaMde 3 naMdaNe 7 paume 8, rAme yAvi 9 apacchime // 11 // prathamo baladevo'calaH dvitIyo vijayaH tRtIyo bhadraH caturthaH suprabhaH paJcamaH sudarzanaH SaSTha AnandaH saptamo nandanaH aSTamaH padmaH 1-4-% Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sAroddhAre tattvajJAnavi0 // 349 // Jain Education sItAbhartA rAma ityarthaH navamo rAmaH kRSNasahacaraH apazcimaH - sarvAntimo, na vidyate pazcimo yasmAditi vyutpatteH 209 // 11 // samprati 'hariNo' tti dazottaradvizatatamaM dvAramAha tiviTThU ya 1 duvi ya 2 sayaMbhu 3 purisuttame 4 purisasIhe 5 / taha purisapuMDarIe 6 datte 7 nArAyaNe 8 kaNhe 9 // 12 // tripRSThaH prathamo vAsudevaH prAkRtatvAdArSatvAcca sUtre 'tivihUtti nirdezaH, dvitIyo dvipRSThaH tRtIyaH svayambhUH caturtha: puruSottamaH paJcamaH puruSasiMhaH SaSThaH puruSapuNDarIkaH saptamo dattaH aSTamo nArAyaNo rAmabhrAtA lakSmaNa ityarthaH, navamaH kRSNaH 210 // 12 // idAnIM 'paDivAsudeva' syekAdazottaradvizatatamaM dvAramAha AsaggIve 1 tAraya 2 merae 3 madhukeDhave 4 nisuMbhe 5 ya / bali 6 paharAe 7 taha rAvaNe ya 8 navame jarAsiMdhU 9 // 13 // azvamIvaH prathamaH prativAsudevaH tArako dvitIya: merakastRtIyaH madhukaiTabhazcaturthaH, asya ca madhurityeva nAma kevalaM kaiTabhAmiva bhrAtRsaMbandhAnmadhukaiTabha ityucyate, nizumbhaH paJcamaH baliH SaSThaH prabhArAjaH prahlAdo vA saptamaH rAvaNo'STamaH jarAsandho navamaH, ete sarve'pi tripRSThAdInAM navAnAmapi vAsudevAnAM yathAkramaM pratizatravaH, tathA sarve'pi cakrayodhinaH sarve'pi ca hatAH svacatraiH, yatastAnyeva prativAsudevacakrANi prativAsudevairvAsudevavyApattaye kSiptAni puNyodayavazAdvAsudevAn praNamya vAsudevahaste caTitAni taiH kSiptAni tAnyeva prativAsudevAn vyApAdayanti 211 // 13 // samprati 'rayaNAI caudasati dvAdazottaradvizatatamaM dvAramAha 208-910-11cakribalavA sudevaprati vAsudevAH gA. 1210-13 // 349 // Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ seNAvara 1 gAhAvara 2 purohiya 3 turaya 4 gaya 5 vahuI 6 itthI 7 / cakkaM 8 chataM 9 cammaM 10 maNi 11 kAgiNi 12 khagga 13 daMDo 14 ya // 14 // cakkaM 1 khaggaM 2 ca dhaNU 3 maNI 4 ya mAlA 5 tahA gayA 6 saMkho 7 / ee satta u rayaNA savesiM vAsudevANaM // 15 // cakkaM chataM daMDaM tinivi eyAI vAmamittAnaM / cammaM duhatthadIhaM battIsaM aMgulAI asI // 16 // cauraMgulo maNI puNa tassaddhaM caiva hoi vicchinno / cauraMgulappamANA suvannavarakAgiNI neyA // 17 // senApatiH 1 gRhapatiH 2 purohitaH 3 turagaH 4 gajaH 5 vardhakiH 6 strI 7 cakraM 8 chatraM 9 carma 10 maNiH 11 kAkinI 12 khaDgo 13 daNDa 14 zvetyetAni caturdazApi ratnAni nigandyate, 'ratnaM nigadyate tajjAtau jAtau yadutkuSTa' miti vacanAt senApatyAdijAtiSu vIryata utkRSTatvena ratnAnItyucyante, tatra senApatiH - dalanAyako gaGgAsindhuparapAravijaye baliSTaH 1 gRhapatiH - cakravartigRhasamucitetikartavyatAparaH zAlyAdisarvadhAnyAnAM samastakhAdu sahakArAdiphalAnAM sakalazAkavizeSANAM niSpAdakaJca 2 purohitaH - zAntikarmAdikRt 3 turaGgamagajI prakRSTavegamahAparAkramAdiguNasamanvitau 4-5 vardhakiH - gRhanivezAdisUtraNAkArI, yastamisraguhAyAM khaNDaprapAtaguhAyAM conmannajalA nimanajalayornadyozcakravarttisainyottaraNAya kASThamayaM setubandhaM karoti 6 strIratnamatyadbhutakAmasukhanidhAnaM 7 cakraM samastAyudhAtizAyi durdamaripujayakaraM 8 chatraM cakravartihasta saMsparza prabhAvasaMjAtadvAdazayojanAyAmavistAraM sat vaitADhya nagottaravibhAgavartimlecchAnurodhimeghakumAvRSTAmbubharanirasanasamarthaM navanavatisahasrakAJcanazalAkAparimaNDitaM nirvaNasuprazastakAJcanamayoddaNDadaNDaM vastipradeze paJjaravirAjitaM rAjalakSmIcihnamarjunAbhidhAnapANDurasvarNa pratyavastRtapRSThadezaM zAradasaMpUrNa pUrNimAmRgAGkamaNDalamanoharaM tapanAtapavAtavRSTiprabhRtidoSakSayakArakaM 9 Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA- carmaratnaM chatrasyAdhastAccakravartihastasparzaprabhAvasaMjAtadvAdazayojanAyAmavistAraM prAtaruptAparAhasaMpannopabhogyazAlyAdisampattikaraM 10 maNiratnaM 212cakriroddhAre 4 vaiDUryamaya vyatraM SaDaMzaM yathAkramamUrddhAdhaHsthitayozchatracarmaratnayorapAntarAle chatratumbe nyastaM sad dvAdazayojanavistAriNaH samastasyApi cakra- vAsudevaratattvajJA- lAvartikaTakasya nirupamaprakAzakAri tamisraguhAyAM khaNDaprapAtaguhAyAM ca pravizatazcakravartino hastiratnadakSiNazirasi nibaddhaM ca dvAdaza yoja- lAni gA. navi0 |nAni yAvatpUrvAparapuratorUpAsu tisRSu dikSu nibiDatamamapi tamaHstomamapaharati, yasya ca haste zirasi vA baddhyate tasya divyatiryagmanu- 1213-17 pyakRtasamastopadravasamastarogApahAraM karoti, etacca mUrdhyanyatra vA'Gge vyavasthApya saMgrAme praviSTaH san zastrairavadhyo bhavati sarvabhayavimukta|zvopajAyate, anyacca-tasmin maNiratne sadA maNibandhAdau vyavasthite'vasthitayauvano'vasthitakezanakhazcopajAyate. pumAn 11 kAkiNIratnamaSTasauvarNikaM samacaturasrasaMsthAnasaMsthitaM viSApahArasamartha yatra candraprabhA sUryaprabhA vahidIptirvA na tamaHstomamapahartumalaM bhavati tatra tamisraguhAyAmatinibiDatimiratiraskaraNadakSaM, yasya divyaprabhAvakalitatayA dvAdaza yojanAni yAvattamisravisaravinAzikA gabhastayo vivadhante, yacca sarvakAlaM cakravartI nijaskandhAvAre rAtrau sthApayati, taddhi divasAlokabhUtaM prakAzaM rajanyAmAdadhAti, yasya ca prabhAveNa cakravartI dvitIyamadhabharatamamijetuM sakalasainyasametastamisra guhAyAM pravizati, tathA ca tatra praviSTaH san sa pUrvamittitaTe pazcimamittitaTe ca pratyeka yojanAntaritAni paJcadhanuHzatAyAmaviSkambhAnyubhayapArzvayoryojanodyotakarANi cakranemisaMsthAnAni candramaNDalapratinibhAni vRttahiraNyarekhArUpANi gomUtrikAnyAnenaikasyAM mittau paJcaviMzatiraparasyAM tu caturvizatirityekonapaJcAzataM maNDalAnyAlikhan brajati, || tAni ca maNDalAni yAvaccakravartI cakravartipadaM paripAlayati tAvadavatiSThante, guhA'pi tathaivodghATitA tiSThati, uparate tu cakriNi tts-115||35|| muparamate 12 khaDgaratna-saMgrAmabhUmAvapratihatazaktiH 13 daNDaranaM ratnamayapazcalatAkaM vajrasAramayaM sarvazatrusainyavinAzakAraka, cakravartinaH For Private & Personel Use Only Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Education | skandhAvAre viSamonnatavibhAgeSu samatvakAri zAntikaraM cakravartino hitepsitamanorathapUrakaM divyamapratihataM prayatnavizeSatazca vyApAryamANaM yojanasahasramapyadhaH pravizati 14 / etAni caturdaza ratnAni pratyekaM yakSasahasrAdhiSThitAni bhavanti tathaitAni senApatyAdIni sapta paJcendriyANi cakrAdIni sapta ekendriyANi pRthivIpariNAmarUpANi pratyekaM jambUdvIpe jaghanyapade'STAviMzatirekakAlaM prApyante, jaghanyato'pi cakravarticatuSTayasadbhAvAt, utkRSTatastu dazottaradvizatasaGkhyAni, cakravartino hyekakAlaM triMzadbhavanti, yathA aSTAviMzatirvidehe ekaiko bharatai - rakhatayoH, saptAnAM ca triMzatA guNane dve zate dazottare bhavata iti // 14 // atha ratnaprastAvAdvAsudevasyApi ratnAnyAha -- 'cakka 'mityAdi, cakrakhaGgadhanurmaNayaH pratItAH mAlA sadaiva cAmlAnA devArpitA gadA - kaumodakI nAma praharaNavizeSaH zaGkhaH - pAJcajanyo dvAdazayojanavistAridhvAnaH, etAni sapta ratnAni sarveSAmapi vAsudevAnAM bhavanti // 15 // atha saptAnAmapyekendriyaratnAnAM pramANamAha - 'cakka 'mityAdi gAthAdvayaM, cakraM chatraM daNDamityetAni trINyapi ratnAni vyAmapramANAni, vyAmo nAma prasAritobhayabAhoH puMsastiryaghastadvayAGgulayorantarAlaM, carmaratnaM dvihastadairdhya, dvAtriMzadaGguladIrgho'si:-khaDgaratnaM, tathA dairghyamadhikRtya maNiH punazcaturaGgulapramANaH, tasya - dairghyasyArdha dve aGgule ityarthaH vistIrNo- vistRtaH, tathA caturaGgulapramANA suvarNavarakAkinI - jAtyasuvarNamayI kAkinInAma ratnaM jJeyA, etAni saptAdhye - kendriyaratnAni sarvacakravartinAmAtmAGgulena jJeyAni zeSANi tu sapta paJcendriyaratnAni tattatkAlIna puruSocitamAnAnIti 212 // 16 // // 17 // samprati 'nava nihio'tti trayodazottaradvizatatamaM dvAramAha sappe 1 paMDuyae 2 piMgalae 3 savarayaNa 4 mahapa me 5 / kAle ya 6 mahAkAle 7 mANavaga 8 mahAnihI saMkhe 9 // 18 // nesappaMmi nivesA gAmAgaranagarapaTTaNANaM ca / doNamuhamaDavANaM khaMdhA Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 // 351 // Jain Educatio rANaM gANaM ca // 19 // gaNiyassa ya gIyANaM mANummANassa jaM pamANaM ca / dhannassa ya bIyANaM uppattI paMDue bhaNiyA // 20 // saGghA AharaNavihI purisANaM jA ya jA ya mahilANaM / AsANa ya hatthINa ya piMgalaganihimmi sA bhaNiyA // 21 // rayaNAraM savarayaNe caudasa pavarAI cakkavahINaM / uppajjaMti egiMdiyAI paMciMdiyAI ca // 22 // vatthANa ya utpattI niSpattI ceva sababhattINaM / raMgANa ya dhAUNa ya saGghA esA mahApaume // 23 // kAle kAlannANaM bhava purANaM ca tisuvi vaMsesu / sippasayaM kammANi ya tinni payAe hiyakarAI // 24 // lohassa ya uppattI hoi mahAkAla AgarANaM ca / rUppassa suvaNNassa ya maNimontiyasilapavAlANaM // 25 // johANa ya upapattI AvaraNANaM ca paharaNANaM ca / saGghA ya juddhanII mANavage daMDanII ya // 26 // navavihI aisant nara vihassa niSpattI / saMkhe mahAnihimmi u tuDiyaMgANaM ca sarvvasiM // 27 // cakkapaTThANA aDassehA ya nava ya vikkhaMbhe / bArasa dIhA maMjUsasaMThiyA jaNhavIeN muhe // 28 // veruliyamaNikavADA kaNayamayA viviharayaNapaDipunnA / sasisUracakkalakkhaNa aNusamavayaNovavattIyA // 29 // paliovamaTThiIyA nihisarinAmA ya tattha khalu devA / jesiM te AvAsA akelA AhivaccAya // 30 // ee te nava nihiNo pabhUyadhaNarayaNasaMcayasamiddhA / je vasamuvagacchaMti sadhesi cakkavahINaM // 31 // 213 navanidhisvarU pam gA. 1218-31 // 351 // w.jainelibrary.org Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naisarpaH pANDukaH piGgalakaH sarvaratnaH mahApadmaH kAlaH mahAkAlaH mANavakaH mahAnidhiH zaGkhazca, ete nava nidhayaH, eteSu ca nidhiSu kalpapustakAni zAzvatAni vartante, teSu ca vizvasthitirAkhyAyate // 18 // tatra yasminnidhau yadAkhyAyate tadAha-'nesappaMmI'tyAdigAthA ekAdaza, naisarpa-naisamidhe nidhau prAmAkaranagarapattanAnAM droNamukhamaDambAnAM skandhAvArANAM gRhANAM cazabdAdApaNAnAM ca nivezA:sthApanAnyAkhyAyante, tatra grAmo-vRttyAvRtaH Akaro-yatra sanniveze lavaNAdhutpadyate nagara-rAjadhAnI pattanaM-jalasthalanirgamapravezaM droNamukhaM-jalanirgamapravezaM ardhatRtIyagavyUtAntImAntararahitaM maDambaM skandhAvAra:-kaTakanivezaH gRha-bhavanaM ApaNo-haTTa iti // 19 // gaNitasya-dInArAdipUgaphalAdilakSaNasya tathA gItAnAM-kharakaraNapATakaraNadhUpakAgArukaTikikAprabhRtInAM pravandhAnAM, tathA mAna-setikAdi tadviSayaM yattadapi mAnameva dhAnyAdi meyamiti bhAvaH tathA unmAnaM-tulAkarSAdi tadviSayaM yattadapyunmAnaM, khaNDaguDAdi dharimamityarthaH, tataH samAhAradvandvaH tatastasya yatpramANaM, tathA dhAnyabIjAnAM ca-zAlyAdInAM dezakAlaucityenotpattiH-niSpattiH pANDukanidhau bhaNitAvyAvarNitA // 20 // sarvo'pyAbharaNavidhiryaH puruSANAM yazca mahilAnAM tathA azvAnAM hastinAM ca sa yayaucityena piGgalanAmake mahAnidhau bhaNitaH // 21 // iha cakravartinazcaturdaza ratnAni sarvottamAni bhavanti, tadyathA-cakrapramukhANi sapta ekendriyANi senApatipramukhANi sapta paJcendriyANi, tAni caturdazApi sarvaranAsye mahAnidhau utpadyante, tadutpattistatra vyAvarNitetyarthaH, anye tvevamAhuH-utpadyante etatprabhAvAt sphItimanti ca bhavantItyarthaH // 22 // sarveSAmapi vastrANAM yA utpattiH tathA sarveSAmapi vastrAdigatAnAM bhaktivizeSANAM sarveSAmapi ca raGgANAM-majiSThAkRmirAgakusumbhAdInAM dhAtUnAM ca-lohatAmrAdInAM 'dhobANa yatti pAThe tu sarveSAM vastrAdiprakSAlanavidhInAM |yA niSpattiH sarvA caiSA mahApadme nidhAvabhidhIyate // 23 // kAle-kAlanAmani nidhI kAlajJAna-samastajyotiHzAstrAnugataM jJAnamiti CASCCSAARCCCCCCES Jan Education Intemanona Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6-26 prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 // 352 // 1-3-34- 3 bhAvaH, tathA jagati trayo vaMzAH, vaMzaH pravAha AvaliketyanAntaraM, tadyathA-tIrthakaravaMzazcakravartivaMzo baladevavAsudevavaMzazca, teSu triSvapi 3.213 navavaMzeSu yadbhavyaM-bhAvi yacca purANaM-atItaM, upalakSaNametat vartamAnaM ca, 'tisuvi vAsesuttipAThe tu anAgatavastuviSayamatItavastuviSayaM nidhisvarUca kAlajJAnaM krameNAnAgatAtItavarSatrayagocaramiti, kvacid 'bhavapurANaM ca tisuvi kAlesu'tti pAThaH, tatra ca triSvapi kAleSu-vartamA | pam gA. nAtItAnAgateSu bhavya-zubhaM purANaM ca-azubhaM kAlajJAnamiti, tathA yat zilpazata-ghaTalohacitravastranApitazilpAnAM paJcAnAmapi pratyeka 1218-31 viMzatibhedatvAt yAni ca kRSivANijyAdIni jaghanyamadhyamotkRSTabhedaminnAni trINi karmANi prajAyA hitakarANi tadetatsarvamabhidhIyate // 24 // mahAkAle nidhau lohasya nAnAbhedaminnasyotpattirAkhyAyate, rUpyasuvarNamaNimuktAzilApravAlAnAM saMbandhinAmAkarANAM ca, tatra | rUpyasuvarNe pratIte maNaya:-candrakAntAdayaH muktA-mauktikAni zilA:-sphATikAdikA pravAlAni-viTThamANIti // 25 // mANavake nidhau yodhAnA-zUrapuruSANAmAvaraNAnA-kheTakAdInAM praharaNAnAM-khaDgAdInAM ca yatra yathA vA utpattirbhavati tathA'bhidhIyate, tathA sarvA'pi yuddhanItiH-vyUharacanAdilakSaNA, sarvA'pi ca daNDanItiH-sAmAdicaturvidhA''khyAyate // 26 // zazAmidhAne punarmahAnidhau sarvo'pi nartanavidhi:-nRtyakaraNaprakAraH sarvo'pi ca nATakavidhi:-abhineyaprabandhaprapaJcanaprakAraH, tathA dharmArthakAmamokSalakSaNapuruSArthapratibaddhasya yadvA saMskRtaprAkRtApabhraMzasaMkIrNabhASAnibaddhasya gadyapadyageyacaurNapadabaddhasya vA caturvidhasyApi kAvyasya tathA sarveSAM truTitAGgAnAmAtodyAparaparyAyANAmutpattirAkhyAyate / anye tvete pUrvoktAH padArthAH sarve'pi navasu nidhiSu sAkSAdeva samutpadyante iti vyAkhyAnayanti // 27 // atha navAnA-| mapi nidhInAM sAdhAraNaM svarUpamAha-'cakkaThapaI'tyAdi, pratyekamaSTasu cakreSu pratiSThAnaM-avasthAnaM yeSAM te aSTacakrapratiSThAnAH, prAkRtatvAdaSTazabdasya // 352 // paranipAtaH, aSTau yojanAni utsedhaH-uccaistvaM yeSAM te tathA, nava ca yojanAni viSkambheNa navayojanavistArA ityarthaH, dvAdazayojanadIrghAH, 0- Jan Education Intematon For Private Personel Use Only Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maJjUSAsaMsthAnasaMsthitAH sadaiva jAhavyA-gaMgAyA mukhe'vasthitAH cakravartina utpattikAle ca bharatavijayAnantaraM cakravartinA saha pAtAlena cakravartipuramanugatAH // 28 // vaiDUryamaNimayAni kapATAni yeSAM te tathA, mayaTpratyayasya vRttyA uktArthatA, kanakamayAH-sauvarNAH vividharatnaparipUrNAH, zazisUracakrAkArANi lakSaNAni-cihnAni yeSAM te tathA, prAkRtatvAtprathamAbahuvacanasya lopaH, 'aNusamavayaNovavattIyatti anurUpA samA-aviSamA vadanopapatti:-dvAraghaTanA yeSAM te tathA, 'aNuvamattipAThe tu na vidyate upamAvacanasyopapattiH-ghaTanA | yeSAM svarUpavyAvarNane te anupamavacanopapattikAH-upamayA pratipAdayitumazakyAH , upamAyA evAbhAvAditi bhAvaH, kacit 'aNusamaya|cayaNovavattIya'ttipAThaH, tatra anusamayaM-pratisamayaM pudgalAnAM cyavanamupapattizca yeSAM te tathA, yAvantastebhyaH pudgalA galanti tAvanta evAnusamayaM lagantItyarthaH, sthAnAGge tu 'aNusamajugabAhuvayaNA yatti paThyate, tatra cAyamarthaH-anusamA-anurUpA aviSamA jugatti-yUpastadAkArA vRttatvAdIrghatvAcca bAhavo-dvArazAkhA vadaneSu-mukheSu yeSAM te tathA // 29 // teSu ca nidhiSu palyopamasthitikA nidhisadRzanAmAnaste devA bhavanti yeSAM devAnAM ta eva nidhaya AvAsA-AzrayAH AdhipatyAya-AdhipatyanimittamakreyAH, na teSAmAdhipatyaM krayeNa labhyamiti bhAvaH // 30 // ete te nava nidhayaH prabhUtadhanaratnasaMcayasamRddhAH ye sarveSAmapi bharatakSetrAdhipacakravartinAM vazamupayAntIti 213 / / 31 // idAnIM 'jIvasaMkhA utti caturdazottaradvizatatamaM dvAraM bibhaNiSuH svakRtameva jIvasaGkhyApratipAdakaM kulakamatra granthe nikSiptavAn granthakAraH, tatra ceyamAdigAthA namiuM nemi egAijIvasaMkhaM bhaNAmi smyaao| ceyaNajuttA ege 1 bhavatyasiddhA duhA jIvA 2 // 32 // tasa thAvarA ya duvihA 2 tivihA thIpuMnapuMsagavibheyA 3 / nArayatiriyanarAmaragaibhe For Private Personel Use Only Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJA navi0 // 353 // yAo caunbheyA 4 // 33 // ahava tiveyaaveyagasarUvao vA havaMti cattAri 4 / egabiticaupaNidiyarUvA paMcappayArA te // 34 // ee ciya cha aniMdiyajuttA 6 ahavA cha bhUjalagginilA / vaNatasasahiyA 6 chappiya te satta akAyasaMvaliyA // 35 // aMDaya 1 rasaya 2 jarAuya 3 saMseyaya 4 poyayA 5 samucchimayA 6 / ubbhiya 7 tahovavAiya 8 bheeNaM aTThahA jIvA // 36 // puDhavAha paMca viticaupaNidi 4 juttA ya navavihA 9 huMti / nArayanapuMsa tirinarativeya surathIpumevaM vA // 9 // 37 // puDhavAi aTTha asanni sanni dasa te sasiddha igadasau 11 / puDhavAiyA tasaMtA apajjapajjatta bArasahA // 38 // bArasavi ataNujuttA terasa muhumiyaregiMdibedI / tiya ca asanni sannI apajjapajatta caudasahA // 39 // caudasavi amalakaliyA panarasa taha aMDagAi je aTTha / te apajattagapajattabheyao solasa havaMti // 40 // solasavi akAyajuyA satarasa napumAi nava apajattA / pajattA aTThArasa akammajua te iguNavIsaM // 41 // puDhavAi dasa apajjA pajjanttA huMti vIsa saMkhAe / asarIrajuehiM tehiM vIsaI hoi egahiyA // 42 // suhumiyarabhUjalAnalavADavaNANaMta dasa sapatteA / viticauasannisannI apajjapajjanta battIsaM // 43 // taha narayabhavaNavaNajoika ppa geveja'NuttarupapannA / santadasa'DapaNabArasa navapaNachappannaveuvA // 44 // huti aDavannasaMkhA te naratericchasaMgayA save / apajattapajattehiM solasuttarasayaM tehiM // 45 // sanni 214 jIvasaMkhyAkulakam gA. 1232-48 // 353 // Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dugahINa battIsasaMgayaM taM sayaM chyttaalN| taM bhavAbhavagadUrabhava aasnnbhvNc||46|| saMsAranivAsINaM jIvANa sayaM imaM chayattAlaM / appaM va pAliyacaM sivasuhakaMkhIhiM jiivhiN||47|| siri ammevmunnivivinneysirinemicNdsuuriihiN| saparahiyatthaM raiyaM kulayamiNaM jiivsNkhaae||48|| natvA-praNamya nemi-dvAviMzatIrthakaraM ekAdikAM-ekadvivyAdikA jIvasaGkhyA bhaNAmi-kathayAmi samayAt-siddhAntAt , na punaH skhamanISikayeti / tatra cetanAyuktAH-caitanyopetA jIvA eke-ekavidhAH, upayogalakSaNatvAjIvAnAM, siddhasaMsAryavasthAdvaye'pyupayogabhAvena satatAvabodhabhAvAt , satatAvabodhAbhAve cAjIvatvaprasaGgAt , tathA bhavasthasiddhabhedena dvidhA jIvAH, tatra bhavasthA:-saMsAravartinaH siddhA-18 muktipadaprAptAH // 32 // athavA trasasthAvarabhedena dvidhA jIvAH, tatra trasA-dvIndriyAdayaH sthAvarA:-pRthivyAdaya ekendriyAH, tathA | trividhAH strIpuMnapuMsakabhedataH, iha khyAdayaH khyAdivedodayAt yonyAdisaMgatA gRhyante, tathA coktam-"yonirmudutvamasthairya, mugdhatA'balatA stanau / puMskAmiteti liGgAni, sapta strItve pracakSate // 1 // mehanaM kharatA dALa, zauNDIrya zmazru dhRSTatA / strIkAmiteti liGgAni, sapta puMstve pracakSate // 2 // stanAdizmazrukezAdibhAvAbhAvasamanvitam / napuMsakaM budhAH prAhurmohAnalasudIpitam // 3 // " tathA nArakatirya| parAmaragatibhedatazcaturbhedA jIvAH // 33 // athavA trivedAvedasvarUpato bhavanti caturvidhA jIvAH, vAzabdaH samuccaye, tatra trivedAtrayaH -puruSAH striyo napuMsakAca, na vidyate veda upazamitatvAt kSapitatvAdvA yeSAM te avedA:-anivRttibAdarAdayo bhavasthAH siddhAzca / tathA ekadvitricatuHpaJcendriyabhedataH paJcaprakArAste jIvAH // 34 // eta eva ekendriyAdayaH paJcaprakArA jIvA anindriyayuktAH SaDDidhA bhavanti, na vidyante indriyANi-sparzanAdIni yeSAM te'nindriyA:-siddhAH, athavA pRthivyaptejovAyuvanaspatitrasabhedataH paDDidhA jIvAH, Jan Education International For Private Personal Use Only Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJA 214 jIvasaMkhyAkulakam gA. 1232-48 navi0 // 354 // tathA pUrvoktA eva pRthivyAdayaH Sar3idhA jIvA akAyasahitAH saptavidhA bhavanti, na vidyate kAya:-paJcaprakAramapi zarIraM yeSAM te'kAyAH -siddhAH // 35 // aNDajAdibhedato'STavidhA jIvA bhavanti, tatra aNDAjjAtA aNDajAH-pakSigRhakokilAmatsyasAdayaH rasAjAtA rasajA:-takrAranAladadhitImanAdiSu pAyukRmyAkRtayo'tisUkSmA jIvavizeSAH, jarAyo:-garbhaveSTanAjAtAstadveSTitA ityarthaH jarAyujA-manudhyagomahiSyAdayaH, saMkhedAjjAtAH saMskhedajA-matkuNayUkAzatapadikAdayaH, potaM-vastraM tadvajjAtAH potAdiva bohisthAjjAtA ajarAyuveSTitA ityarthaH potajA-hastivalgulIcarmajalUkAprabhRtayaH, saMmUrchana nivRttA: saMmUrchimAH-kRmipipIlikAmakSikAzAlikAdayaH, uddedAd-bhUmibhedAjAtA udbhedajAH-pataGgakhajanakAdayaH, upapAte-devazayanIyAdI bhavA aupapAtikA:-devA nArakAzceti // 36 / / pRthivyAdayaH-pRthivyajovAyuvanaspatayaH paJca dvitricatuHpaJcendriyayuktA navavidhA jIvA bhavanti, athavA nArakA napuMsakatvenekavidhAH tiryaJco narAzca trivedatvena-strInapuMsakavedatvena pratyekaM tribhedAH surAzca strIpuruSabhedatvena dvividhAH ityevaM navavidhA jIvAH // 37 // pRthivyAdayaH-pRthivyajovAyuvanaspatidvitricaturindriyalakSaNA aSTau jIvAH asaMjJisaMjJipaJcendriyeNa sahitA dazavidhA bhavanti, tathA ta eva dazavidhA jIvAH | sasiddhAH-siddhasahitA ekAdazavidhA bhavanti, tathA pRthivyAdayastrasAntAH, pRthivyaptejovAyuvanaspatitrasA ityarthaH, pratyekamaparyAptaparyAptabhedato dvAdazavidhA bhavanti // 38 // te dvAdazApi atanuyuktAstrayodaza bhavanti, na vidyate tanu:-zarIraM yeSAM te'tanavaH-siddhAH, tathA ekendriyA dvidhA-sUkSmA bAdarAzca, tathA dvIndriyAstrIndriyAzcaturindriyAH paJcendriyAstu dvividhAH-asaMjJinaH saMjJinazca, ete saptApi pratyekamaparyAptAH paryAptAzceti caturdazavidhA jIvAH // 39 // eta eva caturdaza amalasahitAH paJcadazavidhAH, na vidyate mala iva malonisarganirmalajIvamAlinyApAdanahetutvAdaSTaprakAraM karma yeSAM te'malA:-siddhAH, tathA ye'NDajarasajAdayaH pUrvamaSTau jIvabhedA bhaNitAste'pa // 354 // - - Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Education ryAptaparyAptabhedataH poDaza bhavanti // 40 // eta eva SoDaza akAyena - siddhena yuktAH saptadazavidhAH / tathA pUrvoktA napuMsakAdibhedA -nAra kanapuMsaka strIpuMnapuMsaka tiryakstrIpuMnapuMsaka mAnava strIpuMvedadevalakSaNA navavidhA api jIvAH pratyekamaparyAptAH paryAptAzca santo'STAdazabhedAH / tathA te eva cASTAdaza akarmabhiH - siddhairyuktA ekonaviMzatiH // 41 // pUrva ye pRthivyAdayo dazavidhA jIvA bhaNitAH ta evAparyAptaparyAptabhedAbhyAM viMzatisaGkhyA bhavanti, tathA taireva pRthivyAdibhirvizati saGkhyai meM derazarIrayutaiH - siddhasahitaiH sadbhirekaviMzatirjIvabhedA bhavanti // 42 // pRthivyaptejovAyvanantavanaspatayaH paJca pratyekaM sUkSmavAdarabhedato daza bhavanti, te ca sapratyekAH - pratyekavanaspatisahitA ekAdaza, dvitricaturasaMjJisaMjJipazcendriyAJca paJca militAH SoDaza, ete ca pratyekamaparyAptaparyAptabhedabhinnA dvAtriMzadbhavanti, iyamatra bhAvanA - pRthi vIkAyo dvidhA-sUkSmo bAdaraca, punarekaiko dvidhA - aparyAptaH paryAptazceti caturvidhaH pRthvIkAyaH, evaM jalAnalavAyavo'pi, vanaspatirdvidhA - sAdhAraNaH pratyekaca, tatra sAdhAraNo dvidhA - sUkSmo bAdarazca punarekaiko dvidhA - aparyAptaH paryAptazca pratyekastu bAdara eva sa cAparyAptaparyAptabhedena dvividha iti poDhA vanaspatikAyaH, dvitricaturasaMjJisaMjJipazcendriyAH punaH pratyekamaparyAptaparyAptabhedato dvidhA, militAJca dvAtriM| zaditi // 43 // nArakabhavanapativanacarajyotiSkakalpamaiveyakAnuttara vimAnotpannA jIvA yathAkramaM saptadazaaSTapazcadvAdazanavapaJcabhedA bhavanti, evaM ca vaikriyazarIriNaH SaTpaJcAzadbhedAH, etaduktaM bhavati-ratnaprabhAdipRthivI saptakanivAsitvena nArakAH saptavidhAH bhavanapatayo'surakumArAdibhedato dazavidhAH vyantarAH pizAcAdibhedAdaSTavidhAH jyotiSkAzcandrAdibhedena paJcavidhAH kalpopapannAH saudharmAdidvAda| zadevalokotpannatvena dvAdazavidhAH maiveyakotpannA adhastanAdhastanAdimaiveyakanavakanivAsitvena navavidhAH anuttaravimAnotpannAstu vijayAdivimAnapaJcakotpannatvena paJcavidhAH, sarvamIlane ca paTpaJcAzaditi // 44 // te sarve'pi vaikriyazarIriNo naratiryaksaMgatAH santo'STapa Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA- JcAzatsaGkhyA bhavanti, tathA tairevASTapaJcAzatsayaiH pratyekamaparyAptaparyAptabhedaminnaiH SoDazottarazataM bhavanti // 45 // saMjJidvikaM-paryAptApa- 214 jIva roddhAre ryAptasaMjJirUpaM tena hInA-rahitA pUrvoktA yA dvAtriMzat tayA saMgataM-militametadeva SoDazottara zataM SaTcatvAriMzaM zataM bhavati, saMjJidvi- saMkhyAkulatattvajJA- kasya tu SoDazottarazatagrahaNenaiva grahaNAdvarjanamiti / tacca SaTcatvAriMzaM zataM bhavyAbhavyadUrabhavyAsannabhavyalakSaNaizcaturbhirbhedaiH saMgRhyate, idamatra dakam gA. navi0 // tAtparya-pUrvoktasya SaTcatvAriMzaduttarazatasya madhye kecijIvA bhavyAH kecidabhavyAH kecid dUrabhavyAH kecidAsannabhavyA iti, tatra 1232-48 muktiparyAyeNa bhaviSyantIti bhavyAH-siddhigamanayogyAH, na punaravazyaM siddhigAmina eva, bhavyAnAmapi keSAJcitsiddhigamanAsaMbhavAt , // 355 // | uktaM ca "bhavvAvi na sijjhissaMti keI" ityAdi, bhavyaviparItA abhavyAH, tathA ca te na kadAcidapi saMsArAkUpArasya pAraM prApnuvantaH prApnuvanti prApsyanti ceti, idaM ca bhavyAnAM bhavyatvamanAdikAlasiddhaM zAzvatameva, na punaH sAmagryantareNa pazcAdbhavatyapagacchati vA, abhavyatvamapyabhavyAnAmitthameva draSTavyaM, yadyapi ca bhavyatvAbhavyatvAbhyAmeva sarve'pyamI jIvabhedAH saMgRhItAstathApi bhavyavizeSatvAdetau dUrabhavyAsannabhavyalakSaNau bhedau pRthagupAttau, tatra dUreNa-dIrghatareNa kAlena bhavyA-muktigAmino dUrabhavyAH-ye gozAlakavaccirAnmokSaM | yAsyanti, ye punastenaiva bhavena dvivyAdibhirvA bhavaimokSaM yAsyanti te aasnnbhvyaaH| iha ca bhavyatvAbhavyatvalakSaNamevamAcakSate vRddhAHdayaH saMsAravipakSabhUtaM mokSaM manyate tadavAptyabhilASaM ca saspRhaM vahati kimahaM bhavyo'bhavyo vA ? yadi bhavyastadA zobhanaM athAbhavyastadA | dhimAmityAdicintAM ca kadAcidapi karoti sa ityAdiprakAreNa cihvena jJAyate bhavya iti, yasya tu jAtucidapi neyaM cintA samutpannA samutpadyate samutpatsyate vA sa jJAyate'bhavya iti, uktaM cAcArAGgaTIkAyAM-"abhavyasya hi bhavyAbhavyazaMkAyA abhAvAdi"tyAdi | // 46 // saMsAranivAsinA-bhavavartinAM jIvAnA-prANinAmetat SaTcatvAriMzaduttaraM zatamAtmavat pAlanIyaM-rakSaNIyaM zivasukhakAGkimiH AEGLASSES SAMAULICHAECSC For Private & Personel Use Only Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mokSasukhAbhilASukairjIvairiti // 47 // zrIAkhadevasUriziSyaiH zrInemicaMdrasUribhiH svaparahitAya, Atmano'vismRtaye pareSAM cAvabodhAya ityarthaH, jIvasaGkhyAyAH pratipAdakamidaM kulakaM-gAthAsamudAyAtmakaM racitaM - kRtamiti 214 // 48 // idAnIM 'kammAI aTThati paJcadazottaradvizatatamaM dvAramAha paDhamaM nANAvaraNaM 1 bIyaM puNa daMsaNassa AvaraNaM 2 / taiyaM ca veyaNIyaM 3 tahA cautthaM ca mohaNIyaM 4 // 49 // paMcamamAuM 5 goyaM 6 chahaM sattamagamaMtarAyamiha 7 / bahutamapayaDitteNaM bhaNAmi aTTamapae nAma 8 // 50 // prathamaM-AdyaM jJAnAvaraNaM dvitIyaM punardarzanAvaraNaM tRtIyaM ca vedanIyaM tathA caturthaM ca mohanIyaM pazcamamAyuH gotraM SaSThaM saptamaM cAntarAyaM iha ca bahutamottaraprakRtitvena bahuvaktavyatvAt bhaNAmi aSTamapade aSTamapadasthAne vA nAmakarmeti, granthAntare hi AyurnAma gotramantarAyaM cetyanena krameNa paThyate, iha tu bahUttaraprakRtitayA paryante nAmakarmeti / tatra jJAyate - paricchidyate vastvaneneti jJAnaM - sAmAnyavizeSAtmake vastuni vizeSagrahaNAtmako bodhaH Atriyate- AcchAdyate'nenetyAvaraNaM - midhyAtvAdisacivajIvavyApArAhatakarma vargaNAntaHpAtI viziSTapudga| lasamUhaH jJAnasya-matyAderAvaraNaM jJAnAvaraNaM 1 tathA dRzyate'neneti darzanaM - sAmAnyavizeSAtmake vastuni sAmAnyagrahaNAtmako bodhaH tasyAvaraNaM darzanAvaraNaM 2 tathA vedyate - AhrAdAdirUpeNAnubhUyate yattadvedanIyaM, yadyapi sarvaM karma vedyate tathApi paGkajAdizabdavadvedanIyaza|bdasya rUDhiviSayatvAt sAtAsAtameva karma vedanIyamityucyate, na zeSaM 3 tathA mohayati - sadasadviveka vikalaM karotyAtmAnamiti mohanIyaM 4 tathA eti - Agacchati pratibandhakatAM svakRtakarmA vAptanarakAdikugaterniSkramitumanaso jantorityAyuH athavA A-samantAdeti - gacchati Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 prava0 sA- roddhAre tattvajJAnavi0 // 356 // bhavAdbhavAntarasaMkrAntau jantUnAM vipAkodayamityAyuH 5 tathA gUyate-zabdyate uccAvacaiH zabdairyattadgotraM-uccanIcakulotpattilakSaNaH paryAya- 215 karmavizeSaH tadvipAkavedyaM karmApi gotraM, kAraNe kAryopacArAt 6 tathA antarA-dAtRpratigrAhakayorantarvighnahetutayA ayate-cchatItyantarAya, No mUlayajIvasya dAnAdikaM kartuM na dadAtItyarthaH 7 tathA nAmayati-gatyAdi vividhabhAvAnubhavanaM prati pravaNayati jIvamiti nAma 8 / etAlA bhedAH aSTau mUlaprakRtayaH 215 // 50 // sAmprataM 'tesiM uttarapayaDINa aTThavannasayaMti SoDazottaradvizatatamaM dvAramAha 216 uttara paMcavihanANavaraNaM nava bheyA daMsaNassa do vee / aTThAvIsaM mohe cattAri ya Aue huMti // 51 // bhedAHgA. goyammi donni paMcatarAie tigahiyaM sayaM nAme / uttarapayaDINevaM aTThAvannaM sayaM hoi // 52 // 1249-75 mai 1 suya 2 ohI 3 maNa 4 kevalANi jIvassa Avariti / jassa pabhAvao taM nANAvaraNaM bhave kammaM // 53 // nayaNe1yarorahi kevala4dasaNaAvaraNayaM bhave cauhA / niddA 5 payalAhi chahA 6 nidAidurutta 7-8 thINaddhI 9 // 54 // evamiha daMsaNAvaraNameyamAvarai darisaNaM jIve / sAyamasAyaM ca duhA veyaNiyaM suhaduhanimittaM // 55 // koho mANo mAyA lobho'NaMtANubaMdhiNo cauro / evamapaJcakkhANA paJcakkhANA ya saMjalaNA // 56 // solasa ime kasAyA eso navanokasAyasaMdoho / itthIpurisanapuMsakarUvaM veyattayaM taMmi // 57 // hAsaraIaraIbhayasogaduguMchatti hAsachakkamimaM / darisaNatigaM tu micchattamIsasammattajoeNaM // 58 // iya moha aTThavIsA nAraya // 356 // tirinarasurAuya caukaM / goyaM nIyaM uccaM ca aMtarAyaM tu paMcavihaM // 59 // dAuM na lahai lAho For Private & Personel Use Only Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na hoi pAvai na bhogaparibhogaM / niruo'vi asatto hoi aMtarAyappabhAveNaM // 60 // nAme vAyAlIsA bheyANaM ahava hoi sattaTThI / ahavAvi hu teNauI tiga ahiyasayaM havai ahavA // 11 // paDhamA yAyAlIsA 42 gai 1 jAi 2 sarIra 3 aMguvaMge 4 ya / baMdhaNa 5 saMghAyaNa 6 saMghayaNa 7 saMThANa 8 nAmaM ca // 62 // taha vanna 9 gaMdha 10 rasa 11 phAsa 12 nAma agurulahuyaM ca 13 bo cha / uvadhAya 14 parAghAyA 15 Nupuvi 16 UsAsanAmaM ca 17 // 63 // AyAvu 18 joya 19 vihAyagaI 20 tasa 21 thAvarAbhihANaM ca 22 / bAyara 23 suhumaM 24 pajjattA 25 pajjattaM ca 26 nAyacaM // 64 // patteyaM 27 sAhAraNa 28 thira 29 mathira 30 subhA 31 subhaM 32 ca nAyavaM / sUbhaga 33 dUbhaga 34 nAma sUsara 35 taha dUsaraM 36 ceva // 65 // Aejja 37 maNAejjaM 38 jasakittInAma 39 ajasakittI 40 ya / nimmANaM 41 titthayaraM 42 bheyANavi hu~time bheyA // 66 // gai hoi cauppayArA jAIvi ya paMcahA munneyvaa| paMca ya hu~ti sarIrA aMgovaMgAI tinneva // 67 // chassaMghayaNA 6 jANasu saMThANAvi ya havaMti chacceva 6 / vanAINa caukkaM 4 agurulahu 1 vaghAya 1 paraghAyaM 1 // 68 // aNupubbI caubheyA 4 ussAsaM 1 AyavaM 1 ca ujjoyaM 1 / suhaasuhA vihayagaI 2 tasAivIsaM ca 20 nimmANaM // 69 // titthayareNaM sahiyA 1 sattaTThI eva hu~ti payaDIo 67 / saMmAmIsehi viNA tevannA sesakammANaM // 70 // evaM vIsuttarasayaM 120 baMdhe payaDINa hoi For Private Personal Use Only Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sAroddhAre tattvajJA 216 uttaraprakRtayaH mA. 1251-75 . navi0 // 357 // nAyavaM / baMdhaNasaMghAyAvi ya sarIragahaNeNa iha gahiyA // 71 // baMdhaNabheyA paMca u saMghAyAvi ya havaMti paMceva / paNa vannA do gaMdhA paMca rasA aha phAsA ya // 72 // dasa solasa chaccIsA eyA melivi sattasahIe / teNauI hoi tao baMdhaNabheyA u pannarasa // 73 // veuvAhArorAliyANa sagateyakammajuttANaM / nava baMdhaNANi iyaradusahiyANaM tinni tesipi // 74 // sabehivi chUDhehiM tiga ahiya sayaM tu hoi nAmassa / iya uttarapayaDINaM kammaTThaga ahavannasayaM // 79 // paJcavidhaM jJAnAvaraNaM nava bhedA darzanasya-darzanAvaraNasya dvau vedanIye aSTAviMzatirmohanIye catvArazca AyuSi bhavanti gotre dvau paJca | antarAyake tribhiradhikaM zataM nAmakarmaNi, uttaraprakRtInAmevaM sarvamIlane'STapaJcAzadadhikaM zataM bhavatIti // 51 // 52 // tatra yathAsvaM tAneva bhedAn krameNa nAmagrAhamAha-'maItyAdigAthAstrayoviMzatiH, tatra matizrutAvadhimanaHparyavakevalAni jIvasyAbriyante-AcchAdyante | yatprabhAvatastad jJAnAvaraNaM bhavetkarma, kimuktaM bhavati ?-jJAnAvaraNaM paJcaprakAra, tadyathA-matijJAnAvaraNaM zrutajJAnAvaraNaM avadhijJAnAvaraNaM | manaHparyavajJAnAvaraNaM kevalajJAnAvaraNaM ceti / tathA darzanAvaraNaM bandhe udaye sattAyAM ca tridhA prApyate, tadyathA-kadAciccatuoM kadAcit SoDhA kadAcicca navadhA, tatra kathaM caturdhA ? kathaM poDhA ? kathaM vA navadheti trInapi prakArAn darzayan prathamatazcaturdhA darzayati-darzanAvaraNaM caturdhA-catuSprakAraM bhavati, kathamityAha-nayanetarAvadhikevaleSu-nayanetarAvadhikevala viSayaM tat , sUtre tu saptamyA adarzanaM lopAt , lopazca prAkRtatvAt , eSa cAtra bhAvArtha:-darzanAvaraNaM yadA caturdhA bandhe udaye sattAyAM vA vivakSyate tadaivaMrUpaM tadavagantavyaM, yathA nayana- // darzanAvaraNamitaradarzanAvaraNamacakSurdarzanAvaraNamityarthaH avadhidarzanAvaraNaM kevaladarzanAvaraNaM ceti, tadeva darzanAvaraNacatuSTayaM nidrApracalAbhyAM // 357 For Private & Personel Use Only Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / SROSOSORRECAUSE OR poDhA bhavati, darzanAvaraNaSaTkagrahaNe ca sarvatrApIdameva darzanAvaraNaSaTvaM grAhyaM, etadeva darzanAvaraNaSaTkaM nidrAdidviruktaprakRtistyAnarSibhiH sahitaM navadhA draSTavyamiti zeSaH, sUtre ca vibhaktilopa ArSatvAt , nidrAdIni nidrApracalAzabdau dviruktau vAcakatvena yayoste nidrAdidvirukte nidrAnidrA pracalApracalA cetyarthaH, etadiha zAstre navavidhaM darzanAvaraNamuktaM, etacca jIva-jIvasya darzanaM-sAmAnyopayogarUpamAvRNoti-AcchAdayati, kevalaM nidrApaJcakaM prAptAyA darzanalabdherupaghAtakRt , darzanAvaraNacatuSTayaM tu mUlata eva darzanalabdhimupahanti, Aha |ca gandhahastI-"nidrAdayaH samadhigatAyA eva darzanalabdharupaghAte vartante, darzanAvaraNacatuSTayaM tUdgamoccheditvAt samUlaghAtaM hanti darzanalabdhi"miti, vedanIyaM dvidhA-sAtavedanIyamasAtavedanIyaM ca, etacca krameNa sukhaduHkhanimittaM-sukhanimittaM sAtavedanIyaM duHkhanimi| tamasAtavedanIyamityarthaH, tathA mohanIyaM dvidhA-darzanamohanIyaM cAritramohanIyaM ceti, darzanaM-samyaktvaM tanmohayatIti darzanamohanIyaM, cAritraM-sAvadyetarayoganivRttipravRttiliGgamAtmapariNAmarUpaM tanmohayatIti cAritramohanIyaM, tatra bahutaravaktavyatvAt prathamatazcAritramohanIyaM nirdizati, tacca dvidhA-kaSAyanokaSAyabhedAt , tatra krodho mAno mAyA lobhazcetyanantAnubandhinazcatvAraH kaSAyAH, evameta eva krodhAdayazcatvAraH pratyekamapratyAkhyAnAvaraNAH pratyAkhyAnAvaraNAH saMjvalanAzca militAH SoDaza, tathA epa vakSyamANo navAnAM nokaSAyANAM saMdohaH-samUhaH, tatra strIpuruSanapuMsakavarUpaM vedatrayaM hAsyaratyaratibhayazokajugupsAlakSaNaM idaM hAsyapaTakaM ca, darzanamohanIyaM tu mithyAtvamizrasamyaktvAnAM yogena-mIlanena tridhA iti mohsy-mohniiykrmnno'ssttaaviNshtibhedaaH| tathA AyuSazcatasraH prakRtayaH, tadyathA -nArakAyustiryagAyurnarAyuH surAyuzca, gotraM tu dvidhA-uccairgotraM nIcairgotraM ca, antarAyaM tu punaH paJcavidhaM, tadyathA-dAnAntarAyaM lAbhAnta4 rAyaM bhogAntarAyaM paribhogAntarAyaM vIryAntarAyaM ca, etAMzca bhedAna sukhAvabodhArthamarthakathanadvAreNaiva sUtrakRnnirdizati-yasyAntarAyasya prabhA RANGACARRIA Join Education International For Private Personel Use Only Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ DI pravAsA- roddhAre tattvajJAnavi0 216 uttaraprakRtayaH gA1251-75 // 358 // vato dAtuM na labhate jIvastahAnAntarAyaM, evaM yatprabhAvato jIvasya lAbho na bhavati tallAbhAntarAyaM, yatprabhAvato bhogAn paribhogAMzca na prApnoti tatkrameNa bhogAntarAyaM paribhogAntarAyaM ca, yatprabhAvatazca nIrujo'pi-nIrogo'pi jIvo'zakta:-asamartho bhavati tadvIryAntarAya, || iyamatra bhAvanA-yadudayavazAt sati vibhave samAgate ca guNavati pAne dattamasmai mahAphalamiti jAnannapi dAtuM notsahate tadAnAntarAyaM, tathA yadudayavazAhAnaguNena prasiddhAdapi dAturgRhe vidyamAnamapi deyamarthajAtaM yAccAkuzalo'pi guNavAnapi yAcako na labhate tallAbhAntarAyaM, tathA yadudayavazAt satyAmapi viziSTAhArAdiprAptAvasati ca pratyAkhyAnapariNAme vairAgye vA kevalaM kArpaNyAnotsahate bhoktuM tadbhogA|ntarAyaM, evaM paribhogAntarAyamapi bhAvanIyaM, navaraM bhogaparibhogayorayaM vizeSa:-sakRdbhujyate iti bhoga:-AhAramAlyAdiH, punaH punaH paribhujyate iti paribhogo-bhavanavanitAdiH, tathA yadudayavazAtsatyapi nIruji zarIre yauvanikAyAmapi vartamAno'lpaprANo bhavati yadA balavatyapi zarIre sAdhye'pi prayojane hInasattvatayA na pravartate tadvIryAntarAyamiti, tathA vivakSAntarataH kAraNAntaratazca nAmakarma nAnA|prakAra, tadyathA-dvicatvAriMzadbhedaM saptaSaSTibhedaM trinavatibhedaM vyuttarazatabhedaM ca // 53 // 54 // 55 // 56 // 57 // 58 // 59 // // 60 // 61 // tatra tAvad dvicatvAriMzadbhedAnAha-'paDhameM'tyAdigAthAnavakaM, prathamA dvicatvAriMzadiyaM draSTavyA, tadyathA-gatinAma jAtinAma zarIranAma aGgopAGganAma bandhananAma saMghAtanAma saMhanananAma saMsthAnanAma varNanAma gandhanAma rasanAma sparzanAma agurulaghunAma upaghAtanAma parAghAtanAma AnupUrvInAma ucchAsanAma AtapanAma udyotanAma vihAyogatinAma vasanAma sthAvaranAma bAdaranAma sUkSmanAma paryAptanAma aparyAptanAma pratyekanAma sAdhAraNanAma sthiranAma asthiranAma zubhanAma azubhanAma subhaganAma durbhaganAma susvaranAma duHsvaranAma AdeyanAma anAdeyanAma yaza kIrtinAma ayazaHkIrtinAma nirmANanAma tIrthakaranAma ceti / tathA eteSAmeva gatyAdInAM For Private & Personel Use Only Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhedAnAM yadA nArakagatyAdayaH pratibhedA vivakSitA bhavanti tadA sptssssttiH|| 62 / / 63 / / 64 // 65 // 66 // tAmeva saptaSaSTimAha'gaI'tyAdigAthApaJcakaM, gatinAma caturdhA-narakagatitiryaggatimanuSyagatidevagatibhedAt , jAtinAma paJcadhA ekendriyadvIndriyatrIndriyacaturindriyapaJcendriyajAtibhedAt , zarIranAma paJcadhA audArikavaikriyAhArakataijasakArmaNazarIrabhedAt , aGgopAGganAma tridhA audArikavaikriyAhArakAGgopAGgabhedAt , saMhanananAma poDhA-vanaRSabhanArAcaRSabhanArAcanArAcaardhanArAcakIlikAsekAsiMhananabhedAt, saMsthAnanAma poDhA samacaturasranyagrodhaparimaNDalasAdivAmanakubjahuMDasaMsthAnabhedAt , varNAdicatuSka-varNagaMdharasasparzalakSaNaM, tathA agurulaghUpaghAtaparAghAtaM ca, AnupUrvInAma caturdhA nArakatiryagmanuSyadevAnupUrvIbhedAt , tathA ucchAsaM AtapaM udyotaM, vihAyogatirdvidhA-zubhAzubhavihAyogatibhedAt, trasAdiviMzatiH-trasasthAvarAdikA yazaHkIrtiayazaHkIrtiparyantA, nirmANaM ca, etAH prakRtayastIrthakaranAmnA sahitAH saptaSaSTirbhavanti, etA eva ca bandhamudayaM cAzritya nAmakarmaNa uttaraprakRtayaH parigRhyante, zeSANAM ca karmaNAM samyaktvamitraivinA tripaJcAzat , bandhaciMtAyAM hi darzanamohanIyottaraprakRtI samyaktvamizre na gRhyete, tayorbandhAsaMbhavAt , mithyAtvapudgalA eva hi tathAvidhavizodhivazAt samyaktvarUpatayA | mizrarUpatayA ca pariNamantIti / evaM ca saptaSaSTernAmakarmabhedAnAM tripaJcAzatazca zeSakarmabhedAnAM mIlane bandhe viMzatyuttaraM prakRtInAM zataM bhavati | jJAtavyaM / nanu pUrvoktadvicatvAriMzaduttaraprakRtimadhye ye bandhanasaMghAtanAmnI pratipAdite te saptaSaSTimadhye kathaM na gaNyate ? ityAha-'baMdhaNetyAdi, bandhanasaMghAtau zarIragrahaNena zarIranAmakarmAntarbhUtatveneha-saptaSaSTibhedaciMtAyAM gRhItAviti pRthagna vivakSitI, tathA sattAyAM cintyamAnAyAM nAmakarmaprakRtayatrinavatisaGkhyA matAntareNa vyuttarazatasaGkhyAzcAdhikriyante // 67 // 68 // 69 // 70 // 71 // tataH krameNa trinavati vyuttarazataM cAha-'baMdhaNe tyAdigAthAcatuSkaM, audArikavaikriyAhArakataijasakArmaNabandhanabhedAndhananAma paJcadhA, saMghAtanAmApi For Private Personal Use Only Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 // 359 // audArikavaikriyAhAra kataijasakArmaNasaMghAtabhedAt paJcadhA, evametA daza, tathA varNanAma kRSNanIlalohitahAridrasitabhedAt paJcadhA, gandhanAma surabhidurabhigandhabhedAd dvidhA, rasanAma tiktakaTukaSAyAmlamadhurabhedAt paJcadhA, sparzanAma karkazamRdulaghuguruzItoSNasnigdharUkSabhedAdaSTadhA, evametA viMzatiH prakRtayaH, etAsAM madhyAdvarNagandharasasparzAnAM sAmAnyatazcaturNA saptaSaSTipakSe'pi gRhItatvAttadapagame zeSAH poDaza bandhanasaMghAtadazakena saha paDizatiH prakRtayo bhavanti, etAzca anantaroktasaptaSaSTimadhye prakSipyante, tato nAmaprakRtInAM trinavatirbhavatIti / tathA prakArAntareNa bandhanasya paJcadaza bhedAH, ke te ityAha- 'veDave' tyAdi, vaikriyAhArakaudArikANAM pratyekaM svakataijasakArmaNayuktAnAM svakaM AtmIyaM kimAtmIyamiti ceducyate vaikriyasya vaikriyaM AhArakasyAhArakaM audArikasyaudArikaM tena svakena taijasena kArmaNena ca pratyekaM sahitAnAM bandhanAni cintyamAnAni navanavasaGkhyAni bhavanti, tadyathA - vaikriyavaikriyabandhanaM vaikriyataijasavandhanaM vaikriyakArmaNabandhanaM AhArakAhArakabandhanaM AhAra kataijasabandhanaM AhArakakArmaNabandhanaM audArikaudArikabandhanaM audArikataijasabandhanaM audArikakArmaNabandhanamiti, tatra pUrvagRhItavaikriyapudgalAnAM svaireva vaikriyapudgalairgRhyamANaiH saha saMbandho vaikriyavaikriyabandhanaM teSAmeva vaikriyapuGgalAnAM pUrvagRhItAnAM gRhyamANAnAM ca taijasapudgalairgRhyamANaiH pUrvagRhItaizca saha saMbandho vaikriyataijasabandhanaM, tathA teSAmeva vaikriyapudgalAnAM pUrvagRhItAnAM gRhyamANAnAM ca kArmaNapudgalairgRhyamANaiH pUrvagRhItaizca saha saMbandho vaikriyakArmaNabandhanaM, tathA pUrvagRhItAnAmAhArakapudgalAnAM svairevAhArakapudgalairgRhyamANaiH saha yaH saMbandhaH sa AhArakAhArakabandhanaM tathA teSAmevAhArakapudgalAnAM pUrvagRhItAnAM gRhyamANAnAM ca taijasapudgalairgRhyamANaiH pUrvagRhItaizca saha saMvandha AhArakataijasabandhanaM, tathA teSAmevAhArakapudgalAnAM pUrvagRhItAnAM gRhyamANAnAM ca kArmaNapudgalairgRA| mANaiH pUrvagRhItaizca saha saMbandha AhArakakArmaNabandhanaM, tathA pUrvagRhItAnAmaudArikapudgalAnAM svairevaiaudArikapudgalairgRhyamANaiH saha yaH saMbandhaH 216 uttaraprakRtayaH gA. 1251-75 // 359 // Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sa audArikaudArikabandhanaM, teSAmevaudArikapudgalAnAM gRhItAnAM gRhyamANAnAM ca tejasapudgalairgRhyamANaiH pUrvagRhItaizca saha saMbandha audArikataijasabandhanaM, tathA teSAmevaudArikapudgalAnAM pUrvagRhItAnAM gRhyamANAnAM ca kArmaNapudgalaiguhyamANaiH pUrvagRhItaizca saha saMbandha audArika| kArmaNabandhanaM, tathA 'iyaradusahiyANaM tinnitti itarAbhyAM-taijasakArmaNAbhyAM dvAbhyAM samuditAbhyAM sahitAnAM vaikriyAhArakaudArikANAM trINi bandhanAni bhavanti, tadyathA-vaikriyataijasakAmaNabandhanaM AhArakataijasakArmaNabandhanaM audArikataijasakArmaNabandhanaM ca, tatra vaikriyapudgalAnAM taijasapudgalAnAM kArmaNapudgalAnAM ca pUrvagRhItAnAM gRhyamANAnAM vA yaH parasparaM saMbandhastadvaikriyataijasakAmaNabandhanaM, evamAhArakataijasakArmaNabandhanaudArikataijasakArmaNabandhanayorapi bhAvanA'nusatavyA, anena ca bandhanatrikeNa saha pUrvoktAni nava bandhanAni dvAdaza bhavanti, tathA 'tesiM ca'tti tayozca-taijasakArmaNayoH svasthAne parasparaM bandhanaciMtAyAM trINi bandhanAni bhavanti, tadyathA-taijasataijasabandhanaM taijasakArmaNabandhanaM kArmaNakArmaNabandhanaM ceti, tatra taijasapudgalAnAM pUrvagRhItAnAM khaireva taijasapudgalairgRhyamANaiH saha yaH paraspara saMbandhastattaijasataijasabandhanaM, teSAmeva taijasapudgalAnAM pUrvagRhItAnAM gRhyamANAnAM ca kArmaNapudgalaigRhyamANaiH pUrvagRhItaizca saha saMbandhastaijasakArmaNabandhanaM, kArmaNapudgalAnAM pUrvagRhItAnAM svaireva kArmaNapudgalaigRhyamANaiH saha saMbandhaH kArmaNakArmaNabandhanaM, etaizca tribhirbandhanaiH sahitAni pUrvoktAni dvAdaza bandhanAni paJcadaza bhavanti, etannimittabhUtAni ca yAni bandhananAmakarmANi tAnyapi paJcadaza, etaizca sarvairapi bandhanabhedairvandhanapaJcakarahitapUrvoktatrinavatimadhye prakSiptairnAmakarmaNa uttaraprakRtInAM dhyuttaraM zataM bhavati / ityevaM sarvasaGkhyayA aSTAnAmapi | karmaNAmuttaraprakRtInAmaSTapaJcAzadadhikaM zataM bhavatIti / tadevamuktAH sarvA api nAmata uttaraprakRtayaH, sAmpratametAsAmevArthaH kathyate, tatra mana jJAne' mananaM matiH yadvA manyate-indriyamanodvAreNa niyataM vastu paricchidyate'nayeti matiH-yogyadezAvasthitavastuviSaya indriyamano KASCAKRA . Jan Education Intemanona For Private Personal use only Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA prava0 sA- lAnimitto'vagamavizeSaH matizcAsau jJAnaM ca matijJAnaM, tacca dvividha-zrutanizritamazrutanizritaM ca, tatra prAyaH zrutAbhyAsamantareNApi yatsaha- 216 uttaroddhAre javiziSTakSayopazamavazAdutpadyate tadazrutanizritaM-autpattikyAdibuddhicatuSTayaM, yattu pUrva zrutaparikarmitamatervyavahArakAle tu azrutAnusAri raprakRtayaH tattvajJA-jAtayA samutpadyate tat zrutanizritaM, taccaturdhA, tadyathA-avagrahaH IhA avAyaH dhAraNA ceti, punaravagraho dvidhA-vyaJjanAvagraho'rthAvagrahazca, navi0 tatra vyajyate-prakaTIkriyate zabdAdirartho'neneti vyajana-upakaraNendriyasya kadambapuSpAdyAkRteH zrotraghrANarasanasparzanalakSaNasya zabdagandha- 1251-75 rasasparzapariNatadravyANAM ca yaH parasparaM saMbandhaH prathamamupazleSamAtraM, aparaM ca-indriyeNApyarthasya vyakhyamAnatvAdindriyamapi vyajanamu cyate, tatazca vyaJjanena-indriyalakSaNena vyaJjanasya-viSayasaMbandhalakSaNasyAvagrahaNaM-paricchedanamekasya vyaJjanazabdasya lopAt vyajanAvalAgrahaH, kimapIdamiti avyaktajJAnarUpArthAvagrahAdadho'vyaktataraM jJAnamAtramityarthaH, ayaM ca nayanamanovarjendriyacatuSTayabhedAccaturdhA, nayanamana soraprApyakAritvena viSayasaMbandhAbhAvAd, asya cendriyaviSayayoH saMbandhagrAhakatvAditi bhAvaH, arthyata ityarthaH tasya zabdarUpAdibhedAnAmanyatareNApi bhedenAnirdhAritasya sAmAnyarUpasyAvagrahaNamarthAvagrahaH, kimapIdamityavyaktajJAnamityarthaH, sa ca manaHsahitendriyapaJcakajanyatvAt SoDhA / avagRhItasyaiva vastuno'pi kimayaM bhavet sthANureva na tu puruSa ityAdi vastudharmAnveSaNAtmakaM jJAnaceSTanamIhA, IhanaM IhetikRtvA, 'araNyametat savitA'stamAgato, na cAdhunA saMbhavatIha mAnavaH / prAyastadetena khagAdibhAjA, bhAvyaM smarArAtisamAnanAmnA // 1 // ' ityAdyanvayadharmaghaTanavyatirekadharmanirAkaraNAbhimukhatA''liGgito jJAna vizeSa IhA iti hRdayaM, sA'pi bhanaHsahitendriyapaJcakajanyatvAt SoDhaiva / Ihitasyaiva vastunaH sthANurevAyamityAdinizcayAtmako bodhavizeSo'vAyaH, ayamapi pUrvavat SoDhA / tathA nishcitsyaivaavicyutismR-3||360|| tivAsanArUpaM dharaNaM dhAraNA, sA'pi pUrvavat Sodaiva / tadevamarthAvagrahAdInAM caturNA pratyekaM SaDvidhatvAvyajanAvagrahabhedacatuSTayena saha zruta FOC054-%% %9 For Private & Personel Use Only Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nizritaM matijJAnamaSTAviMzatividhaM, azrutanizritena cautpattikyAdibuddhicatuSTayena saha dvAtriMzadvidhaM bhavati, jAtismaraNamapi samatikrAntasayAtabhavAvagamasvarUpaM matijJAnabheda eva, tathA cAcArAGgaTIkA - " jAtismaraNaM tvAmi nibodhakavizeSa" iti etAvadbhedabhinnasyAsya etAvadbhedameva yadAvaraNasvabhAvaM karma tanmatijJAnAvaraNamekagrahaNena gRhyate / tathA zravaNaM zrutaM vAcyavAcakabhAvapurassarIkAreNa zabdasaMsRSTArthagrahaNaheturupalabdhivizeSaH, evamAkAraM vastu ghaTazabdavAcyaM jaladhAraNAdyarthakriyAsamarthamityAdirUpatayA pradhAnIkRtasamAnapariNAmaH zabdArthaparyAlocanAnusArIndriyamanonimitto jJAnavizeSa ityarthaH zrutaM ca tad jJAnaM ca zrutajJAnaM, tadbhedAzca nandyAdibhyo'vaseyAH, tasya sabhedasyApyAvaraNasvabhAvaM karma zrutajJAnAvaraNaM / tathA avazabdo'dhaH zabdArthaH, ava - adho'dho vistRtaM vastu dhIyate - paricchidyate'nenetyavadhiH | yadvA'vadhi:-maryAdA rUpiSveva dravyeSu paricchedakatayA pravRttirUpA tadupalakSitaM jJAnamapyavadhiH avadhizcAsau jJAnaM ca avadhijJAnaM, taccAnantadravyabhAvaviSayatvAttattAratamyavivakSayA'nantabhedaM asaGkhyeyakSetrakAlaviSayatvAttu tattAratamyavivakSayA'saGkhyeyabhedaM prakArAntaravivakSayA tvanugAmikAdibhedata AvazyakA dibhyo'nusaraNIyaM tasyaitAvadbhedabhinnasyAvaraNasvarUpaM karma avadhijJAnAvaraNaM / tathA saMjJibhirjIvaiH kAyayogena manovargaNAbhyo gRhItAni manoyogena manastvena pariNamayyAlamvyamAnAni dravyANi manAMsItyucyante teSAM paryAyAH - cintAnuguNAH pariNAmAsteSu jJAnaM manaH paryAyajJAnaM, idaM cArdhatRtIyasamudrAntarvarvisaMjJimanogatadravyAlambanaM tacca dvedhA - Rjumati vipulamati ca etatsvarUpaM ca labdhadvAre vakSyate, tasyaivaM bheda minnasyAvaraNasvabhAvaM karma manaHparyAyajJAnAvaraNaM tathA kevalaM ekaM matyAdijJAnanirapekSatvAt zuddhaM vA kevalaM tadAvaraNamalakalaGkavigamAt sakalaM vA kevalaM prathamata evAzeSatadAvaraNavigamataH saMpUrNotpatteH asAdhAraNaM vA kevalamananyasadRzatvAt anaMtaM vA kevalaM jJeyAnantatvAt kevalaM ca tad jJAnaM ca kevalajJAnaM tasyAvaraNaM kevalajJAnAvaraNaM / atra cAdyAni catvAryAvaraNAni Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sAroddhAre tattvajJAnavi0 // 361H dezaghAtIni kevalajJAnAvaraNoddharitajJAnadezaghAtitvAt, kevalajJAnAvaraNaM tu sarvaghAti, etAni matijJAnAvaraNAdIni pazcottaraprakRtayaH, tanniSpannaM tu sAmAnyena jJAnAvaraNaM mUlaprakRti:, yathA'GgulIpabhvakaniSpanno muSTiH ghRtaguDakaNikAdibhirniSpanno vA modaka ityAdi, evamapretaneSvapi bhAvanA kAryA / tathA nayanAbhyAM darzanaM - sAmAnyAvabodharUpaM nayanadarzanaM tasyAvaraNaM nayanadarzanAvaraNaM cakSurdarzanAvaraNamityarthaH, itarai:- cakSurvarjazeSendriyamanobhirdarzanamitaradarzanaM tasyAvaraNa mitaradarzanAvaraNaM, acakSurdarzanAvaraNamityarthaH, avadhireva darzanamavadhidarzanaM tasyAvaraNamavadhidarzanAvaraNaM, kevalameva darzanaM kevaladarzanaM tasyAvaraNaM kevaladarzanAvaraNaM, tathA 'drA kutsAyAM gatau' niyataM drAti-kutsitatvamavispaSTatvaM gacchati caitanyamanayeti nidrA-nakhacchoTikAdimAtreNaiva sukhAvabodhA svApAvasthetyarthaH, kAraNe kAryopacArAt tadvipAkavedyA karmaprakRtirati nidretyucyate, tathopaviSTa Urddhasthito vA pracalati - vighUrNayatyasyAM svApAvasthAyAmiti pracalA, tadvipAkavedyA karmaprakRtirapi pracalA, tathA nidrAto'tizAyinI nidrA nidrAnidreti madhyapadalopI samAsaH, duHkhaprabodhA svApAvasyetyarthaH, tasyAM hi caitanyasyAtyantamasphuTatarIbhUtatvAdbahumirgholanAprakAraiH prabodho bhavati, ataH sukhaprabodhanidrAto'syA atizAyinItvaM, tadvipAkavedyA karmaprakRtirapi nidrAnidrA, tathA pracalAto'tizAyinI pracalA pracalApracalA, sA hi caGkramaNAdikamapi kurvataH svapnurbhavatIti sthAnasthitasvaptRbhavAM pracalAmapekSyAsyA atizAyinItvaM, tathA styAnA - bahutvena saMghAtamApannA gRddhiH - abhikAGkSA jApradavasthA'dhyavasitArthasAdhanaviSayA yasyAM svApAvasthAyAM sA styAnagRddhiH, tasyAM hi jAgradavasthA'dhyavasitamarthamutthAya sAdhayati, styAnA vA-piNDIbhUtA RddhiH - AtmazaktirUpA'syAmiti styAnarddhirityapyucyate, tadbhAve hi utkarSataH prathamasaMhananasya kezavArdhavalasadRzI zaktirupajAyate, tathA ca pravacane zrUyate - kacitpradeze ko'pi kSullako vipAkaprAptastyAnarddhinidrAsahito dviradena divA khalIkRtaH, tatastasmin dvirade baddhAbhinivezo nizi styAnadbudaye vartamAnaH samutthAya tadda 216 uttaraprakRtayaH gA. 1251-75 // 361. Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ REC% na ntayugalamutpATya svopAzrayadvAri ca prakSipya punaH prasuptavAn ityAdi, tadvipAkavedyA karmaprakRtirapi styAnagRddhiH styAnaddhirvocyate / tathA 4 | vedanIyaM karma, vedyate-sukhaM duHkhaM vA AtmanA jJAyate tadvadanIyaM, tacca dvidhA-sAtamasAtaM ca, yadudayavazAdArogyaviSayopabhogAdijanita-da mAhAdarUpaM sAta-sukhaM vedyate tatsAtavedanIyaM, yadudayavazAdrogAdijanitaM paritAparUpamasAtaM-duHkhamanubhUyate tadasAtavedanIyaM / tathA kaSya-1 nte-hiMsyante parasparamasmin prANina iti kaSaH-saMsAraH kaSamayante-gacchantyemirjantava iti kaSAyAH-krodhamAnamAyAlomAH, tatra krodhaH IPL-akSAntipariNatirUpaH mAno-garyo jAtyAdyudbhavamamArdavaM mAyA-vaJcanAdyAtmikA jIvapariNatiH lobhaH-asaMtoSAtmako jIvapariNAmaH, te ca pratyekamanantAnubandhyapratyAkhyAnapratyAkhyAnAvaraNasaMjvalanabhedAccaturdhA, tataH SoDaza, tatra pAramparyeNAnantaM bhavamanubandhanti-anusaMda dhatItyevaMzIlA anantAnubandhinaH, yadyapyeteSAmanyakaSAyodayarahitAnAmudayo nAsti tathA'pyavazyamanantabhavabhramaNamUlakAraNamithyAtvodayApePikSakatvAdeteSAmevaitanAma, na punaH sahajodayAnAmanyakaSAyANAmapi, teSAmavazyaM mithyAtvodayApekSakatvAbhAvAt , namo'lpArthatvAdalpaM pratyA khyAnamapratyAkhyAnaM-dezaviratirUpaM tadapyAvRNvantItyapratyAkhyAnAvaraNAH, pratyAkhyAnaM-sarvaviratirUpamAvRNvantIti pratyAkhyAnAvaraNAH, parIpahopasargAdisaMpAte sati cAritriNamapi saM-ISat jvalayantIti saMjvalanAH, tathA nozabdaH sAhacarye, tataH kaSAyaiH sahacAriNaH-sahavatino ye te nokaSAyAH, kaiH kaSAyaiH sahacAriNa iti ced, ucyate, AdyaiAdazamiH, tathAhi-nAyeSu dvAdazasu kaSAyeSu kSINeSu nokaSAyANA-| mavasthAnasaMbhavaH, tadanantarameva teSAmapi kSapaNAya kSapakasya pravRttiH, athavA ete prAdurbhavanto'vazyaM kaSAyAnuddIpayanti, tataH kapAyasahacAriNaH, te ca nokaSAyA nava, tatra yadudaye striyAH pittodaye madhuradravyAmilASavat puMsyamilApaH samutpadyate sa kukUlAgnisamAnaH strIvedaH, yadudaye puMsaH niyAmamilApo bhavati zleSmodaye'mlAmilASavat sa tRNAgnijvAlAsamAnaH puMvedaH, yadudaye paNDakasya pittazleSmodaye kla mAmacAriNa itipakasa pravRttiH dravyAmilApavAvAlAsamAnaH ka te ca nokaSAyAmeva teSAmapi kSapaNAya veda, ucyate, Adi tathA nozabdaH sA For Private Personel Use Only Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 216 ukta prava0 sAroddhAre tattvajJAnavi0 raprakRtayaH pa. 1251-75 // 362 // mArjikA'milApavadubhayorapi strIpuruSayoramilASaH samudeti sa nagaramahAdAhasamAno napuMsakavedaH, tathA yadudaye sanimittamanimittaM vA hasati tat hAsyamohanIyaM, yadudayAdvAhyAbhyantareSu vastuSu prItirupajAyate tadratimohanIyaM, eteSveva yadudayAdaprItirupajAyate tadaratimohanIyaM, yadudayAtsanimittamanimittaM vA tathArUpasvasaMkalpato bibheti tadbhayamohanIyaM, yadudayAtpriyaviprayogAdau svorastADamAkrandati paridevate bhUpIThe ca luThati dIrgha niHzvasiti tacchokamohanIyaM, yadudayavazAtpunaH purISAdibIbhatsapadArtheSu jugupsAvAn bhavati tajugupsAmohanIyaM, tathA yadudayAjjinapraNItatattvArthAnAmazraddhAnaM viparItazraddhAnaM vA tanmithyAtvaM, yadudayAtpunarjinapraNItaM tattvaM na samyak zraddhatte nApi nindati tanmizra, samyagmithyAtvamityarthaH, yadudayavazAtpunarjinapraNItaM tattvaM samyak zraddhatte tatsamyaktvamiti / tathA nArakasya sato vedyamAnamAyuSkaM nArakAyuSkaM tirazcAM tiryagAyuSkaM manuSyANAM narAyuSkaM devAnAM surAyuSkamiti / tathA yadudayavazAduttamajAtikulataporUpaizvaryazrutasatkArAbhyutthAnAsanapradAnA jalipragrahAdisaMbhavastaduccairgotraM, yadudayavazAtpunarjJAnAdisaMpanno'pi nindA labhate hInajAtyAdisaMbhavaM ca tannIcairgotraM / antarAyabhedAzca nAmotkIrtanAvasare sUtrakRtaiva vyAkhyAtA iti / tathA gamyate-tathAvidhakarmasacivai vaiH prApyata iti gatiH-nArakatvAdiparyAyapariNatiH tadvipAkavedyA karmaprakRtirapyupacArAdgatiH saiva nAma gatinAma, evamanyatrApi draSTavyaM, tatazca narakaviSaye gatinAma narakagatinAma, nArakazabdavyapadezyaparyAyanibandhanaM narakagatinAmeti tAtparya, evaM tiryagmanuSyadevagatinAmApi vAcyamiti / tathA ekendriyAdInAM ekendriyatvAdirUpasamAnapariNAmalakSaNamekendriyAdivyapadezabhAga yatsAmAnyaM sA jAtiH, idamatra tAtparya-dravyarUpa mindriyaM aGgopAGganAmendriyaparyAptinAmasAmarthyAt siddhaM, bhAvarUpaM tu sparzanAdIndriyAvaraNakSayopazamasAmarthyAt , 'kSAyopazamikAnIsandriyANI ti vacanAt , yatpunarekendriyAdizabdapravRttinibandhanaM tathArUpasamAnapariNatilakSaNaM sAmAnyaM tadananyasAdhyatvAjjAtinAmanibandha OMOMOMOM // 362. Jan Education Internal For Private Personel Use Only www.ainelibrary.org Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ + 5+ SHRA namiti, uktaM ca-'avyabhicAriNA sAdRzyanaikIkRto'rtho'sau jAti"riti, tannimittaM jAtinAma, tatra ekasya sparzanendriyajJAnasyAvaraNakSayopazamAttadekavijJAnabhAja ekendriyAH, evaM yasya yAvantIndriyANi tasya tAnyAzrityAnenAmilApena tAvanneyaM yAvatpaJcAnAM sparzanarasanaghrANacakSuHzrotrajJAnAnAmAvaraNakSayopazamAt paJcavijJAnabhAjaH paJcendriyAH, teSAmekendriyANAM jAtinAma ekendriyajAtinAma evaM yAvat paJcendriyajAtinAma / zIryata iti zarIraM-pratikSaNaM prAgavasthAtazcayApacayAbhyAM vinazyatItyarthaH, tatra yasya karmaNa udayAdaudArikavargaNApu-||2 dgalAn gRhItvA audArikazarIratvena pariNamayati tadaudArikazarIranAma, evaM vaikriyAhArakataijasakArmaNazarIranAmaskhapi vAcyaM, yAvad yasya karmaNa udayAtkArmaNavargaNApudgalAn gRhItvA kArmaNazarIratvena pariNamayati tatkArmaNazarIranAma, idaM ca satyapi samAnavargaNApudgalamayatve khakAryabhUtAtkArmaNazarIrAdanyadeva, iyaM hi kArmaNazarIrasya kAraNabhUtA nAmakarmaNa uttaraprakRtiH, kArmaNazarIraM tu punaretadudayasabha vitvAdetatkArya niHzeSakarmaNAM prarohabhUmirAdhAro vA saMsAryAtmanAM ca gatyantarasaMkramaNe sAdhakatamaM kAraNamityanyadeva khakAryAtkArmaNazarIrAtkAraNabhUtaM prastutaM kArmaNazarIranAmakarmeti / tathA aGgAni-zirauraudarapRSThabAhUrusaMjJitAnyaSTau tadvayavabhUtAni tvaGgulyAdInyupAGgAni zeSANi tu tatpratyavayavabhUtAnyaGguliparvarekhAdInyaGgopAGgAni, aGgAni ca upAGgAni ca aGgopAGgAni ceti dvandve ekapadazeSe aGgopAGgAni , tAni | ca yasya karmaNa udayAd yeSu triSu zarIreSu bhavanti tat trividhaM aGgopAGganAma, tatra yadudayAdaudArikazarIratvena pariNatAnAM pudgalAnAmaGgo-* pAGgavibhAgena pariNatirbhavati tadaudArikazarIrAGgopAGganAma, evaM vaikriyAhArakAGgopAGganAnorapi vAcyaM, taijasakArmaNayostu jIvapradezasaMsthAnAnurodhitvAnnAstyaGgopAGgasaMbhava iti / tathA badhyate'neneti bandhanaM-audArikAdipudgalAnAM gRhItAnAM gRhyamANAnAM ca parasparasaMzleSakAri, tacca zarIrapaJcakabhedAt paJcadhA, tatra pUrvagRhItairaudArikapudgalaiH saha gRhyamANAnaudArikapudgalAnuditena yena karmaNA bannAtyAtmA Jan Education Intemanong For Private Personel Use Only www.jainelorary.org Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ roddhAre tattvajJAnavi0 // 363 // RASAARISAJAMHUGA parasparasaMsaktAn karoti tadaudArikabandhananAma, dArupASANAdInAM jaturAlAprabhRtizleSadravyavat, evaM vaikriyAdibandhanacatuSke'pi vAcya, 216 uttaathavA audArikaudArikabandhananAmabhedAdi paJcadazadhA, tacca prAgeva vyAkhyAtaM, yadi tvidaM zarIrapudgalAnAmanyo'nyasaMzleSakAri bandhananAma nAraprakRtayaH syAt tatteSAM zarIrapariNatyA saMhitAnAmapyasaMbaddhatvAtpavanApahRtakuNDasthitasaMhatAstimitasaktUnAmiva ekatra sthairya na syAditi / tathA saMghA- gA. tyante-piNDIkriyante audArikAdipudgalA yena tatsaMghAtanaM, tadapi ca zarIrapaJcabhedatvAtpaJcadhA, tatra yasya karmaNa udayAdaudArikazarIratvapari- 1251-75 NatAn pudgalAnAtmA saMghAtayati-piNDayatyanyo'nyasaMnidhAnena vyavasthApayati tadaudArikasaMghAtanAma, ityevaM vaikriyAdizarIracatuSTaye'pi vAcyaM, yadi ca pugalasaMhatimAtranimittaM saMghAtanAma na syAcadA bandho'pi na bhavet, 'nAsaMhatasya baMdhana miti nyAyAt / tathA saMhanya-1 |mAnazarIrapudgalAnAM lohapaTTAdivat upakAri saMhananaM-asthiracanAvizeSaH, tatpunaraudArikazarIra eva nAnyeSu, asthyAdirahitatvAtteSAM, tacca ghoDhA-vanaRSabhanArAcAdi, tatra varz2a-kIlikA RSabhaH-pariveSTanapaTTaH nArAca:-ubhayato markaTabandhaH, tatazca dvayorasbhorubhayato markaTabandhena baddhayoH paTTAkRtinA tRtIyenAsthA pariveSTitayorupari tadasthitrayabhedi kIlikAkAraM banamAmakamasthi bhavati yatra tadvanaRSabhanArAcaM prathama, bajavarja RSabhanArAcaM dvitIyaM, RSabhavarja vananArAcamityanye, vanaRSabhavarja nArAcaM tRtIyaM, ekato markaTabandhaM dvitIyapArzve kIlikAviddhamardhanArAcaM caturtha, RSabhanArAcavarja kIlikAviddhAsthidvayasaMcitaM kIlikAkhyaM paJcama, yatra punaH parasparaM paryantamAtrasaMsparzalakSaNAM sevAM RtAniAgatAnyasthIni bhavanti nityameva ca snehAbhyaGgAdirUpAM parizIlanAmAkAGkati tatsevAta SaSThaM saMhananamiti / tathA saMsthAna-avayavaracanAtmikA zarIrAkRtiH, tadapi SoDhA-samacaturanAdi, tatra samAH-zarIralakSaNazAstroktapramANalakSaNAvisaMvA(granthAnaM 15000)dinyshct-2||363|| sro'srayaH-caturdigvibhAgopalakSitAH zarIrAvayavA yasya tatsamacaturasraM, samAsAnto'tpratyayaH, nyagrodhavatparimaNDalaM nyagrodhaparimaNDalaM, -%C4 For Private Personel Use Only Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yathA nyagrodha upari saMpUrNAvayavo'dhastu hInastadamapi nAbherupari vistArabahulaM saMpUrNalakSaNAdibhAga adhastu na tatheti, tathA Adi:ihotsedhAkhyo nAbheradhastano dehabhAgo gRhyate, tataH saha AdinA-nAbheradhastanabhAgena yathoktapramANalakSaNena vartata iti sAdi, yadyapi ca sarvamapi zarIramAdinA saha vartate tathApi sAditvavizeSaNAnyathAnupapattyA viziSTa eva pramANalakSaNopapanna Adiriha lakSyate, tata uktaMyathoktapramANalakSaNeneti, idamuktaM bhavati-yatsaMsthAnaM nAbheradhaH pramANopapannamupari ca hInaM tatsAdi iti, apare tu sAcIti paThanti, tatra sAcIti pravacanavedinaH zAlmalItarumAcakSate, tataH sAcIva yatsaMsthAnaM tatsAci, yathA zAlmalItaroH skandhakANDamatipuSTamupari ca na tadanurUpA mahAvizAlatA tadvadasyApi saMsthAnasyAdho bhAgaH paripUrNo bhavati uparitanabhAgastu neti bhAvaH, tathA vAmanaM maDahakoSTa pANipAdaziropIvaM yathoktapramANalakSaNopetaM zeSaM tUraudarAdirUpaM koSThaM zarIramadhyaM maDahaM-lakSaNarahitaM tad yatra tadvAmanamityarthaH, adhastanakAyamaDahaM kubjaM pANipAdazironIvAlakSaNo'dhastanakAyo maDaho-lakSaNavisaMvAdI yatra zeSaM tu madhyakoSThaM yathoktalakSaNayuktaM tatkubja, vAmamaviparItamityarthaH, anye tu darzitalakSaNavyatyayena prathamaM kubjaM tato vAmanaM paThantIti, huNDaM tu sarvAvayaveSu prAyo lakSaNavinirmuktaM, yasyaiko'pyavayavaH prAyo na lakSaNayukto bhavati tatsarvatrAsaMsthitaM huNDamityarthaH / tathA varNyate-alakriyate guNavakriyate zarIrAdyaneneti varNa:-kRSNAdiH paJcadhA, tatra kRSNaH kajjalAdAviva nIlaH priyaGguparNAdAviva lohito hiGgulakAdAviva hAridro haridrAdAviva zuklaH | khaTikAdAviva / tathA gandhyate AghAyata iti gandhaH, sa dvidhA-surabhiH zrIkhaNDAdAviva duramirlasunAdAviva / tathA rasyate-AsvAdyata iti rasaH tiktAdiH paJcadhA, tatra tiktaH kozAtakyAdAviva kaTuH zuNThyAdAviva, zAstre hi yatpariNAmamaGgIkRtyAtidAruNaM tatkaTukamucyate, yacca pariNAme'tizItalaM tannimbAdikaM loke kaTukamapi zAstre tiktamiti vyapadizyate, kaSAyo'pakkakapitthAdAviva amla Amlave C44 For Private Personal Use Only Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sAroddhAre tattvajJAnavi0 // 364 // tasAdAviva madhuraH zarkarAdAviva / tathA spRzyata iti sparzaH - karkazA diraSTadhA, tatra karkazaH pASANAdAviva mRdusarutAdAviva laghurarka-| tUlAdAviva gururbrAdAviva zIto mRNAlAdAviva uSNo vahnathAdAviva snigdho ghRtAdAviva rUkSo bhasmAdAviva, evamete varNAdayo yaduda| yavazAjjantuzarIreSu bhavanti tAnyapi karmANyetannAmakAni vAcyAnIti / tathA sarvaprANinAM zarIrANi yadudayavazAdAtmIyAtmIyApekSayA naikAntena laghUni nApi gurUNi kiMtu agurulaghupariNAmapariNatAni bhavanti tadagurulaghunAma, ekAntagurutve hi voDhumazakyAni syuH ekAntalaghutve tu vAyunA vikSipyamANAni dhArayituM na pArayeranniti / tathA svazarIrAvayavaireva pratijihnAgalavRndalamba kacauradantAdi miH zarIrA|ntarvardhamAnairyadudayAdupahanyate - pIDyate jantustadupaghAtanAma, tathA yadudayAdojakhI darzanamAtreNa vAksauSThavena vA nRpasabhAmapi gataH sabhyAnAmapi kSobhamApAdayati pratipakSapratighAtaM ca vidhatte tatparAghAtanAma, tathA kUrparalAGgalagomUtrikAkArarUpeNa yathAkramaM dvitricatuHsamayapramANena vigraheNa bhavAntarotpattisthAnaM gacchato jIvasyAnuzreNiniyatA gamanaparipATI ihA''nupUrvI, tatra narakagatyA sahacaritA''nupUrvI narakagatyAnupUrvI, tatsamayaM ca vedyamAnatvAtsahacAritvaM, evaM tiryagmanuSyadevAnupUryo'pi vAcyAH / tathA yadudayAducchrAsaniHzvAsalabdhirAtmano bhavati taducchrAsanAma, sarvalabdhInAM kSAyopazamikatvA daudayikI labdhirna saMbhavatIti cet, naitadasti, vaikriyAhArakAdilabdhInAM audayikInAmapi saMbhavAd, vIryAntarAyakSayopazamo'pi ca tatra nimittI bhavatIti satyapyaudayikatve kSAyopazamikazyapadezo'pi na virudhyate / nanu yadi ucchAsanAmakarmodayAducchA saniHzvAsau tadA ucchAsaparyAptinAmnaH kopayogaH ?, ucyate, ucchrAsanAmna ucchAsa| niHzvAsagrahaNamokSaviSayA labdhi rupajAyate, sA ca labdhirnocchrAsaparyAptimantareNa svaphalaM sAdhayati, na khasviSukSepaNazaktimAnapi dhanurprahaNazaktimantareNeSu kSeptumalaM, tata ucchrAsalabdhinirvartanArthamucchrAsaparyAptinAmna upayogaH, evamanyatrApi bhinnaviSayatA yathAyogaM sUkSma 216 uttaraprakRtayaH gA. 1251-75 // 364 // Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ % dhiyA bhAvanIyA / tathA yadudayAjjantuzarIrANi svarUpeNAnuSNAnyapi uSNaprakAzalakSaNamAtapaM kurvanti tadAtapanAma, tadvipAkazca bhAnumaNDa| lAdigateSu pRthivIkAyeSveva, na vahrau, pravacane pratiSedhAt , tatroSNatvamuSNasparzanAmodayAt utkaTalohitavarNanAmodayAcca prkaashktvmiti| TA TA tathA yadudayAjjantuzarIrANi svarUpeNAnuSNAnyanuSNaprakAzAtmakamudyotamAtanvanti yathA yatidevottaravaikriyacandragrahanakSatratArAvimAnaratnau SadhayastadudyotanAma, tathA vihAyasA-nabhasA gatiH-pravRttirvihAyogatiH, nanu sarvagatatvAdvihAyasastato'nyatra gatirna saMbhavatIti kimartha ||2|| vihAyasA vizeSaNaM ?, vyavacchedyAbhAvAt , satyametat , kiMtu yadi gatirityevocyate tato nAmnaH prathamaprakRtirapi gatirastIti paunaruktyAzaGkA syAt , atastadvyavacchittaye vihAyasA vizeSaNaM, vihAyasA gatirna tu nArakatvAdiparyAyapariNatirUpati vihAyogatiH, sA ca dvedhA-1 prazastA aprazastA ca, tatra prazastA haMsahastivRSabhAdInAM, aprazastA tu kharoSTramahiSAdInAmiti / tathA trasyanti-uSNAdyamitaptAH santo| vivakSitasthAnAdudvijante gacchanti ca chAyAdyAsevanArtha sthAnAntaramiti trasA-dvIndriyAdayaH tatparyAyavipAkavedyaM karmApi prasanAma, tathA tiSThantItyevaMzIlA uSNAyabhitApe'pi tatsthAnaparihArAsamarthAH sthAvarA:-pRthivyAdaya ekendriyAdayaH tatparyAyavipAkavedyaM karmApi sthAvaranAma, tejovAyUnAM tu sthAvaranAmodaye'pi calanaM svAbhAvikameva, na tUSNAdyamitApena dvIndriyAdInAmiva viziSTamiti / tathA yadudayAjIvA bAdarA bhavanti tadbAdaranAma, bAdaratvaM cAtra pariNAmavizeSaH, yadazAtpRthivyAderekaikasya jantuzarIrasya cakSurmAhyatvAbhAve'pi bahUnAM samu dAye cakSuSA prahaNaM bhavati, tadviparItaM sUkSmanAma, yadudayAhUnAmapi samuditAnAM jantuzarIrANAM cakSu yatvaM na bhavati, tathA yadudayAzatkhayogyaparyAptinivartanasamartho bhavati tatparyAptakanAma, yadudayAca vayogyaparyAptiparimAptisamartho na bhavati tadaparyAptakanAma, paryAptikha rUpaM tu dvAviMzatyadhikadvizatatamadvAre vizeSeNa vakSyate, tathA yadudayAt jIvaM jIvaM prati minnaM zarIramupajAyate tatpratyekanAma, tasyodayaH % % in Education International For Private Personal Use Only www.ainelibrary.org Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 // 365 // pratyekazarIriNAM, pratyekazarIriNazca nArakAmaramanuSyadvIndriyAdayaH pRthivyAdayaH kapitthAditaravazca nanu yadi pratyekanAmna udayaH kapitthAdipAdapAdInAmiSyate tarhi teSAM jIvaM jIvaM prati minnaM zarIraM bhavet, tacca na bhavati, yataH kapitthAzvatthapIluzelvAdInAM mUlaskandhatvakzAkhAdayaH pratyekamasaGkhyeyajIvA ucyante, yata uktaM prajJApanAyAM ekAsthikabahubIjavRkSaprarUpaNAvasare - "eesi mUlA asaMkhejjajIviyA kaMdAvi khaMdhAvi tayAvi sAlAvi pavAlAvi, pattA patteyajIviyA" ityAdi, mUlAdayazca phalaparyantAH sarve'pyekazarIrAkArA upalabhyante, devadattazarIravat, yathA hi devadattazarIramakhaNDamekarUpamupalabhyate tadvanmUlAdayo'pi tata ekazarIrAtmakAH kapitthAdayaste cAsapeyajIvAH tataH kathaM te pratyekazarIriNaH ?, ucyate, pratyekazarIriNa eva teSAM mUlAdiSvaseyAnAmapi jIvAnAM bhinnabhinnazarIrasaMbhavAt, kevalaM zleSadravyavimizritasakalasarSapavartiriva prabalarAgadveSopacitatathArUpapratyekanAmakarmapudgaloyataste tathA parasparavimizrazarIrA jAyante, tathA coktaM prajJApanAyAmeva - "jaha sagalasarisavANaM silesa missANa vaTTiyA vaTTI / patteyasarIrANaM taha hoMti sarIrasaMghAyA // 1 // jaha vA tilapappADiyA bahuehiM tilehiM mIsiyA saMtI / patteyasarIrANaM taha hoMti sarIrasaMghAyA // 2 // " gAthAdvayasyApyayamakSarArthaH - yathA sakalasarSapANAM leSadravyeNa mizrIkRtAnAM vartitA - valitA vartiH yathA ca bahubhistilairvimizritA satI tilaparpaTikA bhavati tathA pratyekazarIriNAM zarIrasaGghAtAH, iyamatra bhAvanA-yathA tasyAM vartI sakalasarSapAH parasparaM bhinnA nAnyo'nyAnuvedhabhAjastathA adarzanAtU ata eva sakalagrahaNaM yena spaSTameva anyo'nyAnuvedhAbhAvaH pratIyate, evaM vRkSAdAvapi mUlAdiSu pratyekamasaGkhyeyA api jIvAH parasparaM vibhinnazarIrAH, yathA ca te sarSapAH zleSadravyasaMparkamAhAmyAt parasparaM vimizrA jAtAstathA pratyekazarIriNo'pi te tathArUpapratyekanAmakarmapudgalodayAtparasparaM saMhatA jAtA iti / tathA yadudayavazAdanantAnAM jIvAnAmekaM zarIraM bhavati tatsAdhAraNanAma, nanu kathamana 216 utta raprakRtayaH gA. 1251-75 // 335 // Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ntAnAM jIvAnAmekaM zarIramupajAyate ?, tathAhi-ya eva prathamamutpattidezamAgatastena taccharIraM niSpAditaM, anyo'nyAnugamanena ca sarvAtmanA kroDIkRtaM, tataH kathaM tatrAnyeSAM jIvAnAmavakAzaH 1, na khalu devadattazarIre devadattenAnyo'nyAnuvedhena kroDIkRte devadatta iva | sakalazarIreNa sahAnyo'nyAnugamapurassaramanye'pi jIvAH prAduSpanti, tathA'darzanAt api ca- satyapyavakAze yenaiva taccharIraM niSpAdyAnyo'nyAnugamena kroDIkRtaM sa eva tatra pradhAna iti, tasyaiva paryAptAparyAptavyavasthA prANApAnAdiyogyapudgalopAdAnaM ca bhavet, na zeSANAmiti, tadetadsamyak samyagjinavacanaparijJAnAbhAvAt, te hyanantA api jIvAstathAvidhakarmodayasAmarthyataH samakamevotpattidezamadhitiSThanti samakameva ca taccharIrAzritAH paryAptIrnirvartayitumArabhante samakameva ca paryAptA bhavanti, samakAlameva ca prANApAnAdiyogyAn punalAnAdadate, yacaikasya putralAbhyavaharaNaM tadanyeSAmanantAnAmapi sAdhAraNaM, yazcAnantAnAM tadvivakSitasyApi jIvasya tato na kadAcidanupapattiriti, uktaM ca prajJApanAyAm -- "samayaM vakaMtANaM samayaM tesiM sarIranipphattI / samayaM ANuggahaNaM samayaM ussAsanissAsA // 1 // egassa u jaM gahaNaM bahUNa sAhAraNANa taM caiva / jaM bahuyANaM gahaNaM samAsao taMpi egassa // 2 // sAhAraNamAhAro sAhAraNamANupANagahaNaM ca / sAhAraNajIvANaM sAhAraNalakkhaNaM eyaM // 3 // " iti [ samakaM vyutkrAntAnAM samakaM teSAM zarIraniSpattiH / samakamAnApAnagrahaNaM samakamucchrAsaniHzvAsau // 1 // ekasya tu yadgrahaNaM bahUnAM sAdhAraNAnAM tadeva / yad bahUnAM grahaNaM samAsatastadapi ekasya // 2 // sAdhAraNa AhAraH sAdhAraNamAnApAnagrahaNaM ca / sAdhAraNajIvAnAM sAdhAraNalakSaNametat // 3 // ] tathA yadudayAt zarIrAvayavAnAM ziro'sthidantAnAM sthiratA bhavati tat sthiranAma, tathA baduyavazAjjihvAdInAM zarIrAvayavAnAmasthiratA bhavati tadasthiranAma, tathA yadudayAnnAbheruparitanAH ziraHprabhRtayo'vayavAH zubhA bhavanti tacchubhanAma, ziraH prabhRtinirhi spRSTaH paro hRSyatIti teSAM zubhatvaM, tathA yasyodayA bha Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 mA yadudayAdupakAra bhavati tad duHkhAsadanAdeyanAma, tathA vA pra // 366 // nAbheradhastanAH pAdAdayo'vayavA azubhA bhavanti tadazubhanAma, taiH spRSTaH paro ruSyatIti teSAmazubhatvaM, kAminyAH pAdenApi spRSTastu 216 ukta | byati tato vyabhicAra iti cet, na, tattoSasya mohanIyanibandhanatvAt , vastusthitizceha cintyate, tato na doSaH, tathA yadudayAdnupa raprakRtayaH kAryapi sarvasya manaHprahAdakArI bhavati tatsubhaganAma, tathA yadudayAdupakArakRdapi janadveSyo bhavati tad durbhaganAma, tathA yadudayAnma-18 gA. dhuragambhIrodArasvaro bhavati tatsusvaranAma, tathA yadudayAtkharaminnadInahInakharo bhavati tad duHkharanAma, tathA yadudayena yatkizcidapi 1251-75 bruvANaH sarvasyopAdeyavacano bhavati tadAdeyanAma, tathA yadudayAd yuktamapi bruvANaH parihAryavacanastadanAdeyanAma, tathA tapaHzauryatyAgAdinA samupArjitena yazasA kIrtanaM-saMzabdanaM zlAghanaM yazaHkIrtiH, athavA yaza:-sAmAnyena khyAtiH kIrtiH-guNotkIrtanarUpA prazaMsA yadA sarvadiggAminI parAkramakRtA vA sarvajanotkIrtanIyaguNatA yazaH ekadiggAminI dAnapuNyakRtA vA kIrtiH, yazazca kIrtizca yazaHkIrtI te yadudayAdbhavatastato yazaHkIrtinAma, nanu ca kathamete yazaHkIrtI tannAmodayanibandhane ?, tadbhAve'pi kacittayorabhAvAt , taduktam-"tasseva kei jasakitikittayA ajasakittA anne / pAyArAI jaM beMti aisae iMdayAlattaM // 1 // " [tasyaiva kecit yazaHkIrtikIrtakAH ayazaHkIrtikIrtakA anye / yasmAt prAkArAdInatizayAnAM indrajAlatvaM bruvate // 1 // ] naiSa doSaH, sadguNamadhyasthapuruSApekSayaiva yazaHkIrtinAmodayasyAbhyupagatatvAt , uktaM ca-"jai kahavi dhAuvesammayAe duddhapi jAyae kaDuyaM / niMbo mahuro kassaI na pamANaM tahavi taM hoi // 1 // " [yadi kathamapi dhAtuvaiSamyeNa dugdhamapi bhavati kaTukaM / nimbazca kasyacinmadhuro na tathApi tatpramANaM bhavati // 1 // ]] M| api tu-"vivarIyadavvaguNabhAsayAe apamANatA u tasseva / sagguNavisayaM tamhA jANaha jasakittinAmaM tu // 1 // " [ dravyaguNavi-IMIRE parItabhAsakatayA tsyaivaaprmaanntaa| tasmAt sadguNaviSayaM yazaHkIrtinAma jAnIhi // 1 // ] tadviparItamayazaHkIrtinAma yadudayavazAnma IHIV Jan Education Intematon For Private Personal Use Only Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyasthasyApi janasyAprazasyo bhavati, tathA yadudayavazAjantuzarIreSu svaskhajAtyanusAreNAGgapratyaGgAnAM pratiniyatasthAnavartitA bhavati tannirmANanAma, tacca sUtradhArakalpaM, tadabhAve hi tabhRtakakalpairaGgopAGganAmAdibhirnirvatitAnAmapi ziraudarAdInAM sthAnavRtteraniyamo bhavet , tathA yadudayavazAdaSTamahAprAtihAryapramukhAzcatustriMzadatizayAH prAduSSanti tattIrthakaranAmeti // 75 / / 216 // idAnIM 'baMdhodayodIraNasattANaM kiMci sarUvaMti saptadazottaradvizatatamaM dvAramAha sattaTThachegabaMdhA saMtudayA aTTa satta cattAri / sattaTThacha paMcadugaM udIraNAThANasaMkheyaM // 76 // baMdheSTa satta'NAuga chavihamamohAu igavihaM sAyaM / saMtodaesu aTTha u satta amohA cau aghAI // 77 // aTTa udIrai satta u aNAu chavihamaveyaNIAU / paNa aviyaNamohAuga akasAI nAma gottadurga // 78 // baMdhe vIsuttarasaya 120 sayabAvIsaM tu hoi udayaMmi 122 / udIraNAe~ evaM 122 aDayAlasayaM tu santaMmi 148 // 79 // 'satte'yAdigAthApaJcakaM, mithyAtvAdibhirbandhahetubhirajanacUrNapUrNasamudrakavanirantaraM pudgalanicite loke karmayogyavargaNApudgalairAtmano lAvaSayaspiNDavadanyo'nyAnugamalakSaNaH saMbandho bandhaH, tasya catvAri sthAnAni, tadyathA-sapta bhaSTau SaT ekamiti, tathA teSAmeva karma pudgalAnAM bandhasaMkramAbhyAM labdhAtmalAbhAnAM nirjaraNasaMkramakRtakharUpapracyutyabhAve'pi sati sadbhAvaH sattA, tasyA api trINi sthAnAni, sAtadyathA-aSTau sapta catvAri, tathA teSAmeva karmapudgalAnAM yathAsvasthitibaddhAnAmapavartanAdikaraNavizeSataH svabhAvato vA udayasamayaprAptAnAM lAvipAkavedanamudayaH, tasyApi trINi sthAnAni, tadyathA-aSTau sapta catvAri, tathA udayAvalikAto bahirvavinInAM khitInAM dalikaM kapAyaiH Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA mAsahitena asahitena vA yogasaMjJakena vIrya vizeSeNa samAkRSyodayAvalikAyAM pravezanamudIraNA, tasyAH punaH paJca sthAnAni, tadyathA-sapta | 217 roddhAre aSTau SaT paJca dve, ityeSAM bandhAdInAM sthAnasaGkhyA // 76 // sAmpratameteSAM bandhAdisthAnAnAmeva svarUpamAha-'baMdhe'tyAdigAthA- bandhAditattvajJA- dvayaM, AyurbandhakAle jJAnAvaraNAdikA aSTau prakRtayo bandhe prApyante, zeSakAlaM tvanAyuSkAH-AyurbandhavivarjitAH sapta, 'amohAutti svarUpam navi0 mohAyurvarjAH SaT prakRtIbaMdhnataH SaDDidho bandhaH, jJAnadarzanAvaraNAntarAyanAmagotrabandhavyavacchede ekameva sAtaM badhnata ekavidho bndhH| gA. tathA sattAyAmudaye ca sarvaprakRtisamudAye aSTau prApyante, mohanIyasya udayasattAvyavacchede sapta, ghAtikarmaNAM-jJAnadarzanAvaraNAntarAyA- 51276-79 // 367 // |NAmudayasattAvyavacchede catasraH / tathA sarvaprakRtisamudAye'STau prakRtIrudIrayati, AyuSa udIraNAyAmapagatAyAmAyurvarjAH sapta, vedanIyAyuporadIraNAyAmapagatAyAM SaDDidhaM karmodIrayati, vedanIyamohAyuSAmudIraNA'pagame paJca prakRtIrudIrayati, akaSAyI-kevalI nAmagotralakSaNe dve karmaNI udIrayati / athaitAnyeva bandhAdisthAnAni vineyavyutpattaye guNasthAnakayojanayA vibhAvyante-mithyAdRSTyAdayo mizravarjitA apramattAntA aSTa sapta vA karmANi badhnanti, AyuH kadAcideva baddhyate ityAyurbandhakAle aSTa AyurvandhAbhAve tu saptava, mizrApUrvakaraNAnivRttibAdarAstu saptaiva badhnanti, teSAmAyurbandhAbhAvAt , tatra mizrasya tathAsvAbhAvyAt itarayoH punarativizuddhatvAt Ayurvandhasya ca gho|lanApariNAmahetutvAt , tathA sUkSmasaMparAyo mohanIyAyurvarjAni SaT karmANi badhnAti, mohanIyabandhasya bAdarakaSAyodayahetutvAt tasya ca | tadabhAvAt AyurbandhAbhAvastvativizuddhataratvAdavaseyaH, tathA upazAntamohakSINamohasayogikevalina ekavidhaM sAtavedanIyaM karma bananti, na zeSANi, tadvandhahetvabhAvAt , ayogikevalI tu yogasyApi bandhahetorabhAvAbandhakaH / tathA midhyAdRSTiguNasthAnakAdArabhya yAvatsU + // 367 // dakSmasaMparAyaguNasthAnaM tAvadaSTAvapi karmaprakRtaya udaye sattAyAM ca prApyante, sarvatrApi mohanIyodayasattayoH prApyamANatvAt , upazAntamohe || RC444 For Private & Personel Use Only Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udaye sapta prApyante, mohanIyasyopazAntatvenodayAbhAvAt , sattAyAM tvaSTau, mohanIyasya vidyamAnatvAt , kSINamohe sattAyAmudaye ca sapta, mohanIyasya kSINatvenodayasattayorabhAvAt , sayogyayogikevalinostu catvAryaghAtikarmANi udaye sattAyAM ca prApyante, na zeSANi, teSAM | dikSINatvAt , tathA mithyAdRSTerArabhya yAvatpramattasaMyataguNasthAnaM tAvajjIvo nirantaramaSTAnAmapi karmaNAmudIrakaH, kevalamanubhUyamAnabhavAyu kAvalikAvazeSe satyAyuSa AvalikApraviSTatvenodIraNAyA abhAvAt saptAnAmudIrakaH, samyagmithyAdRSTiguNasthAnake tu vartamAnaH sarvadaivASTAnAmudIrakaH, AyuSa AvalikAvazeSatve mizraguNasthAnakasyAsaMbhavAt , tathAhi-antarmuhUrtAvazeSa evAyuSi mizraguNasthAnakAtpratipatya samyaktvaM mithyAtvaM vA jIvo gacchatIti, apramattApUrvakaraNAnivRttibAdarA vedanIyAyurvarjANAM zeSANAM SaNNAM karmaNAmudIrakAH, na tu vedanIyAyuSoH, ativizuddhatayA tadudIraNAyogyAdhyavasAyasthAnAbhAvAt , sUkSmasaMparAyastu SaNNAM paJcAnAM vA udIrakaH, tatra yAvanmohanIyamAvalikAvazeSaM na bhavati tAvatpUrvoktAnAmeva SaNNAmudIrakaH, AvalikAvazeSe ca mohanIye tasyApyudIraNAyA abhAvAtpaJcAnAmudIrakaH, upazAntamoho'pi vedanIyAyurmohanIyavarjAnAM paJcAnAmudIrakaH, tatra vedanIyAyuSoH kAraNaM prAgevoktaM, mohanIyaM tUdayAbhAvAnnodIryate, 'vedyamAnamevodIryata' iti vacanAt , kSINamoho'pyanantaroktAnAM paJcAnAM karmaNAmudIrakaH, tAni ca tAvadudIrayati yAvad jJAnadarzanAvaraNAntarAyANi AvalikApraviSTAni na bhavanti, AvalikAmAtrapraviSTeSu teSu teSAmapyudIraNAyA abhAvAt dve eva nAmagotralakSaNe karmaNI udIrayatIti, sayogikevalI punarnAmagotre udIrayati, na zeSANi, ghAtikarmacatuSTayasya nirmUlata eva kSINatvAt , vedanIyAyuSostu pUrvoktakAraNAnodIraNeti, ayogikevalI tvanudIrakaH, yogasavyapekSatvAt udIraNAyAstasya ca yogAbhAvAditi // 77 / / 78 // atha bandhAdiSu sarvasaGkhyayA yAvatya uttaraprakRtayo bhavanti tAvatIdarzayitumAha-'bandhe'ityAdi, bandhe-bandhacintAyAM viMzatyuttaraM prakRtInAM zataM bhavatIti, *SC4044LCDC15454 For Private & Personel Use Only Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sAroddhAre tattvajJAnavi0 // 368 // OMA5%2-52- 534 udaye ca dvAviMzatyuttaraM zataM bhavatIti, udIraNAyAmapyevaM, dvAviMzatyuttarameva zatamityarthaH, sattAyAM punaraSTacatvAriMzadadhikaM zataM bhavati, iyamatra 218 bhAvanA-bandhe udaye ca cintyamAne bandhananAmAni saMghAtananAmAni ca svasvazarIrAntargatAnyeva vivakSyante, tathA ye varNagandharasasparzA- sAbAdhAnAmuttarabhedA yathAkrama paJcadvipaJcASTa saGkhyAH te'pi bandhe udaye ca na vivakSyante, kiMtu varNAdaya eva catvAraH, tathA bandhe cintyamAne karmasthitiH samyaktvasamyagmithyAtve na gRhyete, mithyAtvapudgalAnAmeva tathApariNateH, tathA ca sati bandhacintAyAM bandhanapaJcakaM saMghAtanapaJcakaM gA. varNAdiSoDazakaM ca nAmnastrinavaterapanIyate zeSAH saptaSaSTiH parigRhyante, mohanIyaprakRtayazca samyaktvasamyagmithyAtvahInAH zeSAH SaDiMzatiH, mA1280-83 tataH sarvaprakRtisaGkhyAmIlane bandhe viMzatyuttaraM prakRtizataM bhavati, udye ca cintyamAne samyaktvamizre apyudayamAyAta iti te api parigR| hyete, tata udaye dvAviMzaM prakRtizataM, udaye satyevodIraNA bhavatItyata udIraNAyAmapi dvAviMzaM zataM, sattAyAM tu cintyamAnAyAM bandhanapaJcaka saMghAtanapaJcakaM varNAdiSoDazakaM ca pUrvApanItaM parigRhyate, tataH sarvasaGkhyayA prakRtInAmaSTacatvAriMzaM zataM bhavati, uktaM ca karmastave"aDayAlaM payaDisayaM khaviya jiNaM nivvuyaM vaMde" [ aSTacatvAriMzaM prakRtInAM zataM kSapayitvA nivRtaM jinaM vande ] // yadA punargargarSizivazarmaprabhRtyAcAryANAM matenASTapaJcAzadadhikaM prakRtizataM sattAyAmadhi kriyate tadA bandhanAni paJcadaza vivakSyante tato'STacatvAriMzadadhikasya prakRtizatasya pUrvoktasyopari bandhanagatA daza prakRtayo'dhikAH prApyante iti bhavatyaSTapaJcAzadadhikaM prakRtizatamiti // 79 // 217 // idAnIM 'kammaDhiI sAbAha'tti aSTAdazottaradvizatatamaM dvAramAhamohe koDAkoDIu sattarI vIsa nAmagoyANaM / tIsiyarANa cauNhaM tettIsa'yarAiM Aussa // 368 // // 8 // esA ukkosaThiI iyarA veyaNiya bArasa muhuttaa| aTa nAmagottesu sesaesu muhu Jan Education Intemanong For Private Personel Use Only www.jainelorary.org Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vayogyA punarabAdhAkAlAca, tatra karmarUpatAvasthAna sthitiH sNto||81|| jassa jai koDakoDIu tassa tettiyasayAI vrisaannN| hoi avAhAkAlo Aummi puNo bhavatibhAgo // 82 // mohe-mohanIye SaSThIsaptamyorartha pratyabhedAt mohanIyasya karmaNa utkRSTA sthitiH saptatisAgaropamakoTIkoTyaH, iha dvidhA sthitiH, tadyathA-karmarUpatAvasthAnalakSaNA anubhavayogyA ca, tatra karmarUpatAvasthAnalakSaNAmeva sthitimadhikRtyotkRSTaM jaghanyaM vA pramANamabhidhAtumi|STamavagantavyaM, anubhavayogyA punarabAdhAkAlahInA, yeSAM ca karmaNAM yAvatyaH sAgaropamakoTIkoTyaH teSAM tAvanti varSazatAnyabAdhAkAlaH, tena mohanIyasyotkRSTA sthitiH saptatisAgaropamakoTIkoTya iti tasya saptativarSazatAnyabAdhAkAlaH, tathAhi-tanmohanIyamutkRSTasthitika kabaddhaM sat saptativarSazatAni yAvanna kAzcidapi svodayato jIvasyAbAdhAmutpAdayati, abAdhAkAlahInazca karmadalikaniSekaH, kimuktaM bhavati ?-saptativarSazatapramANeSu samayeSu madhye na vedyadalikanikSepaM karoti, kiMtu tata UrdU miti, tathA nAmagotrayorutkRSTA thitiviMzati* sAgaropamakoTIkoTyo, dve varSasahasra abAdhA, abAdhAkAlahInazca karmadalikaniSekaH, tathA itareSAM caturNA-jJAnAvaraNadarzanAvaraNaveda nIyAntarAyANAM triMzatsAgaropamakoTIkoTya utkRSTA sthitiH, trINi varSasahasrANyabAdhA abAdhAkAlahInazca karmadalikaniSekaH, AyuSa | utkRSTA sthititrayastriMzadatarANi-sAgaropamANi pUrva koTitribhAgo'bAdhA abAdhAkAlahInazca karmadalikaniSekaH, sUtrakRtA tvasau pUrvakoTitribhAgo'vAdhArUpatayaivApayAti na punarudayamAyAti ato yAvatI sthitirAyuSo vedyate tAvatyevAbAdhArahitopAtteti // 80 // atha utkRSTasthitinigamanapUrva jaghanyAM sthitimAha-'ese'tyAdi, eSA-pUrvoktA utkRSTA sthitiH, itarA-jaghanyA punarvedanIye-vedanIyasya dvAdaza muhUrtAH, iha dvidhA vedanIyasya jaghanyA sthitiH prApyate-sakaSAyAnakaSAyAMzca pratItya, tatrAkaSAyANAM vedanIyasthitirdvisamayasthitikA, kara For Private & Personel Use Only Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 // 369 // yatastatkarma prathamasamaye baddhaM dvitIyasamaye veditaM tRtIyasamaye'karmatAmanubhavati, akaSAyANAM kaSAyarahitatvena bahutarasthitibandhAsaMbhavAt, sakaSAyANAM tu sUtropAttA dvAdazamuhUrtA jaghanyA sthitiH, antarmuhUrtamabAdhA abAdhAkAlahInazca karmadalikaniSekaH, tathA nAmagotrayoH pratyekamaSTau aSTau muhUrttA jaghanyA sthitiH antarmuhUrttamabAdhA abAdhAkAlahInazca karmadalikaniSekaH, tathA zeSANAM jJAnAvaraNadarzanAvaraNAntarAyamohanIyAyuSAM jaghanyA sthitirmuhUrtAntaH - antarmuhUrta, atrApyantarmuhUrtamabAdhA, navaraM tallaghutaramavaseyaM, abAdhAkAlahInazca karmaduli - kaniSekaH, tadevamuktA mUlaprakRtInAmutkRSTA jaghanyA ca sthitiH, uttara prakRtInAM tu karmaprakRtyA digranthebhyo'vaseyA // 81 // sAmpra| tameteSAmeva karmaNAmutkRSTasthityabAdhAkAlaparimANamAha - 'jasse' tyAdi, yasya karmaNo yAvatyaH sAgaropamakoTI koTya utkRSTA sthitiH pratipAditA tasya karmaNastAvanmAtrANi varSazatAni bhavatyutkRSTo'bAdhAkAlaH, yathA mohanIyasya saptatisAgaropamakoTI koTya utkRSTA sthitiH tatastasya saptativarSazatAnyavAdhA, evaM sarvatrApi bhAvanIyaM, AyuSi punarutkRSTo'bAdhAkAlo bhavatribhAgaH - pUrvakoTitribhAgalakSaNaH, pUrvakoTitribhAgamadhye badhyamAnAyurdalikaniSekaM na vidadhAtItyarthaH, vedyamAnasya hyAyuSo dvayonibhAgayoratikrAntayostRtIye bhAge'vaziSTe parabhavAyuSo bandhaH tataH pUrvakoTitribhAgo labhyate, jaghanyA tvabAdhA sarveSAmapi karmaNAmantarmuhUrtapramANeti / / 82 / / 218 // idAnIM 'bAyAlIsA ya punnapayaDIo'tti ekonaviMzatyuttaradvizatatamaM dvAramAha sAyaM 1 uccAgoyaM 2 naratiridevAGa 5 nAma eyAo / maNuyadugaM 7 devadugaM 9 paMciMdiyajAi 10 paNa 15 // 83 // aMgovaMgatigaMpi ya 18 saMghayaNaM vajjarisahanArAyaM 19 / paDhamaM ciya saMThANaM 20 vannAicakka supasatthaM 24 // 84 // agurulahu 25 parAghAyeM 26 ussAsaM 27 AyavaM ca 28 219 puNyaprakRtayaH gA. 1283-86 // 369 // Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ujjayaM 29 / supasatthA vihagagaI 30 tasAidasagaM ca 40 nimmANaM 41 // 85 // titthayareNaM sahiyA punnappayaDIo huMti bAyAlA 42 / sivasirikaDakkhiyANaM sayAvi sattANameyAu // 86 // sAtaM--sAtavedanIyaM tathA uccairgotraM tathA narAyustiryagAyurdevAyuzca tathA etAzca nAmakarmaprakRtayastadyathA - manuSyadvikaM - manuSyagatimanuSyAnupUrvIlakSaNaM devadvikaM devagatidevAnupUrvIlakSaNaM paJcendriyajAtiH tanupaJcakaM audArika vaikriyAhArakataijasakArmaNalakSaNaM aGgopAGgatrikaMaudArikavaikriyAhArakAGgopAGgalakSaNaM, saMhananaM varSabhanArAcAkhyaM prathamaM caiva saMsthAnaM samacaturasrAkhyaM, tathA varNAdicatuSkaM - varNagandharasasparzasvarUpaM suprazastaM - zubhaM, tatra varNAH zukupItaraktAH gandhaH surabhiH rasA madhurAmlakaSAyAH sparzA mRdulaghusnigdhoSNA iti, agurulaghu parAghAtaM ucchrAsaM AtapaM udyotaM suprazastA viddAyogatiH trasAdidazakaM ca- trasa bAdaraparyAptapratyekasthira zubhasubhagasukharAdeyayazaH kIrtilakSaNaM nirmANaM ca etA eva tIrthakaranAmnA sahitA dvicatvAriMzatpuNyaprakRtayaH zubhasaMjJikAH prakRtayo bhavanti etAzca zivazrIkaTAkSitAnAM sattvAnAM sadaiva prApyanta iti // 83 // 84 // 85 // 86 // 219 // idAnIM 'vAsII pAvapayaDIo 'tti viMzatyuttaradvizatatamaM dvAramAha nANaMtarAyadasagaM 10 daMsaNa 11 mohapayai chabIsA 26 / assAyaM nirayAu~ nIyAgoeNa aDayAlA // 87 // narayadugaM 2 tiriyadugaM 4 jAicakkaM 8 ca paMca saMghayaNA 13 / saMThANAvi ya paMca u 18 vannAicaukkamapasatthaM 22 // 88 // uvadhAya 23 kuvihAyagaI 24 thAvaradasageNa hoMti cottIsA 34 / saGghAoM mIliyAo bAsII pAvapayaDIo 82 // 89 // jJAnAvaraNapaJcakaM antarAyapaJcakaM darzanAvaraNanavakaM samyaktvamizre udadyameva kevalamAzrityAzubhe, na bandhamapi tayorbandhAsaMbhavAt, atasta Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 220 pApaprakRtayaH gA. 1287-89 Paa 221 bhAvapaTUm gA. prava0 sA-dA darjA mohanIyasya paviMzatiH prakRtayaH, asAtaM narakAyuSkaM nIcergotraM cetyetA aSTacatvAriMzatprakRtayaH, narakadvikaM-narakagatinarakAnupUrvIsvarUpaM roddhAre tiryagdvika-tiryaggati tiryagAnupUrvIlakSaNaM, jAticatuSka-ekendriyadvIndriyatrIndriyacaturindriyajAtilakSaNaM, paJca saMhananAni prathamavarjIni tattvajJA saMsthAnAnyapi AdyavarjAni paJca, varNAdicatuSkamaprazastaM, tatra varNI nIlakRSNau gandho durabhiH rasau tiktakaTuko sparzAzva gurukhararUna zItarUpA navi0 iti, upaghAtaM kutsitA ca-aprazastA vihAyogatiH, sthAvara dazakaM ca-sthAvarasUkSmAparyAptasAdhAraNAsthirAzubhadurbhagaduHsvarAnAdeyAyazaHkIrti. lakSaNaM etAzcatutriMzannAmakarmaprakRtayaH, militAzca sarvA vyazItiH pApaprakRtayaH-azubhasaMjJAH prakRtaya ityarthaH, varNAdicatuSkaM hi zubhaprakR. // 7 // tisaGkhyAyAmazubhaprakRtisaGkhyAyAM ca parigRhyate, tasya dvidhA saMbhavAt , ato bandhoktAyA vizayutaraza ulajha gasapAyA na vyAghAta iti // 87 // 88 // 89 / / 228 // idAnIM 'bhAvaccha kaM sapaDibheyaM yekaviMzatyuttaradvizatatamaM dvAramAha bhAvA chaccovasamiya 1 khaiya 2 khaovasama 3 udaya 4 pariNAmA 5 / du2 nava 9hAri 18gavIsA 21 tiga 3 bheyA sannivAo y||9|| sammacaraNANi paDhame daMsaNanANAI dANalAbhA y| uvabhogabhogavIriya sammacarittANi ya biie // 91 // caunANamaNANatigaM desaNati. ga paMca dANaladdhIo / sammattaM cArittaM ca saMjamAsaMjamo taie // 92 // caugai caukasAyA liMgatigaM lesachakkamannANaM / micchattamasiddhattaM asaMjamo taha ca utthammi // 93 // paMcamagaMmi ya bhAve jIvAbhavattabhavayA ceva / paMcaNhavi bhAvANaM bheyA emeva tevannA // 1294 // odayiyakhaovasamiyapariNAmehiM cauro gahacaukke / khaiyajuehiM cauro tadabhAve uvasamajuehiM // 95 // mA 1290-98 Jan Education International www.ainelibrary.org Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekkeko uvasamaseDhIsiddhakevalisu evamaviruddhA / pannarasa sannivAiyabheyA vIsaM asaMbhaviNo // 96 // dugajogo siddhANaM kevalisaMsAriyANa tiyajogo / caujogajuraM caumuvi gaIsu maNuyANa pnnjogo||97 // mohassevovasamo khAovasamo cauNha ghAINaM / udayakkhayapari NAmA aTTaNhavi huMti kammANaM // 98 // viziSTahetubhiH svabhAvato vA jIvAnAM tena tena rUpeNa bhavanAni bhAvAH-vastupariNAmavizeSAH, athavA bhavantyemirupazamAdibhiH paryAyairiti bhAvAH, 'chacce'ti cazabdasyAvadhAraNArthatvAt SaDeva-SaTsaGkhyA eva, tadyathA-aupazami kaH kSAyikaH kSAyopazamikaH audayikaH pAriNAmikaH sAnnipAtikazca, tatropazamo-bhasmacchannAgnerivAnudrekAvasthA pradezato'pyudayAbhAva itiyAvat , itthaMbhUtazcopazamaH sarvopazama | ucyate, sa ca mohanIyasyaiva karmaNo na zeSasya, "sakhuvasamo mohasseva u' iti vacanAt , tatra caivaM zabdavyutpattiH-upazama evaupaza|mika: svArthika ikaNapratyayaH yadvA upazamena nivRtta aupazamika:-krodhAdyudayAbhAvaphalarUpo jIvasya paramazAntAvasthAlakSaNaH pariNAmavizeSaH, kSayaH-karmaNAmatyantocchedaH kSaya eva kSAyikaH kSayeNa vA nirvRttaH kSAyikaH-tatkarmAbhAvaphalarUpo vicitro jIvasya pariNativizeSaH, udIrNasyAMzasya kSayaH anudIrNasya cAMzasya vipAkamadhikRtyopazamaH kSayopazamaH sa eva kSAyopazamikaH tena vA nivRtto ghAtika| maikSayopazamasaMpAdyo matijJAnAdilabdhirUpa AtmanaH pariNAmavizeSaH kSAyopazamikaH, aSTAnAM karmaNAM yathAsvamudayasamayaprAptAnAmAtmIyAtmIyasvarUpeNAnubhavanamudayaH udaya evaudAyikaH yadvA udayena nivRtta audAyiko bhAvo-nArakatvAdiparyAyapariNatirUpaH, pariNamanaM pariNAmaH-kathaJcidavasthitasya vastunaH pUrvAvasthAparityAgenottarAvasthAgamanaM sa eva tena vA nivRttaH pAriNAmikaH / eSAmeva yathAkramaM bhedAnAha || 4%9494- 95*94%85 For Private & Personel Use Only Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sAroddhAre tattvajJA navi0 // 371 // 81-'dunave'tyAdi, dvau nava aSTAdaza ekaviMzatistrayazca yathAkrameNa bhedA yeSAM te tathA, sAnnipAtikazca SaSTho bhAvaH, sanipatanaM sanni-1 220 pApa pAto-milanaM sa eva tena vA nivRttaH sAnnipAtikaH, audayikAdibhAvadyAdisaMyoganiSpAdyo'vasthAvizeSa ityarthaH // 90 // sAMpra- prakRtayaH | tamaupazamikakSAyikabhedAn dvinavasaGkhyAna vyAkhyAtumAha-'sammetyAdi, samyaktvaM cAritraM caupazamikaM, prathame aupazamike bhAve vartate, * gA. aupazamikaM hi samyaktvaM darzanasaptake cAritraM tu cAritramohanIye upazAnte saMbhavati, ata aupazamikabhAvavartitvamanayoriti, tathA 'daMsa-1|1268-89 NanANAIti 'sUcakatvAt sUtrasya' kevaladarzanaM kevalajJAnaM dAnalAbhopabhogaparibhogavIryalabdhayaH kSAyikasamyaktvaM kSAyikacAritraM ca dvitIye 221 kSAyike bhAve bhavanti, tathAhi-kevaladarzanaM kevalajJAnaM ca nijanijAvaraNakSaya evopajAyate, kSAyikadAnAdilabdhayastu pazcApi pacavi- bhAvapaGkam dhAntarAyakSaya eva, kSAyikasamyaktvamapi darzanamohasaptakakSaye, kSAyikacAritraM punazcAritramohanIyakSaye iti // 91 // adhunA kSAyopaza- gA. | mikabhAvabhedAnaSTAdazasaGkhyAnAha-'cau'ityAdi, catvAri jJAnAni-matizrutAvadhimanaHparyAyarUpANi ajJAnatrika-matizrutAjJAnavibhaGgarUpaM, dA1290-98 darzanatrikaM-cakSuracakSuravadhidarzanasvabhAvaM paMceti saGkhyA dAnenopalakSitA labdhayo dAnalabdhayaH, dAnalAbhopabhogaparibhogavIryalabdhayaH, samya4 ktvaM-samyagdarzanaM, cAritraM ca-sAmAyikacchedopasthApanIyaparihAravizuddhikasUkSmasaMparAyalakSaNaM, saMyamAsaMyamo-dezaviratirUpa ityete'STAdaza | bhedAstRtIye kSAyopazamike bhAve bhavanti, tathAhi-jJAnacatuSkamajJAnatrikaM ca yathAkhamAvArakasya matijJAnAvaraNAdikarmaNaH kSayopazama eva bhavati, darzanatrikaM tu cakSurdarzanAvaraNAdikSayopazame, dAnAdikAH punaH paJca labdhayo'ntarAyakarmakSayopazame bhavanti / nanu dAnAdilabdhayaH pUrva kSAyikabhAvavartinya uktAH iha tu kSAyopazamika iti kathaM na virodhaH 1, naitadevaM, abhiprAyAparijJAnAt , dAnAdilabdhayo hi dvidhAtA // 371 // bhavanti-antarAyakarmaNaH kSayasaMbhavinyaH kSayopazamasaMbhavinyazca, tatra yAH kSAyikyaH pUrvamuktAstAH kSayasaMbhUtatvena kevalina eva bhavanti, in Education Intemanal For Private Personal use only Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yAstviha kSAyopazamikya ucyante tAH kSayopazamasaMbhUtAH chadmasthAnAmeveti, samyaktvamapi kSAyopazamikaM darzanasaptakakSayopazame, cAritracatuSkaM tu cAritramohanIyakSayopazame, saMyamAsaMyamazcApratyAkhyAnAvaraNakaSAyamohanIyakSayopazame iti // 92 // sAMpratamekaviMzatimaudayikabhAvabhedAnAha-'caugaI'tyAdi, ete sarve'pi gatyAdayo bhAvAzcaturthe audayike bhAve bhavanti, tathAhi-catasro narakAdigatayo narakagatyAdinAmakarmodayAdeva jIve prAduSSanti, kaSAyA api krodhAdayazcatvAraH kaSAyamohanIyakarmodayAt , liGgatrikamapi-strIvedAdirUpaM strIvedapuMvedanapuMsakavedamohanIyakarmodayAt , lezyASaTkaM tu yogapariNAmo lezyA' ityAzrayaNena yogatrikajanakakarmodayAt , yeSAM tu mate kaSAyanisspaMdo lezyAstadabhiprAyeNa kaSAyamohanIyakarmodayAt , yeSAM tu karmanissyaMdo lezyAstanmatena tu saMsAritvAsiddhatvavadaSTaprakArakarmo dayAditi, ajJAnamapi-viparyastabodharUpaM matyajJAnAdikaM jJAnAvaraNamithyAtvamohanIyodayAt , yattu pUrvamasyaiva matyAdyajJAnasya kSAyopaza|| mikatvamuktaM tadvastvavabodhamAtrApekSayA, sarvamapi hi vastvavabodhamAtraM viparyastamaviparyastaM ca jJAnAvaraNIyakarmakSayopazama eva bhavati, yatpu-1 nastasyaiva viparyAsalakSaNamajJAnatvaM tad jJAnAvaraNamithyAtvamohanIyakarmodaya eva saMpadyate, ityekasyaivAjJAnasya kSAyopazamikatvamaudayikatvaM cana virudhyate, ityevamanyatrApi virodhaparihAraH kartavya iti, mithyAtvaM mithyAtvamohanIyodayAt , asiddhatvaM-karmASTakodayAt , asaM|| yamaH-aviratatvaM tadapyapratyAkhyAnAvaraNakaSAyodayAdupajAyata iti / nanu nidrApaJcakAsAtAdivedanAhAsyaratyaratiprabhRtayaH prabhUtatarabhAvA | anye'pi karmodayajanyAH santi tat kimityetAvanta evaite nirdiSTAH ?, satyaM, upalakSaNamAtratvAdamISAM saMbhavino'nye'pi draSTavyA iti // 93 // atha pAriNAmikabhedAMtrInAha-paMce'tyAdi, paJcamake ca-pAriNAmikatvalakSaNe bhAve jIvatvAbhavyatvabhavyatvAni vartante, jIva| tvamabhavyatvaM bhavyatvaM cAnAdipAriNAmiko bhAva ityarthaH, upalakSaNaM caitat , tena ye guDaghRtataNDulAsavaghaTAdInAM navapurANatvAdayo'vasthAvi ALS For Private & Personel Use Only Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 // 372 // gA. zeSAH ye ca varSadharaparvatabhavanavimAnakUTaratnaprabhAdInAM pudgala vicaTanacaTanasaMpAdyA avasthAvizeSAH yAni ca gaMdharvanagarANi yacca kapiDasi-la 220 pApatamulkApAto garjitaM mahikA digdAho vidyut candrapariveSaH sUryapariveSazcandrasUryagrahaNamindradhanurityAdiH sarvaH sAdipAriNAmiko bhAvaH, prakRtayaH lokasthitiralokasthitidharmAstikAyatvamityAdirUpastvanAdipAriNAmika iti / uktAH pratyekaM bhAvabhedAH, sampratyeteSAmeva bhedAnAM sarvasa-1 gAyAmAha-'paMcaNhavI'tyAdi, paJcAnAmapyaupazamikAdInAM bhAvAnAM bhedAH samuditAH santa evameva-pUrvoktaprakAreNa tripaJcAzatsalyA 2 9 bhavanti, dvinavASTAdazaikaviMzatitrayANAM mIlanenaitatsaGkhyAyAH sadbhAvAditi / SaSThastu sAnnipAtiko bhAva eteSAmeva dvayAdi saMyoganiSpAdyaH, 221 tatra cAgamoktakrameNa audayikaupazamikakSAyikakSAyopazamikapAriNAmikarUpANAM paJcAnAM padAnAM sAmAnyataH SaDviMzatirbhaGgA utpadyante, mAbhAvapaTUm tadyathA-daza dvikasaMyoge daza trikasaMyoge paJca catuSkasaMyoge ekaH paJcakasaMyoge iti, tatra dvikasaMyoo daza-audayika aupazamika iyeko bhaGgaH audayikaH kSAyika iti dvitIyaH audayikaH kSAyopazamika iti tRtIyaH audayikaH pArigAmika iti caturthaH aupaza- 1290-98 mikaH kSAyika iti paJcamaH aupazamikaH kSAyopazamika iti SaSThaH aupazamikaH pAriNAmika iti saptamaH kSAyikaH kSAyopaza mika ityaSTamaH kSAyikaH pAriNAmika iti navamaH kSAyopazamikaH pAriNAmika iti dazamaH, tathA daza trikasaMyoge-audayika aupazamikaH kSAyika ityeko bhaGgaH audayika aupazamikaH kSAyopazamika iti dvitIyaH audayika aupazamikaH pArigAmika iti tRtIyaH audayikaH kSAyikaH kSAyopazamika iti caturthaH audAyikaH kSAyikaH pAriNAmika iti paJcamaH audayikaH kSAyopazamikaH pArigAmikaH iti SaSThaH aupazamikaH kSAyikaH kSAyopazamika iti saptamaH aupazamikaH kSAyikaH pAriNAmika itya TamaH aupazamikaH kSAyopazamikaH pAriNA- // 372 // |mika iti navamaH kSAyikaH kSAyopazamikaH pAriNAmika iti dazamaH, tathA catuSkasaMyo-audayika aupazamikaH kSAyikaH kSAyoga ESSAY A For Private & Personel Use Only Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 63 zamika ityeko bhaGgaH audayika aupazamikaH kSAyikaH pAriNAmika iti dvitIyaH audayikaH aupazamikaH kSAyopazamikaH pAriNAmika iti tRtIyaH audayikaH kSAyikaH kSAyopazamikaH pAriNAmika iti caturthaH aupazamikaH kSAyikaH kSAyopazamikaH pAriNAmika iti paJcamaH, parviMzatitamastu bhaGgaH paMcakasaMyoge jAyamAnaH supratIta eva, ete ca SaDviMzatirbhaGgA bhaGgaracanAmAtramadhikRtya darzitA veditavyAH, saMbhavinaH punareteSu madhye paramArthataH SaDeva, tadyathA - eko dvikasaMyoge 9 dvau trikasaMyoge 5-6 dvau catuSkasaMyoge 3-4 ekaH paJcakasaMyoge // 94 // ete cAvAntarabhedataH paMcadaza bhavantyatastAn sUtradAha --- 'odaI 'yAdigAthAdvayaM, audayikakSAyopazamikapAriNAmikairbhAvairniSpannasya sAnnipAtikasya nArakatiryagnarasurakharUpagaticatuSkaviSayatayA cintyamAnasya catvAro bhedA bhavanti, idamuktaM |bhavati-audayikaH kSAyopazamikaH pAriNAmika ityayaM trikasaMyoganiSpanno bhaGgo gatibhedAcaturdhA bhidyate, tadyathA-nirayagatAvaudayikaM nairayikatvaM kSAyopazamikamindriyAdi pAriNAmikaM jIvatvAdi, tiryaggatAvaudayikaM tiryagyonitvaM kSAyopazamikamindriyAdi pAriNAmikaM jIvatyAdi, evaM narasuragatyorapi bhAvanA kAryA, tathA etairevaudayikAdibhistribhiH kSAyikasahitairniSpannasya sAnnipAtikasya bhAvasya catvAro bhedA bhavanti, ayamarthaH - amISAmeva trayANAM bhAvAnAM madhye yadA kSAyiko bhAvazcaturthaH prakSipyate tadA catuSkasaMyogo bhavati, | evaM cAbhilapanIyaH - auyikaH kSAyikaH kSAyopazamikaH pAriNAmikaH, eSo'pi gatibhedAccaturdhA, tadyathA - audayikI narakagatiH | kSAyikaM samyaktvaM kSAyopazamikamindriyAdi pAriNAmikaM jIvatvAdi, evaM tiryagnarasuragatidhvapi bhAvanIyaM prakArAntareNa catu:saMyoge eva caturbhedAnAha - tadabhAve - anantaraprakSiptakSAyikabhAvAbhAve aupazamikabhAvayuktairaudayikAdibhireva catvAro bhedA bhavanti etaduktaM | bhavati - yadA kSAyikabhAvasthAne aupazamiko bhAvaH prakSipyate tadApi catuSkasaMyogo bhavati, evaM cAbhilApaH - audayika aupazamikaH Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA. vatvAdi, sidepunatathAhi-audAyaka pAriNAmika prava0 sA-nAkSAyopazamikaH pAriNAmikA, eSo'pi gatibhedAtnAgiva caturdhA bhAvanIyaH, navaramaupazamikaM samyaktvamavagantavyaM, tathA ekakaH-eka- 220 pAparoddhAre saGkhyaH sAnnipAtiko bheda upazamazreNisiddhakevaliSu bhavati, tatra audAyika aupazamikaH kSAyikaH kSAyopazamikaH pAriNAmika ityevaM- prakRtayaH tattvajJA | rUpa ekaH paJcakasaMyogo yaH kSAyikaH samyagdRSTiH sannupazamazreNi pratipadyate tasya saMbhavati, tathAhi-audayika manuSyatvAdi aupazanavi0 | mikaM cAritraM kSAyika samyaktvaM kSAyopazamikamindriyAdi pAriNAmikaM jIvatvAdi, siddheSu punareko dvikasaMyogalakSaNaH sAnnipAtikabhedaH, 1287-89. tadyathA-kSAyikaH pAriNAmika iti, tatra kSAyikaM samyaktvakevalajJAnAdi pAriNAmikaM jIvatvaM, kevalinAM tvekatrikasaMyogalakSaNaH 221 . // 373 // | sAnnipAtikabhedaH, tadyathA-audAyikaH kSAyikaH pAriNAmikaH, tatraudayikaM manuSyatvAdi kSAyika kevalajJAnAdi pAriNAmike jIvatvabha- bhAvaSadam | vyatve, evamanena gatyAdiSu saMyogaSaTkacintanaprakAreNAviruddhAH parasparavirodhAbhAvena saMbhavinaH paJcadaza sAnnipAtikabhedAH SaTkabhA- gA. |vavikalpA bhavanti, viMzatisaGkhyAH punarbhaGgA asaMbhavinaH saMyogotthAnamAtratayaiva saMbhavaMti na punarjIveSu kadAcidapi prApyante iti 1290-98 d||95|| 96 // athaita eva saMbhavinaH SaD bhaGgA yeSu jIveSu saMbhavanti tAnAha-'duge'tyAdi, dazasu dvikasaMyogeSu madhye kSAyika|pAriNAmikabhAvadvayaniSpanno navamo dvikasaMyogaH siddhAnAM saMbhavati, zeSAstu nava prarUpaNAmAtraM, anyeSAM tu jIvAnAmaudayikI gatiH kSAyopazamikAnIndriyANi pAriNAmikaM tu jIvatvamityetadbhAvatrayaM jaghanyato'pi labhyata iti, tathA kevalinAM saMsAriNAM ca trikasaM| yogaH, tatra dazasu trikasaMyogeSu madhye kevalinAM audayikakSAyikapAriNAmikabhAvatrayaniSpannaH paJcamo bhaGgaH saMbhavati, aupazamikasya | mohanIyAzritatvena tatkSayavatA kevalinAmasaMbhavAt , kSAyopazamikasyApi indriyAdyabhAvato'saMbhavAd 'atIndriyAH kevalina' iti vaca- // 373 // || nAt, saMsAriNAM tu caturgatikajIvAnAmaudayikakSAyopazamikapAriNAmikabhAvatrayaniSpannaH SaSThastrikasaMyogaH saMbhavati, zeSAstvaSTau prruup-18|| Jan Education International For Private Personal Use Only Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ X % praNAmAtra, kApyasaMbhavAditi, tathA paJcasu catuSkasaMyogeSu madhye caturyogayuga-catuHsaMyogabhaGgadvayaM catasRSvapi gatiSu saMbhavati, tathAhi- aupazamikasamyagdRSTeraudayikaupazamikakSAyopazamikapAriNAmikabhAvacatuSTayaniSpannastRtIyo bhaGgaH, kSAyikasamyagdRSTestu audayikaH kSAyikaH kSAyopazamikaH pAriNAmika ityevaMrUpazcaturtho bhaGgazcatasRSvapi gatiSu prApyata iti, tathA manuSyANAM paJcakayogaH-pUrvoktabhAvapaJcakasaMyogaH saMbhavati, kevalaM kSAyikasamyagdRSTayaH santo ye upazamazreNi pratipadyante teSAmeva na punaranyeSAM, samuditabhAvapaJcakasya teSAmeva bhAvAditi // 97 // uktA jIvAnadhikRtya sarve'pi bhAvAH, idAnI ko bhAvaH kasmin karmaNi bhavatItyetannirUpayitumAha'mohasseve'tyAdi, aSTAnAM karmaNAM madhye mohanIyasyaivopazamo-vipAkapradezarUpatayA dvividhasyApyudayasya viSkambhaNaM nAnyeSAM, upazamastviha sarvopazamo vivakSito na dezopazamaH, tasya sarveSAmapi karmaNAM saMbhavAt , tathA udayAvalikApraviSTasyAMzasya kSayeNAnudayAvalikApraviSTasyopazamena-vipAkodayanirodhalakSaNena nivRttaH kSAyopazamikaH, sa caturNAmeva ghAtikarmaNAM-jJAnAvaraNadarzanAvaraNamohanIyAntarAyarUpANAM bhavati na zeSakarmaNAM, caturNAmapi ca kevalajJAnAvaraNakevaladarzanAvaraNarahitAnAM, tayorvipAkodayaviSkambhAbhAvataH kSayopazamAsaMbhavAt , udayakSayapariNAmA aSTAnAmapi karmaNAM bhavanti, tatra udayo-vipAkAnubhavanaM, tasya sarveSAmapi saMsArijIvAnAmaSTAnAmapi karmaNAM darzanAt , kSayaH-AtyantikocchedaH, sa ca mohanIyasya sUkSmasaMparAyaguNasthAnakasya caramasamaye, zeSANAM tu trayANAM ghAtikarmaNAM kSINakapAyaguNasthAnakasya, aghAtikarmaNAmayogikevalinaH, tathA pariNamanaM pariNAmaH-jIvapradezaiH saha saMlulitatayA mizrIbhavanaM yadvA tattaddravyakSetrakAlAdhyavasAyApekSayA tathAtathAsaMkramAdirUpatayA yatpariNamanaM sa pariNAmaH, eSa cAtra tAtparyArtha:-mohanIyasya aupazamikakSA Jan Education Intemanon For Private Personel Use Only Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sAroddhAre tattvajJAnavi0 guNasthAnakeSu bhAvAH gA.1299 // 374 // yikakSAyopazamikauyikapAriNAmikalakSaNAH paJcApi bhAvAH saMbhavanti, jJAnAvaraNadarzanAvaraNAntarAyANAmaupazamikavarjAH zeSAzcatvAraH, nAmagotravedanIyAyuSAM kSAyikaudayikapAriNAmikalakSaNAstraya iti // 98 // atha guNasthAnakeSu bhAvapaJcakaM cintayannAha sammAica usu tiga cau bhAvA cau paNuvasAmaguvasaMte / cau khINa'puSve tinni sesaguNaThANagega jie||19|| - 'sammAI'tyAdi, samyagdRSTyAdiSu caturyu-aviratasamyagdRSTidezaviratapramattApramattasaMyatalakSaNeSu guNasthAnakeSu trayazcatvAro vA bhAvAH | prApyanta iti zeSaH, tatra kSAyopazamikasamyagdRSTezcaturvapi guNasthAnakeSu trayo bhAvA labhyante, tadyathA-yathAsaMbhavamaudayikI gatiH kSAyopazamikamindriyasamyaktvAdi pAriNAmikaM jIvatvamiti, kSAyikasamyagdRSTeraupazamikasamyagdRSTazca catvAro bhAvA labhyante, trayastAvatpUrvoktA eva caturthastu kSAyikasamyagdRSTeH kSAyikasamyaktvalakSaNaH aupazamikasamyagdRSTestvaupazamikasamyaktvalakSaNa iti, tathA catvAraH paJca vA bhAvA dvayorapyupazamakopazAntayorbhavanti, kimuktaM bhavati ?-anivRttibAdarasUkSmasaMparAyalakSaNaguNasthAnakadvayavartI janturupazamakaH upazAntamohaguNasthAnakavartI copazAntaH, tatrAnivRttibAdarasUkSmasaMparAyayozcatvAraH pUrvavadeva, upazAntamohe tu caturtha aupazamikasamyaktvacAritrarUpaH, paJcamaH punastrayANAmapi darzanasaptakakSaye upazamazreNi pratipadyamAnAnAM, tathAhi-kSAzikasamyaktvasya aupazamikacAritrasya ca sadbhAvAditi, tathA catvAro bhAvAH kSINApUrvayoH-kSINamohaguNasthAnake apUrvakaraNaguNasthAmake ca, tatra trayaH pUrvavadeva caturthastu kSINamohe kSAyikasamyaktvacAritrarUpaH, apUrvakaraNe tu kSAyikasamyaktvarUpa aupazamikasamyaktvarUpo veti, 'tinni sesaguNaThANage'ti trayaH-trisaGkhyA bhAvA bhavanti, keSvityAha-vibhaktelApAt zeSaguNasthAnakeSu-mithyAdRSTisAsAdanasamyagmithyAdRSTisayogikevalyayogi 374 // For Private & Personal use only Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * kevalilakSaNeSu, tatra mithyAdRSTyAdInAM trayANAmaudayikakSAyopazamikapAriNAmikalakSaNAtrayaH sayogyayogikevalinossvaudayikakSAyikapA-4 | riNAmikarUpA iti / nanvamI triprabhRtayo bhAvA guNasthAnakeSu cintyamAnAH kiM sarvajIvAdhAratayA cintyante ? AhozciyekajIvAdhAratayetyAha-egajie'tti ekajIve-ekajIvAdhAratayetthaM bhAvacintA mantavyA, nAnAjIvApekSayA tu saMbhavinaH sarve'pi bhAvA bhavantIti | 221 // 99 / / idAnIM 'jIvacaudasago'tti dvAviMzatyuttaradvizatatamaM dvAramAha iha suhumabAyaregidiyabiticau asanni sanni paMciMdI / pajjattApajjattA kameNa caudasa jiyaTThANA ** *** ____ iha-jagati pravacane vA anena krameNa caturdaza jIvasthAnAni bhavanti, tiSThanti jIvAstattatkarmapArataNyAdeviti sthAnAni-sUkSmaparyA kendriyatvAdayo'vAntaravizeSAH jIvAnAM sthAnAni jIvasthAnAni, kena krameNetyAha-sUkSmabAdarabhedAd dvividhA ekendriyAH tathA dvIndriyAstrIndriyAzcaturindriyAH paJcendriyAzcAsaMjJisaMjJibhedato dvidhA militAzca sapta, ete ca sUkSmaikendriyAdayaH pratyekaM dvividhAH-paryAptA aparyAptAzceti, tathA vizeSazcAtra-aparyAptakA dvidhA-labdhyA karaNena ca, tatra ye aparyAptakA eva santo niyante na punaH svayogyaparyAptIH sarvA api samarthayante te labdhyaparyAptakAH, ye punaH svayogyakaraNAni-zarIrendriyAdIni na tAvat nirvartayanti atha cAvazyaM purastAbhirvartayiSyanti te karaNAparyAptakAH, iha caivamAgamaH-labdhyaparyAptakA api niyamAdAhArazarIrendriyaparyAptiparisamAptAveva mriyante | nArvAk , yasmAdAgAmikabhavAyurbaddhA mriyante sarva eva dehinaH, taccAhArazarIrendriyaparyAptyA paryAptAnAmeva badhyata iti 222 // 1300 // idAnIM 'ajIva caudasago'tti trayoviMzatyuttaradvizatatamaM dvAramAha * For Private Personal use only Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 // 375 // dhammA 1 dhammA 2ssgAsA 3 tiyatiyabheyA taheva addhA ya 10 / khaMdhA 11 desa 12 paesA 13 paramANu 94 ajIva caudasahA // 1 // iha ajIvA dvividhAH - rUpiNo'rUpiNaJca, rUpameSAmastIti rUpiNaH, rUpagrahaNaM gandhAdInAmupalakSaNaM, tadvyatirekeNa tasyAsaMbhavAt, athavA rUpaM nAma sparzarUpAdisaMmUrcchanAtmikA mUrttiH tadeSAmastIti rUpiNaH - pudgalAH, teSAmeva rUpAdimattvAt, rUpavyatirekiNo'rUpiNo - dharmAstikAyAdayaH, tatra rUpiNacaturdhA arUpaNizca dazadhA, bahuvaktavyatvAcca prathamamarUpiNa Aha-dharmAstikAyAdharmAstikAyAkAzAstikAyAH- pUrvoktasvarUpAtrayo'pi pratyekaM tribhedAH, tadyathA-dharmAstikAyadravyaM dharmAstikAyadezAH dharmAstikAya pradezAH, tatra dharmAstikAyadravyarUpaM sakaladezapradezAtmakAvibhAgadharmAnugatasamAnapariNAmavat avayavidravyaM dharmAstikAyadravyaM, tathA tasyaiva dharmAstikAyadravyasya dezA:- buddhiparikalpitA dvyAdipradezAtmakA vibhAgA dharmAstikAyadezAH, tathA dharmAstikAyasya prakRSTA dezA- nirvibhAgA bhAgA dharmAstikAyapradezAH, te cAsayeyA lokAkAzapradezapramANatvAtteSAM evamadharmAstikAyAkAzAstikAyayorapi pratyekaM tribhedatA vAcyA, navaramAkA| zAstikAyapradezA anantA draSTavyAH, alokasyAnantatvAt, dazamazca addhAkAlaH asya ca vartamAnasamayarUpasyaiva paramArthasattvAddezakalpa| nAvirahaH / tathA skandhA dezAH pradezAH paramANavaceti caturvidhA rUpyajIvAH, tatra skandanti - zuSyanti dhIyante ca - puSyanti vicanena saMghAtena ceti skandhAH - anantAnantaparamANupracayarUpA mAMsacakSurbrAhyAH kumbhastambhAdayaH tadgrAhyA acittamahAskandhAdayo'pi pRSodarAditvAcca rUpaniSpattiH, atra bahuvacanaM pudgalaskandhAnAmAnantyakhyApanArthaM, dezAH skandhAnAmeva skandhatvapariNAmamajahatAM buddhiparikalpitA dvyAdipradezAtmakA vibhAgAH, antrApi bahuvacanamanantaprAdezikeSu tathAvidheSu skandheSu dezAnantatvasaMbhAvanArtha, pradezAstu skandhAnAM - ska 222 jIvabhedAH 223 a jIvabhedAH gA. 1300-1 // 375 // Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ROCTORSCACROSSOSOR: ndhatvapariNAmapariNatAnAM buddhiparikalpitAH prakRSTA dezA nirvibhAgA bhAgA ityarthaH, atrApi bahuvacanaM pradezAnantatvasaMbhAvanArtha, paramAzca te aNavazva paramANavo-nirvibhAgadravyarUpAH / nanu pradezaparamANvoH kaH prativizeSaH ?, ubhayorapi nirvibhAgarUpatvAt , ucyate, skandhapratibaddhA nirvibhAgAH pradezAH, ye tu skandhatvapariNAmarahitA vizakalitA ekAkina evAsmin loke vartante te paramANavaH, tadevamajIvAHjIvavyatiriktAzcaturdazavidhA bhavanti 223 // 1 // idAnIM 'guNa caudasagu'tti caturvizatyuttaradvizatatamaM dvAramAha micche 1 sAsaNa 2 misse 3 aviraya 4 dese 5 pamatta 6 apamatte 7 / niyahi 8 aniyahi 9 suhamu 1. vasama 11 khINa 12 sajogi 13 ajogi 14 guNA // 2 // 'sUcanAt sUtra'miti nyAyAt 'padaikadeze'pi padasamudAyopacArAdvA' ihaivaM guNasthAnakanirdezo draSTavyaH, tadyathA-mithyAdRSTiguNasthAnaM sAsAdanasamyagdRSTiguNasthAnaM samyagmidhyAdRSTiguNasthAnaM aviratasamyagdRSTiguNasthAnaM dezaviratiguNasthAnaM pramattasaMyataguNasthAnaM apramattasaMyataguNasthAnaM apUrvakaraNaguNasthAnaM anivRttibAdarasaMparAyaguNasthAnaM sUkSmasaMparAyaguNasthAnaM upazAntakaSAyavItarAgacchadmasthaguNasthAnaM kSINakaSAyavItarAgacchadmasthaguNasthAnaM sayogikevaliguNasthAnaM ayogikevaliguNasthAnaM ityetAni caturdaza guNasthAnAni bhavanti / tatra mithyAviparyastA dRSTiH-arhatpraNItatattvapratipattiryasya bhakSitadhattUrapuruSasya site pItapratipattivat sa mithyAdRSTiH, guNA-jJAnadarzanacAritrarUpA jIvasvabhAvavizeSAH, tiSThanti guNA asminniti sthAnaM-jJAnAdiguNAnAmeva zuddhyazuddhiprakarSApakarSakRtaH svarUpabhedaH, guNAnAM sthAnaM guNasthAnaM, mithyAdRSTerguNasthAnaM-sAsAdanAthapekSayA jJAnAdiguNAnAM zuddhyapakarSakRtaH svarUpabhedo mithyAdRSTiguNasthAnaM / nanu yadi mithyAdRSTi-| rasau kathaM tasya guNasthAnasaMbhavaH ?, guNA hi jJAnadarzanacAritrarUpAH, tatkathaM te dRSTau jJAnAdiviparyastAyAM bhaveyuH ?, ucyate, iha yadyapi For Private Personal Use Only Jain Education Interational Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJA 224 guNasthAnakAni gA.1302 navi0 tattvArthazraddhAnalakSaNAtmaguNasarvaghAtiprabalamithyAtvamohanIyavipAkodayavazAdvastupratipattirUpA dRSTirasumato viparyastA bhavati tathApi kAcinmanuSyapazvAdipratipattirantato nigodAvasthAyAmapi tathAbhUtAvyaktasparzamAtrapratipattiraviparyastA'pi bhavati, yathA'tibahalaghanapaTalasamAcchAditAyAmapi candrArkaprabhAyAM kAcitprabhA, tathAhi-samunnatanUtanaghanAghanaghanapaTalena ravirajanikarakaranikaratiraskAre'pi naikAntena tatprabhAvinAzaH saMpadyate, pratiprANiprasiddhadinarajanivibhAgAbhAvaprasaGgAt , uktaM ca-"suTThavi mehasamudae hoi pahA caMdasUrANa"miti, [suSThapi meghasamudaye bhavati prabhA candrasUryayoH] evamihApi prabalamithyAtvodaye'pi kAcidaviparyastApi dRSTirbhavatIti tadapekSayA mithyAdRSTerapi guNasthAnasaMbhavaH, yadyevaM tataH kathamasau mithyAdRSTireva manuSyapazvAdipratipattyapekSayA antato nigodAvasthAyAmapi tathAbhUjAtAvyaktasparzamAtrapratipattyapekSayA vA samyagdRSTitvAdapi ?, naiSa doSaH, yato bhagavadahatpraNItaM sakalamapi pravacanArthamabhirocayamAno'pi yadi tadgatamekamapyakSaraM na rocayati tadAnImapyeSa mithyAdRSTirevocyate, tasya bhagavati sarvajJe pratyayanAzAt , uktaM ca-"sUtroktasyaikasyApyarocanAdakSarasya bhavati naraH / mithyAdRSTiH sUtraM hi naH pramANaM jinAbhihitam // 1 // " kiM punaH zeSo bhagavadarhadamihitayathAvajIvAjIvAdivastutattvapratipattivikalaH ?, nanu sakalapravacanArthAbhirocanAttadgatakatipayArthAnAM cArocanAdeSa nyAyataH samyagmidhyAhaSTireva bhavitumarhati, kasmAnmithyAdRSTiH ?, tadasat , vastutattvAparijJAnAt , iha yadA sakalaM vastu jinapraNItatayA samyak zraddhatte tadAnImasau samyagdRSTiH, yadA tvekasminnapi vastuni paryAye vA matidaurbalyAdinA ekAntena samyakaparijJAnamithyAparijJAnAbhAvato na samyak zraddhAnaM nApyekAntato vipratipattiH tadA samyagmithyAdRSTiH, uktaM ca zatakabRhacUrNI-"jahA nAlikeradIvavAsissa khuhAiya-| ssavi ittha samAgayassa purisassa oyaNAie aNegavihe Dhoie tassa AhArassovariM na ruI na ya niMdA, jeNa teNa so oyaNAio // 76 // For Private Personel Use Only Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AhAro na kayAvi diho nAvi suo, evaM sammAmicchAdihissavi jIvAipayatthANaM uvari na ya ruI nAvi niMda"tti, yadA punarekasminnapi vastuni paryAye vA ekAntato vipratipattiM pratipadyate tadA mithyAdRSTirevetyadoSaH 1 / tathA AyaM-aupazamikasamyaktvalAbhalakSaNaM sAdayati-apanayatIti nairukte yazabdalope AsAdanaM-anantAnubaMdhikaSAyavedanaM, sati hyasmin paramAnandasukhaphalado niHzreyasatarubIjazAbhUta aupazamikasamyaktvalAbho jaghanyataH samayamAtreNa utkRSTataH SaDbhirAvalikAbhirapagacchatIti, saha AsAdanena vartata iti sAsAdanaH | samyag-aviparyastA dRSTiH-jinapraNItavastupratipattiryasya sa samyagdRSTiH sAsAdanazcAsau samyagdRSTizca sAsAdanasamyagdRSTiH tasya guNasthAnaM sAsAdanasamyagdRSTiguNasthAnaM, athavA saha AsAtanayA-anantAnubandhyudayalakSaNayA vartata iti sAsAtanaH sa cAsau samyagdRSTizca 2 tasya guNasthAnaM sAsAtanasamyagdRSTiguNasthAnaM, sAsvAdanasamyagdRSTiguNasthAnamiti vA pAThaH, tatra saha samyaktvalakSaNarasAsvAdanena vartata iti sAsvAdanaH, yathA hi bhuktakSIrAnnaviSayavyalIkacittaH puruSastadvamanakAle kSIrAnnarasamAsvAdayati tathaiSo'pi mithyAtvAbhimukhatayA samyaktvasyopari vyalIkacittaH samyaktvamudvaman tadrasamAkhAdayati tataH sa cAsau samyagdRSTizca 2 tasya guNasthAnaM, etacaivaM bhavati-ihApArasaMsArapArAvArAntarvartI janturmithyAdarzanamohanIyAdipratyayamanantapudgalaparAvartAn yAvadanekazArIrikamAnasikaduHkhalakSANyanubhUya kathamapi tathAbhavyatvaparipAkavazato gurutaragirisaritpravAhavAhyamAnopalagholanAkalpenAdhyavasAyavizeSarUpeNAnAbhoganirvartitena yathApravRttikaraNenA''| yurvarjAni jJAnAvaraNAdikarmANi sarvANyapi pRthakpalyopamasaGkhyeyabhAganyUnaikasAgaropamakoTIkoTIsthitikAni karoti, atra cAntare karkaza karmapaTalApahastitavIryavizeSANAmasumatAmatikaThorataranibiDaciraprarUDhagahanatarupranthivad durbhedaH karmapariNAmajanito jIvasya dhanarAgadveSapa|riNAmarUpo'bhinnarUpo prandhirbhavati, imaM ca pranthi yAvabhavyA api yathApravRttikaraNena karma kSapayitvA'nantazaH samAgacchanti, tato For Private & Personel Use Only Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ___ roddhAre prava0 sA-18|| granthibhedaM kartumasamarthAH punarapi vyAvRttya saMklezavazAdutkRSTasthitIni karmANi kurvanti, kazcitpunarmahAtmA samAsannaparamanirvRtisukhaH||224 guNa samullasitaprabhUtadurnirvAryavIryaprasaro nisitAkuNThakuThAradhArayevApUrvakaraNarUpayA paramavizuddhyA yathoktasvarUpasya anrbhedaM vidhAya mithyA- sthAnakAni tattvajJA- tvamohanIyakarmasthiterantarmuhUrtamudayakSaNAdupari gatvA anivRttikaraNasaMjJitenAntarmuhUrtakAlamAnaM tatpradezavedyadalikAmAvarUpamantarakaraNaM *gA.1302 navi0 karoti, atra ca yathApravRttApUrvAnivRttikaraNAnAmayaM kramo, yathA-"jA gaMThI tA paDhamaM gaThiM samaicchao bhave bIyaM / aniyaTTIkaraNaM // 377 // puNa sammattapurakkhaDe jIve // 1 // " [yAvat pranthistAvad prathamaM pranthi samatikAmato bhaved dvitIyaM / anirvRttikaraNaM punaH puraskRtasamyaktve jIve // 1 // ] 'gaMThiM samaicchao'tti granthi samatikAmato mindAnasyetiyAvat , 'sammattapurakkhaDe'tti samyaktvaM puraskRtaM yena sa tathA tasmin , Asannasamyaktve jIve anivRttikaraNaM bhavatItyarthaH / etasmiMzcAntarakaraNe kRte tasya karmaNaH sthitidvayaM bhavati, antarakaraNAdadhastanI prathamA sthitirantarmuhUrtamAnA, tasmAdeva cAntarakaraNAduparitanI dvitIyA, sthApanA ceyaM : , tatra prathamasthitI mithyAtvadalikavedanAdasau mithyAdRSTireva, antarmuhUrtena punastasyAmapagatAyAmantarakaraNaprathamasamaya evaupazamikaM samyaktvamavApnoti, | mithyAtvadalikavedanA'bhAvAt , yathA hi vanavAnalaH pUrvadagdhendhanamUSaraM vA dezamavApya vidhyAyati tathA mithyAtvavedanavanavo'pyantarakaraNamavApya vidhyAyati, tathA ca sati tasyaupazamikasamyaktvalAbhaH, tasyAM cAntamA~hUrtikyAmupazAntAddhAyAM paramanidhilAbhakalpAyAM jaghanyena samayazeSAyAM utkRSTataH paDAvalikAzeSAyAM kasyacinmahAvibhISikotthAnakalpastathAvidhaM kiMcinimittamAzrityAnantAnubandhyudayo bhavati, tadudaye cAsau sAsAdanasagdRSTiguNasthAne vartate, upazamazreNipratipatito vA kazcitsAsAdanatvaM yAtIti kArmagranthimataM, siddhAntamate // 377 // tu zreNyAH samAptau pratipatitaH pramattaguNasthAne'pramattaguNasthAne vA-tiSThate, kAlagatastu deveSvavirato bhavatIti, sAsAdanottarakAlaM cAvazyaM Jan Education Intemanong For Private Personel Use Only www.jainelorary.org Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | mithyAtvodayAdayaM mithyAdRSTirbhavatIti 2 / tathA samyak ca mithyA ca dRSTiryasyAsau samyagmithyAdRSTiH tasya guNasthAnaM samyagmidhyAhaSTiguNasthAnaM, ihAnantaroktavidhinA labdhenaupazamikasamyaktvenauSadhavizeSakalpena madanakodravasthAnIyaM mithyAtvamohanIyaM karma zodhayitvA tridhA karoti, tadyathA-zuddhamardhavizuddhamavizuddhaM ceti, sthApanA..., tatra trayANAM pujAnAM madhye yadA ardhavizuddhapula udeti tadA tadudayavazAjIvasyArdhavizuddhamarhadabhihitatattvazraddhAnaM bhavati, tena tadAsau samyagmidhyAdRSTiguNasthAnamantarmuhUrtakAlaM spRzati, tata UrddhamavazyaM samyaktvaM mithyAtvaM vA gacchatIti 3 / tathA viramati sma-sAvadyayogebhyo nivartate smeti virataH na virato'virataH athavA viramaNaM virataMsAvadyayogapratyAkhyAnaM nAsya viratamastItyavirataH sa cAsau samyagdRSTizcetyaviratasamyagdRSTiH, idamuktaM bhavati-yaH pUrvavarNitaupazamikasamyagdRSTiH zuddhadarzanamohapukhodayavartI vA kSAyopazamikasamyagdRSTiH kSINadarzanasaptako vA kSAyikasamyagdRSTiraviratapratyayaM durantanarakAdiduHkhaphalakarmabandhaM sAvadyayogaviratiM ca paramamunipraNItasiddhisaudhAdhyArohaNaniHzreNikalpAM jAnannapi na viratimabhyupagacchati na ca tatpAlanAya | yatate, apratyAkhyAnAvaraNodayavignitatvAt , te hi alpamapi pratyAkhyAnamAvRNvanti, sa ihAviratasamyagdRSTirucyate 4 / tathA sarvasAvadyayogasya deze-ekavrataviSayasthUlasAvadyayogAdau sarvavrataviSayAnumativarjasAvadyayogAnte virataM-viratiryasyAsau dezaviratiH, sarvasAvadyayogaviratistvasya nAsti, pratyAkhyAnAvaraNakaSAyodayAt , sarvaviratirUpaM hi pratyAkhyAnamAvRNvantIti pratyAkhyAnAvaraNA ucyante iti, dezaviratasya guNasthAnaM dezavirataguNasthAnaM 5 / tathA saMyacchati sma-sarvasAvadyayogebhyaH samyaguparamati smeti saMyataH pramAdyati sma-mohanIyAdikarmodayaprabhAvataH saMjvalanakaSAyanidrAdyanyatamapramAdayogataH saMyamayogeSu sIdati smeti pramattaH sa cAsau saMyatazca pramattasaMyataH tasya guNasthAnaM pramattasaMyataguNasthAnaM-vizuddhyavizuddhiprakarSApakarSakRtaH svarUpabhedaH, tathAhi-dezavirataguNApekSayA etadguNAnAM vizuddhiprakarSo' Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 // 378 // zuddhyapakarSazca, apramattasaMyataguNApekSayA tu viparyayaH, evamanyeSvapi guNasthAnakeSu pUrvottaraguNApekSayA vizuddhyavizuddhiprakarSApakarSayojanA lAgaNa draSTavyA 6 / tathA na pramatto'pramatto-nidrAdipramAdarahitaH sa cAsau saMyatazcApramattasaMyatastasya guNasthAnamapramattasaMyataguNasthAnaM 7 / tathA sthAnakAni apUrvamabhinavamananyasadRzamitiyAvat karaNaM-sthitighAtarasaghAtaguNazreNiguNasaMkramasthitibandhAnAM paJcAnAM padArthAnAM nivartanaM yasyAsAva- ugA.1302 pUrvakaraNaH, tathAhi-bRhatpramANAyA jJAnAvaraNAdikarmasthiterapavartanAkaraNena khaNDanaM-alpIkaraNaM sthitighAtaH, rasasyApi-karmaparamANugatasnigdhalakSaNasya pracurIbhUtasya sato'pavartanAkaraNena khaNDanaM rasaghAtaH, etau ca dvAvapi pUrvaguNasthAnakeSu vizuddheralpatvAdalpAveva kRtavAn / |atra punarvizuddheH prakRSTataratvAd bRhatpramANatayA'pUrvAvimau karoti, tathA uparitanasthitervizuddhivazAdapavartanAkaraNenAvatAritasya dalikasyAntarmuhUrta yAvadudayakSaNAdupari kSipratarakSapaNAya pratikSaNamasaGkhyeyaguNavRddhyA yadviracanaM sA guNazreNiH, sthApanA 1 etAM ca | pUrvaguNasthAneSvavizuddhataratvAt kAlato drAdhIyasI dalikaviracanAmAzrityAprathIyasI ca dalikasyAlpasyApavartanAdviracitavAn , iha tu tAmeva vizuddhatvAdapUrvA kAlato hrasvatarAM dalikaviracanAmAzritya punaH pRthutarAM bahutaradalikasyApavartanAdviracayatIti, tathA badhyamAnazubhAzubhaprakRtiSu abadhyamAnazubhAzubhaprakRtidalikasya pratikSaNamasaGkhyeyaguNavRddhyA vizuddhivazAnnayanaM guNasaMkramaH, tamapyasAviha apUrva karoti, tathA sthitiM ca karmaNAmazuddhatvAt prAgdrAdhIyasIM baddhavAn , iha tu tAmapUrvA palyopamAsaGkhyeyabhAgena hInAM hInatarAM hInatamAM ca vizuddhivazAnAti, ayaM cApUrvakaraNo dvidhA-kSapaka upazamakazca, kSapaNopazamanAhatvAccaivamucyate rAjyAIkumArarAjavat , na punarasau kSapayatyupazamayati vA kimapi sarvAtmanA karma, tasya guNasthAnamapUrvakaraNaguNasthAnaM, asmiMzca guNasthAnake kAlatrayavartino nAnAjIvAnAnitya pratisamayaM yathottaramadhikavRddhyA asAhayeyalokAkAzapradezapramANAnyadhyavasAyasthAnAni bhavanti, tathAhi-ye'syAntarmuhUrtapramANasya / / 378 // Jan Education International Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNasthAnasya prathamasamayaM pratipannAH pratipadyante pratipatsyante ca tAn sarvAnapekSya jaghanyAdInyutkRSTAntAnyasaGkhyeyalokAkAzapradezapramA-IX NAnyadhyavasAyasthAnAni labhyante, kacitkadAcitkeSAzcitprathamasamayavartinAM parasparamadhyavasAyasthAne nAnAtvasyApi bhAvAt , tasya ca nAnAtvasyaitAvata eva kevalajJAnenopalabdhatvAt , ata eva cedamapi na vAcyaM kAlatrayavartinAmetadguNasthAnakaprathamasamayapratipattaNAmAnatyAtparasparamadhyavasAyasthAnAnAM nAnAtvAccAnantAnyadhyavasAyasthAnAni prApnuvanti, bahUnAM prAya ekAdhyavasAyasthAnavartitvAt , tato dvitIyasamaye tadanyAnyadhikatarANyadhyavasAyasthAnAni labhyante tRtIyasamaye tadanyAnyadhikatarANi caturthasamaye tadanyAnyadhikatarANItyevaM yAvaJcaramasamayaH, etAni ca sthApyamAnAni viSamacaturasra kSetramAstRNanti, sthApanA : nanu dvitIyAdisamayeSvadhyavasAyasthAnAnAM vRddhau kiM kAraNaM?, ucyate, svabhAvavizeSaH, etadguNasthAnakapratipattAro hi pratisamayaM vizuddhiprakarSamAsAdayantaH khalu svabhAvata evaM bahavo viminneSu vibhinneSvadhyavasAyasthAneSu vartanta iti, atra ca prathamasamayajaghanyAdhyavasAyasthAnAt prathamasamayotkRSTamadhyavasAyasthAnamanantaguNavizuddhaM prathamasamayotkRSTAcAdhyavasAyasthAnAd dvitIyasamayajaghanyAdhyavasAyasthAnamanantaguNavizuddhaM tasmAttadutkRSTamanantaguNavizuddhaM ityevaM yAvad dvicaramasamayotkRSTAdhyavasAyasthAnAcaramasamayajaghanyAdhyavasAyasthAnamanantaguNavizuddhaM tasmAdapi tadutkRSTamanantaguNavizuddhamiti, ekasamayagatAni cAmUnyadhyavasAyasthAnAni parasparaM SaTthAnanipatitAni, yugapadetadguNasthAnakapraviSTAnAM ca parasparamadhyavasAyasthAnasya vyAvRttilakSaNA nivRttirapyasti, yathoktamanantaramitikRtvA nivRttiguNasthAnakamapyetaducyate 8 / tathA yugapadguNasthAnakaM pratipanAnAM bahUnAmapi jIvAnAmanyo'nyamadhyavasAyasthAnasya vyAvRttiH-nivRttiH sA nAsti asyetyanivRttiH, samakAlametadguNasthAnakamAsaDhasyAparasya yasmin samaye yaddhyavasAyasthAnamanyo'pi vivakSitaH puruSastasmin samaye tadevAdhyavasAyasthAnaM samanuvartate ityarthaH, saMparaiti-parya RECXIkk FERS For Private Personal Use Only Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre - tattvajJA navi0 // 379 // Tati saMsAramaneneti saMparAyaH-kaSAyodayaH bAdara:-sUkSmakiTTIkRtasaMparAyApekSayA sthUraH saMparAyo yasya sa bAdarasaMparAyaH anivRtti-4224 guNazvAsA bAdarasaMparAyazca 2 tasya guNasthAnamanivRttibAdarasaMparAyaguNasthAnaM, tasyAM cAnivRttivAdaraguNasthAnakAddhAyAmAntamauhUrtikyAM pratha- sthAnakAAna masamayAdArabhya pratisamayamanantaguNavizuddhaM yathottaramadhyavasAyasthAnaM bhavati, yAvantazcAntarmuhUrte samayAstAvantyevAdhyavasAyasthAnAni tatpra- gA. viSTAnAM bhavanti nAdhikAni, ekasamayapraviSTAnAM sarveSAmapyekAdhyavasAyasthAnatvAt , sa cAnivRttibAdaro dvedhA-kSapaka upazamakazca,* kSapayati upazamayati vA kaSAyASTakAdikamitikRtvA 9 / tathA sUkSmaH-kiTTIkRtaH saMparAyo-lobhakaSAyodayarUpo yasya sa sUkSmasaMparAyaH, sa dvidhA-kSapaka upazamakazca, kSapayati upazamayati vA anivRttibAdareNa kiTTIkRtaM lobhamekamitikRtvA, tasya guNasthAnaM sUkSmasaMparAyaguNasthAnaM 10 / tathA chAdayati jJAnAdikaM guNamAtmana iti chadma-jJAnAvaraNIyAdighAtikarmodayaH chadmani tiSThatIti chadmasthaH, sa ca sarAgo'pi bhavatIti tavyavacchedArtha vItarAgagrahaNaM, vIto-vigato rAgo-mAyAlobhakaSAyodayarUpaH upalakSaNatvAdasya dveSo'pi-krodha-15 mAnodayarUpo yasya sa vItarAgaH sa cAsau chadmasthazca vItarAgacchadmasthaH, sa ca kSINakaSAyo'pi bhavati tasyApi yathoktarAgApagamAt tatastadvyavacchedArthamupazAntakaSAyagrahaNaM, upazAntAH-upazamitA vidyamAnA eva santaH saMkramaNodvartanApavartanAdikaraNairvipAkodayapradezodayA-1 yogyatvena vyavasthApitAH kaSAyA yena sa upazAntakaSAyaH sa cAso vItarAgacchadmasthazca 2 tasya guNasthAnamupazAntakapAyavAtarA asthaguNasthAnaM 11 / tathA kSINA-abhAvamApannAH kaSAyA yasya sa kSINakaSAyaH, tatrAnyeSvapi guNasthAnakeSu kSapakaNidvAroktayuktyA kApi kiyatAmapi kaSAyANAM kSINatvasaMbhavAt kSINakapAyavyapadezaH saMbhavati tatastavyavaschedArtha vItarAgapraharNa, kSINakaSAyavItarAgatvaM ca kevalinAmapyastIti tadvyavacchedArtha chadmasthagrahaNaM, yadvA chanasthaH sarAgo'pi bhavatIti tadapanodArtha vItarAgagrahaNaM, vItarAgazvAsoM chadmasthazca ARCHASAACARAN 379 // in Educh an intemeia Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vItarAgacchAsthaH, sa copazAntakaSAyo'pyastIti tadvyavacchedArtha kSINakaSAyagrahaNaM, kSINakaSAyazcAsau vItarAgacchadmasthazca 2 tasya guNasthAna kSINakaSAyavItarAgacchadmasthaguNasthAnaM 12 / tathA yojanaM yogo-vyApAraH, uktaM ca-"kAyavAGmanaHkarma yogaH" (tattva06-1) saha yogena 4 vartante ye te sayogA-manovAkAyAH te yasya vidyante sa sayogI, tatra bhagavataH kAyayogazcakramaNanimeSonmeSAdiH vAgyAgo dezanAdiH manoyodago manaHparyAyajJAnimiranuttarasurAdibhirvA manasA pRSTasya manasaiva dezanA, te hi bhagavatprayuktAni manodravyANi manaHparyAyajJAnenAvadhijJAnena | ca pazyanti, dRSTvA ca te hi vivakSitavastvAlocanA''kArArthAnupapattyA alokasvarUpAdikamapi bAhyamartha pRSTamavagacchaMti, kevalaM jJAnaM darzanaM ca vidyate yasya sa kevalI sayogI cAsau kevalI ca sayogikevalI tasya guNasthAnaM sayogikevaliguNasthAnaM 13 / tathA yogaH-pUrvokto vidyate yasyAsau yogI na yogI ayogI sa cAsau kevalI ca ayogikevalI tasya guNasthAnamayogikevaliguNasthAnaM, ayogitvaM punarevaMiha trividho'pi yogaH pratyeka dvidhA-sUkSmo bAdarazca, tatra kevalotpatteranantaraM jaghanyato'ntarmuhUrtamutkarSato dezonAM pUrvakoTI vihRtyA-1 ntarmuhUrtAvazeSAyuSkaH sayogikevalI zailezI pratipitsuH pUrva bAdarakAyayogena bAdaravAgyogaM niruNaddhi tato bAdaramanoyogaM tataH sUkSma| kAyayogena bAdarakAyayogaM, sati tasmin sUkSmayogasya niroddhumazakyatvAt , tatastenaiva sUkSmavAgyogaM tataH sUkSmamanoyogaM tataH sUkSmakriyama| nivRtti zukladhyAnaM dhyAyana sUkSmakAyayogaM svAtmanaiva niruNaddhi, anyasyAvaSTambhanIyayogAntarasya tadA'sattvAt , tannirodhAnantaraM samucchinakriyamapratipAti zukudhyAnaM dhyAyana isvapaJcAkSaroccAraNamAtrakAlaM zailezIkaraNaM praviSTo bhavati, zIlasya-yogalezyAkalaGkavipramuktayathAkhyAtacAritralakSaNasya ya IzaH sa zIlezastasyeyaM zailezI, tribhAgonasvadehAvagAhanAyAmudarAdirandhrapUraNavazAt saMkocitavapradezasya zailezasyAtmano'tyantasthirAvasthitirityarthaH tasyAM karaNaM-pUrvaracitazailezIsamayasamAnaguNabheNikasya vedanIyanAmagotrAkhyasyAghAtikarmatrita Jan Education International For Private Personal Use Only www.ainelibrary.org Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJA navi0 // 380 // yasyAsatyeyaguNayA zreNyA AyuHzeSasya tu yathAsvarUpasthitayA zreNyA nirjaraNaM zailezIkaraNaM, tatrAsau praviSTo'yogikevalI bhavati, ayaM ca bhavasthaH, tataH zailezIkaraNacarama samayAnantaraM kozabandhavimokSalakSaNasahakArisamutthasvabhAvavizeSAderaNDaphalamiva bhagavAnapi karmasambandhavimokSalakSaNasahakArisamutthasvabhAvavizeSAdUrddha gacchati, sa coddhuM gacchan RjuzreNyAM yAvatsvAkAzapradezeSu ihAvagADhastAvata eva pradezAnUrddhamapyavagAhamAno vivakSita samayAccAnyatsamayAntaramaspRzan lokAnte gacchati, na parato'pi gatyupaSTambhaka dharmAstikAyAbhAvAt, tatra ca gataH san zAzvataM kAlamavatiSThate 14 / 224 // 2 // idAnIM 'maggaNacaudasago'tti pazcaviMzatyuttaradvizatatamaM dvAramAha-gai 1 iMdie ya 2 kAye 3 joe 4 vee 5 kasAya 6 nANesuM 7 / saMjama 8 daMsaNa 9 lesA 10 bhava 11 samma 12 sanni 13 AhAre 14 // 3 // gatiH indriyANi kAyAH yogAH vedAH kaSAyAH jJAnAni saMyamaH darzanAni lezyAH bhavyAH samyaktvaM saMjJI AhAraka iti mUlabhedApekSayA caturdaza mArgaNAsthAnAni, mArgaNaM-jIvAdInAM padArthAnAmanveSaNaM mArgaNA tasyAH sthAnAni - AzrayA mArgaNAsthAnAni, uttarabhedApekSayA tu dvASaSTiH, tathAhi - suranara tiryabhArakagatibhedAd gatizcaturdhA, sparzanarasanaprANacakSuH zrotrendriyabhedAt paJca iMdriyANi, pRthivyaptejovAyuvanaspatitrasakAyabhedAt kAyaH SoDhA, manovacanakAyAkhyA yogAstrayaH, strIpuMnapuMsakasvarUpA vedAstrayaH krodhamAnamAyAlobhalakSaNAH kaSAyAzcatvAraH, matizrutAvadhimanaH paryAyakevalabhedAt paJca jJAnAni jJAnagrahaNena cAjJAnamapi tatpratipakSabhUtamupalakSyate tacca tridhA -matyajJAnazrutAjJAnavibhaGgajJAnabhedAt evamaSTau sAmAyikacchedopasthApanIyaparihAravizuddhikasUkSma saMparAyayathAkhyAtabhedAt saMyamaH paJcadhA, tatpratipakSatvAzca dezasaMyamo'saMyamazca gRhyate, evaM sapta cakSuracakSuravadhikevalabhedAcatvAri darzanAni, kRSNA nIlA kApotI 225 mA. gaNAH gA. 1303 // 380 // Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taijasI padmA zuklA ceti SaT lezyAH, bhavyastatpratipakSatvena cAbhavya iti dvayaM, kSAyopazamikakSAyikaupazamikabhedAt samyaktvaM tridhA, samyaktvagrahaNena ca tatpratipakSabhUtAni mizrasAsAdanamithyAtvAnyapi gRhyante evaM SaT , saMjJI tatpratipakSazcAsaMjJIti dvayaM, AhArakastapratipakSo'nAhAraka iti dvayaM, sarvamIlane ca dvASaSTiriti 225 // 3 // idAnIM 'uvaoga bArasa'tti paDviMzatyuttaradvizatatamaM dvAramAha mai 1 suya 2 ohI 3 maNa 4 kevalANi 5 mai 6 suyaannANa 7vinbhaMgA 8 / acakkhu 9ca kkhu 10 avahI 11 kevalacaudaMsaNu 12 vaugA // 4 // upayujyate-vastuparicchedaM prati vyApAryate jIva ebhirityupayogA:-bodharUpA jIvasya svatattvabhUtA vyApArAH, te ca dvidhA-sAkArA anAkArAzca, tatra AkAra:-prativastu pratiniyato grahaNa nAmarUpo vizeSaH 'AgAro u viseso' iti vacanAt saha AkAreNa vartante iti sAkArAH, sAmAnyavizeSAtmake vastuni vizeSAMzaprAhiNa ityarthaH, tadviparItAstvanAkArAH, sAmAnyAMzamAhiNa ityarthaH, tatra matizrutAvadhimanaHparyAyakevalAkhyAni paJca jJAnAni, matyajJAnazrutAjJAnavibhaGgarUpANi trINi cAjJAnAni ityaSTau sAkArAH, acakSuzcakSuravadhikevalAkhyAni catvAri darzanAnyanAkArAH, tadevaM militA dvAdaza upayogAH, tatra jJAnAni darzanAni ca prAgevoktAni, tathA matizrutAvavijJAnAnyeva nabaH kutsArthatvAnmithyAtvakaluSitatayA yadA kutsitAni bhavanti tadA yathAkramaM matyajJAnazrutAjJAnavibhaGgAvyapadezabhAji bhavanti, 'vibhaMga'tti viparIto bhaGga:-paricchittiprakAro yasmin tadvibhaGgamiti 226 // 4 // idAnIM 'yogA pannarasa'tti saptaviMzatyutaraM dvizatatamaM dvAramAha Jain Education Interational For Private Personal Use Only Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 226 prava0 sAroddhAre tattvajJAnavi0 227 // 381 // .CCCCCCCCESSLC64 sacaM 1 mosaM 2 mIsaM 3 asaccamosaM 4maNo taha vaI ya 4 / urala 1 viuvA 2 hArA 3 mIsa 3 kammayaga 1 miya jogA // 5 // ni upayogA yadyapi manovAkAyAvaSTambhasamuttho jIvasya parispanda eva yoga ucyate tathA'pIha yogazabdena kAraNe kAryopacArAttatsahakAribhUtaM | manaHprabhRtyeva vivakSitamiti taiH saha yogasya sAmAnAdhikaraNyaM, tatra manazcaturdhA, tadyathA-satyaM mRSA mizramasatyAmRSA ca, tatra santo- yogA:gA. munayaH padArthA vA jIvAdayasteSu yathAsaGkhyaM muktiprApakatvena yathAvasthitavastusvarUpacintanena ca sAdhu satyaM, yathA-asti jIvaH sadasa- 1304-5 po dehamAtravyApItyAdirUpatayA yathAvasthitavastuvikalpanacintanaparaM, satyaviparItamasatya, yathA-nAsti jIva ekAntasadpo vetyAdi | | ayathAvasthitavastupratibhAsanaparaM, satyaM ca mRSA ceti mizra yathA dhavakhadirapalAzAdimizreSu bahuSvazokavRkSeSvazokavanamevedamiti vika lpanaparaM, atra hi katipayAzokavRkSANAM sadbhAvAt satyatA anyeSAmapi dhavAdInAM sadbhAvAdasatyatA, vyavahAranayamatApekSayA caivamucyate, | paramArthataH punaridamasatyameva, yathAvikalpitArthAyogAt , tathA yanna satyaM nApi mRSA nApi satyamRSA tadasatyAmRSA, iha vipratipattau satyAM yadvastu pratiSThAzayA sarvajJamatAnusAreNa vikalpyate yathA asti jIvaH sadasadrUpa iti tatkila satyaM paribhASitaM ArAdhakatvAt , yatpunarvipratipattau3 | satyAM vastupratiSThAzayA sarvajJamatottIrNa vikalpyate yathA nAsti jIva ekAntanityo veti tadasatyaM virAdhakatvAt , yatpunarvastupratiSThAzAmantareNa svarUpamAtraparyAlocanaparaM yathA he devadatta ! ghaTamAnaya gAM dehi mahyamityAdi cintanaM tadasatyAmRpA, idaM hi svarUpamAtrapoloca. | naparatvAnna yathoktalakSaNaM satyaM nApi mRSeti, idamapi vyavahAranayamatena draSTavyaM, nizcayanayamatena tu vipratAraNAdibuddhipUrvakamasatye'nta:vati anyathA tu satye iti / yathA manaH satyAdibhedAccaturdhA tathA vAgapi satyAdibhedAccaturdhA / tathaudArikavaikriyAhArakANi zarIrANi, RECARRAGAR Jan Education Intemann For Private Personal Use Only Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tatra udAraM-pradhAna, prAdhAnyaM ca tIrthakaragaNadharazarIrApekSayA draSTavyaM, tato'nyasyAnuttarasurazarIrasyApyanantaguNahInarUpatvAt , athavA udAraM-sAtirekayojanazatasahasramAnatvAccheSazarIrebhyo bRhatpramANaM, bRhattA cAsya vaikriyamAzritya bhavadhAraNIyasahajazarIrApekSayA draSTavyA, anyathottaravaikriya yojanalakSamAnamapi labhyate iti, udAramevaudArikaM, tathA vividhA viziSTA vA kriyA vikriyA tasyAM bhavaM vaikriya, tathAhi-tadekaM bhUtvA'nekaM bhavati anekaM ca bhUtvA ekaM tathA aNu bhUtvA madbhavati mahad bhUtvA aNu ityAdi, tathA caturdazapUrvavidA tIrthakarasphAtidarzanAdikatathAvidhakAryotpattau viziSTalabdhivazAdAhiyate- niyaMta ityAhArakaM, tathA mizrazabdaH pratyekaM saMbadhyate, audArikamizra vaikriyamizramAhArakamizraM ca, tatraudArikamikaM kArmaNena, taccAparyAptAvasthAyAM kevalisamudghAtAvasthAyAM vA, utpattideze hi pUrvabhavAdanantarAgato jIva Adyasamaye kArmaNenaiva kevalenAhArayati, tataH paramaudArikasyApyArabdhatvAdaudArikeNa kArmaNamizreNa yAvaccharIrasya / niSpattiH, kevalisamudghAtAvasthAyAM tu dvitIyaSaSThasaptamasamayeSu kArmaNena mizramaudArikaM pratItameva, tathA vaikriyamizraM kArmaNenaudArikeNa | vA, tatra kArmaNena mizraM devanArakANAmaparyAptAvasthAyAmAdyasamayAnantaraM draSTavyaM, bAdaraparyAptakavAyoH paJcendriyatiryagmanuSyANAM ca vaikriyalabdhimatAM vaikriyArambhakAle vaikriyaparityAgakAle vA audArikeNa mizra, tathA siddhaprayojanasya caturdazapUrvavida AhArakaM tyajata audA| rikaM gRhata AhArakaM vA prArabhamANasyAhArakamizramaudArikeNa jJeyaM, tathA 'kammayagaM'ti karmajakaM karmaNo jAtaM karmajaM karmAtmakamityarthaH | | tadeva karmajakaM, kimuktaM bhavati ?-karmaparamANava evAtmapradezaiH saha kSIranIravadanyo'nyAnugatAH santaH zarIrarUpatayA pariNatAH karmaja zarIramiti, ata eva tadanyatra kArmaNamityuktaM, karmaNo vikAraH kArmaNamiti, tathA coktam-"kammavivAgo kammaNamaTTavihavicittakasammaniSphannaM / savvesiM sarIrANaM kAraNabhUyaM muNeyavvaM // 1 // " [karmavipAkaH kArmaNamaSTavidhavicitrakarmaniSpannaM / sarveSAM zarIrANAM kAra-15 AAAAAACAR Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhUtaM jJAtavyaM // 1 // ] atra 'sadhesiM' iti sarveSAmaudArikAdInAM zarIrANAM kAraNabhUtaM - bIjabhUtaM kArmaNaM zarIramiti, na khalvAmU- 228 paralasamucchinne bhavaprapaJcaprarohabIjabhUte kArmaNe vapuSi zeSazarIraprAdurbhAvaH, idaM ca karmajaM zarIraM jantorgatyantarasaMkrAntau sAdhakatamaM kAraNaM, tathAhi -- karmajenaiva vapuSA parikarito janturmaraNadezamapahAyotpattidezamabhisarpati, nanu yadi kArmaNavapuH parikarito gatyantaraM saMkrAmati tarhi sa gacchannAgacchan vA kasmAnna dRzyate ?, ucyate, karmapudgalAnAmatisUkSmatayA cakSurAdIndriyAgocaratvAt, tathA ca paratIrthikairatyuktam -- "antarA bhavadeho'pi, sUkSmatvAnnopalabhyate / niSkrAmanvA pravizanvA, nAbhAvo'nIkSaNAdapi // 1 // " tadevaM caturdhA mno|| 382 // 2 yogacaturdhA vAgyogaH saptadhA ca kAyayogaH iti paJcadaza yogAH / nanu taijasamapi zarIraM vidyate yad bhuktAhArapariNamanahetuH yadvazAcca | viziSTatapovizeSasamutthalabdhivizeSasya puMsastejolezyAvinirgamaH tatkimiha noktamiti ?, ucyate, sadA kArmaNena sahAvyabhicAritayA tasya tadgrahaNenaiva gRhItatvAditi 227 // 5 // idAnIM 'paraloyagaI guNaThANaesu'tti aSTAviMzatyuttaradvizatatamaM dvAramAha micche sAsANe vA avirayabhAvaMmi ahigae ahavA / jaMti jiyA paraloyaM sesekkArasaguNe motuM // 6 // mithyAtve sAsAdanatve vA athavA aviratabhAve - avirata samyagdRSTitve'dhigate- prApte sati, mithyAtvAdinA gRhItenetyarthaH, paralokaM - bhavAntaraM jIvA vrajanti, zeSAMstu mizra dezaviratyAdInekAdaza guNasthAnakAn muktvA - iha bhava eva sarvathA parityajya jIvAH paralokaM yAnti, | iyamatra bhAvanA - midhyAtvena gRhItena bhavAntaragamanaM pratItameva, tasya ca sarvatrApi saMbhavAt evaM sAsAdanabhAve'pi 'aNubaMdhodayamA ugabandhaM kAlaM ca sAsaNo kuNai / ' [ sAsvAdano'nantAnubandhibandhodayamAyurbandhaM kAlaM ca karoti ] iti vacanAt tathA gRhItasamya ava0 sAroddhAre tattvajJAnavi0 bhavaguNAH gA. 1306 / / 182 // Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zaktvasyApi devAdiSUtpAdAdaviratasamyagdRSTitve'pi paralokagamanaM, tathA gRhItamizrabhAvo na bhavAntaraM gacchati, 'na sammamiccho kuNai 4. kAlaM' [na samyagmidhyAdRSTiH kAlaM karoti ] iti vacanAt , dezaviratyAdiguNasthAnakAnAM tu viratisadbhAva eva bhAvAt , viratizca yAva-! jIvitAvadhikatvAnna teSu paralokasaMbhava iti 228 // 6 // idAnIM 'guNaThANayakAlamANaM'tyekonatriMzaduttaradvizatatamaM dvAramAha micchattamabhavANaM aNAiyamaNaMtayaM ca vineyaM / bhavANaM tu aNAI sapajavasiyaM ca sammatte // 7 // [mIsAkhINasajoge na maraMtikArasesu a maraMti / tesuvi tisu gahieK paraloagamona aDhesu // 8 // ] chAvaliyaM sAsANaM samahiyatettIsasAyara cautthaM / desUNapuvakoDI paMcamaga terasaM ca puDho // 8 // lahupaMcakkhara carimaM taiyaM chahAi bArasaM jAva / iha aha guNahANA aMtamuhuttA pmaannennN||9|| iha ca mithyAtvakAlacintAyAM caturbhaGgI, tadyathA-anAdyanantaH 1 anAdisAntaH 2 sAdyanantaH 3 sAdisAntazca 4, tatra mithyAtvaM-viparItarucirUpamabhavyAnAmanAdyanantaM ca vijJeyaM, anAdikAlAtteSu tatsadbhAvAt AgAmikAle'pi ca tadabhAvAsaMbhavAditi | bhAvaH, bhavyAnAM punarmithyAtvamanAdi saparyavasitaM, cazabdasyAnuktasamuccayArthatvAt sAdisaparyavasitaM ca vijJeyaM, saparyavasitatvaM ca | samyaktve-samyaktvAvAptau satyAM, idamuktaM bhavati-yo'nAdimithyAdRSTiH san bhavyajIvaH samyaktvaM lapsyate tasya mithyAtvamanAdisAnta, | anAdikAlAtteSu tasya sadbhAvAt AgAmikAle tu bhavyatvAnyathAnupapatteravazyaM samyaktvAvAptau paryavasAnAca, yastvanAdimithyAdRSTiH | samyaktvaM labdhvA kenApi kAraNena punarmithyAtvaM yAti tasya tatsAdi, samyaktvalAbhAdanantaraM tatprApteH sAditvAt , mithyAtve ca jaghanyato'ntarmuhUrta utkRSTatastvahadAzAtanAdipApabahulatayA'pArdhapudgalaparAvarta yAvat sthitvA yadA punarapi samyaktvaM labhate tadA tatsAntaM, Jan Education International For Private Personel Use Only Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 229 prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 // 383 // sAdhanaMtamititRtIyabhaGgAstu zUnya eva, pratipatitasamyagdRSTInAmeva hi mithyAtvaM sAdi, teSAM cAvazyaM samyaktvabhAvato mithyAtvasyAnantatvAsaMbhavAditi, tathA sAsAdanaguNasthAnakaM utkarSataH SaDAvalikApramANaM, tata UrddhamavazyaM mithyAtvopagamAt, AvalikA cAsaGkhyA- guNasthAnatasamayasamudAyarUpA, caturtha-aviratasamyagdRSTiguNasthAnakaM trayastriMzatsAgaropamANi sAdhikAni, tathAhi-kazciditaH sthAnAdutkRSTasthiti- kAla: gA. dhvanuttaravimAneSutpannaH tatra cAviratasamyagdRSTitvena trayastriMzatsAgaropamANi sthitaH tatazcayutvA'trApyAyAto yAvadadyApi viratiM na labhate 1307-9 | tAvattadbhAvenaiva sthita ityato manuSyabhavasaMbaddhakatipayavarSAdhikatrayastriMzatsAgaropamasaMbhavaH, paJcama-dezaviratiguNasthAnakaM trayodazaM-sayo| giguNasthAnakaM, ete dve api pRthak pratyekaM kiJcidUnapUrvakoTipramANe, garbhastho hi kila sAtirekAnava mAsAn gamayati, jAto'pi cASTau / varSANi yAvadviratyanoM bhavati, tata Urddha dezaviratiM pratipattya sarvaviratipratipattyA kevalajJAnaM votpAdya yau dezaviratisayogikevalinI pratyekaM pUrvakoTiM jIvatastayoH kiJcidUnavarSanavakalakSaNena dezena nyUnA pUrvakoTiriti, tathA caramaM-ayogikevaliguNasthAnaM laghupaJcAkSaraM,8| da kimuktaM bhavati ?-nAtidrutaM nAtivilambitaM ca kiMtu madhyamena prakAreNa yAvatA kAlena aNanama ityevaMrUpANi paJcAkSarANyuccAryante tAvatkAlamAnamiti, tata Urddha muktyavAptaH, tRtIyaM-samyagmithyAdRSTiguNasthAnaM, tathA SaSThAdi dvAdazaM yAvatpramattApramattasaMyatApUrvakaraNAnivRttibAdarasUkSmasaMparAyopazAntamohakSINamoharUpANItyarthaH ityetAnyaSTau guNasthAnAni pratyekamantarmuhUrtapramANAni, parato guNasthAnakAnta-| ragamanAt kAlakaraNAdveti, etaccotkRSTataH kAlapramANamuktaM, jaghanyatastu sAsAdanapramattApramattasaMyatApUrvakaraNAnivRttibAdarasUkSmasaMparAyopazAntamohAnAmeka; samayaH, tadUrddha maraNabhAvenAnyatropagamAt , mithyAdRSTimizrAviratadezaviratakSINamohasayogikevalinAM cAntarmuhUrta, // // 383 // For Private Personel Use Only Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ayogikevalinastu jaghanyotkRSTataH pUrvoktameveti 229 / / 7 / / 8 / / 8 / / 9 / / idAnIM 'nirayatirinarasurANaM ukkosa vijavaNAkAlo 'ti triMzaduttaradvizatatamaM dvAramAha-- aMtamuttaM narae huMti cattAri tiriyamaNuesuM / devesu addhamAso ukkosa viuvaNAkAlo // 10 // antarmuhUrta narakeSUtkarSato vikurvaNAvasthAnakAlaH, tiryakSu manuSyeSu ca catvAryantarmuhUrtAni, deveSu - bhavanapatyAdiSu ardhamAsaH - paJcadazadi - nAnyutkRSTato vikurvaNAkAla iti 230 // 10 // idAnIM 'satta samugdhAya' tyekatriMzadadhikadvizatatamaM dvAramAha veyaNa 1 kasAya 2 maraNe 3 veubviya 4 teyae ya 5 AhAre 6 / kevaliyasamugdhAe 7 satta ime huti maNuyANaM // 11 // egiMdINaM kevaliAhAragavajjiyA ime paMca / paMcAvi aveuvA vigalAsa - nINa cattAri // 12 // kevaliyasamugdhAo paDhame samayaMmi virayae daMDa / bIe puNo kavADaM maMdhANaM kuNai taiyaMmi // 13 // loyaM bharai cautthe paMcamae aMtarAI saMharai / chaTThe puNa maMdhANaM harai kavADaMpi sattamae // 14 // aTThamae daMDapi hu uralaMgo paDhamacaramasamae / sattamachabiijjesa hoi orAlamisseso // 15 // kammaNasarIrajoI cautthae paMcame taijje ya / jaM hoi aNAhAro so taMmi tige'vi samayANaM // 16 // samityekIbhAve ut prAbalyena hananaM - vedanIyAdikarmapradezAnAM nirjaraNaM ghAtaH, ekIbhAvena prAbalyena ghAtaH samudghAtaH, kena sahaikIbhAvagamanamiti ced, ucyate, arthAdvedanAdibhiH, tathAhi - yadA''tmA vedanAdisamudghAtaM gatastadA vedanAdyanubhavajJAnapariNata eva bhavati nAnyajJAnapa Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 // 384 // riNata iti vedanAdyanubhavajJAnena sahaikatvApattirjIvasyAvagantavyA, prAbalyena ghAtaH kathamiti ced, ucyate, iha vedanAdisamudghAtapariNato janturbahUn vedanIyAdikarmapradezAn kAlAntarAnubhavayogyAnudIraNAkaraNenAkRSyodaye prakSipyAnubhUya ca nirjarayati, AtmapradezaiH saha saMzliSTAn zAtayatIti bhAvaH, sa ca saptadhA, tadyathA-vedanAsamudghAtaH kaSAyasamudghAtaH mAraNAntikasamudghAtaH vaikriyasamudghAtaH | taijasasamudghAtaH AhArakasamudghAtaH kevalisamudghAtazceti, tatra vedanayA - asadvedanodayajanitayA pIDayA hetubhUtayA samudghAto vedanAsamudghAtaH, sa cAsatavedanIya karmAzrayaH, tathAhi-- vedanAkarAlito jIvaH svapradezAn anantAnantakarmaskandhAnuviddhAn zarIrAdvahirapi vikSipati, taizca vadanajaTharAdirandhrANi karNaskandhAdyantarAlAni cApUryAyAmato vistaratazca zarIramAtraM kSetramamivyApyAntarmuhUrta yAvatiSThati tasmiMzcAntarmuhUrte prabhUtAsAta vedanIyakarmapudgala parizATaM karoti, tataH samudghAtAnnivRttya svarUpastho bhavati 1, kapAyaiH krodhAdibhirhetubhUtaiH samudghAtaH kaSAyasamudghAtaH, sa ca kaSAyAkhyacAritramohanIyakarmAzrayaH, tathAhi - tIvrakaSAyodayAkulo jIvaH svapradezAn bahirvikSipya taiH pradezairvadanodarAdirandhANi karNaskandhAdyantarAlAni cApUryAyAmato vistaratazca dehamAtraM kSetramabhivyApya vartate, tathAbhUtazca prabhUtAn kaSAyakarmapudgalAn parizAtayati 2, maraNameva prANinAmantakAritvAdanto maraNAntastatra bhavo mAraNAntikaH sa cAsau samudraghAtazca mAraNAntikasamudghAtaH, sa cAntarmuhUrtazeSAyuHkarmAzrayaH, tathAhi - kazcijjIvo'ntarmuhUrtazeSe svAyuSi vahiH svadezAn vikSipya tairvadanodarAdirandhrANi karNaskandhAdyantarAlAni cApUrya viSkambhabAhalyAbhyAM khazarIrapramANamAyAmataH svazarIrAtirekato jaghanyenAGgulAsaGkhyeyabhAgamutkarSato'saGkhyeyAni yojanAnyekadizi kSetramabhivyApya vartate, tathAbhUtazca prabhUtAna yuHkarmapudgalAn parizAtayati 3, vaikriye prArabhyamANe samudghAto vaikriyasamudghAtaH, sa ca vaikriyazarIranAmakarmaviSayaH, tathAhi - vaikriyalabdhimAn jIvo vaikriyakaraNakAle svapradezAn zarIrA 230 vaikriyAva sthAnaM 231 samudghA - tAH gA. 1311-6 // 384 // Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dahirniSkAsya viSkambhavAhalyAbhyAM zarIrapramANaM AyAmataH saGkhyeyayojanapramANaM daNDaM nisRjati, nisRjya ca yathAsthUlAn vaikriyazarIranAmakarmapudgalAn prAgbaddhAn zAtayati, yata uktam-"veubviyasamugghAyeNaM samohaNai samohaNittA saMkhejAI joyaNAI daMDa nisirai nisiritA ahAbAyare puggale parisADeti' 4, tejasi viSaye bhavastaijasaH, sa cAso samudghAtazca taijasasamudghAtaH, sa ca tejolezyAvinirgamakAlabhAvI taijasazarIranAmakarmAzrayaH, tathAhi-tejonisargalabdhimAn kruddhaH sAdhvAdiH saptASTau padAni avaSvakya viSkambhabAhalyAbhyAM zarIramAnaM AyAmatastu saGkhyeyayojanapramANaM jIvapradezadaNDaM zarIrAbahiH prakSipya krodhaviSayIkRtaM manuSyAdi nirdahati, tatra ca prabhUtAMstaijasazarIranAmakarmapudgalAn zAtayati 5, AhArakazarIre prArabhyamANe samudghAta AhArakasamudghAtaH, sa cAhArakazazArIranAmakarmaviSayaH, tathAhi-AhArakazarIralabdhimAnAhArakazarIraM cikIrSurviSkambhavAhalyAbhyAM dehamAna AyAmataH saGkhyeyayojanapramANe : zarIrAbahiH svapradezadaNDaM nisRjya yathAsthUlAn prabhUtAnAhArakazarIranAmakarmapudgalAn prAgbaddhAna zAtayatIti 6, ete ca SaDapi samudghAtAH // pratyekamAntarmuhUrtikAH, tathA kevalinyantarmuhUrtabhAviparamapade bhavaH kaivalikaH sa cAso samudghAtazca kevalikasamudghAtaH, sa ca sadasadvedyazubhAzubhanAmoccanIcairgotrakarmAzrayaH, amuM ca sUtrakAraH svayameva purastAtprapaJcayiSyatIti / athaitAneva samudghAtAn jIveSu ciMtayati -'satta ime hu~ti maNuyANaM ti saptApyete pUrvoktAH samudghAtA manuSyANAM bhavanti, manuSyeSu sarvabhAvasaMbhavAt / 'egeMdI'tyAdi, ekendriyANAM-pRthivyAdInAM kaivalikAhArakasamudghAtavarjitA ime AdyAH paJca samudghAtA bhavanti, pazcApi caite vaikriyavarjitAzcatvAraH samudghAtA vikalendriyANAmasaMjJipaJcendriyANAM ca bhavanti, iyaM ca gAthA prajJApanApaMcasaMgrahajIvasamAsAdibhiH zAstrAntaraiH saha visaMvadati, veSvekendriyAdInAM taijasasamudghAtasya pratiSiddhatvAt , tathA ca caturviMzatidaNDakakrameNa prajJApanAsUtraM-"neraiyANaM bhaMte ! kai samu 15 For Private Personal Use Only Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 230 vaikriyAvasthAna 231 samudrAtAH gA. 1311-6 % prava0 sA- gghAyA pannattA?, goyamA! cattAri samugdhAyA pannatA, taMjahA-veyaNAsamugyAe kasAyasamugghAe mAraNaMtiyasamugghAe veubviyasamugyAe / roddhAre asurakumArANaM bhaMte ! kai samugghAyA pannattA?, goyamA! paMca samugghAyA pannattA, taMjahA-veyaNAsamugghAe teyasamugghAe kasAyasamugghAe tattvajJA- mAraNaMtiyasamugghAe veubviyasamugyAe, evaM jAva thaNiyakumArANaM / puDhavikAiyANaM bhaMte ! kai samugghAyA pannattA ?, goyamA ! tinni navi0 samugghAyA pannattA, taMjahA-veyaNAsamugghAe kasAyasamugghAe mAraNaMtiyasamugghAe, evaM jAva cariMdiyANaM, navaraM vAukAiyANaM cattAri samugghAyA pannattA, taMjahA-veyaNAsamugghAe kasAyasamugghAe mAraNaMtiyasamugghAe veubviyasamugghAe, paMciMdiyatirikkhajoNiyANaM jAva // 385 // mANiyANaM bhaMte ! kai samugghAyA pannattA?, goyamA! paMca samugdhAyA pannattA, taMjahA-veyaNAsamugghAe kasAyasamugghAe teyasamugdhAe mAraNaM| tiyasamugghAe veubviyasamugyAe, navaraM maNussANaM sattavihA samugghAyA pannattA, taMjahA-veyaNAsamugghAe jAva kevalisamugdhAe" iti, etacca sukhArtha kiMcidvyAkhyAyate-nairapikANAmAdyAzcatvAraH samudghAtAH, teSAM bhavapratyayena tejolezyAlabdhyAhArakalabdhikevalitvAbhAvataH zeSasamudghAtatrayAsaMbhavAt , asurakumArAdInAM dazAnAmapi bhavanapatInAM tejolabdherapi bhAvAdAdyAH paJca, pRthivyaptejovanaspatidvitrica| turindriyANAmAdyAstrayaH, teSAM vaikriyalabdherapyasaMbhavAt , vAyUnAmAdyAzcatvArasteSAM bAdaraparyAptAnAM vaikriyalabdhisaMbhavAdvaikriyasamudghAtasthApi saMbhavAt , paJcendriyatirazcAmAdyAH paJca, keSAMcitteSAM vaikriyatejolezyAlabdherapi saMbhavAt , manuSyANAM saptApi, vyantarajyoti kavaimAnikAnAM tvAdyAH paJceti // 12 // atha kevalisamudghAtaM sUtrakRdeva vyAcaSTe-'kevalI'tyAdigAthAcatuSka, kevalisamudghAtaH [4 pratipAdyata iti zeSaH, tatrAntarmuhUrtAvazeSAyuH kevalI kazcitkarmaNAM samIkaraNArtha samudghAtaM karoti yasya vedanIyAdikamAyuSaH sakA | zAdadhikataraM bhavati, anyastu na karotyeva, taM ca kurvan prathamasamaye bAhalyataH svazarIrapramANaM Urddhamadhazca lokAntaparyantamAtmapradezAnAM A8%E4 For Private Personal Use Only Jan Education Interational Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ daNDAkAratvena vistAraNAddaNDaM viracayati, dvitIye punaH samaye tameva daNDaM pUrvAparaM dakSiNottaraM vA'tmapradezAnAM prasAraNAtpArzvato lokAntagAmi kapATamiva kapATaM karoti, tRtIyasamaye tameva kapATaM dakSiNottaraM pUrvAparaM vA digdvayaprasAraNAnmathisadRzaM manthAnaM lokAntaprA| piNamAracayati, evaM ca lokasya prAyo bahu pUritaM bhavati madhyantarANi tvapUritAni jIvapradezAnAmanuzreNi gamanAt, caturtha samaye tAnyapi madhyantarANi saha lokaniSkuTaiH pUrayati, tathA ca samasto'pi lokaH pUrito bhavati, tadanantaraM ca paJcame samaye yathoktaprakramAt pratiloma madhyantarANi saMharati, prasRtAn jIvapradezAn sakarmakAn madhyantargatAn saMkocayatItyarthaH, SaSThe punaH samaye manthAnamupasaMharati, ghanatarasaMkocAt, saptame samaye kapATamapi saMharati, daNDAtmani saMkocAt, aSTame tu samaye daNDamapi saMhRtya svazarIrastha eva bhavati, tadevamaSTasAmayikaH kaivalikaH samudghAtaH, eteSu cASTasvapi samayeSu kevalI prabhUtAn vedanIyanAmagotrakarmapudgalAn zAtayati / samprati samudghAtagatasya yogavyApArazcintyate - yogAzca - manovAkkAyAH tatra samudghAtagatasya kAyayoga eva kevalo vyApriyate, na manovAgyogau, prayojanAbhAvAt, tatra prathamacaramasamayayoraudArikAGgo bhavati, audArikakAyavyApAraprAdhAnyAdaudArikayogayukta eve- 4 tyarthaH, saptamaSaSThadvitIyeSu audArikamizraH, samudghAtamApanna audArike tasmAcca bahiH kArmaNavIryaparispandAdaudArikakArmaNamizra kAyayogayukta ityarthaH, caturthapathyamatRtIyasamayeSu punarbahirevaudArikAdbahutarapradezavyApArasadbhAvAt kArmaNazarIrayogayukta eva, tanmAtraceSTanAt atraiva hetumAha - 'jaM hoi aNAhAro so taMmi tigevi samayANaM' ti yad - yasmAtkAraNAt sa tasmin samayatrike'pyanAhArako bhavati, yazcAnAhArakaH sa niyamAdeva kevalakArmaNazarIrayogIti 231 // 13 // 14 // 15 // 16 // idAnIM 'chappajattIo'tti dvAtriMzaduttaradvizatatamaM dvAramAha Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sAroddhAre tattvajJAnavi0 232 paryAtayaH gA. 1317-8 // 386 // AhAra 1 sarIriM 2 diya 3 pajjattI 4 ANapANa 4 bhAsa 5 maNe 6 / cattAri paMca chappiya egidiyavigalasannINaM // 17 // paDhamA samayapamANA sesA aMtomuhuttiyA ya kamA / samagaMpi hu~ti navaraM paMcama chaTThA ya amarANaM // 18 // paryApti ma AhArAdipudgalagrahaNapariNamanaheturAtmanaH zaktivizeSaH, sA ca pudgalopacayAdupajAyate, kimuktaM bhavati ?-utpattidezamAgatena prathama ye gRhItAH pudgalAsteSAM tathA anyeSAmapi pratisamayaM gRhyamANAnAM tatsaMparkatastadrUpatayA jAtAnAM yaH zaktivizeSa:-AhArAdipudgalakhalarasAdirUpatApAdanahetuH yathodarAntargatAnAM pudgala vizeSANAmAhArapudgalakhalarasarUpatApariNamanahetuH zaktivizeSaH sA paryAptiH, sA ca SoDhA, tadyathA-AhAraparyAptiH zarIraparyAptirindriyaparyAptiH prANApAnaparyApti SAparyAptirmanaHparyAptizca, tatra yayA zaktyA karaNabhUtayA janturbAhyamAhAramAdAya khalarasarUpatayA pariNamayati sA AhAraparyAptiH, yayA rasIbhUtamAhAraM rasAsRgmAMsado'sthimajjAzukralakSaNasaptadhAturUpatayA pariNamayati sA zarIraparyAptiH, yayA tu dhAturUpatayA pariNamitAdAhArAdekasya dvayostrayANAM caturNA paJcAnAM vA indriyANAM prAyogyAni dravyANyupAdAya ekadvizyAdIndriyarUpatayA pariNamayati sA indriyaparyAptiH, yayA punaru|cchAsayogyavargaNAdalikamAdAya ucchAsarUpatayA pariNamayyAlambya ca muJcati sA prANApAnaparyAptiH, yayA tu bhASAprAyogyadalikamA|dAya bhASAtvena pariNamayyAlambya ca muJcati sA bhASAparyAptiH, yayA punarmanoyogyavargaNAdalikamAdAya manastvena pariNamayyAlambya ca muJcati sA manaHparyAptiH, Aha-kiM sarveSAmapi jIvAnAM sarvA apyetAH paryAptayaH prApyante ?, netyAha-'cattArI'tyAdi, iha yathAsayena saMbandhaH, tadyathA-AdyAzcatasra evaikendriyANAM, bhASAmanasosteSvabhAvAt, vikalazabdena cAtra manovikalA gRhyante, te ca pArize // 386 // Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 645484 pyAd dvitricaturindriyA asaMjJipaJcendriyAzca labhyante, teSAmAdyAH paJcaiva paryAptayo na tu manaHparyAptiH manasasteSvabhAvAditi, saMjJipa- Baa cendriyANAM punaH SaDapi paryAptayaH prApyante, manaso'pi teSAM sadbhAvAditi, etAmizca svasvayogyaparyAptimiraparyAptA eva ye kAlaM kurvanti te'pyAdyaparyAptitrayaM samApya tato'ntarmuhUrtenAyurbaddhA tadanantaramabAdhAkAlarUpamantarmuhUrta jIvitvaiva ca mriyante iti // 17 // athAsAM niSpa-P ttikAlamAnamAha-'paDhame'yAdi, prathamA-AhAraparyAptiH samayapramANA, zeSAH-zarIraparyAtyAdayaH paJca paryAptayaH krameNa pratyekamAntamauhUrtikyaH, idamuktaM bhavati-etAH paryAptayaH sarvA apyutpattiprathamasamaye eva yathAvaM yugapajantunA niSpAdayitumArabhyante, krameNa ca niSThAmupayAnti, tadyathA-prathamamAhAraparyAptiH tataH zarIraparyAptirindriyaparyAptirityAdi, AsvAhAraparyAptizca prathamasamaya eva niSpAdyate, zeSAstu | paJcApi pratyekamantarmuhUrtena kAlena, atha AhAraparyAptiH prathamasamaya eva niSpadyate iti kathamavasIyate ?, ucyate, iha bhagavatA bhAryazyAmena prajJApanAyAmAhArapade dvitIyoddezake sUtramidamapAThi-"AhArapajjattIe apajattae NaM bhaMte ! kiM AhArae aNAhArae?, goyamA! no AhArae aNAhArae" iti, tata AhAraparyAptyA aparyApto vigrahagatAvevopapadyate nopapAtakSetrasamAgato'pi, upapAtakSetrasamAgatasya prathamasamaya evAhArakatvAt , tata ekasAmayikI AhAraparyAptinirvRttiH, yadi punarupapAtakSetramAgato'pi AhAraparyAptyA aparyAptaH syAttata evaM vyAkaraNasUtraM paThet-'siya AhArae siya aNAhArae' yathA zarIrAdiSu paryAptiSu 'siya AhArae siya aNAhArae' iti, sarvAsAmapi ca paryAptInAM parisamAptikAlo'ntarmahUrtapramANaH, etacca sUtre yadyapi sAmAnyenoktaM tathApyaudArikazarIriNAmeva | draSTavyaM, vaikriyAhArakazarIriNAM tvAhArendriyAnaprANabhASAmanaHparyAptayaH paJcApyekenaiva samayena samApyante, zarIraparyAptiH punarantarmuhUrtena, uktaM ca-"veubvAhArANaM sarIra annAu paNa igigasamayA / piGa paNa aMtamuhuttA urAla AhAra igasamayA // 1 // " [vaikriyAhAraka % *******%2-% % % For Private Personal Use Only Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 // 387 // yoH zarIramanyAH paJcaikaikasAmayikAH / pRthak paJca AntarmuhUrtikA audArike AhAraparyAptirekasAmayikI // 1 // ] atha devAnAM vizemAha - 'samagaMpi huMti navaraM paMcama chaTThA ya amarANaMti' navaraM kevalaM paJcamI - bhASAparyAptiH SaSThI ca-manaH paryAptiH ete dve api | paryAptI amarANAM devAnAM samakamapi - yugapadapi bhavataH, kenApyabhiprAyeNa vyAkhyAprajJatyAdiSu devAnAmanayoH paryAtyorekatvapratipAdanAt, tathA ca vyAkhyAprajJaptiTIkA - "paMcavihAe pajjattIe tti paryAptiH- AhArazarIrAdInAmabhinirvRttiH, sA cAnyatra SoDhA uktA iha tu pazcadhA, bhASAmanaH paryAyorbahuzrutAmimatena kenApi kAraNena ekatvavivakSaNAdi" ti 232 // 17 // 18 // idAnI' 'aNAhArayA cauro' tti trayatriMzaduttaradvizatatamaM dvAramAha viggahagahamAvannA kevaliNo samohayA ajogI y| siddhA ya aNAhArA sesA AhAragA jIvA / / 19 / / viprahagatiH - bhavAt bhavAntare vizreNyA gamanaM tAmApannAH - prAptAH sarve'pi jIvAH tathA kevalinaH samuddhatAH - kRtasamudghAtAH tathA ayoginaH - zailezyavasthAH tathA siddhAH - kSINakarmASTakAH sarve'pyete 'nAhArAH, etadvyatiriktAH zeSAH sarve'pyAhArakAH, iha parabhavaM gacchatAM jIvAnAM gatirdvidhA - Rjugatirvigrahagatizva tatra yadA jIvasya maraNasthAnAdutpattisthAnaM samazreNyAM prAJjalameva bhavati tadA RjugatiH, sA caikasamayA, samazreNivyavasthitatvenotpattidezasyAdyasamaya eva prApteH, niyamAdAhArakazcAsyAM, heyagrAhyazarIramokSagrahaNAntarAlAbhAvenAddArA vyavacchedAt yadA tu maraNasthAnAdutpattisthAnaM vakraM bhavati tadA vigrahagatiH, vakrazreNyA antarAlarUpeNa vipraddeNopalakSitA gatirvigrahagatiritikRtvA, tatra vigrahagatyotpannA utkarSatastrIn samayAn yAvadanAhArakAH, tathAhi - asyAM vakragatau sthito janturekena 232 anAhArakAH gA. 1319 // 387 // Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ CALCANARA dvAbhyAM tribhizcaturbhirvA vakrarutpattidezamAyAti, tatraikavakrAyAM dvau samayau, tayozca niyamAdAhArakaH, tathAhi-Adyasamaye pUrvazarIramokSaH tasmizca samaye taccharIrayogyAH kecitpudgalA jIvayogAlomAhArataH saMbandhamAyAnti, audArikavaikriyAhArakapudgalAdAnaM cAhAraH, tata Ayasamaye AhArakA, dvitIye ca samaye utpattideze tadbhavayogyazarIrapudgalAdAnAdAhArakaH, dvivakAyAM gatau trayaH samayAH, tatrAye antye ca prAgvadAhArako madhyame tvanAhArakaH, trivakrAyAM catvAraH samayAH, te caivaM-trasanADyA bahiradhastanabhAgAdUrddhamuparitanabhAgA-| dadho vA jAyamAno janturvidizo dizi dizo vA vidizi yadotpadyate tadaikena samayena vidizo dizi yAti dvitIyena trasanADI pravizati tRtIyenoparyadho vA yAti caturthena bahirutpadyate, dizo vidizi utpAde tvAdye samaye casanADI pravizati dvitIye uparyadho vA yAti tRtIye bahirgacchati caturthe vidizyutpadyate, atrAdyantayoH prAgvadAhArakaH madhyamayo tvanAhArakaH, caturvakrAyAM paJca samayAH, te ca trasanADyA bahireva vidizo vidizyutpAde prAgvadbhAvanIyAH, atrApyAdyantayorAhArakaH triSu vanAhArakaH, tathA kevalinaH samudghAte'STasAmayike tRtIyacaturthapaJcamarUpAn kevalakArmaNayogayutAMstrIna samayAn , ayoginaH zailezyavasthAyAM ikhapaJcAkSaroccAraNamAtraM, siddhAstu sAdimaparyavasitaM kAlamanAhArakA iti 233 // 19 // idAnIM 'satta bhayahANAIti catustriMzaduttaradvizatatamaM dvAramAha iha 1 paraloyA 2''yANA 3 makamha 4 AjIva 5 maraNa 6 masiloe 7 / satta bhayahANAI imAI siddhaMtabhaNiyAI // 20 // bhayaM-bhayamohanIyaprakRtisamuttha AtmapariNAmaH tasya sthAnAni-AzrayA bhayasthAnAni, tatra manuSyAdikasya sajAtIyAdanyasmAnma-| nuSyAdereva sakAzAdyadbhayaM tadihalokabhayaM, ihAdhikRtabhItimato jantorjAtau yo lokastato bhayamiti vyutpatteH, tathA parasmAt-vijA NAGAR+CHAR Jan Education Intematonal For Private Personal use only Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tatvajJA navi0 // 388 // 345513- 573 tIyAttiryagdevAdeH sakAzAnmanuSyAdInAM yadbhayaM tatparalokabhayaM, tathA AdIyate ityAdAnaM tadartha mama sakAzAdayamidamAdAsyatIti yaccI-I||234bhAgarAdibhyo bhayaM tadAdAnabhayaM, tathA akasmAdeva-bAhyanimittAnapekSaM gRhAdiSveva sthitasya rAtryAdau bhayamakasmAdbhayaM, tathA dhanadhAnyAdihI-|| sthAnAni no'haM duSkAle kathaM jIviSyAmIti duSkALapatanAdyAkarNanAdbhayamAjI vikAbhayaM, naimittikAdinA mariSyasi tvamadhunetyAdikathite bhayaM || ||235 apramaraNabhayaM, akAryakaraNonmukhasya vivecanAyAM janApavAdamutprekSya bhayamazlokabhayamiti, imAni sapta bhayasthAnAni siddhAMte bhaNitAni zastabhASA: |234 // 20 // idAnIM 'chabbhAsAo appasatthAo'tti paMcatriMzaduttaradvizatatamaM dvAramAha 236zrAvahIliya 1 khiMsiya 2 pharusA 3 aliA4 taha gArahasthiyA bhAsA 5 / chaTThI puNa uvasaMtAhi- 4 kabratabhaMgA garaNaullAsasaMjaNaNI 6 // 21 // bhASyante-procyante bhASA-vacanAni tAzca aprazastA-gurukarmabandhahetutvAdazobhanA hIlitAdibhedataH SaD bhavanti, tatra hIlitA 1320-49 sAsUyamavagaNayan vAcaka! jyeSThAryetyAdi jalpanaM 1 khisitA janmakarmAdyudghATanaM 2 paruSA duSTazaikSetyAdi karkazavacanaM 3 alIkA kiM divA pracalayasItyAdiprane na pracalayAmItyAdi bhaNanaM 4 (granthAnaM 15000) tathA gRhasthAnAmiyaM bhASA gArhasthI sA ca putra mAmaka bhAgineyetyAdirUpA 5 SaSThI punarbhASA 'upazAntAdhikaraNollAsasaMjananI' upazAntasya-upazamaM nItasyAdhikaraNasya-kalahasya ya ullAsaH -prakAmaM pravartanaM tasya saMjananI-samutpAdayitrItyarthaH 235 // 21 // idAnIM 'bhaMgA aNuvayANaM ti SaTtriMzaduttaradvizatatamaM dvAramAhaduvihA 2 aTThavihA vA 8 battIsavihA ya 32 sattapaNatIsA 735 / solasa ya sahassa bhave MI // 288 aTTa sayaTThottarA 16808 vinno||22|| duvihAvirayAvirayA duvihaMtivihAiNaDhahA hu~ti / vaya %2-%A4%92% For Private Personal Use Only Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ megegaM chavihaguNiyaM dugamiliya battIsaM // 23 // tinni tiyA tinni duyA tinikekA ya huMti joesu| ti du ekaM ti du evaM ti du ekaM ceva karaNAI // 24 // maNavayakAiyajoge karaNe kArAvaNe aNumaIe / ekagadugatigajoge sattA satteva guNavannA // 25 // paDhameko tinni tiyA donni navA tinni do navA ceva / kAlatigeNa ya guNiyA sIyAlaM hoi bhaMgasayaM // 26 // paMcANuvvayaguNiyaM sIyAlasayaM tu navari jANAhi / satta sayA paNatIsA sAvayavayagahaNakAlaMmi // 27 // sIyAlaM bhaMgasayaM jassa visuddhIeN hoi uvaladdhaM / so khalu paccakkhANe kusalo sesA akusalA u // 28 // duvihativihAi chaviha tesiM bheyA kameNime huMti / paDhamekko dunni tiyA dugega do chakka igavIsaM // 29 // egavae chanbhaMgA niddiTThA sAvayANa je sutte / te ciya payavuDDIe sattaguNA chajjuyA kmso|| 30 // igavIsaM khalu bhaMgA niddidyA sAvayANa je sutte / te cciya bAvIsaguNA igavIsaM pakkhiveyavA // 31 // egavae nava bhaMgA nihiTThA sAvayANa je sutte / te ciya dasaguNa kAuM nava pakkhevaMmi kAyavA // 32 // igavannaM khalu bhaMgA nihiTThA sAvayANa je sutte / te ciya pannAsaguNA guNavannaM pakkhiveyavA // 33 // egAI eguttarapatteyapayaMmi uvari pkkhyo| ekkakahANiavasANasaMkhayA huMti saMyogA // 34 // ahavA payANi ThaviuM akkhe cittUNa cAraNaM kujjA / ekkagadugAijogA bhaMgANaM saMkha kAyacA // 35 // bArasa 1 chAvaTThIvi ya 2 vIsahiyA do For Private & Personel Use Only Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0sAroddhAre tattvajJAnavi0 236 zrAvakatrata bhaGgAH // 389 // ya 3 paMca nava cauro 4 / do nava satta ya5 cau donni nava ya 6 do nava ya satteva 7 // 36 // paNa nava cauro 8 vIsA ya donni 9 chAvahi 10 bArase 11 ko 12 ya / sAvayabhaMgANamime sabANavi huMti guNakArA // 37 // chacceva ya 1 chattIsA 2 sola dugaM ceva 3 cha nava dugamikaM 4 / cha satta satta satta ya 5 chappanna chasahi cau chaThe 6 // 38 // chattIsA navanauI sattAvIsA ya 7 sola chnnuii| satta ya solasa bhaMgA aTThamaThANe viyANAhi 8 // 39 // channauI chAvattari satta du sunneka huMti navamammi 9 / chAhattari igasaTThI chAyAlA sunna chacceva 10 // 40 // chappanna sunna satta ya nava sattAvIsa taha ya chattIsA 11 // chattIsA tevIsA aDahattari chahattarIgavIsA 12 // 41 // duvihativiheNa paDhamo duvihaM duviheNa bIyao hoi / duvihaM egaviheNaM egavihaM ceva tiviheNaM // 42 // egavihaM duviheNaM ekkakkaviheNa chaTThao hoi / uttaraguNa sattamao avirayao aTThamo hoi // 43 // paMcaNhamaNuvayANaM ekkagadugatigacaukkapaNagehiM / paMcagadasadasapaNaekkago ya saMjoya nAyavA // 44 // chacceva ya chattIsA sola dugaM ceva cha nava duga evaM / chassatta satta satta ya paMcaNha vayANa guNaNapayaM // 45 // vayaekkagasaMjogANa haMti paMcaNha tIsaI bhaMgA / guNasaMjoga dasaNhapi tinni saTTA sayA haMti // 46 // tigasaMjoga dasaNhaM bhaMgasayA ekkavIsai saTThA / cau. saMjogappaNage causahi sayANa asiyANi // 47 // sattattarI sayAI chahattarAI tu paMcame huMti / Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttaraguNa avirayameliyANa jANAhi saGghaggaM // 48 // solasa ceva sahassA aTTha sayA ceva huMti ahiyA / eso vayapiMDattho daMsaNamAI u paDimAo // 49 // vrataM-niyamavizeSastadvidyate yeSAM te vratinaH zrAvakA ityarthaH, te dvidhA-vakSyamANayuktyA dviprakArAH, athavA aSTavidhAH, athavA dvAtriMzaddhe| dAH, athavA sapta zatAni paJcatriMzadadhikAni, athavA SoDaza sahasrA aSTau zatAnyaSTottarANi vratino bhavanti / atra ca vratina ityukte sAmAnyena zrAvakA gRhyante natu dezaviratA eva, aviratasamyagdRSTInAmapi samyaktvapratipattilakSaNasya niyamasya sadbhAvAt // 22 // athaitAneva bhedAn pratyekaM vyAcikhyAsurAdyaM bhedatrayamAha - 'duvihe 'tyAdi, dvividhAH zrAvakAH - viratA aviratAzca tatra viratAH - pratipannadezaviratayaH aviratA:- abhyupetakSAyika (kAdi) samyaktvAH satya kizreNika kRSNAdaya iva, 'duvihaM tivihAiNaTThahA hoMti'ti dvividhaH - kRtakAritarUpaH trivi - dho- manovAkkAyabhedena yatra sa dvividhatrividha eko bhaGgaH sa Adiryasya dvividhatrividhAderbhaGgajAlasya tena dvividhatrividhAdinA bhaGgajAlenASTavidhAH zrAvakA bhavanti, yadvakSyati - "duvihati viddeNa paDhamo duvihaM duviddeNa bIyao hoi / duvihaM egaviddeNaM egavihaM ceva tividdeNaM // 1 // egavihaM duviddeNaM ekeka viheNa chaTThao hoi / uttaraguNa sattamao avirayao aTThamo hoi // 2 // " anayozca sopayogatvAdatraiva vyAkhyA kriyate iha vrataM pratipitsuH ko'pi kiJcitpratipadyate, zrAvakatratapratipattervahubhaGgatvAt, tatra dvividhaM kRtakAritabhedaM trividhena manasA vacasA kAyeneti prathamo bhaGgaH evaM ca bhAvanA - sthUlahiMsAdikaM na karotyAtmanA na kArayatyanyena manasA vacasA kAyena ceti, asya cAnumatirapratiSiddhA, ApatyAdiparigrahasadbhAvAttai hiMsAdikaraNe ca tasyAnumatiprApteH, anyathA parigrahAparigrahayoravizeSeNa pratrajitApravrajitayorabhedApatteH, yatpunarvyAkhyAprajJayAdau trividhaM trividhenetyapi pratyAkhyAnamuktamagAriNastadvizeSaviSayaM vijJeyaM, tathAhi yaH kila pravitrajiSureva putrAdi Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 55 prava0 sA roddhAre tattvajJA navi0 // 39 // 236 zrAvakavratabhaGgAH | saMtatipAlanAya vilambamAnaH pratimAH pratipadyate yo vA vizeSa svayambhUramaNAdigataM matsyamAMsadantidantacitrakacarmAdikaM sthUla hiMsAdi vA kacivasthAvizeSeNa pratyAkhyAti sa eva trividhaM trividheneti karoti ityalpaviSayatvAdatra na vivakSitamiti, dvividhaM dvividheneti dvitIyo bhaGgaH, atra cottarabhaGgAstrayaH, tatra dvividhamiti-sthUlahiMsAdikaM na karoti na kArayati, dvividheneti manasA vacasA 1 yadvA manasA kAyeneti 2 yadvA vAcA kAyeneti 3, tatra yadA manasA vAcA na karoti na kArayati tadA manasA'bhisandhirahita eva vAcA'pi hiMsAdikamaavanneva kAyenaiva duzceSTitAdinA asaMjJikavatkaroti, yadA tu manasA kAyena na karoti na kArayati tadA manasA'bhisandhirahita eva kAyena duzceSTitAdi pariharanevAnAbhogAdvAcaiva hanmi ghAtayAmi ceti brUte, yadA tu vAcA kAyena na karoti na kArayati tadA manasaivAmisandhimadhikRtya karoti kArayati ca, anumatistu tribhirapi sarvatraivAsti, evaM zeSavikalpA api bhAvanIyAH, dvividhamekavidheneti tRtIyaH, atrApyuttarabhaGgAtrayaH, dvividhaM karaNaM kAraNaM ca ekavidhena manasA 1 yadvA vacasA 2 yadvA kAyena 3, ekavidhaM trividheneti caturthaH, atra ca dvau pratibhaGgo, ekavidhaM karaNaM manasA vAcA kAyena ca, athavA ekavidhaM kAraNaM manasA vAcA kAyena, ekavidhaM dvividheneti paJcamaH, atra cottarabhedAH SaT , ekavidhaM karaNaM dvividhena manasA vAcA 1 yadvA manasA kAyena 2 yadvA vAcA kAyena 3, athavA ekavidhaM kAraNaM dvividhena manasA vAcA 4 yadvA manasA kAyena 5 yadvA vAcA kAyena 6, ekavidhamekavidheneti SaSTho mUlabhaGgaH, atrApyuttarabhaGgAH SaT , ekavidhaM karaNaM ekavidhena manasA 1 yadvA bAcA 2 yadvA kAyena 3 athavA ekavidhaM kAraNaM ekavidhena manasA 4 yadvA vAcA 5 yadvA kAyeneti |6, tadevaM mUlabhaGgAH SaT, SaNNAmapi ca mUlabhaGgAnAmuttarabhaGgAH sarvasaGkhyayaikaviMzatiH, tathA ca vakSyati-"duvihati vihA ya chacciya tesiM bheyA kameNime hoti / paDhameko donni tiyA dugega do chacca igavIsaM // 1 // " eSA'pi prakramAdiheva vyAkhyAyate-anantaroktA eva . // 39 // For Private Personal use only Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvividhatrividhAdayaH SaDnaGgAH sthApyante, teSAM SaNNAM bhaGgAnAM krameNaite vakSyamANA bhedA-uttaravikalpA bhavanti, tathAhi-prathamamekaH sthApyate, tadanantaraM krameNa dvau triko tata eko dvikaH tadanu krameNa dvau SaTko, iyamatra bhAvanA-prAguktAyAH SaDnaGgyAH prathame bhaGge eka eva bhedaH, dvitIyabhaGge uttarabhedAtrayaH, tRtIye'pi trayaH, caturthe dvau, paJcame SaT , SaSThe'pi mUlabhaGge uttarabhaGgAH SaDiyevaM SaDjanyAmuttarabhaGgakA militA ekaviMzatiriti, sthApanA ceyaM PRADDD yogAH / iti karaNakAraNamanovAkAyairuttarabhedAH, 'uttaraguNa sattamao'tti pratipannottaraguNaH saptamo bhedaH, zrAva-3232 karaNAni kANAM hi dvidhA niyamo-mUlaguNaviSaya uttaraguNaviSayazca, tatra mUlabhUtA guNA mUlaguNAH-paJcA- 12/3/3/2/66] bhaGgAH / NuvratAni uttarabhUtA guNA uttaraguNA:-trINi aNuvratAni catvAri ca zikSAvratAni, iha ca saMpUrNAsaMpUrNottaraguNabhedamanAdRtya sAmAnyenaika eva bhedo vivakSitaH, 'avirayao aTThamo hoi'tti avirata:-aviratasamyagdRSTiraSTamo bhedaH, tadevamuktA aSTavidhAH zrAvakAH / atha dvAtriMzadvidhAnAha-'vayamegegaM' ityAdi, ekaikaM sthUlaprANAtipAtaviramaNAdikaM vrataM panirvidhAmiH-bhedairguNitaM-tADitaM dvividhatrividhAdikayA pUrvoktayA SaDnagyA guNitamityatheH, pratipannottaraguNAviratasamyagdRSTilakSaNabhedadvikamilitaM dvAtriMzadbhavanti, tathAhi-sthUlaprANAtipAtaviratiM SaDbhaGgImadhyAtkazcidAdyena bhaGgena gRhAti kazcid dvitIyena kazcit tRtIyena kazciccaturthena kazcitpaJcamena kazcit SaSTheneti prANAtipAtavirateH SaD bhaGgAH, evaM mRSAvAdAdattAdAnamaithunaparigraheSvapi pratyekaM SaD bhaGgA vAcyAH militAzca triMzat / Avazyake punarevaM triMzadbhaGgA:-yathA kazcitpaJcApyaNupratAni samuditAnyeva gRhNAti, tatra ca dvividhatrividhAdayaH SaGgedAH, anyo vratacatuSTayaM gRhNAti tatrApi SaT , aparo vratatrayaM tatrApi lASaT, bhanyo pratadvayaM tatrApi SaT , anyastvekamevANuvrataM gRhNAti tatrApi SaDeva bhaGgAH, evamete paJca SaTakAviMzavanti, uttaraguNA For Private & Personel Use Only Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 // 391 // viratasahitAstu dvAtriMzat // 23 // evaM tAvadAvazyakaniryuktatyabhiprAyeNa kRtA bhaGgaprarUpaNA, sAMprataM paJcatriMzaduttara saptazatasam zrAvakabhedAn pratipipAdayiSurbhagavatyabhiprAyeNa navabhaGgImAha - 'tinnI' tyAdi, yogeSu-karaNakAraNAnumatirUpeSu trayatrikAH trayo dvikAH traya ekakAJca bhavanti krameNa sthApyA iti zeSaH, tadadhastAca krameNa trINi dve ekaM trINi dve ekaM trINi dve ekaM caiva karaNAni-manovAkkAya lakSaNAni sthApyAni bhavantIti padghaTanA, bhAvArtha: punarayaM trividhaM trividheneti prathamo bhaGgaH kazcid gRhI sAvadhaM yogaM na karoti na kArayati nAnyaM samanujAnIte manasA vacasA kAyena cetyeko bhaGga iti bhAvaH, trividhaM dvividheneti dvitIyo mUlabhaGgaH, atrottarabhaGgAstrayaH, tathAhi na karoti na kArayati nAnujAnIte manasA vAcA 1 yadvA manasA kAyena 2 yadvA vacasA kAyena 3, trividhamekavidheneti tRtIyo bhaGgaH, atrApyuttarabhaGgAstrayastathAhi na karoti na kArayati nAnujAnIte manasA 1 yadvA vacasA 2 yA kAyena 3, dvividhaM trividheneti caturtho bhaGgaH, atrApyuttarabhaGgAstrayaH, tathAhi na karoti na kArayati manasA vacasA kAyena 1 yadvA na karoti nAnujAnIte tribhirapi karaNaiH 2, yadvA na kArayati nAnujAnIte tribhirapi karaNaiH 3, dvividhaM dvividheneti paJcamo bhaGgaH, atra cottarabhedA nava, tathAhi na karoti na kArayati manasA vacasA 1 yadvA manasA kAyena 2 yadvA vacasA kAyena 3 athavA na karoti nAnujAnIte manasA vacasA 4 yadvA manasA kAyena 5 yadvA vacasA kAyena 6 athavA na kArayati nAnujAnIte manasA vacasA 7 yadvA manasA kAyena 8 yadvA vacasA kAyena 9, dvividhamekavidheneti SaSTho bhaGgaH, atrApyuttarabhedA nava, tathAhi na karoti na kArayati manasA 1 yadvA vacasA 2 yadvA kAyena 3 athavA na karoti nAnujAnIte manasA 4 yadvA vacasA 5 yadvA kAyena 6 athavA na kArayati nAnujAnIte manasA 7 yadvA vacasA 8 yadvA kAyena 9, ekavidhaM trividheneti saptamo bhaGgaH, atra cottarabhaGgAstrayaH, tathAhi 236 zrAvakamata bhaGgAH // 391 // Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | na karoti manasA vacasA kAyena 1 yadvA na kArayati tribhirapi karaNaiH 2 yadvA nAnujAnIte tribhirapi karaNaiH 3, ekavidhaM dvividhenetyaSTamo bhaGgaH, atra cottara vikalpA nava, tathAhi na karoti manasA vacasA 1 yadvA manasA kAyena 2 yadvA vacasA kAyena 3 athavA na kArayati manasA vacasA 4 yadvA manasA kAyena 5 yadvA vacasA kAyena 6, athavA nAnujAnIte manasA vacasA 7 yadvA manasA kAyena 8 yadvA vacasA kAyena 9, ekavidhaM ekavidheneti navamo mUlabhaGgaH, atrApyuttaravikalpA nava, tathAhi-na karoti manasA 1 yadvA vacasA 2 yadvA kAyena 3 athavA na kArayati manasA 4 yadvA vacasA 5 yadvA kAyena 6 athavA nAnujAnIte manasA 7 yadvA vacasA 8 yadvA kAyeneti 9 / tadevaM mUlabhaGgA nava uttarabhaGgAstu mIlitAH sarvasaGkhyayA ekonapaJcAzat uktaM ca -- "tivihaMtividdeNa paDhamo tivihaM duviheNa bIyao hoi / tivihaM egaviheNaM duviddaM tividdeNa ti cauttho || 1 || duvihaduviNa paMcama duvidekaviNa Tuo hoi / ekkavihaM tiviheNaM duviheNa ya sattamaTTamao // 2 // ekkavikkaviddeNaM navamo paDhamaMmi ekabhaGgo u / sesesu tinni tinni ya tinni ya nava nava ya taha tinni // 3 // nava nava ya hoMti kamaso ee sabvevi iguNavannAsaM // " sthApanA iti karaNakAraNAnumatimanovAkkAyAH, nanu ca vAkkAyAbhyAM tAvatpratyakSAdipramANata eva karaNakAraNAnumatayo dRzyante, manasastu tAH kathaM pratyetavyA: ?, antarvyApAratvena parairanupalakSyamANatvAt, ucyate, nirvyApArakAyavacano yadA sAvadyayogakaraNAdi manasA vikalpayati tadA mukhyatayA kAyavacanavanmanasyapi karaNAdIni saMbhavanti, tathAhi - sAvadyayogamenamahaM karomItyevaM yadA manasA cintayati tadA karaNaM, yadA tu manasA cintayati karotveSa sAvadyaM asAvapi ceGgitajJo'bhiprAyAdeva pravartate tadA kAraNaM, yadA punaH sAvadyavyApAraM vidhAya manasA cintayati - suSThu kRta 3 3 3 2 2 2 1 3 2 1 3 2 1 3 1 3 3 3 9 9 3 9 9 Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava0 sAroddhAre tattvajJAnavi0 zrAvakatratabhaGgA // 392 // midaM mayA tadA mAnasI anumati riti, tadevaM sUtrakRnnigaditAM navabhaGgI vivRNvadbhirasmAbhiH prasaGgAdekonapazcAzaddhamayapi pradakArzitA // 24 // saMprati prakArAMtareNa sUtrakAra evenAM pratipAdayitumAha-'maNe'tyAdi, iha ca prAkRtatvAdvibhaktivyatyayo'vaga ntavyaH, tataH karaNasya kAraNasthAnumatezca manovAkAyalakSaNaH tribhiH karaNaH saha yoge-saMbandhe sati ekadikatrikayoge-pratyekameVIsaMyogadvikasaMyogatrikasaMyogacintayA sapta saptakA bhavanti, tathAhi-sthUlahiMsAdikaM na karoti manasA 1 vAcA 2 kAyena ca 3 manasA vAcA 4 manasA kAyena 5 vAcA kAyena 6 manasA vAcA kAyena ca 7, ete karaNena sapta bhaGgAH, evaM kAraNena sapta, anumatyA sapta, tathA sthUlahiMsAdikaM na karoti na kArayati ca manasA 1 vAcA 2 kAyena 3 manasA vAcA 4 manasA kAyena 5 vAcA kAyena 6 manasA vAcA kAyena 7, ete karaNakAraNAbhyAM sapta bhaGgAH, evaM kAraNAnumatibhyAmapi sapta, karaNAnumatibhyAM sapta, karaNakAraNAnumatibhirapi sapta, evaM sapta saptakA mIlitA ekonapaJcAzadbhavanti / / 25 // atra sUtrakAraH pUrvoktAyA eva navabhaGmayA uttarabhaGgapratipAdanapUrva saptacatvAriMzaduttarazatasayAna bhaGgakAnAha-'paDhameM' ityAdi, 'tinni tiyetyAdigAthoktAnAM navabhaGgIpratipAdakAnAmaGkAnAmadhastAtprathame sthAne ekakaH sthApyate, tataH krameNa trayastrikAH, tato dvau navako, tata ekatrikaH, punarapi dvau navako, ayamatra tAtpa-1 yArthaH-trividhaM trividhenetyatra prathamabhaGge eka eva vikalpaH, sarvaprakAraiH pratyAkhyAtatvAdvikalpAntarAbhAva iti bhAvaH, tadanyeSu punarvitI| yatRtIyacaturtheSu trayastrayaH paJcamaSaSThayornava nava saptame trayaH aSTamanaSamayornava navetyevaM sarve'pyekonapaJcAzat , ete ca trikAlaviSayatvApratyAkhyAnasya kAlatrikeNa-atItAnAgatavartamAnalakSaNena guNitAH saptacatvAriMzaM zataM bhaGgAnAM bhavanti, trikAlaviSayatA cAtItasya nindyA sAmpratikasya saMvaraNena anAgatasya ca pratyAkhyAneneti, yadAha-'aIyaM niMdAmi paDuppannaM saMvaremi aNAgayaM ca paJcakkhA Jain Education Intematon For Private Personel Use Only Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | mi"tti // 26 // sAmprataM paJcatriMzaduttarasaptazatasayAn zrAvakabhedAnAha-paMce'tyAdi, iha navarizabda AnantaryArthaH, 'Anantarye jANavarIti prAkRtalakSaNavacanAt , Anantarya ca pUrvoktApekSayA, tato'yamarthaH-etadeva saptacatvAriMzaM zataM paJcasvapyaNuvrateSu pratyekaM saptaca tvAriMzadadhikasya bhaGgazatasya bhAvAtpaJcabhiraNuvratairguNitaM sapta zatAni paJcatriMzadadhikAni jAnIhi-budhyasva zrAvakavratagrahaNakAle-zrAvakANAM paJcANuvratapratipattiprastAve iti // 27 // ete ca bhaGgA yasyArthato'vagatAH sa eva pratyAkhyAnapravINa iti darzayannAha-'sIyA-18 la'mityAdi, vizuddhirnAma jIvasya vizuddhikAritvAtpratyAkhyAnamucyate tadviSayaM 'sIyAlaM'ti saptacatvAriMzaduttarabhaGgAnAM-grahaNaprakArarU|pANAM zataM yasyopalabdha-arthataH samyakparijJAtaM bhavati sa khalu-sa eva pratyAkhyAne-niyamavizeSapratipattirUpe kuzalo-niSNAtaH, zeSA-etadvyatiriktAH punarakuzalA-anabhijJAH / iha ca yadyapyanantaraM pazcatriMzaduttarANi sapta zatAnyabhihitAni tathApi saptacatvAriMza|cchatamUlatvAtteSAM mukhyatayA sUtre saptacatvAriMzacchatamevamuktamiti // 28 // atha SaDbhajhyA evottarabhaGgarUpAmekaviMzatibhaGgImAha'davihe'tyAdi, iyaM ca prAgvyAkhyAtaiva, iha ca dvividhatrividhAdinA pUrvabhaNitena bhaGgakanikurambena zrAvakAhapazcANuvratAdivratasaMhatibhaGgakadevakulikAH sUcitAH, tAzca ekaikavrataM pratya bhihitayA SaGgaGgyA tathA ekaviMzatibhaGgayA tathA navabhaGgayA tathA ekonapaJcAzanajhyA ca | niSpadyante / atha devakulikA iti kaH zabdArthaH ?, ucyate, ekAditratapratibaddhabhaGgakakadambakapratipAdakA aGkAH paTTAdiSu nyastA deva| kulikAkAratvena pratibhAsanAdevakulikA iti vyapadizyante, sarvAsvapi ca devakulikAsu pratyekaM trayastrayo rAzayo bhavanti, tadyathA| Adau guNyarAziH madhye guNakArakarAziH ante cAgatarAziriti // 29 // tatra prathamaM tAvadetAsAmeva devakulikAnAM SaDnaGgyAdikrameNa vivakSitatratabhaGgakasarvasaGkhyArUpAnevaMkArakarAzInAha-ege'tyAdigAthAcatuSkaM, ekasmin vrate-sthUlaprANAtipAtaviramaNAdike ye dvivi Jan Education Intemanon For Private Personel Use Only Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 236 prava0 sA-1 roddhAre tattvajJAnavi0 // 393 // trividhAdayaH SaDbhaGgAH sUtre-AvazyakaniyuktyAdau zrAvakANAM nirdiSTA:-kathitAsta eva panagAH saptaguNA:-saptamistADitAH SaDyutAzca krameNa sarvabhaGgakasaGkhyArAziM janayantIti zeSaH, kathaM punaH SaDnaGgAH saptabhirguNyante ? ityAha-padavRddhyA-mRSAvAdAcekaikavatavRddhayA, zrAvakavatayAvanti vratAni vivakSyante tAvatIrvArA guNyante iti tAtparya, sthUlaM ca nyAyamAzrityaivamucyate yAvatA ekatratabhaGgakarAzeravadhau vyava bhaGgA sthApitatvAdvivakSitavratebhya ekena hInA vArA guNyante iti, iyamatra bhAvanA-ekavate tAvat SaDnaGgAH, te ca saptamirguNitA jAtA dvica-12 tvAriMzat tatra SaT kSipyante jAtA aSTacatvAriMzat eSA'pi saptabhirguNyate SaT ca kSipyante jAtaM 342 atrApi saptamirguNite SaTsu prakSiteSu jAtaM 2400 punaH saptamirguNite SaTyakSepe ca jAtaM 16806, evaM saptaguNanaSaTprakSepakrameNa tAvadgantavyaM yAvadekAdazyAM velAyAmAgataM 13841287202, ete cASTacatvAriMzadAdayo dvAdazApyAgatarAzaya uparyadhobhAvena vyavasthApyamAnA arddhadevakulikAkArAM bhUmikAmAstRNvantIti khaNDadevakuliketyucyate, tadevamuktA SaGgaGgIpratibaddhA khaNDadevakulikA // ekaviMzatibhaGgyAdikhaNDadevakulikA apyevameva bhAvanIyAH, kevalamekaviMzatibhaGgIpakSe ekaviMzatiravadhau vyavasthApya vAraMvAra dvAviMzatyA guNyante ekaviMzatistu prakSipyate | yAvadekAdazavelAyAM dvAdazavatabhaGgasarvasaGkhyAyAmAgataM 12855002631049215 / navabhaGgIpakSe'pyevaM, navaramavadhau nava, te ca vAraMvAraM dazabhirguNyante nava ca prakSipyante yAvadekAdazyAM vArAyAM sarvavratabhaGgasarvasaGyAyAmAgataM 999999999999 / ekonapa|zcAzadbhaGgIpakSe punaravadhAvekonapaJcAzat , sA ca vAraMvAraM paJcAzatA guNyate ekonapaJcAzaca prakSipyante yAvadekAdazyAM vArAyAM sarvavratabhaGgakasaGkhyAyAmAgataM 244140624999999999999 / akSarArthastu sugama eveti, tathA saptacatvAriMzacchatabhaGgapakSe'pyevaM, III393 // navaraM tatra saptacatvAriMzacchatamavadhI vyavasthApyate, vAraMvAramaSTacatvAriMzacchatena guNyate, saptacatvAriMzacchataM ca prakSipyate yAvadekAdazyAM| Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ velAyAmAgataM 110443607719611533356957695, uktaM ca-- "sIyAlaM bhaGgasayaM vayavuDDaDDayAlasathaguNaM kAuM / sIyAlasaeNa juyaM savvaggaM jANa bhaGgANaM // 1 // " [ saptacatvAriMzaM bhaGgazataM vratavRddhASTacatvAriMzacchataguNaM kRtvA / saptacatvAriMzacchatena yutaM sarvAmaM jAnIhi bhaGgAnAM // 1 // ] tadevaM pratipAditAH paJcApi khaNDadevakulikAH / sAmprataM saMpUrNadevakulikAnAmavasaraH, tatra ca pratitra - tamekaikadevakulikA sadbhAvena SaGgyAdiSu pratyekaM dvAdaza dvAdaza devakulikAH prAdurbhavanti // 30 // 31 // 32 // 33 // tAsu ca sarvAsvapyucyamAnAsu mahAn pranthavistaro bhavatItyato digmAtrapradarzanAya SaGgyAmeva dvAdazIM devakulikAmabhidhitsurekakadvikAdisaMyogasUcakaguNakArakarAzisamAnayanopAyamAha - 'egAI'tyAdi, 'egAI eguttara'ti yAvatpramANAnAM padAnAmekakadvikAdisaMyogAH samAnetumiSyante tAvatpramANA eva ekAdaya ekottarayA vRddhyA uparyupari krameNa sthApyante, iha ca dvAdazAnAM vratAnAM saMyogAH samAnetavyAH tata ekAdayo dvAdaza yAvatryasanIyAH, sthApanA tata: 'patteyapayaMmi'tti pratyekaM ekaikasmin pade 'uvari 'tti prakSepAGkoparisthite kArya:, adhastanAGkastu tathaiva dhriyate, kathaM prakSepaH kAryaH ? ityAha- 'ekkekahANi' tti ekaikasyoparitanAGkasya hAni: - varjanaM yathA bhavati tathA, kSepe 2 uparitano'Gko'dhastanAGkakSeparahitaH kArya iti bhAvaH, 'ava sANasaMkhyA huMti saMyoga'tti avasAnakrameNa sarvAGkaprakSepaparisamAptirUpe ye aGkAH kramazastatsaGkhyAH- tatpramANAH saMyogA - ekadvizyAdipadamIlanarUpA bhavanti, iyamantra bhAvanA - prathamamekAdidvAdazAntA UrddhAyatA paGkiH sthApyA, tata ekako dvike kSipyate jAtAstrayaH, te ca triSu kSipyante jAtAH SaT, te ca catuSke kSipyante jAtA daza, te ca paJcake kSipyante jAtA paJcadaza, te ca SaTke jAtA ekaviMzatiH, sA ca saptake jAtA aSTAviMzatiH sA cASTake jAtA SaT *|- |~|~|~|~|| 'pakkhevo'ti adhastanAGkasya prakSepaH 191 Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 230 zrAvakavrata prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 // 94 // CCCCCXHORS triMzat sA ca navake jAtA paJcacatvAriMzat sA ca dazake jAtA paJcapaJcAzat sA ca ekAdaze kSipyate jAtA SaTSaSTiH, eSA ca noparisthe dvAdazake kSipyate, kiMtu dvAdazakastadavastha eva dhriyate, 'ekekahANi'tti vacanAt , iti prathamaprakSepaH / punazcaikakastrike kSipyate jAtAzcatvAraH, te ca SaTke kSipyante, jAtA daza, te ca dazake jAtA viMzatiH, sA ca paJcadazake jAtA paJcatriMzat , sA caikaviMzatau jAtA SaTpaJcAzat , sA cASTAviMzatau jAtA caturazItiH, sA ca SaDviMzatau jAtaM viMzatyuttaraM zataM, tacca paJcacatvAriMzati jAtaM paJcaSaSTyadhikaM zataM, tadapi paJcapaJcAzati prakSipyate, jAtaM viMzatyuttaraM zatadvayaM, etaccoparisthitaSaTpaSTau na kSipyate, 'ekkekahANi'tti vacanAt , iti dvitIyaH kSepaH / evaM ca vAraMvAraM caramamakaM varjayitvoparyupari tAvadakAH prakSeptavyA yAvadekAdazaH kSepaH, ekakastvantyatvAnna kutrApi kSipyate iti dvAdazasya kSepasyAsaMbhavaH / sthApanA tadevaM ekakasaMyogA dvAdaza dvikasaMyogAH SaTSaSTiH trikasaM| yogA dve zate viMzatyuttare catuSkasaMyogAzcatvAri zatAni 945 165 495 836 120 330792 paJcanavatyadhikAni paJcakasaMyogAH sapta zatAni dvinavatya| dhikAni SaTkasaMyogA nava zatAni caturvizatyadhikAni sapta| kasaMyogAH sapta zatAni dvinavatyadhikAni aSTakasaMyogAzcatvAri zatAni paJcanavatyuttarANi navakasaMyogA dve zate viMzatyuttare dazakasaMyogAH SaTSaSTiH ekAdazasaMyogA dvAdaza dvAda -Mess... / / 394 // - Join Education International For Private Personel Use Only Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zakasaMyogaH punareka eveti // 34 // athavA prakArAntareNa saMyogasayAparijJAnopAyamAha - ' ahave' tyAdi, athavA padAni - vivakSitavratalakSaNAni paTTikAdau sthApayitvA akSAn gRhItvA krameNa cAraNAM kuryAt, tata ekadvikAdisaMyogaviSaye bhaGgAH samutpadyante, teSAM saGkhyA kartavyA, iha ca yadyapi dvAdazI devakulikA vaktumupakrAntA tathApi lAghavArtha paJcANutratAnyevAzritya bhAvanA'bhidhIyate, tatra paJcAnAM padAnAmekasaMyoge ekaikacAraNayA paJca bhaGgAH, dvikasaMyoge daza, te caivaM - prathamadvitIyaprathamatRtIyaprathamacaturthaprathamapaJcamacAraNayA catvAraH, dvitIyatRtIyadvitIyacaturthadvitIyapaJcamacAraNayA trayaH tRtIyacaturthatRtIyapaJca macAraNayA dvau caturthapaJca macAraNayA tvekaH sarve daza, tathA trikayoge'pi daza, te caivaM prathamadvitIyatRtIya- prathamadvitIyacaturtha- prathamadvitIyapaJcama- prathamatRtIyacaturtha - prathamatRtIyapazcama- prathamacaturthapaJca macAraNayA paTU, dvitIyatRtIyacaturtha-dvitIyatRtIyapaJcama-dvitIyacaturthapaJca macAraNayA trayaH, tRtIyacaturthapazcamacAraNayA tvekaH sarve daza, catuHsaMyoge pazca te caivaM prathamadvitIyatRtIyacaturthacAraNayA ekaH prathamadvitIyatRtIyapazcamacAraNayA dvitIyaH prathamadvitIyacaturthapazca macAraNayA tRtIyaH prathamatRtIyacaturthapazca macAraNayA caturthaH dvitIyatRtIyacaturthapaJcamacAraNayA tu paJcamaH, paJcakayoge punazcAraNAyA asaMbhavAdeka eva bhaGga iti // 35 // evaM sarvatrApi cAraNA karaNIyA, atha sUtrakAraH sAkSAdeva dvAdazyA devakulikAyAH krameNa guNakArakarAzInAha - 'bArase' tyAdi gAthAdvayaM dvAdaza SaTSaSTiviMzatyadhike dve zate 'paMca nava cauroti paJca nava catvArazca gaNitavyavasthAvazato vyutkrameNa sthApyante, tato bhavanti paJcanavatyuttarANi catvAri zatAni, evamagre'pi, 'do nava satta ya'tti dvinavatyadhikAni sapta zatAni, 'cau donni nava ya'tti caturviMzatyuttarANi nava zatAni, 'do nava ya satteva'tti dvinavatyadhikAni sapta zatAni, 'paNa nava cauro' tti paJcanavatyuttarANi catvAri zatAni viMzatyuttare dve zate paTSaSTirdvAdaza Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ L prava0 sA- roddhAre tattvajJAnavi0 zrAvakavratabhaGgA // 395 // ROCOMGAOCOCk ekazcetyete rAzayaH sarveSAmapi zrAvakabhaGgAnAM SaTpaTtriMzadAdirUpANAM guNyarAzInAM yathAkramaM guNakArA bhavanti, sarvagrahaNaM cedaM jJApayati-na SaDnaGgyAmeva kevalAyAmete guNakArAH kiMtvekaviMzatibhaGgavAdiSvapi, guNakArakarAzInAM sarvatrApyekakharUpatvAt / / 36 // P // 37 // idAnI dvAdazyA eva devakulikAyAH krameNa guNyarAzInAha-'chacceva ye'tyAdigAthAcatuSkaM, SaDeva SaTtriMzat 'sola dugaM * cevatti dve zate SoDazottare 216 'channava dugekaMti ekasahasraM SaNNavatyadhike ca dve zate 1296 'cha satta satta satta ya'tti sapta sahasrAH sapta zatAni SaTsaptatyadhikAni 7776 'chapannachachaTThichacautti SaTcatvAriMzatsahasrANi SaT zatAni SaTpaJcAzadadhikAni |46656 'chaDe'tti AdyaSaTakApekSayA SaSThe sthAne ityarthaH 'chattIsA navanauI sattAvIsA yatti dve lakSe ekonAzItiH sahasrA nava | zatAni SaTtriMzacceti 279936 'solasa channauI satta ya solasa bhaMga'tti solatti-SoDaza lakSAH ekonAzItiH sahasrANi SaT zatAni SoDaza bhaGgAnaSTamasthAne vijAnIhi-avabudhyasva 1679616 'channauI chAvattari satta dusunneke'tti ekA koTiH saptasaptatiH sahasrAH SaT zatAni SaNNavatizca bhavanti navame sthAne 10077696 'chAhattari igasaThThI chAyAlA sunna chacceva'tti SaT koTyazcatasro lakSAH SaTSaSTiH sahasrAH zatamekaM SaTsaptatizceti 60466176 'chappanna sunna satta ya nava sattAvIsa tahaya chattIsa'tti SaTtriMza-15 |tkoTayaH saptaviMzatirlakSAH saptanavatiH sahasrAH SaTpaJcAzacceti, 362797056 'chattIsA tevIsA aTThahattarI chahattarIgavIsa'tti dve koTIzate saptadaza koTayaH saptapaSTilakSAH yazItiH sahasrAstrINi zatAni SaTtriMzadadhikAni 2176782336 eteSAM ca rAzI-1 nAmAnayanopAyo yathA-AdyAH SaTpanirguNyante jAtAH SaTtriMzat , sApi SanirguNyate jAte dve zate poDazottare, evaM vAraMvAraM tAvat SanirguNanaM vidheyaM yAvad dvAdazApi guNyarAzayaH saMpUrNAH saMpadyante iti, eta eva par3a devakulikAH patriMzadAdayo dvAdaza guNyarAzayaH ACANCE // 395 // Jan Education Intemani For Private Personel Use Only Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kramazo dvAdazaSaTpaSTiprabhRtibhirdvAdazabhirguNakArakarAzimirguNitA AgatarAzayo bhavanti, uktaM ca-"paDhamavae chanbhaMgA chahi chahi guNiyA ya bArasavi ThANA / saMjogehi ya guNiyA sAvayavayabhaMgayA huMti // 1 // " iha ca sUtrakAreNAgatarAzayo vistarabhayAnoktAH, vayaM tu vineyAnugrahAya gAthAbhirupadarzayAmaH-bAhattari 1 chAhattari tevIsA 2 sunna du paNa sIyAlA 3 / vIsA panarasa causahi 4 du nava paNasIi panara cha ya 5 // 1 // coyAlasayaM dasa ekatIsa cau 6 bAra ti nava sayarI ya / iga du du 7 vIsA nava nava cAlIsA | ega teyAsI 8 // 2 // vIsa igatIsa nava sayari ega bAvIsa 9 sola chassatta / chassatta sunna nava nava tinni ya 10 dasamaMmi ThANaMmi // 3 // bAhattari chAyAlA chappanna tipanna ti cau 11 chattIsA / tevIsA aDahattari chahattari ekavIsA ya 12 // 4 // gAthAcatuSTayasyApyarthaH prAgvadavaseyaH, tadevamuktA guNyaguNakArakAgatarAzitrayapradarzanena dvAdazI devakulikA, etadanusAreNAproktA anyA apyekAdaza devakulikAH svayamabhyuhyAH, yathA ca SaDnajhyA dvAdaza devakulikAH evamekaviMzatinavaikonapaJcAzatsaptacatvAriMzazatabhaGgapakSe'pyanayA dizA pratyekaM dvAdaza dvAdaza devakulikAH samavaseyAH, sarvasaMkhyayA ca SaSTidevakulikA bhavantIti, sarvAsAmapyAsAM devakulikAnAM sthApanA bahuzrutasUrisUtritebhyaH paTebhyaH pratipattavyAH, bhAvArthastu purastAdvyaktIkariSyate // 38 // 39 // 40 // 41 // atha 'duvihaM tivihA4|| iNa'TThahA hoMti'tti yatpUrvamuktaM tadvivRNvannAha-'duvihe'tyAdigAthAdvayaM, etacca prAgeva vyAkhyAtaM // 42 // 43 // idAnImaSTottarazatAdhi-15 kaSoDazasahasrasaMkhyAn zrAvakabhedAnamidhitsuH paJcANuvratadevakulikApratipAdanAya prathamamekAdisaMyogaparimANapradarzanaparAn guNakArakarAzInAha-'paMcaNha' mityAdi, paJcAnAmaNuvratAnAmekakadvikatrikacatuSkapaJcakaizcintyamAnAnAM yathAsaMkhyena paJca daza daza paJcaikazvetyevaM / saMyogA jJAtavyAH, ayamarthaH-paJcAnAmaNuvratAnAmekakasaMyogAH paJca dvikasaMyogA daza trikasaMyogA api daza catuSkasaMyogAH paJca ALSANSARSONACHAR Jan Education International For Private Personel Use Only Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 // 396 // paththaka saMyogastveka eveti ete ca saMyogA 'egAI eguttare' tyAdinA karaNenAkSasaMcAraNayA vA samAnetavyAH, bhAvanA tu prAgeva pradarzitA | // 44 // atha paJcamadevakulikAyA guNyarAzInAha - 'chacceve' tyAdi, Adau SaDeva tataH SatriMzat 'soladugaM ceva'ti dve zate SoDazottare, 'nava duga eka' miti dvAdaza zatAni paNNavatyadhikAni 'cha satta satta satta ya'tti saptasahasrAH sapta zatAni SaTsaptatyuttarANi, | paJcAnAmapi vratAnAmetadguNanasya-tADanasya padaM sthAnaM, guNyarAzayaH ityarthaH // 45 // atha paJcamadevakulikAyA evAgatarAzInAha'vaye 'tyAdigAthAtrayaM, vratasaMbandhinAmekakasaMyogAnAM paJcAnAM triMzadbhaGgA bhavanti, dvikasaMyogAnAM dazAnAmapi trINi zatAni SaSTyadhikAni bhavanti, trikasaMyogAnAM dazAnAmekaviMzatirbhaGgazatAni SaSTyadhikAni - paSTyadhikazatottare dve sahasre ityarthaH, catuHsaMyogapaJcake paJcAnAM catukasaMyogAnAM catuHSaSTiH zatAnyazItyuttarANi bhavanti, paJcake - paJcakasaMyoge punaH saptasaptatiH zatAni SaTsaptatyuttarANi bhaGgAnAM bhavanti / | iyamatra bhAvanA - kazcitsthUlaprANAtipAtaviramaNAdIni pazcANutratAni pratipadyate, tatra kila paJcaikakasaMyogAH, ekaikasmiMzca ekakasaMyoge dvividhatrividhAdayaH SaT paGgaGgA bhavanti, tataH SaT paJcabhirguNyante jAtAstriMzat, etAvantaH paJcAnAM vratAnAmekakasaMyoge bhaGgAH, tathA ekaikasmin dvikasaMyoge patriMzat patriMzadbhaGgAH, tathAhi - prANAtipAtatratasaMbandhI dvividhatrividhalakSaNaH prathamo bhaGgako'vasthito mRSAvAdasatkAn paGgaGgAn labhate, evaM prANAtipAtatratasaMbandhI dvividhadvividhalakSaNo dvitIyo'pi bhaGgako'vasthito mRSAvAdasatkAn paGgaGgAn labhate, evaM prANAtipAtatratasaMbandhI dvividhaikavidhalakSaNastRtIyo'pi bhaGgakaH ekavidhatrividhalakSaNaH caturtho'pi ekavidhadvividhalakSaNaH paJcamo'pi ekavidhaikavidhalakSaNaH SaSTho'pi bhaGgako'vasthitaH evaM mRSAvAdasatkAn SaTSaGgaGgAn pratyekaM labhate, tatazca pad paniguNitAH patriMzat, daza cAtra dvikasaMyogA bhavantItyataH paTUtriMzaddazabhirguNyante, jAtAni trINi zatAni SaSTyadhikAni, etAvantaH 236 zrAvakatratabhaGgAH // 396 // Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ C ESCORN ACCCCC paJcAnAM vratAnAM dvikasaMyoge bhaGgAH, bhaGgAmilApazcaivaM-sthUlaprANAtipAtaM pratyAkhyAti dvividhaM trividhena sthUlamRSAvAdamapi dvividhaM trivi-12 dhena 1 sthUlaprANAtipAtaM dvividhaM trividhena sthUlamRSAvAdaM tu dvividhaM dvividhena 2 sthUlaprANAtipAtaM dvividhaM trividhena sthUlamRSAvAdaM tu dvividhamekavidhena 3 sthUlaprANAtipAtaM dvividhaM trividhena sthUlamRSAvAdaM tvekavidhaM trividhena 4 sthUlaprANAtipAtaM dvividhaM trividhena sthUlamRSAvAdaM tvekavidhaM dvividhena 5 sthUlaprANAtipAtaM dvividhaM trividhena sthUlamRSAvAdaM punarekavidhamekavidhena 6, evaM sthUlAdattAdAnamaithunaparigraheSvapi pratyekaM SaT SaDbhaGgAH, sarve'pi militAzcaturviMzatiH, ete ca dvividhatrividhalakSaNaM prANAtipAtaprathamabhaGgamamuJcatA labdhAH, | evaM dvitIyatRtIyacaturthapaJcamaSaSTheSvapi prANAtipAtabhaGgeSu caturviMzatizcaturvizatirbhaGgA bhavanti, ete sarve'pi catuzcatvAriMzaduttaraM zataM, tathA sthUlamRSAvAdaM pratyAkhyAti dvividhaM trividhena sthUlAdattAdAnamapi dvividhaM trividhena, sthUlamRSAvAdaM dvividhaM trividhena sthUlAdattAdAnaM tu dvividhaM dvividhena, evaM pUrvakrameNa SaDbhaGgA jJeyAH, evaM maithunaparagraheSvapi pratyekaM paT SaDbhaGgAH, sarve'pyaSTAdaza, ete ca mRSAvAdaprathamabhaGgamamuJcatA labdhAH, evaM dvitIyAdiSvapyaSTAdaza 2 bhavanti, militAzcASTottaraM zataM, tathA sthUlAdattAdAnaM sthUlamaithunaM ca pratyAkhyAti dvividhaM trividhena, sthUlAdattAdAnaM dvividhaM trividhena sthUlamaithunaM tu dvividhaM dvividhena, evaM pUrvakrameNa SaD bhaGgA jJeyAH, evaM maithunaparigraheSvapi SaD bhaGgAH, sarve'pi dvAdaza, ete ca sthUlAdattAdAnaprathamabhaGgakamamuJcatA labdhAH, evaM dvitIyAdiSvapi dvAdaza dvAdaza bhavanti, militAzca dvAsaptatiH, tathA sthUlamaithunaM sthUlaparigrahaM ca pratyAkhyAti dvividhaM trividhena sthUlamaithunaM dvividhaM trividhena sthUlaparigrahaM tu dvividhaM dvividhena, evaM pUrvakrameNa SaD bhaGgAH, ete ca sthUlamaithunaprathamabhaGgakamamuJcatA labdhAH, evaM dvitIyAdiSvapi pratyekaM SaT SaDbhavanti, militAzca SaTlAtriMzat , ete ca mUlAdArabhya sarve'pi catuzcatvAriMzaM zataM aSTottaraM zataM dvAsaptatiH SaTtriMzaca militAstrINi zatAni SaSTyadhikAni bhavantIti, For Private & Personel Use Only Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA- evaM trikasaMyogAdiSvapi bhaGgAmilApaH kAryaH, vistarabhayAca neha pradarzyate / tathA ekaikasmiMtrikasaMyoge SoDazottaraM zatadvayaM pratyekaM te 236 - roddhAre bhaGgAnAM bhavanti, tathAhi-mRSAvAdasaMbandhI prathamo bhaGgo'vasthito'dattAdAnasatkAn pazaGgAn labhate, evaM dvitIyatRtIyacaturthapaJcamaSaSThA zrAvakavrata tattvajJA-tA api pazaGgAn labhante, tato'trApi SaTtriMzad bhaGgAH, te ca prANAtipAtaprathamabhaGgakena labdhAH, evaM dvitIyatRtIyacaturthapaJcamaSaSThairapi bhaGgAH . navi0 prANAtipAtasaMbandhibhirbhaGgaiH SaTtriMzat SaTtriMzallabdhAH, SaTtriMzatazca SanirguNane dve zate SoDazottare, atra ca trikasaMyogA daza bhavanti, // 397 // tato dve zate SoDazottare dazabhirguNyete jAtAnyekaviMzatiH zatAni SaTyadhikAni, etAvantaH paJcAnAM vratAnAM trikasaMyoge bhaGgAH, tathA ekaikasmin catuSkasaMyoge dvAdaza zatAni SaNNavatyadhikAni pratyekaM bhaGgAnAM bhavanti, tathAhi-adattAdAnasaMbandhI prathamo bhaGgo'vasthito maithunavratasatkAn SaDbhaGgAn labhate, evaM dvitIyatRtIyacaturthapaJcamaSaSThA api SaD bhaGgAn labhante, jAtAH SaTtriMzad bhaGgAH, te ca mRSAvAdaprathamabhaGgakena labdhAH, evaM dvitIyatRtIyacaturthapaJcamaSaSThairapi mRSAvAdabhaGgaiH SaTtriMzat SaTtriMzallabdhAH, jAte dve zate SoDazottare, ete |ca prANAtipAtabhaGgakaiH SaDbhirapi pratyekaM prApyante, jAtAni 1296, catuSkasaMyogAzcAtra paJca, tato dvAdaza zatAni SaNNavatyadhikAni paJcabhirguNyante, jAtAni catuHSaSTizatAnyazItyadhikAni, etAvantaH paJcAnAM vratAnAM catuSkasaMyoge bhaGgAH, tathA paJcakasaMyoge maithunavratasaMbandhinaH prathamAdyAH SaDapi bhaGgAH pratyekaM parigrahasatkAn SaT SaDnaGgAn labhante, jAtaM 36, sA ca SaTtriMzat adattAdAnabhaGgaiH panirapi pratyekaM prApyate, jAtaM 216, ete ca dve zate SoDazottare mRSAvAdabhaGgaiH patirapi pratyeka prApyate, jAtaM 1296, etAni ca dvAdaza zatAni SaNNavatyadhikAni prANAtipAtavratasaMbandhibhiH Sabhirapi bhaGgaiH pratyekaM prApyante, jAtAni 7776, eka eva cAtra pazca // 397 // kasaMyogaH, tataH saptasaptatizatAni SaTsaptatyuttarANi ekena guNyante, 'ekena ca guNitaM tadeva bhavatIti guNyarAze--vyabhAvAtsaptasaptati RECEAMCOMSEKAS NAGALANCE For Private Personal use only Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 30 360 10 2160 6480 27776 mai pa 23 23 22 22 21 21 6 36 216 1296 27776 1 at 23 23 23 22 22 21 | 21 | 21 13 | 13 | 13 12 12 23 11 11 zatAni SaTsaptatyadhikAnItyavasthitaiva saGkhyA jAtA, etAvantaH paJcAnAM vratAnAM paJcakasaMyoge bhaGgAH, vratayatrakasthApanA ceyaM tadevaM guNakArakaguNyAgatarAzitrikeNa niSpannA paripUrNA pazcamI devakulikA, etadanusAreNa sarvAsAmapi devakulikAnAM niSpattirnipuNatvena svayamavaseyA, 'uttaraguNaavirayameliyANa jANAhi saghaggaM' ti pratipannottaraguNAviratasamyagdRSTilakSaNabhedadvayImilitAnAmanantaroktAnAM triMzatprabhRtInAM bhaGgAnAM sarvAnaM sarva * jAnIhi // 46 // 47 // 48 // etadevAha - 'solase' tyAdi SoDaza sahasrA aSTau zatAnyaSTAdhi - kAni bhavanti, eSaH - pUrvokto vratAnAM paJcasaGkhyAnAM piMDArtha:- sarva samudAyasaGkhyAsvarUpaH / darzanAdayastu pratimA-abhigraha vizeSAH, na punarbratAni, tAbhyo bratAnAM vibhinnasvarUpatvAditi bhAvaH, ete ca zrAvakANAM bhedAH paJcaivANutratAnyAzrityoktAH, dvAdazavratavivakSayA tu bhUyastarA api bhedA bhavanti // 49 // tathA cAha terasakoDisayAiM culasIijuyAI bArasa ya lakkhA / sattAsII sahassA do ya sayA tahaM duruttA ya // 50 // 13 12 12 12 'terase' tyAdi, trayodaza koTizatAni caturazItikoTayo dvAdaza lakSAH saptAzItisahasrANi dve zate dvyuttare 13841287202, | etaca SaGgIpratibaddhAyA dvAdazyA devakulikAyAH samAgatasarvarAzisaMpiNDanena uttaraguNAviratarUpabhedadvayaprakSepeNa ca bhavatIti / ete ca sarve'pi zrAvakANAmeva vratabhaGgA iha pratipAditAH sAdhUnAM punaH saptaviMzatireva bhaGgA bhavanti, tathAhi yanna karoti tanmanasA vacasA kAyena, evaM na kArayatyapi manasA vAcA kAyena, evaM na samanujAnIte manasA vacasA kAyenetyevaM vartamAne kAle nava Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sAroddhAre tattvajJAnavi0 vratamA sarvAna 237 | pApasthAnAni gA. 1350-3 -pula5 // 398 // bhaGgAH, evamatIte'pi nava, bhaviSyatyapi navetyevaM saptaviMzatiH, Aha ca bhASyakRt-"karaNatigeNekekaM kAlatie tighaNasaMkhiyami- mAsINaM / sabaMti jao gahiyaM sIyAlasayaM puNa gihINaM // 1 // [kiraNatrikeNaikaikaM (yogaM) kAlatrikeNa trighanasaGkhyamRSINAM / / sarvamiti yato gRhItaM saptacatvAriMzaM zataM punargRhiNAM // 1 // 3434327] atra na karomi na kArayAmItyAdikamekaikaM yogaM mana:prabhRtinA karaNatrayeNa saha kAlatrike cArayet , tatazca trayANAM yo dhanaH-saptaviMzatilakSaNastatsayayaiva-bhaGgakasaGkhyAmAzritya tatsaGkhyApramANamRSINAM-sAdhUnAmavabudhyeteti zeSaH / kasmAdityAha-yataH sarvasAvadyayoga pratyAkhyAmIti sAdhubhiH pratyAkhyAnaM gRhItaM, tatastattatyAkhyAnabhaGgakAnAmetatsaGkhyApramANatA, asarvasAvadyayogapratyAkhyAyinAM punargRhiNAM pratyAkhyAnasya saptacatvAriMzaduttaraM bhaGgakazataM vijJeyamiti 236 // 50 // adhunA 'aTThArasa pAvaThANagAi'nti saptatriMzadadhikadvizatatamaM dvAramAha sacaM pANaivAyaM 1 aliya 2 madataM 3 ca mehuNaM savaM 4 / savaM pariggahaM 5 taha rAIbhattaM 6ca vosrimo||51|| saghaM kohaM 7 mANaM 8 mAyaM 9 lohaM 10 ca rAga 11 dose 12 ya / kalahaM 13 abbhakkhANaM 14 pesunnaM 15 paraparIvAyaM 16 // 52 // mAyAmosaM 17 micchAdasaNasallaM 18 ta. heva vosrimo| aMtimaUsAsaMmi dehapi jiNAipaJcakkhaM // 53 // sarva-saprabhedaM prANAtipAtaM 1 tathA sarvamalIkaM-mRSAvAdaM 2 tathA sarvamadattaM-adattAdAnaM 3 tathA sarva maithunaM 4 tathA sarva parigraha 45 tathA sarva rAtribhaktaM ca-rajanibhojanaM 6 vyutsRjAmaH-pariharAmaH, tathA sarva krodhaM 7 mAnaM 8 mAyAM 9 lobhaM ca 10 rAgadveSau ca 11-12 tathA kalaha 13 abhyAkhyAnaM 14 paizUnyaM 15 paraparivAdaM 16 mAyAmRSA 17 mithyAtvadarzanazalyaM ca 18 tathaiva-saprabhedaM %-50-52- // 398 // 3 For Private Personel Use Only Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ |vyutsRjAmaH, etAnyaSTAdaza pApahetUni sthAnakAni pApasthAnakAni, na kevalametAnyeva, kiMtu antime ucchAse, paralokagamanasamaye ityarthaH, dehamapi nijaM zarIramiti vyutsRjAmaH, tatrApi mamatvamocanAt jinAdipratyakSaM-tIrthakarasiddhAdInAM samakSamiti, tatra prANAtipAta mRSAvAdAdattAdAnamaithunaparigraharAtribhaktakrodhamAnamAyAlobhAH pratItAH, tathA rAga:-anamivyaktamAyAlobhalakSaNasvabhAvabhedamamidhvaGgamAtra, P'doso'tti dveSaNaM dveSaH dUSaNaM vA doSaH, sa cAnamivyaktakrodhamAnalakSaNabhedasvabhAvo'prItimAtraM, kalaho-rATI abhyAkhyAna-prakaTamasaho-| pAropaNaM paizUnya-pizunakarma pracchannaM sadasadoSAvirbhAvanaM, tathA pareSAM parivAdaH paraparivAdo-vikatthanamityarthaH, tathA mAyA ca nikRtiH mRSA ca-mRSAvAdaH mAyayA vA saha mRSA mAyAmRSA prAkRtatvAnmAyAmosaM mAyAmusaM vA doSadvayayogaM, idaM ca mAnamRSAdidokApasaMyogopalakSaNaM, vezAntarakaraNena lokapratAraNamityanye, tathA mithyAdarzanaM-viparyastA dRSTiH tadeva tomarAdizalyamiva zalyaM duHkhahe. tutvAnmidhyAdarzanazalyamiti, sthAnAGge ca rAtribhojanaM pApasthAnamadhye na paThitaM kiMtu paraparivAdAgrato'ratiratiH, tasya cAyamarthaH-aratizca-tanmohanIyodayajazcittavikAra udvegalakSaNaH ratizca-tathAvidhAnandarUpA aratiratirityekameva vivakSitaM, yataH kacana viSaye yA |ratistAmeva viSayAntarApekSayA'rati vyapadizanti, evamaratimeva ratimityaupacArikamekatvamanayorastIti, tathA rAgapadasthAne pijjapadaM ca* |paThanti, tatra ca priyasya bhAvaH karma vA prema, arthastu rAgapavAcya eveti, 237 // 51 // 52 // 53 // idAnIM 'muNiguNa sattAvIsaM'tyaSTatriMzadadhikadvizatatamaM dvAramAha__ chaccaya chakAyarakkhA paMciMdiyalohaniggaho khaMtI / bhAvavisuddhI paDilehaNAikaraNe visuddhI ya For Private & Personel Use Only Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sAroddhAre 238zramaNaguNAH gA. 1354-5 navi0 MOROGORO ** // 399 // | // 54 // saMjamajoe jutsaya akusalamaNavayaNakAyasaMroho / sIyAipIDasahaNaM maraNaMu(tu vasagga sahaNaM ca // 55 // SaT bratAni-prANAtipAtaviramaNAdIni rajanibhojanaparyavasAnAni SaNNAM kAyAnAM-pRthivyAditrasAntAnAM rakSA-saMghaparitApArdiSarihAreNa samyaganupAlana paJcAnAmindriyANAM-zrotrAdInAM nigraho-niyatraNaM, iSTetareSu zabdAdiSu rAgadveSAkaraNamityarthaH,lobhasya ca nigraho -virAgatA jhAnti:-krodhanigrahaH bhAvavizuddhiH-akaluSAntarAtmatA pratilekhanAdikaraNe ca vizuddhiH, zuddhenAdhyavasAyena samyagupayuktatayA pratyupekSaNAdi kriyAkaraNamityarthaH, tathA saMyamopaSTambhako yo'sau yogo-vyApArastatra yuktatA-tatparatA akuzalAnA-aprazastAnAM manovacaHkAyAnAM saMrodho-niSedhaH, prazastAnAmeva teSAM karaNamiti tAtparya, zItavAtAtapAdijanitAyAH pIDAyAH-vedanAyAH sahanaM-samyagmarSaNaM, 'maraNAntopasargasahanaM ca' maraNamante yeSAM te maraNAntA-maraNahetava ityarthaH te ca te upasargAzca maraNAntopasargAsteSAM sahanaM kalyANamitrabuddhyA samyaktitikSaNaM, ete saptaviMzatirmunInA-anagArANAM guNAH-cAritravizeSA bhavanti / anyatra punaritthamanagAraguNA uktAH-mahAvratAni paJca 5 indriyanigrahAzca paJca 10 krodhAdi vivekAzcatvAraH 14 satyAni trINi, tatra-bhAvasatyaM-zuddhAntarAtmatA karaNasatyaMyathoktapratilekhanAdi kriyAkaraNaM yogasatyaM-manaHprabhRtInAmavitathatvaM 17 kSamA-anamivyaktakrodhamAnasvarUpasya dveSasaMjJitasyAprItimAtrasyAbhAvaH, athavA krodhamAnayorudayanirodhaH, krodhamAnazabdAbhyAM tUdayaprAptayostayonirodhaH prAgamihita iti na paunaruktyaM 18 virAgatAabhiSvaGgamAtrasyAbhAvaH, yadvA mAyAlobhayoranudayo, mAyAlomavivekazabdAbhyAM tUdayaprAptyostayonirodhaH prAgamihita itIhApi na punaru SARAARAKACAR ra For Private & Personel Use Only Page #387 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ktatA 19 manaHprabhRtinirodhAH 22 jJAnAdisaMpannatAstisraH 25 vedanAghisahanatA 26 maraNAntopasargasahanaM ca 27 // 238 // 54 // // 55 // idAnIM 'igavIsA sAvayaguNANaM tyekonacatvAriMzadadhikadvizatatamaM dvAramAha dhammarayaNassa jogo akkhudo 1 rUvavaM 2 pagaisomo 3 / loyapio 4 akUro 5 bhIrU 6 asaTho dakhinna 8 // 56 // lajjAluo 9 dayAlU 10 majjhattho 11 somadiTThi 12 guNarAgI 13 / sakkahasu pakkhajutto 14 sudIhadasI 15 visesannU 16 // 57 // buTTANuko 17 viNIo 18 kaya o 19 parahitthakArI ya 20 / taha caiva laddhalakkho 21 igavIsaguNo havai saho // 58 // paratIrthikapraNItAnAM sarveSAmapi dharmANAM madhye pradhAnatvena yo ratnamiva vartate sa dharmaratnaM- jinodito dezaSiratyAdirUpaH samAcAraH tasya yogya: - ucita IdRksvarUpa eva zrAvako bhavati, tadyathA--akSudra ityAdi, tatra yadyapi kSudraH - tucchaH kSudraH krUraH kSudro daridraH kSudro-laghurityanekArthaH kSudrazabdaH tathA'pIha tucchArtho gRhyate tasyaiva prastutopayogitvAt, tataH kSudraH- tuccho'gambhIra ityarthaH tadviparIto'kSudraH sa ca sUkSmamatitvAt sukhenaiva dharmamavabudhyate 1 rUpavAn - saMpUrNAGgopAGgatayA manoharAkAraH, sa ca tathArUpasaMpannaH sadAcArapravRttyA bhavikalokAnAM dharme gauravamutpAdayan prabhAvako bhavati, nanu nandiSeNaharikezabalaprabhRtInAM kurUpANAmapi dharmapratipattiH zrUyate, ataH kathaM rUpavAneva dharme'dhikriyate ?, satyaM, iha dvividhaM rUpaM - sAmAnyamatizAyi ca tatra sAmAnyaM saMpUrNAGgatvAdi, tacca nandiSeNAdInAmapyAsIdeveti na virodhaH, prAyikaM caitaccheSaguNasadbhAve kurUpatvasyApyaduccatvAt, evamagre'pi, atizAyi punarthadyapi | tIrthakarAdInAmeva saMbhavati tathApi yena kvacideze kAle vayasi vA vartamAno rUpavAnamiti janAnAM pratItimupajanayati tadevehAdhikRtaM Page #388 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sAroddhAre tattvajJAnavi0 // 400 // mantavyaM 2 prakRtyA - svabhAvena saumyaH - abhISaNAkRtirvizvasanIyarUpa ityarthaH evaMvidhazca prAyeNa na pApavyApAre vyApriyate sukhAzrayaNIyazca bhavati 3 lokasya - sarvajanasya ihaparalokaviruddhavarjanena dAnazIlAdiguNaizca priyo - vallabho lokapriyaH, so'pi sarveSAM dharme bahumAnaM janayati 4, akrUra:- akliSTAdhyavasAyaH krUro hi paracchidrAnveSaNalampaTaH kaluSamanAH svAnuSThAnaM kurvannapi na phalabhAgbhavatIti 5 | bhIruH - aihikAmuSmikApAyebhyastrasanazIlaH, sa hi kAraNe'pi sati na niHzaGkamadharme pravartate 6 azaTha: -acchadmAnuSThAnaniSThaH, zaTho hi vaJcanaprapaJcacaturatayA sarvasyApya vizvasanIyo bhavati 7 sadAkSiNyaH - svakAryaparihAreNa parakAryakaraNaikarasikAntaHkaraNaH, sa ca kasya nAma nAnuvartanIyo bhavati ? 8 'lajjAlu ya'tti prAkRtazailyA lajjAvAn sa khalvakRtyAsevanavArtayA'pi vrIDate, svayamaGgIkRtamanuSThAnaM ca parityaktuM na zaknoti 9 dayAluH - dayAvAn, duHkhitajantujAtantrANAbhilASuka ityarthaH, 'dharmasya hi dayA mUlamiti pratItameva 10 madhyastho - rAgadveSatyaktadhIH, sa hi sarvatrAraktadviSTatayA vizvasyApi vallabho bhavati 11 saumyadRSTiH - kasyApyanudvejakaH, sa hi darzanamA - treNApi prANinAM prItiM pallavayati 12 guNeSu - gAmbhIryasthairya pramukheSu rajyatItyevaMzIlo guNarAgI, sa hi guNapakSapAtitvAdeva sadguNAn bahu manyate nirguNAMzcopekSate 13 satkathAH - sadAcAracAritvAtsucaritracaryA kathanarucayo na tu duzcAritracaryAkathanarucayo ye sapakSAH| sahAyA janAstairyuktaH - anvito, dharmAvibandhakaparivAra iti bhAvaH evaMvidhazca na kenacidunmArga netuM zakyate 14 anye tu satkathaH supakSayuktazceti pRthagguNadvayaM manyante, madhyasthaH somadRSTizceti dvAbhyAmapyekameveti, tathA sudIrghadarzI - suparyAlocitapariNAmapezalakArya| kArI, sa kila pAriNAmikyA buddhyA sundarapariNAma maihikamapi kAryamArabhate 15 vizeSajJaH - sAretaravastuvibhAgavedI, avizeSajJastu doSAnapi guNatvena guNAnapi doSatvenAdhyavasyati 16 vRddhAn - pariNatamatInanugacchati - guNArjanabuddhyA sevata iti vRddhAnugaH, vRddhajanA 239 zrA vakaguNAH gA. 1356-8 // 400 // Page #389 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5555 nugatyA hi pravartamAnaH pumAn na jAtucidapi vipadaH padaM bhavati 17 vinIto-gurujanagauravakRta, vinayavati hi sapadi saMpadaH prAdu-15 bhavanti 18 svalpamapyupakAramaihikaM pAratrikaM vA pareNa kRtaM jAnAti na nihate iti kRtajJaH, kRtaghno hi sarvatrApyamandA nindA samA-1 |sAdayati 19 pareSAM-anyeSAM hitAna-pathyAnarthAn-prayojanAni kartuM zIlaM yasya sa parahitArthakArI, sadAkSiNyo'bhyarthita eva karoti ayaM punaH svata eva parahitAya pravartate ityanayorbhedaH, yazca prakRtyaiva parahitakaraNe nitarAM nirato bhavati sa nirIhacittatayA'nyAnapi saddharme sthApayati 20 tathA labdhamiva labdhaM lakSaM-zikSaNIyAnuSThAnaM yena sa labdhalakSaH, pUrvabhavAbhyastamiva sarvamapi dharmakRtyaM jhaTityevAdhigacchatIti bhAvaH, IdRzo hi vandanapratyupekSaNAdikaM dharmakarma sukhenaiva zikSayituM zakyate 21, tadevamekaviMzatiguNasaMpannaH zrAddhaH -zrAvako bhavatIti 239 // 56 // 57 // 58 // idAnIM 'tericchINukkiTTha ganbhaTThii'tti catvAriMzadadhikazatatamaM dvAramAha ukkiTThA gabbhaThiI tiriyANaM hoi aTTha vrisaaii| mANussINukiTTha itto gambhaTTi vucchaM // 59 // .. utkRSTA garbhasthiti:-garbhAvasthAnaM tirazcInAM-tiryagyoSitAM bhavatyaSTau varSANi, tataH paraM garbhasya vipattiH prasavo veti 240 // idAnIM 'mANusINukkiTThA gabhaThii'tti tathA 'taggabbhassa kAyaDiIttyekacatvAriMzadadhikadvicatvAriMzadadhikadvizatatame dvAre Aha gabbhaTThii maNussINukkiTThA hoi varisabArasagaM / gabhassa ya kAyaThiI narANa cauvIsa vari saaii||6|| mAnuSINAM-manuSyatrINAmutkRSTA garbhasthitirbhavati varSadvAdazakaM-dvAdazavarSapramANA, ayamartha:-kazcijanturAvibhUtaprabhUtapApAmibhUtavapurvA4 tapittAdidUSite devAdistambhite vA garbhe dvAdaza varSANi nirantaraM tiSThatIti, iyaM ca bhavasthitirukkA, kAyasthitiH punarnarANAM garbhasya For Private & Personel Use Only Page #390 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kA prava0 sAlAcatuvizAtavANi, 350 caturvizatirvarSANi, idamuktaM bhavati-kazcijIvo dvAdaza varSANi jIvitvA tadante ca mRtvA tathAvidhakarmavazAttatraiva garbhasite kalevare8/ 240-1roddhAre samutpadya punarvAdaza varSANi jIvatItyevaM caturvizatirvarSANyutkRSTato garbha jantustiSThatIti 241, 242 // 60 // idAnIM 'gabhaDiya- 2-3-4 tattvajJA- jIvaAhAro'tti tricatvAriMzadadhikadvizatatamaM dvAramAha tiryagnaraga- navi0 paDhame samaye jIvA uppannA gambhavAsamajhami / oyaM AhAratI sabappaNayAi pUyaba // 1 // rbhakAya bhoyAhArA jIvA so apajattayA muNeyadhA / pajattA uNa lome pakkhece huMti bhaiyavA // 12 // sthityaahaa||401|| prathame samaye jIvA utpannA garbhavAsamadhye oja AhArayanti-ojaAhAraM kurvanti, 'sabappayaNayAe'si sarvAtmanA, sarvairapyAtmapra- rAgarbhakA| dezairityarthaH, kiMvadityAha-apUpA iva, yathA hi tailabhRtataptatApikAyAM prathamasamaya evApUpAH sakalamapi tailamApibanti, evaM jIvA api | laH gA. garbhotpattiprathamasamaye oja AhArayanti, pituH saMbandhi zukraM mAtuH saMvandhi zoNitametadvayamapyekatra militaM oja ityucyate, atha 1359-63 kasyAmavasthAyAM jIvasyAhAraH ka ityetatprasaGgataH prAha-'oye'tyAdi, iyaM ca prAgeva paJcottaradvizatatamadvAre vyAkhyAtA 243 // 11 // // 62 // idAnIM 'riuruhirasukkajoe jettiyakAleNa gambhasaMbhUitti catuzcatvAriMzadadhikadvizatatamaM dvAramAha riusamayaNhAyanArI narovabhogeNa gnbhsNbhuuii|baarsmuhutt majjhe jAyai uvariM puNo neya // 6 // mAsAvasAne trINi dinAni yAvadyuvatInAM yadajasamasra zravati tadRturityucyate, tatra Rtusamaye snAtAyAkhyahAdUrddha zuddhihetoH kasa-| sAnAyAH nAryAH striyo naropabhogena-puruSasaMbhogena garbhasaMbhUtirbhavati, sA ca dvAdazAnAmeva muhUrtAnAM madhye jAyate, caturvizatighaTi- // 401 // kAnAM madhye ityarthaH, Urddha puna va garbhasaMbhUtiH, dvAdaza muhUrtAni yAvacchukazoNite avidhvassayonike bhavataH, tata Urddha dhvaMsamupagacchata SSSSC Jan Education International For Private Personal Use Only Page #391 -------------------------------------------------------------------------- ________________ iti bhAvaH 244 // 63 // idAnIM 'jattiya puttA ganbhe'ti tathA 'jattiya piyaro ya puttassa'ti paJcacatvAriMzadadhikaSaTcatvA riMzadadhike ca dvizatatame dvAre prAha sulakkhaputtaM hoi eganarabhuttanAriganbhaMmi / ukkoseNaM navasayanarabhuttatthIi egasuo // 64 // sutalakSapRthaktvaM bhavatyeka puruSamuktAyA nAryA garbhe, pRthaktvaM ceha dviprabhRtirAnavabhya iti samayoktaM jJeyaM, ayamarthaH - ekasyAH striyaH puruSeNopabhuktAyA garbhe jaghanyata eko dvau trayo vA yAvat utkRSTatastu nava lakSANi jIvAnAmutpadyante, niSpattiM tu prAya eko vA dvau vA gacchataH zeSAstu svalpakAlaM jIvitvA tata eva mriyante iti, tathotkRSTato navazatasaGkhyairnarairupabhuktAyAH striyo garbhe ekaH suto bhavati, ko'rthaH 1 - kAcid dRDhasaMhananA kAmAturA ca taruNI yadA dvAdazamuhUrtamadhye utkarSato navabhirnarazataiH saMbhujyate tadA tadvIje yaH putro jAyate sa navAnAM pitRzatAnAM putro bhavatIti 245 - 246 // 64 // idAnIM 'mahilANa gabbhaabhavaNakAlo purisa abIyakAlo 'tti saptacatvAriMzadadhikadvizatatamaM dvAramAha-- paNapannAeN pareNa joNI pamilAyae mahiliyANaM / paNahatarIeN parao hoi abIyao naro pAyaM // 65 // vAsasaghAuyameyaM pareNa jA hoi pucakoDIo / tassaddhe amilAyA savAuyavIsabhAye ya // 66 // bIyaM sukaM taha soNiyaM ca ThANaM tu jaNaNigarbhami / oyaM tu uvadvaMbhassa kAraNaM tassarUvaM tu // 67 // aTThArasapiTThakaraMDayassa saMghIu huti dehami / bArasa paMsuliyakaraMDayA ihaM taha ccha paMsulie / 68 / / hoi kaDAhe sasaMgulAI jIhA palAi puNa curo| acchI do palAI siraM Page #392 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre 245-6 pitRputrasaMkhyAvI|jakAlaca tattvajJA navi0 // 402 // 1364-83 tu bhaNiyaM caukavAlaM // 69 // achuTTapalaM hiyayaM battIsaM dasaNa acchikhaMDAiM / kAlejayaM tu samae paNavIsa palAi niddiDha // 70 // aMtAI donni ihayaM patteyaM paMca paMca vAmAo / sahisayaM saMdhINaM mammANa sayaM tu sattahiyaM // 71 // saDhisayaM tu sirANaM nAbhippabhavANa siramuvagayANaM / rasaharaNinAmadhejjANa jANa'NuggahavighAesu // 72 // suicakkhughANajIhANaNuggaho hoi taha vighAo ya / sahasayaM annANavi sirANa'hogAmiNINa tahA // 73 // pAyatalamuvagayANaM jaMghAbalakAriNINa'NuvaghAe / uvaghAe siraviyaNaM kuNaMti aMdhattaNaM ca tahA // 74 // avarANa gudapaviTThANa hoi saha sayaM taha sirANaM / jANa baleNa pavattai vAU muttaM purIsaM ca // 75 // arisA u pAMDurogo veganiroho ya tANa ya vighAe / tiriyagamANa sirANaM sahasayaM hoi avarANaM / / 76 // bAhubalakAriNIo uvaghAe kucchiuyrviynnaao| kuvaMti taha'nnAo paNavIsaM siMbhadharaNIo // 77 // taha pittadhAriNIo paNavIsaM dasa ya sukkadharaNIo / iya satta sirasayAI nAbhippabhavAiM purisassa // 78 // tIsUNAI itthINa vIsahINAI huMti saMDhassa / nava pahArUNa sayAI nava dhamaNIo ya dehami // 79 // taha ceva sacadehe navanauI lakkha romakUvANaM / achuTTA koDIo samaM puNo kesmNsuuhiN||80|| muttassa soNiyassa ya patteyaM ADhayaM vasAe u| addhADhayaM bhaNaMti ya patthaM matthuluyavatthussa // 81 // asuimala patthachakkaM kulao kulao ya pittasiMbhANaM / // 40 // For Private & Personel Use Only Page #393 -------------------------------------------------------------------------- ________________ suphassa addhakulao buddhaM hINAhiyaM hojA // 82 // ekkArasa isthIpa naya soyAiM tu huMti purisassa / ipa kiM suittaNaM aTTimaMsamalarUhirasaMghAe 1 // 83 // varSANAM paJcapaJcAzataH parata ArtavAbhAvAnmahilAnAM yovi: pramlAyati - garbhotpattikAraNatAM na pratipadyate, bhAvArthastu nizIthacUrNyakSarairupadazyate-- "itthIe jAva paNapana vAsA na pUraMti tAva amiliyA (lANA) joNI, ArtavaM bhavati garbha ca gRhNAtItyarthaH, paNapannavAsAe puNa kassai antavaM bhavati na puNa gabbhaM giNhai, paNapannAe parao no attavaM no gabbhaM ginhai"nti, tathA varSANAM pazcasaptateH parataH prAyeNa naraH- pumAn bhavatyabIjo - garbhAdhAnayogya vIryacivarjitaH // 65 // kiyatpramANAyuSAM punaretanmAnaM draSTavyamityAha - 'vAse' tyAdi, varSazatAyuSAmaidaMyugInAnAmevaitad-garbhadhAraNAdikAlamAnamuktaM draSTavyaM pareNa tarhi kA vArtA ? ityAha- 'pareNa jA hoi pubakoDIo' ityAdi, varSazatAtparato varSazatadvayaM trayaM catuSTayaM cetyAdi yAvanmahAvidehAdimanuSyANAM yA pUrvakoTiH sarvAyuSke bhavati tasya sarvAyuSo'rdha tadardha yAvadamlAnA - garbhadhAraNakSamA yuvatInAM yonirdraSTavyA, tataH parataH sakRtprasavadharmiNo'mlAnayonayazcAvasthitayauvanatvAt, puruSANAM tu sarvasyApi | pUrvakoTiparyantasya svAyuSo'ntyo viMzatitamo bhAgo'bIjo bhavati 247 // 66 // idAnIM 'sukkAINa pamANaM' tyaSTacatvAriMzadadhikadvizatatamaM dvAramAha-'bIya' mityAdi, bIjaM-kAraNaM taca zarIrasya zukraM tathA zoNitaM ca pituH zukaM mAtuH zoNitaM etad dvayamapi zarIrasya kAraNamityarthaH, sthAnaM tu tasyAdau jananIgarbhe-mAturudaramadhyabhAge, zukrazoNitasamudAya oja ityucyate, zarIropaSTambhasyApi prathamatastadeva hetuH kAraNamityarthaH, tasya zarIrasya svarUpaM tu 'aTThArasapiTThakaraMDayassa' ityAyanantaravakSyamANalakSaNamiti zeSaH // 67 // | tadevAha --- 'aTTe' vyAdigAthAdvayaM dehe - manuSyazarIre pRSThakaraNDakasya - pRSThavaMzasyASTAdaza pranthirUpAH saMghayo bhavanti, yathA vaMzasya parvANi, Page #394 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA. prava0 sA- teSu cASTAdazasu sandhiSu madhye dvAdazabhyaH sandhibhyo dvAdaza paMzulikA nirgatyobhayapAvAvRttya vakSaHsthalamadhyorddhavartyasthi lagitvA palla- 245-6 roddhAre kAkAratayA pariNamanti, ata Aha-iha zarIre dvAdaza paMzulikArUpAH karaNDakA-vaMzakA bhavanti, 'taha chapuMsulie hoi kaDAhe'tti | pitRputratattvajJA-datathA tasminneva pRSThavaMze zeSaSaTsaMdhibhyaH SaT pAzulikA nirgatya pArzvadvayaM cAvRttya hRdayasyobhayato vakSaHpajarAdadhastAd zithilakukSitastU- saMkhyAbInavi0 pariSTAtparasparAsaMmilitAstiSThanti, ayaM ca kaTAha ityucyate, jilA-mukhAbhyantarvartimAMsakhaNDarUpA daiyeNAtmAkulataH saptAGgulapramANA jakAlazca bhavati, taulye tu magadhadezaprasiddhena palena catvAri palAni bhavanti, akSimAMsagolako tu dve pale, zirastu asthikhaNDarUpaizcaturbhiH kpaa||403|| | lairniSpadyate iti / / 68 // 69 // tathA 'aDaDe'tyAdi, hRdayAntarvartimAMsakhaNDaM sArdhapalatrayaM bhavati, dvAtriMzaca mukhe dantA-asthikha 1364-83 PNDarUpAH prAyaH prApyante, kAleyajaM tu-vakSo'ntaYDhamAMsavizeSarUpaM paJcaviMzatipalAnyAgame nirdiSTaM // 70 // tathA-'aMtAI' ityAdi, iha zarIre dve atre bhavataH, pratyekaM paJcapaJcavAmapramANe, tathA saMdhayaH-aGgalyAdyasthikhaNDamelApakasthAnAni teSAM SaSTyAdhika zataM bhavanti, dAmANi-saGghANikAvirakAdIni, teSAM tu saptAdhikaM zataM bhavati // 71 // atha puruSazarIre zirAsaGkhyAmAha-'savisaya'mityAdigAthA saptakaM, iha puruSasya zarIre nAmiprabhavANi zirANAM-khasAnAM sapta zatAni bhavanti, tatra SaSTyadhikaM zataM zirANAM nAbheH zirasi 4 gacchati, tAzca rasaharaNInAmadheyAH, raso hiyate-vikIryate yakAbhiritikRtvA, yAsAM cAnuprahavighAtayoH satoryathAsaGkhyaM zrotracakSurghANa-| jihvAnAmanugraho vighAtazca bhavati, tathA anyAsAmapyadhogAminInAM pAdatalamupagatAnAmanupaghAte javAbalakAriNInAM nasAnAM SaSTyadhikaM | |zataM bhavati, upaghAte tu tA eva zirovedanA'ndhatvAdIni kurvanti, tathA'parAsAM gudapraviSTAnAM zirANAM SaSTyadhikaM zataM bhavati, yAsAM | // 403 // || balena vAyumUtraM purISaM ca prANinAM pravartate, etAsAM ca vighAte'rzAsi pANDurogo veganirodhazca bhavati, tathA aparAsAM tiryaggAminInAM 81 -RREARSAGARANAS Jan Education Intemanong For Private Personel Use Only Page #395 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SR CANCCCCCASC-1945 zirANAM SaSTyadhikaM zataM bhavati, tAH punarbAhubalakAriNyaH, upaghAte ca sati kukSiudaravedanAH kurvanti, tathA'nyAH paJcaviMzatiH zirAH zleSmadhAriNyo bhavanti, tathA pittadhAriNyo'pi paJcaviMzatiH zirAH, daza ca zirAH zukrAkhyasaptamadhAtudhAriNyaH, ityevaM nAmiprabhavANi 8. saptazirAzatAni puruSasya zarIre bhavanti / / 72 // 73 // 74 // 75 // 76 // 77 // 78 // atha strInapuMsakayoH kiyantya etA bhavantItyAzayAha-tIsUNAI' ityAdigAthAcatuSkaM, triMzatA nyUnAni strINAM sapta zirAzatAni bhavanti, viMzatyA ca hInAni sapta zatAni | zirANAM bhavanti SaNDhasya-napuMsakasya, tathA snAyUnAm-asthibandhanazirANAM zatAni nava ca dhamanyo rasavahA-nADyo dehe // 79 // tathA sarvasminnapi dehe navanavatirlakSA romakUpANAM bhavanti, romNAM-tanUruhANAM kUpA iva kUpA romakUpA-romarandhrANItyarthaH, etacca saMkhyAnaM zmazrukezaivinA'vaseyaM, taistu saha sArdhAstisraH koTyo romakUpAnAM jAyante, tana zmazrUNi-kUrcakacAH, kezAstu-ziroruhA iti // 8 // zarIre sarvadaiva mUtrasya zoNitasya ca pratyekamavasthitamADhakaM magadhadezaprasiddhamAnavizeSarUpaM bhaNanti, uktaM ca-"do asaIo pasaI, do pasaio seiyA, cattAri seiyAu kulao, cattAri kuDavA pattho, cattAri patthA ADhayaM, cattAri ADhayA doNo" ityAdi, dhAnyabhRto'vAGmukhIkRto hasto'satItyucyate, vasAyAstvardhADhakaM bhaNanti, mastakabhejako mastuluGkavastu, anye tvAhuH-medapippisAdi mastu-| luGgaM, tasyApi prasthaM yathoktarUpaM vadanti // 81 // azucirUpo yo'sau malastasya prasthaSaTkaM bhavati, pittazleSmaNoH pratyekaM yathAnirdiSTasvarUpaH kulavo bhavati, zukrastvardhakulavaH, etaccADhakaprasthAdikaM mAnaM bAlakumArataruNAdInAM 'do asaio pasaItyAdikrameNAtmIyAtmIyahastenAnetavyaM, uktamAnAJca zukrazoNitAdeyaMtra hInAdhikyaM bhavati tatra vAtAdidUSitatveneti jJeyaM / / 81 // atha zrotrANi zarIre yAvanti bhavanti tAvatyupadazryopasaMharati-'ekkArase'tyAdi, dvau kau~ dve cakSuSI dve ghrANe mukhaM stanau pAyurupasthazcetyevamekAdaza zrotrANi CISERSACCU For Private & Personel Use Only Page #396 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 // 404 // triyo bhavanti, stanavajaNi zeSANi natra puruSasya, etaca manujagatimAzritya proktaM, tiryaggatau tu ajAdInAM dvistanInAmekAdaza zrotrANi, | gavAdInAM catuHstanInAM trayodaza, sUkaryAdInAmaSTastanInAM saptadaza, nirvyAghAte evaM vyAghAte punarekastanyA ajAyA daza, tristanyAzca gordvAdazeti, ityevamasthyAdisaMghAtarUpe zarIre kiM nAma svarUpataH zucitvaM ? na kiJcidityarthaH // 248 // 83 // idAnIM 'samma sAINuttamaguNANa lAhaMtaraM tu ukkosaM' ityekonapaJcAzadadhikadvizatatamaM dvAramAha- sammattaMmi ya la paliyapuhutteNa sAvao hoi / caraNovasamakhayANaM sAyarasaMkhaMtarA huMti // 84 // yAvatyAM karmasthitau samyaktvaM labdhaM tanmadhyAtpalyopamapRthaktvalakSaNe sthitikhaNDe kSapite zrAvako dezavirato bhavet, tataJcaraNopazamakSayANAmantarA saMkhyAtAni sAgaropamANi bhavanti, iyamatra bhAvanA dezaviratiprAptyanantaraM saMkhyAteSu sAgaropameSu kSapiteSu cAritramavApnoti, tato'pi saMkhyAteSu sAgaropameSu kSapiteSUpazamazreNiM pratipadyate, tato'pi saMkhyAteSu sAgaropameSu kSapiteSu kSapakazreNirbhavati, tatastadbhave mokSa iti evamapratipatitasamyaktvasya devamanuSyajanmasu saMsaraNaM kurvato'nyo'nyamanuSyabhave dezavirayAdilAbho bhavati, yadivA tIvra zubha pariNAmavazAtkSapita bahukarmasthiterekasminnapi bhave'nyatarazreNivarjyAnyetAni sarvANyapi bhavanti, zreNidvayaM tvekasmin bhave saiddhAntikAbhiprAyeNa na bhavatyeva, kiMtvekaivopazamazreNiH kSapakazreNirvA bhavatIti, uktaM ca "evaM apparivar3ie sammace devamaNuyajammesu / annayaraseDhivajjaM egabhaveNaM ca sabvAI // 1 // " [ evamapratipattite samyaktve devamanujajanmasu anyatarazreNivarjAni ekabhavenaiva sarvANi // 1 // ] // 249 // 84 // idAnIM 'na lahaMti mANusattaM sattA je'NaMtaruvaTTa'ti paJcAzadadhikadvizatatamaM dvAramAha--- sattamamahineraiyA teU vAU anaMtarubaTTA / na lahaMti mANusarAM tahA asaMkhAcyA save // 85 // 249 sa myaktvade ziviratyAdilAbhA ntaraM 250 naratve'nA gamakAH gA. 1384-5 // 404 // Page #397 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptamapRthivInairayikAstaijasakAyikA vAyukAyikAstathA asaGkhyAtavarSAyuSaH sarve tiryamanuSyAzcAnantaramuddhRtA mAnuSyaM na labhante, hai mRtvA'nantarabhave manujeSu notpadyante ityarthaH, zeSAstu suranaratiryanArakA nareSUtpadyante // 250 // 85 // idAnIM 'puvaMgaparimANa'ti ekapaJcAzadadhikadvizatatamaM dvAramAha varisANaM lakkhehiM culasIsaMkhehiM hoi puvaMgaM / eyaM ciya eyaguNaM jAyai purva tayaM tu imaM // 86 // varSANAM lazcaturazItisarbhabati pUrvAnaM-pUrvAkhyasya sakkyAvizeSasya kAraNaM, anenaivaitadguNena tasya jAyamAnatvAt , tathA cAha'eyaM ciya' ityAvi, etadeva-pUrvAGgaM caturazItivarSalakSalakSaNaM etadguNaM-caturazItilakSairguNitaM sajAyate pUrva, tatpunarida-anantaradvAre vakSyamANakharUpamiti // 251 // 86 // sAmprataM 'mANaM puvassa'tti dvipaJcAzadadhikadvizatatamaM dvAramAha puSassa u primaannNsyriNkhluvaaskoddilkkhaao| chappamaM ca sahassA boddhapAvAsakoDINaM // 1 // 87 // pUrvAbhidhAna saGkhyAvizeSasya parimANaM varSakotInAM/ saptatiH koTirlakSAH SaTpaJcAzat sahasrANi, 70560000000000 / d|| 252 // 87 // idAnIM 'lavaNasihamANa'ti nipaJcAzadadhikadvizatatamaM dvAramAhadasajoSaNANa sahasA lavaNasihA cakavAlo rNdaa| solasasahassa uccA sahassamegaM tu ogADhA // 2 // 88 // lavaNasamudra zejanalakSadvayaviSkambhe madhyameSu dazasu yojanasahaneSu nagaraprAkAra iva jalamUrdhva gataM, tasyotsedhavRddhiH zikheva zikhA, tato lavaNasya ziyA baNazikhA, sA dazayojanAnAM sahasrANi cakrabAlato kandrA-rathacakravadvistIrNA, bhUtalasamajalapaTTAdUrdhva SoDazayojanasabanAphyucA ekaM tu sahasramadho'jagADhA, iyamana bhAvanA-lavaNasamudre jambUdvIpAddhAtakIkhaNDadvIpAca pratyekaM paJcanavatipaJcanavatiyojanasaha AGA%ACACAC%+ Jan Education International Page #398 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sAroddhAre tattvajJAnavi0 // 405 // srANi gotIrtha, gotIrthaM nAma taDAgAdiSviva pravezamArgarUpo nIco nIcataro bhUpradezo, gotIrthamiva gotIrthamiti vyutpatteH, madhyabhAgAvagAhastu dazayojanasahasrapramANavistAraH, gotIrthaM ca jambUdvIpavedikAntasamIpe dhAtakIkhaNDavedikAntasamIpe cAGgulAyeyabhAgaH, tataH paraM samatalAi bhUbhAgAdArabhya krameNa pradezahAnyA tAvannIcatvaM nIcataratvaM paribhAvanIyaM yAvatpazvanavatiyojanasahasrANi paJcanavatiyojanasaisraparyante ca samatala bhUbhAgamapekSya uNDatvaM yojanasahasramekaM tathA jambUdvIpavedikAto dhAtakIkhaNDadvIpavedikAtaJca samatale bhUbhAge prathamato vRddhiraGgalasoyabhAgaH, tataH samatalabhUbhAgamevAdhikRtya pradezavRddhyA jalarAziH krameNa parivardhamAnaH parivardhamAnaH tAvatpa|ribhAvanIya yAvadubhayato'pi paJcanavatiyojanasahasrANi paJcanavatiyojanasahasraparyante cobhayato'pi samabhUbhAgamapekSya jalavRddhiH sapta yojanazatAni, kimuktaM bhavati ? tatra pradeze samabhUbhAgamapekSyAvagAho yojanasahasraM tadupari jalavRddhiH sapta yojanazatAnIti, tataH paraM madhye bhUbhAge dazayojanasahasravistAre'vagAho yojanasahasraM jalavRddhiH SoDaza yojanasahasrANi, pAtAlakalazagatavAyukSobhe ca teSAmupari ahorAtramadhye dvau vArau kiJcinnyUne dve gavyUte udakamatirekeNa parivardhate pAtAlakalazagata vAyupazAntau ca hIyate // 253 // 88 // idAnIM 'ussehaMgula AyaMgulapamANaMgulapamANaM ti catuHpaJcAzadadhikadvizatatamaM dvAramAha ussehaMgula 1 mAyaMgulaM ca 2 taiyaM pamANanAmaM ca 3 / iya tinni aMgulAI vAvArijaMti samayaMmi // 89 // sattheNa sutikkheNavi chettuM bhettuM ca jaM kira na sakA / taM paramANuM siddhA vayaMti AI pamANAnaM // 90 // paramANU tasareNU rahareNU aggayaM ca vAlassa / likkhA jyA ya javo aTThaguNavivaDhiyA kamaso // 91 // vIsaMparamANulakkhA sattAnauI bhave sahassAIM / sayamegaM 4 251 pUrvAgamAnaM 252 pUrvamAnaM 253 lavaNazikhA 254 aMgulasvarUpaM // 405 // Page #399 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAvannaM egaMmi u aMgule huMti // 92 // paramANU iccAikkameNa ussehaaMgulaM bhaNiyaM / jaM puNa AyaMgulameriseNa taM bhAsiyaM vihiNA // 93 // je jaMmi juge purisA aTThasayaMgulasamUsiyA hu~ti / tesiM jaM niyamaMgulamAyaMgulamettha taM hoI // 94 // je puNa eyapamANA UNA ahigA va tesimeyaM tu / AyaMgulaM na bhannai kiMtu tadAbhAsamevatti // 95 // ussehaMgulamegaM havaha pamANaMgulaM sahassaguNaM / ussehaMguladuguNaM vIrassAyaMgulaM bhaNiyaM // 96 // AyaMguleNa vatthu ussehapamANao miNasu dehaM / nagapuDhavivimANAiM miNasu pamANaMguleNaM tu // 97 // agi ragItyAdidaNDake agirgatyartho dhAtuH, gatyarthAzca jJAnArthA api bhavantyato'gyante-pramANato jJAyante padArthA anenetyaGgulaM-mAnavizeSaH, tacca trividhaM, tadyathA-AdyamutsedhAGgulaM dvitIyamAtmAGgulaM tRtIyaM ca pramANAGgulanAmakaM, ityetAni trINyaGgalAni samayesiddhAnte tattadvastumAnaviSayatayA vyApAryante, tAni ca vastUni yathAyathamebhirmIyante ityarthaH // 89 // nanvamISAmaGgulAnAM madhye utsedhAkulaM tAvat kiMpramANaM bhavatItyAzaGkaya tatpramANaniSpattikramanirUpaNArthamAha-'sattheNe'tyAdi, zastreNa-khajAdinA sutIkSNenApi chettuM| dvidhAkartuM bhettuM vA-khaMDazo vidArayituM sacchidraM vA kartu yaM pudgala vizeSaM na zaktAH pumAMsastaM paramANu ghaTAdyapekSayA'tisUkSmaM siddhAH-saiddhA|ntikatayA prasiddhA yadvA jJAnaprasiddhAH kevalinaH, na tu muktiprAptAH, teSAM zarIrAdyabhAvena vacanasyAsaMbhavAt , vadanti-bruvate pramANAnAMaGgulahastAdInAmAdi-mUlaM, kilazabdena cedaM sUcyate-lakSaNamevedaM paramANoH, na punastaM chettuM bhettuM vA ko'pyArabhate, atizlakSNatvena chedanabhedanAviSayatvAtprayojanAbhAvAceti, ayaM ceha vyavahAranayamatenaiva paramANutvenocyate, yAvatA'nantANukaskandha evAsau, kevalaM sUkSmapa REAKARSAGARAAT For Private & Personel Use Only Page #400 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sAroddhAre tattvajJAnavi0 // 406 // riNAmApannatvena cakSurbrahaNacchedana bhedanAdyaviSayatvAdamumapi vyavahAranayaH paramANuM manyata itIha paramANutvenopanyasta iti // 91 // utaM paramANusvarUpaM, idAnIM taduparivartinaH zeSAnutsedhAGgulaniSpattikAraNabhUtAnanyAnapi parimANavizeSAnAha - 'paramANU' ityAdi, iha paramANoranantaraM upalakSaNasya vyAkhyAnAducchralakSNalakSNikAdIni trINi padAni gAthAyAmanuktAnyapi draSTavyAni, anuyogadvArAdiSu tathaivAbhidhAnAyuktisaMgatatvAca tatazcAnantaiH paramANubhirekasyA ucchlakSNaRNikAyA Agame'bhidhAnAtparamANuM varjayitvA sarve'pyete uccha lakSNalakSiNakAzlakSNalakSiNa kordhvareNutrasareNurathareNvAdayo yavaparyantAH parimANavizeSA yathottaramaSTaguNAH krameNa kartavyAH, tata utsedhAGgulaM niSpadyate, iyamatra bhAvanA - pUrvoktavyAvahArika paramANavo'nantA militAH santa ekA ucchUlakSNalakSNikA bhavati, atizayena RkSNARNaRNa saiva kSNalakSiNakA uttarapramANApekSayA ut-prAbalyena zrakSNalakSNikA ucchlakSNalakSNikA, aSTAbhirucchlakSNaNikAmirekA lakSNalakSNikA, prAktanapramANApekSayA'STaguNatvAt UrdhvareNyapekSayA cASTamabhAgavartitvAt, aSTAbhiH zlakSNalakSiNakAmireka UrdhvareNuH, jAlaprabhA'bhivyaGgyaH svataH parato vA UrdhvAdhastiryakUcalanadharmA reNurUrdhvareNuH, aSTabhirUrdhvareNubhirekastrasareNuH, trasyati - pUrvAdivAtaprerito gacchati yo reNuH sa trasareNuH, aSTamitrasareNumireko rathareNuH, bhramadrathacakrotkhAto reNU rathareNuH, pUrvaH paurastyAdivAteSu calati ayaM tu tatsadbhAve'pi rathacakrAdyutkhananamantareNa na calatItyasmAtpUrvo'lpapramANaH, iha ca bahuSu sUtrAdarzeSu 'paramANU rahareNU tasa| reNU' ityAdireva pATho dRzyate sa cAsaGgata eva lakSyate, rathareNumAzritya trasareNoraSTaguNatvAnupapatteH, uktanyAyena viparyayasyaiva ghaTanAditi, yadapi saMgrahiNyAM 'paramANU rahareNU tasareNU' ityAdiretra pATho dRSTa ityucyate tatrApi samAnaH panthAH, tasyApi ghaTamAnakatvasya cintyatvAdAgamena saha virodhAdyuktya saMgatatvAceti, aSTabhI rathareNubhirdevakurUttarakuru manuSyANAM saMbaMdhi ekaM vAlAyaM bhavati, tairaSTabhirhariva aMgula - svarUpaM // 406 // Page #401 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | ramyakamanuSyavAlA bhavati tairaSTabhirhemavatairaNyavatamanuSyavAlAmaM tairaSTabhiH pUrvavidehApara videhamanuSyavAlA tairaSTabhirbharatairavata manuSyavAlAmaM, idda caivaM bAlAprANAM bhede satyapi vAlAgrajAtisAmAnyavivakSayA vAlApramiti sAmAnyenaikameva sUtre nirdiSTamiti, aSTabhirbharatairavatamanuSyavAlAmairekA pratItasvarUpaiva likSA jAyate, tAbhiraSTAbhirekA yUkA, tAbhiravyaSTAbhiryavazabdasUcitamekaM yavamadhyaM, aSTabhiryavamadhyairekamutsedhAGgulaM niSpadyata iti ita Urdhva sUtrAnuktamapyupayogitvAducyate-- etAni SaDaGgulAnyaGgulaSaTkavistIrNaH pAdasya madhyatalapradeza: pAdaikadezatvAtpAdo bhavati, dvau ca yugmIkRtAvetau pAdau dvAdazAGgulapramANA vitastiH, dve vitastI hastaH, catvAro hastA dhanuH, dvau dhanuHsahasrau gabyUtaM catvAri gaMvyUtAni yojanamiti, uktaM ca- "aTTheva ya jabamajjhANi aMgulaM chacca aMgulA pAo / pAyA ya do vihatthI do ya viddatthI bhane hattho || 1 || cauddatthaM puNa dhaNuhaM dunni sahassAI gAuyaM tesiM / cattAri gADayA puNa joyaNamegaM muNeyavvaM // 2 // " // 91 // athaikasminnutsedhAkule kiyantaH paramANavo bhavantItyetadAzaGkayAha -- ' vIse' tyAdi, viMzatirlakSAH paramANUnAM saptanavatisahasrANi zataM caikaM dvipaJcAzadadhikaM ekasminnutsedhAGgule etAvantaH paramANavo bhavanti, iyaM ca saMkhyA 'paramANU tasareNU' ityAdigAthAyAM | sAkSAdupAttAneva paramANuvizeSAnAzritya draSTavyA, upalakSaNavyAkhyAnalabdhocchlakSNalakSNikAditrayApekSayA punaratibhUyasI paramANu saMkhyA saMpadyata iti // 92 // athotsedhAGgulopasaMhArapUrvamAtmAGgulaM saMbandhayannAha - 'paramANu' ityAdi, paramANvAdikrameNa bhaNitaM prathamamutsedhAGgulaM, utsedho- devAdizarIrANAmuJcatvaM tannirNayakartRkatvena tadviSayamaGgulamutsedhAGgulaM, yadvA utsedho 'anaMtANaM sudumaparamANupuggakANaM samudayasamiisamAgameNaM ege bavahAraparamANu' ityAdikrameNocchrayo - vRddhistasmAjjAtamaGgulamutsedhAGgulaM, yatpunarAtmAGgulaM pUrvamuddiSTaM vIrazena vakSyamANasvarUpeNa vidhinA prakAreNa bhASitaM - pratipAditaM tIrthakudgaNadharaiH // 93 // tameva vidhimAha - 'je jaMmI' tyAdi, be Page #402 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA-8 puruSA:-cakravartivAsudevAdayo yasmin yuge-suSamaduSSamAdikAle nijAGgulenaivASTottaraM zatamaGgulAnAmucchritA-uccA bhavanti teSAM ca svakI-|| / roddhAre yAGgulenASTottarAGgulazatocAnAM puruSANAM yannija-AtmIyamaGgulaM tatpunarAtmAGgulaM bhavati, iha ca ye yasmin kAle pramANayuktAH puruSA tattvajJA- bhavanti teSAM saMbandhI AtmA gRhyate tata Atmano'GgulamAtmAGgulaM // 94|| idaM ca puruSANAM kAlAdibhedenAnavasthitamAnatvAdaniyatapramANaM navi0 1 draSTavyaM / 'je puNe tyAdi, ye punaH puruSA etasmAdaSTottarAGgulazatalakSaNAtpramANAnyUnAH samadhikA vA teSAM saMbandhi yadgulametadAtmAGgulaM na bhaNyate, kiMtu tadAbhAsameva-AtmAGgulAbhAsameva, paramArthata AtmAGgulaM tanna bhavatItyarthaH, lakSaNazAstroktasvarAdizeSalakSaNavaikalyasahAyaM // 407 // ca yathoktapramANAddhInAdhikyamiha pratiSiddhaM na kevalamiti saMbhAvyate, bharatacakravAdInAM svAkulato viMzatyadhikAGgulazatamAnAnAmapyatra nirNItatvAnmahAvIrAdInAM ca keSAzcinmatena caturazItyAdyaGgulapramANatvAditi // 95 // sAmprataM kramasaMprAptaM pramANAGgulamAha'ussehaMgule' tyAvi, utsedhAGgulaM-anantaroktasvarUpaM sahasraguNaM sadekaM pramANAGgulaM bhavati, parama-prakarSarUpaM pramANaM prAptamaGgulaM pramANAmulaM, nAtaH paraM bRhattaramaGgulamastIti bhAvaH, yadivA samastalokavyavahArarAjyAdi sthitiprathamapraNetRtvena pramANabhUto'sminnavasarpiNIkAle tAvadyugAdidevo bharatacakravartI vA tasya pramANabhUtapuruSasyAGgulaM pramANADalaM, tacca bharatacakravartina AtmAMgulaM, tadA AtmAGgulasya pramANAGgulasya ca tulyatvAt , nanu yadi bharatacakriNaH saMbandhyaGgulaM pramANAGgulamityucyate evaM satyutsedhADalAtpramANAGgulaM catuHzataguNameva | syAt, na sahasraguNaM, tathAhi-bharatacakravartI AtmIyAgulena kila viMzaM zatamaGgalAnAmanuyogadvAracaNyodiSu nirNItaH, utsedhAGgulena tu paJcadhanuHzatamAnatvAt pratidhanuzca SaSNavatyaGgulasadbhAvAdaSTacatvAriMzatsahasrANyaGgulAnAmasau saMpadyate, evaM ca satyekasmin pramANAGgule utsedhAGgulAnAM catvAryeva zatAni bhavanti, viMzatyadhikazatena pramANAGgulAnAmaSTacatvAriMzatsahasrasaMkhyasyotsedhAGgularAzerbhAgApahAre etA Jain Education Interational For Private Personel Use Only Page #403 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vata eva lAbhAt, tatazcaivaM bharatasaMbandhyaDalalakSaNaM pramANAGgulamutsedhAjulAccatuHzataguNameva syAt na sahasraguNamiti, satyamuktaM, kiMtu pramANAGgulasyArdhatRtIyotsedhAGgularUpaM pRthutvamasti, tato yadA svakIyapRthutvena yuktaM yathAvasthitamevedaM cintyate tadotsedhAGgalAtpramANA-18 kulaM catuHzataguNameva bhavati, yadA tvardhatRtIyotsedhAGgulalakSaNena viSkambheNa zatacatuSTayalakSaNaM pramANAGguladairdhya guNyate tadotnAGgulaviSkambhA sahasrAGguladIrghA ca pramANAGgulasUcirjAyate, idamuktaM bhavati-ardhatRtIyotsedhAGgulaviSkambhe pramANAGgule tisraH zreNayaH | kalpyante, prathamA utsedhAGgulenaikAGgulaviSkambhA zatacatuSTayadIrghA dvitIyApi tAvanmAnaiva tRtIyApi dairyeNa catuHzatamAnaiva viSkambha-18 tatastvardhAGgulapramANA, tatazcaitasyA daiAcchatadvayaM gRhItvA viSkambho'GgulapramANaH saMpAdyate, tathA ca satyaGgulazatadvayadIrghA aGgulaviSkambhA iyamapi siddhA, tatastimRNAmapyetAsAmuparyupari vyavasthApane utsedhAGgulenAGgulasahasradIrghA aGgulaviSkambhA pramANAGgulasya sUciH siddhA bhavati, tata imAM sUcimadhikRtya utsedhAGgulAtpramANAGgulaM sahasraguNadIrghamukta, vastutastu catuHzataguNadIrghameva, ata eva pRthvIparvatadvI-8 papayorAzivimAnAdimAnAnyanenaiva catuHzataguNenArdhatRtIyAGgulalakSaNakhaviSkambhAnvitenAnIyante na tu sahasraguNayA aGgulaviSkambhayA sUcyA iti tAvad vRddhasampradAyAdavagataM, tattvaM tu kevalino vidantIti / tathA tadevotsedhAGgula dviguNaM sad vIrasya bhagavato'pazcimatIrtha-1 kRta ekamAtmAGgulaM bhaNitaM pUrvAcA:, vardhamAnasvAmI hi bhagavAn AdezAntarAdAtmAGgalena caturazItiraGgulAni, utsedhAGgulatastu saptahastamAnatvAdaSTaSaSTyadhikaM zataM, tathA cAnuyogadvAracUrNiH-"vIro AesaMtarao AyaMguleNa culasIiaMgulamuvviddho utsehaMgulao sayamaTTa-1 sarlDa havaI" iti, tato dve utsedhAGgule vIrasyaikamAtmAGgulaM bhavati, atra ca matAntarANyadhikRtya bahu vaktavyaM tacca nocyate granthagauravabhayAt / idaM ca trividhamapyaGgulaM punaH pratyekaM tridhA bhavati, tadyathA-sUcyaGgulaM pratarAjulaM ghanAGgulaM ca, tatra deyeNAGgulAyatA bAhalya For Private Personel Use Only Page #404 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sAroddhAre tattvajJA navi0 11802 11 tastvekaprAdezikI nabhaH pradezazreNiH sUcyaGgulamucyate, etaca sadbhASato'saMkhyeyapradezamadhya satkalpanayA sUcyAkAravyavasthApitapradezatraya niSpannaM draSTavyaM sthApanA ceyaM 000, sUcI sUcyaiva guNitA pratarAGgulaM, idamapi paramArthato'saMkhyeyapradezAtmakaM asadbhAvatastvaSaivAnantaradarzitA tripradezAtmikA sUciH tayaiva guNyate, ataH pratyekaM pradezatrayaniSpannasUcItrayAtmakaM navapradeza saMkhyaM saMpadyate, sthApanA ceyaM , pratarazca sUcyA guNito dairghyaviSkambhabAhalyeSu samasaMkhyaM ghanAGgulaM bhavati, dairghyAdiSu triSvapi sthAneSu samatAlakSaNasyaiva samayacaryayA ghanasyeha rUDhatvAt, pratarAGgulaM tu dairghyaviSkambhAbhyAmeva pradezaiH samaM piNDatastasya tatraikapradezamAtratvAditi bhAvaH, idamapi sadbhAvato dairdhya viSkambha| bAhalyeSu pratyekama saMkhyeyamAnamasatprarUpaNayA tu saptaviMzati pradezAtmakaM, pUrvoktatripadezAtmaka sUcyA'nantarapradarzite navapradezAtmake tere guNite etAvatAmeva pradezAnAM bhAvAt eSAM ca sthApanAnantaranirdiSTanavapradezAtmakapratarasyAdha upari ca nava nava pradezAn dattvA bhAvanIyA, tathA ca | satyAyAmaviSkambhapiNDaistulyaviSayamApadyata iti // 96 // atha yenAGgulena yanmIyate tadAha - 'Aya' mityAdi, AtmAGgulena vAstu | mimISva, taca vAstu tridhA - khAtamucchritamubhuyaM ca tatra khAtaM - kUpabhUmigRhataDAgAdi ucchritaM - dhavalagRhAdi ubhayaM - bhUmigRhAdiyuktaM dhavalagRhAdi, tathA dehaM devAdInAM zarIramutsedhapramANataH -- utsedhAGgulena mimISva, pramANAGgulena punarnagapRthvIvimAnAdIni mimISva, tantra nagA - mervAyAH pRthivyo - dharmAdyAH vimAnAni - saudharmAvataMsakAdIni, AdizabdAdbhavananarakAvAsadvIpasamudrAdyapi pramANAGgulena mimISveti 254 // 97 // idAnIM 'tamakAyasarUvaM' ti pazcapaJcAzadadhikadvizatatamaM dvAramAha jaMbUdIbADa asaMkhejaimA aruNavarasamuddAo / bAyAlIsasahasse jagaIMDa jalaM vilaMgheuM // 98 // samaseNIe satarasa ekavIsAI jopaNasayAI / ullasio tamarUvo valayAgAro akkAo 255 tama skAyasvarUpaM gA. 13981403 // 408 // Page #405 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 // 99 // tiriya pavittharamANo AvarayaMto surAlayacaukkaM / paMcamakappe riTThami patthaDe caudisiM milio // / 1400 // heTThA mallayamUlaTThiiDio uvari baMbhaloyaM jA / kukkuDapaMjaragAgArasaMThio so tamakkAo // 1 // duviho se vikakhaMbho saMkhejjo atthi taha asaMkhejjo / paDhamaMmivi vikakhaMbho saMkhejjA joyaNasahassA // 2 // parihIeN te asaMkhA bIe vikkhaMbhaparihijoehiM / huMti asaMkhasahassA navaramimaM hoi vitthAro // 3 // jambUdvIpAdasaGkhayeyatamo yo'sAvaruNavarasamudrastamAzritya dvicatvAriMzadyojanasahasrANi jagatyA jalaM vilaGghaya samazreNyA - samamittitayA ekaviMzatyadhikAni saptadaza yojanazatAni yAvadvalayAkArastamorUpo devAnAmapi tatrodyotAbhAvena mahAndhakArAtmakatvAduSkAya ullasitaH, ayamartha: - etasmAjjambUdvIpAttiryagasaGkhyAtadvIpasamudrAn vyatikramyAruNavaranAmA dvIpaH samasti tadvedikAparyantAd dvicatvAriMzayojanasahasrANyaruNavaraM samudramavagAhyAtrAntare jaloparitanatalAdUrdhvamekaviMzatyuttarANi saptadaza yojanazatAni yAvatsamaminyAkAratayA gatvA valayAkRtirapkAyamayo mahAndhakArarUpastamaskAyaH samullasita iti, ayaM ca tiryakpravistaran surAlayacatuSkaM - saudharmezAnasanatkumAramAhendrarUpaM devalokacatuSTayamAvRNvan - AcchAdayannUrdhva tAvadgato yAvat paJcame brahmalokanAmake kalpe tRtIye'riSTha vimAnaprastaTe catasRSvapi | dikSu milita iti // 98 / / 99 / / 100 / / atha tamaskAyasya saMsthAnamAha - 'heTThe' tyAdi, adhastAd - adhobhAge mallakamUlasthitisthito - malakaM-zarAvaM tasya mUlaM - budhaM tasya sthitiH - saMsthAnaM tayA sthito- vyavasthitaH, zarAvabudhrAkAra iti bhAvaH, upariSTAca brahmalokaM yAkt kurkuTapakharakAkArasaMsthitaH saH - pUrvoktasvarUpastamaskAyo bhavati, tamasAM - tamisrapudgalAnAM kAyo - rAzistamaskAya iti // 1 // athAsya Page #406 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravaka-sA %*% roddhAre tatvajJA-dAbhavAnta navi0 **%* // 409 // * tamaskAyasya viSkambhaM paridhiM ca prAha-'duviho' ityAdigAthAdvayaM, dvividho-dviprakAraH 'se'tti tasya tamaskAyasya viSkambho-vistAro 255 tamabhavati-saGkhyAtastathA asaGkhyAtazca, tatra prathame viSkambhe Adita Arabhya Urdhva saGkhyeyayojanAni yAvatsalyeyA yojanasahasrAH pramANato skAyasvabhavanti, paridhau-parikSepe punasta eva yojanasahasrA asaGkhyAtAH, adhastamaskAyasya saGkhyAtayojanavistRtatve'pyasaGkhyAtatamadvIpaparikSepato rUpaM gA. bRhattaratvAttatparikSepasyAsaGkhyAtayojanasahasrapramANatvamaviruddhaM, AntarabahiHparikSepavibhAgastu noktaH, ubhayasyApyasaGkhyAtatayA tulytvaaditi| 1398| tathA dvitIye viSkambhe viSkambhaparidhiyogAbhyA-viSkambhena paridhinA ca pratyekamasaGkhyAtA yojanasahasrA bhavanti, navaraM-kevalamidama- 1403 trAsaGkhyAtayojanasahasrarUpaM pramANaM vistAre bhavati, valayAkArAdUrdhva yadA'sau tamaskAyaH krameNa vistarati tadAnImidaM pramANamavaseyamiti 18/256 ana|bhAvaH, asya ca tamaskAyasya mahattvamitthamAgamavidaH pravedayanti, yathA-yo devo maharddhiko yayA gatyA tisRbhizcapuTikAbhirekaviMzativA ntaSaTkaM rAn sakalaM jambUdvIpamanuparivRttyAgacchet sa eva devastayaiva gatyA Sanirapi mAsaiH saGkhyAtayojanavistArameva tamaskAyaM vyatitrajet netara| miti, yadA ca kazciddevaH paradevyAsevAhevAkapararatnApahArAdibhiraparAdhamAdhatte tadA balabaddevabhayAt prapalAyya devAnAmapi bhUribhayAvirbhAvakatvena gamanavighAtahetau tasmiMstamaskAye nilIyata iti // 255 // 2 // 3 // samprati 'aNaMtachakkaM'ti SaTpaJcAzadadhikadvizatatamaM dvAramAha siddhA 1 nigoyajIvA 2 vaNassaI 3 kAla 4 poggalA 5 ceva / sabamalogAgAsaM 6 chappee'NaM tayA neyA // 4 // sarva eva siddhAH-apagatasakalakarmakalaMkAH tathA sarve'pi sUkSmabAdarabhedabhinnA nigodajIvA-anantakAyikajantavaH tathA sarve vanaspa- // 409 // tayaH-pratyekAnantavanaspatijIvAH kAla iti-sarve'tItAnAgatavartamAnasamayAH sarve pudgalAH-samastapudgalAstikAyagatAH paramANavaH tathA * ***** NCRECTOR Jain Education Interational For Private Personel Use Only Page #407 -------------------------------------------------------------------------- ________________ USACR sarva-samastamalokAkAzaM, ayaM ca sarvazabdaH pratyekaM liGgavacanapariNAmena sarvatra saMbandhanIyaH, sa ca tathaiva saMbandhitaH, ete-pradarzitasvarUpAH praSaDapi rAzayo'nantakA jJeyAH // 256 // 4 // idAnIM 'aDaMganimittANa'ti saptapaJcAzadadhikadvizatatamaM dvAramAha aMgaM 1 suviNaM 2 ca saraM 3 upAyaM 4 aMtarikkha 5 bhomaM ca 6 / vaMjaNa 7 lakkhaNa 8 meva ya akRpayAraM iha nimittaM // 5 // aMgapphuraNAIhiM suhAsuhaM jamiha bhannai tamaMga 1 taha susumiNayadussumiNaehiM jaM sumiNayaMti tayaM 2 // 6 // imaNihUM jaM saravisesao taM saraMti vinneyaM / ruhiravarisAi jaMmiM jAyai bhannai tamuppAyaM 4 // 7 // gahavehabhUyaaTTahAsapamuhaM jamaMtarikkhaM taM 5 / bhomaM ca bhUmikaMpAiehiM najjai viyArehiM 6 // 8 // iha vaMjaNaM masAI 7 laMchaNapamuhaM tu lakkhaNaM bhaNiyaM 8|suhasuhsuuygaaii aMgAIyAiM aTThAvi // 9 // aGgaM svapnaH svara utpAta AntarikSaM bhaumaM vyaJjanaM lakSaNaM cetyevamaSTaprakAra-aSTavidhamiha-zAstre nimittaM bhavati, atItAnAgatavartamAnAnAmatIndriyabhAvAnAmadhigame nimittaM heturyadvastujAtaM tannimittaM, sUtre svapnAdipadeSu prAkRtatvAnnapuMsakatvamiti // 5 // sAmpratamaSTaprakAramapi nimittaM krameNa vyAkhyAtumAha-'aMge'tyAdigAthAcatuSkaM, aGgasphuraNAdibhiH-zarIrAvayavaspandapramANAdibhiryadiha vartamAnamatItamanAgataM vA zubhaM vA-prazastamazubhaM vA-aprazastaM anyasmai kathyate tadbhaNyate'GgAyaM nimittaM, yathA-"dakSiNapArzve spandanamabhidhAsye tatphalaM striyA vAme / pRthivIlAbhaH zirasi sthAnavivRddhirlalATe syAt // 1 // " ityAdi, 1 tathA susvapnaduHsvapnAbhyAM yatkathyate zubhAzubhaM tatsvamAkhyaM nimittaM, yathA-"devejyAtmajabAndhavotsavagurucchatrAmbujaprekSaNaM, prAkAradviradAmbudadrumagiriprAsAdasaMrohaNam / ambhodhestaraNaM surA EACOCCASS For Private & Personel Use Only Page #408 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJA navi0 // 410 // mRtapayodanAM ca pAnaM tathA, candrArkaprasanaM sthitaM zivapade svApe prazastaM nRNAm // 1 // " ityAdi 2, iSTamaniSTaM ca yatsvaravizeSataH SaDDAdisvarasaptakavibhAgataH zakunarutarUpAdvA parasmai kathyate tat svaranAmakaM nimittaM yathA - " sajjeNa labbhae vitti, kayaM ca na viNa| sai / gAvo mittAya puttA ya, nArINaM ceva vallaho // 1 // / " ityAdi, yadvA - 'cilicilisaho punno sAmAe sUlisUli dhanno u / | cerI cerI ditto cikuttI lAbhaheuti ||1||' ityAdi 3, sahajarudhiravRSTyAdi yasmin jAyate ( bhaNyate) tadutpAtAbhidhaM nimittaM, AdizabdAdasthivRSTyAdiparigrahaH, yathA - "majjAni rudhirAsthIni, dhAnyAGgArAn vasAM tathA / maghavA varSate yantra, bhayaM vidyAccaturvidham // 1 // |" ityAdi 4, prahavedhabhUtATTahAsa pramukhamAntarikSaM nimittaM, tatra prahavedho - prahasya grahamadhyena nirgamaH, bhUtATTahAsaH - atimahAnAkAze AkasmikaH kilakilArAvaH, yathA - " bhinatti somaM madhyena, graheSvanyatamo yadA / tadA rAjabhayaM vidyAt prajAkSobhaM ca dAruNam // 1 // ityAdi, pramukha prahaNAdgandharvanagarAdiparigrahaH, yathA - " kapilaM zasyaghAtAya, mAjiSThaM haraNaM gavAm / avyaktavarNa kurute, balakSobhaM na | saMzayaH // 1 // gaMdharvanagaraM snigdhaM, saprAkAraM satoraNam / saumyAM dizaM samAzritya rAjJastadvijayaGkaram // 2 // " ityAdi 5, bhUmikasampAdibhirvikAraiH zubhAzubhaM yad jJAyate tadbhaumaM nimittaM yathA - "zabdena mahatA bhUmiryadA rasati kampate / senApatiramAtyazca rAjA rASTraM ca pIDyate // 1" 6, iha-asmin zAstre vyaJjanaM-maSAdi, lAJchanapramukhaM tu lakSaNaM bhaNitaM yathA - " nAbhyadhastAdbhavedyasyA, | lAJchanaM mazako'pi vA / kuGkumodakasaGkAzaM, sA prazastA nigadyate || 1 ||" ityAdi, nizIthagranthe punaritthamuktaM - "mANAigaM lakkhaNaM masAigaM vaMjaNaM, ahavA jaM sarIreNa saha samuppannaM taM lakkhaNaM pacchA uppannaM vaMjaNa" miti, tadevaM zubhAzubhasUcakAnyaGgAdInyaSTAvapi pratipAditAnIti, lakSaNAni ca puruSavibhAgenetthaM nizIthe proktAni - " pAgayamaNuvANaM battIsaM aThThasayaM baladevavAsudevANaM aTThasahassaM cakkava 257 a-. STAMganimi taMgA. 14-5-9 // 410 // Page #409 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RASADHAAGRAMSACE%AR 8 dvititthagarANaM, je phuDA hatthapAyAisu lakkhijati tesiM pamANaM bhaNiya, je puNa aMto svabhAvasattvAdayaH tehiM saha bahutarA bhavaMtI'tyAdi, 257, // 6 // 7 // 8 // 9 // saMprati 'mANummANapamANaM ti aSTapaJcAzadadhikadvizatatamaM dvAramAha jaladoNamaddhabhAraM samuhAI samUsio u jo nava u / mANummANapamANaM tivihaM khalu lakkhaNaM neyaM // 10 // mAnaM-jaladroNapramANatA, unmAnaM-tulAropitasyArdhabhArapramANatA, yasya svamukhAni navaiva samucchritaH sa pumAn pramANopeto bhavati, ayamarthaH-pAnIyaparipUrNAyAM puruSapramANAdISadatiriktAyAM mahatyAM kuNDikAyAM pravezito yaH puruSo jalasya droNaM-sarvArdhaghaTikAghaTasvarUpaM |niSkAsayati droNena jalasyonAM vA tAM pUrayati sa puruSo mAnayukto bhavati, tathA sArapudgalopacitatvAt tulAyAmAropitaH samardhabhAraM | yaH puruSastulayati sa unmAnayukto bhavati, tathA yadyasyAtmIyamahulaM tenAtmano'Ggalena dvAdazAGgulAni mukhaM pramANayuktaM bhavati, anena ca mukhapramANena nava mukhAni sarvo'pi puruSaH pramANayukto bhavati, pratyeka dvAdazAGgalainavabhirmukhairaSTottaraM zatamaGgalAnAM saMpadyate, tatazcaitAvaducchrayaH pumAn pramANayukto bhavatIti, tadevaM mAnonmAnapramANarUpametat trividhaM lakSaNamuttamapuruSANAM khalu nizcayena jJeyamiti, 258 // 10 // idAnIM 'aTThArasa bhakkhabhojAI'tyekonaSaSTyadhikadvizatatamaM dvAramAha sUo1 yaNo 2 javannaM 3 tinni ya maMsAI 6 goraso 7 jUso 8 / bhakkhA 9 gulalAvaNiyA 10 mUlaphalA 11 hariyagaM 12 DAgo 13 // 11 // hoi rasAlU ya 14 tahA pANaM 15 pANIya 16 pANagaM 17 ceva / aTThArasamo sAgo 18 niruvahao loio pinnddo||12|| jalathalakhahayara Page #410 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0sAroddhAre A- ACA%A tasvasa navi0 // 411 // maMsAI tinni jUso u jiiryaaijuo| muggaraso bhakkhANi ya khaMDakhajjayapamokkhANi // 13 // 258 mAgulalAvaNiyA guDappapaDIu gulahANiyAu vA bhaNiyA / mUlaphalaMtipayaM hariyayamiha jIrayA- nonmAnaIyaM // 14 // DAo vatthularAINa bhajiyA hiMgujIrayAijuyA / sA ya rasAlU jA majjiyatti pramANAni tallakakhaNaM ceyaM // 15 // do ghayapalA mahu palaM dahiyassa'ddhADhayaM miriya vIsA / dasa khaMDagulapalAI 259 aesa rasAlU nivijogo|| 16 // pANaM surAiyaM pANiyaM jalaM pANagaM puNo ettha / dakkhAvA sASTAdazabhoNiyapamuhaM sAgo so takkasiddhaM jaM // 17 // jyAni gA. sUpaH odanaH yavAnnaM trINi mAMsAni goraso yUSaH bhakSyANi guDalAvaNikA mUla phalAni haritakaM DAkaH, tathA bhavati rasAlA, ArSatvAcca rasAlU iti nirdezaH, tathA pAnaM pAnIyaM pAnakaM aSTAdazazca zAkaH, eSo'STAdazavidho nirupahato-nirgata upahataH-doSo yasmAdasau nirupahato-nirdoSa ityarthaH, laukiko-nirvivekalokapratItaH piNDa:-AhAra iti // 11 // 12 // tatra sUpo-dAliH odana:-kUraH, | yavAnnaM-yavaniSpannaM paramAnaM, goraso-dugdhadadhighRtaprabhRtikaH, zeSaM ca sUtrakRdeva krameNa vivRNoti-'jale tyAdikaM gAthApaJcakaM, jalacarasthalacarakhacarajIvasaMbandhIni trINi mAMsAni, tatra jalacarA-matsyAdayaH sthalacarA-hariNAdayaH khacarA-lAvakAdayaH, tathA jUSo-jIrakakaTubhANDAdibhiryutaH susaMbhRto mudgarasaH, tathA bhakSyANi-khaNDakhAdyakapramukhANi, khAdyakaM-khajjakaM, tacca khaNDena kharaNTitaM, tatpramukhANi, tathA gulalAvaNikA-guDaparpaTikA, pUrvadezIyapradhAnaguDakRtA yA parpaTiketyarthaH, athavA guDamizrA dhAnA guDadhAnA bhaNitA gulalAvaNi-1 DI||411 // | keti, 'mUlakaphala'miti vekameva padaM grAhyaM, natu dvayaM, tatra mUlAni azvagandhAdInAM phalAni sahakArAdInAM, tathA haritakamiha jIra CA AR For Private & Personel Use Only Page #411 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / vastularAjikAdInAmayapale tyAdi, depalA niSpadyate, kAdipatranirmitaM, tathA DAko vastularAjikAdInAM bharjikAhiGgujIrakAdibhiryutA susaMskRtA, sA ca rasAlA jJeyA yA mArjiteti loke prasiddhA, tasyAzcedaM-vakSyamANaM svarUpaM / tadevAha-do ghayapale' tyAdi, dve pale ghRtasya ekaM palaM madhunaH ardhADhako danaH viMzatirmaricAni vartitAni daza ca palAni khaNDasya guDasya vA, etaiH padArthamilitai rasAlA niSpadyate, eSA ca nRpatInA-rAjJAmupalakSaNatvAdIzvaralokasya yogyA-uciteti, tathA pAnaM-surAdi, AdizabdAtsarvamadyabhedaparigrahaH, tathA pAnIyaM-suzItalaM susvAdu ca jalaM, pAnakaM punaratradrAkSAkharjUrAdikRtaM pAnakapramukhaM, tathA zAkaH sa ucyate yattakreNa siddhaM-niSpannaM vaTakAdIti, 259 // 13 // 14 // 15 // 16 // 17 // samprati 'chaTThANabuDDihANi'tti SaSTyadhikadvizatatamaM dvAramAha vuDDI vA hANIvA aNaMta 1 assaMkha 2 saMkhabhAgehiM 3 / vatthUNa saMkha 4 assaMkha 5 NaMta 6 guNaNeNa ya viheyA // 18 // anantA'saGkhyAtasaGkhyAtabhAgaiH saGkhyAtAsaGkhyAtAnantaguNena ca vastUnAM-padArthAnAM vRddhirvA hAnirvA vidheyA, iha SaTsthAnake trINi sthAnAni bhAgena-bhAgahAreNa vRddhAni hInAni vA bhavanti, trINi ca sthAnAni guNanena-guNakAreNa, 'bhAgo tisu guNaNA tisu' iti vacanAt , tatra bhAgahAre'nantAsaGkhyAtasaGkhyAta lakSaNaH kramaH, guNakAre ca saGkhyAtAsaGkhyAtAnantalakSaNa iti, ayayarthaH-sarvavirativizuddhisthAnAdInAM vastUnAM vRddhiA hAnirvA cintyamAnA SaTsthAnagatA prApyate, tadyathA-anantabhAgavRddhiH asaGkhyAtabhAgavRddhiH saGkhyAtabhAgavRddhiH saGkhyAtaguNavRddhiH asaGkhyAtaguNavRddhiH anantaguNavRddhizca, evaM hAnirapi, tatra kizcitsugamatvAtsarvavirativizuddhisthAnAnyevAzritya lezato bhAvyate-iha hi sarvotkRSTAdapi dezavirativizuddhisthAnAt sarvajaghanyamapi sarvavirati vizuddhisthAnamanantaguNaM, CACASEARCH For Private & Personel Use Only Page #412 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA anantaguNatA ca sarvatrApi SaTsthAnakacintAyAM sarvajIvAnantakapramANena guNakAreNa draSTavyA iyamatra bhAvanA sarvajaghanyamapi roddhAre sarvavirati vizuddhisthAnaM kevaliprajJAcchedana kena vicchidyate, chittvA ca nirvibhAgA bhAgAH pRthak kriyante, te ca nirvibhAgA bhAgAH sarva| saMkalanayA vibhAvyamAnA yAvantaH sarvotkRSTadezavirativizuddhisthAnagatA nirvibhAgAH bhAgAH sarvajIvAnantakarUpeNa guNakAreNa guNyamAnA jAyante tAvatpramANAH prApyante, atrApyayaM bhAvArtha:-- iha kilAsatkalpanayA sarvotkRSTasya dezavirativizuddhisthAnasya nirvibhAgA bhAgA daza sahasrANi sarvajIvAnantakapramANazca rAziH zataM, tatastena zatasaGkhyena sarvajIvAnantakamAnena rAzinA dazasahasrasaGkhyA: sarvotkRSTa deza virativizuddhisthAnagatA nirvibhAgA bhAgA guNyante, jAtA daza lakSAH, etAvantaH kila sarvajaghanyasyApi sarvavirativizudvisthAnasya nirvibhAgA bhAgA bhavanti, ete ca sarvajaghanyacAritrasatkavizuddhisthAnagatA nirvibhAgA bhAgAH samuditAH santaH sarvajaghanyaM saMyamasthAnaM bhaNyate, tasmAdanantaraM yad dvitIyaM saMyamasthAnaM tat pUrvasmAdanantabhAgavRddhaM kimuktaM bhavati ? - prathamasaMyamasthAnagatanivibhAgabhAgApekSayA dvitIyasaMyamasthAne nirvibhAgA bhAgA anantatamena bhAgenAdhikA bhavantIti, tasmAdapi yadanantaraM tRtIyaM tattato'nantabhAgavRddhaM evaM pUrvasmAt pUrvasmAduttarottarANi nirantaramanantabhAgavRddhAni saMyamasthAnAni aGgulamAtrakSetrAsaGkhye ya bhAgagatapradezara zipramANAni vAcyAni, etAni ca samuditAni saMyamasthAnAnyekaM kaNDakaM bhavati, kaNDakaM nAma samayaparibhASayA aGgulamAtrakSetrAsayeyabhAgagatapra| dezarAzipramANA saGkhyA'bhidhIyate, uktaM ca- "kaNDeti ettha bhannai aMgulabhAgo asaMkhejjo" [kaNDakamiti bhaNyate'GgulabhAgo'satyeyaH ] tasmAcca kaNDakAt parato yadanyadanaMtaraM saMyamasthAnaM tat pUrvasmAdasaGkhyeyabhAgAdhikaM etaduktaM bhavati -- pAzcAtyakaNDakasatkacaramasaMyamasthAnagatanirvibhAgabhAgApekSayA kaNDakAnantare saMyamasthAne nirvibhAgabhAgagatapradezA asaGkhyeyatamena bhAgenAdhikAH prApyante, tataH parANi tatvajJA navi0 // 412 // 260 SaDvRddhi hAnI gA. 1418 // 412 // Page #413 -------------------------------------------------------------------------- ________________ punaryAnyanyAni saMyamasthAnAni aGgulamAtrakSetrAsayeyabhAgagatapradezarAzipramANAni tAni yathottaramanantabhAgavRddhAnyavaseyAni, etAni ca samuditAni dvitIyaM kaNDakaM, tasya ca dvitIyakaNDakasyopari yadanyat saMyamasthAnaM tatpunarapi dvitIyakaNDakasatkacaramasaMyamasthAnagatanirvibhAgabhAgApekSayA'sayabhAgavRddhaM tato bhUyo'pi tataH parANi kaNDakamAtrANi saMyamasthAnAni yathottaramanantabhAgavRddhAni bhavanti, tataH punarapyekama saGkhyeyabhAgavRddhaM saMyamasthAnaM, evamanantabhAgAdhikaiH kaNDakapramANaiH saMyamasthAnairvyavahitAnyasaGkhyeyabhAgAdhikAni saMyamasthAnAni tAvadvAcyAni yAvattAnyapi kaNDakamAtrANi bhavanti, caramAdasatyeyabhAgAdhikasaMyamasthAnAt parANi yathottaramanantabhAgavRddhAni kaNDakamAtrANi saMyamasthAnAni vAkyAni tataH paramekaM sayabhAgAdhikaM saMyamasthAnaM, tato mUlAdArabhya yAvanti sthAnAni prAgatikrAntAni tAvanti bhUyo'pi tenaiva krameNAbhidhAya punarapyekaM saGkhyeyabhAgAdhikaM saMyamasthAnaM vAcyaM idaM ca dvitIyaM satyeyabhAgAdhikaM sthAnaM, tato'nenaiva krameNa tRtIyaM vAcyaM, amUni caivaM satyeyabhAgAdhikAni saMyamasthAnAni tAvadvAcyAni yAvatkaNDakamAtrANi bhavanti, tata uktakrameNa bhUyo - 'pi saGkhyeyabhAgAdhikasthAnaprasaMge satyeyaguNAdhikamekaM sthAnaM vaktavyaM, tataH punarapi mUlAdArabhya yAvanti saMyamasthAnAni prAgvyatikrAntAni tAvanti bhUyo'pi tathaiva vAcyAni, tataH punarapyekaM satyeyaguNAdhikaM sthAnaM vAcyaM tato bhUyo'pi mUlAdArabhya tAvanti saMyamasthAnAni tathaiva vAcyAni, tataH punarapyekaM satyeyaguNAdhikaM sthAnaM, amUnyapyevaM satyeyaguNAdhikAni sthAnAni tAvadvAcyAni yAvatkaNDakamAtrANi bhavanti, tatastenaiva krameNa punaH saGkhyeyaguNAdhikasthAnaprasaMge'saGkhyeyaguNAdhikaM sthAnaM vAcyaM tataH punarapi mUlAdArabhya yAvanti saMyamasthAnAni prAgatikrAntAni tAvanti tathaiva bhUyo'pi vAcyAni tataH punarapyekamasaGkhyeyaguNAdhikaM saMyamasthAnaM vAcyaM tato bhUyo'pi mUlAdArabhya tAvanti saMyamasthAnAni tathaiva vAcyAni, tataH punarapyekamasaGkhyeyaguNAdhikaM, amUni caivamasaGkhyeyaguNAdhikAni saMyamasthA Page #414 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sAroddhAre tattvajJA navi0 // 413 // 260 SaDvRddhihAnI gA.1418 ROCKSMSA006 nAni tAvadvAcyAni yAvatkaNDakamAtrANi, tataH pUrvaparipATyA punarapyasaGkhyeyaguNAdhikasthAnaprasaGge'nantaguNAdhikaM saMyamasthAnaM vAcyaM, tato bhUyo'pi mUlAdArabhya yAvanti saMyamasthAnAni prAguktAni bhavanti tAvanti tathaiva vAcyAni, tato bhUyo'pyekamanantaguNAdhika sthAnaM, tataH punarapi mUlAdArabhya tAvanti sthAnAni tathaiva vAcyAni, tataH punarapyekamanantaguNAdhikaM sthAnaM, evamanantaguNAdhikAni saMyamasthAnAni tAvadvAcyAni yAvatkaNDakamAtrANi bhavanti, tato bhUyo'pi teSAmupari paJcavRddhyAtmakAni saMyamasthAnAni mUlAdArabhya tathaiva vAcyAni, yatpunaranantaguNavRddhisthAnaM tanna prApyate, SaTsthAnakasya parisamAptatvAt , itthaMbhUtAnyasalayeyAni kaNDakAni samuditAni ekaM padasthAnakaM bhavati, asmAca SaTasthAnakAdUrdhvamuktakrameNaiva dvitIyaM SaTsthAnakamuttiSThati, evameva ca tRtIyaM, evaM SaTsthAnakAnyapi tAvadvAcyAni yAvadasAyalokAkAzapradezapramANAni bhavanti, uktaM ca-"chaThThANagaavasANe annaM chahANayaM puNo annaM / evamasaMkhA logA chaThThANANaM muNeyavvA / / 1 // " asmiMzca SaTsthAnake yAdRzo'nantatamo bhAgo'sahayeyatamaH samayayatamo vA gRhyate yAdRzastu saGkhyeyo'saGkhyeyo'nanto vA guNakAraH sa nirUpyate-tatra yadapekSayA'nantaguNavRddhatA tasya sarvajIvasalyApramANena rAzinA bhAgo hiyate hRte ca bhAge yallabdhaM so'nantatamo bhAgaH tenAdhikamuttaraM saMyamasthAnaM, kimuktaM bhavati-prathamasya saMyamasthAnasya ye nirvibhAgA bhAgA|steSAM sarvajIvasakhyApramANena rAzinA bhAge hRte sati ye labhyante tAvatpramANairnivibhAgairbhAgairdvitIyasaMyamasthAne nirvibhAgA bhAgA adhikAH prApyante, dvitIyasaMyamasthAnasya ye nirvibhAgA bhAgAsteSAM sarvajIvasaGkhyApramANena rAzinA bhAge hRte sati yAvanto labhyante tAvatpramANenirvibhAgai gairadhikAstRtIye saMyamasthAne nirvibhAgA bhAgAH prApyante, evaM yadyasaMyamasthAnamanantabhAgavRddhamupalabhyate tattalAzcAtyasya saMyamasthAnasya sarvajIvasaGkhyApramANena rAzinA bhAge hRte sati yadyallabhyate tAvatpramANenAnantatamena bhAgenAdhikyamavagantavyaM / asoyabhA 412 // Jan Education Intemanong For Private Personel Use Only Page #415 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A SSIREC%% gAdhikAni punarapyevaM-pAzcAtyasya saMyamasthAnasya satkAnAM nirvibhAgabhAgAnAmasaGkhyeyalokAkAzapradezapramANena rAzinA bhAge hRte sati yadyallabhyate so'saGkhyeyatamo bhAgaH, tatastenAsayeyatamena bhAgenAdhikAnyasaGkhyeyabhAgAdhikAni sthAnAni veditavyAni, saGkhyeyabhAgAdhikAni tvevaM-pAzcAtyasya pAzcAtyasya saMyamasthAnasyotkRSTena sayeyena bhAge hRte sati yadyallabhyate sa saGkhyeyatamo bhAgaH, tatastena saSeyata| mena bhAgenAdhikAni sthAnAni veditavyAni, saGkhyeyaguNavRddhAni punarevaM-pAzcAtyasya pAzcAtyasya saMyamasthAnasya ye ye nirvibhAgA bhAgAste te utkRSTena saGkhyeyakamAnena rAzinA guNyante guNite ca sati yAvanto yAvanto bhavanti tAvattAvatpramANAni saGkhyeyaguNAdhikAni sthAnAni draSTavyAni, evamasaGkhyeyaguNavRddhAnyanantaguNavRddhAni ca bhAvanIyAni, navaramasayeyaguNavRddhau pAzcAtyasya pAzcAtyasya saMyamasthAnasya nirvibhAgA bhAgA asaGkhyeyalokAkAzapradezapramANenAsaGkhyeyena guNyante, anantaguNavRddhau tu sarvajIvapramANenAnanteneti / ayaM ca SaTsthAnakavicAraH sthApanAM vinA mandabuddhibhiH samyagavabodhdhuM na zakyate, sA ca sthApanA karmaprakRtipaTebhyaH pratipattavyA, vistarabhayAttu neha prada. zyate, kevalaM kiyantamapi sthAnAzUnyArtha sthApanAprakAraM prakAzayAmaH, tathAhi-prathamaM tAvattiryakpaGko catvAro bindavaH sthApyante, teSAM ca kaNDakamiti saMjJA, sarveSAmapi caiteSAmanyo'nyamanantabhAgavRddhyA vRddhiravaseyA, tatasteSAmagrato'saGkhyAtabhAgavRddhisaMjJaka ekakaH sthApyate, tato bhUyo'pi catvAro bindavaH, tata ekaka ityAdi tAvadavaseyaM yAvadviMzati binduvazcatvArazcaikakA jAtA:, tadanu saGkhyAtabhAgavRddhisaMjJako dvikaH sthApyate, tataH punarapi viMzatibindavazcatvArazcaikakAH, tato dvitIyo dvikaH, evaM viMzateviMzaterbindUnAmantarA'ntarA caturNA caturNAmekakAnAmavasAne tRtIyacaturthAvapi dviko krameNa sthApyau, tadanu bhUyo'pi caturthadvikasyAne viMzatibindavazcatvArazcaikakAH, evaM ca jAtaM bindUnAM zataM, ekakAnAM viMzatizcatvArazca dvikAH, atrAntare caturNA bindUnAmaprataH saGkhyAtaguNavRddhisaMjJakaH prathamastrikaH 4%AAAAAAAA EX. For Private & Personel Use Only Page #416 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sAroddhAre tattvajJAnavi0 // 414 // saMsthApyate, tataH punarapi bindUnAM zatAdekakAnAM viMzaterdvikAnAM catuSTayAzca parato dvitIyastrikaH sthApyate, evaM bindUnAM zate ekakAnAM viMzatau dvikAnAM ca catuSTaye catuSTaye'tikrAnte tRtIyazcaturthAvapi trikau sthApyau, tadnu caturthatrikasyApyatre bindUnAM zatamekakAnAM viMzatirdvikAnAM catuSTayaM ca sthApyate, tato jAtAni pazca zatAni bindUnAM zatamekakAnAM viMzatirdvikAnAM catvArazca trikAH, atrAntare caturNA bindUnAmaprato'saGkhyAtaguNavRddhisaMjJakaH prathamacatuSkaH sthApyate, tato bhUyo'pi pazca zatAni bindUnAM zatamekakAnAM viMzatidvikAnAM catvArazca trikAH prAgiva sthApyante tato dvitIyacatuSkaH sthApyaH, evaM bindUnAM zatapaJcake ekakAnAM zate dvikAnAM viMzatau trikANAM catuSTaye catuSTaye cAtikrAnte tRtIyacaturthAvapi catuSkau krameNa sthApyau, tatazcaturthacatuSkasyApre pazcamacatuSkayogyaM dalikaM | sthApayitvA anantaguNavRddhisaMjJakaH prathamaH paJcako nyasyate, evamanenaivAnantaroktena krameNa dvitIyatRtIyacaturthA api paJcakA nyasanIyAH, tatazcaturthapaJcakasyApya paJcamapaJcakocitaM dalikaM likhyate, na ca paJcakaH sthApyate, tata AdyantayoH pratyekaM binducatuSTayena prathamaM SaTsthAnaM samApyate, yadA punaH prathamAnantaraM dvitIyaM SaTsthAnakaM sthApayitumiSyate tadA tadapekSayA prathamaM pRthakcatvAro vindavaH sthApyante, tadanantaramekakAdiH sarvo'pi pUrvoktavidhiH krameNa kartavya iti, sAmpratamaGkAnAM bindUnAM ca sarvasaGkhyA kathyate tatraikasmin SaTsthAnake catvAraH pathvakA bhavanti, tataH paJcabhirvA guNayediti karaNavazAzcaturNA paJcakAnAM paJcabhirguNane labdhA viMzaticatuSkAH, eteSAmapi paJcabhirguNane labdhaM zataM trikANAM teSAmapi pazcabhirguNane labdhAni paJca zatAni dvikAnAM teSAmapi ca pazcabhirguNane labdhe dve sahasre sArdhe ekakAnAM teSAmapi ca paJcabhirguNane labdhAni dvAdaza sahasrANi sArdhAni bindUnAM 12500, iyamekasmin paTsthAne sarvasaGkhyA, evaM zeSeSvapi SaTsthAnakeSu pratipattavyamiti, 260 // 18 // idAnIM 'avahariDaM jAI neva tIraMti' sye kaSaSTyadhikadvizatatamaM dvAramAha 260 SaDvRddhihAnI gA. 1418 // 414 // Page #417 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ACCCCCAECO- samaNI 1 mavagayaveyaM 2 parihAra 3 pulAya 4 mappamattaM 5 ca / caudasaputviM 6 AhAragaM ca 7 na ya koi saMharai // 19 // zramaNI-ajihmabrahmacaraNazaraNAM sAdhvIM apagatavedaM-kSapitavedaM 'parihAra'tti pratipannapArihArikatapazcaraNa pulAkaM-labdhipulAkaM aprama-apramattasaMyataM caturdazapUrviNaM-caturdazapUrvadharaM AhArakaM ca-AhArakazarIriNaM naiva ko'pi-vidyAdharadevAdiH (granthAnaM 17000) saMharati-pratyanIkatayA'nukampayA anurAgeNa vorikSapyAnyatra kSipati, iha ca na sarvo'pi caturdazapUrvadhara AhArakalabdhimAn bhavati, kiMtu kazcideveti jJApanArthamAhArakagrahaNaM // 261 // 19 // idAnIM 'aMtaradIva'tti dviSaSTyadhikaM dvizatatamaM dvAramAha cullahimavaMtapuvAvareNa vidisAsu sAyaraM tisae / gaMtUNaMtaradIvA tinni sae huMti vicchinnA // 20 // auNAvannanavasae kiMcUNe parihi tesime nAmA / egorua 1 AbhAsiya 2 vesANI ceva 3 naMgUlI 4 // 21 // eesiM dIvANaM parao cattAri joyaNasayANi / ogAhiUNa lavaNaM sapaDidisiM causayapamANA // 22 // cattAraMtaradIvA haya 5 gaya 6 gokanna 7 saMkulIkannA 8 / evaM paMcasayAI chassaya sattaTTa nava ceva // 23 // ogAhiUNa lavaNaM vikkhaMbhogAhasarisayA bhaNiyA / cauro cauro dIvA imehiM nAmehiM nAyavA // 24 // AyaMsamiMDhagamuhA ayomuhA gomuhA ya cauroe 12 / assamuhA hasthimuhA sIhamuhA ceva vAghamuhA 16 // 25 // tatto ya AsakannA harikanna akanna kanapAvaraNA 20 / ukkamuhA mehamuhA vijamuhA vijudaMtAya 24 // 26 // For Private & Personel Use Only Page #418 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9STR- roddhAre 261 asaMharaNIyAH 262 amtaradvIpAH gA. 1419-31 navi0 // 415 // ghaNadaMta laTThadaMtA ya gUDhadaMtAya suddhadetA ya 28 / vAsahare siharimi ya evaM ciya aTTavIsAvi // 27 // tinneva huMti AI eguttaravADDiyA navasayAo / ogAhiUNa lavaNaM tAvaiyaM cevavicchinnA // 28 // iha jambUdvIpe bharatasya haimavatasya ca kSetrasya sImAkArI pUrvAparaparyantAbhyAM lavaNArNavajalasaMsparzI mahAhimavadapekSayA kSullo-laghuhi- mavannAmA parvataH samasti, tasya lavaNArNavajalasaMsparzAdArabhya pUrvasyAM pazcimAyAM ca dizi pratyekaM dve dve gajadantAkAre daMSTra vinirgate, tatra IzAnyAM dizi yA nirgatA daMSTrA tasyAM himavataH paryantAdArabhya trINi yojanazatAni lavaNasamudraM gatvA-avagAhya atrAntare yojanazatatrayAyAmaviSkambhaH kizcinyUnakonapaJcAzadadhikanavayojanazatapariraya ekorukanAmA dvIpo vartate, ayaM ca paJcadhanuHzatapramANavikambhayA gavyUtadvayocchritayA padmavaravedikayA vanakhaNDena ca sarvataH parimaNDitaH, evaM sarve'pyantaradvIpAH pratyekaM padmavaravedikayA vanakhaNDena ca parikSiptaparisarAH samavaseyAH, evaM tasyaiva himavataH parvatasya paryantAdArabhya dakSiNapUrvasyAM dizi trINi yojanazatAni lavaNasamudramavagAjha dvitIya daMSTrAyA upari ekorukabIpapramANa AbhAsikanAmA dvIpo vartate, tathA tasyaiva himavataH pazcimAyAM dizi paryantAdA. rabhya dakSiNapazcimAyAM dizi nairRtakoNe ityarthaH trINi yojanazatAni lavaNasamudramavagAhya daMSTrAyA upari yathoktapramANo vaiSANikanAmA dvIpaH, tathA tasyaiva himavataH pazcimAyAmeva dizi paryantAdArabhya pazcimottarasyAM dizi vAyavyakoNe ityarthaH trINi yojanazatAni lavaNa|samudramadhye caturthI daMSTrAmatikramyAtrAntare pUrvapramANo nAGgolikanAmA dvIpaH, evamete himavatazcatasRSvapi vidikSu tulyapramANAzcatvArontare-lavaNasamudramadhye dvIpA antaradvIpA avatiSThante, tata eteSAmekorukAdInAM caturNA dvIpAnAM parataH 'sapaDidisaM'ti pratyekaM pUrvo OSAXSASA // 415 // Page #419 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | tarAdividikSu catasRSvapi catvAri catvAri yojanazatAni lavaNasamudramavagAhya caturyojanazatAyAmaviSkambhA jambUdvIpavedikAtazcaturyoja| nazatapramANAntarA hayakarNagajakarNagokarNazaSkulIkarNanAmAnazcatvAro'ntaradvIpAH, tadyathA - ekorukasya parato hyakarNa: AbhAsikasya parato / gajakarNaH vaiSANikasya parato gokarNaH naGgolikasya parataH zaSkulIkarNa iti, evamagre'pi bhAvanA kAryA, tata eteSAmapi hayakarNAdInAM caturNA dvIpAnAM parataH punarapi yathAkramaM pUrvottarAdividikSu pratyekaM paJca paJca yojanazatAni vyatikramya paJcayojanazatAyAmaviSkambhA jambUdvIpavedikAtaH paJca yojanazatapramANAntarA AdarzamukhameNDhamukhAyomukhagomukhanAmAnazcatvAro dvIpAH, eteSAmapyAdarzamukhAdInAM caturNA | dvIpAnAM parato bhUyo'pi yathAkramaM pUrvottarAdividikSu pratyekaM SaT SaT yojanazatAni vyatikramya SaTSaDyojanazatAyAmaviSkambhA jambUdvIpabedikAtaH SaDyojanazatapramANAntarA azvamukhahastimukhasiMhamukha vyApramukhanAmAnazcatvAro dvIpAH, eteSAmapyazvamukhAdInAM caturNAM dvIpAnAM parato bhUyo yathAkramaM pUrvottarAdiSu vidikSu pratyekaM saptayojanazatAyAmaviSkambhA jambUdvIpavedikAtaH saptayojanazatapramANAntarA azvakaharikarNAkarNa karNaprAvaraNanAmAnazcatvAro dvIpAH, eteSAmapyazvakarNAdInAM caturNAM dvIpAnAM parato yathAkramaM pUrvottarAdividikSu pratyekamaSTAvaSTau yojanazatAnyatikramyASTrayojanazatAyAmaviSkambhA jambUdvIpavedikAto'STayojanazatapramANAntarA ulkAmukhameghamukhavidyunmukhavidyuddantAmidhAnAzcatvAro dvIpAH, tato'mISAmapyulkAmukhAdInAM caturNA dvIpAnAM parato yathAkramaM pUrvottarAdividikSu pratyekaM navanavayojanazatAnyatikramya navayojanazatAyAmaviSkambhA jambUdvIpavedikAto navayojanazatapramANAntarA ghanadantalaSTadantagUDhadantazuddhadantanAmAnazcatvAro dvIpAH, evamete himavati parvate catasRSu vidikSu vyavasthitAH sarvasaMkhyayA aSTAviMzatiH, evaM zikhariNyapi varSaghare - parvate lavaNodArNavajalasaMsparzAdArabhya yathoktapramANAntarAzcatasRSu vidikSu vyavasthitA ekorukAdinAmAno'STAviMzatisaGkhyA dvIpA vaktavyAH, tataH sarvasa Page #420 -------------------------------------------------------------------------- ________________ S prava0 sAroddhAre tattvajJAnavi0 ntaradvIpA / // 416 // yayA SaTpaJcAzadantaradvIpA bhavantIti // 20 // 21 // 22 // 23 // 24 // 25 // 26 // 27 // 28 // athaiteSu vartamA- |262 anAnAM manuSyANAM svarUpamAha-'saMtI' tyAdigAthAtrayaM, saMti imesu narA bjrishnaaraaysNhnnnnjuttaa| samacauraMsagasaMThANasaMThiyA devasamarUvA // 29 // aTTadhaNussayadehA kiMcUNAo narANa itthiio| paliyaasaMkhijaibhAgaAUyA lakkhaNoveyA // 30 // dasavihakappadumapattavaMchiyA taha na tesu dIvesu / sasisUragahaNamakkUNayAmasagAiyA hu~ti // 31 // eteSu sarveSvapyantaradvIpeSu narA:-puruSAH santi-sadaiva parivasanti, te ca varSabhanArAcasaMhananinaH samacaturasrasaMsthAnasaMsthitA devalokAnukArirUpalAvaNyAkArazobhitavigrahA aSTadhanuHzatapramANazarIrocchrayAH, strINAM tvidameva pramANaM kiJcinyUnaM draSTavyaM, tathA palyo-|| pamAsaGkhyeyabhAgapramANAyuSaH samagrazubhalakSaNatilakamaSAdyupetAH strIpuruSayugalavyavasthitA dazavidhakalpapAdapAvAptavAJchitopabhogasampadaH prakRtyaiva pratanukrodhamAnamAyAlobhAH saMtoSiNo nirautsukyA mArdavArjavasaMpannAH satyapi manohAriNi maNikanakamauktikAdike mamatvakAraNe mamatvAminivezarahitAH sarvathA'pagatavairAnubandhAH parasparapreSyapreSakabhAvarahitatvAdahamindrAH hastyazvakarabhagomahiSyAdisadbhAve'pi tatparibhogaparAGmukhAH pAdavihAracAriNo jvarAdirogabhUtapizAcAdigrahavyasanavirahitAH, caturthAcAhAramete gRhanti, AhArazca zAlyA didhAnyasadbhAve'pi na tanniSpannaH, kiMtu zarkarAto'pyanantaguNamAdhuryA mRttikA cakravartibhojanAdapyadhikamadhurANi kalpadrumapuSpaphalAni ceti, catu:SaSTizca pRSThakaraNDakAsteSAM, SaNmAsAvazeSAyuSazvAmI strIpuruSayugalaM prasuvate, ekonAzItidinAni ca tatparipAlayanti, stokasnehakaSAya ACSCAX // 416 // For Private & Personel Use Only Page #421 -------------------------------------------------------------------------- ________________ %AAAAAKA4%A tayA ca te mRtvA divaM brajanti, maraNaM ca teSAM jRmbhAkAsakSutAdimAtrapurassaraM na zarIrapIDayeti, tathA teSu dvIpeSvaniSTasUcakAzcandrasU-18 yoparAgAdayaH zarIropadravakAriNazca matkUNayUkAmazakamakSikAdayo na bhavanti, ye'pi ca jAyante bhujagavyAghrasiMhAdayaste'pi manuSyANAM na bAdhitumalaM, nApyanyo'nyaM hiMsyahiMsakabhAve vartante, kSetrAnubhAvato raudrabhAvarahitatvAt , ata eva te'pi mRtvA divameva brajanti, bhUmirapi tatra reNupaGkakaNTakAdirahitA sakaladoSaparityaktA sarvatra samatalA ramaNIyA ca vartata iti, yaccAtra sUtrAtiriktamuktaM tatsarvamupalakSa-1 NatvAd draSTavyaM 262 // 29 // // 30 // 31 // idAnIM 'jIvAjIvANaM appabahuyaMti triSaSTyadhikadvizatatamaM dvAramAha nara 1 neraiyA 2 devA 3 siddhA 4 tiriyA 5 kameNa iha hu~ti / thova 1 asaMkha 2 asaMkhA 3 aNaMtaguNiyA 4 anaMtaguNA 5 // 32 // nArI 1 nara 2 neraiyA 3 tiricchi 4 sura 5 devi 6 siddha 7 tiriyA 8 ya / thova asaMkhaguNA cau saMkhaguNA'NataguNa donni // 33 // tasa teu puDhavi jala vAukAya akAya vaNassai sakAyA / thova asaMkhaguNAhiya tinni do'NaMtaguNaahiyA // 34 // paNa cau ti du ya aNidiya egidi saiMdiyA kamA huNti| thovA tinni ya ahiyA do'NaMtaguNA visesahiyA // 35 // jIvA poggala samayA dava paesA ya pajjavA ceva / thovANaMtANatA visesaahiA duve'NaMtA // 36 // iha sarvatra yathAsayena padayojanA, tatra sarvastokAstAvannarA-manuSyAH sahadheyakoTIkoTImAtrapramANatvAta, tebhyo nairayikA asayaguNAH, aGgulamAtrakSetrapradezarAzeH sambandhini prathamavargamUle tRtIyena vargamUlena guNite yAvAn pradezarAzirbhavati tAvatpramANAsu ghanI-|| Jain Education Interational For Private Personal Use Only Page #422 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sAroddhAre tatvajJA navi0 // 417 // kRtasya lokasyaikaprAdezikISu zreNiSu yAvanto nabhaHpradezAstAvatpramANatvAt , tebhyo devA asoyaguNAH, vyantarANAM jyotiSkANAM ca |||263 jIpratyeka pratarAsaGkhyeyabhAgavartizreNigatAkAzapradezarAzipramANatvAt , tebhyaH siddhA anantaguNAH, kAlasyAnantatvAt SaNmAsAnte ca kasya-18 vAjIvAcidavazyaM siddhigamanAt tatprAptasya ca punarAvRttyabhAvAt , tebhyo'pi tiryacco'nantaguNAH, anantenApi kAlenaikanigodAnantabhAga-1 tpabahutvaM vartijIvarAzeH siddhatvAt tiryaggatau tvasaGkhyeyanigodasadbhAvAt pratinigodaM ca siddhAnantaguNajIvarAzibhAvAt // 32 // uktaM naira- gA. yikatiryagyonikamanuSyadevasiddharUpANAM paJcAnAmalpabahutvaM, idAnIM nairayikatiryagyonikatiryagyonikImanuSyamAnuSIdevadevIsiddhalakSaNA- 1432-6 A nAmaSTAnAmalpabahutvamAha-'nArI'tyAdi, sarvastokA nAryo-manuSyastriyaH, saGkhyeyakoTIkoTIpramANatvAt , tAbhyo narA-manuSyA asa yeyaguNAH, iha narA iti saMmUchimajA api manuSyA gRhyante, vedasyAvivakSaNAt , te ca saMmUchimajA vAntAdiSu nagaranirdhamanAnteSu jAyamAnA asaGkhyeyAH prApyante, tebhyo nairayikA asaGkhyeyaguNAH, manuSyA hyutkRSTapade'pi zreNyasayeyabhAgagatapradezarAzipramANA labhyante, nairayikAstvaGgulamAtrakSetrapradezarAzisatkatRtIyavargamUlaguNitaprathamavargamUlapramANazreNigatAkAzapradezarAzipramANAH, tato bhavantyasakhyeyaguNAH, tebhyastiryagyonikAH striyo'sayeyaguNAH, pratarAsaGkhyeyabhAgavaya'saGkhyeyazreNigatAkAzapradezarAzipramANatvAt , tAbhyo'pi devA asoyaguNAH, asoyaguNapratarAsaGkhyeyabhAgava_saGkhyeyazreNigatapradezarAzimAnatvAt , tebhyo'pi devyaH soyaguNAH, dvAtriMza| guNatvAt , tAbhyo'pi siddhA anantaguNAH, tebhyo'pi tiryagyonikA anantaguNAH, atra yuktiH prAgevoktA / / 33 // atha sAmAnyenaiva jantUnA kAyavizeSaNavizeSitAnAmalpabahutvamAha-'tase'tyAdi, sarvastokAstrasakAyikAH, dvIndriyAdInAmeva trasakAyatvAt , teSAM // 417 // ca zeSakAyApekSayA'tyalpatvAt , tebhyastaijasakAyikA asaGkhyeyaguNAH, asaGkhyeyalokAkAzapradezapramANatvAt , tebhyaH pRthivIkAyikA 44-ACCAAAAAG For Private & Personel Use Only Page #423 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizeSAdhikAH, prabhUtAsaGkhyeyalokAkAzapradezapramANatvAt , tebhyo'kAyikA vizeSAdhikAH, prabhUtatarAsayeyalokAkAzapradezapramANatvAt , tebhyo vAyukAyikA vizeSAdhikAH, prabhUtatamAsaGkhyeyalokAkAzapradezamAnatvAt , tebhyo'kAyikA anantaguNAH, siddhAnAmanantatvAt , tebhyo vanaspatikAyikA anantaguNAH, anantalokAkAzapradezarAzipramANatvAt , tebhyaH sakAyA vizeSAdhikAH, pRthivIkAyikAdInAmapi tatra prakSepAt // 34 // sAmpratamekendriyatvAdivizeSaNaviziSTAnAM jantUnAmalpabahutvamAha-'paNe tyAdi, sarvastokAH paJcendriyAH, saGkhyeyayojanakoTIkoTIpramANaviSkambhasUcIpramitapratarAsaGkhyeyabhAgava_saGkhyeyazreNigatAkAzapradezarAzipramANatvAt , tebhyazcaturindriyA vize-18 pAdhikAH, teSAM viSkambhasUcyAH prabhUtasaGkhyeyayojanakoTIkoTIpramANatvAt , tebhyo'pi trIndriyA vizeSAdhikAH, teSAM viSkambhasUcyAH prabhUtatarasoyayojanakoTIkoTIpramANatvAt , tebhyo'pi dvIndriyA vizeSAdhikAH, teSAM viSkambhasUcyAH prabhUtatamasayeyayojanakoTIkoTIpramANatvAt , tebhyo'nindriyA anantaguNAH, siddhAnAmanantatvAt , tebhyo'pyekendriyA anantaguNAH, vanaspatikAyikAnAM siddhebhyospyanantaguNatvAt , tebhyo'pi sendriyA vizeSAdhikAH, dvIndriyAdInAmapi tatra prakSepAt // 35 // atha jIvapudgalAdInAmalpabahutvamAha| 'jIve'tyAdi, vakSyamANApekSayA sarvastokA jIvAH, tebhyaH pudgalA anantaguNAH, iha hi paramANudvipradezikAdIni pRthakpRthagdravyANi, tAni ca sAmAnyatanidhA-prayogapariNatAni mizrapariNatAni visrasApariNatAni ca, tatra prayogapariNatAnyapi tAvajjIvebhyo'nantaguNAni, ekaikasya jIvasyAnantaiH pratyekaM jJAnAvaraNIyAdikarmapudgalaskandharAveSTitatvAt , kiM punaH zeSANi ?, yataH prayogapariNatebhyo mizrapariNatAnyanantaguNAni tebhyo'pi visrasApariNatAnyanantaguNAni tato yuktaM jIvebhyaH pudgalA anantaguNAH, tebhyo'ddhAsamayA anantaguNAH, yata | ekasyApi paramANordravyakSetrakAlabhAvavizeSasambandhavazAdanantA bhAvasamayA upalabdhAH, yathaikasya paramANostathA sarveSAM paramANUnAM sarveSAM | For Private Personal Use Only www.ainelibrary.org Page #424 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ava0 sA roddhAre tattvajJA- 1 navi0 418 // ca pratyekaM dvipradezikAdInAM skandhAnAmeva manyAnyadravyakSetrakAlabhAvasambandhinAmanantAH samayA atItA anAgatA apIti siddhaM pudgalebhyaH samayAnAma nantaguNatvaM, tebhyaH sarvadravyANi vizeSAdhikAni kathamiti ced ucyate iha ye anantaramaddhAsamayAH pudgalebhyo'nantaguNA uktAste pratyekaM dravyANi tato dravyacintAyAM te'pi gRhyante teSu madhye sarvajIvadravyANi sarvapudgaladravyANi dharmAdharmAkAzAstikAyadravyANi ca prakSipyante tAni ca samuditAnyapyaddhAsamayAnAmanantabhAgakalpAnIti teSu prakSipteSvapi manAgadhikatvaM jAtamityaddhAsamayebhyaH sarvadravyANi vizeSAdhikAni, tebhyaH sarvapradezA anantaguNAH, ekasyApyalokAkAzadravyasya sarvadravyAnantaguNapradezatvAt, tebhyaH sarvaparyavA anantaguNAH, ekaikasminnA kAzapradeze'nantAnAmagurulaghuparyAyANAM sadbhAvAditi // 263 // 36 // idAnIM 'jugappahANasUrisaMkha'tti catuHSaSTyadhikadvizatatamaM dvAramAha-- jAdupasaha sUrI hohiMti jugappahANa AyariyA / ajjahummappabhiI caurahiyA duniya sahassA // 37 // ihAvasarpiNyAM duSSamAvasAnasamaye dvihastocchritavapurviMzativarSAyuSkaH puSkalatapaHkSapitakarmatayA samAsannasiddhisaudhaH zuddhAntarAtmA dazavaikAlikamAtrasUtradharo'pi caturdazapUrvadhara iva zakrapUjyo duprasabhanAmA sarvAntimaH sUrirbhaviSyati, tatastaM duSprasabhaM yAvattamabhivyApyaivetyarthaH, AryasudharmaprabhRtayaH ArAt sarvaddeyadharmebhyo'rvAgyAtaH AryaH sa cAsau sudharmastatprabhRtayaH, prabhRtiprahaNAJca jambUsvAmiprabhava| zayyambhavAdyA gaNadharaparamparA gRhyate, yugapradhAnAH- tatkAlapracaratpAramezvarapravacanopaniSadveditvena viziSTataramUlaguNottaraguNasaMpannatvena ca tatkAlApekSayA bharatakSetramadhye pradhAnA AcAryAH - sUrayazcaturadhikasahasradvayapramANA bhaviSyanti, anye tu catUrahitasahasradvayapramANA ityAhuH, 264 yuga pradhAnAH 1437 // 418 // Page #425 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tattvaM tu sarvavido vidanti, yacca mahAnizIthagranthe jagrantha granthakAra:-itthaM cAyariyANaM paNapannA hoMti koDilakkhAo / koDisahasse koDIsae ya taha ittie cevatti // 1 // " [itthaM cAcAryANAM paJcapaJcAzatkoTIlakSAH koTIsahasrA koTIzataM tathaitAvanta eveti // 1 // ] (5555155 koTyaH) tatsAmAnyamunipatyapekSayA draSTavyaM, tathA ca tatraivoktam-"eesi majjhAo ege nibbaDai guNagaNA| inne / savvuttamabhaMgeNaM titthayarassANusarisa gurU // 1 // " [eteSAM madhyAt eke nipatanti guNagaNAkIrNAH sarvottamabhaGge tIrthakarAnusadRzA guravaH // 1 // ] 264 // 37 // idAnIM 'ussappiNiaMtimajiNatitthappamANaM'ti pazcaSaSTyadhikadvizatatamaM dvAramAha osappiNaaMtimajiNa titthaM siririsahanANapajjAyA / saMkhejA jAvaiyA tAvayamANaM dhuvaM . bhavihI // 38 // iha zrIRSabhasvAminaH kevalajJAnaparyAyo varSasahasrona ekaH pUrvalakSaH, tata evaMkharUpA jJAnaparyAyAH saGkhyayA yAvanto bhavanti tAvatpramANamutsarpiNyAmantimajinasya caturvizatitamasya bhadrakRnnAmnastIrthakRtastIrtha dhruva-nizcitaM bhaviSyati, sayeyapUrvalakSamAnaM tattIrthamityarthaH, 265 // 38 // idAnIM 'devANa paviyArotti SaSaSTyadhikadvizatatamaM dvAramAha-.. do kAyappaviyArA kappA phariseNa donni do rUve / sadde do caura maNe nasthi viyAro uvari yatthI // 39 // gevijaNuttaresuM appaviyArA havaMti sabasurA / sappaviyAraThiINaM aNaMtaguNaso kkhasaMjuttA // 40 // dvau kalpAviti maryAdAyAM kalpazabdena ca tAsthyAt kalpasthA devAH, tato'yamarthaH-bhavanapatyAdaya IzAnAntA devAH kliSTodakapuMvedA FORCECA-NCCIRC Join Education Intematonal For Private Personel Use Only Page #426 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 // 419 // nubhAvAnmanuSyavanmaithune nimajjantaH sarvAGgINaM kAyaklezajaM sparzAnandamAsAdya tRpyanti nAnyatheti, kAryana - zarIreNa manuSyastrIpuMsAnAmiva pravIcAro - maithunopasevanaM yayostI kAyapravIcArau, tathA sparzena dvau sanatkumAramAhendrau sapravIcArau, taddevA hi maithunAbhilASiNo devInAM stanAdyavayavasparzalIlayaiva kAyapravIcAra devebhyo'nantasukhamavApnuvanti tRptAzca jAyante, devInAmapi devaiH sparze kRte sati divyaprabhAvataH zukrapudgalasaMcAreNAnantaguNaM sukhamutpadyate, evamagre'pi bhAvanA kAryA, tathA dvau brahmalokalAntakau rUpadarzane sapravIcArau, devInAM divyonmAdajanakarUpAvalokanenaiva tatra surAH suratasukhajuSo jAyanta ityarthaH tathA dvau zukrasahasrArau devIzabde zrute sati sapravIcArau, surasundarINAM savilAsagI tahasitabhASitabhUSaNAdidhvani mAhAdakamAkarNya upazAMtavedAstatra devA bhavantItyarthaH tathA catvAraH - AnataprANatAraNAcyutAbhidhAnadevaloka devA manasA sapravIcArA bhavanti, te hi yadA pravIcAracikIrSayA devIzvittasya gocarIkurvanti tadaiva tAstatsaMkalpAjJAne'pi tathAvidhasvabhAvataH kRtAdbhutazRGgArAH svasthAnasthitA eva uccAvacAni manAMsi dadhAnA manasaiva bhogAyopatiSThante, tata itthamanyo'nyaM manaHsaGkalpe divyaprabhAvAdeva devISu zukrapudgalasaMkramata ubhayeSAM kAyapravIcArAdanantaguNaM sukhaM saMpadyate tRptizvollasatIti, upari ca - maiveyakAdiSu strIpravIcAraH - strIsevA sarvathA nAstIti // 39 // ata evAha - 'gevejje' tyAdi, maiveyakeSu navasu anuttaravimAneSu paJcasu apravIcArA - maithuna sevAvirahitA bhavanti sarve'pi surA devAH, nanvevaM teSAmapravIcArANAM sukhaM kiMcinna bhaviSyatItyAha-sapravIcAra sthitibhyo devebhyaH sakAzAdanantaguNa saukhya saMyuktAste graiveyakA anuttarasurAzca bhavanti, pratanumohodayatayA prazamasukhAntarlInatvAt te ca tathAbhavasvabhAvatvena cAritrapariNAmAbhAvAnna brahmacAriNa iti 266 // 40 // saMprati 'kaNharAINa sarUvaM ti saptaSaSTya |dhikadizatatamaM dAramAha 265 bhavu kRtIrthaM 266 devapravicAraH gA. 1438-40 // 419 // Page #427 -------------------------------------------------------------------------- ________________ CHORESEARCHES paMcamakappe rihami patthaDe aTTha knnhraaiio| samacauraMsakkhoDayaThiio do dodisicaukke // 4 // putvAvarauttaradAhiNAhi majjhilliyAhi puTThAo / dAhiNauttarapuvA avarA bhiknnhraaiio||42|| puvAvarA chalaMsA taMsA puNa dAhiNuttarA bajjhA / abbhaMtaracauraMsA savAvi ya knnhraaiio||43|| AyAmaparikkhevehiM tANa assaMkhajoyaNasahassA / saMkhejasahassA puNa vikkhaMbhe kaNharAINaM // 44 // IsANadisAIsuM eyANaM aMtaresu aTThasuvi / aha vimANAI tahA tammajjhe ekkagavimANaM // 45 // aciM1 taha'cimAli 2 vairoyaNa 3 pabhaMkare ya 4 caMdAbhaM 5 / sUrAbhaM 6 sukkAmaM / supaihAbhaM ca 8rihAbha 9 // 46 // ahAyarahiyA vasaMti logaMtiyA surA tesuN| sattaTThabhavabhavaMtA gijaMti imehiM nAmehiM // 47 // sArassaya 1 mAicA 2 vaNhI 3 varuNA ya4 gahatoyA 5y| tusiyA 6 avAbAhA 7 aggicA 8 ceva rihA ya 9 // 48 // paDhamajuyalaMmi satta u sayANi bIyaMmi caudasa sahassA / taie satta sahassA nava ceva sayANi sesesu||49|| paJcame brahmalokanAmake kalpe tRtIye riSThaprastaTe aSTau kRSNarAjyo bhavanti, kRSNAH sacittAcittapRthivIpariNAmarUpA rAjyo-mittyAkAravyavasthitAH patayaH kRSNarAjyaH, kathaMbhUtAstA ityAha-'samacaturasrAH' samAH-sarvAsvapi dikSu tulyAH caturasrAH catuSkoNAH ata evAkhATakasthitayaH, ihAkhATakAH prekSAsthAne AsanavizeSalakSaNAH, prajJaptiTIkAyAM tathA vyAkhyAnAt , tatsthitayaH-tatsadRzAkArAH, yathA caitA vyavasthitAstathA darzayati-'do do disicaukke'tti dikcatuSke-catasRSvapi pUrvAdiSu dikSu dve dve kRSNarAjyau vyavasthite,31 **%%%%Araka kRSNarAjyo ma ceva sapANi padamajuyalami gahatoyA bhavana KAIN For Private & Personel Use Only Page #428 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA- roddhAre tattvajJAnavi0 // 49 // atha tAjyA spRSTAH, ayamarthaH-paurastyAnyAvAdyAmiti // 42 // sthApanA ceyaM / koNAva // 420 // CCOACToCc-MOR tathAhi-pUrvasyA dakSiNottarAyate tiryagvistIrNe dve kRSNarAjyau, evaM dakSiNasyAM pUrvAparAyate aparasyAM dakSiNottarAyate uttarasyAM pUrvAparAyate 8|267 - iti // 41 / / atha tAsAmeva punaH svarUpamAha-'pu'tyAdi, pUrvIparottaradakSiNAbhirmadhyavartinIbhiH kRSNarAjImiH krameNa dakSiNottara-12 SNarAjIpUrvAparAbahirvartinyaH kRSNarAjyaH spRSTAH, ayamarthaH-paurastyAbhyantarA kRSNarAjI dakSiNabAhyAM kRSNarAjI spRzati, evaM dakSiNAbhyantarAlokAntipazcimabAhyAM pazcimA'bhyantarA uttarabAhyAM uttarAbhyantarA ca pUrvabAhyAmiti // 42 // sthApanA ceyaM / koNavibhAgastvevaM-'pavAvare'tyAdi, kAdhi gA. paurastyapAzcAtye dve bAhye kRSNarAjyau SaDane-SaTkoTike, uttarAdAkSiNAye punarbAhye dve kRSNarAjyau tryale abhyantarAH sarvA api-cata- 1441-9 sro'pi kRSNarAjyazcaturasrAH // 43 // sAmpratametAsAmeva pramANamAha-'AyAme'tyAdi, AyAmaparikSepAbhyAM-dairghyaparidhibhyA tAsAMkRSNarAjInAmasakhyAtA yojanasahasrA bhavanti, viSkambhe-vistAre punaH kRSNarAjInAM saGkhyAtA yojanasahasrA iti // 44 // athaitAsAM madhye vimAnasaMyojanAmAha-'IsANe'tyAdi, etAsAmaSTAnAM kRSNarAjInAmIzAnadigAdiSvaSTasvapyantareSu-rAjIdvayamadhyalakSaNeSvavakAzAntaredhvaSTau vimAnAni bhavanti, tathA tanmadhye-tAsAM bahumadhyabhAge ekaM vimAnaM // 45 // tAnyeva vimAnAni nAmataH prAha-'accI'tyAdi, ayamarthaH-abhyantarottarapUrvayoH kRSNarAjyorantare arcirvimAnaM 1 evaM pUrvayorarciAliH 2 abhyantarapUrvadakSiNayovairocanaM 3 dakSiNayoH prabhaGkaraM 4 abhyantaradakSiNapazcimayozcandrAbhaM 5 pazcimayoH sUrAbhaM 6 abhyantarapazcimottarayoH zukrAbhaM 7 uttarayoH supratiSThAbha 8 sarvakRSNarAjImadhyabhAge tu riSThAbhamiti 9 // 46 // athaitannivAsino devAnAha-'aTThAye'tyAdi, teSvevAkAzAntaravartidhvaSTAsu arciHprabhR-18 |tiSu vimAneSu 'lokAntikAH' lokasya-brahmalokasyAnte-samIpe bhavAH surA-devAH parivasanti, kathaMbhUtA ityAha-'aSTAtarasthitayaH' // 420 // aSTAvatarANi-sAgaropamANi sthitiryeSAM te tathA, tathA saptamiraSTabhirvA bhavairbhavAnto muktiryeSAM te saptASTabhavabhavAntAH etaizca-vakSyamA For Private Personal use only Page #429 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gairnAmabhiramI gIyante-kathyante // 47 // tAnyeva nAmAni vimAnakrameNAha-'sAre'tyAdi, sArasvatAH 1 makAro'lAkSaNikaH Adi- II tyAH 2 vahvayaH 3 varuNAH 4 gardatoyAH 5 tuSitAH 6 avyAbAdhAH 7 AgneyAH 8 ete saMjJAntarato marutopyabhidhIyante, riSThAzceti tAsthyAttadvyapadeza' iti riSThavimAnAdhArA riSThAH 9, ete ca sArasvatAdayo lokAntikasurAH pravrajyAsamayAtsaMvatsareNAAgeva svayaMsambuddhamapi jinendraM kalpa itikRtvA bhagavan ! sarvajanajIvahitaM tIrtha pravartayeti bodhayanti // 48 // athaiteSAM devAnAM parivAramAha paDhame tyAdi, ayamatrAbhiprAyaH-sArasvatAdityayoH samuditayoH sapta devAH sapta ca devazatAni parivAraH, evaM vahrivaruNayozcaturdaza devA|zcaturdaza ca devasahasrAH, gardatoyatuSitayoH sapta devAH sapta ca devasahasrAH, zeSeSu tvavyAvAdhAgneyariSTheSu nava devA nava ca devazatAnIti, / / 267 / / 49 // idAnIM 'sajjhAyassa akaraNaM' tyaSTaSaSTyadhikadvizatatamaM dvAramAha saMjamaghA 1 uppAye 2 sAdive 3 vuggahe ya 4 sArIre 5 / mahiyA 1 saJcittarao 2 vAsammi ya 3 saMjame tivihaM // 50 // mahiyA ugambhamAse sacittarao ya IsiAyaMbe / vAse tinni pagArA bubbuya tavvaja phusie y||51|| dave taM ciya davaM khette jahiyaM tu jaciraM kAlaM / ThANAibhAsa bhAve mottuM ussAsaummese // 52 // paMsU ya maMsaruhire kesasilAvuTTi taha rayugghAe / maMsaruhire aharattaM avasese jaciraM suttaM // 53 // paMsU accittarao rayassalAo disA rugghaao| tattha savAe nivAyae ya suttaM pariharaMti // 54 // gaMdhavadisA vijukka gajie jUva jakkhAlitte / ekkakporisiM gajjiyaM tu do porisI haNai // 55 // disidAho chinnamUlo ukka sarehA pgaassNjuttaa| Jan Education International For Private Personal use only www.ainelibrary.org Page #430 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AMIL % prava0.sAroddhAre 2- X 268 asvAdhyAyasvarUpaM gA. 1450-71 * tattvajJA navi0 // 421 // ALENDAGANESCREENAM saMjhAcheyAvaraNo u jUvao suki diNa tinni // 56 // caMdimasUruvarAge nigyAe guMjie ahorattaM / saMjhAcau paDivae jaM jahi sugimhae niyamA // 57 // AsADhI iMdamaho kattiya sugimhae ya boddhaye / ee mahAmahA khalu eesiM jAva pADivayA // 58 // ukkoseNa duvAlasa caMdo jahanneNa porisI aTTa / sUro jahanna bArasa porisi ukkosa do aTTha // 59 // saggaha nivuDa evaM sUrAI jeNa huMti'horattA / AinnaM diNamukke sociya divaso ya rAI y||60|| buggahadaMDiyamAI saMkhobhe daMDie va kaalge| aNarAyae ya sabhae jacciraniddocca'horattaM // 61 // tadivasabhoiAi aMto sattaNha jAva sjjhaao| aNahassa ya hatthasayaM dihivivittaMmi suddhaM tu // 62 // mayahara pagae bahupakkhie ya sattaghara aMtara mayaMmi / nihukkhattiya garihA na paDhaMti saNiyagaM vAvi // 63 // tiripaMciMdiya dave khette sahihattha poggalAinnaM / tikurattha mahaMtegA nagare bAhiM tu gAmassa // 64 // kAle tiporisi aTTa va bhAve suttaM tu naMdimAIyaM / soNiya maMsaM cammaM aTThIvi ya ahava cattAri // 65 // aMto bahiM va dhoyaM sahI hatthAu porisI tinni / mahakAi ahorattaM ratte bUDhe ya suddhaM tu // 66 // aMDagamujjhiya kappe na ya bhUmi khaNaMti iyarahA tinni / asajhAiyappamANaM macchiyapAyA jahiM buDDe // 67 // ajarAu tini porisi jarAuyANaM jare paDe tinni / rAyapahabidupaDie kappe bUDhe puNo natthi // 68 // mANussayaM cauddhA ali mottUNa sayamahorattaM / pari SASLCASE // 421 // For Private & Personel Use Only Page #431 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yAvannavivanne sese tiya satta aDheva // 69 // rattukkaDA u itthI aTTha diNe teNa satta sukkhie| tiNha diNANa pareNaM aNougaM taM mahArattaM // 70 // daMte diDhe vigiMcaNa sesahi bAraseva vari saaii| daTThIsu na ceva ya kIrai sjjhaayprihaaro||71|| A-maryAdayA siddhAntoktanyAyena adhyayanaM-paThanaM AdhyAyaH suSTha-zobhana AdhyAyaH svAdhyAyaH sa eva svAdhyAyikaM yatra nAsti tadaskhAdhyAyika-rudhirAdi, tanmUlabhedApekSayA dvidhA-AtmasamutthaM parasamutthaM ca, Atmana:-svAdhyAya cikIrSoH samudbhUtamAtmasa mutthaM, parasmAt-khAdhyAyakarturanyasmAtsamudbhUtaM parasamutthaM, tatra bahuvaktavyatvAtprathamataH parasamutthameva pratipAdyate, tacca paJcavidhaM, tidyathA-saMyamaghAti-saMyamaupaghAtikaM 1 autpAtikaM-utpAtanimittaM 2 sadaivaM-devatAprayuktaM 3 yugrahaH-saMgrAmaH 4 zArIraM ca zarIrasaMbhavaM 5, eteSu ca paJcasvapyasvAdhyAyikeSu svAdhyAyaM vidadhataH sAdhostIrthakadAjJAbhaGgAdayo doSA bhavanti / tatra saMyame saMyamopaghAtaviSayamasvAdhyAyika trividha-mahikA sacittarajo varSa ceti / trInapi bhedAn krameNa vyAkhyAnayati-'mahI'tyAdi, mahikA &| garbhamAse patantI dhUmarI pratItA, garbhamAso nAma kArtikAdiryAvanmAghamAsaH, sA ca patanasamakAlameva sarvamakAyabhAvita karoti, sacittarajo nAma vyavahArasacittA araNyavAtodbhUtA zlakSNA dhUliH, tacca sacittarajo varNata ISadAtAnaM digantareSu dRzyate, gAthAyAM puMstvaM prAkRtatvAt , tadapi nirantarapAtena trayANAM dinAnAM parataH sarva pRthvIkAyabhAvitaM karoti, varSasya punasrayaH prakArA bhavanti, tAnevAha-'bubbuya'tti yatra varSe nipatati pAnIyamadhye bubudAH-toyazalAkArUpA uttiSThanti tadvarSamapyupacArAd budbudamityucyate, tadvarja-tairbubudaivarjitaM dvitIyaM varSa, tRtIyaM 'phusiaya'tti jalasparzikA nipatantyaH, tatra bubude Jan Education Intemanon For Private Personel Use Only Page #432 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - pasamA-HIvarSe nipatati yAmASTakAvaM, anye tu vyAcakSate-trayANAM dinAnAM parataH, tadvarje paJcAnAM dinAnAM parataH, jalasparzikArUpe 268 a. roddhAre saptAnAM dinAnA parataH sarvamakAyaspRSTaM bhavati / atha saMyamaghAtibhedAnAM sarveSAmapi caturvidhaM parihAramAha-'dabe' ityAdi, dravye-dravyatastade svAdhyAyatattvajJA- vAsvAdhyAyika mahikA sacittarajo varSa vA vaya'nte, kSetre yAvati kSetre mahikAdi patati tAvatkSetraM, kAlato 'jaccira' yAvantaM kAlaM patati svarUpaM gA. navi0 tAvantaM kAlaM, bhAva-bhAvato muktvA ucchvAsamunmeSaM ca, tadvarjane jIvitavyavyAghAtasaMbhavAt , zeSa-sthAnAdikaM AdizabdAdgamanAga- 1450-71 manapratilekhanAdipariprahaH kAyikI ceSTAM bhASAM ca varjayanti, iha ca na niSkAraNena kAmapi lezato'pi ceSTAM kurvanti, glAnAdikAraNe // 422 // tu samApatite yatanayA hastasaMjJayA akSisaMjJayA aDAlIsaMjJayA vA vyavaharanti potAvaritA vA bhASante varSAkalpAvRtAzca gacchantIti / gataM saMyamopaghAtyaskhAdhyAyika idAnImautpAtikamAha-paMsU ye'tyAdi, atra vRSTizabdaH pratyekamabhisaMbadhyate, pAMzuvRSTau mAMsavRSTau rudhi|vRSTau kezavRSTau zilAvRSTau ca, tatra pAMzuvRSTirnAma yadacittaM rajo nipatati, mAMsavRSTirmAsakhaNDAni patanti, rudhiravRSTiryatra rudhirabindavaH / / patanti, kezavRSTiryaduparibhAgAkezAH patanti, zilAvRSTiH-pASANanipatanaM karakAdizilAvarSamityarthaH, tathA rajaudghAte-rajaskhalAsu dikSu sUtraM na paThyate, zeSAH sarvA api ceSTAH kriyante, tatra mAMse rudhire ca patati ekamahorAtraM vaya'te, avazeSe-pAMzuvRSTyAdI yAvaciraM-yA4 vantaM kAlaM pAzuprabhRti patati tAvantaM kAlaM sUtraM-nandyAdi na paThyate, zeSakAlaM tu paThyate / samprati pAMzurajaudghAtayorvyAkhyAnamAha 'paMsU'ityAdi, pAMzavo nAma dhUmAkAramApANDuramacittarajaH, rajaudghAto rajaskhalA dizo yAsu satISu samantato'ndhakAramiva dRzyate, tatra pAMzuvRSTau rajaudghAte vA savAte nirvAte ca patati yAvatpatanaM tAvatsUtraM pariharanti / // 54 // gatamautpAtikaM, idAnIM sadeva // 422 // BI mAha-gaMdha'tyAdi, gandharvanagaraM nAma yaJcakravA dinagarasyotpAtasUcanAya saMdhyAsamaye tasya nagarasyopari dvitIyaM nagaraM prAkArATTA baTana --4+%-240 For Private Personal Use Only Page #433 -------------------------------------------------------------------------- ________________ CACACC lakAdisaMsthitaM dRzyate, "disatti digdAhaH, vidyut-taDit ulkA-sarekhA prakAzayuktA vA garjitaM-jImUtadhvaniH yUpako-vakSyamANalakSaNaH yakSAdIptaM nAma-ekasyAM dizi antarA'ntarA yad dRzyate vidyutsadRzaH prakAzaH, eteSu madhye gandharvanagarAdikamekaikAM pauruSIM hanti, ekaikaM praharaM yAvatsvAdhyAyo na vidhIyate iti bhAvaH, garjitaM punaH dvipauruSI hanti, iha ca gandharvanagaraM niyamAt sadevam , anyathA tasyAbhAvAt , zeSakANi tu digdAhAdIni bhAjyAni-kadAcitsvAbhAvikAni bhavanti kadAciddevakRtAni, tatra svAbhAvikeSu svAdhyAyo na parihiyate, kiMtu devakRteSu, paraM yena kAraNena sphuTaM vaiviktye na tAni na jJAyante tena teSAmavizeSeNa parihAraH, uktaM ca-"gaMdhavvanagara niyamA sAdivvaM sesagANi bhaiyANi / jeNa na nanaMti phuDaM teNa u tesiM tu prihaaro||1||" [gAndharvanagaraM niyamAt sadaivaM zeSa-1 kANi bhaktAni / yena na jJAyante sphuTaM tena tu teSAM parihAra eva // 1 // atha digdAhAdivyAkhyAnamAha-'disI'tyAdi, dizi-pUrvAdikAyAM chinnamUlo dAhaH-prajvalanaM digdAhaH, kimuktaM bhavati ?-anyatamasyAM dizi mahAnagaraM pradIptamivopari prakAzo'dhastAdandhakAra | iti digdAhaH, ulkA pRSThataH sarekhA prakAzayuktA vA tArakasyeva pAtaH, yUpako nAma zuklapakSe trINi dinAni yAvad, dvitIyasyAM tRtI| yasyAM caturdhyA cetyarthaH, sandhyAchedaH-sandhyAvibhAgaH sa Atriyate yena sa sandhyAcchedAvaraNazcandraH, iyamatra bhAvanA-zuklapakSe dvitIyAtRtIyAcaturthIrUpeSu triSu dineSu sandhyAgatazcandra itikRtvA sandhyA na vibhAvyate tatastAni zuklapakSe trINi dinAni yAvaJcandraH sandhyAcchedA-14 varaNaH sa yUpaka iti, eteSu triSu dineSu prAdoSikaM kAlaM na gRhNanti prAdoSikI ca sUtrapauruSIM na kurvanti, sandhyAcchedAvibhAvanena kAlavelAparijJAnAbhAvAditi, na kevalaM amUni sadevAni, kiMtvanyAnyapi, tAnyevAha-'caMdI'tyAdi, candrasya-candravimAnasyoparAgo-rAhuvimAnatejasoparajanaM candroparAgo grahaNamityarthaH, evaM sUryoparAgo'pi, tatazcandroparAge sUryoparAge ca taddine'pagate iti vAkyazeSaH, tathA sAbhre nirabhre vA CREAMGAM For Private & Personel Use Only Page #434 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SANSAROSE prava0 sA nibhasi vyantarakRto mahAparjitasamo dhvanirnirghAtaH, garjitasyeva vikAro gujAvadguJjamAno mahAdhvanirgujitaM, tasminnirghAte guciteca pratye-IN||268 aroddhAre kamahorAtraM yAvatsvAdhyAyaparihAraH, ayaM cAtra vizeSaH yasyAM velAyAM nirghAto gujitaM vA'dhikRte dine'bhavat dvitIye'pi dine yAvatsaiva | svAdhyAyatattvajJA- belA prAptA bhavati tAvadasvAdhyAya eva, uktaM ca-"nigghAyagujiesuM viseso-biiyadiNe jAva sA velA ahorattaccheeNa Na chijjai, svarUpaM gA. navi0 jahA annesu bhasamjhAiema" iti / 'saMjhAcau'tti catasraH saMdhyAstisro rAtrau, tadyathA-prasthite sUrye ardharAtre prabhAte ca, caturthI dinasya 1450-71 madhyabhAge, etAsu catasRSvapi sandhyAsu svAdhyAyo na vidhIyate, zeSakriyANAM tu pratilekhanAdInAM tu na pratiSedhaH, 'pADivae'tti pratipa-13 // 423 // I||grahaNena pratipatparyantAzcatvAro mahAmahAH sUcitAH, tatazcaturNA mahAmahAnAM catasRSu pratipatsu tathaiva svAdhyAya eva na kriyate, na zeSa-16) kriyANAM pratiSedhaH 'jaM jahiM sugimhae niyama'tti, evamanyo'pi ya utsavaH pazuvadhAdibahulo yasmin grAmanagarAdau yAvantaM kAlaM pravartate sa tatra tAvantaM kAlaM varjanIyA, suprISmakaH-caitramAsabhAvI punarmahAmahaH sarveSu dezeSu zuklapakSapratipada Arabhya caitrapaurNamAsIpratipatpa-||3| yanto niyamAt prasiddha iti / ke punaste catvAro mahAmahAH, tatra sUtrakRdAha-'AsADhI'tyAdi, ASADhI-ASADhapaurNamAsImaha indramahaHazvayupaurNamAsI kAttikI-kArtikapaurNamAsI suprISmakaH-caitrapaurNamAsI, khaluzabdasyAvadhAraNArthatvAdeta eva catvAro mahAntaH-sarvAtizAyino mahA-utsavA mahAmahA boddhavyAH, eteSAM ca caturNA mahAmahAnAM madhye yo mahAmaho yasmin deze yato divasAdArabhya yAvantaM kAlaM pravartate tasmin deze tato divasAdArabhya tAvantaM kAlaM na svAdhyAyaM kurvanti, iha ca yadyapi sarve'pi mahAmahAH paurNamAsIparyaMtA eva prasiddhAstathApi kSaNAnuvRttisaMbhavena pratipado'pyavazyaM varjanIyAH, ata evAha-'jAva pADivaI'tti gatArtha / samprati jaghanyata utkarSatazca // 423 // candroparAgaM sUryoparAgaM cAdhikRtya svAdhyAyavighAtakAlamAnamAha-'ukkoseNe'tyAdigAthAdvayaM, candra utkarSato dvAdazapauruSI hanti jagha-18 Jan Education Internal For Private Personel Use Only Page #435 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nyatastvaSTau kathamiti ceducyate-udgacchaMzcandramA rAhuNA gRhItaH, tatazcatasraH pauruSI rAtrerhanti catasra AgAmino divasasya evamaSTau dvAdaza punarevaM- prabhAtakAle candramAH sagrahaNa evAstamupagataH tatazcatasraH pauruSIdivasasya hanti catasra AgAminyA rAzcatasro dvitIyasya divasasya, athavA autpAtikagrahaNena sarvarAtrikaM grahaNaM saJjAtaM sagraha eva nimagnaH, tatra saMdUSitarAtrezcatasraH pauruSIranyazcAhorAtraM, athavA abhracchannatayA vizeSaparijJAnAbhAvAcca na jJAtaM kasyAM velAyAM grahaNaM ? prabhAte ca sagraho nimajjan dRSTastataH samagrA rAtriH parihRtA anyazcAhorAtramiti dvAdaza / tathA sUryo jaghanyena dvAdaza pauruSIrhanti utkarSato dvAvaSTau - poDaza pauruSIrityarthaH, kathamiti ceducyate - sUryaH sagraha evAstamupayAtaH, tataJcatasraH pauruSI rAtrerhanti catasra AgAmino divasasya catasrastataH parasyA rAtrerevaM dvAdaza, SoDaza punarevaM-sUrya ugacchan rAhuNA gRhItaH sakalaM ca divasamutpAtavazAtsagrahaH sthitvA sagraha evAstaM gataH, tatazcatasraH pauruSIdivasasya hanti catasra AgAminyA rAzcatasro'paradivasasya tato'pi catasro'parasyA rAtreH evaM SoDaza pauruSIrhanti sagraha udgataH sagraha evAstamitaH, tathA coktam" eyaM uggacchaMta gahie saggahanivuDDe daTThavva" miti, kathamiti ceducyate - 'sUrAI jeNa hoMta'horatta' tti sUryAdayo yenAhorAtrAH, yataH sUryAdirahorAtrastato dinamukte sUrye sa eva divasaH saiva ca rAtrirasvAdhyAyikatayA parihiyante, candre tu tasyAmeva rAtrau mukte yAvadaparacandro nodeti tAvadasvAdhyAya iti saiva rAtriraparaM ca dinamityevamahorAtramasvAdhyAyaH, anye punarAhuH AcIrNamidaM - candro rAtrau gRhIto rAtrAveva muktastasyA eva rAtreH zeSaM varjanIyaM yasmAdAgAmisUryodaye samAptirahorAtrasya jAtA, sUryo'pi yadi divA gRhIto divaiva ca muktastatastasyaiva divasasya zeSaM rAtrizca varjanIyeti / gataM sadaivamasvAdhyAyikaM, idAnIM vyudgrahajamAha -- 'vuggahe 'tyAdi gAthAdvayaM, vyuhe - parasparavigrahe daNDikAdInAM, AdizabdAtsenApatyAdInAM ca parasparaM vigrahe'svAdhyAyaH, iyamatra bhAvanA - dvau daNDiko saska Page #436 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA- roddhAre tattvajJAnavi0 // 424 // dhAvArI parasparaM saMgrAmaM kartukAmau yAvannopazAmyatastAvatsvAdhyAyaM kartuM na kalpate, evaM dvayoH senAdhipatyordvayorvA tathAvidhaprasiddhipA 268 atrayoH striyoH parasparaM vyugrahe vartamAne athavA mallayuddhe tathA dvayoAmayoH parasparaM kalahabhAve bahavastaruNAH parasparaM loSTairyudhyanti yadivA svAdhyAyabAhuyuddhAdibhiH svato loSTAdibhirvA parasparaM kalahe dezaprasiddhe rajaHparvaNi vA yAvannopazamo bhavati senAdhipAdivyugrahasya tAvadasvA svarUpaM gA. dhyAyaH, kiM kAraNamiti ceducyate tatra vAnamantarAH kautukena svasvapakSeNa samAgacchanti te chalayeyuH, bhUyasAM ca lokAnAmaprItiyathA 1450-71 vayamevaM bhItA vartAmahe kAmapyApadaM prApsyAmaH ete ca zramaNakA nirdu:khAH sukhaM paThanti, tathA daNDike kAlagate 'aNarAyae yatti yAvadanyo rAjA nAmiSikto bhavati tAvatprajAnAM mahAn saMkSobho bhavati tasmin saMkSobhe sati svAdhyAyo na kalpate, sabhayaM-mlecchAdiva bhayAkulaM tasminnapi svAdhyAyo na kartavyaH, eteSu sarveSu vyudgrahAdiSvasvAdhyAyavidhimAha-'jaccira'niddocca'horatta'ti vyugrahAdiSu hai| yaciraM-yAvantaM kAlaM 'anidoccaM' ityanirbhayamasvAsthyamityarthaH, tAvantaM kAlamasvAdhyAyaH, svasthIbhavanAnantaramapyekamahorAtraM parihRtya svAdhyAyaH kartavyaH, uktaM ca-"niddoccIbhUevi ahorattamegaM pariharittA sajjhAo kIrai" iti / iha 'saMkhobhe daMDie ya kAlagae' | ityanenAnyadapi sUcitamasti tatastadanidhitsurAha-'taddivase'tyAdi, bhojike-grAmasvAmini AdizabdAvakSyamANamahattarAdiparigrahaHsaptAnAM gRhANAmantaH-madhye kAlagate sati taddivasamahorAtraM yAvadasvAdhyAyaH-khAdhyAyaparihAraH, prasaGgAdanyadapi pratipAdayati-'aNA-1 hassa' ityAdi, ko'pyanAtho hasta zatAbhyantare mRtaH tasminnanAthe hastazatAbhyantare kAlagate svAdhyAyo na kriyate, tatreyaM yatanA-zayyAtarasyAnyasya vA tathAvidhasya zrAvakasya yathA vArtA kathyate svAdhyAyAntarAyamasmAkamanAthamRtakena kRtamasti, tataH sundaraM bhavati yadIdaM charyate, evamabhyarthito yadi zayyAtarAdiH pariSThApayettataH zubhaM bhavatIti svAdhyAyaH kAryaH, athavA (ca) zayyAtarAdirna ko'pi pariSThApayi 444%AA-% CESS Jan Education International For Private Personel Use Only Page #437 -------------------------------------------------------------------------- ________________ CSCRCHCROCESSOCTOCHE tumicchati tadA'nyasyAM vasatau vrajanti, yadyanyA vasatirnAsti tadA rAtrau sAgArikAsaMloke vRSabhAstadnAthamRtakamanyatra prakSipanti, atha tatkalevaraM zvazRgAlAdimiH samantato vikIrNa tataH samantato nibhAlayanti yad dRSTaM tatsarvamapi tyajanti itarasmiMstu prayatne kRte'pyadRSTe azaThA itikRtvA zuddhAH, svAdhyAyaM kurvanti, api na prAyazcittabhAja iti bhAvaH / saMprati 'tadivasabhoiyAI' ityatroktamAdizabda vyAkhyAnayati-'mayahare'yAdi, mahattarake-prAmapradhAne prakRte-prAmAdhikAraniyukte bahupAkSike-bahuskhajane, cakArAt zayyAtare, anya-15 smin vA prAkRte manuSye svavasatyapekSayA saptagRhAbhyantare mRte taddivasaM-ekamahorAtramasvAdhyAyaH, kiM kAraNamata Aha-nirduHkhA amI ityaprItyA garhAsaMbhavAt , tato na paThanti, (zanairvA paThanti ) yathA na ko'pi zRNotIti, mahilAruditazabdo'pi yAvat zrUyate tAvanna | paThanti / gataM vyudgrahajaM, idAnIM zArIrikasyAvasaraH, tacca dvividhaM-mAnuSaM tairazcaM ca, 'tatra tairazcaM tridhA-jalajaM-matsyAditirya| gbhavaM evaM gavAdInAM sthalajaM mayUrAdInAM ca khajaM, punarjalajAdikaM pratyeka dravyAdibhedatazcaturvidhaM, tAneva dravyAdIn caturo bhedAnAha'tirI'tyAdi, dravye-dravyatastiryakpaJcendriyANAM jalajAdInAM rudhirAdidravyamasvAdhyAyika, na vikalendriyANAM, kSetre-kSetrataH SaSTihastAbhyantare pariharaNIyaM, na parataH, atha tatsthAnaM tairazcena paudgalena-mAMsena samantataH kAkakukkurAdibhirvikSiptenAkIrNa-vyAptaM tadA yadi sa grAma| starhi tasmin tisRbhiH kurathyAbhirantarite vikIrNe paudgale svAdhyAyaH kriyate, atha nagaraM tadA tatra yasyAM rAjA sabalavAhano gacchati | devayAno ratho vA vividhAni vA vAhanAni gacchanti tayA mahatyA'pyekayA rathyayA antarite svAdhyAyaH kAryaH, atha sa prAmaH sama|sto'pi vikIrNena paudgalenAkIrNo vidyate na timRbhiH kuradhyAmirantaritaM tatpaudgalamavApyate tadA grAmasya bahiH svAdhyAyo vidheyaH / gatA | kSetrato mArgaNA, samprati kAlato bhAvatazca tAmAha-kAle'tyAdi, kAle-kAlatastajalajAdigataM rudhirAdi saMbhavakAlAdArabhya tisraH RECARSAARCRAC For Private Personal Use Only Page #438 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA- roddhAre tattvajJA navi0 // 425 // pauruSIrhanti, 'aDheveti yatra mahAkAyapaJcendriyasya mUSakAdermArjArAdinA mAraNaM tatrASTau pauruSIryAvadasvAdhyAyaH, gatA kAlato'pi mArga- 268 aNA, bhAvata Aha-bhAve-bhAvato nandyAdikaM sUtraM na paThanti / athavA jalajAdikaM pratyekaM rudhirAdibhedatazcaturvidhaM, tadyathA-zoNitaM mAMsaM svAdhyAyacarma asthi ceti, catvAryapyetAni pratItAni / atraiva vizeSamAha-'aMto'ityAdi, yadi SaSTehastAnAM antaH-madhye mAMsaM dhauta-prakSA- svarUpaM gA. |litaM tadA tasmin bahinIte'pi yatastatastatra niyamAt kecidavayavAH patitA bhavanti tatastisraH pauruSIH parihartavyaH svAdhyAyaH, evaM 1450.76 pAke'pyavaseyaM, SaSTihastebhyo bahiH-parataH punaH prakSAlite pakve vA pizite svAdhyAyaH kartavyaH, na kazciddoSaH, 'aTheveti prAgyaduktaM tadidAnIM bhAvayati-'mahakAe ahorattaMti etacca prAgeva vyAkhyAtaM, atraike prAhuH-yadi mArjArAdinA mUSakAdiravibhinna eva san mArito mArayitvA ca gRhItvA athavA gilitvA yadi tataH sthAnAtpalAyate tadA paThanti sAdhavaH sUtraM, na kazciddoSaH, anye necchaMti yataH kastaM jAnAti avibhinno bhinno vA mArita iti, apare punarevamAhuH-yatra mArjArAdiH svayaM mRto'nyena vA kenApyavibhinna eva | sanmAritastatra yAvatcatkalevaraM ma bhidyate tAvannAsvAdhyAyikaM, vibhinne tvasvAdhyAyikamiti, tadetadasamIcInaM, yatazcarmA dibhedatazcaturvidhamasvAdhyAyikaM tasmAdavibhinne'pyasvAdhyAya eva, 'ratte bUDhe ya suddhaMti yattatra paSTihastAbhyantare patitaM rakta-rudhiraM tenAvakAzena pAnIyapravAha Agatastena vyUDhaM tadA pauruSItrayamadhye'pi zuddhamakhAdhyAyikamiti svAdhyAyaH kAryaH / tairazcAkhAdhyAyikaprastAvAdanyadapyAha'aNDage'tyAdi, paSTihastAbhyantare aNDake patite yadi tadaNDakamabhinnamadyApyasti tadA tasminujjhite svAdhyAyaH kalpate, atha patitaM sattadaNDakaM minnaM tasya ca kalalabindurbhUmau patitastadA na kalpate, na ca bhUmi khananti, itarathA-bhUmikhanane yadi tdskhaadhyaa-ID||425|| yikamapanayanti tathApi tisraH pauruSIryAvadasvAdhyAyaH, atha kalpe patitaM sattadaNDakaM bhinnaM kalalabindurvA tatra lagnastadA tasmin paSTiha C+ kamabhinnamadyApyati tadA tAla, itarathA-bhUmikhanane yadi min paSTiha + Jain Education Interational Page #439 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stebhyaH parato bahitviA dhaute kalpate, aNDakabindoramRgvindo''svAdhyAyikasya pramANaM yatra makSikApAdA nimajanti, kimuktaM bhavati ?yAvanmAtre makSikApAdo nimajjati tAvanmAtre'pyaNDakabindau rudhirabindau vA bhUmau patite'svAdhyAyaH / kiMca-"ajarAu" ityAdi, ajarAyuH-jarAyurahitA hastinyAdikA prasUtA tisraH pauruSIH svAdhyAyaM hanti, ahorAtraM chedaM muktvA-ahorAtre tu chinne AsannAyAmapi prasUtAyAM kalpate svAdhyAyaH, jarAyujAdInAM punargavAdInAM yAvajjarAyulambate tAvadasvAdhyAyaH, jarAyo patite'pi sati tadanantaraM tisraH pauruSIryAvadasvAdhyAyaH, tathA rAjapathe yadyasvAdhyAyikabindavaH patitAstadA kalpate khAdhyAyaH, kiM kAraNamiti ceducyate | yattatvayogata AgacchatAM gacchatAM ca manuSyatirazcA padanipAtairevorikSaptaM bhavati, jinAjJA cAtra pramANamato na kazcit doSaH, atha punastadasvAdhyAyikaM tairavaM rAjapathAdanyatra paSTihastAbhyantare patitaM tadA tasmin vyUDhe varSodakena upalakSaNametat dagdhe vA pradIpanakena zuddhyati svAdhyAyaH / gataM tairazcamadhunA mAnuSamAha-'mANusse'tyAdi, mAnuSamasvAdhyAyika caturdhA-carma rudhiraM mAMsaM asthi ca, etedhvasthi muktvA zeSeSu satsu kSetrato hastazatAbhyantare na kalpate svAdhyAyaH kAlato'horAtraM, 'pariyAvannavivanne ti mAnuSaM tairazcaM vA yaTThadhiraM tadyadi paryApannatvena-pariNAmAntarApannatvena svabhAvAdvarNAdvivarNIbhUtaM bhavati khadirakalkasadRzaM tadA tadaskhAdhyAyikaM na bhavatIti kriyate tasmin patite'pi svAdhyAyaH, 'sesa'tti paryApannaM vivarNa muktvA zeSamasvAdhyAyika bhavati, 'tiga'tti yadaviratAyA mAse 2 Artada vamasvAdhyAyikamAgacchati tatsvabhAvatastrINi dinAni galati, tatastAni trINi dinAni yAvadasvAdhyAyaH, trayANAM divasAnAM parato'pi kasyAzcidgalati paraM na tadAtavaM bhavati kiMtu tanmahAraktaM niyamAt paryApannaM vivarNa bhavatIti nAsvAdhyAyikaM gaNyate, tathA yadi prasUtAyA 15 dArako jAtastadA sapta dinAnyasvAdhyAyikaM aSTame divase kartavyaH svAdhyAyaH, atha dArikA jAtA tarhi sA raktotkaTeti tasyAM jAtA CONSEXSTORIES AAAAAAAAAAAACHE svAdhyAyikaM bhavati, 'tigatalA vabhAvatastrINi dinAni galati, gazcidgalati para na Jan Education International For Private Personel Use Only Page #440 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA-yAmaSTau dinAnyasvAdhyAyaH, navame dine svAdhyAyaH kalpate / enameva gAthAvayavaM vyAcikhyAsurAha - 'rattu' ityAdi, niSekakAle yadi roddhAre raktotkaTatA tadA strI iti tasyAM jAtAyAM dinAnyaSTAvasvAdhyAyaH, dArakaH zukrAdhikastatastasmin jAte sapta dinAnyasvAdhyAyaH, tathA strINAM trayANAM dinAnAM paratastanmahAraktamanArtavaM bhavati tato na gaNanIyaM / asthi muktveti yatpUrvamuktaM tasyedAnIM vidhimAha - 'dete' ityAdi, yatra hastazatAbhyantare dArakAdInAM dantaH patito bhavati tatra prayatnato nibhAlanIyaH, yadi dRzyate tadA pariSThApyaH, atha samyamRgyamANairapi na dRSTastadA zuddhamiti kalpate svAdhyAyaH, anye tu bruvate - tasyAvaheThanArthaM kAyotsargaH karaNIyaH, dantaM muktvA zeSe aGgopAGgasambandhinyasthini hastazatAbhyantare patite dvAdaza varSANi na kalpate svAdhyAyaH, athAsthInyagninA dagdhAni tadA hastazatAbhyantare sthiteSvapi teSu naiva kriyate svAdhyAyasya - vAcanAdeH parihAraH, anuprekSA tu na kadAcanApi pratiSiddhyate iti 268 // 50 // 51 // // 52 // 53 // 54 // 55 // 56 / / 57 / / 58 / / 59 / / 60 / / 61 // 62 // 63 // 64 // 65 // 66 // 67 // 68 // / / 69 / / 70 / / 71 // idAnIM 'naMdIsaradIvaTThiya' ityekonasaptatyadhikadvizatatamaM dvAramAha vikkhaMbho koDisayaM tisaTThikoDI u lakkhataculasII / naMdIsaro pamANaMguleNa iya joyaNapamANo // 72 // eyaMto aMjaNarayaNasAmakarapasarapUri ovaMtA / bAlatamAlavaNAvalijuyava ghaNapaDalakaliyaha // 73 // cauro aMjaNagiriNo puvAidisAsu tANamekeko / culasIsahasucca ogADho jo yaNasahassaM // 74 // jummaM / mUle sahassadasagaM vikkhaMbhe tassa uvari sayadasagaM / tesu ghaNamaNimayAI siddhAyayaNANi cattAri // 75 // joyaNasayadIhAI bAvantari UsiyAI rammAI | pannAsa vittha tattvajJAnavi0 // 426 // 269 nandIzvaradvIpasvarUpaM gA. 1472-91 // 426 // Page #441 -------------------------------------------------------------------------- ________________ DAI cauduvArAI sadhayAI // 76 // paidAraM mnnitornnpecchaamNddvviraaymaannaaii| paJcadhaNussayaUsiyaavattarasayajiNajuyAI // 77 // maNipeDhiyA mahiMdajjhayA ya pokkhariNiyA ya paasesuN| kkellisttvnnycNpycuuyaavnnjuyaao|| 78 // naMduttarA ya naMdA ANaMdA naMdivaddhaNA nAma / pukkhariNIo cauro puvaMjaNacaudisiM saMti // 79 // vikkhaMbhAyAmehiM joynnlkkhppmaannjutaao| dasajoyasiyAo cudisitornnvnnjuyaao|| 80 // tAsiM majjhe dahimuha mahIharA duidahiyasiyavannA / pokkhariNIkallolAhaNaNonbhavapheNapiNDucha // 81 // causahisahassuccA dasajoyaNasahassavitthaDA save / sahasamaho uvagADhA uvari aho pallayAgArA // 82 // aMjaNagirisiharesu va tesuvi jiNamaMdirAiM ruNdaaii|vaaviinnmNtraalesu paJcayadurga dugaM asthi ||83||te raikarAbhihANA vidisiThiyA aTTa pumraayaabhaa| uvariTTiyajiNiMdasiNANaghusiNarasasaMgapiMgutva // 44 // acaMtamasiNaphAsA amaresaraviMdavihiyAvAsA / dasajoyaNasahasuccA uviddhA gAuyasahassaM // 86 // jhallarisaMThANaThiyA uccattasamANavitthaDA satve / tesuvi jiNabhavaNAI neyAI jahuttamANAI // 86 // dAhiNadisAe~ bhaddA visAlavAvI ya kumuypukkhrinnii| taha puMDarIgiNI maNitoraNaArAmaramaNIyA // 87 // pukkhariNI naMdiseNA tahA amohA ya vAvi gothuubhaa| taha ya sudaMsaNavAcI pacchimaaMjaNacaudisAsu // 8 // vijayA yavejayaMtI jayaMti aparAjiyA udhAvI Page #442 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJA navi0 // 427 // o / uttaradisAeN puttavAvImANA u bArasavi // 89 // satAo vAvIo dahimuhaselANa ThApabhUyAo | aMjaNagiripamuhaM giriterasagaM vijjai caudisiMpi // 90 // iya bAvannagirI sarasiharagratefaNaM / pUyaNakae caucihadevanikAo samei sayA // 91 // ito jambUdvIpAdaSTamo valayAkAraH kAmaM kamanIyatayA sakalasura visarAnandI nandIzvaro nAma dvIpo'sti, nandyA - atyudArajinamandirodhAna puSkariNIparvataprabhRtiprabhUtapadArthasArthasamudbhUtayA'tyadbhUtayA samRddhyA IzvaraH - sphAtimAnnandIzvaraH, sa ca viSkambhe-cakravAlaviSkambhataH ekaM koTizataM triSaSTiH koTyazcaturazItirlakSAH 1638400000 ityetAvadyojanapramANaH, yojanAni cAtra pramANAGgulaniSpannAnyavaseyAni / athAJjanazailA divaktavyatAmAha - 'eyanto' ityAdi gAthAtrikaM etasya nandIzvarasya dvIpasyAntaH - madhyabhAge pUrvAdiSu dikSu ekaikasyAM dizi ekaikabhAvena catvAraH sarvAtmanA'JjanaratnamayA aJjanagirayaH prajJaptAH, tadyathA- pUrvasyAM dizi devaramaNaH dakSiNasyAM nityodyotaH pazcimAyAM svayaMprabhaH uttarasyAM ramaNIyaH, uktaM ca -- "puvvadisi devaramaNo nicujjoo ya dAhiNadisAe / avaradisAeN sayaMpabha | ramaNijjo uttare pAse // 1 // " kathaMbhUtAste ityAha-ajanaratnAnAM - kRSNaratna vizeSANAM ye zyAmAH karaprasarAH - prabhApaTalAni taiH pUritAH - paripUrNatAM nItA upAntAH - paryantabhAgA yeSAM te tathA, evaMvidhAzcotprekSyante - bAlatamAlavanAvalIyutA iva - taruNataratamAlataruvanamaNDalI| valayitA iva, tathA ghanapaTalakalitA iva prAvRSeNyapayodapaGkiyuktA iva, dhArAdharA hi vividhodyAnahRdyAH sajala naladajAlamAlino hi bhavantIti, tathA teSAmaJjanakaparvatAnAmekaiko'JjanakaH parvataH pratyekaM caturazItiyojanasahasrANi ucca :- ucchritaH ekaM yojanasahasramavagADhobhUmipraviSTaH, tathA tasyaikaikasyAJjanagirermUle - gharaNitale sahasradazakaM - daza yojana sahasrANi bhavanti viSkambhe- vistarataH, tadanantaraM ca 269 na ndIzvaradvIpasvarUpaM gA. 1472-91 // 427 // Page #443 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAtrayA mAtrayA parihIyamAnasya tasya upari-paryantabhAge zatadazakaM-yojanasahasraM viSkambhena, evaM caite catvAro'pyaJjanagirayo mUle vistIrNA madhye saMkSiptA upari ca tanukAH saMvRttAH, teSu cAkhanagiriSu ghanamaNimayAni-nAnAvidhaniHsapanaratnanirmitAni ekaikasminnekaikasadbhAvAccatvAri siddhAyatanAni-zAzvatAni siddhAnAM vA-zAzvatInAmahatpratimAnAmAyatanAni siddhAyatanAni bhavanti / athaiteSAmeva pramANAdipratipAdanAyAha-'joyaNe'tyAdi gAthAtrayaM, tAni siddhAyatanAni yojanazatamekaM dIrghANi-pUrvapazcimataH dvAsaptatiryojanAnyucchritAni ramyANi-ramaNIyAni paJcAzadyojanAni vistRtAni-vistIrNAni dakSiNottarataH, tathA ekaikasyAM dizi ekaikasadbhAvena catvAri dvArANi yeSu tAni catubharANi, sadhvajAni-sapatAkAni, tathA pratidvAramekaikasmin dvAre maNayaH-candrakAntAdiratnavizeSAstaniSpannastoraNaiH, prekSA-prekSaNakaM tadartha maNDapA:-prekSAmaNDapAstaizca prasiddhasvarUpairvizeSeNa rAjamAnAni-zobhamAnAni, tathA paJcadhanuHzavasamucchritairaSTottarazatasaGkhyaiH RSabhavardhamAnacandrAnanavAriSeNAkhyairjinaiH zAzvatapratimAmiryutAni-saMyuktAni / teSAM siddhAyatanAnAM madhye maNimayyaH-sarvAsmanA ranamayyaH pIThikA-vedikAH prajJaptAH, tAsAmupari mahendradhvajAH, mahendrA ityatimahAntaH samayabhASayA te ca te dhvajAzceti, athavA mahendrasyaiva-zakrAderdhvajA mahendradhvajAH, teSAM ca purataH pratyeka yojanazatAyAmAH paJcAzadyojanaviSkambhA dazayojanodveSAH puSkariNyovApyaH prajJaptAH, tAzca pArtheSu catasRSu dikSu kakellisaptaparNacampakacUtavanayuktAH, tatra pUrvasyAM dizi azokavanaM dakSiNasyAM saptacchadavanaM pazcimAyAM campakavanaM uttarasyAM ca sahakAravanamiti / uktA ajanagirivaktavyatA, atha puSkariNIvaktavyatAmAha-'nandu'ityAdi gAthAdvayaM, teSu caturyu ajanagiriSu madhye yo'sau pUrva:-pUrva digbhAvI ajanagiristasya caturdizi-catasRSu dikSu lakSamekaM gatvA catasraH puSkariNyaH santi, tadyathA-pUrvasyAM nandottarA dakSiNasyAM nandA aparasyAM AnandA uttarasyAM nandivardhanA ca, tAzca viSkambhAyAmAbhyAM yojana Jan Education International For Private Personal Use Only www.ainelibrary.org Page #444 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sAroddhAre navi0 // 428 // lakSapramANayaktA daza yojanAnyurichratA-udviddhAH, tathA catasRSu dikSu nAnAmaNimayastambhasaMniviSTairutujaistoraNaiH pUrvAdidikkrameNAzo- 269nakasaptacchadacampakacatavanaizca yuktAH-parikSiptAH / evaM zeSAjanagirisambandhinInAmapi puSkariNInAM vAcyaM / tAsAM madhye-bahamadhyade- 1ndIzvaradIkasatacchApakapUra bhAne sarvAtmanA sphaTikamayA dadhimukhanAmAno mahIdharA:-parvatAH santi, te ca dugdhadadhivat sita:-zveto varNa:-kAntiryeSAM te tathA, pasvarUpaM atazcotprekSyante-puSkariNInAM-bApInAM ye kallolA:-samullasantastaraGgAsteSAM yadAhananaM-parasparaM pratisphAlanaM tatsamudbhUtAH phenapiNDA iva / ete dadhimukhaparvatAH sarve'pi catuHSaSTiyojanasahasrANyucchritA daza yojanasahasrANi vistIrNAH eka yojanasahanamadho'vagADhAH uparyadhazca 41472-91 sarvatra samAH ata eva palyaGkasaMsthAnasaMsthitAH / teSvapi dadhimukhaparvateSu rundrANi-vizAlAni jinamandirANi-siddhAyatanAni vaktavyAni, yathA'janagirizikhareSu ajanaparvatoparivartisiddhAyatamavaktavyatAtrApi vaktavyeti bhAvaH, tathaitAsAmeva vApInAmapAntarAleSu dvau dvau parvatau | staH / tatsvarUpamAha-'te'ityAdi gAthAtrayaM, pUrvAjanagirevidikSu vyavasthitA dvayordvayorvApyorantarAle bahiHkoNayoH pratyAsattau pratyeka parvatadvitayabhAvAdaSTau ratikaranAmAnaH parvatAH santi, te ca 'padmarAgAbhA' padmarAga:-zoNamaNivizeSastadvadAbhA-prabhA yeSAM te tathA, ata | utprekSyante-uparisthitA:-tadupari vartamAnA ye jinendrA:-zAzvatapratimAsteSAM yat snAnaM-phuGamajalaM tatsaMparkataH pATalA iva, sarve'pi caite ratikarAH prakAmakomalasparzAH tathA surapatisamUhakRtAvAsAH daza yojanasahasrANyucchritA gavyUtasahasra-sArdhayojanazatadvayamudviddhAH uccatvasamAnavistarA dazayojanasahasravistIrNA ityarthaH sarvata: samA jhallarIsaMsthAnasaMsthitA iti, teSvapi ratikareSu yathoktamAnAni pUrvoktapramANAni jinabhavanAni jJeyAni, tadevamuktA pUrvAnagirivaktavyatA, etadnusAreNa ca zeSadigajanagirINAmapi sarva vAcyaM, navaraM puSkariNInAM // 428 // nAmasu vizeSaH, tamevAha-dAhiNe'tyAdi gAthAcatuSkaM, dakSiNasyAM dizi dakSiNAne ityarthaH pUrvasyAM dizi bhadrA vApI dakSiNasyAM Jan Education Internal For Private Personel Use Only Page #445 -------------------------------------------------------------------------- ________________ LOCMCAEBALASAHERA | dizi vizAlA aparasyAM dizi kumudA uttarasyAM puNDarIkiNI, etAzca sarvA api maNimayatoraNArAmaramaNIyAH / tathA pazcimA janagirI pUrvasyAM dizi nandiSeNA vApI dakSiNasyAmamoghA aparasyAM gostUbhA uttarasyAM sudarzanA tathottarAjanagirau pUrvasyAM dizi vijayA dakSiNasyAM vaijayantI aparasyAM jayantI uttarasyAmaparAjitA, dvAdazAnAmapyamUSAM vApInAM pramANAdikaM sarva pUrvAnagirivApIvad vaktavyaM, sarvA api SoDazApyetA vApyo dadhimukhazailAnAM sthAnabhUtAH-AdhArabhUtA eva, etAsu vApISu madhyabhAge dadhimukhazailA vyavasthitA ityarthaH, tadevaM dAnandIzvaradvIpe catasRSvapi dikSu pratyekamajanagiripramukhaM giritrayodazakaM vidyate, tathAhi-ekaikasyAM dizi ekaiko'nagirizcatvAro dadhi mukhAH aSTau ratikarAH militAzca trayodaza, te ca catasRSvapi dikSu pratyekametAvatAmadrINAM sadbhAvAccaturbhirguNyante, jAtA dvipaJcAzanirayaH / sAmprataM sarvopasaMhAramAha-'iye'tyAdi, iti-prAguktaprakAreNa dvipaJcAzatsaGkhyagirIzvarazikhareSu sthitAnAM vItarAgabimbAnAM pUjAkRte caturvidho-bhavanapativyantarajyotiSkavaimAnikalakSaNo devanikAya:-surasamUhaH sadA-sarvakAlaM sameti, iha ca nandIzvaravaktavyatAyAM bahu | vaktavyaM tattu nocyate granthagauravabhayAt, vizeSArthinA ca jIvAbhigamAdizAstrANi paribhAvanIyAni, yaccAtra jIvAmigamadvIpasAgaraprajJaptisaMgrahiNyAdibhyaH kiJcidanyathAtvaM dRzyate tanmatAntaramavaseyamiti 269 // 72 // 73 // 74 // 75 // 76 // 77 // [ // 78 // 79 // 80 // 81 // 82 / / 83 // 84 // 85 // 86 // 87 // 88 // 89 // 90 // 91 // idAnIM 'laddhIo'tti | | saptatyadhikadvizatatamaM dvAramAha Amosahi 1 vipposahi 2 khelosahi 3 jallaosahI 4 ceva / sabosahi 5 saMbhinne 6 ohI 7 riu 8 viulamailaddhI 9 // 92 // cAraNa 10 AsIvisa 11 kevaliya 12 gaNahAriNo ya 13 Jan Education Intemanona For Private Personal use only Page #446 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 270 la|bdhisvarUpaM gA.1492 P -1508 // 429 // puSadharA 14 / arahaMta 15 cakkavaTTI 16 baladevA 17 vAsudevA 18 ya // 93 // khIramahusappiAsava 19 koTTayabuddhI 20 payANusArI 21 ya / taha bIyabuddhi 22 teyaga 23 AhAraga 24 sIyalesA 25 y||94|| veuvidehaladdhI 26 akkhINamahANasI 27 pulAyA 28 ya / pariNAmatavavaseNaM emAI huMti laddhIo // 95 // saMpharisaNamAmoso muttapurIsANa vippuso vAvi (vyvaa)| anne viDitti viTThA bhAsaMti paitti pAsavaNaM // 96 // ee anne ya bahU jesiM savevi surahiNo'vayavA / rogovasamasamatthA te huMti taosahiM pattA // 97 // jo suNai sabao muNai sabavisae u sabasoehiM / suNai bahuevi sadde bhinne saMbhinnasoo so||98|| riu sAmannaM tammattagAhiNI riumaI maNonANaM / pAyaM visesavimuhaM ghaDamettaM ciMtiyaM muNai // 99 // viulaM vatthuvisesaNa nANaM taggAhiNI maI viulA / ciMtiyamaNusaraha ghaDaM pasaMgao pajjavasaehiM // 1500 // AsI dADhA taggaya mahAvisA''sIvisA duvihbheyaa| te kammajAibheeNa gahA cauvihavikappA // 1 // khIramahusappisAovamANavayaNA tayAsavA huMti / koTTayadhannasuniggalasuttatthA kohabuddhIyA // 2 // jo suttapaeNa bahuM suyamaNudhAvai payANusArI so / jo atthapaeNa'tthaM aNusarai sa bIyabuddhIo // 3 // akkhINamahANasiyA bhikkhaM jeNANiyaM puNo teNaM / paribhutaM ciya khijai bahuehivi na uNa annehiM // 4 // bhavasiddhiyapurisANaM eyAo hu~ti bhnniylddhiio| bhavasiddhiyama // 429 // Page #447 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hilANavi jattiya jAyaMti taM vocchaM // 5 // arahaMtacakkikesavabalasaMbhinne ya cAraNe puvA / gaNaharapulAyaAhAragaM ca na hu bhaviyamahilANaM // 6 // abhaviyapurisANaM puNa dasa pucillAu kevalitaM ca / ujjumaI viulamaI terasa eyAu na hu huMti // 7 // abhaviyamahilANaMpi hu eyAo huMti bhaNiyaladdhIo / mahukhIrAsavaladdhIvi neya sesA u aviruhA // 8 // labdhizabdasya pratyekamamisambandhAt AmauMSadhilabdhiH vighuDauSadhilabdhiH khelauSadhilabdhiH jallauSadhilabdhiH sauMSadhilabdhiH sambhinneti || 'sUcakatvAtsUtrasya' sambhinnazrotolabdhiH avadhilabdhiH RjumatilabdhiH vipulamatilabdhiH cAraNalabdhiH AzIviSalabdhiH kevalilabdhiH gaNadharalabdhiH pUrvadharalabdhiH ahallabdhiH cakravartilabdhiH baladevalabdhiH vAsudevalabdhiH kSIramadhusarpirAzravalabdhiH koSThakabuddhilabdhiH padAnusArilabdhiH tathA bIjabuddhilabdhiH tejolezyAlabdhiH AhArakalabdhiH zItalezyAlabdhiH vaikurvikadehalabdhiH akSINamahAnasIlabdhiH pulAkalabdhiH, | evametA aSTAviMzatisaGkhyA AdizabdAdanyAzca jIvAnAM zubhazubhatarazubhatamapariNAmavazAdasAdhAraNatapaHprabhAvAcca nAnAvidhalabdhayaH RddhivizeSA bhavanti / athaitAH krameNa vyAcikhyAsuH pUrva tAvadAmazauMSadhyAdilabdhipaJcakaM prapaJcayitumAha-saMpharise'tyAdi gAthAdvayaM, saMsparzanamAmarzaH sa evauSadhiryasyAsAvAmazauSadhiH-karAdisaMsparzamAtrAdeva vividhavyAdhivyapanayanasamarthoM labdhilabdhimatorabhedopacArAt sAdhurevAmazauSadhirityarthaH, idamatra tAtparya yatprabhAvAt svahastapAdAdyavayavaparAmarzamAtreNaivAtmanaH parasya vA sarve'pi rogAH praNazyanti sA AmazISadhiH, 'muttapurIsANa vippuso vAvi ('vayavA)ttimUtrapurISayorviSa:-avayavAH iha vipruDucyate, 'vippuso vA'vi'tti pAThastu granthAntare-16 dhvadRSTatvAdupekSitaH, athacAvazyametadvyAkhyAnena prayojanaM tadetthaM vyAkhyeyaM-vAzabdaH samuccaye apizabda evakArArtho bhinnakramazva, tato| For Private & Personel Use Only Page #448 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 270 la bdhisvarUpa da gA.1492 4 -1508 // 430 // mUtrapurISayorevAvayavA iha viguDucyate iti, anye tu bhASante-viDiti viSThA patti prazravaNaM mUtraM, 'sUcakatvAt sUtrasyeti, tata 'ee'tti etau vipraNmatrAvayavau 'anne yatti anye ca khelajallakezanakhAdayo bahavaH sarve ca samuditA avayavA yeSAM sAdhUnAM surabhayo rogopazamasamarthAzca te sAdhavo bhavanti, kathaMbhUtA ityAha-'taosahiM patti'tti te ca te auSadhayazca tadoSadhayo-viNmUtrakhelajallakezanakhAdyauSadhayaH sarvoSadhayazca tAH prAptAstadauSadhiprAptAH, viNmUtrAdyauSadhayaH sarvoSadhayazca sAdhavo bhavantItyarthaH, etaduktaM bhavati-yanmAhAtmyAnmUtrapurISAva| yavamAtramapi rogarAzipraNAzAya saMpadyate surami ca sA viguDauSadhiH, tathA khela:-zleSmA jallo-malaH karNavadananAzikAnayanajihvAsamudbhavaH zarIrasambhavazca to khelajallau yatprabhAvataH sarvarogApahArako surabhI ca bhavataH sA krameNa khelauSadhijallauSadhizca, tathA yanmAhAmyato viNmUtrakezanakhAdayazca sarve'pyavayavAH samuditAH sarvatra bheSajIbhAvaM saurabhaM ca bhajate sA sarvopadhiriti / samprati sambhinnazrotolabdhimAha-'jo'ityAdi, yaH sarvataH-sarvairapi zarIradezaiH zRNoti sa sambhinnazrotAH, athavA yaH sarvAnapi zabdAdIn viSayAn sarvairapi zrotobhiH-indriyairjAnAti, ekatareNApIndriyeNa samastAparendriyagamyAn viSayAn yo'vagacchatItyarthaH, sa sambhinnazrotolabdhimAn , athavA dvAdazayojanavistRtasya cakravartikaTakasya yugapadbhuvANasya tattUryasaGghAtasya vA samakAlamAsphAlyamAnasya sambhinnAn-lakSaNato vidhAnatazca parasparaM viminnAn jananivahasamutthAn zaGkhakAlAbherIbhANakaDhakkAditUryasamutthAn vA yugapadeva ca subahUn zabdAn yaH zRNoti sa saMbhinnazrotAH sambhinnazrotolabdhiriti / atha Rjumatilabdhi vipulamatilabdhiM cAha-'riu'ityAdi gAthAdvayaM, Rju-sAmAnya vastumAtra tagrAhiNI mati:-saMvedanaM Rjumati manojJAna-manaHparyAyajJAnameva, sA ca prAyo-bAhulyena vizeSavimukha-dezakAlAdhanekaparyAyaparityaktaM ghaTamAtra pareNa cintitaM jAnAti, tathA vipulaM vastuno ghaTAdervizeSANAM dezakSetrakAlAdInAM mAna-saGkhyAsvarUpaM tagrAhiNI matirvipulA, sA // 430 // Jain Education Intematon For Private Personel Use Only Page #449 -------------------------------------------------------------------------- ________________ INR Nilca pareNa cintitaM ghaTaM prasaGgataH paryavazatairupetamanusarati-sauvarNaH pATaliputrako'dyatano mahAnapavarakasthita ityAdyapi prabhUtavizeSairviziSTaMga 6 ghaTaM pareNa cintitamavagacchatItyarthaH, idamatra tAtparya-manaHparyAyajJAnaM dvedhA-Rjumatirvipulamatizca, tatra saamaanyghttaadivstumaatrcintnpr-|| vRttamanaHpariNAmagrAhi kiJcidavizuddhataramardhatRtIyAGgulahInamanuSyakSetraviSayaM jJAnaM RjumatilabdhiH, paryAyazatopetaghaTAdivastuvizeSacintanapravRttamanodravyagrAhi sphuTataraM saMpUrNamanuSyakSetraviSayaM jJAnaM vipulmtilbdhiH| sampratyAzIviSalabdhimAha-'AsI'tyAdi, Azyo-daMSTrAstAsu gataM-sthitaM mahadviSaM yeSAM bhavati te AzIviSAH, te ca dvibhedAH-karmabhedena jAtibhedena ca, tatra karmabhedena paJcendriyatiryagyonayo manuSyA devAzca sahasrArAntA ityanekavidhAH, ete hi tapazcaraNAnuSThAnato'nyato vA guNata AzIviSavRzcikabhujaGgAdisAdhyA kriyAM kurvanti, zApapra dAnAdinA paraM vyApAdayantIti bhAvaH, devAstvaparyAptAvasthAyAM tacchaktimanto mantavyAH, te hi pUrva manuSyabhave samupArjitAzIviSalabdhayaH 6 sahasrArAntadeveSvabhinavotpannA aparyAptAvasthAyAM prAgbhavikAzIviSalabdhisaMskArAdAzIviSalabdhimanto vyavahiyante, tataH paraM tu paryAptAvasthAyAM saMskArasyApi nivRttiriti na tadvyapadezabhAjaH, yadyapi ca nAma paryAptA api devAH zApAdinA paraM vyApAdayanti tathApi na labdhivyapadezaH, bhavapratyayatastathArUpasAmarthyasya sarvasAdhAraNatvAt , guNapratyayo hi sAmarthya vizeSo labdhiriti prasiddheH, jAtibhedena ca vRzcikamaNDUkasarpamanuSyabhedAccaturvidhAH krameNa vahubahutarabahutamAtibahutamaviSAH, vRzcikaviSaM dyutkRSTato'rdhabharatakSetrapramANaM vapurvyApnoti maNDUkaviSa bharatakSetrapramANaM bhujaGgaviSaM jambUdvIpapramANaM manuSyaviSaM tu samayakSetrapramANamiti / atha kSIramadhusarpirAzravalabdhiM koSThakabuddhilabdhi cAha-khIre'tyAdi, kSIraM-dugdhaM madhu-madhuradravyaM sarpiH-ghRtaM etatsvAdopamAnaM vacanaM vairasvAmyAdivattadAzravAH-kSIramadhusarpirAzravA bhavanti, iyamatra bhAvanA-puNDekSucAriNInAM gavAM lakSasya kSIramardhArdhakrameNa dIyate yAvadekasyAH pItagokSIrAyAH kSIraM, takila cAturi HARDCORESCALCCACANCIEOCACANCE For Private & Personel Use Only Page #450 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sAroddhAre tattvajJAnavi0 kyamityAgame gIyate, tadyathopabhujyamAnamatIva manaHzarIraprasAdaheturupajAyate tathA yadvacanamAkarNyamAnaM manaHzarIrasukhotpAdanAya prabhavati te| |270 lazrIrAzravAH, kSIramiva vacanamA-samantAt zravantIti vyutpatteH, evaM madhvapi kimapyatizAyizarkarAdimadhuradravyaM draSTavyaM, ghRtamapi puNDre- bdhisvarUpaM kSucArigokSIrasamutthaM mandAgnikathitaM viziSTavarNAdyupetaM, madhviva vacanamAzravantIti madhvAzravAH, ghRtamiva vacanamAzravantIti ghRtAzravAH, gA.1492 upalakSaNatvAcca amRtAzraviNa IkSurasAzraviNa ityAdayo'pyevamavaseyAH, athavA yeSAM pAtrapatitaM kadannamapi kSIramadhusarpirAdirasavIryavipAkaM -1508 jAyate te krameNa kSIrAzraviNo madhvAzraviNaH sarpirAzraviNa ityAdi / tathA koSThakanikSiptadhAnyAnIva sunirgalA-avismRtatvAcirasthAyinaH sUtrArthI yeSAM te koSThakadhAnyasunirgalasUtrArthAH koSThabuddhayaH, koSThe iva dhAnyaM yA buddhirAcAryamukhAdvinirgatau tadavasthAveva sUtrArthoM dhArayati na kimapi tayoH sUtrArthayoH kAlAntare'pi galati sA koSThabuddhilabdhiriti bhAvaH / atha padAnusArilabdhiM bIjabuddhilabdhiM cAha-'jo' ityAdi, yo'dhyApakAdeH kenApi sUtrapadenAdhIyate ('nudhAvati-adhIte) bahvapi sUtraM svaprajJayA'bhyuhya tadavasthameva gRhNAti sa padAnusAralabdhimAn , tathA utpAdavyayaghrauvyayuktaM sadityAdivadarthapradhAnaM padamarthapadaM tenaikenApi bIjabhUtenAdhigatena yo'nyamazrutamapi yathAvasthita prabhUtamarthamavagAhate sa bIjabuddhilabdhimAn , iyaM ca bIjabuddhilabdhiH sarvottamaprakarSaprAptA gaNabhRtAM bhagavatAM, te hi utpAdAdipatrayamavadhArya sakalamapi dvAdazAayAtmakaM pravacanamabhisUtrayantIti / idAnImakSINamahAnasIlabdhimAha-'akkhINe'tyAdi, yenAnItaM bhaikSaM bahumirapi-lakSasadhairapyanyaistRptito'pi bhuktaM na kSIyate yAvadAtmanA bhute, kiMtu tenaiva bhuktaM niSThAM yAti tasyAkSINamahAnasIlabdhiH, atra cAvadhicAraNakevaligaNadhAripUrvadharaarhaccakravartibaladevavAsudevatejolezyA''hArakazItalezyAvaikriyapulAkalabdhayaH prAyeNa prAgeva paramA- 4 // 431 // hai rthataH pratipAditatvAtpratItatvAcca sUtrakRtA na vivRtA iti, tejolezyAzItalezyAlabdhI ca sthAnAzunyArtha kizcidvyAkhyAyete-tatra tejole LCSHESAEX // 431 // Jan Education Intemanong For Private Personal use only www.jainelorary.org Page #451 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zyAlabdhiH krodhAdhikyAtpratipandhinaM prati mukhenAnekayojanapramANakSetrAzritavastudahanadakSatIvrataratejonisarjanazaktiH, zItalezyAlabdhistvagaNyakAruNyavazAdanugrAhyaM prati tejolezyAprazamanapratyalazItalatejovizeSavimocanasAmarthya, purA kila gozAlakaH kUrmagrAme karuNArasikAntaHkaraNatayA snAnAbhAvAvirbhUtayUkAsantatitAyinaM vaizikAyinaM bAlatapasvinamakAraNakalahakalanatayA 'are yUkAzayyAtara' ityAdyayuktoktibhiH kopATopAdhmAyamAnamAnasamakarot , tadanu vaizikAyinastasya durAtmano dAhAya varadahanadezyAM tejolezyAM visasarja, tatkAlameva ca bhagavAn vardhamAnasvAmI praguNitakaruNastatprANatrANAya pracuraparitApocchedacchekAM zItalezyAmamuJcaditi, iha ca yaH khaluniyamAt nirantaraM SaSThaM tapaH karoti pAraNakadine ca sanakhakulmASamuSTyA jalaculukena caikenAtmAnaM yApayati tasya SaNmAsAnte tejolezyAlabdhiriyamutpadyate, tathA 'emAI huMti laddhIo' ityatrAdizabdAdanyA apyaNutvamahattvalaghutvagurutvaprAptiprAkAmyezitvavazitvApratighAtitvAntardhAnakAmarUpitvAdikA labdhayo boddhavyAH, tatrANutvaM-aNuzarIratA yena bizacchidramapi pravizati tatra ca cakravartibhogAnapi|8| bhuGkte, mahattvaM merorapi mahattarazarIrakaraNasAmarthya, laghutvaM-vAyorapi laghutarazarIratA, gurutvaM-vanAdapi gurutarazarIratayA indrAdimi rapi prakRSTabalairduHsahatA, prAptiH-bhUmisthasya aGgulyapreNa meruparvatAgraprabhAkarAdeH sparzasAmarthya, prAkAmyam-apsu bhUmAviva pravizato gamana4 zaktiH, tathA'psviva bhUmAvunmajananimajane, IzitvaM trailokyasya prabhutA tIrthakaratridazezvaraRddhivikaraNaM, vazitvaM-sarvajIvavazIkaraNadalabdhiH, apratighAtitvam-adrimadhye'pi niHsaGgagamanaM, antardhAnam-adRzyarUpatA, kAmarUpitvaM-yugapadeva nAnAkArarUpatayA vikurvaNazakti riti / atha bhavyatvAbhavyatvaviziSTAnAM puruSANAM mahilAnAM ca yAvatyo labdhayo bhavanti tat pratipAdayati-bhavetyAdi gAthAcatuSkaM, bhavA-bhAvinI siddhiH-muktipadaM yeSAM te bhavasiddhikA bhavyA ityarthaH te ca te puruSAzca te tathA teSAmetA:-pUrvoktAH sarvA api SCOTESCROSAGACASSA KASA Jain Education Interational For Private Personal use only Page #452 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA- labdhayo bhavanti, tathA bhavasiddhikamahilAnAmapi yAvatyo labdhayo na jAyante tadvakSye / pratijJAtameva nirvAhayati-'arihaMte'tyAdi, ahaMca-15270vidhiroddhAre kravartivAsudevabaladevasambhinnazrotazcAraNapUrvadharagaNadharapulAkAhArakalabdhilakSaNA etA daza labdhayo bhavyamahilAnAM-bhavyastrINAM na ha' naiva dhatapAMsi tattvajJA- 15|| bhavanti, zeSAstvaSTAdaza labdhayo bhavyatrINAM bhavantIti sAmarthyAdgamyate, yaJca mallisvAminaH strItve'pi yattIrthakaratvamabhUttadAzcaryabhU- bhavanti, zeSAstvaSTAdaza labdhayo bhavyatroNA bhava gA.1501 navi0 di tatvAnna gaNyate, tathA anantaramuktAstAvaddaza labdhayaH kevalitvaM ca-kevalilabdhiranyacca RjumativipulamatilakSaNaM labdhidvayamityetAtra yodaza labdhayaH puruSANAmapyabhavyAnAM naiva kadAcanApi bhavanti, zeSAH punaH paJcadaza bhavantIti bhAvaH, abhavyamahilAnAmapyetAH puurv||432|| || bhaNitAstrayodaza labdhayo na bhavanti, caturdazI madhukSIrAzravalabdhirapi naiva tAsAM bhavati, zeSAstvetadvyatiriktAzcaturdazalabdhayo'viruddhAH, bhavantItyarthaH, // 270 // 92 // 93 // 94 // 95 // 96 // 97 // 98 // 99 // 1500 / / 1 // 2 // 3 // 4 // 5 // // 6 // 7 // 8 // idAnIM 'tava'tyekasaptatyadhikadvizatatamaM dvAramAha purimaDhekAsaNanivigaiyaAyaMbilovavAsehiM / egalayA iya paMcahiM hoi tavo iMdiyajautti // 9 // nivigaiyamAyAmaM uvavAso iya layAhiM tihiM bhnnio| nAmeNa jogasuddhI navadiNamANo tavo eso||10|| nANaMmi daMsaNaMmi ya caraNami ya tinni tinni patteyaM / uvavAso tappUyApuvaM tannAmagatami // 11 // ekkAsaNagaM taha nivigaiyamAyaMbilaM abhattaho / iya hoi layacaukkaM kasAyavijae tavacaraNe // 12 // khamaNaM ekkAsaNagaM ekkagasitthaM ca egaThANaM ca / ekagadattaM nISiyamAyaMbilamaTTha // 432 // kavalaM ca // 13 // esA egA laiyA ahahiM laiyAhiM divasa cushii| iya aTTakammasUDaNatavaMmi SEARCCESSAROOROSCHECK ROSAROSAGACARAMCHAMASAN For Private & Personel Use Only Page #453 -------------------------------------------------------------------------- ________________ NROSAROOCHECAURAT bhaNiyA jiNiMdehiM // 14 // iga duga iga tiga duga cau tiga paNa cau chakka paMca satta chagaM / aThThaga sattaga navagaM aTThaga nava satta adveva // 15 // chaga sattaga paNa chakaM cau paNa tiga caura duga tigaM egaM / duga ekaga uvavAsA lahusihanikkIliyatavaMmi // 16 // caupannaM khamaNasayaM diNANa taha pAraNANi tettIsaM / iha parivADicaukke varisadurga divasa aDavIsA // 17 // vigaIo nivigaiyaM tahA alevADayaM ca aayaamN| parivADicaukkami ya pAraNaesuM viheyavaM // 18 // iga duga iga tiga duga cau tiga paNa cau chakka paMca satta chagaM / aDa satta nava'Da dasa nava ekkArasa dasa ya bArasagaM // 19 // ekkAra tera bArasa caudasa terasa ya panara caudasagaM / solasa panarasa solA hoi vivarIyamekkataM // 20 // ee u abhattaTThA igasaTThI pAraNANamiha hoi| esA egA laiyA caugguNAe puNa imAe // 21 // varisachagaM mAsadgaM divasAI taheva bArasa havaMti / etya mahAsIhanikIliyaMmi tice tavacaraNe // 22 // ekko dugAi ekkaga aMtariyA jAva solasa havaMti / puNa solasa egaMtA ekkaMtariyA abhattaTThA // 23 // pAraNayANaM sahI parivADicaukkagaMmi cattAri / varisANi huMti muttAvalItave divasasaMkhAe // 24 // iga duti kAhaliyAsuM dADimapupphesu huMti aTTa tigaa| egAisolasaMtA sariyAjuyalaMmi uvavAsA // 25 // aMtaMmi tassa payagaM tatthaMkaTThANamekkamaha paMca satta yasatta ya paNa paNa tinnikkatesutigarayaNA // 26 // pAraNayadiNaTThAsI parivADi raguNAti tavacara abhattahA // 14 // iga mAlasa egaMtA pattAvalItave divAnupalaMmi uvavAra Page #454 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ghaMva0 sAroddhAre tatvajJAnavi0 271 vividhAH tapobhedAH gA. // 433 // 1509-70 caukkage varisapaNagaM / nava mAsA aTThArasa diNANi rayaNAvalitavaMmi // 27 // rayaNAvalIkameNaM kIrai kaNagAvalI tavo navaraM / kujjA dugA tigapae dADimapupphesu payage ya // 28 // parivADicaukke varisapaMcagaM diNadugUNamAsatigaM / paDhamatavutto kajo pAraNayavihI tavappaNage // 29 // bhaddAitavesu tahA''iyA layA iga du tinni cau paMca / taha ti cau paMca iga du taha paNaga iga donni ti caukkaM // 30 // taha duti cau paNagegaM taha cau paNagega donni tinneva / paNahattari uvavAsA pAraNayANaM tu paNavIsA // 31 // pabhaNAmi mahAbhaI iga duga tiga cau paNaccha satteva / taha cau paNa chaga sattaga iga du ti taha satta ekkaM do // 32 // tinni cau paMca chakkaM taha tiga cau paNa cha sattagegaM do|th chaga sattaga iga do tigacau paNa taha dugaMti cau // 3 // paNa chaga satteka taha paNa chaga satteka donni tiya curo| pAraNayANa guvannA chaNNauyasayaM cautthANaM // 34 ||bhddottrpddimaae paNa chaga sattaTTa nava tahA stt| aDa nava paMcaccha tahA nava paNa chaga satta aTTheva // 3 // taha chaga sattaTTa nava paNa tahaha nava paNa satta'bhattaTThA / paNahattarasayasaMkhA pAraNagANaM tu paNavIsA // 36 // paDimAeN saghabhadAe paNa cha sattaTTa nava dsekaaraa| taha aDa nava dasa ekAra paNa cha satta ya tahekkArA // 37 // paNa chaga sattaga aDa nava dasa taha sattaTTa nava dasekkArA / paNa cha tahA dasa ekkAra paNa cha sattaTTa nava ya tahA // 38 // chaga sattaDa nava dasagaM ekkArasa paMca taha navaga 1 // 43 // in Educat an International Page #455 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dasagaM / ekkArasa paNa chakkaM sattaTTha ya iha tave hoMti // 39 // tinni sayA bANauyA itthuvavAsANa hoMti saMkhAe / pAraNayA guNavannA bhaddAitavA ime bhaNiyA // 40 // paDivaiyA ekkaciya durga duijjANa jAva pannarasa / khamaNeha mAvasAo hoi tavo saGghasaMpattI // 41 // rohiNirikkhadiNe rohiNItavo satta mAsavarisAI / sirivAsupujapUyAputraM kIrai abhattaTTho // 42 // ekkArasa suyadevItami ekkArasIoM moNeNaM / kIraMti cautthehiM suyadevIpUyaNApuSaM // 43 // sabaMgasuMdaratave kuNaMti jiNapUyakhaM tiniyamaparA / aDDavavAse egaMtaraMbile dhavala pakkhami // 44 // evaM nirujasi - hovi hu navaraM so hoi sAmale pakkhe | taMmi ya ahio kIrai gilANapaDijAgaraNaniyamo // 45 // so paramabhUsaNo hoi jaMmi AyaMbilANi battIsaM / aMtarapAraNayAiM bhUsaNadANaM ca devassa // 46 // AyaijaNago'vevaM navaraM savvAsu dhammakiriyAsuM / aNimUhiyabalaviriyappavittitehiM so ko // 47 // egaMtarovavAsA sabarasaM pAraNaM ca cettaMbhi / sohaggakapparukkho hoi tahA dijae dANaM // 48 // tavacaraNasamattIe kappatarU jiNapuro sasattIe / kAyavo nANAvihaphalavilasirasAhiyAsahio // 49 // titthayarajaNaNipUyApuDhaM ekkAsaNAI satteva / titthayarajaNinAgatami kIraMti bhaddavae // 50 // ekkAsaNAiehiM bhaddavayacaukkagaMmi solasahiM / hoi samosaraNatavo tappUyApuvavihiehiM // 51 // naMdIsarapaDapUyA niyayasAmatthasarisatavacaraNA / **** +++ Page #456 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 271 prava0 sAroddhAre tattvajJAnavi0 RECARLOCALCAN vividhAH tapomedAra gA. 1509-70 // 434 // hoi amAvassatavo amAvasAvAsaruddiTTo // 52 // siripuMDarIyanAmagatavaMmi egAsaNAi kAyavaM / cettassa pannimAe pUeyacA ya tappaDimA // 53 // devaggaThaviyakalaso jA punno akkhayANa mutttthiie| jo tattha sattisariso tavo tamakkhayanihiM biMti // 54 // vaDDai jahA kalAe ekekAe'NuvAsaraM cNdo| saMpunno saMpajjai jA sayalakalAhiM pabaMmi // 55 // taha paDivayAe eko kavalo bIyAi punnimA jAva / ekekakavalavuDDI jA tersi hoi pannarasagaM // 56 // ekkekkaM kiNhaMmi ya pakakhaMmi kalaM jahA sasI muyai / kavalovi tahA muccai jA'mAvAsAi so ekko // 57 // esA caMdappaDimA javamajjhA maasmittprimaannaa| iNhiM tu vajamajjhaM mAsappaDimaM pavakkhAmi // 58 // pannarasa paDivayAe ekkagahANIeN jAvasmAvassA / ekkeNaM kavaleNaM jAyA taha paDivaI'vi siaa||59|| bIyAiyAsu ikkagavuDDIjA punnimAeN pannarasa / javamajjhavajamajhAo dovi paDimAoM bhaNiyAo // 60 // divase divase egA dattI paDhamaMmi sattage gijjhA / vahui dattI saha sattageNa jA satta sattamae // 61 // iguvannavAsarehiM hoi imA sattasattamI pddimaa| ahamiyA navanavamiyA ya dasadasamiyA ceva // 62 // navaraM vaDai dattI saha atthtthgnvgdsgvuddddiihiN| causaTThI ekkAsI sayaM ca divasANimAsu kamA // 63 // egAiyANi AyaMbilANi ekekvuddddimNtaanni| pajaMtaabhattahANi jAva putraM sayaM tesiM // 64 // evaM AyaMbilavaddhamANanAmaM mahAtavacaraNaM / varisANi ORAN // 434 // For Private & Personel Use Only Page #457 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ettha caudasa mAsatigaM vIsa divasANi // 65 // guNarayaNavaccharaMmI solasa mAsA havaMti tavacaraNe / egaMtarovavAsA paDhame mAsaMmi kAyavA // 66 // ThAyaba ukuDuAsaNeNa divase nisAe~ puNa nicha / vIrAsaNieNa tahA hoyavamavAuDeNaM ca // 67 // bIyAisu mAsesuM kunjA eguttarAe buddddiie| jA solasame solasa uvavAsA huMti mAsaMmi // 68 // jaM paDhamagaMmi mAse tamaNuTThANaM samaggamA. sesu / paMca sayAI diNANaM vIsUNAI imami tave // 69 // taha aMgovaMgANaM ciivNdnnpNcmNglaaiinnN| uvahANAi jahAvihi havaMti neyAI taha samayA // 7 // tapati-nirdahati duSkarmANIti tapaH, tacca nAnAvidhopAdhinibandhanatvAdanekaprakAra, tatrendriyajayamUlatvAjinadharmasya prathamamindriyajayAhvayaM tapaH prAha-prathamadine pUrvArdha dvitIyadine ekAzanakaM tRtIya dine nirvikRtikaM caturthadine AcAmAmlaM paJcamadine upavAsaH ityevaM paJcamistapodinairekA latA, latA zreNiH paripATI cetyekArthAH, ekaikaM cendriyamAzrityaivasvarUpA ekaikA latA kriyate, tataH paJcabhilatAmiH paJca|viMzatyA divasairindriyajayAkhyastapovizeSo bhavati, indriyANAM-sparzanAdInAM paJcAnAmapi jayo-damanaM yasmAdasAvindriyajayaH, indriyajayahetutvAdvA indriyajayaH, yadyapi sarvANyapi tapAMsIndriyajaye prabhaviSNUni tathApIndriyajayamAlambya kriyamANatvAdasyaiva tapasastaddhetutvaM pUrvasUribhirabhihitaM, evamuttaratrApi vAcyaM // 9 // yogazuddhitapaH prAha-nivigaiye tyAdi, nirvikRtikaM AcAmAmlaM upavAsazca ityekA | latA, ekaikaM ca yogamAzrityaivaMvidhA ekaikA latA kriyate, tatastimRmilatAbhiyogazuddhinAmaka dinanavakapramANametattapo bhaNitaM pUrvarSibhiH, || sUtre ca puMstvaM prAkRtatvAt , yogAnA-manovAkAyavyApArANAM zuddhiH-anavadyatA yasmAttattapo yogazuddhiH // 10 // jJAnadarzanacAritratapAMsi For Private Personal use only Page #458 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sAroddhAre tatvajJAnavi0 // 435 // prAha-nANaMmI'tyAdi, jJAne-jJAnazuddhinimittaM darzane-darzanazuddhinimittaM caraNe-cAritrazuddhinimittaM tatpUjApUrva-jJAnAdipUjApurassaraM 271 |tannAmake-jJAnAdinAmake tapasi pratyekaM trayastraya upavAsA bhavanti, idamuktaM bhavati-jJAnasya siddhihetonibhirupavAsaiH kRtairjJAnatapo vividhAH bhavati, tatra ca yathAzakti jJAnasya-siddhAntAdeH pustakanyastasya suprazastaparidhAMpanikAdikaraNaM jJAnavatAM ca puruSANAmeSaNIyavasnAna- tapomedAH pAnapradAnAdirUpA pUjA kartavyA, evaM tribhirupavAsaidarzanatapo bhavati, navaraM tatra darzanaprabhAvakANAM sammatyAdipranthAnAM sadgurUNAM ca pUjA vidheyA, tathA trimirupavAsaizcAritratapo bhavati, tatrApi cAritriNAM pUjA karaNIyeti // 11 // kaSAyavijayatapaH prAha- 4|1509-70 'eke'tyAdi, ekAzanakaM nirvikRtikaM AcAmlaM abhaktArthazca-upavAsaH ityekA latA, pratikaSAyaM caikaikA latA kriyate tatkaSAya4|| vijayaM tapazcaraNaM, kaSAyANAM-krodhamAnamAyAlobhalakSaNAnAM caturNA vizeSeNa jayaH-abhibhavanaM yasmAditikRtvA, asmiMzca tapasi | catasro latAH SoDaza divasAni // 12 // aSTakarmasUdanaM tapaH prAha-'khamaNa'mityAdigAthAdvayaM, kSamaNam-upavAsaH 1 ekAzanaM 2 ekasikthakaM 3 ekasthAnakaM 3 ekA dattiH 5 nirvikRtikaM 6 AcAmlaM 7 aSTakavalaM ca 8 eSA ekA latA, ekaikaM ca karmAzrityaivaMrUpA| ekaikA latA kriyate, tato'STAmilatAbhirdivasAnAM catuHSaSTirbhaNitA jinendrraSTakarmasUdanatapasi, aSTAnAM karmaNAM-jJAnAvaraNAdInAM sUdanaMvinAzanaM yasmAttadRSTakarmasUdanaM tapaH, etatsamAptau ca jinapatInAM snapanavilepanapUjanaparidhApanikAdi vidheyaM, purato viziSTabalimadhye kanaka-| mayI karmatarudArikA kuThArikA ca DhaukanIyA // 12 // laghusiMha niSkrIDitaM tapaH pratipAdayitumAha-'ige'tyAdigAthAdvayaM, anantaravakSyamANamahAsiMha niSkIDitApekSayA laghu-ikhaM siMhasya niSkrIDitaM-gamanamityarthaH siMhaniSkrIDitaM tadiva yattapastatsihaniSkrIDitamiti, siMho // 435 // hi gacchan gatvA'tikrAntaM dezamavalokayati evaM yatra tapasyatikrAntatapovizeSa punarAsevyAtanaM taM prakaroti tat siMhaniSkrIDitamiti, Page #459 -------------------------------------------------------------------------- ________________ etasya caivaM racanA - ekAdayo navAntAH krameNa sthApyante, punarapi pratyAgatyA navAdaya ekAntAH, tatazca dvayAdInAM navAntAnAmapre pratyekamekAdayo'STAntAH sthApyante, tato navAdyekAntapratyAgatapaGkAvaSTAdInAM dvyantAnAmAdau saptAdaya ekAntAH sthApyante iti, sthApanA ceyaM, aya | 1 | marthaH - prathamameka upavAsaH kriyate tataH pAraNakaM evamantarA sarvatra pAraNakaM jJeyaM, tato dvau tata ekaH tatastraya upavAsA tato dvau tatazcatvAraH tatastrayaH tataH paJca tatazcatvAraH tataH SaT tataH pazca tataH sapta tataH SaT tato'STau tataH sapta 3 2 2 3 tato nava tato'STau tato nava tataH sapta tato'STau tataH SaT tataH sapta tataH pazca tataH SaT tatazcatvAraH tataH paJca tatastrayaH 5 4 4 5 tatazcatvAraH tato dvau tatastrayaH tata ekaH tato dvau tata eka iti, ete laghusiMhaniSkrIDite tapasyupavAsAH // 13 // atho6 5 5 6 pavAsadivasAnAM pAraNakadinAnAM ca saGkhyAmAha - 'cau' ityAdi, laghusiMhaniSkrIDite tapasi kSamaNadinAnAM - upavAsa 9 7 divasAnAM zatamekaM catuSpaJcAzadadhikaM tathAhi - dve navasaGkalane tata ekA 45, punaH 45, aSTasaGkalanA caikA 36 * saptasaGkalanApyekaiva 28, sarvamIlane ca yathoktA saGkhyA bhavati 154, tathA pAraNakAni trayastriMzat, tadevaM sarvadinasaGkhyA 187, te ca SaNmAsAH saptadinAdhikA bhavanti, etaca tapaH paripATIcatuSTayena kriyate, tata eteSu caturguNiteSu dve varSe aSTAviM zatidinAdhike bhavataH // 14 // atha paripATIcatuSTaye'pi pratyekaM pAraNasvarUpaM nirUpayati - 'vigaItyAdi, prathamaparipATyAM pAraNakeSu vikRtayo bhavanti, sarvarasopetaM pAraNakamiti bhAvaH, dvitIyaparipATyAM nirvikRtikaM- vikRtivirahaH, tRtIyaparipATyAmalepakAri-vallacaNakAdi, caturthaparipATyAmAcAmlaM parimitabhaikSyamiti, evamasya tapasaH pAraNakabhedena catasraH paripATyo vidheyAH // 15 // mahAsiMhani 1 87 Page #460 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 271 prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 vividhAH tapobhedAH gA. 1509-70 // 436 // krIDitaM tapa Aha-'ige'tyAdi gAthAdvayaM, iha ekAdayaH SoDazAntAH SoDazAdayazcaikAntAH sthApyante, tatazca yAdInAM SoDazAntAnAmagre pratyekamekAdayaH paJcadazAntAH SoDazAdiSu vekAnteSu paJcadazAdInAM vyantAnAmAdau pratyekaM caturdazAdayaH ekAntAH sthApyante, sthApanA ceyaM, MaraP A PA ayamarthaH-prathamameka umahAsiMhaniSkrIDitaM tapaH pavAsaH tato dvau tata | Garamanraora0000BBBARHAAR ekaH tatastrayaH tato dvau tatazcatvAraH tatastrayaH tataH paJca tatazcatvAraH tataH SaT tataH paJca tataH sapta tataH SaT tato'STau tataH sapta tato nava tato'STau tato daza tato | nava tata ekAdaza tato daza tato dvAdaza tata ekAdaza tatastrayodaza tato dvAdaza tatazcaturdaza tatastrayodaza tataH paJcadaza tatazcaturdaza | tataH SoDaza tataH paJcadazopavAsA iti, evaM pratyAgatyA'pi SoDazopavAsAH tatazcaturdazetyAdi tAvadavaseyaM yAvatparyata eka upavAsa iti // 16 // athoktazeSa dinasarvasaGkhyAM cAha-ee'ityAdi gAthAdvayaM, asminmahAsiMhaniSkrIDite tIbre-atiduzcare tapazcaraNe etepUrvoktapatidvitayoditA abhaktArthA-upavAsA bhavanti, te ca sarvasaGkhyayA catvAri zatAni saptanavatyuttarANi, tathAhi-atra dve SoDazasaGkalane |136-136 ekA paJcadazasaGkalane (nA) 120 ekaiva caturdazasaGkalane (nA) 105, tathA ekaSaSTiH pAraNakAni bhavanti, tataH sarvaikatve varSamekaM SaNmAsA aSTAdaza ca dinAnItyeSA paripATI, etadapi ca tapaH pUrvavatpAraNakabhedena catasRbhiH paripATIbhiH parisamApyate, tato'sya rAzezcaturbhirguNane varSANi SaT mAsau dvau dinAni ca dvAdaza bhavantIti // 17 // muktAvalItapaH prAha-'eko'ityAdi gAthA // 436 // Jain Education Interational Page #461 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvayaM, muktAvalI - mauktikahAra stadAkArasthApanayA yattapastanmuktAvalItyucyate, tatrAdau tAvadekakaH sthApyate tato dvikatrikA ekakAntaritA bhavanti yAvat paryante SoDaza, tataH punaH pratyAgatyA SoDazAdaya ekakaparyantA ekakAntaritAH sthApyante, sthApanA ceyaM, ayamarthaH -pUrva tAvadeka upavAsaH tato dvau tataH punarekaH tatastrayaH tata ekaH tataJcatvAraH tata ekaH tataH paca tata ekaH tataH SaT tata ekaH tataH sapta tata ekaH tato'STau tata ekaH tato nava tata ekaH tato daza tata ekaH tata ekAdaza tata ekaH tato dvAdaza tata ekaH tatastrayodaza tata ekaH tatazcaturdaza tata ekaH tataH pathyadaza tata ekaH tataH SoDazopavAsAH, evamardha muktAvalyA niSpannaM, dvitIyamapyardhamevaM draSTavyaM, kevalamantra pratilomagatyA upavAsAn karoti, tadyathA -- SoDazopavAsAn kRtvA ekamupavAsaM karoti, tataH paJcadaza tata ekamityevamekopavAsAntaritamekottarahAnyA tAvanneyaM yAvatparyante dvAvupavAsau kRtvA ekamupavAsaM karotIti, ete'bhaktArthA - upavAsAH sarvAgreNa trINi zatAni, tathAhi - dve SoDazasaGkalane 136 - 136 aSTAviMzatizca caturthAni tathA SaSTiH pAraNakAni tato jAtaM varSamekaM etadapi tapaH prAgvaJcatasRbhiH paripATIbhiH samApyate, tato bhavanti muktAvalItapasi divasasaGkhyayA catvAri varSANIti, aMtakRddazAsu punarya eva prathamapaGktiparyantavartinaH SoDaza dvitIyapaGkiprArambhe'pi ta eva eka eva SoDazaka iti tAtparyaM // 18 // ratnAvalItapaH prAha -- 'ige'tyAdi gAthAtrayaM, ratnAvalI - AbharaNavizeSaH ratnAvalIva ratnAvalI, yathA hi ratnAvalI ubhayata AdisUkSmasthUlasthUlataravibhAgakAha likAkhya sauvarNAvayavadvayayuktA tadanu dADimapuSpobhayopazobhitA tato'pi saralasarikAyugalazAlinI punarmadhyadeze suliSTapadakasamalaGkRtA ca bhavati, evaM yattapaH paTTAdAvupadarzyamAnamimamAkAraM Page #462 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 vividhA | tapobhedAra gA. 1509-70 // 437 // dhArayati tanAvalItyucyate, tatraikakadvikatrikA uttarAdharyakrameNa kAhalikayoH sthApyA bhavanti, tadnu dvayorapi dADimapuSpayoH pratyekamaSTau trikAH, te cobhayato rekhAcatuSTayena nava koSThakAn vidhAya madhye ca zUnyaM kRtvA sthApyante, tatazcAdho'dhaH sarikAyugale ekAdayaH SoDazAntAH sthApyAH, tasya ca sarikAyugalasyAnte-paryante padakaM-patayaSTakena catustriMzadakasthAnAni, koSThakAH ityarthaH, tatra prathamAyAM panAvemmm kamaGkasthAnaM dvitIyasyAM paJca tRtIyasyAM sapta caturthyAmapi sapta paJcamyAM paJca SaSThayAmapi paJca saptamyAM trINi aSTamyAM tvekamevAkasthAnaM, teSu caturviMzatyapi koSThakeSu trikaracanA, trikAH sthApyante iti bhAvaH, sthApanA ceyaM, idamatra tAtparya-ratnAvalItapasi prathamamekamupavAsaM karoti tato dvau tatastrIn ityekA kAhalikA, aMtarA ca sarvatra 3|3|3|33 3 3 3 3 3] 3 // 437 // Jan Education Intematonal For Private sPersonal use Only Page #463 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SARSAECTECA pAraNakaM vAcyaM, tato'STAvaSTamAni-upavAsatrikAtmakAni karoti, etaiH kila kAhalikAyA adhastAddADimapuSpaM niSpadyate, tatazcaikamupavAsaM karoti tato'pi dvau tatastrIn tato'pi catura ityevaM paJca SaT saptASTau nava dazaikAdaza dvAdaza trayodaza caturdaza paJcadaza SoDazopavAsAn karoti, eSA hi dADimapuSpasyAdhastAdekA sarikA, tatazcatustriMzadaSTamAni karoti, etaiH kila padakaM saMpadyate, tataH poDazopavAsAn karoti tataH paJcadaza tatazcaturdaza ityevamekaikahAnyA tAvanneyaM yAvadeka upavAsaH, eSA dvitIyA sarikA bhavati, tatazcASTAvaTamAni karoti, etairapi dvitIyaM dADimapuSpaM niSpadyate, tatastrInupavAsAn karoti tato dvau tata ekamupavAsaM karoti, etairdvitIyA kAhalikA niSpadyate, evaM sati paripUrNA ratnAvalI siddhA bhavati, asmiMzca ratnAvalItapasi kAhalikAyAstapodinAni 12 dADimapuSpayoH SoDazabhiraSTamairdinAni 48 sarikAyugale dvAbhyAM SoDazasaMkalanAbhyAM dinAni 272 padake catustriMzatA'STamairdinAni 102, sarvaikatve catvAri zatAni catustriMzaduttarANi, aSTAzItizca pAraNakadinAni, ubhayamIlane paJca zatAni dvAviMzatyuttarANi, piNDitAstu varSamekaM mAsAH di paJca dinAni ca dvAdaza, idamapi ca tapaH pUrvavaJcatasRbhiH paripATImiH samarthyate, tatazcaturbhirguNane varSANi pazca mAsA nava aSTAdaza *ca dinAnIti // 19 // 20 // 21 // kanakAvalItapaH prAha-rayaNe'tyAdi gAthAdvayaM, kanakamayamaNikaniSpanno bhUSaNavizeSaH kana kAvalI tadAkAraM sthApanayA yattapastatkanakAvalItyucyate, etacca kanakAvalItapo ratnAvalItapaHkrameNaiva kriyate, navaraM-kevalaM dADimatapuSpayoH padake ca trikapade-trikANAM sthAne upavAsadvayasUcakA dvikAH kartavyAH, zeSaM punaH sarvamapi tathaiveti, asmiMzca tapasi kAha likayostapodinAni dvAdaza dADimapuSpayordvAtriMzat sarikAyugale dve zate dvAsaptatyuttare padake cASTaSaSTiH, sarvasaGkhyayA trINi zatAni caturazItyadhikAni, aSTAzItizca pAraNakadivasAH, tatprakSepAccatvAri dinazatAni dvAsaptatyuttarANi, sarvAnapiNDastu varSamekaM trayo mAsA dvAviM R Join Education International Page #464 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA zatirdivasAH, atrApi pUrvavacaturbhirguNane varSANi pathca mAsau dvau dinAni cASTAviMzatiriti, antakRddazAdiSu tu kanakAvalyAM padake roddhAre dADimadvaye ca dvikasthAne trikA uktAH ratnAvalyAM ca dvikA iti / tathA prathamatapasi laghusiMhaniSkrIDite yaH sarvarasAhArAdikaH pAraNakavidhiruktaH sa tapaH paJcake'pi - laghuvRhatsiMhaniSkrIDitamuktAvalIratnAvalI kanakAvalIlakSaNe kartavyaH, etaca sarva yathAyathaM bhAvitameveti // 22 // atha bhadratapaH prAha - 'bhadde' tyAdi gAthAdvayaM, bhadrAdiSu bhadramahAbhadra bhadrottara sarvatobhadreSu tapassu madhye pUrva bhadratapaH pratipAdayAmi tadyathA-Adau bhavedeka upavAsaH tato dvau tatastrayaH tatazcatvAraH tataH pazca ityekA latA evaM trayazcatvAraH pazva eko dvau iti dvitIyA pathva eko dvau trayazcatvAra iti tRtIyA dvau trayazcatvAraH paJca eka iti caturthI catvAraH paJca eko dvau traya iti paJcamI, iha paJcamilatAbhiH paJcasaptatirupavAsAH paJcaviMzatizca pAraNakAni, ubhayamIlane ca zatamekaM dinAnAmiti // 23 // sthApanA ceyaM / mahAbhadraM tapaH prAha - ' pabhaNAmI tyAdi gAthAtrayaM prakarSeNa bhaNAmi - pratipAdayAmi mahAbhadranAmakaM tapaH, tadyathA - pUrvameka upavAsaH tato dvau trayazcatvAraH paJca SaT saptetyekA latA, catvAraH paJca SaT sapta eko dvau traya iti dvitIyA, 5 1 2 3 4 sapta eko dvau trayazcatvAraH paJca paDiti tRtIyA, trayazcatvAraH paJca paTU sapta eko dvAviti caturthI, paTU saptaiko 2 3 4 5 1 dvau trayazcatvAraH pacceti paJcamI, dvau trayazcatvAraH paJca SaT sapta eka iti SaSThI, pava paT sapta eko dvau trayazca| 4 5 1 2 3 tvAra iti saptamI, ihaikonapaJcAzatpAraNakAni, SaNNavatyadhikaM zataM caturthAnAM - upavAsAnAmityarthaH, evaM cAsminmahAbhadre tapasi dve zate paJcacatvAriMzaduttare dinAnAM bhavata iti / sthApanA ceyaM (42) ||24|| sAmprataM bhadrottaraM tapaH prAha - 'bhaddo' ityAdi gAthAdvayaM, pratimA nAma pratijJAvizeSaH, tato bhadrottarapratimAyAM - bhadrottaratapasi pazca SaT saptASTau navetyAdyA latA, saptASTau nava paJca paDiti 12 3 4 52 tattvajJA navi0 // 438 // 271 vividhAH tapomedAH gA. 1509-70 // 438 // Page #465 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A 6 ACHCRECEDESCREE dvitIyA, nava paJca SaT saptASTAviti tRtIyA, SaT saptASTau nava paJceti caturthI, aSTau nava paJca SaT sapteti paJcamI, iha paJcasaptatyuttaraM zatamabhaktArthAnAM-upavAsAnAM paJcaviMzatistu pAraNakAnAM, evaM ca bhadrottaratapasi | zatadvayaM dinAnAM bhavati, sthApanA ceyaM // sAmprataM sarvatobhadratapaH prAha-'paDime'tyAdi gAthA-[pavana catuSkaM, pratimAyAM sarvabhadrAyAM sarvatobhadratapasItyarthaH, paJca SaT sapta aSTau nava daza ekAdaza | upavAsA iti prathamA latA, aSTau nava daza ekAdaza paJca SaT sapteti dvitIyA, ekAdaza 5623 paJca SaT saptASTau nava dazeti tRtIyA, sapta aSTau nava daza ekAdaza paJca SaDiti caturthI, daza ekAdaza paJca SaT sapta aSTa naveti paJcamI, SaT sapta aSTau nava daza ekAdaza paJceti SaSThI, nava daza ekAdaza paJca SaT sapta aSTA-18 viti saptamI, sthApanA ceyaM, atra ca sarvasaGkhyayA trINi zatAni dvinavatyuttarANi upavAsAnAM bhavanti, ekonapaJcAzacca pAraNakAnAM, ubhayamIlane catvAri zatAnyekacatvAriMzadadhikAni dinAnAM bhavantIti / tadevametAni bhadrAdIni-bhadramahAbhadrabhadrottarasarvatobhadrarUpANi catvAri tapAMsi bhaNitAni, graMthAntare punaramUnyanyathA'pi dRzyante, eteSvapi caturSu tapassu prAgvatpAraNakabhedataH pratyekaM cAturvidhyaM ca draSTavyaM, dinasaGkhyA ca yathAyathamAnetavyeti // 25 // atha sarvasaukhyasampattitapaH prAha-'paDive'tyAdi, pratipadekaiva dvikaM dvitIyayoH evaM yAvatpaJcadaza amAvAsyAH kSamaNaiH-upavAsairyatra bhavanti, ayamarthaH-ekA pratipad dve dvitIye tisrastRtIyAH cata REAC+COCCA4 For Private & Personel Use Only Page #466 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA- sazcaturthyaH evaM yAvatpaJcadaza paJcadRzyaH kRtopavAsA yatra bhavanti tattapaH sarvasaMpattiH 'sUcakatvAtsUtrasya' sarvasaukhyasaMpattistapo bhavati, 271 roddhAre | sarveSAM saukhyAnAM saMpattiH-prAptiryasmAditikRtvA, yadvA sarvasaMpattirityeva nAma, tathAhi-tatkimapi vastu nAsti bhuvastale yadasya samya- vividhAH tattvajJA-ICI gAsevitasya tapasaH prabhAvataH prAyeNa prANinAM na saMpadyate iti / iha cAmAvAsyAzabdazravaNAdanyatra ca 'iya jAva pannarasa punnimAsu tapobhedAH navi0 kIrati jattha uvavAsA' ityAdivacanAkarNanAdavasIyate iha ca yathedaM tapaH kRSNapakSe zuklapakSe vA prArabhyate na kazciddoSaH, atra ca viMza- gA. tyuttaraM zatamupavAsAnAM bhavati 15 // 41 // rohiNItapaH prAha-rohiNI'tyAdi, rohiNI-devatAvizeSaH tadArAdhanArtha tapo rohiNI- 1509-70 // 439 // tapaH tasmin rohiNItapasi saptamAsAdhikasaptavarSANi yAvadrohiNInakSatropalakSite dine upavAsaH kriyate, iha ca vAsupUjyajinapratimAyAH pratiSThA pUjA ca vidheyA 16 // 42 // zrutadevatAtapaH prAha-'ekke'tyAdi, zrutadevatArAdhanArtha tapaH zrutadevItapaH tasmin zrutadevItapa-| |syekAdaza ekAdazyaH zrutadevatApUjApurassaramupavAsA maunavratena vidhIyante, upalakSaNaM caitat , tato'mbAtapo'pyatra draSTavyaM, tacca paJcasura paJcamISu nemijinAmbikApUjApUrvamekAzanAdinA bhavati 17 // 43 // sarvAGgasundaratapaH prAha-'sabaMge'yAdi, sarvAGgAni sundarANi-sauM-18 | dopetAni bhavanti yasmAttatsarvAGgasundaraM tapaH tasmin sarvAGgasundare tapasi kSAntimArdavArjavAdyamigrahakRtAgrahAstIrthakRtpUjAmunidInAdi| dAnaniratAzcASTAvupavAsAn ekAntaritAnAcAmlena kRtapAraNakAn dhavalapakSe kurvanti, asya ca tapasaH sarvAGgasundaratvamAnuSaGgikameva phalaM, mukhyaM tu sarvajJAjJayA kriyamANAnAM sarveSAmeva tapasAM mokSAvAptireva phalamiti bhAvanIyaM, evaM sarvatrApi 18 // 44 // nirujazikhatapaH prAha-'eva'mityAdi, rujAnA-rogANAmabhAvo nirujaM tadeva pradhAnaphalavivakSayA zikheva zikhA-cUlA yatrAsau nirujazikhastapovizeSaH // 439 // | so'pyevameva-sarvAGgasundaratapovaduSTabhirupavAsairAcAmlapAraNakairdraSTavyaH, navaraM-kevalaM sa-nirujazikhastapovizeSa: zyAmale-kRSNapakSe SHISAIGRAOSASS For Private & Personel Use Only Page #467 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 bhavati, adhikazca tatra kriyate glAnapratijAgaraNaniyamo-glAno mayA pathyAdidAnataH praticaraNIyaH ityevaMrUpapratijJAgrahaNamityarthaH, zeSaM . setu jinapUjAdikaM tathaiveti 19 // 45 // paramabhUSaNatapaH prAha-'so' ityAdi, paramANi-zakracakravartyAdhucitAni prakRSTAni hArakeyUraof kuNDalAdIni bhUSaNAni-AbharaNAni yasmAdasau paramabhUSaNaH, tasmin dvAtriMzadAcAmlAni pAraNakAntaritAni zaktisadbhAve nirantarANi vA karoti, tatsamAptau ca devasya mukuTatilakAdyAbharaNavitaraNaM yathAzakti yatidAnAdikaM ca kartavyamiti 20 // 46 // Ayatijanaka tapaH prAha-'AyaI'tyAdi, Ayati-AgAmikAle'bhISTaphalaM janayati-karoti yo'sAvAyatijanakastapovizeSaH so'pyevaM-paramabhUSaNatapovad dvAtriMzatA''cAmlairdraSTavyaH, navaraM-kevalaM sarvAsu dharmakriyAsu-vandanakapratikramaNasvAdhyAyasAdhusAdhvIvaiyAvRttyAdiSu sarvadharmakRtyedhvanigRhitabalavIryapravRttiyuktaiH-agopAyitazarIraprANacittotsAhapravartanapradhAnaiH sa:-AyatijanakaH kAryaH 21 // 47 // saubhAgyakalpa| vRkSamAha-egaMte'tyAdigAthAdvayaM, kalpavRkSa iva kalpavRkSaH saubhAgyaphaladAne kalpavRkSaH saubhAgyakalpavRkSaH, tatra saubhAgyakalpavRkSatapasi | caitramAse ekAntarA-ekadinavyavahitA upavAsAH samagramapi mAsaM bhavanti, pAraNakaM ca sarvarasaM-savikRtikamityarthaH, tathA'tra yathAzakti sAdhvAdibhyo dAnaM dIyate, asya ca tapazcaraNasya samAptau zaktyanusArato jinapateH purataH pUjAkaraNAdipUrva vizAlasthAlAvalimadhye mahArajatamayaH saralataNDulamayo vA vividhaphalapaTalavilasadasaMkhyazAkhAzikhaH kalpazAkhI kartavya iti 22 / / 48 // 49 // tIrthakaramA-| tRtapa Aha-'titthe'yAdi, tIrthakarajananIpUjApUrvamekAzanAni-ekabhaktAni saptaiva tIrthakarajananInAmake tapasi kriyante, asya ca tapaso bhAdrapade mAsi zuksaptamyAmArambhaH trayodazyAM ca samAptiH, varSatrayaM ca yAvadidaM tapaH kriyate 23 // 50 // samavasaraNatapa Aha-'ekkAse'tyAdi, bhAdrapadamAsi kRSNapratipada Arabhya tatpUjApUrva-samavasaraNapratimApUjanapurassaraM svazaktyanusAreNaikAzananirvika sanaCOCC For Private & Personel Use Only Page #468 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sAroddhAre tattvajJAnavi0 // 440 // tikAcAmlopavAsa: poDazabhirbhAdrapadacatuSke-caturpu bhAdrapadeSu pratyekaM vihitaiH samavasaraNatapo bhavati, atra ca catarSa bhAdrapadeSu catu:-II 271 paSTistapodinAni syuH, ayaM bhAvaH-samavasaraNasyaikaikaM dvAramAzritya pratyeka dinacatuSTayaM kriyate, tata evAsya dvAriketi prasiddhiH 24 |vividhAH // 51 // amAvAsyAtapaH prAha-'nandI'tyAdi, paTalikhitanandIzvarasurabhuvanajinArcanAnvitaM nijasAmarthyasadRzena-khazakyanurUpeNopa tapobhedAH vAsAdInAmanyatamena tapazcaraNena bhavatyamAvAsyAtapo'mAvAsyAvAsaroddiSTaM, amAvAsyAdivasa ityarthaH, idaM ca tapo dIpotsavAmAvAsyAyAmA gA. rabhyate varSasaptakena ca samApyata iti 25 // 52 // puNDarIkatapa Aha-'sirI'tyAdi, zrIpuNDarIkanAmake tapasi caitramAsasya pUrNi 1509-70 mAyAH prArabhya dvAdaza pUrNimAsIH matAntareNa sapta varSANi yAvadekAzanAdi tapaH svazaktyA kartavyaM, pUjanIyA ca tatpratimA-nAbheyajinaprathamagaNadharasya puNDarIkasya pratikRtiriti, iha ca caitramAsapUrNimAsyAmasya tapasaH prArambhe puNDarIkakevalotpattireva kAraNaM, puNDarI. kasya hi bhagavatazcaitrapUrNimAyAmudapAdi kevalajJAnaM, tathA cAcakSmahi zrIpadmaprabhacaritre puNDarIkagaNadharavaktavyatAyA-"ghaNaghAikammakalusaM pakkhAliya sukamANasalileNaM / cettassa punnimAe saMpatto kevalAloyaM // 1 // " [ghanaghAtikarmakaluSaM prakSAlya zukladhyAnasalilena / caitrasya pUrNimAyAM saMprAptaH kevalAlokaM // 1 // ] iti, evamanyatrApi upayujya kAraNaM vAcyaM 26 // 53 // akSayanidhimAha-'deve'tyA di, devAgre-sarvajJapratimAyAH purataH sthApitaH kalaza: pratidinaM kSipyamANayA'kSatamuSTyA yAvadbhirdinaiH pUryate tAvanti dinAni svazatyanurUpaM yattapa ekAzanAdyanyataraM tad budhA bruvate akSayanidhi, akSayaH-sadaiva paripUrNo nidhi:-nidhAnaM yasmAditikRtvA 27 // 54 // sAmprataM yavamadhyAM candrapratimAmAha-'vahuI'tyAdigAthAcatuSkaM, candra iva kalAvRddhihAnibhyAM yA pratimA sA candrapratimA-candrAyaNAkhyaM // 440 // 4 tapa iti, sA dvidhA-yavamadhyA vanamadhyA ca, yavasyeva madhye sthUlasya paryantabhAgayostu tanukasya madhyaM yasyAH sA yavamadhyA, vanasyeva -SAROKA4%AMGAO-934 Jain Education Interational For Private Personal Use Only Page #469 -------------------------------------------------------------------------- ________________ madhye tanukasya paryatayostu sthUlasya madhyaM yasyAH sA vanamadhyA, tatrAdau yavamadhyAM vyAkhyAnayati-yathA zuklapakSe pratipadaH prArabhyAnuvAsaraM-pratidivasamekaikayA kalayA candro vardhate yAvatparvaNi-pUrNimAyAM sakalAbhirapi kalAmiH saMpUrNaH saMpadyate, tathA-tenaiva prakAreNa pratipadi ekaH kavalaH, upalakSaNametat , tato bhikSA dattirvA ekaiva gRhyate, dvitIyAyAM dvau kavalau tRtIyAyAM trayaH kavalAH evamekaikakavalavRddhyA yAvatpUrNimAyAM teSAM kavalAnAM paJcadazakaM bhavati, paJcadaza kavalA abhyavahiyante ityarthaH, kRSNe pakSe ca yathA pratidinamekaikA kalAM zazI muJcati tathA kavalo'pi mucyate yAvadamAvAsyAyAM 'so'tti sa kavala eko bhavati, ko'rthaH ?-kRSNapakSapratipadi paJcadaza kavalA gRhyante dvitIyAyAM caturdaza tRtIyAyAM trayodaza ityevaM yAvadamAvAsyAyAmeka eva kavala iti, eSA yavamadhyA candrapratimA mAsamAtrapramANA | bhaNitA 28 // idAnIM punarmAsapramitA-mAsapramANAM vanamadhyAM candrapratimA prakarSeNa vakSyAmi // 55 // 56 // 57 // 58 // tAmevAha-pannare'yAdigAthAdvayaM, kRSNapakSapratipadi paJcadaza kavalA gRhyante, tata ekaikahAnyA tAvannIyate yAvadamAvAsyAyAmekena kavalena jAtA, amAvAsyAyAmeka eva kavalo gRhyate iti bhAvaH, tathA pratipadapi sitA-zuklA ekena kavalena jAtA, ko'rthaH ?,-zuklapratipadyapyeka eva kavalo gRhyate, tato dvitIyAyA ArabhyaikottaravRddhyA tAvanneyaM yAvatpUrNimAsyAM paJcadaza kavalA dattayo vA gRhyante iti, tadeva| mime yavamadhyavanamadhye dve api.pratime bhaNite iti, eSa ca paJcAzakAdigranthAbhiprAyaH, vyavahAracUrNyabhiprAyaH punarayaM-zuklapakSasya pratipadi candravimAnasya dRzyasya paJcadazabhAgIkRtasya ekA kalA dRzyate caturdaza kalA na dRzyante dvitIyasyAM dve kale tRtIyasyAM tisraH kalAH evaM yAvatpaJcadazyAM paripUrNAyAM paJcadaza kalAH, tato bahulapakSasya pratipadi ekayA kalayA Uno dRzyate caturdaza kalA dRzyante | dvitIyasyAM trayodaza tRtIyAyAM dvAdaza yAvadamAvAsyAyAmekApi na dRzyate, tadevamayaM mAsa AdAvUno madhye saMpUrNo'nte punarapi parihIno, NAC10-6-CA CCC For Private & Personal use only Page #470 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 // 441 // yavo'pyAdAvante ca tanuko madhye vipulaH, evaM sAdhurapi mikSAM gRhNAti zukrapakSasya pratipadyekAM dvitIyasyAM dve tRtIyasyAM tisro yAvatpaJcadazyAM paJcadaza tato bahulapakSasya pratipadi punazcaturdaza dvitIyAyAM trayodaza yAvaccaturdazyAmekAM amAvAsyAmupoSitaH, tatazcandrAkAratayA candrapratimA AdAvante ca bhikSAyAstanutvAnmadhye vipulatvAdyavamadhyopamitamadhyabhAgA, tathA cAmumeva yavamadhyAM candrapratimAmadhikRtyAnyatroktaM "ekaikAM vardhayedvikSAM, zukre kRSNe ca hApayet / bhuJjIta nAmAvAsyAyAmeSa cAndrAyaNo vidhiH // 1 // " vajramadhyAyAM candrapratimAyAM bahulapakSa Adau kriyate, tata evaM bhAvanA - bahulapakSasya pratipadi candravimAnasya caturdaza kalA dRzyante dvitIyasyAM trayodaza tRtIyasyAM dvAdaza yAvaccaturdazyAmekA amAvAsyAyAmekApi na tataH punarapi zukupakSasya pratipadi candravimAnasya ekA kalA dRzyate dvitIyAyAM dve yAvatpaJcadazyAM paJcadazApi, tadayaM mAsa AdAvante ca pRthulo madhye tanuko vajramapyAdAvante ca vipulaM madhye tanukamevaM sAdhurapi mikSAM gRhNAti bahulapakSasya pratipadi caturdaza dvitIyasyAM trayodaza yAvaccaturdazyAmekAmamAvAsyAyAM copavAsayati tataH punarapi zuklapakSasya pratipadyekAM bhikSAM gRhNAti dvitIyasyAM dve yAvatpazcadazyAM paJcadazeti, tata eSApi candrAkAratayA candrapratimA AdAvante ca vipulatayA madhye ca tanukatayA vajramadhyopamitamadhyabhAgA vajramadhyeti 29 / / 59 / / 60 / / sAmprataM saptasaptamikAdyAzcatasraH pratimAH pratipAdayati- 'divase' ityAdigAthAtrayaM prathame saptake divase 2 ekA dattirbrAhmA tataH saptakena saha dattirvardhate yAvatsaptame saptake pratidinaM sapta dattayo bhavanti, iyamatra bhAvanA - saptasaptamikAyAM pratimAyAM saptasaptakA dinAnAM bhavanti, tatra prathame saptake pratidivasamekaikAM datiM gRhNAti dvitIye saptake pratidivasaM dve dve dattI evaM tRtIye saptake tisraH 2 caturthe catasraH 2 paJcame paJca 2 SaSThe SaT 2 saptame sapta sapteti etAzca bhojanaviSayA eva dattaya uktAH evametatsaGkhyA eva pAnakaviSayA api pratipattavyAH, tathA 271 | vividhAH tapobhedAH gA. 1509-70 // 441 // Page #471 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cASTamAgasUtram-"paDhame sattae ekekaM bhoyaNassa dattiM paDigAhei, ekekaM pANayassa, evaM jAva sattame satta dattIu bhoyaNassa paDigAhei, satta pANayasse"tyAdi, anye punaranyathA pratipAdayanti-prathame saptake prathamadivase ekAM dattiM gRhNAti dvitIye dve tRtIye tisraH caturthe catasraH paJcame paJca SaSThe SaT saptame sapta, evaM dvitIye tRtIye caturthe paJcame SaSThe saptame ca saptake draSTavyaM, uktaM ca vyavahArabhASye-"ahavA ekekkiyaM dattiM jA sattekekassa stte| Aeso asthi eso'vi"tti, tadevamekonapaJcAzatA vAsariyaM saptasaptakikA pratimA bhavati, sapta saptakA dinAnAM yasyAM sA saptasaptakikA, saptazabdakakArasya makAraH prAkRtatvAt , athavA sapta saptamAni dinAni yasyAM sA saptasaptamikA, yasyAM hi sapta dinasaptakAni bhavanti tasyAM sapta saptamAni dinAni bhavantyeveti / tathA aSTASTamikA navanavamikA dazadazamikA ca pratimA evaM-prAguktaprakAreNaiva draSTavyA, navaraM-kevalamayaM vizeSa:-aSTakanavakadazakavRddhibhiH saha pratyekaM dattirvardhate, idamuktaM bhavati-aSTASTamikAyAM pratimAyAmaSTAvaSTakAni bhavanti, tatra prathame'STake pratidinamekaikA dattirgRhyate, dvitIye'STake pratidinaM dve dattI evaM tRtIye tinaH caturthe catasraH evamekaikadattivRddhyA tAvadvagantavyaM yAvadaSTame'STake pratidinamaSTAvaSTau da. dattayo gRhyante, asyAM hi catuHSaSTirdinAni bhavanti / tathA navanavamikAyAM pratimAyAM nava navakAni bhavanti, tatra prathame navake prati dinamekaikA dattiH dvitIye navake pratidinaM dattidvayaM tRtIye navake pratidinaM dattitrayaM evamekaikadattivRddhyA tAvadavaseyaM yAvannavame navake pratidinaM nava nava dattayaH, atra caikAzItirdinAni / tathA dazadazamikAyAM pratimAyAM daza dazakAni bhavanti, tatra prathame dazake prati dinamekA dattirgRhyate, dvitIye dazake pratidinaM dattidvayaM, evamekaikadattivRddhyA tAvannetavyaM yAvaddazame dazake pratidinaM daza daza dattayaH, atra || dinAnAM zatamekaM / tadevaM navabhirmAsaizcaturvizatyA dinaizcatasro'pyetAH pratimAH samApyante, iha ca saptasaptamikAyAM pratimAyAM dattipari Jan Education Internal For Private Personel Use Only Page #472 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 // 442 // mANaM paNNavatyadhikaM zataM, aSTASTamikAyAmaSTAzItyuttare dve zate dattInAM navanavamikAyAM pazcottarANi catvAri zatAni dazadazamikAyAM paJcAzadadhikAni paJca zatAni dattInAmiti 30 / / 61 / / 62 / / 63 / / idAnImAcAmlavardhamAnaM tapaH prAha - 'ege' tyAdigAthAdvayaM, ekAdikAnyekaikavRddhimanti paryantAbhaktArthAnyAcAmlAni kriyante yAvatteSAmAcAmlAnAM zataM paripUrNa bhavati, etadAcAmlavardhamAnanAmakaM mahAtapazcaraNaM, AcAmlaM vardhamAnaM yatra tapazcaraNe tadAcAmlavardhamAnaM, ayamartha:- prathamaM tAvadAcAmlaM kriyate tata upavAsaH tatazca dve | AcAmle punarupavAsaH trINyAcAmlAni punarupavAsaH catvAryAcAmlAni punarupavAsaH paJca AcAmlAni punarupavAsaH evamupavAsAntari| tAnyekottaravRddhayA tAvadAcAmlAni vardhanIyAni yAvatparyante zatamAcAmlAnAM kRtvA ekamupavAsaM karotIti, iha ca zataM caturthAnAM tathA paJcAzadadhikAni paJca sahasrANyAcAmlAnAM bhavanti, ubhayamIlane varSANi caturdaza mAsAstrayo dinAni ca viMzatiriti 31 // 64 // / / 65 / / atha guNaratnavatsaraM tapaH prAha - 'guNe'tyAdigAthAcatuSTayaM, guNAnAM - nirjarAdI (melA) nAM nirjarAvizeSANAM racanaM karaNaM vatsareNa satribhAgavarSeNa yasmiMstapasi tadguNaracanavatsaraM athavA guNA eva ratnAni yatra sa tathA guNaratno vatsaro yatra tadguNaratnavatsaraM tapaH etasmin guNaratnavatsare tapazcaraNe SoDaza mAsA bhavanti, tatra prathame mAse ekAntarA upavAsAH kartavyAH, tathA divase nirantaramutkaTukAsanena sthAtavyaM nizAyAM punarnityameva vIrAsanakena - vIrAsanopaviSTena tathA nizi bhavitavyamaprAvRtena - nirAvaraNenetyarthaH, evaM dvitIyAdiSvapi mAneSvekottarayA vRddhyA tAvadupavAsAH kartavyA yAvatSoDaze mAse SoDazopavAsA bhavanti, ayamartha:- prathame mAse pAraNakadinAntarita ekaika upavAsaH kartavyaH dvitIye mAse dvau dvAvupavAsau tRtIye mAse trayastraya upavAsAH caturthe catvAro yAvat SoDazamAse poDaza SoDaza upavAsA bhavanti, atra ca trayodaza mAsAH saptadaza dinAdhikAstapaH kAlaH trisaptatizca dinAni pAraNakakAlaH evaM cAyaM - 'pannarasa 271 vividhAH tapobhedAH gA. 1509-70 / / 442 / / Page #473 -------------------------------------------------------------------------- ________________ CREATMELA vIsaM cauvIsa ceva cauvIsa pannavIsA ya / cauvIsa ekavIsA cauvIsA sattavIsA ya // 1 // tIsA tettIsAviya cauvIsa chavIsa aTThabIsA ya / tIsA battIsAvi ya solasamAsesu tavadivasA // 2 // pannarasa dasa'Ta chappaJca caura paJcasu ya tinni tinnitti / paJcasu do do ya tahA solasamAsesu pAraNagA // 3 // iha ca yatra mAse'STamAditapaso yAvanti dinAni na pUryante tAvantyapretanamAsAdAkRSya pUraNIyAni adhikAni cApretanamAse kSeptavyAni, tathA yatprathametyAdigAthAyAmutkaTukAsanAdyanuSThAnaM pUrvamuktaM tatsamagreSvapi mAsesu karaNIyaM, sarvasaGkhyayA cAsmiMstapasi viMzatyUnAni paJca zatAni dinAnAM bhavantIti, tadevamapAraH pravacanapArAvAraH tatpratipAditatapasAM ca prabhUtAH kartAra ityato'nekAni skandakapramukhapuruSavizeSairAcIrNAni tapAMsi zrUyante // 66 // 67 // 68 // 69 // kiyantIha vaiviktyena vaktuM zakyante ?, diDyAnaM ca kiJcidetadupadarzitaM tataH zeSANAM tapovizeSANAmatidezamAha-tahe'tyAdi, tathAzabdaH prAguktApekSayA samucaye, aGgAnA-AcArAdInAM upAGgAnA-aupapAtikAdInAM caityavandanAyA-airyApathikIzakastavasthApanArhatstavanAmastavazrutastavasiddhastavakharUpAyAH paMcamaGgalamahAzrutaskandhasya AdizabdAtprakIrNakAnAM ca devendrastavAdInAmupadhAnAni-tapovizeSarUpANi yena vidhinA bhaNitAni tathaiva samayAt-siddhAntAd bhavanti jJeyAni, iha ca sAmprataM mugdhalokahitAya bahuzrutasUriparamparApravartitAnyaparANyaparimitAni tapAMsi pracaranti dRzyante, paraM neha tAni pratanyante, granthaprapaJcaprasaGgAt , tadarthinA cAsmaduparacitA sAmAcArI nirIkSaNIyA 271 // 7 // idAnIM 'pAyAlakalasa'tti dvisaptatyuttaradvizatatamaM dvAramAha paNanaui sahassAI ogAhittA cauddisiM lavaNaM / cauroliMjarasaMThANasaMThiyA hoti pAyAlA // 71 // valayAmuha keyUre juyage taha Isare ya boddhavve / sabavairAmayANaM kuDDA eesi dasasaiyA Page #474 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 272 prava0 sAroddhAre tattvajJAnavi0 USARGA pAtAlakalazasvarUpaM gA. 1571-9 // 443 // // 72 // joyaNasahassadasagaM mUle uvariMca hoti vicchinnA / majjhe ya sayasahassaM tattiyamittaM ca ogADhA // 73 // paliovamahiIyA eesiM ahivaI surA iNamo / kAle ya mahAkAle velaMba pabhaMjaNe ceva // 74 // annevi ya pAyAlA khuDDAliMjaragasaMThiyA lavaNe / aha sayA culasIyA satta sahassA ya sabesi // 75 // joyaNasayavicchinnA mUluvariM dasa sayANi majjhami / ogADhA ya sahassaM dasajoyaNiyA ya siM kuddaa||76|| pAyAlANa vibhAgA savANavi tinni tinni bo. vvA / hiDimabhAge vAU majjhe vAU ya udgaM ca // 77 // uvariM udagaM bhaNiyaM paDhamagabIesu vAusaMkhubhio / uhuM vAme udgaM parivaDDai jalanihI khubhio // 78 // parisaMThiaMmi pavaNe puNaravi udagaM tameva saMThANaM / vahui teNa udahI parihAyai'NukkameNeva // 79 // jambUdvIpamadhyamadhyAsInasya mandarAcalasya catasRSu pUrvAdiSu dikSu pratyekaM paJcanavatiyojanasahasrANi lavaNArNavamavagAhya atrAntare catasRSu dikSu pratyekamekaikabhAvena catvAraH pAtAlA:-'padaikadeze padasamudAyopacArAt' pAtAlakalazAH, te ca kiMsaMsthAnA ityAha-alijaraM || |-mahApihiDaM tatsaMsthAnasaMsthitAstadAkArA ityarthaH // 71 // atha teSAM nAmAdikamAha-'valaye'tyAdigAthAtrayaM, meroH pUrvasyAM dizi | pAtAlakalazo vaDavAmukho-vaDavAmukhanAmA valayAmukho vA, dakSiNasyAM keyUpaH keyUro vA, samavAyAGgaTIkAyAM tu ketukaH, aparasyAM tu | yUpaH uttarasyAmIzvaraH, ete catvAro'pi sarvavaSamayA:-sarvAtmanA vanamayAH, teSAM ca-sarvavatramayAnAM kuDyAni-ThikarikAH sarvatra bAhadAlyamadhikRtya daza zatakAni, daza yojanazatapramANAni / / 72 // catvAro'pi te mahApAtAlakalazA mUle-bune upari-mukhe ca pratyekaM yoja // 443 // For Private & Personel Use Only Page #475 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nasahasradazakaM - daza yojanasahasrANi vistIrNA bhavanti, madhye - udarapradeze punaH zatasahasraM - yojanalakSaM vistIrNAH, tathA tAvanmAtraM - yoja - nalakSamAtramavagADhA - bhUmau praviSTAH, idamuktaM bhavati - catvAro'pyete pAtAlakalazA ekaikaM yojanalakSamudvedhena, tathA mUle daza yojanasahasrANi viSkambhena, tata UrddhamekaprAdezikyAH zreNyA viSkambhataH pravardhamAnAH 2 madhye ekaikaM yojanalakSaM viSkambhena, tata Urddha bhUyo'pyekaprAdezikyA zreNyA viSkambhato hIyamAnA hIyamAnA upari-mukhamUle daza yojanasahasrANi viSkambhata iti // 73 // sAmpratameteSAM pAtAlakalazAnAmadhipatIn devAnAha-eteSAM pAtAlakalazAnAmadhipatayaH surAH palyopamasthitayo mahardhikA ime - evaMnAmAnaH, tadyathAvaDavAmukhe kAlaH keyUre mahAkAlaH yUpe velambaH Izvare prabhaJjana iti // 74 // samprati laghupAtAlakalazavaktavyatAmAha - 'anne'vI' - tyAdigAthAdvayaM, lavaNe - lavaNasamudre teSAM pAtAlakalazAnAmantareSu tatra tatra pradezeSu bahavo'nye'pi kSullA - laghavaH pAtAlAH - pAtAlakalazAH, kSulAliJjarasaMsthitA - laghupihaDaka saMsthAnasaMsthitAH santi, tatra sarveSAmapi sarvasaGkhyA sapta sahasrANyaSTau zatAni caturazItyuttarANi, ekaikasya mahApAtAlakalazasya parivAre ekasaptatyadhikaikonaviMzatizatasaGkhyAnAM laghupAtAlakalazAnAM bhAvAditi // 75 // ete ca laghupAtAlakalazAH pratyekamardhapalyopamasthitikairdevaiH parigRhItAH / sampratyeteSAM pramANamAha - sarve'pi laghupAtAlakalazA mUle- bune upari-mukhe pratyekaM yojanazataM vistIrNAH, madhye - madhyabhAge jaTharapradeze daza zatAni-daza yojanazatAni vistIrNAH, tathA'vagADhA - bhUmau praviSTAH sahasraM - yojana sahasraM, tathA 'siM'ti eteSAM laghupAtAlakalazAnAM kuDyAni - ThikarikA bAhalyamadhikRtya dazayojanakAni-dazayojanapramANAni // 76 // samprati gurUNAM laghUnAM ca pAtAlakalazAnAM vAyvAdivibhAgamAha -- 'pAyAlANe' tyA digAthAtrayaM sarveSAmapi gurUNAM laghUnAM ca pAtAlakalazAnAM trayastrayo vibhAgA bhavanti, tadyathA - adhastano madhyama uparitanaJca tatra mahApAtAlakalazAnAmekaikastribhAgastrayastriMza Page #476 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pra. sA- roddhAre tattvajJAnavi0 // 444 // gA. SESAMACHAR yojanasahasrANi trINi yojanazatAni trayastriMzadadhikAni tribhAgazca yojanasya, laghupAtAlakalazAnAM tu trINi yojanazatAni trystriNshd-11| 273 dhikAni tribhAgazca yojanasya, eteSu ca sarveSu mahApAtAlakalazeSu laghupAtAlakalazeSu ca madhye pratyekamadhastane tribhAge vAyuH madhyame tribhAge AhAra vAyurudakaM ca uparitane tribhAge udakaM bhaNitaM tIrthakaragaNadharaiH, tatra tathAjagatsvAbhAvyAdeva samakAlaM pratiniyate kAlavibhAge sarveSvapiAkhyAntarapra. pAtAlakalazeSa pratyekaM prathame dvitIye ca tribhAge bahavo'nye'nye udArA vAyavaH saMmUcrchanti, tadanantaraM zubhyante, jAtamahAdbhutazaktikAdAyojanAni saMta Urddha mitastato viprasarantItyarthaH, kSaNena ca tathA pariNamanti yathA terudakamatitarAmUrddhamucchAlyate, tataH prathamadvitIyeSu tribhAgeSu vAyuH saMkSubdhaH sannUrddhamudakaM vamayati-niHsArayati, tena corddha niHsAryamANena jalanidhiH kSumitaH san parivardhate, parisaMsthite-upazamaM 8 1580-2 gate punaH pavane punarapyudakaM tadeva saMsthAnamAzrayati, bhUyo'pi kalazeSu madhye pravizatIti bhAvaH, tena kAraNenAnukrameNaiva parihIyate, ahorAtramadhye ca dvikRtvaH pratiniyate kAlavibhAge-pakSamadhye caturdazyAdiSu tithiSvatirekeNa te vAyavaH kSubhyante, tena pratyahorAtraM dvau 8|| vArau pakSamadhye caturdazyAdiSu tithiSu vArdhirvardhate hIyate ceti, ete ca sarve'pi guravo laghavazca pAtAlakalazA lavaNavArinidhAvevara ta vidyante, na punaH zeSasamudreSviti 272 // 77 // 78 // 79 // idAnIM 'AhAragassarUvaMti trisaptatyadhikadvizatatamaM dvAramAha samao jahannamaMtaramukkoseNaM tu jAva chmmaasaa| AhArasarIrANaM ukkoseNaM nava sahassA // 8 // cattAri ya vArAo caudasapucI karei AhAraM / saMsArammi vasaMto egabhave donni vaaraao||1|| titthayarariddhisaMdaMsaNathamatthovagahaNaheuM vA / saMsayavuccheyatthaM vA gamaNaM jiNapAyamUlaMmi // 2 // // 444 // caturdazapUrvadharaistathAvidhaprayojanaprasAdhanAya viziSTalabdhivazAdAhiyante-nirvayante ityAhArakANi zarIrANi, 'kRdvahula'miti vacanA For Private Personal Use Only Page #477 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Can tkarmaNi vun, yathA pAdahAraka ityatra, tAni ca vaikriyazarIrApekSayA'tyantazubhAni svacchasphaTikazilAza kalavadatizubhra pudgalasamUhaghaTanAtmakAni parvatAdibhirapyapratihatAni tatraitAni kadAcilloke sarvathA na bhavantyeva, tato'bhavanalakSaNamantarameSAm - AhArakazarIrANAM jaghanyata ekaH samayaH utkarSataH SaNmAsAH uktaM ca - "AhAragAI loe chammAsA jA na hoMtivi kathAI / ukkoseNaM niyamA ekaM samayaM jahaneNaM // 1 // " [ AhArakazarIrANi loke SaNmAsAn yAvanna bhavantyapi kadAcit / utkarSeNa niyamAt ekaM samayaM jaghanyena // 1 // ] yatpunarjIvasamAsAdiSu -- ' AhAramissAjoge vAsapuhuttaM' ityAdivacanata AhArakamizrasya varSapRthaktvamantaramuktaM tanmatAntaraM saMbhAvyate iti yadApi bhavanti tadApi jaghanyata ekaM dve trINi vA utkarSataH sahasranavakaM avagAhanA cAhArakazarIrasya jaghanyato dezonA kizcidUnA ratni:-hastaH, tathAvidhaprayatnabhAvatastathA''rambhakadravya vizeSatazca prArambhasamaye'pi tasyA etAvatyA eva bhAvAt na hyaudArikAderivAkulAsaGkhyeyabhAgamAtratA prArambhakAle iti bhAvaH, utkarSataH punaH paripUrNA ratniH, uktaM ca samavAyAGge- "AhAragasarIrassa jahanneNaM desUNA rayaNI, ukkoseNaM paDipuNNA rayaNI" ti // 80 // sAmpratamekajIvasya sarvabhaveSvekabhave ca kiyantyAhArakazarIrANi bhavantItyetatpratipAdanAyAha - ' cattArI'tyAdi, caturdazapUrvadharaH saMsAre nivasannutkarSato'pi vAracatuSTayamevAhArakazarIraM karoti, caturthavelAyAM kRte tadbhava eva muktatyavApteriti bhAvaH, ekasmiMstu bhave vAradvayameveti // 81 // atha caturdazapUrvadharo'pi kimarthamAhArakazarIramAracayati ?, ucyate, tIrthakarapAdapIThopakaNThagamanAya tadapi kiMnimittamityata Aha- 'titthayare' tyAdi, tIrthakararddhisaMdarzanArthaM arthAvagrahaNahetorvA yadvA saMzayavyavacchedArtha jinapAdamUle caturdaza pUrvavido gamanaM bhavati, idabhaidamparyamatra-sakalatrailokyAtizAyinImaSTamahAprA tihAryAdikAmanupamAmAItIM samRddhimakhilAmA lokayitumutpanna kutUhalastathAvidhAn vA navanavArthasArthAn jighRkSuH athavA kasmiMzcidarthe'tyantagahane saMdi Page #478 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - prava0 sA- roddhAre tattvajJA- navi0 // 445 // 274 anAryadezA gA. 1583-6 - BREASURESAMEEDS hAnastadarthavinizcitaye kazcicaturvazapUrvavidvidehAdikSetravartivItarAgacaraNakamalamUlamAhArakazarIreNa samutsarpati, na khalvaudArikeNa vapuSA zakyate tatra gantuM, tatra ca bhagavantamAlokitasamastalokAlokamAlokya pariniSThitaprayojanaH punarAgatya tameva dezaM yatra prAgacchataudA- rikamanAbAdhabujhA nyAsakavannikSiptaM svapradezajAlAvabaddhaM tadavasthamAste tato yAcitopakaraNavadvimucyAhArakamupasaMhRtyAtmapradezajAlaM drAgau-1 dArikamebAnupravizati, eSa ca prArambhAtprabhRti vimocanAvasAnaH sarvo'pyantarmuhUrtaparimANaH kAlo bhavatIti 273 // 82 / / sAmprataM 'desA athAriya'tti catuHsaptatyuttaradvizatatamaM dvAramAha saga javaNa savara babbara kAya muruMDoDa.goNa pakkaNayA / arayAga hoNa romaya pArasa khasa khAsiyA ceva // 83 // duSilaya lausa bokasa bhillaMdha puliMda kuMca bhmrruaa| kovAya cINa caMcuya mAlava damilA kulagghA yA // 84 // kekaya kirAya hayamuha kharamuha gayaturayamiMDhayamuhA ya / hayakannA gayakannA annevi aNAriyA bahave // 85 // pAvA ya caMDakammA aNAriyA nigghiNA niraNutAbI / dhammotti akkharAiM sumiNe'vina najjae jANaM // 86 // zakAH yavanAH zabarAH barbarAH kAyAH muruNDAH uDDAH gauDDAH pakkaNagAH arabAgAH hUNAH romakAH pArasAH khasAH khAsikAH | dumbilakAH lakuzAH bokazAH millAH andhAH pulindrAH kuJcAH bhramararucAH korpakAH cInAH cakSukAH mAlavAH draviDAH kulArcAH kekayAH | kirAtAH yamukhAH kharamukhAH gajamukhAH turajamukhAH miNDhakamukhAH hayakarNAH gajakarNAzvetyete dezA anAryAH, ArAd-dUreNa heyadharmebhyo yAtA:-prAptA upAdeyadhamairityAryAH, 'pRSodarAdaya' iti rUpaniSpattiH, tadviparItA anAryAH, ziSTAsaMmatanikhilavyavahArA ityarthaH, na keva-1* - - // 445 // Jan Education Intemani For Private Personel Use Only Page #479 -------------------------------------------------------------------------- ________________ S Shlameta eva, kiMtvapare'pyevaMprakArA bahavo'nAryA dezAH praznavyAkaraNAdipranthoktA vijnyeyaaH|| 83 // 84 / / 85 // atha sAmAnyatoS-11 lAnAryadezasvarUpamAha-'pAve'tyAdi, ete sarve'pyanAryadezAH 'pApA' pApaM-apuNyaprakRtirUpaM tadbandhanibandhanatvAtpApAH, tathA caNDaM-kIpo tkaTatayA raudrAbhidhAnarasavizeSapravartitatvAdatiraudraM karma-samAcaraNaM yeSAM te caNDakarmANaH, tathA na vidyate ghRNA-pApajugupsAlakSaNA yeSAM te nighRNAH, tathA niranutApinaH-samAsevite'pyakRtye manAgapi na pazcAttApabhAja iti bhAvaH, kiMca-yeSu dharma ityakSarANi svapne'pi sarvathA na jJAyante, kevalamapeyapAnAbhakSyabhakSaNAgamyagamanAdiniratAH zAstrAdyapratItaveSabhASAdisamAcArAH sarve'pyamI anAryadezA iti 274 // 86 // samprati 'Ayariyadesa'tti paJcasaptatyadhikadvizatatamaM dvAramAha rAyagiha magaha 1 caMpA aMgA 2 taha tAmalitti vaMgA ya 3 / kaMcaNapuraM kaliMgA 4 vaNArasI ceva kAsI ya 5 // 87 // sAkeyaM kosalA 6 gayapuraM ca kuru 7 soriyaM kusahA ya 8 / kaMpillaM paMcAlA 9 ahichattA jaMgalA ceva 10 // 88 // bAravaI ya suraTThA 11 mihila videhA ya12 vattha kosaMbI 13 / naMdipuraM saMDillA 14 bhahilapurameva malayA ya 15 // 89 // vairADa maccha 16 varuNA acchA 17 taha mattiyAvaha dasannA 18 / sottImaI ya ceI 19 vIyabhayaM siMdhusovIrA 20 // 9 // mahurA ya sUraseNA 21 pAvA bhaMgI ya 22 mAsapurI vaTTA 23 / sAvatthI ya kuNAlA 24 koDIvarisaM ca lADhA ya 25 // 11 // seyaviyAviya nayarI keyaiaddhaM 25 // ca AriyaM bhaNiyaM / jatthuppatti jiNANaM cakkINaM rAmakaNhANaM // 92 // -NCRECCANCSC ACARSANC4564%% -CROCC Join Education International Page #480 -------------------------------------------------------------------------- ________________ +5%25% rAjagRhaM nagaraM magadho dezaH campAnagarI aGgadezaH tathA tAmaliptI nagarI vaGgA janapadaH kAJcanapuraM nagaraM kaliGgadezaH vANArasI prava0 sadanagarI kAzayo dezAH sAketaM nagaraM kozalA janapadaH gajapuraM nagaraM kuravo deza: saurikaM nagaraM kuzA? dezaH kAmpilyaM nagaraM pAJcAlo * 275 roddhAre dezaH ahicchatrA nagarI jaGgalo dezaH dvAravatI nagarI surASTro dezaH mithilA nagarI videhA janapadaH vatsA dezaH kauzAmbI nagarI nandipuraM AryadezAH tattvajJA nagaraM zaNDilyo zANDilyA vA dezaH bhaddilapuraM nagaraM malayAdezaH vairATo dezo vatsA rAjadhAnI, anye tu vatsA dezo vairATaM puraM nagaraminavi0 |1587-92 tyAhuH, varuNAnagaraM acchAdezaH, anye tu varuNeSu acchapurItyAhuH, tathA mRttikAvatI nagarI dazAoM dezaH zuktimatI nagarI cedayo dezaH // 446 // vItabhayaM nagaraM sindhusauvIrA janapadaH mathurA nagarI sUrasenAkhyo dezaH pApA nagarI bhaGgayo dezaH mAsapurI nagarI vartoM dezaH, anye tvAhu: cediSu sauktikAvatI vItabhayaM sindhuSu sauvIreSu mathurA sUraseneSu pApAH bhaGgiSu mAsapurIvaTTeti, tadativyavahRtaM, paraM bahuzrutasaMpradAyaH pramANaM, 3|| |tathA zrAvastI nagarI kuNAlAdezaH koTIvarSa nagaraM lADhAdezaH zvetambikA nagarI kekayajanapadasyAdha, etAvadardhaSaDviMzatijanapadAtmakaM kSetra mArya bhaNitaM, kuta ityAha-'jatthuppattI'tyAdi, yasmAdatra eteSvardhaSaDviMzatisaGkhyeSu janapadepUtpattirjinAnAM-tIrthakarANAM cakriNAM-cakra4 vartinAM rAmANAM-baladevAnAM kRSNAnAM-vAsudevAnAM ca tata Arya, etena kSetrasyAryAnAryavyavasthA darzitA-yatra tIrthakarAdInAmutpattistadArya zeSamanAryamiti, AvazyakacUrNI punaritthamAryAnAryavyavasthA uktA-"jesu kesuvi paesesu mihuNagAdipaiTThiesu hakkArAiyA nII parUDhA| te AriyA, sesA aNAyariyA" iti, ete ca pratyAsattyA bharatakSetravartina evAryA uktAH, upalakSaNatvASAmanye'pi mahAvidehAntarvartivijayamadhyamakhaNDAdiSvamI bahavo draSTavyA iti 275 // 87 / / 88 // 89 // 90 // 91 // 92 // idAnIM 'siddhegattIsaguNa'tti | // 446 // SaTsaptatyadhikadvizatatamaM dvAramAha- . CHEC4449STROR 8 Join Education International For Private Personel Use Only Page #481 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nava darisaNaMmi 9cattAri Aue 4 paMca Aime aMte 5 / sese do do bheyA 8 khINabhilAveNa igatIsaM // 93 // paDisehaNa saMThANe ya vannagaMdharasaphAsavee ya / paNa 5 paNa 5 du2 paNa 51 8tihA egatIsamakAya 1'saMga 2 ruhA 3 // 14 // darzane-darzanAvaraNIye karmaNi cakSurdarzanAcakSurdarzanAvadhidarzanakevaladarzanAvaraNanidrAnidrAnidrApracalApracalApracalAstyAnardhilakSaNA nava bhedAH tathA''yuSi nArakatiryagnarAmarAyulakSaNAzcatvAraH tathA''dime-jJAnAvaraNIye matizrutAvadhimanaHparyavakevalajJAnAvaraNIyasvarUpAH paJca anye'pyantarAyAkhye karmaNi dAnalAbhabhogopabhogavIryAntarAyarUpAH paJcaiva bhedAH, zeSe ca karmacatuSke pratyekaM dvau dvau bhedau, tatra vedanIye sAtAsAtAtmako mohanIye darzanamohanIyacAritramohanIyalakSaNI nAmakarmaNi zubhanAmAzubhanAmako gotre cocairgotranIcairgotrAbhidhau bhedo bhavata iti, tadevamete sarve'pi bhedAH kSINAmilApena-kSINazabdavizeSitatvena procAryamANA ekatriMzatsaGkhyAH siddhAnAM guNA bhavanti, kSINacakSudarzanAvaraNa ityAdikazcAmilApaH kArya: / / 93 // athavA prakArAntareNaikatriMzatsiddhaguNAnAha-'paDisehe'tyAdi, pratiSadhananiSedhena saMsthAnavarNagandharasasparzavedAnAM krameNa paJcapaJcadvipazcASTatribhedAnAM tathA akAyAsaGgAruhapatrivayena caikatriMzatsiddhaguNA bhavanti, tatra saMtiSThante ebhiriti saMsthAnAni-AkArAH, tAni ca paJca parimaNDalavRttavyasracaturasrAyatabhedAt, tatra parimaNDalaM saMsthAna bahivRttatAvasthitapradezajanitamantaHzuSiraM yathA valayasya, tadevAntaH pUrNa vRttaM yathA darpaNasya, vyatraM-trikoNaM yathA zRGgATakasya, caturasraMcatuSkoNaM yathA stambhAdhArakumbhikAyAH, AyataM-dIrgha yathA daNDasya, ghanapratarAdipratibhedavyAkhyA ca bRhaduttarAdhyayanaTIkAdibhyo'vaseyA, tathA varNAH paJca zvetapItaraktanIlakAlabhedAt , gandho dvidhA-surabhItarabhedAt , rasAH paJca tiktakaTukaSAyAmlamadhurabhedAt , For Private Personel Use Only Page #482 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA- roddhAre tattvajJAnavi0 // 447 // sparzA aSTau gurulaghumRdukarkazazItoSNasnigdharUkSabhedAt , bedAstrayaH strIpuMnapuMsakabhedAt , tathA siddhA akAyA-audArikAdikAyapazcaka-16 276 | vipramuktAH teSAM siddhatvaprathamasamaya eva sarvAtmanA vyaktatvAt , tathA asaGgA-bAhyAbhyantarasaGgarahitatvAt , tathA aruhA-- rohanti siddhaguNAH bhUyaH saMsAre samutpadyante ityaruhAH, saMsArakAraNAnAM karmaNAM nirmUlakApaMkaSitatvAt , uktaM ca-"dagdhe bIje yathA'tyantaM, prAdurbhavati gA. | nAGkuraH / karmabIje tathA dagdhe, na rohati bhavAGkaraH // 1 // " tadevamaSTAviMzatisaGkhyAnAM saMsthAnAdInAM niSedhAdakAyatvAsaGgatvAruhatvavi- 1593-4 |dhAnAca siddhAnAmekatriMzadguNA bhavanti / saMsthAnAdyabhAvAkAyatvAdisadbhAvau ca siddhAnAM suprasiddhAveva, tathA cAcArAne-"se na dIhe na vaTTe na tase na cauraMse na parimaMDale na kiNhe na nIle na lohie na hAlihe na sukile na subbhigaMdhe na dubhigaMdhe na titte na kaDue na kasAe na aMbile na mahure na kakkhar3e na maue na garue na lahue na sIe na uNhe na niddhe na lukkhe na kAe na saMge na ruhe na | itthIe na purise na napuMse" ityAdi, etacca siddhaguNapratipAdakadvAra prakRSTamaGgalabhUtaM zAstrasya ziSyapraziSyAdivaMzagatatvenAvyavacchittirbhUyAditi antamaGgalatvena paryante sUtrakAreNopanyastamiti 276 // 93 // 94 // tadevaM vyAkhyAtAni SaTsaptatyadhikadvizatasaGkhyAni dvArANi, tadvyAkhyAnAca samarthitaH samano'pyayaM pranthaH // sAMprataM prastutaprakaraNakartA nijAnvayaprakaTanapUrvakaM khakIyaM nAma pradarzayannetatprakaraNe kAraNamAtmano'nuddhatatvaM ca pratipAdayitumAha dhammadhuradharaNamahAvarAhajiNacaMdasUrisissANaM / siriammaevasarINa pAyapaMkayaparAehiM // 95 // sirivijayaseNagaNaharakaNiTThajasadevasUrijiDehiM / sUrinemicaMdamUrihiM saviNayaM sissamaNiehiM // 9 // samayarayaNAyarAo rayaNANaM piva smtthdaaraaii| niuNanihAlaNapuvaM gahi saMjasi AAAAAAAA HI // 447 // For Private & Personel Use Only Page #483 -------------------------------------------------------------------------- ________________ COMICROADC ehiM va // 97 // pavayaNasArudvAro raio saparAvabohakajaMmi / jaMkiMci iha ajuttaM bahussuAtaM visohaMtu // 98 // jumm| dharma:-sarvakSapraNItaH sa eva jIvA dipadArthAdhAratvena dharA-pRthivI tasyA yaduddharaNaM-svarUpabhraMzarakSaNAdyathAvasthitatvenAvasthApana tadviSaye mahAvarAhA-AdivarAhA ye zrIjinacandrasUrayastacchiSyANAM zrIAyadevasUrINAM pAdapaGkajaparAgaiH-kramakamalakiJjalkabhUtaiH zrImadvijayasenagaNadharakaniSThairyazodevasUrINAM ca jyeSThaiH zrInemicandra sUribhiH savinayaM ziSyabhaNitaiH sAMyAtrikairiva-prAvaha Nikairiva samayaratnAka-15 rAt-siddhAntasamudrAdranAnIva sadAni-zobhanAbhidheyAni SaTsaptatyuttaradvizatasaGkhyAni dvArANi nipuNanibhAlanapUrva gRhItvA pravacana-1 sAroddhAro nAma granthaH svaparAvabodhakAryanimittaM racito-nirmitaH, yacceha kiJcidayuktamuktaM tadbahuzrutA vizodhayantu // iha yadyapi yadbhavitavyaM tadeva bhavati tathApi zubhAzayaphalatvAcchobhanArtheSvAzaMsA vidheyeti darzanArthamAzaMsAM kurvannAha jA vijayai bhuvaNattayameyaM ravisasisumerugirijuttaM / pavayaNasAruddhAro tA naMdau bahu paDhijato yAvadetadvijayate bhuvanatrayaM-svargamartyapAtAlalakSaNaM ravizazisumerugiriyuktaM-dinakaratuhinakarasuragiriparigataM tAvadayaM pravacanasAroddhArapantho budhaiH-tattvAvabodhabandhurakhuddhibhiH paThyamAno nandatu-ziSyapraziSyaparamparApracAritarUpAM samRddhimAsAdayatu // 1599 // (granthAnaM 18000) iti zrIsiddhasenasUriviracitA pravacanasAroddhAravRttiH samAptA // For Private & Personel Use Only Page #484 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 // 448 // siddhAntAdivicitrazAstranikaravyAlokanena kacit , kApyAtmIyagurUpadezavazataH khaprajJayA ca kacit / andhe'smin gahane'pi ziSyani mUlakAravahairatyarthamabhyarthitastattvajJAnavikAzinImaha mimA vRttiM subodhAM vyadhAm // 1 // medhAmandatayA calAcalatayA cittasya ziSyAvalIzAstrArtha prazastiH pratipAdanAdiviSayavyAkSepabhUyastayA / yatsiddhAntaviruddhamatra kimapi granthe nibaddhaM mayA, tad bhUtAvahitaiH prapaJcitahitaiH zodhyaM sudhIbhiH AzIH svayam // 2 // zrIcandragacchagagane prakaTitamunimaNDalaprabhAvibhavaH / udgAnnavInamahimA zrImadabhayadevasUriraviH // 3 // tArkikAgastya TIkAvistArisatprajJAculukaizviram / vardhate pIyamAno'pi, yeSAM vAdamahArNavaH // 4 // tadanu dhanezvarasUrirjajJe yaH prApa puNDarIkAkhyaH / prazastiH nirmathya vAdajaladhi jayazriyaM muJjanRpapurataH // 5 // bhAsvAnabhUnnavInaH zrImadajitasiMhasUriratha yasya / tapasollAsitamahimA jJAnodyotaH kana sphuritaH // 6 // zrIvardhamAnasUristataH paraM guNanidhAnamajaniSTa / ataniSTa somamUrterapi yasya sadA kalAvibhavaH // 7 // atha devacandrasUriH zrImAn gobhirjagajana dhinvan / rajanIjAnirivAjani nAspRzyata yaH paraM tamasA // 8 // zrIcandraprabhamunipatiravati sma 8 tataH svagacchamacchamanAH / acalena yena mahatA suciraM cakre kSamoddharaNam // 9 // atha bhadrabhuvo'bhUvana , zrIbhadrezvarasUrayaH / ye dadhurvidhutArINi, tapAMsi ja yazAMsi ca // 10 // ziSyAsteSAmabhavan zrImadajitasiMhasUrayaH zaminaH / bhramarahitaiH kusumairiva zirasi sadA yaiH sthitaM guNinAm // 11 // zrIdevaprabhasUriprabhavo'bhUvannathonmathitamohAH / sUriSu rekhA yeSAmAdyaiva babhUva bhUvalaye // 12 // aprmeyprmeyominirmaanne'rnnvsnnibhaaH| yaiH pramANaprakAzo'yaM, mathyate vibudhairnanu // 13 // zrIzreyAMsacaritrAdiprabandhAGganasaGginI / yadvANI lAsyamullAsya, kasya no mudamAdadhe // 14 // prajJAvaibhavajUMbhaNAdaharahardevejyasabrahmabhirvAgabrahma vineyavRndahRdayakSetrAntaruptaM tathA / // 448 // nityAbhyAsaghanAmbuvRSTighaTanAdakaritaM pUrNatAmAyAtaM phalati sma vAdivijayairdattapramodaM yathA // 15 // nAplAvyaMta kati smayoddharadhiyo Jan Education Intematon For Private Personel Use Only Page #485 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yadgadyagumphormibhiH, yadvAgvaibhavabhaGgimiH kati nahi prApyanta harSa nRpAH / yattIvratamudrayA kati na cAnIyanta citraM janA, yadvA kiM bahu jalpitena nikhilaM yatkRtyamatyadbhutam // 16 // teSAM guNiSu gurUNAM ziSyaH zrIsiddhasenasUririmAm / pravacanasAroddhArasya vRttimakarodatispaSTAm // 17 // karisAgararavisaGkhye 1248 zrIvikramanRpativatsare caitre / puSyArkadine zuklASTamyAM vRttiH samAptA'sau // 18 // tArakamuktocUle zazikalaze gaganamarakatacchatre / daNDa iva bhavati yAvat kanakagirirjayatu tAvadiyam // 19 // iti zrImadvidvaddhurandharanemicandrAcAryakRtamUlaH zrImatsiddhasenasUripurandarasUtritavRttiyutaH zrImAn pravacanasAroddhAraH samAptimagamat zreSThi devacandra lAlabhAI jainapustakoddhAre granthAGkaH 64 yAyAvasAyAyAyAyAyAyacAcA For Private & Personel Use Only Page #486 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana0 // 449 // Jain Education dvArAGkaH viSayaH 104 apratibaddha vihAra: 108, striyaH 109, napuMsakAH viSayAnukramaNikA. 105 jAtAjAtakalpaH 106 pariSThApanoccAradik 107 dIkSAyAmayogyA narAH 791 231 117 kAlAtItam 110 vikalAGgaH 111 yativastramUlyam 112 zayyAtarapiNDaH 113 samyaktvazrutam gAthAGkaH patrAGkaH dvArAGkaH viSayaH 779 227 114 caturgAtikA nirmanthAH 782 227 115 kSetrAtItam 789 229 116 mArgAtItam gAthAGkaH patrAGkaH | dvArAGkaH viSayaH 810 236 124 nayasaptakam 815 237 125 vastragrahaNavidhiH 126 vyavahArapaJcakam gAthAGkaH patrAGkaH 848 247 853 248 859 250 127 yathAjAtapaJcakam 860 250 128 nizi jAgaraNavidhiH 861 250 "" 77 817 237 129 AlocanAdAyakAnveSaNA862 251 130 AcAryAdipratijAgaraNaM 863 251 33 35 23 25 33 35 792 232 118 pramANAtikrAntam 794 232 119 duHzayyAcatuSkam 796 233 | 120 sukhazayyAcatuSkam 799 233 121 kriyAsthAnAni 835 240 131 upadhikSAlanakAla: 808 235 122 sAmAyika syAkarSAH 838 240 | 132 bhojanabhAgAH 809 236 123 (18) zIlAGgasahasrANi 846 243 133 vasatidoSazuddhiH 96* % % % dvArANyanukramaNikA 865 252 870 253 4 // 449 // 874 254 xxxx w.jainelibrary.org Page #487 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RecorticositeROADCARE dvArAGkaH viSayaH gAthAGkaH patrAGkaH dvArAGkaH viSayaH gAthAGka: patrAGkaH dvArAGkaH viSayaH gAthAGkaH patrAGkaH 1134 saMlekhanAvidhiH 877 255/147 , ,, paJcadaza 925 274 160 utsarpiNIsvarUpam 1037 307 135 vasatigrahaNavidhiH 880 255 148 samyaktvasya bhedAH(67)941 216 161 avasarpiNIsvarUpam 1038 307 136 uSNodakakAlaH 882 256/149 , bhedAH (1-10) 962 286162 pudgalaparAvartasvarUpam 1052 31 137 devanaratiryaktattrImAnaM 884 256 150 kulakoTIsaMkhyA 967 286 163 karmabhUmayaH (15) 1053 311 138 Azcaryadazakam 889 261 151 yonisaMkhyA 970 287 164 akarmabhUmayaH 1055 311 139 bhASAcatuSkam 895 264/152 traikAlyavRttavivRtiH 979 292 165 madAH aSTa 1056 311 140 vacanaSoDazakam 896 264 153 zrAddhapratimAH 994 296 166 praNAtipAtabhedAH 1058 312 |141 mAsabhedAH 900 266 154 dhAnyAnAmabIjatvam 1100 297 167 pariNAmAH (108) 1060 323 142 varSabhedAH 901 266 155 kSetrAtItAcittatvam 1003 297 168 brahmASTAdazakam 1061 313 |143 lokarajakhaNDAni 916 271/156 dhAnyAni caturviMzatiH 1005 298 169 kAmAzcaturvizatiH 1065 314 da 144 kAlikyAdikAH saMjJAH 922 272 157 maraNAni saptadaza 1017 302 170 prANAH (10) 1066 314 // 145 AhArAdikAH . 923 273 158 palyopamasvarUpam 1026 305 171 kalpadrumAH (10) 1070 315 4|146 // , daza 924 274/159 sAgaropamasvarUpam 1032 306/172 narakasvarUpam 1072 315 KARNAGACASSACROR-Gr For Private 3 Personal Use Only Page #488 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana0 // 450 // dvArAGkaH viSayaH gAthAGkaH patrAGkaH dvArAGkaH | 173 nArakAvAsasaMkhyA 174 nAraka pRthvIvedanA 175 nArakANAmAyuH 22 viSayaH viSayaH gAthAGkaH patrAGkaH dvArAGkaH gAthAGkaH patrAGkaH 1073 316 185 ekendriyAdikAyasthiti 1095 324 1996 bhavanezAditanumAnam 1158 337 1074 316 186 ekendriyAdInAM bhava0 1098 325 197 bhavanapatyAdInAM lezyA 1160 338 nAmavadhi: 1166 339 1076 318 187 ekendriyAdInAM tanu0 1104 326 198 ,, nAmutpAdavirahaH 1171 340 176 nArakANAM tanumAnam 1080 319 188 indriyANAM svarUpaM vi0 1109 328 199 ,, nAmudvarttanAvirahaH 1172 340 1110 328 200 177 naraka utpattimRtivirahaH 1082319 189 jIvAnAM lezyAH 190 ekendriyAdInAM gatiH 1120 330 2010mupapAtodvarttanasaMkhyA 1173 341 202 0nAM gatiH 1176 341 ( tApasAdiyutAnAM ) 203 0 nAmAgatiH 1177 341 191 ekendriyAdInAmAgati: 1123 204 siddhigatervirahaH 1179 342 | 192, nAM janmamaraNavi205 AhArabhedAstasyocchvAsa193 rahastatsaMkhyA ca 1127 331 - 1093 323 194 devAnAM bhedAstatsthitizca 1146 336 178 nArakANAM lezyA 1083 321 179 nArakAvadhimAnam 1084 321 23 331 180 paramadhArmikAH (15) 1086 322 181 narakodvRttalabdhiH 1090 322 182 183 tatsaMkhyA ca 184 sya ca kAlamAnam 1183 344 206 triSaSTitrizatapAkhaNDinaH 1206 348 195 bhavanezAdivimAna saMkhyA 1154337 207 pramAdAnAmaSTakam 1208 349 | narakotpAde yogyAH wr dvArANyanukramaNikA / / 450 / / Page #489 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AC C CALCCACARALA dvArAGkaH viSayaH pUrNagAthAGkaH patrAGka dvArAGkaH viSayaH pUrNagAthAGkaH patrAGkaH dvArAGkaH viSayaH pUrNagAthAGkaH patrAGkaH 208 bharatAdhipAH 1210 349/221 bhAvaSaTuM saprabhedam 1299 379,234 bhayasthAnAni 1320 388 209 haladharAH 1211 349222 jIvacaturdazakaM 1300 379235 aprazastabhASASaTum 1321 388 210 harayaH 1212 349/223 ajIvacaturdazakam 1301 380/236 aNuvratAnAM bhaGgAH 1350 398 211 prativAsudevAH 1213 349/224 guNasthAnAni 1302 380/237 pApasthAnASTAdazakam 1353 399 212 rabacaturdazakam 1217 350/225 mArgaNAsthAnAni 1303 381/238 muniguNAH saptaviMzatiH 1355 400 213 nidhinavakam 1231 353/226 upayogadvAdazakam 1304 381/239 zrAvakaguNAH (21) 1358 401 214 jIvasaMkhyAkulakam 1248 356 227 yogAH paJcadaza 1305382 240 tirazcAM garbhasthitiH 1359 401 215 karmaNAM mUlaprakRtayaH 1250 356 228 paralokaguNasthAnAni 1306 382/241manuSyANAM garbhasthitiH 1360401 216 , uttaraprakRtayaH 1275 367 229 guNasthAnakAlamAnam 1309 384 242, kAyasthitiH 217 bandhodayodIraNAsattA01279 368 230 nArakAdivikurvaNa. 1310384/243 garbhasthitasyAhAraH 1362 401 218 sAbAdhA karmasthitiH 1282 -369231 samudghAtAH sapta 1316 386 244 garbhasaMbhUtikAlaH 1363 402 219 puNyaprakRtayaH (42) 1286 370 232 paryAptiSaTusvarUpam 1318 387245. putrasaMkhyA pitRsaMkhyA 1364 402 (220 pApaprakRtayaH (82) 1289 370233 anAhArakacatuSkam 1319 388 246 - ba-ba- EX Jain Education Interational For Private Personal use only Page #490 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'pravacana0 // 451 // dvArAGkaH viSayaH pUrNagAthAGkaH patrAGkaH "dvArAGkaH 247) striyA garbhAbhavanasya puMso'bIjasya ca kAlaH viSayaH pUrNagAthAGkaH patrAGkaH dvArAGkaH viSayaH pUrNagAthAGkaH patrAGkaH 257 aSTAGganimittam 1409411 268 asvAdhyAyikam 1383 404 258 mAnonmAnapramANAni 1410 411 269 nandIzvarasvarUpam 248 garbhasvarUpaM 33 | 259 bhakSyabhojyASTAdazakaM 1417412 270 labdhibhedAH 249 samyaktvAdInAmantaram 1384404 260 SaTsthAnavRddhihAnI 1418 414 250 manuSyabhavAyogyAH 1385405 261 saMharaNe'yogyAH 271 tapobhedAH 1419415 | 272 pAtAlakalazAH 1431 417 273 AhArakasvarUpam 1471 426 1491429 1508 431 1570 443 418 | 274 anAryadezAH 1437 251 pUrvAGgamAnam 1386407 262 antaradvIpAH (28) 252 pUrvaparimANam 1387 407 263 jIvAjIvAlpabahutvam 1436 253 lavaNazikhAmAnam 1388 407 264 yugapradhAna saMkhyA 254 ussedhAtmapramANAMgulA : 1397408 265 utsarpiNyantyajinatIrthaM 1438 419 255 tamaskAyasvarUpam 1403409 266 devapravIcAraH 1440 419 256 anantaSaTum 1404 410 | 267 kRSNarAjIsvarUpam 1449 421 419 | 1579 444 1582 445 1586 446 1592 446 1594 447 prazastiH AzIrvAdazva 1599 448 | 275 AryadezAH 276 siddhaguNA: (31) ***%% dvArANyanukramaNikA // 451 // Page #491 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saakssigaathaadykaaraadynukrmH| patrAGka: AdhabhAgaH patrAGka: AdyabhAgaH patrAGka: AdyabhAgaH patrAGkaH AdyabhAgaH aTusaTThiakkharaparimANu 16 atItAnAgatau kAlA0 308 appabahuttAloyaNa aibahuaM aibahuso 214 aheva ya javamajjhANi 407 adbhuTThagAuyAI 321 appAhAra avaDA aiyaM niMdAmi 392 aDayAlaM payaDisaya 368 | anityatAzabdamudAharanti 181 appuvveNa tipuMja aisesa iDidhamma0 276 aNaMtarAgayA0 nera0egasa0 115 anirikkhiyApamajjiya0 78 appolaM miu pamhaM aIyaM paDikamAmi 39 aNaMtANaM suhumavaNassai0 326 anuttaravimAnavAsi0 338 aprayukto'pi sarvatra agaNio chidija va 60 aNAgayadbA NaM tIyaddhA0 308 antarA bhavadeho'pi 382 abbhAsa'cchaNachaMdANu0 aggIo na viyANai 250 aNubaMdhodayamAuga0 382 annaNa annahA de0 345 abhitarasaMbukkA 21 & ajavaguNe vaTTamANe 242 | aNuvakayaparANuggaha0 anne bhaNaMti ikkA0 166 abhavyasya hi bhavyA0 355 ajJo janturanIzo'ya0 346 aNuvaTThiyassa dharma 54 apauliosahibhakkha. ___76 araNyametat savitA'sta. | aTTa u goyarabhUmI 66 aNhANamAiehiM 210 apasasthANa niroho 67 avasesA aNagArA 302 aTThapavvA asaMpattI 190 ativartante svArthe ___ 250 apuvvaM nAhIjai 171 avahaTTu rAyakakuhAI For Private & Personel Use Only Page #492 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana akaaraadhnukrmH| // 452 // AdyabhAgaH patrAGka: AdyabhAgaH patrAGkaH AdyabhAgaH patrAGkaH AdhabhAgaH patrAGkaH avimuttayAe lobha0 273 | ahavA phoDIkammaM 62 Ayarie suttaporusiM 174 AhAragAI loe 445 avisahaNa'turiyagaI 181 aho jiNehiM asAvajA 223 AyA ceva u hiMsA . 313 AhArapajjattIe apa0 387 avyabhicAriNA sAha0 363 aho vihitasaMmardA 14 ArAmujjANAisu 67 AhAramissajoge aSTAbhiH prAtihAryaiH 15 aMgAravikkayaM iTTayANa 62 AlaMbaNANa bhario 227 AhAsuhumo ya eesuM 210 asaDhehiM samAinnaM 121 aMgulaasaMkhabhAge 19-304 Alogo maNueK 205 ikAra. asaNAIyA cauro 235 aMtimacUlAi tiyaM 16 AloyaNapaDikkamaNe 67 ii nayaNavisayamANaM | asannINaM neraiyAu 323 aMtomuhuttametaM 68 AloyaNApariNao 251 igavIsaM khalu lakkhA / asurAnAgasuvannA A. Ayananivvigaiyassa 56 ittariyatherakappe asogavarapAyavaM 1 07 AkruSTena matimatA 193 AvAyadosa taie 205 ittariyANuvasaggA asthiSvarthAH sukhaM mAMse 27/ AgAro u viseso131-381 AzaMsayA vinirmuktaH 61 ittha imaM vineyaM assi khalu paDiggahiyaMsi 216 Acelakudasiya 184 AhAkammanimaMtaNa 75 itthaM cAyariyANaM aha uvari chappannA 270 ANaMdamaMsupAyaM 127 AhArauvahisejjAsu 182 itthIe jAva paNapanna / | ahavA ekekkiyaM 442 AdeseNa vA gambhahamassa 229 AhAragasarIrassA 445 itthIe maliyasayaNA0 K4%9C%ACAN 445 rror 00 V00 mur // 452 // Join Education International For Private & Personal use only Page #493 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SACROSSACARGASAROKAR AdyabhAgaH patrAGkaH AdyabhAgaH patrAGka: AdyabhAgaH patrAGka: AdyabhAgaH idito num (pA.7.1-50)137 ur3e jAva saro ceva 192 . UkAra. ekkArasamo daMDo | indriyANAM jaye yasmAd 165 uttaravaikriyA tu tathA 319 UNaga aTThArasagaM 233 ekeka paMca diNe | imIse NaM bhaMte! rayaNa0 316 uttiSThantyA ratAnte 14 ekAra. eganisejaM ca rayaharaNa. iyare puNa AyariyaM 39 udayasseva niroho 66 eesi vayapamANaM 229 egapavvaM pasaMsaMti iyANiM napuMsayA dasa 232 uddesiyammi navarga 155 eesi majjhAo 419 egayarasamuppAe iMtassa'NugacchaNayA 67 ubhayamuhaM rAsidurga 206 eesi mUlA asaMkheja0 365 egarAiyaM ca NaM bhikkhu0 165 iMdiyakasAyajoe 66 ubhe mUtrapurISe ca 228 eehiM suhumehiM 305 egarAiyA cauhiM ukAra. ummAyaM va labhejA 165 eka eva hi bhUtAtmA 346 egavihaM duviheNaM | ukkoso maNuesu 339 uvagaraNaM suddhesaNa0 163 ekasminnapyarthe 70 egassa u jaM gahaNaM ukkhittamAicaragA 66 uvalakkhaNaM tu eyAI 261 ekAGgaH ziraso nAme 20 egidiyadevANaM | uccAliyammi pAe 156 uvasAmago ya khavago 211 ekaikAM vardhayed bhikSA 441 ego jai nijavago uccAsaNaM samIhai 229 uvahimmi paJcUse 166 ekkavihekaviheNaM 392 ego va do va tinni va 331 | ujugaMtuM paJcA. 66 usabhassa tinni gAuya0 106 ekkAe vasahIe 128 eyassa esa neo 165 or ur 04 Mr 9 , Jain Education RA For Private Personal use only ww.jainelibrary.org Page #494 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana0AdyabhAgaH eyaM uggacchaMtagahie // 453 // eyaM paJcakkhANaM eyaMmi goyarAI eyAo viseseNa eyANi gAravaTThA evaM apparivaDie evaM jahanneNaM evaM jahanneNaM0 paMca vA | evaM dhannA je maddavu0 ra evaM maddavaguNe vaTTa. |esa ceva uUmAso | okAra.. ogAhaNA jahaNNA patrAGka: AdyabhAgaH . patrAGkaH AdyabhAgaH patrAGkaH AdyabhAgaH patrAGkaH akArA424 omo samarAiNio 127 kaMDaMti ettha bhannai 412 kiM me kaDaM kiM ca me 25 dynukrmH| 301 ovAyaM visamaM khAj 156 kAUNa takkhaNaM ciya 78 keI paDhaMti gAuyasaya0 297 172 osavaNamahisakaNa 66 kAU nIlA kaNhA 320 kohAINamaNudiNaM 183 osa ppiNI ussappi0 115 kAyavADmanaH (tattva06-1)380 kRtyalyuTo bahulamiti 50 182 osappiNIe dosuM 170 kAyabvA puNa bhattI 67 kRtvA hATakakoTibhirjaga0 14 404 kakAra. kAyA vayA ya tecciya 181 kRmikITapataGgAdyA 272 43 kaDasAmaio pundhi 78 kAremi na maNasA 242 kRSNAdidravyasAcivyAt 29 43 katthai maidubballeNa . 69 kAlammi kIramANaM 64 kRSNA bhraMzayate varNa 145 242 kapilaM zasyaghAtAya 186 kSaNikAH sarvasaMskArAH 345 242 kammavivAgo kammaNa0 382 kAlAdhvano0 47 kSAyopazamikAdbhAvAt 39 261 karaNatigeNekeka 398 kAlApekSAvyatikrAnte 67 kSut pipAsA ca zItoSNe 195 kavalassa ya parimANaM 65 kAle abhiggaho puNa 66 khakAra. // 453 // 113 kahakahakahassa hasaNaM 180 kiMca kAlAdRte naiva 346 khaddhAiyaNatti sehe 334 // RECCCCCAAAA-NCROSE in Education Internal For Private Personal Use Only Page #495 -------------------------------------------------------------------------- ________________ *%* AdyabhAgaH khaMtI muttI ajjava0 khAmei tao saMgha khette bhara heravasu gavbhayatirinarasura0 gamaNAgamaNaviyAre gihipariyAe guNasuTThiyassa vayaNaM patrAGkaH AdyabhAgaH 135 gUhai AyasabhAvaM gakAra. cakAra. gaNao tinneva gaNA 171 gaNimaM jAI phalaphophalAi 75 causaThThIeN bittaM gandharvanagaraM snigdhaM gandhavaradhUvasavo 0 gandhavva nagaraniyamA 163 170 | ghaNaghAikammakalusaM ghayabuDumaMDagAI ghakAra. 410 catthaM puNa dhaNuhaM 13 cauhiM ThANehiM AhAra 423 caturNAM karayorjAnvoH 339 cattAri uDUloe 219 cattAri vicittAI 171 cattAri sahassAI 132 | cakamaNAi satto patrAGkaH AdyabhAgaH 181|cAussAlAIe ciyamaMsasoNiyAe 440 cilicilisaddo punno 56 coyAlasayaM dasa eka0 chakAra. patrAGkaH AdyabhAgaH 254 366 jakAra. 273 jai kahavi dhADavesa 0 410 i kiMci pAeNaM 396 jai jiNamayaM pavajjaha0 127 281 181 326 jao jao'viyaNaM ari0 108 48-153 jaccAIhi avaNaM 413 jatthussehaMgulao 174 jadatthi ca NaM loe 229 jammeNa tIsavariso 251 jaya trijagatIpate ! 62 jallesAiM davvAiM 214 java caNayA gohumamugga 241 jaha vA tilapappaDiyA 271 chakkAyadayAto'vi 407 chaTTA avasA 273 chanbhAge gAmo kIrai 20 chammAsi cha jayaM 112 chammAse Ayario 300 | chinnAcchinnavanapatra 0 271 chuhAsamA veyaNA natthi 182 cheyassa jAva dANaM patrAGkaH 290 171 15 328 62 365 ***% *%**** Page #496 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana patrAGka: 454 // AdyabhAgaH patrAGka: AdyabhAgaH patrAGkaH AdyabhAgaH ' patrAGkaH AdyabhAgaH akArAjaha sagalasarisavANaM 365 jAyaNa pucchA'nuNNavaNa 164 jo puNa tadeva maggaM 183 tataM vINAdikaM jJeyaM dynukrmH| jahA nAlikeradIva0 376 jAvaMtiyamuddesaM 138 jo puNa mohei paraM 183 tattha AsAyaNA 2208 jaM kiMci pamAeNaM 163 jiyadu va maradu va jIvo 156 jo puNa vigaiJcArya 56 tattha NaM egamege jaMghAbalammi khINe 172 jiyapariso jiyaniho 131 jo saMjaovi eyAsu 179 tattha NaM coyage pannavarga 304 jaMmi varisammi 265 jIvastathA nirvRtimabhyu0 279 jJAnamapratighaM yasya / 346 tattha NaM jA sA uttaraveu0 319 jaMmi siripAsapaDimaM 187 je anne evamAi bheyA 191 jyotsnAdibhyo'N 168 tatthAvAyaM duvihaM 204 jaM moNaM taM samma 281 jeNegeNaM tavao 5 5 ThakAra. tadadho parihavakhetaM 229 jaM vaTTai uvagAre 65 je ya vaDaaccharaga(ni0cU0)191 ThasyekaH 6 tadahatIti (pA05.1-63) 218 jaM sAmannavisese 244 jesu kesuvi paesesu 446 Thiya aDiyo ya kappo 184 tavasaMjamajogesuM . 24 jAe ucie ya tayaM 163 je se sAie sapajjavasie 309 takAra. taveNa satteNa sutteNa126-162 jADyaM bhavati sthUlAyA 145 joisiyANaM bhaMte! 339 taiyAe porasIe 172 tasyedaM jANago jANagasagAse 43 jo u paraM kaMpaMtaM 182 tajjamme kevalapaDi0 128 tasseva kei jasakitti0 366 // 454 // jAtismaraNaM tvAbhinibodha0 361 jo puNa uvahayamaio 183 taNaDagalachAramalaga0 235 taha kAyaThiikAlAdao 324|4| Page #497 -------------------------------------------------------------------------- ________________ C 189 Y AdyabhAgaH pazaGkaH AdyabhAgaH patrAGkaH AdyabhAgaH patrAGkaH AdyabhAgaH patrAGkaH | taha taha uvayamaio 183 tivihaM tiviheNa 392 dakAra. dIsaMti ya kei ihaM 56 taha desakAlajANaNa68 tivihaM hoi nimittaM 182 dakSiNapAdhaiM spandana0 410 dIho bAhallapuhu0 tahArUvaM NaM bhaMte! samaNaM0 23 tihi nAvApUraehiM 229 dagdhe bIje yathA'tya0342.447 duvAlasamaM varisaM 254 | tahiM durAloiya 223 tacchattaNeNa gavyo 185 dabvAiabhiggaha vicitta0 172 duviha tivihA ya chacciya 390 tAha davA vetariyA 336 tucchA gAravakaliyA 209 dazasUnAsamazcakrI 63 duvihativiheNa paDhamo 390 |taM ca kahaM veijjai 84 turagairiva taralataraiH 165 dasa eko ya kameNaM 165 207 duvihaduviheNa paMcama tAsAM bhavanapatinikAya0 334 teNaM vAlagA no agI 303 dasa paNayAla visottara 207, duvihe gelannaMmI tAhe harAhi bhAga 265 tena carati daMDao ikkArasamo 6 devANa nArayANa ya tiNNi sayA tettIsA 116 svagAdhiramAMsada 193 dANaM na hoi aphalaM 147 devA devIM narA nArI 108 titthayaradhammaAyariya0 67 trividhaM trividhenetyapi 390 dAvAnalamajjhagao 6 devejyAtmajabAndhava0 410 // titthetti niyamaocciya 170 dittamadittA tiriyA 204 desakulajAIlave 131| tilamoyagatilavaTTi 56 thakAraH. ditagapaDicchagANaM 66 dehammi asaMlihie 215 tiviha nimittaM ekeka 182 thirakaraNA puNa thero 24 dIpo yathA nirvRti0 279 do asaio pasai 122-404 OLORCAMANCARS For Private Personal Use Only Page #498 -------------------------------------------------------------------------- ________________ % akArA-- dhanukramaH my 30 % - mer pravacana AdyabhAgaH patrAGkaH AdyabhAgaH patrAGkaH AdyabhAgaH patrAGkaH AdyabhAgaH patrAGkaH didoNha sahassamasaMkhA 240 na'Numanne maNasAhAra0 242 nANAi tihA maggaM 182 nippaDikammasarIro // 455 // dosAsai majjhimagA 186 na mArayAmIti kRta. 72 nANe dasaNacaraNe 67 niyaeNuvagaraNeNaM dohivi naehiM 244 na ya taMpi iha pamANaM 56 nAnandodakalezalampaTa0 14 niyatenaiva rUpeNa dravamUrtisparzayoH nava nava ya hoMti kamaso 392 nAbhuktaM kSIyate karma / niraigaI NaM bhaMte ! (pA-6-1-24) 193 navaraM iha paribhogo 56 nAbhyadhastAdbhave yasyA0 / niSThIvanaM jugupsa0 dhakAra. navi kiMci aNunAyaM 133 nAzAvedho'GkanaM muSka0 niSThIvanaM vapuHsparza |dharmadhyAnanibaddhabuddhi0 14 na santyanapatyasya 274 nAzrutvA viparItaM vA / nissaMgayA ya pacchA dharmasAdhananimittayukta0 134 na sammamiccho kuNai kAlaM383 nigdhAyaguJjiesuM niHsthAmA sthavirAM dhAtrI 145 dhIreNavi mariyavvaM 301 na sarai pamAyajutto , 78 nicaM vuggahasIlo neraiyANaM bhaMte ! nahadaMtacamaravAsA 385 nakAra. 62 nijjogo uvayAro na karemi maNasA''hAra0 242 na hu tassa tannimitto 156 niddAmatto na saraha neraiyANaM bhaMte ! sabve 321 ||na kareMtI maNasAhAra0 242 naMdaNavaNi cattAri 115 nidoccIbhUevi 424 neraiyANaM bhaMte ! savve sama.321 na kAlavyatirekeNa 346 nANAi adUseMto 182 nidrodayasamadhigatAyA0 358 neraiyANuppAo % Smo Am2 CAREER-CROSOCIES rur A5 -% For Private & Personel Use Only Page #499 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1-9696 vie AdyabhAgaH pakAra. paTTavaNao ya divaso paDibaMdho lahuyattaM paDimA kappiyatullo paDaNaM ku paDivajja aikkame paDivajjamANagA puNa | paDivajjamANa bhayaNAe paDhamavae chanbhaMgA paDhame sattae paDhamammi ya saMghayaNe paDhamammi savvajIvA paDhamA uvastayammi ya patrAGkaH AdyabhAgaH paNavIsa joyaNAI 45 paNho ya hoi pasiNo 186 pattaM pattAbaMdho 162 | paradAravajjiNo paMca duvihaM 156 | parapakkhe'vi 241 pariyaTTie abhihaDe 176 | pavarehi sAhaNehiM 171 pavvAveI na eso (II) 396 pasiNApasiNaM sumiNe 442 pazcAdyAdyatAprAdimaH 301 paMcapabvAya jA laTThI 134 | paMcavihAra pajjattIe 126 | paMcavihAyAravisuddhi. patrAGkaH AdyabhAgaH 339| paMcavi AyAre 181 paMcasamiyA tiguttA 252 | paMcasu saktAH paMca vinaSTAH 73 pAgayamaNuyANaM battIsa 204 pANA sIyala kuMthAiyA 155 pApanivedanagarbhaiH 13 pAyapamajjaNa heDaM 172 | pAyAI sAgarie 182 pAyAnnemijinaH sa yasya 6 pArthikayenoktatvAt 190 pAlejasu gaNameyaM 387 pAsattho accha 39) piNDakriyAguNagataiH patrAGkaH AdyabhAgaH 131 pitA rakSati kaumAre 226 pIDhaphalagAigahaNe 165 puDhavikAiyANaM pucchA 410 puDhavI AukkAe 130 | puDhavI pariNAmAI 14 purao jugamAyAe 120 purisAvArya tivihaM 135 puruSa evedaM sarva 20 pulAgassa NaM bhaMte ! 338 puvvadisi devaramaNo 127 puJcapavaNNaM viNayaM 27 pubvapurisA jahodiya 14 pugvAhicaM suyaM se patrAGkaH 74 130 286 156 326 156 204 346 | 212 427 127 70 171 * * * * Page #500 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana0 // 456 // %% % AdyabhAgaH puvvAhIyaM tu tayaM prati prati pravarttanaM vA pratisevanA pazvAnAM prayojanamanuddizya pravaraiH sAdhanaiH prAyo pRthaktvazabdo bahutvavAcI bakAra. battIsaM kavalA puri0 battIsaM kira kavalA battIsaM dhaNuyAI balAvarodhi nirdiSTaM bahuM paraghare asthi baMdha vaha chaviccheyaM patrAGkaH | AdyabhAgaH 124 baMbhaloe kappe devANaM 39 bAdarapRthivIkAyika0 212 bAyarapajjattesuM 1 bAhattari chAyAlA 14 bAhattara chAttari 193 biTaTThAI surabhi bhakAra. 214 | bhaktI taha bahumANo 45-65 | bhayavaM usabhasAmI patrAGkaH | AdyabhAgaH 335 bhAsa duyaM duyaM gaccha0 303 bhinatti somaM madhyena 331 | bhinnaMpi mAkappaM 396 bhumanayaNadasaNacchada 0 396 bhUIe maTTiyAi va 107 bhUtasya bhAvino vA bheSajAditvAt makAra. 67 260 | majjAni rudhirAsthiIni 355 majjAramoramakkaDa 338 majjhe tipAsiyaM kujjA 45-50 maNavayakAiyaviNao 107 bhavvAvi na sijjhissaMti 215 bhAvalezyAH SaDapISyante 194 bhAvAdimap 71 bhAviyajivaNA 214-300 maNuyANaM tiriyANaM patrAGkaH AdyabhAgaH 180 manasi jarasAbhibhUtA 410 marudevIvi AesaMtareNa 187 mahAvIrasya bhagavataH 180 mahilAsahAvo saravanna0 181 mahumajjamaMsamakkhaNa 18 mANAigaM lakkhaNaM 220 mAtA pitA kalAcArya 0 micchattapaDikamaNaM 410 muttUNa mAkappaM 63 mUsagarayaukre 121 mehanaM kharatA dADha 67 motuM jiNANamANaM 63 | mohopazama ekasmin patrAGkaH 129 113 108 231 62 410 278 39 186 121 354 56 202 akArA dhanukramaH / // 456 // Page #501 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAH AdyabhAgaH 220 AdyabhAgaH . patrAGkaH AdyabhAgaH mRtyorabhAvAnniyamo'sti 72 rAIbhattaparinnAe mRdvI zayyA prAtarutthAya 70 rAgAdyutkaTazatrusaMhRti0 yakAra. rAjapratigrahadagdhAnAM yadyadaiva yato yAvat 346 rAjA bAhubaliH sUrya0 yasya jJAnamanantamaprati0 14 rikkhAImAsANaM yasya halaH lakAra. yasyeti 220 lakkhA dhAyai guliyA diyA mAhendra parA sthitiH 335 levaDamalevaDaM vA yena saMyamayogAnAM 41 laukikavyavahAro'pi yonirmudutvamasthairya 354 vakAra. rakAra. vaNavadANamaraNe rayaNimamisAriyAo 22 vatthagaMdhamalaGkAra rayamAirakkhaNaTThA 120 vaddhie cippie ceva 14 vANamaMtarINaM bhaMte ! 186 vAyAkukuio puNa 85 vigaI pariNaidhammo 265/ vigaI vigaIbhIo vigalANa ya vAsa0 62 viNhavaNahomasira0 66 viralimAI bhUribheA 2 virAhiyasaMjamANaM . vivarIyadavvaguNa 63 visavANijja bhaNNai 116 visphUrjanmadavAri0 232 viharaMtANaM pAyaM patrAGkaH AdyabhAgaH patrAGkaH 14 vIrAsaNa ukuDugAsa 334 vIrAsaNAisu guNA 180 vIro AesaMtarao 408 56 vIsa igatIsa nava 396 56 vutthe vajeja'horattaM 235 324 veuvvAhArANaM 181 veubviyasamugdhAeNaM 191 vedo pavittikAle 330 vemANiyANamaMgula 366 vemANiyA sohammAo 339|| 62 veyAvaccaM vAvaDabhAvo 6 14 vesavayaNehi hAsa 254 brIhiryavo masUro . 385 171 9mm ur v 0 0 07 For Private Personal Use Only Page #502 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana 0 // 457 // patrAGkaH] AdyabhAgaH zakaTAnAM tadaGgAnAM zabdena mahatA bhUmiH zambUkAvarttA sajjeNa labbhae vittiM 62 sattamamahineraiyA 490 sattAvIsa janA 217 sadArasaMtosissa 14 saya bhaddayAvaesuM zAntyai vo'stu kapAla0 zyo'sparze ( pA08-2-47) 193 sannitti asannitti ya sapaDikamaNo dhammo SakAra. vidugaurAdibhyaH 220 | samapi huMti navaraM samaturaMgemANA 0 67 samayaM vakaMtANaM sakArabbhuTThANaM saccittANaM davvANaM0 saktaH zabde hariNaH sacittANaM davvANaM 13 samio niyamA gutto 165 sammatta desavirayA 13 | sammattanANasaMjama 0 AdyabhAgaH zakAra. sakAra. patrAGkaH AdyabhAgaH 410 samma yatisu 329| samyagbhAvaparijJAnAt 171 | saradaddatalAya soso 73 | sarvajJopadezena 66 sarvapradezaparyanta 0 272 sarve dhAtavaH karo0 39 | savvasiddhadevANaM 387 savvaM ca asaNapANaM 316 savvaM ca parasatayA 366 savvAe iDDIe savvAe 167 savvAvi ya ajAo 240 savvAhi laddhIhiM 24 savasamo patrAGkaH patrAGkaH AdyabhAgaH 320 savve ya miho bhinnaM 345 2 savve nayA micchvAiNo 243 63 savvevi ya aiyArA 241 2 savvai savvaddhAe 301 277 131 270 327 savvehiMpi jiNehiM 47 sasamayapara samayaviU 339 sahasegArasa dusayA 301 | saMkappo saMraMbho 279 saMkamaNAe daMsagaM 13 saMgahagAhAe jo na 301 saMghaTTattA pAeNaM 301 saMghayaNaM saMThANaM 371 saMghAiyANa kajje 135 115 33 34 113 - 196 210 akArA dyanukramaH / // 457 // Page #503 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AdyabhAgaH ptraangkH| AdhabhAgaH ptraangkH| AdyabhAgaH patrAGka: AdyabhAgaH saMphAsanamaNe ega | sijhaMti jattiyA kira 324 sussUsaNA aNAsA067 svasthAnAd yat parasthAnaM saMbhoiyamanasaMgo 39 siddhatthayadahiakkhaya 13 suhumA pAhuDiyAvi ya 155 zrImadvIrajinendra0 va saMviggamasaMvigge 204 siya AhArae siya aNA0387 sUI rajjU cAhiM 269 zrImahAvIratIrthe saMvigge gIyatthe 251 silaukkhalamusala0 63| sUtroktasyaikasyApya0 69-376/zrIhIdhRtikIrtibuddhi0 |saMsahamasaMsaTThA 127-163 sIyaleNaM suhaphAseNaM 109 se na dIhe na vaTTe 447 zrutvAbhidheyaM zAstrAdau saMsAramAravapathe 14 sIyAlaM bhaMgasayaM 394 sesA u aTTha bhaMgA 115 sAmAiyaM tu kAuM 78 succA jANai kallANaM 54 sesANa gaINa dasa dasagaM 115 hakAra. sAmAiyAicaraNassa 67 suhuvi mehasamudae 376 so uvasaMtakasAo 211 halaca0 sAmIjIvAdattaM 73 suyasAmAiyaM egabhave 240 so ussaggo duviho 59 hINasattattAe bhayaveyaNi0 273 sAhAraNamAhAro 366 surajAlamAiehiM 180 stanAdizmazrukezAdi 354 heUdAharaNAsambhave SECRECXI4 Jain Education Interational For Private & Personel Use Only Page #504 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | vizeSanA 00-000 mAni 448 . 1 pravacana vizeSanAmAni. // 458 // vizeSanAma / vizeSanAma vizeSanAma vizeSanAma aGgArarmadaka: 275-283 AryavanasvAmI -64 gaNabhRtaH (Avazyakaniyu0) 45 jinacandraH . ajitasiMhasUriH 448 AryazyAmaH 387 gandhaDstI . . 358 jinabhadraH abhayadevasUriH 111-301 guNasundarasUriH - -29 trizalA 6 abhayasenaH . 188 umAkhAtiH 3 govindavAcaka: 284 dArukA di abhinavaguptaH (bharatavRtti0) 313 RSabhasvAmI 235-261 gozAlakaH . 355-432 duSpasabhaH amara: . 111 kapilaH. 257-261 candrakIrtiH / 259 devakI ambaDaH 111 kIrtiH 111 candraprabhaH 448 devacandrasUriH . AtreyikA 259 kumbhakaH 257 cilAtIputraH 285 devaprabhasUriH AnandaH 111-293 kUrmaputraH 117 ceTakamahArAjaH 74 devAnandA AmradevasUriH . 356 kRSNaH 30-74-111 jamAli: 183 dRDhAyuH TAmradevaH 447-448 kSamAzramaNaH 258-261-324 jambUsvAmI 3-196 drupadaH / LATEST cWS or ur V0.0VVur 200 58 // 257 Jain Education Intematon For Private Personal Use Only Page #505 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 111 431 64-229/ EXCLOCIRCMC co vizeSanAma draupadI dvIpAyana: dhanezvarasUriH dharmaghoSaH nandiSeNaH nAradaH | nemicandrasUriH nemijinaH neminAthaH padmanAbhaH | vizeSanAma vizeSanAma 257 pUraNaH 259 malliH 111 pUrvagaNabhRtaH (haribhadrAH) 13 mahAkAlam 448 poTTilakaH 111 mahAgiriH 29-188 prabhavaH 3 mahAbalaH 400 prabhAvatI 256 mahAvIraH 111-257 prasannacandraH 178 mASatuSaH 356-448 baladevaH 111 mujamRpaH 30 bhadrabAhuH 3 munisuvrataH 261 bhadrezvaraH 448 yazodevaH 257 bhASyakAraH (pAtaJjaliH)47 yazobhadraH 278 bhASyakRt 339-398 yudhiSThiraH 257 marIciH 256-261 revatI / 31 marudevI 112-113-117 raivatakaH . vizeSanAma 257-261 rohiNI 277-322 vaharasvAmI 3 vajasvAmI 256 vanamAlA 256 varadharmaH 3284 vardhamAnasUriH 448 vardhamAnasvAmI 258 vAtsyAyanaH 448 vAratrakA 3 vAsudevaH 257 vikramasiMhaH 111 vijayasenaH 31 vIrakaH WWCOM our104 3141 31-111 padmaH pANDavaH pAlakA '448 30-259 For Private & Personel Use Only Page #506 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana // 459 // mAni 111 khAtibuddhaH vizeSanAma vizeSanAma vizeSanAma vaizikAyI 432 zrIcandraprabhamuniH 449 siddhasenasUriH 111 zrIcandrasUriH 112 sunandaH zataka: 111 zrIbhadrezvarasUriH 449 supArzvaH zayyambhava: 3 zreNikaH 111-283-312 susthitaH zAmbaH 31-260-261 sahadAsaH 260-261 sumatiH | zItalA 29-261 satAli: 111 sumukhaH zukrAramakharI 29 satyakI 111 sulasA zyAmAryaH 3 samayavAdinaH (haribhadrAH) 41 suvidhiH zrIkAntaH 30 sambhUtavijayaH / 3 suhastI vizeSanAma vizeSanA449 skandaka: 443 111 sthUlabhadraH 3-196 111 259 hariNegamaiSI harikezabalaH 4004 25 haribhadrasUriH 38-40-73 111 303-319-334 260 hariH 3 hemasUriH 258 hariNI 256 SARALA 259 // 459 // For Private & Personel Use Only Page #507 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSetranAma aparakaGkA apara videhAH apApApurI avantiH aSTApadaH ujjayantagiriH uttarApathaH kAthvI kAmpilyapuraM kusuma nagaraM kSetranAma 257 kUrmaprAmaH 257 kauzAmbI 3-97 kSatriyakuNDagrAmaH 29 camaracaMcA 97 campApurI 97-147 233 jambUdvIpaH 233 dakSiNapathaH 257 dvAramatI 233 dvIpaH kSetranAmAni kSetranAma 432 | dhAtakIkhaNDa: 258- 259 pATalIputraM 256 brAhmaNakuNDagrAmaH 260 bibhelaH 97- 257-258 bharatakSetraM 259 mathurA 257 mithilA 233 lavaNasamudraH 30 vArattakaM 233 vItazokA kSetranAma 257 sammetazailaH 233-431 | salilAvatI vijayaH 256 siNavalI 259 susumArapuraM 257 zrIpuraM 187 zrIrevatakaH 257 258 svayambhUramaNaH 188 harivarSam 257 hastinAgapuraM 97 257 45 260 29 31 271 259 257 Page #508 -------------------------------------------------------------------------- ________________ %-- pravacana atha zAstranAmAni. zAstranAmAni // 460 // -- - - -- .zAstranAma zAsranAma zAstranAma zAnanAma | anuyogadvAracUrNiH 8-407 AcArAGgam 216-447 upAsakadazAH 293 kalpavyavahAraH 249 | ', TIkA 319 AvazyakacUrNiH 43-56-71 oghaniyuktiH 166-190 chedagranthaH 219 anuyogadvAramUlaTIkA0 303 446-107-240 220-223 jItakalpaH 130-219-221 | anuyogadvArasUtram 4-303 296-339 aupapAtikam 17 jIvasamAsaH 385-445 anuyogadvArANi 85 AvazyakaTippanakaM 97 karmaprakRtipaTaH 414 jIvAbhigamaH 16-17-31 antakRddazAH 437-438 AvazyakaniyuktiH 91-369 karmaprakRtiH197-201-369 3 7-310-429 aSTamAGgam -442 Avazyakam 92-194-320 karmastavaH 368 tandulavaicArika' '214 AcAraprakalpaH 249 361-391 kalpaH 240 tattvArthabhASyam 212-335 AcArAGgaTIkA 61-273 AvazyakavRttiH 36 kalpacUrNiH 166-174-176 338 355 AvazyakasUtram 76 . 192 tattvArthamUlaTIkA 38-327 AcArAGganiyuktiH 208 uttarAdhyayanacUrNiH 300 kalpabhASyam 171-173 tattvArthaH 77-179-195 - - - Jan Education Intematon For Private Personel Use Only Page #509 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAstranAma zAstranAma zAstranAma | zAsranAma triSaSTicaritam 85 nizItham 26-221-230-pAThodUkhalaH 252 vRhaduttarAdhyayanavRttiH 447 dazavaikAlikam 223 232-249-410 pajJaptiTIkA 420 bhagavatI 13-308-3224 dazAbhutaskandhaH 33-249- paJcakalpacUrNiH 174 prajJaptiH 310-321-326 326 293 paJcakalpavRhadbhASya 233 prajJApanA 115-250-272 bharata (sUtra) vRttiH devendrastavaH 443 paJcavastu 223-229-261 286-287-320-319 mahAnizIthaM 419 [ dvIpasAgaraprajJaptisaGgrahaNI 429 paJcavastukam 166-171- 320-326-330-333 yogazAstram nandiH 422/ ...... 224 334-335-338-339 yoniprAbhRtam:... ..1 namaskAravalayakA 16 pazcasavahaH 324-385 340-365-366-385- lalitavistarA,. . | nirvANakalikA 95 pazcAzakam .. 441 . 387 vasudevacaritaM nisIya 185128. paJcAzakavRttiH 217 prajJApanAmUlaTIkA 327-330 vAdamahArNavaH 17-448 191-229-232-254- pradmaprabhacaritram 440 pramANaprakAzaH17-448 vipAkasUtraM 208 297-403 pAkSikavRttiH 43 praznavyAkaraNam 446 vizeSaNavatI 324-326 CASCCESSEMINE Jan Education Intemani For Private Personel Use Only Page #510 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana zAstranAmAni // 461 // zAstranAma | zAsanAma zAstranAma zAstranAma vyavahAracUrNiH 441 saGgrahaNI 406 sammatisUtram 222-435 115 vyavahArabhASyam 251-442 saGgrahaNITIkA 40-334 sAmAcArI 443 sUtrakRtAGgam 208-348 vyAkhyAprajJaptiH 212-387- samavAyAGgam 81-107- siddhaprAbhRtam 112-113 sUryaprajJaptiH 180 // 390 109-179-445 115 sthAnAGgaTIkA 96-108-273 | vyAkhyAprajJaptiTIkA 387 samavAyAGgaTIkA 107-108- siddhaprAmRtaTIkA0 113-115 sthAnAGgam 208-273-290 zatraparijJA 108-109-443 siddhaprAbhRtaTIkA 112-113- zreyAMsacaritram 180 448 // 461 // For Private & Personel Use Only Page #511 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ||shriijinaay nmH|| zrImannemicandrasUripravaranirmitaH pravacanasAroddhAraH / nAmiNa jugAijiNaM vocchaM bhavANAsasamahiyasayaM gihipaDikkamAdhAnANadANaM AimagaNaharapavitaNamae'vi saMkhA namiUNa jugAijiNaM vocchaM bhavANa jANaNanimittaM / pavayaNasAruddhAraM gurUvaesA samAseNaM ||1||ciivNdnn vaMde-/ praNaya paDikamaiNaM paJcAMNamussaggo / cauvIsasamahiyasayaM gihipaDikkamAiyArANaM // 2 // bharahami bhUyasaMpaibhavissatitthaMka rANa nAmAI / eravayaMmivi tAI jiNANa saMpaibhavissANaM // 3 // usahAijiNiMdANaM AimagaNaharapavittiNInAmA / arihaMta'jjaNaThINA jiNajaNaNIjaNayanAma gaiI // 4 // ukkiTThajahaNNehiM saMkhA viharaMtatitthanAhANaM / jammasamae'vi saMkhA ukTThijahaNiyA tesiM // 5 // jiNagaNahera murNi samaiNI veubiya vaui avahi kevailiNo / maNanINi caudasapuci saiMDa da saDDINa saMkhA u // 6 // jiNajakhA devIo ta]mANaM laMchaNANi vannA ya / vayaparivAro sabAu~yaM ca sivgmnnprivaaro| // 7 // nivANagamaNaThANaM jiNaMtarauI ca tittharbuccheo / dasai culasI vA auMsAyaNAu taha pauDiherAI // 8 // cautIsAisaiMyANaM dosA aTThArasAriharcaukkaM / nikramaNe Nimi ya nivANami ya jiNANe tavo // 9 // bhAvijiNesara~jIvA saMkhA Jan Edan in For Private Personel Use Only Page #512 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUtre OCARECHNO pravacana / uhAhatiriyasiddhANaM / taha ekkasamayasiddhANa te ya pannarasabheehiM // 10 // avagAhaNAya siddhA ukkiTThajahannamajjhimAe dvAragAthAH y| gihiliMgaannaliMgassaliMgasiddhANe saMkhA u // 11 // battIsAI sijhaMti avirayaM jAva aTThaahiyasayaM / aTThasamaehiM / da ekkeNaM jAvekasamayaMtaM // 12 // thIvee puMvee napuMsae sijhamANaparisaMkhA / siddhANaM saMThINaM avaThiiThANaM ca siddhANaM // 462 // // 13 // avagAhaNA ya tesi ukkose majjhimA jahannI ya / nAmAi cauNhapi hu sAsayajiNAhapaDimANaM // 14 // uva-1 garaNANaM saMkhA jiNAMNa thavirANa sAhuNINaM ca / jiNakappiyANa saMkhA ukkiTThA egavasahIe // 15 // chattIsaM sUriguNA viNao baavnnbheypNddibhinno|crnnN karaNaM jaMghAvijAcAraNagamaNasattI // 16 // parihAravisuddhi ahA~laMdA nijAmayANa| aDayAlA / paNavIsa bhAvaNAo suhA~u asuhAu~ paNavIsaM // 17 // saMkhA mahaGghayANaM kiikammANa ya diNe tahA khitte / / cAritaNaM saMkhA Thiyakaippo aThiyakaippo ya // 18 // ceiye putthaya daMDaya taNaM cammai dusAi paMca patteyaM / paMca avaggahabheyA parIsahA maMDalI satta // 19 // daisaThANavavaccheo khaMgasseDhI ya u~vasamasseDhI / thaMDillANa sahasso ahio caiusahiya vIsAe // 20 // puvANaM nAmAI payasaMkhAsaMjuyAI udasavi / niggaMthA saimaNAvi ya patteyaM paMcaM paMceva // 21 // gAsesapraNoNa paNagaM piMDe pANe ya esau~ satta / bhikkhAriyA vIhINamaTThagaM pAyachittANaM // 22 // somAyArI ohaMmi payavibhI gaMmi taha ya desahA u (ckkvaalNmi)| niggaMdhattaM jIvassa paMcavArAo bhaMvavAse // 23 // sAhuvihArasarUvaM appaDibaddho ya so viheyavyo / jAyAaMjAyakappo pariThavaNuccArakaraNadisA // 24 // aTThArasa purisesuM vIsaM itthIsu dasa 'napuMsesuM / // 462 // pavAvaNAaNarihA taha viyalaMgasarUMvA ya // 25 // jaMmullaM jaIkappaM vatthaM sejAyaressa piMDo ya / jattiya sutte samma jaha OGORicon.de Jan Education Internal For Private Personel Use Only www.ainelibrary.org Page #513 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niggaMthAvi caiugaiyA // 26 // khitte maiMge kAle tahA paimANe aIyamakappaM / duhemuMhaMsejjacakka terasa kiriyANa ThaNAI // 27 // egaMmi bahubhavesu ya AgarisA caubihe'vi somaie / sIliMgANa'DArasa ha~ssa nayasattagaM caiva // 28 // vettha gahaNavihANaM hArA paMca taha ahAjAyaM / nisijAgaraNami vihI AloyaNadAyaya'nnesA // 29 // gurupamuhANaM kIrai asuddhasuddhehiM jattiyaM kAlaM / uvahIdhoyaNakAlo bhoyaNabhAyA vaisahisuddhI // 30 // saMlehaNA dubalasa varise vasaheNa vasahisaMgrahaNaM / usiNassa phA~suyassavi jalassa saccittayAkAlo // 31 // tiriitthIo tiriyANa mANavIo narANa devIo | devANa jagguNAo jattiyametteNa ahiyAo // 32 // accheyANa dasagaM cauro bhAsA uvayaMNasolasagaM / mIsANa paMca bheyA bheyA varisANa paMceva // 33 // logasarUvaM sannAo tinni ceMDero va desa va paeNnaeNrasa / taha sattasaTThilakkhaNabhe avisuddhaM ca sammattaM // 34 // egaviha duviha tivihaM cauhA paMcaviha dasavihaM sammaM / dabAikAragAIjvasamabheehiM vA sammaM // 35 // kulakoDINaM saMkhA jIvANaM joNilakkha culasII / tekkAlAI vittatthavivaraNa saGkupaDimAu // 36 // dhannANamabIyattaM khettAIyANa taha acittattaM / dhannAI caDavIsaM maraNaM sattarasameyaM ca // 37 // palioma ayara'vasaMppiNINa ussappiNINavi saMvaM / dabe khette kAle bhAve polaparAvo // 38 // pannarasa kammabhUmI akammabhUmIu tIsa | aTTha maiyA / donni sayA teyAlA bheyA pamiivAyassa // 39 // pariNAmANaM aTThoreMsayaM baMbhamaTThadasabheyaM / kAmANa - bIsA dasa paNA dasa ya kaeNppadumA // 40 // narayA neraiyANaM vAsA veyA''NurmANaM / uppattinAsaviraho lesA'vahi * paramahammA ya // 41 // narayubaTTANaM laddhisaMbhavo tesu jesi uvAoM / saMkhA upajaMtANa taha ya udyamANANaM // 42 // 4xxxy Page #514 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sUtre // 46 // COACHAR kAyaThiI bhavaThiio egidiyavigalasannijIvANaM / teNumANamesi iMdiyasarUvavisayA ya lesAo // 43 // aiyANaM jatthadvAragAthAH gaI jatto ThANehi oNgaI esiN| uppattimaraNaviraho jAyaMtamaraMtasaMkhA ya // 44 // bhavaNavaivANamaMtarajoisavemANavAsidevANaM / ThiI bhaveNa dehANaM lesoo ohinANaM ca // 45 // uppattIe tahuvaTTaNAya viraho imANa saMkhI ya / jammi ya eyANa gaI jatto vA AgaI esiM // 46 // viraho siddhigaIe jIvANAhAragahaNaUsAsA / tinni sayA tesaTThA siMDINa'Ta ya mA~yA // 47 // bhairahAhivA heleharA "hariNo paDivAsudevarAyANo / rayaNAi ceuddasa nava nihI taha jiivsNkhaaNo||48|| kammAI advai tesiM uttarapayaDINa aTThavannasayaM / baMdhodayANudIraNasattANa ya kiMpi hu sarUvaM // 49 // kammaDii sAbAhA bAyAlIsA u puNNapayaDIo / bAsI ya pavipayaDIoM bhIvachakkaM sapaDibheyaM // 50 // jIvANa ajIvANa ya guNANa taha maggaNANa patteyaM / caudasagaM urvaogA bArasa jogA ya paNNarasa // 51 // paralogagaI guNaThANaesu taha | tANa kAlaparimANaM / narayatirinarasurANaM ukkosaviuvaNAkAlo // 52 // satteva samugdhAyA chappajattI'NahArayA curo| satta bhaTThANAI chabbhAsA appstthaao|| 53 // bhaMgA gihivayANaM aTThArasa pAvaThANagAipi / muNiguNa sattAbIsA igavIsA sAvayaguNANaM // 54 // tericchINukkiTThA gabhaThiI taha ya sA maNussINaM / gabbhassa ya kAyaThiI gabbhaTThiyajIvaAhAro // 55 // riuruhirasukkajoe jattiyakAleNa gebhsNbhuuii| jattiya puttA gambhe jattiya piyaro ya putassa // 56 // mahilA gambhaajogA jettiyakAleNa'bIyao puriso / sukkAINa sarIraTThiyANa sabANa parimANaM // 57 // sammattAINuttamaguNANa lAiMtaraM jamukkosaM / na lahaMti mANusattaM sattA je'NaMtarubaTToM // 58 // puvaMgaparImANaM mANaM pussa lavaNasi // 463 Jan Education Intematonal For Private sPersonal use Only Page #515 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RECC+ va pAyAlakalasa 1 hamANaM / ussehaAyaaMgulapamANaaMgulapoNAI // 59 // tamakAyesarUvamaNatarchakkagaM aTThagaM nimittANaM / mANummaNapamANaM aTThArasa bhakkhabhojAI // 60 // chaTThANabuDihANI avahariuM jAi neva tIraMti / aMtaradIvA jIvAjIvANaM appabahuyaM ca || in 61 // saMkhA nissesajugappahANasUrINa vIrajiNatitthe / osappiNiantimajiNatitthaaviccheyamANaM ca // 12 // devANaM paviyAro sarUvamaTThaNha kaNharAINaM / sajjhAyassa akaraNaM naMdIsaradIvaThiibhaNaNaM // 63 // laddhIo tava pAyAlakalasa AhAragarasarUvaM ca / desA aAriyA oNriyA ya siddhegatIsaguNA // 64 // tesaTThIdAragAhAo // samayasamuddhariyANaM Asatthasamattimesi dArANaM / nAmukkittaNapuvA tabisayaviyAraNA neyaa||65|| [solasa puNa AgArA dosA egUNavIsa ussgge| chacciya nimitta huMti ya paMceva ya heyavo bhaNiyA // 1 // |ahigArA puNa bArasa daMDA paMceva hoMti naaybaa| tinneva vaMdaNijA thuio puNa hoMti cattAri // 2 // tinninisIhIemAi tIsa taha saMpayAoM sattaNaU / ciyavaMdaNaMmi neyaM sattaNaUsayaM tu ThANANaM // 3 // agaNIo chiMdija va bohIkhohAi dIhaDakko vA / iya evamAiehiM abbhaggo hoja ussaggo // 4 // ] tinni nisIhiya tinni ya payAhiNA tinni ceva ya paNAmA / tivihA pU~yA ya tahA avatthatiyabhAvaNaM ceva // 66 // tidisinirikhaNaviraI tivihaM bhUmIpamajaNaM ceva / vanAitiyaM muddo|tiyaM ca tivihaM ca paNihANaM // 67 // iya dahatiyasaMjuttaM vaMdaNayaM jo jiNANa tikkAlaM / kuNai naro uvautto so pAvai nijaraM | viulaM // 68 // gharajiNaharajiNapUyAvAvAraccAyao nisIhitigaM / puSphakkhayatthuIhiM tivihA pUyA muNeyavA // 69 // hoi chauma (1) avyAkhyAtA ananumatAH sopayogAzca gAthA etAH likhiteSvAdazeSvadRSTA api mudrite dRSTA ityatra nyastAH. 445CARROCE%AC% garA dosA egaNavA tavisayaviyAraNA neyaa||6|| tesaTThIdAragAhAo CCC Jan Education Intematonal For Private Personel Use Only Page #516 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1caityavandanam sUtre pravacana thakevailisiddhattehiM jiNe avtthtigN| veNNatthA''laMbaNao vaNNAitiyaM viyANijjA // 7 // jiNamuddA jogamuddA muttAsuttI u tinni muddAo / kAyamaNovayaNanirohaNaM ca tivihaM ca paNihANaM // 71 // paMcaMgo paNivAo thayapADho hoi jogmuddaae| vaMdaNa jiNamuddAe paNihANaM muttasuttIe // 72 // do jANU dunni karA paMcamaga hoi uttamaMgaM tu / saMmaM saMpaNivAo neo pNc||464|| gpnnivaao||73|| anno'naMtaraaMguli kosAgArehiM dohiM hatthehiM / peTTovarikupparasaMThiehiM taha jogamuddatti // 74 // cattAri aMgulAI purao UNAI jattha pcchimo| pAyANaM ussagge esA puNa hoi jiNamuddA // 75 // muttAsuttImuddA samA jahiM dovi gambhiyA hatthA / te puNa nilADadese laggA aNNe alggtti||76|| dAhiNavAmaMgaThio naranArigaNo'bhivaMdae deve / ukiTTha sadvihatthuggahe jahanneNa karanavage // 77 // aTThaTTanavaTTha ya aTTavIsa solasa ya vIsa viisaamaa| maMgalairiyAvahiyA sakkatthayapamuhadaMDesu // 77 // paMcaparameTThimaMte pae pae satta saMpayA kmso| pajantasattarakkharaparimANA aTThamI bhnniaa||79|| iccha 1 gama 2 pANa3 osA 4 je me 5 egidi 6 abhihayA 7 tassa 8 / iriyAvissAmesuM paDhamapayA huMti daTTavA // 8 // arihaM 1 Aiga 2 puriso 3 logo' 4 bhaya 5 dhamma 6 appa 7 jiNa 8 savA 9 / sakkathayasaMpayANaM paDhamuliMgaNapayA neyA // 81 // arihaM 1 vaMdaNa 2 saddhA 3 aNNatthU 4 suhuma 5 eva 6 jA 7 tAva 8 / arihaMtaceiyathae vissAmANaM dApayA paDhamA // 82 // aTThAvIsA solasa vIsA ya jahakkameNa nihiTThA / nAmajiNaTThavaNAisu vIsAmA pAyamANeNaM // 83 // duNNegaM duNNi DhuMgaM paMceve kameNa hu~ti ahigArA / sakkatthayAisu ihaM thoyabavisesavisayA u // 84 // paDhamaM namo'tthu 1 je aiyasiddha 2 arahaMtaceiyANaMti 3 / logassa 4 sabaloe 5 pukkhara 6 tamatimira 7 siddhANaM 8 // 85 // SHRSCIRCRACTERGAMANNAROO // 464 // For Private & Personel Use Only Page #517 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jo devANavi 9 ujiMtasela 10 cattAri aTTha dasa do ya 11 / veyAvaccagarANa ya 12 ahigAruliMgaNapayAI // 86 // | paDhame chaDe navame dasame ekkArase ya bhAvajiNe / taiyaMmi paMcamaMmi ya ThavaNajiNe sattame nANaM // 87 // aTThamabIyacautthesu siddhadabArihaMtanAmajiNe / veyAvaccagarasure saremi bArasamaahigAre // 88 // sAhUNa satta vArA hoi ahorattamajjhayAraMmi / gihiNo puNa ciivaMdaNa tiya paMca ya satta vA vArA // 89 // paDikamaNe ceihare bhoyaNasamayaMmi taha ya saMvaraNe / paDikamaNe suryaNa paDivohaMkAliyaM sattahA jaiNo // 9 // paDikamao gihiNovi hu sattavihaM paMcahA u iyarassa / hoi jahaNNeNa puNo tIsuvi saMjhAsu iya tivihaM // 91 // navakAreNa jahannA daMDakathuijuyala majjhimA neyaa| ukkosA vihipuvagasakkathaya|paMcanimmAyA ||92||1dvaarm // muhaNatayadehI''vassaesu paNavIsa haMti patteyaM / chaTThANA chacca guNA chacceva havaMti guruvaryaNA // 93 // ahigAriNo |ya paMca ya iyare paMceve paMca pddiseho| eko'vaggaha paMcAbhihANe paMceva AharaNA // 94 // AsAyaNa tettIsaM dosI battIsa kAraNA aTTha / bANauyasayaM ThANANa vaMdaNe hoi nAyacaM // 95 // didvipaDilehaNegA nava akkhoDA naveva pkkhoddaa| purimillA chacca bhave muhaputtI hoi paNavIsA // 96 // bAhUsiramuhahiyaye pAesu a huMti tinni patteyaM / piTThIi huMti cauro . | esA puNa dehapaNavIsA ||17||duonnyN ahAjAyaM, kiikammaM baarsaavyN| cau~ssiraM tiguttaM ca, dupavesaM eganikkhamaNaM // 9 // icchA ya aNuNNavaNA abAbAhaM ca jatta javaNA ya / avarAhakhAmaNAvi ya chaTThANA huMti vaMdaNae // 99 // viNaovayAra mANassa bhaMjaNA pUaNA gurujaNassa / titthayarANa ya ANA suyadhammorAhaNA'kiriyA // 10 // chaMdeNa'NujANAmi tahatti manakAmanA paMcAbhihANe paMcava paDilehaNegA nava akSaya / piTTIi huMti cAhA For Private & Personel Use Only Page #518 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sUtre 2 vandanakam // 465 // tubhapi vaTTae aivaM / ahamavi khAmemi tume vayaNAI vaMdaNarihassa // 101 // Ayariya uvajjhAe pavatti there taheva raaynnieN| eesi kiikammaM kAyacaM nijaraTThAe // 102 // pAsattho 1 osanno 2 hoi kusIlo 3 taheva saMsatto 4 / | ahachaMdovi a ee avaMdaNijjA jiNamayaMmi // 103 // so pAsattho duviho sake dese ya hoi naaybo| sarvami nANadaMsaNacaraNANaM jo u pAsaMmi // 104 // desaMmi ya pAsattho sejAyara'bhihaDarAyapiNDaM ca / nIyaM ca aggapiNDaM bhuMjai nikkAraNe ceva // 105 // osannovi ya duviho sake dese ya tattha sarvami / avabaddhapIDhaphalago ThaviyagabhoI ya nAyavo // 106 // 8 | AvassayasajjhAe paDilehaNabhikkhajhANabhattaTTe / AgamaNe niggamaNe ThANe ya nisIyaNatuyaTTe // 107 // AvassayAiyAI na karei ahavA bihINamahiyAI / guruvayaNavalA ya tahA bhaNio desAvasannotti // 108 // tiviho hoi kusIlo nANe taha dasaNe caritte ya / eso avaMdaNijjo pannatto vIyarAgehiM // 109 // nANe nANAyAraM jo u virAhei kAlamAIyaM / / dasaNa daMsaNayAraM caraNakusIlo imo hoi // 110 // kouya bhUIkamme pasiNApaisiNe nimittamAjIvI / kakkakaruyAI lakSaNa uvajIvai vijjamaMtAI // 111 // sohaggAinimittaM paresi NhavaNAi kouyaM bhaNiyaM / jariyAibhUidANaM bhUIkammaM viNiddiDhaM // 112 // suviNagavijAkahiyaM AIkhaNaghaMTiyAikahaNaM vA / sAsai annesiM pasiNApasiNaM havai eyaM // 113 // tIyAibhAvakahaNaM hoi nimittaM imaM tu AjIvaM / jAikulasippakamme tavagaNasuttAi sattavihaM // 114 // kakkakuruyA ya mAyA niyaDIe DaMbhaNaMti jaM bhaNiyaM / thIlakkhaNAi lakkhaNa vijAmatAiyA payaDA // 115 // saMsatto u iyANi so puNa gobhattalaMdae ceva / ucchiTThamaNucchidraM jaM kiMcicchubbhae sabaM // 116 // emeva ya mUluttaradosA ya guNA ya jattiyA keii|18 // 465 // Jan Education International For Private Personal Use Only Page #519 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gae tamhA // 117 // sAto jo khalu tihi gatihiM tArisa te taMmI(miya) sannihiyA saMsatto bhaNNae tamhA // 117 // so duvigappo bhaNio jiNehi~ jiyarAgadosamohehiM / egou saMkiliTTho asaMkiliTTho tahA anno // 118 // paMcAsavappasatto jo khalu tihiM gAravehiM paDibaddho / isthigihisaMkiliTTho saMsatto saMkiliTTho u // 119 // pAsatthAIesuM saMviggesuM ca jattha milaI u / tahiM tArisao hoI piyadhammo ahava | iyaro u // 120 // ussuttamAyaraMto ussuttaM ceva pnnvemaanno| eso u ahAchaMdo icchAchaMdotti egaTThA // 121 // | ussuttamaNuvaiTuM sacchaMdavigappiyaM aNaNuvAI / paratattipavattI titiNo ya iNamo ahAcchaMdo // 122 // sacchaMdamaivigappiya kiMcI suhasAyavigaipaDibaddho / tihiM gAravehiM majai taM jANAhI ahAchaMdaM // 123 // vakkhittaparAhutte paimatte mA kayAi8 vaMdijjA / AhAraM va karite nIhAraM vA jai karei // 124 // pasaMte AsaNatthe ya, uvasaMte uvaTThie / aNunnavittu mehAvI, | kiikamma pauMjae // 125 // AyappamANamitto caudisiM hoi uggaho guruNo / aNaNunnAyassa sayA na kappae tattha paviseuM // 126 // vaMdaNaciiMkiikammaM pUyAkammaM ca viNayakammaM ca / vaMdaNayassa imAI havaMti nAmAI paMceva // 127 // sIyale 1 khuDDae 2 kaNhe 3, sevae 4 pAlae 5 tahA / paMcee diTuMtA, kiikamme huMti nAyabA // 128 // purao, pakkhAsanne gaMtAciguNanisIyaNAyamaNe / AloyaNa'paDisuNaNe puvAlavaNe ya Aloe // 129 // taha uvadaMsa nimaMtaNa khaddhAiyaNe tahA apddisunnnne| khaddhatti ya tatthagae ki tuma tAya nosumaNe // 130 // no saraMsi haMka chittoM parisaM bhittA aNuTTiyAi kahe / saMthArapAyarghaTTaNa ciTThoccasamAsaNe yAvi // 131 // purao aggapaese pakkhe pAsaMmi paccha Asanne / gamaNeNa tinni ThANeNa tinni tiNNi ya nisIyaNae // 132 // viNayabhaMsAigadUsaNAu AsAyaNAo Jan Education International Page #520 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana0 sUtre // 466 // nava eyaa| sehassa viyAragame rAyaNiya puvamAyamaNe // 133 // puDhaM gamaNAgamaNAloe sehassa Agayassa tao / rAo suttesu jAgarassa gurubhaNiya'paDisuNaNA // 134 // AlavaNAe arihaM putraM sehassa AlaveMtassa / rAyaNiyAo esA terasamAsssAyaNA hoi // 135 // asaNAIyaM laddhaM puSiM sehe tao ya rAyaNie / Aloe caudasamI evaM uvadaMsaNe navaraM // 136 // evaM nimaMtaNe'vi ya laddhuM rayaNAhigeNa taha saddhiM / asaNAi apucchAe kharddhati bahuM da Mtassa // 137 // saMgahagAhAe jo na khaddhasaddo nirUvio vIsuM / taM khaddhAiyaNapae khaddhatti vibhajja joejjA // 138 // evaM khaddhAiyaNe khaddhaM bahuyaMti ayaNamasaNaMti / AIsaddA DAyaM hoi puNo dattasAgaM taM // 139 // vannAijuyaM usaDhaM rasiyaM puNa dADimaMbagAIyaM / maNaIGkaM tu maNuNNaM mannai maNasA maNAmaM taM // 140 // niddhaM nehavagADhaM rukkhaM puNa nehavajjiyaM jANa / evaM appaDisuNaNe |navarimiNaM divasavisayaMmi // 141 // kharddhati bahu bhaNate kharakakkasagurusareNa rAyaNiyaM / AsAyaNA u sehe tattha gae hoimA caNNA // 142 // seho guruNA bhaNio tattha gao suNai dei ullAvaM / evaM kiMti ca bhaNaI na matthaeNaM tu | vaMdAmi // 143 // evaM tumaMti bhaNaI ko'si tumaM majjha coyaNAe u ? / evaM tajjAeNaM paDibhaNaNA''sAyaNA sehe // 144 // ajjo ! kiM na gilANaM paDijaggasi paDibhaNAi kiM na tumaM ? / rAyaNie ya kahate kahaM ca evaM asumaNatte // 145 // evaM no sarasi tumaM eso attho na hoi evaMti / evaM kahamacchiMdiya sayameva kaheumArabhai // 146 // taha parisaM ciya bhiMdai taha kiMcI bhaNai jaha na sA milai / tAe aNuTTiyAe gurubhaNia savittharaM bhaNai // 147 // sejjaM saMthAraM vA guruNo saMghaTTiUNa pAehiM / khAmei na jo seho esA AsAyaNA tassa // 148 // gurusejjAsaMthAragaciTThaNanisiyaNatuyaTTaNe'ha'varA / 2 vandana kam // 466 // Page #521 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sUtre // 468 // hi va gharehi bhikkhAhiM ahava dabehiM / jo bhattapariccAyaM karei parimANakaDaeNmeyaM // 197 // sarva asaNaM sabaM ca pANagaMTA 4 pratyAkhAimaMpi sabaMpi / vosirai sAimaMpi hu saba jaM niravasesaM taM // 198 // keyaM gihaMti saha teNa je u tesiM imaM tu sAkeyaM / / khyAnaM ahavA keyaM ciMdhaM sakeyamevAhu sAkeyaM // 199 // aMguTThI gaThi muTThI gharaseyussAsathibugajoikkhe / paJcakkhANavicAle |kiccamiNamabhiggahesuvi ya // 20 // addhA kAlo tassa ya pamANamaddhaM tu jaM bhave tamiha / addhApaccakkhANaM dasamaM taM paNa imaM bhaNiyaM // 201 // navakAraporisIe purimaDDhekAsaNegaThANe ya / AyaMbila'bhattaDhe carime ya abhiggehe vigii||202||17 do ceva namokkAre AgArA chacca porasIe u / satteva ya purimaDDe ekkAsaNagaMmi advaiva // 203 // sattegaTThANassa u adveva |ya aMbilaMmi AgArA / paMceva abbhattaDhe chappANe carima cattAri // 204 // paMca cauro abhiggahi niviie aDha nava yA AgArA / appAuraNe paMca u havaMti sesesu cattAri // 205 // navaNIogAhimage addavadahi pisiyaghayaguDe ceva / nava AgArA esi sesadavANaM ca adveva // 206 // asaNaM oyaNa satthugamuggajagArAi khajjagavihI ya / khIrAi suraNAI maMDagapabhiI ya vinneyaM // 297 // pANaM sovIrajavodagAi cittaM surAiyaM ceva / AukAo sabo kakkaDagajalAiyaM ca tahA // 208 // bhattosaM daMtAI khajjUraganAlikeradakkhAI / kakkaDiaMbagaphaNasAi bahuvihaM khAima neyaM // 209 // daMtavaNaM taMbola cittaM tulasIkuheDagAIyaM / mahupippalisuMThAI aNegahA sAimaM neyaM // 210 // pANaMmi sarayavigaI khAima pakkannaaMsao bhnnio| sAimi gulamahuvigaI sesAo satta asaNaMmi // 211 // phAsiyaM pAliyaM ceva, sohiyaM tIriyaM tahA / kitti- // 468 // yemArAhiyaM ceva, jaejjA erisammi u // 212 // ucie kAle vihiNA pattaM jaM phAsiyaM tayaM bhaNiyaM / taha pAliyaM ca Jan Education International For Private Personel Use Only www.ainelibrary.org Page #522 -------------------------------------------------------------------------- ________________ :- Settiti-2 vaMdaNayasuttaM ca // 181 // suttaM abbhuTThANaM ussaggo puttivaMdaNaM taha ya / pajaMte khAmaNayaM esa vihI pakkhipaDikamaNe // 182 // cattAri do duvAlasa vIsaM cattI ya huMti ujjoyA / desiya rAiya pakkhiye cAummAse ya varise ya // 183 // paNavIsa 25 addhaterasa 123 saloga pannattarI 75 ya boddhabA / sayamegaM paNavIsaM 125 ve bAvaNNA ya 252 varisaMmi // 184 // saya sayaM gosaddhaM tinneva sayA havaMti pakkhaMmi / paMca ya cAummAse varise aTThottarasahassA // 185 // devasiyacAumAsiyasaMvacchariesu paDikkamaNamajhe / muNiNo khAmijaMti tinni tahA paMca satta kamA // 186 // 3 dvAram // bhAvi aIyaM koDIsahiyaM ca niyaMTiyaM ca saugaarN| vigayAgAraM parimANavaM niravasesamaTThamayaM // 187 // sAkeyaM ca taha'ddhA, paccakkhANaM ca dasamayaM / saMkeyaM aTThahA hoi, addhAyaM dasahA bhave // 188 // hohI pajjosavaNA tattha ya na tavo haveja kAuM me / gurugaNagilANasikkhagatavassikajjAulatteNa // 189 // ia ciMtia puSaM jo kuNai tavaM taM aNAgayaM viti / tamaikvaMtaM teNeva heuNA tavai jaM uDe // 190 // gose abbhattaTuM jo kAuM taM kuNai bIyagose'vi / iya koDI dugamilaNe koDIsahiyaM tu nAmeNaM // 191 // haTeNa gilANeNa va amugatavo amugadiNaMmi niyameNaM / kAyabotti niyaM|TiyapaccakhANaM jiNA biMti // 192 // caudasapuvisu jiNakappiesu paDhamaMmi ceva saMghayaNe / eyaM vocchinnaM ciya therAvi tayA karesI ya // 193 // mahatarayAgArAIAgArehiM juyaM tu sAgAraM / AgAravirahiyaM puNa bhaNiyamaNAgIranAmeti // 194 // kiMtu aNAbhogo iha sahasAgAro a dunni bhaNiabA / jeNa tiNAi khivijA muhaMmi nivaDija vA vAhavi // 195 // | iya kayaAgAradugaMpi sesaAgArarahiamaNagAraM / dunbhikkhavittikaMtAragADharogAie kujA // 196 // dattIhi va kavale-|| - %eo Jan Education Intematonal For Private sPersonal use Only Page #523 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sUtre ACHECK maNama // 467 // eyaM / sIsaMgulimAIhi ya tajei guruM paNiveyaMto // 166 // vIsaMbhaTThANamiNaM sabbhAvajaDhe saDhaM bhavai eyaM / kavaDaMti kai- 3 pratikrayavaMti ya saDhayAvi ya huMti egachauM // 167 // gaNivAyagajiThajatti hIliuM kiM tume paNamiUNa ? / daravaMdiyaMmivi kh| karei paliuMciyaM eyaM // 168 // aMtario tamase vA na vaMdaI vaMdaI u diisNto| eyaM diTThamaMdiTTha siMgaM puNa muddhapAMsehiM | // 169 // karamiva mannai diMto vaMdaNayaM ArahaMtiyakarotti / loiyakarAu mukkA na muccimo vaMdaNakarassa // 170 // Ali-16 ddhamaNAliddhaM rayaharaNasirehiM hoi cau~bhaMgo / vayaNakkharehiM UNaM jahannakAlevi sesehiM // 171 // dAUNa baMdaNaM matthaeNa vaMdAmi cUliyA esau / mUyaba sadarahio jaM vaMdai mUyagaM taM tu // 172 // DhaDDarasareNa jo puNa suttaM ghosei DhaDDaraM tamiha / / cuDaliM va giNhiUNaM rayaharaNaM hoi cuMDaliM tu // 173 // paDikamaNe sajjhAe kAussagge'varAhapAhuNae / AloyaNasaMvaraNe uttamaDhe ya vaMdaNayaM // 174 // 2 dvAram // ciivaMdaNa ussaggo pottiyapaDileha vNdnnaaloe| suttaM vaMdaNa khAmaNa vaMdaNaya carittaussaggo // 175 // dasaNanAgussaggo suyadevayakhettadevayANaM ca / puttiyavaMdaNa thuitiya sakkathaya thotta devasiyaM // 176 // micchAdukkaDa paNivApadaMDayaM kAusaggatiyakaraNaM / puttiya vaMdaNa Aloya sutta baMdaNaya khAmaNayaM // 177 // vaMdaNayaM gAhAtiyapADho chammAsiyassa | ussggo| puttiya vaMdaNa niyamo thuitiya ciivaMdaNA raao|| 178 // NavaraM paDhamo caraNe daMsaNasuddhIya bIya ussggo| | suanANassa taIo navaraM ciMtei tattha imaM // 179 // (sayaNA0) taie nisAiyAraM ciMtai carimaMmi kiM tavaM kAhaM ? / chammAsA // 467 // egadiNAi hANi jA porisi namo vA // 180 // muhapottIvaMdaNayaM saMbuddhAkhAmaNaM thaaloe| vaMdaNa patteyaM khAmaNANi A SEX. in Education Intemanal For Private Personal Use Only Page #524 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RAMECHAALIK guruuccasamAsaNaciTThaNAikaraNeNa do carimA // 149 // aADhiyaM ca theddhaM ca, paviddhaM paripiMDiyaM / Tolagei aMkusaM ceva, || tahA kacchavariMgiyaM // 150 // macchubattaM maNasA paDheM taha ya veiyAMbaddhaM / bhayasA ceva bhayaMtaM mittI gaurava kAraNoM // 15 // teNiyaM paDiNIyaM ca, suTuM tajiyameva ya / sahUM ca hIliyaM ceva, tahA vipaliuMciyaM // 152 // diTThamadiTuM ca tahA, siMga |ca kara moryaNaM / AliTThamaNAliTuM, OMNaM uttaracUMliyaM // 153 // yaM ca DhaDDaraM ceva, cuDDuliyaM ca apacchimaM / battIsadosaparisuddhaM, kiikammaM pauMjae // 154 // AyarakaraNaM ADhA tavivarIyaM aNADhiyaM hoI / dave bhAve thaddho caubhaMgo dabao bhaIo // 155 // paviddhamaNuvayAraM jaM appiMto NijaMtio hoi / jattha va tattha va ujjhai kiyakiccovakkharaM ceva // 156 // | saMpiDie va vaMdai paripiMDiyavayaNakaraNao vaavi| Toloba upphiDato osakkahisakkaNe kuNaI // 157 // uvagaraNe hatthaMmi | va ghettu nivesei aMkusaM biti / ThiuviTThariMgaNaM jaM taM kacchavariMgiyaM jANa // 158 // uDhitanivesiMto uccattai macchauva | jalamajjhe / vaMdiukAmo va'nnaM jhaso va pariyattae~ turiyaM // 159 // appaparapattieNaM maNappeoso ya veDyAparNagaM / taM puNa | jANUvari 1 jANuhiTThAo 2 jANubAhiM 3 vA // 160 // kuNai kare jANuM vA egayaraM Thavai karajuyalamajjhe 4 / ucchaMge| karai kare 5 bhayaM tu nitahaNAIyaM // 16 // bhayai va bhayissaitti ya ia vaMdai horayaM nivesNto| emeva ya mittIeM gArava se sikhAviNIo'haM // 162 // nANAitigaM mottuM kAraNamihaloyasAhayaM hoi / pUyAgAravaheUM nANaggahaNevi emeva // 163 // hAuM parassa diSTuiM baMdaMte teNiyaM havai eyaM / teNoviva appANaM gRhai obhAvaNA mA~ me // 164 // AhArassa u kAle nIhArassAvi hoi paDiNIyaM / roseNa dhamadhamaMto jaM vaMdai dumayaM tu // 165 // navi kuppasi na pasIyasi kaTThasivo ceva tajjiyaM AACAMAR For Private & Personel Use Only Page #525 -------------------------------------------------------------------------- ________________ asaI sammaM uvaogapaDiyariyaM // 213 // gurudattasesabhoyaNasevaNayAe ya sohiyaM jANa / puNNevi thevakAlAvatthANA tIriyaM hoi // 214 // bhoyaNakAle amugaM paccakkhAyaMnti bhuMja kittIyaM / ArAhiyaM payArehiM sammameehiM niTThaviyaM // 215 // vayabhaMge gurudoso thevassavi pAlaNA guNakarI u / gurulAghavaM ca neyaM dhammaMmi ao u AgArA // 216 // duddhaM dehi | navaNIyaM dheyaM tahA tellaimeva guDa maijjaM / mahu maMsaM caiva tahA ogAhimaMgaM ca vigaIo // 217 // gomahisuTTIpasUNaM elaga khIrANi paMca cattAri / dahimAiyAI jamhA uTTINaM tANi no huMti // 298 // cattAri huMti tellA tila ayasi kusuMbha sarisavANaM ca / vigaIo sesANaM DolAINaM na vigaIo // 219 // davaguDapiMDaguDoM do majjaM puNa kaTThapiTThanipphannaM / macchiya kuttiyabhAmarabheyaM ca mahuM tihA hoI // 220 // jalathalakhahayaramaMsaM cammaM vasa soNiyaM tibheyaM ca / Ailla tiNNi calacala ogAhimagaM ca vigaIo // 221 // khIradahIviyaDANaM cattAri u aMgulANi saMsaGkaM / phANiyatillaghayANaM aMguumegaM tu saMsaGkaM // 222 // mahupuggalarasayANaM addhaGgulayaM tu hoi saMsaGkaM / gulapuggalanavaNIe addAmalayaM tu saMsaGkaM // 223 // virgaI vigaigayAMNi ya anaMtakAyANi vajjavatthUNi / dasa tIsa battIsaM baoNbIsaM suNaha vannemi // 224 // duddhe dehi tilai narveNIya ghaye gurDe mahu~ maMsa majje paMka ca / peNa ca ca ca ca durgatiga~ tirga durga epaDibhinnaM // 225 // davahayA vigaigayaM vigaI puNa teNa taM hayaM davaM / uddharie tattaMmi ya ukkiTThadavaM imaM anne // 226 // aha peyA duddheTTI duddharvalehI ya duddhasADI ya / paMca ya vigaigayAI durddhami ya khIrisehiyAI // 227 // aMbilajuyaMmi duddhe duddhaTThI dakkhamIsararddhami / paya| sADI taha taMDulacuNNayasiddhami avalehI || 228 // dahie vigaigayAI gholavaDAM ghola sihariNi karaMbo / lavaNakaNada Page #526 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sUtre // 469 // hiyamahiyaM saMgarigAimi appaDie // 229 // pakkaghayaM ghayakiTTI pakkosahi uvari tariya sappi ca / ninbhaMjaNavIsaMdaNagAI 4 pratyAghayavigaivigaigayA // 230 // tellamalI tilakuTTI deddhaM telaM tahosahobariyaM / lakkhAidavapakkaM telaM tellaMmi paMceva // 23 // khyAnaM addhakaDDiikkhuraso gulapANIyaM ca sakkarA khaMDaM / pAyagulaM ca gulavigaI vigaigayAiM ca paMceva // 232 // egaM egassuvari tinnovari bIyagaM ca jaM pakkaM / tuppeNaM teNaM ciya taiyaM gulahANiyApabhiI // 233 // cautthaM jaleNa siddhA lappasiyA |paMcamaM tu puuyliyaa| coppaDiyatAviyAe paripakkaM tIsa mIliesu // 234 // AvassayacuNNIe paribhaNiyaM ettha vaNiyaM kahiyaM / kahiyavaM kusalANaM paraMjiyavaM tu kAraNie // 235 // savA hu kaMdajAI sUraNakaMdo ya vajakaMdo ya / allahaliddA |ya tahA aI taha allakacUro // 236 // sattAvarI birAlI kumAri taha thoharI galoI ya / lhasaNaM vasa~garillA gajara taha loNao'loDho // 237 // girikanni kisalapattA kharisuyA thega allamutthA ya / taha loNarukkhaMchallI khelluDDo amayavallI ya // 238 // mUlI taha bhUmiruhA~ virUha taha Dhakkavatthulo paDhamo / sUyaravello ya tahA pallaMko komalaMbiliyA // 239 // AlU taha piMDAlU havaMti ee aNaMtanAmehiM / aNNamaNaMtaM neyaM lakkhaNajuttIi smyaao||240|| ghosADakarIraMkuratiduyaaikomalaMbagAINi / varuNavaDaniMbagAINa aMkurAI aNaMtAI // 241 // gUDhasirasaMdhipabaM samabhaMgamahIrugaM ca chinnaruhaM / |sAhAraNaM sarIraM tabivarIyaM ca patteyaM // 242 // cakkaM va bhajamANassa jassa gaMThI haveja cunnghnno| taM puDhavisarisabheyaM In469 // aNaMtajIvaM viyANAhi // 243 // gUDhasirAgaM pattaM sacchIraM jaM ca hoi nicchIraM / jaMpi ya payAvasaMdhi aNaMtajIvaM viyA-14 Rottosto For Private & Personel Use Only Page #527 -------------------------------------------------------------------------- ________________ la SAUR Da kAussagge layaca laNAhi // 244 // paMcumbari cauvigaiI hima visa karage ya sabamaTTI ya / rayaNIbhoyaNegaM ciya bahubIya aNaMtasaMdhANaM // 245 / / rAgholavaDA vAyaMgaNe amuNianAmANi phullaphalayANi / tucchaphailaM caliyarasaM vajaha vajANi bAvIsaM // 246 // 4 dvAram // - ghoDagaM layA ya khambhe kuDDhe mAle ya sabairi vahuniyele / laMbuttara thaNa uDDI saMjaya khaMliNe ya vAyasa kavidve 14 // 247 // sIsokaMpiya muMI aMgulibhamuhA~ ya vAruNI pehI / ee kAussagge havaMti dosA iguNavIsaM // 248 // Asoba visamapAyaM AuMTAvittu ThAi ussagge / kaMpai kAussagge layaca kharapavaNasaMgeNaM // 249 // khaMbhe vA kuDDe vA avaThaMbhiya kuNai kAusaggaM tu / mAle ya uttamaMga avaThaMbhiya kuNai ussaggaM // 250 // sabarI vasaNavirahiyA karehi sAgAriaM jaha Thaei / ThaiUNa gujjhadesaM karehi ia kuNai ussaggaM // 251 // avaNAmiuttamaMgo kAussaggaM jahA kulavahuba / niyaliyaA viva caraNe vitthAriya ahava melaeNviuM // 252 // kAUNa colapaTTe avihIe nAhimaMDalassuvari / heTThA ya jANumettaM ciTTha laMbuttarussaggaM // 253 // pacchAiUNa ya thaNe colagapaTTeNa ThAi ussaggaM / sAirakkhaNaTThA ahavA'NAbhogadoseNaM // 254 // melittu paNhiyAo calaNe vitthAriUNa bAhirao / kAussaggaM eso bAhirauDDI muNeyabo // 255 // aMguTTe melavilaM vitthAriya paNhiAu bAhiti / kAussaggaM eso bhaNio abhitaruddhitti // 256 // kappaM vA paTTa vA pAuNi saMjaiba ussaggaM / ThAi ya khaliNaM va jahA rayaharaNaM aggao kAuM // 257 // bhAmei taha ya diDhi calacitto vAyasoba ussNgge| chappaiyANa bhaeNaM kuNai ya paDheM kaviThaM // 258 // sIsaM pakaMpamANo jakkhAiTThoba kuNai ussa~ggaM / mUuba huyaMto taheva chijatamAIsu // 259 // aMgulibhamuhAo'vi a cAlito kuNai taha ya ussaggaM / AlASagagaNaNaTuM saMThavaNatthaM calI 250 // sabarI vasaNajahA kulavaha For Private & Personel Use Only Page #528 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sUtre tsargaH // 470 // jogANaM // 260 // kAussaggami Thio surA jahA buDabuDei aMvattaM / aNupehaMto taha vAnaroba cAlei oTThapuDe // 261 // kAyo ee kAussaggaM kuNamANeNa vibuheNa dosA u / sammaM parihariyavA jiNapaDisiddhattikAUNaM // 262 // 5 dvAram // paNa saMlehaNa pannarasa kamma nANAi aTTha patteyaM / bArasa tava viriyatigaM paNa samma vaiyAI patteyaM // 263 // ihaparalo-1|| gRhyatiyAsaMsappaoga maraNaM ca jIviAsaMsA / kAme bhoge va tahA maraNaMte paMca aiArA // 264 // bhADI phoDI sADI veNaaM cArAH gArassarUvakammAiM / vANijjANi avisalakkhadaMtarasakesavirsayANi // 265 // davadANa jaMtavAhaNa nilaMchaNa asaiposasahiyANi / sajalAsayasosANi a kammAi~ havaMti pannarasa // 266 // kAle viNae bahumANe uhANe tahA aniNhavaNe / vaMjaNa attha tadubhae aTThaviho naannmaayaaro||267 // nissaMkiya nikaMkhiyaM nivitigicchA amUdiTThI ya / uvaha thirIkaraNe vacchalla pabhAvaNe aTTha // 268 // paNihANajogajutto paMcahiM samiIhiM tIhiM guttIhiM / caraNAyAro vivarIyayAI tiNhaMpi aiyArA // 269 // aNasaNamUNoariA vittIsaMkhevaNaM rsccaao| kAyakileso saMlINayA ya bajjho tavo hoi // 270 // pAyacchittaM viNao veyAMvaccaM taheva saMjjhAo / jhANaM ussaggo'vi ya abhitarao tavo hoi // 271 // sammamakaraNe bArasa tavAiyArA tigaM tu viriassa / maNavayakAyA pAvapauttA viriyatigaaiyArA // 272 // saMkA kaMkhA ya tahA vitigicchA annatitthiyapasaMsA / paratithiovasevaNamaiyArA paMca sammatte // 273 // paDhamavaye aiArA naratiriANaannapANavoccheo / baMdho vaho ya aibhArarovaNaM taha chviccheo||274 // sahasA kalaMkaNaM 1 rahasadUsaNaM 2 // 470 // dAramaMtabheyaM ca 3 / taha kUDalehakaraNaM 4 musovaeso 5 muse dosA // 275 // corANIyaM 1 corappayogajaM 2 kUDamANatu ara For Private & Personel Use Only Page #529 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ORGANOSISek lakaraNaM 3 / riurajabavahAro 4 sarisajuI 5 taiyavayadosA // 276 // bhuMjai itarapariggaha 1 mapariggahiyaM thiyaM 2 cautthavae / kAme tiSahilAso 3 aNaMgakIlA 4 paravivAho 5 // 277 // joei khettavatthUNi 1 ruppakaNayAi dei sayaNANaM 2 / dhaNadhannAi paraghare baMdhai jA niyamaparjato 3 // 278 // dupayAi~ cauppayAi~ ganbhaM gAhei 4 kuppasaMkhaM ca / appadhaNaM bahumollaM 5 karei paMcamavae dosA // 279 // tiriyaM aho ya uDe disivayasaMkhAaikkame tinni / disivayadosA taha saivimharaNaM khittavuDDI ya // 280 // appakkaM duppakkaM saJcittaM taha sacittapaDibaddhaM / tucchosahibhakkhaNayaM dosA uvabhogaparibhoge // 281 // kukkuiyaM mohariyaM bhoguvabhogAirega kaMdappA / juttAhigaraNamee aiyArA'NatthadaMDavae // 282 // kAya 1 maNo 2 vayaNANaM 3 duppaNihANaM saIakaraNaM ca 4 / aNavaTThiyakaraNaM 5 ciya sAmaie paMca aiyArA // 283 // ANayaNaM 1 pesavaNaM 2 saddaNuvAo ya 3 rUvaaNuvAo 4 / bahipoggalapakkhevo 5 dosA desAvagAsassa // 284 // appaDilehiya apamajjiyaM ca sejjA 3 ha thaMDilANi 4 tahA / saMmaM ca aNaNupAlaNa 5 maiyArA posahe paMca // 285 // saccitte nikkhivaNaM 1 sacittapihaNaM ca 2 annavavaeso 3 / maccharaiyaM ca 4 kAlAIyaM 5 dosA'tihivibhAe // 286 // 6dvAram // __ bharahe'tIe saMpai bhAvijiNe vaMdimo caudhIsaM / eravayaMmivi saMpaibhAvijiNe nAmao vaMde // 287 // kevalanANI 1 nivANI 2 sAyaro 3 jiNamahAyaso 4 vimalo 5 / sabANubhUi (nAhasuteyA)6 sirihara 7 datto 8 dAmoyara 9 suteo 10 // 288 // sAmijiNo ya 11 sivAsI 12 sumaI 13 sivagai 14 jiNo ya atthAho 15 (abAho) / nAhanamI|sara 16 anilo 17 jasoharo 18 jiNakayagyo ya 19 // 289 // dhammIsara 20 suddhamaI 21 sivakarajiNa 22 saMdaNo Jan Education International For Private Personal Use Only Page #530 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AAIA jinAH pravacana 13 ya 23 saMpai ya 24 / tIussappiNi bharahe jiNesare nAmao vaMde // 290 // usabhaM 1 ajiyaM 2 saMbhava 3 mabhiNaMdaNa | 4 sumai 5 paumappaha 6 supAsaM 7 / caMdappaha 8 suvihi 9 sIala 10 sejaMsaM 11 vAsupujaM ca 12 // 291 // vimala tItAdi |13 maNaMtaM 14 dhamma 15 saMtiM 16 kuMthu 17 araM ca 18 malliM ca 19 / muNisubaya 20 nami 21 nemI 22 pAsaM 23 // 471 // 18 vIraM 24 ca paNamAmi // 292 // jiNapaumanAha 1 sirisuradeva 2 supAsaM 3 sirisayaMpabhayaM 4 / sabANubhUi 5 devasuya 8 |6 udaya 7 peDhAla 8 mabhivaMde // 293 // poTTila 9 sayakittijiNaM 10 muNisubaya 11 amama 12 nikkasAyaM ca 13 / / |jiNanippulAya 14 sirinimamattaM 15 jiNacittaguttaM 16 ca // 294 // paNamAmi samAhijiNaM 17 saMvaraya 18 jasoharaM ||19 vijaya 20 maliM 21 / devajiNa 22 'NaMtaviriyaM 23 bhaddajiNaM 24 bhAvibharahaMmi // 295 // bAlacaMdaM 1 sirisi cayaM 2 aggiseNaM 3 ca naMdiseNaM 4 ca / siridattaM 5 ca vayadharaM 6 somacaMda 7 jiNadIhaseNaM ca 8 // 296 // vaMde sayAu |9 saccai 10 juttisseNaM 11 jiNaM ca seyaMsaM 12 / sIhaseNaM 13 sayaMjala 14 uvasaMtaM 15 devaseNaM 16 ca // 297 // mahaviriya 17 pAsa 18 marudeva 19 siriharaM 20 sAmikuTu 21 mabhivaMde / aggiseNaM 22 jiNamaggadattaM 23 sirivATAriseNaM 24 ca // 298 // iya saMpaijiNanAhA eravae kittiyA saNAmehiM / ahuNA bhAvijiNiMde niyaNAmehiM pakittemi| // 299 // siddhatthaM 1 punnaghosaM 2 jamaghosaM 3 sAyaraM 4 sumaMgalayaM 5 / sabaTThasiddha 6 nivANasAmi 7 vaMdAmi dhammadhayaM 8 // 30 // taha siddhaseNa 9 mahaseNa nAha 10 ravimitta 11 sabaseNajiNe 12 / siricaMdaM 13 daDhakeuM 14 mahiMdayaM 8 // 471 // 15 dIhapAsaM 16 ca // 301 // subaya 17 supAsanAhaM 18 sukosale 19 jiNavaraM aNaMtatthaM 20 / vimalaM 21 uttara *CREAMERERROREA For Private & Personel Use Only Page #531 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 mahariddhi 23 devayANaMdayaM 24 vaMde // 302 // nicchINNabhavasamudde vIsAhiyasayajiNe suhasamiddhe / siricaMdamuNivainae |sAsayasuhadAyae namaha / / 303 ||7dvaarm // siriusabhaseNa 1 pahu sIhaseNa 2 cAru 3 vajanAhakkhA 4 / camaro 5 pajoya 6 viyambha 7 diNNapahavo 8 varAho 9 ya // 304 // pahunaMda 10 kotthuhAvi 11 ya subhoma 12 maMdara 13 jasA 14 ariTTho 15 ya / cakkAuha 16 saMbA |17 kuMbha 18 bhisaya 19 mallI 20 ya suMbho 21 ya // 305 // varadatta 22 ajadinnA 23 tahiMdabhUI 24 gaNaharA paDhamA / sissA risahAINaM haraMtu pAvAI paNayANaM // 306||8dvaarm // __baMbhI 1 phaggU 2 sAmA 3 ajiyA 4 taha kAsavI 5 raI 6 somA 7 // sumaNA 8 vAruNi 9sujasA 10 dhAriNi 11 dhariNI 12 dharA 13 paumA 14 // 307 // ajA sivA 15 suhA 16 dAmaNI 17 ya rakkhI 18 ya baMdhumainAmA da| 19 / pupphavaI 20 anilA 21 jakkhadinna 22 taha pupphacUlA 23 ya // 308 // caMdaNa 24 sahiyA u pavattiNIoM cauvIsajiNavariMdANaM / duriyAI haraMtu sayA sattANaM bhattijuttANaM // 309 // 9 dvAram // ___ arihaMta 1 siddha 2 pavayaNa 3 guru 4 thera 5 bahussue 6 tavassI 7 ya / vacchallayA ya esiM abhikkhanANovaogo 8ya // 31 ||dsnn 9 viNae 10 Avassae ya 11 sIlavae 12-13 niraiyAro / khaNalava 14 tava 15 ciyAe 16 veyAvacce samAhI 17 ya // 311 // appuvanANagahaNe 18 suyabhattI 19 pavayaNe pabhAvaNayA 20 / eehiM kAraNehiM tittharattaM lahai jIvo // 312 // saMgho pavayaNamitthaM guruNo dhammovaesayAIyA / suttatthobhayadhArI bahussuyA hoti For Private & Personel Use Only Page #532 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana 0 sUtre // 472 // vikkhAyA // 313 // jAIsuyapariyAe paDucca thero tihA jahakameNaM / saTThIvariso samavAyadhArao vIsavariso ya // 314 // bhattI pUyA vannappayaDaNa vajjaNamavannavAyassa / AsAyaNaparihAro arihaMtAINa vacchalaM // 315 // nANuvaogo'bhikkhaM daMsaNasuddhI ya viNayasuddhI ya / Avassayajoe sIlavaesuM niraiyAro // 316 || saMvegabhAvaNA jhANasevaNaM khaNalavAikAlesu / tavakaraNaM jaijaNasaMvibhAgakaraNe jahasamAhI // 317 // veyAvaccaM dasahA gurumAINaM samAhijaNaNaM ca / kiriyAdAreNa tahA apuvanANassa gahaNaM tu // 318 || AgamabahumANo ciya titthassa pabhAvaNaM jahAsattI / eehiM kAraNehiM titthayarataM samajiNai // 319 // 10 dvAram // marudevI 1 vijaya 2 seNA 3 siddhatthA 4 maMgalA 5 susImA 6 ya / puhavI 7 lakkhaNa 8 rAmA 9 naMdA 10 viNhU 11 jayA 12 sAmA 13 // 320 // sujasA 14 subaya 15 airA 16 sirI 17 devI 18 pabhAvaI ya 19 / paumAvaI 20 vappA 21 siva 22 vammA 23 tisalA 24 iya // 321 // nAbhI 1 jiyasattU yA 2, jiyAri 3 saMvare 4 iya / mehe 5 ghare 6 paTTe 7 ya, mahaseNe ya khattie 8 // 322 // suggIve 9 daDharahe 10 viNhU 11, vasupujje 12 ya khattie / kayavammA 13 sIhaseNe 14 ya, bhANU 15 vissaseNe iya 16 // 323 // sUre 17 sudaMsaNe 18 kuMbhe 19, sumita 20 | vijae 21 samudavijae 22 ya / rAyA ya assaseNe 23 siddhatthe 24 'viya khattie // 324 // 11 dvAram // aTTaNhaM jaNaNIo titthayarANaM tu huMti siddhAo / aTTha ya saNakumAre mAhiMde aTTha boddhavA // 325 // nAgesuM usahapiyA sesANaM satta huMti IsANe / aTTha ya saNakumAre mAhiMde aTTha boddhabA // 326 // 12 dvAram // 8-9-1011-12 AdyagaNa dharanAmA dIni // 472 // Page #533 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sattarisayamukkosaM jahanna bIsA ya dasa ya viharaMti / jammaM pai ukkosaM vIsaM dasa huMti u jahannA // 327 // 13 dvAram // 5 // culasIi 1 paMcanavaI 2 biuttaraM 3 solasottaraM 4 ca sayaM 5 / sattuttara 6 paNanauI 7 teNauI 8 aTThasII ya 9|| // 328 // ekAsII 10 chAvattarI 11 ya chAvaDhi 12 sattavannA 13 ya / pannA 14 teyAlIsA 15 chattIsA 16 ceva paNatIsA 17 // 329 // tettIsa 18 aTThavIsA 19 aTThArasa 20 ceva taha ya sattarasa 21 / ekkArasa 22 dasa 23 ekkAraseva 24 iya gaNaharapamANaM // 330 // 14 dvAram // culasIi sahassA 1 egalakkha 2 do 3 tinni 4 tinni lakkhA ya / vIsahiyA 5 tIsahiyA 6 tinni ya 7 aTThAiya 8 du 9 ekaM 10 // 331 // caurAsIi sahassA 11 bisattarI 12 aTThasaTThi 13 chAvaTThI 14 / causaTThI 15 vAsaTThI |16 saTThI 17 pannAsa 18 cAlIsA 19 // 332 // tIsA 20 vIsA 21 aTThAraseva 22 solasa 23 ya cauddasa sahassA 24 / evaM sAhupamANaM cauvIsAe jiNavarANaM // 333 // aTThAvIsaM lakkhA aDayAlIsaM taha shssaaii| sabesipi jiNANaM jaINa mANaM viNiddiDheM // 334 // 15 dvAram // tinni ya 1 tinni ya 2 tinni ya 3 cha 4 paMca 5 cauro 6 cau 7 tige 8ke 9 kA 10 / lakkhA usahaM mottuM taduvari sahasANimA saMkhA // 335 // tIsA 2 chattIsA 3 tIsa 4 tIsa 5 vIsA 6 ya tIsa 7 asII 8 ya / vIsA 9 |dasamajiNiMde lakkhovari ajjiyA chakkaM // 336 // lakkho tinni sahassA 11 lakkho 12 lakkho ya aTThasayaahio 18 13 / bAsaTThI 14 puNa bAsaTThI 15 sahasA ahiyA causaehiM // 337 // chasayAhiya igasaTThI 16 saTThI chasayAI 17 ASSESSCASES OM***** Jan Education International For Private Personal Use Only www.ainelibrary.org Page #534 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sUtre 13-19 utkRSTajinasaMkhyAdIni // 473 // saTThI 18 paNapannA 19 / panne 20 gacatta 21 cattA 22 aDatisa 23 chattIsa sahasA ya 24 // 338 // coyAlIsaM hAlakkhA chAyAlasahassa causayasamaggA / ajjAchakkaM eso ajANaM saMgaho sabo // 339 // 16 dvAram // __ veubiyaladdhINaM vIsasahassA sayacchaganbhahiyA 1 / vIsasahassA causaya 2 iguNIsasahassa aTThasayA 3 // 340 // dra aguNIsasahassa 4 aTThAra causayA 5 solasahassa aTThasayaM 6 / satisaya panarasa 7 caudasa 8 terasa 9 vArasa sahasa |dasame 10 // 341 // ekArasa 11 dasa 12 nava 13 aTTha 14 satta 15 chasahassa 16 egavannasayA 17 / sattasahassa satisayA 18 donni sahassA nava sayAI 19 // 342 // dunni sahassA 20 paMcasaya sahassa 21 pannarasasayAI nemiMmi |22 / ekkArasa saya pAse 23 sayAI satteva vIrajiNe 24 // 343 // 17 dvAram // saDachasayA duvAlasa sahassa 1 bArasa ya causayabbhahiyA 2 / bAre 3 kArasa sahasA 4 dasasahasA chasayapannAsA 5 // 344 // channaI 6 culasII 7 chahattarI 8 saTThi 9 aTThavannA ya 10 / pannAsAi sayANaM 11 sayasIyAlA'hava bayAlA |12 // 345 // chattIsA 13 battIsA 14 aTThAvIsA.15 sayANa caubIsA 16 / visahassa 17 solasasayA 18 caudasa 19 bArasa 20 dasasayAI 21 // 346 // aTThasayA 22 chacca sayA 23 cattAri sayAI 24 huMti vIrammi / vAimuNINa |pamANaM cauvIsAe jiNavarANaM // 347 // 18 dvAram // ohInANimuNINaM nauI 1 caunavai 2 chaNNavaisayANi 3 / aTThAnavaisayAI 4 ekkArasa 5 dasa 6 navasahassA 7 // 348 // asII 8 culasI 9 bahattarI 10 saTThI 11 cauppaNa 12 aTThacattAlA 13 / teyAlA 14 chattIsA 15 tIsA SHARES ASSASSINS // 473 // Jan Education Intemann For Private Personal Use Only Page #535 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 paNavIsa 17 chabIsA 18 // 349 // bAvIsA 19 aTThArasa 20 solasa 21 panarasa 22 caudasa sayANi 23 / terasa 24 sAhUNa sayAI ohinANINa vIrassa // 350 // 19 dvAram // vIsasahassA usahe 1 vIsaM bAvIsa ahava ajiyassa 2 / pannarasa 3 caudasa 4 terasa 5 bArasa 6 ekArasa 7 daseva 18 // 351 // addhaTThama 9 satteva ya 10 chassaDDA 11 chacca 12 paMca saDA ya 13 / paMceva 14 addhapaMcama 15 causahassA tinni ya sayA ya 16 // 352 // battIsasayA ahavA bAvIsa sayA va huMti kuMthussa 17 / aTThAvIsaM 18 bAvIsa 19 hAtahaya aTThArasa sayAI 20 // 353 // solasa 21 panarasa 22 dasasaya 23 satteva sayA havaMti vIrassa 24 / eyaM kevalimANaM maNapajavimANamihiM tu // 354 // 20 dvAram / / bArasasahassa tiNhaM saya saDDA satta 1paMca ya 2 divaDhe 3 / egadasa saDachassaya 4 dasasahasA causayA saDDA 5 // 355 // dasasahasA tiNNi sayA 6 nava divaGasayA ya 7 aTTha sahasA ya 8 / paMcasaya sattasahasA 9 suvihijiNe sIyale 10 ceva // 356 // chasahassa doNhamitto 11-12 paMca sahassAI paMca ya sayAI 13 / paMca sahassA cauro 14 sahassa sayapaMcaabbhahiyA 15 // 357 // cauro sahassa tinni ya 16 tiNNeva sayA havaMti cAlIsA 17 / sahasadugaM paMcasayA igavannA arajiNiMdassa 18 // 358 // sattarasasayA sapannA 19 paMcadasasayA ya 20 bArasaya saDDA 21 / sahaso 22 saya addhahama 23 paMceva sayA u vIrassa 24 // 359 // 21 dvAram // cauddasapuvi sahassA cauro addhaTThamANi ya sayANi 1 / vIsahiya sattatIsA 2 igavIsa sayA ya pannAsA 3 // 360 // For Private Personel Use Only Page #536 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sUtre 3474 // panarasa 4 cauvIsa sayA 5 tevIsa sayA 6 ya vIsasaya tIsA 7||do sahasa 8 panarasa sayA 9 sayacaudasa 10 terasa 20-24 sayAI 11 // 361 // saya bArasa 12 ekkArasa 13 dasa 14 nava 15 adveva 16 chacca saya sayarA 17 / dasahiya chacceva kevalyAdi|sayA 18 paMcasayA aTTasaddihiyA 19 // 362 // saya paMca 20 addhapaMcama 21 cauro 22 achuTTha 23 tinni ya sayAI 24 // saMkhyA: | usahAijirNidANaM caudasapuvINa parimANaM // 363 // 22 dvAram // | paDhamassa tinni lakkhA paMca sahassA dulakkha jA saMtI / lakkhovari aDanauI 2 teNauI 3 aTThasII ya 4 // 364 // egasII 5 chAvattari 6 sattAvaNNA 7 ya taha ya pannAsA 8 guNatIsa 9 navAsII 10 a guNAsI 11 panarasa 12 advaiva 13 // 365 // chacciya sahassa 14 cauro sahassa 15 nauI sahassa saMtissa 16 / tatto ego lakkho uvariM guNasIya 17 culasI 18 ya // 366 // teyAsI 19 bAvattari 20 sattari 21 iguhattarI 22 ya causaTThI 23 / eguNasahita sahassA 24 sAvagamANaM jiNavarANaM // 367 // 23 dvAram // paDhamassa paMca lakkhA caupanna sahassa 1 tayaNu paNa lakkhA |pnnyaaliisshssaa 2 chalakkha chattIsa sahasA ya 3 // 368 // | sattAvIsasahassAhiyalakkhA paMca 4 paMca lakkhA ya / solasasahassaahiyA 5 paNalakkhA paMca u sahassA 6 // 369 // uvariM cauro lakkhA dhammo jA uvari sahasa teNauI 7 / iganauI 8 igahattari 9 aDavanna 10 'DayAla 11 chattIsA 12 // 474 // // 37 // cauvIsA 13 caudasa 14 teraseva 15 tatto tilakkha jA viiro| taduvari tinavai 16 igAsI 17 bisattarI *SUSIAURASAASAAR For Private Personal Use Only Page #537 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 sayari 19 pannAsA 20 / / 371 || aDayAlA 21 chattIsA 22 igucatta 23 'TThAraseva ya sahassA 24 / saDDINa mANameyaM cavIsAe jiNavarANaM / / 372 / / 25 dvAram // jakkhA gomuha 1 mahajakkha 2 timuha 3 Isara 4 tuMburU 5 kusumo 6 / mAyaMgo 7 vijayA 8 jiya 9 bho 10 maNuo 11 ya surakumaro 12 // 373 // chammuha 13 payAla 14 kinnara 15 garuDo 16 gaMdhava 17 taha ya jakkhido 18 / kUbara 19 varuNo 20 bhiuDI 21 gomeho 22 vAmaNa 23 mayaMgo 24 // 374 // 26 dvAram // devIo cakesari 1 ajiyA 2 duriyAri 3 kAli 4 mahakAlI 5 / accuya 6 saMtA 7 jAlA 8 sutArayA 9 soya | 10 sirivacchA 11 // 375 // pavara 12 vijayaM 13 kusA 14 paNNattI 15 nivANi 16 accuyA 17 dharaNI 18 / vairoha 19 chuta 20 gaMdhAri 21 aMba 22 paumAvaI 23 siddhA 24 // 376 // 27 dvAram // paMcasaya paDhamo kameNa paNNAsahINa jA suvihI 100 / dasahINa jA aNaMto 50 paMcUNA jAva jiNanemI 10 | // 377 // navahatthapamANo pAsasAmio sattahattha jiNavIro / ussehaaMguleNaM sarIramANaM jiNavarANaM // 378 // // 28 dvAram // saha 1 ga 2 turaya 3 vAnara 4 kUMco 5 kamalaM ca 6 satdhio 7 caMdo 8 / mayara 9 sirivaccha 10 gaMDaya 11 | mahisa 12 varAho 13 ya seNo 14 ya // 379 // vajraM 15 hariNo 16 chagalo 17 naMdAvato 18 ya kalasa 19 kummo 20 ya / nIluppala 21 saMkha 22 phaNI 23 sIho 24 ya jiNANa cindhAI // 380 // 29 dvAram // Page #538 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana0 // 475 // paumAbhavAsupUjjA rattA sasipupphadaMta sasigorA / subayanemI kAlA pAso mallI pigaMgAbhA // 381 // varataviyakaNayagorA solasa titthaMkarA muNeyabA / eso vannavibhAgo cavIsAe jiniMdANaM // 382 // 30 dvAram // ego bhagavaM vIro pAso mallI ya tihi tihi saehiM / bhagavaMpi vAsupujjo chahi~ purisasaehiM nikkhaMto // 383 // uggANaM bhogANaM rAyaNNANaM ca khattiyANaM ca / cauhi~ sahassehi~ usaho sesA u 19 sahassaparivArA // 384 // 31 dvAram // caurAsI 1 bisattari 2 saTThI 3 pannAsa 4 meva lakkhAI / cattA 5 tIsA 6 vIsA 7 dasa 8 do 9 egaM 10 ca puvANaM // 385 // caurAsI 11 bAvattarI 12 ya saTThI 13 ya hoi vAsANaM / tIsA 14 ya dasa 15 ya egaM 16 evaM ee sayasahassA // 386 // paMcANaui sahassA 17 caurAsII 18 ya paMcavannA 19 ya / tIsA 20 ya dasa 21 ya evaM 22 saya 23 va bAvattarI 24 caiva // 387 // 32 dvAram // ego bhagavaM vIro tettIsAeN saha nibuo pAso / chattIsehiM paMcahi saehiM nemI usiddhigao // 388 // paMcahiM samaNasaehiM mallI saMtI u navasaehiM tu / aTThasaeNaM dhammo saehiM chahiM vAsupujjajiNo // 389 // sattasahassANaMtaijiNassa vimalassa chassahassAiM / paMca sayAI supAse paumAbhe tiNNi aTThasayA // 390 // dasahi~ sahassehiM usaho sesA u sahassaparivuDA siddhA / titthayarA u duvAlasa pariniTThiyaaTThakammabharA // 399 // 33 dvAram // aTThAvaya caMpujjiM tapAvAsammeyaselasiharesuM / usabhavasupujjanemI vIro sesA ya siddhigayA // 392 // 34 dvAram // 4 // 475 // to jiNaMtarAI vocchaM kila usabhasAmiNo ajio / paNNAsakoDilakkhehiM sAyarANaM samuppaNNo // 393 // tIsAe jinayakSA dIni 25-34 Page #539 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sihi tazI puro aMtarasutira imeNa kAleNa // 39o samaya // 396 // siiylaabh| saMbhavajiNo dasahi u abhinaMdaNo jiNavariMdo / navahi u sumaijiNiMdo uppaNNo koDilakkhehiM // 394 // nauIi sahassehiM koDINaM voliyANa paumAbho / navahi sahassehiM tao supAsanAmo samuppaNNo // 395 // koDisaehiM navahi u jAo caMdappaho jaNANaMdo / nauIe koDIhiM suvihijiNo desio samae // 396 // sIyalajiNo mahappA tatto koDIhi navahiM niddiTTho / koDIe seyaMso UNAi imeNa kAleNa // 397 // sAgarasaeNa egeNa taha ya chAvadvivarisalakkhehiM / chavIsAi sahassehiM tao puro aMtaresutti // 398 // caupaNNA ayarehiM vasupujajiNo jaguttamo jaao| vimalo vimasAlaguNoho tIsahi ayarehi ryrhio||399|| navahiM ayarehiNato cauhi u dhammo u dhammadhuradhavalo / tihi UNehiM3 saMtI tihi caubhAgehiM paliyassa // 400 // bhAgehi dohiM kuMthU paliyassa aro u egabhAgeNaM / koDisahassoNeNaM vAsANa jiNesaro bhaNio // 401 // mallI tisallarahio jAo vAsANa koDisahaseNa / caupaNNavAsalakkhehiM subao sucao siddho||402|| jAo chahi naminAho paMcahi lakkhehiM jiNavaro nemI / pAso addhaTThamasaya samahiyatesIisahasehiM + // 403 // aDDAijasaehiM gaehiM vIro jiNesaro jaao| dUsamaaidUsamANaM dohaMpi ducattasahasehiM // 404 // pujjai koDAkoDI usahajiNAo imeNa kAleNa / bhaNiyaM aMtaradAraM evaM samayANusAreNaM // 405 // battIsaM gharayAI kAuM tiriyAayAhi rehAhiM / uDDAayAhiM kAuM paMca gharAI tao paDhame // 406 // pannarasa jiNa niraMtara sunnadurga tijiNa 16 sunnatiyagaM ca / do jiNa sunna jiNiMdo sunna jiNo sunna donni jiNA // 407 // biIyapaMtiThavaNA-do cakki sunnata terasa paNa cakkI suNNa cakki do suNNA / cakkI sunna ducakkI suNNaM cakkI dusuNNaM ca // 408 // taIyapatiThavaNA SACSISRUSAISROSROSCOR 402 // jAo chahi nAmajaNesaro jaao| dUsamamayANusAreNaM // 405 mannadurga tijiNa Jan Education International For Private Personal use only www.ainelibrary.org Page #540 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dasasuNNa paMca kesava paNasuNNaM kesi suNNa kesI ya / do suNNa kesavo'vi ya suNNadurga kesava tisuNNaM // 409 // jinAntasUtre cautthapaMtiThavaNA-usahabharahANa doNhavi uccattaM paMcadhaNusae huMti / ajiyasagarANa doNhavi uccattaM cAri addhaM ca rANi 35 // 410 // pannAsaM pannAsaM dhaNuparihANI jiNANa teNa paraM / tA jAva pupphadaMto dhaNusayamegaM bhave ucco // 411 // naui // 476 // dhaNU sIyalassa sejaMsativihumAiNaM puro| jA dhammapurisasIho uccattaM tesimaM hoi // 412 // kamaso asIi sattari saTThI paNNAsa taha ya paNayAlA / ee havaMti dhaNuyA bAyAladdhaM ca maghavassa // 413 // igayAlaM dhaNu saddhaM ca saNaMkumArassa |cakkavaTTissa / saMtissa ya cattAlA kuMthujiNidassa paNatIsA // 414 // tIsa dhaNUNi arassa u igutIsaM purispuNddriiyss| aTThAvIsa subhUme chabIsa dhaNUNi dattassa // 415 // mallissa ya paNuvIsA vIsaM ca dhaNUNi subae paume / nArAyaNassa solasa panarasa naminAhahariseNe // 416 // bArasa jayanAmassa ya nemIkaNhANa dasadhaNuccattaM / sattadhaNu baMbhadatto nava harayaNIo ya pAsassa // 417 // vIrassa satta rayaNI uccattaM bhaNiyamAuaM ahuNA / paMcamagharayaniviTuM kameNa sabesi vocchAmi // 418 // usahabharahANa doNhavi culasII pubasayasahassAI / ajiyasAgarANa doNhavi bAvattari sayasahassAI // 419 // purao jahakkameNaM saTThI paNNAsa catta tIsA ya / vIsA dasa do ceva ya lakkhego ceva puvANaM // 420 // sejaMsatividvarNa culasII vAsasayasahassAI / purao jiNakesINaM dhammo tA jAva tullamiNaM // 421 // kamaso bAvattari saTThi tIsa dasa ceva sayasahassAI / maghavassa cakkiNo puNa paMceva ya vaaslkkhaaii|| 422 // tinni ya saNakumAre saMtissa ya // 476 // 18 vAsalakkhamegaM tu / paMcANaui sahassA kuMthussavi AuyaM bhaNiyaM // 423 // culasIi sahassAI tu AuyaM hoi arajiNi-18 CAUSARSMSSESAME SIRSAGAR For Private Personel Use Only Page #541 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dassa / paNasaTThisahassAiM AU siripuMDarIyassa // 424 // sahisahassa subhUme chappanna sahassa huti dattassa / paNapaNNasahassAI mallissavi AuyaM bhaNiyaM // 425 // subayamahapaumANaM tIsa sahassAiM AuyaM bhaNiyaM / bArasa vAsasahassA AU nArAyaNassa bhave // 426 // dasa vAsasahassAI namihariseNANa huMti duNhaMpi / tiNNeva sahassAI AU jayanAmacakkissa // 427 // vAsasahassA AU nemIkaNhANa hoi dohaMpi / satta ya vAsasayAI cakkIsarabaMbhadattassa // 428 // vAsasayaM pAsassa ya vAsA bAvattariM ca vIrassa / iya battIsa gharAI samayavihANeNa bhaNiyAI // 429 // 35 dvAram // purimaMtima aTThadvaMtaresu titthassa natthi voccheo / majhillaesu sattasu ettiyakAlaM tu vuccheo // 430 // cabhAgaM caubhAgo tinni ya caubhAga paliyacaubhAgo / tiNNeva ya caubhAgA cautthabhAgo ya ca bhAgo / / 431 // 36 dvAram // taMbola 1 pANa 2 bhoyaNa 3 pANaha 4 thI bhoga 5 suyaNa 6 niTTavaNe 7 / muttu 8 cAraM 9 jUyaM 10 vajje jiNamaMdirasaMto // 432 // 37 dvAram // khelaM 1 keli 2 kaliM 3 kalA 4 kulalayaM 5 taMbola 6 muggAlayaM 7, gAlI 8 kaMguliyA 9 sarIradhuvaNaM 10 kese 11 nahe 12 lohiyaM 13 / bhattosa 14 taya 15 pitta 16 vaMta 17 dasaNe 18 vissAmaNaM 19 dAmaNaM 20, daMta 21 tthI 22 naha 23 gaMDa 24 nAsiya 25 siro 26 sota 27 cchavINaM malaM 28 // 433 // maMtu 29 mmIlaNa 30 lekkhayaM | 31 vibhajaNaM 32 bhaMDAra 33 duTThAsaNaM 34, chANI 35 kappaDa 36 dAli 37 pappaDa 38 vaDI 39 vissAraNaM nAsaNaM 40 / akkaMdaM 41 vikahaM 42 saracchaghaDaNaM 43 tericchasaMThAvaNaM 44, aggIsevaNa 45 raMdhaNaM 46 parikhaNaM 47 nissIhi Page #542 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tIrthavi pravacana sUtre // 477 // yAbhaMjaNaM 48 // 434 // chatto 49 vANaha 50 sattha 51 cAmara 52 maNo'Negatta 53 mabhaMgaNaM, 54 saccittANamacAya 55 cAyaNa'jie 56 diTThIa no aMjalI 57 / sADeguttarasaMgabhaMga 58 mauDa 59 mauliM 60 siroseharaM 61, huDDA 62 cchedaAjiMDuhagiDDiyAiramaNaM 63 johAra 64 bhaMDakkiyaM 65 // 435 // rekAraM 66 dharaNaM 67 raNaM 68 vivaraNaM vAlANa 69 jJAtanAdi0 palhatthiyaM 70, pAo 71 pAyapasAraNaM 72 puDapuDI 73 paMka 74 rao 75 mehuNaM 76 / jUyA 77 jemaNa 78 jujjha 79 vija 80 vaNija 81 sejaM 82 jalaM 83 majaNaM 84, emAIyamavajjakajamujuo vaje jiNiMdAlae // 436 // AsAyaNA u bhavabhamaNakAraNaM iya vibhAviuM jaiNo / malamaliNatti na jiNamaMdiraMmi nivasaMti iya smo|| 437 // dunbhi gaMdhamalassAvi, taNurappesa haanniyaa| duhA vAyavaho vAvi, teNaM ThaMti na ceie // 438 // tinni vA kaDDaI jAva, thuio dAtisiloiyA / tAva tattha aNunnAyaM, kAraNeNa pareNa u||439 // 38 dvAram // | kaMkilli 1 kusumavuTThI 2 devajjhuNi 3 cAmarA 4 ''saNAI 5 ca / bhAvalaya 6 bheri 7 chattaM 8 jayaMti jiNapADi heraaii||440|| 39dvAram // va rayaroyaseyarahio deho 1 dhavalAI maMsaruhirAI 2 / AhArAnIhArA ahissA 3 surahiNo sAsA 4 // 441 // jammAu4 ime cauro ekArasa kammakhayabhavA iNhiM / khette joyaNamette tijayajaNo mAi bahuo'vi 5 // 442 // niyabhAsAe naratirisurANa dhammAvabohayA vANI 6 / puSabhavA rogA uvasamaMti 7 na ya hu~ti verAI 8 // 443 // dubhikkha 9 Damara 10 dummAri 11 II 12 aibuTThi 13 aNamivuTThIo 14 / huMti na, jiyabahutaraNI pasarai bhAmaMDalujoo 15 // 444 // SANGRECASEKASAR // 477 // For Private Personal use only Page #543 -------------------------------------------------------------------------- ________________ suraraiyANiguvIsA maNimayasIhAsaNaM sapayavIDhaM 16 / chattattaya 17 iMdaddhaya 18 siyacAmara 19 dhammacakkAI 20 || 445 // saha jagaguruNA gayaNaTThiyAI paMcavi imAI viyaraMti / pAubbhavai asoo 21 ciTThai jatthappaha tattha // 446 // caumuhamutticakaM 22 maNikaMcaNatAraraiyasAlatigaM 23 / navakaNayapaMkayAI 24 ahomuhA kaMTayA huti 25 // 447 // niccamavaTThiyamittA pahuNo ciTTheti kesaromanahA 26 / iMdiya atthA paMcavi maNoramA 27 huMti chappi rika 28 // 448 // gaMdhodayassa buTThI 29 buTThI kusumANa paMcavannANaM 30 / diMti payAhiNa sauNA 31 pahuNo pavaNo'vi aNukUlo 32 // 449 // paNamaMti dumA 33 vajrjati duMduhIo gahIraghosAo 34 / cautIsAisayANaM sabajiNiMdANa huMti imA // 450 // 40 dvAram // annA 1 koha 2 maya 3 mANa 4 loha 5 mAyA 6 raI 7 ya araI 8 ya / niddA 9 soya 10 aliyavayaNa 11 coriyA 12 macchara 13 bhayA 14 ya // 451 // pANivaha 15 pema 16 kIlApasaMga 17 hAsA 18 ya jassa iya dosA / aTThArasavi paNaTThA namAmi devAhidevaM taM // 452 // 41 dvAram // jiNanAmA nAmajiNA kevaliNo sivagayA ya bhAvajiNA / ThavaNajiNA paDimAo dabajiNA bhAvijiNajIvA // 453 // // 42 dvAram // sumaittha nizcabhatteNa niggao vAsupUjja [jiNo] cauttheNa / pAso mallIvi ya aTThameNa sesA u chaTTheNaM // 454 || 43 dvAram // aTThamabhanttavasANe pAsosahamalliriTThanemINaM / vasupujjassa cauttheNa chaTThabbhatteNa sesANaM // 455 // 44 dvAram // nivANaM saMpatto caudasabhatteNa paDhamajiNacando / sesA u mAsieNaM vIrajiNiMdo ya chaTTheNaM // 456 // 45 dvAram // 146 Page #544 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana0 sUtre 478 // vIravarassa bhagavao voliya culasIivarisasahasehiM / paumAIcauvIsaM jaha huMti jiNA tahA thuNimo // 457 // paDhamaM ca paumanAhaM seNiyajIvaM jiNesaraM namimo / bIyaM ca sUradevaM vaMde jIvaM supAsassa || 458 // taiyaM supAsanAmaM udAyijIvaM paNaTThabhavavAsaM / vaMde sayaMpabhajiNaM puTTillajIvaM cautthamahaM // 459 // sakhANubhUinAmaM daDhAujIvaM ca paMcamaM vaMde / cha devasuyajiNaM vaMde jIvaM ca kittissa // 460 // sattamayaM udayajiNaM vaMde jIvaM ca saMkhanAmassa / peDhAlaM aTThamayaM ANaMdajiyaM nama'sAmi // 461 // poTTilajiNaM ca navamaM surakayasevaM sunaMdajIvassa / sayakittijiNaM dasamaM vaMde sayagassa jIvaMti // 462 // egArasamaM muNisubayaM ca vaMdAmi devaIjIyaM / bArasamaM amamajiNaM saccaijIvaM jayapaIvaM // 463 // nikasAyaM terasamaM vaMde jIvaM ca vAsudevassa / baladevajiyaM vaMde caudasamaM nippulAyajiNaM // 464 // sulasAjIvaM vaMde pannarasamaM nimma - mattajiNanAmaM / rohiNijIvaM namimo solasamaM cittagutteti // 465 // sattarasamaM ca vaMde revaijIvaM samAhinAmANaM / saMvaramaTThArasamaM sayAlijIvaM paNivayAmi // 466 // dIvAyaNassa jIvaM jasoharaM vaMdimo iguNavIsaM / kaNhajiyaM gayataNhaM vIsaimaM vijayamabhivaMde // 467 // vaMde igavIsaimaM nArayajIvaM ca mallanAmANaM / devajiNaM bAvIsaM aMbaDa jIvassa vaMde'haM // 468 // amarajiyaM tevIsaM aNaMtaviriyAmihaM jiNaM vaMde / taha sAibuddhajIvaM cauvIsaM bhaddajiNanAmaM // 469 / / ussappiNii cau| vIsa jiNavarA kittiyA sanAmehiM / siricaMdasUrinAmehiM suhayarA huMtu sayakAlaM // 470 // 46 dvAram // cattAri uDalo duve samudde tao jale ceva / bAvIsamaholoe tirie aTTuttarasyaM tu // 471 // 47 dvAram // iko va do va tina va aTThasayaM jAva ekasamayammi / maNuyagaIe sijjhai saMkhAuyavIyarAgA u || 472 // 48 dvAram // prAtijJArthAtizayadoSAdIni 40-48 // 478 // Page #545 -------------------------------------------------------------------------- ________________ titthayara 1 atitthayarA 2 tittha 3 saliMga 4 'nnaliMga 5 thI 6 purisA 7 / gihiliMga 8 napuMsaka 9 atisiddhattha! 10 patteyabuddhA 11 ya // 473 // ega 12 aNega 13 sayaMbuddha 14 buddhabohiya 15 pabheyao bhaNiyA / siddhate siddhANaM hai| bheyA pannarasasaMkhatti // 474 // 49 dvAram // do cevukkosAe caura jahannAe majjhimAe u / aTThAhiyaM sayaM khalu sijjhai ogAhaNAi tahA // 475 // 50 dvAram // iha cauro gihiliMge dasa'nnaliMge sayaM ca aTThahiyaM / vinneyaM ca saliMge samaeNaM sijjhamANANaM // 476 // 51 dvAram // battIsAI sijjhati avirayaM jAva aTThaahiyasayaM / aTThasamaehiM ekkeNaM jAvekkasamayaMmi // 477 // battIsA aDayAlA saTThI bAvattarI ya boddhayA / culasII channauI durahiyamahottarasayaM ca // 478 // 52 dvAram // vIsitthIgAu purisANa advasayaM egasamayao sijhe / dasa ceva napuMsA taha uvariM samaeNa paDiseho // 479 // vIsa narakappajoisa paMca ya bhavaNavaNa dasa ya tiriyANaM / itthIo purisA puNa dasa dasa sabe'vi kappaviNA // 480 // kappadusayaM puhavI AU paMkappabhAu cattAri / rayaNAisu tisu dasa dasa cha tarUNamaNaMtaraM sijhe // 481 // 53 // dvAram // / dIhaM vA issaM vA jaM saMThANaM tu Asi pubabhave / tatto tibhAgahINA siddhANogAhaNA bhaNiyA // 482 // jaM saMThANaM tu ihaM bhavaM cayaMtassa carimasamayaMmi / AsIya paesaghaNaM taM saMThANaM tahiM tassa // 483 // uttANao ya pAsillao ya Thiyao nisannao ceva / jo jaha karei kAlaM so taha uvavajjae siddho|| 484 // 54 dvAram // Jan Education Intemani For Private Personel Use Only Page #546 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sUtre // 479 // / COMSEX IsippanbhArAe uvariM khalu joyaNassa jo koso| kosassa ya chanbhAe siddhANogAhaNA bhaNiyA // 485 // aloe siddhabhedApaDihayA siddhA, loyagge ya paiTThiyA / iha boMdi caittANaM, tattha gaMtUNa sijjhai // 486 // 55 dvAram // dIni tiNNi sayA tettIsA dhaNuttibhAgo ya hoi boddhabo / esA khalu siddhANaM ukkosogAhaNA bhaNiyA // 487 // 56 dvAram // 49-60 cattAri ya rayaNIo rayaNi tibhAgUNiyA ya boddhabA / esA khalu siddhANaM majjhimaogAhaNA bhaNiyA // 488 // 57 dvAram egA ya hoi rayaNI adveva ya aMgulAi sAhIyA / esA khalu siddhANaM jahaNNaogAhaNA bhaNiyA // 489 // 58 dvAram // siri usahaseNapahu 1 vAriseNa 2 sirivaddhamANajiNanAha 3 / caMdANaNa 4 jiNa sabevi bhavaharA hoha maha tunbhe 6 // 490 // 59 dvAram // pattaM pattAbaMdho pAyaDhavaNaM ca paaykesriyaa| paDalAiM rayattANaM ca gucchao pAyanijjogo // 491 // tinneva ya pacchAgA |rayaharaNaM ceva hoi muhpottii| eso duvAlasaviho uvahI jiNakappiyANaM tu // 492 // jiNakappiyAvi duvihA pANIpAyA paDiggahadharA ya / pAuraNamapAuraNA ekkekA te bhave duvihA // 493 // duga 1 tiga 2 caukka 3 paNagaM 4 nava 5 dasa 6 ekkAraseva 7 bArasagaM 8 / ee aTTha vigappA jiNakappe huMti uvahissa // 494 // puttIrayaharaNehiM duviho tiviho ya ekkppjuo| cauhA kappadueNaM kappatigeNaM tu paMcaviho // 495 // duviho tiviho cauhA paMcaviho'vihu spaaynijogo| // 479 // jAyai navahA dasahA ekkArasahA duvAlasahA // 496 // ahavA dugaM ca navagaM uvagaraNe huMti dunni u vigappA / pAuraNa For Private & Personel Use Only Page #547 -------------------------------------------------------------------------- ________________ VIvajiyANaM visaddhajiNakappiyANaM tu // 497 // taveNa satteNa, sutteNa egatteNa baleNa ya / tulaNA paMcahA vuttA, jiNakappaM| paDivajao // 498 // 60 dvAram // ee ceva duvAlasa mattaga airega colapaTTo u / eso caudasarUvo uvahI puNa therakappami // 499 // tiNi vihatthI 8 cauraMgulaM ca bhANassa majjhimapamANaM / etto hINa jahannaM airegayaraM tu ukkosaM // 500 // pattAbaMdhapamANaM bhANapamANeNa | hoi kAya / jaha gaMThimi kayaMmi koNA cauraMgulA huMti // 501 // pattagaThavaNaM taha gucchago ya pAyapaDilehaNI ceva / / tiNhapi u ppamANaM vihatthi cauraMgulaM ceva // 502 // aDDAijA hatthA dIhA chattIsaaMgule ruMdA / bIyaM paDiggahAoDhU | sasarIrAo ya niSphaNNaM // 503 // kayalIgabbhadalasamA paDalA ukkiTThamajjhimajahaNNA / gimhe hemaMtaMmi ya vAsAsu |ya pANarakkhaDA / 504 // tiNNi cau paMca gimhe cauro paMcacchagaM ca hemaMte / paMca ccha satta vAsAsu hoti ghaNamasiNarUvA te // 505 // mANaM tu rayaNattANe bhANapamANeNa hoi nipphannaM / pAyAhiNaM karataM majjhe cauraMgulaM kamai // 506 // kappA AyapamANA aDDAijA ya vitthaDA hatthA / do ceva suttiyAo uNNiya taio muNeyavo // 507 // battIsaMguladIhaM cauvIsaM aMgulAI daMDo se / aTuMgulA dasAo enayaraM hINamahiyaM vA // 508 // cauraMgulaM vihatthI evaM muhaNaMta-15 gassa u pamANaM / bIo'vi ya Aeso muhappamANeNa niSphaNNaM // 509 // jo mAgahao pattho savisesayaraM tu mattagapamANaM / dosuvi davaggahaNaM vAsAvAse ya ahigAro // 510 // sUvoyaNassa bhariyaM dugAuaddhANamAgao sAhU / bhuMjai egaTThANe evaM kira mattagapamANaM // 511 // duguNo caugguNo vA hattho caurassa colapaTTo u / therajuvANANaTThA saNhe For Private & Personel Use Only Page #548 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana0 sUtre // 480 // sthavirakalpopakara thumi yaM vibhAsA // 512 // saMthAruttarapaTTo aDDAijjA ya AyayA hatthA / dohaMpi ya vitthAro hattho cauraMgulaM ceva // 513 // AyANe nikkhivaNe ThANe nisiyaNa tuyaTTa saMkoe / putriM pamajjaNaTThA liMgaTThA ceva rayaharaNaM // 514 // saMpAi | marayareNU pamajjaNaDDA vayaMti muhapotIM / nAsaM muhaM ca baMdhai tIe vasahiM pamajaMto // 515 // chakkAyarakkhaNaTThA pAyaggahaNaM 5 NAni 61 | jiNehiM pannattaM / je ya guNA saMbhoge havaMti te pAyagahaNe'vi // 516 // taNagahaNAnalasevAnivAraNA dhammasukkajhANaTThA / diGkaM kappaggahaNaM gilANamaraNaDayA caiva // 517 // veubaDavAuDe vAie ya hI khaddhapajaNaNe caiva / tesiM aNuggahaTThA liMgu| dayaTThA ya paTTo ya // 518 // avarevi sayaMbuddhA havaMti patteyabuddhamuNiNo'vi / paDhamA duvihA ege titthayarA tadiyarA avare // 519 // titthayaravajjiyANaM bohI uvahI suyaM ca liMgaM ca / neyAi~ tesi bohI jAissaraNAiNA hoi // 520 // muhapattI rayaharaNaM kappatigaM satta pAyanijjoga / iya bArasahA uvahI hoi sayaMbuddhasAhUNaM // 521 // havai imesi muNINaM | pubAhIyaM suaM ahava natthi / jai hoi devayA se liMga appa ahava guruNo // 522 // jai egAgIdhihu viharaNakkhamo tArisI va se icchA / to kuNai tamannahA gacchavAsamaNusarai niameNaM // 523 / / patteyabuddhasAhUNa hoi vasahAidaMsaNe bohI / potiyarayaharaNehiM tesi jahaNNo duhA uvahI // 524 // muhapottI rayaharaNaM taha satta ya pattayAinijogo / ukkoso'vi navaviho suyaM puNo puvabhavapaDhiyaM / / 525 || ekkArasa aMgAI jahannao hoi taM tahukkosaM / deseNa asaM punnAI huMti pubAI dasa tassa / / 526 / / liMgaM tu devayA dei hoi kaiyAvi liMgara hiovi / egAgI cciya viharai nAgaccha gacchavAse so / / 527 / / 61 dvAram // // 480 // Page #549 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Educatio uvagaraNAI cauddasa acolapaTTAI kamaDhayajuyAI / ajjANavi bhaNiyAiM ahiyANivi huMti tANevaM // 528 // uggahaSNaMtaga 1 paTTo 2 aDDoruya 3 calaNiyA 4 ya boddhavA / abbhiMtara 5 bAhiniyaMsaNI 6 ya taha kaMcue 7 ceva // 529 // ukkacchiya 8 vegacchiya 9 saMghADI 10 ceva khaMdhagaraNI 11 ya / ohovahiMmi ee ajjANaM pannavIsaM tu // 530 // aha uggahaNaMtagaM nAvasaMThiyaM gujjhadesarakkhaTTA / taM tu pamANeNekkaM ghaNamasiNaM dehamAsajja // 531 // paTTo'vi hoi ego dehapamANeNa so u bhaiyo / chAyaMtoggahaNaMtaM kaDibaddho mallakacchA va // 532 // addhorugovi te dovi givhiDaM chAyae kaDIbhAgaM / jANupamANA calaNI asIviyA laMkhiyAe va // 533 // aMtoniyaMsaNI puNa lINatarI jAva addhajaMghAo / bAhiragA jA khalugA kaDIi doreNa paDibaddhA // 534 // chAei aNukuie uroruhe kaMcuo asibiyao / emeva ya okacchiya sA navaraM dAhiNe pAse // 535 // vegacchiyA u paTTo kaMcugamukkacchigaM ca chAyaMto / saMghADIo cauro tattha duhatthA uvasayaMmi // 536 // donni tihatthAyAmA bhikkhaTTA ega egmuccaare| osaraNe cauhatthA'nisaNNapacchAyaNA masiNA // 537 // | khaMdhakaraNI u cauhatthavitthaDA vAyavihuyarakkhaTThA | khujjakaraNI ukIrai ruvavaINaM kuDahaheU // 538 // 62 dvAram // jiNakappiyA ya sAhU ukkoseNaM tu egavasahIe / satta ya havaMti kahamavi ahiyA kaiyAvi no huMti // 539 // 63 dvAram // avihA gaNiive cagguNA navari huti battIsaM / viNao ya caunbheo chattIsa guNA ime guruNo // 540 // AyAra 1 suya 2 sarIre 3 vayaNe 4 vAyaNa 5 maI 6 paogamaI 7 / eesu saMpayA khalu aTThamiyA saMgahapariNNA 8 (1) // 541 // caraNajuo mayarahio aniyayavittI acaMcalo ceva (4) / juga pariciya ussaggI udattaghosAi vinneo (8) // 542 // Page #550 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana AryopakaraNAdIni 62-6 // 481 // SAKSENSAR caraMsokuMdAI bahirattaNavajio tave satto (12) / vAI mahurakSa'nissiya phuDavayaNo. saMpayA vayAgetti (16) // 543 // jogo pariNamavAyaNa nijaviyA vAyaNA' nibaNe. (20) / omgaha IhAvAyA. dhAraNa maisaMpayA caurotti (24) // 544 // sattI pulisa kSetra vatdhuM nAvaM paojae vAvaM (28) / gaNajogana saMsattaM sajjhAe sikkhaNaM jANe (32) // 545 // AyAre suyariNaya vikkhivaNe va hoi boddhabA / dosansa parIghAe, viNae cauhesa. paDivattI. (36) // 546 // sammattanANacaraNA patteyaM aTThaaddhamellA / bAssabheo. ya. tavo sUriguNA hu~ti chattIsaM (2) // 547 // AyArAI aTTha u taha ceva ya dasaMIbihosa Thiyakappo / bArasa tava chAvassaga sUriyaNA huMti bacIsa (3) // 548 // 64 dvAram // titthAvara 1. siddha 2 kula 3 gaNa 4 saMgha 5 kiriya 6dhamma 7nnaannnnaanniinnN9| Ayariya 10 theru 11 vajjhAya 12 gAmINaM 13 tessa pvaaii|| 549 // aNasAyaNA 1 ya bhattI 2 bahumANo 3 taha ya vaNNasaMjalaNA 4 / titthayarAI terasa caumguNA hu~ti bAvaNNA // 550 // 65 dvAram // | vaya 5 samaNathamma 10 saMjama 17 veyAvaccaM 10 ca baMbhaguttIo9 / nANAitiyaM 3 tava 12 kohanimmA 4 ii |caraNameyaM 70 // 551 // pANivaha musAkAe adatta mehuNa parimmahe ceva / eyAiM hoti paMca u mahabayAI jaINaM tu // 552 // khaMtIya mahava'java muttI taka saMjame ya boddhave / saccaM soyaM AkiMcaNaM ca baMbhaM ca jaidhammo // 553 // paMcAsavA viramaNaM paMciMdivanigmaho kasAyajao / daMDattayassa viraI satarasahA saMjamo hoi // 554 // puDhavi 1 daga 2 agaNi 3] mAruya 4 vaNassai 5 bi 6ti 7 cau 8 paNiMdi 9 ajjIvA 10 / pehu 11 ppeha 12 pamajjaNa 13 pariThavaNa 14 SANSKRIT // 481 // Jain Education insanthal Page #551 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maNo 15 kaI 16 kAe 17 // 555 // Avariya 1 uvajjhAe 2 tavassi 3 sehe 4 gilANa 5 sAhU 6 / samaNonna 7 saMgha 8 kula 9 gaNa 10 veyAvaccaM havai dasahA // 556 // vasahi 1 kaha 2 nisiddhiM 3 diya 4 kuhuMtara 5 pukkIliya 6 paNIe 7 / aimAyAhAra 8 vibhUsaNAI 9 nava vaMbhaguttIo // 557 // vArasa aMgAIyaM nANaM tattatthasadahANaM tu / daMsaNameyaM caraNaM viraI dese ya sabai yaH // 558 // aNasaNamUNoyariyA vittisaMkhevaNaM rasaccAo / kAyakileso saMlINayA ya bajjho tako hoi // 559 // pAyacchittaM viNao veyAvaccaM taheva sajjhAo / jhANaM ussaggovi ya abhitarao tavo hoi // 560 // koho mANo mAyA lobho cauro havaMti hu ksaayaa| eesiM niggahaNaM caraNassa havaMtime meyA // 561 // 66 dvAram // piMDavisohI 4 samiI 5 bhAvaNa 12 paDimA 12 ya iMdiyaniroho 5 / paDilehaNa 25 guttIo 3 abhigmahA 4 deva karaNaM tu 70 // 562 // solasa uggamadosA solasa uppAyaNAya dosati / dasa esaNAya dosA bAyAlIsaM iha havanti | // 563 // AhAkammu 1 desiya 2 pUIkamme 3 ya mIsajAe ya 4 / ThavaNA 5 pAhuDiyAe 6 pAoyara 7 kIya 8 pAmicche 9 // 564 // pariyaTTie 10 abhihaDa 11 bhinne 12 mAlohaDe 13 ya acchi 14 / aNisiTTe 15 'jjhoyarae 16 solasa piNDuggame dosA // 565 // dhAI 1 dUi 2 nimitte 3 AjIva 4 kNImage 5 timicchA 6 ya / kohe 7 mANe 8 mAyA 9 lome 10 ya havaMti dasa ee // 566 // puSiM pacchA saMthava 11 vijjA 12 maMte 13 ya cuNNa 14 joge 15 y| uppAyaNAya dosA solasame mUlakamme 16 ya // 567 // saMkiya 1 makkhiya 2 nikkhitta 3 pihiya 4 sAhariya 5 Page #552 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana 0 sUtre // 482 // dAyagu 6 misse 7 / apariNaya 8 litta 9 chaDDiya 10 esaNadosA dasa havaMti // 568 / / piMDesaNA ya sabA saMkhittoyarai navasu koDIsu / na haNai na kiNai na payai kArAvaNaaNumaIhi nava // 569 // kammuddesiyacarime tiya pUiyamI - | sacarimapAhuDiyA / ajjhoyara avisohI visohikoDI bhave sesA // 570 // iriyA 1 bhAsA 2 esaNa 3 AyANAIsu 4 taha pariTThavaNA 5 / sammaM jA u pavittI sA samiI paMcahA evaM / / 571 // paDhamamaNicca 1 masaraNaM 2 saMsAro 3 egayA ya 4 annattaM 5 / asuittaM 6 Asava 7 saMvaro 8 ya taha nijarA 9 navamI // 572 // logasahAvo 10 bohi ya dulahA 11 dhammassa sAhao arahA 12 / eyAu huMti bArasa jahakamaM bhAvaNIyAo // 573 // mAsAI sattA 7 paDhamA 8 bii 9 taiya sattarAidiNA 10 / aharAi 11 egarAI 12 bhikkhUpaDimANa bArasagaM // 574 // paDivajjai eyAo saMgha| yaNadhiijuo mahAsatto / paDimAo bhAviyappA sammaM guruNA aNunnAo || 575 // gacchezciya nimmAo jA puvA dasa bhave asaM puNNA / navamassa taiya vatthaM hoi jahaNNo suAbhigamo // 576 // vosaTTacattadeho uvasaggasaho jaheva jiNakappI / esaNa abhiggahIyA bhattaM ca alevaDaM tassa // 577 // gacchA viNikkhamittA paDivajjai mAsiyaM mahApaDimaM / dattegA bhoyaNassA | pANassavi tattha ega bhave // 578 // jatthatthamei sUro na tao ThANA paryapi saMcalai / nAegarAivAsI egaM ca dugaM ca aNNAe | // 579 // duTThANa hatthimAINa no bhaeNaM payaMpi osarai / emAiniyamasevI viharai jA'khaNDio mAso // 580 // pacchA gacchamuveI eva dumAsI timAsi jA satta / navaraM dattI baDhai jA satta u sattamAsIe // 581 // tatto ya aTThamIyA bhavaI iha paDhama sattarAiMdI / tIi cautthacauttheNa'pANaeNaM aha viseso // 582 // uttANagapAsallI nesajjI vAvi ThANa ThAittA / caraNakara satatI 66-7 / / 482 // Page #553 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sahaussagge ghore divAI tattha avikNpo||583 // doccAvi erisacciya bahiyA gAmAiyANa navaraM tu / ukuDalagaMDasAI nA daNDAyayauba ThAittA // 584 // taccAvi erisacciya navaraM ThANaM tu tassa godohI / vIrAsaNamahavAvi ciTThijjA aMbakhujo vA // 585 // emeva ahorAI cha8 bhattaM apANagaM navaraM / gAmanagarANa bahiyA vagdhAriyapANie ThANaM // 586 // emeva | egarAI aTThamabhatteNa ThANa bAhirao / IsIpabbhAragae aNimisanayaNegadiTThIe // 587 // sAhaTTa dovi pAe vagdhAriyadApANi ThAyae ThANaM / vAghAriyalaMbiyabhuo aMte ya imIi laddhitti // 588 // phAsaNa 1 rasaNaM 2 ghANaM 3 cakkhU 4 soyaMti 5 iMdiyANesiM / phAsa 1 rasa 2 gaMdha 3 vaNNA 4 saddA 5 visayA viNihiTThA // 589 // paDilehaNANa gosAvarANhaugghA DaporisIsu tigaM / tattha paDhamA aNuggaya sUre pddikkmnnkrnnaao|| 590 // muhapotti 1 colapaTTo 2 kappatigaM 3-4-5 dAdo nisijja 6-7 rayaharaNaM 8 / saMthAru 9ttarapaTTo 10 dasa pehA'Nuggae sUre // 591 // uvagaraNacauddasagaM paDilehijai | diNassa phrtige| ugghADaporisIe u pattanijogapaDilehA // 592 // paDilehiUNa uvahiM gosaMmi pamajaNA u vshiie| avaraNhe puNa paDhamaM pamajjaNA tayaNu paDilehA // 593 // donni ya pamajaNAo uuMmi vAsAsu taiya majjhaNhe / vasahiM bahuso pamajjaNa aisaMghaTTa'nnahiM gacche // 594 // maNaguttimAiyAo guttIo tinni huMti nAyabA / akusalanivittirUvA |kusalapavittissarUvA ya // 595 // dabe khitte kAle bhAve ya abhiggahA viNihiTThA / te puNa aNegabheyA karaNassa imaM sarUvaM tu|| 596 // 67 dvAram // aisayacaraNasamatthA jaMghAvijAhiM cAraNA muNao / jaMghAhi~ jAi paDhamo nissaM kAuM ravikare'vi // 597 // eguppA For Private & Personel Use Only Page #554 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana0 sUtre // 483 // eNa gao rugakaraMmi ya tao paDimiyato / bIeNaM naMdIsaramei taieNa samaeNaM // 598 // paDhameNa paMDagavaNaM bIu - ppAraNa naMdaNaM echa / taiuppAraNa tao iha jaMghAcAraNo ei // 599 // paDhameNa mANusottaranagaM tu naMdIsaraM tu bIeNaM / ei tao taieNaM kayaceiyavaMdaNo ihayaM // 600 // paDhameNa naMdaNavaNe bIuppAraNa paMDagavaNaMmi / ei ihaM taieNaM jo vijAcAraNo hoi // 601 // 68 dvAram // parihAriyANa u tavo jahanna majjho taheva ukkoso / sIuNhavAsakAle bhaNio dhIrehiM patteyaM // 602 // tattha jahanno gimhe cauttha cha tu hoi majjhimao / aTThamamihamuktoso etto sisire pavakkhAmi // / 603 // sisire tu jahanna tavo chaTThAI dasamacaramago hoi / vAsAsu aTTamAI bArasapajjaMtago neo // 604 // pAraNage AyAmaM paMcasu gaho dosu'bhiggaho bhikkhe / kappaTThiyAvi paidiNa kareMti emeva AyAmaM // 605 // evaM chammAsatavaM carijaM parihAriyA aNucaraMti / aNu| carage parihAriyapariTThie jAva chammAsA // 606 // kappaTThio'vi evaM chammAsatavaM karei sesA u / aNuparihAriyabhAvaM | vayaMti kappaTThiyattaM ca // 607 // evaM so aTThArasamAsapamANo ya vannio kappo / saMkhevao viseso visesasuttAu nAyabo // 608 // kappasammattIeN tayaM jiNakappaM vA uviMti gacchaM vA / paDivajjamANagA puNa jiNassagAse pavajjaMti // 609 // | titthayarasamIvAsevagassa pAse va no va annassa / eesiM jaM caraNaM parihAravisuddhigaM taM tu // 610 // 69 dvAram // laMda tu hoi kAlo so puNa ukkosa majjhima jahanno / udaullakaro jAviha sukkai so hoi u jahanno // 611 // ukkosa pubakoDI majjhe puNa hoMti NegaThANAI / ettha puNa paMcarattaM ukkosaM hoi ahalaMdaM // 612 // jamhA u paMcarattaM caraMti tamhA jaMghAcAra NAdIni 68-9 // 483 // Page #555 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jA ceva ya jiNakajaha jiNANaM tu / tasiM tu so SAKESHALISASSASSAGESSES u huNtihaarldii| paMceva hoG gaccho tesiM ukkosaparimANaM // 613 // jA ceva ya jiNakappe merA sA ceva laMdiyANaMpi nANattaM puNa sutte bhikkhAyarimAsakappe y|| 614 // ahalaMdiANa gacche appaDibaddhANa jaha jiNANaM tu / navaraM kAlaviseso uuvAse paNaga caumAso // 615 // gacche paDibaddhANaM ahalaMdINaM tu aha puNa viseso / uggaha jo tesiM tu so AyariyANa Abhavai // 616 // egavasahIeN paNagaM chabIhIo ya gAmi kuvaMti / divase divase annaM aDaMti vIhIsu niyameNaM // 617 // paDibaddhA iyare'vi ya ekekkA te jiNA ya therA ya / atthassa u desammi ya asamatte tesi paDibaMdho // 618 // laggAisu turaMte to paDivajjittu khittabAhiThiyA / gihaMti jaM agahiyaM tattha ya gaMtUNa Ayario // 619 // tesiM tayaM payacchai khettaM iMtANa tesime dosA / vaMdaMtamavaMdaMte logaMmi ya hoi privaao|| 620 // na tareja jaI gaMtuM| Ayario tAhe ei so ceva / aMtarapalliM paDivasabha gAmabahi aNNavasahiM vA // 621 // tIe ya aparibhoge te vaMdaMte na vaMdaI so u / taM ghettu apaDibaddhA tAhi jahicchAi viharaMti // 622 // jiNakappiyAvi tahiyaM kiMci tigicchaMpi te na kAreMti / nippaDikammasarIrA avi acchimalaMpi na'vaNiti // 623 // therANaM nANattaM ataraMtaM appiNati gacchassa / te'vi ya se phAsueNaM kareMti sabaMpi parikammaM // 624 ||ekkekkpddigghgaa sappAuraNA bhavaMti the| u / je puNa siM jiNakappe bhayaesiM vatthapAyAI // 625 // gaNamANao jahaNNA tiNi gaNA sayaggaso ya ukkosaa| purisapamANe panarasa sahassaso ceva ukkosA // 626 // paDivajjamANagA vA ekkAi haveja UNapakkheve / hoti jahaNNA ee sayaggaso ceva ukkosA // 27 // pubapaDivanagANavi ukkosajahaNNaso parImANaM / koDipuhuttaM bhaNiyaM hoi ahAlaMdiyANaM tu // 628 // 70 dvAram // Jan Education International For Private Personal use only Page #556 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sUtre // 484 // SASALAMSALAAMANAS uccatta 1dAra 2 saMthAra 3 kahaga 4 vAIya 5 aggadAraMmi 6 / bhatte 7 pANa8 viyAre 9-10 kahaga 11 disA je yathAlandisamatthA ya 12 // 629 // eesiM tu payANaM caukkageNaM guNijamANANaM / nijAmayANa saMkhA hoi jhaasmynidihaa||30|| kAdIni |uvattaMti parAvattayaMti paDivaNNaaNasaNaM cauro 1 / taha cauro abbhaMtara duvAramUlaMmi ciTThati 2 // 631 // saMthArayasaM-18 70-72 tharayA cauro 3 cauro kahiMti dhamma se 4 / cauro ya vAiNo 5 aggadAramUle muNicaukkaM 6 // 632 // cauro bhattaM 7 cauro ya dANiyaM taduciyaM nihAlaMti 8 / cauro uccAraM paridRvaMti 9 cauro ya pAsavaNaM 10 // 633 // cauro bAhiM dhamma kahiMti 11 cauro ya causuvi disAsu / ciTThati 12 uvaddavarakkhayA sahasajohiNo muNiNo // 634 // te savAbhAve tA kujjA ekkekkageNa UNA jA / tappAsaTThiya ego jalAiaNNesao bIo // 635 // 71 dvAram // iriyAsamie sayA jae 1, uveha bhuMjeja va pANabhoyaNaM 2 / AyANanikkhevaduguMcha 3 saMjae, samAhie saMjayae maNo 4 vaI 5 // 636 // ahassasacce 6 aNuvIya bhAsae 7, je koha 8 loha 9 bhaya 10 meva vje| se dIharAyaM samupehiyA sayA, muNI hu mosaMparivajae siyA // 637 // sayameva u uggahajAyaNe 11 ghaDe, maimaM nisammA 12 sai bhikkhu uggahaM 13 / aNunnaviya bhuMjIya pANabhoyaNaM 14, jAittA sAhammiyANa uggahaM 15 // 638 // AhAragutte 16 avibhUsiyApA 17, itthI na nijjhAya 18 na saMthavejjA 19 / buddhe muNI khuDDukahaM na kujjA 20, dhammANupehI saMdhae baMbhaceraM| // 639 // je sadda 21 rUva 22 rasa 23 gaMdhamAgae 24, phAse ya saMpappa maNuNNapAvae 25 / gehiM paosaM na kareja paMDie, se hoi daMte virae akiMcaNe // 640 // 72 dvAram // // For Private & Personel Use Only Page #557 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaMdappadeva 1 kibisa 2 abhiogA 3 AsurI 4 ya sammohA 5 / esA hu appasatthA paMcavihA bhAvaNA tattha // 641 // kaMdappe 1 kukuie 2 dosIlatte ya 3 hAsakaraNe 4 ya / paravimhiyajaNaNe'vi ya 5 kaMdappo'NegahA taha ya // 642 // | suyanANa 1 kevalINaM 2 dhammAyariyAMNa 3 saMgha 4 sAhUNaM / mAI avaNNavAI kicisiyaM bhAvaNaM kuNai // 643 // kouya 1 bhUIkamme 2 pasiNehiM 3 taha ya pasiNapasiNehiM 4 / tahaya nimitteNaM 5 ciya paMcaviyappA bhave sA ya // 644 // sai viggahasIlattaM 1 saMsattatavo 2 nimittakahaNaM ca 3 / nikkivayAvi ya 4 avarA paMcamagaM niraNukaMpattaM 5 // 645 // umma ggadesaNA 1 maggadUsaNaM 2 maggavipaDivittIya 3 / moho ya 4 mohajaNaNaM 5 evaM sA havai paMcavihA || 646 ||73 dvAram // paMcavao khalu dhammo purimassa ya pacchimassa ya jiNassa / majjhimayANa jiNANaM caubiho hoi vinneo // 647 // 74 dvAram // cattAri paDikkamaNe kiikammA tiNNi huMti sajjhAe / pubaNhe avaraNhe kiikammA caudasa havaMti // 648 // 75 dvAram // tiNNi ya cAritAI bAvIsajiNANa eravayabharahe / taha paMcavidehesuM bIyaM taiyaM ca navi hoi // 649 // 76 dvAram // sijjAyarapiMDaMmi ya 1 cAujjAme ya 2 purisajiTTe ya 3 / kiikammassa ya karaNe 4 Thikappo majjhimANaM tu // 650 // 77 dvAram // Acelakku 1 desiya 2 paDikkamaNe 3 rAyapiMDa 4 mAsesu 5 / pajjusaNAkappaMmi ya 6 aTThiyakappo muNeyavo // Acalako dhammo purimassa ya pacchimassa ya jiNassa / majjhimagANa jiNANaM hoi sacelo acelo vA // 652 // 651 // majjhi Page #558 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana0 sUtre // 485 // magANaM tu imaM kaDaM jamuddissa tassa cevatti / no kappai sesANaM tu kappai taM esa meratti // 653 // sapaDikkamaNo dhammo | purimassa ya pacchimassa ya jiNassa / majjhimayANa jiNANaM kAraNajAe paDikamaNaM // 654 // asaNAicakkaM vatthapattakaMbalayapAyapuMchaNae / nivapiMDaMmi na kappati purimaaMtimajiNajaINaM // 655 / / purimeyaratitthakarANa mAsakappo Thio | viNiddiTThI / majjhimagANa jiNANaM aTThiyao esa viSNeo / / 656 // pajjosavaNAkappo cevaM purimeyarAibheeNaM / ukko| seyarabheo so navaraM hoi vineo / / 657 // cAummAsukoso sattari rAIdiyA jahanno u / therANa jiNANaM puNa niyamA ukkosao caiva // 658 / / 78 dvAram // bhattI 1 maMgalaceiya 2 nissakaDa 3 anissakaDaceiyaM 4 vAvi / sAsayaceiya 5 paMcamamuvaiTTaM jiNavariMdehiM // 659 // gihi jiNapaDimAe bhatticeiyaM 1 uttaraMgaghaDiyaMmi / jiNabiMbe maMgalaceiyaMti 2 samayannRNo biMti // 660 // nissakaDaM jaM gacchassa saMtiyaM 3 tadiyaraM anissakaDaM 4 | siddhAyayaNaM ca 5 imaM ceiyapaNagaM viNihi // 661 // nIyAI suraloe |bhattikayAiM ca bharahamAIhiM / nissAnissakayAI maMgalakayamuttaraMgaMmi // 662 // vArattayassa putto paDimaM kAsIya ceie | ramme / tattha ya thalI ahesI sAhammiyaceiyaM taM tu // 663 // 79 dvAram // gaMDI 1 kacchavi 2 muTThI 3 saMpur3aphalae 4 tahA chivADI ya 5 / eyaM potthayapaNagaM vakkhANamiNaM bhave tassa // 664 // bAhallapuhuttehiM gaMDIpottho u tulago dIho 1 / kacchavi aMte taNuo majjhe pihulo muNeyavo // 665 // cauraMguladIho vA vaTTAgii muTThiputthago ahavA / cauraMguladIho cciya cauraMso hoi vinneo // 666 || saMpuDago dugamAI phalayA vocchaM azubhabhAvanAdIni 73-9 / / 485 / / Page #559 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | chivADimittAhe / taNupattUsiyarUvo hoi chivADI buhA beMti // 667 // dIho vA hasso vA jo pihulo hoi appabAhallo / taM muNiyasamayasArA chivADipotthaM bhaNaMtIha // 668 // 80 dvAram // laTThI 1 tahA viTThI 2 daMDo ya 3 vidaMDao ya 4 nAlI a 5 / bhaNiyaM daMDayapaNagaM vakkhANamiNaM bhave tassa // 669 // laTThI AyapamANA viTThI cauraMguleNa parihINA / daMDo bAhupamANo vidaMDao kakkhamitto u // 670 // laTThIe cauraMgula samUsiyA daMDapaMcage nAlI / naipamuhajaluttAre tIe thagvijae salilaM // 671 // bajjhai laTThIe javaNiyA vilaTThIeN katthai duvAraM / ghaTTijjai ovassayataNayaM teNAirakkhaDA / / 672 || uubaddhammi u daMDo vidaMDao dhippae varisayAle / jaM so lahuo nijjai kappaMtario jalabharaNaM // 673 // visamAi vaddhamANAI dasa ya pavAI egavannAI / daMDesu apollAI suhAI sesAI asuhAI // 674 // 81 dvAram // aNapaNa puNa bhaNiyaM jiNehiM jiyarAgadosamohehiM / sAlI 1 vIhiya 2 koddava 3 rAlaya 4 rane taNAI ca 5 / / 675 / / 82 dvAram // 1 ela 2 gAva 3 mahisI 4 migANamajiNaM ca 5 paMcamaM hoi / taligA 1 khallaga 2 vaddhe 3 kosaga 4 kittI ya 5 bIyaM tu // 676 / / 83 dvAram // appaDilehiyadU tUlI 1 uvahANagaM ca 2 nAyavaM / gaMDuvahANA 3 ''liMgiNi 4 masUrae 5 caiva pottamae // 677 // palhavi 1 kauyavi 2 pAvAra 3 navayae 4 taha ya dADhigAlI va 5 / duppaDilehiyadUse evaM bIyaM bhave paNagaM // 678 // 444a Page #560 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUtre pravacana | palhavi hatthattharaNaM koyavao rUyapUrio pddo| daDhagAlI dhoyapotI sesa pasiddhA bhave bheyA // 679 // kharaDo 1 tahapustakapazcavoruDI 2 salomapaDao 3 tahA havai jINaM 4 / sadasaM vatthaM 5 palhavipamuhANamime u pajjAyA // 680 // 84 dvAram // 1I kAdIni deviMda1rAya 2 gihavai 3 sAgari 4 sAhammi 5 uggahe paMca / aNujANAviya sAhUNa kappae savayA vasiuM // 18 // 80-86 // 486 // aNujANAveyabo jaIhiM dAhiNadisAhivo iMdo 1 / bharahami bharaharAyA 2 jaM so chakkhaMDamahinAho // 682 // taha gihavaIvi desassa nAyago 3 sAgaritti sejjavaI 4 / sAhammio ya sUrI jaMmi pure vihiyavarisAlo 5 // 683 // tappaDibaddhaM taM jAva doNi mAse ao jaINa sayA / aNaNunAe paMcahivi uggahe kappai na ThAuM // 684 // 85 dvAram // / khuhA 1 pivAsA 2 sI 3 uNhaM 4, daMsA 5 celA 6 rai 7 thio / cariyA 9nisIhiyA 10 sejA 11, akkosa |12 vaha 13 jAyaNA 14 // 685 // alAbha 15 roga 16 taNaphAsA 17, mala 18 sakkAra 19 parIsahA / pannA 20 annANa 21 sammattaM 22, ii bAvIsa parIsahA // 686 // daMsaNamohe dasaNaparIsaho panna'nANa paDhamaMmi / carame'lAbha-18 parIsaha satteva carittamohammi // 687 // akkosa arai itthI nisIhiyA'cela jAyaNA ceva / sakkArapurakAre ekkArasa veyaNijami // 688 // paMceva ANupuSI cariyA 6 sejA 7 taheva jalle ya 8 / vaha 9 roga 10 taNaphAsA 11 sesesuM natthi avyaaro|| 689 // bAvIsaM bAyarasaMparAya cauddasa ya suhumarAyammi / chaumatthavIyarAge caudasa ekkArasa jiNaMmi di|| 690 // vIsaM ukkosapae vaTRti jahannao ya ekko ya / sIosiNacariyanisIhiyA ya jugavaM na vaTuMti // 691 // // 486 // 86 dvAram // SHOCHSAASAASAASAASAS SANSAASAASAASAASAASA Jan Education International For Private Personal use only www.ainelibrary.org Page #561 -------------------------------------------------------------------------- ________________ PASRC sutte 1 atthe 2 bhoyaNa 3 kAle 4 Avassae ya 5 sajjhAe 6 / saMthAre 7 ceva tahA satteyA maMDalI jaiNo // 692 // 87 dvAram // IPL maNa 1 paramohi 2 pulAe 3 AhAraga 4 khavaga 5 uvasame 6 kappe 7 / saMyamatiya 8 kevala 9 sijjhaNA 10 ya jaMbumi vocchinnA // 693 // 88 dvAram // ___ aNa miccha mIsa sammaM aTTha napuMsitthIveya chakkaM ca / puMveyaM ca khaveI kohAIevi saMjalaNe // 694 // koho mANo mAyA loho'NaMtANubaMdhiNo cauro / khaviUNa khavai saMDho micchaM mIsaM ca sammattaM // 695 // appaccakkhANa cauro paccakkhANe ya samamavi khavei / tayaNu napuMsagaitthIveyadurga khaviya khavai samaM // 696 // hAsaraiaraipuMveyasoyabhayajuyaduguMcha satta | imaa| taha saMjalaNaM kohaM mANaM mAyaM ca lobhaM ca // 697 // to kiTTIkayaassaMkhalohakhaMDAI khaviya mohakhayA / pAvai loyAloyappayAsayaM kevalaM nANaM // 698 // navaraM itthI khavagA napuMsarga khaviya khavai thIveyaM / hAsAichagaM khaviu khavai saveyaM naro khavago // 699 // 89 dvAram // ___ aNadaMsanapuMsitthIveya chakaM ca purisaveyaM ca / do do egaMtarie sarise sarisaM uvasamei // 700 // kohaM mANaM mAyaM lobha maNatANubaMdhamuvasamai / micchattamissasammattarUvapuMjattayaM tayaNu // 701 // itthinapuMsagavee tatto hAsAichakkameyaM tu / hAso dAraI ya arai ya sogo ya bhayaM duguMchA ya // 702 // to puMveyaM tatto appaccakkhANapaccakhANA ya / AvaraNakohajuyalaM pasa2 mai saMjalaNakohaMpi // 703 // eyakameNa tinnivi mANe mAyA u lohatiyagaMpi / navaraM saMjalaNAbhihalohatibhAge iya| MAAHARIRAJAAPANG va Jan Education Intemani For Private Personel Use Only Page #562 -------------------------------------------------------------------------- ________________ akvana // 487 // | cchinna viseso // 704 // saMkheyAI kiTTIkayAI khaMDAI pasamati kameNaM / puNaravi carima khaMDaM asaMkhakhaMDAI kAUNa // 705 // 87-92 aNusamavaM ekeka uvasAmai iha hi satsagovasame / hoi apuvo tatto aniyaTTI hoi napumAi // 706 // pasamaMto jA maMDalIvyu saMkhebalohakhaMDAoM carimakhaMDassa / saMkhAIe khaMDe pasamato suhumarAo so|| 707 // iya mohovasamammI kayammi ughasaMtamohaguNaThANaM / sabaTThasiddhiheuM saMjAyai vIvarAyANaM // 708 ||90dvaarm // zreNyAdI / aNAvAyamasaMloe 1, parassANuvaghAyae 2 / same 3 ajjhusire yAvi 4, acirakAlakayami 5 ya // 709 // vicchinne I gA. duramogADhe 7, nAsanne 8 bilavajjie 9 / tasapANabIyarahie 10, uccArAINi vosire // 710 // 91 dvAram // 4692-71 | uppAyaM paDhamaM puNa ekkArasakoDipayapamANeNaM / bIba aggANIya channauI lakkhapayasaMkhaM // 711 // viriyappavAyapuvaM sattaripayalakkhalakkhiyaM taiyaM / atthiyanatthipavAyaM saTThIlakkhA cautthaM tu // 712 // nANappavAyanAma evaM egaNakoDipayasaMkhaM / saccappavAyapuvaM chappayaahiegakoDIe // 713 // AyappavAyapuvaM payANa koDI u huMti chattIsaM / kammappavAya-| gavaraM asIi lakkhahiya payakoDI // 714 // navamaM paccakkhANaM lakkhA culasI payANa parimANaM / vijappavAya panarasa sahassa ekkArasa u koDI // 715 // chabIsaM koDIo payANa pube avaMjhaNAmaMmi / chappanna lakkha ahiyA payANa koDI u pANAU3 // 716 // kiriyAvisAlapuvaM nava koDIo payANa terasamaM / addhatterasakoDI caudasame biMdusArammi // 717 // paDhamaM |AyAraMgaM aTThArasa payasahassaparimANaM / evaM sesaMgANavi duguNAduguNappamANAI // 718 // 92 dvAram // paMca niyaMThA bhaNiyA pulAya 1 bausA 2 kusIla 3 niggaMthA 4 / hoi siNAo ya 5 tahA ekeko so bhave duviho kohaegakoDIcArya saTTIlagAya channa 487 Join Education International Page #563 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | // 719 // gaMtho micchattadhaNAio mao je ya nimnayA ttto| te nimgaMdhA kuttA tesi pulAo bhave paDhamo // 720 // | micchattaM veyatiyaM hAsAI chakkagaM ca nAyavaM / kohAINa caukkaM caudasa abhitarA gaMthA // 721 // khettaM vatthaM dhaNadhannasaMcao mittanAisaMjogo / jANasayaNAsaNANi ya dAsA dAsIu kuviyaM ca // 722 // dhannamasAraM bhannai pulAyasaddeNa teNa jassa samaM / caraNaM so hu pulAo laddhIsevAhi so ya duhA // 723 // uvagaraNasarIresuM bauso duviho duhAvi paMcaviho / | Abhoga 1 aNAbhoe 2 saMbuDa 3 assaMbuDe 4 suhume 5 // 724 // AsevaNA kasAe duhA kusIlo duhAvi paMcaviho / nANe 1 daMsaNa 2 caraNe 3 tave 4 ya ahasuhumae 5 ceva // 725 // uvasAmago 1 ya khavago 2 duhA niyaMTho duhAvi paMcavi ho / paDhamasamao 1 apaDhamo 2 carama 3 acaramo 4 ahAsumo 5 // 726 // pAvijjai aTThasayaM khavagANuvasAmagANa caupannA / ukkosao jahanneNekko va durga va tigamahavA // 727 // suhajhANajalavisuddho kammamalAvekkhayA siNAotti / duviho ya so sajogI tahA ajogI viNiddiTTho // 728 // mUluttaraguNavisayA paDisevA sevae pulAe ya / uttaraguNesu bauso sesA paDisevaNArahiyA // 729 // niggaMthasiNAyANaM pulAya sahiyANa tiNha voccheo / samaNA vausakusIlA jA titthaM tAva hohiMti // 730 // 93 dvAram // niggaMtha 1 sakka 2 tAvasa 3 geruya 4 AjIva 5 paMcahA samaNA / tammI niggaMthA te je jiNasAsaNabhavA muNiNo // 731 // sakkA ya sugayasIsA je jaDilA te u tAvasA gIyA / je dhAurattavatthA tidaMDiNo geruyA te u // 732 // je gosAlagamayamaNusaraMti bhannaMti te u AjIvA / samaNattaNeNa bhuvaNe paMcavi pattA prasiddhimime || 733 // 94 dvAram // Page #564 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sUtre // 488 // saMjoyaNA 1 pamANe 2 iMgAle 3 dhUma 4 kAraNe 5 ceva / uvagaraNabhattapANe sabAhira'bhaMtarA paDhamA // 734 // kukuDiaMDayamettA kavalA battIsa bhoyaNapamANe / rAeNA''sAyaMto saMgAraM karai sacarittaM // 735 // bhuMjato amaNunnaM doseNa8/ nirgranthAsadhUmagaM kuNai caraNaM / veyaNaAyaMkappamuhakAraNA chacca patteyaM // 736 // veyaNa 1 veyAvacce 2 iyaridvAe ya 3 saMjamaTThAe dIni gA. 4 / taha pANavattiyAe 5 cha8 puNa dhammaciMtAe 6 // 737 // Aryake 1 uvasagge 2 titikkhayA baMbhaceraguttIsu 3 / 719-47 pANidayA 4 tavaheU 5 sarIravoccheyaNaTThAe 6 // 738 // 95 dvAram // ___ saMsaTTha 1 masaMsaTThA 2 uddhaDa 3 taha appaleviyA 4 ceva / uggahiyA 5 paggahiyA 6 ujjhiyadhammA 7 ya sattamiyA // 739 // taMmi ya saMsaTThA hatthamattaehiM imA paDhama mikkhA 1 / tavivarIyA bIyA bhikkhA giNhaMtayassa bhave 2 // 740 // niyajoeNaM bhoyaNajAyaM uddhariyamuddhaDA bhikkhA 3 / sA appaleviyA jA nillevA vallacaNagAI 4 // 741 // bhoyaNakAle | nihiyA sarAvapamuhesu hoi uggahiyA 5 / paggahiyA jaM dAuM bhuttuM va kareNa asaNAI 6 // 742 // bhoyaNajAyaM jaM chaDDuNArihaM nehayaMti dupayAI / addhaccattaM vA sA ujjhiyadhammA bhave bhikkhA // 743 // pANesaNAvi evaM navari cautthIeN hoi nANattaM / sovIrAyAmAI jamalevADatti samayuttI // 744 // 96 dvAram // ujju 1 gaMtuM paccAgaiyA 2 gomuttiyA 3 payaMgavihI 4 / peDA ya 5 addhapeDA 6 abhitara 7 bAhisaMbukkA 8 // 745 // ThANA ujjugaIe bhikkhaMto jAi valai anddNto| paDhamAe 1 bIyAe pavisiya nissarai bhikkhaMto 2 // 746 // vAmAo dAhiNagihe bhikkhijai dAhiNAo vAmaMmi / jIe sA gomuttI 3 aDDaviyaDDA payaMgavihI 4 // 747 // caudisi seNI K25*55****** For Private Personel Use Only Page #565 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40SA ASOSISKA OSS bhamaNe majjhe mukkami bhannae peDA 5 / disidugasaMbaddhasseNimikkhaNe addhapeDatti 6 // 748 // abhitarasaMbukkA jIe bhamiro dAbahiM viNissarai 7 / bahisaMbukkA bhannai eyaM vivarIyamikkhAe 8 // 749 // 97 dvAram // ___ AloyaNa 1 paDikamaNe 2 mIsa 3 vivege 4 tahA viussagge 5 / tava 6 cheya 7 mUla 8 aNavaDiyA ya 9 pAraM cie ceva 10 // 750 // Aloijai guruNo purao kajeNa hatthasayagamaNe 1 / samiipamuhANa micchAkaraNe kIrai paDihai kamaNaM 2 // 751 // sadAiesu rAgAivirayaNaM sAhiuM gurUNa puro / dijai micchAdukkaDameyaM mIsaM tu pacchittaM 3 // 752 // kajo aNesaNije gahie asaNAie pariccAo 4 / kIrai kAussaggo diDhe dussaviNapamuhaMmi 5 // 753 // nidhigayAI dijai puDhavAivighaTTaNe tavaviseso 6 / tavaduddamassa muNiNo kijjai pjjaayvuccheo7|| 754 // pANAivAyapamuhe puNavayArovaNaM viheya 8 ThAvijjai na vaesuM karAighAyappaTThamaNo 9 // 755 // pAraMciyamAvajaisaliMganivabhAriyAisevAhiM / abattaliMgadharaNe bArasavarisAI sUrINaM 10 // 756 // navaraM dasamAvattIeN navamamajjhAvayANa pacchittaM / chammAse jAva tayaM jahannamukkosao varisaM // 757 // dasa tA aNusajaMtI jA caudasapuvi paDhamasaMghayaNI / teNa paraM mUlaMtaM duppahai saho jAva cArittI // 758 // 98 dvAram // sAmAyArI ohaMmi ohanijjuttijaMpiyaM sarva 99 dvaa.| sA payavibhAgasAmAyArI jA cheyagaMthuttA / / 759 // 100 dvAram // icchA 1 micchA 2 tahakAro 3, AvassiyA ya 4 nisIhiyA 5 / ApucchaNA ya 6 paDipucchA 7, chaMdaNA ya 8 nimataNA 9 // 760 // uvasaMpayA ya 10 kAle, sAmAyArI bhave dasavihA u / eesiM tu payANaM, patteya parUvaNaM vocchaM // 761 // Jan Education Intemanona For Private Personal Use Only Page #566 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana jAe karejavA micchA eyAtakappaNaM tahakkArA 765 // ApAya tivihA lAkha riyA 40 97103 bhikSAdIni | gA. 748-771 // 489 // jai abbhatthija paraM kAraNajAe kareja se koI / tattha ya icchAkAro na kappai balAmiogo u1||762 // saMjama- joe abbhudviyassa jaM kiMpi vitahamAyariyaM / micchA eyaMti viyANiUNa micchatti kAyacaM 2 // 763 // kappAkappe pariniTThiyassa ThANesu paMcasu Thiyassa / saMyamatavaDDagassa u avikappeNaM tahakkAro 3 // 764 // AvassiyA viheyA avassagaMtabakAraNe muNiNo 4 / tammi nisIhiyA jattha sejaThANAi Ayarai 5 // 765 // ApucchaNA u kaje 6 puvanisiddheNa hoi paDipucchA 7 / puvagahieNa chaMdaNa 8 nimaMtaNA hoagahieNaM 9 // 766 // uvasaMpayA ya tivihA nANe taha dasaNe caritte ya 10 / esA hu dasapayArA sAmAyArI taha'nnA ya // 767 // paDilehaNA 1 pamajaNa 2 bhikkhi 3 riyA 4|''loga 5 bhuMjaNA 6 ceva / pattagadhuyaNa 7 viyArA 8 thaMDila 9 AvassayAIyA 10 // 768 // 101 dvAram // uvasamaseNicaukkaM jAyai jIvassa AbhavaM nUNaM / tA puNa do egabhave khavagasseNI puNo egA // 769 // 102 dvAram // gIyatyo ya vihAro bIo gIyatthamIsao bhaNio / etto taiyavihAro nANunAo jiNavarehiM // 770 // dabao cakkhusA pehe, jugamittaM tu khetto| kAlao jAva rIejA, uvautte ya bhaavo|| 771 // 103 dvAram // __ appaDibaddho a sayA gurUvaeseNa savabhAvesuM / mAsAivihAreNaM vihareja jahociyaM niyamA // 772 // muttUNa mAsakappaM anno suttami natthi u vihAro / tA kahamAiggahaNaM kajje UNAibhAveNaM // 773 // kAlAidosao jai na dabao esa kIrae niyamA / bhAveNa tahavi kIrai saMthAragavaccayAIhiM // 774 // kAUNa (kamhiMpi) mAsakappaM tattheva ThiyANa tIsa 6 maggasire / sAlaMbaNANa jiTThoggaho ya chammAsio hoi // 775 // aha asthi payaviyAro caupADivayaMmi hoi niggamaNaM / / // 489 / Join Education International Page #567 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahavAvi anitassA ArovaNa suttaniddiDha // 776 // egakkhettanivAsI kAlAikkaMtacAriNo jivi| tahavi hu visuddhacaraNA visuddhaAlaMbaNA jeNa // 777 // sAlaMbaNo paDato attANaM duggame'vi dhArei / iya sAlaMbaNasevI dhArei jaI asaDhabhAvaM // 778 // kAhaM achittiM aduvA ahissaM, tavovahANesu ya ujjamissaM / gaNaM va nIisu ya sAraissaM, sAlaMba-18 sevI samuvei mokkhaM // 779 // 104 dvAram // A jAo ya ajAo ya duviho kappo ya hoi nAyabo / ekkeko'vi ya duviho samattakappo ya asamatto // 780 // gIyatthura jAyakappo agIyao khalu bhave ajAo ya / paNagaM samattakappo tadUNago hoi asmtto||781|| uubaddhe vAsAsuM satta samatto tadUNago iyaro / asamattAjAyANaM oheNa na kiMci AhavaM // 782 // 105 dvAram // PI disa avaradakSiNA 1 dakkhiNA ya 2 avarA ya 3 dakkhiNApubA 4 / avaruttarA ya 5 puSA 6 uttara 7 puSuttarA | 8 ceva // 783 // paura'nnapANa paDhamA bIyAe bhattapANa na lahaMti / taiyAe~ uvahimAI natthi cautthI' sajjhAo // 784 // hai paMcamiyAe saMkhaDI chaTThIe~ gaNassa bheyaNaM jANa / sattamiyA gelannaM maraNaM puNa aTThame biti // 785 // disipavaNagAma sUriyachAyAe~ pamajiUNa tikkhutto| jassoggahotti kAUNa vosire AyamejjA vA // 786 // uttarapuvA pujjA jammAe~ | nisAyarA ahipaDaMti / ghANArisA ya pavaNe sUriyagAme avanno u // 787 // saMsattaggahaNI puNa chAyAe niggayAe~ vosi-18 rai / chAyA'sai uNhaMmivi vosiriya muhattayaM ciTTe // 788 // uvagaraNaM vAmagajANugaMmi matto ya dAhiNe hatthe / tattha|'nnattha va puMche tiAyamaNaM adUraMmi // 789 // 106 dvAram // For Private Personal use only Page #568 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana0 sUtre // 490 // bAle 1 vuDhe 2 napuMse ya 3, kIve 4 jaDDe ya 5 vAhie 6 / teNe 7 rAyAvagArI ya 8, ummatte ya 9 adaMsaNe 10 // 790 // dAse 11 duDe ya 12 mUDhe ya 13, aNatte 14 juMgie iya 15 / obaddhae ya 16 bhayae 17, sehanippeDiyA iya 18 // 791 // 107 dvAram // je aTThArasa bhaiyA purisassa tahitthiyAeN te ceva / gubiNI 1 sabAlavacchA 2 dunni ime huMti annevi // 792 // | 108 dvAram // paMDae 1 vAie 2 kIve 3, kuMbhI 4 IsAluyatti ya 5 / sauNI 6 takkamasevI 7 tha, pakkhiyApakkhie 8 iya // 793 // sogaMdhie ya 9 Asatte 10, dasa ete napuMsagA / saMkiliTThitti sAhUNaM, padyAveuM akappiyA // 794 // 109 dvAram // hatthe pAe kanne nAsA uTThe vivajjie ceva / vAmaNagavaDabhakhujjA paMgulaTA ya kANA ya // 795 // pacchAvi hoMti viyalA AyariyattaM na kappara tesiM / sIso ThAveyaco kANagamahisova nimmaMmi // 796 // 110 dvAram // mullajuyaM puNa tivihaM jahannayaM majjhimaM ca ukkosaM / jahaneNa'GkArasagaM sayasAhassaM ca ukkosaM // 797 // do sAbharagA dIviccagA u so uttarAvaho ekko / do uttarAvahA puNa pADaliputto havai ekko / 798 / / do dakkhiNAvahA vA kaMcIe nelao sa duguNAo / ekko kusumanagarao teNa pamANaM imaM hoi // 799 // 111 dvAram // sejjAyaro pahU vA pahusaMdiTTho ya hoi kAyabo / ego Nege ya pahU pahusaMdiTThevi emeva // 800 // sAgAriyasaMdiTThe egama| Nege caukkabhayaNA u / egamaNegA vajjA Negesu ya ThAvae egaM // 801 // annattha vaseUNaM Avassaga carimamannahiM tu kare / 104-111 vihArAdI ni gA. 776-801 // 490 // Page #569 -------------------------------------------------------------------------- ________________ K HASSASSINAASARAS donnivi tarA bhavaMtI satthAisu annahA bhayaNA // 802 // jai jaggaMti suvihiyA kareMti AvassayaM tu annattha / sijAyaro na hoI sutte va kae va so hoI // 803 // dAUNa gehaM tu saputtadAro, vANijamAIhi u kAraNehiM / taM ceva annaM | va vaeja desa, sejjAyaro tattha sa eva hoi // 804 // liMgatthassavi vajjo taM pariharao va bhuMjao vAvi / juttassa ajuttassa va rasAvaNe tattha didruto // 805 // titthaMkarapaDikuTTho annAyaM uggamovi ya na sujjhe / avimutti alAghavayA dullahasejA u voccheo // 806 // purapacchimavajehiM avi kammaM jiNavarehiM leseNaM / bhuttaM videhaehi ya na ya sAgariassa | piMDo u // 807 // bAhullA gacchassa u paDhamAliyapANagAikajesu / sajjhAyakaraNaAuTTiyA kare uggamegayaraM // 808 // 112 dvAram // | caudasa dasa ya abhinne niyamA sammaM tu sesae bhayaNA / maiohivivajjAse hoi hu micchaM na sesesu // 809 // 8 113 dvAram // caudasa ohI AhAragAvi maNanANi vIyarAgAvi / hu~ti pamAyaparavasA tayaNaMtarameva caugaiyA // 810 // 114 dvaarm|| jamaNuggae ravimi atAvakhettaMmi gahiyamasaNAi / kappai na tamuvabhottuM khettAIyatti samauttI // 811 // asaNAIyaM kappai kosadugabhaMtarAu ANeuM / parao ANitaM maggAIyaMti tamakappaM // 812 // paDhamappaharANIyaM asaNAi jaINa kappae bhottuM / jAva tijAme uDe tamakappaM kAlaikaMtaM // 813 // kukkuDiaMDayamANA kavalA battIsa sAhuAhAre / ahavA ARAASARA Jan Education Intemanong For Private Personel Use Only Page #570 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana0 // 491 // niyayAhAro kIrai battIsabhAehiM // 814 // hoi pamANAIyaM tadahiyakavalANa bhoyaNe jaiNo / egakavalAiUNe UNoyariyA tavo saMti ( taMmi ) // 815 // 115 116 / 117|118 dvAram // pavayaNaasahANaM- 1 paralAbhehA ya 2 kAmaAsaMsA 3 / NhANAipatthaNaM 4 iya cattAri'vi dukkhasejjAo / / 816 // 119 dvA. suhasejjAo'vi cauro jaiNo dhammANurAyarattassa / vivarIyAyaraNAo suhasejjAutti bhannaMti // 817 / / 120 dvAram // aTThA 1 NaTThA 2 hiMsA 3 kamhA 4 diTThI ya 5 mosa 6 dine 7 ya / ajjhappa 8 mANa 9 mitte 10 mAyA 11 lobhe 12 riyAvahiyA 13 / / 818 / / tasthAvarabhUehiM jo daMDaM nisaraI u kajjJeNaM / Ayaparassa va aTThA aTThAdaMDaM tayaM biMti 1 // 819 // jo puNa saraDAIyaM thAvarakAyaM ca vaNalayAIyaM / mArei chiMdiUNa va chaDDeI so aNaTThAe 2 // 820 // ahimAivayariyassa va hiMsiMsuM hiMsaI va hiMsehI / jo daMDa ArabhaI hiMsAdaMDo havai eso 3 / / 821 // annaTThAe nisirai kaMDAI annamAhaNe jo u / jo va niaMto sassaM chiMdijjA sAlimAIyaM // 822 // esa akamahAdaMDo 4 diTThavivajjAsao imo hoi / jo mittamamittaMti kAuM ghAeja ahavAvi // 823 // gAmAI ghAeja va ateNa teNatti vAvi dhAejA / | divivajjAseso kiriyAThANaM tu paMcamayaM 5 // 824 // attaTTha nAyagAINa vAvi aTThAi jo musaM vayai / so mosappaccaio daMDo chaTTho havai eso 6 // 825 || emeva AyanAyagaaTThA jo giNhaI adinnaM tu / eso adinnavattI 7 ajjhatthIo | imo hoi // 826 // navi koi ya kiMci bhaNai tahavi hu hiyaeNa dummaNo kiMci / tassa'jjhatthI sIsai cauro ThANA ime tassa // 827 // koho mANo mAyA lobho ajjhatthakiriya evesA 8 / jo puNa jAimayAI aTThaviheNaM tu mANeNaM |112-120 zayyAntaH rAdIni gA. 802-27 // 491 // Page #571 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SANSARREARSAA // 828 // matto hIlei paraM khiMsai paribhavai mANavattesA 9 / mAipiinAyagAINa jo puNa appevi avarAhe // 829 // tibaM daMDaM kuNaI dahaNaMkaNabaMdhatADaNAIyaM / tammittadosavittI kiriyAThANaM bhave dasamaM 10 // 830 // egArasamaM mAyA annaM hiyayaMmi anna vAyAe / annaM AyaraI vA sakammaNA gUDhasAmattho // 831 // mAyAvattI esA 11 etto puNa lohavattiyA innmo| sAvajAraMbhapariggahesu satto mahaMtesu // 832 // taha itthIkAmesu giddho appANayaM ca rakkhaMto / annesiM sattANaM vahabaMdhaNamAraNe kuNai // 833 // eseha lohavattI 12 iriyAvahiaM ao pavakkhAmi / iha khalu aNagArassA samiIguttIsuguttassa // 834 // sayataM aNappamattassa bhagavao jAva cakkhupamhaMpi / nivayai tA suhumA hU iriyAvahiyA | kiriya esA 13 // 835 // 121 dvAram // ___sAmAiyaM cauddhA suya 1 daMsaNa 2 desa 3 saba 4 bheehiM / tANa ime AgarisA egabhavaM pappa bhaNiyabA // 836 // tiNha sahassapuhuttaM ca sayapuhuttaM ca hoi viraIe / egabhave AgarisA evaiyA huMti nAyabA // 837 // tiNha asaMkhasahassA sahasapuhuttaM ca hoi viraIe / nANabhave AgarisA evaiyA TutiM nAyavA // 838 // 122 dvAram // sIlaMgANa sahassA aTThArasa ettha hu~ti niyameNaM / bhAveNaM samaNANaM akkhaMDacarittajuttANaM // 839 // joe 3 karaNe 3 sannA 4 iMdiya 5 bhomAi 10 samaNadhamme ya 10 / saulaMgasahassANaM aTThAragassa niSphattI // 840 // karaNAi~ tinni || jogA maNamAINi havaMti karaNAI / AhArAI sannA cau soyAiMdiyA paMca // 841 // bhomAI nava jIvA ajIvakAo ya samaNadhammo ya / khaMtAidasapayAro evaM Thiya bhAvaNA esA // 842 // na karai maNeNa AhArasannavippajaDhago u niya Join Education International Page #572 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana meNa / soiMdiyasaMvaraNo puDhavijie khaMtisaMjutto // 843 // iya mahavAijogA puDhavIkAe havaMti dasa bheyA / AukAyA- 121-121 Isuvi ia ee piMDiaMtu sayaM // 844 // soiMdieNa evaM sesehivi jaM imaM tao paMca / AhArasannajogA iya sesAhiM kriyAdI sahassadugaM // 845 // evaM maNeNa vayamAiesu evaM tu chassahassAI / na kare sesehiMpi ya ee sabevi advArA // 846 // // 492 // di 123 dvAram // dAda29-85 __negama 1 saMgaha 2 vavahAra 3 rijusue 4 ceva hoi boddhabe / sadde 5 ya samabhirUDhe 6 evaMbhUe 7ya mUlanayA // 847 // ekeko ya sayaviho satta nayasayA havaMti evaM tu / bIovi ya Aeso paMceva sayA nayANaM tu // 848 // 124 dvAram // 8 | janna tayaTThA kIyaM neva vuyaM jaM na gahiyamannesiM / AhaDa pAmiccaM ciya kappae sAhuNo vatthaM // 849 // aMjaNakhaMjaNakaimalitte, mUsagabhakkhiyaaggividaDhe / unniya kuTTiya pajavalIDhe, hoi vivAgo suha asuho vA // 850 // navabhAgakae vatthe cauro koNA ya dunni aMtA ya / do kannAvaTTIu majjhe vatthassa ekaM tu // 851 // cattAri devayA bhAgA, duve bhAgA ya mANusA / AsurA ya duve bhAgA, ego puNa jANa rakkhaso // 852 // devesu uttamo lAbho, mANusesu ya mjjhimo| Asuresu ya gelannaM, maraNaM jANa rakkhase // 853 // 125 dvAram // ___ Agama 1 suya 2 ANA 3 dhAraNA 4 ya jIe 5 ya paMca vvhaaraa| kevala 1 maNo 2 hi 3 caudasa 4 dasa 5 nava| puvAi 6 paDhamo'ttha // 854 // kahehi saba jo vutto, jANamANo'vi gRhai / na tassa diti pacchittaM, biMti annattha // 492 / sohaya // 855 // na saMbhare ya je dose, sanbhAvA na ya maayo| paJcakkhI sAhae te u, mAiNo una sAhae 1 // 856 // vaho satta nayasayA havatihamanesi / AhaDa pAmiJca ciyAgo suha asuho vA // yA bhAgA, duve bhAgA tayaTThA kI jayagividahe / unniya kuSTriya prajavalatyasa ekaM tu // 851 // catAra, mANusesu ya majjhima *********** For Private & Personel Use Only Page #573 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AyArapakappAI sesaM sarvvaM suyaM viNidi 2 / desaMtaraTThiyANaM gUDhapayAloyaNA ANA 3 / / 857 // gIyattheNaM dinnaM suddhiM avahArikaNa taha caiva / diMtassa dhAraNA taha uddhiyapayadharaNarUvA vA 4 // 858 // dabAi ciMtiUNaM saMghayaNAINa hANi - mAsajja | pAyacchittaM jIyaM rUDhaM vA jaM jahiM gacche 5 / / 859 / / 126 dvAram / paMca ahAjAyAI colagapaTTo 1 taheva rayaharaNaM 2 / unniya 3 khomiya 4 nissejjajuyalayaM taha ya muhapottI 5 // 860 // 127 dvAram // sabesvi paDhamajA donni ya vasahANa AimA jAmA / taio hoi gurUNaM cauttha sabe gurU suyai // 861 // 128dvAram // sahuddharaNanimittaM gIyassa'nnesaNA u ukkosA / joyaNasayAI satta u bArasa vAsAI kAyavA / / 862 / / 129 dvAram // jAvajjIvaM guruNo asuddhasuddhehiM vAvi kAyavaM / vasahe bArasa vAsA aTThArasa bhikkhuNo mAsA // 863 // 130 dvAram // appatte cciya vAse sabaM vahiM dhuvaMti jayaNAe / asaIe udagassa u jahannao pAyanijjogo // / 864 // Ayariya gilANANaM mailA mailA puNovi dhoijjA / mA hu gurUNa avaNNo logammi ajIraNaM iare // 865 // 131 dvAram // battIsa kirakavalA AhAro kucchipUrao bhaNio / purisassa mahiliyAe aTThAvIsaM bhave kavalA // 866 // addhamasaNassa sarvajaNassa kujjA davassa do bhAe / vAyapaviyAraNaTThA chanbhAgaM UNayaM kujjA // 867 // sIo usiNo sAhAraNo ya kAlo tihA muNeyaco / sAhAraNaMmi kAle tatthAhAre imA mattA // 868 // sIe davassa ego bhatte cattAri ahava do Page #574 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanApANe / usiNe davassa dunnI tinni va sesA u bhattassa // 869 // ego davassa bhAgo avaDio bhoyaNassa do bhaagaa||| 126-36 vahuMti va hAyati va do do bhAgA u ekkeke / / 870 // 132 dvAram // AjJAdIni, | paTTIvaMso do dhAraNAu cattAri mUlavelIo / mUlaguNahi~ visuddhA esA hu ahAgaDA vasahI // 871 // vaMsagakaDaNo- gA. // 493 // |kaMvaNa chAyaNa levaNa duvArabhUmI ya / parikammavippamukkA esA mUluttaraguNesu // 872 // dUmiya dhUviya vAsiya ujjoiya 857-82 balikaDA avattA y| sittA saMmaTThAvi ya visohikoDiM gayA vasahI // 873 // mUluttaraguNasuddhaM thIpasupaMDagavivajjiyaM | vasahiM / sevija sabakAlaM vivajae huMti dosA u // 874 // 133 dvAram // // cattAri vicittAI 4 vigaInijjUhiyAI cattAri 8 / saMvacchare ya donni u egaMtariyaM ca AyAma 10 // 875 // nAi| vigiTTho ya tavo chammAse parimiyaM ca AyAma / avare'vi ya chammAse hoi vigiTuM tavokamma 11 // 876 // vAsaM koDIsahiyaM 12 AyAmaM kaTTha ANupubIe / girikaMdaraM va gaMtuM pAovagarma pavajei // 877 // 134 dvAram // nayarAiesu gheppai vasahI puvAmuhaM Thaviya basahaM / vAmakaDIi niviTTha dIhIkaaggimekapayaM // 878 // siMgakkhoDe kalaho ThANaM puNa neva hoi calaNesu / ahiThANe poTTarogo pucchaMmi ya pheDaNaM jANa // 879 // muhamUlaMmi ya cArI sire ya kauhe ya pUyasakAro / khaMdhe paTThIya bharo puTuMmi ya dhAyao vasaho // 880 // 135 dvAram // | usiNodagaM tidaMDukkaliyaM phAsuyajalaMti jaikappaM / navari gilANAikae paharatigovarivi dhariyavaM // 881 // jAyai // 493 // sacittayA se gimhami paharapaMcagassuvari / caupaharovari sisire vAsAsu puNo tipaharuvari // 882 // 136 dvAram // Jan Education Intemanonal For Private Personal use only Page #575 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tiguNA tirUvaahiyA tiriyANaM itthiyA muNeyavA / sattAvIsaguNA puNa maNuyANaM tayahiyA ceva // 883 // battIsaguNA battIsarUvaahiyA ya taha ya devANaM / devIo pannattA jiNehiM jiyarAgadosehiM // 884 // 137 dvAram // uvasagga 1 gambhaharaNaM 2 itthItitthaM 3 abhAviyA parisA 4 / kaNhassa avarakaMkA 5 avayaraNaM caMdasUrANaM 6 // 885 // | harivaMsakuluppattI 7 camaruppAo 8 ya aTThasayasiddhA 9 / assaMjayANa pUyA 10 dasavi aNaMteNa kAleNaM // 886 // siririsahasIyalesuM ekeka malli neminAhe ya / vIrajiNiMde paMca u ega sabesu pAeNaM // 887 // risahe aDhahiyasayaM siddhaM sIyalajiNami hrivNso| nemijiNe'varakaMkAgamaNaM kaNhassa saMpannaM // 888 // itthItitthaM mallI pUyA assaMjayANa nvmjinne| avasesA accherA vIrajiNiMdassa titthaMmi // 889 // 138 dvAram // paDhamA bhAsA saccA 1 bIyA u musA vivajjiyA tAsiM 2 / saccAmusA 3 asaJcAmusA 4 puNo taha cautthItti // 890 // jaNavaya 1 saMmaya 2 ThavaNA 3 nAme 4 rUve 5 paDuccasacce ya 6 / vavahAra 7 bhAva 8 joge 9 dasame ovammasacce ya 10 // 891 // kohe 1 mANe 2 mAyA 3 lobhe 4 peje 5 taheva dose 6 ya / hAsa 7 bhae 8 akkhAiya 9 uvaghAe 10 da nissiyA dasahA // 892 // uppanna 1 vigaya 2 mIsaga 3 jIva 4 ajIve 5 ya jIvaajjIve 6 / taha mIsagA aNaMtA 7 paritta 8 addhA 9 ya addhaddhA 10 // 893 // AmaMtaNi 1 ANamaNI 2 jAyaNi 3 taha pucchaNI ya 4 pannavaNI 5 / 4 paccakkhANI bhAsA 6 bhAsA icchANulomA ya 7 // 894 // aNabhiggahiyA bhAsA 8 bhAsA ya abhiggahami 9 boddhabA / |saMsayakaraNI 10 bhAsA voyaDa 11 aboyaDA 12 ceva // 895 // 139 dvAram // AKASONING 564615 Jan Education International For Private Personal use only www.ainelibrary.org Page #576 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sUtre 137-42 strImAnAdIni gA. 883-906 // 494 // kAlatiyaM 3 vayaNatiyaM 6 liMgatiyaM 9 taha parokkha 10 paccakkhaM 11 / uvaNaya'vaNayacaukkaM 15 ajjhatthaM ceva 16 solasamaM // 896 // 140 dvAram // __ mAsA ya paMca sutte nakkhatto 1 caMdio 2 ya riumAso 3 / Aicco'viya avaro 4 'bhivaDio taha ya paMcamao 5 // 897 // aharatta sattavIsaM tisattasattavibhAga nakkhatto 27 / / caMdo auNattIsaM bisaTThibhAyA ya bttiisN29||3||898|| | 4| uumAso tIsadiNo 30 Aicco tIsa hoi addhaM ca 30 / / abhivaDio ya mAso cauvIsasaeNa cheeNaM // 899 // |bhAgANigavIsasayaM tIsA egAhiyA diNANaM tu 31 / 13 / ee jaha nipphattiM lahaMti samayAu taha neyaM // 900 // 141 dvAram // __ saMvaccharA u paMca u caMde 1 caMde 2 'bhivaDDie 3 ceva / caMde 4 'bhivaDie 5 taha bisadvimAsehiM jugamANaM // 901 // |142 dvAram // __ mAghavaIeN talAo IsiMpanbhArauvarimatalaM jA / caudasarajU logo tassAho vitthare satta // 902 // uvariM paesahANI |tA neyA jAva bhUtale egaa| tayaNuppaesavuDDI paMcamakappaMmi jA paMca // 903 // puNaravi paesahANI jA siddhasilAe~ ekkagA tArajU / ghammAe logamajjho joyaNaassaMkhakoDIhiM // 904 // heTAhomuhamallagatullo uvariM tu saMpuDaThiyANaM / aNusaraha mallagANaM logo paMcatthikAyamao // 905 // tiriyaM sattAvannA uhuM paMceva huMti rehAo / pAesu causu rajU caudasa rajU |ya tasanADI // 906 // tiriyaM cauro dosu cha dosuM aTTha dasa ya ikkikke / vArasa dosuM solasa dosuM vIsA ya causuMpi // 494 // in Education Intematon For Private Personel Use Only Page #577 -------------------------------------------------------------------------- ________________ asamuvari igavannA sA3 // heDAo vAhAta sabalogammi // 907 // puNaravi solasa dosuM bArasa dosupi hu~ti nAyabA / tisu dasa tisu aTTa cchA ya dosu dosupi cattAri // 908 // oyariya loyamajjhA cauro cauro ya sabahiM neyA / tiga tiga duga duga ekkikkago ya jA sattamI puDhavI // 909 // aDavIsA chabIsA cauvIsA vIsa sola dasa cauro / sattAsuvi puDhavIsuM tiriyaM khaNDuyagaparimANaM // 910 // paMca saya bAra suttara heTThA tisayA u caura anbhahiyA / aha uDe aTTha sayA solahiyA khaMDuyA save // 911 // battIsaM rajjUo heTThA daruyagassa huMti nAyavA / egoNavIsamuvari igavannA savapiMDeNaM // 912 // dAhiNapAsa dukhaMDA vAme saMdhija vihiya viva rIyaM / nADIjuyA tirajU uDDAho satta to jAyA // 913 // heTThAo vAmakhaMDaM dAhiNapAsaMmi Thavasu vivarIyaM / uvarima tirajukhaMDaM vAme ThANami saMdhijjA // 914 // tinni sayA teyAlA rajUNaM haMti sabalogammi / cauraMsaM hoi jayaM sattaNha ghaNeNimA saMkhA // 915 // chasu khaMDagesu ya dugaM causu dugaM dasasu hu~ti cattAri / causu caukaM gevejjaNuttarAI caukami | // 916 // sayaMbhupurimaMtAo, avaraMto jAva rajjuo / eeNa rajjumANeNa, logo cudsrjuo|| 917 // 143 dvAram // | sannAu tinni paDhame'ttha dIhakAlovaesiyA nAma / taha heuvAyadiTThIvAuvaesA tadiyarAo // 918 // eyaM karemi eyaM kayaM mae imamahaM karissAmi / so dIhakAlasannI jo iya tikkAlasannadharo // 919 ||je uNa saMciMteuM iTANidvesu | visayavatthUsuM / vattaMti niyattaMti ya sadehaparipAlaNAhe // 920 // pAeNa saMpaicciya kAlaMmi na yAvi dIhakAlaMmi / te 4 heuvAyasannI nicceTThA huMti hu asannI // 921 // sammadiTThI sannI saMte nANe khaovasamie ya / assannI micchattami | didvivAovaeseNaM // 922 // 144 dvAram // vejae tortor GUSTROLOROSMAURUSALA For Private & Personel Use Only Page #578 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana0 sUtre // 495 // AhAra 1 bhaya 2 pariggaha 3 mehuNa 4 rUvAo huMti cattAri / sattANaM sannAo AsaMsAraM samaggANaM // 923 // 145 dvAram // AhAra 1 bhaya 2 pariggaha 3 mehuNa 4 taha koha 5 mANa 6 mAyA 7 ya / lobho 8 ha 9 loga 10 sannA dasaveyA sabajIvANaM // 924 // / 146 dvAram // AhAra 1 bhaya 2 pariggaha 3 mehuNa 4 suha 5 dukkha 6 moha 7 vitigicchA 8 / taha koha 9 mANa 10 mAyA 11 lohe 12 loge ya 13 dhammo 14 ghe 15 // 925 / / 147 dvAram // causaddahaNa 4 tirliMgaM 3 dasaviNaya 10 tisuddhi 3 paMcagayadosaM 5 / aTThapabhAvaNa 8 bhUsaNa 5 lakkhaNa 5 paMcavihasaMjutaM // 926 // chahijayaNA 6 ''gAraM 6 chanbhAvaNa 6 bhAviyaM ca chaTThANaM 6 / iya sattayasaTThilakkhaNabheyavisuddhaM ca sammattaM // 927 // paramatthasaMthavo vA 1 sudiTThaparamatthasevaNA vAvi 2 / vAvanna 3 kudaMsaNavajjaNA ya 4 sammattasaddahaNA // 928 // sussUsa 1 dhammarAo 2 gurudevANaM jhaasmaahiie| veyAvacce niyamo 3 sammaddiTThissa liMgAI // 929 // arahaMta 1 siddha 2 ceiya 3 sue ya 4 dhamme ya 5 sAhuvagge ya 6 / Ayariya 7 uvajjhAesu 8 ya pavayaNe 9 daMsaNe 10 | yAvi // 930 // bhattI pUyA vannajjalaNaM nAsaNamavannavAyassa / AsAyaNaparihAro daMsaNaviNao samAseNaM // 931 || mottUNa jiNaM 1 mottUNa jiNamayaM 2 jiNamayaTThie mottuM 3 / saMsArakaccavAraM ciMtijjaMtaM jagaM sesaM // 932 // saMkA 1 kha 2 vigacchA 3 pasaMsa 4 taha saMthavo kuliMgIsu 5 / sammattassa'iyArA parihariyavA payatteNaM // 933 // pAvayaNI 1 dhamma 2 144-47 lokakhaNDukAdIni gA. 1907-33 // 495 // Page #579 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kahI 2 vAI 3 nemittio 4 tavassI 5 ya / vijA 6 siddho ya 7 kavI 8 advaiva pabhAvagA bhaNiyA // 934 // jiNa-|| sAsaNe kusalayA 1 pabhAvaNA 2 ''yayaNasevaNA 3 thirayA 4 / bhattI ya 5 guNA sammattadIvayA uttamA paMca // 935 // 18 uvasama 1 saMvego'vi ya 2 nibeo 3 taha ya hoi aNukaMpA 4 / atthikkaM ciya 5 ee saMmatte lakkhaNA paMca // 936 // noannatithie annatithideve ya taha sadeve'vi / gahie kutitthiehiM vaMdAmi na vA narmasAmi // 937 / neva aNAlatto Alavemi no saMlavemi taha tesiM / demi na asaNAIyaM pesemi na gaMdhapupphAi // 938 // rAyAbhiogo ya 1 gaNAbhiogo 42, balAmiogo ya 3 surAbhiogo 4 / katAravittI 5 guruniggaho ya 6, cha cchiDiAo jiNasAsaNammi // 939 // mUlaM 1 dAraM 2 paiTThANaM 3, AhAro 4 bhAyaNaM 5 nihI 6 / ducchakkassAvi dhammassa, sammattaM parikittiyaM // 940 // atthi Pya 1 nicco 2 kuNaI 3 kayaM ca veei 4 asthi nivANaM 5 / atthi ya mokkhovAo 6 chassammattassa ThANAI // 941 // |148 dvAram // hai egaviha 1 duviha 2 tivihaM 3 cauhA 4 paMcaviha 5 dasavihaM 6 sammaM / dabAi kAragAI uvasamabheehi vA samma 942 // egavihaM sammaruI 1 nisagga'bhigamehi 2 taM bhave duvihaM / tivihaM taM khaiyAI 3 ahavAvi hu kAragAIyaM // 943 // 3 sammattamIsamicchattakammakkhayao bhaNaMti taM khaiyaM / micchattakhaovasamA khAovasamaM vavaisaMti // 944 // micchattassa |uvasamA uvasamayaM taM bhaNaMti samayannU / taM uvasamaseDhIe AimasammattalAbhe vA // 945 // vihiANuTThANaM puNa kAragamiha royagaM tu saddahaNaM / micchaTThiI dIvai jaM tatte dIvagaM taM tu // 946 // khaiyAI sAsAyaNasahiyaM taM cauvihaM tu vinneyaM / For Private & Personel Use Only Page #580 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUtre 148-49 samyaktvelakSaNaM bhedAzca gA. 934-62 pravacana hataM sammattabhaMse micchattA''pattirUvaM tu // 947 // veyayasaMjuttaM puNa evaM ciya paMcahA viNiddiDha / sammattacarimapoggala- |veyaNakAle tayaM hoi // 948 // evaM ciya paMcavihaM nissaggAbhigamabheyao dasahA / ahavAvi nisaggaruI iccAi jamAgame bhnniaN||949 ||thaahi-nissggu 1 vaesaruI 2 ANaruI 3 sutta 4 bIyaruImeva 5 / ahigama 6 vitthAraruI 7 kiriyA 8 // 496 // saMkheva 9 dhammaruI 10 // 950 // jo jiNadiDhe bhAve caubihe saddahei sayameva / emeva nannatti ya sa nisaggaruitti nAyavo // 951 // ee ceva u bhAve uvaiTe jo pareNa saddahai / chaumattheNa jiNeNa va uvaesaruitti nAyabo // 952 // rAgo doso moho annANaM jassa avagayaM hoi / ANAe royaMto so khalu ANAruI nAma // 953 // jo suttamahijato sueNamogAhaI u sammattaM / aMgeNa bAhireNa ya (u) so suttaruitti nAyabo // 954 // egapae'NegAiM payAiM jo pasaraI u sammatte / udaeva tillabiMdU so bIyaruitti nAyabo // 955 // so hoi ahigamaruI suyanANaM jassa atthao diTuM / ekkArasa aMgAI painnagA didvivAo ya // 956 // davANa savabhAvA sabapamANehiM jassa uvaladdhA / sabAhiM nayavihIhiM vitthAraruI muNeyavo // 957 // nANe daMsaNacaraNe tavaviNae saccasamiiguttIsu / jo kiriyAbhAvaruI so khalu kiriyAruI nAma // 958 // aNabhiggahiyakudiTThI saMkhevaruitti hoi nAyavo / avisArao pavayaNe aNabhiggahio ya sesesuM // 959 // jo asthikAyadhammaM suyadharma khalu carittadhammaM ca / saddahai jiNAbhihiyaM so dhammaruitti nAyabo // 960 // AIpuDhavIsu tIsu khaya 1 uvasama 2 veyagaM 3 ca sammattaM / vemANiyadevANaM paNiditiriyANa emeva // 961 // sesANa nArayANaM tiriyatthINaM ca tivihadevANaM / natthi hu khaiyaM sammaM annesiM ceva jIvANaM // 962 // 149 dvAram // RRRRRRRR // 496 // For Private & Personel Use Only Page #581 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bArasa sattaya tinniya satta ya kulakoDisayasahassAI / neyA puDhavidagAgaNivAUNaM caiva parisaMkhA // 963 // kulakoDisayasahassA satta ya nava ya aTThavIsaM ca / beiMdiyateiMdiyacauriMdiyahariyakAyANaM // 964 // addhatterasa vArasa dasa | dasa nava caiva sayasahassAiM / jalayarapakkhicauppayaurabhuyasappANa kulasaMkhA / / 965 / / chabIsA paNavIsA suraneraiyANa sayasahassAI / bArasa ya sayasahassA kulakoDINaM maNussANaM // 966 // egA koDAkoDI sattANauI bhave sayasahassA / | pannAsaM ca sahassA kulakoDINaM muNeyavA // 967 // 150 dvAram // puDhavidagaagaNimAruya ekkeke satta joNilakkhAo / vaNapatteyaaNate dasa caudasa joNilakkhAo / / 968 / / viga liMdiesu do do cauro cauro ya nArayasuresuM / tirie hoMti cauro caudasa lakkhA u maNuesu // 969 // samavannAi|sameyA bahavo'vi hu joNilakkhabheyAo / sAmannA ghippaMtiha ekagajoNIi gahaNeNaM // 970 // 151 dvAram // traikAlyaM 3 dravyaSaTkaM 6 navapadasahitaM jIvapaTrakAyalezyAH 6, paJcAnye cAstikAyA 5 vrata 5 samiti 5 gati 5 jJAna5 cAritra 5 bhedAH / ityete mokSamUlaM tribhuvanamahitaiH proktamarhadbhirIzaiH, pratyeti zraddadhAti spRzati ca matimAn yaH sa vai zuddhadRSTiH // 979 // yassa vivaraNamiNaM tikkAlamaIyavaTTamANehiM / hoi bhavissajuehiM dabacchakaM puNo eyaM // 972 // dhammatthikAyadavaM 1 davamahammatthikAyanAmaM 2 ca / AgAsa 3 kAla 4 poggala 5 jIvadavassarUvaM ca 6 // 973 // jIvA1 jIvA 2 punnaM 3 pAvA 4 ''sava 5 saMvaro ya 6 nijjaraNA 7 / baMdho 8 mokkho 9 ya imAI nava payAiM jiNamayammi // 974 // jIvacchakaM iga 1 bi 2 ti 3 ca 4 paNiMdiya 5 aniMdiyasarUvaM 6 / chakkAyA puDhavi 1 jalA 2 nala 3 Page #582 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAdIni pravacana vAu 4 vaNassai 5 tasehiM 6 // 975 // challesAo kaNhA 1 nIlA 2 kAU ya 3 teu 4 pauma 5 siyA 6 / kAlavi 150-52 sUtre hINaM davacchakaM iha atthikaayaao||976|| pANivaha 1 musAvAe 2 adatta 3 mehuNa 4 pariggahehi 5 ihaM / paMca vayAI kulakobhaNiyAI paMca samiIo~ sAhemi // 977 // iriyA 1 bhAsA 2 esaNa 3 gahaNa 4 pariTThavaNa 5 nAmiyA taao| paMca // 497 // gaIo nAraya 1 tiri 2 nara 3 sura 4 siddha 5 naamaao||978 // nANAI paMca mai 1 suya 2 ohi 3 maNa 4 keva gA. lehi 5 bhaNiyAI / sAmaiya 1 cheya 2 parihAra 3 suhuma 4 ahakkhAya 5 caraNAI // 979 // 152 dvAram // 963-89 / daMsaNa 1 vaya 2 sAmAiya 3 posaha 4 paDimA 5 abaMbha 6 saccitte 7 / AraMbha 8 pesa 9 uddiTTa 10 vajae samaNabhUe 11 ya // 980 // jassaMkhA jA paDimA tassaMkhA tIeN huMti mAsAvi / kIraMtIsuvi kajAu tAsu puchattakiriyA u // 981 // pasamAiguNavisiTuM kuggahasaMkAisallaparihINaM / sammadaMsaNamaNahaM daMsaNapaDimA havai paDhamA 1 // 982 // bIyA|NubayadhArI 2 sAmAikaDo ya hoi taiyAe 3 / hoi cautthI cauddasIaTThamimAIsu divasesu // 983 // posaha caubihaMpi ya paDipuNNaM samma so u aNupAle / baMdhAI aiyAre payattao vajaImAsu // 984 // sammamaNuvayaguNavayasikkhAvayavaM thiro ya nANI ya / aTThamicauddasIsu paDimaM ThAegarAIyaM // 985 // asiNANa viyaDabhoI mauliyaDo divasabaMbhayArI y| rattiM parimANakaDo paDimAvajesu divasesuM // 986 // jhAyai paDimAe~ Thio tiloyapuje jiNe jiyakasAe / niya dosapaJcaNIyaM annaM vA paMca jA mAsA // 987 // siMgArakahavibhUsukarisaM itthIkahaM ca varjito / vajai abaMbhamegaMtao ya kaa||497|| chiTThIi chammAse // 988 // sattami satta u mAse navi AhArai sacittamAhAraM / jaM jaM heDillANaM taM tovarimANa sabaMpila For Private & Personel Use Only Page #583 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 989 // AraMbhasayaMkaraNaM aTThamiyA aTTha mAsa vajjei / navamA nava mAse puNa pesAraMbhe'vi vajjei // 990 // dasamA dasa mAse puNa uddikapi bhatta navi bhuMje / so hoi u churamuMDo sihaliM vA dhArae koI // 999 // jaM nihiyamatthajAyaM pucchaMta suyANa navari so tattha / jai jANai to sAhai aha navi to bei navi yANe / 992 / / khuramuMDo loeNa va rayaharaNaM paDiggahaM ca givhittA / samaNo hUo viharai mAsA ekArasukkosaM // 993 // mamakAre'vocchinne vaccai sannAyapali dahuM je / tatthavi sAhuba jahA giNhai phAsuM tu AhAraM / / 994 // 153 dvAram // java 1 javajava 2 gohuma 3 sAli 4 vIhi 5 dhannANa koTTayAIsuM / khiviUNaM pihiyANaM littANaM muddiyANaM ca // 995 // ukkoseNa Thii hoi tinni varisANi tayaNu eesiM / viddhaMsijjai joNI tatto jAyei'bIyataM // 996 // tila 1 mugga 2 masUra 3 kalAya 4 mAsa 5 cavalaya 6 kulattha 7 tuvarINaM 8 / taha kasiNacaNaya 9 vallANa 10 koTTayAIsu khiviNaM // 997 // olittANaM pihiyANa laMchiyANaM ca muddiyANaM ca / ukkiThiI varisANa paMcagaM to abIyataM // 998 // ayasI 1 laTTA 2 kaMgU 3 koDUsaga 4 saNa 5 varaTTa 6 siddhatthA 7 / koddava 8 rAlaga 9 mUlaga bIyANaM 10 koTTayAIsu // 999 // nikkhittANaM eyANukosaThiIeN satta varisAI / hoi jahanneNa puNo aMtamuhuttaM samaggANaM // 1000 // 154 dvAram // joyaNasyaM tu gaMtA aNahAreNaM tu bhaMDasaMkaMtI / vAyAgaNidhUmehi ya viddhatthaM hoi loNAI // 1001 // hariyAlo maNasila pippalI u khajjUra muddiyA abhayA / AinnamaNAinnA te'vi hu emeva nAyabA // 2 // AruhaNe oruhaNe nisiyaNa goNAiNaM ca gAumhA / bhommAhAraccheo uvakameNaM tu pariNAmo // 3 // 155 dvAram // *****j6 Page #584 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana0 sUtre // 498 // dhannAI vIsaM java 1 gohuma 2 sAli 3 vIhi 4 saTThI 5 ya / koddava 6 aNuyA 7 kaMgU 8 rAlaya 9 tila 10 mugga 11 mAsA 12 ya // 4 // ayasi 13 harimaMtha 14 tiugaDa 15 niSphAva 16 siliMda 17 rAyamAsA 18 ya / ikkhU 19 masUra 20 tuvarI 21 kulattha 22 taha dhannaya 23 kalAyA 24 // 5 // 156 dvAram // | AvIi 1 ohi 2 aMtiya 3 valAyamaraNaM 4 vasaTTamaraNaM ca 5 / aMtosalaM 6 tabbhava 7 bAlaM 8 taha paMDiyaM 9 mIsaM | 10 // 6 // chamatthamaraNa 11 kevali 12 vehAyasa 13 giddhapiTTamaraNaM 14 ca / maraNaM bhattaparinnA 15 iMgiNi 16 | pAovagamaNaM ca 17 // 7 // aNusamayaniraMtaramAviisanniyaM taM bhaNati paMcavihaM / dave khette kAle bhave ya bhAve ya saMsAre // 8 // emeva ohimaraNaM jANi mao tANi caiva marai puNo / emeva AiaMtiyamaraNaM navi marai tANi puNo // 9 // saMjamajogavisannA maraMti je taM valAyamaraNaM tu / iMdiyavisayavasagayA maraMti je taM vasaTTaM tu // 10 // gAravapaMkanibuDDA aiyAraM je parassa na kahaMti / daMsaNanANacaritte sasallamaraNaM havai tesiM // 11 // motuM akammabhUmiya naratirie suragaNe ya neraie / sesANaM jIvANaM tabbhavamaraNaM ca kesiMci // 12 // mottUNa ohimaraNaM AvI (I) yaMtiyaMtiyaM ceva / sesA maraNA | save tabbhavamaraNeNa nAyavA // 13 // avirayamaraNaM bAlaM maraNaM virayANa paMDiyaM biMti / jANAhi bAlapaMDiyamaraNaM puNa | desavirayANaM // 14 // maNapajjavohinANI suyamainANI maraMti je samaNA / chaumatthamaraNameyaM kevalimaraNaM tu kevaliNo // 15 // giddha ibhakkhaNaM giddhapiTTa ubbaMdhaNAi vehAsaM / ee donni'vi maraNA kAraNajAe aNunnAyA // 16 // bhattapannA iMgiNi pAyavagamaNaM ca tinni maraNAraM / kannasamajjhimajeTThA dhiisaMghayaNeNa u visiTThA // 17 // 157 dvAram // 153-57 zrAddhaprati mAdIni gA. 990 1017 // 498 // Page #585 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1.84 paliovamaM ca tivihaM uddhAra'ddhaM ca khettapaliyaM ca / ekkekaM puNa duvihaM bAyara suhumaM ca nAya // 18 // jaM joyaNavicchinnaM taM tiuNaM pariraeNa savisesaM / tAvaiyaM ubiddhaM palaM paliovamaM nAma // 19 // egAhiyabehiyatehiyANa ukkosa sattarattANaM / sammaGkaM saMniciyaM bhariyaM vAlaggakoDIhiM // 20 // tatto samae samae ikkike avahiyaMmi jo kAlo / saMkhijjA khalu samayA vAyarauddhArapalaMmi // 21 // ekekamao lomaM kaTTumasaMkhijjakhaMDamaddissaM / samacheyANaMtapaesiyANa palaM bharijAhi // 22 // tatto samae samae ekkeke avahiyaMmi jo kAlo / saMkhija vAsakoDI suhume uddhArapalaMmi // 23 // vAsasae vAsasa ekeke bAyare avahiyaMmi / bAyaraaddhApaliyaM saMkhejjA vAsakoDIo // 24 // vAsasae vAsasae ekkeke avahiyammi suhumaMmi / sumaM addhApaliyaM havaMti vAsA asaMkhijjA // 25 // bAyarasuhumAyAse khettapasANusamayamavahAre / bAyarasuhumaM khettaM ussappiNIo asaMkhejjA // 26 // 158 dvAram // uddhArapallagANaM koDAkoDI bhavejja dasaguNiyA / taM sAgarovamassa u ekkassa bhave parImANaM // 27 // jAvaio uddhAro aDDAijANa sAgarANa bhave / tAvaiA khalu loe havaMti dIvA samuddA ya // 28 // taha addhApallANaM koDAkoDI bhavejja dasaguNiyA / taM sAgarovamassa u parimANaM havai egassa // 29 // suhumeNa u addhAsAgarassa mANeNa sabajIvANaM / kammaThiI kAyaThiI bhavaTTiI hoi nAyabA // 30 // iha khettapalagANaM koDAkoDI havejja dasaguNiyA / taM sAgarovamassa u ekkassa | bhave parImANaM // 31 // eeNa khettasAgarauvamANeNaM havijja nAyabaM / puDhavidagaagaNimAruyahariyatasANaM ca parimANaM / / 32 / / 159 dvAram // Page #586 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'pravacana0 sUtre // 499 // dasa koDAkoDIo addhAayarANa huMti punnAo / avasappiNIeN tIe bhAyA chacceva kAlassa // 33 // susamasusamA ya 1 susamA 2 taiyA puNa susamadussamA 3 hoi / dUsamasusama cautthI 4 dUsama 5 aidUsamA chaTThI 6 // 34 // susama - susamAeN kAlo cattAri havaMti koDikoDIo / tinni susamAeN kAlo dunni bhave susamadusamAe // 35 // ekkA koDAkoDI bAyAlIsAeN jA sahassehiM / vAsANa hoi UNA dUsamasusamAi so kAlo // 36 // aha dUsamAeN kAlo vAsasaha|ssAI ekavIsaM tu / tAvaio ceva bhave kAlo aidUsamAevi // 37 // 160 dvAram // avasappiNI bhAgA havaMti ussappiNIivi cha ee / paDilomA parivADI navari vibhAesu nAyabA // 38 // 161dvAram // opaNI anaMtA poggalapariyaTTao muNeyavo / te'NaMtA tIyaddhA aNAgayaddhA anaMtaguNA // 39 // poggalapariyaTTo iha dabAicaudhiho muNeyavo / thUleyarabheehiM jaha hoi tahA nisAmeha // 40 // orAlaviudyAteyakammabhAsANapANamaNaehiM / phAsevi sabapoggala mukkA aha bAyaraparaTTo // 41 // ahava imo dabAI orAlaviudyate yakamme hiM / nIsesadabagahami bAyaro hoi pariyaTTo // 42 // dabe suhumaparaTTo jAhe egeNa aha sarIreNaM / phAsevi sabapoggala aNukameNaM naNu gaNijA // 43 // logAgAsapaesA jayA marateNa ettha jIveNaM / puTThA kamukkameNaM khettaparaTTo bhave dhUlo // 44 // jIvo jaiyA ege khettapaesaMmi ahigae marai / puNaravi tassANaMtari bIyapaesaMmi jai marae // 45 // evaM taratamajogeNa sabakhettaMmi jai mao hoi / suhumo khettaparaTTo aNukrameNaM naNu gaNejjA // 46 // osappiNIeN samayA jAvaiyA te ya niyayamaraNeNaM / puTThA kamukkameNaM kAlaparaTTo bhave thUlo // 47 // suhumo puNa osappiNI paDhame samayaMmi jai mao hoi / puNa | 158-161 palyopamAdIni gA. 1018-47 // 499 // Page #587 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ravi tassANaMtarabIe samayaMmi jai marai // 48 // evaM taratamajoeNa sabasamaesu ceva eesuN| jai kuNai pANacArya aNu- kameNaM naNu gaNijjA // 49 // egasamayaMmi loe suhumAgaNijiyA u je u pavisaMti / te huMta'saMkhaloyappaesatullA asaMkhejjA // 50 // tatto asaMkhaguNiyA agaNikAyA u tesi kAyaThiI / tatto saMjamaaNubhAgabaMdhaThANANi'saMkhANi // 51 // ta tijalAyapAsatalA asa tANi maraMteNa jayA puTThANi kamukkameNa sabANi / bhAvaMmi bAyaro so suhumo ya kameNa boddhavo // 52 // 162 dvAram // bharahAi 5 videhAI 5 eravayAiM ca 5 paMca patteyaM / bhannaMti kammabhUmI dhammajoggA u pannarasa // 53 // 163 dvAram // | hemavayaM 1 harivAsaM 2 devakurU 3 taha ya uttarakurUvi 4 / rammaya 5 erannavayaM 6 iya chanbhUmI u paMcaguNA // 54 // eyA akammabhUmIu tIsa sayA jualadhammajaNaThANaM / dasavihakappamahaddumasamutthabhogA psiddhaao||55||164 dvAram // __ jAi 1 kula 2 rUva 3 bala 4 suya 5 tava 6 lAmi 7 ssariya 8 atttthmymtto| eyAI ciya baMdhai asuhAI bahuM ca saMsAre // 56 // 165 dvAram // bhU 1 jala 2 jalaNA 3 nila 4 vaNa 5 bi 6 ti 7 cau 8 paMciMdiehiM 9 nava jIvA / maNavayaNakAya 3 guNiyA havaMti te sattavIsaMti // 57 // ekkAsII sA karaNakAraNANumaitADiyA hoi / sacciya tikAlaguNiyA dunni sayA hoMti teyAlA (243) // 58 // 166 dvAram // driA saMkappAitieNaM 3 maNamAIhiM 3 taheva karaNehiM 3 / kohAicaukkeNaM 4 pariNAme'TThottarasayaM ca // 59 // saMkappo saMraMbho 1 paritAvakaro bhave samAraMbho 2 / AraMbho 3 uddavao suddhanayANaM ca sabesi // 60 // 167 dvAram // RAVESGROGRAMSABSCRICESS in Education International Page #588 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sUtre 162-72 pudgalaparAva dIni // 50 // 1048-70 diyA kAmaraisuhA tivihaM tiviheNa navavihA viraI / orAliyAuvi tahA taM baMbhaM aTThadasabheyaM // 1 // 168 dvAram // kAmo cauvIsaviho saMpatto khalu tahA asaMpatto / caudasahA saMpatto dasahA puNa hoasaMpatto // 12 // tattha asaMpatte|'tthA 1 ciMtA 2 taha saddha 3 saMbharaNa 4 meva / vikkavaya 5 lajanAso 6 pamAya 7 ummAya 8 tabbhAvo 9 // 63 // maraNaM ca hoi dasame 10 saMpattaMpi ya samAsao vocchaM / diTThIe saMpAo 1 diTThIsevA 2 ya saMbhAso 3 // 64 // hasiya 4 lalio 5 vagUhiya 6 daMta 7 nahanivAya 8 cuMbaNaM 9 ceva / AliMgaNa 10 mAdANaM 11 kara 12 sevaNa 13 'NaMgakIDA 14 ya // 65 // 169 dvAram // hA iMdiya 5 bala 3 UsAsA 1 u 1 pANa cau chakka satta advaiva / igi vigala asannI sannI nava dasa pANA ya boddhabA M // 66 // 170 dvAram // kA mattaMgayA ya 1 bhiMgA 2 tuDiyaMgA 3 dIva 4 joi 5 cittaMgA 6 / cittarasA 7 maNiyaMgA 8 gehAgArA 9 aNiyaNA 6ya 10 // 67 // mattaMgaesu majjaM suhapeja 1 bhAyaNA ya bhiMgesu 2 / tuDiyaMgesu ya saMgayatuDiyAI bahuppagArAI 3 // 68 // dIvasihA 4 joisanAmagA ya ee kareMti ujjoyaM 5 / cittaMgesu ya malaM 6 cittarasA bhoyaNaTThAe 7 // 69 // maNiyaMgesu |ya bhUsaNavarAI 8 bhavaNAi bhavaNarukkhesu 9 / taha aNiyaNesu dhaNiyaM vatthAI bahuppayArAI 10 // 70 // 171 dvAram // ghammA 1 vasA 2 selA 3 aMjaNa 4 riTThA 5 maghA 6 ya mAdhavaI 7 / narayapuDhavINa nAmAI huMti rayaNAI gottAI // 50 // in Educh an intemeia Page #589 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 71 // rayaNappaha 1 sakkarapaha 2 vAluyapaha 3 paMkapahamihANAo 4 / dhUmapaha 5 tamapahAo 6 tahA mahAtamapahA 7 puDhavI / / 72 / / 172 dvAram // tIsA ya 1 panavIsA 2 pannarasa 3 dasa 4 caiva tinni 5 ya havaMti / paMcUNa sayasahassaM 6 paMcaiva 7 aNuttarA narayA // 73 // 173 dvAram // sattasu khettasahAvA anno'nuddIriyA ya jA chaTThI / tisu AimAsuM viyaNA paramAhammiyasurakayA ya // 74 // 174 dvAram // sAgaramegaM 1 tiya 2 satta 3 dasa 4 ya sattarasa 5 taha ya bAvIsA 6 / tettIsaM 7 jAva ThiI sattasu puDhavIsu ukkosA // 75 // jA paDhamAe jeTThA sA bIyAe kaNiTThiyA bhaNiyA / taratamajogo eso dasavAsasahassa rayaNAe // 76 // 175 dvAram // paDhamA puDhavI neraiyANaM tu hoi uccattaM / satta dhaNu tinni rayaNI chacceva ya aMgulA puNNA // 77 // sattamapuDhavIeN puNo paMcaiva dhaNussayAI taNumANaM / majjhimapuDhavIsu puNo aNegahA majjhimaM neyaM // 78 // jA jammi hoi bhavadhAraNijja avagAhaNA ya naraesu / sA duguNA boddhavA uttaraveuvi ukkosA // 71 // bhavadhAraNijarUvA uttaraviudhiyA ya narapasu / ogAhaNA jahannA aMgulaassaMkhabhAgo u // 80 // 176 dvAram // vasaI muhuttA 1 satta ahorata 2 taha ya pannarasa 3 / mAso ya 4 do ya 5 cauro 6 chammAsA 7 virahakAlo u // 81 // ukkoso rayaNAisu savAsu jahannao bhave samayo / emeva ya ubaTTaNasaMkhA puNa suravaruttullA (rANa samA ) // 82 // 177 dvAram // Page #590 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sUtre 172-84 narakanA| mAdIni gA. 1071-93 // 501 // kAU 1 kAU 2 taha kAUnIla 3 nIlA 4 ya nIlakiNhA 5 ya / kiNhA 6 kiNhA 7 ya tahA sattasu puDhavIsu lesaao|| 83 // 178 dvAram // | cattAri gAuyAI 1 achuTThAI 2 tigAuyaM ceva 3 / aDDAijA 4 donni ya 5 divaTTha 6 megaM ca 7 narayohI // 84 // 179 dvAram // | aMbe 1 aMbarisI 2 ceva, sAme ya 3 sabalei ya 4 / ruddo 5 varudda 6 kAle ya 7, mahAkAlitti 8 Avare // 85 // hA asipatte 9 dhaNU 10 kuMbhe 11, vAlU 12 veyaraNI iya 13 / kharassare 14 mahAghose 15, pannarasa paramAhammiyA // 86 // |180dvAram // / tisu tittha cautthIe kevalaM paMcamIi sAmannaM / chaTThIeN virai'viraI sattamapuDhavIi sammattaM // 87 // paDhamAo cakkavaTTI dabIyAo rAmakesavA huMti / taccAo arahaMtA tahatakiriyA cautthIo // 88 // ubaTTiyA u saMtA neraiyA tamatamAo puddhviioN| na lahaMti mANusattaM tirikkhajoNiM uvaNamaMti // 89||chtttthiio puDhavIo ubaTTA iha aNaMtarabhavaMmi / bhajjA maNussajamme saMjamalaMbheNa u vihINA // 9 // 181 dvAram // | assannI khalu paDhamaM doccaM ca sarisivA taiya pakkhI / sIhA jaMti cautthiM uragA puNa paMcami puDhaviM // 91 // chaDiM |ca itthiyAo macchA maNuyA ya sattami puDhavi / eso paramuvavAo boddhavo narayapuDhavIsu // 92 // vAlesu ya dADhIsu ya pakkhIsu ya jalayaresu uvavannA / saMkhijjAuThiIyA puNo'vi narayAuyA huMti // 93 // 182-183-184 dvAram // 40CREAMCAESARKARANCE // 501 // Page #591 -------------------------------------------------------------------------- ________________ assaMkhosappiNisappiNIu egiMdiyANa ( u ) cauNhaM / tA ceva U aNaMtA vaNassaie u boddhavA // 94 // vAsasahassA saMkhA vigalANaM ThiiDa hoi boddhavA / sattaTThabhavA u bhave paNiMditirimaNuya ukkosA // 95 // 185 dvAram // bAvIsaI sahassA satteva sahassa tinni'horattA / vAe tinni sahassA dasavAsasahassiyA rukkhA // 96 // saMvaccharAI bArasa rAIdiya huMti auNapannAsaM / chammAsa tinni paliyA puDhavAINaM ThiukkosA // 97 // saNhA ya 1 suddha 2 vAluya 3 maNosilA 4 sakkarA ya 5 kharapuDhavI 6 / ekkaM 1 bArasa 2 caudasa 3 solasa 4 aTThAra 5 bAvIsA 6 // 98 // 186 dvAram // joyaNasahassamahiyaM ohapaegiMdie tarugaNesu / macchajuyale sahassaM uragesu ya ganbhajAIsu // 1099 // ussehaMgulaguNiyaM jalAsayaM jamiha joyaNasahassaM / tatthuppannaM naliNaM vinneyaM bhaNiyamANaMti // 1100 // jaM puNa jalahida hesuM pamANajoyaNasahassamANesuM / uppajjai varaparamaM taM jANasu bhUviyAraMti // 1101 // vaNa'NaMtasarIrANaM egamanilasarIragaM pamANaM / analodagapuDhavINaM asaMkhaguNiyA bhave buDDhI // 2 // vigaliMdiyANa bArasa joyaNA tinni caura kosA ya / sesA - gogAhaNayA aMgulabhAgo asaMkhijo // 3 // gambhacauppaya chaggAuyAI bhuyagesu gAuyapuhuttaM / pakkhIsu dhaNupuhuttaM maNuesu ya gAuyA tinni // 4 // 187 dvAram // kAyaM pupphagolaya 1 masUra 2 aimuttayassa kusumaM ca 3 / soyaM 1 cakkhU 2 ghANaM 3 khurappaparisaMThiaM rasaNaM 4 // 5 // nANAgAraM phAsiMdiyaM tu bAhalao ya savAI / aMgula asaMkhabhAgaM emeva puhuttao navaraM // 6 // aMgulapuhutta rasaNaM phArasaM tu sarIravitthaDaM bhaNiyaM / bArasahiM joyaNehiM soyaM parigiNhae saddaM // 7 // rUvaM giNhai cakkhU joyaNalakkhAoM sAire Page #592 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sUtre 185-190 kAyasthityAdIni // 502 // 10941121 gaao| gaMdhaM rasaM ca phAsaM joyaNanavagAu sesANi // 8 // aMgula asaMkhabhAgA muNaMti visayaM jahannao mottuM / cakkhaM taM | puNa jANai aMgulasaMkhijjabhAgAo // 9 // 188 dvAram // puDhavIAuvaNassaivAyarapattesu lesa cattAri / gambhe tiriyanaresuM challesA tinni sesANaM // 10 // 189 dvAram // egeMdiyajIvA jati naratiricchesu juyalavajesuM / amaNatiriyAvi evaM narayamivi jaMti te paDhame // 11 // taha saMmucchimatiriyA bhavaNAhivavaMtaresu gacchaMti / jaM tesiM uvavAo paliyAsaMkhejaAUsuM // 12 // paMciMdiyatiriyANaM uvavAukosao sahassAre / naraesu samaggesuvi viyalA ajuyalatirinaresu // 13 // naratiriasaMkhajIvI joisavajesu jaMti |devesu / niyaAuyasamahINAuesu IsANaaMtesu // 14 // uvavAo tAvasANaM ukkoseNaM tu jAva joisiyA / jAvaMti baMbhalogo caragaparivAya uvvaao|| 15 // jiNavayaukkiTThatavakiriyAhiM abhvbhvjiivaannN| gevijesukkosA gaI jahannA bhavaNavaIsu // 16 // chaumatthasaMjayANaM uvavAukosao a sbddhe| uvavAo sAvayANaM ukkoseNa'cuo jAva // 17 // uvavAo laMtagaMmi caudasapubissa hoi u jahanno / ukkoso sabaDhe siddhigamo vA akammassa // 18 // avirAhiyasAmannassa ta sAhuNo sAvayassa'vi jhnno| sohamme uvavAo vayabhaMge vnnyraaiisuN||19|| sesANa tAvasAINa jahannao vaMtaresu| uvvaao| bhaNio jiNehiM so puNa niyakiriyaThiyANa vinneo // 20 // 190 dvAram // neraiyajuyalavajA egidisu iti avaragaijIvA / vigalatteNaM puNa te havaMti aniraya amarajuyalA // 21 // huMti hu // 502 // For Private & Personel Use Only Page #593 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SCIES upaladhammiyanaraniyalacaugaiyAra samucchimANa ya amaNatiricchA naratiriyA juyaladhammie mottuM / gabbhacauppayabhAvaM pAvaMti ajuyalacaugaiyA // 22 // neraiyA amarAvi Triya tericchA mANavA ya jAyaMti / maNuyatteNaM vajjittu juyaladhammiyanaratiricche // 23 // 191 dvAram // haiI bhinnamuhutto vigaleMdiyANa saMmucchimANa ya taheva / bArasa muhutta gambhe sabesu jahannao samao // 24 // ubaTTaNAvi evaM saMkhA samaeNa suravaru tullA / naratiriyasaMkha sabesu jaMti suranArayA gabbhe // 25 // bArasa muhutta gabbhe muhutta sammu|cchimesu cauvIsaM / ukkosa virahakAlo dosuvi ya jahannao samao // 26 // emeva ya ubaTTaNasaMkhA samaeNa suravaruttullA / maNuesuM uvavaje'saMkhAuya mottu sesAo // 27 // 192-193 dvAram // bhavaNavaivANamaMtarajoisiyavimANavAsiNo devA / dasa 1 aTTha 2 paMca 3 chabIsa 4 saMkhajuttA kameNa ime // 28 // |alurA 1 nAgA 2 vijU 3 suvanna 4 aggI 5 ya vAu 6 thaNiyA 7 ya / udahI 8 dIva 9 disAviya 10 dasa bheyA bhavaNavAsINaM // 29 // pisAya 1 bhUyA 2 jakkhA 3 ya rakkhasA 4 kinnarA 5 ya kiMpurisA 6 / mahoragA 7 ya gaMdhavA 8 aTThavihA vANamaMtariyA // 30 // aNapanniya 1 paNapanniya 2 isivAiya 3 bhUyavAie 4 ceva / kaMdiya 5 taha maharkadiya 6 kohaMDe 7 ceva payage 8 ya // 31 // iya paDhamajoyaNasae rayaNAe aTTha vaMtarA avare / tesu iha solasiMdA ruyagaaho dAhiNuttarao // 32 // caMdA 1 sUrA 2 ya gahA 3 nakkhattA 4 tArayA 5 ya paMca ime / ege cala joisiyA ghaMTAyArA thirA avare // 33 // sohaMmI 1 sANa 2 saNaMkumAra 3 mAhiMda 4 baMbhaloyamihA 5 / laMtaya 6 sukka 7 sahassAra 8 ANaya 9 pANayA 10 kappA // 34 // taha AraNa 11 aJcuyA 12 vihu iNhi gevijavaravimANAI / paDhama sudarisaNaM| For Private Personal use only Page #594 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana0 sUtre // 503 // Jain Education 13 tassa biIyaM suppabuddhaMti 14 // 35 // taiyaM maNoramaM 15 taha visAlanAmaM 16 ca sabaobhadaM 17 / somaNasaM 18 somANasa 19 mahapIikaraM ca 20 AiJcaM 21 // 36 // vijayaM ca 22 vaijayaMtaM 23 jayaMta 24 maparAjiyaM 25 ca saba 26 / eyamaNuttarapaNagaM eesiM cauvihasurANaM // 37 // camarabali sAramahiyaM sesANa surANa AuyaM vocchaM / dAhiNa divahRpaliyaM do desUNuttarillANaM // 38 // addhuDa addhapaMcamapalioma asurajuyaladevINaM / sesavaNadevayANa ya desUNaddhapaliyamukkosaM // 39 // dasa bhavaNavaNayarANaM vAsasahassA ThiI jahaNNeNaM / paliovamamukkosaM vaMtariyANaM viyANijjA // 40 // paliyaM savarisalakkhaM sasINa paliyaM ravINa sayasahassaM / gahaNakkhattatArANa paliyamaddhaM caunbhAgo // 41 // tadevINavi taDiiaddhaM ahiyaM tamaMtadeviduge / pAo jahannamaTThasu tArayatAraNamahaMso // 42 // do sAhi satta sAhiya dasa caudasa sattareva ayarAI / sohammA jA sukko taduvari ekekamArove // 43 // tettIsa'yarukosA vijayAisu Thii jahanna igatIsaM / ajahannamaNukkosA sabaTThe ayara tettIsaM // 44 // paliyaM ahiyaM sohaMmIsANesuM tao'hakappaThiI / uvarilaMmi jahannA kameNa jAvekkatIsayarA // 45 // sapariggaheyarANaM sohaMmIsANa paliyasAhiyayaM / ukkosa satta vannA nava paNapannA ya devINaM // 46 // 194 dvAram // satteva ya koDIo havaMti bAvattarI sahasahassA / eso bhavaNasamAso bhavaNavaINaM viyANijA // 47 // causaTThI asurANaM nAgakumArANa hoi culasII / bAvantari kaNagANaM vAukumArANa channauI // 48 // dIvadisAudahINaM vijjukumAriM| dathaNiyaaggINaM / chaNhaMpi juyalayANaM bAvattarimo sayasahassA // 49 // iha saMti vaNayarANaM rammA bhomanayarA asaMkhijjA / 191-194 ekendriyAgatyAdIni gA. 1122-49 // 503 // Page #595 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tatto saMkhijjaguNA joisiyANaM vimANAo // 50 // battIsa'TThAvIsA vArasa aTTha cauro sayasahassA / AreNa baMbhaloyA | vimANasaMkhA bhave esA // 51 // paMcAsa catta chacceva sahassA laMta sukka sahasAre / saya cauro ANayapANaesu tinnAraNacuyae // 52 // ekkArasuttaraM heTThimesu sattuttaraM ca majjhimae / sayamegaM uvarimae paMcaiva aNuttaravimANA // 53 // culasII sayasahassA sattANauI bhave sahassAiM / tevIsaM ca vimANA vimANasaMkhA bhave esA // 54 // 195 dvAram // bhavaNavaNa joisohammIsANe satta huMti rayaNIo / ekkekahANi sese du duge ya duge cauke ya // 55 // gevijjesuM donni ya egA rayaNI aNuttaresu bhave / bhavadhAraNijja esA ukkosA hoi nAyavA // 56 // sabesukkosA joyaNANa veubiyA sayasahassaM / gevijjaNuttaresuM uttaraveubiyA natthi // 57 // aMgula asaMkhabhAgo jahanna bhavadhAraNijja pAraMbhe / saMkhejjA avagA haNa uttaraveudhiyA sAvi // 58 // 196 dvAram // kiNhA nIlA kAU teUlesA ya bhavaNavaMtariyA / joisasohaMmIsANa teUlesA muNeyacA // 59 // kappe saNakumAre | mAhiMde caiva baMbhaloe ya / eesu pamhalesA teNa paraM sukkalesAo // 60 // 197 dvAram // sakkIsANA paDhamaM doccaM ca saNakumAramAhiMdA / taccaM ca baMbhalaMtaga sukkasahassAraya cautthiM // 61 // ANayapANayakappe vevA pAsaMti paMcamIM puDhavIM / taM ceva AraNaccuya ohiNANeNa pAti // 62 // chaTThi hiTThimamajjhimagevijjA sattamiM ca | uvarillA / saMbhinnaloganAliM pAsaMti aNuttarA devA // 63 // ee simasaMkhejjA tiriyaM dIvA ya sAgarA ceva / bahuyayaraM Page #596 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sUtre // 504 // uvarimayA uTuM ca sakappathUbhAI // 64 // saMkhejajoyaNA khalu devANaM addhasAgare UNe / teNa paramasaMkhejA jahannayaM pannavIsaM 195-203 tu // 65 // bhavaNavaivaNayarANaM urdu bahuo aho ya sesANaM / joisineraiyANaM tiriya orAlio citto||66||198dvaarm bhavanAdIni bhavaNavaNajoisohamIsANa cauvIsaI muhuttA u / ukkosa virahakAlo sabesu jahannao samao // 67 // nava diNa vIsa 51 gA. muhuttA bArasa dasa ceva diNa muhuttA u / bAvIsA addhaM ciya paNayAla asIi divasasayaM // 68 // saMkhija mAsa ANa- 1150-78 yapANaya taha AraNacue vAsA / saMkhejA vinneyA gevijesuM ao vocchaM // 69 // hiTTime vAsasayAI majjhima sahasAI |uvarime lakkhA / saMkhijjA vinneyA jahasaMkheNaM tu tIsupi // 7 // paliyA asaMkhabhAgA ukkoso hoi virahakAlo u| vijayAisu niddiTTho savesu jahannao samao // 71 // 199 dvAram // uvavAyavirahakAlo eso jaha vaNNio ya devesu / ubaTTaNAvi evaM sabesi hoi vinneyA // 72 // 200 dvAram // eko va do va tinni va saMkhamasaMkhA ya egasamaeNaM / uvavajaMtevaiyA ubaDhtAvi emeva // 73 // 201 dvAram // puDhavIAuvaNassai gambhe pajjattasaMkhajIvIsuM / saggacuyANa vAso sesA paDisehiyA ThANA // 74 // bAyarapajattesuM surANa bhUdagavaNesu uppattI / IsANaMtANaM ciya tatthavi na uvaTTagANaMpi // 75 // ANayapabhiIhiMto jA'NuttaravAsiNo caveUNaM / maNueK ciya jAyai niyamA saMkhijajIvisuM // 76 // 202 dvAram // pariNAmavisuddhIe devAuyakammabaMdhajogAe / paMciMdiyA u gacche naratiriyA sesapaDiseho // 77 // AIsANA kappA // 504 // uvavAo hoi devadevINaM / tatto paraM tu niyamA devINaM natthi uvavAo // 78 // 203 dvAram // NAGARIKCACARA en Education Interior For Private Personal Use Only Page #597 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekasamao jahanno ukkoseNaM tu jAva chammAsA / viraho siddhigaIe ubaTTaNavajjiyA niyamA // 79 // 204 dvAram // sarireNoyAhAro tayAya phAseNa romaAhAro / pakkhevAhAro puNa kAvalio hoi nAyabo // 80 // oyAhArA jIvA 8 save apajattagA muNeyabA / pajjattagA ya lome pakkheve haMti bhaiyavA // 81 // romAhArA egiMdiyA ya neraiyasuragaNA ceva / sesANaM AhAro rome pakkhevao ceva // 82 // oyAhArA maNabhakkhiNo ya sabe'vi suragaNA hoti / sesA havaMti jIvA lomAhArA muNeyavA // 83 // apajattANa surANa'NAbhoganivattio ya aahaaro| pajattANaM maNabhakkhaNeNa aabho|gnimmaao|| 84 // jassa jai sAgarAI Thii tassa ya tettiehiM pakkhehiM / UsAso devANaM vAsasahassehiM aahaaro||85||x dasavAsasahassAI jahannamAU dharaMti je devA / tesi cautthAhAro sattahiM thovehiM UsAso // 86 // dasavAsasahassAI samayAI jAva sAgaraM UNaM / divasamuhuttapuhuttA AhArUsAsa sesANaM // 87 // 205 dvAram // ___ asIisayaM kiriyANaM 180 akiriyavAINa hoi culasII 84 / annANiya sattaTThI 67 veNaiyANaM ca battIsaM 32|| En88 // jIvAinavapayANaM aho ThavijaMti syprysddaa| tesiMpi aho niccAniccA saddA Thavijanti // 89 // kAla 1 ssahAva 2 niyaI 3 Isara 4 appatti 5 paMcavi payAI / niccAniccANamaho aNukameNaM ThavijaMti // 90 // jIvo iha atthi | sao nicco kAlAu iya pddhmbhNgo| bIo ya asthi jIvo sao anicco ya kaalaao||91|| evaM parao'vi hu donni | bhaMgayA pubadugajuyA cauro / laddhA kAleNevaM sahAvapamuhAvi pArvati // 92 // paMcahivi caukkehiM pattA jIveNa vIsaI| bhaMgA / evamajIvAIhivi ya kiriyAvAI asiisayaM // 93 // iha jIvAipayAI punnaM pAvaM viNA Thavijjanti / tesimaho BUSTOSHIRISHISHISHISHISHISHI ma.sA.85 Page #598 -------------------------------------------------------------------------- ________________ avacana 0 sUtre / / 505 // bhrAyammi uvijjae saparasaddurgaM // 94 // tassavi aho lihijjai kAla 1 jahicchA ya 2 payadugasameyaM / niyai 1 ssahAva2 Isara 3 appati 4 isa patrakaM / / 95 / / paDhame aMge jIvo natthi sao kAlao tayaNu bIe / parao'vi nasthi jIvo kAlA iya aMgagA doni // 96 // eva jaicchAIhivi parahiM bhaMgaDugaM dugaM pattaM / miliyAvi te duvAlasa saMpattA jIvatatteNaM // 97 // evamajIvAIhivi pattA jAyA tao u culasII / bhaiyA akririyavAINa huMti ime sabasaMkhAe // 98 // saMta 1 masaMtaM 2 saMtAsaMta 3 mavattava 4 saya avatta 5 / asayaavattavaM 6 sayasayavattabaM 7 va satta payA // 99 // jIvAinavapayANaM ahokameNaM imAI ThaviUNaM / jaha kIrai ahilAvo taha sAhijjai nisAmeha // 1200 // saMto jIvo ko jANai ? ahavA kiM va teNa nAeNaM ? / sesapaehivi bhaMgA iya jAyA sapta jIvassa // 1 // evamajIvAIvi patteyaM satta miliya tesaTThI / taha anne'vi hu bhaMgA cattAri ime u iha huMti // 2 // saMtI bhAvuppattI ko jANai kiMca tIeN nAyAe ? / evamasaMtI bhAvuppattI sadasattiyA ceva // 3 // taha avattadhAvi hu bhAvuppattI imehiM miliehiM / bhaMgANa sattasaTThI jAyA annANiyANa imA // 4 // sura 1 nivai 2 jai 3 nAI 4 thavirA 5 vama 6 mAi 7 piisu 8 eesiM / maNa 1 vayaNa 2 kAya 3 dANehiM 4 cauviho kIrae viNao // 5 // aTThavi caukkaguNiyA battIsa havaMti gheNaiyabheyA / sabehiM piMDiehiM tini sayA huMti tesaTThA // 6 // 206 dvAram // mAo ya muNidehiM bhaNio aTTabheyao / annANaM 1 saMsao 2 caiva micchAnANaM 3 taheva ya // 7 // rAgo 4 doso 5 maibbhaMso 6, dhammaMmi ya aNAyaro 7 / jogANaM duppaNihANaM 8, aTThahA vajjiyabao // 8 // 207 dvAram // 204-7 siddhivirahAdIni gA. 1179 1208 / / 505 // Page #599 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / bharaho 1 sagaro 2 maghavaM 3 saNaMkumAro ya rAyasadUlo 4 / saMtI 5 kuMthU 6 ya aro 7 havai subhUmo 8 ya korbo| IN9 // navamo ya mahApaumo 9 hariseNo 10 ceva rAyasavUlo / jayanAmo 11 ya naravaI bArasamo baMbhadatto ya 12 // 10 // 208 dvAram / / ayale 1 vijaye 2 bhadde 3, suppabhe ya 4 sudaMsaNe 5 / ANaMde 6 naMdaNe 7 paume 8, rAme yAvi 9 apcchime||11|| 209 dvAram // tiviTTha ya 1 duviTTha ya 2 sayaMbhu 3 purisuttame 4 purisasIhe 5 / taha purisapuMDarIe 6 datte 7 nArAyaNe 8 kaNhe 9 | // 12 // 210 dvAram // AsaggIve 1 tAraya 2 meraya 3 madhukeDhave 4 nisuMbhe 5 ya / bali 6 paharAe 7 taha rAvaNe ya 8 navame jarAsiMdhU // 13 // 211 dvAram // CI seNAvai 1 gAhAvai 2 purohi 3 turaya 4 gaya 5 vaDaI 6 itthI 7 / cakaM 8 chattaM 9 camma 10 maNi 11 kAgiNi| 12 khagga 13 daMDo 14 ya // 14 // cakaM 1 khaggaM 2 ca dhaNU 3 maNI 4 ya mAlA 5 tahA gayA 6 saMkho 7 / ee satta u rayaNA savesi vAsudevANaM // 15 // cakkaM chattaM daMDaM tinnivi eyAI vAmamittAI / camma duhatthadIhaM battIsaM aMgulAi asI // 16 // cauraMgulo maNI puNa tassaddhaM ceva hoi vicchinno / cauraMgulappamANA suvannavarakAgiNI neyA // 17 // // 212 // dvAram // . SASSASSASSICO For Private & Personel Use Only Page #600 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 pravacana // 506 // gA ANSAREERS nesappe 1 paMDuyae 2 piMgalae 3 savarayaNa 4 mahapaume 5 / kAle ya 6 mahAkAle 7 mANavaga 8 mahAnihI saMkhe 9| // 18 // nesappaMmi nivesA gAmAgaranagarapaTTaNANaM ca / doNamuhamaDaMbANaM khaMdhArANaM gihANaM ca // 19 // gaNiyassa ya canyAdIni gIyANaM mANummANassa jaM pamANaM ca / dhannassa ya bIyANaM uppattI paMDue bhaNiyA // 20 // savA AharaNavihI purisANaM| jA ya jA ya mahilANaM / AsANa ya hatthINa ya piMgalaganihimmi sA bhaNiyA // 21 // rayaNAI sabarayaNe caudasa pava- 1209-32 rAI cakkavaTTINaM / uppajati egidiyAI paMciMdiyAI ca // 22 // vatthANa ya uppattI niSphattI ceva sababhattINaM / raMgANa ya dhAUNa ya sabA esA mahApaume // 23 // kAle kAlannANaM bhava purANaM ca tisuvi vaMsesu / sippasayaM kammANi ya tinni payAe hiyakarAI // 24 // lohassa ya uppattI hoi mahAkAla AgarANaM ca / ruppassa suvaNNassa ya maNimottiyasilapavAlANaM // 25 // johANa ya uppattI AvaraNANaM ca paharaNANaM ca / sabA ya juddhanII mANavage daMDanII ya // 26 // naTTavihI nADayavihI kavassa cauvihassa nipphattI / saMkhe mahAnihimmi u tuDiyaMgANaM ca savesi // 27 // cakkaTThapaiTThANA | adussehA ya nava ya vikkhaMbhe / bArasa dIhA maMjUsasaMThiyA jaNhavIeN muhe // 28 // veruliyamaNikavADA kaNayamayA viviharayaNapaDipunnA / sasisUracakkalakkhaNa aNusamavayaNovavattIyA // 29 // paliovamaTTiIyA nihisarinAmA ya tattha khalu devA / jesiM te AvAsA akkejA AhivaccAya // 30 // ee te nava nihiNo pabhUyadhaNarayaNasaMcayasamiddhA / je vasamuvagacchati sabesiM cakkavaTTINaM // 31 // 213 dvAram // // 506 // namiuM nemi egAijIvasaMkhaM bhaNAmi smyaao| ceyaNajuttA ege 1 bhavatthasiddhA duhA jIvA 2 // 32 // tasa thAvarA JainEducation interna For Private Personal Use Only Page #601 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Education, ya duvihA 2 tivihA thIpuMnapuMsagavibheyA 3 / nArayatiriya narAmara gaibheyAo caunbheyA 4 // 33 // ahava tiveyaaveyagasarUvao vA havaMti cattAri 4 / egabiticaupaNidiyarUvA paMcappayArA te // 34 // ee ciya cha aniMdiyajuttA 6 ahavA cha bhUjalagginilA / vaNatasasahiyA 6 chappiya te satta akAyasaMvaliyA // 35 // aMDaya 1 rasaya 2 jarAuya 3 saMseyaya 4 poyayA 5 samucchimayA 6 / ubbhiya 7 tahovavAiya 8 bheeNaM aTThahA jIvA // 36 // puDhavAi paMca biticaupaNiMdi 4 juttA ya navavihA 9 huMti / nArayanapuMsa tirinaratiSeya surathIpumevaM vA 9 // 37 // puDhavAi aTTha assanni sanni dasa te sasiddha igadasa u 11 / puDhavAiyA tasaMtA apajjapajatta bArasahA // 38 // bArasavi ataNujuttA terasa muhumiyare| giMdibeiMdI / tiya cau asanni sannI apajapajjatta caudasahA // 39 // caudasavi amalakaliyA panarasa taha aMDagAi je aTTha / te apajjattagapajattabheyao solasa havaMti // 40 // solasavi akAyajuyA satarasa napumAi nava apajjattA / pajjattA aTThArasa akammajua te iguNavIsaM // 41 // puDhavAi dasa apajjA pajjattA huti vIsa saMkhAe / asarIrajuehiM tehiM vIsaI | hoi egahiyA // 42 // suhumiyara bhUjalAnalavAuvaNANaMta dasa sapatteA / vitica asannisannI apajjapajjatta battIsaM // 43 // taha narayabhavaNavaNa joikappagevejja'NuttaruppannA / sattadasa'DapaNavArasa navapaNachappannaveuvA // 44 // huMti aDavannasaMkhA te naratericchasaMgayA sabe / apajattapajattehiM solasuttarasayaM tehiM // 45 // sannidugahINa battIsasaMgayaM taM sayaM chayattAlaM / taM bhavAbhavagadUrabhavA AsannabhavaM ca // 46 // saMsAranivAsINaM jIvANa sayaM imaM chayattAlaM / appaM va pAliyAM sivasuha %% % % % % 6 Www.jainelibrary.org Page #602 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUtre **** 214-15 jIvasaMkhyAkarmaprakRtayaH gA. pravacana kaMkhIhiM jIvehiM // 47 // siriammaevamuNivaiviNeyasirinemicaMdasUrIhiM / saparahiyatthaM raiyaM kulayamiNaM jIvasaMkhAe 4 // 48 // 214 dvAram // paDhamaM nANAvaraNaM 1 bIyaM puNa dasaNassa AvaraNaM 2 / taiyaM ca veyaNIyaM 3 tahA cautthaM ca mohaNIyaM 4 // 49 // // 507 // paMcamamA 5 goyaM 6 chaTuM sattamagamaMtarAyamiha 7 / bahutamapayaDitteNaM bhaNAmi aTThamapae nAma 8 // 50 // 215 dvAram // paMcavihanANavaraNaM nava bheyA saNassa do vee / aTThAvIsaM mohe cattAri ya Aue huti // 51 // goyammi donni paMcaMtaharAie tigahiyaM sayaM nAme / uttarapayaDINevaM aTThAvannaM sayaM hoi // 52 // mai 1 suya 2 ohI 3 maNa 4 kevalANi jIvassa Avarijati / jassa ppabhAvao taM nANAvaraNaM bhave kammaM // 53 // nayaNezyarorahi kevala4dasaNaAvaraNayaM bhave cauhA / niddA 5 payalAhi chahA 6 nidAidurutta 7-8 thINaddhI 9 // 54 // evamiha dasaNAvaraNameyamAvarai darisaNaM jIve / sAyamasAyaM ca duhA veyaNiyaM suhaduhanimittaM // 55 // koho mANo mAyA lobho'NatANubaMdhiNo curo| evamapaJcakkhANA paccakkhANA ya saMjalaNA // 56 // solasa ime kasAyA eso nvnoksaaysNdoho| itthIpurisanapuMsagarUvaM veyattayaM taMmi // 57 // hAsaraIaraIbhayasogaduguMchatti hAsachakkamimaM / darisaNatigaM tu micchattamIsasammattajoeNaM // 58 // iya moha aTThavIsA nArayatirinarasurAuya caukkaM / goyaM nIyaM uccaM ca aMtarAyaM tu paMcavihaM // 59 // dAuM na lahai lAho| na hoi pAvai na bhogaparibhogaM / niruo'vi asatto hoi aMtarAyappabhAveNaM // 60 // nAme bAyAlIsA meyANaM ahava hoi stttttthii| ahavAvi hu teNauI tigaahiyasayaM havai ahavA // 61 // paDhamA bAyAlIsA 42 gai 1 jAi 2 sarIra ARRRRRRRORIS 1233-61 paNiyaM suhaduhaniratta 5.8 thINA // 53 // nayaNe12 saya 2 ohI ********* // 507 // Jan Education a l For Private Personel Use Only D ww.janelibrary.org Page #603 -------------------------------------------------------------------------- ________________ KASAUSKAASLASHUSHA HARUSHA 3 aMguvaMge 4 ya / baMdhaNa 5 saMghAyaNa 6 saMghayaNa 7 saMThANa 8 nAmaM ca // 12 // taha vanna 9 gaMdha 10 rasa 11 phAsa 12 nAma agurulahuyaM ca 13 boddhabaM / uvadhAya 14 parAghAyA 15 Nupuci 16 UsAsanAmaM ca 17 // 63 // AyAvu. 4|18 joya 19 vihAyagaI 20 tasa 21 thAvarAmihANaM ca 22 / bAyara 23 suhumaM 24 pajjattA 25 pajjattaM ca 26 nAyacaM // 64 // patteyaM 27 sAhAraNa 28 thira 29 mathira 30 subhA 31 subhaM 32 ca nAyavaM / sUbhaga 33 dUbhaga 34 nAma sUsara 35 taha dUsaraM 36 ceva // 65 // Aeja 37 maNAeja 38 jasakittI nAma 39 ajasakittI 40 ya / nimmANaM |41 titthayaraM 42 bheyANavi hu~time bheyA // 66 // gai hoi cauppayArA jAIvi ya paMcahA muNeyavA / paMca ya hu~ti sarIrA aMgovaMgAI tinneva // 67 // chassaMghayaNA 6 jANasu saMThANAvi ya havaMti chacceva 6 / vanAINa caukaM 4 agurulahu 1 vaghAya 1 paraghAyaM 1 // 68 // aNupuSI caubheyA 4 ussAsaM 1 AyavaM 1 ca ujjoyaM 1 / suhaasuhA vihayagaI 2 tasAivIsaM |ca 20 nimmANaM // 69 // titthayareNaM sahiyA 1 sattaTThI eva huMti payaDIo 67 / saMmAmIsehiM viNA tevannA sesakammANaM // 70 // evaM vIsuttarasayaM 120 baMdhe payaDINa hoi nAyabaM / baMdhaNasaMghAyAvi ya sarIragahaNeNa iha gahiyA // 71 // baMdhaNabheyA paMca u saMghAyAvi ya havaMti paMceva / paNa vannA do gaMdhA paMca rasA aTTha phAsA ya // 72 // dasa solasa chavIsA eyA melIvi sattasaTThIe / teNauI hoi tao baMdhaNabheyA u pannarasa // 73 // veuvAhArorAliyANa sgteykmmjuttaannN| nava baMdhaNANi iyaradusahiyANaM tinni tesipi // 74 // sabehivi chUDhehiM tigaahiyasayaM tu hoi nAmassa / iya uttarapayaDINaM kammaTThaga aTThavannasayaM // 75 // 216 dvAram // Jain Education K ... For Private Personal Use Only w.jainelibrary.org Page #604 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sUtre 216-19 karmabhedAdIni gA. // 508 // 1262-88 hai sattahachegabaMdhA saMtudayA aTTha satta cattAri / sattaTThachapaMcadurga udIraNAThANasaMkheyaM // 76 // baMdhe'Ta satta'NAuga chaviha- mamohAu igavihaM sAyaM / saMtodaesu aTTha u satta amohA cau aghaaii||77|| aTTha udIrai satta u aNAu chabihamaveyaNIAU / paNa aviyaNamohAuga akasAI nAma gottadugaM // 78 // baMdhe vIsuttarasaya 120 sayabAvIsaM tu hoi udayaMmi 122 / udIraNAe~ evaM 122 aDayAlasayaM tu santami 148 // 79 // 217 dvAram // ___ mohe koDAkoDIu sattarI vIsa nAmagoyANaM / tIsiayarANa cauNhaM tettIsa'yarAI Aussa // 80 // esA ukkosaThiI | iyarA veyaNiya bArasa muhuttaa| aTThaTTa nAmagottesu sesaesuM muhttNto||81|| jassa jai koDakoDIu tassa tettiyasayAI varisANaM / hoi abAhAkAlo Aummi puNo bhavatibhAgo // 82 // 218 dvAram // o sAyaM 1 uccAgoyaM 2 naratiridevAu 5 nAma eyAo / maNuyadurga 7 devadugaM 9 paMciMdiyajAi 10 taNupaNagaM 15 // 8 // aMgovaMgatigaMpi ya 18 saMghayaNaM vajjarisahanArAyaM 19 / paDhama ciya saMThANaM 20 vannAicaukka supasatthaM 24 // 84 // agu||rulahu 25 parAghAyaM 26 ussAsaM 27 AyavaM ca 28 ujjoyaM 29 / supasatthA vihagagaI 30 tasAidasagaM ca 40 nimmANaM | 41 // 85 // titthayareNaM sahiyA punnappayaDIoM hu~ti bAyAlA 42 / sivasirikaDakkhiyANaM sayAvi sattANameyAu // 86 // | 219 dvAram // | nANaMtarAyadasagaM 10 desaNa nava 9 mohapayai chavIsA 26 / assAyaM nirayAuM nIyAgoeNa aDayAlA // 87 // narayadugaM 2 tiriyadurga 4 jAicaukkaM 8 ca paMca saMghayaNA 13 / saMThANAvi ya paMca u 18 vannAicaukkamapasatthaM 22 // 88 // uva // 508 // Page #605 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RRRRRRRRY ghAya 23 kuvihAyagaI 24 thAvaradasageNa hoti cottIsA 34 / sabAo mIliyAo bAsII pAvapayaDIo 82 // 89 // 151 220 dvAram // ___ bhAvA chaccovasamiya 1 khaiya 2 khaovasama 3 udaya 4 pariNAmA 5 / du 2 nava 9 dvAri 18 gayIsA 21 tiga 3 bheyA sannivAo ya // 90 // sammacaraNANi paDhame daMsaNanANAI dANalAbhA ya / uvabhogabhogavIriya sammacarittANi ya biie // 91 // caunANamaNANatigaM desaNatiga paMca dANaladdhIo / sammattaM cArittaM ca saMjamAsaMjamo taie // 92 // | caugai caukkasAyA liMgatigaM lesachakkamannANaM / micchattamasiddhattaM asaMjamo taha cautthammi // 93 // paMcamagaMmi ya bhAve jIvAbhavattabhavayA ceva / paMcaNhavi bhAvANaM bheyA emeva tevannA // 94 // odayiyakhaovasamiyapariNAmehiM cauro gaica ukke / khaiyajuehiM cauro tadabhAve uvasamajuehiM // 95 // ekkeko uvasamaseDhisiddhakevalisu evmviruddhaa| pannarasa sannivAPiyabheyA vIsaM asNbhvinno||9|| dugajogo siddhANaM kevalisaMsAriyANa tiyjogo| caujogajuaM causuvi gaIsu maNuyANa paNajogo // 97 // mohassevovasamo khAovasamo cauNha ghAINaM / udayakkhayapariNAmA aDhaNhavi huMti kammANaM // 98 // da sammAicausu tiga cau bhAvA cau pnnuvsaamguvsNte| cau khINa'puve tinni sesaguNaThANagegajie // 99 ||221dvaarm // iha suhumabAyaregiMdiyabiticau' asanni sanni pNciNdii|pjjttaapjjttaa kameNa caudasa jiyaTThANA ||1300||222dvaarm|| dhammA 1 'dhammA 2 ''gAsA 3 tiyatiyabheyA taheva addhA ya 10 / khaMdhA 11 desa 12 paesA 13 paramANu 14 ajIva caudasahA // 1 // 223 dvAram // SAUGACASSESCENCESCOM in Educatari n a For Private & Personel Use Only Page #606 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana0 sUtre // 509 // Jain Education micche 1 sAsaNa 2 misse 3 aviraya 4 dese 5 pamatta 6 apamatte 7 / niyaTTi 8 aniyaTTi 9 suhumu 10 vasama 11 khINa 12 sajogi 13 ajogi // 14 guNA // 2 // 224 dvAram // gai 1 iMdie ya 2 kAye 3 joe 4 vee 5 kasAya 6 nANesuM 7 / saMjama 8 daMsaNa 9 lesA 10 bhava 11 samme 192 sani 13 AhAre 14 // 3 // 225 dvAram // mai 1 suya 2 ohI 3 maNa 4 kevalANi 5 mai 6 suyaannANa 7 vibhaMgA 8 / accakkhu 9 cakkhu 10 avahI 11 kevalacaudaMsaNu 12 vaugA // 4 // 226 dvAram // saccaM 1 mosaM 2 mI 3 asacamosaM 4 maNo taha vaI ya 4 / urala 1 viuvA 2 hArA 3 mIsa 3 kammayaga 1 miya jogA / / 5 / / 227 dvAram // micche sAsANe vA avirayabhAvaMmi ahigae ahavA / jaMti jiyA paraloyaM sesekkArasaguNe motuM // 6 // 228 dvAram // micchattamabhavANaM aNAiyamaNaMtayaM ca vinneyaM / bhavANaM tu aNAI sapajjavasiyaM ca sammatte // 7 // [ mIsAkhINasajoge na maraMtikArasesu a maraMti / tesuvi tisu gahiesuM paraloagamo na aTThesu // 8 // ] chAvaliyaM sAsANaM samahiyatettIsa - sAyara cautthaM / desUNapubakoDI paMcamagaM terasaM ca puDho // 8 // lahupaMcakkhara carimaM taiyaM chaTTAi bArasaM jAva / iha aTTha guNaTTANA aMtamuhuttA pamANeNaM // 9 // 229 dvAram // aMtamuhuttaM narae huMti cattAri tiriyamaNupasuM / devesu addhamAso ukkosa viudyaNAkAlo // 10 // 230 dvAram // UUra 220-30 pApabhedA dIni gA. 1289 1310 // 509 // ww.jainelibrary.org Page #607 -------------------------------------------------------------------------- ________________ veyaNa 1 kasAya 2 maraNe 3 veuviya 4 teyae ya 5 AhAre 6 / kevaliyasamugghAe 7 satta ime huMti maNuyANaM // 11 // egiMdINaM kevaliAhAragavajiyA ime paMca / paMcAvi aveuvA vigalAsannINa cattAri // 12 // kevaliyasamugghAo paDhame samayaMmi virayae daMDaM / bIe puNo kavADaM maMthANaM kuNai taiyaMmi // 13 // loyaM bharai cautthe paMcamae aMtarAI saMharai / se chaDhe puNa maMthANaM harai kavADaMpi sattamae // 14 // aTThamae daMDapi hu uralaMgo paDhamacaramasamaesuM / sattamachaTThabiijesu hoi orAlamisseso // 15 // kammaNasarIrajoI cautthae paMcame taijje ya / jaM hoi aNAhAro so taMmi tige'vi samayANaM // 16 // 231 dvAram // | AhAra 1 sarIri 2 diya 3 pajattI 4 ANapANa 4 bhAsa 5 maNe 6 / cattAri paMca chappiya egidiyavigalasannINaM // 17 // paDhamA samayapamANA sesA aMtomuhuttiyA ya kmaa|smgNpi huMti navaraM paMcama chaTThA ya amarANaM // 18 // 232 dvAram // viggahagaimAvannA kevaliNo samohayA ajogI ya / siddhA ya aNAhArA sesA AhAragA jIvA // 19 // 233 dvAram // | iha 1 paraloyA 2 ''yANA 3 makamha 4 AjIva 5 maraNa 6 masiloe 7 / satta bhayahANAI imAI siddhNtbhnnihaayaaii||20|| 234 dvAram // I hIliya 1 khiMsiya 2 pharasA 3 aliA 4 taha gArahatthiyA bhAsA 5 / chaTThI puNa uvasaMtAhigaraNaullAsasaMjaNaNI 6 // 21 // 235 dvAram // duvihA 2 aTThavihA vA 8 battIsavihA ya 32 sattapaNatIsA 735 / solasa ya sahassa bhave aTTha sayaTThottarA 16808 SSC+++MAGN40059 For Private & Personel Use Only Page #608 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sUtre *** OM* vaiNo // 22 // duvihA virayAvirayA duvihaMtivihAiNa'DhahA hu~ti / vayamegegaM chabihaguNiyaM dugamiliya battIsaM // 23 // 231-36 tini tiyA tinni duyA tinnikkekkA ya hu~ti joesu / ti du eka ti du eka ti du ekaM ceva karaNAiM // 24 // maNavaya guNasthikAiyajoge karaNe kArAvaNe aNumaIe / ekkagadgatigajoge sattA satteva guNavannA // 25 // paDhameko tinni tiyA tyAdIni donni navA tinni do navA ceva / kAlatigeNa ya guNiyA sIyAlaM hoi bhaMgasayaM // 26 // paMcANuvayaguNiyaM sIyAlasayaM tu navari jANAhi / satta sayA paNatIsA sAvayavayagahaNakAlaMmi // 27 // sIyAlaM bhaMgasayaM jassa visuddhIeN hoi uvaladdhaM 1311-36 so khalu paccakkhANe kusalo sesA akusalA u // 28 // duvihativihAi chacciha tesiM bheyA kameNime hu~ti / paDhameko dunni tiyA dugega do chakka igviisN|| 29 // egavae chanbhaMgA nihiTThA sAvayANa je sutte / te cciya payavuDDIe sattaguNA chajjuyAla kamaso // 30 // igavIsaM khalu bhaMgA niviTThA sAvayANa je sutte / te cciya bAvIsaguNA igavIsaM pakkhiveyavA // 31 // egavae nava bhaMgA niddidvA sAvayANa je sutte / te cciya dasaguNa kAuM nava pakkhevaMmi kAyabA // 32 // igavannaM khalu bhaMgA niddiTThA sAvayANa je sutte / te cciya pannAsaguNA guNavannaM pakkhiveyavA // 33 // [ sIyAlaM bhaMgasayaM vayavuDha'uyA|lasayaguNaM kaauN| sIAlasaNNajuyaM sabAgaM jANa bhaMgANaM // ] egAI eguttarapatteyapayaMmi uvari pakkhevo / ekekahANiavasANasaMkhayA huMti saMyogA // 34 // ahavA payANi ThaviuM akkhe cittUNa cAraNaM kujA / ekkagadugAijogA bhaMgANaM saMkha kAyabA // 35 // bArasa 1 chAvaTThIvi ya 2 vIsahiyA do ya 3 paMca nava cauro 4 / do nava satta ya 5 cau donni / // 510 // nava ya 6 do nava ya satteva 7 // 36 // paNa nava cauro 8 vIsA ya donni 9 chAvaTThi 10 bArase 11 ko 12 ya / sAva-12 Page #609 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yabhaMgANamime sabANavi huMti guNakArA // 37 // chacceva ya 1 chattIsA 2 sola dugaM ceva 3 cha nava dugamikaM 4 / cha ssatta satta satta ya 5 chappanna chasaTThi cau chaDhe 6 // 38 // chattIsA navanauI sattAvIsA ya 7 sola channaI / satta ya solasa | bhaMgA aTThamaThANe viyANAhi 8 // 39 // channauI chAvattari satta du sunnekka huMti navamammi 9 / chAhattari igasaTThI chAyAlA hi sunna chacceva 10 // 40 // chappanna sunna satta ya nava sattAvIsa taha ya chattIsA 11 / chattIsA tevIsA aDahattari chahatta rigavIsA 12 // 41 // duvihativiheNa paDhamo duvihaM duviheNa bIyao hoi / duvihaM egaviheNaM egavihaM ceva tiviheNaM // 42 // egavihaM duviheNaM ekekkaviheNa chaTThao hoi / uttaraguNa sattamao avirayao aTThamo hoi // 43 // paMcaNhamaNuvayANaM ekkagadugatigacaukkapaNagehiM / paMcagadasadasapaNaekkago ya saMjoya nAyabA // 44 // chacceva ya chattIsA sola durga ceva cha nava duga ekaM / chassatta satta satta ya paMcaNha vayANa guNaNapayaM // 45 // vayaekkagasaMjogANa hu~ti paMcaNha tIsaI bhaMgA / guNasaMjoga dasaNhaMpi tinni saTThA sayA huMti // 46 // tigasaMjoga dasaNhaM bhaMgasayA ekkavIsaI saTThA / causaMjogappaNage causaTThi sayANa asiyANi // 47 // sattattarI sayAI chahattarAI tu paMcame hu~ti / uttaraguNaavirayameli-1|| yANa jANAhi savaggaM // 48 // solasa ceva sahassA aTTha sayA ceva hu~ti aTThahiyA / eso vayapiMDattho daMsaNamAI u pddimaao|| 49 // terasakoDisayAI culasIijuyAI bArasa ya lakkhA / sattAsII sahassA do ya sayA taha duruttA ya // 50 // 236 dvAram // sarva pANaivAyaM 1 aliya 2 madattaM 3 ca mehuNaM sarva 4 / sabaM pariggahaM 5 taha rAIbhattaM 6 ca vosarimo // 51 // sabaM pra.sA.86 Page #610 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana READARSANSANS 236-46 aNuvratabhaMgAdIni gA. 1337-64 // 511 // hai kohaM 7 mANaM 8 mAyaM 9 lohaM 10 ca rAga 11 dose 12 ya / kalahaM 13 abbhakkhANaM 14 pesunnaM 15 paraparIvAyaM 16 // 52 // mAyAmosaM 17 micchAdasaNasalaM 18 taheva vosrimo| aMtimaUsAsaMmi dehapi jiNAipaccakkhaM ||53||237dvaarm // chavaya chakAyarakkhA paMciMdiyalohaniggaho khNtii| bhAvavisuddhI paDilehaNAikaraNe visuddhI ya // 54 // saMjamajoe juttaya akusalamaNavayaNakAyasaMroho / sIyAipIDasahaNaM maraNaMu(tu)vasaggasahaNaM ca // 55 // 238 dvAram // dhammarayaNassa jogo akkhuddo 1 rUvavaM 2 pagaisomo 3 / loyappio 4 akUro 5 bhIrU 6 asaTho 7 sadakkhinno 8 // 56 // lajjAluo 9 dayAlU 10 majjhattho 11 somadihi 12 guNarAgI 13 / sakkahasupakkhajutto 14 sudIhadaMsI 15 | visesannU 16 // 57 // vuDDANugo 17 viNIo 18 kayannuo 19 parahiyatthakArI ya 20 / taha ceva laddhalakkho 21 igavIsaguNo havai sddddo||58||239 dvAram // ukkiTThA gabbhaThiI tiriyANaM hoi aTTha vrisaaii| mANussINukkiTTha itto gabbhaDiI vucchaM // 59 // 240 dvAram // gabbhaTThiI maNussINukkiTThA hoi vrisbaarsgN| gambhassa ya kAyaThiI narANa cauvIsa vrisaaiN||60||241-242 dvAram // paDhame samaye jIvA uppannA gabbhavAsamajhami / oyaM AhAraMtI sabappaNayAi pUyaba // 61 // oyAhArA jIvA sabe apajattayA muNeyavA / pajattA uNa lome pakkheve huMti bhaiyavA // 62 // 243 dvAram // riusamayaNhAyanArI narovabhogeNa gbbhsNbhuuii| bArasamuhutta majjhe jAyai uvariM puNo neya // 63 // 244 dvAram // suyalakkhapuhuttaM hoi eganarabhuttanAriganbhami / ukkoseNaM navasayanarabhuttatthIi egasuo // 64 // 245-246 dvAram // // 511 // A LM Jan Education in For PrivatesPersonal use Only. .. | Page #611 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jA hoya tu uvaTuMbhassa kAraNa ikaDAhe sattaMgulAI jADAI / kAlejayaM tortor paNapannAe~ pareNaM joNI pamilAyae mahiliyANaM / paNahattarIeN parao hoi aviyao naro pAyaM // 65 // vAsasayAuyameyaM pareNa jA hoi pusskoddiio| tassaddhe amilAyA savAuyavIsabhAye ya // 66 // bIyaM sukaM taha soNiyaM ca ThANaM tu jaNaNigabhaMmi / oyaM tu uvaTThabhassa kAraNaM tassarUvaM tu // 67 // aTThArasapiTThakaraMDayassa saMdhIu huMti dehami / bArasa paMsuliyakaraMDayA ihaM taha ccha paMsulie // 68 // hoi kaDAhe sattaMgulAI jIhA palAi puNa cauro / acchIu do palAI hai siraM tu bhaNiyaM caukavAlaM // 69 // adbhuTThapalaM hiyayaM battIsaM dasaNa acchikhaMDAI / kAlejayaM tu samae paNavIsa palAi niddiDha // 70 // aMtAI donni ihayaM patteyaM paMca paMca vAmAo / savisayaM saMdhINaM mammANa sayaM tu sattahiyaM // 71 // sahi sayaM tu sirANaM nAbhippabhavANa siramuvagayANaM / rasaharaNinAmadhejANa jANa'NuggahavidhAesu // 72 // suicakkhughANajIda hANaNuggaho hoi taha vighAo ya / saTThasayaM annANavi sirANa'hogAmiNINa tahA // 73 // pAyatalamuvagayANaM jaMghAbala kAriNa'NuvaghAe / uvaghAe siraviyaNaM kuNaMti aMdhattaNaM ca tahA // 74 // avarANa gudapaviTThANa hoi sardu sayaM taha sirANaM / jANa baleNa pavattai vAU muttaM purIsaM ca // 75 // arisA u pAMDurogo veganiroho ya tANa ya vighaae| tirihai yagamANa sirANaM saTThasayaM hoi avarANaM // 76 // bAhubalakAriNIo uvaghAe kucchiuyrviynnaao| kuvaMti taha'nnAo | paNavIsaM siNbhdhrnniio|| 77 // taha pittadhAriNIo paNavIsaM dasa ya sukkdhrnniio| iya satta sirasayAI nAbhippabha-5 vAI purisassa // 78 // tIsUNAI itthINa vIsahINAI huMti saMDhassa / nava pahArUNa sayAI nava dhamaNIo ya dehami // 79 // hai taha ceva sabadehe navanauI lakkha romakUvANaM / abuTThA koDIo samaM puNo kesamaMsUhi // 8 // muttassa soNiyassa ya AAARRRR Jan Education in For Private Personel Use Only Page #612 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sUtre // 512 // gA patteyaM ADhayaM vasAe u / addhADhayaM bhaNaMti ya patthaM matthuluyavatthussa // 81 // asuimala patthachakaM kulao kulao ya 24753 pittasiMbhANaM / sukkassa addhakulao duDhe hINAhiyaM hojA // 82 // ekkArasa itthIe nava soyAI tu hu~ti purisassa / iya5 yonimlA kiM suittaNaM advimaMsamalaruhirasaMghAe? // 83 // 247-248 dvAram // nyAdIni sammattaMmi ya laddhe paliyapuhutteNa sAvao hoi / caraNovasamakhayANaM sAyarasaMkhaMtarA huMti // 84 // 249 dvAram // sattamamahineraiyA teU vAU aNaMtarabaTTA / na lahaMti mANusattaM tahA asaMkhAuyA sabe // 85 // 250 dvAram // 1365-95 varisANaM lakkhehiM culasIsaMkhehiM hoi purvagaM / eyaM ciya eyaguNaM jAyai purva tayaM tu imaM // 86 // 251 dvAram // puvassa u parimANaM sayariM khalu vaaskoddilkkhaao| chappannaM ca sahassA boddhabA vAsakoDINaM // 87 // 252 dvAram // dasajoyaNANa sahasA lavaNasihA cakkavAlao ruMdA / solasasahassa uccA sahassamegaM tu ogADhA // 88 // 253 dvAram // 5 ussehaMgula 1 mAyaMgulaM ca 2 taiyaM pamANanAmaM ca 3 / iya tinni aMgulAI vAvArijati samayaMmi // 89 // sattheNa sutikkheNavi chettuM bhettuM ca jaM kira na sakA / taM paramANu siddhA vayaMti AI pamANANaM // 90 // paramANU tasareNU rahareNU / 8 aggayaM ca vAlassa / likkhA jUyA ya javo aTThaguNavivaDDiyA kamaso // 91 // vIsaMparamANulakkhA sattAnauI bhave saha ssAI / sayamegaM bAvannaM egaMmi u aMgule huMti // 92 // paramANU iccAikkameNa ussehaaMgulaM bhaNiyaM / jaM puNa AyaMgulameriseNa taM bhAsiyaM vihiNA // 93 // je jaMmi juge purisA aTThasayaMgulasamUsiyA huMti / tesiM jaM niyamaMgulamAyaMgulametya P // 512 // ta hoi // 94 // je puNa eyapamANA UNA ahigA va tesimeyaM tu / AyaMgulaM na bhannai kiMtu tadAbhAsamevatti // 95 // aMgulaM bhaNiyA semeyaM tu / samusiyA For Private & Personel Use Only Page #613 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ANSAANEX ussehaMgulamegaM havai pamANaMgulaM sahassaguNaM / ussehaMguladuguNaM vIrassAyaMgulaM bhaNiyaM // 96 // AyaMguleNa vatthu ussehapamANao miNasu dehaM / nagapuDhavivimANAI miNasu pamANaMguleNaM tu // 97 // 254 dvAram // jaMbUdIvAu asaMkhejaimA aruNavarasamuddAo / bAyAlIsasahasse jagaIu jalaM vilaMgheuM // 98 // samaseNIe satarasa | ekavIsAiM joyaNasayAI / ullasio tamarUvo valayAgAro aukkAo // 99 // tiriya pavittharamANo AvarayaMto surAladAyacaukkaM / paMcamakappe riTuMmi patthaDe caudisiM milio // 1400 // heTThA mallayamUlaTThiiDhio uvari baMbhaloyaM jA / kukku DapaMjaragAgArasaMThio so tmkkaao||1|| duviho se vikkhaMbho saMkhejo asthi taha asaMkhejo / paDhamaMmivi vikkhaMbho saMkhejA joyaNasahassA // 2 // parihIeN te asaMkhA bIe vikkhaMbhaparihijoehiM / huti asaMkhasahassA navaramimaM hoi vitthaaro|| 3 // 255 dvAram // siddhA 1 nigoyajIvA 2 vaNassaI 3 kAla 4 poggalA 5 ceva / sabamalogAgAsaM 6 chappee'NatayA neyA // 4 // 256 dvAram // aMga 1 suviNaM 2 ca saraM 3 uppAyaM 4 aMtarikkha 5 bhomaM ca 6 / vaMjaNa 7 lakkhaNa 8 meva ya aTThapayAraM iha nimittaM hai||5|| aMgapphuraNAIhiM suhAsuhaM jamiha bhannai tamaMgaM 1 / taha susumiNayadussumiNaehiM jaM sumiNayaMti tayaM 2 // 6 // iThamaNiTuM jaM saravisesao taM saraMti vinneyaM 3 / ruhiravarisAi jami jAyai bhannai tamuppAyaM 4 // 7 // gahavehabhUyaaTTa6 hAsapamuhaM jamaMtarikkhaM taM 5 / bhomaM ca bhUmikaMpAiehiM najai viyArehiM 6 // 8 // iha vaMjaNaM masAI 7 laMchaNapamuhaM tu lakkhaNaM bhaNiyaM 8 / suhaasuhasUyagAI aMgAIyAI aTThAvi // 9 // 257 dvAram // Jain Education Intemaliona For Private & Personel Use Only IDMww.jainelibrary.org Page #614 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana jaladoNamaddhabhAraM samuhAI samUsio u jo nava u| mANummANapamANaM tivihaM khalu lakkhaNaM neyaM // 10 // 258 dvAram // sUo 1 yaNo 2 javannaM 3 tinni ya maMsAI 6 goraso 7 jUso 8 / bhakkhA 9 gulalAvaNiyA 10 mUlaphalA 11 hari-1 aMgulAdayagaM 12 DAgo 13 // 11 // hoi rasAlU ya 14 tahA pANaM 15 pANIya 16 pANagaM 17 ceva / aTThArasamo sAgo 18|| dIni gA. // 513 // niruvahao loio piNDo // 12 // jalathalakhahayaramaMsAI tinni jUso u jIrayAijuo / muggaraso bhakkhANi ya khaMDa 1396. khajayapamokkhANi // 13 // gulalAvaNiyA guDappapaDIu gulahANiyAu vA bhaNiyA / mUlaphalaMtikkapayaM hariyayamiha jIra-15 1421 yAIyaM // 14 // DAo vatthularAINa bhajiyA hiMgujIrayAijuyA / sA ya rasAlU jA majjiyatti tallakkhaNaM ceyaM // 15 // do ghayapalA mahu palaM dahiyassa'ddhADhayaM miriya vIsA / dasa khaMDagulapalAI esa rasAlU nivaijogo // 16 // pANaM surAiyaM pANiyaM jalaM pANagaM puNo ettha / dakkhAvANiyapamuhaM sAgo so takkasiddhaM jaM // 17 // 259 dvAram // | vuDDI vA hANI vA aNaMta 1 assaMkha 2 saMkhabhAgehiM 3 / vatthUNa saMkha 4 assaMkha 5NaMta 6 guNaNeNa ya viheyA // 18 // 260 dvAram // samaNI 1 mavagayaveyaM 2 parihAra 3 pulAya 4 mappamattaM 5 ca / caudasapurvi 6 AhAragaM ca 7 na ya koi saMharai // 19 // 261 dvAram // culahimavaMtapuSAvareNa vidisAsu sAyaraM tise| gaMtUNaMtaradIvA tinni sae Tuti vicchinnA // 20 // auNAvannanavasae FRANKARRAO // 513 // in Education Intem For Private Personel Use Only Page #615 -------------------------------------------------------------------------- ________________ di kiMcUNe parihi tesime nAmA / egorua 1 AbhAsiya 2 vesANI ceva 3 naMgUlI 4 // 21 // eesiM dIvANaM parao cattAri joyaNasayANi / ogAhiUNa lavaNaM sapaDidisiM causayapamANA // 22 // cattAraMtaradIvA haya 5 gaya 6 gokanna 7 saMkulIkannA 8 / evaM paMcasayAI chassaya sattaTTha nava ceva // 23 // ogAhiUNa lavaNaM vikkhaMbhogAhasarisayA bhnniyaa| cauro cauro dIvA imehiM nAmehiM nAyabA // 24 // AyaMsamiMDhagamuhA ayomuhA gomuhA ya cauroe 12 / assamuhA hatthimuhA sIhamuhA ceva vagghamuhA 16 // 25 // tatto ya AsakannA harikanna akanna kannapAvaraNA 20 / ukkamuhA mehamuhA vijumuhA vijudaMtA ya 24 // 26 // ghaNadaMta laTThadaMtA ya gUDhadaMtA ya suddhadaMtA ya 28 / vAsahare sihariMmi ya evaM ciya aTThavIsAvi // 27 // tinneva huMti AI eguttaravaDDiyA navasayAo / ogAhiUNa lavaNaM tAvaiyaM ceva vicchinnA // 28 // saMti imesu narA bajarisahanArAyasaMhaNaNajuttA / samacauraMsagasaMThANasaMThiyA devasamarUvA // 29 // aTThadhaNussayadehA kiMcUNAo narANa itthIo / paliyaasaMkhijaibhAgaAUyA lakSaNoveyA // 30 // dasavihakappadumapattavaMchiyA taha na |tesu dIvesu / sasisUragahaNamakUNatayAmasagAiyA huMti // 31 // 262 dvAram // / nara 1 neraiyA 2 devA 3 siddhA 4 tiriyA 5 kameNa iha huMti / thova 1 asaMkha 2 asaMkhA 3 aNaMtaguNiyA 4 anaMtaguNA 5 // 32 // nArI 1 nara 2 neraiyA 3 tiricchi 4 sura 5 devi 6 siddha 7 tiriyA 8 ya / thova asaMkhaguNA cau saMkhaguNA'NaMtaguNa donni // 33 // tasa teu puDhavi jala vAukAya akAya vaNassai skaayaa| thova asaMkhaguNAhiya Ptinni do'NaMtaguNaahiyA // 34 // paNa cau ti du ya aNiMdiya egidi saiMdiyA kamA hu~ti / thovA tinni ya ahiyA GARAUGAISAXARSA SAX Jan Education For Private Personel Use Only Page #616 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sUtre | pAdIni // 514 // do'NaMtaguNA visesahiyA // 35 // jIvA poggala samayA dava paesA ya pajjavA ceva / thovANaMtANatA visesaahiA262-67 duve'NaMtA // 36 // 263 dvAram // antaradvIjA duppasaho sUrI hohiMti jugappahANa aayriyaa| ajasuhammappabhiI caurahiyA dunni ya sahassA // 37 // 264 dvaarm|| hai. osappiNaaMtimajiNa titthaM siririshnaannpjjaayaa| saMkhejA jAvaiyA tAvayamANaM dhuvaM bhavihI // 38 // 265 dvAram // do kAyappaviyArA kappA phariseNa donni do rUve / sadde do caura maNe natthi viyAro uvari yatthI // 39 // gevija- 1422-49 guttaresuM appaviyArA havaMti sabasurA / sappaviyAraThiINaM aNaMtaguNasokkhasaMjuttA // 40 // 266 dvAram // hA paMcamakappe riTuMmi patthaDe aTTha kaNharAIo / samacauraMsakkhoDayaThiio do do disicaukke // 41 // puSAvarauttaradAhiNAhi majjhilliyAhi puchAo / dAhiNauttarapudhA avarA bhiknnhraaiio|| 42 // puvAvarA chalaMsA taMsA puNa dAhiNuttarA bajjhA / abhaMtaracauraMsA sabAvi ya knnhraaiio||43|| AyAmaparikkhevehiM tANa assaMkhajoyaNasahassA / saMkhejasahassA puNa vikkhaMbhe kaNharAINaM // 44 // IsANadisAIsuM eyANaM aMtaresu aTThasuvi / aTTha vimANAI taha tammajhe ekkagavimANaM // 45 // acciM 1 taha'ccimAliM 2 vairoya 3 pabhaMkare ya 4 caMdAbhaM 5 / sUrAbhaM 6 sukkAbhaM 7 supaiTThAbha ca 8 riTThAbhaM 9 // 46 // aTThAyaraviIyA vasaMti logaMtiyA surA tesuM / sattaTThabhavabhavaMtA gijaMti imehiM nAmehiM // 47 // sArassaya 1 mAiccA 2 vaNhI 3 varuNA ya 4 gaddatoyA 5 ya / tusiyA 6 abAbAhA 7 aggiccA 8 ceva riTThA ya 9 // 48 paDhamajuyalaMmi satta u sayANi bIyaMmi caudasa sahassA / taie satta sahassA nava ceva sayANi sesesu // 49 // 267 dvAram // // 514 // in Educan international For Private Personal use only Page #617 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMjamaghA 1 uppAye 2 sAdidhe 3 vuggahe ya 4 sArIre 5 / mahiyA 1 saccittarao 2 vAsammi ya 3 saMjame tivihaM 6|| // 50 // mahiyA u gambhamAse saccittarao ya IsiAyave / vAse tinni pagArA bubbuya tavaja phusie ya // 51 // dave hai taM ciya davaM khette jahiyaM tu jacciraM kAlaM / ThANAibhAsa bhAve mottuM ussAsaummese // 52 // paMsU ya maMsaruhire kesasi lAvuddhi taha rayugghAe / maMsaruhira aharattaM avasese jacciraM suttaM // 53 // paMsU accittarao rayassalAo disA rugdhaao| tattha savAe nivAyae ya suttaM pariharaMti // 54 // gaMdhabadisA vijukka gajjie jUva jakkhaAlitte / ekekaporisiM gajiya *tu do porisI haNai // 55 // disidAho chinnamUlo ukka sarehA pagAsasaMjuttA / saMjhAcheyAvaraNo u jUghao suki diNa hA tinni // 56 // caMdimasUruvarAge nigghAe guMjie ahorattaM / saMjhAcau pADivae jaM jahi sugimhae niyamA // 57 // AsADhI 6 iMdamaho kattiya sugimhae ya boddhabe / ee mahAmahA khalu eesiM jAva pADivayA // 58 // ukkoseNa duvAlasa caMdoM jahaneNa porisI aTTha / sUro jahanna bArasa porisi ukkosa do aTTha // 59 // saggahanivuDa evaM sUrAI jeNa huMti'horattA / AinnaM diNamukke socciya divaso ya rAI ya // 60 // vuggahadaMDiyamAI saMkhome daMDie va kAlagae / aNarAyae ya sabhae jacciraniddocca'horattaM // 61 // tadivasabhoiAi aMto sattaNha jAva sajjhAo / aNahassa ya hatthasayaM divivivittami | suddhaM tu // 62 // mayahara pagae bahupakkhie ya sattaghara aMtara mayaMmi / nihukkhatti ya garihA na paDhaMti saNiyagaM vAvi // 63 // tiripaMciMdiya dabe khette savihattha poggalAinnaM / tikurattha mahaMtegA nagare bAhiM tu gAmassa // 64 // kAle tiporisi aTTha va bhAve suttaM tu naMdimAIyaM / soNiya maMsaM cammaM aTThIvi ya ahava catvAri // 65 // aMto bahiM va dhoyaM saTThI in Education Intematonal For Private Personel Use Only sww.jainelibrary.org Page #618 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sUtre 268 asvAdhyAyAH // 515 // -4+4G 1450-81 hatthAu porisI tinni / mahakAi ahorattaM ratte vUDhe ya suddhaM tu // 66 // aMDagamujjhiya kappe na ya bhUmi khaNaMti iyarahA tinni / asajhAiyappamANaM macchiyapAyA jahiM buDe // 67 // ajarAu tinni porisi jarAuyANaM jare paDe tinni / rAyapahabiMdupaDie kappe bUDhe puNo natthi // 68 // mANussayaM cauddhA aDhi mottUNa sayamahorattaM / pariyAvannavivanne sese tiya satta advaiva // 69 // rattukkaDA u itthI aTTha diNe teNa satta sukkahie / tiNha diNANa pareNaM aNougaM taM mahArattaM // 7 // daMte divi vigiMcaNa sesaDhi bAraseva vrisaaii| daGvIsu na ceva ya kIrai sajjhAyaparihAro // 71 // 268 dvAram // vikkhaMbho koDisayaM tisaTThikoDI u lakkhaculasII / naMdIsaro pamANaMguleNa iya joyaNapamANo // 72 // eyaMto |aMjaNarayaNasAmakarapasarapUriovaMtA / bAlatamAlavaNAvalijuyaba ghaNapaDalakaliyaba // 73 // cauro aMjaNagiriNo puvAidisAsu tANamekeko / culasIsahassaucco ogADho joyaNasahassaM // 74 // jummaM / mUle sahassadasagaM vikkhaMbhe tassa uvari sayadasagaM / tesu ghaNamaNimayAI siddhAyayaNANi cattAri // 75 // joyaNasayadIhAI bAvatari UsiyAI rammAiM / pannAsa vitthaDAI caudduvArAI sadhayAI // 76 // paidAraM maNitoraNapecchAmaMDavavirAyamANAI / paJcadhaNussayaUsiyaadruttarasayajiNajuyAiM // 77 // maNipeDhiyA mahiMdajjhayA ya pokkhariNiyA ya pAsesuM / kaMkellisattavannayacaMpayacyAvaNajuyAo // 78 // naMduttarA ya naMdA ANaMdA naMdivaddhaNA nAma / pukkhariNIo cauro purvajaNacaudisiM saMti // 79 // vikkhaMbhAyAmehiM joy|nnlkkhppmaannjuttaao| dasajoyasiyAo cudisitornnvnnjuyaao|| 8 // tAsi majjhe dahimuha mahIharA duddhada| hiyasiyavannA / pokkhariNIkalolAhaNaNobbhavapheNapiNDuva // 81 // causadvisahassuccA dasajoyaNasahassavitthaDA ske| XAMISHAHARANASAN // 515 // Jain Education in For Private Personal Use Only Page #619 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sahasamaho uvagADhA uvari aho pallayAgArA // 82 // aMjaNagirisiharesu va tesuvi jiNamaMdirAI ruMdAI / vAvINamaMtarAlesu pacayadurga dugaM atthi // 83 // te raikarAmihANA vidisiThiyA aTTha paumarAyAbhA / uvariThiyajirNidasiNANaghusiNarasasaMgapiMguva // 84 // aJcaMtamasiNaphAsA amaresaraviMdavihiyaAvAsA / dasajoyaNasahasuccA ubiddhA gAuyasahassaM // 85 // jhallarisaMThANaThiyA uccattasamANavitthaDA save / tesuvi jiNabhavaNAI neyAI jahuttamANAI // 86 // dAhiNadisAe~ bhaddA visAlavAvI ya kumuyapukkhariNI / taha puMDarIgiNI maNitoraNaArAmaramaNIyA // 87 // pukkhariNI naMdiseNA tahA amohA |ya vAvi gothUbhA / taha ya sudaMsaNavAvI pacchimaaMjaNacaudisAsu // 88 // vijayA ya vejayaMtI jayaMti aparAjiyA u! vaaviio| uttaradisAe~ puvuttavAvImANA u bArasavi // 89 // sabAo vAvIo dahimuhaselANa ThANabhUyAo / aMjaNagiripamuhaM giriterasaga vijai caudisipi // 90 // iya bAvannagirIsarasiharaTThiyavIyarAyabimbANaM / pUyaNakae caubihadevanikAo samei sayA // 91 // 269 dvAram // ___ Amosahi 1 vipposahi 2 khelosahi 3 jallaosahI 4 ceva / sabosahi 5 saMbhinne 6 ohI 7 riu 8 viulamailaddhI 9 // 92 // cAraNa 10 AsIvisa 11 kevaliya 12 gaNahAriNo ya 13 puvadharA 14 / arahaMta 15 cakkavaTTI 16 baladevA 17 vAsudevA 18 ya // 93 // khIramahusappiAsava 19 koTThayabuddhI 20 payANusArI 21 ya / taha bIyabuddhi 22 teyaga 23 AhAraga 24 sIyalesA 25 ya // 94 // veuvidehaladdhI 26 akkhINamahANasI 27 pulAyA 28 ya / pariNAmatavavaseNaM emAI hu~ti laddhIo // 95 // saMpharisaNamAmoso muttapurIsANa vippuso vAvi (vyvaa)| anne viDitti Jain Education Interational For Private & Personel Use Only Page #620 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana0 sUtre // 516 // viTThA bhAsaMti paitti pAsavaNaM // 96 // ee anne ya bahU jesiM sabevi surahiNo'vayavA / rogovasamasamatthA te huMti saosahi pattA // 97 // jo suNai sabao muNai sabavisae u sabasoehiM / suNai bahuevi sadde bhinne saMbhinnasoo so // 98 // riu sAmannaM tammattagAhiNI riumaI maNonANaM / pAyaM visesavimuhaM ghaDamettaM ciMtiyaM muNai // 99 // viulaM vatthuvisesaNa nANaM taggAhiNI maI viulA / ciMtiyamaNusarai ghaDaM pasaMgao pajjavasaehiM // 1500 // AsI dADhA taggaya mahAvisAsssIvisA duvihabheyA / te kammajAibheeNa NegahA cauvihavikappA // 1 // khIramahusappisA ovamANavayaNA tayAsavA huti / koTTayadhannasuniggalasuttatthA koTThabuddhIyA // 2 // jo suttapaeNa bahuM suyamaNudhAvara payANusArI so / jo atthapaeNaDatthaM aNusarai sa bIyabuddhIo // 3 // akkhINamahANasiyA bhikkhaM jeNANiyaM puNo teNaM / paribhuttaM ciya vijjai bahuehivi na uNa annehiM // 4 // bhavasiddhiyapurisANaM eyAo huMti bhaNiyaladdhIo / bhavasiddhiyamahilANavi jattiya jAyaMti taM vocchaM // 5 // arahaMtacakkikesavabalasaMbhinne ya cAraNe puvA / gaNaharapulAyaAhAragaM ca na hu bhaviyamahilANaM | // 6 // abhaviyapurisANaM puNa dasa pubilAu kevalittaM ca / ujjumaI viDalamaI terasa eyAu na hu huMti // 7 // abhaviyamahilANaMpi hu eyAo huMti bhaNiyaladdhIo / mahukhIrAsavaladdhIvi neya sesA u aviruddhA // 8 // 270 dvAram // purimakAsaNanibigaiyaAyaMbilovavAsehiM / egalayA iya paMcahiM hoi tavo iMdiyajautti // 9 // nibigaiyamAyAmaM upavAso iya layAhiM tihiM bhaNio / nAmeNa jogasuddhI navadiNamANo tavo eso // 10 // nANaMmi daMsaNaMmi ya caraNaMmi ya tinni tinni patteyaM / uvavAso tappUyApuvaM tannAmagatavaMmi // 11 // ekkAsaNagaM taha nibbigaiyamAyaMbilaM abhattaTTho / iya 1 269-70 nandIzvadIna gA. 1482 1511 // 516 // Page #621 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hoi layacaukaM kasAyavijae tavaccaraNe // 12 // khamaNaM ekkAsaNagaM ekagasitthaM ca egaThANaM ca / ekkagadattaM nISiyamAyaMbilamaTThakavalaM ca // 13 // esA egA laiyA aTThahiM laiyAhiM divasa causaTThI / iya aTThakammasUDaNatavaMmi bhaNiyA jiNiM dehiM // 14 // iga duga iga tiga duga cau tiga paNa cau chakka paMca satta chagaM / aDhaga sattaga navagaM aTThaga nava satta advaiva | 4 // 15 // chaga sattaga paNa chakkaM cau paNa tiga caura duga tigaM egaM / duga ekkaga uvavAsA lhusihnikkiiliytvNmi||19|| caupannaM khamaNasayaM diNANa taha pAraNANi tettIsaM / iha parivADicaukke varisadurga divasa aDavIsA // 17 // vigaIo nivigaIyaM tahA alevADayaM ca AyAma / parivADicaukrami ya pAraNaesuM viheyavaM // 18 // iga duga iga tiga duga cau tiga paNa cau chakka paMca satta chagaM / aDa satta nava'Da dasa nava ekArasa dasa ya bArasagaM // 19 // ekAra tera bArasa caudasa terasa ya panara caudasagaM / solasa panarasa solA hoi vivarIyamekaMtaM // 20 // ee u abhattaTThA igasaTThI pAraNANamiha hoi / esA egA laiyA caugguNAe puNa imAe // 21 // varisachagaM mAsadurga divasAI taheva bArasa havaMti / ettha mahAsIhanikIliyaMmi tice tavaJcaraNe // 22 // ekko dugAi ekkaga aMtariyA jAva solasa havaMti / puNa solasa ergatA 51 ekatariyA abhattaTThA // 23 // pAraNayANaM saTThI parivADicaukkagami cattAri / varisANi huMti muttAvalItave divasasaMkhAe // 24 // iga duti kAhaliyAsuM dADimapupphesu hu~ti aTTha tigA / egAisolasaMtA sariyAjuyalaMmi uvavAsA // 25 // aMtami tassa payagaM tatthaMkaTThANamekamaha pNc| satta ya satta ya paNa paNa tinnikatesu tigarayaNA // 26 // pAraNayana diNaTThAsI parivADicaukkage varisapaNagaM / nava mAsA aTThArasa diNANi rayaNAvalitami // 27 // rayaNAvalIkameNaM| Jain Education in Fac.jainelibrary.org Page #622 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sUtre // 517 // kIrai kaNagAvalI tavo navaraM / kujjA dugA tigapae dADimapupphesu payage ya // 28 // parivADicaukke varisapaMcagaM 211 vidiNadugUNamAsatigaM / paDhamatavutto kajjo pAraNayavihI tavappaNage // 29 // bhaddAitavesu tahA''iyA layA iga du tinni vidhatapAMsi cau paMca / taha ti cau paMca iga du taha paNaga iga donni ti caukkaM // 30 // taha duti cau paNagegaM taha cara paNagega gA. donni tinneva / paNahattari uvavAsA pAraNayANaM tu paNavIsA // 31 // pabhaNAmi mahAbhadaM iga duga tiga cau paNaccha 41512-42 satteva / taha cau paNa chaga sattaga iga du ti taha satta ekaM do // 32 // tinni cau paMca chakaM taha tiga cau paNa cha sattagegaM do| taha chaga sattaga iga do tiga cau paNa taha dugaM ti cau // 33 // paNa chaga sattekaM taha paNa chaga satteka donni (tiya curo| pAraNayANa guvannA chaNNauyasayaM cautthANaM // 34 // bhaddottarapaDimAe paNa chaga sattaTTa nava tahA satta / aDa nava paMcaccha tahA nava paNa chaga satta advaiva // 35 // taha chaga sattaTTa nava paNa tahaTTa nava paNa? sttN'bhtttttthaa| paNahattarasayasaMkhA pAraNagANaM tu paNavIsA // 36 // paDimAe~ sababhaddAe~ paNaccha sattaTTha nava dasekkArA / taha aDa nava dasa ekkAra paNa cha satta ya tahekkArA // 37 // paNa chaga sattaga aDa nava dasa taha sattaTTa nava dasekkArA / paNa cha tahA dasa ekkAra paNa cha sattaTTa nava ya tahA // 38 // chaga sattaDa nava dasagaM ekkArasa paMca taha navaga dasagaM / ekkArasa paNa chakaM sattaTTha ya iha tave haoNti // 39 // tinni sayA bANauyA itthuvavAsANa hoti sNkhaae| pAraNayA guNavannA bhaddAitavA ime bhaNiyA // 40 // paDivaiyA ekkacciya durga duijANa jAva pannarasa / khamaNeha'mAvasAo hoi tavo sabasaMpattI // 41 // // 517 // rohiNirikkhadiNe rohiNItavo satta maasvrisaaii| sirivAsupujapUyApuvaM kIrai abhattaTTho // 42 // ekkArasa suyadevIta For Private Personel Use Only Page #623 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaMmi ekArasIo moNeNaM / kIraMti cautthehiM suyadevIpUyaNApurva // 43 // sabaMgasuMdaratave kuNaMti jiNapUyakhaMtiniyamaparA / aDavavAse egaMtaraMbile dhavalapakkhami // 44 // evaM nirujasihovi hu navaraM so hoi sAmale pakkhe / taMmi ya ahio kIrai | gilANapaDijAgaraNaniyamo // 45 // so paramabhUSaNo hoi jaMmi AyaMbilANi battIsaM / aMtarapAraNayAI bhUsaNadANaM ca | devarasa || 46 || AyaijaNago'vevaM navaraM sadhAsu dhammakiriyAsuM / aNigUhiyabalaviriyappavittijuttehiM so kajjo // 47 // egaMtarovavAsA sabarasaM pAraNaM ca centaMmi / sohaggakapparukkho hoi tahA dijjae dANaM // 48 // tavacaraNasamattIe kappa - tarU jiNapuro sasattIe / kAyabo nANAvihaphalavilasirasAhiyAsahio // 49 // titthayarajaNaNipUyApuDhaM ekkAsaNAI satteva / titthayarajaNaNinAmagatavaMmi kIraMti bhaddavae // 50 // ekkAsaNAiehiM bhaddavayacaukkagaMmi solasahiM / hoi samosaraNatavo tappUyApucavihiehiM // 51 // naMdIsarapaDapUyA niyayasAmatthasarisatavacaraNA / hoi amAvassatavo amAvasA - vAsaruddiTTho // 52 // siripuMDarIyanAmagatavaMmi egAsaNAi kAyavaM / cettassa punnimAe pUeyabA ya tappaDimA // 53 // | devaggaThaviyakalaso jA punno akkhayANa muTThIe / jo tattha sattisariso tavo tamakkhayanihiM biMti // 54 // vaDhai jahA kalAe ekkekkAe'NuvAsaraM caMdo / saMpunno saMpajjai jA sayalakalAhiM pabaMmi // 55 // taha paDivayAe ekko kavalo bIyAi punnimA jAva | ekekakavalavuDI jA tesiM hoi pannarasagaM // 56 // ekekaM kimi ya pakkhaMpi kalaM jahA sasI muyai / | kavalovi tahA muccai jAmAvAsAi so ekko // 57 // esA caMdappaDimA javamajjhA mAsamittaparimANA / iNhi tu vajjamajjhaM mAsappADimaM pavakkhAmi // 58 // pannarasa paDivayAe ekagahANIeN jAva'bhAvassA / ekkeNaM kavaleNaM jAyA taha paDi Page #624 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sUtre // 518 // gA. AXARRARRRRR hai vaI'vi siaa||59|| bIyAiyAsu ikvagavuDDI jA punnimAe~ pannarasa / javamajjhavajjamajjhAoM dovi paDimAoM bhaNiyAo hai| 272 // 60 // divase divase egA dattI paDhamaMmi sattage gijjhaa| vaDDai dattI saha sattageNa jA satta sattamae // 61 // iguva- pAtAlanavAsarehiM hoi imA sattasattamI paDimA / aTThamiyA navanavamiyA ya dasadasamiyA ceva // 12 // navaraM vaDai dattI saha kalazAH aThaganavagadasagavuDDIhiM / causaTThI ekkAsI sayaM ca divasANimAsu kamA // 63 ||egaaiyaanni AyaMbilANi ekekavuddhimaMtANi / pajaMtaabhattaThANi jAva punnaM sayaM tesiM // 64 // eyaM AyaMbilavaddhamANanAmaM mahAtavacaraNaM / varisANi ettha caudasa mAsatigaM vIsa divasANi // 65 // guNarayaNavaccharaMmI solasa mAsA havaMti tavacaraNe / egaMtarovavAsA paDhame mAsaMmi kAyabA // 66 // ThAyaba ukuDuAsaNeNa divase nisAe~ puNa niccaM / vIrAsaNieNa tahA hoyavamavAuDeNaM ca // 17 // bIyAisu mAsesuM kunjA eguttarAe vuDIe / jA solasame solasa uvavAsA huMti mAsaMmi // 68 // ja paDhamagaMmi mAse tamaguTThANaM samaggamAsesu / paMca sayAI diNANaM vIsUNAI imami tave // 69 // taha aMgovaMgANaM ciivaMdaNapaMcamaMgalAINaM / uvahANAi jahAvihi havaMti neyAI taha samayA // 70 // 271 dvAram // paNanaui sahassAI ogAhittA cauddisiM lavaNaM / cauro'liMjarasaMThANasaMThiyA hoti pAyAlA // 1 // valayAmuha keyUre 6 juyage taha Isare ya boddhave / sabavairAmayANaM kuDDA eesi dasasaiyA // 72 // joyaNasahassadasagaM mUle uvariM ca hoti vicchinnA / majjhe ya sayasahassaM tattiyamittaM ca ogADhA // 73 // paliovamaTTiIyA eesiM ahivaI surA iNamo / kAle // 518 // jaya mahAkAle velaMba pabhaMjaNe ceva // 74 // annevi ya pAyAlA khuDDAliMjaragasaMThiyA lavaNe / aTTha sayA culasIyA satta For Private Personal Use Only Page #625 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8| sahassA ya sabesi // 75 // joyaNasayavicchinnA mUluvari dasa sayANi majjhami / ogADhA ya sahassaM dasajoyaNiyA ya siM kuDDA // 76 // pAyAlANa vibhAgA sabANavi tinni tinni boddhayA / hiTThimabhAge vAU majjhe vAU ya udagaM ca // 7 // uvariM udagaM bhaNiyaM paDhamagabIesu vAusaMkhumio / urlDa vAme udagaM parivaDDai jalanihI khumio // 78 // parisaMThiaMmi pavaNe puNaravi udagaM tameva saMThANaM / vaDlei teNa udahI parihAyai'NukkameNeva // 79 // 272 dvAram // samao jahannamaMtaramukkoseNaM tu jAva chammAsA / AhArasarIrANaM ukkoseNaM nava sahassA // 80 // cattAri ya vArAo caudasapucI karei AhAraM / saMsArammi vasaMto egabhave donni vArAo // 81 // titthayarariddhisaMdasaNatyamatthovagahaNahe| vA / saMsayavuccheyatthaM [vA] gamaNaM jiNapAyamUlaMmi // 82 // 273 dvAram // saga javaNa sabara babbara kAya muruDoDDu goNa pakkaNayA / arabAga hoNa romaya pArasa khasa khAsiyA ceva // 83 // dubilaya lausa bokkasa milaMdha puliMda kuMca bhmrruaa| kovAya cINa caMcuya mAlava damilA kulagyA yA // 84 // kekaya | kirAya hayamuha kharamuha gayaturayamiMDhayamuhA ya / hayakannA gayakannA anne'vi aNAriyA bahave // 85 // pAvA ya caMDakammA aNAriyA nigghiNA niraNutAvI / dhammotti akkharAI sumiNe'vi na najae jANaM // 86 // 274 dvAram // rAyagiha magaha 1 caMpA aMgA 2 taha tAmalitti vaMgA ya 3 / kaMcaNapuraM kaliMgA 4 vaNArasI ceva kAsI y5||87|| sAkeyaM kosalA 6 gayapuraM ca kuna 7 soriyaM kusaTTA ya 8 / kaMpillaM paMcAlA 9 ahichattA jaMgalA ceva 10 // 88 // bAravaI ya surahA |11 mihila videhA ya1ttha kosaMbI 13 / naMdipuraM saMDillA 14 bhaddilapurameva malayA ya 15 // 89 // vairADa maccha 16 Jain Educ a tion For Private Personal Use Only Page #626 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana satre CHARISMASISHARMOSA varuNA acchA 17 taha mattiyAvai dasannA 18 / sottImaI ya ceI 19 vIyabhayaM siMdhusovIrA 20 // 90 // mahurA ya sUra- 273-6 seNA 21 pAvA bhaMgI ya 22 mAsapurI vaTTA 23 / sAvatthI ya kuNAlA 24 koDIvarisaM ca lADhA ya 25 // 91 // seya-| AhAraviyAviya nayarI keyaiaddhaM 25 ca AriyaM bhaNiyaM / jatthuppatti jiNANaM cakkINaM rAmakaNhANaM // 92 // 275 dvAram // ta kAnAryAyanava darisaNaMmi 9 cattAri Aue 4 paMca Aime aMte 5|sese do do bheyA 8 khINamilAveNa igatIsaM // 93 // paDi | dezakarmasehaNa saMThANe ya vannagaMdharasaphAsavee ya / paNa 5 paNa 5 du 2 paNa 5 48 tihA egatIsamakAya 1 'saMga 2 'ruhA 3| 5/bhedAH gA. la 1575.99 1 // 94 // 276 dvAram // ML dhammadharAdharaNamahAvarAhajiNacaMdasUrisissANaM / siriammaevasUrINa pAyapaMkayaparAehiM // 95 // sirivijayaseNagaNaharaka8NiTThajasadevasUrijiDehiM / sirinemicaMdasUrihiM saviNayaM sissabhaNiehiM // 96 // samayarayaNAyarAo rayaNANaM piva smtthdaaraaii|| hai niuNanihAlaNapurva gahiuM saMjattiehiM va // 9 // pavayaNasAruddhAro raio spraavbohkjNmi| jaMkiMci iha ajuttaM bahussuAtaM visohNtu||9||jummN |jaa vijayai bhuvaNattayameyaM ravisasisumerugirijuttaM / pavayaNasAruddhArotAnaMdau bahu pddhijNto||1599|| // 519 // aastasura sursatasaras iti zrInemicandramariktaM pravacanasAroddhArasUtram / zreSThi devacandra-lAlabhAI-jainapustakoddhAre pranthAGkaH 64. essenger RSRSRSRSRSenserserSAS zatA Jain EducationD iana For Private Personal Use Only Page #627 -------------------------------------------------------------------------- ________________ For Private & Personel Use Only Page #628 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SR GROSSRIGANGANAGAN SONGSOON GRG8 vaannn paapaa zrI sANaMda sAgara ga9 rUAna bhaMDAra // iti zrIpravacanasAroddhAravRtau-uttarabhAgaH // . iti zreSThi-devacandra-lAlabhAI-jainapustakoddhAre-granthAGkaH 64. SouchicavalhalavaloclavdhvcovelVENUSIVISUCHANDIT Jan Education International For Private Personel Use Only