Book Title: Updesh Prasad Part_3
Author(s): Vijaylaxmisuriji
Publisher: Surendrasurishwarji Jain Tattvagyanshala Ahmedabad
Catalog link: https://jainqq.org/explore/600036/1
JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ ||shriivijylkssmiisuurivircitH|| npdeshpraasaadH|| // tRtIyo vijaagH|| (AtrayodazAdaSTAdazastambhaparyantam ) preraka prakAzaka parama pUjya AcArya bhagavaMta zrImada AcArya zrI surendrasUrIzvarajI vijayarAmasUrIzvarajI mahArAja jaina tatvajJAnazAlA. isaverIvADa, sAheba (DahalAvAlA) paTajInIcaDakI,ahamadAbAda-380001 vIra saMvat 2514 vikrama saMvat 2044 san 1988 JainEducation International 2010-05 For Private & Personal use only
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakAzaka ane prAptisthAna : pU. A. zrI surendrasUrIzvarajI jaina tatvajJAna zALA paTaNInI khaDakI, jhaverI vADa, amadAvAda-380 001. hata anya prAptisthAna : (1) zrI jasavaMtalAla vADIlAla zAha (3) bAbubhAI eca. zAha C/o vADIlAla bhalAbhAInI ku. zrI pArzva prakAzana 43/e maskatI mArkeTa, nizApoLa, jhaverIvADa, phena e. 382609 rIlIphareDa-amadAvAda-1 resI. 468438 (2) zrI zazikAnta bhegIlAla 76/78 zekha memaNa sTrITa, to jhaverI bajAra, muMbaI-400 002. mudraNa vyavasthA : khuzAlI ephaTa prInTarsa, 10, kalpataru sosAyaTI, mIrAkhIkA skUla reTha, nAraNapurA, amadAvAda-13. kenaH 473644 GOGO E - GEEE) para punaHmudraNaH saM. 2044 kA. suda 15 mulya: bhAga 1 thI 4-175-00 bhAga 1- 50-00 2010_05 For Private & Personal use only
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2010_05 For Private & Personal use only
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ ____OM ahaM namaH kiJcita prAstAvikam asya mahAmanyasya kA upayogitA'sti ? tavahaM vrshyaami| ayaM zrI upadeza prAsAdanAmA mahAgranthaH sarvajanopayogI vartate / kAraNaM tu asmin pranye zrutajJAnavipAsUnAM bAlamadhyamavidvajjanAnAM tRptikAraka dAnazIlatapobhAvapoSakaviSayA granyakAra maharSi zrIvijayalakSmIsUrIzvaramahArAjena vividhazAstrebhya uddhRtya sNgrhiitaaH| tathA ca vidvajjanopakArakajanadarzanamAnyatAttvikapadArthaprarupaNA'pi sundaratarA dRshyo| aitahAsikasaMzodhakAnAM tu bahavo lAbhadAyino padAryAH lamyante / ekakakathAsu dharmAdharma pravarya mavaudadho patanta AtmAnasanmArge kathaM prApaNIyA ityAdi rotirapi drshitaa| are giitaarymhaatmnaamhopkaaribhuutaapaapaalocnaaviss| kathaM prAyazcittaM deyaM ityAdi guptapadArthAH api samyag nItyA prdrshitaaH| arthAt sarvaviSayasaMgrAhako'yaM mahAgranthastasmAdAdeyatayA savarapi paThisyate itimanyeH / ataM vistareNa / dinAMka 7-12-1987 vijaya rAmasUri vi. saM. 2044 mArgazIrSa kRSNa dvitIyA sthata-nAraNapurA jaha verI pArka. amadAbAda Jain Education Interational 2010.05
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2010_05 For Private & Personal use only
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Internatio zrI upadezaprAsAda graMtha prakAzanamAM sukRta sahabhAgInI yAdI VIVI 222 avara nAma (1) pa. pU. panyAsa zrI rUpavijayajI ma, no DahelAno jaina upAzraya TrasTa (2) pa. pU. AcArya zrI vijaya nIti sUrIzvarajI jaina pustakAlaya TrasTa (3) zrI jhaverIpArka jaina saMgha nAraNapurA amadAvAda nenAvA (hAla muMbaI) pATaNa ( hAla madrAsa ) (4) zrI tIlokacaMdajI DI. zAha (5) zrI jezIgabhAi cImanalAla zAha (6) zrI mIzrImalajI pratApacaMdajI (7) zrI cunIbhAI cakAbhAi (8) zrI lIlAvatI bahena caMdulAla vaida (9) maMgubena bhIkhAbhAi vajecaMda saparivAra haste mahendrabhAi bhIkhAbhAi hAla navasArI muMbaI amadAvAda amadAvAda khaMbhAtavALA ) www.jainalibrary.org/
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2010_05
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ Hao Hao Hao Hao Hao Hao Hao Hao Hao Hao Hao 5. pU. pacAsa zrI dharmavijayajI ma.sA. (SBL) ramona 2010.06 YY ARE BAN JIAOYAO H. 1. (Bill) Rou Rou Rou Xia Chuang Chuang Chuang Chuang Rou Rou Rou Rou Ben pa. pU. AcArya zrI vijaya sUrendrasUrIzvarajI ma.sA. (Brain)
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ anaMta upakArI jJAnI bhagavaMtoe sUkSmAtisUkSma padArthonA prarUpaNA karca ApaNA upara anahada upakArA karela che. sarva padAna samajavA mATe ja anuyoganI AvazyakatA jJAni bhagava'tAe kathana karelI che, te anuyogane samajavA mATe judA judA zAo siddhAMto ApaNI pAse mojuda che, jema ke, dravyAnuyoga samajavA sa'matitaka caraNakaraNAnuyoga samajavA AcArAMgAdi gaNitAnuyoga samajavA sUrya prajJapti-cadra prajJapti vi. kathAnuyoga samajavA jJAtAdharma kathAMga--uttarAdhyayana, vivAka sUtra Adi. zrI upadeza prAsAda graMthamAM A cAre anuyoganI prApti thAya che. te kharekhara A graMthanI mukhya vizeSatA rahelI che. ApaNA zAsanamAM upadezaka graMthA ghaNA ghaNA rahelA che. zrI dharmAMdAsagaNi ma. viracita upadezamAlA, sahasAvadhAnI A. zrI. munisuMdarasUri ma. viracita upadezaratnAkara, zrI ke madha gaNikRta upadeza suptatikA, zrI kulasAgaNi racita upadezasAra Adi Adi. uparokta upadezaka graMthAnI apekSAe A.zrI. vijya lakSmIsUri ma. nirmi`ta zrI upadeza prAsAda vistRta ane vadhu padArthonI prarUpaNA karatA graMtha che. A mahAgraMthanA graMthakAra maharSie viSayane ati saraLatAthI pratipAdana karavAmAM khuba ja kuzaLatA vAparI che. kaThinamAM kaThina vAtane paNa AbAlavRddha samajI zake te mATe ekeeka vyAkhyAnomAM zAstrIya, laukki lokottara dRSTAMtono upayoga karela che. sAthe sAthe dareka vAtane atipuSTa banAvavA zAsrapATho, Agama sAkSI paNa TheraThera jovA maLe che AthI A graMtharatnane zAstra-siddhAMta saMgraha kahevAmAM zuM atizayokti lAgaze ? 201_05
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ A graMtha atimahattara hovAthI 4 vibhAgamAM vibhAjita karela che. dareka bhAgamAM 6-6 sthaMbhane samAveza karela che. svabhamAM prAya 15-15 vyAkhyAne rahelAM che. AthI badhA maLIne AkhA graMthamAM 361 vyAkhyAne che. je varSanA 1-1 divasa mATe paryApta bane che. mATe paNa A graMtha AdarapAtra che. AjathI prAya: 200 varSa pahelA A graMthanI racanA thaI che. A graMtha jaina dharmanA nAnA moTA prAya: dareka viSayane AvarI letA hovAthI atiupagI sAbita thayuM che. A graMthanI racanA dvArA AcArya zrIe ApaNA upara mahAna upakAra karela che. anya upadezaka granI apekSAe A zrI upadeza prAsAda graMthane vaparAza vadhu pramANamAM jovA maLe che. vaLI pUrve chapAyela graMtha paNa Aje aprApya hovAthI mArA 5. tAraka gurUdevazrIne A graMtha chapAvavAnI ghaNA samayathI bhAvanA hatI te bhAvanAne anurUpa zrutibhakti rUpe aneka saMsthAoe, mahAnubhAvoe, A graMtha prakAzanamAM lAbha lIdhela che. je anumodanIya che. khAte bhavyAtmAe A graMthane sadupayoga karavA dvArA AtmakalyANa sAthe te ja zubhecchA, saMvata 2044, mAgasara suda 14 tA. 4-12-1987 sthaLa : jhaverI pArka jaina upAzraya amadAvAda, pUjyAcArya zrI vijaya rAmasUrIzvarajI ma. ne viyANa jagandra vijaya 2010_05 For Private & Personal use only wwwane Bry
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ jarA.... .... miniTa... !! tame jANo cho ? AcArya zrI surendrasUrIzvarajI jaina tattvajJAna zALAnI sapravRti......nA to barAbara jANI lA A jJAnaparabamAM AvanAra AtmAo potAnI jJAnatRSNAne ahiM barAbara samAvI zake che, ahiM AvanAra sAdhu sAdhvIjI mahArAjone jJAnaprApti thAya te mATe uparokata saMsthAe 2/3 paMDitavarSonI vyavasthA karela che. te paMDitavoM pUjya sAdhu sadhvIjI ma. nI jJAnatRSNA ne khUbaja sArI rIte zamAve che. taduparAMta A saMsthAmAM atisuMdara ane suvizAla mudrita temaja hastalikhita jJAnabhaMDAra che. jemAM dareka bhASAnAM pustako upalabdha che. jene ekavAra phakata jovAthI paNa ativa AnaMda thAya tema che. te sivAya AvA prAcIna upayogI graMthonuM prakAzana karavAnuM kArya paNa A saMsthA e ArasyuM che. aMte eka khuzakhabara.... amadAvAda zaheranI bahAranA vistAramAM rahelA pUjya sAdhu sAdhvIjI ma. paNa AvI jJAnaparaba no lAbha laI zake te hetuthI A saMsthA nAraNapurA vistAramAM jhaverIpArka jaina derAsara nI sAme TuMka samayamAM ja pAThazALAnI zarUAta ka2vAnuM vicAre che. ane chelle A virATa kA vAmana evA ame kaI rIte karIe chIe, ? te paNa jANI lo parama pUjya AcArya deveza zrI vijaya rAmasUrIzvarajI ma. no AvI sata pravRti aMge amone te pUjyazrIno nitya upadeza AvA zubha kAryo mAM preraNA rUpa che. anyathA AvuM virATa kA vAmana evA ame zuM karavAnA hatA ? 2019_05
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ hA eka vAta kahevAnI rahI gaI ...!!!tamArI IcchA ame jANI lIdhI che. tamAre paNa jJAnaparabamAM lAbha le che. ne ? A rahI te yojanA... eka paMDitazrI ne 1 mAsano pagAra vyAjamAMthI rU. 11111-00 eka paMDitazrI ne 1 mAsano pagAra chuTaka rUA. 2001-00 te sivAya paNa lAbha levAnA A rahyAM rastAo mudrita pustakonI kharIdImAM, hastalikhita pratonI kharIdImAM pAThazALA nAM navA makAnonAM khaMDomAM takatI mUkavavAmAM pAThazALA nA makAna AgaLanA bhAgamAM mukhya sahAyaka tarIkenI takatI mukAvavAmAM, te sivAya anya lAbho levAnI bhAvanA vALAoe saMsthAno saMparka karavA hArdIka vinaMti. have to phakta Ape uparokata pAThazALAnI mulAkAta ja levI rahI....... ...!!! C/o. zazIkAnta bhegIlAla zAha lI. saMsthAnA TrasTI o vatI AcArya zrI surendrasUrIzvarajI jaina tatva jJAnazALA 7678 zekha memaNa sTrITa (1) jasavaMtalAla vI. zAha jhaverIvADa : paTaNInI khaDakI jhaverI bajAra, paTela bIlDIMga C/o. vI. bI. zAha enDa sansa amadAvAda-380001. 3 je mALe, muMbaI maskatI mArakeTa amadAvAda. (2) subodhabhAi eca. mahetA 2010_05 For Private & Personal use only
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ prstaavnaa| | sarvaviratisudhArazmisudhArasakholupAzcaturacakorAzcarIkurvantu cetasIdam-iha hi sakaladharmacakra-12 vAhatamatatattvanirUpaNapravaNAH zrIvijayasaujAgyasUryantevAsinaH zrIvijayalakSmIsUrivarA racitavanto'3 mumupadezaprAsAdanAmakamapUrvopadezanidhAnaM granthaM saMvat 1753 saMvatsare vaikramIye / kathamayaM varSasamUhA tmako granthaH prAsAdasaMjJAtvena saMjAghaTIti ? tathAtve'pi stamnagavAdhAratoraNAdyavayavA asya kathaM saMjavanti? ityetatsarvamantimastaMjAntimasaMbandhe prabandhaprabandhakaireva saprapaJcaM prApaci rUpakAlaGkAreNa zrIsighAcalavirAjitarSajadevAlaGkRtaprAsAdavarNanAvasaraghAreNeti savistaraM vistRtamasya prathamavinAgaprastAvanAyAM tadnyapradarzanapurassaramiti nAtra punarucyate, jijJAsunizca tata evAkseyam / GACASCIsarAsara pUjyapAdAzceme granyakartAraH kA~skAn granthAnanyAn grathitavantaH? janmanA kAM jUmi ko pitarau kaM ca vaMzaM pAvitavantaH ? kati varSANi ca dIdAparyAyaM pAsayitvA ke kaM dezasaGghAdikaM pAdarajovacanAmRtaistarpitavantaH ? ityAyetaccaritajijJAsavo'pi vayamatRptA evAdyApi / javyajIvaparamopakAriNAmeSAM guNakIrtanenApi pratyupakartumasamarthA vayaM tatkRtagranyopadezazravaNamananAdinA phalegrahiNo javema cedetAvataivAtmA 2010_05 For Private & Personal use only
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezaprA. namanRNaM manyemahi / pUjyAnAmeSAM siddhAntaviSaye kohagjJAnamadbhutamajUditi tatkRtimavalokya vicinta- prastAvanA. 4 yanto vayaM na pArayAmaH pAraM prAptuM, yataH sarva aupadezikaviSayAH sUtrAnusArata eva vividhasUtrasAkSi-10 pUrvakaM saMdRbdhA vilokynte| rasAlaGkAravarNanAderajUmerapyasyAH kRtervAcane uttarottaramadhikAdhika Anando-12 nayata eva vAcakavargadharmarasikairiti suspaSTaM pratijAti, yataH pratyupadezaviSayamAgamoktakathAnakena saMhi-15 sena sughaTitena dRDhIkaraNAya kAcidacintyazaktirniyojitA grnthniyoktRbhiH| granthe'tra pratistamnaM prAyeNa paJcadazavyAkhyAnopetatvAdekavyAkhyAnAdhikyatvAccaikaSaSTyuttaraM zatatrayaM 8 vyAkhyAnAnAM vidyate, tena pratidinamekaikavyAkhyAne vyAkhyAte saMvatsareNaiSa grantho vyAkhyAyate vyAkhyA-1 | tanirmunivarairityAkUtaM granthakartRNAmanumIyate / prativyAkhyAnaM caikaghAdimUlazlokasaMdarneNopadezyaM vastU-1 padizya upadezasaGgrahAkhyAyAM svopaitaTTIkAyAM taM taM viSayaM sazAstrasAkSikaM vivicya saMhitena prAyo 5 mUvazlokoktena kathAnakena sa sa viSayo dRDhIkRtaH / kathAnakeSvapyanyakavikRtaihikapAramArthikanItiviSa-8 yakasujASitazlokAH prasaGgopayuktatvena prasaJjitAH / prativyAkhyAnAnte ca svakRtazlokenAkhilavyA-18 khyAnarahasyapradarzanapurassaraM javyajIvAnuddizyopadezaH kRtaH / sarvatra svakRtau gIrvANanApA jApitA sarakhA, yena sAmAnyasaMskRtajJAnavAn sarvaH ko'pi paThanapAune svarUpaprayAsenaiva samartho javati / zrata RRCIRCULARGESEARSA 2010 DI For Private & Personal use only
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2010_05 evAsya granthasya samagrasya gurjarajASAnuvAdamujhaNena sarvajanopakAraM kRtapUrviNo'pi vayametanmUlagrantha| muprApaNe sotsAhAH saMjAtAH / yadyapyasya granthasyAnyamunikRtaTavAsa hitatvAdanyasmASA kuto'pi kAraNAdayutaratvAnmuprApaNe ciraM zithilAdarAH sthitavanto vayam, tathApyasyAtI vopayuktatAM jAnAnA guNagurvyA viduSyA lAjazrInAyAH sAdhvyAH prayAsa preraNAcyAmutsA hitAstaddA pitenaiva rAjanagara ( amadAvAda ) nivAsinyA AdhArasaMjJAyAH zrAvikAyA pravyasAhAyyenAgrimastamnaSaGkamudrApaNAya presakApI kArya saMsaGghA striNA jeThAlAla zarmaNA prAraMjitavantaH, tadanantaraM tatpresakApI vilokane kRtadayAnAM dayAsAgarANAM zrImadAnandasAgarAhnAnAM panyAsa (sUri)padAlaGkRtAnAmupadezenA khilagranthamuprApaNe kRtanizcayA jAtAH / ata eva prathamabhAgamudrApaNAnantaraM | dvitIya vibhAgo randhanapura nivAsizreSThizrI va koradAsAtmajayorhIIMrAlAla ma pilAlayoI vya sAhAyyena prakaTitaH, tadanvayaM tRtIyo vibhAgo'pi prasAritaH / krameNAntimazcaturtha vibhAgo'pi dhanyAnAM jijJAsUnAM hastakamalaM jUpayiSyatyapenaiva kAleneti / saMskRtabhASAdoSabAhuTye'smin granthe sandhivijaktyAdidUSaNAni niHzaGkitaM zodhitAni gadyAtmake khekhe, doSagraste padyAtmake ca bando'nuvRttyA kvacidaspadoSA eva zodhitAH kvacighanyUnAdhikyaM kRtaM,
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezaprA. CAR SA kvacillokoktanAvArthAnusAreNa pAdo'pi parAvartitaH, kvacinmUkhakArapAge doSayukta eva likhitvA'nyo prastAvanA. nirdoSaH pAThaH pAThAntararUpeNaiva jinno likhitaH, kvacicca doSAsatto'pi yathAtathameva likhito na kAcidapi zujhirvihitA / kiM bahunA ! sarvathA kartuH prayAsagauravaM gIrvANajApAjhapAThakavRndasya granthalA-2 panAnukUTyaM ca manasi nidhAya samapakSapAtayA buddhyA yathAyopazamaM zudhiviSaye prayAsaH kRtH|| asmin granthe mukhyAstrayaH khaemAH santi-samyaktvakhaeko, dezaviratikhaemaH sarvaviratikhaemazceti / tatra prazramakhaemaH prathamastamlacatuSTayarUpo pitIyazcaturdazastamnaparyantazcaturviMzatitamastamlaparyantazca tRtiiyH| trayo'pi khaemAH savistaratarAH / tatra prazramakhaeko gata eva prathame vinAge, ditIyazca gataprAya eva vitIyavijJAge, navaraM tRtIye'smin vinAge trayodazacaturdazastamnatikaparyante'yaM pitIyaH khaemaH smaaptH| tata uurdhvmaagrnthsmaaptestRtiiykhemH| PI atra tRtIye vijAge prAcInavinAgapayavat stamlaSaTvameva saMgRhItam, navatirvyAkhyAnAni caikA zItyuttarazatatamAdAranya saptatyuttaravizatatamaparyantam / vijAgadhaye samyaktvaM vratAni ca saMpUrNatayA | kathitAni, zradhunA samyaktvavratayuktaH zrAzo jinapUjAyAtrAdidharmakRtyakaraNatatparo bhavatIti saMbandha / darzayitvA vividhadharmakRtyAnyupadidikSumranthakartA granthamadhyatvAnmadhyamaGgalaM kRtvA jinalaktikaraNamupadi-1 2010 For Private & Personal use only
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ dezAdAvekAzItyuttarazatatame vyAkhyAne / tato vyAkhyAnadhaye (172-173) tIrthayAtropadiSTA / tato'nantaravyAkhyAne (184) nirdiSTaH snAnavidhiH, tadanantare ca (185) puSpapUjAvidhiH sAvadhAnatayA jJAtavyo'sti / tato vyAkhyAnadhye (186-17) jinacaityajinapratimAvidhiH kathitaH / tadanantaravyAkhyAne (187) devatoddezena kRtAyAM hiMsAyAM mahatpApaM pratipAditaM, tatra kazritaM yazo-| dharacaritaM mAnasikahiMsAkaraNenApyanarthapradarzakaM vistAreNa / tato vyAkhyAnadhyaM ( 185-190 ) mUrti pUjAsidhitatpUjAvidhinirUpakamasti / tadanantaravyAkhyAne (151 ) 'avidhikaraNAdakaraNaM varam' itimantAro nirastAH / tato vyAkhyAnaghayaM (195-193) devavyasaMbandhi / tataH (194) vyAkhyAne | sAvadhacaityamatanirAsaH / tataH (195) vyAkhyAne namaskAragaNanavidhiruktaH / caturdaze stamne prazramavyAkhyAnadazakaM tIrthakarapaJcakaTyANakaviSaya, tatrApi ( 196) vyAkhyAne / || viMzatiH sthAnakAni (203) vyAkhyAne ca sarvajIvAnAM kathamAzravA lagantIti pratipAditam / tato | vyAkhyAnacatuSke (206-205) kAlasvarUpaM savistara varNayitvA carame vyAkhyAne (10) dIpo-11 meM savarNanaM kRtamasti / 200 VI For Private & Personal use only
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezaprA. // 4 // 2010 paJcadaze stane yAda jyotkArasvarUpamuktvA tadanu pUjA - jJAnAjayadAna - dAnadharma - pAtradA - nAdyaneka viSayopari vyAkhyAnAni kRtAni santi, tatsarvamanukramaNikAto jJeyam, punaruktadoSajayenAtra na likhyate / tadanantarastamnatraye'pi bhinnabhinnadharmaviSayAH pradarzitAste'pi anukramaNikAta eva subodhyAH iti nAtra prapaMcyante / kevalaM dharmajijJAsavaH prArthyante sAdyantagranthavAcane / vinA'smi zuddhiviSaye kRte'pi prayale syAccet skhalanaM matimAndyAt dRSTidoSAghA tatkAmyantu sahRdayAH, bodhayantu ca pramAdasthAnAni kRpayA, yena jUyastaviSaye sAvadhAnA javemeti prArthanA // saMvat 1977 phAguna kRSNa paJcamI } zrI jainadharmaprasArakasamA. bhAvanagara. prastAvanA. // 4 //
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ % anukramaNikA. CO-COMICR 174 trayodazaH stambhaH vyAkhyAnaM viSayaH kathAnakaM 172 madhyamaGgalaM, jinanaktiphalAdikaM ca dazAeMjAH 172 jinaktiphala vidhAnam jaratacatryAdinRpAH 173 zatruJjayayAtrAphalam kumArapAlaH snAnavidhiH, jinapUjAyAM vastravidhizca kumArapAlaH 105 puSpAdyAnayanavidhiH kumArapAlapUrvanavaH 16 mAnAdidoSarahitajinacaityavidhApanam sampratinRpaH 107 jinasthApanAvarNanam, joNAcAryAdiH 1 navarAtre devyagre hiMsA yazodharaH caityazabdArthaH, mUrtipUjAsiddhizca zayyaMjavasUriH 100 pUjAvidhiH jinadAsazreSThI 1 etaghyAkhyAnamAzvina zuklASTamyAmAyAti, asya granthasya caitrazukla dvitIyAyAM prArabdhatvAt. ORSCISC-CGLCAL ____JainEducation international 2010
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezaprA. / 5 // 2010) vyAkhyAnaM 191 172 193 194 185 196 17 1 e 1 e 200 201 601 viSayaH zubhaMkaraH vidhikaraNAdakaraNaM varamiti vadataH zikSA citrakAraH caityavyApanapane doSaH apasyApi devaSavyasyAdane 'naspadoSaH tyAni sAvadhAnIti yo vakti tasya zikSA namaskAragaNanakAlaphalam sAgara zreSThI sAvadyAcAryaH bakharAjaH caturdaza: stambhaH tIrthakara nAmakarmopArjanahetavaH viMzatiH sthAnakAni jinacyavana kalyANakam jJAnatrayasahitaM jinacyavanam indrakRta janmotsavaH zaizave'pi jinAH krImAparAGmukhAH kevalajJAnotpattiH, samavasaraNaM, dezanA ca dezAsamaya varNanam kathAnakaM laukikadRSTAMtaH patrAGkaH 15 10 31 33 35 30 40 41 44 yng 50 53 anukrama zikA. // 5 //
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ viSayaH 205 vyAkhyAnaM kathAnaka 203 samavasaraNasthajinadezanA, jIvAnAM pati catuSkam 204 gRhItaM vrataM jIvajedena caturdhA zAlikaNapaJcakam antyakriyA 206 kAsasvarUpam, jAvitIrthakarAdizakSAkApuruSAH jAvicaturthArakasvarUpam sampati kuSamArakasvarUpam kahikavarNanam 20e anAgatajinavaNenam dIpotsavadinasvarUpam suhastisaMpratI paJcadazaH stambhaH | 11 | jyotkArasvarUpam suhastisaMpratI | 15 | pUjAvidhiH damayantI 1 etambAkhyAnaM dIpAdhikAdine AyAti. 1 etat kArtika zuklapratipadyAyAti. ___JainEducation International 2010
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezaprA. vyAkhyAnaM patrAGkaH anukrama 213 NikA. 214 215 16 217 viSayaH dIpapUjA aTpAdazrutenApi mahAsukham jJAnasya virAdhanA na kAryA (jJAnapaJcamIvratam) ajayadAnam dAnadharmaH pAtradAnaphalam dharmacAturvidhyam vivekikRtyam zuddhAzudhavratapAlanaphalam satsaGgaH antaraGgazatrujayaH karmayogataH patitvA punaH svaM tArayet kathAnaka dhanavaNika yavarSiH guNamaJjarIvaradattau dhananAmArAmikazreNikAdayaH vividhalaghudRSTAntAH dhanyazreSThI saujAgyadevI jinadAsau kapilaH puNmarIkakaemarIko pratnAkara rata 21e 20 21 104 106 110 223 24 selakasAdhuH 1 // 6 // 1 etat kArtika zuklapaJcamyAmAyAti, 2010 For Private & Personal use only
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 kArtikImahimA 2 226 117 vyAkhyAna viSayaH kathAnakaM jAvimavAlikhiDyau SoDazaH stambhaH lezyAsvarUpam priyaMkaranRpaH 227 avimRzyakaraNaniSedhaH AmravRkSavedAdyAH sahasAkaraNaniSedhaH patatrimArakanRpaH paJcaniH kAraNaiH kAryasiddhiH jAvinAvaH rAvaNaH kAladevAdinyo'pi karmaNo, balavattvam / ripumardanaH paJcakAraNasamudaye satyeva kArya siddhiH kukhakakumAraH sazuNacintanam kAlikAcAryazAlivAhanau avyavandananAvavandane zItalAcAryaH 235 jhAnayuktakriyAyAH sAphaTyam dharmabudhilaghusAdhuH 1 etat kArtikazuklapUrNimAyAmAyAti. 11 124 126 4.--.-.-405. 25 134 u02 2010-11
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezaprA. viSayaH dhanukrama 136 kathAnaka tAmakhitApasaH nandanatakhavarAdayaH patrAGkaH 140 142 pakA. 137 vyAkhyAnaM / navanidAnasvarUpam . catvAra upadezAnahoH teSAmAdyo rAgAnvitaH 130 saptamanihavaH boTikavaktavyatA zrutanindakAH (duMDhakAH) 144 goSThAmAhitaH zivajUtiH | pAviMzatigoSThikanarAH 240 150 21 153 157 143 krodhaphalam mAnatyAgaphalam mAyApiemam khojo'nakRt khojaphalam krodhapiemaH saptadazaH stambha zramaradattamitrAnandau bAhubalI ASADhatiH sAgarazreSThI sujUmacakrI mAsakSpaNasAdhuH suvratasAdhuH 161 164 167 16e 171 // 146 247 | khojapiemaH 2010_IXI For Private & Personal use only
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ patrAGka: 173 177 100 02 255 353 vyAkhyAnaM viSayaH kathAnakaM 240 dazamAyApratyAkhyAnajedAn phalaM cAha kuvindAdayaH thae dazapratyAkhyAnam dAmanakaH 10 vratakhaemanaphalam matsyodaraH maunaikAdazI suvratazreSThI samyaktve zaGkA na kAryA ASADhasUriH mithyAtvanedAH pAlako'javyaH 254 mithyAtvasya mustyajatvam maMkhaliputraH (gozAlaH) 255 prajorAzAtanAphakham maMkhaliputraH aSTAdazAstambhaH jJAnAcAraHprathamaH sAgarAcAryaH asvAdhyAyakAle svAdhyAyaniSedhaH humakasAdhvAdayaH 250 vitIyo vinayAcAraH sthUkhajapacaemaruziSyau tRtIyo jJAnAcAraH 1 etat mArgazulaikAdazIdine AyAti. :1ee 256 157 :205 | 25e naimittiko chau 2010_0 For Private & Personal use only
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezaprA. vyAkhyAnaM kathAnaka patrA zranukramaekA. 160 100 261 mAsatusamuniH 114 265 215 263 264 265 SHSASARKARI viSayaH upadhAnavahanAkhyazcatu: yogabahumAnaH yogoSahanasthairyam AryASADhasUriH anivAkhyaH paJcamAcAraH rohaguptaH nihavaH SaSThaH vyaJjanAnihavAkhyaH SaSThaH zrutAcAraH kumArapAlAdayaH arthAnihavAkhyaH saptamAcAraH hemacantAdayaH sUtrArthI nivAkhyo'STamaH bajayadevasUriH zujAzujazrutasya samyagarthaH kAryaH dumakamuniH jerIca niHzaMkAkhyaH prathamo darzanAcAraH paJcamanihnavagaMgAcAryaH niSkAMkSAkhyo tiIyo darzanAcAraH kukSakaziSyaH, caturthani havo'zvamitrazca nirvicikitsAkhyastRtIyo darzanAcAraH / jogasArazreSThI 12e 131 234 237 100 2018 www .brary.org
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrInapadezaprAsAde // // trayodazaH stmnH|| // vyAkhyAnam // 17 // utkRSTakAle vijayeSvavan , ssttyuttraashcn'shtaarihntaaH| dikkSetrajAH kAlatrikeNa guNyA, viMzatyarinAzca zatAni sapta // 1 // sImandharAdyA viharanti ye ca, videhajA viMzatitIrthanAthAH / kaTyANakAni vRpanAdikAnAM, viMzatya ( zAnya ) zrAgraikazatAni cAtra // 5 // zrIvAriSeNo vRSajAnanazca, canjAnano'rhan pranuvardhamAnaH / etaccatuHzAzvatamUrtayazca, santyUrdhvalokAdiSu tAH stavImi // 3 // etakrinavyUhamanantaroktaM, zatruJjayAprestu sahasrakUTe / nyastaM stutaM tatpradadAtu nityaM, jJAnaM samAdhyudyamamuttamaM me // 4 // athAtra pUrvoktastamneSu darzanaM vratAni ca varNitAni / samprati tatsamyaktvavratAnvito naro jinanaktitatparo navedityanena saMbandhenAgataM jinanaktiphalAdikaM stomi / tatrAdau granthamadhyamaGgalamAha 2555 201010
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ padazaprA. stana // 1 // zrIvIra jagadAdhAraM, stuvanti pratyahaM narAH (ca ye ) / te'rthavAdaM vitanvanti, vizve dazArNa jatravat // 1 // | spaSTaH / jJAtamidam-dazANe deze pure ca dazArNanUpaH / sa paJcazatAntaHpurINAM madhyaM saukhyaM (sukhaM ) vyalasat / anyedhuzcareNa saMdhyAyAmiti vijJaptaH-"vijo ! vizvavijurvIraH prAtarupavane sameSyati / romAJcito nUpaH proce-"zrIpranuH prAkenApi na vanditastathA'haM prage vandiSye" ityahaGkatyA 2 pUrNaH paramA svarNarUpyadantamayapaJcazatIparyaGkikAdhirUDhAntaHpuryAdikayA zrIvIraM nantumAgataH, tathAhi-4 aSTAdaza sahasrA hastinaH, jinasaGkhya (24) lakSA azvAH, brahmAemasaGkhya (21) sahasrAH syandanAH, ekanavatikoTayaH padAtayazca, sahasraM sukhAsanAni, pomazasahasrA dhvajAzcetyAdisaMpadanvitaH samavasaraNopAnte etya kuJjarAuttIrya pazcAligamapUrvakaM pralu nanAma / itazcenjo'vadhinA vijJAya tanma-| dApanodAya zrIvIra vanditumAchat , divyA vicakre, tadyathA-pratyekaM paJcazatAdhikaghAdaza ( 515) ziraHsamanvitAzcatuHSaSTi ( 64 ) sahasrAH kariNo racitAH / punaH kIdRzAste ? mastake mastakeM'STAvaSTau / dantAH, pratidantamaSTASTa ( vApyaH, prativApyaSTASTa ) kamalAni, pratikamalaM sadaM sadaM patrANi, pratipatraM vAtriMzadharanATyAni racitAni / kamalamadhyakarNikAjAge injaprAsAda ekaH / tanmadhye'STAniragramahi-18 pIniH sArdhaM surezaH sthitaH / itthaM sarvamahA vandituM samAgAt / atra pUrvAcAryapraNItaikahastimukhAdi lA // 1 // 2010 HIXI
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ saGkhyA tviyam-mukhAni 515, dantAH 4056, vApyaH 32767, paGkajAni 265154 / ekakarNikAgataprAsAdasaGkhyA kamalatuTyA / agramahiSyastu 201155 / kamaladalAnImAni bIsa komisayAI, egavIsa komi laraka cucttaa| gakarikamaladalANaM, mANaM sirI sakrAyassa // 1 // itthaM sarvakariSu svayamanyUhyaM / injANIsaGkhyA tviyaM-trayodazasahasrakovyaH catuHzatIkoTyaH ekaviM-4 zatikoTyaH saptasaptatiladAH aSTAviMzatisahasrAH / ekaikasminnATake samAnarUpazRGgAranATyopakaraNAni 4 aSTottarazatadivyakumArAH aSTottarazataM divyakanyakAzca / evaM mahA injo jUtalanyastamastako vijoH / pAdAnavandata / nRpo'pi zakrazriyaM prekSya sAzcaryo dadhyau-"aho harejivistaraH ! mayA tu tumchayA | saMpadA mudhA'nimAno'yaM cakre / ekakaritaTyA'pi mama samRdhina / aho! anena nUnaM mamAjimAnAnanametaccapeTayA vakrIkRtaM / athAhamAntarardhimAviSkaromi / punastatkaraNena jinaM vande, tadA'yaM kiM kari-1 pyati ? asya bAhya_valepaM hanmi, avirataguNasthAnako'yamasminneva nave kadApi saMyamarSimayamAtmAnaM / vidhAya jinavandanAya na samarthaH / paramanayaiva nijasamRjhyA mAM stauti vandate ca tathA'haM kurve" / iti || dhyAtvA'ntaH prajudezanayA vudhaH vANavinazvaraM saMpadAdikaM matvA dIkSA jagrAha / tadanu vismitastridazezvaro rAjarSiNaM natvA prAha-"he mahAsattva ! anena vikrameNa tvayA'haM jigye, pareSAM tu kA kathA ? | jUyo nUyastvAM damayAmi / tvanmU;tyAgastu ko'pyanutaH / ahaM viSayalampaTastvAM jetuM na damaH / tvaM tu *****
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezaprA. staMca.13 nirIho nirmAyazca / javAnmama dharmAziSaM dadAtu, yena pretyATapakAlena navapAro mama syAt" / iti stavana vidhAya svargamagamat / munirapi bahuvidhatapasA dhUtakarmA zivamavApa___ yo'valepaM vihAyaivaM, zadhimAn sapAsakaH / jaktipUrva jinaM stauti, sa eva jagajuttamaH // 1 // // ityabdadinaparimitahitopadezasaMgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranthavRttau trayodaze stamle 101 vyAkhyAnam // AUTOCUREMIUSSCUSSCRX ||vyaakhyaanm // 12 // atha jinanaktiphalavidhAnamAhanaratvaM prApya duSprApaM, kurvanti jaratAdivat / tIrthakarArcanaM naktiM, teSAM syAlAzvataM yshH||1|| kaNThyaH / navaraM jarato nAneyAtmajaH, AdizabdAtsagarAdayaH / tadAkhyAnamidam zrIvinItodyAne nAneyaM jinaM natvA prathamacakrI papraca-"svAmin ! yatra tIrthe yUyaM pUrva navanavatipUrvavArAn yAvatsamavastAstat kiM zAzvatamidaM tIrtha ? / pranuruvAca-"he jarata ! AdyArake'zItiyo-15 janamito'yaM sighAcalo vistIrNaH, vitIyArake saptatiyojanamitaH, tRtIye SaSTiyo, caturthe paJcAzadyoga, AgAminave. JainEducation International 2010 For Private & Personal use only
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6 paJcame ghAdazayoH, SaSThe ca saptahastamitaH, zrataH zAzvataprAyamidaM tIrtha, avasarpiNyA utsarpiNyAM cAnu-18 dakrameNa hAnivRdhizca syAt / iti zrutvA saGghaparivRto jarato mahAmahena tIrtha gatavAn / tantravacasA hai prathamasaGghapatinA sarvaratnasuvarNamayastrailokyavijramanAmA caturazItimaephapAlaGkRtaH prAsAdaH kAritaH ekakrozamuccaH sArdhakrozaM vistIrNaH sahasradhanUMSi pRthulazca, tatra ca suvarNaratnamayaM vimba iti jaratena prathamocAraH kRtaH 1 / kroNAtra zrIjJaSajasaMtAne jaratezvararAjye AdityayazomahAyazo'tibalAdyA yAMsa ikSvAkukukhanRpAstrikhaemanoktAro jaratavatsaGghapatIya prAptakevalAH siddhAH paJcAzatkoTilahasAgarANi yAvat, sarvArthasikhyantaritacaturdazalakSAdizreNinirvasudevahieimakoktAnirasaGkhyAtAniratra muktirvRtA / naratataH SaTkoTipUrvANi gate'STamapaTTe daemavInRpo'jUt / tena saGghapatIya stiIyocAraH kRtH| krameNa jaratAdisaptapaTTavadaSTamo'pi mukurajuvane kevalaM prApeti / tata ekazatasAgaropameSu gateSu videha ( mahAvideha ) gatapranumukhataH siddhagirivarNanaM zrutvA tRtIyochAra IzAnenpreNa kAritaH 3 / tata ekakoTisAgaropameSu gateSu mAhenpreNa caturthochAraH kRtaH / / tato dazakoTisAgaropameSu gateSu zrIbrahmenpreNa paJcamojhAraH kAritaH 5 / tata ekakoTisAgaropameSu gateSu nuvanapatInjeNa camareNa SaSThodhAraH kRtaH 6 / zrAdidevataH4 paJcAzatkoTilakSasAgaropamAntare zrIsagaracakrI saMjAtaH, tenenuvAkyato jaratakAritamaNimayabimba hIyamAnakAvaM matvA jAemAritaM, tena saptamokAraH kRtaH 7 / tato'ninandanamukhAttIrthavarNanaM zrutvA vyantare-2 gheNASTamojhAraH kRtaH cha / tataH zrIcanpranuvArave can'yazonRpeNa navamodhAraH kAritaH e| tataH 4%25A5%25ARE NSAR _JainEducation international 2011
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezaprA. zAntinAthAtmajena cakrAyudhena dazamodhAraH kRtaH 10 / tato rAmacanpreNaikAdazodhAraH munisuvratavArake stana. 13 kRtaH 11 / tato nemijinasamaye pAemavA vajUvuH, tairaSTAdazAdauhiNIsainyAdhipairanekayudhAni vitAya bahupApamarjitaM / tatastanmAtrA kuntayA proktaM-"joH putrA ! yuSmAnirgotrohaH kRtaH, mahadavadyaM jAtaM, atha zatruJjaye jinArcAdikaM kRtvA pApAni dUrIkuruta" / tadanu pAemavairamUTyakASThamayaprAsAde khepyamayaM bimba kAritaM, tairvAdazodhAraH kAritaH 12 / tadanu vIranirvANAccatuHzatAdhikasaptatitamavarSe vikramArko jAtaH, tenAtra saGghapativirudaM dhAritaM / tataH saMvat 107 samaye jAvamazreSThinA trayodazodhAro nirmA pitaH 13 / pAemavajAvamyorantare vikoTipazcanavatilakSapaJcasaptatisahasrAH saGghapatayo vajUvuH / tataH saMvat 1213 samaye zrImAvivAhamadevena caturdazodhAro vidhApitaH 14 / saMvat 1371 samaye zrIratnAkarasUrijaktausarvazizreSThisamarAMkeNa suratrANamantriNA paJcadazodhAro niSpAditaH, yena samarazreSThinA nava-2 sakSA bandino hemaTaGkAna dattvA mocitAH 15 / saMvat 1577 samaye suratrANAtprAptavahAurasAhamAnena 8 zreSThikaramAsAhena pomazodhAraH kRtaH, yaH samprati navyairvandyate 16 / tadanu caramojhAraM puSprasaha sUrizrAvo vimatavAhananRpaH kArayiSyati / tathA ca nAgapure deTahAsutena sAdhunA punamazrAdhena gurudeza neyaM / khabdhA yakRta "lakSmIdharmasthAneSu sthApyate tadA sA zAzvatI javati, vizeSatazca yAtrApuNyaM mht| yamuktam // 3 // 1 kRtvA . JainEducation International 2010_051 For Private & Personal use only
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ "zrAramnANAM nivRttiviNasaphalatA saGghavAtsaddayamuccaiH, nairmahyaM darzanasya praNayijanahitaM dRzyate jIrNacaityam; tIrthonnatyapranAvau jinavacanakRtistIrthakRtkarmakatvaM, sidherAsannalAvaH suranarapadavI tIrthayAtrAphalAni // 1 // " etanvRtvA saMvat 1275 varSe nAgapurAdyAtrArtha nirgataH / saGgha 1700 zakaTAni mahAnti, 1000 seja-11 vAlAH, 400 vAhinyaH, 500 DhakkAH, nUrizo devaalyaaH| tatazcalana sthAne sthAne utsavaM kurvan dhava-3 | sakkapuropAnta aagtH| taM saGghapatiM zrIvastupAlo'jyAgAt / saGghadhUliH pavanAnukUTyato yAM dizaM yAti | tatra tatra sa gati, tataH saGghajanairajANi-"he mantrIza ! ito rajaH, ata itaH pAdau avadhAraya / mantrI pAha-"idaM rajaHpuNyaiH spaSTuM khanyate, yataH zrItIrthapAntharajasA virajIjavanti, tIrtheSu baMtramaNato na naveSvaTanti / avyanyayAdiha narAH sthirasaMpadaH syuH, pUjyA javanti jagadIzamathArcayantaH // 1 // II sarastIre sthitaH saGghaH / mantrIzaH punajhasaGghapati gADhamAliGgaya provAca-"prAtaH zrIsaddena saha lava-19 tA'smadAvAse joktavyaM" / tena tathetyAhataM / prajAtelojanAya mantrI sarveSAM pRthak pRthak pAdakSAlanaM tilaka ca svayameva karoti, evaM ca madhyAhno jAtaH / tadA tejapAkhenoktaM-"he deva ! anyairapi tathAjakti kArayiSye,yUyaM juGgadhvaM,tApo jaavii"| mantrI prAha-"maivaM vada,puNyairayamavasaro khnyte"| guruniHkazritam-14 2010 For Private & Personal use only
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezaprA talA .13 // 4 // "yasmin kule yaH puruSaH pradhAnaH, sa eva yatnena hi rkssnniiyH| tasmin vinaSTe sakalaM vinaSTaM, na nAnijaGge zakaTA vahanti // 1 // " ___ mantriNedaM kAvyaM gurubhyaH preSitam"adya me phalavatI piturAzA, mAturAzIrapi aGkuritA'dya / yadyugAdijinayAtrikalokaM, grINayAmyahamazeSamakhinnaH // 1 // " | iti niranimAnajaktyA guravo raJjitAH / zrIsaGghaH kramAjinayAtrAmakarot / ityAdayo bahava udantAH pUrvazAstrato jnyeyaaH| jaratAdinRpaiH zrAGgaH, surAsuravarairyathA / nirmitArcA tathA kAryA, anyaiH svAtmavizudhdhaye // 1 // // ityabdadinaparimitahitopadezasaMgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranthavRttau trayodaze stamne 12 vyAkhyAnam // // 4 // // vyAkhyAnam // 23 // zratha zatruJjayayAtrAphalamAhaanyatIrtheSu yadyAtrAsahanaiH puNyamApyate / tadekayAtrayA puNyaM, zatruJjayagirau bhavet // 1 // ___ JainEducation international 2010
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2 spaSTaH / anyatIrthAni nandIzvarAdIni / yata uktaM ca zrIatimuktakevakhinA kRSNapUjyanAradAgrejaM kiMci nAma titthaM, sagge pAyAle tiriyalogammi / taM sabameva di, puMDarie vadie saMte // 1 // ___ tathA'nyairmahagniruktamnandIzvare tu yatpuNyaM, diguNaM kuemale nge| triguNaM rucake hastidanteSu ca caturguNam // 1 // etadviguNitaM jambUcaitye yAtrAM vitanvatAm / SaDguNaM dhAtakIkhaeme, tabAkhijinapUjanAt // 5 // puSkarodarabimbAnAM, ghAviMzaguNasammatam / merucUlAIdarcAyAM, puNyaM zataguNaM bhavet // 3 // sahasraM tu sametAjau, sadaM caivAJjanApitaH / dazalakSamitaM zrImacaivate'STApade ca tat // 4 // zatruJjaye koTiguNaM, svanAvAtsparzato matam / manovacanakAyAnAM, zukhyA'nantaguNaM nRNAm // 5 // iti / athAsmin jave'vazyaM yAtrA'sya vidheyetyAha- . kSetrAnujAvataH pUjyairmuktya'mahimA smRtH| dhruvaM navaughamuktyartha yAtrA kAryA dayAnRtaiH // 1 // spaSTaH / atrArthe kumAranRpodantaH-pattane zrIhemAcArya upadezamakarot-. ajJAnAdyatkRtaM pApaM yauvane vArdhake'pi vA / tatsarva vilayaM yAnti sighAphe sparzanAdapi // 1 // ekajakto jUmizAyI brahmacArI vshendhiyH| samyagdarzanasaMyuktaH pAvazyakakArakaH // 5 // yAtrA vidadhan sarvatIrthaphalaM prApnoti / he kumAranRpa! nAstyataH paraM tIrtha jagatraye / he nRpa ! puemarIka iti nAma AdyagaNadharato jAtaM, yataH 2010
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadarAmA. // 5 // cittassa punnimAe, samaNANaM paMcakohiparivari / nimmakhasidhisuhaM pattA, jayau taM puNgriiytity||1|| staMtra. 13 zrata eva sAmprataM zrIsaddhaizcaitrapUrNimAyAMdasa vIsa tIsa cattA pannAsA pupphadAmadANeNa / sahaz canatthaM uc'dhma dasama vAlasa phlaaii||1|| ityAdizAstroktavidhinA caitrapUrNimAdevavandanaM puemarIkodyApanAdikriyAH vidhIyante / yAtrAyAmapi saddezapadaM jAgyairavApyate / injAdipadaM sukhanaM, idaM punarlanaM / yataH arhatAmapi mAnyo'yaM saGghaH pUjyo hi srvdaa| _ tasyAdhipo navedyastu sa hi lokottarasthitiH // 1 // ityAdigurUpadezAjAtasasaGghayAtrAmanorathaH kumAro gurumajJApayat / gururapi prAcAradinakarAdiproktaAyuktyA'STAniH stutinirdevavandanapUrva zAntikapauSTikapUrva ca saGghapatipadaM samasthApayat / tataH sulagne / hastikumnasthApitasuvarNadevAlayaH prasthAnamakarot / tadanu ghAsaptatiH sAmantadevAlayAH / tatazcaturviMza-2 tirmtridevaalyaaH| tadanantaramaSTAdaza zatAni vyavahAriNAM prAsAdAH / zrIsaGghapurastAtsarve calanti / jUpaH sakalacaityapUjAmamAripaTaI kArAgAravizodhanaM saGghalaktiM ca kRtvA yAtrAnerImadApayat / mArge'za- // 5 // mbalelyaH zambalaM prayacan saGghajanAn sahodarejyo'dhikAn gaNayan stokastokaprayANena calana guruM prati | yAtrAvidhiM paprala / gururAha 2010_05
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ * * * * * * samyaktvadhArI pathi pAdacArI, sacittavArI vrshiillaarii| jUsvApakArI sukRtI sadaikA-hArI vizudho vidadhAti yAtrAm // 1 // laukikairapyuktam"yAnamardhaphalaM hanti turIyAMzamupAnahau / tRtIyAMzaM ca vapanaM sarva hanti pratigrahaH // 1 // " / zrutvetyanantaraM rAjA'nupAnatpAdacArI bajUva / gurustathArUpaM taM vIdayAha-"jo nRpa ! azvAdikaM| |pAdatrANaM ca vinA tvadehe pImA nivimA javiSyati / tato vyajijJapadbhUpo dauHsthye prAk pAravazyataH / pAdAbhyAM na kiyaGgrAntaM paraM tadhyarthatAM gatam // 1 // ayaM tu tIrthahetutvAtpAdacAro'tisArthakaH / yenAnantajavajrAntirmama prazyate'jitaH // 2 // | evaM yuktyA guruM protsAhitavAn / sthAne sthAne pratnAvanA, jine jine hemacanaM, prAsAde prAsAde dhvajAropaNaM, grAme grAme pure pure sAdharmikapUjAM ca, saGke nojanadAnapaTahodghoSaNaM, pratidinaM ki sAmA-14 yika, parvadineSu pauSadhavidhAnaM, mArgaNadInAdInAmucitadAnaM, caityAdidharmakRtyAni ca vidadhAti / tataH zrItIrthe dRSTe sasaGghaH pazcAGgapraNAmamakarot / tahine tatra sthitvA zatrukSayaM vardhApya sugandhavyeNASTamaGgalaM 6 kRtvA tIrthopavAsaM rAtrijAgaraNaM ca cakAra / prAtardevagurupUjApUrva pAraNotsavaH / tatastasahaTikAM prApya | sasahazcaityavandanaM vidhAya sarvAzAtanAM pariharan zrIgirirAjamArohat / zrIjinaprAsAdadhAraM sapAdaseti 1 sacittanivArakaH. * 2010_ 01 For Private & Personal use only
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezaprA. na. 13 kAmitamuktAphalairvardhApayati / tataH pradakSiNAvasare sarasA'pUrvastutikaraNArthamanyarthitAH zrIhemAcAryAH "jaya jaMtu kappapAyavaH" iti dhanapAlapaJcAzikAmapaThan / rAjAdayaH prAhuH-"jagavan ! javantaH parakRtastutiM kathaM kathayanti ?' / gurunirUce-"rAjan ! evaMvidhAdbhutanaktigarnA stutirasmAniH kartuM na : zakyate" / etannirabhimAnatAM guroH stuvanto rAjAdanItarutale prAptAH / tadA gururAha-"he nRpa ! saptatilakSakoTayaH SaTpaJcAzatsahasrakoTayazceti pUrvAGkaH, sa navanavatyA tAbyate tademe'GkA labdhAH-ekonasatatikoTikovyaH paJcAzItilakSkoTayaH catuzcatvAriMzatsahasrakoTayaH, etAvato vArAnetattarutale nAneyaH / samavAsAparSIt zrIzatruJjaye iti sArAvasiprakIrNake proktamasti / tatra pUrva nRpaH zrIguruniH proktavidhinA vRdaM pAThakAM ca samyak prapUjya garbhagRhaM prAptaH / tatra labdhatrinuvanaizvarya iva paramAnandAJcitaH sakalakara-3 NavyApAramukta zvAnimeponmeSo'lasa va stimitalocano jinaM vIdaya haNamekaM jinamukhakajanyastadRSTihIzrupUradUritAkhilatApavyApastiSThati sma / tato "jagadIza ! tava pUjanaM mayA niHsvena kathaM kriyate ?" ityAdistutivaca uccarannavalakSmUkhyairnavamahAratnairnavajIvahiMsAtramaNatyAgArtha navAGgeSu puujyaamaas|tto dadhyau-16 "dhanyo'haM mAnuSaM janma sukhabdhaM saphalaM mama / yadavApi jinentrANAM zAsanaM vizvapAvanam // 1 // " tato mAloghaTTanasamaye saGkeSu militeSu mantrI vAgnaTTa injamAlAmUTye lakSacatuSkamuvAca, tatra ca rAjA'STI lakSAn , mantrI pomaza khadAna, nRpo ghAtriMzadAna, evaM mAlAmUTaye kriyamANe kazcit 1 mAyAparidhApanasamaye. 4-AAKASON // 6 // ___JainEducation International 2010 For Private & Personal use only
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ u0 2 prakhannaH sapAdakoTiM cakAra / tatazcamatkRto nRpaH proce - "dIyatAM mAlA " / tataH prakaTInRtaM sAmAnyave - pavantaM taM jagaruM dRSTvA mantriNaM prAha - " dravyaM susthaM kRtvA dIyatAM mAlA " / jagakurapi rAjavAceSadantaH kaSAyito ratnaM dattvA''ha - "he nRpa ! devagurusaGgezAgre na hi ko'pi bujhavAkyaM vadati" / rAjA tasya mithyAnuSkRtaM dattvA samAvizya ca - "evaM mama sa mukhyaH saGghapatiH" iti sammAnaM kR ( da ) tvA | mAlAmarpitavAn / tenApi aSTaSaSTitIrtharUpAyAH svamAtuH paridhApitA / tato nRpaH svarNapUjopakaraNAni prAsAde muktvA paJcazakrastavairdevAn vanditvA sasaGghaH sarvataH zrIpuramarIkAcalaM paTTakUlAdiniH paridhApayan kramAputtIrya pAdalitapure prAptaH / tatra ca rAjJA zatruJjayAH paJcamaM zRGgaM girinAranAmakaM smRtaM / "asya vandane tatsamaM phalaM" iti sUrIzvara mukhAtvA sasaGgho jUpaH krameNa sasukhaM tatra yayau / savi - starAM snAtrapUjAM vidhAya tatra zrIneminaH pratimAM vajramaya sAtizayAM vIkSya "keneyaM mUrtiH kadA kAritA ?" iti rAjJA pRSTA guravaH prAduH ihaiva te'tItacaturviMzatyAM tRtIyatIrthakRtsAgarasamaye'vantyAM naravAhano rAjA'bhUt / so'nyadA jinavANIM zrutvA papraJca - jagavan ! kadA'haM kevalI jAvI ?" jino'vak - "he nRpa / zrAgAminyAM caturviMzatau / dvAviMza jinasya nemervArake tvaM kevalI jAvI" / iti zrutvA saMyamaM lAtvA tapasA mRtvA brahmaloke dazasAgarAyurindro jAtaH / tatrAvadhinA pUrvajavaM jJAtvA zrInemervajramayaM vimbaM navaM vidhAya svarge pUjitaM / tata zrAyuHprAnte nemikalyA ekatrayasthAne raivate vajreNotkIrya bhUmimadhye pUrvAbhimukhaH prAsAdaH kRtaH, tatra caitye
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezapA. rUpyamayaM garbhagRhatrayaM kRtvA ramamaNisuvarNamayaM bimbatrayaM sthApitaM, tadane kAJcanabaTAnakaM kRtvA tapana-1 staMca. 13 " mRttikAmayaM bimba nyastaM / tataH sa indhaH svargAcyutvA saMsAraM cAntvA kSitisAre naravAhananRpo'nUt / tatra kAsimakhAta parvasvarUpaM nizamya tadvimbaM saMpUjya jinAnyaNe saMyamena ca kevalena mohaM gtH| nemeH kalyA ekatrayaM jAtaM / tatazcaityaM khepyamayaM ca bimba khoke pUjyaM jAtaM / zrInemimohato navottaranavazatatame varSe / kAzmIradezAdhanazrAyo'tra yAtrAyai sametaH / jasapUrNaiH kalazaiH snAtraM kRtaM / jalena vimbaM galitaM / ratnena || tIrthavinAzaM vIkSya mAsaghayamupavAsAH kRtAH / tato'mbikAdezena kAJcanavalAnakApajramaya bimbaM samA-12 nIya sthApitaM / ityAdhukrayantastutiM zrIguruto nizamya sarvanedotsavairAtmAnaM kRtArthayan bhudinaanysthaat|| tatrApi sa eva jagarinmAlAM paridadhau / tadanu sasaGgho nRpo devapattane zrIcandraprajayAtrAM cakAra / tatrApi jagarinmAlAM jagrAha / tadA rAjA taM zrAcha pAca ratnaprAptisvarUpaM / sa pAha-"madhumatIpuryA lAprAgvATIyavaMzyena haMsena matpitrA prAntasamaye mama proktaM-'eteSu paJcasu ratneSu ratnatrayamidaM sijhagiriraiva tadevapattaneSu kramAddeyaM, navatA ca yena svanirvAhaH kAryaH', taghacasedaM puNyaM mayA kRtaM, adhunA mahAsaGke || milite zeSamAtmasatkaM ratnapayaM zrIsaGghasvAminastava navatu"ityuktvA rAjJaH hastapadme muktavAn / nRpaste vIkSya vismitaH prAha "dhanyastvaM zrAdhakoTIra prathama puNyakAriNaH / aindhapadaM yadevaM tvaM prAptastIrthatraye'pyasau // 1 // " | ityAdi stutvA svArdhAsane nivezya suvarNAdibhiH satkRtya sArdhakoTimitaM dhanaM dApayitvA ratnadhayaM gRhiitN| // 4 // ___JainEducation International 2017
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ tanmadhyanAyakIkRtya hArayugmaM vidhApya ca / zatruJjaye raivate ca praiSIt puujaarthmhtoH||1|| tataH pattane saGgha satkRtya visrjyaamaaseti| kumArapAkhavaghnaktyA vidhinA tIrthapUjanam / anyarityaM vidhAtavyamavadyajyUhanittaye // 1 // // ityabdadinaparimitahitopadezasaMgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranyavRttI trayodaze stamne 13 vyAkhyAnam // // vyAkhyAnam // 14 // atha snAnavidhimAhasnAnAdisarvakAryANi vidhipUrva vidhApayan / hiMsAniH (nyaH ) manasA jIruH sarvajJasevanAparaH // 1 // spaSTaH / snAnavidhistvayaM-adhaHsthApitalAjanapratinAlikapAdapIThopari pUrvAbhimukha uttarAnimukho 31 vA sthitvA panakakunthukITikAmarkoTakAdirahite samyakbuSirAdyadUSite jUnAge sAtapakSetre vA na tu | zabdAyamAnazilApradeze tadadhovAsijIvaradArtha prathamaM puJjanikayA (pramArjanyA ) pramRjyAnitazcaryA nirIkSya nirIkSya tatra tiSThati, yadi svapratyAkhyAnakAlaH pUrNo vijJAtastadA namaskAreNa paaryitvyH| upavAsapratyAkhyAninastu dantadhAvanAdi vinA'pi zudhireva, tapaso mahAphalatvAt / yato khokazAstre'pi-| upavAse tathA zrAkSe na kuryAdantadhAvanam / dantAnAM kASThasaMyogo hanti sapta kulAni ca // 1 // 2010 For Private & Personal use only
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezapA. // // vastrapUtena prAsukIjUtenAcittIjUtena parimitena stokena dehakledanamAtreNa jalena yathA jalapravAheNa / sAdijIvA glAni na prApnuvanti tathA snAnaM vidheyaM / bAhyamalatyAgAya zrImajinasya paramapavitradehasparzanAya jAvataH krodhAdimakhakSAvanAya tatkArya, avyasnAnaM gRhasthasya devapUjAyAmeva nAvazuddhihetutvA-1 danumataM, nAnyatra / anena "ghavyasnAnaM puNyAya" iti yaiH kathyate tannirastaM mantavyaM / tIrthasnAnenApi na hi jIvasyAMzato'pi zuddhiH / yataH kAzIkhaeke SaSThAdhyAye mado jArasahasreNa jalakumnazatena ca / na zudhyanti purAcArAH snAtAstIrthazatairapi // 1 // jAyante ca niyante ca jakhamadhye jlauksH| na ca ganti te svrgmvishubhmnomlaaH|||| paradAraparabhavyaparamohaparAGmukhaH / gaGgA'pyAha kadA''gatya mAmayaM pAvayiSyati // 3 // atrAha paraH-nanu tarhi pUjAkSaNe'pi gRhastho vyasnAnaM kathaM karoti ? apkAyahiMsAhetutvAt / / ucyate-zrImatparamezvaradehaM samavasaraNasthaM kadAcitko'pi manuSyo makhakkhinnamUtrabinmukhagnazarIreNa na spRzati, zrAzAtanAhetutvAt, tadatrApi strIzayyAdivaghunItyAdivAtasparzAdinirmakhinIjUtaM zarIraM 13 jinArcAyAM jJAvazuddhikaraM na syAt , apavitro'smi apavitro'smIti punaH punaH smRtimeti, tasmin , kRte tu ahaM zuzo'smi pranupUjArdo'smi evaM jAvapravRddhiH syAt , svacadehA api surAH svargavApyAM | zucIjya zAzvatapratimArcA vidadhati tarhi narANAM tu avazyaM tadaI / tathA ca naro jAvapUrva avyasnAna || yatanayA kurvanmahAphalaM prApnoti / yataH // an 2010-11
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhyAnAmnasA tu jIvasya sadAyabudhikAraNam / karmamakha samAzritya nAvasnAnaM tamucyate // 1 // snAnAdanu zIghraM kueimakAgataM jasaM sAtapakSetre puJjanikayA RmiM pramAAnyadainareNa pariSThApayati hai| iti / kasyacit snAne kRte'pi yadi sphoTakAt pUyadatAdi sravati tadA tenAGgapUjA svayaM na kAryA. AzAtanAsaMbhavahetutvAt / RtuvatInAM tu caturo vAsarAn yAvaddevadarzanaM na yogyaM, pUjA tu sapta dinAn || yAvanna vidheyaa| yaduktam taha jiNalavaNe gamaNaM gihaparimANacaNaM ca sajkAyaM / pupphavasthiyANaM pamisicha jAva sattadiNaM // 1 // kecinmUDhA RtuprAptastrINAM paThanapAThanaM na niSedhayanti / tathA ca te itthaM svakalpanayA jalpanti| zrIvIrAdeH sAdhvyaH sarvA api prAptamRtuM matvA'pi siddhAntavAcanAM na muJcanti gamagumbAvadehadharmatvAt / / atra guruH prAha-naitaphAkyamaI, yataH sarvAsAmarhatsAdhvInAM SaSThasaptamaguNasthAnavatitvAnnaiSa doSaH samAsa-1 |gatIti zrUyate / atha pUrvoktayuktyA snAnavidhiH proktH| zrAdizabdAttadanantaraM yatkArya tadAha-tataH zujavastreNAGgarUkSaNaM potikamocanaM pavitravastrAntaraparidhAnAdi kArya, tato jalApAdAbhyAM nUmimaspR.12 zana tathA kASThapAukAmapi sarvathA parityajan pavitrasthAnamAgata uttarAbhimukho'sandhitaM divyaM zvetAMzukaSayaM paridadhAti / yamuktamna kuryAt sandhitaM vastraM devakarmaNi bhUmipa / na dagdhaM na ca vicinnaM parasya ca na dhArayet // 1 // 20 For Private & Personal use only
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadarAmA ||e|| OMOM****%%AA khoke'pyukta kaTisRSTaM tu yaghavaM purISa yena kAritam ( yena ca kRtam ) / samUtramaithunaM vA'pi tapasna parivarjayet // 1 // .. ekavastro na juJjIta na kuryAddevatArcanam / na kaJcukai vinA kAryA devArcA strIjanena tu // 2 // | evaM hi puMsAM vastrayaM strINAM ca vastratrayaM vinA na pUjA'rhA / tathA "egasAmIyaM uttarAsaMgaM kre| ityAgamapramANAttarIyamakhaekameva kArya, na tu khaemaghayAdirUpaM / na ca sukUlaM jojanAdikaraNe'pi sarvadA pavitrameveti khokoktiH pramANaM, ki tvanyadhautikavahukUlamapi jojnmlmuutraadyshucisprshvrjitmevaaii| dhautikaM ca svadRpavelAmeva vyApArya, prasvedazleSmAdi ca dhautikena na kArya / tacca parasatkaM prAyo vaye, vizeSatazca vAsavRdharAmAdisatkaM / zrUyate hi kumArapAsasya pUjArhe vastre mantriNA bAhamena vyApA-12 rite / rAjJoktaM "navye me'rpy"| tenoktaM-"mukUlaM navyaM sapAdalakSaNa baMberApuryeva niSpadyate / tadapi tanna pavyApAritaM tuviikRtmtraayaati"| tato rAjJA'vyApAritamekaM yAcitamapi baMberAnRpo nAdAt / tadA rAjA ma ruSTo bAhanaM sasainyaM taM prati preSIt / caturdazazatakarajIsthanaTaiH sadyo rAtrau baMberApuramaveSTayat / tadA saptazatIkanyoSAhAvighnAya tAM rAtri vilambya prAtAIrga jagRhe / sapta svarNakoTIrekAdazazatIM hayA~zca khalau / murga gharadaizcUNIcakre / tatra deze svasvAmyAjJAM pravartya saptazatIM zAlApatIn samahamAninye / tatpA-10 hAryakAritavastre nUpaH svayaM pUjAhaNe vyApArayat / ityavyApAritadhautike jJAtam / / // e|| ____ JainEducation International 2010
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ II tatazcaityapramArjanaM yatanApUrva pUjAsAmagrImIlanaM ca / evaM avyataH zucitA, jAvataH zucitA tu rAgazASakaSAyaihikAmuSmikaspRhAkautukAdityAgenaikAgracittatA / uktaM camanovAkkAyavastrorvIpUjopakaraNasthiteH / zuddhiH saptavidhA kAryA zrIarhatpUjanadaNe // 1 // snAnAdikArya vidhinA vitanvan , prApnotyanaspaM phalamadaraM saH / jainasya dharme na tu bAhyakarma, nAvaM vinA syAtkhalu nirjarAyai // 1 // // ityabdadinaparimitahitopadezasaMgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranthavRttau trayodaze stamne 14 vyAkhyAnam // // vyAkhyAnam // 15 // atha puSpAdyAnayanavidhimAhapuSpAdisarvasAmagrI melanIyA'rcanavaNe / antardayAparastIrthanAthajaktinarAJcitaH // 1 // spaSTaH / navaraM puSpamelanaM tvitthaM-pUrvamArAmikenyaH kathanIyaM "tvayA mastakArUDhAni kRtvA'nItAni, kakSAmadhye sthApitAni, pRSThe vajJAni, vastraprAntenodaropari vadhAni, jIrNAni, nirvatrIkRtAni, rajasvavAstrIjiH spRSTAni vetyAdidoSamuktAni zudhAni puSpANi pratyahaM deyAni, vAJcitamUTyaM tunyaM dAsye ____Jain Education international 2010 For Private Personal use only
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezaprA. // 10 // 2010 yadi nirdoSANi tAni dAsyasi / itthaM taM sammAnya pazcAt kriyAkAle zranAyayati AptaniHzUkadakSanarapArzvadAnAyitavyAni svayaM vA''netavyAni, svAGgeSvaspRzanti hRdaya purogAni vidhAyAnayati / yataHistAtpraskhalitaM kSitau nipatitaM lagnaM kvacitpAdayoryanmUrdhordhvagataM ghRtaM kuvasane nAjeradho yadbhutam / spRSTaMSTanairdhanairahitaM yahUpitaM kITakaistyAjyaM tatkusumaM dalaM phalamatho naktairjinaprItaye // 1 // aagri aur kuryAnna vindyAt kalikAmapi / patrapaGkajaGgena hatyAvatpAtakaM javet // 2 // masUtratantu naH zithilagranthinA granthanIyo hAraH aSTottarazatapaJcaparameSThiguNa smaraNa pUrvakamaSTottarazatapuSpairdAraH kAryaH kArayitavyo vA / yadA'STottarasahasrajinalakSaNasaGkhyAko'STottarasa srapuSpairdvAraH kAryaH | kArayitavyo vA / yadA caturviMzatijina - dvAsaptati jina - viMzatijina - saptatyuttarazata jina - pazJcanaratapaJcai| ravatacaturviMzatikA catvAriMzadadhikazatazya jina- tatrikAla guNitaviMzatyuttara saptazatI jinAH evamaneka|vidha jinasaGkhyAsmaraNapUrvakaM tattanmitapuSpairdAraH kAryaH / yadA navasaGkhyAni puSpANi tadA'STasu jinAGgeSu aSTakarmanAmoccArapUrvakaM karmAjAvaM yAcitvA puSpASTakaM sthApyaM, navame'Gge navamatattvamArgaNa ( yAcanA ) pUrva navamaM puSpaM sthApanIyaM, iyaM jAvanA svabuddhyA'cyUhyeti / trAha paraH nanu manuSyAGgulitre daduH khava vRkSapuSpazchedena mahAn doSaH, ataH puSpAropaNaM nAI, jinA api SaGkAyapI mAharAH kathamitthamupadizanti / atrottaraM - aho ! jinAgamArthAnabhijJa ! zRNu, zrAjI vikAnimittaM vidhipUrvamArAmikepAnItAni puSpANi mUlyaM dattvA gRhyate zrAyena taddayArthaM yadi kazci staMja. 13 // 10 //
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ mithyAtvI tatsamIpAttAni saMgRhya homakuemAdau nikSipati tadA zIghraM puSpajIvAnAM vadhaH syAt / tathA / pAradArikaH strIkaNThe tanmastake svorasi ca saMsthApya zayyAM vA vidhAya zete / yaghA tatkankAn kRtvA / daramate / tatra khInaraprasvedAdinistatkomalajIvA ekenaiva kSaNena vidhvaMsamAvahanti / paraM ca strIkaNThAdi* gatapuSpahArAn vIdaya keSAzcinna zulajAvanA sameti, pratyuta pApabandhanameva syAt / ato gRhasthAH / puSpANi vIkSya lAvayanti-"aho ! imAni pApanaraH kazcidrahiSyati tadA lIlayA helayA ca hani-5 daSyati, ato'hameSAmajayAya mUkhyaM dattvA tAni gRhmami / upekSyA tu mahAn doSaH gagAdimocanavi-14 dhivat / tAni gRhItvA yadi kITikesikAdipuSpatuSTayavarNatrasajIvAsteSu bhavanti tarhi tatpuSpamagocara-12 sthAne muJcati yathA hiMsA na syAt / tataH zrAyaH pUrvoktarItyA puSpahArAn kRtvA jinakaeThe sthApayati, 3 tatra na kAcitstrIkaNThagatapuSpahAravadazunnA lAvanA, pratyuta puSpajIvAnAmajayamAtmAnaM ca paramAtmaguNamayaM vitanoti, vidhA'pi vAnaH / ityaM dhArya-yAvatkAlaM puSpajIvenAyurbakaM tAvatkAlaM bedanajedanakkhe-12 danasUcikAropaNamardanapaJcenjiyAdisparzaHkhasahanAdyanAvena cirakAlaM sukhaM jIviSyati / tathA puSpAdi-18 nRtacaGgerikAM jinAgre lAtvA zrAyaH kathayati-"svAmin ! trijagavatsala ! ime puSpajIvA hiMsAkR-14 yastebhyaH saMgRhyAnItAH santi, eSAM mama cAjayadAnaM dehi" ityAdinAvanaktyA na ko'pi doSo dRshyte| 6 tathA devA avadhijJAnasamyaktvayuktA arihantaprazaMsitA api jalajasthakhajapuSpairjinabimbamarcayanti / yato rAjapraznIyasUtre jIvAnigame coktaM-"naMdApuskaraNiM jAva jAI, tattha uppalAI jAva sahassapattAI| 2016 For Private & Personal use only
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 11 // upadezaprA. girahaMti, girihattA naMdApurakaraNI to paccoruhati, paccoruhittA jeNeva siyAyataNe " ityAdi jJeyaM / tathA samavAyAGge'pi catustriMzadatizayAdhikAre - " vAyunA yojana pramANakSetraM saMpramRjya meghavRSTyA nIrajaskaM kRtvA tatra jalathalayanAsurappanue biMTahAINA dasavavazeNaM kusumeNaM jANussehapamANamete puSphovayAre kati" / chAtra ke cijalasthalajasadRzAni puSpANi vadanti, tannAI, yata upamAvAcinAmivAdizabdAnAM mUlasUtre'grahaNAt / tathA rAjapraznIye'pi jinapratimAye puSpapuJjakaraNapATho'sti / tatra jakhajaiH sacittaiH - puSpaiH puJjaH kRto'sti / tathA jJAtAyAM samyaktvadhA ridraupadI kRta jinAcavidhistu sUryAjatusyo'nyUnAdhikaH proktaH, ato yadi devakRtapuSpapuJjo vikurvaNAtaH sthApyate tarhi auaupadIkRta jinAgrapuSpapuJje sA vikurvaNA kathaM lacyate ? tu ekasmin sUtrapAThe pUrvAparaviruddhArtho na kAryaH, "ekatra saMdhIyate'nyatra pracyavyate" iti nyAyo na vidheyaH / tathA deveSu anekadhA sAmarthyamasti tathApi siddhAntArtheSu na kapola kalpanAmatiH samIcIneti / tathA nArakAn vinA trayoviMzatidamakagatajIvAH puSpatvamapi labhante, puSpajIvAstu IzAnaM yAvacchanti / atra puSpapUjAyAM kumAra nRpapUrvajavasambandhaH, sa cAyam zrI hemasUriM nRpaH svaprAgnavaM papracha / tadA guruH siddhapure sarasvatItIre'STamaM vidhAya sUrimantra dvitIyapIThAdhiSThAtrI devI mArAdhya tanmukhena zrutvA rAjJaH purajanasya ca samamevaM prAha - rAjan ! medapATapa risare jayakezinRpaH, tatputro naravIraH saptavyasanavAn, pitrA niSkAsitaH parvatazreNyAM panIpatirjAtaH / 1 truTyate. 2010_ staMja. 13 // 11 //
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ anyadA jayantikasArthapasya sArthaH sarvo'pi tena luSTitaH / sArthapo naSTvA gataH, mAlavapatisainyamAnIya : tApallImaveSTayat / naSTo naravIraH / tatpatnI sagA hatA, bAlo'pi pRthvyAmapatat / paDhyAM kITamAriH kAkAritA / tato mAlavapatinA hatyAdhyaM kRtaM jJAtvA nirjaya' svadezAddUrIkRtaH, vairAgyAttApasatapastatvA mRtvA jayasiMhanUpo'jani hatyAghyapApAdaputraH / naravIro'pi dezAntaraM gan yazonAsUrINAM militH| |proktazca guruniH-"joH kSatriya ! kSAtraM gotraM prApya kathaM jIvahiMsAM kuruSe ? ytH|| kSatriyo'si narAdhIza! pratisaMhara sAyakam / ArtatrANAya vaH zastraM na prahartumanAgasi // 1 // " tanutvA lakjitaH prAha_ "bunnuditaH kiM na karoti pApaM, vINA narA niSkaruNA javanti / AkhyAhi na priyadarzanasya, na gaGgadattaH punareti kUpe // 1 // " | tato guruvacasA nirvyasanI jAtaH, camana navalakSatilaGgadezasthaikazikhApuryA gataH / tatroDharamahenyagRhe || # nojanAdivRttyA sthitaH / tatra puryAmuDhareNa zrIvIracaityaM kAritamasti / tatroDharaH sakuTumbaH paryuSaNAparvaNi || pUjArtha gtH| vidhinA mahatI pUjAM kRtvA sArdhamAyAtaM naravIraM pAha-gRhANemAni puSpANi, kuru tIrtha kRtpUjAM" sa dadhyau adRSTapUrvo'yaM paramezvaro rAgAdicihai rahitaH satyo'yaM pranuH kathaM parakIyapuSpAdiniH | - pUjyate ?" / tataH svakIyapaJcavarATakakrItaH puSparAnandAzruplAvitahak prasannatrikaraNaH pAramezvarI pUjAmaka rot / tataH pUrNarucijakatyA sa prAra-"aho svAmin ! yuSmAbhiH kRpAvanirahaM abAutA, yasarI Jain Education international 2010-05
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezaprA. 34. // 1 // invAdiSurkhanAyA jakteH karaNAya mamAvakAzo dattaH" iti jUyo bhUyaH samuccarannuDhareNa samaM tatrAMgatayazojagurusamIpe gataH / dezanAnte tena sahopavAsamakarot / krameNa mRtvA tribhuvanapAlapastvaM jAtaH, uDharastUdayanamantrI, yazonajastvahameveti / tvaM punarito nijAyuHpAnte vyantareSu maharbisuratvamadhigamya 81 carate jAdavapure zatAnandanRpadhAriNIdevyoH putraH zatabalAH padmanAnajinaikAdazagaNadharo bhUtvA modaM / yAsyasi / zrutveti prasanna ekamAptanaraM gurumApralaya taddeze preSIt / so'pi tatroDharAGgajamukhAttavRttaM / zrutvA sarvamAgatyaca nRpAya jagau / prIto'tha nRpaH saGghapratyahaM gurave mudA "kalikAlazrIsarvajJa" itibirudaM 6 dattavAn / vidhinA puSpasAmagrI medanIyeti shikssaa| yaH sevakaH pUrvamavApa jUpatA, svAmI ca pUrva sa hi mantritAM gtH| stokairanaSpaiH kusumaizca kiM javenAvAdhika kiMca javenmahAphalam // 1 // // ityabdadinaparimitahitopadezasaMgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagraMthasya vRttI trayodazastamne vyAkhyAnam // 15 // // 13 // // vyAkhyAnam // 26 // atha mAnAdidoSamuktaM jinacaityaM kAryamityAhajavye'hani zune kSetre prAsAdo vidhipUrvakam / mAnAdidoSamuktena kAryate puNyazAlinA // 1 // CARE JainEducation International 2010N For Private & Personal use only
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2. 3 spaSTaH / vidhistvayaM - caityakAra citrA caityArthamiSTikAcUrNapAkA dikaM svayaM na vidheyaM na ca vidhApayitavyaM, kiMtu niSpannameva grAhyaM, tathaiva kASThaM zuSkaM grAhyaM, zAkhinAM bedanAdi na kArye na ca kArayitavyaM ityAdi svayamanyUhyaM prAcInagranyenyaH / mAna AdizabdAtkIrtidamnAdidoSastena muktena rahitena puNyavatA idaM vidheyaM / trArthe sampratinRpasaMbandhaH zrayaM zrIsampratinRpa strikhamabhUnoktA jUvijayaM kRtvA SomazasahasranRpaparivRta ekadA'vantyAmAgAt / svagRhe svamAtuH pAdayoH patitaH / tadA jananIM zyAmAsyAM dRSTvA'prAkSIt - "mAtarmayA dezAH sAdhitAH, tvaM kathaM na hRSTTA ?" / mAtA'vak tvayA rAjyalonena saMsAra eva vardhitaH zirasi pApavyApAragranthi samutpATya sametaH, nAtra harSAvasaraH / mama tu jinacaityAdipuNyakRtyaireva harSaH syAt, nAnyathA / he vatsa ! jinaprAsAdavidhApane mahatpuNyaM mayA''ryasu stisUridezanAtaH zrutaM / yataH - kASThAdInAM nivAse yAvantaH paramANavaH / tAvanti varSakhANi tatkartA svargajAgnavet // 1 // paramANu svarUpaM laukikaM taccedam jAlAntaragate sUrye yatsUcaM dRzyate rajaH / tasya triMzattamo jAgaH paramANuH sa ucyate // 2 // nUtanAIgharAvAsa vidhAne yatphalaM javet / tasmAdaSTaguNaM puNyaM jIrNodhAre vivekinAm // 3 // jvakhanajakhacauracAraNanRpakhakhadAyAdavandikA'ddhRtam / dhanyo'sau yasya dhanaM, jinaJjuvanAdau zubhe khanam // 4 //
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezaprA. // OMOMOMOMOM iti zrutvA he vatsa ! caityakaraNAnmahatpuNyaM jAnIhi / yataH saMsArAramnavyApAratazcaityaparimitaM kSetraM stana. 13 dharmasthAne yojitaM bhavati / yatazcaityakSetre na ko'pi culImaemanaM randhanaM peSaNaM viSayasevanaM dyUtAdikrImanaM kheTanaM vA karoti ityAdyanekAdharmakAryata etatkSetraM sudUrIkRtaM, lokapApakriyANAmapravRttimatsthAnakatvAt / dharmakriyAsu puNyabuddhyA sthApyaM / tathA he vatsa ! caityakArayitrA kuntalAvanmatsaro na kAryaH, yathA avanipure jitazatrunRpasya paTTadevI kuntalA'hadharmaniSThA / taghacasA tasyAH sapalyaH sarvA dharmavatyo jAtAH kuntalAM bahu manyante / zranyadA sarvarAjhInAM navyaprAsAdeSu niSpadyamAneSu kuntalA'tubbamatsarA-2 kulA svaprAsAdaM tAsAM caityenyo'dhikataraM akArayat / pUjAnAvyAdi viziSTataraM kArayati / sapatnIcai-16 tyAdiSu praSaM vahati / zajvyaH sapatyastu tasyAH kRtyaM nityamanumodante / evaM matsaragrastA durdaivAdhyAdhi-11 bAdhitA mRtvA caityapUjAgheSeNa zunI jAtA svacaityaghAre pUrvAnyAsAttiSThati / atha tatrAgataH kevalI / taM prati anyarAjhIniH "kuntalA va gatA?" iti pRSTaM / jJAninA yathAvatproktaM / tatastAH paramasaMvignA-18 stasyAH zUnyAH nadayaM vipantyaH sasnehaM prAhuH-"he puNyavati ! dharmiSThayA'pi tvayA kimevaM mudhA prakSeSakRtaH yenedRgnavaH prAptaH ?" / iti tamuktamAkarNya prAptajAtismRtiH sA zunI vairAgyaM prAptA pranumUrtisaH / nmukhaM svapApamAlocya pratipannAnazanA mRtvA vaimAnikI jUtA / tasmAnmatsaro na vidheyaH / ityAdi mAtRmukhAvihAM labdhvA sampratinRpazcaityAnyakArayat / ekadA gurumukhAtsvasyAyuH zatavarSamitaM nirdhArya // 13 // 2010 For Private & Personal use only
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2010 pratidinaM ekaikaprAsAdakalaza niSpattiM zrutvA'nnaM bhuGkte / evaM zatavarSamitAni caityAni patriMzatsahasrANi nUtanAnyakArayat / ekadA gurudezanAyAM zrutamidaM tathAhi appA uri caya uddhari taha ya te niyavaMso / sattA aNumayaMtA ya jijavaNaM // 1 // anya iti zrutvA nRpeNa navatisahasrA jIrNoddhArA niSpAditAH / evaM sapAdalakSAH sarve jAtAH / ekadA | gurumukhata etanutaM, tathAhi -- pAsAyaparamAIyA laraka juttA samattakaraNA / jaha pahAei mAM taha nirA jo viyAkhAhi // 1 // tathA - vimbAni zrI jinendrANAM maNiralaizca hemaniH / rUpyaiH kAThai nirvAmRdA vA citrakarmaNA // 2 // merorgururgirirnAnyaH kaporna paro drumaH / na dharmoM jinabimbAnAM nirmANAdaparo guruH // 3 // dhanAdizaktI satyAM paJcazatadhanuH pramANAH pratimAH kAryante / dhanAdyajAve ekAGgulamapi bimbaM kAritaM | muktisukhAya / yaduktam - aGguSThamAnamapi yaH prakaroti bimbaM vIrAvasAna vRSanA dijinezvarANAm / svarge pradhAnavipukhasukhAni nuktvA, pazcAdanuttarapadaM samupaiti dhIraH // 1 //
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezaprA. iti zrutvA jUpena sapAdakoTijinabimbAni granthoktasaptatijJAgasampUrNAni kAritAni / athaikadA- taMtra. 13 k s'ryasuhastisUriM dRSTapUrva vIkSya nRpeNa pUrvanavo jAtismRtyA vijJAtaH / sUriM praNamya navaM papraccha / guruH // 14 // zrutajJAnavasenAha-pUrva tvaM jamako'bhUt / sarvA'smaJcaraNavandamAnAnnRpAmAtyazreSThyAdIna sAlaGkArAn | vIdaya tvamiti dadhyitha yadahamapi sUripadAmbujaM seve / tato'smaliSyapAdhaiM tvayA jojanaM yAcitaM / / muninoktaM "yadyasmatsadRzastvaM javasi tarhi dadAmyahamazana" / tatastvayA dIkSA gRhItA, paramannaM tvAkaNTha juktaM, tato visUcikA jAtA, tasminsamaye tvayA'nekamunimukhato dharmavAkyaM zrutaM, tavAnumodanA jAtA Ayurapi pUrNa jAtaM, tato'tra tvaM sampratistrikhaemajUmipo jAtaH ekadinadIkSApajAveNa / iti zrutvA || prabujho viratidharma jagrAheti // dharmArthabuddhyA paramezvarANAM, caityAdikAryeSu vidhershuunyaa| kriyA hi sarvatra viyojanIyA, zrIsamprate mipaterivAho // 1 // // 14 // // ityabdadinaparimitahitopadezasaMgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagraMthasya vRttau trayodaze stamle vyAkhyAnam // 16 // XXUSUSIPASAR ROCOCCAR RC-% JainEducation International 2010 For Private & Personal use only
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2010_0 // vyAkhyAnam // 107 // atha jinasthApanAvarNanamAha-- jinamUrtirjinaistulyA vijJeyA vidhipUrvakam / didhA sUtroktayuktiyAM sthApanA svargasaukhyadA // 1 // spaSTaH / navaraM sUtroktamidaM sthAnAGge - "tivihe sacce nAmasacce vavaNasacce davasacce ya" / iti sUtre sthApanA satyA proktA / yuktiH punariyaM yathA tratinA citralikhitaputtalikA'pi nAvalokyA sarAgajanakatvAt, tathA jinamUrtistu vairAgyakAraNatvAtsadA''lokyA / yathA bAlako'kSarANi mukhenoccarati paramAkAropalakSaNa nirdhAraNaM vinA kakArAdyakSaraM dRSTvA yathA tathA lapati, yathA varSAkRtistathA netrAbhyAM nirdhAritA, pazcAtsarvatra kAryakAle kakArAdikaM vIkSya kakArAdikameva pratipadyate, tathA caturviMzatijinanAmAnyuccarati paraM tadAkRtyavalokanaM vinA'nyamUrtiyo ninnatvaM yathAvatsvarUpAvadhAraNaM ca kathaM syAt ? ato'syAH karaNaM nyAyyaM / lokazAstre'pi mUrttisevayA kAryasiddhiH proktA'sti / tathAhikoNAcArya pArzve pAekavAdayo dhanurvidyAM zikSayAmAsuH / arjunena zIghraM sA zikSitA / tato'rjuno gurupAdau natvA prAha--" tvayA yAdRzI vidyA mahyaM dattA tAdRzyanyasmai na deyA / " tato dRSTena tena pratipannaM tacaH / ekadA kazcinilo vidyAM zikSitukAmo koNAcAryapArzve tAM yAcate sma / joSastu maunaM dadhau / tataH sa jillo guruSoSamUrti mRNmayIM vidhAya zuddhasthale sthApayitvA nityaM prajJAte tatpAdau natvA jaktyA
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadazamA jApAha-"jo guro ! prasagha mahyaM vidyAM dehi" / gurorage dhanurhaste sAtvA vANaM tatra saMyojya cintitAni || saMja.13 vRkSapatrANi vidhyati / evaM bANaiH patreSu hastyazvAdirUpANyutkIrtayati (kirati ) / ekadA vane'rjunena / tAzi patrAeyutkIrNAni dRSTvA dadhye-"nUnaM guruNA pratijJAM. vismRtya kasyApIyaM vidyA dattA, no devaM kaH karoti?" / tato'rjuno guruM pAla-"jagavan ! tvayA pratijJA jinnA?" ghoNaH prAha"matpratijJA pASANarekhAvadacalA'sti" / tataH saMzayaparau dhau vane gatau / tAnyAM dRSanmayI ( mRNmayI) ghoNAcAryapratimA dRSTA / sa ca jibaH prAtariti guruM natvA pAha-"arjunavanmahyaM dhanurvidyAM vitara"| evaM procya sa vRkSasthAni patrANi jinatti / tatastAnyAM jisaH pRSTaH-"tava ko guruH / sa pAha"mama gururssonnaacaaryH"| ityuktvA tena gurumUrtirdarzitA, uktaM ca-"anayA'haM zikSito vidyAM" / naktyA kiM kiM na syAt ? / tato'rjunaH khinno'bhUt / tato ghoNo jilaM jagau-"matprasAdAttava vidyA-2 sidhirajUta, atha mama mArgitaM dehi"| so'vak-"idaM vapustavaiva, yasocate tadyAcanIya" / soNena dakSi-11 pANahastAGgaSTho yAcitaH, nilena sa dattaH / tataH pArthataH kiJcidUnA vidyA'bhUt, paraM jiyo ghossopri| na manAga viSTo'bhUt / iti sthApanAtaH kAryasibhiH proktA / lokottaragranthe'pi proktamasti jJAtAsUtre-131 macijinakAritakAJcanastrImUrtyA paenarAH pUrvanavasuhRdo vairAgya prApuH / tathA'nayakumAraniSpAditakayavanAmArtaM vIkSya tatputrA mohaM gatA bhUyo yastadake tasthuH / iti sarva dRSTAntato jJeyaM / tathA zrIjina-21 pratimA dRSTA'pi guNakatrI syAt / tathAhi-pRthvIpure jinadAsazreSThI paramArhataH / tasya putro devadattaH, // 15 // 2010 XII
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ Kupon RuosadrasNIdIDE INR 0102nuopeusalu uogaonparmy BOARRIGoureMAM LOOK sa saptavyasanaparaH / taM prati pitA pratyahaM dharmazikSA prayannati, paraM sa zaThatvAnna gRhNAti prakRtivakratvena | ca / ekadA pitrA kRpayA gRhapravezadhArAnimukhe zujasthakhe zrImajinamUrtiH sthApitA / tataH pratyahaM zreSThI pUjAM vidhAya stauti-"he jagatrayAdhAra ! tvanmUrtistu mamAtmasvarUpadarzane zrAdarzarUpA'nAdijavajrAnti / / * nivArayati / yathA kazcikaMsabATo bakakule kazcitvA sthitaH, tena saha vRdhi prAptaH / ekadA rAjahaMsa vIkSya sa bAlo dadhyau-aho ! asya kAntiH svarUpaM varNaH svaro gamanaM ca mattuTyameva, asya mama ca gormadhye ko nedo'sti ? itthaM nirNaye kriyamANe tasya svasya ca svarUpAdi anedatvena nirNItaM tena bAlena / tathA svabudhyA bakakukhaM tu svajJAtyAcArataH sarvathA jinnaM vijJAya tanmuktvA rAjahaMsa dRSTvA yatsvAtmIyaM rAjahaMsatvaM tadeva svIkRtaM / etasyopanayo'yaM-rAjahaMsasthAnIyo jinezaH, haMsabAkhasamo / jIvaH, saMsArASTakarmamithyAtvagururUpaM bakavRndaM, anAdinavAnyAsAttena saha vRddhi prAptaH, khaghukarmaNA 21 || zrIjinamUrtyAdikaM vIkSya svaparavivecanena svasvarUpaM svadharma prakaTIkaroti, ityAdi svabuddhyA yojyaM / zrato | he vItarAga ! haMsabAkhavanmadharaNAya tvatsthApanA navAntakaryeva" / sa zreSThI evaM nityaM taM jinaM stauti / tasya putrastu jinaM pazyati paraM na stauti na ca vandate / tadA zreSThinA gRhaghAraM isvIkRtaM / tataH sa putro gRhamadhye nIceRtvaiti, ajimukhaM jinabimbaM pazyati / evaM pitrA anyato vandanA kaaritH| jAvastvAmAdhIna eva / tataH sa zreSThisUnurAyuHkSyeNa mRtvA'ntimodadhau matsyatvaM prApa / tatra bhraman san eka
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezaprA. // 16 // 2010_1 jinapratimAkAradharaM matsyaM dadarza / yato nAliyavalayAkAraM muktvA'nekanarAdirUpeNa matsyA navantIti | vRddhavAkyaM / atastatra jina vimbAkRtitukhyarUpaM vIkSya jAtismRtyA pUrvajavaM vijJAya pazcAttApaparo dadhyau - "aho ! matpitrA'nekadhA bodhito'pyahaM na bodhaM gataH, dhiyAM, aho ! anekadoSamukto jino'pi nArAdhitaH / adhunA'haM tiryaG kiM kurve ? | punardadhyau - " adyApyatra jave dharma karomi " iti dhyAtvA sUkSmamatsyasacittajalahiMsA niyamaM jagrAha / zanaiH zanairjalato bahirniHsRtyAnazanaM trIn divasAn yAvatsamyak prapAvya svarge devapadaM prApa / tatrApi zAzvatIM jina pratimAM pUjayannavadhijJAnena sarvasvarUpaM vidan " jinavi svopakAro mahAn" iti lokAnAM jJApanAya nAvajinAgre etya dvAdazaparSatsamakSaM prAha - "he vIta rAga ! tvanmUrtirapi sAkSAtprajurivopakartrI nirdhAritA mayA'nubhUtA cetyuktvA nRtyaM vidhAya svargamalaMcakAra / tadanu sajAjiH pRSTaM tatsvarUpaM yathAjAtaM prabhuNA nigaditaM / sarve'pi jinamUrtivandanAdiSu tatparA babhUvuH // dRSTA'pi mUrtirjinanAyakAnAM yatrApi tatrApi zujAyatisthA / syAtsaukhyakartrI jinadevatujhyA, tasyAzca yuktirgaditA stutA'tra // 1 // // ityanda dinaparimita hitopadezasaGgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranthasya vRttau trayodazasta vyAkhyAnam // 107 // staMbha. 13. // 16 //
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ OMOMOMOMOMOMOMOMOMOM // vyAkhyAnam // 17 // / atha navarAtridineSu aSTamyAM bahucarAcaeimakA'rgAzaktyAdipUjArtha bahuprANivadho'nekairniSpAdyate tannivAraNArtha yazodharadRSTAntamAha mepAdighAtaistanute kRpAghno, murgAdipUjAM navarAtryahassu / mAtrAjhayA piSTakakurkuTaM nan , yazodharaH sAmba dadhau (ito ) javaugham // 1 // spaSTaH / atrArthe jJAtaM cedam-rAjapure mArIdattanRpo'nRt / tasya can'mArInAmA gotradevI / pratyahaM / tasyAH stavanaM puSpAdiniracanaM ca nRpaH karoti / AzvinazuklapratipaddinAdAranya navamIM yAvat kanda-2 mUlamugdhaghRtaphalAdyAhAra vidhAya tadane tiSThati / laukikaparvanavarAtravratena tAmArAdhayati / tadA gotradevI-3 tRptyartha homavalidAnArtha bAgAdilakSjIvAn hanti manuSyayugalaM ca / aSTamIdine tu vizeSeNa homaM jI vAnAM vitanoti / tatpure'nyadA guNadharAcAryAzcaturmAsI sthitaaH| tahineyo'jayarucirmahAtmA'sti / 18 taviSyA'nayamatI sAdhvI saMyamatapaHkriyAtatparA vidyate / athAnayarucidhRtazIlazucistapodhanazcaturo'ni-18 | grahAn kRtvA''hArAya nagaramadhye'Tati / tadA rAjapuruSaistaM munimAkRSya nRpAntikamAnItaH saH / rAjA | tamAha-"he zAstropadezaka ! tvacAstre navarAtradineSu gotradevIpUjanaphalaM kIdRzaM varNitaM homAdikaM| c?"| iti nRpeNa pRSTaH saMyamI smAha-"he rAjendra ! mayA prAgjave ekaH piSTakurkuTo hatastena saptasu| naveSu jrAntaH, tava ca kA gativiSyati ?" / tato nRpaH saptanavasvarUpaM papraccha / munivaro'vak 2010
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezaprA. // 17 // 2010_ avantyAM puryA yazodharo nRpaH / tasya jananI candravatyAhvA'bhavat / tasya strI nayanAvalI / tasyAstanujo guNadharo jAtaH / ekadA saMsArodhino vairAgyaparo nayanAvakhIM prAha - " zrahaM dIkSAM grahISyAmi" / | rAtrau tenedaM svapnaM labdhaM - 'saptamagavAkSa sthito mAtrA bhUmau pAtitaH / prajAte mAturagre tena tanniveditaM / tato jananI yazodharaM prAha - " he vatsa ! tvaM cAmuNmAdevyai bAgAdijIvairbalidAnaM kuru" / nRpaH prAha - " nAhaM kurve prANAtyaye'pi " / tato jananyA'nekopAlamnAn dattvA salAH kRtaH / mAtrA piSTakurkuTaH | putrAya balAtkAreNa dattaH / putreNa piSTakurkuTo hataH zaktidevyaye / zratha rAjJaH strI sugItaM gAyantamekaM kutaM naraM vIkSya mohitA prapaJcaM vidhAya nRpAjJAM sAtvA nijAvAsAntike rarakSa / nRpe sute'vasaraM prApya tena saha svairaM rAjastrI vilasati sma / taccaritraM rAjJakadA jJAtaM dRSTaM ca, tathApi kSamAparo maunaM bajAra / prajAte guNadhare putre rAjyaM dAtuM sodyamI nRpo jAtaH / tataH striyA'pi cintitaM - " mama caritraM svAminA jJAtaM ato'haM jojane viSaM dattvA mArayAmi, anyathA kujasaukhyaSTAM mAM vidhAsyati" / iti dhyAtvA tayA jojane viSaM kSiptaM / tato nRpe vyAkule jAte tayA kaNThe'GguSThaM dattvA mAritaH / tatastanmAtApya cirAnmRtA / nRpo mayUro jAtaH, mAtA tu sArameyatvenotpannA / devAttau dhAvapi dhRtvA vanecarAjyAM krI kArthaM guNadharanRpasya upAyanIkRtau / nRpo hRSTaH mayUraM paJjare divA zvAnaM babandha / tato mayUreNa nayanAvalIkujau dRSTau / tasya jAtismaraNaM jAtaM / yadA nayanAvalI taM zikharinaM haste gRhNAti tadA'yaM cacuprahAraM bahudhA gheSeNa nityaM karoti, tato nRpamAtrA''naraIto mUrga gato mayUro gavAkSAt patitaH / nRpasamIpe staMja. 13 // 17 //
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ ** * zunA UTiti sa gRhItaH / taM na muJcati / tato nRpeNa sArIpaTTena zvA hataH / pAvapi mRtau / tato || mayUro mRtvA nakulo jAtaH, zvA ca sarpaH / tatrApi yudhaM kRtvA vinaSTau / tataH siprAyAM matsyau jAtau / candravatImatsyajIvo mAtsikairhataH / yazodharamatsyo nayanAvalIguNadharayorarpitaH / tayA pAcitaH / jAti| smaraNaM prApya mRtaH 3 / candhavatI guNadharapazupAlagRhe'jAtvenotpannA, yazodharastatputro'jo jAtaH / sa | |mAtaramajAM kAmayan pazupAkhena mAritaH, mRtvA tatraiva svavIrye samutpannaH / garjiNI ajA guNadhareNa sevakahastAnyAmAnAyya hatA, garjAdajaH karSitaH, gRhe pAlitaH / ekadA guNadhareNa pUrvajadine paJcadaza mahiSA| mAritAH / brAhmaNA jojitAH / tairAzIrvAdo dattaH-"tava pitA svarge krIkAM karotu" / tannizamyAjasya || jAtismaraNaM jAtaM / nayanAvasyAH kuSThavyAdhiH pApodaye smutpnnH| tAM muHkhAtI vIkSya sojjo dRSyati / ekadA rAjJo nojanAvasare tamajaM puSTatvaprAptaM matvA sUpakAreNa hatvA paktvA ca rAjJaH pariveSitaH / candhavatIjIvaH kaliGgadeze mahiSo jAtaH / sArthavAhasArthena ujayinyAM samAgataH / mahiSeNa rAjaturago nadyAM || hai pAnArthamAgato mAritaH / tato rAjJA krodhena mahiSo vakSaH / agnau prajvAkhitaH 5 / tataH SaSThanave ghAvapi kukuMTAvajUtAM / kenApi guNadharAyArpitau / nityaM parasparaM yucha tAjyAM kArayati / rAjJastau vavajI jaatii| ekadA rAjA vane krImArtha gtH| kAbadaematalArado'pi tau tAmracUnau khAtvA kAnane gataH / tatraika muniM natvA pAhatuH-"he svAmin ! zrajJAnavihitakarmaphalamAvAnyAM bahudhA'nujUtaM, idAnI javAHkhaparamparAvicchedakRdratAdikaM prayanna, tvAM dRSTvA''vAM javogniau jAtau svaH" / muninA kurkuTayoranazanaM dattaM / * 2010_0 For Private & Personal use only
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadaMzaprA. guNadhareNAntaHpuramadhyasthena zabdavedhinA bANena ghAvapi hatau 6 / saptame nave guNadharanAryAjayAvalIkuhau / saMjJa. 13 utpannau, yazodharasya jIvo tanujo jAtaH, canpravatyA jIvo'nayamatI nAma putrI jAtA / parasparaM sneha-II parau virahamasahantau aSTavArSiko jAtau / zratha nRpo guNadharastAcyA sahAraNye zrAkheTakArtha gtH| zazakAdijIvavadhArtha zvAno muktaaH| te'raNyasaMsthitaM dhyAnaparaM muniM dRSTvA muniprajAvAyatazaktayo vajUvuH, anekazaH preritA api vyAghuvya pazcAdAyAnti / tato rAjA lajitaH "aho ! pazunyo'pyahaM pApAtmA, |vadhamanicatAmapyenAkhuno'haM jUyo bhUyaH prerayAmi" / itazcArhaddattaH zrAvako munivandanArya gavannRpeNa | dRSTvA pRSTaH-"kka galasi ?" / sa pAha-"dharmazravaNArtha" / rAjA'vak-tahamapyemi" / tataH sa| zrAyaH paJcAnigamAn vidhAya tikhutto zrAyAhiNaM payAhiNaM karittA0 vandittA munyantike sthitH| nRpo'pi zrAdyAnusAreNa vidhi vidhAyeti dezanAmazRNot "aho daivaM mitramiva kadAcidanukampate / kadAcit paripanthIva niHzaGka praNihanti ca // 1 // " | | ityAdidezanAnte nRpaH svapitRgatiM pAna / muniH prAha-"kiM pRcasi ? khajAkaramidaM caritraM, yatastvayaiva pitAmahI pitA cAnekazaH pUrvajadineSu naditau / zRNu" ityuktvA muninA yazodharacannavatyoH | saptApi javAH prAgaditA eva proktaaH| zrutveti nRpo mUgI mahAduHkhaM ca prApya pazcAttApaM cakAra / zraja-II yarucirajayamatizca jAtismaraNaM prApya svAnujUtaM sarva pratyahaM jJAtvA guNadharaM pAhatuH-zrAvAM dIkSA grahI-131 pyAvaH" / nRpo'pi prAptavairAgyaH putrIputrAnyAM yutaH sAmbayazodharacaritaM nizamya navodignairanyaiH paJca-14 ___JainEducation international 2018 For Private Personal use only
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ zatIsAmantAdibhiH parivRtaH putra rAjye nyasya tadihitaniSkramaNotsavapUrva saMyama bajAra / sarve'pi mahAtapaH kurvanti / sAmpratamatra pure te guNadharAcAryAH smaagtaaH| iti munimukhAcchrutvA mAradattanRpaH prAha-"he zranagAra ! guNadharo mama laginIpatiH, tvaM ca jAgineyaH / mayA pApinA tAdRzaguruyogAlAvato sadazo jIvA navarAtradineSu gotradevyAH puro nihtaaH|" tata ekalakSjIvA balidAnArtha samUhIkRtAste guruvacanAnmuktAH / pure'mAripaTaho nRpeNa dApitaH / / ajayarucigurUpadezAccanamArI devyapi zrAvikA'nUt / kandamadyAzanAstIvaM, navarAtradineSvaya / zAktA devIbaliM juktvA, vadantyaho upoSitAH // 1 // __ghAdaza vAsarAnasvAdhyAyastataH sAdhoH zrutapAge na teSu / ___ mahAmithyAtvaparvANi, jJAtvA tyatAni jaininiH| mAradattAdayaH pazcAtsvAtmadharma prapedire // 1 // // ityabdadinaparimitopadezasaMgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranthavRttau trayodaze stamle 10 vyAkhyAnam // - -- - --- -- 1 "kandamUDamadyAhArAH" iti vA pAge sheyH| - Jain Education Internatio For Private & Personal use only
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezaprA. staMja. 13 9U // vyAkhyAnam // 17 // atha caityazabdArtha prAhaprAhurjinaukastadvimbaM caityazabdena sUrayaH / atastannAvato vanyaM bahvAtmaguNadAyakam // 1 // spaSTaH / navaraM caityazabdena svaparazAstrazabdAzramajAnAnAH kecidanti jJAnaM vanaM muniM cetyAdi strakapanayA, tadasatyaM, yataH kozAdizAstreSu caityazabdena prtimaiv| tadyathA-vyAkaraNe citi saMjJAne (cintyate) saMjhA utpAdyate kASThakarmAdiSu pratikRtiM vIdaya, yathA eSA'rhatpratimA / tathA dhAtupAThavRttau ca-citra cayane ityasya dhAtoH prayogazcaityamiti / tathA nAmamAlAyAM-caityaM vihAre jinasadmani, asyA eva stropajhavRttau cIyata iti citistasya nAvazcaityaM, nAve yaN / tathA'marakoze-caityamAyatanaM proktamiti / (tathA) haimAnekArthasaGgrahe-caityaM jinaukastadvimvaM caityamuddezapAdapa ityarthatrayaM proktamasti / Agame'pi-"ce aje nijaradhyi aNissihaM (ya) bahuvihaM kare'" caityAni jinapratimA etAsAM yo'rthaH prayojanaM sa tathA tatra nirjarArthaH karmadayakAmo vaiyAvRttyayogyakriyayA upaSTamlanaM anizritaM kI,dinirapedaM iti praznavRttau / tathA''zravaghAre tathaiva sUtre caityazabdaH proktaH, so'pyevaM yojyaH-kI-disaMtArahetu niryaccaityAdikArya tadAzrava evAntavati, athavA kudevacaityAdikaraNaM ceti / tathA sarvatra sUtre jAvuko jinAdivandanotsuka evaM svAnte dadhAti, yato'haM kahANaM maMgalaM devayaM cezyaM viNaeNaM paJjavAsAmi, etasmin sUtrapAre | // 1 // JainEducation International 2010-1
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ | kecidvAlA vadanti-devo dharmadevaH sAdhustasya caityamantimajJAnaM jAtaM tadA devAstaM prati yathA stuvanti | tathA'haM stavImi, paraM nAyamartho yuktikSamaH, tathAhi-jagavatyaGge tAmakSizreSThinetyaM dhyAta-saMbaMdhipariyaNo adhArasakkArez kalANaM maMgalaM devayaM cezya viNaeNaM pakhuvAsemi, atra pUrvoktabAlArthaH kathaM ghaTate ? ayaM / zreSThI mithyAtvitvAtkathaM jainadharmijanaprazaMsanIyavArtA jAnAti ? ata AbAlagopAlaprasiddha evArthaH kAryaH, tamevAha, tathAhi-devaH svAnISTezvarastasya caityaM bimba taghadeva pUjayAmi stavImi ayamazraH samarthaH / / tathA'paro mithyAtvI evaM vadati, yataH-jIvavirAdhanAM dharmakaraNArtha yastanoti sa mandabuddhiH proktaH praznopAGge, atha pratimAghaTanArcanakAle yo jIvahiMsAM karoti sa mandabadhireva evamartha pazyati, parama-18 syArtho'yamayuktaH, yato yajJAdikArye ye jIvAjIvAdyajJA dharmabudhdhyA nAgAdivadhaM vitanvanti ta eva jnyeyaaH| yadi tvametamartha jinacaityAdau nidadhAsi tarhi tvaM pRSTabhyo'si nadyuttAre vihArasamaye kriyAkAle guruvandanArthagamane upAzrayAdidharmasthAnakaraNe ityAdau sarvatra jIvavadho navati na vA ? yadi javati tarhi / tvamapi mandabudhireva jaatH| zrataH-. "jA jayamANassa nave virAhaNA suttvihismggss|saa hoi nijharaphalA aUtya visohijuttassa // 1 // " | asyA artho dhAryaH / yastu nijakuTumbAdyarthamapi nArambhaM karoti pratimAprapannAdistasya mA jina-15 bimbavidhAnamapi, pratimA mAnyAhI zrAyocitA, takriyA tu avyAdhInaiva, sA tu bAdazavatinA kAryA, vyA_di paJcamahAvratamadhye nAsti zikSAbatavat , samyaktvamadhye'pyasti / atropapAtasUtrokto'mbakA 2010_0 For Private & Personal use only
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ C upadezaprA. kC95- 9X sApakaH, sa cAya-"aMbamassa No kappara amanalie vA amanadhiyadevayANi vA amalamliyaparigahi- staMbha.15 yANi arihaMtacezyANi vA vaMdittae" iti / tathA jagavatyaGge zrAramneNApi dharmaprAptiruktA'sti, 5 tathAhi-"samaNovAsa gANaM te tahArUvaM samaNaM vA (samaNi vA) aphAsueNaM aNesaNioNaM asaNaM pANaM, jAva pamilAnamANassa kiM kati ? goyamA ! bahutatIyA se NijarA kaGati, appatarAe se pAvakamme 2 kalAIitisUtre gkhAnAdau AdhAkarmAhArasyApi AjJA dattA, tatra jIvahiMsAM vinA tanna syAt , tapajinabimbAdAvapi lAvyaM / athavA kazcinmunidehaM kITajIvairAvikaM vIkSya prAyo'nubandhahiMsAjjAvena / yauSadhaM sAvadhaM jIvAnandavaidyavatkaroti tadatrApi caitye jJeyaM / atra paraH prAha-sAdhavaH svayaM caityaM na / kurvanti, zrAghAnAM kriyAM cAnumodante, caityakriyAsu prerayanti, tadA kRtakAritAnumoditaprakAreNa sarveSAM / tuTyaphala miti yastrikasaMyoga uktastanmadhye sa nyUnIkRtaH, tasmAtte mArgalumpakA eveti / sUriH praah-he| nivimajADyatamasAvRta ! caturdhAdharmamadhye dAnaM svayaM na dadAti dAtAraM cAnumodate takriyAsu ca zrAghAn prerayati, tatkathaM tvayA'GgIkRtaM ? tadatrApi / athavA kazciJcamImArako mAtsikazca matsyAdihiMsAparaH / pAtrasthApitalojanaM muniM dRSTvA prAha-"he mune ! tvaM mama nojanaM dadAsi tademe sarve jIvA muktA javanti, // 3 // sarvAn jIvAn punarjale sthApayAmi, anyathA'haM haniSyAmi" / iti zrutvA lAjamanekadhA pazyannapi / jinAjhAlopajiyA na tasya kiJcidapi dadAti, paraM zrApmAn prerayati, ahiMsAM ca tatpuro'numodate, tapadatrApyartho yojyaH / nanu pASANabimbapUjAdikaraNena na kazciupayogaH, na hi pUjAdinistAni tRpyanti / 2010 For Private & Personal use only
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ tuSyanti vA, na cAtuSTAnyo devatAcyaH phalaprAptiH / naivaM, cintAmaNyAdinyo'pi phalaprAptyavirodhAt, yato vItarAgastotre "aprasannAt kathaM prApyaM phalametadasaGgatam / cintAmaNyAdayaH kiM na phalantyapi vicetanAH // 1 // " | jinapratimAyAM vItarAgasvarUpAdhyAropeNa pUjAvidhirucitaH / tathA jagavatyaGge cAraNazramaNAdhikAre-| vijAcArassaNaM naMte tiriyaM kevatie gativisae palatte ? goyamA ! itto egeNa uppAraNaM mANusuttare |pavae samosaraNaM karei, tahiM cezyA vaMdara, vitieNaM NaMdIsarassa varadIve samosarai, tahiM cezyAI vaMdara, tato pamiNiyattae havamAgavaza, haM cezyAI vNd| vijAcAramsaNaM naMte uDDe kevatie gativisae pasatte? goyamA ! se NaM egeNaM uppAraNaM NaMdaNavaNe samosara vitieNaM uppAeNaM paMgavaNe samosara tahiM cezyAI vaMda, tato ihamAga iha cezyAI vaMdaI" tatra ghIpAdau zAzvatAni atra jaratAdau azAzvatAni bahuvacanatvAdatra caityAni jinavimvAnyeveti na tu jJAnapadArthaH, ityAdyanekayuktyA caityaM jinaukastadvimbamiti sthitaM, alaM prasaGgena / ato jAvatastadvimbaM vandyaM / vandanaphalaM padmacaritre tvevamuktaMmaNasA hoi cautthaM uSphalaM udhyissa saMjavai / gamaNassa yamAraMje hoza phalaM amovAso // 1 // gamaNe dasamaM tu jave taha ceva jvAlasaM gae kiMci / male parakuvavAso mAsuvavAsaM ca dimmi // 2 // saMpatto jiNajavaNe pAvaz ummAsi phalaM puriso / saMvacariaM tu phalaM dAradesahi lahai // 3 // 2010 For Private & Personal use only
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezaprA. // 21 // 2010 | pAyarika pAvai varisasayaphalaM ta jiye mhie| pAvara varisasahassaM chatapuSaM jiSe thulie // 4 // sayaM pamANe puSaM sahassaM ca vilevaNe / sayasAissiyA mAlA taM gIyabAie // 5 // etaccaityadarzanaM bahujIvAnAmanekaguNakArakaM mataM / yato dazavaikAlika niyuktau - sinavaM gaharaM jipa kimAdaMsaNeNa paribuddhaM / maNagapiyaraM dasavikA liyassa nijuttikahagaM vaMde // 1 // tatsambandhastvayaM - zrI jambUsvAmipade prajavasUriH zrutakevalena nijapadocitamuniM svaziSyeSu gacheSu (ca) vIkSamANo nApazyat / tataH zrutadRSTiM vahirdadau tadA rAjagRhe pure zayyaMjavaM viprazreSThaM yogyaM jJAtvA tatra gururAyayau / sa vipro'neka viprAnmelayitvA yajJakarmAkArayat / tadbodhahetave yajJasthale dakSaM sAdhughayaM praipa - yat / tAbhyAM "aho kaSTamado kaSTaM tattvaM na jJAyate paraM" iti padadvayaM tattatra gatvoce, tamuktvA sahasA pazcAdalitau / tataH zayyaMjavo dadhyau -"nUnamimau sAdhU mRSAjAviNau na bhavataH, zruto yajJAcAryAstattvaM pRSThAmi / iti vicArya tA~stattvaM pRSTaM, tairuktaM - " yajJameva tattvaM" / tataH saMzayaparaH sAdhupRSThe tUrNa dhAvan sUrIzapArzvamAjagAma / taM papranna / sUrIzaH prAha - " he jAvuka ! tattvaM ta eva kathayiSyanti yadi tvaM jApayiSyasi / tataH so'simAkRSya yajJAcAryamanyetyAtyadhAt -" tattvaM vada, no cedamunA'sinA ziraste betsyAmyahaM " / tato jayaM prApto yajJagururyajJastamnAdadhaHsthApitAM zrI zAntijinamUrtiM dadau / tanmUrti vIkSya dadhyau - "aho ! nirupameyaM mUrtiH" / tatastanmUrtyA saha sa vipraH sUrimetya papra devAdisvarUpaM / ekeno staMja- 13 // 21 //
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ padezena prabuddhaH / kramAgataM mithyAtvaM muktvA nirAzAtanAyAM jUmau mUrti saMsthApya tataH pravrajya krameNa sa| zAdazAGgImadhyaiSTa tadA sUribhiH svapade sthaapitH| BI itazca sagI patnI sa pravrajan jahau, tataH pUrNe garne tayA manakAkhyaH sutaH suSuve / so'pyaSTavArSiko bAlaiH saha krIman tairapitRko'pitRka iti tarjitaH / hiyA tena svAmbA pRSTA / sA gajadavANyA''ha"he vatsa ! tvapitrA gurusannidhau dIdA''dattA, kiM karomyahaM ? zvetAmbareNa kiJciduktvA dhUrtitaH, adhunA sa munIzo jAtaH pATalIputrapure viharati" / tataH sa vAlo jananImanujJApya janakaM aSTumutsukastatpure jagAma / munInAM samUhe etya papraca-"kkAsti zayyamnavo muniH ?" te'pi zrutopayogena nijAGgaja vijajhuH / tato vasatimAnIya tairdIkSitaH / tasya pAemAsikaM zeSamAyurjJAtvA pAdazAjhyAH samuddhRtya daza vaikAlikaM nAma sUtramapAThayat / so'dhitasUtraH pUrNAyuma'tvA suro'jUt / tataste sUrayo'pyazrupAtaM cakruH / | tA~zca tanmunayaH procuryadi svAmin navAdRzAH / vimoharadasA grastAstatva sthAsyati dhIratA // 1 // | sUrIzaH prAha-"na mohavazaMgato'hamazrupAtaM vidadhAmi, kiMtvayaM matsUnuracirAtsvarga prAptaH / yadi 2 mahadAyustadeto'pyadhikaM padaM prApsyat itihetuto vismayaviSAdAvajUtAM / sarve'pi prAduH-( "yadi java-IN sUnuH sa tadA kimasmAnna kathitaM pUjyaiH asmAkaM vaiyAvRttyaM ca kiM kAritaH" / sUriruvAca--) "jJApane tasyAtmanaH kArya na sidhyati" / tataH sa yugapradhAnasUrIzo juvi ciraM javyAvalI prabodhya divaM yayau / 2010 For Private & Personal use only
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezapA. yaJcaityazabdena jinenpramUrtistatkathyate prAjJavareNa satyam / zayyamnavazcaityasamIkSaNena, tabandadhAtvarthamiyAya citte // 1 // // ityabdadinaparimitopadezasaMgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagraMthasya vRttI trayodazastamne vyAkhyAnam // 15 // // vyAkhyAnam // 1 // atha pUjAvidhiM prAhaRI kaTyANakAni pazcApi smartavyAnyarcanakSaNe / paJcaivAnigamA dhAryA vidhimanuhAsya pUjanam // 1 // | spaSTaH / navaraM paJca kalyANakAni yathA pUjAyAM smartavyAni tazrocyate-prathamaM pUjAto'rvAk hastau || tasaMyojya manasatyamadhikRtajinasambandhi cyavanakaTyANakaM dhArya-he jinencha ! amukavimAnatastvaM / / cyutvA'mukajananIkudAvavataritaH, asmAdRzAM jIvAnAM tAraNAya tvayA svarUpaM dhRtaM, aho ! asmAkaM 6 mahannAgyaM ! iti kRtvA jinadehato nirmAdhyAdi dUre karaNIya, tadapi yatra kunthvAdijIvotpattirna syAttatra sthApyaM 1 / tato lomahastena jinAGgaM parAmRzya sugandhajalazRGgAra kare kRtvA jinaM snapayet, tatraiva sarva hai| janmakaTyAekasvarUpaM nAvanIyaM / tataH zujAMzukairaGgarUkSaNaM kArya, tatsnAtrajalamapi yatra jIvahiMsA-5 . 201040 For Private & Personal use only
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAtanA na syAttatraiva nikSepyaM / aGgarUkSaNAnantaraM jinAnimukhaH san jAvayati apagatazmazrukUrcAdi jinAGgaM vIdaya-aho ! anena jinenaitAvaniH sAdhubhiH saha dIkSA gRhItA, ityAdinA dIkSAkaTyANakaM / tAjAvyaM 3 / tato'GgapUjAM sarvA vidhAya trAsanAdisa ivIdaya hRdaye'STaprAtihAryayuktaM kevalajJAnakaDyA-1 ekaM dhyeyaM / / tatazcaityavandanAdisamaye padmAsanakAyotsargAdyavasthA pratimAM vIkSya dhArya-aho ! ayaM jinaH paryaGkAsanazcidAnandamayaH siddhipradaH prApta iti modakaTyANakaM svayaM jAvyaM 5 / itthaM kaTyANa-18 kAni smartavyAni / tathA paJcaivAnigamA jinAne dhAryAH, tathAhi-jinAyatane gamanaM puSpatAmbUlapUgIphasarvakAramIkurikAkaTArikAsUmikAkirITavAhanAdisacittAcittavyaparihAreNa 1, mukuTavarjazeSAjaraNAdhacittavyANAmaparihAreNa 2, kRtaikapRthulapaTavastrottarAsaGgaH 3, dRSTe prajau zirasyaJjalimAropayan "namo 8 jiNANaM" iti naNannamati 4, manasa aikAyaM kurvan 5 iti / tathA vidhimanukhaccaya pUjana vidhistu pUrvasUrinigadito'yam gRhacaityAntike gatvA jUmisaMmArjanAdanu / paridhAyocitaM vastraM mukhakozaM dadhAtyatha // 1 // pumAna paridadhenna strIvastraM pUjAvidhau kvacit / na nArI naravaskhaM tu kAmarAgavivardhanam // 2 // vizaSTye zucipradeze kuryAddevAlayaM sudhIH / saudhe yAtAM vAmanAge sArdhahaste ca Rmike // 3 // vidigjiH saha pratIcI dakSiNAM varjayeddizam / pUrvAzAnimukhaH stheyAuttarAnimukho'thavA // 4 // 1 "badAma" iti jASAyAm / 2010 For Private & Personal use only
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadazaprA pUrvasyAM sajate salImagnau saMtApasaMbhavaH / dakSiNasyAM javenmRtyu te syA'pavaH // 5 // staMja.13 pazcimAyAM putraHkhaM vAyavyAM syAdasantatiH / uttarasyAM mahAlAna IzAnyAM dharmavAsanA // 6 // aMhijAnukarAMseSu mastakeSu yathAkramam / vidheyA prazramaM pUjA jinendrasya vivekiniH // 7 // sacandanaM sakAzmIraM vinA'rcA na viracyate / salATakaeuhRdaye javare tisakaM punaH // 7 // prajAte ca suvAsena madhyAhe kusumaistathA / sandhyAyAM dIpadhUpAnyAM vidheyArcA vivekiniH|| e|| yadyapyevaM trikA pUjA na syAttadA'pi trisandhyaM devA vandyAH zrAdhena / yadAgame-"jo to devANuppiyA alappalie jAvajIvaM tikAlaM egaggacitteNaM ciie baMdizave, iNameva jo maNuttA asuzasAsayakhaNajaMgurA sAraM ti / tattha pubaehe tAva udagapANaM na kAyavaM jAva cee sAhu ana baMdIe / tahA manaNhe tAva asaNakiriyaM na kAyavaM jAva ceie na die / tahA avaraNhe'vi" iti / zraIto dakSiNe jAge dIpasya vinivezanam / dhyAnaM tu dakSiNe jAge caityAnAM vandanaM tathA // 1 // jinasya pUjanaM hanti prAtaH pApaM nizAjavam / zrAjanma vihitaM madhye saptajanmakRtaM nizi // 2 // jiNapUSaNaM tisaMUM kuNamANo sohae ya sammattaM / titthayaranAmaguttaM pAvara seNianariM va // 3 // atra jinapUjAvidhi:vyanAvanedena vividho'pi samyagrItyA kRtaH syAdyadi jASyapravacanasArodhAra- // 13 // vRttyuktaH "dahatigAhigamapaNagaM" ityAdinA caturviMzatimUkhaghAracatuHsaptatyadhikasahasraghayottaraghArapramANaH K pUjAvidhiH prayuktaH syAt / uttarajedAzca yadi svanAmavat kaNve kRtA bhavanti tadA pUjakasya pUjAyA / ___ 2010_05 For Private & Personal use only
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ OMOMOMOMOMOM mahatphalaM syAdityAdi vidhipUrvakaM vidhIyamAnaM sarva devapUjAdikamanuSThAnaM prazasyataraM / sAticAratayA ca kRtaM tadA pratyapAyAderapyApattiH / caityavandanAdezcAvidhinA vidhAne prAyazcittamapyuktamAgame mahAnizIthasaptamAdhyayane sUtraM-"avihicezyA vaMdijA tassa NaM pAyazcittaM uvasijA, jarcha avihIe ce Ai vaMdamANo annesiM asaca jaNe'" ata eva devapUjAkSaNe mukhyavRttyA vidhinaiva maunaM vidheyaM, tadazaktau / dApApahetuvacaH sarvathA tyAjyaM, naiSedhikIkaraNena gRhAdivyApAraniSedhAt, tata eva pApahetusaMjJA'pi na kAyo / yathA dhavalakkavAsI jiNahA zreSThI niHsvo ghRta kutapakapAsAdijAravahanena khinno jaktAmarastotrasmaraNena tuSTazAsanasurIdattavazyakRSatnamahimnA mArge ekadA muSTakarmaNA vikhyAtaM cauratrayaM vIkSyAnyAn ||2|| sarvAn bANAn natvA caurasaGkhyAmitAn trIneva rahitvA svAtmAnamupapotuM samAgatAn tAn' zrInapi caurAstrinirvANairhatavAn / tataH pattane jImadevanRpo'zutaM tadantaM zrutvA bahumAnapUrva tasmai dezarakSArtha | khaDgaM dadau / tadA zatruzaDyaH senAnIH seya'mAkhyat| "khAMko tAsa samappiya jasu khAMmai anjAsa / jiNahAikchu samappiA tula cesa u kapAsa // 1 // " zreSThI taM pratyAha"asidhara dhaNudhara kuMtadhara sattidharA'vi bahuca / sattusasa je raNasUranara jaNaNi te virakha pasuzca // 1 // azvaH zastraM zAstraM vANI vINA narazca nArIca / puruSavizeSa prAptA javanti yogyA yogyAzca // 3 // " 1 khnH| ____JainEducation international 2010 X I
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezaprA. // 24 // taktyA dRSTo nRpastaM tabArakSakaM cakre / tena caurAzcaurya muktvA sthitAH / anyedyuH kazcikainI saurA- stana. 13 STavAsI cAraNaH "pUjAyAM zreSThimanaH kIdRgvartate ?" iti parIkSArtha kRtavAnuSTrIcaurya / tata ArakSakanaTai-17 |gaveSayanitAlikagRhe kramelako dRSTaH, tato naTairvazo vetAlikaH, prAtardevapUjAkSaNe jiNahAye niitH| zreSThinA nRtyenyaH puSpavRntatroTanasaMjJAkaraNena svAbhiprAyo jnyaapitH| tadA'vasaraM prApya cAraNaH prAha"jiNahAnaI jiNavaraha, na mileM tArotAra / jiNa kareM jiNavara pUjiI, so kima mAraNahAra // 1 // " | punaH prAha| "cAraNa cori kima kareM, jA kholake na mAya / tuM to cori te kare je trinuvanamAMhi na mAya // 1 // " ityAdicAraNavAkyato khajAM prApya dadhyau-"aho ! mayA jinAjJA luptA, etAvatkAlaM yAvanmayA avyataH pUjA kRtA, paramanenoktaM yattattvaM tatkadApi nAdRtaM, dhigdhiGmAM" / tatazcAraNaM gurumiva mahAmAnyaM / kRtvA''ha-"tvayA samyagjavakUpAuddhRto'haM" / tadanu yadA pUjAM vidadhAti tadA vidhinaiva jAvena ca / avidhikRtapUjAprAyazcittaM sAdhorupAnte gRhItvA nirmalIvanUveti // prAyazcittaM yathA naiti tathA sudhIH pravartate / zrAjJApUrva vidherjaktirnavyAnAmeva saMjavet // 1 // // ityabdadinaparimitopadezasaGgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranthavRttau trayodaza // 4 // stamne 150 vyAkhyAnam // ___JainEducation international 2010 For Private Personal use only
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ // vyAkhyAnam // 11 // zrathAvidhinAkaraNAdakaraNaM varamiti ye vadanti tAnprati zikSAmAhazravidhi vidhevidhAnAdhizrakRtameva varaM vadanti ye caatr| etautsUtraM jJeyaM yato'kRte gurutA kRte baghutA // 1 // | spaSTaH / sUtre'pItyamuktaM, yataH vihikayA varamakayaM lassuyavayaNaM naNaMti samayannU / pAyacittaM akae guruvaM vitahakae lahujaM // 1 // | tasmAdharmAnuSThAnaM sarvadA kAryameva, kiMtu tatkurvatA sarvazaktyA vidhividhAne yatanIyaM, yataH dhannANaM vihijogo vihiparakArAhagA sayA dhannA / vihibahumANI dhannA vihiparakA'dUsagA dhannA // 1 // IMI kRSivANijyAzanauSadhadevatAdyAsevanamapi vidhinA''rAdhitameva phalaM dadAti / tathAhi-sAketaparapa-12 tane surapriyanAmA yakSo'sti, sa sapratyayaH, pratyabdaM yAtrAdine vicitraM citryate / tatazcitrito yakSastaM 4 |citrakaM hanti, zracitritaH punarlokaM hanti / evaM bahavazcitrakarAstena yakSeNa nidhanaM nItAH / tataste sAketapurIyacitrakarAH sarve padAyitAH, anyagrAme yayuH / tato rAjJA prajAmArInIruNA te sarve'pi citrakarA naTaidhRtvA''nAyitAH / tatasteSAM nAmAni patreSu likhitAni, tairnAmapatrairghaTo nRtvA muktaH / pratyandaM kAci-4 kanyA kumlAt patrakamekaM karSati, tasmin patrake yasya nAma niryAti sa yahasya citraM karoti, iti tatra | vyatikare jAte ekadA kauzAmbyAH kazciccitrakaradArakazcitrakauzalasidhye samAyAtaH, tatra kAcidekaputrakA 256RESCORRECTOR 2010 For Private & Personal use only -
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezaprA. citrakarI sthavirA vartate tasyA gRhe tasthau / tasmin varSe tasyAH putrasya patre nirgate kRtAntAhvAnasekhavatsA saMtra. 13 vRkSA karAghAtairuro ghnantI nRzaM ruroda / tadAnIM prAghUrNakazcitrakArakastAM vRzAM pRcchati-"he mAtastvaM kiM / // 15 // rodissi?"| tayA satya ukta kauzAmbIcitrakAradArako'vak-"he mAtastvaM svasthA java, tavAhamapi BIputro'smi, tava putrasthAne'hameva yAsyAmi" / tayo-"tvaM mama prAghUrNakaH, tvAmahaM kathaM preSayAmi mRtyu hetave ?" evamuktipratyuktyA bahu bodhito'pi sa nAbudhat / tataH sa sthavirAputravArake gtH| tatra gatvA 4 tena citrakaddArakeNa SaSThaM tapo vihitaM, tataH kRtasnAnaH kRtAGgavikhepano jUtvA dhautavAsasI paridadhe tatazcArucandanakastUrikarpUrAgarasaMmizravarNakakaccokhakAni navInAni nRtvA tathA navakUrcakAni kRtvA / tathA'STapuTaM mukhakozaM vidhAya sa citrakaro nirjayaH svasthacitto yahaM citrayAmAsa / tatastaM yahaM citra-2 |yitvA kRtAnatiH sa tatpAdayorlagito vinayapUrvamevamavocat-"he yakSa ! tvadyogyaM citraM kartuM ko'pi na da hamaH, tanmayA yadayuktaM kRtaM javati tattvaM kSamasva" ityAdyuktvA yarUpAde nipatitaH / tatastuSTo yakSaH prItyA'vadat-"jo citrakaradAraka ! tunyaM yasocate tadyAcasva" / sa jagAda-"he tAta ! asyAM puryA 4 mArI nivAraya, tathA citrakarANAmajayaM dehi, etAvataiva parapriyeNAI priito'smi"| yahaH prAha-"he. | paropakArin ! zradya prati sarveSAM lokAnAM citrakarANAM ca kalyANaM bhaviSyati, zratha svaviSaye kishci-5||5|| dyAcasva" / citrakRdUce-"he nAtha ! yadi mayi tuSTo'si tarhi yadrUpasyaikadeze dRSTe tatsarvarUpaM yathAsthitaM || citrayAmi iti varo dIyatAM" / yakSeNa varo dattaH "evamastu" / tato yakSastirodadhe / sa citrakAradArako 2010-11 For Private & Personal use only
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2010 varaprAptyA muditamAnasaH punaH kauzAmbIM samAyayau / ekasmin dine kazciddRtaH zatAnI karAjasadasi samAgato dUradezasaMdezAnakathayat / tadA sa dUto rAjJA pRSTaH - " jo dUta ! zranyarAjyenyo mama rAjye kiM nyUnamasti ?" / tenokaM - "svAmin ! tava rAjye sarvamapyasti, paramekA citrasanA nAsti, tata ekAM devasajAnukAriNIM citrasajAM kAraya" / rAjJA tavacanaM zrutvA saudharmasabhAsadRiyekA sajA kAritA nija - prAsAdasamIpe / sA sannA sarveSAM citrakarANAM citrakaraNAya vijajya dattA, tasya ca citrakarasyAntaHpurA| sannapradeze jAgo dattaH / tatastena citrakareNa jAlAntareNa devyA mRgAvatyA divyAkRtirdIpyamAnaH pAdAkuSTho daivAdikho kitaH, tadaGguli ( 4 ) darzanAttena citrakareNa tasyA mRgAvatyAH sarve rUpaM yathAsthitaM khikhitaM / tadAnIM tadrUpakhikhanAvasare karau maSIlavo'patat, taM khavaM sa mamArja, punardavaH patitaH, evaM citrAn vArAn mamArja, tatastena jJAtaM - "chAtra devyA lAgbanaM javiSyati" / tatastena tatra lAJchanaM kRtaM, yAdRgmagAvatI vartate tAdRzI tena khikhitA, divyAnujAvataH kiJcinyUnAdhikyaM tatra nAnUt / sa citrakarastAM likhitvA dipraharAnte jojanAya gRhaM gataH, tAvajAjA zatAnI karatAM sabhAM vilokayituM tatrAgAt, tAM citrasanAmAlokya nRzaM hRSTahRdayo yAvadvabhUva tAvattena rAjJA sA mRgAvatI sarvAGgiNI dRSTA, yAvadyAGghAyugakhaM vilokayati tAvattatra tanmaSIkhAJchanaM dRSTvA kupito rAjA - "aho ! anena mama jAryAyA jaGghAkhAmbanaM kathaM jJAtaM ? tanUnamanena pApinA mama jAryA nuktA, anyathA jaGghAsthakhAmbanaM kathaM vetti ?" / tataH | krodhAtsevakAnAdizat - "noH sevakAH ! enaM citrakArakaM zUkhAyAmAropayata" / tacchrutvA sarve'pi citra -
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ OSRX SPAS upadezaprA kArakA militA evamUcuH-"svAmin ! eSa kenAparAdhena hanyate ?" / rAjJoktaM-"anena javAlAJcanaM saMca. 13 mRgAvatyAH kathaM jJAtaM ?" / tairuktaM-"svAmin ! yadaprasAdenaiSa citrakAro rUpasyaikadeze dRSTe sarvAGgINaM 81 // 16 // | yathAsthitaM rUpaM likhati, tato devyA mRgAvatyA anena pAdAGguSTho dRSTaH, tasyAnusAreNAmunA mRgAvatyA | rUpaM likhita" / tatpratyayArtha rAjJA kunikAmukhaM gavAhe darzitaM / tatastena citrakaraNa mukhAnusAreNa kuji-II kArUpaM yathAsthitaM likhitaM / tathApi rAjJA sa citrakRcinnasaMdaMzako'kAri / punastena citrakareNa sa yaha hai zrArAdhitaH, tena vAmapANinA sA citrasidhiH dttaa| tahinAdArajya citrakaro vAmapANinA citraM karoti / tataH sa citrakArazcetasi cintayAmAsa-dhiGmama jJAnaM, yenAhaM niraparAdho'pi mudhA saMdaMzabchedanena | vimmbitH| tadAhaM citrakAro yadainaM rAjAnaM mUlAunmUlayAmi / yataH "azaktaH zaktisaMpannamapi taM dhAmato'dhunA / mUlAunmUlayiSyAmi kiyAnindho'pi dhImatAm // 1 // " || iti dhyAtvA tena citrakaraNa paTe mRgAvatyA rUpaM likhitaM, tadA svasvajanaparivRtaH kauzAmbyA niryyo| zatAnIkapratyanIkaM balavantamavantyadhIzaM caemazAsanaM caemapradyotaM jJAtvA'vantyAM gataH tanmRgAvatIrUpaM paTe likhitaM puro muktvA rAjAnaM nanAma / caempradyotastAM paTe likhitAM mRgAvatIM dRSTvA mohitastadrUpaM // 16 // varNayati-"aho! ramnAtirekarUpaM ! aho! asyA lAvaNyaM ! aho! sundraakRtiH!"| tataH sa citra-13 karamapRccata-"jozcitrakara! tvayA''tmIyakalAkauzaladarzanArthameSA sundarI likhitA? kiM vA kasyAzcitpatirUpaM vilikhitaM ? satyaM brUhi" citrakareNoktaM-"rAjendha ! mayaitatkasyAzcitpratirUpaM likhitaM, IR 2010-06 For Private & Personal use only
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ paraM yAdRgrUpamasti tAhaga brahmApi likhituM na zakto'sti tarhi kiMmAtrA vayaM manujAH ?" / caemapradyotenoktaM-"tahiM brUhi, idaM kasyA rUpaM ?" / citrakAreNokta-"eSA mRgAvatI paTe likhitA zatAnIkanRpasya patnI surarAjapanIrUpAdhikA tava yogyA'pi vidheIparItyAttenAptA / athAnukUkhe vidhau sA tava patnI naviSyati / ityuktvA citrakArastAM paTe likhitAM mRgAvatI dattvA svasthAne gataH / tahinAdArajya caemapradyoto'cintayat-"eSA mRgAvatI zatAnIkapatnI sAmavAkyena balAtkAreNa vA mayA grAhyA" / iti / vicintya caemazAsanena caemapradyotena vekhaM likhitvA zidAM dattvA vajrajaGgAkhyo dUtaH pressitH| sa | kauzAmbyAM gatvA zatAnIkaM natvA ghaemapradyotavAcikaM vyAcakre-"no rAjendra ! mama svAmivAkyaM / zrUyatAM, yathAtaruNA ca maNi va tvayA jAti mRgAvatI / sA mahyaM preSyatAM nAhI maNimaulau hi yujyate // 1 // jIvitavyaM ca rAjyaM ca rada preSya mRgAvatIm / sarvanAzoM'zanAzena radapIyo vicakSaNaiH // 2 // tataH sakopATopo'ruNakhocanaH zatAnIko nRpo'nyadhAt-"jo dUta! tava svAmI kiM vikalo vartate ? |7|| tathA tava svAmI kiM jIvitAmuhino'sti ? tathA mama kareNa mRtvA narakaM gantukAmo navitA yo matto mRgAvatI yAcate" / ityuktvA nRzaM nirtya "dUtatvAdavadhyo'si" ityuktvA ca pazcAdvAreNa niravAsayat / tatastena zatAnIkena nirvAsito dUto lohajapazcaNDapradyotAntike samAgataH, zatAnIkoktaM sarva satya nyavedayat / tatazcaturdazanRpairAvRtazcaemapradyotaH kauzAmbI prati prayANaM cakre / tasmin sainye prclite| ___JainEducation international 2010 For Private & Personal use only
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezaprA. dhUsidhUsaradigniH sUryo nistejastvaM yayau, tathA tatsainyanAreNa jUvalayaM kampayAmAsa / evamavicinnaprayAga- saMja. 13 mArge saMcaran caemapradyotaH stokaireva dinaiH kauzAmbyAsanne samAgataH / zatAnIkastaM samAgataM jJAtvA | mahAnayAnIto'tisAreNa mahAvyAdhinA bAdhito yamamandiraM yayau / aho ! maraNaM kenApyuhyaktuiM na zakyate, yataHdivyajJAnayutA jagatrayanatA ye'nantavIryA jinA, deventrAH suravRndavandhacaraNAH svikrmaashckrinnH|| | vaikuNThA bakhazAkhino haladharA ye rAvaNAdyAH pare, te kInAzamukhaM vizantyazaraNA yaghA'vikhayo vidhiH // 1 // ye pAtAlanivAsinaH suragaNA ye svairiNo vyantarA, ye jyotisskvimaanvaasivibudhaastaaraantcnmaadyH| saudharmAdisurAkhayeSu sukhino ye cApi vaimAnikAste sarve'pi kRtAntavAsamavazA gaThanti kiM zucyate // 2 // Sil caemapradyotajayAtAnIke mRte mRgAvatI cintayati-"sUnurmeSTapabalastathA bAkhaH, ataH prapaJcabakhena - zIlaM putraM ca rakSAmi" / tatastayA dUtamukhenAvantIzAya jJApitaM-"ahaM tvadadhInA, paraM matputrabAdhyatvAt , sImAkhazatrujUpA rAjyaM grahISyanti zrato matpure prAkAraM jalAnnapUrNa kozaM ca tvaM kAraya" / tato nRpeNAvantita iSTikaughamAnAyya prAkAraH zIghra kAritaH / tato rAjhyA proktaM svAmAtyAn prati-"zrayaM durgA ||2|| bAdaza varSANi yAvat kenApi na gRhyate, IdRzo jAtaH, zIkharakSArtha purodhaH kRtaH" / itazca pradyotena // 17 // 5 sA''hUtA pAha--"he nRpa!zrahaM ceTakarAjaputrItvAtsvapne'pi evamakArya na kromi| tacchrutvA nRpo vivakSaH / san dadhyau-"aho ! bakhena matsarvasvaM gRhItaM, idAnIM yudhasajA jAtA, ahaM punaH pure gatvA sajIjUya | _ 2010_ ||
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ samemi" / tatastatra gatvA punaretya sainyanareNa purImaveSTayat / tadA sA dadhyau, yat "atra zrIvIraH sameti tadA varaM" / pranurapi tatpuNyabakhena tatrAyayau / sA sarvA vanditumagAt / tadA caemo'pi ttraitH| tadA'vasaraM prApya sA jUSAGke svAtmajaM saMsthApya dIkSAM jagrAha / tasminneva nave kevalaM prApya mukkiM gtaa| iti prasaGgAlikhitaM, param duSTo'pi yakSo vidhinArcitaH san , jAtaH prasannastamivAtra dharme / atyantazuyo vidhireva yojyaH, sarvajJapUjyairapi mAnanIyaH // 1 // // ityabdadinaparimitopadezasaGgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranthasya vRttau trayodazastamne 151 vyAkhyAnam // ||vyaakhyaanm // e|| atha caityavyApalapane doSamAhazakSatAdestu devasya nadako mukhamApnuyAt / tattato yatnato radayaM devavyaM vivekiniH||1|| spaSTaH / bhAvArthastu zujaGkarajhAtena jJeyaHkAJcanapure zuzaGkarazreSThI dhanADhyo nityaM jinArcAvandanAdikaM tanoti / ekadA jinamUrti natvA'ye 2013 For Private Personal use only
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ saM. 3 upadezaprA.zasthita, tadA kAnA sthitaH, tadA kenacitsureNa pUrva jinAgre divyataephulA bahavaH puJjatrayIkRtAstena dRSTAH / apakvAnapi tAn sugandhIna vIkSya jihvAsvAdavasaMgataH zreSThI triguNAdhikAn svagRhAdAnIya taemukhA~statra muktvA tAn / divyAn jagRhe / svagRha etya teSAM taemulAnAM dIramapAcayat / teSAM surajitvaM sarvatra prasRtaM / itazca tadgRha eko mAsahapaNaH suvihitasAdhurjidArtha sametaH / zreSThinA hIramadhyAt kizcidatta / munistu paramAdArthamavidan tamAhAraM kolikAyAM muktvA'ye cacAla / tadA munistu saptacatvAriMzadoSamuktAhArI ata eva meM zudhakoSThakadharastadayogyAzanagandhAgatamahimnA dadhyau-"aho ! mahenyAvatAraH zreSTho'smadapi, yatredaM manoharamazanaM yatheSTaM sveDyA nityakhAnaM (nojyaM navati / evaM tadAhArAgatagandhena cAritradhyAnaM munedUMraM gataM / ityaM / gurupArzvamagAt , tatra ca dadhyau-"kiM gurusamakSamAhArAlocanena ? adya rucirAhAro'sti, lojena yadi svayamevAharettadA'haM kiM kurve ? aalocnyaa'sN"| tataH zIghaM sa ziSyo jojanArtha sthito dadhyau-5 "aho ! asya svAdo devAnAmapi jurkhanaH, adyaiva prAptanavasya sAro dRSTaH, etAvantaM kAlaM yAvanmudhA mayA deho damitaH kRzIkRtazca, etAdRgazanaM nityaM khanyate tasyaiva saphalaM janmeti" / tatastadAhAraM nuktvA / sukhaM supto ninAM prApa / zrAvazyakAdikriyAkAle'pi notthitH| tadA sUrIzo dadhyau-"nUnaM sadA suvi-5 nIto'pi zrayamadyaiva pramAdI jAtaH, tatkAraNamazujAhArakaraNameva jAvi" / tataH prajAte sa zrAyaH sUrIzaM vandanAya sametastaM muni suptaM vIkSya hetuM pAca / sUriH prAha-"kaTye thAhAraM kRtvA suptaH, utthApi-11 to'pi nottiSThati" / tacchutvA zreSThayuvAca-"he pUjya ! ahArastu kaTye madguhAgRhIto'sti" / guruH 8 // 10 // 2010
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2010_ | paprala - " tvayA sarvadoSairvimuktaM AhAraM pratilAjito na vA ?" / sa prAha - "doSastu ko'pi na jJAtaH, paraM jinagRhAttaekulA striguNAdhikAnanyAnmuktvA mayA gRhItAH" iti jakatvAtsarvaM vRttAntaM jagAda / zrutveti guruH prAha - " nAI tavedaM karaNaM, yataH jipavayavucikaraM prajAvagaM nApadaMsaNaguNAeM | jarakaMto jipadavaM tasaMsArikha hoi // 1 // jiNapavayaNavuDhikaraM pajAvagaM nANadaMsaNaguNAeM / rarakaMto jiNadavvaM parittasaMsArinuM hoi // 2 // tathA zrAddha ! kasmiMzcitpure eka inyaH prAtivezmikamekaM naraM pIkayati / sa niHsvo dadhyau - "yathAyamityo matsyaH syAttathA'haM kurve" / tata ekadA niSpadyamAnaminyagRhaM dRSTvA caityagRheSTikAkhaeka stena jittyAM prachannaM cAyitaH / tataH krameNa tadgRhe vasannityo niHsvo'bhavat / tadA sa niHsvaH prAha-"madhirumbAphalaM tvayedaM prAptaM matkRtamavehi" / tataH sa inyaH sAmavAkyatastaM samatoSayat tataH sa | svakRtyaM jagau / tata ijyena tamiSTikAkhaekaM nittito niSkAsya prAyazcittapade nUtanaM caityaM vidadhe, tadA sa punaH sukhI banUva / tasmAt de zreSThin ! tvayA tvidaM nakSitaM, ato mahatpApaM lagnaM" / tacchrutvA jItaH zreSThI prAha - " he pUjya ! mamApi kaye eva bahuvyahAnirjAtA'sti" / sUrirjagau - "he zreSThin ! tava tu bAhyaM dhanaM gataM, muneH punarAntaraM dhanaM vinaSTaM / atrAlocanApade'dhunA tava gRhe yAvarUnaM vartate taddhyayena caityakaraNe tava bAno'sti" / tataH zreSThinA tathA kRtaM / tataH sUrI recakapAcakaSavyaM pAyayitvA ziSya -
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezamA koSThakaM zuddhaM cakAra, tadAhArapAtramapi gomayarakSAkSepamayaM kRtvA dinatrayaM yAvatsAtapasthale muktaM, tato grAhyaM jAtaM / sUriziSyastatpApaM tapasA''khocya saMyamena svAtmasAdhanaM samArAdhayat // // 2e // 2010_ zrI jogAya devakhaM muktvA mUhyaM samAdhikam / nAdadyAnnaiva dAtavyaM zrAddhAnAM ca parasparam // 1 // atha tasyaiva doSamAha - dIpaM vidhAya devAnAM purato gRhamedhinA / 'dIpena no gehe kartavyaH kaladhvajaH // 1 // spaSTaH / zvatrArthe jJAtamidaM - indrapure devasena inyaH / tasyaukasi ekoSTrikA pravyameti / tAM kuTTayitvA ! racArikaH svagRhaM nayati, punarapi pazcAdAyAti / tata inyena guravaH pRSTAH - " eSoSTrikA magRha eva ratiM kathaM banate ?" / sUriH prAha - " iyaM pUrvajave jinasyAgre dIpaM vidhAya tenaiva dIpena dIpaM kRtvA gRhakAryANi karoti sma, dhUpAGgAreNa ca cumhIM saMdhudayati sma, teneyamuSTrikA jAtA / pUrvajave taveyaM mAtA vajUva, atastvAM putraM gRhaM ca dRSTvA ratimeti / zratha tvaM tadagre gatvA pUrvajavanAmnA''lApyAsyAH karNa| yormadhye devasva vinAzanaM vRttaM kathaya, tena sA bodhaM jAtismRtiM ca prApsyati" tatastena tathA kRtaM / sA jJAnamavApya sacittAdiniyamaM gurusAkSikaM gRhItvA manaso'nutApena prAkpApaM prajvAya devanUyaM prApa / ata evoktaM pUrvasUriji: 1 dIpaH / staMja. 13 // 25 //
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3* * * * jo jiNavarANa heLa dIvaM pUrva ca karizca nishckjii| moheNa kuNai mUDho tirizvattaM so bahai bahuso // 1 // 3 Ml ato devadIpe sAMsArikA khekhA na vAcyante, sAvadhaM nANakaM na parIkSyate, devadIpAhIpaH svakArye n| | kriyate / upalakSaNAddevasatkacandanakAzmIrajena svalalATAdau tikhakaM na kArya, devajana karau na pradATyau, kenApi snAnAdyartha caitye jakhaM muktaM syAttadA na doSaH ityAdivivekaH kaaryH| atha punazcaityabhavyaM zIghraM deyamityAhacaityAyattIkRtaM dhavyaM dAtavyaM zIghrameva tat / vRdhiM ca devavittasya niSpApena nayetsudhIH // 1 // | spaSTaH / atreyaM jJAvanA-devAvyaM kSaNamapi na sthApyaM / anyasyApi jhaNasya dAne vivekintiH sarvathA / na vilambyate tarhi kiM punardevasvasya ? yastu sadyo'rpayitumazaktastena prathamameva padArdhapakSAdyavadhiH sphuttN| kAryaH / zravadhyulaine pUrvoktadevavyopatnogadoSaprasaGgaH syAt / vilambakaraNe suzrAvasyApi murgati prApaNaM / tathAhi|| mahApure zreSThI SanadattaH paramAItaH parvaNi caitye gtH| tatra zrAmAzcaityodhArAdyartha khakhanikAM kurvanti, tadA pArzve avyAnAvAcArake zreSThinA deyaM pratipede / sadyazca tenAnyAnyakAryavyagreNa tannArpitaM / anyadA devAttadgRhe dhATI praviSTA, sarvasvaM khueiTataM / zreSThI zastrakaro jItaizcauraiH zastraghAtairhato mRtvA tatraiva pure / nideyadariSakRpaNamahiSavAhakagRhe mahiSo jAtaH / nirantaraM nIrAdinAraM pratigRhaM vahati / tacca puramuccai ***** **5 in Education International 2010
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezaprA. // 30 // 2010_0 staraM tenoccaistaranUcaTanAhorAtrabhAravahanabubhukSA nirantaratannomIghAtAdinizviraM mahAvyathAH sehe / so'nyadA navya niSpadyamAnacaityajagatI kRte jalaM vaha~zcaityArcAdikaM vIkSya jAtajAtismRtizcaityanaktimakarot / jJAnivacasA prAgjava putraivyaM dattvA mahiSavAdakAnmocitaH prAgjavadevadhanaM sahasraguNaM pradAyAnRNI kRto'nazanena svarga gataH / iti devadhanArpaNa vilambakaraNe jJAtam / tathA devasvavRddhiM niravadyavRttyA sudhIH kuryAt / paJcadazakarmAdAnakuvANijyavarja sadvyavahArAdividhinaiva tadvRddhiH kAryA / yataH jivara ANAra hi vAraMtA vi kevi jidabaM / vUruMti javasamudde mUDhA moheNa annANI // 1 // zrAvaNa devasvaM vyAjenApi na deyaM na grAhyaM / kecittu zrAddhavyatiriktenyaH samadhikagrahaNakaM gRhItvA kalAntareNApi tadvRcirucitaivetyAhuH, samyaktvavRttyAdau zaMkAzakathAyAM tathokteH / tathA jinadravyaM vinaMzyamAnaM vIkSya yo na rakSati tasya doSaH, yataH - ke jo ve jida tu sAvarja / pannAhIyo nave jIvo lippae pAvakammA // 1 // tathA devasvaNAdi tutkRSTAzAtanAyAmantarbhavati / tathAhi -- jaghanyato jinAzAtanA dhUpaghayyAdyAsphAlanazvAsavastrAJcalAdisparzAdyA / atrAha - nanu tarhi kuJcikA ( kUrcikA) gharSaNAdito'pyavajJA syAt, 1 nAmI kazA / 2 vinazyaditi sAdhu / staMca. 13 // 30 //
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ netadevaM, abhiprAyAnajijJAnAt khokaprasiddhyA'pamAnatiraskAradhiyA kriyA''zAtanA, satkArahitAdi-12 dhiyA prasidhA ucitA'nAzAtanA / ata evenprakRtaM snapanaM pUjA, kamavakRtaM sApanamAzAtanA / loke'pi | pAdena nRpAdInAM tailamardanaM muSTiyuJcAdikaM ca nAzAtanA, evamatrApi kuJcikAgharSaNavastramardanajalasparzAdI hai| nAzAtanAsaMbhavaH, tathAvidhavidhivizeSAt / ekamapyanuSThAnamamRtaM viSaM ceti 1 / madhyamAzAtanA'dhautapo-151 tikayA pUjanaM jUmipAtanAdyA / utkRSTA caraNaghaTTanabhlapmAdilavasparzanadevasvApalapanavimbanaGgajinA-18 vahIkhanAdyA 3 / tathA kadAcit kenacicchAdhena jJAtyAdisambandhahetunA nimantritaH, sa ca devasvanada-18 kagRhe kathaJcidbhuktavAn tadA ca tena jojanamitaM anyaM jinagRhe mocyaM, tena niSpApaH syAt / iti vRvAkyam // devAvyaM nijAtmAnamiva radayaM suyatnataH / vRdhimapi tathA tanvan syAkinAjJA'virAdhakaH // 1 // // ityabdadinaparimitopadezasaGgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranthavRttau trayodazastamne 195 vyAkhyAnam // 1 tathAvidhAniprAyavizeSAdekamapyanuSThAnamityAdi vA deyaM / u. 6 JainEducation International 2010_ For Private & Personal use only
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ A -- * upadezaprA. // 31 // *** C * & vyAkhyAnaM // 13 // staMna.13 ayATapasyApi devasvasyAdane'naSpadoSamAhadevasvalakSaNe doSaH aho ko'pi mahAtmanaH / sAgarazreSThino jJAtaM dhArya devasvarakSakaiH // 1 // spaSTaH / sambandhastvayaM-sAketapure sAgarazreSThI shraadhH| tasmai sudharmA iti kRtvA'nyazrAdhena caityapavyaM dattaM proktaM ca "caityakarmakaNAM sUtradhArAdInAM tvayA dAtavyaM" iti / so'pi khojAnijUtaH sUtradhArAdInAM 5 na rokaLaM datte, kiMtu sumahANi piSTagumAdIni devasvena saMgRhya tenyo datte, khAjastu svayaM rakSati / evaM rUpakAzItitamannAgarUpANAM kAkinInAmekaM sahasraM lAnenaM saMgRhItaM, evaM saMcitaM tena ghoraM muSkarma / taccAnAlocya mRto jalamanuSyatvaM prApa / tatrodadhau jalacaropapravavAraNArtha jAtyaratnagrAhakairvajragharaTTe mAMsA-14 dinA pralonya pIkhitaH / tadaGgAniHsRtAmaemagolikAM te jagRhuH / sa tu mRtvA tRtIyanarake gataH / tata uddhRtya paJcazatadhanurmito mahAmatsyo'navat , tatra mAtsikAdikRtakadarzanayA mRtazcaturthe narake gtH| 8 evamekAdilavAntarito narakasaptake'pi virutpede / ekasahasradevasvakAkinyupatnogAt sAntaranirantaro-16 tpattyA sahasravArAn zvAno jAtaH / evaM sahasraM javAna sUkaraH, sahasranavAnmeSaH, sahasranavAnemakaH, sahasra- // 31 // javAnmRgaH, sahananavAn zazakaH, sahasranavAn zaMvaraH, evaM sahasraM sahanaM javAn zRgAlaHmArjAraHmUSakaH kokhaH godhA sarpazca, evaM sahasraM sahasraM javAn paJcasthAvara vikalejiyAdiSu samutpadya vakSasayanavAn - AACANCE * * 2010
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ OPPER242541 nAntaH / prAyaH sarvanaveSu zastraghAtAdinA pInAM sahamAna eva mRtaH / tataH hINabadupuSkarmA vasantapure || koTidhvajasya vasudattasya putro'bhUt / tasmin garnastha eva naSTaM sarva avyaM, janmadine janako vipannaH, 5 paJcame varSe mAtA'pi mRtA / lokaniSpuNyaka iti dattanAmA amakaravRttyA vRdhi prApa / anyadA dayayA / mAtulenAnItaH svagRhe / rAtrau muSitaM caurairmAtukhagRhaM / evaM yatra gRhe yAti tatrAgyAdyupatravaH syAt , tena loke "mahAnutpAto'yaM sametaH" iti nindayopinamanA dezAntaraM gataH, tatra tAmaliptIpuryA vinayaMdharamahenyagRhe nRtyabuddhyA sthitaH, jvalitaM ca taddina eva tadgRhaM, tena niSkAsitaH svagRhAt prAkkRtaM svakarma nininda / yataHI kammaM kuNaMti savasA tassudayammi paravasA Dhuti / rukaM rohati savaso nivamaya paravaso tatto // 1 // tato mahenyapravahaNe caTitaH / inyena saha paradIpaM hemeNa gataH / dadhyau sa evaM-"aho ! mama jAgyaM / jAgaritaM, yadyAnapAtraM na jagnaM / yahA murdaivena vismRtamidaM, yadi pazcAphsanasamaye daivaM vismRtimeti tadA 31 |shresstthN"| evaM tanmanorathena saha pazcAghavale / pravahaNaM daivena jAemamiva zatakhaekIkRtaM / phalakaM prApto'ndhidAtIranAme gataH / tadrAmakuramavalagati sma / tatraikadA dhAvyA hataSThakuraH, niSpuNyaka ukkuraputraM matvA bavA par3hayAmanayan / taddine'nyapalIzena lagnA sA pllii| tatastairapi niSkAsitaH / yataH mahatyupAye'pi kRte vinAjAgyaM phalaM nahi / pIyUSarucipAne'pi rAho.vAGgapakSavaH // 1 // 1 caMpAne'pi / ___JainEducation International 2010
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezaprA. SAKXMARCOAC / evamekonasahasravArAnanyAnyasthAneSu caurajvalanajalAdhupavasaMjavAniSkAzanAmahAnuHkhaM vahannaTavyAMga | selakayakSamArAdhayAmAsa / ekaviMzatyopavAsaistuSTo yadaH prAha-"nA ! sandhyAyAM sandhyAyAM mama puraH18 | suvarNacanjakalakSAlaGkRto mahAmayUro nRtyaM kariSyati, tadA pratidinaM patitAni kanakapiThAni tvayA / grAhyANi" / tataH pratyahaM grahaNAnnavazatI pilAnAM prAptA, zatamekaM zeSaM tiSThati / atha duSkarmapreritena tena cintitaM-"etadhaNAya kiyacciramatrAraNye sthAtavyaM ? tagharamekamuSTyA sarvANyapi grAhyANi iti"| tadine 8 nRtyato mayUrasya tAnyekamuzcaiva grahItuM pravRttastAvatkekI kAkarUpaH sannuDDIya gataH pUrvagRhItAnyapi naSTAni / yataH daivamukhamaya yatkArya kriyate phalavanna tat / saro'mnazcAtakenAttaM galarandhreNa galati // 1 // tato dhiGmayA mudhaivodyamaH kRta iti khinna itastatotraman jJAninaM munimekaM dRSTvA natvA ca svaprAkarmasvarUpaM pAca / tenApyuktaM yathAnujUtaM prAgnavasvarUpaM / tataH sa devavyopatnogaprAyazcittaM yayAce / muninoktaM samadhikaM tAvadevavyapradAnaM tadravyarakSAdinA tahuSkarmapratikAraH syAt / tatastena "sahasraguNaM devanaktau | vyayituM vasvAhArAdinirvAhamAtrAdadhikaM svapamapi vyaM na saMgrAhyaM" iti munisamadaM niyamo jagRhe / / tato yakSyavaharati tatra bahupravyamarjayati, dadAti ca sarva devasya / evaM svaTapaireva dinaiH prAgupajIvitasahasakAkinIsthAne kAkinIlakSadazakaM prAdAyi, tato devasyAnRNI jUtaH / kramAdarjitabahutarapanyaH svapure bhI prAptaH mahenyamukhyo'jani / tatra caityakaraNadevasvarakSaNayathAyuktivRSdhimApaNAdyaJjatapuNyena jinanAmakarma / 4442 // 3 // ___Jain Education international 2010-0TV
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ bacha / avasare dIkSAmAdAya prathamasthAnakamArAdhyAInnAmakarma nikAcitavAn / tataH sarvArthasidhe devo bhUtvA mahAvidehe'IpijUtiM juktvA sidhH|| devasvagrahaNe doSo yathoktaH puurvsuuribhiH| tacchutvA devavitteSu spRhAM tanoti no gRhI // 1 // // ityandadinaparimitahitopadezasaMgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagraMthasya vRttau trayodazastaMne vyAkhyAnam // 13 // vyAkhyAnaM // 14 // atha caityAni sAvadhAnIti yo vadati tasya zikSAmAhasAvadhaM vacanaM nocyaM muninirdharmajJAyakaiH / tapAkyena mahAmuHkhaM sAvadyAcAryavasanet // 1 // spaSTaH / jJAtamidaM-zrIvIro gautamaM mithyAja panaphalaM vadayamANajJAtenAha-prAganantakAlena yA atItacaturviMzatikA tatra vartamAnAvasarpiNIkAkhataH pUrvaM gatAnantatamAvasarpiNIkAle matsadRzo dharmazrInA-2 mA'ntimajino'bhUt / tattIrthe saptAzcaryANi vajUvuH / tatrAsaMyamipUjAyAmaneke'saMyatAH zrAdhecyo gRhIsa tavyeNa svasvakAritacaityavAsino'bhavan / tatraikaH kuvalayAjasUristapasvI samAgAt / taizcaityasyaistaM natvo -"atraika caturmAsakaM tiSTha yathA tva'padezenAnekacaityAni javanti" / tenoktaM-"je jiNAlaye te | 2010_05
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ staMtra.13 upadazaprA. sace sAvo, sAvadyamidaM nAhaM vadAmi" / tadaiva jaNatA tena jinanAmakarmArjitaM / ekajavAvazeSIkRtazca navodadhiH / tatastaiH sarvairdiGginiH sAvadhAcArya iti nAma kRtaM, paraM tasya krodho nAt / "munInAM caityAdikriyAsu mahAlAno'sti" iti vAkyaM sarvatra vAcyaM, na puna "ridaM caityamupAzrayamuSNajalaM ca kuruta" | I evaM na zrAvyaM, "upadezo'sti paramAdezaH prAyo nAsti' iti sAdhovivekaH / anyadA teSAM mithaH zAstre vivAdo'bhUt , yad "gRhiNamajAve saMyatA eva caityAni rakSanti samArayanti ( saMmArjanti ), anyasminapi tatrAramne kRte yaterapi na doSaH" / ke'pyAhuH-"saMyamo hi modnetaa'| ke'pi pUjAcaityAdikaM japa-2 nti / paraM vivAdo na lagnaH / tataH sarvaiH saMjUya te sUraya AkAritAH / ekadA sAdhvI pradakSiNIkRtya kA pAdayoH zirasA zraghAvazAtsaMghaTTayantI vavande, taliGgijiH spaSTaM dRSTaM / ekadA vyAkhyAne mahAnizItha syeyaM gAthA''gatAjatthatthIkarapharisaM karaMti aNihA'vi kAraNe jAe / taM ninjayazro goyama jANikA mUlaguNahANiM // 1 // asyA gamanikA-yatra gaLe nIrAgasAdhurapi AntarikakAraNe utpanne strIkarasparza karoti tasya mUlaguNahAniH syAt iti gAthArthakathane sUriNA cintitaM-"pUrva mannAma liGgitiH sAvadhAcArya iti sthApita, sAmpratametadartha zrutvA virUpaM kimapi kariSyanti, paraM yanAvi tannavatu, anyathA kathane tu mahA doSaH" / tato yathArthA vyAkhyAtA / tadAkarNya taiH proktaM sAdhvIvandanavRttaM "yadyevaM tarhi tvamapi dAhIna eva" apayazojIruNA sUriNA proktaM-"ayogyasyopadezo na deyaH, yataH SEKSHATRA+OM // 33 // 2010 IMPl
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ II zrAme ghame nihittaM jahA jalaM taM ghamaM viNAse / ina sivettarahassaM appAhAraM viSAsei // 1 // | al tairukaM-"kUTajaTipastvaM, yAhi dRSTipathAt' / punaH sUriNA proktaM-"syAghAde utsargApavAdasthiti yUyaM na jAnIya egattaM mincattaM jiNANa zrANA aNegatta" / tatastairmAnitaM tacaH / tata etaphAkyapApama-IPI nAkhocya mRtvA vyantaro bajUva / cyutvotpannaH proSitanartRkAyAH prativAsudevapurohita hituH kudau / kaTa-18 lItAnyAM pitRRnyAM dezAnniSkAsitA kulAsagRhe dAsItvena sthitA, tadgRhe caurya kRtvA mAMsAdikamatti / / tato rAjJo vAkyaM sAtvA vadhakRtAM dattA / taiH prasavaM yAvaditA, prasave sati bAkhaM tyaktvA naSTA / kramA-IA dAsaH paJcazatasUnAdhipo jAtaH / mRtvA'ntimazcatrAntyaprastaTe gataH / tato'ntaradhIpe ekorukajAtirjAtaH / mRtvA mahiSaH / tato manuSyaH / tato vAsudevaH, narake ca / tato gajakarNo naraH / tato'ntimazvatre / tato 6 MP mahiSaH / tato gatadhavAdhijasutAkukSau garnapAtanadArauSadhajAtagasatkuSThI garnAnnirgataH saptazatavarSANi pau| mAsau caturvAsarANi jIvitvA vyanta jAtaH / tataH sUnezaH / tataH sptmyaaN| tato vRSanaH / evamanantaM M kAsaM cAntvA videhe naratvaM prAptaH / lokAnuvRttyA jinaM praNaman prabuddhaH pravrajya ca siyo'tra pArzvanAtha-3 tIrthasamaye / iti zrIvIramukhAvRtvA gautamo'pAdIt-"tena sUriNA kiM mahApApaM kRtaM ? maithunaM tu nAsevitaM" / pranurAha-"he gautama ! tena utsargApavAdairAgamasthitirityAdyuktvA mahApApamupArjitaM, yataH sthApAde'pi jalaM sacittaM, tasya jogaH, agnisamAramnaH, maithunaM cetyetAni utsargeNa niSiJAni, tatra ghayoH 2010 For Private & Personal use only
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezamA sthApanA nArhA / atrotsargApavAdAcyA SaD naGgAH syuH, te'ye dekhiSyante / tathA tena sAdhvIsparze pAdau natra " nAkuJcitau ityAdinA'nantaM navamavardhayat / athotsrgaapvaadsvruupmaah||34|| na syAtsvAnte yadA dhairya kaSTAdau patite kvacit / tadA'pavAda sevante kazci'tsargamAcaret // 1 // | 4] spaSTaH / navaraM kaSTAdiprApte kazcitkArtikenyavadapavAdaM niSidhamapyAcarati / tathA kazcinnaraH kAmadevava utsargameva / tatra prayooMge SaD laGgAH, te ceme-utsargaH 1, apavAdaH 3, utsargasthAne'pavAdaH 3, apa vAdasthAne utsargaH 4, utsargotsargaH 5, apavAdApavAdaH 6 / tatra-"jattha tyIkarapharisaM0" 11 na kiMcivi aNumAyaM pamisiya vA jiNavariMdehiM / muttUNa mehuNanAvaM na taM viNA rAgadosehiM // 1 // BI | ityutsargaH / / sabatya saMjamaM saMjamAyo appANameva raskijA / muMcai zrazvAyAzro puNo'vi sohI na yA viraI // 1 // jA ityapavAdaH / ussagge avavAyaM zrAyaramANo virAhago jnniyo| zravavAye puNa patte utsagganisevazrI jayaNA // 1 // ityutsarge'pavAdaH 3 apavAde utsargazca / / zrImahAnizIthe-"ja puNa goyamA ! taM mehuNaM ega-15 teNaM 3 ninchayo 3 bADhaM 3 tahA pAuteusamAraMjaM ca savapayArehiM saMjayaM vivojA muNI / ityutsagotsargaH // nadyAM majantIM sAdhvIM vIdaya sAdhustasyA zraGgAni saMspRzya bahiH karpati tasyAdRpAlocanayA hai zudhiH syAditi, athavA meghe varSati vezyA upAzraye praviSTA rAtrAvapi na gatA, tadA gurvAjJayA vayo'tI-15| // 34 // __JainEducation International 2010_05 For Prve & Personal Use Only
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ | tamahAtmanA stamle bandhitA (baa)| prage rAjJA pRSTA guravaH prAhuH- "he nRpa ! yathA rAjJaH koze saptA alakSmInRte cauraH pravizati taM nRpo bandhanAdikaM tanoti na vA ! tathA'smaThiSyA jJAnAdirazakozAH, 5 tadharaNArtha sameteyaM bandhitA" / tanvRtvA nRpaH satyanyAyena hRSTastuSTo'jani / ityapavAdApavAdaH 6 / etAn MGgA~zcitte saMdhArya vicAthaiva vaktavyaM / yataH prAkRtarUpamAlAyAM khamanaMgI narajIme jai ppasaMge duz nArI / to AloyaNi buTase puNa thApe aNaMtasaMsArI // 1 // | tathA yadyapi pravacane utsargApavAdAvanekAntazca prajJApyante tathApi maithunAdisevanamekAntena niSidhaM, tatrApavAdasthApanAtsUtrAtikramaH unmArgaprAkaTyaM ca syAt, tasmAdAjhAnaGgAdanantasaMsAritvaM / tathA svahInAcArAdidoSagopanArthamanekajinAgamayuktIgRhItvA svapApaM nigRhati guNAMzca prakaTIkaroti anantarokkavRttasAvadyAcAryavat sa mAyAvI anantasaMsAryeva // caityAnyavadyAni kujaHpanatvAjanmAnyanantAni kRtAni sUriNA / karmArjitaM tIrthakarAnidhaM gataM, utsUtravAkyasya hi tAemavaM matam // // ityabdadinaparimitopadezasaMgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranyavRttI trayodazastamle 1evyAkhyAnam // ___JainEducation International 2010_05
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyAnaM // 15 // stana.13 // 35 // zratha namaskAragaNanakAkhaphalamAhaII turye yAme triyAmAyA brAhma muhUrte kRtodyamaH / muzcenniSAM sudhIH paJcaparameSThistutiM paThet // 1 // 14 spaSTaH / jAvArtho'yaM-nijAvazyAdinA yadyantimayAma utyAtuM na zaknoti tadA paJcadazamuhUrttA rAtristasyA jaghanyato'pi caturdaze brAhme muhUrte uttiSThet / zayyAvastrANi muktvA zudhavastrANi paridhAya pavi- jUmau UrdhvaM sthito niviSTo vA padmAsanAdinA zrAyaH pUrvottaravidizi syAt / po navenidhotkRSTamadhyamAdhamajedataH / padmAdividhinA mukhyo'paraH syAUpamAvayA // 1 // * spaSTaH / navaraM padmAdividhistvayaM-cittaikAgratArtha hRdaye manasA'STadalakamalaM sthApyaM, tatra karNikAyA-3 mAdyaM padaM, dvitIyAdipadAni catvAri pUrvAdidikcatuSke, zrAgneyyAdividikcatuSke ca zeSANi catvAri kA padAni nyasyedityutkRSTajApaH / japamAlAdinA yo jApaH so'paro madhyamajeda utkRssttaaciinH| zrata utkRSTakA syaiva jApasya mahApharsa / yato yogazAstre // 35 // trizukhyA cintayannasya zatamaSTottaraM muniH| jujhAno'pi khanedeva caturthatapasaH phalam // 1 // zratha jaghanyajapamAha OMOMOM ___JainEducation International 2010 For Private & Personal use only
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ | vinA maunaM vinA saGkhyAM vinA cittanirodhanam / vinA snAnaM vinA dhyAnaM jaghanyo jAyate jpH||1|| athaihikaphalamAha___daSTe vRzcikasarpAdau dAnavopave tathA / dhyAyet paJcanamaskAraM sarvapuHkhairvimucyate // 1 // navaraM vRzcikAdiviSanivAraNArtha pazcAnupUrvIto namaskAramekaviMzativArAdikaM japedityAmnAyaH / atra jA rAkSasopavatyAge sambandhaH procyate kSitipratiSThitanagare basarAjo rAjyaM karoti / athaikadA'vasare nUtanameghavRSTyA nadIpUraM jAtaM / tadA tatra khokA vilokanArtha gtaaH| pazcAttatra jalamadhye mahattaramekaM bIjapUrakaM jalasyopari tarantamadUragaM dRSTvA jasabataraNasamarthapuruSeNa jasamadhye gatvA tadgRhItaM / pazcAprAjJaH samIpaM samAgatya tatsamarpitaM / sugandhamadhurarasayutaM / bIjapUrakamAsvAditaM rAjJA pramodapUritacetasA / tato rAjA taM pAca-"navatA kutra labdhametat ?" tenoktaM-"joH svAmin ! nadIjalapUramadhye phalaM sandhametat" / iti tapacaH zrutvA rAjA jaTpati sma "noH puruSa ! tvaM tatra taTe yAhi" / tadA sa puruSastattaTaM pRSTvA tatra gataH / tatra yadA sa pumAn pravezakara-11 nANeccharajUtadA''sannalokaiNitaM-"aho satpuruSa ! pravezaM mA kuru, atra yaH kazcit pumAn pravezaM karoti || yA phalapuSpAdigrahaNArtha ca yAti sa tatraiva maraNameti" / tato lokAnAmevaM vacanaM zrutvA sa pazcAlitaH / / || sarva vRttAntaM rAjJe niveditaM / tadA rasAlampaTI rAjA prAha-"nostalArakSaka !tvaM nagaramadhye yAhi / sarvama-1 nuSyANAM nAmAkitapatrAeyAlekhyAni / ghaTAntarmuktvA prajAte kumArikApArzvataH patraM nisskaasniiyN"| Jain Education Interational 2010/05 w anbrary.org
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezamA. tatastasyAdeza prApya tena tathaiva vihitaM / tatastadavasare yasya nAmAGkitapatraM samAyAti sajIvitAzAM muktvA taMtra. 13 kampamAnaM jayatrAntaM zarIraM dhRtvA yAti tapATikAyAM, pazcAdvIjapUrakaM nittvA nadIjalamadhye vahamAnaM // 36 // MRI muJcati tadA tannagaradhArasthena tasAradakeNa gRhItvA rAjJaH samarpyate / sa puruSastatraiva mRtyuM prApnoti / iti | 8 * vRtte pravRtte sati tannagaraM viSavajAtaM, paraM tu rAjazvetasi kimapi kAruNyaM nAyAti / athaikadA tannagaravA sinaH zrIjinadAsanAvakasya nAmAGkitA patrikA samAyAtA / sa nirnayaM tAM patrikAM gRhItvA gRhamAgatya || | gRhagatadevAnAM prAsAdasthadevAnAM ca pUjAM kRtvA sarvasvajanavargasya parasparaM jhAmaNAM vidhAya sAgArikamana- zanamaGgIkRtya vanaM prati cacAla / uccasvareNa namaskAramuccaran vanAnte pravezaM cakAra / tadA vanasyAdhinAThAyakena vyantaradevena namaskAraM zrutvaivaM cintitaM-"aho ! mayatAnyavarANi pUrva zrutAni vartate" / tadA 51 jJAnopayogena pUrvanavaM dadarza "yatpUrvanave mayA dIdA gRhItA nArAdhitA ca, tena mRtvA'haM vyantaro / * jAto'smi / aho ! mayA pramAdavazena mudhA dIkSA hAritA' / iti pazcAttApaM kRtvA jinadAsazrAvakasya | pratyakSo banUva, karayugalaM saMyojyAgre tiSThati sma, pAdayugalaM praNamya ca taM provAca-"he satpuruSa! tvayAha / | dharmasthAne yojitaH, tvaM mama gururvartase, kazcigharamaGgIkuru" / zreSThI prAha-"sarvajIvahiMsAM tvaM nivAraya || ityeva varaM mama prasanno'si tadA dehi" / rAkSasaH prAha-"he zreSThin ! eSa varastu mamAtmArthe tvayA yAci- // 36 // tH| etAvantaM kAlaM yAvajInadharmavAsitatvatsadRzagurudarzanaM vinA'nekajIvahiMsA mayA vinodArtha kRtA, zrataH paraM nAhaM kariSye / tvayA phalagrahaNamiSeNAtrAgatya matsvAnte'nekAntadharmastvayA dRDhIkRtaH, paramavi RRRRRRRCRACT ___JainEducation international 2010 For Private & Personal use only
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ AratyudayAyAdhadharmo devAnAM neti, paraM tvadarzanAkhuNa AviSkRtaH, tena sarva susthaM jAvi, ato he guro pUjya ! tvayA'trAgamanaprayAso na vidheyaH, ahaM pranAte tvadarzanArtha sameSyAmi, phalamapyekaM tvatpuro yaha zakSasya paripakvaM tadeva nityaM DhaukayiSyAmi / tataH chaNenaikena sa zreSThI svaukasi muktaH / tena phavaM nRpAya , dattaM / rAjA prAha-"tvamadatAGgaH kathaM sametaH ?" / zreSThI prAha-" namaskAramahimnA kiM kiM na sidhyati?" tato rAjA'vak-"he zreSThin ! tvamasmAkaM mahAmantraM shikssy"| sa Aha-"samaye'haM jJApayiSye" |tto'-12 nyeyujainazAnAcAryastatra smvsRtH| taM vanditvA zreSThI pAha-"he pUjya ! asmadIyanRpAya namaskAraphalaM zrAvaya" / tato guruH prAha namaskAraphalaM, yataH navakAra karakaraM pAvaM phemei sattazrayarANaM / pannAsaM ca paeNaM paMcasayAI samaggeNaM // 1 // jo guNakharakamegaM pUei vihii jiNa namukkAraM / titthayaranAmagoyaM so baMdhaz natyi sNdeho||2|| ___ avaya adhsayA asahassaM ca akomI / jo guNa adhvarake so tazyalave lahai sidhiM // 3 // pratyahaM vyastAniH paJcazatamAkhAniH 500 sArdhapaJcavarSeH koTijapo jAyate iti, bajAniH SaSTi 6014 MmAlAniH paJcavarSamadhye koTijapo jAyate / samyak saGkhyAdhAraNA kAryA / aihikaM phalaM tvidaM-viparIta hai namaskAraM khakSAdikaM japet , di kvezanAzAdikaM syAt / karajApAdyazaktastu sutraratnAdijapamAkhayA svaha u07 2010 For Private & Personal use only
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadarAmA saMjJa. 13 AGAR dayasamapreSisthayA paridhAnavastracaraNAdAvakhagantyA mervanuzavanAdividhinA japet / jUmi pramRjya saMsthA- pitapAdapromcane upavizyAnudghATamukhena yo japo vidhIyate sa japaH pramANaM svAdhyAyAIH / yataH asyagreNa yAptaM yakasa merukhahane / vyagracittena yajataM tatprAyo'TapaphalaM bhavet // 1 // japazrAnto vizeSyAnaM dhyAnazrAnto vizejApam / yatrAnto paThetstotramityevaM gurujiH smRtm|| anAnupUrvyA gaNane tu paemAsarUpaNAdipuNyaM kSaNena khlte| iti phalaM zrutvA rAjA zrAzo jaatH| namaskAragaNanaparaH svarga prApa // zrImajino yatra virAjate dhuri, matro dadAtIha paratra saukhyakam / matvA namaskArapadaM ca japyate, vizvasya vandyaH sa jvegussaanycitH||1|| // ityabdadinaparimitopadezasaGgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranyavRttI trayodazastamne 1ee vyAkhyAnam // // samApto'yaM trayodazaH stmnH|| // 37 // 2010_0 For Private & Personal use only
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2010 caturdazaH stamnaH / // vyAkhyAnam // 176 // atha tIrthakaranAmakarmopArjana hetUnAha sarve stutistRtIyajanmani / viMzatyA sevitaiH sthAnaistIrdhakRnnAmahetu niH // 1 // sarve jinA ye vartante ye pUrvamatItA ye ca bhaviSyanti te sarve itastRtIyanave viMzatipadArAdhanena javanti / iyaM bhAvanA ye tIrthakaranAmagotraM babhanti te sarva eSu madhye dhitrAdibhiH sthAnaiH sarvairvA sevitairnRzaM jinanAmArjayanti / te ke 1 trivedaviSayiNaH, napuMsako'tra kRtrimaH kazcit / yataH zrI bAhupAdAH - niyamA maNuyAIe itthiSuriseyaro'vi suhaleso / zrAseviya bahukhehiM vI sAe annayara ehiM // 1 // viMzatipadAni cemAni, yataH SaSThAGge 1 arihaMta 1 siddha 2 va 3 guru 4 thivira 5 bahussue 6 tavassIsu 7 / valayA ya tesiM ajirakaNa nANovaraMge ya cha // 1 // dasa vie 10 zrAvassae 11 ya sIkhavae 12 nirazyAro / 13 va 14 ciyAe 15 veyAvacce 16 samAhI ya 17 // 2 //
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezaprA. // 38 // 2010_06 nAgaNe 10 suttI 10 pavayo pajAvaNyA 20 / ehiM kAraNehiM titthayarataM lahai jIvo // 3 // arhan nAmAdicaturnipaiH sevyaH 1 / siddhA niSpanna guNinaH karmamalojjitA apunarAvRttigatiM gatAH sarvANi kAryANi dhaMdhamAtrANi pUrNIkRtya niSThAM nItvA yathA gRhI sukhena zete tadime'pi punarakartRbhAvena saMsArakAryANi samApya paramasaukhyAnujavArtha zAzvataM padaM prAptAste siddhA dhyeyAH 2 / pravacanaH saGghaH samastazrutAdhAratvenArthavAn caturvidho'pi 3 / gururAcAryaH paNavatyadhikadvAdazazata 1296 guNairalaGkRtaH 4 / sthaviro vRSaH, sa ca triprakAraH, yasya SaSTivarSANi zratikrAntAni sa vayaHsthaviraH 1, jAtaviMzativarSadIkSA sthitiH sa paryAya sthaviraH 2, yazcaturthAGgasUtrArthajJaH sa zrutasthaviraH 3-5 / tatsamayavartijUrizrutArthajJo bahuzruta upAdhyAya upa samIpe'dhIyate yasmAtsa upAdhyAyo vAcakaH 6 / tapasvI anazanAdivici trogratapaH sthitaH sAdhuH 7 / eteSu saptasu vAtsasyaM yathAbhUtaguNaprakhyApanaM jaktirAgAdikaM ca jJeyaM / sadA jJAnopayogadhAraNaM / samyaktvaM darzanaM / vinayaH 10 | AvazyakaM cAritrAI 11 / zIlavataM 12 / trayodarza kSaNalavAnidhAnaM sthAnaM, tacca pratikSaNalavaM sadA vairAgyajAvena kriyAkaraNaM 13 / tapo nAnAvidhaM 14 / tyAgaH paJcadazaM sthAnaM gautamAdInAM yathAhannAdisamarpaNaM 15 / vaiyAvRtyaM bAlAdInAM SomazaM sthAnaM, tathA | coktaM praznavyAkaraNe - " ke risae pue rAhae vayamieM jaM se uvahiM jattapANasaMgadANakusakhe acaMbA staMja. 14 // 38 //
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ labbalavulagakhavagapavattiAyariyauvajkAyasAhammiyatavassIkulagaNasaMghacezyadhyanikaracI veyAvaccaM dasavihaM aNissiyaM bahuvihaM kare" / atra "jinapratimAyA upadhidAnAsaMJavAccai tyasya kiM vaiyAvRttyaM ?"iti 2 kazcivakate, tatra "jaskA du veyAvamiyaM karei, tamhA u ee nihayA kumArA" iti harikezimunivacanA-18 davajJAnivAraNAderapi vaiyAvRttyatvamityAdiyuktyA samAdheyaM 16 / samAdhisthAnaM dhAnavarjanaM cittasvA-2 sthyotpAdanaM ca, tacca cAritravinayAdiniH syAditi 17 / apUrvajJAnagrahaNAdaro'STAdazaM sthAnaM 17 |shrutbhumaanN 1e / pravacanaprajJAvanaM tIrthodyotakaraNamantyaM 50 sthAnaM / eniH kAraNaijIMvaH pranutvaM sajate / / etattapovidhisaMpradAyazcaivaM yazcetkarotyupavAsaiviMzatisthAnakaM tapaH / tadopavAviMzatyA ekapatiH samApyate // 1 // nirantarakRtyazaktau sAntarAM tAM karoti cet / patirekA pUraNIyA paramAsAnyantare dhruvam // 2 // viMzatyA paGktinizcettattapo nayati pUrNatAm / upavAsAnAM catvAri zatAnIha lavanti tat // 3 // evaM zaktyanusAreNa prAjJaiH sssstthaassttmaadiniH| mAsadapaNaparyantaistapa etavidhIyate // 4 // paJcazakastavapAgetkRSTA yA caityavandanA / sA'vazyaM vidhinA kAryA tapasyatropavaiNavam // 5 // ekaikasyAmatra patau ekaikena dinena ca / krameNArAdhayenaktyA sthAnakAnIti viMzatim // 6 // 1 yathAzakti / 2010_05 118 For Private & Personal use only
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAstaMca. 14 upadezaprA. Aye namo'Inya iti pisahasraM japedine / arhannakti vizeSeNa kurvIta stvnaadiniH|| 7 // anyeSvapi dineSvevamArAdhyAste puroditaaH| siddhAdayaH kriyAjJAnapAganyAsAdarAditiH // 7 // // 3 // keciccaikaikayA patayA sthAnamekaikameva hi / zrArAdhayanti viMzatyA pakSinistAni viMzatim // 5 // samprati jApapadAni sNprdaayaadvseyaani| tapo'zaktaH punaH sthAnamekaM ke sakalAni vA / yathAzakti sphuranaktiH seveta zreNikAdivat // 10 // evaM sAdhuH zrAvako vA sAdhvI vA zrAvikA'pi vA / amUnyArAdhayan sthAnAnyAmoti jinasampadam 11 BI atha jinennavato'rvAk tRtIyanave tIrthakaragotraM baddhA va gatItyAha aArjitAItpadAH syuste vaimAnikanAkinaH / prAgnibaghAyuSaH kecijavanti narakAvanau // 1 // arhatpadaM nikAcya vaimAnikadevA navanti / kaizcitsamyaktvaM jinapadaprAptiM ca vinA''yurnarakasatkaM baI pazcAttIrthaGkarapadaprAptirjAtA dazArhasiMhasatyakizreNikAdivat te narake'pi galanti, tatastIrthakarA nvnti| || yato jIrSasahieyAM tisa titya canatthIe kevalaM paMcamIe sAmannaM / babIe virayAvirai sattamapuDhavIe sammattaM // 1 // zrAdyAnyastisRnyaH pRthivIcya uddhRtA anantarajave tIrthakRto javanti, na zeSA iti zeyaM / caturthyA diuddhRtAH sAmAnyakevakhitvaM khanante, na jinenpratvaM / paJcamyA uddhRtAH zrAmaNyaM sarvaviratirUpaM bajante, na 2010_051 For Private & Personal use only
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ % * * * OMOMOMOMARKAKKAR kevalajJAnaM / SaSTyA uddhRtA viratyaviratiM, na munitvaM / saptamyA uddhRtAH samyaktvaM samyagdarzanaM, nAnyaM / guNamiti gAthArthaH / amumevAthai vizeSeNa jAvayati paDhamAle cakkavaTTI bIyA rAmakesavA ku~ti / taccAu arihaMtA tahatakiriyA cautthIe // 1 // bIu puDhavI ubaTTA iha aNaMtarammi nave / najA mANusajamme saMjamakhaMneNa u hINA // 2 // PI SaSTyA uddhRtA ihAnantarajave manuSyajanmani nAjyAH kecinavanti kecicca neti, ye narA javanti te saMyamatAnena vihInAH syuH / tathA saptamyA uddhRtA nArakA niyamAnna naratvaM kiMtu tiryagyonAvevotpadyante|4 iti prasaGgato likhitaM / nanu catuSu devanikAyeSu madhye kenyo nikAyenyo jino'tra navati ? ucyatevaimAnikenya eveti, yataH___ basadevacakkavaTTI devaghANesu hoti sabesu / arihaMta vAsudevA vimANavAsIsu bodhavA // 1 // | vasudevacaritre tu nAgakumArenyo'pyuddhRto'nantaramairavatakSetre'syAmavasarpiNyAM jina ukta iti zeyaM / 8 prastutaM nigmnm| vizeSAttIkRtkarma yenAstyarjitamUrjitam / tatkarmodayato'trAsau syAjinengho jagatpatiH // 1 // // ityabdadinaparimitopadezasaGgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranyavRttI catudezastamne 16 vyAkhyAnam // * * OM OM 2010
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezaprA. // 40 // 2010_05 // vyAkhyAnam // 1857 // chAtha cyavanakaTyA ekamAha devavaM ca tatsaukhyaM muktvA cyutveha satkule / zrImatyA (to) nRpateH paDhyAH kudAvutpadyate jinaH // 1 // yastIrtha karatvamupAyate sa devajavasya saukhyaM muktvA cyutvA ihAtra narakSetre karmabhUmau uttamakule dhanADyanRpasya zIlA diguNasaMpannAyAH paDhyAH kukSau jino'vatarati / yadyapi surANAM paramAsazezayupAbhimAni cihnAni bhavanti mAjhyAmlAniH kaSpavRkSaprakampaH, zrIhInAzo vAsasAM coparAgaH / dainyaM tantrA kAmarAgo'GganaGgo, dRSTerbhrAntirvepathuzcAratizca // 1 // tathApi tIrthaMkarasurAH puNyotkarSAt kAntivijJAnAdimayA eva jayanti yataH - tejo'virdhate teSAM devAnAM cyavanAvadhim / na prADuppanti cihnAni cyavanasyAnyadevavat // 1 // anye kecidevAH pUrvokta cihnAni dRSTvA dRSTvA cintayanti - " aho ! IdRzaM saukhyaM gamiSyati, garjAdiduHkhaM durgandhADhyaM prAdurbhaviSyanti, AsAM surAGganAdInAM svAmI ko bhaviSyati ? " evaM krandanti zocanti ca / ke'pi paramArthajJAH sukhajabodhino na tathA''tmAnaM virubhvayanti / jAvijAvaM matvA keci - staMja. 14 // 40 //
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ dityaM dhyAyanti-"kadA vayaM naratvaM prApya jinamArgamanucariSyAmaH ?" / zratha cyavanamahimAnamAha azivopajavAdInAM navatyupazamaH ditau / nArakA api modante daNaM prAptasukhodayAH // 1 // udayAnimukhastIrthakarAkaH samajUditi / vijJAyAsanakampena mudinA naakinaaykaaH||2|| siMhAsanAtsamutthAya vinayAttyaktapAukAH / padAnyAgatya saptASTau zrIjinAnimukhaM rayAt // 3 // pazcAGgapraNipAtena praNamya jagadIzvaram / ghaTitAJjalayaH kuryuH stutiM zakrastavena te // // atra "sakkassa ya AsaNaM caliya sigdhaM AgaMtUNa yAvat tava putto paDhamadhammacakkavaTTI javissati / ke naNaMti-battIsaM pi iMdA AgaMtUNa vAgariMti" ityAvazyakahArijayAM zrIzaSanagarjAvatArAdhikAre / ityAdyakaTyANakotsavapatiH bahuzrutenyo'vaseyA / atha garbhAvAse jina zrAgate mAturyanavati tadAha tasminnavasare vAsajavane svargRhopame / svaHzayyopamazayyAyAM zayitA ca mRgekSaNA // 1 // samadhAtuH suprasannacittA svapnAzcaturdaza / nizI garjamAyAti jine sAdAdivekSate // 5 // spaSTau / atra caturdazasvapnavarNanaM pratItamato na likhyate / athAnyazreSThanarANAM mAtA kati svapnAn pazyatItyAha sArvabhaumasya mAtA'pi svamAnetAnirIkSate / kiMtu kiJcinyUnakAntInahanmAturapekSyA // 3 // yasyAH putro navetsArvanaumo'hazceha janmani / sA diH svapnAnimAn pazyettathoktaM puurvsuuriniH||4|| SAX 2010_05 For Prve & Personal Use Only
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezaprA. staMja. 14 acirA(vizvarAT) patnI zIkhalIsAsamujjvalA / sA vizcaturdaza svapnAnnizAzeSe vyakhokayat // 5 // iti vRdhazatruJjayamAhAtmye uktaM / eteSAmantarAtsaptAsokayeghAsudevasUH / caturo bakhadevAmbA'thaikaM mAemakhikaprasUH // 6 // pratikezavamAtA tu trIn svapnAnavalokayet / mAtaikaM pazyati svamaM munerapi mahAtmanaH // 7 // munermeghakumArAdermAtrAdivadityAdi svamatyA'nyUhyaM iti / atha prastutaMjJAnatrayAnvitaH svAmI garnarUpeNa yo'vasat / aho jagatpravAho'yaM nohavitto jinairapi // 1 // garne'pi jhuSitazcannaH svargAcyutvA tathApyasau / vizveSu prakaTIjUta indhernutaH sadA stavaiH // 2 // ||shtybddinprimitopdeshsaahaakhyaayaamupdeshpraasaadgrnthvRttii caturdazastamne 1e7 vyAkhyAnam // // vyAkhyAnam // 17 // atha jinA jJAnatrayasametA zrAyantItyAhasvargAghA narakAghA ye yasmAdAyAnti tIrthapAH / jJAnatrayaM te tatraitya bijrate garbhagA api // 1 // spaSTaH / navaraM matizrutAvadhijJAnatrayamanyasurenyo'pi tIrthakRtsurANAmanantaguNaM zreSThataraM syAt , tena , sahaivAtra garne'vataranti / tadA mAtuH zarIraM garjAnujAvAtsvacapujalamayaM sugandhamayaM bhavati, na punaranyanA // 41 // 2010_05
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ sadRzaM bIjatsamayaM garbhasthasaM syAt / divyarUpA jinendrAvataraNAr2yA yonirmugamadaghanasArAdinyo'pi shresstthaa||| tatraiva jinA upadyante muktAphalamiva hIrakamiva, paraM na tatra ko'pi azunapujalasthitisaMcayo javati / mAtrA gRhItAhAro'pi zuz2arUpeNa pariNamati pranoH prajAvAt , jaladharagRhItadArajalamiva / tathA jina-2 garnasaMprAptyanantaraM kadApi tatra mAtRgarne na ko'pi jIvaH punaH samutpadyate / ata eva stutyagocaradivyarUpayonikSetre jino'saGkhyAtastrIvRndAn vihAya puNyapAtramujayakulazudhAM dharmadhyAnatatparAmanantapuNyairvabdhastrInavAM javyAmagaNyapuNyalAvaNyAmAvATyAlIladharmadhuraMdharAmityAdiguNAnvitAM matvA svAmI jananI-12 tvenAGgIkaroti / sA jananyapi etAdRzaputraprAmuSkaraNArthamiyameva puNyAkhyA samarthA jagannAthajananIbi-2 rudadhArakA ca / yataH strINAM zatAni zatazo janayanti putrAn , nAnyA sutaM tvaSupamaM jananI prasUtA / so dizo dadhati jAni sahasrarazmi, prAcyeva digjanayati sphuradaMzujAlam // 1 // iti prasaGgAt / zrathAnyajIvavakrinagarne'pi mukha naviSyatItyAzakyAhagarjagate jinenche hi muHkhaM nAmoti kahiMcit / mAtA ca garnajIvo'pi tathaiva prasavAdiSu // 1 // spaSTaH / navaraM garjagatajIvAnAM mukhaM zAstre mahamuktaM / tathAhi sUIhiM aggivannAhiM saMjinnassa niraMtaraM / jAvazyaM goyamA sukaM gale adhguNaM tarja // 1 // gamA niharaMtassa joNijaMtanipIkhaNe / sayasAhassiyaM ho puraka kojhiguNaM pi vA // 2 // For Private Personal Use Only 2010
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5-M upadezaprA. agnivarNAniH sArdhatrikoTIsUcIninararomaJciANi samakAlaM vidhyante, tasya yAdRzaM mukhaM navati / saMtra. 14 tasmAdaSTaguNaM garnajIve / zeSaM spaSTaM / ityAdisamastaduHkhajAlavimuktastIrthakRtAM garno javatIti / tattvaM tu // 4 // kevalino jAnanti / atha cyavanasamayaM jinA na jAnantItyAha jAnantyepyadatItaM ca cyavanaM tatdANe tu na / garnotpattidaNe'pyeSAM syAdevaM mahimodayaH // 1 // spaSTaH / navaraM cyavanasyaikasAmayikatvena sUkSmatvAvAdmasthikajJAnopayogasya jaghanyato'pyantarmuhUrtatvAditi / atha jinajanmotsavamAha jane pramudite zreSThe nimitte zakunAdike / ardharAtre prasUte sA jinaM nidhimiva kssitiH||1|| tadA dizaH prasIdanti sarvAH pramuditA iva / javennityAndhakAreSu prakAzo narakeSvapi // 2 // tathA coktaM sthAnAGge caturtiH sthAnakairetairlokodyotaH prasarpati / arhajanmajJAnadIdAsteSAM mohotsayo'pi ca // 3 // tatrAyAnti tadA zAk SaTpaJcAzaddikumArikAH / kampAsanAH prajorjanma vijJAyAvadhicaknuSA // 4 // spaSTAH / SaTpaJcAzaddikumArikAkRtyaM cedaM-jogaMkarAdyA aSTau adholokavAsinyo'nyo'nyamAkAryocuH-"atrasthAnAM traikAlikInAM dikkumArikANAmayamAcAro'sti, yajinenjanmotsavaH kaaryH| tato // 4 // vayamapi tatra yAmaH / paraM dhanyamasmAkaM jIvitaM yadAdAveva jinapatidarzanamasmAkameveti" iti nizcitya hA pratyekaM svAjiyogikaiyojana vistIrNAni vimAnAni kArayitvA tAH sarvAH pratyekaM catuHsahasrasAmAnika ECRERA- NAS 2010 05 www.lainelibrary.org
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ suraizcatasRjimahattarAniH SomazasahasrairAtmarakSakaiH saptabhiH kaTakaizca parivRtAH svasvavimAne sthitA aI-12 janmagRhametya vimAnAuttIrya tisraH pradakSiNAH kRtvA jinaM jinAmbAM ca stuvanti-"he vizvadIpike / trinuvanatAraNakSamasyAItastvaM jananyasi, ataH kRtArthanavA'si" iti stutvA prAhuH-"he mAtaH! na tavyaM tvayA / vayaM tvadAtmajasyAsmadAdijIvAnAM nAthasya janmotsavaM kartumAgatAH smaH" / tataH saMvartakena | janmagehAyojanamAtraM kSetraM rajo'sthikezatRNAdirahitaM kRtvA kRtasvakAryA gAyantyastiSThanti / anyAsAmapi3 dikkumArikANAmAgamanapaJcatiriyameva, karmaNi yo vizeSaH so'tra vadayate-meghaMkarAdyA aSTo_lokavAsinyaH / samajUtalAtpaJcazatayojanoccanandanavanagatapaJcazatIkASThakUTasthAyinyaH pUrvavatsamAgatya surajimeghAn vikRtya pUrvapramArjitaM kSetraM zItalaM kuryuH| tato jAnumAtroccapuSpavRSTiH paJcavarNA yojanamAtrakSetre kuryuH,tathA dhUpadhUmAku-18 saM kuryuH| tathA nandottarAdyA aSTau pUrvarucakavAstavyA etya jinaM sAmbAM natvA''darzapANayo'ye gAyanti / tathA| samAhArAdyA aSTau yAmyadinucakAdetya pUrNakalazakarAH pranodakSiNapArzvasthA gAyanti / tathelAdevyAdyAH / pazcAdrucakAdetyASTa devya AttatAlavRntAH prajoH pazcime sthitA gaaynti| tathA'laMbusAdyA aSTa dikkumArya | uttararucakAdetya pranoruttarataH sthitAzcAmarANi vIjayanti / tathA citrAdyAzcatasro vidigrucakamandirAtamAtraitya natvA dIpikAkarAH pramozcatasRSvapi vidikku gaayntystisstthnti|tthaa rUpAdyAzcatasro madhyarucakavAsinyo / | devya etya pranozcaturaGgulavarja nAlaM vardhayitvA jUmau nidhAya sajatnaistatkhAtaM pUrayanti, ta'pari pIThe bavA | urvAGkurAn vapanti "arhadaGgasyAzAtanA mA nRt" iti bujhyA / tatastisRSu dikku pazcimAM varjayitvA JainEducation International 2010_05| For Private & Personal use only
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezapAtrINi kadIgRhANi vikurvanti, teSvekaikaM catuHzAkha vezma siMhAsanAnvitaM ca / tato jinaM karasaMpuTe saMgRhya saMja. 15 dattAvalambAM jinAmbAM puraskRtya dakSiNadiggRhe nItvA naghAsane nivezya divyataikhairanyaJjanti, sugndhidh||43|| vyacUrNarughartayanti / tataH paurastyakadakhIgRhe prAgvatsamAnIya siMhAsane saMsthApya sugandhipuSpodakarmA-1|| yitvA sarvAtaGkArajUSitau prakurvanti / tata udIcyakadakhIgRhe siMhAsanekavinyastanandanAM tAmadhyAsayanti, | gozIrSacandanaidhAMsi sevakairAnAyayanti, araNikASThasaMghaTanena navamagniM prakaTIkRtya tatra gozIrSacandanaM dutvA 21 rakSAM pAtayanti / tato pyorhaste pretAdidoSaghAtArtha rakSApo dRkhikA vananti / tato vRttAzmagosakAvAsphATya zaikhAyuyA ityAzIgiraM prajoH saMgiranti / tato yathA gRhItau tathA janmagRhe zayyAyAM nItvA jaktito gAyanti / zrathAsAM devAnAM nuvanapatijAtIyatvaM zrutadharainizcIyate, yataH kAsAzciddikumArINAM [ vyaktyA sthAnAGge paDhyopamasthiterjaNanAt samAnajAtIyatvAdAsAmapi tathAjUtAyuSaH saMjAyamAnatvAt / aparigRhItA mA devyaH santi, ato dikkumArItvamiti // evaM ca dikkumArI nirjanmotsavaH kRtaH prjoH| jambUdhIpAgamAdatra likhito lezamAtrataH // 1 // // ityabdadinaparimitopadezasaGgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranthavRttau caturdaza // 43 // stamne 18 vyAkhyAnam // 201005
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ OMOMOMOMOM // vyAkhyAnam // eee|| zrayeprakRtyamAhasiMhAsanaM surendhasya kampate yudhi nIravat / avadhinA'rhato janma jJAtvA tamutsavaM tanot (caret ) // 1 // I tautsavaM vyatanot jinajanmotsavaM cakAra / tatastatprakArastvayaM-avadhijJAnAdinyo jinotpattiM vijJAya siMhAsanAmutthAya saptASTau padAni gatvA jinAnimukhaM zakrastavAvadhiM vinayena stutvA pUrvAnimukhaH siMhA-12 sanastho dadhyau-"nUnamasmAkaM traikAlikamarutvatAM jItametat yadarhatAM janmAniSekaH kAryaH" iti nizcitya , pAdAtyanAyakaM hariNegamepiNamAkArya prAha-"noH ! tvaM sughoSAM ghaNTA vAdaya, sarvasvargadevAnAmasmAkaM / prasthAnaM jJApaya" / tatastAmAjJAM zirasyAropya sa surastAM ghaNTA yojanaparimaemalAM trIna vArAn vAdayati / etasyAM vAditAyAM sarvavimAnagA ghaNTA pAtriMzatakSA divyAnunAvato yugapanmukharAyante / tAsAM dhvanau / zAnte'yamudghoSayati-"jo devAH!javanto'pInpreNa saha jinajanmakaTyANakotsavArtha samAgacantu satvaraM |5|| sajIlavantu" / te devAH svasvavAhanAni saJjIkRtya jinanaktyutsukA jaataaH| tata indho yAnavimAnasvAminaM pAsakAmaraM vimAnaM sajIkartumAjJApayati / so'pi jambUdhIpasamAnaM paJcazatayojanovitaM pAkhakA-2 khyaM vimAnaM nirmAya Dhaukayet / yataH sthAnAGge-"cattAri khoge samA pannattA, taM jahA-apazANe para-18 ebahIve pAlae jANavimANe sabasi mahAvimANe"zrito vakSayojanamitaM pramANADasaniSpannaM ceti| tatraikaikaM ghAraM trisopAnaM pazcimavarje diktrye| madhye'nekaratnastamtaiH pUrNaH prekSAgRhamaemapaH syAt / tatra madhye 2010-05
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ . upadezapAM- ratnapIThikAyAM hareH siMhAsanaM javet / tasmAghAyavyAmuttarasyAmaizAnyAM dizi ca caturazItisahasrasAmA-IN nikasurasiMhAsanAni / pUrvasyAmindhAnamahiSINAmaSTau siMhAsanAni / AgneyyAM pAdazasahasrANyanyantara-18 // 4 // 6 parSadAM siMhAsanAni / yAmyAM madhyaparSadAM caturdazasahasrANi siMhAsanAni / naityAM Somaza sahasrANi bAhyaparSadAM siMhAsanAni / vAruNyAM saptAnAM sainyezAnAM sapta najAsanAni bhavanti / vitIye parikSepe Atmara kanAkinAM caturazItisahasrANi siMhAsanAni pratidizaM, sarvasaGkhyayA trilakSAH SaTtriMzatsahasrAH surA-3 dasteSAM tAvanti siMhAsanAni / tato hRSTamanA indho'rhatsevAha rUpaM kRtvA pradakSiNAM dattvA pUrvaditriso pAnAdhvanA pravizya pUrvAbhimukho niSIdati / sAmAnikA udIcyena trisopAnAdhvanA pravizya, anye ca yAmyena yathAsthAnamAsate / tato vimAne prasthite puro'STau maGgalAni sahasrayojanottuGgo laghusahasradhvaja-18 yug mahenSadhvajazcetyAdayazcasanti / punchannidhvanipUrNa tattarApathena niryANamArgeNottarati / yataHIPT tathenjo'pi pathA'nena jinajanmotsavAdiSu / niryAti nUyasAM bodhilabdhaye ttprshNsinaa||1|| 18| athAsaGkhyadhIpavArdhimadhyena drutamApatannandIzvare ratikare etya tatra vimAnaM saMkSipya jinajanmapure gRhe 4 cAgatya vimAnena triH pradakSiNIkRtyenjastadezAnyAM nuvazcaturnirakhairUz2a muJcati / tato gRhaM / vizet / jinaM samAtRkaM natvA triHpradakSiNAM dattvA prAha-"he jagatpUjya ! tunyaM namo-31 sstu / he mAtaH ! tvaM dhanyA'si kRtapuNyA'si yatte kudAvayaM jagadIzo jAtaH / tato he mAtaH ! 1 tahimAnam / | // 44 // kamAla __JainEducation international 2010_05 For Pre & Personal Use Only
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ anujAnIhi, manAgapi na netavyaM, vayaM tvatsutasya janmotsavaM kariSyAmaH" / ityuditvA pranormAturavasvApinI dattvA prajoH pratikRti haristatpArthe sthApayati, yataH svayaM janmotsavavyagracittatvAtkazcidduSTadevaH kutUhalapriyazcennizAM harati tadA sutamanAlokya mAtA vA parijano vA muHkhannAga mA sma jUtu viSAdaM mA | 18| yAsIdityayamudyamaH / tata indhaH paJca mUrtIH kRtvA ekayA mUrtyA dhautapUtadhUpitakarasampuTe'rhantamAdatte,121 || ekayA utraM, ghAnyAM cAmarau, paJcamyA ca mUrtyA vajramAdAya nRtyavacinanAthasya puro gati / tadimAnaM tu | riktamevAnugannati / athAnekaparikare satyapi yadinyasya svayameva paJcarUpavikurvaNaM (karaNaM) tatrijagajuroH / paripUrNasevAlipsayeti / anekadevaiH saMvRto mandaramaulisthapAemukavane yatra pAemukavana(kambalA)zivopari hai zAzvatamabhiSekasiMhAsanamasti tatra pUrvAbhimukha inso jinamutsaGge dhRtvA niSIdati / evamIzAnenyo'pi svasainyezaM laghuparAkramaM padAtIza devAnAM bodhahetave mahAghoSAghaNTA vAdayati / tataH puSpakAmarapArzve puSpa| kAkhyavimAnaM kArayitvA Aruhya zakravadAgabati dAkSiNAtyena niryANamArgeNottIrya nandIzvare uttarapaurastyaratikaragirAveti / tatra takSmiAnaM saMkSipya svarNagiriM sametaH zakravatstutvA jinAdhipaM sevate / evaM zeSANAmapi devAdhinAthAnAM zakravadAgamanaM mandare jJeyaM / paramatrotsave sarveSAM yugapadeva samAgamanAramnasya jAyamAnatvAccatuHSaSTirindhAH___ daza vaimAnikA indhA juvanezAzca viNshtiH| dhAtriMzaSyantarenzA ghau sUryAcandramasAviti // 1 // jyotiSkA asaGkhyAtA AyAnti tathApi jAtiTa peThyA ghAvevAtra vayete / samavAyAGge ca vyantare ROSCARCASNA For Private & Personal use only
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezamA saMja.17 avarjA pAtriMzadinyAH proktAH santi / navamadazamakapayorimpa eka eva, tathaikAdazavAdazakalpayorapyeka evAto'tra daza vaimAnikendhA zeyAH / athaiSAM parikaraH culasI 1 asI31 bAvattari 3 sattari 4 sahi 5 ya paNAsa 6 cattAkhA / tumna sura tIsa 7 vIsA e dasasahassa 10 ayaraska cauguNiyA // 1 // ityAdiko zeyaH / atha dazakaspAnAM ghaNTAnAmAnitRtIye paJcame svarge saptame dazame'pi ca / ghaNTA sughoSA'tha hariNaigameSI padAtirAT // 1 // turye SaSThe'STame ca pAdaze svarge vimaujasAm / ghaNTA pattIzanAmAdi pUrvoktaM zulapANivat // 2 // atha dazakaTapenyANAM yAnavimAnanAmAni pAlakA 1 puSpakaH 5 saumanasaH 3 zrIvatsasaMjJakaH / / nandyAvartaH 5 kAmagamaH 6 tathA prItigamo 'pi ca // 1 // manorama pazca vizAkhaH e sarvatojaka 10 ityamI / kramAddazAnAmintrANAM proktA yaanvimaankaaH||2|| vimAnanAmnA tadadhyakSAH surA api jJeyAH / zratha camarendhasya ughasvarA ghaNTA, drumaH pAdAtIzaH, da vimAnaM pAkhakArdhamAnaM syAt , dhvajazcAsya mhendrdhvjto'rdhmaanH| evaM valInyasyApi, paraM ghaNTA mahI OMOMOMOM // 45 // 2010_05 N
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ * * ghasvarA, pAdAtyezo mahAdrumaH syAditi / zeSANAM dakSiNendhANAM navAnAM napasenaH pAdAtyezaH,uttarenDrANAM dakSasaMjJaH pttiishH| vimAnaM dhvajazca camarenvato'rdha iti / tathA meghasvarA 1 haMsasvarA 5 krauJcasvarA'pi3 ca / ma svarA // maMjughoSA 5 susvarA ca 6madhusvarA // 1 // nandisvarA 0 nandighoSA e ghaNTAsaMjJAH krmaadimaaH| nAgAdiSu nikAyeSu deventrANAM nirUpitAH // 2 // RI tathA yAmyAnAM vyantarentrANAM ghaNTA maMjusvarA, udIcyAnAM maMjughoSAnidhA ghaNTA ca syAt / teSAM yAnaM sahasrayojanAyAma, dhvajazca paJcaviMzatyadhikazatayojanonitaH syAt / jyotiSkeSu canSANAM susvarAnidhA ghaNTA, sUryANAM ca susvaranighoSA, zeSaM pUrvavajjJeyaM / juvanapativyantarajyotiSkadeventrANAM vimAna kaTipanaH surA na syuH, kiMtvAniyogikAH kurvanti / MI athendhaH sarvA'nvita utsaGge uttAnasthApitakarayormadhye jinaM dhRtvA niSIdati / tato'cyutendhaH / svAniyogikAn vadati-"joH ! arhajanmAbhiSekA sAmagrI saJjayantu" / tataste sauvarNAn 1 raupyAnna dAra rAnAna 3 svarNaratnamayAn / rUpyaratnamayAn 5 rUpyaraijAna 6 rairanarUpyajAn 7 mRNmayAn 0 ( ca ) pratyekaM sahasramaSTAdhikaM kalazAn vikurvanti / anyAnyapi tAkhavRntacAmarataikhasamujakacaGgeryAdarzAdIna hai sahasramaSTAdhikaM te racayanti / tataH kRtrimAkRtrimAna kumnAdInAdAyAjiyogikAH hIrodadhigaGgAditInAmudakaM paGkajAni cAnayanti / tatkambUdhIpaprajJaptisUtre proktaM, yataH-"khIrodagaM giehaMti girihattA 1 kaarinnH| 2010 For Private & Personal use only
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezaprA. // 46 // 2010_05 jAI tattha uppanAI palamAI jAva sahassapattAI tAI girahaMti, evaM purakarodArja jAva naraheravayANa mA gAi titthAeM udagaM maTTiyaM ca giehati" ityAdipATho vAcyaH / zratra (tha) nandanavanAdinyo gozIrSacandanAdIn gRhItvA'khilaM saMcitya Dhaukayanti / tato'cyutendraH puSpasro jitagalaiH padmotpala pihitaistaiH kumnaizcatuH paSTyAdhikairaSTaniH sahastrakairjavapAyodhipArAya svaparikarAnvitaH prAguktodakapuSpAdyairarhantamaniSiJcati / zracyutendrA niSeke'tra IzAnendrAdayo'pare UrdhvadamAH pratuM niSiJcanti / anye kecijJAyanti, kecinnRtyanti keciGgajAzvagarjitAni pratoH puraH kurvanti / evamaniSicyArhantaM natvA'cyutezvaro gandhakASAyikeNAGgaM rUkSayati / tataH sAlaGkAraM prabhuM vidhAya prajoH puro rUpyataekulaiH suvarNapaTTe'STau maGgalA - nyAlikhya Dhokayet / tato dvAtriMzavidhaM nRtyamagre puSpaprakaraM dhUpaM ca vidhAyASTottarazatavRttaiH stutiM karoti / sA caivaM jambUddIpaprajJaptisUtre'pi - " dhUvaM dAu jievariMdassa sattapayAI usaritA dasaMguliyaM aMjali kariya matyayaMsi paya asaya visuddha gaMzrayutehiM puNaruttehiM saMyuei jAva evaM vayAsIti " namo'tyu te siddha buddha pIraya samaya hIrAgadosa nimmama dhammavaracAjaraMtacakkavaTTi namo'tthu te" / ityAdistutiM ktiM (ca) vidhAya pranoH puro vinayena tasthau / evaM tripaSTirapi devendrAH saudharmendravarjitA anukrameNAnena vidhinA'bhiSiJcanti / tata IzAnendraH paJca mUrtIH vikurvya ( kRtya) ekayA mUlya jinamutsa dhRtvA zakasthAne niSIdati, ekayA chatraM, dAyAM cAmare, ekayA purataH zUdraM dhRtvA nRtyavattiSThati / zrazako 'pi sarvA sAmagrI prAgvadhidhAya snAtraM kurute, parameSa vizeSaH catvAri vRSanarUpANi kRtvA caturdikSu teSAma staMja. 14
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2010_05 STayaH zRGgenyo'STau toyadhArA Urdhvamutpatya ekatra saMjUya pranormUrdhani kSaranti / tataH zakraH saparikaro - 'cyutendravat kumnairvividhairjinamajiSizcati, ityAdi namo'stu te iti yAvat paryupAste / zrathAtra vRddhamukhenyaH kalazAdisaGkhyA itthamapi zrutA'sti, tathAhi-- ekaikajAtiniSpannA aSTau sahasrAH kumnAH, te'STaguNAH kRtAzcatuHSaSTisahasrA jAtAH, etAvammitaiH kumnairekaiko' niSekaH syAt / evaM ca catuHSaSTI atrayastriMzatrA yastriMzaka surazakralokapAlAgramahipa parSatsurAdInAM paJcAzadadhikazatacyA niSekAH syuH, tadA catuHSaSTisahasrAH kumnAH paJcAzadadhikadizatAniSekaguNAH kRtA ekakoTiH paSTilA javanti / uktaM ca pUjyaiH paNavIsajoya tuMgo bArasajoyaNAI vitthAro / joya megaM nAva egakomi sahi sarakAi // 1 // athendraH sarvajanmAniSekaM kRtvA prAha - "he paramezvara ! kRpAvatAra ! matsadRzairanantairindraiH saMpUjyase tathApi tvItarAgatAM pUjyatAM bAdhye'pi dhIratAM ca vaktuM na ke'pi kSamAH / vayaM saMsAravikAranRtA anAkalanIyamahimnastavAGguSThAvayavamAtrapUjane kathaM samarthA javAmaH ? tathApi niHspRhasya tavAsmA jirAtmahi - tArtha vihitA jaktibadhidA syAt / tathA he jina ! asmadivAnugastvamatrAgatastenAzcaryeNa vicAramagnA vayaM cintayAmaH / asmA nirindratvaM labdhaM tadadyaiva saphalaM jAtaM / lokavyoma ye lokavyo ni StuM kSamA jinAH / tadAzrayabalAccittaM kRSAmi javajAvataH // 1 // "
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezaprA. // 4 // OMOMOMOMOMOM ityAdistutIH kRtvA kRtakRtyaH paJcarUpeNa sevAparo janmagRhametya pranu mAtuH pArthe saMsthApya tatpratikRti saMjJa. 15 niAM ca saMhRtya mahA'kUlayoryugalaM kuekalayugalaM ca vinorujIrSake saMsthApyakaM ratnamayolocaM bar3A hariH || svAmyaGguSThe kSudhAzAntyA amRtaM sthApayati yanmukhe kSipanto'rhanto'stanyapA api tRpyanti / tata. indhAjJayA zrIdenAjhaptA jamlakAmarA ghAtriMzatkoTisvarNAdInAM jinAlaye vRSTiM vikurvanti / tataH zakra / udghoSaNAM kArayati-"yaH prajormAturvA virUpaM cintayiSyati tasya mUrdhA pAryakamaJjarIvatsphuTiSyati" tataH sarve devA nandIzvare gatvA'STAhnikotsavaM kuryuH / athAgre kRtyaM tatkaTpAdisUtrato jJeyamiti // janmAbhiSeke'pi kRte'cyutAyai-rinpaizcatuHSaSTimitaiH sumerau / bAlo'pi na hojamavApa kazcit , kumlodapUreNa jinaH sa jIyAt // 1 // // ityabdadinaparimitopadezasaMgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagraMthasya vRttI caturdazastamle vyAkhyAnam // 1ee|| // vyAkhyAnam // 20 // atha zaizave'pi jinAH krImAparAGmukhA navantItyAhajagatkRSTasaundaryA bAhaye'pyabAsabudhyaH / jitendhiyAH sthirAtmAno yauvanodyotitA api // 1 // 2010_05 For Private Personal Use Only
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2010_0 saMsArasukheSu nAsaktAH syurityAhabahIrAgaM darzayanto'pyantaH zuddhAH pravAsavat / prApte'pi cakranRprAjye na vyAsaktA javanti te // 1 // zratha sokAntikakRtyamAha - pravrajyAvasare svasya te jJAnena vidantyatha / tasmi~zca samaye'nyetya devA lokAntikA api // 1 // natvA vijJapayantyevaM jaya nanda jagaGguro / trailokyasyopakArAya dharmatIrtha pravartaya // 2 // vArSikadAnavidhimAha - tato dIkSAdinAdavagvarSazeSe jinAdhipAH / dAnaM dharmamukhaM matvA dAnaM dadati vArSikam // 1 // spaSTaH / dAna vitaraNaprakArastvayaM-yadA prajuvarSikaM dAnaM dAtumadhyavasyati tadAsanaprakampenAvadhinA zakro jAnAti - "trikAkhoGgavavajriNAM jItamevedaM yadarhataH pravrajyAvasare vArSikadAnAya trizatakoTyo'STAzItikoyyo'zItilakSAH sauvarNikA DhaukyAH" evaM nizcitya dhanadamAjJApayati / tataste jRmnakAmarA jinagRhe pUrvoktaM svaM nikSipanti / chAtra vRddhamukhenya itthamapi zrutaM, tadyathA - zrazItira tinirniSpanna ekaH sauvarNikaH | syAttanmadhye svanAma piturnAma ca bhavati / ekavAsarasya dAnasya sauvarNikAnAM svarNe navasahasramaNamitaM syAt, catvAriMzatA maNairekaM zakaTaM jiyate, evametAdRzAni zakaTAni paJcaviMzatyadhikazataghayaM bhavanti / pratyahaM sauvarNikAnAmekA koTiraSTau khAzca dIyante / sarvAn vArSikadAnayogyAn sauvarNikAnindrAdezena vaizramaNadevA aSTasu samayeSu madhye niSpAdya tIrthakaragRhe sthApayanti / taddAnasya barutizayAH, tathAhi
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezamA prajorhaste saudharmezaH sthitiM vidadhAti yaddAnaM dadat prajuna zramameti iti zaktibujhyA, paraM jinastvanante- saMjJa. 14 bakhasamanvito'sti 1 // IzAnenSastu suvarNayaSTiM kare dhRtvA Urdhva tiSThati catuHSaSTIndhavarjAnyadevAnAM dAna / // 4 // 15 grahatAM niSedhati / tathA yAdRzaM grAhakanarelAgyaM tAdRzIM tannaramukhenyo vAkyoccAratAraNAM) kArayati / camarendhabalInghau pranumuSTigatasauvarNikAn dAnagrAhakanaravAJcitAnusAreNAnyUnAdhikAn kurutaH, yadi tanna-18 repsitenyo'dhikAste syustadA nyUnIkurutaH, yadi ca nyUnA muSTimadhye sametAstadA tannaravAJcitAnusAreNAdhikAn kurvAte 3 / anye nuvanapatayo jaratotpannamanuSyANAM dAnagrahaNArthamAkarSaNakriyAM kurvanti // vAna-3 vyantarasurAstAn pazcAt svasthAne sthApayanti 5 / jyotiSikA vidyAdharANAM dAnasamayaM jJApayanti / tasmin prastAve tIrthakarasya pitA timro mahatyaH zAlAH kArayati, ekasyAM zAkhAyAM jaratajAtanarANAma nAdIn dApayati, ditIyasyAM vastrANi, tRtIyasyAmAcaraNAni ca / catuHpaSTIndrANAM dAnagrahaNamahimnA 18 parasparaM ghAvandhI yAvat kalaho notpadyate / cakravartinarANAM sauvarNikaprajAveNa kozastu pAdaza varSANi 8 yAvadakSyaH syAt / sarogiNAM pAdaza varSANi yAvannUtanarogA notpadyante iti / tathA sarvatrodUghoSaNAM "ya-14 psitaM varaM vRNuta" iti kArayati / atra kecipadanti-"dAnaphalamavazyaM nogyatAmeti, anyathA ttphl-M|| 4 // bandhAlAvo na syAt , ato jinAstu dAnaM na dadati" iti DhuMDhakA japanti tadayuktaM, SaSThAGge maTTyadhyayane prakaTAkSarAH santi / tathA jinAH kIrtyAdihetave dAnaM na dadati / yataH 2010_05
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ | dharmaprajJAvanAbudhdhyA lokAnAM cAnukampayA / jinA dadati tahAnaM na tu kIrtyAdikAziNaH // 1 // atha dIkSAkaTyANakamAha& prApyAnujJAM khalau dIkSAM pitrAdestadanu pratuH / zakrazaMpAdinirjaktyA kRtaniSkramaNotsavaH // 1 // spaSTaH / injAzca nRpAdayazca tairniSpAditadIhotsavastvayaM-dIkSA dine svajanAstannagaraM dhvajazreNyAdyasakRtaM kArayanti / tasminnavasare catuHSaSTIcA Asanakampena prajodardIvAdaNaM jJAtvA''ganti / te pUrvoktA-18 naSTajAtIyAn kalazAn pUjopakaraNAni ca pRthak pRthak aSTAdhikasahasraM kArayanti / svajanA apIlavat kalazAn ziTipaniH kArayanti, te narANAM kumlAH divyakumleSvanuvizanti, tena nRzaM divyazaktyA zojante / tataH surAnItaistIrthajakhauSadhimRdAdinirindhAH svajanAzcAptamajipiJcanti / tato gandhakASAyeNa 8 rUkSitAGgo yathAsthAnaparihitAcaraNalAsuro lakSmUTyaM sadarza vastra paridhatte / svajanA ekA zivikAM zilpiniriratnastamnazatAJcitAM kArayanti, tAdRzyA svargikRtayA zibikayA mizrA sA nRzaM vinaati| 18 tataH SaSThAditapasA'laMkRtastatra siMhAsane pUrvAnimukhaH svAmI niSIdati / prajordakSiNajAge kulamahattarA / upavizet ekaM haMsalakSaNapaTazATakaM gRhItvA, vAmannAge ca dhAtrI niSIdati, pRSThe caikA taruNI utraM dadhAnA | tiSThati, IzAnyAmekA pUrNakalazadharA niSIdati, ekA''gneyyA haste tAlavRntaM dhRtvA niSIdati / tataH // svajanAdiSTAH sahasranarAH tulyabakharUpAH zibikAM vahanti yAvadindhastasyA dakSiNabAhAmUrdhvagAM svayaM || vahati, IzAnentra udIcyA UrdhvagAM bAhAM vahati, camarenyo'dhastanI dAkSiNAtyAM svayaM vahati, uttarAmadha ___JainEducation International 2010_0 For Private & Personal use only
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezaprA. // 4e // 2010. stanIM basa uSahet / zeSAH surAH paJcavarNapuSpavRSTyAdikaM tanvanti, ityAdyanekamahAmarairnirgacchantaM jinaM sarve stuvanti - "he vItarAga prano ! samastakarmaripUn jitvA zIghraM kevalajJAnaM tvamApnuhi / eva mahAmadaiH prApya vanamazokAditarostale tAM saMsthApya tasyAH samuttIrya bhUSaNAni muJcati, tAni kulamahattarA''dAyaivaM hitaM zAsti, yataH -- uccoccagotrastvaM vatsa tvamasi kSatriyottamaH / tataH pramAdaM mA kArSIryathA sidhyettavepsitam // 1 // tato gavAkayA muSTyA kUrcAn muSTicatuSkeNa ca mUrdhajAnucaran locaM kurute paJcendriyaviSayakaSAyacatuSTaya rUpanava vidhajAvalocaM kezatyAgarUpaM dazamaM avyalocaM ca cakAra / zakrastAn kezAnAdAya prabhumanujJApya kSIrodadhAvutsRjet / tataH zakro devadUSyaM sakSamUsyaM vastraM pranoH skandhe nyasyet / tadA zakravAkyena suranaranAryogharako nikhilo'pyupazAmyati / tato " namo siddhANaM" ityuktvA svAmI sarvasAmAyikapATha * vadati, chAtra pAThe jaMte iti jinA noccaranti na cAsyAnyo dantaH / anyatra sicebhya zrAcArArtha tvanena siddhatvAtpratyuktamiti tattvArthavRttau / cAritrapratipattyuttarakSaNe caturthajJAnamutpadyate / zrAttasaMyamAste tasminnevAhi viharanti vyAdyapratibandhatvena / yataH - tatra vyaM sacittAdi kSetraM prAmagRhAdikam / kAlaH syAnmAsavarSAdirbhAvo rAgAdirucyate // 1 // tataH prabhutapaHpAraNagRhe devAH paJca divyAni tanvanti - sugandhajakhavRSTiH 1, puSpavRSTiH 2, svarNavRSTiH staMca. 14 // 4e //
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3 syAt , vyoni divyanmuniH dhvanati , aho dAnamaho dAnamityudghoSayanti 5, muditAH surAga || narajanmAnumodante / svarNavRSTistUtkRSTA sArdhakAdazakoTimitA syAt , jaghanyA ca tAvasakSamitA syAt / / || zakrAdayaste khalu varNanADhyA, dIkSAdikaTyANakakAraNe ye| mukhyA javaMti pranusevane'pi, teSAM kare mUrdhani saMsthito'rhan // 1 // // ityabdadinaparimitopadezasaMgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdaandhavRttau caturdaza stamne 200 vyAkhyAnam // // vyAkhyAnam // 201 // zratha kevalajJAnosattimAhazrAdye'tha zukkhadhyAnasya dhyAte nedaSaye'ItAm / ghAtikarmakSyAdAvirbhavetkevalamujjvakham // 1 // | spaSTaH / zraSTadhA karmamakhaM zodhayatIti zuksaM, zocaM vA ksamayatIti zuksaM, tadeva dhyAnaM tasyAce bheda ye dhyAte sati jinAnAM kevalajJAnaM samutpadyate / tAvAdyau dhau jedAvimau---tatra prathamaH pRthaktvavitarka| sapravicAraH ekatravyavivartinAmutpAdAdiparyAyANAM vistAreNa jinnadaiyoM vitarko vikaTapanaM nAnAnayAnu- . sAreNAtmakAt jIvAjIvau jinnatvena kRtvA vitarko guNaparyAyavicAraNaM sapravicAra iti zrAtmasattAdhyAnaM . yatra dhyAne / bAdha eSa dastu aSTamaguNasthAnAdAranyaikAdazaM yAvanyate iti / ditIya ekatvavitarkA-1 20100 For Private & Personal use only
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadazaprA. ***PLE A pravicAraH jIvasya guNaparyAyA zrAtmanyekatvena tiSThanti, na jinnasvarUpeNeti dhyAyati, tathA majIvastu | | saMtra. 10 simyasvarUpamayatvenaiko'sti / tathA coktaM pUjyaiH anekeSAM paryAyANAmekajavyAvalambinAm / ekasyaiva vitarko yaH puurvgtshrutaashryH||1|| mana pratiyogAnAmapyekasmAt paratra no / vicAro'tra tadekatvavitarkamavicAri ca // 2 // idaM hyekatra paryAye yogacApaTyavarjitam / ciramumlate dIpaH(dhyAna)nirvAtagRha(dIpa)vat // 3 // eSa ditIyajedastu pAdazaguNasthAne saMjavati / anena ghanaghAtIni catvAri karmANi zyaM nItvA nirmalakevalajJAnaM sajate sayogikevaliguNasthAne dhyAnAntarikA (taM ) syAt , tena jJAnena sarvapadArthAnanantadhAtmakAn jAnanti / yataHna jAnanti na pazyanti yattannAsti jagatraye / zrato navanti pUjyAste arhanto jagadarcitAH // 1 // iti / atha tIrthakRtpadamapi kevalotpattau satyAM jogyatAmetItyAhayattRtIyanave baddha tIrghakRnnAmakarma tat / prAptodayaM vipAkena jinAnAM jAyate tadA // 1 // atha kevalotpattyanantaraM yaddevAH kurvanti tadAhatasminneva kSaNe devezvarA shraasnkmptH| etya mahAmahaM kuryurjJAnotpattyAspade'hatAm // 1 // | arhatAM jJAnotpattau pUrvavaccatuHSaSTiH surA etya kevalakaTyANakamahaM tanvanti / tathAhi-vAyukumArA yojanamitajUmaemalaM zodhayanti / meghakumArAstAM jaH siJcanti, paTTatvadhidevatAH puSpairmahIM pUjayanti / SY-RX*** 201 1 For Private & Personal use only
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2010_05 vyantarA bhUtalabhUmeH sapAdakozocaM svarNaratnamaNimayaM pIThaM racayanti / tatra pRthvIto dazasahasra sopAnaiH prApyaM rUpyamayaM vapraM demakapizIrSADhyaM juvanezAH kurvate / taccaikaikaM sopAnamekahastapRthUcitaM / bhUmeH sapAda - krozasteSAM samunnayaH / raupyavaprasya nittiH paJcazatadhanurucitA syAt, tathA trayastriMzadhanuryuktavAtriMzadaGgulairmitA pRthulA syAt / tatra vapre pAJcAlikASTamaGgalAnvitAni catvAri dvArANi racayanti, vaprasya koNa koNe vApIzca / tatra prAcye ghAre dvArapAlastumburusuraH, dAkSiNAtye khaTTAGgI, pazcime kapAliH, uttare jaTAmukuTadhArI syAt / zrAdyavaprasya madhye samaMtataH paJcAzadhanurvistRtaH prataraH samA bhUmizca bhavet / zratra sura| narayAnAni tiSThanti / tataH pratarasaMpUtauM dvitIyasvarNavaprasya ratnakapizIrSakAlaMkRtasya sopAnAni paJcasahasrANi tanvanti, taistatprApyate / vaprasya nitticaturghArA dimAnaM pUrvavajjJeyaM / tatra pUrvasyAM dvAreze ajayaGkarAjye ghe zvetavarNe jayAdevyau syAtAM yAmyadhAre raktavarNe vijayAkhye devyau hastanyastAGkuze, pazcimAyAM pIte pAzadhare jite devyau, udIcyAmaparAjite nIle makarakare syAtAM / paJcAzadhanurmAnaH prataraH / atra tiryaJcaH siMhavyAghramRgAdayastiSThanti / atrezAnakoNe devacchando bhavati / vyAkhyAnottarakAle surasevitaH svAmI tatrAdhyAste / tata Urdhva paJcasopAnasahasrAtikrame pUrvavaniyuccatvadhArAdimAnayuktaM ratnama - yamaNikapizIrSakazAlinaM vapraM vaimAnikAH kuryuH / chAtra pUrvasyAM ghArezaH somo vaimAnikasuraH, yAmyAM damapANiryamo gaurAGgo vyantarAmaraH, pratIcyAM raktaH pAzanRjjyotiSko varuNaH, uttarasyAM dvArapAlo dhanado juvanapatisuro gadAhastaH zyAmAGgo javati / ratnavaprasya madhye pIThaM samajutalaM SaDdhanuHzatAni ekaM
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ khaMca.15 // 11 // upadezaprA. kozaM ca vistRtAyataM syAt / etAvadeva vistAramAnamAdyaktiIyavaprayojJeyaM, tatpAghayamikhanAt , tathAhi pyavaprAt paJcAzadhanurmitaH prataraH, tato'gre pazcAzadadhikaghAdazazatAni sopAnadhanUMSi syuH, evaM trayodazazatAni dhanuSAmekato rUpyasvarNavaprayorantaraM syAt , parato'pi tathaiva, evamunayoH pArzvayorvistAre samudite ekaH krozaH SaDdhanuHzatAni yathoktamAnaM syAt / evamevAnyayorvaprayorapi mAnaM zeyaM / evaM trayANAM hai vaprANAM vyAsamAne samudite krozatrayaM dhanuSAM aSTAdaza zatAni ca syAt / atra SaD vapranittayaH syuH, ekaikajittivistArastu trayaviMzajUMSi ghAtriMzadamulAni ca syuH, tatra dhanUMSi SaDguNAni kRtAni aSTana6 vatyadhikaM zatamekaM syuH, zraGgulAni ca SaDnAni ghinavatyadhikamekaM zataM syuH, eSAM cApaghayaM teSu aSTanava tyadhikazatadhanuSSu madhye niyojitaM syAccApadizatI, sAprAcyacAparAzau zraSTAdazazatAtmake niyojyate tadaikaH krozaH, sa pUrvoktastriniyukto yojanasaMmitaM vRttaM samavasaraNaM jAtaM / asmin samavasaraNe ye caturdicha / sopAnAnAM sahasrA daza syuste yojanAdvahiH / jinAdhaHsthamahItalAdvAhyasopAnaparyantaM bhUtakhaM tu sapAdai-18 triniH krozairbhavet / TA nUmAvalagnaM samavasaraNaM ca javedidam / tata UrdhvamUrdhva sopAnaracanAniH samantataH // 1 // 18 zyaM vRttasamavasaraNavyAkhyA jJeyA / kiJcitreSaM caturanasamavasaraNasvarUpaM ca lokaprakAzato jAvyaM / / atha tRtIyavapre yatprAguktaM samajUtalaM tasya madhye maNiratnamayaM pIThamekaM jinadehoccatvasamonUyaM caturdhAra / SSSSSSSS JainEducation International 2010_ 0 NAL
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ trisopAnaM caturdichu navet / tacca viSkamnAyAmataH zataghyadhanuSkaM mahItalAcca sArdhena krozadhayenocairjavati / yataH____ yadekahastoluGgAnAM sopAnAnAM sahasrakaiH / viMzatyA krozayoryugmaM sArdhamevoDyo navet // 1 // ___ tacca siMhAsanAdhaHsthadharAyAH pIThikAvadhi / uvyasya navenmAnaM samazreNivivakSyA // 2 // asya pIThasya madhyadeze'zokavRho yojanavistRtaH syAt , sa jinavapurmAnAdvAdazaguNouccaH / yataHM tinneva gAuAI cearurako jiNassa usajassa / sesANaM tu jiNANaM sarIro vArasaguNo u // 1 // hai caityavRkSaH-jinajJAnotpattivRdaH azokavRkSasyopari syAt / tasya vRdasya mUle'Idevacando javet / / caturdiA catvAri svarNasiMhAsanAni syuH, purazcaikaikaM ratnamayaM pAdapIThamaIdAgame dhRtolAsamiva vasati, 3 pratisiMhAsana batrANAM trayaM trayamuparyupari saMsthAyi mauktikazreNyalaMkRtaM syAt , pratisiMhAsanamunjayato ghau cAmaradhAriNau surau syAtAM, siMhAsanAne svarNapadmasthitaM caturdicha ekaikaM dharmacakraM nAnujitvaraM, taccA-12 tAM trijuvanadharmacakritvasUcakaM matsarimadApahaM bhavet / tathA caturdichu catvAraH sahasrayojanobitAH laghu-3 ghaNTikAdiyuktA mahAdhvajAH syuH| tatra prAcyAM dharmadhvajaH, yAmyAM mAnadhvajaH, pazcimAyAM gajadhvajaH, uttare ca siMhadhvajaH / yadatra cApakrozAdimAnamuktaM tadadhikRtajinAtmAGgulamAnato navet / pIThaM caityavRdaM siMhA-2 sanaM utracAmarAna devacandakAdIni ca vyantarAmarAH kurvanti / etatsamavasaraNaM sarvadevasAdhAraNaM / uktaM | ca-kazcinmahAna surottama eko'pi sarvametatkuryAt / tathA devA nAkino harSataH siMhanAdaM unmunirava / For Private Personal Use Only JainEducation international 2010
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezamA ca kurvanti / tatra sUryodave kanakakamaleSu krameNa pAdau sthApayan pUrvadhAreNa samavasaraNe pravizya caityavRkSa / staMca.14 pradakSiNIkRtya pAdapIunyastapAdo "namastIrghAya" ityuktvA siMhAsane niSIdati / yataHtIrtha nAma zrutajJAnaM yathA saGghazcaturvidhaH / Adyo vA gaNavRttena tIryate yannavAmbudhiH // 1 // . zruta jJAnapUrvikA arhantaH, tadanyAsenAInnAmakarmaprApteriti / arhannetatpUrviko yattathA pUjitapUjakaH / loke'pyahatpUjitatvAt pUjayettIrthamAdarAt // 5 // tatastIrtha namatyarhan kRtakRtyo'pi vA yathA / dharma kathayati svAmI tathA tIrtha namasyati // 3 // | tatra niSaNNo jino dezanAM vidhatte, yena kena vacasA nUyasAmapi saMzayAzvidyante / yataHkramAbede saMzayAnAmasaGkhyatvAghapuSmatAm / asaGkhyenApi kAlena navet kathamanugrahaH // 1 // zabdazaktevicitratvAt santIdaMzi vacAMsyapi / prayuktairuttaraM yaiH syAdyugapadbhUyasAmapi // 2 // athArthasamarthanAI laukikaM jJAtamidaM-saMgadharagrAme dhanakaNakaJcanADhyo buDhaNAha aajiirH| tasya puSpa-18 vatIpramukhAH paJcadaza jAryAH, sarvAH snehAnyAH / ekadA tatpatirgAzcArayituM vane gataH / madhyAhe nojanAya / shsthitH| tadA vanazrIvilokanotsukAH patipAva bhaajgmuH| tAH so api krameNa patimajidadhire-ka-1 amadya kSipracaTikA jUyasI rAdhA 1 / kathamadya take madhurimA stokaH 5 / sA sazmazrukA strI ( kathaM kAhI | gRhe vartate 3 / adya kathaM tava samAdhirasti ? 4 / adya kaGkoTakazAkaM kathamadataM pAcitaM 5 / kathamiyaM // 5 // zunI ghurgharAyate 6 / sA mahiSI garbhavatI kathaM na jAtA 7 / zyaM puro dRzyamAnA strI pAnthA mArge 2010
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2010 0 zrAntA'sti na vA / zradya satrAgAre jojanaM kathaM na dIyate / kathamadyAnena pravAheNa jalaM pracurameti 10 / kathaM tava dhammillaH sI kRto'sti 11 / kathaM karNayoH kuemale na parihite 12 / kathamatra gahvare jayaM nAsti 13 / gRhANAmUni phalAni (kathaM na gRhItAni) 14 / etA zrajAH kathaM na gaNitAH 15 / iti krameNa pRSTAnAM sarvAsAmAsAM nRzaM pUjArdA mAnyA puSpavatI mukhyA strI ekenaiva "pAli natthi" itizabdenottaraM | yugapaddatte sma / tathAhi kSipracaTikA bahrI rAdhA ityatra dhAnyamAnakartrIIM pAlirnAsti, ataH dhAnyamApakA'tra khoke pAkhIti kathyate 1 / take madhurimA kathaM stoka ityatra badarI babbulAdinavA tiryagjakSyavizeSA pAlI iti sA nAsti zrataH 2 / sA prAtivezmikI sazmazrukA strI gRhe'sti divAkIrtigRhe na gatA'sti, zradya pAkhI na vidyate'taH 3 / adya mama samAdhirasti ekAntarAdijvarAgamanapAlI - jvaravA - rako nAsti, teneti 4 / akSatakaGkoTakapAcane pAlI churikA nAsti, tAM vinA'mI kaGkoTakA akSatAH | pAcitAH 5 / zunI ghughurAyate ityatra sA poSitA nAsti zrataH 6 / mahiSI0 gomahiSyAdigarbhakAlo loke pAlIti kathyate, tenAdhAnasamayo nAstIti / pAnthA mArge zrAntA nAsti, rathAdivAhanaM vinA vrajantI strI pAlITi loke, tenaiSA padapAlI nAsti, rathAdyArUDhA sametA'sti / satrAgAre jojanamiti satravezmani yena pAtreNa kalpitaM jojanaM dIyate tat pAlIti loke, tena sA nAstIti / kathaM pravAhataH payaH pracurameti ityatra pAliH seturiti tena pAliratra nAstIti 10 / dhammillaH sakIkRta ityatra mama mastake pAlI yUkA nAsti kezapAzaH praguNa evAsti zrataH 11 / karNayoH kuemalaparidhApanamityatra pAkhiH karNa - 1
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezaprA. latikA, sAnAsti, tAM vinA na karNabhUSaNaparidhAnaM 12 / atra vanasamIpe lipAlirnAsti tena jayaM na | vidyate 13 / gRhANAmUni phalAnItyatra pAlirutsaGgaH sA nAstIti kathaM gRhyante 14 / etA zrajA gaNitA // 53 // ityatra pAkhiH prAntaH tenaitAdRzAM bhUyasInAmajAnAM pAliH prAnto nAstIti 15 / ityekenottareNa sarvA api svasvamanasi praznottaraM bubudhuH / samyagavagamya tat patirapi mumude / iti prAkRtajaneSu yadIdRzI zakti| starhi jinendravAkyataH sarveSAM saMzayAbhAvaH kathaM na syAt ? / yataH - zrapyekamaI vacanaM jahAra, yatsaMzayAni' yugapakanA'nAm / zrutvA kathAM vAjavatAnAM, jinendrataH syAt kimu tatra citram // 1 // // ityanda dinaparimitopadeza saMgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranthavRttau caturdazastamne 201 vyAkhyAnam // 2010 vyAkhyAnaM // 202 // dezAsamaye yavati tadAha jinavAkyAtprabuddhA ye dIkSAM gRhNanti te mudA / teSu gaNipadArdAstAn yacchanti tripadIM jinaH // 1 // zradhItya tripadIM te'pi muhUrttA / jabuddhayaH / kurvanti dvAdazAGgAni yatazcakrurjinA gaNAn // 2 // staMja. 14 // 53 //
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUtraM gaNadharA eva prathnantyete mahAdhiyaH / dizanti kevalAneva prAyo'rdhAstIrthapAH punaH // 3 // * navaraM javyopakArAya sUtraM gaNezA racayanti / yathA kazcinnaraH sahakArArUDho'dhasthAnAmupakArAya phalAnAM vRSTiM kurute, tadA kecana patanti tAni paTena gRhNanti, tataH svamanyA~zca prINayanti, tathaiva jinA jJAnakapadmaziraHsthitA javyahitAyArthAn varSanti, tanmadhye kiJcigaNezA dhiSaNApaTena gRhNanti, racitaistairAtmAnaM parA~zcAnugRhNanti / yataH- yathA phalAni vyastAni na sarvAnupakurvate / kRtArthA na tathaivArthAH syuH sUtraracanAM vinA // 1 // IM zratha samavasaraNe pranoH kati rUpANi navantItyAha| mUlarUpaM pranoH prAcyAmanyatridinu nAkinaH / tanvanti jagavattuSTayaM tanmahimnaiva tadruvam // 1 // spaSTaH / navaraM zeSadikku arhadimbAni svargiNo racayanti, paraM janA akRtrimaM kRtrimaM vA na jAnanti | mUlasvarUpAninnatvaM na syAditi / tathA tAni kRtrimAnyapi jinatuTyabimbAni jinaprajAveNaiva javanti, anyathA sarve surAH saMjUyApi jinAGguSThapramitaM rUpaM sarvazaktito'pi kartuM na kssmaaH| zrAhuzca yaiH zAntarAgaruciniH paramANunistvaM, nirmaapitsvinnuvnaiklkhaamjuut| tAvanta eva khalu te'pyaNavaH pRthivyAM, yatte samAnamaparaM na hi rUpamasti // 1 // anurUpavarNanamAvazyakaniyuktyAmapi kRtaM / tathAhi-vAcAmagocarAdaItAM svarUpAdanantaguNahInaM gaNa-IR 1 gaNadharAnityarthaH / 2010 For Private & Personal use only
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMja.14 // 4 // dra nRtsvarUpaM, tenyazcAhArakadehA anantaguNahInAH, tenyo'pyanuttarasurA anantaguNahInAH svarUpataH, tato'- dho'dhaH kramAt surA vyantarasurAn yAvat , tenyazcakriNo vAsudevA baladevA mahAmAekalikAH kramAdanantaguNahInA jJeyAH / taveSAstu nRpAdayaH sarve'pi lokA mithaH svarUpataH SaTsthAnapatitA navanti / / yata uktaM caanantA 1 saGkhya 5 saGgyeya 3 jAgahInAH prsprm|sngkhyeyaa 4 saMkhyeyA 5 nanta 6 guNahInAzca rUpataH // 1 // tathA tIrthaMkarasvarUpaM sarveSAM vairAgyajanakaM syAt, na tu rAgAdivardhakaM ceti / atha samavasaraNe parSadAM sthAnAnyAha pAdaza parSadaH sarvA dezanAzravaNaspRhAH / svasvasthAne niSIdanti prshstyoglaasuraaH||1|| spaSTaH / parSanniSIdanasthAnAnyamUni, tathAhi-jyeSTho'nye ca gaNanRto jinapArzve AgneyyAM niSIdanti, kevakhinastu jinaoNstri pradakSiNIkRtya tIrthanamaskRtiM kRtvA sthitegauravaM radantaH padasthAnAM gaNanRtAM| pRSThato niSIdanti, jinaM na vandante, yataH kRtakRtyatayA tAdRkkaTapatvAcca jinezvarAn / na namasyanti tIrtha tu namantyarhannamaskRtam // 1 // uktaM ca dhanapAlena palastotrehoi moDuncheu tuha sevAe dhuvatti jedAmi / jaM puNa na vaMdiabo tattha tuma teNa kikAmi // 1 // | kevatinAM pRSThataH zeSasAdhavo'tizayino'rhattIrthagaNAdhipAdikAnnatvA yAkramaM vinayena niSIdanti,IK MI|| 4 // 2010
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4010 2010_0 teSAM pRSThato vaimAnikadevyo'rhadAdikAn praNamyAsate, tAsAM pRSThe sAdhvyaH ityetAstisraH parSado'gnikoNe niSIdanti pUrvadhAreNa pravizyArhatpradakSiNAM kRtvA ca / bhuvanapati jyotirvyantarANAM devya iti trayaM yAmyadhAreNa pravizya nairkatyAM dizi tiSThanti / bhuvanapatijyotirvyantarasurAH pazcimaghAre pravizya vAyavyAM dizi tiSThanti / vaimAnikasurA narA nAryazcottaradvAre pravizyezAnakoNe niSIdanti zradAdikAnnatveti / caturdhA devyaH sAdhvyazcordhvagAH zRNvanti / sarve devA narA nAryaH zramaNAzca niviSTAH zRNvanti, vRttAvAvazyakasyedaM vAkyamuktaM / cUrNau cotkaTikAsanAH sAdhavaH zRNvanti, sAdhvyo vaimAnikAGganAzcordhvasthitAH / bAlagkhAnajarjarAdInAM sopAnAdyArohatAM zramo vyAdhizca pranuprabhAvAnna javet, na kasyApi vairabhAvaM prAdurbhavati / dvitIyavame vismRtajAtyA divairA stiryazvaH zRNvanti iti / zratha dezanAnte yadbhavati tadAha prathama pauruSa yAvaddharmamAkhyAti pAragaH / vardhApanavidhiM tatra tanvanti tarakulairjanAH // 1 // spaSTaH / janAzcakravartI zrAddho vA pUrjanAdayo vA tarakulaiH zAlikaNairvardhApana vidhiM kurvanti, tathAhikalamazAlInAM tarakulA uddAmasaurajA nistuSAzca sitatviSo'khaekAgrAzcatuHprastha mitA zrADhakamAnAH zuddhavAriNA zodhitAH tAnardhasvinnAnimAn ratnasthAle nikSipya sa jitAkhilazRGgArA suvAsinI maulau dhatte, atra svargiH sugandhivyANi kSipanti, tenAsau balirbhUrisaurajyo jAyate / tato gIta tUryAdimahotsava purassaraM zrAddhena prajora nIyate, balirevaM pUrvadhArA pravizati / tasmin pAtra zrAgate janAH kSaNaM viramanti / tataH sa cakravartyAdizrAddho balinA saha tisraH pradakSiNAH kRttvA prajupAdAntike prAcyAM
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezamA sthitvA sarvAsu dinu taM baliM prauDhamuSTiniH kirati, tasyArdha bhUmipatanAtprAgeva nAkino gRhNanti, zeSa-staMna. 14 // syArdhasyArdhametavidhAyako gRhNAti, anya janA avaziSTaM yathAlAjaM gRhNanti / tasyaikakaNe mUrdhni nyaste // 55 // rogAH sarve'pi zAmyanti, SaemAsAvadhi nUtanarogo nAvinavati / itthaM balividhau pUrNe jinAH prathamava.| prato'vatIrya ditIyavAsyezAnakoNake devabandaka etyAnekadevavRtAH sukhaM tiSThanti / tato ptiIyapauruNyAM nRpAdyAnIte siMhAsane pAdapIThe vopavizya gaNAdhipo dharmopadezamAdizet / punaH pazcAtpauruSyAM jinAH siMhAsane sthitvA dezanAM kurvate / idaM samavasaraNaM yatra kadApi na jAtaM syAttatra caturvidhA devA amunA vidhinA kurvanti / kazcinmaharSikasuro nantumeti sa tatraiko'pi kurute iti / atha samavasaraNaM vinA niyatarSimAha____ yadApi na syAtsamavasaraNaM syAttadApi hi / suzonitaM prAtihAryASTakaM niyatamarhatAm // 5 // | spaSTaH / navaraM aSTamahAprAtihAryavarNanaM tu mayA prathamastamne likhitamastIti / itynntgunnrtnshaalinaa-mrhtaamuditmaagmoddheH| varNanaM tadanusAramarhatA, dhArmikAH sukurutAtmano hitAm // 1 // // ityabdadinaparimitopadezasaGgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdavRttau caturdazastamne 205 vyAkhyAnam // // 5 // 1 bbisvaamii| 2 yogyatAm / 2010_0 For Private & Personal use only
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyAnaM // 203 // zratha jinentrAH samavasaraNe sthitA dezanAM tanvantItyAhabahavo'viratA jIvAstenyaH svaTpAH sudRSTayaH / svaTpatarAstataH zrAptAH sAdhavo'TapatamAstataH // 1 // aviratA pAdazavidhaviratirahitA jIvA bahavaH samastavizvavartimithyAtvijIvagrahaNAt / aviratyapazcimAH-manasaH karaNAnAmindhiyANAM pazcAnAmaniyamo'niyantraNaM paNAM jIvAnAM vadhazceti ghAdaza / tenyo'viratijIvenyaH svarUpAH samyaktvadhAriNaH / tenyaH zrAmA dezaviratAH svaspatarAH, ekAdazAviratInAmaniyamaparAH pAdazasya trasakAyarUpasyaiva pratyAkhyAnaparAH te viratyekadezadharA dezaviratidharAH / tenyaH sarva-2 viratidharAH sAdhavaH svaTpatamAH / atra jAvanA-iha jIvAnAM saMsAre catasraH patayaH santi / tatrAdyapatekA mahattvamevaM-sarve'pyekendhiyAdayo'viratapasAveva / tatraikendriyAH paJcAnavenyo'viratatvAtajAnitaM karmavandhaM khajante, viratAzca nocyante, yathAhi suptapramAdimUrvitAdayo viratipariNAmAjAvAjakticetanAdyanAvena | hiMsAdi na kurvate tathApi vatino nocyante / mUkAdayo'satyamavadanto'pi na satyavAdinaH / kuNipaGgvAdayazcAdattaM na gRhNanti tathApi na te steyatyAjakAH / kRtrimAkRtrimanapuMsakAstiyanarA maithunamaseva|mAnA api na brahmacAriNaH / pazudhamakAdayazca vizeSadhanavastrAdyanAvAnna nirgranthAH syuH, viratiphalaM na8 khnnte| evamekAkSA zravratAH, samyaktvAnAvAt / yataH-"egidiesusAsANo" iti vitIyaguNasthAnasyApyanAvAt / evameva vikalejiyasaMmUrtimapaJcendhiyAdiSvapyaviratitvaM, sAsvAdanasyotpattisamaye SamAvalikA __JainEducation International 2010JNI
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMga.14 hai yAvatsanAvAt / athaikAkSeSu kiJcivizeSahiMsAdyAzravA daryante, tathAhi-vRdAdayaH svasvamAhAraM javAni- khAdikaM sacittaM gRhNanti iti teSAM jakhavAtavirAdhanA spaSTA / yataH6 jatya jalaM tattha vaNaM jatya varNa tattha nivi shrggii| teu vAu sahagaya tassA ya paJcaskayA ceva // 1 // | iti vacanAghanaspatyAdInAmapyAhAragrahaNamAtreNApi sUdamavRttyA virAdhanA / bAdaravRttyA tu kecidvRkSAH / kaMdhArIbadaryAdayaH kadaTyAdInmarudevyAdijIvavat snuhyAdayaH svamUlakSArakaTurasAdibhiH pRthivyAdIn pamapi / nanti, kITamArikAkiMpAkAdayo manuSyapazvAdIn nanti, nemAgAripramukhA uccATayanti, kecinmanuSyAn / pazavaH (zUna) pazuMzca narAn kurvnti| vaMzazarAdayo dhanurbANAdirUpatayA bahujIvAn ghnnti| dhanurAdijIvAnAmapyutsargAdaviratapariNAmatvAdacetanazarIrAderapi bandhaH / jinapUjAIpuSpaphalAjaraNAdimunipAtrAdijI-3 vAnAM zarIrANAM dharmasAdhanatve'pi na puNyabandhaH, ta'tuvivekAnAvAt / evaM mahAramnapravRttihetuzakaTa-1 khAGgalAdijIvAnAM hiMsAhetutvaM jAvanIyaM / evaM darzitA hiMsA 1 / tathA teSAM satyAdhyavasAyAjAvAda-IP satyaM / janAnAmasatyavAdahetutvAdapi asatyapApaM, dRzyante hi kecidoSadhivazAtsatyamasatyamapi vdntH|| dIpAvatArAdau kanyAdyuktasyAsatyasyApi vinAvanAt / mohanavahyAdayo mohotpAdanena janAnAM mArgAdi- I parItyAdi darzayanti, ityAdyanekadhA'satyaprakAraH / sarve vRkSajIvAH sacittamAhAraM gRhNanti, tadAhAra-2 gatajIvAdattameveti, pareSAmadattahetutvaM ca spaSTameveti, kokAzasUtradhArakRtakASThamayazukapArApatAdijipako-18 dhAgAre'dattAdAnaM kRtaM zATyAdInAM grahaNazravaNAt, kASThazukAdijIvAnAM cAdattAdAnapApaM pUrvoktadhanurva SAGAR // 6 // 2010.00 For Private & Personal use only
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15/zAdivat / zrauSadhAJjanena paradhanagrahaNapravRttirityAdi 3 / evaM maithunapApaM viratijJAvAjAvAt , tAdRk puSpArAmAdInAM paraM prati rAgahetutvAt / ahiphenAdinirvizeSamaithunapravRttiH syAt / tathA loke paJca | lal bANA zme-kamakhakandaH 1, bAghamaJjarI 2, jAtipuSpaM 3, campApuSpaM 4, baporiyApuSpaM 5 ca, ete paJca maithunraagjnkaaH| tathA keSAzcittarUNAM sAkSAdapi kAmasaMjJA dRzyate / tamuktam pAdAhataH pramadayA vikasatyazokaH, zokaM jahAti bakulo madhuvArisiktaH / zrAliGgitaH kurubakaH kurute vikAsa-mAlokitastilaka utkaliko vijAti // 1 // | iti 4 / parigraho'pi teSAM viratyanAvAt / kecittaravo nidhiM mUkhena veSTayanti mUThayetyAdi parigrahapApaM spaSTaM / tathA tarUNAM bAhyata ekendhiyatvamasti tathApi jAvataH paJcendhiyANAM sannAvaH / tathA teSAM | dazasaMjJAniH karmabandhaH, tathAhi AhAra 1 saya 1 pariggaha 3 mehuNaM 4 taha koha 5 mANa 6 mAyA 7 ya / khojo rAgo e uho 10 ee sannA dasa jIvANaM // 1 // rurakANaM jalAhAro 1 saMkozraNI jaeNa saMkuza zAniyataMtuehiM veDhaz valI ruskassa pariggahe 3 // // thIpariraMjeNaM kurubakataruNo phalaMti mehUNe / kokaNayassa la kaMdo huMkAre muna koheNaM 5 // 3 // mANe karati ruaMtI 6 gayA valI phasAi mAyAe |lone vikSapalAsA khivaMti mUkhe nihANuvariM // 4 // rayaNIe saMkocaM (aM) kamakhANaM hoi rAgasannAe e / ghe cazttu maggaM camati rurakesu valIu 10 // 5 // 2010 For Private & Personal use only
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMja upadezamA..iti vanaspatimAzrityAviratirjAvitA / evaM pRthvIjIvAnAM jAvyaM, haritAkhasomalakSArAdinirvikale- ndhiyatiryamanuSyANAM pratyahaM vadhadarzanAt / pAradasya tu kUpasthasyAzvArUDhastrImukhadarzanAttAmanudhAvataH kAmacihna spaSTameva / zeSaM prAgvat / jalamapi kSArAdivizeSairmadhurajasapRthvyAdijIvAn hanti, nadIpUrAdiSu / narapazvAdInAM mahAn vadhaH syAt / agnizca tApazoSaNAdinA jalajIvAn hanti sarvatodhArazastrarUpatvAsarvajagaddAhakazaktirasti, tena prAptaM sarva hanti / evaM vAyavo'pyuSNAdayaH zItAdivAyujIvAn pradIpAdyanijIvAn nanti, sUkAdijinarAdInAM mRtyudarzanAt / evamekendhiyANAM pazcAzravAdyaviratitvaM jAvitaM / evaM vikalenDriyANAmapi / yataH pUrakazaGkhAdayo hIndhiyA jIvA jIvAhAraM kurvanti / yUkAkITikAmatku ekhajUrAdayastrIndhiyA jIvAhArA eva, khajUrAdayaH karNe praviSTA ughejayanti / caturindhiyA vRzcikantrae maryAdaya ikhikAdIna pranti / dezamazakAdayo gajakarNe praviSTA gaja siMhanAsAyAM praviSTAzca siMhaM nanti / / paJcendhiyAzca jalacarA matsyAdayo matsyAhArA eva / sthalacarA vyAghrasiMhasarpAdayo'pi maaNsaahaaraaH| |iyenagRdhrAdayo bahudhA hiMsAkAriNaH / tathA kAmasevA'pi sthalacarAdInAM spaSTaiva / eSAM hiMsAdijanitA gatirapyevaM ___ "yAvara vigalA niyamA saMkhAuatirinaresu gti"| tathA-"asanni 1 sarisiva 2 parakI 3 sIha 4 uraga 5 tyi 6 jati jAva badi / kamaso ukkoseNaM sattamapuDhaviM maNuamalA // 1 // " SANSAR // 7 // _ 2011
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2010 ityanantA jIvA zraviratapaGkAveva pravizanti / zratha manuSyA jillazaunika kaivartakaca krimlechAdayo'| dharmAH / nRpAmAtyAdaya uttamA zrapi jainadharmavimukhA zraviratA eva / tathA ghIpAyanAdayaH surA hiMsAdyA| zravakarA aviratA eva / tathA surAH kAJcanabudhyA'satyaM jalpanti, zradatta nidhAnAdikaM parakIyamadhitichanti / maithune parakIyadevAGganAH kAmayante / parigrahastu vimAnAdilakSIrapi zramitaiva / evaM surA zrapyavratinaH / tathezvaro jagatsaMhArAdhikArI tyAdinA''zravapara eva / evaM kRSNabahmAdayo'pi jJeyAH / laukikarSayo'pi zApAnugrahastrI prasaktyAdiniraviratapaGkigA eva / vizvAmitreNa brahmarpirityakathanotpannakrodhena vaziSThasyArundhatIkalatraputrA hatAH, evaM so'pi kAmAkulaH / pArAzaraH smaravihvalo divA'pi dhUmarIM vikurvya ( vikRtya ) matsyagandhAM mAtsikaputrIM siSeve / ityAdi sarve paragranthAjjJeyaM / zramavyatiryaGnarA zrapi kecidravyato dezasarvaviratibhAve'pi zraviratA eva / nArakA zrapi krodhAdhmAtatayA vaikriyazaktyA vikurvita ( vikRta) praharaNavajratumAdiniH parasparaM mahAvedanAmutpAdayanti ityaviratapaGkAveva / evaM carAcarajIvA bahavaH pratyAkhyAnarahitAH / dvitIyapariviratasamyagdRSTInAM jJeyA / zreNikasatya kivAsudevAdayaH kiyanto manuSyA devanArakANAmasaGkhyAtatamo jAgaH tirazcAM cAnantatamaime'vatinaH santi, tathApi mithyAtvadoSagatatvena pUrvanedAdatizreSThAH / keciddevAH sudarzanino'tra bhede'vataranti, tathApi pUrvokajI venyaH svaspA eveti /
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ ||e // upadezaprA. A athAsyA apyasaGkhyAtatamo jAgo viratAviratAkhyadezaviratimayI tRtIyA paGktiH / tasyAM hi kiyanto|8| saMja. 15 adhAtyA manuSyA garjajapaJcendhiyatirazcAmasaGkhyAtatamo lAgaH saGkhyAtAstiryaJcazcaemakauzikazamalikAmRgavanajUtajIvagajAdivat jAtismRtyAdinA prAptazrAvadharmANaH, netare / sarve'pi militAH "saMmattadesavirayA paliyassa | asaMkhajAgamittAya" itivacanAtpaTyopamAsaGkhyAtatamannAge yAvantaH samayAstAzipramANA lanyante / / II tasyA apyasaGkhyAtatamo nAgaH sarvaviratimanuSyamayI caturthI patiH / utkarSato'pi paJcadazakarmamiSu hai| TA koTisahasrapRthaktvamitAnAmeva yatInAM prApyamANatvAt / PI atra ca prathamAM paGkSi vinA'gretanyastisro'pi patayo'TapatamA eva, kramAccApatamA urkhajAzca / samya4 ktvavanto jIvAzcatasRSvapi gatiSu lanyante / dezavirativantastu AyostiryaDarayorgatyoH prApyante / sarva-18 | viratistu naragatAveveti // vANImimA lAgavatIM nizamya, kurvantu navyA viratau prayatnam / lokottarAM siddhigatiM hi tena, dhanyA khannante drutamakSyAM tAm // 1 // // ityabdadinaparimitopadezasaGgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranthavRttau caturdazastamle 203 vyAkhyAnam // // 20 // *BUSAROSSA JainEducation International 2010
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ ||vyaakhyaanN // 204 // zratha vrataM gRhItaM jIvajedena caturdhA pariNamatItyAhazAlikaNasaMbandho'tra dhAryo vratAniyApiniH / navejIvavizeSeNa caturdhA vratavistaraH // 1 // | spaSTaH / jAvArthastu vakSyamANadRSTAntato jJeyaH-jambUdhIpe jaratahetre magadhAnidho deshH| tatra rAjagRhaM| puraM / tasmin pure'sti dhanAnidhaH zreSThI / tasya dhAriNIti surUpA priyA / tasyAH kudismutpnnaashctvaarH| putrA dhanapAla 1 dhanadeva 1 dhanagopa 3 dhanarakSita 4 nAmAnaH te yauvanaM prApuH / tatraiva sa dhanastAna mahe- | nyAnAM kanyAbhiH saha paryaNAyayat / prathamA lajjikAkhyA 1, pitIyA jadikA 2, tRtIyA rakSikA 3,8 caturthI rohiNI ca / / tAniH samaM sukhaM sevamAnAste gataM kAlaM devA iva na jAnanti / anyadA zreSThI | nizAnte dharmadhyAnamAdhAya gRhacintAM cakAra-"etAsAM vadhUnAM madhye kA mama gRhanirvAhaM kariSyati ? ataH parIkSAM kariSye" / tataH prAtaHkRtyaM vidhAya jojanAnantaraM vAndhavaputrAdInAM samadaM sarvAsAM vadhUnAM | kArya paJca paJca zAlikaNAnakhaeimatAn samArpayat / AdyA sA mandadhIrvijane gatvA'cintayat"ayaM zvazuro viparItadhIrajUt , yatsvajanasamadaM paJca zAlikaNAnme pANAvArpayat , tyajAmi, etaiH kiM | prayojanaM ? yadA yAciSyati tadA'parAnarpayiSyAmi" iti vicintya tyaktavatI / dvitIyA cintayati-14 "zvazuradattAnetAn kimartha tyajAmi, ato luJje zman yadA yAciSyati zvazurastadA'nyAn samarpayi 2010-11 For Private & Personal use only
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ // ee // upadezaprA. OM SyAmi" / tRtIyayA cintitaM - " zvazurasya kaNAnAM kimapi prayojanaM bhaviSyati, tato rakSAmyetAn" iti | vicintya tayA kaNA zraraNasamujake gopitAH pratyahaM vIkSate / caturthI vijane gatvA'cintayaduddhizAlinI - " mama zvazuro vAcaspatisamAnaH sarvajanasamakSaM pazca zAlikaNAn kAraNavizeSeNaiva pradattavAn, zruta imAn vardhayAmi" / tayaivaM hRdyanudhyAya preSitAste piturgRhe, bhrAtRNAM cAdiSTaM - "nijakaNA iveme kaNAH sukSetre upyAH " / tasyA girA bandhujistathA kRtaM, ghanAgame prApte te paJca kaNA uptAH / tataH--- 2010_0 stambI nUya gatA vRddhiM zAlayaH kaNazAlinaH / prasthasteSAmanUdekaH prathame vatsare tataH // 1 // dvitIye tvADhakosne ke joNA varSe tRtIyake / khArizatAni turye tu pavyalakSANi paJcame // 2 // staMja. 14 zrathAnyasmin dine zreSThI svajanA nimantrya pUrvarItyA vadhUH samAhUyAdau jyeSThAmarthayate sma - " vatse ! | mama zAlikaNAnarpaya paJca" / tadAkarNya tathA gRhamadhyAdAnIya samarpitAH paJca kaNAH / tAn dRSTvA'vocat" vatse ! naite prAgdattazAlayaH" / tayA proce - " tAta ! te projjitAH" / tachrutvA ruSTaH zreSTha jajampa sarva|samakSaM - "nayA pApayA'yuktaM kRtaM yanme dattAstyaktAH, tasmAdasyAstyAgasaMbhavaM ugaNAdiparityAgakarma javatu" / tato dvitIyA yAcitA- " vatse ! tAn kaNAnarpaya mamedAnIM " / tayoce - "nahitA mayA " / tataH // 5e // zreSThinoce - "pacanAdiSveSA javatu" / tRtIyAM yAcate sma / tayA''nIyoce - "gRhyetAM guptAH kRtA zyanti | dinAni" / tataH sA kozarakSaNe kRtA / caturthI yAcitA / tayoce - " zakaTAnyarpaya, yata AnIyante" /
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ zreSThinoce-"kasmAt ?" / tayoce-"madvandhuniste bahavo niSpAditAH santi" / tataH zreSThinA tathA kRtN| tayA''nAyyArpitAH zreSThinaM srvsmdN| tataH zreSThinA gRhasvAminI cakre, proktaM ca sarveSAM-"yo'syA AjJA khamiSyati tena me na prayojanaM" / sarvairapi tapacaH svIcakre / tato nizcintaH san svadharmakarmaNi| sAvadhAno'bhUt / he zaikSakAH ! lAvArtha zRNuta-yathA rAjagRhaM tathA mAnuSyaM / yathA dhanastathA guruH / / yathA vadhvastathA vineyAH / tato ye paJca zAlikaNAste paJcamahAvratAni / yathA svajanavargastathA caturvidhaH saGghaH / dAnaM zAlikaNAnAM yattanmahAvratAropaNaM / ya ujjikAsamo mahAvrataM prApyojjati so'tra paratra c| 4 mukhI syAt / yathA vitIyA tathA''jIvikAmAtrArthe tapasyA na vidheyA / yathA tRtIyayA radikayA 8 ta rakSitAstapakSaNIyAnyaticArejyaH, rohiNIvacca vRddhi neyAni paJca mahAvratAni yathA tayA kaNAstatheti / tadRSTAntAH-kaemarIkAdivat 1, makarSivat 2, AdhunikaveSadhArivat 3, manakavAlarSivat 4, gItamAdivat 5 / ete sambandhasvAminaH / ityaM yojanA kAryA // zAlikaNasaMvandho'yaM SaSThAGge gadito jinaiH| dhyAtvA vrate tathA kArya upanayo'sya mAnase // 1 // // ityabdadinaparimitopadezasaGgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranyavRttI caturthastamle 204 vyAkhyAnam // ___JainEducation international 2010 For Private Personal use only
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezamA // 6 // // vyAkhyAnam // 20 // staMca.15 athAntyakriyAmAhadezanAM vividhAM dattvA nijAyuH prAntadezake / puNyakSetre jinAH sarve kurvantyanazanAdikam // 1 // IP spaSTaH / anazanamAhArAdityAgaH / zrAdizabdAdantyadhyAnasyAntyau dhau bhadau dhyAyanti / tathAhisUkSma kriyAnivRttikaM tRtIyaM zukladhyAna yoganirodhanimittaM dhyAyet / badmasthasya yathA dhyAnena manasaH sthairyamucyate tathaiva ( etadhdhyAnena ) vapuSaH sthairya, idaM dhyAnaM kevalino bhavet / tatra paryAptasaMjhijIvasya tatkA-2 khaprAptaparyAptestatsamayavartijaghanyamanoyogo yAvanmitaH syAttasyAsaGkhyeyatnAgamitaM samaye samaye rundhan sanna-5 saGkhyAtasamayaiH sarvamanoyogaM ruNachi / tathA paryAptahInjiyasya yAvanmito jaghanyavacanayogaH syAttasyAsaGkhyeyatamaM jAgaM samaye samaya rundhan sannasaGkhyAtasamayaiH sarvavacanayogaM ruNachi / tathA sUkSmapanakasyAdyasamayotpannasya jaghanyakAyayogo yAvanmitaH syAttasyAsaGkhyAtatamajAgarUpaM samaye samaye rundhan dehasya 5 tRtIyatnAgaM muJcannasaGkhyAtasamayaiH sarvakAyayogaM ruNachi / evaM caramadhyAnatRtIyajedamadhye yoganirodhaM kRtvA | * kevalino isvAkSarapaJcakojhiraNamAtrAyuSaH zaikhavannizcalakAyasya caturthadhyAnapariNatirUpaM zailezIkaraNaM hai| navati, ayogiguNasthAne samucinnakriyAtmakaM caturtha dhyAnaM syAt , yatra dhyAne sUkSmakAyayogakriyA'pi samubinnA / caramaguNasthAnAntyasamayaghayAdAk paJcAzItiprakRtisattAka upAntyasamaye trayodazaprakRtisattA **CHORUS // 6 // 2010-01 For Private & Personal use only
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ ko'ntyasamaye'sattAko niSkarmA tasminneva samaye lokAntaM galatIti / aspRzantyA gatyA ekasamayAdarAdhika samayamaspRzan sidhiM galati / atra ziSyaH prAha-nanu niSkarmaNaH sidhasya kathaM lokAntaM yAvana-1 tirnavati ? / atra guruH prAha-pUrvaprayogataH, acintyAtmavIryeNopAntyasamayaghaye paJcAzItikarmaprakRtidapaNAya pUrva yaH prayuktaH prayogo vyApAraH prayatna iti yAvat tasmAt / atra dRSTAntamAha-yathA kulAlacakra dolA ipurgophaNamuktagolakazca, ityAdInAM yathA pUrvaprayogato gatiH sidhA tathA'trApi 1 / athavA karma-19 saGgAjAvAt , yathA'STamRhyepanirmodAdinA'lAvunastumbasyordhvagatirdRSTA tathA karmalepasaGganirmodAtsinAnAmUrdhvagatiH smRteti 2 / athavA vandhavimocAt , yathA eraemaphalavIjAdevandhavicchedAdUrdhvagatirnavettathA karmavandhananjedAtsivasyApyUrdhvagatiH syAt 3 / athavA svanAvapariNAmAt , yata uktaM yathA'dhastiryagUz2a ca loptthvaayygniviicyH| svabhAvataH pravartante tyordhvgtiraatmnH||1|| iti prasaGgAt / atha sighAnAM calananiSedhamAha na cAdho gauravAjAvAnna tiryak prerakaM vinA / na ca dharmAstikAyasyAnAvAsokopari vrajet // 1 // sighAtmA'dhastAnna gati, karmajArAnAvAt ityAdi spaSTaM / atha sijigamanaM yathA syAttathA''ha__ tatrApi gataH sidhiM saMyatasya mahAtmanaH / sarvairaGgaiviniyati cetanastanupaJjarAt // 1 // I spaSTaH / yathA sthAnAGge paJcamasthAne-"paMcavihe jIvassa nikANamaggae / taM jahA-pAehiM 1 UrUhi 2 nareNaM 3 sireNa 4 savaMgehiM 5 / pAehiM nikAyamANe nirayagAmi navaMti / UrUhiM nikAyamANe tiriya rakara 2010_0 For Private & Personal use only
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 61 // upadezaprA. 2 gAmi javaMti / ureSaM nikAyamANe maNuzragAmi javaMti | sire nikAyamANe devagAmi javaMti / savaMgehiM | nikAyamANe siddhigaipajavasANe patte " iti / zratha jina nirvANaprAptyanantaraM devakRtyamAha - zravadhinA promo vijJAya vidhipUrvakam / indrA jaktyA vitanvanti mokSa kalyANakotsavam // 1 // spaSTaH / zatreyaM jAvanA-yadAsanakampAjjJAnenArhannirvRtiM jJAtvA evaM viSAdino vadanti ( indrAH ) - "hA ! hA ! jagannAtho nirvRtaH, tato'smAbhirdutaM tadutsavaH kAryaH" / ityuktvA pADuke tyaktvA pUrvavat tatrasthA eva vandante jAvataH / yataH - 2010_05 nirjIvANyapi vandante vapUMSIndrA yadatAm / sadarhadravyanikSepo vandyaH samyagdRzAmiti // 1 // tataste saparikarAtAM nirvANasthAnametyAzrupUrNanetrA vipAdino nirutsAhA muhurmuhuH zocantastisraH pradakSiNAH kRtvA jagavantaM natvA prAduH - " he nAtha ! dharmanRtyAnasmAn pUrvavatkuto nekase ? kArane idaM | kimArabdhaM ? nirAgasAmasmAkaM tyAgo nAIH, javAdRzAM vizvezAnAM kimAtmamnaritA ghaTate ? yadasmAn vihAyAnantaM sukhaM nujyate / he nAtha ! idaM ramyaM kSetraM tvayA vinA nirayastadIpagRhavatAdityAntarikSavacca jAsate / he svAmin ! yadyapi tvamanantasukhajAgaH tathApyevaM svArthe kevalaM vizocAmo vayaM" / evaM vilapya zakra zrAniyogikairdevairnandanavanAzozIrSacandanaidhAMsi bahUni zrAhArayet / tataH sevakasurairAnItacandanaudhaizcitAtrayaM zrarhatAM gaNinAM sAdhUnAM ca kArayet / tatra prAcyAM jagavatazcitA vartulA syAt, yAmyAM gaNanRtAM tryasrA yatInAM ca pratIcyAM caturakhA bhavet / tato vajranRt kSIrAvAnItaiH kSIrairjagavatastanuM staMja. 14 // 61 //
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ OMOMOMOM napayitvA candanenAnulipya haMsalakSaNapaTazATakaM paridhApya sarvAlaGkArajUSitAM kurute / anye devA gaNa-16 pUMSi apare ca munidehAn snapayanti pUjayanti ca / athentravacasA tisraH zivikAH surAH kurvate / / tatraikasyAM zakro jinadehaM svayaM sthApayati / gaNinAM munInAM cAnye devAH zeSazibikApaye sthApayanti / / || tataH zakraH surAzcApi zibikAH skandhamAropya krameNa citAtraye muJcanti samahotsavaM / tataH zakrAiyA | vahnikumArAH sAzrulocanA agniM kSipanti tAsu madhye / tato vAyukumArAH svapategirA drutamagnimujvAla-21 yanti / anye devA indhavacasA madhughRtAnAM kumlAn vahnidIptaye juhuyuH / tato'gninA'sthizeSeSu saMskR| teSu meghakumArA intrAzayA dIrodAdinIraiH dIrakaTapaistAzcitA nirvApayanti / tatazca vajranRdyAmyAmUrdhvasthAM / sAjinadADhAM (daMSTrAM) gRhNAti, camarenyo'dhastanI tAM, tattadigadhipatitvAt , tato vAmAmuparigAM dADhAM zUladgRhNAti, balIprazcAdhastanI tAM / zeSAH surAH zeSAsthIni gRhNanti kecijItamiti kRtvA keci-2 naktyA ca / etanmAhAtmyaM cedaM-navyotpannatayA saudharmezAnazakrayorvimAnArtha vivAdo'jUt , tatra mahadyucha 4 syAt , tannivAraNArtha jinadaMSTrAniSekajasaM kArya, tena vaTAH kriyante, tena zAntiH syAt / tathA citA-1 4 nasmApi vidyAdharAdayo gRhNanti, sarvopajvanivAraNauSadhatvAt / ahaMpUrvikayA naraistadhaNena gartA'khAtaiva / ta syAt / tato'rhatAM citAsthAne'paralokAMdisparzAdAzAtanA mA jUt athavA tena tIrthasya pravRttinavatA-18 zAditi budhdhyA caityastUpaM zakraH kArayati, gaNinAM ca munInAM ca citAsthAnakayorapInyaH stUpau kArayati / / evaM caturvidhA devA nirvANotsavaM kRtvA tato nandIzvare'STAhikotsavaM vidhAya svasvalokeSu yAnti / tataH 2010 For Private & Personal use only
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezaprA. %253 % sudharmAsajJAvartimANavakacaityastamnAvasambiku samujakeSu tAni daMSTravAdInyanyaya' muJcanti, caityadaivatavattAni / stana. 14 nityamArAdhayanti / tatsanAyAM teSAmAzAtanAniyA kAmakrImAM na kurvanti iti / atha siddhAnAM saukhyamAhana tatsukhaM manuSyANAM devAnAmapi naiva tat / yatsukhaM sidhajIvAnAM prAptAnAM padamavyayam // 1 // sukhasya tasya mAdhurya kalayannapi kevalI / vaktuM zaknoti no jagdhe gumAdau mUkadehivat // 2 // simA bujhA gatAH pAraM paraM pAraMgatA api / sarvAmanAgatAmajhAM tiSThanti sukhalIlayA // 3 // spssttaaH| arUpA api prAptarUpaprakarSA, anaGgAH svayaM ye tvnnggprmuktaaH| anantAkSarAzcojz2itAzepavarNAH, stumastAn vaco'gocarAn sijIvAn // 1 // // ityabdadinaparimitahitopadezasaMgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagraMthasya vRttau caturdazastaMne vyAkhyAnam // 20 // // 6 // // vyAkhyAnam // 26 // atha kAlasvarUpamAhaavasarpiNyutsarpiyoH svarUpaM jinanAyakaiH / yathA proktaM tathA vAcyaM navyAnAM purato mudA // 1 // % % % % 6252C __JainEducation international 2010.00 For Prve & Personal Use Only www.dainelibrary.org
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2010_1 spaSTaH / tayoH svarUpaM tvidaM - tAcyAM dhAnyAM militAcyAmekaM kAlacakraM syAt / ekasmin kAlacakre vAdazArakA javanti / teSu prathamasyArakasyAdau pRthivI prAkpravRttasamayacakaikAdazArakaprAnte pRthak pRthak sapta sapta vAsarAn viSAdimeghavarSaNena tRNAnnaratnauSadhavizeSA na javati / narA api prathamArakAdo rathamA - vistAra (stRta) vahulamatsyAkulagaGgA sindhunadI taTayornavanavamiteSu vileSu vaitADhyobhayapArzvavartiSu prabhUtarogAkula dvisaptatisthAneSu nivAsinaH saMjaveyuH / te ca mAMsAhAreNa prAyo durgatigAmino nistrapA nirvA saso durvAkyA vigatakuladharmANa: krUrakarmANaH pomazavatsarAyuSo hastapramANadehA javanti / striyo'pi | pavarSA garnadhArieyo bahuputrA duHprasavAH syuH / te narAH zanaiH zanairbilAMdicyo niHsaranti / evaM gati kAle zrAdyArakasyAnte puSkararasakSIrarasaghRtarasAmRtarasAkhyAzcatvAro meghAH pRthak pRthak sapta sapta dinAni varSanti, tena dharA sarvadhAnyAdimayI sarasA ca javet / zanaiH zanairnarANAM dehAyUMSi pravardhante tAvadyAva - dAdyArakaprAnte teSAM vapUMSi vihastamitAni saMjaveyuH / zrapi punarnamitasamAH / evamekaviMzatisahasravarSapramANe DuH pamaDuH pamAkhye zrAdyArake samatikrAnte dvitIyArakaH prArajyate / tatprAramne manuSyANAM vapUMSi dihastAni teSAM cApi punarutkarSato viMzativarSANi saMjaveyuH / tadanu zanaiH zanaisteSAM dehAyuSoH pravRddhistAva phutkRSTataH saMnavedyAvatprAnte ta6puSAM saptahastapramANatA tadAyUMSi ca triMzadadhikaza 1 AdizabdazcintyaH / 2 viMzativarSANi /
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezaprA. tavarSamitAni / tato stiIyArake jAtismarAH purAdisarvavyavasthAkAriNaH sapta kulakarA jAyante / evame-13 na.14 kaviMzatisahasrapramANe muSamAkhye vitIyArake vyatIte tRtIyArakaprArambhaH syAt / | tasmiMstRtIyArake zrAdyo jinaH saptahastagAtro pAsaptativarSAyurekonanavatipakSeSu tadArakasya vyatIteSu sakalasurUpAtizayaH tapanIyasamA vIrayaSTiH kuemagrAme samutpadyate / etannagarAnidhAnaM vartamAnacaturviMzatikAmAzritya proktaM, anyathA tvetasya nAmAntaramapi navet , yathA dIpAlikaTape padmanAnajinotpattisthAnasya zataghArapuretyAkhyA, evamagre'pi vAcyaM / tasmin jine paJcakaTyANakeMna muktiM prApte sati ditIya-11 stIrthAdhipatirnavahastatanupramANadhartA nIlavaiDUryadehavarNaH zatasaMvatsarAyuH prathamadevAdhidevasamunnavadANataH samatIte paJcAzadadhikahAyanazatapitaye mUrtimAnnavamarasa iva jAyate vANArasyAM puryA / tasminnapi pravarti-17 tatIrthe krameNApunarAvRttipadaM prApte sati kiyatyapi kAkhe gate saptadhanustanunRt saptazatavarSAyuH suvarNadehaH prathamazcakrI samutpadyate kAmpITyapure / tasmin sAdhitaSaTkhaephajaratanavamahAnidhicaturadhikazramaNadharma(14)-14] prameyaratnAdhipe paJcaviMzatisahasrayasaMsevyamAnapAdye'STAviMzatisahasrAdhikalakSprameyavArAGganAmanoraGgavidhAyake RtusamadhikanavatikoTi(e6)prAmAdhipe vyatIte sati dvitIyajinasamunnavakSaNataH sArdhasaptazatAdhikasa|maya (3) samadhikAzItisahasrapramANavarSa (73750)vyapagame tRtIyastrikAlavit sahasramitazaradAyurdazasa- // 3 // spadhanuHpramANadehaH yAmaladyutiH zauryapure prAdurjAyate / asmiMzca samaye prathamo vAsudevazcakrasAdhitavaitA 1 mhaaviirkhdehyssttirityrthH| 2010118 For Private & Personal use only
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2010_1 vyAvadhi trikhama kSoNipITha utpadyate / sa zradyArdhacakrI prativAsudevacakreNaiva tadantakartA Somazasahasramita baddhamukuTajUpasevyapAdo garbhasamudravAvasthajananI dRSTatara pituraGga ( 9 ) pramitasvamopalamnasU citacakrAdisaptaratnAdhipaH sahasramitazaradAyuH pItAmbaro vainateyaketuH zyAmadeho yatisukRtaneda (10) mitadhanurmAnasaMhananadhartA syAt / tajjyeSThabandhurbaladevazca pAekuradeho garne veda ( 4 ) pramitamahAsvamadarzanasaMsUcito nIla| vasanastAlaketano halamuzalAdizastranRt dvAdazazatapramitazarajIvanaH pretya svargApavargAnyataragAmI anuja - bandhunA saha paramapremAkula utpadyate / tamizca samaye zrAdimanAradarpi bahulaka lipriyaH surapathagamana vidyAzAlI sarvabhUpAdimadhyalabdhapUjAsatkAro dRDhazIlaH sa ca saMyamena kevalAvabodhena ca tasminneva nave mokSagAmI saMjavet / evaM tRtIya jinavArakeM catvAro narA jAyante / tasmiMstRtIye jine saMprApte satsukhaudhe | kiyatyapi samatIte'nehasi kaladhautakAntiH zramapratimA (12) prameyadhanuH kAyaH samaya (3) saGkhyavarSasahasrAyurutpadyate rAjagRhe dvitIyaH sArvajaumaH / tasmin prathamaca kritujhyasamasta vijava vistare vyatIte tRtIyaprajutaH kAJcanagiri (meru 9) gaNitavarSaladeSu gateSu caturthatIrthezo dazazaratsahasramitAyuH paJcadazadhanuH kAyaH suvarNavarNaH mithilApurI pavitrIkaroti / zrasmiMzcAvasare tRtIyacakrI kAmpIhayapure jAyate / tasya vinavAdi sarvamAdimaca krisamAnamevAvagamyam / evamapretanAnAmapi cakriNAM vAcyam / gatimAzrityaivaM jJeyaM - ye parigrahAsaktA naradevatvaM na muJcanti te niyamenAdhogatikAH saMjaveyuH, ye punardharmadevatvaM zrAmaNyaM caranti te niyamataH svargApavargAnyataragatigAminaH saMbhaveyuriti / tasmi~zca turye jine zivaM prApte sati kiyatyapi gate
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ -08-2 upadezamA // 6 // kAle ditIyaprativAsudevavAsudevabaladevanAradarSayo jAyante / teSAM vinavapretyagatyAdivicAro'pi pUrvava- stana. 14 vijJeyaH / yataH sarve'pyardhacakriNaH prAktanajanmArjitanidAnasukRtakriyAprAptatAdRgvijavAH pretya zvane gaThanti / baladevAzca nidAnamRte zreyonidhAnasaMprAptarjivistArAzcAritreNordhvagatAveva gavanti / nAradAstu | cAritrazukhyA'punarnavagAminaH syuH / tadvitIyArdhacakridehaH pokazadhanurmAno ghaadshshsrvrssaayurmaanH|| baladevasya punaH paJcadazasahasravarSANAM / eteSu caturSa puruSeSu kAladharmeNa kIrtizeSeSu jAteSu turyajinAUntunikAya (6) pramitavarSaladeSu vyatIteSu paJcamaH parameSThI zyAmadyutistriMzatsaMvatsarasahasrAyurvihara-18 | mAnajina (20) mitadhanuHpramANatanUtsedho rAjagRhe syAt / asminnavasare turyazcakrI viMzatidhanustanustriM zavatsarasahasrAyurjAyate vANArasyAM / tasmiMzca paJcame jine nirvRtipadeze jAte sati tamutpattisamayataH samatIteSu dhyAnapradAdhikapaJcAzarSa(54)laheSu catugaNita (6) tIrthAdhipaH paJcaviMzatidhanuHpramANakAyaH samiti (5) samadhikapaJcAzadabdasahasrAyurmarakatamaNidehavarNaH mithilAyAM samutpadyate / tasminnapi paJcamA-18 grimatIrtheze caturanantaprApte sati kiyatyapi gate kAle tRtIyArdhacatryAdicaturnarA jAyante / tatsvarUpaM / prAgvaghAcyaM / navaraM vAsudevadehaH SaDviMzatidhanurmitaH AyurmAnaM SaTpaJcAzavaratsahasrANi / rAmasya tu kara4 gocarA (5) cyadhikaSaSTisahasrazaradAM / eteSu catuSu puruSeSu vyatIteSu kiyatyapi kAle gate paJcamaH sArva-A naumo hastinAgapure samutpadyate / tasya tanumAnaM karmamUlaprakRtinedA () dhikaviMzatidhanUMSi vanti anU- // 65 // |cAnezAH / zrAyuzca paSTisahasravarSANi / tasmin paJcame sArvajaume vyatIte kiyatA'pi kAlena turIyabala-15 4%95% 2010_OGIN
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2010_05 devAdizruti (4) mitanarottamA jAyante, teSAM svarUpaM prAgvadhAcyaM, navaramardhacakriNo navAdhikaviMzatidhanurmAnaM tanoH, zrAyurmAnaM tu paJcAdhikaSTi ( 65 ) varSasahasrANi / halinaH punaH zramaNamahIyama ( 9 ) | samadhikAzItisahasrANi parivatsarANAM / eteSu caturSu gateSu paJcamA grima jinataH sahasrakoTiprameyazaradAM kAle gate suvarNavarNaH saptamastI theMzo'vatarati DhisyAM / zrasminneva samaye tatraiva pure cakradharaH prasUyate / anayozvakrijinezayosta numAnamacasamaya (30) mitadhanUMSi vadanti / zrAyurmAnaM cAdidevazramaNa (84 sahasra ) mitasaMvatsarANi / zrasmin saptame jine nirvRtimupagate tatastIrthapatitaH koTisahasrasaMvatsaranyUnapazyaturIyAMza mitakAlAtikrame saptamAgrimaH prabhuH suvakSoNIdhara (5) samadhikadhanurdazatrika (30) samutsedhaH zroto viSaya ( 9 ) samadhikana va tisahasravatsarAyuH kaladhautadehakAntiH pAvayati svakIyAvatAreNa hastinAgapuraM / zrasminnavasare saptamazcakrI tatraiva pure samutpadyate, tatsamayavartijinasamAna dehAyurmAnaM jJeyaM / tasmiMzcASTamaprajau muktimupagate tatastIrthezataH patyopamArdhaprameyasamayavyatikrame navamaH sarvadarzI tatraiva pure prasUyate suvarNavarNaH / zratha ca tasminneva samaye tatraiva pure'STamacakrI jAyate / zranayozcatvAriMzadhanUMSi vapurmAnaM, AyuzvAnayorjinasArvajaubhayorvarSalakSamekamupavarNitaM / zrasmiMzca syAdvAdavAdini nirvRtiM prApte kiyatyapi kAle | gate navamaH sArvabhaumo hastinAgapure syAt / taharIraM sArdhaikacatvAriMzadhanurmAnaM Ayustu samaya (3) prameyasaMvatsaralakSANi coktaM / etasminnapi navamasArvabhaume kathA zeSatAmupagate kiyatyapi samaye gate dazama - 1 mahAvrata /
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 65 // upadezaprA.zcakrI zrAvastyAmutpadyate / tasya tanumAnaM sArdhanayanazruti () mitadhanuSaM proktaM, zrotaHpramita (5) sada- saMja. 15 vatsarANi ca mAnamAyuSaH / tatastasmiMzcakriNi caramasamayaviSayatAM yAte dazamaH sarvajJaH navamAjinezAt | pAdonapaTyopamonarAma (3) pramitArNavopame vyatIte kanakadhutiH samitikaSAya (55) mita dhanustanuM dadhAnaH zramaNadharma (10) pramANavatsaralakSAyuH ratnapure jAyate / asminneva samaye paJcamabaladevAdipradhAnanarAzcatvAro'vataranti / tatsvarUpaM prAgvaghAcyaM / navaraM vAsudevasya AyustanumAnaM tatsamaya-8 vartijinasamAnaM jJeyaM / baladevAyustu samayapraneda ( 30 ) mitasakSapramANataH syAt / tasminnapi dazamaparameSThini nirvRte dharmatIrthe muktipatiMvarAvaratvamApanne sati tatastrikAlavidaH zruti ( 5 ) mitA-121 vopame gate zAtakaumlanijatanuzojaH paJcAzadhanurdehastriMzalakSAyurutpadyate ekAdazo jino'yodhyAyAM / asmiMzca samaye SaSThabadevAdiveda (4) mitanarottamA jAyante / tatrArdhacakriNo dehAyuHpramANaM tatsamaya-12 jinasadRhaM / baladevAyustu paJcapaJcAzazakSamitaM syAt / etasminnapi tIrthapatau nikhikhanijAtmasvarUpe saMpanne sati nanda (e) mitArNavopamasamayAtikrame pAdazo bodhidaH SaSTidhanuHpramANadehotsedhaH SaSTihAyanasadAyuH / kAmpITyapuramAtmIyAvatAreNa RSayet / tasminneva samaye saptamarAmapratipuruSapuGgavacatuSkamutpadyate / / | tatsvarUpaM prAgvadavaseyaM / navaraM saptamArdhacakridehAyurmAnaM tatsAmayikajinasamaM / balajalAyustu viSayanedA // 6 // (5) cyadhikaSaSTivarSalakSANi jJeyaM / asminnapi jine caturanantamayatAM prApte sati triMzadatarasamaye gate / trayodazaH puruSottamaH surapatharSisaGgya (70) dhanurdeho netranAnuturaga (72) mitavarSasakSAyuH suvarNavarNaH / HIN 2016!
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2010_0 suSamAsamAzliSTadehayaSTizcampAyAmutpadyate / tasminnevAneha si zruti ( 4 ) gaNitA javanti baladevAdi - | puruSavarAH / tatra vAsudevAyustanumAne tatkAlIna jinasamAne gamye / tasyAgrajAyustu paJcasaptatimitavarSalakSapramANamudAharanti / asminnapi jine mahAnandamahAzarma samUhadIrghikAsalilasakalakAlakhekhanazakti - prasakke saMjAte sati catuSpaJcAzatsAgaraprameya samayanyatikrAntau caturdazo devezaH saptArcistApottAritajAtarUpaprajA hA sakArinijazarIrazojazcaturazItivarSalAyurazItidhanurmAna dehaH siMhapurapaiaurAn pramodayati / zrasmiMzcAvasare navamabaladevAdicaturnarAH zreSThA utpadyante / tatrArdhacakriNo dehAyuSI tatkAlina jinasamAne / | tasyAgrajAyuH paJcAzItivarSa kSamAnaM jJeyaM / tasminnapi pAraMgate nirvRtinavoDhAgADhasamAkhiGganasamudbhUtanUtanAnanubhUtapUrvaramyatamasukha vitAnasamayatAM saMprApte sati tatastIrthe zituH SaDviMzatisahasrAcyadhikartunayana (66) mitazarakSakSasamadhikasAgaropamazatanyUnaikakoTipra mitArNavopamasamaye gate paJcadazo jinezaH zaradekapUrvalakSAyurnavatidhanurdehaH kaladhautavarNaH naddila pure'vatarati / tasminnapi padhijI va nikAyapAsa ke zivaM prApte tasmAvItarAgato navakoTisAgaropameSu gateSu Somaza stIrthezazcandravarNaH zatadhanurdehaH smarahariNanayanA (2) prameya - pUrvavakSAyuH kAkandInagaryAmutpadyate / zrasminnapi bodhide muktiM gate tasmAttIrthapaternava tikoTisAgaropameSu gateSu saptadazastIrthezo dazapUrvalakSAyuH sArdhazatadhanurmitamUrtimAnazcandhAnanapuryA samutpadyate / zrasminnapi pravartitatIrthe sakalakarmamakhasamUlaprommUkhanasamAsAditamahAnandapade taddevAdhidevasamudravakSaNataH samatIteSu navakoTizatamitArNavopameSu jinezo'STAdazo viMzatipUrvavakSAyurdhanurddizatI pramANamUrtiH kanakavarNo vANA
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ rasyAmutpadyate / asminnapi jineze pradyotana iva pradarzitayathAsthitazivAyatane prAptazivazarmaNi satistaMca. 15 nanda (e) mitArNavopamakoTisahasrapramANAnehasi atIte ekonaviMzastIrthezaH sArdhadhanuHzatadhyaprameyakAyotsedhastriMzatpUrvaladAyuH kauzAmbyAM jAyate / asminnapi prabodhitasakalakuvalaye labdhasiddhisaudhasaukhye : navatikoTisahasrasAgaropamasamayAntaritastIrthakRviMzatitamastrizatadhanurdehanRccatvAriMzatpUrvalakSAyurjAtarUpa- 1 kAntirjagavatsalaH kozalApurIM pavitrayati / asminnapi trikAlavidi kevalAlokaprakAzitasamastamUrtAmUrtanedapadArthasAthai nirvRtipurIpatitvamApanne sati navalakSArNavakoTipramANasamayApagame jineza ekaviMzatitamastamastomavidhvaMsanasUryarUpaH sArdhazatatrayasaGkhyeyadhanuHpramANakAyaH paJcAzatpUrvalakSAyurvinitAyAM mahattamanaranAthakule saMpadyate / asminnapi jine ratnatrayavitaraNakRtAnekanavyaprANisukhe siddhatvaM niSpanne sati daza-13 lakSArNavakoTipramANakAlAtikrame pAviMzastIrthapatirdhanuzcatuHzatamitamUrtiH SaSTipUrvatakSAyuH suvarNadehacait zrAvastyAmutpadyate / asminnapi prajJau vyavachinnamRtyujanmani saMjAte sati tasmAdarhataH samatikrAnte triMzadArNavakoTipramANasamaye trayoviMzo jinezvaraH sArdhacatuHzatIpramitatanUtsedhanRt nayanaturaga (72) mitapUrvalakSAyurjAmbUnadadehakAntirayodhyAyAM jAyate / tasminneva samaye ekAdazaH sArvabhaumastasyAmeva nagaryAmavatarati / tasya dehAyurmAnaM jinasamAnaM jJeyaM / asminnapyajitajinasadRzi jine nirastasamastajavaprapaJce || // 66 // sati etasya tIrthAdhipaterutpattisamayataH samatIte paJcAzavadArNavopamakoTipramANasamaye muHSamasuSamAkhyastR 1 sUrye / CARSARKISGAR-660 ___JainEducation international 2010_IX For Private & Personal use only
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ tIyArakaH samApyate / asmiMzcArake trayoviMzatirjinA ekAdaza cakriNaH SaTtriMzatprativAsudevAdyA (naba- | nAradasahitAH) evaM saptatirnarottamA utsarpiNyAkhyakAlacakradale saMjAyante / asyArakasya prAramle triMzada-| dhikavarSazatamAyurmAnaM narANAM, tadanu ca tAvatpravardhate yAvadekA pUrvakoTivatsarANAM paripUrNA / asyArakasya / vicatvAriMzatsahasravarSanyUnakoTikoTisAgarANAM pramANaM proktaM puujyaiH|| suSamasuSamA ghAyAM trayoviMzatitIrthapAH / utsapiNyAM naviSyanti santu lakSmIpradAH sadA // 1 // // ityabdadinaparimitopadezasaGgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranthavRttau caturdaza stamne 206 vyAkhyAnam // vyAkhyAnaM // 20 // atha jAvituryArakasvarUpamAhasuSamaSamAsaMjhasturyArako nigadyate / nAjeyasannijo jAvI caturviMzatamo jinaH // 1 // spaSTaH / atreyaM jAvanA-asyArakasya sArdha dikkarI (1) mitamAsasamadhikasamaya (3) pramitasamAsamatikrame caturviMzatitamo dharmacakrI dhanuHpaJcazatImUrtimAn caturazItilakSapUrvAyuH suvarNavarNastrijagaanasamAja pUrvamahanIyo vinItApurImalaGkaroti / etasya jinasya vArake ghAdazazcakrI jinasamAnadehAyurca Jain Education Internationen For Private & Personal use only
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 67 // upadezaprA. kAyate / zrasminnapi jinavare muktipatiMvarAvare saMjAte sati tatpaTTaparamparayA sakalazrI manipravacana viH cArakhandhavarNA zrImadyugapradhAna saMtatiH prabhUtasamayaM yAvat pAvayati bharatavarSAva nimaemasaM / zratha zanaiH zanaipravardhamAnasamayasArasya yugala jamanujasamudravasamayasya samAsannI bhUtatvena sukhaprAcuryAtsAdhusaMtativyava vittyA tIrthavyucittirapi jAyate / yugalanarasamaye kRzAnurapi na saMjavet, svAmisevaka varNavANijyanagaravyava| sthApi ca na / teSAM yugmajAnAM svarUpaM zrI praznavyAkaraNAGge turIyAzravadhAre "jUyasyapi joge muktiviSayI kRte'pi tRSTimanApnuvanta eva jantavaH kAladharmaNA grasyante" ityadhikAre devakurUttarakurusatkayugakhajanaravarNanAkhApakasUtraM, tathAhi - "nuko uttarakurudevakuruvaNavivarapAyacAriNo naragaNA joguttamA jogalakaNadharA pasatthasomaparipuSSarUvada risapikA sujAyasabaMgasuMdaraMgA" ityAdiH svasthAnAt pAge'vadhAryaH / | yugmajA narA nAryazcAdyasaMhananasaMsthAnAnvitAzvAyAsamudyotitAGgopAGgapradezAH padmazvAsA varaturagasujAtaguhyadezAH pratanukopalojA maNimauktikAdike turaGgagajA disaGgAve'pi ca sati tatparijogaparAGmukhA jvarAdigrahabhUta mArivyasana vivarjitA mithaH preSyapreSakatvAnAvAdahamindrAH / tatra kSetre visrasAta evaM jAtizA 2010_1 1 zrasminnityAdito naratavarSAva nimaMgala mitiparyantaH pATho'nAnogena likhito jJAyate; yata utsarpiNyAM carama jinezvare nirvRtiM prApte zAsanaM vyucchidyate, yadAha bhagavatI sUtre viMzatitamazatakasyASTama uddezake - AgamessINaM carama titthagarassa ke vazyaM kAsaM titthe aNu siksara goyamA jAvaIeNaM usanassa aradarda ko liyarasa jiNapariyAe / vRttyekadezo yathA - jipariyAe ti keva viparyAyaH sa ca varSasahasranyUnaM pUrvakham || staMja. 14 // 65 //
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAdidhAnyAni teSAM na yAnti nuktaye / tatra kSetre pRthvI zarkarAto'pyanantaguNamAdhuryA / yo'pi kaSTapa-Isi * vRkSapuSpaphalAnAmAsvAdaH sa tu sArvajaumajojyato'pyadhikaguNamAdhuryaH / tataH pRthvIkApasAlaphalAdInAM / tathAjUtamAhAramAhArya prAsAdAdisaMsthAnA ye gRhAkArAH kaTpavRkSAsteSu yathAsukhamavatiSThante / teSAM pAnAzanaprekSaNAdi dazaprakArakaTpasAlenyaH saMjavet / na ca tatra daMzayUkAmatkuNamakSikAdyA dehopajavakAriNo 4 jAyante / na ca zvApadAH hiMsyahiMsakanAve pravartante / tatra kSetre'zvagajAdicatuSpadA godhAdayo nujaparisarpA ura parisAzca pannagAdayazcakoramarAlAdayazca khagAH sarve'pi yugalikarUpA eva jAyante / ete c| sarve'pi yugmajA jantavo nijAyuHsamAneSu hInAyuSkeSu vA deveSutpadyante, nAdhikAyuSkeSu / teSAM yugmajA-18 jInAmekagavyUtotsedhatA dehasya / zrAyuSkaM tu ekapaTyopamapramANaM zeyaM / caturthAtikrame zrAmalakapramANamAhAraM || te kurvanti / teSAM catuHSaSTiH pRSThakaraemakAH syuH| asmiMzcArake te narA ekAzItidinAnyapatyAni pAla-12 yanti / tadanUsitAdinA parityaktaprANAste samutpadyante tridazeSu / evaM turIyArake nayana () mitasAga-2 rakoTikoTipramANe samatIte sati suSamAhvaH paJcamAraka utpadyate / zrArakasyAdau yugalino narAsturIyArakaprAntasamayasamudbhUtayugmajanarasamAnA navanti / tadanu zanaiH zanaiH zarIrAyUMSi tAvardhante yAvapuSAM gavyU. tighayapramANatA, nayana (3) prameyapadayopamamAnatA ca tadAyuSAM saMpanIpadyate / eSAM pRSThakaraemakA api / pravardhamAnAstAvardhante yAvadekazatamaSTAviMzatyadhikaM / eSAM pUrvAhAro'pi hIyamAnastAvadhIyate yAvat SaSThAtikrame badarapramANAhArajojitvaM navati / catuHSaSTidinAnyapatyapAlanaM teSAM / etasminnapi paJcamArake 2010
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadazaprA. // 6 // samaya (3) pramitasAgarakoTikoTipramANe gate sati Rtu (6) mitArakaH pravartate / asyApyArakasya prAramne / saMja. 13 yugmajAH paJcamArakaparyavasAnasamayaprasUtayugmajasamAH zarIrotsedhAdimanto navanti / tatasteSAM tanumAna-2 mAyuHpramANaM ca tAvavRdhimavApnoti yAvajavyUtitrayamAnatA tattanoH, tadIyAyuSazca paTyopamAni jAtavedaH-130 da(3) pramitAni / pRSThakaraemakamAnaM ca SaTpaJcAzadadhikazatapyasaGkhyaM jJeyaM / amISAM punarajyavahArahAnirapi / tAvakAyate yAvadaSTamAtikrame tuvaripramANAhAraH syAt / ekonapazcAzaghAsarAnapatyapAkhanamamISAM / asmi4zcArake gajA narasamAnAyuSaH syuH| zrazvAdInAmAyunarAyuSasturyAzena jJeyaM, bAgAdInAM vasu () tamAMzaH, gomahiSakharoSTrAdInAM paJcamAMzaH, zvAdInAM dazamAMzaH, nujora parisANAmekA pUrvakoTiH, khacarAdInAM paDhyopamAsaGkhyeyatnAgaH / jalacAriNAmekA pUrvakoTiH / eteSAmutkRSTAyurmAnamasminnevArake syAt / nujagAnAM 2 tu gavyUtapRthaktvaM zarIramAnaM, uragANAM tu yojanasahana, khecarANAM dhanuHpRthaktvaM, gajAdInAM tu Rtu (6) prmitkoshaaH| AhAragrahaNaM tu SaSThAtikrame gajAdInAM / etautkarSaprAptaM tanumAnametasminnevArake mantavyaM / / MzeSeSu ca sUtrAjjJeyaM / evamasau SaSThArakaH suSamasuSamAkhyaH zruti (4) mitasAgaropamakoTikoTijiH samApyate / evamete utsarpiNIkAlasatkAH pamArakA javanti / // 6 // tathA'vasarpiNyAmapi pameva navanti / navaraM te vaiparItyena vAcyAH / tathAhi-yautsarpiNyAM paSThArake proktaM tadavasarpiNyAM prathamArake 6-1 / yatpaJcamArake tadvitIye 5-2 // yatturIye tattRtIye 4-3 / yattRtIye tatturIye 3-4 / yadvitIye tatpaJcame 2-5 / yatprathame tat SaSThe 1-6 / tIrthakarAdisvarUpamapi vaiparItyena | 2010
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2010_ jJeyaM / tathAhi - utsarpiNyAM yaduktaM zrutiviMzati (24) tamatIrthapatau tadavasarpiNyAM prathama trikAlavido vAcyaM / evamagretanAnAmapi vaiparItyena jAvyaM / cakradharAdInAmapyevaM / evaM mArtaeka (12) pramitArakare kaM kAlacakraM syAt / eSA vyavasthA paJcanarateSu paJcaizvateSvapi samAnaiva vAcyA / na tu videheSu tatra nou - tsarpiNya'vasarpiNyAkhyaH kAlaH sarvadaiva syAt / teSu paJcadhanuHzatotsedhatA narANAM pUrvakovyAyuSkaM ca sarvadaiva javati / na ca sa samayastriMzadakarmabhUmiSu, tAsvapi samayasya sanAtanatvAt // // ityanda dinaparimitopadezasaMgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagraMthasya vRttau caturdazastamne 207 vyAkhyAnam // // vyAkhyAnam // 208 // samprati duHSamAraNaM likhyate vartamAnAra ke jAvisvarUpaM jJAninoditam / svapnAdibhiH pravandhaizca vijJeyaM zrutacakSuSA // 1 // spaSTaH / svamaprabandhastu zrI vyavahAracUlikAyAM procyate, tathAhi te kAkheNaM teNaM samaeNaM pAmalipure candagutte rAyA samaNovAsae / yaha annayA kayAe parikayaM posahaM parimAjAgaramAessa tajhyAe pora - sIe suhapasutte hiramANassa solasaedaM sumieM dinaM, jAva parivuddhA ciMtA samuppannA, zrahAkameNaM udayaM
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezaprA. // 69 // 2010_0 divAyare posahaM pArittA / teNaM kAleNaM teM samaeNaM saMjUya vijayasI se jugappahANe jaddavAhuNAmaM aNagAre gAmANugAmaM imANe paMcasamAsayAI parivarie pArka lipuravaNakhane samosarie / rAyA niggarja jahA kolie, paMcavihe nigameNaM vaMda, vaMdittA dhammaM soccA ta pachA "kapparuhasAhA jaggA" iccAisolasahaM sumilAeM tyo pucha- "he jayavaM ! ee sumiANusAreNa sAsaNe kiM kiM javissa 1" / naddabAdu | suyakevalI sabasaMghasamarakaM jamai - caMdaguttarAyA ! suNeha attho, taM jahA- paDhamaM kapparurakasAr3A jaggA 1, tassa phalaM panie ko'vi rAyA saMjamaM na girahai 1 / bI sUrazratthamaNaM 2, tassa phalaM kevalanANaM volAi 2 / taie caMdassa bidhanU 3, tassa phalaM ege dhamme choge magge vissara 3 / catthe nUyA nacaMti 4, tassa phalaM kumatajaNA jUtA iva naccaMti 4 / paMcame sumiNe 5vAlasaphaNasaMjutto ahI dino kinho e, teNa duvAla savAsAI dukAlo vissara, kAlizrApamuhA suyA volAi, cedavacyA - hAriNo muNiNo javirasaI ti, loheNa mAlAroheNaM uvahANDakamaNamAi bahavo tavajAvA payAissaMti, tattha je sADu dhammakaM khiyo te vimigaM javaissaMti / baDe sumiNe zrAgayaM vimANaM calitaM 6, tassa pha cAraNasamA naraheravaesu na zrAgamissara 6 / sattame sumi kamalaM ukaramIzrAe uggayaM di 9, teSa | cattAri vannAya mane vaisassa hatthe dhammo vissara, te vaNiggA zragamaggA gihissaMti, suttaruI zrappajaNAeM vissa / zrahame sumiNe khakuThe utkocaM kare, te rAimaggaM mottU khaDDU iva ko karissaMti, teNa samaNAeM niggaMdhAeM pUAsakAre thove javissara 8 / evame sumiNe mahAsarovaraM sukaM, staMja. 14 // 6e //
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2010_05 dAhidisAe zravaM jalaM dirghaM e, te jattha jattha paMca jiekalANA tattha tattha dese dhammahANi javi - rasai, dAhidisAe jiemaggaM pannavaissaMti / dasame sumiNe suvannathAle sArameyo pAisa narake 10, tela uttamakhehI manimaghara mmi gahissA, kulakammaM mottU uttamA nIyamagge pavattissaMti 10 / ekkArasame sumiNe gayArUDho vAnaro dino 11, te suhizrA pAradhI samA pujaNA, pur3iyA zravamANapaya kiyA sajaNA, iskAgaharivaMsa jAva pahAkule raktadANi vissara 11 / bArasame sumiNe sAyaro mAyaM muMcai 12, te rAyA ummaggacAriNo khattiyA vissaMjanaMgAyaM karissaMti 12 / terasame sumiNe mahAra he vadA juttA dinA 13, te veragganAve cAritaM na gilhissaMti, je vuDhanAve gihissaMti te mahApamAilo gurukulavA - sacAiyo navissaMti / je bAlanAve gihissaMti te lajAe gurukulavAsaM na muMcaissaM ti13 / caudasame sumiNe mahaggharayaNaM tehI dihaM 14, teNa narahera vayasamaNA kalahakarA kamarakarA asamAhikarA zraviSayakarA zravasanehA vissaMti 14 / panarasame sumiNe rAyakumaro vasahArUDho dino 15, te rAyakumarA rakhanA navissaMti juvA sabaM gihissA 15 / solasame sumiai gaya kinhajualA jujchaMtA dinA 16, te appamehA puttA ya sIsA ya akAlamA siNo devaguruzrammApiyarassa sussuyagA na javissaMti, jAyagA marise kalahaM karissaI 16 / jina yiM annadA na bhavissa pusamacAra DahadAi logANaM" taM | soccA rAyA veraggajAve cAritaM gahiUNa devalogaM garcha / iti svamaprabandhaH / zrAdizabdAnAvisvarUpaM kahikasambandhena jJeyaM / taccedaM - zrIvIranirvANAt saptatyadhikacatuHzatavarSeSu
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 70 // upadezaprA. gateSu vikramanRpasaMvatsaro'bhUt / tataH saMvat caturdazAdhikaikonaviMzatizateSu gateSu pAru lipure mlecchapure cAramAlinIyazAstrI kukSau trayodazamAsAnuSitvA madhoH sitASTamyAM kaTikajanma javiSyati, kaDakI rujacaturmukha iti tridhA'nidhAdharaH trihastoccaH kapilazIrSaH pItanetrazca / janmataH pazcame varSe jaThararogaM vit vi / syaSTAdaze varSe kArtika sitapratipaddhastre rAjyAbhiSeko javiSyati / tasya mRgAGkAkhyo mauliradantAhvo'zvo durvAsanAmA kunto daityasUdanAkhyaH khaDgazca javiSyati / tathA tasya pAdakaTake candrasUryau, tathA trailokyasundaraM vAsagRhaM jAvi / sa svarNadAnena vikrama saMvatsaramutthApya bhUtale svakIyaM saMvatsaraM sthApayiSyati / tasya catvAraH putrA javiSyanti tanmadhyAdattAsutasya rAjadhAnI rAjagRhe sthApayi - Syati, vijayasya rAjadhAnImA hilapattane sthApayiSyati, muJjasyAvantidezaM dAsyati, aparAjitasyApara - maemasaM dAsyati / tasya kaskino rAjyasamaye mlecchakSatriyajUpAnAM rudhirapravAhaiH pRthvI snAnaM kariSyati / tathA tatkoze navanavatikoTayaH sauvarNakAnAM javiSyanti caturdazasahasrA gajAH, paJcAzadadhikacatuHzatI - | mitA hastinyaH, saptAzItilakSA hayAH, paJca koTayaH padAtayazca javiSyanti / sa ca najaH keli trizUlAstranRt pASANAzvavAhano nirdayazca / paTUtriMzadarpavayAstu trikhaekajaratAdhipo jAvI / tamrAjyasamaye sahasA | mathurAyAM vAsudevavaladevaprAsAdau patiSyataH / krameNAtilojena kaTakI nijapuraM khAnayitvA sarvato nidhAnAni grahISyati / tatra khanatAM janAnAM bhUmitaH pASANamayI lavaNadevyAhA samajAvA dhenurnirgamiSyati / 1 caitrasya / 2010_1 staMja. 14 // 50 //
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ sA catuSpathe sthApitA zikSArthamaTataH sAdhUna divyazaktyA zRGgAnyAM dharSayiSyati / tadA sAdhavastatra , jAvijalopasarga jJAtvA vihariSyanti / tataH saptadazAhorAtrAn yAvatpayodharo varSiSyati / tena kaTikapuraM / plAvayiSyate / kaTakI tu naMSTvA kvApi uccasthale sthAsyati / tato nIraprasarato nandapakAritAn svarNagirIna vIdaya nRzamarthalolupo naviSyati / punastatra navaM puraM saMsthApya vijAdInAM sarveSAM karaM grahISyati / pRthivyAM suvarNAdinANakaM nAzayiSyati / carmaNo nANakairvyavahAro javiSyati / kambalavastrANi tRNavA-13 sAMsi ca paridhAsyanti jnaaH| kaTikanayajrAntA janAH patrAvaTyAdau jojanaM kariSyanti / anyadA rAjavartmani sAdhUna vIkSya nidAyAH SaSThAMzamarthayiSyati / tataH sAdhukRtakAyotsargAhUtA zAsanadevI taM vArayiSyati / tataH paJcAzattame varSe vAmajavAyAM dakSiNakukSau ca duSkarmataH prahAro bhaviSyati / punaH||| | kaTakI zikSASaSThAMzahetave govATake prAtipadAcAryasAdhUna rotsyati / tadA sakalasaGghasaMsmRtA zAsanasurI sametya taM bodhitamapi yAvanna bodhaM prApsyati tAvadAsanakampena kRtavRkSavijadeha indhaH sametya taM kathayi-| yati-"jo nRpa ! tava niryanyapImanaM naaii"| tadA sa iti vakSyati, yataH-"mama rAjye sarve'pi|3| nikSavaH karadAH saMjAtAH, zme tu kiJcidapi na dadati, tena vATake nirudhAH snti"|tt injeNa distriruktaM yadA na svIkariSyati tadA ruSA capeTAniH prahataH pamazItivarSAyaSkaH kahikarAenarakaM gamiSyati / tata| 2 indhastasyAGgajaM dattaM zikSAM dattvA rAjye nyasya gurunnatvA divaM gamiSyati / dattaH pituH pApaphalaM jJAtvA jinacaityamaeimatAM mahIM kArayiSyati zatruJjayosAraM ceti / tataH paraM jinadharmaprauDhiH pravartyatIti / ___ JainEducation international 2010_EX For Private & Personal use only
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadaMzaprA. adRze'pi kAle kecit prajumArgajJA javiSyantItyAha staMca.14 mAlavaNAbdhAvapi miSTaM pibanti zRGgimatsyakAH / zurUM toyaM tathA prAjJAH kAle'pyasmin zrutau ratAH // 1 // // 31 // II upamAre naviSyanti yugAmAtyAH susUrayaH / caturvidhAstathA saGghA rUpAzca dharmakarmaThAH // // | spaSTau / navaraM yugapradhAnAdisaGkhyA kAlasaptatikAyAM devenprasUrikRtAyAM / tatroktaM cajiNajattanivA gAratarakA solasahassa hohiMti / iggArakomi titthasAsaNapatnAvagA usamasamayammi // 1 // suhammA uppasahaMtA tevisudaehiM caujua'sahassA / jugapavaragurUtassama gAratarakA sahasa sola // 2 // II iha sarvoghaiH paJcamAre tatsamayAgamavettAraH sudharmasvAmyAdiSuSprasahAntA caturadhikasahasradhyayugAmAtyA I javiSyanti / tanmadhye sudharmajambUsvAminI tanavasikhau, zeSAH sarve ekAvatAriNaH proktAH / prajAvakA 2 aSTa gaNanRtazca saMyamadharA yatra yatra viharanti tatra tatra caturdinu sArdhaghiyojanakSetramadhye murlikSAmarA-18 dhupajvA na javanti / tathA "pAvayaNI dhammakahI" ityAdi vikakriyAguNayuktA yugapradhAnasamA ekAdaza ladANi Somaza sahasrANi sUrayaH paJcamAre jvissynti| tathA dIpAlikahape tu tridhA sUrayaH proktAH, tathAhi|paMcamaarammi paNapanna larakapaNapannasahassakomINaM / paMcasayakomi paNapannA namAmi sucaraNasayalasUrI // 1 // 8 // 1 // 55 koTayaH, 55 lakSAH, 55 sahasrAH, 5 zatAni, 55 paJcapaJcAzaJca, etatsaGkhyayA sUrayo nimranthAH utkRSTa kriyAparA jJeyA iti / 2010- X! For Private & Personal use only
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2010) tittIsaM barakArDa ca sahassA ca sayAI ca / iganavai samAe sUriNaM maJjimaguNAeM // 2 // 3304491 aGkasaGkhyayeme sUrayo madhyamaguNayuktAzcaraNa zithilA jJAtuM yogyA iti / paMcAvannA koki paMcAvannaM ca larakA / paMcAvannasahassA paMcasayA caiva pAsa diyA // 3 // 555555555 ete navapaJcakA zrAcAryAH pramAdaparA anAcAriNo jJeyAH / athopAdhyAyasaGkhyApaMcAvanakomI sarakANaM huMti tahA sahassAIM / caupanna kosiyA cAlIsA u komI // 4 // ete vAcanAcAryAH paJcamAre javiSyanti / zratha sAdhusaGkhyA sattarakomI larakA nava koki sahassa ko kisaya megaM / igatI sakoki igalaraka sahi sahassA susAhUNaM // 5 // saptadaza lakSa koTayaH, nava sahasrakoTayaH, ekA zatakoTiH, ekatriMzatkoTayaH, ekaM lakSaM, SaSTiH sahasrANi, etatsaGkhyAH sAdhavaH / atha sAdhvI saGkhyA samaNI ko kisahassA dasa nava saya koki bAra kokI | uppanna laraka battIsa sahassa eguDunnisA // 6 // daza sahasrakoTayaH, nava zatakoTayaH, dvAdaza koTayaH, SaTpaJcAzalahAH, SaTUtriMzatsahasrAH, ekonazataghayaM ca tAvatyaH susAdhvyaH / zratha zrAddhasaGkhyA taha sola ko milarakA tiko misahassA ya tinni ko kisayA / sattara komI culasI larakA susAvagANaM tu // 7 // atha zrAvikAsaGkhyA | paNavIsa komIkharakA susAviyA ko misassa bAu / pae ko misayA battIsa komi taha bAramanahiyA // 8 //
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ - 4- upadezaprA. // 73 // -24-10-1- -2 4 etat suSamArakasaGghapramANaM proktaM / atra kecidanti-idaM pramANaM jambUdhIpanaratasatkaM / punaH kecidha- saMta. 14 danti-vIrabodhitasaGghaH sahaitatpramANaM / punaH kecitkathayanti-idaM pnycnnrtstkN| tattvamatra puSamArakayantra-1 paTatastathA bahuzrutamukhato jJeyaM / atha paJcamArakaprAntotpannasaGghanAmAni kAlasaptatikAnusAreNa vikhAmitaha saggacUrva sUrI muppasaho sAhuNI a phaggusira / nAzvasaTTo saDDI sccsir| aMtimo saMgho // 1 // jaNiyaM ca, ego sAhU egA sAhuNI sAvana ya satI vA / prANAjutto saMgho seso puNa aThisaMghAu~ // 2 // dasaviyAliyajiyakappAvassayaaNuceMgadAranaMdidharo / sayayaM iMdAzna ujuggatavo 'hatyataNU // 3 // gihivayagurutta bArasa cala cala variso kayacmo aMte / sohammi sAgarAU hoi ta sinihI nrhe|| suzrasUrisaMghadhammo pubanhe bijihI agaNi sAyaM / niva vimalavAhaNo suhumamaMti nayadhamma mananhe // 5 vIrajinato vadayamANakAlaM yAvat paJcamAre jinadharmapravRttiviSyati vAsANa vIsasahassA nava saya timAsa paMca diNapaharA / ikkA ghamiyA do pala askara ayAla jiNadhammo // 1 // iti // svapnaprabandhena ca kaTikarAjJo (jo), jJAtena jhA(ma)tvA samayasvarUpam / prAjJA yugAmAtyamunIzvarAdizrImakinAzAM na virAdhayanti // 1 // // ityandadinaparimitopadezasaGgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranthasya vRttau caturdazastamle 207 vyAkhyAnam // - 0 %6-04-04- kaa||2|| 3-4-53- 2014 For Private & Personal use only
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ // vyAkhyAnam // 20 // zrathAnAgatajinavarNanamAhanAvinAM padmanAnAdijinAnAM prAgjavAstathA / nAmAni stUyante'smAbhiH prApya pUrvoktazAstrataH // 1 // * spaSTaH / navaraM prAgjavAdisvarUpaM tvidaM-utsarpiNyA hitIyArakaH zrAvaNakRSNapratipadine sthAsyati / tadA'mbudAH paJca varSiSyanti krameNa / teSvAdyaH puSkarAvarto jUtApamapaneSyati / vitIyaH dIrodaH sarvoSadhibIjAni niSpAdayiSyati / tRtIyo ghRtodaH sarvasasyAdi snehanAvaM niSpAdayiSyati / caturthaH zuddhodakaH | sarvoSadhiM paripAka neSyati / paJcamo rasodaH hitAvivAdi surasaM niSpAdayiSyati / ime paJca paJcatriMza-18 dinAni yAvarSiSyanti / tena svayaM vRkSatatauSadhisasyAdyutpatsyate / tIkSya bilavAsino jIvA niHsari-17 yanti / krameNa vitIyArakaparyante madhyadezakSitau sapta kulakarA javiSyanti / teSvAdyo jAtajAtismR.12 tiH rAjyAdisthiti sthApayiSyati / tatastRtIyArakasya ekonanavatipakSa gate zataghArapure saptamakukhakara-13 sumatipaternAdevyAH kudo prathamavatratazyutvA zrIvIrajinacyavanasamaye tasminneva dine tasyAmeva velAyAM zreNikapajIvo'vatariSyati / vIrasvAmijanmadine janma javiSyati, prathamaH zrIpadmanA-2 jino mahAvIratuTyo naviSyati / mahAvIrapadmanAnayoraMtaraM tvidaM, yata uktaM ca pravacanasArodhAre culasI vAsasahassA vAsA satteva paMca mAsA ya vIramahApaThamANaM aMtaramenaM viyANAhi // 1 // paOMOMOMOMOMOMOMOMOM7-4 2010 For Private & Personal use only
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezaprA./51 dIpAlikAdine nirvANakaTyANakaM naviSyati ||hitiiyH suradevanAmA jino, dehavarNAyurkhAJcanadehoccatvaM saMjJa. 15 // paJcakalyANakadinAdi ca pArzvanAthasanninaM naviSyati / sa jJAtaputrasya pitRvyaH supArdhAkhyajIvo ktiii||73|| 3 // yatIrghakRtaviSyati / tRtIyaH supArzvanAmA jinAdhinAyo pAviMzatitamazrInemijinasadRzo vigrahakA /ntyAdijistuTyo javiSyati / yaH pATalIpurAdhipodAyinRpajIvo jJeyaH koNikanRpaputro jaMjasArajUpapautrazca pauSadhAgAre vinayaratnAkhyAnavyasAdhuto ghAtaM prAptavAn tasya jIvaH tRtIyajinaH 3 / caturthaH svayaM-121 prajAkhyo namipranusadRzaH poTTilamunivarajIvo javiSyati / / paJcamaH sarvAnujUtinAmAIn dRDhAyuHzrAvakajIvo munisuvratasannino jAvI 5 / SaSTho devasutAbaH pAraMgataH kArtikAtmA javitA, navaramadhunA kArtikazreSThijIvo yaH saudharmasuralokezatvamanunavati visAropamAyuSkatvAt tasya jIvastu na, kiMvatra tuTyAntaravAn kazcidanya eva madikhanAthatuTyo na tu striivedyuktH6|sptm udayanAmA trikAla vit zaGkhasya / jIvo javitA, na cAyaM paJcamAGgavarNitazaGkhazrAmaH zrayaM tu kazcidanya evAranAthasannino javiSyati,navaraM / cakritvAnulavanasya nizcayo na vAcyaH 7 / aSTamaH peDhAlanAmA dINASTakarmA zrAnandasya jIvo jvitaa| navaraM nAyaM saptamAGgavarNitAnandazrAmaH, sa tu mahAvidehe sidhiM prApsyati, zrataH kunthunAthAIttuTyaH kazcida|| nyo zeyaH / navamaH poTilAkaH paramezvaraH sunandAtmA zAntijinAnurUpo javiSyati / / dazamaH shtkii-181|| 73 // hartinAmA jinAdhIzvaraH zatakAtmA navitA, ayaM zatakasya jIvaH puSkalItyaparanAmnA paJcamAGge khyAtaH zrAyo| zeyaH, tasyAtmA dharmajinatuTyo naviSyati 10 / ekAdazo munisuvratAH paramAtmA dazAIsiMhasya kRSNasya 2010_05
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2010_ jananIdevakyA jIvo'nantanAthatujhyo javiSyati 11 / pAdazo'mamanAmA bhagavAnnavamavAsudevajIvastrayodaza vimala jinasadRzo jAvI / samavAyAGgasUtre trayodazo jino jAvItyuktamasti tattvaM tu bahuzrutA eva vidanti 12 / trayodazo niSkaSAyAkhyo jagatprajuH satyakividyAdharajIvaH sujyeSThAsAdhvIsuto loke rupasadAzivetyAkhyayA prasiddhaH, tasyAtmA vAsupUjyasanninaH, samavAyAGge dvAdazaH prokto'sti, tattvaM tu bahuzrutA vidanti 13 / caturdazo niSpulAkAkhyastIrthAdhipo baladevasyAtmA javitA, navaraM na cAyaM kRSNasya bAndhavaH, yataH zrI hemacandrakRtane micaritramadhye balabhadrajIvaH kRSNatIrthe siddhiM prApsyati ( ityuktamasti ), zrataH kazcidanya eva zreyAMsasadRzo jAvI 14 / paJcadazo nirmamAhvo jagatprajuH sukhasAjIvo jAvI, yAM prati zrIvIrakhAminA dharmalAjo'mbamamukhena prahitaH, tasyA jIvaH zItala jina sadRzo javitA 15 / SomazazcitraguptanAmA sarvajJo baladevamAtRrohiNyA jIvo javiSyati suvidhijinasadRzaH 16 / saptadazaH samAdhinAmA sarvadarzI navitA, tajIvo revatIzrAvikAyA jJeyaH, yayA bIjapUrapAkaM pratilAnya | gozAlamukatejolezyotpannaroge zrI vIradehe samAdhiH kRtaH, tasyA jIvazcandraprabhusamo jAvI 17 / zraSTAdazaH saMvarAhnaH sarvavettA zatAlizrAddhasya jIvaH zrI supArzvatulyo jAvI 18 / ekonaviMzo yazodharAkhyaH puruSottamo dIpAyanasya jIvo loke vedavyAsetinAmnA prasiddhaH padmapranasadRzo javiSyati 1 / viMzatiMtamo vijayAkhyaH parameSThI karNajIvaH sumatitulyo jAvI / kecidamuM karNa kauravajrAtaraM vadanti, kecicca campApatiM vAsupUjyavaMzajaM kathayanti tattvaM tu kevaligamyaM 20 | ekaviMzaH punarmahnanAmA jinottamo'ji
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 74 // upadezaprA. nandanatulyo nAradAtmA jAvI / kecidamuM nArada nirgrathaM jagavatI sUtravarNitaM kathayanti kecicca rAmalakSmaNakAlInaM ca 21 / dAviMzo devanAmA jino'mbamAtmA saMjavajinatuhyaH / yatropapAtika sUtravarNito yo'svaruH sa tu mahAvidehe siddhiM prApsyati, taH sulasAparIkSaka eva cintya iti tattvaM 22 / trayodazo'nantavIryAnidho jino'marAtmA bhavitA'jitanAthatulyaH 23 / caturviMzo na kRtanAmA svAmI buddhajIvo javitA rupanajinatulyaH 24 / eteSAM - zrAyuHpramANakalyANAntaralAJcanavarNakAH / etatpazcAnupUrvyA tu varttamAnajinaiH samAH // 1 // // ityanda dinaparitritopadezasaGgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagrantha vRttau caturdazastamne 207 vyAkhyAnam // k 2010_1 // vyAkhyAnaM // 110 // dIpotsava dina svarUpamAha -- vizve dIpAlikAparva vikhyAtaM kena hetunA / pRSTaM sampratibhUpenAryasu hasti gururjagau // 1 // spaSTaH / ujayinyAM sampratinUpena mahAsaGghaparivRtA zrAryasuhastyAcAryA rAjapathe vrajanto dRSTAH / tatra nRpa zrAgatya guruM natvA vyajijJapat - "he pUjyAH ! yUyaM mAM jAnItha na vA ?" / guruH prAha - " he samprate ! staMja. 14 // 74 //
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ kastvAM na vetti ? janapadasvAmitvAt / " nRpaH prAha-"nahi nahi, svAmin ! anenATapahetunA nopaladahaNaM pRSThAmi, anyaprakAreNa mAmupalakSyatha ?" / dazapUrvadharo guruH zrutena tatpUrvanavasvarUpaM jJAtvovAca "nUpa ! tvaM pUrvanave'smAkaM ziSyo'nUH, ekadinAttasaMyamamahimnA tvamatra jUdhavavaro'jUH" / gurUktaM satyaM / matvA''ha-"yuSmatpranAvato labdhamidaM rAjyaM yuSmAjiAhyaM, idaM gRhItvA vino! mAmanugRhANa, mAma-3 nRNaM kuru" iti pAdayoH patitvA punaH punarvyajijJapat / taM prati gururAha-"saMyamasAmrAjyatuTyaM rAjyaM / nAJcati, ato he nRpa ! tvayA dharmayogena prAptaM rAjyaM tato dharmodyame tatparo java" / evaM guruNodite jAta18 saMzayo nRpaH paba-"he pUjya ! jainAgame paphaSTAhnikAdiparvANi vikhyAtAni / paraM loke lokottare ca / kuto dIpAlikAparva vikhyAtaM ? atra dine jano vividhavastrANi paridhatte, pazugRhahaTTazreNivRkSAdayo vijU pyante" / "he nRpa ! zRNu, zrIvIrasya dazamasvargatazcyutvA''SADhasitaSaSTyAM cyavanakaTyANakamajUta , caitra-18 1 sitatrayodazyA madhyarAtrau janmakaTyANakamajani, tadanu triMzavarSANi gRha upitvA kRtaSaSThatapA mArgazIrSa bahusadazamyAM saMyama jagrAha, tadaiva manaHparyavajJAnaM jAtaM / tato ustapaM tapaH kurvataH zrIvIrasya vaizAkhazuvadazamyAM pAtikarmAnAve sati kevalamutpannaM / kiJcidUnatriMzagharSANi yAvat kevalajJAnaparyAyAnvitaH zrIvIraH svAyurappaM vidannapApApuryA hastipAlanarezasya rAjyasaMsadi antimacaturmAsakamakarot / tadavasare|| svAmI anekeSAM navyAnAM saMzayAnnivArya nAvinAvasvarUpamuktvA pomaza praharAna lokAnukampayA dharmadezanAM jagau / tadAzrIvIra AdimagaNanRtaM devazarmAhvavijaprabodhArtha prAhiNot svAmipremabandhavicchedAya c|| HAMRORSCORROROSCO RRORS For Private Personal Use Only 2010
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezapA. // 35 // 5-25641 atha kArtikAmAvAsyAdine SaSThatapAH pranuH paryaGkAsanamAsInazca nizApazcimayAmAdhe svAtinakSatre ca zakreNa hai | staMca.14 svAmIti jASitaH-"he jagavan ! yUyaM kSaNamekamAyurvRddhiM kuru, pratIdasva, yuSmajanmadine saMkrAnto ? jasmagrahaH pisahasravarSasthitiko'dhunA sthAsyati, tena tIrthonnatirna syAt, tava dRSTiprajAveNa tu tasya niSphalodayo navitA" iti / pranurAha-"he indha ! AyuHkarmapujalAH pUrvanave vAsteSAM nyUnAdhikatvaM jinA api kartumakSmAH , aparaM cAlAvyaM na javenAvino jAvasya ca nAzo na syAt" iti / tadA paJcapaJcAzadadhyayanAni zujaphalavipAkAni paJcapaJcAzadadhyayanAni cAzujaphalavipAkAni jagatpranurnijagAda / patriMzadapRSTavyAkaraNAni coktAni gaNadharasAdhuzrAvakAdinirapRSTenApi svayameva lokAnukampayA proktaani| atha pranuH kRtayoganirodhaH zaikhezIkaraNaM vidhAya sighisaudhamupAgataH / tadA sUkSmAnugharakunthuSu nUyassu | samutpanneSu puSpAlaM saMyamaM matvA sAdhavo'nazanaM vydhuH| tadA sarvasaGghaH sAzrunetra iti vyalapat , tathAhi-4 jagadvandhuH kRpAsindhuH svAmin khyAto'si kiM ttH| dattvA'smanyaM mahAkuHkhaM mahAnandaM zrataH svayam // 1 // hahA mahAdhamatamA vizvatAraka naarkaaH| pramodaM kalayAmAsurye nanu tyajati tvayi // 2 // vizvatrayAdhAra kRpAnidhe tvaM, vijJaptimekAM zRNu saGghanAtha / sazasya rAgo vividhAnunAvo, vighnasya kartA kimu nAtra jAtaH // 3 // vIreti vIretyannidhAnamuktvA, kasyAnimukhyaM ca vidhAya pRzvAm / niHsaMzayA: syAma kathaM ca mugdhA-nAzvAsya muktiM gatavAn svayaM yat // 4 // // 5 // _ JainEducation Intemational 2010_OFIN For Private & Personal use only
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ tvatsadRzo nAstyadhunA jagatyAM, yaH saGghasArAM kurute nirIha / jAvAhisaddAyaka jIvaneta-ramogha kastvAmanidhAsyate ca // 5 // trAtA'si dhAtaH kimupekSase'smAn , jJAtvApi cittasya gatiM janAnAm / mUrtena jJAnena navatsvarUpaM, tUrNa grahISyAmi vinoH kathaM hA // 6 // | tadA kasmaicitkAryAya ekInUtAH kAzIkauzakhajUnRtazceTakanRpAjJAkAriNazca nava malakIjJAtIyA nava ca sabakozAtIyA aSTAdaza rAjAno'mAvAsyAdine sapauSadhamupavAsaM kRtvA jinavANIM zRNvanti sma / tadA zrIjinasya nirvANakaTyANake jAte samastanRpAH pAzcAtyanizAyAM zrIvIre nAvodyote gate vidhA'ndha-17 | kArasahane'hamA vyodyotAya dIpAn vyadhuH / tathA ganirAganirdevadevIjiyotirmayI nishaa'bhuut|| devagaNAstamohararatnAni kare kRtvA''gabanta UcuH-"jinaM prati matkRtamidamArAtrikottAraNam" anena hai hetunA sarvatra "merAzya merAzya" itizabdaH prasRtaH / lokA api dIpAvaliM kare dhRtvA "me ArAtrika midaM" iti vdntsttraayyuH| itthaM parasparaM sarvatra dIpAn vyadhuH udyotArtha / tataH prati mahItale dIpotsa-13 haivAnidhaM parva prAvartata dIpazreNikaraNAt / anyacca vIrazAsane niraGkuzA mithyAtvidevA jasmagrahazca puSTatvaM kurvanti, tatkRtauSTaphalahananArtha merAzyamajUna vIrasaGghasyAtiH pImA ca dUrIjavatviti kRtvA paraM rUDhyA | vA parva jAtaM / zratha pranAte vijaM prabodhya vIravandanAyAgaLatA gaNanRtA nirutsAhAnnirAnandAn devAn narAnnArIzca dRSTvoce-"yUyaM kathaM sarve'dya nirutsAhAH ?" / devaiH proktaM-"zrIvIraparamAtmA svadhAma ____JainEducation international 2010 For Private Personal Use Only
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ ra 17 upadezaprA prAptaH, kiM kurmahe ?" / iti zrutvA stimitanetro manasi dadhyau-"aho ! jagaccaduH! mAdRzAM jidaNA- ..mizrasAdisamayA vANyA'dhunA kA pratibodhayiSyati ? IdRze samaye svAzritopajIvinAM dUrIkaraNaM nAha, // 6 // mAmantarAle muktvA zivaM gtH| kimahaM javastrAJcalaM gRhItvA bAlaceSTitamakariSyam ? / mohAdimahAyodhenyastvaM na jItaH, paraM mattaH zizutaH kathaM jItaH ? madavagAhanayA mokSamArgaH muktisthalaM ca kiM saMkImanaviSyat ? / tatra tvanantAH svasvadharmayuktA anantaguNaparyAyAnvitAH parasparavAdhAsaMghaTanAdyannAvena ra sthitAH santi sthAsyanti cetyAdi sijivarNanaM tvayaivAdiSTaM / sahasA'tra viyogaH kathaM vihitaH / vItarAga tava darzanamuktI, vaantvaannikhilyoninikaaye| jUrizo'hamatha tadyadi khabdhaM, tena mA'stu sahasA'tra viyogH||1|| vItarAga saphalaH sa vAsaraH, sa daNaH sa palaH sulkssnnH| yAma eva sa tu sarvakAmado, yatra vandanamahastavAlavat // 2 // mAM pralocya gamanaM tava nAI, vAlakaM pratidinaM kRtamiSTam / goyametivacanaiH zrutimadhye, ko vadiSyati tavAgamasAram // 3 // dehi dehi jinanAtha darzanaM, laGkanasya samayo na zojate / muJca muzca jagavannijAgraha, tAraketi kathamanyathA prathA // 4 // 1 raahitye| SASPORA SEARNAGA40446467 // 16 // ___JainEducation International 2010 For Private & Personal use only
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2010 kasya pAdakamalAni (laM ca) vandyate, jIvitaM tvayi vidhAyitaM mayA / yuktizca vividhAtmanizcayAt, svIkRto'si jinadeva pAhi mAm // 5 // ityAdiprazasta rAgaraJjitacetAH kSayopazamaratnatrayIdhArako gaNanRt kiJcidupAsacya vItarAgazabdasyArtha cintayan kSapakazreNyArUDhaH kevalajJAnaM prApa / pUrva kevalajJAnakRte'neka upAyAH kRtAstathApIdRzo jAvo'nantAnantakAlaM paribhramatA tasminneva kSetre kAle jAve ca tadaiva prAptaH / zratha zakraH zrIvIrasya mokSmahi - mAnaM kRtvA pratipadaH prage zrI gautamaprajoH pUrNajJAnotsavaM cakre / yataH - svarNASTAgrasahasrapatrakamale padmAsanasthaM muniM sphUrjalabdhivibhUSitaM gaNadharaM zrI gautamasvAminam / zrI gautama sUrimantrArAdhakasUrayo'tra dine'hAtArcanAM candanAdibhiH kurvanti / zratha zrI vIrapranurahitAM pRthvIM vIkSya moharUpamahAcaraTaH sarvatra dharmadhanaM luSTati sma / taM cauraM prati prAptajJAnena gaNanRtetyuktaM - "he moha ! yadyapi zrIvIrapranumadaM prAptastathApi tatsthApitadharmarAjye'haM sthito'smi, kiM na jAnAsi ? aho pApaikaniSTha ! adhunA mumUrSuH kva yAsi ? kiyaddUraM praNaSTaH san yAsyasi ?" / tanmiyaM kRtvA'dhunA lokA dIpaM kare kRtvA svagRhAt zUrpacchalAttaM caraTaM vitrAsya mandirAnniSkAsayantyeva kimu ? mohAviratirUpAmalakSmIM nirvAsayanti gautamajJAnotpattirUpAM mahAlakSmIM svAtmamandire sthApayantIti jAvArthaH / Su dineSu madhye ekopavAsena sahasraguNaM puNyaM syAt, aSTamatapasA koTiguNaM puNyaM syAt, yato yatra dineSu sarve janAH paJcendriyasukhA jilA piNo jAyante, mahAnti karmatrandhakAraNAni racayanti, jogo - 25654
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezapA.tsukA javanti ca, atastattyAginAM paramArthajJAnAM mahAn sAno navatyeva / athavA caturdazyAmamAvAsyAyAMtana. 15 ca pozapraharAnupavAsau vidhAya candanAztapUjAniH koTipuSpasahitAniH zrIvIrAdijinAn paJcacatvAriMzatsidhAntA~zca pUjayet , "zrIvIrasvAmisarvajJAya namaH" ityasya japo vidheyaH / amAvAsyAyAM caramayAmArdhe "zrIvIraM pAraMgatAya namaH" iti, pratipatprage tu "zrIgautamasvAmikevalajhAnAya namaH" / sahasrasuvarNapatrakamale niSamaM padmAsanasthaM paJcAzatsahasrasAdhusAdhvIsvadIkSitapariSatparikalitaM ca citte saMsmRtya jinAgre tathA gautamasvAmyagre'khaemAdataiH paJcAzatsahasrasaGkhyaiH svastikaM kRtvA'khaemayatnato dIpaM vidhAya gautamapratuM dhyAyet, mahatphalaM syAt / ityupadezaH suhastisUriNA sampratyaye proktH| so'pi tatparAdhane tatparo jaatH|| vardhamAnajina zrApa nirvRti, yatra kevalaramAM ca gautmH| rAjajiya'raci dIpamAlikA, tattato'sti na hi parva nUtale // 1 // // ityabdadinaparimitahitopadezasaMgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagraMthasya vRttI caturdazastaMne vyAkhyAnam // 210 // // samApto'yaM caturdazaH stamnaH // __JainEducation International 2010_05
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ %A 4 ||pnycdshH stmnH|| % hakakara %* * * // vyAkhyAnam // 11 // zratha jyotkAro'nuto'javattatsvarUpamAhaanyo'nyaM janajyotkArA javanti pratipatprage / tatsvarUpaM tadA pRSTaM punarjagAda sAdhupaH // 1 // spaSTaH / he nRpa ! sampate ! ekastvayaM heturasti-gautamasya kevalamutpannaM navInarAjyezamiva sarvairAgatya gaNapanditaH, tena praNAmavidhirjAtaH / anyaM hetuM zRNu-purA'vantyAM dharmajUpaH / tasya namucinAmA dhIsakho bajUva / ekadA tatra munisuvratasvAmiziSyAH zrIsuvratasUraya aajgmuH| teSAM vandanArtha zrIdharmanUpo namucinA saha samAgAt / dezanAyAM sa dhIsakho vAdamamuM cakAra-"svapnopamaM vai sakalaM, nUte naSTe sarva naSTaM, na paraloke'yaM gatiM prAmoti" ityAdi sthApayan sUriziSyeNa nirjitaH / tadanu krodhavazI rAtrI karavAlaM kare kRtvA hantumanA niSkRpaH sAdhusamIpamupAgataH, jainadevatayA tathaiva stamnitaH, citralikhita zva prajAte jUpAdinidRSTaH, devatAM guruM ca kamayitvA mocitaH, paurairdhikRtazca khajito purAnnirgatya trAman | hastinAgapuraM gtH| tatra padmottaro rAjA / tasya priyA samyaktvazIlAlaGkatA jvAlAdevyasti / tayoH sutau vissnnukumaarmhaapdmaahau| rAjJA viSNukumArasya rAjyapadaM dattaM, tasyAnujasya yauvarAjyaM ca / anyadA * _JainEducation international 2010_IN
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ - saMja.15 - GG -- ---- upadezaprA. sa namuciH svakalAkauzalaM yuvarAjAyAdarzayat , tena hRSTastaM sacivapadaM dadau / so'nyadA namucimahAyodhaM siMharathaM jigAya / tatastuSTo yuvarAjo varaM dadau / sa ca taM varaM koze nyAsIcakAra / ekadA jvAlAdevyA | mudA rathayAtrAcikIrSayA svarNaratnairalaGkRto jainaratho nirmApitaH / tadA tasyAH sapatnInirbrahmarathaH spardhayA / kaaritH| atha tau rathau catuSpathe parasparamanimukhau militau / tayorpayorvAde jAte ekasyA api rathaM mArga dattvA nAya AkarSayanti AkRSTikarA narAH / tadA kalahanivRttyartha rAjA hAvapi rathA avArayat / tadanu mahApadmastathA kRtaM mAturapamAnaM vIdaya svAnte puHkhito dezAntaramagabat / krameNa cakriyogyAM saMpadamupAya' jnmjuumaavaagtH| pitrA mahAmahasA pure pravezitaH / tato mahApadmasya ghAtriMzatsahasranRpAdayo rAjyAbhiSeka hAdaza varSANi yAvaccakruH / tadanu pitA viSNukumAreNa saha suvratAcAryasamIpe dIkSA lAtvA tridivaM praap| viSNukumArasya tu SaSTizatAni varSANi tIvra tapaH kurvato vaikriyAdilabdhayo jaataaH| atha mahApadmazcakrI mAtU rathayAtrAmanorathaM prauDhotsavapUrva pUrNIcakAra / tataH svapApatyAgArtha mAtRvAkyena jinacaityanUSitAM mahIM cakAra / atha te suvratasUrayo hastinAgapure bahusAdhuyutAzcaturmAsAnigrahAstasthuH / 6 tadA smRtapUrvavairo namucizcakripArthe svavaraM yayAce-"he nRpendra ! kArtikarAkAM yAvanme SaTkhaekarAjyaM zrutvA nRpastasmai sarva rAjyaM dattvA svayamantaHpuramalaJcakAra / atha namuciH SaTUkhaekarAjyamapAlayat niraGkuzaH sarvadharmagheSI / saMjAtanUtanasarvapRthvIpatitvAtsarve nRpAdaya upAyanAni dattvA''jJAmaGgI-11 cakruH / namucinA jIvahiMsAtmako yajJaH praarbdhH| vijAdayaH sarva AziSaM dattvA tatkRtyaM prazazaMsuH / / BOSTOGOSURES RAROSA --- %2-61- || | 560-% 2010 For Private & Personal use only
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Internat 238 tadA tAn sUrInAkArya prAha - "javato mukAnmuktvA'nye sarve'pi liGgino dijAzca mAM sArvabhaumaM yajJadharmakRtyaM ca jJAtvA namanti stuvanti ca / yUyaM kiM matto'dhikAH stha ? / tasmAnme bhUmau sAdhujirna stheyaM saptavAsarAdhikaM yadi madbhUmau sthAsyanti teSAmahaM hantA atra dUSaNaM mama na deyaM / tataH pauraiH sAmavaconiH zikSito'pi svAbhinivezaM nAmuJcat / tataH sUrayo dadhyuH - "sarvatrAsya rAjyaM vayaM caturmAsyAM sapta dinamadhye kva gacchAmaH ?" iti vicintya sAdhUn paprannuH - " eteSu madhye gagana mArgalabdhimAn ko'pyasti ? yo meruzRGgasthaM viSNutapasvinamantrAhvayati ?" / tata ekaH ziSyo gurvAjJAM prApya tatra gataH / viSNumunirapi caturmAsa ke'tarkitaM tasyAgamana hetuM papraccha / tena yathAtathaM proktaM / tato viSNumunistena sAdhunA saha namucirAjasaMsadi iyAya / namuciM vinA zeSai rAjAdinirvanditaH, namuciM prAha - "he nUpa ! dhRtAnigrahA munayo'dhunA kva yAsyanti, tasmAt sthityartha kiyatIM bhUmiM dehi" / namucinA tripadI mitA pRthvI dattA / tannizamya kopATopavAn viSNurvai kriyalabdhyA kRtalakSyojana mitAGga ekaM kramaM pUrvadizyanyaM | cAparadizi vinyasyovAca - "are pApin ! tRtIya caraNa sthApana bhUmiM kva dadAsi ?" / sa jayavihvalo maunena sthitaH / tadA tRtIyakramo namuceH pRSThe nihitaH, tena vidhApi rasAtalaM gatavAn yathA trivikrameNa baliripU rasAtalaM kSiptaH / tadA'calA zrapi calA jajJire, grahA jayantrAntA jAtAH, indrAdayo'pi idaM kiM ?" iti saMbhrAntA avadhijJAnAttannimittaM jJAtvA vAsavo viSNumuneH krodhopazAntaye gandharvAn gItajJAn
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezaprA. // e|| pAhiNot / tairmunikarNasamIpe zamAmRtamayaM gItanRtyaM prArabdhaM, tena prazAntakopAgnirjajhe, tato mUlarUpaM / stana. 15 cakAra / sArvajaumo'pi khajAnvito naman viSNunopAlamjitaH-"tvayi rAjhi sati IdRzI zAsanahI-IN khanA pImA ca bhavet tInyeSAM tuanupAnAM rAjye ko dopaH ?" ityAdizihAM cakrapaterdattvA''cAryAnti-12 kamAgatyAlocitaM yathAsthitakaanena pratikrAntaM prAyazcittagrahaNeneti / atra zAsanajaktyartha vihitaM, tena na kazciddoSaH, tathApi kizcitsvAdhyAyadhyAnAdinyo(pu)naSTatvaM vinAvaprasaGgatvaM ca jAtaM tadgurusamakSmIryApathikAdinA''locitaM / tataH zivagatimavApa / atha tamutpAta upazAnte punarjanma caitanyaM ca labdhamiva janAH prativarSa pratipaddine vastrAnnapAnajyotkAragehaSAdimahotsavAH kurvanti / atha yaH sAdhUnAM nindA|dikArakaH sa nararUpo'pi mRga eva-pazureveti sarvatra khyAtikRte jhApanArtha ca gRhe gRhe rAjJA gohisaH / kAritaH, adyApi marudezAdau ugaNasya kurvantIti // jyotkAraghane prathamo gaNezaH, kaivaSyavakSmI jinatIrtharAjyam / vistArayAmAsa guNaughazaktiM, shriiviitraagaarthvijnyaavnaatH||1|| // ityabdadinaparimitopadezasaGgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranyavRttI // e|| paJcadazastamne 211 vyAkhyAnam // ___ 20103
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2010 // vyAkhyAnam // 212 // pUjAvidhi:-- nizcayAnavyajIvena pUjA kAryA jinezituH / damayantyeva kaTTyAe sukha santatidAyinI // 1 // spaSTaH / jJAtaM cedaM - kozalApuryA niSadho nRpaH / tasya sutau nalakUbarau jAtau / ito vidarbhadeze jImanUpasutA damayantI sarvAGgasunagA sakalakalAkhA nirvardhamAnA'STAdazavarSANya ticakrAma / tato jImanRpaH sutAyA varalipsayA svayaMvaramAreje / tatra nalakUbarAcyAM saha nipadhAdayo nRpAH samIyuH / tataH svapratihArI varNanapUrvakaM nalakaNThe damayantI varamAlAM nyadhAt / zubhakSaNe pANimocanaparvaNi nakhAya jImanRpo ratharalAmbejAn dadau / kiyato dinAn yAvattatra sthitvA putravadhUyuktaH kozalAn prati prasthito niSadhaH / tadA jImaH svasutAmanuzAsya nyavartata / mArge brajantaH santo'raNyaM prApuH / tadA sUryo'staM gataH / tamonareNa | mArgazuddhirburnirIkSyA jaataa| pade pade saMcalattasya sainyaM diDyUDhaM jAtaM / tadA damayantI svajAlamunmRjyAGgarAgeNa tirohitaM tilakamuttejayAmAsa / tasya tejasA dampatI agre pratimAsthitaM munimekamapazyatAM / tadA sAdhoH zarIreNa sArdhaM madonmatto vanagajaH zuekAdaramena saMgharSaNaM kurute tena gajamadaH sAdhudehe lagnaH, tasya gandhena camarA guJjanto niHspRhaM muniM pImayanti sma / IdRk sAdhoH svarUpaM vIkSya niSadhAdayastaM natvA tenoktAM dharmadezanAM zrutvA papranuH - " aho ! svAmin! damayantyA jAlasthalADudyotaH kathaM prAdurbhUtaH ?" /
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezaprA // 6 // ARMER munistasyAH prAgnavasvarUpamAha-pUrvanave'nayA paJcazatAcAmsAni kRtAni, punaH zrInAvizAntinAthasya : saMja.15 pUjA kRtA'nUt , tapaHsamAptI jAtAyAmudyApana vidhipUrvakaM kRtaM, caturvizatijinajAyasthale ratnakhacitAni | svarNamayAni tilakAni kArayitvA samAropitAni / tatpuNyaprajJAvAdiha nave sahajastilakAkAraH sUryakhaemavanAlasthala nadyoto jAtaH" / iti zrutvA'mRtasamAM vAcaM te hRSTAH svapuraM prApuH / tato niSadho nakhaM rAjye'niSicya svayaM dIdAmAdAya devajUyamAzrayat / tato naiSadheyastrikhaemanokA'jUt / atha tAjyakAmakaH kUbaro nityaM randhrANi vIdate / nalo'pi bandhunA saha dyUtakrImA cake / anekApta zikSAmavagaNayan daivAtkrameNa svapatnImapyahArayat / kUbaraH sAnandaH prAha-"he cAtaH ! muJca mahIM svastriyaM ca" / tato nala ekAkI vastrakanRnniragAt / paurAmAtyairanyaya jImajA prahitA / mahAraNye patitau jAyApatI madhyandinamatItya phalAhAraiH sAyaM kvApi latAgRhe zrAntau raatrimtiiytuH| zratha nalo mahAbandhanarUpAM striyaM suptAM tyaktumicchan galadvASpo haste burikAmAdAya nijAsRjA tasyAH paTaprAnte varNAniti khilekha / yataH _ "vAmavAmataH panthA vaTaiH kuNminagAmukaH / kiMzukairdaviNenAyaM kozalAmupatiSThate // 1 // ___ yatra tava rucistatra gantavyaM, ahaM laUito'smi" iti saMlikhya cacAla / prage puro gabannajitaH prasRtaM davAnalamaidatAnekajIvAkrandaM / tanmadhye iti mAnuSIM jASAmoSIt-"he ikSvAkukulAvataMsa ! mAM rada rd"| iti zrutvA itastataH pazyan vahinikuLe ekamahiM vIdayedamAha-"he mahAnAga ! kathaM mannAma tvayA jJAyate nRjApA c?"| sa prAha-"prAgnavajanmasaMskArAt vedmi, ato mAM rada rada" / nakhasta JainEducation International 2010 For Private & Personal use only
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2010_0 mAkarSat, sadyaH kRtaghnaH sa nRpamadazat / taddiSavyAghyA nRpaH svAGgaM kunAkRti dRSTvA dUno vyapat / tadA so'histamAkhyat - " vatsa ! tavAhaM pitA, mayA mAyayA tvaM vaJcitaH, bahmalokato'haM sameto'smi / vatsa ! adyApi jaratArthaM tvayA joktavyaM, idaM zrIphalaM karamikAM ca gRhANa / zrIphalamunmuya mukUkhAni paridhAya kara ekAntaHsthAnaraNAni ca nijaM rUpamavApsyasi" ityAdizya nRpaprArthanayA susumArapuryAM tatkSaNaM muktvA tiro'bhUt / tadA tatpure prajAsaMhArakRnmattagajopa'vo'sti, taM svabudhdhyA vazIkRtyAkhAne nibadhya svayaM paurajanaiH saha dadhiparNanRpAntikamAyayau / upastaM kulaM satkRtya tadezAdikaM papracha / kunaH prAha - " nalasya | sUpakAro'smi sUryapAkarasavatIjJazca / nalastu durodareNa sarvasvaM dArayitvA sabhAryaH kvApi gataH" / iti zrutvA dadhiparNaH pretakAryANi sazokazcakre / tato'nyadopavanazriyaM pazyantaM kujameko vAruva etya gItAntare zlokaSayamidaM jagau yataH - anAryANAmalakAnAM durbuddhInAM hatAtmanAm / rekhA manye nala eva yaH suptAmatyajat striyam // 1 // vizvAsya amai snigdhAM suptAmekAkinIM vane / tyaktukAmo'pi jAtaH kiM tatraiva hi na jasmasAt // 2 // tataH kujaH sAdhu gItamityupabhlokya "kastvaM ? kathaM kutredaM nakhodantaM zrutavAn ? zratha zeSamagre jAtamucyatAM" ityuvaac| tadA dijo jagAda - sA prAtaH svapatimadRSTvA itastato'nvepayantI zokavihvalA kApi paTaprAnte tAn varNAn vAcayati sma / tadarthaM prApya vaTAdhvanA pitRgRhe yAmIti vicintya sA cacAla / sAryezaM luSTituM pradattAn caurAn sA dRGkAraistrAsayAmAsa / tataH sArthezaH kuladevImiva tAM natvA
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezaprA. // 1 // tadAsyato jJAtaM zrutvA nalapriyAM jJAtvA tAM jaginImiva mene / prAvRTkAle prasRte ciraM vilambamAzaGkaya saMja. 15 tamanApRcchaya ekAkinI nirgatA / agre rAkSasopajvairapyakubdhA, tatsattvasaMtuSTaH pavAdaH pAha-"mA muHkha| muha, pAdazAbdAnAM prAnte tava nartRsamAgamo naavii"| tato girikandarAM prApya mRNmayaM zrIzAntinAtha-12 bimbaM saMpUjya svanAvapatitavRkSaphalaiH kRtapAraNA sA tasthau / vRSTyante sArthapaH zrIzAntibimbapUjAparAM tAM|| vIdaya hRSTastaghacasA jainIjUya tasthau / tadhanavAsitApasapaJcazatI tayAgniH prabujA, tatra tApasapuraM jAtaM / tatraikadA yazojaprasUrayaH smiiyuH| vaidA pRSTAste pUrvanavaM jaguH-"prAgnave tvaM mammaNapastrI vIramatI nAmAH / zranyadA dampatibhyAM kvApi gadnyAM saMmukho munirdRSTaH, so'kuzalaM jJAtvA ghAdaza nAmikA || yAvaddhRtaH, dANAntare yuvAnyAM sa dAmitaH, tenAyaM ghAdazAbdiko yuvayoviraho jAtaH / ekadA kazcidetya tAM banANa-"tava patiradhunA nAtidUre mayA dRSTaH" / zrutvA sA zIghaM vane vilokituM gtaa| tatrotpanno rAkSasyA upajavaH zIlena stamjitaH / krameNAcalapuraM prAptA / tatpurezapatnI mImAtuHSvasA canjyazAhvA tAM suzIlAM dRSTvA gRhe'nayat / sA'tha satre dAnaM dadau / tatra piGgalanAmAnaM vadhyaM cauramamocayat / zratha harivipraH kuzminAt sametaH, dAnagrahaNArtha gataH, tatra damayantI vIdaya tena tanmAtRSvane niveditaM sarva mUlajJAtaM / tatazcanmayazA tAM gRhe nItvopAlacya nAgineyIM bahuyuktyA satkRtya pitRgRhe sAmambaraM pressitvtii| ztazca svakAryArtha nImadUto dadhiparNAnte prAptaH / tatra nasasUpakRt kunjaH sUryapAkarasavatIzaH, tagharNanaM 3 // JainEducation International 2010 For Private & Personal use only
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ OMOMOMAGAR pade pade puramadhye zrutvA svapurezaM prati tannivedayAmAsa / dUtavAkyaM zrutvA jImo mAM vipra atra preSayA-| maas| "he kuna ! tvAM vIdaya sakhedo'hamasmi, yataH va kalpavRkSaH kairaemaH ka mANikyaM kva ca dRSat / dRSTvA tvAmadya me citte kuno jaimiimnorthH||1||" iti zrutvA nUyaH kuno ruditvA vipraM sUryapAkarasavatIM nojayitvA bahu kAJcanaM dadau / tato vipreNa tatsvarUpaM lakSTaGkAdidAnaM rodanaM ca jImAya niveditN| jaimI prAha tatastAta nAtra kAryA vikaTapadhIH / vijJeyaH kujarUpeNa svajAmAtaiva sa dhruvam // 1 // tato jImo mithyA svayaMvaraM prArajya susumArezamAhvAtuM narAn prAhiNot / yataH____ navaH sapadi tattena sArdha nUnaM sameSyati / jAryAparAnavo yasmAt pazUnAmapi musahaH // 1 // | dadhiparNanRpastu kujasArathisAhAyyena tasminneva dine jImapure gataH ravipAkarasavatI kujena kArayitvA saparibadaM nImajUpamanojayat / tato damayantyAha niSadhAtmaja evAyaM kujarUpeNa tiSThati / tAta zvetAmbaramunevaco navati nAnyathA // 1 // tadanu khajApUrvakaM svAminaM sA'muM zlokamazrAvayatutkaeTake ca jAte'GgenImajA spaSTamabravIt / suptA muktA tadA nAtha kathaM mokSyasi jAgratIm // 1 // tadanu nalaH sarva svarUpa prakaTIcakAra / tato nImarAT naiSadhaM svAsane nivezya harSaprAJjalirjagaurAjyaM prAjyamidaM caitAH saMpado vidhutApadaH / vayamAdezakartAro yathAruci niyojyatAm // 1 // 2010 For Private & Personal use only
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezaprA. // 82 // 2010_ dadhipo'pi nalaM vIkSya natvA sasaMbhramaM prAha - " yadajJAnAnmayA''cIrNe he deva ! tattvayA kSamyatAM " / tato nalaH sarvabhUpAlaiH didhA'pi sabalaiH saha sainyanareNa kAzyapa kampayan kozalAM prati pratasthe / raNAGgaNe helAmAtreNa kUbaraM nirjitya svayaM rAjyAdhikArI banUva / yataH -- tArdhanRpAH sarve nakhaM jejurupAyanaiH / mArernivAraNaM so'pi yAvadAimathAkarot // 1 // krame puSkalanAmAnaM sutaM rAjye nivezya tau dampatI zrutasammatAM jainIM dIkSAM jagRhatuH / tataH - svanAvasukumAratvAtsaMyame zithilAzayaH / punaIDhI kRtaH sAdhuretya niSadhanA kinA // 1 // manaH kathaJcidundhAno jaimyAH kAmavazaMvadaH / zizrAyAnazanaM dIkSApAlanApatyalo nalaH // 2 // mRtvA kuberanAmAduttarAzApatiH surH| jImajA'pyanavattasya kAntA'nazanamRtyunA // 3 // tataH kAlakrameNa damayantI dvArikAyAM vasudevapriyA kanakavatI nAma jAtA / jainadharmaratA sAMsArikasukhamanujavantI vicarati sma / tadavasare zrI neminAthaH samavasRtaH / kRSNaH sarvardhyA vaMdituM gataH / jagavanirdharmadezanA kathitA / dezanAnte kRSNena pRSTaM - " he svAmin! eSA dhArikA nagarI sakSayA kiMvA'kSyA javiSyati ?" / tadA svAminA proktaM- "he kRSNa ! asyA nagaryA dvaipAyanarSito aMzo jAvI" / iti zrInemipArzve dvArikAdAhaM zrutvA bahavo yAdavakumArAH tathA yAdavavaMzIyA nAryaH pravrajyAM prapeduH / tadA vasudevanAryA vadhUnA disata tisahasrasaMkhyAkAstA zrapi prajupArzve dIkSAM jagRhuH / tadA kanakavatI gRhe staMbha. 15 // 82 //
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthitA satI paramannAvanAM jAvayantI zukladhyAnaM dhyAtvA kevalajJAna prAptA devadattamuniveSaM prApya karmakSyaM / kRtvA muktiM gateti // // ityabdadinaparimitopadezasaGgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranyavRttI paJcadazastamne 11 vyAkhyAnam // Promer vyAkhyAnaM // 213 // atha dIpapUjA__jinenjasya puro dIpapUjAM kurvan jano mudA / banate pRthurAjyAdisaMpadaM dhanaHsthavat // 1 // / atra jJAtaM cedaM-iheva jaMbUdIve jArahe vAse dAhiNalarahe magadhadese palamapuraM nAma nayara hotyaa|| tattha kalAkelinAmA rAyA hotthA / vama / tassa ralo paNa larakA turayA AsI, bassayA mayamattA, rahANI assasaMkhA nanana / erisI rajasaMpayA lajhA pursppnnaav| evaM raUsiriM kAremANe logAI muMjamANe suhaMsuheNa kalAkesIrAyA vihara / aha amayA kayAi paumavaNe ceie pomujANe tevIsamo titthaMkaro aNegagaNaharasAhuparivArasaMju juvaNavazvANaviMtarajoIsavimANavAsidevakomIhiM parivumo 8 |pAso purisAdANI kevalI sabannU sabadarisI samosari / cavihasuragaNehiM samosaraNaM razyaM / itya 2010_0
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezaprA. saMtra.15 // 3 // samosaraNavattavayA jANiyavA, jAva pubaddAreNa samAgayA pahu sIhAsaNe uvavidha, bArasa parisA bhaagyaa| kalAkelirAyA ame'vi eyaravAsiNo logA vaMdaNatyaM samAgayA / tA tIe mahazmIlayAe parisAe pura dhammo kahile, taM jahA| "mannaha jiNANa ANaM milattaM pariharaha dharaha sammattaM / uviha zrAvassayammi ya ujuttA hoi paidivasaM // 1 // pavesu posahavayaM dANaM sIlaM tavo ya jAvo ya / sanAya namukkAro parovayAro ya jayaNA ya // 2 // jiNapUtrA jiNathuNaNaM guruthuI sAhammiyANa vannaI / sabavirazmaNoraha emAI sakukiccAI // 3 // | jo jo navajIvA! mohAyakammavaseNa saMsArijIvo caugaI saMsAraghorakaMtAre jammamaraNAzka bahule vAraMvAraM parijama / so akAmaniGarApulodaya avavahArarAsI vavahArarAsimmi AgaDha / ahApavittikaraNA jIva sattakammapayamINaM saMpatteyaM saMpatteyaM egA komAkomIle kuNai, paliassa ya asaMkhianAgUNA egA komAkomI karai / girinivamiyajavalanAeNa lahuviya kare, suhaNaM jAvaM baMdha / tarja ahApavittikaraNeNaM jIvA vAyarapuDhavisu paUttanAve upakai / ta palA koI navajIvo sannipaMciMdina maNussesu parittasaMsArI bAriyakhitte sukule npkraai| ta mANussakhittakulaguru cAi dhammasAmaggIM| pappa sujhappasahAvaM evaM ciMtez, ahavA gurUvadesA appadhammajAvaNaM nAve, taM jahA-eso mama appA asaMkhiUpaesi davacyAe ego paJjavacyiAe aNegapariNAmaLa nANadasaNasuguNapaJjAvama ayaMtA asthidhammA arpatA nasthidhammA aNegasAmannavisesadhammA samatyapuggalanAvarahiu~ tihuvi kAleNa vatthu skUla // 3 // 2010_18 For Private Personal use only
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2010 gatajAvataca kammapaya mirja sAgArovauMgarUvo gArovaraMgasahAvo kayAcidapi ceyaNanAvaM | na jahara, eso me appA sAsanaM asarIrI alesI jogI kasAI kisI parama cidAnaMda sarUvI davaoiyamurakayAe nico pavaDiyAe se eM Nicco rayAttayama appA sAjAsAramaela rakaNo nimittadhammeNa vAdANaparisuke, te kAraNa jIvo sudharuvo niccaM kAyabo" / eyArisI miyasa risI |pAsanAheNa dhammadesalA kahiyA / taM nisamma rAyAzyA purajaNA hahatuhA cittamANaMdiyA piimA paramasomaNa siyA harisavasa visappamA ehiyayA dhArAhayakayaMtrapuSphovaciyasamussa siyaromakUvA adhimikApaDAMtadhammApurAgarattA jAyA / kei jIvA cArittadhammaM parivannA, DuvAlasavihaM sAvagadhammaM parivannA, puravi ke'vi, jIvA rAinoyA viramaNAMta kAya vANAna rakajoyA parihANivAsI vidalavaNAipaJcarakANaM karei / tayAMtaraM parisA parigayA / tarja pacA kalA kelI rAyA karakamalaM saMyojikA pucha- "aho jayavaM ! karuNAsAyara ! jayaparamajaMkAra ! juvAdilesara ! keNa kammuNA mae rajasirI pattA ? tassa kAraNaM mama parikaya" / tayA pAsasAmiNA jaNiyaM - " aho naresara ! tava pubajavacaritaM suNeha - te kAle teNaM samaeNaM iheva jaMbUdIve jArahevA se dAhiDanara he aMga jaNavae rammApurI hotyA / jiyArinivora kare / tattha puri ego dhaNanAmA nivaNo vANi parivasa / so yeNa te AjI vidyAe urapUraNaM kare / annayA kayAi rammApurI AsannakANe vAvI samo titthayaro vAlabaMjayArI adhArasagaNahara saMjutto zradhArasahassasAduparikalita battIsa sahassA mizraNANa parivari ne minAhajagava N
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezaprA. taMtra. 15 // 4 // nIvuppaladehadharo dasadhaNuubRDhasarIro calavihadevanikAyasaMseviyacalaNo (samosarina ) / devehiM samo- saraNaM razyaM / samannAge sIhAsaNe sAmI uvvich| parisA aagyaa| dhammo kahile / taM jahA____ "nave jIvA vibaghnati muJcatiya taheva ya / sabaM kamma khavekaNa siddhiM ganna nIrayA // 1 // " | iccAidhammadesaNAsamae dhannavANi zrAgau~ / tammi samae lagavayA evamuvadissai-"jo javajIvo jiNesarassa puraje dIvapUraM kuNai so naro raUsirI pAvijaNa surakaM gabijAI" / evaM dhammovaesaM socA nisamma hantu dhaNo maNasi evaM ciMtei-"ahaM jiNesarassa agge dIvapUnaM niraMtaraM karemi" evaM ajiggahaM giNheUNa neminAhaM vaMdiUNa niyagehe dhaNo garcha / tarja pannA vihipuvaM dIvapUzrA niraMtaraM kuNai, jahA jIvahiMsA na navA tahA niyarayaNattayajoilajoanimittaM vihe / evaM kAremANe maNussAnaNaM *dhiLaNa kalAkelinAmA rAyA tuma erisI lacI pattA / erisaM dhammuvaesaM pAsasAmiNA jaNiyaM nisamma | hastacho kaTAkelinivo paidivasaM visesa dabalAve pUyA kare, saha suheNaM cicya, paraMparayA sinissti|| vidhismnvitbodhvikaaskR-vividhdiipkpuujnkaarkH| jinagRhe nijajADyahare kRte, dadhatu dIpamaho nRpvjnaaH||1|| // ityabdadinaparimitopadezasaMgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranyavRttI paMcadazastamle 213 vyAkhyAnam // // 4 // Dowww 2010 For Private & Personal use only
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyAnaM // 214 // athApAkSarapaunenApi sukhaM syAdityAhajJAnaM zikSyedapaM hi navettanna nirarthakam / svarUpAkSaramahimnA'pi yavena jIvo(nAtmA hi) rakSitaH // 1 // * * spaSTaH / yavarSisaMvandhazcAyaM-vizAkhAyAM yavanAmA rAjA / tasyAGgajo gardajisaH, sutA cANuvikA / / amAtyo dIrghapRSThazca / nRpo'nyadA nizAntasamaye prabuddho'cintayat-"nUnaM prAgnave kimapyanutaM sukRtaM / mayA kRtaM, tasya pranAvAdabdhimekhalA nuvamakhaeimatAjJaH zAsmi, tatpunaH sukRtaM kurve yata aAgAminnavo'pi sundaraH syAt" ityAdi / tataH prAtaH sutaM rAjye nyasya suhitamanuziSya ca vanaprAptAn gurUnnatvA tapA nte'grahIdvataM / tInaM tapastapati / vaiyAvRttyarataH saha gurunirviharati / paraM gurunirbahUkto'pi zrutaM na pati, 18 "vRddhyo'haM, mama nAyAti pATha" ityAdi brUte / anyadA lAnaM dRSTvA zrIgurubhiH sutaM pratibodhayituM vizA khAyAM prahitaH / guruvacaH zirasA prapadya calitaH / pathyacintayat-"mama pAThaH svaspo'pi nAyAti, tataH putrasyAnyeSAM ca kimupadizyate ?" iti / atrAntare kvacitdetre yavadhAnyaM jayitukAmaM jiyA capasadRzaM kharaM prati kSetrapAlena gAthaikA proceuhAvasi pahAvasi mamaM ceva nirikasi / khaskina te ajippA javaM patthesi gachahA // 1 // / tAM zrutvA'moghAyudhaM prAptamivAmanyata, rAjarSirmahAvidyAmiva tAM smAraM smAraM grAmAhI ramamANeSu zizuSu ASEXSIA Jain Education Internatio .2014 3. 15
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ + upadezaprA. ekena kASThakhaemarUpA'NulikokSiptA, sA'nyaiH zizunirgaveSayanina dRSTA, tAvadekena zizunA gAyoce- stana. 15 arja gayA ta gayA joti na dIsaI / amhe na dichI tumhe na dichI agame bUDhA aNusiyA // 2 // // 5 // sA'pi munermukhe zIghra samAgatA / tAM punaH punaH paThana kiyanirdinavizAkhAyAM prAptaH, kumlakAragRhe nizyasthAt / tatretastato jramantaM mUSakaM prati kumnakRdUce sukumAlayakomalajaddalayA tumhe rttihiNmnnsiilnnyaa| amha pasA natthi te jayaM dIpikA tumha jayaM // 3 // AII etAM gAthAtrayIM kaTapadrucintAmaNikAmadhenutrayImiva prAptAM mene sa muniH puna punaH parAvartayate ca / atrAntare tatra pure dIrghapRSThAmAtyena rAjJaH svasA'NukhikA svagRhAntagRhe gopitA'sti jUpaM kenApyupAyena nihatya svasutaM rAjye nivezya tenaitasyAH pANigrahaNaM kArayiSyAmIti kRtvA / rAjJo naTaiH zodhitA'pi |svasA na khabdhA / tAvanmantrI yavarAjarSimAgataM zrutvA "tapasA jJAnaprApto'yaM jAvI, jJAnena ca jJAtvA matsvarUpaM nRpAya nivedayiSyati cettadA nRpaH sakulaM mAM nigrahISyati, ataH kamapyanAgatamupAyaM karomi" iti dhyAtvA nizyeva nRpasamIpaM prAptaH / penAnavasarAgamanahetuM pRSTaH prAha-"natAjagnaste pitA'trAgatya hai | kumnakRddhahe sthitaH prAtastvaprAjyaM grahISyati / ityAkarNya nRpaHproce-"pitA.cebAjyaM khAti tarhi // 5 // jAgyaM me, tatpAdau seviSye" / mantrI proce-"netadyuktaM, svarAjyaM nAya'te, vadhyaH pitA koNikavat" itivividhayuktinirmantriNA kapaTavRttyA pratipAdito nRpaH piturvadhAya nizIthe khaDgahastaH kumlakRddhahe hai| 2010 For Private & Personal use only
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ gataH / kapATaviSeNa pitaraM vIdate tAvadyavarSiNA sahajabudhdhyA''dyA gAthA guNitA / tAM zrutvA dadhyau-1 "aho ! mamAjiprAyo'nena jJAtaH, yataH, sa kathayati-uhAvasi0 kiM yavaM yavarSi jakSyasi tvaM hai ! gahA he gardanisa !" iti svamatyA nRpeNArtho nirNItaH / punardadhyau-"matpitrA jJAnena jJAto'hamitastataH pazyan , api ca yadyayaM jJAnI satyastarhi mama svasuH zudhiM vakti" iti cintanakAkhe eva muninA hitIyA gAthA guNitA / tena tAM zrutvA'yamarthazcintito nRpeNa-"sarvatra gaveSitA'pi sA'NuvikA'game / bhUmiguptagRhe kSiptAsti" ityavagamya jAtapratyayaH punardadhyau-"matsvasA yena gopitA tannAma prakAzayati cettadA varaM" / tAvattRtIyA gAthA parAvartitA / tAM zrutvA tasyA artho'yaM dhyAtaH-"tvaM sukomalo'si, rAtrau gamanaM tvadIyaM zIlaM zrAcAraH, asmattastvaM bijeSi paramasmatprasAdAtte jayaM na, kiMtu dIrghapRSThAhvastvatanmantrI tatkRtaM jayaM tavAsti' / tato jagnasaMdeho ghAramudghATya pitaraM jhAninaM jighAMsuM svaM nindannudazru muniM natvA svAparAdhaprakAzanaparaH kSamitavAn / munimaunamevAkarot "tadeva hi sarvArthasAdhana" iti / tato nRpaH svagRhAgato rAtrizeSamativAhya prAtarmantrigRhaM naTaiH zodhayitvA bhUmigRhe jaginI labdhvA / mantriNaM dezAnnirakAsayat / tato jJAninaM muni prazasya taM ca natvA tayuktaM dharma pratyapadyata / pauraizca saha bandhuvarga pratibodhya yavarSirgurupAdye gataH guravo'pi tayuktaM zrutvA vismayaM praapuH| tyaktvAvasyaM zrutaM pazcAt papATha vinayAnvitaH / paThanAdhyakphalaM dRSTvA tapastaptvA zivaM yayau // 1 // 2010
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezaprA. // 86 // 2010_0 atha vyatirekeNa jJAtamAha yaiH zru granthaH karNAghAtena yacchrutam / svamatikalpanApUrva vadetsa mauDhyamazrute // 1 // spaSTaH / atrArthe vakSyamANaM jJAtaM - kasmiMzciche gurujiH svAyuH paryantamavagamya upadezAt kiJcicchutajJaH sthUla sAmAcArI utsArakaTapaM kRtvA'nUcAnapade sthApitaH / zranadhItAgamo'pi gurumahinA sarvatra | khyAtiM prAptaH / anyadA viharan pRthvI pure prApa, zrAddhaiH prauDhotsavaH kRtaH / tatra pure prAgjainAcAryaiH pare vAdino nRpasattAyAmanekazaH parAbhUtAste ca tadAnIM punastasyonnatiM vIkSyerSyAlavaH prAgjitatvena punaH | svamahattvakSatijIravaH sUreH zAstraparijJAnaparIkSAM cikIrSavaH svavargIyamekaM zrAddhaM tasya pArzve preSuH / sa ca | sUrimanyadA'prAkSIt -- "jagavan ! pulasya katIndriyANi ?" / tataH sUrirvandhazrutArthazciraM vimRzya prAk kvacicchutaM - "pulaH samayena lokAntaM yAvati" ityasmArSIt, "paJcendriyaM vinA kathametAvatI zaktiH ?" iti svahRdi nirdhArya svamatyA na tu gItArthAdisApekSatayA taM pratyuttIrNavAn - "he jaya ! puphala: paJcendriyaH" / iti zrutvA "svasamaye'pyetasya jJAnaM nAsti parasamayAdiparijJAnaM punaH kutaH ?" ityevaM vicArya labdhatajjJAnapAraistairvAdinirnRpasajAyAM sa parAbajUve, jAtA ca mahatI zrIjinamatApatrAjanA bahUnAM dharmahAnizca / tataH saGkSena sa dUrataraM vihAritaH / iti kaSpavRttau / evaMvidhAzca guravazcAritranRto'pyupa| dezaparA api tAdRgjJAnavikalatvAtsUtramapi prarUpayantIti svAzritAn javAbdhau pratyuta mAyanti zravazrutasya dharmadezanAmapi kartuM na yujyate utsUtramApaNAditi tattvaM // staMbha. 15 // 86 //
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ iti vividhanidarzanairnibudhya, prakaTaguNaM zrutagocaraM vicAram / javaripuvijayArthamAzrayadhvaM, zrutavarasUrimavApya sadhivekam // 1 // // ityabdadinaparimitopadezasaMgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranthavRttau paJcadaza stamle 14 vyAkhyAnam // ACC-%A4%A C // vyAkhyAnam // 15 // jJAnasya virAdhanA na kartavyetyAhajaghanyotkRSTanedAcyAM tyAjyA jJAnavirAdhanA / jJAnasya jJAninAM jaktivRdhirneyA ca dhrminiH||1|| spaSTaH / jJAnasya jaghanyavirAdhanA cetthaM-pustakapaTTikAsthApanikArumAlaghaTIlekhinIpramukhajJAnopakaraNAnAM caraNAdinA saMghaTTanamanAbAditamukhena ca zAstrajaNanaM pAcanaM ca, pustakasya kadAyAM rakSaNaM ca / AhAranIhArajogAdisamaye zabdoccAraNAdinA mahAjJAnAvaraNIyakarmaNo bandhaH syAt / patrapustakalikhitakaggalA(lekhA)dini svapAce sati baghunItAdikaraNAnmahAjJAnAvaraNIyakarmaNo bandhaH syAt / navakAra vAlIpustakAdipUjyopakaraNaiH saha mukhapaTTIrajoharaNasya saMparko na kaaryH| mukhaniSThayutAdiniruniSTA jAtA vikhikA pustakaiH saha sthApanAguruNA ca sAkaM na rahAIyA, jinnaiva dhAryA, anyathA mahAjJAnAvaraNIya -%-- - __Jain Education international 2010 Forte & Personal use only
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 7 // upadezaprA. karmavandhaH / pustakasaMvandhirumAlAdyapi kevalamisparzanApadaNIyaM / likhitapatrakhaekadalamapi ubiSTalU- saMja. 15 mito gRhItvonnatasthAne sthApyaM, tena jJAnasphuraNaM syAt / asya tu mahimA sampratikAle'pi pratyakSaNa dRSTo'sti / likhitapatrANi sarvathA na vikreyANi / lonArthIya kuTTakakaraNArtha na deyAni / tathA dIpotsavAdiSu gandhakAdinotpannadAruniH zRGgATakaphUtkaNikAToTTakAdayo jAyante teSAmarthe na deyAni na || grAhyANi na vikretavyAni ca, yatastanmadhye yAnyadarANi tAni jasmasAnavanti, tena mahAjJAnAvaraNIyakarmavandhaH / pustakAdi unnIrSake na sthApya, ta'pari ca na stheyaM, tena mahAjJAnAvaraNIyakarmavandhaH / ityA diprakArA vivakinniH svayamanyUhyAH / utkRSTavirAdhanA cetthaM jJeyA-zrImajinAgamasUtrArthojayavitathakazaraNamutsUtranASaNaM marIcijamAlilakSmaNAryAsAvadhAcAryAdInAmiva na kArya, tena mahAjJAnAvaraNIyakarma vndhH| atha jJAnasya jJAninAM ca naktistathA vRdhizcetyaM vidheyA, tathAhi-pustakAnAM jinAgamajinacaritrAdisatkAnAM nyAyArjitapravyeNa viziSTapatravizujhAkSarAdiyuktyA lekhanaM, tathA vAcanaM saMvignagItArthenyaH prauDhaprAramnAdyutsavaH pratyahaM pUjAdivahumAnapUrvakaM vyAkhyApanaM cAnekanavyaprativodhahetorvidheyaM / / taghAcanagaNanAdikRtAM vastrAdinirupaSTamnadAnaM / zrutaM hi suSamAkAlavazAvAdazavarSIyamurtidAdiniru // 9 // cinnaprAyaM matvA jagavaninAgArjunaskandilAcAryapratinjiH pustakeSu nyastaM / tataH talekhanIyaM sukUlAnAdibhiH pUjyaM ca / zrIdharmaghopasUridattopadezena saMghavipeyamenaikAdazAGgI sUrimukhAlotumArabdhA / tatra paJca mAGgamadhye yatra yatra goyametipadameti tatra suvarNaTaH pustakaM pUjayati / pratipraznaM muktAH sauvrnnikaaH| 2010_ANI For Private & Personal use only
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ OMOMOM paTtriMzatsahasramitabahujavyavyayena samaprAgamapustakalekhanapaTTakUsaveSTanayutAH sapta jJAnakozA nRgukannusuragirimaemapaburgAdAcasAdisthAneSu cakrire / tathA zrIkumArapAkhena saptazatIlekhakapArthAt paDkSapatriMzatsa-| |hasrAgamasya sapta pratayaH sauvarNAkSarA hemAcAryapraNItasArdhatrikoTizlokAnAmekaviMzatipratayo khekhitAH, | ekaviMzatijJAnanAemAgArAH kAritAH / yataH kAlAnulAvAnmatimAnyatazca, taccAdhunA pustakamantareNa / ___ na syAdataH pustakalekhanaM hi, zrAghasya yuktaM nitarAM vidhAtum // 1 // | jinapratimAvidhAnato hi ('pi) zAstrAGgakhekhane zravaNe ca mahatpuNya, yato jJAnena vinA tasyA mahattvaM / kathaM jJAyate ? zrato jJAnakozA dharmasatrAgArA iva jAnti / pustakairvinA pAeikatyamapi nAyAti gurUNAM / navyaziSyANAM ca, ityAdyupadezAnmantrivastupAkhenASTAdazakoTiajyaistrayo jJAnakozA khekhitAH / sthirApar3Iya saMghavidhAjUnAmnA tu trikoTiTaGkakaiH sarvAGgapratirekA sauvarNAkSarairvitIyA ca sarvagranthapratima-| piivkhitaa| yataH na te narA burgatimAmuvanti, na mUkatAM naiva janasvanAvam / _ naivAndhatAM buddhivihInatAM ca, ye khekhayantyAgamapustakAni // 1 // tathA jinAgamasya ca kevakhajJAnAdapyatizAyitA dRzyate / yadAhuH ___JainEducation international 2010 For Private Personal use only
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ taMtra. 15 // 6 // upadezapA. uhosu uvautto suzranANI jai vi givhara asujhaM / taM kevalI vi muMjai apamANaM sujhaM nave iharA // 1 // zrataH samyaksUtrArthopayogapUrva satataM sadanuSThAnaM vidheyaM / upayogaM vinA avyarUpatAM jjtiiti| atha jJAnavirAdhanonavapApAni jJAnapaJcamyArAdhanato niSphalAni javantItyAha, indhavajrAcandaH utsUtrajapAcchutizabdavyatyayAt , krodhAdanAjogahagacca hAsyataH / bajJAni yajjJAnavirAdhanonavAt , karmANi yAnti zrutapaJcamIvratAt // 1 // hai| spaSTaH / lAvArthastu guNamaJjarIvaradattajJAtena vicAryaH, tathAhi atra bharate padmapurasvAmyajitasenanUpo'nUt / tasya priyA suzIlapriyA yazomatI rAjhI / tayostanujo varadattAhaH / jAtASTavarSo'sau paThanArtha pAThakAntike'janaM pati, paramekamapyAraM tanmukhe na sphurati / / * krameNa yauvane pUrvakarmavipAkodayAt kuSTairvinaSTadeho'nUt / itazca tatraiva puryA saptakoTisuvarNAdhipaH siMha-12 dAsAhva ityo'sti / tasya karpUratilakA nAryA / tayorAtmajA guNamaJjarI zaizavAtsAmayadehA mukhe mUkatvaM 3 ca prAptA'sti / toganivartanAtha kRtA aneka upAyA USarakSetre vRSTiriva khalavAkyamiva zarajarjitamiva | niSphalA jajJire / pomazavarSAyAstasyA na ko'pyughAhaM karoti / ekadA tatra catursAnadharAH pakSavatyadhika-2 kAdazazataguNAkarAH svadhairyAdharIkRtameravo vijayasenagurava AyayuH / tadAgamanaM vanapavAkyAcchrutvA pAri // 1 // 2010_0 For Private & Personal use only
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ toSikaM dattvA sapauro po vandanArthamAgatya vidhinA natvA guroH puraH sthitvA dezanAM zuzrAva / yataH rupayennArakaH karma bahvInivarSakoTiniH / yattaJcAsamAtreNa jJAnayuktastriguptimAn // 1 // 6 bamadasamavAyasehiM abuhassuassa jo sohi / itto zra aNegaguNA sohI nANissa jimizrassa // 2 // jJAnaM paJcavidhaM proktaM, tathApyatra zrutaM svaparopakAritayA viziSTaM / mUkaM jJAnacatuSTayaM svasvarUpaM naivAnidhAtuM kSama, dadaM cAtmaparaprakAzanavidhau samyaktaM dIpavat / dAne grahaNe ca zrutameva kSama, na punaH zeSANi kazcitkSamo dAtuM / tIrthakaranAmakarmApi dharmopadezenaiva nirjaratvaM nIyate / ato'dhyayanazravaNAdiniH satataM jJAnasyArAdhane yatno vidheyaH / zrajJAnijIvAstrijiyogeAnasyAzAtanAM kurvanti, te sarogadehatvaM zUnyamanaskatvaM cAnunavanti, bahulavajramaNaM ca / yataH| ajJAnatimiragrastA viSayAmiSalampaTAH / camanti zatazo jIvA nAnAyoniSu muHkhitAH // 1 // | KI ityAdidezanAM zrutvA siMhadAso vyajijJapat-"jagavan ! matsutAtanau kena karmaNA vyAdhayo jAtAH?" sUriruvAca-"he zreSThin ! zRNu asyAH pUrvakarmANi-dhAtakIkhaeme kheTakapuravAsisundarIgahinyAH prANapriyo jinadevazreSThI zrAsIt / tayoH paJca putrAH putryazca catasro banUvuH / zratha zreSThinA tanayAH paJca pAThakapAce samahotsavaM sthApitAH / paraM te parasparaM cApalyaM kurvanti, zrAvasyamavinayitvaM ca vitanvanti / yata uktaMca RECCANARA 2010-06 For Private & Personal use only
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezamA // e|| zrArogyabuddhivinayodyamazAstrarAgAH, paJcAntarAH paThanasidhikarA narANAm / stana. 15 AcAryapustakanivAsasahAyanikSAH, bAhyAzca paJca paThanaM parivardhayanti // 1 // ekadonmattAste parimatena zikSitAH "kambAgre vasati vidyA" iti vicArya tAmitAH / tataste rudanto. gRhe etya duHkhaM kambAghAtopnavakSatAvaghyaGgaM cAdarzayan / tadA mAtAha-"he vatsAH ! kiM paThitena syAt / janmajarAmaraNaM ca kenApi na tyaktaM / yamuktampaThitenApi martavyaM zanApi tathaiva ca / unnayomaraNaM dRSTvA kaNThazoSaM karoti kaH // 1 // yasyAsti vittaM sa naraH kusInaH, sa paeimataH saH zrutimAn gunnshH| sa eva vaktA sa ca darzanIyaH, sarve guNAH kAJcanamAzrayante // 2 // A mahAmUrkhANAmapyagre paeikatA dInatAM nASante / tathA parimate nirdhanatvamAyAti / ato mUrkhatvameva | zreSThaM / he vatsAH ! adyaprati paThanArtha na gantavyaM / kadAcidadhyApako yuSmadAkAraNArtha sameti tadA sa dRSadbhiH satvaraM tADyaH / yuSmanmAraNaphalaM sarvamekahelayA darzanIyaM" / ityAdizikSA dattvA khekhinIpaTTikApustakAdi paJcAgnau nikSiptaM rAgAcca kSeSAcca / ekadA taM vyatikaraM zreSThinA vijJAya tAM prati proktaMni ! kiM mUrkhaceSTitaM kRtaM ? eSAM pazcAnAmughAhazcodhArazca kathaM javitA / yataH e|| kSaNaM raktA viraktAzca kSaNaM sarveSu vastuSu / ajJAnenaiva kAryante prANinaH kapicApalam // 1 // PI mAtA zatruH pitA vairI putrA yAnyAM na pAritAH / sannAmadhye na zojante haMsamadhye bakA yathA // 2 // kAca kSaNaM so pazcAnAmumAhAta vyatikaraM vidizikSA datvA samati tadA ___ JainEducation intemational 2010_00 RL
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 -% % %A5% iti zrutvA sA''ha hAsyataH-"yUyaM parimatAstena kiM jAtaM ? kiM jagaddAridyamunmUkhitaM ? saukhyaM ca puNye-| nevAvApyate, na ca paThanapAThanaprapaJcena" / ityAkaNya zreSThI maunaM cakAra / yataH___ upadezo hi mUrkhANAM prakopAya na zAntaye / payaHpAnaM nujaGgAnAM kevalaM viSavardhanam // 1 // ekadA zreSThayUce-"he priye ! eSAM na ko'pi svAM kanyAM datte pratyutaivaM kathayanti mUrkhanirdhanadUrasthazUramodAjilASiNAm triguNAdhikavarSANAmeSAM kanyA na dIyate // 1 // atha tvayA'vatAro nirarthako vihitaH" / sA''ha-nAtra manAgmama doSaH, tavaiva doSaH, yataH-pitrA-12 yattAH piturnAmavardhakAzca putrAH proktAH, putryo mAtranugAH smRtAH / tataH zreSThI ruSTo jagau-"he urjage 18 pApiSThe ! strIcaturthajAtike ! mama saMmukhaM nApase ?" sA pAha- "he zaThajAtinara ! pApI tvadIyaH pitA eva, yena zvapulasamo vakramatiH tvaM prakaTIkRtaH" / ityAkarNya krughana tena sA pASANena UTiti hatA ziro-12 marmaNi mRtA / tatastavaukasi putritvenotpannA / jJAnavirAdhanAto mahAmuHkhinyasti" / etadgurorvAkyaM satyaM / * jAtismRtyA ca jJAtvA pAha-"satyaM jagavacanaM svecayA mayA bajhaM karma, tatphalamudayamAgataM vilApAA hai cana vyavacchedaH / tato gurun zreSThI vyajijJapat-"jagavan ! yena vyAdherAdAnanidAne prokte, sa eva / cikitsakaH, yuSmAn vinA ka AntarIyanimittaM vetti?" / guruH prAha-"he zreSThin ! vidhinA jJAnapaJca-4 myArAdhanAtsarvasukhaM saMpadyate / vidhistvayaM-kArtika zuklapaJcamIghasne sthApanikAM nAndI ca sthApayitvA'TAniH stutibhirdevAn vanditvA zrutapaJcamyAkhApakasUtraM gurumukhataH zrutvA tattapaH svIkArya paJca varSANi % % ___JainEducation International 2010_ESI
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezaprA. hai| paJca mAsAMzca yAvat vipratikramaNatrikAladevavandanasaMpUrNapoSadhopavAsAdiniH vidhinA''rAdhayet / tadine / saMjJa. 15 mUkhanedAH paJca uttarajedAzcaikapazcAzat , tannAmagrahaNavarNanapUrvakamekapaJcAzadyotakaraiH kAyotsargaH kAryaH, sthApanikAsthapustakasya parita ekapaJcAzatpradakSiNA deyAH, ekapaJcAzatdamAzramaNAni ca deyAni / taddine-18 pUrvazrutasya paThana pAThanaM zravaNaM ca kArya / yataH-.. apUrvajJAnagrahaNaM mahatI karmanirjarA / samyagdarzananairmaTyAt kRtvA(tA) tttvprbodhtH||1|| athavA tahine paTTe pustakaM saMsthApya paJcavartimayo dIpaH paJca svastikAzca kriyante, jJAnakozAH pUjyante, jJAnadhanavRzivitanyate ca / "OM hrIM namo nANasa" ityasya pisahasramito jApo vidheyH| itthaM yadi mAse hai mAse kartuM na kSamastarhi yAvajIvaM kArtikasitapaJcamI avazyamArAdhyA / athavA paJcamIdine jinAnyaNe pustakAntike ca caityavandanaM vidhAya zakrastavaM paThitvA prathama matijJAnArAdhanArtha karemi kAussaggaM, vaMdaNa | annacA 1 namaskArasya kAyotsarga kRtvA namo'rhatsiJcA0 ityAdyuktvedaM kAvyaM gamnIrasvareNa kathayatiBI aSTAviMzatinedabhinnagaditaM jJAnaM zujAdyaM matiH, saprajJAjinibodhikazrutanidherhetuzca buddhiprne| da paryAyAH prazritA zme bahuvidhA jJAnasya caikArthinaH, samyagdarzanisatkamAptakathitaM vandAmi tanAvataH // 1 // MI punazcaityavandanAdi pUrvoktaM vidhAya kAvyaM zranyajJAnacatuSTayaM svaviSayaM naivAnidhAtuM hama, zrImatkevakhino'pi varNanikarajJAnena tattvaM jaguH / spaSTaM svAtmaparaprabodhanavidhau samyaktaM sUryavat,jedAH pUrva(14)mitAHzrutasya gaNinirvanyAH stuve tAnmudAya ___ 2010.00
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ punastathaiva procya tRtIyamavadhijJAnArAdhanArtha kAvyaMaspaM tatpanakAvagAhanasamaM cAsaGkhyalokAnagaM, jJAnaM syAdavadhezca rUpiviSayaM samyagdRzAM tanDulam / devAdau navaprApti nRSu tathA tiryakulAvonavaM, SaD jedAH anunizca yasya kathitA jJAnaM jajettatsadA // 3 // | punastathaiva caturtha manaHparyavajJAnArAdhanArtha kAvyaMsAdhUnAmapramAdato guNavatAM turya manaHparyavaM, jJAnaM tadvividhaM tvanindhiyatnavaM tatsvAtmakaM dehinAm / cetojavyavizeSavastuviSayaM dIpe ca sAdhike, sakRjjJAnaguNAJcitAn vratadharAn vande suyogairmudA // 4 // punastathaiva paJcamakevalajJAnArAdhanArtha kAvyaMnirjedaM vizadaM karAmalakavajjJeyaM parichedakaM, lokAlokavinAsakaM caramacinnAntyaM vrjetsvaatmtH| nidhAsvamasujAgarAtigadazaM turyA dazAM saMgataM, vande kArtikapaJcamIzrutadine saujAgyalakSmyAspadam // 5 // iti paJcajJAnArAdhanavidhiyaH / atha paJcaSaSTimAsaistapasi pUrNe jAte sati caityajJAnAdiranatrayo|payogInyupakaraNAni paJcapaJcasaGkhyAkAni saMmITyodyApanaM kArya / yataH udyApanaM yattapasaH samarthane, taccaityamausau kalazAdhiropaNam / phaloparopo'hatapAtramastake, tAmbUladAnaM kRtanojanopari // 1 // ityAdiguruvacanAni zrutvA yathAvidhi tattapo guNamaJjaryA pratipannaM / 2010 1016 For Private & Personal use only
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezaprA. // 51 // 201 atrAvasare rAjJA sUrIzvaraH pRSTaH - "svAmin ! matsUnorvaradattasya kathaM kuSTharogo'bhavat / kiJcitpaThanaM nAyAti tatkutaH ?" / gururjagau - zrasya pUrvajavaM zRNu atra jarate zrIpure vasunAmeyo'bhavat / tasya putrau vasusAravasudevau / ekadA tau krImArthaM vanaM jagmatuH / tatrAgatasUridezanAM nizamya tAtamApRSThya tau vrataM jagRhatuH / laghurvasudevasAdhuH siddhAntapAragAmI sUripadaM kramAtprApa / nityaM paJcazatavAcanA: pradatte / ekadA saMstArake sutaM sUriM ko'pi tapodhana zrAgamArthamapRchat tasminmunau gate dvitIyopyetyArtha pRSTvA gataH / evamanyeSu bhUyassu pRSTvA pRSTvA gateSu sUriH kiJcinnitrAyamANaH san kenApi sAdhunA pRSTaH- " pUjya ! pretanaM padaM vAkyaM padArtho'pi prakAzyatAM" / tadA sUrirdadhyau - "aho ! mama jAtA vRddhaH sukhaM zete svairaM tujhe nApate ca / IdRzaM saukhyaM mama jAtu jAyate tadA sundaraM / yata uktam mUrkhatvaM hi sakhe mamApi rucitaM tasmin yadaSTau guNA, nizcinto bahubhojano'trapamanA naktaMdivA zAyakaH / kAryAkAryavicAraNe'ndhabadhiro mAnApamAne samaH, prAyeNAmayavarjito dRDhavapurmUrkhaH sukhaM jIvati // 1 // chataH paraM paThana pAThanaM ca sarve mayA na kArye" / evaM puNyAmRtaghaTastena janaH pApaghaTaM nRtvA dvAdaza dinAn yAvanmaunaM cakAra / tatpApamanAlocya rauSadhyAnaparo mRtaH / so'yaM tavAGgajo jajJe / pUrvakarmaNA mUrkhaH kuSThAdirogAkrAntazca jAtaH / sUrerbRhaddhAtA mRtvA mAnasasarasi haMsabAkho'javat" / iti zrutvA varadatto jAtismaraNaM prApya prAha - "aho ! satyaM jagavapacaH, zraho jJAnaM !" / nRpo bajANa - "jagavan ! staMca. 15 // 91 //
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ asya gadAH kathaM gamiSyanti ?" / guruH prAha-"pUrvoktavidhinI yathAzakti paJcamItapasA sarva susya : nAvi" / kumAreNa guNamaJjaryA ca vidhivattapo'GgIkRtaM, tena sarve gadA gatAH / varadattaH svayaMvarasametAnAM ! sahasrasaGkhyayA kanyAnAM pANigrahaNaM cakAra / krameNa rAjyaM juktvA svasUnave rAjyaM dattvA dIkSAmagrahIt / / jAtottamarUpA sA'pi jinacantreNa pariNItA / ciraM gRhasaukhyaM nuktvA vidhinA tapasa udyApanaM vidhAya / dIkSA kakSIkRtya kramAttau kAlaM kRtvA vaijayante surottamau bajUvatuH / tato varadatta zrAyuHkSaye dhyutvA | jambUdhIpasthavidehe puemarIkiNIpuryAmamarasenanRpapatnIguNavatIkudau zUrasenanAmA putro'jUt / yauvane / kanyAnAM zatamekamupayeme / tataH pitA tasmai nijaM rAjyaM dattvA paralokamagAt / zranyadA tatra zrIsIma-13 ndharasvAmisamavasaraNaM jAtaM, tajjJAtvA vidhinA jinaM natveti dezanA zratA-"jo javyAH ! saujAgyapaJcamI jJAnapazcamI ca, tasyA zrArAdhanaM varadattavat kriytaaN"| rAjA paprala-"ko'yaM vrdttH| yo | navaniH stutaH ?" / jagavaniryathAjJAtaM proktaM / tadA sa hRSTaH / tatrApi sapauro nRpastattapo'GgIcakAra daza-13 || sahasravarSANi yAvatrAjyaM prapATya svaputraM rAjyenyasya tIrthaGkarapArve vratamagrahIt / ekavarSasahasraM rAjarSi-11 ||zcAritraM prapATya paJcamajJAnamutpAdya mokSamavApa / zratha guNamaJjarIjIvastatazcyutvA jambUdhIpastharamaNIvija ye'marasiMhanRpajAryA'maravatIkujhAvavAtarat / pitrA sugrIva iti nAma kRtvA viMzatitame varSe tasmai svasU-18 nave rAjyaM dattvA dIkSA jagRhe / atha sugrIvapena bahvInAM kanyAnAM karapImanamakAri / tasya caturazItisahasrAH putrA jajhire / tato rAjyaM putrenyo vitIya saMyamena tapasA ca kevalajJAna prApa / dezanAsu sarvatra ___JainEducation international 2010 For Private & Personal use only
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezapA. stana. 15 ||e // svacaritraM jagau / evaM sa rAjarSirlakSapUrvavarSANi yAvaccaraNamAsevya paramaM cinmayaM cidrUpaM cidAnanda cidghanaM modaM jagAmeti // yasyAH samArAdhanato pyostayoH, saujAgyasiddhitividhA'pi snggtaa| naitAdRzo vAsarabuddhivardhako, vizve tato'ryo vidhivjitenbubhiH||1|| // ityabdadinaparimitopadezasaGgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranyavRttI paJcadazastamle 215 vyAkhyAnam // RECEARAN vyAkhyAnaM // 16 // ajayaM sarvasattvenyo yo dadAti dyaaprH| tasya dehAdhimuktasya jayaM nAsti kutazcana // 1 // spaSTaH / atrAlayadAnopari dRSTAntAH-jayapure dhanAnidhArAmikeNa paJca pUtarA dIndhiyA dayApariNAmena raditAH / kAlena mRtvA kulaputrako jAtaH / bAdhye mAtApitRmaraNAddezAntaraM gaThan rAtrAvaraNye vaTavRkSAdhaH sthitaH / tatrasthaiH paJcaniryaTaiH sa dRSTaH / pUrvanavopakArIti jJAtvA kathitaM-"tava paJcamadivase rAjyaM nAvi" / tabRtvA hRSTaH / paJcame dine mRtAputranarapAlanRpatervANArasInagarIrAjyaM jAtaM / 1 samAsazcintyaH / ||e //
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ amAtyAropitarAjyanAraH sukhAnyevAnunavati / sImAkhanRpA rAjyovedanArtha sametAH, tadA'mAtyaiThUtakrImA kurvan sa rumaH, rodhasvarUpaM proktaM, tathApi na muJcati dyUtaM / pazcAnnAryayA'pi pAzakAn pAtayantyA moktaM, tadA tenoktaM| "sa vaTaH paJca te yakSA dadanti ca haranti ca / zrazAn pAtaya kaTyANi yanAvyaM tanaviSyati // 1 // " 13 / loka zrAzcaye jAtaM / ekadA kRSisamAyoge pUrvanavapanlA kRtA / guruNA kathitaM-"tvayA pUrvanave paJcapUtararakSaNaM kRtaM, krameNa te yakSA jAtAH, taireva 4 rAjyaM rahitaM" / tatastena rAjJA vApIkUpataTAkAdijaleSu galanakasthApanamamAyudghoSaNaM ca kRtN| nAya zikSA-ekadA zreNikena sajAyAmajANi-"saMprati nagaramadhye | kiM vastu sukhalamasti ?" / tatra triyA nirdayAH procuH-"zradhunA palaM sukhanamasti" / tanvRtvA'nayA-18 mAtyena cintitaM-"ahamadyaiSAM parIkSAM karomi" / tato rAtrau sarvakSatriyagRheSu pRthak pRthaggatvA'vocat-"jo rAjaputrA ! adya rAjJo mahAnyAdhirutpanno'sti, vaidyairbahujirapyauSadhaizcikitsito'pi guNo na / dRzyate, kiMtu yadi manuSyasatkaM kAlijamAMsaM TaGkaSyapramANaM navati tadA jIvati, anyathA mariSyatyeva, yUyaM tadIyagrAsopajIvina etAvadapi na kariSyatha ?" / tenoktaM-"dInArasahasraM gRhyatAM, paraM mAM muJca, anyatra g"| anayena gRhItaM vyaM / gataH punaranyagRhe / tathaiva cokaM / tenApi dInArasahasramarpita, na 1 hRdayamAMsa / ____JainEducation International 2010
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezaprA. // e3 // 2010 pralapatha / yataH tu mAMsaM / evamaparAparagRheSu sakalAM rAtriM paribhramya mekhitaM dInArANAM lakSaM / prage sajAyAM darzitaM sarvakSatriyANAM - "joH ! yUyamevaM vadatha yanmAMsaM sulanaM, tadadyaitAvatA ivyeNApi na prAptaM " / tataste khanitA maunena sthitAH / tadA'jayaH prAha - "svAtmA sarveSAmapi vano'sti, mudhaiva yUyamevaM mAMsalubdhAH zramedhyamadhye kITasya surendrasya surAlaye / samAnA jIvitAkAGkSA samaM mRtyujayaM ghayoH // 1 // nimapi saMprAptaH prANI martu na vAJchati / svAdumanto jayanti svasvAhArAH kukSitAvapi // 2 // yastu hiMsAM karoti sa tu duHkhajAgjavati, tadyathA gopo babbUlalA protayUkotyapAtakAt / zraSTottarazataM vArAn zUlikAropaNAnmRtaH // 1 // nAgapure mAdhavagopAla ekadA gocAraNArtha gato mahAraNye, tApArto babbUlatarutale niSasaH, mastakAdyUkA utsaGge patitA dRSTA, babbUlatIkSNazUlAyAM nirdayatvena protA " eSA maddehasAra cauriNI" iti vicintya / tatpAtakodayAttasminneva jave cauryeNa zUlAproto mRtaH / evaM saptottarazatavArAn pRthak pRthagnaveSu cauryAdidoSamAsAdya tathaiva zUjhyAdivirumvanayA mRtaH / saptottarazatatame jave stokatatkarmodayAtApasI dIkSA prAptA / sarvadA vanavAsI zuSkaphalapatrajojI niHsaGgavratadhArI vane tiSThati / vijaGgajJAnavAn jAtaH / tasminnavasare tatrAsannanagaranRpasya ratnAjarApeTI caure gRhItA / yAmikAH padapaGktyanusA| reNa tatpRSThau khagnAH / cauro naMSTvA tattApasasamIpe tAM muktvA vaTe caTitvA sthitaH / prAharikAstatrAgatAH / staMja- 15 // e3 // .
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2010_05 | taiH suptastApasaH saralapeTiko dhRtvA bhUpateH puro muktaH / vijaGgajJAnI svakRtakarma nindan maunI duSTanRpeNa | zUkhAyAM ropitaH / tatkarmakSyeNa suro'bhUt / ityanayadAnaM varNitam / tatheha jagati dAnaM paJcavidhaM prasiddhaM / yataH - ayaM supattadANaM zraNukaMpA uciyakittidAeM ca / dohiM pi murako jaNi tini jogAI dIyaMti // 1 // tatrAdyaM hananabandhAdijayajItAnAM jantUnAM prANatrANAdinA nirbhayakAraNaM jJeyaM 1 / supAtraM tu su-zojanaM pAtraM sthAnaM jJAnAdiratnatrayANAM yaghA su-atizayena pApAtrAyata iti supAtraM, evaMvidhanAmAnurUpaM supAtradAnaM durlanaM 2 / anukampA tu dInaduH sthitAdInAM dayayA pAtrApAtravicArarahitaM yaddIyate'nnAdikaM tadanukampAdAnaM / yataH - dAnakAle mahevAnAM kiM pAtrApAtracintayA / dInAya devadUSyArdhaM yathA'dAt kRpayA prajuH // 1 // tathA duHSamAre'pi jagamuzrAyena vakSyamANadhAnyamUDhakAH kRpayA dattAH a ya mUDhasahassA visalarAyassa bAra hammIre / igavIsa ya suratAle nirake jagamusAduNA dinnA // 1 // navakaravAlI maNiSThAmA te para alagA cAra / dAnazAlA ( 112 ) jagamutaNI dIse puhavImukAra // 2 // prajAte yatropavizya jagakuryathenaM dAnaM dadAti tatra yavanikAM bandhayati lajAyA ye kukhInAH striyazca prakaTaM na gRhNanti teSAM dAnArtha / ekadA visaladevaH svajAgyaparIkSArthaM veSaM parAvatyaikAkI nijakaraM yavanikAntare prasArayAmAsa / jagamustaM karaM lakSaNopetaM jAgyazAlino vIkSya "jagajanamAnyasya kasyApi
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezaprA. narendrasya sampratIdRzImavasthAM prAptasya tathA karomi yathA yAvajIvaM sukhI syAt" iti vicintya svaka| rAGkulito maNimamitamudrikAmuttArya pradattavAn / sakautukena bhUpena kSaNaM sthitvA vAmakaraH prasAritaH, tatrApi tena dvitIyA mudrikA dattA / mudrAdhayaM gRhItvA jUpaH svAvAse gataH / dvitIyadine jaga kumAkArya " kimetat" iti darzitavAn muSAyaM / jagamunoktam // e4 // sarvatra vAyasAH kRSNAH sarvatra haritAH zukAH / sarvatra sukhinAM saukhyaM duHkhaM sarvatra duHkhinAm // 1 // tadanu matsaraM muktvA jagarupArzvAnnijapraNAmakaraNaM niSidhya hastiskandhamAropya gRhe preSitaH / sudhArmikatvamanukampayaiva zojate iti tRtIyadAnaM 3 | atha caturthamucitadAnamavasare yogyamanISTaprAghUrNikadevagurusamAgamanaprAsAda bimba niSpattivardhApanikAdAtRRNAM kAvyazloka sujASita vinodakathA dikathakAnAM ca | raJjitacetasA yaddIyate taducitadAnaM / yathA cakravartinA pratidinaM prajAtasamaye viharamAna tIrthakara sthitizuvijJApakAya prativarSa dIyate / yataH - 2010, vitta suvannasa bAra zraddhaM ca sayasahassAI / tAvazyaM ciya komI pIIdANaM tu cakkINaM // 1 // sampratyArake'pi zrI vimalAcalaprAsAda niSpattivardhApanikAdAyakasya mantriNA vAgnaTTena pAtriMzatkanakajihvA dattAH / tathA'nyadA jIrNadurgAdhipakheMgArAnidhabhUpenA kheTakacaTitena turaGgamaJcabamA ritazazakanivadena mArgaparivAracaSTena babbUlataruzAkhArUDho duSTaNAnidhazcAraNaH pRSTaH - " joH ! vetsi prAdhvaramArga" 1 / kAruNikenokaM tena staMbha. 15 // e4 //
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ CAAAAAKAL jIva vacaMtA naragagai, avaJcatA gai sagga / 9 jANuM do vATamI, jiNa lAve tiNa khagga // 1 // vedhakadugdhaghaTazravaNasamutpanna vivekena yAvajIvaM prANivadhaniyamo gRhItaH, azvagrAmapradAnaizca caarnno| dUdha gumvat pUjita iti / tathA vikramArkeNa manasA praNAmaH kRtaH, sa sijhasenaguruNA jJAtaH, tato dharmalAno| dattA, tena rAjJA pRSTaM-"pUjya ! anena kiM syAt ?" / sUrirAha "purvArA vAraNenjA jitapavanajavA vAjinaH syandanaughA, lIlAvatyo yuvatyaH pracalitacamaraipitA rAjyalakSmIH / uccaiH zvetAtapatraM caturudadhitaTIsaMkaTA medinIyaM, prApyante yatprabhAvAtrinuvanavijayI so'stu te dharmalAnaH // 1 // " sUriguNairhaSTo nUpaH kanakakoTiM dadau / niHspRhatvena tadharmasthAne sthApitaM / ityAdyaneke dRSTAntAH svaya| mucitadAne vAcyAH / / kItya mArgaNAdInAM yaddIyate tatkIrtidAnaM / yathaikadA sapAdalakSdezAdhipati marNarAja prati digvijayayAtrAyAM saJcaran kumArapAlaH svanarairazvaparyANakamamArjayat / tadA pAsaptatisA| mantairupahasitaH "vaNigevAyaM kiM kariSyati saGgrAme" ? / jJAtarANakAzayena kumArapAkhena pUgIphalagoNI SomazamaNamitA mArge patitA namAgreNobAlitA, pratarakaTAhakasaptakaM ca parasparaM madhyasthaM khohamayanabaikaghAtena prasphoTita / tadAvasarocitavacanacatura zrAmannaTTaH prAha re rarakara bahu jIvamA, raNe mayagata maarii| na pIye zraNagala nIra, tehI rAya sNhaarii|| 2010-11
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezaprA. staMja. 15 // 5 // zravara na baMdhe koi, samara rayaNAyara baMdhe / vage rAya paramAra, apararAyane ruNdhe|| e kumArapAla kope canyo, phome satta kamAhI / tima je jiNadhamma na manasi, tehanI tehavI cAma // tuSTena rAjJA pratyakSaramazvAH pradattAH / ekadA ghAdazAvartavandanakadAnAvasare kumAranRpapRSThaM dAmaNakave khAyAM zrIhemAcAryaH kareNa spRzati, tadA gAMgilakavinoktamhema tumArA karamahIM, dIsaha aJcapnua siddhi / je caMpe henA muhA, te pAme hari sama rihi // 1 // karakaTakapradAnaM / ityAdyanekaprabandhAH kIrtidAne'jyUhyAH / supAtradAnAdanayAJca muktiM, tathAnukampAta ihaiti saukhyam / aucityadAnAtsamayajJatAM ca, zlAghAM khanedantimatazca zrAyaH // 1 // // ityabdadinaparimitahitopadezasaMgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagraMthasya vRttI paJcadazastaMne 16 vyAkhyAnam // S6AC XSS ee|| // vyAkhyAnam // 21 // atha dAnadharmamAhazrAdhAnAM pAtrajaktAnAM kArpaNyadoSamuktaye / dezanA dAnadharmasya deyA tiirthhitencuniH||1|| _ JainEducation international 2010
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ SWE spssttH| navaraM dezanA ceyaM| kAle'hapamapi pAtrAya dattaM jUyo navedyathA / jinAya candanAdattAH kumASAH kadamapachide // 1 // zrIvIrAjigrahaH SaemAsAnte paripUrNaH, tadA surakRtasArdhaghAdazaratnasuvarNakoTivRSTinRtadhanAvahazreSThigRha dRSTvA prAtivezmikyA cintitaM-"aho ! kuTmASadAnAddurbalastapasvI yadi mahatImiyatImRdhi dadAti || tadAhaM puSTAGgaM muni saghRtazarkareNa paramAnnena saMtoSyApArAM lakSmI gRhNAmi" / iti kRtvA kaMcida veSadhA-13 riNaM munimAkArya paramAnnaM yacchaMtI vAraMvAramAkA zasanmukhaM vilokayantI jaratI vIdaya jJAtataccetasAra tinA proktaM-"mugdhe ! mattapasA tava lAvenAdhAkarmikAhAradAne nAkAzAtpASANavRSTireva jAvinI,131 na tu ratnavRSTiH, ghayoH zuddhatA'nAvAt" / ityAdyuktvA pratibodhitA / anyacca pAtramapi tadeva navyaM / yannAmAnurUpapariNAma, nAnyat / pAtraparIkSAyAmapyevaM proktamasti yathA yudhiSThirajImasaMvAde hastinAgapure dharmaputre sadasi sthite ghArasthanImenAgatya vijJaptaH- mUrkhastapasvI rAjendha vighA~zca vRSalIpatiH / ujau tau tiSThato ghAre kasya dAnaM pradIyate // 1 // yudhiSThira uvAcasukhasevyaM tapolIma vidyA kssttpuraacrii| vidyAM saMpUjayiSyAmi taponiH kiM prayojanam // 2 // jImenoktamzunazcarmagatA gaGgA hIra madyaghaTasthitam / kupAtre patitA vidyA kiM karoti yudhiSThira // 3 // -BIR-54-* 2010 For Private & Personal use only
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezamA. // 6 // kRSNadhIpAyanenoktam stana. na caikavidyayA pAtraM tapasA'pi ca pAtratA / yatra vidyAcaritre ca taddhi pAtraM pracayite // 4 // ata eva pAtre dhanavitaraNaM zreyaskara, tadapi jAvanayA, yamuktamdAtavyamiti yaddAnaM dIyate'nupakAriNe / kSetre kAle ca nAve ca taddAnaM sAttvikaM smRtam // 1 // zrIzAlinakAdivat / yastu pratyupakArAya phalamuddizya vA punaH / pradIyate parikviSTaM taddAnaM rAjasaM smRtam // 2 // atra candanAprAtivezmikavRyA nidarzanamkrodhAdasAniyogAghA manonAvaM vinA'pi vA / yaddIyate hitaM vastu tadAnaM tAmasaM smRtam // 3 // zreNikadAsIvat iti / tathA dAtA'pi mudhAdAyI urkhanaH, yataHphulahA mudhAdAi mudhAjIvI vi phulahA / muhAdAi muhAjIvI do'vi gavaMti suggaI // 1 // ti bemi / atra jAgavatodAharaNaM, yathA kazcittApasaH kamapi jatimantaM naramavAdIt-"tava gRhe varSAyAM tiSThAmi" / tenoktaM-"yadi pratyupakAraM na karoSi tadA tiSTha" / tena pratipannaM / tataH pradatta-14 stasmai samAzrayaH / zrAhArAdijinaktiM cakAra / ekadA cauraistasyAzvo'pahRtaH "prajAtaM jAtaM" iti / // 6 // vicintya na zaktAstamazvaM grahItuM / tato'tivRkSagahane taM basA te'nyatra gatAH / atrAntare prAtareva snAtuM parivrAjakastaTAkaM jagAma, dRSTazca tena saraHsamIpavartinyAM nAsyAmazvaH, pratyabhijJAtazca "so'yamandho'sma 2010 For Private & Personal use only
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ upakAriNo jAgavatasya caurairhataH" / tatastena jATyAM dhautavAso vismRtam / gRhamAgatya tadAnayanAya gRha-12 paterdAsaH prahitaH / sa gatastatra / tena dRSTo'zvaH samAnItazca, kathito gRhapataye / tatastena gRhapatinA|| cintitaM-"aho ! vyAjena vatinA mamopakAraH kRtaH" / tataH parivrAjakamAhUya proktaM-"jaja ! braja | tvaM, yasmA'pakAriNe dattaM dAnaM niSphalamupajAyate / " | atha mudhAjIvina udAharaNaM-kazcinnRpo jAtavairAgyo dharmaparIkSAM cakre "ko vA'niHsRSTaM nute tatastaM 13 parIhe" iti saMpradhArya puruSAnAdideza yathA "rAjA modakAn prayannati samAgatya gRhyatA" ityAkaNyo.. dghoSaNAM jagmuH kArpaTikapranRtayo janA modakArthinaH, pRSTAzca te jUlujA "kena navanto jIvanti ?" || tatraikenoktaM-"ahaM tAvanmukhena" / apareNoktaM-"ahaM pAdAnyAM" / anyenoka-"ahaM hstaanyaaN"| anyenoktaM-"ahaM lokAnugraheNa" / tato jainaDhullaka AkAritaH pRSTaH, tenoka-"ahaM muti" / tatastAn sarvAn jUpaH punarjagAda-kathamiti ?" tataH prathamaH prAha-"ahaM tAvatkayako janAnAM rAmAyaNAdikathAM kathayAmi, tena jIvAmi" / vitIyaH prAha-"ahaM lekhavAhakaH ghaTIvayamadhye yojana khavayAmi, tena pAdAnyAM jIvAmi" / tRtIyo jagau-"ahaM lekhako hastAnyAM jiivaami"| nikuNokta| "ahaM lokAnugraheNa jiivaami"| kulakasAdhunoktaM-"saMsArAsAratAM vIdaya mahenyasuto'haM dIkSA pratipadya tato mudhikayA yathopalabdhenAhAreNa jiivaami"| iti zrutvA nRpaH "aho ! eSa dharmaH sarvaduHkhapramodasAdhaka" iti nizcitya svayaM taM dharmamaGgIcakAra / 2010_05 For Private & Personal use only
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezapA. taMtra. 15 // 7 // | anyacca dAnAlaGkArAnAve sadamI pASANamalarUpaiva, yathA navanandanRpANAM kRpaNatAdimapAtrANAM loka- pImanopArjitanavakanakagirayo'pyatnAgyayogAdaramamayAH sNjaataaH| te ca samprati pATalIpure gaGgAtIre pItopalamayA dRzyante / rAjagRhe ca zreSThimammaNasyApi maNimayA balIvardA dAnAdyajAvena mudhaiva mahyAM |vinAzaM prAptAH / ato dhanaM supAtre sthApyaM / pAtre muktinivandhanaM taditare prodyaddayAkhyApakaM, mitre prItivivardhanaM ripujane vairApahAradamam / nRtye jatijarAvahaM narapatau sanmAnapUjApadaM, naTTAdau ca yazaskaraM vitaraNaM na kvApyaho niSphalam // 1 // tadapi supAtre dattaM zreyaskaraM / yataHjale tailaM khale guhyaM pAtre dAnaM manAgapi / prAjhe zAstraM satAM prItirvistAraM yAtyanekadhA // 1 // atrAha-nanu pAtrApAtra vicAraM kRpaNa eva karoti, na punrudaarH| yataHpattaparikaha kiM karu, dIje maggaMtAhiM / kiM varisaMto aMbuharu, jove smvismaaiN||1|| tauttaraM variso variso aMbuhara, varasIkA phala joi / dhattUre vikha iraku rasa, evamo aMtara hoi // 2 // ||shtybddinprimitopdeshsNgrhaakhyaayaamupdeshpraasaadgrnthvRttii pazcadaza stamne 217 vyAkhyAnam // 2010-11 For Private & Personal use only
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5A6 %9 // vyAkhyAnam // 10 // zratha pAtradAnaphalamAhajApAne yati yo vittaM nijazaktyA sunnaktitaH / saukhyAnAM jAjanaM sa syAdyathA dhanyo'bhavat purA // 1 // P spaSTaH / jJAtaM cedaM-pRthvIpuragrAmAdekaM inyakuTumba daivAtpratiSThAnapure samAgataM / tatkulamadhya eko, dArako khokAnAM vatsarUpANi vRttitazcArayAmAsa / ekadA kasmiMzcit parvaNi paramAnanadAeparAn janAn 6 vIkSya tadajilASukaH punaH punaH svAmbAM smAha-"mama paramAnnaM praya" / yataH caurA bAlakA'vi ya mujANa vijAya vippa pAhuNyA / naccaNi dhutta nariMdA parassa pI na yaati||1|| A paramAnnAnAvena sA zucArditA'rodIt / tadA prAtivezmikInirdayayA tasyai kSIrAdikaM dade, tena pAyasaM saMskRtya khaemAjyAcyA sArdha sA sutasya parivezya kenacitkAryeNa gRhasyAntaryayau / itazcaiko mahAtmA 8 |mAsakSpaNapAraNe tatrAgAt / dRSTvA hRSTaH "he dayAnidhe ! idaM pAyasaM gRhANa" ityuktvA munipAtre pAyasaM| nyadhAt / tadA narasyAyurbabandha / punarmAtrA pradattaM jUri pAyasaM bujuje, tena visUcikAdoSAnmRtvA tatraiva | pure dhanasAregyasuto jAtaH / tasyAgrajA anye trayaH putrAH savadhUkAH santi, teSAmupari caturthaputro dhanya-18 nAmA'jani / tataH pravRti zreSThI dhanenAdhikaM vavRdhe / samaye cAdhItasakasakalAguNena mAtApitrormahAn rAgo vavRdhe / tadA'nye trayo jyeSThasodarAH pitarAvUcuH-"asya laghoratyAdaraH kathaM kriyate ?' tAvU 4 95 ___JainEducation International 2010-03"
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadazaprA. |catuH-"guNaireSa pUjyaH" / te procuH-"tarhi parIkSA kriyatAM" iti / tAnyAM ghAtriMzataM ghAtriMzataM rUpyakAn pRthak pRthagarpayitvA ityuktAH-"eSAM khAnaM nau drshyet|" dhanyastu balADhyaM meMDhakaMkrItvA rAjaputrasya meMDhakenAyodhayat dInArANAM sahasraM paNIkRtya / tatra rAjaputrasya meMDhake jagne tasmAdasau tatsahasraka sAtvA / gRhe'gAt / te tu vyApAreNa kamapi lAnaM na prApuH / itthamaneka upAyA dhanyasya saphalA banUvuH, itare tu niSphalAramnA iti / atha tatra mahAdhana ekaH zreSThI, sa kRpaNaguNatvAdgRhasyAntargata khanitvA avyeNa 3 |pUtavAn / tathA zayanapaDyaGkakASThamadhye vararatnAni saMgopya tartApari nidhAya nityaM zete / kramAdavasAnakAle putrAn prAha-"yadyahaM paJcatvaM prAmomi tadA'nena paryaGkena sArdha mama saMskAraH kaaryH| tadanvakRtapuNyaH / sa zIghraM mRtH| tathAvidha eva sa pretavane nIto rtnvytikraajhaistaiH| tatra khavAyA yAcane teSAM cAemAkhena 8 saha kakhirjAtaH / tadA svajanainiSidhAzcaemAlasya daH / caemAvena vikretuM catuSpathe sthApitaH / tadA hai labdhalakSyaH sagI tAM khaTvAM dRSTvA mUkhyaM dattvA jagrAha dhanyaH / tanmadhyato nirgatapravyeNa mahAdhanapAtramajavat / tena tadbhAtRNAmatullo matsaro jAtaH / te trayastaM hantuM dhyAyanti / tapArtA vRchatrAtRjAyayA suta-18 prItyA dhanyAya jnyaapitaa| tadAkaNya dhanya ekAkI gehAniyayau / pRthivyAM naman rAjagRhodyAne niSedivAn / pUrvamAsIpanaM sarva zuSkaM daivAnujAvataH / dhanyapuNyaprajAveNa puSpitaM phalitaM tadA // 1 // | tadantena vismita udyAnapAvaH svaputrIM dadau / zreNiko'pi hRSTaH svasutAM dadau / nUpasutAsakhI zAlijanyasvasA sujanAhvA sA'pi svajanairdattA / timro'pyetA nRpo mahadhyoM paryaNAyayat / tato rAja ||e / ___JainEducation International 2010-0
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ SIS dattasaudhAdiSu mudA prAksupAtradAnaphalaM bujuje / anyadA gavAdastho dariSaM jAtaM svakuTumba vIdaya grAmA|didAnena svajanAn punaH sukhIcakAra / kiyatyapi gate kAle sodarAste trayastAtaM prAhuH-"gRhavitta vinajyAsmAkaM prayatna" / pitA prAha-"he mUrkhAH ! samprati dhanyArjitamidaM jematha yuuyN"| | te'pyUcire yadA pUrva dhanyo naMSTvA gRhAdyayau / tadA ratnAdikaM sAraM sAtvA'gAccauravannizi // 1 // hai| tAtapAdAH prakurvantu rAjyaM dhanyayutAH sadA / vayaM prAtarna jodayAmaH pRthagnAvaM vinA khalu // 5 // kalahaM jJAtvA dhanyo nizyekAkI cacAla / naman kauzAmbIpurIcatuSpathe gtH| tatra mRgAvatIpatinA zatAnikena mieimamo vAditaH-"nRpakoze eka mahAmUTyaM ratnamasti, tasya yaH parIkSA vetti tasmai tuSTo rAjedaM dadAti| hastinAM zatamekaM ca vAjinAM zatapaJcakam / saujAgyamaJjarI putrI grAmapaJcazatIyutAm // 1 // " | atha dhanyaH paTahaM vArayitvA rAjasajJAyAM yyau| ratnajAtijhena tena parIkSA vidadhe / sarveSAM camatkAraH | kRtH| nRpo nijAM putrI sadhanAM tasmai dadau / sukhamagnastiSThati / anyadA tena svakIyarya lokarItyA ca | purAnyaNe saraH khAnayituM prArabdhaM / ito dhanye gate zreSThigRhe dAriyaM prasRtaM / yataH taikhaM nAsti ghRtaM nAsti nAsti mujo yugandharI / vakSArtha lavaNaM nAsti tannAsti yatpranujyate // 1 // tataH zreSThI dhanyajAyAcyaM pitRvezmani preSya zAlijanasvasAraM proce-"yAhi vatse ! skhacAtAhe" sujanA''ha _JainEducation international 2010
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMca. 15 upadezaprA. hai "sukhe ca vinavolAse sevyaM strIniH piturgraham / zvazurasya gRhaM muHkhe sukhe dauHsthye'pi sarvadA // 1 // ||ee|| PI iti vadhUktyA hRSTaH zreSThI triputrasnupAyutaH purAnnizi nirgataH / kauzAmbIpure kramAdetya lokamukhenyaH svAjIvikAM dhanyasarovaramRttikAkarSaNena vijJAya skuttumbsttraayyau| / narANAM dIyate tatra dInArahitayaM sadA / ekaM strINAM pravAheNa kaTAhyAM nojanaM punaH // 1 // P tatra sarasi zreSThI karmakaraiH sArdha khanan kuzalo vAsarAnatyavAhayat / anyadA'zvArUDho dhanyastatrA4 yayau / karmakareSu svakuTumba nirIdaya dadhyau-"aho ! kimetadaivena vihitaM ? haigojako janako yasyA jatA yasyA jananyaho / zAlinamAnujA seyaM zIrSe vahati mRttikAm // 1 // " iti vicintya tAn prAha-"kuto yUyaM samAgatAH / tadA zreSThI laGayA kuTumbasvarUpaM procya yayAce"he jagatpoSaka ! matkuTumbasya takrAnAve mahAyuHkhamatastaddIyatAM" / dhanyaH prAha-"sukhena takrArtha madgRhe nijA vadhUH preSyA" / tadanu pratyahaM catasro vadhvaH krameNa tadgRhe yAnti / ekadA gRhAgatAM sujanAM dhanyaH smAha-"he jaje ! tvaM kA'si ?" / | khajayA'dhomukhI soce deva pRca na mAM punaH / zAkhinAsvasA cAhaM goja zreSThinandinI // 1 // javatAmanidhAnena UDhA'haM zreSThisUnunA / gRhasya kalahe jAte sa mAM tyaktvA kvacidyayau // 2 // dhanya Uce-"he na ! nijanAthaviyoginI kathaM tiSThasi ? tasmAtpativrataM tyaktvA mayA saha jogAn muddha" / sA'pi taghAkyaM zrutvA''ha 2010
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ * +5+% * * gatiyugalakamevonmattapuSpotkarasya, trinayanatanupUjA vA'thavA nuumipaatH| vimalakukhanavAnAmaGganAnAM zarIraM, patikarakarajo vA sevate sptjihvH||1|| ityAdibahuvidhAnupalamnAn zrutvA dRDhazIlA tAM nizcitya sarvaH pUrvodanto jJApitaH / ityukte sA priyaM 8 matvA trapAnarAdadho vikhokayAmAsa / tataH sarvagRhasvAminI kRtA / tatsvarUpaM zreSThinA jJAtaM / tataH zreSTha sakuTumbo janAnAM puro dhanyanindAM kurvan dhanyagRha Ayayau / dhanyo'pi pitarau trIna cAva~zca natvA | gRhe'sthApayat / atha timro trAtRjAyA dadhyuH-"nUnamasmantrazurAdayaH svAminazca dhanyena dhRtAH / ato 4 * rAvAM vidhAtuM zatAnIkasanAM gavAma" / tatastatra gatvA nUpaM natvA''zIrvAdaM dattvA procuH-"udarajaraSNArtha yuSmannagare vayaM samAyAtAH, paraM dhanyenAsmAkaM kulaM sarva hRtaM, ko jAnAti jIvati mAritaM vA ? he paJcamalokapAla ! tvaM zodhaya" / tataH zatAnIkaH svasevakAn preSya kathayAmAsa-"mAnuSyAn zIghra hi muJca" / dhanyo'pi smAha-"nAhamanyAyaM karomi, cetkaromi tarhi nRpeNa kiM ?" / iti sagarvavacanAkruyo po jAmAtaraM dhanyaM hantuM camUM preSIt / dhanyastu puNyAtsamare jayaM prApa / tadA'mAtyAdinidRpo / vijJaptaH-"eSa 'nayaM na karoti, mahAn dharmAtmA parastrIsahodaro'sti, ataH strINAM vizeSataH kiJcikAraNaM pRcchayate" / athAmAtyaistAH pRSTAH-"navatInAM dhanyAnidhaH ko'pi svajano'sti ?" / tAHprocuH"devaro'smAkaM dhanyanAmA purAujavat / sa gRhadi tyaktvA kutrApi gataH, jIvati vA mRto veti na / jnyaayte"| sacivaiHprocire-"yUyaM dhanyasya dehalakSaNaM vittha " / * * * CC ___JainEducation International 2010
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezaprA. 1120011 2010_1 tAH procurdevaro'smAkaM bAlako'bhUtpurA yadA / tadA prakAlane dRSTau pAdau padmAGkitau kila // 1 // tadA sacivairdhanyastatrAhUtaH jAtRjAyA vIkSya datvA prAha - " kiM javatInAM hRdi camo jajJe ? zreNikasutApatiH sa dhanyo yuSmAjiH smaryate ?" / tAH prAduH - "jaktyA tvatpAdoM pradAsya kramAmbujena devaraM jJAsyAmaH " / 'Uce dhanyaH parastrINAM sparzAnavati pAtakam / nAhaM parastriyA sArdhaM vacmi sparze tu kA kathA // 1 // tato bhrAtRjAyAtrayaM natvA nijaukasi praiSIt / tatakhayANAM bandhUnAM grAmapaJcazatIM dattvA dhanyaH patnIghyayuto rAjagRhaM yayau / tatra mahenyaizvatasraH kanyakA DhaukitAH, itthaM priyASTakaM tasya jajJe / ito dhanyAgrajaiH paJcazatagrAmeSu svAjJA pradApitA darpAt tena paJcazatagrAmeSu purji prasRtaM, lokAH kAkanAzaM naizuH / tataste nirmAgyA godhUmairnRpajAn nRtvA rAjagRhe vANijyArthameyuH tAdRzA dhanyena dRSTAH / punargRhasAraM sarva vijajya trayo nAgAstebhyo dattAH, tadA jAge caturdazamakoTya yAyAtAH / tatsuvarNamAdAya purabAhyagAmukAH sImani vittAdhiSThAyakai ruddhAH / garva muktvA punardhanyaM nejuH / atha caturjJAnI dharmaghoSasUristatrAyayau / dhanyo jAtRbhirAvRtaH sUriM praNamya dezanAnte vyajijJapat - "svAmin ! mamAgrajA strirnirdhanAH kathaM jUtAH ?" / sUriH prAgjavaM smAha- kvApi grAme trayo jAtaraH kASThajArAn vikrIya jIvanti sma / ekadA kASThArtha sambalA araNyaM gatAH, madhyAhne joktumupaviSTAH, sAdhuM vIkSya dAnaM daduH, munau gate pazcAttApaM cakruH-- " mudhA lAtvA vratI gataH, na gotrajo'yaM, athavA na doSo'sya, vayameva mUrkhAH, staMja. 15 // 100 //
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ | yanmudhA kudhAzoSitAH smaH" / evaM pazcAttApaparA nijaM sadanaM yayuH / kramAdAyuHpUrtI aTpardhivyantaratvaM / praapyaatrotpnnaaH| pazcAttApo na tatkAryo datte dAne mniissibhiH| kiMtu puNyadrumo nAvajalena pariSicyate // 1 // | atha zAlinnanaginI sUri pAca-"kena karmaNA mayA mRttikA zirasA vyUDhA ?" / guravastAM pAhuH-"yadA dhanyaH pUrva gavAM cArako'jUttadA yUyaM prAktanyazcatasro vadhvo'sya prAtivezmikatAM gatAH ra dhanyena naye prArthite tanmAtrA ruditaM / tadA catatraH pramadAH sadayA mimiiluH| ___ekayA pradade ugdhaM taemukhAzca ditIyayA / khaemastRtIyayA prAjyamAjyaM vayaM caturthayA // 1 // ___ tAnirapi puNyamarjitaM, tena puNyena rAjasutAdayo'tra jaataaH| tvayA sunnaprayA mRpahanakarma yathA barcha tathA zRNuvahantI gomayaM zIrSe dAsI kizcinyajijJapat / tvaM mahenyapriyA tAM ca satiraskAramabravIH // 1 // jAramubaha re dAsi girevaM dUyate sma sA / svasA tvaM zAlinatrasyApyavaho mRttikAM ttH||2|| ityevaM saMzayaM nittvA sUriranyatra vijahAra / dhanyastu sukhamayaM sadA samayaM gamayAmAseti / yathA dhanyasya vairAgyaM yathA cAyaM vrataM khalau / tatsarva vibudhaiyaM zAlijakathAnakAt // 1 // 1 AbantatvaM cintyam / RSANSAR 2010 For Private & Personal use only
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezapA. saMja. 15 // 10 // dattvA dAnaM ye munIntreSu pUrva, pazcAttApaM kurvate punnyhiinaaH| jAgyalabdhvA yAnapAtraM pradhAnaM, UmpApAtaM tanvate diinmuccaiH|| // // ityabdadinaparimitopadezasaGgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranthavRttau pazcadazastamne 17 vyAkhyAnam // OMOMOMOMOMS vyAkhyAnaM // 1 // atha caturdhA dharmamAhadAnaM supAtre vizadaM ca zIlaM, tapo vicitraM zujanAvanA ca / javArNavottAraNayAnapAtraM, dharma caturdhA munayo vadanti // 1 // dAnaM tu pUrva varNitaM 1 / zIlasvarUpaM cedaMaizvaryarAjarAjo'pi rUpamInadhvajo'pi ca / sItayA rAvaNa va tyAjyo nAryA naraH prH||1|| yathA rAjyazRGgArArpaNaprakhojitA'pi rAvaNena sItA mahAsatI zIlAnna bhraSTA / yataH sItayA urapavAdanItayA, pAvake svtnuraahtiikRtaa| pAvakastu jalatAM jagAma ya-tatra zIlamahimA vijRmjitaH // 1 // // 11 // 2010 For Private & Personal use only
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ + % USAGAR A II evamaparaiH zIkhe yatanIyaM / zratha vasantapure zivakaraH zreSThI paramAIto nivasati / tatra zrIdharmadAsa-18 sUrayaH sNpraaptaaH| tacandanArtha zivaMkaro gtH| vandanakAni dattAni / gurupArzve AlocanA gRhiitaa| saharSeNAnANi-"jagavan ! mama lakSsAdharmikanojanapradAnamanoratho'sti, paraM kiM karomi ? dhanaM tathAvidhaM nAsti' / gurujirajANi-"yAhi nRgukanche zrImunisuvratasvAmivandanArtha, tatra jinadAsAnidhaH | zrAyaH saulAgyadevIcAryAyutaH sarvazaktyA jojanAdyalaGkaraNaiH prINanIyaH, taghAtsaTyena sadasAdharmikalo-18 janadAnapuNyaM laviSyati" / tatastena tathA kRtaM, jojanAdinaktyA jinadAsaH prapUjitaH / tadanu pRSTaM catuSpathe-"jo lokAH ! jinadAsaH sukRtiH kIdRzo'sti ? satyo vA dAmliko vA?" / lokAH katha-2 yanti-"zRNu joH! zrayaM jinadAsaH saptavArSikaH zAlAyAM prAptaH / gurumukhAjIkhopadezamAlAvyAkhyA zrutvA tenaikAntaritaM brahmavrataM pratipannaM / evaM saujAgyadevyA'pi sAdhvIpArzve ekAntarazIlapratipAlanaM pratipannaM / javitavyatAvazAtparasparaM pANigrahaNaM jAtaM, tato yasmin dine jinadAsasya mutkalatA, tatra dine tasyA niymH| yasmin dine tasyA mutkaTatA tasmin tsyaanigrhH| tadanu saulAgyadevyA'nANi-12 "svAmin ! punaraparAyAH karapImanaM kuru" / zreSThinoktaM-"ahaM dIkSA grahISyAmi / tadanu gurupAce 4 brahmavratamevAcIrNa ghAnyAM zrIsaGghaparidhApanikApUrva / ata zrAnyAM tujhyaH sampati ko'pi na zrUyate zrAbAkhabrahmacArI' / tatastatpAdaparyupAsanAM kRtvA zivaMkaro vasantapuramAgAt / ityamapare'pi praupadIkalAvatI 4 %95% % % . For Plate & Personal Use Only JainEducation International 2010 bha
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezaprA. zIlavatI sunaprAsudarzana jambuprabhRtInAM dRSTAntAH zatazaH zIlamAkhAtaH svayaM vAcyaH iti 2 / zratha tapova| namidaM - tapasA samaM jAvamaGgalamanyannAsti, yato nUnaM tadbhavamuktigAminaistI karairapi tapazcakre, yathA| saMvacharamusana jiyo bammAsA va mANa jicaMdo / iA viharizrA nirasalA jazjhae uyamASeNa // 1 // // 102 // anyacca iSTArthakRttapaH, yathA cakravartino'STamatapasA mAgadhavaradAmagaGgA sindhupra nAsAdhipadevAnAM jayaH syAt, devAkarSaNaM tapasA harikezAdimunivat / tathA zrInAneyaputrI bAhubalisahodarI, tattapaH kArye / yataH - sahiM vAsasahassA avilaMba bilAI vidikhaaii| jIe nirakamaNakae sA suMdari sAviyA dhannA // 1 // tapasA kuSThAdirogANAM dayaH syAt, tadyathA isakumAro tavabala khelAila siMpanno / nihu khara ki aMguli suvannasohaM payAsaMto // 1 // tasmAttapaH kAryaM / zranyacca 2010_1 virajya viSayo yaiste mokSaphalaM tapaH / taireva phalamaGgasya jagRhe tattvavediniH // 1 // yena zarIraM puSTaM bahu sasthAvarajIvAnAM dayakAri vajrAyogolakaprAyaM vastrAdyanekavastu vinAzakamasArameva dRzyate, sAraM tu tapaHsAdhakaM / yataH - zrathireNa dhiro samale nimmalo paravaseSa sAhIyo / dede jai viDhappai dhammo tA kiM na padmataM // 1 // tataH zarIrasamAdhinA kArya, yataH - so a tavo kAyabo jeNa maNo guNaM (maMgulaM) na ciMtei / jeNa na iMdiyahANI jelaya jogAna hAyaMti // 1 // staMja. 15 // 10 //
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ | tadapi nirjarArtha kArya, yataH-no ihalogajyAe tavamahitijA, no parakhogacyAe, no kittivannasilogadhyAe, nannatya nikaracyAe tavamahitijA / vivekaM vinA pratyAkhyAnaM kurvatastanutApakRt / yataHtAmakhitApasatapasA sidhyanti jinenzAsane sapta / ajJAnasya tu doSAtsa yayAvIzAnasurakhoke // 1 // iti|tthaa tapasvinA krodhastyAjyaH, yato vipulaM tapaH krodhakRzAnuH shriikhemcaarvddhti| uktaM ca ekena dinena tejovyUha paemAsikaM jvaro hanti / kopaH kSaNena sukRtaM yadarjitaM pUrvakoTyApi // 1 // drumonnavaM hanti viSaM na hi drumaM, na vA nujaGgapranavaM jujaGgamam / zrataH samutpattipadaM dahatyaho, mahoTavaNaM krodhahalAhalaM punH||5|| kaSAyA dehakArAyAM catvAro yAmikA zva / yAvajAgrati pArzvasthAstAvanmodaH kuto nRNAm // 3 // atra zuSkAGgukhijagnakArakasya jnyaatmiti| tathA tapaH kurvatAmapi zrAghAnAmudyApanena mahatphalaM / yataH vRdo yathA dohadapUraNena, kAyo yathA paDrasanojanena / vizeSazolAM lalate yathokte-nodyApanenaiva tathA tapo'pi // 1 // lakSmIH kRtArthA saphalaM tapo'pi, dhyAnaM sdoccairjinbodhitaanH| jinasya jaktirjinazAsanazrI-rguNAH syurudyApanato narANAm // 2 // ___JainEducation International 2010-05 u.101 For Prve & Personal Use Only
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezaprA. saMjJa. 15 4 jJAtaM yathA-peyamadesAdhunA'STaSaSTisvarNavartulikAmuktApravAvannRtA zraSTaSaSTisarvaphalAni zraSTaSaSTi- hATakAdinANakapuJjA aSTapaSTisarvajAtipakvAnnasukhanadikA aSTaSaSTikUlAdimahAdhvajAdivistarasunagaM // 13 // zrInamaskAraphalodyApanaM kRtaM sakasavismayAvahaM / evamaparairapi svazaktyA kArya / iti 3 / atha nAvanAvarNanamAhadAnaM tapastathA zIlaM nRNAM nAvena varjitam / arthahAniH kudhApImA kAyaklezazca kevalaH // 1 // || nAvanA jaratezvaravanAvyA nogayoge'pi muktidaa| marudevAsvAminI jAvavazAnmuktiM gatA kadApyakRtaikAzanA'pi / prasannacanpravakkalacirigautamapratibodhitapaJcadazazatatApasAnAM nAvAtkevalotpattiH / yataH tho'pi aNucaNaM nAvavisucha haNa kammamalaM / bahuu~'vi sahassakiraNo timirasamUhaM paNAse // 1 // PI jAvo dividhaH-prazasto'prazastazca / jinAjJAtatparANAM nidAnavarjitAnAM nirAzaMsayA saMsAranistAra prAptyartha dAnAdidharma vistArayatAM prazasto jAvaH syAt / kiJcidAzaMsAdidoSasaMyuktAdanuSThAnAnnRNAM dAnAdikurvatAmaprazasto jAvaH syAt / / lAvasyaikAgracittasya sAnnidhyAdbahavaH zivam / yayuko'pi dAnAdyairnAvahInairghanairapi // 1 // kiM bahunA ? // 103 // 2010_0 For Private & Personal use only
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ vittasAdhyamiha dAnamuttamaM, zIsamapyavikalaM supurdharam / puSkarANi ca tapAMsi jAvanA, svIyacittavazageti jAvyatAm // 1 // // ityabdadinaparimitopadezasaMgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranthavRttau paJcadaza stamne 1e vyAkhyAnam // // vyAkhyAnam // 20 // atha vivekikRtyamAhavivekavAnnaraH kazcit svannAvAdharmatattvatAm / zIghraM vijJAya gRhNAti kapilAhvaguroriva // 1 // | kauzAmbyAM nagaryo jitazatrU rAjA'sti / tasya purodhAzcaturdazavidyApAragaH kAzyapanAmA vipro'jUt / / tasya yazA patnI / tayoH putraH kapilanAmA jaatH| tasya zizorbAhye kAzyapo daivAtpaJcatvaM prApa / kapilaM | bAlamajhaM jJAtvA rAjA tasya pitRpade'nyaM yogyaM vipra sthApayAmAsa / so'nvahaM hayArUDhazcatrAcAditadehaH | sevakaiH parivRto rAjamArAdiSu yAti / tadA kapilajananI taM turagArUDhaM prekSya ruroda / kapilastAM rudantIM | M vIkSya kAraNaM paprala-"he mAtaH ! tvamenaM vipraM dRSTvA kathaM rodiSi ? mamAgre satyaM samAkhyAhi" / tata stayA proktaM-"vatsa ! tava janakasthAne rAjJA'yaM sthApitaH, yathA'yaM saMpadAM padaM vartate tathA tava pitA Jain Education international 2010
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 104 // upadezaprA. pUrvamabhUt taM patiM smRtvA jAtakhedA rodimi, zranena tava pituH zrIH prAptA, tvaM tvapaThitaH" / punaH kapikho jajahapa - " etatpitRpadaM kathamAyAti ?" / tayA proktaM "vidyAbhyAsaM kuru yathA tava janakasthAne rAjA punastvAM sthApayati" / sa prAha - "he mAtaH ! zrahaM kasya samIpe'dhyayanaM karomi ?" / sA'vadat-" -"asyAM nagaryAM sarvo'pi tava dveSI vartate, tasmAtrAvastyAM puryA tava piturmitramindradatto dijaH parimatastvAM sakalakalApUrNa kariSyati" / tatastatra gataH kapilaH, tasya caraNau natvA vyajijJapat - "he tAta ! mAtrA tvapAnte preSitaH paThanAyAgato'haM" / tatastenotsaGge dhRtaH saMjJApito jojitazca / tataH proktaM - " zrahaM tava vidyAbhyAsaM kArayiSye, paraM tava jojana cintA kathaM javiSyati / mama gRhe tu tannAsti yadbhujyate" / tatastenoktaM- "niyA'haM jojanaM kariSye" / indradattenoktaM - " jo vatsa ! nikSAbhramaNe vidyAnyAso na javati, tathA jojanarahitasyAdhyayanaM na javati, yato vinA jojanaM murajo'pi na guJjati, zrataH prathamaM taccintA kriyate " / tatastaM bAlaM kare dhRtvA indradattaH zAlina mahenyagRhe gataH, sUrbhuvaH svarityAdigAyatrI mantraM gADhasvareNa paThan bahiH sthitaH svaM dvijanmAnaM tamajJApayat / tataH zreSThinA samAhUya pRSTaH - "jo vipra ! kiM yAcase ? yattavepsitaM tadyAcasva" / inpradattenoktaM - " eSa bAlo vipro vidyArthI, tvamasya pratyahaM bhojanaM dehi, zrahaM vidyAM prayavAmi, yato mama avyaM nAsti, to javadantike pratyahaM bhojanaM | yAce" / tasya jojanaM zreSThinA'GgIkRtaM / taddinAdAracya kapila indradattapArzve'dhItya zAlinaSagRhe noktuM yAti, tadA tasyaikA dAsI pariveSayati / tato dAsyAdikrameNa tasyAM rakto jAtaH, sA'pi raktA babhUva / 2010_1 staMja. 15 // 104 //
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ tatastau parasparaM strIjArAviva ramete, dhiviSayAn , yato viSayAsaktaH purAn kimapi kRtyaM na jAnAti / / evaM tayordinAni yAnti / anyadA dAsyokta-"mama nartA tvameva, paraM niHsvastenAparaM naraM prANayAtrArtha ra naje, na punartRbudhdhyA" / tenApi tatpratipannaM / anyeAstasminnagare kazciddAsInAmutsavo'navat , tadAnIM sA dAsI puSpapatrAdikRte pravyAdyanAvAt vimanaskA jAtA / kapilena vimanaskAM dRSTvA pRSTaM- "he stri ! tvaM vimanaskA kiM dRzyase ?" / tayoktaM-"adya dAsInAmutsavo vartate, atra patrapuSpAdi mamopayujyate, anyathA mAM dAsIvargo vigopayiSyati" / etattasyA vacanaM zrutvA taduHkhaM hRdaye kapilo dhRtvA kizcidru-13 dinmaunamAlambya sthitaH / taM tathAvidhaM dRSTvA dAsyapyavadat-"he svAmistvaM mA viSIda, asminnagare dhanaH zreSThI vartate, taM nizAtyaye yaH prabodhayati tasmai sa zreSThI ghau svarNamASau dadAti, atastvaM tatra gatvA prathamaM / taM pravodhaya, sa jAgaritastava mASakakSyaM dAsyati, tattvaM me samarpayeH, yathA''vayorapi kaTyANaM jvti"| kapilena tatsarva pratipannaM / tataH kapilastasyA evaM vacanaM nizamya nirgataH, mA'nyaH ko'pi tatra prathama yAtviti liyA jAgaritaH, candrajyotstrayA nizAmavidan mArge gastalAradakaidhRtaH cauradhiyA bachaH cauracaryA hIdRzyeva navatIti / pranAte tairAradaiH prasenajito rAjJaH puro DhaukitaH / rAjA pRSTaH-"jo vipra! tvaM kaH ? kutra vAsI 1 kimarthamAgato'si?" tena sarvA pUrvakathA proktA / tato dayAhRdayena rAjhA mukto jASitazca-"no mahAtman ! yasocate tadyAcasva, tava vAJchitamahaM ycaami"| sa pAha-"rAjan / / 1 taduHkhavyantarAvezavivazaH kapiso'dhRtyA kiJcidvadan iti pratyantare / 2014 For Private & Personal use only
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezaprA. Alocya yaace"| tato'zokavanAntare gatvA vimRzati, yathA ghAnyAM mASAnyAM vastrAdi na syAt , tarhi taMja. 15 suvarNazataM mArgayAmi, svarNazatena gRhavAhanAdi na syAt , tarhi svarNasahasraM yAce / shsrennaaptyvivaahaa||10|| dyutsavA na lavanti, tarhi nRpAntike svarNaladaM yAce / svarNalakSaNApi dAnamAnasanmAnabandhudInoddharaNAdi kartuM no zakyate, ataH koTiM, evaM koTizataM koTisahasraM vA tasmAdarthaye" / evaM tasya kapilasya cintayataH zujakarmodayAdinirbudhirutpannA, yathA jahA lAho tahA loho lAhAboho pavaDaz / domAsakaNayakaGa komie vi na nidhyiM // 1 // aho ! lojasAgaro durdharaH kenApi pUrayituM na zakyate / tathA'haM vidyArthamAgataH svagRhaM tyaktvA 3 | paradeze paragRhe samAgataH, eSa inpradatto dharmArtha me vidyAM prayacati / tathaiSa zAlinako mama nojanaM prayaati, apamatinA yauvanamadena tasyA dAsyA gamanaM kRtaM, nirmalaM kulaM kalaGkitaM, dhim viSayAn , yatte 4 jIvAnevaM vinambayanti" ityAdi nAvayan eva viSayAviraktaH samutpannajAtismaraNaH kapilaH svayaMbuzo vajUva / tataH svamUrdhajAnuddhRtya devatArpitarajoharaNavadanavastrikAdimuniveSamAdade / tata utthAya prasenajito rAjJaH puro banUva / rAjJoktaM-"etat kiM ?" / tenoktaM-"jahA lAho tahA khoho" ityAdi || kathayitvA munau sthite rAjA poce-"mayA''jJA dattA, logAna juGga, muSkaraM vrataM muJca" / muninoktaM- // 10 // | "gRhItavrataM prANAnte'pi na muJcAmi, ahaM nirgrantho jUtavAnasmi, he rAjendra ! tava dharmalAno'stu / dAityuktvA kapilamunistato nirgatya nirmamo nirahaGkAro nirIho vasundharAM vijahAra / evaM vrataM pAkhayataH OM 20 G A
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2010] kapilasya mahAmuneH SaNmAsI yayau tadA caramajJAnamabhUt / itazca rAjagRhasyApAntarAle'STAdazayojanamAnA'tijayaGkarA'Tavyasti, tasyAmaTavyAM basanAdayaH paJcazatIcaurA vasanti sma / pratyekabuddharSistAn bodhArhAn jJAtvA tatrAraNye sametaH / te caurA zrapi jJAnyantike eyuH / patIzo jJAninaM prAha - "nirya - nthasya tava nRtyaM samAyAti ?" / khAnaM matvA muniH prAha - "vAditravAdakAn vinA nRtyaM na syAt" / caurairuktaM - " tAlavAdakA vayaM javiSyAmaH, tvaM nRtyaM kuru" / atha kapilamuniryatanayA nRtyaM karoti / te caurA amito cAntvA cAntvA tAlAdikaM vAdayanti / sAdhustu teSAM madhye nRtyaM kurvan prAkRtabandhena dhruvAn gAthAzca gAyati, yathA sAsamma saMsArammi purakapUrAe / kiM nAma huA taM kammaM jeNAhaM duggaI na gachekA // 1 // ityAdipaJcazatagAthA jJAnI jagau / tA dhruvAH zrutvA te caurAH sarve'pi pratyabudhyanta, paJcazatacaurANAM vrataM dadau / devatAdattaliGgAste maharSiNo bajUvuH, te sarve kevalinA sArdhaM nuvi viharanti sma / tataH kapilakevalI kiyanti varSANi pRthivyAM vihRtya mokSaM jagAma / | itthaM kapilamaharSiH samyagnAvena kevalaM lene / balana pramukhAnapi caurAn pratibodhya siddhimagAt // 1 // // ityanda dinaparimitopadezasaGgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranthavRttau paJcadazastamne 220 vyAkhyAnam //
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezaprA. // 106 // 2010 vyAkhyAnaM // 121 // zratha zuddhAzuddhatratapAlanaphalamAha vahukAlaM vrataM cIrNe sAticAraM nirarthakam / ekamapi dinaM sAdhorvrataM zuci zubhaGkaram // 1 // spssttH| jAvArthastu vakSyamANasaMbandhena jJeyaH, sa cAyaM - jambUdIpamahAvidehe puekarI kiNI puryabhUt / tatra mahApadmo nRpaH, tasya dvau sutau jAtau / mahApadmo dharme zrutvA jyeSThaputraM puNkarIkaM rAjye nyasya laghu| putraM kaemarIkaM yuvarAjapade nyasya svayaM dIkSAM lalau, karmakSayeNa zuktimApa / zranyadA ke cinmunayastatrAguH / tAnnantuM ghau bandhU jagmatuH / munIzastayoragre dharmatattvaM prAha / yataH cAmyan javArNave prANI prApya kRvAnnRNAM javam / potavadyo hArayati mudhA ko'nyastato jayaH // 1 // zrutveti saMvignau tau gRhamIyatuH / puNkarIko'nujaM jagau - " vatsa ! rAjyamidamAdatsva, ahaM saMyamaM gRhNAmi " / kamarI kastaM proce - "he jAtaH ! saMsAraduHkhe mAM kiM pAtayasi ? ahaM dIkSAM grahISyAmi" / " he anuja ! tAruNye indriyagrAmo durjayaH pariSadAzca duHsahAH" / kaemarI kaH prAha -- "he bandho ! narakAdiduH khecyo nAdhikaM duHkhaM, ataH svIkRtaM kariSyAmi / tato mahotsavena dIkSAM jagrAha / puekarI kastu mantriNAmuparodhena jAvayatirgRhe sthitaH / kaemarI karSirekAdazAGgadharo'bhavat / zrantaprAntAdinojyaistaponizca rogagrasta ho jAtaH / tataH sUriNA sad viharan svanagare zrAjagAma / jUpo vandanAyaitaH / sAdhUnnatvA staMca. 15 // 106 //
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ kRzavapuSTvenAnupalakSya bandhoH svarUpaM sUrIzaM papraccha / sUriH prAha-"ayaM puraH sthitaH sa eva tava bndhuH| tatastaM natvA rogagrastaM taghapurjJAtvA sUrIzamApRcaya taM svapure khAtvA yAnazAlAyAM rarada / rAjauSadhAdi-15 vAjinIMrogo jAtaH / rAjasaMbandhijojanai rasagRdirjAtA / tato po nityaM taM pratyAha-"he pUjya ! yUyama-1I niyatavihAriNazcaturdhA pratibandharahitAH, atha yUyaM vihArotsukA jAtAH, dhanyA yUyaM nirgranthAH / ahamadhanyo yanogakadame kadarthito'smi" ityAdivacanaM zrutvA khajitaH punargavantike gtH| anyedyavesa-18 ntatauM paurAna strIniH saha krImAparAn vIdaya cAritrAvaraNakarmataH zrAmaNyato'cakhat / tataH puNmarI-11 kiNyA vana etya taruzAkhAye pAtrANyAlambya haritasrastare komale'luvat / itazca tAnyA mAtrA dRSTaH || | saMyamantraSTaH / tayA tadvandhave jJApitaM / so'pi zIghra sprikrsttraagtH| taM sAdhu pRthvIzilApaTTe cintAparaM || pramAdinaM jUmi likhantaM vIkSya prAha-"he mune! he nirgrantha he niHspRha ! he sukhamuHkhatuTyajJa ! tvaM kRta| puNyo'si, dhanyo'si saMyamayAtrayA" ityAdinA'nekadhA stuto'pi samyagjUtAsyo naiva sthitaH, na kimapi jajahapa / tadA bhUpastaM bhraSTasaMyamaniSThaM vijJAya pAha-"he mune bandho ! sammukhaM kiM nAvalokase ? prazasta- | dhyAnena vartase? kiMvA'prazastadhyAnena ? yadyaprazastadhyAnArUDho'si tarhi tvayA prasahyAdattaM prAg jAva-| rAjyaM prAjyaM tasya cihna pAtrAdikaM mahyaM dehi, tvaM tu prAnte virasaphalaM mAnyaM tasya cihnamamuM paTTahastinaM gRhANa gRhANa" / iti zrutvA saharSo jAtaH, zIghra paTTahastyArUDho nagare praviveza / puemarIkaH sAdhuzreSTho DU vikhApaparAnantaHpurAdIna kaTiti sarpaH kajhukamiva muktvA yatiliGgAnyupAdAya vyaharat / kaemarIkastu _ JainEducation International 2010
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezaprA. saMjJa. 15 // 10 // OMOMOMOMOM ciraM bujukSito yadRcayA jadayAjadayamahArayat / tasyAtha purjarAhArajojanApnogajAgaraNAcca nizi visU- cikA bADhamajUt / utphuyodarasya rudhapavanasya tRSArditasya tasya "jagnavato'tipApo'sauM" iti matvA niyoginizcikitsA na kRtA / tato'rtimAnasau dadhyau-"yadIyaM rAtriryAsyati tadA prage sevakAn hanipyAmi" / iti rau'dhyAnaparaH sa vyapAdi, saptamyAM pRthivyAmapratiSThAnanarake jagAma / puemarIkarAjarSistu ityanigrahaM jagrAha-"gurupAdye vratAnyAdAya jodye'hN"| mArge kuttuTraparISahaM sahamAno mRdhdeho'pi na khedaM prApa / SaSThatapasA guruM prApya vratAni saMgRhya gurvAjJayA pAraNArtha nidA yayAce, tadAntaprAntatula-13 rUvAhAraM prApya prANavRttiM cakAra / tattulAhAreNa tIvA vedanA'bhUt / sa kRtArAdhano mRtvA sarvArthasiddhi-18 nAgjajJe / yataH SaSThAGgevAsasahassaM pi jai kAUNa vi saMyama viDalaM pi / aMte kilijAvo na vi sidhA kamarIya va // 1 // appeNa vi kAkheNa ke' jahA gahiyasIlasAmannA / sAhaMti niyayakaGa pumariyamahArisIva jahA // 2 // evaM ca samyak zrAmaNyamApATya paramAM gatim / kecidyAntyacirAnnAnye sAticArAzcirAdapi // 1 // // ityabdadinaparimitopadezasaGgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranthavRttI paJcadazastamle 251 vyAkhyAnam // // 10 // 40 . For Private Personal Use Only 2010
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ ||vyaakhyaanN // // azottamanRbhiH satsaGgo vidheya iti ziSTazikSAvAkyapuSTyarthamAhauttamAdhamayoH saGgaphalaM khabdhaM parIkSyA / pranAkareNa vipreNa tataH kAryA susaGgatiH // 1 // spaSTaH / zlokasUcitasaMbandhazcAyaM-vIrapure divAkaro vijaH SaTkarmakarmaThaH / tatputraH pranAkaraH saptavyasanarataH / sa niraGkuzo dipa zva svairaM sarvatra namati / sa caivaM pitrA zikSitaH-"he vatsa ! tvaM satsaGgaM vidhehi, kiM tava dhUrtAdhamasaGgena ? sadapi zIlaM vilIyate, yataH| pazya satsaGgamAhAtmyaM spshepaassaannyogtH| lohaM svarNInavetsvarNayogAt kAco maNIyate // 1 // HP vikArAya javatyeva kulajo'pi kusaGgataH / kulajAto'pi dAhAya zaGkho vahniniSevaNAt // 2 // 4 ato vighajanasaGgena zAstrANyavagAhasva, kAvyarasAmRtaM piba, kalAH zikSa, dharma kuru, svakulaM codhara" / iti zikSito'pi sa prativakti| na zAstreNa kudhA yAti na ca kAvyarasena tRT / ekamevArjanIyaM tu viNaM niSphalAH kalAH // 1 // I evaM tasyojhaNThoktinirdUno divAkaro maunena sthitaH / punarapi mRtyusamaye vAtsahyAdAkArya putramanA-12 pata-"vatsa ! yadyapi mama vAkye tava nAsthA tathApyamumekaM tu zlokaM gRhANa, yena mama citte samAdhivet / tathAhi ____JainEducation international 2017
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezaprA. kRtajJasvAmisaMsargamuttamastrIparigraham / kurvanmitramalonaM ca naro naivAvasIdati // 1 // stana. 15 uttamaiH saha sAMgatyaM parimataiH saha saMkaSAm / alubdhaiH saha mitratvaM kurvANo naiva sIdati // 2 // // 10 // enaM zlokaM prajAkaraH piturAgrahAUgrAha / kAkhena pitA parAsurajUt / prajAkaro'pi bhsokaparIkSAvi-13 dhitsayA dezAntaraM vrajan kvApi grAme kRtaghnastucaprakRtiH siMhAhvo grAmaThakuro'vasat , tamannajat / tasyaikA / ceTI sarvAdhamA strItvena sthApitA / tatra lojanandirvaNiga nirdAkSiNyamukhyo'baiMkalubdho mitramajUta / hA ekadA''kArito rAjJA siMhaH, tena samaM yayau pranAkaraH, nRpaM vivatpriyaM jJAtvedamUcivAn| mUrkhA mUkhaiH samaM saGgaM gAvo gonigA mRgaiH| sudhIniH sudhiyo yAnti samazIle hi mitratA // 1 // | ityukte tuSTena rAjJA bahugrAsayutaM puraM dIyamAnaM prajAkareNa siMhAya dApitaM, evaM so'nekdhopkRtH| dAsyA api svarNAjaraNAdi dattaM / lojanandirapi maharSiko'kAri / zratha siMhasyaiko mayUro jIvitA-2 dapi vano'sti, tasyAmiSanadaNadohado dAsyAH pranAkarajAyA jAto garnAnulAvena / prajAkareNApi pitRlokaparIkSArtha rAjamayUra kvApi guptIkRtyAnyamayUrAmiSeNa dohado'pUri / zratha jojanAvasare siMhena / 14 mayUro vilokitaH sarvatra, kvApi na labdhaH / paTaho dApitaH-"dInArASTazataM rAjA dAsyati yo mayUra-14 zuhiM kathayati taM prati" iti / dAsyA paTahaM zrutvA "mamAnyo'pi pati vI" iti vyalubdhayA rAje // 10 // niveditaM-"rAjan ! pranAkaro'tyAsaGgavinaSTo'yaM mayA vArito'pi svAmino mayUraM maddohadapUraNAyAnyamayUramaprApya mAritavAn / iti dAsyuktaM zrutvA krudhaH siMhaukuraH pranAkaradharaNAya jaTTAn preSIt / JainEducation International 2010 For Private & Personal use only
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Internatio19 | prajAkaro'pi jJAtatadvRttAnto jayajIto mitragRhe gato "mAM rakSa rakSa he mitra" ityavadat / lojanandimitraM prAha - " kiM tvayA vinAzitaM rAjJaH ?" / sa uvAca - " rAjJo vahIM jAryArthe itaH" / tato mitrA - dhamaH prAha - " svAmiprohiyo bhavataH kva sthAnaM ? jvalatpUlakaM svagRhe kaH kSipati" ityAdivadato mitrasya gRhe yAvatpravizati tAvatA lojanandinA bumbAravaH kRtaH / rAjajaTairAgatya badhdhvA rAjJo'gre nItaH / siMho'pi nRkuTiM kRtvA prAha - "re viprAdhama ! mama mayUramarpaya anAjISTadevatAM smara" iti hakkitaH / prajAkaraH sadainyaM jagau - "he deva ! tvaM me pitA svAmI zaraNaM ca, kSamasvaikamaparAdhaM svasevakasya " iti vijJapto'pyadhamaprakRtitvena jaTecyo mAraNAyArpitaH / yAvatA te kimapi virUpaM kurvanti tAvatA - sa Uce daivataprAyaM pitureva vacaH smRtam / yadatikramaNAtsadyo mamAjUdIdRzaM phalam // 1 // ityuditvA mayUraM dattvA siMhamApRcaya nirgataH / siMhena kSamA yAcanapUrvakaM sthApito'pi na sthitaH / agrato gachan sadadhyau nRNAM mRtyurapi zreyAn paramatena saha dhruvam / na rAjyamapi bhUrkheNa lokazyavinAzinA // 1 // krameNa sundarapure gataH / tatra hemaratho nRpaH / tatputro guNasundaraH / tyaktakuvyasanAsaGgaH kRtajJaH kovidapriyaH / janAnurAgI sugaH kumAro guNasundaraH // 1 // purAdvahiH zastrazAstrAcyA saparo dRSTaH / prajAkareNa gatvA savinayaM praNataH / kumAreNApi prasannadRgvi - khokanAdinA pUjitaH / yataH---
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezamA // 10 // SASARAN prasannA dRDyanaH zucaM khalitA vAg nataM shirH| sahajArthiSviyaM pUjA vinA'pi vinavaM satAm // 1 // staMja. 15 prajAkaro'pi kumArasya snehAsApAdi dRSTvA dadhyau"asyAho vizadA mUrtirmitaM ca madhuraM vacaH / navyamaucityacAturya kaTare svcchtaa''tmnH||1|| bAhaye'pi madhurAH ke'pi prAdhAvatke'pi cUtavat / vipAkena kadApIndhavAruNIphalavat pare // 2 // | | yatrAkRtistatra guNA vasanti" iti vicintya tasya kumArasya sevA''zritA / purAntarAvAso dApitaH 8| kumAreNa / uttamaprakRtisthairya vinayAdiguNA nAryA kRtA brAhmaNI / mahenyo vasantaH suhRt kRtaH paropakAkA raikavrataH pauramukhyaH / krameNa pitari vipanne guNasundaro jUpo'jUt / prajAkaro mantrI srvkaarykssmH| anyadA kenApi jAtyAzvau salakSaNau DhaukitI, paraM viparItazikSitau, tatsvarUpamajhAtvA rAjAmAtyau tatturaGgArUDhau purAbahirvAhyATyAM vAhayitvA vegajijJAsayA kazAghAtaM cakratusturaGgayoH / tatastau nirgatau vegena tathA yathA ko'pi na milati, gatau vanAntaH / gaThatA ca mantriNA labdhasadayatA AmalikyA adhogatenAmakhakatrayaM gRhItaM / tato dUrataraM gatvA vaTgAmuktau sthitAvazvau / rAjJastRSAnaM mantriNA''malakamekaM kSaNAntare'titRSitasya rAjJo vitIyaM, punastRtIyaM ca, evamAmalakatrayeNa kAlape kRte sainypraaptiH| | tataH svasthInUya nagarAgamanaM / atha rAjJaH sutaH paJcavarSIyo mantrimandire krImArtha nityamAyAti / ekadA // 10 // mantriNA parIkSArtha sa guptIkRtaH / jojanasamaye sarvatra gaveSitaH putraH, paraM kvApi na labdhaH / rAjA ghUrNita | va tasthau / rAjavargo'pi sarvaH kRSNamukho'jani / kenApyuktaM yat "kumAro mantrigRhe gato'bhUt / tataH ASRANASANSAR 2010_
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18 sarveSAM manasi matriNaH zaGkA jAtA / mantryapi rAjakule nAyAti / patnI brUte-"deva ! kimadya rAjakuTe lana gamyate ?" mantrI prAha-priye ! rAjJo mukhaM darzayituM na zaknomi, adya mayA rAjaputro htH"| jAryA''ha-"kimidaM nAtha ?" / mantrI jagau-"hyastvayoktaM yachuta garnAnulAvato'yaM nRpAGgajo dRzo hAya vairivat tato mayA hataH" / tacchrutvA zAntaM pApamityuktvA sA vasantamitrasamIpe gatvA sarva da nyavedayat / tadA sa zrAha-na kiJcideva tat , ahameva rAjJaH kopaM dUrIkariSyAmi" iti mantripatnI-18 mAvAsya rAjJaH pArthe vasanto gataH, iti vijJaptavAn-"atrArthe mantriNo nAparAdhaH" / lAryA'pyAgatA, tayoktaM-"mahohadArthamayaM vyatikaro jAtaH" / tadanu mantryapi sametaH kampamAnaH, teneti rAje vijJaptaM"svAmin ! mamaivAparAdhaH sarvaH, mamaiva prANA grAhyAH, ayaM vasanto madIyajuHkhamuHkhito javatsakAzaM svAparAdhaM kathayannasti, jAryApi tathaiva" / tato pazcintayati-"ayaM mantrI sarvaprakArairhitaH prANadAtA tdaa''mkhkprdaanaiH| tato mantriNaM prAha khokasamadaMmitra tvaM yadi nAdAsyastadA dhAtrIphalAni me / tadA kAhaM kva rAjyaM ca kva sutaH kva pariThadaH // 1 // mantryAha suprajo jajhe kRtajJatvaM taveyatA / kArya eva punardaemaH putraratnApahasya me // 2 // & "ekamAmakharka tarhi vakhitaM trayamadhyataH" ityukte nRpeNa mantrI jagau-"he sarvaguNAkara ! yadyevaM tarhi astvAmakhakatrayaM, ciraM kumArasahito rAjyaM kuru" / ityuktvA putraH samAnIyArpitaH / kumAraM dRSTvA sarveSAM harSaH / kimetaditi rAjJokta santrI piturAdezAdArajya svavRttAntaM nikhikhamAkhyAtavAn / nRpo'pi jJAta 545464+%*5* JainEducation international 2010.00
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezaprA-16 // 11 // 600% CARRORS svarUpo khajito mantriNamardhAsane nivezyAha-"he mitra ! yanmayA'mUTyamapyAmalakatrayaM putratuDyamakAri | saMjJa. 15 tanmarSaNIya" ityAdiprItivAkyairujIvitaH pranAkaramantrI khandhasusvAmipado rAjJA saha ciraM rAjyaM 51 pAkhayAmAsa // prajJAkarasyeva samIdaya sAkSAt , phalAni saGgAtsadasajanAnAm / vivekinA saukhyaguNAdyavApya, kAryaH sadA saGanasaGgaraGgaH // 1 // // ityabdadinaparimitahitopadezasaMgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagraMthasya vRttau paJcadazastaMne 125 vyAkhyAnam // // vyAkhyAnam // 13 // athAntaraGgAriSaDvarga yo jahAti sa eva sukhI syAdityAhakAmaH krodhastathA lono harSo mAno madastathA / SaDvargamutsRjedevaM tasmiMstyakte sukhI navet // 1 // spaSTaH / atre jAvanA--tatra paraparigRhItAsu svayamUDhAsu vA khISvatyantAsaktirUpaH kAmaH / sa ca MrAvaNapadmanAnAdivadhivekarAjyanazanarakapAtAdihetuH / uktaM ca | tAvanmahattva pAmityaM kulInatvaM vivekitA / yAvajvalati cittAntarna pApaH kAmapAvakaH // 1 // nAnyaH kutanayAdAAidhirnAnyaH dayAmayAt / nAnyaH sevakato muHkhI nAnyaH kAmukato'ndhalaH // 2 // // 11 // 2011
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ 81 iti 1 / parasyAtmano vA'pAyamavicArya kopakaraNaM krodhaH, sa na yukto durgatihetutvAt caramakauzikAdInAmiveti kRtvA mahAtmanAM / yataH saMtApaM tanute ninatti vinayaM sauhArdamutsAdayatyudhegaM janayatyavadyavacanaM sUte vidhatte kakhim / kIrti kRntati murgatiM vitarati vyAhanti puNyodayaM, datte yaH kugatiM sa hAtumucito roSaH sadoSaH sattAm // 1 // dumonavaM hanti viSaM na hi dumaM, na vA nujaGgapranavaM nujaGgamam / zradaH samutpattipadaM dahatyaho, mahoTavaNaM krodhahalAhalaM punH||2|| iti / dAnAheSu svadhanApradAnaM niSkAraNaM paradhanagrahaNaM vA khojH| khojamUkhAni pApAni rasamUkhAzca vyAdhayaH / snehamUlAni muHkhAni trINi tyaktvA sukhI java // 1 // * sAgarazreSThisujUmacakrimammaNazreSThikhojanandyAdInAmiveti zrutvA sakalapApamUlameSaH / etena vyAkukhitA anekapApakriyAM kurvanti / yataHhai krayavikrayakUTatulAlAghavanikSepanakSaNavyAjaiH / ete hi divasacaurA muSNanti mahAjane vaNijaH // 1 // / hatvA dhanaM janAnAM dinamakhilaM vividhvcnrcnaaniH| vitarati gRhe kirAtaH kaSTena varATikAtritayam // 2 // | AkhyAyikAnurAgI brajati sadA pustakaM zrotum / daSTa zva kRSNasaH palAyate dAnadharmenyaH // 3 // __JainEducation International 2010_00 For Private & Personal use only
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezaprA. // 111 // 2010 utsRjya sAdhuvRttaM kuTiladhiyA vaJcitaH paro yena / zrAtmaiva mUDhamatinA hatasukRto vaJcitastena // 4 // mahIyasA'pi khAnena na khojaH parijUyate / mAtrAsamadhikaH kutra mAtrAhInena jIyate // 5 // iti 3 / puraninevezAmoko yuktoktyagrahaNaM vA mAnaH / zravicAritatattvAtattvAnAM kadAgrahiNAM duryodhanAdInAmivAyaM javati / yataH - evi vilokate nordhva saptAGgaizva pratiSThitaH / stabdhadehaH sadA soSmA mAna eva mahAgajaH // 1 // parityAga eva keotpattirvAduvaleriveti 4 / balakulaizvaryarUpavidyAdinirahaGkArakaraNaM parapradharSanibandhanaM vA madaH / yataH - ekaH sakalajanAnAM hRdayeSu kRtAspado'sti madazatruH / yenAviSTazarIro na zRNoti na pazyati stabdhaH // 1 // | zauryamado rUpamadaH zRGgAramadaH kulonnatimadazca / vijavamadamUlajAtA madavRkSA dehinAmete // 2 // | zauryamadaH svanujadazIM rUpamado darpaNAdidarzI ca / kAmamadaH strIdarzI vijavamadastveSa jAtyandhaH // 3 // sAvadhayaH sarvamadA nijanijamUlakSyairvinazyanti / gurumada ekaH kuTilo vijRmbhate niravadhirbhogI // 4 // maunena sAmantAnAM niHspandadRzi pravRddha vijavAnAm / krUjaGgamukha vikAre dhanikAnAM tryuge viTAdInAm ||5|| jihvAsu dUtaviduSAM rUpavatAM dazana kezavezeSu / vaidyAnAmoSThapuTe grIvAyAM guruniyogigaNakAnAm // 6 // skandhataTe sujaTAnAM hRdaye vaNijAM kareSu ziSpavatAm / gaemeSu kuJjarANAM stanataTeSu taruNInAm // 7 // 1 "stanataTayugmeSu taruNInAM" iti pAThaH sAdhuH / staMja. 15 // 111 //
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ na yuktazcaiSa sarvathA mahonnatacetasAM / yataHIPI pAtAsAna samuddhRto bata basirjIto na mRtyuH kSayaM, nonmRSTaM zazakhAzcanasya makhinaM nonmUkhitA vyaadhyH| zeSasyApi dharAM vidhRtya na kRto nArAvatAraH daNaM, cetaH satpuruSAnimAnagaNanAM mithyA vaha~sajase // 7 // iti 5 / nirnimittaparaphuHkhotpAdanena svasya pApaGtiAdyanarthasaMzrayeNa vA manaHpramodo harSaH / ayaM PAnAnugatacittAnAmadhamAnAmeva sukhanaH / yataH paravasaNaM abhinaMdA niravasko niddau niraNutAvo / harisikAi kayapAvo ruddlaannovgycitto||1|| * tuSyanti jojanairvimA mayUrA ghanagarjitaiH / sAdhavaH parakaTyANaiH khalAH paravipattiniH // 2 // Pl yathA prApta vyasanaM pAemavAnAM zrutvA vIkSya ca duryodhano mahApramodaM prAptaH / samupAtitavyasanagataM 18 zrIpAsanRpaM vIdaya dhavalazreSThI sveSTasidhikaraNArtha nRzaM modate smeti / eteSAmapi parihAryatvamiha vive|kijananindyatvAdapayazo'narthahetutvAtparatra purgatikAraNatvAJceti // zrAntaraM parivargamudagaM, yastyajediha vivekamahIyAn / dharmakarmasuyazaHsukhazonAH, so'dhigacchati gRhAzramasaMsthaH // 1 // // ityandadinaparimitahitopadezasaGgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranthavRttau paJcadazastamle 133 vyAkhyAnam // - - For Prve & Personal Use Only ___Jain Education international 2010-05
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadazaprA. saMca.15 // vyAkhyAnam // 24 // atha karmayogataH pratipAtI bhUtvA punaH svaM tArayati sa sAdhya ityAhazithitAH saMyame yoge jUtvA jUyo'pramAdinaH / javanti te prazasyAH syuryathA selakasAdhuvat // 1 // | spaSTaH / saMbandhazcAyaM-navayojanavistIrNaghAdazayojanAyAmAyAM phArikAyAM vAsudevo jUpaH / tasyAPAvazAH pomazasahasranRpAH syuH| tasya pradyumnAdyAH sArdhatrikoTikumArAH zAmbAdyAzca purdAntakumArA 4 vajUvuH / tannagare pAvaccAputraH kumAraH pitRnyAmekavAsare ghAtriMzatkanyAH pariNAyitaH, tAjiH saha paJca-18 vidhasaukhyamanulavati / anyadA dazadhanurucco'STAdazasahanazramaNairvRtaH zrInemijinaH smvsRtH| vanapAkhamukhAttannizamya kaumudikyA neryodghoSaNAM kRtvA caturaGgacamUvRtaH kRSNo vandanArtha gataH / thAvaccA-15 putro'pi sametaH / prajudharmadezanAM zrutvA buyo viraktasthAvaccAM svamAtaraM prAha-"mama dIdAM dehi / hai mAtrA saMsArasukhaiojitaH sa no'manyata / tadA tadambA kRSNapAdhaM gatvA prAnRtaM muktvA vyajijJapat "svAmin ! matputrasya dIkSAgrahaNotsukasya zikSA prayaca, yadi eka eva mamAtmajaH saMyamaM gRhNAti tarhi || 1 nirAdhArA kathaM jIvAmi" / kRSNastAmAzvAsya camUvRtastadvaha etya tasyAH putraM smAha-"he vatsa ! tvaM | sAMsArikavilAsAn saharSa juGga asmatravAyAzritaH san , na kimapi tava virUpaM jAvi" / iti zrutvA PATRA sa viisya pAha-"hechApa ! ekena mRtyunA'hamanantazo vijhambitaH, tadhirUpaM tvaM nivAraya cenmama _Jain Education international 2010 For Private Personal Use Only
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2010. hitaM vAJchasi / kRSNaH smAda - " tatparamAnandapade prApte satyeva yAti nAnyathA " / iti zrutvA zrAvacAtmajaH smAda - " zrata eva mRtyuvihitavirUpa nivAraNAya nemicaraNAmbujaM seviSye'haM" / iti tasya sthairyamavekSya hRSTo lakSmIzaH puryAmityudaghoSayat - " jo jo! yaH ko'pi zramunA saha pravrajati tasya kuTumba nirvAhaM dIkSotsavaM ca kRSNaH svayaM karoti / tataH sahasranaraiH saha tasya dIkSAmahotsavaM cakAra / sahasranaravAhya zibikArUDhaH sahasranaraiH saha jinAnyarNe sametaH / tadA yAvaccA jinaM prAha - " imAM ziSya - nikSAM gRhANa, enaM dvizikSAnvitaM vidhehi" / punaH sAzrunetrA putraM prAha - " he putra ! trArthe pramAdo na kAryaH" / tataH sa sahasranaraiH saha prabrajyAM jagrAha / krameNa sAmAyikAdicaturdazapUrvANyadhItya sahasraziSyAcArya ekadA jinAAM gRhItvA viharan selakapure samavasRtaH / tatpurezaH paJcazatapanyakapranR tisacivAnAM nAyakaH selakanRpaH sotsavaM zrIguruM natvA dezanAM zrutvA sAmAtyaH zrAddhadharma jagrAha / itazca saugandhikapure zreSThI sudarzanAkhyo vasati / tatra cAturvedI zauca 1 saMtoSa 2 svAdhyAya 3 tapo 4 devadhyAne 5 tiniyamayuktaH sahasraziSyAcAryo gairikavastrAvRtaH sahasratApasAnvitaH zukaparitrAjaka zrAgAt / tasya zaucamUlaH sAGkhyadharmastapacasA sudarzanena gRhItaH / tatrAnyedyurviharan thAvaccAsutAcAryaH samAgAt / sudarzanaH parIkSArthametya papracha - "yuSmAkaM zaucamUlo dharmo'nyo vA 1" / sUrirAha - "he zreSThin ! asmAkaM vinayamUlo dharmaH so'pi didhA sAdhuzrAnedAcyAM, so'pi dazadhA kSAntyAdiniH" / tadAkyaiH prabuddhaH zreSThI zrAddhadharma prApa, adhigatajIvAditattvo'sthimajjA supremAbhUt / anyadA tasya pUrvaguruH zukaH
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezapA. sahasraziSyayutastatrAgAt / sudarzanamanyamArgasaktaM vIkSya "re re kena pAkhaeimanA vazcito'si" iti tena / pRSTe zreSThI smAha-"mama guruzcatunidharasthAvaccAsutasUriratraivAsti, tenAhaM vinayamUrkha dharma prApitaH" / // 113 // tataH saziSyaH zuko'pi zreSThinA samaM sUripArce gatva praznAni papraca- jattA te naMte ! javaNija ca avAvAhaM phAsujhaM vihAraM" iti nizamya sUriH prAha-"mamemAni sarvANi santi / punaH zukaH sari papraca-"kiM (kA) nadaMta yAtrA ?" / "he zuka ! yataH zramaNAnAM jJAnAdiratnatraye yatnakaraNaM sA yaatraa"| punaH zukaH papraca-"he nagavan ! yApanA kA ?" | "he zuka! yApanA vidhA-injiyayApanA noindhiyayApanA ca / he zuka ! zunaprazastamArgAnusAritvAt paJcendhiyayApanA mama zujA'sti, krodhAdirahitAntaHkaraNatvAt prazastA noinjiyayApanA ca" / punaH zukaH papraca-"kiM te jagavan ! zravyAbAdha ?" / "he zuka ! vividhavyAdhayo mama no pImayanti" / punaH papraca-"he sure! kiM (kaH) tava prAsukavihAraH ?" rirAha-"he zuka ! strIpazupaemakavarjitavasatau nirjIvasthale yAcitapIThaphasakAdi gRhItvA vicarAmi | lAiti mama prAsukavihAraH" / tataH punaH zukaH-"sarisavA jaMte kiM jaskeyA vA anakeyA vA?" ityAdiSaSThAGgoktAna praznottarAn prApya suqhanavodhitvAt sahasraziSyaiH saha jainI dIdA jagrAha, kramAtsUripadaMga pApa / tataH zrAvaccAsutAcAryaH svanirvANasamayaM jJAtvA sahasramunibhiH samaM pauemarIke zaikhe'nazanaM kRtvA // 113 // mAsAnte kevalI jUtvA muktiM yayau / tatazcaturdazapUrvI zukAcAryo viharannanyadA selakapuraM gtH| tatrodyAne paJcazatAmAtyaivRto guruM natvA jinavANIM zrutvA viraktamanAH sevakanRpaH svagRhe sajAyAM sthitaH ___ Jain Education international 2010_05
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ paJcazatamantriNaH papraccha-"noH sacivAH ahaM pravalyAM samastanavapApApahAM grahISye yUyaM kiM krissyth!"| IM "svAmin ! vayaM sarve'pi saMyamasukhaikakhAlasA yuSmAbhiH saha vratAni grahISyAmaH" / nRpaH prAha-"tahi svasvaputreSu gRhakAryANi nyasya sahananaravAhyazivikArUDhAH zIghra samAgacata" / tato nRpaH svaputre maemu kakumAre rAjyaM nyasya tatkRtaniSkramaNotsavena paJcazatamantrivRtaH zukasUryantike trividhatrividhena sAvadya& yogaM pratyAkhyAti sma / kramAtselakaM ghAdazAGgadharaM vijJAya sUripade saMsthApya zukasUriH svayaM ciraM vihRtya hai| sahasramunibhiH saha zatruJjaye'nazanaM kRtvA mAsAnte muktipadaM prApa / itaH zrIselakAcAryo'ntaprAntatula-11 kAlAtikrAntanojanakaraNAt kaNDUdAhapittajvaragrastadeho viharana selakapuraM gataH / tatra tatputro maemuko 8 nAma nRpo vandanArthamAgataH / dezanAM zrutvA zrApyatvaM prpnnH| tato guroH zarIraM zuSkaM vyAdhigrastaM jJAtvA / mAha-"he pUjya!mama yAnazAlAyAM nivAsaM kuru"| sUristatra paJcazata ziSyaiH saha sthitH| tato nRpeNa gurorAjJAM prApya vaidya AnItaH / tenauSadhaM kRtN| punA rogamUkhanjedanArtha madyapAnaM kaaritN| tena nIrogI jAtaH, paraM| hai rasagRzo'jUt / yata uktaM ca-"zraNasaNa dhamaUpANamuchie gaDhie gidhe azovavanne usane usanna vihArI evaM pAsatthe 2 kusIle 2 pamatte 5 saMsatte" / tadA panthakena vinA ekonapaJcazataziSyA iti dadhyuH"guravastu pramattA ekatravAsaratAzcAto vayaM vihAraM gurumApRcchaya kurmhe"| tatastaistathA kRtN| pandhako vaiyAvRttyartha 4 sthitaH / ekadA caturmAsIdine vistIrNa madyapAnaM kRtvA sUriH suptaH / tadA pandhako daivasikaM pratikramaNaM vidhAya kArtikacatu sakakSAmaNArthe nighANagurupAdayormastakaM saMsthApya "anuci'haM" ityAdyuktavAn / ___JainEducation international 2010 For Private Personal Use Only
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezaprA. saMjJa. 15 // 114 / / tavaNAsparzAcca nijAnaGgastasyAt / tataH "ko mAM jAgarayati ?" ityAdi vadan gururutthitH| tataH panyako vinayAvanamro bhUtvA pAha-"svAmin ! dhigmAM, yatazcAturmAsikadAmaNAya mayA yUyaM jAgaritAH, | tatkSamadhvaM" / tasyeti vinayavAkyAsajito gurustaM ziSyamanumodayan pramAdAsaktamAtmAnaM bahudhA nindati sma-"hahA mayA rasagRdhdhyA cAritraratnaM malinIkRtaM, dhanyo'yaM ziSyo yenAhaM bAhyato'nyantaratazca vidhApi jAgaritaH / aho ! kvAyaM ? kka cAhaM ! / yomadhye mahadantaraM / majhurustvayameva yena panyakenAI pathi nItaH, tena svanAma satyaM vihitaM / api cAho ! zravandanIyaM mAM pAdazAvartavandanakena vandate, jAnannapi mama doSAnnigRhayati" / ityAdinA stutvA sUridadhyau-"kaTye maemukaM nRpamApRlaya punaH saMyama nirmalaM pAlayAmi" / tata AlocanayA''tmanaH zuhiM vidhAya selakagururbahUn javyAn prabodhya prAnte / paJcazatamunisahitaH zatruJjaye'nazanaM vidhAya mAsAnte modaM gataH paramAtmapadaM prApeti // bhraSTasaGgatigataM vratadharme, panthako na tu mumoca munIzam / hAmaNAdividhinA pathi nItaH, selako'kSyapadaM girirAje // 1 // // ityabdadinaparimitopadezasaGgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranthavRttI paJcadazastamne 24 vyAkhyAnam // // 11 // 2010 For Private & Personal use only
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ // vyAkhyAnam // 225 // zratha kArtikImahimA gIyate yaH kuryAt kArtikI raakaamtraaiilyaanttprH| sajaktvA sarvasaukhyAni nivRti banate tataH // 1 // ekenApyupavAsena kArtikyAM vimalAcala / zaSistrIbAlahatyAdipAtakAnmucyate janaH // 5 // zrIjJapanadevaputro pravimastasya putrau mAviruvAlikhiTyAvajUtAM / anyadA prAvimAya mizrikhArAjya vAlikhiTyAya ca lakSgrAmAna dattvA svayaM prajoH pArzve dIdAM jagrAha / anyadA prAvimo'nujaM saMpadA-12 hAdhikaM vIkSya tamunnatimasahamAno dveSaM vahati / anujo'pi tatsvarUpaM jJAtavAn / tato miyo 6SaM vahantau || rAjyagrahaNotsukau jAtau anyo'nyaM balaM pazyataH / anyadA prAvimena svapuramadhye vAlikhiTyasya pravezo || niSidhaH / so'pi prAptakopaH svasainyaM yuddhArthamamelayat / jAvimo'pi sajIvanUva / chau mithaH saMmukhAvA-15 gatau / madhye paJcayojanapramANaM raNakSetraM muktvA senAnivezaH kRtaH / yorapi sainyayoH pratyekaM dazalahaM gajAnAM dazakhadaM turagANAM dazalaI rathAnAM dazakoTayaH padAtInAM cAnUvan / tato nirdhAritadine saGgrAma cargijA gajaiH padAtayaH padAtiniH / evamanvahaM kurvanti / itthaM ca sapta mAsAn yAvat yudhyamAnayoH A4%95 Jain Education Interativo For Private & Personal use only
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadazaprA. // 11 // sainyayoH sujaTAnAM bAdazakovyaH kSayaM yayuH / tato varSAkAle samAyAte yughato nivRttau tRNaparNAdiniH .. kuTIrakAn kRtvA tasthatuH / kramAgharSatau nivRtte sarvadhAnyauSadhe pAemuratAM prApte eko prAvimaH saparikaro / vana_valokanArtha nirgataH / tatra vimalamatinAmnA sacivena preritastApasAzramaM gtH| tatra jaTAmukuTajUpitaM vadakaladastraparidhAnaM paryaGkAsanasthitaM suvaTagunAmAnaM kulapati bahunistApasaiH parikaritaM zAntaM dAntaM vIdaya nUpastaM nanAma / munirapi dhyAnaM muktvA nRpamAzIrvacanenAninandati sma / tatastApaso'nugrahabumlyA dharmazidAM prAha-"rAjan ! ayaM saMsArasAgaro'nantapuHkhajalApUrNaH kAmakrodhAdimakarasamUhairatijayaMkaro! lojavasavAnalo jagadsanalAlasaH / atra viSayAvarteSu magnAH sarve surAsuranarezvarAdyAH kathamapi nirgamaM| na prAmuvanti / rAjyaM tu prAnte narakapradaM / tato na yujyate tavApi etena narakArthakAriNA rAjyalInena vAtrA saha mahAnarthakAraNaM yuddha / khaekamAtrapRthvyA lojena ye bandhvAdijanAn vinAzayanti te'nantaHkhAnyAmuvanti / na yujyate tava zrIyugAdIzapautrasya kalahakaraNaM" / iti zrutvA nRpaH prAha-svAmin ! 12 pUrva jaratabAhubadhyAdayo'pi kAraNavazAtparasparaM vigrahaM kRtavantaH tIsmAkaM ko doSaH ?" / muniH / mAha-"he nRpa ! jaratezena pUrvajanmani sAdhUnAmAhAradAnanaktyA cakritvamupArjitaM / bAhubalinA tu / |vaiyAvRttyakaraNAdvAhubalamarjitaM / tatastAnyAM svasvakarmaphalaM prAptaM / cakriNA cakrasyApravezAdhudhaM kRtaM, bAhu // 11 // balinA tu dhyAtaM-"pitRdattaM rAjyamayaM gRhItumivati, kimahaM nirbalo'smi ? tAtapAdAnmuktvA'nyAnna namAmi / evaM satyapi devavAkyAtprabudhau tau svAtmAnaM tAritavantau / tattAdRzAnAM puruSasiMhAnAM spardhA __JainEducation International 2010
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ na kAryA" / iti zrutvA lalitaH saMjAtapazcAttApo muniM prAha-"mune! mayA mUDhenAjJAnena tayorasmatpi1 tRvyayoH samAnatA gRhItA, sA na prApnoti, kadApi kAcamaNizcintAmaNeH prajAvaM kiM prApnoti ? uddhRhai to'haM tvayA narakapAtAt, unmIlitA mama vivekadRSTiH" / ityuktvA svayaM bandhuM dAmayituM prasthitaH / vAlikhiTyo'pi agrajamanimukhamAyAntaM vIdaya saMmukhaM gatvA jyeSThapAdayorvavati sma / tena samutthApya |snehenaalinggitH| anujaH smAha-"ghrAtaH! tvaM me jyeSThabandhurmaprAjyaM gRhANa" / agrajo'pi gajadagirA prAha-"JAtaH ! kiM rAjyena ? anityAH kAmanogAH, 'rgatau patatAM prANinAM dharma vinA nAsti kiJci-18 danyacaraNaM, tato'GgIkArya mayA vrataM, navantaM dAmayitumihAgato'smi" / anujaH smAha-"jrAtaH ! yadi / tvayA sarvathA zreyaskara vratamAjiyate tadA mayA'pi tdevaanggiikrtvyN"| tataH skhaM svaM putraM rAjye nyasya svasvamantrisahitau dazakoTipuruSaiH samaM tau tattApasapArzve vrataM jagRhatuH / sarve'pi kandamUlAdyAhArA mA gaGgAjalasnAnaparA aTapakaSAyA aTpanijA japamAlayA zrIyugAdIzaM smarantaH parasparaM dharmakathAM kurvanto 8 varSalakSANi tatraiva nirgamayanti sma / anyadA namivina mividyAdhararAjarSipraziSyau dhau munI AkAzamArgeNa tatrAyAtau tairnatvA pRSTau-"yuvAM kutra yAsyathaH ?" / tatastau tenyo dharmalAnAziSa dattvocatuH-1 "zrAvAM puerIkagirau yAtrArtha yAsyAvaH" / punastaiH pRSTaM-"tasya mAhAtmyaM kIdRzaM ?" / tAvUcatuH- "anantA muktimAsepuratra tiirthprjaavtH| setsyanti bahavo'pyatra shupcaaritrjuussitaaH||1|| 2010 For Private & Personal use only
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezaprA. // 116 // 2010_1 evaM varSANi yAvatkathane'pyasya mahimnaH pAro nApyate / zratra tIrthe namivinamimunIndrau dhikoTi| munisahitau puSkarI kagaNadharavat phAguna zukla dazamI dine mokSaM prApatuH / pUrva zrI madanantajJAnaguNasamanvi tazrIyugAdI zagaNadharA dikeva livacasA "AgAmikAle'tra tIrthe bahava uttamanarAH setsyanti" iti zrutaM / zrIrAmacandrarAjarSistriko TimuniparivRtaH setsyati / ekanava tilakamunibhiH saha nAradaH setsyati / sArdhASTakoTisaMyatijiH saha sAmpradyumnamunivarau setsyataH / viMzatiko TimuniniH saha pAekavA zratra tIrthe siddhiM prApsyanti / yAvaccAsutazukAdayaH sahasrasAdhuniH saha muktiM gamiSyanti / paJcazatasAdhuniH saha selakarAjarSirmukti prApsyati / tathA zrIrUpanazAsane'pi saGkhyAko TilakasAdhavo muktAH / | kevalajJA nino'pyasya mahimakathane na kSamAH" / iti zrutvA te tApasAstIrthayAtrotsukAH sarve'pi tAnyAM saha pAdacAreNa pratasthire / tataste sarve'pi tApasA vidyAdharamunimukhopadezAnmithyAtva kriyAM tyaktvA locaM kRtvA sAdhudharmamaGgIcakruH / tato vimalAtriM vIkSya prAptaharSAH zrIyugAdIzaM jaratavihitacaityeSu jinA~zca praNemuH / tato mAsakSapaNaparyante tau vidyAnRnmunI prAhatuH - " he sAdhavaH ! javatAmanantakAlasaMcitapApakarmAtra tIrthasevayA kSyaM yAsyati, tadatra tIrthe java nistapaH saMyamatatparaiH sthAtavyaM" / ityuktvA tAvanyatra vihAraM cakratuH / te ca prAvikavAlikhilyA ditApasamunayo dazakoTimitA api tatraiva tapaH | kurvantaH krameNa mAsikyA saMlekhanayA kevalaM prApya mokSaM prApuH / tayoH putraistatraitya teSAM nirvANasthAne prAsAdAH kAritAH / zrIjaratezasya nirvANAt pUrvakoTivarSagamanAnantaraM prAvimAdInAM nirvANaM babhUva / 1 taMja. 15 // 116 //
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2010_08 kAlakrameNa tatsvarUpamajAnanto mithyAtvinaH kArtikI dine mohitAH zatruJjayaM muktvA'nyatra sutIrtha - zateSu bhrAmyantIti // zrI zuklakArtika madhupramukheSu satsu, rAkAsu ye samadhigamya samaM ca saGghaiH / zrI purIka girimAdarato vidadhyu- rdAnaM tapAMsi zivasaukhyanujo hi te syuH // 1 // // ityabdadinaparimitopadeza saMgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranthavRttau paJcadazastamne 125 vyAkhyAnam // // samApto'yaM paJcadazaH stamnaH // 104
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezaprA. // 117 // 2010_1 // capratha SoDazaH stamnaH // // vyAkhyAnaM // 226 // atha vezyAsvarUpamAha-- kIrtimunIn priyaMkaranRpaM prati / lezyAsvarUpamAkhyAtaM tachrutvA sa zujAM dadhau // 1 // spaSTaH / jAvArthastu jJAtena jJeyaH / tathAhi - apure'ridamano rAjA / tasya priyaMkaraH putraH / rAjaikadA digyAtrAM vidhAya vijayaM prApya bahukAlAtkAntAdarzanotsukaH svasenAmapi pazcAnmuktvA ekAkyeva tvaritamAgataH / dhvajatoraNAdinirvibhUSitaM puraM dRSTvA rAjadhAre sarvAkhaGkArAlaGkRtAmanyukSaNadAnAya sakIbhUtAM svakAntAM ca vIdayApRchat -- "tava kenoktaM madAgamanaM ? / tayokaM- "tatraikAkina zrAgamanaM kIrtidharasAdhunoktaM, tena mayA saMmukhAgamanaM vyadhita" / tato'ridamanarAjena sAdhurAkArya pRSTaH- " maccintitaM kathaya yadi jJAnamasti" / sAdhunoktaM - "rAjan ! tvayA svamaraNaM cintitaM" / rAjJokaM - " sAdho ! kadA me maraNaM ? " / sAdhunoktaM" saptame dine vidyutpAtena maraNaM, mRtvA'zucimadhye dIndriyakITako bhaviSyasi / tataH sAdhurvi ," taMja. 16 // 117 //
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ hai srjitH| tajjJAtvA''kulena rAjJA priyaGkaraputraH proktaH- "he vatsa ! yadyahamazucimadhye kITako javAmi tadA tvayA mArayitavyaH" / tenoktaM "" iti / tato rAjA saptamadine putrakalatrarAjyAdimUrgavAnmRtvA kITako jAtaH / tato mAryamANo'pi sa nencati / tataH priyaMkaraNa sAdhuH pRSTaH-"kimeSa mama pitA javati ? yato duHkhito'pi maraNaM nevati?" / sAdhuravadat zradhyamadhye kITasya suren'sya surAkhaye / samAnA jIvitAkAsA tuhyaM mRtyujayaM dhyoH||1|| tavRtyA priyaMkaraH zrIguruM prAha-"svAmin ! adRSTamazrutapUrvamayAcitaM pretyagatigamanaM jIvaiH sarvailenyate matpituH kITakanavanamiveti kena hetunA''tmA tatra gannati ? " / guruH prAha-jIvAnAM yAdRzI khezyApariNatistAdRzI gatiH" / nRpaH prAha-"svAmin ! katividhA khezyAH santi ? " / gurustadA | paDlezyAsvarUpaM prAha-tatra pariNAmavizeSAtmikA lezyAH SaDU navanti / tathAhi atirauSaH sadA krodhI matsarI dharmavarjitaH / nirdayo vairasaMyuktaH kRSNalezyAdhiko nrH||1|| alaso mandabuddhizca strIlubdhaH paravaJcakaH / kAtarazca sadA mAnI nIlalezyAdhiko javet // 2 // zokAkulaH sadA ruSTaH paranindAtmazaMsakaH / saGgrAme dAruNo duHsthaH kApotaka udaahRtH||3|| vighA~zca karuNAyuktaH kAryAkAryavicArakaH / lAjAlAne sadA prItaH pItalezyAdhiko naraH // 4 // kSamAvAnniratatyAgI devArcanarato ymii| zucInRtaH sadAnandaH padmalezyAdhiko javet // 5 // rAgaSavinirmuktaH zokanindAvivarjitaH / parAtmajAvasaMpannaH zuksavezyo javennaraH // 6 // 2010_05 For Private & Personal use only
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 11 // upadezaprA. etAsu cAdyAstisro'zujAH zraparAstu timraH zujAH / etAsAM ca vizeSataH svarUpanirUpaNArtha jambU-18 khAdakaSaT puruSANAM dRSTAntaH grAmaghAtakadRSTAntazcocyate, tathAhi kasmiMzcitkAnane kutdAmakukSyaH paenarAH suparipakvasarasaphalatarAvanamitasakalazAkhaM kaTpazAkhisaha-5 zamekaM jambUvRddhamAkuH / tataH sarvairapi pramuditaiH proktaM-"aho ! avasaraprAptasya darzanaM ! apanayAmaH | kudhAM, nakSyAmaH svenbayA" / tanmadhye kliSTapariNAmenaikenoktamidaM-"kevalamasminnanokahe urArohe samArohatAM jIvitasyApi saMzayaH syAt , tatastIdaNadhAraiH kugarairmUlata eva karttayitvA tiryak prapAtya sukhenaiva / sakalAni phalAnyanyavaharAmaH" / eSa evaMjAtIyaH kRSNavezyApariNAmaH 1 // vitIyena tu kiJcitsazUke-4 noktaM-"kimasmAkametenAtimahatA pAdapena binnena ? ekAM mahAzAkhA prapAtya tajataphalAni svAdemahi" iti nIlalezyApariNAmaH 2 / tRtIyenoktaM-kimetayA mahAzAkhayA ninnayA ? tadekadezajUtAH prazAkhA eva karttayAmaH" / ityevaMvidhaH kApotalezyApariNAmaH 3 / caturtha uvAca-"kimAjirapi varAkIniH karttitAniH ? tatparyantavartinaH kA~zcizulAneva vidmaH" / eSa tejolezyApariNAmaH / / paJcamaH provAca"gumbairapi cinnaiH kiM ? na kiJcit , tanmadhyAtsupakvAni jahaNocitAni kAnicitphalAnyeva gRhNImaH" 115 4 ityasau padmavezyApariNAmaH 5 / SaSThastu bannASe-"kiM tairapi troTitaiH ? yAvatpramANaiH prayojanamasmAkaM hai tAvatpramANAni phalAnyadhastAdapi patitAni asya viTapinaH prApyante, tagharamamInireva prANavRttiM vidadhmaH, PM // 11 // kimunmUlanAdinA'sya zAkhinaH khedena ?" iti / ayaM zukkhalezyApariNAmaH 6 iti / 2010-03
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ | grAmaghAtakadRSTAntastu-kasmiMzcidrAme dhanadhAnyAdilubdhaiH SanistaskarasvAminirmilitvA dhATiH pahi-IP saa| tatraikenoktaM-"yatkimapi vipadacatuSpadapuruSastrIbAlavRkSAdikaM pazyatha tatsarvaM mArayata" iti, evaM 6 jAtIyaH kRSNavezyAsvanAvaH 1 / vitIyastu nIlalezyApariNAmavartI bajASe-mAnuSAeyeva mArayata, kiM tiryagniH iti / tRtIyaH punaH kApotalezyAyukto jagAda-"puruSAneva vyApAdayata, kiM strIniH"IP iti 3 / caturthastu tejolezyApariNAmAnvitaH prAha-"puruSeSvapi sapraharaNAneva nizumnata, kiM niHpraha-13 raNaiH ?" iti / / paJcamaH punaH padmalezyAnvitaH prAha-"sAyudheSvapi yudhyamAnAneva vinAzayata, kima-| nyairniraparAdhaiH ?" iti 5 / SaSThastu zuksalezyAgataH smAha-"aho ! mahadasamaJjasaM, yadekaM tAvadravyama-| 4aa paharatha, aparaM ca varAkamenaM vinAzayatha, tasmAdyadyapi javyamapaharatha tathApi prANAMstAvatsarvasyApi khokasya | radata" iti 6 / etaddhezyAvatAM pretyagatibandhanaM / yataH kiehAe jAi narae nIlAe thAvaro naro hoi| kApotAe tiriyaM pItAe mANuso hoi // 1 // pamhAe devaloyaM sukkAe jAi sAsayaM gaNaM / zya khesANa viyAro pAyabo jbjiivhiN|||| 5 ityAdivezyAsvarUpaM zrIgurumukhato'vadhArya priyaMkarajUpaH prabudhaH pratyahaM zunakhezyAsaMpRktaH zrAvadharma | pratipadya sajatinAgajUt / aridamananRpakathAM zrutvA bahavaH pratibujhA iti tattvam // __JainEducation International 2010X I
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezaprA. // 11 // 2010 kApotalezyApariNAmasaMyutaH, kITatvamApA ridamazca bhUpatiH / zrutvA pituH svAptamukhAtiM priyaM - karaH sulezyAmagamatsudharmadAm // 1 // // ityabdadinaparimitopadezasaGgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagrantha vRttau Somazastam SaDviMzatyadhikadvizatatamaM 226 vyAkhyAnam // 000000000 vyAkhyAnaM // 227 // vimRzyakAritA niSedhamAha - vimRzya kRtaM kArya pazcAttApAya jAyate / atrAmratarudAdyA dRSTAntAH khacitA budhaiH // 1 // pATalIpuravAsI dhanadattazreSTha pravahaNe svayaM caTitaH / tadanantaraM sAnukUlapavanayogena vegena mahAsamuSmadhye yAvatA pravahaNaM pracaladasti tAvatA zreSThI vyomamArgeNa samAgacchantaM vakragRhItAmraphala mekaM pravaraM zukarAjaM dadarza / parizramavazAtsamujale patantaM vIkSyAdhaH padIM prasArya dhIvaraiH svasamIpe samAnAyitaH / | jalavAtAdipradAnena svasthIkRtya sa kIraH zreSThinA pravAditaH, tadA kIreNa mukhAtphalaM vimucya manuSyavANyA jalpitumArene" joH sArthanAtha ! tvayA sarvopakArapravaraH sAmprataM mama jIvitopakAraH kRtaH, punarmama jIvitaM dadatA tvayA vRddhau dRSTihInau madIyau mAtApitarAvapi jIvitau / tasmAnmahopakA rie staMja. 16 // 11 // .
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2010_1 stavAhaM kIdRzamupakAraM karomi ? tathApi matsamAnItamidamAmraphalaM tvayA gRhyatAM " / zreSThI prAha"tvapradayaM tavAmetatphalaM tvaM jadaya, zranyadapi tava zarkarAjAdAdikaM jadayaM yAmi" / zukaH smAha - " etasya phalasya vyatikaraM zRNu - vindhyATavyA ekasmin drume kIra mithunamasti tatputro'haM jJeyaH / tau matpitarau krameNa vRddhabhAvena jarAkrAntau locanAcyAM na pazyataH / tadA'hameva jakSyamAnIya tayordadAmi / tatrAraNya ekadA muni yugalaM samAgataM / tena sAdhuyugena digavalokanaM kRtvA nirvyaJjanatvAdIdRzI vArtA kRtA - samudrasya madhye kapizailazRGge sadAphalaH sahakAradrumo'sti, tasyaikamapi phalaM ya ekavAraM prakSyati tadaGgataH sarvavyAdhayo nazyanti, kAlamaraNaM jarAjIrNatvaM tasya na javati / iti zrutvA mayA dhyAtaM - | munervAkyaM sadA pathyamavandhyaM ca syAt, atastatphalaM samAnIya mAtApitroryadi dadAmi tena tau tAruNyAvasthau bhavataH / tadanu tatra gatvA mayA tatphalaM samAnItamasti, tvaM gRhANa, zrahamanyaphalaM samAnIya pitro| rdAsye" / tadAnIM zreSThinA zukAgraheNa tatphalaM samAdade / zukaH punarnanastale utpapAta / tataH zreSThinA cintitaM - " etatphalaM yadi kasmaicinnarendrAya pradIyate tarhi bahUnAmupakAro javet / mayA jakSitaM tadA kiM ? na nakSitaM tadA'pi kiM ? " iti dhyAtvA tena tadAsraphalaM javyasthAne gopitaM / tadanantaraM kiya nirvA saraistatpravahaNaM paraM kUlaM saMprAptaM / tadA zreSTha pravahaNAttI ryopAyanaM gRhItvA bhUpatipArzve yayau / upAyanaM DhaukitaM / tatphalaM rAjJe samarpitaM / tadA rAjJA savismayena proktaM - "noH zreSThin ! kimetatphalaM ? " / tadA tena nRpAgre phalasya paramArthaH kathitaH / tadA rAjA nRzaM saMtuSTaH samastamapi zuklaM tasya mumoca /
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezaprA. // 120 // 2010_ tato dRSTaH zreSThI svasthAnaM cacAla / nRpastvAmraphalaM kare kRtveti dadhyau -- sakRdekAkyevAdamadmi tena ko guNo bhavet ? zrato'hametadvIjavApanaM sukSetre kArayAmi, tato yathecchaM phaladAnena sutavalanAdIn vItajaraso vidadhAmi / iti dhyAtvA sukSetre tadvIjavApanaM vihitaM / kramAttasmi~zrutadrume puSpite phalite ca sati rAjA rakSakANAM prItidAnaM dattveti bajAve - " ayaM yatnato rakSaNIyaH" / iti nRpavacaH zrutvA te rakSakanarA divArAtrau tatraiva tiSThanti / ekadA daivavazato rAtrau svayameva truTitvA phalamekaM bhUmau nipatitaM / tadA prage rakSakanaraistatphalaM paripakkaM patitaM dRSTvA prahRSTaiH zIghrameva nRpAya dattaM / tadA nRpeNApi cintitaM - "etannUtanaphalaM pUrva kasmaicit pAtrAya dIyate" / tatazcaturvedadharAya dijAya tatphalaM matipUrvakaM nUpo dadau / dvijo'pi tatphalanakSaNAThIghraM mRtaH / taghArtA nRpeNa zrutA / sakhedaH prAha - "aho ! mayA dharmabuddhyA mahattaraM brahmahatyApAtakaM labdhaM / nUnaM me viSavRkSaphalameva kenApyariNA prapaJcaM vidhAya mama mAraNAya preSitaM / tadayaM svayamupto'pi prayatnataH pAlito'pi viSapAdapaH zIghrameva vipAdyatAM / tatastatkSaNameva nRpanaraistIkSNakuThAraiH sa drumavaro mUkhAdapi vittvA bhUmau nipAtitaH / tadA mArikuSTha pittAdirujArditA janA - stadviSAmrachedanaM zrutvA jIvitanirvikSAH santastatrAgatAH sukhamRtyave / tanmadhye kenApi tasya drumasya zeSaM kASThAdikaM kutsitaM dakhaM ca nakSitaM / tena sarve'pi nIrogA jAtA advitIyarUpAnvitA babhUvuH / tAn vIdaya savismayo bhUpo rakSakanarAnAkArya pRSTavAn - "joH ! AmraphalaM javanitroTitaM kiMvA svayaMpatitaM gRhItaM ? " / iti zrutvA taiH satyamuktaM / tadA rAjJA vimRSTaM - " nUnaM tatphalaM sarpAdiviSeNa mizritaM jAvi, staMca. 16 // 110 //
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ S tena sa vijottamo vipannaH, paraMtu sa eSa drumaH pIyUSasama eva / hA mayA sahasA'vicAryAkArya vihita yadasau roSataH sAravRkSa unmUlitaH" ityAdi tazuNAn smaran punaH punaryAvajI bADhaM zuzoca / yathA| | tena nRpeNAparIkSitaM kRtyaM kRtaM tathA'nyena na vidheyamiti / atropanayayojanA kAryA-atimurkhanamAghavRkSasanninaM narajanma savA'jJAnenAviratyA ca yo mUDho naranavaM hArayati sa bADhaM jUyo nUyaH zocanaM lapsyate iti / kadAcitsurasAnnidhyAttatsuvRkSaphalaprAptirjavenna punarmugdhena mudhA viphalIkRtanRnavaprApti / ataH pramAdo na vidheya iti // pataGgaGgaiNakhagAhimIna-dipAzca vyAghrapramukhAH prmaadaiH| zocyA yathA syurmRtibandhaHkhai-zcirAya jAvI tvamapIti janto // 1 // | he janto ! yathA pataGganRGgamRgapatatrisarpamInahastisiMhapramukhAH pramAtuni tibandhaHkhaiH kRtvA zocyAH syustathA he Atman ! tvamapi cirAya zocyo nAvIti // 1 // purA'pi pApaiH patito'si muHkha-rAzau punarmUDha karoSi tAni / majanmahApaGkilavAripUre, zilAM nije mUrdhni gale ca dhatse // 2 // punaH punarjIva tavopadizyate, bijeSi muHkhAtsukhamIhase cet / kuruSva tatkiJcana yena vAJcitaM, javettavAste'vasaro'yameva // 3 // ARMERRIGARH ___JainEducation intermans. "
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezaprA. // 121 // 2010 dhanAGganAsaukhya janAnasUnapi tyaja tyajaikaM na ca dharmamArhatam / javanti dharmAdivAH zujAni, tato vimRzyaiva vidhehi satkriyAm // 4 // // ityabda dinaparimitopadeza saGgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranthavRttau Somazastamne saptaviMzatyadhikazatadhyatamaM 227 vyAkhyAnam // R // vyAkhyAnam // 128 // punaH sahasAkaraNaniSedhamevAha sahasA vihitaM karma na syAdAya tisaukhyadam / patatrihiMsakasyAtra mahI jarturnidarzanam // 1 // hajarate zatruJjayanRpasthAntike kazcit pumAn vizuddhaghoTakamekaM samAdAya DhaukayAmAsa / tadA rAjJA dhyAtaM - "rUpazriyA'yamazvo varNanIyo dRzyate, paraM tvasya gatirvilokyate / yataH - javo hi sapteH paramaM vibhUSaNaM, trapAGganAyAH kRzatA tapasvinaH / dvijasya vidyaiva munerapi kSamA, parAkramaH zastravalopajIvinaH // 1 // tatastaM turaGgamamAruhyAraNye vAhayAmAsa / tadA pavanavegAtso'zvaH tathA pracalito yathA sarvamapi sainyaM pazcAt patitaM / yathA yathA rakSaNAya (stamnanAya ) vahgAmAkuJcayati tathA tathA vizeSeNa sa hayaH praca staMja- 16 // 121 //
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2010_ lati / zrAntena bhUpena vahagA zithilaiva bhuktA, tadA tatraiva sthitaH / tadAnIM rAjJA sa viparIta zikSo jJAtaH / etAvatA sa nRpasturagADuttIrya paryANamapanayati sma, tAvatA saMjAtatroTaH san so'zvo mRtaH / // atha tatra jI mAraNye tRSA kSudhApIkito nRpa ekAkI vannAma / tadA vanamadhye bhraman rAjA vistIrNa vaTamekaM vIkSya khinnaH san gatvA tasya chAyAyAmupavizya yAvatpArzvAvalokanaM karoti tAvatA tasyaiva vRkSasya | zAkhAyAH patato jalabindUn dRSTavAn / tadA rAjJA dhyAtaM - " idaM varSAkAlasaMbhavaM jalaM zAkhArandhre zyatkAlaM saMsthitaM, sAmprataM tatpatati" / iti vimRzya palAzapatrajAjanaM kRtvA tRSAkrAntena rAjJA tatra nive - zitaM / krameNa nIlakaluSAmbunA tatpUritaM rAjA gRhItvA yAvat pivati tAvattatra kazcit pakSI vaTazAkhAyA uttIrya takalapAtraM nRpakarAt pAtayitvA taruzAkhAyAmupaviSTaH / punarapi vilako rAjA tathaiva jalapAtraM prapUrya yAvatpAtuM samudyatastAvatA punarapi tena pakSiNA tathA kRtaM / tadA rAjA kruddhaH san dadhyau - " yadyasau durAtmA pakSI adhunA sameSyati tarhi mArayiSyAmi " / iti vicintya ekena kareNa kazAM gRhItvA ditIyena jalArthaM punaH patrapuTaM sthApayAmAsa / etAvatA sa pakSyacintayat -- "zrayaM nUpaH kupito'sti, yadi | puDhaM pAtayiSyAmi tarhi nUnameSa mAM haniSyati / cenna pAtayAmi tarhi asmin viSajale pIte'yamavazyaM mariSyati, tato mama maraNaM varaM, paramayaM nUpo yadi jIvati tadA vyaM" / iti vimRzya punarapi tena nRpakarAtpatra puTaH pAtitaH / kupitena rAjJA kazAghAtena sa sapadi vyapAdi / tato nRpeNa jalArtha bhUyo'pi tatpAtraM sthApitaM krameNAnrajalamagrato'grataH patati sma / tadAnIM nUpena savismayena samutthAya vRkSazA
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezaprA. // 122 // 2010) khAyAM caTitvA yAvadilokitaM tAvattarukoTare'jagaro dRSTaH / taM vIkSya rAjJA dhyAtaM - " tajalaM prasuptasyAsya mukhAralaM patitaM yadi mayA pItamajaviSyattarhi nizcayena mama maraNamajaviSyat / aho ! etena pakSiNA mama nivAraNaM vAraMvAraM kRtaM paraM mUrkhatvena mayA na jJAtaM / hA hA ! paropakArI khago vRthA nihataH " / itthaM pazcAttApaM kurvatastasya nRpasya sainikAH samAjagmuH / tatastaM pakSiNaM sahAdAya svapure etya candanakASThaiH saMskAraM vidhAya jalAJjaliM dattvA sa rAjA mandiraM saMprApya zokAtura upaviSTaH / tadA mantrisAmantAdyaiH pRSTaH - " he nAtha ! javatA pakSiNaH pretakArya kRtaM tatkiM kAraNaM ? " tadA rAjJA tatkRtopakAro niveditaH, "sa pakSI mayA jAvajIvaM na vismariSyate" ityuvAca ca / yathA'vimRzya kAryaka - raNAtsa nUpaH pazcAttApamApa tathA'nyo'pi prApnoti / atrAyamupanayaH - pahirUpo'jarAmarapadadAyako nRjavaH, taM caturgatijavaparyaTanaM kurvan jIvaH kathamapi labdhvA'viratyAdinA narajanmahAniM tanute so'tyantaM zocyate / athavA pakSisamAM samagropakArakArikAM jinavANIM saMprApya svAninivezarUpakazAghAtena tAM nihanti sa mahAmUDhaH / yataH - zilAtalAne hRdi te vahanti, vizanti siddhAntarasA na cAntaH / yadatra no jIvadayAtA te, na jAvanAGkeratatizca lacyA // 1 // he zrAtman ! zilAtalasadRze tava hRdaye siddhAntarasAH pravahanti ca paramantaHkaraNamadhye na pravizanti, 1 dIrghokArazcintyaH. stana. 16 // 12
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________ yasmAdatra hRdaye jIvadayAkomalatA ca-punarjIvanAGkarazreNina khanyA-na prApyA syAt / yata Asannasi|dhikAnAM tatsyAt , nAnyeSAM iti|tthaa simAntaM paThitvA ye pramAdAnna muJcanti tadadhItaM sarva vyartha / yataH adhItino'rcAdikRte jinAgamaM, pramAdino 'rgatipAtino mudhaa| jyotirvimUDhasya hi dIpapAtino, guNAya kasmai zakhajasya cakSuSI // 1 // pramAdavato murgatipAtinaH pUjAsatkArArthe'dhIyAnasya paThanaM zrutaM ca sarva vRthaiva / hi nizcitaM kAnti hai. dRSTvA camitacittasya pataGgasya netre kasmai guNAya syAtAM ? na kasmaicidapi / tathA simAntacakSubratottamatA| kAri syAt, ataH zubhaM para / yataH kiM modase parimatanAma mAtrA-bAstreSvadhItI janarakSakeSu / tatkizcanAdhIpva kuruSva cAzu, na te navedyena navAbdhipAtaH // 2 // zratha cAturgatikaHkhasvarUpaM vaya'tepurgandhato'pi yadalohi purasya mRtyu-rAyUMSi sAgaramitAnyanupakramANi / sparzaH kharaH krakacato'titamAmitazca, muHkhAvanantaguNitau nRzazaityatApau // 1 // yadaNoryannarakasaMvandhiparamANorapi urgandhataH puravAsilokasya mRtyuH syAt etAdRzA mahA'rgandhAH zvajrapujalAH santi, tathA yatrotkRSTena trayastriMzatsAgaramitAni apavartanarahitAni nikAcitAnyAyUMSi santi, punaryatra sparzaH krakacato'pyatitamAM kharaH punayaMtreto'nantaguNitau mukhau nRzazaityatApau staH // ____JainEducation International 2010_05 For Private & Personal use only
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezaprA. stana.16 // 13 // tIvrA vyathAH surakRtA vividhAzca yatrA-krandAravaiH satatamannato'pyamuSmAt / kiM nAvino na narakAtkumate bijeSi, yanmodase kSaNasukhairviSayaiH kaSAyaH // 3 // rodanAdiravairAkAzaM pUryata etAdRzAt naviSyato narakAt kiM na bijeSi ? // bandhAnizaMvAhanatAmanAni, huttRi purApAtapazItavAtAH / nijAnyajAtIyatnayApamRtyu-muHkhAni tiryadivati dAruNAni // 3 // mudhAnyadAsyAjijavAnyasUyA, jiyo'ntagarnasthiti'rgatInAm / evaM sureSvapyasukhAni nityaM, kiM tatsukhairvA pariNAmaduHkhaiH // 4 // nityaM mudhA-dhanAdiprAptyartha vinA indhasevAvajraprahAraparasparagheSAdikAH ca punaH tulakukhajanmagarnavAsatiyaJcagatyAdInAM jayAni, evaM sureSvapyasukhAni santIti / saptanItyajinaveSTaviplavA-niSTayogagadapu:sutAdibhiH / syAdruvaM virasatA nRjanmanaH, puNyataH sarasatA tadA navet // 5 // pakSisamaM nRNAM janma guNAkaraM pramAdataH / labdhvA na hiMsanIyaM tadyena tvaM satiM je // 1 // // ityabdadinaparimitahitopadezasaGgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranyavRttau pomaza stamje'STAviMzatyadhikazataghayatamaM 250 vyAkhyAnam // // 13 // 2010-51 For Private & Personal use only
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2010_0 // vyAkhyAnam // 225 // paJcaH kAraNaiH kArya sAdhyata ityAha kAlAdyaiH paJcabhiH kAryamanyo'nyaM savyapekSakaiH / saMpRktA yAnti samyaktvaM ime vyastAH kudarzanam // 1 // spaSTaH / navaraM jainAnAM mate sarva dRSTAdRSTaM kArya paJcabhiH kAla 1 svabhAva 2 niyati 3 pUrvakRta 4 puruSAkAra e kAraNairanekAneka svabhAvaiH kAryanirvartana mairetaiH sarva niSpadyate / yataH zrIsiddhasena divAkaraiH zrIsammatisUtre tRtIyakAeme uktaM kAlo 1 sahAva 2 niyaI 3 pucakayaM 4 purisakAraNe | paMca / samavA sammattaM ete ho mittaM // 1 // eSAM samavAye-saMyoge sRSTikAraNatayA manyamAne samyaktvaM syAt / ekAnte tu mithyAtvaM / iha kila kAlavAdI prAha kAlaH sRjati bhUtAni kAlaH saMharate prajAH / kAlaH supteSu jAgarti kAlo hi duratikramaH // 1 // prathamaM tAvat kAlena garna utpadyate kAlena vardhate kAlena jAyate / kAlenaiva jinA jIvAzca jAvalabdhi prApya sidhyanti / kAla evAtmIyAnantAnandarUpakSAyikaratnatrayAdiprAptirUpanAvadharmaM ruci, | anyathA'smin kAle naratvaM jainazAsanasAmagrIM ca prApyApi kathaM na sidhyati ? chAtaH kAkha eva dadAti
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________ svana.16 upadezaprA. saMharati ca, kAlenaiva AsanotthAnacAlananASaNAdinAvAstAvadyAvatkAlena mRtyuH / evaM kAle zItaM tApo | vRSTizcetyAdi sarva kAlahetukamiti 1 / atha svanAvavAdI pAha-ko'yaM varAkaH kAlaH ? svanAvena // 14 // pitroH saMyoge ganotpattivRdhijanmodayatnAvA jAyante / mayUreSu vicitratvaM kaMTakeSu tIkSNatvaM kaH kroti| yadi ca kAlena sRSTistadA manuSyabAlA mAsAdyatikrame calanti, azvAdInAM tu bAlA jAtamAtrA eveti kiM ? ataH sarveSAM svannAva eva pramANaM / atha niyativAdI pAha-joH kAvetau kAlasvanAvI ? niyatiH-navitavyatA, seva sarvatra, yataH kAlasvanAvayoH satorapi yasyApatyAni jAvAna tasyeva / javanti nAnyasya / kiMca karosAlitAH kapardikAH kAzcitsaMmukhAH kAzcicca tirazcInAH patanti tatra kAladi svanAvayormadhye kasya pramANaM ? paraM yA yathA pAtinI naviSyati sA tathaiva patatyeveti niyatereva pramANaM / / yathA kazcidhyAdhaH puDitazareNa tarusthamekaM supatatriNaM hantuM sodyamI jAtaH, punastaM pakSiNaM hantumekaH | siJcAnaka upari bramati, zto bANabuTitaH siJcAnakasya lagnaH, vyAdhastvahinA naditaH, sa ca pakSI sukhena gataH / ato niyatereva prAmANyaM 3 / atha karmavAdI pAha-kA'sau niHsthAmasthAnasthA'balA | niyatiH? kamaiva pramANaM sarvasukhaduHkhAnAM ca kAraNaM / yena zrotriyasvAmizakrAdayaH zvapacapattirAditvaM zvapacAdayazca zrotriyAditvaM khalante / tathA coktam // 12 // yathA yathA pUrvakRtasya karmaNaH, phalaM nidhAnasthamivopatiSThate / tathA tathA pUrvakRtAnusAriNI, pradIpahasteva matiH pravartate // 1 // ARXASISAUGOS 2010 For Private & Personal use only
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________ tathA-svakarmaNA yukta eva sarvo'pyutpadyate janaH / sa tathA kRSyate tena na yathA svayamichati // 2 // na dRSTaM nAnubhUtaM ca tatra karmaNA nIyate / yathaika AkhuH karaemakaM sukhAdyanRtaM matvA daMSTrayA vivaraM | kRtvA prAvizat / tanmadhyasthasapeNa sa jaditaH, sarpastu tadhivarAnnirgatya vane gataH / ataH karmeva kAraNaM tathyaM / / athopakramavAdI pAha-kimanena zaThena karmaNA ? puruSAkAra eva sarvaphalanivandhanaM / yadi ca karmaNaiva sarvasidhistahi sarvaH ko'pyupavizya tiSThatu, svayaM karmaNaiva sarvepsitAni setsyanti / yamuktam-15 na daivamiti saMcintya tyaje'dyamamAtmanaH / anudyamena kastailaM tilenyaH prAptuminnati // 1 // HI zratha rAjAdInAM niviSTAnAmeva tatkarmaNA sevakAH svayaM sarva DhokayantIti cettarhi taukitamannAdi / 18| karavyApAropakrama vinA kathaM mukhe yAti ? tadapi sevakamukhe kSipyate tadApi dantacarvaNopakrama vinA kathaM giddayate ? tataH upakramajanyatvAtkarmaNaH putratvamupakramasya ca ( janakatvAt ) pitRtvaM / kiM ca mokSa-18 kSaNe dapakazreNirUpazunadhyAnena sarvakarmonmUlanato jIvAH sidhyanti setsyanti ityupakrama eva balIyAn | 4/5 / athaiSAmuttaraM-ye kAlavAdinaste sarva kAlakRtaM manyante, tadayuktaM / yataH samayAdirUpe pariNAmini 8 kAle'viziSTe'pi phalavaicitryamupalabhyate / tathAhi-samakAlamAranyamANAyAmapi mujapaktiravikalA hai kasyacidRzyate'parasya tu sthASTyAdisaMgatAveva vikalA / tathA samakAlamekasminneva rAjani sevyamAne 21 sevakasyaikasya phalamacirAnavati, aparasya tu kAlAntare'pi na / tathA samAne'pi samakAlamapi kriyamANe : kRSyAdikarmaNyekasya paripUrNadhAnyasaMpamupajAyate, aparasya tu khaemasphuTitA vA na kiJcidapi / tato yadi ____JainEducation international 2010 For Private Personal use only
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________ stana.16 upadezaprA. kAla eva kevalaH kAraNaM javettarhi sarvamapi samameva munapaktyAdikaM phalaM bhavet / tasmAnna kAlamAtrakRtaM / vizvavaicitryaM, kiMtu kAlAdisAmagrIsApedaM / evamekAntena paJcApyetAn kAlAdIna kAraNatayA sthApayanto // 12 // mithyAdRSTaya eva mitho nirapekStvAcca vizvasRSTisidheranAvAt / atasta eva samuditAH parasparAjaha tayaH samyaktvarUpatAM pratipadyante, tathaikena kArya na pratipadyate, gauNamukhyakAlAdinA niSpadyate / yata 3 naktaM jagavatyaGgasUtravRttau prathamazatake prathamoddeze-yadyapi udIrayati karaNavizeSeNAkRSya javiSyatkAlavedyaM karma kSapaNAyodayAvalikAyAM pravezayati ityudIraNA, tasyAM kAlasvajAvAdInAM kAraNatvamasti, tathApi prAdhAnyena puruSavIryasyaiva kAraNatvamupadarzayannAha-"ja taM te appaNA ceva udIreti" ityaadi| tathA caite || kAlAdaya ekaike kutrApi kAryadharmaladaNe na kAraNaM yamukkaM sUtrakRtAGgamitIyazrutaskandhe-"nathi dhamme adhamme ca" ityAdi / dharmaH zrutacAritrAtmako jIvasyAtmapariNAmaH karmakSyakAraNaM, adharmo mithyAtvAyAviratipramAdakaSAyayogarUpaH karmabandhanakAraNamAtmapariNAma eva / tAvevaMjUtA dharmAdharmo kAlezvarAdimate 4 na vidyate ityevaM saMjJAM nivezayet / kAvAdaya evAsya sarvasya jagavaicitryasya dharmAdharmavyatirekeNaikAntataH kAraNamityevamaniprAyaM na kuryAt, yato dharmAdharmAvantareNa saMsAravaicitryaM na ghaTAmiyaya'to'Asta dharmaH samyagdarzanAdiH zradharmazca mithyAtvAdikaH ityevaM saMjJAM nivezayediti / tathA samyagdRzA pazcApyete kaar-15||12|| NatayA jJAtavyAH, tadarthe sati sRSTisiddhidarzanAt , tathAhi-pitrorupakrameNa bIjasaMyoge jAte 1 karmaNA 1 tatsamudAye satItyarthaH. OMOMOMOMOM 2010_051 For Private & Personal use only
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________ jIvo'vataritaH 5, tasya ca sadasatkarmAnusAreNa sukhaduHkhahetusaMpadyamAnatattavastUnAM pratikSaNaM naiyatyaM 3 kriyate 3, svajAvena gavAzvapazupadimanuSyastrIpuruSAdInAM svajAvA janyante 4, tataH kAlena niSpattiyovanAdinAvAH saMpadyante 5 / evaM sarvapadArtheSu yathAI vAcyaM / yathA kila paJcanirjanairvAhyo bhAra ekasmin / puruSe apaste sati nohyate, paJcanistUhyate, evamatrApi kAkhAdInAmanyatamasyaikasyApyajAve vinasRSTe-12 rsiddhiH| atrAha-nanu kathaM kAkhAdInAM pratyekaM nirapekSANAM mithyAtvasvajAve sati samuditAnAM samyatvasannAvaH ? yatpratyekaM nAsti tatsamudAye'pi navituM nAIti, sikatAtailavat / naitadevaM pratyekaM padmarAgAdimaNiSvavidyamAnA'pi ratnAvaliH samudAye javantI dRSTA, na ca dRSTe'nupapannaM nAmeti yatkiJci-13 detat / uktaM ca Nahi kAsAdihiMto kevasaehiM tu jAyae kiMci / iha muggaraMdhaNAdiva tA so samuditA deU // 1 // 4 jaha'NegalarakaNaguNA verukhiyAdI maNI visaMjuttA / rayaNAvalivavaesaM na khahaMti mahandhamUlA'vi // 2 // hai ityAdi / atha kAkhasandhi vinA mokSaprAptirna syAt , zrato yasmin kAkhe yatkAryasya navanaM tatta-* smin kAle syAt / atrAha ziSyaH-nanu ajavyo'nekajIvasidhigamanakAkhaM prApyApi kathaM na sidhya-12 pAti ? / gururAha-tasya svajAvastAdRzaH kadApi na syAt, AdyaguNasthAnakamanAdyanantanaGgena tasyAsti | iti / punaH ziSyapraznaH-tarhi muktigamanasvajAvAnvitAH sarvajavyAH kathamekatra kAkhe na sidhyanti / gururAha-nizcayena samyaktvAdiguNe jAgrati saMti mokSo javet iti niyatiH pramANaM / punaH ziSya 2 P 2010-05
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadarAmA. // 16 // SAMACARRUCCESSESS thAha-he pUjya ! samyaktvAdiguNazreNiniSpannasyApi zreNikasya kathaM na muktiH ? / guruH prAha-pUrvakR- | staMna.16 takarmaNo'kSayeNa puruSAkAraparimatavIryoplAsasya ca samyaktatvAttasya sa na prAptaH / punaH ziSya Aha-hai | | pUjya ! zAlinaSeNa tu mahodyamastadarthe kRtaH, kathaM mokSo na prAptaH ? / gururAha-pUrvakRtazunakarmaNyavaziSTe sa kathaM tasya syAt ! / punaH ziSyaH-jagavan ! marudevyAzcatvAri kAraNAni militAni, puruSAkArastu / kazcidapi na kRtaH, kathaM sidhiM prApa ? / gururAha-anayA zukladhyAnena rUpakazreNyArohiNyA'nantapamitavIryomAsaH kRtaH, tena prApto mokSaH / ataH paJcasamavAye siddhiriti // kAlasvanAvAdikahetunirdhavaM, sarvANi kAryANi javanti paJcabhiH / syAghAdapadaM samudAyayuktita-stanvantyajasraM jinmaarglolupaaH||1|| // ityabdadinaparimitahitopadezasaMgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagraMthasya vRttau poza stamle ekonatriMzadadhikadizatatamaM zae vyAkhyAnam // // 16 // // vyAkhyAnam // 30 // atha nAvinAva ucyatejavitavyaviparyAsaM matto'sau dazakandharaH / kartuM zakto hi naivAntu sa zrIpUjyaiH prbodhitH||1|| 2010 For Private & Personal use only
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________ A spaSTaH / saMvandho'yaM-trikuTaparvate laGkAyAM rAvaNo rAjyaM karoti / zaivasamaye dazavadano viMzatinujaH, ko yena jitaH, lokapAlA murgapAlAH kRtAH, vAyuhaM pramATiM, megho gRhe pAnIyaM narati, nava durgA | bArAtrikamuttArayanti, kharadaityo ghaeTAM vAdayati, nava grahAH khaTvAM radanti, dhanado vIjaM vapati, varuNo jakhaM siJcati, yamaH devANi karSati / jainasamaye tu prativAsudevaH dazamastakapratibimbahAravirAjamAnavataHsthalo rAkSasIvidyAbalotkaTo jagattRNaM manyamAno'jarAmaratvena garviSThastiSThati / ekadaiko naimittikaH / samAgataH, tena vijoSThyAmuktaM-"avazyaM martavyaM sarvaiH, yato maraNaM prakRtiH zarIriNAM vikRtijIvitamevamucyate" / tato rAvaNenoktaM-"mama maraNaM nAsti, yamasya sevakatvAt" / tadA naimittikenoktaM"dazarathaputraladamaNahastAdavazyaM te maraNaM naviSyati" / tato rAvaNo mantrimukhamaidiSTa / mantriniruktaM"nAvyaM navatyeveti loke zrUyate / rAvaNaH sagarvaH smAha-"haMho ! kiM bhavitavyatayA varAkyA kAkyA zva ? uttamapuruSANAM pauruSameva pramANaM" / naimittikaH prAha-"rAjan ! maivaM vAdI, canmasthalanRpasutA-17 ratnasthakhanRpaputrayoH saGgamo adyadinAtsaptame dine pANigrahaNena madhyAhne'sti, tAM javitavyatAM vighaTayituM / | yadi zaktirasti tadA tavApi maraNajavitavyatA vitIyeta" / "kazca tayoH saGgamaH ?" iti rAvaNena pRSTe naimittikaH prAha- "ratnasthalanagare ratnaseno rAjA / ratnadattaH putro ghAsaptatikalAkuzalaH sarvottamarUpalAlavaNyapurandaro vartate / tatpitrA putrasyAnurUpakanyAvilokanAya kumArarUpaM paTe lekhayitvA janmapatrikAma payitvA catvArazcatvAro mantriNazcaturdiA preSitAH / tataH pUrvapazcimadakSiNadikku gajA pAdaza mantriNo CMS 3.22 2010
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezaprA. // 123 // 2010_ niSphalAH samAgatAH / atha ye uttaradiganimukhaM prasthitA mantriste paribhramanto gaGgAtaTe candrasthalaM nagaraM prAptAH / tatra candraseno rAjA, tasya candrAvatI kanyA catuHSaSTikalAkuzalA divyarUpapAtraM dRSTavantaH / janmapatrikAyAM me khitAyAmaSTavidhA prItiH / rAjJA svaputrI samAkAritA / ujayorapi svasvayo - vyatAM vicArya dRSTA jyotirvidaH, tairmilitvA vijJaptaM - "svAmin! vAdaza varSANi zodhitAni, paramadyadivasAdvAdaze divase yAdRzaM lagnaM, na tAdRkkutrApi" / rAjJokaM - "dUre varaH, lagnamAsannaM zratra ka upAyaH ?" | mantriNaH prAduH - " pavanavegA raktavarNA uSTrikAH preSyante tAniH zIghraM kumAra evAtrAnIyate" / tato | rAjJA tathaiva pratipadya pavanavegA niruSTrikA nirmantristatra prahitAH / dinapaJcakena te svanagaraM prApuH / ratna| seno'pi rAjA kanyA rUpapaTTa vilokanAtsaMjAtapramodaH kumAraM mantribhiH saha tAjiruSTikAniH pressyt| | so'pi prayANaM kurvannasti / yadi rAvaNa ! javitavyaJjane te zaktirasti tadA naJjaya" / tato rAvaNena takSakanAgo muktaH " yAhi ratnadattakumAraM tathA daMzaya yena mriyate " / takSakeNApi ekapAdaH paryANe'nyo juvi etadavasare daSTaH kumAro juvi patitaH / kumArikA'pi rakSoghayenAtrAnItA, darzitA naimittikasya / / naimittikenApi upalakSitA / tata ekA rAkSasI timiGgilarUpA''kAritA / ekAM maJjUSAM sapta divasano| janasahitAM kArayitvA tanmadhye kumArIM cikSepa / tatastAM maJjUSAM timiGgilarUparAkSasImukhe hitvA visa| sarja "sapta dinaparyantamapArasamudramadhye UrdhvamukhI tvaM tiSTha, yadA'hamAkArayAmi tadaivAgantavyaM, nAnyathA" ityuktavA~zca / punarapi naimittikamuktavAn- "pazya bhavitavyatAviparyAsaM" / atha ratnadattakumAro mUrtayA staMca. 16 // 127 //
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________ % A | papAta / samAkAritA maatrikaaH| jATayAdipaune'pi na jAto guNaH / tato nagare paTaho daapitH| tabAhaiko vRdhaH-"svAmin ! viSamUrga pAemAsikI syAt , tato jalamadhye vAhyate'sau, naagninaa| saMskriyate" iti / tataH puruSapramANAyAM peTikAyAM zivA gaGgAyAM pravAhitaH / sApeTA jalamadhye camantI / / || samukaM gatA / hArajasaprajAvAviSamUrga kiJcijatA / saptame divase tatraivAgatA gaGgAsAgarasaGgame sA rAkSa sI svamukhasthitAM peTI vimucya jalakrImAM cakAra / tato ralavatA maJjaSAghAramudghATya daNaM tIrakrImArtha / nirgatA ekAM pavanapreritAM maJjUSAM vyalokata / svahastena sodghATitA / kumAraM viSamUrjitaM dRSTvA viSApahAramupAjalaistamanyapiJcat / kumAraH sacetano jAtaH / taM dRSTvA paTarUpadarzanasAdRzyopalamnAt "so'yaM ratnadattakumAro yasmai pitrA'haM dattA" iti sA bubodha / tataH sA harSeNa taM pranitavatI / kumAro'pi paTarUpadarzanena kumArI bubudhe / tataH sampratyevAvayolagnaM sthApitamajUditi gAndharvavivAhaH kRtaH / vanadrumenyaH | phalAni gRhItAni / taTapakSiNo gAyanti / vividharatnAni kumAreNAjaraNArtha gRhItAni / praviSTau dampa-18 tI tasyAM maJjUSAyAM vastrAJcalaM badA, pAraM pihitaM / daNAntare timiGsiI rAkSasI tathaiva mukhe maJjUSAM saMsthApyAgAdhajale sthitA / tato jAto'STamo divasaH / itazca rAvaNena naimittikaH proktaH-"mayA 2 jAvyapi karagrahaNaM niSiI" / tenoktaM- "he nUpa ! jAta eva tayorvivAhaH" / tataH samAkAritA timizilI rAdasI pRSTA ca-"asti maJjUSA svahastadhRtA ? " / tayoce-"astyeva" / tato rAvaNena samA-| nAyyodghATitA / tato navoDhA sA svapatimane kRtvA vastrAJcalabamA nirgatA / jAtaM lokAnAmAzcarya / %AHARSSES For Private Personal Use Only JainEducation international 2010EX
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezaprA. "kathaM jAto'nayorvivAhaH 1" iti rAvaNena pRSTe naimittikena sarve niSpannaM proktaM / tato rAvaNo jAvyaM / taMtra.16 javatIti matvA svamaraNamaGgIcakAra, tau ca satkRtya muktavAn / svasthAnaM prAptau / athaikadA municanguru // 15 // 18 praNamya paulastyaH papraca-"jagavan ! ko'pi niyatyujhavane kSamaH zruto dRSTo vAsti ?" / gururuvAca"he nRpate ! vAdinAM idaM mataM / yataH prAptavyo niyatibalAzrayeNa yo'rthaH, so'vazyaM javati nRNAM zuno'zujo vaa| jUtAnAM mahati kRte'pi hi prayatne, nAnAvyaM javati na nAvino'sti naashH||1|| 6 dehasya zAzvatatvaM kAlAdIn vihAya te vadanti, paraM tanna pramANaM, karmAdInyapi svasvakAryajanakAni || hai santi / uktaM cakarmaNo hi pradhAnatvaM kiM kurvanti zujA grhaaH| vaziSThadattalagno'pi rAmaH prabajito vane // 1 // naivAkRtiH phalati naiva kulaM na zIla, vidyA'pi naiva na ca janmakRtA'pi sevA / karmANi pUrvatapasA kila saMcitAni, kAle phalanti puruSasya yatheha vRkssaaH||2|| // 12 // vaidyA vadanti kaphapittamarudhikAra, naimittikA grahakRtaM pravadanti doSam / jUtopasargamatha mantravido vadanti, karmaiva zudhamatayo yatayo gRNanti // 3 // kenacittu ekArthakAni karmanAmAnImAni prokAni ____JainEducation International 2010 For Private & Personal use only
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2010_05 vidhirvidhAtA niyatiH svabhAvaH, kAlo grahA IzvarakarmadevAH / yAni puNyAni yamaH kRtAntaH, paryAyanAmAni purAkRtasya // 4 // yathA dhenusahasreSu vatso vindati mAtaram / evaM pUrvakRtaM karma kartAramanudhAvati // 5 // yathA chAyAtapau nityaM susaMbaddha parasparam / evaM karma ca kartA ca saMzliSTA vitaretaram // 6 // thodyamaH - na yathaikena hastena tAlikA saMprapadyate / tathodyamaparityaktaM na phalaM karmaNaH smRtam // 7 // pazya karmavazAtprAptaM nojyakAle ca jojanam / hastodyamaM vinA vakre pravizena kathaJcana // 8 // " punA rAvaNaH papracha - "svAmin ! ko'pi mRtyUlaGghanopAyo'sti ?" / gururuvAca - "he trikhamezvara !pariharati na mRtyuH parimataM zrotriyaM vA, dhanakanakasamRddhaM bAhuvIryaM nRpaM vA / tapasi niyamayuktaM susthitaM duHsthitaM vA, vanagata iva vahniH sarvabhakSI kRtAntaH // 1 // ye pAtAla nivAsino'suragaNA ye svairiNo vyantarA, jyotiSka vimAnavAsi vibudhAstArAzca candrAdayaH / saudharmAdisurAlayeSu sukhino ye cApi vaimAnikA sarve'pi kRtAntavAsamavazA gachanti kiM zocyate // 2 // ityAdigurUpadezataH prabuddho nityaM zAntijinanaktiM cakAra / zranyadA sa dazavadanaH puSpaka vimAna
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezaprA. mAruhya mandodarIlAryayA sahASTApadatIrthe'gAt / tatra caratacUpakAritacaturmukhaprAsAde vINAM kare kRtvA staMca. 16 vyapUjAnantaraM lAvapUjAM vyatanot / itazca tatrAgatanAgendradevazcaturviMzatijinAnnamaskRtyopaviSTaH / ta ||1shnnaa prati tIrthasvarUpaM pRSTaM / phaNipatinA'pi zraSTApadamAhAtmyaM nigaditaM / tatsamaye mahatA harSanareNa mando-3 darI nRtyaM tatAna / itazca vINAtantryekA truTitA tadA pratyardhacakriNA cintitaM-"aho ! atra nRtyasamayekA'syA lAvanaGgo mA jUt" iti kaTiti svahastato nAmikA''kRSya vINAyAM saMyojitA / tena nRtyama-2 dhikaM zuzune / devaiH puSpavRSTiH kRtA / punaH punaste prazaMsAM cakrire / tatsamaye jAvamagnena rAvaNena tIrtha-8 | kRtkarma samupArjitaM / tataH svasthAnamAgataH sukhaM tasthau // kRtvA parIkSAM vividhaiH prakArai-rekAntavAdaM niyatAdirUpam / / muktvA''tmasi-yai prakRtodyamaH sa-naSTApade'hatpadamAdadhAtsaH // 1 // // ityavdadinaparimitopadezasaGgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranthavRttI pomazastamle triMzadadhikadizatatama 230 vyAkhyAnam // 39*35*5504 // 12 // vyAkhyAnaM // 31 // atha kAkhadevanRpAdisAmagrIbalAtkarma balavattaramityAha ____ JainEducation international 2010
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________ (554525 5 devenjA dAnaventAzca narendrAzca mahAbalAH / naiva karmaparINAmamanyathA kartumIzvarAH // 1 // | atrArthe jJAtaM cedaM-manorame pare ripamardano juupo'ptrH| tasya nAvinI nAma ptrii| sA ca pitaH mA prANenyo'tipreyasI / tatastasyAM snAnanojanAdiprahvAyAmeva svayaM rAjA snAnajojanAdi karoti / sA putrI kalAcAryasamIpe vidyAM gRhNAti / itazcAtra pure sarvathA nirdhanasya dhanadattasya zreSThinaH saptaputropari jAtaH karmarekhAkhyaputraH / sa ca laghIyastvena pituH priyaH / so'pi tasyaiva guroH pArzve kalAnyAsa &Avidhatte / adhItakalAjAtayA tayA caikadA karmarakhe pArthe sthite guruH pRSTaH-"he tAta! mama ko varo| jAvI ?" / tenApi lagnamavalokya "karmarekho'yaM javatyA jartA jAvI" iti proktaM / tannRtvA vajrAhateva mUrgamApannA satI dadhyau-"hA hA ! asau Urgataputrako mama patistadA mama mRtiraiva zreyasI / kiMcA-2 smin saMsthite nUnamanyo jartA mama neti" kopagRhaM sA gatvA bASpapUraplAvitakazukA svamukhaM pidhAya - suSvApa / atha jojanAvasare "ka gatA nAvinI ?" iti rAjJA gaveSitA / "kopaukasi suptA'sti"iti / tatrAgataH, tAdRzIM nAvinImutsaGgasaGginI kRtvA rAjA muHkha nidAnamaprAdIt / svacintite tayA'jihite "rAjJA kiM kartavyaM ?" iti sarve'pi sacivAH pRSTAH procuH-"he manujAdhirAja ! niSkAraNaM manuH jamAraNaM tu rAjJAM nocitaM, tato'sya pitaivAkAraNIyaH, yathA tasyaiva kiJcikritIrya sa suto gRhyate, pazcAsvamIpsitaM vidhAsyate, tatazca nAnItiH" / iti zrutvA sa dhanadattaH samAhUtaH / pRSTaM svAtmacintitaM / pavipAtAdapi kaThinataraM tavacanaM zrutvA sAzrulocano dhanadatto'nidhatte sma-"he deva ! ke sutAH ? kA nAmutsaGgasaGginAmAvanI ? " iti zamA bASpapUraplAvitakA __ 2010.00
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezaprA. // 130 // KAMANASANA strI ? kazcAhaM ? sakalo'pi parivArastAvakIna evAsti yathAruci vidhIyatAM" / rAjA'pIto vyAghra ita-18 staTIti nyAye patitaH karmarekhamAdAya vadhAya cAemAlAnAM dadau / "bAlahatyA nAsmAkamucitA" iti / te'pi tatsthAne mRtakamekaM zUlAyAM nidhAya taM mumucire / zAtapAtiprAyaH so'pi zRgAlanAzamanazat / / | itazca zrIpure zrIdattazreSThI, tasya zrImatIsaMjJA sutA / zreSThinaM nizi svapnAntariti gotradevyoktaM"prajAte grAmAvahiruttarasyAM dizi varmani suptasya yasya bAlasya pArzve tava kRSNA gaustiSThati tasmai zrImatI deyA" iti / atha karmarekhakumAro'pi sarvasyAmapi nizi mArgacalanAnnikAmaM zrAntaH purAsannamAgatya zete sma / zrIdattenApi gotradevIvacanena tattathaiva vIdaya svagRhamAnIya svasutAM pariNAyitaH / / vitIrNA ca karamocanAvasare sarvA'pi gRhazrIH / tatra ca tenApi karmarekheNa ratnacandha iti svanAma prakAzitaM / ekadA sa zrIdattAjhayA yAnapAtreNAbdhau jagAma / tatra jopArjitarivitto varmani samAganchan / jagne pravahaNe'mnonidhau nipatito gilitazca mInena mhtaa| taTe patitasya tasya mInasyodaraM vidArya dhIvarairgRhItvA sa nRgupurapataye prAnRtIcakre / tenApyaputreNa rAjJA putratvena rakSitaH, pariNAyitazca kuemanapurezasutAM / itazca ripumardanena tena rAjJA nAvinyAH svasutAyAH svayaMvaramaemapamahotsave vahavo rAjAno 2 rAjaputrA mantriNo mantriputrAH zreSThinaH zreSThiputrAH sArthapAzca samAhUtAH / tadA ca nRgupurasvAminaH sUnuH | ranacannazcaturaMgiNyA senayA parivRtaH svayaMvaramaekapamalaMcakAra / krameNa sakalarAjamaemalamatikramya ro-18|||13|| hiNyA zazIva tayA jAvinyA sa eva vRtH| ripumardanarAjJA'pi karituraGgAdikaM dattvA visRSTaH / sa tAM JainEducation International 2010.00
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________ jAvinImAdAya svapuramAyayau / athaikasminnahani suvarNasthAle svarNojyamiva ramyamannaM juJjAnasyAsya vAyupreritAn reNUn patato vilokya tAlavRntapANiH puraHsthitA nAvinI tanojanaM cIvarAJcalena sadyaH pidhatte / / sma / tannirIkSya ratnacanyo dadhyau-"ekaH so'vasaro yatrAhamanayA zUlAyAmAropitaH, ekazcAyamavasaroha | yatraiSaivaM vetti mama prANapaterasya zarIre pAMzusparzo'pi mA nUta iti vismayaM manyamAnaH sa IpasmitaM vidhatte sma / tasmitaM vilokya nipuNA sA cakitA dadhyau-"sitaM tu mAdRzAM mRgIdRzAM ghaTate na | tvetAdRzAM puMsAM kAraNaM vinA" / tataH sA smitakAraNaM tamapRcchat / kAntAkaThoratarakadAgrahapatitaH so'vadat-"he tanvaGgi! mAmupalakSyasi ?" / atha sA'vocat-"tvaM prANapatirahaM ca tava preysii"| "he sunnUH ! ayaM saMvandho vizve'smin prasiddhaH, paramanyaH ko'pi saMvandho'sti / he mRgAdi ! yadahaM sa . karmarekhAkhyo dhanadattazreSThisutaH / sA ca tvaM nAvinIti" / pUrvajAtamanyadapi rahasyaM tamuktaM zrutvA sA prakAmaM trapAdhomukhI jAtA / athainAM premavacanairAzvAsya so'vaka trapAyAH padmapatrAdi tannAstyavasaro'dhunA / lokoktirapi yapraii tItA vAcyate tithiH||1|| II tathA he kRzodari ! karmaNAM gahanA gatiH / tena purAtanaprauDhapamitairdevAdhidevAn vimucya karmanya eva || namaskArazcakre / yataHbrahmA yena kulAlavanniyamito brahmAemalAemodare, viSNuryena dazAvatAragahane kSipto mhaasngktte|| ruSo yena kapAlapANipuTake nidATanaM kAritaH, sUryo bhrAmyati nityameva gagane tasmai namaH karmaNe // 1 // 2010 X
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadaMzaprA. // 13 // tataH sA trapAM muktvA pitrorenaM vRttAntamannidhAya pati sevate / zratha kamarekhakumAranRpo gurUpAnte stana. 16 dezanAM zrutvA dadhyau-"karmaNAM phalamatraiva mayA'dhyahaM dRSTaM, ato guruvAkyaM pramANaM" / atha tajayAya 3 prAnte pravrajya sugatijAga banUva ustptpsaa| daivAdhInaM vRthA kArya vidhAtuM zaknuvanti ke ? / karmata eva snggo'juunaaviniikrmrekhyoH||1|| // ityabdadinaparimitopadezasaMgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranyavRttau pokazastamne ekatriMzadadhikazataghayatamaM 131 vyAkhyAnam // ||vyaakhyaanN // 3 // atha paJcakAraNasamudAye satyeva kArya syAdityAhakAlAdipaJcahetUnAM samavAyo yadA navet / tadA kAryasya niSpattiH syAt kulakakumAravat // 1 // spaSTaH / lAvArthastu saMbandhena zrAvyaH / sAketanapure puemarIko nRpaH, kaekarIko khaghunAtA yuvarAjaH, tasya yazojaghAhA'tIva surUpA nAryA'sti / tAM vIkSya kAmarAgamanaH puemarIko dAsyAsyena khepsitaM jgau| tayoce-"he pUjya ! tvaM prajAnAtho'si, nyAyAdhvanaH skhalanaM tava naaii|s uvAca-"he stri! "nA nA" iti zabdoccAraNaM strINAM svajAvo'sti, paramatra he kRzAGgi ! parihAsaM vimucya mAM patitvena 2 13 // For Private ____ JainEducation international 2010 Personal Use Only
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________ naja" / tayoktaM-"kulamaryAdAM dharmamaryAdAM ca nAhaM muJce, tvamidaM puSTaM vadan kiM na sakase ?" / nRpo dadhyau-"yAvanme bandhurjIvati tAvanmAM na samIhate eSA, tena ghAtyo'yaM mayeti" dhyAtvA ulaM kRtvA | vinaashitH| yataH trapAvaratrayA vAstAvattiSThanti jantavaH / avivekabalaM yAvanna kAmarasanirmitam // 1 // tataH sA dadhyau-"nUnaM yena sodaro hataH sa mama zIlanaGgamapi karoti, ato'nyatra deze vrjaami"| iti dhyAtvA''pannasattvA sA unnaM nirgatA / zIlaradAdamA dIdAM matvA tayA dIdA''dade / tato garne | prauDhIprAptaM vIkSya sarvaiH pRSTA yathAjAtamuvAca / tataH zrAyathA zAsanoDDAho na syAttathA rakSitA / putro || jAtaH / zrAmagRhe vardhate / kukhakakumAra iti nAma dattaM / zraSTavarSAnte sa bAlo dIkSitaH / itazcAritrAvaraNe tasyodite viSayavAsanA citte jAtA / mAtaraM prAha-"he mAtaH ! viSayasaukhyaM prekSya punavrataM cari-14 pyAmi" / "he vatsa ! saMyamasaukhyaM muktvA kiM tuLe viSaye manorAgaM karoSi ? yadi tava vratelA nAsti | tarhi maghacasA pAdaza varSANi tiSTha, jinezavAkyaM shRnnu"| sa tatra nityaM sthito mAtRsAdhvIpArzve vairAgyavANImazRNot, paraM na svAnte vairAgyamajani / tato ghAdazavarSAnte mAtA''pRSTA, sA''ha-"tvama-2 smazuruNIM mahattarAM sAdhvImApRthvasva" / sa sAdhvIpArce gatvA''papracche / sAdhvI prAha-"he vatsa ! ghAdazavarSANi yAvat sthitvA'smatpArzve dezanAM shRnnu"| tenAnekasUtrArthAH zrutAstathApi na kizcidvodho'navat / pUrNapratizaH sa sAdhvImApAne-"yuSmaghacasA mahatA kaSTena pImitaH sthitaH, athAhaM gaThAmi / ___JainEducation international 2010 For Private Personal use only
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezaprA. // 13 // 2010_0 | sAdhvI prAha - " upAdhyAya gurumApRSThca tvaM gacha" / tataH sa upAdhyAyamApaprache / guruH prAha - " tvamatrApi dAdaza varSANi tiSTha" / tataH sa sthitaH, taddezanAto na bodhaM gataH, gamanaM yayAce / guruNoktaM - "tvaM gAdhipasUripArzva gacha, svAkUtaM nivedaya" / tena tathA kRte sUriH prAha - " he jaja ! ghAdaza varSANi tiSTha" / tatrApyanekadezanAH zrutAH / jananyAdyuparodhato'STacatvAriMzavarSANi yAvaddIkSAM pAlayannapi na viSaya vimukho'bhUt / pUrNapratijJaH sUriM prAha - " svAmin ! zrahaM gacchAmi / sUristu sAvadyatvAnmaunaM cakAra / tataH svayaM gachatastasya mAtrA pUrvAnItaM ratnakambalaM mudhAralaM cArpitaM / sa sarvasaMyamaM muktvA sAketa purezaparSadi gataH / tatra navyA nATakaM prArabdhaM tena vyagramAnasAH sarve muhurmuduH sAdhu sAdhviti tAmuccaiH prazazaMsuH / so'pi prekSya lIno'bhUt / itazciranRtyena kheditAM tAM nartakIM nizAnte niSAyamANAM ghUrNi | tanetrAM vIdayAkkA saGgItAlApena jJApitavatI, tathAhi gAyaM vA nacciyaM sAmasuMdari / pAli dI harAiyaM sumite mA pamAya // 1 // iti zrutvA nartakI nUyaH sAvadhAnA'bhUt / kSullakastAM gAthAM zrutvA buddhaH pAritoSikaM svaratnakambalaM tasyai dadau / tato nRpaputreNa maNikuephalaM tasyai dattaM, mantriNA muGgAralaM, cirakAlaproSitakAntayA sArtha - vAdastriyA hAro dattaH rAjJo hastipakenAGkuzaralaM ca dade / sarvANi lakSalakSamUlyAni nartikyA labdhAni / tato rAjJA tuSTidAnasya nidAnaM sarve pRSTAH / tatrAdau dulla kenoktaM - "he nRpa ! tvadanujasuto'haM ciraM staMja. 16 // 132 //
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
________________ SaSTivarSANi vrataM prapATya viSayamanA rAjyArtha tvadgRhe prApa / etajAthArtha vicintya pramAdakaraNaM nAhamiti vAdhakagItamapi sAdhakatvena mama pariNataM, pUrva sAdhakaM guruvacanamapi na sAdhakatvena jAtaM, ato dIkSAni-za zcalo'haM jAtaH / itthaM mahopakAriNyai prAgdAnaM mayA dattaM / cettvadanujasutaM mAM na vetsi tadA saMdehajedi-14 kAmimAM nAmamuAM pazya" / tato rAjhoktaM-"gRhANedaM rAjya" / sa prAha-"rAjyAdigRpamohacaraTastu madAtmapradezAdaraM gataH, adhunA'haM rAjyena kiM karomi !" / tato rAjaputraH prAha-"he tAta ! rAjyalonenAhamadya zvo vA tvAM hantukAmo viSAdijiralUvaM, imAM gAthAM zrutvA dhyAtaM-"ayaM vRzo'sti, zeSamAyurasya pituH stoka, ato na haniSyAmi, tena tuSTo dAnamadadAm" / tato mantrI prAha-"he deva / zatrunineMdito'smi paramimAM zrutvA pApato nivRttaH" / tataH proSitapatikA''ha-"he vino! adya shyo| vA paraM prati riraMsurajUvaM, pativiraheNa pAdaza varSANi gatAni, imAM zrutvA cirapAlitaM satItvaM na mocanAhamiti jhAtavatI" / hastipakaH prAha-"tavArinineMdito'smi, paramimAM zrutvA prabuddhaH" / iti || zrutvA sarve'pi pramuditAH / tato rAjAdayaH sarve'pi kukhakena saha dIdAM jagRhuH / krameNa svargAdikaM prApuH // saMvignasAdhvAdimusonavAM zulAM, zrutvA'pi vANI na subodhamAptavAn / saMprApya kAlAdikahetutattvatAM (paJcakaM ), sadyaH suvairAgyaguNaM tatAna saH // 1 // // ityandadinaparimitahitopadezasaMgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagraMthasya vRttau poza stamle vAtriMzadadhikadizatatamaM 135 vyAkhyAnam // 6-512540 Jain Education Internationgo R2 For Private & Personal use only
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadazaprA. // 133 // OMOMOMOMOM // vyAkhyAnam // 233 // atha sakSuNacintanaM purkhajamityAhapuSpApyaM mAnuSaM janma purkhanaM navakoTiniH / dharmazarmakaraM kuryAt saphalaM tasya jIvitam // 1 // puSpApaM prApya mAnuSyaM kArya tat kiJcittamaiH / muhUrtamekamapyasya naiva yAti yathA vRthA // 2 // HII spaSTau / atrArthasamarthanArtha jJAtaM cedaM-purA pratiSThAnapure kazcighanavAn zreSThI muhUrtayAmAdikAlaM sarva | | dharmakriyAdAnAdidharma vinA vRthA gamayati / anyadA''rtadhyAnena mRtvA tatpurasamIpe sarasi matsyo / jAtaH / zratha pUrvanave zAlivAhananRpajIvazreSThI tatraiva sara pATyAM supAtradAnaM dadAti / yataHAII dharmakIrtivihInasya jIvitena narasya kim / yo dharmakIrtimAn dAnI tasya jIvitamucyate // 1 // | | atha tatraiva saraHpAlImUle munidAnaM prayanvantaM taM dRSTvA tasya pUrvoktamatsyasya jAtismaraNaM jajJe / sa 2 vaNigjIvo munidAnapranAveNa pratiSThAnapure zAlivAhananRpo jAtaH / ekadA po rAjapATikAM caman | tasya sarasastIre vRkSalAyAyAM sthitavAn / mahAmatsyena tena dRSTo mahAsamRdhimAn / pAzcAtyadAnaphalaM jJAtvA khokaprabodhAya mahAmatsyo manujanASayA evaM vadati ko jIvati ko jIvati ko jIvati vadati vaarimdhysthH| matsyaH prabodhavidhaye khokAnAM khasitavijJAnAm // 1 // // 33 // 2010 For Private & Personal use only
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2010 etanmatsyavAkyaM zrutvA nRpAdisarvakhokAnAM mahadAzcarya jAtaM / rAjA svaparikatapArzve tanmatsyavacanasvarUpaM pRSThati sma, paraM cetazcamatkAraM ko'pi na vadati sma / pazcAtrIkAlikAcAryaistanmatsyamanogatajAvaM jJAtvA nRpAgre evamuktaM hatar guNA yasya yasya dharmaH sa jIvati / guNadharmavihInasya niSphalaM tasya jIvitam // 1 // maJjIvati jIvantisanA munayastathA / sadA paropakArI ca sa jAtaH sa ca jIvati // 2 // paJcame'hani SaSThe vA juGkte'navadyametra yaH / dharmArthI cApramAdI ca sa vAricara jIvati // 3 // prathame loke paThite sati matsyo dvivAraM ko jIvati ko jIvatIti kathayati / dvitIye zloke paThite ekavAraM ko jIvatIti kathayati / tRtIye zloke paThite sukhena maunamAdhAya sthitaH / zratha bhUpaH sUrIn smAha - "svAmin ! jalacarajIvo'pi dharmakaraNasamI hAM karoti, zraho ! mhddbhutN"| sUriH prAha - "dharmaguNahInanRjavastu sarvocyo'pi hInatara eva / atrArthe zRNu viSavAkya vidyAsaM kavipaThanaM ca-yeSAM na vidyA na tapo na dAnaM, na cApi zIlaM na guNo na dharmaH / martyaloke vijArajUtA, manuSyarUpeNa mRgAzcaranti // 1 // iti vinamukheyo nizamya garvapUrvakaM kuraGgo'vocat - mama nikRSTanaropamayA kathamupamIyate ? anekaguNAnvito'haM yataH - gIte zIrSa jane mAMsaM tvacaM ca brahmacAriNe / zRGge yogIzvare dadmi hyahaM strISu sukhocane // 1 //
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________ stana.16 upadaMzaprA. // 13 // pAhArA dhanyAste ca vane mRgaaH| vinavonmattamUrkhANAM na pazyanti mukhAni yat // 2 // ayi kuraGgaka vikramase kathaM, tyaja vanaM gamanaM kuru satvaram / iha vane hi vanecaranAyakAH, suranilohitalohitasAyakAH // 3 // vasantyaraNyeSu caranti dUrvA, pivanti toyAnyaparigrahANi / tathA'pi vadhyA hariNA narANAM, ko mUrkhamArAdhayituM samarthaH // 4 // ityato mamaivaM nirguNanaropamAnaM na yuktaM / tataH punarapi sUriNA'nihitam-( trayaH pAdAsta eva, caturthastu ) "manuSyarUpAH pazavazcaranti" / ityAkarNya gaurAhatRNamadmi pugdhaM dhavalaM, jagaNaM gehasya maemanaM navati / rogApahAri mUtraM, puvaM surakoTisaMsthAnam // 1 // saeDho'pyAhanAsya jAragrahe zaktirna ca vAhaguNaH kRpA / devAgAravalIvardastathA'pyaznAti jojanam // 1 // guruzakaTadhurandharastRNAzI, samavipameSu ca laangglaapkiiN| jagachupakaraNaM pavitrayoni-narapazunA kathamupamIyate gavendhaH // 5 // tenaitadapyupamAnaM na yogyaM / tato'nyenoktaM-"manuSyarUpeNa tRNopamAnAH" iti zrutvA tRpajAtirAha gavi pugdhakaraM (gdhaM raNe ) grISme vaahemntyorpi| nRNAM trANamahaM kurve tatsAmyaM ca kathaM mama // 1 // // 13 // 2010 For Private Personal use only
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________ rUDhasya sindhutaTamanugatasya tRNasyApi janma kaTyANam / yatsalilamajadAkulajanahastAvalambanaM javati // 2 // samarAGgaNe tRNe mukhe dhRte na ko'pi taM hanti / yasyaivAhArayogAUgati surajayo'jAnvitA vA mahiSyaH, sarvAH saMprAptayovapurupacitikA AdyadanornidAnam / kSIraM lokAya dadyuH sakalarasamahAyonijUtaM tRNaM ta jAne'jAnanta ete dhigakhilakavayo nIrasaM varNayanti // 3 // iti tRNenokte'nyaH kaviH mAha-"manuSyarUpeNa tarUpamAnAH" / taravaH prAhuH gayAM kurmo vayaM loke phalapuSpANi dadmahe / pakSiNAM sarvadAdhAragRhAdInAM ca hetave // 1 // punaH zAstrayuktikarAH prAduH gayAmanyasya kurvanti svayaM tiSThanti cAtape / phalanti ca parArthe hi nAtmahetormahAdrumAH // 1 // jAmagrISmakharAMzutApamasamaM varSAmbutApaklama, nedalchedarmukhaM kadarthanamalaM mAdininirmitam / / sarvagrAsidavAnalaprasRmarajvAlotkarAliGganaM, haMho vRha sahasva jainamunivadyattvaM damaikAzrayaH // 2 punaH kaviH prAha-"manuSyarUpeNa hi dhUlipujAH" / iti zrutvA reNurAha 1 "navanti vRkSAH" ityapi pAThaH.2 pramusaM. ___JainEducation international 2010_05 For Private & Personal use only
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezaprA. // 135 // 2010_ kArayAmi zizukrI mAM paGkanAzaM karomi c| matto'jani rajaHparva zIrSe kSiptaM phalapradam // 1 // dhUlirmUlapadArthasArtha jananI stamnAdyavaSTamnadA lekhAlekhyakarI karIzvarakarAsaGginyavazyaM priyA / dhama ( durgandhasya harI ) zizoH sukhakarI kAlatraye'pi sthirA, mAlisa na cAsti kimapi kSepyA mukhe pApinAm // 1 // punarapyanya vidureNoktaM - " manuSyarUpA japaNasvarUpAH" / tatratvA zunoktaMsvAmiktaH sucaitanyaH svahapaniSaH sadodyamI / apa saMtoSavAn zUrastasmAnmattulyatA katham // 1 // stari govindacandrasya mitramAnando'tIva pApIyAn lokapImanaparo nRpeNa mAritaH, utkararuke kSiptaH / tatra zvaSayaM prakSaNAya lagnaM / tatra vRddho vijJaH zvA laghu vadati yathA " mA jakSaya, yataH --- hastau dAnavivarjitau zrutipuTau satyaM vaco johiNau, cakSuH sAdhuvilokanena rahitaM pAdau na tIrthAdhvagau / laJcAnuSTitavyapUrNamudaraM garveNa tuGgaM ziro, prAtaH kurkura muJca muJca sahasA nindyaM vapuH sarvadA // 1 // ityAdiparIkSAdaH zvA kathaM nirguNanaratulyaH syAt / iti / tataH pravINenokaM - "manuSyarUpeNa kharAH sphuranti" / iti zrutvA kharaH prAha staMja. 16 // 135 //
Page #297
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2010 zItoSNaM naiva jAnAmi jAraM sarve vahAmi ca / tRNajakSaNasaMtuSTaH pratyahaM kAkRtiH // 1 // punarviSuSA'nihitaM- " manuSyarUpeNa javanti kAkA: " / tanutvA kAkaH prAha priyaM dUraM gataM gehe prAptaM jAnAmi tatkSaNAt / na vizvasA (si) mi kasyApi kAle cAlayakArakaH // atrasthaH sakhi lakSyojanagatasyApi priyasyAgamaM, tyAkhyAti ca dhik zukAdaya ime sarve paThantaH zaThAH / matkAntasya viyogatApa dahanajvAlAvalI candanaM, kAkastena guNena kAJcanamaye vyApAritaH paJjare // 1 // punaH kavinirvarNitaM - "manuSyarUpeNa hi tAmracUkAH" / kurkuTaH svaguNAn smAhajo lokAH sukRtodyatA javata taM labdhvA javaM mAnuSaM, mohAndhAH prasaratpramAdavazato mA hArayadhvaM mudhA / itthaM sarvajanaprabodhamadhuro yAme'rdhayAme sadA, kRtvordhva nijakandharaM pratidinaM kokUyate kurkuTaH // 1 // nAma sitaM tenAhaM pakSI jAtaH, ato'haM bodhayAmi prajAte kukaruku itijJApayA, zrato nirguNanaratusyo'haM kathaM ? iti / punarbuddhimatAsskhyAtaM - " manuSyarUpeNa javanti coSTrAH" / tacaNamAha
Page #298
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezaprA. .. vapurviSamasaMsthAnaM ka vapurviSamasaMsthAnaM karNajvarakaro ravaH / karajasyAzugatyaiva gaditA dosssnttiH||1|| ekenaiva guNena rAjamAnyo'smi candanavat / anyakavinoktaM-"manuSyarUpeNa ca jasmatujhyAH" / // 136 // tabutvA jasmovAca mukuTamadhye kSiptA karomyahaM sakaladhAnyarakSAM shaak| mAnaM dadate manujA mukhazuddhikarI sugandhA ca // 1 // tataH punaH pAmityakalAkalApaM smAha-"manuSyarUpAH khalu madikAH syuH" / ityAkarNya makSikA pAhaPI sarveSAM hastayuktyAhaM bodhayAmi nirantaram / ye dharma no kariSyanti te hastau gharSayanti vai // 1 // || kiMca zrIlojanRpeNAnyadA vighAMsaH pRSTAH-makSikA agragatau hastau kathaM gharSayanti ? tadA saniH proktaM-18|| deyaM joja dhanaM ghanaM suvidhinA no saMcitavyaM kadA ( sadA ), zrIkarNasya balezca vikramanRpasyAdyApi kiirtirytH| yenedaM bahu pANipAdayugalaM ghRSyanti no mahikA, asmAkaM madhu dAnajogarahitaM naSTaM cirAtsaJcitam // 1 // ityAdyanekayuktibhiH zrIkAlikAcAryeNa pratibodhitAH zAlivAhanamApAdayo lokA dAnazIsAdidharma-2 // 136 // tatparA bajUvuH iti // 2010 For Private & Personal use only
Page #299
--------------------------------------------------------------------------
________________ sarveSu jIveSu naratva ( tvaM ) ursanaM, tatrApi dharmAtmaguNApti (5) khnaa| zrIzyAmasUryAhitayuktinipo, vijJAya dAnAdiguNAn dadhana banau // 1 // // ityabdadinaparimitopadezasaGgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranthavRttau pomaza stamje trayastriMzadadhikadizatatama 233 vyAkhyAnam // SCROGASACURA // vyAkhyAnam // 234 // athAnyajAvena vandanaM na phaladaM syAdityAhabAhyAcAro'ti (hi ) vyasya vandanaM ca prakIrtitam / tanna pramANamAyAti saphalaM jAvavandanam // 1 // / spaSTaH / atrArthasamarthanArtha jJAtaM cedaM-ekasya rAjJaH putraH zItalanAmA vATyato vairAgyavAn ekadA zrIgurudharmadezanAM zrutvA buddhaH / tathAhi-kopi pasaH pratimAsapaNapAraNake nimantritaH puramadhye pAra-18 &ANakaM karoti, paraM puramadhye strImukhaM nAvalokate, kambAdharairagre zrAgaDhantyaH striyo'pasAryante / evaM strINAM vikrambanAM zrutvA kA'pi vezyA "aho kapaTapATavaM ! aho khokaraJjanAviSkaraNAya kiyAn damnaH!" iti manyamAnA tadbodhanAya mano dadhau / anyadA nRpagRhe pAraNakAya gaThan sukhAsanastho mArga bhAga-18 vati tAvatA sA'gra bhAgatA vetrinirvAryamANApi nApasarat / pArthe etya tasya tApasasya mastake TumbakaM AISIA JainEducation International 2010
Page #300
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadaMzaprA. // 13 // % A5 dattavatI / ruSTastApasastAM krodhadRSTyA vilokayannantarbumbumAyamAno mukhena "hare hare viSNo viSNo" iti / | stana. 16 jaTapana snAnArtha pazcApakhitaH vezyAyA darzane snAnamiti kRtvA / rAjJA jJAtaM / sA''kAritA pRSTA ca / / tayA tApasamAkArya tatpAzca uktaM| Akhya ma mIci jamIMca mana, nayaNa nihAli joya / appara appA joiM, avara na bIjo ko||1|| tattRtvA tApaso bodhitaH / lokairapi mAnitaM / ityAtmadamanameva dharmaH zreSThaH / ityAdhupadezaiH prabuddhaH zItalakumAro dIkSAM vidhA zikSAM ca jagrAha / tasya laginI guNavatI pRthvIpurezapriyaMkaranRpAya pariNAyitA / tasyAzcatvArastanayA ajUvan / teSAM puraH pratyahaM zayane nojane utthAne sthityAdiSu cAsakRtsva-12 bAndhavamunivarNanaM svasA karoti-"vizve yuSmAkaM mAtulo dhanyo yena tapodhanatvaM svIkRtaM" / tataste | catvAro'pi nirvimAH kAmanogenyastathAnUtasthavirAntike prabajitA bahuzrutA jaataaH| tataste catvAra prAcAryamApRSThaya mAtulamunivandanArthamAgacanti / mAtulapadapAvitapurAsannaM gatvA vikAle jAte tatraiva 8 6 sthitAH / nagaraM pravizata ekasya zrAghasya tairuktaM-"tvayA jo vAcyaM zItalAcAryANAM yuSmaghnAgineyAH prajitA AgatA vikAlatvAnna praviSTAH" / iti tenokte hRSTAH sUrayaH / caturNAmapi rAtrau tatra zujAdhya-2 vasAyAtkevalajJAnamutpannaM / prAtarAcAryA mArga vilokante, digavalokanaM vAraM vAraM kurvanti / tato'cireNa 4/ // 13 // svayamevotthAya sUrayo devkulmaagtaaH| te tu vItarAgatvAnnAnyutthAnAdikamakurvan / tata zrAcAryA gamanAgamanamAkhocya prAhuH-"kenyo namAmi vandAmi" 1 te'pyUcuH-"yathA yuSmatsamIhA" / sUrirdadhyau %95 ___JainEducation International 2010
Page #301
--------------------------------------------------------------------------
________________ "aho ziSyA ! dhRSTA na sakanti" / tathApi roSeNa caturNAmapi vandanaM karoti kRtikarmaNA / kevakhinastu kaSAyakaemakaiH SaTsthAnasthitaM kIraM vandamAnaM pazyanti, tadanu jJAninaH prAhuH-"yuSmAbhiH kaSAyakaemakavardha| mAnena avyavandanena vayaM vanditAH, idAnIM nAvavandanena vandadhvaM" / sUriH prAha-"kathaM vyavandanaM / nAvavandanaM ca vitya ? kathaM kaSAyakaemakAnyupalakSitAni ? kimatizayo'sti ?" / umityuktaM taiH|| "kiM bAdmasthiko vA kaivaliko vA ? " / ta UcuH-"kaivalikaH sAdyaparyavasitanaGgakaH" / iti zrutvA vikasitaromAJcakUpaH sUrirdathyau-"aho mayA mandanAgyena sarvajJasarvadarzinAmAzAtanA kRtA" iti saMve-12 4 gamAgataH tairaiva kaemakasthAnaH pazcAdapasRtaH yAvadapUrvakaraNe praviSTaH kevalajJAnamutpAdayAmAseti / atra vandanakavidhizcAyaM, yataH zrIvandanakalASye paNa nAma 5 paNAharaNA 5 ajuggA paNa 5 jugga paNa ca / shrdaayaa| cana 4 dAyA paNa 5 nisehA cala 4 aNiseha' kAraNayA // 1 // zrAvassaya 25 muhaNaMtaya 25 taNupehapaNisa 25 dosa battIsA 32 / uguNa 6 guruThavaNa 1 juggaha 2 mutravisarakara ( 256 ) gurupaNisA // 2 // paya amavanna 17 gaNA 6 guruvayaNA 6 zrAsAyaNatittIsaM 33 / suvihI 2 muvIsa 25 dArehiM causayA vANana e jANA // 3 // atra catuHzatIdinavatisthAnavizudhavandanaM kArya / vandanakapaJcanAmAnImAni ___JainEducation international 2010_05
Page #302
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezatrA. // 138 // 2010 dayaM 1 cikammaM 2 kikammaM 3 viSayakammaM 4 pU kammaM e ca / guruvaMdanAmA dabe jAve hA haraNA // 1 // sIyalaya 1 khuDDae 2 vIrakaeha 3 sevagaDa 4 pAlaye saMbe 5 / paMceditA kikamme dabajAvehiM nAyabA // 2 // zItalAcAryasaMbandho'nantaroktaH ? / kSullakasUrirgahajArodina ekAkI vane gataH campakAdyAvRtaM zamItaruM vIkSya prabuddhaH pratinivRttaH "bahuzrutAzcampakasadRzAH, ahaM tu zamItujhyaH, te pUjyA mAM vandate" iti citikarmasaMbandhaH / ityAdipaJcodAharaNAni zrutamaJjUSAto jJeyAnIti // pravardhamAnairhi kapAya ekakai ryA vandanA zItalavannirarthakA / jAvena niSpAditavandanAM dadau, kaivalyajAkuTI tala sUripuGgavaH // 1 // // ityabdadinaparimita hitopadezasaGgrahAkhyAyAmupadeza prAsAdagranthavRttau SomaH stam catustriMzadadhikadvizatatamaM 234 vyAkhyAnam // // vyAkhyAnam // 135 // atha jJAnayukta kriyAyAH sAphahyamAha - jJAna vijJAnasaMyuktA yA kriyA hi vidhIyate / sA'vazyaM phaladA puMsAM, dhAnyAmuktamataH zivam // 1 // staMja. 16 // 138 //
Page #303
--------------------------------------------------------------------------
________________ 25*OM **SHERS * spaSTaH / nAvArthastu dRSTAntena vijJeyaH-zrInimranthagaLe eko dharmabudhinAmA laghuziSyo jJAna-zAstrA-18 dhyayanaM tatsaMyuktaH, paraM heyajJeyopAdeyotsargApavAdarUpatayA yathArthasthApanaM (vijJAnaM ) tavirahito'jUn / tena dharmabujinA caturmAsake "guru (glAna ) vaiyAvRttyaM mayA kArya" ityajigraho gRhItaH / tasmistu catumAsake ko'pi sAdhurmando (glAno) nAjUt , tena vaiyAvRttyaM na jAtaM / tataH khedAtsa cintayati-"anyebhASAmanigrahAH saMpUrNA jAtA mama tu na" iti manasA cintayA'pi pApaM / taghAta gurUNAM smAha-"he svAmin ! dahA ! abhiMzcaturmAsake na ko'pi gkhAno'nUt , tenAhaM zocAmi" / gururAha-"sarvAsu * kriyAsu jJAnavijJAnaM mahAphaladaM / zRNu atra laukikasaMbandhaM-kenApi vyavahAriNA kecitdatriyA gRha madhye jojnaayopveshitaaH| tadgRhadhanikena sarvasaMgrahazIlena svagRhanirgatasoM ghaTe dipto gRhAntarupari vijane baddho'sti / taM dRSTvA taireva datriyaH sauvarNAcaraNajAjanamiti vimRzya rAtrau pravizya sa eva ghaTo gRhItaH / mukhamudghAvyaikena karaH hiptaH, sarpaNa daSTo mRtastatraiva patitaH, jJAnavijJAnaM vinA mukhaM praaptH| atropanayaH-'paDhamaM nANaM tache dayA' ityAdiyuktyA dRSTipratyupekSaNAdikriyA jJAnavijJAnenaiva phlvtiiti"| punarguruH ziSyAya zidA smAha yAdRzaM tAdRzaM vApi paThitaM na nirarthakam / yadA vijJAnamanyeti tadaiva phalati dhruvam // 1 // | yathA kazcinnRpo navyoktizrutau sammapaJcazatIpradAnaM karoti / anyedhurmUrkhavipreNa sarasaH pArthe baddhIva-1 diye badhe sati madonmattaH zaeDhaH pAnIyaM piban pAdena jUmi khanan dRSTaH / padyamutpannaM Jain Education Internation 2018 * For Private & Personal use only
Page #304
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezaprA. // 139 // 2010_05 ghase ghase ne tighase upara ghAlI pANI / jiNe kAraNe ghase ghasAve te vAta meM jAlI // 1 // vayaM hantumiti iti vArtA jJAtA / tato nRpAya idamuktaM / rAjJA paJcazatI ammANAM samarpitA / sa hRSTaH svagRhe gataH / vyayamasahamAnaiH pradhAnapurupairnRpasutena cAmuM saMbandhaM jJAtvA nRpamArazAya nApita: preSitaH, tena zmazrusamAraNamiSeNa hanoradhaH kaNThe vAhanAya kure ghRSyamANe sati rAjA nittisthaM svahastalikhitaM tatpadyaM vAcayati velA dirgamanAya - ghase ghase0 iti / tacchrutvA nApito'rthasAmAnyAt "ahaM jJAta" iti matvA nRpapAdayoH patitvA "nAdaM kurve kiMtu tava putraH pradhAnAzca" iti vadati / rAjJA tatsvarUpaM pRSTvA nApitasyAnayaM vitIrya maunaM kArayitvA teSAM tAdRzIM zikSAM dadau / iti | sAmAnyenApi padyena rAjA jIvitamApeti / atropanayaH kAryaH - munitirapi yAdRzaM tAdRzaM vApi vAkyaM zrutvA paThitvA vA syApAdakriyAmArge netavyaM paraM paThitaM guNakArakameveti / punaheM ziSya ! vidyA'vazyaM grAhyA, tAM vinA kAryakAle vilo javet / trArthe tu jJAtaM - koDapyekaH pumAnnirjAgyo 'vyopArjanopAyAn kurvan bhUyo bhUyo nUtale bajrAma, na kiJcidapi bhApa / ekadaiko vidyAsiyo naraH kumnapANiH / sa kumnamanyaryetyavAdIt - " he kumna ! zayyAsanajAryAdisaMyuktaM staMja. 16 // 139 //
Page #305
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAsagRhaM kuru" / tena kAmakumnena sarva niSpAditaM / prajAte tatsarvamapi satvaraM saMjahAra / tatsarvaM dRSTvA sa stho dadhyau-"kimanyena niSphalodyamena ? enaM sihaM se vidhye' / tadanu bahuvidhavinayena prasannaH siddha Uce-"hi, kiM tava samIhitaM ?" / tena svadauHsthyasvarUpaM proktaM / tadAkarNya siyo dadhyau ___ prataM satpuruSANAM ca dInAdInAmupakriyA / tadasyopakRtiM kRtvA karomi saphalaM januH // 1 // | al dhyAtveti simavidya Uce-"kiM kumbhaM dadAmi vA vidyAM vA ?" / iti nizamya sa logotsuko 21 vidyAsAdhanajIruko "vidyAdhivAsitaM kumnameva dehi" ityuvAca / tatastasmai sidhyastaM kAmakumnaM dadau / / tato muHsthastUrNa nijagrAmaM yayau / kumnamAhAtmyAt vezmAdikAmitaM kRtvA bandhvAdiniH samaM svacanda | logAn buddhaje / bAndhavAdayaH kRSikarma pazurakSAM vANijyAdikaM ca sarva madAndhAstatyajuH / zranyadA pItAsavaH skandhanihitakumlaH sa nanata / unmattatvena tasya karAta sa kumlo vicyutaH sadyo'nayatadhA jAgyahInasyeva mnorthH| hai kumnaprajJAvaprajavaM nuvanaM vinavAdikam / tato gandharvanagaramiva tUrNaM tirodadhe // 1 // vidyAM vinA tu kalazaM tAdRzaM kartumakSamaH / nityadaurgatyasAMgatyAdatyantaM vyAkukho'nayat // 5 // atrArtha upanayaH kAryaH-zAnaM vinA sarva kriyA nirarthakA syAt // JainEducation international 2010_05
Page #306
--------------------------------------------------------------------------
________________ staja.16 // 14 // yathA prajAvAdanupAttavidyaH, sa mandadhIIHkhamihaiva khelne| tathAGgino'nye'pi sananti tattva-jJAnaM vinA'zukriyAmanekadhA // 1 // // ityabdadinaparimitopadezasaGgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranthavRttau poLazastamne paJcatriMzauttaratizatatamaM 35 vyAkhyAnam // vyAkhyAnaM 36. atha navanidAnasvarUpamAhasanti nava nidAnAni damApaH zreSThI nitambinI / ityAdIni ca heyAni mokssaakaajhaimuniishvraiH||1|| spaSTaH / nava nidAnAni tvimAni / uktaM ca pAdikasUtravRttau nivai 1 sihi 2 isthi 3 purise 4 parapaviyAre 5 sapaviyAre 6 ca / appusare 7 daride 7 saha e hukA nava niyANA // 1 // vyAkhyA-kazcitsAdhuH sAdhvI vA nidAnaM karoti-sAkSAddevA devaloko vA na dRSTaH,ime rAjAna eva devAH, 1 "pramAdAt" iti pAThaH sAdhuH / // 24 // ___JainEducation International 2010 For Private & Personal use only www.sainelibrary.org
Page #307
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2010. tato yadyasti tapo'nuSThAnAdInAM phalaM tato javeyamAgAminave rAjAhaM / tato devakhokaM gatvA tatrotpadyate, | paraM bodhiIrsanA tasya prAkRtanidAnasya brahmadattacakriNa iva 1 / zreSThyAdikule vA javeyamiti / bahuto mahInAho suhiyA dhaSiNo ime / jaggANaM ca surja hoI niyANaM vizyaM imaM // 1 // iti 2 / pumAn vahuvyApArasaGgrAmAdiduSkarakArI, tataH zojanaM strItvaM, SaSThAGge prokaM sAdhvyA | sukumAlikayA strItvamarthitaM 3 / nIcaM strIjanma, sarvakAryakramaH puruSo nUyAsaM / isa parAyA parANA ya puskiyA / ko'vi patthe naro hodaM niyANaM tu catthayaM // 1 // iti / ime manuSyANAM kAmajogA azucimUtrapurISAdivIjatsAH, ye punarime devA anyadevaM svAnyAM | devIM vA''tmAnamapi devadevI rUpaM vikurvya juJjanti, zrahamapi tathA nyAsaM iti parapravicAraM e / ye'nyadevaM devIM vA na paricaranti, kiMtvAtmAnameva devadevI rUpaM vikurvya paricaranti teSu nyAsaM iti svapravicAraM 6 / nirviSTha divyamanuSyakAmanogo yatra na pravicAraNA zrapavikAradevastatrAhaM jUyAsaM, tataH sa tAdRzo bhUtvA cyuto na dezaviratiM prApnoti / nirvikAmajogo nidAnaM karoti -- dhaninAM pratyahaM rAjadAyAdataskarAdityo mahAjayaM, ato'hamahapAramne dAridryakule naveyaM / nidAna ko kAya, patthaNA / na sabavira pAve niyAeM navamaM imaM // 1 // zojanaM zrAvakatvaM yatra pAdaza vratAni pAsyante tatra naveyamiti / iti nidAna svarUpamavagamya kecinnamirAjarSisadRzA devendrairanekadevAdisukhena yojitA api nidAnaM na cakruH / tathA zrIvIra jine
Page #308
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezaprA. // 141 // 2010_0 ndrazca saGkrama niSpAditAnukUkhopasargasamaye / tathA nandiSeNastu nidAnaM cakre tena vasudevatvaM prApa / zrazra kazcitsamyaktva vihIno'pi tAmakhitApasavannidAnaM na karoti / tathAhi tAliyAM pu tAmalinAmA zreSThI / so'nyadA rAtrijAgarikAyAM jAtalaukikavairAgya evaM dadhyau - "ahaM pUrvakRtakarmaNA putrakalatradhanadhAnyarAjamAnyAdinirvipukhaM saukhyaM vedayAmi, zrAjanma kadApi duHkhAzcitaH zvAsocchrAso'pi na vihitaH / mayAdhunA prajAte jAte zrahArAdidAnaiH svajanAn saMtoSya jyeSThasute gRhasUtraM saMsthApya tamApRSThya dArumayaM kASThapAtraM kRtvA dIkSA gRhyate, yAvajIvaM nirantaraM SaSThaM tapo dadhannUrdhvabAhuH sUryAnimukhanyastadRSTiH san tiSThAmi / SaSThapAraNa ke tatpAtraM samAdAya tAmasiSThI puryA| muJcanIcamadhyamakuleSvaTan nihAyAcanAM karomi / dAlivyaJjanAdirahitaM kUraM naktaM gRhItvA tadbhutamekaviMzativArAn yAvadakena pradAsya pazcAnnIrasaM mayA kSaNIyaM" / iti vicintya prabhAte nizAcintitaM sarvaM vidhAya vihitasvodaracaturvibhAga bhikSAjAjano'vyaktaliGgaM praNAmapravrajyAM ca pratipadya tannagarI - nadyupakaNThamAzrayaM (maM) cakAra / tata indraM ruSaM nRpaM kAkaM zvAnaM zvapAkaM ca yaM yaM yatra yatra pazyati taM taM praNamati / tataH SaSThatapasaH pAraNa ke puryA paribhramya tatpAtraM nRtvA nikSayA labdhajojanasya janasthasanajazvaraprANinAM jAgatrayaM dattvA caturthajAgenaikaviMzatidhArAn jalakA jitena tRptiM vidadhAti / saMtoSavRttyA | caivaMrItyA SaSTisahasravarSANi yAvattapastaptavAn / tena sa bAlatapasvI zuSko'dRzyA sthirabhUt / tadA'nitya1 " vihitasvodarapUrtipramita nidAnAjana" iti pAThaH sAdhuH / staMja- 16 // 141 //
Page #309
--------------------------------------------------------------------------
________________ KjAgarikAyAmiti dadhyau-"ahaM jIvabasena gatiM karomi, na vapuSA, ataH kaTya utsRjAmi shriir"| tata IzAnakoNe svadehapramitaM maemalamAlikhyAnazanaM vidhAyAtmadhyAnaM dhyAyati sma / itazca bakhizcazcArAjadhAnyA imprshcyutH| tadA tatra vAstavyadevadevIniriti cintitaM-"vayaM sarve muSkaratapasvinastAmalinAmabAsatApasasya samIpe galAmaH, anekasukhAdinistaM pralonyenSanavaprAptinidAnaM kArayAmaH" / tataH OM sarve devIdevA pAtriMzavidhaM nAvyaM pradarya triH pradakSiNAH kRtvA caivamAhuH--"svAmin ! asmadIyarA-2 jadhAnIprAptyartha nidAnaM karotu, yenenjatvaM sanyate, asmAbhiH saha divyajogAn caa"| tAmasinA taghAkyaM nAGgIkRtaM / tataste zrAntAH svasthAnaM yyuH| tApaso'pi himAsikasaMdekhanAnazanena viMzatyuttarazatanapAnatyAgena paJcatvaM prApyezAnengho'jUt / zyatA kvezena deveSutpannaH, apakaSAyatvAdanukampA-12 paratvAcca / atra caritragrantha itthaM zrUyate-antyAvasthAyAM tena sAdhureko dRSTaH, tadguNaprazaMsAM manasi 6 cakAra, tena samyaktvenenjatvaM labdhaM / kecicca vadanti-ijanavapratyayika svarge zAzvatajinabimbAdikaM hai, dRSTvA samyaktvaM labdhaM / tattvaM tu bahuzrutA eva vidanti / atrAvaziSTaM jJAtaM ca paJcamAyAdavaseyamiti / | tAmalitaNe taveNa jiemae sinaMti satta jaNA / annANassa u doseNa tAmakhi IsANiM garma // 1 // | iti vRkSavAkyaM / tayopadezamAlAyAMsa ivAsasahassa tisattakhutto dageNa dhoeNa / aNucizaM tAmakhINA annANatava tti appaphalo // 1 // BASSASAKAL 2010
Page #310
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezaprA. staMtra.16 14 // pRthivyAdiSaDjIvakAyavadhakAnAM sarvajJazAsanaparAGmukhAnAM subaDurapi tapaHkezo bAkhatapasvinAmaspaphakhadaH syAditi // kudRktapaHkArakatAmalI(khi)nA, naivaM nidAnaM kRtamatra tattvam / muktyarthaniSpAditasattapasyA-mUTyaM na kArya muninirnidAnaiH // 1 // // ityabdadinaparimitopadezasaGgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranthavRttau SoDazastamne SaTtriMzadadhikadizatatamaM 536 vyAkhyAnam // RASHRESERRORIST: vyAkhyAnaM // 23 // atha catvAra upadezAnahA~steSvAdyo rAgAnvita ityAhayasmin vastuni saMjAto rAgo yasya narasya saH / tadIyAnnanu doSA~zca guNatayaiva pazyati // 1 // | spaSTaH / jAvArthastu dRSTAntena jJeyaH-magadhe nandanastakhavaraH tasyAdyazrIktiIyazrInAmyau palyau / vitIyazriyAM raktaH sa tajehe'vatiSThati / anyadA kAryeNAnyadeze gatvA pazcAdAgataH prathamAyA gRha taeva tasthau / tayA praguNitaM nAnAvyaJjanaguNopetaM nojanaM paramasundaramapi na bahu manyate, kimapi tanmAnasa uktavA~zca "kiM tujyate" iti / tata uktaM-"ktiIyazriyA yadyannaM rAI tadA''naya // 14 // ___JainEducation international 2010
Page #311
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2010_1 kimapi tagRhAt zAkaM parpaTaM ca / sA'pi sapalIM zAkamayAciSTa / tayokaM - " adya rAjyaM kutaH zAkaM ?" / tayA''gatyoktaM svAmine / punaruktaM tena - " kiJciddharitAdikamapi mArgaya" / punargatvA sA'mArgayat / "karmakarenyo dattaM, uccaritamapi nAsti" iti pratyuvAca sapatnI / tadapi tayA svapataye niveditaM / puna| rityakSapat - " tadAlayAdyatkiJcitkAJjikapramukhamadhyAnaya" / tataH kapAyitA sA gatvA bahiH sadyo vyutsRSTaM vatsagomayaM tuvaricanaka piSTa mizraM gRhItvA ( kRtvA) kiJcitsaMskRtya "tagRhAdAnItaM" iti vadantI upapati ninye / talavarastuSTo'nANIt - "aho miSTaM / zraho strIguNaH !" iti / eSa strIrako yathA guNadoSavivekaparAGmukhastathA yaH kvaciddarzane raktaH sa viziSTaguNadoSau na vetti, sa dharma nAmoti / yataH - | mithyAtvapaGkama lina zrAtmA viparItadarzano javati / zraddhase na ca dharma madhuramapi rasaM yathA jvaritaH // 1 // iti 1 / chAtra dvitIyo dveSI dharmAnaI: ityAha- yo yasmin dveSamApannaH krodhamAnA tirekavAn / sa lumpati guNAMstasya doSAn prADuSkarotyataH // 1 // spaSTaH / jJAtaM cedaM vanavAse trayodazavarSAtikrame kauravapAekavayoH kalahamAyativirasaM matvA sandhaye zrIkRSNo duryodhanaM prAha pAekavoditam - indraprasthaM yavaprasthaM mAkandI varuNAvatam / dehi me caturo grAmAn paJcamaM hastinApuraM // 1 // itthaM paJcagrAmamArgaNe duryodhano'vadatsUcyagreNa sutIkSNena yA jidyate ca medinI / tadardhe tu na dAsyAmi vinA yuddhena kezava // 1 //
Page #312
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezaprA. // 143 // 2010_0 punaIriH prAha - " yuddhe kulakSayaH jayasaMzayaH zvapatanaM ca syAt" ityAdinA bodhito'pi sa nAbudhyata, pratyuta kRSNe'pi bandhanAdyacintayat / evaM zAsane'pi pratyutopadeSTuranarthAya diSTo navati, jajabAhuguruM prati varAhamihara iva jamAlibo TikasahasramalamaMkhaliputrAdayo dRSTAntAH svayamanyUhyAH 2 / atha mUDhastRtIya upadezAnaI ityAha jJAnopahatacittaH kAryAkAryAvicArakaH / mUDhaH sa eva vijJeyo vastutattvamavettRkaH // 1 // kaNThyaH / jAvArthastu jJAtena jJeyaH / tadyathA - ekasmin pura ekA strI vidhavA kaSTena dinAnnirgamayati / itazca vRddhiM gatena putreNa sA pRSTA - "madIyapituH kA''jIvikA zrAsIt ?" / tayotaM - "rAjasevA" / tenokaM - "ahamapi tAM karomi / tayA proktaM - "putra ! duSkarA'sau mahatA vinayena kriyate " sa uvAca - " kIdRzaH punarasau vinayaH ?" / tayoktaM - " sarvasyApi dRSTasya jyotkAryaH, nIcairvRttyA - | syApi jAvyaM" / " evaM kariSyAmi " ityanyupagamya calito'yaM rAjasevArtha / mArge hariNeSvAgachatsu vRkSamUle vyAkRSTadhanuryaSTayo nilInA vyAdhA dRSTAH / teSAM ca tena mahatA zabdena jyotkAraH kRtaH / tatastrastA mRgAH palAyanta / vyAdhaiH kuTTayitvA vaco'sau / tatastenoktaM - " jananyA'haM zikSito dRSTasya | sarvasyApi jyotkAraH kAryaH" / tatazca rujurayamiti jJAtvA muktastaiH, zikSitazca yathA "IdRze dRSTe nikhIne maunenAgamyate " / etadanyupagamya purato gantuM pravRtto'sau / dRSTAzca vastrANi kSAlayanto rajakAH / teSAM vastrANi taskarairnityamapadriyante / tatastatra dine sakuTAdihastA rajakAH praSThannamupaviSTA herayantastiSThanti / taMja. 16 // 143 //
Page #313
--------------------------------------------------------------------------
________________ AgatazcAsAvajaDpannavanatagAtro nilIyamAnaH zanaiH zanaiH / tatra sa eSa caura iti matvA tAmayitvA 4 hai bazo'sau rajakaiH / sanAve ca kathite muktastaiH ziditazca yathA IdRze kasmiMzcidRSTe evamucyate yathA upaM| dAro'tra patatu / idaM cAnyupagamya pravRttaH purato gantuM / dRSTaM kvacidrAme bahunirmazaH prathamaM hasavAha-18 nasya divasakaraNaM kriyamANam / tata uktaM upamityAdi / tatastairapi tAmitaH / sannAve ca jJAte muktaH zikSitazca yatheze kvApi dRSTe procyate yathA ganyo'tra niyantAM, bahvatra javatu, sadaivedamastviti / zranyupagataM ca tenedaM / anyatra ca mRtake bahinIyamAne proktamidaM, tatrApi bakSaH, sanAve ukke muktaH zikSitazca "mA jUnmA jUnavatAM kadApIdRzaM" iti / etaccAnyatra vivAhe prokte tatrApi tAmayitvA zikSitaH / evaM 4 sthAne sthAne kadarthyamAno'gatkvacidrAme / tatra niHsvapakkurasya sevA''rabdhA / tatra cAnyadA gRhe hai| lAmkhakhaTikAyAM sikhAyAM janAnAM madhya upaviSTasya ukurasya "zItalikA jUtA rabbA loktumayogyA , nAvinI rAiyA''kAraNAya prepito'smi" ityuccairavadat / tato lajitaSThakkuro gRhe gataH / tato bADhaM tAmayitvA zikSitaH yathA "netyaM pUtkurvANena gRhaprayojanAni jaNyante, kiMtu vastreNa mukhaM sthagayitvA / karNAcyaNe sthitvA zanaiH kathyate" / tato'nyadA vahnidIpte gRhe grAmasajAyAM zanaiH zanairayaM gataH, samIpe 2 sthitvA vastraM ca mukhaghAre dattvovAca karNe, tataH saMcamAghAvito gRhAjimukhaM, dagdhaM ca gRhaM / tataH kupitena vADhaM tAmitaH zikSitazca-"he nirIkSaNa ! prathamameva dhUme nirgate jaladhUlijasmAdikaM hitvA mahatA zabdena pUtkriyate" / tenoktaM-"avetthaM vidhAsye' / tataH kadAcidihitastrAno dhUpanAyopaviSTapThacharaH, niyana JainEducation International 2010.0
Page #314
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezaprA. taMca.16 nirgatA ca pravAdanapaTasyopari agarudhUmazikhA, dRSTA ca tena, kSiptA cotpAvya ta'pari rakSAtRtamahA sthATalI jaladhUlyAdikaM ca, tataH pUtkRtaM ca mahaniH zabdairiti / tato'yogyo'yamiti niSkAsito gRhAt // 14 // evaM zrotA'pi ziSyo'pi guruvacanaparamArtha na vetti so'yogya iti 3 / atha caturtho dhUtrtavyadrAhito naro'yogya ityAhahe vastvavastuparIkSAyAM dhUrtavyudrAhaNAvazAt / adamaH kugrahAviSTo hAsyaH syaajopvnnrH||1|| | IPI spaSTaH / rAjapure gocAraNopArjitadhana eko gopaH / tanmitraM svarNakArastaM gopaM pAha-vadhanasyaika 4 svarNakaTakamanyakalAdapArzve kAraya" / sa prAha-"tvameva kuru" / sa prAha yadIzvedipurAM prItiM tatra trINi nivArayet / vivAdamarthasaMbandhaM parode dAradarzanam // 1 // __ "lokA AvayoH snehalakurA javanti" / gopaH prAha-"kaTakaM parIkSayiSyAmi, maccittasthairyamasti, | kiM janAH kariSyanti ?" / tataH svarNakRtA tuTya mevAkAri kaTakayugmaM, sauvarNamekaM ririmayaM ca vittIyaM / / tataH prathamaM svarNamayaM tasya dattaM, tena haddeSu darzitaM, vaNigniruktaM-"idaM haima, zyaccAsya mUkhyaM khnyte"| *tata najvAlanArtha svarNakRtA mArgitaM, tena dattaM, punA ririmayaM zuddhaM kRtvA gopasya dattaM / sa mugdhastatpa- rAvartamavidana svagRhe muktavAn / punaH kArye utpanne vaNigyo darzitaM / taiH ririmayaM prokaM / gopaH prAha"yUyamevAsatyavAdinaH, pUrva yuSmAnireva zuJjamuktaM ato mayasye na ko'pi doSo vidyate / eSa pUrva Ta-kalama // // MARA 2010-11 For Private & Personal use only
Page #315
--------------------------------------------------------------------------
________________ OM vyunAhito yuktamayuktaM vA na vetti, tathaiva yaH kuzrutivyudrAhitaH so'pi yathAsthitaM paramAtmatattvaM na vetti // siddhAntazravaNe'yogyAzcatvAro'mI prkaashitaaH| hitvA'tastAn sudhInistu zrotavyaH zrutasaMgrahaH // 1 // // ityabdadinaparimitopadezasaMgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranthavRttau pomazastamle saptatriMzadadhikadizatatamaM 237 vyAkhyAnam // OMOMOMOMOMOMOM ||vyaakhyaanN // 30 // atha syAghAdamatavAhyo naraH saGghabAhyaH kArya ityAha (saptamanihnavasvarUpa)syApAdayuktito vodhaM na prAptavAn sa nirguNaH / vipanmarAkSasaGkecyo bAhyaH kAryaH zujAtmabhiH // 1 // spaSTaH dazapure tosliiputrshissyaaH| AryavajrasvAmipArzve'dhItAni sAdhikAni nava pUrvANi yaH, tathA svarUpamatiziSyAna jJAtvA krameNAnuyogA yaiH pArthakyena sthApitAH, tathA sImandharavacasA nigoda-14] pRvArtha ye devenyairvanditAH, IdRzA AryarakSitasUrayo vicaranto dazapure aagtaaH| taca mathurAyAM nAsti 1 zrAvayitavya ityarthaH / OMOMvalakkara For Private & Personal use only 2010 1.25
Page #316
--------------------------------------------------------------------------
________________ R upadezaprA. kavAdI smutthitH| tatra ca prativAdinaH kasyacidanAvAtsarvasaGkenAryarakSitasUraya eva sAmprataM yugapradhAnA saMja.16 // iti kRtvA prastutavyatikarakathanAya sAdhusaGghATakaH preSitaH / sUrayo vRvatvAjantumakSamA vAdalabdhidhara // 14 // goSThAmAhilaM preSayat / tena tatra gatvA nigrahIto'sau vAdI / tataH zrAvakaistatraiva caturmAsI kaaritH| itazca sUrayo nijAyu prAntamAsannaM vijJAya dadhyuH-yogyasyaiva vineyasya gaNadhAritA deyA, yataHM bUDho gaNadharasaddo goyamAhiM dhIrapurisehiM / jo taM viz apatte jAeMto so mahApAvo // 1 // | padayogyastu mukhikApuSpamitra evAsti, zeSastu sAdhuvargo mama mAtulaM goSThAmAhilaM vA'nujaM phagurahitaM vA samIhate / tatazca sarvamapi tIrthamupavezya saMvodhayanti / tadyathA-iha kila trayo ghaTAH, tatraiko vahAnAM, ditIyastailasya, tRtIyastu ghatasya / teSu cAvAmakheSu kRteSu vayAH sarve'pi nirganti, tailaM tara kiJcidghaTasya lagati, ghRtaM tu bahutaraM khagati / tadahaM urbalikApuSpamitraM prati sUtrArthojayamAzritya va-hai ghaTakaTpaH saMjAtaH, majatasamastayorapi tayostena gRhItatvAt / phaTaguraditaM prati tailaghaTatuTyo'haM saMpannaH, haisarvayorapi sUtrArthayostenAgRhItatvAt / goSThAmAhilaM tu prati ghRtaghaTakalpo'haM, bahutarayoH sUtrArthayormama pArzve'vasthAnAt / ata Adya eva javatAM suurirjvtu"| tata zlAma iti laNitvA taiH sarvairidaM pratipannaM / pakSyasyApyanuzAstiM dattvA sUrayo naktaM pratyAkhyAya svarga gtaaH| tajoSThAmAhilena zrutaM / tato mathurA rAtaH samAgatena pRSTamanena yathA "ko gaNadharaH svapade sUrininivezitaH ?" / tataH sarvairvavaghaTAdijJAtA-14 nyuktAni / tabutvA'tIva murmanAH pRthagupAzraye sthitaH sUridoSAn jagrAha / sAdhUna vyudbhAhayati, vakti ASHANKARRASSES 2010_ 118
Page #317
--------------------------------------------------------------------------
________________ 201 ca - " kiM yUyaM niSpAvakumnakahapasyAsyAcyarNe zrutAmnAyaM gRhNIya ?" / zranyadA sUriziSyo vindhyanAmA karmapravAdapUrvasya cintanikAM karoti, tadyathA - jIvapradezaiH saha baddhaM bandhamAtrameva karma javati, yathA' - kaSAyasyeryApathikIpratyayaM karma, tacca kAlAntara sthitimaprApyaiva jIvapradezecyo vighaTate, zuSkakuDyApati - tacUrNamuSTivat iti / spRSTaM tu jIvapradezairAtmIkRtaM etaccetthaM vaddhaM satkAlAntareNa vighaTate, zraIlepakuDye sasneha cUrNavat iti / tatra tadeva baddhaM spRSTaM ca gADhatarAdhyavasAyena vacatvAdapavartanAdikaraNAyogyaM nikAcitamucyate, idaM ca kAlAntareNa vipAkato'nujavamantareNa prAyo nApagachati, gADhatarabandhatvAt, zrAIkuDyazleSita niviruzvetikAhasta kavaditi / ayaM ca trividho'pi bandhaH sUcI kalApopamAnAnAvanIyaH, | tadyathA - guNaveSTitasUcI kalApopamaM kila baddhamucyate, lohapaTTasUcI saGghAtasadRzaM tu bajhaspRSTaM syAt, vaspRSTanikA citaM tu zragnitaptaghanAhatako mitakRta sUcI nicayasanninaM jAvyaM / nanu nikAcitasyAnikA - | citasya ca karmaNaH ko vizeSaH ? ityAha- iha karmaviSayANyaSTau karaNAni bhavanti / uktaM ca karmaprakRtigranthe - " baMdhaNa saMkamaNuvaTTa0" tadetAnyapavartanAdIni sarvANyapyanikAcite karmaNi pravartante, nikAcite tu vipAkataH prAyo'nujavanamevetyanayoviMzeSaH / samAcIrNotkRSTatapasotkRSTAdhyavasAyabalena ca "tavasA nikAzyAeM pi" iti vacanAnnikAcite'pi karmaNyapavartanAdikaraNapravRttirbhavatIti prAyograhaNaM / tadatra vyAkhyAne kSIranIranyAyena vahnitaptAyogolakanyAyena ca jIvapradezaiH saha karmasaMbandha iti vindhyasamIpe | zrutvA tathAvidhakarmodayAdabhinivezena vipratipanno mAhilaH prAha - nanu sadoSamidaM vAkyaM jIvakarmaNo
Page #318
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezaprAstAdAtmyasaMbandho'vinAgena jIvapradezavat , tadA sarvadaiva jIvAnAM sakarmakatvAnmokSAnAvaH, tasmAnmadIyaM 2 taMja.16 vAkyaM yuktaM yathA karma spRSTaM sarpakaJcakavat sparzanamAtreNaiva saMyuktaM, atha bajhaM vayayaHpiekAdinyAye-13 1146 // nAlolIcUtameva jIvaM samanveti-anugannati, evaM mokssaaptteH| iti zrutvA jAtazaGko vindhyaH sUriM | parancha / sUrayaH procuH-"prAguktaM tadeva tathyaM / yataH jIvo hi svAvagAhAniryApta evAmbare sthitam / gRhNAti karmadalikaM jAtu na tvanyadezagam // 1 // | II zrayAtmA'nyapradezasthaM karmAdAyAnureSTayet / yadyAtmAnaM tadA tasya ghaTate kakSukopamA // 2 // " 6 iti garuditaM vindhyena mAhilAyoktaM / tena nAGgIkRtaM / guruNA svayamAnimukhyenetthaM coditaHtvayA kiM kaJcakavatspRSTaM karma pratipradezaM pravRttaM samucyate? AhozvijIvaparyante tvaparyanta eva pravRttaM spRSTamiSyate ? iti yI gatiH / yadi zrAdyaH pakSastarhi jIve sarvagataM karma prApnoti nanovat , kutaH 1 tasya jIvasyAntarAkha madhyaM tasyAnavasthAtaH, na hi pratipradeze pravRtta karmaNi jIvasya ko'pi madhyapradeza ucarati yena karmaNastatrAsarvagatatvaM syAt , evaM sati sAdhyavikatatvAtkaJcakadRSTAnto'saMbaddha evApnoti / atha meM vitIyaH pado jIvasya bahiH tvaparyante pravRttatvAtkacukavatspRSTaM karmaSyate tarhi navAnavAntaraM saMkrAmato'ntarAkhe tannAnuvartate bAhyAGgamavavat / navatvanugamAjAvaH, ko doSaH ? (iti cet ) evaM sati sarveSAM 8) mokSaH syAt , saMsArahetukarmaNo'nAvAt , ityAdayo'neke doSA Apatanti / Aha-nanu jIvakarmaNora // 14 // _JainEducation International 2010_EXI
Page #319
--------------------------------------------------------------------------
________________ vijAgastarhi tahiyoganAvaH kathaM syAt ? gururAha-karmaNo jIvena sahAvitnAgena sthitasyApi kAJcano-18 pakhayoriva vimocanaM-viyogo jJAnakriyAnyAM kriyate, yathA tasyaiva karmaNo mithyAtvAdijirAdAnaMgrahaNaM jIvena saha saMyogo vidhIyate / ityAdinA bodhito'pi svAninivezaM na jahau / athaikadA vindhya sAdhurnavamapUrve muneH pratyAkhyAnamevamavarNayat-yAvajIvaM sarvapratyAkhyAnaM trividhatrividhena vidheyaM / iti / hai zrutvA mAhido jajahapa-nanu pratyAkhyAnaM sarvamapi yAvajIvAdiparimANaM vinA kArya, avadhisahitaM tu hai AzaMsAdidoSadUSitaM bhavet , yathA pUrNe pratyAkhyAne devalokAdau surAGganAsaMbhogAdijogAnahaM seviSye, pariNAme'zubhe pratyAkhyAnamazudha, yataH sUtre& rAgeNa ca doseNa ca pariNAmeNa ca na dUsiyaM jaM tu / taM khalu paJcarakANaM nAvavisujhaM muNeyacaM // 1 // + atra gururuttaramAha-yA''zaMsA sA ki kAlamAnAjAyate ? zratha vAJcayA ? / yadyAdyaH padastahi / pauruSyAdipadoccAraNe'pi zrAzaMsA syAt, azApratyAkhyAne yAmAdikAkhamAnaM pratyahaM proktaM / anya tatrApi tatpadaM no vAcyamiti, tadA pravrajyAdinata evAnazanApattivet, jinaistu tapasvinAM simAnte 2 dazadhA'nAgatAdikaM pratyAkhyAnaM kartavyatvena kathitaM / zratha vAcArUpo vitIyo vikaTapaH so'pi na hai| yujyate, yato muneravadyasevAzA'nyajave na vidyate, avadhi vinA'parimANe pratyAkhyAne kriyamANe'nAgata-12 kAkhaH sarvo'pi pratyAkhyAnagocaraH, tadA cAyuHhyAddevajavaM prAptasya yateH sAvadyasevane'vazyaM vratajaGgaH SCIECESSANSAR __JainEducation International 2010 J K
Page #320
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 14 // upadezaprA. prasajyate, ata AzaMsArahitatvena tatsAvadhikaM pratyAkhyAnaM na doSAya kAyotsarganidarzanena / evaM yuktibhiH staMja.16 prajJApito'pi yAvadasau na kimapi zravatte tAvatpuSpamitrAcAryairanyagabagatabahuzrutasthavirANAmantike niitH| tatastairapyukto'sau-yAdRzaM sUrayaH prarUpayanti AryarakSitasUrinirapi tAdRzameva prarUpitaM, na hiinaadhik| - tato goSThAmAhilenoktaM-"kiM yUyamRSayo jAnIya ? tIrthakaraistAdRzamevoktaM yAdRzamahaM prarUpayAmi"|| tataH sthavirairuktaM-"mithyAjiniviSTo mA kApIMstIrthakarAzAtanAM, na kimapi tvaM jAnAsi" / tena na svIkRtaM / tataH sarveNa hi saGghana devatA''hvAnArtha kAyotsargo vihitaH / tato nakA kAciddevatA samAgatA, sA vadati-"zrAjJAM dadAtu, kiM karomi ?" tataH saGghaH prastutamarthaM jAnannapi sarvajanapratyaya-13 nimittaM bravIti-"mahAvidehaM ganna, tIrthakaraM pRSTha-kiM saGgho yaGgaNati tatsatyaM uta yajJoSThAmAhilo * naNati tatsatyaM ?" / tatastayA proktaM-"mama mahAvidehe gamanAgamanaM kurvantyAH pratyUhavighAtArthamanugrahaM / kRtvA kAyotsarga kuruta, yenAhaM gannAmi" / saGghana tathaiva kRtaM / sA'pi tatra gatvA pRSTvA cAgatA bravIti / * yakRta "tIrthakaraH samAdizati-zrIvAramuktiprAptezcaturazItyadhikapaJcazatavarSeSvatIteSu saptamo nihnavo jAvI, so'yaM mAhilo mithyAvAdI" / etacchrutvA mAhilo jagau-"nanvaTpardhikeyaM varAkI nAmaitasyA // 14 // na tatra gamanazaktiH" iti / evamapi yAvadasau na kiJcinmanyate tAvatsaGghabAhyaH kRtaH anAtocitApratikrAntazca kAlaM gtH|| 2010_0 For Private & Personal use only
Page #321
--------------------------------------------------------------------------
________________ OMOM tathApi taM tanmatamatyajantaM, cakAra saGgho'khilasaGghabAhyam / vyubAhayan so'pi janAnanekAn , bajrAma nUmau gtbodhirtnH||1|| // ityabdadinaparimitopadezasaGgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdamanyavRttI pokazastamje'STAtriMzadadhikadizatatamaM 537 vyAkhyAnam // vyAkhyAnaM // 35 // atha boTikavaktavyatAmAhasvaTpamAtrajinaproktavacanotthApakAriNaH / jamAlipramukhA jheyA nivAH sapta zAsane // 1 // atha sarva visaMvAdI nihnavaH procyate'STamaH / zrIvAramukterjAtAbdazataiH ssddbhirnvottraiH|||| | kaNThyau / aSTamanihnavajJAtaM cedaM-rathavIrapure zivajUtyAhnaH kSatriyaH sahasrayodhI / tatra rAjasevAM 8 &Akurvati nRpo dadhyau-"asya vIryAdiguNAn priide'hN| tataH zyAmacaturdazyAM pazumekaM vAruNIM ca tasyA dattvaivaM proktaM-"tvamekAkI nizIthe pretavane baliM dattvA smaag"| sa rAtrau tatra gataH / anekanUta-2 pretai pitaH, paraM romoz2edo'pi tasya nAjUt / nRpastaM zUramavabudhya bahrIM vRttiM dadau / ekadA pArthivena BI dakSiNamathurAnRpajayArtha sahananarAH preSitAH, uttaramathurAnRpajayArthamekaH zivajUtiH preSitaH, sa kSaNena www.sainelibrary.org 2010
Page #322
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezaprA. jitvA''gAt / tataH sahasramasa iti nAma kRtvA nRpo "varaM yAcasva" iti taM prAha / so'pyUce-"he stana. 16 prajo ! mama svAtantryaM dehi" / nRpeNa datte sa rAjaprasAdApilAsAn kurvan nagaramadhye paryaTati / rAtrau sa // 14 // praharaSye'tikrAnte gRhamAgacati / tata etadIyanAryA tanmAtaraM jaNati-"nirveditA'haM tvatputreNa / na khaTveSa rAtrI velAyAM kadAcidapyAgamati, tata ujAgarakeNa kSudhayA ca pratyahaM bAdhyamAnA tisstthaami"| tayoktaM-"vatse ! tvamadya svapihi, ahaM jaagrissyaami"| tataH sa madhyarAtrI sametya proktavAn-dhAramudghATaya" / tataH prakupitayA mAtrA proktaM-"he urjana ! yannizIthe yatraitasyAM velAyAM dhArAeyuddhA-2 TitAni santi tatra ganu" / zrutvetyatikrodhapareNa paryaTatA'pAvRtaghAraH sAdhUpAzrayo dRSTaH, teSAM pArthe tena 8 vinditvA vrataM yAcitaM / taizca rAjavalalo mAtrAdijiramutkalitazceti na dattaM / tataH khelamalakApakSAM / gRhItvA tena svayameva locaH kRtaH / kRSNasUrisAdhunirliGgaM samarpitaM / kAlAntareNa kRSNAcAryeNa saha / vihresttraagaat / rAjJA sahasramavAya ratnakambalo dattaH / tata zrAcAryaiH zivajUtiruktaH-"kimanena 81 sAdhUnAmanekapApahetunA gRhItena ?" / tatastena saMgopya mUrkhayA dhRtaH, pratyahaM saMjAlayati (rakSati ) gurunnirmUrjito'yamati jJAtvA tasmin kvApi gate tatkambalaratnaM pATayitvA sAdhUnAM pAdaproJcanakAdIni kAritAni / tato jJAtavyatikaraH kaSAyitastiSThati / zranyadA sUrayo jinakahipakAn varNayanti-"te jinakahipakA vividhAH, eke pANI juJjate anye tu pAtrake'znanti, te'pi pratyekaM jinaidhiA proktAH, // 14 // eke svApasacekhakA anye tvacelakAH" iti zrutvA zivajUtinA proktaM-"yadyevaM tarhi kimidAnI bahU Jain Education Interational 2010 w anbrary.org
Page #323
--------------------------------------------------------------------------
________________ padhiH parigRhyate ? sa eva jinakapaH kiM na kriyate ?" gururjagau-"bhArate zrIvIrapautreNa zrIjambUsvA-2 minA samaM jinakaTpAdidazavastuvyuchedo'jUt, saMhananAdyanAvAtsAmpratamasau kartuM na zakyate evN"| tato'sAvavak-"zraSTapasattvAnAM vyujinno'sau, na mAdRzAM, mAdRzo hi mahAsattvo'dhunA'pyamuM kartumISTe, haiN| hai mokSArthinA sakasaparigrahastyAjya eva kiM punaranena kaSAyamUrnAdidoSanidhinA parigrahAnartheneti / ace-2 khakA jinenjAH, ato'cekhataiva sundareti" / tato guruNA proktaM-"hanta yadyevaM tarhi dehe'pi kaSAya-8 jayamUrgadayo doSAH kasyApi saMjavantIti so'pi vratagrahaNAnantarameva tyAjyaH / yacca zrute niSparigrahatvamuktaM tadharmopakaraNeSu mULa na kartavyeti, na punaH sarvathA dharmopakaraNasya tyAgaH / atha jinenjA api sarvathA nAcelakAH "sarve'vi egadUseNa niggayA jiNavarA cauvIsa" ityAdivacanAt" / tadevaM guruNA 8 hAsthaviraizca yathoktAdinirvadayamANAnizca yuktibhiH prajJApyamAno'pi tathAvidhakaSAyamohodayAnna svAgrahAnivRtto'sau / kiMtu cIvarANi parityajya nirgataH / tatazca bahirudyAne vyavasthitasya tasyottarA nAma naginI vandanArtha gatA / sA ca tyaktacIvaraM taM cAtaramAlokya svayamapi cIvarANi tyaktavatI / tato 8 nikSArtha nagaramadhye praviSTA gaNikayA dRSTA / tata ittha vivastrAM bInatsAmimAM vIkSya "mA'smA~jhokastyAdIt" ityanibantyapi tayA vastra paridhApitA'sau / tata eSa vyatikaro'nayA zivajUtaye niveditH|| tato'nena "vivastrA yopinnitarAM vInatsA'tikhaUnIyA syAt" iti vicintya proktA'sau-"tiSTha 5 tvamitthamapi, na tyaktavyaM ca tvayA. vastraM" / athAneke jainasAdhavastaM pratibodhayanti / yasmAtrinireva ___ 2010_05 For Private Personal use only
Page #324
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezaprA. sthAnairvastradhAraNamanujJAtamAgame naikAntataH / uktaM ca-"tihiM gaNehiM vatyaM dhArejA-hirivattiyaM | saMjJa. 16 TISgaMgAvattiyaM 2 parisahAvattiyaM 3" / tatra horsakA saMyamo vA pratyayo nimittaM yasya tat / tathA jugupsA | // 14 lokavihitA nindA sA pratyayo yasya tat / tathA parIpahAH zItoSNadaMzamazakAdayaH pratyayo yatra tat / / ityuktahetave vastra dhaary| prayogazcAtra vastrAdi na doSAya tapasvinAm / dharmopaSTamnadAyitvAcchuJAhArAdivatsphuTam // 1 // KI atha tvaM vadasi-rauSadhyAnaM caturvidhaM proktaM hiMsAnuvandhi 1 mRSAnuvandhi 2 steyAnubandhi 3 saMrakSa NAnubandhi / / tatra hiMsAyAH sattvavadhAdirUpAyA anubandhaH sAtatyena cintanaM yatra tahiMsAnubandhi 1 / mRSA'satyaM tasyAnubandho yatra tanmRSAnubandhi 5 / steyaM caurya tasyAnubandho yatra tatsteyAnubandhi 3 / tathA saMrakSaNaM mAraNAdyupAyaistaskArAdinyo nijavittasya gopanaM tasyAnubandhaH sAtatyena cintanaM yatra raujadhyAne 2 tattathA / evaM sati saMrakSaNAnubandho rauadhyAnasya caturtho nedaH, sa ca vastrAdau ugrahetutvAghastrAdikaM / tihetuH, zastrAdivat , tato na grAhyaM, iti tava budhivettarhi tvaktayuktyA roSadhyAnaM tadidaM devAnApriya ! dehAdiSvapi tulyaM, teSvapi jalajvalanamalimbucadaMzazvApadAdiviSakaeTakAdinyaH saMrakSaNAnubandhasya tuTyatvAt , ataste'pi parityAjyAH prApyante / atha dehAdermokSasAdhanatvAdyatanayA tatsaMrakSaNA // 14 // nubandhavidhAnaM kathaM na prazastaM ! tataH kathaM parityAjyAH vastrAdayo'pIti ? tatazca-"munnA pariggaho vRtto iti vuttaM mahesiNA" ityAdivacanAt yatra vastrakanakadehAdau mUrga samutpadyate tannizcayataH paramArthato Sain Education International 2010_ 1
Page #325
--------------------------------------------------------------------------
________________ granthaH, yatra tu sA nopajAyate tadagranthaH / zrAha-nanu yadi vaskhaM nunakti tarhi sAdhoH kathamacelapariSahasahiSNutvaM, cekhe'satyeva ta'papatteH ? tadayuktaM, jIrNAdijirapi vastrairacelakatvaM lokarUDhameva / yaha kA'pi yopit kaTIveSTitajIrNabahublikazATikA kazcitkolikaM vadati-"tvarasva joH zAlavika ! zIghro bhUtvA madIyapotIsATikAM nirmAya datsva, nagnikA varte'haM" / tadiha savastrAyAmapi yoSiti nAmyavAcakazabdaH pravartate "jassA kIrai nagganAvo aehaehINyaadatavathaNaM" ityAdi na virudhyate / evaM mukhavastrikArajoharaNAdi copakaraNaM saMyamopakAritvena yojyaM / 5 sthAnopavezanasvApanidepagrahaNAdiSu / jantupramArjanArtha hi rajoharaNa miSyate // 1 // saMpAtimAdisattvAnAM rakSAyai mukhavastrikA / jaktapAnasthajantUnAM parI (pratI) hAyai ca pAtrakam // 2 // | pAtrAnAve hi saMsaktagorasAdayo hasta evAnAjogAdikAraNAdgRhItAH, pazcAt kiM kartavyaM ? tajatasattvAnAM prANavipattireva syAt / pANau gRhItarasAnAM parigalane sati kunyukITikAdiprANaghAtanaM syAt / ye ca jAjanadhonAdiniH pazcAtkarmAdayo doSA Apatanti, ato vAlagkhAnAdInAM pAriSThApanikAsami-2 tisatyApanArtha pAtragrahaNaM saMyamAI / api ca jaghanyato'pi kiJcinyUnanavamapUrvapAThakA uttamadhRtisaMhananAH "taveNa sutteNa satteNa" ityAdijAvanayA kRtaparikarmANa eva jinakapaM pratipadyante, nAnyathA, iti , na rathyApuruSakaTapAnAM javAhazAM jinakaTapastIrthakarairanujJAtaH / tathA tIrthakaratuTyatAM karoSi tvaM tanna yogyaM, jinAstu pANipratigrahAdyanantAtizayairyuktA ityAdyanekayuktibhiH zikSito'pi sa mithyAjinive-12 SEARCH For Private & Personal use only __Jain Education international 2010_00
Page #326
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezaprA. saMja. 16 // 15 // DESIGUASAISUSSAAN zAdanekaparamAtmamunIndhavacanotthApako vajUva / zivajUtaiH ziSyau dhau budhizA khinau kauNimanyakoTavI- rAkhyAvajutAM / tAnyAM paraMparA''sIt / krameNa "kevasino na nu te, striyo muktiM na yAnti, trividhAhAraniyamopavAse sacittajalapAne na doSaH, devavyasya tu dikpaTasAdhUnAM grahaNe vyApAraNe ca na 5 doSaH," ityAdikatipayavAkyanyUnASTazatavacAMsi jainAgamavyatiriktAni racayanti sma, svevayA japanti | sa, ataH sarvavisaMvAdino jJeyA boTikasaMtAnavartino'vaseyAH, boTikAtsamutpannA dikpaTAH // ityaSTamo dikpaTasaMjhanivaH, prakAzito hArita shudhbodhkH| labdhvA'pi bodhijatIti kasyaci-takSaNaM noH kuruta prytntH||1|| ||shtybddinprimitopdeshsNgrhaakhyaayaamupdeshpraasaadgrnthvRttau pomazastamne ekonacatvAriMzadadhikadizatatamaM 3e vyAkhyAnam // vyAkhyAnaM // 20 // atha zrutanindakAnAhazrImadIrajinaM natvA vadaye'haM zrutanindakAn / caritraM vaGgacUlIkAdhyayanAcAritaM yathA // 1 // spaSTaH / bhAvArthastu dRSTAntena jJeyaH-paJcamapaTTadharaH zrIyazojaguruH, tahineyo jaba duH zrutakevalI, 2010_011 For Private & Personal use only
Page #327
--------------------------------------------------------------------------
________________ taSThiSyo'bhidattanAmA mithiyodyAne pratimA pratipannastapazcarati sma / ito pAviMzatigoSThikanarA madyamAMsAsaktAH kAmasatayA vezyayA saha kuceSTAM tanvantaH pratyahaM vane krImanti sma / madAndhA ekadA taM sAdhu vIdayAtitIdayazastrahastAstapadhArtha yugapaddadhAvire / te sarve'ndhakUpe sahasA patitA anyo'nyazastrApahatA hai| mRtyunA gRhiitaaH| sAdhustAn pazyan dadhyau-"hA hA! akRtasukRtA akAkhe mRtAH" / iti dhyAtvA / kAyotsarga pArayitvA yazojamAdigurusamIpe samAgataH / teSAM puro vineyo'gnidatto pAviMzatigoSThi-13|| kanarANAM pretyagatyAdikaM pAca / tadA sUrirAT trijJAnopayukto dRSTivAdAnAvitAoM yazojanAhnaH zruto-2 payogaM prayuJjAnasteSAM bahuyoniparitramaNaM pAha-he agnidatta! te pAviMzatinarAstava vadhArtha dhAvanto'ndhakUpe patitAstAM gaNikAM kAGkSamANA antarmuhUrttamAtratadadhyavasAyena mRtA gaNikAkAmalatAdakSiNastanaviTapradeze svakRtanakhahate kRmitvenotpannAH, tena stanavedanA'tiprA'rjUtA / cikitsakA auSadhAdibhiH khedaM / gatA hAritAH / eko vaidyo khandhopAya urojaM vidArya ye pAviMzatikRmayo dIjiyA asthimAMsazoNi-18 tabadhAzAstAn jasalAjane mumoca / vaidyastAn vezyAyA zradarzayat / stanastu vraNarohiNyA sjiikRtH|| vaidyasya sA bahudAnaM dadau / atha teSu kRmidhu pUrvavayAnurAgAtkaruNAM dadhatI sA dadhyau-"ime varAkA / madIyakaraspAnmariSyanti, ato'haM puraparikhApatitazvazave gatvA muJcAmi / tataste lapaNakoSTha ke 3 liptAH / yataH-"tattha'vi te muvIsa kImakImagA AyavaluhAtahAniyA samANA aMtamuDuttapaittehiM kAlagayA" / tataste sAdhAraNavanaspatI mustAkandatvaM prApsyanti, tatra khanyamAnA mRtAH pRthvyAdi u.26 2010 MINS
Page #328
--------------------------------------------------------------------------
________________ staMna.16 upadezaprA. paJcakaikendhiyeSu jaghanyamadhyamasthitikA javiSyanti / tataste kAmakhatAkukSau gaemokhatvenotpatsyante, tatra virecanAdhipannAste vezyAmaladhAreNa nirgatAstatraiva purISe utpatsyante, tatrAntarmuhUrtAyuSyaM trISiyasaMvandhi / // 15 // nuktvA vipannAH santo vezyoccAre tatraiva caturindhiyA naviSyanti / yataH-"tIse kAmalayAe uccAre | pAsavaNe khelajalasiMghANavaMtase sattavAra vigaliMdiyANa tANaM jahAkama pAvihi tti / itthamuguNatI-12 sajavavattabayA" / tataH punaste pAviMzatistriMzattame nave taghezyAzaucagRhe nirdhamane maNDUkatvena saMmUrDi-18 jApyanti, tatra dinapRthaktvAyuSyamatikramyaikatriMzattame jave vezyAgRhe, garnajondarA javiSyanti / tatra mAsapRthaktvAyuHkSyeNa pAtriMzattame nave tajaNikAgRhaghAre tanmalotsargamAharanto gartAzUkarA javiSyanti / / tatra varSapRthaktvasthitikSyeNa trayastriMzattame jave'vantideze zvapAkakuleSatpatsyante / uktaM ca-"teNa te || vIsa sovAgA buddhiM pattA 'masaMThANe dohadaMtAlA laMbodarA gukhiyarAsisannikAsA adaMsaNijA jaNANaM gaMgA uppAyamANA sakAmakusalA AvihohiMti" / atrAntare he agnidatta ! sA gaNikA vRdhi prAptA vyaM svadharmasthAne saMsthApya paritrAjikAdIdAM dharma cAGgIkRtya mithilAto nirgatya kAzIjanapadamadhyasthitagaGgAnadhupakaNThasthatapasvinAmantike zaucamUlaM dharma cacAra / krameNa paryaTantI avantidezasthitasiprAsarittaTe bhAgatA / tatrAnekajanAnAM puraH zaucamUlaM dharma prAmuSkariSyati / tamuktaM ca-"sevi soe // 15 // suvihe pannatte daSasoe 1jAvasoe 2 shr| daba jadayamaTTiyAe ya bhAva dahi ya maMtehi ya jeNaM 1 jarAm ___ 2010_00 For Private Personal Use Only
Page #329
--------------------------------------------------------------------------
________________ zramhaM kimavi asuI javara sarva maTTiyAhiM vipazja / tale suhodaeNa parakAsikAi / tateNa sA asuii| javara 1 / evaM khalu sattA jalajiseyasattA paramapayaM gacaMti" / tataste pAviMzatizvapAkAstaM dharma zrutvA | bhArasikA javiSyanti, vizeSato jainamunicaityAnAM pratyanIkA avarNavAdino bhaviSyanti / tato vairAgyaM gatAste paJca varSANi yAvatparivrAjakadIkSAM tatpArdhe'GgIkRtyAyuHkSyeNa tatraivAvantyAM catustriMzattame jave nAemakuleSu utpatsyante / tatrAnekajanasamIpe jAemaceSTAM kurvANA jIviSyanti / anyadA kuzasthakhajU-4 papuro lAemaceSTayA sarveSAM hAsyaM janayanto'STamatapaHpAraNe gocaryartha nirgatamekaM sAdhuyugalaM prekSya purohitavacasA tanmuniyugalaM hilayiSyanti, tathApi maunAvalambi tatsAdhuyugmaM vIkSya svayameva te jAemAH zrAntA muniyugalaM visarjayiSyanti / tato he agnidatta ! te jAemA ekatra suptA akasmAdakAlavidyutpA-1 tena mRtyu prApsyanti / tataH paJcatriMzattame nave madhyaviSaye jinnacinnakuleSUtpatsyante / uktaM ca8 "manavisaesu puDho puDho kulesu cauddasavinAparayA diyA samupajassaMti / tateNa vIsa diyA dhArA-12 ure jannadattadiyAmaMtaNeNa jamavAmammi ciyA pihita'vArA davehiM sippIhavaNe karamANe vAggiNAra uhieNaM dahAhuttA adRprANovagayA pivAsAsosIyakaMThA sippAnaIdahammi manbA hohiMti" / evaM jalacarANAM madhye saptanavavaktavyatA, tataH khecarayoniSu navanavavaktavyatA, tataH sthakhacarayonimadhye ekAda-2 zanavavaktavyatA jheyeti, evaM dhASTinavagrahaNaM / tatra ghASaSTitame nave te mAviMzatigoSThikanarA mRgatvaM khapsyante / tatra vanadavAgninA dagdhAstriSaSTitame nave madhyaviSayeSu jinnajinnazrAvakakule samutpatsyante / JainEducation International 2010 For Private & Personal use only
Page #330
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezapA. tatronmuktabADyAvasthA dhRSTAH paravaJcakAH pUrvajavamithyAtvanAvato jinamArgapratyanIkA devagurunindakAzca staMja.16 nAvinaH / bahUnAM naranArINAM purataH kathayiSyanti-"azmadhAtunirghaTitapratimApUjanaM vyartha, hiMsAni-5 // 15 // dAnatvAt , ityAdiyuktyA caityatIrthAgamotthApanaM vidhAsyanti / atha sA tapasvinI aSTrasaptativarSANi yAvadgRhavAsaM paripATya SaDviMzativarSANi yAvatparivrAjakamArgAnuraktA sarvAyuzcaturuttarazatavarSamitaM juktvA | saptadinAnazanena mRtvA vAnavyantarasya suvatsasya dakSiNenyasya dezonapaDyArdhAyuSkA suvatsAnAmnI devI javiSyati / tatra vinaGgajJAnena pUrvabahujavasaMvandhinastAna pAviMzatiM vaNijo dRSTvA sA devI hRSTA tuSTA | teSAM sarvatra sAhAyyaM vidhAsyatIti / devIprajAvAtte sarvA vRdhi prApsyanti / tadanu sarvalokAnAM puro kA bADhamudghoSayiSyanti-"joH! pazyatAsmajhamephakhaM pratyakSaM, vayaM mahAsaukhyamanulavAmaH, yUyamapyasmajhamA-18 daraM kuruta, kiM syAdazmabimbArcayA SaTkAyopamardikayA ?" / evaM te pAviMzatitraSTazrAdhA anekajanAn hai| kumArge pAtayiSyanti / tatsamaye svAmiprarUpitazrutahIlanaM bhaviSyati, zramaNAnAM nimranthAnAM nodayapU-18 jAsatkArA javiSyanti, atipuSkaraM ca dharmapAsanaM bhaviSyati / tataste pAviMzatirvaNija AyuravasA-18 nasamaye SomazarogAtaGkAjijUtA vArtadhyAnopagatAH kAvaM kRtvA dharmAyAH prathamapRthivyAH prathamaprastaTe // 15 // dazasahasravarSasthitikanArakitvaM prApsyanti / tataH paramanekayoniSu miSyanti / iti mahArsanabodhinaH zrImajinAgamahekhikAzceti / zrathAgnidattaH ziSyaH punarguruM praNamya vyajijJapat-"svAmin ! kasmin / kAkhe eSAM shrutnindkaanaamutpttiaavinii"| sUriH prAha-tatsUtragAthAyAmuktaM ca 2010 For Private & Personal use only
Page #331
--------------------------------------------------------------------------
________________ jamA jasajaddasUrI suvageNa aggidattamurNi / suNasu mahAjAya jahA suahIlaNamiha jahA udale // 1 // mukA vIrapahuNo 'syhiyegnvshvhiehiN|| varisAi saMpanivo jiNapanimAthAvarDa hohI // 2 // tato a solasaehiM navanavazsuehiM varisehiM / te mukha vANiyagA zravamannazsati suyamiNaM // 3 // tammi samae aggidattA saMghasuyarAsinaskatte / amatIsamo puco vaNissai dhUmakeugaho // 4 // tassa viza tinni sayA tittisA egraasivrisaaeN| tammiya sIlapako saMghassa suyassa udarja adhi zya jassannaddaguruNaM vayaNaM socA munnisuverggo| pAyAhiNaM kuNaMto puNo puNo vaMdae pAe // 6 // ApucikaNa sUri saguruM taha jaddabAhusaMjUyaM / saMkhehaNApavanno gi'ggidatto paDhamakappe // 7 // mithyAguNasthAnakavAsinaste, simAntacaityAdi vikhopyntH| saMsArakUpeSvavaTeSvaTantya-nyanoM tathA kAryamihAgamajJaiH // 1 // // ityabdadinaparimitopadezasaMgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranyavRttI pomazastamje catvAriMzadadhikadizatatama 240 vyAkhyAnam // // samApto'yaM SoDazaH stamnaH // OMOMOMAmuSkA 2010 For Private & Personal use only
Page #332
--------------------------------------------------------------------------
________________ taja.24 upadezaprA. // atha saptadazaH stmnH|| // 153 // ekacatvAriMzadadhikadvizatatamaM vyAkhyAnaM // 24 // atha krodhaphalamAha____vacha yadyena (dyaizca ) krodhena vacasA pUrvajanmani / rudanirvedyate'vazyaM tatkarmeha shriiriniH||1|| spaSTaH / atrArthe jJAtamidam-amarapure makaradhvajo jUpaH / tasya patnyA madanasenayA mastakAt palitaM / darzitaM / tena prabuddhaH striyA saha tApasI dIdAM jagrAha / anyadA rAjapatnyA tApasyA gUDhagarnayA sutaH prasUtaH paramanucitAhAreNa sA mUrjI prApa / tadA rAjatApaso mahAkhedaparo'bhUt / sutastu svanaktAya zreSThine dttH| zreSThinA svajAryAya dttH| tasyAmaradatta iti nAma kRtaM / yauvane tasya mitraanndaanidhH| jA suhRAjhe / ekadA tau siprAsaikate vaTasannidhau aNuvikAdaekAnyAM krImataH / itazcAmaradattena praNuno-18 matikA vaTe vadhasya caurasya mukhAntare praviveza / mitrAnando hasanmitraM pAha-"pazyedaM mahadadbhutaM" || // 13 // tadA kuNapenoktaM-"kiM hasasi ? tavApIdRzyavasthA nAvinI, avazyaM tava mukhe'emolikA prvedyti"|| 1 mRtyum. SAX 2016 For Private & Personal use only
Page #333
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2010_05 tannizamya jItaH kutrApi ratiM na prApnoti / tamamaraH zikSAM dadau - " kiM vyantaravAkyena cAnto'si 1 tena hAsyAmuktaM javiSyati, ta udyamaM kuru / yataH - zranimittadRSTA'pi jIvitAntavidhAyinI / zAntA puruSakAreNa jJAnagarbhasya mantriNaH // 1 // idaM sthAnaM vihAyAnyatra gAvaH" / tataH samasukhaduHkhau tau nirgatya pATalI puropAnte jagmatuH / tatra vRkSAdiparimarimatamekaM prottuGgaM prAsAdaM vIkSyAntaH pravizya rUpalakSmImapazyatAM / tatraikA sarasA varNikAmaradattena vidhighaTiteva pAJcAlikA dRSTA / tadrUpalAvaNyAdinimahito naiti puramadhye | mitrAnando bhUyo nUyaH kathanena zrAnto jagau - " kiM pASANakanyAyAM ratiM baddhA sthito'si ? AkAzaromanthanamiva niSphalaM " | amaraH prAha - "he mitra ! itaH sthAnAccalAmi cettadA mama mRtyurbhavet" / tachrutvA mitrA - nando nRzaM ruroda | amaro'pi tAM vinA sthAtumakSamo ruroda / tAvatprAsAdakArakaH zreSThI zrayayau / tenedamukta - "jo jau ! yuvAM kiM rudithaH ?" | mitrAnandena sarva proktaM, "ato he tAta ! asmin saMkaTe ka upAyo jAvI ?" / zreSThI prAha - " asyAH kArakaH zUradevaH sUtrakRtsopArake'sti" / so'vo - cat - " he tAta! manmitraparyupAsanAM karoSi cettadA tatra gatvA'haM pRSThAmi kimiyaM putrikA nisargatacitritA ? vartamAnamUlasvarUpaM dRSTvA vA ? yadi tasyAH sanAvastadA bandhoH samIhitaM pUrayiSye" / tataH zreSThinA tatpratIkAre'GgIkRte'maro'vadat-"yadi tavApAyaM zroSyAmi tadA messavo yAsyanti" / itaraH | smAha - " dimAsyantaryadyahaM nAyAmi tadA mitraM nAstItyavagantavyaM" ityAzvAsya sopArake gatvA prAjyane
Page #334
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezaprA. // 154 // 2010 05 1 pathyaM dhRtvA sthapatergRhe prayayau / tenApi satkRtyAgamanakAraNaM pRSTaH prAha - " mama devakulakaraNechA vartate, paraM pratikRtiH kAciddazyatAM" / so'bravIt - "pATalI pure matkRtaprAsAdastvayA dRSTo'sti na vA ?" / so'vAdIt - " dRSTo'sti paraM pAJcAlikAsvarUpaM javatA svabuddhyA racitaM prativandaM dRSTvA vA ?" / sa jagau - " zravantI nRpasutAyA ratnamaJjaryAH pratibandena sA kRtA " / sa prAha - " sudina eSyAmi, tvaM sako javeH" / tataH so'vantyAM yayau / tatra gopuramadhye devakule'vasat / atrAntare imAmuddhoSaNAM zrutavAn - " rAtrezcaturo yAmAn ya idaM mRtakaM rakSet tasmai dInArasahasraM dadmaH" / tanmitrAnandenAGgIkRtaM, tadA lokairitthaM zikSitaH - "tra pura utsure jAte gopure sthagite kazcinmRtyumeti tavaM rAtrau mA kSayati, atastvaM samartho'si yadi tarhyaGgIkuru" / sa prAha - " kimetanmahatkArya vIrANAM / tatastasmA IpsitadhanArdha zavaM cArpayitvA " zeSaM prajAte dAsyAmi" ityuktvecyo gRhe'gAt / atha rAtrau tena bhUtAdyupasargAttaThavaM rakSitaM, prajAte ca svajanaistannasmasAtkRtaM, paraM zeSadhanaM yAcitamapi na datte / tadA soDavadat - "rAjasamakSaM dhanaM gRhNAmi cettadA'haM vIrAgraNIrjJeyaH" / tatazcAruveSaM vidhAya rAjavezyAyAH sadanaM yayau / tayA satkAraH kRtaH / tena catvAri dInArANAM zatAni dattAni / hRSTA'kkA svaputra rAjavezyAM prAha- "sya mahatI sevA kAryA" / tato rAtrau jogasAmagrIM kRtvA suzayyAyAM gataH sa dadhyau - "viSayAsaktAnAM kAryANi na sidhyanti" iti vicintyAbravIt - "he naye ! ekaM paTTamAnaya, iSTasmaraNaM karomi / tayA UTiti hemamayaH paTTa zrAnItaH / tatropavizya padmAsanaM niviruM kRtvA sthitaH / strIkRtA staMja. 17 // 154 //
Page #335
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2010 nekakAma cihnAnyapazyan samagrAM rAtreimulaya prajAte'nyatra yayau / dvitIyApi rAtristathaivAtikrAntA tato'kkA prAha - "nacha ! rAjJAmapi durjanAM mama putrIM kiM virumbayasi ?" so'vadat-"samaye sarva kari pyAmi, paraM rAjJo gRhe tava pravezo'sti na vA ?" / sovAca - " mama putrI rAjJazcamaradhAriNI, rAjJaH putrI ratnamaJjarI tu matsutAsakhI vartate" / tacchrutvA sa rAjavezyAM prAha-- "he jaje ! tarhi tadagre tvaM kathayayasya guNagaNastvayA zrutaH he sakhi ! jAtAnurAgayA tvayA yasya mudA lekhaH preSitastasyAmarasya suhRdAgato'sti" / zratha sA tasyA antikaM gatvovAca - " he sakhi ! adyAhaM tvatpriyodantaM niveditumAga tA'smi / tataH smerAsyA sA''ha - "ko'sau mama priyaH ?" / sA jJAtaguNAna khilA~stasyAvocat / | zrutvA rAjaputryevaM dadhyau - " nUnamapUrvaH ko'pi dhUrtaH, mama tvadyApi ko'pi vallano nAsti, paramIdRzI yena kUTaracanA kRtA taM pazyAmi " / tataH smAha -" he sakhi ! amunA gavAdeSa so'dyAnetavyo mama priyasaMdezavAcako lekhayutaH" / tataH svagRha etya vezyayA sarva tasyoktaM / so'pi rAtrAvakkAdarzitamArgeNa sapta prAkArAnubrajya kanyAvAsagRhe gataH / zrakkA ca taddIrye zazaMsa putryA agre / atha rAjaputrI tamAlokya tasya dhairya nirIkSya priyodanta khikhanacAturya cAvekSya rUpalAvaNya jalpana kalAkuzalaM taM dRSTvA stamniteva tasthau / tadA sa tastAtrAjanAmAGkaM kaTakamupAdade kurikayA ca vAmajaGghAyAM trizUlaM kRtvA niryayau / taguNAdiptA sA dadhyau - "nUnaM naiSa sAmAnyo naraH, zrato mayA sAdhUkRtaM yadeSa na saMjJApitaH" / iti cintAparA nizAtyaye nizAmavApa / zratha prajAte mitrAnando rAjasamakSaM pUccakAra - "he nRpa ! akhaNDita
Page #336
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezaprA. zAsane tvayi satyamuka ijyo mama mArya dhanaM na datte, tvaM lokapAlo'si, uSTaM nigRhANa" / tato pena saMja. 17 svanaraiH smaakaaritH| so'pi jJAtavyatikarastasmai dhanaM dattvA jUpaM praNamya prAha-"lokAcAreNa piturvi-18 // 15 // jA raheNa ca avyadAne vilambo'jUt" / rAjJA satyaM matvA visarjitaH / tato rAjA mitrAnandaM pAca tvayA rAtrau zavaM kenopAyena rahitaM ?" / "he nRpa! rAtrau jUtavetAlarAkSasazAkinIvyantaryAdayo nAnA-2 zastradharA bhAjagmuH / mayA'pi triyAmAna yAvadbhUtaiH saha bahu yuddhaM kRtaM / sarve gurudattamantrato naSTA , yayuH / tatazcaturthaprahare divyAMzukAlAditAGgI apsara:samAnA nAnAjaraNajUSitA muktakezA karAlA jvalanajvAlAM vamantI katrikAkarA mama pArce kAcidabalA''yayau, prAha ca-'he muSTa! adya tvAM lakSa-13 sAyAmi' itivAdinI tAmAkhokya mayA cintitaM-nUna seyaM maarii| tato mayA'pi tayA saha ghoraM yujhN| kRtaM / balAttatkaraM moTayitvA kaTakaM gRhItaM, punaH kurikayA nazyantI vAmorau lakSitA" / tacchrutvA / vismito rAjA proce-"tatkaTakaM darzaya, yanmArIhastAdgRhIta" / tenApi taddarzitaM / rAjA svanAmAGka 1 kaTakaM dRSTvA dadhyau-"kimaho mama kanyakaiva mAryanavat ? yattasyA jUSaNaM hyadaH" / tato dehacintAmiSeNa / nRpo gRhe gatvA kanyakAM prasuptAM naSTakarakaTakA vraNasthAne kRtaM paTTabandhaM cAvekSya vajAhata ivAjavat / "aho! anayA mama vaMze kalaGko dattaH" / nUyo nUpo mitraM pracannaM prAha-"he jaba! mama sutA mArI, // 15 // nAstyatra saMdehaH, tato'syA nigrahaM kuru" / sa pAha-"he jUpa ! yuSmatkule naivaM navet" / "he mitra! satyaM me sutA mArI, yAvatsarvanagaraM na mArayati tAvatkenApyupAyenAsyA nigrahaH kAryaH" / sa Aha ___ JainEducation intemational 2010_00
Page #337
--------------------------------------------------------------------------
________________ "zravekSe tAvatsA sAdhyA sAdhyA vA?" / nUpaH prAha-"svecchayA gatvA pazya" / sa nyApAveM gataH, tayopalakSitaH, zrAsanaM dattaM / tadanu sa prAha-"he sucUH mayA tava kalaGko dattaH, zrato'trAvAso nAstava, paraM cintAM mA kuru, tvAM saukhyasthale neSyAmi" / sA taruNAyattA prAha-"meM prANA stavAyattAH / yataHhai andho narapatezcittaM vyAkhyAnaM mahilA jalam / tatraitAni hi ganti nIyante yatra zikSakaiH // 1 // " / iti zrutvA mitrastAM jagAda-"nRpAntike mayA sarSapakSepe kRte tvayA phetkArA mocyA" / tayAGgIkRtaM / tataH sa nRpaM prAha-"svAmin ! satyaM tvamuktaM, paramekaM vAhanaM sajIkuru / rAtrI mantrabakhena tAM: |mArImAropya tvaddezAntaM nayAmi / antarA yatra sUrya udeSyati tatra sA mArI sthAsyati" / tato jItena rAjJA tasyAgre vAyuvegA vajhavA ddhaukitaa| saMdhyAyAM kezeSu gRhItvA sA samarpitA, tenApi phetkArADAnmuJcatI hakkitA / tAM vamavArUDhAM puraskRtya sa cacAla / rAjA gopuraM pidhAya svagRhamAgAt / so'pi mitrapatnItvAnmAturiva tasyA naktiM cakAra / itazcAmaradattaH pUrNamAsaghyAvadhizcitApravazotsuko jAtaH / tatsamaye kAkatAlIyanyAyena kaTityetya tau tasya militau / tadaiva tamevAgniM paurAMzca sAdIkRtya pANigrahaNaM kRtaM / paurAH punaH strIsvarUpaM mitradhairya amarajAgyaM ca prazazaMsuH / atha tasminneva samaye tatpurA-15 dhIze'putre mRte prakRtivargaH paJca divyAni kRtAni / tenyo rAjyaM prAptaM, amaradatto mahAmahena rAjyasvAmI jaatH| tena mitro mntriikRtH| ratnasAro nagarazreSThI kRtH| itthamakhaemazAsano rAjyaM pAkhayA BREASONSARAS JainEducation International 2010.05
Page #338
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezaprA. // 156 // mAsa / zratha rAjakAryarato'pi mitrAnandastavavoditaM kadApi na vismarati / tato mitro zUpamavadat- saMja. 17 "tatpurapratyAsannatvena me mano dUyate, tanmAM dUre preSaya" / rAjhoktaM-"he sakhe ! yadyevaM tadA galAtmIyasevakaiH saha vasantapure, paraM pratyahaM sukhavArtA preSayeH" atha sa zujadine prayANamakarot / mitre gate / / nRpastahiyogAditastasya hemavArtI spRhayati, paraM bahubhirapi dinastasya svarUpaM kimapi na jhAtavAn / tena cAntacitto rADa devImace-"hA! mitrasya kAcighArtA'pi na shrutaa"| sA prAha-"he prANeza!| zAniguruM vinA saMdeho na vidyate" / atrAntare vanapAlenaitya nRpo vijJaptaH-"svAmin ! atrodyAne jJAnajAnuguravaH samAyAsiSuH" / tatastasya pAritoSikaM dattvA paTTarAjhyA saha jUpo mahotsavapUrvakaM guruM 18 natvA niSasAda / anekajanapRSTasaMzayApaharaM taM guruM jJAninamadhyadaM vIkSya svasuhRdaH kayAM pAca / guru-hai| rAha-"he rAjan ! tvatsamIpAccakhito'sau mahAdUraM gatvA ekatra girinadItaTe tasthivAn / tatra tava sevakA joktuM niviSTAH / atrAntare'tarkitA caurapATI papAta / jilaiste sarve parAjitAH / mitrAnandastvekAkI palAyitaH kvacighaTAdhaH suptaH, sarpaNa daSTaH, tatrAgatenaikena tapasvinA nirviSIkRtaH / punayumatsamIpamAgabanmArge taskarairgRhItvA vaNigantike vikrItaH / sa vaNik pArasakUle gantumanA avantyA- // 16 // mAgatya bahiH sthitaH / tatra rAtrau gatabandhano mitro naSTvA puryA nirdhamanenAntaH prvivesh| zrArakaidRSTvA 6 cauravadvayaH / prajAte pUrvoktavaTavRkSa uddhaH sa dadhyau-"aho ! zavavAkyaM satyaM jAtaM / yataH CASS ___JainEducation International 2010_00 For Private & Personal use only www.sainelibrary.org
Page #339
--------------------------------------------------------------------------
________________ 40 27 2010_1 yatra vA tatra vA yAtu yaSA taghA karotvasau / tathApi mucyate prANI na pUrvakRtakarmaNaH // 1 // " anyadA ramamANAnAM gopAnAmunnatikotlutya tasyApi mukhe'vidat " / tannizamya rAjA mudurvyavapat / |rAiyevamAd -" he devara ! yadAhaM javatA''nItA tadA'neke vinirmitAH / upAyAH svavipattau te kva gatA hA mahAmate // 1 // " ma dampatI guruH prAha zoko'vazyaM parityAjyo rAjan dharmodyamaM kuru / yenedRzAnAM duHkhAnAM jAjanaM nopajAyate // 1 // punarnRpaH pa "svAmin! manmitrajIvaH kutra gatAvutpannaH ?" / sUriH provAca - "he nRpa ! tvatpatnI| kukSau sutatvena garne saMjAtaH kramAtrAjA javiSyati" / punardampatI trayANAM pUrvajavAn paprachatuH / sUrirAha - "he rAjan ! ito javAttRtIye jave tvaM kSemaMkarAjidhaH kauTumbika zrAsIH / satyazrI rjAryA'bhUt / candra senAnidhastayoH karmakaro vajUva / so'nyadA kSetre karma kurvANaH kaJcanAdhvagaM parakSetre dhAnyazivAM gRhantaM vIkSyaivamUce - "enaM mahAcauramulambayata" / iti vacasA baddhaM karma na yAti sma / satyazriyA'pi | svaputra striyaM pratItyamuktaM - " kiM zIghraM nizAcarIva jur3e ? khaghuniH kavalaiH kiM na tujhe ? yathA galarobho
Page #340
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezaprA. // 157 // 2010 na syAt / zranyadA svAminotaM - "noH karmakara ! zradyAmuSmin grAme prayAhi" / so'vadat-" zradyAhaM bandhUnAM milane vyAkulo'smi" / kupitena tenoktaM - "svajana milanaM tava mA javatu" / atrAntare muni - dhandhaM tasya gRhe samAgataM / kSemaMkareNa svanAryAyai proktaM mahAharSeNa - " prAsukama kRtakAritamannAdikaM pratikhAjaya" / tadA karmakaro dadhyau -- "dhanyAvetau, yAcyAM jaktito munI pratilAjitau" / atrAntare teSAM trayANAmupari kSaNikA'patat, tena samameva paJcatvaM gatAH / sa karmakarasya jIvastava sakhA mitrAnando'bhUt / | sa pAnyaH zimbAgrAhI viSadya taghaTe vyantaro jajJe / etaM vIkSya vairaM smRtvA zavamukhena jajarUpa" / ityAdi zrutvA dampatI jAtismaraNaM prApatuH / gurUktaM satyaM matvA gRha zrAjagmatuH / krameNa pravRddhe tatputre rAjyaM dattvA dIkSAM jagRhatuH / krameNa mokSaM prApatuH // 1 krodhaH svapospi duHkhAya javet pUrvoktayukti jiH / jJAtvA'vazyaM parityAjyo nirvANasukha minunA // 1 // // ityabda dinaparimitopadeza saMgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranyavRttau saptadazastamne ekacatvAriMzadadhikadizatatamaM 241 vyAkhyAnam // MOR staMja 17 // 157 //
Page #341
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2010 dvicatvAriMzadadhikadvizatatamaM vyAkhyAnaM // 242 // // atha mAnatyAgaphalamAda // mAnatyAgAnmahaujasvI tattvajJAnI sudakSatAm / dadhan dadhau mahAjJAnaM bAhubalI munIzvaraH // 1 // spaSTaH / zrISadevaputraH SaSTivarSasahasraiH SaTkhaekAM pRthvIM sAdhayitvA jarato'yodhyAyAmAjagAma / tatra dvAdazAbdike cakrirAjyAbhiSeke vartamAne sa bhUpa zrAgatAnAgatAn janAnavalokayan tatra nijAnujAnanAyAtAn vijJAya svabAndhavAn eti pratyekaM dUtAn preSitavAn / te gatvA tAnevamAduH- "jo jaratabAndhavAH ! yUyaM taM jUpaM jajadhvaM" / tatastairuktaM - "vayamapi nAbheyasUnavaH bharato'pi pituH sUnuH kimasmattaH | sarvocyo'dhiko yo'smAkaM sevAM vAJchati / jo dUtAH ! yUyaM svasthAne yAta, vayaM tAtaM pRSTvocitaM kari| SyAmaH" / tataste suvarNagirau jinAntike gatvA'nyadhuH - "joH tAta ! SaTkhaemena rAjyenAtRpto navani|| dattamasmAkaM rAjyaM grahItuM samIhate / jagavadAjJayA vayaM sarve'pi saMjUya tasya rAjyaM gRhNImaH" / svAminA tAnmugdhAn prati dharmadezanA dattA saMgraha kiM na bugraha saMbohi khalu pecca kulahA / navamaM tirAino sukhadaM puravi jIvidhaM // 1 // "
Page #342
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezamA CHEGASESCUELAS jagavaddezanAM zrutvA'STanavatijaratAnujaivataM bheje / teSAM rAjyAni ratanRpo jagrAha / ekadA senApati stana.17 naradevaM natvaivaM vyajijJapat-"svAmin ! bAhubalI jUpAvastvayA na jitaH tasminnajite tvayA SaTkhaema jitamapyajitaM, yatazcakra zastrAgAre na pravizati" / iti zrutvA vAgmI dUtaH takSazilAM prati pressitH| stokaprayANairgavan bahusadeze grAme grAme nagare nagare bahujanamukhato bAhubalino yazaH zRNvan takSazilAyAM puri samAgataH / tataH pratihAreNa suvego dUto vAhubalina AjhayA svarNavarNAnamantaHsanaM prveshitH|| taM jUpaM namaskRtya puraH sthitH| bAhubalinA bAndhavanagarAdikuzakhaM pRSTaM, tauttaraM dattvA pAha-"jo nRpa! tavAgrajanmA tvanmikhanotsukastvAmAhvayati / atastvamekavAraM taM natvA tasyAjJAM zirasi dhRtvA'tra samAgaH / yato bAndhavo'pi jaratAjJAM na manyate tapasyAkiJcitkaraH parAkrama iti lokApavAdavidhvaMsAya, anyathA tava rAjyasaMzayo javiSyati / yataH karAlagaralaH sarpaH pAvakaH pvnodhrH| pranuH prauDhapratApazca vizvAsyA na trayo'pyamI // 1 // 5 nirjarA api yaM paryupAsate tasya sevayA hInatvaM nAsti' / iti zrutvA po banAye-"he dUta ! tava // 12 // po mAM vIkSya laliSyati, yato bAlyAvasthAyAM jalakeTyavasare pAdaM dhRtvA najasi kanjukavaJcAlitastadapi vismRtaM ! jo dUta ! SaSTivarSasahasreSu pApaitRtasya tava jUpasyAnyaH ko'pi prAyazcittadAyako nAsti, ahamevAsmi / zIghra samAnaya blpriikssaayai"| tataH suvegaH sajayaH pratyAvRttaH stokaireva dinaH 2014 For Private & Personal use only
Page #343
--------------------------------------------------------------------------
________________ svapurImAgatya jaratAntike'nujasya sarvasvarUpaM gaditavAn / "bAhubasI zakreNApi jetuM na zakyate" iti 18 zrutvA jarataH sapAdakoTisvaputrAnvitaH sasainyastadazikhAM prati cacAla / bAhubaTyapi sammukhaM samAgAt / / tasya jyeSThaputraH somayazA nRpaH sa eko'pi latrayahastihayarathAnAM jetA / asya trikhdtnyaaH| teSu / kaniSTho'pyeko'dauhiNI mitAM senAM jetuM samarthaH / adauhiNImAnaM tu-31770 gajAH, 1750 rathAH, 8 65610 azvAH, 109350 padAtayaH iti / atha cakrisainye caturazItikhadANi nisvAnAnAM samakAla-11 mavAdiSuH, aSTAdazaladaunmunInAM nirghopAH pomazalakSANi tUryANi / tAni zrutvA sotsAhA naTA mitho || yuyudhire pratyahaM / ekadA vAhubalino jakto'nilavego vidyAdharazcakrisenApatimaunirjityAkAzagatyA | cakrigajasenAM vyagAhata, kanyukAniva gajAnusATya punarjUmau patato muSTyA jghaan| cakrI tamajanyaM vIdaya cakraM mumoca / tIkSya jIto naSTaH merukandarasAgarAdiSu yatra yatra yAti tatra tatra cakra pUrvArjitakarmavatpRSThaM na muJcati, tadA vidyayA vajrapaJjaraM nirmAya tatra praviSTaH / tadA cakrasurAH prAhuH-re re raGka ! kiM 12 pauruSaM vinambayasi ?" / tataH paramAsAnte jAtAmo vahiniHsRtaH, tAvaccakra tacirazchitvA cakrihaste'tichat / evaM yudhyamAnayo dazavarSANi vyatIyuH / ekadA cakrijyeSThAtmajaH sUryayazA bAhubalisainye dAvAgni-2 riva prasasAra, kSANAt pitRvyAcyaNe zrAgataH / taM balI prAha-vatsa ! tvaM laghurasi, yadevaM mama senAM vigAhase tenAhaM hRSTo'smi, tvayA putreNAsmAkaM vaMzaH samudyotitaH, paraM trailokye'pi sa kazcinnAsti yo| " mama krodhaM sahate, tasmAnmama dRSTiM tyaktvA dUrato yAhi" / sa prAha-"tAta ! adya tvayA vinA ko 2010.01
Page #344
--------------------------------------------------------------------------
________________ chapadezaprA. // 15 // 2010_05 mama saGgrAmA jilASaM pUrayati ?" ityuktvA dhanuSTaGkAravaM cakAra / tadA surAH saMjUya parasparasunaTayuddhaM niSidhya prayorvandhvoH zikSAmiti prAhuH - "jo yugAdIzaputrau ! tAtenedaM vizvaM pAlitaM adhunA yuvAM kiM saMhartu pravRttau ? etanna yujyate yuvayoH / balaparIkSArthamujAbhyAmevAsmadAdiSTairdRSTi 1 vAg 2 muSTi 3 vA 4 daNmAstra e lakSNaiH paJca niryuddhairyogdhavyaM" / iti suravAkye pAcyAmapi pratipanne suranarAH sAkSIjUya tasthuH / tadA cakrisainikA dadhyuH - "anena saha ghandhayuddhe zakrasyApi jayaprAptau saMdehastarhi sma - tsvAmI kathaM jayaM prApsyati ?" iti dhyAyato jaTAn vIkSya catrI svavaladarzanAyaikaM mahAkUpaM kArayitvA tasyopakaNThe sthitvA svasya vAmanujaM mahAlo zRGkhalA nirvaddhA sarvasainikAn prAha - "yUyaM sarve'pi saMjUya | zRGkhalAkarSaNena mAM gartAyAM kSipata" / taiH sarvaiH karSito'pi manAg na cacAla / yatazcakriNaM naratotpanna| sarvanaranArIgajAzvAdayaH saMbhUyAkarSaNaM kartuM tilamAtramapi na kSamAH tarhi senAjiH kiM javet ? / tatazcakrI hRdayalepakaraNa miSeNa svahastamAcakarSa, tena te sarve'pi zRGkhalAlagnA latAlagnAH pakSiNa ivalambante sma / iti parAkramaM vIkSya hRSTAH sAhie iva dUre tasthuH / tatazca kripau prAgdRSTiyuddhArtha saMmukhaM sthitau ani - meSadRSTyA'valokayataH sma / tAmralocanau jayaMkarAvajUtAM / tato bAhubalimukhaM jIpaNAcaM vilokayatazcakriNo locane bASpAkule vegAtpramilite / tatsainyaM sarvaM nyagmukhaM jAtaM / tato lakitaM cakriNaM sa prAha"prAtaH ! kimuddino'si ? kuru vAgyuddhaM mayA saha " / iti tenoktazcakrI mahAghoraM siMhanAdaM cakAra, | tena jAtaM badhiraM skandhAvAramaemakhaM / tataH sAmarSo bAhubalI siMhanAdaM cakAra tena sainikAH sarve'pi staMca. 17 // 158 //
Page #345
--------------------------------------------------------------------------
________________ da mUrnitA iva vajUvuH / punarapi cakrI nUpazca siMhanAdaM duHsahaM cakratuH / tadA cakriNo dhvaniH pUrvAhabA yeva urjanasauhRdamiva yathAkramaM hIyamAno'bhUt / tena viladaM cakriNaM jUpaH smAha-"he trAtaH! mA viSIda, mayA kAkatAlIyanyAyena yadi jitaM tarhi kiM jAtaM ? idAnIM sajo java muSTiyudhAya" iti pe-18 |notsAhitaH proccai jAsphoTaM kRtvotplatyAnyo'nyamAzliSya nujAcyAM pImayantau jagarjatuH / tato jUpazca-16 na kriNaM kareNa gRhItvA lIlayA kanmukava'ccairAkAze udavAlayat / kaNAdadRzyo'bhUt / tena sainyaye'pi / hAhAravaH prasRtaH / bhUpazcintayA dadhyau-"yAvadAryo'yaM nUmau patitvA na vizIryate tAvadantarikSAdeva || meM gRhNAmi" iti vicintya taDpAkArau karau kRtvordhvadRSTistasthau / cireNa sa Ayayau / balinA bAhU prasArya dhRtaH / tataH krodhAdhmAtazcakrI tanmUrdhni muSTighAtena tamamUrcayat / jUpo'pi cireNa prAptacaitanyazcakriNaM hRdi | muSTighAtaM kRtvA mUrga gamitavAn / kSaNAbabdhasaMjJazcakrI roSAruNo daemena nUpamUnyatAmayat, tena mukuTaH18 zatakhaemaH kRtaH / daNaM netre nimItya po lohamayadaemena cakrisannAhaM zakalIcakAra / tatazcakrI daemaghAtena jUpaM jAnupramANaM jUmau magnIcakAra / tato nirgatyAyasadaemena pena nihatazcakrI AkaeThaM jUmau | || magnaH / daNAJcaitanyaM prApya nirgato dadhyau-"jUpaizcakrI na jIyate" itIyaM zAzvatI sthitirasti, anenAhaM || paJcabhiryubairjitaH tarhi mayi cakritvaM na hi" iti dhyAyatastasya pANau cakraratnamupAgatam / tadA cakrI nUpaM hai mAha-"adyApi tava kiJcinna naSTaM, mamAjJAM manyasva, no cedanena cakreNa yamAtithiviSyasi" / nUpaH ra mAha-"vAkyAmambaraM vRthA kiM vahasi ? sAmpratamasyApi balaM darzaya" ityAdi nirjasitazcakrI kopAJcakra 2010_05 For Private & Personal use only
Page #346
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAmumoca, tattaM pradakSiNIkRtya punazcakrikare yayau / yataH sAmAnye'pi cakrigotre cakraM na pranavati, tarhistaMja. 17 tathAvidhe caramazarIriNi ko'vakAzastasya ? / atha bAhubalI muSTimutpAThya "cakraM vA yahasahasraM vA // 16 // tadadhipaM vA'dya cUrNayAmi" iti vicintya cakriNaM pratyadhAvata / punardadhyau-"anenAvazyaM vadho jAvI / tato mAM vizve SaTkhaekanAthahantAraM vadiSyanti janAH, ato dhigmyaa'hngkRtyaa'nekpaapaanyrjitaani| dhanyAste mamAnujA yaiH pUrvameva tAtapAdasamIpe dIdA gRhItA, dhigmAmadyApi pAparataM" / iti dhyAtvA | tenaiva muSTinA svamUrdhni khocaM cakAra / tataH "sAdhu sAdhu" iti vadanto devAstasyopari puSpavRSTiM cakruH / / tatazcakrI taM niHspRhaM vIdaya lakjAnamrAsyaH svanindA tatprazaMsAM ca kurvannuvAca-"he bandho ! ahaM tu pAtakinAM mukhyo'smi, tvaM tu kRpAkhUnAM dhuryo'si / tvayA'hamanekadhA jito'smi, adhunA vratAstreNa rAgA dayo jitAH, ato nAsti trailokye'pi tvadadhikaH ko'pi balavAn, kSamasva mamAparAdha" / atha muni-2 hArdadhyau-"tAtapArzve ganuto me pUrvagRhItavratAnAM bandhUnAM vandanAdi kurvato laghutvaM syAt, tataH kevalaM prApya yAsyAmi / iti vicintya kAyotsarga kRtvA tasthau / atha cakrI bAhubalijyeSThaputraM somayazasaM puraskRtya vahuladeze jagAma / tadA takSazikhodyAne sahasrAraM nAnAmaNiratnamayaM dharmacakrAhaM prAsAdaM vIdaya | pratuM praNamya cakriNA tatsvarUpaM pRSTo trAtRvyaH smAha-"pUrva zrItAto viharan sndhyaayaamekdaa''jgaam| // 16 // tavijJAya navadIyAnujena dhyAtaM-"idAnIM rAtrirjAtA, prajAte mahotsavaistAtaM vandiSye" / tataH sAmagrI * kRtvA pratyUpe tatrAyAtaH, tAtamadRSTvoccai ruroda "dhigastu mAM dharme vilambakAriNaM, idAnIM tu punaH kva me ___JainEducation International 2010_05 ForPrivate&Personal Use Only
Page #347
--------------------------------------------------------------------------
________________ tAtadarzanaM !" ityAdi visapannamAtyoMdhito vAlukAprativimbitau jagavatpAdau natvA punastAta naktyAmAtyaM prAha-"etau pUjyau tAtapAdau mA kazcidanyaH spRzatu" ato'STayojanavistRtaM dharmacakrapAsAdama-15 kArayat" / iti zrutvA stutvA cakrI takSazilArAjya somayazasamanyapiJcat / tasya catuviMzatisahasrANi rAiyaH zreyAMsapramukhA pAsaptatisahasrANi putrAzcAjUvan / atha jarataH sarvatra paTkhaemadoNI svAjJAmayIM || vidhAya svapuraM prati prsthitH| atha munirnijAtantrAhAravivarjitastatra dhyAnatatparastasthau / tatra tasya mUrdhni || 6 karNayoH kUrcamadhye ca pakSiNo nImAni cakruH prAvRSi darjAkurAH pAdatalaM jittvA niryayuH, satAzca zarIraM || veSTayAmAsuH vyAghrAdayo muSTasattvA api jasakattvaM prApuH / itthaM saMvatsarAnte tasya jJAnotpatteravasaraM jJAtvA mAnatyAgArtha zrIyugAdIzo brAhmIsundayau~ sAdhvyau tatra preSIt / te tatrAgatya valIvitAnAntaritaM taM kathazci'paladayocatuH-"no bandho bAhubalin ! Avayormukhena zrItAtapAdAstvAM samAdizanti | mataGgajArUDhena kevalaM kathaM sanyate ? tato'vatara mataGgajAdasmAt / mataGgajArUDhastvaM jJAnaM vAJcasi cettadA takSazilA kathaM nivAritA ?" / iti zrutvA sa nirgranyo dadhyau-"aho ! ete mama bhaginyau kimevaM japataH ? sarvathA muktaparigrahasya mama gajArohaNaM kutaH saMbhavati ? athavA jJAtametat yato mAnagajArUDho'haM zyantaM kAlaM vRthaiva kadarthanAM prAptaH, mAne vidyamAne kathaM kevalAvAptiH syAt 1 tato guNAdhikAn pUjyAna gatvA namaskaromi" iti dhyAtvA yAvat pAda utpATayati tAvadeva kevalajJAnamutpannaM / devatApra 2011
Page #348
--------------------------------------------------------------------------
________________ * upadezapA. saMja. 17 * // 16 // dattaM yatiliGga dhArayitvA nagavatsamavasaraNe gatvA "namastIrthAya " iti jinaM pradakSiNIkRtya kevakhisanAyAM niSasAda iti // satyo hi bAhubatireva mahAbalI sa, SaTkhaekanAthamapi yaH prathamaM jigAya / vizvakakaNTakamato'pi ca mAnamavaM, hatvA mahodayasukhaM paramaM svavApa // 1 // // ityavdadinaparimitopadezasaMgrahAkhyAyAmudezaprAsAdagranthavRttau saptadazastamne vicatvAriMzadadhikadhizatatamaM 242 vyAvyAnam // * * NDIA OMOMOMOMOMOMOMOMOM atha tricatvAriMzadadhikahizatatamaM 243 vyAkhyAnaM // atha mAyApiemamAha jaktAdihetave kurvannAnArUpANi maayyaa| sAdhorvaJcayataH zrAdhAnmAyApiemaH sa ucyate // 1 // spssttH| atrArthe zrASADhajUtihAtaM-yathA rAjagRhe siMharatho nRpH| anyadA tatrAgatadharmarucyAcAryaziSyo vividhavijJAnI rUpako sabdhimAn gurorAdezaM prApyakAkI pure gocaryA niHsRtaH madhyAhne maharSi-2 karmAkhyanaTagRhe gtH| tatra naTaputrIcyA juvanasundarIjayasundarInAmnIcyAM kanyAnyAM suavyaniSpanna // 16 // in Education International 2
Page #349
--------------------------------------------------------------------------
________________ OMOMOMOMOMOMOMOMOMOMOM 4eko modako dattaH; taM munirgRhItvA gRhAdvahiniHsRtya dadhyau-"eSa eko mazurUNAM jAvI" iti vici tyAnyarUpaM yauvanapUrNa tUrNa tUrNa vidhAya punastadgRha etya dharmalAno dttH| tAnyAM modakamarpayitvA prati-14 sAnnitaH / taM sAtvA nUyaH so'cintayat bahistatraiva pratolIghAre samAgatya-"ayaM dvitIyo mama dharmAcAryANAM nAvI" iti dhyAtvA tRtIyaM jarAjarjaramaNA kANaM rUpaM kRtvA tRtIyaM modakaM jagrAha / "asAvupAdhyAyasya" iti vicArya kularUpeNa caturthamAdAya "saMghATikasAdhorasau" iti kuSThirUpaM niSpAdya paJcamaM saMgRhya "satIrthyasyAyaM" iti saMcintya svAtmArtha ghAdazavarSIyabAlarUpeNa SaSThamupAdAya kRtakRtyaH / svagurupAghe aagtH| atha tatsAdhozcaritraM gavAdasthanaTena dRSTvA cintitaM-"aho ! asau javyo naTo navati" iti tatsvarUpaM putrIcyAM patnyai ca niveditaM "azanAdinA'yaM prayojanIyaH, suvarNapuruSo'yamasti, | rUpaparAvartalandhimAnasau tathopacaraNIyo yathA'smadgRhamAyAti, annAdane rasalonAnvitatvAdacireNa hai 4 phaMdake (pAze ) patiSyati, mAyAvimAyA viidyaa"| ityuktvA tamAkArya yatheSTaM modakAMzca dattvA "nitya-4 matrAgantavyaM, yuSmatprasAdAdatra bahutaraM vartate" iti laNitaM / tataH so'pi tatraiva nityapieM gRhNannaTaputrI-15 kRtahAvanAvavilAsahAsyalAvaNyanepathyanarmoktinirvazIjUtaH, sa rAgadRSTyA tadAkRtiM sImantaM padapArNikAM / ca punaH punarvilokayati / tadA kanyAcyAmiti vijJaptaH-"svAmin ! tvadrUpavaryacAturyavIkSaNenAnurakte zrAvAmunne kumArike ajUva, asmadaGgavyAptasmarajvaravyathAM tvaM nirNAzaya, kRpAM kuru, karajorusukhamatra citrazAlAyAmarkatUlatuSTayatUlikAyAM bojujyate, zrato'traiva tiSTha, tAdRzamodakAdIna jaGga, yo'dhyakSasau-3 2010
Page #350
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezaprA. syAni muktvA'dRSTotyasukhAni vAJcati sa muuddhH"| tataH so'vak-"zrahaM mazuruM dharmAcArya cApRllayaiSyA- saMja. 17 mi"| te UcatuH-"zratha tvapirahavyathAsahane'kSame AvAM, ataH satyaM vacaH prayaTha, yenAdhAraNa ghttikaa||16|| muhUrttAdikAlaM nirgamayAvaH" / iti tacceSTAmiSTAM kRtvA dRSTacAritraceSTaH tadAdiSTavacanaM dattvA gurupArthe sametyetyUce-"svAmin pUjya ! zizujAvato gRhItadIdeNa mayA'dyApi kiJcit paJcendhiyasaukhyaM na dRSTaM, idAnIM mamone naTakanyake surasundarIsame saMpRkte, tatrAhaM gAmi, mamAjJAM dadAtu, etatpatadhaM rajoharaNaM mukhapaTTI ca gRhANa" tataH sUriNA dhyAtaM-"aho ! mAyApiemAhAragrahaNaphalamidaM navatyeva, yata uttaraguNahAnito mUlaguNA vinazyanti, paramasau naTaputrIpAzato nirgatyAtrAgato'sti tena kizcidAzArato zeyaH, paraM braSTasaMyamacetanayA'sau na vetti yatsAvadhavAgnipinA munayaH kathaM sAvadhapravartanAjhA pradAsyanti ? paraM vilokayAmi asya sthairya kiM sarvathA vratato bhraSTamathavA kiJcidapi nyUna !" iti dhyAtvA sUrirjajahapa- "he ziSya ! indhAdisaukhyaM vihAya naTaputryaGgasaGgAniSvaGgarato javasi tvaM tathApi madyamAMsAzanaM | tvayA na vidheyaM, etadvayoH pratyAkhyAnaM na tyAjyaM etadAhAriNAmapi saGgo na kArya iti maghAkyaM pramANI-15 kuru" / sa vinayAvanamro bhUtvA'vak-"svAmin ! AjIvitavyamidaM dhaaryissye'hN"| tato guruNA 4 dhyAtaM-"etAvataivAsya mahAn guNo jAvI, paraM sarvathA zramAvimukto'yaM nAsti, yataH svttpmaatrvirtisN-IM||16|| narakSaNAnmuniguNasthAnakAtkarmavazataH patitasyApyasyohAro jaaviiti"| tataH sa cAritraM tyaktvA caritrara-15 vAsiko naTagRha AgatyovAca tenyaH-"yUyaM sarve'pi madyamAMsAzanaM sarvathA tyajatha cettadA'haM sthAsyAmi, 2011 For Private Personal use only
Page #351
--------------------------------------------------------------------------
________________ 40 28 2010 nAnyathA" / tato naTena svaputryau tasmai dattvA tadvAkyaM svIkRtaM / sa tAbhyAM saha saukhyAnyajunak / a nRpAnyarNe ye ye nartakAH samAyAnti tAn svakalayA nirjityAne kadhanavasanAnyupAye zvazuragRhaM pUritaM / tasya zlAghA naTakule sarvatra mahatI jAtA / tatra tasya saukhyamagnAni dvAdaza varSANi vyatIyuH / zratrAntara eko nRtyakRdhAde'nekAnnRtyakArakAn jitvA tatsaGkhyArtha caturazItisvarNaputtalakAni pAde bA'nekadhA zrutapUrvASADha nAya kavarNanAmasahamAno rAjasajjAyAmetya nRpamiti vyajijJapat - " tava rAjanaTamA kAraya, kalAM pradarzya jayAmi" / nRpeNa sa kAritaH / so'pi tatraitya naTena sad paNabandhamityakarot - " yo'tra na jayamAvati sa svasarvasvaM vihAya vrajati" tadvAnyAM janasamakSaM svIkRtaM / zrathASADhaH svagRhaM etya samasta svajanAn prAha - " ahaM tannaTajayArthe gaDAmi" / tadA tatprANavasanAcyAM proktaM- " kAryasiddhiM niSpAMdya zIghraM samAgacheH" / tataH sa sAmagrIyutastatrAgAt / zratha naTAtmajAcyAM dhyAtaM - " aho ! bahavo vAsarA vyatIyurmadyamAMsAzanaM vinA, tadadya svairaM bhuJjmahe, jartA tu tena saha vAdalInaH SaNmAsAnte samevyati" / tatastAcyAM madyamAkaevaM pItaM, tenonmatte babhUvatuH / prathamaM tena naTena kalA darzitA, tata zrASADho dekhayA'nekakalA nistaM jitavAn / tena sa nirmadI nUya svalakSmIM caturazItiputtalakAni ca bhuktvA salajAH praNaSTaH / tadA zIghraM sa svagRhe sametaH, madonmatte durgandhADhye mahikAvyAptAsye te utne vIkSya dadhyau -- "dhidhiyAM lIka gRha jUtAyAmanekamakSikAcumbitAsyAyAmetAdRzyAmadmandhIbhUya didhA'pi patitaH / ityAdivairAgyaparo guruvacanaM saMsmRtyATTAlikAhuttIrya sarveSAM prAda - "aneka pApamandiraM sundarI caritraM vicitraM
Page #352
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezaprA. vIkSya mohamagnena cAritraratnaM hastAgatamapi na parIkSitaM / tathA sImantinInAM sImantaH sImantaprastaTadA sana.17 // 13 // yaka iti niSkAraNajagavatsalajinavacanamajJAninA mayA vyartha vihitaM / idAnIM caritrazabdasyAdyAkSaraM / prAptiIyamAtrAyuktaM karomi, prAgAdivarNo mAtrayA hInaH kRtastannAI" / ityuktavantaM taM nayena praNaSTamadyavi-2 di kAre te unne natvA dInAsye sAzrunetre UcatuH-"svAmin prANeza ! dAsyorekamaparAdhaM kSamasva, kimaba-3 lAbAlAyauvanaM vyartha karoSi ?' / sa prAha-"jogAzA'nantazo nuktA'pi paramAtmapathAvAptiM vinA na hai jarAM sameti" ityAdibahudhAdharmavANI tena samyaguditA'pi na te dharma kizcidavApatuH, pratyuta dhanaM jIvi-2 |topAyaM yAcitaM tAnyAM "etaddattvA braja, anyathA nahi"tata ASADhaHsiMharathanRpAntike gatvA'vak"jo jUpa ! tava cakravartisaMvandhi nATakaM darzayAmi" / nRpaH prAha-"sajo java" / atha saptAhena jaratacakrinATakaM navamakarot / tato nATyaprAramne paJcazatI rAjakumArANAM sakritA, kathitaM ca-"ahaM yatkaromi navanirapi tadeva karaNIyaM / tataH svayaM jaratIya cakrotpattiSaTkhaNDasAdhanaM kRtvA ghAtriMzatsahasramukuTabandhanRpAH kRtAH caturazItiladA hayagajarathAzca nirmitAH, pAvatikoTinaTAnvitaH SaTkhaemAn / vijitya vidyAdharastrIratnaM pariNIya RSajakUTe'nidhAnaM likhitvA ekalakSAdhinavatisahasrastrIparivRto gRhe / hai sametaH rAjyAniSekaH kRtazcetyAdi sarva kRtvA krameNAdarzanuvane gataH, tatra cAmukhIyakaratnapAtAkhyayaiva jaratanAvanayA khabdhakevalAloko gRhItavyaliGgo vihitapaJcamuSTilocaH tataH sa rAjAdIna saMbodhya pAtrIkRtarAjasutapaJcazatyAH pradattavrato javyalokamabodhayat / tatazcakrinAvyArtha samUhIkRtAnekaratnAdikaM tena // 163 // ___JainEducation International 2010_01 For Private Personal use only
Page #353
--------------------------------------------------------------------------
________________ | naTena gRhItaM, AjIvitaM niHsvaM gt| atha sa munistaiH sAdhuniH sahAnyatra vijahAra, gurUNAmapi vandho'-1|| nUt / etatsvarUpaM zrutvA gurvAdayaH punaH punarmastakaM dhUnayanti-"aho ! devAdayazcakrIzarSitujhyatAM tanva-| |nti bAhyasvarUpANyannedena darzayanti tatra nAzcarya, anena tu bAhyasvarUpaM tAdRzaM vidhAyAntaH kimapi tada|jedena niSpAditaM tanmahadAzcaryam // mAyAzanAdbhaSTamanA hi caikayA, zukhyA samujArita (taH) bAdhakasthale / prArabdha(bdhe) nAvye jaratezanAmake, citrasvarUpaM prakaTIcakAra tat // 1 // // ityabdadinaparimitopadezasaGgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranthavRttau saptadazastamle trayazcatvAriMzadadhikadizatatamaM 243 vyAkhyAnam // atha catuzcatvAriMzadadhikadvizatatamaM 44 vyAkhyAnaM // atha lono'narthakRdityAhapumAnanarthamApnoti lojkssojitmaansH| yato lojaparAjUtaH sAgaraH sAgare'patat // 1 // atilojo na kartavyo lojo naiva ca naiva ca / atilonAdhinaSTAtmA sAgaraH sAgaraM gataH // 2 // 1'boja naiva parityajet iti vA paatthH|' JainEducation international 2016
Page #354
--------------------------------------------------------------------------
________________ vaka upadezamA.18 spaSTau / jJAtaM cedaM-sAgaratIravartini dhyAnasAgaranAmni nagare caturviMzatikoTisuvarNasvAmI sAgaranAmA | zreSThI, sa ca kRtAnta iva krUradRSTiH, kitava iva vihitavizvavaJcanaH, kAkapAka zva kaThoravacanaH, sarpa zva # // 16 // kuTilaMgatiH, pAmara iva kasahamatiH / tasya catvAraH putraaH| teSAM vdhvshctsrH| kAlena zreSThinAryA parAMR surajUt / zreSThI kRpaNatvAt kRSNataralitacittavRttiha eva tiSThati / tadRSTau yaH ko'pi gRhajano javya nojanaM suvastraparidhAnaM snAnadAnAdikaM ca kurute tena sahAharnizaM kavahaM vidadhAti kA vArtA nidAcarANAM ? kAkAdinirapi tyajyate tasya dhAraM / poSyApoSakagRhiNAM lokAcArarahitatvenAyazaH zolA-18 mahimAdihAnizca / yataHvRzau mAtApitarau sAdhvI nAryA laghUni zizUni c| apyupAyazataM kRtvA poSyANi manurabravIt // 1 // | sAgarazreSThigRhe sakalasvajanAH sIdanti / putravadhvaH svacchandavRttyA zreSThini supte rAtrau juJjate krImanti 5 ca / ekadA nanasi vrajantyekA yoginI gavAhe tasthuSIH zvazuravAse zvazrUrAhityena myAnamukhAstAH snuSA avalokya kautukena tAsAM purastAuttIrNA / tAnizca gotradevIva vanditA modakAdidAnaizca nRzaM toSitA sA yoginI pAThasijhaM najogatividyAmantraM dattvA pakSiNIvAkAzamutpapAta / ekadA nizi patyAdiSu supteSu / tAH snuSAstena mantreNAdhivAsitaM kASThamAruhya ratnadIpaM gatAH, sarvatra krImAM kRtvA pazcAghAtrau samAgatya hai| // 16 // tat kASThaM yatra tatra projjhya suptAH / evaM sarvadA rAtrau kurvanti / anyadA pazubandhadohAdicintAkAriNA karmakaraNa kASThasya yatra tatra gamAgamakAraNaM jijJAsunA rAtrau pravannavRttyA vilokiA, jJAtaM vadhUnAM / 2010-08 For Private & Personal use only
Page #355
--------------------------------------------------------------------------
________________ caritraM, cintitaM ca-"kaTye vilokayiSyAmi etAH kva brajanti ?" / tato ditIyadinasandhyAyAM sarva | svakArya kRtvA tatra zupire kASThe pravizya sthitaH / rAtrau kASThaM pUrvavacalitvA gataM svarNavIpe / catasro'pi vadho vane manti / karmakaro'pi kASThAvahinirgatya sarvatra suvarNa pazyan vismitaH vadhUsamAgamAvasaraM / kiyatsuvarNa gRhItvA pUrvarItyA zupire praviSTaH / AgatAstAH, mantrazaktyotpapAta dAru, kSaNaM svasthAnamA-12 gtaaH| evaM kiyati kAle gate karmakRtsvarNabalena gRhakarma samyagna karoti, zreSThinaH saMmukhaM vakti / zreSThi-14 dhUrtena cintitaM yadanena kimapi labdhaM madguhAt / ekadA rahasi jASitaH zreSThinA tathA yathA tena sarvo'pi vyatikaro jaTharAjIrNaH prkaashitH| "adyAhaM yAsyAmi, kadApi tvayA kasyApi na vAcyaM" iti karmakaraM prajJApya rAtrI prabannaH kASThazupire sthitaH / pUrvarItyA kASThaM svarNakIpaM praapt| nirgataH shresstthii| dRSTA sarvApi nUmiH svrnnmyii| lonAkulena nRtaM kASThazuSiraM, svayaM gAtraM saMgopya ( saMkucya ) sthitaH, kiJcitsvarNamutsaGge'grahIt / tataH vadhUyaM kASThopari tiSThati, yaM ca vahati iti vyavasthayA pazcAdAgabantInAM tAsAM: mahAnAro jAtaH / yAvatA samujamadhye samAyAtAstAvabAntAH kathayanti parasparaM-"etatkASThaM tyaktvA jasopari yatkASThaM tarati tadgRhyate" / etantrutvA madhyasthaH zreSThI brUte-"he vadhvo ! ahaM madhye'smi, na tyAjyametat" / tAniruktaM-"caturviMzatikoTisvAminastava kiM nyUnaM yadatra sameto'si ? tvatpApaM phalitaM" ityuktvauSadhevinA byAdhigatIti matvA, sasAgaraM tatkASThaM sAgarAntaH prakSipyAnyakASThAdhirUDhAstAH svAvAse sametAH / sAgarAntaH patitaH sAgaro'pi vidhA niicairyyau| JainEducation international 2010-0 For Private Personal Use Only IN
Page #356
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezaprA. khonAjijUtAn prajavanti jIvAn , muHkhAnyasaGgyAni pade pade'pi / tRSNA hi kRSNAhivadhUrivogrA, nihanti caitanyamazepamAzu // 1 // // 16 // yataH-vAmadevena mitreNa rUpadevo vanAntare / ghoraniDAvazIjUto ladalojena maaritH||1|| atha sarveSAM pApAnAM janako lona evetyAhajanakaH sarvadoSANAM guNagrasanarAkSasaH / kando vyasanavalInAM lonaH sarvArthabAdhakaH // 1 // . kaNThyaH / jAvArthastu saMvandhena jJeyaH-pRthvIpure zubhaMkaravipraH / tasya nAryA guNavatI jainamatadharmamarma-1 jJA'bhUt / ekadA sa vipraH paThanArthamanyatra deze gataH / tatra vedapurANAlaGkAragranthavyAkaraNatarkasAhityAjidhAnakozAdizAstrANi adhItya pade pade'nekavAdino jitvA jitakAziH san svagRhe sametaH zAstravettRtvAmambaraM sarveSAM puro'tyantaM darzayati / tadA paramAItI tanAryA dadhyau-"anena mithyAzAstramekAntavAdamagnamadhItaM, paraM syAghAdamArgAinaro vastuSu yogyAyogyavivecanaM na jAnAti, ato'haM pRSThAmi / iti dhyAtvA sA'pRcat-"he svAmin ! sarveSAM pApAnAM janakaH kaH? tamucyatAM / vipreNoktaM-"he jAyeM! zAstrANyavalokya kathayAmi" / tato yAvabAstramadhItaM tAvatsarva vilokitaM pustakanyastaM, paraM pApasya pitA na nirgataH / tato vipraH khinno nAryA prAha-"zAstre tvatpraznaM nAsti, tvayaitatkutaH zrutaM?" & sA''ha-"mayA tu mArge vrajantyA jainamunimukhata itthaM pUrva zrutaM yatsarveSAM pApAnAM janaka eko'sti / zratastannAma pRlAmi yussmnyN"| vipraH prAha-"tatra gatvA pRvayate, niHsaMdehatvamApyate" / sa sAdhva // 16 // _Jain Education Intemational 2010- 0 For Private & Personal use only
Page #357
--------------------------------------------------------------------------
________________ ntike gatvA sthitaH / gIrvANanASayA kRtapraznAnAM samyaguttaraM prApya hRSTaH, punaH pATha-"svAmin ! pApasya janakAhvAnaM kathaya" / gururAha-sandhyAyAmatrAgantavyaM, tannAma kthyissye"| sa gataH / atha guruNA dhyAtaM-"nUnameSo'sya lAryayA pratibodhArtha preSito'sti, ata upAyena bodhayAmi" / tato guruaikasmai zrAzAya naktAya proktaM-" ratne amUlye gRhato mama preSaya, kAryamasti, anyacca zvapAkahastAnyAmekaM kharazavamAnAyyopAnayataH zatahastecyo bahirekAntasthale sthaapyN"| zrAdhena tatkArya zIghra kRtaM / 4 tataH sandhyAkAle samAgate vipre unnaM taM prati gururAha-"ekamasmatkArya tvaM karoSi cettadA idaM ratna dadAmi, kArye kRte punarSitIyaM c"| so'pi zrutvA ratne dRSTvA hRSTaH prAha-"pUjya ! kathaya kaary| muniH prAha-"etaupAzrayAnyaNe ekaM kharasya zavaM patitamasti, tasminnatrasthe sati asmAkaM svAdhyAyAdi-3 dharmakArye'ntarAyaH syAt, atasta-utpATya bahiH pradeze niSi" / tenA'pi dhyAtaM-"andhakAre praste sAmprataM vipraM vedapAragaM ko jAnAti ? ataH svArtha saadhyaami"| tataH zvapAkasadRzaM SaM vidhAya tamambakarNamRtakaM skandhe nidhAya yajJopavItaM saMgopya bAhyapradeze pariSThApya zIghra snAtvA ca samAgataH / guruN| pAha-"svAmin ! mayA tatkRtaM, yuSmaghAkyaM svayaM pAlayata" / sUriNA ghe ratne datte / punarguruM prAha saHel"he lagavan ! tauttaraM prakAzaya" / sUriH prAha-adyApi tvayA na jJAtaM?" / sa dadhyau sukhanabodhitvAda-2 18 nekazAstrajJatvAtsamyagvicAreNopapannaH-"aho ! ahaM vipro brahma jAnAtIti brAhmaNaH gAyatrIjApakRda-4 pIdRzIM nindyadazAM khojAnijUtaH prAptaH / yamuktaM vidyate dharmazAstrAdiSu 2010_05 For Private & Personal use only
Page #358
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezapA. sonazcedatipApakarmajanako ya(ta)dyasti kiM pAtakaiH, ___ satyaM cettapasA'pi kiM zuci mano yadyasti tIrthena kim / // 166 // saujanyaM yadi kiM nijaizca mahimA yadyasti kiM maemanaiH, savidyA yadi kiM dhanairapayazo yadyasti kiM mRtyunA // 1 // | tataH svagRha etya jAryAM prAha-"he jAyeM ! jainasUriNA'haM samyagbodhitaH, eSa dharmoM lokottaraH sarvottamazca, ajitenaikena khojena sarva vyartha, lonagrastaH sarvANi pApAni kroti"| tataH sa gurusamIpaM * gatvA natvA ca vijJaptiM cakAra-"svAmin ! mama jJAnAdiratnatrayaM yuSmatprasAdena prAptaM ityAdinA 2 guruM prAzaMsat // sonanigrahasamo na hi dharmo, khojasaMgrahasamaM na hi pApam / niHspRheNa guruNA hitayuktyA, strIniyukta (ktaH)pratibodhita(taH)vipraH // 1 // // ityabdadinaparimitopadezasaGgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranthavRttI saptadazastamle catuzcatvAriMzadadhikadizatatamaM 254 vyAkhyAnam // // 166 // 00000 2010_05 For Private & Personal use only
Page #359
--------------------------------------------------------------------------
________________ SANGACASA%ACOCKRA paJcacatvAriMzadadhikadvizatatamaM 545 vyAkhyAnam // atha khojavipAkamAhabhAranyate pUrayituM sonagoM yathA yathA / tathA tathA mahaccitraM muhurepa vivardhate // 1 // anantA jojanAbAdaviSayAvyasaMcayAH / nuktAstatrApi lojasya nAsyo'pi paripUryate // 5 // spaSTau / atrArthe sujUmacakriNo jJAtaM-svargAvau devI suhRdau vizvAnaradhanvantarinAmAnau ekaH zrAzo'parazca tApasannaktaH svasvadharma varNayantau dharmaparIkSArtha mRtyuloke Agatau / tadA mithilezapadmaratho rAjyaM / / 4 tyaktvA vAsupUjyajinAntike dIkSAM lAtvA mArge galati, taM vIdayAnekasarasAnnAdinA khonito'pi kudhAdadito'pi na cacAla / tato'dhvanyekasmin kaNTakAstIdaNA dvitIyasmin nekyazca vikurvitaaH| tRtiiy| mArgAjAva ryAsamitiparazcaraNayo rudhiranAva utpanne'pi kaeTakAkulamArga na jahau / tato gItanRtyastryA-31 dhAdirUpaiH dojito'pi na skhalitaH / tato naimittikasvarUpANi kRtvA''huH-"jo mune ! vayaM trikAlajJA jAnImo yannavadIyamAyurvahvasti, ato yauvanaphalaM logAn nuktvA vArdhake tapaH kurvIthAH" / tato vratI jagau-"yadyAyurbahu tadA cirakAlaM cAritraM pAlayiSye, jogaspRhA anantazaH kRtAH, atha yAvajIva tasya spRhA nAsti' / tatastau jinazAsanaM prazazaMsatuH / athAraNye jaTI jIrNatApaso jamadagninAmA 1 mukhaparyAya Aspazabdo'tra puMstve. 2010_0311A
Page #360
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezaprA. // 167 // 2010_08 ciraM tapastapan dhyAnamagno'sti / tatpArzva zrAgatya tatkUrce caTakacaTakI rUpaM kRtvA sthitau / caTakaH prAha svAM priyAM prati nRvAcA - "ahaM himavantaM yAmi katiciddinAntara eSyAmi " / caTakI prAha - "tatra kayA| citsaha rAgaH syAttadA'haM kiM kurve priyanraSTA ?" tadA tena gohatyAdizapathAH kRtAH, tathA'pi sA smAhacedahaM nAyAmi tadA etadRSipApena lipye IdRzaM zapathaM karoSi cettadA ganna / tachrutvA ruSTena pakSitarjanArtha karau kUrce prasAritau " are pahilau ! ahaM kathaM pApI ? brUtaM" / tAvUcatuH - "he taponidhe ! kopaM mA kRthAH, AtmazAstraM pazya / yataH - putrasya gatirnAsti svargo naiva ca naiva ca / tasmAt putramukhaM vIkSya sarvakAryANi sAdhayet // 1 // putro'si taste kathaM gatiH ?" / iti zrutvA sa kujitastapAMsi hitvA koSThakanagare jitazatrunRpapArzve gatvA kanyAM yayAce / rAjA''ha - " mama zatamitAH sutAH santi, yA tvAM samIhate tAM gRhANa " / tataH kanyAntaHpure gataH / kanyA nirasaMskRtAGgaM taM vIkSya bhUtkRtaM / tato ruSTena tena sarvA api tAH kunnIkRtAH / tataH pazcAghalamAnenAGgaNe reNumadhye ekA putrikA mugdhA krImantI dRSTA / tasyA bIjapUre darzite tayA pANistatra prasAritaH / tata "iyaM mAM vAJchati" ityuktvotpATya lAtvA gataH / rAjJA zApajItyA sahasragokuladAsyAdiyutA sA dattA / sadanu nRpaprArthanayA tena tAH sakhIkRtAH / vana zrAzramaM kRtvA sahasrazo lAlitA yauvanaM prAptA / tasyAH pANigrahaNaM kRtaM / RtukAle carughayaM brahmakSatriyajanakaM sAdhayitvA'rpitaM reNukayA kSatriyacarurjakSitaH / brahmacaruI stinApurezAnantavIryasya nAryAyAH svajaginyAH taMja. 17 // 167 //
Page #361
--------------------------------------------------------------------------
________________ preSitaH / reNukA rAmaM prasUte sma jaginI kRtavIyaM ca / atrAntare eko vidyAdatisArI ttraagtH| rAmeNa tasya samAdhiH kRtA / tena parazuvidyA dattA / rAmeNa sAdhitA / parazurAma iti prsiddhirjaataa| devatAdhiSThitaM kuThAraM lAtvA camati / ekadA reNukA laginyA milanArtha gatA / tatra jaginIpatinA sAkaM 4 saGgo'bhUt tena putro jAtaH / rAmeNa kuzItAM svamAtaraM jJAtvA sutayutA mAtA mAritA / tato'nantavI ryeNa ruSTena tadAzramo vinaashitH| rAmeNa parazunA sa hataH / tatrAjye kRtavIryastatparaprakRtivargaH sthApitaH / tena piturvairaniryAtanArtha jamadagnirhataH / rAmeNa kRtavIrya hatvA tAjyaM labdhaM / tadA kRtavIrya-12 | syaikA sagarjA rAhI naSTvA tApasAzrame gtaa| tairapi pracannaM rAjJaH striyaM matvA bhUmigRhe rakSitA / tAvatA rAmeNa kSatriyopari ruSTena saptakRtvaH pRthvI niHkSatriyA kRtA / teSAM daMSTrA lAtvA sthAlaM tvA sannAyAM svasamIpe'sthApayat / athaikena naimittikena rAmasya pUrvamuktamasti-"yena puruSeNAgatena tannirIkSitenemA | daMSTrAH hereyIrUpA bhaviSyanti, tAM ca yaH khAdiSyati tatkarAcyAM tvanmRtyuH" / tatastena dAnazAkhA kAritA, tatra siMhAsane daMSTrAsthAlaM muktamasti ekadA parazurAmaH kSatriyavadhArtha ghramati, yatra yatra kSatriyasya vAso'sti tatra tatra parazuto jvalanajvAlA nirgabati, yatra tayA rAjastriyA garnaH prasUtaH jUmimadhya utpanatvAtsujUma iti nAma dattaM tatra parazumadhyataH punaH punATA niHsarati, tadA parazupatinA tApasAH pRSTAH- "yuSmadAzname ko'pi kSatriyo vijJAyate" / te'nyadhuH-"vayaM tApasAH kSatriyA eva" / tataH sa 2011 For Private Personal use only
Page #362
--------------------------------------------------------------------------
________________ stana.. upadezaprA. svapura etya rAjyaM cakAra / atrAntare vaitAbye meghanAdavidyAnRtA naimittikAH pRSTAH-"matputryAH ko / varo jAvI ?" / te prAduH- "sujUmo bhaviSyati / tatastena svaputrI jUmigRhasthasyaiva tasya prinnaayitaa| // 16 // anyadA sujUmastatrastho mAtaraM papraca-"he mAtaH ! pRthvI etAvatyevAsti ?" tato mAtA'vak-"vatsa!13 tvatpitA parazurAmeNa hataH, adhunA sa hastinApurarAjyaM karoti tanayAdAvAmatra sthitau" / iti zrutvA sa hai| ruSTo meghanAdayutastatrAyAtaH / tadRzA daMSTAH sarvAH paramAnnatvaM prAptAH / tAM daireyImazituM lgnH| rAmarakSapAlA hantuM dhAvitAH / meghanAdena trAsitAH / etadvRttAntaM zrutvA parazukaro hantuM zIghaM svymaagtH|| sunUmena ta'pari sthAlaM namayitvA muktaM, taccakraM devAdhiSThitaM jAtaM, tena sa paJcatvaM prApa / devaiH sujUmopari puSpavRSTiH kRtA / tapairAt sujUmenaikaviMzativArAnnirbrAhmaNI pRthvI kRtA / krameNa SaTkhaemarAjyaM labdhaM / / lonAghAtakIkhaemaphitIyahIpajarataSaTkhaekaM sAdhayituM sodyamI jAtaH / tadA devadAnavavidyAdharairiti | niSidhaH-"pUrva jaratezvarAdiniH svAjJAvazavartinaH SaTkhaemA eva vihitAH / anantakAle'nantAzca-18 kriNaH saMjAtA naviSyanti ca, teSAmetAvatyeva nItiH sthitizca" / ityAdivAkyAnyavagaNayya svasainyena / saha lavaNAmnonidhyayaNe samAgAt, svacarmaratnaM karasparzena vitatya sarvasainyaM tapari nivezya lavaNasamu.. 4Asya pAraM prAptukAmazcacAla / tataH sarvadevaiH svasvamanasi dhyAtaM-"asya bahavaH sevakA devAH santi kiM mavaktyA'sya navet ? na kimapi" iti dhyAtvA sarvairmuktaH vilakSyojanamitasAgare magnaH saptamAvanau gtH|| // 16 // __JainEducation international 2010_ 0 A For Private & Personal use only
Page #363
--------------------------------------------------------------------------
________________ ke na yAnti dhanakhojapizAca-grastacittapuruSA vipadogham / sArvajaumapadato'pi sujUmaH, saptamAvanimavApa ca khojataH // 1 // ||itybddinprimitopdeshsNgrhaakhyaayaamupdeshpraasaadgrnyvRttau saptadazastamne paJcacatvAriMzadadhikazatatamaM zvae vyAkhyAnam // SaTcatvAriMzadadhikadvizatatamaM 246 vyAkhyAnaM // atha krodhapiema ucyateuccATanAdisAmarthya zApamantratapobalam / pradarya krodhato lAti krodhapiemaH sa ucyate // 1 // BI spaSTaH / jJAvArthastu puro vakSyamANajJAtena jnyeyH| tathAhi-hastikahape nagare sAdhureko mAsadapaNapAraNe dhigjAtIyagRhaM gtH| tatra mRtakanuktyutsave viprenyo dIyamAneSu ghRtapUreSu bahukAlaM yAvadUrdhva sthito'pi nikSAM na prApa, pratyuta te vijAH sAdhvavajJAM cakruH-"nirgaca nirgabAsmadIyasthalAt" / tadA sAdhuH | * krodhAdavadat-"zradhunA'smin kArye na dadAsi tarhi punaretAdRzyeva kAraNe sameSyAmyahaM" / ityuktvA nirgataH / daivavazAttasya dvitIyo manuSyo mRtaH / sAdhurapi tathaiva tanmAsike gtH| cireNApyalabdhajikSaH 01- 04 JainEducation international 2010:05.
Page #364
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezamA. *E*** // 16 // * kopAUjahapa-"punaretatsadRzyeva kArye jAyamAna epyAmyaha" / iti tathaivoktvA ckhitH| vidhivazA- taMja.17 tRtIyo mRtaH / tanmAsike sa eva sAdhustatrAgataH / bahukAle'pi nidAM na khabdhavAn / tato'vocattathaivAnyasminnevaMjUte kArye dAsyasi" iti jaTpan vyAghuvya ganchan ghArapAlena dRSTaH, tena ca gRhAdhi-13 pasya niveditaM-"ayaM sAdhuH punaH punarjidAmaprApya gati, enaM saMmAnya dadAtu" / gRhAdhipena cintitaM-"kimapi kAraNamasti, anyathA mAse mAse mRtakotsavaH kathaM samAyAti ? etAdRzena kAryeNa saMpAdyamAnena zrAntaH, athainaM sNtossyaami'| tataH zIghraM samutthAya gavantaM sAdhu natvA prAha-"svAmin ! mamAparAdhaM kSamasva, ghRtapUrANi gRhItvA mamAnugrahaM kuru, jIvitadAnaM dehi" iti kSamayitvA yatheSTaM ghRtapUraiH pratilAjitavAn / ityevaM krodhapiemaH sa sAdhurAlocanAsamaye jJAto guruniH| taiH prAyazcittadAnena / sa nirmaTo vihitH|| atha mAnapiemasvarUpamAha| sabdhipUrNastvamevAsItyutsAhito'nyasAdhubhiH / gRhijyo garvito gRhNanmAnapiemaH sa ucyate // 1 // spaSTaH / jAvArthastu yathA-kozakhadeze giripuSpitanagare sevatikotsave taruNazramaNAnAM saMjApe eke-18 noktaM-"adya tu bahavo'pi sevatikA sanyante, paraM yaH kaTye'pyAnayati sa lbdhimaan"| anyenoktaM-| | "kiM ghRtagumarahitAnistAniH stokAnnizca ?" / tato garvaparvata ekaH duvako'vocat-"kaTye'hamIdRzIM |5| // 16 // sevatikAM pracurAmAneSyAmi" / iti kRtapratijJo ditIyadine tadartha inyagRhe tAdRzAstA nirIkSya tad-|| **** For Private Personal use only ____ JainEducation International 2010_00
Page #365
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2010 |hiNIM vividhoktiprArthitAmapyadadatIM sa zrAkhyat sAhaGkAraM - " yathA tathA'pyahamimAM grahISye" / tayotaM - " yadyevaM javettadA'vazyaM mama nAsA gharSaNa / yaa"| kulako'pi tasyAH patiM parSadAsInaM kuto'pi jJAtvA - "ko javatAM madhye devadattAkhyaH ?" ityapRSThat / kenApyuktaM - "kiM tena saha kRtyamasti ?" / sa Aha" kiJcidyA ciSye" / te'pyUcuH - "aho ! kiM zUnyagRheSu sukumArikAM vilokayasi ?" / tadapahAsAmarSA| devadattaH svayamAha - " vada, so'hamasmi " / kulakenoktaM- "yadi teSAM SaSAM madhye tvaM na javasi, saptamazvAsi tadA vacmi" / te sarve'pi savismayamUcuH - "te ke paTU ?" / sa Aha tAGgulirboDA tIrtha snAtA ca kiGkaraH / dadano gRdhariGkhI ca Samete gRhiNIvazAH // 1 // tatrAdyo yathA - ekaH kulaputrakaH priyAnirdezakArI dudhAluryAcitajojanaH zayyAsthayA patnyA jaNitaH - " yadA jodayase tadA cullInasmApanIya jvalanendhanAdyAnaya, yena zIghraM bhojayAmi" iti nityaM tathA kurvan culI smApanayanAkAta zvetAGguliloMkena zvetAGgulirityucyate ? / bakoDDAyI yathA-- kazcit | priyAvacanAnugaH patnyA jaNitaH - " jalAzayAtpratyahaM tvayaiva jalamAnetavyaM" / tataH sa tatkurvANo'pi dine lakamAno'ndhakAre tamAgaM yAti, vakAzcoDDayante iti lokena bakoDDAyItyucyate 2 | tIrthasnAtA yathA - kazcitkAntAyatto yAcitasnAnaH patnyoce - "ga snAnasAmagrIM gRhItvA tatraiva sarastIre snAtvA zIghraM | samAgaccheH" iti sa tatra snAnakaraNAblokena tIrthastrAtetyucyate 3 / zratha kiGkaro yathA - ekaH priyAnurAgI 1 suMvALI iti bhASAyAM /
Page #366
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 + 4 + + 4 upadezaprA. prAtarutthAya "priye kiM karomi ?" ityAha / tasyA vAkyataH khaemanapeSaNAdikaraNAsokaiH kiGkara ityuktH| saMja.17 da athavA-brahmadattacakriNA devatApArthAtsarvatiryagvAgjJAnaM yAcitaM / tayoktaM-"yadi mayA dattA vidyaa||17|| nyasmai kathayiSyasi tadA tava mRtirjAvinI" / ekadA'ntaHpurasthasya cakriNo vilepanArtha candanakaccokhaka - rAiyA dhRtaM / tadA jittisthayA gRhagodhikayA svanASayA patiH proktaH-"candanaM dehi maaN"| sa prAhatadanyAsAtvA dadAmi tadA rAjA mAM hntyev"|saa'vk-"ydin dadAsi candanaM tadA'haM mRtaiv"| iti zrutvA cakrI jahAsa / tadA rAjhI pAha-"yadi na kathayasi hAsyahetuM tadA'haM mRtaiv"| po'vak-"tarhi citApAce gaTha, hAsyahetau prokte mama mRti vinii"| kalahe'tyakte rAjhyA saha 8/ citAyAM praveSTuM clitH| atrAntare pathi rAjJo'zvAnAM lakSaNAya yavanRtaM zakaTaM sevakainarjIyamAnaM vIdaya nagagI / bAgaM prAha-"mama yavapUlakaM dehi / botkaTo'vadat-"yadyamuM tunyaM dadAmi tadA nRpasevakA mama prANAn 8 gRhanti" / sA'vak-"yadi na dAsyasi tadA'haM mRtaiva" / botkaTo'vak-"ahaM tu cakrivannArIkikaro 8 hai nAsmi yaH priyAvacasA martu cacAla" / iti zrutvA cakrI dadhyau-"ahaM pazuto'pi mUrkhaH, yatastavAkyAnmartuM calito'smi" / tato botkaTaM guruM kRtvA pazcAghavaH / / hadano yathA-"ekaH kulaputrako jAryA-12 dezAdapatyAnAM krImAmUtrotsargAdividhApanena tatpotakadAlanAdikarmakaraNena ca durgandhavastrAdinA 8 khokena hadana ityucyate 5 / gRdhrarijI yathA-kazcinojanAyopaviSTo vyaJjanatakrAdi yAcate, nijamahilayA hai // 17 // gRhakarmavyagratayA sAdhiopaM "gRhANa" ityukte dUrAddhra zva rijana rikan sa tadAsannaM yAtIti lokena ___JainEducation International 2010_05
Page #367
--------------------------------------------------------------------------
________________ C AMESSAYA+0000 gRdharitItyucyate 6 / tadaho ! ete SaD gRhiNIvazAH" / iti jhubakavacanaM zrutvA parSatpuruSairuktaM-"taiH padbhirapyeka evAsau" / devadatto'pyAha-"kimamISAM vacanaiH ? yAcasva manojISTaM" / kukhaka Uce-18 "yadyevaM tarhi ghRtagumAnvitAH prajUtAH sevatikA dehi me nijagRhAt" / zrAmetyuktvotyAya kazritapatnIva-14 tAntaH sa kulakaM dhAre'vasthApya gRhiNIM kAryavyapadezena mAsamAropya muniyAcitasarpadAnasAmagrImamelayat / kukhakena svanAsA'GguligharSadarzanena tasyA jJApitaM nAsAgharSaNaM / tatastenAkArya munaye sevatikA dade / hai so'pi tAM prApya hRSTaH sarveSAM sAdhUnAM puraH svaguNaM svalabdhi cAvarNayat / ekadA''locanAsamaye gurubhiH pRSTaM-"tvayA mUlottaraguNeSu kiJcitkadApi khaemanaM kRtamasti ?" / so'vak- "mayaikadA devadattagRhe sevatikArya mahAnAmamvaraH kRtaH" / sUrirAha-"eSa mAnapiemaH sAdhuniH trikAlaM paravastuSu gADhAnurAga-18 virahitairna sevyaH" / iti zrutvA sa svamanindat iti // krodhapiemaghasanAnmunidharma-dyotanaM navati naiva tathaiva / mAnapiemamapahAya nirIhaiH, piemazudhiyatanA khalu kAryA // 1 // // ityabdadinaparimitopadezasaMgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranthavRnau saptadazastamne SaTcatvAriMzadadhikadizatatamaM 256 vyAkhyAnam // 2010 For Private & Personal use only
Page #368
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezaprA. // 131 // 2010_08 saptacatvAriMzadadhikadvizatatamaM 247 vyAkhyAnaM // lodikamAda snigdhaM manoharaM piemaM vIkSyAtirasalolupaH / sarvatrATatyanUcAno khoja piemaH sa ucyate // 1 // spaSTaH / jAvArthastu siMhakezarajJAtena jJeyaH / tathAhi - campAyAM suvratanAmA sAdhuH mAsakSapaNapAraNe ivyAdyanigrahaM caturvidhaM pravyakSetra kAlajAvAdgRhItvA prathamapauruSyAmeva gocaryartha nirgataH / utkRSTatapoyukatvAtsarvaH kAlo gocarIyogyaH / yata uktaM - " niccanattassa nirakusa kappati evaM goyarakAlaM" ityAdi sAmAcArI sUtraM jJeyaM, nityamekAza ninaH sAdhorekavAraM gocaryAH kAle gRhasthagRhe pAraNArthaM niSkramituM praveSTuM ca kaTTapate, na tu dvitIyavAraM / yadyekavAraM nukte sati zrAcAryopAdhyAyaglAnAdInAM vaiyAvRttyaM kartuM na zaknoti tadA dirapi june, tapaso hi vaiyAvRttyaM garIba iti / athavA bastikUrcakAdiromANi na jAtAni tAvatkulakI kSullakayorapi virbhuJjAnayorna doSaH / ekAntaropavAsinaH sAdhorekagocarakAlena na | nirvAhastadA dvitIyavAraM sa jite / paSThajakakasya chau gocarakAlau / zraSTamatakasya catuHpaJcopavAsa| kArakasya ca sarve'pi gocarakAlAH, yadevA javati tadA nikSate, na tu prAtargRhItameva dhArayet, saMcaye jIvasaMsaktAdidoSasaMjavAt, iti prasaGgAt ( darzitaM ) / atha sa munirAhArArthaM pure bhraman svajanAdau siMhakezaramodakasya lAdaNI (prajAvanAM ) jAyamAnAM vIkSyAcintayat - "chAdya mayA modakA eva grAhyA staMja. 13 // 171 //
Page #369
--------------------------------------------------------------------------
________________ ste'pi siMhakezarakA eva" ityanigrahaM saMpradhArya zikSAyAM praviSTaH, kholupatayA'nyat pratiSedhati, tAMzcAta mAnaH saMjAtakviSTAdhyavasAyaH kezarAneva dhyAyan paritramati sma / madhyAho jAtaH / tato "na khabdhA hai mayA modakA" iti praNaSTacitto babhUva / tato gRhaghAre pravizan dharmalAjasthAne siMhakezarA iti vadati / evaM sakalamapi dinaM cAntvA rAtrau tathaivApaNavIthIcatvaracatuSpayAdiSu camati sm| pazcAtpauruSIpratilekhanapratikramaNa kriyAdikAlosanamapi na smRtigocarIkRtaM / jAsvadaMzunizcambite lokaiH prArabdhagamanAga-| mane mArge janturakSArthamAlokya gamanaM kAryamityapi na smRtaM / itthaM camana rajanIyAmadhyaM vyaticakrAma / | tataH zrAvakagRhe praviveza / dharmalAjasthAne siMhakezarA ityuvAca / so'pi zrAvako'nyutthAnAdikaM || vidhAya "zratarkitamakAle munerAgamanaM kathaM jAtaM?" iti vicintya dadhyau-"ayaM sAdhuH Apako'dyaiva vaasre| mayA'pramattanAvAnvito dRSTaH, prAgapyayaM dhanadhAnyasuvarNakAminIdAsadAsyAdisaMghRtaM gRhaM tyaktvA vairA-12 gyeNa prabajitaH, tatsarvamahaM vedmi, gItArtho'yamasti, paraM sahasA'trAgamanaM rAtrau jAtaM tasya ko hetuH?13 yadyasya vidyamAnadoSAn pratyahaM kathayAmi tadA zrAzatvaM mayi kutaH ? paramanekasidhAntapadArthajJasyAgre mama vaktuM nAI / athavA mahApuruSANAM caritramagamyamakalanIyaM cAsmAdRzAM viSayAdiratAnAM, ato jJAnina / eva jAnanti paramArthamasya manogataM, svarUpabAhyavyavahArAtItaceSTAvIkSaNena guNinAM guNeSu doSo nonAva-21 haaniiyH| tathApi guNagrahaNabumyA'vazyaM parIkSA kAryA / yato'sau pratipAtajAvayukto'sti ? athavA kheza-18 mAtreNa ?" iti vicintya punardadhyau-"nAsya kAciSiyonmukhI ceSTA dRzyate, na ca paradhanasvarNaharaNA ___ JainEducation international 2010 For Private & Personal use only
Page #370
--------------------------------------------------------------------------
________________ 28964460% upadezaprA.diceSTA vIdayate, vastrAcchAditAsyena jApate, krameNa padasthApanayatanAparazca dRzyate, zrato nAsau mUvaguNa stana.14 ghAtakaH / zrAhArA jilASukastu jJAyateM" / iti dhyAtvA tena nAnArasavatyaH zarkarAH khekhaakghRtpuur||17|| motIcUrakUrakarpUravAsitasukhAdyAzcopaDhaukitAH / munivarastu punaH punaH "nedaM mamAI nedaM mamAhai" ityavocat / tannizamya sa zrAyo dadhyau-"adyApi sAdhurayaM mArgarataH, yato'nigrahAnucitaM nAGgIkaroti, tadanusAreNa yAcyAmapi na vidhatte, tataH kathaM jJAyate'syAnigrahaH? paraM pravezasamaye siMhakezarA iti proktamasti, tena parijJAyate, nUnamanenaite na kvApi labdhAH, tenAsya cittaM prnnssttN'| tatastena sAhaNikAgatamodaka nRtanAjanamupaDhaukitaM "nagavan ! mamAnugrahaM kuru, gRhANa siMhakezarAn" / tena te gRhItAH, svasthIjUtaM / tasya manaH / tataH zrAzo dadhyau-"catvAro laGgA munInAM vidyante, tathAhi-rAtrau gRhItAnnaM rAtrAveva nute 1, rAtrau gRhItaM divase juGkte 5, divase gRhItaM rAtrau 3, divasagRhItaM divase 4 ca / eSu jaGgeSu / antya evArhaH, zeSAstrayastu naarhaaH| kadAcijholupatayA''hAraM kariSyati tadottaraguNahAnirjaviSyati, krameNa mUlaguNaghAto'pi syAt , tena mahatI kSatiH, rAtrilojanamanantadoSadUSitaM ityasau gItArthatvAjAna-18 napi adhunA cetasi tanna sphurati / athAhaM tathA kurve yadasya kAlanirNayena mahAguNaH syAt" / iti / dhyAtvA yuktyA ca vinayaM vidhAyoktavAn-"svAmin ! adya mahannAgyaM mama yadyUyaM jaGgamakaTpavRkSA gurupArce gRhItaSyazikSAH sahasA madgahe samAgatAH, javadIyasAdhusvarUpAvalokanena pUrvamunayaH puemarIkAdyAH // sarve'pyaveditAH, evaM dhanyaH saMtoSI tvaM, pIyUSasamaM navadAcaraNaM caraNakaraNaM c| ahaM mohagrastaH kRtendhi 2010_0 For Private & Personal use only
Page #371
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2010_0 - yasaukhyaprazaMsaH putrakalatrAsatazcaikamukhena yuSmad / yasadbhAvavarNanAyAmakSamaH / IdRze'pi mayi atra pAdAva - dhAraNena mahatI kRpA kRtA / zrathaikaM praznottaraM prayanna - pratyahaM prajAte vitratAraka nirIkSite gagane sati namaskArAdi pratyAkhyAnaM karomi, adya mayA purimahaM pratyAkhyAtaM, tatkiM pUrNa na veti ?" / tato muninA zrutadattopayogena tArAmaekalaM nirIkSitaM tenopalakSitA yAmadhyAtItA madhyarAtrIti / uktaM cottarAdhyayane par3izAdhyayane paDhamaM porasiM saJjAyaM, bIAM jAeM jIyAyaI / asure nimorakaM tu catthie nUyo'vi sanAyaM // 1 // atha rAtri jAgacatuSkajJAnopAyamAha - jaM ne jayA rattiM, narakattaM taMmi naha caDhanAe / saMpatte viramitA, sanAya parchasakAlammi // 1 // yannayati prApayati samAptiM yadA rAtriM nakSatraM yasmin dine yasmin kSetre yasminnakSatre'stamite rAtriparyanto javati, tacca nakSatraM ravinakSatrAt prAyazcaturdazaM javatIti vRddhAH tasminnakSatre najazcaturthamAge saMprApte viramet nivarteta svAdhyAyAt pradoSakAle rAtrimukhe prArabdhAditi zeSaH / itthaM jJAtvA'pi manomaM hA mUDhena mayA virUpamAcaritaM dhiDo lonA jijUtasya jIvitaM / joH zrAvaka ! jainazAsanatattvajJa ! dhanyo'si kRtapuSyo'si tvaM yadahaM siMhakezarapradAnAtpUrvArdhapratyAkhyAnapraznena saMsAre nimajAn rakSitaH / satyeyaM tava codanA, mArgaSTasya mama mArgaprApakatvAt tvaM dharmagururasi tava cAturya dhairye ca vAgagocaraM" ityAtmanindAM
Page #372
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezaprA. ROCO56496 saMja. 17 // 173 // tasya stutiM ca vidhAya nizAM jJAtvA gamane'nAcAraH syAt / zratha gRhaM mArgayitvA tatraikAnte tasthau dhyAnaparaH / prajAte tadAhArapariSThApanArtha zudhasthaeimalajUmau gatvA vidhinA modakA~thUrayan DhaeDhaNasAdhu-| riva jAvanAM dadhyau, zukladhyAnAnasena karmendhanAni prajvAlayituM pravRtto yathA daNamAtreNa sakalAnyapi pAtikarmANyuvedyotpannakevalajJAno jaatH| devaiH svarNAmbujaM vihitaM, tatra sthitvA dezanAM dadau / tadRSTvA | tabAvakAdInAM vismayo'bhUt // khojapiemagrahaNaM na vizuddhaM, siMhakezaramivAtmani dhAryam / zrAyuktivacanAtdapakAtmA, so'gamanijaguNAn vrtraagii||1|| // ityabdadinaparimitopadezasaGgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranthavRttau saptadazastamne saptacatvAriMzadadhikadizatatamaM 147 vyAkhyAnam // // 13 // __aSTacatvAriMzadadhikadvizatatamaM vyAkhyAnaM // atha dazamAghApratyAkhyAnasya daza dAna tatphalaM cAhapratyAkhyAnAni digdaiH kAlikAni pracakSate / yathottaraM pratyAkhyAnaM vardhamAnaphalaM navet // 1 // spaSTaH / navaraM pratyAkhyAnadigjedAH pUrvasUrijinigaditA nASye 2010_05 For Private & Personal use only
Page #373
--------------------------------------------------------------------------
________________ OMOMOMOMOM-% navakArasahiya 1 porisi purimaDhe 3 gAsaNe 4 gaThANe ya 5 / AyaMbila 6 annatta 7 carime thapa ajiggahe e vigaI 10 // 1 // atrAcaM namaskArasahitaM pratyAkhyAnaM / tatra pratyAkhyAnajaGgaparihArArthamanAjogasahasAkArakhadANau ghAvAkArau zeyau / nanu kAlasyAnucyamAnatvAtsaGketapratyAkhyAnamevedaM pratinAti, tatkathamaghApratyAkhyAna-13 manidhIyate ? satyaM, sahitazabdena muhUrtasya vizeSitatvAdadoSaH / atha muhUrtazabdo'pyatra na zrUyate, tatkathaM tasya vizeSatvaM ? na khalu gaganAravinde'sati amandAmodasundaramityAdIni vizeSaNAni tasya / sahRdayairvidhIyate / atra brUta uttaraM-azApratyAkhyAnamadhye tAvadasya pAgat pauruSIpratyAkhyAnasya ca vakSyamANatvAnizcitaM tadarvAg muhUrta evAvaziSyate, tatastasya vizeSatvaM nAnupapannaM / atha muhUrtaghayAdikamapi kasmAnna khanyate ? yata eka eva muhUrtaH vizeSaH ? ucyate-aTpAkAratvAdasya / pauruSyAM hi pAkArAH / asmiMzca pratyAkhyAne AkAraghayavati svaTpa eva kAlo'vaziSyate, sa ca namaskArasahitaH, pUrNe'pi kAle namaskArapAThamantareNa pratyAkhyAnasyApUryamANatvAt , satyapi namaskArapAThe muhUrtAcyantare | pratyAkhyAnanaGgAt , tataH sidhametat / atha prathama eva muhUrta iti kuto khanyate? ucyate-sUtre sUre uggae da iti vacanAt paurussiiprtyaakhyaanvt| kiMca namaskArasahitapauruSyAdikAlapratyAkhyAnaM sUryodayAtmAg yadyu cAryate tadA zudhyati, nAnyathA, zeSapratyAkhyAnAni sUryodayAtpazcAdapi kriyante / namaskArasahitaM yadi sUryodayAtmAguccAritaM tadA tatpUrteH pazcAdapi paurapyAdikaM sarvaM kriyate / svasvAvadhimadhye namaskArasahi 33551-22- 25 For Private Personal Use Only Sain Education International 2010_05
Page #374
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 174 // upadezaprA. toccAraM vinA sUryodayAdanu kAlapratyAkhyAnaM na zudhyati / yadi dinodayAtprAg namaskAraM vinA paurubhyAdikRtaM tadA tatpUrterUrdhvamaparaM kAlapratyAkhyAnaM na zudhyati, tanmadhye tu zudhyatIti vRddhavyavahAraH / itthaM caturvidhAhArasyaiva javati, rAtribhojana pratyAkhyAnatrata nirNaya rUpatvAt iti 1 / porasIti - puruSapramANachAyayottarAdhyayanoktayA nirvRtA pauruSI praharastanmitakAlaM yAvatpratyAkhyAti / atra pratyAkhyAne pakAkArA | jJeyAH / tathA sArdhapaurupI pratyAkhyAnaM pauruSI vadhAcyaM tasya tadantargatatvAt 2 / purimanuM ti - pUrvArdha dina| syAdyaM praharaSayaM tatpratyAkhyAti / atra pakAkArAH pauruSIsatkA vAcyAH, eko mahattarAkAro'dhikaH kAryaH, tena saha sapta syuH, sUryodayAtpUrvArdha yAvadArya / kiMca namaskArasahitAdi pratyAkhyAnaM sUryodayAtprAg na svIkRtaM tathApi pUrvArdhapramukhaM navati / parArdhapratyAkhyAnamapi praharaghayalakSaNaM pUrvArdhapratyAkhyAnavanaNanIyaM 3 | egA samiti - ekaM sakRdazanaM jojanaM, ekaM vA zrAsanaM ekAzanaM ekAsanaM vA pratyAkhyAnaM / atrASTAvAkArA navanti 4 / egagaaiti - ekAzanavadAkuJcanaprasAraNA kAravarjamekamadvitIyaM sthAnamaGga| vinyAsarUpaM yatra tadekasthAnaM pratyAkhyAnaM, tadyathA - nojanakAle'GgopAGgaM yathA sthApitaM tasmiMstathA sthitenaiva joktavyaM, mukhasya hastasya cAzakya parihAratvAttaccalanaM na pratiSiddhamiti / nanvekAzanAdipratyAkhyAnaM kathamavApratyAkhyAnaM ? na hyatra kAla niyamaH zrUyate / satyaM zrApratyAkhyAnapUrvANi prAyeNaikAzanAdIni kriyante, to jAyate iti / zrayaM bilamiti - zrAcAmlo ( mkhaM ) avazrAvaNaM zrAmsaM caturtho rasastAcyAM nirvRtaM, etacca trividhaM, tathAhi --udanaM 1, kuhmASAn 2, saktuzca 3, tAnadhikRtya 2010_ staMja. 17 // 174 //
Page #375
--------------------------------------------------------------------------
________________ navati / athavA'vazrAvaNamiva loke yadannAdikaM nirasIya niHsarati tadAcAmkhaM / atrASTAvAkArAH santi iti 6 / anakkArthe paJcAkArAH, naktena jojanena arthaH prayojanaM nakvArthaH, na vidyate jaktAoM yasmin sojatArtha upavAsa ityarthaH / tathA ca rAtrau caturdhA''hAro niSidhaH ditIyadine copavAsaM vidhatte, taM prati caturthapratyAkhyAnaM syAt / api ca rAtripratyAkhyAnaM vinopoSitastasya annattaThaM iti pAThaH / procyaH, na caturthanaktaM / athavopavAsadinAtpUrvapazcAdinayorujayakoTimilanamekAzanaM dadhAti tasmai catu-13 naktaM anatta iti jaeyate iti vRkSasaMpradAyaH 7 / tathA caramo divasasya javasya vA pAzcAtyanAgastatra hai kriyamANaM pratyAkhyAnaM divasacarimaM navacarimaM ceti kathyate / atra catvAra AkArAH / atha sAdhUnAM sarvadA rAtrau trividhatrividhena caturvidhAhArapratyAkhyAnaM syAdyAvajIvaM, zrAghAnAM tu yathAzaktyA caturvidha-13 trividhAdikaM vidheyaM iti / athAnigrahapratyAkhyAne catvAra zrAkArA javanti / aGguSThamuSTigranthyAdikaM / sarvamannigrahe saMbhavati / atha pramAdaparijihIrporhi pratyAkhyAnaM vinA na yuktaM kSaNamapyAsitumiti nama-2 skArasahitAdikAlapratyAkhyAnapUrtisamaye granthisahitAdi kArya, granthisahitaM muSTisahitaM ca bahuvArI-18 padhAdilojinAM bAbagvAnAdInAmapi susAdhyamityapramAdahetuH / tathA ca mahAphalaM sakRtkRtagranthisahitamAtrakapardiyakSIjUtamAMsamadyAsaktakuvindAderiva / tathAhi 1 pUrvadinarAtrau. **** 444 3.30 2010 For Private Personal Use Only
Page #376
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezaprA. // 175 // kSitipure kuvindanAmA tantukAro madyAdirataH / tasyaikadA vajrasvAmisUriyA saMparko jAtaH / taiH proktaM | dazadhApratyAkhyAnavyAkhyAnaM, tannizamya tanmadhye granthisahitasvarUpamityaM gaditaM --- je niccamappamattA gaMTiM baMdhaMti gaMvisahiyassa / saggApavaggasorakaM tehi nibaddhaM samaMThimmi // 1 // jaNi namukkAraM niccaM vissaraNavakriyaM dhannA / pAti gaMThisahiyaM gatiM saha kammagaMThIhiM // 2 // rAtricaturvidhAhAraparihAra sthAnopavezanapUrvaka tAmbUlAdivyApAramukhazuddhikaraNAdividhinA granthisa| hitapratyAkhyAnapAlane ekavAra jojinaH pratimAsame konatriMzat divArajojinastvaSTAviMzatirnirjalA upavAsAH syuriti vRddhAH / jojanatAmbUla jalavyApAraNAdau hi pratyahaM ghaTIyasaMjave mAsa ekonatriMzat ghaTI catuSTaya saMjave tvaSTAviMzatirupavAsA ityAdi zrutvA prabuddhaH sa granthisahitaM pratyAkhyAnaM dadhau / tataH | sa krameNa paJcatvamavApya kapardiyo'bhUt / atha vajrasvAmI caturvidhasaGghaiH parivRtaH siddhagiriMyAtrArthamacavat / antarAle puSkarI kanUnRdAzritena mithyAtvidevenopasargAH kRtAH, diGmUDhaM saGgha vidhAyAgamyAtidIghayataparvatI jUya tena gamanamArgaH sarvatra ruddhaH / tadA sUrayaH zAsana devAn sasmAra / itazca sa kapardiyo nUtanotpannatvAddadhyau - "mayA kiM kiM puNyaM vihitaM ? yenAtra devasaukhyaM prAptaM ?" / tato'vadhijJAnena ni. rdhAritaM, "aho ! gurudattapratyAkhyAnaphalaM sphuTameva, adhunA'haM taM guruM vande" / tataH sa prAgnavasvarUpaM kRtvA sUrINAmanyarNa etya nanAma, ityAkhyAti sma - " he svAmin! he pUjya ! mAmupalakSyasi ?" / sUrayo dazapUrvapAThakatvA'payogaM dattvA tatprAgjavavRttamADuH / tataH sa devaH prAha - " mama kAryaM kiJcitsa staMja. 14 // 175 //
Page #377
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2010_ mAdiza" / sUriH prAha - " kenApi duSTenAtra saGgha upaSavaH kRto'sti, taM nivAraya" / tatkSaNaM taM jitvA siddhagirizailAt pAtitavAn / sa mahaddUraM naMSTrA kApi channaM viveza / tato nirupasargAH sasaGghA guravaH sivAcale mahAmahenAjagmuH / tadA sUriNA zatruJjaya raule'dhiSThAyakatvena kapardiyako nyadhIyata / zrata eva pUrvasUriNA yugAdidevastutau saMsmRto'sti - yaH pUrva tantuvAyaH sukRtakRtakha vaiSkRtaiH pUrito'pi pratyAkhyAnaprajAvAdamaramRgadRzAmAtitheyaM prapede / sevA devA kazAlI prathama jinapadAmnojayostIrtharakSA dakSaH zrIyazarAjaH sajavatujavinAM vighnamaddIM kapardiH // 1 // evaM yuktayA granthisahitamanigrahapratyAkhyAnaphalamuktaM / tathA nirvikRtikaM pratyAkhyAnaM vikRtityAgarUpaM / atrASTau nava vA''kArAH santi / yatrotkSipta viveko''varUpANAM navanItagumAdInAM kartuM zakyate tatra navAkArAH, javarUpANAM vikRtInAmuhartumazakyAnAmaSTAvAkArA iti / zratra bahu vaktavyaM, tatpravacanasArovAravRttito'vaseyaM / atha vikRtijojanaphalamucyate vigavigI vigaiyaM jo u muMjae sAhU / vigaI vigaisahAvA vigaI vigaI balA nei // 1 // * vigaternaraka tirtha kudeva kumAnuSatvAdikAyA jItastrastaH sAdhuH vikRti kSIrAdikaM cAparaM vikRtigataM | daireyAdikaM yo jute sa kugatiM prApnoti, kutaH ? vikRtirbalAt jIvamanihantamapi vikRtisvajAvA mano
Page #378
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezaprA. // 176 // 201 vikArakA risva jAvA vikRtiH vigatiM kugatiM nayati ityarthaH / zrato vikRtiH kAraNe sati grAhyeti 10 / zrathaiSAM pratyAkhyAnAnAM phalaM zlokArthenoktaM, tatsvarUpaM vedaM nArakI jIvo'kAmanirjarAjiH karmANi | zatavarSAntakAlena yAvanti kSipati tAvanmitakarmANi namaskArasahitAkhyapratyAkhyAnena jAvukajIvaH kSayaM nayati / pauruSI pratyAkhyAnena tu sahasravarSamitapApakarmANi kSipati / sArdhapauruSI pratyAkhyAnena dazasahasra| varSamitAzu karmANi kSyI javanti / nAra kijIvakarma sarvatra grAhyaM, tathAhi - nArakI jIvaH zvacasthitaH dudhAtRSAkSetrAdyanantavedanAM lakSavarSANi yAvadanucyA kAmanirjarayA prAgnavopArjita nikAcitakarmabandhavichedaM tanoti tAvagharSamitaM karmaikena pUrvArdhapratyAkhyAnena vilayaM yAti / evaM vardhamAnavardhamAna ( uttarottara) pratyAkhyAnaM prati dazaguNo'GkaH pravardhanIyaH / tathAhi - ekAzanena dazalakSavarSakarmANi kSipati / nirvikRtyA koTimitavarSakarmANi vizIryante / ekasthAnena dazavarSako TisatkakarmANi kSyIjavanti / zracAmlena | zatakoTivarSakarmANi ganti / ( zranigraheNa sahasrakoTivarSakarma kSIyate ) / upavAsena dazasahasrakoTivarSakarmANi vilayaM yAnti / SaSThatapasA ekalakSa koTivarSakarmANi yAnti / aSTamatapasA dazalakSa koTivarSairnAraka| vaidyakarmANi vilaya javanti / ityAdi jJeyaM / ityAdipratyAkhyAnaphalaM zrutvA bakhAtkAreNApi yogyAnAM tatkArayitavyaM tathAhi pATalipure zakAlasutaH zrIyakamantrI zrI nandarAjasya vyApAramudrAM ciraM dadhAra / pazcAddIkSAM zrIyako'GgIcakAra / sa dudhAvAnekana tamapi tapaH kartuM na kSamaH, kriyAM tanoti / ekadA paryuSaNAyAM yakSAryayA staMca. 11 | // 176 //
Page #379
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2010_05 1 tabhaginyA sa sahodara evaM preritaH - "he bandho ! pratyAkhyAnAnAM phalaM tvaM jAnAsi, adhunA sAdhutvaM tvayA svIkRtaM paryuSaNAyAM vizeSataraM tapo vidheyaM" / ityAdina ginI sAdhvIvacasA lakitaH sa pauruSI pratyAkhyAnaM jagrAha / tadavadhau pUrNe punaryAsAdhyA preritaH - " tvaM pUrvArdhaM pratyAkhyAhi, idaM parvAtidurlanaM, | iyAn kAlazcaityaparipAvyApi sukhaM yAsyati" / iti zrutvA tathaivAsau pratyapAdi / punaH samaye'nihitaH -- "idAnImapArdhe yAvattiSTha" / so'pi tathaivAkArSIt / punaH sAkhyat - "jo bandho ! adhunA pratyAsannA rAtriH suptasya sukhaM yAsyati, tadanaktArthaM pratyAkhyAhi" / ityuktaH sa tathA'karot / tato nizIthe prApte - sau jhutpI mayA prasarantyA devagurU smaran vipadya tridivaM yayau / tataH sA sAdhvI caturvidhAhAraM na gRhNAti "mamarSihatyA lagnA" iti buddhyA / tataH saGgho'kathayat - "javatyA zuddhabhAvayedaM vyadhAyi, tata iha prAyazcittaM na kiJcitkartavyamasti" / tataH sA zrama saGkaM prAha - "yadi jinaH sAkSAdAkhyAti tadA | hRdaye nirvRtirjAyate, nAnyathA", / zratrArthe sakatasaGghaH kAyotsargamadAt / zAsanadevyAgatyoktaM - "kArya brUta, kiM karomi ?" / saGghaH smAha - "etAM zrI sImandharapArzve naya" / sA'khyat - "yUyaM nirvighnagatyarthe kAyotsargeNa tiSThata" / tatsaGgha pratipedAne devI tAM jinAntike'naiSIt / pratuM natvA sAdhyA svodantaH proktaH / jino'vakU - " tvaM nirdoSA'si " tAM vIdaya tatratyA janA zrAzvarya prApuH / jinaH / kRpayA tannimittaM cUlikAyaM vyAcakre / tataH sA vinnasaMdehA nijAzramaM devyA''nItA / saGghana kAyotsargaH pAritaH / sA saGgha smAha - " zrI sImandharo manmukhena saGghAya padAni maiSIt cattrAryadhyayanAni ca" / uktaM ca pariziSTaparvagranthe -
Page #380
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezaprA. // 17 // MASSAGAR jAvanA ca vimuktizca ratikaTapamathAparam / tathA viviktacaryA ca tAni caitAni naamtH||1|| apyekayA vAcanayA mayA tAni dhRtAni ca / ujjitAni ca saGghAya tattathAkhyAnapUrvakam // 2 // AcArAGgasya cUle pe zrAdyamadhyayanaghayam / dazavaikAlikasyAnyadatha saGkena yojitam // 3 // tato yakSAryA zrIsthUkhanajAdInAM puraH pratyahaM zrIsImandharanigaditaM zrIyakapratyAkhyAnaphalamavarSayat // yahAryayA preritasAdhuzrIyaka, ekopavAsena gatiM zubhAM dadhau / sImandhareNApi hi zaMsitAvujau, kuryAttataH kArayatAM tapaHspRhAm // 1 // // ityabdadinaparimitopadezasaMgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranthavRttau saptadazastamne'STacatvAriMzadadhikadizatatamaM vyAkhyAnam // ekonapaJcAzadadhikadvizatatamaM vyAkhyAnaM zvae __ atha dazapratyAkhyAnamAha-- pratyAkhyAnaM vidhA proktaM mUlottaraguNAtmakam / vitIyaM dazadhA jJeyamanAgatAdinedakam // 1 // | pratIti aviratisvarUpapravRttipratikUlatayA zrAkhyAnaM pratyAkhyAnaM tadvidhA-mUlaguNA yatInAM mahA vratAni zrAghAnAmaNuvratAni / uttaraguNAstu yatInAM piemavizudhyAdayaH, zrAdhAnAM guNavratAdayaH / tatra | svayaM pratyAkhyAnakAle vinayapurassaraM samyagupayuktaH zrIguruvacanamanusaran pratyAkhyAnaM kurute / tatra pratyA // 27 // JainEducation international 2010 or Private & Personal Use Only
Page #381
--------------------------------------------------------------------------
________________ khyAne caturnaGgI, yathA-svayaM ziSyaH pratyAkhyAnasvarUpaM jAnana isyaiva guroH pArthe karotIti prathamo / jaH 1 / gurojasya svayamajAnan karotIti vitIyaH / ziSyasya zatve gurorazatve tRtIyaH 3 / ziSyasya gurozcAzatve caturthaH / / tatrAdyo jaGgaH shudhH| vitIyo'pi zudhaH, yadA gurujhAtA svayamajAnAnaM ziSyaM / sopato bodhayitvA pratyAkhyAnaM kArayati, anyathA tvazudhaH / evaM tRtIyo'pyazudhaH, parameSo'pi tathAvidhaguroraprAptI gurubahumAnAjuroH saMbandhinaM pitRpitRvyamAtulanAtRziSyAdikamajJamapi sAkSiNaM kRtvA yadA pratyAkhyAti tadA zubhaH / caturthastvazudha eveti / athottaraguNapratyAkhyAnaM ditIya, tacca dazadhA pratidinopayogitvena tAvanaeyate'nAgatAdikaM / uktaM ca zraNAgaya 1 maikaMtaM 1 komisahiyaM 3 niyaMTizraNAgAraM 5 / ___sAgAra 6 niravasesaM 7 parimANaka; - saMkeya e akSA 10 // 1 // anAgataM jAvipratyAkhyAnaM bhaviSyati paryuSaNAdi parva, tatra cASTamAdi tapaH kArya, paryuSaNAdau sUrida glAnAdivaiyAvRttyakaraNAntarAyasanAvAttatparvato'rvAgeva tattapaHkaraNaM anAgataM tapaH 1 / atikrAntaM eva mevaguruvizrAmaNAdikAryavyAkulatayA na tapati paryuSaNAdau, tadUrdhva tatparvaNi vyatIte tattapaHkaraNaM atikrAntaM / koTisahitaM prajAte'natArthamupavAsaM yat kRtvA upavAsaM karoti ditIyapanAte'piiti koTivikamilane pUrvadine kRtaM tasyAmeva vevAyAM tapaH pratyAkhyAti tatkoTI, evaM pratyAkhyAnapAraNAdagAcA-18 myAditapaHkaraNaM ttkottitpH3| niyaTTiyaM-nitarAM yantritaM pratijJAtadinAdau gkhAnatvAdyantarAyasa 2010 For Private & Personal use only
Page #382
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezaprA. // 178 // 201 nAve'pi niyamAt kartavyaM tacca prAk caturdazapUrvadharAdayaH kRtavantaH prathamasaMdaninazca sthavirA zrapi pUrvadharAdikAle'kArSuH / adhunA tvetanniyantritaM pratyAkhyAnaM vyuvinnam 4 / aNAgAra miti - anAkAraM | AkArairmahattarAdiniryadirahitaM tadanAkAraM zrasminnapi anAjogasahasAkArau ghAvAkArau vAcyau, yena kadAcidanAjogataH sahasA vA rajasena mukhe'GgalitRNAdi hipennipateghA kuto'pi iti / kRtAkAra dhikamapi zeSairmahattarAdiniH rahitamanAkAraM e| sAkAraM mahattarAdinirAkArairyuktaM yatkriyate tatsAkArapratyAkhyAnaM / eteSu satsu gurvAjJayA mahati kAryArthe trujikriyAmapi kurvato na jaGgaH 6 / niravazeSamiti - | azyate tadazanaM modakamaekakhAkAdi, pIyata iti pAnaM kharjUrAkSApAnAdi, svAdimaM nAlikeraphalA di | gurudhAnAdikaM ca, svAdimamelA phala karpUra lavaGgapUgIphalAdi, idaM ( zramuM ) caturvidhamapyAhAraM vyutsRjati tanniravazeSaM pratyAkhyAnaM 7 / parimANa karU miti - parimANaM saGkhyAnaM dattikavala gRha nikSAdInAM kRtaM yasmiMstat parimANakRtaM pratyAkhyAtavastvadhikagrahaNaM tyAjyaM tatparimANakRtaM pratyAkhyAnaM cha / saMkeyamiti - saGketo gRhamucyate saha ni (saM) ke tena vartate, athavA saGketA gRhasthAsteSAmidaM sAGketaM pratyAkhyAnaM, prAyeNa gRhasthAnAmevedaM syAt iti / athavA ketaM cihnamucyate, saha ketena vartate tatsaGke (ke) taM / taccaivaM syAt - | zrAvakaH ko'pi pauruSyAdipratyAkhyAnaM kRtvA kSetrAdau gato gRhe vA tiSThan pUrNe'pi pauruSyAdau pratyA| khyAne yAvadadyApi jojanasAmagrI na jAtA tAvatkSaNamapi pratyAkhyAnarahito mA juvamityaGguSThAdikaM cihnaM karoti, yAvadaGguSThaM muSTiM granthiM vA na muJcAmi gRhaM vA na pravizAmi svedavindavo vA na guSyanti dIpo staMbha. 17 // 178 //
Page #383
--------------------------------------------------------------------------
________________ vA yAvanna nirvAti tAvanna juJje'hamiti / kenacit pauruSyAdi na kRtaM, kiMtu kevala evAnigrahaH kriyate / yAvadanthyAdikaM na choTayatItyAdi, tathA sAdhorapIdaM navati e| azA iti-adhAzabdena kAlaH, tasya / |ca kAlasya muhUrtapauruSyAdipramANaM yatpratyAkhyAnaM tadazApratyAkhyAnaM caramaM iti 10 / / | atha gRhItaM pratyAkhyAnaM sarvathA dAmanakavatpAlanIya, tathAhi | gajapure sunandAha ekaH kulaputro'jUt / tasya jinadAsazrAdhena saha maitrI jAtA / tadantike pratyahaM IR 1 pratyAkhyAnamAhAtmyaM zRNoti / ekadA zrAna gurusamIpe sa nItaH / guruNA'nAgatAdipratyAkhyAnasvarUpaM tatphalaM ca varNitaM / tannizamya sunando mAMsamadyanadaNapratyAkhyAnaM nAvena jagrAha / anyadA mahati munihe sarvatra prasRte SaSThArakavatsarvo'pi jano mAMsajadANatatparaH prAyo'jani / tadA kudhApImitaiH svajanairupAlamnapUrvakaM kathaJcittasya zyAkhakena samaM matsyagrahaNAtha hade'nIyata sH| tataH sunando jale jAtaM cikSepa, matsyAn prekSya muzcati / tadA jAvukaH prAha-"re managinIpate ! tvaM tanmaekavAkyajAle patitaH kathaM / kalatrAdIna muHkhajAlataH karSiSyasi ? tava dayAtvaM dRSTaM, dinapaye jAte'pi eko'pi matsyo nAgAt" / / sa prAha-"kiM karomi ? asyAnyAso mayA kadApi na kRtaH" / tataH sa zikSyati, paraM svacitte dharmanai-131 mayaM nAmuJcat / tRtIye'hi tu ekasya kaSasya padaM truTitaM vIdaya zokAtaH svajanAn jagAda-"ahaM tu / |jAtucihiMsAM na kurve' / ityuditvA tenAdInamanasA niravazeSaM pratyAkhyAnamanazanaM ca vihitaM / tato rAja-18 4AgRhe maNikArazreSThivezmani sutatvenotpannaH / pitRnyAM dAmannaka iti nAma sthApitaM / kramAdaSTavarSa SSAGARSUSNES RSS C JainEducation International 2017IX| For Private & Personal use only
Page #384
--------------------------------------------------------------------------
________________ 17 // pramANe jAte sati mAyupajveNa tasya sarva kulaM vinaSTaM / tanayena jIto hAnnaSTaH, anyatra nAmyan saMja. 17 sAgarapotazreSThigRhe'gAt / tatra dAsyakarma kRtvA prANavRttiM vidadhe / anyadA tatra sAdhuyugalamAgamat , tayoryeSThastu sAmujikazAstradakSastaM dAmannakaM vIdaya vitIyaM muniM smAha-"asau dAso vRddhi prAptaH khaTvasya gRhasya svAmI navitA" / tatsarvaM kuDyAntara sthitena zreSThinA zrutaM / vajrAhata zvotpannaviSAda || iti dadhyau-"nUnamadyaivainaM zizu kenaciUpAyena mArayAmi / bIje naSTe'GkarasyonavaH kuto lAvI ?" iti dhyAtvA sAgarazreSThI modakaistaM bAlaM pralonya zvapacapATake preSitavAn / tatraiko mAtaGgo'rdhadAnairvazI-8 kRtaH sa tapadhAya samAdiSTaH, anizAnaM ca yAcitaM zreSThinA / atha taM bAvaM mRgArjakamiva mugdhaM vIkSya saMjAtakaruNaH sa zvapAkastatkaniSThAGguliM nittvA tamidaM vacaH pratyUce-"are mugdha ! yadi jIvituminasi | tarhi dutamito naMSvA garcha" / tannizamya kampamAnAGgastato nazyan kaTityeva krameNa yatra sAgarazreSThino gokulamasti tadbhAmaM praap| gokusaradakeNa nayAnvitAM tasya ceSTAM vIkSya putratvena vidhAya rkssitH| krameNa | yauvanaM prApa / anyadA sAgarazreSThI gokule yAti sma / tatra binnAGgubyopalakSitaM dAmannakaM nirIkSya tatsa| maye sadyaH kasyacitkAryasya miSaM vidhAya gokulapAlakamApRThaya zreSThI svaputropari lekha likhitvA tasmai 4 dAmanakAya dattvA praipayat / sa taM lAtvA dutaM rAjagRhaM yayau / tatpurodyAne smaradevakule sa zrAnto viza-15 zrAma, sadyo nizAM prApa / itazca sAgaraputrI viSAnAmnI varArthinI taddevakule'gamat / tatra dAmanakapAdhai 2 tAtamucyA muktiM taM lekhamAlokya sadyo laghuhastA tamAdadau / taM lekha vimudyetyavAcayat-"svastizrI // 17 // 2010 X
Page #385
--------------------------------------------------------------------------
________________ 201 gokulAt zreSThisAgaradattaH samudradattaM putraM sasnehamityAdizati zradhautapAdasyAsya purA he vatsa ! viSaM pradIyatAM, chAtrArthe saMzayo na kArya" iti vAcayitvA'JjanazalAkayA binduM vilopya viSazabde viSA ityakarot tadrUpamohitA svanAma nyadhAt / tato muyitvA sA svagehe mudA samAgamat / prabuddhaH so'pi gatvA zreSThasutAya lekhamArpayat / so'pi lekhaM vAcayitvA hRSTaH tAtkAlikalagnena mahatAmbareNa tena sarva1 samakSaM svajagimI viSAnAmnI dattA / sa tayA samaM sukhaM vyavasat / tato goSThAtsAgaro'gAt gRhaM / tanni zamya viSayo dadhyau - " aho ! cintitamanyathA jAtaM, zradhunA tu jAmAtA jAtastathApi prapaJcaM vidhAya mArayAmi, putrIvaidhavyaM javitA taharaM, paraMtu vairI vRddhiM prAptastanna cAru" / iti dhyAtvA taM zvapAkaM prAha" are ! tadA tvayA tadajijJAnaM pradaryAhaM vaJcitaH, tannAI" / so'vak - " idAnIM darzaya, zravazyaM taM hanmi / zratha zreSThI tadghAtasaGketaM mAtRkAdevI gRhe dattvA svavezmanyetya jAmAtaraM prAha - "de vatsa ! tvaM svapalyA saha mAtRkAdevI prAsAde pUjArthaM vraja, yatprasAdAddampatikuzalaM syAt " / atha sUryAstasamaye tau tadarcArtha prakhatuH / mArgAntarAkhe sAgarasuto militaH, tenoktaM - "ko'yaM prathamaM pUjAyAH samayaH, yataH pradoSo bahudoSaH zrAsanna pravardhamAna tamotjaratvAt" ityuktvA tau tatra saMsthApya svayaM gataH pUjArtha / tadantaH pravizan pUrvazreSThisaGketitazvapAkena cAntyA hataH durgAyA baliM kartumivAgrata Atmajo mRtaH / tadAkarNya | sAgaro vakSaHsphoTena paJcatvamApa / rAjAdinistadgRhasvAmI dAmannakaH kRtaH / ekadA paJcAmAtrau maGgalapAThakamukhata ekAmimAM gASAM zuzrAva -
Page #386
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezaprA. // 180 // 2010 pukhamAvatAvizrAvayA tassa saMpayA huMti / sudaDaraka kaya pururja jassa kayaMto vaha parakaM // 1 // trivAn zrutvA tridAnaM tasmai dadau / tatprayojanaM nRpeNa pRSTaM / dAmannakaH sarve prAkUcaritraM jagAda / tato jJAnigurusaMyogamavApya purAjavakRtapratyAkhyAnaphalaM samyagavabudhya jAtismRtyA ca vizeSeNa dharmatatparo babhUva / tato devalokasukhaM prApya kramAdhidehe siddhiM prApsyati // vairiprayuktaM vyasanaM vyalIkatAM, prApeti pUrva kRtadezasaMyamAt / dAmannakosdhyakSa miyAya tatphalaM, lokottaraM tattvamaho vratAtmanaH // 1 // // ityanda dinaparimitopadeza saMgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranthavRtau saptadazastane ekonapaJcAdazAdhikadizatatamaM 249 vyAkhyAnam // paJcAzadadhikadvizatatamaM 250 vyAkhyAnam // atha vratakhaekanaphala mAha yathA zreSThisutaH pUrvaM dharmakhaekanayA'nayA ( khanat) / dhanadAkhyaH phalakhaemaM matsyodaraparAjidhaH // 1 // spaSTaH / jJAtaM cedaM - kanakapure kanakaratho rAjA / tatra sAgara ( ratnasAra) dattazreSThI, tasyAtmajo dhanadattaH / tatpure siMhala kitavo'nyadA devatA laye gataH, tenoktaM - "nayAmi tvanmUrti no cecanaM dadAsi me " / tayotaM - " tava puNyaM na tathApi gAthAmimAM tvaM gRhANa - staMca. 17 // 180 //
Page #387
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaM ciya vihiNA lihiyaM, taM ciya pariNamai sykhkhoyss| zya jANeviya dhIrA, vihure'vi na kAyarA iMti // 1 // eSA gAthA dinArasahasreNa deyA" / tato gRhItvA gatazcatuSpathe / dhanadattena vAcayitvA dinArasahasraM || ta dattvA gRhItA / tatpitrA jJAtaM / niSkAsito gRhAt / tata uttaradizaM gato mArge caurairgRhItaH, vaNajAra kANAM datto mUTayena / taiH pArzvakUle vikrItaH, tatra rudhirakRte pAnito (tvaSTaH) gRhItaM rudhiraM, jAto nizce-11 tnH| rudhirakharaNTitatvAdgRhIto nAraemaH, utpAThya svarNapIpe muktH| sarvatra gAthArtha vicArya sukhaM jiivti| tatra rAtrAvaraNikASThAdiniragnimutpAdya tApitaH / prAtarekatra jUmau hema dRSTaM / tatreSTikA nijanAmAkitAH paatitaaH| aSTau sahasrAH paJcAdhikAH saGghATakAH kRtAH / itazca tatra pravahaNikA jalArtha samAyAtAH / taiH| pRSTaH-"kathaM tvamatra noH / tenoktaM-madIyAni suvarNeSTikAratnAni nATakena gRhANa, caturthAzaM dAsye, nausvAminA pravahaNe sarva diptaM / tato vizvAsya kUpe pAtito lojAnnausvAminA / tatra kUpAntaH sopAnapatidRSTA / gatastena pathA / dRSTaM zUnyaM puraM / tatra cakrezvarIdevIcaityaM ramyaM vIdaya gato madhye / vanditA, 81 hA pUjitA / jaktituSTayA devyA ratnapaJcakaM dattaM-ekena saulAgya, ditIyena rogochedaH, tRtIyamApadaka, caturtha viSApahaM, paJcamaM lakSmIdAyakaM / tataH puramadhye gataH, paraM nirmAnuSaM / tato gato dhvlgRhsyopri| tatraikA kanyA dRSTA / tayA kRtaM svAgataM / tena purazUnyAdihetuM pRSTA sA''ha-zrItilakapure mahenyo rAjA mama pitA / ekadA zatrujirveSTitaM nagaraM / rAtrau vyantara ekaH sametaH / rAjJotaM-"kastvaM / 6-55-55- 56%-kaba-bdaka va. __JainEducation Intemational 2010_4A
Page #388
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezaprA. // 17 // || tenoktaM-"tava pUrvanavamitramasmi" / "tarhi mama puraM samAnuSaM tatra muzca yatropAvaH zatrorna syAt / staMca. 17 tenaikaM puraM kUpabAhye nyastaM, tiIyaM kUpamArgeNAtrAnItaM / ekadA raakssso'traagtH| tena api nagare nirmAnuSe kRte / tena mAM vinA sarvamAnavAzanaM kRtaM / so'dya mAM pariNeSyati / yAvaditi vArtA kurutaH 4 tAvaSayonni zabdaM kurvan sa rAkSasaH samAgAt / tayoktaM-"tvamatra bannaM saMtiSTha, sa pApAtmA tvAM na hanti, tato'nena canpahAsakhaDgena devapUjAsamaye pApIyAn hantavyaH" / sa guptaM sthitaH, tena prastAve htH|| tatastAM pariNIya sarvaratnAdisAraM saMgRhya tatra kUpe samAgatau / tadA nAvikA jalArtha samAgatAH / madhye manuSyau jJAtvA niSkAsitau nausvAminA nUramAdAya caTApitau pravahaNe / nausvAminA strIrUpaM kAJcanaM ca | vIdaya mohitena taM vizvAsya pAtitaH samuje / gAthArtha vinAvayati / patatA lAgyena labdhaM phalaka / 4 yAvatkalolaiH preryamANo gati tAvanmahAkAyamatsyena gilitaH sphlkH| atra mahAviSAdaM prApto gAthArtha || vinAvitavAn-"jaM jaM vihiNA lihiyN0"| anyedhurmatsyastasya jAreNa khinnastaTe gataH gRhIto dhiivraiH| yAvadhidArayanti tAvanniHsRtaH sa puruSo mUrjitaH sa mandaM mandaM sajIkRtaH / kanakapurasvAminasta|| tAntaM nivedyAnIto rAjasamIpe / rAjJA pUrvavRttAntaM sa pRSTaH / niveditaM sarvamekAnte / tataH sthagikAdharaH ta kRtaH, mahAsanmAnAdikaM dattaM / ekadA yena kUpe pAtitaH sa inyaH sametaH tasmin velAkUle / tataH prAnRtaM / // 17 // VIgRhItvA nRpAgre muktvopvissttH| sthagikAdharamapalakSya sa vaNigdadhyo-"zrayaM navInaH,sya jAtyAdikama-* dyApi ko'pi na vetti"| dhyAtveti prArabdha upaayH| tena zikSitAH zvapAkA:-"ahaM suvarSeSTikAnAM ***** *** __JainEducation International 2010 D
Page #389
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMpuTAni dAsyAmi, navaniramuM sthagikAdharamAliGgayaivaM vAcyaM-he bAndhava ! ghanatarairdinaimilitastvaM" iti | teSAM jJApitaM / anyedyustaiH sarva tathA kRtaM / tadRSTvA rAjJA pRSTaM-"kimetat ?" / tairuktaM-"asmAkaM bAndhavo'sau, ato rudimaH" / tataH sa matsyodaro rAjJA pRSTaH-"re re ! mama gRhe kathamAyAtaH ? sarva mlelI-2 kRtaM" / tenoktam-"svAmin ! mahAprabandho'sti zrUyatAM tataH "ja ciya." ityAdi kathitaM tenAmUla-11 cUkhaM / tato ratnapaJcakaM javAM vidArya niSkAsya rAjhe'pitaM devyarpitaM / "etatpaJcakaM mama pArzve'sti pAzcA-1 tyasarvasvameteSAM pArve tiSThati" / tato rAjJA te tAmitAH satyaM procuH-"saJcayaM gRhItA" / aSTau saMpuTA dttaaH| rAjJA te sphoTitAH / madhye dRSTaM nAma dhanadattasya / tato penAkArito nausvAmI "re re mAryatA-3 meSaH, anena sohabuddhinA dhanadattasya sarva gRhItaM kSiptazca kUpe" evamuktvA gRhItaM sarvasvaM, kRto dariSaprAyaH pazcAtsa mocito matsyodareNa, niSkAsito rAjJA nagarAt gRhiitsrvsvH| prazaMsAM kRtvA matsyodarasya | rAzA pRSTaM-"kasya sutastvaM ? kathaya" / "devAsminneva nagare zreSThI ratnasAranAmA mama pitA" ityAdivRttAntaH proktH| dRSTo rAjA''E-"tarhi gala tvaM svpitgdde"| "deva! zrahaM devadattaM pratI" rAjhoktaM-"kasmAtkAraNAt ?" / tadA tena nijapriyAvRttAntaH sakalo'pi niveditH| tataH sa devadattaH kiyati kAle gate paagtH| sa prAnRtaM lAtvA tikhakamaJjaryA sahAgataH / matsyodareNa nRpAya niveditaM|"sa eSa devadattaH, eSA mama priytmaa"| tato rAjJA sa ityaH pRSTaH-"keyaM sundarI rUpakinnarI pihitAnanA ?" / devadattenoktaM-"deva ! mayA kaTAhadhIpAdAnItA, paramasau kathayati yadi rAjA''dezaM dAsyati 2010_05
Page #390
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezamA // tadA tava gRhe sameSyAmi" / tato rAjJA sA pRSTA-"kimayaM vakti ? asya vAcitaM karoSi na vA " stana.17 sA'vak-" he naranAtha ! mama nartA'nena samuje pAtitaH / ahaM pativratA'smi / mama vaizvAnaraM dehi / // 1 // etAvadinAni vipratAryAtrAnItaH pUrva mayA gartRmukhAt "ja ciya vihiNA." ityAdi zrutaM, tadanusAreNa 1 sarva niSpannaM, ataH kiM zocanena ?" / / rAjJoktaM-"he vatse ! kathaM tvaM nijajAramupalakSyasi ? tayokta-"kAsti deva! mama jA'nena pApAtmanA samuje paatitH?"| tato rAjJA darzitaH sthgikaadhrH|| tayoktaM-"svAmin ! samAnAkRtayaH pracurAH puruSAH santi" / tato matsyodareNa tilakapuravRttAntakhecara-8 || mAraNakUpaniHsaraNAdikaH sarvavRttAntaH kshritH| tayA jJAtaM "eSa mama jartA" / rAjJA devadatto gRhIta-14 I sarvasvaH kRtaH / mAryamANo mocito matsyodareNa / tato rAjJA'nujJAto gato matsyodarastayA saha piturgRhe|| tatra pravezavistaraH kRto rAjJA / tato hRSTau jAtau mAtApitarau / ekadA rAjJA saha gata udyAne munivanda-18 nArtha / vanditA munayaH / zrutA dharmadezanA / tena muniH pRSTaH-"nagavan ! pUrvanave mayA kiM kRtaM ?" kathayanti guravaH-lo dhanadatta ! zRNu pUrvanavaM / purA ratnapure mahaNAhvazreSThisuta udyAne gato muniM ddrsh| taM natvA sthitH| tadA gurUktadezanAM zrutvA samyaktvamUlaM gRhidharmamupAdade / punaH sAdhUnnatvA nita gtH| anyeNa jinacaityamuttuGgaM kArayitvA dadhyau-"bahuavyavyayo mayA dharmarasAdhikyena parAdhInatayA / | kathaM kRtaH / sa evaM vAsanAnaSTo'pi lokAnurodhena pratimAmapyakArayat / punardadhyau-"upArjitadhanasya | // 17 // caturthanAgo dharme nidheyaH, mayA tu kAcidapi dhAraNA na kRtA, tatkiM kRtaM ? adhunA'sya phakhaM bhAvi na C 2010
Page #391
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2010_1 vA? yataH zAstre stokasyApi mahatphalaM zrUyate / evaM sasaMzayo'pi pUjAdikaM karoti / zranyadA sAdhuyugalaM pratikhAnya dadhyau -- "yadyete nirmalaM veSaM dhArayanti tadA jainadharme kiM dUSaNaM lagati 1 athavA mayA durdhyAnaM kRtaM yato munayaH kandarpopAyarUpadehaparicaryAkaraNazuzrUSAdInnaiva vidadhati" / evaM zubhajAvena zubhakarma azubhadhyAnena cAzujamantarAntaraH upArjayat / zrAyuH kSaye vipadya sa devo bhuvanAdhipo'bhavat / tatazzyutvA tvaM matsyodarAkhyo jAtaH / kRtvA kRtvAntarA dharmo, yattvayA dUSitastadA / sukhAni duHkhamizrANi, labdhAnIha tataH sphuTam // 1 // iti zrutvA mUrtito jAtismRtiM prApya satyaM dharmAdharmaphalaM vicArya pitarAvApRSThya prAptavairAgyo nRpAdiniH saha dIkSAM jagrAha / vaimAnikadevasukhaM muktvA mahAvidede muktiM gataH // mAnuSyakA disAmagrI, labdhvA jJAtvA javasthitim / dharmo nirantaraM kAryo, nirantarasukhArthinaH // 1 // // ityabdadinaparimitopadeza saMgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagrandhavRttau saptadazastanepaJcAzadadhikadvizatatamaM 250 vyAkhyAnam // ekapaJcAzadadhikadvizatatamaM 251 vyAkhyAnaM // maunaikAdazI kathAprAramnaH- praNamya zrImaddAmeyaM, pArzvayakSAdipUjitam / mAhAtmyaM staumi zrI maunaikAdazyA gadyapadyat // 1 //
Page #392
--------------------------------------------------------------------------
________________ hupadazaprA. saMja.17 | spaSTaH / mAhAtmyaM cedaM-pArikAyAM zrInemijinaH samavasRtaH / udyAnapAkhavAkyataH zrIkRSNo muditaH sarvA zrIzaiveyaM natveti dezanAmazRNot / yataHegadine je devA cavati tesi pi mANusA govA / katto me maNuyatnavo iti suravaro uhiu~ // 1 // evaM naratvaM purkhanaM jJAtvA na pramAdo vidheyaH / yataHannANa 1 saMsaje 5 ceva milattANaM 3 taheva ya / rAgo doso 5 manaso 6dhammammi ya zraNAyaro 7 // 1 // jogANa uppaNihANaM 7 pamA aTha mahAnave / saMsArattArakAmeNa sabahA vajiyavaH // 2 // | ityaSTa pramAdA heyAH / ityAdidharmadezanAM zrutvA indhAnujaH zrIjagadguruM prAha-"rAjakAryavyagreNa mayA kathamajanaM dharmo vidhIyate ? ato varSavAsareSu ekaM sAraM divasaM vada" / jagavAnuvAca he vatsa! | evaM cettarhi mArgasya mAsaH pare site zujA / ekAdazI prayatnena tvayA sevyA pItAmbara // 1 // asmin dine vartamAnacaturviMzatikAyAM trayANAM jinAnAM paJca kaTyANakAni jAtAni / yataH- 7 | asyAM cakripadaM hitvA'grahIdarajino vratam / janma dIkSAM ca sajjJAnaM masI jJAnaM namIzvaraH // 1 // | ityaM paJcasu jarateSu niyataM paJca paJca kaTyANakAni jAyante / evaM dazasvapi kSetreSu ekatra milanAt |paJcAzatsaGkhyayA'hatAM kaTyANakAni bhavanti / trikAlavinedataH sArdhazataM bhavet / triMzaccaturviMzatikAmadhye navatijinAnAM tAni 150 jJAtavyAni / ato'yaM vAsaraH zreSThataraH / tathA zaivazAstre'rkapurANe // 4 // // 13 // ekAdazImAhAtmyaM darzitaM / tathAhi JainEducation International 2010 For Private & Personal use only
Page #393
--------------------------------------------------------------------------
________________ hemante caiva saMprApte mAse mArgazite punaH / zuklapakSa kuryAtpArtha ! upoSyaikAdazI zujAm // 1 // vitakSaviprA gRhe yasya nuJjate ca dine dine / ekAdazyupavAsena tatphalaM khalate naraH // 2 // kedAre udakaM pItvA punarjanma na vidyate / ekAdazyupavAsena punarjanma na vidyate // 3 // ekAdazI yathA pArtha garnavAsakSyaMkarI / vratametatsamaM puNyaM na jUtaM na laviSyati // 4 // gosahasreNa yatpuNyaM brahmacArI dhanaJjaya / brahmacArisahasrasya vAnaprasthastato'dhikaH // 5 // vAnaprasthasahasrasya nUmidAnaM dhanaJjaya / bhUmerdazaguNaM kanyA sarvAcaraNajUSitA // 6 // kanyAdazaguNA vidyA pRthivyAM ca dhanaJjaya / vidyAzataguNaM dAnaM yo dadAti bunudite // 7 // annadAnAtparaM yajJaM gomedhaM cApi pAemava / gomedhazataguNaM puNyaM azvamedhe kRte sati // 7 // naramedhena yajJena azvamedhasahasrakam / naramedhazatenaiva kedAre caiva pAemava // e|| ekAdazyAmadhairmuktaH puNyasaGkhyA na vidyate / brahmAdiH pAemavazreSTha vrataM caitatsamAcaret // 10 // | iti khokagranthoktihayA / zrInemijinezvarapraNItaM lokottarasvarUpamayaM caikAdazIvarNanaM nizamya zrImu|| kundo jinaM prAha-"kenAsau ghanaH prAk samArAdhitaH ?" / zrApto hariM prati suvratazreSThinaH saMbandha | jagau, tadyathA8 dhAtakIkhaeme vijayapattane rAjJA dattasaMmAna inyapatipurogaH sUrazreSThayajUt / tasya suzIlA sUramatI KI kAntA / ekadenyaH sukhasupto nijAnte ityacintayat-"prAkpuNyapacelimanareNa saukhyasamanugatavAsarAn 2010 For Private & Personal use only
Page #394
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezaprA. // 184 // 2010_08 | gamayAmi, paraM pretya hitAvahaM kiJcitkaromi, tadvinA sarva nirarthakaM" / cintayatIti zreSThIze mArtaeko dayo'bhavat / prAtaH zrIguruM vandituM prayayau / gurunirdharmadezanA prArabdhA lassa 1 moha 2 vannA 3 yaMjA 4 kohA 5 pamAya 6 kiviyattA 7 / jaya sogA annA 10 varakeva 11 kuruNA 12 ramaNA 13 // 1 // iti trayodaza kAThiyA ( kaSTA ) styAjyAH / ye na tyajanti te narakaM prApnuvanti / yataH - komasa (s) larakA navanavaisahassa paMcasayA / culasI zrahIya narae pachAmmi (se) vAhI // 1 // he inyeza ! vajrAdiduHkha tyAgArthaM nityaM dharmo vidheyaH / acintyo mahimA puNyasya / yataHjara ke jIvA milAdiTThI ya jahavA jAvA / te mariNa navame varisammi DhuMti kevaliNo // 1 // bodhinAM na kimapi duSkaraM / iti nizamya zreSThI smAha - " gRhakarmaratena mayA nityaM dharma kartu no zakyate, tasmAdekavAsaraM brUta, yasmin dina ArAdhite sAMvatsarikapuNyamApyate" / tato gururaguNAt"mArgazIrSasyaikAdazI sitAmaSTapraharapauSadhopavAsena sAvadyavAgrodhena maunena cArAdhaya, mAseSvekAdazasva pi | vidhivattapasi pUrNe sati mudodyApanaM vidhehi" / tadAkaNryaikAdazIvrataM parikarayutena zreSThinA'GgI cakre / thodyApanaM vrate pUrNe vidhinA vidadhe / tatastasya paJcadaze'hni sahasA zUlamutpannaM / taghogeSa paJcatvaM prApya surakhoke suro'jani / tatrAraNe kalpe ekaviMzatisAgaropamAyuSkaM paripAsya tatazcayutvA iha jarate sauripure staMbha0 14 // 104 //
Page #395
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2010 samRddhadattazreSThayajavat, tasya prItimatI patnI, tasyAH kukSAvavAtarat / tato garbhamahinA "vrataM gRhNAmi, aNuvrata mahAvratadhArakAnazanAdibhiH pUjayAmi, sarvasaMsArijIvAn vratasaMpRktAn vidadhAmi, gItanRtyavAditravArtA vinodeSu samyagvratapAlakaguNAn zRNomi" ityAdidohadeSu saMpUrNeSu samaye rUpalAvaNyasaMyutaM tanayamasUta / etasya nAkhapArtha juvi khAtAyAM nidhAnaM prakaTIbajUva / mahotsavena sutratAnidhAnaM cakre / kramA| danyastAH sakalAH kalAH / yauvane pitraikAdazakumArIciH saha pANipInamaho vidadhe / zranyadA pitari tridivaM gate ekAdazasvarNa ko TisvAmI sa subrato'bhUt / ekadA zrI pUjyavandanArthaM gataH / zratra zrIguruvanaM, tadyathA - smarazara ( 5 ) mitasamiti jiH samitaH, samaya (3)meyagu vinirguptaH sumerunetra (25) pramitajAvanAcA vivasvAntaH, paJcamahAyamamahAjArohane dhurINaH divijamanuja tiryagyonijAtmajaja nitanairavopasargavagairapyarINaH, dhAviMzatiparISapratipakSacamUjetA, tara pituraganetra (27) pramitaguNagariSTha viziSTataramuninikaranetA, paJcavidhAcAra niraticAracaraNa nirataH, prAkRtajanamUrdhnA vidhAna nidAnaviSayagrAmavirataH, dUrIkRtatrijuvana nivAsijanapreSyatA vidhAnaprasarpadarpaprasara kusumazara vikAraH, samyagavagatazrI madArhatamatasammatasUkSmataravicArasakalajavasiddhikalokahRdayaMgamaH, susaMyatapaJcapramitatarakhatarakaraNa turaMgamaH, nijazuddhAdezadezanA nirnAzitavya jantujAta jIvitabhUtazrI matsamyagdarzana nirnAzanapratyakSa mithyAdarzanogragaralaH, durjanapurva canaracanAmacaeruvAtyA visarpaNe'pyatarakhaH, kSamAmArdavArjavamuktipranRtidignedazrI machramaNadharmasamArAdhanasAvadhAnaha 1 ajayaH
Page #396
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMja. 10 upadezamA- dayasadanadUrotsAritazaghyajUtanandajedanidAnaH, navavidhazrImabrahmacaryaguptisamyaksaMrakSaNaikaparAyaNaH, puSka-13 MR daityasamudAyavidhvaMsane nArAyaNaH, dUraparityaktavicikitsAratyaratinItihAsyaH, candanacarcakanjedakajanayu-* masamAnamanovikhAsaH, sarvathA nirmamatayA nirAzIkRtazokaH, nijanirupamavacanakasAraJjitasakarAkhokaH, | sakakhazrImadAItAgamapArayAyI, jinagaNadharasamanucIrNasamyagmArgAnuyAyI, ihalokaparakhokanizcitaH nikhilacarAcarajantujAtavihitamAnApamAnaprazaMsananindanakhAnAkhAjasukhaduHkhapramukheSvapisamAnamAnasaH, nijAnupamazrImadAItamatasthApanakauzakSasahanadIdhitisamudayanivRttapracArIkRtasamastajurmatitAmasaH, aprazastAavadhAranirodhakaH, bahusanavyajanasamAjabodhakaH, parityaktavasu(pa)vidhamadaH, tigmarociHpramitatapojedanaipajyakriyApratikriyamANapurnedya'STakarmagadaH, paJcavidhasvAdhyAyavidhividhAnavidhApanasAvadhAnaH, sakasajaga-* antujAtavitIryamANAnayadAnaH, pArAvAra iva gambhIraH, mandaramahIdhara iva dhIraH, zaGkha zva niraJjanaH, ajJAnatimirAvRtAntaranayanaMjanatAvitIrNataudghATanapratyakhatamilatAhetuparamajJAnAJjanaH, kUrma iva gupte-3 zAndhiyaH, samAsAditamohamahAmahIpativijayaH nAraemavihaGgama zvApramattaH, puSkarapatramiva nirupalepacittaH, sahasrAMzuriva dIptatejAH, rAgagheSamahAmavavidakhanaviSayaprayuktamahaujAH, soma iva saumyatAguNagariSThaH, sakalasAdhujanaprakRSTaH, pazcAnana zva puSpavarSaNIyaH, sakakhajanAnigamanIyaH, kuJjara zva zauemIryaguNopetaH, sakaladoSapoSavyapetaH, vRSana iva jAtasthAmA, bahuvAdivijayapravardhitadhAmA, pArAvAravArivaSizubhahRdayaH, saMsArakArAgAramohamahAcaraTanirutinunRtrANe vihitadayaH, gaganamiva nirAlambaH, mahAnandamahAnagara // 15 // ___ 2010_05
Page #397
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2010) saraNipravRttiviSaye vinirmukta vilambaH, zUnyaniketanamiva niSpratikarmAGgaH, parakRta nilaya sthitiryathA bhujaGgaH, parityaktasakalasAMsArikasaMbandhaH, pavana iva niHpratibandhaH, jIva zvApratihatagatiH, zrImajinapravacanAnusAramatiH, vihaGgama va sarvato viprayuktaH, kiMbahunA ? zrImadanUcAnasamucitajJAnasamAyuktaH zrImAn dharmaghoSanAmA guruH svargataruriva jaGgamaH samavAsApat / tatrAvanipradeze suvratAnidhAna ityapatinijasukRtapuJjamiva mUrtimantaM prakaTIbhUtaM zrIguruM nirIkSya svaM dhanyamatimanyamAnaH sasaMbhramaM samutthAya savinayaM vidhivadanivanditavAn iti / zrathAtaH sakalajavyajanamanaHpramoda meDuratA vidhAnasAvadhAnAM kAyikavAcikamAna sikakarmakadambakabadujavopArjita zubhetara karmakalApamahAmahI ruhasabhUla nirmUlanaprathamaprAvRSeNyasajalajaladhara vRSTiprakRSTavRddhiprApitabahulasalila samUha tAraka janapurAkalanIya zeva linI mahApravAhapratimitadhAriNIM sakala zrotRjanazravaNapavitrIkaraNamantramayamahAvidyAmayIM saMyogaviyogAdijinamatamahAduHkhormimAkhAsamAkulamahAsAhasikajanaDurAkalanIya puranta saMsArapArAvAratAraNatarI pratirUpAM caturazItilakSajantuyoniparibhramaNakAM dizI kajana mahAnirvedajananavAcaM vizeSataH paJcaparvArAdhanaphalAM dezanAM nizamya suvratazreSThI jAtismRtiM lalau / tato guruM smAha - "he pUjya ! mayA prAcyarva ekAdazItapazcakre, tatprajAveNAraNakarUpaM prApyAtraikAdazasvarNakoTInAM prabhuH prathitaH / atha kiM sukRtaM kurve ! yadanaspaphalaM bhavet ?" / guruH prAha - " yena saukhyaM labdhaM tadeva vrataM tvaM jaja, yena nirAmayo deho jAtastadauSadhaM punaH punaH sevyaM / yataH -
Page #398
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezaprA. vidhinA mArgazIrSasyaikAdazIdharmamAcaret / yadekAdazabhirvaracirAtsa zivaM bhajet // 1 // " staMja. 17 READI tataH sajAyaH zreSThI tattapaH svIcakAra / anyadevyaH saparikaro'horAtrapauSadhaM cakre ekAdazyAM, jJAta vRttAntAstaskarA rAtrau sameyuH, tairgRhamadhye dhanaM pujIkRtaM, yAvadanthi baddhA palAyanti tAvatte zAsanavyA 8 stimnitAH, prAta'rgapAlena dRSTvA dRDhaM baddhA rAjJaH puro ninyire / nRpo hananArthamAdiSTavAn / prAptaH zreSTha pauSadhaM pArayitvA dhanaM dhanaM prAnRtaM kRtvA tAn dasyUnamocayat-"he nUpa ! mamaukasaH karmakarA ime vyasta || 18 pRthak pRthak patitamanito dhanaratnAdikamenihamadhyata ekIkRtya nyastaM, pAdayo ThataH saGghaTanaM niSedhitaM, 16 ato madIyanRtyA amI na vadhArhAH" / iti zrutvA paurAH zreSThinaH prazaMsAM cakruH / tadanu zreSThI pAraNakaM | cakAra / punarekAdazyAM zreSThI pauSadhamagRhIt, rAtrau dAvavatpure samagre vahniH prAjvalat / sarve janA nazyantaH | kAndizIkA jaguH---"he zreSThin ! jainamate sAkArANi vratAni santi" iti prokto'pi vratabhaGganayAt || kvacinnAnazyat / zreSThino gRhavakSArahaTTAdIni na lasmIbajUvuH / jaladhau pIpavattadgRhANi vIdaya nikhilA | nAgarAstadvataM prazazaMsuH / tataH pUrNe vrate ekAdazaikAdaza vastUni saMmITya mahaudyApana vidhAya saGghapUjA-12 disaptadetreSu avyaM vapan januH kRtArthamakarot / | tasya caikAdazIpuNyApAmA ekAdazAjavan / daza daza putrAH putryazcaikaikAzca pratistriyam // 1 // ekadA catanidharo vijayazekharasaristatra samAgAta tamuktavairAgyavANyA prabuddhaH zreSThI sanAryaH putreSu // 16 gRhajAraMnyasyAtullairutsavaiH sarvaviratimagrahIt / niraticAraM cAritraM pAlayan sa pAdazAGgI papATha / tathA sakarAkara-CA 2010_01 For Private & Personal use only
Page #399
--------------------------------------------------------------------------
________________ 549 pAemAsikaM tapazcaikaM caturmAsyAzcatuSTayam / so'STamAnAM zataM SaSThatapasAM ke zate'karot // 1 // tatpalya ekAdazApi mAsasya saMlekhanAM kRtvA kevalajJAnena muktimAdadire / anyadaikAdazyAM maunasaMzrite suvrate ekasya sAdhoH karNe tIvrA vedanA samajUt / itazca mithyAdRgvyantarasura ekaH suvratamuniM cAlayituM tatsAdhodehe'vatIrya rAtrau vedanAmakarot / atha suvrataM prati sa sAdhuravak-"zrAdhaniketanaM gatvA madIyAGgasvarUpaM kathaya, yathA mama cikitsAM kArayet" / suvrato dadhyau-"adyopAzrayAdahirgamanaM 4 miyA niSidha, maunaM ca kRtaM, tatkathaM gRhasthasamIpe gAmi ?" / iti cintayantaM suvratAnagAraM prati sako pATopaH sa vadan dharmadhvajena nirdayamatAmayat / tadA suvratarSira cintayat-"nAsya mahAtmano doSaH, kiM tu mamaiva, yasmAdahaM cikitsAM na kArayAmi" ityAdilokottaradhyAnArUDhaM nizcalaM suragirivadakampyasvarUpaM taM matvA sa suraH sthiro bajUva / suvratasAdhu vanAM nAvayan lokAlokaprakAzakaM kevalajJAnaM prapede / tadA''sannanirjarAH paJcamajJAnotsavaM cakruH / cAmIkarAmloje sthitvA dayAmayaM dharmamavadata, bahana javyAn pRthvyAM viharana prabodhayan prAnte saMlekhanAM vidhAya sidhisukhaM samApeti // iti nemimukhAdekAdazImAhAtmyamujjvatam / AkarNya paurasahito harirArAdhayat svayam // 1 // zvamArAdhayantyenAM yathAzakti yathAvidhi / te nuktvA svargasaukhyAni khajante zivasaMpadam // 2 // ||shtybddinprimitopdeshsNgrhaakhyaayaamupdeshpraasaadgrnthvRttau saptadazastamle ekapazcAzadadhikadizatatamaM 251 vyAkhyAnam // 1 sndhishcintyH| -6-5-5 . To32 ___JainEducation International 2010_05 For Private & Personal use only ba
Page #400
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezaprA. 1120911 2010_ dvipaJcAzadadhikadvizatatamaM 252 vyAkhyAnam // samyaktve zaGkA na kAryetyAha nAsti jIvo na svargAdi jUtakAryamiheSyate / itipranRtizaGkAtaH samyaktvaM khalu pAtyate // 1 // spaSTaH / atrArthe ASADhasUrerjJAtaM -nirgranthagale zrASADhAcAryA bajUvuH / te kAladharma kurvate svaziSyAya niryAmyeti zikSAM prAhu:- "tvayA devajave gatena me darzanaM deyaM" / iti bahUnAmukte'pi ko'pi devagatenagAt / amyadA'tyantavacanaM svaziSyaM niryAmyocuH - " he vatsa ! tvayA'vazyaM devadarzanaM deyaM" iti nRzaM prArthayat / tatprapadya vipadya sa devIjUto'pi surakArye vilambitaH sa ziSyo drutaM nAyayau / tasminnanAgate gururevaM vyacintayat - " mayA'neke vineyA niryAmitAH, maghAcaM pratipannA zrapi teSveko'pi nAgAt / ataH svargaM zvabhraM ca kimapi nAsti, adya yAvanmudhA kriyAkaSTaM kRtaM" ityAdimidhyAtvaM zrito gaLaM muktvA niryayau / atrAntare sa devo'vadhinA svaguroH svarUpaM jJAtvA dadhyau - mohapreritA yAvannAma karma kurvate / tAvadetAn vibodhyAhaM kurve sanmArgamAzritAn // 1 // dhyAtveti sa suraH svagurorgamanAdhvani ekagrAmapArzve divyaM nRtyaM vicakre / sa sUristannAvyaM prekSamANa Urdhva eva hi paramAsI maticakrAma / divyAnubhAvataH dudhAtRSAzramAnnAzAsIt / devena tasminnRtye saMhRte sa puro'calat dadhyau ca- "aho ! adya kSaNamekaM sukhaM dRSTaM" / atha sa devo dadhyau - " kiJcidapi vrata|masyAsti na vA ? ityahaM parIkSe" tato devena rAjakumAravAlo jUribhUSaNabhUSitaH kRtaH / sUristaM vIkSyAha staMja. 17 // 107 //
Page #401
--------------------------------------------------------------------------
________________ "joH zizo! tvamekAkI kathaM ghorevane bhramasi! kiM tava nAma "sa Ai-"ahaM pRthvIkAyikanAmA tvacaraNamAzrito'smi / caurazvApadAdyupatravAnmAM rada rakSa / bAkhaM mAM dInatAM prAptaM pAhi pAhi prano tataH / taireva jUSitA sUrya raheyuH zaraNAgatam // 1 // IM ityAdhukto'pi lubdhAtmA sa sUristasya kandharAM yAvanmoTayituM lagnastAvachAvaH punarjagau-"jagavan ! ekaM jJAtaM zRNa, pazcAdyathocitaM kuryA:-kvApi grAme ekaH kulAlo mRdaM khanan khAnitaH patannavadatBI yatprasAdAdvaliM nidAM dade jJAtIzca poSaye / sA'pyAkrAmati jUmirmA tajAtaM zaraNAnyam // 1 // M he pUjya ! ahamapi jItastvAM zaraNamAzritaH, tvaM ca mAM muSNAsi, tataH zaraNAnayamajUt" / "he bAla ! | tvaM dakSo'si" ityuktvA taM bAlaM hatvA'saGkArAn gRhItvA patagRhe'kSipat / tataH puro vrajana apkAyAkhyaM vitIyaM vAlaM prAgvadadrAkSIt , tasyApyalaGkArAMstathaivAdAtamudyate bAlaH svajJAtaM prAha-eko naraH kathAsujASitAH purA'jUt / so'nyadA prottaran gaGgAM nIrapUraiH pravAhitaH, tIrasthalIkairityAlApitaH-| "he laka! kiJcitsujASitaM hi / sa prAha yena rohanti bIjAni yena jIvanti krsskaaH| tasya madhye vipadye'haM jAtaM me zaraNAnnayam // 1 // sUrirAha-"he zizo ! tvaM suSTadhIto'si" ityuktvA tasyAcaraNAni Adade / tato'ne vajana tejaskAyikAkhyamarjakaM vIdaya tadbhUSAgrahaNodyato'bhUt / so'pi zizuH prAgvannijAnidhAnaM prAmuSkRtyetthaM vRttAntamuvAca-kvApyAzrame sarvadA vahipUjakastApaso'jUt / anyadA'nayena tasyoTaje dagdhe sazsyavak ___JainEducation International 2010xsh
Page #402
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezaprA. yamahaM madhusarpiA tarpayAmi divAnizam / dagdhastenaivoTajo me jAtaM tacaraNAmayam // 1 // saMja.17 he sUre ! tapattava karaNaM nAI / sUristaM hatvA jUSaNAni jagrAha / tato'gre vAyukAyAkhyamarjakaM vIkSya ? // 10 // gurustasyAsamarAna khAtuM sodyamI jAtaH / so'pi prAgvatsvAbhidhAmuktvA jJAtaM jagau-ekaH ko'pi naro 6 yuvA purA'pi jUribalo'jUt / taM vAtarogeNa kampitAGgaM vIdaya ko'pIti pRSTavAn-"pUrva dhAvana plava* nodyogI bhUtvA'dhunA yaSTimAsambya kasmAsi ? II so'vAdIdyo marujjyeSThApADhayoH saukhyado'navat / sa eva bAdhate'Gga me jAtaM hi zaraNAJayam // 1 // I I ityuktvA pUrvavasthitasya zizoSaNAnyagrahIt / jUyo'pi purato bAkhaM vanaspatikAyAkhyaM vIkSya jUSaNagrahaNotsukaM guruM prati sa bAlo vRttaM jagAda-kvApi vane drume khagA nIme vasanti / anyadA taddamUle udgatA khatA, tAM vikhagya jujaGga zrAruhya khagabAlAnanakSyat / tataste vihagA itthaM miyo muhurADuH6 adya yAvatsukhaM vRhe sthitamatrAnupanave / asmAdeva khatAyuktAdadyAvaraNAnayam // 1 // sUriH kayAM zrutvA''ha-"he sujaga ! tvaM subudhirasi" ityudIrya kRpAM hitvA jUSaNAnyAdade / / tato'gre prasthitaH, bAkhaM vIdaya papraca-"kiM tavAjidhAnaM?" sa zrAha-"trasakAyika" iti zrutvADa // 1 // khaGkArAnAlettumutsukaH so'bhUt / tadA sa prAha-"madAkhyAnaM zrutvA pazcAdyathelaM vidheyaM / tathAhi _JainEducation International 2010_0512
Page #403
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2010 kvApi pure zatrujirveSTite sati svasvadhanAni khAtvA khokA bahirmAtaGgAJca purAntaH pravivizuH / tadA | ko'pItyabhASata jItAH paurAH karSayanti yuSmAnnighnanti ca diSaH / tatkvApi yAntu mAtaGgA jAtaM zaraNato jayam // 1 // " evaM sopanaye jJAte tena prokte'pi muJcati gurau dvitIyAM kathAmabravIt -- kApi pure nUpo nijaizvaraiH | sarvadA cauryamacI karat / tasya rAjJaH purodhAstu sarva janamanaekayat / tataH khinnA lokA mitho dadhyuH - yatra rAjA svayaM cauro jamakazca purohitaH / yAntu paurAH purAttasmAjAtaM hi zaraNAprayam // 1 // " _ iti zrutvA'pi svaSTatvamamuJcantaM guruM tRtIyaM jJAtamUce - kApi pure vipro'tikAmukaH surUpAM svasutAmavekSya riraMsurlakayA na siSeve / taM hIetanuM dRSTvA palyA nirbandhena pRSTo jagAda satyaM / patnI patiprANatrANArthaM svaputra miti prAha - "asmatkulazIlamidaM prAgyamuktA sutaH pazcAdhivAhyate, ataH kRSNabhUteSTanizAyAM yakSAlaye tvaM vrajeH / tatra dIpodyotaM mA kArSIH, yakSaH saroSamapayAsyati" / sA'pi mAtRvacaH | svIcakre paraM dIpaM zarAvasthagitaM lAtvA gatA / tanmAtrA preSito vipro'pi tAM niHzaGkamupabhujya sukhamasvapIt / zratha kautukAt taddIpena pazyantI tAtaM dRSTvA dadhyau - "aho mAtrA'pi mAyA kRtA, adyapranRti zrayameva patiH, mama nartakyA nRtye prArabdhe kiM ghuMghaTakaraNaM ?" / tato niHzaGkaM ratazrAntau tau suptau, prage'pi na prabuddhau / tato mAtraitya proktaM - "hale ! adyApi no jAgarSi" / sA'vadat - "he mAtaH ! tvaditaM kRtaM, yakSeNa mamAyameva patirdattaH, tvamanyaM gaveSaya" zrutvA mAtA prAha
Page #404
--------------------------------------------------------------------------
________________ staMja.14 upadezaprA. viemUtre ca ciraM yasyA mardite sA'pi nandinI / matkAntamaharattanme jAtaM zaraNato jayam // 1 // IPL iti zrutvApi bhUSaNagrahaNotsukaM guruM caturthakathAmAkhyAti sma-kvApi grAme eko vipro dharmadhiyA mUDhaH ||1cyaa sarovaramacIkhanat / tasya pATyAM gagayajhaM muhuzcakAra / sa jUdevo'nyadA mRtvA gaga udapadyata / anyedyuH svaputrareva sa Ago yo hantuM nIyamAnaH svopajhaM tattaTAkAdi dRSTvA svajAtiM smaran bubuzabdaM muhurvyadhAt / tazcaiko jJAnI munistatpUrvanavaM jJAtvA''haBI khAnitaM hi tvayaivedaM saro vRddhAzca ropitaaH| pravartitA makhAzcApi kiM bubu kuruSe pazo // 1 // 4 tato'nyaH putrAdinistadvRttAntaM pRSTo muniH sarvamuvAca / tadaGgajAH procuH-"prAganena nidhisthAna , kRtaM, tacceddarzayati tadA satyaM manyAmahe" / lAgena sahasA gatvA taddarzitaM / tato niHsaMdehAH sarve yajJaniyamaM cakruH / nAgo'pi vihitAnazano devayaM gtH| | pretya me zaraNaM jAvItyAzayA sa hijo yathA / taTAkAdi vyadhAttacca tasyAzaraNatAmagAt // 1 // | evaM mayA'pi jItena javantaH shrnniikRtaaH| cenmuSNanti tadA me'pi trANamatrANatAM gatam // 2 // MI iti zrutvA'pi lubdhaH sa tasyA naraNAni khalau / evaM SamAM kumArANAmAjaraNAni patagRhe cikSepa / tato'gre galannekAM sAdhvIM gurviNI jUSitAGgImaJjitAhI dRSTvA''ha-"he vratini ! zAsanoDDAhakRt ! muSTa-16I // 10 // sAdhvi ! tvaM kuta vaagtaa?"| Heng Shi Zu KKKZhong Liu , Zhong Liu Zhong Liu Liu *x*** ___JainEducation International 2010LINI
Page #405
--------------------------------------------------------------------------
________________ sA''ha re sarSapAnAni paravijANi pazyasi / Atmano bidhvamAtrANi pazyannapi na pazyasi // 1 // | tvaM zuddho'si tadehi mamAnyarNe, kimutkarNaH praNazyasi ? tava pAtraM pazyAmi / ityAkarNya tUrNamagreDapasaran sainyaM dRSTvA jayajrAntaH sainyAdhvAnaM vihAya nazyannapi nRpasyaiva puro daivayogAdagAt / nRpo'pi x hastiskandhAdavatIrya cAnamat / Aha ca-"asmanmahannAgyaM yanme yUyamatra vIkSitAH, tanmamAnugrahaM kRtvA // eSaNIyamodakAdikaM gRhyatAM" / sUrirdadhyo-"pAtre niSkAsite maJcaurI prA vinI" iti vicintyAha-18 "adya mamopavAso'sti" / jUpaH prAha-"mama jAvakhaemo na kAryaH" / tato jUnujA tasya pAtraM prasa-3 hyAniya modakAna deptumArele, tAvattAnalaGkArAn vIdaya kupitaH prAha-"are ! sAdhuveSavikrambaka ! pApiSTha ! mama nandanAna vyApAdya tvaM kathaM jIvana yAsyasi ?" / surirapi nyagmukho dadhyo-"matpApa* manena jJAtaM, mAM kumAreNa mArayiSyati, mayA'kArya kRtaM, yogAcca jogAcca vidhA'pi bhraSTaH, adhunA kA gatiH !" / iti cintAparaM sUriM vIkSya sa suro mAyAM saMhRtyAvirbajUva, taM pratyUce-"pUjya ! ahaM sa yuSmaliSyo'smi, tava vAgbapha ihAgataH, devotpannadevakAryAkulatvAtkAladepo banUva "saMkrAntadivya premA0" "cattAri paMca joyaNasayA0" ityAdyAgamavAkyAni jAnanirapi kimIdRzaM kArabdhaMPI yuSmAnirapi taddivyanATakAkSiptamAnasaiH / Urdhvasthaireva SaNmAsI ninye cAntarmuhUrttavat // 1 // " | gIrvANavANIM zrutvA gatasaMzayaH svamurAcAraM nininda-"he deva ! tvayA jAvabandhunA mokSamArga hai prApitaH, yataH ___JainEducation international 2010_05 For Private Personal use only
Page #406
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezaprA. staMna.17 // 10 // dharmAvaSTasya me yo dharmadAna vidhaayinH| tavAnRNo'haM naiva syAM bravImi kimataH param // 1 // " suraH svAparAdhaM mayitvA surakhokamagAt / sUrirapyAlocitapratikrAntaH tapo'tyugraM cakAra // ASADhasUririti darzanasaMzayaM prAk, citte bajAra tadamu ( sau ) na tathA vidheyaH / jAvaH sa eva vahate sma yathA ca pazcA-tsarvaistathA vrativaraiH satataM sa jaavyH||1|| // ityandadinaparimitopadezasaMgrahAkhyAyAmapadezaprAsAdagranthavRttau saptadaza. stamne dipazcAzadadhikadizatatama 255 vyAkhyAnam // tripaJcAzadadhikadvizatatamaM z53 vyAkhyAnam // atha mithyAtvajedAnAhaekadhA vividhA nUnaM caturdhA trividhA matam / dazadhA paJcadhA caiva mithyAtvaM bahudhA smRtam // 1 // | ekaprakAreNa mithyAtvaM zrImanmunIntrapravacane'vizvAsarUpaM jIvAdipadArtheSvajJAnaM ca 1 / pAnyAM prakArAjyAmiti vidhA mithyAtvaM vyaktAvyaktarUpaM, tatra vyaktaM spaSTaM caitanyAnAM saMjhipaJcendhiyAdijIvAnAM pramANavAkyayuktijirekAntapatasyaiva puSTividhAyakAdInAM vyaktaM mithyAtvaM syAt / avyaktaM tu yadanAdikAlaM yAvanmohanIyaprakRtirUpaM mithyAtvaM saddarzanarUpAdyAtmaguNavAdakaM jIvena saha sadA'vinAjAvena javati, tadaparaM nigodAdijIvAnAM zeyamiti / atha anyajAvAnyAM tadvidhA, tatra bAhyavRttyA mithyAtvAcAraM vidadhannapyantavRttyA nirmakhatvaM kumArapADoparodhena somezvarayAtrAM vitanvAnazrIhemacanmaguroriva CANAGAR // 1 // ___Jain Education international 2010
Page #407
--------------------------------------------------------------------------
________________ % gairikanaktikArakakArtikazreSThina iva vaa| jJAvamithyAtvaM tu pratyahaM trikaalaaprnniitpdaarthessvnaadrH|| dAnizcayavyavahAramithyAtvayorapi ayamevArthaH svadhiyA vAcyaH / atha caturniH prakArairiti caturdhA khaukika-18 devagataM 1, khaukikagurugataM 2, lokottaradevagataM 3, lokottaragurugataM / / tatra hariharabrahmalambodaragotraja-2 tripAlAdInAM pUjanaM prathamaM mithyAtvaM 1 / nAgavatasaMnyAsiyogijaGgamabrAhmaNAdilaukikagurUNAM pUjanaM meM mAnanaM vitIyaM taditi / sokottaradeveSu yAtrAdimAnanaM he amukaprano ! yadi mamaivaM kArya javiSyati / tadA'haM zrIphalaM snAtraM dIpakaM nityAvalaganaM aSTanedAdipUjAkaraNaM ca dAsya ityAdi saMsArArtha mAnanaM / - stavanaM cedaM-he prajo ! tvaM satyo'si, madIyaM vivAhAdi murkhanaM kArya tvayaiva niSpAditaM / adhunA matpu nuSAyugakhaM kuzakhaM kuru ityAdivividhaprakArairjanA avikAriNo'vinAzino dUSaNaM dadati / hA hA [dhigmodaya mithyAtvavyAptAtmaniketanAnAM, kaMca khoguttaradevammi vi khozyadevANa jANi siMgANi / zvApariggahAiNi tesimArovaNaM milA // 1 // ? 8 iti tRtIyaM 3 / khokottaragurugata pArzvasthAdInAM gurutvabujhyA vandanAdividhAnaM / athavA khokottara devagatamiLa zeyaM-paratIkSikasaMgRhItajinabimbavandanAdikaM tyAjyaM, tathA jinamandire'pi zrabalAnAM zrAvikAyAM rAtrau pravezaH zramaNAnAM ca vAsaH-zravasthAnaM bakhidAnaM snAnaM ca na vidheyaM, athavA tambo-12 bAdidAnajahaNajamakrImanAndokhananRtyaprekSaNAdIni khaukikadevagRheSviva yatrArhacaitye kriyante takkinacaityaM / vaya / tathA khokottaragurugataM cedaM protaM pUrvasUriNA www.tainelibrary.org. 2010.05
Page #408
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezaprA. stana. 17 'je loguttamasiMgA liMgadehA'vi pupphataMbolaM / AhAkammaM savaM jalaM phalaM ceva saJcittaM // 1 // muMjaMti zrIpasaMgaM vavahAraM gaMthasaMgahaM jUsaM / egAgittanamaNaM savaMdavihiraM vayaNaM // 2 // cezyamagazvAsa vasahIsu niccameva saMgaNaM / geyaM nizravaranANa'cAvaNamavi kaNayakusumehiM // 3 // tivihaM tiviheNeaM milattaM vajiaM jahiM dUraM / nijaya te sasA anne uNa nAma, ceva // 4 // atha triniH prakAraimithyAtvaM kAyavAGmanodaiyiM / uktaM ca pUjyaiH eaM aNaMtaruttaM miLa maNasA na ciMta karemi / sayameva so kareU anneNa kae va suThu kayaM // 1 // evaM vAyA na jaNa karemi annaM ca na jaNa kareha / annakayaM na pasaMsai na kuNai sayameva kAeNaM 2 ___karasannannamuhakhevAihiM na ya kAraveza ameNaM / amayakayaM na pasaMsaI ameNa kae va suThukayaM // 3 // tathA dazabhiH prakArairiti dazadhA mithyAtvaM / yataH sthAnAGge-dasavihaM milattaM pannattaM, taM jahAadhamme dhammasannA 1, dhamme adhammasannA 2, ummagge maggasannA 3, magge ummaggasannA 4, ajIve jIva sannA 5, jIve ajIvasannA 6, asAhusu sAhusannA , sAhusu asAhusannA , amutte muttasannA e, & mutte amuttasannA 10 atrAdharme zujalakSaNavihInatvAdanAgame'pauruSeyAdau dharmasaMjJA''gamabuddhimithyAtvaM viparyastatvAditi 1 / dharme karmavedAdizumdhasamyagvate Aptavacane'dharmasaMjJA-sarva eva puruSA rAgAdimanto | sarvajJAzca, puruSatvAt, ahamiva, ityAdipramANato nAptAH / evaM kuvikaTpavazAdanAgamabudhiriti / // 11 // 2010 J uli For Private & Personal use only
Page #409
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2010_ tathommAga nirvRtipurIM prati apanthA vastutattvApekSyA viparItazraddhAnajJAnAnuSThAnasvarUpastatra mArgasaMjJA 3 / tathA mArge ( vastutattvazraddhAnarUpe ) zramArgasaMjJA 4 / tathA'jIveSvAkAzaparamANvAdiSu jIvasaMjJA " puruSa evedaM" ityAdyujayagamAt / tathA kSitijala pavana hutAzana yajamAnAkAzacandrasUryAkhyAH / iti mUrtayo mahezvarasaMbandhinyo javantyaSTau // 1 // iti / tathA jIveSu pRthivyAdiSvajIvasaMjJA, yathA- na javanti pRthivyAdayo jIvA, uncAsAdInAM prANidharmANAmanupalamnAt, ghaTavat iti 6 / tathA'sAdhuSu SaDjIvanikAyavadhapravRtteSu sAdhusaMjJA 7 / tathA sAdhuSu mahAvratiSu sAdhusaMjJA, yathA - nAstyeSAM gatiH, aputratvAt snAnAdivirahitatvAt ityAdi vikarUpAtmiketi / tathA'mukteSu sakarmasu khokavyApArapravRtteSu muktasaMjJA, yataH aNimAdyavidhaprAsaizvaryAH kRtinaH sadA / modante nirvRtAtmAnastIrNAH paramastaram // 1 // ityAdi / tathA mukteSu sakalakarmakRta vikArarahiteSvanantajJAnadarzanasukhavIryayukteSu zramuktasaMjJA 10 / adhunA paJcadhA mithyAkhaM - tatrAdyamAnigrahikaM - kucha STivAsitAnAmasmanmatameva pramANamiti 1 / anAnigrahikaM sarve devA guravazca namasyAH, sarvo'pi dharmaH kAryaH ityananigrahavatAM jJeyaM 2 / zrabhinivezikaM tu saMprAptazrI madAItamatAnAM kenApi yathAsthitatve prarUpite sati matsarAdinA tadanyathA vAcyamAnasyAvaseyaM / zrathavA'nAjogenotsUtre prarUpite sati pazcAjjJAte'pi vastutattve svanapitamevAjinivezena samartha -
Page #410
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezamA // 15 // -500 yato vijJeyaM / athavA'jAnana jAvArthamutsUtraM prarUpayati, nivArito'pi na tiSThati tasyAninivezarUpaM 3 // sAMzayikaM sUtre'rthe tanaye zaGkitaH prakAzate, na cAnyaM pRcchati tat / / anAjogikaM tvekendhiyANAma-2 jJAnarUpaM, tattvAtattvavicArAjAvAditi 5 / tathA bahuniH prakArairbahudhA mithyAtvaM smRtaM-nigaditaM / 8 tathAhi-vidhikaumudyAM trisaptatijedAH santi, kvacidekaviMzatiprakArA vartante, ttsvsvsthaanaasheymityrthH| atha mithyAtvasthitimAha ajavyAzritamithyAtve'nAdyanantA sthitidbhvet|saa javyAzritamithyAtve'nAdisAntA punarmatA // 1 // A spssttH| upalakSaNArthamiha mithyAtvakAsacintAyAM caturnaGgI, tadyathA-anAdyanantaM 1, anAdi sAntaM 5, sAdyanantaM 3, sAdisAntaM 5 ca / tatra mithyAtvaM viparItarucirUpaM anavyAnAmanAghanantaM vijJeyaM, anAdikAlAtteSu tatsanAvAdAgAmikAle kadApi na tadalAvAcca / janyAnAM punarmithyAtvamanAdi-15 meM saparyavasitaM, idamuktaM bhavati-yo'nAdimithyAdRSTiH san janyajIvaH samyaktvaM khapsyate tasya tadanto hai jAta ityaM tasya mithyAtvamanAdisAntaM / yastvanAdimithyAdRSTiH sa samyaktvaM khabdhvA kenApi kAradaNena punarmithyAtvaM yAti tasya tatsAdi, samyaktvalAjAdanantaraM tatprApteH sAditvAt, mithyAtve ca jagha-| nyato'ntarmuhUrttamutkRSTatastvAzAtanAdipApabadukhatayA'pArdhapudgalaparAvarta yAvasthitvA yadA punarapi samyakvaM bajate tadA tatsAntaM / / sAdhanantamiti tRtIyajaGgastu zUnya eveti 3 / atra ziSyo javyAjavyasvarUpaM pAna, tadA gururAha-muktiparyAyeNa bhaviSyatIti janyaH sidhigamanayogyo na punaravazyaM sidhi ||re|| For Private Personal Use Only ___ 2010
Page #411
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAmI, evaM javyAnAmapi keSAzcit sidhigamanAsaMjavAt / uktaM ca-"javA vi na sinissaMti ke ityAdi / javyaviparItA ajavyAH, tathA ca te kadAcidapi saMsArasya pAraM na prAptAH, na prApnuvanti, na 3 prApsyanti iti / iha javyAjavyatvalakSaNamevamAcadate vRkSAH-saMsAravipakSalUtaM modaM manyate, tatprApyajilApaM vahati "kimahaM javyo'navyo vA ? yadi javyastadA zojanaM, zrathAjavyastadA dhiDyAM" ityAdi-12 cintAM kadApi karoti sa ityAdicihnana jJAyate javya iti / yasya tu jAtucidapi neyaM cintA samutpa-3 6 nA samutpadyate samutpatsyate vA, asAvanavya iti jJAyate / uktaM cAcArAGgavRttau-"ajavyasya hi / navyAnavyazaGkAyA ajAvAt" iti / atrArthe mahA'javyapAtakapApinaH saMvandhaH saMdepataH / tathAhi zrAvastIpurIzaputraH skandakaH zrImunisuvratAnyarSe prAptazrAdhadharmaH / zranyadA kumnakArapurataH samAgatena pAlakapurohitena saha jUpasajAyAM dharmavAdaM cakAra / skandakena sa jitaH / tato vairAgyeNa skandako jinAcyaNe dIkSAM jagrAha / ekadA jinaM prAha-"yadi prajorAdezaH syAttadA'haM sva(jaginI)dezaM brjaami| tataH pranuH prAha-"mahAnupasargo jAvI, tvAM vinA sarva ArAdhakA naavinH| sa zrAha "ArAdhanAsAdhanaM hi nopasargastapasvinAm / muHkhAyate mahAnandamahAnandAnikhApiNAm // 1 // " tataH sa pazcazatamunibhiH saha viharana kumlakArapurodyAne samAgAt / taM zrutvA pAlakaH pUrvavaira-12 zamyartha vane vAlukAsu bunnaM zastrANi saMgopya nRpaM smAha-"vAjyaM grahItumamI spRhayanti vidyamAnaM mA tvAM hatvA" / tato nRpapratyayArtha tAni zastrANi pradarya teSAM hiMsArtha nRpAdezaM prApya tAn saMyatAn -964 --- - 2 For Private Personal Use Only ___JainEducation international 2010_05
Page #412
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezaprA. sa martyapIsanayantrAntike'nayat / tatra ghANyAM ( yantre ) tena DyUnapaJcazatarSiSu hateSu sUristaM prAha-1: saMja. 17 "tvagenaM bAlasAdhu vimucya pUrva mAM pImaya" / sa gurau jUrimuHkhavidhitsayA prAk taM vAlamapIDayat / / // 13 // sarve'pi sUrinirniryAmitAH paJcazatI sAdhavo muktiM prApuH / tadA sUristena saha janapadanasmanidAnaM ckaar| tato vipadya vahikumAro jUtvA svavairagrahaNArtha tatratya pAlakayutaM taddezaM namIcakAra / adyApi daemakA-|| sarayamiti budhaiH procyate / ahaMpUrvikAste munayaH kAlAnimukhaM na dInatAM yayuH / anekalabdhiyuktA api | kSamAmantardadhuH, aho teSAM vItarAgatvamiti // mithyAtvamutkRSTamanAdyanantajaM, sa pAlakaH zvajragatiM dadhan dadhau / mithyAtvamadyaM na pibanti ye janA-ste prAmuvanti pramadAM sucetanAm // 1 // // ityabdadinaparimitopadezasaMgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranthavRttau saptada zastamne tripaJcAzadadhikadizatatama 253 vyAkhyAnam // ASARANA catuSpaJcAzadadhikadvizatatamaM 254 vyAkhyAnam // atha mithyAtvaM pustyajamityAhaanantajJAnasaMpUrNadarzanaM caraNAnvitam / guruM prApya na mithyAtvaM tyajanti mUDhabughayaH // 1 // // 13 // _JainEducation International 2010_004 For Prve & Personal Use Only
Page #413
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2010 spaSTaH / jAvArthastu maMkhalIputrajJAtena jJeyaH / tathAhi - zrAvastyAM zrI vIrapranucyo'marSapUrito vAdaka - raNArtha maMkhasIputraM samAgantaM dRSTvA gautamAdizramaNenyaH prajuSA''diSTaM - " zratra maMkhalIsutaH sameti, yuSmAjistadRSTipuro na stheyaM" tataH sarve'pi sunakSatra sarvAnubhUtisAdhucyAM vinA'nye dUraM tasthuH / itazca sa etya jinaM smAha - " ahaM sarvazo'smi / zrasmadIyazrute paJcalAH paSTisahasrAH SaTzatAni trayazca | jedAH karmaNAM santi, teSAM ye sidhyati / tathA he kAzyapa ! tava ziSyo gozAlo'nUtsa mRtaH / zrahaM tu bahubuddhimAn saptadedeSu parAvartanAM karomi - rAjagRhe udAyizarIraM tyaktvA eyakadehe dhAviMzativarSANi yAvat sthitaH / tattanuM muktvA dakapure mallarAmadehe ekaviMzativarSANi tadvihAya campApuryA mamitadehe viMzativarSANi tarigrahaM vimucya vANArasyAM rohasya dehe ekonaviMzativarSANi tatpa| rityajyAsaMjikAyAM nArAja dehe'STAdazavarSANi vihAya vizAlAyAmarjunadehe saptadazavarSANi taddehaM tyaktvA zrAvastyAM maMkhalI putra dehaM para pahasahanakSamaM jJAtvA'tra pokazavarSANi yAvat sthitiM kariSyAmi / kAzyapa ! trayastriMzadadhikazatavarSaiH kRtvA saptadehaparAvartanA kAryA, etadasmAstre'nihitaM" / prabhuH prAha - "kiM mudhA''tmAnaM bAdayasi ekenorNAlomena karpAsapuMjamena tRNena vA cora iva ?" / iti zrutvA jAtamanyuH sa vItarAgamasamaJjasavaconirAzAtanAM cakAra / tadA prabhudharmanaktaH sarvAnubhUtisAdhustamAha"kiM mRSA vadasi ? tejolezyAdividyAdAyaka gurorAzAtanAM karoSi ?" / zrutveti kruddhastaM muniM tapaste - + jasA jasmasAdidhAya punaH svAminamanindayat / tato jinAntevAsisunakSatramunistamiti smAha - "kiM
Page #414
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezaprA. // 194 // 2010_05 tribhuvanaikaguroravajJAM karoSi ? anayA ceSTayA zvajrapatanaM tava jAti" / iti vAkyena ruSTaH sa taM muniM | tejolezyayA'dIdahat / punarjagadIzvaramayogyavAkyairanindayat / tadA prabhuH prAha - " kiM kubuddhyA mithyAtvena ca kurlanaM naratvaM pAtayasi hInagatau ?" / tataH sa kruddhaH saptASTapadAnyapasRtya tejolezyAM mumoca jinopari / sA jinaM pradakSiNIkRtya vyAghuTya gozAlatanuM praviveza / tadA sa bAhyaprAtidAyeM kAlimAnaM vIkSya smAha - " mattapastejasA paramAsamadhye kAlaM prApsyasi / prajuH smAha - " zrahaM Somaza varSAn keva - 4 liparyAya manujaviSye, paraM tvaM saptAhe pittajvaraparigatazvadmasthaH san kAlaM prApsyasi" / tataH prajuH sarvAn sAdhUnAmandhyAkhyat - "yUyaM dharmacodanA nirasya zikSAM datta" / tataste dharmayuktistima zikSayan / so'vi pratyuta ruSTo munInAM bAdhAkaramupAyamacintayat paraM hatazaktikatvAnniSphalAyAso jAtaH / tataH sa "hA hA ! asya mahApuruSasya vAkyaM niSphalaM na syAt " iti vicintya dIrgha niHzvasya " hA hA ! kiM jAtaM?" ityuccaran pAdau bhUmAvAsphAya hAlAhalA kumnakAryApaNe samAgAt / zItArthamAmraphala - stojINaM madyapAnena nRtyati sma / tadA jinezaH sarvasAdhUna smAha - "anena madhdhArthaM tejolezyA muktA sA SomazajanapadAn jasmasAtkaroti etAdRzI prahitA, paraM saitasyaiva dehe praviSTA / adhunA sa tadanayA zItopacArAn karoti" / zratha sa gozAla zrAjI vikopAsakAnAM svabhaktAnAM caramopadezaM dadau / tataH sa sanaM svakAkhamavabudhya prAmahApuruSota cihnaH svaziSyAnevaM prAha - "yUyaM kAlaprAptaM mAM vijJAya sugandhodakena saMsnApya gozIrSacandanena gAtraM vilepya puruSasahasravAhyazivikAyAmAropya zrAvastyAM tripathe staMca. 14 // 194 //
Page #415
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 catuSpathe ca mahatA zabdenodghoSaNAmimAM kurvIdhvaM-"ayaM makhasIsuto'jino hi jinapratApI caramatI-18 rthakarAzAtanAkArakaH zramaNaghAtako'nekeSAM mithyAtvapravardhakaH svatejolezyayA''krAnto mahAmAhanoktasa-1 prAtramadhye udmasthaH san kAkhaM gAmI, tasmAyaM ziSyA mAM kAlagataM jJAtvA varakasadavarikayA vAmapAdaM viddhA nirmukhe niSThIvanaM kRtvA zrAvastIcatuSpatheSu sarvatrAkarSavikarSaNaM vidhAya mahehasaMskAraM kurvI" / ityantAvasthAyAM kiJcilaghudarzanaH paramAtmavacane jAtapratyayazca vItarAgazaraNaM sarvasva ziSyasamadaM vidhAya kAlamagamat / tatastaliSyaiH svamahattvapUjAsatkArakSatijayena dhArANyapAvRttya tatkRtazapathaparipAlanAthai svAzrama eva zrAvastImAlikhya pUrvoktayuktyA sarva kRtaM, tato nIharaNaM kRtaM / atha pranurviharan krameNa | meDhakagrAme samavAsarat / tadA pittajvarAditaM zarIraM vIdaya cAturvarNajanA imAM vAcaM kurvanti sma yat"gozAlakasya tapastejasA dagdhazarIraH SaNmAsAnyantare kAlaM kariSyati" iti / itazca jagavaciSyaH siMha-18 nAmA'nagAro nirantarapaSThataporata AtApanAvasAna evamamanyata-"mama dharmAcAryasya jagavataH pittajvaraH / | samajani / hA ! vadiSyantyanyatIthikA yathA udmastha eva mahAvIro gozAkhakatejolezyayA'pahataH kAlaM gataH" iti prakRtijakatvAdevaMcUtanAvanAjanitamahAnuHkhakheditazarIro mAyukakahAnidhAnaM vijanaM | vanamanupravizya kuhukuhu ityevaM mahAdhvaninA prArodIt / jagavA~zca sthaviraistamAkAryoktavAn-"joH siMha ! tvayA yadyahipa na tajAvi, yato dezonAni pomaza varSANi kevaliparyAyaM pUrayiSyAmi / tato gaDha tvaM nagaramadhye, tatra revatyanidhAnayA gRhapatipalyA madartha meM kRSmAemaphalazarIre upaskRte, na ca JainEducation international 2010.00 www.tainelibrary.org.
Page #416
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezaprA. // 1e5|| 2010 tAtyAM prayojanaM, tathA'nyannirdoSamasti tadgRhe, paraM paryuSitaM mArjArAnidhAnasya vAyornivRttikArakaM kukkuTa - | mAMsakaM bIjapUrakakaTAhamityarthaH tadAnaya, tena prayojanaM" / ityevamukto'sau tathaiva kRtavAn / revatI | zrAvikA taM siMhAnagAraM muktavikAramAgachantaM vIkSya hRSTA tuSTA''sanAdanyuvAya saptASTAni padAni saMmukhamAgatya triH pradakSiNAM vidhAyAvAdIt - "he svAmin ! saMdizatu kimAgamanaprayojanaM ?" / muninA vIravAkyAnusAreNauSadhayogyaM yAcitaM, naI niSiddhaM / sA'pi svAtmAnaM kRtArtha manyamAnA yathAyAcitaM tatpAtre prakSiptavatI / tenApyAnIya tadbhagavato haste nihitaM / jagavatA'pi vItarAgatayaivodarakoSThe nikSitaM / tatastatkSaNameva kSINarogo jAtaH / zrAnandino yativargaH, mudito nikhikho devAdikhokaH / tadA mA revatI zrAvikA trikAlajJaM paramAtmAnaM stuvantI tIrthakarapadaprAptiyogyaM mAnasaM dadhau / zratha zrI gautamaH | zrImaddIraM praNamyaivaM paprazna - "svAmin ! yuSmadIyAntevAsI sarvAnujUtimA dhurmakhakhI mutatapastejasA dagdhaH kAM gatiM gatavAn ?" / jagavAnuvAca - "sa sAdhuH mahasrAre kahane devatvenotpanno'STAdazodadhyAyuH pUrNena ghyutvA mahAvidede naratvaM prApya tatra setsyati" / punargaNanRtyapratra - " jagavan ! sunatramuniryuSmahineyaH kAM gatiM yayau ?" / prajuH prAha - " sa munirAkhocya pratikramyAcyutakape mahAyurdevatvenotpannaH / tatayutvA mahAvidede sarvaduHkhAnAmantaM kariSyati" / punaH svAminaM patra gaNeza :- "maMkhalIputrastu kAM gati mAzritaH ?" / prajuruvAca - " so'ntyasamaye kiJcitprAptazro vAtriMzatyudadhyAyuSA dhAdazaka prApta - vAn" / atha granthakAraH - staMja. 17 // 195 //
Page #417
--------------------------------------------------------------------------
________________ kiM karoti guruH prAjJo mithyAtvamUDhacetasAm / ziSyANAM pAparaktAnAM maMkhalIputrasadRzAm // 1 // zrAjanma mithyAtvarato'pi pazcAt , prApto jinensya vacammu tathyatAm / nAhaM jino jJAtasuto jinezvaraH, prAheti ziSyAn jinavIra eva maH // 2 // tvaddIkSaNaM me'stu nije yA vadan , ziSyIvajUti jinaH svamaGgikaH / / matvoktibodhaM yadi nAgamattadA, marmoktiniH prAntakSaNa dadI mudhIH // 3 // IPaa tasmai karAya manyatvaM svAminina kadA smatam / pratyata zukadhAnyastA aho tvchiinraagtaa||4|| // ityabdadinaparimitopadezasaMgrahAkhyAyAmupadaMzaprAsAdagranthavRttI saptadazastamne catuSpaJcAzadadhikadizatatamaM 255 vyAkhyAnam // paJcapaJcAzadadhikadvizatatamaM 255 vyAkhyAnam // atha pranorAzAtanAphalamAha&A prajorAzAtanAM tanvanmakhalIputraH svaTpadhIH / nijAtmAnaM navaugheSu nyadhAdaho kutakatA // 1 // spssttH| zlokoktajJAtaM cedaM-zrImadAdyagaNanAthaH zrImatparamAtmAnaM trinuvanaikazaraNaM vAcitavaradamiti pala-"svAmin ! maMkhalIsutacaritramane yannAvi tannigadatu" / lagavAnuvAca-atra jarate zataghArapura JainEducation International 201
Page #418
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14 upadezaprA. sumatI rAjA, sujakA nAryA, tayoH putro mahApadmanAmA ghAdazakapatacyuto maMkhakhIsutajIvo bhaviSyati, 3|| tasya vitIyaM nAma devasena iti, tRtIyaM nAma vimalavAhana iti caturdantazvetahastiprAptyanantaraM jaavi| // 16 // tataH sa nRpo gADhamithyAtvayukto'nekasAdhUnAM kadarthanAM nAnAvidhAM vidhAsyati / tadA sacivAdiprakRtivagaiH sa nRpaH savinayaM vadiSyate-"tava prajAnAthasya nedaM krnnmucitN"| tadA takriyAto nivRtto'pye| kadodyAne zonAM vikhokayan ekatra sthale tIrthAdhipaziSyasya ziSyaM sumaGgasAnagAraM trijJAnopetaM niranta-IA raSaSThatapovijRmjitamAtApanAparaM sa vimalavAhano rathacaryArtha nirgato vIdaya krodhaM prApyati / tato nRpo IPImunerupari rathaM vAhayiSyati, tataH sa rUpaH siMhAvalokanaM vidhAya munimavalokayiSyati tathaiva dhyAnatatpara, taM vIdaya punarvegenAzvarathaM munerupari kheTayiSyati / punaH hamAlAya zanaiH zanaistathaiva dhyAnamagna iti cintayitA-"aho ! ayaM jIvo mahAnirpaNaH kathamasti ?" / tato'vadhijJAnena gozAkhasya jIvaM jJAsyati, tadA nRpaM kathayiSyati / "jo mahApadma !itastRtIyanave tvaM maMkhalIsuta zrAsIH / tadA tvayA | 3 tejokhandhinA zrIvAraparamAtmanaH ziSyau sarvAnujUtisunatranAmAnau dhau munI dagdhau, tau tu hamAraha-6 pArtha damau, tayoragre ijAdInAM sAmarthya kunthukasadRzaM tarhi tvaM kiyanmAtraH paraM tau dhanyau yAnyAM upasargaH soDhaH, na kiJcitkrodhAnyAsaM nIte cakSuHkoNake / tathA samastasaMsAravartijIvenyo'nantaguNabalA // 19 // 1 muniH / SAC%A4%A4%A6 ka _JainEducation International 2010_00
Page #419
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2010_0 |nvitaH zrI vIraparamAtmA tvanmuktatejolezyayA na svarUpamapi krodhamagamat pratyuta taiH prabodhastvAM prati dattaH, apAtratvAnna tvaM prAptavAn, ato'daM sumaGgalaH pUrvasAdhuniH sadRzaH kSamAvAnnAsmi, ahaM sarathaM sahayaM sArathiyuktaM tvAM tapastejasA jasmasAtkariSyAmi " / iti zrutvA vimalavAhanenAtyantasaMjAtakrodhena tRtIyavAraM munerupari rathaH kheTitaH, munirjUmau patitaH / tadotpannakrodhena muninA tejaHsamuddhAtaM kRtvA saptASTpadAnyapasRtya sarathaH sahayaH sasArathirvimalavAhano jasmIkariSyate / tato munirvicitraSaSThASTamatapaH karmanirvahuvarSANi yAvat zrAmaNyaparyAyaM prapAsya mAsasaMlekhanayA''locya pratikramya sarvArthasiddhivi - mAnaM yAsyati / atha sa nRpo mRtvA saptamazvace jyeSThAyuSA jAvI / tata uddhRtya matsyatvamanubhUya dvitIyavAraM saptamanarakaM prApsyati / tata uddhatya matsyatve bahukadarthanAM prApya paSThayAM pRthivyAmutkRSTAyuryukto nArakI jAvI, tataH strItvaM, punastamAyAM nArakatvaM punaH strItvaM / tatrAnekakadarthanAM prApya dhUmaprajAyAM gamitA / tata jaraH parisarpatvena jAvI / tatra zastreNa vadhaM prApya paJcamapRthivyAM punaruraH parisarpatvaM / tatazcaturthyA paGkaprajAyAM / tato niHsRtya siMhatvaM, punazcaturthyA / jUyaH siMhatvaM / tato vAlukAyAM pRthivyAM / tata uddhRtya pakSitvaM / punarvAlukAprajAyAM / tato niHsRtya pakSitvaM / tataH zarkarAprajAyAM / tata uddhRtya sarIsRpatvaM punardditIyapRthivyAM / jUyaH sarIsRpatvaM / tato ratnaprajAyAmutpadya niHsRtya cAsaMjJitvaM prApya prathama narake gamiSyati / evaM ca yathoktakrameNa cAsaMziprabhRtayo ratnaprajAdiSu utpatsyate ityasau tathaivopapA - ditaH / zraha -
Page #420
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezaprA. // 17 // asannI 1 sarIsiva 2 parakI 3 sIha 4 uragi 54ii 6 jati jA nhiiN| staMna. 17 kamaso ukkoseNaM sattamipuDhavIM maNubamaThA // 1 // 18 tatazcarmapakSiSu carmacaTIvAgukhAdiSu somapakSiSu rAjahaMsAdiSu cetyAdipakSitvaM prApya jujaparisapatvenA nekasahasrakRtva utpatitA / tata uraHparisarpatvenAjagarAzAlikAdiSu anekazatasahasrakRtva utptitaa| athAzAtikAjIvastu grAmanagaracakrisainyaM vinAzayati, kadAcidutpadyate'zvAdikhAkhAdikamadhye nUmAvamukhAsaGkhyeyatnAgAdAranyotkRSTato pAdazayojanapramANaH saMmUrbimamithyAtvI jAyate sa yadA pArzva praavrtyti| tatra gartA patati, tatra sainyAdivinAzaH syAt , sa paryAptaH antarmuhUrtAyuSA vinazyati / tathAzAlikA-14 jIvasya dIndhiyatvamapIchanti kecit / atra caturthopAGgAnusAreNa paJcendhiyaH proktaH iti / tadanu sa eka-1 sAkuravikSuragaMmipadahastisanakhiSu anekazatasahasrakRtvo'vataritA / tato jalacareSu / tatazcaturindhiyatnaveSu | bandhiyeSu c| tato vanaspatikAyeSu vAyutejaskAyikapRthvIkAyAdiSu sarvatra pratyekamanekazatasahasrakRtva || utpatitA / tato rAjagRhapure jaghanyamadhyamotkRSTavezyAjavA~strIn prApsyati / tato vijabAlikA nvitaa| pitRnyAM mahAmahena vivAhaH kaaritH| krameNa zvazuragRhe saMjAtagarbhavatI piturguhe gamanAyAzulazakunena e|| kRtaprayANA'ntarA mArge rAtrau dAvAgnijvAlAjiH pImitA'nekavilApaparA'nanyagatikA jasmarAzi prApsyati / pUrvamanena jIvena saMyamadhAriNAM koSThakA jvAlitA ajUvan , tatkarma udayAgataM / AtmA 2010_001 For Private & Personal use only
Page #421
--------------------------------------------------------------------------
________________ yAni karmANi vidadhAti tAni jIvastu vismRtipadaM nayati, paraM karmANi tu samayasamayopetAni jIva na | vismaranti, evamanekamadhye saMsthitaM taM gRhNanti / tadanusAreNAgnikumAradevatvenotpatitA / tato manuSyatvaM / hai labdhvA sAdhusaMgatyA samyaktvaM saMyamaM ca lapsyate / krameNa kAlaM kRtvA dakSiNapArzvasyAsurakumAradevatvaM grahISyati virAdhitazrAmaNyatvAt , anyathA sAdhUnAM vaimAnikeSvevotpattiH syAt / tataH sa niHsRtya / manujatvaM khabdhvA dakSiNanAgakumAratvaM suvarNakumAradevatvaM dakSiNastanitakumAre / tato mAnuSyaM, tatra virAdhitasaMyamena jyotirdevatvaM / tato niHsRtya manujannave saMyamaM prapAhayAdyakahape'GganA, zrArAdhitacaraNatvAt / / ArAdhanA cecaM-caraNapratipattisamayAdArajya maraNAntaM yAvanniraticAratayA tasya pAlanA / tato nara-14 | navaM prApya tRtIyadevalokaM / uktaM ca pazcamAGge-"evaM saNaMkumAre tahA baMgaloe mahAsukke ANate |zrAraNe se NaM tato avirAhiyasAmame kAlamAse kAlaM kiccA sabaDhasijhe mahAvimANe devattAe uvavakri-: hiti se NaM tato haMto zramataraM cayaM caittA" mahAvidehe samRdhipUrNakule utpadya naratvena shujgurusNyo| | gena prAptadarzanaH sarvotkRSTasaMyamataponiH kevalajJAnamupArjayiSyati / tadA zrIzramaNasaGghamAkArya svacaritraM / | gozAlAdikaM prakAzayiSyati-"jo AryAH ! ahamarihantAcAryopAdhyAyAdyAzAtanAvidhAyako'nanta| saMsAre prritrmitH| tathA yuSmAnina vidheyaM, mayA tvajJatayA mahAmauDhyaM vihitaM, hA hA trijuvanatAraNa| samarthavilokitasamastatrinuvanapadArthasArthetyAdyanantAnantaguNasamanvitAH zrIvIratIrthanAthaguravo mikhitAH, 2010
Page #422
--------------------------------------------------------------------------
________________ - upadezaprA. ||1enaa paraM mayA manasi kiJcidapi zra(na)zunaM dhyAtaM, tena jagadguruNA'nekeSAM vidhA dAridyANi nihatAni, ahaM- saMjJa. 17 tu nirjAgyazekharaH kizcidapi grahaNe na kSamo'jUvaM, tathApyanena kSamAsamughaNAvasAne'pi zulAdhyavasAyAva-18 kAzo mathi nihitaH / tena prajAvegAtra saMyamaM kevalaM caalne"| ityAdi dezanAyAM svacaritraM procyAne-18 kAn jIvAna svAtmadharmarasikAn vidhAsyati / tataH krameNAnazanaM kRtvA mahAnandapadamanantasukhAspadaM / praapsytiiti|| heyasvarUpaM vinayairvivajya, gozAlavRttAntamamuM nizamya / zAzAtanA svaTpatamA gurUNAM, kAryA na deherna manovaconiH // 1 // // ityabdadinaparimitopadezasaMgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagrandhavRttau saptadaza stamle paJcapaJcAzadadhikadizatatamaM 255 vyAkhyAnam // // samApto'yaM saptadazaH stmnH|| ||re|| ___ JainEducation international 2010
Page #423
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4034 2010_05 // aSTAdazaH stamnaH // // SaTpaJcAzadadhikadvizatatamaM 256 vyAkhyAnam // thASTau jJAnAcArAsteSvAdyamAha - paThanIyaM zrutaM kAle vyAkhyAnaM pAvanaM tathA / zrAcAraH zrutadharmasya cAdyo yalikhyate budhaiH // 1 // spaSTaH / navaraM zrutamekAdazAGgayuttarAdhyayanAdi kAlikaM zrutaM divArAtrau prathamacaturthIpauruSyoreva utkAlikaM zrutaM dazavaikAlikAdi dRSTivAdazca sarvAsu pauruSISu kAle ca / sUtrapaurupyAM sUtraM paThanIyaM guNanIyaM vA, pauruSyAM tvarthaH utkAlikazrutAdi vA / yadiha dinanizAdyantapauruSIya evAsvAdhyAyA - jAve paThyate tatkAlena nivRttaM kAlikaM 1 | kAlavelAvarja yatpaThyate tatkAlikaM 2 / ujayorapi zrutayorasvAdhyAyakAlo laghughaTIyapramANaH, pratyahorAtraM ca catasraH kAlavelAH parihAryAH, tadyathA - prasthite sUrye 1, ardharAtre 2, prajAte 3, caturthI ca divasamadhyajAge 4 / etAsu catasRSvapi nirantaraM svAdhyAyo na kriyate / zeSa kriyANAM pratilekhanAdInAM tu na pratiSedhaH / loke'pi kAlavelAyAM sandhyAvandanAdi 5 kriyate, yato dvijAnAM pratyahaM tisRbhiH sandhyAnizcaturviMzatyadhikazatatrayasaGkhyyA gAyatrImantraH pratyahaM pUrvI kAryaH / duSTavelAyAM sarvatra sUtrAdipaThanaM sarvathA niSiddhaM, uktaM cAnyaiH
Page #424
--------------------------------------------------------------------------
________________ padezamA. ||ekaa catvAri khalu karmANi sandhyAkAkhe vivarjayet / zrAhAra maithuna niko svAdhyAyaM ca vishesstH||1|| staMca. 10 AhArAjAyate vyAdhiH krUragarnazca maithunAt / nidhAto dhananAzazva svAdhyAye maraNaM javet // 5 // | tathA khoke'pi gardA jAyate-"aho ! zramI sAdhavaH svAdhyAyakAsaM na jAnanti / tathA sambhyAm | paThanAdivyagratve mumukSoravazyakArye zrAvazyakAdau zughAyasya ca trikAladevavandanapUjAdau anupayogitvaM yA syAt , yathoktakAla kriyAghraSTatvaM ca syAt / tathA nirantarasvAdhyAyakhinnAnAM tadA vizrAmaH syAt / vizeSa-12 kAraNaistu kAlavyatyaye'pi na doSaH / atrAha ziSyaH-nanu yathA zulabhyAnaM sarvakAkhamapi mokSahetutve-18 noktaM tathA kiM na zrutajJAnamapi ?, tasyApi mokSahetutvAt / mokSahetozca kaH kAlaH ? kacAkAkhaH / / gururAha-satyaM, paraM zuJadhyAnaM sarvadharmakriyAnugaM mAnasikaM ca, na hi tena kAcidharmakriyA bAdhyate, kiMtu sarvA'pi poSyate pratyuta tena / zrutajJAnaM tu paThanaguNanAdisAdhyaM sindhyAvazyakAdivaniyatakAla evocitaM, tasyaiva ca sarvakAlaM pAgadyanyAse'nyo'nyapuNyakriyAbAdha eva syAt , na ca tathA yuktaM / tathA mokSahetutve kAlavinAgasyAyuktatvamiti navacanaM vyartha, yata thAhAravihArAdInAM nikSoH zivahetutve'pi kAlavijAgasyoktatvAt / yadAgamaH-"tazcAe porasIe jattapANaM gvese"| tathAzrakAle carasi jisku kAle na pamilehasi / appANaM ca kisAmesi sannivesaM ca garihasi // 1 // tataH zrutapAgadyuktakAla eva kArya / darpAdinA vyatyayakaraNe sAgarAcAryavanmahatI sajA prApyate / / ||rekaa tathAhi-ujjayinyAM zrIkAlikAcAryAH sadodyatavihAriNo'navan / teSAM pArzvasthAH ziSyAstu sarve | 2010_0
Page #425
--------------------------------------------------------------------------
________________ A4-% -04- pArzvasthatAM dadhuH / sAdhAcAre'pyanupayogAH / tAn sUrayo nityaM zikSayAmAsuH, paraM te tu zuno sAkhavacakratAM na tatyajuH / tataste khinnA dadhyu:-"eteSAM sAraNAdinimeM svAdhyAyo'vasIdati, kazcidapyeSAM / mAkyairguNo na jAyate" / atra vRkSavAkyAnusAreNa zrutaprabandho likhyate-ekadA zrIsImandharajinA inpreNa pRSTAH-"svAmin ! jaratatre'dhunA ko'pi tAdRzo vidhAna vartate ? yaH pRSTo yuSmAniH proktaM / nigodasvarUpaM varNayati ?" / pranuH prAha- "he inja ! AryakAlikasUrayo adhunA maktAnusAreNa zrutapAThabakhena tathaiva kthynti"| tata ingho jarAjarjaritAGgaM vidhAya zanaiHzanaiH puro vrajan yaSTikAdhAraM kRtvA gurupArzva sameyAya, ayaskArajastreva zvAsovAsAn vahan gurUnnatvA papraca-"svAmin ! ahaM| vRyo jarAmagno jAtaH, idAnIM kiyatparimANaM mamAyuH zeSaM vidyate ? matkararekhA zAstrAnusAreNAvalokya ra kathayituM prasIda / putrakalatrAdinirotsArito'hamekAkI kaSTena dinAnativAhayAmi / yUyaM SaDjIvani-E kAyadayAparA mayyanugrahaM kuruta" / iti dInavAkyAni zrutvA guravaH karAvalokanaM kurvantaH kiJcittasya / | ceSTAyathArthanASaNAdinistathA kizciddattazrutopayogena cAdyakaTapAdhipaM vijJAya maunaM dadhuH / sa prAha"svAmin ! ahaM jarApImito'smi, bahuvelAM sthAtuM na zaktaH, ataH zIghraM vAcaM prayantra, azrottarakAlaM kiyanmitaM jIvitaM me'sti ? paJca varSANi yAvat ? kiM vA nyUnamadhikaM vA ?" / gururaah-"adhiktrN"| sa smAha-"kiM daza varSANi yAvat ?" / guruH-"etecyo'pi mahadadhikataraM" / sa smAha-"kiM tarhi | viMzativarSANi ? kiM vA triMzavarSANi ? uta catvAriMzavarSANi ? svAmin ! brUhi satyaM" / guruH prAha 24-0-04-04 For Private Personal use only 2012
Page #426
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezapAta kiM punaH punaH pRccyate ? yuSmadIyamAyuraGkagaNanAdatiriktamaparimitamasti / munisuvratasvAmizAsane tvaye-IN stana.10 pratvaM sabdhaM, vartamAnacaturvizatikAntimacaturjinAnAM paJcakavyANakotsavastvayA vihito'sti, aagaami||20|| caturviMzatikAjinAnAM katipayAnAM vandanArcanAM kariSyasi, ataH kiJcinyUnadhisAgaropamamitamAyurvi dyate" / iti zrutvA hRSTo nigodAdisvarUpamApRSThaya gatasaMdehaH zrIsImandharapraNItaprazaMsAM tasmai nivedya pAha"svAmin ! matsadRzaM kArya smaadish"| gururAha-"dhamaratAnAM saGgAnAM nirvighnatA vidhehi"| tataH sa svadhiyA divyaM manoharamupAzrayaghAramanyatra dizi saMsthApya drutaM svyNyo| itazca guruziSyA jikSArtha puramadhye gatA annavaste sameyuH, guruM prAhuzca-"svAmin ! kiM ghAramanyatra parAvartitaM ? yUyamapi vidyA-1 |zcaryatvavIkSaNeSu saspRhAstarhi asmAdRzAM ko dopaH ?" / guruH prAha sarva yathAsthitaM vRttAntamintrAgamanA-2 dikaM / tataste procuH-"asmAkamapIdarzanaM darzaya" / guruH smAha-"na devendro macanAnugaH, kiMtu hai sveThyA samAgato gatazca, atrArthe kadAgraho nocitH"| tataste vineyAzcyutavinayA AhArAdikaM na / tanvanti / tato gurava napinA nizAvasAne tAn suptAnmuktvA zayyAtaradhAzAya paramArtha nivedya nagaryA / niryyuH| viharantaH svayaM svarNajUmau yayuH / tatra svakIyaziSyaziSyasya dhImataH sAgarasUraH pArzva etye pathikI pratikramya pRthvI pramRjya sthitAH / sAgaro'dRSTapUrvAMstAnnopAladayat , nAnyuttasthI, na cAnasIta hAtAn , iti cApRznut-- "he vRkSamune ! kasmAt sthAnAdatra tvaM samAgamaH ?" / "avantyAH" iti gAmnI- 20 // ryAmbodhayo'nyadhuH, na cAkupyan / tataH sUrIna jJAnapUrvakasamastakriyAtatparAn vIkSya sa dadhyo-"nUna R-CHAARACTEMix _ 2010
Page #427
--------------------------------------------------------------------------
________________ mayaM ko'pi vRkSamunirasti buddhimAn" iti| atha sa ziSyANAM vAcanAM prayanvan prajJAdAttaM muni smAha"he vRkSa ! mayA vyAkhyAyamAnaM tvaM zrutaskandhamamuM zRNu" / sUristu maunaM dadhau / atha sa prajJAkauzala-2 darzanArtha bahusUdamadhIjigrAhyamanuyogaM tatAna, vyAkhyArasADhyo'(nyaH)kAlavelAmasvAdhyAyakAlamapi nAjJA-3 sIt / aho ! ajJAnaM mahAripUyate / itazca te ziSyAH prAtarucitA nijagurumapazyanto nRzamAkulA jajJire, saMtrAntasvAntAste zayyAtarazrA vasatisvAminamiti papracuH-"asmAn vimucya guravaH kva gatAH" | iti / tataH so'pi sakopaM smAha-"zrImatsUrinirnunnA api yUyaM sadAcAre na prAvartadhvaM tadA yuSmAdRzaiH ra pramAdamagnaiH ziSyaguroH kA'rthasidhivet ?" / tataste lajitA UcuH-"tvamasmAn prasadya brUhi taiH|| pAvitAM dizaM, tAnAsAdya vayamAtmAnaM sanAthaM kurmahe, asmAniryAdRzaM cakre tAdRzaM phalamAsAdi" iti / nirbandhapUrva taiH pRSTaH zayyAtaro'pi tAn jagau gurorvihArAzAM / tataste sarve'pyacalan / krameNa svagurUn / 4 gaveSayantaH saagraantikmaajgmuH| te sAgarasUri papratuH-"AryazyAmAhvAH pUjyAH ka santi / sa pAha-"nanu matpitAmahA atra tu nAyAtAH, kintUjayinyAM no veni kazcaneko yatika upAgato'sti, yUyaM pazyata, atra sthale vartate / tataste ziSyA gurUn dRSTvA dInavadanAH svAparAdhaM mayAmAsura juuyH| tataH sAgarasUrihiyA nyagmukho dadhyau-"aho ! asyAgre mayA pAeikatyaM kRtaM tannAI, sU kAntyagre khadyotajyotsnAsadRzaM mayA ceSTitaM, Adhe vandanamAlikAbandhanaM kRtamityAdi sheyN"| tataH so cyutAya vinayena hAmaNaM kRtvA tatpAdayonyastamastaka ityAha 2010_05 For Private & Personal use only
Page #428
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezaprA. na. 10 JI yuSmAkaM vizvapUjyAnAM yadajJAnavazAnmayA / AzAtanA kRtA tasyA mithyAmuSkRtamastu me // 1 // tata AcAryAstasya pratibodhAya nadIvAlukAnRtaM pakhakamAnAyayan cAlaNikAM ca / tato guravastA // 201 // vAlukAzcAlaNikAyAM saMsthApya hastakriyayA sUdamasikatAkaNAnadho'pAtayan , cAlaNikAmadhye sadarAH karkarAH zeSAstAn dUra saMsthApya punaH sikatAH kvApi sthAne'khilAH divA punastAn reNUn uddhRtya vitIyasthale nyastavantaH, tato'pi tRtIye ca, evaM sthAne sthAne zivA samughRtAH sikatAH stokatarA jajhire / evaM reNujJAtaM pradarya taM jaguH-"vatsa ! nadyAM yathA svato nUyasyo vAlukAH santi, evaM jinendheSu saMpUrNa jJAnamasti / paTakena saritaH stokavAyukA yathopAttAstathA gaNadharaiH stokaM jinenjAdAdade : zrutaM / sthAne sthAne nikSipyokSiptAH dityAdisaMgateH dIyamANA yathA stokAH parakavAlukA anjavan / tathA zrutaM gaNadharaparaMparayA''gatamanukramAtkAlAdidoSato'TapATapatarabudhiSu ziSyeSu vismRtyAdeH dIya-14 mANamaTapamevAdhunA vartate / cAlaNikAjJAtayojanA tu caM kAryA-sUkSmajJAnaM sarva vinaSTa, adhunA bAdarajJAnaM, tato he vatsa! dhImado na kaaryH| tathA he vatsa! zrutaM tvayA samyagrItyA paThitaM, paraM jJAnasyAdyAcArastvayA samyag na nirNItaH, yasmAdakAle svAdhyAyaM tanoSi / uktaM ca nizIthacUreM-"saMkAcalatti aNudae sUrie mannaehiM ancamaNe zradharate, eyAsu canasu sanAyaM na kariti / ityAdi zidAM| zrIgurumukhAnmRtvA mithyAmuSkRtaM dattvA zrIgurUnnanAma / vistAreNa vaiyAvRttyaM vidadhe // 1 bRhantaH / // 20 // JainEducation international 2010
Page #429
--------------------------------------------------------------------------
________________ 201 viSatsAyAM zramaNAnvitAyAM, hiyaM ca gardA bahudhA lajeta saH / yaH kAlamullaGghaya paThetrutAdIn, zrI sAgarAcArya ivAtmadarpAt // 1 // // ityanda dinaparimitopadeza saMgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranthavRttau zraSTAdazastamne SaTpaJcAzadadhikadvizatatamai 256 vyAkhyAnam // saptapaJcAzadadhikadvizatatamaM 257 vyAkhyAnam // athAsvAdhyAyakAle svAdhyAyaM na kuryAdityAha asvAdhyAyakSaNeSvajJAH svAdhyAyaM kurvate sadA / yataH kriyA phalatyeva yathoktasamayakRtA // 1 // spaSTaH / navaraM zrasvAdhyAyAstvanekavidhAH santi, tatsvarUpamAvazyaka niyuktivRttau pratikramaNAdhyayanatazca pravacanasArovAre'STaSaSTyadhikadvizatatamadhArato jJeyaM, atrApi kiJcillikhyate - yadA sUkSmarajo vyomno yAvatkAlaM patati tAvadasvAdhyAyakAlaH, tathA dhuMvaripatanasamaye'pi zrasvAdhyAyakAlaH, navaraM dhuMvaripAtakSaNe munirnizceSTAGgopAGgo'pavarake tiSThati / tathA gandharvanagarohakA digdAhavidyutpatane jAyamAne svAdhyAyo jJeyaH, tannivRttyuttarameka praharaM yAvadasvAdhyAyaH / zrakAle vidyujjAtkAre'kAlagarjane prahara| ghyaM yAvadasvAdhyAyaH / zrASADhacaturmAsI pratikramaNAnantaraM pratipadaM yAvat, ivaM kArtika caturmAsa pratikra
Page #430
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezaprA. // 2 // maNAnantaraM pratipadaM yAvat, tathA''zvina zukla paJcamIdine madhyAhnata Aracya kRSNa pratipadaM yAvadasvAdhyAyaH, 5 evaM caitrazuklapaJcamI madhyAhataH prArabhya pratipadaM yAvadasvAdhyAyaH, dvitIyAyAM samucitaH / tathA nRpasenApatyAdInAM parasparasaGgrAme'svAdhyAyaH / tathA rajaHparvaNi yAvajjo nopazAmyati tAvadasvAdhyAyaH / tathA nRpe kAlagate yAvadanyo rAjA nAniSito javati tAvadasvAdhyAyaH / tathopAzrayataH saptagRhamadhye ko'pi prasiddhanaro mRtastadA'horAtramasvAdhyAyaH / tathA kasmiMzcidanAthe hastazatAcyantare kAlagate tatka| levara utpATite zudhyati svAdhyAyaH / mahilAruditazabdo'pi yAvatryate tAvanna paThyate / tathA tiryakpacendriyANAM jalajAdInAM na vikalendriyANAM rudhire mAMse haDDe ( sthani ) ca patite kSetrataH paSTihastAcyantare'ekakapAte yadi tadaekakama jinnamadyApyasti tadA tasminnujjite svAdhyAyaH kapyate, yadi tat | sphuTitaM tadA tisraH pauruSIryAvadasvAdhyAyaH atha tadakaM ninnaM kalalavindurvA milagnastadA tat | paSTihastebhyaH parato bahinItvA tatsthAne dhaute kapyate, yAvanmAtre makSikApAdaM spRzati tAvanmAtre'pi 2010_05 ekavindau rudhirAdivindau vA jUmau patite'svAdhyAyaH / tathA gavAdInAM jarAyuryAvalambate tAvadasvAdhyAyaH, jarAyau patite'pi tadanantaraM tisraH pauruSIryAvadasvAdhyAyaH, mArjArAdinirmUSakAdivyApAdane'- 8 |horAtraM sUtraM nandyAdikaM nAdhyetavyam / evaM narasaMbandhyapi / navaraM kSetrataH zatahastamadhye manuSyAvayaveSu satsu carmaraktamAMsAsthiSu zrasvAdhyAyaH, paraM yadhupAzrayavasterantarAle mArgaH parivahati tadA zudhyati / strINAM Rtau dinatrayaM yAvadasvAdhyAyaH, pradararogodaye'dhiko'pi ca / tathA yadi prasUtAyA dArako jAtastadA staMbha. 10 // 20 //
Page #431
--------------------------------------------------------------------------
________________ MAHARAN - sapta dinAnyasvAdhyAyaH, atha dArikA jAtA tarhi raktotkaTeti tasyAM jAtAyAmaSTau dinAnyasvAdhyAyaH, navame dine kaTapyate / tathA hastazatAnyantare dArakAdInAM dantaH patito yatra tatrAnveSya yadi na dRSTastadA "daMtahamAvaNiyaM karemi kAmassagga" ekanamaskArakAyotsarga vidhAya tadanu svAdhyAyaH zudhyati / dantaM vinA zeSe'GgopAGgAdisaMbandhinyasthani hastazatAnyantare patite kAdaza varSANi na kaTapyate svAdhyAyo | vAcanAdirUpaH, anuprekSA tu na kadAcanApi pratiSidhyate iti / tathA''onadatrAtprArajya svAtinakSatraM / rasvAdhyAyo na syAt / nUmikampe'STau yAmAna yAvadasvAdhyAyaH / agnipalivaNaM yAvada| svAdhyAyaH / candragrahaNe ghAdaza yAmAna yAvadasvAdhyAyaH utkRSTaH / sUragrahaNa utkRSTaH pomaza praharAna || yaavdsvaadhyaaykaalH| pAkSikarAtrAvapi svAdhyAyo na zudhyati ityAdi saMpradAyAnusAreNAsvAdhyAyasvarUpamavagamya paThanIyaM / akAle vAcanAdintiH ( kRtaiH) ajJatvaM prApnoti / atrArthe jJAtaM cedaM, tathAhi-ekaH sAdhuH prAdoSikakAlagrahaNAnantaraM kAlika zrutamatItAmapi talAmajAnAnaH parAvartayate / tataH samyagdaSTidevatayA cintitaM-"bodhayAmyamuM, mA jUnmithyAdRSTidevatAulamasya" / tato maithitakArikArUpeNa mazritanRtameva ghaTaM mastake nidhAya tasyaiva sAdhorantike gatAgatAni kurvantI "mathitaM khacyate mathitaM khanyate" iti / mahatA zabdena punaH punarghoSayantI paritramati / tato'tyujitena sAdhunA proktaM-"aho ! navatyAsta-18 Rvikryvelaa!"| tato mathitakArikayA'pyavAci-"aho! tavApi svAdhyAyavelA!" tato vismitaH 1 yadi udhRtaM nasyAditijJAyate / 2 mathitaM takram / 99900 ___ JainEducation international 2010EMI For Private Personal use only 12
Page #432
--------------------------------------------------------------------------
________________ 22.56 upadezaprA. sAdhurupayujya mithyAzuSkRtaM dadAti / tato'skAlasvAdhyAyavidhAnena mithyAdRSTidevatAvihitabalAni taMtra. 17 javantyataH punarapyevaM mA kAstviM" ityAdi sAdhurdevatayA'nuzAsitaH / iti zrutvA kAla eva svAdhyAyo // 23 // vidheyaH / yataH kriyA yathoktasamaye vihitA avazyaM phalanti / tatra kriyA vividhAH-prazastA apra zastAzca / tatra prazastAH siddhAntamArgoMditAH sarvAH kriyAH, aprazastAH kRSikarmacaryAnASaNAdikAH sarvAH |kAsa evAvandhyatvamaznuvate / ata eva nItizAstre'kAlacaryA varyA noktA, tathAhi akAlacaryA viSamA ca goSThI, kumitrasevA na kadApi kAryA / pazyAemajaM padmavane prasuptaM, dhanurvimuktena zareNa tAmitam // 1 // kvApi vane sarasi mandaraktAkhyo haMso vasati / athaikadA tatrolUka aayaatH| jASito haMsena-3 "kastvaM ? kuto'tra vane?" / sa prAha-"tvazuNazravaNAdahaM maitriikrnnaashrmaagtH"| tato maitrI parasparamajani / sArdhaM krImataH / paraM haMseneti na dhyAtaM cetasi yannIcaparicayaH zreyo'rthinA tyAjyaH, yataH hu~ tuhi vAru sAdhujana, uGANasaMga nivAra / hare dhamI jala UharI, mane pale prahAra // 1 // apica-nIca sarisa jala kIje saMga, caDhe kalaMka hoi jsjNg| __hAthi aMgAra grahe jo koi, ke dAke ke kAlo ho // 2 // 3 // athAnyadA haMsamApRcaya svasthAnamulUkaH prAptaH haMsAgre ca proktaM-"ekadA tvayA'pyAgantavyaM matsthAne" iti procya gataH / haMso'pyavasare tatra jagAma / na dRSTa ulUkaH, vilokitazca bahusthAneSu, dRSTazca kvApi | 2016 For Private & Personal use only
Page #433
--------------------------------------------------------------------------
________________ 9% % 0 % koTare praviSTaH, proktaM haMsena-"no nA ! vahirehyehi, ahaM haMso milanAyAgato'smi" / ulUkaH prAha'no divA niHsartuM zaknomi, tvaM tiSTha, rAtrau goSThI kariSyate" / tato rAtrau milito, kuza vArtAH | pravRttAH, haMsastatraiva suptaH / rAtrau tatra vane sArtha ekaH sthita AsIt, pazcAjAtrau tasya calanAvasare| sanalakenoccaiH zabdaH kRtaH, svayaM nadIvivare praviSTaH, haMsastathaiva supto muktH| tatastatsvarazravaNajena sArthe zena mu:zakuna nivRttyartha zavdave dhinA vANena haMso nipaatitH|at uktaM-akAlacaryA ityAdi / uktaM ca mArgAnusArigranthe| dharmArthasvAtmanAM zreyo'jivAJchan sthairyanRtsadA / adezAkAlayozcaryA vicArajho vivarjayet // 1 // HI anyacca nASaNamapi samayocitamanekajanamanassu saukhyakara syAt , atrArthe jJAtaM cedaM-zrIcAMpAnera-2 urge vegamo vRkSaH sAhizrImahaMmadarAjaH, tasya laghukanAmA vipro nRzaM mAnyo bhAratIlabdhavara AsIt / ekadA kAjimukhA''khunavArasahasrIsuvAdiniriti sAhirvijJaptaH-"he dIna'nipAtasAha ! AtmanAM / 6 kurANe hiMdUnAM prajAte darzane dojakanivandhanaM catvAriMzojAhAraNaM ca, tenAsya laghukasyoSasi darzanaM na / kArya / tataH sAhinA teSAM toSAya sarvathA tadAgamanaM niSicha / ekadA sAhinA kAjimukhAzekharasuvAdInAM puraH praznacatuSTayaM pRSTaM-"kiM sarvavIjaM ? kaH sarvarasaH ? kaH kRtajJaH? kaH kRtaghnazca ? iti catvAri vastUni / | kAni?" iti kathite te vicAryottaraM daH, paraM nRpeNa naanggiikRt| tataH sAhinA laghukamAhUya teSAM pazya ---- - - - - __JainEducation International 2010.00TV
Page #434
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezaprA. taMja.10 // 20 // COMAK -CLAS tAmeva tathaiva pRSTaM so'pi zIghaM prAha-"svAmin ! sarveSAM vIjaM jalaM, sarvarasaM lavaNaM, kRtajJaH zvA, kRtaghnazca jAmAtA / yataH drutamAnaya pAnIyaM pAnIyaM paGkajAnane / pAnIyena vinA sarva sadyaH zuSyati dagdhavat // 1 // prAthamyamudadhiSvAsItsatyaM te lavaNodadhe / yaasena vinA sarvaraso na svAdamarhati // 2 // azanamAtrakRtaitayA guro-na pizuno'pi zuno lajate tulAm / api bahUpakRte sakhitA khale, na khalu khelati khe latikA yathA // 3 // | dANaM ruSTaH kaNaM tuSTo nAnApUjAMca vaanycti| kanyArAzisthito nityaM jAmAtA dazamo grhH||4||" iti samyakpraznArtha prApya teSAM puraH sAhiH punaH punaH zlAghAM cakAra / punarapyekadA taiH saahinRppur| iti pizunatvaM laghukasaMvandhi kRtaM-"svAmin ! ajanaM kApuruSahiMmulaghukena sArdha mantrakaraNaM na yogya, yupmadIyarAjye vahava etAdRzA vAkpaTavaH santi / tataH sAhinA teSAmiti praznacatuSTayaM pRSTaM-"vizve | mahAn putraH kasya saMbandhI jJeyaH 1? vizve mahAdantAH kasya ? vizve mahadaraM kasya 3 ? vizve mahAdataH ko vA 4 ?" / iti zrutvA te vicArya procuH- "svAmin ! jagatsu pAtasAhiputra eva mahattaraH 1, mahAnto dazanA udaraM ca hastisaMvandhi jJeyaM 5-3, vizve dadastu navatsadRzaH ko'pi nAsti // " iti zrutvA nRpastAstiraskRtya laghukamAhUya tatsarva pRSTavAn / sa zIghaM prAha-"svAmin ! vizve goputrasamo mahAvRkSaH ko'pi nAsti, yato yaH pRthvI jIvayati 1 / tathA mahAdantazca lAGgalasya jJeyaH, yena nUmau bIjAnyutpadyante / // 20 // JainEducation International 2010
Page #435
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14 2010 tathA mahamudaraM pRthvI saMbandhi jJeyaM, yA sarva vastu rakSati sarvasparza sahate ca 3 / mahAdazca samayajJaH, yaH kAlocitaM subhASitaM vakti 4 " / iti zrutvA nRpastuSTastaM prItipAtraM cakAra / eSa vRttAnto'pi kiJci - dupayogitvAcikhitaH / iti zrutvA jJAnAcArapAlakasya sAdhorjinAjJAnusAreNa sarvA'pi kriyA kAla eva niSpAdanIyA iti sthitam // zrI jinAjJAnusAreNa svAdhyAyasya varNanam / zrutvA svAdhyAyakAle hi zrutAnuyogamAcaret // 1 // // ityandadinaparimitopadezasaMgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranyavRttI aSTAdazasta saptapaJcAzadadhikadvizatatamaM 257 vyAkhyAnam // aSTapaJcAzadadhikadvizatatamaM 250 vyAkhyAnam // dvitIyo vinayAcAro likhyate zrutasyAzAtanA tyAjyA tadvinayaH zrutAsmakaH / zuzrUSAdikriyAkAle taM kuryAjjJAninAmapi // 1 // spaSTaH / navaraM zrutaM ivyabhAvanedaninaM / tatra ivyazrutaM pustakAkSarAdikaM, tasyAzAtanA padasaMghaTTanaM niSTha cUta bindunA'kSarapramArjanAdikA jJeyA / jAvazrutasyAzAtanA sA yatparamAtmaprokapadArthe svAtmani pravRttasya zeyA, cataH pratikramaNAvazyake trayastriMzadAzAtanA varNanAvasare itthaM niveditamasti, tathAhi .
Page #436
--------------------------------------------------------------------------
________________ %E 5% upadezapA. "suassa zrAsAyaNAe, suzradevayANaM shraasaaynnaae"| zrAzAtanA tu zrutadevatAnAM na vidyate, aki- taMja, 17 ||zcitkarI vA iti na vaktavyaM, na hyanadhiSThito maunInchaH khaTvAgamaH, ato'sAvasti / na cAkiJcitkarI, // 30 // * tAmAlambya prazastamanasaH karmakSyadarzanAt / athavA zrutoktavacanasyorAyanaM tannUtAzAtanA, zrute zrIji nairityanihitaM yanmantrAdividyA mahati zAsanakArye sati prayujyA, nAnyathA, yA pramAdAdinA Azcarya-12 bujhyA ca sthUlanapramunIntravat sandhividyAM prayuGgyAt sa zrutAzAtanAM tanoti, sa ca mahatIM hAni banate / tathAhi-pATalipure zrIzramaNasaGghaH ekIyeti dadhyau-adhunA karAle mahati muSkAle prasRte / |dhImatAmapi sAdhUnAmananyasanato'guNyamAnaM zrutaM vismRtaM, tataH samprati zrutohAraH kriyate / tatazcaikAdazAGgAni zrIsako yasyAGgAdhyayanoddezAdyAsIttadamelayat / tadA dRSTivAdanimittaM kiJcicintayan || tasthau / tato nepAladezasthaM zrutakevalina nacAhuM jJAtvA saGghastamAhvAtuM munighayaM praiSIt / tau munI gatvA / natvA cetyUcAte sUriM-"svAmin ! vaH saGghastatrAgamanahetave samAdizati" / sUriH prAha-"mahAprANA-16 yAma dhyAnamArabdhamasti, tad ghAdazanivaH sAdhyaM, tato'haM nAgamiSyAmi, mahAprANAyAme niSpanne / kasmiMzcitkArya Agate sarvapUrvANi sUtrArthAnyAM saha muhUrttamadhye guNyante" / tatastau munI gatvA taghacaH / / saGghasyAzaMsetAM / atha saGgho'pyaparamunighayaM samAhUyetyAdideza-"yuvAM tatra gatvA sa sUririti vAcyaH yaH zrIsaGghasya zAsanaM na karoti tasya ko daeko javet ? iti naH zaMsa, yadi sa sUririti vakti sa // 20 // saGghabAhyaH kAryaH, tarhi he AcArya ! tvaM taddaemayogyo'sItyuccakairvAcyaH / tAnyAM gatvA tathaivoktaM, suuriH| A5%%A5% 2010 For Private & Personal use only
Page #437
--------------------------------------------------------------------------
________________ 201 smAha - " maivaM jagavAn saGghaH karotu, kiMtu mayi prasAdaM kurvANaH zrI saGgha iha prahiNotu medhAvinaH zidhyAn tenyaH sapta vAcanA dAsyAmi, tatraikAM vAcanAM nizAcaryAta zrAgato dAsye, tathA tisRSu kAlavelAsu tisraH, punaraparAstisraH sAyAhnapratikramaNe jAte, evaM saGghakArye setsyati" / tAbhyAmetya tathAsskhyAte zrIsaGgho'pi prasAdajAkU sthUlanAdisAdhupaJcazatIM prAhiNot / tAn sUrirvAcayAmAsa / sthUlana vinA'nye svarUpavAcanAnirgrahaNAkSamA nijaM sthAnamuprajyeyuH / zrInabAhupAdAnte sthUlano mahAmatiraSTapUrvANi aSTanirvarSairapAThIt / ekadA tamahapavAcanAnirudinaM vIkSya sUriruce - " vatsa ! mama dhyAnaM pUrNa prAyamidaM tadante tubhyaM tvadicayA pradAsyAmi vAcanAH" / tataH sthUlaH proce - "svAmin ! mama kiyatsaGkhyaM zeSamadhyayanaM vartate ? " / gururvindUdadhyupamAnata zrAkhyat / tataH krameNa mahAdhyAne pUrNe sthUlana divastUnAni daza pUrvANi yAvatsamApayat / atrAntare yakSAdayo vratinyaH sthUlajaghavandanArthaM samAyayuH / prAkU sUriM natvA tA UcuH - "prajo ! sthUlanaH kvAsti ? " / sUriH | smAha - " laghudevakule'sti" / tatastAH samAyAntIrvilokya sa AzcaryadarzanakRte siMharUpaM vinirmame / tAstatra pazcAnanaM vIkSya jItAH sUrimetya vyajijJapan / sUrirupayogAttattvarUpamavagamyetyAdideza - "gachata tatra yUyaM vandadhvaM tatra vo jyeSThArya evAsti, na tu kezarI" / punastatra tA zrAyayuH, svarUpasthaM sthUlana vavandire, zrIyaka svargagamanasvarUpamanidhAya saMzayaM nivArya tAstasyAnujAtA nijAzrayaM yayuH / sthUlanapro'pi vAcanArthe gurumagAt / tadA sUrirvAcanAM na dadau "tvaM tasyA ayogyo'sI " tyAdizat / sa .
Page #438
--------------------------------------------------------------------------
________________ -4 saMja.10 % - upadezaprA. dIkSAdinAtprati aparAdhAMzcintayitvA smAha-"pUjya ! na ko'pyaparAdho mayA kRtaH, paraM pUjyAH samAdizantu tatpramANaM" / guruH prAha-"kRtvA na manyase kiM zAntaM pApaM ?" / tataH sa shrutaadhaashaa||30|| tanAM smRtvA gurupAdayoH papAta, "jUyo'do no kariSyAmi, kamyatAM" / sUriH prAha-"tvaM yogyo / nAsi / tataH sthUlanamaH sarvasaGkena gurumamAnayat, yato mahatAM kupitAnAM mahAntaH prasAdane'laM / suuriH| saGgha prAha-"yathA'sAvadhunA vicakre, tathA'nye'pi kariSyanti, ataH paraM mandasattvA jAvinaH" / tataH sa sahenAgrahAmukta upayogato viveda-"na mattaH zeSapUrvANAmajAvo jAvI, ato'sya zrutaM prdeyN"| tataH sa jagavAn "anyasya zeSapUrvANi na pradeyAni" ityajigrAhya sthUlanaamavAcayat , tena sarvapUrva|gharo jaatH| | vIramokSAgharSazate saptatyagre gate sati / naghabADurapi svAmI yayau svarga samAdhinA // 1 // FI iti dRSTAntopanayaM hRdi nirdhArya zrutAzAtanA heyetyAdizrutavinayaH / tathA zuzrUSAdikriyAkAle jJAnika nAmapi vinayaH kAryaH / uktaM ca sUtre na parakarDa na purave neva kiccANa picha / na juMja uruNA Uru sayaNe no pamissuNe // 1 // vyAkhyA-na pazto dakSiNAdipArzvamAzrityopavizediti sarvatra gamyaM, gurusamAsanarUpo'vinayaH // 20 // 1 zrotumilA zuzrUSA / 2010 For Private & Personal use only
Page #439
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2010_ syAt / na purato'grataH, tatra hi vandArulokasya gurumukhAdarzanAdinA'prItiH syAt / tathA naiva kRtyAnAM kRtikarmArdAyAM gurUNAM pRSThataH, tatra ghayorapi mukhAprehaNena na tAdRzo rasaH syAt / tathA na yuGayAt karuNA''tmIyena karuM gurusaMbandhinaM / tathA zayane zayyAyAM zayita upaviSTo vA na pratizRNuyAt, guruvAkyazravaNAnantaraM sadyo gurupArzvametya pAdapatanapUrvamanugRhIto'hamiti manyamAno jagavannivAmyanuziSTimiti vadediti / tathA ziSyo vinayaguNena guruM prasannaM karoti, yataH - savA thUlavayA kusIlA, miuM'pi caMmaM pakaraMti sIsA / cittANu lahudarakovA, pasAyae te du rAsayaM'pi // 1 // vyAkhyA - zranAzravA - guruvacane'sthitAH / sthUlavacasaH - avicAritanASiNaH, kuzIlA mRdumapi - kopanamapi guruM caruM prakurvanti / ye punazcittAnugA laghu- zIghraM dAdayopapetAste ziSyAH prasAdameyu - rAzayamapi - atikopanamapi gurumiti / zratrArthe caramarujAcArya ziSyajJAtaM tathAhi tyAne caruSAcAryaH sagaH samavAsarat / sa UnAdhika kriyAdopAn svagI yatapasvinAM darza darza kupat / prakRtyA'pya tiropaNazca sa iti dadhyau - " epAM nUyasAM vAraNaM mayaikenAtipuSkaraM, paraM | roSAtirekAnmama svahitaM na jAyate" / tataH sa dhyAnArthamekAnte tasthau, itazcotayinIvAsInyasuto hastabamadanaphalo navoDho mitrayuk tatrAgAt / tasya mitraiH proktaM - "noH sAdhavaH ! eSo'smatsakhA saMsArAdhirako javadantike dIkSAM grahItumiti, to navanirasya dIkSA deyA" / tataste sAdhavastaM gandhamA
Page #440
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 %A 4 + upadezapA. nATyavastravariSThanepathyaprathitotsavaM vilokya tAn hAsyakArakAn vijJAya gurorantike preSayAmAsuH / tatrApi taMja. 10 tathaiva prokaM / tato guruH saroSastAn banAye-"1 lAvukAH ! jasma samAnayata" / taiH prahAsinina-2 // 30 // smApi samAninye / tato guruH svayaM tasya zirokhocaM cakAra / tataH so'pakarmatvAnmanasyevaM dadhyau"aho mayA svayameva dIkSA gRhItA, atra guroH ko doSaH ? damintrAdInAmapi purkhanaM caraNamanAyAsena khabdhaM sUriNA dattaM tattyajanaM nocitaM / yataH pramAdasaGgatenApi yA vAk proktA manasvinA / sA kathaM dRSa'tkIrNAkSarAlIvAnyathA navet // 1 // IBI tataH sa mitrANi smAha- "yUyaM gRhe yAta, zratha mama gRheNa kArya nAsti' / taiogArtha bahUkto'pi svayaM gRhItaM nAmuzcat / te vilakSAH svagRhaM yyuH| sa tu navadIkSitaH pariNAmena tu bahukAladIkSitasa-MAT dRzaH sUri mAha-"jagavan ! mama svajanAH zrAmaNyaM mocayiSyanti, tadanyatra kutracidyAmaH" / gururAha "jo mahAtman ! nizAyAM nAhaM pazyAmi, atastvaM prathamaM mArgamAkhokaya" / so'pi mArgamanveSya tvarita hA pratyAvRtto vyajijJapat-"pAdAvavadhAryetA" / tenetyukte sa guruH satvaraM nizi cacAla / tamasApThanne | mArge nimnonnate pade pade skhalana jUmau patana guruH ziSyaM prati ropaNo nRzaM cukroza-re pApiSTha ! tvayA kIhaka panthAH zodhitaH" ityuktvA damaghAtena mArito'pi suziSyazcintayati-"hA hA! svagaDhamadhye sasukhaM tiSThanto'mI sUrayo mayA'dhamyena sukhapAtraM vihitAH / guroH ke'pi ziSyA Ajanma + + JainEducation International 201097|
Page #441
--------------------------------------------------------------------------
________________ hai saukhyadAH syuH, ahaM tvAdha eva dine gurorAzAtanAkaro jAtaH / guroH sthAevAdinA nUyo'pi jUyasI PIpImA mA jUtu" / iti dhyAyan zanaiH zanairmArga darzayan prayatnena cacAla / "aho ! asya gurormahAnu pakAraH, yena mAM prati anAdikAlenApyasaMprAptaratnatrayamArgaH pradarzitaH, bahukAlInanaSTo'haM paramAtmadharma-18 hA patharahasye sannihitaH / aho ! anayA rItyA'tItakAle'nAdike kenApi na tAmito'haM, yayA tAmanayA-1 PISnekanavopArjitakarmANi hIyante / aho ! zAniguruM vinA ka upakurute ? " / ityAdizujadhyAnArUDa | pakazreNyA kauzAna kivA mohamahAcamaM jitvA ekena guruvinayena kevalajJAnamApa / yasmin kRto-IN dyamastapastvacireNa jagAma / tena jJAnena mArga samyag vilokayan viSamaM mArga tyaktvA samenaiva pathA'na-11 yat, taM guruM dharmaprItyA prANayAmAsa / atha prajAte sUriNA ziSyo rudhirAliptamastako dadRze || "aho ! navIna ziSyasyApyamuSyAnavInA zAntiokottarA trinirapi yogaiH, cirapravrajitasyApi dhime || prabakhakopatA" iti sUrizcintayan ziSyaM prAha-"he ziSya ! ekaM mahadAzcarya dRSTaM yatpUrva mArge pade pade punaH punaH skhalanmayA dRSTaH, tadanu prAktuTye'pi tamasi jhaju gatyA mAM svaTpAmapi bAdhAmajanayan saha kiraNapradarzitamArgavattvaM yathocitaM cacAla, tatkiM kAraNaM ?" / ziSyaH prAha-"devaguruvinayAtrutaM | khanyate, zrutAcca jJAna, jJAnAcca kiM kiM na khanyate ? sarvamapi banyate" ityAdi sApekSavacanajaTpanenAnantAvyAbAdhajJAnaprAptaM taM matvA sUriH punaH punaH svAtmAnaM nindana tatpAdayoH papAta // 2000 For Private & Personal use only
Page #442
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezaprA. // 208 // 2010_C jAvAniriti vitacittaH, so'pi kevalamavApa munIndraH / evamukarupe gurave syu- mokSadAH savinayAH suvineyAH // 1 // // ityanda dinaparimitopadeza saMgrahAkhyAyAmupadeza prAsAdagrantha vRttau aSTAdaza'STapaJcAzadadhikadvizatatamaM 250 vyAkhyAnam // ekonaSaSTyadhikadvizatatamaM 250 vyAkhyAnam // zratha tRtIyaM jJAnAcAramAha vidyA phalapradA'vazyaM jAyate bahumAnataH / tadAcArastRtIyo'to vinayato'dhiko mataH // 1 // spaSTaH / navaraM vinayastu vandananamanAdinirvAhyaprakAro'pi syAt / bahumAnazcAnyantarapratibandhaH, tasmin sati hi gurvAdInAmekAntena vRndAnuvRttiguNagrahaNadoSAJcAdanAcyudaya cintanAdyeva kuryAt, | zrutArthinA gurvAdiSu bahumAnaH kAryaH, taM vinA bahunApi vinayena gRhItA vidyA phalapradA na syAt, yata cakkaM ca gautamapRchAyAM vikA vinnA vA miThA lie| giriDDaM jo u / ana yariyaM sA vikrA niSphalA tassa // 1 // vinayabahumAnayozcaturbhaGgI yathA - kasya ciniyo na tu bahumAnaH zrInemijinaM prati vAsudeva staMbha. 10 // 208 //
Page #443
--------------------------------------------------------------------------
________________ putrasya pAlakasyeva 1, kasyacidbahumAge na tu vinayaH zAmbasyeva, athavA vadayamANanaimittikacyajJAtasyeva 2, kasyacidvAvapi vadayamANajJAtasya kumArapAlasyeva 3, kasyacinnaiko'pi kapilAkAlasaukarikAde-12 riva 4 / atra naimittikaSyanidarzanaM yathAA kvacitpura ekasya siddhaputrasya dhau ziSyau nimittazAstramadhItavantau, parameko bahumAnapUrvakaM gurovina yaparAyaNo yatkimapi gururupadizati tatsarvaM tatheti pratipadyate / ditIyastu taNavikalaH / anyadA to tRNakASThAthai jagmatuH / pathi ca kAnicinmahAnti padAni tAvapazyatAM / tadaikenoktaM-"agre hstii| yAti" / anyenoktaM-"iyaM hastinI, na tu hastI, sA'pi vAmenAdaNA kANA, tAM cAdhirUDhA'sti kAcighAjhI, sA sannartRkA gurviNI ca prajane kATyA adya zvo vA prasaviSyate putraM c"| apareNoktaM"kimevamadRSTamasaMbaI jaapse!"| tenoktaM-"jJAnaM pratyayasAramityagre sarva zAsyate" / tatastau yAvat kiyatI nuvaM gatau tAvatsarva tathaiva dRSTaM / atrAntare kAciddAsaceTI mahattaraM pratyAha-"vardhApyase rAjJaH | putralAjena" / tatastena zikSito'paraH parijAvitaceTIvacanaM / tenoktaM-"nAnyathA tava jJAna" / tatasto nadyAstIre gatau, dRSTau ca kayAcikRyA jalamAhartu tatrAgatayA striyA, ceSTAninimittajJau jJAtvA tau pRSTau-"kadA mama putro dezAntarAtsameSyati ?" / evaM pRcantyA eva tasyAH zIrSAd ghaTaH patito nagnazca / tato UTityevAvimRzyakAriNA proce-"gataste putro viptti"| vimRzyakArI prAha-"vayasya ! 13 - maivaM vAdIH, putro'syA gRhe samAgato vidyate, yAhi mAta ! svaputramavalokaya" / sA'pi tUrNa gRhe 2010_00
Page #444
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezapA-3 gatvA putraM vIdaya prasannA, putramApRcchaya vastrayugalaM rUpakA~zca katipayAnAdAya yathArthanApiNaM samarpayAmAsa / staMca. 18 tato'paraH sakhedamiti dadhyo-"nUnamahaM guruNA samyagna pAThitaH, kathamanyathA'haM na jAnAmyeSa chai| // 20 // I jAnAtIti guruyojanAdoSaH" / tatastau gurupArzva gatau / sujJazca gurudarzanamAtra eva ziro namayitvA | hastau saMyojya sbhumaanmaanndaashrumlaa| 18 yazca zailastamna iva manAgapyanamitagAtro'vatiSThate / tato gurustaM pratyAha-"re kimiti pAdayona || lapatasi ?" / sa prAha-"navAdRzA api svaziSyayoryadyevamantaraM kurvanti tadA kasyAne etapAlamna pradAnamapi ? yadyamRtAMzorapyaGgAravRSTiH ?" / guruNoktaM-"kasmAdevaM brUSe ? na hi mayA tvaM vidyAmnAyakathanAdau kvApi vaJcito'si" / "tarhi kathamanena mArge hastinyAdisvarUpaM samyagjJAtaM, na tu mayA ?" | tato guruNA'paraH pRSTaH-"kathaya vatsa ! kathaM tvayedaM jJAtaM ?" / sa Aha-"yuSmatprasAdAdimarzaH kartusamArabdhaH, yathaitAni hastirUpasya padAni supratItAnyeva / vizeSacintAyAM tu kiM hastina uta hastinyAH? tatra kAyikI vIdaya nizcita hastinIti, dakSiNe ca pAdyaM vRtisamArUDho valIvitAna AkhUnavizINoM / hastinIkRto dRSTo, na vAmapArthe, tato nizcitaM nUnaM vAmena cakSuSA kANeti, na cAnya evaMvidhaparikaromApeto hastinImadhirUDho gantumarhati tato rAjakIyaM kimapi mAnuSaM yAtIti, tacca mAnuSaM vacitpradeze // 20 // hastinyA uttIrya zarIracintAM kRtavat , tatkAyikIM dRSTvA rAjhIti nizcitaM, vRkSAvalagnaraktavastradazAJcaladarzanAtsartRkA, nUmau hastaM vinyasyotthAnAkAradarzanAdvIM, dakSiNacaraNanissahamocananivezadarzanAt 2010_03121
Page #445
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2010_ prajane kAyeti putravatI ceti / vRddha striyAH praznAnantaraM ghaTanipAte caivaM vimarzaH kRtaH - yathaiSa ghaTo yatra utpannastatraiva militastathA putro'pi " / tadapratimapratijApramuditena guruNA nyagadyata dvitIyaH - "vatsa ! | vividhavinayakaraNe'pi tava mayi tAdRgbahumAno na, etasya tu samyagbahumAno, vainayikI buddhizca samyagbahumAnagarjavinayAdeva sphurati, tato mamAtra na kazciddoSaH / iti vinayabahutve'pi bahumAnAbahumAna dRSTAntaH / tathAyAM samanvitakumArapAlasya jJAtaM cedaM tathAhi - zrIpattane jinAgamasamArAdhanatatpareNa kumA| rapAlenaikaviMzatijJAnakozAH kAritAH, triSaSTizalA kApuruSacaritrANi zrotumiSThatA ca zrIgurUnanyarthya navInaM zalAkApuruSacaritraM SaTtriMzatsahasralokamitaM kArayitvA suvarNarUpyAdyadarairlekhayitvA svAvAse nItvA rAtrijAgaraNaM kRtvA prAtaH paTTagajendrAdhirUDhadhRtAnekAtapatrakanakada eka ghAsaptaticAmaropavI janAdimahotsavaparaMparApUrvakaM zAlAyAM nItvA ghAsaptatisAmantAdiyutena zrI guru nirvyAkhyAyamAnaM sauvarNaralapaTTakUlAdipUjAdividhinA zrutaM / evamekAdazAGgavAdazopAGgAdisiddhAntapra tirekA sauvarNAdya daraile khitA, vAcyamAnA ca guruciH zrutA zuddhabuddhinA / yogazAstravItarAgastavaghAtriMzatprakAzAH sauvarNAkSarA hastapustikAyAM khekhitAH / pratyahaM maunenaikazo guNyate sA pustikA devatArcAvasare pUjyate sma ca / "gurukartRkA granthA mayA niyamena lekhyAH" ityanigrahaM jagrAha / saptazatI lekhakAnAM nirantaraM likhati / ekadA prAtargurUn pratyekaM sarvasAdhUMzca vanditvA lekhakazAlA vilokanAya gataH / lekhakAH kAgadapatrANi likhanto dRSTAH / tato gurUNAM pRSTaM / guru jirUce - "zrI caulukyadeva ! samprati zrItArupatrANAM truTirasti jJAnako
Page #446
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 1-1-1-1-1-% % % upadezaprA. ta ze'taH kAgadapatreSu granthalekhana" / iti zrutvA lajito bhUpatiH "aho ! gurUNAM navagranthakaraNazaktira-1 staMca. 18 skhalitA, mama tu tokhane'pi na sAmarthya, tatiM mama zrApyatvaM ?" iti dhyAtvA'nyutthAya "pnnprtyaa||21|| khyAnaM kArayata" ityAha / "adya kimarthamupavAsaH?" iti gurutiH pRSTe "itaH paraM tadA joktavyaM yadA zrItAmapatrANi pUritAni javanti lekhakAnAM" ityAha zrInRpaH / tato "dare zrItAmAH kathaM zIghramAyAnti?" iti gurusAmantAdintiH sabahumAnaM vAryamANo'pi svayaM kRta upavAsaH / aho jinAgame jaktiraho guruSu gauravam / zrIkumAramahIna raho niHsImasAhasam // 1 // KL.ityAdi zrIsaddhena stUyamAnaH svAvAsopavanamAgatya kharatAmAna candanakarpUrAdimiranyarthya mantrasiddha zvaivamAha svAtmanIva mate jaine yadi me sAdaraM manaH / yUyaM vrajata sarve'pi zrItAmadumatAM tadA // 1 // kathayitveti gAGgeyamayaM graiveyakaM nRpaH / kasyApyekasya tAlasya skandhadeze nyavIvizat // 2 // tasthau ca saudhamAgatya dharmadhyAnaparo nRpH| zrItAmadrumatAM tA~zca ninye zAsanadevatA // 3 // prAtarArAmikA rAje niveditavantaH / rAjA'pi tAn pAritoSikadAnena samAnandha patrANi samA-18 nAyya gurvagre muktvA vanditAH shriihemgurupaadaaH| kimetaditi pRSTaH san gurave rAi vyajijJapat / taM vRttAntaM camatkArakAraNaM sarvaparSadaH // 1 // // 11 // hemAcAryastadAkarNya karNayoramRtopamam / nRpeNa pAriSadyaizca sahArAmaM tamAgamat // 2 // % -RASTa % % % % 2010_05 For Private & Personal use only
Page #447
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4036 2010, etadadRSTazrutapUrviNo brAhmaNA devabodhyAdayo'nye'pi lokAzca kharatAmeSu zrItArutAM dRSTvA vismayAzcarya| mayA banUvAMsaH / tadA ca mAcAryo jainamatamupazlokayitumidamAha - astyevAtizayo mahAn nuvanavidharmasya dharmAntarA ktyAtra yuge'pi tAkataravaH zrI tArutAmAgatAH / zrIkhaNkasya na saurajaM yadi vedanyadbhutaH puSkalaM tadyogena tadA kathaM surajitAM durgandhayaH prApnuyuH // 1 // iti zrI jaina dharma stutvA nRpaM prAha - "he nRpa ! asmin yuge yadi tvatsadRzA na javanti tarhi zrIma| dAtAgamazru tagranthavistAraH kathaM pravartate 1 tridhA zuddhaM zrutanaktibahumAnaM sadyo'dyaiva phalaprAptirUpatvaM tava jAtaM" / iti guruktaM varNanaM nyagmukhIbhUya zrutvA'nekaprakArairjJAnajJAninAM bahumAnamantarbhaktyA vidhAya paraMmAIta ekopavAsAvarjitazAsanadevatAkRtamahimA'bhyudaya vizeSaprathitapratApaprajAvavaijavaH svasaudhamAgatya samahotsavaM pAraNaM kRtavAn / tatastaGgavaina ke vizAlaiH komalairdalaiH / lilikhurlekha kAgraNyo granthAn prabhukRtAn sukham // 1 // evaM jJAniSu jJAneSu bahumAnaM dadhanmudA / mahAzrAvakatAM lokottarAmApa nRpottamaH // 2 // // ityandadina parimitopadezasaMgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranthavRttAvaSTAdazastamna ekonaSaSTyadhikadvizatatamaM 259 vyAkhyAnam //
Page #448
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezaprA. SaSTyadhikazitatama 560 vyAkhyAnaM // staMja. 10 ayopadhAnavahanAkhyaM turyAcAramAhaupadhAnatapastAvA AvazyakaM paThedgRhI / yogaizcAptAgamAn saadhurityaacaarshcturthkH|| 1 // spaSTaH / navaraM zrutArthinAmupadhAnatapo vidhAya paThanaM, upa samIpe'dhIyate yena tapasA ta'padhAnamitivyutpatteH, tacca sAdhUnAmAvazyakAdizrutArAdhanArthamAgADhAnAgADhayogarUpaM siddhAntAvirodhi svasvasAmAcArya-Tal nusAreNa jJeyaM, zrAjAnAM tu zrImahAnizIthAdyAgamoktaM paJcaparameSThinamaskArAdisUtrArAdhanArthamupadhAnaSaTvaM pratI-1 tameva / sAdhUnAM yogoghahanaM vinA yathA sidhAntavAcanAdi na zudhyati tathopadhAnatapo vinA zrAdhAnA-21 mapi namaskArAdisUtranaNanaguNanAdi na zudhyati / yaduktaM zrImahAnizIthe akAlAvinayAbahumAnAnupadhAnAdyaSTavidhajJAnakuzIlAnAM madhye'nupadhAnakuzIlasya mahAdoSatvaM / azropadhAnavahanaM yogavidhiM ca / / ye na manyante tAn prati sUtravAkyAni darzayanti pUrvapUjyAH uttarAdhyayane ekAdaze'dhyayane____vase gurukule niccaM, jogavaM uvahANavaM / piyaM kare piyaM vAI, se sirakaM laDumarihati // 1 // . tathA samavAyAGge pAtriMzadyogasaMgrahamadhye caturthasaGgrahe "aNassilavahANe a" / atra keciBAdiSyanti yadyogA manovAkkAyasaMbandhinaste'tra jJeyAH / atrottaraM-yadi yogazabdasya mUlArthApanaM || kriyate tarhi vahanazabdasya ko'rthaH aviSyati ? ghayoH zabdayoH samAnAdhikaraNArthakaraNamevAI / tathA // 11 // sthAnAGge tRtIyasthAne-"tihiM gaNehiM saMpanne'NagAre aNAnaM aNavadaggaM dIhamacaM cAuraMtasaMsArakaMtAraM OM saOMOMOMOMOM ___JainEducation International 20 For Private & Personal use only
Page #449
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAIvaejA, taMjahA-aNidANyAe disiMpannayAe jogavAhiAe" iti / tathA 10 sthAne-"dasahiM / gaNehiM jIvA zrAgamesinaddagattAe kammaM pakareMti, taM jahA-aNidANyAe dichIsaMpannayAe jogavAhiyattAe khaMtikhamaNayAe" ityAdi zeyaM / yaghA sarvayogavahana vidhirahasyabIjabhUtAnuyogaghAre-"nANaM | paMcavihaM pannattaM, taM jahA-zrAjiNibohiyanANaM jAva kevalanANaM, tatya cattAri nANAI uppAI vvaNi-| sAI, No hissaMti No samuhissati No aNumaviaMti, suanANassa uddeso 1 samuddeso 2 aNunnA 3 aNugo 4 pavattaI" ityAdi / tathA yogavidhizca jagavatyaGgaprAnte'sti / tathA nandIsUtre zrutAnAmu dezasamuddezanakAlAH proktAH santi, yathA''cArAGge-"se NaM aMgaghyAe paDhame aMge do suakhaMdhA paNabAvIsaM ajayaNA paNasIi uddesaNakAlA" ityAdi, atra kAlazabdena kAlagrahaNavidhirvaktavyaH, yasmAuttarA-13 dhyayane 26 catvAri kAlagrahaNAni santi, tAni yogavidhAvevAhA'Ni / atha zrAghAnAmupadhAnavidhi | niSidhya sAdhUnAM yogavidhiM ca parityajya zrutajaNanaM sadopadizanti sarveSAM, tanna yogya tIrthakarAzAtanAjAyamAnatvAt / tathA zrAghAnAM sUtramAcArAGgAdi tatpaThanaM sUtre niSircha / tathAhi saptamAGge-kAmadeva|zrAyaH samavasaraNe samAgatastadA zrIvIrastaM rAtryunnavamupasargasvarUpaM sajAsamadaM smAha, "taeNaM samaNe | nagavaM mahAvIre bahave samaNe niggaMthe a niggaMdhI va AmaMtettA evaM vayAsI-jada tAva ajo samaNovAsagA gihaNo gihamane vasaMtA divamANusatirirakajoNie uvasagge samma sahati0 sakkA puNAI ako samaNehiM NiggaMthehiM jvAlasaMgagaNipigaM ahiGamANehiM dibamANusatirirakajoNie uvasage samma _JainEducation international 2011 RA
Page #450
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6 S 5% upadezaprA. saahitte0"| atra sUtrAlApake sAdhava eva bAdazAGgIdharAH proktAH,na tu zrAdhAH iti / tathA paJcamAne stana.10 "tattha NaM tuMgiyAnayarIe vahave samaNovAsagA parivasaMti aDDA jAva aparijUzrA anigayajIvA jiggaMthe pAvayaNe hissaMkiyA lakSA gahia avaMguvArA cittaMte'jara paragharapavesA" ityAdi zrAmavarNanaM upAsakopapatisthAnAGgapramukhato jJeyaM, paraM sarvatra laghavA iti proktAH, na caikasminnapi sUtre - khasuttA iti naditAH, paraM sarvatra nigranthapravacanaM samyaguktaM, na tu zrAdhasatkaM / api ca zrAyAH sUtrapaThanamanorathamapi na kurvanti, yataH sthAnAGge-"tihiM gaNehiM samaNehi samaNe niggaMthe mahANikare / mahApaUvasANe navara-kayA NaM ahaM appaM vA bahuM vA sujhaM ahi kissAmi ? kayA NaM ahaM ekAvihAra pamimaM javasaMpattiANaM viharissAmi ? kayA NaM ahaM apazcimamAraNaMtiasalehaNA? tihiM gaNehi samaNovAsae mahANikare mahApaUvasANe navara, taM jahA-kayA NaM ahaM appaM vA bahuM vA pariggaraM pA cassAmi ? kayA NaM ahaM mujhe javittA AgArAaNagArizra pavaissAmi ? kayA NaM ahaM apachima| mAraNaMtiaM saMdehaNAsie nattapANapamizrAikae pAvagamaM kAlamaNavakkhamANe viharissAmi ? evaM samaNasA savayasA sakAyasA pamijAgaramANe samaNovAsae mahANikare mahApajavasANe lava" iti / // 11 // athavA sugamAMgazrute navamAdhyayane gihe dIvamapAsaMtA purIsAdANiyA narA / te vIrA baMdhaNummukkA nAvakakhaMti jIvikaM // 1 // gRhasthAvAse dIpo jAvazrutajJAnaM taM prati apazyanto vIrapuruSA asaMyamajIvitaM na spRhayanti, ataH EC EA SSSS 2010_01 For Private & Personal use only
Page #451
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2010_05 | zrutArthinaH saMyamaM svIkurvantIti / athavA yogavAdisAdhuM vinA ye zrutaM paThanti teSAM tIrthaMkarAdasaM lagati / yataH praznavyAkaraNe uktaM - " taM saccaM jagavaM titthagara sujA sicaM dasavihaM caudasapucI hiM pAhuDatthavevaM maharisINa ya samayappadinaM deviMdanariMde jAsIyatthaM" / catra pAThe prakaTamarihantena sAdhujyo dattaM zrutaM sarvadevatAmanuSyANAM zrarthataH samarpitaM ceti / tathA zrutapaThanaM yo vAJchati sa prAgvyAkaraNokanedAnAM jJAnaM karoti / yataH praznavyAkaraNe uktaM - " aha kerisaM puNa sacaM tu jAsiyavaM jaM taM dabehiM pakhAvehiM0" ityAdipAThamadhye itthaM proktaM-nAma 1 zrakhyAta 2 upasarga 3 nipAta 4 tacita 5 samAsa 6 sandhi 7 pada hetu e yaugika 10 uNAdi 11 kriyAvidhAna 12 dhAtu 13 svara 14 vinakti 15 varSa 16 etanmitAn nedAn yo jAnAti sa eva satyavAkkathako nAnyaH iti / yaghA vigaya ( vikRti ) pratibaddhAH zrutapaThane'yogyAH / yataH sthAnAGge - " tarja a vAyaNikA pattA, taM jahA - zraviNIe vigaipa biche avisiya pAhune ta kappaMti vAyaittae vipIe zravigayapa biche visiyapAhure" iti / athavA'STAviMzatyasvAdhyAyakAlamadhye sAdhusAdhvInAM zrutapaThanaM niSiddhaM tatra na zrAgrahaNaM / yataH sthAnAGge yathA "no kappar3a niggaMthANa vA niggaMthI vA calahiM mahAparivehiM sanAyaM karittae, taM jahA - | AsADha parivae iMdamahApavie kattiyapavie sugimhapamivae / no kappai higgaMthANa vA niggaMdhIya vA calahiM saMjJAhiM saprAyaM karittae taM jahA -- paDhamAe pachimAe manase arate" 10 sthAnake dasa vide takhirika asanAie pa0 dasavihe urAlie asajAie" ityAdi sarva jJAtvA zrutaM sAdhUnAmevAsvA
Page #452
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezaprA. stana. %+5+ dhyAyamadhye na paThanIyamiti / api ca nizIthasUtre zrAvakAn prati vAghanAdAyakasAdhunyaH prAya-11 kazcittaM proktamasti, yataH-"je jiskU amanasyiyaM vA gArasthitaM vA vAei vAyaMtaM vA sAikA tassa NaM cAummAsiyaM pAyazcittaM havaI tti" / atrAha paraH-nanu yogavidhinA zrutapaThanaM tahi / mahAkAlojhaGghanaM syAt, dhanyAnagArastu alpakAlenaivaikAdazAGgAdhyayanaM cakAra, yogavahanenaiva zrutapAThaH kArya iti pAustu kahapanAkRtaH samApatati / atra pratividhAnaM he siddhAntaparamArthAjJa zrIjinaiH siddhAnte paJca vyavahArAH proktAH santi, yadA yo vyavahAraH pravartate tadA tena pravarti-18 tavyaM, anyathA''jJAnaGgaH syAt , tasmAinyapramukhA AgamavyavahAriNaH, teSAM tulanA'dhunA na kAryA / adhunA jitavyavahAra eva mukhyo'sti, adhunA zrutakevaThyAdInAmanAvAditi / api ca zrInemijinena gajasukumAkha prati dIdAdyadina evaikAkivihArapratimAkaraNAzA lAjaM vIdaya dattA, atrAnukramAdhikakriyAnirguNapravardhanaM vicArya taiyuktiH kriyate tanna yogyaM / athAnyathA vA paraH prAhastre zrAvakAH "sutrapariggahiyA" itthaM proktAH santi, ataH zrutapauna yogyaM / gururAha-zratra sUtramA-2 vazyakaSaTkarUpaM zeyaM, tadapyupadhAnavidhipUrvakaM paThati, yasmAnnandIsUtre "suapariggahiyA" ityuktvA'nantaraM "tavovahANAI" etatpadaM nigaditaM, / punaH paraH prAha-tarhi zrAvazyakasUtrapaThanaM kathaM na niSidhyate?" / gururAha-atrArthe'nuyogadhAravacanaM cedaM, yataH // 213 // | samaNeNa sAvaraNa vA'vassa kAya hava jamhA / aMto ahonisissa ya tamhA zrAvassayaM nAma // 1 // + + EX 2010
Page #453
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4-%--- ---+ itivacanAdAvazyakazrutamavazyaM vidhinA vAcyaM paThanIyaM ca, kAraNe tu SaDjIvanikAyAdhyayanapaune'pi na dopaH iti cUrNivAkyaM / athavA-"je NaM keI na ibijA evaM niraMtaNaM aviNavahANeNaM ceva |paMcamaMgalAisuzranANamahilevA bajAvayamANassa vA aNunnaM pAvaI se NaM na navitA pi zradhamme jAva guru se NaM AsAijA azANAgayavaTTamANe titthayare sAijA suanANaM AsAijA jAva apaMtasaMsArasAgaramAhimamANassa jAva suciraM niraMtaNA" ityAdimahAnizIthAlApakataH sarvatropadhAnasvarUpaM jJeyaM / samprati tu avyakSetrakAlAdyapekSyA khAjAlAnaM vinAvyAcaraNayopadhAnatapo vinA'pi sUtrapAgadi kAryamANaM ( kriyamANaM ) dRzyate / AcaraNA ca jinAzAsamAnaiva, yato jAye asaDhAinnaNa'vaU gIatya avArizrati mntthaa|aayrnnaa'vi huANa tti vayaNaje subahu mannaMti // 1 // paraM yena paJcamaGgalAdyadhItAni tenAvazyamupadhAnAni yathAzakti tapasA vahanIyAni, gurvajAve dakSazrAjaina sthApanAgurusamIpe sarvopadhAnavidhiH kAryaH, paramAvasyAdikaM na kArya iti hIraprazne, bahugRhakRtyAdivaiyagryeNa pramAdAdinA ca ya upadhAnaM nopahante teSAM namaskAraguNanadevavandaneryApathikIpratikramaNAdi | janmamadhye kadApi na zudhyatIti javAntare teSAM tahAno'pi muHsaMjava iti // zrAjhaiH SamupadhAnAni kriyAvizuTikAmukaiH / ArAdhyAni yataH saukhyaM sarvatra prApnuvantyatha // 1 // // ityabdadinaparimitopadezasaMgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranthavRttAvaSTAda zastamne SaSTayuttaravizatatamaM 260 vyAkhyAnam // ASORRC-40494 2010 For Private & Personal use only
Page #454
--------------------------------------------------------------------------
________________ ka + // 14 // upadezaprA. ekaSaSTyadhikadizatatamaM z61 vyAkhyAnam // khaMga. 10 zratha yogavahumAnamAhayogakriyAM vinA sAdhuH sUtraM paThenna pAThayet / muSkarmANi vilIyante zruta ( vAg ) devI varadA sadA // 1 // | atrArthe saMbandhazcAyaM-pATalipure ghau bAndhavau vyavahAriNAvabhUtAM / anyadA gurusamIpe dharmopadezaM | zuzruvatuH, yathA-"dhammo maMgalamuki ahiMsA saMjamo tavo / devA vi taM namasaMti jassa dhamme sayA / maNo // 1 // " ityAdidezanAM zrutvA cAritramaGgIcakratuH / tatraiko jrAtA zyopazamavazAdbahuzruto . jAtaH, guruniyogyo vijJAya sUripade sthApitaH / sa paJcazatIyatipatiH sarveSAM vAcanAM dadAti / saMzaye 5 sati punaH punaste praznaM kurvanti, rAtrAvapi pramilAvakAzaM na khanate, tato jJAnAvaraNIyakarmodayAdevaM ci-18 dantayati-"dhimAM zAstrapAragaM, yato'haM daNamapi ratiM na prApnomi, dhanyo me ghrAtA nizcintastiSThati, * yataH-"mUrkhatvaM hi sakhe mamApi rucitaM tasmin yadaSTau guNA, nizcinto 1 bahujojano 5 'trapamanA 73 nadivA zAyakaH / / kAryAkAryavicAraNAndhabadhiro 5 mAnApamAne samaH 6, prAyeNAmayavajito Amer dRDhavapu 7 mUrkhaH sukhaM jIvati // 1 // " ityAdi, "zrato'haM vezaM jahAmi" iti jAvayannAste / anyadA munayo vihAramimAhAragrahaNAdikAryeSu gatAH, tataH sUrizcintayati-"aho ! bahunirvA-5 + _JainEducation International 2010_00
Page #455
--------------------------------------------------------------------------
________________ sa CRENC4-4 - * sarairmayA'vakAzo khabdhaH, to nirgatya svepsitaM sAdhayAmi" iti vicintya sUrirvasatito vahirgataH, ekAkI nagarAnnirgavan kaumudImahotsave eka stambhaM dadarza, kapaMnUtaM ! janaigIyamAnaM nAnAvidhapaNairjUSitaM / mahotsave samApte punastaM stamnaM vigatazonaM kAkAdininiSevitaM dadarza / tataH sUriracintayat-"asau stamlo yadA janaiH pUjitaH parivRtazcAsIttadA'tyantaM zojAgRhamAsIt , idAnIM tu kAmapi / zojAM na banate / nanu paridasamanvitasyaiva zojA navet , nAnyathA, tarhi dhigmAM, parikarato jinadharma-13 tazca paricaSTaH svairaM vihamichAmi" / ityAdi vicintya punaH svavasatau samAgataH svmnsaivaalocnaaN| * jagrAha, paraM muzcintitena jJAnAvaraNIyakarma vacaM, tadavasthitameva vajUva / punarnirmalaM cAritraM prapAkhya svAyuHparyante'nazanena mRtvA svarge gataH / tatazcAnnIrasuto jAtaH, kramAdyauvane pitrA kanyAM pariNAyitaH, 8 kramAttasyAH sutA jAtA, sA'tyantarUpalAvaNyA vajUva / anyadA'neka AjIrA ghRtajAjanaiH zakaTAni / nRtvA vikretuM grAmAntaraM pratasthire, tadA so'pyAjIraH zakaTaM nRtvA svaputrikAM kheTakatvena saMsthApya tai:P sArdha clitH| itazcAnye zAkaTikAH kanyAM vIkSya vyAmohitA vyagramAnasA janmArge zakaTAni vAyAmAsuH, tato nagnAnyanAMsi / tatsvarUpaM jJAtvAtajanakazcintayAmAsa-"dhik saMsArasvarUpaM, jIvA asAre / svAzarAraM svAhatasAdhananirapedAH kAmino muhyanti" ityazucyAdinAvanayotpannavai-12 rAgyo jAtaH / tato ghRtAdi vikrIya nijagrAme samAgatya svAM puhitaramughAhya sadgurupAdamUle dIdAmupAdade / krameNAvazyakAdiyogoSahanaM vidhAyottarAdhyayanayogaM vahatA tenAdhyayanatrayaM pavitaM puurvopaarjitkrmodye| + + __JainEducation International 2010
Page #456
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezaprA. nAyAsenApi asoyAdhyayanasyAkSaramAtramapi nAyAti / tato gurun papraSTha-"etannAyAti" / guruNA- saMja. 10 nANi-"he mune ! tvamAcAmsaM tapaH kurvan mA ruSa mA tuSa iti rAgaSanigrahagarna padaM samudghoSaya" 119 hai tenoktaM-"anyapAThaH stN| taM bADhaM ghoSayati tadapi mukhe nAyAti, aspaSTavarNoccAraNena sokA hai hasanti sma, sa kSamA vinati, pratyuta svakarmaiva nindati-"are jIva ! mA ruSa mA tuSeti" sarvasidhAsAntasAraM tadeva paThato lokairmAsatusanAma dattaM / zrAtmanindAM vidadhAnasyAcAmkhaM kurvato bAdaza varSANi * vyatItAni, tatastatpadaM ghoSayan zujadhyAnena rUpakazreNyArUDhaH sakavAkhokAlokaprakAzakamacalaM kevalakA namavApa / tato devaiH kevalamahimA cakre / tato mahyAM vihRtya jUrizo janyAn pratibodhya mAsatusakevaTI anantacatuSkamayaM zAzvataM sthAnamavApa // itthaM mAsatusaH sAdhu vanAkSiptapAtakaH / kevalajJAnamAsAdya prapede zAzvataM padam // 1 // // ityabdadinaparimitopadezasaMgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranthavRttAvaSTAda zastamle ekapazyadhikadizatatama 261 vyAkhyAnam // dviSaSTyadhikadizatatamaM z65 vyAkhyAnam // zratha yogoSahana sthirIkaraNArtha dRSTAntamAha // 15 // nalinIguramata etyAcAryajIvaH surottmH| yogavAhisva ziSyANAM kriyAsvavighnamAtanot // 1 // spssttH| navaraM sthAnAGgasUtre-samaNassa lagavaDhe mahAvIrassa tityaMsi satta pabayaNaninhagA pannattA, taM - - 2010 For Private & Personal use only
Page #457
--------------------------------------------------------------------------
________________ % jahA-badurayA 1 jIvapaesiyA 2 abazttA 3 sAmunzyA 4 dokiriyA 5 terAsiyA 6 avacyiA / eesi NaM sattanha pavayaNaninhagANaM satta dhammAyariyA hotyA, taM jahA-jamAlI 1 tIsagutte / AsADhe 3 Asamitte 4 gaMgae 5 ulae 6 godhamAhile 7 ityAdinA amI sapta nihavAH sUtre sUcAmA- treNa suucitaaH| tanmadhye tRtIyanihnavastu yogakriyAvahanAnantaraM mithyAtvodayenotpannaH, itthamanekasthAneSu / * sAdhupradhAnaM tapo varNitaM dRzyate, aho ! tadapalapanaM yaH karoti tasya dhArthamanAkalanIyaM, yatpratyahaM sUtra viru jApate, tadA tvavaktavyavAdicaritraM vyarthatAM prApnoti sUtre sUcitamapi, taccedaM zlokoktazAtaM saMpra-2 4dAyAgata-zvetAmbikAnAmnyAM puryA polAsasaMjJake vane sagalA AryApADhasUrayaH samavAsArSuH / teSAmAga-3 hai mapAThino bahavaH ziSyA zrAgADhayogavahanaM pratipannAH kriyAratAzca vajUvuH / tathAvidhakarmodayAtsUrayasta va dine hRdayazUlena kAlaM kRtvA saudharmadevaloke nalinIguTamavimAne devatvenotpannAH / na ca vijJAtAH| kenApi gannamadhye / tato'vadhijJAnopayogAttAn saMyatAnAgADhayogaM prapannAn vijJAya sAdhvanukampayA samAgatya tadeva zarIramadhiSThAyotthApya proktAstena sAdhavaH-"vairAtrikakAlaM gRhiit"| uttarAdhyayane 26 uktaM kAlagrahaNaM yogavidhiyogyAnuSThAnaM porasIe caumAe vaMdittANa taLa guruM / pamikkamittA kAkhassa kAvaM tu pamilehae // 1 // atra prAnAtikakAlagrahaNaM sthApitaM / tammeva ya narakatte gayaNaM cacanAgasAvasesammi / verattinaM pi kAkhaM pamikhehittA muNI kubjA // 2 // 25A534343 ___ JainEducation international 2010- 0 9 For Private Personal use only
Page #458
--------------------------------------------------------------------------
________________ " upadezaprA. // 16 // +-04- sakasa atra vairAtrikakAlagrahaNaM nigaditaM / ityAdisUtrAnusAreNa taddevavacasA sAdhuniH kRtaM, tathaiva zrutasyo- saMja. 10 dezasamuddezAnuzAstadagrataH kRtaaH| evaM divyapratnAvatastena devena teSAM sAdhUnAM kAvanaGgAdivighnaM rahatA zIghrameva nistAritA yogAH / tatastena tabarIraM muktvA divaM gannatA proktAH sAdhavaH yathA-"kSamaNIya hai| nadantaiH yadasaMyatena satA mayA''tmano vandanAdi kAritAzcAritriNo yUyaM, ahaM hyamukadine kAlaM kRtvA / divaM gataH, yuSmadanukampayAtrAgataH, nistAritAzca lavatAM yogAH" ityAdyuktyA dAyitvA svasthAnaM gtH|| tataste sAdhavastaSpuH pariSThApya cintayanti-"aho ! avirato bahukAlaM vanditaH, tadityamanyatrApi zaGkAM ko jAnAti ? ko'pi saMyataH ko'pyasaMyato devaH iti, tato'vandanameva zreyaH, anyathA hyasaMyatavandanaM mRSAvAdazca syAt" / itthaM tathAvidhagurukarmodayAtte mithyApariNatamatayaH sAdhavo'vyaktavAdaM pratipannAH parasparaM na vandante / tataH sthaviraiste'nihitAH-"yadi parasmin sarvatra javatAM saMdehastarhi yenoktaM / / / devo'hamiti tatrApi javatAM kathaM na saMdehaH ? kiM sa devo vA'devo veti / atha tena svayameva kathitamahaM / deva (iti ) tathA devarUpaM pratyadata eva dRSTaM, na tatra saMdehaH, hanta yadyevaM tarhi ya evaM kathayanti vayaM sAdhavaH (iti ) tathA sAdhurUpaM pratyakta eva dRzyate, teSu kaH sAdhutvasaMdehaH ? yena parasparaM yUyaM na vandadhve ? / na ca sAdhuvAkyAddevavacanaM satyamiti zakyate vaktuM, devavAkyaM krImAdyarthamanyathA'pi saMjAvyate, na tu sAdhuvacanaM, taghiratatvAttepAmiti / kiMca yadi pratyadeSvapi yatiSu javatAM zaGkA tarhi paro // 16 // kSeSu jIvAdiSu sutarAmasau prAmoti, tathA ca yatirUpe prANini sAdhutvaM bhavenna veti saMdigdhameva, prati-13 -------+- - SEEDSAUGADERS - -- -- 2017 For Private & Personal use only -
Page #459
--------------------------------------------------------------------------
________________ u0 37 2010_0 mAyAM tu jinatvaM nAsti nizcayataH, tataH kimiti sA vandyA ? sAghurUpe ca kimiti vandanapratiSedhaH 1 tadA sa vAdI smAha-asaMyatadevAdhiSThitayatirUpe vandyamAne tatAsaMyama rUpapApAnumatiH syAt, na tvasau | pratimAyAM / zratrocyate nanu devatAdhiSThitapratimAyAmapyanumatilakSaNo doSo javedeveti / paraH smAhanAyaM pratimAyAM doSaH vizuddhAdhyavasAyasya jinabuddhyA namasyataH / yadyevaM tato yatibuddhyA yatirUpaM | vizuvAdhyavasAyasya namasyataH ko doSaH ? yena javantaH parasparaM na vandante / atrAha paraH - yadyevaM | liGgamAtradhAriNaM pArzvasthAdikamapi yatibuddhyA vizuddhAdhyavasAyasya namasyato na doSaH / tadayuktaM, pArzvasthAdInAM samyagnirgrantharUpasyAjAvAt, tadajAvazca zrAhAreNa vihAreNetyAdi nirgrantha liGgasyAnupalambhAt / tataH pratyakSaM dopavataH pArzva sthAdIn vandamAnasya sAvadyAnujJAlakSaNo doSa eva, uktaM ca jaha velaMvagaliMgaM jANaMtassa namana ivai doso / nidrdhasaM'pi nAUNa vaMdamANe dhuvaM doso // 1 // iti / atha pratimAmapi na vandadhve yUyaM hanta yadyevaM zaGkAcAriNo javantastarhi mA devakRtA javeyurityAhAropadhizayyAdayo'pi na grAhyA / kiM cetthamatizaGkAlutAyAM samastavyavahArocchedaprasaGgaH, yato nizcayakArijJAMnaM vinA ko jAnAti 1 kimidaM naktaM kRmayo vA ? cIvarAdau mANikyaM vA sarpo vA ? ityAdau sarvatra cAntyanivRtteH sarvamanogyatvaM prAptamiti / yathA vA''ryASADhadevo yatirUpadharo'tra dRSTastathA'nye kiyantaH surA javanirdRSTapUrvAH ? yadetAvanmAtreNApi sarvatra javatAmapratyayaH 1 na hi kadAci | tkathaJcitkvacidAzcaryakape kasmiMzcittathAvidhe dRSTe sarvatra tathAjAvAzaGkA yujyate / tasmAdvyavahAranayamA
Page #460
--------------------------------------------------------------------------
________________ AREL // 21 // % upadezaprA.zritya yuktaM navatAmanyo'nyavandanAdikaM / yatabhudmasthAnAM sarvA pravRttirvyavahArataH syAt , tacchede saMja. 10 tIrthasyApyuvedaH prasajyate / sarvajJA api vyavahAramArga nocchedayanti / yamuktaM mahAnASye zrIjinajagaNipAdaiH saMvavahAro'vi balI jamasukhaM pi gahiyaM suyvihiie| kovei na savana vadara ya kayA unamatvaM // 1 // / na kopayati nApramANIkaroti sarvajJaH, na pariharati nukta ityarthaH / ityAdiyuktiniH prajJApitA api gate AgrahaM na tatyajuH / tataH kAyotsargapUrva sthaviraiste bhisskRtaaH| paryaTanto'nyadA rAjagRhAnidhaM puraM jagmuH / tatra ca mauryavaMzasaMjUto balanako nAma rAjA / sa ca zrAyaH / tatastena te vijJAtA yathA'vyaktavAdino nihnavA iha samAyAtA guNazailacaitye tiSThanti / sa zrAjastAn pratibodhayituM nijairvavA''nAyayat / tato nUmAn sevakAnityAdizat---"kaTamardaina sarvAnapyamanmardayata" iti kRtrimA ruSaM darzayan / || smAha / kaTAdhaHsthA janA dipairmaya'nta iti vipAn kaTA~zca rAjapuruSA zrAninyire / tAn vIdaya munayo || jItA iti nUpatimUcire-"he mahIpate ! zrAgho'pi tvaM kazramasmAn sAdhUna haMsi ? " / nRpeNoktaM-11 "yUyaM taskarA herikA vA ko vo vetti ?" iti nRpeNa prokte te procire-"rAjan ! nUnaM vayaM sAdhavo | nAnye" / nUpo'vAdIt-"navanmate sarvamapi vastvavyaktaM, tasmAtko yuSmAna satyAn sAdhUna vetti ? kathaM ca yuSmAbhiH kathyate yuSmanmate'hamapi zrAyo'nyo vA'smi ? tatkathaM yUyaM mAM zrAvakaM brUtha ? svama-18| // 17 // tahAniprasaGgAt avyaktavAdena parasparamavandamAnAnAM yuSmAkaM / atha cetpratipadyate vyavahAranayastadA / %A RE-% ___JainEducation international 2010 For Private Personal use only
Page #461
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2010) nirgranthazramaNAn yuSmAnahamuttamAn zraddadhAmi" / tataste latA vADhaM saMbuddhA jUjujo girA "zrImatinoktajJAna kriyAsamanvitA vayaM parasparaM yathAjyeSThaM vandamAnAH zramaNAH smaH" evaM punaH punarUcuH, "de sAdhurAja ! tvayA vayaM ciraM cAntAH sanmArga prApitAH" / tato vinayAvanamro nRpo'vAdIt - " yuSmAn pratibodhayituM mayA'yuktaM vidadhe, tatsarvaM kSantavyaM" / ityudIrya bahumAnapUrvakaM tena bhUpativareNa vanditAH / sAdhavaH punaravAptabodhayaH, pUrvavadyagati te vijahire // 1 // caturdazottare vIramokSAgharSazatadhaye / jAtasyAsya tRtIyasya nihnavasyoditA kathA // 1 // siddhAntayogo'hana kriyAyAM, vighnaM ca mA jUditi ciMntya ziSyAn / svargAtsametyeha kriyAM tatAna, teSAM sa devaH zrutajaktiyuktaH // 2 // ityupadhAnasaMjJasya zujAcArasya varNanam / zrutvA'mumApriyadhvaM jo yathAgamaM tapasvinaH // 3 // // ityanda dinaparimitopadeza saMgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranthavRttAvaSTAdazastamje viSaSTyadhikazatatamaM 262 vyAkhyAnam // 1 atra syap cintyaH /
Page #462
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezaprA. triSaSTyadhikadvizatatamaM 263 vyAkhyAnam // athaanihnvaakhypnycmaacaarmaah||21|| zrutAdarapradAtRRNAM gurUNAM ca zrutAdInAm / anihnavo'yamAcAraH paJcamaH zrIjinaiH stutaH // 1 // spaSTaH / navaraM gurUNAmanihnavo nApalapanaM yasya sakAze'dhItaM sa evAprasiddho'pi jAtizrutAdihIno'pi gurutayA vAcyaH, na tu svasya gauravaM panyakaziSyavatkartavyaM, guruvahumAnaM kArya, na tu taddopagraha-13 hoNaM, ajasraM gurutaH zaGkanIyaM, na tu niHzaGkatvaM vidheyaM / mAtaGgastrIsparzanacintane gurunistavRttAnte jhAte | zrIzrAmanRpaH svacetasIti dadhyau-"aho ! madayogyatvaM gurunitiM, idAnIM mukhaM kathaM darzayiSye'haM ?"||31 tatastatpApatyAgArtha taptalohaputrikAsparzakaraNodyataM taM nRpaM zrIguruH zlokAn preSyAvodhayat / ayaM / dRSTAntaH prAgvistareNa likhito'sti / athavA kumArapAlaH zuSkaghRtapUracarvaNasamaye maaNsjdaannsvaad| sasmAra, kSaNena prAptopayogo dadhyau-"aho ! etadayogyacintanaM yadA guruhAsyati tadA majIvita dhik" / tataH svadaMSTrApAtanodyato nRpaH sacivaiH zrAddhaiH zikSitaH / tato gurudattaprAyazcittapade ghRtapUrava-| kAraM caturdazAdhikaikasahasramitastamnairyutaM prAsAdaM nRpo'kArayat / ityAdikaM zrutvA gurvAdyapalApasya mahAdopatvaM jJeyaM / loke'pyuktaM ekAdarapradAtAraM yo guruM nAnimanyate / zvAnayonizataM gatvA cAemAlepvajijAyate // 1 // tathA zrutAdInAmapalApo na kAryaH yatpArce yAvavRtamadhItaM tAvadeva vaktavyaM, na tvadhikamUnaM vA, mRpA x // 1 // _JainEducation International 2010
Page #463
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhASAcittakAyuSyajJAnAticArAdyApatteH / kasyacikSuruzrutanihave sati sarvaguNahAnI rohaguptasyeva syAt / tathAhi-antarikApuryA upavane zrIguptAcAryaH sagaLaH sthitaH / tasyAM puryA balazrI rAjA'sti / surINAM hai rohagupto nAma ziSyo'nyatra grAme sthita zrAsIt / tato'sau guruvandanArtha tatra puryaamaayaatH| tatra caikaH / parivrAjako khohapaTTakenodaraM bavA jambUvRddhazAkhayA ca hastagRhItayA nagaryA brAmyati, kimetaditi | hai lokena pRSTo vadati-"madIyodaramativijJAnena pUritatvAt sphuTatIti lohapaTTena baz2a, jambUdhIpe mama prativAdI nAstItyasyArthasya sUcanArtha jambUvRkSazAkhA haste gRhItA" / tatastena podRzAkhena sarvatra puryA "zUnyAH sarve'pi parapravAdAH, nAsti kazcinmama prativAdI" ityudghoSaNApUrvakaM paTaho dApitaH / tatpaTadahakaH purIM pravizatA rohaguptena dRSTaH, udghoSaNA ca zrutA, tataH "ahaM tena sArdhaM vAdaM dAsyAmi" itya nidhAya paTahaM niSidhya gurusamIpe etyAlocanAM ca kRtvA kathito'yaM vyatikarasteSAM / sUriNoktaM-"na | 4 yuktaM tvayA kRtaM, yataH sa rividyADhyo'sti, sa ca vAde parAbhUto mantravidyAniH prativAdina upa-14 vati, yataHvRzcikAn pannagAnAkhUnmRgazUkaravAyasAn / zakunikAzca kurute sa hi vidyAjirunaTAn // 1 // " tato rohaguptenoktaM-"yadyevaM tatkimidAnI naSTuM kvApi zakyate ? niSidhastatpaTahakaH, yannAvyaM tnvtu| tataH sUrijiH proktaM yadyevaM tarhi pAsiyA evaitAH sapta tatpratipakSavidyA gRhANa" / kAH punastAH / ityAha-- OMOMOM __JainEducation International 2010
Page #464
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezaprA. // " kekino nakulA utuvyAghrasiMhAzca kauzikAH / iyenAzca yAnirjAyante tavidyAvAdhakAH kramAt // 1 // sNj.|| tato rajoharaNaM cAnimantrya sUrinistasya dattaM, anihitaM ca-"yadyanyadapi kiJcittatpraNItaM duSavidyAkRtamupasargajAtamupatiSThate tadA tannivAraNArthametanmastakopari jramaNIyaM, tata ijANAmapyajagyo | bhaviSyasi" / tataH sa gato rAjasattAM, tatra tena "kimeSa dhamakaparivrAjako jAnAti ? karotvayameva yaha yA pUrvapadaM, yenAhaM nirAkaromi" ityuktaM / tatastena cintitaM-"nipuNAH khaTvamI javanti, tadamI-3 pAmeva sammataM padaM gRhNAmi yena nirAkartuM na zaknoti" iti vicintya tenedamanyadhAyi-"iha jIvAzcAjI-2 vAzceti dhAveva rAzI, tathaivopalanyamAnatvAt dharmAdharmajavyatnAvarAzighayavadityAdi / tato rohaguptena | tadbudhiparijavanArtha svasaMmato'pyayaM pakSo nirAkRtaH, kathamiti ceDucyate--asiyo'yaM heturanyathopalamnAt jIvA ajIvA nojIvAzceti rAzitrayadarzanAt / tatra jIvA nArakatiryagAdayaH, ajIvAstu paramANughaTAdayaH, nojIvAstu gRhakokilApuvAdayaH, tato jIvAjIvanojIvarUpAstrayo rAzayastatraivopalacyamAnatvAdadhamamadhyamottamarAzitrayavadityAdiniyuktibhiH praznavyAkaraNaM kRtvA jitaH parivrAjakastena / tato'sau kruyo vRzcikavidyayA rohavinAzArtha vRzcikAnmuJcati / rohaguptastatpratipakSajUtAnmAyUravidyayA mayUrAnmu-11 cati / taizca vRzcikeSu hateSu sa sarpAnmuJcati / rohastu nakulAn visRjati / evaM mUSakAn prati bimA-15/ // 1 // khAn, mRgAn prati vyAghrAn , zukarAna prati siMhAn , kAkAn prati ghUkAna muJcati / tataH saMnyAsI | 2010 For Private & Personal use only
Page #465
--------------------------------------------------------------------------
________________ + + atimuSTAH zakunikA amuJcat , tAzca prati sAdhuH zyenAnamuzcat / tataH so'tirupA rAsannI mumoca, 1 tAmAyAntIM sAdhurvIdaya tanvAH paritastaprajoharaNaM nAma nAma tena to jaghAna, tena niSprajAvA sA pari-12 bAjakopari mUtrapurIpotsarga kRtvA gatA / tataH sajApatinA sanyaiH samastalokena ca nindyamAnaH purIto nirvAsitaH paribrAT / tataH sAdhurgurupArzva etya sarva vRttAntamAha / tadA guruH smAha-"suSTu kRtaM tvayA, / yadasau jitaH, kiMtu tata uttiSThatA tvayA kimityetannAnihitaM ? yapAdinaM vijetuM rAzitritayaM sthApita mayA, paraM jagatraye vAstavaM rAzistiyamevAsti / idAnImapi tatra gatvA yathAtathamAkhyAhi" / evaM bahu zo'nekadhA guruNA jaeyamAnaH sa rohaguptaH pratyuttarayati-"he sUre ! kimayamapasidhAntaH ? yadi hi| mAnAjAvalakSaNatatAyarAzyanyupagame koDApa doSaH syAttadA syAdayamapasidhAntaH nAsti ca doSaH, kutaH | yadi nAma gRhakokilApuvAdijIvadezo nojIvo navettarhi ko doSaH syAt ? na kamapyatra doSaM pshyaamH| sUtre dharmAstikAyAdInAM dazavidhatvanaNanena taddezasya pRthagvastutvamuktameva, anyathA dshvidhtvaanupptteH|| taghadgRhakokilAninnapuncanarahastAdikaM tajIvanninnatvena pRthagjUtasphuraNAdinA cAjIvavilakSaNatvAkIvA-4 jIvAtpRthagjUtaM sutarAM vastu jvti"| tato gurustena saha rAjasajAyAmetya satyamArgaprocya ziSyanigaditapranAnAM yathAgamaM pratividhAnamAha-sUtre jIvAjIvau ghAveva rAzI proktau / na ca dharmAstikAyAdInAM dezaH / pradezo vA tenyo jinnaH ko'pyasti, vivakSamAtreNaiva tasya jinnavastutvakaTapanAt, evaM putrAdikamapi gRhakokilAdijIvenyo'jinnameva tatsaMvatvAt , ato jIva eva tat , na tu nojIvaH, yata uktaM paJca + + + + + 2010
Page #466
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezaprA. mAne-"aha naMte ! kumme kummAvaliyA gohA gohAvaliyA goNe goNAvaliyA maNusse mahisse ee NaM pAhA vA tihA vA saMkhekA vA ninnANaMte aMtarAte vi NaMtehiM jIvapaesehiM phUmA haMtA phuumaa| puriseNaM naMte || // 20 // aMtare hattheNa vA pAeNa vA0 kaNa vA0 tirakeNa satyajAeNa vA ajiMdamANe vA agaNikAeNaM samoma-2 hamANe tesiM jIvapaesANaM kiMci abAbAhaM vA vivAhaM vA uppAe301 / no iNaje samajhe, no khalu tattha : km'tti"| yadi caivaM sUtre jIvapradezAnAM tadantarAle saMbandho'nihitastarhi tadantarAle te jIvapradezAH kimiti nopalanyante ? guruH prAha-arUpitvAt , yathA pradIparazmayo jUkuDyava ( ka ) raNDakAdimUrta-| vastugatA grAhyAH santi, na tu kevala AkAze prastAH tathaiva jIvo sadayate jASaNobAsaniHzvAsadhAva| navaganasphuraNAdIni deha eva lakSaNAni gRhyante, na tu tadantarAle sUkSmakArmaNadehayuktA api prdeshaa| dRzyante / athavA he ziSya ! nojIvaH sa dezaH kiM jIvAninno'jinno vA jinnazcettadA tena jIvena saha punastatsaGgamaH kathaM ? jinno hi dezo'nyatrApi paramANuvatsaMmilet , tasya dezasya cAnyena jIvena saha saGgame tayoH karmasaGkarAtsukhaduHkhAdisAGkaya syAt / athAninnazcettadA tu jIvAntargata eva sa. vAcyaH / tadA rAziSyameva jAtaM, na tu trayaM / athAjinno'pyayaM dezaH sthAnanedavivadayA nojIvaH | kathyate kumjagRhAkAzavaditi tarhi rAzi!ajIvanAmApi pratipadyatAM, vyomAdInAmajIvAnAmapyevaM | dezasaMjavAt , tathAtve ca rAzicatuSkaM navet / yathA lakSaNaikyAnnojIvo'pi jIvAnna vidyate tathA // 10 // noajIvo'pi lakSaNaikyAdajIvAnna jidyate / evaM tayoH SaNmAsI yAvadanvahaM vivAdo'jat / atha jUpo 5 26+NG STAGRA, 2010
Page #467
--------------------------------------------------------------------------
________________ guruM proce-"svAmin ! vAdaH samApyatA, mama rAjyakAryamanayA vyagratayA sIdati" / tataH sUriH prAha"iyatkAlaM mayA'yaM khIlayA dhRtaH, athAsya nigrahaM prAtaravazyaM krissye"| tato ditIyadine gururiti / / nRpaM smAha-"iha pRthivyAM yatkimapi vidyamAnaM vastu tatsarvamapi kutrikApaNe'stIti sarvajanAnAM javatAM / ca pratItameva / tatra kUnAM svargamartyapAtAkhajUmInAM trikaM kutrika tannAmnA haTTa, atra haTTe vaNijaH kasyApi / mantrAdhArAdhitaH sijo vyantarasuraH krAyakajanasamAhitaM sarvamapi vastu kuto'pyAnIya saMpAdayati,15 tanmUTyaM dhanyaM vaNigeva gRhNAti / anye tu vadanti-vapiggRhItaM surAdhiSThitamevApaNaM navati, / tato mUsyavyaM sura eva svIkaroti" / zratha guruH saparikarastatra gatvA rohaguptamApRvya kutrikApaNavyaantarasuraM jIvaM dehIti yAcitavAn / suro jIvaM zukasArikAdikaM dattavAn , ajIvaM dehIti yAci-15 14 tastvajIvamupalakhaemAdikaM dattvA kRtArtho jAyate / nojIvaM yAcitaH punarapyajIvamupalakhaemAdikameva / dadAti, nozabdasya sarvaniSedhaparatvAt / carame tu nozvajIvalakSaNe vikaDape jIvameva zukAdikaM 2 dadAti, yonajoH prakRtArthagamakatvAnnozabdasya ca sarvaniSedhakatvAditi / na tu sa kutrikApaNadevo 8 &AnojIvaM jIvakhaekarUpaM vApi vikahape dadAtIti jIvAjIvau pAveva rAzI, na tu tRtIyaH, asa tvAt , kharaviSANavaditi / tataH sUriH ziSyamUce-"kadAgrahaM muJca, vizve nojIvazcedasti tarhi suraH kathaM nAdAt ?" / ityAdinizcatuzcatvAriMzadadhikazatapraznaH sUristaM drutaM nRpasAdikaM nijagrAha / iha bhavyaguNakarmasAmAnya vizeSasamavAyakhakSaNAH paramUkhapadArthAstena SaDUkhakena kaTipatAH / tatra vyaM paJca mahA _JainEducation intermational 2010-05 For vite & Personal Use Only
Page #468
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 121 // upadezaprA. jUtAni kAlo digAtmA manazceti nava pravyANi / guNA rUparasasaGkhyA buvideSAdayaH saptadaza / karma pazcavidhaM utkSepaNAvakSepaNAdikaM / sAmAnyaM trividhaM / vizeSasamavAyau ca / evaM sarve SaTUtriMzajAtAH / ete | sarve'pi prakRtyA 1 zrakAreNa 2 nokAreNa 3 utjayaniSedhata 4 caitaizcaturbhirbhedairguSitAzcatuzcatvAriMzadadhikaM zataM javati / tatpRSTaH kutrikApaNadevaH pRthvIM dehIti leSTuM dadAti prakRtyA jAtaM upapadamuktaM zuddhaM ca 1 / | zrapRthvIM dehIti devo jalAdikaM datte 2 / nopRthvIM yAcito nozabdasya dezaniSedhe leSToreva dezaM tatkhaekaM datte, sarvathA niSedhArthe nozabde nopRthvIM jalAdikameva datte 3 / nopRthvI dehItyukte devaH pRthvIM datte 4 AdyAkSarArthaM vijJAnya / evaM jalAdiSvapi catvAro jedAH sarvatra yathAyogaM yojyAH / nizcayanayamate tu dhAveva padArthAviti sthitaM / ityAdinA bodhito'pi yadi svakadAgrahaM nAmuJcattadA guruNA khelamalajasma tanmastake nyasya gaNAdvahiSkRtaH / nRpastaSThAvyadarzanAtkuH puryA mityudghoSaNA makArayat - " gurupratyanIkaM rohaguptaM ye mAnyaM kariSyanti te rAjohiNo jAvinaH" / tataH sa vaizeSikazAstraM svayaM kaTapayAmAseti / 2010_ catuzcatvAriMzadADhyairvarSANAM paJcaniH zataiH / zrI vIramukterjAtasya jJAtaM SaSThasya coditam // 1 // vyapUrNa jinadRSTavizvaM, cotthApayan avyaguNAdiSaTkam / tathyaM ca tastrikarAzipakSaM, vaizeSikaH SaSThamanihnavo'bhUt // 2 // 1 makArAdhikyaM cintyam / kheja. 10 // 121 //
Page #469
--------------------------------------------------------------------------
________________ SaDbuko devaguruzrutAdi-naihnavyajAvAdagamaJca hAnim / zrAcArataH paJcamataH zrutArthi-ziSyairna braSTainavitavyamAryaiH // 3 // // ityandadinaparimitopadezasaMgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranthavRttAvaSTAdaza stamne triSaSTyadhikadizatatama 263 vyAkhyAnam // catuHSaSTyadhikahizatatamaM 264 vyAkhyAnam // atha vyaJjanAnihnavAhvaSaSThazrutAcAramAha nAdhyetavyaM zrutaM coktavarNenyUnAdhikAdibhiH / vyaJjanAnihnavAhvo'yamAcAraH SaSThamaH stutaH (SaSTha IritaH ) // 1 // vyaJjanadato'rthAnAM kriyANAM ledo jaayte| tenAnAvazca mukteH syAt ke ke doSA navanti na // 2 // spaSTau / atrArtha iyaM nAvanA, tathAhi-vyaJjanAnyavarANi teSAM nedo'nyathAkaraNaM tasmAdaneke doSA ra javanti / yataH zrIpratikramaNAvazyake zrutAzAtanAH caturdazavidhAH proktAH-"jaM vAcaM vaccameliyaM", ityAdi, byAviSaM viparyastaratnamAlAvadanena prakAreNa yA''zatanA tayA yo'ticAraH kRtastasya mithyA 2010
Page #470
--------------------------------------------------------------------------
________________ No.- saMsa. 10 upadezaprA. kRtamiti sarvatra yojyaM 1 / zrAmitaM viniruktaM kolikapAyasavat / hInAdaramadaranyUnaM 3 / atya- karamadhikAdaraM / / padahInaM padenaivonaM 5 / vinayahInamakRtocitavinayaM 6 / ghoSahInamudAttAdighoSarahita // 3 // yogarahitaM 7 / suSThu dattaM guruNA kuSThu pratIvitaM kaluSitAntarAtmaneti 10 / akAle kRtaH svAdhyAyaH 11 // 4 kAle na kRtaH svAdhyAyaH 1 / zrasvAdhyAyika svAdhyAyika 13 / svAdhyAyike'svAdhyAyikamiti 14 // tatra vyaJjanAnyathAkaraNaM prAkRtasya sUtrasya saMskRtIkaraNaM yathA saMyogAdhipramuktasya 1 / padAnAM pazcAnupUrvyA | vyutkrameNa vA paThanaM yathA vippamukkassa saMjogA / tathA padAnAM sanAmajiH parAvartanaM vA yathA saMbaMdhA vivajiassa 3 / varNAntarakaraNaM vA yathA saMjogA ityatra sakArasya sthAne yathecvaM paThati / / varNavaiparItyakaraNaM vA yathA saMjogA vi. ityasya sthAne viyogAdi jaNati 5 / evamarthasya vyaJjanArthojayasya cAnya thAkaraNe nyUnAdhikatve ca doSA vijJAvyAH / tatra vyaJjanAnyathAkaraNe caityavandanAdisUtrANi saMskRtajA-2 daSayA karomItyuktvA pArAzcitaprAyazcittaM prAptaH zrIsiddhasenadivAkaraH, tasya jJAtaM prAgatraiva nigaditamiti / tathA vyaJjanAdhikye jJAtamidamHT ekadA pattane kumAranRpaH sAmantamantrisArthavAhAdiparivRtaH zrIjayasiMhadevavRdhamantriNaH pAca yat hai "ahaM zrIsiyanRpatehIMnaH samAno'dhiko vA ?" matrinirabalaprArthanApUrva sigharAjanRpasyASTanavatirguNA dhau ca doSI, svAminastu ghau guNau tatsaGkhyA eva ca doSAH / iti mantrivAkyAdanu doSamaya Atmani virAgaM dadhAno yAvaturikAyAM cakSuH vipati tAvattadAzayavedijistairevaM vijJaptaH-"svAmin ! asmAni .-- CARROWARKARO 4600 // 3 // 20 For Private & Personal use only
Page #471
--------------------------------------------------------------------------
________________ *% 25 vahivRttyA'vicAthaivamuktaM, paraM tattvavRttyA tu deva evAdhikaH" / rAjAha-"kathaM ?" / mantriniruktaM"sijanRpateraSTanavatirguNAH saGgrAmAsujaTatAntrIlampaTatAdopAnyAM tirohitAH / kArpaNyAdayo devadopAstu samarazUratAparanArIsahodaratAguNAnyAmapahRtA iti deva eva sarvaguNaziromaNisattvaparastrIvAndhavatAdigu|NAdhAraH" / iti mantrivacaHzravaNasaMtuSTAntarAtmA jAto nRpH| tadai kena vi'SA pavitaH zloko rUpamuddizya, yathA parjanya zva jUtAnAmAdhAraH pRthiviiptiH| vikale'pi hi parjanye jIvyate na tu jUpatau // 1 // 11 vAkyamidamAkaye "aho ! rAjJe meghopamyA suSThu dattA" iti kumArajUpena sarvavyAkaraNeSu aprazastapra-15 yoge'nihita sarveSvapi sAmAjikeSu nyucanAni kurvANeSu mantrikapardI mahAvipattvAsaUyA'dhomukho jaatH| rAjA taM tathA jJAtvA pRSTavAn / tena vijJaptaM-"deva ! upamyAzabdaH zAstravirudhaH, tasmin prayukta zrIdenAsmAkamadhomukhatvameva yuktaM, varamarAjakaM juvanaM, na tu mUkhoM rAjeti, pratIpazUpAlamaemale'pyapakIrtiH || prasarati, ato'sminnarthe upamAnaM zraupamyaM upamA ityAdyAH zabdAH zughAH" iti tapacanapreritena zabda-21 4aa vyutpattihetave paJcAzavarSadezyena rAjJA zrIdevagurupAdAna paryupAsya tatprasAdAsAditasighasArasvatamantrArA dhanasArasvatacUrNasevanAdiniH suprasannazrIjAratIprasAdAvRttitrayakAvyAni nyAnayAdIni ekena varSeNAvagamya zrIcaturviMzatijinavarNanakAtriMzikA kRtA, tasyA AdyaM kAvyamidam %ARRORE A 2010_0 4 For Private & Personal use only
Page #472
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezamA // 33 // yatrAkhisazrIzritapAdapadma, yugAdidevaM smaratA nave (re) na / staMca.10 sidhimayApyA jina taM javantaM, yugAdidevaM praNato'smi nityam // 1 // | tataH zAstravicAracaturmukha iti birudamarjitamiti / zrathavA vyaJjanAdhikye'nyajJAtamidaM-pATali-2 putrapattane navamaM nandanRpaM pratijJApUrvakamutthApya cANAkyena mayUrapoSakagrAme mahattaradauhitrazcandragupto / rAjye nivezitaH, tasyAGgajUrbinsArajUpaH, tatsUnuH punarazokazrInRpaH / tena svatanayAya kuNAsAhvayAya bAye'pi juktyarthamavantipuraM dattaM, yato'tra sthitasyAparamAvaNAmupadhvo jAvIti / tatastatra sthitaH sa vAlo rAjaniyuktAnujIviliH rakSyamANo jIvitavat / krameNa sa sAgrASTahAyano'jUt / tato nRpeNa svAbhiyogavacanaistakSyo vidyAgrahaNayogyaM matvA kumArAya svayamidaM lekhe likhitaM-"he kumAra ! tvayA-18 dhItavyamiti madAjJA'cireNa vidheyA" iti kajalaM lipIkRtya yadA nRpaH kiJcitkAryavyagro'jUttadA'paramAtA tatrAgatya tadvekhaM parivAcya dadhyau-"kuNAlaputre sarvAGgazuddhe sati matputrAya rAjyaM na dAsyati, ataH kiJcit patramadhye virUpaM likhAmi" / tataH adhItavyamityatrAdyAdare niSThIvanAtIkRtayA netrAJjana-31 zalAkayA netrAtkaUlamAkRSya binmukaM dadau, anusvAro mastake kRtaH tadA aMdhAtavyamiti jAtaM, aho / mAtrAdhikye kevalamahitArtho jAtaH / athAzoko'pi pramAdenAnanuvAcitameva hi taM lekhaM muyAmAsa, najayinyAM prAhiNocca / kumAro'pi taM lekhaM pitRnAmAGkamujAlakatamastakaM ghAnyAM pANijyAmAdade, // 23 // ca nyadhAt / tadanu talekhaM vAcayitvA nRzaM viSama udazrunetrazca lekhArtha vaktumadamo'jUt / anye'pi taM | ___JainEducation international 2010_00
Page #473
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAcayitvA viSamAH procuH- "he kumAra ! kiM khedamughahasi ? punarasya nirNayaM kariSyAmaH" / sa prAha"mauryAnvaye ko'pi gurvAjJAlaGghako'dyApi na jAtaH, yadi prathamamevAjJAmahaM khopsyAmi tadA matkRta evAdhvA'nyeSAmapi caviSyati / tataH sa netre svayaM taptazalAkayA'nakti sma / nUpastavyatikaramavagamya dadhyau-"dhik kUTalekhakaM svAtmAnaM" ityuccakairnininda "dhimAM samyak punaranAlokya lekhapreSaka" / tataH paraMparayA tadaparamAtRniSpAditaM kArya vijJAya strIjAtiiSTatvaM nirdhArya dadhyau-"adhunA'yaM putro|'ndhatvAdhAjyaM maemalitvaM vA na hyaIti, aho ! mayi yasyedRzI zaktistasyedRzamAgataM" / tataH kuNA-1 lAyAzokazrImaharSikamekaM grAmaM dadau, tadaparamAtuH putrAyojayinI punardadau / kuNAsasya krameNa paredyavi / zarabiyAM panyAM sUnuH saMpUrNalakSaNo jAtaH / tatputre mahati saMjAte kuNAlo rAjyalipsayA pATaliputramAgAt / tato gItavinodena svecayA sa pure naman sarvalokAnAM priyo babhUva / tatputro yatra yatra vizan / jagau tatra tatra gItAkRSTAH paurAH kuraGgavadyayuH / lokamukhAjAndharvakalAkuzalaM taM naraM zrutvA gItazravaNotsuko nRpastamandhaM naramAhUya javanikAguptaM kRtvA gAtuM samAdizat / so'pi ythaasthaanmntrmdhytaaraiH| saptatiH svaraiH padyapravandhamIdRzaM rAgaM poSayan jagau prapautrazcanmaguptasya binsArasya natRkaH / eSo'zokazriyaH putraH andho mArgati kAkiNIm // 1 // padyaprabandhamandhena gIyamAnaM jUpaH zrutvA papraca-"kinAmA tvaM he gAyaka ! aakhyaahi"| al sa uvAca tavaivAsmi kuNAkho nAma nandanaH / tvadAjJAlekhamIditvA yo'ndhaH svayamajAyata // 1 // For Private Personal Use Only Join Education International 2010 05
Page #474
--------------------------------------------------------------------------
________________ % updeshpraa.|| tato javanikAM javAdapasArya narezvaraH svasUnumupaladayodazruH paripaSvaje / rAjoce-"vatsa ! kiM tunyaM taMtra.10 ||dadAmi ?" / sa smAha-"he deva ! ahaM kAkiNI yAce" / tadA nRpo mantriNaM pAca-"epa kiM // 32 // yAcate ? " / macyAha-"svAmin ! rAjaputrANAM kAkiNIzandena raajymucyte"| rAjA provAca"he vatsa! kiM rAjyena kariSyasi ? devAdapahRtacakuSastava tnnaaii| tataH sa nRpaM vyajijJapat-"tAta ! mama suto jAto'sti, sa rAjye'niSicyatA" / azokazrIH pAca-"kadA tava suta utpede ? " / sa smAha"svAmin ! sampratyeva jAtaH" / tato nRpastamanakaM samAnAyayat / taM pautramutsaGge saMsthApya sampratiriti HI tasya nAmAkarot , tato nije rAjye nyabIvizat / tataH sa sampratirvayasA vikrameNa zriyA ca vRdhimAsAdayAmAsa / tata Ajanma paramArhataH sa dakSiNa jaratArdhaM sAdhayAmAta / iti jJAtaM zrutvA zrIsiddhAnta-18 vAkye varNe ca kadAcidapi na jyaJjanAdhikatvaM vidheyaM iti gurumntrH| atha kadAcidyayArthakaraNArtha pAda-18 sitasUrivarNitadRSTAntato mAtrAdhikyakaraNaM zreyaskaraM jAtaM, taccaritraM pUrva likhitamasti tato'tra na prtnyte| atha vyaJjanAnAM nyUnatvakaraNena mahAdopaH prajavati, vidyAdhara iva cintitaphalaM na prApnoti, tathAhi-18 rAjagRhe nagare zrIvIravandanArtha samAgavatA zreNikena mArga eko vidyAdharo vyomata utpatyotpatya patan / dRSTaH / vismayaM gatena jUpena zrIjino vijJaptaH- "svAmin ! kimityayaM khecaro vidhuritapakSaH patatrIva || yoni kizcimullatyotplatya punarjUmau patati ?" / jgvtoktN-"vidyaakssrvismrnnaat"| tadanvajayakumAro // 2 // vidyAjadatyarNa eva taM smAha-"jo vidyAdhara ! yadi mAM samAnavidyAsikkiM karoSi tadA tvavidyA 2010_05 -55
Page #475
--------------------------------------------------------------------------
________________ haramupakhanya kathayAmi" / pratipannaM ca tathA tena / ajayasya caikasmAdapi padAdanekapadAnyUhanazaktirasti hai padAnusAriprazatvAdityanayena tasmRitavidyAkSarANi pUritAni / tAni yathAsthitAnyeva vijJAya hRSTaH sa vidyAdharo vidyAsAdhanopAyamuktvA maitrI dRDhAM vistArya svasthavaM prApeti dRSTAntaM zrutvA nyUnAbharapauna yathArthaphaladaM na syAditi / 2 athavA sasya sthAne zakArapaunena pAmityaM na khanyate / yathaiko vidhAna kAzIdezata ekatra grAme 4 smetH| tatra lokamukhenyastadrAmikavipravarNanaM zrutvA sa tadnuhaM gato vAdalipsayA, so'pyAmambaraM kRtvA lokamadhye svapAmityaM darzayati / tadA navInaM vimaM dRSTvA sa grAmikavipro mahatA zabdenovAca-"no vipra ! kimarthamatrAgamanaprayojanaM ? yadi ko'pi tava zaMdeho'sti tarhi pR" / tadA sa mahAvighAn dadhyau-"aho ! ayaM parimatAlAsaH zabdazuciM vinA paDakavadAraTati, ataH zikSAM ddaami| sti tvayA prokte saMdehA bahavo'javan / te sarve vilayaM jagmuH kimanyacmi re jm||1|| | iti zrutvA kaNThoSThAdisvasthAnavipramuktaM vyaJjanaM noccAryamiti sthitam / nyUnAdhikavyaJjanasUtrapAThakaH, arthakriyAnedamavApnuyAdruvam / tasmAdavazyaM gurupArzvasevanaiH, siddhAntapAgeccaraNaM suzikSayet // 1 // // ityandadinaparimitopadezasaMgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranthavRttAvaSTAdaza stamne catuHSaSTyadhikadizatatama 164 vyAkhyAnam // ROCHAR For Private & Personal use only __Jain Education international 2010_05
Page #476
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezaprA. paJcaSaSTyadhikadizatatamaM 265 vyAkhyAnam // staMja. 10 // 15 // athArthAnihavAkhyasaptamAcAramAhazabdArthAnAmakhopAha AcAraH saptamaH zunaH / tajhopena mahatpApaM puNyaM vayaM tadAzrayAt // 1 // spaSTaH / navaraM zabdArthAnAmanivArtha hemasUrisaMbandho jJeyaH, tadAcArakhope ca mahatpApaM vacanAgocaraM / / atrArthe mAtRkApAThakalaraTakazAtamiti / tadAzrayastadAcArasevanaM tasmAdharya zreSThaM puNyaM syAt / atrArthe / |gharaTakasaMbandha eva pAryaH iti / hemAcAryasaMbandhastvayaMII aNahilapurapattane zrIsimdharAjajayasiMhe rAjyaM kurvatyanyadA kakhikAkhasarvahaH zrIhemAcAryairvAcyamAnaM || al pAemavacaritramAkarNya purmukhairvijJapto nRpaH-"he deva ! paJcApi pAemavA himAlaye sidhimaguriti veda-13 vyAsavANImasau hemAcAryaH zatruJjaye siyAsta iti kathanena dUSayatItyasamaJjasaM" / tato rAjJA''hUtAH zrIhemasUrayo pasanAM prApuH / "he jagavan ! adhunA vaNijAM puraH kiM vyAkhyAyate ?" iti pRSTAH | | "pAekavacaritraM" iti procuH / "tatra ca pAemavAH kathaM kva sidhAH 1" iti punaH pRSTAH prAdurguravaH"strIkRtajainAgamArthamavalambya nirmalasaMyamataponiSTASTakarmANi payitvA'nazanenAnekamunivRtAH sighAghau siddhAH / tadA nRpaH prAha-"himAcale himena pAemavAH simA itivyaasvaakypraamaannyaanvaa-2||35|| kyamapramANaM" itIritAH sUrayaH procire-"he rAjencha ! zRNu bhAratajAratIM, tathAhi-samarajUmau pArtha 5SSSC 2010 MAIL For Private Personal use only
Page #477
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2010, zaradhoraNI vidhaM bhUminipatitamAjanmazIlitadAnazIlaM zrI karNanarendraM dAtRtvaparIkSArthaM kiJcidehIti vadanupAgataH svIkRtaviprarUpo vizvezvaraH / zrI karNo'pyanyatkiJcinnAstIti vizvintya yAvatsvayamAdattena pApA aina svarNa rekhAJcitAn svadantAn pAtayitumudyatastAvattuSTo'smIti vadan prAdurAsIt puruSottamaH / 'he paramezvara ! tava darzanena siddho'smi, paraM yadi tuSTo'si tadA yatra ko'pi na dagdhastatra me dAhakarma kuru" iti vAdinaM zrI karNamAdAyAnyatra tAdRzaM sthAnamalajamAno hariH payodhau stamnopamasya gireH zRGgaM tAdRzaM matvA yAvatkarNa citAM kartumudyatastAvaditi najogIrabhUt 66 chAtra koNazataM dagdhaM pAekavAnAM zatatrayam / duryodhanasahasraM ca karNasaGkhyA na vidyate // 1 // tena yadi pAvAnAM zatatrayI tatra dagdhA tadA'smAkamapi paJca pAekavAH zatruJjaye sivAH, zrImatAmapi pAramavA himAlaye siyA iti kimasamaJjasaM ? " ityuktyA tuSTena rAjJA visRSTAH pratizrayamaguH / iti dRSTAntaM zrutvA mahati kaSTa utpanne'pi buddhimAn siddhAntazabdArthAnna dUSayati iti paramamunittiH paramarahasyaM nirNItaM tadAsevyaM / atha mAtRkApATha karaTakajJAtaM nigadyate - dhanasAre grAme'tIva mUrkhA bahavo jaraTakA vasanti / AtmanAM madhye ko'pi parimato nAstIti matvA tairazeSaiH saMbhUyaiko jaraTako nandanAkhyaH kasyApi parimatasya pArzve paThanArthamamoci / jAtivizeSeNa nRzaM bAlizaH so'pi nandako varSatrayeNa mAtRkApAThamevApAvIt / " vedamAtA'nenAdhItA" iti pratipAdya tena viduSA sa teSAM jaraTakAnAM pratyarpitaH / mahAjakaistairapi
Page #478
--------------------------------------------------------------------------
________________ rasa upadezaprA. vedamAtA'nena paviteti mahAparimatadhiyA sa mene / kiM bahunA ? yadayaM vakti tatte vitarkarahitAH santaH | 10 sRjanti / ekadA rAtrau pradIpanena samagre'pi grAme dagdhe kvApyekasya taroradho dagdhAna kAkAn patitAn / // 26 // vilokya tairUce-"he nandaka ! kimamI dagdhAH kAkA nayA na vA ? " iti tayukto'sau jagAda"vedamAtari ka iti kAkAH kha iti khAdyAH tena sadyo'mI jujyantAM" iti tamuktAste sarve'pi tathaiva / kartumudyatAH kenApi vaidezikena parimatenAvalokitAH pRSTAzca te tasmai nndkoktmuucire| "aho ! mahAmUrkhA KI amI" iti matvA tenAjANi-"jo jaraTakAH ! kimidamakArya kurutha?" / tataH sa prAha vedamAtRkoktavAkyArtha svamatikaTipataM-"ka iti kAkAH kha iti khAdyAH ga iti gaNAH ghaiti ghanAH puSTInUtA" ityA-1 dyarthamanekapApazabdai pitaM tayuktaM vAkyaM zrutvA sa parimataH kRpAIcetA iti yuktyA taM prerayAmAsa-"jo dAnandaka ! kRpAdharmanindaka ! kimanartha tanopi ? vedamAtRkAyAH samyagarthastvayA na nizcitaH, zRNu tattvaM-1 "tatha iti tathaiva satyaM yAvatparaM dadha iti dagdhAH kAkA na iti na lakSaNIyAH ityAdisamyagartha parityajya || svakapanayA'naTapajapanaM na yogy"| ityAdiyuktiniyoMdhitAste'kAryanivRttAH sarve'pi taM paropakAriNaM parimatamapUjayan / yo yathA'tra samupaiti vivodhaM, taM tathaiva hi nayeta vivodham / // 26 // yatkakhetivacanAvikanadI, bodhitastathadadhetinavAkyAt // 1 // AR-SAMRAGOLUSB-GRAM 2010 For Private & Personal use only
Page #479
--------------------------------------------------------------------------
________________ atra dRSTAntamadhye nandakanaraTakakRto'rtho heyaH, parimatavitatArthastUpAdeya iti samyagdRSTAnto jJeya / iti nAvArthaH / atha dadanaro yathArthagrahaNArtha samyak prayatnaM karotItyAha__ yathArthe zrotuM samIhA nRzaM kAryA dRDhAdaraH / zramaNopAsakainityaM sujhe gurAvupAgate // 1 // spaSTaH / atra zlokalAvArthastu kuemalikazrA jJAtena keyaH, tathAhi-ekasminnagare zrIratnAkarasUriH / sakalazAstrakovidaH svaparazAstrarahasyavedI banUva / sa sUrI rAjasajAyAmajanameti / tatrAneke vighAMsaH sAhityatarkabandovyAkaraNAntaryApikAdikuzakhinaH sUriNA'nekadhA nirjitAste sUrinAma zrutvA maunaM / ddhire| zrAcAryo'pyekaM padamAtramAdAya tadanekArthasaMpRktaM sRjati, tena rAjasaMsadi rAjJA'nekArthavAdIti virudaM tasmai dattaM / nityaM rAjasaMsadaM sukhAsanasaMsthitaH sameti / krameNa hIyamAnacaraNaguNo jAtaH / nRpama-18 trisAmantAdiniH pradattamazanaM vasanaM cAdatte / rAjAdIna prasannAn vidhAya maNimANikyamuktAphalAdi-17 dhanaM dhanamarjitaM / ityAdinA gAravatrayayukto bava, paraM kadAcidapi zrImatparamAtmavacanasApekSatAM na jahAti, pramAdAdijiH zrImajagajurupraNItaM yathAvalokitavastutattvaM na dUSayati, prarUpaNApakSastvatinirmalo'sti tasya / zrathAnyadA'nyagrAmavAsyekaH zrAzo jIvAjIvatattvajJaH sAdhUnAM pitR (tA) trAtRsamazca ghRtavikrayArtha tatpure samAgAt, anekakUpikAnRtaM ghRtaM vikrINAti sma, tena loke kuemalikanAca iti nAma prathitaM / abaikadA sa ratnAkarasUrimanekavijavAdivRndaiH parivRtaM sukhAsanAsthitaM nRpopajI-15 viniH sevitaM vIkSya dadhyo-"aho ! ayaM zAsanapranAvakaguNayuktaH sUriH pramAdamagno jAtaH, etadagre| JainEducation international 2010 For Private Personal Use Only
Page #480
--------------------------------------------------------------------------
________________ mopAjapanaM mama na yogya, yato brahmANaM kA pAvidhiM zikSyati ? tathApyavekSa'yaM kiM sarvathA bhraSTo jAto-stana. 17 athavA dezataH" iti dhyAtvA rAjapatha eva vidhipUrvakaM guruM natvA stutiM ckaar||27|| goyama sohama jaMbU pajavo sijAnavo thaayriyaa| anne'vi jugappahANA tui diche save'vi te dighA // | ityAdi zrutvA gurunyagmukhaM kRtvA taM prAha-"vikAnAM kalamarAThopamAnaM na vinAti, yatasteSAM mahAM guNinAmadhyavasAyeSvekasamayagatAdhyavasAyaH samagre'pi madIyanavamadhye yadi sameti tenApyahaM nirmalIna vAmI"ti zrutvA sa dadhyau-"aho ! dhanyo'yaM sUriH, anekamithyAvAdisaMpRkto'pi zrItrinuvanaikazara-4 padavacanasApekSatvaM svapamapi na tyajati ataH sarvazrA na prtipaatiH| tato gurAvupAzrayaM samAgate sara zrAvastatraitya vidhinA vanditvA dezanAM zrutvA "dosasayamUlajAlaM." ityupadezamAlAyAH zrIvIraziSyajinadAsagaNiviracitAyA gAyAyA artha pAca / tataH sa sUriH svabudhyA vyAkaraNanAmamAlAdyanusAreNa / navInamartha parimatairanumacyaM vyatanot / sa zrAyaH zrutvA vinayenAvocat-"aho ! svAmin ! dhanyA / yuSmadIyA buddhiH, yayA'jinavo'rtho vistAritaH, paraM kaTye mUlArthaprakAzana madAtmA nistAraNIyaH" / iti vijJapya vanditvA sa svakArye prvRttH| vitIye'pi dine etya tathaivArtha pAca, tadA munIzo dadhyau- // 22 // "mUlArthapravRttivyavahAro bAhyato'pi zuzo nAsti madAtmani, antarvRttyA tu nAstyeva, ataH zuzAM tadarthapravRtti vinA'rthakathanavarNanaM na vijAti, tathA ca tanmUlArthe dUpaNamapi na kArya" iti dhyAtyA punarSi BESBHASHARE 2010 For Private & Personal use only
Page #481
--------------------------------------------------------------------------
________________ * * * * tIyo'rthaH zabdaparyAyAdyanusAreNa kRtaH / tataH zrAyo'pi tathaiva prazasya gtH| tRtIye'pi dine pRSTaH TrasUrirazrutapUrvamartha tatAna, evaM SaNmAsI yAvannavanavArthaniSpAdanatatparasya sUreradayaM jJAnakoza matvA sa | vyajijJapat-"svAmin ! gaGgAsikatAgaNagaNanAyAmanantajJAninaM vinA na ko'pi mastapannavadIyagu-12 Nakathane matsadRzo na ko'pi samarthaH, ghRtavikrayata upArjitaM dhanaM sarvamadyaiva niSThAM nItaM, adya yAvatkAryamAyAtaM, idAnIM tu svagRhe gamiSyAmi, paramidaM khAkaroti mAnase me na navAdRzAM gItArthAnAmanyaNe | yadi tajAthAyA mUlArthaH prAptastahi kathaM prApsyAmi ? na kutrApItyarthaH / tataH sUriH prAha-"prajAte'va zyamatrAgantavyaM tvayA" / tataH sa hRSTaH svottArake gataH / atha sa sUridadhyo-"vipayA yathA yathA da vardhante tathA tathA''tmAnamadhikataraM khonayanti, yato "nuktAH zriyaH kAmaghAstataH kiM ?" ityAdi jAvayan sarvamuktAphalAdisamUhIkRtadhanaM parihAya avyannAvAnyAM pUrvasUrisamAnIya svAtmanistAraNArthya ratnatrayamaGgIkRtya sthitaH / tataH prage sa zrAvasta sUriM dUrIkRtasamastakiTivaSapUra saMyamaguNapUrNa ca vIkSya tripradakSiNApUrva praNamya stutvA cAha-"he svAmin ! ahamadya sadyo yuSmaddarzanenaiva tajJAthAyA yAthAya / gamitaH, navadIyasamastAGgAvaraveSu tadartho dRzyate, aho ! tava yogyatA lokottarA, "mUlasvarUpeNaiva | mUlArthaprakAzanaM kariSye" iti pratijJA suSTu pAlitA, mannavo yuSmAniH saphalIkRtaH manorathapUraNena, paraM ra tava kSamA tu anAkalanIyA, yat kadApi kopAGgatvaM na kRtaM, ajasraM praznasamaye'pi pratyuta sudhAdRSTisadhyA'haM pAvitaH" / ityAdi stutvA sUrimajivandya sthitaH / sUrista mAthArtha jagau * 59163 Jain Education Interational 2010/05 w anbrary.org
Page #482
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezaprA. // 22 // dosasayamukhajAsaM puvarisivivajiraM jazvaMtaM / zatthaM vahasi zraNatthaM kIsa zrapatthaM tavaM carasi // 1 // doSA rAgAdayasteSAM mUkhaM kAraNaM ca tajhAlaM ca matsyabandhanajAlavadvandhahetutvAt zrata eva pUrvarSinirasvAmyAdinirvivarjitaM tamathai yadi vahasi, kiMjUtaM taM ? anartha narakapAtAdyanarthahetuM, ataH kimityanartha | niSprayojanaM tapo'nazanAdirUpaM carasi ? nedaM paurvAparyeNa ghaTata ityarthaH / ityAdi sa yathArtha zrutvA hRSTaH svasthAnaM gataH / atha sa sUriH svapApAlocanArtha zrIsiddhagirau gatvA zrIjinAntike "zreyaH zriyAM maGgasakekhisadma" ityAdivairAgyagarjA stutiM vidhAyAsannamAyurjJAtvA jaktapratyAkhyAnAnazanena svarga jagAma / / | sUrisaMgRhItajavyairmuktAphalAni saMgRhya gRhasthairgharaTTakeSu piSTaM vidhAya dUramutsAritaM kvApyakaTapyamAnatvAditi vRdhamukhenyo yathA zrutaM tathedaM caritraM likhitaM mayA, tattvaM tu bahuzrutavaniH saMzodhya sthApyaM / kRtvA''grahaM yogyagurumavApya sa, gAthAyathArthazravaNaspRhAM dadhau / naihravyamukto matinA'rthagadanaH, sUriH kRtastena susaptazIlayuk // 1 // ityandadinaparimitopadezasaMgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranthavRttAvaSTAdaza stamle paJcaSaTyadhikadizatatamaM 265 vyAkhyAnam // XXML- RAMMA ||sh|| 1 idaM rUpaM cintyam / JainEducation international 2010-05
Page #483
--------------------------------------------------------------------------
________________ 40 39 2010_05 SaTSaSTyadhikadvizatatamaM 266 vyAkhyAnam // sUtrArthojayA nivAhvAntimazrutajJAnAcAramAha sUtrArthayoyonaiva nihnavaM kurute sudhIH / zraSTamaH syAttadAcAraH zrutavaniH zrute stutaH // 1 // spaSTaH / zlokAvArthastu zrajayadevasU rijJAtena jJeyaH / tathAhi - zrI ajayadevagururvAsyAvasthAyAmeva pokazavarSasamaya eva samastasvaparasamayAgamavettRtvaM prApa / ekadA paJcamAGgavarNitaM rathakaSTakamuzalA disaGgrAmavarNanaM karoti, rauvIrarasavarNanaM zrutvA vyAkhyAnazravaNArthaM samAyAtAH ke citra stradhAriNaH kSatriyAH para - sparayuddhArtha tatraiva sannadhA vajUvuH / tadA guruH samayajJo UTiti nAganacukavarNanena zAntarasaM vyatanot, tena punaH sarve svastha jUtA dadhyuH - "aho ! dhigasmAn, chAtrAvasare pramAdonmattA vayaM jAtAstannAsmAkaM yogyaM, dhanyo'yaM guruvarNitanAganattuka zrAyaH yaH saGgrAmANe'pi svAtmadharma puSTIcakAreti" / tadA gururajayadevaM pratItyazikSayat - "he ziSya ! tava buddhivistAro vAgagocaro'sti, ato lAjAlAjI vicArya varNanaM vidheyaM sarvatra / athaikadA pratikramaNAnantaramekena ziSyeNa zrI siddhagirau prakaTIkRtaM zrInandiSeNarSiNA zreNikaputreNa nemigaNadhareNa vA zrIzrajitazAntistavanaM tanmadhye "aMbaraMtara vicAra eicAhiM0" ityAdicaturbhiH kalApakArtha pRSTaH zrI ajayadevaH prAha - " aneka janepathyAdinirdevasundarIniryasya kramau vanditau na punarmanAgapi manaH koTitaM tamajitaM praNamAmIti, tAsAmeva vizeSaNAni
Page #484
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezaprA. santi, atra tadanusAreNa vistArataH zRGgArarasavarNanaM kRtamannayadevena, tacca sarvamAsannaM vrajantyA rAjaputryA va taMtra. 17 kumAryA zRGgArazAstrajJayA zrutaM, kadApyazrutapUrvamaJjataM tacchrutvA * sA dadhyau-"yadyayaM prAjhaziromaNirmama ||shshyaa / svAmI syAttadA me janma jIvitaM ca saphalaM jAyate, harSanareNa lIlayA zRGgArazAstravinodena ca dinAnya tivAhayAmi, ahaM tatra gatvA lojayAmi taM naravaraM prArthayAmi" / tataH sopAzrayaghArametya maJjulayA hai vAeyeti prAha-"he zRGgArazAstrajJa ! matimatAM vara ! kapATamapAvRNu, ahaM madanamaJjarI rAjasutA guNa-11 goSThIvidhAnAya sametAsmi" ityAdyakAle strIvAkyaM zrutvA gurustamajayadevamupAlamjayat-"prAk tavara zikSA dattA, sA sarvA vismRtA, yatra tatra cAturya tanoSi, kiM na khajase ? adhunA kiM kariSyasi ? tvaguNAkRSTA sImantinI sImantaprastaTadAyakA samAgatA'sti, viyogArtA punaH punA raTati" / tataH sa pAha-he pUjya ! maghaconiH sA vicamAzAyuktA yathA jAtA tathA yuSmatkRpayaiva punaH sasaMtramA praNa-18 TAzA'pi javitA, nAtra khedAvasaraH" / tataH so'jayadevo pAramudghATya tAM smAha-"he rAjasute / vayaM sAdhavaH, ato muhUrttamAtramapi strIniH saha vArtA dharmasaMbandhinImapi vijane na kurmaH, tarhi kima-15 hai smAkaM goSThIpuSTIkaraNaM ? vayaM tu mukhadantadhAvanAdinirIhAstyaktabAhyazaucasamIhA nirdoSAntaprAntarUdanai dayamudhAvRttyA dattamAtrAzanaspRhA zrajanaM vasAmaH / kiM sAraM vapuSyasti malamUtrapurISAdibhiH pUrite / 6 mahAbInatsaM viSayasaukhyaM kApuruSA anivaSanti / asmadhapuHzuzrUSA gRhe mAtrAdinireva kRtA'javiSyat , ||shaa IdRzamasmaghpuH, tatsparzastava rAjaputryAH svame'pi nAsevanIyaH" / ityAdivInatsarasavarNanaM zrutvA sA 2010
Page #485
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2010 sahasA praNaSTA / munistu nirupasargoM gurvantika zrAjagAma / tato guruH prAha - " tava buddhikauzalyamadhikataraM samudrapUrasanninaM, vartamAnakAle sAmyaM vinA naitadyogyaM, atastannivAraNArthaM yugandharItuMbaNakaM tatrayutaM ca kaliGgavyaJjanamanviSya lakSaNIyaM yena bujhinyUnA javati / tarabUja kakhiGgaM ca bhojyaM zItaM ca vAtulam / kapitthabadarI jambUphalAni ghnanti dhISaNAm // 1 // tato guruvacasA tena tatsvIkRtaM bahudhA tadeva prakSyati / atha gurustaM mahAyogyaM matvA sUripadaM dattavAn / krameNa stamjanakasthAne prAptaH / tattumvAhArAharaNAnmahAvyAdhikuSTharogapImito hastamapi cAlayituM na zaknoti / tataH sandhyAyAM pAkSikapratikramaNaM kRtvA zrAdhAnAmagre prAha - "kaTye'nazanaM grahISyate, | dehapIruyA kSaNamapi sthAtuM na zakyate " / sarve'pi mahAkhedaM dadhuH / atrAntare rAtrau zAsanadevI sametya prAha - " prano ! svapiSi jAgarSi vA ?" / guruNoktaM - "jAgarmi" / devI prAha - "uttiSTha, navaitAH sUtrakokkamikA utkhelaya" / gururAha - " kathamevaMvidhazarIreNotkhelayAmi ?" / devI prAha - " navAGgavRttyu - tkhekhanaM tavAdhInaM vartate, tasyAgra idaM kiyanmAtraM, haste gRhANa tvaM, cirakAlaM jIviSyasi / gururAha - " kathamevaMvidhadeho'haM zrI maunIndrAgamanavAGgaTIkAM vidhAsyAmi ?" / devatA'vadat-"SaNamAsIM yAvadAcAmlatapaH kuru" / zratha zrIzAsanadevatAdezAt SaNmAsIM yAvadAcAmkhAni nirmAya kaThina prayogeNa navAGgavRttiM vyadadhAt / tato vapuSi prArjUte prabhUte roge zrIdharaNendraH sitasarparUpamAsthAya ta6purjihvayA''jihya prasahya nirAmayIkRtya " stamnanapArzvapratimAM seDhI nadItaTe bhUmau unnAM sthitAM prakaTIkuru, tatra sahasA
Page #486
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezaprA. samAgatA gaustatpratikRtisthave'vazyaM prastraviSyati, taccikSUna sAdhiSThAyakaM sthalaM nirNetavyaM" iti samAdi- saMja.10 deza / prajAte zrIsakena saha samAgatAstatra te sUrayaH prasnuvantI surajI vilokya gopAlavAniveditAyAM 31 // 23 // [ vi navaM phAtriMzikAstavaM racayAmAsuH, evaM kurvantastrayastriMzattamavRttena tatra zrIpArzvanAthavimba praapushckruH| devatAdezena tadvRttaM gopyameva nirmame / taddarzanAtsarve'pyAmayA mUlataH praNaSTAH / zratha tadA saGghastamutpattiH / / pRSTA, gururAha-pUrva zrIvaruNadeva ekAdazAbdaladANi etAM pratimAmapUjayat / navAharadhikAn yAvatrA-18 macandhastAmArcayat / zrazItyabdasahasrANi tadakeNApyayaM jinaH pUjitaH / tataH saudharmasurarAjena ciraM / carcitaH / tato dhAravatyAM zrIvAsudevena zrInemipranumukhAnmahAtizayasaMpannAM tAM pratimAM jJAtvA sA mahati prAsAde saMsthApya pUjitA / pAravatyA dAhAnantaraM samupeNa sAvitA sA tathaiva samujamadhye sthitA / kAkhena 8 kAntivAsino dhanapatizreSThinaH sAMyAtrikasya yAnapAtraM devatAtizayAt skhalitaM / "atra jinabimba tiSThati" ityadRSTavAcA nizcitya nAvikA~statra nikSipya saptajirAmatantunirbahor3atA pratimA / krAntinagaryA nItvA prAsAde sthApitA / tatra viMzatyandazatAni yAvasthitA / tato DhaGkanapanandinI jopaladevImadbhutasvarUpAM vIdaya tAM sevamAnasya vAsukeH suto nAgArjuno nAma samajani / snehamatyA (vujhyA) nAgenphreNIsAmapi mahauSadhInAM phalAni dalAni mUlAni ca lojitaH, tatpranAvAsimapuruSaH zAta18/vAhanapala gururiti prasiddhiM prAptaH / zrIpAdaliptasUriprasAdAjaganagAminI vidyAM prApya rasasiddhika-13 230 // tAraNotsuko'nekopAyA~zcakre, paraM rasastu sthairya na badhnAti / tataH sUrIn pAca / guravaH prAhuH-"samahima 2010 For Private & Personal use only
Page #487
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpArzvanAthaprativimbasya puraH sAdhyamAnaH sarvalakSaNopetasuzIlastrImRdyamAno rasaH sthirIjUtaH koTi-13 vidhivati" / tacchrutvA nAgArjunena svapitA vAsukiAtvA pRSTaH, sa prAha- kAntinagare samahimA / prAcInA jainapratimAsti' / tatastadvimvaM tatratyaM tenApahRtaM / seDhInadItaTe vijane nyasya tatpurato rasasA-5 dhanAya zAtavAhanapatnI candralekhAniyAM pratinizaM sighavyantarasAnnidhyAttatrAnIya rasamadanaM kArayati sma / SaNmAsyAM vyatItAyAM rasaH stmiltH| tatra stamjanakAnidhAnaM zrIpArzvanAthatIrtha rasAdapyatizAthi sakalalokAnilapitaphalapradaM jAtaM / tataH krameNa devavacasA mayA'tra vijJAya "jaya tihuaNavarakappa-4 ruska0" ityAdistutitiH stutaH prakaTIvajUva / prAgasau pratimA kena nirmApiteti na zrutamato nAmAjilikhyate / ityAdi zrImadalayadevasUrinigaditaM dRSTAntaM zrutvA zrAjaiH prAsAdaH kAritaH, stamjanapuraM| vAsitaM / tatra lokA mahAmahotsavaM kurvanti sma / atha | puSTaimbai Tairdeze gurjarAkhye pariplute / maGgasarvagnicantrAbde (1367) stamnatIrthamavAtarat // 1 // adhunA sA pratimA stamjatIrthaviMdare vidyate / prAk zIlAcAryeNAdhAGgayodhyovRttirvihitA / sadanu | zrIajayadevasUriNA zrIzAsanasurIvacasA navAGgAnAM TIkA svamatikaTpanAM vihAya niSpAditA / tataH paJcatriMzadadhikaikAdazazata 1135 tame varSe, keSAJcinmatenaikonacatvAriMzadadhikaikAdazazata 1135 tame varSe zrIajayadevasUriH svargajAgat // 2010 For Private & Personal use only
Page #488
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezaprA. staMca. 17 // 31 // sthAnAGgasUtrAdinavAGgaTIkA-kartA bvaalydevsuuriH| tasmai navAGgaM pradadau hi pArzvaH, zrIstamjanAkhyo'STamazIlanAje // 1 // // ityandadinaparimitopadezasaMgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranthavRttAvaSTA dazastamle SaTpaTyadhikadizatatama 266 vyAkhyAnam // saptaSaSTyadhikadizatatamaM z67 vyAkhyAnam // atha zunAzunaM zrutaM samyagarthe niyojyamityAha___ aprazastaM prazastaM vA zAstraM yatsamupAgatam / prazastArthe prayoktavyaM maunInjAgamavettRbhiH // 1 // II spaSTaH / navaraM prazastaM zrutaM syAghAdapadalAlitaM, tasmAninnamaprazastaM zRGgArAdikazAstraM, tatsarvaM praza stArthe'nekAntapArthe vairAgyArthe ca niyojyaM / atra hukSakamunidRSTAntena nAvArtho jJeyaH / tathAhi-| campAyAM siMhaseno rAjA, tasya rAhugupto mantrI, sa caaiidhrmvaasitH| ekadA nRpa AsthAnastho dharmavicAraM praznayati, tadA yo yasyAnimataH sa tamuvAca / tatra kecidekAntahiMsayA kecidekAntAhiMsayA kecidAtmArAmApImayA yathecajogAdinA keciniHspRhanAvenetyAdisvasvamatikaTpanAdinA dharma sthApayanti / tannizamya mantrI tUSNI nAvaM jajamAno rAjJoktaH- "navAn kimiti dharmanirNayavAkyaM na brUte ?" / sa| Forseerinterestromotion // 31 // 2010 For Private & Personal use only
Page #489
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2010_ prAha - " kimeniH pakSapAtavaco jiH ? vimRzya uktiyuktipraznottaraM prApya Atmanaiva parIkSA kartumucitA" / tato rAjAnumatyA "sakuemalaM vA vadanaM na veti" ayaM gAthApAdo nagaramadhye AlalaMbe, saMpUrNagAthA jAemAgAre'sti, nagaryAM vyudyuSTaM yathA - ya enaM gAthA pAdaM pUrayiSyati, tasya rAjA yathepsitaM dAnaM dAsyati, tatazca jAvI / taM gAthApAdaM sarve'pi pravAkAH petuH / punaH saptame'hani rAjA sajAyAM sthitaH, tatrAdAveva parivrAD bravIti -- rikApaviSa maeka di, pamayAmuhaM kamala visAla nettaM / varikattacitte na su dihaM, sakuMkalaM vA vadanaM na veti // 1 // buvA mantrI nRpaM prAha - " svAmin! nAyaM pAramArthikadharmajJAyakaH, yato'parijJAne vyAkSepakAra - samupanyastaM na punarvItarAgateti zrazanAprAptau tUpoSaNaphalaM nApyate, mUlagAthAto visaMvAdArtha samanvi to'sAviti vibhAvya tiraskRtya nRpeNa nirghATitaH / punastApasAH paThanti - phalodagema gihe pavi, tatyAsAcA pamayA niririkayA / vatti citte na sudinaM, sakuMmakhaM vA vadanaM na veti // 1 // nRpamantriNau tannizamya dadhyatuH - "atrApyanena svakAryavyagratvamajJAnakAraNaM sUcitaM, na punastattvArthaH / tadanantaraM zauyodanika ziSya zraha
Page #490
--------------------------------------------------------------------------
________________ - 20%-- upadezaprA. // 23 // 20% % + 0-% +4 mAlAvihAre mai aja diyA, uvAsiyA kNcnnjuusiaNgii| staMja. 10 vaskittacitteNa na sucha nAyaM, sakuMgalaM vA vadanaM na veti // 1 // iti zrutvA tau dadhyatuH-"atrApi strInepathyanirIkSaNavyagratvaM jJAtaM, na punanitattvaM / anayA dizA sarve'pi tIthikA vAcyAH / AItastu na kazcidAgata iti rAjJA'jANi / mantriNA cAhataH kujhako'pyevanUtapariNAma iti nRpasya pariNAmaH syAdityato jidArtha praviSTaH ThujhakaH smaaniitH| tenApi gAvApAdaM gRhItvA gAthA bajASe, tadyathA khaMtassa daMtassa jiiMdiyassa, anappajaMge gayamANasassa / ___kiM manna eeNa viciMtieNaM, sakuMmalaM vA vadanaM na veti // 1 // * atra ca chAntyAdikamaparijhAne kAraNamupanyastaM, na punA jhepaH, ityato gAthAsaMvAdane dAntidamajitenjyitvAdhyAtmayogAdhigatezca kAraNAjAjJo dharmapRbohAso'jUt / lukena dharmapraznottarakAvaM pUrva-18 gRhItazuSketaragolakaghayaM nittau nikSipya gamanamArele / punargaThan rAjJoktaH-"kimiti jagavan ! dharma, pRSTo'pi na kathayasi ?" / sa cAvocat-"he mugdha ! nanu kadhita eva dharmo zeyaH zuSketaragolakadRSTA-11 ntena" / etadeva gAthAyenAha zA ulo sukko a do tUDhA golayA maTTiA mayA / dovi AvisA kuDDe jo uno tatya laggaH // 1 // ayamatra jAvArthaH-AtmaparamAtmarUpanirIkSaNavyAsaGgAt kAminInAM vAhyAtmanAM mukhaM na pazyanti, % % 3-1-% _Jain Education Intermational 2010_05
Page #491
--------------------------------------------------------------------------
________________ - -- --- hai tadanAve tu pazyanti, ye kAmagRcAste sAhaH, sAtiyA ca paGke karmakadame vA laganti, ye nu zAntyA diguNopetAH saMsArasukhaparAGmukhA munayaste zuSkagolakasanninA na kvcingnti| 4 evaM vagaMti ummehA je narA kAmalAlasA / viratA u na laggati jahA se sukkagolae // 1 // jaha khalu musiraM kasuciraM mukaM lahuM mahai aggii| taha khalu khavaMti kammaM sammaM caraNacyiA sAhU // 2 // iti zrutvA nRpaH prabuyo mantriNaH puro'jasraM munikSujhakadharma zazaMsa / ityAdiyuktyA rAhuguptana nRpo yathArthadharmarataH kRtaH / tathA'nyairapi vidheyamiti // zRGgArapadaM niravadyavartmani, yaH hukSakaH saadhurvdynirgtH| ___ asthApayaccAnyakuvAdizAsanA-tathyaM tato jainavacazcakAra saH // 1 // ___ athaikAntavAdisUtrA!ranekAntAgamo na kanyIkAryaH ityAhamithyAtvazAstrayuktyAyaiH kandhIkAryA na sUtravAk / sUtrArthonayanehavyasamaM pApaM na jUtale // 1 // spaSTaH / navaraM kanyIkaraNasvarUpaM rIjJAtena jJeyaM, tathAhi-cAravatyAM nagaryA vAsudevasya rAjyaM pAlayato gozIrSazrIkhaemamayyo devatAparigRhItAstisro nerya Asan / tadyathA-sAvAmikI 1 audbhatikI meM 2 kaumudikI 3 / tatra prathamA saGghAmakAle samupasthite sAmantAdInAM jJApanArtha vAdyate / vittIyA punarudbhUte Agantuke kasmiMzcitprayojane sAmantAmAtyAdilokasyaiva jJApanArtha vAdyate / tRtIyA tu kaumudImahotsavAdyutsavajJApanArtha vAdyate / caturthyapi gozIrSazrIkhaemamayI nerI tasyAsIt / iyaM tu paramAsaparyante / - -* *--*-* 0-*- 2010 For Private & Personal use only
Page #492
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezapA. vAdyate, yazca tacandaM zRNoti tasyAtItasanAgataM ca pratyekaM pAemAsikamazivamupazAmyati / iyaM ca prakR- stana. 10 topayoginI caturthI jerI / tamutpattirvikhyate-kadAcitsaudharmadevaloke samastAmarasajJAyAH puro'ni-18 // 333 // hitaM zakreNa-"aho ! haripramukhAH satpuruSA lakSdoSamadhye'pi guNAneva gRhNanti tathA na nIcayudhena | yudhyante" / tatraiko devo'zraddadhAno dadhyau-"kathametatsaMnavati ? agRhItaparadoSaH ko'pi na tiSThati" iti vicintya martyaloke samAgatya devena bIjasaM kRSNamatirgandhaM zvAnamRtakaM vikRtaM, tasya ca mukhe / | kundojjvalapravaradazanapatI racitA / atrAvasare zrIneminAthavandanArtha zrIvAsudevaH sarvA''kINoM niryayau, tadA rAjavartmani durAttavAna'rgandhamAghrAya sainikAH parAjamA utpathena gantuM pravRttAH, vAsudevena pRSTAH, taiH zvAnamRtakaM darzitaM / tato nRpaH prAha-"pujavAnAM jAvA nAnAvidhA vidyante, nAtra hapaH & zokazca, paraM yUyaM pazyatha, aho ! asya kRSNasya pAekurA dantA marakatanAjananihitamuktAvalisannitA jAnti" / tannizamya devo dathyau-"nUnamayaM satyaH paraguNagrAhI doSazatAni vihAyeti" / tato harerazvaratnamapahRtya devaH pradhAvitaH / janArdano'pi sasainyastatpRSThe'dhAvat / devena samastasainyaM nirjitaM / tato| haristaM devaM smAha-"kathaM mamAzvaratnamapaharasi?" / devo'vak-"yudhe jayaM vidhAyAmumanvaM gRhANa" / kRSNo'vak-"ahaM rathArUDhaH, tvaM tu bhUmau sthitaH, atastvaM rathaM madIyamaGgIkuru, yena samAnaM yuddha syAt" devo'vaka-"zrala me rathena" / evaM hastI azvazca pratipichaH, vAyuzAdikamapi nipiU / punaH // 13 // 1 zvAnazabdo'pyakArAnto'sti. HSSSSSSSOMOMOMOMOM ___JainEducation International 2010 For Private & Personal use only
Page #493
--------------------------------------------------------------------------
________________ kRSNo'vak-"tava kena yubhena yodhitavyaM ?" / devaH smAha-"ahighANayuddhena pUtaghAtaiyudhyAbadde" / / 4 tadA'rdhacakrI smAha-"nAhaM nIcayubhena yudhye, azvaratnaM yathAsukhaM gRhANa" / tatsAhasena tuSTaH muro| saMjAtapratyayaH pratyakSIyAkhyat-"devAnAM darzanamamoghaM, kamapi varaM vRNu" / kezayo vyAdarata"azivopazamanI nerI me praya" / tato devena candanajerI dattA, phalaM ca proktaM-"asyAH zabdaM yaH zRNoti tasya jvarAdirogAH praNazyanti, sA pUrNeSu SaemAseSu punarvAdyA, utpannAH sarve gadA ganti" / athAnyadA kadAcideko vaNigatyantadAhajvareNAjijUto merIrakSaka kSaNati-"dInAraladaM gRhANa, nerI / / bedayitvA ekaM khaekaM mama prayantra, rIvAdanasamaye'haM nAgatavAn , idAnIM tu paemAsAnantaraM nRpAjhayA |sA vAdayiSyati tAvatkAlamahaM muHkhasahane'kSmaH, zrato me ekaM saemaM dehi" / tenApi lojavazenAnya candanena ryAsthiggalakaM dattaM / evamanyeSAmapi khojavazena tAdRzamanyacandanakhaekaM saMyojya tasyAH khaemaM / 4 dadau / evaM kanyIkRteyaM rI / athAnyadA paemAsyatikrame hariNA sA nerI tAmitA, kanthIkaraNAttasyAH / I zabdo harisaMsadyapi na prsRtH| tadanu kandhIkaraNabyatikaraH kezavena vijJAtaH / nerIrakSako nirghATitaH / / punaraSTamaM vidhAyAnyA nerI kRSNena devapArce yAcitA khabdhA ca, anyo nerIpAlakaH kRtaH / atrAsyopanaya evaM yaH ziSyaH sUtramartha vA paramatena svakIyagranthAntareNa vA mizrayitvA kanyIkaroti ahaM / kAreNa paramatAdinirapi mizrayitvA saMpUrNa vidadhAti so'nuyogazravaNasya na yogyaH / evaM knshriikRt| 1 adhiSThAnayujhena-viMgayujhena 2 pUtaghAtaiH-apAnadhAtaiH / 2010_IR For Private Personal use only
Page #494
--------------------------------------------------------------------------
________________ - saMjJa. 17 - upadezaprA. sUtrAthoM gururapi nAnuyoganASaNasya yogyaH / "suzidito'haM svayameva nAnyaM pRcAmi" itimAnena galitaM vismRtaM saMpUrNa vidadhAtIti // // 13 // sonena mAnena kadAgraheNa, havena zAThyena ca sUtramartham / kanyAvidhAnAyanihvavaH syAt , sAdhvAdisuirna tathA vidheyam // 1 // // ityabdadinaparimitopedazasaMgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranthavRttI aSTA dazastamle saptaSaSTyadhikadizatatamaM 267 vyAkhyAnam // aSTapaSTyadhikahizatatamaM z67 vyAkhyAnam // atha darzanAdyAcAramAhajJAnAdyanantasaMpUrNaH sarvaviniyaMdAhi(dodi)tam / tattathyaM darzanAcAro niHzaGkAkhyo'yamAdimaH // 1 // jinoktatattvasaMdehAtsA ca zaGkA'nidhIyate / zaGkAto jidyate azA dopo'yaM syAnmahA~stataH // 5 // | spaSTau / navaraM zaGkAtaH zrayA-samyaktvaM tattvajJAnaM ca nidyate / atrAyeM gaGgAcAryapravandhaH / tathAhi-mahAgiriziSyo dhanagupto nAma, tasyApi ziSya AryagaGgo nAmAcAryaH / ayaM coTTakAnadyAH pUrvataTe caturmAsImavasthitaH, tazuravastvaparataTe / anyadA zaratsamaye sUrivandanArtham un gaGgo nadImutta- harati / sa ca khaTvATaH / tadA tasya zIrSe sUryAzusaGgamAttApo vajUva, pAnIyasaGgAt pAdayoH zaityaM / - 34 // __JainEducation International 2010LIK
Page #495
--------------------------------------------------------------------------
________________ cAt / atrAntare kathamapi mithyAtvamohanIyodayAdasau cintitavAn-"aho ! sidhAnte yugapatniyAdhyAnunavaH kila nipichaH / ahaM tu ekasmin samaye zaityamuSNaM ca vedayAmi, ato'nunavaviruSyatvA-2 nevamAgamoktaM zojanamAnAtI"ti zaGkAM vidhAya gurujyo nivedayAmAsa / tadA guruniriti ziditaH"jo vatsa ! ekasamaye upayogadhyaM yugapaJcAyAtapavadanyo'nyaM virudha, tannopapadyate, sadapi kramanavanamasya / tvaM na lakSyasi, samayAvalikAdeH kAlasya sUkSmatvAnmanasazcAticapalatvenAtisUkSmatvena cAzusaMcAri-3 tvAcca / mano'tInjiyasUkSmapujalaskandhaniSpannaM jJeyaM / taJcittaM sparzanAdipavyenjiyasaMbandhidezena saha 2 yasmin kAle saMvadhyate tasmin kAla injiyasya tanmAtrajJAnaheturjavati, anyArthopayukto devadattAdi-3 hastinamapi purato vyavasthitaM na lakSyati, tasmAdekasminnartha upayuktaM mano na kadAcidanyArthopayogaM banate / yathA kazcitsAdhurekAgradhyAnamagnaH kAyotsargeNa sthitaH / itazcaikazcakravatIM tatsainyaM catuHSaSTisahasAntaHpurIvarga AtodyAdikaM ca tanmuneH purato vrajati vAdyati ca / sa munizcakriNA dRSTaH / cakrI dadhyau-18 "aho! asyopayogaikatA ! matsainyaM zabdarUparasagandhasparzAdipaJcenjiyasaukhyopakaraNairyuktamapyayaM munina | sacittaM dattvA nirIkte" / tataH sa cakrI dhyAne pUrNe sati muniM natvA pAca-"svAmin ! matsainyaM hastya-12 zvarabAtodyAntaHpurapurandhrIpramukhaiH paJcenjiyagrAhyavastuniH saGkalaM yuSmAkamagre bhUtvA brajitaM tatsarva java-4 nirnirIkSitaM na vA ?' / gururAha-"tavopajIvyAdinirahaM nato jAvI, paraM mayA paramAtmadhyAnaikopayogamagnena na kiJci dRSTaM tUryAdikaM ca na zrutaM" iti zrutvA sa cakrI punaH punargurUpayogaM stutvA pratibodhaM|2 tu.40 ____JainEducation international 2010_05 For Private Personal Use Only
Page #496
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezapA.- pApa, prAha ca-"nUnamAtmanaH puraH pravartamAnA aneka injiyagrAhyaviSayAH santi, paraM manaHpravRttiM taMja. 17 vinA naiko'pi grAhyatAmAyAtIti" / ato he ziSya ! yaandhopayoge vartamAno mANavakastanmayopayoga / // 23 // eva javati nAnyArthopayuktaH / atrAha ziSyaH-"svAmin ! yadi samakameva kriyAghyopayogo na bhavati / tarhi kathaM tamahaM saMvedayAmi?" guruH prAha-"samayAvalikAdikAlakRtavinAgasya sUkSmatvAnninnakAlamapi / kAlavinAgena pravRttamapi kriyAyasaMvedanamutpalapatrazatavedhavadyugapatpravRttamiva manyase tvaM, na jhutplptr-hai| zatamadho'dhaH sthApitaM sutIdaNayA'pi sUcyA samarthenApi vedhakA samakAlaM vebhyate, kiMtu kAlanedenAsaGkhyAtasamayairekaikapatrasya vedho jAyate, uparyuparitane'vi''dhovartinaH patrasya vedhAyogAt, atha vedhakartA yugapapihitameva vedhyaM manyate, kAlanedasyATapatvena phursadayatvAt / athavA'lAtacakraM loke laMbA iti kathyate, tatkAlanedena dinu bhramadapi bhramaNakAlanedasya sUdamatvena uradhigamatvAnnirantarajramaNameva / / kAladayate, evamihApi zItoSNakriyAnulavakAlanedasya sUkSmatvena puravaseyatvAdyugapadiva tadanujavaM manyate / navAn / cittamapi nenjiyaiH saha yugapatsaMvadhyate, kiM tu krameNaivopaladANatvAt / nApi ziraHpAdAdiniH lA sparzanenjiyadezairyugapatsaMbadhyate, atra dRSTAnto yathA-iha dIrghA zuSkA zakulikA loke paradezImadhu-hI rAmlikA kasyacinnakyatastapaM caluSA vIkSamANasya rUpAnamutpadyate, tajandhaM ca ghrANenAjighrato gandhajhAnaM, tasaM ca rasanayA''svAdayato rasajJAnaM, tatsparza ca sparzena vedayataH sparzajJAnaM, carvaNotthaM tandaM ca // 35 // zRNvataH zabdajJAnamupajAyate, etAni paJcApi jJAnAni krameNaiva jAyante, anyathA sAGkaryAdidopaprasaGgAt , 2010_0
Page #497
--------------------------------------------------------------------------
________________ matyAdijJAnopayogakAle cAvadhyAdhupayogasya praapteH| evaM ca ghaTAdikamarthaM vikaTapayato'nantAnAmapi ghaTA-IN dyarthavikaTapAnAM pravRttiprasaGgAt / na caitadasti / zrImajinaparamAtmaguNasmaraNadhyAnopayogapravRttisamaye yugapa-11 mithyAtvatarkAsurAdidhyAnopayogAvi vaH prasajyate, ityAdyanekadoSAstvanmatyotpadyante,tadAna cintitArtho lanyate / ataH sa upayoga ekadaika eva navati, na tvaneke / tathA tenaiva prakAreNa karmavandhanirjaraNAdIni tA ghaTante / atrArthe prasannacannadRSTAnta nAvanA kAryA / zreNikena pRSTaM prasannacanmarSisvarUpaM zrIvIrajinaH prAha tacittagataprazastopayogaparAvartanAnusAreNa gatisvarUpaM punaH punazceti / tatra yadi yugapadanekopayogajavanaM | javet tarhi jino'pi yugapajatayo'nekA brUyAt ,ata ekasmin kAle eka evopyogpdstthyH| uktaMca yadA syAtprANinAM zItopayogavyAvRtaM mnH| tadA noSNopayoge tamyApriyeta virodhtH||1|| yogapadyAnimAnastUpayogayugalasya yaH / sa tu mAnasasaMcArakramasyAnupalakSaNAt // 2 // A punaH ziSyaH smAha-"nanu 350 matijJAnavizeSeNa jedavarNanAvasare navanireva bahuvahuvidhakSiprAnizritA saMdigdhadhruvasetaravastugrahaNe'vagrahAdInAmanujJAnenaikasminnupayogabahutA zrute'jihitaiveti" / atra gururAkhyat-"tadvahuvahuvidhAdirUpavastuno'nekaparyAyANAM sAmAnyarUpatayA grahaNamAtrameva jJAne upayogatA mAtravyavasthApanameva / ekasmin vastunyekakAsamupayogAnekatA kvApi nAsti / atra dRSTAntaH-samakaM sainya-18 zAmiti yatsAmAnyaM ekamapyanirdezyaM saikopayogatA jaNyate / yaH punaH prativastvete hastino'mI azvA ete | padAtayo dhvajA DhakkAH karajAdayazcetyAdiko vijAgo jedAdhyavasAyaste naikopayogAH, tathA he ziSya ! eka 2010_05
Page #498
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezaprA. smin kAle bahUni vizeSajJAnAni navanti, kutaH? sakSaNajinnatvAt sarveSAM lakSaNaM zItoSNAdivizeSANAM | staMja.20 svarUpaM tasya parasparaM dAninnatadrAhakANi jJAnAni samakaM javanti, yasmAccAnekaviSayamanekAdhAraM sAmAnya-13 // 36 // mityatastadagRhItvA na vizeSajJAnasaMjUtirastItyato'pi na yugapavizeSajJAnAni, idamuktaM navati-pUrva veda nAsAmAnyaM gRhItvA tata IhAM pravizya zIteyaM pAdayorvedaneti vedanAvizeSa nizcinoti, zirasyapi prathama vedanAsAmAnyaM gRhItvA tata IhAM pravizya uSNeyamiha vedanA ityadhyavasyati / na hi ghaTavizeSajJAnA-18 dinantarameva paTAzraye sAmAnyagraharUpe'gRhIte paTavizeSajJAnamupajAyata iti" / punaH ziSyaM smAhahai "ekasmin kAle kriyAstu bahava ekena jIvena yugapaJjAvyante nartakIvat , yathA nartakI anyAsapATa-2 vena mukhAt hAhAdizabdAn paThati sA vilocanayugaM namayantI hastapAdAdyAkuJcanaprasAraNAmulicAla-11 nAGgamoTanAdihAvajAvAdikAna yugapatinoti, paramamupayogastvekadAkAle ekasyAmeva kriyAyAM navahai tiiti| anyo vA kazcikrinannaktikAraka ekena hastena cAmaraM vIjayati, ekena hastena dhUpadhUmAvaliM jinAGge 2 vitanoti hastavAhanena, mukhena sadbhUtaracanAjiH stutinirjinaguNagaNanAM tanoti, dRgnyAM paramezvarapratikRtimavedaya mastakaM dhUnayati, jUmau yuktyA caraNau sthApayati ityAdi svabukhyA''nyUhyaM / ityA-1 diyaktitiH prajJApito'sau yadA svAgrahagrastabudhitvAnna kiJcitpratipadyate tadA gaNAvahiSkRto viharan / 18 rAjagRhe nagare samAgataH tenAsanmatenAnyAnmunIn sa vyudagrAhayat, yata AgrahI hi anyaM svasamAnaM | // 25 // kamalarkavadivati / atha tatra ca mahAtapastIrapranAvAhUdapAdhaiM maNinAganAmno nAgasya caityamasti / GEOGROGROLOGICROROGRA sa 2010 For Private & Personal use only
Page #499
--------------------------------------------------------------------------
________________ - AAKASARAN tatsamIpe ca sthito gaGgaH parpatpuro yugapatkriyAyavedanaM prarUpayati sma / tacca zrutvA prakupito maNinAgastamavAdIt-"are kuSTa ! kimevaM prajJApayasi ? anekajIvamanAMsi saMzayayuktAni karoSi ? yato'traiva pradeze samavasRtena zrIvardhamAnasvAminA ekasmin samaye ekasyA evaM kriyAyA vedanaM prarUpitaM, taccaitya.121 sthitena mayA'pi zrutaM / kevalinAmapi prazramasamaye jJAnaM vizeSAtmakopayogo vitIyasamaye darzanaM sAmA-11 nyAtmakopayogazceti, tatkiM tvamadhikazAno jAto vIrapranorapi ? yattasya vaco'nyathA kuruSe ? imAM || urvAsanAM muJca, vijorvacaH svIkuru, no cettvAmadhunA'munA mujreNa zidayiSyAmi, adhyadasidhamapyartha | gopayasi tanna yuktaM, yathA'STAvadhAnAdisAdhakaH kazcidhijJaH zlokaracanAsamaye zlokaM nUtanaM vidadhAti, vAdyatAlAni gaNayati, vArtA zRNoti, pRSTilikhitAdaraM kathayati ityAdyaSTAdhikAvadhAnaM sAdhayati, tatsarvamAzusaMcArimanovijJAnAnusAreNeti prAkRtajanA vAlA Azcarya vIdaya japanti-aho ! anena | samakAle etatsarvaM sAdhitaM, tannAI, krameNaiva tUrNa sarva gRhItvA vadati" / ityAdiyuktyA tena nAganAkinA zikSitaH so'GgIkRtavAn , "mithyA'SkRtaM me'stu" ityavocat / punargurupArzva etya tatpApamAlocya prtikraantH| yata uktaM mahAnASye abhAvIsA dovAsasayA sidhiM gayassa vIrassa / do kiriyANaM dicI ubugatIre samuppannA // 1 // maNinAgeNArajho nayovavatti pamivohi vottuM / zvAmo gurumUlaM gaMtUNa ta pamikato // 5 // CROCO- OCK ___JainEducation International 2010.05 .
Page #500
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezaprA. stana.10 // 237 // gaGgasAdhuriti tena joginA, saMzayAdigatadopabodhitaH / nihnavatvamapahAya darzanaM, gAGgavArivimalaM dadhau punaH // 1 // // ityavdadinaparimitopadezasaMgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranthavRttAvaSTAda zastamne'STaSaTyadhikadizatatamaM 260 // vyAkhyAnam // -54-56-520RRC-0-5%-0-56 ekonasaptatyadhikadvizatatamaM z6e vyAkhyAnam // - atha niSkAMditAhavittIyAcAramAha - niSkAsatvamanekeSu darzaneSyanyavAdiSu / dvitIyo'yaM darzanAcAro'GgIkAryaH shujaatmbhiH||1|| | hitvA syAmAdapadaM yaH kAsati parazAsanam / kAsAdopAnvitaH sa syAdanyAnyadarzanotsukaH // 2 // spaSTau / navaraM anyAnyadarzanotsukaH zratrArthe kukhakaziSyajJAtena jAvArtho vAcyaH-vasantapure devapriyaH zreSThI, yauvane tasya jAryA mRtA, tato vairAgyaM prAptaH putreNASTavArpikeNa samaM pravajitaH / sa DhukhakaH | parIpahamasahamAno vakti-"tAta na zaknomi upAnahI vinA hieima, dijAnAM darzanaM zreSThaM, yatro pAnaho rakSaNaM" / iti zrutvA gururdadhyau--"zrayaM vAlabuddhiH kadAcidAnyAM vinA sarvathA dharmahIno |37 // mA jUyAt" iti vicintya mohena pitA gRhiNaM yAcitvA putrasyopAnahI kArayAmAsa / tato'vak / C% ACSTa 3%-5000 ___JainEducation international 2010_05
Page #501
--------------------------------------------------------------------------
________________ DAputraH -"zrAtapaH zIpa tapati, tena himituM na zakyate mayA, atazvanaM vitratAM tApasAnAM darzanaM varya" iti zrutvA "mA dharmaparAGmukhaH sarvathAjUta" iti dhyAtvA utrikAmAtapavAraNAyAnujAnAti sma / | tataH husako'vak-"tAta ! jikSATanaM kartuM na zaknomi, ataH paJcAgnisAdhakAnAmAcAraH prazasyaH,4 hai| yato lokAsteSAM pratyutAnimukhamAnIyAzanAdikaM prayacanti" / gurustu pUrvavakSicintya svayaM jihAM samA nIya sUnave datte / evaM nUmau saMstArayitumazaktena putreNa "mRdhI zayyA prAtarujAya peyA" ityAdinA / zAkyasiMhamataM varNita / tataH pitA kASThaphalakamanujAnAti sma / aGgAdAlanAzaktaputreNa zaucamUladarzanaM 4 varNitaM tadA pitA prAsukapayoniH snaanmnujaanaati| evaM locasthAne dauraM kArayati / punarvakti saH-"tAta ! brahmavrataM pAlayituM na zaknomi" / gopIgopAlazrIkRSNalIlAmavarNayat / etannRtvA pitrA dhyAtaM-"nUna| mayamayogyo'paramArthajJaH, etAni mayA mohAtkAritAni, paramevaM kArayan putreNa sahAhamapi narake pati-12 pyAmi / saMsAre jIvAnAmanantAH putrA jAtAH, asya (smin) ko mohaH" / tato niSkAsito gaNAt / / mRtvA sa suto mahiSo'bhUt / pitA tu svarge devo'jani / avadhijJAnena putraM mahiSaM jAtaM jJAtvA sArtha-12 vAharUpaM vidhAya tameva mahiSaM pAnIyAnayanAya lakhau / tasya pRSThe bahu nIraM saMsthApya nimnonnatajUmau cAsayan kazAdiniH prahArairuccairAraTantaM taM smAha-"kimAraTasi ? pUrvajavakRtakarmaphalaM samAyAta" "tAta ! na / komi" ityAdipUrvanavoktAni vacAMsi sureNa punaH punaH proktAni / tAni vacAMsi zRNvanmahiSo / jAtismaraNaM prApa / pazcAnavaM smRtvA punaH punarazrupravAhaM muJcan dadhyo-"mayA tu pitroktaM cAritraM na 2010_05 For Private & Personal use only
Page #502
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezamA // 33 // CRECRPM- pAlitaM, tena mRtvA'haM mahiSo jAtaH" tato devenoktaM-"ahaM tava pitA, tvAM pazcAnnavaM smArayitumAgAM,18| staMja. 17 yadyagre zujagatispRhA'sti tadA'nazanaM lAhi" / tato mahipo'nazanaM gRhItvA vaimAnikaH sUro vajUva / ataH zuddhaM vrataM pAlanIyaM / ___ anyAnyadarzanAcAro na kAmayaH kusakarSivat / tadeva satyaM vijJeyaM yajinaizca praveditam // 1 // a iti / athAtrArthe'nyo'pi saMbandhaH pratanyate-mithilApuryA lakSmIcaitye zrImahAgirisUrayaH samavA sArduH teSAM ziSyaH kaueimanyo nAma, tasyApi ziSyo'zvamitraH, sa dazamapUrva pati sma, tanmadhye naipuNika vastu paratastasyAyamartha Agamat-"pamuppannasamayanerazyA save volijissaMti, evaM jAva vemANie hai| tti, evaM vIAisamaesu vi vattavaM" / atra saMzayaH samutpannaH--utpAdAnantarameva sarva vastu sarvathA / vinazvararUpaM ityevaM vodho jAtaH, tenAnyAn vyudagrAhayat , Uce ca-"sarvathA sarvavastu pratikSaNamutpannaM 15 nAzaM yAti, yathA zakacApavidyudghanAdayaH" / atrottaraM guruH smAha-"nanu pratisamayavinAzitvaM vastU. nAmityetadekasyaiva vodhavAdina jhajusUtranayasya mataM, atra tvaparAparaparyAyotpattinAzAdyapekSyA kenacideva / prakAreNa vastUnAM nAzo'nukSaNamiSyate / yasminneva samaye tannArakavastu prathamasamayanArakatvena samuvidyate / tasminneva samaye ditIyasamayanArakatvenotpadyate, jIvajanyatayA tvavatiSThata eva, ato yadi nAmAcAparyAyamAtramutsannaM tataH sarvasyApi vastunaH samuchedaH kathaM ghaTate ? anantaparyAyAtmakasya vastuna ekpryaa-1||33|| yamAtravede sati sarvavedasyAtivirughtvAditi / atha sUtrAlApakamavagamya cAntastarhi sUtrasyaiva vAkyaM | CACAMACHAR 2010 For Private & Personal use only
Page #503
--------------------------------------------------------------------------
________________ KANGANAGAR zRNu-"nerazyA NaM naMte kiM sAsayA vA asAsayA vA? goyamA ! siya sAsayA siya asAsayA / / se keNaNaM ? goyamA ! davaghyAe sAsayA lAvaghyAe asAsaya tti" / api cAtrApi sUtre na sarvathA / nAzo'jihitaH, kiMtu prathamasamayanArakatvena vinazyanti, na tu sarvathA avyArthatayA zAzvatatvAditi / / yadi tu sarvathA nAzastarhi prathamasamayotpannanArakasya niranvayanAzena naSTatvAdvitIyasamayotpannanAraka iti vizeSeNa vyapadeSTuM kathaM yujyate ? athavA paryanuyujyate javAna-nanu sarva vastu kSaNikamityetatkathaM 4 navatA jJAtaM ? iti vaktavyaM, zrutAditi cennanu tataH zrutAdarthavijJAnamasaGkhyeyasamayairniSpanno yaH sUtrArtha-12 grahaNapariNAmastasmAdeva yuktaM, na tu pratisamayavinAze, idamuktaM navati-asaGkhyeyAneva samayAn yAvacittasyAvasthAnaM na sarva kSaNikaM, kutaH ?; yasmAtpadasya sAvayavatvAt tatsambandhi ekaikamapyaharaM saGkhyAtI | tasAmayikaM, asaGkhyAtaiH samayairniSpadyata ityarthaH / anyAnapi dANalaGgavAde doSAn zRNu-pratikavalajotA devadattaH daNikatvAdanyazca javati, jojana kriyAyAzcAnte so'pi joktA sarvathA na bhavati, daNikatvA-2 ttasya / tatazcaikasminnantye kavalahepe kA tRptiH? noktuzcAnAvAtkasyAsau tRptiH ? evamuktAnusAreNa gantrA-18 dInAmapi zramAdyanAvaH svabudhyA'jyUhyaH, ityevaM smstlokvyvhaarovedprsktiH| uktaM ca nuktiprAramnako'nyaH syAttRptiranyasya jAyate / anyo gati panthAnamanyo'nunnavati zramam // 1 // pazyatyanyo ghaTAdyarthAn jJAnamanyasya jAyate / anyaH prArajate kArya kartA cAnyo javejAnaH // 2 // anyaH karoti puSkarma narake yAti caaprH| cAritraM pAkhayatyanyo muktimanyo'dhigati // 3 // kaka- LAGAANANGA _Jain Education international 24
Page #504
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezaprA. kiMca sarvathA pratikSaNaM vastunAze mUlasvarUpeNa kSaNAntare padArthaH kathaM dRzyate ? vAsanAsaMtAneneti staMca. 10 cettarhi vAsanAsaMtAnaM tu kSaNikadharmeNa majitaM / anekadaNavinAze'pi tadavasthAnaM cettarhi navanmate 4 // 35 // mahatI hAniH prasajyate, hRdaye mithyAtvavRdhiH, kuta iti ? yasmAnnaikAntena paryAyamayaM nApyekAntena avya rUpaM, kiM tvanekaparyAyamutpAdavyayadhrauvyarUpatvAdbhuvana vimAnIpasamujAdisarvamapi vastu nityAnityAdirUpatayA / vicitrapariNAmamanekasvarUpaM jagavatA'nihitaM / kvacidvyavahAramuddizya vAkyamuddiSTaM, kvacinnizcayamuddizya | vAkyaM nigaditaM, kvacikunayAtmakaM ca jinaiH proktaM, tatsarvaM yathArthabujhyA svIkArya, na jinavacaneSu svamatakaTpanA vidheyeti / ekasminneva paryAyanare'GgIkriyamANe sukhaduHkhavandhamokSAdayo na ghaTante, utpattyanantaraM sarvathA nAzAditi hetuH, mRtasyeveti dRSTAntaH / na ca vyArthikanayapade kevale samAzrIyamANe sukhAdi ghaTate, ekAntanityatvenAvicavarUpatvAnnajasa zveti, tasmAnjayapada eva sarvamidamupapadyate, ekAntapakSastu doSavadakadIkRtatvAttyAjya eveti / ityAdiyuktyA bodhito'pi sthaviraiH sa muniryadA na / mene tadA nihnavo'yamiti jJAtvA svagato vahiSkRtaH / tato vyudbhAhitaiH sAdhuniH sArdhe nUtale man rAjagRhe'gAt / tatra rAjJaH zuTakAdhyakSAH zrAvakottamA vanUvuH, te ca tAnnihnavAnAgatAn jJAtvA "karka zenApi karmaNA etAn vodhayAma" iti dadhyuH / tataste kazAdinisteSAM tAmanamArejire / tataste jayapatrAntA munaya UcuH-"purA yUyaM janazrutyA zrAvakA asmAbhiH zrutAH, tatkimasmAkaM vatinAM vidhvaMsa vidhatya ?" / zrAjAH procuH-"navanmate yairRtamAttaM te sarve vyubinnAH, yUyaM cAnye kecanotpannAH / kiM ca sara // 23 // Jain Education international 2010-05
Page #505
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4%AE% %% A5%a 4 pratikSaNaM yuSmAn svayameva vinazvarAnanyo vinAzayati, anyo vinazyati, yuSmanmate vayamapyapare, na tu / zrAghAH / atha cet svAmisimghAntamuttamaM pramANIkuruta tadA tu yuSmA~stAneva zramaNottamAn zraddadhmaH, na ca yupmAnnAzayAmaH / yataH svAmino mate kAlAdisAmayyA tadeva vastvekasAmayikatvena vyuvidyate, aparaM punaHvisAmayikanAvanotpadyate, kSaNAntare disAmayikatA parityajya tatrisAmayikaM navet / evaM punaH punazcaturAdihaNeSvapi vAcyaM / nArakAdyA anenAzayena daNikA matAH" / iti zrutvA pravujAste daNadayakadAgraha hitvA vinorvANI tatheti pratipedire / tatastairmuditaiH zrAddhaiH kSamayitvA vanditAste svadarzanaM nirmalI-| 4cakruH / asau nihnavasturyaH svAmimokSAjate viMzatyadhike'bdazatadhye smutpnnH| vaudhe padArthAH daNanaGgurAH syuH, svIkRtya tanvAsanamazvamitraH / sarvatra hAni mahatIM lakhau sa, niSkAsattA'to'nyamateSu dhAryA // 1 // // ityavdadinaparimitopadezasaMgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranthavRttAvaSTAdazastamla ekonasaptatyadhikadizatatamaM 26e vyAkhyAnam // saptatyadhikadvizatatamaM 20 vyAkhyAnaM // atha vicikitseti tRtIyadarzanAcAramAhavicikitsA sasaMdehA dharmakriyAphalaM prati / taddopaH sarvathA tyAjyo darzanAcAracAriniH // 1 // 5 4ce ___JainEducation international 2010_00 For Private Personal Use Only
Page #506
--------------------------------------------------------------------------
________________ K- upadezamA // 4 // FRREARREARS spaSTaH / jAvArthastu jogasArasabandhana jJeyaH-kAmpiTyapure jogasAgarejyena pAdazavratadhArakeNa saMjJa. 10 zrIzAntinAthaprAsAdaH kAritaH / pratyahaM trisandhyaM naktyA nirAzIlAvena sa pUjayati zrIparameSThinaM / ekadA kAlAntare mRtAyAM panyAM gRhanirvAhAnAvaM matvA'nyAM priyAmaGgIcakAra / sA tu nityacapalA pracannaM dhanaM hatvA granthi kurvatI svecchayA nukte sma / kramAtsarvaM dhanaM hINaM / tato grAmAntare zreSThI vAsama-11 kArSIt , paraM jinapUjAM vidhA na muJcati; jAvapUjAM tu kadAcidapi trikAlaM na tyajati / ekadA strIpramukhajanA ijyaM procuH-"kimarthaM nigrahAnugrahaparipAkAdarzinaM vItarAgaM devaM jajasi ? iha tvadhyakSaphalaMda dAriyaM samAgataM, pratyakSadevAn hanumadhinAyakacaemIkSetrapAlAdIna naja, ye saMtuSTA UTitIpsitaM pUrayanti" / iti zrutvA zreSThI dadhyau-"aho ! zme paramArthAjJA mohamadyapAH kiM kiM na jaTpanti ? prAgjavAdI nyUnapuNyAni vidhAyAdhunA saMpUrNapuNyaM noktuM spRhayanti tanmithyAtvamUDhaceSTitaM / atra hanumajaNezAdyAH kiM vitanvanti ? yAdRzamAtmanoptaM tAdRzaM lUyate, atra na kasyApi doSa unnAvyaH, paraM paramAtmanaH smaraNaM tu aharnizaM saMsAradhyAnavismRtyartha vidhIyate, vItarAgaguNagaNanAM vinA saMsArarAgahAniH kathaM syAt ? dhimmithyAtvamagnAn mUDhAn ye paramAtmAnaM saMsArakriyAniSpAdanArtha niSpattyanantaraM vA / stutivAkyaiH stuvanti-aho satyo'yaM paramezvaraH, matkAryamanena zIghraM kRtaM, matputraputrINAM vivAhAdisaMbandhaH sahasA kuto'pyAnIya mekhitaH / kecidityaM vadanti-paramezvareNAtra yujhe saGgrAme mama || ra mahadyazo dacaM ityAdisvasvaprAkRtakAryeSu prayatnasamanvitaM pratuM mudhA mugdhA vidadhati" / ityAdi svabukhyA EACCEOCHECC JainEducation International 2010-05 www.sainelibrary.org
Page #507
--------------------------------------------------------------------------
________________ zujaM varya vicintya sa zreSThI na manAgmanasi vicikitsAM dadhau / atha dhanAjAvAbleSThI kRSikarma vidhatte | kama / sA strI pakvAnnAdi lakSyantI nartuzcapalAdi kadannaM datte / zreSThI nAmnaiva jogasAro'jUt patnI tu KjogavatI jAtA, kramAtkuTilAzayA paranareNa saha logAn junakti sma / ekadA zAntijinasyAdhiSThAtA suro dadhyau-"prajoH kathamadhunodArA dhUpAdivyapUjA'nekajanamanohAdakA na jAyate ?" / tato'vadhinA muro jogasAgare dAridyotpattiM vijJAya "ayaM jinenjaktaH zreSThI capalakSetralUnako'bhUt , jAryA kuTilA / patyajaktA iti mayA logasAgarasya sAMnidhya kArya" iti nizcitya zreSThino jAgineyasvarUpaM kRtvA mAtulagRhe gatvA ca mAtuTyA jotkAraH kRtaH, pRSTaM ca-"kame mAtulo'sti ?" / mAtuTyoktaM-"kSetre tava maatulH| ke kheTayannasti" / tataH kSetre gatvA mAtulasyAhI praNamya sthito'yaM yadA tadA mAtulo'vak-"kimarthamAgAH" / nAgineyasuro jagau-"tava sAhAyyakaraNArtha" / tato mAtukho'vak-"gRhe gatvA nu"|jaagineyo'vk-"aavaacyaaN sArdhameva jemissyte"| zreSThI smAha-"dene lavanakaraNena mahatI velA navipyati, etAvatkAlaM tvaM vAlaH kathaM kudhAM sahiSyase ?" sa Aha-"ahamapi lavanakriyAM vidhaaye| ityuktvA daivatazaktyA lavanaM kRtvaikatra sthApitaM sarva / mAtulo'vak-"atha capalAH kathaM gRhe | lAsyante ?" / tataH sa sarva capalAdi kSetrasatkamutpAThya gRhaM prati cacAla / itaH sA strI svapatinAgineyAvAgavantau jJAtvA svapArzvasthaM jAraM gomANimadhye unnaM rarakSa, sapanazyAdirasavatI ca koSThikAyA1 jApAyAM coLA. 2 gobandhanasthAnaM khoke "gamANa" iti khyAtam. 1041 _ 2010
Page #508
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezaprA. madaipsIt / tadA nAgineyo'nyetya mAtuTyA jotkAraM kRtvA''ha-"mAtusaH samAyAtaH, AgatasvA- saMja. 10 gatAdi kriyatAM" / tataH sadyo gomANikAyA upari capalakalAraM muktvA kaNIkartuM capalAn kuTTayituM / // 41 // lagno nAgineyaH / tadA jAro jarjarIjUtaH svaM mRtaprAyaM mene / tadA jogavatI basyopapatiM mRtaprAya jJAtvA || prAha-"adhunA juna tvaM, zrAnto'nUH" / tato ghAvapi jeminumupaviSTI, tadA capalAdikadannaM pariveSitumArene tayA, tadA nAgineyo jagau-"ahaM kadannaM na nodaye" / tayoktaM-"varyamannaM kuto dIyate || nAgineyo'vaka-"ahamatra sthitaH koSThikAmadhyasthAM lapanazriyamadhya pazyAmi, kathaM tvaM na parivetapayasi ? svAmito'dhikaM kimapi nAstIti dhyeyN"| tataH sA cakitA lapananiyaM pariveSya dadhyau "aho ! mahadAzcarya ! majuhyaM kathaM vettyasau ? nUnamasya jUtapretavyantaramAkinItvaM vidyate, no cecanna / sthApitaM kathaM jAnAti!" / tatastau nuktvA muptau / tadA'vasaraM prApya sa jAro niHsRtaH / devastu sarva / nijAnannapi maunaM vidhAya sthitH| atha sa mAtulaM pAha-"kathaM zAmalasUnovivAho na kriyate?" / zreSThI smAha-"he jAgineya ! kathaM dhanaM vinA manorathAH pUryante ?" / suro jaNati-"mAmaka ! tvamuttiSTha, nUmigatanidhAnaM tvatsatkaM darzayAmi" / tatastasyAH pazyantyA mito 'vyaM niSkAsya dattaM / sA viladA dadhyau-"mayA coryaM vidhAya guptIkRtamapi sarva dhanamanena prakaTIkRtaM, ayaM nanAndaputro mAkina eva, kutaH samAgataH1 asyAnunayaM saMpUrNa karomi, anyathA kupitaH sarvaM guhyaM prakAzayiSyati" / tato'ntaH || kalupitajAvA sA tamazlAghata-"aho ! nAgineya ! dhanyA tava prajJA, asmaddAridyaM tvyonmuulit| // 24 // Jain Education Interational 2010/05 w anbrary.org
Page #509
--------------------------------------------------------------------------
________________ zratha zunadine zreSThinA vivAhotsavaH prArabdhaH / tadA tayA'nISTasyopapanenimantraNaM kRtaM "yattvayA strIvapadhAriNA strImadhye jUtvA nojanAyAgantavyaM" / tato vivAhadine nojanAvasare strIveSanRtsa upapatirjemitumAgAt / yadA nojanArtha strIvRndamadhye sthitastadA sa suro jagau-"mayA'dya parivepaNaM kariSyate" mAtukho'vak-"tvameva kuru" / yadA nAgineyaH pariveSayan tasya strIrUpadhAriNo lAjane parivaSayituM yAti || tadA sa unnaM vakti-"tvaM gomANimadhye jarjarAGgo'jUH?" / sAcaSTa-"nAhaM maH" evaM vistriH proktaM / / | tadA sarve taM suraM paprannu:-"kima bAlAM mugdhAM pRcsi?"| sa jagau-"epA strI sarvapakvAnnAdeniSedhaM karoti, he bAle ! aSTapamapi tvaM na jemasi tarhi strIvRndamadhye tabopavezanaM nAI, tvamapahudhAvatyami" / evaM procaM procaM yadA tasyAH kimapi na parivepitaM tadA logavatyA aticintA jaataa|tto mipaM kimapi kRtvA unnaM / modakAnAnIya tasya pAtre modakAH parivepitAstayA / tena tu kiyanto nuktAH, catvArazca kuchau kssiptaaH| tataH sarvAsu strISu juktocitAsu jAgineyo'vak-"pratyekaM mama mAtuJjamaemapamadatardhApyatA" / sarvAniH strIniH maGgalArtha pratyeka maempe vardhApite yadA sA maemapaM na vardhApayati tadA nAgineyo jagau-"mAtaH | tvaM kiM na vardhApayasi ? patau loktumupaviSTA, adhunA paGkirAH pRthagjavanaM tava na yogyN"| tato yadA sA vardhA-14 payituM lagnA tadA kuztio modakAH kSitI petuH, sA tvatIva lajitA zIghramanyatra yayau / atra mAtusenoktaM-"modakAH kuta AyAtAH / sa jagau-"tava putra vivAhotsave maemapo modakAn varSati / sAmprataM" / mAtulo jagau-"nAgineya ! tvaM kathaM jJAnI jAto'si ?" / sa prAha-"vijane sarva / ___JainEducation international 2010_HITI For Private Personal use only
Page #510
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezaprA. // 14 // kathayiSye" / tato vivAhAnantaraM svarUpaM prakaTIkRtya sarvaM vRttAntamuktvA zreSThipatnImiti jagau-"he taMtra. 17 stri! tava svAmI kIdRzaH paramAtmajaktitatparo'sti ? tAdRzI tvaM lava, kimamukenopapatinA saha ramase ? tava ceSTitaM sarvamahaM vedmi, paraM zrItribhuvanaikazaraNadavItarAganaktanogasArajAryAtvena tavopedA kRtA / / atha he stri! tvaM samastadamnaM vihAya dharmakArye mano vidhehi / nUyo nUyo'nantazo nogeSvavApteSvapi tramAdajJAnAcca dhyAyati-mayA nogAH kadApi na lbdhaaH| ato mUDhAnAM kAmanogeSu samIhA nopazA-1 myati / teSAM vairAgyamapi durlanaM / yato'dhyAtmasAre saumyatvamiva siMhAnAM pannagAnAmiva damA / viSayeSu pravRttAnAM vairAgyaM khalu urvajam // 1 // / ataH svAtmani vairAgyaM dhRtvA sarvanavapApasaMcitakarmadayakaraNArthamanAditrAntivAntikaraNArtha cAnekazunottamadharmakAryeSu mahodyamaM sarvavyAnAvanedajaM damnaM tyaktvA kuru / damnastu sarvapApanibandhanaM anekazujaguNahAnikRjjJeyaH / yataH sutyajaM rasalAmpaTyaM sutyajaM dehalUSaNam / sutyajAH kAmanogAzca pustyajaM damnasevanam // 1 // kiM vratena taponirvA damnazcenna niraakRtH| kimAdarzena kiM dIpairyadyAndhyaM na dRzorgatam // 5 // aho mohasya mAhAtmyaM dIdA lAgavatImapi / damnena yasluimpanti kaUleneva rUpakam // 3 // adhyAtmaratacittAnAM damnaH svaTpo'pi nocitaH / vijalezo'pi potasya sindhuM laGghayatAmiva // damnavezo'pi maDhyAdeH strItvAnarthanivandhanam / atastatparihArAya yatitavyaM mahAtmanA // 5 // 2010_0 For Private & Personal use only
Page #511
--------------------------------------------------------------------------
________________ ityAdizidAM zrutvA sA prabujhA ghAdazavratAni jagrAha / tato devo khadaTaGkakAn dattvA tiroddhe| atha / isa zreSThI patnIsahitaH zrAdhadharma prapATya devamiM prApa / krameNa zreSThyacireNa muktisaukhyaM prakaTIcakAreti // vicikitsA dharmakRte tyAcyA zrInogasAravat / tasya devo'pi sAnnidhyaM vitanotyupajIvivat // 1 // // ityavdadinaparimitopadezasaMgrahAkhyAyAmupadezaprAsAdagranthavRttAvaSTAdazastamne saptatyadhikadizatatamaM 250 vyAkhyAnam // // samApto'yamaSTAdazaH stamnaH // --- -- For Pate Personal Use Only Jain Education international2010_ bdara
Page #512
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2010_05 For Private & Personal use only