Book Title: Acharang Sutram Part 01
Author(s): Sudharmaswami, Jinhansasuri
Publisher: Jinshasan Aradhana Trust
Catalog link: https://jainqq.org/explore/600360/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 1 // Agama prakAzanamAlA-kramAMka 32 zrIsudharmasvAmiviracitaM zrIjinasamarikRtapradIpikAsamanvitaM // zrIAcArAGgasUtram // saMzodhaka: | sampAdaka: pUjyapAdaAcAryadevazrImadvijayahemacandrasUrIzvaraziSyapUjya munirAjanIakSayabodhivijayaziSya munimahAbodhivijayaH prakAzaka : zrIjinazAsana ArAdhanA TrasTa sopa naM. 5-6-7, 82,-badrIkezvara sosAyaTI, marInaDrAiva i roDa, marInaDrAica muMbaI-2 // 1 // Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ || 2 || nananana nananana prAptisthAna: 1. zre jinazAsana ArAdhanA TrasTa sepa naM 5-6-7, 82, badrIkezvara sosAyaTI, marIna DrAIva I roDa marIna DrAiva-muMbaI-2. 2. mULIbena aMbAlAla ratanacaMda jaina dharmazALA saradAra bAga sAme, sTezana roDa, viramagAma-382150 3. zrIjinazAsana ArAdhanA TrasTa C/o sumatilAla uttamacaMda mAraphatIyA mahetAne paDe, goLazerI, pATaNa-384265 prata: 600 vi. saM. 2049 AvRti-prathama IsvI. 1992 mudrakaH jIgI prinTarsa ja jItendra bI. zAha 305, mahAvIra dazana, kasturabA kesa reDa naM. 5, berIvalI (IsTa), muMbaI-400 066 phona : C/o 317810, 295576 SCIENCE SICHERESSE che re ! Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ || 3 | * madhathIye mIThA, mAkhaNathIye kuNA ane mAthIye vadhu mamatALu svabhAvathI jemaNe samudAyanA sahu sAdhuonA dila jItI lIdhA hatA, * jayaNu e ja jemanA jIvanane zvAsa hatuM, prANa hatuM, samarpaNa * jiMdagInA cheDA sudhI ugra vihAra vacce paNa jemaNe dara mahinAnI suda paMcamIe upavAsatapa vaDe jJAnapadanI ArAdhanA karI * prauDha vaye cAritra laIne cheka AgamagraMthane, emAM ya prauDha AgamagraMtha (cheda graMtha)ne guru anujJAthI abhyAsa karyo, REGERINGESCHLESSEGGIOCASAS gurutulya, ajAtazatru, vRddhavajIra parama upakArI paramapUjya svargastha munirAjazrInAMdIvardhanavijayajI mahArAjanA caraNakamalamAM bhAvabharI vaMdanA sAthe A granthapuSpa teozrInA karakamalamAM arpaNa karuM chuM. -suni mahAbodhi vijaya | 3 || Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ || 4 | : dravyasahAyaka : surata tapagaccha ratnatrayI ArAdhaka saMgha drasTa-10000 3, (paramapUjya zAsanaprabhAvaka sva. AcArya deva zrImad vijaya rAmacaMdra surIzvarajI mahArAjanA zubha AzirvAda tathA pUjya gaNivara zrI naravAhanavijayajI mahArAjanI preraNAthI.) (2) zrI manapharA zvetAMbara mUti pUjaka jaina saMgha-pa000 rU, (paramapUjya adhyAtmaNI AcArya deva zrImad vijya kalA pUrNa sUrIzvarajI mahArAjanI zubhapreraNAthI). (3) zrI sImaMdhara svAmI jaina peDhI, mahesANa-5000 rU., paramapUjya AcAryadeva zrI kalyANa sAgara sUrIzvarajI mahArAjanI zubha preraNAthI. (4) zrI mATuMgA roDa (vesTarna) jaina saMgha, mATuMgA-5000 rU, (5) zrI keDAya vIezavALa jaina saMgha, kaccha-5000 rU, (6) zrI ciMtAmaNi pAzvanAtha bhagavAnanI peDhI 5000 rU., madhumatI, navasArI. uparokata saMghAe pitAnA jJAnanidhimAMthI prastuta prakAzano lAbha lIdhe che. jenI ame hArdika anumodanA karIe chIe. -zrI jinazAsana ArAdhanA drasTa saMtakatakataklaninananana che 4 Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . 5 | nanananana |H prakAzakIya nivedana : tIrthakara bhagavatee arthathI prarUpelI ane gaNadhara bhagavaMtoe zrutamAM guMthelI zrI jinavANI vizva upara satata upakAra karI rahelI che. mehanA aMdhakAramAM athaDAtA jIvene samyajJAnane prakAza pAtharI rahI che. aneka jInA bhayaMkara bhavabhramaNane sImita karIne muktinA anaMta sukhane apI rahI che. vizvanA sarva jI para upakAra karI rahela jinavANInuM jatana karavuM, rakSA karavI e jaina saMghanuM sauthI pradhAna kartavya che. viSamakALamAM aneka upadravanA kAraNe jinazAsananuM kRtanidhi atyaMta hAnine pAmela che. samudra sama vizALa dvAdazAMgI vi cheda pAmatI Aje gAgara jevA pIstAlIza Agama ane anya zAomAM samAI gaI che. dvAdazAMgIsamudra eTale vizALa ativizALa che ke gAgara paNa atyAre samudra jevI lAge che. paraMtu A gAgaranI rakSA karavI atizaya Avazyaka che. je AmAM pramAda thAya ane gAgara paNa je nAza pAme te pachI tRSAnI pIDAmAM maravAnuM ja rahe. gAgara samAna vartamAna zrutanI rakSA mATe sau koIe kaTibaddha thavuM jarUrI che. ame deva-gurunI kRpAthI A aMge yatkiMcit prayatna cAlu karyo che. jemAM zruta lekhana, zruta prakAzana, zrutanI pratikRtio (reaox) vagerene samAveza thAya che. zrutaprakAzanamAM-pUrva prakAzita granthanuM punaH prakAzana thAya te rIte ApaNA jJAnabhaMDAromAM rahela hastalikhita prate parathI zuddhikaraNa vagere karIne navA grantha paNa prakAzita thAya che. A kArya ApaNu pUjanIya munibhagavaMte karI rahyA che. prastuta grantha AcArAMga-pradIpikAnuM paNa A ja rIte munirAja zrI mahAbodhi vijayajI mahArAje hastapratAnA AdhAre saMzodhana vina dvi-raktadrava - | 5 | Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vartananananananana nannemA saMpAdana karela che. A sAthe bIjI paNa AvA aneka graMthane uddhAra karI amane prakAzanane lAbha Ape evI bhAvabharI vinati ame pUjyazrIne karIe chIe. tapagacchagaganadivAkara, siddhAMta mahedadhi, svargastha pUjyapAda AcArya deva zrImad vijaya prema sUrIzvarajI mahArAjAnI divyakRpA, teozrInA paTTavibhUSaka vardhamAna tapenidhi gacchAdhipati AcAryadeva zrImad vijaya bhuvanabhAnu sUrIzvarajI mahArAjanA zubhAziSa, tathA samatA sAgara sva. pUjya paMnyAsajI zrI padmavijayajI gaNivarazrInA ziSyaratna vairAgya dezanAdakSa pUjyapAda AcAryadeva zrImada vijaya hemacaMdra sUrIzvarajI mahArAjanI zubhapreraNAthI cAlI rahela zrutabhaktinA kAryamAM khUba khUba pragati thAya tevI zrutAdhiSThAyikA zrI zAradAdevIne bhAvabharI prArthanA... A graMthanA paThana-pAThananA adhikArI dvahana karela gurvArA prApta muni bhagavaMte ja hoI evA munibhagavaMte A graMthane abhyAsa karI vadhune vadhu AcAra niSTha banI zIgha mukitane prApta kare evI zubha bhAvanA... nirararararara li. zrI jinazAsana ArAdhanA TrasTanA TrasTIo. (1) candrakumAra bAbubhAI jarIvALA (3) navinacaMdra bhagavAnadAsa zAha (2) lalitabhAI ratanacaMda koThArI (4) puMDarika aMbAlAla zAha che 6 Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 7 | prastAvanA arthathI prabhu mahAvIrasvAmIe ane sUtrathI paMcama gaNadhara zrIsudharma svAmIe racela dvAdazAMgInuM paheluM aMga che AcArAMga. zramajIvananA AcAranuM adbhuta varNana A graMthamAM samAyeluM che. pratyeka AlApakamAMthI zramaNajIvananuM divya saMgIta relAya che. dareka sUtramAMthI zramaNudharmanI mIThI sugaMdha phelAya che. hara eka padamAM sAdhu jIvanane prANa samAye che. ekeka varNamAM yati jIvanane zvAsa dhabake che. AcArAMga sUtra upara Aja sudhImAM aneka vRtti, stabaka ane vivecananuM nirmANa thayuM che. prastuta vRtti kharataragacchIya AcArya zrIjinahaMsasUrikRta che. je dIpikA yA pradIpikAnA nAmathI vartamAnamAM prasiddha che. jo ke zrIjinahaMsasUrie A vRttine pradIpikA tarIke ullekha karyo che. lagabhaga 500 zleka pramANu A vRttinI racanA vi. saM. 1573 mAM thaI che. zIlAMkAcAryanI vRtti vistRta ane dugama hovAthI teozrIe A pradIpikAnI racanA karI che. mukhyatayA zIlAMkAcAryanI vRttinA AdhAre racAyela A pradIkAmAM pharaka eTale che ke zIlAMkAcAryanI vRttimAM AvatI dArzanika carcA, naya-nikSepanA vistAro Adi AmAM lIdhA nathI. temaja zIvAMkAcAryanI vRtti mULasUtra temaja zrIbhadrabAhusvAmIkRta AcArAMgasUtranI niryukti ema baMne upara che, jyAre pradIpikA mAtra mULasutra upara racAyela che. keI kaI sthaLe niktinI gAthAo lIdhI che. TUMkamAM bane teTalI pradIpikAne saraLa karavA prayAsa teozrIe karyo che. 1 zrIjinahaMsasUrIndraH kriyate sma padIpikA-pR. 2. / ravivAranA roja | 7 | Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ haiM // prastuta prathama bhAgamAM ja AcArAMga/AcArAMganI TIkAo, prISikAkAra zrIjinaDa'sasUrinuM jIvanacaritra temaja khIjA aneka pariziSTo ApavAnI amArI gaNatarI hatI, parantu dhAryA karatA kada vadhu thaI gayu` hAvAthI have bIjA bhAgamAM A badhuM vistArathI ApavAnA amArA vicAra che. ahIM tA ame prastuta graMthanu saMzAdhana je hastaprato ane mudrita thAnA AdhAre karyu che tenI vigatavAra mAhitI tathA amArI sa`pAdana paddhatti jaNAvazuM. A sapAdanamAM AdhArabhUta AcArAMgasUtranI pradIpikAnI hastalikhita prati (1) pa|.--zrI hemaca'drAcAya jaina jJAnabhaDAra-pATaNa-nI A prati che. patra 1 thI 124. bhaMDAranA keTalega naMbara 6894 che. pratyeka patramAM lagabhaga 19 5ktio che ane pratyeka paktimAM 69 akSaro che. dareka patranI madhyamAM rakata sthAna che. prati zuddha prAyaH che. mukhyatayA A prati uparathI ja A graMthanI vAcanA taiyAra karI che. (ra) de.-- zrI hemacaMdrAcA` jaina jJAnabhaMDAra-pATaNanI A prati che. patra 1 thI 183. bhaMDAranA keTalega naMbara 10409 che. pratyeka patramAM lagabhaga 15 5ti che ane pratyeka pa"ktimAM para thI 55 akSarA che. pratyeka patranI madhyamAM tathA ane bAjumAM kalAtmaka suzAlanA che. graMthane aMte TIkAkAranI prazasti che, je vA. pratimAM nathI. pA. pratimAM jyAM pATha paDI gayA hAya, temaja azuddha pATha hoya tyAM ame haiM. pratinA upayoga karyAM che. A sivAya mudrita pradISikAnA paNa A graMthanA sa zeAdhana ane saMpAdana vakhate upayAga karyAM che. jenI mAhitI nIce mujba che. // 4 // Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vi. saM 1936 mAM eTale ke AjathI 112 varSa pUrve makasudAbAda-ajImagaMjanivAsI zrI rAyadhanapatasiMha bahAdura taraphathI zrI rAdhanapatasiMha bahAduranA AgamasaMgrahanA prathama bhAga tarIke bALabadha-TAIpamAM AcArAMga sUtra anukrame pArvacaMdra sUrikRta vArtika (bAlAvabodha), jinahaMsasUri kRta pradIpikA ane zIlAMkAcArya kRta vRtti sAthe pustakAkAre chapAyela. bAlabadha TAIpa, apavirAma-pUrNavirAmAdi cine abhAva ane azuddhinI bahulatAne lIdhe A prakAzana hastapratathI uNuM utare tema nathI. te chatAM te mudrita hovAthI tene hastapratathI alaga pADayuM che. koI kaI sthaLe AmAMthI sArA pAThAMtare maLyA che tene ame mu. saMjJA ApIne TIppaNumAM lIdhA che. pradIpikA zIlAMkAcArcanI vRttinAM AdhAre racAyela hovAthI ame paNa AnuM saMzodhana tathA saMpAdana karatI veLAe zIlAMkAcAryanI vRttine sAme rAkhelI, pradIpikAnI apekSAe zIlAMkAcAryanI vRtti e bahaMduvRtti tulya kahevAya. zIlAMkAcAryanI vRttimAMthI je pAThAMtare maLyA che tene 6. saMjJA ApIne TIppaNumAM lIdhA che, temaja pradIpikAmAM paNa jyAM pATha paDI gaye hoya evuM lAgyuM hoya ane hastapratomAM paNa e sthaLe koI pADa na maLyuM hoya tyAM ame zIlAMkAcAryanI vRttinA AdhAre pATha umerela che. je AvA [ ] kauMsanI aMdara lIdhela che. 9 Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 // saMpAdana patti AcArAMga mULasUtranu' sa'pAdana zrImahAvIra jaina vidyAlaya prakAzita, dana prabhAvaka, zruta sthavira, paramapUjya pravaka zrIja pUvijayajI mahArAja sa`pAdita jaina Agama graMthamAlAnA dvitIya graMthAMka-AyArAMga suttanA AdhAre karela che. sUtrAMko tenA AdhAre nathI ApyA, paraMtu AgamAddhAraka AcArya zrI sAgarAnaMdasUrimahArAja sapAdita AcArAMga sUtra ane zIlAMkA cAnI vRttinA AdhAre ApyA che. praDhIpikAmAM uSkRta gAthA kArikAe AdinA mULasthAnA zeAdhavAnA ame ghaNo ja prayAsa karyAM che. jeTalAnA mULa sthAnA maLyA che tenA nAma sAthe tenA je te adhyayana-zataka uddeza-sUtra-gAthA-kArikAnA a' paNa noMdhyA che. samavAyAMga sUtra, bhagavatIsUtra, pazuvaNA tathA naMdIsUtranA je aMko ApyA che te zrImahAvIra jaina vidyAlayanA prakAzananA AdhAre ApyA che. bhagavatI sUtra 'viyAhapaNuttI sutta"nA nAme chapAyela che. je uSkRta pAThonA mULasthAne maLyA nathI te pAThanI bAjumAM AvA [...] kauMsa karyAM che. saMpUrNa' graMthane anta zuddhipatraka tathA vRddhipatraka ApyuM che. sahu vAcakone namra vinaMtI che ke zuddhi-vRddhipatrakanA upayAga karIne graMthanuM vAcana karavAnA Agraha seve, // 10 // Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 1 // upakAra smaraNu * vardhamAna taponidhi, gacchAdhipati pUjyapAda AcArya deva zrImadvijaya bhuvanabhAnu sUrIzvarajI mahArAjanA zubha AzIrvAda, * vairAgyadezanAdakSa pragurudeva pUjyapAda AcAya deva zrImadbhUvijaya hemaca'drasUrIzvarajI mahArAjanI zubhanizrA ane satata preraNA, * ratnatrayI ArAdhaka pUjya gurUdeva zrI akSayameAdhi vijayajI mahArAjanI zubhecchAo A kAImAM satata prApta thatI rahI che. prastuta granthanA sa'zeAdhana/sapAdanamAM upayoga karela graMthonA sapAdaka munivarezanA ame AbhArI chIe. pATaNa zrI hemaca'drAcAya, jaina jJAnamadiranI hastaprata 5. caMdrakAtabhAI soMghavI dvArA prApta thayela che mATe teo dhanyavAdane pAtra che. A graMtha jhaDapI chapAya te mATe peAtAnA samayanA udAra dilathI bhAga ApanAra bApunagara-amadAvAdanA yogezakumAra popaTalAla zAha paNa dhanyavAdane pAtra che. A sivAya paNa aneka rIte sahAyaka bananAra catu`idhazrIsaMghanA upakAra sadeva avisma raNIya raheze. prAnte...A granthanA saMzodhana-saMpAdanamAM zrIjinAjJA viruddha ka'IpaNa thayuM hoya te tenI kSamA yAcu chuM. zAMtinagara jaina upAzraya, AzramaroDa, vADaja amadAvAda-13. kArtikapUrNimA 2049 --mu. mahAtreAdhi vijaya / 11 / Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 12 zrutasamuddhAraka bhANabAI nAnajI gaDA (5. pU. gacchAdhipati AcAryadeva zrImavijya bhuvanabhAnusUri ma. sA. nA upadezathI) 2. zeTha ANaMdajI kalyANajI amadAvAda. 3. zrI zAMtinagara zvetAMbara mUrtipUjaka jaina saMgha amadAvAda, - (pa. pU. tapasamrATa AcAryadeva zrImavijaya himAMzusUri ma. nI preraNAthI) 4. zrI zrIpALanagara jaina upAzraya TrasTa vAlakezvara, muMbaI (pa. pU. gacchAdhipati AcAryadeva zrImaddavijaya rAmacaMdrasUri ma.nI divyakRpA tathA pa. pU. AcAryadeva zrImaddavijaya mitrAnaMda sU. ma. nI preraNAthI) zratoddhAraka 1. zrI lakSamIvardhaka jaina saMgha, pAlaDI, amadAvAda. - (pa. pU. munirAjazrI nipuNacaMdra vijaya ma. nI preraNAthI) 2. zrI naDIyAda zvetAMbara mUti. jaina saMdha, naDIyAda (pa.pU. munirAjazrI varabadhi vijyajI ma. nI preraNAthI) | 12 Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 13 nanana nanananana mutabhakta 1. zrI bAbubhAI sI. jarIvAlA TrasTa vaDodarA. 2. zrI bApunagara vetAMbara mUrtipUjaka jaina saMdha, amadAvAda, (munizrI akSayAdhivijayajI ma. tathA munizrI mahAbodhi vijayajI ma. nI preraNAthI) 3. zrI sumatinAtha zvetAMbara mUrtipUjaka jaina saMgha, memanagara, amadAvAda. (pU. dharmarakSita vi. ma. tathA pU, hemadarzana vi. ma. nI preraNAthI) R-Wva- nava vavava TRI Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 14 // A AcArAGgapradIpikAyAH viSayAnukramaH sUtrAGkAH viSaya pRSThAGkAH viSayaH pRSThAGkAH maGgalAcaraNam gatasya AtmanaH pratipAdanam adhyayanArthAdhikAraH tadvedinaH eva yAthAyena Atma-loka-karma-kriyAvAdityam 15 uddezAdhikAraH jJAtavyAH karmasamArambhAH dvitIyazrutaskaMdhAdhikAraH aparikSAtakarmaNo'pAyAH zatraparikSAnAmAnvartham parikSAvarNanam prathama madhyayanaM zastraparijJA(7 uddezakAH) parizAtakarmaNo munitvam prathama uddezakaH dvitIya uddezakaH 'zrutaM mayA bhagavatA vIravardhamAnasvAminA lokasya Arta-pariyUnatyAdi pavamAkhyAtam' iti / pRthivyAH sacetanatthamanekajIvAdhiSThitatva' ca sudharmasvAminA jambUsvAmina prati granthopanyAsa:, 'pRthivIsamAramme kRta-kAritA-'numatibhiH pradhartamAnasya keSAzcit 'pUrvAdidizAta Agato'ham' iti sajhA'bhAvaH, ahitAdi' iti sambudhyamAnasya samyag jJAnam , Atmana aupapAtiketaratvajJAnAbhAvaH, pUrvAparabhavazAnA andhAdidhat pRthivIjIpAnAmapi vedanA bhASazca parizayA trividhena pRthvIdaNDaviratasya munityam sahasammatyAdinA [jAtismRtyAdinA] tajjJAnam, 11 tRtIya uddezakaH 'so'ham ' ityasya jinavacanAnusAreNArthaH, pUrvAparajanmAnu anagArasvarUpam BARAHARASHARABAR ASHASTRIES // 14 // Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che 1pa CATEGUSARALASAHAS viSayaH pRSThAGkAH niSkramaNakAlInazraddhAyAH sadA'nupAlanIyatvam mahApuruSairArAdhitapUrvo'yaM mArgaH, 42 akutobhayaH saMyamaH apkAyalokasya Atmanazca abhyAkhyAnaM na kartavyam 43 apkAyaSadhe doSAH, apAM sacetanatvamitarajIvAzritatvaM ca 44 apkAyavaghe'dattAdAnam , anyamatapradarzanaM dUSaNa ca parizAya apkAyavadhaviratasya munityam caturtha uddezakaH tejaskAyalokasya Atmanazca abhyAkhyAnaM na kartavyam pramatta eva daNDaH tejaskAyikajIpasamAramme doSAH tejaskAyasamAramme'nyajIvAnAmapi vadhaH parijJAya tejaskAyavadhadhiratasya munitvam pazcama uddezaka vanaspatyArambhAduparatasya anagAratvam viSayaH zabdAdayo guNA evaM saMsAre AvartarUpAH vanaspatikAyikajoSavaghe doSAH ghanaspateH sacetanatvam parizAya dhanaspativadhaviratasya munitvam SaSTha uddezakaH prasajIvAnAM medAH, sarveSAM jIyAnAM duHkha mahAbhayam trasajIdhasamArambhe doSAH trasajIvahiMsAyAH kAraNam trasaSadhAd ghiratasya munitvam saptama uddezaka ghAyukAyikajIvavadhaparihAre yogyaH vAyukAyikajIvavadhe'pAya:, ghAyukAyavadhe'nyajIvAnAmapi vadhaH, parizAya vAyudhadhAd ghiratasya munitvam AcAre'ramamANAnAM saMsAre saktatvam DAABARROREGAONETIER-REAAERES I15aa. Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 16 // viSayaH parizAya SaDjIva nikAyavadhaviratasya munitvam dvitIyamadhyayanaM 'lokavijayaH' (6 uddezakAH) prathama uddezakaH zabdAdayo guNAH saMsArasya mUlasthAnam, guNArthinAM svarUpam guNArthinAmapAyAH pramAdo na kAryaH pramAdinAM doSA apAyAzca upadezaH dvitIya uddezakaH aratityAge mokSaH anupadezavartinAM doSAH anagArasya svarUpam arthalugdhAnAM svarUpam daNDAd ghiratireva Aryapravedito mArgaH pRSThAGkAH 113 113 119 124 125 128 132 132 133 135 136 139 viSayaH tRtIya uddezakaH gotramado na kAryaH andhatvAdi dRSTvA samitabhAvaH parigraharaktAnAM mUdatvam vacAriNAM svarUpAdi, saMsAre mUDhAnAM svarUpam caturtha uddezakaH bhoginAM rogotpAde 'sahAyatA saJcitasyApi vinAza: AzA - chandayostyAgAyopadezaH, strIbhilokasya pravyathitatvam apramAdapUrvaka mauna' samanuvAsanIyam pazcama uddezakaH samutthita AmagandhaM parityajet kAlAdizo bhikSuH vastrA''hArAdigrahaNe vidhi pRSThAGkA 141 241 143 145 147 155 155 156 157 160 163 163 169 // 16 // Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 ! pRSThAGkAH 173 173 178 180 180 ENGALOREARRESCREGISTRAORRIERRIE viSayaH kAmAnAM duratikramatvam lokadarzana zarIradarzanaM ca mAyAlobhaniSedhaH bAlasaGganiSedhaH SaSTha uddezakaH sambudhyamAnaH pApaM na kuryAt , na ca kArayet ekajIvanikAyahiMsAyAmitarahiMsApi, mamatAtyAge munedRSTapathatvam , lokasaMjJAtyAgena saMyame parAkramaH, vIrasvarUpam maunamAdAya karmazarIradhUnanaM kartavyam, ' prAnta-rUkSasedhino dhIrAH durghasumunisvarUpam, lokasaMyogAtyayaH, ananyArAmAnanyadarzanayoAptiH, tucchapuNyayoH samAnabhAvena kathanam viSayaH pRSThAGkAH dezakasya puruSAdizAnAvazyakatA, vIravarNanam, medhAviSarNanam draSTunaupadezaH, bAlasvApAyA: tRtIyamadhyayanaM 'zItoSNIyam' (4 uddezakAH 196 prathama uddezakaH amunayaH suStAH, munayaH sadA jAgrati zItoSNatyAgino duHkhAd muktiH mAyinaH punargarbhagamanam , 203 apramattaH khedazaH, karmaNA upAdhirjAyate lokaM jJAtvA lokasaMjJAM tyaktva saMyame parAkramaH kAya: 207 dvitIya uddezakaH samyaktvadarzinaH svarUpam PIRURGIA- KORPORARIAS | 17T Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 18 // 213 viSayaH pRSThAhA kAmagRddhiH saMsAramUlam 210 bAlasaGganiSedhaH agra-mUlayoH chedanAyopadezAdi 211 satye dhRtiH kartavyA anekacitte puruSa doSAH samutthitasya vIrasya varNanam tRtIya uddezakaH munikAraNAni Atmano dhiprasAdaH kAryaH, pramAdazca tyAjya: aratAvAnande cAgraha parityajya stheyam , 222 puruSasya sthAtmaiva mitra, bAhyamitracchA vyarthA puruSasya Atmanigraho mokSasyopAya:, 225 satyamegha puruSeNa jJAtavyam , tadeva mArataraNopAyaH, lokAlokaprapazcAd mukterupAya: caturtha uddezakaH 229 218 viSayaH pRSThAGkAH krodhAdInAM vamanaM pazyakasya vardhamAnasvAmino darzanam 229 ekaza-sarvazayoAptiH, 231 ekanAma-bahunAmayoAptiH, vIrA mahAyAnaM yAnti kodhAdisvarUpadIM mAnAdisvarUpadarzI bhavati, patat pazyakasya darzanam, pazyakasya nopAdhiH caturthamadhyayanaM samyaktatvam (4 uddezakAH) prathama uddezaka: sarveSAmahaMtAmupadezaH 237 lokaipaNAM parityajya apramattena parAkrAntavyam 241 dvitIya uddezakaH Azradha-parinavayovyAptiH, mRtyumukhasya anAgamo nAsti karA-'krarakarmaNAM phalam 248 anAryANAM vacanAni, 249 SPITIRISHISHIROSHIRISHURIESISCHE 218 244 SEX che 18 Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 18 // viSayaH AryANAM vacanasya svarUpam tRtIya uddezakaH bahileki upekSaNIyaH AjJAkAkSiNA zarIradhUnanaM kAryam, krodhaparityAgAyopadezaH caturtha uddezakaH duranucaro bIrANAM mArgaH, brahmacaye uSitvA karmApacayaM yo dhunAti sa aadaaniiyH| ajJasya AjJAlAbho nAsti vIrANAM satyaniSThatA, dhIrANAM jJAnam paJcamamadhyayanaM 'lokasAraH' 'AvantI' bA (6 uddekAH) prathama uddezakaH ArambhiNAM kAminAM ca svarUpam kuzAgrasthita-vAteritajalavinduvajIvitam chekaH sAgarikaM na sevate pRSThAGkAH 254 254 256 259 251 261 262 266 267 268 270 viSayaH bAlAnAM mUDhatvam dvitIya uddezakaH anArambhajIvinAM ghiratAnAM jIvanam parigraho mahAbhayam paramacakSuSaH puruSasya kartavyam, apramattena maunaM samanuvAsanIyam tRtIya uddezakaH samdheranyatra dujheodhyatvAd vIrya na gUhanIyam akAmena ajha zena ca bhavitavyam bAhyayuddha parityajya Antarayuddha kartavyam, prajJAnavatA pApaM karma nAnveSaNIyam samyaktvaM maunamegha maunaM samyaktvameva, maunamAdAya zarIraM dhUnanIyam caturtha uddezakaH mAninAM svarUpam, yatanayA gantavyam pRSThAGkAH 271 276 281 283 285 285 286 293 296 296 // 18 // Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 20 // 310 SARKARISAROSAROREGISTERIOTECTES viSayaH pRSThAkA apramAdena viveka AdaraNIyaH 300 striyo loke paramArAmarUpAH, tAsAM tyAgAya vidhiH, 302 kathakAditvaM parityajya maunaM samanuvAsanIyam paJcama uddezakaH 307 AcAryANAM gambhIrahadopamatvam 307 vicikitsA parihAryA yajjinaH praveditaM tadeSa satyaM niHzaGkam bAlabhAve AtmA nopadarzayitavyaH 'tat tvamasi' ityasya dhIravardhamAnasvAminA prApto'rthaH 314 AtmaghAdinaH svarUpam Paa SaSTha uddezakaH mahAn abahirmanAH vIra Agamena sadA parAkramet 319 UrdhAdiSu srotAMsi dRSTvA viratiH kAryA 320 siddhAH svara-tarka-matInAmagocarAH, siddhAnAmekatriMzad guNAH viSayaH pRSThAGkA SaSThamadhvayanaM 'tam' (5 uddezakAH) 327 prathama uddezaH jAtInAM saghato jJAtA anIdRzaM zAnamAkhyAti, 328 kulInA api gRhapAsa na tyajanti, SoDaza rogA viSayAsaktAnAM jAyante jantanAM bahuduHkhatvam 335 mahAmunibhiH svajaneSu ratina vidheyA parISahAnadhisahane doSaH 342 dvitIya uddezakaH 342 gRdhi sa ca parityajya ekatvaM bhAvanIyaM pariSahAzca soDhavyAH 344 prathama uddezakaH acelasbe guNAH 350 kRzA api zAninastIrNA bhavanti 353 asandInadvIpatulya Aryadezito dharmaH 353 aSTama uddezaka 421 RI HIERRESSINGARGAHRES 322 // 20 // Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 21 // viSaya pUrvamutthAyApi pazcAt kAmagRddhAnAM sthitiH, vIra Agamena sadA parikrAmayet paJcama uddezakaH dharmopadezasya vidhiH, krodhAdIn vAntvA zarIramedaM yAbajjIvitavyam saptamamadhyayane 'mahAparizA' vyucchinnam aSTamamadhyayanaM 'vimokSaH' (8 uddezaMkA::) prathamaH uddezakaH pArzva sthAmyatIrthikebhyo'zanAdidAnaniSedhaH teSAmazanArthanaGgIkArazca 375 vAcaH, na teSAM suprajJapto dharmaH 377 pareSAM lokAdiviSayakAH vividhA 381 matimatA mAhanena pravedito dharmaH daNDaparityAgaH kAryaH dvitIya uddezakaH 382 AdhA karmAdyazanAdyanaGgIkaraNam pRSThAGkAH 357 366 366 374 384 384 pRSThAka 388 viSaya parISahasahanam AcAragocarAkhyAnaM ca asamanozAya na dAtavyam, samanojJAya tu dAtavyam 389 tRtIya uddezakaH 391 391 madhyamena vayasA samutthAnam kAlAdizo bhikSuH niryAti 392 396 zItArditena bhikSuNA gaathaapteraamntrnnsy| svIkArastatkRtAgneranAsedhanaM ca caturtha uddezakaH 393 396 396 tribhiH prabrajitasya samAcAraH vehAnasAdimaraNAGgIkAraH paJcama uddezakaH 399 472 402 dvAbhyAM vastrAbhyAM pravajitasya samAcAra: bhaktaparizAmaraNAGgIkAraH SaSTha uddezakaH pakena vastreNa pravrajitasya samAcAra: iGgitamaraNAGgIkAraH 403 408 408 410 / / 21 / / Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 22 // viSaya 416 pRSThAGkAH saptama uddezakaH pakena vastreNa pravajitasya samAcAraH bhikSorabhigrahavizeSAH pAdapopagamanAGgIkAraH aSTama uddazakaH bhaktaparikSeGgitamaraNapAdapopagamaneSu kartavyam 421 naghamamadhyayanam 'upadhAnazrutam' (4 uddezakAH) 433 prathama uddezaka pravajyAgrahaNAnantaraM bhagavato mahAdhIrasya dhyAnamayI 435 atyugrA jIvanacaryA SAECTRICIAAAA-%A5 viSayaH pRSThAGkAH dvitIya uddezakaH vidhidhAsu vasatiSu dhyAna-samAdhimayo bhagavato bAsaH 666 tRtIya uddezakaH bhagavato mahAvIrasya anAryadezeSu ghoraparIpaheSvapya calatvam 453 caturtha uddezakaH bhagavato mahAdhIrasya vividha ghoraM tapaH, bhikSAvelAyAM 459 kasyApi bAdhA'bhASaH, apramAdena vividharItyA dhyAnaM samAdhizca 421 ATECASTESCESCREECRECEICE // 22 // Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ PALALPEPAREEK saGketavivaraNam A. ni. = AcArAganiyukti u. = uddeza dazadhaiH = dazadhaikAlikasUtra bR. saM. = bRhatsaGgrahaNI bRhat sa.= bRhatsaMgrahaNI (zrIcandrIyA) bhaga. = bhagavatI za. =zataka sama. =samavAyAGga -sUtra PARASTAGIOCESORIOSHOCHSCRE! // 23 // Page #24 -------------------------------------------------------------------------- Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcAda pradI LE // zrIzaGakhezvarapArzvanAthAya namaH // // namo sthu NaM samagarasabhagavao mahAmahAvIraSaddhamANapAmissa // // zrIsadgurudevebhyo namaH // zrIsudharmasvAmiviracitaM zrIjinahaMsamarikRtapradIpikAvyAkhyAsamanvitaM zrIAcArAgasatram prathamaH zrutaskandhaH3 prathama zastraparizAdhyayanam 3 prathamoddezaka: // ahaM // . [pradIpikAkRnmaGgalAcaraNam ] zAsanAdhIzvaro jIyAd va dhamAno jinezvaraH / bhavanti sukhino bhavyA yadIyavacanAmRtaH // 1 // Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA. pradI. 11111 ISISASHISHERSISTER zIlAGkAcAryaracitA vRttirasti savistarA / zrIAcArAgasUtrasya durvigAhA paraM tataH // 2 // anugrahArtha sabhyAnAM vyAkhyAtRRNAM sukhAvahA / zrIjinahaMsasUrIndraH kriyate sma pradIpikA // 3 // iha dvAdazAnAmaGgAnAM madhye prathamAjhaM zrIAcArAGgam , yato jJAnAcArAdInAM mokSAbhUtAnAmiha prarUpaNAdAcArAGgam / atra hi dvau zrutaskandhau / tatra prathame zrutasandhe navAdhyayanAni / tAni cAmani satthaparinnA 1 logavijao 2 ya sIosaNijja 3 sammattaM 4 / / taha logasAranAmaM 5 dhuye 6 taha mahApariNNA ya 7 // 1 // aTThamae ya vimokkho 8 uvahANasuyaM 9 ca navamagaM bhaNiyaM / / icceso AyAro AyAraggANi sesANi // 2 // [A. ni. gAthA 31 // 32] spaSTe, kevalamityepa-navAdhyayanarUpa AcAro, dvitIyazrutaskandhAdhyayanAni tu AcArAgrANi-zeSANIti / atha navAdhyayanAnAmarthAdhikAro yathA jiasaMjamo 1 a logo jaha bajjhai jaha ya taM pajahiyavvaM 2 / suhadukkhatitikkhAvi ya 3 sammattaM 4 logasAro 5 ya // 1 // 2 // 2 // Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI0 1 / 11 nissaMgayA 6 ya chaThe mohasamutthA parisahuvasaggA 7 / nijjANaM 8 aTThamae navame ya jiNeNa evaM ti 9 // 2 // [A. ni. gAthA 33 / 34 ] niyuktigAthAvyAkhyA-tatra zastraparijJAyAmayamarthAdhikAro-'jiasaMjamo 'tti jIveSu saMyamo jIvasaMyamasteSu hiMsAdiparihAraH, sa ca jIvAstittparijJAne sati bhavatyato jiivaastitvvirtiprtipaadnmtraadhikaarH| jIvo chakkAyaparuvaNA ya tesiM vahe ya' baMdhotti / viraIe ahigAro sasthapariNAe NAyavyo // 1 // 1 / [ A. ni. gAthA 35] lokavijaye tu 'logo jaha bajjhai, jaha ya taM panAhiyavvaM' ti vijitabhAvalokena saMyamasthitena loko yathA badhyate aSTavidhena karmaNA yathA ca tatpahAtavyaM tathA jJAtavyamityayamarthAdhikAraH2 / tRtIye tvayam-saMyamasthitena jitakaSAyeNAnukUlapratikUlopasarganipAte sukhaduHkhatinikSA vidheyeti 3 / 1 vaheNa-pA0 / 2 udaio bhAvo logA kasAyA jANiyadhvA / (iti cUNi:) SARKARIE%ERE // 3 // Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI0 caturthe yam- prAkanAdhyayanArthasampannena tApamAdikaSTatapaH se vinAmaSTaguNaizvaryamudvIkSyApidRDhasamyaktvena bhavitavyamiti 4 / paJcame tvayam - caturadhyayanArthasthite nAsAraparityAgena lokasAraratnatrayodyuktena bhAvyamiti 5 / pRSThe tvayam - prAguka guNayuktena nisaGgatAyuktenApratibaddhena bhavitavyam 6 / saptame svayam - saMyamAdiguNayuktasya kadAcinmohasamutthAH parISahA upasargA vA prAdurbhaveyuste samyak soDhavyAH 7 / aSTame svayam - nirmANam-antakriyA sA sarvaguNayuktena samyag vidheyeti 8 / navamAdhyayane svayam-aSTAdhyayanapratipAdito'rthaH samyage vardhamAnasvAminA vihita iti, tatpratipAdanaM cAzeSasAdhUnAmutsAhArtham 9 / iti navAdhyayanArthAdhikAraH / atha uddezAdhikAraH- tatra prathame zrutaskandhe navasvadhyayaneSu krameNa sapta 1 pa 2 catvAraH 3 catvAraH 4 SaT 5 paJca 6 aSTa 7 catvAraH 8 sapta 9 uddezA bhavanti / dvitIye hi zrutaskandhe paJca cUlikAH / tAsu paJcamI nizIthAkhyA sA iha na gRhayate, bhinnasthAnarUpatvAttasyAH / tadagrathAzcatasraH, tAsu ca prathama dvitIye sapta saptAdhyayanAtmike / tRtIya- caturthyAM ca ekaikAdhyayanAtmike / 1 samyageva pA0 / 1 / 1 / 1 // 4 // Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI0 tatra prathamacUlikAyAM saptAdhyayaneSu krameNodezaka saMkhyA yathA - prathamAdhyayane ekAdaza, dvitIye trayaH tRtIye trayaH, zeSeSu caturSu dvau dvau uddezakau / dvitIyAyAM cUlikAyAM saptai kasarANyadhyayanAni' / tRtIyA cUlikA ekAdhyayanAtmikA / evaM caturthyapi cUlikA ekAdhyayanAtmikA / evaM sarvamIlane paJcAzItirudezanakAlA bhavanti, yataH samavAyAGge nandyAMca"se NaM aMgaDayAe paDhame aMge, do sukkhaMdhA, paNuvIsaM ajjhayaNA, paMcAsIiM uddesaNakAlA, paMcAsII samudde saNakAlA, aTThArasa payasahassAiM payaggeNaM pannatA" [sama0 sUtra 136] [naMdI sUtra 85 ] * ityAdyAgamavacanAt kAlikazrutamAcArAGgaM, yo vinA kAlagrahaNairvinA tapasA ca paThati, dAcayati, zrAvayatyakRtatapasaH pArthe ca yaH zrRNoti tasya suutraajnyaabhnggdossH| AgamAjJAbhaGgo hi mahate saMsArAya, AcArI mokSAGgam, yato niryuktikRdAhaaMgANaM kiM sAro ? AyAro, tassa havai kiM sAro ? aNuogattho sAro, tassavi ya parUvaNA sAro // 1 // sAro parUvaNAeM caraNaM, tassavi ya hoi nivvANaM / nivvANassa u sAro abyAbAhaM jiNA biti // 2 // [A. ni. gAthA 16 / 17] 1 saptAdhyayanAnyudde zakarahitAni bhavantItyarthaH / 2 'pannattA' iti padaM nandyAM nAsti / 1 / 1 / 1 // 5 // Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AvA0 pradI0 sAmpratamAcArAdipradAnasya sukhapratipattaye draSTAntopanyAsena vidhirAkhyAyate yathA kazcidrAjA'bhinavanagara nivezecchayA bhUkhaNDAni vibhajya rAmatayA prakRtibhyo dattavAMstathA kavavarApanayane zalyoddhAre bhUsthirIkaraNe pakveSTakApIThaprAsAdaracane ratnAdyupAdAne copadezaM dattavAn tAtha prakRtayastadupa dezadvAreNa tathaiva kRtvA yathA'bhipretAn sukhAn bubhujire / ayamatrApinayaH- rAjasadRzena sUriNA prakRtisadRzasya ziSyagaNasya bhUkhaNDasadRzaH saMyamo mithyAtvakacavarAdyapanIya sarvopAdhizuddhasyAropaNIyaH taM ca sAmAyikasaMyamaM sthirIkRtya pakveSTakApIThatulyAni vratAnyAropaNIyAni tataH prAsAdakalpo'yamAcAro vidheyaH, tatrasthavAzeSazAstrAdiratnAnyAdatte, nirvANabhAgU bhavati / atha zastraparijJAdhyayanasya nAmAnvarthe niyuktikRdAha, zastraparijJeti dvipadaM nAma, zastrasya nikSepamAha davvaM satyaggivisannehaM bilakhAra loNamAIyaM / bhAvo ya duppauto vAyA kAo aviraI yA // 1 // [ A. ni. gAthA 36 ] zastrasya nikSepo nAmAdicatuti, tatra nAmasthApane kSuNNe, vyatiriktaM dravyazastraM khaDgAdyagnivipasne hAmla kSAralavaNAdikaM, bhAvazastraM tu duHprayukto bhAvaH - antaHkaraNaM, vAkkAyA'viratizceti, jIvopaghAtakAritvAditi bhAvaH / 1 sarvopadhA0 pA0 / 2 tatra pA0 / 3 nApAde0pA0 / % 1 / 1 / 1 // 6 // Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI0 parijJApi caturdhA davvaM jANaNa paccakkhANe davie sarIra ubagaraNe / bhAvapariNgA jAgaNa paccakkhANaM ca bhAveNaM // - [AA. ni. gAthA 37] tatra dravyaparijJA dvidhA jJaparijJA pratyAkhyAnaparijJA ca jJaparijJA AgamanoAgamabhedAd dvidhA, Agamato jJAtAsnupayuktaH, noAgamatastridhA tatra vyatiriktA dravyaparijJA yo yad dravyaM jAnIte savittAdi sA paricchedyadravyaprAdhAnyAt dravyaparijJeti / pratyAkhyAnavarijJA'pyevameva, tatra vyatirikta dravya pratyAkhyAna parijJA dehopakaraNaparijJAnam, upakaraNaM ca rajoharaNAdi sAdhakatamatvAt / bhAvaparijJA'pi dvidhaiva-jJaparijJA pratyAkhyAnaparijJA ca tatrAgamano jJAtopayuktaca, noAgamatastvidamevAdhyayanaM jJAnakriyArUpaM, nozabdasya mizravAvitvAn / pratyAkhyAnabhAva parijJApi tathaiva, AgamataH pUrvavat, noAgayatastu prANAdipAtanivRttirUpA manovAkkAyakRtakAritAnumatibhedAtmika jJeyeti / gato nAma niSpanno nikSepaH / sAmprataM sUtrAnugame sUtramuccAraNIyaM taccedam suyaM me Au ! te bhagavayA evamakkhAyaM - ihamegesiM No saNNA bhavati (sU. 1) 1 Agamato0 pA0 / 1 / 1 / 1 116 11 Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI0 vyAkhyA - bhagavAn sudharmasvAmI jambUnAmna idamAcaSTe yathA zrutam - AkarNitamavadhAritamiti, anena svamanISikAvyudAso, mayeti sAkSAnna punaH pAramparyeNa 'Ausa teNaM'ti he AyuSman ! ciraMjIvin ! sarvaguNeSvAyuSkasyaiva prAdhAnyAt, yadivA - AmRzatA bhagavatpAdAravindam ityanena vinaya Avedito mavati, athavA AvasatA' tadantike, ityanena gurukulavAsaH kartavya ityAveditaM bhavati, bhagavatA - samagraizvaryAdiguNavatA zrIvardhamAnasvAminA AkhyAtaM kathitaM, iti zastraparijJAdhyayane athavA 'iheti' sasAre ekeSAM jJAnAvaraNIyAvRttAnAM prANinAM no saMjJA bhavati, saMjJAnaM saMjJA smRtizvabodhaH sA nopajAyate / AhArasaMjJAdInAM bahutve'pi iha jJAnasaMjJayAdhikAro yataH saiva niSiddhA 'iha ekeSAM no saMjJA jJAnamavabodho bhavatI 'ti // 1 // pratiSiddhasaMjJA vizeSAvagamArthamAha sUtram- taM jahA purasthimAto vA disAto Agato ahamaMsi, dAhiNAto vA disAto Agato ahamaMsi paccatthimAto vA disAto Agato ahamaMsi, 1 bhAvasatA vA pA0 / 2 ihaiva pA0 / 11111 // 8 // Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI. 1 / 11 uttarAto vA disAto Agato ahamaMsi, uDDhAto vA disAto Agato ahamaMsi, adhodisAto vA Agato ahamaMsi, annayarIto disAto vA aNudisAto vA Agato ahamaMsi, evamegesi No NAtaM bhavati (sU. 2) vyAkhyA-'tadyatheti pratijJAtArthodAharaNaM, dizatyatisRjati vyapadizati dravyabhAgamiti digra , pUrvasyA diza Agato'hamasmi evaM dakSiNasyA vA, vAzabda uttarapakSApekSayA vikalpArthoM, 'annayarIto disAto Agato ahamasi' ityanena digagrahaNAt prajJApakadizazcatasraH pUrvAdikA UrvA'dhodizau ca parigRhyante, anudiggrahaNAttu vidizo dvAdaza, tatra dizazcatasraH, vidizazcatasraH taasaamnt| aSTau aparA vidizaH, evaM prajJApakadizo'STAdaza parigRhItA, evamaSTAdaza bhAvadizo'pyatra grAhyAH / atha bhAvadizAM parijJAnAya niyuktigAthAmAhamaNuyA tiriyA kAyA taha'ggavIyA caukkagA cauro / devA neraiyA vA aTThArasa honi bhAvadisA // [A. ni. gAthA 60] ISISRASHRSHRIRALES // 9 // Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI. RSARVEER-1-75% vyAkhyA-manuSyAzcatubhedAstadyathA-sammUrchanajAH, karmabhUmijA, armabhUmijAH, antaradvIpajAzceti, tathA tiryazco dvIndriyAstrIndriyAzcaturindriyAH paJcendriyAzceti caturdhA, kAyAH pRthivyaptejovAyavazcatvAraH, tathA'gra-mUla-sandha-parvabIjAzcatvAra eva, ete SoDaza devanArakaprakSepAdaSTAdaza, ebhirbhAvarbhavanAjIvo vyapadizyata iti bhAvadigaSTAdazabhedeti / / tatrAsaMjJinAM naipo'vabodho'sti, saMjJinAmapi keSAzcidbhavati yathA'hamamuSyA dizaH samAgata iheti, 'evamegesi No | NAtaM bhavatI' tyevamanena prakAreNa prativiziSTadigavidigAgamanaM naikeSAM viditaM bhavatItyetadeva niyuktikRdAha - kesiMci nANasaNNA asthi kesiMci nasthi jIvANaM / ko'haM paraMmi loe AsI kayarA disAovA? // [A. ni. gAthA-63] vyAkhyA-kepAzcijjIvAnAM jJAnAvaraNIyakSayopazamavatAM jJAnasaMjJA'sti, keSAzcittu tadAvRtimatAM na bhavatIti / yAdRzI saMjJA na bhavati tAM darzayati-ko'haM parasmin loke janmani manuSyAdirAsam ? anena bhAvadigupAttA, katarasyA vA dizaH samAyAta ? ityanena tu prajJApakadig gRhItA, yathA kazcinmadirAghUNitalocano'vyaktamanovijJAno rathyAnipatitacchAkRSTazvagaNAvalihya mAnavadano gRhamAnIto madAtyaye na jAnAti kuto'hamAgata iti, tathA prakRto manuSyAdirapIti bhaavaarthH||2|| na kevalameSaiva saMjJA nAsti aparA'pi nAstIti sUtrakRdAha asthi me AyA uvavAie, Nasthi me AyA uvavAie, ke ahaM AsI ? ke vA RESISTIAGURIN // 10 // Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI0 za111 io cute iha peccA bhavissAmi ? (sU. 3) asti-vidyate mamAsya zarIrasyAdhiSThAtA, atati gacchati satataM gatipravRtta AtmA-jIvo'stIti, kiMbhUtaH ? aupapAtikA-upapAto janmAntarasaMkrAntiH, upapAte bhava aupapAtika ityanena saMsAriNaH svarUpaM darzayati, sa evambhUta AtmA mamAsti nAstIti caivambhUtA saMjJA keSAzcidajJAnAvaSTabdhacetasAM na jAyate, tathA ko'haM nAraka-tiryag-manuSyAdirAsaM pUrvajanmani ? ko vA devAdiH ? ito manulyAderjanmanaH cyuto-vinaSTaH iha-saMsAre pretya-janma ntare bhaviSyAmi-utpatsye iti, eSA ca saMjJA na bhavatIti / / 3 // 'ihamegesiM no nAyaM bhavatI' tyanena kepAzcideva saMjJAniSedhAt kepAzcittu bhavatItyuktaM bhavati, tatra sAmAnyasaMjJAyAH pratiprANiprasiddhatvAt tatkAraNaparijJAnasyehAkizcitkaratvAdviziSTasaMjJAyAstu kezaJcideva bhAvAt viziSTasaMjJAyAH kAraNaM sUtrakRdarzayitumAha se jjaM puNa jANejjA saha sammuiyAe paravAgaraNeNaM aNNepti vA aMtie socA, taM jahA-purasthimAto vA disAto Agato ahamaMsi jAva annayarIto disAto vA aNudisAto vA Agato ahamaMsi, evamegesiM NAyaM bhavati-atthi me AyA uva // 12 // Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11111 AcA pradI0 vAie, jo imAo disAo vA aNudisAo vA aNusaMcarati, sabbAo disAo savvAo aNudisAo sohaM (sU. 4) sa iti prAgnirdiSTo jJAtA viziSTakSayopazamAdimAn , yaditi prAgnirdiSTaM digvidigAgamanaM, tathA ko'hamabhUvamatItajanmani devAdiH,ko'haM pretya devAdirbhaviSyAmIti parAmRzyate jAnIyAda-Agarachet / AAAAAAA% idamuktaM bhavati-na kazcidanAdau saMsRtau paryaTanasumAn digAgamanAdikaM jAnIyAt , yaH punarjAnIyAt sa evaM 'saha sammuiyAe' AtmanA saha sadA yA sanmatirvartate tayA sanmatyA kazcijjAnIte, yadi vA svamatyA vA, sA punaH sanmatiH svamatirvA'vadhi-mana:paryAya kevalajJAna-jAtismaraNabhedAccaturvidhA, tatra jAtismaraNaM svAbhinibodhikajJAnavizeSaH, tadevaM caturvidhayA matyA kazcidAtmano viziSTadiggatyAgatI jAnAti, kazcicca paraH-tIrthakRtsarvajJaH tasyaiva paramArthataH parazabdavAcyatvAt , tasya vyAkaraNam-upadezastena jIvAMstabhedAMzca-pRthivyAdIna gatyAgatI ca jAnAti, aparaH punaranyeSAM tIrthakaravyatiriktAnAmatizayajJAninAmantike jAnAti / tat sUtrAzya vena darzayati-tadyathA-pUrvasyA diza Agato'hamasmi, evaM da kSagasyAH pazcimAyAH uttarasyA urvadizo'ghodizo'nyatarasyA dizo'nudizo vA''gato'hamasmItyevame keSAM viziSTakSayopazamAdimatAM, tIrthakarA'nyAtizayajJAnibodhitAnAM Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI0 %3A% ECENECTECAR ca jJAnaM bhavati, tathA prativiziSTadigAgamanaparijJAnA'nantarame nepAmetadapi' jJAnaM bhavati yathA-asti ko'sya zarIrakasyAdhiSThAtA jJAnadarzanopayogalakSaNa upapAduko-bhavAntarasaMkrAntibhAga asarvagato bhoktA mUrtirahito'vinAzI zarIramAtravyApItyAdiguNavAnAtmeti / tathA'sti ca mamAtmA, yo'muSyA dizo'nudizazca sakAzAd anusaJcarati-gatiprAyogyakarmopAdAnAdanu -pazcAt saJcaratyanusazcarati, digvidigAgamanaM bhAvadigAgamanaM vA smaratItyarthaH / sAmprataM sUtrAvayavena pUrvasUtroktamevArthamupasaMharati-sarvasyA dizaH sarvasyAzcAnudizo ya Agato'nusaJcaratIti saH 'aha'mityAtmollekhaH, ahaM pratyayagrAhyatvAdAtmanaH, anena ca pUrvAdyAH prajJApakadizaH sarvA gRhItAH bhAvadizazceti / ___ sahasammatyAdiparijJAne sukhapratipatyartha trayo draSTAntAH pradarzyante, tadyathA-vasantapure nagare jitazatru rAnA, dhAriNI mahAdevI, tayordharmarucyabhidhAnaH sutaH, sa ca rAjA'nyadA tApasatvena pravajitumicchurdharmaruciM rAjye sthApayitumudyataH, dharmarucinA mAtA pRSTA-'kimiti tAto rAjyaM tyajati ?' tayotaM-kiMmanayA capalayA narakAdisakaladuHkhahetubhUtayA svargApavargamArgArgalayA paramArthata ihaloke'pyabhimAnamAtraphalayA'to vihAyainAM sakalasukhasAdhanaM dharma kartumudyataH, 'dharmarucistadAkaryoktavAn -yaye kimahaM tAtasyAniSTo ? yenaivaMbhUtAM sakaladoSAzrayaNIyAM mayi niyojayati, sakalakalyANahetodharmAtpracyAvayatItyabhidhAya pitrA'nujJAtastena saha tApasAzramamagAt , tatra ca sakalAM tApasakriyAM yathoktAM pAlayannAste, anyadA'mAvAsyAyAH 10SAM tadapi-pA0 / 2 digvidizAM gmn-vR0| 3 aNusaMsaraha iti pAThAntareNa smaratItyetadartho gRhItaH / 5 nArakAdi0-30 / CESSOROCCO E mA02 // 13 // Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcAM0 pradI0 pUrve'hni ekaina tApasenoddhuSTaM yathA bhostApasAH ! kalye'nAkuTTirbhavitA, tadadyaiva kuza - kusuma-samit-kaMda-mUla-phalAdyAharaNaM kuruta ityetacca [AkarNya] dharmarucinA janakaH pRSTastAta ! keyamanA kuTTinama ? tenoktaM putra ! latAdInAmacchedanaM taddyamAvAsyAdike viziSTe parvadivase na vartate, sAvadyatvAcchedanAdikriyAyAH zrutvA caitadasAvacintayat - yadi punaH sarvadA'nAkuTTiH syAttadA zobhanaM bhavet, evamadhyavasAyinastasyAmAvAsyAyAM tapovanAsannapathena gacchatAM sAdhUnAM darzanamabhUt tena cAbhihitAH -'kimadya bhavatAmanAkuTTine jAtA ? yenATavIM prasthitAH, ' tairabhihitam -' yathA'smAkaM yAvajjIvamanAkuTTi' rityabhidhAyAtikrAntAH sAdhavaH, tasya ca tadAkayai hApohavimarzena jAtismaraNamutpannaM - yathA'haM janmAntare pravajyAM kRtvA devaloke sukhamanubhUya ihAgata iti, evaM tena viziSTadigAgamanaM svamatyA - jAtismaraNarUpayA vijJAta, pratyekabuddhazca jAtaH, evamanye'pi valkalacIrizreyAMsaprabhRtayo'tra yojyA iti 1 / paravyAkaraNe vidamudAharaNam- gautamasvAminA bhagavAn pRSTaH - kimiti me kevalajJAnaM notpadyate ?, bhagavatA vyAhRtaM - 'bho gautama ! bhavato'tIva mamopari sneho'sti, tadvazAt,' tenoktaM- 'bhagavannevametat kiM nimittaH punarasau mama bhagavadupari snehaH ?' tato bhagavatA tasya bahuSu bhavAntareSu pUrvasambandhaH samAveditaH 'cirasaMsiddho'si me goyamA ! cirapariciosi me goya" [ bhagavatIsUtra - zataka 14 uddeza 7 sUtra 2] tyevamAdi, tacca tIrthakRdvyAkaraNamAkarNya gautamasvAmino viziSTadigAgamanAdivijJAnamabhUditi 2 / 1 cirasaMsRSTo'si mayA gautama / ciraparicito'si mama gautama ! 1 / 1 / 1 // 14 // Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA 111 pradI0 HTTAHISHASTRA anya zravaNe vidamudAharaNaM-zrImallisvAminA rAjaputrANAM SaNNAmudvAhArthamAgatAnAmavadhijJAnena tatpratibodhArtha yathA janmAntare sahitaireva pravrajyA kRtA, yathA ca tatphalaM devaloke jayantA'bhidhAne vimAne'nubhUta tathA''khyAtaM, taccAkarNya laghukarmatvAt pratibuddhA, viziSTa digAgamanavijJAnatvaM saJjAtam 3 // 4 // sAmprataM prakRtamanusriyate-yo hi so'hamitya nenAhakArajJAnenAtmolle khena pUrvAderdiza AgatamAtmAnamavicchinnasaMtatipatitaM dravyArthatayA nityaM paryAyArthatayA'nityaM jAnAti sa paramArthatayA''tmavAdIti sUtrakRdarzayati se AyAvAdI logAvAdI kammAvAdI kiriyAvAdI (sU. 5) 'se' iti-yo bhrAntaH pUrva nArakAdibhAvadikSu pUrvAdyAsu ca prajJApakadikSu amRrtAdiguNopetamAtmAnaM jAnAti sa evambhUta AtmavAdIti AtmAnaM vadituM zIlamasyeti, yaH punarevambhUtamAtmAnaM nAbhyupagacchati so'anAtmavAdI naastikH| ya evAtmavAdI sa eva paramArthato lokavAdI, loka:-prANigaNastaM vadituM zIlamasyeti, anena cAtmAdvaitavAdinirAsenA- | tmabahattvamuktaM, yadivA lokApAtIti loka:-caturdazarajjvAtmakaH prANigaNo vA, tatrApatituM zIlamasyeti, anena ca viziSTAkAzakhaNDasya lokasaMjJA''veditA, tatra ca jIvAstikAyasya sambhavena jIvAnAM gamanAgamanamAveditam / ya evAtmavAdI lokavAdI ca sa eva karmavAdI, karma-jJAnAvaraNIyAdi tadvadituM zIlamasya, prANino hi mithyAtvAdi STRATIVE // 15 // Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11111 MSRTCHECCAS- C AcA0 || hetubhiH pUrva gatyAdiyogyAni karmANyAdadate, pazcAttAsu viruparUpAsu yoniSUtpadyante, anena kAlAdivAdino nirastAH / pradI. tathA ya eva karmavAdI sa eva kriyAvAdI, yataH karma yoganimittaM badhyate, yogazca vyApAraH, sa ca kriyArUpaH, ataH karmaNaH kAryabhUtasya vadanAt tatkAraNabhUtAyAH kriyAyA apyasAveva paramArthato kriyAvAdI, kriyAyAzca karmanimittatvaM prasiddhamAgame "jAvaNaM bhate ! esa jove sayA samiyaM eyai veyai calati phaMdati ghaTTati tippati jAva taM taM bhAvaM pariNamati tAvaNaM aTThavihabaMdhae vA sattavihabaMdhae vA egavihabaMdhae vA chavihabaMdhae vANo NaM abaMdhae"tti' ] evaM ya eva karmavAdI sa eva kriyAvAdI, anena sAMkhyAbhimatAtmA'kriyAvAdimatanirAsaH // 5 // sAmprataM trikAlasparzinA matijJAnenaiva tadabhave evA''tmanaH kiyAyAstrikAlagocaratAM darzayati akarissaM ca haM kArAvisaM cahaM, karao yAvi samaNuNNe bhavissAmi (sU. 6) 'akarissa' miti-iha trikAlApekSayAkRta-kAritAnumatibhinava vikalpAH sambhavanti, te cAmI-ahamakArSa 1 acIkara1 kAlAdivAdina ityatra Adipadena yadRcchA-niyati-IzvarAtmavAdino grAhyAH / / 2-yAvad bhadanta ! eSa jIvaH sadA samitamejate vyejate calati spandate tiSyati yAvat taM taM bhAvaM pariNamati tAvacca bhaSTavidhabandhako vA saptavidhabandhako vA SaDvidhabandhako vA ekavidhabandhako vA, nA'bandhakaH / ANCIESREGISTERESIESTATERIES EX // 16 // Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI0 mahaM 2 kurvantamanyamantrajJA sipamahaM 3 karomi 4 kArayAmi 5 anujAnAmyahaM 6 kariSyAmyahaM 7 kArayiSyAmyahaM 8 kurvantamanyamanujJAsyAmyahaM 9 ete nava mano- vAkkAyaizcintyamAnA 27 bhedA bhavanti / akArSamahamityanena viziSTakriyApariNatirUpa AtmA'bhihitaH, tatazca sa evA'haM mayA'sya dehAdeH pUrvaM yauvanAvasthAyAmindriyavazagena viSayavimohitAndhavetasA tattadakAryAnuSThAnaparAyaNenA''nukUlyamanuSThitam, yataH - "vihavAvalevanaDiehiM jAI kIraMti jovvaNamaeNaM / vayapariNAme sariyAI tAI hiyae khuDukaMti // 1 // " [ ] tathA avIkaramahamityanena paro'kAryAdau pravartamAno mayA pravRtti kAritaH, tathA kurvantamanyamanujJAtavAnityevaM kRtakAritAnumatibhirbhUtakAlAbhidhAnam / tathA karomItyAdinA vacanatrikeNa vartamAnakAlollekhaH / tathA kariSyAmi kArayiSyAmi kurvato'nyAn prati samanujJAparAyaNo bhaviSyAmItyAdinA vacanatrikeNAnAgatakA lollekhaH / anena kAlatrayasaMsparzana dehendriyAtiriktasvAtmano kAlatrayapariNatirUpasyAstitvAvagatirAveditA || 6 || atha kimetAvatya eva kriyA utAnyApi santItyAha 1 vibhavAvalepanaTitairyAni kriyante yauvanamadena / vayaHpariNAme smRtAni tAni hRdaye zalyAyante || 1 || // 17 // Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 prado0 1 / 11 SHRISHAD TO THE SERIES: eyAvaMti savvAvaMti logaMsi kammasamAraMbhA parijANitavvA bhavaMti (sU. 7) etAvantaH sarve'pi loke-prANisaGghAte karmasamArambhAH-kriyAvizeSA ye prAguktAH kAlatrayabhedena kRtakAritAnumatibhizca sarva kriyAnuyAyinA sarveSAM saGgrahAt , etAvanta eva parijJAtavyA nAnye, tatra jJaparijJayA sarve'pi karmasamAraMbhA jJAtavyAH pratyAkhyAnaparijJayA ca sarve pApopAdAnahetavaH karmasamArambhAH pratyAkhyAtavyAH / / 7 / / iyatA sAmAnyena jIgastitvaM prasAdhitamadhunA tasyaivAtmano digAdibhramaNahetUpadarzanapUrvamapAyAn darza pati __apariNNAyakamme khalu ayaM purise jo imAo disAo vA aNudisAo vA aNusaMcarati, savvAo vA disAo savvAo aNudisAo saheti (sU08) yo'yaM puri zayanAt puruSaH pUrNaH sukhaduHkhAnAM vA puruSo-janturmanuSyo vA, prAdhAnyAcca puruSasyopAdAnam, upalakSaNaM caitattena sarvo'pi caturgatyApannaH prANI gRhya te, dizo'nudizo vA'nusaJcarati, saH aparinAtakarmA-aparijJAta karmAne netyaparijJAtakarmA, khaluravadhAraNe, aparijJAtakarmava digAdau bhrAmyati netara, upalakSaNaM caitada, aparijJAtAtmA'parijJAtakriyazceti sa sarvA dizaH sarvAzcAnudizaH saheti svayaMkRtena karmaNA sahAnusaJcarati // 8 // sa yadApnoti tad darzayati aNegaruvAo joNIo saMdheti, viruvarUve phAse paDisaMvedayati (sU09) 15555 // 18 // Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA. pradI0 2822-22 RISHISHALIGROSITE aneka saMvRtavivRtAdikaM rUpaM yAsAM tA yonayaH-utpattisthAnAni, saMvRtAdisvarUpaM cedam "saMvuDajoNi suregidinArayA viyaDavigalagambhubhayA / " [bRhat saM. 297 ] saMvRtA-AcchAditayonayaH, ke ? surA ekendriyA nArakAca, vikalendriyAH vikaTayonaya:-prakaTayonayaH, garbhajAH paJcendriyatiryagnarAH ubhyyonyH| tathA sura-nArakANAM yoniracittA sarvathA jIvapradezarahitA, garbhanatiyaMgnarANAM yonirmizrA ye zoNitapudgalAH zukramizrA yonyAtmasAtkRtAH te sacittAH, anye khacittAH, zepANAmekendriyAdInAM yonistribhedA sacittA acittA mizrA ca / tathA nArakANAM yoniH zItA, uSNA ca surANAM, garbhajatiryagnarANAM ca yonirmizrA zItoSNasvabhAvA, tejaskAyinAM | yoniruSNava, zeSANAM yonistridhA-zItA uSNA mizrA ca / athavA caturazItilakSabhedenapuDhavI-jala-jalaNa-mAruya ekekke matta satta lakkhAu / vaNa-patteya aNate daza cohasa joNilakkhAu // 1 // ' vigaliMdiesa do do cauro cauro ya NArayasuresuM / tiriesu hu~ti cauro coddasa lakkhA ya maNuessu // 2 // [jinabhadrIyA vR0saM. gAthA 3511352] 1 pRthvI-jala-jvalana-mAruteSu pasmin sapta lakSAH / pratyekavane anante daza caturdaza yonilajhA: // 1 // 2 vikalendriyeSu dve dve catanazcatanazca nArakasureSu / tirazci bhavanti catasrazcaturdaza lakSAzca manuSyeSu // 2 // // 19 // Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ GOSH 11111 AcA pradI0 tathA zubhAzubhabhedena yonInAmanekatvaM gAthAbhiH pradarzyatesIyAdo joNIo caurAsItI ya syshssaaii| asubhAo ya subhAo tattha subhAo imA jANa // 1 // ' assaMkhAumaNustA rAIsara saMkhamAdiAUNaM / titthayaranAmagottaM savvasuhaM hoi nAyavvaM // 2 // tasthavi ya jAisaMpannatAdi sesAu hu~ti asubhAo / devesu kivisAdI sesAo huMti u subhAo // 3 // paMciMdiyatiriesu hayagayarayaNe havaMti ja subhAo / sesAo asuhAo havaMti egidiyAdIyA // 4 // deviMdacakkavahittaNAI mottuM ca titthagarabhAvaM / aNagArabhAvitAvi ya sesA u aNaMtaso pattA // 5 // [ etAzcAnekarUpA yonIdiMgAdiSu paryaTannaparijJAtakarmA'sumAn 'saMdhei'tti sandhi karotyAtmanA sahAvicchedena saMghaTayati, 1 zItAdyA yonayazcaturazItizca zatasahasrANi / azubhAH zubhAzca tatra zubhA imA jAnIhi // 1 // 2 asakhyAyurmanuSyAH saMkhyAyuSkANAM rAjezvarAdyAH / tItha karanAmagotra sarvazubhaM bhavati jJAtavyam // 2 // 3 tatrApi ca jAtisampannatAdyAH zeSA bhavantyazubhAH / deveSu kilbiSAdyAH zeSA bhavanti ca zubhAH // 3 // 4 paJcandriyatiryakSu hyagajaratnayorbhavati zubhA / zeSAzca zubhAH zubhavaryaikendriyAdyAH // 4 // 5 devendracakravartitve muktvA tIrthakarabhAvaM ca / bhAvitAnagAratAmapi ca zeSAstvanantazaH prAptAH / / 5 / / HASHARORA SHARRARHICHOSE // 20 // bhaa| zeSA deveSu kinAmagotra || 11 Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI0 tatsaMghAne ca yadanubhavati tad darzayati-virUpaM bIbhatsamamanojJaM rUpaM svarUpaM yeSAM sparzAnAM duHkhopanipAtAnAM te, upalakSaNaM caitamAnasyo'pi vedanA grAhyAH, aparijJAtakarmA saMsArI sparzAdIn virUparUpAn teSu teSu yonyantareSu vipAkataH parisaMvedayatIti bhAvaH | 9|| yadyevaM tataH kimityata Aha tattha khalu bhagavatA pariNNA paveditA (su010) tatra karmaNi vyApAre akArSamadaM karomi kariSyAmItyAdyAtmapariNatisvabhAvatayA manovAkkAyavyApArarUpe bhagavatA vIravardhamAnasvAminA parijJAnaM parijJA sA prakarSeNa veditA, etacca sudharmasvAmI jambUnAmne kathayati sA ca dvividhA - jJaparijJA pratyAkhyAnaparijJA ca tatra jJaparijJayA sAvadyavyApAreNa bandho bhavatItyevaM bhagavatA parijJA praveditA, pratyAkhyAnaparijJayA ca sAvadyayogA bandhahetavaH pratyAkhyeyA ityevaMrUpA ||10|| atha kimarthamasau kaTuvipAkeSu karmAzravahetubhUteSu' kriyAvizeSeSu pravartata ityAhaisa caiva jIviyasa parikhaMdaNamANaNapUyaNAe jAtImaraNamoyaNAe dukkhapaDighAtahetuM (sU011) 1 karmAzravabhUteSu pA0 / 1 / 1 / 1 // 21 // Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 1 / 11 pradI0 asyaiva taDillatAcazcalasya jIvitasyAthai dIrghasukhArtha karmAzraveSu jIvitopamardAdirUpeSu' pravartante, tathA'syaiva jIvitasya paribandana-mAnana-pUjanArtha hiMsAdiSu pravartante, tatra parivandanaM-saMstavaH prazaMsA tadarthamAceSTate, tathAhi-ahaM mayUrAdipizitAzasanAdvalI tejasA dedIpyamAno devakumAra iva lokAnAM prazaMsAspadaM bhaviSyAmIti, mAnanam-abhyutthAnAsanadAnAdi tadarthamAceSTamAnaH karmAcinoti, tathA pUjanaM pUjA-draviNa-vastrAnna-pAna-praNAma-sevAvizeSarUpaM tadartha ca pravartamAnaH kriyAsu karmAzravairAtmAnaM sambhAvayati / na kevalaM parivandanAdyarthameva karmAdatte, anyArthamapyAdana iti darzayati-jAti-maraNa-mocanArtha karmAdadate, tatra jAtyartha kArtikeyarandanAdikAH kriyA vidhatte, yaH kArtikeyaM vandate sa uttamajAti labhate, tathA yAn yAn kAmAn brAhmaNebhyo dadAti tAMstAnanyajanmani labhate ityAdikumArgopadezAt hiMsAdau pravRttiM vidadhAti / tathA maraNArtha pitRpiNDadAnAdiSu athavA mamAnena sambandhI vyApAditastasya vairaniryAtanArtha bandhavadhA pravartate, yadivA maraNanivRttyarthamAtmano durgAdyupayAcitamajAdinA baliM vidhatte, tathA muktyarthamajJAnAvRtacetasaH paJcAgnitapo'nuSThAnAdiSu prANyupamarda kAriSu pravartamAnAH karmAdadate, yadivA jAtimaraNayorvimocanAya hiMsAdikAH kriyAH kurvate / duHkhapratighAtArthameva vyAdhivedanArtAH lAvakapizitamadirAdyAsevante, kalatra-putra-gRhopaskarAdhAdadate, tallAbhapAlanArtha 1 rUpe-pA0 / 2 dIpyamAno-pA0 / // 22 // Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI0 ca tAsu tAsu kriyAsu pravarttamAnAH karmAsevante, karmopAdAnAcca nAnAyoniSu virUparUpAn sparzAn pratisaMvedayantItyetad jJAtvA kriyAvizeSanivRttirvidheyeti // 11 // etAvanta eva kriyAvizeSA iti darzayitumAha etAvati savvAti logaMsi kammasamAraMbhA parijANiyavvA bhavaMti (sU. 12) etAvanta eva sarvasmin loke ye pUrva pratipAditAH karmasamAraMbhAH - kriyAvizeSAH, naitebhyo'dhikAH kecana santIti, tathAhi -- Atma-parobhayaihikAmusmikAtItAnAgatavartamAnakAlakRtakAritAnumatibhirArambhAH kriyante, te ca sarve prAgupAttA yathAsambhavamAyojyAH // 12 // evaM sAmAnyena jIvAstittraM prasAdhya tadupamardakAriNAM ca kriyAvizeSANAM bandhahetutvaM pradazryopasaMhAradvAreNa viratiM pratipAdayannAha - jassete logaMsi kammasamAraMbhA pariNNAyA bhavaMti se hu muNI pariNNAyakamme tti bemi (sU. 13) // satthapariNAe paDhamo uddesao samatto // 1 / 1 / 1 // 23 // Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI. bhagavAn samastavastuvedI kevalajJAnena sAkSAdupalabhyevamAha-yasya sAdhorete pUrvoktAH karmasamArambhAH-kriyAvizeSAH karmaNo vA-jJAnAvaraNIyAdhaSTaprakArasya samArambhA-upAdAnahetavaste ca pari-samantAt jJAtA:-karmabandhahetutvena paricchinnA bhavanti, huravadhAraNe, sa eva muniparijJayA parijJAtakamA pratyAkhyAnaparijJayA ca pratyAkhyAtakarmabandhahetubhUtasamastamanovAkkAyavyApAraH, anena ca mokSAGgabhUne jJAna-kriye upAtte, yato "jJAna-kriyAbhyAM mokSaH," [ itizabdaH samApti--sUcakaH, yadi vA ityetadahaM bravImi yatprAguktaM yacca vakSye tatsarva bhagavadantike sAkSAt zrutvA // 13 // iti zrIzastraparijJAdhyayane prathamoddezakapradIpikA samAptA / / HEACEAE // 24 // Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 1 / 12 // zastraparijJAdhyayane dvitIyoddezakaH // uktaH prathamoddezakaH, sAmprataM dvitIyaH pratipAdyate-tasya cAyamabhisambandhaH-prathamoddezake jIvAstitvamuktam , dvitIye pRthivyAdyastitvaM pratipAdayati, yadi vA parijJAtakarmatvaM munitvakAraNamuktam , yaH punaraparijJAtakarmA'viratazca sa pRthivyAdiSu bambhramIti, atha ka ete pRthivyA iya ? ityatastadvizeSAstitvajJApanArthamidamupakramyate, tatra pRthivyAstu yanikSepAdi sambhavati tanniyuktikRd darzayitumAha puDhavIe nikkhevo parUvaNA lakSaNaM paromANaM / upabhogo satthaM veyaNA ya vahaNA nivittIya // 1 // [A. ni. gAthA 68] HORARISZORGSRESULTAK tatra pRthivyA nAmAdinikSepo vaktavyaH 1, prarUpaNA-sUkSmabAdarAdibhedA 2, lakSaNaM-sAkArAnAkAropayogakAyayogAdikam 3, parimANa-saMvartitalokapratarAsaMkhyeyabhAgamAtrAdikam , 4, // 25 // Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 / 12 ASTROPERABA upabhogaH-zayanAsanacakramaNAdikaH 5, zastraM-snehAmlakSArAdi 6, vedanA-svazarIrAvyaktacetanAnurUpA sukhaduHkhAnubhavasvabhAvA 7, vadhA-kRtakAritAnumatibhirupamaInAdikaH 8, nivRttiH--apramattasya manovAkAyaguptyA'nupamardAdiketi 9 samAsArthaH, vyAsArtha tu niyuktigAthAnAM vyAkhyAne bRhttttiikaato'vseyH| adhunAsUtrAnugame'skhalitAdiguNopetaM sUtramuccAryate, taccedaM aTTe loe parijuNNe dussaMbodhe avijANae / assiM loe pavvahie tattha tattha puDho pAsa AturA paritAuti (sU. 14) zabdAdiviSayeSu viSavipAkasadRzeSu tadAkAGkitvAddhitAhitavicArazUnyamanA bhAvArtaH karma upacinoti, yata uktm10vseym-paa0|| // 26 // rAmA Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4112 AcA0 pradI0 niruva-SHAH "soiMdiyavasaTTe NaM bhaMte jIve ki baMdhai ? kiM uciNAi ? goyamA ! aDhakammapagaDoo siDhilabaMdhaNa- | baddhAo dhaNiyabaMdhaNabaddhAo pakarei, jAva aNAdiyaM ca NaM aNavadaggaM dIhamaddhaM cAuraMtasaMsArakaMtAramaNupariyaTTa" [bhagavatI sUtra-za0 12|u. sU. 21] evaM sparzanAdiSvapyAyojanIyam , evaM krodha-mAna-mAyA-lobha-darzanamohanIya-cAritramohanIyAdibhirbhAvArtAH saMsAriNo jIvA, uktaM ca "rAgadadosakasAehiM, iMdiehi ya paMcahiM / . duhA vA mohaNijjeNa, aTTA saMsAriNo jiyA // 1 // [ yadi vA jJAnAvaraNIyAdyaSTaprakAreNa zubhAzubhena karmaNA''taH, kaH punarevaMvidha ityAha-lokayatIti lokaH-eka-dvitri-catu:-paJcendriyajIvarAziraprazastabhAvodayavartI, yasmAdyAvAnAttaH sa sarvo'pi parighuno nAma paripelavo nissAraH aupazamikAdiprazastabhAvahIno'vyabhicArimokSasAdhanahIno vA, parighuno dvidhA-dravya-bhAvabhedAt , tatra sacitadravyaparighuno 1 zrotrendriyavazAtau bhadanta ! jIvaH kiM badhnAti ? kiM cinoti ? kimupacinoti ? gautama! aSTakarmaprakRtIH zithila bandhanabaddhA gADhabandhanabaddhA prakaroti, yAvadanAdikamanavanatAgraM dIrghAvAnaM cAturantasaMsArakAntAramanuparyaTati / 2 rAgadveSakaSAyairindriyazca paJcabhiH / dvidhA mohanIyena vA ArtAH saMsAriNo jIvAH // 1 // POSSESSIECIEREA Ceaeg // 27 // Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11112 AcA0 pradI. CIENCE jIrNazarIraH sthavirakaH jIrNavRkSo vA, acittadravyaparino jIrNapaTAdiH, bhAvapariyana audayikabhAvodayAt prazastajJAnAdibhAvavikalaH, kathaM vikala: ? anantaguNaparihANyA, tathAhi-paJcacatutridviekendriyAH krameNa jJAnavikalAH, tatra nikRSTajJAnAH sUkSmanigodAparyApta kA prathamasamayotpannA iti, uktaM casarvanikRSTo jIvasya dRSTa upayoga eSa vIreNa / sUkSmanigodAparyAptakAnAM sa ca bhavati vijnyeyH||1|| tasmAtprabhRti jJAnavivRddhidRSTA jinena jIvAnAma / labdhinimittaH karaNaH kAyendriyavAGmanoharAbhiH // 2 // " [ sa ca viSaya-kapAyAtaH prazasta jJAnAnaH kimavastho bhavati ? duHsaMbodha-duHkhena dhau pratipatti kAryate, metAryavat , durbodho vA bodhayitumazakyo brahmadattavat , kimityevam ? yataH 'avijANae'tti viziSTAvabodharahitaH sa caivaMvidhaH kiM vidadhyAt ? asmin-pRthivIkAyaloke pravyathite pIDite, sarvasyAra bhasya tadAzrayatvAt , 'tattha tatthe ti teSu teSu-kRSi-khanana-- gRhakaraNAdiSu 'puDho'tti pRthaga viminneSu kAryepUtpanneSu bho ziSya ! 'pAse'ti pazyeti dine yasya lokAkAryapravRttiH pradaryate, AturA-viSayakaSAyAdibhiH pRthivIkArya paritApayanti-parisamantAt tApayanti pIDayanti, bahuvacananirdezastu tadArambhiNAM bahutvaM gamayati, yadi vA lo zabdaH pratyekamabhisambadhyate, kazcilloko viSaya kaSAyAdibhirAtaH kazcittu kAyaparijIrNo'paro duHsambodhastathA'paro viziSTajJAnarahitaH, ete sarve'pyAturA viSaya nIrNadehAdibhiH sukhAptaye'smin-pRthivI kAyaloke // 28 // Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA pradI0 11112 15RSARSHIRSHRA viSayabhUte pRthivI kAyaM nAnAvidhairupAyaiH paritApayanti-pIDayantIti sUtrArthaH // 14 // ___ nanu caikadevatAvizeSAvasthitA pRthivIti zakyaM pratipattuM na punarasaMkhyeyajIvasaGghAtarUpetyetat parihatukAma Aha - saMti pANA puDho sinA / lajjamANA puDho pAsa / 'aNagArA mo' ti ege pavayamANA, jamiNaM virUvarUvehi satthehiM puDhavikammasamAraMbheNaM puDhavisatthaM samAraMbhamANo aNegarUve pANe vihiMsati (sU. 15) vyAkhyA-santi-vidyante prANAH-satvA:pRthag-pRthagabhAvena aGgulAsaMkhyeyabhAgasvadehAvagAhanayA pRthivyAzritAH sitA vA-sambaddhA ityarthaH, anenaitatkathayati naikadevatA pRthivI, api tu pratyekazarIrapRthvIkAyAtmikA, tadevaM sacetanatvamanekajIvAdhiSThitatvaM ca pRthivyA AviSkRtaM bhavatIti / etacca jJAtvA tadArambhanivRttAna darzayitumAha-'lajjamANA puDho pAsa'tti, lajjA dvidhA-laukikI lokottarA ca, tatra laukikI snuSA-subhaTAdeH zvapura-saGgrAmavipayA, lokottarA saptadazaprakAraH saMyamaH, taduktam " lajjAdayAsaMjamabaMbhacera" 'mityAdi [ dazave. 9 / 1 / 13] 1 lajjA dayA saMyamo brahmacaryam / AFARISMOSHARRIGARICARICAE // 29 // Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 11112 AcA. pradI0 lajjamAnA:-saMyamAnuSThAnaparAH, yadivA pRthivIkAyasamArambharUpAdasaMyamAnuSThAnAllajjamAnAH pRthagiti pratyakSajJAnina: parokSajJAninazca, atastAn lajjamAnAn pazyetyanena ziSyasya kuzalAnuSThAnapravRttiviSayaH pradarzito bhavati / RSS ___ kutIthikAstvanyathAvAdino'nyathAkAriNa iti darzayitumAha-'aNagArA mo tti' na vidyate'gAraM-gRhaM yeSAM te'nagArA yatayaH smo vayamityevaM prakarSeNa vadantaH-pravadanta iti, eke-zAkyAdayo grAhayAH, te ca vayameva janturakSaNaparAH kSapitakaSAyAjJAnatimirA ityevamAdi pratijJAmAtramanarthakamAraTanti, na cAnagAraguNeSu manAgapi vartante, na ca gRhastha caryA manAgapyatilaGghayantIti darzayati-'jamiNaM virUbarU veDiM'ti-yad-yasmAd imamiti sarvajanapratyakSaM pRthvIkArya virUparUpaiH-nAnAprakAraiH zastra:-ila-kudAla-khanitrAdibhiH pRthivyAzrayaM karma-kriyAM samAraMbhamANA 'vihiMsatI'ti anena pRthvIkAyasamArambheNa pRthivIzastraM samArabhamANo vyApArayan pRthvIkArya nAnAvidhaiH zastrairvyApAdayan 'aNega' tti anekarUpAn tadAzritAnudakavanaspatyAdIn vivighaM hinasti-nAnAvidha ruupaayaipaadytiityrthH||15|| evaM zAkyAdInAM pArthivajantuvairiNAmayatitvaM 'pratipAdya samprati sukhAbhilApitayA kRta-kAritAnumatibhirmano-vAkkAyalakSaNAM pravRtti darzayitumAha-- 2 0myttvN-paa0| RSS22OM Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI0 za112 GURISIRIASISARESCA tattha khalu bhagavatA pariNA paveditA, imasma ceva jIviyassa parivaMdaNa-mANaNa-pUyaNAe jAtImaraNa-moyaNAe dukkhapaDighAtaheuM se saya meva puDhavisatthaM samAraMbhati aNNehiM vA puDhavisatthaM samAraMbhAveti aNNe vA puDhavisatthaM samAraMbhaMte samaNujANati (sU. 16) ___ vyAkhyA-tatra-pRthvI kAyasamArambhe, khalukyAlaGkAre bhagavatA-zrIvardhamAnasvAminA parijJA praveditA, idamuktaM bhavati -bhagavatedamAkhyAtaM-yathebhirvakSyamANaiH kAraNaiH kRtakAritAnumatibhiH sukhaiSiNaH pRthivIkArya samArabhante, tAni cAmUniasyaiva jIvitasya paripelavasya paritandana-mAnana-pUjanArthaM tathA jAti-maraNa-mocanArtha duHkhapratighAta hetuM ca sa' sukhalipmuHkhadviT sayamAtmaneva pRthivI zastraM samArabhate, tathA'nyaizca pRthvIzastraM samArambhayati, pRthvIzastraM samAramamANAnanyAMzca sa eva samanu nAnIte, evama gItAnAgatAbhyAM manovAkkAyakarmabhirAyojanIyam / / 16 // tadevaM pravRttama teryad bhAti tad darzayitumAha-- taM se ahitAe, taM se abohIe / RSSRRESTERNA 1 sv-paa0| // 31 // Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11112 AcA0 pradI0 NE2%2595% GRUSHTRA se taM saMbujjhamANe AyANIyaM samuTThAe socA bhagavato aNagArANaM ihamegesiM NAtaM bhavatiesa khalu gaMthe, esa khalu mohe, esa khalu mAre, esa khalu nirae / iccatthaM gaDDhie loe, jamiNaM virUvarUvehiM satthehiM puDhavikammasamAraMbheNaM puDhavisatthaM samAraMbhamANe aNNe va'NegarUve pANe vihiMsati / se bemiappege aMdhamanbhe appege aMdhamacche, appege pAdamabbhe appege pAdamacche, appege gupphapabbhe appege gupphamacche, appege jaMghamabbhe 2, appege jANumabhbhe 2, appege urumabhe 2, appege kaDimabhe 2, appege NAbhimabbhe 2, appege udaramabhe 2, apege pAsapame 2, appege pihimabhe 2, appege uramabhe 2, appege hiyayamanbhe 2, appege thagamabhe 2, appege khaMghamabme 2, appege bAhumabbhe 2, appege hatthamanbhe 2, 2 52 CK // 32 // Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OM AcA014 pradIpa 11112 1222 appege aMgulimabbhe 2, appege Nahamabhe 2, appege gIvamamme 2, appege haNumabbhe 2, appege hoTThamabhe 2, appege daMtamabbhe 2, appege jibbhamabhe 2, appege tAlumanbhe 2, appege galamabhe 2, appege gaMDamabbhe 2, appege kaNNamabbhe 2, appege NAsamabhe 2, appege acchimabhe 2, appege bhamuhamabhe 2, appege giDAlamabbhe 2, appege sIsamabhe 2, | appege saMpamArae, appege uddve| ettha satthaM samArabhamANassa icete AraMbhA apariNNAtA bhavaMti (sU. 17) vyAkhyA-'taM se ahitAe'tti tat pRthvIkAyasamArambhaNaM 'se' tasya kRtakAritAnumatibhiH pRthivIzastraM samArabhamANasyAgAmini kAle ahitAya bhavati, tadeva cAbodhilAbhAya, na hi prANigaNopamardanapravRttAnAM stokenA'pi hitenottarakAle yogo bhavati / yaH punarbhagavataH sakAzAt tacchiSyAnagArebhyo vA vijJAya pRthivIkAyasamArambhaM pApa.tmakaM bhAvayati sa evaM manyate'se taM saMbujjhanANe'tti, saH-jJAtapRthivIjovatvena viditaparamArthaH, pRthivIzastrasamArambhaM samyagavabudhyamAnaH AdAnIyaM-prAcaM OMOMOMOMOMIRAL // 33 // Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI. 2- 66-67 sAdara samyagdarzanAdi, 'samuhAe'tti samyagutthAya-abhyupagamya, kena pratyayena ? zrutvA-avagamya sAkSAdbhagavato'nagArANAM vA samIpe, tataH ihamegesiM'ti iha-manuSyajanmani ekapA-sAdhUnAM jJAtaM bhavatIti / yad jJAtaM bhavati tad darzayitumAha-'esa khalu gaMtheti ya epa-pRthvIkAyasamArambhaH khaluravadhAraNe, granthaH-aSTaprakArakarmabandhaH, tathA eSa eva pRthvIsamArambho mohahetusvAnmohaH-darzana-cAritrabhedo'STAviMzatividhaH, tathaipa eva maraNa hetutvAnmAraH AyuSkakSayalakSaNaH, tathaiSa epa narakahetutvAnarakA, anena cAsAtAvedanIyamupAttaM bhavati / kathaM punarekaprANivyANadanapravRttAvaSTavidhakarmabandhaM karotIti ? ucyate-mAryamANajantujJAnavinAzakatvAt jJAnAvaraNIyaM badhnAtyevamanyatrApi yojyam / anyadapi teSAM sAdhUnAM jJAtaM bhavatIti darzayitumAha-'iccatthaM gaDhie loe' ityevamartha-AharabhUSaNopakaraNArtha, parivandana-mAnana-pUjanArtha, jAti-maraNa-mocanArtha, duHkhapratighAtahetuM ca gRddho mUrchito lokaH-prANigaNaH, evaMvidhe'pyatiduritanicaya vipAkaphale pRthvIkAyasamArambhe ajJAnavazAnmUcchitastvetad vidhatta iti darzayati-'jamiNaM virUvarUve hiM'ti virUparUpaiH zastraiH pRthivIkarma samArabhamANo hinasti, pRthvIsamAraMbheNa ca pRthivyeva zastraM svakAyAdeH, pRthivyA vA zastra hala-kudAlAdi tatsamArabhate, pRthivIzastraM samArabhamANazcAnyAna nekarUpAn prANino-dvIndriyAdIn hinastIti / / se bemi'tti so'haM pRSTo bhavatA pRthivI kAya vedanAM bravImi, yadivA 'se' iti tacchabdArthe, yaccayA pRSTastadahaM bravImi, apizabdo yathAnAmazabdArthe / 27 // 34 // Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAo DU 1112 AcA0 / pradI. RESSESGERERASTASE yathA nAma kazcijjAtyandho badhiro mUkaH kuSThI paGguH anabhinivartitahasamAdhavayava vibhAgo mRgAputravat pUrvakRtAzubhakarmodayAt hitAhitaprApti-parihAravimukho'tikarugAM dazAM prAptaH, tamevaMvidhamandhAdiguNopetaM kazcitkuntAgreNa 'abbhe' iti AbhindyAta tathA'paraH kazcidandhamAcchindyAt , sa ca bhidyamAnAdyavasthAyAM na pazyati na zRNoti mUkatvAnoccai rAsTIti, kimatAvatA tasya vedanA'bhAvo jIvAbhAvo vA zakyo vijJAtuM ? evaM pRthivIjIvA api avyaktacetanA jAtyandhabadhira-mUka-payAdiguNopetapuruSavat / yathA vA paJcendriyANAM parispaSTacetanAnAM 'appege pAyamanbhe' iti yathA nAma kazcit pAdamAbhiMdyAt-AcchindyAdvA, evaM [gulpha] jaGghA-jAnUru-kaTI-nAbhyudara-pArzva-pRSTha-uro-hRdaya-stana-skandha-bAhu-hastAGguli-nakha-grIvA-hanukApThadanta-jibA-tAlu--gala-gaNDa-karNa-nAsikAkSi-bhra-lalATa-ziraHprabhRtiSvavaya veSu bhidyamAneSu chidyamAneSu vA vedanotpattilakSya te, evameSAmutkaTa mohA'jJAnabhAjAM styAnaddharyAdhudayAdavyaktacetanAnAmavyaktava vedanA bhavatIti grAhayam / atraiva draSTAntAntaraM darzayitumAha-'appege saMpamArae appege uddayae' yathA nAma kazcit sam-ekIbhAvena prakarSeNa prANAnAM mAraNaM-avyaktatvApAdanaM kasyacit kuryAt mRcchImApAdayedityarthaH, tathAvasthaM ca yathA nAma kazcidapadrAvayet prANebhyo vyaparopayet na cAsau tAM vedanAM na sphuTamanubhavati, asti cAvyaktA tasyAsau vedaneti, evaM pRthivIjIvAnAmapi draSTavyamiti // 17 // 10muktA-pA0 // 35 // hiM Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AnA0 pradI0 69 pRthivIkAyikAnAM jIvatvaM prasAdhya tathA nAnAvidhazastrasaMghAtena vedanAM cAvirbhAnyAdhunA tadbandhe bandhaM pratipAdayannAha - ettha satthaM aptamArabhamANassa iccete AraMbhA pariNNAtA bhavaMti / taM pariNNAya mehAvI va sayaM puDhavisatthaM samArabhejjA, NevaNNehiM puDhavisatthaM samArabhAvejjA, va puDhavisatthaM samArabhaMte samaNujANejjA / jasse te puDhavikammasamAraMbhA pariSNAtA bhavaMti se hu muNI pariNNAyakamme tibemi // (sU. 18) // satyapariNNAe bIyao uddesao samatto // 'ettha satyaM asamArabhamANassa ' atra pRthivIkAye zastraM dravya - bhAvabhedabhinnaM, tatra dravyazastraM svakAya - parakAyo bhayarUpaM, bhAvazastraM tvasaMyamo duSpraNihitamanovAkkAyalakSaNaH, etad dvividhamapi zastraM samArabhamANasya ityete kRSyAdyAtmakAH samArambhAH bandhahetutvenAparijJAtA - aviditA bhavanti / etadviparItasya parijJAtA bhavantIti darzayitumAha -- ' etthe 'tyAdi atra - pRthvIkA ye dvividhamapi zastram asamArabhamANasyaavyApArayana ityete- prAgukAH karmasamArambhAH parijJAtA - viditA bhavanti, anena ca viratyadhikAraH pratipAdito bhavatIti / 1 / 1 / 2 / / 36 / / Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI0 TO 8 tAmeva viratiM svanAmagrAhamAha - 'ta' mityAdi taM pRthivIkAyasamArambhe bandhaM parijJAyA'samArambhe vADabandhamiti, medhAvIkuzalaH etat kuryAditi darzayati-naiva pRthivIzastraM dravya-bhAvabhinnaM samArabheta, nA'pi tadviSayo'nyaiH samArambhaH kArayitavyaH, na cA'nyAn pRthvIzastraM samArabhamANAn samanujAnIyAditi, evaM manovAkkAyakarmabhiratItAnAgatakAlayorapyAyojanIyamiti // tatazcaivaM kRtanivRttirasau muniriti vyapadizyate na zeSa iti darzayannupasa jihIrSurAha - 'jasse te puDhavikammasamAraMbhA pariNAyA ' yasyaite pRthivIviSayAH karmasamArambhAH khananakRSyAdyAtmakAH karmabandhahetutvena parijJAtA bhavanti jJaparijJayA tathA pratyAkhyAna parijJayA ca parihRtA bhavanti, huravadhAraNe, sa eva munirdvividhayA'pi parijJayA parijJAtaM karma - sAvadhAnuSThAnamaSTaprakAraM karma yena sa parijJAtakarmA, nApara: zAkyAdiH, bravImIti pUrvavat // 18 // zrIzaparijJAdhyayane dvitIyodezaka pradIpikA samAptA // Pin 1 / 1 / 2 // 37 // Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI nirdeSTukAmo niyAya bandho virati dazaka pRthivIkAyajIva PESABSAAmA OM zastraparijJAdhyayane tRtIyoddezakaH | 113 gataH pRthivyuddezakaH, sAmpratamakAyoddezakaH prArabhyate, tasya cAyamabhisambandhaH-ihAnantarodezake pRthivIkAyajIvAH pratipAditAstadvadhe bandho viratizca, sAmprataM kramAyAtasyAkAyasya jIvatvaM tadvadhe bandho viratizca pratipAdyata iti, anena hA sambandhenAyAtasyAsyoddezakasya nikSepAdIni nava dvArANi nirdeSTukAmo niyuktikAro gAthAmAha-- Aussavi dArAI tAI jAiM havaMti puddhviie| nANattI u vihANe parimANuvabhogasatthe ya // 1 // [A. ni. gAthA 106] apkAyasyApi tAnyeva dvArANi bhavanti yAni pRthivyAHpratipAditAni, nAnAtvaM ca bhedarUpaM vidhAnaparimANopabhogazastraviSayaM draSTavyaM, cazabdAllakSaNaviSayaM ca, tatrApakAyasya nAmAdinikSepo vktvyH| prarUpaNAduvihA ya AujIvA suhumA taha bAyarA ya logaMmi / suhamA ya savvaloe paMceva ya bAyaravihANA // 1 // suddhodae ya ussA hime ya mahiyA ya harataNU ceva / bAyara AuvihANA paMcavihA vaNiyA ee||2|| [A. ni. gAthA 107 / 108] // 38 // ALLAHARI Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ka 1 / 1 / 3 AcA0 pradI0 AAAAAsAna zuddhodakaM-taDAgasamudanadIhRdAvaTAdigataM, avazyAyo-rajanyAM yastrahaH' patati, zItapudgalasampatkiThinIbhUtaM jalameva himaM, garbhamAsAdiSu dhUmikApAto mahikA, bhUmisnehasamparkodbhUto haratanuH, evamete bAdarAkAyabhedAH paJca, te ca paryApta- | kAparyAptakAH saMvRttayonayaH sacittAcittamizrayona yaH zItoSNobhayayonaya evaM gaNyamAnA yonInAM saptalakSA bhavantIti 2 / lakSaNaM-sAkArAnAkAropayoga-kAyayogAtmAdikam / atra para AkSipati-nApkAyo jIvastallakSaNarahitatvAt , prazravaNAdivat / sAtmakaM toyamanupahatadravatvAt , aNDakamadhyasthakalalavat , ityAdilakSaNa bhAktvAjjIvAbhavantyapkAyAH 3 / parimANadvAre-ye bAdarA'pkAyikAH paryAptakAste saMvartitalokapratarAsaMkhyeyabhAgavattipradezarAzipramANAH, zeSAstu bAdarA'paryApta-sUkSmaparyAptAparyAptabhedAstrayo'pi rAzayaH pRthaga pRthagasaMkhyeyalokAkA pradeza]rAziparimANAH, vizeSavAyam-bAdarapRthivIkAyaparyAptakebhyo bAdarA'kAyaparyAptakA asaMkhye yaguNAH, bAdarapRthvIkAyAparyAptakebhyo bAdarAkAyAparyAptakA asaMkhyeyaguNAH, sUkSmapRthivIkAyA'paryAptakebhyaH sUkSmAkAyA'paryAptakA vizeSAdhikAH, sUkSmapRthivIkAyaparyAptakebhyaH sUkSmAkAyaparyAptakA vizeSAdhikAH 4 / upabhogadvAre-snAna-pAna-dhAvana-bhaktakaraNa-seka-yAnapAtroDupagamanAgamanAdirupabhogaH, ebhiH kAraNairupasthitairviSayavimohitAtmAno niSkaruNAH vivekarahitA apkAyavadhe pravartante 5 / 1 yaH snehaH iti pAThaH bRhadavRttaramukkasyAM pratau prApnoti / laka || // 39 // Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI. zastradvAre 51 113 kiMcI sakAyasasthaM kiMcI parakAya tadubhayaM kiMci / eyaM tu davvasatthaM bhAve ya asaMjamo satthaM // 1 // [A. ni. gAthA 114] kiJcit svakAyazastraM, yathA-nAdeyaM taDAgasya, kizcicca parakAyazastraM-mRttikA-sneha-kSArAdikaM, kizciccobhayamudakamizrA mRtikodakasyeti, etad dravyazastraM, bhAvazastraM tvasaMyamaH, pramattasya duSpraNihitamanovAkkAyalakSaNaH 6 / vedanAdvAre-vedanA-svazarIrAvyaktacetanAnurUpA sukhaduHkhAnubhavasvabhAvA 7 / vadhadvAre-vadhaH kRtakAritAnumatibhirupamardanAdikaH 8 / nivRttidvAre-nivRttirapramattasya manovAkkAyaguptyA'nupamardAdiketi 9 // 18 // evamapkAyoddezaka niyuktikRtA nava dvArANi darzitAni, sAmprataM sUtrAnugame sUtramuccAraNIyaM, taccedam - se bemi-jahA vi aNagAre ujjukaDe NiyAgapaDivaNNe amAyaM kuvvamANe viyAhite (sU. 19) / vyAkhyA asya cAyamabhisambandhaH-ihAnantarodezake parisamAptisUtre 'pRthivIkAyasamArambhavyAvRtto muni rityuktaM, na caitAvatA sampUrNo munirbhavati, yathA bhavati tathA darzayati, sudharmasvAmIdamAha- zrutaM mayA bhagavadantike yat prAk pratipAdi- // 40 // SARSHISHIRE Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI0 tamanyaccedaM-'se bemi jaha'tti sazabdastacchandArthe, sa yathA pRthivIkAyasamArambhavyAvRttyuttarakAlaM sampUrNAnagAravyapadezabhAgbhavati tadahaM bravImi, apiH samuccaye, sa yathA vA'nagAro [na] bhavati tathA ca bravImi, 'agagAre'tti na vidyate'gAraM gRhamasyetyanagAraH, iha ca yatyAdizabdavyudAsenAnagArazabdopAdAnenaitadAcaSTe-gRhaparityAgaH pradhAnaM munitvakAraNaM, tadAzrayatvAtsAyadyAnuSThAnasya / niravadyAnuSThAyI ca muni riti darzayati-'ujjukaDe'tti RjurakuTila: saMyamastaM karotIti RjukRt-RjukArI / anenedamuktaM bhavati-azeSasaMyamAnuSThAyI sampUrNo'nagAraH, evaMvidhavena bhavati-'NiyAgapaDivaNNe' yajanaM yAgaH, niyato nizcito vA yAgaH samyagjJAna-darzana-cAritrAtmako mokSamArgastaM pratipannaH, nikAyapratipanno vA-nirgataH kAyaH audArikAdiryasmAt sa nikAyo mokSamArgastaM pratipannaH, tatkAraNasya samyagdarzanAdeH svazaktyA'nuSThAnAt , svazaktyA'nuSThAnaM cAmAyino bhavatIti-'amAyaM kubamANe'tti mAyA-sarvatra svavIryanigUhanaM, na mAyA amAyA tAM kurvANaH, anigUhitabala-vIryaH, saMyamAnuSThAne parAkramamANo'nagAro vyAkhyAtaH, evaM zeSakaSAyApagamo'pi drssttvyH||19|| tadevamasAvuddhRtasakalamAyAvallIvitAnaH kiM kuryAdityAha--- jAe saddhAe NikkhaMto tameva aNupAliyA, vijahitA visottiyaM '(sU. 20) 1 'puvvasaMjoyaM' pAThAntaram / SAIRARASI HASHIRAISHISHISHIRT // 41 // Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 11113 AcA. pradI0 __'jAe saddhAe'tti yayA zraddhayA-pravardhamAnasaMyamasthAnakaNDakarUpayA niSkrAnta:-pravrajyAM gRhItavAn tAmeva zraddhAM yAvajjIvamanupAlayet-rakSeta , pravrajyAkAle ca prAyazaH pravRddhapariNAma eva pravanati, pazcAtu saMyamazreNiM pratipanno vardhamAnapariNAmo honapariNAmo'vasthitapariNAmo vA bhavati, stokA eva vardhamAnapariNAmAH, bar3avazca paripatanti, ato'bhidhIyatetAmevAnupAlayet , kathaM punaH ? zraddhAM kRtvA'nupAlayedityAha-'vijahitA visottiyaM' vihAya-parityajya vizrotasikAM zaGkAM, zaGkA dvividhA-sarvazaGkA dezazaGkA ca, tatra sarvazaGkA-'kimasti Ahato mArga uta na ? dezazaGkA tu kiM vidyante'pkAyAdayo jIvA uta praspaSTacaitanyAbhAvAnna vidyante ityevamAdikAM zaGkAM vihAya sampUrNAnanagAraguNAn pAlayet , pAThAntaraM vA 'vijahittA punasaM noyaM' pUrvasaMyogaM mAtApitrAdikaM, zvasurAdikazca pazcAtsaMyogaM vihAya tyaktvA zraddhAmanupAlayet // 20 // ayamupadezo mahAsatauH kRtapUrvaH iti darzayitumAha paNayA vIrA mahAvI hi (sU. 21) praNatAH-namrIbhUtAH, vIrA:-parISahopasargakaSAyasenAvijayAt , vIthi:-panthAH mahAMzcAsau vIthizca samyagadarzanAdiko mokSamArgoM / jinendrAdibhiH satpuruSairAse vitastaM prati vIryavantaH saMyamAnuSThAnaM kurvanti, tatazcottamapuruSaprato'yaM mAga iti pradaya tajjanitamArgavizrambho vineyaH saMyamAnuSThAne pravartayiSyate / / 21 // yadyapi bhavato matina kramate'pkAyajIvaviSaye'saMskRtatvAnmatestathApi bhagavadAjJeyamiti zraddhAtavyamityAha // 42 // Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI0 logaM ca ANAe abhisameccA akutobhayaM (sU. 2) tararaatat ethabdenAbhidhIyate tamapkAyalokaM ca zabdAdanyAMtha padArthAn AjJayA maunIndrapravacanenAbhimukhyena samyagjJAlA yathA'kAyAdayo jIvAH, ityevamavagamya 'akutobhayaM 'ti na vidyate kutaviddhetoH kenApi prakAreNa jantUnAM bhayaM yasmAt so'yamakutobhayaH- saMyamastamanupAlayet // 22 // akAyalokamAjJayA abhisametya yatkartavyaM tadAha se bemiva sayaM logaM abhAikkhejjA, Neva attANaM abbhAikkhejjA, je logaM avbhAikkhati se attANaM abhAikkhati, je attANaM ambhAikkhati se loyaM amAikkhati (sU. 23) 'se bemitti-soshaM bravImi sezabdasya yuSmadarthatvAkhAM vA bravImi na svayamAtvanA loka:- apkAyaloko'bhyAkhyAtavyaH, abhyAkhyAnaM nAmAsadabhiyogaH - ayathArthakathanaM, yathA'cauraM cauramityAha, iha tyApo jIvA na bhavanti, kevalamupakaraNamAtraM, ghRta-tailAdivat', hastyAdInAmapi jIvAnAmupakaraNatvAt / nanu etadevAbhyAkhyAnaM yadajIvAnAM jovatvApAdanaM, naitadasti, apAM sacetanatvaM prAge: prasAdhitam / 10vat eSo'sadabhiyogaH - bu0 / " 1 / 1 / 3 // 43 // Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI0 mA 11113 BARSAARRRRRRRRRRREAL 'Ne va attANaM'ti naivAtmana:-zarIrAdhiSThAturabhyAkhyAnaM kartavyaM, tatkriyamANaM na ghaTAmiyatti, naivAtmAnaM zarIrAdhiSThAtAramahaMpratyayasiddhaM jJAnAdyabhinnaguNaM pratyakSaM apahubIta / 'je attANaM ti' yo hyajJAnopahatacakSurapkAyalokamabhyAkhyAti sa sarvapramANasiddhamAtmAnamabhyAkhyAti, yazcAtmAnamabhyA khyAti so'pkAyalokamabhyAkhyAtItyAlocya sAdhavo nApkAyaviSayamArambhaM kurvantIti // 23 // zAkyAdayastvanyathopasthitA iti darzayitumAha____ lajjamANA puDho pAsa / 'aNagArA mo' ti ege pavayamANA, jamiNaM virUvarUvehiM satthehi udayakammasamAraMbheNaM udayasatthaM samAraMbhamANe aNNe va'NegarUve pANe vihiMsati / tattha khalu bhagavatA pariNNA paveditA-imassa ceva jIvitassa parivaMdaNa-mAgaNa-pUyaNAe jAtImaraNa-moyaNAe dukkhapaDighAtahetu se sayameva udayasatthaM samArabhati, aNNehi vA udayasatthaM samAraMbhAveti, aNNe vA udayamatthaM samAraMbhaMte samaNujANati / taM se ahitAe, taM se abodhiie| se taM saMbujjhamANe AyANIyaM samuTThAe soccA bhagavato aNagArANaM aMtie ihamegesiM jAtaM bhavati-esa khalu gaMthe, esa khalu mohe, esa khalu mAre, esa khalu nirae / // 44 // Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI0 1 / 13 SERECERRESEARCRARILOR ibvatthaM gaDhie loe, jamiNaM virUvarUvehiM satthehiM udayakammasamAraMbheNaM udayasatthaM samArabhamANe | aNNe va'NegarUve pANe vihiMsati / se bemi-saMti pANA udayaNissiyA jIvA aNege (sU. 24) 'lajjamANe'tti lajjamAnAH-svakIyaM pravrajyAbhAsaM kurvANAH yadivA sAvadyAnuSThAnena lajjamAnA:-lajjAM kurvANAH / pRthagU-vibhinnAH zAkyolUkaziSyAH, dvitIyArthe prathamA, tAn pazyeti ziSyanodanA, tatazcAyamarthaH-zAkyAdIn gRhItapravajyAnapi sAvadyAnuSThAnaratAn pshy| kiM tairasadAcaritaM ? yenaivaM pradarzyanta' iti darzayati-anagArA vayamityeke zAkyAdayaH pravadanto yadidaM virUparUpaiH-utsecanAgnividhyApanAdizastraiH svakAya-parakAyabhedabhinnairudakakarma samArabhante, udakakarmasamArambheNa ca udakazastraM samArabhante, tacca samArambhamANo'nekarUpAnvanaspatidvIndriyAdIn vividhaM hinasti / tatra khalu bhagavatA parijJA praveditA, yathA asyaiva jIvitasya parivandana-mAnana-pUjanArtha jAti-maraNa -mocanArtha duHkhapratighAta hetuM yatkaroti tad darzayati-'se sayameva'tti sa svayamevodakazastraM samArabhate anyaizcodakazastraM samArambhayati anyAMzcodakazastraM samArabhamANAn samanujAnIte, taccodakasamArambhaNaM tasyAhitAya bhavati, tathA tadevAbodhilAbhAya bhavati / -SALESASTERSTOCK PAL 1 pradaryate - pA0 / 2 jAti-jarA-maraNa. -pA0 // 45 // Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI. ARREARRIA sa etat sambudhyamAna AdAnIyaM-samyagdarzanAdi samyagutthAyAMbhyupagamya zrutvA bhagavato'nagArANAM vA'ntike ihaikeSAM sAdhUnAM yat jJAtaM bhavati tadarzayati-epo'kAyasamArambho grantha, eSa khalu moha, eSa khalu mAra, eSa khalu naraka / ityevamartha gRddho loko yadidaM virUparUpaiH zastraiH udakakarmasamArambhaH udakazastraM samArabhamANo'nyAnanekarUpAn prANino vividhaM hinasti / 'se bemI ti so'hamevamupalabdhAnekAkAyatatvavRttAnto bravImi-santi-vidyante prANinaH udakanizritA:-pUtaraka-matsyAdayo yAnudakArambhapravRtto hanyAt , kiyantaH punaste iti darzayati-'jIvA aNege' punarjIvopAdAnamudakAzritaprabhUtajIvabhedajJAnArtha,' ekai kasmin jIvabhede udakAzritA aneke-asaMkhyeyAH prANino bhavanti, evaM cApkAyArambhabhAja: puruSAstannizritaprabhUtasacavyApattikAriNo draSTavyAH // 24 // zAkyAdayastUdakAzritAneva dvIndriyAdIn jIvAnicchanti, nodakametadeva darzayati ___ ihaM ca khalu bho ! agagArANaM udayajIvA viyAhiyA (sU. 25) 'ihaM ca'tti ihaiva-jJAtaputrIye pravacane anagArANAM-sAdhUnAM udakajIvA-udakarUpA jIvAH pratipAditAH, ca zabdAttadAzritAzca pUtaraka-matsyAdayo jIvA vyaakhyaataaH| 1 0jnyaapnaarth-vR0| GRESCREESECRECE // 46 // Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI0 yadyevamudakameva jIvAstato'vazyaM tatparibhoge sati prANAtipAtabhAjaH sAdhava iti ? atrocyate-naitadevaM, yato vayaM trividhamakAyaM brUmaH-sacittaM mizramacittaM ca, taba yo'citto'pkAyastenopayogavidhi: sAdhUnAM, netarAbhyAM, kathaM punarasau bhavatyacittaH ? kiM svabhAvAt usa zastrasambandhAt ? ubhayathA'pIti, tatra yaH svabhAvAdevAcittIbhavati na bAhRyazastrasamparkAttamacittaM jAnAnA api kevalamana:paryAyAvadhizratajJAnino na paribhuJjate, anavasthAprasagadopAt , yato bhagavatA zrIvardhamAnasvAminA vimalasalilasamullasattaraGgaH zaivalapaTalAtrasAdirahito mahAhUdo vyapagatAzeSajalajantuko'cittavAriparipUrNaH svaziSyANAM tRDvAdhitAnAmapi pAnAya nAnujJAtaH, sAmAnyazrutajJAnI bAhayazastrasamparkajamevAcitaM jalaM vyavaharati, na punaH sabhAvajamato yad bAyazastrasamparkAt pariNAmAntarApanna varNAdibhistadacittaM sAdhuparibhogAya kalpate' // 25 // kiM punastacchastramityAha satthaM cetthaM aNuvIyI pAsa !, puDho satthaM paveditaM (sU. 26) zasyante-hiMsyante prANino'nena iti zastraM, taccotsecana-gAlana-upakaraNadhAvanAdi 1 svakAyAdi ca 2 varNAdayo vA | pUrvAvasthAvilakSaNAH 3 zava, evametat trividhaM zastraM, ca zabdo'vadhAraNArthaH anyatamazastrasamparkavidhvastameva grAhathaM, nAnya1 sAdhubhogAya parikalpate -paa0| // 47 // Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12113 AcA0 theti 'ettha'tti etasmin apkAye anuvicintya-vicArya idamasya zastramityevaM, pazyetyanena ziSyanodanA, tadevaM nAnAvidhaM pradI0 || zastramapakAyasyAstIti pratipAditam / etadeva darzayati -'puDho satyaM paveiyaM' pRthaga-vibhinna mutsecanAdikaM kacavara-go karIpa-mUtroSAdisambandho vA zastraM praveditamAkhyAtaM bhagavatA, evaM tAvatsAdhUnAM sacitta-mizrApkAyaparityAgenAcittapayasA paribhogaH pratipAditaH // 26 // ye punaH zAkyAdayo'pkAyopabhogapravRttAste niyamata evApkAyaM vihiMsanti, tadAzrayAMzcAnyAniti, tatra na kevalaM prANAtipAtApattireva kintvanyadapItItyata Aha aduvA adiNNAdANaM (sU. 27) athavA-azastropahatApkAyopabhogakAriNAM na kevalaM prANAtipAto'pi tvadattAdAnamapi, apkAyajIvaiH svaparigRhItazarIrasyAdAnAt svAmyadattam / / 27 // . sAmpratametaddoSadvayaM zAkyaH svasiddhAntAbhyupagamadvAreNa paraH parijihIrSurAha kappai Ne kRppai Ne pAtuM, aduvA vibhUsAe (sU. 28) 2-682682082-8362 562-662-61-71 AKG AUCHAGHAGHIGAARASHISHA // 48 // Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAcA0 nadI0 mA0 5 azastropahatodakArambhiNo di jainaiH preritAH santa evamAhuH - yathA naitat stramanISikAtaH samArambhayAmo vayaM, kintvasmadAgame nirjIvatvenAniSiddhatvAt kalpate - yujyate naH - asmAkaM pAtuM - abhyavahartuM vApsayA ca nAnAvidhaprayojanaviSaya upabhogo'bhyanujJAto bhavati, tathAhi -AjIvika bhasmasnyAyyAdayo vadanti - pAtumasmAkaM kalpate na snAtuM vAriNA, zAkyAdayastu snAnapAnAvagAhanAdi sarva kalpate, athavodakaM vibhUSArthamanujJAtaM naH samaye, vibhUSA ca kara-caraNa- pAyUpasthamukhaprakSAlanAdikA vastra - bhANDAdiprakSAlanAtmikA vA, evaM snAnAdizaucAnuSThAyinAM nAsti kazvidoSaH // 28 // evaJca zAkyAdayo mugdhamatIn vimohya kiM kurvantItyAha puDho satthe viti (sU. 29) pRthag - vibhinnalakSaNaiH nAnArUpairutsecanA dizastraiste 'nagArAyamANAH 'viuti' apkAyajIvAn jIvanAd vyAvartta - yanti - vyaparopayanti // 29 // atha teSAmAgamAsAratvamAha- ettha visi No NakaraNAe (sU. 30) etasminnapi prastute nijAgamAnusAreNAGgIkAre 'kappar3a Ne kappai Ne pAuM, aduvA vibhUsAda' ityAdikasteSAmayamAgamo yavAdakA paribhoge te pravRttAH, sa AgamaH syAdvAdayuktibhirabhyAhataH san 'No NikaraNAe 'tti no nizcayaM kartuM samarthoM 1 / 13 // 49 // Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 111 / 3 AcA pradI0 SESIAS AGARATA bhavati, na kevalaM teSAM yuktayaH Agamo'pi nizcayAya na samarthaH, yataH AptavacanamAgamaH, bhavadAgamapraNetA'nAptaH, apkAyajIvA'parijJAnAt tadvadhAnujJAnAdvA bhavAnivAgamo'pi na pramANaM, anAptapraNItatvAda, rathyApuruSavAkyavadityAdi / vibhUSAsUtrAvayave 'pi] pRSTA na pratyuttaradAne kSamAH, yatiyogyaM snAnaM na bhavati, kAmAGgatvAt , maNDanat / bhAvazaucameva karmakSayAya samartha, tacca vArisAdhyaM na bhavati, na hi matsyAdayastatra sthitAH karmakSayabhAktvenA'bhyupagamyante, vinA ca vAriNA maharSayo vividhatapobhiH karma kSapayantIti, tasmAt teSAM siddhAnto'pi na nizcayAya samarthoM bhavati // 30 // ettha satthaM samArabhamANassa icchete AraMbhA apariNAyA bhavaMti / ettha satthaM asamArabhamANassa iccete AraMbhA pariNNAyA bhavaMti / taM pariNNAya mehAvI Neva sayaM udayasatthaM samArabhejjA, NevaNNehiM udayasatthaM samArabhAvejjA, udayasatthaM samArabhaMte aNNe Na samaNujANejjA / jassete udayasatthasamAraMbhA pariNNAyA bhavaMti se hu muNI pariNNAtakamme tti bemi (sU. 31) 1. bhAvenA. - paa0| / // 50 // Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAcA0 pradI0 // satthapariNNAe taio uddesao samatto // 'ettha satyaM samArabhamANassa' tti etasmin apUkAye zastraM- dravyabhAvarUpaM samArabhamANasyetyete samArambhA bandhekAraNatvenAparijJAtA bhavanti, atraivApakAye zastramasamArabhamANasyetyete AraMbhA jJaparijJayA parijJAtA bhavanti pratyAkhyAnaparijJayA ca parihRtA bhavanti / atha pratyAkhyAnaparijJAM vizeSato jJaparijJayA pUrvikAM darzayati - tadudakArambhaNaM bandhAyetyevaM parijJAya medhAvI - maryAdAvyavasthito naiva svayamudakazastraM samArabheta, naivAnyairudakazastraM samAraMbhayet naivAnyAnuda kazastraM samArabhamANAn samanujAnIyAt, yasyaite udakazastrasamArambhA dvidhA parijJAtA bhavanti sa eva muniH parijJAtakarmA bhavati, bravImIti pUrvavat // 31 // // zrIzastraparijJAdhyayane tRtIyodezakapradIpikA samAptA // Qu 1 vadha-bandha0 pA0 / 1 / 1 / 3 // 51 // Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA zaza4 pradI. 155-555 zastraparijJAdhyayane caturthoddezakaH // uktastRtIyodezakaH, sAmprataM caturtha Arabhyate, asya cAyamabhisambandhaH-ihAnantaroddezake munitvapratipattaye apkAya: pratipAditaH, adhunA tadarthameva kramAyAtastejaskAyapratipAdanAyAyamuddezakaH samArabhyate-tatra nAmaniSpanne nikSepe tejauddezaka iti nAma, tatra tejaso nikSepAdIni nava dvArANi vAcyAni, tAni niyuktikRdAhateussavi dArAiM tAI jAiM havaMti puDhavIe / nANa to u vihANe parimANuvabhogasatdhe ya // 1 // [A0 ni0 gAthA 116] tejaso'gnerapi dvArANi nikSepAdIni yAni dvArANi pRthivyAH samadhigame'bhihitAni tAnyeva vAcyAni, nAnAtvaM hi bhedo vidhAna 1 parimANa 2 upabhoga 3 zastreSu 4 ca zabdAllakSaNadvAraparigrahaH 5 / bhedadvAramAha - duvihA ya teujIvA suhamA taha bAyarA ya logaMmi / suhumA ya savaloe paMceva ya bAyaravihANA // 1 // [A0ni0 gAthA 117] | bAdarabhedAnAha EASSSSSSSS // 52 // Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI. iMgAla agaNi accI jAlA taha mummure ya boddhavve / vAyarateuvihANA paMcavihA vaNiyA ee // 1 // [A0 ni0 gAthA 118 ] 1 / 114 SHASHISHASHRSSHRS-SERISHISHI dagdhendhano vigatadhUmajvAlaH indhanastho dAhakriyAvAn aGgAraH 1 vidhudulkA'zanisaGgharSasamutthitaH sUryamaNisaMmRtAdirUpazcAgniH 2 dAyapratibaddho jvAlAvizeSo'ciH 3 jvAlA-chinamUlA'naGgArapratibaddhA 4 praviralAgnikaNAnuviddhaM bhasma murmuraH 5 ete ca bAdarAgnayaH svasthAnAGgIkaraNAnmanuSyakSetre'dhatRtIyeSu dvIpa-samudreSu avyAghAtena pazcadazasu karmabhUmiSu vyAghAte sati paJcama mahAvideheSu, nAnyatra, upapAtAGgIkaraNena kokAsaGkhayeyabhAgavartinaH baadraagnyH| yatra ca bAdarAH paryAptakAstatraiva bAdarA aparyAptakAH, tannizrayA teSAmutpadyamAnatvAt , tadevaM sUkSmA bAdarAzca paryAptA'payAptabhedena pratyeka dvidhA bhavanti, ete ca varNa-gandha-rasa-sparzAdezaiH sahasrAgrazo bhidhamAnA saMkhyeyayonipramukhazatasahasrabhedaparimANA bhavanti, eSAM ca saMvRtA yoniruSNA ca sacittAcittamizrabhedAt tridhA, sapta caiSAM yonilakSA bhavanti 1 / ___ lakSaNadvArejaha dehappariNAmo ratti khajjoyagassa sA uvamA / jariyarasa vajA umhA esuvamA ne ujIvANaM // 1 // [A0 ni0 gAthA 119] Hal // 53 // Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA. pradI0 __ yathA rAtrau khadyotakasya dehapariNAmo jIvaprayogazaktiH prakaTIbhavati, evamaGgArAdInAmapi prativiziSTA prakAzazaktiranumIyate jIvaprayogavizeSatA / yathA vA jyaroSmA jIvaprayogaM nAtivartate, jIvAdhiSThitazarIrakAnupAtyeva bhAti, eSaivopamA''gneyajantanAM, na ca mRtA ariNaH kvacidupalabhyante, prayogazcAtra-AtmasaMyogAvirbhUto'GgArAdInAM prakAsapariNAmaH zarIrasthatvAt , khadyotakadehaparimANavat, evamAdinA lakSaNenAgneyA jantavo nizceyAH 2 / parimANadvAramAhaje ghAyarapajjattA paliassa asaMkhabhAgamittA u / sesA tiNNivi rAsI vosuM logA asaMkhijjA // 1 // [A0 ni0 gAthA 120] ye bAdaraparyAptAgnijIvAH kSetrapalyopamAsaMkhyeyabhAgavartipradezarAziparimANAH bhavanti, te bAdarapRthivIkAyaparyAptakebhyo'saMkhyeyaguNahInAH, zeSAstrayo'pi rAzayaH asaMkhyeyalokAkAzapradezaparimANAH, kintu bAdarapRthivIkAyAparyAptakebhyo bAdarAgnyaparyAptakA asaMkhyeyaguNahInAH, sUkSmapRthivIkAyAparyAptakebhyaH sUkSmAgneyAparyAptakA vizeSahInAH, sUkSmapRthivIkAyaparyAptakebhyaH sUkSmA''gneyaparyAptakA vizeSahInAH 3 / sAmpratamupabhogadvAram // 54 // Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI0 daha pAvaNa pagAsaNe ya see ya bhaktakaraNe ya / bAyarateDakkAe uvabhogaguNA maNussANaM // 1 // [ A0 ni0 gAthA 121 ] dahanaM-- zarIrAvayavasya DaMbhAdidAnaM, vAtAdyapanayanArthaM prakRSTaM tApanaM pratApanaM- zItApanodAya, prakAzakaraNamudyotakaraNaM, bhaktakaraNamodanAdirandhanaM, svedo - jvaravisUcikAdInAm evamAdiSvanekeSu prayojaneSu manuSyANAM vAdaratejaskAyaviSayA upabhogarUpA guNA bhavanti 4 / zastradvAre - kiMcI sakAyasatthaM kiMcI parakAya tadubhayaM kiMcI / eyaM tu davvasatthaM bhAve ya asaMjamo satthaM // 1 // [ A0 ni0 gAthA 124 ] kiJcit svakAyazastraM yathA-tArNo'gniH pArNo'gneH zastraM, kizcit parakAyazastraM - udakAdi, ubhayazastraM puna:- tuSakarISAdimizro'gniragneH zastraM, etad dravyazastraM, bhAvazastraM tvasaMyamo duSpraNihitamanovAkkAyalakSaNaH 5 / zeSANi dvArANi pRthvIkAyavat / sAmprataM sUtrAnugame sUtramuccAraNIyaM taccedam- 1|1|4 // 55 // Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 / 124 AcA0 pradI0 se bemi-Neva sayaM logaM abbhAikkhejjA, Neva attANaM abbhaaikkhejjaa| je logaM abbhAikkhati se attANaM abbhAikkhati, je attANaM anbhAikkhati se logaM abbhAikkhati (sU. 32) yena mayA sAmAnyAtmapadArtha-pRthivyapkAyajIvapravibhAgavyAvarNanamakAri sa evAhamavyavacchitrajJAnapravAhastejojIvasvarUpopalambhasamupajanitajinavacanaharSoM bravImi, kiM punastad darzayati-'Neva sayaM loya' miti, iha lokazabdenAgnilokastaM jIvatvena naiva svayam-AtmanA'bhyAcakSIta-naivApahanuvIta ityarthaH, agnilokAbhyAkhyAne hi Atmano'pi jJAnAdiguNakalApAnumitasyAbhyAkhyAnamavApnoti, 'neva attANaM'ti naivA''tmAnaM zarIrAdhiSThAtAraM jJAnamukhyaguNaM pratyAtmasaMvedyaM pratyAcakSIta, tasya zarIrAdhiSThAtRtvenAhRtamidaM [zarIraM] kenacidabhisandhimatA, tathA tyaktamidaM zarIraM kenacidabhisandhimatetyevamAdibhihetubhiH prasAdhitatvAt / tato yo'gnilokamabhyAkhyAti sa AtmAnamabhyAkhyAti, ya AtmAnamabhyAkhyAti so'gnilokamabhyAkhyAti // 32 // adhunA agnijIvapratipattau satyAM tadviSayasamArambhakaTukaphalaparihAropanyAsAya sUtramAha-- 10vacanasaharSA-pA0 / SAREESOROSCUSSAMSHALOS // 56 // Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA. pradI. 54Una je dohalogasatthassa khettaNNe se asatthassa khettaNNe, je asatthassa khettaNNe se dIhalogasatthassa khettaNNe (sU. 33) yaH sAdhurdIrghaloko-vanaspatiryasmAdasau kAyasthityA parimANena zarIrocchyeNa ca zepaikendriyebhyo dIrthoM vartate, tathAhi-kAyasthityA tAvat "vaNassakAie NaM bhaMte 1 vaNassahakAetti kAlo kevacciraM hoi ? goyamA ! aNaMtaM kAlaM aNaMtAo ussappiNiavasappiNio khettao aNaMtA loyA asaMkhejjA poggalapariyahA, te NaM puggalapariyaTTA AvaliyAe asaMkhejjai bhAge''[paNNavaNAsutaM-1288 ] - parimANatastu "paDappannavaNassaikAiyANaM bhaMte ! kevatikAlassa nillevaNA siyA? goyamA! paDuppannavaNassaikAiyANaM nasthi nillevaNA" [ ___tathA zarIroccatvena dI| vanaspatiH yathA--"vaNassaikAiyANaM bhaMte ! ke mahAliyA sarIrogAhaNA 1. vanaspatikAyo bhadanta ! vanaspatikAya iti kAlata: kiyacciraM bhavati ? gautama ! anantaM kAlam, anantA utsapiNyavasa piNyaH, kSetrato'nantA lokAH, asaMkhyeyAH pudgalaparAvartAH, te pudgalaparAvartA AvalikAyA asaGkhyeye bhaage| 2. pratyutpannavanaspatikAyikAnAM bhadanta ! kiyatA kAlena nilepanA syAt ? gautama ! pratyutpannaghanaspatikAyikAnA nAsti nirlepnaa| HUISHO // 57 // Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ za114 AcA0 pradI0 paNNattA ? goyamA ! sAiregaM joyaNasahassaM sarIrogAhaNA' [paNNavaNAsutta-sU. 1506] na tathA'nyeSAmekendriyANAM, ataH sthitametat--sarvathA dIrghaloko vanaspatiH, asya ca zastramagniryasmAt sa hi pravRddhajvAlAmAlAkulaH sakalatarugaNapradhvaMsanAya prabhavati, ato'sau tadutsAdakatvAcchastram / nanu ca sarvalokaprasiddhayA kasmAdagnireva noktaH ? kimartha dIrghalokazastramiti ? / atrocyate--yasmAdayamutpadyamAno'gniH samastabhUtagrAmaghAtAya pravartate, vanaspatidAhapravRttastu bahuvidhasattvasaMhativinAzakArI vizeSataH syAt, yato vanaspatau kRmi-pipIlikA-bhramara-kapota-zvApadAdayaH sambhavanti, pRthivyapi tarukoTaravyavasthitA syAt, Apo'pyavazyAyarUpAH, vAyurapIpaccaMcalasabhAvakomalakizalayAnusArI sambhAvyate, tadevamagnisamArambhapravRttaH etAvato jIvAnnAzayati, ityasyArthasya sUcanAya dIrghalokazastragrahaNamakarot suutrkaarH| ___ athavA bAdaraparyAptatejaskAyAH stokAH, zeSAH pRthivyAdayo jIvakAyA bahavaH, bhavasthitirapi trINyahorAtrANi svalpA, itareSAM pRthivyab-vAyu-vanaspatInAM yathAkramaM dvAviMzati-sapta-tri-dazavarSasahasraparimANA dIrghA'vaseyA, ato dIrghalokaH-pRthivyAdistasya zastramagnikAyastasya 'khettapaNe ti kSetrajJo-nipuNaH agnikArya varNAdito jAnAti, khedajJo vA khedaH-tadavyApAraH sarvasattvAnAM dahanAtmakaH pAkAbanekazaktikalApopacitaH pravaramaNirikha jAjvalyamAno labdhAgnivyapadezaH 1. vanaspatikAyikAnAM bhadanta ! kA mahatI zarIrAvagAhanA prajJaptA ? gautama ! sAtireka yojanasahanaM zarIrAvagAhanA / 2. taducchAtakatvA0 pA0 / // 58 // Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 11114 pradI0 U SHUSHASARLIGE yatInAmanArambhaNIyaH tamevaMvidhaM khedam-agnivyApAra jAnAtIti khedajJaH, ato ya eva dIrghalokazastra khedajJaH sa eva azastrasyasaptadazabhedasya saMyamasya khedajJaH, saMyamo hi na kazcijjIvaM vyApAdayati-ato'zastram, 'je asatthassa khettaNNe'tti yazcAzastrasaMyamasya khedajJo nipuNaH sa khalu dIghalokazastrasya-agneH kSetrajJaH khedajJo vA, saMyamapUrvakaM hi agniviSayakhedajJatvam , agniviSayakhedajJatApUrvakaM ca saMyamAnuSThAnam // 33 // kaiH punaridamevamupalabdhamityata Aha-- vIrehi evaM abhibhUya di8 saMjatehiM sayA jatehiM sayA appamattehiM (sU. 34) ghanaghAtikarmasaGghAtavidAraNAnantaraprAptAtulakevalazriyA virAjante iti vIrAstIrthaMkarAstai:rai rarthato dRSTametadgaNadha| raizca sUtrato dRSTamagnizastramasaMyamasvarUpaM ceti / kiM punaranuSThAyedaM tairupalabdhamidam ? ucyate--'abhibhUya'tti abhibhavo nAmAdizcaturdhA, dravyAbhibhavo--ripusenAdiparAjayaH, AdityatejasA vA candragraha-nakSatrAditejo'bhibhavaH, bhAvAmibhavastu parISahopasargAnIkajJAna-darzanAvaraNa-mohAntarAyakarmanirdalanaM, parISahopasargasenAvijayAdvimalaM caraNaM, caraNazuddharjJAnAvaraNAdikarmakSayaH, tatkSayAnnirAvaraNamapratihatamazeSajJeyagrAhi kevalajJAnamupajAyate / 1. nIkajayAt-zAna0 pA0 / HARTARRAREALISASIKALISASIRA // 59 // Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 / 14 AcA0 pradI0 SHOCESCARRESECRESS yathAbhUtaistairupalabdhaM tad darzayati-saMjaehi' samyag yatAH saMyatAH prANAtipAtAdibhyastaiH tathA 'sayA jattehi'ti sadA-sarvakAlaM caraNapratipattau mUlottaraguNabhedAyAM niraticAratvAt [ yatnavantastaiH, tathA 'sayA appamattehiM sadA-sarvakAlaM ] na vidyate pramAdo-madya-viSaya-vikathA-nidrAkhyo yeSAM te'pramattAstairevambhUtairmahAvIraiH kevalajJAnacakSuSedaM dIrghalokazastraM, azastraMsaMyamo dRSTam-upalabdham / tadevametat pradhAnapuruSapratipAditamagnizastramapAyadarzanAdapramattaH sAdhubhiH parihAryamiti // 34 // evaM pratyakSIkRtAnekadoSajAlamapyagnizastramupabhogalobhAt pramAdavazagA ye na pariharanti tAnuddizya vipAkadarzanAyAha je pamatte guNadvite se hu daMDe pavuccati (sU. 35) __ yo hi pramatto bhavati madya-viSayAdipramAdairasaMyato randhana-pacana prakAzAtApanAdyagniguNaprayojanavAn sa duSpraNihitamanovAkkAyo'gnizastrasamArambhakatayA prANinAM daNDahetutvAdaNDaH prakarSeNocyate procyate // 35 // yatazcaiva tataH ki kartavyamityAha ___taM pariNNAya mehAvI idANiM No janahaM pubbamakAsI pamAdeNaM (sU0 36) / tamagnikAyaviSayamArambhaM daNDa phalaM parijJAya medhAvI-maryAdAvyavasthito vakSyamANaprakAreNa vyavacchedamAtmanyAcinotikaroti / tameva prakAraM darzayati--'iyANi miti yamahamagnisamArambhaM viSayapramAdenAkulIkRtAntaHkaraNaH san pUrvamakArSa tami // 6 // Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI0 TEGESEGRETOSESSORIESIOGIE dAnI jinavacanopalabdhAgnisamArambhadaNDatatvaH no karomIti // 36 // anye vanyathAvAdino'nyathAkAriNa iti darzayitumAha-- ___ lajjamANA puDho pAsa-'aNagArA moti ege pavadamANA, jamiNaM virUvarUvehi satthehi agaNikammasamAraMbheNaM agaNisatthaM samAraMbhamANe aNNe va'NegarUve pANe vihiMsati / tattha khalu bhagavatA pariNNA pavedita, imassa ceva jIviyassa parivaMdaNa-mANaNa-pUyaNAejAtImaraNa-moyaNAe dukkhapaDighAtahetuM se sayameva agaNisatthaM samArabhati aNNehiM vA agaNisatthaM samA- | rabhAveti, aNNe vA agaNisatthaM samArabhamANe samaNujANai / taM se ahitAe, taM se abodhIe / se saMbujjhamANe AyANIyaM samuTThAe socA bhagavato aNagAgaNaM ihamegesiM NAtaM bhavatiesa khalu gaMthe, esa khalu mohe, esa khalu mAre, esa khalu nirae / ____ icatthaM gaDhie loe, jamiNaM virUvarUvehi satthehiM agaNikammasamAraMbheNaM agaNisatthaM samArabhamANe aNNe aNegarUve pANe vihiMsati (sU. 37) mA0.6 // 61 // Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA. 11114 pradI0 52391 lajjamAnA:-svAgamoktAnuSThAnaM kurvANAH sAvadhAnuSThAnena vA lajjAM kurvANAH pRthaga-vibhinnAH zAkyAdayaH, tAn | pazyeti saMyamAnuSThAne sthirIkaraNArtha ziSyanodanA, anagArA vayamityeke pravadamAnAH, kiM tairvirUpamAcaritaM yenaivaM pradarzyanta iti darzayati-yadidaM virUparUpaiH zastrairagnikarmasamArambheNAgnizastraM samArabhamANaH sannanyAnanekarUpAn prANino vihinasti / tatra khalu bhagavatA parijJA praveditA, yathA'syaiva pariphalgujIvitasya parivandana-mAnana-pUjAnArtha jAti-maraNa-mocanAthaM duHkhapratighAtahetu yatkaroti tad darzayati--sa-parivandanAdyarthI svata evAgnizastraM samArabhate, anyaizcAgnizastraM samArambhayati tathA anya zciAgnizastraM samArabhamANAn samanunAnI te / 'taM se ahitAe'tti taccAgneH samArambhaNaM 'se' tasya | sukhalipsoramutrAnyatra cAhitAya bhavati, tathA tadeva ca tasyA'bodhilAbhAya bhavati / se taM saMbujjhamANe'tti 'se' ti yasyaita dasadAcaraNaM pradarzitaM, sa tu ziSyastadagnisamArambhaNaM pApAyetyevaM sambudhyamAnaH AdAnIyaM-grAhyaM samyagutthAyA'bhyupagamya 'socA' zrutvA bhagavadantike'nagArANAM vA 'ihamegesiM'ti ihaikeSAM sAdhanAM jJAtaM bhavati, kiM ? tada darzayati--'esa khalu gaMthe' tti eSo'gnisamArambho granthaH karmahetutvAt eSa eva mohaH, eSa eva mAraH, eSa eva narakastahetutvAt / 'iccatthaMti ityevamartha gRddho loko yatkaroti tad darzayati--'jamiNaM'ti yadidaM virUparUpaiH zastrairagnikarma samArabhate'gnizastraM ca samArabhamANo'nyAnanekarUpAn prANino vihinasti // 37 // kathaM punaragnisamArambhapravRttA nAnAvidhAn prANino vihiMsantIti darzayitumAha-- GEORGERLIGARCIARE REAREASES -APUR // 62 // Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA 1014 pradI. kisAna se vemi-saMti pANA puDhavINismitA tagaNismitA pattapissitA kaNissitA gomayaNissitA kyvrnnissiyaa| saMti saMpAtimA pANA Ahaca saMpayaMti y| agaNiM ca khalu puTThA ege saMghAtamAvajjaMti, je tattha saMghAtabhAvajjati te tattha priyaavjjti|| je tattha pariyAvajjati te tattha uddAyaMti (yU. 38) _ 'se bemi'tti tadahaM bravImi yathA nAnAvidhajIvahiMsanamagni kAyasamArambheNa bhavati, yathA-'saMti' vidyante prANAHjantavaH, pRthivIkAyanizritAH pRthvIkAyatvena pariNatA, tadAzritA vA kRmi-kunthu-pipIlikA-maNDUkAhi-vRzcikAdayaH, tathA | vRkSa-gulma-vitAnAdayaH, tathA tRNa-patranizritAH pataGgelikAdayaH, kASThanizritAH ghuNoddehikApipIlikANDAdayaH, gomayanizritAH kunthu-panakAdayaH, kacabaraH-tRNa-patra-pUtisamudAyaH, tanizritAH kRmi-kITa-pataGgAdayaH / 'saMti saMpAtimA pANA' santi-vidyante saMpatitumutplutyotplutya gantumAgantuM vA zIlameSAM te sampAtinaH prANinojIvAH mkssikaa-bhrmr-ptngg-mshk-pkssi-vaataadyH| ete ca sampAtinaH Aityopetya svata eva, yadivA atyartha kadAcida vA'gnizikhAyAM vA sampatanti ca / tadevaM pRthivyAdinizritAnAM jIvAnAM yadbhavati tad darzayitumAha--'agaNiM ca khalu puDhe'tti randhana-pacana-tApanAdyagni ERREGRAREASIASSASSINS // 63 // Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI0 guNArthibhiravazyamagni samArambho vidheyaH, tatsamArambhe ca pRthivyAdinizritAnAM jIvAnAmetA vakSyamANA avasthA bhavanti, agninA spRSTAH - chuptA eke zalabhAdayaH saGghAtaM samekI bhAvenAdhikaM gAtrasaGkoca mApadyante--Apnuvanti, 'agaNi' mityatra tRtIyArthe dvitIyA, ye ca tatrAgnau patitAH saGghAtamApadyante te prANinastatrAgnau 'pariyAvajjaMti' paryApadyante - uSmAbhibhUtA mUrcchAmApadyante ityarthaH, ye ca tatrAgnau paryAvadyante te prANinaH kRmi -pipIlikA-bhramara-nakulAdayastatrAgnAvapadrAvantiprANAn muJcantItyarthaH, tadevamagnisamArambhe na kevalamagnijantUnAM vinAzaH kintvanyeSAmapi pRthivI - tRNa-patra - kASTha- gomayakacavarAzritAnAM sampAtimAnAM ca vyApattiravazyambhAvinIti, ata eva ca bhagavatyAM bhagavatoktaM "do purisA sarisavayA annamannehiM saddhiM agaNikArya samAraMbhaMti, tattha NaM ege purise agaNikArya samujjAleti, ege vijjhaveti, tattha NaM ke purise mahAkammarAe ? te purise appakammatharAe ? goyamA ! je ujjAleti se mahAkammagharAe, je vijjhaveti se appakammarAe "" [bhaga. sUtra za. 7 /u. 10 / sU. 11 // 38 // ] ata eva prabhUtasavopamardanamagnyArambhaM vijJAya manovAkkAyaiH kRtakAritAnumatibhizca tatparihAraH kArya iti darzayitumAha- 1. dvau puruSa sau anyo'nyaM samakamagnikArya samArambhayataH, tatraikaH puruSo'gnikArya samujjvalayati, eko vidhyApayati, tatra kaH puruSo mahAkarmA ? kaH puruSo'lpakarmA ? gautama ? ya ujjvalayati sa mahAkarmA yo vidhyApayati so'lpakarmA / 1|1|4 // 64 // Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zaza4 AcA pradI0 AnterestEETTESERE ettha satthaM samArabhamANassa iccete AraMbhA apariNNAtA bhavaMti / ettha satthaM asamArabhamANassa iccete AraMbhA pariNNAtA bhavaMti / taM pariNNAya mehAvI Neva sayaM agaNisatthaM samArabhejjA, Neva'NNehiM agaNisatthaM samArabhAvejjA agaNisatthaM samarAbhaMte aNNe Na samaNujANejjA / jassete agaNikammasamAraMbhA pariNNAtA bhavaMti se hu muNI pariNNAyakamme tti bemi (sU. 39) / ||ssthprinnaae cauttho uddesao samatso // atra-agnikAce zastraM-svakAya-parakAyabhedabhinna samArabhamANasya-vyApArayata ityete ArambhAH pacana-pAcanAdayo bandhahetutvenAparijJAtA bhavanti / tathA'traivAgnikAye zastramasamArabhamANasyaite ArambhAH parijJAtA bhavanti / yasyaite'gnikAyaptamArambhAH jJaparijJayA jJAtA bhavanti, pratyAkhyAnaparikSayA ca parihRtA bhavanti sa eva muniH parijJAtakarmA, bravImIti pUrvavat / / 39 // zrIzastraparijJAdhyayane caturthoddezakapradIpikA smaaptaa|| Wan // 65 // Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ R 1115 AcA0 pradI0 . zastraparijJAdhyayane paJcamoddezakaH // uktazcaturtho dezakaH, sAmprataM pazcama Arabhyate, asya cAyamabhisambandhaH- ihAnantaroddezake tejaskAyaH pratipAditaH, tadanantaramavikalasAdhuguNapratipattaye kramAyAtavAyukAyAvasare vanaspatikAyajIvasvarUpamAvirbhAvyate / kiM punaH kramollaMghanakAraNam ? idamucyate-eSa hi vAyuracAkSuSatvAdaduHzraddhAnaH, ataH samadhigatAzeSapRthivyAyekendriyaprANigaNasvarUpaH ziSyaH mukhameva vAyujIvasvarUpaM pratipatsyate, sa eva kramo yena ziSyAH jIvAditatvaM prati protsahante yathAvatpratipattamiti, vanaspatikAyastu samastalokapratyakSaparisphuTa nIvaliGgakalApopetaH] ataH sa eva tAvatpratipAdyate, ityanena sambandhenAyAtasyAsya catvAryanuyogadvArANi vAcyAni yAvannAmaniSpanne nikSepe vanaspatyuddezakaH tatra vanaspateH svabhedapratipAdanAya niyuktikRdAha[puDhavIe je dArA vaNassaikAie'vi huMti te ceva / nANattI u vihANe parimANuvabhogasatthe ya // 1 // ] [A. ni. gAthA 126] yAni pRthivIkAyadvArANyuktAni tAnyeva vanaspatau draSTavyAni, nAnAtvaM tu prarUpaNA 1 parimANa 2 upabhoga 3 zastreSu 4 ca zabdAlakSaNe ca draSTavyam / PESASARO A -% % Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI. 1115 tatra prarUpaNAmAha-vanaspatayo dvividhAH, sUkSmAH bAdarAzca, sUkSmAH sarvalokApannAcakSurlAhyAzca na bhavantyekAkArAzcaite / bAdarAH dvividhA:-pratyekAH sAdhAraNAzca, tatra [patra-] puSpa-phala-mUla-skandhAdIn prati eko jIvo yeSAM te pratyekajIvA:, sAdhAraNAstu parasparamilitAnaMtajIvasaGghAtazarIrAvasthAnAH, tatra pratyekazarIrAH dvAdazavidhAH, sAdhAraNAstvanekabhedAH, sarve'pyete samAsato SoDhA jJAtavyAH, tatra pratyekataru 12 bhedAH, yathA-vRkSa 1 guccha 2 gulma 3 latA 4 vallI 5 parvaruha 6 tRNa 7 valaya 8 harita 9 auSadhI 10 jalaruha 11 kuhu(NAH) 12 / vRkSA dvividhAH--ekAsthikA bahuvIjAzca, tatraikAsthikAH--nimbAmra-kozamba-zAla-pIlu-zallakyAdayaH, bahubIjakAstu-udumbara-kapittha-tinduka-bilbAmalaka-panasa-dADima-mAtuliGgAdayaH 1 / 'gucchAstu-vRntAkI-karpAsI-japA-tulasI-pippalI-nIlyAdayaH 2 / gulmAni tu-navamAlikA-koraMTaka-candhujIvaka-karavIra-sinduvAra-jAtiyUthikAdayaH 3 / latAstu-padmanAgAzoka-campaka-cUta-vAsantI-atimuktaka-kunda-latAdhAH 4 / vallyastu-kRSmANDIkA-liGgI-trapuSI-vAluGko-paTolyAdayaH 5 / parvagAH--ikSu-vIraNa-zuNTha-zara-vetra-vaMza-nalAdayaH 6 / tRNAni tu.-zvetikA-kuza-darbhArjuna-kuruvindAdIni 7 / 9A-%ARASHIARRASHRIS // 67 // Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI. 1 / 1 / 5 valayAni-tAla-tamAla-ketakI-kadalyAdIni 8 / haritAni-tandulIyaka-vastula-badaraka-mAripAdikAdIni 9 / auSadhyastu-zAlI-vrIhi-godhUma-yava-kalama-masara-tila-mudga-niSpAva-kulatthAtasI-kusumbha-kodrava-kavAdayaH 10 / / jalaruhA:-utpala-padma-kumuda-nalina-pauNDarika-kazeruka-pAvA[ka]-zaivalAdayaH 11 / kuhuNAstu-bhUmisphoTa-sarpacchatrAdayaH 12 / eSAM hi pratyekajIvAnAM vRkSANAM mRla-skandha-kanda-tvak-zAla-pravAlAdiSvasaGkhyeyAH pratyekaM jIvAH, patrANi puSpANi caikajIvAni mantavyAni, sAdhAraNAstvanekavidhAH tdythaa--stuhii-ashvkrnnii-siNhkrnnii-shRnggver-muulk-suurnnkndaadyH| sarve'pye te saMkSepAt poDhA bhavanti, tatra kuraNTAdayo'grabIjAH 1 kadalyAdayo mUlabIjAH 2 nihu-zallakyaraNikAdayaH skandhabIjAH 3 ikSu-vaMza-betrAdayaH parvabInAH 4 bIjaruhAH zAlivrIhyAdayaH 5 sammUrchanajAH padminI-zRGgATaka-pAThazaivalAdayaH 6 ete SaDeva bhedA nAnye iti pratipattavyam / kiMlakSaNAH pratyekataravo bhavanti ? yathA sampUrNasarpapANAM zleSadravyamizritA vartistathA pratyekataruzarIrasaGghAtaH, yathA sarpapAstathA tadadhiSThAyino jIvAH, // 68 // Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA pradI0 1 / 115 R PORRCASE yathA zleSavimizritAstathA rAga-dveSa-pracitakarmapudgalodayamizritAH jIvAH, evaM tilazaSkulikAdraSTAnto'pi bhAvyaH, tathA / tAla-sarala-nAlikeryAdInAM patrANi skandhA api ekajIvAdhiSThitA bhavanti, avaziSTAnAmanekajIvAdhiSThitatvaM sAmarthyAt pratipAditaM bhavati / pratyekatarujIvarAziparimANamAha--pratyekatarujIvAH paryAptakAH saMvartitacaturastrIkRtalokazreNyasaMkhyeyabhAgavAkAzapradezarAzitulyapramANAH, ete ca bAdara tejaskAyaparyAptakarAzerasaMkhyeyaguNAH, ye punaraparyAptakAH pratyekajantavaste hyasakhyeyAnAM lokAnAM yAvantaH pradezAstAvanta iti, ete'pyaparyAptakabAdaratejaskAyajIvarAzerasaGkhyeyaguNAH, 'sUkSmAstu vanaspatayaH pratyekazarIriNaH paryAptA aparyAptakA vA na santyeva, sAdhAraNAstu anaMtAH sUkSmabAdara-paryAptAparyAptabhedena caturvidhA api pRthaka pRthaganaMtAnAM lokAnAM yAvantaH pradezAstAvantaH, ayaM tu vizeSaH-sAdhAraNabAdaraparyAptakebhyo bAdarA aparyAptA asaMkhyeyaguNAH, bAdarAparyAptakebhyaH sUkSmA aparyAptA asaMkhyeyaguNAH tebhyo'pi sUkSmaparyAptakA asaMkhyeyaguNA iti / pratyekavanaspatayaH pratyakSapramANenaiva jIvatvena jJAyante, sUkSmAstu cakSuSA nopalabhyante ityAjJayA grAhyAH, AjJA ca bhagavadvacanamavitathamaraktadviSTapraNItamiti zraddhAtavyameveti / sAmprataM sAdhAraNalakSaNamAha-- 1. 08takA-bA0 / ASIEST GAI // 69 // Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11115 sAhAraNamAhAro sAhAraNa ANapANagahaNaM ca / sAhAraNajIvANaM sAhAraNalakkhaNaM eyaM // 1 // [A. ni. gAthA 136] samAnam-ekaM dhAraNam-aGgIkaraNaM zarIrAhArAderyeSAM te sAdhAraNAH, teSAM sAdhAraNAnAM sAmAnyamekamAhAragrahaNaM, ekasminnAhAritavati sarve'pyAhAritavantaH, ekasminnucchvasite niHzvasite vA sarve'pyucchvasitA niHzvasitA veti / eko yaducchvAsa-niHzvAsayogya pudgalopAdAnaM vidhatte bahUnAmapi sAdhAraNajIvAnAM tadeva bhavati, yacca bahavo grahaNamakArSarekasyApi tadeva bhavati / atha ye vIjAtprarohanti vanaspatayasteSAM kathaM prakaTIbhAvaityAha-- joNibhUe bIe jIvo vakkamai so va anno vA / jo'vi ya mUle jIvo so ciya patte paDhamayAe // 1 // | [A. ni. gAthA 138] tasmin bIje yonibhUte jIvo vyutkrAmati-utpadyate, sa eva pUrvako bIjajIko'nyo vA''gatyotpadyate, etaduktaM bhavati--yadA jIvenAyuSaHkSayAd bIjaparityAgaH kRto bhavati tasya ca bIjasya kSityudakAdiyogastadA kadAcitsa eva prAktano jIvastatrAgatya pariNamate kadAcidanya iti, yazca mUlatayA jIvaH pariNamate sa eva prathamapatratayA'pIti ekajIvakartRke mUlapatre, prathamapatraM ca yA'sau bIjasya samucchUnAvasthA bhU-jalakAlApekSA saivocyata iti, niyamapradarzanametat, zeSaM tu kizalayAdi sakalaM // 70 // Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAcA [dI 0 mUlajIva pariNAmAvirbhAvitamityavagantavyam / [ yata uktam- -] " savvosvi kisalao khalu uggamamANo anaMtao bhaNio / so caiva vivaDhato hoi parito aNato vA"" // 1 // [ bR. saM. gAthA 278 ] athA'paraM sAdhAraNalakSaNamAha- cakkAgaM bhajjamANassa gaMThI cuNNaghaNo bhave / puDhavisarisabheeNaM anaMtajIvaM vidyANehi // 1 // [ A0 ni0 gAthA 139 ] yasya mUla-kanda-tyak- patra-puSpa - phalAderbhajyamAnasya cakrAkAraH samabhaGgo bhavati, yasya ca granthiH-parva bhaGgasthAnaM vA cUrNena rajasA ghano vyApto bhavati, yo vA bhidyamAno vanaspatiH pRthivI sadRzena kedAroparizuSkatarikAvat puTabhedena bhidyate, tamanantakAryaM vijAnIhi / lakSaNAntaramAha - gUDhasirAgaM pattaM sacchIraM jaM ca hoi nicchIraM jaM puNa paNaTThasaMghiya anaMtajIvaM viyANAhi // 1 // A. ni. gAthA 140 ] [ 1. sarvo'pi kizalayaH khalUdgacchannanantako bhaNitaH / saH caiva vivardhan bhavati pratyeka : ananto vA / / 11115 // 71 // Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA pradI0 11115 kAThamAUOMOMOMOM75% spssttaa| atha pratyekatarUNAmekAdijIvaparigRhItazarIradRzyatvamAha-- egassa duNha tiNha va saMkhijjANa va tahA asaMkhANaM / pattayasarIrANaM dIsaMti sarIrasaMghAyA // 1 // [A. ni. gAthA 142 ] ekajIvaparigRhItazarIraM, tAla-sarala-nAlikeryAdInAM skandhazcakSurlAhyaH, tathA visa-mRNAla-karNikA-kaTAhAnAmekajIvajIvatvaM' cakSudhitvaM ca dvi-tri-saMkhyeyA'saMkhyeyajIvaparigRhItatvamapyevaM dRzyatayA bhAvanIyamiti / kimananta jIvAnAmapyevam ? netyata Aha-- ikkassa duNha tiNha va saMkhijjANa va na pAsi sakkA / dIsaMti sarIrAiM nioyajIvANa'NatANaM // 1 // [A. ni. gAthA 143 ] ekAdonAmasaMkhyeyAvasAnAnAmanaMtatarujIvAnAM naiva zarIrANyupalabhyante, kutaH ? abhAvAt , nokAdijIvaparigRhItAnyanantakAyAnAM zarIrANi santi, anantajIvapiNDatvAdeva, kathaM tadyupalabhyAste bhavanti ? dRzyante zarIrANi bAdaranigodAnAmanaMtajIvAnAM, sUkSmanigodAnAM tu nopalabhyante, anaMtajIvasaMghAtatve satyapi atisUkSmatvAditi bhAvaH, nigodAstu 1-0kajIva parigRhItatvam-vR0 / ASSISOMOMOM ? abhAbhA. ni.gA jhyAste // 72 // Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI0 1 / 1 / 5 CCCESCRCHCREAM niyamata evAnaMtajIvasaMghAtA bhavantItyuktaM ca - "golA ya asaMkhejjA hu~ti NioA asaMkhayA gole| ekkeko ya nioe aNaMtajIvo muNeyavo // 1 // [ bR. saM. gAthA 276 ] evaM vanaspatInAM vRkSAdipratyekAdibhedAttathA varNa-gandha-rasa-sparzabhedAta sahasrAyazo vidhAnAni saMkhyeyAni yonipramukhAni zatasahasrANi bhedAnAmavase yAni, tathAhi-vanaspatInAM saMvRtA yoniH, sA ca sacittAcittamizrabhedAt trighA, tathA zItoSNamizrabhedAcca, tathA pratyekatarUNAM daza lakSA yonibhedAnAM, sAdhAraNAnAM ca caturdaza, kulakoTInAM dvayorapi pazcaviMzatikoTizatasahasrANIti / athAtiprasiddhadvAtriMzadanaMtakAyabhedAnAha-- sabvAi kaMdajAI sUraNakaMdo ya vajjakaMdo u / allahaliddA ya tahA allaM taha allakaccUro // 1 // sattAvarI virAlI kuMyArI ya taha thoharI giloI ya / lhasaNaM vaMzakarillA gajjara taha loNa uloDho // 2 // 1 golAzcAsaGkhyayA bhavanti nigodA asaGkhyeyA gole / ekaikazca nigodo'naMtajIvo muNitavyaH // 1 // mA07 // 73 // Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI0 girikaNNa kisalapattA kaserugA vigA allasamutthA ya / taha loNa rukkhulatthI khillUDo amayavallI ya // 3 // mUlA taha bhUmiruhA viruhA taha Dhakka vatthulo paDhalo / sUyara valloya tahA palleko malabiliyA // 4 // AlU taha piMDAlU battIsaM jANiu aNaMtAI / eyAI buddhimayA pariharikavvA janteNaM // 5 // + evamanyAnyapi jJAtvA pariharttavyAni, uktaM vidhAnadvAram 1 | [ J idAnIM parimANadvAraM tatra prathamaM sUkSmajIvAnAM parimANamAha pattheNa va kuDaveNa va jaha koi miNijja savvadhannAhaM / evaM mavijjamANA havaMti loyA anaMtA u // 1 // [A. ni. gAthA 144] yathA kazcit prasthakuDavA dinA sarvadhAnyAni pramiNuyAt, mitvA cAnyatra nikSiped, evaM yadi nAma kazcit sAdhAraNajIvarAzi lokakuDavena mitvA'nyatra nikSipet tata evaM bhavanti mIyamAnA lokA anantAH / 1 / 1 / 5 // 74 // Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI. 8% -- - 88 - atha bAdaranigodaparimANaM yathA-ye paryAptavAdaranigodAste saMvRtacaturasrIkRtasarvalokapratarAsaMkhyeyabhAgavartipradezarAziparimANA bhavanti, ete punaH pratyekazarIrabAdaravanaspatiparyAptajIvebhyo'saMkhyeyaguNAH, aparyAptabAdaranigodAH, aparyAptasUkSmanigodAH, paryAptasUkSmanigodA ete ca kramazo bahutarakA asaMkhyeyalokAkAzapradezaparimANAH 2 / upabhogadvAreAhAre uvagaraNe sayaNAsaNa jANa juggakaraNe ya / AvaraNa paharaNesu a sasthavihANesu a bahusu // 1 // [A. ni. gAthA-146] AhAraH-phalapatrakizalayamUlakandatvagAdinivartyaH, upakaraNaM-vyajanakaTakakavalakArgalAdi, zayanaM-khaTvAphalakAdi, [AsanaM-AsandakAdi,] yAnaM-zibikAdi, yugyaM-gantrikAdi, [AvaraNaM-phalakAdi,] praharaNaM-lakuTamuzalAdi, zastrabhedAstu bahavastanirvAH shr-daatr-khg-kssurikaadyH| Aujja kaTThakamme gaMdhaMge vattha mallajoe ya / jhAvaNa-viyAvaNesu a tillavihANe a ujjoe // 1 // [A. ni. gAthA 147] AtodyAni-paTahabherIvaMzavINAjhallAdIni, kASThakarma-pratimAstambhadvArazAkhAdi, gandhAGgAni-bAlakapriyaGgupatradamanakatvakacandanozIradevadAdIni, vastrANi-valkalakarpAsamayAdIni, mAlyayogA-navamAlikAbakulacampakapunnAgAzokamAlatI. TOSSASTESTION // 75 // 08 Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI0 ASRISHAILERASHISHASHISHNAEX vicakilAdayaH, dhmApana-dAho bhasmasAtkaraNamindhanaiH, vitApanaM-zItArtasya zItApanayanAya kASThaprajvAlanAt , taila vidhAnaMtilAtasIsapapakaraJjAdibhiH, udyoto-vrtitRnncuuddaakaasstthaadibhiH|| evametairupabhogakAraNaiH pratyeka-sAdhAraNavanaspatijIvAn tadAzritAnanyAMzca jIvAn sukhAnveSiNo vanaspatisamArambhiNaH puruSAH vyApAdayanti-vinAzayanti, vanaspatijIvAnAM duHkhaM cotpAdayanti 3 / / zastradvAre kappaNi-kuhANi-asiyaga-dattiya-kuddAla-bAsi-parasU a| satthaM vaNassaIe hatthA pAyA muhaM aggI // 1 // [A. ni. gAthA 149] zastraM dvidhA-dravya-bhAvabhedAt , tatra dravyazastraM-'kappaNi' kalpyate-chidyate yayA sA kalpanI-zastravizeSaH, kuThArI-prasiddhA, asiyagaM-dAtraM, dAtrikA-prasiddhA, kurdAlikA vAsiparazavazcaitad banaspateH zastraM, tathA hasta-pAda-mukhAgnayazca etatsAmAnyazastram / vibhAgazastraM tu kizcitstrakAyazastraM lakuTAdi, kizcica parakAyazastraM pASANAgnyAdi, kizcidubhayazastraM dAtradAtrikA-kuThArAdi, etad dravyazastraM, bhAvazastraM tvasaMyamaH duSpraNihitamano-vAk-kAyalakSaNaH 4 / zeSadvArANi pRthvIkAyavat / // 76 // Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAcA0 nadI0 sAmprataM sUtrAnugame'skhalitAdiguNopetaM sUtramuccAraNIyaM taccedam taM No karissAmi samuTThAe mattA matimaM abhayaM vidittA taM je No karae esovarate, etthovara, esa aNagAre tti pavuccati (sU. 40) uktaM prAkU 'sAtAnveSiNo jantUnAM duHkhamudIrayanti tatazca duHkhagahane saMsArasAgare bhrAmyanti satvAH' ityevaM viditakaTuvipAkaH samastavanaspatisatvaviSayavimardana nivRttimAtyantikImAtmani darzayannAha - tad-vanaspatInAM duHkhamahaM dRSTapratyayo na karithe yadi vA tadduH khotpattinimittabhUtaM vanaspatAvArambhaM - chedanabhedanAdirUpaM no kariSye mano-vAkU - kAyaiH, tathA no kArayiSye, kurvatazcAnyAnnAnumaMsye, kiM kRtvA ? samyak pravrajyotthAnenotthAya samutthAya - pravrajyAM pratipadyetyarthaH, tadevaM varjitasakalasAvadyArambhakalApaH saMstadvanaspatiduHkhaM tadArambhaM vA no kariSyAmIti, anena ca saMyamakriyA darzitA, na ca kriyAta eva mokSAvAptiH, kiM tarhi ? jJAna-kriyAbhyAM mokSaH / ato viziSTamokSakAraNabhUtajJAnapratipAdanAyAha - 'mattA matimaM matvA jJAtvA'vabudhya yathAvajjIvAn matirasyAstIti matimAn, matimAneopadezArho bhavatItyatastaddvAreNaiva ziSyAmantraNaM, he matiman ! pravrajyAM pratipadya jIvAdipadArthAMzca jJAtvA mokSamavApnotIti, samyagjJAnapUrvikA hi kriyA phalavatIti darzitam / punaratraivAha - 'abhayaM vidittA' avidyamAnaM bhayamasmin 1 vanaspatijantUnAM vR0 11115 // 77 // Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | cA0 dI0 satvAnAmityabhayaH saMyamaH, saMyamaH saptadazavidhAnastaM cAbhayaM sarvabhUtaparipAlanAtmakaM viditvA vanaspatyArambhAnnivRttirvidheyeti / etadeva darzayitumAha- 'taM je No karae' taM - vanaspatyArambhaM yo viditatadArambhakaTukavipAko no kuryAt tasyeSTaphalAvAptirnAnyasya evaM yaH samyagjJAnapUrvikAM nivRttiM karoti sa eva samastArambhAnnivRtta iti darzayati- ' esovarate' eSa eva sarvasmAdAraMbhAdvanaspativiSayAduparato yo yathAvat jJAtvA''rambhaM na karoti, evaMvidhayoparataH kiM zAkyAdiSvapi sambhavati uta ihaiva pravacane ityAha- ' etthovarae' etasmin jainendrapravacane paramArthata uparato, nAnyaMtra, 'esa aNagAre 'tti eSa- pUrvoktasUtrArthavyavasthito'nagAraH sAdhuritizabdo'nagAravyapadeza kAraNa parisamAptidyotI, etAvadanagAralakSaNaM nAnyaditi, ye punaranagaraguNarahitAH zabdAdIn viSayAnaGgIkRtya pravarttante te tu nopekSante vanaspatIn, jIvAn yataH zabdAdayo guNA bhUyAMso vanaspatibhya eva niSpadyante |40|| zabdAdiguNeSveva varttamAnA rAgadveSAbhyAM narakAdicaturvidhagatyantaHpAtino viSayAbhiSvaGgiNazca bhavantItyasya prasiddhaye sUtramAha jese ATTe, je AvaTTe se guNe (sU. 41) yo guNaH-zabdAdikaH sa AvartaH, Avartante - paribhramanti prANino yatra sa AvarttaH - saMsAraH, evaM ya ete zabdAdayo guNAH sa AvarttaH, tatkAraNatvAt yaH zabdAdiguNeSu varttate sa Avartte vartate, yazcAvarte vartate sa zabdAdiguNeSu varttate iti bhAvaH / 1 / 115 // 78 // Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RECOR 1 / 115 pAcA dI. kathaM punarguNabhUyastvaM vanaspatibhya ityAha-veNu-vINA-paTaha-mukuMdAdInAmAtodyavizeSANAM banaspaterutpattiH, tatazca manoharAH zabdA niSpadyante, prAdhAnyamatra vanaspate vivakSitaM, anyathA tu tantrI-carma-pANyAdisaMyogAcchabdaniSpattiriti, rUpaM punaH kASThakarmastrIpratimAdiSu gRhatoraNavedikAstambhAdiSu ca carramaNIyaM, gandho'pi hi karpUra-pATala-lavalI lavaGgaketakI-sarasa-candanAgaru-kakkola-kelA-jAtiphala-patrikA-kesaracchaTA-svak-patrAdInAM surabhayo gandhendriyAhAdakAriNaH prAdurbhavanti, rasAstu biza-mRNAla-mUla-kanda-puSpa-phala-patra-kanda-maJjarI-tvagaphUra-kizalayAravindakesarAdInAM jihvendriyaprahlAdino niSpadyante'tibahavaH, tathA sparzAH padminIpatra-kamaladala-mRNAla-valkala-dukUla-zATakopadhAna-tUlIpracchAdanapaTAdInAM sparzanendriyasukhAH prAduSpyanti / evameteSu vanaspatiniSpanneSu zabdAdiguNeSu yo vartate sa Avarte vartate, yazcAvarttavoM sa rAgadveSAtmakatvAt guNeSu pravartate // 41 // ____ atha ya ete guNAH saMsArAvartakAraNabhUtAH zabdAdayo banaspatiniSpannAste kiM niyatadigdezabhAja uta sarvadikSu ityata Aha urlDa avaM tiriyaM pAINaM pAsamANe svAiM pAsati, suNamANe sadAiM suti| uDDhe ahaM tiriya pAINaM mucchamANe rUvesu mucchati, saddesu vAvi (sU. 42) R ERAPEX 72 // Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAcA0 dI0 prajJApaka digaGgikaraNAdUrdhvadigvyavasthitaM rUpaguNaM pazyati prAsAdatala-harmyAdiSu, adha iti adhastAt girizikhara- prAsAdArUDho'bhyavasthitaM rUpaNaM pazyati, gRhabhityAdivyavasthitaM rUpaguNaM tiryak pazyati, tiryakzandena cAtra dizo'nudizazca parigRhyante, tAmAH - prAcInamiti pUrvA dik, evamanyA api tiryadizo dRSTavyAH, etAsu dikSu pazyan cakSurjJAnapariNato rUpAdidravyANi cakSurgrAhyatayA pariNatAni pazyati - upalabhate, tathA tAsu ca zRNvan zRNoti zabdAnupayuktaH zrotreNa nAnyatheti / na copalabdhimAtrAt saMsAraprapAtaH kintu mUrcchati iti darzayitumAha - 'u'ti UrdhvAdidikSu rUpeSu mUrcchan mUrcchati, rAgapariNAmavAn rUpAdiSu rajyata ityarthaH evaM zabdeSvapi mUcchati, rUpa-zabdaviSayagrahaNAcca zeSA api gandha-rasasparzA gRhyate // 42 // esa loge viyAhite ettha agutte aNANAe (sU. 43) eSa rUpa-rasa- gandha-sparza - zabdaviSayAkhyo loko vyAkhyAtaH, lokyate - paricchidyate iti lokaH, asmitha prastute zabdAdiguNaloke'gupto yo mano- vAkkAyairmanasA dveSTi rajyate, vAcA prArthanaM zabdAdInAM karoti, kAyena zabdAdiviSayadezamabhisarpati, evaM yo'gupto bhavati so'nAjJAyAM vartate, na bhagavadvacanAnusArIti // 43 // evaMguNazca yatkuryAttadAha 1 zabdoSayuktaH pA0 / 11115 // 80 // Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ za AcA0 pradI0 puNo puNo guNAsAte vaMka samAyAre (sU. 44) / tatazcAsAvevamasakRcchabdAdiguNalubdho na zaknotyAtmAnaM zabdAdigRddhe nivartayitum , anivartamAnazca punaH punarguNAsvAdo bhavati, zabdAdiguNAnAsvAdayatItyarthaH, tathA vakro'saMyataH kuTilo narakAdigatyAbhimukhyapravaNatvAt , samAcaraNaM samAcAro'nuSThAnaM, vakraH samAcAro yasyAsau vakrasamAcAraH, asaMyamAnuSThAyItyarthaH, azyameva zabdAdiviSayAbhilASI bhUtopamarda- | kArItyato vakrasamAcAraH, prAk zabdAdiviSayalavasamAsvAdanAda gRddhaH punarapyAtmAnaM vArayitumasamarthavAdapathyAmraphalabhojirAjavadvinAzaM prApnoti / ____ yathA-ekasya rAjJaH sahakArAjIrNamapanIya vaidyairuktaM-rAjannataH paraM nAmraphalAni tvayA bhakSaNIyAni, tato rAjA utkhAnitasvadezAmro''zvApahRto vane sahakArA'dhastAt chAyAyAmupaviSTo mantriNA vAryamANo'pi patitA''mrabhakSaNe rAjA mRta iti // 44 // ___evaM cAsau zabdAdiviSayasamAsvAdanAt khaMtaputravadidamAcarati, taddRSTAntazca saMkSepato'yam AhAradAyakadattanAmapitR mRtau nidAghe gocaracaryAyAM bhraman tRSAvyAkula udArAkAra iti kRtvA proSitavaNigbhAryayA svagRhe sthApito, vAtAyanastho bhogAn bhuGkte, vaikalyena arahannaka! arahannaka ! kyAsIti vilapantI bhadrA yatinI svamAtaramupalakSyA''gatya praNAstayA bodhitaH, pApyaha saMyamA'samarthaH karomyanazanamityuktvA mAtrA'nujJAtastaptazilAyAM pAdapopagamanena kSaNAdeho vilIno navanItavat surazcAhannako'jani / BSPREASSESPECHAR SHASKAR // 8 // Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zaza5 AcA0 prado0 OMOMOMOMOMOMOM evam pamatte gAramAvase (sU. 45) pramatto-viSayaviSamacchita agAraM-gRhamAvasati, yo'pi dravyaliGgasahitaH zabdAdiviSayapramAdavAnasAvapi viratirUpabhAvaliGgarahitatvAt gRhastha eveti // 45 // anyatIthikAH punaH sarvadA sarvathA'nyathAvAdino'nyathAkAriNa iti darzayitumAha lajjamANA puDho pAsa / 'aNagArA moti ege pavadamANA, jamiNaM virUvarUvehiM satthehiM vaNastatikammasamAraMbheNaM vaNassatisatthaM samArabhaprANe aNNe va'NegarUve pANe vihiMsati / tattha khalu bhagavatA pariNNA paveditA-ipassa ceva jIviyassa paviMdaNa-mANaNapUyaNAe jAtI- bharaNa-moyaNAe dukkhapaDighAtahetuM se sayameva vaNassatisatthaM samArabhati, aNNehiM vA vaNassatisatthaM samArabhAveti, aNNe vA vaNassatisatthaM samArabhamANe SEGURANGIRESUARISIESIOG // 82 // Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI0 za1 CREC-282 samaNu nANati / taM se ahiyAe, taM se abohIe / se taM saMbujjhamANe AyANIyaM samuTThAe soccA bhagavato aNagArANaM vA aMtie ihamegesi NAyaM bhavati-esa khalu gaMthe, esa khalu mohe, esa khalu mAre, esa khalu Nirae // iccatthaM gaDhie loe, jamiNaM virUvarUvehiM satthehiM vaNassatikammasamAraMbheNaM vaNassatisatthaM samArabhamANe aNNe va'NegarUve pANe vihiMsati (sU. 46) prAgvanneyaM, navaraM vanaspatyAlApo vidheya iti // 46 / / sAmprataM vanaspatijIvAstitve liGgamAhase bemi- imaM pi jAtidhammayaM. eyaM pi jAtidhammaya; imaM pi vuDDhidhammayaM, eyaM pi vuDDhidhammaya CERIACEASTA SALAZARLISLARIS // 83 // Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1415 AcA pradI. ARRIA imaM pi cittamaMtayaM, eyaM pi cittamaMtayaM; imaM pi chiNNaM milAti, eyaM pi chiNNaM milAti; imaM pi AhAragaM, eyaM pi AhAragaM, imaM pi aNitiya, eyaM pi aNitiya, imaM pi asAsayaM, eyaM pi AsAsayaM; imaM pi cayAvacaiyaM, eyaM pi cayAvacaiyaM; imaM pi vippariNAmadhammayaM, eyaM pi vippariNAmadhammayaM (sU. 47) 'se bemI'ti so'hamupalabdhatatvo bravImi, athavA vanaspaticaitanyaM pratyakSapramANasamadhigamyamAnasvarUpaM yattadahaM bravImi, yathA pratijJAtamartha darzayati-'imaM pi jAtidhammayaM' ihopadezadAnAya sUtrArambhaH, upadezayogyazca puruSo bhavati, atastasya sAmarthyena saMnihitatvAt taccharIraM pratyakSavAcinedamA' parAmRzati, idamapimanuSyazarIraM jananaM-jAtirutpattistaddharmakaM, etadapi vanaspatizarIraM taddharmakaM-tatsvabhAvameveti / prathamo'pi zabdaH sarvatra yathAzabdArthe, dvitIyastu samuccaye, tatazcAyamarthaH1 0nedam-pA0 / // 8 // Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI0 54ESSIA4%252 yathA manuSyazarIraM bAla-kumAra-yuva-vRddhatApariNAmavizeSavat cetanAvatsadAdhiSThitaM praspaSTacetanAkamupalabhyate, tathedamapi lA vanaspatizarIraM, yato jAtaH ketakataruliko yuvA vRddhazca saMvRtta iti, atastulyatvAdetadapi jAtidharmakam / tathA 'imaM pi buDvidhammayaM' yathedaM manuSyazarIrakamanavarataM bAla-kumArAdyavasthAvizeSevardhate tathaitadapi vanaspatizarIraM aGkura-kizalaya-zAkhA-prazAkhAdibhirvizeSavardhate / tathA 'imaM pi cittamaMtayaM' yathedaM manuSyazarIraM cittavadevaM vanaspatizarIramapi cittavat , katham ? cetayati yena taccittaM, yathA manuSyazarIraM jJAnenAnugatamevaM vanaspatizarIramapi, yato dhAtrI-apunnATAdInAM svApavibodhatastadbhAvaH' tathA'dhonikhAtadraviNarAzeH svaprarohaNAveSTanaM prAvRDnaladharaninAdaziziravAyusaMsparzAdaGkurodabhedaH, tathA madamadanasaGgamaskhaladgativighUrNamAnalolalocanavilAsinIsannUpurasukumAracaraNatADanAdazokataroH pallavakusumodgamaH, tathA surabhimurAgaNDUpasekAdvakulasyAGkurodbhedaH, saGkocanikA hastasparzAdeva saGkocamAmoti, na caitadabhihitatarusambandhikriyAjAlaM jJAnamantareNa ghaTate, tasmAt siddha cittavacaM vanaspateriti / 'imaM pi chiNNaM milAti' yathedaM manuSyazarIraM istAdi chinnaM mlAyati--zuSyati tathA taruzarIramapi pallava-kusumAdi chinnaM zoSamupagacchad dRSTaM, na cAcetanAnAmayaM dhrmH| 1 svaapvibodhsdbhaav:-vR0| mA08 // 85 // Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ za15 AcA pradI0 RS SHISHASHISHASHA-RSS RSS . 'imaM pi AhAraga' yathedaM manuSyazarIraM stanakSIravyaJjanaudanAdyAhArAbhyavahArakaM tathedamapi vanaspatizarIraM bhU-jalAdhAhArAbhyavahArakam / 'imaM pi aNitiyaM yathedaM manuSyazarIramanityaka-na sarvadA sthAyi tathaitadapi vanaspatizarIrakamanityaM niyatAyuSkatvAt , vanaspaterdazavarSasahasrANyutkRSTamAyuH / tathA 'imaM pi asAsayaM' yathedaM manuSyazarIramazAzvataM pratikSaNamAvIcImaraNena maraNottathedamapi vanaspatizarIram / tathA 'imaM pi cayAvacaiyaM' yathedaM manuSyazarIramiSTAniSTAhArAdiprAptyA cayApacayikaM vRddhihAnyAtmakaM tathaitadapi / tathA 'imaM pi vipariNAmadhammayaM' yathedaM manuSyazarIraM vividhapariNAma:-tattadrogasamparkAt pANDutvodaravRddhi-zopha-kRzatvAgulinAzikApravezAdirUpo bAlAdirUpo vA, tathA rasAyana-snehAdhupayogAdviziSTakAnti-balopacayAdirUpo vipariNAmastaddharmakaM-tatsvabhAvakaM tathaitadapi vanaspatizarIraM tathAvidharogodbhavAtpatra-puSpa-phala-tvagAdhanyathAbhavanAt tathA viziSTadohadapradAnena puSpaphalAdhupacayAdvipariNAmadharmakameva / ityAdidharmakalApasadbhAvAbhiHsaMzayaM sacetanAstarava iti // 47 / / evaM vanaspatezcetanAM pradarya tadArambhe bandhaM' parihArarUpaviratyAsevanena ca munitvaM pratipAdayannupasaJjihIpurAha1bandhaH-pA0 / // 86 // Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI0 1 / 15 KISISASTERS5I5ASE ettha satthaM samArabhamANassa iccete AraMbhA aparigNAtA bhvNti| ettha satthaM asamArabhamANassa iccete AraMbhA pariNNA yA bhavaMti / taM pariNNAya mehAvI Neva sayaM vaNassatisatthaM samArabhejjA, NevaNNehiM vaNassatisatthaM samArabhAvejjA, NevaNNe vaNassatisatthaM samArabhaMte samaNujANejjA / jassete vaNassatisatthasamAraMbhA pariNNAyA bhavaMti se hu muNI pariNNAyakamme tti bemi (sU. 48) // // sasthapariNAe paMcamo uddesao samatto // etasmin vanaspatI zastraM dravya-bhAvAkhyamArabhamANasyetyete ArambhA aparijJAtA apratyAkhyAtA bhavanti, etasmiMzca vanaspatI zastramasamArabhamANasyaite ArambhAH parijJAtA:-pratyAkhyAtA bhavanti, pUrvavacca sarvo'pyarthoM vyAkhyeya, yAvat sa evaM muniH parijJAtakarmeti, bravImIti pUrvavat // 48 // ||shriishstrprijnyaadhyyne paJcamoddezakapradIpikA smaaptaa| Wan // 87 // Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI0 // zastraparijJAdhyayane SaSThoddezakaH // uktaH paJcamoddezakaH, sAmprataM SaSThaH samArabhyate, asya cAyamabhisambandhaH - ihAnantaroddeza ke vanaspatikAyaH pratipAditaH, tadanantaraM sakAyasyAgame paripaThitatvAt sakAyasvarUpAdhigamAyA'yamudezakaH samArabhyate, tasya copakramAdIni catvAryayogadvArANi vAcyAni yAvannAma niSpanne nikSepe trasakAyoddezakaH, tatra sakAyasya pUrvaprasiddhadvArAtidezAyAha - tasakAe dArAI tAI jAI havaMti puDhavIe / nANasI u vihANe parimANuvabhogasasthe ya // 1 // [ A0 ni0 gAthA 152 ] trasyantIti sA dvIndriyAdayasteSAM kAyastrasakAyastasmin tAnyeva dvArANi bhavanti yAni pRthivyAM pratipAditAni, nAnAtvaM tu vidhAnaparimANupabhogazastradvAreSu ca zabdAllakSaNe ca jJAtavyam / tatra vidhAnadvAre - dvividhAstrasakAyajIvAH, labdhitrasA gatitrasAtha, tatra labdhistacchaktimAtraM tayA trasAlabdhitrasAH, labdhitrasau tejo - vAyukAyau, tAbhyAM nehAdhikAraH, yatastejaso'bhihitatvAt vAyozcAbhidhAsyamAnatvAt iha gatitrasA evAdhikriyate, tatra nArakA - ratnaprabhAdibhedAtsaptadhA, tiryaJco'pi dvi-tri- catuH - paJcendriyAH, manuSyAH sammUrcchanagarbhavyutkrAntayaH, amarAzca bhavanapati - vyantara-jyotiSika vaimAnikAH / ete ca nArakAdayo paryAptA'paryAptabhedena dvidhA / 1 / 1 / 6 // 88 // Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI0 atha teSAmeva yonyAdibhedenottarabhedAnAha - tatra nArakANAmAdyAsu tisRSu zItaiva yAMniH, caturthyAmuparitananarakeSu zItA'dhastananarakeSu uSNA, paJcamI- paSThI - saptamISu uSNaiva yonirnetare / garbhavyutkrAntikatiryagmanuSyANAM samastadevAnAM ca zItoSNA yonirnetare / dvi-tri- catuH - paJcendriyatiryagmanuSyANAM trividhA'pi yoniH zItA - uSNA- zItoSNA ceti / tathA nAraka devAnAM acittA netare / dvIndriyAdisammUrcchanajapaJcendriyatiryag - manuSyANAM trividhA'pi yoniH sacittA'cittA mizrA ca / garbhavyutkrAntikatiryag - manuSyANAM mizrA yonirnetare / tathA nAraka - devAnAM saMvRtA yonirnetare / dvi-tri- caturindriya-sammUrcchana tiryaga manuSyANAM vivRtA yonirnetare / garbhavyutkrAntika tiryag - manuSyANAM saMvRtavivRtAyonirnetare / tathA nArakA napuMsakayonaya eva / tiryazvastrividhAH strI-puMnapuMsakayonayo'pi / manuSyAH strI-puM- napuMsakayonayaH, devAH strI-puMyonaya eva / tathA manuSyANAM yo netraividhyaM yathA - kUrmoznatA-tasyAM cArhaccakravarttyAdisatpuruSANAmutpattiH, tathA zaGkhAvartA-sA ca strIratnasyaiva tasyAM ca prANinAM sambhavo'sti na niSpattiH, tathA vaMzIpatrA-sA ca prAkRtajanasya / athavA trividhAnasAH - aNDajAH potajAH jarAyujAH, tatrANDajAH - pakSyAdayaH, potajAH- valgulIgajakalabhakAdayaH, jarAyujA - gomahiSI manuSyAdayaH / 1|1|6 // 89 // Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 / 1 / 16 pradI0 PRIRILIREACHASHISHUSHIRORRAHASTOG tathA dvi-tri-catu:-paJcendriyabhedAcca bhidyante / evamete trasAstrividhayonyAdibhedena prruupitaaH| yonisaGgrahagAthe "puDhavi-daga-agaNi-mAruya-patteya-nioyajIvajoNINaM / sattaga sattaga sattaga sattaga dasa coddasa ya lakkhA // 1 // vigaliMdiesu do do cauro cauro ya naarysuresu| tiriyANa honti cauro coddasa maNuANa lakkhAiM // 2 // ' [ ete caturazItiyonilakSA bhavanti, tathA kulakoTiparimANam "kulakoDisayasahassA battIsaDhanava ya pnnviisaa| egidiya-bi-tiiMdiya-cauriMdiya-hariyakAyANaM // 1 // addhaterasa bArasa dasa dasa nava ceva koddilkkhaaii| jalayara-pakkhi -cauppaya-ura-bhuyaparisappajIvANaM // 2 // 1 pRthvyudakAgnimArutapratyekanigodajIvayonInAm / sapta sapta sapta sapta daza caturdaza ca lakSAH // 1 // vikalendriyeSu dve vetanazcatasrazca nAraka-surayoH / tirazcA bhavanti catasrazcaturdaza manuSyANAM lakSAH // 2 // 2 battIsa sagaTTa nava-pA0 / TolgSGERESERESSERE // 9 // Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA pradI0 11za6 SECREN SEARCH RECOR paNuvIsaM chabbIsaM ca sayasahassAI nAraya-surANaM / bArasa ya sayasahassA kulakoDINaM maNussANaM // 3 // egA koDAkoDI sattANautiM ca syshssaaii| paMcAmaM ca sahassA kulakoDINaM muNeyavvA // 4 // ' [ aGkato'pi 197500000000000 sakalakulasaGgraho'yaM boddhavyaH / lakSaNadvAramdasaNanANacaritte cariyAcarie adANalAbhe a / uvabhogabhogavAriya iMdiyavimae ya laddhI ya // 1 // uvaogajogaajjhavasANe vIsuM ca laddhi odaiyA / aTThavihodaya lesA sannusAse kasAo a // 2 // [A. ni. gAthA 156 / 157 ] kulakoTizatasahasrANi dvAtriMzat aSTASTa nava ca paJcaviMzatiH / ekendriyadvitIndriyacaturindriyaharitakAyAnAm // 1 / / bhardhatrayodaza dvAdaza daza daza nava caiva koTIlakSAH / jalacarapakSicatuSpadorobhujaparisapaMjIvAnAm / / 2 / / paJcaviMzatiH SaDviMzatizca zatasahasrANi nArakasurayoH / dvAdaza ca zatasahasrANi kulakoTInAM manuSyANAm // 3 // ekA koTIkoTI saptanavatizca zatasahasrANi / paJcAzaca sahastrANi kulakoTInA muNitavyAni // . SENSIRSARE // 11 // Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI0 darzanaM - sAmAnyopalabdhirUpaM cakSuracakSuravadhikevalAkhyaM matyAdIni jJAnAni, sAmAyika - chedopasthApanA - parihAravizuddhi --sUkSmasaMparAya - yathAkhyAtAni cAritraM, cAritrAcAritraM - dezaviratiH sthUlaprANAtipAtAdinivRttilakSaNaM zrAvakANAM, tathA dAnalAbha- bhogopabhoga - vIrya-zrotra - cakSurghANa - rasana- sparzanAkhyA daza labdhaya jIvadravyAvyabhicAriNyo lakSaNaM bhavanti / tathA upayogaH - sAkAro'nAkArazcASTa- caturbhedaH, yogo mano- vAk- kAyAkhyastridhA adhyavasAyAzvAnekavidhAH sUkSmAceta:pariNAmavizeSAH, vizvag- pRthag labdhInAmudayAH - prAdurbhAvAH kSIra-madhvAsravAdayaH, jJAnAvaraNAdyantarAyAvasAnakarmASTakasya svazaktipariNAma udayaH, lezyAH kRSNAdibhedA azubhAH zubhAzca kaSAyayogapariNAma vizeSa samutthAzca saMjJAstvAhAra-bhayaparigraha - maithunAkhyAzcatasraH, athavA dazabhedAzcatasrastA eva krodhasaMjJA-mAna- mAyA - lomasaMjJA - oghasaMjJA-lokasaMjJAceti daza, ucchravAsa - niHzvAsau prANApAnau, kapAyAH krodhAdayo'nantAnubandhyAdibhedAt poDazavidhAH, etAni dvIndriyAdInAM lakSaNAni yathAsambhavaM jJAtavyAni 2 / parimANadvAre - kSetrataH saMvartita lokapratarAsaGkhye ya bhAgavarttipradezarAzi parimANAstrasakAya paryAptakAH, ete ca vAdaratejaskAyaparyAptakebhyo'saGkhyeyaguNAH, trasakAyaparyAptakebhyastrasakAyA'paryAptakA asaikhyeyaguNAH, tathA kAlataH pratyutpannatrasakAyikAH sAgaropamalakSapRthaktvasamaya rAziparimANA jaghanyapade, utkRSTapade'pi sAgaropamalakSapRthaktvasamayarAziparimANA eveti, uktaM parimANadvAram 3 / 1 / 16 // 92 // Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI0 sAmpratamupabhoga- zastra-vedanAdvAratrayapratipAdanAyA''ha sAIparibhogo satyaM satthAiyaM aNegavihaM / sArIra-mANasA veyaNA ya duvihA bahuvihA ya // 1 // [ A0 ni0 gAthA 160 ] mAMsa- carma - keza-nakha- piccha-danta-snAyvasthiviSANAdibhistrasajIvasambandhibhirupabhogo bhavati, zastra zastrAdikaM khaGgatomara-kSurikAdi tadAdiryasya jalA'nalAdestacchatrAdikamanekavidhaM svakAyaparakAyo bhayadravya bhAva bhedabhinnamanekaprakAraM, kAyasya vedanA dvividhA - zarIrasamutthA manaHsamutthA ca tatrAdyA zalya-zalAkAdibhedajanitA, itarA priyaviprayogA'priyasamprayogAdikRtA, bahuvidhA ca jjarAtIsAra-kAsa- zvAsa- bhagandara - ziroroga-zUlAdisamutthA tIvreti / punarapyupabhogaprapaJca mAha -- maMsassa ke aTThAI kei cammassa kei romANaM / picchANaM pucchANaM daMtANa'TThA vahijati // 1 // keI vahati aTThA kei aNaTThA pasaMgadoseNaM / kammapasaMgapasattA baMdhaMti vahati mAraMti // 2 // [ A0 ni0 gAthA 161 / 162 ] picchArtha - mayUra - gRdhrAdayaH, pucchArtha camaryA mAMsArthaM mRga-zukarAdayo vadhyante, camrmmArthaM citrakAdayaH, romArthaM mUSikAdayaH, dayaH, dantArtha hasti - varAhAdayo vadhyante / 1|1|6 // 93 // Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAcA pradI0 RECENEC tatra kecana pUrvoktaM prayojanamudizya ghnanti, kecit punaH prayojanamantareNApi krIDayA nanti, tathA'pare prasaGgadoSAt mRgalakSakSiptabANAdinA tadantarAlavyavasthitAnekakapota-kapiJjaka-zuka-sArikAdayo hanyante, tathA karma-kRSyAdhanekaprakAra tasya prasaGgo'nuSThAnaM tatra prasaktAH santastrasakAyikAn bahUn badhnanti rajjvAdinA, ghnanti-kazA lakuTAdibhistADayanti, mArayanti-prANairviyojayanti / zeSadvArANi pRthivIkAyavat / / sAmprataM sUtrAnugame sUtramuccAraNIyaM, taccedam--- se bemi-saMtime tasA pANA, taMjahA-aMDayA potayA jarAuyA rasayA saMseyayA sammucchimA ubbhiyA uvavAtiyA / esa saMsAre tti pavuccati (sU. 49) so'haM bravImi yena mayA bhagavadvadanAravindanisRtArthajJAnAvadhAraNAt yathAvadupalabdhaM tacAmiti, trasyantIti sAH-prANino dvIndriyAdayaH, te ca kiyabhedAH-kimprakArAzceti darzayati, tadyathA-tathA'haM bhaNAmi yathA bhagavatA'bhihitam , aNDAjAtA aNDajAH-pakSigRhakokilAdayaH / potA eva jAyante potajAH-hastivalgulIprabhRtayaH / jarAyuveSTitA jAyante iti jarAyujAH-gomahiSyajAvikamanuSyAdayaH / 2-2262 // 94 // Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 / 116 prAcA pradI rasAjAtAH rasajAH-takrA''ranAladadhitImanAdiSu kRmyA''kRtayo'tisUkSmA bhavanti / saMsvedAjAtAH saM svedjaaH-mtkunnykaashtpdikaadyH| sammurchanAjjAtAH smmuurchnjaaH-shlbhpipiilikaamkssikaadyH| udbhedanamudbhid, bhuvamudbhidya jAtAH pRSodarAditvAddalope udbhijAH-pataGgakhaJjarITAdayaH / upapAtAjAtA upapAtajA athavA upapAte bhavA aupapAtikAH devA nArakAzca / evametasminnaSTavidhe janmani sarve trasajantavaH saMsAriNo nipatanti, naitavyatirekeNA'nye santi, sansyanena trikAlA'stitvaM pratipAdyate trasAnAM, na kadAcidetaivirahitaH saMsAraH sambhavatIti darzayati, 'esa saMsAre tti pavuJcati' eSo'NDamAdiprANikalApaH saMsAraH procyate // 49 // kasya punaratrA'STavidhabhUtagrAme utpattirbhavatItyAha maMdassa aviyANao (sU. 50) mando dvedhA-dravya-bhAvabhedAna , dravyamando'tisthUlo'tikRzo vA, bhAvamando'nucitabuddhiAla: kuzAstravAsitamatirvA, ayapapi sabuddherabhAvAd bAla eSa, iha bhAvapandenA'dhikAraH, mandasya-bAlasyA'viziSTabuddherataeva ajAnataH-hitA'hitaprAptiparihArazUnyamanasa eSa saMsAro bhavatIti // 50 // // 95 // Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI. 1 / 1 / 6 yadyevaM tataH kimityAha-- _NijjhAittA paDilehittA patteyaM pariNivvANaM savesi pANANaM savvesi bhUtANaM savvesiM jIvANaM savvesiM sattANaM asAyaM apariNivvANaM mahabbhayaM dukkhaM ti bemi / __ tasaMti pANA padiso disAsu ya (sU. 51) ___ 'NijjhAi' tti imaM trasakAyaM nizcayena dhyAvA-cintayitvA bravImi, 'paDile hittA' pratyupekSya-dRSTvA yathAvadupalabhya, kiM tat ? 'patteyaM' ti ekaM [ekaM ] trasakAyaM prati, parinirvANaM- sukhaM, pratyekamukhabhAjaH sarve'pi prANino, nAnyadIyaM sukhamanya upabhuGkte, eSa ca sarvaH prANidharma iti darzayati--'savvesiM pANANaM' ti sarveSAM prANinAM-dvi-tri-caturindriyANAM, sarveSAM bhUtAnAM pratyeka-sAdhAraNa-sUkSma-bAdara-paryAptakA'paryAptakatarUNAM, sarveSAM jIvAnAM-garbhavyutkrAntikasammUrcchanajaupapAtikapaJcendriyANAM sarveSAM satvAnAM-pRthivyAyekendriyANAmiti, uktazca - "prANA dvi-tri-catuHproktAH, bhUtAstu taravaH smRtaaH| jIvAH paJcendriyAH proktAH, zeSAH sattvAH prakIrtitAH // 1 // " [ tadevaM vicintya pratyupekSya ca sarveSAM jIvAnA pratyeka parinirvANaM-sukhaM, tathA pratyekamasAtaM, aparinirvANamiti samantAt sukhaM parinirvANaM, na parinirvANamaparinirvANaM-samantAta zarIra-manaHpIDAkara, tathA mahAbhayaM-nAtaHparamanyadastIti mahAbhayaM, // 96 // Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 1116 pradI. TIESIOGIOSICIOCESSISSUSCISSIOG sarve'pi prANinaH zArIrAnmAnasAcca duHkhAdudvijante ityevamahaM bravImi / etacca bravImi-evaMvidhenA'sAtAdivizeSaNaviziSTena duHkhenAbhibhUtAstrasyanti-udvijanti prANA iti prANinaH, kutaH punarudvijantIti darzayati-'padisa' tti pragatA dik pradigvidik ityarthaH, tataH pradizaH sakAzAdudvijanti, tathA prAcyAdiSu ca dikSu vyasthitAstrasyanti, etAzca prajJApakavidhivibhaktA dizo'nudizo vA gRhyante, tAsu jIvavyavasthAnazravaNAt , tatazcAyamarthaH pratipAdito bhavati kAkvA-na kAciddiganudig vA yasyAM na santi trasAH, trasyanti vA na yasyAM' kozikArakITavata, kozikArakITo hi sarvadigbhyo'nudigbhyazca bibhyadAtmasaMrakSaNArtha veSTanaM karoti zarIrasyeti, bhAvadigapi na kAcittAdRzyasti yasyAM vartamAno jantuna trasyet , zArIra-mAnasAbhyAM duHkhAbhyAM sarvatra narakAdiSu jaMghanyate prANino'tastrAsaparigatamanasaH sarvadA'vagantavyAH // 51 // evaM sarvatra dikSu vidikSu ca trasAH santIti gRhaNImaH, kutaH punasvasyanti yasmAcadArambhavadbhiste vyApAdyante, kiM punaH kAraNaM te tAnArabhanta ityAha tattha tattha puDho pAsa AturA paritAti / saMti pANA puDho sitA (sU. 52) 1 vA yasyAM bR.| SESEOSESSISSIPLASS mA0 // 97 // Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA 116 pradI0 SHASHAR ASHTRA tatra tatra-teSu teSu kAraNepUtpanneSu vakSyamANeSu zarIra-carma-zoNitAdiSu pRthagvibhinneSu prayojaneSu, pazyeti ziSyanodanA, kiM tatpazyeti darzayati-mAMsabhakSaNAdigRddhA AturA:-asvasthamanasaH pari-samantAttApayanti / yena kenacidArambheNa prANinAM santApanaM bhavatIti darzayati-'saMti pANA' santi-vidyante prAyaH sarvatraiva prANA:-prANinaH pRthag-vibhinnAH dvi-tri-catu:-pazcandriyAH, zritAH-pRthivyAdinizritAH, etacca jJAtvA niravadyAnuSThAyinA bhvitvymitybhipraayH||52|| anye punaranyathAvAdino'nyathAkAriNa iti darzayannAha lajjamANA puDho pAsa / 'aNagArA motti ege pavadamANA, jamiNaM virUvarUvehi satthehiM tasakAyasamAraMmeNaM tamakAyasatthaM samArabhamANe aNNe va'NegarUve pANe vihiMsati / tattha khalu bhagavatA pariNNA paveditA-imassa ceva jIviyassa paviMdaNa-mANaNapUyaNAe jAtI-maraNa-moyaNAe dukkhapaDighAyahetuM se sayameva tasakAyasatthaM samArabhati, aNNehiM vA tasakAyasatthaM samArabhAveti, aNNe vA tasakAyasatthaM samArabhamANe samaNujANati / taM se ahitAe, taM se abodhIe / GSRECESSO SESS // 98 // Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI. 116 SIN icattha .. se taM saMbujjhamANe AyANIyaM samuTThAe soccA bhagavato aNagArANaM aMtie ihamegesiM NAtaM bhavati-esa khalu gaMthe, esa khalu mohe, esa khalu mAre, esa khalu nirae / maNa virUvarUvehi satthehi tasakAyakammasamAraMbheNaM tasakAyasatthaM samArabhamANe aNNe va'NegarUve pANe vihiMsati (sU0 53) pUrvavat vyAkhyeyam // 53 // yAni kAnicitkAraNAnyuddizya trasavadhaH kriyate tAni darzayitumAha se bemi-appege accAe varSeti, appege ajiNAe varSeti, evaM maMsAe soNitAe hiyayAe pittAe vasAra picchAe pucchAe vAlAe siMgAe visANAe daMtAe dADhAe nahAe NhAruNIe aTThie advimijAe aTThAe anntttthaae| ___ appege hiMsisu me tti vA, appege hiMsaMti vA, appege hiMsissaMti vA Ne vadheti / (sU0 54) CREATESARIES // 99 // Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1116 AcA0 pradI0 ABRECAREAAAAAX 'se bemi' tadahaM bravImi yadartha prANinastadArambhapravRttau vyApAdyante, apyeke'rcAyai dhnanti, arcyate'sAvAhArAlaGkAra|| vidhAnairityarcA-dehastadartha vyApAdayanti, tathAhi-lakSaNavatpuruSamakSatamavyaGgaM vyANadya taccharIreNa vidyA-mantrasAdhanAni kurvanti, upayAcitaM vA yacchanti durgAdInAM, tathA'jinArtha citraka-vyAghrAdIn vyApAdayanti, evaM mAMsa-zoNita-hRdayapitta-vazA-piccha-puccha-cAla -zRGga-viSANa-danta-daMSTrA-nakha-snAyvasthyasthimiJjAdiSvapi vAcyam / ____ tatra mAMsAtha zUkarAdayaH, trizULAlekhArtha' zoNitaM gRhNanti, hRdayAni sAdhakA gRhItvA'znanti', pittArtha mayUrAdayaH, basArtha vyAgha-makara-varAhAdayaH, picchArtha mayUragRdhrAdayaH, pucchArtha rojhAdayaH, vAlArtha camaryAdayaH, zRGgArtha rurukhaDgAdayaH, tat kila zaGga yAjJikAH pavitramiti gRhanti, viSANArtha zRgAlAdayaH', dantArtha hastyAdayaH, daMSTrArtha varAhAdayaH, nakhArtha vyAghrAdayaH, snAstrathaM go-mahiSyAdayaH, asdhyartha zaGkha-zuktyAdayaH, asthimijArtha mahipa-varAhAdayaH, evameke yathopadiSTaprayojana- | kalApApekSayA ghnanti, apare tu kukalAsa-gRhakokilAdIn vinA prayojanena vyApAdayanti / anye punaH 'hiMsiMsu me ti' hiMsitavAnepo'smatasvajanAnsihaH so'rirvA'to dhnanti, mama vA pIDAM kRtavanta ityato hanti, tathA'nye vartamAnakAla eva hinasti asmAn siMho'nyo veti ghnanti, tathA'smAnayaM hi siSyatItyanAgatameva sAdikaM vyApAdayanti // 54 // 10leNyArtha-pA0 / 50tvA madhnanti-vR0 / 30) hastyAdayaH -vR0 / 40rtha TagAlAdayaH-vR0 / SOSSESSISESEOSESSISSES // 10 // Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI0 evamanekaprayojanopanyAsena hananaM trasaviSayaM pradazyaddezakAryamupasa jihIrSurAha - ettha satyaM samArabhamANassa iccete AraMbhA apariNAyA bhavaMti / ettha satthaM asamArabhamANassa ite AraMbhA pariNAyA bhavaMti / taM pariNAya medhAvI va sayaM tasakAyasatthaM samArabhejjA, va'NNehiM tasakAyasatthaM samArabhAvejjA, va'NNe tasakAyasatthaM samArabhaMte samaNujANejjA / sete tasA satthasamAraMbhA pariNNAyA bhavaMti se hu muNI pariNAtakamme tti bemi (sU0 55) // || satyapariNAe chaTTho uddesao samatto // 'ettha satyaM' ityAdi sUtraM prAgvadbhAvanIyaM yAvat sa eva munistrasakAyasamArambhaviratatvAt parijJAtakarmatvAt pratyAkhyAtapApakarmasvAditi bravImi bhagavatastrilokabandhoH paramakevalAlo kasAkSAtkRta sakalabhuvanaprapaJcasyopadezAt // 55 // // zrIzastraparijJAdhyayane SaSThoddezakapradIpikA samAptA // 1|1|6 // 101 // Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI0 // zastraparijJAdhyayane saptamoddezakaH // uktaH SaSThodezakaH, sAmprataM saptamaH samArabhyate'sya cA'yamabhisambandhaH - abhinavadharmANAM duHzraddhAnatvAdalpaparibhogatvAdutkramAyAtasyoktazeSasya vAyoH svarUpanirUpaNArthamidamupakramyate - yAvannAmaniSpanne nikSepe vAyUddezaka iti, tatra vAyoH svarUpanirUpaNAya dvArANyAha-vAtIti vAyustasya vAyordvArANi pRthivIkAyavanavaraM vidhAna 1 parimANa 2 upabhoga 3 zastra 4 lakSaNa 5 dvAreSu nAnAtvaM draSTavyam / tatra vidhAnadvAre - vAyureva jIvA vAyujIvAH, te ca dvividhAH sUkSmA bAdarAva, sUkSmA:- sakalalokavyApakAH, bAdarAstu paJcavidhA:- utkalikAvAtaH 1 maNDalikAvAtaH 2 gujAvAtaH 3 ghanavAtaH 4 zuddhavAtazca 5 / tatra sthitvA sthitvotkalikAbhiryo vAti sa utkalikAvAtaH 1 / maNDalikAvAto vAtolIrUpaH 2 / guJjA- bhambhA tadvat guJjan yo vAti sa guJjAvAtaH 3 / ghanavAto'tyantaghanaH pRthivyAdyAdhAratayA vyavasthitaH himapaTalakalpaH 4 / mandastimitaH zItakAlAdiSu yo vAti sa zuddhavAtaH 5 / 1 / 1 / 1 / 7 // 102 // Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ za17 AcA0 pradI. 2072 Celest-TESTRACTORS lakSaNadvAre-- jaha devassa sarIraM aMtaddhANaM va aNjnnaaiisuN| eovama Aeso vAe'saMte virUvaMmi // 1 // [A0 ni0 gAthA 167] yathA devasya zarIraM cakSuSA'nupalabhyamAnamapi vidyate cetanAvacca, devAH svazaktiprabhAvAttathAbhUtaM rUpaM kurvanti yaccakSuSA no palabhyate, na caitadvaktuM zakyate-nAstyacetanaM ca, tadvAyurapi cakSuSo viSayo na bhavati, asti ca cittavAMzca, yathA vA'ntardhAnamaJjanavidyAmantrairbhavati manuSyANAM, na ca nAstitvamacetanatvaM ca, etadupamAna' vAyau bhavati, Adezo-vyapadezo'satyapi rUpa iti, atrA'sacchando nA'bhAvavacana:, kitvasadrUpaM vAyoriti cakSugrodyaM tadrUpaM na bhavati, sUkSmapariNAmAt , paramANoriva rUpa-rasa-gandha-sparzAtmakazca vAyuriSyate 2 / / parimANadvAre-ye bAdaraparyAptakA vAyavaste saMvartitalokapratarA'saMkhyeyabhAgavartipradezarAziparimANAH, zepAstrayo'pi rAzayaH pRthagasaGkhyalokAkAzapradezaparimANA bhavanti, vizeSazcAtra-cAdarA'pkAyaparyAptakebhyo bAdaravAyuparyAptakA asaGkhyeyaguNAH, bAdarA'pkAyA'paryAptakebhyo bAdaravAyukAyAparyAptakA asaGkhyeyaguNAH, sUkSmA'kAyAparyAptakebhyaH sUkSmavAyvaparyAptakA vizeSAdhikAH, sUkSmA'pyakAyaparyAptakebhyaH sUkSmavAyuparyAptakA vizeSAdhikAH 3 / 10pamAno-vRkSa // 10 // Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI upabhogadvAre-vyajanabhastrAdhmAnAbhidhAraNotsiGghanaphUtkAraprANA'pAnAdibhirbAdaravAyukAyenopabhoga eva guNa upabhogaguNo 18|| 117 manuSyANAm / / zastradvAre-vyajanaM, tAlavRntaM, cAmara-sUrpa-patra-cela[karNAdayaH], abhidhAraNA, [gandhA:-candanozIrAdInAM] agniAlA pratApazca, pratipakSavAtaH zItoSNAdikaH dravyazastraM, bhAvazastraM duSpraNihitamanovAkkAyalakSaNaM jJAtavyam / zeSadvArANi pRthvIkAyavat / sAmprataM sUtrA'nugame'skhalitAdiguNopetaM sUtramuccAraNIyaM, taccedam pabhU ejassa duguMchaNAe (sU0 56) asya cA'yamabhisambandha:-anantaroddezake trasakAyaparijJAnaM tadArambhavarjanaM ca munitva kAraNamabhihitaM, ihApi tadeva dvayaM vAyukAyaviSayaM munitvakAraNamevocyate, tacca 'pabhU ejassa duguMchaNAe'ti, ejatItyejo-vAyuH kampanazIlatvAta , tasyajasya jugupsA-nindA tadAsevAparihAro nivRttiH, tasyAM tadviSaye prabhurbhavati // 56 // vAyukAyasamArabhbhanivRttau zakto bhavatIti taM drshyti10maataabhi0-paa0| 2 vyajana-tAlavRnta-cAmara-sUrpa-patra-cela-karmA'bhidhAraNA-gandhagrahaNa-agnijvAlA prtaap-prti0-paa0| daa||104|| Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI0 AtaMkadaMsI ahiyaM ti NaccA / je ajjhatthaM jANati se bahiyA jANati, je bahiyA jANati se ajjhatthaM jANati / etaM tulamaNersi (sU. 57) 'AtaMke' tti AtaGko-duHkhaM, tacca dvividhaM - zArIraM mAnasaJca tatrA''dyaM - kaNTaka' - kSAra - zastra - gaNDa - lUtAdisamutthaM, mAnasaM priyaviprayogA'priyasamprayogavAcchitA'lAbhadAridrayadaurmanasyAdikRtaM etadubhayamAtaGkaH, AtaGkaM pazyatItyAtakadarzI, avazyametadubhayamapi duHkhaM mayi anivRttavAyukAyasamArambhe samApatati, tatazca tadvAyukAyasamArambhaNamAtaGkahetubhUtamabhihitamiti jJAtvA etasmAnnivarttane prabhurbhavatIti / ahitametadvAyukAyasamArambhaNamiti jJAtvA pariharati / vAyukAyasamArambhanivRtteH kAraNamAha - 'je ajjhatthaM 'ti AtmAnamadhikRtya yadvartate tadadhyAtmaM tacca sukhaduHkhAdi, to jAnAti -svarUpato'vagacchati sa bahirapi prANigaNaM vAyukAyAdikaM jAnAti, yathA- eSo'pi hi sukhAbhilASI duHkhAcodvijate, yathA mayi duHkhamApatitamatikaTukama sadvedya karmodayAdazubhaphalaM svAnubhavasiddhamevaM yo vetti svAtmani sukhaM ca sadvedyakarmodayAt zubhaphalamevaM yo'vagacchati sa khalvadhyAtmaM jAnAti, evaJca yo'dhyAtmavedI sa bahirvyavasthitavAyukAyAdiprANigaNasyApi nAnAvidhopakramajanitaM sva-parasamutthaM vA zarIra-manaH samAzrayaM duHkhaM sukhaM vA vetti, yasya punaH svAtmanyevaM 1 kaDaka pA0 / 11117 // 105 // Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | za17 AcA0 pradI0 vidhaM vijJAnaM nAsti kutastasya bahirvyavasthitavAyukAyAdiSvapekSA ? yazca bahirjAnAti so'dhyAtma vetti / parAtmaparijJAnAt yadvidheyaM tadAha-etaM tula'tti enAM tulAmanveSayet , kA punarasau tulA ? yathA''tmAnaM sarvathA sukhAbhilASitayA rakSasi tathA'paramapi rakSa // 57 // atazca yathA'bhihitatulAtulitastraparAntarAH' sthAvara-jaGgamajanturakSaNAya pravarttante, kathamiti darzayati - iha saMtigatA daviyA NAvakhaMti jIviuM (su. 58) 'iha saMti'tti iha-etasmin dayekarase jinapravacane zamana-zAntirUpazamaH prazama-saMvega-nirvedA'nukampA''stikyA' bhivyaktilakSaNasamyagdarzana-jJAna-caraNakalApaH zAntirucyate, nirAbAdhamokSAkhyazAntiprAptikAraNatvAt , evaMvidhA zAntiM gatA:-prAptAH zAntigatAH, dravikAH-rAgadveSavinirmuktAH, dravaH-saMyamaH, karmakAThinyadravaNakAritvAt sa vidyate yeSAM te dravikAH, nA'vakAkSanti-na vAJchanti, kiM nA'vakAGkSanti ? jIvituM-prANAn dhArayituM, kenopAyena ? jIvituM nA'vakAkSanti ? vAyujIvopamardanena, zepajIvanikAyarakSaNaM tu prAguktameva, samudAyA'rthastvayam-ihaiva jaine pravacane yaH saMyamastavyavasthitA evonmalitA'tituGgarAga-dveSadrumAH parabhUtopamardaniSpannasukhajovikAnirabhilASAH sAdhavo, nA'nyatra, evaMvidhakriyA'vabodhAsbhAvAt // 58 // 1 rA narAH- vR0| // 106 // Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI0 11117 SAGAR evaM vyavasthite sati lajjamANA puDho pAsa / 'aNagArA motti ege pavadamANA, jamiNaM virUvarUvehiM satthehiM vAukammasamAraMbheNaM vAusatthaM samArabhamANe aNNe vaNegarUve pANe vihiMsati / tattha khalu bhagavatA pariNNA paveditA-imassa ceva jIviyassa parivaMdaNa-mANaNapUyaNAe jAtI-maraNa-moyaNAe dukkhapaDighAtahetuM se sapameva vAusatthaM samArabhati aNNehiM vA vAusatthaM samArabhAveti, aNNe vA vAusatthaM samAraMbhaMte samaNujANati / taM se ahiyAe, taM se abodhiie| se taM saMbujjhamANe AyANIyaM samuTThAe soccA bhagavato aNagArANaM aMtie ihamegesiM jAtaM bhavati-esa khallu gaMthe, esa khalu mohe, esa khalu mAre, esa khalu Nirae / iccatthaM gaDhie loge, jamiNaM virUvarUvehi satthehiM vAukammasamAraMbheNaM vAusatthaM samArabhamANe aNNe va'NegarUve pANe vihiMsati (su. 59) AREGALISANEL // 107 // Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA pradI. 1 / 17 se bemi-saMti saMpAimA pANA Ahacca saMpataMti ya / pharisaM ca khalu puTThA ege saMghAyamAvajjaMti / je tattha saMghAyamAvajjati te tatthaM pariyAvijjati / je tattha pariyAvijjati te tattha uddAyati / ettha satthaM samArabhamANassa iccete AraMbhA aparigaNAtA bhavaMti / ettha satthaM asamArabhamANassa iccete AraMbhA pariNNAtA bhavaMti / taM pariNNAya mehAvI Neva sayaM vAusatthaM samArabhejjA, Neva'NNehiM vAusasthaM samArabhAvejjA, NevaNNe vAusatthaM samArabhaMte samaNujANejjA / __jassete vAusatthasamAraMbhA pariNAyA bhavaMti se hu muNI pariNNAyakamme tti bemi (sU. 60) // vyAkhyA pUrvavat // 59/60 // samprati SaDjIvanikAyaviSayavadhakAriNAmapAyadarzanAya tanivRttikAriNAM ca sampUrNamunibhAvapradarzanAya sUtrANi H ASRISHISHASTRIES RSS prArabhyante // 18 // Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI. ESCOLECTOCICHOCHES etthaMpi jANa uvAdIyamANA, je AyAre Na maMti, , AraMbhamANA viNayaM vayaMti chaMdovaNIyA ajjhovavaNNA, AraMbhasattA pakareMti saMgaM (sU. 61) 'etthaMpi' etasminnapi prastute vAyukAye, apizabdAt pRthivyAdiSu samAzritamArambhaM ye kurvanti te upAdIyantekarmaNA badhyante, ekasmin jIvanikAye vadhapravRttAH zeSanikAyadhananitena' karmaNA badhyante, kimiti ? yato na hyekajIvanikAyaviSaya ArambhaH zeSajIvanikAyopamardamantareNa kartuM zakyate, atastvameva jAnIhi, anena zrotuH parAmarzaH, pRthivyAghArambhiNaH zeSakAyArambhakarmaNopAdIyamAnAn jAnIhi / ke punaH karmaNopAdIyante ityAha-'je AyAretti' ye'vidita| paramArthAH paJcavidhe AcAre na ramante-na dhRtiM kurvanti, tadadhRtyA pRthivyAdyArambhiNaH tAn karmabhirupAdIyamAnAn jAnIhi / ke punarAcAre na ramante ? zAkya-digambara-pArzvasthAdayaH, kimiti ? yata Aha-"ArambhamANa'tti ArambhAmANA api pRthivyAdIn jIvAn vinayaM-saMyamameva bhASante, kamoSTakavinayanAdvinayaH-saMyamaH, zAkyAdayo hi vayamapi vinayavyavasthitA 1 zeSanikAyavadhapravRttAH zeSanikAyavadha j0-paa0| A010 // 109 // Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI0 ityevaM bhASante na ca pRthivyAdijIvAbhyupagamaM kurvanti, tadupagame vA tadAzritA''rambhitvAt jJAnAdyAcAravikalatvena naSTazIlAH / kiM punaH kAraNaM ? ye naivaM te duSTazIlA api vinayavyavasthitamAtmAnaM bhASante ityata Aha- 'chaMdovaNIyA ajjhovavaNNA' chandaH - svAbhiprAyaH, icchAmAtramanAlocitapUrvAparaM viSayAbhilASo vA tena chandasA upanItAH - prApitA ArambhamArgamavinitA api vinayaM bhASante / adhikamatyarthamupapannAH taccittAH viSayaparibhogAyattajIvitAste kiM kuryurityAha- 'AraMbhasattA pakareMti saMgaM' Arambha:sAvadhAnuSThAnaM tasmin saktAH- tatparAH prakarSeNa kurvanti, sajyante yena saMsAre jIvAH sa saGgaH - aSTavidhaM karma viSayasaGgo vA taM saGgaM prakurvanti, saGgAcca punarapi saMsAre'pAyAnApnoti SaDjIvanikAyaghAtakArIti // 61 // atha yo nivRttastadArambhAt sa kiM viziSTo bhavatItyAha semaM savvamaNAgata paNNANeNaM appANeNaM akaraNijjaM pAvaM kammaM No aNNersi / taM pariNAya mehAvI va sayaM chajjIvaNikAyasatthaM samArabhejjA, va'NNehi chajjIvaNikAyasatthaM samAgbhAvejjA, Neva'NNe chajjIvaNikAyasatthaM samArabhaMte samaNujAjjA | 11/7 // 110 // Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAcA 1 / 17 pradI. jassete chajjIvaNikAyasatthasamAraMbhA pariNNAyA bhavaMti se hu muNI pariNNAyakamme tti bemi (sU0 62) // // satthapariNAe sattamo uddeso samatto // ____'se vasumati sa SaDjIvanikAyahanananivRtto vasumAna-dravyavAn , vasUni dravya-bhAvabhedAt dvidhA, dravyavasUni-marakatendranIlAdIni, bhAvavasUni-samyaktvAdIni, iha ca bhAvavasubhirvasumatvamaGgIkriyate, 'savvasamaNNAgatapaNNANeNaM'ti prajJAnAniyathA'vasthitaviSayagrAhINi jJAnAni, sarvANi samanvAgatAni prajJAnAnyasyA''tmanaH sa sarvasamanvAgataprajJAna:-sarvAvabodhavizeSA| nugataH, evaMvidhenAtmanA akaraNIyaM-akartavyamiha-paralokaviruddhatvAdakAryamiti matvA nA'nveSayet-na tadupAdAnAya yatnaM || kuryAt / kiM punastadakaraNIyaM-akartayamiha-paralokA'viruddhatvenA'nveSitavyamiti ? ucyate-pApaM karma-adhaHpatanakAritvAt pApaM kriyate iti karma, taccA'STAdaza bheda-prANA'tipAta 1 mRSAvAda 2 adattAdAna 3 maithuna 4 parigraha 5 krodha 6 mAna 7 mAyA 8 lobha 9 rAga 10 dveSa 11 kalaha 12 abhyAkhyAna 13 paizUnya 14 paraparivAda 15 ratyarati 16 mAyAmupA 17 mithyAdarzanazalyAkhyaM 18 ityevametatpApamaSTAdazavidhaM nA'nveSayeta na kuryAt svayaM; na cAnyaM kArayet , na kurvANamanyamanumodeta / // 11 // / Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI 0 , etadevAha - 'taM pariNNAya'tti tatpApamaSTAdazadhA pari:- sarvato jJAtvA medhAvI maryAdAvAn naiva svayaM SaDjIvanikAyazastra parakA yazastrAdibhedaM samArabhate, naivA'nyaiH samArambhayet, na cA'nyAn samArabhamANAn samanujAnIyAt evaM yasyaite suparIkSyakAriNaH SaDjIvanikAyazastrasamArambhAH parijJAtAH jJaparijJayA pratyAkhyAnaparijJayA ca sa eva muniH pratyAkhyAta karmatvAt, iti zabdo'dhyayanasamAptyarthaH, bravImIti sudharmasvAmyAha svamanI pikAvyAvRttaye, zrIvardhamAnasvAmina upadezAt sarvamAkhyAtaM mayeti / idaM cA'dhyayanaM sAdhunA yadA'dhItaM bhavati, arthatazca ziSyakeNa dhRtaM bhavati tadA'syopasthApanA - vidhinA mahAvratAssropaNaM kAryamiti // 62 // // zrIzastraparijJAdhyayane saptamodezaka pradIpikA samAptA // // iti zrIbRhadkharataragaccharAjAdhirAjazrIjina samudrasUripahAlaGkArazrIjinahaMsa sUriviracitAyAmAcArAGgapradIpikAyAM vRttau zrIzastraparijJA'dhyayanaM samAptam // .............................og // iti zrIAcArAGge zastraparijJAdhyayanam // oooooooooooooooooooooooooooooooooooo.....8 1 bhavati sUtrataH vR0 / 2 zikSakeNA vR0 11117 // 112 // Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI 0 // atha dvitIyaM lokavijayAkhyamadhyayanam // uktaM prathamA'dhyayanaM sAmprataM dvitIyamArabhyate, asya cA'yamabhisambandhaH - adhigatazastraparijJAstrArthasya tatpratipAdikendriyAdizraddhadhAnasya samyak tadracApariNAmavataH tadyogyatayA''ropitamahAvratabhArasya sAghoryathA rAgAdikaSAyalokasya zabdAdiviSayalokasya vA vijayo bhavati tathA'nenA'dhyayanena pratipAdyate, asyodezA'rthAdhikArI yathA-- tatra prathamoddeza - svajane - mAtApitrAdike'bhiSvaGgo na kArya ityarthAdhikAraH 1 / dvitIyodezake--adRDhatvaM saMyame na kAryamiti 2 / tRtIye -- jAtyAdyupetenAbhimAno na kArya iti 3 / caturthe - bhogeSvabhiSvaGgo na kArya iti 4 paJcame tu tyaktasvajanAdinA'pi sAdhunA saMyamadehapratipAlanAya lokanizrayA vihartavyamiti / SaSThoddezake tu- lokanizrayA viharatA'pi sAdhunA loke mamatvaM na kAryam 6 / ityuddezAryAdhikAraH / nAmaniSpanne nikSepe lokavijaya ityadhyayananAma, sUtrAnugame'skhalitAdiguNopetaM sUtramuccAraNIyaM taccedamje guNe se mUlaTThANe, je mUlaTThANe se guNe / 1 / 2 / 1 // 113 // Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA. pradI0 | 121 iti se guNaTTho mahatA paritAveNa vase pamatte / taM jahA-mAtA me, pitA me, bhagiNI me, bhajjA me, puttA me, dhUtA me, suNhA me, sahi-sayaNa-saMgaMtha-saMthutA me, vivittovakaraNa-pariyaTTaNa-bhoyaNa-acchAyaNaM me / icatthaM gaDhie loe vase pamatte aho ya rAo ya paritappamANe kAlAkAlasamuTThAyI saMjogaTThI aTThAlobhI Alupe sahasakkAre viNiviTThacitte, ettha satthe puNo punno| appaM ca khalu AuM ihamegesiM mANavANaM (sU. 63) yo guNaH, guNyate-viziSyate'nena dravyamiti guNaH, sa ceha zabda-rUpa-rasa-gandha-sparzAdikaH, sa mUlaM nimittaM kAraNaM pratyaya iti paryAyAH, tiSThantyasminnite sthAnaM, ya eva zabdAdikaH kAmaguNaH sa eva saMsArasya nArakatiryagRnarA'marasaMmRtilakSaNasya yanmUlaM kAraNaM kaSAyAsteSAM sthAnamAzrayo vartate, yasmAnmanojJetarazabdAdyapalabdhau kaSAyaH, tato'pi saMsAra ita, tatazca ya eva zabdAdiko guNaH sa eva mUlasthAnaM saMsArasyAdyaM pradhAnaM kAraNam / / sAmpratamanayoreva niyamya-niyAmakabhAvaM darzayaMstadupAttAnAM viSaya-kaSAyAdInAM bIjA'ranyAyena parasparataH kArya-kAraNabhAvaM sUtreNaiva darzayati-'je mUlaDhANe se guNetti' yadeva saMsAramUlAnAM kaSAyANAM sthAnamAzrayaH zabdAdiko, guNo'pyasAveva / ESSASAOM REARSARSASARA laa||114|| . Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA pradI0 1121 tataH kimityAha-'iti se guNaTThI'ti itihetau, yasmAcchabdAdiguNaparIta AtmA kaSAyamUlasthAne vartate, sarvo'pi ca prANI guNArthI-guNaprayojanI guNAnurAgItyatasteSAM guNAnAmaprAptau prAptivinAze vA kAGkSA-zokAbhyAM sa prANI mahatA paritApena zArIra-mAnasasvabhAvena duHkhenAbhibhUtaH san prmttH| pramAdazca rAga-dveSAtmako, dveSazca prAyo na rAga vinA, rAgo'pi utpatterArabhyA'nAdibhavA'bhyAsAnmAtApitrAdiviSayo bhavatIti darzayati-'mAyA me' tatra mAtRviSayo rAgaH saMsArasvabhAvAdupakArakatatvAdvopajAyate, rAge ca sati madIyA mAtA kSutpipAsAdikAM vedanAM mA prApadityataH kRSi-vANijyasevAdikAM prANyupaghAtarUpAM kriyAmArabhate, tadupaghAtakAriNi puruSAdau tasyAM vA'kAryapravRttAyAM dveSa upajAyate, tadyathA-anantavIryaprasaktAyAM reNukAyAM romasyeti / evaM pitA me, pitRnimittaM rAga-dveSau bhavato, yathA rAmeNa pitari rAgAttadupahantari ca dveSAt saptakRtvaH kSatriyA vyApAditAH, subhUmenApi trisaptakRtvo brAhmaNA vyApAditA iti / bhaginInimittena ca klezamanubhavati praannii| tathA bhAryAnimitaM rAgadveSodbhavaH, yathA-cANikyena' bhaginIpatyAdyavajJAtayA bhAryayA preritena nandAntikaM dravyArthamupagatena kopAnandakulakSayaM ninye / 1 caannaakyen-vR0| // 115 // A Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A 11211 AcA pradI0 ABPERHI tathA putrA me na jIvantItyArambhe pravartate / evaM duhitA me du:khinIti rAga-dveSopahatacetAH paramArthamajAnAnastattadvidhatte yenaihikA'muSmikAnapAyAnavApnoti, yathAjarAsandho jAmAtari kaMse vyApAdite svabalAvalepAdapamRtavAsudevapadAnusArI sabalavAhanaH kSayamagAt / snuSA me na jIvantItyArambhe pravartate / sakhi-svajana-saMgrantha-saMstutA me, sakhA-mitraM, svajana:-pitRvyAdiH, saMgranthaH svajanasyApi svajanaH pitRvyaputrazAlakAdiH, saMstuto-bhUyo bhUyo darzanena paricitaH, athavA pUrvasaMstuto mAtApitrAdirabhihitaH, pazcAt saMstutaH zAlakAdiH, sa iha grAhyaH, sa ca me duHkhita iti paritapyate / ___'vivittIvakaraNa'tti viviktaM-zobhanaM pracuraM vA upakaraNa-hastyazvarathAsanamazcakAdi parivartana-dviguNa-triguNAdibhedabhinnaM tadeva, bhojana-modakAdi, AcchAdanaM-paTTayugmAdi, tacca me bhaviSyati naSTaM vA / 'iccatthaM gaDhie'tti ityevamartha gRddho lokasteSveva mAtA-pitrAdirAgAdinimittasthAneSvAmaraNaM pramatto mamedamahamasya svAmI poSako vetyevaM mohitamatiH vaset-tiSThet / tadevaM kaSAyendriyapramatto mAtA-pitrAdyarthamarthopArjanarakSaNatatparo duHkhameva kevalamanubhavatItyAha-'aho ya rAo ya paritappamANe' ahazca-divasa, rAtriJca, cazabdAtpakSaM mAsaM ca, nivRttazubhAdhyavasAya: pari-samantAttapyamAnaH san tiSThati, [tadyathA-] %AE-ICIA -RS- kisa // 116 // Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1221 AcA pradI. RECII-ASESSIST-II "kAyA vacai sattho ? kiM bhaMDa ? kattha kittiyA bhUmI? ko kayavikkayakAlo ? nivisaha kiM kahiM keNa ? // 1 // [ sa ca paritapyamAnaH kimbhUto bhavatItyAha --'kAlAkAlasamuTThAI'tti kAla:-karttavyAvasarastadviparyAso'kAlaH, samyagusthAtumabhyudyantuM zIlamasyeti samutthAyIti padArthaH, vAkyArthastu-kAle kartavyAvasare'kAle tadviparyAse samuttiSThate, kartavyAvasare na karotyanyadA ca vidadhAti, yathA kAle karotyevamakAle'pi, yathA vA'navasare na karotyevamavasare'pi, anyamana| skatvAdapagatakAlAkAlavivekaH, yathA-caNDapradyotena mRgAvatI' apagatabhartRkA satI grahaNakAlamativAhya kRtaprAkArAdirakSA jighRkSitA, yaH punaH samyakkAlotthAyI bhavati sa yathAkAlaM parasparAnAbAdhayA sarvAH kriyAH karoti, taduktam "mAsairaSTabhirahanA ca, pUrveNa vysaa''yussaa|| taskartavyaM manuSyeNa yenAnte sukhamedhate // 1 // " dharmAnuSThAnasya ca na kazcidakAlo mRtyoriveti / kimartha punaH kAlAkAlasamutthAyI bhavatItyAha-'saMjogaTThI' saMyujyate saMyojanaM vA saMyogo'rthaH-prayojanaM so'syAstIti saMyogArthI, tatra dhana-dhAnya-hiraNya-dvipada-catuSpada-rAjya-bhAryAdiH saMyogastenArthI tatprayojanI kAlAkAlasamutthAyI bhavatIti / 1kadA brajati sArthaH ? kiM bhANDa ? kutra kiyatI bhUmiH ! kaH kraya vikrayakAlo? nirviSayati (niviMzati) kiM kva kena? // 2 mRgaaptiH-vR0| // 117 // Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ta 1 / 2 / 1 AcA0 pradI0 kizca 'aTTAlobhI' arthoM-ratnakupyAdistatra AsamaMtAllobho'rthAlaubhA, sa vidyate yasyetyasAvapi kAlAkAlasamutthAyI bhavati, mammaNavaNigvat / tathAhi--asAvatikrAntArthopArjanasamarthayauvanavayA jalasthalapathapreSitanAnAdezamANDagRtabohitthagantrIkoSTramaNDalikAsambhRtasambhAro'pi prAvRSi saptarAtrAvacchinnamuzalapramANadhArAvarSaniruddhasakalapANigaNasaJcAramanorathAyAM mahAnadIjalapUrAnItakASThAni jighakSurupabhogadharmAvasare nivRttA'parA'zeSazubhapariNAmaH kevalamarthopArjanapravRtta iti / punarapi lobhino'zubhavyApArAnAha-'Alupe' A-samantAllumpatItyAlumpaH, sa hi lobhAbhibhUtA'ntaHkaraNo'pagatasakalakartavyA'kartavyaviveko'rthalAbhaikadattadRSTiH, aihikA''muSmikavipAkakAriNInirlAnchanagalakartanacauryAdikAH kriyA: kroti| anyacca 'sahasakkAre' karaNaM-kAraH, asamIkSitapUrvA'paradoSaM sahasAkaraNaM sahasAkAraH, tathAhi-lobhatimirAcchAditadRSTirathaikamanAH zakuntavaccharAghAtamanAlocya mAMsAbhilASitayA gAtra-sandhicchedanAdito vinazyati / ___lobhAbhibhUto'rthameva pazyati nA'pAyAn , Aha ca- 'viNiviTThacitte' vividham-anekadhA niviSTa-sthitamavagADhamarthoMpArjanopAye mAtApitrAdyabhiSvaGge vA zabdAdiviSayopabhoge vA cittamantaHkaraNaM yasyA'sau vinivissttcittH| evaMvidhazca kimbhavatItyAha-'ettha satthe'tti atra-asmin mAtApitrAdau zabdAdiviSayasaMyoge vA viniviSTacittaH san 10nnjldhaaraa-vR0| CELEAA-% AA ASIASISARERARIERAL // 118 18 // thala Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI0 pRthivIkAyAdijantUnAM yacchastramupaghAtakAri tatra punaH punaH pravartate / etacca sAmpratekSaNAmapi yujyeta yadyajarAmaratvaM dIrghAyuSkatvaM' vA syAt, taccobhayamapi nAstItyAha -- 'appaM catti alpa- stokaJca zabdo'dhikavacanaH, khaluravadhAraNe, Ayuriti bhavasthitihetavaH karmapudgalAH, iheti saMsAre manuSyabhave vA ekeSAM keSAJcideva mAnavAnAM manujAnAM cazabdAduttarottarasamayAdivRdhddhayA palyopamatrayA'vasAne'pyAyuSi khaluzabdasyAvadhAraNArthatvAt saMyamAyuSkaM tatrAlpameveti, tathAhi - antarmuhUrtAdArabhya dezonapUrvakoTiM yAvat saMyamAyuSkaM taccAlpameveti // 63 // ast dIrghAsssssthitikA upakramaNakAraNAbhAve AyuHsthitimanubhavanti te'pi maraNAdapyadhikAM jarAbhibhUtavigrahA jaghanyatarAma'vasthAmanubhavantIti tadyathetyAdinA darzayati taM jahA -sotapariNANehiM parihAyamANehiM cakkhupariNANehiM parihAyamANe hi ghANapariNANehi parihAyamANehi rasapariNANehiM parihAyamANehiM phAsapariNANehiM parihAyamANehi abhikataM ca khalu vayaM sapehAe tato se egayA mUDhabhAvaM jaNayaMti (sU. 64) 1 dIrghAyuSkaM vA ghR0 / 2 0 tamAma0 vR0 / 1 / 2 / 1 // 119 // Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 padI0 'sotapariNNANehiM 'ti zRNoti bhASApariNatAn pudgalAniti zrotraM tacca kadambapuSpAkAraM dravyato, [bhAvato ] bhASAdravyagrahaNa labdhyupayoga svabhAvam tena zrotreNa pari:- samantAt ghaTapaTazabdAdiviSayANi jJAnAni parijJAnAni taiH zrotraparijJAnairjarAprabhAvAtparihAyamAnaiH sadbhistato'sau prANI ekadA vRddhAvasthAyAM rogodayAvasare vA mUDhabhAvaM - mUDhatAM karttavyAkarttavyAjJatAmindriyapATavAbhAvAdAtmane janayati, hitA'hitaprAptiparihAravivekazUnyatAmApadyata ityarthaH / " evaM cakSurAdivijJAneSvapi yojyam / zrotrAdivijJAnAni ca vayo'tikrame parihIyante, tadevAha - 'abhikaMtaM ce 'ti, tatra prANinAM kAlakRtA zarIrAvasthA yauvanAdirvayaH, tajjarAmabhi mRtyuM vA krAntaM, tatrAdyavayodvayAtikrame jarAbhimukhamatikrAntaM ca' vayo bhavati, caH samuccaye, na kevalaM zrotracakSu-Na-rasana - sparzana vijJAnairvyastasamastairdezataH sarvato vA parihIyamANaimayamApadyate, vayazcAtikrAntaM prekSya - paryAlocya sa iti prANI khaluriti vizeSaNe vizeSeNa - atyarthaM maudyamApadyate, 'tao se egayA mUDhabhAvaM jaNayaMti' tatastasmAdindriyavijJAnApacayAdvayo'tikramaNAdvA sa iti prANI ekadA - vRddhAvasthAyAM mUDhatvaM kiMkartavyatAbhAvamAtmano janayati, zrotrAdivijJAnAni vA parihIyamANAni mUDhabhAvaM janayanti // 64 // sa evaM vArddhakye mUDhasvabhAvaH san prAyeNa lokAvagIto bhavatItyAha 10khamabhikrA0 vR0 / 112 / 1 1122011 Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 / 2 / 1 AcA0 pradI0 HASHRESISTER HALA jehiM vA saddhiM saMvasati te va NaM egadA NiyagA pub iparivadaMti, so vA te Niyage pacchA parivadejjA / NAlaM te tava tANAe vA saraNAe vA, tumaM pi tesi NAlaM tANAe vA saraNAe vA / se Na hAsAe, Na kiDDAe, Na ratIe, Na vibhUsAe (sU. 65) 'jehiM vA saddhiti vAzabdaH pakSAntaradyotakaH, AstAM tAvadaparo loko yaiH putrakalatrAdibhiH sArai-saha saMvasati ta | eva bhAryA-putrAdayo 'Na'miti vAkyAlaGkAre, ekadeti vRddhAvasthAyAM 'NiyagA' AtmIyA ye tena samarthAvasthAyAM pUrvameva poSitAste taM parivadanti-yathA'yaM na mriyate, nApi mazcakaM dadAti, yadivA parivadanti-paribhavanti, kimanena vRddhenetyevaM parivadanti, na kevalameSAM, tasyAtmApi tasyAmavasthAyAmavagIto bhavati, Aha ca "valisantatamasthizeSitaM, zithilasnAyudhRtaM kaDevaram / svayameva pumAna jugupsate, kimu kAntA kamanIyavigrahA ? // 1 // [ kathAnakaM cAtra-kauzAmbyAM nagaryAmarthavAn bahuputro dhano nAma sArthavAH, tenai kAkinA nAnAvidhairupAyairdravyamupArjitaM, taccAzeSaduHkhitabandhujana-svajana-mitra-kalatrAdibhogyatAM ninye, tato'sau kAlaparipAkavazAd vRddhabhAvamupagataH san putreSu samyak pAlanocitakalAkuzaleSu samastakAryacintAbhAra nicikSepa / te'pi vayamanenezImavasthAM nItAH sarvajanAgresarA vihitA iti mA0 11 // 12 // Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA pradI0 1 / 2 / 1 kRtopakArAH' santaH kulaputratAmadhalambamAnAH svataH kvacit kAryavyAsaGgAt svabhAryAbhisamakalpaM vRddhaM pratyajAgaran', tA api udvartana-snAna-bhojanAdinA yathAkAlamakSuNNaM vihitaatyH| tato gacchatsu divasesu prabarddhamAneSu putrabhANDeSu prauDhIbhavatsu bhartRsu jaravRddhe ca sarvAGgakampini galadazepazrotasi sati zanaiH zanairucitamupacArazithilatAM ninyuH| vRddho'pi mandapratijAgaraNatayA cittAbhimAnena ca duHkha pAgarAvagADhaH san putrebhyaH snuSArNAnyAcacakSe, tAzca bhartRbhiH khidyamAnA sutarAmupacAraM parihRtavatyaH, sarvAzca paryAlocya kavAkyatayA svabhartRnabhihitavatyaH-kriyamANe'pyayaM prati jAgaraNe vRddhabhAvAdviparItabuddhitayA'pahanute, yadi bhavatAmapyasmAkamupayavisambhastato'nyena vizvasanIyena nirupayata, te'pi tathaiva cakruH, tAstu tasminnavasare sarvA eva sarvANi kAryANi yathA'vasaraM vihitavatyaH, asAvapi putraiH pRSTaH pUrvavirukSitacetAstathaiva tA apavadati naitA mama samyak kurvanti, taistu pratyayikaMvacanAdavagatatattvairyathA'yamupacaryamANo'pi vArddhakyAdrorudyate tatastairapyavadhI rito'nyeSAmapi kathA'vasare tadbhaNDanasvabhAvatAmacacakSire / tato'sau putrairavadhI ritaH snupAbhiH paribhUtaH parijanenAvagIto vAGmAtreNApi kenacidapyananuvaya'mAnaH kaSTataramAyuHzepAvasthAmanubhavati / 1- STARSINISRAERASAN evamanyo'pi jarAbhibhUtavigrahastRNakujIkaraNe'pyasamarthaH san kAryakaniSThalokAta paribhavamApnoti, tadevaM jarAbhibhUtaM 'NiyagA pubbiM parivadaMti' nijAH parivadanti, asAvapi paribhUyamAnastavyatiriktacetAstadapavAdAn janAyAcaSTe / 1 smRtopakArAH / 2 asamartham / 3 0tyajajAgaran-ba0 / 4 cekhidyamAnAH--- / 5 pratyayaka0-pA0 / 6 yathA'vasare pA0 / // 122 // Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI0 'so vA' iti vA zabdaH pUrvApekSayA pakSAntaraM darzayati, te vA nijAstaM .parivadanti, sa vA jarAjarjaritadehastAnijAnanekadoSodghanatayA parivadeva - nindeta , ye'pi pUrvakRtadharmavazAttaM vRddhaM na parivadanti te'pi taduHkhApanayanasamarthA na bhavanti, Aha ca-'NAlaM te tava tANAe'tti nAlaM-na samarthAste putra kalatrAdayaH, taveti pratyakSabhAvamupagataM vRddhamAha, prANAya zaraNAya veti, tatrApattaraNasamartha trANamucyate, yathA mahAzrotobhiruha yamAnaH sukarNadhArAdhiSThitaM plabamAsAdyApattaratIti', zaraNaM punaryadavaSTambhAnirbhayaH sthIyate taducyate, tat punardurga parvataH puruSo veti, etaduktaM bhavati--jarAbhibhUtasya na kazcit trANAya zaraNAya vA, uktazca "janma-jarA-maraNa bhayairAbhadrate vyaadhivednaagrste| jinavaravacanAdanyatra nAsti zaraNaM kvacilloke // 1 // " [prazamarati-152] sa tu tasyAmavasthAyAM kimbhUto bhavatItyAha-sa-jarAjIrNavigraho na hAsyAya bhavati, tasyaiva hasanIyatvAt na parAn hasituM yogyo bhavatItyarthaH, na ca koDAyai-na ca laDna-balAna-AsphoTanakrIDAnAM yogyo'sau bhavati, nA'pi ratyai, ratiriha viSayagatA gRhayate, sA punarlalanA'vagRhanAdikA, tathAbhUto'pyavajugUhiSuH strIbhirabhidhIyate-na lajjate bhavAn na pazya: tyAtmAnaM nAvalokayati ziraHpalitaM mAM duhitRbhUtAmavagRhitumicchasItyAdivacasAmAspadatvAnna ratyai bhavati, na vibhUSAyai, yato 1. 0pastara0-60 / OM51556SEA 6 // 123 // Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI. kAra 1 / 2 / 1 vibhUSito'pi pratatacarmavalIkaH sa naiva zobhate // 65 // gatamaprazastaM mUlasthAnaM, sAmprataM prazastamucyate ityevamityAdi, athavA yata evaM te suhRdo nAlaM trANAya zaraNAya vA'taH | kiM vidadhyAt ? [ ityAha-] iccevaM samuTTite ahovihArAe aMtaraM ca khalu imaM sapehAe dhIre muhuttamavi No pmaade| vao acceti jovvaNaM ca (sU. 66) ___ 'icce 'ti itirupapradarzane, aprazasamUlaguNasthAne vartamAno jarAbhibhUto na hAsyAya na krIDAyai na ratyai na vibhUSAyai pratyekaJca zubhAzubhakarmaphalaM prANinAmityevaM matvA samutthitaH zastraparijJoktaM mUlaguNasthAnamadhitiSThan aho-ityAzcarye viharaNaM-vihAraH AzcaryabhUto vihAro ahovihAro-yathoktasaMyamAnuSThAnaM tasmai ahovihArAyotthitaH san kSaNamapi no pramAdayedityuttareNa smbndhH| kizca-'aMtaraM-ca'tti antaramapasaraH, taccAryakSetra sukulotpatti-bodhilAbha-sarvaviratyAdikaM, cA-samuccaye, khaluravadhAraNe, imamityane nedamAha-vine yastapaHsaMyamAdAvavasIdan pratyakSabhAvApanamAryakSetrAdikamavasaramupadaryAbhidhIyatetavA'yamevambhUto'vasaro'nAdau saMsAre punaratIya durlabha eva, ityatasamavasaraM saMprakSya-paryAlocya dhIraH san muhUrtamapyekaM no pramAdayet-na pramAdavazago bhUyAditi / // 124 // Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI. 1 / 2 / 1 IRLIRIRICARAGIRRIG kimartha no pramAdayedityAha-vao acceti' vaya:-kumArAdikaM atyeti-atIva eti-yAti atyeti, anyacca yauvanamatyeti-atikrAmati, vayograhaNe'pi yauvanagrahaNaM yauvanasya sarvavayasAM pradhAnatvAt, tadapi tvaritaM yAti, tadevaM matvA ahovihArAyosthAnaM shreyH||66|| ye punaH saMsArAbhiSvaGgiNo'saMyamajIvitameva bahu manyante te kimbhUtA bhavantItyAha jIvite iha je pamattA se haMtA chettA mettA luMpittA vilupittA uddavettA uttAsayittA, akaDaM karissAmi tti mnnnnmaanne| jehiM vA saddhiM saMvasati te va NaM egayA NiyagA puvviM poseMti, so vA te Niyage pacchA posejjA, NAlaM te tava tANAe vA saraNAe vA, tumaM pi tersi NAlaM tANAe vA saraNAe vA (sU0 67) 'jIvite iha je pamattA' ye tu vayo'tikramaNaM nAvagacchanti, te ihetyasminsaMyamajIvite' pramattAH-adhyupapanA viSayakaSAyeSu pramAdyanti, pramattAzcAhanizaM paritapyamAnAH kAlAkAlasamatthAyinaH santaH sacopaghAtakAriNI: kriyAH samArabhante, 1.smin asaMya0-pA0 / 2 sarvopaghAtakAriNI:-pA0 / savAlamARASA65 // 125 // A Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 1 / 2 / 1 AcA. pradI0 Aha ca-'se haMtA' ityAdi, sa iti aprazastaguNamUlasthAnavAnviSayAbhilApI pramattaH san sthAvarajaGgamAnAmasumatAM hantA bhavati, tathA chettA karNa-nAsikAdInAM, bhettA nayana -ziro-dazanAdInAM, lumpayitA granthicchedanAdibhiH, vilumpayitA grAmaghAtAdibhiH, apadrAvayitA-prANavyaparopako vA viSazastrAdibhiravadrApayitA[vA, uttraasko-lossttprkssepaadibhiH| sa kimartha hananAdikAH kriyAH karotItyAha - 'akaDaM karissAmi'tti akRtamiti, yadanyena nAnuSThitaM tadahaM kariSyAmItyevaM manyamAnorthopArjanAya hananAdiSu' pravartate / sa evaM krUrakarmAtizayakArI samudrakhanAdikAH kriyAH kurvanapyalAbhodayAdapagatasarvasvaH kimbhUto bhavatItyAha-'jehiM vA saddhiti vAzabdo bhinnakramaH pakSAntaradyotakaH, yaiH-mAtA-pitR-svajanAdibhiH sAdhaM saMvasatyaso ta eva, 'Na'-vAkyAlaGkAre, ekadetyarthanAzAdyApadi zaizave vA nijA:-AtmIyA bAndhavAH suhRdo vA 'pubdhi' pUrvameva taM-sarvopAyakSINaM poSayanti, sa vA prApteSTamanorathalAbhaH saMstAnijAn pazcAtyoSayat-arthadAnAdinA sanmAnayeta, te ca poSakAH poSyA vA tavApadagatasya na trANAya bhavantItyAha-'NAla te' ityAdi te-nijA mAtApitrAdayaH, taveti upadezaviSayApana ucyate, trANAya-ApadrakSaNArtha zaraNAya -nirbhayasthityartha nAlaM-na samAstvamapi teSAM trANazaraNe kartuM nAlamiti // 6 // 1 deSu kriyAsu-pra0 mu0 / - // 126 // SA Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI0 tadevaM tAvatsvajano na trANAya bhavatItyetat pratipAditaM, artho'pi mahatA klezenopAto rakSitazca na trANAya bhavatIti pratipipAdayiSurAha - uvAdItaseseNa vA saMNisiNNicayo kajjati ihamegesiM mANavANaM bhoyaNAe / tato se egayA roga samupAyA samuppajjaMti / jerhi vA saddhi saMvasati te vA NaM egadA NiyagA purvi pariharati, so vA te yie pacchA pariharejjA / NAlaM te tava tANA vA saraNAevA, tumaM pi tesiM NAlaM tANAe vA saraNAe vA ( sU. 68 ) 'utrAdItasesa' tti upAditaM - upabhuktaM tasya zeSamupabhuktazeSaM tena vA, vAzabdAdanupabhukazeSeNa vA, sannidhAnaM - sannidhistasya saMnicayaH saMnidhisaMnicayaH, athavA samyag nidhIyate sthApyate upabhogAya yo'rthaH sa sannidhistatsaMnicayaH - prAcuryamupabhogyadravyanicaya ityarthaH, sa ihAsmin saMsAre ekeSAM asaMyatAnAM saMyatAbhAsAnAM vA keSAJcid bhojanAya - upabhogArthaM kriyatevidhIyata iti, asAvapi yadarthamanuSThito'ntarAyodayAttatsaMpattaye na prabhavatItyAha-'tato se' tti, tato dravyasaMnidhisannica yAduttarakAlamupabhogAvasare 'se' tasya bubhukSoH ekadeti dravya-kSetra - kAla - bhAvanimittAvirbhAvita vedanIyakarmodaye rogasamutpAdAH-jvarAdiprAdurbhAvAH samutpadyante / ga 1 / 1 / 6 // 127 // Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA pradI0 1 / 2 / 1 SASIRSARASHREC%95 SRIEOSHNESSAGA sa ca taiH kuSTha-rAjayakSmAdibhirabhibhUtaH san bhagnanAziko galatpANipAdo atIvazvAsAkulaH kimbhUto bhavatItyAha'jehiM vA saddhiti yairmAtApitrAdibhirnijaiH sArddha saMvasati ta eva ekadA-rogotsattikAle pUrvameva taM pariharanti, sa vA tAnijAn pazcAtparibhavotthApitavivekaH pariharet-tyajet , tanirapekSaH seDukavat , te ca svajanAdayo rogotpattikAle pariharanto'pariharanto vA na trANAya bhavantIti darzayati-'NAla' mityAdi, pUrvavad // 68 // __ rogA'bhibhUtA'ntaHkaraNenA'pagatatrANena vA' kimAlambya rogavedanAH soDhavyAH ? ityAha evaM jANittu dukkhaM patteyaM sAtaM (sU. 69) 'evaM jANitu dukkhaM' ti jJAtvA pratyeka prANinAM duHkhaM tadviparItaM sAtaM vA'dInamAnasena jvarAdivedanotpattikAle svakRta karmaphalamavazyamanubhavanIyamiti matvA na vaiklavyaM kAryam / / 69 // yAvacca zrotrAdivijJAnaH parihIyamAnaH jarAjINa na nijAH parivadanti yAvaccAnukampayA na poSayanti rogAbhibhUtaM ca na pariharanti tAvadAtmArthoM vidheya ityetad darzayati aNabhikaMtaM ca khalu vayaM sapehAe (sU. 70) 1ca-bR0 / R GARH // 128 // AM Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 / 2 / 1 AcA. pradI0 sAkalama 111 'aNabhikaMtaM ca' ti cazabdaH Adhikye, khaluzabdaH punaHzabdArthe, pUrvamabhikrAntaM vayaH samIkSya mUDhabhAvaM bajatIti pratipAditam , anabhikAntaM ca punarvayaH samprekSya 'AyaTuM samaNuvAsejjAsi' ityuttareNa sambandhaH, AtmArtham AtmahitaM samanuvAsayet-kuryAt // 7 // kimanabhikrAntavayasaivAtmahitamanuSTheyamutA'nyenApi iti ? apareNApi labdhAvasareNAtmahitamanuSTheyamityetad darzayati khaNaM jANAhi paMDite ! (sU. 71) kSaNa:-avasaro dharmAnuSThAnasya, sa cA''ryakSetra-sukulotpattyAdikaH, parivAdapoSaNaparihAradoSaduSTAnAM jarAbAlabhAvarogANAmabhAve sati, taM kSaNaM jAnIhi-avagaccha, paNDita !-AtmajJa ! / athavA'vasIdan ziSyaHprotsAhyate-he anabhikrAntayauvana ! parivAdAdidoSatrayAspRSTa ! dravya-kSetra-kAla-bhAvabhedabhinna kSaNam-avasaramevambhUtaM jAnIhi-avabudhyastra, kSaNazcaturdhA-tadyathA-dravyakSaNo jaGgamatra-pazcendriyatva-viziSTa jAtikulAdiviziSTaM manuSyajanma 1 / kSetrakSaNaH-AryakSetram 2 / kAlakSaNaH-dharmacaraNakAlaH 3 / bhAvakSaNa:-kSayopazamAdirUpaH 4 / ityevambhUtamavasaramavApyA''smArtha samanuvAsayedityuttareNa sambandhaH / / 71 // 1 anatikrAnta0-pA0 / 2 anatikrAnta0-pA0 / HERSHISHASHRSHISHASASHANGA // 129 / Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAcA0 pradI0 kizva jAva sotapariNANA aparihINA jAva NettapariNANA aparihINA jAva ghANapariNANA aparihINA jAva jIhapariNNANA aparihINA jAva phAsapariNNANA aparihINA, icceterhi virUvarUvehiM pariNNANehiM aparihINehiM AyahaM samaNuvAsejjAsi tti bemi // ( sU. 72 ) | logavijayassa paDhamo uddesao samatto // 'jAva sottapariNNANA' iti yAvadasya vinazvarasya kAya gRhasya zrotravijJAnAni jarasA rogeNa vA aparihInAni bhavanti, evaM netra-ghrANa-rasana-sparzavijJAnAni na viSayagrahaNasvabhAvatayA mAndyaM pratipadyante ityetaiH virUparUpaiH - iSTAniSTarUpatayA nAnArUpaiH parijJAnaiH prakRSTajJAnairaparikSIyamANaiH sadbhiH kiM kuryAd ? ityAha- 'AyaTThe samaNuvA sejja' ti Atmano 'rtha AtmArthaH, sa ca jJAna-darzana- cAritrAtmakaH, anyastvanartha eva, athavA''tmane hitaM - prayojanamAtmArthaM tacca cAritrAnuSThAnameva, samanuvAsayeH-saM-samyag yathoktAnuSThAnena, anupazcAdanabhikrAntaM vayaH samprekSya kSaNam - avasaraM pratipadya zrotrAdivijJAnAnAM vA prahINatAmadhigamya tata AtmArthaM samanuvAsayeH - Atmani vidadhyAH / tena' vA AtmArthena jJAna-darzana- cAritrAnma 1 athavA 'arthazAd vibhaktipuruSapariNAma' iti kRtvA tena vR0 / 1 / 2 / 1 // 130 // Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAcA pradI0 12 / 1 kenAtmAnaM samanuvAsayed-bhAvayedrazayet / itiH parisamAptau, bravImIti sudharmasvAmI jambUsvAminamidamAha, yadbhagavatA vardhamAnasvAminA'rthato'bhyadhApi tadevAhaM sUtrAtmanA vAcmIti // 72 // // zrIlokavijayAdhyayanasthaya prathamoddezakapradIpikA samAptA / AMRAPARAN MAGAGAKHASSAKAAN 1 // Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI0 // zrIlokavijayAdhyayane dvitIyodezakaH // uktaH prathamoddezakaH, sAmprataM dvitIya Arabhyate, asya cA'yamabhisambandhaH, iha viSaya - kaSAya- mAtA- pitrAdilokavijayena mokSAvAptihetubhUtaM cAritraM yathA sampUrNabhAvamanubhavatyevaMrUpo'dhyayanArthAdhikAraH prAG niradezi, tatra mAtA- pitrAdilokavijayena roga - jarAdyanabhibhUta vetasA''tmArthaH saMyamo'nuSTheya ityetatprathamoddezakre'bhihitaM ihApi tasminneva saMyame vartamAnasya kadAcinmohanIyodayAdaratiH syAd, saMyame na dRDhatvaM bhavedityato'ratyAdivyudAsena yathA saMyame dRDhatvaM bhavati tathA'nena pratipAdyate - arati AuTTe se medhAvI, khaNaMsi mukke (sU. 73) 'arati AuTTe se mehAvI 'ti ramaNaM - ratistadabhAvo'ratistAM paJcavidhA''cAraviSayAM mohodayAt kaSAyAbhiSvaGgajanitAM mAtApitrAdyutthApitAM sa iti aratimAn medhAvI - viditAsArasaM sArasvabhAvaH san Avartteta- nivartayedityuktaM bhavati, saMyame cAratirna viSayAbhiSvaGga[rati]mRte kaNDarikasyeva, ato vipayAbhiSvaGge raviM nivartteta, saMyame ca ratiM kubrvIta, tadvihitatestu na kiJcid bAdhAyai, nApIhApara sukhottara buddhiH, Aha ca 1 / 2 / 2 // 132 // Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI0 mA0 12 "kSititalazayanaM vA prAntabhaikSAzanaM vA, sahajaparibhavo vA nIcadurbhASitaM vA / mahati phalavizeSe nityamabhyudyatAnAM na manasi na zarIre duHkhamutpAdayanti // 1 // [ taNasaMdhArani saNNo'vi muNivaro bhaTTarAgamayamoho / jaM pAvaha muttisuhaM taM katto cakkavaTTIvi // 2 // [ saMyamAratinivRttazca san kaM guNamavApnotItyAha - 'khaNaMsi mukke' paramaniruddhaH kAlaH kSaNaH jaratpadRzATikApATanadRSTAntasamayaprasAdhitaH tatra mukto, vibhaktipariNAmAdvA kSaNena-aSTaprakAreNa karmaNA saMsArabandhanairvA viSayAbhiSvaGgasnehAdibhirmukto bharatAdivat // 73 // punaranupadezavarttinaH kaNDarIkAdyAste cAturgatikai saMsAravartino duHkhasAgaramadhivasantItyAha aANA puTThAege niyati maMdA moheNa pAuDA / 'apariggahA bhavissAmo' samuTThAya laddhe kAme abhigAhati / aNANAe muNiNo paDileM heMti / ettha mohe puNo puNo saNNA No havvA No pArAe (sU. 74 ) 1. tRNasaMstAraniSaNNo'pi munivaro bhraSTarAgamadamohaH / yatprApnoti muktisukhaM kutastat cakravartyapi 1 2. caturgatika0 0 / 1 ] 1 / 2 / 2 // 133 // Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 / 2 AcA pradI. BES ABGABchara 'aNANAe' ti AMjJApyate AjJA-hitAhitaprAtiparihArarUpatayA sarvajJopadezastadviparyayo'nAjJA tayA spRSTAH parISaho- // pasagaiH eke-mohanIyakarmodayAt kaNDarIkAdayo na sabai saMyamAt samastadvandvopazamarUpAt nivartante'pIti sambhAvyate / kimbhUtAH santo nivartanta ityAha-mandA-jaDA apagatakartavyAkartavyavivekAH, kuta evambhUtA ? yato mohena prAvRtAH, moho-ajJAnaM mithyAtvamohanIyaM vA tena prAvRtA-vyAptAH, tadevamavAptacAritro'pi karmodayAtparISahodaye kRtaliGgaH' pazcA-2 dbhAvatAmAlambata ityuktam / apare tu svaruciviracitavRttayo nAnAvidhairupAyoMkAdartha jighRkSavaH kila vayaM saMsArAdudvignA ArambhaviSayAbhiSvaGgeSu pravartante iti darzayati-'apariggahA bhavistAmo' tti pariH-samantAtmanovAkkAyakarmabhihayata iti parigrahaH, sa yeSAM nAstItyaparigrahA evambhUtA vayaM bhaviSyAma iti zAkyAdimatAnusAriNaH svayUthyA vA samutthAya-cIvarAdigrahaNaM pratipadya, tato labdhAn kAmAn abhigAhante sevante, antyavratopAdAnAt zepANyapi grAhyANi, ahiMsakA bayaM bhavidhyAma evamamRSAvAdina ityAdyapyAyojyam / tadevaM pravajyAveSadhAriNo labdhAn kAmAnavagAhante tallAbhArthaM ca tadupAyeSu pravartante ityAha-'aNANAe' ti anAjJayA-svairiNyA buddhyA munaya iti muniveSaviDambinaH kAmopAyAn pratyupekSante-kAmopAyArambheSu paunaHpunyena lagantIti, Ahaca-'ettha mohe' tti atra-asmin viSayAbhiSvaGgAjJAnamaye bhAvamohe pauna:punyena sannA:-viSaNNA nimagnAH paGakAvamagnA 1. 0daye aGgIkRtaliGgaH bR0 / 2. pratipadyante pA0 / PESAR RECE // 134 // Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 / 2 / 2 AcA0 pradI0 vinAza nAgA ivAtmAnamAkraSTuM nAlamiti, Aha-'No havyAe No pArAe' yo hi mahAnadIpUramadhye nimagno bhavatyasau nA'ktiIraM na paratIramiti, evamihApi' kutazcinimittAt tyaktagRha-gRhiNI-putra-dhana-dhAnya-hiraNya-ratna-kupya-dAsI-dAsAdivibhava AkizcanyaM pratijJAyArAtIyatIradezyAd gRhavAsasaukhyAnirgataH san no havyAetti bhavati, punarapi vAntabhogAbhilASitayA yathoktasaMyamAbhAvena takriyAyA viphalatvAt no pArAetti bhavati, ubhayato muktabandhanA muktolIvobhayabhraSTo na gRhastho nA'pi pratrajita iti // 74 // ye punaraprazastaratinivRttAH prazastaratisahitAste kimbhUtA bhavantItyAha vimukkA hu te jaNA je jaNA pAragAmiNo, lobhamalobheNa duguMchamANe laddhe kAme NAbhigAhati (sU0 75) vividham-anekaprakAraM dravyato dhana-svajanAnuSaGgAdbhAvato viSaya-kaSAyAdibhyo'nusamayaM mucyamAnasvAnmuktAste janAH sarvasvajanabhUtA nirmamatvAH pAragAmino bhavanti, pAro-mokSastaM gantuM zIlaM yeSAM te pAragAminaste muktA bhavantIti pUrveNa sambandhaH, kathaM punaH sampUrNapAragAmitvaM bhavatItyAha-'lobhamalobheNa' tti iha hi lobhaH sarvasaGgAnAM dustyajo bhavatyatastaM lobha tadvipakSeNA'lobhena jugapsamAno-niMdana pariharan kiM karotItyAha-laddhe kAme' ti labdhAn-prAptAn icchAmadanarUpAna 1. evamityevamihApi pA0 / GEGETEGESE CHASEX | // 135 // Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA pradI0 1 / 2 / 2 RISHNCICICICICICICICIAEX kAmAn nAbhigAhate-na sevate, yo hi zarIrAdAvapi nivRttalobhaH sa kAmAbhiSvaGgavAnna bhavati, brahmadattAmantritacitravat // 75 // tadevaM kutazcibhimittAta sahA'pi lobhAdinA niSkramya punarlobhAdiparityAgaH kAryaH, [anyastu ] vinA'pi lobhaM niSkramya pravajyAM pratipadyata iti darzayati viNAvi lobhaM nikkhamma esa akamme jANati pAsati, paDilehAe NAvakaMkhati, esa aNagAretti pavuccati / .. aho ya ya rAto ya paritappamANe kAlAkAlasamuTThAyI saMjogaTThI aTThAlobhI Alupe sahasakkAre viNiviTThacitte ettha satthe puNo punno| se Atabale, se NAtabale, se mittabale, se pecavale, se devabale, se rAyabale, se cokhale, se atithivale, se kivaNavale, se samaNabale, iccetehiM virUvarUvehiM kajjehiM daMDasamAdANaM sapehAe bhayA kajjati, pAvamokkho ti maNNamANe aduvA AsaMsAe (sU0 76) 242ca // 136 // Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ B AcA pradI. 112 / 2 kazcidabharatAdiniHzeSato lobhA'pagamAdvinApi lobhaM niSkramya-pravrajyAM pratipadya 'viNaittu lobhaM' iti pAThAntaraM, sajvalanasaMjJakamapi lobhaM vinIya-nirmUlato'panIya eSa evambhUtaH san akarmA-apagataghAtikarmacatuSTayA''vibhUtAnAvaraNajJAno vizeSato jAnAti sAmAnyataH pazyati, etaduktaM bhavati-evambhUto lobho yena tatkSaye mohanIyakSayaH, mohanIyakSaye cAvazyambhAvI ghAtikarmakSayastasmiMzca nirAvaraNajJAnasadbhAvastato'pi bhavopagrAhikarmApagama., ato lobhApagame'karmA ityuktam / yatazcaivambhUto lobho durantastaddhAnau cAvazyaM karmakSayastataH kiM kartavyamityAha -- 'paDile hAe NAvakaMkhati' pratyupekSaNayA guNadoSaparyAlocanayopapannaH san lobhaM nAvakAGkSati-nAbhilapatIti epo'nagAra ityucyate / ___anagArabhAvaviparItazca ahorAtraM paritapyamAnaH kAlAkAlasamutthAyI saMyogArthI arthAlobhI AlumpaH sahasAkAro viniviSTacitta atra-zastre pRthivIkAyAdyupaghAtakAriNi pauna:punyena vartate / / kizca-'se Atabale' Atmano balaM zaktyupacaya AtmabalaM tanme bhAvItikRtvA nAnAvidhairupAyairAtmapuSTaye tAstAH kriyAH aihikAmuSmikopaghAtakAriNIvidhatte, tathAhi-'mAMsena puSyate mAMsam' [ ] iti kRtvA paJcendriyaghAtAdAvapi pravartate, aparAzca lumpanAdikAH sUtreNaivoktAH, evaM jJAtibalaM-svajanabalaM me bhAvIti, tathA tanmitrabala me bhaviSyati yenAhamApadaM sukhenaiva nistariSyAmi, tatpretyavalaM mama bhaviSyatItyajAdikamupahanti, tathA devabalaM bhAvIti pacanAdikAH kriyA vidhatte, rAjabalaM vA me bhaviSyati [iti] rAjAnamupacarati, caurabhAgaM vA prApsyAmi [iti) corAnupacarati, atithivalaM vA me bhaviSyatItyatithInupacarati, etaduktaM bhavati-tabalArthamapi daNDo na nikSeptavyaH, evaM kRpaNa-zramaNArthamapi vAcyam / AE%%ACHCHCHE Cl // 137 // Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI0 'iccetehiM'ti ityevaM pUrvoktaiH virUparUpaiH - nAnAprakAraiH piNDadAnAdibhiH kAryaiH daNDasamAdAnamiti daNDyante - vyApAprANino yena sa daNDastasya samyagAdAnaM - grahaNaM samAdAnaM, tadAtmabalAdikaM mama nAbhaviSyat yadyahametannAkariSyamityevaM samprekSayA paryAlocanayA evaM samprekSya bhayAt kriyate, evaM tAvadiddabhavamAzritya daNDasamAdAnakAraNamupanyastam AmuSmikArthamapi paramArthamAnAnairdaNDasamAdAnaM kriyata iti darzayati-pAtayatIti pApaM tasmAnmokSaH pApamokSaH, iti - hetau,' yasmAt mama bhaviSyatItyevaM manyamAno daNDasamAdAnAya pravarttate, tathAhi hutabhuji paDjIvopaghAtakAriNi zastre pApavidhvaMsanAya pippala - zamI- samitti - lAjyAdikaM zaThavyudgrAhitamatayo juhvati, tathA pitRpiNDadAnAdau vastAdimAMsopaskRta bhojanAdikaM dvijAtibhya upakalpayanti tadbhuktazeSAnujJAtaM svato'pi bhuJjate, tadevaM nAnAvidhairupAyairajJAnopahatabuddhayaH pApamokSArthaM daNDopAdAnena tAstAH kriyAH prANyupaghAtakAriNIH samArabhamANAH bhavakoTizatadurmocaM pApamevopAdadate / 'aduvA AsaMsAra'tti, pApamokSa iti manyamAno daNDamAdatta ityuktam, athavA AzaMsanamAzaMsA - aprAptaprApaNAbhilASastadarthaM daNDasamAdAnamAdatte, tathAhi mamaitat parutparAri vA paraloke vopasthApyata ityAzaMsayA kriyAsu pravarttate, rAjAnaM vA'rthAzAvimohitamanA avalagati // 76 // tadevaM jJAtvA kiM karttavyamityAha - 1 iti hetoH pA0 / 12/2 // 138 // Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA. pradI0 REGISTRAPPRECIPE taM pariNAya mehAvI va sayaM etehiM kajjehiM daMDa samArabhejjA, Neva aNNaM etehiM kajjehiM daMDaM samArabhAvijjA, eehiM kajjehiM daMDaM samArabhaMtaMpi aNNaM na smnnujaannijjaa| esa magge Ariehi pavedite jahettha kusale nopaliMpijjAsi tti bemi (sU. 77) // logavijayassa viio uddesao samatto // 'taM pariNAya mehAvI'tti taditi zastraparijJoktaM svakAya-parakAyAdibhedabhinnaM zastram , iha vA yaduktam aprazastamUlaguNasthAnaM-viSaya- kapAya-mAtA-pitrAdikaM, tathA kAlAkAlasamutthAnakSaNaparijJAnazrotrAdivijJAnaprahANAdikaM tathA''tmabalAdhAnAdyartha ca daNDasamAdAnaM jJaparijJayA jJAtvA pratyAkhyAnaparijJayA pariharet medhAvI-maryAdAvartI jJAtahe yopAdeyaH san kiM kuryAdityAha - 'Ne sayaMti, naiva svayam -AtmanA etaiH-AtmabalAdhAnAdikaiH kArya:-kartavyaiH samupasthitaH sadbhiH daNDaM -saccopaghAtaM samArabheta, nApyanyamaparamebhiH kAhiMsAnRtAdikaM daNDaM samArambhayet , tathA samArabhapANamapyaparaM yogatrikeNa na samanujJApayed / eSa copadezastIrthakRdbhirabhihita ityetat sudharmasvAmI jambUsvAminamAheti darzayati--'esa magge AriehiM pavedite SIISSSSSSSSSSS515 // 139 // Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 / 2 / 2 AcA. pradI0 eSa iti jJAnAdiguNayukto bhAvamArgo yogatrika-karaNatrikeNa daNDasamAdAnaparihAralakSaNo vA AryaiH-ArAdyAtAH sarvaheyadharmebhya ityAryA:-saMsArArNavataTavartinaH kSINaghAtikAzAH saMsArodaravivaravartibhAvavidaH tIrthakarAstaiH prakarSaNa-sadevamanujAyAM parSadi sarvasvabhASAnugAminyA vAcA yogapadyAzeSasaMzIticchecyA prakarSaNa vedita:-kathitaH, evambhUtaM ca mArga jJAtvA kiM| karttavyamityAha -'jahettha kusale'tti teSu teSvAtmabalopadhAnAdikeSu kAryeSu samupasthiteSu satsu daNDasamupAdAnAdikaM pariharan kuzalo-nipuNa avagatatatvo yathaitasmin daNDasamupAdAne svamAtmAnaM nopalimpaye-na tatra saMzleSaM kuryAH, vibhaktipariNAmAdvA etena daNDasamupAdAnajanitakarmaNA yathA nopalipyase tathA sarvaiH prakAraiH kuryAstvam , itizabdaH parisamAptI, bravImIti pUrvavat // 77 // SIERRESS. // iti zrolokavijayAdhyayanasya dvitIyoddezakapradIpikA smaaptaa|| S Wan ARKAesex // 14 // Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 / 3 AcA0 pradI. // zrIlokavijayAdhyayane tRtiiyodeshkH|| ukto dvitIyoddezakaH, sAmprataM tRtIya Arabhyate, asya cAyamabhisambandhaH-ihAnantaroddezake saMyame dRDhatvaM kAryamasaMyame cAdRDhatvaM kArya', taccobhayamapi kaSAyavyudAsena sampadyate, tatrApi mAna utpatterArabhya uccairgotrotthApitaH syAdatastavyudAsArthamidamabhidhIyate / asya cAnantarasUtreNa sambandhaH--'jahettha kusale nopaliMpijjAsi' kuzalo-nipuNaH sannasminnuccaigautrAbhidhAne yathA''tmAnaM nopalimpayestathA vaM vidadhyAH, kiM mattvA ? ityatastadabhidhIyate-- se asaI uccAgoe, asaI NIyAgoe / No hINe, No atirite| No pIhae / iti saMkhAe ke gotAvAdI ? ke mANAvAdI ? kaMsi vA ege gijjhe ? tamhA paMDite No harise, No kujjhe / bhUtehiM jANa paDileha sAtaM (mU. 78) sa iti saMsAryAtmA, asakRda-anekazaH uccaiotre mAna-satkArAheM utpanna iti zeSaH, tathA'sakunnIcairgotre sarvalokAvagIte paunaHpunyenotpanna, nIcairgotrodayAdanantakAlaM tiryavAste, tayozcoccAbaccayoH gotrayorbandhAdhyavasAyasthAnakaNDa kAni 1 kAryatvamuktam bR0| // 14 // Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 / 2 / 3 AcA0 padI. tulyAni-'No hINe'tti yAvantyuccaigotre'nubhAvavandhA'dhyavasAyasthAnAni' nIcairgotre'pi tAvantyeva, tAni cA'sumatA anAdisaMsAre bhUyobhUyaH spRSTAni, tata uccairgotrakaNDakArthatayA jIvo na hIno nApyatiriktaH, evaM nIcairgotrakaNDakArthatayA'pIti / yatazcoccAvacceSu sthAneSu karmavazAdutpadyante, bala-rUpa-lAbhAdimadasthAnAnAM cAsamaJjasatAmavagamya kiM kartavyamityAha-'No pIhae' jAtyAdInAM marasthAnAnAmanyatamadapi no IhetApi-nA'bhilaSedapi / yadyuccAvacceSu sthAneSu nirantaramutpannaH prANI tataH kimityAha-'iti saMkhAe', iti-etatpUrvoktanItyoccAvaccasthAnotpAdAdikaM parisaMkhyAya-jJAtvA ko gotrabAdI bhaved ?-yathA mamoccairgotraM sarvalokamAnanIyaM nAparasyetyevaMbAdI ko buddhimAn bhavet ? tathAhi-mayA'nyaizca jantubhiH sarvANyapi sthAnAnyanekazaH prAptapUrvANi tathoccairgotranimittamAnavAdI ko bhavet ? na kazcit saMsArasvabhAvaparicchedI, kizca-'kaMsi vA ege gijjhe anekazo'nekasmin sthAne'nubhUte sati tanmadhye kasmin vA ekasminnuccairgotrAdike'navasthite sthAne rAgAdivirahAdekaH kathaM gRdhyet ? viditakarmapariNAmaH kathaM gRddhiM vidadhyAt , yujyeta gAdhyaM yadi tatsthAna prAptapUrva nA'bhaviSyat , tacanekazaH prAptam / atastallAbhAlAbhayo!tkarSApakoM vidheyAvityAha-'tamhe'ti yato'nAdau saMsAre paryaTatA'sumatA yattAnyasakaccAvaccAni sthAnAnyanubhUtAni tasmAtkathazciduccAvacchAdikaM madasthAnamavApya paNDito-he yopAdeyatatvajJo na hRSyet-na harSa vidadhyAda , nApi nIcasthAnAvAptau vaimanasyaM vidadhyAda , Aha ca- 'no kujjhe adRSTavazAttathAbhUtalokAsammataM jAti-kula-rUpa-bala1.sthAna kaNDakAni-bR0 / RESORREC%9C%888- // 142 // Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI0 112 / 3 lAbhAdikamadhamamavApya na kupyet-na krodhaM kuryAt , kAralI vasthAnaM zabdAdikaM vA duHkha mayA nAnubhUtamityevamavagamya nodvegavazena bhAvyam / ekasmin vA janmani nAnAbhUtAvasthA uccAvaccAH karmavazago'nubhavati / tadevamuccanIcagotranirvikalpamanAH anyadapi avikalpena kiM kuryAdityAha-'bhUtehi'ti bhavanti bhaviSyantyabhUvanniti bhUtAni-asubhRtasteSu pratyupekSya-paryAlocya vicArya jAnIhi sAta--sukha tadviparItamasAtamapi jAnIhi, yataH sarvo'pi prANI sAtamabhilapati asAtazca jugupsate, evamanyA api zubhanAmagotrAyurAdyAH karmaprakRtIranudhAvatyazubhAzca jugupsate // 78 // evaM ca vyavasthite sati kiM vidheyamityAha... samite eyaannupssii| taM jahA-aMdhattaM bahirattaM mUkattaM kANattaM kuMTataM khujjattaM vaDabhattaM __sAmattaM savalattaM / saha pamAdeNaM aNegaruvAo joNIo saMdheti, virUvarUve phAse ___paDisaMvedayati (sU0 79) 'samite eyANupassI' paJcabhiH samitibhiH samitaH san etada-zubhAzubhaM karma vakSyamANaM cAndhatvAdikaM draSTuM zIlamasyesyetadanudarzI bhUteSu sAtaM jAnIhI ti saNTaGkaH, tadevaM paJcamahAvratopetastavRttibhUtasamitibhiH samitaH san bhAvata etadbhUtasAtAdikamanupazyati, tadeva darzayati-tadyathA-'aMdhattaM yAvat virUvarUve phAse paDisaMvedayati' saMsArodare paryaTan prANI andhatvAdikA XII // 143 // Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI0 1 // 2 // 3 avasthA bahuzaH parisaMvedayate, sa cAndho dravyato bhAvatazca, tatraikendriya-dvIndriya-trIndriyA dravya-bhAvAbhyAmandhAH, caturindri // yAdayastu mithyAdraSTayo bhAvAndhAH, samyagdRSTayastUpahatanayanA dravyAndhAH, anupahatanayanAstu sabhyagdRSTayo na dravyAndhAH na bhAvAndhAH, tadevamandhatvaM dravya bhAvabhedabhinnamekAntena duHkhanananamavApnoti / evaM badhiratvamapyadRSTavazAdanekazaH parisaMvedayate, tadAvRttazca sadasadvivekavikalavAdaihikAmuSmikeSTaphala kriyAnuSThAnazUnyatAM bibharti, evaM.mUkatvamapye kAntena duHkharUpaM parivedayate, uktazca "duHkhakaramakItikaraM mUkatvaM sarvalokaparibhUtam / pratyAdezaM mUDhAH karmakRtaM kiM na pazyanti ? // 1 // " ALISESEGERLIGEREIROSLAN SCUSSIOGIRISSURSSICS tathA kANatvamapyevaMrUpameva, "kANo nimagnaviSamotkaTadRSTirekaH', zakto virAgajanane jananAturANAm / yo naiva kasyacidupaiti mana:priyatva-mAlekhya karmalikhito'pi kimu svarUpaH ? // 1 // " evaM kuNTatvaM-pANivakratvAdikaM, kubjatvaM-vAmanalakSaNaM, vaDa bhatva-vinirgatapRSThIvaDabhalakSaNaM, zyAmatva-kRSNatvaM, zabalatvaM1 0monnatadra bR0 / // 144 // Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA. 11 / 3 pradI0 zvitralakSaNaM sahaja pazcAdbhAvi vA karmavazago bhUrizo duHkharAzidezIyaM parisaMvedayate / kizca-'saha pamA deNaM' saha pramAdena viSayakrIDAbhiSvaGgarUpeNa zreyasyanudyamAtmakena vA anekarUpAH-saMkaTa-vikaTazItoSNAdibhedabhinnAH yonIH saMdadhAti-vidhatte-caturazItiyonilakSasambandhAvicchedaM vidadhAtIti bhAvaH, samyag dhAvatIti vA, tAsu tAsu yoniSu AyuSkabandhottarakAlaM gacchatItyarthaH, 'virUvarUve'tti tAsu ca nAnAprakArAsu yoniSu virUparUpAn nAnAprakArAn sparzAn parisaMvedayate -anubhavati // 79 // tadevamuccairgotrosthApitamAnopahatacetA nIcairgotravihitadInabhAvo vA'ndhavadhirabhUyaM vA gataH samAvabudhyate, kartavyaM na jAnAti, karmavipAkaM nAvagacchati, tatraivoccairgotrAdike viparyAsamupaiti, [ Aha ca-] se abujjhamANe hatovahate jAtI-maraNaM aNupariyaTTamANe / jIviyaM puDho piyaM ihamegesi mANavANaM khetta-vatthu mamAyamANANaM / ArattaM virattaM maNi-kuMDalaM saha hiraNNeNa itthiyAo parigijjha tattheva rattA / Na ettha tavo vA damo vA Niyamo vA dissati / saMpuNNaM bAle jIviukAme lAlappamANe mUDhe vippariyAsamuveti (sU0 80) RARSA-ARSHASIR-RRIES mA0 13 // 145 Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 / 2 / 3 AcA pradI. 'se abujjhamANe'tti sa iti uccairgotrAbhimAnI andha-badhirAdibhAvasaMvedako vA karmavipAkamanavabudhyamAno hatopahato bhavati, nAnAvyAdhisadbhAvakSatazarIratvAddhataH samastalokaparibhUtatvAdupahataH, mUDho viparyAsamupatItyuttareNa sambandhaH, 'jAtImaraNaM'ti jAtizca maraNazca tad anuparivarttamAnaH-punarjanma punarmaraNamityevamarahaTTaghaTIyantranyAyena saMsArodare vivartamAnaH duHkhasAgarAvagADho hite'pyahitAdhyavasAyo viparyAzamupaiti / jIvitam-AyuSkAnuparamalakSaNasaMyamajIvitaM vA pRthagiti pratyekaM pratiprANi priyaM-dayitaM vallabham , iheti-asmin saMsAre ekeSAM-avidyopahatacetasAM mAnavAnAM, tathAhi-dIrghajIvanAtha tAstAH rasAyanAdikAH sattvopapAtakAriNIH kriyAH kurvate, 'khettavatyu mamAyamANANaM'ti kSetraM-zAlikSetrAdi vAstu-dhavalagRhAdikaM mama ityevamAcaran san tatkSetrAdikaM vallabha bhavati / kiJca-Araktam-IpadraktaM vastrAdi, viraktaM-vividharAgaM virAgaM vA, maNiriti ratna-vaiDUrya-indranIlAdiH, kuNDalaMkarNAbharaNaM, hiraNyena saha strIH parigRhya', tatraiva kSetravAstvAraktaviraktavastramaNikuNDalasyAdau raktA-gRddhA mRdA viparyAsamupayAnti, vadanti ca-'Na ettha tavo vA damo vA Niyamo vA' nA'tra tapo'nazanAdikaM, damo vA-indriya-noindriyopazamalakSaNaH, niyamo vA-ahiMsAvatalakSaNaH phalavAn dRzyate, tathAhi-taponiyamopetasyApi kAyaklezabhogAdivazcanAM vihAya nAnyatphalaM labhyate, janmAntare bhaviSyatIti ced vyudgrAhitasyollApaH, kiJca-dRSTahAniradRSTaparikalpanA ca pApIyasIti, tadevaM sAmpratekSI 1 parigRhyate--pA0 / 667-11-15-%EO bA // 146 // Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ! 1 / 2 / 3 AcA pradI0 bhogasaGgavihitaikapuruSArthabuddhiH sampUrNa yathA'vasara[sampAdita]viSayopabhogaM bAla:-ajJaH jIvitukAmaH-AyuSkAnubhavanamabhilaSan lAlapyamAna:-bhogArthamatyartha lapan vAgdaNDaM karoti, tadyathA-tapo damo niyamo vA phalavAnna dRzyata ityevamartha bruvan mUDha abudhyamAno hatopahato jAti-maraNamanuparivarttamAno jIvita-kSetra-stryAdilobhaparimohitamanAH viparyAsamupaiti // 8 // __ ye punaH zubhakarmApAditAdhyavasAyapuraskRtamokSAste kimbhUtA bhavantItyAha iNameva NAvakaMkhaMti, je jaNA dhuvacAriNo / jAtI-maraNaM pariNNAya cara saMkamaNe daDhe // 1 // Natthi kaalss'nnaagmo| savve pANA piAuyA, suhasAtA, dukkhapaDikUlA, appiyavadhA, piyajIviNo, jIvitukAmA / savvesi jIvitaM piyaM / taM parigijjha dupayaM cauppayaM abhimuMjiyANaM saMsiMciyANaM tividheNa jAvi se tattha mattA bhavati appA vA bahugA vA se tattha gaDhite ciTThati bhoyaNAe / tato se egadA viparisiDhe saMbhUtaM mahovakaraNaM bhavati / taMpi se egadA dAyAdA vibhayaMti, | // 147 // Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 1 / 2 / 3 adattahAro vA sejvaharati, rAyANo vA se vilaMpaMti, Nassati vA se, viNassati vA se, agAradAheNa vA se Dajjhati / iti se parassa'TThAe kUrAI kammAiM bAle pakuvvamANe teNa dukkheNa mUDhe vippariyAsamuveti / muNiNA hu etaM paveditaM / aNohaMtaga ete, No ya ohaM tarittae / atIraMgamA ete, No ya tIraM gamittae / apAraMgamA ete, No ya pAraM gamittae / AyANijjhaM ca AdAya tammi ThANe Na ciTThati / vitahaM pappa khetaNNe tammi ThANammi ciTThati // 2 // (sU0 81) // 148 Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAcA pradI0 -SECRETA PRASHASAASPREAK 'iNameva'tti idameva pUrvotaM sampUrNajIvitaM kSetrAGganAparibhogAdikaM vA nAvakAGkSanti-nAbhilaSanti, ye janA dhruvacAriNo 112 / 3 -dhruvo mokSastatkAraNazca jJAnAdi dhruvaM tadAcarituM zIlaM yeSAM te dhruvacAriNaH / kiJca - 'jAtI-maraNaM ti jAtizca maraNazca, tat parijJAya-jJAtvA caret-yukto bhavet , kva ? saGkramaNe-saGkramyate'me neti saGkramaNaM-cAritraM tatra dRDho vizrotasikArahitaH pariSahopasargaH niSprakampaH san caret , naitadbhAvanIyaM yathA-parutparAri vRddhAvasthAyAM vA dharma kariSyAmIti // 1 // yataH-'Natthi kAlassa'tti, nAsti-na vidyate kAlasya-mRtyoranAgamaH-anAgamanamanavasaraH, sopakramAyuSo'sumato na kAcitsA'vasthA yasyAM karmapAvakAntavartI janturjatugolaka iva na vilIyeta,' tadevaM sarvakaSatvaM mRtyoravadhAryA'hiMsAdiSu dattAvadhAnena bhAvyam / kimiti ? yataH-'savve pANA piAuyA' sarve prANino-jantavaH priyAyupaH-priyamAyuryeSAM te priyAyuSaH, 'suhasAtA' sukhamAnandarUpamAsvAdayantIti sukhAsvAdAH-sukhabhoginaH sukhaiSiNaH, 'dukkhapaDikUlA' duHkham-asAtaM tatpratikUlayantIti duHkhapratikUlA:-duHkhadveSiNaH, 'appiyavadhA' apriyaM duHkhakAraNaM tad ghnantItyapriyavadhAH, "piyajIviNo' priyaM-vallabhaM jIvitam-AyuSkamasaMyamajIvitaM yeSAM te priyajIvinaH, jIvitukAmA:-yata eva priyajI vino'ta eva dIrghakAlaM jIvitukAmAH duHkhAbhibhUtA antyAM dazAmapyApanA jIvitameva vAJchanti, 'savvesiM'ti sarveSAM jIvitamasaMyamajIvitaM priyaM-dayitam / 1 vilIyate-pA0 / 18 // 149 // R A Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI0 tataH kimityAha - 'taM parigijjhatti tadasaMyamajIvitaM parigRhyAzritya kiM kurvantItyAha- 'dupaye 'ti dvipadaM dAsIkarmakarAdi, catuSpadaM - gavAzvAdi, abhiyujya-yojayitvA vyApArayitvA tataH kimityAha - 'saMsi ciyANaM 'ti priyajIvitArthamaryAbhivRddhaye dvipada-catuSpadAdivyApAreNa saMsinya- arthanicayaM saMvaddharya trividhena - yogatrikakaraNatrikeNa, 'jAdi se 'tti yAspi kAcidalpA paramArthacintAyAM bahuvyapi phalgudezyA 'se' tasyArthArambhiNaH sA cArthamAtrA tatreti dvipadAdyArambhe mAtrA iti arthamAtrA - arthAtpatA bhavati - sattAM vibharti kimbhUtA ? sA sUtreNaiva kathayati alpA vA vahI vA'lpabahutvaM cApekSikamataH sarvA'pyalpA sarvApi bar3I sa ityarthavAn tatra - tasminnarthe 'gaDhite 'ti gRddhastiSThati, nAlocayatyarthasyopArjanakleza, na gaNayati rakSaNaparizramam / sa ca kimarthamarthayata ityata Aha- ' bhoyaNAe 'ti bhojanamupabhogaH tasmai arthamarthayate, tadarthI ca kriyAsu pravartate, kriyAvatazca kiM bhavatItyAha - 'tato se egadA' tataH 'se' tasyA laganAdikAH kriyAH kurvataH ekadA - lAbhAntarAyakSayopazame vividhaM nAnAprakAraM pariziSTaM prabhUtatvAd bhutoddharitaM sambhUtaM samyak - pratipAlanAya' bhUtaM - saMcchannaM, kiM tat ? 'mahotrakaraNaM 'ti mahacca tatparibhogAGgatvAdupakaraNaM ca mahopakaraNaM - dravyanicaya ityarthaH, sa kAcillAbhodaye bhavati / aptAvapyantarAyodayAnna tasyopabhogAyetyAha- 'taMpi se 'ti tadapi samudrottaraNa- rohaNa-khanana-bilapraveza - rasendramardanarAjAvalagana - kRSIvalAdikAbhiH kriyAbhiH sa-paropatApakAriNIbhiH svopabhogAyopArjitaM sat 'se' tasyArthopArjana kleza 1 paripAlanAya pR0 / 1/2/3 // 150 // Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI. 1 / 2 / 3 AAAAAAAERA kAriNaH ekadA-bhAgyakSaye dAyAdA:-gotriNaH vibhanante-vilumpanti, aittahAra:-cauro'paharati, rAjAno vA vilumpanti, nazyati vA svata eSa vinazyati vA jIrNabhAvA''patteH, agAradAhena vA dahyate / kiyanti vA kAraNAnyarthanAze vakSyante, ityevaM bahubhiH prakArairupArjito'pyoM nAzamupaiti, so'rthasyotpAdayitA 'parassahAe' parasmai-anya smai arthAya-prayojanAya anyaprayojanakRte karANi-galakatanAdIni karmANi-anuSThAnAni bAla:-ajJaH prakurvANa:-vidadhAnaH tena karmavipAkApAditena duHkhena-asAtodayena mUDhaH-apagatavivekaH viparyAsamupaiti-apagatasadasadvivekatvAtkAryamakArya manyate, akArya kArya ca manyate / adazca mayA na svamanISikayocyate iti sudharmasvAmo jambUsvAminamAha, yadi samanISikayA nocyate tarhi kautastyamidamityata Aha-'muNiNA hu etaM paveditaM' manute jagatastrikAlAvasthAmiti muni:-tIrthakaraH [etad-] uccairgotrabhavanAdikaM prakarSeNa sarvasvabhASAnugAminyA vAcA veditaM-kathitaM / 'aNohaMti odho dvidhA dravyAgho nadIpUrAdikaH, bhAvaugho'STaprakAraM karma saMsAro vA, anena hi prANyanantakAlamuhayate, tama-ogha jJAna-darzana cAritrabohitthasthAstarantItyoghantarAH, na oghantarA anodhantarAH, ete kutIthikAH pArthasthAdayo vA jJAnAdiyAnapAtravikalAH yadyapi te'pyoghaM taraNAyodyatAstathApi samyamupAyAbhAvAt na oghataraNasamarthA bhavanti, Aha ca 'No ya ohaM tarittae' na ca naiva oghaM taritu samarthAH saMsAraughataraNapratyalA na bhavantItyarthaH / AAAAAAAAAE 8| // 15 // Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1123 bhAcA pradI0 PERSAEKAR tathA 'atIraMgamA' tIraM gacchantIti tIraGgamAH na tIraGgamA atIraGgamAH,, 'pate'tti etAn pratyakSabhAvamApanAn kutIthikAdIn darzayati, na ca te tIraM gamanAyodhatA api tIraM gantumalaM sarvajJopadiSTasanmArgAbhAvAt / ___ 'apAraMgamA ete' pAraH-taTaH parakUlaM tadgacchantIti pAraGgamA, na pAraGgamA apAraGgamAH, ete-pUrvoktAH pAragatopadezAbhAvAdapAraGgatAH, na ca te pAragatopadezamRte pAragamanAyodyatA api pAraM gantumalam / atha tIra-pArayoH ko vizeSaH? / ucyate-tIraM-mohanIyakSayaH, pAraM-zeSaghAtikarmakSayaH, athavA tIraM-ghAticatuSTayApagamaH, paarN-bhvopgraahikrmaabhaavH| atha kathaM kutIrthyAdikaH' oghantaro tIrapAragAmI vA na bhavatItyAha-'AyANijjhaM' AdIyante-gRhyante sarvabhAvA anenetyAdAnIyaM zrutaM tadAdAya tadukte tasmin saMyamasthAne na tiSThati / na kevalaM sarvajJopadezasthAne na tiSThati viparyayAnuSThAyI ca bhavatIti darzayati-'vitaha pappatti vitatham-asadbhUtaM durgatihetuM tattathAbhUtamupadezaM prApyAkhedajJaH akuzala: 'tammi ThANammi'tti tasmin sAmpratekSyAcarita upadiSTe vA tiSThati, tatraivA'saMyamasthAne'dhyupapanno bhavati // 2 // // 81 // kutIrthAdikaH-vR0 / PRASALALASSAMACARAM // 152 // Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI0 svagatadeyopAdeyavizeSaH sa yathAvasaraM yathAvidheyaM svata eva vidhatta ityAha uddeso pAsagassa Natthi / bAle puNa pariyaTTati tti bemi (sU. 82 ) // tadukkhe dukkhI dukkhANameva AvaTTaM aNu | logavijayassa tatIyo uddesao samatto // 'uddeso pAsagassa Natthi ' uddizyate ityuddeza :- sadasatkarttavyAdezaH sa pazyatIti pazyaH sa eva pazyakastasya na vidyate, svata eva viditavedyatvAt, athavA pazyatIti pazyaka : - sarvajJastadupadezavartI vA tasya uddizyata ityuddezo - nArakA divyapadezo vAsa tasya na vidyate, tasya drA (prA) geva mokSagamanAt / kaH punaryathopadezakArI na bhavatItyAha 'vAle puNa'tti vAlo nAma rAgAdimohitaH, sa punaH kaSAyaiH karma-pariSahopasarge nihanyata iti niha:, athavA snihayata iti sniha:- snehabhAvavAn rAgItyarthaH, 'kAmamamaNuNNe' kAmAH - icchAmadanarUpAH samyag manojJA yasya yadi vA samyaganu pazcAt snehAnubandhAjjAnAti sevata iti kAmasamanojJaH, evambhUtaca kimbhUto bhavatItyAha 'asamitadukkhe' azamitam - anupazamitaM viSayA'bhiSvaGgakaSAyotthaM duHkhaM yena sa tathA yata evA'zamitaduHkhota 123 // 153 // Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAcA sh2|3 pradI0 eva duHkhI zArIra-mAnasAbhyAM duHkhAbhyAM, tatra zArIraM kaNTaka-zastra-gaNDa-lUtAdisamutthaM mAnasaM priyaviprayogA'priyasamprayogepsitA'lAbhadAridrayadaurbhAgyadaurmanasyabhUtaM tadvirUpamapi duHkhaM vidhatte yasyAsau duHkhI, evambhUtazca san kimavApnotItyAha-'dukkhAgameva AvaTTa ti duHkhAnAM zArIra-mAnasAnAM Avarta puna:punarbhavanamanuvartate, duHkhAvartamagno baMbhramyate / iti:parisamAptau, bravImIti pUrvavat // 82 // // iti zrIlokavijayAdhyayanasya tRtIyoddezakapradIpikA samAptA / / ARRIASISASTISARS // 154 // Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA. pradI. 54:54SSSSSSSSS-97IES // zrIlokavijayAdhyayane caturthoddezakaH // 12 / 4 uktastRtIyodezakaH, sAmprataM caturthasya vyAkhyA prastUyate-bhogedhanabhiSaktena bhAvyaM, yato bhoginAmapAyA daryante [iti] prAguktaM, te cAmI tato se egayA rogasamuppAyA samuppajjaMti / jehiM vA saddhiM saMvasati te va NaM egayA NiyagA puvi parivayaMti, so vA te Niyae pacchA parikhaejjA / NAlaM te tava tANAe vA saraNAe vA, tumaMpi tesi NAlaM tANAe vA saraNAe vaa|| jANitu dukkhaM patteya sAyaM, bhogAmeva aNusoyaMti, ihamegesi mANavANaM (sU. 83) 'tato'tti tataH kAmAnupaGgAt karmopacayastato'pi pazcatvaM tasmAdapi narakabhavo narakAbhiSekakalalArbudapezIvyuhagarbhaprasavAvirbhUtasya rogAH prAduHSyanti, 'se' tasya kAmAnuSa tamanasaH ekadA-asAtAvedanIyavipAkodaye rogasamutpAdAH-rogANAM | ziraHzUla-dhAtukSaya-bhagandarAdInAM samutpAdAH prAdurbhAvAH samutpadyante-prakaTIbhavanti, tasyAM ca rogAvasthAyAM kimbhUto bhavatyasAvityata Aha-'jehiM vA saddhiM saMvasaI' yairvA sArddha ta eva ekadA nijAH pUrva parivadanti, sa vA tAnijAna pazcAt parivadet , nAlaM te tava trANAya zaraNAya vA, tvamapi teSAM nAlaM trANAya zaraNAya vA / 18| // 155 // Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sh2|4 AcA. pradI0 / 'jANittu' ti jJAtvA duHkhaM pratyeka sAtaM ca svakRtakarmaphalabhujaH prANina iti matvA rogotpattau na daumanasyaM bhAvanIya, na bhogAH zocanIyA iti, Aha ca-'bhogAmeva' ityAdi, bhogA:-zabda-rUpa-gandha-rasa-sparzaviSayAbhilASAstAnevAnuzocayanti-kathamasyAmapyavasthAyAM vayaM bhogAn bhujmahe ebambhUtA vA'smAkaM dazA'bhUyena manojJA api viSayA upanatA nopabhogAyeti / IdRkSazcAdhyavasAyaH keSAzcideva bhavatItyAha-'ihamegesiM'ti ihaiva saMsAre ekeSAmanavagataviSayavipAkAnAM brahmadattAdInAmevambhUto'dhyavasAyo bhavati, na sarveSAM, sanatkumArAdinA vyabhicArAt // 83 // api ca bhogAnAM pradhAna kAraNamartho'tastatsvarUpameva nirdidikSurAha tiviheNa jAvi se tattha mattA bhavati appA vA bahuyA vA se tattha gaDhite ciTThati bhoyaNAe / tato se egayA viparisiDhe saMbhUtaM mahovakaraNaM bhavati / taM pi se egayA dAyAdA vibhayaMti, adattahAro vA se'vaharati, gayANo vA se vilupaMti, Nassati vA se, viNassati vA se, agAradAheNa vA se Dajjhati / / iti se parassa aTThAe kUrAI kammAI vAle pakuvvamANe teNa dukkheNa mUDhe vippariyAsamuveti (sU. 84) 1. 0rUpa rasa-gandha sparza pA0 / 2 bhukamahe pA0 / RASHRESTERIOR // 156 // Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI0 mA0 14 'tiviNa'tti trividhena yA'pi 'se' tasya mAtrA bhavati alpA vA bahI vA, tasyAmarthamAtrAyAM gRddhastiSThati, sA ca bhojanAya ki bhaviSyati, tatastasyai kadA vipariziSTaM sambhUtaM mahopakaraNaM bhavati, tadapi tasyaikadA dAyAdA vibhajante, adattahAro vA tasya harati, rAjAno vA vilumpanti, nazyati vA vinazyati vA, agAradAhena vA dahyate iti sa parasmai arthAya krUrANi karmANi bAlaH prakurvANastena duHkhena mUDho viparyAsamupaiti etacca prAgeva vyAkhyAtam // 84 // tadevaM duHkhavipAkAn bhogAn pratipAdya yatkarttavyaM tadupadizatItyAhaAsaMca chaMdaM ca virgica dhIre / tumaM caiva taM sallAha Tu / jeNa siyA teNa No siyA / iNamevAvati je jaNA mohapAuDA | thIbhi lo pavvahite / bho ! vadaMti eyAI AyataNAI | 1 / 2 / 4 // 157 // Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 / 4 AcA0 pradI0 se dukkhAe mohAe mArAe NaragAe nrgtirikkhaae| satataM mUDhe dhammaM NAbhijANati / udAhu vIre-appamAdo mahAmohe, alaM kusalassa pamAdeNaM, saMtimaraNaM sapehAe, bheuradhamma sapehAe / NAlaM pAsa / alaM te etehiM (sU. 85) 'AsaM ca chaMdaM ca'tti AzAM-bhogAkAGkSAM chanda-parAnuvRttyA bhogAbhiprAya, to AzAcchandau 'vigiMca' tti pRthakkurutyaja 'dhIre dhI:-buddhistayA rAjate iti dhIraH, bhogAzAcchandAparityAge ca duHkhameva kevalaM na tatprAptirityAha ca-'tuma ceva'tti vineya upadezagocarApanna AtmA vA kathyate-tvameva tadbhogAzAdikaM' zalyamAhRtya -svIkRtya paramazubhamAdatse, na tu punarupabhogaM, yato bhogopabhogo yairevArthAdhupAyairbhavati taireva na bhavatItyAha-'jeNa siyA teNa No siyA' yenaivArthoMpArjanAdinA bhogopabhogaH syAt tenaiva vicitratvAt karmapariNatena syAda / etaccAnubhavAvadhAritamapi mohAbhibhUtA nAvagacchantItyAha-'iNameva NAvabujhaMti' idameva hetu vaicitryaM na budhyante-na saMjAnate, ke ? 'je jaNA mohapAuDA' ye janA maunIndropadeza vikalA mohena-ajJAnena mithyAtvodayena vA prAvRtAH-AcchAditAstAviparyAsamatayo mohanIyodayAd bhavanti / mohanIyasya tadbhedakAmAnAM ca striyo garIyaH kAraNamiti darzayati 1 bhojnaadik-paa0| // 158 // Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 124 AcA0 pradI0 RESS 'thIbhi loe pacahite' strIbhiH aGganAbhiH prakSepAdivibhramarasau lokaH prakarSaNa vyathitaH parAjito vazIkRtaH, 'te bho ! vadaMti'- || tti te svabhiH prathitA bho ! ityAmantraNe etadvadanti yathaitAni scyAdIni AyatanAni upabhogAspadabhUtAni varttante, etaizca vinA zarIrasthitireva na bhavati / ___etacca pravyathanamupadezadAnaM vA tepAmapAyAya syAdityAha-'se dukkhAe'tti, teSAM 'se' ityetat strIpravyathanamAyatanabhaNanaM vA duHkhAya bhavati zArIramAnasA'sAtavedanIyodayAya jAyate, kizca 'mohAe' mohanIyakarmabandhAya ajJAnAya vA, 'mArAe' mAraNAya, tato'pi narakAya-narakagamanAtha, tato'pi narakAdudvRtya tirazcaitat' prabhavati, tiryagyonyartha tat strIpravyathanaM bhogAyatanavadanaM vA sarvatra sambandhanIyam / sa evamaGganApAGgavilokanAkSiptastAsu tAsu yoniSu paryaTanAtmahitaM na jAnAtItyAha-'satataM mUDhe'tti satatamanavarataM | duHkhAbhibhUto mUDho vA dharma-kSAntyAdilakSaNaM na jAnAti / etaca tIrthakRdAha-'udAhu'tti, ut-prAbalyenAha-udAhoktagan , ko'sau ? vIraH apagatasaMsArabhayastIrthakRt , kimuktavAn ? tadeva pUrvoktaM vAcA darzayati-apramAdaH kartavyaH, kya ? 'mahAmohe' aGgAnAbhiSvaGge sa eva mahAmohakAraNatvAnmahAmohaH, tatra pramAdavatA na bhAvyam / Aha ca-'alaM kusala'tti alaM-paryAptaM kuzalasya-nipuNasya, kenA'laM ?-madha-viSaya-kapAyanidrA-vikathArUpeNa paJcavidhenApi pramAdenAlamityucyate, 'saMtimaraNati zamanaM zAntiH azeSakarmApagamo'to mokSa eva 1 tirazce0 0 / TECRETARA % Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 / 2 / 4 AcA pradI0 SEGUICESCIOGLOSSUSSIS zAntiH, mriyante prANinaH paunaHpunyena yatra cAturgatike' saMsAre tanmaraNaM zAntizca maraNaca, tatsamprekSya-paryAlocya pramAdavataH saMsAraH tatparityAgAcca mokSaH, tatparyAlocya pramAdaM na kuryAditi / kizca 'bheuradhamma' ti pramAdo hi viSayAbhiSvarUpaH zarIrAdhiSThAnaH, tacca bhiduradharma, svata eva bhidyate etatsamIkSya-paryAlocya pramAdaM na kuryAditi, ete ca bhogA bhujyamAnA api na tRptaye bhavantItyAha-'NAlaM pAsa'tti nAlaM-na samarthA abhilApocchittaye yayeSTAvAptAvapi bhogA etat pazya-jAnIhi, ato'laM tava kuzala ! ebhiH-pramAdamayairduHkhakAraNasvabhAvairviSayarupabhogairiti // 85 // tadevaM bhogalipsUnAM tatprAptAvaprAptau ca duHkhameveti darzayati etaM pAsa muNI ! mahabbhayaM / NAtivAtejja kaMcaNaM / esa vIre pasaMsite je Na Nivijjati AdANAe / Na me deti Na kuppejjA, thovaM ladhu Na khisae / paDisehito prinnaamejjaa| 1 caturgatike-bR0 / SHIKARARISHISHIRI // 16 // Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA pradI0 12 / 4 etaM moNaM samaNuvAsejjAsi (sU. 86) tibemi / / logavijayassa cauttho uddesao samatto / / 'etaM pAsa muNI' etat-pratyakSameva bhogAzAmahAjvaragRhItAnAM kAmadazA'vasthAtmakaM mahadbhayaM bhayahetutvAt duHkhameva mahAbhayaM, tacca maraNakAraNamiti mahaducyate, etat mune! pazya samyagaihikAmuSmikApAyApAdakatvena jAnIhi / yadyevaM tataH kiM kuryAdityAha-'NAtivAteja kaMcaNaM'ti yato bhogAbhilaSaNaM mahadbhayamatastadartha nAtipAtayet-na vyatheta, kaJcana-kamapi jIvam , azeSavratopalakSaNaJcetat / bhoganirohaH prANAtipAtAdivatAruDhazca kaM guNamavApnotItyAha-'esa vAre pasaMsite' eSa iti bhogAzAcchandavivecako'pramAdI pazcamahAvatabhArArohaNAnAmitaskandho vIraH karmavidAraNAt prazaMsita:-stuto devarAjAdibhiH / ka eSa vIro nAma ? yo'bhiSTrayata ityata Aha-'je na NibijjatIti yo na nirvidyate-na jugupsate, kasmai ? AdAnAya AdIyate paramAnandasukhaM yena tadAdAnaM-saMyamAnuSThAnaM tasmai na jugupsate / / ___ kvacidalAbhAdau na khedamupayAtItyAha ca- Na me deti Na kuppejjA' mamAyaM gRhasthaH sambhRtasaMbhAro'pyupasthite'pi dAnAvasare na dadAtIti kRtvA na kupyet-na krodhavazago bhUyAd, bhAvanIya ca-mamaiveSA karmapariNatirityalAbhodayo'yam , anena cAlAbhena karmakSayAyodyatasya me karmakSapaNasamartha tapo bhAvIti na kiJcitsyate,' athApi kizcitstokaM prAntaM vA labheta' 1 dUyate-pA0 / 2 lbhte-paa0| // 161 // Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 / 2 / 4 AcA pradI0 || tadapi na nindedityAha-'thovaM ladhu Na khisae' stokam-aparyApta labdhvA na ninded dAtAra dattaM vA, tathAhi-katicitsi-|| kthAnayane bravIti-siddha odano bhikSAmAnaya lavaNAhAro vA asmAkaM nAstItyannaM dadasvetyevamatyudvRttachAtravana vidadhyAt / kizca-'paDisehio pariNAmejjA' pratiSiddho-aditsitastasmAdeva pradezAt pariNameva-nivarteta, kSaNamapi na tiSThenna daurmanasyaM vidadhyAna ruNTannapagacchet na tAM sImantinImapavaded dhik te gRhavAsamityAdi, [paThyate ca] "paDilAbhio pariNamejjA" [ ] prAptabhikSAdilAbhaH san pariNamet , nauccAvacAlApaistatraiva saMstavaM vidadhyAda, vaitAlikavadadAtAraM notprAsayet / / upasaMharannAha-'etaM moNaM samaNuvAsejjAsi' etat-pravrajyAnirvedarUpaM adAnAkopanaM stokAjugupsanaM pratiSiddhanivarttanaM muneridaM maunaM munibhirAcaritaM tvamapyavAptAnekabhavakoTidurApasaMyamaH san samanuvAsaye:-samyaganupAlayeti vineyopadeza AtmAnuzAsanaM vA / itiH parisamAptau, bravImIti pUrvavat // 86 // // iti zrIAcArAne lokavijayAdhyayane caturtho dezakapradIpikA samAptA / / RSSISTARSAGAR REGLASLARARASISESEIPARRAG // 162 // Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI0 // zrIlokavijayAdhyayane paJcamoddezakaH // * sAmprataM paJcamasya vyAkhyA pratanyate, tasya cAyamabhisambandhaH - iha bhogAn parityajya lokanizrayA saMyamadehapratipAlanArthaM vihartavyaM tadatra pratipAdyate - iha hi saMsArodvegavatA parityaktabhogAbhilASeNa sAdhunotkSiptamahAvratabhAreNa niravadyAnuSThAnavidhAyinA saMyamayAtrArthaM devapratipAlanArthaM lokanizrayA vihartavyaM, nirAzrayasya hi kuto dehasAdhanAni / tadabhAve dharmazva, uktaM hi "dharma carataH sAdhorloke nizrApadAni paJcApi / rAjA gRhapatiraparaH SaTkAyA gaNazarIre ca // 1 // " [ ] vastra' - pAtrAzana- zayanAdIni tatrApi prAyaH pratidinamupayogitvAdAhAro garIyAn sa ca lokAdanveSTavyo, lokazca nAnAvidhairupAyairAtmIyaputra - kalatrAdyarthamArambhapravRttaH, tatra sAdhunA saMyama dehArthe pravRtti ranveSaNIyeti darzayati hi faad satthehiM logassa kammasamAraMbhA kajjaMti / taM jahA - appaNI se puNaM dhUtANaM suhANaM NAtINaM dhAINaM rAtINaM dAsANaM dAsINaM kammakarANaM kamma - 1 vihartavyamityuktaM vR0 / 2 sAdhanAni ca vastra0- bR0 / 3 vRtti0 - 0 / 1/2/5 // 163 // Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11215 AcA pradI0 SHRSHASTRASHISHRA karINaM AdesAe puDho paheNAe sAmAsAe pAtarAsAe saMNihisaMNicayo kajjati, ihamegesiM mANavANaM bhoyaNAe (sU. 87) 'jamiNaM'ti-yairaviditavedyairidamiti sukhaduHkhaprAptiparihArasvamuddizya, virUparUpaiH zastraiH-prANyupaghAtakAribhirdravyabhAvabhedabhinnai: lokAya-zarIra-putra-duhita-snuSA-jJAtyAdyartha, karmaNAM-sukhaduHkhaprAptiparihArakriyANAM kAyikAdhikaraNikAprAdoSikA-pAritApanikA-prANAtipAtarUpANAM kRSivANijyarUpANAM vA samArambhAH kriyante, madhyagrahaNAt saMrambhArambhayorapi grhH| tatra izAniSTaprAptiparihArAya prANAtipAtAdisaMkalpAvezaH saMrambhaH, tatsAdhanasannipAtakAyavAgvyApArajanitaparitApanAdi| lakSaNaH samArambhaH, daNDatrayavyApArApAditacikIrSitaprANAtipAtAdikriyAnivRttirArambhaH / kaH punarasau loko ? yadartha saMrambhasamArambhArambhAH kriyanta ityAha-'taM jahA appaNo se puttANaM 'ti-tadyathetyupapradarzanArthaH, tenAnuktamapi mitrAdikaM draSTavyaM, 'se'-tasyArambharipsoya AtmA-zarIraM tasmai kamasamAraMbhAH pAkAdayaH kriyante / nanu ca lokArthamArambhAH kriyanta iti prAgabhihitaM, na ca zarIraM koko bhavati ? naitadasti, yataH paramArthadRzAM jJAna-darzana-cAritrAtmakamAtmatatvaM vihAyAnyatsarva zarIrAdyapi parakIyameva, tathAhi-bAhyasya paudgalikasyAcetanasya karmaNo vipAkabhUtAni paJcApi zarIrANyataH zarIrAtmA'pi lokazabdAbhidheyaH / // 16 4 // Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ za25 AcA. pradI0 -% AAAAAAA tadevaM kazciccharIranimittaM kArabhate, parastu putrebhyo duhitabhyaH snuSA:-vazvastAbhyo jJAtayaH-pUrvAparasambaddhAH svajanAH tebhyo dhAtrIbhyo rAjabhyo dAsebhyo dAsIbhyaH karmakarIbhyaH Adizyate parijano yasminnAgate tadAtitheyAyetyAdeza:prAghUrNakastadartha karmasamArambhAH kriyante tathA 'puDho paheNAe'tti pRthak pRthak putrAdibhyaH praheNakArya 'sAmAsAe' zyAmArajanI tasyAmazanaM zyAmAzaH tadartha, 'pAyarAsAe'tti prAtarazanaM prAtarAzastasmai karmasamArambhAH kriyanta iti sAmAnyoktAvaSi vizeSArthamAha-'saMNihi' iti samyagnidhIyata iti sannidhiH-vinAzidravyANAM dadhyodanAdInAM saMsthApanaM, tathA samyag nizcayena cIyata iti sannicayo'vinAzidravyANAmabhayAsitAmRdvIkAdInAM saGgrahaH, sannidhizca saMnicayazca' sannidhisaMnicayaM athavA sanniH saMnicayaH sannidhisaMnicayaH, sa ca parigrahasaMjJodayAdAjIvikAbhayAdvA dhana-dhAnya-hiraNyAdInAM kriyate, sa ca kimarthamityAha-'ihe'ti manuSyaloke, ekeSAM-ihalokabhUtaparamArthabuddhInAM, mAnavAnAM-manuSyANAM, bhojanAyaupabhogArtham // 87 // tadevaM virUparUpaiH zastrairAtmaputrAdyartha karmasamArambhapravRtte loke pRthakpraheNakAya zyAmAzAya prAtarAzAya keSAzcimAnavAnAM bhojanArtha sannidhisannicayakaraNodyate sati sAdhunA kiM kartavyam ? samuTTite aNagAre Arie AriyapaNNe AriyadaMsI ayaM saMdhIti adakkhu / 1 saJcayazca-pA0 / 2 0sazcayaM -pA0 / // 165 // Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 / 5 AcA. pradI0 XXPage #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AE% AcA0 pradI0 1 / 2 / 5 % % pUrakazca 6 paDete udgamadoSA avizuddhakoTyantargatA gRhItAH, zeSAstu vizuddha koTyantarbhUtA AmagrahaNenopAttA draSTavyAH, sarvamAmamaparizuddha pUti vA jJaparijJayA jJAtvA pratyAkhyAnaparijJayA pratyAkhyAya nirAmagandho nirgatAvAmagandhau yasmAt sa tathA parivrajet saMyamAnuSThAna samyaganupAlayet / / 88 // ___ AmagrahaNena pratiSiddhe'pi krItakRte tathA'pyalpasatvAnAM vizuddha koTyAlambanatayA mA bhUttatra pravRttiratastadeva nAmagrAI pratiSiSedhiSurAha adissamANe kaya-vikakaesu / se Na kiNe, Na kiNAvae, kiNataM na samaNujANae / se bhikkhu kAlaNNe bAlaNNe mAlaNNe kheyanne khaNayaNNe viNayaNNe samayaNNe bhAvaNNe pariggahaM amamAyamANe kAleaTThAI apaDiNNe (sU. 89) 'adissamANe'tti--krayazca vikrayazca kraya-vikrayau tayoradRzyamAnaH, kidRkSazca tayoradRzyamAno yatastayonimittabhUtadravyabhAvAdakizcanaH, 'se Na kiNe' ityAdi, sa-mumukSurakiJcano dharmopakaHNamapi na krINIyAt svato, nApyapareNa krApayet , krINantamapi na samanujAnIyAt / AAAAAAAAAAPE % % // 167 // Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA pradI0 R-.V | 12 / 5 AILAPA-% etadguNaviziSTazca kimbhUto bhavatItyAha--'se bhikkhu kAlaNNe' kAla:-kartavyAvasarastaM jAnAtIti kAlajJo viditavedyaH balajJaH-balamAtmasAmarthya jAnAtIti yathA zaktyanuSThAnavidhAyI anigRhitabala-kIrya ityarthaH, tathA 'mAtaNNe' yAvaddravyopayogitA mAtrA tAM jAnAtIti mAtrajJaH, khedaH-abhyAsastena jAnAtyathavA khedaH saMsAraparyaTanazramastaM jAnAtIti, 'khaNayapaNe' kSaNa eva kSaNako'vasaro bhikSArthamupasarpaNAdikastaM jAnAtIti, tathA 'viNayaNNe' vinayo-jJAna-darzana-cAritraupacArikastaM jAnAtIti tathA 'samayaNNe' svasamayaM jAnAtIti svasamayajJo gocarapradezAdau pRSTaH san sukhanaiva bhikSAdoSAnAdhAkarmAdInAcaSTe tathA parasamayajJaH malaklinnavapuH sAdhuH kenacid dvijAtidezyenAbhihitaH kimiti bhavatAM sarvajanAcINe snAnaM na sammataM ? sa Aha--prAyaH sarveSAmeva yatInAM kAmAGgatvAjjalasnAnaM pratiSiddhaM, [ tathA cArSam ] "snAnaM madadarpakara, kAmAnaM prathama smRtam / tasmAtkArma parityajya, naiva snAnti dame ratAH // 1 // " REGGAESCHOSSAGICALGIE ityAdi, tadevamubhayajJastadviSayapraznottaradAne kuzalo bhavati, tathA 'bhAvaNNe' bhAvazcittAbhiprAyo dAtuH zroturvA taM jAnAtIti bhAvajJaH pariggaraM amamAyamANe' parigRhyate iti parigrahaH-saMyamAtiriktamupakaraNAdiH, tamamamIkurvan-asvIkurvan | manasA'pyanAdadAna, evaM vidhazca bhikSuH kIdRzo bhavatItyAha--'kAla aNuDhAI' yadyasmin kAle karttavyaM tattasminnevAnuSThAtuM zIlamasyeti kAlAnuSThAyI, kiJca -'apaDipaNe' nA'sya pratijJA vidhate ityapratijJaH, pratijJA ca kaSAyodayAdAvirasti, // 168 // AE% Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI0 me. 15 tadyathA-krodhodayAt skandakAcAryeNa svaziSyayantrapIDanavyatikaramavalokya sabalavAhana rAjadhAnIsamanvita purohitopari vinApratijJAkAri, tathA mAnodayAt bAhubalinA pratijJA vyadhAyi-yathA kathamahaM zizUn svabhrAtRnutpannanirAvaraNajJAnAMzchadmasthaH san drakSyAmIti, tathA mAyodayAt mallisvAmijIvena yathA'parayativipralambhanaM bhavati tathA pratyAkhyAnapratijJA jagRhe, tathA lobhodayAccAviditaparamArthA sAmpratekSiNo yatyAbhAsA mAsakSapaNAdikA api pratijJA kurvate, apratijJo'nidAno vasudevavat saMyamAnuSThAnaM kurvan nidAnaM na karotIti, 'ayaMsandhItyArabhya kAle aNuTTAi 'ti yAvadetebhyaH sUtrebhya ekAdaza piNDaipaNa niryUDhA, apratijJa ityanena sUtreNedamApannaM na kvacitkenacit pratijJA vidheyA // 89 // pratipAditAzcAgame nAnAvidhA abhigraha vizeSAH, tatazca pUrvottaravyAhatiriva lakSyata ityata Ahagoat far fort | vatthaM paDiggahaM kaMbalaM pAyapuMchaNaM uggahaM ca kaDAsaNaM etesu ceva jANejjA (sU0 90) 'duhato chattA NiyAi'tti, dvidheti rAgeNa dveSeNa vA yA pratijJA tAM chitvA nizcayena niyataM vA yAti niyAti jJAnadarzana - cAritrAkhye mokSamArge saMyamAnuSThAne vA bhikSAdyarthaM vA rAga-dveSau pratijJA guNavatI, vyatyaye vyatyayaH / 'saevambhUto bhikSuH kiM kuryAdityAha - 'vatthaM paDiggahuM yAvat etesu veva jANejjA' eteSu gRhastheSu putrAdyarthaM samArambhapravRtteSu saMnidhisaJcayakaraNodyaneSu jAnIyAt - zuddhAzuddhatayA paricchindyAt, paricchedazcaivaMrUpaH-zuddhaM gRhNIyAt, azuddhaM 1 / 2 / 5 // 169 // Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAcA 12 / 5 pradI. RRRRRRRRRR parihareta, kiM ca jAnIyAt ? vastraM-vastragrahaNena vastraiSaNA sUcitA, patadgraha-pAtraM pAtragrahaNena pAtraiSaNA sUcitA, kambalamityane naurNikaH' pAtraniryogakalpazca sUcitaH, pAdapucchanakamityanena ca rajoharaNamebhizca sUtrairaudhikopadhiraupagrahikazvopadhiH sUcitaH, etebhyaH sUtrebhyo vasleSaNA pAtraiSaNA nirmUDhA tathA 'uggahaNaM'ti avagrahaH, sa ca paJcadhA-devendrAvagrahaH 1 rAjAvagrahaH 2 gRhapatyavagrahaH 3 zayyAtarAvagrahaH 4 sAdharmikAvagrahaH 5 ityanenAvagrahapratimAH sarvAH sacitAH, tathA 'kaDAsaNaM'ti kaTAsanaM-kaTagrahaNena saMstArako gRhyate, AsanagrahaNena cAsandakAdiviSTaraM, Asyate-sthIyate'sminityAsanaM zayyA, tatazAsanagrahaNena zayyA suucitaa| etAni ca samastAnyapi vastrAdInyAhArAdIni caiteSu svArambhapravRtteSu gRhastheSu jAnIyAta, sarvAmagandhaM parijJAya nirAmagandho yathA bhavati sa tathA parivrajeriti bhAvArthaH // 9 // eteSu cA''rambhapravRtteSu parivrajana yAvallAbhaM gRhNIyAduta kazciniyamo'pyastItyAha-- laddhe AhAre aNagAro mAtaM jaannejjaa| se jaheyaM bhagavatA paveditaM / lAbho tti Na majjejjA, alAbho ti Na soejjA, bahuM pi ladhuM Na Nihe / pariggahAo appANaM avasakejjA (sU. 91) 1. Avi(ghi)kaH-vR0 / TELARAbAyaba // 17 // Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11215 bAcA pradI. HASIRSAAPSARASA 'laddhe AhAre'tti labdha prApte sati AhAre vastraupadhAdike ca, anagAro-bhikSurmAtrAM jAnIyAt-yAvanmAtreNa gRhItena gRhasthaH punarArambhe na pravartate yAvanmAtreNa cAtmano vivakSitakAryaniSpattirbhavati tathAbhUtAM mAtrAmavagacchediti bhAvaH, etacca svamanISikayA nocyate ityata Aha -'se jaheyaM bhagavatA paveditaM' tadyathedamuddezakAdArabhyAnantarasUtraM yAvadbhagavatA-aizvaryAdiguNayuktenArdhamAgadhabhASayA sarvasvabhASAnugatayA sadeva-manujAyAM parSadi kevalajJAnacakSuSA avalokya praveditaM-pratipAditaM sudharmasvAmI jambUsvAmine idamAcaSTe / / kiM cAnyat --'lAbho tti Na majjejA' lAbho--casvAhArAdermama saMvRttaH ityato'haM labdhimAn ityevaM madaM na vidadhyAt, na ca tadabhAve zokAbhibhUtamanasko bhUyAdityAha ca-'alAbho tti Na soejjA' alAbhe sati zokaM na kuryAt, mandabhAgyo'haM yena sarvadAnodyatAdapi dAturna labhe'hamapi tu tayorlAbhAlAbhayormAdhyasthyaM bhAvanIyam, uktazca-- __ "labhyate labhyate sAdhu sAdhureva na labhyate / alabdhe tapaso vRddhilabdhe tu prANadhAraNam // 1 // " [ tadevaM piNDa-pAtra-vatrANAmepaNA: pratipAditAH, sAmprataM sannidhipratiSedhaM kurvannAha-'bahuM piladhuM Na Nihe' badapi labdhvA 'Na Nihe'tti na sthApayet-na sannidhiM kuryAt, na kevalamAhArasannidhiM na kuryAdaparamapi vastra-pAtrAdikaM saMyamopakaraNAtiriktaM na vibhRyAditi, Aha-'pariggahAo appaNaM avasakejA' parigRhyate iti parigraho dharmopakaraNAtiriktamapakaraNaM tasmAdAtmAnamapaSvaSket, saMyamopakaraNe'pi mUjhai na kuryAt / / 11 // AREATERIARRE | // 17 // Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sh2|5 BREA AcA0 yadiha parigRhItaM karmabandhAya bhavet sa parigraho, yattu punaH karmanirjaraNArtha prabhavati sa parigraha eva na bhavati, Aha capradI. aNNahA NaM pAsae prihrejjaa| esa magge AriehiM pavedite, jahettha kusale NovaliMpijjAsi tti bemi (sU. 92) 'aNNahA NaM pAsae', 'Na' vAkyAlaGkAre, anyathA-anyena prakAreNa pazyakaH san parigrahaM parihareta, yathAhi avi18| ditaparamArthA gRhasthAH sukhasAdhanAya parigrahaM pazyanti na tathA sAdhuH, tathAhi ayamasyAzaya:--AcAryasatkamidamupakaraNa na mameti, rAga-dveSamUlatvAtparigrahayogo'tra niSedhyo, na dharmopakaraNaM, tena vinA saMsArArNavapArAgamanAt / 'esa magge ti, dharmopakaraNaM na parigrahAya ityanantarokto mArgaH, ArAdyAtAH sarvaheyadharmebhya ityAH -tIrthakRtastaiH pravedita:-kathitaH, asmizcAryapravedite mArge prayatnavatA bhAvyamiti, Aha-'jahettha kusale'tti labdhvA karmabhUmi mokSapAdapabIjabhUtAM ca bodhi sarvasaMvaracAritrazca prApya tathA vidheyaM yathA kuzalo-viditavedyo'smin Aryapravedite mArge AtmAnaM | pApena karmaNA nopalimpayeta, itizabdo'dhikArasamAptyarthaH, bravImIti yena mayA bhagavatpAdAravindamupAsatA'zrAvi // 12 // parigrahAdAtmAnamapasarpayedityuktaM, tacca nidAnocchedaM vinA na bhavati, nidAnazca zabdAdipaJcaguNAnugAminaH kAmAH, teSAM cocchedo na sukaraH, yata Aha-- OMAIRS SEASE // 172 // Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11215 AcA pradI. A5%-51555555 kAmA duratiskamA / jIviyaM duppaDibUhagaM / kAmakAmI khalu ayaM purise, se soyati jUrati tippati piDDuti paritappati (sU. 93) 'kAmA duratikama'tti kAmA dvividhAH-icchAkAmA madanakAmAzca, tatrecchAkAmA mohanIyabhedahAsya-ratyudbhavAH, madana- | kAmA api mohanIyabhedavedodayAt prAduSSyanti, tatazca dvirUpANAmapi kAmAnAM mohanIyaM kAraNaM, tatsadbhAve ca na kAmocchedo'to duHkhenAtikramo laGghanaM vinAzo yeSAM te tathA, tatazcedamuktaM bhavati-na tatra pramAdavatA bhAvyaM, na kevalamatra, jIvite' 'pyapramAdavatA bhAvyaM, Aha ca-'jIviyaM'ti jIvitam-AyuSkaM tat kSINaM sat duSpratibRMhaNIyaM-naiva vRddhiM nIyate / yena cAbhiprAyeNa kAmA duratikramA iti prAguktaM tamabhiprAyamAviSkurvanAha-'kAmakAmI'ti kAmAn kAmayitum-abhi. laSituM zIlamasyeti kAmakAmI, khalu:-vAkyAlaGkAre, ayaM-pratyakSaH puruSo-jantuH, yastvevaMvidho'viratacetAH kAmakAmI sa nAnAvidhAn duHkhavizeSAnanubhavatIti darzayati-'se soyati'ti sa iti kAmakAmI IpsitasyArthasyAprAptau tadviyoge ca zocayati-zokamanubhavati, 'jUrati'ti hRdayena khidyate, 'tippati'ti tepate-kSarati maryAdAto bhrazyati nirmaryAdo bhavati, 'piTTati' zArIramAnasaiduHkhaiH pIDayate, 'paritappati' pariH samantAda bahirantazca tapyate paritapyate // 9 // kaH punarevaM na zocA ityAha AyatacakkhU logavipassI logassa ahebhAgaM jANati, uDDhe bhAgaM jANati, tiriyaM BHARASHIERRRRRRRRRRRRIAEX // 173 // Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 / 4 AcA0 pradI0 bhAgaM jANati, gaDhie aNupariyaTTamANe / saMdhi vidittA iha macciehiM, esa vIre pasaMsite je baddhe paDimoyae / jahA aMto tahA bAhiM, jahA bAhiM tahA aNto| aMto aMto pUtidehaMtarANi pAsati puDho vi svNtaaii| paMDite paDilehAe (sU. 94) 'AyatacakkhU' AyataM-dIghamaihikAmuSmikApAyadarzi cakSuH-jJAnaM yasya, kaH punarityevambhUto bhavati ? yaH kAmAn tyaktvA prazamasukhamanubhavati, kiJca 'logavipassI'ti lokaM-viSayAnuSagAvApta duHkhaM tyaktakAmAvAptaprazamasukhaM vividhaM draSTuM zIlamasyeti lokavidarzI, 'logassa ahe bhAgaM jANati' lokasya dharmAdharmAstikAyavyAptAkAzakhaNDasyAdhobhAgaM jAnAti:svarUpato'vagacchati, idamuktaM bhavati-yena karmaNA tatrotpadyante jIvAH yAdRk tatra sukhaduHkhavipAko bhavati taM jAnAtyevamUrdhva-tiryagbhAgayorapi vAcyaM, 'gaDhie aNupariyaTTamANe' ayaM hi loko gRddhaH-adhyupapannaH kAmAnuSaGge tatraivAnuparivartamAno | bhUyobhUyastadevAcaran tajjanitena karmaNA saMsAracakre viparivarttamAnaH-paryaTanAyatacakSuSo gocarI bhavan kAmAbhilApanivartanAya prabhavati / // 174 // Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 / 25 AcA pradI0 ___ api ca 'saMdhi vidittA' iha matyeSu yo jJAnAdiko bhaavsndhiH| sa ca matyeSveva sampUrNoM bhavatIti martya grahaNamatastaM viditvA yo viSaya-kaSAyAdIn parityajati sa eva vIra iti darzayati 'esa vIra'tti eSo'nantarotaH AyatacakSuryathAvasthitalokasvabhAvavibhAgadarzI' bhAvasandhervettA parityaktaviSayatarSoM vIraH karmavidAraNAt prazaMsitaH-stutaH viditatatvaiH / sa evambhUtaH kimaparaM karotIti cedAha-'je baddhe paDimoyae' yo baddhAn dravya-bhAvabandhanena sato vimukto'parAnapi mocayati / etadeva dravya-bhAvabandhanavimokSaM vAcoyuktyA''caSTe-'jahA aMto'tti yathA'ntarbhAvanivandhanamaSTaprakAraM karma nigaDanaM mocayati evaM putra-kalatrAdi bAhyamapi, yathA vA bAya bandhumocanaM mocayatyevaM mokSavighnakAraNamAntaramapi, yadivA yathA svakAyasyAntaH-madhye amedhya kalala-pizitAmak-pUtyAdipUrNatvenAsAratvamevaM bahirapi asAratA draSTavyA, amedhyapUrNaghaTavata , yathA vA bahirasAratA tathA'ntarapIti / kizca 'aMto aMto pUti'tti dehasya madhye madhye pUtyantarANi-pUtivizeSAn dehAntarANi-dehasyAvasthAvizeSAna , iha mAMsamiha rudhiramiha medo majjA cetyevamAdi pUtidehAntarANi pazyati-yathAvasthitAni jAnAti, 'puDho vitti pRthagapipratyekamapi, apizabdAt kuSThAdyavasthAyAM yogapadyenApi sravanti navabhiH zrotobhiH karNAkSimalazleSma-lAlAprazravaNoccArAdIn tathA'paravyAdhivizeSApAditavaNamukha (tizoNitarasikAdIni vA, yadyevaM tataH kiM ? 'paMDite paDilehAe' etAnyevambhUtAni 1. lokavibhAgasvabhAvadarzI bR0 / SHESARIAAAAAAA // 175 / Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI0 1 / 2 / 5 RSSIRSASIAw galacchrotovraNaromakUpAni paNDitaH-avagatatatvaH pratyupekSeta--yathA'vasthitamasya svarUpaM jAnAti // 9 // tadevaM pUtidehAntarANi pazyan pRthaga [api] sravanti [ityevaM] pratyupekSya kiM kuryAdityAha--- se matimaM pariNNAya mA ya hu lAlaM paccAsI / mA tesu tiricchamappANamAvAtae / kAsaMkase khalu ayaM purise, bahumAyI, kaDeNa mUDhe, puNo taM kareti lobha, varaM vaDDheti appnno|| jamiNaM parikahijjai imassa ceva pddibhnntaae| amarAyai mahAsaDDhI / aTTametaM pehAe, aparigNAe kaMdati (sU. 95) 'se matima ti sa pUrvokko yatirmatimAn zrutasaMskRtamatiyathAvasthitaM dehasvarUpaM kAmasvarupaM ca dvividhayA'pi parijJayA parijJAya kiM kuryAdityAha--'mA ya hu'tti mA-pratiSedhe, caH-samuccaye, huH-vAkyAlaGkAre, lalatIti lAlA-atruTayanmukhazledhmasantatiH tAM pratyazituM zIlamasyeti pratyAzI, yathAhi bAlo nirgatAmapi lAlAM sadasadvivekAbhAvAt punarapyaznAtItyevaM tvamapi lAlAvatyaktvA mA bhogAn pratyazAna, vAntasya punarapyabhilASaM mA kurvityarthaH, kizca 'mA tesu'tti saMsArazrotAMsiajJAnAviratimithyAdarzanAdIni pratikUlena vA tirazcinena vA'tikramaNIyAni, nirvANazrotAMsi tu jJAnAdIni tatrAnukUlyaM vidheyaM 5 // 176 // Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI0 125 kie mA teSvAtmAnaM tirazcinamApAdayeH, jJAnAdikArye pratikUlatAM mA vidadhyAH, tatrA'pramAdayatA bhAvyaM, pramAdavAMzcahaiva zAnti nA labhate / yataH 'kAsakase' iti, yo hi jJAnAdizrotasi tirazcInavartI bhogAmilApavAn sa evambhUto'pi puruSaH sarvadA kiMkartavyatAkula idamahamakArSamidaM ca kariSye ityevaM bhogAbhilApakriyAvyApRtAntaHkaraNo na svAsthyamanubhavati, bahumAyI-kAsaMkapo hi kaSAyairbhavati, tanmadhyabhUtAyA mAyAyA grahaNe teSAmapi grahaNaM draSTavyaM, tataH krodhI mAnI mAyI lobhIti draSTavyaM / 'kaDeNa mUDhe' karaNaM kRtaM tena mUDhaH-kiMkartavyatAkulaH sukhArthI duHkhamaznute, sa evaM kAsaMkaSaH bahumAyI kRtena mUDhastattatkaroti yenAtmano vairAnuSaGgo jAyate / / Aha ca'puNo taM kareti' mAyAvI paravazcanabuddhyA punarapi tallobhAnuSThAnaM tathA karoti yenAtmano vairaM vardhate / kiM punaH kAraNaM prANI tatkaroti yenAtmano vairaM vardhate ? ityAha--'jamiNaM ti yaditi yasmAdasyaiva vizarAro zarIrasya paribRMhaNArthaM prANaghAtAdikAH kriyAH karoti, te ca tena hatAH prANinaH punaH zatazo ghnanti, ato mayedaM kathyate-kAsaMkaSaH puruSo bahumAyI kRtena mUDhaH punastatkaroti yenAtmano vairaM varddhayati / ___aparaM ca amarAyate--dravyayauvanaprabhutvarUpAvasakto'mara ivAcaratyamarAyate, ko'mau ? mahAzraddhI-mahatI cAsau zraddhA ca mahAzraddhA sA vidyate yasya bhogeSu tadupAyeSu vA, bhogArthino'the prasaktA ajarAmaravat kriyAsu pravarttante, yazcAmarAyamANaH kAma-bhogAbhilASukaH saH kimbhUto bhavatItyAha--'aTTametaM pehAe' atiH-zArIra-mAnasI pIDA tatra bhava AstimArtamama ISSSSSSSC // 177 // Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ za25 AcA0 pradI0 7-2-ARIAGE hA rAyamANaM mahAzraddhAvantaM prekSya-paryAlocya kAmArthayorna mano vidheyaM, punaramarAyamANabhogazraddhAvataH svarupamucyate--'apariNAe | kaMdati' kAmasvarUpaM tadvipAkaM vA aparijJAya krandate-bhogeSvaprAptanaSTeSu kAGkSA-zokAvanubhavati // 95 // tadevamanekadhA kAmavipAkamupadarya upasaMharati-- se taM jANaha jamahaM bemi / teicchaM paMDie pavayamANe se haMtA chettA mettA luMpittA vilupittA uddavaittA 'akaDaM karissAmiti maNNamANe, jassa vi ya NaM karei / alaM bAlassa saMgeNaM, je cA se kAreti bAle / Na evaM aNagArassa jAyati tti bemi // (sU. 96) ||logvijyss paMcamo uddesao samatto / / 'se taM jANaha jamahaM bemi', 'se'tti tadarthe, tadapi hetvarthe, yasmAt kAmA duHkhaikahetavaH tasmAttajjAnIta yadahaM bravImi, madupadezaM kAmaparityAgaviSayaM karNe kuruta / nanu ca kAmanigraho'tra cikIrSitaH, sa cAnyopadezAdapi siddhyatyevetyetadAzaGkyAha-'teicche'ti kAmacikitsA paNDitaH-paNDitAbhimAnI pravadannaparavyAdhicikitsAmivopadizanaparaH-tIthiko jIvopamarde vartata iti, Aha-'se haMtA' sa ityaviditatatvaH kAmacikitsopadezakaH prANinAM hantA daNDAdibhiH, chettA karNAdInAM, OGLOGLOGLOGIESSLICH SEISISTA // 178 // Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI. 112 / 5 bhettA zulAdibhiH, lupyaa| gradhikAdinA, mithita grAmavAdinA, AdApitA prANavyaparopaNAt , nAnyathA kAmacikitsA vyAdhicikitsA vA aparamArthadRzAM sampadyate, 'akaDaM karissAmitti akRtaM-yadapareNa na kRtaM kAmacikitsanaM vyAdhicikitsanaM vA tadahaM kariSya ityevaM manyamAnaH hananAdikAH kriyAH karoti, tAbhizca karmabandho'to ya evambhUta upadizati yasyApyupadizyate ubhayorapyetayorapathyavAdakAryamiti, Aha ca-'jassa vi ya NaM'ti yasyApyasau evambhUtAM cikitsA karoti, na kevalaM svasyetyapizabdArthaH, tayordvayorapi kartuH kArayituzca hananAdikAH kriyaaH| ato alaM-paryAptaM bAlasya-ajJasya saGgena karmabandha hetunA kariti yo vaitatkArayati bAlo'jJastasyApyalam / etaccaivambhUtamupadezadAnaM vidhAnaM vA'vagatatatvasya na bhavatItyAha-'Na evaM aNagArassa jAyati'tti evambhUtaM prANyupamardaina cikitsopadezadAnaM karaNaM vA anagArasya-sAdhoH jJAtasaMsArasvabhAvasya na jAyate-na kalpate, ye tu kAmacikitsA vyAdhicikitsAM vA jIvopamardaina pratipAdayanti te bAlA:-AvejJAtatatkhAsteSAM vacanamabadhIraNIyameveti bhaavaarthH| iti:parisamAptau, bravImIti pUrvavat // 96|| // zrIlokavijayAdhyayane paJcamoddezakapradIpikA smaaptaa| // 179 // Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA. rAsa pradI0 PRASHARE // zrIlokavijayAdhyayane SaSThoddezakaH // uktaH paJcamoddezakaH, sAmprataM paSTha Arabhyate, asya cAyamabhisambandhaH-saMyamadehayAtrArtha lokamanusaratA sAdhunA loke mamatvaM na kartavyamityuddezArthAdhikAro'bhihitaH, so'dhunA pratipAdyate-- se taM saMbujjhamANe AyANIyaM samuTThAe tamhA pAvaM kammaM Neva kujjA Na kArave (sU. 97) ___ 'se taMti yasyAnagArasyaitat pUrvoktaM na jAyate so'nagArastat-prANyupaghAtakAri cikitsopadezadAnamanuSThAnaM vA saMbuddhyamAnaH-avagacchan jJaparijJayA pratyAkhyAnaparijJayA ca pariharan AdAtAvyamAdAnIyaM tacca paramArthato bhAvAdAnIyaM jJAnadarzana-cAritrarUpaM tad utthAya-gRhItvA kiM kuryAdityAha--'tamhA pAvaM kammati yasmAt saMyamaH sarvasAvadyArambhanivRttirUpastasmAttamA dAya pApahetutvAt karma kriyAM svato na kuryAt manasApi na samanujAnIyAt ityavadhAraNaphalaM, apareNA'pi na kArayediti, Aha-'Na kAravetti apareNApi karmakarAdinA pApasamArambhaM na kArayedityuktaM bhavati-aSTAdazApi pApasthAnAni svato na kuryAt, nA'pyapareNa kArayet, aparaM kurvantaM na samanujAnIyAdhogatrikeNA'pi bhAvArthaH // 97 // syAdetat-kimekaM prANAtipAtAdikaM pApaM kurvato'paramapi Dhaukate AhosvinnetyAha1. ttadA0-pA0 / 20yedetaduktam-pA0 / // 18 // Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA pradI0 siyA tattha ekayaraM vipparAmusati chasu aNNayaraMmi kappati / suhaTThI lAlappamANe saeNa dukkheNa mUDhe vipriyaasmuveti| saraNa vippamAeNa puDho vayaM pakuvvati sime pANA pvvhitaa| paDilehAe No NikaraNAe / esa pariNNA pavuccati kammovasaMtI (sU. 98) syAttatra--kadAcittatra pApArambhe ekataraM-pRthivIkAyAdisamArambha viparAmRzati-pRthivIkAyAdisamArambhaM karoti, ekataraM vA''zravadvAraM parAmRzati-sa SaTsvanyatarasmin kalpate, yasminnevAlocyate tasminneva pravRtto draSTavyaH, idamuktaM bhavatipRthivIkAyAdiSu SaTsu jIvanikAyeSvAzravadvAreSu vA madhye'nyatarasminnapi pravarttamAno yasminneva paryAlocyate tasminneva | kalpate, sarvasminneva vartata iti bhaavaarthH| kathamanyatarasmin pRthivIkAyAdisamArambhe vartamAno'parakAyasamArambhe sarvapApasamArambhe vA vartate evaM manyate-kumbhakArazAlodakaplAvanadraSTAntenaikakAyasamArambhako'pi bhavatyaparakAyasamArambhakaH, kimarthamevaMvidhaM pApakaM karma samArabhate ? taducyate - 'suhaTTI lAlappamANe' mukhenArthaH sukhArthaH sa vidyate yasyAsau mukhArthI [sa evambhUtaH sanatyartha] lapati punaH punarvA lapati-lAlapyate vAcA, kAyena dhAvana-valganAdikAH kiyAH karoti, manasA ca tatsAdhanopAyAMzcintayati, sukhArthI san kRSyAdikarmabhiH pRthivoM samArabhate, snAnArthamudakaM, tApanArthamagni, dharmApanodArtha vAyu, AhArArthI vanaspati sakArya jA vA'saMyataH saMyato vA rasasukhArthI sacittaM lavaNavanaspatiphalAdi gRhNAtyevamanyadapi yathAsaMbhavamAyojyam / IAS-I-SA-AGAR mA0 16 // 18 // Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI0 sa caivaM lAlapyamAnaH kimbhUto bhavatItyAha- 'saeNa 'tti yattaduptamanyajanmani duHkhatarukarmabIjaM tadAtmIyaM tacca tenaiva kRtamityAtmIyamucyate, atastena svakIyena duHkhena svakRta karmodayajanitena mUDhaH - paramArthamajAnAno viparyAsamupaiti - sukhArthI prANyupaghAtakAraNamArambhamArabhate, sukhasya ca viparyAso duHkhaM tadupaiti / punarapi mUDhasyAnarthaparamparAM darzayitumAha'saeNa 'tti svakIyenAtmanA kRtena pramAdena madyAdinA vividhamiti madya-viSaya- kaSAya-vikathA - nidrANAM svabhedagrahaNaM, pRthaga - vibhinnaM vrataM karoti, yadivA pRthu vistIrNa vayante paryaTanti prANinaH svakIyena karmaNA yasmin sa vayaH - saMsArastaM karoti, ekaikasmin kAye dIrghakAlAvasthAnaM karoti, tasmiMzca saMsAre prANinaH pIDayante iti darzayitumAha - 'jaMsime' tti yasmin cAturgatikaisaMsAre ime - pratyakSAH prANAH - prANinaH pravyathitAH - nAnAprakArairvyasanopanipAtaiH pIDitAH, sukhArthibhirAmbhapravRttairmohAdviparyastaiH pramAdavadbhizca gRhasthaiH pApaNDikairyatyAbhAsaizceti vA / yadi nAma prANinaH pravyathitAstataH kimityAha - 'paDilehAe' etasmin saMsAracakre svakRtakarmaphalezvarANAM prANinAM gRhasthAdibhiH parasparato vA karmavipAkato vA pravyathanaM pratyupekSya viditavedyaH sAdhurnizcayena nitarAM kriyante nAnA duHkhAvasthA * jantavo yena tanikaraNa nikAra : zArIramAna paduHkhotpAdanaM tasmai no [karma] kuryAt yena prANinAM pIDotpadyate tamArambhaM na vidadhyAditi / evaJca sati kiM bhavatItyAha-- 'esa pariNNA pavuccati' yeyaM sAvadyayoganivRttireSA parijJA- etattatvataH parijJAnaM prakarSeNocyate procyate / dvividhayA'pi parijJayA prANinikAraparihAre sati kiM bhavatItyAha-- 'kammovasaMtI' karmaNAmupazAnti 1. caturmatika0 0 / 2. 0vasthAsu pA0 / 3. prANini nikAra0 pA0 / 11226 // 182 // Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI0 1 / 2 / 6 SPESSOARERARIOSRAAGISEL! rupazamaH, karmakSayaH prANinikArakriyAnivRttebhavati // 98 // asya ca karmakSayapratyUhasya prANinikaraNasya mUlamAtmAtmIyagrahastadapanodArthamAha je mamAiyamati jahAti se jahAti mamAitaM / se hu diTThapahe muNI jassa Natthi mamAitaM / taM pariNNAya mehAvI vidittA loga, vaMtA logasaNNaM, se matimaM parakkamejjAsi tti bemi| NArati sahatI vIre, vIre No sahatI rati / jamhA avimaNe vIre tamhA vIre Na rajjati // 3 // (sU. 99) 'je mamAiyamati jahAti' mamAyita-mAmakaM tatra matimamAyitamatistAM yaH parigrahavipAkajJo jahAti--parityajati sa | mamAyitaM--svIkRtaM jahAti / RECESSASSOSTOSTEOSSES yadi nAmaivaM tataH kimityAha--'se hu diTThapahe'tti yo hi mokSa kavighnahetoH saMsArabhramaNakAragAt parigrahAnivRttAdhyavasAyaH, huH avadhAraNe, sa eva muniH dRSTo jJAnAdiko mokSapanthA yena sa dRSTapathaH, yadi vA dRSTabhayo'vagatasaptaprakArabhayaH // 183 // Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI0 zarIrAdeH parigrahAt sAkSAtpAramparyeNa vA paryAlocyamAnaM saptaprakAramapi bhayamApanapadyata ityataH parigrahaparityAge jJAtabhayatvamavasIyate / etadeva spaSTayitumAha--' jassa Natthi mamAitaM yasya mamAyitaM svIkRtaM parigraho na vidyate sa dRSTabhayo muniriti / kiJca -- 'taM pariNNAya'tti taM - pUrvavyAvarNitasvarUpaM parigrahaM dvividhayA'pi parijJayA parijJAya medhAvI - jJAtajJeyo viditvA lokaM parigrahAgrahayogavipAkinamekendriyAdiprANigaNaM 'vaMtA loga saNNaM' ti vAntvA - udgIrya lokasya - prANigaNasya saMjJA - dazaprakArAta, iti muniH kimbhUto ? matimAn - vivekajJaH san parAkramethAH - saMyamAnuSThAnodyogaM samyag vidadhyAH, itiH - adhikAraparisamAptau bravImIti pUrvavat / sa evaM saMyamAnuSThAne parAkramamANastyaktaparigrahAgrahayogo muniH kimbhUto bhavatItyAha -- 'NAratiM ' ityAdizlokaH, tasya hi tyaktagRha - gRhiNI-dhana - hiraNyAdiparigrahasya niSkiJcanasya saMyamAnuSThAnaM kurvataH sAdhoH kadAcinmohanIyodayA daratiH syAt, tAmutpannAM saMyamaviSayAM na sahate -na kSamate, ko'sau vizeSeNerayati - prerayatyaSTaprakAraM karma antaraGgA riSaDvarga vA vIraH zaktimAn sa eva vIro'saMyame viSaye parigrahe vA yA ratirutpadyate tAM na sahate na marSayati, yA cA'ratistAbhyAM vimanIbhUto na zabdAdiSu rajyati, ato ratyaratiparityAgAnna vimanasko bhavati nApi rAgamupayAtIti darzayati-- yasmAcya kratyaratiravimanA vIrastasmAtkAraNAdvIro na rajyati-zabdAdiviSayagrAme na gAdUrdhya vidadhAti 3 // 99 // 1126 1182811 Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA. pradI. BAERSIRSAR yata evaM tataH kimityAha - sadde phAse adhiyAsamANe NivviMda Nadi iha jIviyassa / muNI moNaM samAdAya dhuNe kammasarIragaM / paMtaM lUhaM sevaMti vIrA sammattadaMsiNo / esa oghaMtare muNI tiNNe mutte virate viyAhite ti bemi (sU. 100) 'sadde phAse'tti yasmAdvIro ratyaratI nirAkRtya zabdAdiSu viSayeSu manojJeSu na rAgamupayAti nApi duSTeSu dveSa, tasmAcchabdAn sparzAzca manojJetarabhedabhinnAn 'adhiyAsamANe tti samyak sahamAno nirvinda nandItyuttarasUtreNa sambandhaH, etaduktaM bhavatimanojJAn zabdAn zrutatA na rAgamupayAti, nApItarAn dveSTi, AdyantagrahaNAditareSAmapyupAdAnaM draSTavyaM, tatazca zabdAdIn viSayAnabhisahamAnaH' kiM kuryAdityAha-'NibiMda Naditi ihopadezagocarApano vineyo'bhidhIyate, nirvidasva-jugupsastra aizvaryavibhavAtmikA manasastuSTirnandistAm, iha manuSyaloke yajIvitamasaMyamajIvitaM tasya yA nandistuSTiH pramodo yathA mamaitat samRddhyAdikamabhUdbhavati bhaviSyati cetyevaM vikalpajanitAM nandI jugupsastra-yathA kimanayA pApopAdAnahetubhRtayA'sthirayeti ? 1. natisahamAna:-pA0 / // 185 // Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 45 1 / 2 / 6 AcA0 pradI0 evaM rUpa-balAdiSvapi vAcyaM, sanatkumAradraSTAnteneti, athavA paJcAnAmapyatIcArANAmatItaM nindati pratyutpannaM saMvRNotyanAgataM pratyAkhyAti / syAdetat-kimAlambya karotItyAha---'muNI moNaM samAdAya'tti munistrikAlavedI yatiH munerayaM mauna:-saMyamo, sarvathA saMyamamAdAya kiM kuryAt ? dhunIyAt karmazarIrakam / kathaM taccharIrakaM dhRyate, mamatvaM vA tadupari na kRtaM bhavatItyAha--'paMta lUhaM sevaMti' prAnta-svAbhAvikarasarahitamalpaM vA, rUkSam - AgantukasnehAdirahitaM dravyato bhAvato'pi, prAntaM-dveSarahitaM vigatadhUma, rUkSaM-rAgarahitamapagatAGgAra sevante-bhujate, ke ? vIrA:-sAdhavaH, kimbhUtAH ? smtvdrshino-raag-dvessrhitaaH| prAnta-rUkSasevI samatvadarzI ca kaM guNamavApnotItyAha--'esa oghaMtare muNI' eSa iti prAntarukSAhArasevanena karmAdizarIraM dhunAno bhAvato bhavaudhaM tarati / ko'sau ? muniH, kazca bhavaudhaM tarati ? yo muktaH sa bAhyAbhyantaraparigraharahitaH, kazca parigrahAnmukto bhavati ? yo bhAvataH zabdAdivipayAbhiSvaGgAdvirataH, tatazca yo muktatvena viratatvena vA vikhyAto muniH sa eva bhavaudhaM tarati, tIrNa eveti vA, iti:-adhikAraparisamAptau, bravImIti pUrvavat // 10 // yazca muktatva-viratAbhyAM na vikhyAtaH sa kimbhUto bhavatItyAha-- duvvasumuNI aNANAe, tucchae gilAti vattae / B // 186 // Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI. | 1 / 2 / 6 RIER-I-NIRAHASRASHAIL ema suvasu vIre pasaMsie acceti logasaMjogaM / esa NAe pavunati (sU. 101) 'duvvasu'tti vasu-dravyametacca bhavye'rthe vyutpAditaM 'dravyaM ca bhavya' ityanena, bhavyazca muktigamanayogyaH, tatazca muktigamanayogyaM yadvyaM tadvasu, duSTaM vasu durvasu, durvasu cAsau munizca durvasumuniH-muktigamanAyogyaH, sa ca kuto bhavati ? anAjJayA tIrthakaropadezazUnyaH svairItyarthaH, kimatra tIrthakaropadeze duSkaraM yena svairitvamabhyupagamyate ? taducyate --uddezakAderArabhya yathAsaMbhavamAyojyaM, tathAhi-mithyAtvamohite loke saMbodhaiM duSkaraM vrateSvAtmAnamadhyAropayituM ratyaratI nigrahItuM zabdAdiviSayeviSTAniSTeSu madhyasthatAM bhAvayituM prAntarukSANi bhoktum , evaM yathoddiSTayA maunIndrAjJayA asidhArakalpayA duSkaraM saJcarituM, anukUla-pratikUlAMzca nAnAprakArAnupasargAn soDhuM, asahane ca karmodayo'nAdyatIta kAlasukhabhAvanA ca kAraNaM, jIvo hi svabhAvato duHkhabhIruranirodhasukhapriyo'to nirodhakalpAyAmAjJAyAM duHkhaM vasati, asaMzca kimbhUto bhavatItyAha-'tucchae gilAti' tuccho-riktaH, sa ca dravyato nirdhano ghaTAdirvA jalAdirahito, bhAvato jJAnAdirahitaH, jJAnAdirahito hi kAcita saMzItiviSaye kenacit pRSTo'parijJAnAt glAyati vaktuM, jJAnasamanvito vA cAritrarikAH pUjAsatkArabhayAt zuddhamArgaprarUpaNAvasare glAyati yathAvasthitaM prajJApayituM, tathAhi-pravRttasaMnidhiH saMnidhernirdoSatAmAcaSTe evamanyatrApIti / yassu kaSAyamahA viSAgadakalpabhagavadAjJopajIvakaH sa suvasurmunirbhavatyarikto na glAyati ca vaktuM, yathAvasthitavastuparijJAnAdanuSThAnAcca, Aha ca-'esa subasu vIre pasaMsie' eSa iti mubasumuniAnAdharikto yathAvasthitamArgaprarUpako vIraH %C414141 / / 187 // Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zaza6 AcA pradI0 REGRAHARASHTRA karmavidAraNAt prazaMsitaH-lAdhitaH, 'acceti logasaMjoga' sa evaM bhagavadAjJAnuvartako vIro'tyeti-atikrAmati kaM-lokasaMyogaM lokenAsaMyatalokena saMyogaH-sambandhaH mamatvakRtastamatyeti, athavA loko bAhyo'bhyantarazca, bAhyo dhana-hiraNya-mAtA || (ta)-pitrAdi:', Antarastu rAga-dveSAdistakArya vA aSTaprakAraM karma tena sAI saMyogamatyeti-ladhayati / 'esa gAe pavucati' yo'yaM lokasaMyogAtikramaH eSa nyAyaH-eSa sanmArgaH mumukSUNAmayamAcAraHprocyate sadupadezAt / / 101 // syAdetat-kimbhUto'sAvupadeza ityata Aha - - jaM dukkhaM paveditaM iha mANavANaM tassa dukkhassa kusalA pariNNamudAharaMti, iti kamma pariNNAya svvso| je aNaNNadaMsI se aNaNNArAme, je aNaNNArAme se aNaNNadaMsI / jahA puNNassa katthati tahA tucchassa kathati / / jahA tucchassa kathati tahA puNNassa katthati (sU. 102) 'jaM dukkhaM paveditaM' yad duHkha duHkhakAraNaM vA karma lokasaMyogAtmakaM praveditaM-tIrthakRdbhirAveditamihAsmin saMsAre 1. dhana-dhAnya-hiraNya-mAtR-pitrAdiH- 70 / BADARA // 188 // Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAcA padI. 12 / 6 mAnavAnAM-jantUnAM, tataH kiM ? tasya duHkhasya-asAtalakSaNasya karmaNo vA kuzalA-nipuNAH dharmakathAlabdhisampannAH svasamayaparasamayavida udyuktavihAriNo yathAvAdinastathAkAriNo jitanidrA jitendriyA deza-kAlAdikramajJAsta evambhUtAH parijJAm -upAdAnakAraNaparijJAnaM nirodhakAraNaparicchedaM codAharanti jJayA pratyAkhyAnaparijJayA ca pariharanti parihArayanti ca / kiJca'iti kammaM pariNNAya'tti itiH-pUrvaprakrAntaparAmarzako yattaduHkhaM praveditaM manujAnAM, yasya ca duHkhasya parijJAM kuzalA udAha| ranti tad duHkhaM karmakRtaM tatkarmA'STaprakAraM parijJAya tadAzravadvArANi ca, jJAnapratyanIkatayA jJAnAvaraNIyamityAdi, pratyAkhyAnaparijJayA pratyAkhyAya tadAzravadvAreSu sarvazaH sarvaiH prakArogatrika-karaNatrikarUpairna vrtet'| 'je aNaNNadaMsI' anyada draSTuM zIlamasye tyanyadarzI, na anyadarzI ananyadarzI-yathA'vasthitapadArthadraSTA, kazcaivambhUto ? yaH samyagUdRSTimaunIndrapravacanAvirbhUtatatvArthoM yazcA'nanyadRSTiH so'nanyArAmo-mokSamArgAdanyatra na ramate, hetu-hetumadbhAve sUtraM lagayitumAha-'je aNaNNArAme' yazca bhagavadupadezAdanyatra na ramate so'nanyadarzI / tadevaM samyaktvasvarUpamAkhyAtam / kathayaMzcAraktadviSTaH kathayatIti darzayati- 'jahA puNNassa katthati' tIrthakara-gaNadharAcAryAdinA yathA yena prakAreNa puNyavataH surezvara-cakravarti-mANDalikAdeH kathyate-upadezo dIyate tathA-tenaiva prakAreNa tucchasya-dramakasyApi kASThahArAdeH | kathyate athavA pUrNo-jAti-kula-rUpAdhupetastadviparItastuccho, vijJAnavAn vA pUrNastato'nyastuccha:, uktazca-- 1. vrtte-bR0| HARASHARERASACREAAL // 189 // Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 / 6 prAcA pradI. PISOSICISSISSIEGESCHIC "jJAnezvaryadhanopeto jaatyaanvyblaanvinH| tejasvI matimAn khyAtaH, pUrNastuccho viparyayAt // 1 // " etaduktaM bhavati-yathA dramakAdestadanugrahabuddhyA pratyupakAranirapekSaH kathayatyevaM cakravAderapi, yathA vA cakravartyAdeH kathayatyAdareNa saMsArottaraNahetumevaM dramakasyApi, atra ca nirIhatA vivakSitA, na punarayaM niyama:-ekarUpatayaiva kathanIyaM, tathAhi--yo yathA budhyate tasya tathA kathyate, buddhimato nipuNaM sthUlabuddhastvanyathA, rAjJazca kathayatA tadabhiprAyamanuvartamAnena kathanIyaM, kimasAvabhigRhItamithyAdRSTiranabhigRhIto vA saMzItyApano vA ? abhigRhIto'pi kutIthikaieNgrAhitaH svata eva vA? tasyaivambhUtasya yadyevaM kathayedyathA 'dazasUnAsamazcakrI, dazakrisamo dhvjH| dazadhvajasamA vezyA, dazavezyAsamo nRpaH // 1 // [ ] // 102 // tadbhaktiviSayarUdrAdidevatAcaritrakathane' ca kadAcidasau pradveSamupagaccheda, dviSTazcaitadvidadhyAt avi ya haNe aNAtiyamANe / etthaMpi jANa seyaM ti Natthi / ke'yaM purise kaM ca Nae ? 1 devatAbhavanacaritakathane vR0 / AGARI ILOCHARGILOSALICHO // 190 // Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 261 za26 prAcA padI. CHIHIROSICIOS CORIGA esa vIre pasaMsie je baDhe paDimoyae, uidaM ahaM tiriyaM disAsu, se savvato sabapariNNAcArI Na lippati chaNaNApadeNa viire| se medhAvI je aNugdhAtaNassa khetaNNe je ya bandhapamokkhamaNNesI / kusale puNa Na baDhe No mukke (sU. 103) 'avi ya haNe aNAtiyamANe'tti apiH-sambhAvane, AstAM tAvadvAcA tarjanam , anAdiyamANo hanyAdapi, ityAdyavidhikathanene haiva tAvabAdhA, AmuSmiko'pi na kazcidguNo'stItyAha ca-'etyapi jANa seyaM tiNatthi' sAdhoH parahitArtha dharmakathAM: kathayatastAvat puNyamasti, parpadamajJAtvA'nantaropavarNitasvarUpakathane atrApi-dharmakathAyAmapi zreya:-puNyamityetannAstItyevaM jAnIhi / syAdetat-kathaM tarhi dharmakathA kAryA ityucyate-'keyaM purise kaM ca Nae yo hi vazyendriyo viSayaviSaparAGmukhaH saMsArodvignamanA vairAgyAkRSyamANa hRdayo dharma pRcchati, tenAcAryAdinA dharmakathanAsau' paryAlocanIyaH-ko'yaM puruSo ? mithyAdraSTiruta bhadrakaH, kena cAbhiprAyegA'yaM pRcchati ? kaM ca devatAvizeAM nataH kimanena darzanamAzritamityevamAlocya 1. dharmakathikenAsau-vR0 / CTERIES // 19 // Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1116 cA0 dI0 RA yathAyogyamuttarakAlaM kathanIyam , etaduktaM bhavati-dharmakathAvidhijJo hi AtmanA paripUrNaH zrotAramAlocayati dravyataH, kSetrataH kimidaM kSetra baudairbhAgavatairanyairvA tajjAtIyaH pArzvasthAdibhirvotsargarucibhirvA bhAvitaM, kAlato duHSamAdikaM durlabhadravyakAlaM vA', bhAvato'raktadviSTamadhyasthabhAvApannamevaM paryAlocya yathA'sau budhyate tathA tathA dharmakathA kAryA, evamasau dharmakathAyogya, aparasya vadhikAra eva nAsti, uktaJca "jo heuvAyapakkhami heuo Agamammi aagmio| so samayapaNNavao siddhaMtavirAhao aNNo // 1 // [sanmatitarka-3/45] ya evaM dharmakathAvidhijJaH sa eva prazasta, Aha ca-'esa vIre pasaMsie' yo hi puNyApuNyavatodharmakathAsamadRSTividhijJaH zrotRvivecakaH eSo'nantarokto vIra:-karmavidArakaH prshNsit:-shlaassitH| kimbhUto yo bhavatItyAha-'je baddhe paDimoyae' yo hyaSTaprakAreNa karmaNA snehanigaDAdinA vA baddhAnAM jantUnAM pratimocakaH dharmopadezadAnAdinA sa ca tIrthakaragaNadharAcAryAH | dirvA ythoktdhrmkthaavidhijnyH| kva punarvyavasthitAn jantUn mocayatItyAha-'u8 ahaM tiriyaM Uddharva-jyotiSkAdIn , adho-bhavanapatyAdIna, tiryagdikSu-manuSyAdIn mocayati / __ 'se savvato' sa iti vIro baddhaprattimocakaH sarvataH-sarvakAlaM sarvaparijJayA dvividhayA'pi carituM zIlamasyeti sarvapari 1. yo hetuvAdapakSe hetuka Agame AgamikaH / sa svasamayaprajJApakaH siddhAntavirAdhako'nyaH // 1 // // 192 // Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 1 / 2 / 6 pradI. DEGREGRESSIGGSGESPRESSRECE jJAcArI-viziSTajJAnAnvitaH sarvasaMbaracAritropeto vA, sa evambhUtaH kaM guNamavApnotItyAha-'Na lippati' na lipyatenAvaguNThathate, kena ? 'chaNaNApadeNa' kSaNapadena-hiMsAspadena prANyupamardajanitena ko'sau ? viirH| kimetAvadeva vIralakSaNamutAnyadapyastItyAha---'se medhAvI je aNugghAyaNassa kheyanne' sa meghAvI-buddhimAn ya aNodaghAtanasya khedajJaH-aNatyanena cAturgatikasaMsAramityaNaM-karma tasyot-prAvalyena ghAtanamapanayanaM tasya tatra vA khedajJo-nipuNaH, 'je ya bandhapamokkhamaNNesI' yazca prakRtisthityanubhAga'pradezarUpasya caturvidhasyApi bandhasya yaH mokSastadupAyo vA tamanveSTuMvilokayituM zIlamasyeti bandhapramokSamanveSo sa vIraH, sa kiM chadmastha Ahosvit kevalI? kevalino yathoktavizeSaNAsambhavAt chamasthasya grahaNam / kevalinastarhi kA vArteti ? ucyate--'kusale puNa No baddhe No mukke' kuzalo'tra kSINaghAtikamAMzo vivakSitaH sa ca tIrthakRt sAmAnyakevalI vA, chadmastho hi karmaNA baddho mokSArthI tadupAyAnveSakaH, kevaLI tu ghAtikarmakSayAnno baddho, bhavopagrAhikarmasadbhAvAno muktaH, yadi vA chadmastha evAbhidhIyate kuzalo'vAptajJAna-darzana-cAritro mithyAtva-dvAdazakaSAyopazamasadbhAvAttadudayavAniva na baddho'dyApi tat satkarmatAsadbhAvAno mukta iti // 13 // evambhUtazca kuzalaH kevalI chamastho vA yadAcIrNavAnAcarati vA tadapareNApi mumukSuNA vidheyamiti darzayati-- se jaM ca Arabhe, jaM ca NArabhe, aNAraddhaM ca Na Arabhe / 1. *nubhaav0-60| SOSIAALISESSHOSILA mA0 17 Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA pradI0 1 / 2 / 6 sadha sAvarakara chaNaM chaNaM pariNNAya logasaNNaM ca savvaso (sU. 104) __'se jaM ca Arabhe'tti sa kuzalo yadArabhata ArabdhavAn vA azeSakarmakSapaNopAyaM saMyamAnuSThAnaM yacca nArabhate mithyAtvAviratyAdikaM saMsArakAraNaM, tadArabdhavyamanArambhaNIyaM ceti saMsArakAraNasya mithyAtvAviratyAdeH prANAtipAtAdhaSTAdazarUpasya caikAntena nirAkAryatvAt , taniSedhe ca vidheyasya saMyamAnuSThAnasya sAmarthyAyAtatvAt taniSedhamAha--'aNAraddhaM ca Na Arabhe' anArabdhaM-anAcINaM kevalibhirviziSTamunibhirvA tatsAdhu rabheta-no kuryAt, yadAcINa mokSAGgaM tat kuryAt / yadbhagavatA'nAcIrNa parihArya tannAmagrAhamAha--'chaNaM chaNaM pariNAya' 'kSaNuhiMsAyAM' kSaNanaM kSaNo-hiMsanaM yena yena prakAreNa hiMsotpadyate tat jJaparijJayA jJAtvA pratyAkhyAnaparijJayA parihareta, kiJca-'logasaNaM ca savyaso' lokasya-gRhasthalokasya saMjJAna-saMjJA viSayAbhiSkaGga janitesukhecchA parigrahasaMjJA vA tAM ca jJaparijJayA jJAtvA pratyAkhyAnaparijJayA parihareta, kathaM ? sarvazaH-sarvaiH prakArairyogatrika-karaNatrikeNetyarthaH // 104 // tasyaivaMvidhasya yathoktaguNAvasthitasya dharmakathAvidhijJasya baddhapratimocakasya karmodghAtanakhedajJasya bandhamokSAnveSiNaH satpathavyavasthitasya kumArga nirAcikIhiMsAdyaSTAdazapApasthAnaviratasyAvagatalokasaMjJasya yadbhavati tadarzayati-- 1. janitA-pA0 / RASHISHASHISH // 194 // Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI0 uso pAsagassa Natthi / he kAma asamitadukkhe dukkhI dukkhANameva Ava parati bemi (sU. 105) // // logavijayassa chaTTho uddeso samatto // // bIyamajjhayaNaM logavijayo samattaM // 'uddeso pAsagassa Natthi ' uddizyate nArakAdivyapadezena ityuddezaH, sa pazyakasya - paramArthadRzo nAsti na vidyate ityAdIni ca sUtrANyudezaka parisamApti yAvat tRtIyodezake vyAkhyAtAni tata evArtho'vagantavyaH, AkSepa - parihArau ceti / tAni cAmUni - bAla: punarnehaH kAmasamanujJaH azamitaduHkhaH duHkhI duHkhAnAmevAvarttamanuparivartate / itiH - parisamAptau bravImIti pUrvavat // 105 // uktaH SaSThodezakaH / tatsamAptau ca samAptaJca lokavijayAdhyayanam // // iti zrIbRhatkharataragacche zrIjinasa mudrasUripadyAlaGkArazrIjinahaM sasUriviracitAyAM zrIAcArAGgapradIpikAyAM zrIlokavijayAkhyaM dvitIyAdhyayanaM parisamAptam // // iti zrIAcArAGge lokavijayAdhyayanam // 2 // 1 / 26 // 195 // Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA pradI. ASASHABAR // zrIzItoSNIyAdhyayane prathamoddezakaH // uktaM dvitIyAdhyayanaM, sAmprataM tRtIyamArabhyate, asya cAyamabhisambandhaH, zrIlokavijayAdhyayanaprasiddhasaMyamavyavasthitasya vijitakaSAyAdilokasya sAdhoH kadAcitpratikomAnulomAH parISahAH prAduSpanti, te'vikRtAntaHkaraNena samyak soDhavyA, ityanena sambandhenAyAtamidamadhyayanam , asyaiva pUrvamuddezArthAdhikAro likhyate tatra prathamoddezake bhAvanidrayA guptAnAM samyagavivekarahitAnAM gRhasthAnAM doSA abhidhIyante, jAgratAM ca guNAH kathyante / dvitIye ta eva bhAvanidrApannA yathA duHkhamanubhavanti tathocyate 2 / tRtIye tu saMyamAnuSThAnamantareNa duHkhasahanAdeva kevalAnna zramaNa ityucyate 3 / caturthoddezake tu kaSAyANAM vamanaM kArya, pApasya karmaNo bhavopagrAhikarmakSayAnmokSazca pratipAdyate 4 / ityuddezArthAdhikAraH proktH| atha nAmaniSpanne nikSepe nAma zItoSNIyaM, ataH zItoSNayorkizcit svarUpamAha sIyaM parIsahapamAyuvasamaviraI suhaM cauNhaM tu / parIsahatavujamakasAya sogAhiyeyAraI dukkha // 1 // [A. ni. gAthA 202] ASSSSS laa||196|| Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA pradI. / 3 / 1 zItamiti bhAvazItaM, tacceha jIvapariNAmasvarUpaM gRhyate, sa cAyaM pariNAmo-mArgAcyavananirjarI parisoDhavyAH parISahAH', pramAdaH-kAryazaithilyaM zItalavihAratA, upazamo-mohanIyopazamaH, sa ca samyaktva-dezavirati-sarvaviratilakSaNaH, upazamazreNyAzrino vA tatkSayo vA, viratiH-prANAtipAtAdiviratyupalakSitaH saptadazavidhaH saMyamaH, sukhaM ca sAtAvedanIyavipAkAvirbhUtam / etat sarva pariSada-pramAdAdi zItaM strIparIpaha-satkAra parISahau zIto, bhAvamano'nukUlatvAt, zeSAstu viMzatiH parIpahA uSNA, manasaH pratikUlatvAt / uSNazca parISahAH-pUrvavyAvarNitasvarUpAH, tapasyudyamo-yathAzakti dvAdazaprakAratapo'nuSThAna, kaSAyAH-krodhAdayaH, zoka - iSTAprAptivinAzodbhava AdhiH, vedaH-strI-pu-napuMsakavedodayaH, aratiH-mohanIya vipAkAccittauHsthya, duHkha cAsAtavedanIyodayAt, ityetAni parIpahAdIni pIDAkAritvAduSNamiti // 1 // ityAdi zItoSNabhAvAniha pratipAditatvAt zItoSNIyAdhyayanaM, gato nAmaniSpanno nikSepaH, sAmprataM sUtrAnugame sUtramuccAraNIya, taccedam suttA amuNI muNiNo sayA jAgaraMti (sU. 106) asya cAnantarasUtreNa sambandho vAcyaH, sa cAyam-iha duHkhI duHkhAnAmevAvarttamanuvartata ityuktaM, ihApi bhAvamuptA 1. tatvArthasUtra 9/8 / 2. vihAritA-pA0 / // 197 // Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 45 AcA0 pradI0 1 / 3 / 1 5 ajJAnino duHkhino duHkhAnAmevAvarttanamanuvartante, uktazca "nAtaH paramahaM manye, jagato duHkha kAraNam / yathA'jJAnamahArogo, durantaH sarvadehinAm // 1 // " [ 'suttA amuNI' iha suptA dveghA-dravyato bhAvatazca, tatra nidrApramAdApannA dravyamuptAH, bhAvasuptAH mithyAtvAjJAnamayamahAnidrAvyAmohitAH, tato ye amunayaH-mithyAdRzaH satataM bhAvamuptAH sadvijJAnAnuSThAnarahitatvAta, nidrayA tu bhajanIyAH, munayastu sadbodhopetA mokSamArgAdacalanaste satataM-anavarataM jAgrati-hitAhitaprAptiparihAraM kurvate, ato dravyanidropagatA api kvacidvitIyapauruSyAdau satataM jAgarukA eva / tadevaM darzanAvaraNIyakarmavipAkodayena kAcitsvapannapi yaHsaMvigno yatanAvAMzca sa darzanamohanIyamahAnidrApagamAjjAgradavastha eveti // 106 // ye tu suptAste'jJAnodayAdbhavanti, ajJAnaM ca mahAduHkhaM ca jantUnAmahitAyeti darzayati-- logaMsi jANa ahiyAya dukkhaM / samayaM logassa jANittA ettha satthovarate / -54 DI // 198 // Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI. jassime saddAya khvA ya rasA ya gaMdhA ya phAsA ya abhisamaNNAgatA bhavaMti (sU. 107) ||| 1 // 3 // 1 'logaMsi jANa ahiyAya duvakhaM' loke-paTnIvanikAye jAnIhi-paricchindyA duHkhahetutvAduHkham-ajJAnaM mohanIyaM vA, tadahitAya narakAdibhavavyapanopanipAtAya, iha vA bandha-vadha-zArIra-mAnasapIDAyai jApata ispetajjAnIhi, parijJAnAccaitatphalaM yaduta-dravyabhAvasvApAdajJAnarUpAdaduHkhahetorapasarpaNam / 'samayaM logassa jANittA' samayaH-AcAro'nuSThAnaM taM lokasya prANigaNasya jJAtvA'tra zastroparato bhavedityuttarasUtreNa sambandhaH, loko hi bhogAbhilASitayA prANyupamardAdikapAyahetukaM karmopAdAya narakAdiyAtanAsthAnevRtpadyate tataH kathaJcidudavRttyAvApya cA'zepaklezavAtanaM dharmakAraNamAryakSetrAdau manuSyajanma punarapi mahAmohamohitamati stattadArabhate yenA''dho'dho vrajati, saMsArAnnonmajjatIti / ayaM lokAcArastaM jJAtvA, kiM kuryAt ityAha - ettha satthovarate' atrAsmin paTakAyaloke zastrAda dravyabhAvabhedAduparato dharmajAgaraNena jAgRhi, yadi vA yatsaMyamazastraM prANAtipAtAdi zabdAdadikAmaguNAbhiSvaGgo vA tasmAdya uparataH sa muniriti / Aha ca-'jassime sadA ya rUvA ya' ti yasya mune rime pratyAtmavedyAH samastaprANigaNendriyapravRttiviSayabhUtAH zabda-rUpa-- rasa-gandha-sparzA manojJetarabhedabhinnA abhisamanvAgatA-jJAtA yasya munerbhavanti sa lokaM jAnAti, iSTeSu na rAgamupayAti nApItareSu dveSamiti bhAvaH, yadivA ihaiva zabdAdayo duHkhAya bhavantyAstAM tAvatparaloke, uktazca1. 0te yena yenA0-70 / 2. parva-pA0 / 3. dveSa iti mu. / / / 199 // Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 / 3 / 1 AcA0 pradI. RMATERIASIREHI--KI- "raktaH zabde hariNaH sparze nAgo rase ca vAricaraH / kRpaNa pataGgo rUpe bhujago gandhe nanu vinaSTaH // 1 // paJcasu raktAH paJca vinaSTA ytraagRhiitprmaarthaaH| ekaH pazcasu rakta prayAti bhasmAntatAmabudhaH // 2 // [ __ athavA zabde puSpazAlAdbhadrA nanAza 1, rUpe arjunakataskaraH 2, gandhe gandhapriyakumAraH 3, rase saudAsaH 4, sparze satyakiH sukumArikApatirvA lalitAGgakaH 5, paratra ca narakAdiyAtanAsthAnabhayamiti // 107 // evaM zabdAdInubhayaduHkhasvabhAvAnavagamya yaH parityajedasau kaM guNamavApnuyAdityAha se AtavaM NAgavaM veyavaM dhammavaM baMbhavaM se pannANehiM parijANati logaM, muNI ti vacce, dhammavidu ti aMjU AvaTTasoe saMgamabhijANati (sU. 108) 'se Ata'ti yo hi mahAmohanidrAvRte loke duHkhamahitAya jAnAno lokasamayadarzI zastroparataH san zabdAdIn kAmaguNAn duHkhaikahetUn jAnAti jJaparijJayA pratyAkhyAnaparijJayA pratyAyaSTe sa-sAdhurAtmavAn zabdAdiparityAgena AtmA'nena rakSito bhavati, anyathA nArakaikendriyAdipAte satyAtmakAryAkaraNAtkuto'syAtmA / 10tatAM mUDhaH - pA0 / // 20 // Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI 11 pAThAntaraM vA 'se AyavI nANavI' AtmAnaM zvabhrAdipatanarakSaNadvAreNa vettItyAtmavit , tathA jJAnaM - yathAvasthitapadArtha- paricchedakaM vettIti jJAnavit , tathA vedyate jIvAdisvarUpamaneneti veda:-AcArAGgAdyAgamaH taM vettIti vedavit , tathA durgatiprasRtajantudharaNasvabhAvaM svargApavargamArga dharma vettIti dharmavit , evaM brahmA'zeSamalakalaGkavikalaM' yogizarma vettIti brahmavit , evaM 'pannANehiM parijANati logaM' prakarSeNa jJAyate iti jJeyaM yaistAni prajJAnAni-matyAdIni tailoM ke yathAvasthitaM jantulokaM tadAdhAra kSetraM vA jAnAtIti, ya eva zabdAdiviSayasaGgasya parihartA sa eva yathAvasthitalokasvarUpaparicchedIti / yazcAnantaraguNopetaH sa kiM vAcya ? ityata Aha-'muNIti bacce' yohyAtmavAn jJAnavAn vedavAn dharmavAn brahmavAn prajJAnairvyastaiH samastairvA lokaM jAnAti sa munirvAcyo, manute manyate vA jagatastrikAlAvasthAmiti muniH, kizca-'dhammavidutti dharma-cetanAcetanadravyasvabhA zruta-cAritrarUpaM vA vettIti dharmavit , 'aMjU' RjurjJAna-darzana-cAritrAkhyasya mokssmaargsyaanusstthaanaadkuttilH| tadevaM dharmavijurmuniH kimbhUto bhavatItyAha-'AvaTTasoe' bhAvAvatoM-janma-jarA-maraNa-roga-zoka-vyasanopanikatAsmakaH saMsAraH, bhAvoto'pi zabdAdikAmaguNaviSayAbhilASaH, Avartazca zrotazcAvarttazrotasI tayo rAgadveSAbhyAM sambandhaH -saGgastamabhijAnAtyAbhimukhyena paricchinatti // 108 // evaMvidhazca ke guNamavApnuyAdityAha-- BOSSESSES SOCIALE 10vkly0-paa0| // 201 // Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 131 AcA pradI0 sitosiNacAgI se NiggaMthe arati-ratisahe, palsayaM No vedeti, jAgara-verovarate vIre ! evaM dukkhA pamokkhasi / ____ jarA-maccuvasovaNIte Nare satataM mUDhe dhammaM NAbhijANati (sU. 109) / 'sItosiNaccAgI' sabAhyAbhyantaragranthirahitaH san zItoSNatyAgI sukha-duHkhAnabhilASukaH zItoSNarUpau vA parISahAvatisahamAnaH saMyamAratyasaMyamaratisahaH' san paruSatAM-karkazatAM pIDAkAritAM parIpahANAmupasargANAM vA karmakSapaNAyodyataH sAhAyyaM manyamAno no vetti-na tAn pIDAkAritvena gRhAtItyarthaH / kiJca-'jAgara' asaMyamanidrApagamAjjAgartIti jAgaraH, 'veroparate' abhimAnasamuttho'mAvezaH parApakArAdhyavasAyo vairaM, tasmAduparato vairoparato, jAgarazvAsau vairoparatazceti karmadhArayaH, ka evambhUto ? vIraH-karmApanayanazaktyupetaH, evambhUtazca tvaM vIra ! AtmAnaM paraM vA duHkhAt duHkhakAraNAt pramokSyasIti / yazca yathoktAdviparItaH AvartazrotasoH saGgamupagato'jAgaraH sa kimApnuyAdityAha-'jarAmaccutti jarA ca mRtyuzca tAbhyAmAtmavazamupanIto naraH prANI satatamanavarataM mUDho-mahAmohamohitamatirdha vargApavargamArga nAbhijAnI te-nAvagacchati, tat saMsAre sthAnameva nAsti yatra jarA-maraNe na staH, devAnAM jarA'bhAva iti cet ? 1 saMyamAsaMyamaratyaratisahaH - bu0 / 2 dhIraH -pA0 / 3 dhIra ! - pA0 / KEEPEACEAEECIAAAA // 202 // Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI. 1 / 3 / 1 22-2-%81-%AMARRIALSF na, tatrApyupAntakAle lezyA-bala-sukha-prabhutva-varNahAnyutpatterastyeva teSAmapi jarAsadbhAvaH, uktazca-- "devA NaM bhaMte ! savve samavaNNA? No iNaDhe samaDhe, se keNaTeNaM bhaMte ! evaM vuccai ? goyamA! devA duvihA paNNattA-putvocavaNagA ya pacchovavANagA ya, tattha NaM je te pubovavaNNagA te Na avisuddhavaNNayarA je NaM pacchovavaNNagA te NaM visuddhavANayarA"" [ bhagavatI sUtra-1/2/6] evaM lezyAdyapIti, cyavanakAle sarvasyaivaitadbhavati, tadyathA "mAlyamlAniH kalpavRkSaprakampaH, zrIhInAzo vAsasA copraagH| dainyaM tandrA kAmarAgAGgabhaGgo, draSTebhraMzo vepathuzcAratizca // 1 // // 109 // [ yatazcaivamataH sarva jarA-mRtyuvazopanItamabhisamIkSya kiM kuryAdityAha-- pAsiya Ature pANe appamatto parivae / maMtA evaM matimaM pAsa, 1 devA bhadanta ! sarve samavarNAH ! naiSo'rthaH samarthaH, tat kenArthena bhadanta ! evamucyate ? gautama ! devA dvividhA:-pUrvo. tpannakAzca / pazcAdupapannakAzca / tatra ye te pUrvotpannakAste'vizuddhavarNAH, ye pazcAdupapannAste vizuddhavarNAH / 2 draSTibhrAntiH-0 / // 203 // Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11311 AcA pradI0 GLICERIES AGREGAREAREAREA AraMbhajaM dukkhamiNaM ti NacA, mAyI pamAyI puNa ei gbhN| uvehamANo sadda-rUvesu aMjU mArAbhisaMkI maraNA pamuMcati / appamatto kAme hiM, uvarato pAvakamme hiM, vIre gutte kheyaNNe / je pajjavajAtasatthassa khetaNNe se asatthassa khetaNNe / je asatthassa khetaNNe se pajjavajAtasatthassa khetnnnne| akammassa vavahAro Na vijjati / kammuNNA uvAdhi jAyati / kammaM ca paDilehAe (sU. 110) 'pAsiya Ature'tti sa hi bhAvajAgarastaistairbhAvasvApajanitaH zArIramAnasaiduHkhairAturAn-kiMkartavyatAmUDhAn duHkhasAgarAvagADhAn prANino dRSTvA-jJAtvA'pramattaH parivrajeda-udyuktaH san saMyamAnuSThAnaM vidadhyAt / apica-'maMtA eyaMti he // 204 // Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI0 mA0 18 matimAn ! sazrutika ! bhAvasuptAturAn pazya, matvA caitajjAgrat suptaguNadoSApAdanaM mA svApe marti' kuru, kizca - 'AraMbha' ti ArambhaH - sAvadhakriyAnuSThAnaM tasmAjjAtamAraMbhajaM, kiM tad ? duHkhaM tatkAraNaM vA karma / idamiti pratyakSagocarApanamazeSArambhapravRttaprANigaNAnubhUyamAnamityetat jJAtvA paricchidya nirArambho bhUtvA''tmahite jAgRhi / yastu viSaya - pAyAcchAdita cetAbhAvazAyI sa kimApnuyAdityAha - 'mAyI' madhyagrahaNAccAdyantayorgrahaNaM, tena krodhAdikapAyavAn madyAdipramAdavAnbhArakaduHkhamanubhUya punastiryakSu garbhamupaiti / yastvakaSAyI pramAdarahitaH, sa kimbhUto bhavatItyAha'uvehamANo 'tti zabda-rUpAdiSu yau rAgadveSau tAvupekSamANaH - akurvan Rjurbhavati, yatireva paramArthataH RjuH, aparastvanyathAbhUtaH stryAdipadArthAnyathAgrahaNAdvakraH, kiJca - 'mArAbhisaMkI' sa RjuH zabdAdInupekSamANo maraNaM mArastadabhizaGkI- maraNAdudvijaMstatkaroti yena maraNAtpramucyate / kiM tatkaroti ? 'appamatto kAmehiM' kAmairyaH pramAdastatrApramatto bhavet / kazcApramattaH syAd ? yaH kAmArambhakebhyaH pApebhya uparato bhavatIti- 'uvarato pAvakammehiM' uparato manovAkkAyaiH kutaH ? pApopAdAnakarmabhyaH ko'sau ? vIraH, kimbhUto ? guptAtmA, kazca gupto bhavati ? yaH khedajJo / yazca khedajJaH sa kaM guNamavApnuyAdityAha - 'je pajjavajAta 'ti zabdAdInAM viSayANAM paryavA: - vizeSAsteSu tannimittaM jAtaM zastraM paryavajAtazastraM - zabdAdivizeSopAdAnAya yatprANyupaghAta - 1 svApamarti ba0 / zAra // 205 // Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI0 131 kAryanuSThAnaM tatparyavajAtazastraM tasya yaH khedajJo-nipuNaH so'zastrasya-niravadyAnuSThAnasya saMyamasya khedajJo-nipuNaH, | yazcAzastrasya saMyamasya khedajJaH sa paryavajAtazatrasya khedjnyH|| idamuktaM bhavati-yaH zabdAdiparyAyAn iSTAniSTAtmakatvAt tatprAptiparihArAnuSThAnaM ca zastrabhUtaM vetti so'nupaghAtakatvAsaMyamamapyazastrabhUtamAtmaparopakAriNaM vetti, zastrAzastre ca jAnAnastatprAptiparihArau vidhatte, etatphalatvAt jJAnasyeti, tasya ca saMyamatapaHkhedajJasyAsravanirodhAdanAdibhavopAttakarmakSayaH / karmakSayAca yadbhavati tadupadizati-'akammasse ti na vidyate'STaprakAraM karmAsyetyakarmA tasya vyavahAro na vidyate-nA'sau nArakatiyagnarAmaraparyAptakAparyAptakabAlakumArAdisaMsArivyapadezabhAg bhavati / yazca sakarmA sa nArakAdivyapadezena vyapadizyata ityAha-'kammuNA uvAdhI'ti upAdhIyate-vyapadizyate yenetyupAdhirvizeSaNaM, sa upAdhiH karmaNA jJAnAvaraNIyAdinA jAyate, tadyathA-matizrutAvadhimanaHparyAyavAn mandamatistIkSNo vetyAdi 1, cakSurdarzanI acakSudarzanI nidrAlurityAdi 2, sukhI duHkhI ceti, 3, mithyAdraSTiH samyagradRSTiH samyagamithyAdRSTiH strI pumAnapuMsakaH kaSAyItyAdi 4, sopakramAyuSko nirupakramAyuSko'lpAyurdIrghAyurityAdi 5, nArakastiyagyonayaH' ekendriyo dvIndriyaH paryAptako'paryAptakaH subhago durbhaga ityAdi 6, uccairgotro nIcairgotro veti 7, kRpaNastyAgI nirupabhogo nirvIya 8, ityevaM karmaNA saMsArI vyapadizyate / yadi nAmaivaM tataH kiM kartavyamityAha --- 'kammaM ca paDile hAe' karma-jJAnAvaraNIyAdi tatpratyupekSya bandhaM vA prakRtisthityanu 1 0yonikaH-vR0 GESSESAROSESSIOSHOROSCOOLOCALOG // 206 // Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI0 bhAvapradezAtmaka' paryAlocya tatsattAvipAkApannAMzca prANino yathA bhAvanidrayA zerate tathA'vagamyAkarmatopAye bhAvajAgaraNe yativyam // 110 // kizca - kammamUlaM ca jaM chaNaM, paDilehiya savvaM samAyAya dohi aMtehiM adissamANe taM pariNNAya medhAvI vidittA logaM vaM lAgaNaM sahAvI parikkamejjAsi (sU. 191 ) tibemi // sIosaNijjassa paDhamo uddesao samatto // 'kammamUlaM' karmaNo mUlaM kAraNaM mithyAtvAviratipramAdakaSAyayogAH, caH samuccaye, karmamUlaM ca pratyupekSya, yatkSaNamiti 'kSaNu hiMsAyA' kSaNanaM yatkimapi prANyupaghAtakAri tatkarma mUlatayA pratyupekSya parityajet punarapyupadezadAnAyAha - 'paDile hiya savvaM pratyupekSya pUrvoktaM karma tadvipakSamupadezaJca sarva samAdAya gRhItvA antahetutvAdantau rAga-dveSau tAbhyAM dvAbhyAM sahAyamAnastatkarma tadupAdAnaM vA rAgAdikaM jJaparijJayA parijJAya pratyAkhyAnaparijJayA pariharediti, 'taM pariNNAya' taM rAgAdi1 0nubhAgapra0 mu0 / 20bhya karmaNopAye - pA0 / 1 / 3 / 1 // 207 // Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA.. pradI. mohitaM lokaM viSaya-kaSAyalokaM vA jJAtvA vAntvA ca lokasaMjJA-viSayapipAsAsaMjJitAM [sa] medhAvI-maryAdAvyavasthitaH san parAkrameta-saMyamAnuSThAne udhukto bhavet , viSayapipAsAmariSaDvarga vA'STaprakAraM karmAvaSTabhyAda, itiH-parisamAptau, bravImIti pUrvavat // 111 // // zrIzItoSNIyAdhyayanasya prathamoddezakapradIpikA samAptA // SASARASWAR A SESSTECEXISTA // 20 // Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 / 312 AcA pradI0 nell MALAGHEECHECCAME // zrIzItoSNIyAdhyayane dvitIyoddezakaH // uktaH prathamoddezakaH, sAmprataM dvitIya Arabhyate, asya cAyamamisambandhaH-pUrvoddezake bhAvasuptAH pradarzitA, iha tu teSAM svApavipAkaphalamasAtamucyate, ityanena sambandhenAyAtasyAsyoddezakasyAdivatram jAtiM ca buDhi ca ihajja pAsa, bhUtehiM jANa paDileha saatN|| tamhAtivijjo paramaM ti NaccA, sammattadaMsI Na kareti pAvaM // 4 // jAti:-prasUtiH, bAla-kumAra-yauvana-vRddhAvasthAnAM vRddhiH, iha-manuSyaloke saMsAre vA'dyaiva kAlakSepamantareNa jAtiM ca | vRddhiM ca pazya-avalokaya, idamuktaM bhavati-jAyamAnasya yaduHkhaM vRddhAvasthAyAM yacchArIramAnasamutpadyate tadvivekacakSuSA pazya, yathA ca jAtyAdikaM na syAttathA vidhatstra / kizcAparaM-'bhUtehiM sAta' bhUtAni-caturdazabhUtagrAmAH taiH samamAtmanaH sAta-sukhaM pratyupekSya-paryAlocya jAnIhi, tathAhiyathA tvaM sukhapriya evamanye'pi, yathA ca tvaM duHkhadviDevamanye'pi jantava, evaM matvA'nyeSAmasAtotpAdanaM na vidadhyA, evaM ca janmAdiduHkhaM na prApsyasi / ISISCEGIESISCH GAGAL | // 209 // A K Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI0 yadyevaM tataH kimityAha -- ' tamhA'tivijjo' tasmAjjAti-vRddhi-sukha - duHkhadarzanAdatIva vidyA- tasvaparicchetrI yasyAsAvatividhaH sa paramaM - mokSaM jJAnAdikaM tanmArga jJAtvA samyaktvadarzI san pApaM na karoti, sAvadhAnuSThAnaM na vidadhAti // 4 // pApasya ca mUlaM snehapAzAstadapanodArthamAha ummuca pAsa iha maccierhi, AraMbhajIvI ubhayANupassI, kAmesu giddhA NicayaM kareMti, saMsiccamANA puNereti ganbhaM // 5 // iha - manuSyaloke martyaiH-lokaiH sArddhaM dravyabhAvabhedabhinnaM pAzamut- prAbalyena muJca-apazakuru, sa hi kAma-bhogalAlasastadAdAnahetorDiMsAdIni pApAnyArabhate, ArambheNa jIvituM zIlamasyetyArambhajIvI - mahArambha-parigrahaparikalpitaja / vanopAyaH' sa ubhayaM - zArIra - mAnasamaihikAmuSmikaM vA dRSTaM zIlamasyeti sa tathA, 'kAmesu'tti kAmA- icchAmadanarUpAsteSu gRddhAHadhyupapannA nicayaM - karmopacayaM kurvanti / yadi nAmaivaM tataH kimityAha - 'saMsinccamANA' tena kAmopAdAnajanitena karmaNA saMsicyamAnA- ApUryamANA garbhAdgarbhAntaramupayAnti saMsAracakravAle'raghaTTaghaTIyantranyAyena paryaTante - Asate ||5|| tadevamanibhRtAtmA kimbhUto bhavatItyAha avi se hAsamAsajja, haMtA gaMdIti maNNati / 10pAyam vR0 / 2 bhayam / 1 / 3 / 2 // 210 // Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 / 3 / 2 AcA0 pradI. RESEARCRA-%AACARE alaM bAlapsa saMgeNaM, veraM vaDDheti appaNo // 6 // bhlokaH / hIbhayAdinimittazcetoviplavo hAsastamAsAdya-aGgIkRtya sa kAmagRghnahatvA'pi prANino nandIti krIDeti manyate, vadati ca mahAmohAvRto'zubhAdhyavasAyo' yathaite pazavo mRgayA sRSTAH, mRgayA ca sukhinAM krIDAyai bhavati, ityevaM mRSAvAdAdiSvapyAyojyam / yadi nAmaivaM tataH kimityAha-alaM-paryAptaM bAlasya-ajJasya yaH prANAtipAtarUpaH saGgo viSayAdimayo vA tenAlaM, bAlasya hAsyAdisaGgenAlaM, kimiti ced ? ucyate, 'veraM' puruSavadhasamutthaM vairaM tadbAlaH saGgAnusaGgI | sannAtmano vardhayati // 6 // yatazcaivaM tataH kimityAhatamhAtivijjaM paramaMti NacA, AyaMkadaMsI Na kareti pAvaM / aggaM ca mUlaM ca vigica dhIre, palichidiyANaM NikkammadaMsI // 7 // yasmAdvAlasaGgino vairaM varddhate tasmAdatividvAn parama-mokSapadaM sarvasaMvararUpaM cAritraM vA, samyagjJAna-samyagdarzanaM vA, | etatparamiti jJAtvA kiM karotItyAha-AtaGko-narakAdiduHkhaM tadraSTuM zIlamasyetyAtaGkadarzI sa pApAnubandhi karma na karoti, | upalakSaNArthatvAnna kArayati, nAnumanyate / punarapyupadezadAnAyAha-agraM-bhavopagrAhikarmacatuSTayaM, mUlaM-ghAtikarmacatuSTayaM, 10vRttaa'shu0-paa0| HASTRIANESHASKAR // 21 // Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 1132 pradI ALGISIGILESESSISSEARKASS tadevaM sarvamagrazca mUlazca 'vigica' tyaja-pRthakkuru, tadanenedamuktaM bhavati-na karmaNaH paudgalikasyAtyantikakSayo'pi tvAtmanaH pRthakkaraNaM, kizca 'palichidiyANaM tapaH-saMyamAbhyAM rAgAdInibandhanAni tatkAryANi chittvA niSkarmadarzI bhavati, niSkarmANamAtmAnaM pazyatIti, niSkarmatvAdapagatAvaraNaH sarvajJAnI sarvadarzI ca bhavati // 7 // yazca niSkarmadarzI bhavati so'paraM kimApnuyAdityAhaesa maraNA pamuccati, se hu diTThabhaye muNI / logaMsi paramadaMsI vivittajIvI uvasaMte samite sahite sadA jate kAlakaMkhI parivvae / bahaM ca khalu pAvaM kammaM pagaDaM (sU0 112) eSa-ityanantarokto mUlAgravivekajJo niSkarmadazI maraNAd-AyuHkSayalakSaNAn mucyate, AyuSo bandhanAbhAvAt, 'se hu'tti so'nantarokto munidRSTaM saMsArAdbhayaM saptaprakAraM vA bhayaM yena sa tathA, huravadhAraNe draSTabhaya eva / ___'logaMsi' iti loke-dravyAdhAre caturdazabhUtagrAmAtmake vA paramo-mokSastatkAraNaM vA saMyamastaM draSTuM zIlamasyeti paramadarzI, 'vivittajIvI' viviktaM strI-pazupaNDa kasamanvitazayyAdirahitaM dravyato, bhAvatastu rAgadveSarahitamasakliSTaM jIvituM zIlamasyeti viviktajIvI, yazcaivambhUtaH sa indriya-noindriyopazamAdupazAnto, yazcopazAntaH sa paJcabhiH samitibhiH samyagyA ito-gato mokSamArge samitaH, yazcaivaM sa jJAnAdibhiH sahitaH-samanvito, yazca jJAnAdisahitaH sa sadA yata:-apramAdI / / GISESEISISSASIGIOSASIES // 212 // Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI. 1132 SARA kimavadhizcAyamanantarokto guNakalApopanyAsa ityAha-'kAlakaMkhI' kAlo-mRtyustamAkAyituM zIlamasyeti kAlAkAGkSI, sa evambhUtaH pariH-samantAdvajet , yAvatparyAyAgataM paNDitamaraNaM tAvadAkAGkSamANo viviktajIvitvAdiguNopetaH saMyamAnuSThAnamArge pariSvaSket / syAdetat-kimarthamevaM kriyate ? ityAha-bahuM ca khalu' mUlottaraprakRtibhedabhinna prakRtisthityanubhAgapradezAtmakaM bandhodayasatkarmatAvyavasthAmayaM baddha-spRSTa-nidhatta-nikAcitAvasthAgataM karma tacca na hUsIyasA kAlena kSayamupayAtItyataH kAlAkAGkSI, khaluravadhAraNe, baDveva tatkarma // 112 // yadi nAmaivaM tatastadapanodAya kiM kartavyam ? sacaMsi ghiti kuvvaha / etthovarae mehAvI savvaM pAvaM kammaM jhoseti (sU0 113) sadbhyo hitaH satyaH saMyamastatra dhRtiM kuruvaM, 'patthovarae' atra-asmin saMyame upa-sAmIpyena rato-vyavasthito medhAvItatvadarzI sarvam-azeSa pApaM-karma saMsArArNavaparibhramaNa hetuM jhoSayati-kSayaM nayati // 113 // ukto'pramAdaH, tatpratyanIkastu pramAdaH, tena ca kaSAyAdipramAdena pramattaH kiM guNo bhavatItyAhaaNegacitte khalu ayaM purise, se keyaNaM arihai pUraittae / se aNNavahAe aNNapariyAvaNAe aNNapariggahAe jaNavayavahAe jaNavayapariyAvaNAe || // 213 // Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 / 3 AcA pradI0 || CTESRAEESASARIES jaNavayapariggahAe (sU0 114) / 'aNegacitte'tti anekAni cittAni kRSivANijyAdIni yasyAsAvanekacittaH, khaluravadhAraNe, saMsArasukhAbhilASyanekacitta eva bhavati, ayaM puruSa iti pratyakSagocarIbhUta saMsAryapadizyate, yazcAnekacitto bhavati sa kiM kuryAdityAha-'se keyaNaM'ti dravyaketanaM cAlinI' paripUrNakaH samudro veti, bhAvaketanaM lobhecchA, tadasAvanekacittaH kenApyabhUtapUrva pUrayitumarhati, arthitayA zakyAzakyavicArakSamo'zakyAnuSThAne'pi pravartate / saca lobhecchApUraNavyAkulitamatiH kiM kuryAdityAha-'se aNNavahAe' sa lobhapUraNapravRtto'nyeSAM prANinAM vadhAya bhavati, tathA'nyeSAM 'pariyAvaNAe' paritApanAya bhavati, tathA'nyeSAM dvipada-catuSpadAdInAM parigrahAya bhavati, 'jaNavayavahAe' janapade bhavA jAnapadAH kAlapraSThAdayo rAjAdayo tadvadhAya tathA janapadAnAM lokAnAM parivAdAya cauro'yaM pizuno vetyevaM marmodghaTTanAya, janapadAnAM magadhAdInAM parigrahAya bhavati // 114 // kiM ya ete lobhapravRttA vadhAdikAH kriyAH kurvanti te tathAbhUtA evAsate utAnyathApIti darzayatiAsevittA eyamadvaM iccevege samudvitA / tamhA taM biiyaM nAsevate NissAraM pAsiya NANI / 1. caalnii-bR0| ASISASTERBASHI // 22 Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA pradI0 1132 SAR uvavAyaM cavaNaM NacA, aNaNaM cara mAhaNe / se Na chaNe, na chaNAvae, chaNataM NANujANati / NibiMda NaMdi, aste payAsu, aNomadaMso NisaNNe pAvehi kammehiM (sU. 115) 'AsevittA' evamanantaroktamarthamanyavadhaparigrahaparitApanAdikamAsevya ityeva-lobhecchApratipUraNAyaiva eke-bharatarAjAdayaH sanutthitAH-samyagyogatrikeNotthitAH saMyamAnuSThAnenodyatAstenaiva bhavena siddhimAsAdayanti / saMyamasamutthAnena cotthAya kAmabhogAn hiMsAdIni cAAdvArANi hitvA kiM vidheyamityAha-'tamhA taM viiya'ti yasmAdvAntabhogatayA kRtapratijJastasmAdbhogalipsutayA taM dvitIyaM mRpAvAdasaMyamaM vA nAsevate / viSayArthamasaMyamaH sevyate, te ca viSayA niHsArA iti darzayati 'NissAraM pAsiya NANI' sAro hi viSayagaNasya tatprAptau tRptistadabhAvAniHsArastaM draSTavA jJAnI na viSayAbhilASaM vidadhyAt / na kevalaM manuSyANAM, devAnAmapi viSaya mukhAspadamanityaM jIvitamiti darzayati-'uvavAyaM cavaNaM NaccA' upapAtaM-janma cyavana-pAtastacca jJAtvA na viSayasaGgonmukho bhavediti, yato niHsAro viSayamAmaH samasta saMsAro vA sarvANi sthAnAnyazAzvatAni, tataH ki kartavyamityAha-'agaNaM para mAhaNe' mokSamArgAdanyo'saya nA'nyo'nanyA-jJAnAdistaM cara 'mAhaNa' iti muniH| RIBRARIAAAAEX // 215 // Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI0 13 / 2 kizca-'se Na chaNe ti sa muniranya pevI prANino nakSaNuyAt- na handhAt , nApyaparaM ghAtayet ghnantamanya' na || samanujAnIyAt / caturthavratasiddhaye vidamupadizyate-'NiliMda gaMdi' nirvindasva-jugupsasya viSayajanitAM nandI-pramodaM, kimbhUtaH san ? prajAsu-strISu arakto-rAgarahito, bhAvayecca yathate viSayAH kimpAkaphalopamAstraSuSI phalanibandhanakaTavaH, tadartha parigrahAgrahayogaparAGmukho bhavediti, uttamadharmapAlanArthamAha-'aNomadaMsI' avamaM-hInaM mithyAdarzanAviratyAdi tadviparItamanavamaM tadraSTuM zIlamasyetyanavamadarzI samyagdarzana-jJAna-cAritravAn , evambhUtaH san prajAnugAM nandi nirvindasva. yazcAnavamadarzI sa kimbhUto bhavatItyAha-'NisaNNe pApopAdAnebhyaH karmabhyo niSaNNo-nirviNaH pApakartavyeSu nivRtta itiyAvat // 115 // kizcakodhAdimANaM haNiyA ya vIre, lobhassa pAse NirayaM mahaMtaM / tamhA hi vIre virate vadhAto, chidijja sotaM lahubhUyagAmI // 8 // gaMthaM pariNNAya ihajja vIre, soya pariNNAya carejja daMte / ummugga laDuM iha mANavehiM, No pANiNaM pANe sabhArabhejjAsi // 9 // tibemi / // siosaNijjassa bIo uddesao samatto // 1. pataghnanta0 bR0 / 2. samanujAnIta- pA0 / TEASEASISASARASI // 216 // Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI0 krodha Adiu~SA te krodhAdayaH, mIyate-paricchidyate'neneti mAnaM-svalakSaNaM anantAnubandhyAdivizeSaH, krodhAdInAM mAnaM 11312 krodhAdimAnaM, krodhAdi yo mAno-garvaH krodhakAraNastaM hanyAta , ko'sau ? vIraH, dveSApanodamuktvA rAgApanodArthamAhalobhasyAnantAnuvandhyAdezcaturvidhasyApi sthitiM vipAkaM ca pazya, sthitimahatI sUkSmasamparAyAnuyAyitvAd vipAko'pyapratiSThAnAdinarakApattermahAn , yata Agama:-'macchA maNuA ya sattami puDhavi' [jinabhadrIyA bR0 saM0 285] te ca mahAlobhA-lA bhibhUtAH saptamapRthivIbhAjo bhavantIti bhaavaarthH| yasmAllobhAbhibhUtAH prANivadhAdipravRttitayA mahAnarakabhAjo bhavanti tasmAdvIro lobhatorvadhAdvirataH syAditi, kizca-'chidija sotaM' zokaM bhAvazroto [vA] chindhAt-apanayet, kimbhUto ? laghubhUto-mokSaH saMyamo vA taM gantuM zIlamasyeti laghubhUtagAmI // 8 // punarapyupadezadAnAyAha-'gaMthaM ti granthaM-bAhyAbhyantarabhedabhinnaM jJaparijJayA parijJAyehAcaiva kAlAnatipAtena vIraH san pratyAkhyAnaparijJayA parityajet , kizca-'soya'ti viSayAbhiSvaGgaH saMsArazrotastad jJAtvA dAnta indriya-noindriyadamena saMyama caret , kimabhisandhAya 'ummugga'tti iha mithyAtvAdizaivalAcchAdite saMsArahade jIvakacchapaH zruti-zraddhA-saMyamavIryarUpamunma janamAsAdya-labdhvA'nyatra sampUrNamokSamArgAbhAvAt mAnuSeSvityuktaM, 'No pANiNaM'ti prANA vidyante yeSAM te prANAn-paJcendriya-trividhavalocchvAsaniHzvAsAyuSkalakSaNAn no samArabhethA:-na vyaparopayeH, tadupaghAtakAryanuSThAnaM mA kRthA, itiHparisamAptau, bravImIti pUrvavat // 9 // ||shriishiitossnniiyaadhyynsy dvitIyoiMzakapradIpikA samAptA // | // 217 // PRAKASHASTRA mA0 19 Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 / 3 / 3 bhAcA pradI0 NEGISTERESI-%AGICAInA // zrIzItoSNIyAdhyayane tRtIyoddezakaH // ukto dvitIyoddezakaH sAmprataM tRtIya Arabhyate, asya cedamAdisUtramsaMdhi logassa jANittA, Atato bahiyA pAsa / tamhA Na haMtA Na vighaate| jamiNaM aNNamaNNavitigichAe paDilehAe Na kareti pAvaM kamma ki tattha muNI kAraNaM siyA ? / (sU. 116) 'saMdhiMti sandhidravyato bhAvatazca, dravyataH kuDayAdivivaraM bhAvataH karmavivaraM, tatra darzanamohanIyaM yadudIrNa tat kSINaM zeSamupazAntamityayaM samyaktvAvAptilakSaNo bhAvasandhiH, yadivA jJAnAvaraNIyaM viziSTakSAyopazamikabhAvamupagatamityayaM samyagjJAnAvAptilakSaNaH sandhiH, athavA cAritramohanIyakSayopazamAtmakaH sandhistaM jJAtvA na pramAdaH zreyAn , evaM mumukSorapi karmavivaramAsAdya kSaNamapi putra-kalatra-saMsAramukhavyAmoho na zreyase bhavatIti, yadivA sandhiravasaro dharmAnuSThAnasya taM jJAtvA lokasyabhUtagrAmasya duHkhotpAdanAnuSThAnaM na kuryAt / sarvatrAtmaupamyaM samAcaredityAha ca-'Atato bahiyA pAsa' yathA''tmAnaM mukhamiSTamitarattcanyathA tathA bahirapyAtmano vyatiriktAnAmapi jantUnAM sukhapriyatvamamukhApriyatvaM ca pazya-avadhAraya / // 218 // Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI. tadevamAtmasamatAM sarvaprANinAmadhArya kiM kartavyamityAha-'tamhA Na hatA' yasmAt sarve'pi jantavo duHkhadviSaH sukhalipsavaH tasmAnahantA na vyApAdakaH syAt , nApyaparastAna jantUna vividhaiH-nAnAprakArairupAyairghAtayeta-vighAtayediti / na caikAntena pApakarmAkaraNamAtratayA zramaNo bhavatIti darzayati-'jamiNaM'ti yadidaM-yadetat 'pApakarmAkaraNatAkAraNaM, ki tad ? darzayati-anyonyasya parasparaM yA vicikitsA-AzaGkA parasparato bhayaM lajjA vA tayA tAM vA pratyupekSya pApaM-pApopAdAnaM karmAnuSThAnaM na vidyatte 'kiM tattha muNI kAraNaM siyA' ? kiM-prazne, tatra-tasmin pApakarmAkaraNe kiM muniritikRtvA pApaM karma na karoti ? kAkvA pRcchati, yadi nAmAsau yathokta [nimittAt] pApAnuSThAnavidhAyI na saJjajJe kimetAvataiva muni[rasau ? naiva muni] rityarthaH, adrohAdhyavasAyo hi muni[bhAva] kAraNaM, sa ca tatra na vidyate, aparopAdhyAvezAta, vineyo vA pRcchatiyadidaM parasparAzaGkayA AdhAkarmAdipariharaNaM tanmunibhAvAGgatAM yAtyAhosvinna ? AcArya Aha--saumya ! nirastAparavyApAraH zRNu-aparopAdhinirasta heyavyApAratvameva munibhAvakAraNamiti bhAvArthaH, yataH zubhAntaHkaraNapariNAmavyApArApAditakriyasya munibhAvo nAnyathA, ayaM tAvanizcayanayAbhiprAyo, vyavahAranayAbhiprAyeNa tUcyate-yo hi samyagdraSTirutkSiptapaJcamahAvratabhArastadvahane pramAdyannapyaparasamAnasAdhulajjayA gurvAdhArAdhyabhayena gAraveNa' vA kenacidAdhAkarmAdi pariharan pratyupekSaNAdikAH kriyAH karoti tatra tasya munibhAva eva kAraNaM, tadvyApArApAditapAramparyazubhAdhyavasAyopapatteH // 116 / / 1. gauraveNa bR0 / // 219 // Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 / 3 AcA pradI. tadevaM zubhAnta:karaNavyApAravikalasya munitve sadbhAvaH' pradarzitaH kathaM tahi naizcayiko munibhAva ityata AhasamayaM tatthavehAe appANaM vippasAdae / aNaNNaparamaM NANI No pamAde kayAi vi / Atagutte sadA vIre jAyAmAyAi jAvae // 10 // virAgaM rUvehiM gacchejjA mahatA khuDuehiM vA / Agati gati pariNNAya dohiM vi aMtehiM adissamANehiM se Na chijjati, Na bhijjati, Na Dajjhati, Na hammati kaMcaNaM savvaloe (sU. 117) 'samayaM tatthuvehAe' samasya bhAvaH samatA tAM tatrotprekSya-paryAlocya samatAvyavasthito yadyatkaroti yena kenacitprakAreNAnepaNIyapariharaNaM lajjAdInA janaviditaM copavAsAdi tatsarvamunibhAvakAraNaM, yadivA samayamAgamaM tatrotprekSya yadAgamoktavidhinA'nuSThAnaM tatsarva munibhAvakAraNamiti bhAvArthastenAgamotprekSaNena samatotprekSayA vA''tmAnaM viprasAdayet-vividhaM prasAdayedAgamaparyAlocanena samatAdRSTyA vA''tmAnaM vividhairupAyairindriyapraNidhAnApramAdAdibhiH prasannaM vidadhyAt / 1. tve sadasadbhAvaH vR0 / // 220 // Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI 0 AtmaprasannatA ca saMyamasthasya bhavati, tatrApramAdavatA bhAvyamityAha ca- 'aNaNNaparamaM NANI' zloko'yaM, na vidyate'nyaH paramaH pradhAno'smAdityananya paramaH - saMyamastaM jJAnI - paramArthavit, no pramAdayet tasya pramAdaM na kuryAtkadAcidapi, yathA cApramAdavattA bhavati tathA darzayitumAha- 'Ayagutte ' indriya- noindriyAtmanA guptaH AtmaguptaH, sadA-sarvakAlaM, yAtrA - saMyama yAtrA tasyAM mAtrA tayA''tmAnaM yApayedyathA viSayAnudIraNena dIrghakAlaM saMyamAdhAra dehapratipAlanaM bhavati tathA kuryAt // 10 // saivAtmaguptA kathaM syAditi cedAha - viraJjanaM virAgastaM virAgaM rUpeSu manojJeSu cakSurgocarIbhUteSu gacched yAyAt, mahatA divyabhAvena yadvyavasthitaM rUpaM kSullakeSu vA manuSyarUpeSu sarvatra virAgaM kuryAt / kimAlamvyaitatkarttavyamityAha - ' AgatiM gatiM' AgamanamAgatiH sA ca tiryaGmanuSyayozcaturddhA, caturvidhanarakAdigatyAgamanasadbhAvAd, deva-nArakayo dvidhA, tiryagmanuSyagatibhyAmevAgamanasadbhAvAd, evaM gatirapi manuSyeSu tu paJcadhA, tatra mokSagatisadbhAvAdatastAmAgatiM gatiM ca parijJAya saMsAracakravAle'raghaTTaghaTIyantranyAyamavetya manuSyatve mokSagatisadbhAvamAkalayyAntahetutvAdantau rAgadveSau tAbhyAmantAbhyAmadRzyamAnAbhyAmanapadizyamAnAbhyAM sa na chidyate'syAdinA na bhidyate kuntAdinA na dahyate pAvakAdinA na hanyate narakagatyAnupUrvyAdinA bahuzaH, athavA rAga-dveSAbhAvAt siddhyatyeva tadavasthasya caitAni chedanAdIni vizeSaNAni 'kaMcaNaM'ti vibhaktipariNAmAta kenacit sarvasminnapi loke na vidyate nApi bhidyate rAgadveSopazamAditi, tadevamAgati - gatiparijJAnAdrAga-dveSaparityAgastadabhAvAcca chedanAdisaMsAraduHkhAbhAvaH // 117 // 1 / 3 / 3 // 221 // Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI0 apare ca sAmpratekSiNaH kuto vayamAgatAH ? kva yAsyAmaH ? kiM vA tatra naH sampatsyate ? naivaM bhAvayantyataH saMsAre bhramantIti darzayitumAha avareNa puvvaMNa saraMti ege, kimassa tItaM kiM vA''gamissaM / bhAsaMti ege iha mANavA tu, jamassa tItaM taM AgamissaM ||11|| 'AreNa puvvaM' ti apareNa pazcAtkAlabhAvinA saha pUrvamatikrAnte na smarantyanye mohAjJAnAvRttabuddhayo yathA kimasya jantornarakAdibhavodbhUtaM bAlakumArAdivayopacitaM vA duHkhAdyatItaM kiM vA''gamiSyatyAgAmini kAle kimasya sukhAbhilASiNo duHkhadvo bhAvIti, 'ege iha mANavA tu' eke punarmahAmithyAjJAnino bhASante -- iha - asmin saMsAre manuSyA yathA yadasya jantoratItaM strIpuMnapuMmakasubhagAdurbhagazva gomAyutrAhmaNakSatriyaviTzUdrAdibhedAvezAt punarapyanyajanmAnubhUtaM tadeva [AgamiSyam - ] AgAmIti ||11|| ye tu punaH saMsArArNavatIramAjaste pUrvottaravedina ityetaddarzayitumAha--- NAtItama Na ya AgamissaM ahaM niyacchaMti tathAgatA u / vidhUta etANupassI NijjhosaittA / 1 / 3 / 3 | // 222 // Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI0 kA aratI ke ANaMde ? etthaMpi aggahe care / savvaM hAsaM paricajja allINagutto parivvae / purisA ! tumameva tu mittaM kiM bahiyA mittamicchasi ? (sU. 118 ) 'NAtItamahaM 'ti tathaivApunarAvRttyA gataM gamanaM yeSAM te tathAgatAH - siddhAH yadivA yathaiva jJeyaM tathaiva gataM jJAnaM yeSAM te tathAgatAH sarvajJAste tu nAtItamarthamanAgatarUpatayaiva niyacchanti - avadhArayanti nA'pyanAgatamatikrAntarUpatayaiva, vicitratvAtpariNateH, yadivA nAtItamartha viSayabhogAdikaM nApyanAgataM divyAGganAsaGgAdikaM smarantyabhilapanti vA, ke ? tathAgatAH -rAgadveSAbhAvAt punarAvRttirahitAH, tuzabdo vizeSamAha, yathA mohodayAdeke pUrvamA gAmi vA'bhilapanti, sarvajJAstu naivam / tasmAnmArgAnuyAyyapyevambhUta eveti darzayitumAha-- ' vidhUtakappe 'ti vividham - anekadhA dhUtam - apanItamaSTaprakAraM karma yena sa vidhUtaH ko'sau ? kalpaH- AcArI, vidhUtaH kalpo yasya sAdhoH [sa] vidhUtakalpaH sa etadanudarzI bhavati, atItAnAgatasukhAbhilASI na bhavatIti yAvat, etadanudarzI ca kiMguNo bhavatItyAha -- ' NijjhosaittA' pUrvopacitakarmaNAM nijjhaSayitA- kSapakaH kSapayiSyati vA / karmakSapaNAyodyatasya ca dharmadhyAyinaH zukladhyAyino vA mahAyogIzvarasya nirasta saMsAraduHkha vikalpAbhAsasya yat 1. 0ra sukhaduHkha0 ba0 / 1 / 3 / 3 // 223 // Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI0 BREarweKERAKHREPERIES syAttadarzayati-'kA aratI ke ANaMde ?' iSTAprAptivinAzotyo mAnaso vikAro'ratiH, abhilaSitArthAvAptAvAnandaH, yogacittasya tu dharmazukladhyAnAvezAvaSTabdhadhyeyAntarAvakAzasyAratyAnandayorupAdAnakAraNAbhAvAdanutthAnamevetyato'padizyate--keyamaratirnAma ko vA''nanda iti ?, nAstyevetarajanakSuNNo'yaM vikalpaH / evaM taharatirasaMyame saMyame cAnanda ityetadanyatrAnumatamanenAbhiprAyeNa na vidheyamityetadanicchato'pyApanna [iti cet, na abhiprAyAparijJAnAda, yato'trAratirativikalpAdhyavasAyo niSidhitsitaH, na prasaGgAyAte'pi aratiratI, tadAha--'etthaMpi aggahe care' atrApyaratAvAnande copasarjanaprAye na vidyate graho-gAr2yA tAtparya yasya so'grahaH, sa evambhUtazcared, idamuktaM bhavati--zukladhyAnAdArato'ratyAnandau kutazcinimittAdAyAtau tadA''graharahitastAvapyanucaret / / punarapyupadezadAnAyAha -- 'savvaM hAsaM'ti sarva hAsyaM tadAspadaM vA parityajya, AG-maryAdayA indriyanirodhAdikayA lIna:-AlIno guptaH-manovAkkAyakarmabhiH kUrmavadvA saMvRtagAtraH, AlInazcAsau guptazcAlInaguptaH sa evambhUtaH pariHsamantAdvajet-saMyamAnuSThAyI bhavediti / tasya ca sAdhorAtmasAmarthyAt saMyamAnuSThAnaM phalavadbhavati na paropAdhine ti darzayati-'purisA' kazcitsaMsArAdudvigno viSamasthito vA''tmAnamanuzAsti, pareNa vA sAdhvAdinA'nuzAsyate yathA-he puruSa ! he jIva ! taba sadanuSThAnavidhAyitvAcameva 2. tatrAbhi0 -paa0| REGISTRIESENSIBILISAKS // 224 // Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ any pradI0 1 / 3 / 3 GREGORISEERIAREGGAGASTS mitraM, viparyayAcAmitraH, kimita bahimitramicchasi ? yato hayupakAri mitraM, sa copakAraH pAramArthikAtyantikaikAntikaguNopetaM sanmArgapatitamAtmAnaM vihAya nAnyena zakyo vidhAtuM, yo'pi saMsAramukha'sAhAyyopakAritayA mitrAbhAsAbhimAnastanmohaviz2ambhitaM, yato mahAvyasanopanipAtArNavapatanahetutvAdamitra evAsau, idamuktaM bhavati-AtmaivAtmano'pramatto' mitram , AtyantikaikAntikasukhotpAdanAt , viparyayAcca viparyayaH, na bahimitramanveSTavyamiti, yastvayaM bAhyo mitrAmitravikalpaH so'dRSTodayanimittavazAdaupacArikaH / / 118 // yo hi nirvANanivartakaM vRttamAcarati sa Atmano mitraM, sa caivambhUtaH kuto'vagantavyaH ? kiM phalazcetyAha jaM jANejjA uccAlayitaM taM jANejjA dUrAlayitaM, jaM jANejjA dUrAlaitaM taM jANejjA uccAlayitaM / purisA ! attANameva abhiNigijjha, evaM dukkhA pamokkhasi / purisA ! saccameva samabhijANAhi / saccassa ANAe se uvaTThie medhAvI mAraM tarati / sahite dhammamAdAya seyaM samaNupassati (mU. 119) 1 saMsArisukha0 0 / 2 AtmaivAsumato'pra0 mu0 / 3 vRttimA0 pA0 / RECERSEASE // 22 // Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI0 1133 ARRACRECEAERsahaka 'jaM jANejA uccAlayita' yaM-puruSa jAnIyAt-paricchindyAt karmaNAM viSayasaGgAnAM cauccAlayitAraM-apanetAraM taM jAnIyAd dUrAlayikamiti dUre sarvaheyadharmebhya ityALayo dUrAlayaH-mokSastanmArgoM vA sa vidyate yasyeti dUrAlayikastaM hetuhetumadbhAvaM darzayati-'jaM jANejati yaM jAnIyAdrAlayikaM taM jAnIyAduccAlayitAramidamuktaM bhavati-yo hi karmaNAM tadAzravadvArANAM coccAlayitA apanetA sa mokSamArgavyavasthito mukto veti, yo vA sanmArgAnuSThAyI sa satkarmaNAmuccAlayitA / sa cAtmano mitramato vyupadizyate'--'purisA!' he jIva ! AsmAnamevAbhinigRhaya dharmadhyAnAdabahirvipayAbhiSvaGgAya niHsarantamavarudhya tata evamanena prakAreNa duHkhAtsakAzAdAtmAnaM pramokSyasi, evamAtmA karmaNAmuccAlayitA''tmano mitraM bhavati / api ca-'purisA !' he puruSa ! sadbhyo hitaH satyaH-saMyamastamevAparabyApAranirapekSaH samabhijAnIhi-AsevanAparijJayA samanutiSTha / kimarthamiti cedAha 'saccasse'ti satyasyAjJayopasthitaH san sa medhAvI mAra-saMsAraM tarati / 'sahite'ti sahito-jJAnAdiyuktaH dharma-zrutacAritrAkhyaM AdAya-gRhItvA kiM karotItyAha-'seya'ti zreyaH puNyamAtmahitaM samyagaviparItatayA anupazyati // 119 // ukto'pramattaH tadguNAca, tadviparyayamAha duhato jIviyassa pabiMdaNa-mANaNa-pUyaNAe, jaMsi ege pamAdeMti (sU. 120) 1 sa karmaNA0-0 / 2 apadizyate-vR0 / ESCIUGIESIOGGIGIIGISSISSIT ||226 // Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA. pradI. 1 / 3 / 3 PIXARAKTERISTIGE-VES 'duhato'tti dvidhA-rAgaDhe paprakAradvayenAtmaparanimittanaihikAmuSmikArtha vA hato dvihataH, sa kiM kuryAda ? jIvitasya kadalIgarbhaniHsArasya parivandana-mAnana-pUjanArtha hiMsAdiSu prvrtte| kiJca 'jaMsi ege' yasmin parivandanAdinimitte eke rAgadveSopahatAH pramAdyanti, na te Atmane hitAH // 120 // etadviparItaM vAha sahite dakkhamattAe padro No jhNjhaae| pAsimaM davie logAlogapavaMcAto muccati tti bemi // (sU. 121) ||siosnnijjss taio uddasao smtto|| 'sahite'tti sahito-jJAnAdisamanvito duHkhamAtrayA upasargajanitayA vyAdhyudbhavayA vA spRSTaH san 'No jhaMjhAe'tti no vyAkulitamatirbhavet , tadapanayanAya nodyacched, iSTaviSayAvAptau rAgasaMjJA aniSTAvAptau dveSasaMjJA, tAmubhayaprakArAmapi | vyAkulatAM parityajediti bhAvaH / kiJca-'pAsimaM davie loe' yaduktamuddezakAderArabhyAnantarasUtraM yAvattamimamartha pazya-kartavyAkartavyatayA vivekenAvadhAraya, ko'sau dravyabhUto-muktigamanayogyaH sAdhurityarthaH, evambhUtazca ke guNamavApnoti ? koke-caturdazarajvAtmake XIA||26 Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI0 Aloko - lokAlokastasya prapaJcaH - paryAptAparyApta subhagAdidvandva vikalpaH, tadyathA-nArako narakatvenAvalokyate, ekendriyA|direkendriya (yAdi) tvena evaM paryAptA paryAptakAdyapi vAcyaM tadevambhUtAtprapazcAnmucyate - caturdazajIvasthAnAnyataravyapadezArho na bhavatIti / itiH - parisamAptau bravImIti pUrvavat // 121 // // zrIzItoSNIyAdhyayanasya tRtIyodezaka pradIpikA samAptA // Wan 13 // 228 // Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA 1 // 34 pradI. ABHISHASHASHIOPERABADAS // zrIzItoSNIyAdhyayane caturthIddezakaH // uktastRtIyoddezakaH, sAmprataM caturtha Arabhyate, asya cAyamabhisambandhaH-anantaroddezake pApakarmAkaraNatayA duHkhasahanAdeva kevalAcchramaNo na bhavatIti, api tu niSpratyUhasaMyamAnuSThAnAdityetatpratipAditaM, niSpratyUhatA ca kaSAyavamanAdbhavatItyetatpratipAdanAya sUtramAha se vaMtA kohaM ca mANaM ca mAyaM ca lobhaM ca / etaM pAsagassa daMsaNaM, uvaratasatthassa paliyaMtakarassa, AyANaM sagaDabbhi (sU. 122) 'se vaMtA' sa-jJAnAdisahito duHkhamAtrAspRSTo vyAkulitamatidravyabhUto lokAlokaprapaJcAnmuktaH svaparApakAriNaM krodha vamitA yo hi yathoktasaMyamAnuSThAyI so'cirAtkrodhaM vamiSyatyevamuttaratrApi yathAsambhavamAyojyam, tatrAtmIyopaghAtakAriNi PI krodhakarmavipAkodayAtkrodhaH, jAti-kula-rUpa-balAdisamuttho garyo mAnaH, paravazcanAdhyavasAyo mAyA, tRSNAparigrahapariNAmo lobhaH, tadevaM krodha-mAna-mAyA-lobhavamanAdeva pAramArthikaH zramaNabhAvo, na tatsambhave sati, yata uktam " sAmaNNamaNucaraMtassa kasAyA jassa ukkaDA haMti / mannAmi ucchupuppha va niSphalaM tassa sAmaNNaM // 1 // 1 zrAmaNyamanucarataH kaSAyA yasyotkaTA bhavanti / manye ikSupuSpavat niSphalaM tasya zrAmaNyam // 1 // BASANTEASEASkAmanA mA020 Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI0 1134 jaM ajjiaM caritaM desUNAevi pucakoDIe / taM pi kasAiyametto hArei naro muhutteNaM // 2 // ' [puSpamAlAprakaraNa 313/314 ] svamanI pikAparihArArtha gautamasvAmyAha--'etaM pAsagassa desaNaM' etadyatkaSAyavamanamanantaramupAdezi tatpazyakasya darzanaM-sarva nirAvaraNatvAtpazyati-upalabhata iti pazyaH, sa eva pazyakastIrthakRt zrIvardhamAnasvAmI tasya darzanam-abhiprAyo, na svamanISikA, kimbhUtasya pazyakasya darzanamityAha - 'uvaratasatthassa' uparataM dravya-bhAvazastraM yasyAsAvuparatazastraH, bhAvazastraM tvasaMyamaH kaSAyA vA, tasmAduparataH, idamuktaM bhavati-tIrthakRto'pi kaSAyavamanaM vinA na nirAvaraNasakalapadArthagrAhiparamajJAnAvAptiH, tadabhAve ca siddhivadhUsamAgamasukhAbhAvaH, evamanyenApi sAdhunA tanmArgAnuyAyinA kaSAyavamanaM kArya, zastroparamakArya darzayan punaH tIrthakaravizeSaNamAha-'paliyaMtakarassa'paryantaM karmaNAM saMsArasya vA karotIti paryanta karastasyaitad darzanamiti / yathA ca tIrthaMkaraH saMyamApakArikaSAyazastroparamAtkarmaparyantakRdevamanyo'pi taduktAnusArItyupadarzayitumAha--'AyANaM sagaDa'tti AdIyate-gRhya te AtmapradezaiH saha zliSyate'STaprakAraM karma yena tadAdAnaM hiMsAdhAzravadvAraM tatsthitenimittatvAt kapAyA vA''dAnaM tadvamitA svakRtabhid bhavati, svakRtamanekajanmopAttaM karma bhinattIti svakRtabhit, yo hyAdAnaM karmaNAM kaSAyAdi niruNaddhi so'pUrvakarmapratiSiddhapravezaH san svakRtakarmaNAM bhettA bhavatIti bhAvaH // 122 // 1 yadarjitaM cAritraM dezonayApi pUrvakoTayA / tadapi kapAyamAtreNa harati naraH muhUrtena // 2 // 2 0tasyaiva tad-pA0 / ASISTER - - // 230 // Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI0 yathAvasthitaikapadArtha paricchedazca na sarvajJatAmantareNeti darzayitumAha je egaM jANati se savvaM jANati, je savvaM jAti se egaM jANati (sU. 123) 'je egaM jANati' yaH kazcidavizeSitaH ekaM - paramANvAdi dravyaM pazcAtpuraskRtaparyAyaM svaparaparyAyaM vA jAnAti, sa sarva sva- paraparyAyaM jAnAti, atItAnAgataparyAyidravyaparijJAnasya samastavastu paricchedAvinAbhAvitvAd, idameva hetu - hetumadbhAvena lagayitumAha-- 'je savvaM jANati' yaH sarva saMsArodara vivaravatti vastu jAnAti sa ekaM ghaTAdi vastu jAnAti, tasyaivAtItAnAgataparyAyabhedaista tatsvabhAvApacyA'nAdyanantakAlatayA samastajastusvabhAvagamanAt // 123 // sarvajJazcopadezaM dadAtIti darzayati savvatopamattassa bhayaM savvato apamattassa Natthi bhayaM / je egaNAme se bahuNAme, je bahunAme se gaNA / dukkhaM lAgassa jANittA, vaMtA logassa saMjogaM, jaMti vIrA mahAjANaM / pareNa paraM jaMti, NAvakaMkhaMti jIvitaM (sU. 124 ) 1 / 3 / 4 // 231 // Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI0 'savvato' sarvataH - sarvaprakAreNa dravyAdinA yadbhayakAri karmopAdIyate tataH pramattasya- madyAdipramAdavato bhayaM bhItiH, [tadyathA-] pramatto hi karmopacinoti dravyataH sarvairAtmapradezaiH kSetrataH padigvyavasthitaM kAlato'nusamayaM bhAvato hiMsAdibhiH, tadviparItasya nAsti bhayaM, 'savvato apamattassa Natthi bhayaM sarvata aihikAmuSmikApAyAd apramattasya- AtmahiteSu jAgrato nAsti bhayaM saMsArAtkarmaNo vA apramattatA ca kaSAyAbhAvAd bhavati, tadabhAvAcca mohanIyAbhAvaH, tato'pyazeSakarmakSayaH / tadevakAbhAve bahUnAmabhAvaH bahunAmabhAve ekAbhAva ityevaM gatapratyAgatasUtreNaiva hetuhetumadbhAvaM darzayitumAha - 'je egaM' yo hi pravardhamAnazubhAdhyavasAya ekam - anantAnubandhinaM krodhaM nAmayati-kSapayati sa bahUnapi mAnAdInAmayati, mohanIyaM caikaM yo nAmayati sa zeSA api prakRtIrnAmayati, yo vA bahUn sthitivizeSAnnAmayati so'nantAnubandhinamekaM nAmayati, ata ucyate - yo bahunAmaH sa eva paramArthata ekanAmaH / mohanIyasadbhAve ca jantUnAM bahuduHkhasambhava iti darzayati - ' dukkhaM logassa jANittA' duHkham - asAtodayastalokasya - bhUtagrAmasya jJaparijJayA jJAtvA pratyAkhyAnaparijJayA ca yathA tadabhAvo bhavati tathA vidadhyAt kathaM duHkhAbhAvaH ? duHkhAbhAve ca kathaM guNAvAptirityubhayamapi darzayitumAha - 'vaMtA logassa saMjogaM' vAntvA tyaktvA lokasya - Atmavyatiriktasya dhana- putra - zarIrAdeH saMyogaM - mamatvapUrvakaM sambandhaM, yAnti - gacchanti, vIrAH - karmavidAraNa sahiSNavaH 'mahAjANaM' ti yAntyanena mokSamiti yAnaM - samyagdarzanAditritayaM, mahacca tadyAnaM mahAyAnaM tad yasya sa mahAyAno - mokSastaM yAntIti sambandhaH / 1 / 3 / 4 // 232 // Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 / 3 / 4 AcA pradI. avAptamahAyAnasya kimekena bhavena mokSAvAptiruta pAramparyeNa ? ubhayathA'pi bramaH, tadyathA-avAptatadhogyakSetrakAlasya laghukarmaNa stenaiva bhavena mokSAvAptiraparasya tvanyatheti darzayati'pareNa paraM' samyaktvapratiSiddhanarakatiryaggatayo jJAnA'vAptiyathAzaktipratipAlitasaMyamA' AyuSaH kSayAt saudharmAdikaM devalokamavApnuvanti, tato'pi puNyazeSatayA karmabhUmyAryakSetramukulotpatyArogyazraddhAzravaNasaMyamAdikamavApya viziSTataraM svargamanuttaroSapAtikaparyantamadhitiSThanti, punarapi tatazcyutasyAvAptamanuSyAdisaMyamabhAvasyAzeSakarmakSayAnmokSaH, tadevaM pareNa-saMyamenoddiSTavidhinA paraM-svargapAramparyeNApavargamapi yAnti, evaMvidhAzca karmakSapaNodyatA jIvitaM kiyadgataM kiM vA zeSamityevaM nAvakAGkSanti, dIrghajIvitvaM nAbhilapanti, asaMyamajIvitaM vA nAvakAGkSanti // 124 // AAAAAAAAAE SECRECORMA-BAS yazcAnantAnubandhyAdikSapaNodyataH sa kimekakSa yAdeva pravarttate' uta netyAhaegaM vigitramANe puDho vigicai, puDho vigicamANe egaM vigicai saDDhI ANAe medhAvI / logaM ca ANAe abhisameccA akutobhayaM / atthi satthaM pareNa paraM, Natthi asatthaM pareNa paraM / (sU. 125) 1zAnA'vApta0-pA0 / 2- 0devaapvttte-paa0| // 233 // Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI0 'e virgiyamANe 'tti, ekam - anantAnubandhinaM krodhaM kSapakazreNyArUDhaH kSapayan pRthag-anyadapi darzanAdikaM kSapayati, vAyukospi darzanamaptakaM yAvat kSapayati, pRthaganyadapi kSapayannavazyamanantAnubandhinamekaM kSapayati, pRthag zrayAnyathAnupapatteH, kaH punaH kSapakazreNiyogyo bhavatItyAha - 'saDDhI 'ti zraddhA - mokSamArgodyamecchA varttate yasyAsau zraddhAvAn, AjJayAtIrthakara praNItAgamAnusAreNa yathoktAnuSThAna vidhAyI meghAvI maryAdAvyavasthito'pramattayatiH zreNya nApara iti / 'logaM ca' caH - samuccaye, lokaM paDjIvanikAyAtmakaM kaSAyalokaM vA AjJayA- maunIndrAgamopadezena abhisametya - jJAtvA paDjIva nikAyalokasya yathA na kutazcinnimittAd bhayaM bhavati tathA vidheyaM, kaSAyalokapratyAkhyAnaparijJAnAcca tasyaiva pariharturna kutazcidbhayamupajAyate / tacca bhayaM zastrAdbhavati, zastrasya ca prakarNagatirastyuta neti ? astIti darzayati- 'asthi satthaM'ti tatra dravyazastra kRpANAdi tatpareNApi paramasti tIkSgAdapi tIkSNataramasti, lohakartR saMskAravizeSAt, bhAvazastrapAramparyaM tvekasUtrAntaritaM svata eva pratyAkhyAnaparijJAdvAreNa vakSyati, yathA ca zastrasya prakarSagatirasti pAramparye vA vidyate tayA'zastrasya nAstIti darzayati - Natthi asatyaM'ti nAsti na vidyate, kiM tad ? azastraM - saMyamastatpareNa paraM prakarSagatyApannaM, tathAhi - pRthi - vyAdInAM sarvatra tulyatA kAryA na mandatItrabhedo'sti, pRthivyAdiSu samabhAvatvAtsAmAyikasya, athavA zailezyavasthAsaMyamAdapi paraH saMyamo nAsti, tadUrdhvaM guNasthAnAbhAvAditi bhAvaH // 125 // 1 sarva tulyatA- 0 | 1 / 314 // 234 // Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA. pradI0 1 / 3 / 4 ARRERSI-RSSIRSAGAR yo hi krodhamupAdAnato bandhAH' sthitito vipAkato'nantAnubandhilAgataH kSayamAzritya pratyAkhyAnaparijJayA jAnAti so'paramAnAdidaryetadeva pratisUtra lagayitavyam je kohadaMsI se mANadaMsI, je mANadaMsI se mAyadaMsI, je mAyadaMsI se lobhadaMsI, je lobha! daMsI se pejjadaMso, je pejjadaMsI se dosadaMsI, je dosadaMsI se mohadaMsI, je mohadaMsI se gambhadaMsI, je gambhadaMsI se jammadaMsI, je jammadaMsI se mAradaMsI, je mAradaMsI se NisyadaMsI, je NirayadaMsI | se tiriyadaMsI, je tiriyadaMsI se dukkhadaMsI / se mehAvI abhiNivaTTejjA kodhaM ca mANaM ca mAyaM ca lobhaM ca pejjaM ca dosaM ca mohaM ca ganbhaM ca jammaM ca mAraM ca NaragaM ca tiriyaM ca dukkhaM ca / eyaM pAsagassa daMsagaM uparayasatthassa paliyaMtakarassa, AyA nisiddhA sagaDabbhi / kimatthi uvadhI pAsagassa, Na vijjati ? Natthi tti bemi / / (sU. 126) ||siitosnnijjN tatiyamajjhayaNaM samataM / / 1bndhntH-paa| // 23 // Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI0 'je kohadaMsI' yo hi krodhaM svarUpato vetti anarthaparityAgarUpatvAjjJAnasya pariharati ca sa mAnamapi pariharati, yadi vA yaH krodhaM pazyatyAcarati samAnamapi pazyati, mAnAdhmAto bhavatItyarthaH evamuttaratrApyAyojyaM, yAvat sa duHkhadarzIti, sugamatvAnna vitriyate / sAmprataM krodhAdeH sAkSAnnivarttanamAha - ' se mehAvI' sa medhAvI abhinivarttayed - vyAvarttayet kiM tat ? krodhaM yAvadduHkham / svamanISikAparihArArthamAha- 'eyaM pAsagassa daMsaNaM' ti etad-anantaroktamuddezakA de[rArabhya ] 'pazya kasya - tIrthakRto darzanam - abhiprAyaH, kimbhUtasya ? uparatazastrasya paryantakRtaH, punarapi kimbhUto'sau ? ' AyANaM'ti AdAnaM karmaNAmupAdAnaM niSedhya pUrvasvakRtakarmabhidasAviti / kiJcAsya bhavatItyAha -- ' kimatthi uvadhi' pazyakasya- kevalinaH upAdhiH- vizeSaNaM upAdhIyate iti vopAdhiH, dravyato hiraNyAdi bhavato'STaprakAraM karma, sa dvividho'pyupAdhiH kimastyAhosvinna vidyate ? ' Natthi 'ti nAstItyetadahaM bravImi, sudharmasvAmI jambUsvAmine kathayati, yanmayA bhagavadantike'zrAvi na punaH svamatyA / / 126 / / // itizrIjina samudrasUripadyAlaGkArazrIjinahaM sasUriviracitAyAM zrIAcArAGgapradIpikAyAM tRtIyaM zItoSNIyAdhyayanaM samAptam // Wan 1-0deva pa0 pA0 / 1 / 3 / 4 // 236 // Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA pradI0 IREEKACHEREGE // caturtha zrIsamyaktvAkhyamadhyayanam // uktaM tRtIyamadhyayanaM, sAmprataM caturthamArabhyate, asya cAyamabhisambandhaH-anantarAdhyayanatrayeNa saptapadArthAtmaka tatvamabhihitaM, tatvArthazraddhAnaM ca samyaktvamucyate, tadatra pratipAdyate, anena sambandhenAyAtasyAdhyayanasya uddezArthAdhikAraH prtipaadyte| tatra prathamoddezake-samyagdarzanam 1, dvitIye samyagjJAnam-2, tRtIye'jJAnitapovyudAsena samyaktapaH 3, caturthe tu samyakcAritram 4, yataH prAguktaM catuSTayamapi mokSAGgaM tato jJAnadarzanatapazcaraNeSu sAdhunA yatitavyaM, tatpratipAlanAya yAvajjIvaM yatno vidheyaH, tatrApi nirupAdherdarzanavataztapojJAnacaraNAni' saphalAnIti sthitamato darzane yatitavyaM, darzanaM ca tatvArthazraddhAnaM, tattvaM cotpanna kevalajJAnastIrthakRdbhiryadabhASi tadeva sUtrAnugamAyAtena sUtreNa darzayati se bemi-je ya atItA je ya paDuppaNNA je ya AgamissA arahaMtA bhagavaMtA te save evvamAikkhaMti, evaM bhAsaMti, evaM paNNaveMti, evaM parUveti-savve pANA savve bhUtA savve jIvA savve | 1. nirupdhe0-0| // 237 // Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA pradI0 zakAra GEEREISER SHARES HORARISHA sattA Na hatabbA, Na ANAvetavvA, Na parighetavvA, Na paritAveyavyA, Na uddaveyavvA / esa dhamme suddhe Nitie sAsae sameca loyaM khetaNNehiM pavedite / taM jahA-uTThiesu vA aNuTThiesu vA, uvaratadaMDesu vA aNuvastadaMDesu vA, sovadhiesu vA aNuvahiesu vA, saMjogaraesu vA asaMjogaraesu vaa| taccaM cetaM tahA cetaM assiM cetaM pavucati (sU. 127) 'se bemI'ti gautamasvAmyAha-yathA so'haM bravImi yo'haM torthakaravacanAvagata tatvaH] zraddheyavacana iti, yadivA sezabdastacchabdArthe yacchUddhAne samyaktvaM bhavati tadahaM tatvaM bravImi, 'je ya atItA' ye atItA:-atikrAntAH, ye ca pratyutpannAH-vartamAnakAlabhAvino ye cAgAminasta evaM prarUpayantIti sambandhaH, tatrAtikrAntAstIrthakRtaH kAlasyAnAditvAdiyattAmatikrAntA' anAgatA apyanantA AgAmikAlasyAnantatvAt, vartamAnatIrthakRtAM prajJApakApekSitayA'navasthitatve satyapyutkRSTajaghanyapadina eva kathyante / tatrotsargataH samayakSetrasambhavinaH saptatyuttarazataM, taccaivaM pazcasvapi videheSu pratyeka dvAtriMzatkSetrAsmakatvAdekaikasmin dvAtriMzata, evaM paJcasvapi bharateSu paJcaivaivamairAvateSvapi, tatra dvAtriMzatpazcabhirguNitAH paSTyuttarazataM 10ditvAdanantA atikrAntAH-bR0 / 2 pnycaivmai0-70| GSISILGISCUSSESS915 | // 238 // Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA pradI0 PASSICURARE LE CASTING (160) bharatarAvatadazaprakSepega saptatyuttarazatamiti / javanyAstu viMzatiH, sA cAM-pazcasvapi mahAvideheSu videhAntarmahAnadhubhayataTasadbhAvAttIrthakRtAM pratyekaM catvAraH, te'pi pazcabhiguNitA viMzatirbharatairAvatayostvekAntasuSamAdAvabhAva eva, anye tu vyAcakSate-meroH pUrvAparavidehe kaikasadbhAvAnmahAvidehe dvAveva, pazcasvapi dazaveti / ke ime ? ahentaH-arhanti pUjAsatkArAdikamiti, tathaizvaryAdyupetA bhagavantaH, te sarva eva praznAvasara' evamAcakSate evamAcacakSire evamAkhyAsyanti, evaM sAmAnyataH sadevamanujAyAM padi ardhamAgadhabhASayA bhApante, evaM prakarSeNa saMzItyapanodAyAntevAsino jIvAjIvAsravasaMvarabandhanirAmokSapadArthAn jJApayanti-prajJApayAnta, evaM samyagdarzanajJAnacAritrANi mAkSamAgaH mithyAtvAviratipramAdakapAyayogA bandhahetava' ityAdinA prakAreNa prarUpayanti / kiM tadevamAcakSate iti darzayati 'savve pANA' yathA sarve prANA:-sarva eva pRthivyaptejovAyuvanaspatayaH dvitricatuHpaJcendriyAzca paJcendriyatrividhavalocchvAsaniHzvAsAyuSkalakSaNaprANadhAraNAt prANAH, tathA 'savve bhUyA' sarvANi bhavanti bhaviSyantyabhUvanniti ca bhUtAni catudezabhUtagrAmAntaHpAtIni, 'savve jIvA' sarva eva jIvanti jIviSyanti ajIviSuriti jovA:-nArakatiryagnarAmaralakSaNAzcaturgatikAH, 'savve sattA' sarva eva svakRtasAtAsAtodayAt sukhaduHkhabhAjaH satvAH, ekArthA vate zabdAH, ete ca sarve'pi prANinaH paryAyazabdA veditavyA, na hantavyAH daNDakazAdibhiH, 'Na ANAvetavvA' nAjJApayitavyAH prasahayAbhiyogadAnataH, na parigrAhyA bhRtyadAsadAsyAdimamatvaparigrahato, 'na paritAveyavA' na paritApayitavyAH zArIramAnasapIDotpAdanataH, 'Na uddaveyabyA' nApadrAvayitavyAH prANavyaparopaNataH / 1 parapraznAvasare-bR. / 2 tatvArthAdhigama sUtra 11 tatvArthAdhigama sUtra 81 vAkara Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 / 4 / 1 AcA. pradI0 PRESEASESAE 'esa dhamme'tti eSo'nantaroktaH sarve prANA na hantavyA ityAdiko dharmoM-durgatyargalAsugatisopAnadezyaH, kimbhUtaH ? zuddhaH-pApAnubandharahitaH na zAkyadhiga jAtIyAnAmiva' ekendriyapaJcendrivadhAnumatikalaGkAGkitaH, tathA nityaH apracyutirUpaH, paJcasu videheSu sadAbhavanAt , zAzvataH-zAzvatagatihetutvAt yadivA nityatvAcchAzvato, 'samecca loya' amuM ca lokaMjantulokaM duHkhasAgarAvagAda sametya-jJAtvA taduttaraNAya khedajJaiH-jantuduHkha pari]cchetRbhiH praveditaH prtipaaditH| ___tIrthakaropadezazca paropakAritayA tatsvAbhAvyAdeva pravarttamAno bhAskarodaya iva prabodhyavizeSanirapekSatayA pratarttate iti / tadyathetyAdinA darzayati-taM jahA uTThiesu vA' dharmacaraNA yodyatA utthitA jJAnadarzanacAritrodyogavantaH, tadviparyayeNAnutthitAH teSu nimittabhUteSu tAnuddizya bhagavatA sarvavedinA trijagatpatinA dharmaH praveditaH, tathopasthitA dharma zuzrUSavo jighRkSavo vA tadviparyayeNAnupasthitAsteSu, nanu bhAvopasthiteSu cilAtiputrAdiSvi(pve)va dharmakathA yuktimatI, anupasthiteSu ke guNaM puSNAti ? anupasthiteSvapIndranAgAdiSu vicitratvAkarmapariNa teH kSayopazamApAdanAdaguNavatyeveti, 'uvaratadaMDesu' prANina AtmAnaM [vA]daNDayatIti daNDaH, sa ca manovAkkAyalakSaNaH, uparato daNDo yeSAM te tathA, tadviparyayeNAnuparatadaNDAH, teSUbhayarUpeSu, tatroparatadaNDeSu tatstharyaguNAntarAdhAnAtha dezanA, itareSu uparatadaNDatvArtha, 'sovadhiesu vA upadhIyate-saGgRha yate ityupdhi10dhigjaatiinaa0-paa0| SHASSANASAdhAra // 240 // Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAcA pradI0 za41 dravyato hiraNyAdibhavato mAyA, sahopavinA vartana iti sopadhi kAstadviparyayeNAnupadhikAsteSviti, 'saMjogaraesa vA saMyogaH-sambandhaH, putrakalatramitrAdijanitastatra ratAstadviparya yennaiktvbhaavnaabhaavittvaadsNyogrtaastessviti'| tadevamubhayarUpeSvapi yadbhagavatA dezanA'kAri tattathyaM satyametat , cazabdo niyamArthastathyamevaitadbhagavadvacanaM, yathAvasthitavastuprarUpaNAt , tathA caitadvastu yathA bhagavAn jagAda, yathA-sarve prANA na hantavyA ityAdi, evaM samyagdarzanazraddhAnaM vidheyama , 'assiM ceyaM pavucati' etaccAsminneva maunIndrapravacane samyagmokSamArgavidhAyini samastadaNDaprapaJcoparate prakaNocyate. na tu yathA'nyatra 'na hiMsyAtsarvabhUtAnI'tyabhidhAyA'nyatra vAkye yajJapazuvadhAbhyanujJAnAt pUrvottarabAdheti // 127 // ___tadevaM samyaktvasvarUpamabhidhAya tadavAptau yadvidheyaM tadarzayati-- taM Aittu Na Nihe, Na Nikkhive, jANittu dhammaM jahA tahA / diThehiM NivveyaM gacchejjA / No logassesaNaM care (mU. 128) ___ 'taM Aittu' tattatvArthazraddhAnalakSaNaM samyagdarzanamAdAya-gRhItvA tatkAryAkaraNato 'Na Nihe'tti na gopayet tathAvidhasaMsargAdinimittotthApitamithyAtvo'pi jIva sAmarthyaguNAnna tyajedapi, ki kRtvA ? yathAvasthitaM dharma jJAtvA / 10 bhAvitA asaM0-vR0 / 2 samastadambhaprabandhoparate-pA0 / 3 yathA tathA'vasthitaM-ba0 / mA0 21 // 24 // Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradIo zrutadharma cAritradharmaM vAvagamyAparaM kiM kuryAdityAha - 'diTThehiM NivveyaM gacchejjA' dRSTairiSTAniSTarUpairnirvedaM gacchedvirAgaM kuryAt, zabdaiH zrutai rasairAsvAditaiH gandhairAghrAtaiH sparzaiH sparzitaiH sadbhirevaM bhAvayet yathA zubhetaratA pariNAmavazAdbhavatItyataH kasteSu rAgo vA dveSo veti / kiJca - 'No logassesaNaM care' lokasya prANigaNasyaiSaNA - anveSaNA iSTeSu zabdAdiSu pravRttiraniSTeSu ca deyabuddhistAM na caret na vidadhyAt // 128 // yasya caiSA loSaNA nAsti tasyAnyApyaprazastA matirnAstIti darzayati jassa Natthi imA NAtI aNNA tassa kato siyA / di sutaM mayaM viNNAyaM jameyaM parikahijjati / samamANA pamANA puNo puNo jAti pakappeMtI (sU. 129) 'jassa Natthi imA NAtI' yasya sAghorimA jJAtiH lokaiSaNAbuddhiH nAsti na vidyate, tasyAnyA sAvadyArambhapravRttiH kutaH syAt ? idamuktaM bhavati-- bhogecchArUpAM lokaiSaNAM parijihIrSornaiva sAvadyAnuSThAnapravRttirupajAyate, tadarthatvAttasyAH / ziSyamatisthairyArthamAha- 'diThaM sutaM' ti yadetanmayA parikathyate tatsarvajJaiH kevalajJAnAlokena' dRSTaM tat zuzrUSubhiH 1 jJAnAbalokena pA0 / 2 tataH pA0 / 1 / 4 / 1 // 242 // Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAcA pradI. 141 zrutaM, laghukarmaNAM bhavyAnAM mataM, jJAnAvaraNIyakSayopazamAdvizeSeNa jJAta-vijJAtama , ato bhavatA'pi samyaktvAdike makathite yatnavatA bhAvyam / ye punaryathoktakAriNo na syuste kimbhUtA bhaveyurityAha-'samemANA' tasminneva manuSyAdijanmani zAmyanto-gAddharthenAtyarthamAsevAM kurvantaH, 'palemANA' pralIyamAnAH manojJendriyArtheSu pauna:punyenaikendriyadvIndriyAdikAM jAti prakalpayanti saMsArAvicchittiM vidadhatItyarthaH // 129 // yadyevaM tataH kiM kartavyamityAha aho ya rAto ya jatamANe dhIre sayA AgatapaNNANe, pamatte bahiyA pAsa, appamatte sayA parakkamejjAsi tti bemi // (sU. 130) // sammattassa paDhamo uddesao samatto // 'aho ya rAto ya' ahazca rAtriM ca yatamAna eva yatnavAneva mokSAdhvani dhora:-parISahopasargAkSobhyaH sadA sarvakAlaM AgataM-svIkRtaM prajJAna-sadasadviveko yasya sa tathA, 'pamatte'ti pramattAn-asaMyatAn paratIthikAnvA dharmAdvahirvyavasthitAn pazya, tAMzca tathAbhUtAn dRSTvA kiM kuryAdityAha-'appamatte'ti apramattaH sannidrAvikathAdipramAdarahito'kSinimeSonmeSAdAvapi sadopayuktaH parAkramethAH mokSAdhvani / itiH parisamAptau, bravImIti pUrvavat // 130 // // zrosamyaktvAdhyayane prathamoddezakapradIpikA samAptA // NAGASHASHISHAS |243 // Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 / 4 / 2 AcA pradI0 PRECARRRRRRIESARI // zrIsamyaktvAdhyayane dvitIyoddezakaH // uktaH prathamoddezakaH / adhunA dvitIya Arabhyate, asya cAyamabhisambandhaH--anantaroddezake samyagdarzanaM pratipAditaM, tacca samyagjJAnAdbhavati, ataH samyagjJAnapratipAdanAyedamupakramyate, anena sambandhenAyAtasyoddezakasyedamAdisUtram je AsavA te parissavA, je parissavA te AsavA / je aNAsavA te aparissavA, je aparissavA te aNAsavA / ete ya pae saMbujjhamANe logaM ca ANAe abhisameccA puDho paveditaM (sU. 131) 'je AsavA' iti ya iti sAmAnya nirdezaH, AzravatyaSTaprakAraM karma yairArambhaste AzravAH, pari:-samantAt zravatiall galati yairanuSThAnavizeSaiste parizravAH, ya evAzravAH-karmabandhasthAnAni ta eva parizravAH-karmanirjarAsthAnAni, idamuktaM bhavati--yAnItarajanAcaritAni sragaganAdIni sukhakAraNatayA tAni karmabandhahetutvAdAzravAH, punastAnyeva tatvavidAM viSayasukhaparAGmukhAnAM niHsAratayA saMsArasaraNidezyAnItikRtvA vairAgyajanakAnyataH parizravAH-nirjarAsthAnAni / sarvavastUnAmanaikAntikatA darzayitumetadeva viparyayeNAha--'je parissavA' ya eva parizravAH-nirjarAsthAnAni arhatsAdhutapazcaraNadaza vidha SIRSASARAGRAM // 244 // Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI0 cakravAlasAmAcAryanuSThAnAdIni tAnyeva karmodayAvaSTandhazubhAdhyavasAyasya durgatimArgapravRttasArthavAhasya jantormahAzAtanAvata: sAtarddhirasagAravapravaNasyAzravA bhavanti pApopAdAnakAraNAni jAyante, yAvanti karmanirjarArthaM saMyamasthAnAni asaMyamasthAnAnyapi tAvantyeva, tathAhi-- rAgadveSanAsitAntaHkaraNasya viSayasukhonmukhasya duSTAzayatvAtsavaM saMsArAya, picumandarasavAsitAsyasya dugdhazarkarAdikatvApattivat, sampragdRSTestu vijJAtasaMsArasamudrasya tyaktaviSayAbhilASasya sarvamazuci duHkhakAraNamiti bhAvayataH saJjAtasaMvegasyetarajanasaMsArakAraNamapi mokSAyeti bhAvArtha: / punaretadeva gatapratyAgatasUtraM sapratiSedhamAha-- 'je aNAsavA' Azravebhyo'nye'nAzravAH - vratavizeSAH, te'pi karmodayAdazubhAdhyavasAyino'parisravAH karmaNaH, tathA'parizravAH - pApopAdAnakAraNAni kenacidupAdhinA pravacanopakArAdinA kriyamANAH kaNavIralatA bhrAmaka kSullakasyevA'nAzravAH - karmabandhanAni na bhavanti / yadyevaM tataH kimityAha -- 'ete ya pae'ti etAnyanantaroktAni padAni 'ye AzravA' ityAdIni samyag aviparyAsena budhyamAnaH lokaM - jantugaNamAzravadvArAyAtena karmaNA badhyamAnaM tapazcaraNAdinA [ca] mucyamAnamAjJayA - tIrthakarapraNItAgamAnusAreNAbhisametya - jJAtvA 'puDho paveditaM' pRthak praveditaM cAbhisametya pRthagAzravopAdAna nirjaropAdAnaM cetyetacca jJAtvA ko nAma dhamacaraNaM prati nodyacchet-nodyamaM kuryAt ? evaM tIrthakaraiH praveditam / / 131 / / athA'nyo'pi jJAnI parahitAya pravedayatItyAha - 1142 // 245 // Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A za42 AcA0 pradI. AghAti NANI iha mANavANaM saMsArapaDivaNNANaM saMbujjhamANANaM viNNANapattANaM / aTTA vi saMtA aduvA pmttaa| ahAsaccamiNaM ti bemi / NA'NAgamo maccumuhassa asthi / icchApaNItA vaMkANikeyA kAlaggahItA Nicaye NiviTThA puDho puDho jAiM pakappeMti (sU. 132) | jJAnaM-sakalapadArthAvirbhAvakaM vidyate yasyAsau jJAnI sa AkhyAti-AcaSTe, iheti pravacane, kepAzcinmAnavAnAM,' sarvasaMvaracAritrArhatvAtteSAmupalakSaNaM caitadevAdonAM, tatrApi kevalyAdivyudAsAya vizeSaNamAha--'saMsArapaDivaNNANaM' saMsAra-caturgatilakSaNaM pratipannAH, tatrApi ye dharma bhotsyante grahISyante ca munisuvratasvAmighoTakadraSTAntena tepAmevAkhyAtIti darzayati'saMbujjhamANANa' yathopadiSTaM dharma samyagavabudhyamAnAnAM chadmasthena tvajJAtabudhyamAnetaravizeSeNa yAdRgbhUtAnAM kathayitavyaM tAna sUtreNaiva darzayati--'viNNANapattANaM' vijJAnaprAptAnAM hitAhitaprAptiparihArA'dhyavasAyo-vijJAnaM tatprAptAH vijJAnaprAptAH samastaparyAptibhiH paryAptAH saMjJinasteSAm / / 1 keSAM mA0-bU0 / 2 nAte he / 3 degsAraM durgati0-he0 / RREARS 6 // Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA pradI0 14 / 2 yathA ca jJAnI dhamAyaTe tapAdarzayati--'aTTAvi saMteti vijJAna prAptA dharma kathyamAnaM kutathinnimittAdArtA api santaH cilAtiputrAdaya' iva athavA pramattA viSayAbhiSvagAdinA zAlibhadrAdaya iva tathAvidhakarmakSayopazamApatryathA pratipadyante tatha,''caSTe--yadivA''rtA:-duHkhinaH pramattAH-sukhinaH te'pi pratipadyante dharma, kiM punarapare ? etaccAnyathA mA bhaMsthA iti dayitumAha--'ahAsaccamiNaM'ti idaM yanmayA kathitaM kathyamAnaM ca tad [ yathAsatyaM ] yAthAtathyamityayaH, ityetadahaM bravImi--yathA durlabhamavApya samyaktvaM cAritrapariNAma yA pramAdo na kaaryH| syAt-kimAlambya pramAdAna kAryastadAha-'NANAgamotti na hayanAgamo mRtyormukhasya kasyacidapi saMsArodaravartino'sti / ye punarviSayakapAyAbhiSvaGgAtpramatA dharma nAvabudhyante te kimbhUtA bhavantItyAha--'icchApaNItA' indriyamanoviSayAnukUlA pravRttirihecchA tayA viSayAbhimukhamabhikarmabandhaM saMsArAbhimukhaM vA prakoNa nItA icchApraNItAH, ye cavambhUtAste vaMkAniketA:-naGkasya-asaMyamasya A-maryAdayA saMyamAvadhibhUtayA niketabhUtA:-AzrayabhUtAH, ye caivambhUtAste kAlagRhItAHkAlena-mRtyunA gRhItAH kAlagRhotAH, pauna:punyena maraNabhAjaH, dharmacaraNAya vA gRhItaH kAlo yaste, tathAhi-- pAzcAtye vayasi parutparAri vA apatyapariNayanAttarakAlaM dharma kariSyAma ityevaM gRhItakAlAH, ye caivambhUtAste nicaye niviSTAH, nicaye karmanicaye tadupAdAne vA vA sAvadyArambhanicaye niviSTA:-adhyupapannAH, te kimapAM kuntiAti darzayitumAha--'puDho puDho jAI pRthakpRthagekendriyadvIndriyAdikAM jAtimanekazaHprakalpayanti-prakurvanti, pAThAntaraM vA 'pattha mohe puNo puNo' atra1 cilAtapu0-pA0 / 2 . zamopapatte-mu0 / / OMOMOMOMOMOMOM // 247 // Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA. pradI0 1 / 4 / 2 RECCESSESECTURESSOCISCENCES || asminicchApraNItAdike hRSIkAnukUle' mohe karmarUpe vA mohe nimagnAH punaH punastatkurvanti yena tadapracyutiH syAt / // 132 // ___tadapracyutau ca kiM syAdityAha-- ____ ihamegesi tattha tattha saMthavo bhavati / ahovavAtie phAse paDisaMvedayati / ciTThe kUrehiM kammehiM ciTThe pariviciTThati / aci kUrehiM kammehiM No ciTTa pariviciTThati / ege vadaMti aduvA vi NANI, NANI vadaMti aduvA vi ege (sU. 133) iha-asmiMzcaturdazarajjvAtmake loke ekeSAM-mithyAtvAviratipramAdakaSAyavatAM tatra tatra-narakatiryaggatyAdiSu yAtanAsthAneSu saMstavaH-paricayo bhUyobhUyogamanAdbhavati, tataH kimityAha-'ahovavAtie'tti ete eva aupapAtikAn-narakAdibhavAn sparzAn-duHkhAnubhavAn pratisaMvedayanti anubhavanti, 'ciTaM kUrehiM kammehiM ti ciTTha-bhRzamatyartha krUraiH-vadhabandhAdibhiH karmabhiH-kriyAbhiH 'ciTaM'ti bhRzamatyarthameva virUpAM dazAM vaitaraNItaraNAsipatravanapatrapAtAbhighAtazAlmalIvRkSAliGaganAdijanitAmanubhavaMstamastamAdisthAneSu parivitiSThati / yastu nAtyartha hiMsAdibhiH karmabhirvartate so'tyanta vedanAniciteSu narakeSu notpadyate / 10kUle indriyAnukUle mohe mu0 / 2 0NAsivanapatrAbhi...nitA tama0-pA0 / SHREEKROSSASS // 248 // Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI. 1 / 4 / 2 syAt-ke evaM vadantItyAha-'ege vadaMtI'ti eke caturdazapUrva vidAdayo vadanti-buvate 'aduvA viNANI' athavA'pi jJAnI vadati, jJAna-sakalapadArthAvirbhAvakamasyAstIti jJAnI sa caitabravIti, yadivyajJAnI'-kevalI bhASate zrutakevalino'pi tadeva bhASante, yacca zrutakevalino bhASante nirAvaraNajJAnino'pi tadeva vadantItyetadgatapratyAgatasUtreNa darzayati-'NANI vadaMti aduvA vi ege' jJAninaH kevalino yadvadantyathavA'pyeke zrutakevalino yadvadanti tadyathArthabhApitatvAdekameva, ekeSAM sarvArthapratyakSatvAdapareSAM tadupadezapravRttaH, vakSyamANe'pyekavAkyatA // 133 // tadAha___ AvaMtI keAvaMtI loyaMsi samaNA ya mAhaNA ya puDho vivAdaM vadaMti se diTuM ca Ne, suyaM ca Ne, | mayaM ca Ne, viNNAyaM ca Ne, uDdaM ahaM tiriyaM disAsu savvato supaDilehitaM ca Ne-'savve pANA | savve jIvA savve bhUtA savve sattA hatabA ANAvettavyA, parighetavvA, paritAveavvA uddavetavvA / ettha vi jANaha Natthettha doso'| aNAriyavayaNameyaM / ___tattha je te AriyA te evaM vadAsI-se duddiTuM ca me, dussuyaM ca bhe, dummayaM ca bhe, duviNNA 1 yadivA jJAnI mu.| 20 lino'pi-pA0 / 3 0bhaavitvaa0-paa.| A RKARSANSARSANSAR // 249 // IS Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAcA 1 / 4 / 2 padI. yaM ca bhe, uDDhe ahaM tiriya disAsu savvato duppaDilehitaM ca bhe, ja NaM tumbhe evaM Acakkhaha, evaM bhAsaha, evaM paNNaveha, evaM parUveha-savye pANA savve bhUtA savve jIvA savve sattA haMtavvA ANA- | vetavvA, parighettavvA, paritAveyavvA, uddavetavvA / etthavi jANaha Natthettha doso' / aNAriyavayaNameyaM / ___vayaM puNa evamAcikkhAmo, evaM bhAsAmo, evaM paNNavemo evaM parUvemo-savve pANA savve bhUtA | savve jIvA savve sattA Na haMtavbA, Na ANAvetavvA, Na parivettavyA, Na pariyAveyavvA, 'Na udavetavvA / / etthavi jANaha Natthettha doso|' AriyavayaNameyaM / puvvaM NikAya samayaM patteyaM pucchissAmo-haM bho pAvAduyA ! kiM bhe sAyaM dukkhaM utAhu asAyaM ? samitA paDivaNNe yAtri evaM bUyA-savvesi pANANaM savvesi bhUtANaM savvesi jIvANaM savvesi sattANaM asAyaM apariNivvANaM mahabbhayaM dukkhaM ti tti bemi (sU. 134) // sammattassa boo uddesao sammatto / QAAAAAAAAAAE // 25 // Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA 1 / 4 / 2 pradI0 'AvaMtI' yAvantaH 'keAvantIti kecana loke-manuSyaloke zramaNAH pASaNDikAH [brAhmaNAH-] dvijAtayaH' pRthakpRtham viruddho vAdo vivAdastaM vadanti, etaduktaM bhavati-yAvantaH kecana paralokaM jJIpsavaste AtmIyadarzanAnurAgitayA pArAkyaM darzanamapavadanto vivadante, zramaNA brAhmaNA vA yadviruddhavAdaM vadanti tatsUtraNava darzayati-'se diTuM ca Ne' 'seti tacchabdArthe, yadahaM vakSye tat dRSTam-upalabdhaM divyajJAnenAsmAbhirasmAkaM sambandhinA tIrthakRtA AgamapraNAyakena zrutaM, cA'smAbhimurvAdeH sakAzAt, asmadguruziSyairvA tadantevAsibhirvA matam-abhimataM yuktiyuktavAdasmAkamasmattIrthakarANAM vA 'vinnAyaM ca me vijJAtaM ca tatvabhedaparyAyairasmAbhirasmattIrtha kareNa vA, svato na paropadezadAnena etaccordhAdhastiyakSu dazasvapi dikSu sarvataH sarvaiH-pratyakSAnumAnopamAnAgamArthApattyAdibhiH prakAraiH suSTu pratyupekSitaM ca-paryAlocitaM ca, manaHpraNidhAnAdinA asmAbhirasmattIrthakareNa vA, kiM tadityAha-'samve pANA' so prANA: sa jIvAH sa bhUtAH so satvA hantavyA AjJApayitavyAH parigRhItavyA: paritApayitavyA apadrApayitavyAH, 'ettha vijANaha' atrApi-dharmacintAyAmapyevaM jAnItha', yathA nAstyatra yAgArtha devatopayAcikatayA vA prANihananAdau doSaH-pApAnubandha, evaM yAvantaH kecana pApaNDikA audezikabhojino brAhmaNA vA dharmaviruddhaM paralokaviruddha vA vAdaM bhASante / ayaM ca jIvApamaIkavAvApAnubandhI anAryapraNIta iti, Aha-'aNAriyavayameyaM ti ArAdhAtA: sarvaheyadharmebhya ityAryAstadviparyAsAdanAryAH krUrakarmANasteSAM prANyupadhAtakArIdaM vacanam / AAAAAAAAAEES 1 dvijaavH-muH| 2 jAnIthAH-pA. / // 25 // Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 1 / 42 pradI0 ye tu tathAbhUtA na te kimbhUtaM prajJApayantItyAha ca-'tattha je te AriyA te evaM vayAsI' tatreti vAkyopanyAse, ye te AryA deza-bhASA-cAritrAryAsta evamavAdiSuryathA tadyadanantaroktaM duISTametad yuSmAbhiryuSmattIrthakareNa vA, evaM yAvadduSpratyupekSitam / tadevaM dudRSTAdikaM pratipAdya duSprajJApanAnuvAdadvAreNa tadabhyupagame doSAviSkaraNamAha-'jaM NaM tumbhe evamAcakkhaha' 'NaM' vAkyAlaGkAre, yadetadvakSyamANaM yUyamevamAcakSadhvamityAdi yAvadatrApi yAgopahArAdau jAnItha yUyaM yathA nAstyevAtraprANyupamardAnuSThAne doSaH-pApAnubandha iti / tadevaM paravAde doSAvirbhAvanena dharmaviruddhatAmAvirbhAvya svamatavAdamAryA AvirbhAvayanti-'vayaM puNa evamAcikkhAmo' punaHzabdaH pUrvasmAdvizeSamAha, vayaM punaryathA dharmaviruddhavAdo na bhavati tathA prajJApayAmaH-sarve prANA na hantavyA ityAdi, 'ettha vi jANaha' atrApyasmadIye vacane nAsti doSo'trApyadhikAre jAnItha yUyaM yathA'tra hananAdipratiSedhavidhau nAsti doSa:pApAnubandhaH, sAvadhAraNatvAdvAkyasya nAstyeva dopaH, prANyupaghAtapratiSedhAccAryavacanametat / ___ evamukte sati te pApaNDikA UcuH bhavadIyamAryavacanamasmadIyamanAyavacanamityetannirantarAH suhRda pratyeSyanti, yuktivikalatvAt, tadatrAcAryoM yathA paramatasyAnAyatA syAttathA didarzayiSuH svavAgyantritA vAdino na caliSyantItikRtvA pratyekamatapracchanArthamAha-'puvyaM nikAya'ti pUrvamAdAveva samayam-AgamaM yadyadIyAgame'bhihitaM tat nikAcya-vyavasthApya punastadvi rUpApAdanena paramatAnAryatA pratipAdyatvatastadeva paramataM praznayati, yadivA pUrva prAznikAnikAcya tataH pASaNDikAn praznayitu ISASTISEASE SS // 252 // Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAcA pradI0 1 / 4 / 2 REGISTRIEGESCHICHA! mAha-patteyaM pucchissAmo' ekamekaM prati pratyeka bhoH praavaadukaaH| bhavataH praznayiSyAbhi, ki 'bhe' yuSmAkaM sAta-manaAhAdakAri duHkhamutAsAtaM manaHpratikUlaM ? evaM pRSTAH santo yadi sAtamityevaM brayuH tataH pratyakSAgamalokabAdhA syAd athA'sAtamityevaM brayustataH 'samiyA' samyak pratipannAMstAn prAvAdukAna svavAgyantritAnapyevaM brUyAt-'apiH' sambhAvane sambhAvyate etadbhaNanaM-[yathA] na kevalaM bhavatAM duHkhamasAtaM, sarveSAmapiM prANinAM duHkhamasAtaM manaso'nabhipretaM 'aparinivvANaM' -anivRttirUpaM mahadbhayamityetat parigaNayya sarve'pi prANino na hantavyA ityAdi vAcyaM, tadvadhena' ca doSaH, yastvadoSamAha tadanAryavacanam / itiradhikAraparisamAptau, bravImIti pUrvavat // 134 // // zrIsamyakvAdhyayanasya dvitIyodezakapradIpikA smaaptaa|| . Wan mA022 1-taddhanane-ca b0| // 253 // Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 45 AcA0 zaSTa rU pradI. // zrIsamyaktvAdhyayane tRtIyoddezakaH // ukto dvitIyodezakaH, sAmprataM tRtIya Arabhyate, asya cAyamabhisambandhaH-ihAnantaroddezakai paramatavyudAsena samyaktvamavicalaM pratipAdayatA tatsahacaritaM jJAnaM tatphalabhUtA ca viratirabhihitA, satyapi cAsmiMstraye na pUrvopAttakarmaNo niravadyatapo'nuSThAnamantareNa kSayo bhavatItyatastadadhunA pratipAdyata ityanena sambandhenAyAtasyoddezakasyAdisUtram uvaheNaM bahitA ya lokaM / se savvalokaMsi je kei viSNU / aNuviyi pAsa NikkhittadaMDA je kei sattA paliyaM cayaMti NarA mutacA dhammavidu tti aMjU AraMbha dukkhamiNaM ti NacA / evamAhu smmttdNsinno| te savve pAvAdiyA dukkhassa kusalA pariNNamudAharaMti iti kammaM / pariNNAya savvaso (sU. 135) 'uveheNaM'ti yo'yamanantaraM pratipAditaH pApaNDiloka enaM dharmAbahirvyavasthitamupekSa sva-tadanuSThAnaM mA anumaMsthAH , ca zabdo'nuktasamuccayArthaH, tadupadezamabhigamanaparyupAsanadAnasaMstavanAdikaM mA kRthAH / yaH pApaNDilokopekSakaH sa ke guNamavApnuyAdityAha-'se sabalokaMsi' yaH pApaNDilokamanAryavacanamavagamya tadapekSAM vidhatte sa sarvasmin [loke]-manuSyaloke ye kecana vidvAMsastebhyo'graNIvidvattamaH / SPECRE-8221-22-12-2 // 254 // Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI 0 syAt-loke[na] kecana vidvAMsaH santi ? tebhyo'dhikaH' syAdityata Aha- 'aNuvI 'ti ye kecana loke nikSiptadaNDAH nizcayena kSipto nikSiptaH parityaktaH kAyamanovAGmayaH prANyupaghAtakArI daNDo yaiste vidvAMso bhavantyeva etadanuvicintya - paryAlocya pazya avagaccha / ke coparatadaNDA ityata Aha- 'je kei sattA paliyaM 'ti ye kecanAvagatadharmANaH satvAH- prANinaH palitamiti karma tatyajanti ye coparatadaNDA bhUtvAprakAraM karma ghnanti te vidvAMsaH, ke punaH zeSakarmakSayaM kurvantItyAha-'Naga mutaccA' narAH - manuSyAsta evAzeSakarmakSayAyAlaM nA'nye, te'pi na sarve'pi tu mRtAcaH, mRteva saMskArAbhAvAdaca zarIraM yeSAM te mRtArcA, niHpratikarmazarIrA ityarthaH kiJca - 'dhammavidu'tti dharmaM zrutacAritrAkhyaM vidantIti dharmavidaH, iti hetoryata * eva dharmavido eva RjavaH - kauTilyarahitAH / kimAlambyaitadvidheyamityAha - 'AraMbhajaM dukkhamiNaM' ti sAvadhakriyAnuSThAnamArambhastasmAjjAtamArambhajaM, kiM tad ? duHkhamiti sakalaprANipratyakSaM, tathAhi -kRSisevAvANijyArambhapravRtto yacchArIramAnasaM duHkhamanubhavati tadvAcAmagocaramataH pratyakSAbhidhAyinedamoktaM" ityetadanubhavasiddhaM duHkhaM jJAtvA mRtAca dharmavida Rjavava bhavantIti / etaca samastavedino bhASanta iti darzayati- 'evamAhu sammanadaMsiNo' evaM pUrvoktaprakAreNAhuruktavantaH, ke evamAhuH ? samatvadarzinaH samyaktvadarzinaH samastadarzino vA, kasmAtta UcurityAha- 'te savve 'tti yasmAtte sarve'pi sarvavidaH prAvAdikAHprakarSeNa maryAdayA vadituM zIlaM yeSAM te prAvAdinaH, ta eva prAvAdikAH- yathAvasthitArthasya pratipAdanAya vAvadUkAH, duHkhasya 1 yebhyo'dhikaH pR0 / 2 hetau yata ba0 / 30 gocara ataH pA0 4 0damuktam- pA0 / 1 / 4 / 3 // 255 // Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142 prAcA pradI. 11-12RSS5118962-62 zArIramAnasasya tadupAdAnasya vA karmaNaH kuzalA-nipuNAstadapanodopAyavedina:santaste sarve'pi jJaparijJayA parijJAya heyArthasya pratyAkhyAnaparijJAmudAharanti, 'iti kammaM pariNNAya'tti ityevaM pUrvoktayA nItyA karmabandhodayasatkarmatAvidhAnataH parijJAya sarvazaH-sarvaiH prakAraiH kuzalAH pratyAkhyAnaparijJAmudAharanti // 135 // __yadi nAma karmaparijJAmudAharanti tataH kiM kAryamityAha___ iha ANAkaMkhI paMDite aNihe egamappANaM sapehAe dhuNe sarIraM, kasehi appANaM, jarehi appANaM / jahA jannAI kaTAI havvavAho pamatthati evaM attasamAhite annihe| vigiMca kohaM avikaMpamANe (sU. 136) 'iha ANAkaMkhI'ti iha-asmin pravacane AjJAmAkAGikSatuM zIlamasyetyAjJAkAGkSI-sarvajJopadezAnuSThAyI yazcaivambhUtaH | sa paNDito-viditavedyaH, 'aNihe' snihyate zliSyate'STaprakAreNa karmaNA iti sniho na sniho'snihaH / yazcaivambhUtaH sa kiM kuryAdityAha- egamappANaM'ti so'sniha AtmAnamekaMdhanadhAnyahiraNyaputrakalatrazarIrAdivyatiriktaM saMprekSya-paryAlocya 'dhuNe sarIraM' dhunIyAccharIrakaM, sambhAvane saptamI, sarvasmAdAtmAnaM vyatiriktaM pazyataH sambhAvyata evaM zarIravidhRnanamiti, kizca-'kasehi appANaM' paravyatirikta AtmA zarIraM tatkaSTatapazcaraNAdinA kRzaM kurU tathA jarI-zarIrakaM jarIkurU, tapasA tathA 1 etat-bR0 / 96%BEIGE ROSHEGHOSSOS // 256 // Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cA 6 1 / 413 S EOSESSISEOSESSISK kuru yathA jarAjIrNamiva pratibhAsate, kimarthamiti cedAha-'jahA junAI'ti yathA jIrNAni-niHsArANi kASThAni havyavAho -hutabhukpramathnAti-zIghra bhasmasAt karoti, iti dRSTAntaM pradarzya dArzantikamAha-evaM attasamAhie' evamanantaroktaprakAreNAtmanA samAhita AtmasamAhitaH jJAnadarzanacAritropayogena sadopayukta ityarthaH, 'aNihe 'tti asnihaH-sneharahitaH-saMstavo'gninA kama kASThaM dahatIti bhAvArthaH / atra cAsnihapadena rAganivRtiM vidhAya dveSanivRtti vidhisurAha-'vigiMca koha' kAraNe'kAraNevA'tikrUrAdhyavasAyaH krodhastaM tyaja, tasya ca kArya kampanaM tatpratiSedhaM darzayati-avikampamAnaH // 136 // kiM vigaNayyaitatkuryAdityAha imaM niruddhAuyaM sapehAe / dukkhaM ca jANa aduvA''gamessaM / puDho phAsAI ca phAse / loyaM ca pAsa vissphNdmaannN| je NivvuDA pAvehiM kammehiM aNidANA te viyAhitA / tamhA'tivijjo No paDisaMjalejjAsi tti bemi // (sU. 137) ||smmttss taio uddesao smmtto|| 'imaM niruddhAuyaM' idaM' manuSyatvaM niruddhAyuSkaM niruddhaM-parigalitamAyuSkaM samprekSya-paryAlocya krodhAdiparityAgaM vida1 im-paa0| SAE%EMAME%%AASARA-SA-AR // 257 // Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 / 3 cA0 dI0 NERA TE dhyAt, 'dukkhaM ca jANa'tti krodhAdinA dandahyamAnasya yanmAnasaM duHkhamutpadyate tajjAnIhi, tajjanitakarmavipAkApAditaM cAgAmi' dukhaM samprekSya-krodhAdikaM pratyAkhyAnaparijJayA jAnIhi-parityajedityarthaH, AgAmiduHkhasvarUpamAha-'puDho phAsAI ca'tti pRthak saptamanA kapRthvIsambhavazItoSNa vedanAkumbhIpAkAdiyAtanAsthAneSu sparzAn duHkhAni, caH samuccaye, na kevalaM krodhAdhmAtastasminneva [kSaNe] duHkhamanubhavatItyAgAmIni ca pRthaga duHkhAni ca spRzet-anubhavet, tena cAtiduHkhenAparo'pi loko duHkhita ityetadAha -'logaM ca pAsa' na kevalaM krodhAdi vipAkAdAtmA duHkhAnyanubhavati, lokaM ca zArIramAnasaduHkhApanna' vispandamAnamasvatantramitazcetazca duHkhapratIkArAya dhAvantaM pazya-vivekacakSuSA'valokaya / the tvevaM na te kimbhUtA bhavantItyAha-'je NicuDA' ye tIrthakaropadezavAsitAnta:karaNA viSayakaSAyAgnyupazamAbhivRttAH' zItIbhUtAH pApesu karmasu anidAnA:-nidAnarahitAste paramasukhAspadatayA vyAkhyAtAH aupazamika sukhabhAktvena prasiddhA ityarthaH, yata evaM tataH kimityAha-'tamhA'tivijjo'tti yasmAd rAgadveSAbhibhUto duHkhabhAgbhavati tasmAdatividvAn-viditAgamasadbhAvaH sanna pratisajyale:-krodhAgninA''tmAnaM noddIpayeH, kaSAyopazamaM kurvityrthH| itiH-adhikArasamAptau, babImIti pUrvavat // 137 // ||shriismyktvaadhyynsy tRtIyodezakapradIpikA samAptA / / makara 1 vAgAmi0 pA0 / 2 0 duHkhopapanna-pA0 / 3 0 yaastuup0-mu0| // 258 // Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAcA0 padI. 1 / 4 / 4 // zrIsamyaktvAdhyayane caturthoddezakaH / / uktastRtIyodezakaH, sAmprataM caturtha Arabhyate, asya cAyamabhisambandhaH - ihAnantaroddezake niravadyaM tapo'bhihitaM, | taccAvikalaM saMyamavyavasthitasya bhavatItyataH saMyamapratipAdanAya caturthoddezaka ityanena sambandhenAyAtasyAsyoddezakasyAdisUtram AvIlae pavIlae NippIlae jahittA puvvasaMjogaM hicA uvasamaM / tamhA avimaNe vIre sArae samie sahite sadA jate / duraNucaro maggo vIrANaM anniyttttgaamiinnN| vigica maMsa-soNitaM / esa purise davie vIre AyANijje viyAhite je dhuNAti samussayaM vasittA baMbhaceraMsi (sU. 138) 'AvIlae'tti A[]-IpatpIDayedavikRSTena tapasA zarIrakamApIDayeda, eucca prathamapravajyAvasare, tata UrdhvamadhItAgamaH pariNatArthasadbhAvaH san prakarSeNa vikRSTatapasA pIDayet-prapIDayet , punaradhyApitAntevAsivargaH saGkrAmitArthasAraH zarIraM titya // 259 // Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ PE G cA. 1 / 4 / 4 eesterende kSurmAsArddhamAsakSapaNAdibhiH zarIraM nizcayena pIDayeniSpIDayet , kiM kRtvaitatkuryAdityAha-'jahitta'tti pUrvasaMyogoM'dhanadhAnyahiraNyaputra kalatrAdikRtastaM tyaktvA 'AvIlaye'dityAdisambandhaH, kizca 'hicca'tti hitvA-gatvA kiM tad ? upazamaMindriyanoindriya [jaya] rUpaM pratipadyApIDayet / yataH karmapIDanArthamupazamapratipattistatpratipattau cAvimanaskatetyAha-'tamhA avimaNe'tti yasmAt karmakSayAyAsaMyamaparityAgastatparityAge cAvazyaMbhAvI saMyamastatra na cittavaimanasyamiti, tasmAdavimanA vigataM bhogakaSAyAdiSvaratau vA mano yasya sa vimanA, yo na tathA so'vimanAH, ko'sau ? viir:-krmvidaarnnsmrthH| avimanaskatvAcca yatsyAttadAha-'sArae' suSThu AjIvanamaryAdayA saMyamAnuSThAne rataH svArataH, paJcabhiHsamitibhiH samitaH, saha hitena sahito jJAnAdisamanvito vA sahitaH, sadA-sarvakAlaM sadAropitasaMyamabhAraH saMstatra yateta-yatnavAn bhavet / kimartha paunaHpunyena saMyamAnuSThAnaM pratyupadezo dIyate ? 'duraNucaro maggo'tti duHkhenAnucaryata iti duranucaraH, ko'sau ? mArgaH-saMyamAnuSThAnavidhiH, keSAM ? vIrANAmapramattayatInAM, kimbhUtAnAM ? 'aNiyaTTagAmINaM' anivattoM mokSastatra gantuM | zIlaM yeSAM te tathA teSAm / yathA ca tanmArgAnucaraNaM kRtaM bhavati tathA darzayati-'vigiMca maMsa soNitaMti mAMsaM zoNitaM darpakAri vikRSTatapo'nuSThAnA| dinA vivecaya-pRthakkuru, tadbhAsaM vidhehi, evaM vIrANAM mArgAnucaraNaM kRtaM bhavatIti / 1 pUrvaH sN0-paa0| RECERaiCRACTEGRATE // 26 // Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI. 1 / 4 / 4 yazcaivambhUtaH sa kaM guNamavApnuyAdityAha-eSa mAMsazoNitayorapanetA puri zayanAt puruSaH vaH-saMyamaH sa vidyate yasthAsau dravikaH, krmripuvidaarnnshissnnutvaadviirH| kizca-'AyANijje' sa vIrANAM mArga pratipannaH mAMsazoNitayorapanetA mumukSUNAmAdAnIyo-grAhaya Adeyavacanazca vyaakhyaatH| kazcaivambhUta ityAha-'je dhuNAti samussaya'ti brahmacarye-saMyame madanaparityAge voSitvA yaH samucchrayaM-zarIraM karmopacayaM vA tapazcaraNAdinA ghunAti-kRzIkaroti sa AdAnIyo | vyAkhyAtaH // 138 // uktA apramattA, atha tadvidharmiNaH pramattAnabhidhitsurAha NettehiM palichiNNehiM AtANasotagaDhite bAle avvocchiNNavaMdhaNe aNabhikkaMtasaMjoe / tamaMsi avijANao ANAe laMbho Natthi ti bemi (sU0 139) 'Nettehiti nayantyarthadeza-arthakriyAsamarthamarthamAvirbhAvayantIti netrANi-cakSurAdInIndriyANi taiH paricchinnaiH-yathAsvaM viSayagrahaNaM prati niruddhaiH sadbhirAdAnIyo'pi bhUtvoSitvA brahmacarye punarmohodayAdAdAnasrotogRddhaH-AdIyate sAvadyAnuSThAnena svIkriyata ityAdAnaM-karma saMsArabIjabhUtaM tasya zrotAMsi-indriyaviSayA mithyAtvAviratipramAdakaSAyayogA vA teSu gRddho'dhyupapannaH syAt , ko'sau ? bAla:-ajJaH raagdvepmohaabhibhuutaantHkrnnH| yazcAdAnazrotogRddhaH sa kimbhUtaH syAdityAha'avvocchiNNabaMdhaNe' avyavacchinnaM janmazatAnuvRtti bandhanam-aSTaprakAraM karma yasya sa tathA, kizca-'aNabhikkaMtasaMjoe' // 26 // Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 roNArka pradI anabhikrAnto'natilavitaH saMyogo dhanadhAnyahiraNyaputrakalatrAdikRto'payamasaMyogo vA yenaasaavnbhikaantsNyogH| tasya caivambhUtasyendriyAnukUlyarUpe mohAtmake vA tamasi vartamAnasyAtmahitaM mokSopAyaM vA'vijAnataH, 'ANAe laMbho'tti AjJAyAH-tIrthakaropadezasya lAbho nAstItyetadahaM bravImi, yadivA bodhiH-samyaktvaM, astizabdazca trikAlaviSayI, tenAyamartha:-tasyAnabhikrAntasaMyogasyAjJAnatamasi vartamAnasya bodhilAbho nAsInAsti na bhAvIti // 139 // etadevAha jasta Natthi pure pacchA majjhe tassa kuo siyA ? se hu pannANamaMte buddhe AraMbhovarae / sammametaM ti paashaa| jeNa baMdhaM vahaM ghoraM paritAvaM ca dAruNaM / palichidiya bAhiragaM ca sotaM NikkammadaMsI iha macciehiM / kammuNA saphalaM daTTuM tato NijjAti vedavI (sU. 140) &aa // 262 // Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA pradI0 sh4|4 'jassa Nasthi'tti yasya kasyacidavizeSitasya karmAdAnazrotogRddhasya bAlasyAvyavacchinnabandhanasyAnabhikrAntasaMyogasyAjJAnatamasi vartamAnasya purA-pUrvajanmani bodhilAbho nAsti-samyaktvaM nAsIt pazcAdapi-eSye'pi janmani na bhAvi madhyemadhyajanmani tasya kutaH syAt ? etaduktaM bhavati-yasyaiva pUrva bodhilAbhaH saMvRtto bhaviSyati vA tasyaiva vartamAnakAle bhavati, yena hi samyaktvamAsAditaM' punarmithyAtvodayAt tatpracyavate tasyApArdhapudalaparAvartenApi kAlenAvazyaM tatsadbhAvAt / kizca 'se hu' huH-yasmAdarthe, prakRSTaM jJAnaM jIvAjIvAdipariccheta tadvidyate yasyAsau prajJAvAn , yasmAt prajJAvAnata eva buddho'vagatatatvaH yata evambhUto'ta evAha-'AraMbhovarae' sAyadyAnuSThAnamArambhastasmAduparata aarmbhoprtH| etaccArambhoparamaNaM zobhanamiti darzayannAha-'sammametaMti yadidaM sAvadyArambhoparamaNaM samyagetacchobhanametat samyaktvakAryatvAdvA samyaktvametadityevaM pazyata-evaM gRNIta yUyamiti / / kimityArambhoparamaNaM samyagiti cedAha-'jeNa baMdha'ti yena kAraNena sAvadyArambhapravRtto bandhaM nigaDAdibhiH vadhaM kazAdibhiH ghoraM-prANasaMzayarUpaM paritApa-zArIraM mAnasaM dAruNaM-asahayamavApnotyata ArambhoparamaNaM samyagbhUtaM kuryAt / kiM kRtvetyAha--'palichidiya'tti paricchidya-apanIya, kiM tat ? srotaH-pApopAdAnaM, tacca bAhathaM-dhanadhAnyahiraNyaputrakalatrAdirUpaM hiMsAdyAbadyArAtmakaM, ca zabdAdAntaraM ca rAgadveSAtmaka viSayapipAsArUpaM veti, kiJca--'NikammadaMsI' 1- 0mAsvAditam bR0 / 20ramAna-vR0 / IOMOMOMOMOM | // 263 // Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAcA0 pradI0 niSkrAntaH karmaNo niSkarmA - mokSaH saMvaro vA taM draSTuM zIlamasyeti niSkarmadarzI, iheti saMsAre martyeSu madhye ya eva niSkarma - darzI sa eva bAhayAbhyantarazrotazchettA syAt / kimabhisandhya' sa bAhyAbhyantarasaMyogasya chettA niSkarmadarzI bhavedityata Aha- 'kammuNA saphalaM 'ti mithyAtvAviratipramAdakapAyayogaiH kriyante badhyanta iti karmANi jJAnAvaraNIyAdIni teSAM saphalatvaM draSTvA tatastasmAt karmaNastadupAdAnAdAzrAdvA nizcayena yAti nirgacchati, tanna vidhatte, ko'sau ? vedavid-vedyate sakalaM carAcaramaneneti vedaH - AgamastaM vettIti vedavit- sarvajJopadezavartItyarthaH // 140 // na kevalasya mamaivAyamabhiprAyaH, kintu sarveSAmeva tIrthakarANAmayamAzaya iti darzayitumAha je khalu bho vIrA te samiyA sahitA sadA jatA saMthaDadaMsiNo AtovaratA ahA tahA logaM uvehamANA pAiNaM paDINaM dAhiNaM udINaM iti saccasi pariviciTThi | sAhissAmA NANaM vIrANaM samitANaM sadA jatANaM saMthaDadaMsINaM AtovaratANaM ahA tahA lokamuvehamANAM - kimatthi uvadhI pAsagassa, Na vijjati ? Natthi tti bemi (sU. 141) // cautthamajjhayaNaM sammataM // 1 kimabhisandhiH ya0 / 20yaH sarve0 0 / 1|4|4 // 264 // Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 / 5 / 1 AcA0 pradI0 SHEHARASHISIXE ECH 'je khalu bho vIra'tti khaluzabdo vAkyAlaGkAre, ye kecanAtItAnAgatavartamAnAH bho ityAmantraNe vIrAH-karmavidAraNasahiSNavaH samitAH-samitibhiH sahitA-jJAnAdibhiH sadA yatAH satsaMyamena 'saMthaDadaMsiNo'tti nirantaradarzinaH zubhAzubhasya' AtmoparatAH pApakarmabhyo 'ahA tahA' yathA tathA'vasthitaM lokaM caturdazarajjvAtmakaM karmalokaM vopekSamANAH-pazyantaH sarvAsu prAcyAdiSu dikSu vyavasthitA ityevaM prakArAH satyaM RtaM tapaH saMyamo vA tatra paricitasthire tasthuH, tatrAtIte kAle'nantA api satye tasthuH vartamAne paJcadazasu karmabhUmiSu saGkhyeyAstiSThanti anAgate anantA api sthAsyanti / teSAM cAtItAnAgatavartamAnAnAM satyavatAM yajjJAnaM yo'bhiprAyastadahaM kathayiSyAmi bhavatAM zrRNuta yUyaM, kimbhUtAnAM teSAM ? vIrANAmityAdIni vizeSaNAni gatArthAni, kimbhUtaM jJAnamiticedAha-'kimasthiti kiM-prazne asti-vidyate ? ko'sau ? upAdhiH-karmajanitaM vizeSaNaM, tadyathA-nArakastairyagyonaH sukhIduHkhI subhago durbhagaH paryAptako'paryAptaka ityAdiH, Ahosvinna vidyata iti paramatamAzaya ta UcuH pazyakasya-samyagvAdAdikamarthaM pUrvopAttaM pazyatIti pazyaH sa eva pazyakastasya karmajanitopAdhirna vidyate, ityetadanusAreNAhamapi bavImi na svamanISikayA / gataH sUtrAnugamaH tadgatau ca samAptazcaturthoddezako nayavicArAtidezAt samAptaM samyaktvAdhyayanaM caturthamiti // 141 // // iti zrIbRhatkharataragacche zrIjinasamudramUripaTTAlaGkArazrIjinahaMsasUriviracitAyAM zrIAcArAGgapradIpikAyAM zrIsamyaktvAdhyayanaM samAptam / / 1 naHzubhasya-pA0 / SHESERECIRRESE mA023 // 265 // AR Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAMcA 0 pradI0 || zrI lokasArAkhyaM paJcamamadhyayanam // uktaM caturthamadhyayanam, sAmprataM paJcamamArabhyate, asya cAyamabhisambandhaH - ihAnantarAdhyayane samyaktvaM pratipAditaM tadantataM ca jJAnaM, tadubhayasya cAritraphalatvAt tasyaiva ca pradhAnamokSAGgatayA lokasAratvAt tatpratipAdanArthamidamupakramyata ityanena sambandhenAyAtasyAsyAdhyayanasyoddezArthAdhikAro likhyate tatra prathamoddeza prANinAM hiMsako viSayArambhakaH viSayArthamekacarazca munirna bhavatItyadhikAraH 1 / dvitIye tu hiMsAdipApasthAnebhyo virato munirbhavatItyadhikAraH 2 / tRtIye tu virato munirniSparigraho bhavatItyadhikAraH 3 | caturthe svavyaktasya-agItArthasya sUtrArthApariniSThitasya pratyapAyA bhavantItyayamarthAdhikAraH 4 | paJcame tuhRdopamena sAdhunA bhAvyaM yathA hi hRdo jalabhRto'pratizravaH prazasyo bhavati, evaM sAdhurapi jJAnAdibhRto vizrota sikAra hito bhavatItyarthAdhikAraH 5 / SaSThe tUnmArgavarjanA - kudRSTiparityAgaH rAga-dveSatyAgazcetyarthAdhikAraH 6 / nAmaniSpanne nikSepe lokasAra ityadhyayanasya nAma, sAmprataM sUtrAnugame sUtramuccArayitavyaM taccedam-- 125/1 // 266 // Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAcA pradI. || 1151 AvaMtI keAvaMtI loyaMsI vipparAmasaMti aTThAe aNaTThAe va, etesu ceva vipparAmasaMti / gurU se kaamaa| tato se mArassa aMto / jato se mArassa aMto tato se duure| neva se aMto va se duure| (sU. 142) 'AvantI'tti yAvanto jIvA manuSyA asaMyatA vA syuH, 'keAvaMtI'tti kecana loke-caturdazarajjvAtmake gRhasthAnyatIrthikaLoke vA SaDjIvanikAyAn ArambhapravRttA vividham-anekaprakAraM viSayAbhilASitayA parAmazanti-upatApayanti, daNDakazAtADanAdibhirghAtayantItyarthaH, kimartha viparAmRzantIti darzayati-'aTThAe'tti arthAya-arthArtha arthAdvA arthaH-prayojanaM dharmArthakAmarUpaM, artha-prayojanamuddizya prANino ghAtayanti, tatra-dharmanimittaM zaucAthaM pRthivIkArya samArabhante, arthArtha kRSyAdi karoti, kAmArthamAbharaNAdi, evaM zeSeSvapi kAyeSu vAcyaM, anarthAdvA-prayojanamanuddizyaiva taccholatayA mRgayAdyAH prANyupaghAtakAriNIH kriyAH kurvanti, tadevamarthAdanAdvA prANino hatvA 'etesu ceva'tti etesveva SaDjIvanikAyasthAneSu vividhamanekaprakAraM sUkSmaparyAptakAdibhedena tAnekendriyAdIn prANinastadupaghAtakAriNaH parAmazanti, tAn prapIDaya teSvevAnekazaH' utpdynte| 1. va naiksh:-mu0| // 267 // Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 / 4 / 4 bAcA pradI0 REASEASEASEARLA kimarthamasAvevaMvidhAni karmANi kurute ? taducyate-'guru se kAmA' tasyAparamArthavidaH kAmyanta iti kAmA:-zabdAdayaste guravo dustyajatvAt, kAmA hyalpasatvairanavAptapuNyopacayairulladhayituM duSkarA' atastadartha kAyeSu pravarttate tatpravRttau pApopacayaH, pApopacayAcca yatsyAttadAha-'tao se mArassa aMto' tataH-SaDjIvanikAyaparAmarzAt kAmagurutvAdasau maraNaM mAraH-AyuSaH kSayastasyAntavartate, mRtasya ca punarjanma janmani cAvazyaMbhAvI mRtyurevaM janmamaraNAt saMsArasamudre majjanonmajanarUpAnna mucyate / tataH kimaparamityAha-'jao se mArassa aMto' yato'sau mRtyorantastato'sau 'dUre' paramapadopAyAt jJAnAditrayAt tatkAryAdvA mokSAt / dUre punaH kimbhUto bhavatItyAha-'Neva se naivAsau viSayasukhAsyAntarvartate, tadabhilASAparityAgAca naivAsau dure // 142 // yastu bhinnagranthiko durApAvAptasamyaktvaH saMsArArAtIyatIravartI sa kimadhyavasAyI syAdityAha se pAsati phusitamiva kusagge paNuNNaM NivatitaM vAteritaM / evaM bAlassa jIvitaM maMdassa avijaannto| ____kUrANi kammANi bAle pakuvvamANe teNa dukkheNa mUDhe vipariyAsamaveti, moheNa gabbhaM maraNAi eti / ettha mohe puNo puNo (sU. 143) 1 duSkaram-vR0 / 2 mucyet-paa0| WIECIESCIUGUSIE // 268 // TE Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 115/1 AcA pradI0 _ 'se pAsati' saH apagatamithyAtvapaTalaH samyaktvaprabhAvAvagatasaMsArAsAraH' pazyati, kiM tat ? 'phusiyamiva'tti kuzAgrodakabindumiva bAlasya jIvitamiti sambandhaH, tatkimbhUtamityAha-'paNuNNaM ti paNunnam-anavaratA'parAparodakaparamANUpacayAt paNunnaM-preritaM vAteneritaM sannipatitaM bhAvini bhUtavadupacArAnnipatadeva nipatitaM, dAAntikaM darzayati-'eva'miti yathA kuzAgre binduH kSaNasambhAvitasthitikA evaM bAlasyApi jIvitam, apagatatatvo hi svayamevAvagacchati nA'pyasau tadabhikAGkSati ato bAlagrahaNaM, bAlo hyajJaH, sa cAjJAnatvAdeva jIvitaM bahu manyate, yata eva bAlo'ta eva mandaH-sadasadvivekApaTuH, yata eva mando'ta eva paramArtha na jAnAti, ataH paramArthamajAnata evambhUtaM jIvitamityevaM pazyati / AAAAAAS paramArthamajAnaMzca yatkuryAttadAha-'kUrANi kammANI'ti krarANi-nirdayAni karmANi-anuSThAnAni hiMsAnRtasteyAdIni kA sakalalokacamatkRtikArINi aSTAdaza vA pApasthAnAni bAla:-ajJaH prakarSeNa kurvANaH tena-krUrakarmavipAkA]pAditena duHkhena 4ii mUDhaH-kiMkartavyatA''kulaH, kena kRtena mamaitadduHkhamupazamaM yAyAditi mohamohito viparyAsamupaiti-yadeva prANyupaghAtAdi duHkhotpAdane kAraNaM tadupazamAya tadeva vidadhAtIti / kizca-'moheNa gambhaM' mohaH-ajJAnaM mohanIyaM vA mithyAtvaviSayAbhiH | lApamayaM tena mohena mohitaH san karma badhnAti, tena ca garbhamavApnoti, tato'pi janma punarbAlakumArayauvanAdivayovizeSAH, punarviSayakaSAyAdinA karmopacayAdAyuSaH kSayAt maraNamavApnoti, AdigrahaNAnnarakAdiyAtanAsthAnametIti / 'ettha mohe puNo 1.bhaavaadv0-mu0| // 269 // Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA 1151 pradI0 PRASHASASARSA-PEBARE puNo' atra-asminnanantarote mohe-mohakArya garbhamaraNAdike paunaHpunyenAnAdikamaparyantaM caturgatika' saMsArakAntAraM paryaTati // 143 // kizca saMsayaM parijANato saMsAre pariNNAte bhavati, saMsayaM aparijANato saMsAre apariNNAte bhavati (sU. 144) 'saMsayaM parijANato' saMzayamarthAnarthagataM parijAnato heyopAdeyapravRttiH syAdeta deva paramArthataH saMsAraparijJAnamiti tena saMzayaM parijAnatA saMsArazcaturgatikastadupAdAnaM vA mithyAtvA'viratyAdi anartharUpatayA parijJAtaM bhavati jJaparijJayA, pratyAkhyAnaparijJayA tu parihRtamiti, yastu punaH saMzayaM na jAnAti [sa] saMsAramapi na jAnAtIti darzayitumAha-'saMsayaM aparijANato' saMzayaM-sandehaM dvividhamapyaparijAnato heyopAdeyapravRttirna syAt , tadapravRttau ca saMsAro'nityAzucirUpo vyasanopanipAtabahulo niHsAro na jJAto bhavati // 144 // kutaH punaretannizcIyate ? yathA tena saMzayavedinA saMsAraH parijJAtaH ? [kimatra nizcetavyaM ? saMsAraparijJAnakAryaviratyupalabdheH, tatra sarvaviratipraSThAM viratiM nirdidikSurAha-] 1 cAturgatika0 pA0 / // 27 // Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI 0 sAgAriNa se seve / kaTTu evaM avijANato bitiyA maMdssa bAlayA / laddhA huratthA paDilehAe AgamettA ANavejjA aNAsevaNayAe ti bemi (sU. 145) 'je cheye' yazcheko nipuNa upalabdhapuNyapApaH sa 'sAgAriyaM' maithunaM na sevate manovAkkAyakarmabhiH, sa eva yathAvasthitasaMsAravedI, yastu mohanIyodayAtpArzvasthAdiH tatsevate, sevitvA ca sAtAgauravabhayAt kiM kuryAdityAha - ' kaTTu evaM 'ti rahasi maithuna kRtvA punargurvAdinA pRSTaH sannapalapati, tasya caivamakAryamapalapato'vijJApayato vA kiM syAdityAha - 'bitiyA maMdasa bAlayA' mandasya - abuddhimatA ekamakAryAsevanamiyaM bAlatA - ajJAnatA, dvitIyA tadapahnavanaM mRSAvAdaH tadakaraNatayA [vA ] punaranutthAnamiti / 'laddhA huratthA' labdhAnapi kAmAn 'huratthe'tti bahistadvipAkaM pratyupekSya cittAdbahiH kuryAt, 'AgamettA' AgamyajJAtvA durantaM zabdAdiviSayAnupa tadanA sevanatayA parAnAjJApayet svato'pi pariharediti etadahaM bravImi // 145 // tadAha pAsaha ege rUve giddhe pariNijjamANe / ettha phAse puNo puNo / AvaMtI ke AvaMtI loyaMsi AraMbhajIvI etesu ceva AraMbhajIvI / 1 / 5 / 1 // 271 // Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI0 A7%E 1 / 5 / 1 PIREC242426242281 ettha vi bAle paripaJcamANe ramati pAvehiM kammehiM asaraNaM saraNaM ti mnnnnmaanne| ihamegesiM egacariyA bhavati / se bahukohe bahumANe bahumAe bahulobhe bahurate bahuNaDe bahusaDhe bahusaMkappe AsavasakI paliochaNNe uTTitavAdaM pavadamANe, mA me kei adakkhu annnnaann-pmaaddosennN| satataM muDhe dhamma NAbhijANati / aTTA payA mANava ! kammakoviyA, je aNuvaratA avijjAe palimokkhamAhu, AvaTThe aNupariyaTRti tti bemi / (sU. 146) | ||aavNtiie paDhamo uddesao smmtto|| 'pAsaha'tti he janAH ! pazyata yUyamekAntapuSTadharmANo, rUpeSu-rUpAdiSvindriyaviSayeSu niHsArakaTuphaleSu' gRddhAnadhyupapannAn sataH indriyairviSayAbhimukha saMsArAbhimukhaM vA narakAdiyAtanAsthAneSu pariNIyamAnAn prANina ityaadi| te ca viSayagRddhA indriyavazagAH saMsArArNave kimApnuyurityAha- ettha phAse' atra-asmin saMsAre indriyavazagataH kamapariNatirUpAn 1 0kttuk0-mu0| RREN1% // 272 // Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA pradI. | 151 SROREHISHASTROPERHHAASHARE sparzAn paunaHpunyena-AvRttyA tAneva teSveva sthAneSu prApnuyAt / ko'sAvevambhUtaH syAdityata Aha-'AvantI'tti yAvantaH kecana loke ArambhajIvina:-sAvadhAnuSThAnasthitikAH, te || paunaHpunyena duHkhAnyanubhaveyuH / yadi' gRhasthAzritAH sArambhAstIthikAdayaste'pi taduHkhabhAjina iti darzayati-'etesu || cetra AraMbhajIvI' eteSu-sAvadyArambhapravRtteSu gRhastheSu zarIrayApanArtha vartamAnastIthikaH pAvasthAdirvA ArambhajIvI-sAvadhAnuSThAnavRttiH pUrvoktaduHkhabhAga bhavati / AstAM tAvadgRhasthastIthiko vA, yo'pi saMsArArNavataTa dezyamavApya samyaktvaratnaM labdhvApi mokSakakAraNaM viratipariNAma saphalatAmanItvA karmodayAt so'pi sAvadyAnuSThAyI syAdityAha-'patthavi bAle' atra-asminnapya hatpraNItasaMyamAbhyupagame bAlo-rAgadveSAkulitaH paritapyamAnaH viSayapipAsayA ramate, kaiH ? pApaiH karmabhiH, viSayArthaM sAvadhAnuSThAne dharti vidhatte, kiM kurvANa ityAha-'asaraNaM saraNa' kAmAgninA pApairvA karmabhiH paripacyamAnaH sAvadyAnuSThAnamazaraNameva zaraNamiti manyamAno bhUyo bhUyo nAnArUpA vedanA anubhavediti / / kiJca-'ihamegesiM egacariyA bhavati' iha-manuSyaloke ekeSAM na sarveSAM, caraNaM-caryA ekasya caryA ekacaryA gRhasthapApaNDikAdeviSayakaSAyanimittamekAkino viharaNaM bhavati, viSayakaSAyanimittaM yasyaikacaryA syAt sa kimbhUtaH syAdityAha se bahukohe'tti sa viSayagRdhrurindriyAnukulavayekacaryApratipannastIthiko gRhastho vA paraiH paribhUyamAno bahuH krodho'syeti bahu 1 ye'pi-vR0| // 273 // Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1152 AcA pradI0 FASACRORIA krodhaH, tathA vandhamAno mAnamudbahate iti bahumAnaH, tathA kurukucAdibhiH kalkatapasA ca bahumAyI, sarvametadAhArAdilobhAskarotItyato bahulobhaH, yata evamato bahurajAH-bahupApo bahuSu vA''rambhAdiSu rato bahurataH, 'bahuNaDe' naTavat bhogArtha bahUn veSAn vidhatte iti bahunaTaH, tathA bahubhiH prakAraiH zaTho bahuzaThaH, tathA bahavaH saGkalpAH, kartavyAdhyavasAyA yasya sa bahusaGkalpaH, ityevamanyeSAmapi caurAdInAmekacaryA vAcyA, sa evambhUtaH kimavastha: syAdityata Aha-'AsavasakkI' AzravAH-hiMsAdayasteSu saktaM-saGga AzravasaktaM tadvidyate yasyAsAvAzravasaktI-hiMsAdhanuSaGgavAn, 'paliochaNNe' palitaM-karma tenAvacchannaH sa caivambhUto'pi kiM brUyAdityAha-'uTTitavAda' dharmacaraNAyoyuktaH utthitastadvAdastaM pravadan , tIthiko'pyeva- - mAha-yathA'hamapi pravajito dharmacaraNAyodyata ityevaM pravadan krmnnaa'vcchaadyte| sa cotthitavAdI AzraveSu pravarttamAnaH AjIvikAbhayAt kathaM pravartata ityAha-'mA me kei adakkhu' mA mAM kecana-anye'drAkSuravadyakAriNamityataH pracchannamakArya vidadhAti, 'aNNANa pamAyadoseNaM' taccAjJAnadoSeNa pramAdadoSeNa vA vidhatte / kiJca-'sayayaM mUDhe' satataM-anavarataM mUDho mohanIyodayAdajJAnAdvAdharma-zrutacAritrAkhyaM nAbhijAnAti, na vivecytiityrthH| yadyevaM tataH kimityAha-'aTTA' ArtA viSayakaSAyaiH prajAyanta iti prajA:-jantavaH he mAnava !' manujasyaivopadezAItvAnmAnavagrahaNaM, karmaNi-aSTaprakAre kovidAH, na dharmAnuSThAne / 1 he mAnavA : ! -paa0| // 274 // Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI0 152 ke punaste ityAha-'je aNuvarayA' ye kevana anirdiSTasvarUpAH anuparatAH-pApAnuSThAnebhyo'nivRttA jJAnadarzanacAritrANi mokSamArga ityeSA vidyA ato viparyayeNAvidyA tayA pariH-samantAnmokSamAhuH te dharma nAbhijAnanta iti sambandhaH, dharmamajAnAnAzca kimApnuyurityAha-'AvaTTa' bhAvAvataH saMsArastamaraghaTTaghaTIyantranyAyenAnuparivartante, tAsveva narakAdigatiSu bhUyo bhUyo bhavantIti yAvat / itiradhikArasamAptau, bravImIti pUrvavata // 146 // // zrIlokasArAdhyayane prathamoddezakapradIpikA smaaptaa|| KISASARAAAAAA | // 275 // Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAcA zakAra pradI0 // zrI lokasArAdhyayane dvitIyoddezakaH // uktaH prathamoddezakaH, sAmprataM dvitIya Arabhyate, asya cAyamabhisamdhandhaH-iha prAguddezake ekacaryApratipanno'pi sAvadyAnuSThAnAdviraterabhAvAcca na munirityuktaM, iha tu tadviparyayeNa munibhAvaH syAttathocyate, ityanena sambandhenAyAtasyAsyodezakasyAdisUtram AvaMtI keAvaMtI logaMsi aNAraMbhajIvI, tesu ceva annaarNbhjiivii| etthovarate taM jhosamANe ayaM saMdhI ti adakkhu, je imassa viggahassa ayaM khaNe tti annesii| esa magge AriehiM pavedite / uhite No pamAdae jANitu dukkhaM patteyaM sAtaM / puDhochaMdA iha maannvaa| puDho dukkhaM pveditN| se avihiMsamANe aNavayamANe puTTho phAse vipaNunnae (sU. 147) // 276 // Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA pradI. CIEWALASSISTANICHERE 'AvantI'ti yAvantaH kevana manuSyaloke anArambhajIvinaH ArambhaH-sAvadyAnuSThAnaM pramattayogo vA tadviparyayeNa khanArambhastena jIvituM zIlamepAmityanArambhajIvino yatayaH samastArambhanivRttAsteSveva-gRhiSu putrakalatrasya zarIrAdyarthamArambhapravRttedhvanArambhajIvino bhavanti, etaduktaM bhavati-sAvadyAnuSThAnArambhapravRtteSu gRhasthepu dehasAdhanArthamanavadyArambhajIvinaH sAdhavaH paGkAdhArapaGkajavannirlepA eva bhavanti / yadya tataH kimityAha-'etthovarae'tti anA'smin-sAvadyArambhe kartavye uparata:-saGakucitagAtraH atra cA''Ite'dharme vyavasthita uparataH pApArambhAt, kiM kuryAt ? 'taM jhosamANe' tatsAvadyAnuSThAnAyAtaM karma jhoSayan-kSapayan munibhAvaM bhajate / kimabhisandhAyAtroparataH syAdityAha-'ayaM saMdhI ti' ayamiti pratyakSagocarApanaH AryakSetrasukulotpattizraddhAsaMvegalakSaNaH sandhiH-avasaro mithyAtvakSayAnudayalakSaNo vA samyaktvAvAptihetubhUtakarma vivaralakSaNaH sandhiH svAtmanyavasthitamadrAkSIdbhavAnata: kSaNamapyekaM na pramAdayet viSayAdipramAdavazago na bhUyAt / kazca na pramattaH syAdityAha-'je imassa' ya ityupalabdhatatvaH asyaadhyakSasya vizeSeNa gRhya te anenASTaprakAraM karma tadvetarazarIraviziSTaM bAhyendriyeNa gRhyata iti vigrahaH-audArikaM zarIraM tasya ayaM-vArtamAnikakSaNaH evambhUtaH sukhaduHkhAnyatararUpo gataH evambhUtazca bhAvItyevaM yaH kSaNAnveSaNazIlaH so'nveSI sadA'pramattaH syAditi / svamanISikAparihArArthamAha-'esa magge' eSo'nantarokto mAgoM-mokSapathaH Aya:-tIrthakaragaNadharaiH prakarSeNa vedita1 vA''hate-bR0 / mA024 // 277 // Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA pradI0 RE kathitaH prveditH| na kevalamanantarokto vakSyamANazca tIrthakaraiH pravedita ityAha-'udvite No' sandhimadhigamyotthito dharma 115/2 caraNAya kSaNamapyekaM na pramAdayet / kizcAparamadhigamyetyAha-'jANittu' jJAtvA prANinAM pratyekaM duHkhaM tadupAdAnaM vA karma tathA pratyekaM sAtaM ca-manAhAdi jJAtvA samutthito na pramAdayet / na kevalaM duHkhaM karma vA pratyeka, tadupAdAnabhUto'dhyavasAyo'pi prANinAM bhinna eveti darzayitumAha-pRthaga-bhinnaH chanda:abhiprAyo yeSAM te pRthak chandAH, nAnAbhUtabandhAdhyavasAyasthAnA', iheti saMsAre saMjJiloke vA, ke te ? mAnavA:-manuSyAH, upalakSaNArthatvAdanye'pi, saMjJinAM pRthak saMkalpatvAcca tatkArya karmApi pRthageva, tatkAraNamapi duHkhaM nAnArUpaM, kAraNabhede kaarybhedsyaavshyNbhaavitvaaditi| ataH pUrvoktaM smArayannAha-'puDho dukkhaM duHkhopAdAnabhedAd duHkhamapi prANinAM pRthak praveditaM, sarvasya svakRtakarmaphale. zvaratvAt nAnya kRtamanya upabhuGayate iti / etanmatvA kiM kuryAdityAha-'se avihiMsamANe'tti sa:-anArambhanIvI pratyekamukhaduHkhAdhyavasAyI prANino vividhairupAyairahiMsan tathA'napadan mRSAvAdamabruvan , evaM parasvamagRhNannityAdyapyAyojyam / etadvidhAyI ca kimaparaM kuryAdityAha'puDho phAse' sa paJcamahAvatavyavasthitaH san yathAgRhItapratijJAnirvahaNodyataH spRSTaH parIpahopasargastAn taskRtAn zItoSNAdisparzAn duHkhasparzAn vA tatsahiSNutayA anAkulo vividhaiH prakAraiH saMsArabhAvanAdibhiH prerayet, tatpreraNaM ca samyaksahanaM, 1 vyasya sthaanaa-mu0| IA // 278 // OMOMOMOMOMOMOMOM : :OMOMOM Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI0 15/2 na taskRtayA duHkhAsikayA''tmAnaM bhAvayet // 147 // yo hi samyakaraNatayA parISahAn saheta sa kiMguNaH syAdityAha esa samiyApariyAe viyaahite| je asattA pAvehi kammehiM udAhu te AtaMkA phusaMti / iti udAhu dhiire| te phAse puttttho'dhiyaaste| se puvvaM petaM pacchA petaM bheuradhammaM viddhaMsaNadhamma adhuvaM aNitiya asAsataM cayovacaiyaM vippariNAmadhammaM / pAsaha evaM rUvasaMdhiM (sU. 148) . 'esa samiyApariyAe'tti eSo'nantarokto yaH parIpahANAM praNodakaH 'samiyA' samyak paryAyaH-pravajyA'syeti samyak- | paryAyo vyAkhyAto nA'para iti / tadevaM paroSahopasargAkSobhyatAM pratipAdayannAha-'je asattA pAvehi ti ye'pAkRtamadanatayA samatRNamaNileSTukAJcanAH samatApannAH pApesu karmasvasakAH 'udAhu' kadAcittAn tathAbhUtAn sAdhUna AtaGkA-AzujIvitApahAriNaH zUlAdayo vyAdhivizeSAH spRzanti-abhibhavanti pIDayanti / yadi nAmaivaM tataH kimityAha-'iti udAhu dhIre' ityatedvakSyamANamudAhRtavAnvyAkRtavAn, ko'sau ? dhIro-dhI:-buddhistayA rAjate, sa ca tIrthakudgaNadharovA, kiM tadAhRtavAnityAha-'te phAsesa ASSIGIRAAT // 279 // Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A 1 / 5 / 2 AcA pradI. RE etairAtakaiH spRSTaH san tAn sparzAn duHkhAnubhavAn vyAdhivizeSApAditAnadhyAsayet-saheta / kimAkalayyetyAha-'se puvvaM petaMti sa spRSTaH pIDita AzukAribhirAtakairetadbhAvayeda yathA-pUrvamapyetada-asAtAvedanIyavipAkajanitaM duHkhaM mayaiva soDhavyaM, pazcAdetanmayaiva sahanIyaM, yataH saMsArodaravivaravatI na vidyate evAsau yasyAsAtAvedanIya. vipAkApAditA rogAtaGkA na bhaveyuH, tathAhi-kevalino'pi mohanIyAdidhAticatuSTayakSayAdutpannajJAnasya vedanIyasadbhAvena tadudayAttatsambhava iti, yatazca tIrthakarairapyetadvaddhaspRSTanidhattanikAcanAvasthAyAtaM karmAvazyaM vedyaM nAnyathA tanmokSaH, ato'nyenApyasAtAvedanIyodaye sanatkumAradraSTAntena mayaivetatsoDhavyamityAkalayya nodvijitavyam, apica-etadaudArikaM zarIraM suciramapyauSadharasAyanAdyupavaMhitaM mRnmayAmaghaTAdapi niHsArataraM sarvadA vizarAru iti darzayannAha-'bheuradhamma' svayameva bhidyata iti bhiduraH, 'viddhaMsaNadhamma' vidhvaMsanadharma pANipAdAdyavayavavidhvaMsanAt, tathA 'adhuvaM' avazyambhAvasambhAvitaM triyAmAnte sUryodayavat dhruvaM na tathA yattadadhruvaM tathA 'aNitiyaM' aprayutAnutpannasthire kasvabhAvatayA kUTasthanityatvena vyavasthitaM sannityaM naivaM yattadanityaM, tathA tena tena rUpeNodakadhArAvacchazvadbhavatIti zAzvataM tato'nyadazAzvataM 'cayAvacaiyaM' iSTAhAropabhogatayA dhatyupaSTambhAdaudArikavargaNAparamANUpacayAcayaH tadabhAvena tadvicaTanAdapacayaH, cayApacayauM vidyate yasya taccayApacayika, ata eva 'vippariNAmadhamma' vividhaH pariNAma:-anyathAbhAvAtmako dharmaH svabhAvo yasya tadvipariNAmadharma / yatazcaivambhUtamidaM zarIra. kamato'syopari ko'nubandhaH kA mUrchA ? nAsya kuzalAnuSThAnamRte'nyathA sAphalyamityetadevAha-'pAsaha evaM ti pazyatenaM - // 28 // E Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAcA. dI. 1152 AAS karaOMOMOM. pUrvoktarUpasandhi, bhiduradharmAdyAdhAtaudArikaM paJcendriyanirvRttikAbhAvasarAtmakaM, dRSTvA ca vividhAtaGkajanitAn sparzAnadhyAsayet // 148 // etatpazyatazca yatsyAttadAha samuppehamANassa egAyataNaratassa iha vippamukkassa Nasthi magge virayassa ti bemi | (sU. 149) 'samuppehamANassa' samyagutprekSamANasya-pazyato'nityatAghrAtamidaM zarIrakamityevamavadhArayato nAsti mArga iti sambandhaH 'egAyataNaratassa' AG-abhividhau samastapApArambhebhya AtmA Ayatyate yasmin kuzalAnuSThAne vIryavAn yatnavAn kriyate ityAyatanaM-jJAnAditrayam , ekam-advitIyamAyatanamekAyatanaM tatra ratastasya, kizca-iha-zarIre janmani vA vividhaM paramArthabhAvanayA zarIrAnubandhAt pramukto vipramuktastasya nAsti-na vidyate, ko'sau ? mArgoM-narakatiryaGmanuSyagamanapaddhatirna bhaviSyati, kasyeti darzayati-viratasya hiMsAdyAzravadvArebhyo nivRttasya, itiradhikArasamAptau, bravImIti sudharmasvAmyAtmAnamAha,yadbhagavatA vIravardhamAnasvAminA divyajJAnenArthAnupalabhya vAgyogenotaM tadahaM bhavatAM bravImi, na svamativiracaneneti // 149 / / pirata eva munirbhavatItyetatpratipAdya sAmpratam 'aviratavAdI parigrahavAni'ti yaduktaM tatpratipAdayannAha - AvaMtI keAvaMtI logaMsi parigahAvaMtI, se appaM vA bahuM vA aNuM vA thUlaM Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A-% vAcA 1 / 5 / 2 dI. vA cittamaMta vA acittamaMta vA. etesu ceva pariggahAvaMtI / etadevegesi mahabbhayaM bhavati / logavittaM ca NaM uvehAe / ete saMge avijaannto| yAvantaH kecana loke parigrahavanta:-parigrahayuktAH syusta evambhUtaparigrahasadbhAvAdityAha--'se appaM vA' tadvyaM / yatparigRhya te tadalpaM vA stokaM vA syAt kapardakAdi, bahu vA syAt dhanadhAnyahiraNyagrAmajanapadAdi, aNu vA syAt mUlyatastRNakASThAdi pramANato bajrAdi, sthUlaM vA syAt mUlyataH pramANatazca hastyazvAdi, etacca cittavadvA syAdacittavadveti / etena ca parigraheNa parigrahavantaH santa etesveva parigrahavatsu gRhastheSvantarvatino tino'pi syuH| etaccAlpAdiparigraheNa parigrahavattvamaparigrahAbhimAninAM cAhArazarIrAdikaM mahate'nayeti darzayannAha-'etadevegesiM' etadeva-alpabahutvAdiparigraheNa parigrahavacamekeSAM-parigrahavatAM narakAdigamanahetutvAt sarvasyAvizvAsahetutvAdvA mahAbhayaM bhavati / yataH parigraho mahAbhayamato'padizyate--'logavittaMti lokasyA'saMyatalokasya vittaM-dravyamalpAdivizeSaNaviziSTaM, ca zabda:-punaHzabdArthe, NaM-vAkyAlaGkAre, lokavittaM lokavRttaM vA AhArabhayamaithunaparigrahotkaTasaMjJAtmakaM mahate bhayAya punarutprekSya jJAtvA jJaparijJayA pratyAkhyAnaparijJayA pariharet / ECAREE% ||282 // Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAcA padI. 15 / 2 SAREASISASIC tatparihatuzca yatsyAttadAha-'ete saMge'tti etAn-alpAdidravyaparigrahasaGgAn zarIrAhArAdisaGgAnyA avijAnataH-akurvANasya tatparigraha janitaM mahAbhayaM na syAt / / 150 // kiJca se supaDibuddhaM sUvaNIyaM ti NacA purisA ! paramacakkhU ! viparikkama / etesu ceva baMbhace ti bemi / se sutaM ca me ajjhatthaM ca me baMdhapamokkho tumbha'jhattheva / ettha virate aNagAre dIharAyaM titikkhate / pamatte bahiyA pAsa, appamatto parivvae / eyaM moNaM samma aNuvAsejjAsi tti bemi (sU. 151) // AvaMtIe bIo usao smto|| 'se' tasya-parigrahaparihatuH suSTu pratibuddhaM suSTrapanItaM jJAnAdItyetadajJAtvA he puruSa !-he mAnava ! 'paramaca khu' parama jJAnaM cakSuryasyAsau paramacakSuH mokSakadRSTi san vividhaM tapo'nuSThAnavidhinA saMyame karmaNi vA parAkramasveti / ASHLAAAAAS // 283 // Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha kimartha parAkramaNopadeza ityata Aha-patesu ceva'tti ya ime parigrahaviratAH paramacakSuSazcaiteSveva paramArthato brahmacarya nAnyeSu, navavidhabrahmacaryaguptyabhAvAda, itiradhikArasamAptau, bravImyahaM yaduktaM vakSyamANaM ca sarvajJopadezAdityAha-- _ 'se sutaM ca tadyat kathitaM yacca kathayiSyAmi tatchUtaM ca mayA tIrthakarasakAzAta tathA Atmanyadhi adhyAtmaM mamaitaccetasi vyavasthitaM, kiM tadadhyAtmani sthitamiti darzayati--bandhAtsakAzAtpramokSaH bandhapramokSastava adhyAtmanyeva-brahmacarye vyavasthitasyaiveti / kizca--'etya virate' atra-asmin parigrahe jikSite virataH, ko'sau ? nAsyAgAraM-gRhaM vidyata ityanagAraH, sa evambhUto dIrgharAtraM-yAvajjIvaM parigrahAbhAvAt yat kSutpipAsAdikamAgacchati tat titikSeta / punarapyupadezadAnAyAha--'pamatte' pramattAn viSayAdibhiH pramAdaihi[rdhamAda vyavasthitAn pazya paratIthikAdIn , dRSTyA ca kiM kuryAditi darzayati--'appamatto' apramattaH san saMyamAnuSThAne parivrajediti / kiJca--'eyaM moNaM 'ti etatpUrvotaM saMyamAnuSThAnaM muneridaM maunaM-sarvajJoktaM samyag anuvAsaye:-pratipAlayeH itiHadhikAraparisamAptau, bravImIti pUrvavat // 151 / / // zrIlokasArAdhyayane dvitIyodezakapradIpikA samAtA // // 284 // Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 / 5 / 3 AcA pradI. BHARASHTRA // zrIlokasArAdhyayane tRtIyoddezakaH // ukto dvitIyoddezakaH, sAmprataM tRtIya Arabhyate--asya cAyamabhisambandhaH--ihAnantaroddezake'viratavAdI parigrahavA|| nityuktaM, iha tu tadviparyaya ucyata ityanena sambandhenAyAtasyAsyoddezakasyAdisUtram-- AvaMtI keAvaMtI logasi aparigahAvaMtI, eesu ceva apariggahAvaMtI / socA vaI medhAvI paMDiyANaM nisAmiyA / samiyAe dhamme AriehiM pavedite / jahettha mae saMdhI jhosite evamaNNastha saMdhI dujhosae bhavati / tamhA bemi No Nihejja vIriyaM (sU. 152) 'AvaMtI'ti yAvantaH kecana loke'parigrahavanto viratA yatayaH, te sarve eteSveva-alpAdiSu dravyeSu tyakteSu satsvaparigrahavanto bhavanti, yadivaitesveva SaTsu jIvanikAyeSu mamatvAbhAvAdaparigrahA bhavanti / atha kathamaparigrahabhAvaH syAdityAha-- 'socce ti vAcaM-tIrthakarAjJAmAgamarUpAM zrutvA medhAvI-maryAdAvyavasthitaH sathatiko heyopAdeyaparihArapravRttitaH, tathA paNDitAnAM-gaNadharAcAryAdInAM vidhiniyamAtmakaM vacanaM nizamya sacittAcittaparigrahatyAgAdaparigraho bhavati / [syAdetat] kadA DISIPURILIRIPOTILASALATAY // 285 // Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA. pradI0 AAAAAAAAAAAAS punarutpanna nirAvaraNajJAnAnAM tIrthakRtAM vAgyogo bhavati yenAsAvAkayaMte ? ucyate-dharmakathA'vasare, kimbhUtastaiH punardharmaH ||3|| 15 / 3 pravedita ityAha-samiyAe'tti samatA-samazatrumitratA tayA''ryairdharmaH prveditH| syAda-anyairapi svAbhiprAyeNa dharmAH praveditA evetyatastadavyudAsAtha bhagavAne vAha--'jahettha mae'tti sadevamanujAyAM parSadi bhagavAnevamAha--yathA'tra mayA jJAnAdiko mokSasandhiH 'jhosite' sevitaH ato ya eva tIrthakRdbhirdharmo'bhihitaH sa eva mokSamArgoM nApara etadevAha-evamaNNattha'tti yathA'tra mayA sandhioSitaH evamanyatra-anyatIrthikapraNIte mokSamArge sandhiH || karmasantatirUpa: duryodhyo bhavati-duHkSayo bhavati, asamIcInatayA tadupAyAbhAvAda / yadi nAma bhagavatA'tra karmasandhisaipitastataH kimityAha--'tamhA bemi' yasmAdasminneva mArge vyavasthitena mayA'pi vikRSTatareNa tapasA karma kSapitaM tato'nyo'pi sAdhuH saMyamAnuSThAne vIrya no nihanyAt-no nigRhayedanihitabalavIryo bhUyAda, etadahaM bravImi parama kAruNyAkRSTahRdayaH parahitakopadezadAyItyetadvIravardhamAnasvAmyAha, sudharmasvAmI svaziSyANAM kthayati sma / / 152 // ___ kazcaivambhUtaH syAdityAha-- je puvvuTThAI No pacchANivAtI / je puvuTThAI pacchANivAtI / je No puvvuTThAI No pacchANivAtI / se vi tArisae siyA je pariNNAya logamaNNesiti (sU. 153) // 286 // Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 / 5 / 3 AcA pradI. ARRECAREKAKKARACTEREORER 'je puvuTThAI' yaH kazcidviditasaMsArasvabhAvata yA dharmacaraNakapraNamanAH pUrva-pravrajyA'vamare saMyamAnuSThAnenotthAtuM zIlamasyeti pUrvotthAyI pazcAcca zraddhAsaMvegatayA vizeSeNa barddhamAnapariNAmo no nipAtI, nipatituM zIlamasyeti nipAtI, siMhatayA niSkrAntaH siMhatayA vihArI ca gaNadharAdivat prathamo bhgH|| ____ dvitIyabhaGga sUtreNaiva darzayati--je pubuTThAI' pUrvamutthAtuM zIlamasyeti pUrvotthAyI, punarvicitratvAt karmapariNatestathAvidhabhavitavyatAniyogAtpazcAbhipAtI syAt , nandiSeNavat , kazciddarzanato'pi goSThAmAhilavat / tRtIyabhaGgasya cA'bhAvAdanupAdAnaM, sa cAyam-no pUrvotthAyI pazcAgnipAtIti, tathAhi-utthAne sati nipAto'nipAto vA cintyate', sati dharmiNi dharmacintA, tadutthAnapratiSedhe ca dUrotsAditaiva nipAtacintA / caturthabhaGgadarzanAyAha-'je No pucvuTThAI No pacchANivAtI' yo hi no pUrvotthAyI na ca pazcAbhipAtI so'virata eva | gRhasthaH sanotthAyI bhavati samyagbiraterabhAvAt , nApi pazcAnipAtI utthAnAvinAbhAvivAnnipAtasya, zAkyAdayo caturthabhaGgapatitA drssttvyaaH| etadeva darzayati--se vi tArisae'tti so'pi zAkyA dirgaNaH paJcamahAvatabhArAropaNAbhAvena sAvadyayogAnuSTAnata yA no pUrvotthAyI nipAtasya ca tasUrvakasAno pazcAnipAtItyatastAdRza eva-gRhasthatulya eva syAd , AzrabadvArANAmubhayeSAmapyasaMvRtatvAt , udAyinRpamArakavat / anye'pi ye sAvadyAnuSThAyinaste'pi tAdRkSA eveta darzayannAha--'je pariNNAya'tti 1 sati nipAtazcintyate-pA0 / // 287 // Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA. pradI0 15/3 PEARRARSAPPROPAR ye'pi svayathyA: pArzvasthAdayo dvividhayA'pi parijJayA lokaM parijJAya punaH pacanapAcanAdyartha tameva lokamanvAzritAste'pi tAdRzA eveti // 153 // svamanISikAparihArArthamAha-- eyaM NidAya muNiNA paveditaM / iha ANAkaMkhI paMDite aNihe puvvAvarAyaM jatamANe sayA sIlaM saMpehAe suNiyA bhave akAme ajhNjhe| imeNa ceva jujhjAhi, kiM te junjheNa bajjhato ? (sU. 154) 'eyaM NidAyeti etad-yadutthAnanipAtAdikaM prAgupanyastaM [tat] kevalajJAnAvalokena 'NidAya' jJAtvA muninA tIrthakRtA praveditaM-kathitam / idaM cAnyatpraveditamityAha-'iha ANAkaMkhI ti iha-asmin maunIndre pravacane vyavasthitaH san AjJAM-tIrthakRtopadeza AkAGkSituM zIlamasyeti AjJAGkAkSI-AgamAnusAra[pravRttikaH, kazcaivambhUtaH ? paNDita:-sadasadvivekajJaH asnihaH-sneharahitaH, rAgadveSavipramukto'hanizaM gurunirdezavartI yatnavAn syAdityetadAha-'pubbAvarAyaM jatamANe tti pUrvarAtra-rAtreH prathamo // 288 // Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI0 mA0 25 yAmospararAtraM rAtreH pAzcAtyo yAmaH etadyAmadvayamapi yatamAnaH sadAcAramAcaret, madhyavartiyAmadvayamapi yathoktavidhinA svapan vairAtrika' vidadhyAt, rAtriyatanApratipAdanena ca divApi pratipAditaiva bhavati, AdyantagrahaNe madhyagrahaNasyAvazyambhAvitvAt / 'sayA sIlaM saMpehAe' sadA sarvakAlaM zIlamaSTAdazasahasrabhedabhinnaM saMyamaM vA yadi vA caturdhA zIlaM - mahAvratasamAdhAnaM tisro guptayaH paJcendriyadamaH kaSAyanigrahazvetyetat samprekSya mokSAGgatayA'nupAlayet kSaNamapi na pramAdavazago bhUyAt / kazca zIlasamprekSakaH syAdityAha - 'suNiyA bhave akAme' yo hi vA zIlaprekSaNaphalaM niHzIla nirvatAnAM ca narakAdipAtavipAkamA - karNyA''gamAt bhavet akAmaH - icchAmadanakAmarahitastathA 'ajhaMjhe' nAsya jhajhA - mAyA lobhecchA vA vidyate ityajhaJjhaH, dharma zrutvA [ syAt ] akAmo'jhaMjha zvetyanenottaraguNA gRhItAH, upalakSaNatvAcca mUlaguNA api gRhItAH, tenAhiMsakaH satyavAdItyAdyapi draSTavyam / nanu cAnyajjIvAccharIramityevaM bhAvanAyuktasyAnigUhitabalavIryasya parAkramamANasyASTAdazazIlAGgasahasradhAriNo'pi me yathopadezaM pravartamAnasyApi nA'zeSakarmamalApagamo'dyApi bhavatItyatastathAbhUtamasAdhAraNa [ kAraNa ] mAcakSva yenAhaM zIghramevAzeSamalakalaGkarahitaH syAm, ahaM ca bhavadupadezAdapi sahenApi saha yuddhye, na me karmakSayArthaM pravRttasya kizcidazakyamastItyatrotaraM sUtreNaivAha - 'imeNa caiva jujhjAhi' anenaivaudArikeNa zarIreNendriyanoindriyAtmakena viSayasukhapipAsunA svairiNA sArddha 1 vairAtrAdikaM pR0 / 2 yatanA Adya0 pA0 / 3 0ttara0 pA0 / 125/3 // 289 // Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 / 5 / 3 AcA0 pradI0 GECASKAR yudhyasva, sanmArgAvataraNato vazIkuru, kimapareNa bAhyataste yuddhena ? antarAriSaDvargajayAdvA sarva setsyati bhavato, nA'to'pyaparaM duSkaramastIti // 154 // kitviyameva sAmagrI agAdhasaMsArArNave paryaTato bhavakoTisahasreSvapi duSprApeti darzayitumAha juddhArihaM khalu dullabhaM / jahettha kusalehiM pariNNAvivege bhAsite / cute hu bAle gambhAtisu rajjati / assiM cetaM pavuccati rUvaMsi vA chaNaMsi vA / se hu ege saMviddhapahe muNI aNNahA logamuvehamANe / iti kammaM pariNNAya savvaso se Na hiMsati, saMjamati, No pagabbhati, uvehamANe patteyaM sAtaM, vaNNAdesI NArabhe kaMcaNaM sabbaloe egappamuhe vidisappatiNNe NiviNacArI arate payAsu (sU. 155) etadaudArikaM zarIraM bhAvayuddhAha, khaluravadhAraNe durlabhameva-duHprApameveti / tacca bhAvayuddhAha zarIraM labdhvA kazcittenaiva bhavenAzeSakarmakSayaM vidhatte, marUdevovat, kazcit saptASTabhavairbharatavat , kazcidapArddhapudgalaparAvartena, aparo na setsyatyeva, kimityevaM yata Aha-yathA yena prakAreNa atra-asmin saMsAre kuzalaiH-tIrthakRdbhiH parijJAvivekaH-parijJAnaviziSTatA, manamA // 29 // Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 / 5 / 3 SANSARIES RESEARES kasyacitko'pyadhyavasAyaH saMsAravaicitryahetuH bhASitaH, sa ca matimatA tthaivaanggiikrtvyH| tadeva parijJAnanAnAtvaM darzayannAha-'cute' labdhvApi durlabha manujatvaM prApya ca mokSakahetu' dharma punarapi karmodayAttasmAt cyuto bAla:-ajJa garbhAdiSu rajyate-garbha AdiryeSAM kumArayauvanAvasthAvizeSANAM te garbhAdayasteSveva gArthyanupayAti, yathaibhiH sArddha mama viyogo mA bhUt ityadhyavasAyI bhavati / syAt-kyoktamidaM ? yat prAgvyAvaNitamityAha-asminniti Arhate pravacane etat-pUrvoktaM prakarSaNocyate procyate / etacca vakSyamANamatraivocyate iti darzayannAha-'rUvaMsi vA' rUpe-cakSurindriyaviSaye'dhyupapanno vA zabdAta sparzarasAdau vA, 'chaNaMsi vA' kSaNanaM-hiMsanaM tatra pravartate, vAzabdAdanRtasteyAdau ca / bAlo rUpAdiviSayanimittaM dharmAcyutaH san garbhAdiSu rajyate, atrAIte mArge idamucyate, yastu punarga digamana hetuM jJAtvA viSayasaGga dharmAdacyuto hiMsAdyAzravadvArebhyo nivartate sa kimbhUtaH syAdityAha-'se huege'tti sa-jitendriyo huravadhAraNe, sa evaika:-advitIyo muni:-jagattrayamantA saMviddhapatha:-samyaviddhastADitaH kSuNNaH panthAH-mokSamArgoM jJAnadarzanacAritrAkhyo yena, yo hyAzravadvArebhyo nivRttaH sa eva muniH kssunnnnmokssmaargH| kizca 'aNNahA logaM'ti anyena prakAreNAnyathA-viSayakaSAyAbhibhUtaM hiMsAdikarmasu pravRttaM lokamutprekSamANo'nyathA vA''tmAnaM nivRttAzubhavyApAramutprekSamANaH saMviddhapatho muniH syAt / lokaM cAnyathotprekSya kiM kuryAdityAha-iti-pUrvoktahetubhiryavaddhaM kama tadupAdAnazca parijJAya jJaparijJayA pratyAkhyAna1 mokagamanahetuM-0 / 2 ityetadadhyavasAyI-mu0 / AIRSHASSISASARASHTRA S | // 29 // URE Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 115 / 3 AcA pradI0 PESUSEGLARIAREGISTROSERIES parijJayA'pi sarvataH pariharet / kathaM pariharatItyAha -'se Na hiMsati' sa karmaparihartA kAyavAGmanobhirna hinasti jantUn , na ghAtayatyaparai pyanumanyate / kiJca 'saMjamatI' pApopAdAnapravRttamAtmAnaM saMyamayati, saptadazaprakAraM vA saMyamaM karoti saMyamayati, 'No pagabbhati' 'galbha dhASrye [ ] asaMyamakarmasu pravRttaH san na pragalbhatvamAyAti, rahasyakAryapravRtto jiheti na dhaSTatAmavalambate / upalakSaNatvAnna krudhyati, na jAtyAdimAnamudvahati, na vazcanAM vidhatte, na lubhyati / kimAkalayyaitatkuryAdityAha-'uvehamANe'tti utprekSamANo'vagacchan pratyeka prANinAM sAtaM mano'nukUlaM nAnyasukhenAnyaH sukhI nA'pi paraduHkhena duHkhI ataH prANino na hiMsyAt / prANinAM pratyeka sAtamutprekSamANazca kiM kuryAdityAha-'vaNNAdesI' varNyate-prazasyate yena sa varNaH-sAdhukArastadAdezI varNA dezI-varNAbhilASI san nArabhate kaJcana pApArambhaM sarvasminnapi loke / kimbhUtaH sannetatkuryAdityAha-'egappamuhe' eko-mokSo'zeSamalakalaGkarahitatvAta saMyamo vA rAgadveSarahitatvAt tatra pragataM mukhaM yasya sa tathA mokSe tadupAye vA dattakadRSTina kaJcana pApArambhamArabheta', kizca-'vidisappatipaNe mokSasaMyamAbhimukhA dik tato'nyA vidik tAM prakarSeNa tIrthoM vidipratIrNaH, sa caivambhUtaH sannArambhI syAt , kumArgaparityAgena na pApArambhAnveSI bhavati, kizca-'NiviNNacArI' caraNaM cAro'nuSTAnaM nirviNNasya cAro nirviNNacAraH so'syAstIti niviNNacArI, kuta iti cet , 'arate payAsu' yataH prajAsvarataH prajAyanta iti [prajA:-] prANinastatrArataH-tadArambhanivRtto nirmamatvo vA, yazca zarIrAdiSu mamatvarahitaH sa nirviNNacAryeva bhavati / / 155 // 1. rambha samArabhate-mu0 / // 292 // Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA. pradI0 115 / 3 BREAKINCRECASSESPEECH yazca prajAsvaraktaH ArambharahitaH sa kimbhUtaH syAdityAha se vasumaM savvasamaNNAgatapaNNANeNaM appANeNaM akaraNijjaM pAvaM kammaM taM No aNNesI / jaM sammaM ti pAsahA taM moNaM ti pAsahA, jaM moNaM ti pAsahA taM sammaM ti pAsahA / Na imaM sakkaM siDhilehiM addijjamANehiM guNAsAehi vaMkasamAyArehiM pamattehiM gAramAvasaMtehiM / muNI moNaM samAdAya dhuNe sarIraMgaM / paMtaM lUhaM sevaMti vIrA sammattadaMsiNo / esa ohaMtare muNI tiNNe mutte virate viyAhite ti bemi| // AvaMtIe tatio uddesao sammatto // 'se vasuma' vasu-dravyaM, sa cAtra-saMyamastadvidyate yasya sa nivRttArambho, munirvasumAn 'sabasamaNNAgata'iti sarva samanvAgataM prajJAnaM padArthAvirbhAvakaM yasyAtmanastenAtmanA sarvasamanvAgataprajJAnarUpApannena yadakartavyaM pApaM karma tano kadAcidapyanveSayati, upalabdhaparamArthasvarUpeNAtmanA na sAvadhAnuSThAnavidhAyI syAditi bhaavH| saU5 | // 293 // Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 115/3 i AcA0 pradI0 ___ yadeva samyakprajJAnaM tadeva pApakarmavarjana, yadeva pApakarmavajanaM tadeva samyakapajJAnamityetadgatapratyAgatasUtreNa darzayitumAha-'jaM samma ti' samyagiti-samyagjJAnaM samyaktvaM vA tatsahacaritaM, anayoH sahabhAbAdekagrahaNe dvitIyagrahaNaM nyAyyaM, yadidaM samyagajJAnaM samyaktvaM vetyetatpazyata tanmunerbhAvo maunaM-saMyamAnuSThAnamityetatpazyata, [yacca maunamityetat pazyata] tatsamyagajJAnaM naizcayikasamyaktvaM vA pazyata, jJAnasya viratiphalatvAt samyaktvaspAbhivyaktikAraNatvAt samyaktvajJAnacaraNAnAmekatA'dhyavaseyeti' bhaavH| ___etacca na yena kenaciccha kyamanuSThAtumityAha-'Na imaM sakkaM' naitatsamyaktvAditrayaM samyaganuSThAtuM zakyaM, kaiH ? zithilaiM:alpapariNAmatayA mandavIyaH saMyamatapaso'tidRDhimarahitaH, kizca-'adijamANehi' ArdaiH putrakalAdyanupaGgajanitasnehAdA kriyamANairetatpUrvoktamazakyamiti sambandhaH, kizca-guNAsAehi' guNAH-zabdAdayasteSvAsvAdo yeSAM te guNAsvAdAstaiH, kizca-'vaMkasamAyArehiM' vakra: samAcAro yeSAM te tathA taiH, mAyAvibhiH, 'pamattehi' viSayakaSAyAdipramAdaiH pramaH, 'gAramAvasaMtehiM' agAraM-gRhaM tadAdyAkSaralopAdgAramityuktaM tadagAramAvasadbhiH-sevamAnaiH, pApakarmavarjanarUpaM maunamanuSThAnamazakyamiti sarvatra yojyam / kathaM tarhi zakyamityAha-'muNI moNaM ti muniH-jagattrayasya mantA mauna-munitvamazeSasAvadhAnuSThAnavarjanarUpaM samAdAyagRhItvA dhunIyAccharI kamaudArikaM karmazarIraM vA / 1. mekAdhyavasAyateti pA0 / OSEOCEROSAROSTOSTEOSSES // 294 // Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI0 115 / 3 kathaM ca tasya dhunanamityAha-paMtati prAntaM-paryuSitaM vallacanakAdyalpa vA, tadapi rUkSaM vikRterabhAvAt , tat sevante-|| tadabhyavaharanti, ke te ? vIrA:-karmavidAraNasahiSNavaH, kimbhUtAH ? smyktvdrshinH| yazca prAntarUkSasevI sa kiMguNaH syAdityAha-'esa ohaMtare muNI' epa:-anantaroktavizeSaNa viziSTaH ogho-bhAvaughaH / saMsArastaM taratIti, ko'sau ? muniH, tIrNa evAsau, sabAhyAbhyantarasaGgAbhAvAnmuktAnmuktaH, kazcaivambhUto? yaH sAvadhAnuSThAnAdvirata ityevaM vyAkhyAtaH / itiradhikAraparisamAptau, atrImIti pUrvavat // 156 // KARNSRUAARA // zrIlokasArAdhyayane tRtIyoddezakapradIpikA samAptA // SC-SSSS // 295 // Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 115/4 AcA. pradI0 PECARRIA // zrIlokasArAdhyayane caturthoddezakaH // uktastRtIyodezakaH, sAmprataM caturtha Arabhyate, asya cAyamabhisambandhaH-hiMsAviSayArambhAdivyudAsena tadvato doSa pradaya virata eva munirbhavatItyetatpratipAditam , asmiMzca ekacarasyAmunibhAve doSodbhAvanataH kAraNamAha, ityanena sambandhenAyAtasyoddezakasyAdisUtram gAmANugAmaM dUijjamANassa dujjAtaM dupparakkataM bhavati aviyattassa bhikkhuNo (sU. 157) 'gAmANugAma'ti grasate buddhayAdiguNAniti grAmaH, grAmAdanu-pazcAdaparo grAmo grAmAnugrAmastaM, dUyamAnasya viharataH ekAkinaH sAdhoryasmAttadAha-'dujjAtaM' duSTaM yAtaM duryAtaM, gamanakriyAyA gardA, gacchata evAnukUlapratikUlopasargasadbhAvAdahannakasyeva kRtagatibhedaduSTavyantarIjaGghAcchedavat , duSTaM parAkrAntaM sthAnamekAkino bhavati, sthUlabhadreNUMgatopAzAgRhasAdhoriveti, etaca na sarvasyaiva duryAtaM duSparAkrAntaM ca bhavatItyato vizinaSTi--'aviyattamsa' avyaktasya bhikSoH, sa cAvyaktaH zruta-vayobhyAM syAt , tatra zrutAvyakto yenAcAraprakalpo'rthato nAdhigato bhavati gacchagatAnAM, gacchanigetAnAM tu navamapUrvatRtIyavastu, vayasA cAvyakta ApoDazavarSAdgacchagatAnAM tanirgatAnAM caatriNshtH| atra caturbhaGgikA-zrutavayobhyAmavyaktasyaikacaryA na kalpate, saMyamAtmavirAdhanAtaH ityAdyo bhaGgaH 1 / IRECTRESSING | // 29 // Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI 0 tathA zrutenAvyakto vayasA ca vyaktaH tasyApyekacaryA na kalpate, agItArthatvAdubhayavirAdhanAsadbhAvAditi dvitIyo bhaGgaH 2 / tathA zrutena vyakto vayasA cAvyaktaH tasyApi na kalpate, bAlatayA sarvaparibhavAspadatvAditi tRtIyaH 3 / yastUbhayavyaktaH sa sati kAraNe pratimA kA kivihAritvamudyatavihAraM vA pratipadyatAmra, asyApi kAraNAbhAve ekacaryA na kalpate 4, yatastasyAM bahavo doSAH prAduSyanti, tathAhi - ekAkI paryaTan yadIryApathaM zodhayati tataH zvAdyupayogAdbhrazyati tadupayukta ne ryApa zodhayedevaM zeSA api samitayo vAcyAH, anyacca - ajIrNena vAtAdikSobheNa vyAdhyudbhave saMyamAtmavirAdhanA pravacanahIlanA ca tatra yadi karuNApannA gRhasthAH pratijAgaraNaM kuryustarbajJAnatayA paTkAyopamardena saMyamavAdhAmApAdayeyuH, atha na kazcittatra tathAbhUtaH kartavyodyataH syAt tata AtmavirAdhanA, tayA'tisArAdau mUtrapurISajambAlAntarvartitvAt pravacanahIlanA, api ca- grAmAdivyavasthitaH san dhigjAtyAdinA kezaluJcanAdyadhikSepeNAdhikSiptaH san parasparopamardakAri daNDAdaNDabhaNDanaM vidadhyAt tacca gacchagatasya na sambhavati, gurvAdyupadezasambhavAt // 157 // kizca vayasA vi ege buitA kuppaMti mANavA / uSNatamANe ya Nare mahatA moheNa mujjhati / 10 luJcitAya 0 / 1/5/4 // 297 // Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 115/4 AcA0 pradI0 222267222ERI-RS saMvAhA bahave bhujjo bhujjo duratikkamA ajANato apAsato / etaM te mA hou| eyaM kusalatsa daMsaNaM / tadiTThoe tammuttIe tappurakAre tassagNI taNNivesaNe, jayaM vihArI cittaNivAtI paMthaNijyADe palivAhire pAsiya pANe gacchejjA (sU. 158) kvacittapaHsaMyamAnuSThAnAdAvavasIdantaH pramAdaskhalitA vA gurvAdinA dharyeNa vacasA'pyeke apuSTadharmANo'navagataparamArthAH uktAH santaH kupyanti, ke te ? mAnA-manujAH krodhavazagA bhavanti, yate ca kathamahamaneneyatAM sAdhUnAM madhye tiraskRtaH, kiM mayA kRtam ? athavA'nye'pyetatkAriNo santyeva, mamA'pyevambhUto'dhikAro'bhUt , dhigme jIvitamityAdi, mahAmohodayena krodhatamisrAcchAditadraSTaya ujjhitasamujhivatAvArA ubhayAnyatarAvyaktA mInA iva gaccha samudrAdvinirgatya' vinAzamupayAnti / kiM punaH kAraNaM vacasA'pyabhihitA aihikAmuSmikApakArakAriNaH svaparavAdhakasya krodhasyAvakAzaM dadatItyAha-'uNNatamANe' unnato mAno'syetyunatamAnaH, unnataM vA''tmAnaM manyate, sa caivambhUto naro manuSyo mahatA mohena-prabalamohanIyodayenAjJAnodayena vA muhyati-kAryAkAryavivekavikalo bhavati, sa ca moDamohitaH kenacicchikSaNArthamabhihito mithyAdRSTinA vA vAcA tiraskRto jAtyAdimadasthAnAnyatarasadbhAvenona namAnasandarArUDhaH kupyati, mamApyevamayaM tiraskaroti, dhigme jAti 1 . drAnnirgatya ba0 / 2-mAmapyeva0 REASABHAABARABARORS ||298 // Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 2-1992 1 / 5 / 4 pradI. GEORGIA paurUpaM vijJAnaM cetyevamabhimAna grahagRhIto vAGamAtrAdapi gacchA nirgacchati, tannirgato'dhikaraNAdiviDambanayA''tmAnaM viDambayati / evaJca kopAcca gacchanirgatasyAnabhivyaktasya bhikSoAmAnugrAmamekAkinaH paryaTato yatsyAttadAha-saMbAha'tti tasyAvyaktasyaikacarasya paryaTataH sambAdhayantIti sambAdhA:-pIDAH upasargananitA nAnAprakArAtaGkajanitA vA bhUyo bhUyo-bahavyaH syuH, tAzcAvyaktena niravadyavidhinA duratikramAH-duratilacanIyAH kimbhUtasya duratikramAH 'ajANato'tti tAsAM bAdhAnAmadhisahanopAyamajAnAnasya samyakkaraNasahanaphalaM cApazyato duratikramaNIyAH pIDA bhavanti / etatpradarya bhagavAn vineyamAha-etad ekacaryApratipannasya bAdhAduratikramaNIyatvamajAnAnasya apathyatazca te-tava madupadezavartino mA bhavatu, AgamAnusAritayA sadA gacchAntavartI bhava / / sudharmasvAmyAha-'eyaM te etadyatpUrvoktaM tatkuzalasya-zrIvardhamAnasvAmino darzanamabhiprAyo yathA'vyaktasyaikacarasya doSAH satatamAcAryasamIpavartinazca gunnaaH| AcAryasamIpAtinA ca kiM vidheyamityAha-'taviThThIe' tasyAcAryasya dRSTistada dRSTistayA satataM vartitavyaM heyopAdeyeSu, 'tammuttIe' tenokA sarvasaGgebhyo viratirmutistanmuktistayA sadA yatitavyam , tathA 'tapurakkAre' tasya-AcAryasya puraskAraH sarvakAryeSvagrataH sthApanaM tadviSaye yatitavyaM, 'tassaNI' tasya-AcAryasya | saMjJA tatsaMjJA-tajjJAnaM tadvAn sarvakAryeSu syAt , na svamativiracanayA kArya vidadhyAt , 'taNNivesaNe' tasya-guronivezanaM ABARADABASABREARRORE // 299 // Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 115 / 4 pradI. AAAAAAAE sthAnaM yasyAsau tanivezanaH, sadA gurukulavAsI syAt / tatra ca gurukule nivasan kimbhUtaH syAdityAha--'jayaM vihArI' yatamAno yatanayA viharaNazIlo vihArI syAt , prANyupamardamakurvANaH pratyupekSaNAdikAH kriyAH kuryAt , kizca-'cittaNivAtI' cittam AcAryAbhiprAyastena nipatituM-kriyAyAM pravartituM zIlamasyeti cittanipAtI sadA syAditi, 'paMthaNijjhAI' guroH kvacidgatasya panthAnaM nirdhyAtu-pralokituM zIlamasyeti pathiniAyI, upalakSaNaM caitat [tena] zizayiSoH saMstArakapralokI bubhukSorAhArAnveSItyAdinA gurorArAdhakaH sadA syAt , kizca--'palibAhire' pariH samantAt guroravagrahAt purataH pRSThato vA'vasthAnAt kAryamRte bAhayaH syAt, etasmAcca sUtrAt trayaH IyaryoddezakA nirgtaaH| kiJca-'pAsiya pANe gacchejjA' kvacitkAryAdau gurvAdinA preSitaH san dRSTvA prANino yugamAtradRSTistadupaghAtaM pariharan gacchet // 158 // kizca-.. se abhikkamamANe paDikamamANe saMkucemANe pasAremANe viNiyamANe saMpalimajjamANe / egayA guNasamitassa rIyato kAyasaMkAsamaNuciNNA egatiyA pANA uddAyaMti, ihalogavedaNavejjAvaDiyaM / jaM AuTTikayaM kammaM taM pariNNAya vivegameti / evaM se appamAdeNa vivegaM kiTTati vedavI (sU. 159) // 30 // Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1154 AcA0 pradI. 'se abhikkamamANe ti sa bhikSuH sadA gurvAdezavidhAyI etadavyApAravAn bhavati, tadyathA-abhikrAman-gacchan pratikrAman-nivartamAnaH saGkucan hastapAdAdisaGkocanataH prasArayan hastAdInavayavAn vinivartamAnaH samastAzubhavyApArAt 'saMpalimajjamANe' samyak pariH-samantAddhastapAdAdInavayavAMstannikSepasthAnAni vA rajoharaNAdinA pramRjan gurukulavAse vaset / evaM cApramattatayA pUrvoktAH kriyAH kurvato'pi kadAcidavazyambhAvitayA yatsyAcadAha-'egayA guNasamitassa'tti ekadA kadAcit guNasamitasya guNayuktasyApramattayateH rIyamANasya-samyaganuSThAnavataH kasyAMcidavasthAyAM kAya:-zarIraM tatsaMsparzamanucIrNA:-kAyasaGgamAgatAH sampAtimAdayaH prANinaH eke paritApamApnuvanti-eke glAnatAmupayAnti eke'vayavavidhvaMsamApadyante, apazcimAvasthAM tu sUtraNava darzayati-eke prANAH-prANinaH apadrAnti-prANairvimucyante, atra karmabandhaM prati vicitratA, tathAhi-zailezyavasthAyAM mazakAdInAM kAyasaMsparzena prANatyAge'pi bandhopAdAnakAraNayogA'bhAvAnnAsti bandhaH, upazAntakSINamohasayogikevalinAM sthitinimittakaSAyAbhAvAt sAmayikaH, apramattayatejaghanyato'ntarmuhUrtamutkRSTatazcAnta:koTIsthitiriti, pramattasya tvanAkuTTikayA'nupetyapravRttasya kvacitpANyAdyavayavasaMsparzAt prANyupatApanAdau jaghanyataH karmabandha utkRSTatazca prAktana eva vizeSitataraH / sa ca tenApi bhavena' divyata iti darzayitumAha-'ihalogavedaNa' ti ihAsmin loke janmani vedanam 1. tenaiva bha0- AREGARENERGANGABRASHISAR mA0 26 // 301 // Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 115 / 4 AcA0 pradI0 CHOREOREUROSECRECGS anubhavanamihalokavedanaM tena vedyam-anubhavanIyamihalokavedanavedyaM tatrApatitamihalokavedanavedyApatitaM, idamuktaM bhavatipramattayatinA yadakAmataH kRtaM karma kAyasaGghaTanAdinA tadaihikabhavAnubandhi, tenaiva bhavena kSipyamANatvAda, AkuTTIkRtakarmaNi tu yadvidheyaM tadAha-'jaM AuTTikayaM' yattu punaH karmAkuTyA kRtam-AgamoktakAraNamantareNopetya prANyupamardena vihitaM tatparijJAya jJaparijJayA vivekameti-vivicyate'ne neti vivekaH-prAyazcitaM dazavidha tasyAnyataraM bhedamupaiti, tatkaroti yena karmaNo'bhAvo bhavati / yathA ca karmaNo viveko bhavati tathA darzayitumAha-evaM se appamAdeNa' evamiti vakSyamANena prakAreNa 'se' tasya karmaNaH sAmparAyikasya apramAdena-pramAdAbhAvena dazavidhaprAyazcittasamyaganuSThAnena viveka-abhAvaM kIrtayati vedavit-tIrthakaro vedavidvA-AgamavidgaNadharazcaturdazapUrvavidvA // 159 // kimbhUtaH punarapramAdavAn bhavatItyAha se pabhUtadaMsI pabhUtapariNANe uvasaMte samie sahite sadA jate daTTuM vippaDivedeti appANaM-kimesa jaNo karissati ? esa se parAmArAmo jAo logaMsi itthiio| muNiNA hu etaM paveditaM / OMOMOM // 302 // Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pata 1-1-42111 ubbAdhijjamANe gAmadhammehiM avi NiyalAsae, avi omodariyaM kujjA, avi | 15 / 4 uDDhe ThANaM ThAejjA, avi gAmANugAmaM dUijjejjA, avi AhAraM vocchiMdejjA, avi cae | itthIsu maNaM / puvvaM daMDA pacchA phAsA, puvvaM phAsA pacchA dNddaa| iccete kalahAsaMgakarA bhavati / paDilehAe AgamettA ANavejja aNAsevaNAe tti bemi / se No kAhie, No pAsaNie, No saMpasArae, No mAmae, No katakirie, vaigutte || ajjhappasaMvuDe parivajjae sadA paavN| etaM moNaM samaNuvAsejjAsi tti bemi (sU. 160) // AvaMtIe cauttho uddesao sammatto // 'se pabhUtadaMsI'ti sa-sAdhuH prabhUtaM pramAdavipAkAdikamatItAnAgatavartamAnaM vA karmavipAkaM draSTuM zIlamasyeti prabhUtadarzI, sAmpratekSitayA na yatkizcit karoti, tathA prabhRtaM satvarakSaNopAyaparijJAnaM yasya sa prabhUtaparijJAnaH yathAvasthitasaMsArasva // 303 // Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 115 / 4 pradI NENERASHTERISTIANERIENRIES rUpadarzI, kiJca-upazAntaH kaSAyAnudayAtpaJcabhiH samitibhiH samitaH sahitaH-jJAnAdisamanvitaH sadA-sarvakAlaM sa evambhUto | gurorantikamAvasana pramAdajanitasya karmaNo'ntaM vidadhAti / sa ca scyAdyanukUlapariSaDopapattau kiM vidadhyAdityAha- 'daTTuM vipaDivedeti' dRSTvA-avalokya strIjanamupasargakaraNAyodyatamAtmAnaM viprativedayati-paryAlocayati-kimeSa strIjano mama tyaktajIvitAzasyopasargAdikaM vidadhyAt / yadivainaM' strIjanasya svabhAvaM cintayediti sUtreNaiva darzayati-'esa se paramArAmo' eSa-strIjana AramayatIti' ArAmaH, paramazcAsau ArAmazca paramArAmaH, jJAtatatvamapi janaM hAsavilAsAdibhirmohayatItyarthaH, yAH kAzcanAsmin loke striyastA moharUpA vijJAya yAvanna parityajanti tAvatsvata eva parityajet / iti muninA zrIvardhamAnasvAminA praveditaM prakarSaNAdau vyAkhyAtam / / etacca vakSyamANaM praveditamityAha-'ubbAdhijjamANe'tti ut-prAbalyena mohodayAd bAdhyamAnaH pIDyamAnaH, kaiH ? -grAmadharmaH grAmAH-indriyagrAmAsteSAM dharmAH -svabhAvA yathAsvaM viSayeSu vartanaM tairuvAdhyamAno gacchAntargataH san gurvAdinA'nuzAsyate, kathamityAha-'avi NibbalAsae' apiH-sambhAvanAyAM, nirbalaM-niHsAramantaprAntAdikaM yadravyaM tadAzakaHtadbhojI syAt, balAbhAve ca grAmadharmopazamadarzanAda, apyavamaudarya kuryAt, tenApyanupazame'pyUvaM sthAnaM tiSTheta, shiitossnnaado| kAyotsargeNAtApanAM kuryAta, tenApyanupazame grAmAnugrAmamapi viharet, niSkAraNe vihAro niSiddho mohopazamanArtha tu kuryAt , | 1 vaivaM-10 / 2 aaraam0-paa| RECENGALORESTERRIORRRRRRRIA // 304 // Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 115 / 3 bhAcA pradI0 kiMbahunA ? yena yenopAyena viSayecchA nivartate tattatkuryAt, paryante AhAramapi vyavacchindyAda, 'avi cae itthIsu maNaM' apiH-sasucaye, strISu yanmanaH pravRttaM tat parityajet / kiM punaH kAraNaM strISu mano na vidheyamityAha-'puvaM daMDA' strIsaGgaprasaktAnAmaparamArthadRzAM pUrva-prathamameva tatsaGgAvicche. dArthamarthopArjanapravRttasya kRSivANijyAdikriyAH kurvato'gaNitakSutpipAsAzItoSNAdipariSahasyaihikaduHkharUpA daNDAH, te | ca strIsaMbhogAtprathamameva kriyanta iti pUrNamityuktaM, pazcAcca viSayanimittajanitakarmavipAkApAditanarakAdiduHkhavizeSAH | sparzA bhavanti, pUrva vA sukhAdisparzAH pazcAddaNDA lalitAGgasyeva / kizca-'icce te' ityete strIsambandhAH kalahaH-saGgrAmastatrA''saGgaH-sambandhastatkarA bhavanti / yadyevaM tataH kimityAha-'paDilehAe' aihikAmuSmikApAyataH srIsaGgapratyupekSayA 'AgamettA'tti jJAtvA AtApayedAtmA-| namanAsevanayA, itiradhikAraparisamAptau, bravImyahaM tIrtha karavacanAnusAreNa / punarapi tatpariharaNopAyamAha-'se No kAhie' sa-strIsaGgaparityAgI strInepathyakathAM aGgArakathAM vA na kuryAt, 'No pAsaNie' tAsAmaGgapratyaGgAdikaM na pazyet, tathA 'No saMpasArae' tAbhiH saha saMprasAraNaM paryAlocanaM na kuryAt, 'No mAmae' na tAsu mamatvaM kuryAt , 'No katakirie' kRtA-anuSThitA tadupakAriNI maNDanAdikA kriyA yena sa kRtakripa ityevambhUto na bhUyAt, na strINAM vaiyAvRttyaM kuryAta, 'vaigutte' tathaiva vAGmAtreNApi nAlapet , Atmanyadhi adhyAtma manastena saMvRto' // 305 // Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 / 4 AcA0 pradI0 dhyAtmasaMvRtaH-strIbhogAdattamanAH sUtrArthopayuktaniruddhamanoyogo bhavet, 'parivajjae sadA pAvaM' pariH-samantAt varjayetpApaM tadupAdAnaM karma vaa| 'etaM moNa'miti etad-yadudezakAderArabhyoktaM muneridaM maunaM munibhAvo vA tadAtmani samanavAsaye:-Atmani viddhyaaH| 4|| itiH-parisamAptau, bravImIti pUrvavat // 16 // ||shriiloksaaraadhyyne caturthoddezakapradIpikA smaaptaa| HAKAARAAG + 06 // Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI. 1155 RESPESMIGGERLARISSA // zrIlokasArAdhyayane paJcamoddezakaH // uktazcaturthoddezakaH, sAmprataM paJcama Arabhyate, asya cAyamabhisambandhaH-ihAnantaroddeza ke'patasyai kacarasya pratyapAyA darzitAH, atastAn parijihIrSaNA sadA''cAryasevinA bhavitavyamityanena sambandhenAyAtasyAsyoddezakasyAdi sUtram - se bemi, taM jahA-avi harade paDipuNNe ciTThati samaMsi bhome uvasaMtarae sArakkhamANe / se ciTThati sotamajjhae / se pAsa sabbato gutte / pAsa loe mahesiNo je ya paNNANatA pabuddhA aarNbhovrtaa| sammametaM ti pAsahA / kAlassa kaMkhAe parivayaMti tti bemi (sa. 131) _ 'se bemi' tti 'se' zabdastacchabdArthe, yadguNa AcAryoM bhavati tadahaM tIrthakaropadezAnusAreNa bravImi, te cAmI bhaGgAH-eko hRdo parigalasrotAH paryAgalasrotAca, sItAsItodA pravAhahUdavat 1, aparastu parigalasrotAH no paryAgalasrotA: padmahRdavat 2, tathAparo no parigalasrotA: paryAgalasrotAzca lavaNodadhivat 3, aparastu no parigalasrotA no paryAgalasrotAca, manuSyalokAd bahiH samudravat 4 / / tatrAcAyaH zrutamaGgIkRtya prathamabhaGgapatitaH, zrutasya dAnagrahaNasadbhAvAt 1, sAmpAyikakarmApekSayA tu dvitIya bhaGgapatitaH, kaSAyodayAbhAvena grahaNAbhAvAttapaHkAyotsargAdinA kSapaNopapattezca 2, AlocanAmaGgIkRtya tRtIya bhaGgapatitaH, AlocanAyA apratizrAvitvAt 3, kumArga prati caturthabhaGgapatitaH kumArgasya hi pravezanirgamAbhAvAt 4 / // 307 // Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAcA0 1 / 5 / 3. nadI. __iha prathamabhaGgapati tenAdhikAraH, tathAbhUtasyAyaM hRdadRSTAntaH, sa ca hRdo nirmalajalapratipUrNI jalajaiH sarvatujairupazobhitaH | same bhUbhAge vidyamAnodakanirgamapravezo nityameva tiSThati, na kadAcicchoSamupayAti, sukhottArAvatArasamanvitaH, upazAntarajAH, nAnAvidhAMstu yAdasAM gaNAn saMrakSan tiSThati / yathA cAsau hadastathAcAryo'pIti darzayati-sa AcAryaH prathamabhaGgapatitaH paJcavidhAcArasamanvito'STavidhAcAryasampadupetaH paTtriMzadguNagaNAdhAro hudakalpo nirmalajJAnapUrNaH same bhUbhAga iti saMsaktAdidoSarahite sukhavihAre kSetre tiSThati, kimbhUtaH ? upazAntarajA-upazAntamohanIya iti, kiM kurvan ? jIvanikAyAn rakSan svataH paratazca sadupadezadAnato narakAdipAtAdvA / srotomadhyagaH-zrutArthadAnagrahaNasadbhAvAt srotomadhyagatatvam , sa ca kimbhUtaH 'se pAsa' sa AcAryo'kSobhyahUdakalpaH sarvaprakAratayendriyarUpayA guptyA gupta ityetatpazya / AcAryavyatirekeNaivambhUtA bahavaH sambhavantItyAha-pAsa loe mahe siNoM' iha manuSyaloke pUrvavyAvaNitasvarUpA maharSayo mahAmunayaH santItyetatpazya, kimbhUtAste 'je ya paNNANamaMtA' na kevalamAcAryA hadakalpA ye cAnye sAdhavaste'pi hUdakalpAH, kimbhUtAH ? prakarSeNa jJAyate'neneti prajJAnaM svaparAvabhAsakatvAdAgamastadvantaHAgamasya vettAraH, prabuddhAH prakarSeNa yathaiva tIrthakadAha tathaivAvagatatatvAH, 'AraMbhovaratA' Arambha:-sAvadho yogastasmAduparatA 1. aSTavidhAcAryasampadaH "AyAra' sua* sarIre' vayaNe bAyaNa" maI paogamaI / ee susaMpayA khalu amiA saMgahaparinnA // 1 // " // 308 // Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI0 BAR 1155 AHASARASHARAMERPUR ArambhoparatAH, 'sabhmametaM ti pAsahA' etadyanmayA prAguktaM tatsamyag madhyasthA bhUtvA samaryAdaM yUyamapi pazyata / 'kAlassa kaMkhAe'tti kAla:-samAdhimaraNakAlastadabhikAGkSayA sAdhavo mokSAdhvani saMyame pariH-samantAdvajanti-udyacchanti, itiradhikArasamAptau, bravImItyetatprakaraNaparisamAptau draSTavyamiti // 161 // AcAryAdhikAramuktvA vineyavaktavyatAmAha-- vitigichasamAvanneNaM appANeNaM No labhati samAdhi / sitA vege aNugacchaMti, asitA vege aNugacchaMti // aNugacchamANehiM aNaNugacchamANe kahaM Na Nivijje ? (sU. 162) 'vitigiMcha'tti vicikitsA-cittaviplutiH yayA' [idamasti] idamapyatvevamAkAro yuktyA samupapanne'pyarthe mativibhramo mohodayAdbhavati, tathAhi-asya mahatastapaHklezasya sikatAkaNakavalaniHsvAdasya syAt saphalatA na vA ? kRSIvalAdikriyAyA ubhayathApyupalabdheH, iyaM ca matimithyAtvAMzAnuvedhAdbhavati jJeyagahanatvAcca, tathAhi-arthastrividhaH sukhAdhigamo duradhigamo'nadhigamazca zrotAraM prati bhidyate, tatra sukhAdhigamo yathA-cakSuSmatazcitrakarmanipuNasya rUpasiddhiH, duradhigamastva 1. ythaa-paa0| SI-AAAAAAAA // 309 // Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A 115/5 AcA pradI. nipuNasya, anadhigamastvandhasya, tatrA'nadhigamarUpo'vastveva, sukhAdhigamastu vicikitsAviSaya eva na bhavati, dezakAlasvabhAvaviprakRSTa vicikitsAgocarIbhavati, tasmin dharmAdharmAkAzAdI yA vicikitsA tAM samApannaH prAptaH AtmA yasya tena vicikitsAsamApannenAtmanA nopalabhate samAdhi-cittasvAsthyam / vicikitsAkaluSitAntaHkaraNo hi kathayato'pyAcAryasya samyaktvAkhyAM bodhiM nApnoti, yazcApnoti sa gRhastho yatityAha--'sitA vege' sitAH-putrakalatrAdibhiravabaddhAH, eke vA laghukarmANa: samyaktvaM pratipAdayantamAcAryamanugacchanti -AcAryoktaM pratipadyante, tathA asitA vA gRhavAsavimuktA' vA eke vicikitsAvAdarahitA AcAryamArgamanugacchanti / _ 'aNugacchamANehi' sitAsitairAcAryoktamanugacchadbhirbudhyamAnaH kazcidajJAnodayAt kSapakAdizcirapravrajito'pyananugacchan anavadhArayan kathaM na nividyeta ? nirviSNazcedamapi bhAvayet , yathA nA'haM bhavyaH syAM na ca me saMyatabhAvo'sti, yataH prakaTamapi kathitaM nAvagacchAmi, evaM ca nirviSNasyAcAryAH samAdhimAhuH yathA-bhoH sAdho ! mA viSAdaM kuru, bhavyo bhavAn yato bhavatA samyaktvamaGgIkRta, taca na granthibhedaM vinA, granthibhedazca na bhavyatvaM vinA, abhavyasya hi bhavyAbhavyazaGkAyA abhAvAt / / 162 // kizcatameva saccaM NIsaMkaM jaM jiNehiM paveditaM (sU. 163) 1 gRhapAzavi0-0 / 2 0madhigataM-vR0 / RRECORESEASESCRECR55 // 310 // Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI0 2 // 5 // GARSASCHALECOSISIEG:Hotel yatkimapi dharmAdharmAkAzAdi jinaiH-rAgadveSAdijayanazIlaiH praveditaM-kathitaM taniHzakaM tattathyamevetyevambhUtaM zraddhAnaM vidheyaM samyakpadArthAnavagame'pi, na vicikitsA kAryeti // 163 // sA punarvicikitsA pravijiporbhavatyAgamAparikarmitamateH, tatrApyetadbhAvayitavyam-- saDDhissa NaM samaNuNNassa saMpavvayamANassa samiyaM ti maNNamANassa egadA samiyA hoti 1 lA samiyaM ti maNNamANassa egadA asamiyA hoti 2, asamiyaM ti maNNamANassa egayA samiyA hoti || 3, asamiyaM ti maNNamANassa egayA asamiyA hoti 4, samiyaM ti maNNamANassa samiyA vAlI asamiyA vA samiyA hoti uvehAe 5, asamiyaM ti maNNamANassa samiyA vA asamiyA vA asamiyA hoti uvehAe 6 / uvehamANo aNuvehamANaM bUyA--ubehAhi samiyAe, iccevaM tattha saMdhI jhosito bhavati / se udvitassa Thitassa gati samaNupAsaha / ettha vi bAlabhAve appANaM No uvadaMsejjA (sU. 164) 'saDhissa NaM' ti zraddhA-dharmecchA vidyate yasyAsau zraddhAvAMstasya samanujJasya-saMvignavihAribhirbhAvitasya saMpravrajata: // 31 // Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI0 samyakpravajyAmabhyupagacchato vicikitsA zaGkA vA bhavet, tatredamupadeSTavyam, tadeva satyaM yajjinaiH praveditamityevaM yathopadezaM pravarttamAnasya pravarddhamAnakaNDakasya sata uttarakAlamapi tadadhikatA tatsamatA tannyUnatA tadabhAvo vA syAdityevaMrUpAM vicitra pariNAmatAM darzayitumAha - 'samiyaM ti maNNamANassa' tasya zraddhAvataH samanujJasya tadeva niHzaGkaM yajjinaiH praveditamityevaM manyamAnasya ekadA - uttarakAlamapi zaGkAdirahitatayA samyageva bhavati na tIrthakara bhASite zaGkAdyutpadyate 1 / kasyacittu pravrajyAvasare zraddhAnusAritayA samyagiti manyamAnasya taduttarakAlaM jJeyagahanatAvyAkulitamaterekadA mithyAtvAMzodaye samyagiti bhavati / 'asimayaMti' kasyacit mithyAtvalezAnuviddhasya kathaM paudgalikaH zabda ityAdikamasamyagiti manyamAnasya ekadA mithyAtvaparamANUpazamatayA zaGkAdyabhAve gurvAdyupadezataH samyagiti bhavati 3 / 'asamiyaM ti' kasyacidAgamAparimalitamateH kathamekenaiva samayena paramANorlokAntagamanamityAdi asamyagiti manyamAnasya ekadA - kuhetuvitarkAvirbhAvAvasare nitarAmasamyageva bhavati 4 / 'samiyaM ti' samyagityevaM manyamAnasya zaGkAdirahitasya satastadvastu yatnena tathArUpatayA tatsamyagvA syAdasamyagvA, tathApi tasya tatra samyagutprekSayA paryAlocanayA samyageva bhavati, IryApathopayuktasya kvacitprANyupamardavat 5 / 'asamiyaM ti' asamyagiti kizcidvastu manyamAnasya zaGkA syAdavagdarzitayA chadmasthasya satastadvastu samyagvA syAda 11515 // 312 // Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1155 thAcA pradI0 SASUSASUSASSASSASSASSA samyagvA tasya tadasamyagevotprekSayA, asamyakparyAlocanayA, 'yadyathA zaGkayettattathaiva samApadyate'ti vacanAt 6 / 'uvehamANo' AgamaparikarmitamatitvAdyathAvasthitapadArthasvabhAvadarzitayA samyagasamyagiti cotprekSamANaH-paryAlocayanaparamanutprekSamANaM gatAnugatikanyAyAnusAriNaM zaGkayA'padhAvantaM brUyAd-yathA-utprekSasva-paryAlocaya samyagbhAvena mAdhyasthyamavalambya kimetadaIduktaM jIvAditatvaM ghaTAmiyAhozvinnetyakSiNI nimIlya cintayeti bhAvaH / ityevaM pUrvoktena prakAreNa tatra-tasmin saMyame sandhiH karmasantatirUpo jhoSita:-kSapito bhavati, yadi saMyame samyagbhAve votprekSaNaM syAt , nAnyatheti / samyagutprekSamANasya yatsyAttadAha-se udvitassa' 'se'-tasya samyagutthAnenotthitasya niHzaGkasya zraddhAvataH gurorAjJAyAM sthitasya yA gatirbhavati-yA padavI bhavati tAM samanupazyata yUyaM, tadyathA-sakalalokazlAdhyatA darzanasthairya cAritraniSprakampatA zrutajJAnAdhAratA ca syAditi, tadabhAvena sthitasya pArzvasthAdeH sakalajanopahAsyarUpA gatirbhavati tAM ca pazyata / yadi nAmAnupasthitasya virUpA gatirbhavati tataH kimityAha--'ettha vi bAlabhAve'tti atrApyasaMyame bAlabhAvarUpe itarajanAcarite AtmAnaM sakalakalyANAspadaM nopadarzayet , bAlAnuSThAna vidhAyI mA bhUditi, tathAhi-bAlA:-zAkyAdayastadbhAvito bAlabhAvamAcarati, vakti ca-nityatvAdamUrtatvAdAtmanaH prANAtipAta eva nAstyAkAzasyeva, na hi vRkSAdicchede dAhe vA''kAzasya bhidA dAho' vA syAt , evamAtmano'pi // 16 // 1 medo zoSo-mu0 / bhidA ploSo-bR0 / STERESTESARGASTRAIGARIES 27 // 313 // Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI* ityAdyadhyavasAyAttaddhananAdau pravRttasya tatpratiSedhArthamAha-tumaM si NAma taM caiva jaM haMtavvaM timaNNasi, tumaM si NAma taM caiva jaM ajjAvetavvaM ti maNNasi, tumaMNAma taM caiva jaM paritAvetavvaM timaNNasi, tumaM sa NAma taM caiva jaM paricitavvaM ti mannasi, evaM taM caiva jaM uddaveyavvaM ti mannasi / aMjU ceyaM paDibuddhajIvI / tamhA Na haMtA, Na vighAtae / aNusaMveyaNamappANeNaM, jaM tavvaM NAbhipatthae (sU. 165 ) 'tumaM si' yo'yaM hantavyatvena bhavatA'dhyavasitaH sa tvameva, nAmazabda:- saMbhAvanAyAM yathA bhavAn ziraHpANipArzvapRSThodaravAn evamasAvapi yaM hantavyamiti manyase, yathA ca bhavato hananodyataM dRSTvA duHkhamutpadyate evamanyeSAmapi, taduHkhA pAdanAtpApAnuSaGgaH, [idamuktaM bhavati - ] nAtrAntarAtmano vyApAdanena vinAza api tu zarIrAtmanaH, tasya hi yatra kvacitsvA dhAraM zarIraM nitarAM vallabhaM tadviyojIkaraNameva hiMsA / 1/5/5 // 314 // Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA pradI0 PLA6 1255 1952- R GISIS1995199 sarvatraiva ca prANyupamardacikIrSAyAmAtmatulyatA' bhAvayitavyetaduttarasUtrairdarzayati-'tumaM si' tvamapi nAma sa eva yaM preSaNAdinA AjJApayitavyamiti manyase, tathA tvamapi nAma sa eva yaM paritApayitavyamiti manyase, evaM yaM parigRhItavyamiti manyase, yamapadAvayitavyamiti manyase asau tvameva, yathA bhavato'niSTApAdanena duHkhamutpadyate evmsyaapiityrthH| yadi nAma hantavya-ghAtakayoruktakrameNaikyaM tataH kimityAha-'aMjU ceyaM ti RjuH-praguNa H sAdhuH cazabdo'vadhAraNe, etasya-hantavyaghAtakaikatvasya pratibodhastena jIvituM zIlamasyeti pratibuddhajIvI sAdhurevaitatparijJAnena jIvati nApara iti / yadi nAmaivaM tata kimityAha tasmAd-hanyamAnasyAtmana iva mahaduHkhamutpadyate tasmAdAtmaupamyAdanyeSAM jantUnAM na hantA syAta, nA'pyaparairyAtayet, na nato'numanyeta, kiJca-'aNusaMveyaNaM'ti saMvedanam-[anubhavanaM] anu-pazcAtsaMvedanaM kena ? -AtmanA, yatpareSAM mohodayAddhananAdinA duHkhamutpAdyate tatpazcAdAtmanA saMvedyamiti jJAtvA yakkimapi hantavyamiti cikIpitaM tannAbhiprArthayet-nAbhilaSet // 165 // nanu ca saMvedanaM sAtA'sAtarUpaM, tadAtmano jJAnena bhinnenAbhinnena vA bhavatItyasya prativacanamAha je AtA se viNNAtA, je viNNAtA se aataa| jeNa vijANati se AtA / taM paDucca paDisaMkhAe / esa AtAvAdI sabhiyAra pariyAra viyAhite ti bemi (sU. 166) // AvaMtIe paMcamo uddesao smmtto|| 10 cikiirssitaayaa0-60| RRRRIES // 315 // Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 115/5 AcA0 pradI. 'je AyA ya AtmA nitya upayogalakSaNaH vijJAtA'pyasAveva, na tu punastasmAdAtmano bhinnaM jJAnaM padArthasaMvedakaM, yazca vijJAtA-padArthAnAM paricchedaka upayogAtmA'pyasAveva, upayogalakSaNatvAjjIvasyopayogasya ca jJAnAtmakatvAt, jJAnAmanorabhedAbhidhAnAt / 'jeNa vijANati'tti yena-matyAdinA jJAnena sAmAnyavizeSAkAratayA vastu jAnAti vijAnAtyasAvAtmA, na tasmAdAtmano bhinnaM jJAnam / jJAnAtmanozcaikatve yadbhavati tadAha-'taM paDucca' taM jJAnapariNAmaM pratItya-AzrityAtmA tenaiva pratisaGkhyAyate-vyapadizyate, yathA-matijJAnI zrutajJAnI yAvatkevalajJAnI, yazca jJAnAtmanorekatvaM manyate sa kiMguNaH syAdityAha-'esa AtAvAdI' eSo'nantaroktayA nItyA yathAvasthitAtmavAdI syAt, tasya ca samyagbhAvena zami| tayA vA paryAyaH-saMyamAnuSThAnarUpo vyAkhyAtaH / itiradhikAraparisamAptau, bravImIti pUrvavat // 166 // // zrIlokasArAdhyayane paJcamoddezakapradIpikA samAptA // // 316 // Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI0 1 / 5 / 6 PRECAAAAAAAA // zrIlokasArAdhyayane SaSThoddezakaH // uktaH paJcamoddezakaH, sAmprataM SaSTha Arabhyate, asya cAyamabhisambandhaH-ihAnantaroddezake hRdopamenAcAryeNa bhAvyamityetaduktaM, tathAbhUtAcAryasamparkAcca kumArgaparityAgo bhavatItyanena sambandhenAyAtasyAsyoddezakasyAdisUtram aNANAe ege sovaTThANA, ANAe ege NiruvaTThANA / etaM te mA hotu / etaM kusalassa desaNaM / taddiTThIe tammuttIe tappuraskAre tassaNNI taNNivesaNe (sU. 167) 'aNANAe'tti anAjJA-tIrtha rAnupadezaH svamanISikAcarito'nAcArastayA'nAjJayA eke-indriyavazagA durgatiM jigamiSavaH svAbhimAnagrahagrastAH saha upasthAnena-dharmacaraNAbhAsena varttanta iti sopasthAnAH, kila vayamapi prabajitAH sadasaddharmavizeSavivekavikalAH sAvadharammatayA pravartante / 'ANAe ege'ti eke tu na kumArgavAsitAntaHkaraNAH, kintvAlasyAdyapabaMhitamatayaH, I AjJAyAM-tIrthakarapraNIte sadAcAre nirgatamupasthAnam-udyamo yeSAM te nirupsthaanaaH-srvjnyprnniitsdaacaaraanusstthaanviklaaH| etatkumArgAnuSThAnaM sanmArgAvasIdanaM ca dvayamapi te-tava guruvinayopagatasya durgatihetutvAnmA bhUditi / sudharmasvAmI svamanISikAparihArArthamAha-'eyaM kusalassa'tti etada-anAjJAyAM nirupasthAnatvamAjJAyAM sopasthAnatvamityetaskuzalasya tIrthakato darzanaM, kumArga parityajya sadA''cAryAntikavAsinA evambhUtena bhAvyaM, 'taddiTThIe' tasya-AcArya AASEASTERSION // 317 Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1156 AcA0 pradI0 sya draSTistarASTistayA vartitavyaM, tasyAcAryasya muktistayA vartitavyaM, tamAcArya sarvakAryeSu puraHkarotIti tatpuraskAraH -AcAryAnumatyA kriyAnuSThAyI, tatsaMjJI-tajjJAnopayuktaH, tannivezana:-sadA gurukulanivAsI // 167 // sa evambhUtaH kiMguNaH syAdityAha abhibhUya adakkhu / aNAbhibhUte pabhU NirAlaMbaNatAe, je mahaM abahimaNe / pavAeNa pavAyaM jANejjA sahasammuiyAe paravAgaraNeNaM aNNesi vA socA (sU. 168) 'abhibhUya adakkhu' abhibhya-parAjitya parISahopasargAn ghAtikarmacatuSTayaM vA tattvamadrAkSIt / / kizca-'aNabhibhUte' nAbhibhUto'nukUlapratikUlopasargaH paratIrthikairvA, sa evambhUtaH prabhuH-samarthoM nirAlambanatAyAHnAtra saMsAre mAtApitrAdikamAlambanamastIti tIrthadvacanamantareNa narakAdau patatAmityevambhUtabhAvanAyAH samarthoM bhavati, kA punarnirAlambanatAyAH prabhurbhavatItyAha-'je mahaM'ti yo mahAn mahApuruSo laghukarmA abahirmanAH-sarvajJopadezavartI / kutaH punastadupadezanizcaya ityAha-'pavAraNa pavAya' prakRSTo bAdaH pravAdaH-AcAryapAramparyopadezaH pravAdastena sarvajJopadezaM jAnIyAt / punaH kathaM jAnIyAt ? 'saha sammuiyAe' mananaM matiH-jJAnaM jJAnAvaraNIyakSayopazamAnyatarasadbhAvAnantarameva sahasA-tatkSaNameva matyA'vadhyAdijJAnena paricchindyAt , saha vA jJAnena jJeyaM sacchobhanayA mithyAtvakalaGkAkarahitayA | // 318 // Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI0 matyA'vagacchet svaparAvabhAsakatvAnmateriti 'paravAgaraNeNaM' kadAcitparavyAkaraNenApi jAnIyAt paraH - tIrthakRttasya vyAkaraNaM - yathAvasthitArtha prajJApanam AgamaH paravyAkaraNaM tena vA jAnIyAt, tathA'nyeSAmAcAryAdInAmantike' zrutvA yathAvasthitavastusadbhAvamavadhArayed // 168 // avadhArya ca kiM kuryAdityAha - siM NAtivattejja mehAvI supaDilehiya savvao savvatAe sammameva samabhijANiyA / iha ArAmaM pariNAya allINagutto parivvae / niTThiyaTThI vIre AgameNaM sadA parakkamejjAsi tti bemi (sU0 169) nirdeza:- tIrthakarAdyupadezastaM nAtiparteta medhAvI maryAdAvAn / kiM kRtvetyAha- 'supaDile hiya'tti suSThu pratyupekSya heyopAdeyatayA tIrthakavAdAn sarvajJavAdaM ca sarvataH sarvaiH prakArairdravyakSetra kALabhAvarUpaiH sarvAtmanA sAmAnyavizeSAtmakatayA padArthAn paryAlocya sahasanmatyAditrikeNa paricchidya 'sammameva samabhijANiyA' samyageva paratIrthikapravAdAn samabhijJayatato paratIrthikapravAdanirAkaraNaM kuryAt / 1 tathA'dhyanavagame'nye0 pA0 / 2 svapara0 - 10 / 1/5/3 // 319 // Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1156 AcA0 pradI0 jala-saMyamAnuSThAne vihareta / bhAkSastenArthI, vIraH- sarvakAlaM parAkramethAH AAAAAAAAAAAE kizca-'ihaArAmaM pariNAya' iha-asmin manuSyaloke AramaNamArAmo ratirityarthaH, sa cArAmaH paramArthacintAyAmAtyantikaikAntikaratirUpaH saMyamastamAsevanaparijJayA parijJAya AlIno guptazca parivrajet-saMyamAnuSThAne viharet / / kiMbhUta ityAha-nihiyaTI'ti niSThito mokSastenArthI, vIraH-karmavidAraNasahiSNuH san Agamena-sarvajJapraNItAcArAdinA sadA sarvakAlaM parAkramethAH-karmaripUna [prati] mokSAdhvani vA gaccheH / itiradhikAraparisamAptau, bravImIti pUrvavat // 169 / / kimartha paunaHpunyenopadezadAnamityAha uDDhaM sotA ahe sotA tiriyaM sotA viyAhitA / ete soyA viyakkhAtA jehiM saMgaM ti pAsahA // 12 // ___ shlokH| zrotAMsi-karmAzravadvArANi tAni ca pratibhavAbhyAsAdviSayAnubandhIni' gRhayante, tatra Urdhva zrotAMsi vaimAnikAGganA'bhilASecchA vaimAnikasukhanidAnaM vA, adho-bhavanapatimukhAbhilASitA, tiryag-vyantaramanuSyatiryagviSayecchA, yadivA prajJApakA pekSayovaM girizikharaprAgbhAranitambaprapAtodakAdIni, adho'pi zvabhranadIkUlaguhAlayanAdIni, tiryagapyArAmasabhA''vasathAdIni prANinAM, viSayopabhogasthAnAni vividhamAhitAni-prayogavisrasAbhyAM svakarmapariNatyA vA janitAni vyAhitAni, etAni ca karmAzravadvArANItikRtvA zrotAMsIva zrotAMsi, ebhizca tribhiH prakArairapyanyaizca pApopA10nubandhAdIni-bR0 / 2 tata a0 vR0 / // 32 // Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAcA0 nadI0 dAnahetubhUtaiH saGga - prANinAmAsakti karmAnuSa vA pazyata itirhetau tasmAt karmAnuSaGgakAraNAdetAni srotAMsyucyante'ta Agamena sadA parAkramethAH // 12 // kiJca -- Ava tu pehA ettha viramejja vedavI / fare sataM nimma esa mahaM ammA jANati, pAsati, paDilehAe NAvakaMkhati / AgatiM gatiM pariNAya (sU. 170 ) 'AvaTTa' rAgadveSa [ kaSAya ] viSayAvarta tuzabdaH punaH zabdArthe, bhAvAvarta punarutprekSya atra asmin bhAvAvarte vedavidAgamavid rimed-AzravadvAranirodhaM kuryAt / 'viNaettu' srotaH - AsravadvAraM tadvinetuM apanetuM niSkramya - pravrajya eSa iti pratyakSo yaH kazcit mahAn -mahApuruSaH Atizayikakarma vidhAyI, akarmA nAsya karma vidhatta ityakarmA, karmazabdenAtra ghAtikarma vivakSitaM tadbhAvAcca jAnAti vizeSataH pazyati ca sAmAnyataH sa cotpannajJAno viditavedyaH san kiM kuryAdityAha -- ' paDilehAe' sa hi jJAtajJeyaH surAsuranapabRMhitAM 'pUjAmupalabhya kRtrimAmanityAmasArAM sopAdhikAM pratyupekSya paryAlocya hRSIkaviSayajanitasukhaniHspRhatayA tAM nAkAGkSati - nAbhilaSatIti / 10 ropahitAmba0 / 1/5/6 // 329 // Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ C 1156 pAcA dI0 ASSES SARASEAOMOM - kizca--iha Agati' iha-asmin manuSyaloke vyavasthitaH san utpannajJAnaHprANinAmAgati gatiM ca saMsArabhramaNaM | tatkAraNaM ca jJaparijJayA jJAtvA pratyAkhyAnaparijJayA nirAkaroti // 17 // tanirAkaraNe ca yatsyAcadAha-- acceti jAtimaraNassa vadumagaM vakkhAtarate / savve sarA niyaTuMti, takA jattha Na vijjati, matI tattha Na gAhiyA / oe appatiTThANassa khettaNNe / se Na dIhe, Na husse, Na vaTTe, Na tase, Na ca uraMse, Na parimaMDale, Na kiNhe, Na NIle, Na lohite, Na hAlide, Na sukille, Na surabhigaMdhe, Na durabhigaMdhe, Na titte, Na kaDue, Na kasAe, Na aMbile, Na mahure, Na kakkhaDe, Na maue, Na garue, Na lahue, Na sIe, Na uNhe, Na Niddhe, Na lukkhe, Na kAu, Na ruhe, Na saMge, Na itthI, Na purise, Na aNNahA / - - | - // 312 // Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI pariNe, saNNe / uvamANa vijjati / arUvI sattA / apadasta padaM Natthi (sU. 171) 'acceti' atyeti - atikrAmati jAtizca maraNaM ca tasya 'vadumagaM'ti panthAnaM mArga upAdAnaM karma, tadatyeti - azeSakarmakSayaM kurute, tatkSayAcca kiMguNaH syAdityAha -- 'vakkhAtara te ' vividham - aneka prakAra pradhAnapuruSArthatayA''khyAto vyAkhyAto mokSo'zeSakarmakSayalakSaNaH, tatra rataH, Atyantikai kAntikAnAbAdhasukhakSAyikajJAnadarzana saMpadupeto'nantamapi kAlaM saMtiSThate / zabdairabhidhIyeta ityetatpratipAdayitumAhakimbhUta iti cet, na tatra zabdAnAM pravRttiH, na ca sA kAcidavasthAssti yA 'savve sarA' sarve niravazeSAH svarA-dhvanayastasmAnnivarttante tadvAcyavAcakasamba vena na pravarttante, zabdAH pravarttamAnA rUparasagandhasparzAnAmanyatame vizeSe saGketakAlagRhIte tattulye vA pravarteran, na caivatra zabdAdInAM pravRttinimittamasti, ataH zabdAnabhidheyA mokSAvasthA / na kevalaM zabdAnabhidheyA, utprekSaNIyA'pi na saMbhavatItyAha -- 'takA jati sambhavatpadArtha vizeSAstitvAdhyavasAya Uhastarka:- evameva caitatsyAt, sa ca yatra na vidyate tataH zabdAnAM kutaH pravRttiH syAt ? 125/6 // 323 // Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA. 156 pradI0 SeeSeSSeSSeSeecleece kimiti tatra tarkAbhAva iti cedAha--'matI tatthe ti mananaM matiH manaso vyApAraH padArthacintA sautpattikyAdikA caturvidhA'pi matistatra na grAhikA, mokSAvasthAyAH sakalavikalpAtItatvAt / na tatra karmasahitasya gamanaM, yataH 'oe' ojaH-eko'zeSamalakalaGakAGkarahitaH, kiJca-'appatiDhANassa' na vidyate pratiSThAnamaudArikazarIrAdeH karmaNo vA yatra so'pratiSThAno-mokSastasya khedajJo-nipuNo, yadivA apratiSThAnonarakastatra sthityAdiparijJAnatayA khedajJo lokanADiparyantaparijJAtA tena ca samastalokAlokakhedajJatA AveditA bhavati / sarvasvaranivarttanaM ca yenAbhiprAyeNoktavAMstamabhiprAyamAviSkurvanAha-'se Na dIhe' sa-paramapadAdhyAsI lokAntakozaSaDbhAgakSetrAvasthAno'nantajJAnadarzanopayuktaH saMsthAnamAzritya na dIrSoM na isvo na vRtto na vyasro na caturasro na parimaNDalo, varNamAzritya na kRSNo na nIlo na lohito na hAridro na zuklo, gandhamAzritya na surabhigandho na durabhigandho, rasamAzritya na na tikto na kaTuko na kaSAyo nAmlo na madhuraH, sparzamAzritya na karkazo na mRdurna guruna laghuH na zIto noSNo na snigdho | | na rukSo, 'na kAu' na kAyavAn , tathA na ruhaH karmabIjAbhAvAdapunarbhAvItyarthaH, na vidyate saGgo'mRrtatvAdyasya sa tathA, tathA na strI na puruSo nAnyatheti-na napuMsakaH / 'pariNe' sarvairAtmapradezaiH pariH-samantAdvizeSato jAnAtIti parijJaH, tathA sAmAnyataH samyagjAnAti-pazyatIti sNjnyaa-jnyaandrshnyuktH| CASSISTANI // 324 // Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 / 5 / 6 SABAISINSISIOECICICLE _ 'uvamA' upamIyate-sAdRzyAtparicchidyate yayAsAvupamA'-tulyatA sA muktAtmanastajjJAnamukhayorvA na vidyate, lokAtigatvAdeSAm / kuta etaditi cedAha-'arUbI' teSAM muktAtmanAM yA sattA [sA] arUpiNI, arUpitvaM ca dIrghAdipratiSedhena pratipAditameva / kiJca-'apayassa' na vidyate padamavasthAvizeSo yasya so'padaH, tasya padama-abhidhAnaM tacca nAsti vAcyavizeSAbhAvAt // 17 // tathAhi-yo'bhidhIyate sa zabdarUparasagandhasparzAnyataravizeSeNAbhidhIyate, tasya ca tadabhAva ityetadarzayitumAhase Na sadde, Na rUve, Na gaMdhe, Na rase, Na phAse, iccetAvaMti tti bemi (sU. 172) ||pNcmN ajjhayaNaM AvaMtI smttaa|| 'seNa sadde sa-muktAtmA na zabdarUpaH na rUpAtmA na gandhaH na rasaH na sparza ityetAvanta eva vastano bhedAH tatpratiSedhAcca nAparaH kazcidvizeSaH sambhAvyate yenAsau vyapadizyateti bhaavaarthH| itiradhikAraparisamAptau, bravImIti pUrvavat / gataH sUtrAnugamaH, tadgatau samApta uddezakaH, tatsamAptau ca samApta paJcamAdhyayanam // 172 // 1 sopamA-ba0 / 2. vizeSAbhAvaH-pA0 / 3 0tmA na gandharasasparzAH-pA0 / RECE-karavAUsa mA028 M // 325 // Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // iti zrIbRhatkharataragacche zrIjinasamudramaripaTTAlaGkArazrIjinahaMsasUriviracitAyAM zrIAcArAGgapradIpikAyAM paJcamaM zrI lokasArAdhyayanaM samAptam // uNddipddiNdnddvddivddivddivddiNdnddvnddvddivddpddNddi mNddipddiNdnddaaddinttlu // 326 // Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 / 6 / 1 % % % % // atha dhUtAkhyaM SaSThamadhyayanam // uktaM pazcamamadhyayanam, sAmprataM SaSThamArabhyate, asya cAyamabhisambandhaH-ihAnantarAdhyayane lokasArabhUtaH saMyamo mokSazca pratipAditaH, sa ca niHsaGgatAvyatirekeNa karmadhUnanamantareNa ca na bhavatItyatastatpratipAdanArthamidamupakramyate / asyoddezakArthAdhikAro yathA-prathamoddezake svajanAnAM vidhUnanamityayamarthAdhikAraH 1 // dvitIye-karmaNAM vidhRnanam 2 / / tRtIye-upakaraNa-zarIrANAM vidhUnanam 3 // caturthe-gauravatrikasya vidhUnanam / / paJcame-upasargAH sanmAnanAni ca yathA sAdhubhirvidhUtAni tathA pratipAdyata ityAdhikAraH 5 / athAdhyayanArthasya nAmanikSepaM niyuktikadAha ahiyAsittuvasagge divve mANussae tiricche ya / jo vihuNai kammAiM bhAvadhuyaM taM viyANAhi // 1 // [A. ni. gAthA 251] etadbhAvadhUtamiha pratipAdyata iti dhUtAdhyayanasya nAmanikSepaM pratipAdyAtha sUtrAnugame'skhalitAdiguNopetaM sUtramuccArayitavyaM, taccedam % % % 9%% // 327 // Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1461. FREEP obunjhamANe iha mANavesu AghAi se gare, jassa imAo jAtIo savvato supaDilehitAo bhavaMti AghAti se NANamaNelisaM / se kiTTati tesi samuTThittANa nikkhittadaMDANaM samAhitANaM paNNANamaMtANaM iha mutsimaggaM / evaM pege mahAvIrA vipparakkamati / pAsaha ege'vasIyamANe annttpnnnne| se bemi-se jahA vi kumme harae viNiviciThThatte pacchaNNapalAse, ummuggaM se No labhati / bhaMjagA iva saMnivesaM no cayati / evaM pege aNegarUvehiM kulehiM jAtA rUvehiM sattA kaluNaM thaNaMti, NidANato te Na labhaMti mokkhaM / aha pAsa tehiM kulehiM AyattAe jAyAgaMDI aduvA koDhI rAyaMsI avamAriyaM / CLOCALOCALCCIRCTERSTAR -EP-8- | // 328 // AM C Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI. 1 / 6 / 1 kANiyaM jhimiyaM ceva kuNitaM khujjitaM tahA // 13 // udariM ca pAsa muI ca sUNiyaM ca gilAsaNiM / vevaI pIDhasappiM ca silivayaM madhumehaNi // 14 // solasa ete rogA akkhAyA aNupuvvaso aha NaM phusaMti AtaMkA phAsA ya asamaMjasA // 15 // maraNaM tesiM sapehAe uvavAyaM cavaNaM ca NaccA paripAgaM ca sapehAe (sU. 173) 'obujjhamANe'tti svargApavauM saMsAraM vA tatkAraNAni cAvabudhyamAno'nAgArakajJAnasabhAvAd iheti-manuSyaloke mAnaveSu viSayabhUteSu dharmamAkhyAti sa naye bhavopagrAhikarmasadabhAvAt manuSyabhAvavyavasthitaH san kRtArtho'pi savahitAya sadevamanujAyAM parSadi dharma kathayati / kiM tIrthakara eva dharmamAcaSTe utAnyo'pi ? yo viziSTajJAnaH samyakpadArthaparicchedI sa dharmAvirbhAvanaM karotIti darzayitumAha-'jassa imAo'tti yasyAtIndriyajJAninaH zrutakevalino vA imAH jAtayaH-ekendriyAdayaH sarvataH-sarvaiH prakAraiH sUkSmavAdaraparyAptakAparyAptakarUpaiH suSTu-zaGkAdivyudAsena pratyupekSitAH-jJAtA bhavanti sa dharmamAcaSTe nAparA idamevAha-'AghAti se tti AkhyAti-kathayati sa tIrthakRt sAmAnyakevalI zrutakevalI vA, kimAkhyAti ? CASSESA-%AA % Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAcA 1161 dI. diyA -jJAna-matyAdi paJcadhA, kimbhUtam ? anIdRzaM-nAnyatredRzamastItyanIdRzam / __keSAM punaH sa dharmamAcaSTa ityAha-sa tIrthakudgaNadharAdiH kIrtayati-yathAvasthitAn [bhAvAn pratipAdayati] teSAMdharmacaraNAya samyagutthitAnAM, yadivA utthitA dravyato bhAvatazca, dravyataH zarIreNa bhAvato jJAnAdibhiH, tatra striyaH samavasaraNa. sthA ubhayathA'pyutthitAH aNvanti, puruSAstu dravyato bhAjyAH, bhAvotthitAnAM tu dharmamAvedayati uttiSThAsUnAM ca devAnAM tirazcAM ca, ye'pi ca kautukAdinA aNvanti tebhyo'pyAcaSTe, kimbhUtAnAM bhAvotthitAnAM 'nikkhittadaMDANa' nikSiptAHsaMyamitAH manovAkAyarUpAH prANyupamardakAritvAddaNDA iva daNDA yaisteSAM, 'samAhitANaM'-samyagAhitAH tapaHsaMyame sAvadhAnA | | ananyamanaskAsteSAM, 'paNNANamaMtANaM'ti prakarSaNa jJAyate'neneti prajJAnaM tadvatAM sazrutikAnAm iha-asmin manuSyaloke muktimArga-jJAnAdyAtmakaM kIrtayati / 'evaM pege'tti evaM tIrthakRtA''vedite satyeke mahAvIrA-labdhakarmavivarAH vividhaM saMyamasAmazirasi parAkramante / etadviparyayamAha-'pAsaha'tti sAkSAttIrthakare sakalasaMzayacchetari dharmamAvedayati satyekAn prabalamohAvRttAn saMyame'vasIdataH pazyata yUyaM, kimbhUtAnityAha--nAtmane hitA prajJA yeSAM te'nAtmaprajJAstAn / kutaH punaH saMyame'vasIdantItyArekAyAM so'haM bravImi-atra draSTAntadvAreNa sopapattikaM kAraNamAha--'se jahA vi' sezabdastacchabdArthe, apizabdazcArthe, sa ca vAkyopanyAse, tadyathA ca kUrmoM mahAhRde viniviSTaM cittaM yasyAsau viniviSTa AAAAAABAR // 330 // Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA 12 za61 pradI. citto-gAyamupagataH palAzaiH-patraiH pracchannaH palAzapracchannaH, 'ummuggati vivaraM unmajyate'neneti vonmajjam ,' Urya vA mArgamunmArga sarvathA randhra, tadasau na labhata itykssraarthH|| bhAvArthastvayam- yathA kazcit hudo yojanazatasahasravistIrNa palAzaprabalazaivalAcchAdita: nAnArUpakarimakaramacchakacchapAdijalacarAzrayaH, tanmadhye cai visra sApariNAmApAditaM kacchapagrIvApramANe vivaramabhUttatra cakena kUrmeNa nijayuthAta prabhraSTena biyogAkulatayetazvetazca grIvAM prakSipatA kutazcittathAvidhabhavitavyatAniyogena tadrandhaM grIvAnirgamanamApta, tatra cAsau zaraccandracandrikayA kSIrodasalilapravAhakalpayopazobhita vikacakumudanikara kRtopacAramiva tArakAkINa nabhastalamIkSAzcakre, dRSTvA cAtIva mumude, AsIcAsya manasi-yadi tAni madvayA'NyetatsvargadezyamadRSTapUrva pazyanti tataH zobhanamApadyata ityetadavadhArya tUNamanveSaNAya bandhUnAmitazcetazca babhrAma, avApya ca nijAn punarapi tadvivarAnveSaNArthaM sarvataH paryaTanti, na ca tadvivaraM vistIrNatayA hRdasya pracuratayA yAdasAmIkSate, tatraiva ca vinAzamupayAta iti / ___ asyAyamarthopanayaH--saMsArahU de jIvakUrmaH karmazaivalavivarato manuSyAryakSetrasukulotpattisamyaktvAvasAnanabhastalamAsAdya mohodayAt jJAtyartha viSayopabhogAya vA sadanuSThAnavikalo na saphalatAM nayati, tattyAge kutaH punaH saMsArahadAntavartinastasvAptiH ?, tasmAdavApya bhavazata durApaM samyaktvaM kSaNamapyekaM na pramAdavatA bhAvyamiti tAtparyArtha / punarapi dRSTAntAntaramAha--'bhaMjagA iva'tti bhaJjagA-vRkSAsta iva zItoSNaprakampanacchedanazAkhAkarSaNAmoTanabhaJjanarUpAna1. bonmajjanam-pA0 / RRRRIES // 33 // R Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sh6|1 AcA pradI0 padravAn sahamAnA api sanniveza-sthAnaM karmaparatayA na tyajanti / 'evaM pege'tti evaM-vRkSopamayA eke-karmaguravo'nekarUpeghRccAvacceSu kuleSu jAtA dharmacaraNayogyA api rUpeSu cakSurindriyAnukulekhUpalakSaNAtzabdAdiSu ca viSayeSu saktAH zArIramAnasaduHkhaduHkhitA rAjopadravopadrutAH agnidAhRdagdhasarvasvA nAnAnimittAhitAdhayo na sakaladuHkhAvAsaM gRhavAsaM tyaktuM samarthAH, api tu tatsthA eva teSu teSu vyasanopanipAteSu satsu karuNaM stananti-dInamAkrozanti, 'NidANato' duHkhasya nidAnamupAdAnaM karma tataste vilapanto'pi na labhante mokSaM-duHkhApagamam / duHkhavimokSAbhAve ca yathA nAnAvyAdhyupasRSTAH saMsArodare prANino vartante tathA darzayitumAha-'aha pAsa'tti atheti vAkyopanyAse, pazya tvaM tepUccAvacceSu kuleSu AtmatvAya--AtmIyakarmAnubhavanAya jAtAH, tadudayAccemA avasthAmanubhavantItyAha--'gaMThI'tyAdiSoDazarogavaktavyatAnugataM zlokatrayaM, tatra vAtapittazleSmasannipAtajaM caturdA gaNDaM, tadasyAstIti gaNDI-gaNDamAlAvAn 1 // tathA kuSTho-kuSThamaSTAdazabhedaM tadasyAstIti kuSThI 2 / 'rAyasIti rAjAMso-rAjayakSmA so'syAstIti rAjAMsI kSayItyarthaH 3 / tathA 'avamAriya'ti apasmAro-vAtapittazleSmasannipAtajatvAccaturdhA, tadvAnapagatasadasadvivekaH bhramarchAdikAmavasthAmanubhavati / REGISTRIERSIERIGKIS 332 // Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI0 'kANiyaM 'ti akSirogaH, sa ca dvidhA - garbhagatasyotpadyate jAtasya ca tatra garbhasthasya dRSTibhAgamapratipannaM tejo jAtyandhaM karoti, tadevaikAkSigataM kANaM vidhatte, tadeva raktAnugataM rakAkSaM pittAnugataM piGgAkSaM zleSmAnugataM zuklAkSaM vAtAnugataM vikRtAkSamityAdi 5 / 'jhimiyaM 'ti jADayatA sarvazarIrAvayavAnAmavazitvam 6 / 'kuNitaM 'ti garbhAdhAnadoSAd hrasvaikapAdo nyUnaikapANirvA kuNiH 7 / 'khujjiyaM' ti kubjaM pRSThAdAvasyAstIti kubjI, mAtApitRzukrazoNitadoSeNa' garbhasya doSodbhavAH kubjavAmanakAdayo doSA bhavanti 8 || 13 || 'udaraM ca 'ti vAtapittAdisamutyamaSTadhodaraM tadasyAstItyudarI, tatra jalodaryasAdhyaH, zeSAstvacirotthitAH sAdhyAH te cAmI -- "pRthak samastairapi cAnilAdyaiH, plIhodaraM baddhagudaM tathaiva / AgantukaM saptamamaSTamaM tu jalodaraM ceti bhavanti tAni // 1 // [ tathA 'pAsa mUI ca'ti pazya avadhAraya mUkaM manmanabhASiNaM vA, garbhadopAdeva jAtaM taduttarakAlaM vA, paJcaSaSTirmukhe rogAH saptasvAyataneSu jAyante tatrAyatanAnyoSThau dantamUlAni dantA jihvA tAlu kaNThaH sarvANi ca tatrASTAvoSThayoH paJcadaza 1. 0 pitRzoNitazukrado0 - 0 / 116 / 1 // 333 // Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 161 AcA0 pradI. 1555555555 dantamUleSu aSTau danteSu paJca jihvAyAM nava tAluni saptadaza kaNThe trayaH sarveSvAyataneSu 10 / 'sUNiyaM ca'tti zunava-zvayatharvAtapittazleSmasannipAtaratAbhighAtajo'yaM SoDhA 11 / 'gilAsaNi'ti bhasmako vyAdhiH, sa ca vAtapittotkaTatayA zleSmanyUnatayopajAyate 12 / 'vevaI'ti vAtasamutthaH zarIrAvayavAnAM kampaH, uktaJca "prakAmaM vepate yastu, kampamAnastu gacchati / kalApakhajaM taM vidyAnmuktasandhinibandhanam // 1 // "13 / / 'poDhasapi ca tti jantargarbhadoSAta pIDhasarpitvenotpadyate jAto vA karmadoSAdbhavati.sa kila pANigRhItakASThaH prasapati 14 / 'silivayaMti bhlIpadaM-pAdAdau kAThinyaM, tadyathA-prakupitavAtapittazleSmANo'dhaH apanA vaMkSaNo(vakSo)rujakAsvavatigmAnAH kAlAntareNa pAdamAzritya zanaiH zanaiH zophaM' janayanti tacchlIpadam , "purANodakabhUyiSThAH sarva Su ca shiitlaaH|| ye dezAsteSu jAyante, zlIpadAni vishesstH||1|| pAdayohastayozcApi zlopadaM jAyate nRNAm / karNoSThanAzAsvapi ca kecidicchanti tdvidH||2||15| / 1 zoSaM - paa0| SABASAASALAASARAS // 334 // Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI0 'madhumeha' ti madhumeho- vastirogaH savidyate yasyAsau madhumehI, madhutulyaprasrAvavAn, tatra pramehANAM viMzatirbhedAstatrAsyAsAdhyatvenopanyAsaH, sarva eva pramehAH prAyaH sarvadoSotthAstathApi vAtAdyutkaTabhedAdviMzatibhedA bhavanti, tatra kaphAddaza : SaT pittAt vAtajAzcatvAraH, sarve'pi caite'sAdhyAvasthAyAM madhumehatvamupayAnti 16 // 14 // tadevaM SoDazA'pyete - anantaroktAH rogA-vyAdhayo vyAkhyAtAH anupUrvazo - anukrameNa, atha- anantaraM 'NaM' iti vAkyAlaGkAre spRzanti-abhibhavanti AtaGkA- AzujIvitApahAriNaH zUlAdayo vyAdhivizeSAH sparzAzca - gADhaprahArAdijanitA duHkhavizeSAH [asamaJjasAH-] kramayaugapadyanimittAnimittotpannAH spRzantIti sambandhaH // 15 // na rogAtakaireva kevalairmucyate, anyadapi yatsaMsAriNo'dhikaM syAttadAha - 'maraNaM tersi' teSAM karmagurUNAM gRhavAsAsaktamAnasAnAM rogaiH saMklezitAnAM maraNaM prANatyAgalakSaNa saMprekSya paryAlocya punarupapAtaM cyavanaM ca devAnAM karmodayAt saMtataM jJAtrA tadvidheyaM yena gaNDAdirogANAM maraNopapAtayozcAtyantiko'bhAvo bhavati, kizca paripAgaM ca sapehAe' karmaNAM mithyAtvAviratikaSAya yogAhitAnAmavAdhocarakAlamudayAvasthAyAM paripAkaM ca samprekSya- zArIramAnasa duHkhotpAdakaM ca paryAlocya taducchittaye yatitavyam // 173 // taM suha jahA tahA / 1 0nAM ca karmodayAt saJcitam - pA0 / 1 / 6 / 1 // 335 // Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ocA0 pradI. nAma saMti pANA aMdhA tamaMsi viyAhitA / tAmeva saI asaI atiyacca uccAvacce phAse paDisaMvedeti / buddhehiM eyaM paveditaM / saMti pANA vAsagA rasagA udae udayacarA AgAsagAmiNo / pANA pANe kilesaMti / pAsa loe mahabbhayaM / (sU. 174) 'taM suNeha jahA tahA' taM-karmavipAkaM yathAvasthitaM tathaiva mamAvedayataH zRNuta yUyam / / tadeva karmavipAkaM sUtreNAha--'saMti pANA' santi-vidyante prANA-prANinaH [andhA:-] cakSurindriyavikalA:' bhAvAndhA api sadasadvivekavikalAH tamasi-andhakAre narakagatyAdau bhAvAndhakAre'pi ca mithyAtvA'viratipramAdakaSAyAdike karmavipAkApAdite vyvsthitaa-vyaakhyaataaH| kizca-'tAmeva saIti tAmevAvasthAM kuSThAdyApAditAmekendriyA'paryAptakAdikAM vA sakRdanubhUya karmodayAttAmeva asakRd-anekazo'tigatyoccAvaccAn-tIvramandAn sparzAn duHkhavizeSAn pratisaMvedayantianubhavanti / 'buddhehiM ti budaiH-tIrthakRdbhiH etad-anantarotaM praveditam / etacca vakSyamANaM praveditamityAha-'saMti pANA vAsagA' santi-vidyante prANA:-prANino vAsantIti vAsakA:-: 10Nino vA cakSu0 - pA0 / 20yati-anubhavati-pA0 / AAAAAAAAAA% // 336 // Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ za61 RAIGA4% A4-464 bhASAlabdhisampannA dvIndriyAdayaH, rasamanugacchantIti rasagA:-kaTutiktakaSAyAdirasavedinaH saMjJina, ityevambhUtaH karmavipAkaH saMsAriNAM samprekSya, udake-udakarUpA eva ekendriyAdayo jantavaH' paryAptA'paryAptabhedena vyavasthitAH, udake carantItyudakacarA:-pUtarakacchedanakaloDaNakatrasA matsyakacchapAdayaH, sthalajA api kecana jalAzritA mahoragAdayaH pakSiNazca kecana tadgatavRttayo draSTavyAH, apare tvAkAzagAminaH pkssinnH| ityevaM sarve'pi prANA:-prANino'parAn prANinaH AhArAvartha matsarAdinA vA klezayanti-upatApayanti / yadyevaM tataH kimityata Aha-pAsa loe' pazya loke-caturdazarajvAtmake, karmavipAkAtsakAzAt mahadbhayaM-nAnAgatiduHkhaklezavipAkAtmakamiti // 174 // karmavipAkAtmakaM mahadbhayamityAha' bahudukkhA hu jNtvo| sattA kAmesu mANavA / abaleNa vahaM gacchaMti sarIreNa pabhaMgureNa / aTTe se bahudukkhe iti bAle pakuvvati / ete roge bahU NaccA AturA paritAvae / 10kendriyA ja0 -5|20paakaadmh-bR / ASIAAAAAAAAAEG mA029 // 337 // Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 1161 pradI. NAlaM pAsa | alaM tavetehiM / etaM pAsa muNI ! mahabbhayaM / NAtivAdejja kaMcaNaM (sU. 175) bahUni duHkhAni karmavipAkApAditAni yeSAM te tathA, huH[yasmAt ,] yasmAdevaM tasmAttatrA'pramAdavatA bhAvyam / kimityevaM bhUyo'pyapadizyata ityAha-'sattA kAmehiM mANavA' yasmAdanAdibhavAbhyAsenAgaNitottarapariNAmAH saktAH kAmeSu-icchAmadanarUpeSu mAnavA, ato na punruktdossH| kAmAsaktAzca yadApnuvanti tadAha-'abaleNa'tti balarahitena niHsAreNaudArikeNa zarIreNa prabhaGgureNa-svata eva bhaGgazIlena tatsukhAdhAnAya karmopacityA'nekazo vadhaM gacchanti / / kaH punaH kAmeSu ratiM kuryAdityAha-'aTTe' mohodayAdAtaH [saH] bahu duHkhaM prAptavyamaneneti bahuduHkha prANI ityenaM kAmAnuSaGga bAlo- rAgadveSAkulitaH prakarSaNa karoti / / kizca--'ete roge'tti etAn-gaNDakuSTharAjayakSmAdIn rogAn bahUnutpannAniti jJAtvA tadrogavedanayAturAH 'santazcikitsAya prANinaH paritApayeyuH, 'lAvakAdipizitAzinaH kila kSayavyAdhyupazamaH syAdi'tyAdivAkyAkarNanAjjIvitAzayA garIyasyapi prANyupamarde pravarteran , naitadavadhArayeyuH yathA-svakRtAvandhyakarmavipAkodayAdetat , tadupazamAcopazamaH, prANyupamardacikitsayA ca kilbiSAnuSaGga eva / / etadevAha-'NAlaM pAsa / ' pazyaitadvimalavivekAvalokanena nAlaM-na samarthAzcikitsAvidhayaH karmodayopazamaM vidhAtuM, yadyevaM tataH kiM [kartavyamiti darzayati-'ala tava' alaM-paryAptaM tava-sadasadvivekinaH ebhiH-paapopaadaanbhuutaishcikitsaavidhibhiH| 1-0danAyAtu0-pA0 / OMOMOMOMOMOMOMOMOM 8 // Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAcA0 1161 pradI0 RECESSESSIP kica--'etaM pAsa muNI' etat-prANyupamardAdikaM pazya-avadhAraya he mune ! mahadbhayahetutvAnmahAbhayaM, yadya tataH kimityAha 'NAtivAdeja' nAtipAtayeta-na hanyAta kacana prANinaM, yata ekasminnapi prANini-hanyamAne'STaprakAramapi karma badhyate, taccAnuttArasaMsAragamanAyAto mahAbhayam / 175 // AyANa bho / sussUsa bho ! dhUtavAdaM pavedayissAmi / iha khallu attattAe tehiM tehiM kulehiM abhiseeNa abhisaMbhUtA abhisaMjAtA abhinivuTTA abhisaMvuDDhA abhisaMbuddhA abhiNikkhaMtA aNupuvveNa mahAmuNI (sU. 176) 'AyANa bho'tti bhoH-iti ziSyAmantraNe, yadahamuttaratrAvedayiSyAmi bhavatastad AjAnIhi--avadhAraya, zuzrUSasva-- zravaNecchAM vidhehi, bhoH-iti punarapyAmantraNamarthagarIyastvakhyApanAya, nAtra pramAdo bhavatA vidheyo, dhRtavAdaM ca kathayiSyAmyahaM, dhUtam--aSTaprakArakarmadhUnanaM jJAtiparityAgo vA tasya vAdo dhUtavAdastaM pravedayiSyAmi, ko'sau dhRtavAda ityAha-- 'iha khalu'tti ihAsmin saMsAre khalukyAlaGkAre Atmano bhAva AtmatA--jIvAstitA svakRtakarma pariNatirvA tayA'bhisambhUtA:--sajAtAH, teSu [teSu] uccAvaceSu kuleSu yathAsvaM karmodayApAditeSu abhiSekeNa-zukrazoNitaniSekAdikrameNa', tatrAyaM kramaH-- 10zukraniSe0-0 / zukrazoNitAbhiSeka-mu0 / // 339 // Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 / 6 / 1 pradI0 "saptAha kalalaM vidyAt , tataH saptAhamavudam / arbudAjAyate pezI, pezIto'pi ghanaM bhavet // 1 // tatra yAvatkalalaM tAvadabhisambhUtAH, pezI yAvadabhisaJjAtAH, tataH sAGgopAGgasnAyuziroromAdikramAbhinivartanAdabhinivRttAH, tataH prasUtAH santo'bhisaMvRddhAH, dharmazravaNayogyAvasthAyAM vartamAnA dharmakathAdikaM nimittamAsAdhopalabdhapuNyapApatayAbhisambuddhAH, tataH sadasadvivekaM jAnAnA abhiniSkrAntAH, tato'dhItAcArAdizAstrAstadarthabhAvanopabRMhita caraNapariNAmAH 'aNuputveNa' anu. pUrveNa zikSakagItArthakSapakaparihAravizuddhikaikAkivihArijinakalpikAvasAnA munayo'bhUvam // 176 // abhisambuddhaM ca pravijiSumupalabhya yanijAH kuryustadarzayitumAha-- taM parakamataM paridevamANA mA Ne cayAhi iti te vadaMti / chaMdovaNItA ajjhovavaNNA akkaMdakArI jaNagA rudaMti / atArise muNI ohaM tarae jaNagA jeNa vippajaDhA / saraNaM tattha No sameti / kahaM nu nAma se tattha ramati / etaM gANaM sayA samaNuvAsejjAsi tti bemi (sU. 177) // dhuyassa paDhamo uddesao smtto|| SSSSSSSSSSSSSSSSS | // 34 // Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI0 za62 AAAAAAAAAAA 'ta parakapataM' tam-avagatatatvaM gRhavAsaparAGmukhaM mahApuruSasevitaM panthAnaM parAkramamANamupalabhya mAtApitakalatrAdayaH paridevamAnA mA'smAn parityaja iti-etat te kRpAmApAdayanto vadanti / kizcAparaM vadantItyAha--'chaMdovaNItA' chandenopanItA:-chandopanItAH tavAbhiprAyAnuvartinastvayi cAbhyupapannAstadevambhUtAnasmAnmA'vamaMsthA ityevamAkrandakAriNo janakA-mAtApitrAdayo rudanti / / evaM ca vadeyurityAha-'atArise muNI' na tAdRzo munirbhavati, na caughaM saMsAraM tarati yena maataapitraadystyktaaH| / sa cA'vagatasaMsArasvabhAvo yatkaroti tadAha-'saraNaM tattha'tti na hyasAvanuraktamapi bandhuvarga tatra-tasminnavasare zaraNaM sameti / kimityasau zaraNaM na sametItyAha'--'kahaM nu nAma' kathaM nu nAmAsau tatra-tasmin gRhavAse ramet ? kathaM gRhavAse dvandvaikahetau vighaTitamohakapATaH san ratiM kuryAt ? upasaMharannAha--etat-pUrvoktaM jJAnaM sadA Atmani samyaganuvAsayeH--vyavasthApayeH, itiH-adhikAraparisamAptau, bravImIti pUrvavat // 177 // // zrIghUtAdhyayane prathamoddezakapradIpikA samAptA / / Wan 10Na naitI0-pA0 / AAPA // 34 // Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI0 SAR 162 12% A // zrIdhUtAdhyayane dvitIyoddezakaH // uktaH prathamodezakaH, sAmprataM dvitIya Arabhyate, asya cAyamabhisambandho'trAnantaroddezake nijavidhunanA pratipAditA, sA caivaM phalavatI syAdyadi karmavidhUna[ naM syAd, ataHkarmavidhUna ]nArthamupakramyata ityanena sambandhenAyAtasyAsyoddezakasyAdi sUtram - AturaM logamAyAe caittA puvvasaMjogaM hecA uvasamaM vasittA baMbhaceraMsi vasu vA aNuvasu vA jANittu dhamma ahA tahA ahege tamacAi kusIlA (sU. 178) _ 'AturaM'ti lokaM mAtApita putrakalatrAdikaM AturaM-snehAnuSaGgatayA viyogAta kAryAvasAdena vA yadivA jantulokaM kAmarogAtura AdAya jJAnena gRhItvA-paricchidya tyaktvA ca pUrvasaMyogaM, tathA hitvA-upazamamuSitvApi brahmacarye, kimbhUtaH san ? 'vasu vA vasuH-susAdhuH' anuvasuH-zrAvakaH, taduktam-- "votarAgo vasujJeyo, jino vA saMyato'thavA / sarAgo hyanuvasuH prokaH, sthaviraH zrAvako'pi vA // 1 // [ 'jANittu' jJAtvA dharma-zrutacAritrAkhyaM yathAtathAvasthita dharma pratipadyApyathaike mohodayAnathAvidhabhastivyatAniyogena taM 1 vsuH-saadhuH-vR0| ASHIRSA l||342|| Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA pradI. 1 / 6 / 2 KAASHIS dharma pratipAlayituM na zaknuvanti, kutsitaM zIlaM yeSAM te kuzIlAH // 178 // evambhUtAzca santaH kiM kuryurityAha-- vatthaM paDiggahaM kaMbalaM pAyapuMchaNaM viusijja aNuputreNa agadhiyAsemANA parIsahe / durahiyAsae / kAme mamAyamANassa idANiM vA muhutte vA aparimANAe bhede / evaM se aMtarAiehiM kAme he AkevaliehiM avitiNNA cete (sU. 179) 'vatyaM paDiggahaMti vastramityanena kSaumikaH kalpo gRhItaH, patadgrahaH-pAtra, kambalaM-auNikaM kalpaM, pAdapuJchanakarajoharaNametAni nirapekSatayA vyutsRjya kazcidezaviratimabhyupagacchati, kazciddarzanamevAvalambate', kazcittato'pi] bhrazyati / kathaM punadurlabhaM cAritramavApya punastyajeyuH? 'aNupuveNaM'ti parISahAn--duraghilahanIyAn anupUrveNa paripATyA yogapadyena vodIrNAnanadhisahamAnA:-parISahairbhagnA mokSamArga parityajanti / bhogArtha tyaktavatAmapi pApodayAt yatsyAttadAha--'kAme mamAyamANassa' kAmAn-virUpAnapi sIkurvato bhogAdhyavasAyino'ntarAyodayAt idAnIM-tatkSaNameva pratrajyAparityAgAnantarameva bhogaprAptisamanantarameva antarmuhartena vA kaNDarIkasye1 0mevAlambate-vR0 / 2 dvirUpAnapi-pR0 / // 343 // Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAcA 16 / 2 padI. AAAAAAAAAA / vAhorAtreNa tato'pyUla zarIrabhedo bhavatyaparimANAya, evambhUta AtmanA sArdhaM vivakSitazarIrabhedo bhavati yenAnantenApi kAlena punaH paJcendriyatvaM nAvApnoti / ___evaM pUrvoktaprakAreNa sa bhogAbhilASI AntarAyikaiH kAmaiH-bahupratyapAyaiH AkevalikA:-asampUrNA, taiH sadbhiravitIrNAH saMsAraM bhogAbhilASiNaH kAmairatRptA eva zarIrabhedamavApnuvanti // 179 // apare tu caraNapariNAmamavApya laghukarmatayA pratikSaNaM pravardhamAnAdhyavasAyino bhavantIti darzayitumAha-- __ ahege dhammamAdAya AdANappabhiti suppaNihie care appalIyamANe daDhe savvaM rohiM pariNNAya / ___ esa paNate mahAmuNI atiyacca savvao saMga 'Na mahaM asthiti, iti ego ahamaMsi, jayamANe, ettha virate aNagAre savvato muMDe rIyaMte je acele pakhuisite saMcikkhati omoyariyAe / se akuDhe vA hae vA lUsie vA paliyaM pagaMthaM aduvA pagaMthaM atahehi saddaphAsehiM iti saMkhAe egatare aNNatare abhiNNAya titikkhamANe parivae je ya hirI je ya ahirImaNA (sU. 180) READA-A-AAAAAAORIES // 344 // Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI0 1 / 62 _ 'ahege'tti atha-anantarameke vizuddhapariNAmanayA AsannApavargatayA dharma-zrutacAritrAtmakaM AdAya-gRhItvA vastrapatadgrahAdidharmopakaraNasamanvitA dharmaka(ca)raNeSu(su)praNihitAH parISahasahiSNavaH sarvajJopadiSTaM dharma careyurityAha--'appalIyamANe' kAmeSu mAtApitrAdike vA loke na pralIyamAnA apralIyamAnAH-anabhiSaktA dharmacaraNe dRDhAH-tapaHsaMyamAdau draDhimAnamAlamba-18 mAnA dharma carantIti / kizca-'savvaM gehi' sarvA gRddhi bhogakAGakSAM duHkharUpatayA jJaparijJayA parijJAya pratyAkhyAnaparijJayA | parityajet / parityAge guNamAha-'esa paNa te' eSa iti kAmapipAsAparityAgI prakarSaNa nataH-praNataH pravaH saMyame karmadhUnanAyAM vA| mahAmunirbhavati nAparaH, kizca-'atiyacca'tti atigatya-atikramya sarvataH-sarvaiH prakAraiH saGga-sambandhaM putrakalatrAdijanitaM kAmAnuSaGga vA, kiM bhAvayedityAha-'Na mahaM atthina mama kimapyastIti yatsaMsAre patata AlambanAya syAditi, tadabhAvAcca iti-uktakrameNaiko'hamasmin-saMsArodare, na cAhamanyasya kasyaciditi / etadabhAvanAbhAvitazca yatkuryAttadAha-'jayamANe' atra-asmin maunIndre pravacane virataH san sAvadhAnuSThAnAt dazavidhacakravAlasAmAcAryA yatamAnaH, ko'sau ? anagAra:pravrajitaH, ekatvabhAvanAM bhAvayannavamaudarya santiSThata ityuttarasUtreNa sambandhaH, iyameva kriyottarasUtreSvapi lagayitavyA, kizca'savvato muMDe' sarvataH-dravyato bhAvatazca muNDo rIyamANaH-saMyamAnuSThAne gacchan , kimbhUta ityAha-'je acele' yo'celo'lpacelo jinakalpiko vA paryuSita:-saMyame udyuktavihArI antaprAntabhojI, tadapi na prakAmatayetyAha-'saMcikkhati' saMtiSThate avamaudarye / nyUnodaratAyAM vartamAnaH kadAcitpratyanIkatayA grAmakaNTakaistudye tetyAha-'se akuTTe vA' sa-munirvAgmirAkruSTo vA EGILEAGEERISICOGG // 345 // Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI0 daNDAdibhirhato vA luJcito vA kezotpAdanataH pUrvakRta karmapariNatyudayAdeta devAvagacchan samyak titikSamANaH parivrajet / kathaM punarvAgbhirAkruzyata ityAha- 'paliyaM' karma jugupsitamanuSThAnaM tena pUrvAcaritena kuvindAdinA prakadhya jugupsate, tadyathA-bho kAlika ! pravrajita ! svamapi mayA sAddhamevaM jalpasi, athavA jakAracakArAdibhiraparaiH [prakAraiH ] prakathya nindAM vidhatte, ebhirvA vakSyamANaiH prakArairityAha- 'ata herhi' atathyaiH - vitathairasadbhUtaiH zabdaizvaurastvaM pAradArika ityevamAdikaiH sparzazca asadbhUtaiH sAdhoH kartumayuktaiH karacaraNacchedanAdibhiH svakRtAdRSTaphalamityetat saGkhyAya - jJAtvA titikSamANaH paritrajet / parISadAcAnukUla pratikUlatayA bhinnA iti darzayati- ' egatare' ekatarAn - anukUlAn anyatarAn pratikUlAn [ parISahAn ] udIrNAn jJAtvA sayak titikSamANaH parivrajet yadivA'nyathA parISadANAM dvaividhyaM [ ityAha ] - 'je ya hirI' ye ca parISadAH satkArapuraskArAdayaH sAdhohariNo-mana AhlAda kAriNo ye tu pratikUlA' ahAriNo manaso'niSTA, yadivA hrIrUpA: - yAcyASlAdayaH, ahrIrUpA manasava' lajjAkAriNaH zItoSNAdayaH, iti dvirUpAnapi parISadAna samyak titikSamANaH parivrajet / / 180 / / kiJca -- cecca savvaM visottiyaM phAse phAse samitadaMsaNe | 1 0 kUlatayA vR0 / 2 0ahI mana0 ba0 / 116/2 // 346 // Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 / 3 / 2 - SIRSIA ete bho NagiNA vuttA je logasi agAgamaNadhammiNo / ANAe mAmagaM dhammaM / esa uttaravAde iha mANavANaM viyAhite / etthovarate taM jhosamANe AyANijjaM pariNAya pariyAraNa vigicati / iha egesi egavariyA hoti / tasthitarAitarehiM kulehiM suddhesaNAe savvesaNAe se medhAvI 4 parivae subhi aduvA dubhi / aduvA tattha bheravA pANA pANe kilesaMti / te phAse puTTho dhIge | adhiyAsejjAsi tti bemi (sU. 181) . ___||dhuyss biimo uddesao smtto|| 'cecA' tyaktvA sarvA-visrotasikAM parISahakRtAM parISahApAditAn sparzAna-duHkhAnubhavAn spRzet-samyagadhisaheta, kimbhUtaH ? 'samitadaMsaNe' samyag ita-prApta dazanaM yena sa samitadarzanaH, samyagdRSTiH / __ tatsahiSNavazca kimbhUtAH syurityAha--'ete bho' bhoH-ityAmantraNe, ete parISa hasahiSNavo nigranthA bhAvanagnA uktAH, ye'smin manuSyaloke anAgamanaM dharmo yeSAM te'nAgamanadharmANaH, yathA''ropitapratijJAbhAravAhitvAmma punargrahaM prati prtyaagmnepsvH'| 1 gRhaM pratyA0 0 / // 347 // Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1162 AcA pradI0 -%AAAAAAA-%A | kiJca-'ANAe' AjJApyate'nayetyAjJA tayA mAmakaM dharma samyagnupAlayet tIrthakara evamAha, yadivA dharmAnuSThAyI evamAhadharma evaiko mAmako'nyattu pArAkyamatastamAjJayA-tIrthakaropadezena samyakaromi, AjJayA dharmo'nupAlyata ityAha- 'esa uttaravAde' eSaH-anantaroktaH uttaravAda-utkRSTavAda iha mAnavAnAM vyaakhyaatH| kizca-'etthovarate' atra-asmin karmadhUnanopAye saMyame upa-sAmIpyena rata uparatastadaSTaprakAraM karma zoSayan'-kSapayan dharma caret, 'AyANijja' AdIyata ityAdAnIyaM-karma tatparijJAya mUlottaraprakRtibhedato jJAtvA paryAyeNa-zrAmaNyena vivecayati-kSapayati / 'iha egesiM'ti iha-asmin pravacane ekeSAM zithilakarmaNAmekacaryA bhavati-ekAkivihArapratimA'bhyupagamo bhavati, tatra ca nAnArUpAbhigrahavizeSAztapazcaraNavizeSAzca bhavanti atastAvatprAbhRtikAmadhikRtyAha-'tatthitarA' tatra-tasminnekAkivihAre itare-sAmAnyasAdhubhyo viziSTatarA itareSu-antaprAnteSu kuleSu zuddhaSaNayA dazaiSaNAdoSarahitenAhArAdinA sarveSaNayA sarvA yA''hArAdyudgamotpAdanagrAsaipaNArUpA tayA suparizuddhena vidhinA saMyame parivajanti, 'se medhAvI' sa medhAvI-maryAdAvyavasthitaH saMyame parivrajet, kizca-'mubhi' sa AhArasteSvitareSu [kuleSu] surabhirvA syAdathavA durgandhaH, na tatra rAgadveSau vidadhyAt, kizca-'aduvA tattha' [athavA] tatraikAkivihAritve pretabhuvi pratimApratipannasya sato bhairavA-bhayAnakA yAtudhAnAdi 1 jhossyn-vR0| AISATERESEASELECTROLOGLE T- CG // 348 // Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ za62 kRtAH zabdAH prAdurbhaveyuH, yadivA bhairavA-bIbhatsAH prANA:-prANino dIptajihAdayo'parAn prANinaH klezayanti-upatApayanti, tvaM tu punastaiH spRSTastAn sparzAn duHkhavizeSAn dhIra:-akSobhyaH sanadhisahasva / itiradhikAraparisamAptau, bravImIti pUrvavat // 18 // // zrIdhUtAdhyayane dvitIyoddezakapradIpikA smaaptaa|| ARIBARSASAR AOKE y kAyama // 349 // Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A AcA0 pradI0 sh6|3 // zrIdhUtAdhyayane tRtIyodezakaH / / ukto dvitIyodvezakaH, sAmprataM tRtIya Arabhyate, asya cAyamabhisambandhaH-ihAnantarodezake pharmadhUnanA'bhihitA, sA || ca nopakaraNazarIravidhUnanAmantareNa, ityatastadvidhUnanArthamidamArabhyate, ityanena sambandhenAyAtasyAsyoddezakasyAdisUtram, taccedam - etaM khu muNI AdANaM sadA suakkhAtadhamme vidhUtakappe nnijjhosittaa| . je acele pakhisite tassa NaM bhikkhussa No evaM bhavati--parijuNNe me vatthe, vatthaM jAissAmi, suttaM jAissAmi, sUI jAissAmi, saMdhissAmi, sIvissAmi, ukkasissAmi, vokkasissAmi, parihissAmi, pAuNissAmi / aduvA tattha parakkamaMtaM bhujjo acelaM taNaphAsA phusaMti, sItaphAsA phusaMti, teuphAsA phusaMti, daMsa-masagaphAsA phusaMti, egatare aNNayare virUvarUve phAse adhiyAseti acele lAghavaM AgamamANe / tave se abhisamaNNAgae bhavati / jahetaM bhagavatA paveditaM / tameva ROCESSINGER AAAAAAEGALABAR - ACACA // 350 // Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 A- 163 pradI0 AEAAAAAAAA ___abhisameccA savvato savvattAe sammattameva smbhijaanniyaa| ___ evaM tesi mahAvIrANaM cirarAI pubvAiM vAsAiM rIyamANANaM daviyANaM pAsa adhiyAsiya (sU.182) ___ 'etaM khu'tti etatpUrvoktaM vakSyamANaM vA khuH-vAkyAlaGkAre, AdIyate ityAdAnaM-karma, tacca dharmopakaraNAtiriktaM vastrAdi jhoSayatIti' sambandhaH, sadA svAkhyAtadharmA-saMsArabhIrutvAdyathAropitabhAravAhI, vidhRtaH-samyak spRSTaH kalpa-AcArI | yena sa tathA, sa evambhRto munirAdAnaM jhoSayitvA' AdAnamapaneSyati / kathaM punastadAdAnaM vastrAdi syAyena tat jhoSayitavyaM bhavedityAha-'je acele' yaH sAdhu sya celaM-vastramastItyacela:tasya bhikSoH naitadbhavati-naitatkalpate yathA parijINaM me vastramacelako'haM bhaviSyAmi, tatazca zItAdyaditasya kiM zaraNaM me syAd vastraM vinA ? ato'haM kazcana zrAvakAdi[ka] pratyagraM vastraM yAciSye, tasya vA jIrNasya vastrasya sandhAnAya sUtraM yAciSye, sUciM yAciSye, avAptAbhyAM sUcisUtrAbhyAM jIrNavastrarandhaM sandhAsyAmi pATitaM seviSyAmi, laghu vA sadaparazakalalaganata utkarSayiSyAmi, dIrgha vA satkhaNDApanayanato vyutkarSayiSyAmi, evaM ca kRtaM satparidhAsyAmi tathA prAvariSyAmItyAdyArtadhyAnaM na bhavati / _____ tasya cA'celasyAlpacelasya vA tRNAdisparzasadbhAve yadvidheyaM tadAha-'aduvA tattha' tasya hi [acelatayA] parivasato jIrNavastrAdikatamapadhyAnaM na bhavati, athavaitatsyAt-tatrAcelatve parAkramamANaM punastaM sAdhumacelaM kvacidagrAmAdau tvaktrANA 10 Sayiteti-vR0 / 2 shossyiteti-bR0| AGRAHARSHIR-CASRAE // 35 // Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ O yAcA pradI0 REAMINERASHASANSARESHESARIES bhAvAt tRNazayyAzAyinaM tRNAnAM sparzAH paruSAstuNasparzAste kadAcit spRzanti, tAMzca samyaga-adInamanasko'tisahate, | zItasparzAH spRzanti, tejasparzA:-uSNasparzA:spRzanti, daMzamazakasparzaH spRzanti, 'egatare' iti eteSAM parISahANAmekatare'viruddhA daMzamazakAdayaH prAdurbhaveyuH, zItoSNAdiparISahANAM vA parasparaviruddhAnAmanyatare prAduSpyuH, 'virUvarUve'tti virUpaMbIbhatsaM svarUpaM yeSAM te virUparUpAH, sparzA:-duHkha vizeSAH, tAn samyakaraNenApadhyAnarahito'dhisahate, ko'sau ? acelaH, kimabhisandhya parISahAn adhisahata ityata Aha-'lAghavaM AgamamANe' ladhorbhAvo lAghavaM, dravyataH upakaraNalAghavaM bhAvataH | karmalAghavaM Agamayan-buddhyamAnaH parISahopasargAn sahate / 'tave se 'se' tasya upakaraNalAghavena karmalAghavaM karmalAghavenopakaraNalAghavamAgamayatastRNAdisparzAnadhisahamAnasya tapaH-kAyaklezarUpatayA bAhyamabhisamanvAgataM bhavati-samyag Abhimukhyena soDhaM bhavati / 'jaheta' yathA-yena prakAreNa idaM-yaduktaM vakSyamANaM caitadbhagavatA vardhamAnasvAminA praveditaM, 'tameva tadupakaraNalAghavamAhAralAghavaM ca abhisametya-jJAtvA, sarvata iti dravyataH kSetrataH kAlato bhAvatazca, tatra dravyataH AhAropakaraNAdau, kSetrataH sarvatra grAmAdau, kAlato'hani rAtrau vA durbhikSAdau vA sarvAtmanA, bhAvataH kRtrimakalkAdyabhAvena, 'sammattameva' samyaktvameva samyagabhijAnIyAt, tIrthakaragaNadharopadezAt samyakkuryAt / RGASHAER 'evaM tesiM'ti evamityacelatayA paryuSitAnAM tRNAdisparzAnadhisahamAnAnAM teSAM mahAvIrANAM sakalalokacamatkRtikAriNAM cirarAtraM-yAvajjIcaM, pUrvANi-prabhUtAni varSANi rIyamANAnAM-saMyamAnuSThAnena gacchatAM 'daviyANaM pAsa'tti dravyANAM-bhavyAnAM // 352 // Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI muktigamanayogyAnAM pazya - avadhAraya, yattaNasparzAdikaM pUrvamabhihitaM tadadhisoDhavyamiti samyakaraNena sparzAtisahanaM kRtametaditi jAnIhi // 182 // etaccAdhisahamAnAnAM yatsyAttadAha AgatapaNANA kisA bAhA bhavaMti payaNue ya maMsasoNie / visserNi sati mutra viyAhite ti bemi (sU. 183) | kaTTu pariNAya 'AgatapaNNANANaM' AgataM prajJAnaM padArthAvirbhAvakaM yeSAM te tathA teSAM tapasA parISahAtisahanena ca kRzA bAhavaH- bhujA bhavanti, karmakSapaNAyotthitasya zarIramAtrapIDAkAriNaH parISahopasargAn sahAyAniti manyamAnasya na manaH pIDotpadyate, zarIrapIDA tu bhavatyevetyAha- 'payaNuNya'tti mAMsaM ca zoNitaM ca mAMsazoNite, dve api pratanuke rukSAhAratvAdalpAhAratvAcca bhavataH / tathA 'visse Ni' ti saMsAra zreNI - saMsArAvataraNI rAgadveSakaSAya saMtatistAM kSAntyAdinA vizreNIM kRtvA, tathA parijJAyajJAtvA samatvabhAvanayA eSa uktalakSaNo muniH tIrNaH saMsArasAgaraM, eSa eva muktaH sarvasaGgebhyo, virataH [sarvasAvadhAnuSThAnebhyo ] eSa eva vyAkhyAto nAparaH / bravImIti pUrvavat // 183 // taM ca tathAbhUtaM munimaratirabhibhavet, acintyasAmarthyAt karmaNaH, ityAha virayaM bhikkhu taM ciratosIyaM aratI tattha kiM vidhArae ? saMghemANe samuTThite / 1 / 6 / 3 // 353 // Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sh6|3 AcA0 pradI0 HAGAVARANASI jahA se dIve asaMdINe evaM se dhamme Ariyapadesie / taM aNavakakhamANA aNativA- 2 temANA daitA medhAviNo pNdditaa| evaM tesiM bhagavato aNuTThANe jahA se diyaapote| evaM te sissA diyA ya rAto ya aNupuvveNa vAyita tti bemi (sU. 184) ||dhuyss tatio uddesao smtto|| 'viraya'ti viratamasaMyamAdu bhikSaNazIlaM bhikSu rIyantaM-nissarantamaprazastebhyo'saMyamasthAnebhyaH prazasteSvapi vartamAnaM cirarAtraM-prabhUtaM kAlaM saMyame uSitazcirarAtroSitastamevaMguNayuktam aratiH-saMyamodvignatA tatra-tasmin saMyame pravarttamAnaM kiM[vi] dhArayet ? -ki pratiskhalayet ?, omityucyate, vicitrAkarmapariNatiH kiM na kuryAt ? athavA laghukarmANaM kathamaratirvidhArayedityAha-'saMdhemANe'kSaNe kSaNe'vyavacchedenottarottaraM saMyamasthAnaM sandadhAnaH samyamutthitaH samutthitaH yathAkhyAtacAritrAbhimukhastama ratiH kathaM vidhArayet / sa caivambhUto na kevalamAtmanastrAtA apareSAmapyaratividhArakatvAt trANAya bhavatIti darzayati--'jahA se dIve' dvirgatA Apo'sminniti dvIpaH, sa ca dravya bhAvabhedAt dvedhA--tatra dravyadvIpo dvidhA-sandIno'sandInazca, yo hi pakSamAsAdAvadakena plAnyate sa sandInaH, viparItastvasandIna: siMhaladvIpAdiH, yathA sAMyAtrikAH asandInadvIpaM samavApyAzvasanti evaM // 354 // Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI0 bhAvasandhAnAyotthitaM sAdhumavApyApare prANinaH samAzvasyuH, athavA bhAvadvIpa:- samyaktvaM tacca pratipAtitvAdopazamikaM kSAyopazamikaM ca sandono bhAvadvIpaH kSAyikaM tvasandInaH taM dvividhamapyavApya' parItasaMsAratvAt prANina Azvasanti, athavA bhAvadIpaH sandInaH zrutajJAnamasandInastu kevalajJAnaM taccAvApya prANino'vazyamAzvasantyeva yadivA bhAvadvIpo dharmaH yathAsandIno dvIpo bhagnapotAnAM bahUnAM jantUnAM zaraNyatayA''zvAsa heturbhavatyevama sAvapi dharmastIrthakarapraNItaH kaSatApaccheda nirghaTito'sandIna AzvAsabhUmirbhavati / tasya dharmasyAnuSThAyinaH kIdRzAH santItyAha -- 'te aNavakakhamANA' te - sAdhavo bhAvasandhAnodyatAH saMyamArateH praNodakA mokSanediSThA bhogAnanavakAGkSanto dharme samyagutthAnavantaH syuH tathA 'aNativAtemANA' prANino'natipAtayantaH, upalakSaNAt zeSamahAvratagrahaNamAyojyaM, 'dahatA medhAviNo' kuzalAnuSThAnapravRttatvAddayitAH sarvalokAnAM medhAvino maryAdAvyavasthitAH paNDitAH- pApopAdAnaparihAritayA samyakpadArthajJA dharmacaraNAyotthitA bhavanti / punastathAbhUtajJAnAbhAvAt vivekavikalAste AcAryAdibhiH samyaganupAlyA yAvadvivekino'bhUvanniti darzayitumAha-'evaM siM'ti evam uktavidhinA teSAm aparikarmitamatInAM bhagavato - vIravardhamAnasvAmino dharme samyaganutthAne sati tatparipAlanataH sadupadezadAnena parikarmitamatitvaM vidheyam / atraiva dRSTAntamAha-- 'jahA se diyApote' dvijaH - pakSI tasya potaH bAlaH sa yathA tena dvijena garbhaprasavAdArabhyANDako cchUnocchu natara bhedAdikAsvavasthAsu yAvannippanna pakSastAvatpAlyate evamAcAryeNApi ziSyaH dokSAdAnAdArabhya sAmAcAryupadezadAnenAdhyApanena tAvadanupAlyate yAvadgItArtho'bhUt, 'evaM te 10 mavApya / 2 bhAvadvIpaH pA0 / 30parihAratayA pA0 / 1 / 6 / 3 / / 355 // Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 / 3 bhAcA pradI0 sissA' yathA dvijapoto mAtRpitubhyAmanupAlyate evamAcAryeNApi ziSyA ahanizamanupUrveNa-krameNa vAcitA:-pAThitAH zikSA grAhitAH samasta kAryasahiSNavaH saMsArottaraNasamarthAzca bhavantIti / itiradhikAraparisamAptau, bravImIti pUrvavat // 184 // // zrIdhUtAdhyayane tRtIyodezakapradIpikA smaaptaa|| ASSISASHASIESTERIESIASIS CATEGIESIOGISSISSISSISSIES // 356 // Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI0 1164 // zrIdhUtAdhyayane caturthoddezakaH // uktastRtIyoddezakaH, sAmprataM caturtha Arabhyate, asya cAyamabhisambandhaH-ihAnantaroddezake zarIropakaraNadhunanA'bhihitA, &aa sA ca paripUrNA na gauravatrikasamanvitasyAtastadbhUnanArthamidamupakramyata, ityanena sambandhenAyAtasyodezakasyAdisUtram evaM te sissA diyA ya rAto ya aNuputveNa vAyitA tehiM mahAvIrehiM paNNANamaMtehiM tesaMtie paNNANamuvalabbha hecA uvasamaM phArusiyaM samAdiyaMti / vasittA baMbhaceraMsi ANaM taM No ti maNNamANA AghAyaM tu soccA Nisamma 'samaNuNNA jIvissAmo' ege Nikkhamma, te asaMbhavaMtA viDajjhamANA kAmesu gidhA anjhovavaNNA samAhimAghAtamajhosayaMtA satthArameva pharasaM vadaMti (sU. 185) 'evaM te sissA' evamiti dvijapotasaMvardhanakrameNaiva te ziSyA:-svahastapravAjitA upasampadAgatAH prAtIccha kAzca divA rAtrau vA anupUrveNa-krameNa vAcitAH-pAThitAH, tatrAdhyApanamAcArAdikrameNa' kriyate, AcArazca trivarSaparyAyo'dhyApyata 1 tccaadhyaa0-50| // 357 // Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 / 6 / 4 AcA pradI. SEARCASEAECA ityAdikramegAdhyApitAH ziSyAzcAritraM grAhitAH, yathA-yugamAtradRSTinA gantavyam , kUrmavatsaGkucitAGgena bhAvyamityevaM zikSA grAhitAH, kaiH ? tairmahAvIraiH-tIrthakaragaNadharAcAryAdibhiH, kimbhUtaiH ? -prajJAvadbhirjAnibhiH, te tu ziSyAH AcAryAdInAmantike-samIpe prajJAnaM-zrutajJAnaM, upalabhya bahuzrutIbhUtAH prabalamohodayAt tyaktvopazamaM jJAnalavottambhitagarvAdhmAtA: pAruSyaM-paruSatAM samAdadati-gRhNanti, tadyathA-parasparaguNanikAyAM mImAMsAyAM vA eko'paramAha-tvaM na jAnISe na caiSAM zabdAnAmayamoM [yo] bhavatA'bhANi, api ca-kazcideva mAdRzaH zabdArthanirNayApAlaM, na sarva ityAdi / kizca'vasittA baMbhaceraMsi' eke punabrahmacarya-saMyamastatroSitvA tAmAjJAM-tIrthakaropadezarUpAM no iti manyamAnAH-na bahu manyamAnAH sAtAgauravabAhulyAt bAkuzikatAmAlambante, 'AghAyaM tu' AkhyAtametat kuzIlavipAkAdikaM zrutvA nizamya-avabudhya ca zAstArameva paruSa vadantIti sambandhaH / kimarthaM tahi zrRNvantIti cettadAha--'samaNNuNNA jIvissAmo' saMmanojJA-lokasammatA jIviSyAma iti kRtvA praznavyAkaraNAthai zabdazAstrAdIni zAstrANyadhIyante, athavA samanojJA-udyuktavihAriNaH santo jIviSyAmaH saMyamajIvitenetyevaM niSkramya, punarmohodayAdasambhavantaH-te gauravatrikAnyataradoSAt jJAnAdike mokSamArge na samyagbhavanto-nopadeze vartamAnA vividha dahyamAnAH kAmaiddhA gauravatrike'dhyupapannAH viSayeSu, _ samAdhi-indriyapraNidhAnamAkhyAtaM tIrthakarAdibhista ajoSayantaH-asevamAnA durvidagdhA AcAryAdinA zAstrAbhiprAyeNa | preryamANA api tacchAstArameva paruSa vadanti-nAsmin vipaye bhavAn kiJcijAnAti, yathA'haM sUtrArtha zabdaM gaNitaM nimittaM OM OM | // 358 // Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA pradI0 1164 vA jAne tathA ko'nyo jAnIte ?, ityevamAcAryAdika zAstAraM hIlayanti' paruSa vadanti, yadivA zAstA-tIrthakadAdistamapi paruSaM vadanti, tathA cakAcitskhalite noditA jagaduH--kimanyadadhikaM tIrthakadvakSyatyasmadgalakartanAdapItyAdibhirAlAparalI kavidyAmadAvalepAcchAstrakRtAmapi daSaNAni vadeyuH // 185 // na kevalaM zAstAraM paruSa vadantyaparAnapi sAdhUnapavadeyurityetadAha-- sIlamaMtA uvasaMtA saMkhAe rIyamANA / asIlA aNuvayamANassa bitiyA maMdassa bAliyA RRRRRRRRR 'sIlamaMtA' zIlam-aSTAdazazIlAsahasrasaGakhya tadvidyate yeSAM te zIlavantaH, upazAntA:-kaSAyopazabhAta , 'saMkhAe royamANA' saMkhyayA-prajJayA rIyamANAH-saMyamAnuSThAne parAkramamANAH santaH kasyacidvizrAntabhAgadheyatayA azIlA eva' ityevamanuvadato'nu-pazcAdvadataH pRSThato'pavadataH pArzvasthAdeH dvitIyaiSA mandasya bALatA-mUrkhatA, ekaM tAvatsvatazcAritrApagamaH punaraparAnuyuktavihAriNo'pavadata ityeSA dvitIyA bAlatA // 186 // apare ca vIryAntarAyodayAt svato'vasIdanto'pyaparasAdhuprazaMsAnvitA yathAvasthitamAcAragocaramAvadeyuriti darzayati-- NiyaTTamANA vege AyAragoyaramAikkhaMti, NANabhaTThA daMsaNalUsiNo (sU. 187) 1 hIlayantaH -bR0 / 2 tathAhi-pA0 / 3 sahanAkhyaM-pA0 / 4 ete-vR0 / 5 0to va0-70 / kaDakamAla | // 359 // Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI0 'NiyaTTamANA' eke-karmodayAt saMyamAnnivarttamAnA liGgAdvA'nivarttamAnA' yathAvasthitamAcAragocaramAcakSate, vayaM tu kartumasahiSNava AcArastvevambhUta ityevaM vadatAM teSAM dvitIyA bALatA na bhavati / kimbhUtAH bAlAH punarevaM samarthayeyurityAha-sadasadviveko - jJAnaM tasmAdbhraSTAH, 'daMsaNalUsiNo' samyagdarzana viMdhvasinaH // 187 // apare punarbAhya kriyopetA apyAtmAnaM nAzayantItyAha-NamamANA vege jIvitaM vipariNAmeMti / puTThA vegeNiyati jIvitasseva kAraNA // NikkhataM pitesiMduSNikkhataM bhavati / bAlavayaNijjA hu terA puNo puNo jAti pakapaiti / adhe saMbhavaMtA vidyAyamANA, ahamaMsIti viukkase / udAsINe pharusaM vadaMti, paliyaM pathe aduvA the atahiM / taM vA mehAvI jANejjA dhammaM (sU. 188 ) 'mamANA vege' namanto'pyAcAryAderdravyataH zrutajJAnArthaM jJAnAdibhAvavinayAbhAvAt karmodayA deke na sarve saMyamajIvitaM vipariNAmayanti - apanayanti, saccaritAdAtmAnaM dhvaMsayanti / 1 liGgAvA, vA zabdAdanivarttamAnA vA= bR0 | 11614 // 360 // Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAcA za64 pradI0 'puDhA vege' eke-aparimitamatayo gauravatrikapratibaddhAH-spRSTAH parIpahenivartante saMyamAt liGgAdvA, kimartha ? 'jIvitasseva' jIvitasyaiva-asaMyamAkhyasya kAraNAt nimittAt sukhena vayaM jIviSyAma itikRtvA sAvadyAnuSThAnatayA saMyamAnivartante / tathAbhUtAnAM ca yatsyAttadAha-'NikkhataM pi' teSAM gRhapAzAniSkrAntamapi' jJAnadarzanacAritramUlaguNAnyataropaghAtAdaduniSkrAntaM bhavati / taddharmANAM ca yatsyAttadAha-'bAlavayaNijja'tti huhetau yasmAdasamyaganuSThAnAt duniSkrAntAstasmAbALAnAmapi-prAkRtapuruSANAmapi vacanIyAH-garhaNIyAste nraaH| kizca 'puNo puNo' paunaHpunyenArahaTTaghaTIyantranyAyena | jAti:-utpattistAM kalpayanti, kimbhUtAste ityAha-'adhe saMbhavaMtA' adhaHsaMyamasthAneSu sambhavanto vartamAnA avidyayA vA'dho vartamAnAH vidvAMso vayamityevaM manyamAnA laghutayA''tmAnaM vyutkarSa yeyu:-AtmanaH zlAghAM kurvate, yatkiJcijjAnAno'pi mAnonnatacAdrasasAtagauravabahulo'hamevAtra bahuzruto yadAcAryoM jAnAti tanmayA'lpenaiva kAlenAdhItamityevamAtmAnaM vyutkarSayet / nAtmazlAghatayaivAsate, parAnapyapavadeyurityAha-'udAsINe' rAgadveSarahitA madhyasthA bahuzrutatve satyapyupazAntAstAn skhalitapreraNodhatAn paruSaM vadanti, [tadyathA-] svayameva tAvatkRtyamakRtyaM vA jAnIhi, tato'nyeSAmupadekSyasi / 'paliyaMti anuSThAnaM tena pUrvAcaritenAnuSThAnena tRNAhArAdinA prakathayed-evambhUtastvam , athavA kuNTamuNTAdibhirguNaimukhavikArAdibhirvA prakathayet / kimbhUtaiH-avidyamAnaiH / upasaMharanAha-'taM vA mehAvI' taM vA dharma-zrutacAritrAkhyaM medhAvI-maryAdAvyavasthito jAnIyAt // 188 // 1 gRhavAsAnni-vR0 / 2 taddharmaNAM-vR0 / 3 satyupa0-pA0 / 15EGESSI SHSG mA031 // 361 // Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1164 AcA0 pradI. so'sabhyavAdapravRtto bAlI gurvAdinA yathA'nuzAsyate tathA darzayati-- adhammaTTI tumaM si NAma bAle AraMbhaTThI aNuvayamANe, haNamANe, ghAtamANe, haNato yAvi samaNujANamANe / ghore dhamme udIreti / uveheti NaM aNANAe / esa visaNNe vittadde viyAhite tti bemi (sU. 189) ___'adhammaTTI' yato nAma tvamadharmArthI ato'nuzAsyase, kuto'dharmArthI ? yato bAlaH, kuto bAlo ? yata ArambhArthI sAvadyArambhapravRttaH, kutaH ArambhArthI ? yataH prANyupamadevAdAnanuvadan etad vaSe, tadyathA-jahi prANino'parairevaM ghAtayan , ghnatazcApi samanujAnAsi, kiJcaivaM bravIpi tadyathA--'ghore dhamme' ghoro-bhayAnako dharmaH sarvAzravanirodhAdaduranucaraH utprAbalyenerita:-kathitaH tIrthakarAdibhirityevamadhyavasAyI bhavAMstamanuSThAnata upekSate-upekSAM vidhatte, 'Na'-vAkyAlaGkAre, anAjJayA-tIrthakaragaNadharAnupadezena svecchayA pravRttiM darzayati-eSa-anantarokto'dharmArthI bAla ArambhArthI prANinAM hantAghAtayitA ghnato'numantA dharmopekSaka iti, viSaNNaH kAmabhogeSu, vividhaM tadaMtIti vitI-hiMsakaH, ityevaMrUpastvameSa vyAkhyAta ityato'haM bravImi-tvaM meghAvI dharma jaaniiyaaH||189|| etacca vakSyamANamahaM bravImItyata Aha-- AAAAAAAA laa||36|| Page #387 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 1 / 6 / 4 pradI0 RSHIRSALAAAAAAE kimaNeNa bho ! jaNeNa karissAmitti maNNamANA evaM pege vadittA mAtaraM pittaraM hecA NAtao ya pariggahaM vIrAyamANA samuTThAe avihiMsA suvvatA dNtaa| passa dINe uppaie paDivatamANe / | vasahA kAyarA jaNA lUsagA bhavaMti / / ___ahamegesi siloe pAvae bhavati - se samaNavibhaMte samaNavinbhaMte / pAsahege samannAgarahiM saha asamaNNAgae NamamANehiM aNamamANe viratehiM avirate davitehiM adavite / abhisamecA paMDite mehAvI NiTThiyaDhe vIre AgameNaM sadA parikkamejjAsi ti bemi (sU.190) || ||dhuyss cauttho uddesao smtto|| 'kimaNeNa' kecana-vidita vedyA vIrAH samyagutthAnenotthAya punaH prANyupamardakA bhavanti, kathamutthAya ? kimanena bhorityAmantraNe janena-mAtApitR putrakalAtrAdinA svArthapareNa paramArthato'nartharUpeNa kariSyAmIti, na mamAyaM kasyacidapi kAryasya rogApanayanAderalamityato'nena kimAM kariSye ? yadivA pravitrajiSuH kenacidabhihitaH kimanayA sikatAkavalasanibhayA pravrajyayA kariSyati bhavAn ? adRSTavazAyAtaM bhojanAdikaM mujhavetyabhihito virAgamApabho bravIti--kimahamanena BREAOR-SAEROPEAREKASKAR 13 // Page #388 -------------------------------------------------------------------------- ________________ za64 AcA0 pradI. RRRRe======== bhojanAdinA kariSye ? bhuktamapyanekazaH saMsAre paryaTatA tathApi tRpti bhUta , [tata] kimidAnImanena janmanA bhaviSyatItyevaM manyamAnA eke viditasaMsArasvabhAvA viditvA'pyevaM' tato mAtaraM--jananIM pitaraM-janayitAraM hitvA-tyaktvA jJAtayaH-pUrvAparasambandhinaH svajanAstAn paritrahaH-dhanadhAnyahiraNyadvipadacatuSpadAdiH taM, kimbhUtAH ? vIramivAtmAnamAcaranto vIrAyamANAH, samyak saMyamAnuSThAnenotthAya vividhairupAyaihiMsA na vidyate avihiMsAH, zobhanaM vrataM yeSAM te suvratAH, indriyadamAddAntAH, ityevaM samutthAya pUrva pazcAt pazya-nibhAlaya dInAn-zragAlatvavihAriNaH pUrvamutpatitAn saMyamArohaNAt pazcAtpApodayAt pratipatata, kimiti dInA bhavanti yato 'vasaTTA' vazA indriyaviSayakaSAyANAM tata ArtAH, kAtarAH parISahopanipAte sati, ke te ? janAH, 'lUsagA' lUSakA vratAnAM vidhvaMsakA bhavanti / ___ 'ahamegesiM' ekeSAM-bhagnapratijJAnAM zlokaH-azlAghArUpaH pApako bhavet , svapakSAt parapakSAdvA mahatyayaza kIrtirbhavati, 'se samaNavibhaMte' so'yaM zramaNo bhUtvA vividhaM bhrAnto-bhagnaH zramaNavibhrAnto, vIpsayA'tyantajugupsAmAha / kina--pazyata yayaM karmasAmayama eke samanvAgatarudyaktavihAribhiH saha vasanto'pyasamanvAgatAH zItalavihAriNaH, tathA namamAnaiH-saMyamAnuSThAnena vinayavadbhiH anamamAnA-nirpaNatayA sAvadyAnuSThAyino, viratairaviratA drvybhuutairdrvybhuutaaH| evambhUtAn abhisametya-jJAtvA kiM karttavyam ? 'paMDite mehAvI' paNDitaH-vaM jJAtajJeyo medhAvI-maryAdAvyavasthito 1 uditvaa'pyev-0| SSSSSSSSSCRIBE | // 364 // Page #389 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI0 niSThitArthaH - viSayasukhaniSpipAto vIraH karmavidAraNasahiSNurbhUtvA Agamena - sarvajJa praNItopadezAnusAreNa sadA-sarvakAlaM parikrAmayeH / itiradhikAraparisamAptau bravImIti pUrvavat // 190 // // zrIdhUtAdhyayane caturthoddezaka pradIpikA samAptA // 1164 // 365 // Page #390 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 165 zrAcA pradI0 AAAAA-%AE% AAAAAA // zrIdhUtAdhyayane paJcamoddezakaH // uktazcaturthoddezakaH, sAmprataM paJcama Arabhyate, asya cAyamabhisambandhaH--ihAnantaroddezake karmavidhUnanArtha gauravatraya- || | vidhUnanA'bhihitA, sA copasargavidhUnanAvyatirekeNa na saMpUrNabhAvamanubhavati, ata upasargavidhUnanArthamidamupakramyate, ityanena || sambandhenAyAtasyAsyoddezakasyAdivatram-- se gihesu vA gihataresu vA gAmesu vA gAmaMtaresu vA Nagaresu vA NagaraMtaresu vA jaNavaesu vA jaNavayaMtaresu vA saMtegatiyA jaNA lUsagA bhavaMti aduvA phAsA phusaMti / te phAse puTTho dhIro adhiyAsae oe smitdNsnne|| dayaM logassa jANittA pAINaM paDINaM dAhiNaM udINaM Aikkhe vibhae kiTTe vedvii| se uThThiesu vA aNuTThiesu vA sussUsamANesu pavedae saMti viratiM uvasamaM NivvANaM soyaM ajjaviyaM maddaviyaM lApaviyaM aNativattiyaM savvesi pANANaM savvesi bhUtANaM savvesi jIvANaM savvesi sattANaM, aNuvIi bhikkhU dhammamAikhejjA (sU. 191) | // 366 // Page #391 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA. za65 pradI0 AAAAAAA ___ 'seti sa paNDito medhAvI niSThitArthoM vIraH ekAkivihAritayA grAmAnugrAmaM rIyamANaH kSudratiryagnarAmarakRtopasargaparISahApAditAn duHkhasparzAn nirjarArthoM samyagadhisaheta, kya punarvyavasthitasya ke' parISahopasargA abhipate yuriti darzayatiAhArAdyartha praviSTasya 'gihesu vA gRheSu vA uccanIcamadhyamAvasthAsaMsUcakaM bahuvacanaM, gRhAntareSu vA, asantI buddhyAdIn guNAniti grAmAsteSu vA tadantarAleSu vA, naiteSu karo'stIti nakarANi teSu tadantarAleSu vA, janAnAM-lokAnAM padAnisthAnAni yeSu te janapadAH dezAH avantyAdayaH sAdhuviharaNayogyAH ardhaSaDviMzatiH teSu tadantarAleSu vA, vihArabhUmigatasya gacchato vA, tadevaM tasya bhikSA mAdInadhizayAnasya kAyotsargAdi vA kurvata eke kAluSyopahatAtmAno ye janA lUSayantIti lUSakA hiMsakA santi-vidyante, 'aduvA' athavA teSu grAmAdiSu sthAneSu tiSThato gacchato vA sparzAH tRNasparzadaMzamazakazItoSNAdyApAditAH duHkhavizeSAH kadAcit spRzanti-abhibhavanti, taizca spRSTaH parISahaistAna sparzAn duHkhavizeSAn dhIraHakSobhyo'dhisaheta narakAdiduHkhabhAvanayA'vandhyakarmodayApAditaM punarapi mayaivaitatsoDhavyamityAkalayya samyaka titikSeteti / kIdRkSo'dhisaheta ityAha--'oe samitadaMsaNe' ojaH-eko rAgAdivirahAt samyaga itaM-prAptaM darzanamasyeti samitadarzanaH smygdRssttiH| ___ evambhUtaH kimabhisandhya dharmamAcakSIta-'dayaM logassa' dayAM-kRpAM lokasya-jantulokasyopari dravyato jJAtvA kSetrataH prAcInaM pratIcInaM dakSiNamudIcInamaparAnapi digvibhAgAnabhisamIkSya sarvatra dayAM kurvan dharmamAcakSIta, kAlato yAvajjIvaM, 1-te-vR0 / 55%A5%OMOMna // 367 Page #392 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 1165: AcA0 pradI0 PEOSEXMOCREATOR 549-6-- bhAvato'rakto'dviSTaH, tathA 'vibhae' dharmamAcakSANo vibhajet-dravyAdibhiH AkSepiNyAdikathAvizeSairvA prANAtipAtAdivizeSairvA dharma vibhajet , yadi vA ko'yaM puruSaH kazca nato devatAvizeSamabhigRhito'nabhigRhito vA? evaM vibhajet , tathA 'kiTTe' kIrtayed vratAnuSThAnaphalaM, ko'sau ? vedavida-Agamavit / sa punaH keSu nimitteSu kIrtayedityAha-'se uDhiesu vA sa-Agamavit svasamayaparasamayajJaH utthiteSu vA-bhAvotthAnena / yatiSu, vA zabdaH pakSAntaradyotakaH, pArzvanAthaziSyeSu caturyAmotthiteSveva vardhamAnatIrthAcAryAdiH pazcayAmaM dharma pravedayet , I svaziSyeSu vA sadotthiteSvajJAtajJApanAya dharma pravedayet , anutthiteSu vA zrAvakAdiSu zuzrUSamANeSu dharma zrotumicchatsu gurvAdeH paryupAstiM kurvatsu vA dharma pravedayet / kimbhUtaM dharma pravedayedityAha-'saMti virati uvasamaM'ti zamanaM zAntirahiMsA tAmAcakSIta, tathA viratimanena ca mRSAvAdAdizeSavratasaGgrahaH, tathA upazama-krodhajayAdanena cottaraguNasaGgrahaH, tathA nivRtiH-nirvANaM mUlaguNottaraguNayorahikAmuSmikaphalabhUtamAcakSIta, tathA zauca-sarvopAdhizucitvaM nirvAcyavratadhAraNaM, AjavaMmAyAvakratAparityAgAt , mArdavaM-mAnastabdhatAparityAgAt , lAghavaM bAhyAbhyantaragranthaparityAgAt , kathamAcakSIta ? anatipatya yathAvasthitaM vastvAgamAbhihitaM tathA'natikramya keSAM kathayati ? 'savvesiM pANANaM ' sarveSAM prANinAM dazavidhAH prANA vidyante yeSAM te prANinasteSAM sAmAnyataH saMjJipaJcendriyANAM, sarveSAM bhUtAnAM muktigamanayogyatvena' bhavyatvena bhUtAnAM-vyavasthitAnAM, sarveSAM jIvAnAM saMyamajIvitena jIvatAM jijIviSUNAM, sarveSAM satvAnAM-tiryanarAmarANAM saMsAre klizyamAnatayA karuNAspa 1 yogyen-paa0| 14 RECE%E469 // 368 // Page #393 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAcA0 pradI0 za65 OMOMOMAALAAM dAnAmekArthikAni prANAdIni padAni, teSAM kSAntyAdikaM dazavidhaM dharma bhikSaNazIlo bhikSurdharmakathAlabdhimAnAcakSIta // 191 // yathA ca dharma kathayettadAha aNuvIi bhikkhU dhammamAikkhamANe No attANaM AsAdejjA No paraM AsAdejjA No aNNAI pANAiM bhUyAiM jIvAiM sattAiM AsAdejjA / se aNAsAdae aNAsAdamANe vajjhamANANaM pANANaM bhUtANaM jIvANaM sattANaM jahA se dIve asaMdINe evaM se bhavati saraNaM mhaamunnii| ___ evaM se udvite ThitappA aNihe acale cale avahilesse parivae / saMkhAya pesalaM dhammaM diTThimaM pariNivvuDe / tamhA saMgaM ti pAsahA / gaMthehiM gaDhitA NarA visaNNA kAmakkaMtA / tamhA lUhAto No parivitasejjA / jassime AraMbhA saJvato savvatAe supariNNAtA bhavaMti jesime lUsiNo No parivittasaMti, se vaMtA kodhaM ca mANaM ca mAyaM ca lobhaM ca / esa tiuTTe viyAhite tti bemi (sU. 192) ISISASHISISISASIA // 369 // Page #394 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI. 1 / 6 / 5 sa bhikSu:-sAdhuranuvicintya-pUrvApareNa dharma puruSaM vA''locya yo yasya kathanayogyastaM dharmamAcakSANaH Ai-maryAdayA yathA'nuSThAnaM samyagdarzanAdeH zAtanA AzAtanA tayA AtmAnaM no AzAtayet , Atmana AzAtanA dvidhA-dravyato bhAvatazca, dravyata-AhAropakaraNAdevyasya kAlAtipAtAdikRtA''zAtanA-bAdhA na bhavati tathA kathayed , AhArAdidravyabAdhayA ca zarIrasyApi pIDA bhAvAzAtanArUpA syAt , kathayato yathA gAtrabhaGgarUpA bhAvAzAtanA na syAt tathA kathayeta, tathA no paraM zuzrUSamANamAzAtayed, yataH paro hIlanayA kupitaH sannAhAropakaraNazarIrAnyatarapIDAyai pravartate', atastadAzAtanAM varjayan || dharma buyAt , tathA'nyAn vA sAmAnyena prANino bhUtAn jIvAn satvAno AzAtayed-bAdhayet / tadevaM sa muniH svato'nAzatakaH parairanAzAtayan tathA'parAnAzAtayato'nanumanyamAno pareSAM vadhyamAnAnAM prANinAM yathA pIDA notpadyate tathA dharma kathayet , tadyathA-yadyasau lokikakuprAvacanikapArzvasthAdidAnAni prazaMsati avaTataTAkAdIni vA tataH pRthivIkAyAdayo vyApAditA bhaveyuH, atha dUSayati tadA'pareSAmantarAyApAdanena tatkRto bandhavipAkAnubhavaH syAt, uktazca "je udANaM pasaMsaMti, vahamicchaMti pANiNaM / __ je uNaM paDisehiti vitticche kariti te / 1 // [ 1 pravarttata - vR0 / 2 tato'pare - bR0 / 3 ye tu dAna prazaMsanti, vadhamicchanti prANinAm / ye caitat pratiSedhayanti vRtticchedaM kurvanti te // 1 // 1 // 370 // Page #395 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA za65 pradI0 BIROURURLARLA tasmAdavaTataTAkAdividhipratiSedhavyudAsena yathAvasthitaM dAnaM zuddha prarUpayedasAvadyAnuSThAnaM veti, evaM bruvannubhayadoSaparihArI' jantUnAmAzvAsabhUmirbhavati, etadRdRSTAntadvAreNa darzayati-'jahA se dIve' yathA'sau dvIpo'sandInaH zaraNaM bhavatyevamasAvapi mahAmuniH tadrakSaNopAyopadezadAnataH vadhyamAnAnAM vadhakAnAM ca tadadhyavasAyanivarttanena viziSTaguNasthAnApAdanAccharaNyo bhavati, tathAhi--yathoktaprakAreNa dharmakathAM kathayan kAMcana pravAjayati, kAMcana zrAvakAn vidhatte, kAMcana samyagadarzanayujaH karoti, keSAJcitprakRtibhadrakatAmApAdayati / kiMguNazcAsau zaraNyo bhavatItyAha--'evaM se udvite' evamiti vakSyamANaprakAreNa sa-zaraNyo mahAmunirbhAvotthAnena saMyamAnuSThAnarUpeNa ut-prAvalyena sthita usthitaH, sthito jJAnAdike mokSamArge AtmA yasya sa sthitAtmA, asniho-rAgadveSarahitatvAdapratibaddhaH, tathA na calatItyacalaH parISahopasargavAterito'pi, tathA calo'niyatavihAritvAt tathA saMyamAdvahinirgatA lezyA'dhyavasAyo yasya sa bahirlezyaH, yo na tathA so'vahirlezyaH, sa evambhUtaH pariH-samantAt saMyamAnuSThAne parivrajet / sa ca kimiti saMyamAnuSThAne parivrajedityAha--'saMkhAya'tti saMkhyAya-abadhArya pezalaM-zobhanaM dharma 'diTima' aviparItArthadarzanaM dRSTiH sadanuSThAnaM vA, [sAyasyAsau dRSTimAn , 'pariNicuDe' pariH-samantAnivRtaH-zItIbhUto / 1 evaM kurvnnubh0-paa0| ASIASISASAR // 371 // Page #396 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAcA0 dI0 yastvasaGkhyAtavAn pezalaM dharmaM nAsau parinirvAtIti darzayati-- ' tamhA saMgaM 'ti itirhetau, yasmAt mithyAdRSTiH saGgavAn nanirvAti tasmAt saGgaM mAtApitRkalatrAdijanitaM dhanadhAnyAdijanitaM vA vipAkaM vA pazyata yUyaM vivekenAvadhArayata, sUtreNaiva saGgamAha-- 'gaMthehiM gaDhitA' ta evaM saGgino narAH sabAhayAbhyantarairgranthairgrathitA avabaddhA viSaNNA granthasaGge nimagnAH kAmairicchAmadanarUpairAkrAntA avaSTabdhA na nirvAnti, yadyevaM tataH kiM kartavyamityAha -- 'tamhA lUhAto' tasmAd rUkSAt - saMyamAnniHsaGgAtmakAt no parivitra set na bibhIyAt / kasya punaH saMyamAna parivitrasanaM sambhAvyata ityAha - 'jassime' yasya mahA| munerime saGgAH- ArambhAH sarvato'vigAnataH sarvajanAcaritatvAt pratyakSAH sarvataH - sarvAtmakatayA suparijJAtA bhavanti, kimbhUtA ArambhAH ? yeSvime janA lUpiNo hiMsakA ajJAnamohodayAt na parivitrasanti na bibhyati / yazcArambhANAM parijJAtA sa kimaparaM kuryAdityAha --- sa - mahAmuniH pUrvavyAvarNitasvarUpo vAntvA tyaktvA krodhaM ca mAnaM ca mAyAM ca lobhaM ca sa evaM krodhAdIn vAnyA mohanIyaM troTayati, sa caiSo'pagatamohanIyaH saMsArasantatestuTTaH - apasRto vyAkhyAtastIrthakara gaNadharAdibhiritiradhikAraparisamAptau bravImyetat pUrvoktam // 192 // yadi vaitadvakSyamANamityAha - kAyassa viovAe esa saMgAmasI se viyAhie / se hu pAraMgame muNI | avi hammamANe phalagAvataTTI kAlovaNI te kaMkhejja kAlaM jAva sarIrabhedo tti bemi (sU. 193) // dhuyanAmayaM chaTTamajjhayaNaM samattaM // 1265 // 372 // Page #397 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA pradI. 1165 'kAyassa'tti cIyata iti kAyastasya vizeSeNa AG-maryAdayA''yuSkakSayAvadhilakSaNayA pAto vyApAtaH zarIravinAza' eSa saGgrAmazIrSarUpatayA vyAkhyAto, yathA hi saGgrAmazirasi parAnIkanizAtAkRSTakRpANaniryatprabhAsaMvalitodyatsUryaviDudbhUtavidyunnayanacamatkRtikAriNi kRtakaraNo'pi subhaTazcittavikAraM vidhatte, evaM maraNakAle samupasthite parikarmitamaterapyanyathAbhAvaH kadAcitsyAdato yo maraNakAle na muhyati sa pAragAmI muniH saMsArasya karmaNo vA utkSiptabhArasya vA pryntyaayii| kizca-'avi hammamANe' hanyamAno'pi parISahopasagaiH phalakavadavatiSThate na kAtarIbhavati, kAlopanItaH-mRtyukAlenAtmavazatAM prApitaH san dvAdazavarSasaMlekhanayA''tmAnaM saMlikhya girigaharAdisthaNDile pAdapopagamaneGgitamaraNabhaktaparijJAnyatarAvasthopagataH kAlaM maraNakAlamAyuSkakSayaM yAvaccharIrasya jIvena sArddha bhedo bhavati tAvadAkAGkSad, ayameva ca mRtyukAlo yaduta zarIrabhedo, na punarjIvasyAtyantiko vinAzo'stIti / itiradhikAraparisamAptau, bravImIti pUrvavaditi paJcamoddezakaH samAptaH / / 193 // iti zrIbRhatkharataragacche zrIjinasamudrasUripaTTAlaGkArazrIjinahaMsasUriviracitAyAM zrIAcArAGgapradIpikAyAM SaSThaM zrI dhRtAdhyayanaM samAptam / / AAAAAAAAAX mA032 10NayA ghAto vyAghAtaH- zarI0-pA0 / // 373 // Page #398 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SReq bhAcA pradI0 181 18986262812462201281 // athASTamaM vimokSAdhyayanam // ( saptamaM mahAparIjJAkhyamadhyayanaM vyucchinnam ) uktaM SaSThamadhyayanaM, adhunA saptamAdhyayanasya mahAparijJAkhyasyAvasaraH, tacca vyavacchinnamitikRtvAtiladhyASTamasya sambandhI vAcyaH, sa cAyam-ihAnantarAdhyayane nijakarmazarIropakaraNagauravatrikAdividhUnanena niHsaGgatA'bhihitA, sA caivaM sAphalyamanubhavati yadyantakAle'pi samyagniryANaM syAdityataH samyagniryANapratipAdanAyedamArabhyate, ityanena sambandhenAyAtasyAsyAdhyayanasyoddezArthAdhikAraH procyate tatrAdyoddezake'yamarthAdhikAraH, tadyathA-trayANAM triSaSTyadhikAnAM prAvAdukazatAnAM' pArzvasthAdInAM ca vimokSaH parityAga kaaryH1| dvitIye tu-akalpikasya-AdhAkarmAdevimokSaH parityAgaH kAryaH / / tRtIye tu-gocaragatasya yatezItAdinA kampanAdikAyAmaGgaceSTAyAM satyAM gRhasthasyeyamArekA syAd yathA-grAmadharmarudvAdhyamAnasya zRGgArabhAvAvezAdasya yateH kampanamityevaM bhASite tadAzaGkAvyudAsAya yathAvasthitArthakathanA kriyate / zeSeSUddezakeSu paJcasvayamarthAdhikAraH, tadyathA-upakaraNazarIrANAM vimokSaH-parityAgaH samAsato vyAsatastUcyate, 1 prAkSakazatAnAM - pA0 / PALSUSKLOGISTARAR:843 // 374 // Page #399 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI0 1 / 8 / 1 1977%%%954 ityuddezArthAdhikAraH 4-8 / nAmaniSpanne nikSepe kmiokSa iti nAma, tatra bhAvavimokSo dvidhA-' dezataH sarvatazca, tatra dezato'viratasamyagdRSTInAmAdyakaSAyacatuSkakSayopazamAdezaviratAnAmAdyASTakakaSAyakSayopazamAdbhavati, sAdhUnAM ca dvAdazakapAyakSayopazamAt kSapakazreNyAM tu yasya yAvanmAtraM kSINaM tasya tatkSayAddezavimuktatA, ata: sAdhavo dezavimuktA, bhavastha kevalino'pi bhavopagrAhikarmasadbhAvAdezavimuktA eva, sarvavimuktAzca siddhAH / gato nAmaniSpano nikSepaH, sAmprataM sUtrAnugame'skhalitAdiguNopetaM sUtramuccAraNIyaM, taccedam se bemi - samaNuNNassa vA asamaNuNNassa vA asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA vatthaM | vA paDiggahaM vA kaMbalaM vA pAdapuMchaNaM vA No pAejjA, No NimaMtejjA, No kujjA veyAvaDiyaM paraM ADhAyamANe ti bemi (sU. 194) se bemi'tti so'haM bravImi yo'haM bhagavataH sakAzAt jJAtajJeya iti, kiM tat-vakSyamANaM, tadyathA-samanojJasya vA, vAzabda uttarApekSayA pakSAntaradyotakaH, samanojJo dRSTito liGgato na tu bhojanAdibhiH tasya, tadviparItastvasamanojJaH-zAkyAdi. stasya, 'asaNaM vA' azyata ityazanaM-zAlyodanAdi, pIyata iti pAnaM-drAkSApAnakAdi, khAdyata iti khAdima-nAlikerAdi, svAdyata 1 noAgamataH bhAvavimokSo dvidhA / 2 nAhisadbhA0 - 50 / ASSISTANHASHA | // 375 // Page #400 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 81 pradI0 iti svAdima-karpUralavaGgAdi, tathA vastraM vA patadgrahaM vA kambalaM vA pAdapuJchanaM vA no pradadyAt , [ yat ] prAsukamaprAsukaM vA tadanyeSAM kuzIlAnAmupabhogAya no vitaret , nApi dAnArtha nimantrayet , na ca teSAM vaiyAvRttyaM kuryAt , param-atyarthamAdriyamANa atyarthamAdarakhAnna tebhyaH kimapi dadyAt nApi tAnAmantrayet na ca teSAM vaiyAvRttyamuccAvaccaM kuryAditi, bravImItyadhikAraparisamAptau // 194 // etacca vakSyamANamahaM bravImItyAha-- dhuvaM cetaM jANejjA asaNaM vA jAva pAdapuMchaNaM vA, labhiya No labhiya, bhuMjiyA no bhuMjiyA, | paMthaM viyattA viokamma, vibhattaM dhammaM jhosemANe samemANe valemANe pAejja vA, NimaMtejja vA, kujjA veyAvaDiyaM / paraM aNADhAyamANe ti bemi (sU. 195) te hi zAkyAdayaH kuzIlA azanAdikamuddizyaivaM' yuH yathA dhruvaM caitanjAnIyAt-nityamasmadAvasathe bhavati labhyate vA'to bhavadbhiretadazanAdikamanyatra labdhvA vA'labdhvA vA bhuktvA vA'bhuktvA vA'smaddhRtaye'vazyamAgantavyaM, alabdhe [lAbhAya labdhe] 'pi vizeSAya bhukte punarbhojanAyAbhukte'pi prathamAlikArthamasmaddhRtaye yathAkathaJcidAgantavyaM, yadyathA bhavatAM kalpanIyaM bhavati tattathA dAsyAma iti, anupatha evAsmadAvasatho bhavatAM vartate, anyathA'pyasmatkRte panthAnaM vyAvApi vakrapathenApyAgantavya 1 0mupadazya m - bR0|| ARISHRSHASHASAHE ASIANS // 376 // Page #401 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA pradI. maprakramya vA'nyagRhANi' samAgantavyaM, nAtrAgamane khedo vidheyaH, kimbhUto'sau zAkyAdiriti darzayati--"vibhattaM dhammati vibhaktaM-pRthagbhUtaM dharma juSan-Acaran , etacca kadAcitpratizrayamadhyena 'samemANe'tti samAgacchan 'valemANe ti gacchan brayAd yadi bA azanAdi pradadyAt azanAdidAnena vA nimantrayedanyadvA prazrayavadvaiyAvRttyaM kuryAt , tasya kuzIlasya nAbhyupeyAt , na tena saha saMstavamapi kuryAt , kathaM param --atyarthamanAdriyamANa:-anAdaravAn evaM hi darzanazuddhirbhavati, bravImyetatpUrvoktam // 195 // ___ yadi vaitadvakSyamANamityAha--- ihamegesiM AyAragoyare No suNisaMte bhavati / te iha AraMbhaTThI aNuvayamANA, haNa pANe || ghAtamANA, haNato yAvi samaNujANamANA, aduvA adinnamAiyaMti, aduvA vAyAo viuMjaMti, taM jahA-asthi loe, Natthi loe, dhuve loe, adhuve loe, sAdie loe, aNAdie loe, sapajjavasie loe, apajjavasie lAe, sukaDe ti vA dukaDe ti vA kallANe ti vA pAvae ti vA sAdhU ti vA asAdhU ti vA siddhI ti vA asiddhI ti vA nirae ti vA anirae ti vA / / 1 zUnyagRhANi - pA0 / 2 dvA0 upAzrayAt bai0 - pA0 / // 377 Page #402 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI0 | jamiNaM vippaDivaNNA mAmagaM dhammaM paNNavemANA / ettha vi jAgaha akasmAt / ___ evaM tesiM No suakkhAte No supaNNatte dhamme bhavati (sU. 196) 'ihame gesiM'ti iha-asmin - manuSyaloke ekeSAM-puraskRtAzubhakarmavipAkAnAmAcaraNamAcAro-mokSArthamanuSThAnavizeSastasya gocaro-viSayaH no suSTu nizAnta:-paricito bhavati, 'te iha'tti te anadhItAcAragocarA bhikSAcaryA'snAnasvedamalaparISahatarjitAH sukhavihAribhiH zAkyAdibhirAtmasAtpariNamitAH iha-manuSyaloke ArambhArthino bhavanti, te zAkyAdayo'nye vA kuzIlAH sAvadyArambhArthinaH, tathA vihArArAmataDAgakUpakaraNaudezika bhojanAdibhirdharma badanto'nuvadantaH, "haNa pANe' jahi prANina ityevamaparairghAtayanto dhanatazcApi samanunAnantaH, 'aduvA' athavA adattaM parakIyaM dravyamagaNitavipAkAstirohitazubhAdhyavasAyAH Adadati gRhanti, 'aduvA vAyAo' athavA [vAco] vividhaM-nAnAprakArA yuJjanti, tadyathA-'asthi loe' asti lokaH-sthAvara jaGganAtmakaH, tatra navakhaNDA pRthvI saptadvIpA vasundharetyAdi, apare cArvAkA AhuH--nAsti loko, mAyendrajAlasvapna kalpamevaitatsarve, nAsti paralokAnuyAyI jIvo, na staH zubhAzubhe, surAGgebhyo madazaktivadbhUtebhya eva caitanyamutpadyate ityAdi / tathA sAGkhyAdaya AhuH-dhruvo-nityo lokaH, AvirbhAvatirobhAvamAtratvAdutpAdavinAzayoH, asato'nuvAdAt satazcAvirAzAt / zAkyAdayastvAhuH--adhruvo [loko]'nityaH, pratikSaNaM vizarArusvabhAvatvAt , vinAzahetorabhAvAt nityasya ca krama yaugapadyAbhyAmarthakriyAyAmasAmarthyAt / anye punaH sAdiko loka iti te cAhuH-pralayakAle // 378 Page #403 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 282 sarveSu bhAveSu vinaSTeSu brahmaNA jaganmAtaraH mssttaaH| aditiH surasAnAM ditirasurANAM manurmanuSyANAm / vinanA vihaGgamAnAM mAtA vizvaprakArANAm // 1 // kadruH sarIsRpANAM sulasA mAtA tu nAgajAtInAm / surabhizcatuSpadAmAmilA punaH sarvabIjAnAm // 2 // [ ityAdi / apare tu punaranAdiko loko, yathA zAkyA AhuH--anavadagro'yaM bhikSavaH ! saMsAraH, pUrvA ca koTI na prajJAyate, tathA saparyavasito loko, jagatpralaye sarvasya vinAzasadbhAvAt , tathA'paryavasito lokaH, sataH AtyantikavinAzAsambhavAt , tadevaM paramArthamanAnAnA astotyAdyabhyupagamena lokaM vivadamAnAH prabhUtA vAco niyuJjanti, tathA AtmAnaM prati vivadante, 'sukaDe ti vA' suSTu kRtaM sukRtaM duSkRtamityevaM kriyAvAdinaH saMpratipadyante, tathA suSTu kRtaM yatsaGgaparityAgato mahAvratamagrAhi, apare duSkRtaM bhavatA yadasau mugdhamAlocanA putramanutpAdyojjhitA, tathA ya eva kazcitpravajyodhataH kalyANa ityevamabhihitaH sa evApareNa pAkhaNDika vipra labdho'yaM klIbo gRhAzramapAlanAyAsamartho'napatyaH pApa ityevamabhidhIyate, tathA sAdhuriti vA asAdhuriti vA siddhiriti vA asiddhiriti vA naraka iti vA anaraka iti vA, evamanyadapyAzritya svAgrahagrAhiNo vivadanta iti darzayati, 'jamiNaM vipaDivaNA' yadidaM vipratipannA yatpUrvoktaM lokAdikaM tadidamAzritya vividhaM pratipannA vipratipannAH, [ tathA coktam-] Page #404 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 1281 pradI. KADASHIE izvarapreritaM kecit kecit brahmakRtaM jagat / avyaktaprabhavaM sarva vizvamicchanti kaapilaaH||1|| yAdRcchikamidaM sarva kecidbhUtavikArajam / keciccAnekarUpaM tu bahudhA saMpradhAvitAH // 2 // [ ityAdi, tadevamanavagAhitasyAdvAdasamudrANAmekAMzAvalambinA matibhedAH prAduSSyanti, yeSAM tu pumaH syAdvAdamataM nizcitaM teSAmastitvanAstitvAderarthasya nayAbhiprAyeNa kathaJcidAzrayaNAt vivAdAbhAva eva / te ca vivadantaH parasparato vipratipannA 'mAmagaM dhamma' mAmakaM-AtmIyamAtmIyaM dharma prajJApayantaH svayaM naSTAH parAnapi nAzayanti, tathAhi kecit sukhena dharmamicchanti, apare duHkhenAnye snAnAdinA, mAmaka evaiko dharmoM mokSAyAnirvAcyazca, nApara ityevaM vadanto'puSTadharmANo'viditaparamArthAn pratArayanti, teSAmuttaraM darzayati-'ettha vi jANaha' atrApi asti loko nAsti vetyAdau jAnIta yUyam | akasmAditi mAgadhadeze AbAlagopAlAGganAdinA saMskRtasyaivoccAraNAdihApi tathaivoccAritaH, kasmAditi heturnakasmAdakasmAdhetorabhAvAt / 'evaM tersi'ti evam-uktanItyA teSAmekAntavAdinAM na svAkhyAto dharmo bhavati, nApi zAstrapraNayanena suprajJApito kA bhavati // 196 // N ESEARCICIRCTER OM OMOMOM SCREEN // 380 // Page #405 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 / 8 / 1 AcA0 pradI0 ARRRRECRETARVASNA se jahetaM bhagavayA paveditaM AsupaNNeNa jANayA pAsayA / aduvA guttI vaigoyarassa tti bemi / sabbattha saMmataM pAvaM / tameva uvAtikamma esa mahaM vivege viyAhite / gAme aduvA raNe, Neva gAme Neva raNNe, dhammamAyANaha paveditaM mAhaNeNa mtimyaa| jAmA tiNNi udAhaDA jesu ime AriyA saMbujjhamAgA samuTThitA, je NivvutA pAvehi kamme hiM aNidANA te viyAhitA (sU. 197) se jaheta' tadyathA ida-syAdvAdarUpaM vastuno lakSaNaM samastavyavahArAnuyAyi kvacidapyapratihataM bhagavatA zrIvardhamAnasvAminA praveditam , kimbhUtena ?-AzuprajJena, nirAvaraNatvAt satata payuktena, kiM yogapadyena ? neti darzayati-'jANayA' jJAnopayuktena, pazyatA-darzanopayuktenaitatpraveditam / 'aduvA guttI' [athavA guptirvAggocarasya-bhASAsamitiH kAryetyetatpraveditaM bhagavatA, yadivA] astinAstyAdivAdinAM vAdAyotthitAnAM vAdalabdhimatAM pratijJAhetudraSTAntopanyAsadvAreNa tadupanyastadUSaNopanyAsena ca tatparAjayApAdanataH samyaguttaraM deyam , athavA guptirvAggocarasya vidheyetyetadahaM bravImi / vakSyamANaM cetyAha-'sabatya saMmataMti tAn vAdino vAdAyotthitAnevaM brUyAd-yathA bhavatAM sarveSAmapi pRthivyaptejovAyuvanaspatyArambhaH kRtakAritAnumatibhiranujJAto'taH sarvatra sammatam-abhipretamapatiSiddhaM pApaM-pApAnuSThAnaM, mama tu naitatsammatamityAha-'tameva uvAtikamma' tadevaitatpApAnuSThAnaM upa-sAmIpyenAtikramya-atilaThya tato'haM vyavasthito'ta eSa mama vivako vyAkhyAtaH, tatkathamahaM sarvApratiSiddhAzravadvAraiH saMbhASaNamapi kariSye ? AstAM tAvadvAda ityevamasamanujJavivekaM karoti, // 38 // Page #406 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1281 AcA pradI0 ARCLAGUAAAAAAGARLX atrAha-kathaM tIthikAH sammatapApA ajJAnino mithyAdRSTayo'cAritriNo'tapasvino vA ? te'pyakRSTabhUmivanavAsino bhUlakandAhArA vRkSAdinivAsinazca, atrAhAcArya:-nAraNyavAsAdinA dharmaH, api tu jIvAjIvaparijJAnAt tatpUrvakAnuSThAnAcca, tacca teSAM nAstyato'samanojJAste iti / kiJca sadasadvivekino hi dharmaH, sa ca grAme vA syAdathavA'raNye, naivAdhAro grAmo naidhAraNyaM dharmanimittaM, yato bhagavatA na vasimamitaradvA''zritya dharma praveditaH, jIvAditacaparijJAnAt samyaganuSThAnAcca, atastaM dharmamAjAnIta, praveditaM-kathitaM 'mAhaNeNa'tti bhagavatA, kimbhUtena ? matimatA-kevalinA / kimbhUto dharmaH pravedita ityAha-'jAmA tiNi yAmA-vratavizeSAH traya udAhRtAH, tadyathA-prANAtipAto mRSAvAdaH parigrahazca, adattAdAnamaithunayoH parigraha evAntarbhAvAt trayagrahaNaM, te udAhRtAH-vyAkhyAtAH, yeSu yAmeSu hame dezAryAH sambudhyamAnAH santaH samutthitAH, ke ? ye nivRtAH-krodhAdyapagamanena zItIbhUtAH pApesu karmasu anidAnA-nidAnarahitAH vyaakhyaataa:-prtipaaditaaH||197|| kya punaH pApakarmasvanidAnA ityata Aha - uDDaM adhaM tiriyaM disAsu sabbato sabyAvaMti ca NaM pADiyakkaM jIvahiM kammasamAraMbhe NaM / / taM pariNAya mehAvo Neva sayaM etehiM kAehiM daMDaM samAraMbhejjA, neknnehi eehi kAehiM daMDaM samAraMbhAvinjA, Neva'NNe etehiM kAehi daMDaM samArabhaMte vi samaNujANejjA / je ca'NNe etehiM kAehiM daMDaM samArabhaMti tesi pi vayaM lagjAmo / RECAHARASATAR // 382 / Page #407 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zatA? AcA pradI. RECUPER-LOGE GESPEELGER taM pariNNAya mehAvI taM vA daMDaM aNNaM vA daMDaM No daMDabhI daMDaM samArabhejjAsi tti bemi (sU. 198) ||vimokkhss paDhamo uddesao samatto // 'uDDha'ti UrdhvamadhastiyagdikSu sarvataH-sarvaiH prakAraiH sarvA yAH kAzcana dizo'nudizazca pratyekaM jIveSu-ekendriyasUkSmetareSu yaH karmasamArambha:-jIvAnuddizya ya upamardarUpaH kriyAyAH samArambhaH, taMjJaparijJayA jJAtvA pratyAkhyAnaparijJayA pratyAcakSIta, medhAvI-maryAdAvyavasthitaH kathaM pratyAcakSIta ? 'Neva sayaMti naiva svayamAtmanA eteSu kAyeSu pRthivIkAyAdiSu daNDam -upamarda samArabheta, na cApareNa samArambhayet , naivAnyAn samArabhamANAn samanujAnIyAt , ye cAnye daNDaM samArabhante, tairapi vayaM lajjAmahe' ityevaM kRtAdhyavasAyaH san tajjIveSu karmasamArambhaM mahate'narthAya / parijJAya-jJAtvA, medhAvI-maryAdAgan tadvA pUrvoktaM daNDamanyadvA mRSAvAdAdikaM daNDAdibhetIti daNDabhIH san no daNDaMprANyupamardAdikaM samArabhethAH, karaNatrikayogatrikeNa pariharet , itiradhikAraparisamAptau, bravImIti pUrvavat // 198 // // zrIvimokSAdhyayane prathamoddezakapradIpikA samAptA // BALASALAWALASAILABORE ljjaamH-paa0| // 383 Page #408 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 / 8 / 2 AcA0 pradI0 AAAA // zrIvimokSAdhyayane dvitIyodezakaH // uktaH prathamoddezakaH, sAmprataM dvitIya Arabhyate, asya cAyamabhisambandhaH-ihAnantaroddezake saMyamapratipAlanAya kuzIlaparityAgo'bhihitaH, sa cAkalpanIyaparityAgena bhavati, ato'kalpanIyaparityAgArthamidamupakramyate, anena saMbandhenAyAtasyAsyoddezakasyAdisUtram se bhikkhU parakkamejja vA ciTThajja vA NisIejja vA tuyaTTejja vA susANaMsi vA suNNAgAraMsi | vA rukkhamUlaMsi vA giriguhaMsi vA kuMbhArAyataNaMsi vA haratthA vA kahiMci viharamANaM taM bhikkhaM uvasaMkamitta gAhAvatI bayA-AusaMto samaNA! ahaM khala tava adrANa asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA vatthaM vA paDigagahaM vA kaMbalaM vA pAyapuMchaNaM vA pANAI bhUtAI jIvAI sattAI samAraMbha | samuddissa kIyaM pAmiccaM acchejjaM aNisaTTha abhihaDaM AhaTu cetemi AvasahaM vA samussiNAmi, se bhuMjaha vasaha AusaMto smnnaa!| taM bhikkhu gAhAvatiM samaNasaM savayasaM paDiyAikkhe - AusaMto gAhAvatI ! No khalu te ||5| // 384 // Page #409 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI0 mA0 33 ari ADhAmi, No khalu te vayaNaM parijANAmi, jo tumaM mama aTThAe asaNaM vA 4 vatthaM vA 4 pANAI 4 samAraMbha samuddissa kIyaM pAmiccaM acchejjaM aNisaGkaM abhihaDaM AhaTTu cetesi Avasaha vA musNiAsi | se virato Auso gAhAvatI ! etassa akaraNayAe (sU. 199 ) 'se bhikkhU' sa bhikSuH -- bhikSArthamanyakAryAya vA parAkrameta viharet tiSThedvA dhyAnavyagro nipIdedvA adhyayanAdhyApanazravaNAdRtaH, tathA zrAntaH kvacidadhyAnAdau tvagvarttanaM vA vidadhyAt kva ? zmazAne vA zmazAnaM pitRvanaM, tatra tvagvarttanaM na sambhavatyato yathAsambhavaM parAkramaNAdyAyojyaM, tathAhi-- gacchvAsinastAvattatra sthAnAdikaM na kalpate, pramAdaskhalitAdau vyantarAdyupadravAt / tathA jinakalpArthe saccabhAvanAM bhAvayato'pi na pitRvanamadhye nivAso'nujJAtaH, pratimApratipannasya tu sUryo'stamupayAti tatraiva sthAnaM, jinakalpikasya vA tadapekSayA zmazAnasUtram evamanyadapi yathAsambhavamAyojyam, zUnyAgAre vA giriguhAyAM vA vRkSamUle vA kumbhakArAyataneSu vA 'huratyA vA' anyatra vA grAmAdervastiM bhikSu kvacidvihantaM gRhapatirupasaMkramya vineyadezaM galA bruyAd vadet yacca vadettadAha- sAdhuM zmazAnAdiSu parAkramaNAdikAM kriyAM kurvANamupasaGkramya-upetya pUrvasthito vA gRhasthaH prakRtibhadrako'bhyupetasamyaktvaH sAdhvAcArA paNDitaH sAdhumuddizyaitadbrUyAt - he AyuSman ! bhoH zramaNa ! ahaM saMsArArNavamuttitIrSuH khalaH- vAkyAlaGkAre, tavArthAya yuSmannimittamazanaM vA pAnaM vA khAdimaM vA vastraM vA tad vA kambalaM vA pAdapucchanakaM vA samuddizya - Azritya kiM kuryAditi darzayati-- ' pANAI 'ti paJcendri 182 / / 385 / / Page #410 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAcA0 pradI0 yacchvAsAdisamanvitAH prANinastAna, abhUvan bhavanti bhaviSyanti ceti bhUtAni tAni jIvitavantau jIvanti jIvaSyantIti jIvAstAn, 'sattAI' ti saktAH sukhaduHkheSviti saccAstAn samArabhya - upamartha, azanAdyArambhe prANyupamardo'vazyaM - bhAvI tacca samastaM vyastaM vA kazcitpratipadyeta, iyaM cAvizuddhakoTigRhItA, sA cemA, - AhAka muddesia mIsajjA bAgharAya pAhuDiA / pUia ajjhoyarago uggamakoDI a chanbheA ||1|| [ ] vizuddhakoTiM darzayati-'kIyaM'ti krItaM - mUlyena gRhItaM 'pAmicca' ti aparasmAducchinnamudyatakaM gRhItaM, balAtkAritayA vA'nyasmAdAcchidya rAjJopadiSTo' vA'nyebhyo gRhibhyaH sAdhordAsyAmItyAcchiMdyAt, anisRSTaM - parakIyaM yattadantike tiSThati na ca pareNa tasya nisRSTaM-dattaM tadanisRSTaM, 'abhiharDa' ti abhyAhRtaM svagRhAdAhRtya 'cera mi'tti vitarAmi - dadAmi tubhyaM, evamazanAdikamuddizya brUyAt, tathA 'AvasaI'ti AvasathaM vA yuSmadAzrayaM samucchRNomi - AderArabhyApUrvaM karomItyevaM prAJjalivanatottamAGgaH san azanAdinA''mantrayet, yathA- bhuGkSvAzanAdikaM matsaMskRtAvasathe vasa, evaM dvivacanabahuvacane adhyAyojye / sAdhunA tu sUtrArthavizAradenAdInamanaskena pratiSeddhavyamityAha -- ' AusaMto' tti AyuSman ! zramaNa ! bhikSo ! | taM gRhapatiM samanasaM savayasamanyathAbhUtaM [vA ] pratyAcakSIta, kathamiti ceddarzayati 'AusaMto'tti AyuSman ! bho gRhapate ! na khalu tavaivambhUtaM vacanamahamAdriye, nA'pi ca tavaitadvacanaM [ pari] jAnAmi, AsevanaparijJA na vidadhe'ham, yastvaM mamakRte'zanAdi 1 AdhAkamaddezike mizrajAtaM bAdarA ca prAbhRtikA / pUtizca adhyavapUraka udgamakoTI ca SaDmedA // 1 // 2 rAjopasRSTaM - pA0 / 1/8/2 | // 386 // Page #411 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI0 prANyupamardena vidadhAsi yAvadAvasathasamucchrayaM vidadhAsi bho AyuSman gRhapate ! virato'hamevambhUtAdanuSThAnAda karaNa tayA // 199 // tadevaM prasAzanAdisaMskArapratiSedhaH pratipAdito, yadi punaH kazcidviditasAdhyabhiprAyaH pracchannameva vidadhyAttadapi kutazcidupalabhya pratiSedhayedityAha -- sebhikkhu parakkamejja vA jAva huratthA vA karhici viharamANaM taM bhikkhu uvasaMkamitta gAhAvatI AtagatAe pehAra asaNaM vA 4 jAva AhaTTu ceteti AvasahaM vA samussiNAti taM bhikkhuM parighAsetuM / taM ca bhikkhu jANejjA saha sammutiyAe paravAgaraNeNaM aNNersi vA soccAayaM khalu gAhAvatI mama aTThAe asaNaM vA 4 jAva AvasahaM vA samussiNAti / taM ca bhikkhu paDilehAe AgamettA ANavejjA aNAsevaNAe ti bemi (sU. 200 ) 'sebhikkhU'ti taM bhikSu kvacit zmazAnAdau viharantamupasaGkramya prAJjalirvanditvA gRhapatiH prakRtibhadrakAdikaH kazcidAmagatayA prekSayAsprakaTIkRtAbhiprAyaH kenacidalakSyamANo yathA'hamasya dAsyAmItyazanAdikaM prANyupardena kimarthamArabhyate iti darzayati - tadazanAdikaM bhikSaM parivAsayituM sAdhumojanArtham, AvasathaM ca sAdhubhiradhivAsayituM tadazanAdikaM sAdhvarthaM niSpAditaM bhikSuH jAnIyAt - paricchindyAt, kathamityAha -- ' saha sammutiyAe' svasammatyA paravyAkaraNena vA tIrthakaropa* 18 2 // 387 // Page #412 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI0 diSTenopAyena vA anyebhyo vA tatparijanAdibhyaH zrutvA jAnIyAt, yathA'yaM khalu gRhapatirmadarthamazanAdikaM prANyupamardena vidhAya mahyaM dadAtyAvasathaJca samucchRNoti, tadbhikSuH samyak pratyupekSya paryAlocyAvagamya ca jJAtvA [ca] AjJApayet taM gRhapatimanAsevanayA yathA'nena vidhAnena kRtamAhArAdikaM nA'haM bhujje, yadyasau zrAvakastato lezataH piNDaniryuktiM kathayed, anyasya prakRtibhadrakasyodgamAdidoSAn kathayet prAsukadAnaphalaM ca prarUpayet itiradhikAraparisamAptau bravImItyetapUrvoktam vakSyamANaM cetyAha // 200 // bhikkhUM ca khalu puTThA vA apuTThA vA je ime Ahacca gaMthA phusaMti, se haMtA haNaha khaNaha chiMdaha dahaha pacaha Alupaha viluMha sahasakkAreha vipparAmusaha / te phAse puTTho dhIro ahiyAsae / aduvA AyAragoyaramAikkhe takkiyANamaNelisaM / aduvA vaiguttIe goyarassa aNupubveNa sammaM paDilehae Ayagute / buddhehiM evaM paveditaM (sU. 191) 'bhikkhu ca 'tti bhikSu pRSTvA kazcidyathA bho bhikSo ! bhavadarthamazanAdikamAvasathaM vA saMskariSye'nanujJAto'pi tenAsau tatkarotyavazyamayaM cAdubhirbalAtkAreNa vA grAhayiSyate, anyastvIpatsAdhvAcAravidhijJo'to'pRSTvaiva chadmanA grAhayiSyAmItyabhisandhAyAzanAdikaM vidadhyAt sa ca tadaparibhoge zraddhAbhaGgAccATuzatAgrahaNAcca ropAvezAt nyakkAra bhAvanAtaH pradveSamupagato hananAdikamapi kuryAditi darzayati-- 'je ime Ahacca 'tti ye ime praznapUrvakamapraznapUrvakaM vA AhArAdikaM granthAt - mahato dravya , , 182 // 388 // Page #413 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA pradI. 118/2 vyayAd AhRtya-daukitvA tadaparibhoge spRzanti-upatApayanti, kathamityAha--'se hatA' sa IzvarAdiH pradviSTaH san hantA svato'parAMzca hananAdau prerayati, tadyathA-hatainaM sAdhu daNDAdibhiH kSaNuta-vyApAdayata, chinta hastapAdAdikaM, dahata agnyAdinA, pacata urumAMsAdikaM, Alumpata vastrAdikaM, vilumpata sarvasvApahAreNa, sahasA kArayata-Azu pazcatvaM nayata, tathA vividhaM parAmRzata-nAnApIDAkAraNairvAdhayata / 'te phAse'tti tAn sparzAn duHkhavizeSAn dhIro'kSobhyaH taiH spazaiMH spRSTaH sambadhisaheta, 'aduvA AyAra'tti sAdhUnAmAcAragocaraM-AcArAnuSThAnaviSayaM mUlottaraguNabhedabhinna piNDavizuddhiM vA''cakSIta, kiM sarvasya sarvaM kathayet ? neti darzayati--tarkayitvA-paryAlocya puruSaM, tadyathA-] ko'yaM puruSaH? kaJca nato'bhigRhIto'nabhigRhIto madhyasthaH prakRtibhadrako vetyevamupayujya anIdRzaM svaparapakSasthApanAvyudAsadvAreNAvedayet / sati sAmarthya zRNvati vA dAtari AcAragocaramAcakSota, athavetyanyathAbhAve tu vAgguptyA vyavasthitaH sannAtmahitamAcaran gocarasya-piNDa vizuddhayAdegacArasya AnupUrvyA-udagamapraznAdirUpayA, 'samma paDilehae' samyakazuddhi pratyupekSeta, kimbhUtaH-AtmaguptaH san -satatopayuktaH san , naitanmayocyata ityAha-'buddhehi ti buddhaiH-kalpyAkalpyavidhi retatpUrvoktaM praveditam // 201 // etadvA vakSyamANamityAha se samaNuNNa asapaNuNNassa asaNaM vA 4 jAva no pAijjA No NimaMtejjA No kujjA veyAvaDiyaM paraM ADhAyamANe tti bemi (sU. 202) na kevalaM gRhasthebhyaH kuzIlebhyo vA alpyamiti kRtvA''hArAdikaM na gRhaNIyAt , sa samanojJo'samanojJAya tatpUrvo 8| // 389 // Page #414 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI. 1 / 8 / 2 // -OMOMOMOM tamazanAdika na pradadyAt , nApi param-atyarthamAdriyamANo'zanAdinimantraNato'nyathA vA teyAM vaiyAvRttyaM kuryAditi bravImIti zabdAvadhikAraparisamAptyarthaM // 202 // kimbhUtastarhi kimbhUtAya dadyAdityAha dhammamAyANaha paveditaM mAhaNeNa matimatA--samaNuNNe samaNuNNassa asaNaM vA jAva kujjA veyAvaDiyaM ADhAyamANe tti bemi (sU. 203) // vimokkhassa bIo uddesao smtto|| 'dhammamAyANaha'tti dharma-dAnadharma jAnIta yUyaM, praveditaM -kathitaM, kena ? zrIvardhamAnasvAminA kimbhUtena ? 6 matimatA-kAlinA, kimbhUtaM dharmamiti darzayati--samanojJaH-udyuktavihArI sAdhuH samanojJAya cAritravate saMvignAyaikasAmAcArIpraviSTAyAzanAdikaM caturvidha vastrAdikamapi caturdhA pradadyAt , tadartha ca nimantrayeta , pezalamanyadvA vaiyAvRttyam-aGgamardanAdikaM kuryAtU , naitadviparyastebhyo gRhasthebhyaH kutIthikebhyaH pArzvasthAdibhyo'saMvignebhyo'samanojJebhyo vetyetatpUrvokta kuryAt , kintu samanojJebhya etra param-atyarthamAdriyamANastadarthasIdane paramuttapyamAnaH samyag vaiyAvRttyaM kuryAt , ayaM tu | vizeSo--gRhasthebhyo yAvallabhyate tAvadgRhayate, kolamakalpanIyaM pratiSidhyate, asamanojJebhyastu dAnagrahaNaM prati :sarvathA / niSedhaH / itibravImizabdau pUrvavat // 203 // / // zrIvimokSAdhyayane dvitIyoddezakapradIpikA samAptA // SARAIGRESS // 39 Page #415 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA pradI. zadArU 4GIRRASSAS1-%A4ra // zrIvimokSAdhyayane tRtIyoddezakaH // uko dvitIyodezakaH, sAmprataM tRtIya Arabhyate, [asya cAyamabhisambandha:-] ihAnantaroddezake akalpanIyAhArAdipratiSedho'bhihitaH, ihAhArAdinimittaM praviSTena zItAdyagotkSepadarzanAnyathAbhAvavato gRhapateH sAdhunA'sadArekA'pane yetyanena sambandhenAyAtasyoddezakasyAdisUtram-- majjhimeNaM vayasA vi ege saMbujjhamAgA samuTThitA soccA vayaM medhAvI paMDiyANa NisAmiyA / samiyAe dhamme AriehiM pavedite / te aNahikakhamANA, aNativAtemANA, apariggahamANA, No parigahAvaMti savyAvaMti ca NaM logaMsi, NihAya daMDaM pANehiM pAvaM kammaM akubamANe esa | mahaM agaMthe viyAhite / oe juimassa khetaNNe uvavAyaM SavaNaM ca NaccA (sU. 204) ___ 'majjhimeNaM'ti iha trINi vayAMsi--yuvA madhyamavayA vRddhazceti, tatra madhyamavayAH papipavabuddhitvAdahi, ato madhyamena vayasA'pyeke samdhudhyamAnAH dharmacaraNAya sampagutthitAH, satyapi prathamacaramavayasorutthAne yato bAhulyAdyogyatvAcca prAyo nivRttabhogakutUhala iti niSpratyUhadharmAdhikArI ti madhyamavayograhaNam / kathaM sambudhyamAnAH samutthitA ityAha--iha trividhAH sambudhyamAnakA bhavanti, tadyathA--svayaMbuddhAH 1 pratyekabuddhAH 2 buddhacodhitAzca 3 / tatra buddhabodhitenehAdhikAraH, medhAvI // 39 // Page #416 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI0 1283 maryAdAvyavasthitaH, paNDitAnAM-tIrthakadAdInAM vacanaM zrutvA-AkarNya nizamya-avadhArya samatAmAlambeta, kimiti ? yataH samatayA-mAdhyasthye nAryaiH-tIrthakRdbhirdharma:-zrutacAritrAkhyaH praveditaH, te budhyamAnAH kiM kuryurityAha--'te aNahikaMkhamANA' te niSkrAntAH kAmabhogAnanabhikAGkSantaH prANino'natipAtayantaH parigrahamaparigRhNantaH, evaMbhUtAzca svadehe'pyamamatvAH, 'sambAvaMti' sarvasminnapi loke no parigrahavantazca bhavantIti / kizca-'NihAya daMDaMti prANino daNDayatIti daNDaH-paritApakArI taM daNDaM [prANiSu] prANibhyo vA nidhAya tyaktvA pApaM pApopAdAnaM karmASTAdazabhedabhinnaM tadakurvANo'nAcaranneSa mahAn na vidyate granthaH sabAhathAbhyantaro'syetyagranthaH vyaakhyaatstiirthkraadibhiH| kazcaivaMbhUtaH syAdityAha--'oe'tti ojaHadvitIyaH eko rAgadveSavirahAt dyutimAn-saMyamo mokSo vA tasya khedajJo-nipuNo devaloke'pyupapAtaM cyavanazca jJAtvA sarvasthAnAnityatAhitamatiH pApakarmavIM syAt // 204 // kecittu parIpaherlAnatAM nIyanta ityAha-- ___ AhArovacayA dehA parIsahapabhaMguNo / pAsahege savidiehiM parigilAyamANehiM (sU. 205) __ AhAreNopacayo yeSAM te AhAropacayAH, ke te ? dehAH-zarIrANi, AhArAbhAvAttu mlAyante mriyante vA, priisshai| saddhirbhaGgurA dehA bhavanti, tatazcAhAropacitadehA api prAptaparIpahA vAtAdikSobheNa vA pazyata yUyameke kaTIbAH sarvairindriyairlAyamAnaiH klIbatAmIyuH, kevalino'pyAhAramantareNa zarIraM glAnabhAvaM yAyAda AstAM tAvadaparaH prkRtibhgurshriirH||205|| K// // 392 // Page #417 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA pradI. 1 / 8 / 3 AARAM viditavedyazca parIpahapIDito'pi kiM kuryAdityAha oe dayaM dayAi je saMNidhANasatthassa khettaNNe, se bhikkhU kAlaNNe bAlaNNe mAtaNNe khaNayaNNe viNayaNNe samayaNNe pariggahaM amamAyamANe kAleNuTThAI apaDiNNe duhato chettA NiyAti (sU. 206) 'oe daya'ti ojaH-eko rAgAdirahitaH san kSutpipAsAdiparISahe dayAmeva dayate-kRpAM pAlayati / kaH punardayAM | pAlayatItyAha-'je saMNidhANa'tti yo hi laghukarmA samyaG nidhIyate nArakAdigatiSu yena tatsabhidhAnaM-karma tasya svarUpanirUpakaM zAstraM tasya khedajJo-nipuNaH, sa bhikSuH kAlajJaH-ucitAnucitAvasarajJaH, etAni sUtrANi lokavijayapazcamodde. zakavyAkhyAnusAreNa netavyAni, tathA bAlajJo mAtrajJaH kSaNako vinayajJaH samayajJaH parigrahamamatvena acaran kAlenotthAyI apratijJaH ubhayatazchettA, sa caivambhUtaH saMyamAnuSThAne nizcayena yAti niryAti // 206 // tasya ca saMyamAnuSThAne parivrajato yatsyAttadAha taM bhikkhu sItaphAsaparIvevamANagAtaM uvasaMkamittu gAhAvatI bUyA-AusaMto samaNA ! No khalu te gAmadhammA ubAhaMti ? AusaMto gAhAvatI! No khalu mama 1 parigrahamasamatvena mAcaran-pA0 / // 393 // Page #418 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A AcA pradI0 zadArU AAAAAAA gAmadhammA ubbAhaMti / sItaphAsaM No khalu ahaM saMcAemi ahiyAsettae / No khalu me kappati agaNikAyaM ujjAlittae vA pajjAlittae vA kAyaM AyAvittae vA payAvittae vA aNNesi vA vynnaao| siyA se evaM vadaMtassa paro agaNikAyaM ujjAlettA pajjAlettA kAyaM AyAvejjA vA payAvejjA vA / taM ca bhikkhU paDilehAe AgamettA ANavejjA aNAsevaNAe tti bemi (sU. 207) // vimokkhassa tatio uddesao samatto // 'taM bhikkhaM'ti tam-annaprAntAhAratayA nistejasamatikrAntasoSmayauvanAvasthaM samyaktvaktrANAbhAvatayA zItasparzaparivepamAnagAtraM bhikSu upasaGkramya-AsannatAmetya gRhapatiH aizvaryoSmAnugato mRganAbhyanuviddhakazmIrajabahalarasAnuliptadeho mInamadAgurudhanasAradhUpitarallikAcchAditavapuH prauDhapsImantinIsandohaparivRto vArtIbhUtazIta sparzAnubhavaH san kimayaM munirupahasitasurasundarIrUpasampado matsImantinIravalokya sAvikabhAvopetaH kampate uta zItenetyevaM saMzayAno bruyAt-bho AyuSman ! zramaNa ! no bhavantaM grAmadharmAH-viSayA ut-prAbalyena bAdhante ? evaM gRhapatinokte viditAbhiprAyaH sAdhurAha CAECASRECARSACADASHA // 394 // Page #419 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 1 / 8 / 3 AcA0 pradI. %AE% 'AusaMto' AyuSman ! gRhapate ! no khalu-naiva grAmadharmA mAmudAdhante, yatpunarvepamAnagAtrayaSTimIkSAMcakRSe tacchItasparzavijRmbhitaM, na manasijavikAraH, zItasparzamahaM na khalu zaknomyadhisohum / evamuktaH san gRhapatirbhaktikaruNArasAkSiptahRdayo brUyAt-suprajvalitamagni' kimiti na sevase ? munirAha-'No khalu meM bho gRhapate ! na khalu me kalpate'gnikAyaM manAra ujjyAlayituM prakarSeNa jvAlayituM svato jyAlitAdau zarIramIpat tApayituM [AtApayituM vA] prakarSeNa tApayituM pratApayituM vA, anyeSAM vA vacanAt mamaitatkatuM na kalpate, yadivA'gnisamArambhAyAnyo vA vaktuM na kalpate mama / taM caivaM vadantaM sAdhumavagamya gRhapatiH kadAci detatkuryAdityAha-'siyA se' syAt-kadAcit [sa] paro gRhastha evamuktanItyA vadataH sAdhoragnikAyamujjvAlayya prajvAlayya vA kAyamAtApayet pratApayedvA, taccojjyAlanAtApanAdikaM bhikSuH pratyupekSya vicArya svasanmatyA paravyAkaraNenAnyeSAM vA'ntike zrutvA-avagamya taM gRhapatimAjJApayet-pratibodhayet , kayA ? anAsevanayA, yathaitat mamAyuktamAse vituM bhavatA tu. punaH sAdhubhaktyanukampAbhyAM puNyaprAgbhAropArjanamakArIti // 207 // % % AAAAAAAABADAS % // zrIvimokSAdhyayane tRtIyoddezakapradIpikA smaaptaa|| % A 1- prajvAli0-pA0 2 mama -pA0 / | // 395 // Page #420 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA pradI. 11814 // zrIvimokSAdhyayane caturthoddezakaH // uktastRtIyoddezakaH, sAmprataM caturtha Arabhyate, asya cAyamabhisambandhaH-ihAnantaroddezake gRhasthasyAsadArekA vyudastA, II iha tu yopidupasarge vaihAnasagAIpRSThAdikaM maraNamapyavalambanIyaM, kAraNAbhAve tu tanna kAryamityanena sambandhenAyAtasyAsyAMdeza- ||5|| kasyAdisUtram je bhikkhU tihiM vatthehiM pakhuisite pAyacautthehiM tassa NaM No evaM bhavaticautthaM vatthaM jAissAmi / se ahesaNijjAiM vatthAI jAejjA, ahApariggahiyAiM vatthAI dhArejjA, No dhoejjA, No raejjA, No dhotarattAI vatthAiM dhArejjA, apaliuMcamANe gAmaMtaresu omacelie / etaM khu vatthadhArissa sAmaggiyaM (sU. 208) / 'je bhikkhU'tti yo bhikSuH pratimApratipanno jinakalpiko vA tribhirvastraiH paryuSito-vyavasthitaH, tatra zIte patatyeka kSaumikaM prAvRNoti, tato'pi zItA'sahiSNutayA dvitIyaM kSaumika, punarapyatizItatayA kSaumikakalpadvayopANikam , sarvathau // 396 // Page #421 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1184 AcA0 pradI0 ALSARALASAHESARIA Nikasya bAhyAcchAdanatA vidheyA, kimbhUtai khibhirvastraiH? 'pAyacautthehiM' pAtracaturthaH pAtragrahaNena pAtraniryogaH saptaprakAro'pi gRhItaH, sa cAyam "pattaM pattAbaMdho pAyaTThavaNaM ca paaykesriaa| paDalAi rayattANaM ca gocchao pAyaNijjogo // 1 // "" [oghaniyukti-gAthA 668] tadevaM saptaprakAraM pAtraM kalpatrayaM rajoharaNaM mukhavatriketyevaM dvAdazopadhiH, tasyaivambhUtasya bhikSoH naivaM bhavati-nAyamadhyavasAyo bhavati, [tadyathA-1 na mamAsmin kAle kalpatrayeNa samyaka zItApanodo bhavatyatazcaturtha vastramahaM yAciSye, adhyavasAyaniSedhe ca tadyAcanaM dUrotsAditameva / yadi punaH kalpatrayaM na vidyate zItakAlazcApatitastato'sau jinakalpikAdiH 'ahesaNijjAIti yathaiSaNIyAni vastrANi yAceta, yAcyAvAptAni ca vastrANi yathAparigRhItAni dhArayet , na tatrotkarSaNadhAvanAdikaM parikarma kuryAdityAha-'No dhoejjA' no dhAveta-prAsukodakenApi na prakSAlayet , gacchavAsino hyaprAptavarSAdau glAnAvasthAyAM vA prAmukodakena yatanayA dhAvanamanujJAtaM, na tu jinakalpikasya, 'No dhotarattAI'ti na ca dhautaraktAni vastrANi dhArayet , pUrva dhautAni pazcAdraktAni, 'apaliuMcamANe' nAmAntareSu gacchan vastrANyagopayan vrajeta , tathAbhUtAnyevAntaprAntAni bibharti yAni gopanIyAni na 1 pAtraM pAtrabandhaH pAtrasthApanaM ca pAtrakezarikA / paTalAni rajastrANaM ca gocchakaH pAtraniyogaH // 1 // SERICA mA034 // 397 // Page #422 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1184 A thAcA pradI. - GESARILALA bhavanti, 'omacelie'tti avama-nyUna celaM pramANato [parimANato mUlyatazcaM, tdsyaastiityvmcelikH| etat-pUrvoktaM khuH-avadhAraNe, eSaiva trikalpAtmikA dvAdazaprakAraudhikopadhyAdirUpA vA sAmagrI bhavati // 208 // zItApagame tAnyapi vastrANi tyAjyAnIti darzayati ___ aha puNa evaM jANejjA 'uvAtikkate khalu hemaMte, gimhe paDivaNNe,' ahAparijuNNAI vatthAiM parivejjA. ahAparijuNNAiM vatthAiM parihavettA aduvA saMtaruttare, aduvA omacele, aduvA egasADe, aduvA acele (sU. 209) 'aha puNa'tti yadi tAni vastrANyaparahemantasthitisahiSNUni tata ubhayakAlaM pratyupekSayan bibharti, atha punarevaM jAnIyAdyathA'prakrAntaH khalu hemanto, grISmaH pratipannA, apagatA zItapIDA, yathAparijIrNAnyetAni vastrANi, evamavagamya tataH pariSThApayet , pariSThApya ca nissaGgo viharet , yadi punaratikrAnte'pi zizire kSetrakAlapuruSaguNAcchItaM bhavettataH kiM kartavyamityAha-'aduvA saMtaruttare' apagate zIte vastrANi tyAjyAni, athavA kSetrAdiguNAt zIne vAte vAti satyAtmaparitulanArtha sAntarottaro bhavet , sAntaramuttaraM-prAvaraNIyaM yasya sa tathA, kvacitpAvRNoti kvacitpArzvavati vibharti, athavA'vamacelaka ekakalpaparityAgAt dvikalpadhArI bhavet , zanaiH zanaiH zIte'pagacchati sati dvitIyamapi kalpaM parityajet , ekazATakaH syAt , athavA zItAbhAve tadapi parityajyAcelo bhavati, mukhavasvikArajoharaNamAtropadhiH syAt / / 209 // - - - // 398 // Page #423 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI0 1 / 8 / 4 FASCIRCTCHESHAASANATA kimarthamasAvekaikaM vastraM parityajedityAha lAghaviyaM AgamamANe / tave se abhisamaNNAgate bhavati (sU. 210) 'lAghaviyaMti zarIropakaraNakarmaNi lAghavamAgamayan vastraparityAgaM kuryAt / tasyaivambhUtasya kiM syAdityAha-'tave se' | tasya vastraparityAgaM kurvataH sAdhostapo'bhisamanvAgataM bhavati, kAyaklezasya tapobhedatvAt / 210 // jametaM bhagavatA paveditaM tameva abhisamecA savvato sabbatAe sammattameva samabhijANiyA (sU.211) __ yadetadbhagavatA-vIravardhamAnasvAminA praveditaM tadevAbhisametya-jJAtvA sarvataH-sarvaiH prakAraiH sarvAtmatayA samatvaMsacelAcelAvasthayostulyatA samabhijAnIyAt-AsevanAparijJayA Aseveta // 211 // yaH punaralpasatvaH sa etadadhyavasAyI syAdityAha jassa NaM bhikkhussa evaM bhavati 'puTTho khalu ahamaMsi, nAlamahamaMsi sItaphAsaM ahiyAsettae', se vasumaM savvasamaNNAgatapaNNANeNaM appANeNaM kei akaraNayAe AuTTe / tavassiNo hu taM seyaM jaM sege vihamAdie / tatthAvi tassa kAlapariyAe / se vi // 399 // Page #424 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 184 pradI0 SICIOSASSOSIERIAUSSOS tattha viyNtikaare| iccetaM vimohAyataNaM hiyaM suhaM khamaM NissesaM ANugAmiyaM ti bemi (sU. 212) // vimokkhassa cauttho uddesao samatto // 'jassa Nati yasya bhikSormandasaMhananatayA evambhUto'dhyavasAyo bhavati, tadyathA-spRSTaH khalvahamasmi rogAtakaiH | zItasparzAdibhirvA syAdyupasargaH, tato mamAsminnavasare zarIravimokSaM katuM zreyo nAlaM-na samartho'hamasmi, zItasparza-zItApAditaM duHkhavizeSa bhAvazItasparza vA cyAdyupasarga adhyAsayitum-adhisohumato bhaktaparikSeGgitamaraNapAdapopagamanamutsargataH katuM yuktaM, yato me kAlakSepAsahiSNurupasargaH samupasthito rogavedanAM vA cirAya soDhuM nAlamato vehAnasaM gArdhapRSThaM vA ApavAdikaM maraNamatra sAmprataM, na punarupasagitastadevAbhyupeyAdityAha-'se vasumaM ti sa-sAdhuH vasu-dravyaM sa cAtra saMyamaH sa vidyate yasyAsau vasumAn , zItasparza-vAtAdinanitaM duHkhavizeSamasahiSNustaccikitsA'karaNatayA vasamAn sarvasamanvAgataprajJAnenAtmanA aavRtto-vyvsthitH| __sa copasargito vAtAdivedanAmasahiSNuH kiM kuryAdityAha - 'tavassiNo hu'tti huItau, yasmAccirAya vAtAdivedanAmasahiSNuH, yadivA sImantinI upasargayitumupasthitA viSabhakSaNodabandhanAyupanyAse'pina muzcati tatastapasvinastadeva zreyo 1. panyAsenApi - bR0| BESCOSSIOGIES // 40 // Page #425 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184 AcA0 pradI0 ARREARRIEREAL yaduta AtmodvandhanAya vihAyogamanaM tadA''dadyAdviSaM vA bhakSayet , patanaM vA kuryAt / nanu vehAnasAdikaM bAlamaraNaM, taccAnAya, tatkathaM tasyAGgIkAraH? ucyate-[naiSa doSo'trAsmAkam ] AItAnAM, naikAntataH kizcitpratiSiddhamabhyupagataM vA maithunamekaM vihAya, kintu dravyakSetrAdyAzritya tadeva pratiSidhyate tadeva cAbhyupagamyate, 'tathAvi tassa'tti yathA saMlekhanAvidhinA kAlaparyAyeNa bhaktaparijJAdimaraNaM guNAya tathA tatra-tasminnavasare vehAnasagArdhapRSThAdimaraNamapi' kAlaparyAya eva, yadvakAlaparyAyamaraNaM guNAyaivaM vehAnasAdikamapi, 'se vi tatthati so'pi-vehAnasAdevidhAtA, tatra-vehAnasAdimaraNe, vizeSeNAntiya'ntiH antakriyA tasyAH kArako bhavati, yato'nenApyApavAdikena maraNenAnantAH siddhAH setsyanti ca / upasaJjihIrSurAha-'iccetaMti ityetat pUrvotaM vehAnasAdimaraNaM vigatamohAnAmAzrayaH kartavyatayA, hitamapAyaparihAratayA, sukhaM janmAntare'pi sukhahetutvAt , kSamaM yuktaM prAptakAlatvAt, niHzreyasaM karmakSayahetutvAt , AnugAmikaM-tadanitapuNyAnugamanAt // 212 // // zrIvimokSAdhyayane caturthoddezakapradIpikA samAptA // ja 10raNe api-bR0| // 401 // Page #426 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI0 AE%ASAAAAAAA // zrIvimokSAdhyayane paJcamodezakaH // 2 185 uktazcaturthoddezakaH, sAmprataM pazcama Arabhyate, asya cAyamabhisambandhaH-ihAnantaroddezaka bAlamaraNaM vehAnasAdyupanyastaM, iha tu glAnabhAvopagatena bhikSuNA bhaktaparijJAkhyaM maraNamabhyupagamyate, anena sambandhenAyAtasyAsyoddezakasyAdisUtram-- je bhikkhU dohiM vatthehiM parikhusite pAyatatiehiM tassa NaM No evaM bhavati-- tatiyaM vatthaM jaaissaami| se ahesaNijjAI vatthAI jAejjA jAva evaM khu tassa bhikkhussa sAmaggiyaM / aha puNa evaM jANejjA 'uvAtikkaMte khallu hemaMte, gimhe paDivaNNe' ahAparijuNNAI vasthAI pariTThavejjA, ahAparijuNNAI vatthAI paridvavettA aduvA saMtaruttare aduvA omacele aduvA egasADe aduvA acele lAviyaM AgamamANe / tave se abhisapaNNAgate bhavati / jaheyaM bhagavatA paveditaM / tameva abhisamecA savvato savvayAe sammattameva samabhijANiyA / // 402 // Page #427 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI0 jassa NaM bhikkhussa evaM bhavati - puTTho avalo ahamaMsi, NAlAhamaMsi gihaMtarasaMkamaNaM bhikhAriyagamaNAe / se sevaM vadaMtassa paro abhihaDaM asaNaM vA 4 AhaTTa dalajjA, se putrameva AloejjA -- AusaMto gAhAvatI ! No khalu me kappati abhiharDa asaNaM vA 4 bhottae vA pAtae vA aNNe vA etappagAre (sU. 213 ) 'je bhikkhU'ti tatra trikalpaparyuSitaH sthavirakalpiko jinakalpiko vA syAt, kalpadvayaparyuSitastu niyamAjjinakalpikaparihAravizuddhikayathAlandikapratimApratipannAnAmanyatamaH, asmin sUtrepadiSTo' yo bhikSurjina kalpikAdirdvAbhyAM vastrAbhyAM paryuSito vastrazabdasya sAmAnyatrAcitvAdekaH kSaumiko'para aurNika ityetAbhyAM kalpAbhyAM paryupitaH - saMyame vyavasthitaH, kimbhUtAbhyAM kalpAbhyAM ?- pAtratRtIyAbhyAM paryuSita ityAdyanantaroddeza kavanneyaM [ yAvat ] 'nAla maha maMsi 'ti / spRSTo'haM vAtAdibhI rogaiH abala:- asamarthaH nAlaM-na samartho'smi gRhAdgRhAntaraM saGkramituM, tathA bhikSArthaM caraNaM caryA, bhikSAcaryAgamanAya nAlaM na samarthaH, 'se sevaM'ti evambhUtAmAtmIyAvasthAM vadataH sAdhoravadato'pi paro gRhasthAdiranukampA - bhaktirasAI hRdayo'bhihRtaM - jIvopamardanirvRttaM, kiM tad ? azanaM pAnaM khAdimaM svAdimaM vA''hRtya tasmai sAdhave 'da ejja' ti dadyAt / ' se puvvameva'tti sajinakalpikAdInAM caturNAmanyatamaH pUrvameva AdAveva Alocayet, katareNodgamAdinA doSeNa 1 anupa0 - pA0 / - mu0 / aparidi 1/8/5 // 403 // Page #428 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI. vavavavavava duSTametat / tatrAbhihatamiti' jJAtvA pratiSedhayet , yathA-bho AyuSman gRhapate! na khalu etanmamAbhyAhRtamazanAdi bhoktuM 185 pAtuM vA kalpate, anyadvaitatprakAramAdhAkarmAdi doSaduSTaM na kalpate, ityevaM taM gRhapatiM dAnAyodyatamAjJApayet // 213 / / / kizca- jassa NaM bhikkhussa ayaM pagappe ahaM ca khalu paDiNNatto apaDiNNattehiM gilANo agilANehiM / abhikaMkha sAdhammiehiM kIramANaM veyAvaDiyaM sAtijjissAmi, ahaM cAvi khalu apaDiNNatto | paDiNNattassa agilANo gilANassa abhikaMkha sAdhammiyassa kujjA veyAvaDiyaM karaNAe / AhaTTa pariNaM ANakkhessAmi AhaDaM ca sAtijjissAmi 1, AhaTTa pariNaM ANakhessAmi AhaDaM | AhaDaM no sAtijjissAmi 2, AhaTTa pariNaM No no ANakhessAmi AhaDaM ca sAtijjissAmi | 3, AhaTTa pariNaM No ANakkhessAmi AhaDaM ca No sAtijjissAmi 4 / [lAghaviyaM AgamamANe / tave se abhisamaNNAgate bhavati / jahetaM bhagavatA paveditaM tameva abhisamecA savvato savvatAe sammattameva smbhijaanniyaa|] 1 ttraabhyaahR0-paa0|2 [ ] etadantargata: pATho yadyapi zIlAcAryAdivRttau na dRzyate tathApi cUNau~ spaSTamatra dRzyate / // 404 // Page #429 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI0 1185 5015IGEGESSE SISEGIK evaM se ahAkiTTitameva dhammaM samabhijANamANe saMte virate susamAhitalesse / tatthAvi tassa kAlapariyAe / se tattha viyNtikaare| / iccetaM vimohAyataNaM hitaM suhaM khamaM NissesaM ANugAmiyaM ti semi (sU. 214) // vimokkhassa paMcamo uddesao samatto // 'jassaNaM ti yasya bhikSoH parihAravizuddhikasya vA'yaM-vakSyamANaH prakalpa:-AcAro bhavati, 'ahaM ca'tti caH-samuccaye, khaluH-vAkyAlaGkAre, ahaM kriyamANaM vaiyAvRttyamaparaiH svAdayiSyAmi-abhilaSisyAmi, kimbhUto'haM ?-pratijJato'-vaiyAvRttyakaraNAyAparairuktaH abhihito yathA tava vaiyAvRtyaM yathocitaM kurmaH, kimbhUtairaparaiH ?-apratijJaptaiH-anuktaH, kimbhUto'haM-glAno vikRSTatapasA kartavyatA'zakto vAtAdikSobheNa vA glAnaH, kimbhUtairaparaiH ? aglAnaiH-ucitakartavyasahiSNubhiH, tatra parihAravizuddhikasyAnupArihArikaH karoti kalpasthito vA aparo, yadi punaste'pi glAnAstato'nye na kurvanti, evaM yathAlandikasyApi, kevalaM [tasya] sthavirA api kuntiIti darzayati-'abhikaMkha'tti nirjarAm abhikAjhya-uddizya sAdharmikaiH sadRzakalpikairekasAmAcArIsthairaparasAdhubhirvA kriyamANaM vaiyAvRttyamahaM svAdayiSyAmi yasyAyaM bhikSoH prakalpaH AcAraH sa tamAcAramanupAlayan bhaktaparijJayA'pi jIvitaM jathAt, na punarAcArakhaNDanaM kuryAt / tadevamanyena sAdharmikeNa vaiyAvRttyaM kriyamANa 1 prajJaptaH-pA0 / // 405 // Page #430 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 185 AcA0 pradI0 HRESEN-CAR2 manujJAtaM, sAmprataM sa evAparasya kuryAditi darzayati-'ahaM cAvi' ahaM ca punarapratijJaptaH-anabhihitaH pratijJaptasya || vaiyAvRttyakaraNAyAbhihitasya aglAno glAnasya nirjarAmabhikAGkSaya sArmikasya vaiyAvRttyaM kuryA, kimartha ? karaNAya-tadupakArAyetyarthaH, tadevaM pratijJAM parigRhayApi bhaktaparijJayA prANAn jahayAt , na punaH pratijJAmiti suutrbhaavaarthH| idAnI pratijJAvizeSadvAreNa caturbhaGgikAmAha-'AhaTu'tti ekaH kazcidevambhUtAM pratijJAM gRhNAti, glAnasyAparasya sArmikasyAhArAdikamanvikSiSye aparazca vaiyAvRtyaM yathocitaM kariSyAmi, pareNa ca sAdharmikeNAhRtamAnItamAhArAdikaM svAdayiSyAmi-upabhokSye, evambhUtAM pratijJAmAhRtya-gRhItvA vaiyAvRttyaM kuryAditi 1 / 'AhaTu'tti tathA'paraH pratijJAmAhRtya gRhItA yathA'paranimittamantrIkSiSye AhArAdikamAhRtazcApareNa na svAdayisyAmi 2 / tathA'para AhRtya-pratijJAM gRhItvA, yathA-nA'paranimittamanvIkSiSye AhArAdikamAhRtazcAnyena svAdayiSyAmi 3 / tathA'para AhRtya pratijJAM, yathA-nAndhIkSiSye'paranimittamAhArAdikaM nApyAhRtamanyena svAdayiSyAmIti 4 / / evambhUtAzca nAnAprakArAM pratijJAM gRhItvA kutazcid glAyamAno'pi jIvitaparityAgaM kuryAt, na punaH pratijJAlopam / 'evaM se'tti evamuktavidhinA sa bhikSuravagatatatvaH zarIrAdiniSpipAso yathA kIrtitameva dharmam uktasvarUpaM samabhijAnanAsevanAparijJayA AsevamAnaH, tathA zAntaH kapAyopazamAt , virata:-sAyadyAnuSThAnAt , zobhanA samAhRtA-gRhItA lezyA yena sa susamAhRtalezyaH, evambhUtaH san pUrvagRhItapratijJApAlanAsamarthoM rogAdinA pratijJAlopamakurvan bhaktapratyAkhyAnaM - - // 406 // Page #431 -------------------------------------------------------------------------- ________________ IS AcA0 1 / 85 pradI. kuryAt , 'tatthAvi tassa'tti tatrApi-bhaktaparijJAyAmapi tasya kAlaparyAyeNAnAgatAyAmapi kAlaparyAya eva niSpAditaziSyasya salikhitadehasya ya: kAlaparyAyo'trApi glAnAvasare'sAveva kAlaparyAyaH, nirjarAyA ubhayatra samAnasvAt , sa bhikSustatra glAnatayA'nazanavidhAne vyntikaark:-krmkssyvidhaayii| 'icceta'mityAdi pUrvavat // 214 // // zrIvimokSAdhyayane paJcamoddezakapradIpikA smaaptaa| R-ENERASHTRAMATALA S ASSAG // 407 // Page #432 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI0 // zrIvimokSAdhyayane SaSThoddezakaH // uktaH paJcamoddezakaH, sAmprataM SaSThastasya cAyamabhisambandhaH-ihAnantaroddezake glAnatayA bhaktapratyAkhyAnamuktaM, iha tu || dhRtisaMhananAdibalopeta ekatvabhAvanAM bhAvayanniGgitamaraNaM kuryAd, anena saMbandhenAyAtasyAsyoddezakasyAdisUtram-- je bhikkhU egeNa vattheNa parikhusite pAyabiie tassa No evaM bhavati-bitiyaM vatthaM jaaissaami| se ahesaNijjaM vatthaM jAejjA, ahApariggahitaM vatthaM dhArejjo jAva gimhe paDivanne ahAparijuNNaM vatthaM paridvavejjA, ahAparijuNNaM vatthaM parihavetA aduvA egasADe aduvA acele lAghaviyaM AgamamANe jAva sammattameva samabhijANiyA (sU. 215) gatArtham // 215 // ____jassa NaM bhikkhussa evaM bhavati-ego ahamaMsi, Na me asthi koi, Na yAhamavi kassai / evaM se egANiya meva appANaM samabhijANejjA lAghaviyaM AgamamANe / tave BABARRESTECRECASSACREASAN // 408 // Page #433 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASA pradI0 1186 se abhisamaNNAgate bhavai jAva samabhijANiyA // 216 // '' iti vAkyAlaGkAre, yasya bhikSoH evaM bhavati, tadyathA--eko'hamasmi saMsAre paryaTato na me pAramArthikaupakArakartRtvena dvitIyo'sti, na cAhaM duHkhApanayanataH kasyacid dvitIyaH, svakRtakarmaphalezvaratvAtprANinAM, evamasau sAdhurekAkinamevAtmAnaM-antarAtmAnaM samyagabhijAnIyAt , nAsyAtmano narakAdiduHkhatrANatayA zaraNyo dvitIyo'stItyevaM saMdadhAno yadyadrogAdikamupatApakAraNamApadyate tattadaparazaraNanirapekSo mayaivaitatkRtaM mayaiva soDhavyamityadhyavasAyI smygdhishte| kuta ityAha-'lApaviya'mityAdi gatArtham // 216 // dvitIyoddezake udagamotpAdanaiSaNoktA, 'AusaMto samaNA! ahaM khalu tava aTThAe asaNaM 4' [sU. 199] ityAdinA, pazcamoddezake grahaNaiSaNA pratipAditA, 'se sevaM vadaMtassa paro abhihaDaM asaNaMvA 4' [sU. 213] ityAdinA, tato prAsaiSaNA'vaziSyate, tatpratipAdanAyAha se bhikkhU vA bhikkhuNI vA asaNaM vA 4 AhAremANe No vAmAto haNuyAto dAhiNa haNuyaM saMcArejjA AsAemANe, dAhiNAto vA haNuyAto vAmaM haNuyaM No saMcArejjA AsAdemANe / se aNAsAdamANe lAghaviyaM AgamamANe / tave se abhisamaNNAgate bhavati / jaheyaM bhagavatA paveditaM tameva abhisamecA savvato savvayAe OMOMOMOMOMOMOMOMOMkAra OR // 409 // Page #434 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAcA 1186 pradI. sammattameva samamijANiyA (sU. 217) sa-pUrvavyAvarNito bhikSuH-sAdhuH sAdhvI vA azanAdikamAhAramudgamotpAdanaiSaNAzuddhaM grahaNaiSaNAzudaM ca gRhItaM sadaGgAritAbhidhamitavarjamAhArayet , tayozcAGgAra dhumitayo rAgadveSau nimittaM, tayorapi sarasanIrasopalabdhiH, rasopalabdhinimittaM parihAraM' darzayati-sa bhikSurAhArayan no vAmato hanuto dakSiNAM hanuM rasopalabdhaye saJcArayedAsvAdayanazanAdikaM, nApi dakSiNato vAmAM saJcArayedAsvAdayan , sa syAhAraM caturvidhamapyAhArayan rAgadveSau pariharanAsvAdayet , 'aNAsAdamANe kutazcinimittAddhanvantaraM saJcArayannapyanAsvAdayan saJcArayediti / kimiti yata Aha--AhAralAghavamAgamayan--ApAdapan no Asvadayeta , AsvAdaniSedhena cAntaprAntAhArAbhyupagamo vihito bhavati, evaM tapaH 'se tasya bhikSorabhisamanvAgataM bhavatItyAdi gatAthaM yAvat 'sammattameva samabhijANiya'tti // 217 // tasya cAntaprAntAzitayA zarIraparityAgabuddhiH syAdityAha--. jassa NaM bhikkhussa evaM bhavati 'se gilAmi ca khalu ahaM imaMsi samae imaM / sarIragaM aNupubveNa parivahittae' se ANupubveNa AhAraM saMvadRjjA, ANupuvveNa AhAraM saMvaTTettA kasAe pattaNue kiccA samAhiyacce phalagAvayaTThI uTThAya bhikkha abhiNi10nimittapari0 - bR / 309 HORECALACAS SIA // 410 // Page #435 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI. 1186 SANILKATASAGAAAAISA vvuDacce (sU. 218) 'jassa'tti yasyaikatvabhAvitasya bhikSorAhAropakaraNalAghavaM gatasya evamiti vakSyamANo'bhiprAyo bhavati, 'se gilAmI'ti 'se' iti tacchabdArthe, tacchabdo-vAkyopanyAse, 'ca' zabdaH-samuccaye, khaluH avadhAraNe, ahaM cAsmin samaye-avasare saMyamAvasare glAyAmi rUkSAhAratayA tatsamutthena vA rogeNa pIDito'to na zaknomi ruktapobhirabhiniSTaptaM zarIrakamAnupUrvyAyatheSTakAlAvazyakakriyArUpayA parivoDhuM-nAlamahaM kriyAsu vyApArayitum , asminnavasare 'se aNupuvveNa'tti sa bhikSurAnupUrvyA lA caturthaSaSThAdikayA AhAraM saMvartayet saMkSipet , na punarvAdazasaMvatsarasaMlekhanAnupUrvIha gRhya te, glAnasya tAvanmAtrakAlasthiterabhAvAt / dravyasaMlekhanayA saMlikhya ca yadaparaM kuryAttadAha--'se ANuputveNa'tti SaSThASTamAdikayA''nupUrvyA''hAraM saMvayaM kaSAyAn pratanUn kRtvA samyagAhitA-vyavasthApitA arcA-zarIraM yena sa samAhitArcaH-niyamitakAyavyApAraH, tathA 'phalagAvayaTThI' takSyamANo'pi durvacanavAsyAdibhiH kaSAyAbhAvatayA phalakabadavatiSThate iti phalakAvasthAyI, vAsIcandanakalpaH, sa evambhUtaH pratidinaM sAkArabhaktapratyAkhyAyI balavati roge utthAya-maraNodyama vidhAya abhinivRtArcaH zarIrasantAparahitaH dhRtisaMhananAdhupeto iGgitamaraNaM kuryAt // 218 // kathamityAha-- aNupavisittA gAma vA NagaraM vA kheDaM vA kabbaDaM vA maDaMbaM vA doNamuhaM vA Agara LICHAGESESSIESGASSISCHES // Page #436 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAcA pradI. vA AsamaM vA saMNivesaM vA Nigama vA rAyahANiM vA taNAI jAejjA, taNAI jAettA se tamAyAe egaMtamavakkamijjA, egaMtamavakkamittA appaMDe appapANe appabIe appaharie appose appodae appaliMga-paNaga-dagamaTTiya-makkaDAsaMtANae paDilehiya paDilehiya pamajjiya pamajjiya taNAI saMtharejjA, taNAI saMtharettA ettha vi samae ittiriyaM kujjaa| taM saccaM saccavAdI oe tiNNe chiNNakahakahe AtItaDhe aNAtIte cicANa bheduraM kAyaM maMvidhuNiya virUvarUve parIsahovasagge assi vissaMbhaNayAe mervmnnucinnnne| tatthAvi tassa kAlapariyAe / se vi tattha viyaMtikArae / iccetaM vimohAyataNaM hitaM suhaM khamaM hissesaM ANugAmiyaM ti bemi (sU. 219) ||vimokkhss chaTTho uddesao samatto // prasati buddhayAdIn guNAniti grAmaH, sarvatra vA zabdaH pakSAntaradyotakaH, mAtra karI vidyata iti makaraM, pAMzuprAkArabaddhaM kheTaM, kSullakAkAraveSTitaM karbaTa, ardhatRtIyagavya'tAntAmarahitaM maDamba, pattanaM tu dvidhA--jalapattanaM sthaLapattanaM ca, +SHISISIGNESSISA 2 // Page #437 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI0 lA 186 SECORREA droNamukha-jalasthalanirgamapravezaM, Akaro-hiraNyAkarAdiH, AzramaH-tApasAvasathaH, sanniveza:-yAtrAsamAgatajanAvAsa:, naigamaH-prabhUtataravaNigvargAvAsaH, rAjadhAnI-rAjAdhiSThAnaM, etAni pravizya tRNAni yAceta, tataH kimityAha-'taNAI jAettA' saMstAra kAya prAsukAni-darbhavoraNAdIni tRNAni yAcitvA sa tRNAnyAdAya ekAnte-giriguhAdAvapakrAmet , ekAntamapakramya ca prAsukaM mahAsthaNDilaM pratyupekSate kimbhUtaM taddarzayati-'appaMDe' alpAnyaNDAni koTikAdAnAM yatra tasmin , alpazabdo'trAbhAve vartate, aNDakarahita ityarthaH, alpA:-prANino dvIndriyAdayo yasmin , alpAni bIjAni vrIhyAdInAM yatra, alpAni haritAni-darvAGkurAdIni yatra, alpAvazyAye-uparita nAdhastanatreharahite, alpodake-bhaumAntarikSodakarahite, tathottiGgapanakodakamRttikAmarkaTasantAnarahite, tatrottiGga:-pipIlikAsantAnakaH, panako-bhUmyAdA]bullivizeSaH, udaka mRttikA-acirApkAyAkitA mRttikA, maTasantAnako-lUtAtantu jAlaM, tadevambhUte mahAsthaNDile tRNAni saMstareta , ki kRtA- tat sthaNDilaM cakSuSA pratyupekSya [2], vIpsayA bhRzabhAvamAha, evaM rajoharaNAdinA pramRjya [2], saMstIrya ca tRNAnyucAraprasravaNabhUmi ca pratyupekSya pUrvAbhimukha saMstArakagataH karatalalalATasparzidhRtarajoharaNaH kRta siddhanamaskAraH AvartitapazcanamaskAraH 'ettha vi samae'tti atrApi samaye apizabdAdanyatra vA samaye 'ittiriya'ti ityaramiti pAdapopagamanApekSayA niyatadezapracArAbhyupagamAdiGgitamaNamucyate, na punaritvaraM sAkAraM, jinakalpikAdeH sAkArapratyAkhyAnasyAnyasminnapi kAle'sambhavAt , tademiGgitamaraNaM dhRtisaMhananAdivalopetaH svakRtatvavartanAdikriyo yAvajjIvaM caturvidhAhAraniyamaM kuryAt / 11OMchara SAA-%AE // 413 // Page #438 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A 186 262 "taM saccati tai-iGgitamaraNaM sugatigamanAvisaMvAdAta sarvajJopadezAcca satyaM, kimbhUtaH sAdhuH? satyaM vadituM zIlamasyeti satyavAdI ojaH-rAgadveSarahitaH, tIrNa iva tIrNaH saMsArasAgaraM, kathamahamiGgitamaraNapratijJAM nirvahiSye ityevaMrUpA yA ! kathA sA chinnA yena sa chinnakathaM kathaH, duSkarAnuSThAna vidhAyI hi kathaMkathI bhavati, sa punarmahApuruSatayA [na vyAkulatA miyAt , A-samantAdatIva itA-jJAtA jIvAdayo'rthA yena sa atItArthaH, 'aNAtIte' A-samantAdatIva iso-gato'nAdyanante saMsAre AtItaH, na AtIta:-anAtItaH sNsaaraarnnvpaargaamiityrthH| sa evambhUta igitamaraNaM pratipadya' vidhinA, kiMkRtvA ? -tyaktvA projya sayapeva bhidyata iti bhiduraM-pratikSaNavizarAraM kAyaM-audArikaM zarIraM tyaktyA, saMvidhaya-parIpahopasargAna pramathya vi[rUpa] rUpAn-nAnAprakArAn sonA asmin sarvajJapraNIta Agame visrambhaNatayA-vizvAsAspade taduktA oNvisaMvAdAdhyavasAyena bhairavaM bhayAnakamanuSThAnaM klIbaiduranu varamigitamaraNAkhyamanucIrNavAn , tatrApi rogapIDA''hiteGgitamaraNAbhyupagame'pi, na kevalaM kAlaparyAyeNetyapizabdArthaH, tasya-kAlajJasya bhikSorasAveva kAlaparyAyaH, karmakSayasyobhayatra tulyatvAta, Aha-'se vi tattha' ityAdi pUrvavat // 219 // // zrIvimokSAdhyayane SaSThoddezakapradIpikA samAptA / / e 1 pratipadyate paa0| AUM||414|| Page #439 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // zrIvimokSAdhyayane saptamoddezakaH // uktaH SaSThoddezakaH, sAmprataM saptamastasya cAyamabhisambandhaH - ihAnantarodezake ekatvabhAvanAbhAvitasyeGgitamaraNamabhihitaM, iha tvekatva bhAvanA pratimAbhirniSpadyate iti pratimAH pratipAdyante, anena saMbandhenAyAtasyAsyoddezakasyAdisUtram- je bhikkhu acele pakhisi tassa NaM evaM bhavati - cArani ahaM taNapha saM adhiyAsettae, sItAsaM adhiyAsettae, teuphAsaM adhivAsettae, daMsamasagakAsaM adhiyAsettae, egatare aNNatare virUvarUve phAse adhiyAsettae, hiripaDicchAdaNaM cahaM no saMcAmi adhiyAsettae / evaM se kappai kaDibaMdhaNaM dhAritaeM (sU. 220) 'je bhikkhU' tti yo bhikSuH pratimApratipanno'bhigraha vizeSAda velo- digvAsAH paryuSitaH saMyame vyavasthitaH, tasya bhikSorevamiti vakSyamANo'bhiprAyA bhavati, tadyathA - 'cA'emI 'ti zaknomyahaM tRNasparzamapi so dhRtisaMhananAyupetasya mahati phalavizeSe'bhyudyatasya tRNasparzo na kiJcitpratibhAsate, tathA zItoSNadaMzamazakasparzamamadhisoDhuM tathA ekatarAn anyatarAMzcAnukUlapratyanIkAn vi[rUpa, rUpAn sparzAn duHkhavizeSAnadhyAsayituM soDhuM zaknomi kiM tvahaM 'hiripaMDicchAdaNaM' ti hUIlajjA tayA guhyapradezasya pracchAdanaM hrIpracchAdanaM taccAhaM tyaktuM na zaknomi etacca prakRtilajjAtmakatayA sAdhanavikRta rUpa 187 // 415 // Page #440 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI0 tayA vA syAt, evamebhiH kAraNaiH 'se' tasya kalpate - yujyate kaTibandhanaM-colapaTTakaM kartuM sa ca vistareNa caturaGgulA" dhiko hasto dairyeNa kaTipramANa iti gaNanApramANenaikaH, yadi punaretAni kAraNAni na syustato'cela eva parAkrameta // 220 // aduvA tattha parakkamaMta bhujjo acelaM taNaphAsA phusaMti, sItaphAsA phursati, te phAsA saMti, daMsa - masagaphA sA phusaMti, egatare aNNatare virUvarUve phAse adhiyAseti acele lAghavayaM AgamamANe jAva samabhijANiyA (sU. 221 ) 'aduvA] tatya'tti sa evaM kAraNasadbhAve sati vastraM vibhRyAdathavA'sau naiva jihreti, tato'cela eva parAkrameta, taM ca bhUyastRNasparzAH spRzanti - upatApayanti, zItoSNadaMzama kasparzAH spRzanti, ekatarAnanyatarAMzca virUparUpAMca sparzAnudIrNAnasihate asAvalosvelalAghavamAgamayannityAdi gatArthe yAvat 'sammattameva samabhijANiya'tti // 221 // kiJca - pratimApratipanna eva viziSTamabhigrahaM gRhaNIyAt, tadyathA - ahamanyeSAM pratimApratipannAnAmeva kiJciddAsyAmi, tebhyo grahISyAmItyevaM caturbhaGgImAha - jassa bhikkhusa evaM bhavati - ahaM ca khalu aNNersi bhikkhUNaM asaNaM vA 4 AhaTTu No dalavisAmi AhaDaM ca sAtijjissAmi [ 1 ], jassa NaM bhikkhussa evaM 128/7 // 416 // Page #441 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11857 bhavati--ahaM ca khalu aNNesi bhikkhUNaM asaNaM vA 4 Aha1 dalayissAmi AharDa ca No sAtijjissAmi [2], jassaNaM bhikkhussa evaM bhavati--ahaM ca khalu asaNaM vA 4 AhaTTa No dalayissAmi AhaDaM ca sAtijjissAmi [3], jassa NaM bhikkhussa evaM bhavati--ahaM ca khallu aNNesi bhikkhUNaM asaNaM vA 4 AhaTTa No dalayissAmi AhaDaM ca No sAtijjissAmi [4], ahaM ca khalu teNa ahAtiritteNa ahesaNijjeNa ahApariggahieNa asaNeNa vA 4 abhikaMkha sAhammiyasta kujjA veyAvaDiyaM karaNAya ahaM vA vi teNa ahAtiritteNa ahesaNijjeNa ahApariggahieNa asaNeNa vA 4 abhikaMkha sAhammiehiM kIramANaM veyAvaDiyaM sAtijjissAmi [5] lAghaviyaM AgamamANe jAva sammattameva samabhijANiyA (sU. 222) 'jassaNaM'ti yasya bhikSorevaM bhavati, ahaM ca khalvanyebhyo-bhikSubhyo'zanAdikamAhRtya dAsyAmyaparAhRtaM svAdayiSyAmItyeko bhaGgaH 1 . // 417 // Page #442 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAcA. eba- RDhAka padI. yasya bhikSorevaM bhavati, ahaM ca khalvanyebhyo'zanAdikamAhRtya dAsyAmyaparAhRtaM ca no svAdayiSyAmIti dvitIyaH 2 / ahaM ca khalvanyebhyo'zanAdikamAhRtya no dAsyAmyaparAhRtaM ca svAdayiSyAmIti tRtiiyH3| ahamanyebhyo bhikSubhyo'zanAdikamAhRtya no dAsyAmyaparAhRtaM ca no svAdayiSyAmIti caturthaH 4 / ityevaM caturNAmabhigrahANAmanyataramabhigrahaM gRhaNIyAt , kazcidAdyAnAM trayANAM bhaGgAnA mekapa denaivAbhigrahaM gRhaNIyAditi darzayitumAha-'ahaM ca khalu'tti yasya bhikSorevambhUto'bhigraho bhavati, ahaM khalu tena yathA'tiriktena-AtmaparibhogAdhikena yathaiSaNIyena yatteSAM pratimApratipannAnAmeSaNIyamuktaM tadyathA-pazcasu bhikSAsvagrahaH dvayorabhigrahaH, tathA 'ahApariggahieNaM' yathAparigRhItenAtmArtha ravIkRtenAzanAdinA nirjarAmabhikAGkSaya sAdharmikasya vaiyAvRttyaM kuryAm kazcidevambhUtamabhigrahaM gRNAti / tathA'paraM darzayitumAha-'ahaM vA vi' ahaM vA punastena yathAtiriktena yathaiSaNIyena yathAparigRhItenAzanena 4 nirjarAmabhikAkSya sAdharmikaiH kriyamANaM vaiyAvRttyaM svAdayiSyAmi-abhilaSiSyAmi, yo vA'nyaH sAdharmiko'nyasya karoti taM cAnumodayiSyAmi, suSTu bhavatA kRtamevambhUtayA vAcA, kAyena ca prasannadRSTimukhena manasA cAnumodayiSyAmi, kimityevaM karoti ? 'lApaviyaM AgamamANe jAva sammattameva samabhijANiyA' gatArtham // 222 // jassa NaM bhikkhussa evaM bhavati 'se gilAmi ca khalu ahaM imammi samae imaM PORONARAAAAA-% ba lA 418 // Page #443 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AGO 1187 APHABBABA barakarAra sarIragaM aNupugveNaM pakhihittae' se aNupuveNaM AhAraM saMvaDejjA, aNupubveNaM AhAra saMvaTTetA kasAe pataNue kicA samAhiyacce phalagAvayaTThI uTThAya bhikkha abhiNivvuDacce aNupavisittA gAmaM vA jAva rAyahANi vA taNAI jAejjA, taNAI jAettA se ttamAyAe egaMtamavakka mejjA, egaMtamavakkamettA appaMDe jAva taNAiM jAijjA jAva saMtharijjA, taNAI saMtharettA] ettha vi samae kAyaM ca jogaM ca iriyaM ca pcckkhaaejjaa| taM saccaM saccavAdI oe tiNNe chiNNakahakahe AtItaDhe aNAtIte cicANa bheuraM kAyaM vihuNiyA virUvarUve parisahuvasagge assiM visaMbhaNAe bheravamaNuviNe / / tatthAvi tassa kAlapariyAe / se vi tattha viyaMtikArae / iccetaM vimohAyataNaM hitaM suhaM khamaM NissesaM ANugAmiyaM ti bemi (sU. 223) // vimokkhassa sattamo uddesao smtto|| 'jassa gati NaM-vAkyAlaGkAre, yasya bhikSorevambhUto-vakSyamANo'bhiprAyo bhavati, [tadyathA]-glAyAmi khavahamityAdi ||19|| Page #444 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cA. dI. [ 87 2IEASTEREORIGISISISAX [ yAvattaNAni ] saMstaret , saMstIrya ca tRNAni yadaparaM kuryAttadAha--'ettha vi samae' atrApi samaye--avasare na kevalamanyatrAnujJApya saMstArakamAruhya siddhasamakSaM svata eva paJcamahAvatAropaNaM karoti, tatazcaturvidhamapyAhAraM pratyAcaSTe, tataH pAdapopagamanAya kAyaM ca-zarIraM pratyAcakSIta, tadyogaM ca-AkuzcanaprasAraNonmeSanimeSAdikaM 'iriyaM ca'tti iraNamIryA tAM ca sUkSmAM kAyavAgatAM [manogatAM] vA'prazastAM pratyAcakSIta / / tacca satyaM satyavAdItyAdyanantaroddezakavanneyaM, bravImIti pUrvavat // 223 // // zrIvimokSAdhyayane saptamoddezakapradIpikA samAptA // SESSHOSHOSHGACHGESIG IP420 // Page #445 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAcA0 488 pradI0 ISISSSSSSSSSSSSSS // zrIvimokSAdhyayane aSTamoddezakaH / / uktaH saptamoddezakaH, sAmpratamaSTama Arabhyate, asya cAyamabhisambandhaH - ihAnantarodezakeSu rogAdisambhave akAlaparyAyAgataM bhaktaparikSeGgitamaraNapAdapopagamanavidhAnamuktam, iha tu tadevAnupUrvIvihAriNAM kAlaparyAyagatamucyate, ityanena sambandhenAyAtasyAsyoddezakasyAdisUtram-- aNupubveNa vimohAiM jAiM dhIrA samAsajja / vasumaMto matimaMto savvaM NaccA aNelisaM // 16 // AnupUrvI-saMlekhanAkramazcatvAri vikRSTAnItyAdi tayA AnupUrvyA yAnyabhihitAni, kAni punastAni ? vimohAnivigato moho yebhyastAni tayA bhaktaparikSetipAdapopagamanAni yathAkramamAyAtAni dhIrAH--akSobhyAH samAsAdyaprApya vasumantaH-saMyamavantaH, matimantaH-buddhimantaH, sarva-kRtyamakRtyaM ca jJAtvA yadyasya vA bhaktaparijJAdikamucitaM dhRtisaMhananAdyapekSayA 'aNelisaM' ananyasadRzaM-advitIyaM, sarva jJAtvA samAdhimanupAlayet // 16 // duvihaM pi vidittA NaM buddhA dhammassa paargaa| aNupuvIe saMkhAe AraMbhAya tiuddati // 17 // vimokSAdhikAre vimoktavyaM dvividhaM, bAhyaM zarIropakaraNAdi AntaraM rAgAdi, taddheyatayA viditvA-tyaktvetyarthaH, ke || OMOMOMOMOM Page #446 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pradI. buddhAH-avagatatatkAH dharmasya-zrutacAritrAkhyasya poragAH-samyagvettAraH, te AnupUyA pravajyAdikrameNa saMyamamanupAlya mama jIvataH kazcidguNo nAstItyataH zarIramokSAvasaraH prAptaH, kasmai maraNAya samartho'hamityevaM saMkhyAya-jJAtvA, karmASTabhedaM tasmAt truTathati truTiSyati-apagamiSyatItyarthaH // 17 // atha bhAvasaMlekhanAmAha kasAe payaNue kiccA appAhAro titikkhe| aha bhikkhU gilAejjA AhArasseva aMtiyaM // 18 // kaSAyAn - krodhAdIn pratanakatya alpAhAra:-stokAzI saMlekhanAkramAyAtaM SaSThASTamAdi tapaH kurvam yatra pArayettatrApyalpamityarthaH, titikSate - asadRzajanAdapi durbhASitAdi kSamate, rogAtaGka vA sahate, athetyAnantayeM bhikSuH glAyet-AhAreNa vinA glAnatAM vrajet, kSaNe kSaNe mUrchannAhArasyaivAntikaM-paryavasAnaM vrajet, saMlekhanAkramaM vihAyAnazanaM [na] viddhyaadityrthH||18|| jIviyaM NAbhikaMkhejjA maraNaM No vi patthae / dahato vi Na sajjejjA jIvite maraNe tahA // 19 // saMlekhanAyAM vyavasthitaH sAdhuH sarvathA jIvitaM nAbhikAkSet, nApi maraNaM prArthayet , ubhayato-jIvite maraNe vA na saGgaM vidadhyAt jIvite maraNe tathA // 19 // FREERESPLEASEARRESISTER // 422 // Page #447 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAcA 1 / 88 pradI. majajhastho NijjarApehI smaahimnnupaale| aMto bahiM viyosajja ajjhatthaM suddhamesae // 20 // madhyastho nirjarApekSI san maraNasamAdhimanupAlayet , maraNaM samAdhistho'nupAlayediti bhAvaH / antaH kaSAyAn bahirapi | zarIropakaraNAdikaM vyutsRjyAdhyAtmam-antaHkaraNaM tacchuddhaM vistrotasikArahitamanveSayeta-prArthayet // 20 // jaMkiMcuvakkama jANe Aukhemassa appaNo / tasseva aMtaraddhAe khippaM sikvejja paMDite // 21 // AyuSaH kSema--samyagpAlanaM tasya, kasya sambandhi tadAyuH?-AtmanaH AtmAyuSo yaM kazcanopakrama kSemapratipAlanopAya |jAnIta taM kSiprameva zikSet -vyApArayet paNDito-buddhimAn , tasyaiva saMlekhanAkAlasya antarakAle'rdhasaMlikhita eva dehe dehI yadi kazcitvAtAdikSobhAt AtaGka AzujIvitApahArI syAt, tataH samAdhimaraNamabhikAilan tadupazamopAyameSaNIyavidhinA'bhyaGgAdikaM vidadhyAt , punarapi saMlikhet, athavA bhaktaparijJAnAdikaM kuryAt // 21 // saMlekhanAzuddhakAyazca maraNakAlaM samupasthitaM jJAtvA kiM kuryAditvAha-- gAme aduvA raNe thaMDilaM pddilehiyaa| appapANaM tu viNNAya taNAI saMthare muNI // 22 // grAme-grAmamadhye upAzraye, araNye-upAzrayAbahirapyudyAne, giriguhAyAmaraNye vA sthaNDilaM prasyupekSya alpaprANaM tu prANa maraOMvaranA // 423 // Page #448 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAcA. 11818 pradI SHARE | rahitaM vijJAya, grAmAdiyAcitAni prAmukAni tRNAni saMstaret, muniH-yathocitakAlasya vettA // 22 // taNAni saMstIrya kiM kuryAdityAha aNAhAro tubadvejjA puTTho tattha hiyaase| NAtivelaM uvacare mANussehiM vi puTThavaM // 23 // na vidyate''hAro'syetyanAhAraH, tatra yathAzakti trividhaM caturvidhaM vA''hAraM pratyAkhyAya saMstArake tvagvartanaM kuryAt, spRSTa:-parISahopasargaH samyak tAnadhimaheta, tatra mAnuSyairanukUlapratikUlaH spRSTo vyApto nAtivekamupacaret-na maryAdollaGkana kuryAt // 23 // saMsappagA ya je pANA je ya uddrmhecraa| bhuMjaMti maMsasoNiyaM Na chaNe Na pamajjae // 24 // saMsarpantIti saMsarpakAH - pipIlikAkroSTrAdayo ye prANAH-prANino ye cordhvacarA- gRdhrAdayo ye cAdhazcarAH-sarpAdayasta evambhUtA nAnAprakArAH bhuJjante mAMsazoNita, siMhAdayo mAMsaM, mazakAdayaH zoNitaM, tAMzca prANina AhArArthinaH samAgatAna hastAdibhirna kSaNuyAt-na hanyAt, na ca bhakSyamANaM zarIrAvayavaM rajoharaNAdinA pramArjayet // 24 // pANA dehaM vihiMsaMti ThANAto Na vi unbhame / / AsavehiM vivittehiM tippamANo'dhiyAsae // 25 // SSSSSS // 424 // Page #449 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA pradI0 11818 prANA:-prANino mama dehaM (vi)hiMsanti na punarjJAnAdInyatassyaktadehAzina antarAyabhayAnna niSedhayet , tasmAcca sthAnAnnApyudabhramet-nAnyatra yAyAta, kimbhUtaH san ? AzravaiH-prANAtipAtAdibhiH viviktaH-pRthagbhUtaira vidyamAnaH, zubhAdhyavasAyAt bhakSyamANo'pyamRtAdinA tRpyamANa iva samyaktatkRtA vedanAmadhisaheta // 25 // gaMthehiM vivittehiM AyukAlassa paare| paggahitataragaM cetaM daviyassa viyANato // 26 // grantharaGgAnaGgapraviSTairAtmAnaM bhAvayan AyuHkAlasya-mRtyukAlasya pAragaH-pAragAmI syAt-yAvadantyA ucchAsanizvAsAH, tanmaraNavidhAnakArI ca siddhi triviSTapaM vA prApnuyAta, gataM bhaktaparikSAmaraNam / sAmpratamiGgitamaraNamucyate-pragRhItataraM vedaM-prakarSeNa gRhItaM' pragRhItataraM tadeva pragRhItatarakam , idamiti vakSyamANamiGgitamaraNam, taddhi bhaktapratyAkhyAnAt sakAzAbhiyamena caturvidhAhArapratyAkhyAnAdiGgitapradezasaMstArakamAtravihArAbhyupagamAcca viziSTataradhRtisaMhananAdyupetena prakarSaNa gRhyate, kasyaitadbhavati ? 'daviyassa'tti dravyaM-saMyamaH sa vidyate yasyAsau dravikastasya vijAnato gItArthasya jadhanyato'pi navapUrvavizAradasya bhavati, nAnyasyeti, anApIGgitamaraNe yatsaMlekhanAtRNasaMstArAdikamabhihitaM tatsarva vAcyam / / 26 // ayamaparo vidhirityAha1 gRhiittr-pR.| REASON A1i6 // 425 // Page #450 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Rbahu ayaM se avare dhamme NAyaputteNa saahite| AyavajjaM paDiyAraM vijahejjA tighA tidhA // 27 // so'yam aparaH - anyo bhaktapratyAkhyAnAdbhibha iGgitamaraNasya dharmoM vizeSo jJAtaputreNa voravardhamAnasvAminA suSThvAhitaH - upalabdhaH svAhitaH, atrApIGgitamaraNe pravrajyAdiko vidhiH saMlekhanA ca pUrvavata, tathopakaraNAdikaM hitvA sthaNDilaM pratyupekSyAlocitapratikrAntaH paJcamahAvatAruDhazcaturvidhAhAraM pratyAkhyAya saMstArake tiSThati, ayamatra vizeSaH - Atmavarja praticAram - aGgavyApAra vizeSeNa jahyAt -- tyajet, trividhaM trividhena svavyAparavyatirekeNa parityajeta, svayameva codvartanaparivartana kAyikAyogAdikaM vidhatte // 27 // hariesu Na NivajjejjA dhaMDilaM muNiA se| viyosajja aNAhAro puTTho tattha'dhiyAsae // 28 // haritAni - durvAnkurAdIni teSu na zayIta, sthaNDilaM matvA zayIta, sabAhyAbhyantaramupadhi vyutsRjya--tyaktvA'. nAhAraH san spRSTaH parISahopasargaH tatra - saMstArake vyavasthitaH san sarvamadhisaheta // 28 // iMdiehiM gilAyaMto samiyaM Ahare munnii| tahAvi se agarahe acale je samAhie // 29 // FTESINOSACEAEGSERGIO wesd // 426 // Page #451 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI. GRAHAARAASICS ||2|| 188 sa muniranAhAratayA indriyairlAyamAna zamitAmAharet nArtadhyAnopagato bhUyAta, yathAsamAdhAnamAste, saGkocanirviNoM hastAdikaM prasArayet tenApi niviNNa upavizet yatheGgitadeze saJcareta, tathA'pyasau svakRtaceSTatvAdagI eva, kimbhUtaH ?acalo yaH samAhitaH, aGgIkRtamaraNAnna calatItyacalaH, samyagAhitaM vyavasthApitaM dharmadhyAne zukladhyAne vA mano yena sa samAhitaH // 29 // abhikkame paDikkame saMkucae psaare| kAyasAhAraNaTThAe etthaM vA vi acetaNe // 30 // prajJApakA'pekSayA'bhimukhaM kramaNamabhikramaNaM, pratikramaNamAgamanamityarthaH, yathAsamAdhAnaM bhunAdikaM saGkocayet prasArayedvA, kimartha? kAyasya -zarIrasya prakRtipelavasya sAdhAraNArtha, atrA'pyasau vA zabdAttatra vA pAdapopagamane'cetanavat sakriyo'pi niSkriya eva // 30 // parikkame parikilaMte adavA ciTTe ahaayte| ThANeNa parikilaMte NisIijjA ya aMtaso // 31 // yadi niSaNNasyApi gAtrabhaGgaH syAt tataH parikrameta - cakramyAda yathAniyamite deze'kuTilayA gatyA gatAgatAni 6 kuryAta, tenApi zrAntaH san athavopaviSTastiSTheta, yathAyato - yathApraNihitagAtraH, yadA punaH sthAnenApi pariklama10canani0 paa0| | // 427 // GROGROCESSORRORSCAM Page #452 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI0 miyAt tataH uttAnako vA pArzvazAyI vA daNDAyato vA yathAsamAdhAnaM tiSThati // 31 // AsINe'lisaM maraNaM iMdiyANi samIrate / kolAvAsaM samAsajja vita pAresae // 32 // AsInaH - AzritaH, kimbhUtam - anIdRzaM itarajanaduradhyavasetham, indriyANISTAniSTastraviSayebhyaH sakAzAt rAgadveSakiraNatayA samyagIrayet - prerayet, kolAghuNakITakAsteSAmAvAsaH kolAvAsa stamantarghuNakSatamuddehikAdinicitaM vA samAsAdya - prApya tasmAdyadvitatham - Agantukatadutthajantu rahitamavaSTambhanAya prAdureSayet - anveSayet // 32 // jato vajjaM samuppajje Na tattha avalaMbae / nato ukkase appANaM savvaphAle'dhiyAsae // 33 // yato - yasmAdanuSThAnAdavaSTambhanAdervajravadvajra - gurutvAtkarma adyaM vA pApaM tatsamutpadyeta, na tatra ghuNAkSatakASThAdA| vavalambeta, tataH - tasmAdavadyasamutpattihetorAtmAnamutkarSed - utkrAmayet, pApopAdAnAdAtmAnaM nivartayet sarvAn sparzAn - duHkhavizeSAnadhyAsayet, yato yanmayA tyaktaM zarIrakamete tadevopadravanti na punaryabjighRkSitaM dharmacaraNamityAkalayya' sarvapIDAsahiSNurbhavet / / 33 / / 1 dharmAca pA0 / 11818 // 428 // Page #453 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI. 1188 ASA-AASHASSANCHAR gatamiktimaraNaM, sAmprataM pAdapopagamanamAha ayaM cAtatare siyA je evaM annupaale| savvagAyaNirodhevi ThANAto Na vi umbhame // 34 // anantaramabhidhAsyamAnatvAdyo'yaM pratyakSo maraNavidhiH sa cA''yatataro, na kevalaM bhaktaparijJAyA iGgita-maraNavidhirAyatatara, kSayaM cAsmAdAyatataraH, atrApi yadiGgitamaraNe pravrajyAsaMlekhanAdikamuktaM tatsarva draSTavyaM, yo bhikSurevamuktavidhinA evaM pAdapogamanavidhimanupAlayet, sarvagAtranirodhe'pi bhakSyamANamAMsazoNito'pi kroSTragRdhrapipIlikAdibhirmahAsatvatayA''zaMsitamahAphalavizeSaH saMstasmAt sthAnAt - pradezAt dravyato bhAvato'pi zubhAdhyavasAyasthAnAna vyudbhA~metna sthAnAntaraM yAyAt // 34 // / ayaM se uttame dhamme pubvaTThANassa pgghe| ___ aciraM paDilehitA vihare ciTTha mAhaNe // 35 // ayaM - pratyakSaH uttamaH -pradhAno maraNavidhAnaH, sarvottamatvAddharmoM - vizeSaH pAdapopagamanarUpo maraNavizeSaH, pUrvasthAnAdbhaktaparijJAdeH prakarSaNa graho'tra pAdapopagamane, pragRhItatarametada, atra yadiGgitamaraNAnumataM kAyaparispandanaM tadapi niSidhyate, chinnamUlapAdapavannizceSTo niSkriyo dahyamAnacchidyamAno vA viSamapatito vA tathaivAste na tasmAccalati, aciraM-sthAnaM, tacca sthaNDilaM tatpUrvavidhinA pratyupekSya tasmin pratyupekSite sthaNDile vihareta, atra viharaNaM tadvidhipA BASEASSASSAAS // 429 // Page #454 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA. |5|| lanamuktaM, tiSThet sarvagAtranirodhe'pi sthAnAntarasamaNaM kuryAt, ko'sau ? mAhana:-sAdhuH, sa hi niSaNNo'niSaNNa Urdhva- | Baa 1288 pradI0 sthito vA niSpratikarmA yadyayAnikSiptamajhamacetana iva tanna cALayet // 35 // acittaM tu samAsajja ThAvae tattha appgN| vosire savvaso kAyaM Na me dehe parIsahA // 36 // acittaM-jIvarahitaM, tacca sthaNDilaM phalakAdi vA samAsAdya - labdhvA phalake'pi samarthaH kazcitkASThe vA'vaSTabhya tatrAsmAnaM sthApayet, vyavasthApya ca tyaktacaturvidhAhAro meruriva niSpakampaH kRtAlocanAdiparikarmA gurubhiranujJAto vyunsajeta, || sarvaza:- sarvAtmanA kAyaM-dehaM, vyutsRSTadehasya ca yadi kecana parISahopasargAH syustato bhAvayet - 'Na me dehe parIsahA' matsambandhI deha eva na bhavati, parityaktatvAta, tadabhAve kutaH parISahAH // 36 // jAvajjIvaM parIsahA uvasaggA iti sNkhyaa| saMkhuDe dehabhedAe iti paNNe'dhiyAsae // 31 // ___ yAvajIvaM - yAvatprANadhAraNaM tAvatparISahopasargAH soDhavyA ityetat saMkhyAya - matvA tAnadhyAsayet, saMvRto yathAnikSiptatyaktagAtro dehabhedAya - zarIratyAgAyotthita itikRtvA prAjJaH- ucita vidhAnavedI, yadyatatkAyapIDAkAryupatiSThate tattatsamyagadhisaheta // 37 // // 430 // PA% AA-SARI ASSOMOMOM Page #455 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1188 AcA pradI HASHISHAS REPARACEAE bhiduresu Na rajjejA kAmesu bahataresu vi / icchAlobha Na sevejjA dhuvavaNNaM sapehiyA // 38 // bhedanazIlA bhidurAH - zabdAdayaH kAmaguNAsteSu prabhUtatareSvapi na rajyet - na rAga yAyAva, kAmeSu - icchAmadanarUpeSu bahutareSu - anapeSvapi, yadyapi rAjA rAjakanyAdinopalobhayet tathApi na tatra gAya'miyAt icchArUpo lobha icchAlobhaH - cakravartIndratvAbhilASAdiko' nidAnavizeSastamasau nirjarApekSI na seveta, dhruvAM-zAzvatIM yazaHkIrti paryAlocya kAmecchAlobhavikSepaM kuryAt // 38 // sAsaehiM NimaMtejjA divvamAyaM Na sddhe| taM paDibujjha mAhaNe savvaM nUmaM vidhUNitA // 39 // zAzvatA-yAvajjIvamaparikSayAdastaiistathAbhUtairvibhavaiH kazcinnimantrayet tatpratibudhyasva, yathA - zarIrAthaM dhanaM mRgyate tadeva zarIramazAzvataM, tathA divyAM mAyAM na zradadhIta, yadi kazciddevo pratyanIkatayA vA kautukAdinA nAnadiAnato nimantrayeta, tAM ca devakRtAM mAyAM na zradadhIta, tAmapi cudhyasva' 'mAhaNe'tti sAdhuH, sarvam - azeSaM 'nUmaM ti karma mAyA vA tat tAM vA vidhya - apanIya devAdimAyAM budhyasveti // 39 // 1. vartIdravyAbhi0-pA02-tAmapi pratiyudhyasva pA0 / H ISHASHISHASKAR 4 // 431 // Page #456 -------------------------------------------------------------------------- ________________ I 1488 AcA0 pradI0 sambaTehiM amucchie AyukAlassa paare| titikkhaM paramaM NacA vimohaNNataraM hitaM // 40 // tti vemi // ||atttthm vimokkhajsayaNaM samataM // sarve ca tezca sarvArthAH- paJcaprakArAH kAmaguNAsteSvamAJchitaH, AyuHkAlasya-yAvanmAtra kAlamAyuH saMtiSThate'sau AyuHkAlastasya pAragaH, yathoktavidhinA pAdapopagamanavyavasthitaH pravarddhamAnazubhAdhyavasAya AyuHkAlapAragaH syAt / titikSA-parISahopasargApAditaduHkhavizeSasahanaM tattrayANAmapi maraNAnAM paramaM-pradhAnamastIti jJAtvA 'vimopranayaraM'ti vimohAnyataraM vigato moho yeSu tAni vimohAni-bhaktaparikSeGgitamaraNapAdapopagamanAni teSAmanyataratkSetrakAlAdikamAzritya tulyaphalasvAditaM abhipretArthasAdhanA dato yathAzakti trayANAmanyataradhathAvasaraM vidheyamiti // 40 // // iti zrIbRhatkharataragacche zrIjinasamudrasUripaTTAlaGkAra zrIjinahaMsasUriviracitAyAM zrIAcArAhapradIpikAyAmaSTamaM zrIvimokSAdhyayanaM samAptam // BREASESSISABSE ASUna // 432 // Page #457 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI0 mA0 37 // athopadhAnazrutAkhyaM navamadhyayanam // uktamaSTamamadhyayanaM sAmprataM navamamArabhyate, asya cAyamabhisambandhaH - ihAnantarAdhyayaneSvaSTasu yo'rtho'bhihitaH sa tIrthakRtA zrIvardhamAnasvAminA svata evAcIrNa ityetannavamAdhyayane pratipAdyate ityanena sambandhenAyAta [syA ] syA dhyayanasyopadhAnazrutAkhyasyAdhyayanArthAdhikAramAha niyuktikAraH jo jajhyA tisthayaro so tahayA appaNo ya titthammi / vaNNet tavokammaM ohANasuyaMmi ajjhayaNe // 1 // savvesiM tavokammaM niruvasaggaM tu vaNNaya jiNANaM / navaraM tu vaddhamANassa sovasaggaM muNeyavvaM // 2 // tisro unANI suramahio sijjhiyanvaya dhuvammi / aNigUhiya balavirio tavovihANaMmi ujjamai // 3 // kiM puNa avasesehiM dukkhakkhayakAraNA suvihi ehiM / hoi na ujjayivvaM sapaccavAyaMmi mANusse ? // 4 // [ A. ni. gAthA 275 - 276-277-278] 119 / 1 // 433 // Page #458 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 191 _ atropadhAnazrutamiti dvipada nAma, atra bhAvopadhAnaM jJAnadarzanAcAritrANi sabAhyAbhyantare tapo vA, tena hi cAritrapariNatabhAvasyopaSTambhanaM kriyate, tasmAt jJAnadarzanatapazcaraNairihAdhikAraH, dravyabhAvazrutAbhyAmapyadhikAraH, upadhAnazrutayogAdupadhAnazrutAkhyamadhyayanam , athoddezAdhikAramAha cariyA 1 sijjA ya 2 parIsahA ya 3 AtaMkite tigicchA 4 ya tavacaraNeNahigAro causuddesesu nAyavvo // 1 // [A. ni. gAthA 279] caraNaM caryA-zrI vardhamAnasvAmino vihAraH, ayaM prathamoddezake'rthAdhikAraH 1 / zayyA-vasatiH, sA ca yAdRgbhagavata AsIt tAdRgvakSyate, ayaM dvitIyoddezakAdhikAraH 2 / mArgAcyavananirjarArya pariSoDhavyAH parISahAH [tatvArtha sUtra 1/8] upasargAzcAnukUlA ye bhagavato vardhamAnasvAmino'bhUvan te'tra pratipAdyante, ayaM tRtIyodezakAdhikAraH 3 / AtaGkite-kSutpIDAyAmAtakotpattau viziSTAbhigrahAvAptAhAreNa cikitsA, ayaM caturthoddezakAdhikAraH 4 / tapazcaraNAdhikArazcaturvapyuddezakeSvanuyAyIti gAthArthaH / sAmprataM sUtrAnugame sUtramuccAraNIyaM, taccedam M // 434 // Page #459 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAcA pradI0 1 / 9 / 1 ahAsutaM vadissAmi jahA se samaNe bhagavaM uTThAya / saMkhAe taMsi hemaMte agNA pavvaie rIitthA // 41 // AryasudharmasvAmI jambasvAmine pRcchate kathayati, yathAzrutaM vadiSyAmi, yathA'sau zramaNo bhagavAn mahAvIra utthAyaudyatavihAraM pratipadya sarvAlaGkAraM parityajya paJcamuSTikaM locaM vidhAyakena devadRSyeNendrakSiptena yuktaH kRtasAmAyikapratijJa AvirbhatamanaHparyAyajJAno'STakarmakSayArtha tIrthapravartanArtha cotthAya saMkhyAya-jJAtvA tasmin hemante mArgazIrSadazamyAM prAcInagAminyAM chAyAyAM pravrajyAgrahaNasamanantarameva 'rIyate sma'- vijahAra dvAdazavarSANi yAvat // 41 // ___ atra ca sAmAyikAropaNasamanantarameva surapatinA bhagavadupari devaduSyaM cikSipe, tadbhagavatApi niHsaGgatAbhiprAyeNaiva' dharmoM|| pakaraNamate na dharmo'nuSThAmumukSubhiraparaH zakyata iti kAraNApekSayA madhyasthavRttinA tathaivAvadhAritaM, na punastasya tadapabhogecchAstIti darzayati No cevimeNa vattheNa pihissAmi taMsi hemaMte / se pArae AvakahAe etaM khu aNudhammiyaM tassa // 42 // 'No cevimeNa'tti zlokaH, na caivAhamanena vastreNAtmAnaM pidhAsyAmi-sthagayiSyAmi, tasmin hemante tadvA vastra ra niHsanAbhi0-0 / OMOMOMOMOM // 435 // Page #460 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAcA 1 / 9 / 1 pradI0 ISESSISSHAREIRASIGA svaktrANIkariSyAmi, lajjApacchAdanaM vA vidhAsyAmi, kimbhUtaH? sa-bhagavAn pratijJAyAH parIpahANAM saMsArasya vA pAraM gacchatIti pAragaH, yAvatkathaM-yAvajjIvaM, khuH- avadhAraNe, etadvastrAvajJAvadhAraNaM tasya bhagavato'nu pazcAdArmikamanudhArmikameva, aparairapi tIrthakRdbhiH samAcIrNa mityarthaH // 42 // . tathA bhagavataH pravrajato ye divyAH sugandhipaTavAsA AsaMstadgandhAkRSTAzca bhramarAdayaH samAgatya zarIramupatApayantIti | darzayati cattAri sAhie mAse bahave pANajAtI Agamma / abhirujjha kAyaM vihariMsu ArusiyANaM tattha hiMsaMsu // 43 // caturaH sAdhikAn mAsAn bahavaH prANijAtayo-bhramarAdikAH samAgatyAruhya ca kAyaM-zarIraM vijahU-kAye pravicAraM | cakruH, mAMsazoNitArthatayA''ruSya tatra-kAye, 'Na'miti vAkyAlaGkAre, 'hiMsaMmu'-itazvetazca vilumpanti sma // 43 // kiyanmAtraM kAlaM tadevaduSyaM bhagavati sthitamityAha saMvaccharaM sAhiyaM mAsaM jaM Na rikkAsi vatthagaM bhagavaM / acelae tato cAI taM vosijja vatthamaNagAre // 44 // 6 // 436 // Page #461 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 / 9 / 1 pradI. bhAcA. rUpakam / tadindropAhitaM vastraM saMvatsaramekaM sAdhikaM ca mAsaM 'jaNa rikkAsi'tti yatra tyaktavAn bhagavAn tasthiti- // M kalpa itikRtvA, tata' UrdhvaM tadvastratyAgAt tyAgI, vyutsRjya ca tadanagAro bhagavAnacelo'bhUt , tacca suvarNavAlukAnadInIre kaNTakAvalagnaM dhigjAtinA gRhItam // 44 // adu porisiM tiriyabhitiM cakkhumAsajja aMtaso jhaayh| aha cakkhubhIyA sahiyA te hatA haMtA bahave kaMdisu // 45 / / - atha-Anantarye, puruSapramANA pauruSI-AtmapramANA vIthI tAM gacchan dhyAyatIryAsamito gacchati, tadevAtra dhyAna yadIryAsamitasya gamanaM, kimbhUtAM tAM ?-tiyagbhitti-zakaTodhivadAdau saGkaTAmagrato vistIrNA, kathaM dhyAyati ? - cakSurAsajya-cakSurdatvA'ntaH-madhye dattAvadhAno bhUtvA atha-Anantaye, cakSuHzabdo'tra darzanaparyAyI, darzanAdeva bhItA darzanabhItAH sahitA-militAste bahavo DimbhAdayaH pAMzumuSTayAdibhiItvA hatvA cakranduH, aparAMzca cukruzuH-pazyata yUyaM nagno muNDitaH, ko'yaM ? kuto'yaM ? kimIyo'yamityevaM halabolaM ckruH||45|| sayahiM vitimissehiM itthIo tattha se pariNAya / sAgAriyaM na seve iya se sayaM pavesiyA jhAti // 46 / / 1 tAvat-pA0 / 2. cakSurAsadya pA0 / 3. kimito'ya' / paa0|. AAAAAA X // 437 // Page #462 -------------------------------------------------------------------------- ________________ PA | | 191 AcA0 pradI0 R ASARASHTRA zayyata epviti zayanAni-satayaH, teSu kuzvinnimittAvyatimizrevu gRhasthatIthikaiH, tatra vyavasthitaH san yadi strIbhiH prArthyate tatastAH zubhamArgAgalA iti jJAtvA jJaparijJayA pratyAkhyAnaparikSayA pariharan sAgArika-maithunaM na seveta, zunyeSu bhAvamaithunaM na seveta, ityevaM sa bhagavAn svayam-AtmanA vairAgyamArgamAtmAnaM pravezya dharmadhyAnaM zukladhyAnaM vA dhyAyati // 46 // je dekhi agArasthA mImIbhAvaM pahAya se prAti / puTThovi NAbhibhAsiMsu gacchati NAivattatI aMjU // 47 // ye kecana ime'gArasthAstairmizrIbhAvaM prahAya-tyaktvA sa-bhagavAn dharmadhyAnaM dhyAyati, kutazcinimittAdgRhasthaiH pRSTo'pRSTo vA na vakti, sakAIya gacchatyeva, na tairukto mokSapathamativartate, 'aMju'tti RjuH joH saMyamasyAnuSThAnAt // 47 // No sukarametamegesiM NAbhibhAsei abhivAdamANe / _ hayapubyo tattha daMDehiM lUsiyapuvvo appapuNNehiM / / 48 // 'No sukara'ti naitadvakSyamANamuktaM vA ekeSAM-anyeSAM sukarameva, nAnyaH prAkRtapuruSaiH kartumalaM, kiM tattena kRtamityAhaabhivAdayato nAbhibhASate, nApyanabhivAdayabhyaH kupyati, nApi pratikUlopasagairanyathAbhAvaM yAtIti darzayati-'hayapuvvo iti daNDaihatapUrvaH tatrA'nArya dezAdau paryaTana tathA lUSitapUrvaH kezaluzcanAdibhirapuNyaiH-anAryaiH pApAcAraiH // 48 // 2 kimito'ya0-pA0 / GEECSSSSSSSSCROLOGEOG // 438 // Page #463 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI0 pharusAI dutitikhAiM atiacca muNI parakkamamANe | AghAta - Naha-gItAI daMDajudAI muhijuddhAI / / 49 / / paruSANi - karkazAni tAni duHkhena titikSyanta iti dustitikSANi tAnyatigatya - avigaNayya muni:- viditajagatsvabhAvaH parAkramamANaH samyak titikSate, 'AghAta - NaTTa' ti AkhyAtanRtyagItAni tAnyuddizya na kautukaM vidadhAti, nApi daNDayuddhaM muSTiyuddhAdInyAkarNya vismayotphullalocana udbhUSitaromakUpo bhavati // 49 // gaDhie mikAsu samayammi NAtasute visoge adakkhu / etAI se urAlAI gacchati NAyaputte asaraNAe // 50 // zlokaH / grathitaH -avabaddho mithaH - anyonyaM kathAsu samaye vA baddhastaM, strIdvayaM vA parasparakathAyAM gRddhamapekSya tasminnavasare jJAtaputro - bhagavAn vigatazoko vigataharSazca tAnmithaH kathA'vavarddhAna madhyastho'drAkSIt, etAnyanyAni cAnukUla pratikUlAni parISahopasargarUpANi duSpradhRSyANi duHkhAnyasmAn gacchati - saMyamAnuSThAne parAkrAte, jJAtaputraH - zrI vIravardhamAnasvAmI bhagavAnnaitadduHkhasmaraNAya gacchati - parAkramate / yadivA zaraNaM gRhaM nAtra [varaNa mastItya ] zaraNaH- saMyamastasmai azaraNAya parAkramate, tathAhi -kimatra citraM yadbhagavAnaparimitabalaparAkramaH pratijJAmandaramAruDhaH parAkramate ?, sa bhagavAnapravajito'pi prAsukAhArAnuvarttyAsIt zrayate ca kila paJcatvamupagate mAtApitari samAptapratijJo'bhUt, tataH pravivajiSuH jJAtibhirabhihito yathA bhagavan ! mA kRthAH kSate kSArAvasevanamityevamabhihitena bhagavatA'vadhinA vyajJAyi, mayyasminnavasare pravrajati sati 11911 // 439 // Page #464 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 prado. bancha AA-%AE%E-carx bahavo naSTacittAH vigatAsavazca syurityavadhArya tAnuvAca-kiyantaM kAlaM punaratra mayA syAtavyamiti ? te UcuH saMvatsaradvayenAsmAkaM zokApagamo bhAvIti, bhaTTArako'pyomityuvAca, kintvAhArAdikaM mayA svecchayA kArya, necchAvidhAtAya bhavadbhirupasthAtavyaM, tairapi yathAkathazcidayaM tiSThatviti taiH sarva tathaiva prtipede||50|| ____ tato bhagavAstadvacanamanuvAtmIyaM niSkramaNAvasaramavagamya saMsArAsAratAM vijJAya tIrthapravartanAyodyata iti darzayitumAha avi sAdhie duve mAse sItodaM abhoccA Nikkhate / egattae pihiyacce se ahiNNANadaMsaNe saMte // 51 // api sAdhike dve varSe zAMtodakamabhuktvA-apItvetyarthaH, aparA api pAdadhAvanAdikAH kriyAH prAsukenaiva prakRtya tato niSkrAnto, yathA ca prANAtipAtaM parihatavAnevaM zeSavatAnyapi pAlitavAn , tathA ekatvagataH-ekatvabhAvanAbhAvitAntaHkaraNaH pihitA-sthagitA'rcA-krodhajvAlA yena sa tathA, sa-bhagavAn chadmasthakAle'bhijJAtadarzana:-samyaktvabhAvanaNa bhAvitaH zAnta indriyanoindriyaiH // 51 // SAHARASHTRA sa evambhUto bhagavAn gRhavAse'pi sAvadyArambhatyAgI, kiMpunaH pravajyAyAmityAha1 svaiH-10| // 440 // Page #465 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A bhAcA pradI0 1 / 9 / 1 SISASARASANASALA puDhaviM ca AuukAyaM ca teukAyaM ca vAyukAyaM ca / paNagAI bIyahariyAI tasakAyaM ca savvaso NaccA // 52 // etAI saMti paDilehe cittamaMtAI se abhiNNAya / parivajjiyANa viharitthA iti saMkhAe se mahAvIre // 53 // 'puDhaviM ca' 'etAI'ca zlokadvayam / etAni pRthivyAdIni cittamanti, tadArambhaM parivaLa viharati smeti kriyAsambandhaH, pRthivyAdayaH pratItAH, panakagrahaNena bIjAkurabhAvarahitasya panakAderulyAdivizeSApatrasya grahaNaM, bIjagrahaNena tvarabIjAderupAdAnaM, haritazabdena zeSasyetyetAni pRthivyAdIni bhUtAni santi-vidyanta ityevaM pratyupekSya sacetanAnyabhidhAya-jJAtvA ityetatsaMkhyAya-avagamya bhagavAn mahAvIrastadArambhaM parivartya vihRtavAn / / 52 // 53 // pRthivIkAyAdInAM jantUnAM prasasthAvaratvena bhedamupadarya sAmpratameSAM parasparato'nugamanamastIti darzayitumAha adu thAvarA ya tasattAe tasajIvA ya thaavrttaae| aduvA savvajoNiyA sattA kammuNA kappiyA puDho bAlA // 54 // atheti-Anantarye, sthAvarA:-pRthivyaptejovAyuvanaspatayaH, te trasatayA-dvIndriyAditayA vipariNamante-karmavazAd | gacchanti, ca:-samuccaye, trasajIvAzca-kRmyAdayaH, sthAvaratayA-pRthivyAditvena karmanighnAH samutpadyante, athavA sarvA yonayaH utpattisthAnAni yeSAM satvAnAM te sarvayonikAH satvAH sarvagatibhAjaH, te ca bAlA-rAgadveSAkalitAH svakatena karmaNA // 44 // Page #466 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 19 / 1 pradI. PAAAAAAAAE pRthaktayA sarvayonibhAvatvena ca kalpitA:-vyavasthApitAH // 54 // bhagavaM ca evamaNNesi sovadhie hu luppatI bAle / kammaM ca savvaso NacA taM paDiyAikkhe pAvagaM bhagavaM // 55 // bhagavAMzca-vardhamAnasvAmyevamavamanyata-jJAtavAn saha upadhinA vartata iti sopadhikA-dravyabhAvopadhiyuktaH, hu:-avadhAraNe, lupyata eva-karmaNA klezamanubhavatyeva ajJo-bAlaH, yasmAt sopadhikaH karmaNA lupyate tasmAtkarma ca sarvazo jJAtvA tatkarma pratyAkhyAtavAMstadupAdAnaM ca karmAnuSThAnaM bhagavAn vardhamAnasvAmI // 55 // kizca duvihaM sameca mehAvI kiriyamakkhAyamaNelisI nnaannii| AyANasotamativAtasotaM jogaM ca savvaso NacA // 56 // dvividha-dviprakAra, kiM tata ? -karma, tacce-pratyayaM sAmparAyikaM ca, tada dvividhamapi sametya-jJAtvA medhAvI-sarvabhAvajJaH, kriyAM-saMyamAnuSThAnarUpAM karmocchetrImanIdRzIm-ananyasadRzImAkhyAtavAn , kimbhUto ? jJAnI-kevalajJAnavAn , kiM cAparamAkhyAtavAn ? 'AyANasota miti AdIyate karmAneneti AdAna-duSpraNihitamindriyamAdAnaM ca tatsrotazcAdAnasrotastat jJAtvA tathA'tipAtasrotazcopalakSaNArthatvAd mRSAvAdAdi ca jJAtvA yogaM ca manovAkkAyalakSaNaM duSpraNIhitaM sarvaza:-sarvaiH prakAraiH karmabandhAyeti jJAtvA kriyAM saMyamalakSaNAmAkhyAtavAn // 56 // FIRBOSHGIRREROSIOSASTOG // 442 // Page #467 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI. RECAPACIRCRECIPES 1 / 9 / 1 ativattiyaM aNAuhi sayamaNNesiM akrnnyaae| jassisthio pariNNAtA savvakammAvahAo se'dakkhU // 57 // 'ativattiya'ti AkuTTiHhiMsA nAkuTTiranAkuTirahiMsA, kiMbhUtAM ?-atikrAntA pAtakAdatipAtikA-nirdoSA tAmAzritya, [svato'nyeSAM cAkaraNatayA-avyApAratayA pravRttaH, 'jassitthIo' iti yasya striyaH svarUpatastadvipAkatazca parijJAtA bhavanti, sarva karmAvahantIti sarvakarmAvahAH-sarvapApopAdAnabhUtAH sa evAdAkSIt yathAvasthitaM saMsArasvabhAvam // 57 // mUlaguNAnAkhyAyottaraguNAnAha ahAkaDaM Na se seve savvaso kammuNA adakkhU / / jaM kiMci pAvagaM bhagavaM taM akuvvaM viyarDa iMjitthA // 58 // 'ahAkaDaMti yathA-yena prakAreNa pRSTvA apRSTvA vA kRta-AdhAkarmAdi nAsau sevate, kimiti ? yataH sarvaiH prakAraista- | dAsevanena karmaNA'STaprakAreNa bandhamadrAkSIta , anyadapi yatkiJcita pApakaM-pApopAdAnakaraNaM tadbhagavAnakurvana vikaTaM-prAmukamabhuGkta-upabhuktavAn // 58 // NAsevaiya paravatthaM parapAe vi se Na bhuNjitthaa| parivajjiyANa omANaM gacchati saMkhaDiM asaraNAe // 59 // kaa||443|| Page #468 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SE AcA pradI0 OMOMOM ___ no sevate ca paravastra-pradhAnavasya parasya vA vastra nAsevate, parapAtre'pyasau nopabhuGkte, parivApamAnam-avagaNayya / gacchatyasAvAhArAya sakhaNDayante prANino'syAmiti saGkaNDistAmAhArapAkasthAnabhUtAmazaraNAya zaraNamanAlambamAno'dInamanaskaH kalpa iti kRtvA parISahavijayArtha gacchati / / 59 // mAtaNNe asaNapANassa NANugiddhe rasessu apaDiNNe / acchi pi No pamajiyA No viya kaMDuyae muNI gAtaM // 60 // 'mAtaNNe' iti AhArasya mAtrAM jAnAtIti mAtrajJaH, kasya ? azyata ityazana-zAlyodanAdi, pIyata iti pAnaM-drAkSApAnAdi, nAnugRddho raseSu-vikRtiSu, bhagavato hi gRhasthabhAve'pi rase gRddhirnAsIt , kiM punaH pravajitasya ?, tathA rasagrahaNaMpratyapratijJo, yathA-mayA'dya siMhakesarA modakA eva grAhyA ityevaMrUpapratijJArahito'nyatra kulmASAdau sapratijJa eva, tathA'kSyapi ranAkaNAdyapanayanAya no pramArjayenApi ca gAtraM munirasau kaNDUyate-kASThAdinA gAtrasya kaNDUtyapanodaM na vidhatte // 60 // | appaM tiriyaM pehAe appaM piTThao uppehAe / appaM ghuie paDibhANI paMthapehi care jatamANe // 6 // __ 'appaM tiriya ti alpazabdo'bhAve vartate, alpaM tiryak-tirazcInaM gacchan prekSate, alpaM pRSThataH sthitvotprekSate, mArgAdi kenacitpRSTaH sAdhuH pratibhASI sana bate, maunena gacchatyeva pathiprekSI caret yatamAna:-prANiviSaye yatnavAn // 6 // SARADABADREAAAEASE // 444 // Page #469 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAcA pradI0 za91 sisiraMsi addhapaDivaNNe taM vosijja vatthamaNagAre / pasArettu bAhU parakkame No avalaMbiyANa kaMdhaMsi // 2 // 'sisirasi'tti adhvapratipanne zizire sati tadevadUSyaM vastraM vyutsRjyAnagAro bhagavAn prasArya bAhU parAkramate, na tu punaH zItAditaH san saGkocayati, nA'pi skandhe'valambya tiSThati / / 62 // esa vidhI aNukkaMto mAhaNeNa mtiimtaa| bahuso apaDiNNeNa bhagavayA evaM rIyaM (ya?) ti // 63 // tti bemi| . ||ohaannsuyss paDhamo uddesao smtto|| 'esavidhi'tti eSaH caryAvidhiranantarokto'nukrAntaH-anucIrNaH mAhanena-zrIvardhamAnasvAminA matimatA viditavedyena bahuza:-anekaprakAramapratijJena-anidAnena bhagavatA-aizvaryAdiguNopetena, evam-anena bhagavadanucIrNena mArgeNAnye mumukSavo'zeSakarmakSayAya sAdhavo rIyante-gacchantIti / / 63 // // zrIupadhAnazrutAdhyayane prathamoddezakapradIpikA smaaptaa|| ARRERASHASA NSAR // 445 // ... Page #470 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 109 / 2 baIRANGALASARAS ||shriiupdhaanshrutaadhyyne dvitiiyoddeshkH|| uktaH prathamodvezakaH, sAmprataM dvitIya Arabhyate, astha cAyamabhisambandhaH-ihAnantaroddezaka bhagavatazcaryA'bhihitA, tatra cAvazyaM kadAcicchayyayA-vasatyA bhAvyamatastatpratipAdakasyoddezakasyAdikhatram cariyAsaNAI sejjAo egatiyAo jAo bhtaao| Aikkha tAI sayaNAsaNAI jAiM sevitthA se mahAvIre // 64 // zlokaH / caryAyAmavazyaMbhAvitayA yAni zayyAsanAnyabhihitAni sAmarthyAyAtAni zayanAsanAni-zayyAphalakAdInyAcakSva sudharmasvAmI jambUnAmnAbhihito yAni sevitavAn mahAvIro-vardhamAnasvAmI, ayaM zlokazcintanaTokAsu na vyAkhyAtaH // 64 // bhagavato bAhArAbhigrahavata pratimAvyatirekeNa prAyazo na zayyAbhigraha AsIta , navaraM yatraiva caramapauruSI bhavati tatraivAnujJApya sthitavAn , [tadarzayati-] AvesaNa-sabhA-pavAsu paNiyasAlAsu egdaavaaso| aduvA paliyaTThANesu palAlapuMjesu egadA vAso // 65 // AvezanaM-zUnyagRhaM, sabhA-grAmanagarAdInAM, prapA-udakasthAnaM, paNyazAlAsu-haTTeSu, ekadA kadAcidvAso bhagavato'thavA 'paliya'nti lohakArAdikarmakarasthAna teSu, palAlapu Su maJcopari vyavasthiteSvadho, na punasteSvadho zuSiratvAt / / 65 // AAAAAAAAAABIAS // 446 // Page #471 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAcA pradI0 CLASICERCHAGIGASILISIS AgaMtAre ArAmAgAre nagare ca egayA vaaso| susANe suNNAgAre vA rukkhamUle vi egadA vAso // 66 // 'AgaMtAre'tti prasaGgAyAtA Agatya yatra tiSThanti tadAgantAraM tatpunAmAnagaradvA bahiHsthAnaM tatra, ArAmAgAraM tatra, nagare vA ekadA vAsaH, tathA zmazAne-zUnyAgAre vA, AvezanazUnyAgArayoH kuDayAkuDayakRto bhedaH, vRkSamUle vA ekadA vAsaH // 66 // etehiM muNI sayahiM samaNe Asi paterasa vAse / rAiMdivaM pi jayamANe appamatte samAhite jhAti // 67 / / eteSu-pUrvokteSu zayaneSu-basatiSu sa-muniH jagattrayavetA Rtubaddhe varSAsu vA zramaNaH-tapasyuyukta AsIt , kiyantaM kAlaM yAvaditi darzayati-paterasa vAseti prakoNa trayodazaM varvAze yAvat samastAM rAtri dinamapi yatamAnaH saMyamAnuSThAne, tathA'pramatto nidrAdipramAdarahitaH, samAhitaH-visrotasikArahito dharmadhyAnaM zukaladhyAna kA ghyAyati // 67 // NiI pi No pagAmAe sevaiyA bhagavaM utthaae| jaggAvatIya appANaM IsiM saIyA apaDiNNe // 68 // nidrAmapyasAvaparapramAdarahito na prakAmataH sevate, tathA kila bhagavato dvAdazasaMvatsareSu madhye'sthikagrAme vyantaropa kAravaTA // 447) Page #472 -------------------------------------------------------------------------- ________________ GUA5956951SANSA sargAnte kAyotsargavyavasthitasyaivAntarmuhutaM yAvatsvapnadarzanAdhyAsinaH' sakRnnidrApramAda AsIt, tato'pi cotthAyAtmAnaM jAgarayati-kuzalAnuSThAne pravartayati, yatrA'pIpacchayyA''sIt tatrA'pyapratijJA-pratijJArahito, na tatrApi svApAbhyupagamapUrvakaM zayIta // 68 // saMbujjhamANe puNaravi AsiMha bhagavaM utthaae| Nikkhamma egayA rAo bahiM cakkamiyA muhuttAgaM // 69 // - 'saMbujjhamANe ti sa muninidrApramAdAd vyutthitacittaH sambudhyamAnaH-saMsArapAtAyAyaM pramAda ityevamavagacchan punarapramatto bhagavAn saMyamotthAnenotthAya yadi tatrAntarvyavasthitasya kutazcinimittAt nidrApramAdaH syAt tatastasmAniSkramyaikadA zItakAlarAtrAdau bahizcakramya muhartamAtraM nidrApramAdApanayanAthaM dhyAne sthitavAn // 69 // sayahiM tassuvasaggA bhImA AsI aNegarUvA ya / saMsappagA ya je pANA aduvA pakkhiNo uvacaraMti // 70 // 'sayaNehi'mityAdi, zayyate-sthIyate utkRdukAsanAdibhiye viti zayanAni-AzrayasthAnAni teSu, tasya bhagavata upasargA bhImA-bhayAnakA Asan anekarUpAzca zItoSNAdirupatayA, tathA saMsarpantIti saMsarpakAH-zUnyagRhAdAvahinakulAdayo ye prANinaH upacaranti-upa-sAmIpyena mAMsAdikamaznanti athavA zmazAnAdau pakSiNo gRdhrAdaya upacaranti // 7 // WII 1 dhyAsitaH pA0 / 2 cittaH san mu0| SARSHAN R // 448 // Page #473 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 / 9 / 2 AcA pradI0 adu kucarA uvacaraMti gAmarakkhA ya sattihatthA ya / adu gAmiyA uvasaggA itthI egatiyA purisA ya // 71 // atha' kutsitaM carantIti kucarAH-caurapAradArikAdayaste ca kvacicchUnyagRhAdau upacaranti-upasargayanti, tathA grAmarakSAdayazca trikacatvarAdivyavasthitaM zaktikuntAdihastA upacarantIti, atha grAmikA-grAmadharmAzritA ekAkinaH syuH, tathAhikAcit stro rUpadarzanAdhyupapannA upasargayet puruSo veti // 71 // ihaloiyAI paraloiyAI bhImAI aNegarUvAI / avi subhidunbhigaMdhAiM sahAI aNegarUvAI // 72 // adhiyAsae sayA samite phAsAI viruuvruuvaaii| arati rati abhibhUya rIyati mAhaNe abahuvAdI // 73 // ihaloke bhavA aihalaukikAH-manuSyakRtAH, ke te? sparzAH-duHkhavizeSAnadhyAsayati-adhisahate, kimbhUtAH ? bhImA- | bhayAnakA anekarUpAH, surabhigandhA:-srakcandanAdayo durgandhA:-kuthitakaDevarAdayaH, zabdAzcAnekarUpA veNuvINAmRdaGgAdijanitAH kramelakAyutthApitAstAMzcAvikRtamanA adhyAsayati, sadA-sarvakAlaM sampagitaH-samita:-pazcasamitibhiryuktaH, tathA sparzAnaduHkhavizeSAnarati saMyame ratiM ca bhogAbhiSvaGge'bhibhUya tiraskRtya rIyate saMyamAnuSThAne brajati, mAhanaH zrI1 athvaa-paa0| 2 sagaiyati-ba0 / STRESSROSEX // 449 // Page #474 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAcA 1192 prado. AAAAAAAAAA. vardhamAnasvAmI, abahuvAdI-ekadvivyAkaraNaM kvacinimitte kRtavAn // 72 // 73 // sa jaNehiM tattha puJchitu egacarA vi egadA raato| avAhite kasAisthA pehamANe samAhiM apaDipaNe // 74 // jaNehi ti sa bhagavAnardhatrayodaza pakSAdhikAH samA ekAkI vicaran tatra zanyagrahAdau vyavasthitaH san janaiH-lokaH / pRSTaH, tadyathA-ko bhavAn ? kimatra sthitaH ? ityevaM pRSTo'pi tUSNIMbhAvamabhajat , upapatyAdyA apyekacarA-ekAkina ekadAkadAcidvAtrAvahni vA papracchuH, avyAkRte ca bhagavatA kaSAyitAste daNDamuSTayAdinA tADayanti, bhagavAMstu samAdhi prakSamANo dharmadhyAnopagatacittaH san samyak titikSate, kimbhUtaH ? apratijJo-nAsya vairaniryAtanArtha pratijJA vidyate ityprtijnyH||74|| kathaM te papracchariti darzayitumAha ayamaMtaraMsi ko estha ahamaMsi tti bhikkhU Ahaha / ayamuttame se dhamme tusiNie sakasAie jhAti // 75 // 'ayamaMtaraMsitti ayamantaH-madhye ko'tra vyavasthitaH?, evaM saGketAgatA duzcAriNaH pRcchanti karmapharAdayo vA, tatra nityavAsino duSpraNihitamAnasAH pRcchanti, tatra caivaM pRcchatAmeSAM bhagavAMstUSNIbhAvameSa bhajate, kvacibahutaradoSApanayanAya alpatyapi, kathamityAha-'ahamaMsitti ahaM bhikSurasmIti, evamukte yadi te'vadhArayanti tatastiSThatyeva, abhipretArthavyAghAtAt kaSAyitA evaM yuH, yathA-tUrNamasmAtsthAnAnirgaccha, tato bhagavAnaciyattAvagraha itikRtvA nirgacchatyeva, yadivA na nirgacchatyeva AIAISA // 450 // Page #475 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA* pradI0 bhagavAn kintu so'yamuttamaH pradhAno dharma-AcAra itikRtvA sa kaSAyite'pi tasmin gRhasthe tUSNI bhAvavyavasthito yadbhaviSyattayA dhyAyatyeva na dhyAnAtpracyavate / / 75 / / jaMsippe pavedeti sisire mArue pacAyaMte / taMsippege aNagArA himavAte NivAyamesaMti // 76 // 'jaMsippege 'ti yasmin zizirAdAvapyeke tvaktrANAbhAvatayA pravepante-dantavINAdisamanvitAH kampante tasmiMzra zizire himakaNini mArute ca pravAti satyeke na sarve anAgarAH - tIrthikapravrajitA himavAte sati zItapIDitAstadapanodAya pAvakaM prajvAlayanti - aGgArazakaTika (manvepayanti prAvArAdikaM yAcante yadivA'nagArA zrIpArzvanAtha [ tIrtha] pravajitA gacchvAsina eva zItArditA nivAtameSayanti - ghaGgazAlA divasatarvAtAyanAdirahitAH prArthayanti // 76 // saMghADIo pavesissAmo edhA ya samAdahamANA / pihiyA ya sakkhAmo atidukkhaM himagasaMphAsA ||77 || 'saMghADI 'ti iha saGkATIzabdena zItApanodakSamaM kalpadvayaM tryaM vA gRhyate, tAH saGghATI : zItArditA vayaM pravekSyAmaH, evaM zItArditA anagArA api vidadhati, tIrthika pravrajitAstvedhAH samidhaH kASThAnIti yAvad evAzca' samAdantaH zItasparza soDhuM zakSyAmaH, saGghATayA vA pihitAH sthagitAH kambalAdyAvRtazarIrAH kimarthametatkurvanti ? yato'tiduHkhameta 1 etAzca pA. / 11912 // 451 // Page #476 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 / 9 / 2 AcA pradI0 PERSPEISAS PRASA atiduHsahametadyaduta himasaMsparzAH-zItasparzavedanA duHkhena sahyante // 77 // tadevambhUte zizire yadbhagavAn vyadhAttadarzayitumAha taMsi bhagavaM apaDiNNe adhe vigaDe adhiyAsate davie / Nikkhamma egadA rAto cAeti bhagavaM samiyAe // 78 // tasmin-evambhUte zizire himavAte zItasparza ca sarvakaSe bhagavAn te zItasparzamadhyAsayati,' kimbhUtaH ? apratijJo-na P vidyate nivAtavasatiprArthanAdikA pratijJA yasya sa tathA, kvAdhyAsayati ? adho vikaTe, adhaH-kuDayAdirahite channe'pyupari tadabhAve ceti, kimbhUtaH? 'davie' karmagranthidrAvaNAt dravaH-saMyamaH, sa vidyate yasyAsau dravikaH, tathA'dhyAsayan yadyatyantaM zItena bAdhyate tatastasmAniSkramya bahirekadA rAtrau muhUrtamAtra sthitvA punaH sa bhagavAn zamitayA samyagyA samatayA vA vyava. sthitaH san taM zItasparza rAsabhadRSTAntena soDhuM zaknoti-adhisahate // 78 // esa vihI aNukkaMto mAhaNeNa mtiimtaa| bahuso apaDiNNeNaM bhagavayA evaM rIyaM (ya)ti // 79 // tti vemi / ||ohaannsuyss bIo uddesao smtto|| 'esa vihI' ityAdi pUrvavat // 79 // // zrIupaghAnazrutAdhyayane dvitIyodezakapradIpikA smaaptaa| 10 dhyAsayet -pA0 / ROSIERS ||452 // Page #477 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI0 1 / 9 / 3 SPESISISIEGERLACKPIECE // zrIupadhAnazrutAdhyayane tRtIyoddezakaH // ukto dvitIyodezakaH, sAmprataM tRtIya Arabhyate, asya cAyamabhisambandhaH--ihAnantaroddezake bhagavataHzayyAH pratipAditAH, tAsu ca vyavasthitena yathA parISahA upasargAzca soDhAstatpratipAdanArthamidamupakramyata ityanena sambandhenAyAtasyoddeza| kasyAdisUtram taNaphAsa sItakAse ya teuphAse ya daMsamasage ya / ahiyAmate sayA samite phAsAI virUvarUvAI // 8 // tRNAnAM-kuzAdInAM sparzAstRNasparzAH, zItasparzA uSNasparzAzcAtApanAdikAle Asan , dezamazakAdayazca, etAMzca tRNasparzAn virUparUpAn-nAnAbhUtAn bhagavAnadhyAsayati samitaH smitibhiH||8|| / aha ducaralADhamacAro vanabhUmi ca subbhabhUmi ca / paMtaM sejja seviMsu AsaNagAI ceva paMtAI // 8 // 'aha ducara'tti atha-Anantaye, duHkhena caryate iti duzcaraH sa cAsau lADhazca-janapadavizeSo duzcaralADhastaM vajrabhUmi ca [zubhrabhRmi ca] vihRtavAn , tatra ca prAntAM zayyAM-vasati zUnyagRhAdikAmanekopadravopadratAM sevitavAn , prAntAni cAsanAniyA pAzUkarazarkarAloSTAdyupacitAni kASThAni ca durghaTitAnyAsevitavAn // 81 // SCISSISSCHIESSERINGSSON // 453 // Page #478 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI0 1 / 9 / 3 lADhehiM tassuvasaggA bahave jANavayA lUsiMsu / aha lUhadesie bhatte kukkurA tattha hiMsisu NivatiMsu // 82 // tatra lADheSu dezeSu tasya-bhagavato bahava upasargAH prAyazaH pratikUlA AkrozazvamakSaNAdayazcAsan , tAneva darzayati-janapade bhavA jAnapadA-anAryA''cAriNo lokAste bhagavantaM lUSitavanto-dantabhakSaNolmukadaNDaprahArAdibhirjihiMsuH, 'aha lUha'tti bhaktamapi rukSadezya-rUkSakalpamantaprAntaM, te cAnAryatayA prakRtikrodhanAH karpAsAdyabhAvAcca tRNaprAvaraNAH santi bhagavati virUpamAcaranti, kukkurAH--zvAnaste ca jihiMsuH-upari nipetuH // 82 // appe jaNe NivAreti lUsaNae suNae ddsmaanne| chucchukAreMti Ahetu samaNaM kukkurA dasaMtu ti // 83 // 'appe jaNe'tti alpa:-stokaH sa jano yadi paraM sahasrANAmeko yadivAnAstyasau yastAna zuno lUSakAn dazato nivArayatyapi tu daNDaprahArAdibhirbhagavantaM hatvA tatpreraNAya sItkurvanti', kathaM nu nAmainaM zramaNaM kukkurA:-zvAno dazantu-bhakSayantu ? tatra caivaMvighe janapade bhagavAn SaNmAsAna sthitaH / / 83 // elikkhae jaNe bhujjo bahave vajjabhUmi phrusaasii| laDhi gahAya NAloyaM samaNA tattha vihariMsu // 84 // 1 sIt chucchukuvanti-pA0 / SRIS- 545 // 454 // Page #479 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAcA0 pradI0 'elikkhae 'ti ina:- pUrvoktarUpo yatra janastaM tathAbhUtaM janAdaM bhUyaH - paunaHpunyena vihRtavAn tasyAM ca vajrabhUmau bahavo janAH paruSAzino - rUkSAzino rUjhAzitayA ca prakRtikrodhanAstato yatirUpamupalabhya kadarthayanti tatastAtrAnye zramaNAH zAkyAdayo yaSTiM-dehapramANAM caturaGgulAdhikapramANAM vA nAlikAM gRhItvA zvAdiniSedhanAya vijahuH // 84 // evaM pitastha viharatA puTThapuvvA ahesi suNaehiM / saMluMcamANA suNaehiM duccaragANi tattha lADhehiM // 85 // ' evaM pitta evamapi yaSTyAdikayA sAmagryA zramaNA viharantaH spRSTapUrvA - ArabdhapUrvAH zrabhirAsan saMlucyamAnAitazcetazca bhakSyamANAH zrabhirAsan, durnivArayAteSAM tatra teSu lADheghAryalokAnAM duHkhena caryanta iti duzvarANi - grAmAdIni 11:64 11 tadevambhUteSvapi lATeSu bhagavAn kathaM vihRtavAniti darzayati- NidhAya DaMDaM pANehiM taM vosajja kAyamaNagAre | aha gAmakaMTae bhagavaM te adhiyAsae abhisameccA // 86 // prANiSu yo daNDanAddaNDo - manovAkkAyAdikastaM bhagavAn nidhAya tyaktvA, taccharIramapyanagAro vyutsRjyAtha grAmakaNTakAn nIcajanAlApAnapi bhagavAn samyakkaraNatayA nirjarAmabhisametya - jJAtvA'dhyAsayati // 86 // 1193 / / 455 / / Page #480 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI0 katham ? NAo saMgAmasIse vA pArae tattha se mahAvIre / evaM pitastha lADhehiM aladdhapuNvo vi egadA gAmo // 87 // yathA nAgo - hastI saGgrAmamUrdhani parAnikaM jitvA tatpArago bhavati, evaM bhagavAnapi mahAvIrastatra lATeSu parISahAnikaM vijitya pArago'bhUt kiJca taMtra - lADheSu viralatvAdgrAmANAM kvacidekadA vAsAyA labdhapUrvIgrAmo'pi bhagavatA // 87 // uvasaMkamaMtamapaDiNNaM gAmaMtiyaM pi apattaM / " paDiNikkhamitta lUsiMsa etAto paraM palehi ti // 88 // 'uvasaMkamaMta'ti upasaGkrAmantaM bhikSAyai vAsAya vA gacchantaM, apratijJaM - niyatavAsAdi pratijJArahitaM grAmAntikaM prAptamaprAptamapi tasmAd grAmAtpratinirgatya te janA bhagavantamaluSiSuH, etacocuH - ito'pi sthAnAtparaM dUrataraM sthAnaM paryehi- gaccha // 88 // hatapucvo tastha DaMDeNaM aduvA muTThiNA adu kuMtaphaleNaM / adu leNA kavAle haMnA haMtA bahave kaMdiMsu // 89 // 'hatapuvvo' tti tatra - grAmAderbahirvyavasthitaH pUrva hato hatapUrvaH kena ? daNDenAthavA muSTinA'thavA [ kuntAdiphalenAthavA ] dunA kapAlena - ghaTakarAdinA hatvA hatvA bahavo'nAryAzcakranduH- pazyata yUyaM kimbhUto'yamityevaM kalakalaM cakruH // 89 // 11913 // 456 // Page #481 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI0 mA0 39 maMsUNi chaSNapuvvANi uTThabhiyAe egadA kArya / parissahAI luMciMsu aduvA uvakariM // 90 // 'maNi' ti mAMsAni ca tatra bhagavatachi pUrvANyekadA kAyamavaSTabhya Akramya nAnAprakArAH parISahAzca bhagavantamaluzcipuH, athavA pAMsunA'vakIrNavantaH // 90 // uccAiya NiNi aduvA AsaNAo khalahaMsu / voDakAe paNatAsI dukkhasahe bhagavaM apaDiNNe // 91 // 'uccAiya'ti bhagavantamUrdhvamutkSipya bhUmau nihatavantaH AsanAt - godAhikotkuTukAsana vIrAsanAdikAt skhalitavanta: nipAtitavantaH, bhagavAMstu punaryutsRSTakAyaH parISahasahanaM prati praNata AsIt, parISahopasargakRtaM dukhaM sahata iti duHkhasahaH, nAsya duHkhacikitsA pratijJA vidyata ityapratijJaH // 91 // kathaM bhagavAn duHkhasaha ityetad dRSTAntadvAreNAha - sUro saMgAmasIse vA saMbuDe tattha se mahAvIre / paDisevamANo pharusAI acale bhagavaM rayitthA // 92 // 'kharo' ti yathA hi saGgrAmazirasi zUraH - akSobhyaH paraiH kuntAdibhirbhidyamAno'pi sannAhena saMvRtAGgo na bhaGgamupayAti, 1/9/3 // 457 // Page #482 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A rA93 zrIMcAM0 pradI0 ityevaM sa bhagavAn mahAvIraH tatra-lADhAdijanapade parISahAnIkatudyamAno'Si pratisevamAnazca paruSAna-duHkhavizeSAna merurivAcalo niSprakampo bhagavAn rIyate sma jJAnadarzanacAritrAtmake mokSAdhvani parAkramate sma // 92 // esa vihI aNukkaMto mAhaNeNa mtiimtaa| bahuso apaDipaNeNaM bhagavayA evaM rIyati // 93 // ti bemi / ||ohaannsuyss tahao uddesao smtto|| 'esa vihI'tyAdi pUrvavat // 93 // ||shriiupdhaanshrutaadhyyne tRtIyoddezakapradIpikA smaaptaa|| AALAAAAAY SASASSASAILASSES // 45 Page #483 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI0 1 / 9 / 4 FISCAISSSSSSSSSSS // zrIupadhAnazrutAdhyayane caturthIddezakaH / / uktastRtIyoddezakaH, sAmprataM caturtha Arabhyate, asya cAyamabhisambandha:-ihAnantaroddezake bhagavataH parISahopasargAdhisahanaM pratipAditaM, iha tu rogapIDAM cikitsAvyudAsena samyagadhisahata [ityetatpratipAdyate] ityanena saMbandhenAyAtasyAsyodezakasyAdisUtram omodariyaM cAeti apuDhe vi bhagavaM rogehiN| ___ puDhe vA apuDhe vA No se sAtijjatI teicchaM // 14 // api zItoSNadaMzamazakAkrozatADanAdyAH zakyAH parIpahAH soDhuM na punaravamodaratAM, bhagavAMstu rogairaspRSTo'pi vAtAdikSobhAbhAvepyavamodaratAM-nyUnodaratAM zaknoti kartu, loko hi rogairabhidrutaH saMstadupazamanAyAvamodaratAM vidhatte, bhagavAMstu tadabhAve'pi vidhatta ityapizabdArthaH, 'puDhe vA apuDhe vA' sa bhagavAn spRSTo vA zvabhakSaNAdibhiraspRSTo vA kAsAdibhiH, bhagavato hi na prAkRtajanasyeva dehajAH kAsAdayo rogA bhavanti, AgantukA zastraprahArajA bhaveyuH, ataH spRSTo'spRSTo vA nAsau cikitsAmabhilaSati // 94 // saMsohaNaM ca vamaNaM ca gAyabhaMgaNaM siNANaM ca / saMvAhaNaM na se kappe daMtapakkhAlaNaM pariNAe // 15 // // 459 // Page #484 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 / 9 / 4 AcA0 pradI0 'saMsohaNaM'ti gAtrasya samyak zodhanaM-virecanaM ni:zrItAdibhiH, vamanaM madanaphalAdibhiH, gAtrAbhyaGganaM ca sahasrapAkatailAdibhiH, snAnaM codvartanAdibhiH, sambAdhanaM ca hastapAdAdimistasya-bhagavato na kalpate, sarvameva zarIramazuddhAtmakamityevaM' parijJAya-jJAtvA dantakASThAdibhirdantaprakSAlanaM ca na kalpate // 95 // virate ya gAmadhammehiM rIyati mAhaNe abahuvAdI / sisisi egadA bhagavaM chAyAe jhAti AsI ya // 16 // 'virate'ti virato-nivRttaH, kebhyo ? grAmadharmebhyaH-zabdAdiviSayebhyaH rIyati'-saMyamAnuSThAne parAkramate, 'mAhaNe'tti bhagavAn , abahuvAdI, sakRvyAkaraNabhAvAt , tathaikadA zizirasamaye sa bhagavAn zukladhyAnadhyAyI AsIt // 16 // __AyAvai ya gimhANaM acchati ukkuDDae abhitAve / adu jAvaittha lUheNaM oyaNa-maMthu-kummAseNaM // 17 // grISmeSvAtApayati, tiSThatyutkuTukAsano'bhitApa-tApAbhimukham, atha dharmAdhAraM dehaM yApayati sma rukSeNa -sneharahitena, kena ?-odanamanthukulmASeNa odanaM ca kodravaudanAdi, manthu ca badaracUrNAdikaM, kulmASAzca-mASavizeSAste ca paryuSitamASA vA siddhamASA vA, odanamanthukulmASa tenAtmAnaM yApayati // 97 // 10 shucyaatm0-10| 2 rIyate-pA0 / // 46 // Page #485 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 / 9 / 4 AcA0 pradI. ALSAECIALISAIRKAKIRAL etANi tiNNa paDiseve aTTha mAse a jAvae bhgvN| apiistha egadA bhagavaM addhamAsaM aduvA mAsaM pi // 98 // 'etANi tiNNi'tti etAni trINi pratisevate vyastAni samastAni vA yathAlAbhaM pratisevate, kiyantaM kAlamaSTau mAsAn RtubaddhakAnAtmAnamayApayad-vartitavAn, tathA pAnamapyardhamAsamathavA mAsa bhagavAn na pItavAn // 98 // avi sAhie duve mAse chappi mAse aduvA apivittaa| rAovarAtaM apaDiNNe aNNagilAyamegatA bhuMje // 19 // 'avi sAhie'tti mAsadvayamapi sAdhikamathavA SaDapi mAsAn sAdhikAn bhagavAnpAnakamapItvA rAtroparAtraM-aharnizaM vihRtavAn , apratijJA-pAnAbhyupagamarahita, 'aNNagilAyaMti paryuSitaM tadekadA bhuktavAn // 99 // cha?Na egayA bhuMje aduvA aTTameNa dasameNa / __duvAlasameNa egadA bhuMje pehamANe samAhiM apaDiNNe // 10 // __ 'chaTeNa egayA' SaSThenekadA bhuGkte, athavA'STamena dazamenAthavA dvAdazamenaikadA kadAcid bhuktavAn , samAdhi-samAdhAna prekSamANaH na punarbhagavataH kadAciddaurmanasyaM samutpadyate, apratijJaH-nidAnarahitaH // 10 // NacANa se mahAvore No viya pAvagaM sayamakAsI / aNNehiM vi Na kAritthA kIraMtaM pi NANujANitthA // 10 // // 461 // Page #486 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI. 1 / 9 / 4 OMOMOMOMOMOMOMOMOMOM 'NacANa'tti jJAtvA heyopAdeyaM sa mahAvIraH nApi ca pApakarma svayamakArSIt , na cAnyairacIkarat , na ca kriyamANamapararanujJAtavAn // 101 // gAmaM pavissa garaM vA ghAsamese kaDaM prvaae| suvisuddhamesiyA bhagavaM AyatajogatAe sevitthA // 102 // grAmaM vA nagaraM pravizya bhagavAn grAsamanveSayet , parArthAya kRtamityudgamadoSarahitaM, suvizuddhamityutpAdanAdoSarahitaM, haSaparihAreNaiSitvA-anvezya bhagavAnayataH-saMyato yogo-manovAkAyalakSaNa AyatayogatA, tayA-jJAnacatuSTayena samyagyogapraNidhAnaM kRtvA zuddhamAhAraM sevitavAn // 10 // adu vAyasA digiMchattA je aNNe rasesiNo sttaa| ghAsesaNAe ciTuMte sayayaM Nivatite ya pehAe // 103 // ___'adu vAyasa'tti atha bhikSAM paryaTato bhagavataH pathi vAyasA:-kAkA: 'digichatti bubhukSA tayA''rtA, ye cAnye rasaipiNaH-pAnArthinaH kapotapArApatAdayaH sattvA grAsasyaiSaNArtha-anveSaNArtha ca ye tiSThanti, satatam-anavarataM nipatitAn bhUmau prekSya-draSTvA teSAM vRttivyavacchedaM varjayana mandaM mandamAhArArthI parAkramate // 103 // adu mAhaNaM samaNaM vA gAmapiMDolagaM vA atihiM vaa| sovAga mUsiyAri vA kukkuraM vA vi vihitaM purato // 104 // H // 462 // Page #487 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI0 vittacchedaM vajjeto tesimapattiyaM pariharaMto / maMda parikkame bhagavaM ahiMsamANo ghAsamesitthA / / 105 // 'adu mAhaNaM ti atha brAhmaNaM lAbhArthamupasthitaM draSTvA tayA zramaNaM - zAkyAjIvaka parivrAjakatApasa nirgranthAnAmanyataraM grAmapiNDolakaH drakaH, atithiM vA - Agantukam zvapAkaM - cANDAlaM, mArjAraM, kurkuraM zvAnaM vividhaM sthitaM purato'grataH samupalabhya teSAM vRtticchedaM varjayan manaso duSpraNidhAnaM ca varjayan mandaM manAku teSAM trAsamakurvan bhagavAna parAkramate, aparAMzva kunthukAdIna jantUna hiMsan grAsamanveSitavAn // 104 // 105 // avi sUiyaM va sukkaM vA soyaviMDaM purANakummAsaM / adu bakka pulAgaM vA laddhe piMDe aladdhe dabie // 106 // 'avi sUiyaM 'ti dadhyAdinA bhakkamAdrakRtamapi tathAbhUtaM zuSkaM vA vallacanakAdi zItapiNDaM - paryuSitabhaktaM tathA purANakulmAvA - bahudivasasiddhasthita kuramApe, 'bakkasa' cirantanadhAnyaudanaM, pulAkaM - yavaniSpAvAdi, tadevambhUtaM piNDamavApya rAgadveSavirahAd draviko bhagavAn, [ tathAhi - ] labdhe paryApte zobhane vA notkarSaM yAti, alabdhe'paryApte'zobhane vA''tmAnaM dAtAraM vA na jugupsate // 106 // 1. niSpAditam - pA0| 11914 // 463 // Page #488 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 / 9 / 4 AcA0 pradI0 CATEGISTERIORIESIRECTOR avi jhAti se mahAvIre AsaNatthe akukkue jhANaM / ur3a ahe ya tiriyaM ca pehamANe samAhimapaDiNNe // 107 // 'avi jhAti'tti tasmin AhAre labdhe'labdhe cApi dhyAyati sa mahAvIro, dupraNidhAnAdinA nApadhyAnaM vidhatte, Asanasya:-utkuTukagodohikAvIrAsanAdyavastho'kautkucaH san-mukhavikArAdirahito dhyAna-dharmazuklayoranyataradArohati, kiM dhyeyaM dhyAyati ? 'uDDhaM ahe'tti Urdhvamadhastiryakca lokasya ye jIvaparamANvAdikA bhAvo vyavasthitAstAn dravyaparyAyanityAnityAdirupatayA dhyAyati, samAdhim-antaHkaraNazuddhiM ca prekSamANo'pratino dhyAyati // 107 // akasAyI vigatageho ya saha-rUvesa'mucchite jhAtI / chaumatthe vi vipparakkamamANe Na pamAyaM saI pi kubvitthA // 108 // apAyI-tadudayApAditabhrakuTyAdikAryAbhAvAt, vigatA gRddhiH-gAdhya yasyAsau vigatagRddhiH, zabdarUpAdicindriyArtheghamUcchito dhyAyati, chamastho'pi vividham-anekaprakAraM sadanuSThAne parAkramamANo na pramAda-kapAyAdikaM sakRdaMpi kRtavAn // 108 // sayameva abhisamAgamma aaytjogmaaysohiie| abhiNivvuDe amAille AvakahaM bhagavaM samitAsI // 10 // BOARSENTEGORIENT A // 464 // Page #489 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA. pradI. 1 / 9 / 4 RECRUAAAAbalaka 'sayameva'tti svayamevAtmanA tatvamabhisamAgamya viditasaMsArasvabhAvaH svayaMbuddhaH saMstIrthapravartanAyodhatavAn . 'AyatajogaMti AtmazudbhayA karmakSayopazamAdirUpatayA''yatayogaM supraNihitamanovAkAyAtmakaM vidhAya viSayakaSAyAdhapazamAdabhinivRttaH'-zItIbhUtaH, amAyAvI-mAyArahitaH, yAvajjIvaM bhagavAn paJcabhiH samitibhiH samitaH, timRbhirguptibhirguptazcAsIta. // 109 // esa vihI aNukkato mAhaNeNa mtiimtaa| bahuso apaDiNNeNaM bhagavayA evaM rIyati // 110 / / tti bemi / ||ohaannsuyN naSamajjhayaNaM samataM // hai ||'brhmcryaanni' AcArAGgasya prathamaH zrutaskandhaH smaaptH|| 'esa vihI' eSaH-anantaroktaH zastraparijJAderArabhya yo'bhihitaH so'nukrAnta:-anuSThita AsevanAparijJayA sevitaH, kena ? zrIvardhamAnasvAminA matimatA-jJAnacatuSTayAnvitena bahuza:-anekazo'pratijJena-anidAnena bhagavatA-aizvaryAdiguNopetena, ato'paro'pi sAdhuranenaiva bhagavadAcIrNena pathA''tmahitamAcaran rIyate-parAkramate, itiradhikArasamAptau, bravI. mIti sudharmasvAmI jambUsvAmine kathayati / / 110 // 10mAdibhinivRttaH-pA0 / 2 aptibhizca guru-pA0 / SLEEGAAAAAA // 465 // Page #490 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA pradI. sh9|4 // zrIupadhAnazrutAdhyayanasya caturthoddezakapradIpikA samAptA // // tatsamAptau samAptaM navamamadhyayanam // // navamAdhyayanasamAptau prathamAGgazrIAcArAgasya brahmacaryAkhyaH prathamaH zrutaskandhaH smaaptH|| // iti zrIvahatkharataragacche zrIjinasamudramaripaTTAlaGkArazrIjinahaMsasUriviracitAyAM zrIAcArAGgapradIpikAyAM prathamaH zrutaskandhaH parisamAptaH // . . 1-08tmssttmm-paa0|2-assttmaa0-paa0| // 466 // Page #491 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI0 pR0 paM. 5/11 8/5 9 / 3 10/10 11/5 13/7 "/9 16/5 20/9 ,/11 29/9 22/3 >> 13 zuddhapATha: biti iheti saM0 adhe* tacha0 0 vAdiH 30 dRSTAntAH kima vA chaghara vA egaviha baMdhae vA tIrthakara * va aMzumAH bhavantye ke0 0 rUpAH * tAzanA * pravarttate // zuddhipatrakam // pR0 / pa. 30/7 ,,/ 9 31/4 33 / 9 35 / 9 ,,/12 41/8 44/2 46 / 3 49/2 ,,/ 3 61/5 62/6 64/8, zuddhapAThaH * mArabha0 vividha vardhamA0 yogo styAnadUrdhyAdyu * vedanAM sphu0 vIryaH * guNapra0 * smmeNa atar 0 bhogo'bhya * paveditA 0 yazcA0 * rASTra 1 ke pu0 pR0 paM0 69/6 77/6 91/5 zuddhapAThaH 109/10 110/3 ,,/ 9 121/9 sUkSmAstu kariSye etatsaGkhyAta antimazUnyamapasAritavyam / 92/6 93/9 96/7 sarvaprA0 97/7 jaghanyante 100/5 vasArtha 105/8 0dhyAtmaM * mutthAH saM0 kehU aTThA ke 0 0rambha mA0 yenaiva kiMviziSTo 0 kartavya 0 5220 11914 // 467/ Page #492 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcA0 pradI0 pR0 paM0 114/9 119/4 120 / 4 122/4 122/8 126 / 10 127/4 129/2 134/6 134/8 141/5 zuddhapAThaH " iti * vRddhayA 0dAtmano *kSuNNA nyA0 10 ki05 NAlaM te va 0 bhikAntaM 0gRhyata vayaM matvA 142 / 10 gAdurdhya 144/2 /6 samaya 0 kIsiM0 pR0 paM0 148/6 " / /10 33 149/6 151 / 11 154/2 156/3 158/ 7 159/6 zuddhapAThaH *tarA 0 NijjaM khettaNNe sarva ka 0 anopa0 0dAridraya eva0 tvameva 02zya tat mAtaNNe 167/8 168/11 kAle a0 169/9 171 / 13 175 / 13 pAda0 appArNa 0 khapUrti pR0 paM0 186 / 10 191/5 192/2 196/5 0 yA suptA0 ,,/ 12 201 198/40 va suptAstu 200 /11 pratyAcaSTe 201 / 100 nipAtA0 202/4 zuddha pAThaH 0 viSayA0 puNa No *laM vA sa bAhyA0 pamuccaMti matimanU ! 204/3 205/1 205/4 206/19 0 yonaH 207/6 loga0 * tacetA bhA0 11914 // 468 // Page #493 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thAcA pradI0 AAAAAAAA% pR0 paM0 zuddhapAThaH 207/9 karmam 212/8 dazI 215/ 0seveta 216/4 rAgAdira0 218/11 0thA'' mana: 219/5 pApakarma "/6 nira...nirika 11 . nibhAvakA. 220/1 tarhi 228/1 .ko nArakA 231/11 logassa 233/2 maNaste . 234/12 lyatA' 237/2 tattva , 3-10 tattvArya. 239/4 sarva pR0 paM0 zuddhapAThaH 241/12 jIvasA0 245/11 * dAnaM ,, 12 nAmadharma 249/11 * TuM ca me 250/5 bvA, Na 251/4 ke na,zrutaM cA0 . 251/11 .tvAtpApA. 12 0paghAta 252/2 duSTa "/3 durdRSTA. ,,/13 pAyetyata. 253/1 dukAH ! 256/12 kuru 258/7 ye tvevaM 261/4 dhunAti 263/4 pudgala. pR0 pa. zuddhapATa 267/1. eteSveva 268/5 mRtyo 269/2-3 praNu 1/4 avaga. 270/1 paryaTati 273/2 tIthikA "/13 gRdhnuri0 274/4 dityAha 276/7 annesi 277/3 .stheSu "/5 saGkuci 278/9 upabhujate / 279/8 eSo0 279/13 se' tairA. 281/1 dyAghrAtI. / ne vAya. // 469 // Page #494 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thAcA. pradI0 RESSIOECE % 3E pR0 paM0 zuddhapAThaH 283/10bImo 284/8 [dharmAda] 287/11 nuThAna 288/7 jujjhAhi 289/11 .pi siM...yuddhye , 12 jujjhAhi 290/11 marudevI 291/3 mupayAti , 12 karma 297/7 tathA'tika 395/1 tabhyataH 319/10 bhikSAya 320/7 soyA ,,/12 tata U 323/13 mevaM 328/6 drutte 329/12 para pR0 paM0 zuddhapAThaH 331/8 Tati 345/1 .ke vizu 346/3 . svamapi "/7 samyaka 347/12 gamanepsa. 349/ 20radhikA0 358/6 nabrahma ,/14 viSaye 362/1 0lo yathA gurvAdinA'nu0 364/2 .pyeva' 367/3 asanti 376/10 dhvA vA bhu0 377/10 loe, su0 379/11 ka vi0 381/12 0dhya yato 389/12 guNNe 401/11 0odde0 403/1 puTTho pR0paM0 zuddhapAThaH 404/6 lANo 409/2 0rthika upa0 410/ AsvA0 415/9 / madhiso 4.16/8 mazaka. 418/4 padAnA0 "/ svIka. 425/1 / 0haM [vi] 428/5 kAlA:-ghu. , /11 yajji . 429/5 02:, mayaM "/7 vyubhramet 1 /12 *nazchi . 430/11 ya-jJAtvA 432/3 0kkhajjhaya. "/6 mohana ,18 dhanAda. // 47 // Page #495 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAcA pradI0 434/12 -caturvapyu0 437/8 -paryAyo 438/3 -0rAgyamA0 438/12 -yadyaH 439/1 -baddhAn 440/1 -syAta ,,/ -zIto 451/1 -saka0 459/6 -anagArAH 463/10 -cira0 464/4 -nasthaH ,,/9 -diSdhi0 20 -0dapi pR0/paM0 vRddhapAThaH 12/2 o vA soha 18/3 nA [ca karotinA] 27/1 baMdhai ? kiM ciNAi? ki 33/11 0rambhamahita sa0 42/6 vidyante , 11 * yaM mokSamArga 57/6 -sU. 60/3 0Saya [kaSAya] 67/5 kuhuNa 69/6 .ptaka' 443/10 -vikaTa 447/8 vettA "/10 zuklAdhyA...vA dhyAyati 448/1 tato'pi ,,/11 utkuTukA0 450/6 -drAtrA // vRddhipatrakam // pR0 paM0 vRddhapAThaH 86/1 0hArAdAhAra. "/12 bandhaM [tat] 89/3 0ya mammUcrchanajati0 94/9 vindavini 95/11 nu[pa] ci0 ,/12 avi]jA. 155/11 0I saMvasati ta 167/9 aNulAi 198/10 * duHkha, duHkhaM ca 205/10 .vIti darzayati pR0 paM0 vRddhapAThaH 212/2 .Ni vA karmANi 215/7 damaka 216/1 rananya 219/5 . ki muniH kAraNaM syAta? ki 226/8 sthApamasyAjJa. 251/11 . vayapAme 270/6 miti darzayati tena 279/10 tAM pratipAdya vyAdhi sahiSNutAM pra. 279/13 taddiA // 47 // Page #496 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAcA. pradI. laSSES pR0 paM0 vRddhapAThaH 280/8 02: sa dharmo'sya zarIrasyeti bhiduradharma, vi0 281/7 .mpate Aniyamyate 50 291/12 0Jca sarvata: pari0 292/13 0maarbhte-he| 294/13 0rIraka0 296/2 0dha:-ihAnantaroddezake hiM. 296/7 krAnta-AkrAntaM sthA. 297/13 0dya0 -70 298/13 00 - 0 pR0 paM0 vRddhapAThaH 301/8 atra ca ka. 308/4 petaH / 346/9 0zva ala. 361/12 taiH1 atathyaH-a. 390/5 0yaM paraM A 405/5 .sya yathAlandikasya vA. 413/3 0t-gacchet , e. ,/13 0 devami. 414/8 vAn-anuSThitavAn sa. 423/3 jIvitamaraNayonirAkA kSatayA madhya pR0 50 vRddhapAThaH 425/1 nastAn a0 427/1 0mAtmanyAha. 10 maNa-saMstArakAdgamanaM, pratIpaM-pazcAdabhimukha kramaNaM prati 433/1 -navamamadhya0 438/7 -sthAH gRhasthAtai 446/7 -ciranta. 451/13 -0metad SALIS // 472 //