Book Title: Satso Mahaniti
Author(s): Shrimad Rajchandra, Paras Jain
Publisher: Shrimad Rajchandra Ashram
Catalog link: https://jainqq.org/explore/009139/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImada rAjacaMdra praNIta sAtaso mahAnIti vivecana caMdra zrImad maNIna zrImad rA sAtaso mahAnIti vivecana Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ CLC dhaka Seeeeeeee COCO zrImad rAjacaMdra praNIta sAtaso mahAnIti (vivecana sahita) CUO "vacana saptazatI (sAtaso mahAnIti) punaH punaH smaraNamAM rAkho" - zrImad rAjacaMdra C O COCO saMyojaka pArasabhAI jaina GOGOGGEGOOOOOOOOOOOOOOO prakAzaka zrImad rAjacaMdra janma bhuvana, vavANiyA ceeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeee Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathamAvRttinuM nivedana A graMtha, zrImad rAjacaMdra praNIta 'sAtaso mahAnIti'nuM vivecana che. A sAtaso mahAnItimAMnI 203 mahAnIti pUjyazrI brahmacArIjIe koIne samajAvavA vivecana karyuM hoya ane te mumukSue tenI noMgha karI hoya ema jaNAya che. kAraNa ke mahAnItinA 140mA vAkyanA vivecanamAM evI vAta Ave che ke mane (pU.zrI brahmacArIjIne) pU.zrI mohanalAlajI mahArAje jyAre huM sau prathama pa.pU.prabhuzrIjInI sevAmAM rahyo tyAre kaheluM ke pa.pU.prabhuzrIjInuM sevAkArya bahu lakSapUrvaka karavuM, yAda rAkhavuM, sAmAnya na karI nAkhavuM; e vAkyanA AdhAre ema lAge che ke pU.zrI brahmacArIjIe 203 mahAnIti sudhI koIne samajAvela che. ApaNane 203 vAkyonuM ja vivecana hAtha lAgyuM che, te vivecanane chapAvavA yogya banAvavA temAM sudhArA vadhArA karI taiyAra karyuM che. agAsa AzramanA sabhAmaMDapamAM 203 vAkya sudhInuM vivecana vAMcatA lAgyuM ke badhAnuM vivecana thAya to sAruM, paNa pUjyazrInA jevuM vivecana to koNa karI zake. tethI vicAratAM jaNAyuM ke mahAnIti vAkya 204thI 700 sudhI te te vAkyone anusarato botha zrImad rAjacaMdra graMtha, upadezAmRta, boghAmRta tathA bIjA zAstromAM jyAM jyAM hoya tyAMthI levo. ane te te vAkyono bhAva samajavAmAM saraLatA rahe tevAM dRSTAMto paNa AmAM umeravAM. kAraNa ke paramakRpALudeva dvArA racita A sAtaso mahAnItinI eka eka lITI te to sUtra samAna che. emAM ghaNuM rahasya bhareluM che. "satpuruSanA ekeka vAkyamAM, ekeka zabdamAM, anaMta Agama rahyAM che." -zrImad rAjacaMdra eno vAstavika artha to jJAnIpuruSanA hRdayamAM che. mATe emanA ja vacanothI yathAzakti e mAnItiono bhAvArtha samajavA ahIM prayatna karela che. jethI kiMcit temano aMtara Azaya ApaNane hRdayagata thAya. agAsa AzramanA sabhAmaMDapamAM AnuM vivecana pUruM thayuM tyAre mumukSu bhAIbahenoe jaNAvyuM ke A mahAnItio vAMcI jaIe chIe paNa ghaNA vAkyono bhAva samajAto nathI. mATe jo A chapAvavAmAM Ave to ghaNA mumukSuone madadarUpa thAya. tethI chapAvavAno vicAra karI A kArya pUrNa karyuM che. sAtaso mahAnIti vAkyono bhAva vadhAre spaSTa karavA lagabhaga 85 pustakono AdhAra AmAM lIdho che, tathA 460 pRSTAMta kathAo vAkyane anurUpa umeravAmAM AvI che. jenI noMdha AgaLa ApavAmAM Avela che. 'zrImad rAjacaMdra' graMthamAM pRSTha 191 upara paramakRpALudeve prasaMgopAta jaNAvela che ke "A sthaLe bahu dRSTAMtothI kahevAnI mArI icchA hatI; paNa ghAryA karatAM kahevuM vadhI gayuM che.'' tema ahIM paNa mahAnIti vAkyonA bhAva saraLatAthI samajAya te mATe A dRSTAMto umerela che. A dRSTAMto tathA vAkyone anurUpa lakhANa anya pustakomAMthI zodhavAnuM kAma zrI bhAvanAbene karela che. A graMthamAM 48 raMgIna citro tathA 7pa rekhAcitro mukavAmAM AvyA che. A citro banAvavAmAM lagabhaga be varSano samaya vyatIta thayo hato. avataraNa nIce lakhela saMkSepamAM akSara A pramANe samajavA (3) Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogya che. zrImad rAjacaMdra (va.pR.) va.kavacanAmRta, pR.=pRSTha. u.=upadezAmRta. bo.1,2,3=boghAmRta 1,2,3. paramakRpALudeve A graMthanI mAtra sAtaso lITI lakhIne muni, upAsaka, brahmacArI, uttama - gRhastha, strI tathA bALaka Adi sarvane paramArtha sAthe uttama prakAranI vyavahArika zikSA ApavAno bogha karyo che. vyavahArazuddhi hoya to ja paramArthazuddhi pAmI zakAya. mATe ArAdhakoe eka vAra A graMthanuM paThana, manana karI uttama prakAranI A mahAnItione jIvanamAM apanAvI A durlabha mAnavadeha saphaLa karavA yogya che. A graMtha sarva mumukSu bhAIbahenone Atmahita sAdhavAmAM sahAyarUpa thAo evI zubhecchA saha viramuM chuM. eja -AtmArtha icchaka, pArasabhAI jaina A graMthanA saMyojanamAM nIce lakhela pustakonI sahAya levAmAM AvI che :(1) zrImad rAjacaMdra, (2) divya jIvananA pagale pagale, (3) nityaniyamAdi pATha, (4) boghAmRta bhAga-3 (5) upadezaprAsAda bhASAMtara bhAga=2, (6) upadezaprAsAda bhASAMtara bhAga-1, (7) upadezamALA (8) triSaSTizalAkA puruSa caritra bhAga-1, (9) navajIvana, (10) sanmati saMdeza, (11) upadezaprAsAda bhASAMtara bhAga-3, (12) pravezikA, (13) upadezaprAsAda bhASAMtara bhAga-4 (14) jJAnamaMjarI, (15) zrImad rAjacaMdra ardhazatAbdI graMtha, (16) prajJAvabogha, (17) zrI jaina hitopadeza bhAga-ra, (18) mokSamALA vivecana, (19) cosaTha prakArI pUjA, (20) upadezAmRta, (21) ATha yoga draSTinI sajhAyanA artha, (22) zrI yazovijayajInuM jIvanacaritra, (23) suyagaDAMgasUtra, (24) triSaSTizalAkA puruSa caritra bhAga-4, (25) kalpasUtra, (26) paMca pratikramaNa sUtra, (27) nityakrama, (28) AlocanAdi pada saMgraha, (29) zIlopadezamALA, (30) sAdI zikhAmaNa, (31) boghAmRta bhAga-2, (32) samAdhisopAna, (33) gharmAmRta, (34) zrI gacchAcAra pannA, (35) zrI uttarAdhyayana sUtra, (36) jaina tattvajJAna citrAvalI-prakAza, (37) puruSArthasiddhi upAya, (38) pUjA saMcaya, (39) RSabhadeva bhagavAnanuM caritra "digaMbara', (40) triSaSTizalAkA puruSa caritra bhAga-3, (41) yogazAstra bhASAMtara, (42) sahajasukha sAdhana, (43) mokSazAstra, (44) graMthayugala, (45) zrIpAlarAjAno rAsa, (46) draSTAMta zataka, (47) hitazikSAnA rAsanuM rahasya, (48) zrI yazovijayajI kRta aDhAra pApasthAnakanI sajhAya, (49) strInItibodhaka, (50) mohanIya karmanI pUjAnA artha, (51) samarAdityakevaLI, (52) nItivicAra ratnamALA, (53) gautama pRcchA, (54) zrI yazovijayajI kRta covIzInA artha, (55) indriya parAjaya digdarzana, (56) bharatezvara bAhubali vRtti, (57) jainahitopadeza bhAga-1, (58) kriyAkoSa, (59) samayasAra nATaka, (60) jIvanakaLA, (61) pU.zrI brahmacArIjInI hastalikhita DAyarI 19 kha (62) puSpamALA vivecana, (63) subodha kathAsAgara, (64) zrI jJAtAsUtranI kathAo, (65) pU.zrI brahmacArIjI hastalikhita boghanI noTa, (66) zrI AcArAMgasUtra bhAga-1, (67) zrI pArzvanAtha caritra, (68) zrI caMdarAjAno rAsa, (69) zrI AnaMdaghanajInuM jIvanacaritra, (70) pU.zrI brahmacArIjInI hastalikhita DAyarI 19 ka, (71) pU.zrI brahmacArIjI janmazatAbdI graMtha, (72) aMtarAya karmanI pUjAnA artha, (73) mokSamArga prakAzaka, (74) zrI Atmasiddhi vivecana, (75) zrI jainakathAsAgara bhAga-ra, (76) zrI jaina kathAsAgara bhAga-3, (77) vIza sthAnaka tapa ArAghanA vidhi, (78) boghAmRta bhAga-1, (79) vikramAditya, (80) upadezaprAsAda bhASAMtara bhAga5, (81) zrI paryuSaNAdi parvonI kathA, (82) zrImad rAjacaMdra jIvanarekhA, (83) triSaSTizalAkA puruSa caritra bhAga-2, (84) zrI ThANAMga sUtra, (85) zrImad rAjacaMdra sAthe banela mumukSuonA prasaMgo. Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | pRSTha 'K o 5 = o U o 6 \ = P = \ P p 2 o = = 0 6 169 che 5 sAtaso mahAnItimAM Avela 460 draSTAMtonI sUci draSTAMta | pRSTha | dRSTAMta |pRSTha | dRSTAMta dRSTAMta anaMtamatinuM draSTAMta | 12ekalavyanuM draSTAMta 258 karNarAjAnuM draSTAMta 232 guNamaMjarInI kathA 98 akabara bIrabalanuM draSTAMta 18 eka kheDutanuM draSTAMta 408| kaThiyArAmuninuM draSTAMta 326 guru nAnakanuM draSTAMta 477 avaMtisukumALanuM draSTAMta 32 eka govALanuM draSTAMta 381| kaThiyArAnuM draSTAMta 327 guruziSyanuM draSTAMta abhayakumAranuM draSTAMta | 75 eka gRhasthanuM draSTAMta 413 kahevAtA tyAgInuM draSTAMta 439| guruziSyanuM draSTAMta anaMgadevanuM draSTAMta 104eka chokarAnuM draSTAMta | 80| kAlikAcAryanuM draSTAMta | 23 guruziSyanuM draSTAMta aSADhAbhUti muninuM kaeN|124 eka navavadhUnuM draSTAMta 271| kAjInuM dRSTAMta 80| guruziSyanuM draSTAMta 426 acela pariSaha upara | eka nirdhana manuSyanuM hR0 4i73| kAmavijetA sthUlibhadro guNasenakumAranuM dRSTAMta somadeva RSinI kathA 128 eka daridrInuM draSTAMta 362 muninuM draSTAMta che 217 gopALadAsanuM draSTAMta arati pariSaha uparo | eka putranuM draSTAMta 5 | kASTanA goLA jevA |. gopavatInuM dRSTAMta purohita putranI kathA 128|eka bAInuM draSTAMta 58| jIvanuM draSTAMta che. |254 | gozALAnuM draSTAMta | alAbha pariSaha uparo] eka bALakanuM draSTAMta 137) kAmadeva zrAvakanuM draSTAMta |44ra gautamabuddhanuM draSTAMta DhaMDhaNakumAranI kathA ST130 eka bALakanuM draSTAMta 204 kAgaDA ane haMsanuM draSTAMta 498 gautamabuddhanuM draSTAMta 476 ajJAna pariSaha uparo] eka brAhmaNanuM draSTAMta 246 kiraNarANInuM draSTAMta | 15 gautamasvAmInuM draSTAMta AbhIra sAghunI kathA||133 eka brAhmaNanuM draSTAMta 4i79 kIrtighararAjAnI rANInI] | gaMgAcAryanuM draSTAMta araviMda rAjAnuM draSTAMta 289eka bharavADanuM draSTAMta 312 dRSTAMta | 71 ghaDAnuM draSTAMta acaMkArIbhaTTAnuM draSTAMta 292 eka bhaktamaMDaLanuM draSTAMta 321] kulavAlaka muninuM draSTAMta | 39 ghebarIyA sAdhunuM draSTAMta 123 ahaMnnayanuM draSTAMta 3i63|eka mazkarA mANasanuM kaeN| 80| kumArapALanuM dRSTAMta | 58caryA pariSaha upara) acchedaka pAkhaMDInuM dra3i87eka mUrkha zeThanuM draSTAMta 222 kumArapALa rAjAnuM draSTAMta | 44 saMgamAcAryanI kathA |129 akabara bAdazAhanuM dra4i45 eka muninuM draSTAMta 280 kumArapALa rAjAnuM draSTAMta 77 cArudattanuM draSTAMta abhayadevasUrinuM draSTAMta 453 eka muninuM draSTAMta 4i39| | kumArapALa rAjAnuM draSTAMta 242| cAra mitronuM draSTAMta 235 ahamada bAdazAha | eka musApharanuM draSTAMta kumArapALa rAjAnuM draSTAMta 26ra cAra mitronuM draSTAMta 329 ane dAsInuM draSTAMta 506(eka mumukSunuM draSTAMta 452 kumArapALa rAjAnuM draSTAMta 314 citra ane saMbhUtinuM draSTAMta 17 AryarakSita sUrinuM draSTAMta 97 eka rAjAnuM draSTAMta kumArapALa rAjAnuM draSTAMta 402 citrasena ane padmAvatInI Akroza pariSaha upara | eka rAjAnuM draSTAMta 342 kumArapALa rAjAnuM draSTAMta 4i04|draSTAMta | 260 arjunamALI muninI kathA|129eka rAjAnuM draSTAMta ra62 kumArapALa rAjAnuM draSTAMta 434 cUlaNInuM draSTAMta AryarakSita sUrinuM draSTAMta 168 eka vaNikanuM draSTAMta 224 kumArapALa rAjAnuM draSTAMta 478| coronuM draSTAMta AbhirIvaMcaka vaNinuM 237 eka vaNikanuM draSTAMta 4i101 kumArapALa rAjAnA | | | coranA samabhAvanuM draSTAMta AnaMda zrAvakanuM draSTAMta 276eka vayovRddha bhAInuM dra- 361 vAtsalyabhAvanuM draSTAMta | 96 cokhAnuM draSTAMta 193 AdrakumAranA ) eka vidhavA strInuM dR0 109 kuruDa ane ukuruDI caMdrA ane putra sarganuM draSTAMta 13 pUrvabhavanuM draSTAMta 284|eka vyaktinuM draSTAMta |308| muninuM draSTAMta che 493 caMpakazeThanuM draSTAMta AAkamuni ane eka zithila pariNAmI | kurudatta sAdhunI kathA |12| caMDa mAtaMganuM draSTAMta gozALAnuM draSTAMta 379 vaNikanuM draSTAMta 161| | kurmAputra kevaLInuM draSTAMta | 50| caMDadrAcAryanuM draSTAMta 170 AmarAjAnuM draSTAMta ||432eka zeThanuM draSTAMta 192 kaMjAla zeThanuM draSTAMta | |147| caMDALanuM draSTAMta AbhaDazeThanuM draSTAMta 473eka zeThanuM draSTAMta 297 kRtapuNyanuM draSTAMta ra16| caMdrasiMharAjAnuM draSTAMta indrabhUtigautamanuM draSTAMta 264|eka zeThanuM draSTAMta 435 kRpALudevanuM draSTAMta 388cha darzana upara dRSTAMta 359 ilAcIkumAranuM draSTAMta 285 eka zeThanuM draSTAMta gajasukumAranA pUrvabhavanuM | | cha lezyAvALA puruSanuM dra 461 icchukAra rAjAnuM draSTAMta 324eka ziSyanuM draSTAMta 197 vRSTAMta 208cha ghADapADuonuM draSTAMta uSNa pariSaha upara | eka ziSyanuM draSTAMta 45o| gajasukumAranuM draSTAMta 352 janaka videhInuM dRSTAMta araha#ka muninI kathA |127eka sAdhunuM draSTAMta garIba bALakanuM draSTAMta 331| jagaDuzAhanuM draSTAMta 338 udayana rAjAnuM draSTAMta 166eka sthAnakavAsI) gAmanA paTelanuM draSTAMta |219 jamAlinuM draSTAMta 380 uMdaranuM draSTAMta 204 muninuM draSTAMta | gAMdhArInuM draSTAMta 196| jinendrabhaktanuM draSTAMta UMTaDInuM draSTAMta | 21 gAMdhIjInuM draSTAMta 371| jinadAsa zrAvakanuM draSTAMta 258 eka AcAryanuM draSTAMta 178 kapilanuM draSTAMta 12 gAMdhIjInuM draSTAMta 372 jinadAsa, saubhAgyadevInuM). | eka AcAryanuM draSTAMta /318 kapilAdAsInuM draSTAMta | 62 gAMdhIjInuM draSTAMta 492 draSTAMta ||396 289 5 1 468 pa0 ra5 233 Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnItimAM Avela 460 pRSTAMtonI sUci pRSTha dRSTAMta 251 pethaDa zrAvakanuM dRSTAMta 268 pRthvIcaMdra ane 304 guNasAgaranuM dRSTAMta 313 pRthvIrAja cauhANanuM dRSTAMta 354 5.pU.prabhuzrIjInuM dRSTAMta 356 5.pU.prabhuzrIjInuM dRSTAMta 437 prajJA pariSaha upara | 482 sAgarAcAryanI kathA dRSTAMta pRSTha namucimaMtrInuM dRSTAMta 132 nayazIla AcAryanuM dRSTAMta jIraNazeThanuM dRSTAMta 177 ghaNI ghaNIyANInuM dRSTAMta jesIMgabhAIno prasaMga 455 dhanezvara zeThanuM dRSTAMta jeThAlAla bhAvasAranuM 450 dhanadattanuM dRSTAMta jaMbukumAranuM dRSTAMta 244 ghanAbhadranuM dRSTAMta jaMbusaranA pUrvabhavanuM ja 284 dhAroThanuM hAMta ThAkarazIbhAInuM dRSTAMta 51 ghanapALa kavinuM dRSTAMta DhImaranuM dRSTAMta 239 dharmabuddhi sAdhunuM dRSTAMta taravAranuM vRSTata 65 pUrtatApasanuM dRSTAMta tapasvImuninuM dRSTAMta 111 dharmabuddhi tathA tatvajJa sevakanuM dRSTAMta 436 pApabuddhinuM dRSTAMta tAmalI tApasanuM dRSTAMta 311 dharmarAjAnuM dRSTAMta tiSyagupta nihnavanuM dRSTAMta 189 dharmarucimuninuM dRSTAMta tripuSTa vAsudevanuM dRSTAMta 120 dhobI ane sAdhunuM tRSA pariSa upara nAgadatta zeThanuM dRSTAMta ghanazarmA sAdhunI kathA 127 nayasAranuM dRSTAMta |tRNasparza pariSaha upara) bhadrarSinI kathA sulezyAvALA nAgadatta zeThanuM dRSTAMta tApasanuM dRSTAMta 292 nAnA bALakanuM dRSTAMta taMdula matsyanuM dRSTAMta 13 nAradamuninuM dRSTAMta thAvaccA putranuM dRSTAMta 273 nirmohI kuTuMbanuM dRSTAMta damadaMta muninuM dRSTAMta 55 nirnAmikAnuM dRSTAMta dayAnaMda sarasvatInuM hR. 101 naiSethikI pariSaha upara) darzana pariSaha upara || naMdiNamuninuM dRSTAMta / Arya ASADhasUrinI thA 134 naMdanaRSinuM dRSTAMta daridrIpuruSanuM vRSTAMta 437 naMdamalikAranuM puna daridra banela zeThanuM dRSTAMta 331 5.pU.prabhuzrIjInuM dRSTAMta dAsIputra kapilanuM dRSTAMta 268 paramakRpALudevanuM dRSTAMta dAmAjI paMtanuM dRSTAMta 337 paradezI mANasonuM dRSTAMta dAmanaka zeThaputranuM dRSTAMta 340 5.pU.prabhuzrIjInuM dRSTAMta durgaMdhArANInuM mRta 2855.pU.prabhuzrIjInuM dRSTAMta duryodhananuM dRSTAMta 465 pAMca AMghaLAnuM dRSTAMta devA ane jasAnuM dRSTAMta 115 priyaMkara rAjAnuM dRSTAMta devaratirAjAnuM dRSTAMta 120 prItikara zeThanuM dRSTAMta draupadInuM dRSTAMta 79 puruSottamarAjAnuM dRSTAMta draupadInuM dRSTAMta 397 puroktinuM dRSTAMta daMzamazaka pariSaha upara|| puNyakAranuM pAMta zravaNamuninI kyA ||128 puniyA zrAvanuM dRSTAMta dRDhaprahArI coranuM dRSTAMta 406 puSpacUlAnuM dRSTAMta pazcimAranuM draSTAMta 11 puraMdarakumAranuM vRSTAMta ghanapALa kavinuM dRSTAMta 41 puraMdara rAjAnuM dRSTAMta dhanyakumAranuM dRSTAMta 60 pU.zrI brahmacArIjInuM 0 dhavalokanuM draSTAMta 186 pU.zrI brahmacArIjInuM %0 dhanavAnanuM dRSTAMta 201 pa.pU.prabhuzrIjInuM dRSTAMta pramAdIonA dRSTAMto 490 pradyumnanA pUrvabhavanuM dRSTAMta 502 prasannacaMdra rAjarSinuM dRSTAMta 215 pradyumnakumAranuM dRSTAMta 458 phakIranuM dRSTAMta 382 bagalAnuM dRSTAMta 230 bagalA uDAvanAra 347 puruSanuM dRSTAMta 440 banArasIdAsanuM dRSTAMta 382 banArasIdAsanuM dRSTAMta 350 baLarAma muninuM dRSTAMta 365 bAdazAhanuM dRSTAMta 391 bAbarAbhUtanuM dRSTAMta 416 bAhubalijInuM dRSTAMta %0 bAdazAha ane UMTanuM hR. 311 be kAcabAnuM dRSTAMta 504 be brAhmaNabhAIonuM rR 32 baMgaDInA vepArInuM dRSTAMta 52 brahmAnuM dRSTAMta 174 brahmA, viSNu, mahezanuM 176 brahmadatta cakravartInuM dRSTAMta 278 brAhmaNanuM dRSTAMta 464 brAhmaNanuM dRSTAMta 321 brAhmaNanuM dRSTAMta 460 brAhmaNInuM dRSTAMta 34 bharatanA putronuM dRSTAMta 114 bharatezvaranuM dRSTAMta 144 bhagavAna mahAvIranuM dRSTAMta 232 bharatarAjAnuM dRSTAMta 36 bhadrika nokaranuM dRSTAMta 360 bharata cakravartInuM dRSTAMta 386 bhAnudatta pUrvagharanuM dRSTAMta 453 bhAvanagaranA rAjAnuM dRSTAMta 366 bhAravAhakanuM dRSTAMta 485 bhikhArInA khedanuM dRSTAMta 464 bhIma sonInuM dRSTAMta (6) pRSTha dRSTAMta 400 bhIlonuM dRSTAMta bhUMDa ane siMhanuM dRSTAMta 2 bhojarAjAnuM pata 244 bhojarAjAnuM dRSTAMta 18 bhosAnuM rUpAMta 30 bhojarAjAnuM dRSTAMta mahezvara vaNikanuM dRSTAMta 133 mallinAtha bhagavAnanuM 207 maricinuM dRSTAMta 290 mammaNazeThanuM dRSTAMta 295 mahaNasiMhanuM dRSTAMta 386|mala pariSaha upara 78 sunaMda zrAvakanI kathA 40 macchImAra coranuM dRSTAMta nabAnuM vAMta pRSTha |413 370 506 mUrkhanuM dRSTAMta 173 mULadevanuM dRSTAMta 223 mRgAputranuM dRSTAMta 384 mRgasuMdarInuM dRSTAMta 1pa7 kaipakumAranuM dRSTAMta 48 metAryamuninuM dRSTAMta 250 megharAjAnuM dRSTAMta 35 maMtra AcAryanuM dRSTAMta 204 yazobrahmarAjAnuM dRSTAMta 74 vIghararAjAnuM duSTAMta 189 yAcanA pariSaha upara 16 baLabhadramuninI kathA 46 yAjJavalkayanuM dRSTAMta 92 yudhiSThiranuM dRSTAMta 221 ratnAkarasUrinuM kyAMta 234 rAmAkhInuM purAMta 426 rAvaNanuM dRSTAMta 55 rAjA ane maMtrInuM dRSTAMta 300 rAjA ane sALAnuM dRSTAMta 309 rAjA prajAnuM dRSTAMta 308 rAmadAsa saMtanuM dRSTAMta 196 rASTrakUTanuM dRSTAMta 1300 1330 358 372 14 27 29 62 113 132 238 271 324 422 272 mallikumArInuM dRSTAMta 256 madAlasAnuM dRSTAMta 397 marubhUtinuM dRSTAMta 448 mAsakhamaNavALA muninuM . 311 52 mArIkaDIsInuM dRSTAMta 492 313 101 mAnA goLA jevA) 254 399 428 335 394 286 |339 421 |148 209 362aa 130 306 418 40 228 37 76 79 140 245 282 Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 88 (28 - 368 draSTAMta 105 341 113) sAtaso mahAnItimAM Avela 460 draSTAMtonI sUci draSTAMta | pRSTha | dRSTAMta | pRSTha | draSTAMta | pRSTha draSTAMta | pRSTha | rAmakRSNanA ziSyanuM 306|zivAjInuM draSTAMta 11|subhUma cakravartInuM draSTAMta ra00| zrI daMDavIryanuM draSTAMta rAjA citrasenanuM draSTAMta 370'zIlavatInuM draSTAMta | 19 sughanazeThanuM draSTAMta ra02| zrIgharanuM dRSTAMta rAjakumArInuM draSTAMta u53 zIlavatInuM dRSTAMta 253 sulasanuM dRSTAMta 208 zrI popaTabhAInuM draSTAMta 68 ripuprati zatrurAjAnuM dra- 384 zIta pariSaha upara subuddhizeThanuM draSTAMta 240| zrI popaTabhAI ne roga pariSaha upara | bhadrabAhu svAmInA sudharmA zreSThInuM draSTAMta 307mahokamacaMdano prasaMga pa02 kALavaizikamuninI kathA|131|ziSyonI kathA ) |127 sujAta zeThanuM draSTAMta 336| zrIbhUti purohitanuM dRSTAMta 267 rohiNInuM draSTAMta | |195zItaLadAsa bAvAnuM drava |15 1|sudarzanAnuM draSTAMta 338| zrImatInuM draSTAMta rohaguNanuM draSTAMta 293| zubhaMkara brAhmaNanuM draSTAMta | 45|surasuMdarInuM draSTAMta 385 zrImatInuM draSTAMta roDhamuninuM draSTAMta 393|zabhaMkara zreSThInuM draSTAMta 296|sUbAnuM draSTAMta | 44| zrI manasukhabhAI lAkhanA goLA jevA zubhaMkara zreSThInuM draSTAMta 481|sUra ane caMdranuM draSTAMta ra 19| kiratacaMdano prasaMga jIvanuM draSTAMta che 254 zUrasena ane mahisenanuM sevIyA sAdhunuM draSTAMta 124 zrI yazovijayajInuM draSTAMta |278 lIlAvatInuM draSTAMta U495 DukavipranuM dRSTAMta 454| zrI yazovijayajI ane lutharanuM draSTAMta 2 zvetAMguli puruSanuM draSTAMta 272 somAsatInuM draSTAMta | 29| zrInayavijayajInuM dRSTAMta lepa zreSThInuM draSTAMta 42 zeTha zeThANInuM draSTAMta |398|somila brAhmaNanuM draSTAMta ra14| zrI ratanabenanuM draSTAMta vanamALAnuM draSTAMta "satI sItAnuM dRSTAMta | 22 somazrInuM draSTAMta 395 zrI rAmanuM draSTAMta 209 varadattanI kathA sagara rAjAnuM draSTAMta | 47|saMgamadevanuM draSTAMta 87| zrI rAyacaMda ratanazInuM vruva ghanagirinuM dRSTAMta 242| *satI thavA taiyAra thayelo| saMnyAsInuM draSTAMta 185 zrI zayyabhavasUrinuM draSTAMta 259 vajasvAmInuM draSTAMta bAInuM draSTAMta | 99|saMpratirAjAnuM draSTAMta 428| zrI zubhacaMdrAcArya ane vajasvAmInuM draSTAMta 'satkAra pariSaha upara saMsAradarzana (madhubiMdu)nuM dra. 289 bhartuharinuM draSTAMta che |186 vasubhUtinuM dRSTAMta sAdhu tathA zrAvakanI kathA|132sthUlibhadranuM draSTAMta 81| zrI sAkarabenanuM draSTAMta vatha pariSaha upara skaMdakAcAryanI kathA sarasvatIcaMdranuM draSTAMta 235sthUilibhadranuM draSTAMta 291| zrI sobhAgabhAInuM draSTAMta ||130 vasurAjAnuM draSTAMta satI aMjanAnuM draSTAMta 395 strI pariSaha upara | zrI saMbhavanAtha prabhunuM drava satI sulasAnuM dRSTAMta vasudevanuM draSTAMta 431|sthUlibhadramuninI kathA 343 129| zrI haribhadrasUrinuM draSTAMta vaDhakaNI rANInuM draSTAMta sanatakumAra cakravartInuM | |hiMsA na karavA mATenuM hR0 ra63 zrI haribhadrasUrinuM draSTAMta vasiSTha RSinuM draSTAMta draSTAMta / 419 466 hoLIkAnuM draSTAMta 475 zreNikarAjAnuM draSTAMta vastupAla tejapAlanuM vR0 489| sAvadyAcAryanuM draSTAMta | 66 haMsanuM draSTAMta 118 zreNikarAjAnA bhIlabhavanI vAriSaNanuM draSTAMta sAthvI avicalazrInuM | haMsarAjAnuM draSTAMta ra12 draSTAMta vAnara sugarInuM dRSTAMta 37radriSTAMta che 289| haMsa ane kezavanuM draSTAMta ra75| kSamA rAkhanAra zeThanI vivekAnaMdanuM draSTAMta | 162 sAgara zreSThInuM draSTAMta 298 haMsa ane ghuvaDanuM draSTAMta 407 draSTAMta vizvanaMdInuM draSTAMta | 31 sikaMdaranuM draSTAMta 235 zravaNendrinA baLanuM draSTAMta ra 18| sudhA pariSaha upara vinayaratnanuM draSTAMta | 74/siddhasena divAkara) zrI amaracaMdajInuM dRSTAMta 414| hastIbhUtanI kathA che vidyApatizeThanuM draSTAMta ra40muninuM dRSTAMta 325 zrI AnaMdaghanajInuM draSTAMta 485 marSi muninuM draSTAMta vikramAdityanuM draSTAMta 433|siha zreSThInuM draSTAMta 91 zrI AnaMdaghanajInuM draSTAMta 344| RSabhadeva bhagavAnanuM vikramAdityanuM draSTAMta 433|siMha kesarIyA muninuM | zrI jesIMgabhAI zeThanuM dra497I draSTAMta zrI jesIMgabhAI zeThana 8 9 I. vegavatInuM draSTAMta 194|draSTAMta I |124 zrI jesIMgabhAInuM draSTAMta | 68 zrI RSabhadeva, bharata,) vaMkacULanuM draSTAMta 116 siMha guphAvAsI muninuM | | zrIkAMta zeThanuM draSTAMta ra65] bAhubalI AdinA vaMcaka zeThanuM draSTAMta 486/DraSTAMta Iri 17| zrI kRSaNanuM draSTAMta 418|pUrvabhavanuM draSTAMta zadhyA pariSaha upara || siMha sasalAnuM draSTAMta 414 zrI kRSNanuM draSTAMta 449| zrI RSabhaprabhunA somadatta ane somadeva | sumatI ane nAgilanuM | zrI kRSNa ane putrIonuM | |pUrvabhavanuM draSTAMta muninI kathA |12|DraSTAMta che 13 draSTAMta | 94 zrI RSabhadatta zreSThInI zAMtinAtha bhagavAnanuM dra/174|sumitramaMtrInuM draSTAMta | 8 | zrI ThAkarazIbhAIno prasaMga 49|draSTAMta zAlibhadranuM draSTAMta 33 sudarzana zeThanuM draSTAMta |10| zrI dAmajIbhAI zAlibhadranuM draSTAMta 334|subhadrAnuM draSTAMta 110muMbaIvALAno prasaMga 497 zAlibhadra kumAranuM draSTAMta 325 subhadrA satInuM draSTAMta 226 zrI dullabhajInuM dRSTAMta 343 |211 - 9 S Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anukramaNikA 10. 50, kramAMka mahAnIti | pRSTha | kramAMka | mahAnIti | satya paNa karuNAmaya bolavuM. 41 daMpatIsahavAsa levuM nahIM. 2| nirdoSa sthiti rAkhavI. 42 mohanIya sthAnakamAM rahuM nahIM. 3vairAgI hRdaya rAkhavuM. ema mahApuruSoe pALavuM. huM pALavA 4| darzana paNa vairAgI rAkhavuM. prayatnI chuM. DuMgaranI taLeTImAM vadhAre yoga sAdhavo. 44] lokaniMdAthI DaruM nahIM. 6] bAra divasa patnIsaMga tyAgavo. 45| rAjyabhayathI trAsuM nahIM. | AhAra, vihAra, ALasa, nidrA i. ne 46 asatya upadeza ApuM nahIM. vaza karavAM. 47| kriyA sadoSI karuM nahIM. | saMsAranI upAthithI jema bane tema virakta thavuM. ahaMpada rAkhuM ke bhAkhuM nahIM. 9| sarva-saMgaupAthi tyAgavI. 49| samyak prakAre vizva bhaNI draSTi karuM. | gRhasthAzrama vivekI karavo. | niHsvArthapaNe vihAra karuM. tattvadharma sarvajJatAvaDe praNIta karavo. 51| anyane mohanI upajAve evo dekhAva karuM nahIM. vairAgya ane gaMbhIrabhAvathI besavuM. para gharmAnurakta darzanathI vicaruM. | saghaLI sthiti temaja. 53 | sarva prANImAM samabhAva rAkhuM. | vivekI, vinayI ane priya paNa maryAdita bolavuM. krothI vacana bhAkhuM nahIM. | sAhasa kartavya pahelAM vicAra rAkhavo. pApI vacana bhAkhuM nahIM. pratyeka prakArathI pramAdane dUra karavo. | asatya AjJA bhAkhuM nahIM. 17| saghaLuM kartavya niyamita ja rAkhavuM. | apathya pratijJA ApuM nahIM. | zukla bhAvathI manuSyanuM mana haraNa karavuM. | sRSTisauMdaryamAM moha rAkhuM nahIM. 19| zira jatAM paNa pratijJA bhaMga na karavI. 59| sukha duHkha para samabhAva karuM. | mana, vacana ane kAyAnA yogavaDe parapatnI tyAga.| 60| rAtribhojana karuM nahIM. | vezyA, kumArI, vighavAno temaja tyAga. 61 jemAMthI nazo, te sevuM nahIM. 22 | mana, vacana, kAyA avicAre vAparuM nahIM. 62 prANIne duHkha thAya evuM mRSA bhADuM nahIM. 23 | nirIkSaNa karuM nahIM. 63| atithinuM sanmAna karuM. 24 | hAvabhAvathI moha pAmuM nahIM. 64| paramAtmAnI bhakti karuM. 25 | vAtacIta karuM nahIM. 65 pratyeka svayaMbughane bhagavAna mAnuM. 26| ekAMte rahuM nahIM. 66 tene dina prati pUja. | stuti karuM nahIM. 67| vidvAnone sanmAna ApuM. | ciMtavana karuM nahIM. 68| vidvAnothI mAyA karuM nahIM. zRMgAra vAMcuM nahIM. mAyAvIne vidvAna karyuM nahIM. 30 |vizeSa prasAda lauM nahIM. 70| koI darzanane niMduM nahIM. | svAdiSTa bhojana lauM nahIM. 71] atharmanI stuti karuM nahIM. | sugaMdhI dravya vAparuM nahIM. ekapakSI matabheda bAMdhuM nahIM. | snAna maMjana karuM nahIM. 73| ajJAna pakSane ArAdhuM nahIM. 34 |(A sthAne vAkya nathI). 74 | AtmaprazaMsA icchuM nahIM. 35 | kAma viSayane lalita bhAve yAcuM nahIM. 75 pramAda koI kRtyamAM karuM nahIM. 36 ] vIryano vyAghAta karuM nahIM. 76 mAMsAdika AhAra karuM nahIM. 37] vadhAre jaLapAna karuM nahIM. 77 tRSNAne zamAvuM. 38 | kaTAkSa draSTithI strIne nIrakhuM nahIM. 78 tApathI mukta thavuM e manojJatA mAnuM. 39 | hasIne vAta karuM nahIM. (strIthI). 79| te manoratha pAra pADavA parAyaNa thavuM. 40 | zRMgArI vastra nIrakhuM nahIM. 80| yogavaDe hRdayane zukla karavuM. 28 Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anukramaNikA 90) 91 | kramAMka| mahAnIti 81 asatya pramANathI vAtapUrti karuM nahIM. 82) asaMbhavita kalpanA karuM nahIM. 83| loka ahita praNIta karuM nahIM. 84 | jJAnInI niMdA karuM nahIM. 85| vairInA guNanI paNa stuti karuM. vairabhAva koIthI rAkhuM nahIM. 87| mAtApitAne muktivATe caDhAvuM. 88| rUDI vATe temano badalo ApuM. 89 temanI mithyA AjJA mAnuM nahIM. | svastrImAM samabhAvathI vartu. (A sthAne vAkya nathI). 92| utAvaLo cAluM nahIM. 93| josabhera cAluM nahIM. 94 maroDathI cAluM nahIM. uzRMkhala vastra paheruM nahIM. 96 vastranuM abhimAna karuM nahIM. 97 vaghAre vALa rAkhuM nahIM. | capocapa vastra sajA nahIM. apavitra vastra paheruM nahIM. | UnanAM vastra paheravA prayatna karuM. rezamI vastrano tyAga karuM. 102] zAMta cAlathI cAluM. 103| khoTo bhapako karuM nahIM. 104] upadezakane dveSathI jouM nahIM. 105 iSamAtrano tyAga karuM. 106] rAgadraSTithI eke vastu ArAdhuM nahIM. 107| vairInA satya vacanane mAna ApuM. 108|(108 thI 115 sughI vAkya nathI). 116| vALa rAkhuM nahIM. (gR0) 117 | kacaro rAkhuM nahIM. | gAro karuM nahIM-AMgaNA pAse. 119 phaLiyAmAM asvacchatA rAkhuM nahIM. (sAdhu) | phATela kapaDAM rAkhuM nahIM. (sAdhu) | aNagaLa pANI pIuM nahIM. 122 pApI jaLuM nANuM nahIM. 123 vaghAre jaLa DhoLuM nahIM. 124 vanaspatine duHkha ApuM nahIM. 125] asvacchatA rAkhuM nahIM. 126 pahoranuM rAMdheluM bhojana karuM nahIM. 127|rasendriyanI vRddhi karuM nahIM. 128| roga vagara auSadhanuM sevana karuM nahIM. | pRSTha | kramAMka| mahAnIti | pRSTha 2 129| viSayanuM auSagha khAuM nahIM. 130| khoTI udAratA sevuM nahIM. 131| kRpaNa thAuM nahIM. AjIvikA sivAya koImAM mAyA karuM nahIM. 133| AjIvikA mATe gharma bokyu nahIM. 134 vakhatano anupayoga karuM nahIM. 135| niyama vagara kRta sevuM nahIM. 136] pratijJA vrata toDuM nahIM. 137| satya vastunuM khaMDana karuM nahIM. 138] | tattvajJAnamAM zaMkita thAuM nahIM. 139] tattva ArAdhatAM lokaniMdAthI DaruM nahIM. 140] | tattva ApatAM mAyA karuM nahIM. 141 svArthane gharma bhAkhuM nahIM. 142 cAre vargane maMDana karuM. 143| gharma vaDe svArtha pedA karuM nahIM. 144| | gharma vaDe artha pedA karuM. 145| jaDatA joIne Akroza pAmuM nahIM. 146| khedanI smRti ANuM nahIM. 147 mithyAtvane visarjana karuM. 148| asatyane satya kahyuM nahIM. 149| zRMgArane uttejana ApuM nahIM. 150| hiMsA vaDe svArtha cAhuM nahIM. 151| sRSTino kheda vaghAruM nahIM. papa 152| khoTI mohinI pedA karuM nahIM. 153| vidyA vinA mUrkha rahuM nahIM. 154| vinayane ArAdhI rahyuM. 155 mAyAvinayano tyAga karuM. adattAdAna lauM nahIM. 157 kleza karuM nahIM. 158] dattA anIti lauM nahIM. 159| duHkhI karIne ghana lauM nahIM. 160| khoTo tola toLuM nahIM. 161| khoTI sAkSI pUruM nahIM. 162| khoTA sogana khAuM nahIM. 163| hAMsI karuM nahIM. 164| samabhAvathI mRtyune jouM. 165| motathI harSa mAnavo. 166] koInA motathI hasavuM nahIM. | 167| videhI hRdayane karato jauM. | 168| vidyAnuM abhimAna karuM nahIM. 61 | 169| guruno guru banuM nahIM. 55 120 ( 9) Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kramAMka mahAnIti 170 apUjya AcAryane pUjuM nahIM. 171 | khoTuM apamAna tene ApuM nahIM. 172 | akaraNIya vyApAra karuM nahIM. |173 24 vagaranuM vAtRtva sevuM nahIM. 174 | tattvajJa tapa akALika karuM nahIM. 175 zAstra vAMcuM. 176 potAnA mithyA tarkane uttejana ApuM nahIM. 177 sarva prakAranI kSamAne cAhuM. 178 | saMtoSanI prayAcanA karuM, 179 | svAtmabhakti karuM. 180 | sAmAnya bhakti karuM.85 181 | anupAsaka thAuM. 182 nirabhimAnI thAuM. 183 | manuSya jAtino bheda na gaNuM. 184 jaDanI dayA khAuM. 185 | vizeSathI nayana ThaMDA karuM. 186 | sAmAnyathI mitra bhAva rAkhuM. 187 pratyeka vastuno niyama karuM, 188 | sAdA pozAkane cAhyuM.90 189 | madhurI vANI bhAkhuM. 190 manovIratvanI vRddhi karuM. 191 | pratyeka pariSaha sahana karuM. 192 | AtmAne paramezvara mAnuM. 193 | putrane tAre raste caDAvuM. (pitA icchA kare che). 33 194 | khoTAM lADa laDAvuM nahIM. 195 | malina rAkhuM nahIM. 196 | avaLI vAtathI stuti karuM nahIM. '' 33 197 mohinIbhAve nIrakhuM nahIM. 198 | putrInuM vezavALa yogya guNe karuM. '' 199 | samavaya jouM. 205 suvAsI mAja mAM nathI. 206 dharmakathA karuM. 207 | navarI rahyuM nahIM. 208 | tuccha vicAra para jauM nahIM. 33 200 samaguNa jouM. 201 | tAro sidghAMta truTe tema saMsAravyavahAra "" na calAvuM. 202 | pratyekane vAtsalyatA upadezuM. 203 | tattvathI kaMTALuM nahIM. 204 vidhavA chuM. tArA gharmane aMgIkRta karuM. (vidhavA icchA kare che) anukramaNikA kramAMka mahAnIti 209 | sukhanI adekhAI karuM nahIM. 210 | saMsArane anitya mAnuM. 211 zuddha carSanuM sevana karyuM. paraghera jauM nahIM. pRSTha 82 83 83 84 84 85 85 85 85 85 jaga 2 3 4 87 99333 33 3 3 3 3 3 90 92 92 93 93 93 94 94 95 95 OM " chu 99 99 100 100 101 212 213 214 caMcaLatAthI mAthuM nathI. 215| tALI daI vAta karuM nahIM. koI puruSa sAthe vAta karuM nahIM. 216 | puruSalakSaNa rAkhuM nahIM. 217 koInA kahyAthI roSa ANuM nahIM. 218 | tridaMDathI kheda mAnuM nahIM. 219 movRSTithI vastu nIrakhuM nahIM. 220 hradayathI bIjuM rUpa rAkhuM nahIM. 221 sevyanI zuddha bhakti karuM. (sAmAnya) 222 nItithI cAluM. 223 tArI AjJA toDuM nahIM. 224 avinaya karuM nahIM. 225 gaLyA vinA dUdha pIuM nahIM. 226 teM tyAga TharAvelI vastu upayogamAM lauM nahIM. 227 pApathI jaya karI AnaMda mAnuM nahIM. 228 gAyanamAM vadhAre anurakta thauM nahIM. 229 niyama toDe te vastu khAuM nahIM. 230 gussoryanI vRddhi karuM. 231 | sArAM sthAnanI icchA na karuM. 232 | azuddha AhAra jaLa na lauM. (munitva bhAva) 233 | kezalocana karuM. 234 pariSaha pratyeka prakAre sahana karuM. 235 | tattvajJAnano abhyAsa karuM. 236 kaMdamULanuM bhakSaNa na karuM. 237 koI vastu joI rAcuM nahIM. 238 | AjIvikA mATe upadezaka thAuM nahIM. (2) 239 | tArA niyamane toDuM nahIM. 240 | zrutajJAnanI vRddhi karuM. 241 | tArA niyamanuM maMDana karuM. 242 | 2sagArava thauM nahIM. 243| kaSAya dhAruM nahIM. 244 baMdhana rAkhuM nahIM. 245 | abrahmacarya sevuM nahIM. 246 Atma parAtma samAna mAnuM. (2) 247 lIdho tyAga tyAguM nahIM. 248 | pRSA i bhASaNa karuM nahIM. 249 | koI pApa sevuM nahIM. (10) pRSTha 102 103 104 109 110 110 110 110 111 112 112 113 114 114 116 117 118 118 119 120 121 121 122 122 126 126 135 138 139 140 141 142 145 147 149 155 156 160 160 162 162 Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anukramaNikA pRSTha 196 197 165 198 253 169 raho 171 | 198 198 199 200 173 201 204 204 207 208 264 176 210 211 0 fy 0 f 0 ka f 0 na | kramAMka| mahAnIti pRSTha | kramAMka | mahAnIti 250 abaMgha pApa kSamAvuM. 164 289| asatyathI rAcuM nahIM. (2) 251 | kSamAvavAmAM mAna rAkhuM nahIM. (muni sAmAnya) | 290| khaDakhaDa hasuM nahIM. (strI) 252 | gurunA upadezane toDuM nahIM. 167 291| kAraNa vinA moM malakAvuM nahIM. | guruno avinaya karuM nahIM. ra92| koI veLA hasuM nahIM. 254 | gurune Asane besuM nahIM. 293| mananA AnaMda karatAM AtmAnaMdane cAhuM. 255 | koI prakAranI tethI mahattA bhogavuM nahIM. 171 294| sarvane yathAtathya mAna ApuM. (gRhastha) 256 | tethI zu hRdaye tattvajJAnanI vRddhi karuM. 171] 295 sthitino garva karuM nahIM. (gR0mu0) 257| manane sthitisthApaka rAkhuM. 296| sthitino kheda karuM nahIM. 258 vacanane rAmabANa rAkhuM. 173 297| khoTo udyama karuM nahIM. 259| kAyAne kUrmarUpa rAkhuM. 173 298| anudyamI rahyuM nahIM. | hRdayane bhramararUpa rAkhuM. 174 299| khoTI salAha Ape nahIM. (gR0) 261 | hRdayane kamaLarUpa rAkhuM. 174 300] pApI salAha Ape nahIM. 262 hRdayane paththararUpa rAkhuM. 175 301, nyAya viruddha kRtya karuM nahIM. (2-3) 263 | hRdayane lIMburUpa rAkhuM. 175 302] khoTI AzA koIne ApuM nahIM. hRdayane jaLarUpa rAkhuM. (gR0 muibranTa u0) 265 hRdayane telarUpa rAkhuM. 176 303 asatya vacana ApuM nahIM. hRdayane agnirUpa rAkhuM. 177 304| satya vacana bhaMga karuM nahIM. 267 hRdayane AdarzarUpa rAkhuM. 177 305] pAMca samitine ghAraNa karuM. (mu) 268 hRdayane samudrarUpa rAkhuM. 178 306| avinayathI besuM nahIM. 269] vacanane amRtarUpa rAkhuM. 178 | 307 khoTA maMDaLamAM jauM nahIM. (gumu) 270 vacanane nidrArUpa rAkhuM. 178 308| vezyA sAmI draSTi karuM nahIM. 271 vacanane tRSArUpa rAkhuM. 179 309| enAM vacana zravaNa karuM nahIM. 272 | vacanane svAvInarUpa rAkhuM. 179 310| vAjiMtra sAMbhaLyuM nahIM. 273 kAyAne kamAnarUpa rAkhuM. 180 311| vivAhavidhi pUchuM nahIM. 274 | kAyAne caMcaLarUpa rAkhuM. 312| ene vakhANuM nahIM. 275 | kAyAne niraparAdhI rAkhuM. 313| manoramyamAM moha mAnuM nahIM. 276 koI prakAranI cAhanA rAkhuM nahIM. (paramahaMsa) 314| karmAgharmI karuM nahIM. (gR0) 277 | tapasvI chuM; vanamAM tapazcaryA karyA karuM. 315 | svArthe koInI AjIvikA toDuM nahIM. (gR0) (tapasvInI icchA) 316] vaghabaMdhananI zikSA karuM nahIM. 278 zItaLa chAyA lauM chuM. 317| bhaya, vAtsalyathI rAja calAvuM. (rA.) 279 | samabhAve sarva sukha saMpAdana karuM chuM. 183 318] | niyama vagara vihAra karuM nahIM. (mu) 280 mAyAthI dUra rahuM chuM. 319 viSayanI smRtie dhyAna gharyA vinA 281 prapaMcane tyAguM chuM. rahuM nahIM. (mugRdhra u0) 282 | sarva tyAgavastune jANuM chuM. 187 320| viSayanI vismRti ja karuM. (muka gRdhra u0) 283khoTI prazaMsA karuM nahIM. 321| sarva prakAranI nIti zIkhuM. (mu. gRdhra u0) (mu.bra. u0 gRha sAmAnya) 322| bhayabhASA bhAkhuM nahIM. 284 | khoTuM ALa ApuM nahIM. 323| apazabda boluM nahIM. 285 | khoTI vastu praNIta karuM nahIM. 189 324| koIne zikhaDAvuM nahIM. 286 | kuTuMbaphleza karuM nahIM. (gRha u0) 191 325| asatya marma bhASA bhAkhuM nahIM. 287| abhyAkhyAna ghAruM nahIM. (sA) 193 326 lIdhelo niyama karNopakarNa rIte toDuM nahIM. 288| pijIna thauM nahIM. 194| 327, pUMThacaurya karuM nahIM. 0 ta m m 0 che 0 \ m 180 | 0 \ 180 0 \ m 0 6 f 0 6 220 0 o 221 221 nhm 187 222 222 224 187 0 0 0 niin 22 0 0 229 (11) Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kramAMka mahAnIti pRSTha 229 232 328 atidhino tiraskAra karuM nahIM. (TTa) 329 | gupta vAta prasiddha karuM nahIM. (gRu) 330 | prasiddha karavA yogya gupta rAkhuM nahIM. 331 vinA upayoge dravya raLuM nahIM. (gR. umra) | 234 234 236 332 ayogya karAra karAvuM nahIM. (gR0) 333 vadhAre vyAja lauM nahIM. 334 hisAbamAM bhulAvuM nahIM. 335 skUla hiMsAthI AjIvikA calAvuM nahIM. 336 dravyano khoTo upayoga karuM nahIM. 337 nAstikatAno upadeza ApuM nahIM. (u) 338 | vayamAM paraNuM nahIM. (gR0) 339 | vaya pachI paraNuM nahIM. 340 vaya pachI strI bhogavuM nahIM. |341 vacamAM strI bhaugavuM nahIM. 342 kumAra5nIne bolAvuM nahIM, 343 paraNIya pa2 abhAva lAvuM nahIM. 344 | vairAgI abhAva maLyuM nathI. (mRtam) 345 | kaDavuM vacana kahyuM nahIM. |346 | hAtha ugAmuM nahIM. 347 | ayogya sparza karuM nahIM. 348 | bAra divasa sparza karuM nahIM. 349 ayogya Thapako ApuM nahIM. 350 | rajasvalAmAM bhogavuM nahIM. 351 | RtudAnamAM abhAva ANuM nahIM. 352 | zRMgArabhakti sevuM nahIM. 353 sarva para e niyama, nyAya lAgu karuM. 354 niyamamAM khoTI dalIlathI chUTuM nahIM. 355 khoTI rIte caDhAvuM nahIM. 356 divase bhoga bhogavuM nahIM. 357 divase sparza karuM nahIM. 358 | avabhASAe bolAvuM nahIM. 359 koInuM vrata kheMcAyuM nahIM. anukramaNikA kramAMka 369| chaLa karuM nahIM. 370 nagna suuM nahIM. 371 | nagna nAThuM nahIM. 372 | AchAM lUgaDAM paheruM nahIM. 373| jhAjhA alaMkAra paheruM nahIM. 360 jhAjhe sthaLe bhaTakuM nahIM. 361 | svArtha bahAne koIno tyAga mukAvuM nahIM. 362 kriyAzALIne niM nahIM. 363 | nagna citra nihALuM nahIM. 364 pratimAne niMdu nahIM. 365 | pratimAne nIrakhuM nahIM. 36 pratimAne pUchyuM. viLa vRdhdha sthitimAM) 367 pApathI dharma mAnuM nahIM. (sarva) 368 | satya vahevArane choDuM nahIM. (sarva) mahAnIti 387 vaghuzaMkAmAM tuccha thAuM nahIM. 388 dIrghazaMkAmAM vakhata lagADuM nahIM. 236 374 | amaryAdAthI cAlu nahIM. 375| utAvaLe sAde boluM nahIM. 237 238 376 | pati para dAba rAkhuM nahIM. (strI) 377 tuccha saMbhoga bhogavavo nahIM. (gR.u) 239 241 378 | khedamAM bhoga bhogavavo nahIM. 242 379| sAMyakALe bhoga bhogavavo nahIM. 380 sAMyakALe jamavuM nahIM. 242 243 244 381| aruNodaye bhoga bhogavavo nahIM. 382 UMghamAMthI UThI bhoga bhogavavo nahIM. 245 383 UMghamAMthI UThI jamavuM nahIM. 245 245 384 zaucakriyA pahelA koI kriyA karavI nahIM. 385 kriyAnI kAMI jarUra nathI. (paramahaMsa) 386 | dhyAna vinA ekAMte raThuM nahIM. 246 246 (mu^>*5* ) 246 246 280 247 389 nuM jhanunA zarIradharma sAcavuM (gRha 281 247 390 | AtmAnI ja mAtra dharmakaraNI sAcavuM. (mu.) 281 249 391 ayogya mAra, baMdhana karuM nahIM. 249 32 AtmavataMtratA bIuM nahIM. bu) 282 282 249 249 283 393 baMghanamAM paDyA pahelAM vicAra karuM. (sA.) | 283 394 pUrvita bhoga saMbhAruM nahIM. (mu.gR0) 395 ayogya vidyA sAdhuM nahIM. (mu.gR%0u) | 284 250 396 bolyuM paNa nahIM. 250 284 251 397| vaNa khapanI vastu lauM nahIM. 285 251 398 | nAThuM nahIM. (mu0) 285 251 399| dAtaNa karuM nahIM. 286 253 400 saMsArasukha kAI nahIM. 287 290 254 401 nIti vinA saMsAra bhogavuM nahIM. (guru) 42 prasiddha rIte kuTilatAthI bhoga varNavuM nahIM. (1=) 255 256 291 256 43 virudha gUMthuM nahIM. (muka gRlo) 292 260 404 agya upamA ApuM nahIM. bu bu) | 22 405 svArtha mATe krodha karuM nahIM. (mu.gR0) 260 292 263 406 | vAdayaza prApta karuM nahIM. (u) 293 264 407 apavAdathI kheda karuM nahIM. 295 (12) pRSTha 267 268 269 269 269 269 270 270 272 275 275 275 276 276 277 277 278 279 280 Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bh bh e bh bh che bh 308 bh bh = = bh qlm jI hy bh = jI hy bh 7 6 bh hy 5 bh hy jI bh jI hy bh hy jI 315 bh hy fy bh fy bh haM lh bh je lm bh lh lh je anukramaNikA kramAMka mahAnIti pRSTha | kramAMka mahAnIti 408| gharmadravyano upayoga karI zakuM nahIM. (gR0) ra96] 449) AdarzamAM joI hasuM nahIM. 409 dazAMza ke-gharmamAM kADhuM. (gR0) 450| pravAhI padArthamAM moTuM jouM nahIM. 410 sarvasaMga parityAga karuM. (paramahaMsa) 304 | 451| chabI paDAvuM nahIM. 411| tAro bodhelo mAro gharma visAruM nahIM. (sarva) 452] ayogya chabI paDAvuM nahIM. 412| svapnAnaMdakheda karuM nahIM. 453| aghikArano geraupayoga karuM nahIM. 413 AjIvika vidyA evuM nahIM. (mu) 310] 454| khoTI hA kahyuM nahIM. 414 tapane vecuM nahIM. (gR0 braha) 455] klezane uttejana ApuM nahIM. 415 be vakhatathI vadhAre jamuM nahIM. (gRhamuhabraka u0) 456| niMdA karuM nahIM. 416) strI bheLo jamuM nahIM. (gR0 u0) 312| 457| kartavya niyama cUkuM nahIM. 417] koI sAthe jamuM nahIM. (sa) 312| 458| dinacaryAno geraupayoga karuM nahIM. 418| paraspara kavaLa ApuM nahIM, lauM nahIM. (30) 459] uttama zaktine sAdhya karuM. 419| vaghAre ochuM pathya sAghana karuM nahIM. (30) 460| zakti vagaranuM kRtya karuM nahIM. 420| nIrAgInA vacanone pUjyabhAve mAna ApuM. 461| dezakALAdine oLakhuM. 421| nIrAgI graMtho vAMcuM. 462| kRtyanuM pariNAma jouM. | tattvane ja grahaNa karuM. 317 463| koIno upakAra oLavuM nahIM. 423] nirmAlya adhyayana karuM nahIM. 319| 464| | mithyA stuti karuM nahIM. 424| vicArazaktine khIlavuM. 320] 465 khoTA deva sthApe nahIM. 425 jJAna vinA tAro gharma aMgIkRta karuM nahIM. 466| kalpita gharma calAvuM nahIM. 426| ekAMtavAda lauM nahIM. 467] sRSTisvabhAvane adharma kahyuM nahIM. 427 nIrAgI adhyayano mukhe karuM. 322) 468| sarva zreSTha tattva locanadAyaka mAnuM. 428| gharmakathA zravaNa karuM. 469| mAnatA mAnuM nahIM. 429| niyamita kartavya cUkuM nahIM. 470] ayogya pUjana karuM nahIM. 430 aparAghazikSA toDuM nahIM. 471 rAtre zItaLa jaLathI nAThuM nahIM. 431| yAcakanI hAMsI karuM nahIM. 326 472| divase traNa vakhata nAThuM nahIM. 432 satpAtre dAna ApuM. 473| mAnanI abhilASA rAkhuM nahIM. 433| dInanI dayA khAuM. 474| AlApAdi sevuM nahIM. 434| duHkhInI hAMsI karuM nahIM. 475 bIjA pAse vAta karuM nahIM. 435] kSamApanA vagara zayana karuM nahIM. 332 476 TUMkuM lakSa rAkhuM nahIM. 436| ALasane uttejana ApuM nahIM. 333 477 unmAda sevuM nahIM. 437 sRSTikrama viruddha karma karuM nahIM. 334 478 raudrAdi rasano upayoga karuM nahIM. 438| strIzadhyAno tyAga karuM. 334 | 479 | zAMta rasane niMdu nahIM. 439| nivRtti sAghana e vinA saghaLuM tyAguM chuM. 480| satkarmamAM ADo AvuM nahIM. (mugR0) 440 marmalekha karuM nahIM. 336 481| pAcho pADavA prayatna karuM nahIM. 441| para duHkhe dAjhuM. 482| mithyA haTha lauM nahIM. 442) | aparAdhI para paNa kSamA karuM. 339 483| avAcakane duHkha ApuM nahIM. 443| ayogya lekha lakhuM nahIM. u40 484| khoDIlonI sukhazAMti vaghAruM. 444| AzuprajJano vinaya jALavuM. 341 485] nItizAstrane mAna ApuM. 445| gharmakartavyamAM dravya ApatAM mAyA na karuM. 342 | 486 hiMsaka gharmane vaLaguM nahIM. 446| namra vIratvathI tattva bodhuM. 487ii anAcArI gharmane vaLaguM nahIM. 447| paramahaMsanI hAMsI karuM nahIM. 344| 488| mithyAvAdIne vaLaguM nahIM. 448) Adarza jouM nahIM. 346] 489| zRMgArI gharmane vaLaguM nahIM. lh lh . 8 lh lh jI lh lh . I jI lm lh . 2 jI l lh 327| lh . 2 lm lh lh ) ly lh che ly lh 8 1 ly lh 8 che ly lh 8 che ly lh 8 che ly je lh $ \ ly lh $ 6 ly ly $ 0 je ly ly $ 2 ly $ 2 ly $ 0 ly $ ly 9 ly 375 (13) Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 375 376 hakaka 406 378 409 che 6 381 - - 386 54ra - 0 - = e w - 391 w - che. - ja anukramaNikA kramAMka mahAnIti pRSTha | kramAMka mahAnIti pRSTha 490 | ajJAna gharmane vaLaguM nahIM. | pa31| svastrI sAthe maryAdA sivAya pharuM nahIM. 406 491 kevaLa brahmane vaLaguM nahIM. | pa32| bhUlanI vismRti karavI nahIM. 406 492 kevaLa upAsanA sevuM nahIM. pa33| kaMTha kalAla, sonInI dukAne besavuM nahIM. 493| niyatavAda sevuM nahIM. pa34| kArIgarane tyAM (gurutve) javuM nahIM. 494 | bhAve sRSTi anAdi anaMta kahuM nahIM. 379 pa35tamAku sevavI nahIM. 495 dravya sRSTi sAdisaMta kahyuM nahIM. 379 536| sopArI be vakhata khAvI. 496 puruSArthane niMduM nahIM. 380 pa37] goLa kUpamAM nAhavA paDuM nahIM. 497 | niSpApIne caMcaLatAthI chaluM nahIM. 381 pa38 | nirAzritane Azraya ApuM. 498 zarIrano bharUso karuM nahIM. pa39] samaya vinA vyavahAra bolavo nahIM. 410 499] ayogya vacane bolAvuM nahIM. 384 540] putra lagna karuM. 500 | AjIvikA arthe nATaka karuM nahIM. 385 pa41] putrI lagna karuM. 501 | mA, bahenathI ekAMte rahuM nahIM. | punarlagna karuM nahIM. 502] pUrva snehIone tyAM AhAra levA jauM nahIM. 388 | 543| putrIne bhaNAvyA vagara rahuM nahIM. 503 | tattvadharmaniMdaka para paNa roSa gharavo nahIM.. 388 544 | strI vidyAzALI zodhuM, karuM. 504 | dhIraja mUkavI nahIM. 388 545] teone gharmapATha zikhaDAvuM. 505 | caritrane adbhuta karavuM. 546 | pratyeka gRhe zAMti virAma rAkhavAM. 506 | vijaya, kIrti, yaza sarvapakSI prApta karavAM. 547| upadezakane sanmAna ApuM. 507] koIno gharasaMsAra toDavo nahIM. 548) anaMta guNadharmathI bharelI sRSTi che ema mAnuM. 508 | aMtarAya nAkhavI nahIM. pa49| koI kALe tattva vaDe karI duniyAmAMthI 509 | zukla gharma khaMDavo nahIM. duHkha jaze ema mAnuM. 412 510 | niSkAma zIla ArAghavuM. | 550| duHkha ane kheda bhramaNA che. 413 511| tvarita bhASA bolavI nahIM. 397 551 mANasa cAhe te karI zake. 414 512 | pApagraMtha gUMthuM nahIM. 397 | 552, zaurya, buddhi i.no sukhada upayoga karuM. 414 513] kSaura samaya mauna rahuM. 397 | 553| koI kALe mane duHkhI mAnuM nahIM. 514 | viSaya samaya mauna rahuM. 398 papa4 | sRSTinAM duHkha pranAzana karuM. 515 | kleza samaya mauna rahuM. 398 555| sarva sAdhya manoratha ghAraNa karuM. 516 | jaLa pItAM mauna rahuM. 399 556| pratyeka tattvajJAnIone paramezvara mAnuM. 517| jamatAM mauna rahuM. 399 papa7| pratyekanuM guNatattva grahaNa karuM. 518| pazupaddhati jaLapAna karuM nahIM. 399 558] pratyekanA guNane praphullita karuM. 419 519 kUdako mArI jaLamAM paDuM nahIM. 399 559| kuTuMbane svarga banAvuM. pa20| smazAne vastumAtra cAkhuM nahIM. 399 560| sRSTine svarga banAvuM to kuTuMbane mokSa banAvuM. para1] UMdhuM zayana karuM nahIM. 400 561tattvArthe sRSTine sukhI karatAM huM svArtha apu. | 423 pa22| be puruSa sAthe sUvuM nahIM. 400. | para sRSTinA pratyeka (-)guNanI vRddhi karuM. 424 pa23 be strIo sAthe sUvuM nahIM. 400] 563| sRSTinA dAkhala thatAM sudhI pApa puNya para4] zAstranI AzAtanA karuM nahIM. 400 | che ema mAnuM. 424 para5 guru AdikanI temaja. 401 564 | e siddhAMta tattvagharmano che; nAstikatAno pa26] svArthe yoga, tapa sAthuM nahIM. 402 | nathI ema mAnuM. para7 | dezATana karuM. 403 | pa65 hRdaya zokita karuM nahIM. pa28 | dezATana karuM nahIM. 403 | pa66| vAtsalyatAthI vairIne paNa vaza karuM. pa29 | comAse sthiratA karuM. 404 | pa67| tuM je kare che temAM asaMbhava na mAnuM. pa30] sabhAmAM pAna khAuM nahIM, 405 | pa68] zaMkA na karuM; uthApe nahIM; maMDana karuM. 396 paLa q, q, q, q, 418 420 421 hai he 0 0 0 (14) Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kramAMka mahAnIti 569 rAjA chatAM prajAne tAre raste caDAvuM. 570 | pApIne apamAna ApyuM. 51 nyAyane cAhuM, va, 572 | guNanidhine mAna ApuM. 573 | tAro rasto sarva prakAre mAnya rAkhuM. 574 dharmAlaya sthApuM. 575 vidyAlaya sthApuM. |576 | nagara svaccha rAkhuM. 577 vadhAre kara nAkhuM nahIM. 578 | prajA para vAtsalyatA dharAvuM. 579 | koI vyasana sevuM nahIM. 580 be strI paraNuM nahIM. 581 tattvajJAnanA prAyojanika abhAve bIjI paraNuM te apavAda. 582 | be ( ) para samabhAve jouM. 583 sevaka tattvajJa rAkhuM. 2584 | ajJAna kriyA tajI dauM. 585 | jJAna kriyA sevavA mATe, 586 kapaTane paNa jANavuM. paTaka | asUyA evuM nahIM. 588 dharma AjJA sarvathI zreSTha mAnuM chuM. 589 | sadgati dharmane ja sevIza. 590 siddhAMta mAnIza, praNIta karIza. 591 | dharma mahAtmAone sanmAna daIza. 592 | jJAna vinA saghaLI yAcanAo tyAguM chuM. 593 | bhikSAcarI yAcanA sevuM chuM. ja 594 caturmAse pravAsa karuM nahIM. 595 | jenI teM nA kahI te mATe zodhuM ke kAraNa mAguM nahIM. 596 | dehaghAta karuM nahIM. 597 vyAyAmAdi sevIza. 598 | pauSadhAdika vrata sevuM chuM. |599 | bAMdhelo Azrama sevuM chuM. 600 akaraNIya kriyA, jJAna sAdhuM nahIM. 601 | pApa vyavahAranA niyama bAMdhu nahIM. 602 dyutaramaNa karuM nahIM. 603 rAtre kSaurakarma karAvuM nahIM. 604 | ThAMsoThAMsa soDa tANuM nahIM. 605 aogya jAgRti bhogavuM nahIM. 606 | rasasvAde tanadharma mithyA karuM nahIM. 607 ekAMta zArIrika dharma ArAdhuM nahIM. anukramaNikA kramAMka 608 | aneka deva pUjuM nahIM. 609 | guNastavana sarvottama gaNuM. 110 sadaguNonuM anukaraNa karuM 611| zRMgArI zAtA prabhu mAnuM nahIM. 612|sAgara pravAsa karuM nahIM. pRSTha 428 428 429 430 431 432 432 432 433 433 434 435 mahAnIti pRSTha 455 457 458 458 459 459 460 450 460 450 618 | samyak samayamAM apadhyAnano tyAga karu chuM. 462 619| nAmabhakti sevIza nahIM. 462 463 463 464 464 464 464 465 465 466 466 466 467 467 467 457 467 467 467 467 469 469 469 469 469 469 469 470 471 472 613 | Azrama niyamone jANuM. 614 | kSaurakarma niyamita rAkhavuM. 615 jvarAdikamAM snAna karavuM nahIM. 616 | jaLamAM DUbakI mAravI nahIM. 617 kRSNAdi pApa lezyAno tyAga karuM chuM. 620| UbhA UbhA pANI pIuM nahIM. 621| AhAra aMte pANI pIuM nahIM. 622 | cAlatAM pANI pIuM nahIM. 623| rAtre gaLyA vinA pANI pIuM nahIM. 435 435 435 436 624 mithyA bhASaNa karuM nahIM. 625 sazabdone sanmAna ApuM. 439 626 ayogya AMkhe puruSa nIrakhuM nahIM. 438 440 440 627 ayogya vacana bhAkhuM nahIM. 628 ughADe zire besuM nahIM. 629 vAraMvAra avayavo nIrakhuM nahIM. 630 | svarUpanI prazaMsA karuM nahIM. 442 443 445 631 kAyA para gRSThabhAve rAcuM nahIM. 447 632 | bhAre bhojana karuM nahIM. 448 449 633 | tIvra hRdaya rAkhuM nahIM. 634 mAnArthe kRtya karuM nahIM. 635 kIrtyarthe puNya karuM nahIM. 449 636 kSina kyAAMta anya ke nahIM. 637| ajANI vATe rAtre cAluM nahIM. 638 | zaktino geraupayoga karuM nahIM. 450 450 450 639 | strIpakSe dhana prApta karuM nahIM. 451 640 vaMdhyAne mAtRbhAve satkAra dauM. 451 641 | akRtathana lauM nahIM. 452 642 | vaLadAra pAghaDI bAMdhuM nahIM. 452 643| vaLadAra caloTho paheruM nahIM. 644| malina vastra paheruM. 453 453 645| mRtyu pAchaLa rAgathI rouM nahIM. 453 646 vyAkhyAnazaktine ArAdhuM. 453 455 647 dharma nAme klezamAM paDuM nahIM. 648 tArA gharma mATe rAjadvAre kesa mUkuM nahIM. (15) Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anukramaNikA pada kamAMDa pRSTha = V * = V * 472 472 472 474 475 = V * = V V = V W = V US 475 475 489 489 475 476 476 489 490 491 ha | kramAMka mahAnIti 649 | bane tyAM sudhI rAjadvAre caDhe nahIM. 650| zrImaMtAvasthAe vi. zALAthI karuM. 651 | nirdhanAvasthAno zoka karuM nahIM. 65ra | paradu:khe harSa gharuM nahIM. 653| jema bane tema ghavaLa vastra sajuM. 654| divase tela nAkhuM nahIM. 655 strIe rAtre tela nAkhavuM nahIM. 656 pApaparva evuM nahIM. gharmI, suyazI eka kRtya karavAno | manoratha gharAvuM chuM. 658 | gALa sAMbhaLuM paNa gALa dauM nahIM. 659 | zukla ekAMtanuM niraMtara sevana karuM chuM. 660 | sarva ghAka meLApamAM jauM nahIM. 661 | | jhADa taLe rAtre zayana karuM nahIM. kUvA kAMThe rAtre besuM nahIM. 663 aikya niyamane toDuM nahIM. 664 | tana, mana, dhana, vacana ane AtmasamarpaNa karuM chuM. 665 | mithyA paradravya tyAguM chuM. 666 | ayogya zayana tyAguM chuM. 667] ayogya dAna tyAguM chuM. 668] buddhinI vRddhinA niyamo tavuM nahIM. 669| dAsatva-parama--lAbha tyAguM chuM. 670 | gharmaghUrtatA tyAguM chuM. 671 | mAyAthI nivat chuM. 672 | pApamukta manoratha mRta karuM chuM. 673| vidyAdAna detAM chala tyAguM chuM. 674 saMtane saMkaTa ApuM nahIM. 477 mahAnIti 675| ajANyAne rasto batAvuM. 676| be bhAva rAkhuM nahIM. 677ii vastumAM seLabheLa karuM nahIM. 678| jIvahiMsaka vyApAra karuM nahIM. 679| nA kahelAM athANAdika evuM nahIM. 680] eka kuLamAM kanyA ApuM nahIM, lauM nahIM. 681 sAmA pakSanAM sagAM svagharmI ja khoLIza. 682| gharmartavyamAM utsAhAdino upayoga karIza. 683) AjIvikA arthe sAmAnya pApa karatAM paNa kaMpato jaIza. 684| gharmamitramAM mAyA ramuM nahIM. 685| caturvartI gharma vyavahAramAM bhUlIza nahIM. 686| satyavAdIne sahAyabhUta thaIza. 687] dhUrta tyAgane tyAguM chuM. 688| prANI para kopa karavo nahIM. 689| vastunuM tattva jANavuM. 690 stuti, bhakti, nityakarma visarjana karuM nahIM. 691] anartha pApa karuM nahIM. 692| AraMbhopAdhi tyAguM chuM. 693| kusaMga tyAguM chuM. 694| moha tyAguM chuM. 695| doSanuM prAyazcitta karIza. 696| prAyazcittAdikanI vismRti nahIM karuM. 697| saghaLAM karatAM tharmavarga priya mAnIza. 698| tAro gharma trikaraNa zuddha sevavAmAM prasAda nahIM karuM. 699 (A sthAne vAkya nathI). 700 |(A sthAne vAkya nathI). 49ra 662 478 478 492 493 494 P 478 478 496 M 479 479 481 481 482 484 500 503 505 484 507 507 507 zrImad rAjacaMdra Azrama, agAsa. bhAdaravA suda 6, saM.2007 "praznakRpALudeve vacanAmRtamAM kahyuM che ke - "vacana saptazatI punaH punaH smaraNamAM rAkho" Ano artha zo haze? pUjyazrI kahe-tattvajJAnamAM kRpALudeve mahAnItinA sAtaso vacano (vacana saptazatI) lakhyAM che tenuM avalokana karavuM. temAM strIne kema vartavuM? puruSane kema vartavuM ? muni Adine kema vartavuM? e badhuM che. te vicAravuM." -pUjyazrI brahmacArIjInI hastalikhita noTa-1 (pR.117) (16) Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImad rAjacaMdra Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Avoka vyakitAvI hitArthe sAtasI vohInItinuM bhArkanI ka2tI zrIgaN rajisthata zrImada rAjacaMdra Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti 1. satya paNa karuNAmaya bolavuM. kRpALudeve A sUtro lakhyA che, tenA upara koI TIkA lakhe to vistAra thAya. jemAM svahita ane parahita samAyeluM hoya evuM satya bolavuM, paNa te karuNAmaya bolavuM. jema koI kANo hoya, tene tuM kANo che ema kahevuM te karuNAmaya satya nathI. tema kahevAthI te jIvanI paryAya dRSTi hovAthI tenA AtmAmAM duHkha thAya, tenI lAgaNI dubhAya. mATe kahevuM to ema kahevuM ke AMkha zAthI gaI? ke AMkhe zuM thayuM? vagere karuNAmaya satya kahevuM. vanamAM koI dizAmAM haraNo gayAnI jANa hoya ane zikArI AvI pUche ke haraNAM kaI dizAmAM gayA? tyAM pote satya dizA batAve to te asatya che. kAraNa ke te dizAmAM jaI tene te nakkI mArI nAkhe. mATe satya paNa karuNAmaya bolavuM. karmano graMtha ApaNA Azaya sAthe che. jema eka bIja vAvyuM hoya ane choDa Uge, tenI rakSA mATe vADa kare tema ahiMsArUpa choDa ucheravA mATe satya, acaurya, brahmacarya ane parigraha tyAga e cAra vADo che. samatinAM pAMca lakSaNo kRpALudeve lakhyA che. zama, saMvega, nirveda, AsthA, anukaMpA (kaNA). samakita pragaTAvavA potAnA AtmAnI paNa karuNA rAkhI satya bolavuM. jemake jeTalA krodhAdi kaSAya pote na kare paNa zamAve teTalo zama ane jeTalI ahiMsA ke anukaMpA-karuNA rAkhI teTalI potAnA AtmAnI dayA khAdhI gaNAya. ema vicAre ke ' krodhAdithI karma baMdhAta to mAro AtmA rIbAta.'' kAraNa ke AtmAnA svabhAvane bhUlavo te bhAvamaraNa che. "kSaNa kSaNa bhayaMkara bhAvamaraNe kAM aho rAcI rahyo ?'' kamada rAjadra krodhAdi thAya tyAre AtmAnuM mAhAtmya bhUlI javAya che ane deha te huM ema paranuM mAhAtmya jIvane thaI jAya che. te vakhate ema vicAravuM ke krodhAdi para vastu che, te mAro svabhAva nathI. huM to mAtra teno jANanAra jJAtA draSTArUpe chuM. ema taTastha rahe to kaSAya na thAya. ema AtmAmAM rahe to AtmAne hiMsAthI bacAvI tenI dayA khAdhI gaNAya. AtmasiddhimAM - "koI kriyAjaDa thaI rahyA, zuSkajJAnamAM koI; mAne mAraga mokSano, karuNA Upaje joI.''zrImad rAjacaMdra AkhI Atmasiddhi karuNAmaya satyanuM dRSTAMta che. jIvonI karuNA UpajavAthI paramakRpALudeve A satya prakAzyuM che. 1 Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti 2. nirdoSa sthiti rAkhavI. puSpamALAnA 107 puSpamAM 'doSane oLakhI doSane TALavA'- ema kahyuM tenA phaLarUpe A sUtra kahyuM ke 'nirdoSa sthiti rAkhavI'. nirdoSa sthiti rAkhavI hoya to pahelAM doSo oLakhavA paDe ane potAnAmAM hoya eTalA TALavA paDe. doSa TALavAno krama hAtha gharyo hoya to tenuM phaLa nirdoSa sthiti Ave. karmone laIne anaMta doSo che. anaMta prakAranA karmomAMthI mukhya ATha prakAranA karma kahyAM. temAM mohanIya karma mukhya kahyuM. jene doSo TALavAno upAya karavo che teNe mohanIya karmanuM svarUpa samajavuM joIe. temAM pahelo darzanamoha TALavo joIe. te TALavA mATe pahelAM satpuruSanAM bodhanI jarUra che. prabhuzrIjI kahetA-'zravaLe nANe vinnAne'. zravaNathI jJAna thAya ane jJAnathI vijJAna thAya che. mATe prathama zravaNa kare eTale sAMbhaLe. sAMbhaLavAthI hita ahita zuM che tenuM bhAna thAya. pachI sadguru ke jemane bhedajJAna che temaNe potAnA anubhava dvArA dehane AtmA bhinna che ema jaNAvyuM. teno khUba UMDo vAraMvAra vicAra kare to ene potAne paNa potAnA AtmAnI oLakhANa thAya. te vijJAna athavA samyajJAna che. te samyajJAnathI ja jIvane nirdoSa sthiti prApta thAya che. 3. vairAgI hRdaya rAkhavuM. hRdayamAM UMDAmAM UMDu zuM che? vairAgya. prabhuzrIjIe hRdaya cokhkhuM karI rAkhyuM che. aMdaramAM hRdaya hathelI jevuM cokhkhuM karI mUkyuM che. hatheLInI bIjI bAju vALa Uge paNa aMdara bAju roma mAtra paNa Uge nahIM. tema udayAdhIna bahAra game tema dekhAya, levuM, devuM, vyavahAra, vepAra vagere; paNa aMdarathI khArI jamIna jevuM karI devuM ke jethI jagatanI vastuo pratye moha ke viSaya vikAranA bhAvo Uge nahIM. paramakRpALu deve kahyuM che ke "bAhya bhAve jagatamAM varto ane aMtaraMgamAM ekAMta zItalIbhUta-nirlepa raho.'' (va.pR.194) ema AtmAno zItalIbhUta svabhAva, pANI jema ThaMDu hoya tevo che, tema rahevuM. bAhyamAM vartatA chatAM game tevA nimitta Ave to paNa aMta2mAM zItalIbhUta rahevuM. gRhasthavezamAM vartavuM paDatuM hoya tyAre jema DhoMgI loko uparathI udAsInatA batAve tema ApaNe aMtaraMgamAM niHsnehapaNuM ke vairAgI hRdaya rAkhavuM. jethI uparathI to saMsArI ke vahevArI dekhAya ane dharmano DoLa na thAya, tathA aMdara dharma che tenI khabara na paDe. gharanA snehIo vagere ApaNI aMtaraMga vairAgyadazA jANe to te bAhyadRSTivALA hovAne lIdhe kheda kare athavA to mohamAM kheMcavAno prayatna kare. jethI potAne karavuM che temAM vighna Ave. mATe gupta AcaraNa aMtaramAM rAkhavuM. jo ke te bhayaMkara dazA che, ghaNuM muzkela kAma che. "vyavahAramAM vartI aprema (udAsa) dazA rAkhavI te bhayaMkara vrata che" zrImad rAjacaMdra. (va.pR.449) pRthvIcaMdra ane guNasAgaranuM dRSTAMta - ayodhyAnA rAjA harasiMhanA putra pRthvIcaMdra hatA. te bALapaNathI ja vairAgI hatA. chatAM mAtApitAnA AgrahathI soLa kanyA sAthe lagna graMthithI joDAyA hatA. paNa mana jaLakamaLavat hatuM. putrane saMsAramAM moha thAya mATe rAjA rAjagAdI Ape che. eka divasa siMhAsana para besI pRthvIcaMdra ciMtanamAM DUbyA che. tyAM eka sudhana nAmano vyApArI Avyo. temaNe eka adbhuta Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti kautuka joyuM. tenuM varNana te pRthvIcaMdra pAse karatAM jaNAve che ke gajapura gAmamAM ratnasaMcaya nAmanA zeThane guNasAgara nAmano putra che. bALapaNathI ucca saMskArI che. saMsAra pratye udAsIna rahe che. mAtApitA lagnanI vAta mUkatA te kahejo lagna karIza to paNa bIje divase dIkSA laIza. kanyAoe te jANyuM chatAM tenI sAthe paraNavA taiyAra thaI. corImAM lagna vidhi cAlI rahI che, tyAMja guNasAgarano AtmA ciMtana karato kSapakazreNI mAMDe che ane kevaLajJAna pAme che. AvA uttama patine pAmI ATheya kanyAo paNa zubha bhAva bhAvatAM kevaLajJAnane pAmI. sughananA mukhathI AvuM maMgaLamaya vRttAMta sAMbhaLatA pRthvIcaMdra paNa ciMtanamAM paDI jaI kevaLajJAnane pAme che. (divya jIvananA pagale pagalemAMthI) | mATe aMtaramAM vairAgya hRdaya rAkhavuM ema parama * kRpALudeva jaNAve che. 4. darzana paNa vairAgI rAkhavuM. tyAga dazA Abe sAdhu thAya tyAre saMsArI saMbaMgha chUTI javAthI saMsArI pharajothI mukta thayA. mATe have jevuM hRdayamAM hoya tevuM ja upara rAkhavuM. jethI bIjAne paNa enAM darzana karatAM vairAgyanI chApa paDe. 5. DuMgaranI taLeTImAM vadhAre yoga sAghavo. ekAMta sthAnamAM paramAtmA sAtheno yoga eTale joDANa karavuM; arthAta jagata bhUlI prabhumAM tanmaya thavuM. bahirAtmapaNuM mUkI aMtarAtmA thaI paramAtmAmAM tanmayapaNuM sAdhavuM te yoga che. pahelAM huM deha chuM, tene AdhAre dehane sukhe sukhI ne dehane duHkhe duHkhI ema potAne mAnato hato; te bahirAtmapaNuM mUkIne have jJAtAdraSTA evo huM AtmA chuM ema aMtarAtmA thayo. aMtarAtmAnI bhUmikAmAM jIvanuM lakSa kyAM che? to ke paramAnandamaya - paramAtmasvarUpa prApta karavAmAM. mATe temAM lIna thavAno puruSArtha kare che. jyAre AtmA nirvikalpa paramAnaMdabhAvamAM rahe che tyAre tene ja te sukha mAne che. pahelAM dehanA AghAre sukhI duHkhI thato hato te palaTAI gayuM. have to paramAnaMdamaya AtmabhAva chUTI jAya tyAre ene game nahIM. prabhazrIjI kahe - A baghAne kema gamatuM haze? emane to jema bane tema tvarAthI e AtmAnA svarUpamAM javA icchA thAya che. paNa bIjAne dehabhAvamAM gammata paDatI hoya tyAM sudhI potAnA AtmAnA sukhasvarUpamAM javAnI utAvaLa kyAMthI thAya? prabhuzrIjI upara kapALadeve lakhelA patramAM, dhyAnamAM na rahevAya tyAre svAdhyAya karavo ane pharI pAchuM dhyAnamAM cAlyA javuM; ema yoga sAdhavAno upadeza che. 6. bAra divasa patnIsaMga tyAgavo. suda ane vadanI be bIja, be pAMcama, be AThama, be agiyArasa, be caudasa,pUnama ane amAsa, mahinAmAM e bAra divasa gRhastha brahmacarya pALavAnI zarUAta karavI. pavitra divasoe brahmacaryanI Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti bhAvanA poSavA yogya che. pramAdI jIvo je niraMtara gharma na karI zake tene jagADavA mATe A bAra tithioe to gharma karavo ja. jo ke gharma to niraMtara karavA yogya che. munione to baghA divasa gharma mATe ja che. "niraMtara AtmavicAre karI muni to jAgrata rahe." (va.pR.451) babbe divasane AMtare bIja, pAMcama, AThama vagere mUkyAM che. saMsAranA kAma patAvIne gharmanI bhAvanA rAkhe ke A tithi AvavAnI che. sArI rIte tithi gALI hoya to enI asara eka divasa paNa rahe. bIjA eka divasa pachI bIjI tithi pAMcama AvavAnI che, tethI bIje divase vaLI bhAvanA rahe ke te divasa zI rIte gALIzuM. ema bIjo divasa paNa gharmadhyAnamAM jAya. gharmanA saMskAra niraMtara cAlu rahe te mATe A bAra tithio rAkhI che. paramakRpALudeve jaNAvyuM ke - "eka viSayane jItatAM jItyo sahu saMsAra." eka sparzendriyane jItatAM badhI indriyo jitAya che. indriyo mana baghAne vaza rAkhavAnI jarUra che. "upamiti bhava prapaMca'' graMthamAM sparzendriyane vaza jIvone keTalAM badhAM duHkha bhogavavA paDyA tenuM varNana che; te sparzendriyane jItavA mATe kahyuM che. 7. AhAra, vihAra, ALasa, nidrA i. ne vaza karavAM. AhAra sauthI pahelo alpa karavo. AhAranI asara zarIra tathA mana para thAya che. vaghAre khAdhuM hoya to pacAvavA mATe pharavuM paDe; nahiM to ALasa thAya ke nidrA Ave. mATe pahelAM AhAra sAcavavo joIe. pachI vihAra kahyo. vihAra paNa vaghAre kare to thAkI jAya ane bahu UMgha Ave. jene kAma na hoya ane ALasa hoya to UMgha pahelI Ave che. kAma laIne bese ane ALasa na hoya tenI pAsethI UMghane khasavuM paDe. jema vRddhAvasthA maraNanI AgAhI che tema ALasa, bagAsA UMghanA AgAhI che. nidrA Adine ApaNe vaza thaI jaIe chIe. tene badale ApaNane vaza te rahe tema karavAnI jarUra che. jarUra paDe to AkhI rAta jAgI zakAya. potAne vaza AhAra, vihAra, ALasa, nidrAdi karyA hoya to potAnI icchA pramANe vartI zakAya. pachI te vighna na kare. jema Asanano jaya jene thayo hoya te beTho hoya to tenI te sthitimAM AkhI rAta ke kalAkonA kalAko besI zake ke Ubho hoya to Ubho rahI zake. tene Asanaphera karavAnI jarUra na paDe. evI Teva paDI gaI hoya tene zarIranI ciMtA manamAM praveza karatI nathI. evA jIvo kAussagna kare to citta, zarIrane kAraNe caMcaLa rahetuM nathI paNa sthira rahe che. AhAra- upavAsa vagere AhAra jaya karavA mATe che. AhAra na maLyo hoya to paNa rojanI peThe teno niyamita kALa jAya. kSudhA (bhUkha) tene vighna na kare. munio mahinAo sudhI ke AkhuM comAsuM AhAra letA nathI ane gharmadhyAnamAM lIna hoya che, kAraNa evo abhyAsa karela che. mahAvIra bhagavAna anArya-pleccha bhUmimAM gayelA. tyAM acitta, nirdoSa AhAra na maLe eTale AhAra vinA ema ne ema calAvatA ane upasargo paNa vadhAre paDatA, kAraNa ke te anArya loko nirdayI hatA. vihAra - vihAra paNa vaza joIe. cAlavuM hoya to game eTaluM cAlI zakAya ane sthira rahevuM hoya to sthira rahI zake, zarIra akaDAI na jAya. keTalAkane ema hoya che ke pharyA vinA cAle nahIM. paNa jyAre sthiti ke vihAra koI vidgakAraka na thaI zake tyAre e vaza thayA kahevAya. ALasa - karavA yogya kAmamAM anAdara thAya te ALasa; paNa AtmajAgRti rahe to te ALasa eTale pramAdano jaya karyo kahevAya. paramakRpALudeve kahyuM - "he zithilatA!(pramAda) tame zA mATe aMtarAya "havA hatA. Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti karo cho? parama anugraha karIne have anukULa thAo, anukULa thAo." (va.pR.823) eTale indriyonA viSayomAM je utsukatA che tene badale viSayabhogomAM zithilatA Avo ane gharmanA kAryamAM hAla zithilatA che tyAM jAgRta thAo. AtmajAgRti Ave to ema thAya ke bahu khAdhuM, bahu pIdhuM, bahu joyuM, bahu bhogavyuM, have koNa enI icchA kare! evI koI manamAM viSayonI vRtti UThe to thAya ke javA de have, koNa e paMcAtamAM paDe. viSayakaSAya pratye AvI zithilatA Ave to te kAmanI che. jene e Ave, tene uno pavana Avato hoya to koNa bAraNuM vAsavA jAya, thoDuM sahana ja karI levA de, ema thAya. nidrA - vyavahAramAM UMdhavu ane paramArthamAM jAgrata rahevuM. "vyavahAra sUto mUke, to jAge AtmakAryamAM; ciMtave vyavahAro che, te UMghe AtmakAryamAM;" -zrI samAdhizataka kevaLajJAnIo jemanA cAreya ghAti karmano kSaya thayo che te UMghatA nathI. jene jene e darzanAvaraNIya vagere karmano kSaya karavo che te paNa nidrAnI sAme paDe che. nizadina nayanameM nIMda na Ave, taba narahI nArAyaNa pAve." sAghaka zuM kare che? jene kevaLajJAna prApta karavuM hoya te "aharniza adhiko prema lagAve, jogAnala ghaTamAMhi jagAve; alpa AhAra Asana daDha ghare, nayana thakI nidrA parahare." -zrI cidAnaMdajI ('para prema pravAha baDhe prabhuseM' tenA jevuM che. jogAnA=yogarUpa agni) artha - rAtri dina dhyAna viSayamAM ghaNo prema lagAvyAthI yogarUpa agni je karmane bALI denAra che tene ghaTamAM jagAve. have tene sahAyaka evA sAghana boghe che - thoDo AhAra ane AsananuM draDhapaNuM kare. pa, vIra, siddha ke game tevuM Asana ke jethI manogati vAraMvAra na kheMcAya tevuM Asana A sthaLe samajAvyuM che. e pramANe Asanano jaya karI nidrAno parityAga kare. ahIM parityAga zabdathI dezaparityAga samajAvyo che. mana, vacana, kAyAnA yoganI sthiratAmAM je nidrAthI bAgha thAya che te nidrA arthAtu pramattapaNAnuM kAraNa evI darzanAvaraNIya karmathI utpanna thatI nidrA athavA akAlika nidrA eTale game tyAre UMgha AvI jAya che teno tyAga kare. pahelI jarUra pramAda ocho karavAnI che. pramAdanA paMdara bheda che - 5 viSaya, 4 kaSAya, 4 vikathA, 1 sneha ane 1 nidrA. A pramAda ocho karavo ja che eTaluM rahe to vicAra sphare. mATe Atmahita icchanAre AhAra, vihAra, ALasa, nidrA ityAdine vaza karavAM. 8. saMsAranI upAdhithI jema bane tema virakta thavuM. - gRhastha avasthAmAM paNa vepArAdikanI upAthithI jema bane tema nivRtti meLavavI, ene nivRttinI bhAvanA kahe che. kRpALudevanA patramAM anekavAra Ave che ke sarvasaMga parityAga na bane to vepArarUpa pravRttithI to nivRtta thavuM ane satsaMga karavo. "jema jema upAthino tyAga thAya tema tema samAthisukha pragaTe che. jema jema upAthinuM grahaNa thAya tema tema samAdhisukha hAni pAme che." (va. pR. 452) "taja taja banne parigraho, AraMbha jhaTa nivAra; parihara parihara moha tuM, kara kara AtmavicAra. Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti niSkAraNa karuNA karI, saMta kare pokAra; agni AraMbha-parigraha, baLI marazo, nirdhAra.'' -pU. zrI brahmacArIjI 9. sarva- saMga upAdhi tyAgavI. sarva saMga upAdhine tyAgI sAdhu thavuM. bAhyAyaMtara nigraMtha thavuM. "apUrva avasara evo kyAre Avaze? kyAre thaIzuM bAhyAMtara nigraMtha jo? sarva saMbaMghanuM baMdhana tIkSNa chedIne, vicarazuM kava mahatpuruSane paMtha jo?" apUrva artha - apUrva samakita thatAM pahelAM, prathama koI kALe nahIM thayelo evo bhAva Ave te. bAhya ane atyaMtara graMthi, bAhya sagAM saMbaMdhI ghanaghAnya Adi; atyaMtara eTale aMtaranI mithyA mAnyatA, vAsanA, kaSAya vagere. te badhAne tapAsI mithyAtvajanita mULa sahita sUkSma vAsanA kyAre kaDhAze? mahApuruSono mArga - samyak jJAna darzana cAritrarUpa - mokSapaMtha; vastunuM svarUpa jema che tema mAne, jANe ane potAnA svabhAvamAM sthira thAya, e mArge kyAre calAze? (nityaniyamAdi pATha pR.67) 10. gRhasthAzrama vivekI karavo. gRhasthAzramamAM rahevuM paDe tyAM sudhI gRhasthAzramanI maryAdAmAM rahevuM. bIjA sagRhastho vartatA hoya tema vartavuM. bhIkha mAgIne gRhastha na khAya, paNa sAdhu bhIkSA le. gRhasthAzrama te munidharmanI yogyatA prApta karavAno Azrama che. temAM mukhyapaNe jJAnI puruSonA upadeza anusAra gRhasthAzramane yogya vartana karavuM. mAyA kapaTa karavA nahIM. jevuM aMtaramAM hoya tevuM bahAra rAkhavuM. muMbaImAM kRpALudevane koIe pUchyuM ke zrAvakonI nIti kevI hoya ? tyAre sAme rAjAbAI TAvara dekhAto hato te batAvIne kRpALudeve kahyuM ke - A nyAyAdhIzanA karelA pheMsalA para lokone jevo vizvAsa hoya tevo ochAmAM ocho vizvAsa lokone zrAvako para hovo joIe. zrAvaka anItimAM na ja prarvate evuM pratyekanA hRdayamAM hovuM joIe. jema nyAyAghIza kAyadAne laIne nIti pALe tema samajI zrAvaka dharmAtmA hoya, te potAnuM kareluM potAne ja bhogavavuM paDaze ema yathArtha jANato hovAthI anyAyamAM kadI pravarte nahIM, paNa gRhasthAzramanA AcAra pramANe varte. Avo zrAvakano gRhasthAzrama vivekI hovo joIe. 11. tattvadharma sarvajJatA vaDe praNIta ka2vo. sarvajJane AdhAre sarva tattvadharma eTale tattvanuM svarUpa nirNaya karIne kahevA yogya che. potAnI buddhithI nirNaya karelA padArtho buddhi pharatAM judA rUpe bhAse che. paNa sarvajJanA AdhAre vastunuM svarUpa jaNAyuM hoya to vastuno je svabhAva traNe kALa rahevAvALo che tevo ja jaNAya che, tethI bhUla rahetI nathI. mATe AtmAdi tattvono dharma sarvajJa praNIta eTale temanA kahelA syAdvAda vaDe ja samajavA yogya che. 12. vairAgya ane gaMbhIrabhAvathI besavuM. trIjuM vAkya "vairAgI hRdaya rAkhavuM" ane cothuM vAkya 'darzana paNa vairAgI rAkhavuM". have A bAramuM vAkya vairAgya sAthe gaMbhIrabhAva rAkhavA jaNAvyuM. koI uttama bodhano hRdayamAM praveza thavAthI hRdayamAM prathama vairAgya Ave che. te uttarottara AgaLa vaghI gaMbhIratA pragaTAve che. jemake prathama zraddhA ke mAnyatA jIvane thAya te hRdayamAM rahe che. pachI te pramANe AcaraNa thAya tyAre te zraddhA pradarzita thAya che 6 Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mAnIti ane vizeSa abhyAsanA phaLasvarUpa uttama AcaraNa jema jema thAya che tema tema saheje besatAM, UtAM, pharatAM paNa e ja vairAgyamaya dazA rahe che ane pachI gaMbhIratA Ave che. vairAgyathI besavuM - sAmAnya rIte vairAgyathI besavuM eTale koI AvIne bese, tyAre koI tene kahe ke A Asana para beso. to kahe, nA, huM to ATaluM kahevA ja Avyo hato, mAre to javuM che; eTale eno kahevAno bhAva ema che ke mAre ahIM besI rahevuM nathI. taDake ke game tyAM beTho hoya paNa ATaluM kAma patAvIne mAre to jatuM rahevuM che ema tenA manamAM hoya. tema jene A jiMdagImAM mokSanuM ja kAma karI levuM che ema rahetuM hoya te pachI bIjAM game tevuM khAvApIvAnuM hoya ke anukULatA pratikULatA ke hoya tenA tarapha lakSa ApatA nathI. mAtra mokSane arthe ja huM to janmyo chuM, ema jene bhAva raheto hoya te vairAgyathI beTho che ema kahevAya. ene janmamaraNa thAya evA saMsAramAM besI rahevuM nathI paNa mokSe javuM che. gaMbhIrabhAvathI besavuM - upara kahela vairAgyamAM mokSe javAnI utAvaLa che jayAre gaMbhIratAmAM vicAra che, sahanazIlatA che. gaMbhIratA hoya to kazuM kAma bagaDe nahIM. vairAgya hoya tenI sAthe utAvaLIyo svabhAva hoya, gaMbhIratA na hoya to kaMIka bhUla karI bese ane mokSa levAne badale saMsAra vadhAre, ema thaI jAya. jemake koIne upalaka vairAgya Avyo hoya ane dIkSA levAnuM mana thaI gayuM hoya, tyAre temAM je je vighnarUpa lAgato hoya evo chokaro ke strI vagere marI jAya ke ghana hoya te lUMTAI jAya evI icchA kare to pApa bAMdhe ane narake jAya. mATe sAco jJAnagarbhita vairAgya joIe. te vairAgya hoya paNa jo sAthe gaMbhIratA na hoya to vakhate ArtadhyAna thaI jAya, vighna karatI vastuono vAraMvAra vicAra Ave ane klezita pariNAma thAya. paNa gaMbhIratA che te mULa vastu samajAvanAra che ke meM pote ja bAMdhelA A karma che. te mAre potAne ja bhogavavAnA che. bhogavyA vinA chUTe nahIM. ema gaMbhIratA hoya to vicAra Ave ane sahana kare. nahIM to saMsArathI kaMTALelo hoya ane koI kaMI kahI jAya to tarata chaMcheDAI jAya. jemake koIne na utAvaLuM kAma hoya ane kaMI pUchavA Ave, salAha levA Ave to ene lAge ke A baghA mAro jIva khAya che. paNa gaMbhIra svabhAva hoya to jevo prasaMga AvI paDe tyAM kema vartavuM te samaje che ane teno ukela lAve che, paNa muMjhAya nahIM ane ema jANe ke A to mArA ja pUrva karmano doSa che. tenuM atyAre A phaLa AvyuM che. paNa pharI navo saMbaMdha rAga, dveSa, Asakti karIne na joDIe to pharI evAM karma udayamAM Ave nahIM. mATe vairAgya ane gaMbhIrabhAvathI besavA mATenI yogyatA keLavuM. 13. saghaLI sthiti temaja. upara kahelI dazA prApta thAya to badhuM haravuM, pharavuM, bolavuM vagere vairAgya eTale Asakti rahita ane gaMbhIratA sahita thAya. jema nokara zeThanuM badhuM kAma kare, vicAra kare, baghI yojanAo ghaDI Ape paNa tene potApaNuM kazAmAM lAgatuM nathI, zeThe paisA kyAM rokyA che e badhuM jANe che chatAM e mArA nathI ema ane aMtaramAM raheluM che, tethI koI vAtanI bhAre ciMtA phIkara ke harSa zoka tene thatA nathI. tema jene sAco vairAgya hoya tenI saghaLI sthiti temaja hoya che. 14. vivekI, vinayI ane priya paNa maryAdita bolavuM. vacana kevuM hovuM joIe te saMbaMdhI kahe che. vivekI -- vivekI eTale vacana bolatAM pahelAM tethI potAnuM ke bIjAnuM hita thaze ke ati thaze 7 Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti teno vicAra karI pachI bolavuM te vivekI vacana. vinayI - mAna tyajIne bole te namratAvALuM vacana badhAne ruce che, paNa Agraha hoya to kheMce che. - priya - priya eTale karNapriya. je vaDe bIjAnI lAgaNI na dubhAya paNa sadbhAva pragaTa kare tevuM vacana te priya vacana. paNa maryAdita bolavuM - jayAM jema ghaTe tema maryAdAmAM rahIne bolavuM. jemake strI patine kahetI hoya to te rIta judI ane pitA putrane kaheto hoya te rIta judI. eka ja vastu kahevAnI hoya paNa kahevAnI paddhatimAM phera hoya che, kAraNake darekanI avasthA judI judI che. te prakAre kahevAya to te grAhya thAya che. maryAdAnuM ullaMghana thAya tyAM sAcI vAta paNa mArI jAya che. prabhuzrIjIe kahyuM ke kUvA para jaIne pANI mAMgatI vakhate putra potAnI mAne kahe ke "mAjI, pANI pAva." to khuzIthI pANI pAya; paNa "mArA bApanI bairI pANI pAema kahe to game nahIM. ene joIe che pANI,paNa vinaya ke avinayane laIne tenuM phaLa savaLuM ke avaLuM Ave che. maryAditano bIjo artha-joIe teTaluM ja; tethI vaghAre bola bola karavAnI jarUra nathI. kRpALudeve kahyuM ke- "alyabhASI thavuM." thoDuM bolIne hita ghaNuM kare evo bhagavAnano guNa che. stavanamAM Ave che ke "savi jANe thoDuM kahe re, prabhu tuM catura sujANa re, guNarasIyA" -zrI yazovijayajI mATe vacana vivekI, vinayI ane priya bolavuM paNa maryAdita bolavuM. 15. sAhasa kartavya pahelAM vicAra rAkhavo. sAhasanA kAmamAM ghanano ke kIrti meLavavAno ke ATha madamAMthI koIno Azaya che? ke koInI preraNAthI A sAhasa karIe chIe te pahelAM vicAravuM. e kAma pUruM karavA jeTalI ApaNI zakti che? ke AmAM keTalo samaya ApI zakIzuM? ke enuM zuM pariNAma Avaze? vagere prathama vicArIne pagaluM bharavuM. puSpamALAnA puSpa-34mAM paramakRpALudeve jaNAvyuM che ke - "Aje koI kRtyano AraMbha karavA ghArato ho to vivekathI samaya, zakti ane pariNAmane vicArI AjanA divasamAM praveza kara." koI paNa kAma mATe sAhasa karIe te pahelA ja vicArI levuM, jethI pAchaLa pastAvuM na paDe. 16. pratyeka prakArathI pramAdane dUra karavo. je je kAraNothI pramAda thAya te kAraNo tapAsIne dUra karavAM. mukhyatve AtmAne bhUlI javuM te pramAda che. sAtamuM apramatta guNasthAnaka che. tyAM pramAda nathI; kAraNa tyAM niraMtara AtmAno upayoga che. AThamA guNasthAnakathI jIvI zreNI mAMDe che, pachI kevaLajJAna thAya che.. pramAdanA lakSaNa - mokSamALAmAM "pramAda'nAmanA pAThamAM paramakRpALudeva jaNAve che - "(1) gharmanI anAdaratA (2) unmAda (unmattapaNuM) (3) ALasa ane (4) kaSAya e saghaLA pramAdanA lakSaNa che." pramAdane zrI tIrthakara karma kahe che. pramAdanA ATha bhedo :- (1) ajJAna (2) saMzaya (3) viparyaya (4) rAga (5) dveSa (6) smRtibhraMza (7) yoga pravRttinI asAvaghAnatA ane (8) gharmanI anAdaratA. pramAdanA bIjI rIte paMdara bhedo - 5 viSaya, 4 kaSAya, 4 vikathA, 1 nidrA, 1 sneha (rAga). Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti pramAdane tIrthakaradeva karma kahe che, ane apramAdane tethI bIjAM eTale akarmarUpa evuM AtmasvarUpa kahe che". -zrImada rAjacaMdra (va.pR.391) "ocho pramAda thavAno upayoga e jIvane mArganA vicAramAM sthiti karAve che, ane vicAra mArgamAM sthiti karAve che." (va.pR.361) mAre pramAda ocho karavo che e pahelAM nirNaya karI AkhA divasamAM tenuM lakSa rAkhyA kare ke pramAda ocho thAya che ke nahIM ema ghaDIe ghaDIe tapAsato rahe. je nirNaya karyo tenI vAraMvAra smRti thavAthI te pramANe vartAya che. "e vAta pharI pharI vicArI, te prayatna tyAM viyoge paNa koI prakAre karavuM ghaTe che. e vAta bhUlavA jogya nathI." (va.pR.361) tAtparya e ke AtmAmAM lInatA hoya, AtmAnI vismRti na thAya, smRtimAM bIjI vAta na rAkhe, tema vartavAthI pramAda dUra thAya che. "AtmajJAna vinA kyAMya, citta dyo cirakALa nA; AtmArthe vANI-kAyAthI, varte tanmayatA vinA." -zrI samAdhizataka ema koIpaNa rIte pramAdane dUra karavo, kAraNa enA jevo jIvano koI bIjo zatru nathI. 17. saghaLuM kartavya niyamita ja rAkhavuM. paramakRpALudeve jaNAvyuM che ke - "niyamathI kareluM kArya tvarAthI thAya che, ghArelI siddhi Ape che; AnaMdanA kAraNarUpa thaI paDe che." (va.pR.155) game eTaluM kAma hoya paNa krame krame, thoDuM thoDuM thatuM hoya to bhAra lAge nahIM. kAMkare kAMkare pALa baMghAya. zarUAtamAM agharuM lAgatuM hoya paNa jo roja karavAnI Teva paDI jAya to pachI sahaja thaI jAya che. azakya lAge evA kAmo paNa niyamita kArya karanArAo karI zake che. 33 varSanI uMmaramAM kRpALudeve keTalAM badhAM kAmo karyA che. keTalA vicAro karyA che, keTalAM lakhANo karyA che. hajAreka paramArtha saMbaMdhI patro lakhyA che ane kevI AtmAnI siddhi karI!sAthe keTalAM kAmo-saMsAra, sagAM, kuTuMbanA karavA paDyA. keTalAya kAmo to vairAgyanI vRtti hovAthI patro lakhavA vagerenA paDyA rahetA! evI kAmanI bhIDa vacce paNa kevA abhuta kAmo karyA che! 18. zukla bhAvathI manuSyanuM mana haraNa karavuM. "puSpamALA' 104muM puSpa - "saguNathI karIne jo tamArA upara jagatano prazasta moha haze to he bAI, tamane huM vaMdana karu chuM." zuktabhAvathI eTale je bhAvathI bIjAne tamArA pratye moha thavAne badale tenA hRdayamAM pavitratA vadhe te zuklabhAva. zrIbAhu jinanA stavanamAM paNa kahyuM che ke - "rUpa anuttara devathI, anaMtagaNa abhirAma; prabhujI jotAM paNa jagI jaMtune, na vadhe viSaya virAma. prabhujI" bAhuo -zrI devacaMdajI arihaMtanuM rUpa sarvArthasiddhinA devo karatAM paNa suMdara che. chatAM tethI viSaya vadhe nahIM paNa UlaTA virAma pAme che. "karma udaya jinarAjano, bhavijana gharma sahAya; prabhujI nAmAdi saMbhAratA, mithyAdoSa vilAya, prabhujI" bAhu -zrI devacaMdajI Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti zuddha AtmA jenA aMdara che, jenuM hRdaya dharmabhAvanAthI zukla eTale pavitra che; tenA pratye jeno bhAva vaLe che te gharma arthe thAya che. kAraNa ke te bhagavAna to viSayane poSanAra hotA nathI; paNa viSayanuM virecana karAvanArA che. sArAMza ke evA sArA zuddha bhAva rAkhavA, lohacuMbaka jevA. potAnA sArA bhAvathI bIjA jIvo paNa AkarSAI gharmamArgamAM joDAya, te rUpa thAya. puruSanuM svarUpa kevuM hoya che, sapuruSa kevA hoya che te TUMkamAM kahyuM ke te zuklabhAvathI bharelA hoya che. jema dIvo karIe chIe tyAM bIjA jIvaDAMo kheMcAIne Ave che, tema jJAnajyoti jayAM pragaTa hoya tyAM bIjA ajJAnI jIvo mithyAtvarUpI aMdhakAramAMthI AkarSAIne jJAnI pratye Ave che ane sukhI thAya che. te jIvaDAo to dIvAnI jyotamAM marI jAya che. tema "Akho loka trivigha tApathI baLato che." paNa temAM satparuSanAM vacana zItaLatA ApanArAM che. mATe te vacano vaDe aMtaHkaraNane zukla karavuM. 19. zira jatAM paNa pratijJA bhaMga na karavI. "gharma arthe bahAM prANanejI, chAMDe paNa nahIM gharma; prANa arthe saMkaTa paDeche, jAo e draSTino marma." manamohana -zrI yazovijayajI deha tajavo paDe to gharma ke pratijJA arthe tajavo sAro che, kema ke deha to pharI maLaze paNa gharmane jato karyo to gharma maLaze ke nahIM te nakkI nathI. hAthInA dAMta jema bahAra nIkaLyA pachI pAchA aMdara pesatA nathI, tema eka vakhata satparuSane je vacana ApyuM, pratijJA lIdhI te prANa jatAM paNa toDavI nahIM. "prANa jatAM paNa na karuM nyAruM he prabhu! mArI zraddhA vadhe ema jarUra kaMI karazo. tamAre zaraNe Avyo chuM, tame mane pALatA rahyA cho ane aMta samaye to jarUra mAruM rakSaNa karavA kRpA karajo. sarumAM mArI zraddhA che tenuM phaLa nirbhayatA Ave ke have maraNa Ave to paNa kaMI harakata nathI athavA maraNa AvavAnuM ja nathI - huM marI zakuM ema ja nathI; huM avinAzI AtmA chuM ema mane rahe. maraNa e to eka paryAya che, paryAyo to kSaNe kSaNe palaTAya che. ema paryAyavRSTi chUTIne dravyadraSTi eTale huM AtmA chuM e bhAva draDha thAya evI mAgaNI karuM chuM tathA aMta samaya upakArI vahelA Avajo evI prabhu pratye prArthanA karuM chuM. pratijJA jeTalI paLe te pramANamAM ja levI. laIne toDavAthI ghaNuM nukazAna thAya che. jemake sarovaranI pALa hoya ane eka jagAethI toDI hoya to pANI badhuM jatuM rahe che; tema koI paNa eka pratijJA toDavAthI AtmabaLane hAni pahoMce che, ghakko lAge che ke jethI bIjI pratijJA pALavAnuM paNa baLa rahevuM muzkela bane, Dagamaga thAya. mATe vicAra karIne pratijJA levI, ane tene prANanA jokhame paNa pALavI. koI upavAsanuM pacakhANa (pratijJA) le ane eka dANo paNa moDhAMmAM nAkhe to vrata toDavAnuM pApa lAge, ane koI ekAsaNAnuM vrata laIne ekavAra gharAIne khAya to paNa ene gharma thAya. ema vratabhaMganuM mahApApa kahyuM che. mATe zira jatAM paNa pratijJA bhaMga na karavI. 20. mana vacana ane kAyAnA yoga vaDe parapatnI tyAga. kAyA che te paNa para vastu che. te parapatnI jevI che. "kAyAnI visArI mAyA, svarUpe samAyA evAM; nigraMthano paMtha bhava - aMtano upAya che." -zrImad rAjacaMdra 10 Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti 10mAM vAkyamAM "gRhasthAzrama vivekI karavo" ema kahyuM temAM parapatnIno tyAga e gRhastha jIvanamAM mukhya che. gRhastha - avasthAmAM AdarzarUpa zrI rAma ane sItA gaNAya che. te eka patnIvratathI ane satIpaNAne laIne che. badhI paravastuomAM kAyA e vizeSa moha upajAvanArI vastu che. tethI jJAnIe potAnI kAyA ke paranI kAyAmAM Asakti nahIM rAkhavA mATe vAraMvAra kahyuM che. tulasIdAse paNa kahyuM ke paraghana patthara mAnavuM, parastrI mAta samAna; itanA kiye jo harina mile, to tulasIdAsa jamAna." jamAna=jAmIna, javAbadAra, jokhama lenAra che. dehAdhyAsa ghaTADavA mATe ATaluM kahyuM. kAyA e paravastu che. dehAdhyAsa hoya tyAM sudhI sva ke para kAyA pratye AkarSaNa thayA kare che. mATe sAtamuM parastrI tyAga vyasana kahyuM. te paheluM tyAgavA yogya che. sAmAnya sagRhasthane ATaluM to hoya ja. jenI vRtti kAbUmAM AvI che te ghAre te karI zake. mATe parastrIno tyAga mana, vacana ane kAyA traNe yoga vaDe sevavo. "strIne joIne saMsArI viSayalaMpaTI jIvane moha thAya, te gADha karma bAMdhe; tyAM jJAnIne te joIne vairAgya thAya che." (bo.3 pR.156) zivAjInuM draSTAMta - parastrI mAta samAna. "zivAjI chatrapati mahArASTranA bhaktarAjA viSe kahevAya che ke eka vakhate lUMTamAM ghanamAla, ghoDA tathA strIo vagere je pakaDAyAM hatAM te kacerImAM hAjara karyA. tyAre eka rUpavaMtI bAI pakaDAI hatI. tenA sAmuM zivAjI thoDIvAra joI rahyA pachI bolyA ke mArI mA jIjIbAI paNa AvI ja hatI. te sAMbhaLI sarva sAmaMto Azcarya pAmI bolI UThyA ke aho! ApaNAM ghanabhAgya che ke AvA pavitra nAyaka ApaNe mAthe che. mogala rAjAone hAthe AvuM strIratna caDyuM hoya to te janAnAmAM mokalI rANI banAvata ane bhogamAM magna thAta. paNa zivAjIe tene tenA patine tyAM bheTa sAthe pAchI mokalAvI, ema kahevAya chejI. A draSTAMta uparathI satparuSanA ziSyane ghaNuM vicAravAnuM che ke baMghana karAve tevAM jagatanAM kAraNo to cAre bAju gherIne rahyAM che, temAMthI bacavAnuM sAdhana eka sapuruSe karelI AjJA, smaraNa, vairAgya, boghanI smRti Adi che. te sAghanane jIva jo pramAdane laIne na vApare to karmabaMgha thatAM vAra na lAge tevA saMjogo A kALamAM jIvanI cAre bAju goThavAyelA che." (bo.3 pR. 156) 21. vezyA, kumArI, vighavAno temaja tyAga. uparanA vAkyonI pUrtirUpa A vAkya che. parastrI te pArakI mAlikInI vastu gaNAya che. jayAre vezyA, kumArI, vighavA paranI gaNAtI nathI, to paNa viSayAdhinane to potAnI vRtti bagaDavAthI te ja doSa lAge che. 20mAM vAkyamAM parapatnIthI potAnA AtmaguNano ghAta thAya che tathA bIjAnI lAgaNI dubhAya che, jenI patnI hoya tene AghAta lAge che; ema be doSa thAya che. 21mAM A vAkyamAM paNa pahelo doSa AtmaguNano ghAta gaNAvyo te to che ja, temaja bIjo doSa kumArI, vighavAnA je nikaTanA sagAM hoya temane paNa AghAta lAge che. mATe jene gharma karavo hoya tene to A sarve tajavA yogya ja che. ghammilakumAranuM draSTAMta - vezyAmAM lubdha. ghammilakumAra zeTha putra janmathI vairAgI hato. niraMtara gharmadhyAna karato. bIjA zeThanI putrI yazomati sAthe tenA lagna thayAM chatAM tenI pAse jAya nahIM; 11 Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti paNa gharmadhyAna karyA kare. tethI mAtAe pitAne kahyuM, ene vyasanIo sAthe saMga karAvo to e ThekANe Avaze. zeThe kahyuM putra hAthamAMthI jaze. chatAM zeThANInA haThathI vyasanI chokarAo sAthe mitratA karAvI. tethI ghIme ghIme te vezyAne tyAM javA lAgyo. pachI vezyAne tyAM ja rahevA lAgyo. e je paisA maMgAve te mokalavA lAgyA. pitA bimAra thayA to ya Avyo nahIM. marI gayA toya Avyo nahIM. pachI mAtA paNa marI gaI. paiso badho pUro thavAthI chelle potAnI strInA gaLe paherela maMgaLasUtra vezyAnI akkA pAse AvyuM. tethI have tene sAva nirdhana thayelo jANI khUba dArU pIvaDAvI, mUrzita avasthAmAM jaMgalamAM mUkAvI dIdho. pachI paradeza gayo tyAM ghaNI kanyAo paraNyo. pAcho potAnA nagare Avyo rAjAe nagarazeThanI padavI ApI. aMte puNyabaLe pharIthI gharmadhyAna karI dIkSA laI svarge gayo. kusaMgathI kevI bhayaMkara sthiti thAya che te jANI mAtApitAe bALakonI pUrI saMbhALa rAkhavI. anaMtamatinuM draSTAMta - kumArI kanyAmAM lubdha. caMpAnagarImAM priyadatta zeTha tathA zeThANI aMgavatIe ekavAra AcArya bhagavaMta pAse ATha divasanuM brahmacarya vrata letAM putrI anaMtamatine paNa hAtha joDavA kahyuM. teNe manathI AjIvana brahmacarya vrata laI lIdhuM. eka divasa bagIcAmAM sakhIo sAthe te hIMcakA upara beThI hatI. tene joI vidyAghara moha pAmyo. tethI tene UMcakI potAnA vimAnamAM besADI laI jatAM sAmethI potAnI strIne AvatAM joI anaMtamatine jaMgalamAM mUkI dIdhI. tyAM bhIlarAja tenA upara baLAtkAra karatAM tenA zIlanA prabhAve vanadevatA bhIlane mAravA mAMDyo. tethI bhIle tene eka vyApArIne ApI. teNe paNa potAnI strI karavA prayatna karatAM, nahIM mAnavAthI vezyAne ApI. vezyA banavAnuM nA pADatA teNIe rAjAne ApI. rAjA baLAtkAra karavA jatAM nagaradevatAe rAjAne upasarga karyo, tethI bhaya pAmI tene gharanI bahAra choDI dIdhI. tyAM kamalazrI sAghavIe joI tene potAnI pAse rAkhI. mAtApitA ayodhyAnI yAtrAe AvatAM anaMtamatinuM pharIthI milana thayuM. AvA kaSTo veThIne paNa potAnA zIlanI rakSA karI. je kumArI kanyAmAM moha kare tene pApanA daMDa bhogavavA paDe; mATe tevA pApa karavA nahIM. kapilanuM draSTAMta - vighavAmAM lubdha. kapila vidyA prApta karavA jatAM vidhavA strImAM moha pAmyo. tethI tRSNAnA puramAM gaLakA khAvA lAgyo. jyAre vicAra karI pAcho pharyo to tRSNAnuM zamana thayuM ane kevaLajJAna pAmyo. AvA mohanA phaMdamAM phasAvAthI vyavahAramAM te niMdAne pAtra thAya che tathA parabhavamAM durgatie jAya che. mATe AvA nimittothI sadA dUra rahevuM yogya che. mokSamALA pATha 46, 47, 48mAM A kathA che. 22. mana, vacana, kAyA avicAre vAparuM nahIM. mana -manathI A raudra dhyAna thayA kare che. te sahaja thaI gayuM che. jIva TevAI gayo che. ene mATe puruSArtha karavo paDato nathI. vagara vicAre ja eTale avicAre ema thayA kare che. jema nIka na bAMdhI hoya to jyAM DhALa hoya tyAM pANI cAlyuM jAya che, tema manano DhALa nIco che; tene ucca vicAra karIne nIkanI jema maryAdA bAMdhI vazamAM rAkhavA yogya che. pAMca indriyonA viSayamAM rAgadveSa karanAra to mana che. tene jItavuM hoya to "te je duricchA kare tene bhUlI javI; tema karavuM nahIM. te jyAre zabda spardhAdi vilAsa icche tyAre ApavAM nahIM." -zrImad rAjacaMdra 12 Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti b * taMdulamasyanuM draSTAMta - taMdulamasya moTA massanA AMkhanI pAMpaNa upara utpanna thAya che. tenuM zarIra cokhAnA dANA jeTaluM ja hoya che. tenuM vaja8SabhanArI saMghayaNa hoya che. moTA mAchalAnA mukhamAMthI keTalAka - nAnA mAchalAo Ava jAva karatA joI taMdulamasya 0 38ii . rIte huM vicAre che ? - vicAre che ke huM e jagyAe houM to eka paNa mAchalAne jIvato javA dauM nahIM, baghA khAI jauM. pote nAno hovAthI khAI zakato nathI paNa AvA mananA bhAvathI marIne sAtamI narake jAya che. (upadeza prAsAda bhASAMtara bhAga ranA AdhAre) vacana - avicArI vacana bolavAthI pAchaLa pastAvuM paDe. vera baMdhAI jAya to bhavobhava pAchuM duHkha UbhuM thAya ane bhaTakavuM paDe che. mATe vicAra karIne bolavAnI Teva rAkhavA yogya che. caMdrA ane putra sarganuM draSTAMta - caMdrA ane teno putra sarga hato. te bahArathI ghera Avyo. bhUkha bahu lAgelI hatI ane mA paNa kAma karavA bahAra gayelI hovAthI jyAre te ghera AvI tyAre putre krodhathI kahyuM- zuM tane koIe phAMsIe caDhAvI hatI? tyAre mAe paNa gussAmAM kahyuM - zuM tArA hAtha bhAMgI gayA hatA ke zIkAmAMthI khAvAnuM paNa na levAya? AyuSya pUrNa thaye banne mRtyu pAmyA. bIjA bhavamAM ekanA hAtha kapAyA ane ekane zULIe caDhavuM paDyuM. bannene avadhijJAnI guru maLavAthI temano pUrva bhava kahyo tethI jAtismaraNajJAna pAmyA. pachI anazana grahaNa karI deha choDI banne svarge gayAM. (u.prA.bhA.ranA AdhAre) utsutra prarUpaNA - e vacanano moTo doSa gaNAya che. bhagavAnanA vacanathI viruddha kahevuM te usUtra prarUpaNA che. jemake potAne gamato artha karavo athavA potAnI zithilatA poSavA mATe zAstranA vacanane maraDIne potAnA vartanane anukULa darzAvavuM. paNa bhavabhIru hoya te to potAnI azakti darzAve che ke bhagavAne to Ama kahyuM che paNa mArAthI te paLAtuM nathI; ema potAnA doSa kahI satya vAta kahe. jyAre utsutra prarUpaNA karanAra to bhagavAnanA vacanone paNa pheravI nAkhe ane kahe ke bhagavAnanA kahelAM vacana pramANe ja ame vartIe chIe. sumati ane nAgilanuM draSTAMta - magadha dezamAM kuzasthala nAmanA nagaramAM jIvAjIvAdika tattvone jANanArA sumati ane nAgila nAmanA be ghanADhya bhAI rahetA hatA. keTaleka kALe koI pApakarmanA udayathI teo nirdhana thayAM. tyAre te bannee paraspara vicAra karyo ke "ApaNe dravyarahita thayA chIe, tethI ghana upArjana karavA mATe paradeza jaIe." ema vicArIne teo zubha divase nIkaLyA. mArge cAlatAM eka divasa temaNe eka zrAvaka sAthe pAMca sAdhuone jatA joyA. sAro saMgAtha maLyo jANIne teo temanI sAthe cAlyA. keTaleka divase te sAdhuonI ceSTA tathA vANI uparathI temane kuzIlIyA jANI nAgile sumatine kahyuM ke "ApaNe A sAdhuo sAthe cAlavuM yogya nathI; kemake meM zrI neminAthanA mukhathI ekavAra ema sAMbhaLyuM hatuM ke "mevavide Dakhara avaMti te sIje, te vikrio vi nigivo na khaMti - evA prakAranA sAghuo veSaghArI hoya che, teone kuzIlIyA jANavA; teo draSTithI paNa jovA yogya nathI. mATe 13 Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mAnIti - vAta he bhAI! ApaNe A kudraSTi (mithyAdraSTi) one choDI AgaLa jaIe." te sAMbhaLIne sumatie kahyuM ke "he nAgila! tuM vakra draSTie doSa jonAro dekhAya che. A sAdhuo sAthe vAto karavI tathA gamana karavuM mane to yogya lAge che.' nAgile javAba Apyo ke "he bhAI! huM manathI paNa sAdhunA doSane grahaNa karato nathI, paraMtu meM bhagavAna tIrthaMkaranI pAse kuzIlIyAne nahIM jovAno nizcaya karyo che." sumati bolyo "jevo tuM buddhi vinAno che tevA tIrthakara paNa haze ke jeNe tane Avo niSegha karyo." e pramANe bolatA sumatinA mukhane nAgile potAnA hAthavaDe baMdha karyuM ane kahyuM ke "he baMdhu! anaMta saMsAranA kAraNarUpa AvuM vAkya tuM na bola. tIrthakaranI AzAtanA tuM na kara. A sAghuomAM bALatapasvIpaNuM jaNAya che, kemake teo aneka guNa viSayAdi doSothI dUSita che, mATe huM to temano saMga mUkIne jAuM chuM." sumati bolyo ke "huM to prANAMta thatAM sudhI paNa emano saMga choDavAno nathI." te sAMbhaLIne nAgila ekalo judo paDyo. pachI sumatie te sAghuo pAse dIkSA grahaNa karI. te pAMca sAghuomAMthI cArasAdhuo to aneka bhavamAM paribhramaNa karI chevaTe mokSapadane pAmaze ane pAMcamo to abhavya hovAthI anaMta saMsAra bhaTakaze. zrI gautama gaNaghare jinezvarane pUchyuM ke "he bhagavAna! sumati bhavya che ke abhavya?" bhagavAna bolyA "he gautama! sumatino jIva bhavya che." gautame pUchyuM "tyAre te hAla kaI gatimAM che?" bhagavAna bolyA ke "he gautama! kuzIlIyAnI prazaMsA tathA jinezvaranI AzAtanA karavAthI te paramAghArmika devapaNe utpanna thayo che. tyAMthI cyavIne te aMDagolika manuSya thaze. tenI aMDagolI levA mATe vepArIo rastAmAM mAMsa ane madIrA mUkatA mUkatA tene moTI daLavAnI ghaMTI upara lAvI deze. te ghaMTInuM paDIkuM pahelAthI UMcu rAkhaze. te AvyA pachI tenA upara te nAkhI daI tene pIlaze. bAra mahinA sudhI te ghaMTImAM pIDAtA tenA prANa chuTaze. AvA bhayaMkara duHkhone te bhogavaze. tyAMthI marI-pharI paramAghArmika deva thaze. tathA pharI aMDagolika manuSya thaze. e rIte sAta bhava aMDagolikanA karyA pachI anukrame vyaMtara, vRkSa, pakSI, strI, chaThThI narake nArakI ane kuSTI manuSya evA bhavomAM anaMtakALa sudhI paribhramaNa karIne chevaTe karmano kSaya thatAM cakravartI pada pAmI dIkSA grahaNa karI mukti meLavaze. jyAre nAgila to te ja bhavamAM bAvIzamAM tIrthaMkara neminAtha bhagavAna pAse dIkSA laI muktine pAmyo. (A prabaMdha vistArathI mahAnizithasUtranA cothA adhyayanamAMthI jANavo.) sumatinA avicAre vacana bolavAnuM AvuM phaLa jANI bhavyoe kuzIlIyAnI prazaMsA karavI nahIM. (u.prA. bhA.1nA AdhAre) kAyA- puSpamALAmAM "paga mUkatA pApa che." avicAre eTale ayatnAthI pApano vicAra karyA vinA emane ema varte to pApanA ghaNA kAryo thAya che. jemake levAmAM, mUkavAmAM, besavA, UThavA, pharavAharavAmAM, nAhavAmAM - emAM jo vicArapUrvaka varte to ghaNAM pApa aTakI jAya evAM che. tethI avicAre kAyA paNa vAparavI nahIM eka kahyuM. jema talavAra hoya ane vagara vicAre pherave to potAne vAgI jAya, tema potAnI kAyA paNa vagara vicArye vApare to te ja potAne paribhramaNanuM kAraNa thAya che. taravA mATe manuSya deha maLyo che te karma bAMdhavA mATe thaI paDe. mahezvara vaNikanuM draSTAMta - mahezvara nAmanA koI vaNike jU ne hAthamAM laI mArI nAkhI. tethI kumArapALe tene zikSA karI ane kahyuM - parabhavano bhaya na lAgyo paNa mAro bhaya paNa na lAgyo ke mane rAjA zikSA karaze. mahezvare jIvitanI bhikSA mAgI tyAre kumArapALe kahyuM - tAruM sarva ghana kharcIne 14 Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sumati ane nAgila nAgila aMDagolika manuSya Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti yukAvihAra nAmanuM prAsAda karAva; jene joI bIjA jIvo paNa jIva vagha na kare. (u.prA.bhASAMtara bhAga-ranA AdhAre) mATe mana, vacana, kAyA avicAre vAparuM nahIM. 23. nirIkSaNa karuM nahIM. mokSamALA zikSApATha 69mAM brahmacaryanI nava vADa lakhI che. temAM aMgopAMganuM nirIkSaNa na karavuM ema je lakhyuM te bhAvArthanuM A vAkya che. aMgopAMganuM nirIkSaNa vikAranuM kAraNa hovAthI rokavA mATe A vAkya kahyuM. have vAkya 23thI 43 sudhImAM brahmacaryanI rakSA saMbaMdhI vADonuM varNana kare che. "strImAM evI mohinI che ke prathama jIvane tene nIrakhavAnuM mana thAya che; pachI tenI sAthe vAtacIta karavAnuM mana thAya che, pachI potAnAM yaza, kIrti hoya tene ghULamAM meLavavA nirlajja bane che, pachI bhraSTa thaI A loka, paraloka banne bagADe che. mATe je manuSya Atmahita karavuM hoya teNe strI tarapha draSTi paNa na karavI, tenA aMgonuM nirIkSaNa na karavuM ane tenA saMsargamAM kadI AvavuM nahIM. strIonI kathAvArtA sAMbhaLavI nahIM. nirvikArI puruSono saMga karavo. jevA puruSono bhaMga karyo hoya tevA guNo prApta thAya che." (boghAmRta bhAga-1 pR.14) kiraNarANInuM draSTAMta - udayapuranA mahArANA pratApanA bhAI satyasiMhanI kiraNa nAmanI putrI hatI. tene pRthvIrAja cauhANane paraNAvI hatI. dilhImAM mInAra nAmanI bajAra hatI. tyAM strIo sivAya koI AvI zake nahIM. strIo ja vepAra kare. akabaranI rANIo vagere paNa tyAM vastu kharIdavA Ave. eka vakhata akabara bAdazAhe kiraNa bahu suMdara che ema sAMbhaLelu. tethI eka dutIne taiyAra karI rANI kiraNa pAse mokalI. ane kahyuM ke mInAra bajAramAM tene lAvI mane soMpIne tuM jaje. tuM je mAgIza te huM ApIza. tethI te dUtIe kiraNa pAse AvIne kahyuM -mInAramAM bahu suMdara vastuo AvelI che, cAlo ApaNe tyAM jaIe. tethI kiraNarANI te dutI sAthe mInAramAM AvI. bAdazAha paNa strIno veSa laI tyAM Avyo. tene ApIne te dutI tyAMthI cAlI gaI. kiraNe joyuM to te dutI maLe nahIM. bAdazAha strI rUpamAM tenI pAse Avyo. teNe joyuM to te puruSa che. pachI ene khabara paDI ke A to bAdazAha che. tarata ja tene nIce pADI daI tenI chAtI upara caDhI beThI. ane talavAra kADhIne batAvI kahyuM-AvA kAmo kare che. hamaNA mArI nAkhIza. bAdazAhe moDhAmAM daze AMgaLIo ghAlI dIdhI. tethI te bolI ke AjathI ja A mInAbajAra baMgha kara to ja tane choDuM; nahi to nahIM. AvI satI strIo paNa hoya che. satI strImAM mAnasika baLa hoya che. durAcArInI zakti nAza pAme che. zIla te ja tenI zobhA ane zaNagAra che. 24. hAvabhAvathI moha pAmuM nahIM. uparanA vAkyamAM potAnI icchAthI bIjAne jAe che, te vikArI vRtti potAnI che ane A vAkyamAM potAne vikAra nathI, athavA pote dhyAnamAM beTho che eTale vikAra avasthAmAM nathI paNa te dazA TakAvI rAkhavA mATe kahyuM ke koI upasarga, hAvabhAvavaDe deva ke manuSya caLAvavA icche to paNa vikArane AdhIna na thAuM, evI pratijJA te kare che. 1 5 Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti / Tii 25. vAtacIta karuM nahIM. nirIkSaNa kare, hAvabhAvathI moha pAme e be vADa kadApi tUTe to trIjI vADa, vAtacIta nA karuM nahIM, kemake te moha vadhavAnuM kAraNa che. vAtacItamAM ekabIjAne prasanna karavAno lakSa hoya che. e vAgabANa kahevAya che; je hRdayamAM vAge che. jemake koIe dveSathI gALa bhAMDI hoya te pachIthI paNa sAMbhara sAMbhara thAya che. tema rAga ke moharUpa viSavALuM vacana hoya to enuM paNa jhera caDhe che. mArA pratye ene rAga che ema lAge eTale e paNa tene poSavA mATe vacana, kriyA, ghana vagere vAparIne rAganI vRddhi karavA icche che. paNa te kartavyarUpa nathI. - vivekAnaMdanuM draSTAMta - vivekAnaMda skUlamAM bhaNatA hatA tyAre emanI buddhi autpAtika buddhi hatI. mAstara je bhaNAve te emane vagara lakhe moDhe thaI jAya. eka divasa eka chokarI skUlamAM kaMI lakhI zakI nahIM. tethI skUla chUTI tyAre geTa AgaLa AvIne UbhI rahI. jyAre vivekAnaMda AvyA tyAre teNIe kahyuM -bhAI, Aje mAstare je lekacara ApyuM te huM lakhI zakI nathI, tethI cAlatA cAlatA mane thoDuM samajAvI done. tethI vivekAnaMde rastAmAM cAlatA cAlatA te samajAvI dIdhuM. bannenA gharanA rastA jAdA hovAthI te chuTA paDyAM. paNa vivekAnaMdane tethI atyaMta vikAra thayo. paNa pAcho vicAra karyo ke Ama kema thayuM? pachI ghare AvI mAtAne kahyuM lAla maracA lAva. te laIne AMkhamAM ghAlI dIdhA. pachI mAe pUchyuM-Ama kema kare che? tyAre teNe potAnI baghI banelI hakIkata kahI. tyArapachI brahmacaryamAM teo bahu vRDhatAvALA thayA. eka aMgreja leDIe vivekAnaMdanuM majabUta zarIra joIne kahyuM ke Apake jaisA mujhe laDakA cAhie. tyAre vivekAnaMde javAbamAM kahyuM-mA! meM ApakA hI laDakA haiM aisA mAna lijIe. 26. ekAMte rahuM nahIM. ajJAnI mANasone ekAMta e bahu bUrI cIja che. lokalAjathI je nIti pALato hoya te paNa ekAMtamAM niraMkuza bane che ane game tevuM akArya karI bese che. A badhI brahmacarya saMbaMdhI vAto che. strI, puruSa sAthe ke puruSa strI sAthe ekAMta seve te anarthakArI che. ema jaNAvavA mATe A kahyuM che. vikAra poSe tevI vastuono niSegha karyo che. 27. stuti karuM nahIM. jenI stuti karavAthI vikAra vadhe tenI stuti karuM nahIM. jema yajJamAM ghI homavAthI bhaDako thAya tema jenA para rAga hoya tenI stuti karavAthI rAga vRddhi pAme che. bhagavAna para rAga hoya ane temanI stuti kare to bhagavAna pratye rAga vadhe che. saugharmendra aneka tIrthakaronI potAnA eka ja bhavamAM stuti kare che. eno gharmarAga eTalo badho vadhyo hoya che ke pAMce kalyANakamAM te pahelo cete che. kubera pAse tIrthakaronA janma thatAM pahelAM cha mahinAthI ratnasRSTi karAve che. janma thayA pachI bhagavAna sAthe ramavA devone e ja indra mUke che. A pramANe bhaktinA aneka prakAra te kare che. potAnuM AyuSya puruM thatAM manuSyabhava maLe che ane te ja bhavamAM ghaNo puruSArtha karI mokSe jAya che. bhAratanA putronuM vRSTAMta - ApaNane paNa bhakti game che, AtmAnI vAta game che, te sapuruSanI kapAnuM phaLa che. bhagavAnanI darzana stuti karavA jatAM bhAratanA hAthI nIce kacarAI gayelA 16 Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti makhamala jevA indragopa=gokaLagAya te manuSyabhava pAmI bharatanA putro thaI RSabhadeva pAse dIkSA lIdhI ane gharamAM hatA tyAre paNa manuSyabhavamAM eTalo vairAgya hato ke bole nahIM. tyAre bhArate RSabhadevane pUchyuM ke A chokarAo kema bolatA nathI? RSabhadeve kahyuM ke e badhA A bhave mokSe javAnA che. mokSagAmI jIva navA karma zuM karavA bAMghe? bhagavAnanI darzana stuti karavA janAra evA satparuSa bharatarAjAnA hAthInA paga nIce A jIvo dabAI javAthI sIdhA manuSyabhava pAmI mokSe gayA. mATe sAMsArika rAga vadhe evI stuti karuM nahIM. paNa jethI aMte rAgano nAza thAya evA prabhunI stuti karuM. 28. ciMtavana karuM nahIM. ciMtavanathI ekAgratA thAya che; tethI AtmA baLavAna thAya che. paNa te baLane mohAthIna jIvo moha vadhAravAmAM vApare che. strI AdinuM ciMtavana Arta - raudradhyAna thavAnuM kAraNa che. te pratye mohanI kalpanAo karI karIne jIva karma bAMdhe che. mATe tevuM ciMtavana karuM nahIM. citra ane saMbhUtinuM draSTAMta - citra ane saMbhUti beya caMDALanA putro hatA. muni bhagavaMtanA upadezathI vairAgya pAmI bannee dIkSA lIdhI. utkRSTa tapazcaryA karatAM hastinApura AvyA. sanaskumAra cakravartInI paTarANI temanA darzana karavA AvI tyAre vaMdana karatAM rANIno coTalo saMbhUtimunine page aDI gayo. tethI muni ciMtavavA lAgyA ke jo mArA tapanuM phaLa hoya to AvuM strIratna mane prApta thAo evuM niyANuM karyuM. puNyarUpI ghaDo DhoLI nAkhI pApano ghaDo bharyo. citramunie saMbhUtimunine samajAvyA chatAM mAnyuM nahIM. ahiMthI deha choDI devaloke gayAM. pachI saMbhUtino jIva brahmadatta cakravartI thaI sAtaso varSanuM AyuSya bhogavI sAtamI narake gayo. sAtamI narake tetrIsa sAgaropamanuM utkRSTa AyuSya che. brahmadatta cakravartInuM sAtaso varSanuM pAMca indriyanuM sukha zuM bhAva paDyuM? to ke eka zvAsozvAsanA badalAmAM 11lAkha 58 hajAra palyopamanuM lagabhaga duHkha bhogavavAnuM AvyuM, te paNa sAtamI narakanuM. 29. zRMgAra vAMcu nahIM. zRMgArarasanA varNanavALA pustako vAMcu nahIM. kemake te mohane poSe che. thoDI kalpanAne paNa vaghArI de che. rAjA mahArAjAone paNa na maLe evI kAlpanika vastuonuM varNana emAM hoya che. A badhI vastuonuM niSegha karavAnuM kAraNa ke AmAM paDI jAya to Atmahita ene sUjhe nahIM ane vakhate Atmahita karato hoya to cUkI paNa jAya; anAdino jIvane abhyAsa che tethI temAM citta ramyA kare. 30. vizeSa prasAda lauM nahIM. jarUra karatAM vaghAre AhAra lauM nahIM. nava vADamAM sAdo AhAra paNa vizeSa na levo ema kahyuM che. vizeSa AhAra brahmacaryane bAdhaka che ane UMghane preraka che. mitAhAra eTale mApasara joIe eTalo ja AhAra levo. "mitAhArI akabara sarvottama bAdazAha gaNAyo." (puSpamALA-58) 17 Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mAnIti 31. svAdiSTa bhojana lauM nahIM. akabara bI2balanuM dRSTAMta - akabare bIrabalane pUchyuM ke mANasano AhAra keTalo hoya? bIrabale kahyuM 'bazera.' akabara bAdazAhane A mAnavAmAM na AvyuM. tyAre bIrabale kahyuM 'koIka divasa Apane batAvIza.' eka divase bIrabale ghaNI judI judI khAvAnI vAnagIo potAne ghera taiyAra karAvI. pachI te rAjAne tyAM laI Avyo. rAjA jamIne UThayo tyAre judI judI vAnagIonA badhA dhALa rAjAnI AgaLa mUkyA. rAjAe kahyuM meM to jamI lIdhuM che. tyAre bIrabale kahyuM ghaNA divasathI A badhuM taiyAra karatA hatA jethI moDuM thaI gayuM, have jarI jarI darekamAMthI cAkhavAnI kRpA karo. 50-60 thALa hatA. emAMthI camaco camaco Apato gayo, te rAjAne khabara paDI nahIM. pachI bIrabale kahyuM A badhA thALo gherathI tolIne ANyA che ane ahIM pharI tolavA che. toLyuM to bazera ochuM thayuM. tyAre rAjAne bIrabale kahyuM ke tame jamyA uparAMta bazera khAI gayA. prabhuzrIjInuM dRSTAMta = svAdiSTa bhojana jIvane lalacAvanAra che. keTalo AhAra lIdho enI khabara paDe nahIM. badhI indriyone vaza karavI hoya to 2sanA indriyane pahelI jItavAnI jarUra che. paramakRpALudeve prabhuzrIjIne kahyuM ekAMtare upavAsa karavA karatAM nIrasa AhAra levo. game tevo AhAra levA beThA hoIe temAM ApaNane gamatuM AvyuM hoya to cetI javuM. dALa sArI lAgI hoya to temAM pANI nAkhavuM, zAka to zAkamAM. jene rasa rokavo che teNe je bahu sAru lAge te na khAvuM. pANI nAkhIne nIrasa khAvuM. pANI nAkhIne rasa vinAnuM na bhAvatuM khAvuM te sAru khAvAnuM paDatuM mUkavA karatAM paNa vadhAre agharu che. muni jIvanamAM TADhuM, lukhkhuM, sukuM badhuM maLI Ave tyAM svAdiSTa bhojana tyAgano abhyAsa karavo hoya to saheje thAya che. kRpALudeve kahyuM ke AkhA cha khaMDane jItavA sahelA che paNa rasanA indriya ane upastha (sparza) indriyane jItavI muzkela che. upastha=upa eTale pAse. je maLa indriyanI pAse che te kAmendriya. 32, sugaMdhI dravya vAparuM nahIM. kula attara vagere sugaMdhI dravya vAparuM nahIM. prANa indriyane AvA dravya ApavAthI mana caMcaLa thAya che ane kAmanI icchA kare che. tethI badhI indriyomAM unmattatA Ave che. mATe jJAnIoe teno niSedha karyo che. jene viSayabhoganI ke bIjAnA cittane AkarSaNa karavAnI icchA che te AvA padArthono upayoga kare che. tevuM saMsAramAM dekhAya che paNa jene kAmane jItavo hoya teNe AvA padArthono upayoga karavo nahIM. 18 Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti 33. snAna maMjana karuM nahIM. zarIranI zobhA karuM nahIM. e brahmacaryanI navamI vADa che. snAna maMjana e zarIrane sAruM dekhADavAno eka prakAra che. prabhuzrIjI kahetA ke mela che te sAdhunuM ghareNuM (zobhA) che. je gRhastha avasthAmAM suMdara gaNAya che te muni avasthAmAM zithilatA ke kalaMkarUpa gaNAya che. gRhasthane je lajjArUpa lAge te munine alaMkArarUpa che. gRhastha cIMtharA paheryA hoya ke mela zarIra upara hoya to te azobhya gaNAya che ane te ja muninI zobhA che. jamIna upara sUvuM, nAhavuM nahIM, bhUkhyA rahevuM te munine mATe zobhA che. je saMsArIne zobhe nahIM, te ja munine mATe prazaMsA yogya gaNAya. kAraNa ke saMsArano nAza karanAra munigharma che. gRhastha avasthAmAM saMsAra poSAya che. 34. ..............(A sthAne vAkya nathI). A badhuM svAdiSTa bhojanAdi na kare ane uparathI baghA niyamo pALe. paNa jo brahmacaryano bhaMga kare to badhA niyamo pALelA nakAmA che. "khALe DUcA ne daravAjA ughADA" jevuM thAya. sApa ke evuM kaMI na pese enA mATe nAnA nAnA kANAo baMgha kare paNa daravAjA to khullA eTale cora vagere baghAM pese, to pachI sApa vIMchI kema na pese. 35. kAma viSayane lalita bhAve yAcuM nahIM. kAma vikArane lalitabhAve eTale priyabhAve sArA jANI anya pAse yAcuM nahIM. A gRhastha avasthA viSe vAta che. vivAhita jIvana hoya teNe anyanA Agrahane vaza thavuM nahIM. paulika sukhonI icchA karavI nahIM. kAma viSayane yAcavAmAM vizeSa mohabhAvanI jAgRti che. tethI bIjAne paNa e dizAmAM doravAnuM thAya che. samaju hoya te vastunuM svarUpa jema che tema samaje che. tethI paudgalika vastune lalitabhAve eTale AsaktipUrvaka yAcato nathI. zIlavatInuM draSTAMta - ziyaLanuM akhaMDa pAlana. jaMbudvIpane viSe naMdana nAmanA nagaramAM ajitasena nAme zeTha raheto hato. tene zIlavatI nAme strI hatI. te zIlavatI zakunazAstra ane pazuonI bhASA vagere jANatI hatI. ajitasena paNa buddhinA baLathI rAjAno maMtrI thayo. eka vakhata rAjAe sImADAnA rAjA upara caDAI karavA jatAM maMtrIne sAthe AvavA kahyuM. maMtrIe zIlavatIne kahyuM huM rAjA sAthe jAuM chuM to tuM tArA zIlanI rakSA kevI rIte karIza? kAraNa pati ghera na hoya tyAre strIo svecchAe krIDA kare che. patinA AvA vacana sAMbhaLI netramAM AMsu lAvI zIlavatIe zIlanI parIkSAne batAvanArI potAnA hAthe puSpanI mALA banAvI patinA gaLAmAM paherAvI ane kahyuM ke jyAre A mALA karamAya tyAre samajajo ke mArA zIlanuM khaMDana thayuM. ajitasena rAjA sAthe ravAnA thayo. bIjA maMtrI, rAjA vagere, ajitasenanA gaLAmAM puSpanI mALA kema karamAtI nathI? te pAse rahelA mANasone puchyuM; tyAre teoe tenI strInuM satIpaNuM varNavI batAvyuM. e sAMbhaLI rAjAe hAsyamAM sabhA madhye ajitasenanI strI satI che te saMbaMdhI vAta karI. te sAMbhaLI azokanAmano maMtrI kahe huM tene caLAvI ApuM. tethI ardha lAkha dravya ApI tene zIlavatI pAse mokalyo. 19 Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mAnIti azomaMtrIe mALaNane maLI kahyuM ke tuM zIlavatIne kahe ke saubhAgyavAna puSa tane maLavA icche che. zIlavatIe kahyuM artha lAkha dravya lAva. te teNe ApyuM. ane amuka divasa nakkI karyA pramANe tene maLavA mATe azokamaMtrI Avyo. zIlavatIe vicAryuM ke ene enA pApanA phaLa dekhADuM. tene aMdara oraDAmAM laI gaI ane pATI vagaranA mAcA upara suMdara pathArI pAtharelI hatI tyAM besavA kahyuM. jevo beTho ke tarata ja khADAnI aMdara paDI gayo. ema thoDA divasonI aMdara bIjA traNa maMtrIo paNa AvyA. badhAne te khADAmAM nAkhI dIdhA, anukrame siMharAjA zatruno ya karI pAcho Avyo. eka divase te cAre maMtrI zIlavatIne kahevA lAgyA ke ame pApanA phaLa bhogavI lIdhAM; have amane bahAra kADho. tyAre teNIe kahyuM ke huM jayAre 'bhavatu' (thAo) kahuM tyAre tamAre paNa badhAe 'bhavatu' ema kahevuM. pachI zIlavatIe potAnA patine badhI vAta karI. rAjAne jamavA bolAvyA. rasoI kaMI bahAra dekhAI nahIM. tethI o2DAmAM jaI zIlavatI bolI nAnA prakAranA pakavAna taiyAra thaI jAo, tyAre aMdarathI avAja Avyo 'bhavatu'. rAjAnA pUchavAthI ajitasena zeTha kahe ke amAre ghera cAra yakSa che. tethI je joIe te maLe. rAjA kahe A yakSo mATe joIe. pachI gupta rIte te cArene khADAmAMthI bahAra kADhI sArA moTA karaMDiyAmAM nAkhyA ane sArA vastrathI tene DhAMkI rAjAne arpaNa karyAM. rAjA rathamAM vAjate gAjate potAnA mahelamAM laI gayo. pachI bapore jamavAno samaya thayo tyAre rAjAe kahyuM pakavAna vagere badhuM Apo. tyAre cAre jaNe 'bhavatu" ema kahyuM paNa kaMI thayuM nahIM. tethI karaDiyA kholIne joyuM to cAre maMtrI nIkaLyA. rAjAe badhI vAta jANI, Azcarya pAmI tenI buddhinI temaja zIlanI bahu prazaMsA karI. anukrame cAritra pALI pAMcamA devalokamAM banne zeTha zeThANI deva thayAM. tyAMthI manuSya avatAra laI mokSane pAmaze. mATe kAma viSayane lalita bhAve yAcuM nahIM. nahIM to evA burA hAla thaze. (u.prA. bhA.2nA AdhAre) 36. vIryano vyAghAta karuM nahIM. yuvAnomAM keTalIka kharAba Tevo hoya che. hastakriyA vagere vikArane vaza thaIne nakAmI ceSTA kare; tethI zarIra nirbaLa, rogI thaI jAya. mATe evuM kadI karuM nahIM. 37. vadhAre jaLapAna karuM nahIM. AjhAranI peThe vizeSa jaLapAna karavAthI ajIrNa thAya che. vikAranuM kAraNa paNa thAya che. munione to niyamita jaLapAna kahyuM che. digaMbarI munio to ekavAra AhAra le tenI sAthe ja pANI pIe che, pachI pItA nathI. jaLapAnano niyama keTalAka rAkhe che. be ke traNavAra ja pANI pIe. cAra prakAranA 20 Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti AhAramAM jaLa e paNa AhAra gaNAya che. AhAra vihAranI jeTalI jarUriyAta ochI teTalo vakhata AtmadhyAnamAM vizeSa gaLAya. te arthe bagho saMyama che. 38. kaTAkSa draSTithI strIne nIrakhuM nahIM. mohinIbhAva vicAra aghIna thaI, nA nIrakhuM nayane paranArI" -zrImad rAjacaMdra eja bhAva ahIM kahevo che. moha upajAve tevI rIte trAMsu jovuM te kaTAkSa draSTi. e zabda be arthamAM vaparAya che. puSpamALAmAM puSpa 96mAM kahyuM - "te ghara ApaNI kaTAkSavRSTinI rekhA che." tyAM abhAvavALI draSTi ke tiraskAranI draSTi che je aNagamo darzAve che. jyAre ahIM A sUtramAM kaTAkSa draSTi eTale mohavALI draSTi arthAt mohabhAve strIne nIrakhuM nahIM. "strInAM netromAM zItaLatA mAnavAmAM Ave che. paraMtu tenA kaTAkSa manuSyane agninI jvALA mAphaka bALanAra che. tenuM bolavuM madhura lAge paraMtu te viSatulya che. teno samAgama mRtyu samAna duHkhadAyI che". (bothAmRta-bhAga-1 pR.14) 39. hasIne vAta karuM nahIM. (strIthI) hAsya prakRti samyagadraSTine paNa hoya. te cAritramohanI prakRti che. teno kSaya kSapakazreNI caDhatAM AThamA guNasthAnakamAM thAya che. hAsya che teTalo asaMyamabhAva che. bIjAne zaMkAnuM kAraNa thAya. jene e Teva paDI gaI hoya te asabhya vacanovaDe pApa karIne paNa bIjAne hasAve. e rIte bIjAne paNa hasAvI pApamAM dore che. hAsyathI vaira paNa baMghAI jAya; draupadInI peThe tenuM AkaruM phaLa Ave che. asaMyama bhAvathI vikAranA udayamAM hAsya vaDe koIne AkarSavAmAM vRtti jAya che. ahIM to brahmacaryanI rakSAno lakSa rAkhIne vAkya lakhyuM che. koI hasIne vAta kare to sAmA vyakti upara evI chApa paDe ke mArA upara ene Asakti che, rAga che. mATe strIthI hasIne vAta karuM nahIM. 40. zRMgArI vastra nIrakhuM nahIM. AMkhane AkarSaNa kare tevA kapaDAM paheranAra upara lokonI draSTi paDe che. te uparathI tenA aMgopAMgano citAra hRdayamAM Ave che ane moha thAya che. jema vastra tema alaMkAra vagere paNa cittane che ki atyaMta AkarSaNa kare che. enA vinA jIvI zakuM nahIM ema keTalAkane thaI jAya che. aMjanacoranuM draSTAMta - aMjanacoranI kathAmAM Ave che ke eka vezyA bAgamAM pharavA gaI. tyAM eNe eka rAjAnI rANInA gaLAmAM suMdara hAra joyo eTale ene thayuM ke Avo hAra jo mane paheravAne na maLe to mAruM jIvana nakAmuM che. jyAre aMjanacora te vezyAne ghera Avyo tyAre teNIe tene te rANIno hAra corI lAvavA kahyuM. aMjanacora potAnI AMkhamAM eka jAtanuM aMjana AMjato jethI tene koI joI zakatuM nahIM. aMjanacora te hAra corI laI jato hato tyAre te hAranA ratnano prakAza ghaNo hovAthI koTavALanA jovAmAM Avyo tethI te tenI pAchaLa paDyo. aMjane jANyuM ke koTavALa mArI pAchaLa paDyo che tethI galI gUMcImAM thaI smazAnamAM cAlyo gayo. tyAM smazAnamAM eka bAgano mALI AkAzagAminI 'ka ja thaI jAya che. 21 Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti vidyA sAdhya karavA Darano mAryo sIkA upara caDha Utara karato hato. tenI himmata na cAlavAthI teNe batAvela maMtra bolI aMjanacore bathI doraDIo ekasAthe kApI nAkhI jethI vidyA siddha thaI. vidyAne, jyAM mULa maMtra ApanAra zeTha che tyAM laI javA kahyuM. zeTha zAzvatA sudarzana merunA caityAlayamAM pUjA karatA hatA. tyAM vidyA tene laI gaI. tyAM cAraNamuni maLyA. temano upadeza sAMbhaLI dIkSA laI mokSe gayo. paNa vezyA to mAtra hAra na maLavAthI duHkhI ja thaI. 41. daMpatI sahavAsa levuM nahIM. bhIMta ke paDadAnA aMtare koI daMpatI sUtA hoya to te bhaNI citta dauM nahIM. kAraNa tevAM nimitta cittane vikArI banAvanAra che. sahavAsa eTale evA loko sAthe rahevAthI, evI vAtacIta ke ceSTAo ke avAjo manane bhraSTa kare che. mATe daMpatI sahavAsa levuM nahIM. 42. mohanIya sthAnakamAM rahuM nahIM. mokSamALAmAM brahmacaryanI pahelI vADa vasati nAme che. temAM strI, pazu ke napusaMka jyAM rahetA hoya tevA sthAnamAM rahuM nahIM. jethI moha utpanna thAya tevA mohanIya sthAnakamAM rahuM nahIM. 43. ema mahApuruSoe pALavuM. huM pALavA prayatnI chuM. brahmacarya saMbaMdhI baghA vAkyo kahyA. te mahApuruSoe pALavA yogya che. mahApuruSa thavAmAM brahmacarya e eka parama sAdhana che. paramakRpALudeve potAnI bhAvanA pragaTa karI ke te vADo pALavAno huM prayatnI chuM ane mahApuruSoe paNa tema pALavuM. nAnapaNamAM kapALudeva vavANiyAmAM sAdhvIonA kahevAthI upAsare temanI pAse jatA tyAre paNa sAthe popaTalAlane laI jatA hatA. tyAM mokSamALAnA pATho samajAvatA tathA zAstronA paramArtha jaNAvatA hatA. 44. loka niMdAthI DaruM nahIM. gharmakAryamAM lokalAjano aMtarAya jIva gaNe che, te anaMtAnubaMdhI kaSAyanuM kAraNa che. gharma pAmavA na de evI lokalAja che. lokalAja manamAM hoya to jANe ke mane koI kaheze to, athavA koI dekhI jaze to mArI niMdA karaze, ema manamAM bhaya rahyA kare che. lokaniMdA thatI hoya temAM TakI rahevuM e bahu muzkela che. gharmamAM kevI pakaDa thaI che tenI e kasoTI che. rAma jANatA hatA ke sItA nirdoSa che chatAM lokaniMdAthI DarIne sagarbhA sItAne bhayaMkara jaMgalamAM tajI dIghI. loko ApaNane sArA kahevAthI sArA thaI jatA nathI, ane loko khoTA kahe tethI ApaNe kaMI pApI thaI jatA nathI. UlaTo je lokaniMdAno Dara rAkhe te Atmahita karavAnuM cUkI jAya che. paramakRpALudeve patrAMka 194mAM cAra pratibaMgha kahyAM che - "lokasaMbaMghI baMghana, svajanakuTuMbarUpa baMghana, dehAbhimAnarUpa baMghana, saMkalpavikalparUpa baMghana" svacchaMda roke to paNa A cAra pratibaMgha oLaMgyA sivAya jIvanuM kalyANa thatuM nathI. " upadeza saguruno pAmavo re, TALI svacchaMdane pratibaMgha". - zrImad rAjacaMdra satI sItAnuM draSTAMta - rAvaNanA ghera sItA rahevAnA kAraNe lokaniMdAthI zrI rAme garbhavatI satI sItAne jaMgalamAM mUkAvI. tyAM sItA senApati pratye bolyA ke rAma lokApavAdathI bhaya pAmyA hatA to temaNe mArI parIkSA divya vagerethI karavI hatI. pharI rAmane kahejo ke lokApavAdathI mAro tyAga karyo tema mithyAdraSTilokonI vANIthI zrI jinabhASita gharmane choDazo nahIM. senApati sItAne praNAma karI mAMDa 22 Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - sItAjInI jaidhAlamAM mUkatI, sItAjInI agni paMcanA sIdIchatrI vairAgya, rAmane pUrI sItAjInI dIkSA @gNInA bagIcAmAM sItAjI Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti mAMDa tyAMthI pAcho pharyo. sItA jaMgalamAM ekalI Amatema pharavA lAgI. vAjaMgha nAme rAjA sainyasahita jaMgalamAM Avyo. te sItAne joI tenI pAse Avyo. sItAne bhaya lAgyo. tyAM sumati nAme maMtrI bolyo ke A rAjA paranArInA sahodara che mATe tame nirbhaya raho. pachI rAjAe kahyuM mane tamArA bhAI bhAmaMDala jevA gaNI mArA ghare cAlo. pachI rAjAe potAne ghera rAkhI. tyAM lavakuzano janma thayo. rAma lakSmaNanI sAthe yuddha karatAM lavakuzano jaya thayo. pachI lokone sItAnA satItvanI pratIti karAvavA mATe agnimAM praveza karAvyo. tyAre vizALa agnikuMDa te satItvanA prabhAvathI jaLano kuMDa banI gayo. tenA madhye suvarNakamaLa upara sItAjI virAjamAna thayA. pachI rAme kahyuM have ghare cAlo. tyAre sItAjI kahe - jagatanA AvA prapaMcathI huM vairAgya pAmI chuM. mATe have huM dIkSA laIza. dIkSA mATe sItAjIne kezaloca karatAM joI zrI rAmane mUrchA AvI gaI. pachI sItAjI zrI guru pAse dIkSA grahaNa karI tapa saMyama ArAdhI bAramA devalokamAM indranI padavIne pAmyA. 45. rAjyabhayathI trAsuM nahIM. koI niyama amuka vakhata sudhI le che. temAM AgAra eTale chUTa. rAjA ke lUMTArA vagerethI vrata viruddha vartavuM paDe to temAM mAre AgAra eTale chUTa che, tethI vratabhaMga na thAya. temAM rAjabhaya eka AgAra che, paNa e sAmAnya manuSyo mATe che. mahApuruSo to nirbhaya hoya che. tethI kahyuM ke "rAjyabhayathI trAsuM nahIM." eTale rAjAnA bhayathI DarIne satyane choDuM nahIM. samyadraSTinA varNana viSe samayasAramAM kahyuM ke traNa lokamAM kSobha thAya tevo koI akasmAta thAya to paNa samyavRSTinuM roma pharake nahIM. te jANe che ke AtmA marato nathI. bahu thAya to deha je paryAyarUpa che te chUTI jAya. te to game tyAre chUTavAno ja che. eka vakhata maraNa to avazya AvavAnuM che. tenI zaMkA rAkhIne AkhI jIMdagI DaryA karavuM, e vicAravAna jIvanuM kartavya nathI. "lAkho varSo taka jIuM yA mRtyu Aja hI A jAve" evA bhAvamAM vartavA yogya che. kAlikAcAryanuM draSTAMta - niDarapaNe satya kahevuM. datta rAjA mithyAtvI hato. pazuone yajJamAM homI gharma mAnato. ekadA kAlikAcArya tyAM padhAryA. bhadrA mAtAnA AgrahathI datta rAjA vaMdana karavA Avyo. gurumahArAje tene gharmadezanA ApI. te sAMbhaLI datte yajJanuM phaLa pUchyuM. gurue kahyuMH jayAM hiMsA hoya tyAM gharma nathI. pharI pUchyuM tyAre kaheH hiMsA durgatinuM kAraNa che. datta kahe yajJanuM phaLa jevuM hoya te satya kaho. tyAre AcArye vicAryuM ke A rAjA che, yajJamAM prItivALo che, chatAM niDarapaNe satya ja kahyuM ke he datta! huM nizcayapUrvaka kahuM chuM ke A hiMsAmaya yajJanuM phaLa narakagati che. datte kahyuM : "e kevI rIte jaNAya? gurue kahyuM: AjathI sAtame divase ghoDAnA pagathI uDelI viSTA tArA mukhamAM paDaze. pachI tuM loDhAnI koThImAM pUrAIza. pachI narakagati pAmIza. datte kahyuM tamArI zI gati thaze? gurue kahyuM : tharmanA prabhAvathI svarge jaIza. te sAMbhaLI gurunI AsapAsa sipAIo goThavI datta rAjA mahelamAM gayo. sAta divasa sudhI bahAra nIkaLavuM nahIM ema ghArI mahelamAM rahyo. paNa karmAnusAra sAtamAM divasane AThamo divasa jANI gurune mAravA mATe bahAra nIkaLyo. tyAM rastAmAM mALIne hAjata thavAthI viSTA karI tenA para phalano Dhagalo karyo hato. tenA upara dattanA ghoDAno paga paDatAM viSTA UchaLIne tenA moDhAmAM paDI. gurunA vacana upara vizvAsa AvavAthI te datta rAjA pAcho pharyo. paNa jItazatru rAjAnA sevakoe tene pakaDI lIdho. pachI 23 Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mAnIti loDhAnI koThImAM nAkhI pakAvyo. ahIM paNa narakanI vedanA bhogavIne sAtamI narake gayo. udezamALA) ema kAlikAcAryanI jema satya upadeza ApuM. paNa Darano mAryo kadI asatya upadeza ApuM nahIM. 46. asatya upadeza ApuM nahIM. asatya upadeza eTale utsUtra prarUpaNA. e moTo doSa che. keTalAka rAjyanA trAsa ke bhayathI ke lAlacathI potAnI mAnyatAnI viruddha upadeza Ape che; te potAnuM aMtaHkaraNa vecyA jevuM che. rAjAnA DarathI koIne prasanna karavA asatya kahevuM te nyAya nathI. sAcuM hoya te nirbhayapaNe jaNAvavuM joIe. mauna rahevuM paNa asatyano upadeza to na ja Apavo. satya para jene vizvAsa che te Darato nathI. asatya pakSano ne dAsa thato nathI. lutharanuM dRSTAMta - suthara nAmano aMgreja eka vakhata popa ane yuropanA badhA dharmAcAryonI sAme ekle hAthe laDyo. teNe badhA mANaso potAnA pakSamAM hoya to asatyanI sAmuM thavuM evo vicAra karyo nahIM; paNa pote satya hovAthI enA pakSamAM pachI AkhuM yuropa AvI gayuM, 47. kriyA sadoSI karuM nahIM. doSa TALavA mATe kriyA che, ane kriyA doSa sahita karavAthI te doSa kAyama rahe che. keTalAka ema kahe che ke game tevI doSavALI kriyA paNa loko karatA raheze to dharma Takaze. tenA uttaramAM sAmA pakSavALAe kahyuM ke doSavALI kriyA te ja gharmano pAyo DagAvanAra che. kalyAnna to satpuruSa ke bhagavAnanA vacanathI che. temAM doSa umeravA eTale ke doSavALI kriyA karavI te uttama rasoImAM jhera nAkhavA jevuM che. thoDuM karavuM paNa sAruM karavuM, doSarahita karavuM ema bIjA pakSavALAnuM mAnavuM che. bhAva sahita kriyAnuM utkRSTa phaLa - jema AkAzamAM tArA ghaNA hoya paNa prakAza paDato nathI. jayAre caMdra ke sUrya eka hoya to paNa prakAza Ape che. mATe dharmamAM saMkhyAnI jarUra nathI. ghaNI saMkhyA hoya tethI moTo ke sAro dharma gaNAya nahIM. prabhuzrIjI kahetA ke sAcI agninI eka cinagArI hoya te paNa karoDo maNa rUne bALI nAkhe; paNa kAgaLa para karoDo vAra agni zabda lakhI te kAgaLa rUmAM nAkhe tethI eka pUNI sarakhI paNa baLe nahIM. tema sAcA bhAvarUpa agni sahitanI kriyA jo dhoDI paNa haze to te ghaNA karmane bALI nAkhaze ane utkRSTa phaLa Apaze. pahelA pakSavALA kahe che ke sadoSavALI paNa sAmAyika, pratikramaNa karavAnI Teva rAkhI haze to koIka vakhate sAcI sAmAyikAdi kriyA karaze. koI pakSa ekAMte grahaNa karavA yogya nathI. paNa banatAM sudhI sadoSI kriyA thatI hoya to paNa doSa TALavAnI buddhi rAkhavA yogya che. bane to doSa rahita kriyA karavI. mahApuruSono svabhAva to evo hoya che ke koI kriyA karavA jeTalI potAnAmAM zakti na hoya tyAM sughI te karavAnI utAvaLa karatA nathI. jyAM sudhI apratyAkhyAnAvaraNIya ke pratyAkhyAnAvaraNIya kAyano udaya hoya tyAM sudhI dezavrata ke mahAvrata letA nathI, paNa te vratonI bhAvanA rAkhIne kaSAya TALavAno puruSArtha kare che. koIe vrata na levuM ema ekAMte kahevuM nathI. paNa jene potAnA kaSAyanI khabara che te kaSAya TALavA pahelo prayatna kare che. vratane mATe utAvaLa karatAM nathI. kaSAyanA abhAve vrata saheje prApta thaze. e viSe 24 Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti paramakRpALudeva jaNAve che - "udAharaNa dAkhala ke jema koI eka manuSya tenI rUDhi pramANe sAmAyika vrata to kare che, teno niSegha nahIM karatAM, teno te vakhata upadezanA zravaNamAM ke sAsvaadhyayanamAM athavA kAyotsargamAM jAya tema tene upadezavuM. kiMcitmAtra AbhAse paNa tene sAmAyika vratAdino niSegha hRdayamAM paNa na Ave evI gaMbhIratAthI zuddha kriyAnI preraNA karavI. khullI preraNA karavA jatAM paNa kriyAthI rahita thaI unmatta thAya che; athavA tamArI A kriyA barAbara nathI eTaluM jaNAvatAM paNa tamArAM pratye doSa daI te kriyA choDI de evo pramatta jIvono svabhAva che, ane lokonI draSTimAM ema Ave ke tame ja kriyAno niSegha karyo che. mATe matabhedathI dUra rahI, madhyasthavat rahI svAtmAnuM hita karatAM jema jema para AtmAnuM hita thAya tema tema pravartavuM, ane jJAnInA mArganuM, jJAna kriyAnuM samanvitapaNuM sthApita karavuM e ja nirjarAno suMdara mArga che." (va.pR. 653) 48. ahaMpada rAkhuM ke bhAkhuM nahIM. uparanA vAkyamAM sadoSa kriyA kahI tenuM kAraNa kriyAnI vidhinuM ajJAna hoya athavA jANato hoya chatAM azaktine laIne doSa thaI jAya tene mATe kahyuM che. paNa kriyA karI tenuM abhimAna rAkhavuM te moTo doSa che. meM karyuM, meM kevuM sAruM karyuM, mArA jevuM koI karI zake nahIM vagere ahaMpaNAno doSa rAkhuM nahIM ke bhAkhuM nahIM eTale kahI batAvuM nahIM. sArA mANaso sArA kAma kare che paNa gupta rAkhe che. bIjAnA guNo pragaTa karavA ane potAnA guNo DhAMkavA e sajjana puruSanA lakSaNa che. jenA aMtaramAM ahaMbhAva nathI tenA vacanamAM vakhate kAraNasara satyavAta jaNAve to paNa A ahaMkAra karavA bole che ema jaNAtuM nathI. paNa jenA aMtaramAM ahaMbhAva che te vANImAM ahaMbhAvanA zabdo na AvavA de to paNa bIjAnA aMtaramAM tenA ahaMkAranI chApa paDyA vinA rahetI nathI. cIpI cIpIne bolato hoya paNa enA zabdo ja eno bhAva batAvI Ape che. manomana sAkSI che. jemake eka ghoDesvAre DozImAne kahyuM - "lAvo DozImA, tamAruM poTaluM laI jAuM." DozImAe kahyuM "nA bA mane khabara paDI gaI. tane kahI gayo te mane paNa kahI gayo;" arthAt mane khabara paDI gaI ke tAre poTaluM laIne nAsI javuM che. sAmAnuM mana tenA vacana parathI parakhAI jAya che. mATe ahaMpada rAkhuM nahIM ke bhAkhuM nahIM. 49. samyak prakAre vizva bhaNI draSTi karuM. jagata AtmArUpa mAnavAmAM Ave" -zrImad rAjacaMdra. "sarva AtmamAM samadraSTi dyo, A vacanane hRdaye lakho." -zrImad rAjacaMdra. paramakRpALudevanA hRdayamAM vizva bhaNI kevI samatAdraSTi che te jaNAve che - "jevI draSTi A AtmA pratye che, tevI draSTi jagatanA sarva AtmAne viSe che. jevo sneha A AtmA pratye che tevo sneha sarva AtmA pratye varte che. jevI A AtmAnI sahajAnaMda sthiti icchIe chIe, tevI ja sarva AtmA pratye icchIe chIe. je je A AtmA mATe icchIe chIe, te te sarva AtmA mATe icchIe chIe. jevo A deha pratye bhAva rAkhIe chIe, tevo ja sarva deha pratye bhAva rAkhIe chIe." (va.pR.384) uparanA vAkyomAM jJAnI puruSone kevA samyaka bhAva hoya tenuM varNana che. jyAre mithyAvRSTi 25 Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti jagatavAsI jIvonI samyaphadraSTi nathI tyAM nahIM jevI vastune mAhAsya ApI moTI mAnavAmAM Ave che. jemake gharamAM phAnasa jevI nAnI vastu hoya to te kevI sArI che, koInI evI nathI vagere vikalpa thAya che. te ghaNI TUMkI draSTi che. paNa jo vicAre to caMdra, sUrya ke AkhA cauda rAjaloka AgaLa e zA hisAbamAM che. A viSayane spaSTa karatA paramakRpALudeva jaNAve che ke moTA Azcarya pamADanArAM evAM jaLa, vAyu, caMdra, sUrya, agni Adi padArthonA je guNo te sAmAnya prakAre paNa jema jIvonI draSTimAM AvatA nathI, ane potAnuM je nAnuM ghara athavA je kaMI cIjo tene viSe koI jAtanuM jANe AzcaryakAraka svarUpa dekhI ahaMva varte che, e joI ema thAya che ke lokone dRSTibhrama-anAdikALano-maTyo nathI; jethI maTe evo je upAya, tene viSe jIvanuM alpa paNa jJAna pravartatuM nathI; ane tenuM oLakhANa thaye paNa svecchAe vartavAnI je buddhi te vAraMvAra udaya pAme che; ema ghaNA jIvonI sthiti joI A loka anaMtakALa rahevAno che, ema jANo." (va.pR.336) prabhuzrIjI kahe - eka lapaDAka mAge che. lapaDAka vAge to moTuM vAMku hoya te sIdhuM thaI jAya; tema boghathI aMtaradraSTi thAya pachI gharanuM, zarIranuM mAhAsya nIkaLI jAya. pachI to jema uMdara, cAMcaDane rahevAnuM ghara che tema mAruM paNa che. temAM mAruM mAruM khoTuM zuM kAma kahevuM. AkhA vizvano vicAra Ave to mAruM mAruM na kare. traNe kALano vicAra Ave to AvI sAMkaDI maryAdAvALI kSaNika vastuono moha dUra thAya ane svapna jevuM badhuM lAge. 50. niHsvArthapaNe vihAra karuM. "vicaravuM udayAthIna paNa vItalobha jo"- apUrva avasaramAM AvI bhAvanA paramakRpALudeve nAnapaNamAM karela. vihAra karavAnuM kAraNa apratibaddha rahevA mATe che ke jethI koI ThekANe pratibaMgha na thAya. paNa koI svArthathI vihAra kare ke mane phalANuM jovA maLaze vagere, tyAM pahelo svArtha Avyo. svArtha che te ja pratibaddhatAnuM kAraNa che. vihAramAM je ghAryuM hoya te maLe to ene game, rAga thAya, pratibaMgha thAya mATe niHsvArthapaNe vihAra karuM. vItalobha ane niHsvArthapaNuM eka ja che. svArtha e lobha che. vItarAgI ke niHspRhI purUSo game tyAM sukhI che. kemake temane bIjI koI icchA hoya nahIM, mATe duHkha paNa thAya nahIM. RSabhadeva bhagavAnanuM draSTAMta - RSabhadeva bhagavAna vihAra karatAM karatAM bAhubalIjInI nagarI takSazilApurI nAme che tyAM sAMjanA samaye AvI udyAnamAM kAyotsarga rahyAM. udyAnapAlake bAhubalIjIne prabhu padhAryAnI vAta karI. tethI bAhubalIjIe vicAryuM ke savAramAM badhA maLIne prabhunA darzana karavA jaIzuM. bhAvathI bhagavAnanI pUjA karIzuM. tethI AkhA zaheramAM taiyArI karAvI. rAtri bahu lAMbI lAgavA lAgI. prabhAta thatAM bAhubalIjI parivAra sahita vAMdavA AvyA. tyAM udyAnapAlakane pUchyuM ke bhagavAna kyAM che? teNe kahyuM bhagavAna prabhAta thatA vihAra karI gayA. te sAMbhaLIne bAhubalIjI raDavA beThA ke meM bhagavAnanA caraNanA darzana karyA nahIM. tyAre maMtrIe samajAvyA ke bhagavAnanA jyAM pagalAM paDyA che te pagalAMnA darzana karo. pachI bAhabalIjIe tenAM darzana karyA. te pagalAM upara ratnamaya gharmacakra sthApana karyuM. bhagavAna aho! kevA niHsvArthapaNe vicare che. (trizaSTizalAkApuruSa caritranA AdhAre) 26 Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti 51. anyane mohanI upajAve evo dekhAva karuM nahIM. koIpaNa mArA nimitte mohamAM na phasAya evI bhAvanA karavI te dayA che. sajjana puruSo bIjAnuM dila dubhAya tema vartatA nathI. tema vivekI puruSo mohane duHkha denAra jANe che. tethI bIjA jIvone moha Upaje evo dekhAva paNa karatA nathI. jema dIvAthI aMjAIne pataMgIyA dIvAmAM AvIne paDe che ane duHkhI thAya che. te aTakAvavA dayALu puruSo dIvA para kaMI DhAMkaNa rAkhe che. tema jagatanA jIvone mohanuM duHkha potAnA nimitte na thAo ema sajjana puruSo icche che. mohI jIvone ajJAna dazAne lIdhe sAruM jovAnuM, sAruM khAvAnuM, sAruM sAMbhaLavAnuM maLe tyAre tAtkAlika sAruM lAge che ane temAM moha pAme che. paNa te vakhate rAgadveSa thavAthI karma baMdhAya che. te duHkhanuM kAraNa che ema te jANatA nathI. paNa mohanA kAryamAM ja sukhanI anAdinI kalpanA hovAthI potAne tethI sukha thAya che ema mAne che ane bIjAne paNa sukhI karavAno e ja upAya che ema samaje che. tethI jenA hRdayamAM moha che te bIjAne paNa moha upajAve tevA dekhAvo, ceSTA, vacananA uccAra vagere kare che. manamAM ciMtavanA paNa e ja prakAranI rahe che ke mArA pratye bIjA jIvo AkarSAya to sAruM. tyAM evI bhAvanA karanArane ane tenA pratye je AkarSAya te bannene e karmabaMghanA kAraNa che. paNa te tenA lakSamAM rahetuM nathI. mATe anyane moha upajAve evo dekhAva karuM nahIM. para. gharmAnurakta darzanathI vicaruM. vAkya 50, 51 ane parane saMbaMdha che. gharmAnurakta eTale jene gharma pratye prema che. te kAraNe vihAra karuM jethI gharmano pracAra thAya. darzana zabda ahIM dekhAva mATe vAparyo che. darzana eTale dekhAva, ceSTA vagere paNa gharmane prere tevI vairAgyavALI rAkhuM. ceSTA eTale gharmakriyA, te paNa vairAgyasahita karuM; ke jethI lokone thAya ke amAre paNa A karavuM che. arthAtu gharmamAM tallInabhAve vairAgyapUrNa dekhAvathI vihAra karuM. je saMsArathI trAsa pAmelA vairAgI hoya tene saMsAranI vAto ke samAcAro vagere na game te gaMbhIrabhAvavALA hoya. gaMbhIrabhAva eTale jenA aMtaramAM suMdara vicAraNA cAlatI hoya. temanA evA udAsInabhAva emanI mukhamudrA parathI paNa jaNAya. evI ceSTAovALA gharmAnurakta puruSo hoya. te kaho te pUcho saune, te iccho tanmaya raho; jethI mithyAtva mUkIne, jJAnAvasthA tame graho.-- samAdhizataka 53. sarva prANImA samabhAva rAkhuM. paramakRpALudeve puSpamALA vAkya 11mAM "sarva prANImAM samadraSTi' ema kahI gharmanuM mULatattva darzAvyuM. tathA mahAnItinA vAkya 49mAM "samyaka prakAre vizva bhaNI draSTi karuM" ema kahI jagata bhaNI kema jovuM te jaNAvyuM. paNa A pa3mAM vAkyamAM to upasarga ke aNagamatI vastuo AvI paDe to paNa samabhAva rAkhuM. samabhAva rAkhavAnI jANe pratijJA karI hoya evuM A vAkya che. samabhAva e mokSanuM kAraNa che. mallinAtha bhagavAnanuM draSTAMta - mallinAtha bhagavAne dIkSA lIdhI te ja divase samabhAvathI kevaLajJAna pragaTa karyuM. ane dezanA paNa samabhAva-samatA viSe ApI. dIkSA vakhate bhAva caDhIyAtA hoya. tenA pariNAme dareka tIrthakarane dIkSA sAthe mana:paryavajJAna pragaTe che. mallinAtha bhagavAne te bhAvone vizeSa caDhiyAtA rAkhyA, paDavA dIdhA nahIM ane zreNI mAMDIne te ja divase kevaLajJAna prApta karyuM. thoDo 27 Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti pramAda thayo haze, kAraNa pramAda sAthe laDatAM laDatAM sAMja paDI gaI. jayAre kevaLajJAna to be ghaDImAM ja thaI jAya che. = RSabhadeva bhagavAna 1000 varSa dIkSA paryAyamAM vicaryA pachI kevaLajJAna pragaTya. karma pramANe muzkelIo to Ave. jemake khaLakhaLatuM pANI hoya tene zAMta thatA vAra lAge, tema mananA vikalpone samabhAvathI rokatAM thoDo vakhata paNa lAge. "rAga dveSAdi mojAMthI, hAle jo nA manojaLa; to Atmatattva te dekhe, te tattva ane niSphaLa."-samAdhizataka mana sthira thayuM hoya tyAM bIjA koI nimitta maLI Ave ke pUrvanuM kaMIka sAMbharI Ave athavA upasarga thAya tethI pharI mana rAgadveSavALuM ke ratiarati pariNAmavALuM thaI jAya che ane AtmasthiratA jatI rahe che. kAraNa mAyA duraMta che. rAga dveSathI jyAre khaLabhaLATa vizeSa thaI jAya tyAre janakarAjA paNa potAnA guru aSTAvakranuM zaraNa letA hatA. A viSe paramakRpALudeva patrAMka 321mAM jaNAve che - videhIpaNe janakarAjAnI pravRtti te atyaMta udAsa pariNAmane lIdhe rahetI; ghaNuM karIne temane te sahaja svarUpamAM hatI; tathApi koI mAyAnA duraMta prasaMgamAM samudrane viSe jema nAva yatkiMcit DolAyamAna thAya tema te pariNAmanuM DolAyamAna thavApaNuM saMbhavita hovAthI pratyeka mAyAnA prasaMgamAM kevaLa jenI udAsa avasthA che evA nijaguru aSTAvakranI zaraNatA svIkArI hovAthI mAyAne sukhe tArI zakAya ema thatuM hatuM, kAraNa ke mahAtmAnA AlaMbananI evI ja baLavattaratA che." (va.pR.313) 54. krodhI vacana bhAkhuM nahIM. upara je samabhAva kahyo tene vighna karanAra krogha che. jema IghaNa, kolasA ke lAkaDAmAM sattArUpe rahelo agni dekhAto nathI paNa jyAre saLage che tyAre te agni dekhAya che ane tene aDatAM garama lAge che. tema krodharUpa AtmAno bhAva arUpI che paNa zabda vaDe te vyakta thAya che. kroghanA zabda saMbhaLAya che tyAM jIva dAjhI UThe che. kaSAyabhAvathI kahevAyelAM vacano sAmA jIvanA kaSAyane jAgrata kare che. bhale sabhya vacanomAM kahyuM hoya, jemake rUmAM vIMTIne agni koInA gharamAM nAkhyo hoya to paNa e lAgI UThe che. tema kaSAyathI bharelA sabhya vacano paNa bIjAnA bhAva kroghavALA kare che. koI nokara vagere hoya te bhale asamarthatAne kAraNe atyAre krogha na batAve paNa veranI lAgaNI aMtaramAM sAcavI rAkhe che. mATe svaparane ahitakArI evA krothI vacano kahyuM nahIM. zrImatInuM dRSTAMta - samabhAvathI sarvanuM kalyANa. potanapura nagaramAM " . suvrata suvrata nAme eka zeTha rahetA hatA. temanI putrI zrImatInuM jIvana gharmamaya hatuM. niraMtara ' e smaraNamaMtranI raTaNAmAM te nimagna rahetI. tethI tenA sAsu sasarAe jo zrImatI gharmakaraNIno tyAga na kare to tene kaSTa ApavuM ema vicAryuM. eka divasa sasarAe mATInA ghaDAmAM sarpa lAvI rAkhyo. zrImatI taMburA sAthe bhakti smaraNamaMtra karatI hatI tyAre tenA patie tene mAravAnA AzayathI kahyuM : ghaDAmAMthI puSpahAra laI Ava. e maMtrasmaraNa karatI ghaDA pAse jaI ghaDAmAM hAtha nAkhyo ke sarpane badale phUlanI mALA hAthamAM AvI. Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mAnIti te joI sAsu sasarA tathA teno pati Azcarya pAmyA ane badhAnAM aMtaramAM dharma pratye zrA utpanna thaI. AvA aneka kaSTo ApyA chatAM zrImatIe koI pratye krodhathI kAMI vacana bhAkhyuM nahIM; paNa samatA rAkhI badhuM sahana karyuM. tema svaparane ahitakArI evuM krodhI vacana kadI bhAkhuM nahIM. ('navajIvana' pustikAmAMthI) 55. pApI vacana bhAkhyuM nahIM. uparanA vAkyamAM krodhane viSe kahyuM te pramANe pApa paNa cepI roga samAna che. hRdayamAM pApa hoya to vacana paNa pApane poSanArA nIkaLe che. te vacana je sAMbhaLe tene paNa pApano cepa lAge che. mATe pApa preraka vacano boluM nahIM. hiMsA, jAi, corI, abrahma ane parigraha e pAMca prakAranA avrata te mukhya pApa che. tene poSanAra pApI vacana boluM nahIM. somA satInuM dRSTAMta - somA haMmezAM bhaktimAM lIna rahetI. sAsu tathA pati tene rAtribhojana karAvavA mATe prayatna karavA chatAM te karatI nahotI. tethI tenA pratye eno pati cAritrano doSa lagAvI kare tAre cAra divAlanI bahAra javuM nahIM. chatAM eNe koI pratye krodha karyo nahIM. temaja dharma pratye paNa enI ruci paTI nahIM. eka divasa somAne mArI nAkhavA enA patie eka sarpane lAvI ghaDAmAM mUkI upara kapaDuM bAMdhI rAkhyuM. savAramAM enA patie kahyuM somA tuM pelA ghaDAmAMthI hAra kADhIne paherI mane batAva. somAe ghaDAmAM hAtha nAkhyo ke sarpano hAra thaI gayo, ane pote te hAra paherI patine batAvyo. pachI somAe kahyuM tame A hAra pahero jethI huM tamArI zobhAne jouM. ema kahI patine paherAvyo ke te sarpa banI gayo ane DaMkha mAryo. te cIsa pADIne paDI gayo. tenuM zarIra lIluM paDI gayuM. paNa satInA prabhAve te svastha thaI gayo. mATe pApI vacana kadI bhAkhuM nahIM. (sanmati saMdezamAMthI) 56. asatya AjJA bhAguM nahIM. asatya AjJA e uparanA pApI vacanane poSanAra che. bhagavAne to pApa tajavAnuM kahyuM tene badale koIpaNa pApa, bhagavAne karavAnuM kahyuM che ema kadI kahyuM nahIM. potAnI vAta koI mAne nahIM; paNa bhagavAnanA nAme kahe to ghaNA mANaso bhoLavAIne pApamAM paNa pravarte. mATe bhagavAnane nAme pApa karavuM ke karAvavuM e mahAdoSa che. ghaNo duSTa svabhAva hoya to ja ene evuM sUjhe. maricinuM dRSTAMta - utsUtra prarUpaNAthI maricinA jIvane ghaNA bhava karavA paDyA. RSabhadevanA pautra hatA tyAMthI lagAvIne lagabhaga eka koDAkoDI sAgaropama sughI cAra gatimAM paribhramaNa karavuM paDyuM. nahiM to RSabhadevanA vakhate bIjA ghaNAya mokSe gayA. te vakhate uttama jogavAI hatI,paNa utsUtraprarUpaNAthI niSphaLa gaI; ane miriyane asaMkhyAtA ekendriyanA bhava levA paDyA. mATe satyane to satya ja rahevA dauM. asatyane satya samAna jaNAvuM nahIM to tethI vizeSa caDhiyAtuM to kema ? 29 Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti pa7. apathya pratijJa enA be artha thAya che. pahelo artha pratijJA eTale vacana ApavuM. koIne vacana ApIne te kAma karI zakAya nahIM to tenA pratyeno vizvAsa UThI jAya ane sAmAne paNa nukasAna thAya. Ama svaparane duHkhanuM kAraNa thAya. bIjo pratijJAno artha vrata thAya che. koI vrata pALI zake nahIM ane pariNAme tene te ahitakartA thAya evI vratanI pratijJA ApuM nahIM ke apAvuM nahIM. paramakRpALudeva patrAMka 941mAM jaNAve che ke "jyAM sudhI AtmA sudraDha pratijJAthI varte nahIM, tyAM sughI AjJA karavI bhayaMkara che.... niyamane viSe svecchAcAra pravartana karatAM maraNa zreya che, evI mahApuruSonI AjJAno kAMI vicAra rAkhyo nahIM; evo pramAda AtmAne bhayaMkara kema na thAya"? -zrImad rAjacaMdra (va.pR. 654) 58. sRSTi sauMdaryamAM moha rAkhuM nahIM. sRSTi sauMdarya eTale prAkRtika sauMdarya. jemAM pAMca indriyone poSe evI suMdara sAmagrI hoya. jemake kAnane game evA avAjo, AMkhane game evA raMgaberaMgI phUlo, nAkane game evI puSponI sugaMdha, jIbhane game evA madhura phaLo ane sparzendriyane game evo ThaMDo pavana vagere hoya. A badhI vastuo jene mana vaza karavuM che tene vidhvarUpa che, kAraNa ke te manane AkarSe che. kAzmIra vagere sRSTi sauMdarya mATe je pradezo vakhaNAya che, tyAM pAMca indriyone anukULa sAmagrI hoya che. loko gharmadhyAnane mATe evI anukULa vastuo ke kSetro pasaMda kare che. paNa mohane lIdhe temAM rAga utpanna thatAM kSetra pratibaMdha thaI jAya che; pachI gharma to nAmano ja rahe che ane indriyo poSAya evuM vartana thaI jAya che. mokSamALA zikSApATha 68 "jitendriyatAmAM A viSe khulAso karyo che : "jyAM sughI jIbha svAdiSTa bhojana cAhe che, jyAM sughI nAsikA sugaMthI cAhe che, jyAM sudhI kAna vArAMganAnAM gAyana ane vAjiMtra cAhe che, jyAM sughI AMkha vanopavana jovAnuM lakSa rAkhe che, jyAM suthI tvacA sugaMthIlepana cAhe che tyAM sughI te manuSya nIrAgI, nigraMtha, niparigrahI, nirAraMbhI ane brahmacArI thaI zakato nathI. manane vaza karavuM e sarvottama che." -zrImad rAjacaMdra (va.pR.107) ahIM kahevuM che ke pUrvanA prArabdhane lIdhe anukULa sAmagrI maLI AvI hoya to paNa temAM mohana karavo, to pachI prayatna karIne evAM mohanAM kAraNo UbhA karavA te AtmAne ahitakArI che. jJAnI puruSo to sahanazIlatA vadhAravA pratikULatAo UbhI kare che. bahu svAda Avato hoya temAM pANI paNa reDe. prabhuzrIjInuM draSTAMta - prabhuzrIjI pahelAM jaMgalamAM munio sAthe jatAM tyAre bIjA munio AgaLa jaIne koI sArI chAyAvALI jagyAmAM prabhuzrIjInuM Asana bichAvatA ane potAne mATe paNa tevI sarasa chAMyAvALI jagyA joIne bese. prabhuzrIjI Ave eTale joI le ke baghAe ThIka jagyA zodhI lIdhI che, eTale potAnuM bichAnuM uThAvIne aDagho chAMyaDo hoya tevI jagyAmAM nAkhe, eTale badhA potAnuM Asana pherave. Arta pariNAma na thAya tevA prakAranI sAdI bAhya sAmagrI rAkhI, mukhya lakSa Atma-zAMti tarapha rAkhavAnI jarUra che. nahIM to indriyonA saMtoSane Atma-zAMti mAnavAnI bhrAMti thaI Ave che. paramakRpALudeva patrAMka 254mAM lakhe che ke "mumukSatAmAM paNa keTaloka AnaMda anubhavAya che, tene lIdhe bAhyazAtAnAM kAraNo paNa 30 Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti keTalIka vAra priya lAge che ! ane tethI A lokanI alpa paNa sukhecchA rahyA kare che; / Tii jethI jIvanI jogyatA rokAI jAya che." -zrImad rAjacaMdra (va.pR.289) samakita pAmavA mATenI yogyatA rokAI jAya che ane sRSTisauMdaryamAM AkarSaNa che ke moha thAya che. tenA pariNAme AtmA upara prema raheto nathI. je vairAgya ke udAsInatA parapadArthamAM rAkhavI joIe tene badale paravastumAM moha thAya che. jemake hAthI, ghoDA, gADI vagere sArA mohaka padArthonuM jIva abhimAna kare che temaja bAga bagIcA vagere padArthomAM paNa potAnI moTAI mAne che. "upadezAmRta'mAMthI - "jagAmAM aMta vakhate jIva rahe to gharoLAM ke jIvaDAM thavuM paDe; strI-putra ke celA-celImAM jIva rahe to tene peTe avatAra levo paDe; mahela-makAnamAM ke bAga bagIcAmAM jIva rahe to deDakAM ke aLaziyAM thavuM paDe ane khetara ke jamInamAM vRtti rahe to ghAtu ke paththaramAM utpanna thavuM paDe." (pR.320) vizvanaMdInuM draSTAMta - mahAvIra svAmInA AgalA vizvanaMdInA bhAvamAM potAnA pitAzrIe dIkSA lIdhI ane pote nAnA hovAthI rAjya kAkAne soMpyuM hatuM. vizvanaMdIno bAga bahu suMdara hato. te kAkAnA dIkarAe potAnA pitA je hAlamAM rAjA che temanI pAse mAgyo eTale vizvanaMdIne khoTuM bahAnuM kADhI paradeza baLavo samAvavA mATenuM kahI laDavA mokalyo, ane bAga potAnA dIkarAne Apyo. tyAM paradezamAM tophAna ke baLavo kaMI nahIM hovAthI te pAcho Avyo ane potAno bAga kAkAnA dIkarAne E0% DATE svAdhIna dITho. vizvanaMdI bAgamAM gayo tyAM kAkAno ASONG dIkaro pattharanA thAMbhalA pAchaLa Darano mAryo saMtAI gayo. vizvanaMdIe thAMbhalAne muSTithI toDI nAkhyo. te joI kAkAno dIkaro dIna banI gayo ke jANe mane paNa mArI nAkhaze. te uparathI vizvanaMdIne vairAgya pragaTyo ke baLyo A bAga ke jenA mATe laDavuM paDe. bAga to eno e hato paNa te pratyenA potAnA bhAva palaTAI gayA ane vicAravA lAgyA ke bAgamAM vilAsa karatA kAkAnA dIkarAne A bAga atyAre bacAvato nathI; tema huM paNa bAgane mATe takarAra karI ene mArI nAkhI bAgamAM vilAsa karuM, paNa A bAga mane paNa maraNa vakhate bacAvanAra nathI; ema vicArI dIkSA laI lIdhI. ghaNuM tapa karI zarIra kSINa karI nAkhyuM. ekavAra gAyanA ghakkAthI rastAmAM paDI gayA. te joI kAkAnA dIkarAe mazkarI karI ke tyAre to thAMbhalo toDI nAkhyo hato, have te baLa kyAM gayuM? te sAMbhaLI vizvanaMdIe muni avasthAmAM (0Do. hajI / V. niyANuM karyuM ke huM ene mAranAro thAuM. tyAMthI bharI devaloke jaI pachI tripuSTa vAsudeva thayA ane kAkAno dIkaro te bhavamAM siMha thayo. tene be hAthathI phADI nAkhyo. tyAMthI marI narake gayA. mATe duHkhanA kAraNa evA sRSTi sauMdaryamAM moha rAkhuM nahIM. IiNS jovI kayAM gayuM? te sAMbhaLI 31 Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mAnIti naMdamaNikAranuM dRSTAMta - naMda maNikAre zreNika rAjAnI AjJA laI cAra mukhavALI eka naMdavApikA nAmanI vAva karAvI. tenI cAre dizAomAM cAra bagIcA banAvyA. loko tenuM sauMdarya joI prazaMsA karavA lAgyA. te sAMbhaLI zeTha ghaNo AnaMda pAmatA. kALakrame zreSThInA zarIramAM soLa prakAranA roga utpanna thayA. upacAra karavA chatAM te rogo maTyA nahIM. chevaTe mRtyu pAmI pote banAvela vAvanA sauMdaryamAM moha rAkhavAthI te vAvamAMja garbhaja deDakArUpe janmyo. lokonA mukhathI te vAvanA sauMdaryanuM varNana sAMbhaLI tene jAtismaraNa jJAna thayuM. tethI potAnI vartamAna deDakAnI sthiti vicArI AtmaniMdA karavA lAgyo. tathA te divasathI chaThTha chaThThanI tapazcaryA karavAno bhAvathI niyama grahaNa karyo. eka divasa lokonA mukhathI bhagavAna mahAvIranuM Agamana sAMbhaLI temanA darzana tathA pUjana arthe mukhamAM puSpa laI cAlyo. rastAmAM zreNika rAjAnA azvanA paga nIce dabAI maraNa pAmI saudharma devalokamAM deva thayo. tyAMthI bhagavAnanI pUjA karavA Avyo. bhagavAnanA darzana, pUjana karavAnA bhAve uttama gati apAvI, paNa mRtyu samaye bAganuM sauMdarya tene zaraNarUpa thayuM nahIM; paNa manuSyamAMthI tiryaMcano avatAra Avyo. mATe sRSTi sauMdaryamAM moha rAkhuM nahIM; paNa bhagavAnanI bhakti athavA darzana, pUjana, smaraNamAM cittane joDI rAkhuM, (u.prA.bhA.bhA.7nA AdhAre) 59. sukha duHkha para samabhAva karuM. paramakRpALudeva patrAMka 492mAM jaNAve che. "amArA cittamAM to ema Ave che ke, mumukSujIvane A kALane viSe saMsAranI pratikULa dazAo prApta thavI te tene saMsArathI taravA barAbara che. anaMtakALathI abhyArselo evo A saMsAra spaSTa vicAravAno vakhata pratikULa prasaMge vizeSa hoya che. e vAta nizcaya karavA yogya che. vyAvahArika prasaMgonuM nitya citravicitrapaNuM che. mAtra kalpanAe temAM sukha ane kalpanAe duHkha evI tenI sthiti che. anukULa panAe te anukULa bhAse che; pratikULa kalpanAe te pratikULa bhAse che; ane jJAnIpuruSoe te beya panA karavAnI nA kahI che. ane tamane te karavI ghaTatI nathI. vicAravAnane zoka ghaTe nahIM, ema zrI tIrthaMkara kahetA hatA.' -zrIma, rAjamaMDa (va.pU. 394) sukhaduHkha e banne mananI kalpanA che. jJAnIe beya klpanA karavAnI nA kahI che. mATe jJAnInI AjJA ArAdhe to sukhaduHkha para samabhAva Ave. avaMtisukumALanuM dRSTAMta - avaMtisukumALa potAnA mahelamAM devanI peThe sukha bhogavato hato. tenI najIkamAM pauSadhazALAmAM muni UtarelA hatA. temaNe jJAnathI joyuM to avaMtikumALa jAge che. tenuM AyuSya thoDuM che. tethI rAtanA svAdhyAya karavA mAMDyo. temAM pAMcamAM devalokanA nalinIgulma vimAnanuM varNana sAMbhaLI avaMtikumALane jAtismaraNajJAna thayuM. tethI potAno mahela tene khetaramAM mALo karyo hoya tevo kiMmata vagarano lAgyo. strIo badhI rAkSasI jevI dekhAvA lAgI. badhI rAjamahelanI sukhasAmagrI tene tuccha bhAsI. paNa mAtAe paheregIro rAkhelA ke avaMtikumALa kyAMya jAya nahIM. tethI bArIoe sADIo bAMdhI te nIce UtarI gayo ane muni pAse jaI pUchyuM tame A svarganI vAta kyAMdhI jANI ? munie kahyuM : zAstranA AdhAre, avaMtikumALe kahyuM ke mane paNa sAMbharI AvyuM che ke huM tyAM hato, have tyAM pharIthI zI rIte javAya? munie kahyuM : mokSanA sukha sarvottama che. te dIkSAthI maLe che to tethI bIjI zuM asAghya hoya ? tethI teNe dIkSA lIdhI. kadI ughADe page cAlela nahIM to paNa vihAra karIne cAlatA 32 Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vznr 2000 ghoDAnA paga nIce dekAnuM mRtyu tatvamaNikAra naMdamaNikAra, deDakAnA mukhamAM puSpa, vAva tathA bagIco delI bharI leva thaI prabhu pAse mAna Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti page phollA thayA, phuTI gayA, lohI nIkaLyuM, to paNa kaMI gamyuM nahIM. tenuM AyuSya ochuM jANI munie tene anazana (saMthAro) chevaTanA samAdhimaraNa saMbaMdhI kahevAnuM hatuM te kahI dIdhuM. tenI teNe pakaDa karI lIdhI. muni vihAra karI cAlyA gayA. pachI te avaMtisukamALa pAse rAtre jyAM temanA ja pagamAMthI lohI nIkaLeluM hatuM, te pagale pagale cAlIne ziyALa ane tenA baccAM AvyA. teNe sukumALane pagathI khAvA mAMDyo. eka pahore eka paga, bIje pahore bIjo paga khAdho. pachI peTa phADyuM ane AMtaraDA khAvA lAgyA. tyAre avaMtisukumALano deha chUTI gayo. samAdhimaraNa karI te nalinIgulma vimAnamAM gayA. avaMtisukumALa AgalA bhavamAM be bhAIo hatA. paraNelA hatA. munino bodha sAMbhaLI beu bhAIone vairAgya thayo. eka kahe huM dIkSA lauM ane tuM ghara calAva. bIjo kahe huM dIkSA lauM. temAMthI eka jaNe dIkSA lIdhI ane bIjo udAsa thaI ghera Avyo. je bhAI sAghu thayo hato tenI strI vaDhavADa karavA lAgI ane kahyuM cAlo tamArA bhAIne ApaNe pAchA bolAvI lAvIe. paNa te bIjA bhAIne paNa dIkSA levI hatI. te potAnA bhAIne pAcho saMsAramAM kema lAve? evA vicArathI bolyo nahIM. tethI tenI bhojAIe Aropa ApatA kahyuM ke tamAre badhuM ekalAne khAvuM che, tamArAmAM bhAga paDe mATe tene bolAvatA nathI. ema takarAra vadhI gaI ane diyarane rIsa AvavAthI A vyarthano kakaLATa kare che ema jANI UThIne te bAIne lAta mArI. lAta vAgavAthI te bAIno deha chUTI gayo. maratI vakhate eNe evo bhAva karyo ke huM enA pagane khAnArI thAuM. pachI ghaNA bhava bhamatAM je vera baMdhAyuM hatuM tethI te bhAbhI A bhavamAM ziyALaNI thaI ane teno diyara avaMtisukamALa thayo. A bhavamAM te ziyALaNI thaI munine mAravAthI aneka bhavamAM bhamatA te narakAdi adhogatine pAmaze. mATe potAnA bAMghelA karmonA phaLa sukha duHkha upara samabhAva rAkhavA prayatna karuM. 60. rAtri bhojana karuM nahIM. divase khAdhelo khorAka vahelo pace che. rAtribhojanathI pramAda vadhe che. tethI koI bhakti, vAMcavuMvicAravuM vagere na thAya. kaMI bhalIvAra na Ave eTale paDatuM mUkI UMghavuM paDe che. rAtre ghaNuM sAcave chatAM paNa hiMsA thavAno saMbhava che. rAtribhojananA tyAga karanArane eka varasamAM cha mahinAnA upavAsa jevuM saheje thAya che. rAtrino vakhata bhaktimAM ke svAdhyAyamAM ke jAgaraNamAM gALavo hoya to khAIne tema karavA karatAM vaghAre sahelAIthI rAtre na jamavAthI thAya. rAtribhojana karavAnI Teva hoya tene ghaNuM karIne rasoI paNa rAtre karavI paDe. vAsaNa vagere sApha karavAnuM paNa moDI rAta sudhI cAle. pachI thAkI jAya eTale UMghI jAya. mATe rAtribhojana karuM nahIM. mokSamALAmAM rAtribhojananA pAThamAM paramakRpALudeva jaNAve che - "ahiMsAdika paMca mahAvrata jevuM bhagavAne rAtribhojana tyAgavrata kahyuM che. rAtrimAM je cAra prakAranA AhAra che te abhakSarUpa che. je jAtino AhArano raMga hoya che, te jAtinA tamaskAya nAmanA jIva te AhAramAM utpanna thAya che. rAtribhojanamAM e sivAya paNa aneka doSa rahyA che." "sapuruSo to divasa be ghaDI rahe tyAre vALu kare; ane be ghaDI divasa caDhyA pahelAM game te jAtano AhAra kare nahIM. rAtribhojanane mATe vizeSa vicAra munisamAgamathI ke zAstrathI jANavo. e saMbaMghI bahu sUkSma bhedo jANavA avazyanA che. cAre prakAranA AhAra rAtrine viSe tyAgavAthI mahaphaLa che. e jinavacana che." -zrImad rAjacaMdra (va.pR.78) 33 Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti "mokSamALA pravezikA'nA AghAre :prItikara zeThanuM draSTAMta - eka AtmajJAnI mahAtmA jaMgalamAM talAvaDI pAse dhyAnamAM lIna thayA. pAse lokono javAno rasto hato. tethI lokoe te muni saMbaMdhI jANI temanI AgaLa phaLanaivedyAdi sAmagrI pUjArUpe lAvIne mUkI. pachI stuti, vaMdana karI gAmamAM pAchA gayA. rAtre eka ziyALa pharatuM pharatuM pUjAnI sAmagrInI sugaMghathI tyAM AvI caDhyuM. dUgha, phaLa vagere dekhI te khAvA lAgyuM. munivarane te bhavya jIva pratye karuNA AvavAthI tenA hitArthe upadeza devAnI phuraNA thaI. te bolyA ke he bhavya! aneka bhavamAM rAtre ane divase A jIve khA khA karyuM chatAM jIvanuM paribhramaNa TaLyuM nahIM. jIve gharma sAMbhaLyo nahIM, ArAdhyo nahIM, tethI A ziyALano bhava prApta thayo che. vAraMvAra janmavuM maravuM thayA kare che. ema aneka bhavamAM jIve mAtra duHkha duHkha ane duHkha ja dIThuM che. bIjA jIvo pratye upakAra buddhi, dayAnI lAgaNI, maitrIbhAva, pramodabhAva ke madhyasthabhAva rAkhatAM jIva zIkhyo nathI. ema aneka prakAre upadeza ApavAthI ziyALe rAtribhojanano guru AjJAthI tyAga karyo. ekavAra te ziyALa garamInI RtumAM sukA bora khAIne pANInI zodhamAM eka vAva pAse AvyuM. vAvanI aMdara jotAM aMdhAruM dIThuM. bahAra AvIne jotAM surajane AthamatAM joI haju divasa haze ema jANI pAchuM vAvamAM gayuM. paNa pahelA karatAM vadhAre aMdhAruM lAgavAthI gurue Apela pratijJAnI smRti karI pANI pIdhA vinA bahAra AvyuM. have sUrya AthamI gayo jANI pANI pAse hovA chatAM taraphaDIne marI gayuM. paNa guru AjJAno bhaMga karyo nahIM. tenA pariNAme te ziyALA marIne rAjagRhI nagarImAM ghanADhya zeThane tyAM putrarUpe avataryo. tenuM nAma prItikara rAkhavAmAM AvyuM. yuvAvayamAM paradeza vyApAra karavA gayo. tyAM puNyabaLe ghaNI lakSmI pAmyo ane vasudevanI jema aneka kanyAone paraNyo. pAcho rAjagRhI nagarIe Avyo tyAre rAjA zreNika vagere paNa sAmA levA gayA hatA. pachI ekavAra bhagavAna mahAvIranA upadezamAM saMsAranI anityatA, asAratA, azaraNatA sAMbhaLI sarva samRddhino tyAga karI muni banI zAstronA pAragAmI thaI te ja bhave mokSapadane pAmyA. mATe rAtribhojana karuM nahIM, paNa cAre prakAranA AhArano rAtre sarvathA tyAga karuM. pravezikAnA AghAre. upadezaprAsAda bhA.bhAga-2'mAMthI - "vaLI rAtribhojana karavAthI A loka AzrayI paNa ghaNA prakAranI hAnino saMbhava che. bhojanamAM kIDI AvI jAya to buddhine haNe che, makSikA Ave to vamana thAya, jU Ave to jalodara thAya ane karoLiyo Ave to kuSTha roga thAya che. vaLI rAtre pAtra ghotAM ane eThuM nAkhatA kuMthavA vagere ghaNA jIvo haNAya che-ityAdi rajanIbhojananA doSa kahevAne koNa samartha che? rAtribhojananA doSa ghaNA che, ane te kahevA mATe AyuSya thoDuM che. vaLI kahyuM che ke, "je buddhimAna puruSo sarvathA rAtre AhAra varje che, temane eka mAse pakSopavAsanuM phaLa thAya che. te mATe zrAvakoe mAvajIvana sughI rAtribhojanano tyAga karavo. dararoja rAtre caturvigha AhAranA pacakhANa karavA. jo cAre prakAranA AhAra tajavAnI zakti na hoya to azana eTale roTalA, bhAta, pakavAnna vagere tathA khAIma eTale phaLa, mevo vagere ane sAyama eTale svAdima to avazya tyajavA; ane svAdima te sopArI, elacI, lavIMga vagere divase sArI rIte zodhI rAkhI rAtre grahaNa karavA; nahIM to temAM trasa jIvonI hiMsAno paNa doSa lAge che. mukhya rIte to prAtaHkALe ane sAyaMkALe rAtri najIkanI be be ghaDI AhArano tyAga karavo. kahyuM che ke, "rAtri bhojananA doSane jANanAra je prANI 34 Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - . ziyALane munino upadeza mItikara zITa ziyALa bharIne prItikara zeTha thayA bhagavAna pAse prItikara zeThanI dIkSAnI mAMgaNI Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mAnIti divasanA udayamAM ane astamAM be be ghaDI choDIne bhojana kare che, te puNyanuM bhAjana thAya che.' vaLI 'rAtribhojana karavAthI ghuvaDa, kAka, mArjara, gIdha, sAbara, suvara, sarpa, vIMchI ane ghono avatAra Ave che.' A pramANe rAtribhojananuM pAralaukika phaLa che. rAtribhojana viSe rAmAyaNamAM paNa doSa jaNAvyo che. te A pramANe che vanamALAnuM dRSTAMta - lakSmaNa ane sItA sahita rAmacaMdra vanavAsamAM gayA hatA. te prasaMge eka divasa kurbara nagaranI bahAra eka vaDanA vRkSa nIce rAtrivAso rahyA hatA. te nagaranA rAjA mahIdharane vanamALA nAme eka putrI hatI. te lakSmaNanI upara prathamathI rAgI thayelI hatI. te lakSmaNano vanavAsa sAMbhaLI khedayukta thaI satI daivayoge te ja vanamAM te ja rAtre gaLe phAMso khAvA AvI. A dekhAva rAtre jAgRta / rahelA lakSmaNanA jovAmAM Avyo. lakSmaNe tenI pAse jaIne pUchyuM, eTale teNe je satya hatuM te kahI dIdhuM. tatkALa lakSmaNe pAza chedI nAkhIne tenuM pAligrakhsa karyuM. vanamALA ke je zubha lakSaNavALI sucaritA hatI, teNe potAnI pratijJA pramANe lakSmaNane yogya vara jANI potAno svAmI karyo.pachI lakSmaNe tene jaNAvyuM ke, 'hamaNAM tame pitAne ghera raho. jyAre huM vanavAsa pUrNa karI pAcho vaLIza tyAre tamane sAthe laI jaIza.' tathApi te rAgI ramaNIe mAnyuM nahIM. pachI lakSmaNe strIhatyA, gohatyA, bAlahatyA vagere sogana lIdhA ke jo huM na AvuM to A hatyAonuM pApa mane lAge; to paNa teNe mAnyuM nahIM. tyAre lakSmaNe kahyuM ke, 'je tame kaho te sogana huM lauM.' vanamALA bolI ke - 'A jagatamAM rAtribhojana karanArane jeTaluM pApa lAge teTaluM pApa jo huM pAcho na AvuM to mane lAge' AvA jo sogana lo to huM satya mAnuM. lakSmaNe tevA sogana lIdhA; eTale teNe lakSmaNane mukta karyA. (javA dIdhA) -- uparanA dRSTAMtamAM vanamALAe strIhatyA, gohatyA ane bAlahatyA karatAM paNa rAtribhojananuM pApa bahu moTuM mAnIne lakSmaNane tevA sogana ApyA hatA, tethI rAtribhojananuM pApa ghaNuM ugra che ema siddha thAya che. mATe sarva bhavi prANIoe avazya rAtribhojana karuM nahIM evo niyama grahaNa karavo.'' (pR.165) 61. jemAMthI nazo, te sevuM nahIM. kephI vastu koI vAparuM nahIM. bhAMga, gAMjo, carasa, aphINa, dArU, tamAku 35 vagere. brAhmaNanuM dRSTAMta eka brAhmaNa kAzIthI bhaNIne potAne gAma jato hato. rastAmAM eka bhIlonI pallI AgaLathI javAnuM thayuM. tyAM dArU pIne naze caDhelA bhIlo gAMDA jevA thaI UbhA hatA. temaNe te brAhmaNane dITho eTale bolyA ke mahArAjanI mahemAnagIrI karo. ema kahI badhA cArebAju pharI vaLyA ane kahe ke 'tamane javA nahIM daIe. kAM to A mAMsanuM miSTAnna khAo, kAM strI sevana karo, kAM to dArU pIo.' pachI pelA brAhmaNe vicAryuM ke A loko mane choDaze nahIM. paNa mAMsa khAuM to narake javuM paDe, parastrI sevanathI paNa narake javuM paDe ane dArU jo ke kharAba to che, paNa vanaspatimAMthI thayelo che eTale te levAmAM koI harakata nathI, ema jANI teNe e pasaMda karyo. -- Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti tene baghAe maLI ghaNo Agraha karyo. eka kahe mAro pIvo, bIjo kahe mAro pIvo. ema baghAe maLI ene khUba dArU pIvaDAvyo. tethI te gAMDo thaI gayo. pachI eNe mAMsa khAdhuM, strIsevana karyuM, badhuMya karyuM. bhAna bhUlAya e moTo doSa che. pachI zuM kare ne zuM na kare te kazuM kahevAya nahIM. jyAM jyAM AtmA bhulAya, te moTo doSa che. dehamAM ekAkAra-tanmaya thaI jaI potAne bhUlI jAya che e mohanuM gAMDapaNa ja che. eka vyasana sevatA baghA vaLage. mATe jemAMthI nazo caDhe tenuM sevana karuM nahIM. 62. prANIne duHkha thAya evuM mRSA bhAkhuM nahIM. ApaNuM vacana mAnIne koI, bIjA jIvone duHkha devA tatpara thAya tevuM jUTha kahuM nahIM. jemake ApaNane khabara paDatI na hoya ane lokone lAlaca lAge evuM kahIe to loko bicArA lobhanA mAryA khetI vagere kare. athavA koIne pAMdaDA vATIne davA karavA kahevuM. cikitsA jANato na hoya ane adhdhara game te kahI de. loko tema kare tethI hiMsA thAya. paNa bolatAM pahelAM vicAra kare ke huM je kahuM chuM tethI koIne duHkha ke hiMsA thAya tevuM che? eTaluM vicArI le to ghaNA pApamAMthI bacI javAya. eka to nAnA jaMtuonI hiMsA bace ane sAmo mANasa hiMsAmAM pravarte tethI pApakarma bAMdhe, tenuM phaLa duHkha Ave te tene bhogavavuM paDe. mATe vicAra karIne bolavuM. manuSyane vicAranI labdhi prApta thaI che to teno sadupayoga karavo joIe. 63. atithinuM sanmAna karuM. vyavahAramAM mahemAnane atithi kahe che. atithi ghArmika zabda che. je amuka tithie ja gharma kare evuM nahIM paNa niraMtara gharma kare che, ane amuka tithie amukane tyAM javuM evuM jene nathI evA apratibaddha vihArI munine mATe atithi zabda vaparAya che. koIpaNa guNI mANasanuM game tyAM sanmAna karavA yogya che. potAne ghera tevo mANasa Avyo hoya to avazya sanmAna karavuM joIe. AhAra mATe muni AvyA hoya to bhaktipUrvaka AhArAdikanuM dAna karavuM te AtmahitanuM kAraNa che. zrAvakanA bAra vratamAM chelluM atithisaMvibhAga nAmanuM vrata che, eTale potAne mATe AhAra taiyAra karyo hoya temAMthI munine amuka bhAga Apavo. jamavAno vakhata thAya te pahelAM evA vratavALA zrAvaka bAraNe AvI muninI rAha jue che, ane koI na Ave to bhAvanA kare ke Aje to muni AvyA nahIM, AvyA hota to vahorAvata. ema bhAvanA bhAvI pachI pote AhAra kare. pU. prabhuzrIjI kahetA ke ekadama khAvA na besI javuM. paNa eTalI bhAvanA, upara kahI te karIne pachI AhAra karavA besavuM. paNa mohane laIne AtmA ke muni kazuM sAMbharatuM nathI. khAvuM e AhAra saMjJA che paNa te AtmAno gharma nathI. mATe uparokta tyAga bhAvanA karavA yogya che. puNiyA zrAvakanuM draSTAMta - puNiyo zrAvaka tathA enI patnI ekAMtarA upavAsa karIne roja eka zrAvakane jamADI atithinuM sanmAna kare ane sAmAyika kare. tenI sAmAyikanuM mUlya atulya che. caMpakazeThanuM draSTAMta - eka vakhate evuM banyuM ke caMpakazeTha koI bhikSA mATe pharatA munine joI harSathI bolAvI lAvyo. munine ghI ApavA udyamavaMta thayo. bhAvathI akhaMDa ghArA vaDe muninA pAtramAM ghI reDavA mAMDyuM. AthI teNe anuttara vimAnanI saMpatti upArjana karI. munie tene puNyano lAbha thato joI ghInI ghArA paDavA dIdhI. munie nA kahI nahIM, eTale caMpakazeThe manamAM ciMtavyuM ke "aho! A muni lobhI lAge che, pote ekalA che ane ATaluM badhuM ghI zuM karaze?" AvA ciMtavanathI je krama vaDe te devagati 36 Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUNiyAzrAvaka kI sAmAyika jema pUNiyo Avaka re, saMtoSa bhAva dharI. nityaM jinavara pUjaire.phUla nA pagara bharI. naraka gati nija TAlavA.pUche zreNika rAya.mahAvIra prabhu dAkhave.tene eka upAya, sAmAyika pUNiyA taNI,jo ekajavarIr3hAya,tohe zreNika bhUpa! tuja narakagatiTalIjAya, eka divasa Avaka kare, bhojana no parityAga, AbikA sAdara kare. atithi saMvibhAga . Lan eka divasa palI kare,bhojanano parityAga. zrAvaka bahumAne kare. atithi saMvibhAga. pUNiyA zrAvaka ne gRhe AvyA zreNika rAya . pUdhe sAmAyika taNuM mUlya keTaluM thAya 1 zrAvaka kahe kraya vastu nahIM.enumUlya atulya, dhatAM mahAvIra je kahe,teja ehanumUlya . Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ANapadatIrtha Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti upArjana karavA caDyo hato te krama vaDe tene pAcho paDato joI jJAnI muni bolyA-mugdha! ATale UMce jaI pAcho paDa nahIM.' caMpakazeThe kahyuM-"bhagavan! huM to ahIM ja chuM, kyAMthI paDuM chuM? Ama asaMbaMgha kema bolo cho?" pachI muni pAtrane kheMcI laI tene bAramA re devalokamAM sthApI bolyA-zrAvaka! dAna ApavAmAM anya vikalpa karavAthI te dUSita thaI jAya che." mATe nirvikalpapaNe dAna ApavuM. lokamAM paNa zukana ane svapnanA phaLa vikalpathI dUSita thAya che." te sAMbhaLI caMpakazeThe potAnuM pApa AlocyuM ane aMte mRtyu pAmI bAramA devalokamAM gayo. (u.prAsAda. bhA.bhA.3 pR.77) 64. paramAtmAnI bhakti karuM. upara atithinuM sanmAna karavA kahyuM te zA arthe? to ke paramArtha svarUpa pAmelA atithi evA jJAnI puruSanI sevAthI paramAtmasvarUpa samajAya to paramAtmAnI sAcI bhakti thAya. sadgurunI prApti ane upAsanA vinA paramAtmasvarUpa samajAvuM ati vikaTa che; ane samajAyA vinA sAcI bhakti thaI zake nahIM. sadgurukRpAthI bahirAtmadazA chUTI aMtarAtmadazA thAya che. aMtarAtmA thayo te ja paramAtmAnI sAcI bhakti ke paramAtmasvarUpanI sAcI bhAvanA karI zake che. AkhuM samAdhizataka bahirAtmA, aMtarAtmA ane paramAtmA upara che. sarunA boghanI jarUra che, enI khAsa AvazyakatA che. samAdhizataka graMtha jene sadguruno yoga thayo che tene potAnI dazA palaTAvavA mATe ghaNo upayogI graMtha che. bahirAtmadazAnuM varNana Ave tyAre potAnA doSa kayA kayA che te jANI vicArIne TALavA prayatna kare. aMtarAtmadazAnuM varNana che te paramAtmadazA pAmavA mATe keTalA abhyAsanI jarUra che te jaNAve che, mAnI besavAthI kaMI hita thatuM nathI. svapnamAM paNa 'huM deha chuM' ema na bhAse tyAre tene abhyAsa thayo ane aMtarAtmadazA pragaTI kahevAya. A aMtarAtmadazA jene niraMtara TakI rahe tene ghaNI nirjarA thAya che ane saheje paramAtmadazA pragaTe che. rAvaNanuM draSTAMta - prabhu pratyenI parama bhakti. eka divasa rAvaNa puSpaka nAmanA vimAnamAM besI potAnI patnI maMdodarI sahita aSTApada tIrthe gayo. tyAM bharatacakrIe karAvelA caumukhI jinAlayamAM dravyapUjA karyA bAda hAthamAM vINA laI bhAvapUjA karavA lAgyo; tevAmAM nAgapati gharaNendra tyAM AvI covIsa tIrthakarone namaskAra karI rAvaNa pAse beTho. rAvaNe temane aSTApada tIrthanuM svarUpa pUchyuM; eTale nAgapatie aSTApada tIrthanuM mAhAsya kahI batAvyuM. te sAMbhaLIne rAvaNa ghaNA harSathI bhakti karavA lAgyo. te vakhate tenI priyA maMdodarI nRtya karatI hatI, ane pote vINA vagADato hato. thoDIvAramAM devayoge vINAnI eka taMtrI tUTI gaI, tyAre aho! A nRtya samayamAM bhAvabhaktino bhaMga na thAo ema vicArIne tatkALa rAvaNe jANe tAMta tUTI ja nathI ema potAnA hAthamAMthI eka nasa kADhIne vINAmAM sAMghI dIghI. tethI nRtyanI zobhA paNa vRddhi pAmI. te joI devo 37 Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti puSpavRSTi karIne vAraMvAra tenI prazaMsA karavA lAgyA. te vakhate bhAvamAM nimagna thayelA rAvaNe tIrthaMkara nAmakarma upArjana karyuM. u.pA.bhAbhAga 4 (pR. 81) 65. pratyeka svayaMbudhane bhagavAna mAnuM. badhA tIrthaMkaro svayaMbuddha hoya che. A bhavamAM temane guru hotA nathI. pote potAnI meLe A bhavamAM jJAna pAme che. jeTalA AtmajJAnI che te badhAne bhagavAna mAnuM. AtmA jeNe jANyo tenuM dareka vacana zAstrarUpa che. ApaNane upakArI to satpuruSanA sAcAM vacana che. samyavRSTi jyArathI thAya che tyArathI teno lakSa AtmAmAM ja hoya che; tenuM vacana AtmAne poSaNa Ape tevuM hoya. jJAnanI jeTalI taratamatA vizeSa hoya teTalo vizeSa lAbha thavAno saMbhava che. jJAnIpuruSa ane paramAtmAmAM bheda mAnavo e ja bhUla che. paramakRpALudeva patrAMka 223mAM A viSe jaNAve che. "jJAnIpuruSa ane paramAtmAmAM aMtara ja nathI; ane je koI aMtara mAne che, tene mArganI prApti parama vikaTa che.'' A vAkya ziSyane mATe che ane te ja bhAva rAkhyA vinA sadgurunuM vacana hradayamAM pariNAma pAmatuM nathI. "jJAnI to paramAtmA ja che; ane tenA oLakhANa vinA paramAtmAnI prApti thaI nathI; mATe sarva prakAre bhakti karavA yogya evI dethArI divya mUrtinAnIrUpa paramAtmAnI--ne namaskArAdi bhaktithI mAMDI parAbhaktinA aMta sudhI eka laye ArAghavI, evo zAstralakSa che. paramAtmA A dehadhArIrUpe thayo che ema ja jJAnIpuruSa pratye jIvane buddhi thaye bhakti Uge che ane te bhakti krame karI parAbhaktirUpa hoya che.'' "zrImad rAjacaMdra (va.pu.276) jIvane anAdinI evI Teva che ke guNa jovA karatAM doSa pahelAM jue che. paNa paramAtmA to nirdoSa che. tyAM prathama bhaktanI doSavRSTi miMcAI jAya tyAre bhakti Uge che. koIe pU. prabhuzrIjI pAse AvIne kahyuM ke 'A mahArAja bahu sAruM bole che, paNa eka mumati moDhe bAMghatA hoya to sAruM.'' ema buddhine gamyuM eTaluM sAruM kahyuM. evAne prabhuzrIjIno bodha pariNAma pAme nahIM, kAraNa prabhuzrIjI pratye bhakti nathI. bhakti jenA hRdayamAM jAge tene to bIjAne je doSarUpa lAge te tene guNarUpa bhAse che. mATe pahelA doSavRSTi javI joIe to ja guNAnurAga ke bhakti pragaTe, ke bhakti e zraddhA pradhAna che. zraddhA vaDe, game tevuM hoya paNa mAre emanuM kahevuM mAnavuM che ema thAya. paNa zAstramAM kahyuM che e pramANe jo e kahe to huM mAnuM, evo bhAva hoya tyAM sudhI bhakti Uge nahIM. ene zAstra abhiniveza kahe che. potAnI dRSTie zAstrAdi vAMcI tenuM pradhAnapaNuM mAnyuM hoya tyAM sudhI jJAnInuM pradhAnapaNuM rahe nahIM. paNa jene bhakti hoya tene to zAnI je kahe te ja zAstra, bhaktimAM arpaNabuddhi che. tyAM potAnI mAnyatA, samajaNa, DahApaNa badhuM chUTI jAya che ane jJAnInuM kaheluM sammata thAya che. "mane to sarva pradeze e ja sammata che." -zrImad rAjacaMdra 66. tene dina prati pUjuM. jJAnIpuruSa pratye paramezvara buddhi thAya tyAra pachInuM kAma temanI pUjA-vaMdanA vagere karavAnuM che. "ekavAra prabhu vaMdanA re, Agama rIte thAya; jinavara pUjo, kAraNa satye kAryanI re, siddhi pratIta karAya. jinavara pUjo.'' - zrI devacaMdrajI 38 Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti ApaNI saMpUrNa dazAnI prAptinuM kAraNa satparuSa che. satparuSa paramAtmA che to / 1ii ApaNane te ja dazA prApta thaze evI pratIti karI zakAya. "prabhu paNe prabhu oLakhIre, amala vimala guNageha; jinavara pUjo, sAdhyadraSTi sAghakapaNe re, vaLe ghanya nara teha. jinavara pUjo." -zrI devacaMdra karmamala rahita thaye, AtmAnA badhA guNa pragaTe tyAre AtmAnI zuddha dazA prApta thAya che. evI zuddha dazAne pAmelA prabhune paramAtmasvarUpe oLakhI te paramAtmadazA prApta karavA tarapha lakSa rAkhI arthAt sAdhyadraSTi karIne, sAghakapaNe eTale te dazA pAmavA je puruSArtha kare tene ghanya che. pUjAM eTale vaMdanAdithI zarU karIne parAbhakti sughInI navadhA bhakti karuM, te A pramANe che : "zravaNa, kIrtana, ciMtavana, vaMdana, sevana, dhyAna; laghutA, samatA, ekatA, navadhA bhakti pramANa." jene jevo abhyAsa thayo hoya te pramANe tenI vRtti vahyA kare che. bhaktanI vRtti bhagavAnamAM rahe che. ekavAra bhagavAnanA caraNamAM mAthuM mUkyuM te pAchuM upADI le nahIM. enI vRtti eka ja dizAmAM paramAtmadazA pAmavAmAM rahe che. e ja karavuM evo lakSa rahyA kare che. dhyAna eTale prabhumAM je lakSa rahetuM hatuM te ahiM sthira thaI AtmAmAM lInatA thAya che. laghutA eTale abhimAnanA kAraNo ke nimitto AvI paDe, jemake riddhi siddhi pragaTe ke karmanA AvaraNo ochAM thAya to paNa ahaMkAra pAmato nathI paNa laghuno laghu ja rahe che. samatA eTale laghutA AvI hoya to saheje samatA rahe che. samatA AvI hoya te chakI na jAya. samatA che tyAM sudhI bIjA jIvo pratye samadraSTi che. pote jevo jIva che tevA badhAM ja che ema mAne. ekatA bhaktimAM bIjA jIvo saMbaMdhI paNa vikalponI vismRti thaI jAya, bhUlI jAya tyAre nirvikalpadazA ke ekatA bhakti prApta thAya che. 7. vidvAnone sanmAna ApuM. mokSamALAmAM "sukha viSe vicAra' nAmanA pAThamAM zeThane tyAM paMDita AvyA hatA. temane zeThe badhI vAta karI kahyuM ke tamAre lakSmIno lobha na hoya to huM tamArI AjIvikAnI vyavasthA karI dauM. huM vidvAnone cAhuM chuM. paropakAranuM sAdhana je vidyA che jenI pAse hoya te vidvAna. ahIM gharmazAstranAM abhyAsI kahevA che. jema zAstra pUjya che, sanmAnane pAtra che, tema zAstranA abhyAsI paNa sanmAnane pAtra che. 68. vidvAnothI mAyA karuM nahIM. uparathI hAvabhAva dekhADe, maLatAvaDApaNuM badhuM rAkhe paNa aMtaramAM te bhAva na hoya, hRdayamAM bIjAM hoya. uparathI bhaktibhAva batAve paNa aMdara kaMI svArtha nIcavRtti hoya te mAyA che. vidyAne arthe vidvAnonI upAsanA hoya paNa manamAM kaMI bIjAM rAkhe to tethI tenuM bhaluM thAya nahIM. tene lAbha thAya nahIM. A je vAkya kahyuM che te ziSyanI niSkAmabhakti hovI joIe te mATe kahyuM che. kulavAlakamuninuM draSTAMta - eka AcAryane kulavAlakamuni nAme avinayI ziSya hato. gura zikhAmaNa Ape paNa mAne nahIM. ekadA banne giranAra parvata upara yAtrArthe gayA hatA. tyAM e avinayI 39 Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mAnIti ziSya yAtrALu strIo para kudRSTithI jovA lAgyo. tyAre gurue tene nivAryo. tethI guru upara kopAyamAna thayo ane giranArathI nIce UtaratA pAchaLa rahI gurune mAravA mATe zIlA gabaDAvI. guru paga UMcA karavAthI zIlA nIce thaI jatI rahI. ema mAyA karI vijJAna gurune mAravAnA bhAva karavA te gurunI bhayaMkara AzAtanA che. je vaDe anaMtasaMsAranI vRddhi thAya. gurue tene kahyuM ke tAruM strIthI patana thaze. pachI strIthI ja tenuM patana thayuM hatuM. mATe vidvAnothI mAyA kapaTa karuM nahIM. 69. mAcAvIne vidvAna kahuM nahIM, vidvAnanuM jIvana vidyA che. te vidyA vecIne anya vastunA lobhamAM taNAI jAya, vastune mATe mAyA kare te gurupadane yogya nathI. pU.prabhuzrIjI kahetA ke "uparathI acchA banyA, mAMhI mAyA bharapUra." evuM vartana vidvatAne lajAve che. 'mukhameM rAma, bagalameM chUrI.' uparathI moTo mahaMta hoya ema dekhADe ane lAga phAve to mArI paNa nAkhe evA bagaThaga paNa hoya che. bagalAnuM dRSTAMta - bagaluM jANe pANImAM kamaLa hoya ema eka paga UMco karI sthira thaIne UbhuM rahe paNa mAchaluM dIThuM ke tarata cAMcathI pakaDIne UDI jAya. UDI gayA pachI pANInI bahAra mAchalAne upara uchALI gaLI jAya. jo kadAca mAchaluM nIce paDe to jamIna parathI pAchuM pakaDI le. paNa pANImAM paDyuM to hAtha na Ave evuM te bagaluM mAyAvI hoya che. tema AvA mAyAvI khoTA vijJAnanI prazaMsA karuM nahIM ane tene vidvAna karyuM nahIM. zrI ratnAkarasUrinuM dRSTAMta - eka nagaramAM zAstranA rahasyane jANanAra zrI ratnAkarasUri rahetA hatA. temaNe rAjasabhAmAM aneka vidvAnone jItyA. tethI rAjAe 'anekArthavAdI' evuM temane birUda ApyuM, te haMmezAM pAlakhImAM besI rAjasabhAmAM javA lAgyA. tethI anukrame cAritramAM zithila thaI rAjA vagerenuM Apela anna vastra levA lAgyA. ema karatA maNi, mANikya, muktAphaLa vagere paNa levA mAMDyuM. ekadA bIjA gAmathI kuMDaliyo nAmano zrAvaka te gAmamAM Avyo. sUrine rAjadarabAramAM pAlakhImAM jatAM joI tene vicAra Avyo ke AvA moTA zAsana prabhAvaka sUri pramAdamAM paDI gayA. tethI temanI parIkSA karavA temane pAlakhI jatAM rastAmAM ja stuti karI kahyuM : Apane jovAthI mane gautamAdi pUrvAcAryanI smRti thAya che. te sAMbhaLI sUri nIcuM mukha karI bolyA ! 'kAgaDAne haMsanI upamA ApavI yogya nathI.' AvA vacano sAMbhaLI kuMDaliyA zrAvakane lAgyuM ke haju muni sarvathA bhraSTa thayA nathI, tethI upAzrayamAM AvI 'upadezamALAmAMthI eka zlokano artha pUchyo. sUrie aneka artha karyA chatAM zrAvake asaMtoSa vyakta karyo. ema karatAM cha mahinA vItI gayA. tyAre kuMDaliyA zrAvake chelle divase 40 Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti kahyuM H mahArAja have kAle gAma javAnuM che, paNa samAdhAna thayuM nahIM. te sAMbhaLI sUrie kahyuM : kAle jarUra ahIM AvavuM. pachI sUrie vicAryuM ke jema jema viSayo vRddhi pAme che tema tema lobha vadhe che. ema vicArI ekaThuM kareluM sarva ghana tajI dIdhuM. bIje divase kuMDalIyA zrAvake munine sarva vastuno tyAga karelo joI kahyuM H mahArAja Aje to ApanA darzana mAtrathI te gAthAno artha samajAI gayo. ema munine mohamAyAmAMthI choDAvyA. mATe mAyAvIne vidvAna kahyuM nahIM.kharA vidvAna to satpuruSa che. -u.prA.bhA.bhAga-4 70. koI darzanane niMduM nahIM. jene je prakAre potAnuM hita samajAyuM hoya te prakAre tene dharma mAnIne jIvo pALe che. ethI koI bIjuM vadhAre hitakArI jaNAya to bIjuM paNa mAne. potAnI samajaNa pramANe sarva darzanavALA Atmahita karavA icche che. jema koI anAcArI hoya tenI niMdA karavAthI ApaNane kaMI lAbha maLato nathI, paNa UlaTI niMdA karavAnI Teva paDe che. tema anya darzanavALAo potAnI mAnyatA pramANe Atmahita icche tenI niMdA karuM nahIM. paNa sAcI dayA jenA hRdayamAM hoya tevA puruSo to tenI niMdA karavAne badale tenI mAnyatA sAcI kema thAya te mATe karuNAthI upadeza kare che. 71. adharmanI stuti karuM nahIM. jyAM AtmAne poSaNa maLe ke tenI prApti thAya evuM nathI te sAco dharma nathI. tevA adharmanI stuti eTale prazaMsA karuM nahIM. dhanapALa kavinuM dRSTAMta vItarAgadeva pratye atUTa zraddhA. ekadA bIjAo pAsethI, jinapUjAmAM ekAgra cittavALA ghanapALa paMDitane jANI, bhojarAjAe tene puSpanI chAbaDI vagere pUjAnI sAmagrI ApIne kahyuM:"devonI pUjA karI Avo.'' tyAre te paMDita zivAlayAdika sthAnomAM mAtra bhamI chevaTe jinacaityamAM jaI jinezvaranI vidhipUrvaka pUjA,stuti karIne pAcho Avyo. A vRttAMta dUtanA mukhathI rAjAe prathama jANyuM. tethI tene zivanI pUjA nahIM karavAnuM kAraNa pUchyuM tyAre te bolyo ke " he rAjana! je devane mastaka nathI tenA kaMThamAM puSpanI mALA zI rIte paherAvuM? jene kapALa nathI tene tilaka kyAM karuM? jene kAna nathI tenI pAse gIta stavana zI rIte karuM? tathA jene paga nathI tenA pagamAM praNAma zI rIte karavA? 41 - viSNunAM maMdiramAM gayo to tyAM viSNu patnI sAthe beThA hatA. tethI mane zarama AvavAthI moDhe kapaDuM DhAMkI pAcho pharyo. caMDikAdevInA maMdiramAM gayo tyAM devInA hAthamAM zastra joI bhaya pAmIne huM bahAra nIkaLI gayo. pachI huM RSabhadeva bhagavAnanA maMdiramAM gayo. tyAM emanI pAse rAganuM cihna strI nahIM jovAthI tathA dveSanuM cihna zastra nahIM hovAthI huM nirbhayapaNe e jinamaMdiramAM gayo. tyAM vItarAgatA sUcaka evI jina pratimAne joI khuba AnaMda pAmyo. tethI temanI caMdanathI bhAvapUrvaka pUjA karI puSpano hAra paherAvyo ane temanI nIce pramANe stuti karI Avyo. Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti prazamarasanimagnaM dRSTiyugmaM prasannaM vadanakamalamaMkaH kAminIsaMgazUnyaH / varapurAmapa vatte zastrasaMvaMdhavaMdhya tata nati kevo vItarAtvimeva |- ghanapALa kavi 72. ekapakSI matabheda bAMdhu nahIM. ekapakSI Agraha rAkhuM nahIM. je kuLamAM pote jabhyo hoya temAM je gharmano upadeza sAMbhaLyo hoya, te ja sAcuM che ema mAne, ane te sivAya jagatamAM bIjA badhA gharmo jUThAM che. evo gharmanA nAme Agraha ghaNA jIvone hoya che. tethI vividha pakSomAM zI zI mAnyatA hoya, temAM satya hoya che ke nahIM, potAne grahaNa karavA yogya vastu temAM haze ke nahIM, evo vicAra paNa AgrahI jIvone Ugato nathI. tethI vizALa draSTi thavA, eka pakSano matabheda bAMdhI na rAkhavA mATe A vAkya kahyuM che. sarva prakAre satyane vicAravuM tene anekAMtavAda kahe che. anekAntavAdIne koI eka pakSano Agraha nathI; paNa sarjAze satya hoya te svIkAravAnI vizALatA tenA hRdayamAM hoya che. 73. ajJAna pakSane ArAzuM nahIM. upara kahelI te ja vAtane bIjI rIte kahe che. sarvIze satya jANyA vinA koI eka pakSano Agraha thaI jAya, tyAM ajJAna hoya che. evA ajJAnI pakSane ArAzuM nahIM. khabara na hoya tyAM sudhI laukika rItathI ArAghana thatuM hoya, paNa A pakSa ajJAnayukta che evuM samajAyA pachI lokalajjAdine kAraNe tenuM ArAghana calAvye rAkhuM nahIM. paramakRpALudevane vavANiyAmAM baghA sthAnakavAsIono paricaya hato. pachIthI vicAratAM mUrtipUjaka pakSa satya jaNAyo, jethI tenuM samarthana karyuM. mUrtipUjA saMbaMdhI eka pustaka paNa lakheluM. tethI loko, snehIo, oLakhItAo baghA taraphathI niMdA sahana karavAnuM AvI paDyuM. amadAvAdamAM jUThAbhAIthI te niMdA sahana thaI nahIM. tethI paramakRpALudevane jaNAvyuM. tenA uttaramAM jUThAbhAI uparanA patrAMka 37mAM paramakRpALudeva lakhe che ke "mAre mATe koI kaMI kahe te sAMbhaLI mauna rahejo. te sarva mArA dhyAnamAM che." vagere je vAkyo e patramAM che te sthAnakavAsImAM temanI niMdA thaI te saMbaMdhI che. ema satya jaNAyA pachI ajJAna pakSane kadI ArAdhuM nahIM. e viSe dRSTAMta : lepa zreSThInuM draSTAMta - rAjagRha nagaramAM lepa zreSThI raheto hato. teno guru zivabhUti tApasa hato. tenA upadezathI vAva, kUvA, taLAva vagere karAvyA hatA. enA guru Ave tyAre cAra-pAMca yojana temane levA sAme jAya. have ekadA rAjagRha nagaranA upavanamAM zrI mahAvIra svAmI samavasaryA. te vakhate te lepa zreSThI tenA mitra jinadatta zrAvakanI preraNAthI bhagavAnane jovA Azcarya sahita gayo. bhagavAnanI dezanA sAMbhaLIne lepa zreSThIe prazna karyo ke-"he bhagavAna!mArA guru adhyAtmanuM varNana kare che te satya che ke asatya che?"" prabhue kahyuM ke "he zreSThI adhyAtma cAra prakAranuM che. nAma, sthApanA, dravya ane bhAva. pahelAnA traNa bhedo bhAvaadhyAtmanAM kAraNa che. je puruSamAM bhAvaadhyAtma raheluM hoya temanAM saMpUrNa kArya siddha thAya che. paNa bhAvaadhyAtma vinA bIjA traNa bheTavALAnA siddha thatA nathI." A pramANe bhagavAna pAsethI tattvanuM svarUpa sAMbhaLIne zreSThI bogha pAmyo, ane zrAvaka gharma aMgIkAra karyo. pahelAnAM mitro kahevA lAgyA ke A zreSThI mUrNa che ke potAno kuLadharma choDI jaina gharma svIkAryo. e sAMbhaLavA chatAM enI zraddhA pharI nahIM. 42 Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mAnati have ekaThA zivabhUti tApasa je zreSThIno prathamano guru hato te tyAM Avyo. lepa zreSThI sAmo nahIM javAthI tApase potAnA bIjA ziSyo pAsethI jANyuM ke e jainadharmI thayo che. tethI teNe eka ziSyane zreSThI pAse mokalyo ane kahyuM ke amArA guru tamane yAda kare che. zreSThIe kahyuM ke jenI karmanI gAMTha chUMdAI gaI che te mArA guru che, bIjA nahIM.mArA gurue anukaMpAdAna ApavAnuM kahyuM che. tethI pahelAM Apato tenA karatAM paNa bhale kiMmatI vastuo ghI, pakavAna vagere grahaNa karo paNa tamAre jinezvare bhAkhelA dharmanI niMdA karavI nahIM. chevaTe tApasa Avyo ane kahyuM ke he zreSThI! kayA ghUrte tane chetaryo che ke mArA AvatA Ubho paNa thato nathI? tuM yogya karato nathI. mAruM sAmarthya teM hajI joyuM nathI. mArA bhaktone pratyakSa svarganuM sukha thayuM che. bIjA narakavAsI thayA che. vidyAnA baLathI svarga-narakAdi batAvyA chatAM zreSThIe vicAryuM ke A badhuM iMdrajALa che. potAnA karma anusAre ja naraka ke svargamAM gamana thAya che. vItarAga paramAtmA pAse anaMta labdhio hovA chatAM paNa teno ahaMkAra nathI. zreSThIe tApasane kahyuM buddhi vagerenA ahaMkArano tyAga karI aDhAra pApasthAnaka rahita virati dharmamAM pravarto. have zreSThIne dRDha jaina dharmI thayo jANI te tApasa jato rahyo. zreSThIe potAnA AkhA kuTuMbane jaina dharmI banAvyA ane pote dIkSA grahaNa karI anukrame sarva karmano kSaya karI kevaLajJAna pAmIne mokSapada meLavyuM, (upadeza prAsAda bhASAMtara bhAga-4nA AdhAre) 74. AtmaprazaMsA icchuM nahIM. A vAkyamAM AtmaprazaMsA karuM nahIM. ene badale AtmaprazaMsA icchuM nahIM ema lakhyuM che kAraNa hai satyanI khAtara je gupta / hoya te vakhate kahevo paDe paNa icchA AtmaprazaMsAnI na hoya evuM cokhkhuM dila hoya. icchAthI AtmA malina thAya che. hRdayamAM na hoya ne mAtra moDhethI jarUra lAgatuM bolavAnuM thAya to doSa nathI. paNa koIne potAnA vakhANa pote kare che evo bhAsa thavAno saMbhava che. kAraNa ke sAmAnya mANasa ema karavA jAya to potAnI vAta karavA jatAM ahaMkAramAM taNAI jAya evo A prasaMga kahevAya. paNa ahIM to mahApuruSanI vAta che ke jene game tevA prasaMga Ave to paNa temAM lepAtA nathI. koI prophesara 2vajIbhAI devarAja AcArAMganuM gujarAtI bhASAMtara karanAre paramakRpALudevane pUcheluM ke eka kalAkamAM keTalAka zloka smRtimAM rahI zake? vagere. tenA uttaramAM pote vistArathI patrAMka 18mAM jaNAve che - "praveza--ApanuM lakhavuM ucita che. sva svarUpa cItaratAM manuSya khacakAI jAya kharo, paraMtu sva svarUpamAM jyAre Atmastutino kiMcit bhAga bhaLe tyAre, nahIM to nahIM ja, Ama mAruM mata che. Atmastutino sAmAnya artha paNa Ama thAya che ke potAnI jUThI ApavaDAI cItaravI. anyathA AtmastutinuM upanAma pAme che, paraMtu kharuM lakhANa tema pAmatuM nathI; ane jyAre kharuM svarUpa Atmastuti gaNAya to pachI mahAtmAo prakhyAtimAM Ave ja kema? mATe sva svarUpanI satyatA kiMcit ApanI mAgaNI uparathI jaNAvatAM ahIM AgaLa meM AMcako khAdho nathI, ane te pramANe karatAM nyAyapUrvaka huM doSita paNa thayelo nathI.'' zrImad rAjacaMdra (va.pu.133) "eka vidvAne gaNatrI karatAM mAnyuM hatuM ke 500 zlokanuM smaraNa (kRpALudevane) eka kalAkamAM rahI zake che.'" (va.pR.134) AtmaprazaMsA e sabhyatAnI viruddha che. tharmAtmA to te kare ja nahIM. zrI yazovijayajIe 43 Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mAnIti jJAnasA2mAM lakhyuM che ke potAnA guNonuM avalaMbana pote le to te DUbe. ATalA guNo meM pragaTa karyA, have zuM karavAnI jarUra che; ema karIne besI rahe to DUbe. jyAre bIjA tenA pragaTa thayelAM guNonuM avalaMbana le to tare. "jo tuM guNo vaDe pUrNa nathI, to potAnI prazaMsAthI phokaTa phulAvAnuM thAya; jo tuM guNe karI pUro ja che to potAnI prazaMsA karavAnI kaMI jarUra nathI.'' jJAnamaMjarI (pR. 262) nahIM. 75. pramAda koI kRtyamAM karuM pramAda eTale ALasa, bekALajI, anAdara. sAmAnya kAma paNa je hAthamAM lIdhuM hoya te sAruM karavuM. jema koInA sArA akSara hoya te game tyAM lakhato hoya paNa sArA akSara ja kADhe che. tema sArA mANase pramAda karI koI kAma bagaDavA devuM nahIM. jarUra na lAge te kAma na karavuM, paNa je karavuM te kALajI rAkhIne sAruM ja karavuM. pU. prabhuzrIjI bharUcanA eka sUbAnuM dRSTAMta ApatAM. sUbAnuM dRSTAMta - pramAdamAM bharuca khoyuM. bharucamAM lallubhAI nAmanA eka sUbA hatA. temaNe pramAdamAM bharuca khoyuM. bAtamIdAra mANasoe AvI temane kahyuM ke zatrunuM lazkara ApaNI hadamAM AvyuM che. tyAre lallubhAI kahe pahele '"gAMjA bhara de.'' pachI thoDIvAre pharI kahyuM ke 'sAheba have zaheranI najIka lazkara AvI gayuM che.' tyAre pharI e ja javAba maLyo ke "gAMjA bhara de.' pharI khabara maLI ke te lazkara zaheranI aMdara peThuM to paNa subAjI kahe "gAMjA bhara de.'' pachI gAMjo pIdho. te gAMjAnI dhUnamAM kaMI bhAna rahyuM nahIM. tethI lazkare AvI lallubhAI sUbAne pakaDI lIdhA. Avo pramAda jIva manuSyabhavamAM kare che. nAnapaNamAM jIvane kaMI bhAna hotuM nathI, tethI 2matamAM badho vakhata jAya che. pachI yuvAvayamAM saMsAranA bIjA kAmamAM vyasta evo pramAdI jIva AtmA mATe kazuM karI zakato nathI ane thaze, thaze ema karI je karavA yogya evuM Atmazita che tene ghakelyA kare che. aMte maraNa AvI pahoMce che tyAre pastAya che. mATe pramAda koI kRtyamAM karuM nahIM. paNa puruSArtha karI A manuSyabhavamAM AtmakalyANa sAdhuM. 76. mAMsAdika AhAra karuM nahIM. durgatimAM laI janAra mAMsa, iMDA AdithI banela koIpaNa vastuno AhAra karuM nahIM. gAMghIjI upara paramakRpALudeve Arya AcAra vicAra viSe patrAMka 717mAM lakhela che. temAM jaNAve che ke-- "dayAnI lAgaNI vizeSa rahevA devI hoya to jyAM hiMsAnAM sthAnako (mAMsAdinA) che, tathA tevA padArtho levAya devAya che, tyAM rahevAno tathA javA AvavAno prasaMga na thavA devo joIe, nahIM to jevI joIe tevI ghaNuM karIne dayAnI lAgaNI na rahe; temaja abhakSya 52 vRtti na javA devA arthe, ane te mArganI unnatinA nahIM anumodanane arthe, abhakSyAdi grahaNa karanArano AhArAdi arthe paricaya na rAkhavo joIe.'' zrImad rAjacaMdra (va.pR.para4) mAMsAhArano tyAga moTe bhAge gujarAtamAM jaNAya che. tenuM kAraNa hemacaMdrAcAryanA bothI kumArapALa rAjAe mAMsAhAra viruddha sakhata pagalAM lIdhelAM; tethI kALe karIne lokomAM mAMsAdi pratye abhAva thaI gayo. tene viSe atyaMta cIDa thaI gaI. ghaNAM varasano paricaya thavAthI kumArapALane ghaNA prakAranA svapnA Ave paNa mAMsanuM na Ave. tema mAMsano banela A deha te huM chuM ema svapne paNa na thavuM joIe. kumArapALarAjAnuM dRSTAMta - eka vakhata kumArapALa ghebara jamatAM hatAM, tyAre tene pUrve kareluM 44 Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mAnIti mAMsabhakSaNa yAda AvI gayuM. eTale tatkALa khAvuM baMdha karI zrI hemacaMdrAcArya pAse jaIne pUchyuM ke 'svAmI amAre ghebarano AhAra karavo ghaTe ke nahIM? guru bolyA--" te vaNika ane brAhmaNane ghaTe, paNa abhakSyano niyama rAkhanArA kSatriyane ghaTe nahIM; kAraNa te khAvAthI pUrve niSegha karelA moMsAdi AhAranuM smaraNa thaI Ave che.' gurunI kaThelI A vAta kumArapALe svIkArI. paraMtu pUrve karelA mAMsabhakSaNanuM smaraNa karatAM batrIza grAsa bharyA hatA tenA prAyazcittamAM eka sAthe ghebaranA varNa saza batrIza vihAro karAvyAM. upadeza prAsAda bhA. bhAgaranA AdhAre 77. tRSNAne zamAvuM. "mAre lobha mUkavo che, krodha mAnAdi mUkavAM che. evI bIjabhUta lAgaNI thAya ne muke, to doSa TaLI jaI anukrame bIjajJAna pragaTe.'' upadeza chASA (va.pU. 701) 66 prabhuzrIjI kahe " lobha choDavAnI vRtti thaI to A pudgala kAnamAM paDyA." krodhathI prItinI hAni thAya che, mAnathI vinayano ghAta thAya che. mAyAthI maitrIno nAza thAya che ane lobhathI to sarvano nAza thAya che. 'joTo sattva viLAsaLo' - paramakRpALudeve patrAMka 574mAM kahyuM ke "janma, jarA, maraNa konA che? ke je tRSNA rAkhe che tenAM janma, jarA, maraNa che. mATe jema bane tema tRSNA ochI karatAM javuM." tRSNA kaho ke icchA kaho eka ja che. 52padArthanI icchA karavI te sarve lobha thAya che. "kyA icchata khovata sabe, hai icchA duHkhamUla; jaba icchA kA nAza taba, miTe anAdi bhUla.' upadezaprAsAda bhASAMtara bhAga-4 mAMthI :- pApano bApa koNa? zubhaMkara brAhmaNanuM dRSTAMta - pRthvIpura nagaramAM zubhaMkara nAmano brAhmaNa raheto hato. te cAra veda bhaNI ghera Avyo. tenI strI jainadharmI hatI. teNe vicAryuM ke A ekAMtavAdI zAstra bhaNela che. tethI tene pratibodha karavA mATe pUchyuM ke he svAmI ! sarva pApano bApa koNa ? brAhmaNe sarva zAstro zodhyA. paNa pApano bApa koNa ? te jaDayuM nahIM. strIne pUchyuM teM kyAMthI sAMbhaLyuM ? teNe kahyuM jaina muninA mukhathI. tyAre te che te sAdhu pAse jaI pUchI AvuM. pachI tyAM jaI pUchyuM ke svAmI pApanA bApanuM nAma ko. guru kahe saMghyA samaye Avajo. have gurue eka zrAvaka pAse be ratno maMgAvyA ane eka gadheDAnuM maDaduM cAMDAla pAse apAsarAthI so hAtha dUra mUkAvA jaNAvyuM. saMdhyA samaye te brAhmaNa Avyo tyAre guru kahe eka kAma karo to eka ratna ApIe. ane kAma patyA pachI bIjuM ratna ApIe. tyAre brAhmaNa kahe kAma batAvo. guru che apAsarA pAse eka gadheDAnuM maDaduM paDyuM che tene gAma bahAra mUkIne Avo. ema kahI eka ratna ApyuM. ratnanA lobhe have rAtrinA samaye koNa jue che ema vicArI turata gadheDAnA maDadAne khabhe upADI gAma bahAra mUkI nAhI dhoIne pAcho Avyo tyAre gurue bIjuM ratna paNa ApyuM. pachI brAhmaNe pUchyuM ke pApano bApa koNa che te have Tho. guru kahe hajuM samajAyuM nathI. to kahe nA. tyAre guru kahe tuM brAhmaNa hovA chatAM, lobhanA kAraNe maDadAMne paNa upADIne 45 Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti gAma bahAra mUkI Avyo. eTale ke lobha e ja pApano bApa che. e lobhathI mANasa koI paNa prakAranuM kAma karavA taiyAra thaI jAya che. te brAhmaNa halukarmI hovAthI pratibodha pAmyo. mATe vicArI vicArIne A lobha kaSAyane nirmaLa karavo. (pR.137nA AdhAre) 78. tApathI mukta thavuM e manojJatA mAnuM. Adhi, vyAdhi ane upAdhi e saMsAranA trivigha tApathI sarva kALane mATe mukta thavuM ene manojJatA eTale mananuM gamavApaNuM mAnuM. je saMtoSa rAkhI klezanA kAraNo dUra kare, koI sAthe vera virogha na kare te manojJa thaI zake. zAstramAM dasa prakAranA puruSonI sevA karavI ghaTe ema kaheluM che. temAM eka manojJanI paNa sevA karavA kahyuM. manojJa eTale jenAmAM evA guNo hoya ke jethI bIjA ghaNA jIvone citta prasannatAnuM kAraNa thAya. te gRhastha paNa hoya zake; je lokamAnya hoya che. manojJa eTale paMDitapaNAthI, vaktApaNAthI ke UMcA kuLathI lokomAM mAnya hoya tathA gharmanuM ane gurukuLanuM gaurava vadhAranAra hoya te manojJa kahevAya che. eka manojJa zabda aneka arthamAM vaparAya che. paNa ahIM kRpALudeve to je tApathI eTale mananI vyAkuLatAthI jIva mukta thAya, nirAkuLa citta thAya tene manojJa kahyAM che. nirAkuLatA e ja kharuM sukha che. cittane nirAkuLa karavuM e potAnA hAthanI vAta che. paNa bAhya sAghanomAM je sukha mAne che te kadI nirAkuLa ke sukhI thato nathI. kAraNa icchita bAhya vastu maLavI te potAnA hAthanI vAta nathI; ane kadAca maLe to paNa te nAza pAmavAvALI che. tApanI vyAkuLatAthI mukta thavuM te manojJatA." e kRpALudeve dhyeya jevuM rAkhyuM che. manojJa eTale nirAkuLa thavuM, samabhAvavALA thavuM ane svAdhIna thavuM te che. "saghaLuM paravaza te duHkha lakSaNa, nijavaza te sukha lahIe" paravastune Adhina sukha te duHkha ja che ane potAne Adhina rahela Atmika sukha e ja kharuM sukha che. mATe trivigha tApathI mukta thavuM e ja manojJatA mAnuM. bharatezvaranuM draSTAMta - bharata rAjA rAjasabhAmAM hoya ke rANIvAsamAM hoya paNa svAdhIna evA AtmasukhamAM ja temane kharuM sukha bhAsavAthI temAM vacce vacce AtmasvarUpamAM DUbakI lagAvI tenuM AsvAdana karatA hatA. tethI te nirAkuLa hatA. 79. te manoratha pAra pADavA parAyaNa thavuM. nirAkuLatArUpa manorathane pAra pADavA have parAyaNa eTale puruSArthI thauM. "citta prasanna re pUjanaphaLa kahyuM re, pUjA akhaMDita eha; kapaTarahita thaI Atama arapaNA re, AnaMdaghana pada reha." -zrI AnaMdaghanajI citta prasannatA eTale bhagavAnamAM caitanyavRtti paramaharSathI etvane prApta karavI te che; arthAt bhagavAnamAM ja vRtti rahe to ekarUpa thAya. jIvane bIje rAgadveSa thAya che te vRtti, bhagavAna je zuddhasvarUpI che tyAM vaLI to zuddha thavAno bhAva Upaje. temAM ja sarva sAghana samAya che; te ja akhaMDita pUjA che. kemake jo citta bhagavAnamAM lIna hoya to bIjA vacanayoga ane kAyayoga paNa cittane AdhIna hovAthI bhagavAnane AdhIna hoya; ane cittanI lInatA bhagavAnamAMthI na khase (prabhu prabhu laya lAge) to jagatanA 46 Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti bhAvomAMthI udAsInatA varte ane temAM grahaNa tyAgarUpa vikalpa pravarte nahIM, jethI te sevA akhaMDa rahe. bhaktinuM A rahasya che. "kapaTarahita thaI Atama arapaNA- Atama arapaNA eTale AtmAnI vRtti bhagavAnamAM lIna karavI te. bhagavAnamAM cittavRttinI lInatA karavI te ja Atma-arpaNatA che, ane e ja AnaMdaghana pada reha eTale parama avyAbAdha sukhamaya mokSapadanI nizAnI che; arthAt jene evI dazA prApta thAya te parama AnaMdaghana svarUpa mokSane pAmaze. AtmaarpaNatA karavAno jo manoratha rAkhyo hoya to tene dhyeyarUpa rAkhI pAra pADavA parAyaNa arthAt tatpara thavuM. 80. yoga vaDe hRdayane zukla karavuM. mana, vacana, kAyAnA yogane sthira karI hRdayane zukla karavuM. "bAhya vANI tajI AvI, aMtarvAcA tajo pUrI; samAse yoga-vArtA A, paramAtmA prakAzatI." -samAdhizataka bAhya vANI ane aMtaravAcA tajavI e yoga che. e vaDe TUMka samayamAM jIvanuM mokSa sAthe joDANa thaI zake. bAhya vAcAnuM phaLa lokone vahe vANI, tethI citta caLe, bhrame; loksaMsargane Avo, jANI yogI bhale game." -samAdhizataka lokanA saMsargathI zuM thAya che te kahe che. bAhya vANI bolavI paDe tethI mana caMcaLa thAya che eTale manoyoga paNa bagaDe che. mATe bAhya vAcA ane aMtarvAcA tajavArUpa yoga karI manane zukla eTale zuddha (rAgadveSarahita) sthira karavuM. 81. asatya pramANathI vAtapUrti karuM nahIM. pUrti eTale samarthana. khoTA draSTAMtathI ke kuzAstrathI vAtane sabaLa banAvuM nahIM. koI vAta kahevI hoya to satyane AdhAre kahyuM. jyAM pAyo ja kAco hoya eTale asatyathI potAnI vAta puSTa karI hoya tyAM potAne ane parane nukazAna thAya che. sagararAjAnuM draSTAMta - jUTha prapaMcathI jaya meLave te pApI. suyodhana rAjAnI kanyA sulatA hatI. tene sagararAjA sAthe paraNAvavAnI icchA sagararAjAnI ghAvamAtAne hatI. paNa sulatAnI mAtA atithinI icchA tene potAnA bhAInA kuMvara mathupiMgala sAthe paraNAvavAnI hatI. tethI sagararAjAnA maMtrIe yukti karIne eka zAstra racI jaMgalamAM dATI dIdhuM. pachI A prAcIna zAstra jaMgalamAM khodatAM hAtha lAgyuM che, ema jAhera karI badhA rAjakumAronI madhye te zAstra lAvI vAMcI saMbhaLAvyuM. temAM evuM lakhyuM ke jenI mAMjarI pILI AMkho hoya te svayaMvaramAM Ave to kanyAnuM maraNa thAya ke kanyAne raMDApo Ave. te sAMbhaLI maghupiMgale potAnI AMkho mAMjarI hovAthI nagara choDI jaMgalamAM jaI hariSeNa guru pAse dIkSA lIdhI. A vAta sAMbhaLI sagararAjA ghaNo AnaMda pAmyo ane sulatAne paraNI ayodhyAmAM Avyo. paNa bIjA upara AvuM khoTuM kalaMka ApI jUTha prapaMca karIne AnaMda mAnavo e moTuM pApa che. mATe asatya pramANavaDe kadI vAtapUrti karuM nahIM. pravezikAnA AdhAre (pR.80) 82. asaMbhavita kalpa satu e kalpanA nathI. paramakRpALudeva patrAMka 211mAM jaNAve cheH 47 Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti "satu che, te bhrAMti nathI, bhrAMtithI kevaLa vyatirikta (jAdu) che; kalpanAthI "para" (Aghe) che." asaMbhavita eTale azakya. je banavAnuM saMbhava na hoya evI kalpanA. loko to evI asaMbhavita kalpanAthI paNa taNAI jAya. mATe satya tarapha lokonI vRtti vaLe; e sivAyanI bIjI badhI asaMbhavita kalpanAo karuM nahIM. brahmA, viSNu, mahezanuM draSTAMta - brahmA jagatane banAve che, viSNu AkhA jagatanuM pAlana kare che tathA maheza AkhA jagatano nAza kare che. A badhI asaMbhavita kalpanAo che. jagatane koIe banAvyuM nathI. enuM astitva anAdi kALathI che ane anaMta kALa sughI raheze. 83. loka ahita praNIta karuM nahIM. lokanuM ahita thAya evuM vacana ke zAstra kahuM nahIM ke racuM nahIM. praNetA eTale racanAra. keTalAka kIrtine arthe kalpanAmAM taNAIne kathAo, nATako, zAstro, lokacine anusarI paisA kamAvavA ke kIrti meLavavA arthe lakhe che.paNa lokonuM ahita te dvArA thatuM hoya teno lakSa tene raheto nathI. te bhUla jaNAvavA mATe ahIM kahyuM che. lokonuM ahita thAya arthAt mohamAM vRddhi thAya evuM kaMI racuM nahIM. 84. jJAnInI niMdA karuM nahIM. jJAnInI niMdA karavAthI ghaNA karma baMdhAya mATe karuM nahIM. patrAMka 397mAM kRpALudeva jaNAve che ke "jene darzanamohanIya udayapaNe, baLavAnapaNe varte che, evA jIvane mAtra satparuSAdikanI avajJA bolavAno prasaMga ApaNAthI prApta na thAya eTalo upayoga rAkhI vartavuM. e tenuM ane upayoga rAkhanAra e bannenA kalyANanuM kAraNa che." -zrImad rAjacaMdra (va.pR.343) ApaNA nimitte, jene darzanamohanIyakarmano udaya che te satparuSanI niMdAmAM na Utare teTalI saMbhALa rAkhavI jarUranI che. jemake satparuSanI vAta jene game nahIM tevA vyakti samakSa ApaNe satparuSa pratyenA premane laI guNagrAma karIe te tene niMdA karavAnuM nimitta paNa banI jAya. mATe sAmAnI rUci joIne ja vAta karavI. jJAnI puruSanI avajJA bolavI tathA tevA prakAranA prasaMgamAM ujamALa thavuM, e jIvanuM anaMta saMsAra vaghavAnuM kAraNa che, ema tIrthakara kahe che. te puruSanA guNagrAma karavA, te prasaMgamAM ujamALa thavuM; ane tenI AjJAmAM saraLapariNAme parama upayogadraSTie vartavuM, e anaMtasaMsArane nAza karanAruM tIrthakara kahe che; ane te vAkyo jinAgamane viSe che". -zrImad rAjacaMdra (va.pR.343) kRpALudeva vaso padhAryA te vakhate prabhuzrIjI ghaNAM mANasone kahI AvelA ke muMbaIthI mahAtmA padhAryA che, temano samAgama karavA yogya che. koI gharma pAme e draSTithI kaheluM. jethI ghaNA loko AvavA lAgyA eTale kRpALudeve prabhuzrIne sabhAmAM AvavAnI nA pADI. paramakRpALudeva prabhuzrIjI mATe vaso paghAryA hatA ane keTaluM rahevuM te paNa prabhuzrInI icchA pramANe eka mahino rahyA, chatAM paNa prabhuzrI vagere sAghuo sabhAmAM Ave tyAre vedAMtI vagere lokone Avo vikalpa thAya ke zrImad rAjacaMdra e jaina mahAtmA che, ema jANI niMdAmAM paNa UtarI jAya; mATe prabhuzrIne sabhAmAM AvavAnI nA pADI hatI. paramakRpALudeva pharavA jAya tyAre sAMje prabhuzrIne samAgama karAvatA. Akho divasa kRpALudeva pAse loko Ave tethI temane 48 Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti maLavAno niSegha karyo hato. zrI ThAkarazIbhAIno prasaMga - "eka vakhate kRpAnAthanI niMdA thatI mArA sAMbhaLavAmAM AvI. te bAbata sAMje pharavA jatAM meM vidita karI. te prasaMge kRpAnAthe jaNAvyuM ke duniyA to sadAya evI ja che. jJAnIo jIvatA hoya tyAre koI oLakhe nahIM. te eTale sudhI ke jJAnIne mAthe lAkaDIonA mAra paDe toya thoDA ane jJAnI mUA pachI tenA nAmanA pahANAne paNa pUje." -zrImad rAjacaMdra ardhazatAbdI graMtha (pR.115) 85. vairInA guNanI paNa stuti karuM. jenI draSTimAM guNo pratye anurAga che te verInA paNa guNa joI tenI prazaMsA kare che; kAraNa ke tevA guNo potAne prApta karavA che. jema ukaraDAmAM ke viSTAmAM ratna paDyuM hoya, te jhaverInI draSTie paDe to te laIne sApha karI le che, kemake tene tenI kiMmata che. tema jene guNanI kiMmata che, te game tevA pAse hoya to paNa tene guNa tarIke oLakhe che ane tenI prazaMsA kare che. jeTalI prazaMsA kare teTalI guNanI ArAdhanA thAya che. zrI bhavabhUtie kahyuM che- "guI: sarvatra pUjyate" "guNa: pUnA sthAnaM guNapu ra va hiMga na vaya:" artha - guNo sarvatra pUjAya che. guNavaMtamAM je guNo che te pUjavA lAyaka sthAna che. pachI te puruSaliMga hoya ke strIliMga hoya athavA game te vayano hoya, kiMmata tenA guNanI che. mATe vairInA guNanI paNa stuti kare. hRdayamAM hajI vera che chatAM guNa pratye AkarSaNa hovAthI vairInA guNane paNa vakhANe che. tethI bhaviSyamAM tene guNanI prApti thaze. 86. vairabhAva koIthI rAkhuM nahIM. jene mokSe javuM che teNe koInI sAthe vera rAkhavA jevuM nathI. kAraNa ke verane laIne pharI janmavuM paDe che. jema vAsudeva, prativAsudeva pratye vera rAkhI pUrvabhavamAM niyANuM kare che to eTalA badhA puNyavALA jIvone paNa narake javuM paDe che. mokSe javAmAM vera vidhrarUpa che. A vAkyamAM to koI pratye paNa vairabhAva rAkhuM nahIM paNa kSamA karuM ema kahI gharmane AcaraNamAM mUkyo. kSamA e ja mokSano bhavya daravAjo che. te jIva mokSamArgamAM AvI gayo. vera na kare te saMsAra ocho karI zake. je koInI sAthe vera na kare temAM maitrIbhAvanA Ave che. maitrIbhAva bhAvanAra mAnavI mahAna che; vairabhAva ghAranAra maitrIno ajANa che." prajJAvabodha 87. mAtApitAne muktivATe caDhAvuM. manuSyabhavamAM prathama upakArI mAtApitA che. temano badalo vALI zakAya ema nathI. paNa temanA RNamAMthI mukta thavAno mAtra upAya temane mokSamArge caDhAvavA ke temAM madada karavI e che. tathA saMsArano bhAra temanA para na rahe ane mokSamArga sAdhavAnI temane anukuLatA maLe tevI banatI sagavaDa karI ApavAnI paNa saMtAnanI pharaja che. prathamathI ja mAtApitA mokSamArgamAM pravartatA hoya to temanI AjJA uThAvavI, ke jethI saMtAnanuM hita thatuM jANI temane paNa saMtoSa thAya. TUMkAmAM temane gharmamAM sahAya thAya tema karavuM e uttama che. tevI sahAya temane ApavI joIe athavA temanAthI gharmanI sahAya prApta karavI joIe. mA bApa pAsethI paisA meLavavA e kharo vAraso nathI paNa temanI pAse gharma hoya to te meLavavo e uttama vAraso che. bIjAM badhuM to kSaNika che. 49 Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti gautamabuddhanuM draSTAMta - buddha ekavAra jagatanI badhI bhautika sAmagrI nAzavaMta che, kSaNika che ema jANI je nAza na pAme athavA maraNa na Ave evI vastunI zodha karavA mATe dIkSA grahaNa karIne bahu tapasyA karI tyAre cAra ziSyo temanI sevAmAM hatA. pachI samaya anusAra madhyasthamArga jarUrano che ema temane lAgavAthI AkarI tapasyAo paDatI mUkIne buddha loka hita tarapha vaLyA. tyAre ziSyoe temane vilAsapriya thayA jANI temano saMga choDI dIdho. e mArge buddhane jaya maLyo eTale ziSyone pAchA samajAvI potAnI dIkSA ApI. pachI potAnA nagaramAM AvyA. bhikSA mATe buddhane potAnA gharethI AmaMtraNa AvyuM tethI tyAM gayA. temanI strIe dikarAne ema kahyuM ke 'tamAro vAraso mane Apo ema mAgaNI kara' tenA manamAM koI camatkAra vagerethI putra moTo rAjA thAya ke evI koI saMsArI mAgaNI hatI paNa buddha to chokarAne mAthe hAtha mUkI sAthe laI cAlatA thayA. pachI tene dIkSA ApI gharmano vAraso Apyo. kUrmAputra kevaLInuM draSTAMta - kUrmAputrane yauvana vayamAM ghaNI strIo icchatI hatI, tathApi te manathI virakta hato. eka vakhate koI muninA mukhathI siddhAMtanA pATha sAMbhaLI tene jAtismaraNajJAna thayuM. anukrame dhyAnarUpa agnithI karmarUpI Ighanane bALI nAkhI kevaLajJAna prApta karyuM. pachI teNe vicAryuM ke "jo huM hamaNA cAritrane grahaNa karIza to mArA mAtApitA zokathI mRtyu pAmaze, mATe temane pratibogha karavA ajJAtavRttie (kevaLajJAna thayAnuM na jANe tema) gRhavAsamAM rahevuM yogya che." A pramANe te gRhavAsamAM rahyA. temane mATe kaheluM che ke "kUrmAputranA jevo bIjo koNa ghanya che ke je mAtApitAne pratibogha pamADavAne arthe kevaLI thayA chatAM paNa gRhavAsamAM rahyAM hoya? -u.prA.bhA. bhAga-3mAMthI 88. rUDI vATe temano badalo ApuM. mA bApanI mAgaNI game te hoya, to paNa temanuM Atmahita thAya tevo badalo ApuM. kRpALudevanA pitAzrI ravajIbhAIe chappanIyAnI sAlanA dukALamAM ghaNA lokone anAja nathI maLatuM to aphINa kyAMthI maLe ema ghArI aphINanA baMdhANI hoya temane aphINa vaheMcavAnI kRpALudevane salAha ApI. tyAre kRpALudeve vicAryuM ke evI mAgaNI pUrI karavI e ThIka nathI. evA samayamAM koIne aphINa na maLatuM hoya to tenI Adata chUTI paNa jAya. evA nazAnI vastune uttejana ApavuM te kaMI dAna nathI. tethI kahyuM ke rUDI vATe temano badalo ApuM. eka putranuM draSTAMta - eka putra hato. tenI mAtA bImAra thaI tethI putra pAse pANI maMgAvyuM. putra pANI laIne Avyo tyAM sudhI mAtAne UMgha AvI gaI. putra AkhI rAta temanI pAse Ubho rahyo. savAramAM mA jAgI tyAre kahyuM - tuM AkhI rAta Ubho rahyo? putra kahe mAtA tame mane nava mahinA udaramAM rAkhIne bhAra vahana karyuM che. jyAre huM to eka rAta ja Ubho rahyo. mAtApitAnI AjJAmAM rahevuM. jo vRddha thayA hoya to temane khAvApIvAnI temaja paheravA vagerenI saMbhALa rAkhavI. koI vakhate krogha karavo nahIM. kaTuvacana vAparavA nahIM. temano ApaNA upara avarNanIya upakAra che. mAtAe nava mAsa sudhI udaramAM rAkhI bhAra vahana karI, aneka vedanAo ApaNA mATe sahana karI che. A sivAya parokSa rIte temano upakArano jharo niraMtara vahyA kare che. mAtApitA to jagatamAM kalpavRkSa samAna che. rAma ane lakSmaNa temaja pAMDavoe mAtApitAnI je sevA karI che, tenuM varNana sahastra pa0 Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti jiSThAthI karavuM muzkela che. temanA karelA upakArano badalo ApaNe vALI zakavAnA nathI. to paNa niraMtara temane dharma mArge joDavA prayatna karI temanI sevA karavI. (zrI jaina hitopadezanA AdhAre) 89. temanI mithyA AjJA mAnuM nahIM. mAtApitAnI AjJA mAnavAno upadeza che. paNa e AjJAne ahIM syAdvAdamAM mUkI che. Atmahitane hAnikAraka hoya tevI mithyA AjJA mAnuM nahIM. kAraNa viveka che tyAM dharma che. zrI ThAkarazIbhAInuM dRSTAMta saMvata 1954mAM zrAvaNamAM kRpAnAtha kAviThA padhAryA hatA. tyAre temanA darzane jatAM mArA pitAzrI taraphathI aTakAyata thaI hatI. tethI bhAdaravAmAM vaso gayo tyAre pharamAvyuM ke tArA pitAne cokhkhuM kahI devuM ke kAcalI laIne mAgI khAIza te kabula, paNa AvI bAbatamAM (satsaMgamAM) tamArI aTakAyata cAlaze nahIM. tema chatAM na mAne to svataMtra rahevuM. ardhazatAbdIgraMtha (pR.115) 90. svastrImAM samabhAvathI varte. - jenI sAthe AkhI jIMdagI rahevAnuM hoya tenA pratye rAgadveSanA kAraNo aneka bane che ane tethI jIva duHkhI thAya che. paNa evA tuccha kAraNomAM taNAI jaI kleza karavo ke mohAMdha banI rAga karavo e banne duHkhanA kAraNo che. mATe jo sukhI thavuM hoya to rAgadveSa ghaTADavA. pahelA potAnI strI pratyenA rAgadveSa ochA karatAM zIkhavuM. bIjAo sAthe evA prasaMgo ochA bane che. bIjA lokomAM ke lokalAjamAM mAruM khoTuM dekhAze ema ghArIne paNa jIva rAgadveSa ochA rAkhe che. mATe svastrImAM rAgadveSa ghaTADavA ane samabhAvathI vartavAno prayatna prathama karavo. eka rAjAnuM dRSTAMta - eka rAjA hato. tene potAnI rANI pratye atyaMta rAga hato. eka divasa roganA kAraNathI rANI maraNa pAmI. chatAM mohavaza thayela rAjA ema mAne che ke A marI gaI nathI, paNa mArAthI risAI che. tethI tene manAvavA mATe mathe ane tenI pAse ja besI rahe, khAto pIto paNa nathI. eka divasa maMtrIoe maLI rAjAne koI kAmanA mize dUra laI gayA. pachI rANInA zabane jaMgalamAM nAkhI dIdhuM. jyAre rAjA Avyo tyAre kahe rANI kyAM che? mane batAvo, nahIM to huM nahIM jIvI zakuM. tethI maMtrIoe jaMgalamAM jaI rANInA zabane batAvyuM. tyAM pakSIoe AMkha vagere kADhI nAkhavAthI enuM svarUpa bhayaMkara bhAsyuM. te joI rAjA vicAramAM paDyo ke aho AvuM A zarIranuM svarUpa che? ema vicAratAM vairAgya pAmI guru bhagavaMta pAse jaI dIkSA grahaNa karI. mATe svastrImAM paNa moha na karatAM samabhAvathI varte. 91. (mahAnItimAM A sthAne vAkya nathI.) 92. utAvaLo cAluM nahIM. utAvaLamAM ayatnAno doSa lAge che. te TALI, joIne cAlavuM. utAvaLamAM game tenA para paga mUkAI jAya. sApa hoya to karaDe. vegamAM khabara na paDe. tema na cAlavuM. yatnAthI cAlavuM. yatnAthI eTale kALajIpUrvaka joIne cAlavuM jethI potAne ane bIjA jIvone paNa lAbha thAya. kAma, mAna ane utAvaLa e traNa moTA doSa kRpALudeve kahyAM che. e traNeya doSa tajavA yogya che. traNeya doSanA anukrame pratipakSI guNa nispRhatA, vinaya ane dhIraja che. nIce joIne cAlavAthI traNa 51 Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti lAbha thAya che. (1) niraparAdhI jIvonI rakSA thAya. (2) kIcaDa AdimAM paga kharaDAya nahIM ane (3) kAMTo, vIMchI vagerenA duHkhathI paNa bacAya. mATe utAvaLo cAluM nahIM. 93. josabhera cAluM nahIM. josabhera cAlavAthI koI bALaka ke DozImA vagere athaDAya to gabaDI paDe ke marI paNa jAya. jyAM atyaMta vegathI cAlato hoya tyAM bIjAne harakata thAya te paNa jAe nahIM. koI kAmAtura ke kroghI ke koI ekAda durguNane vaza hoya te tenI dhUnamAM cAle che. temAM potA vaDe bIjAne zuM thAya che tenuM tene bhAna rahetuM nathI. bAdazAhanuM draSTAMta - prabhuzrIjI eka draSTAMta ApatA ke--eka bAdazAha pAtharaNuM pAtharIne jaMgalamAM namAjha bhaNavA beTho. te vakhate koI bAI potAnA jAra puruSane maLavA vegabhera tyAMthI gaI. bAdazAhane tenI Thokara vAgI; paNa namAjha bhaNatA hatA eTale kAMI bolyA nahIM. paNa manamAM thayuM ke e pAchI Ave tyAre ene zikSA karIza. bAIne to ThokaranuM bhAna nahotuM. paNa pAchI AvI tyAre bAdazAhe tene Thapako Apyo. tenA uttaramAM te bAI bolI ke tamane Thokara vAgI tenI mane kAMI khabara nathI; paNa tamane khabara paDI eTalI tamArA namAjhamAM khAmI. bAdazAha samajI gayo ke e bAIne saMsAra upara moha che teTalo mane jo bhagavAna pratye moha hota to mane paNa khabara paData nahIM ke koNa AvyuM ne koNa gayuM? pa.pU.prabhuzrIjInuM draSTAMta - evo prema prabhuzrIjIne kRpALudeva pratye hato. prabhuzrIjI naDiyAda hatA tyAre khabara paDI ke kRpALudeva amuka TrenamAM javAnA che eTale teo sTezana para gayA. gADI UpaDI to paNa darzananA lobhathI DabAnI sAthene sAthe doDavA lAgyA, thorIAnI vADa AvI to paNa khabara na paDI ane te vADamAM teo paDI gayA. 94. maroDathI cAluM nahIM. lokonuM citta AkarSAya tema vilAsapUrvaka cAluM nahIM. e asabhya cAla che. jema TopI vAMkI mUke tema A vAMkI cAla che. A badhA mohanA cALA che. baghI kriyAomAM aMtaraMga je bhAva hoya te bahAra Ave che. bolavAmAM, cAlavAmAM, paheravA vageremAM aMtaraMgamAM jevA bhAva hoya tevI ceSTAo jaNAya che. prabhuzrIjI akSara uparathI tenA bhAva oLakhI letAM. aMgrejImAM lakhelo kAgaLa hoya to paNa kahetA "lAva joIe, mAre enA paryAya jovA che." 95. uzRMkhala vastra paheruM nahIM. ucchaMkhala eTale uddhata, niraMkuza. je potAnI maryAdA tajIne varte tene uzruMkhala kahevAya. jemake koI garIba hoya paNa paisAdAra jevo poSAka paherIne phare te tene chAjato nathI. halakI jAtanA loko paisA hAthamAM Ave to moTI koravALuM-hIrakorI thepADuM pahere ke lokone dekhAya tema kapaDA upara ghareNAM pahere. tenuM aMtaramAM abhimAna hoya. eka hajAme AMgaLImAM vIMTI paherI. te baghAne dekhADavA AMgaLIthI batAve ke ahIM beso, ahIM beso. paNa dekhAva mATe evuM kazuM karavA yogya nathI. sAmAnya sabhyatAthI vizeSa paDatuM je je kare te badhuM hAsyane pAtra thAya che. sAruM dekhADavA jAya tenA badale UlaTuM kharAba dekhAya. eTalI vivekabuddhi paNa enAmAM nathI; kAraNa tuccha vastu upara moha 52 Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti vizeSa che. moha vizeSa hoya to bIjA koIe sAruM paheryuM hoya to tAkIne jue athavA anukaraNa karavAnI icchA rAkhe ke lAga maLe to huM paNa AvuM paheruM. paNa maryAdA tajI uzRMkhala vastra paheravA yogya nathI. 96. vastranuM abhimAna karuM nahIM. koI navI jAtanuM vastra potA pAse hoya tenuM abhimAna kare ke mArA jevuM vastra bIjA pAse nathI. paNa ema karavA yogya nathI. vastra to zarIranI eba DhAMkavA pUratuM che. jema gumaDAM para kapaDAno pATo bAMdhe te mAkhathI rakSaNa karavA mATe che. te game tevA kapaDAno paNa bAMdhe. temAM amuka jAtanuM ke amuka raMganuM ja kApaDa joIe evuM kaMI hotuM nathI. mAtra svaccha joIne bAMdhe che. tema paheravAnA kapaDA saMbaMghI paNa samajavA yogya che. 97. vadhAre vALa rAkhuM nahIM. vALane zobhAnuM kAraNa jANI mANaso lAMbA vALa rAkhe che. sugaMdhI tela nAkhe ane vAMkA guMchaLA kare ke tene judI judI rIte sajAve che. katarAve tyAre paNa amuka jagAe vadhAre rAkhe ane amuka jagyAe ochA rAkhe. vALa jevI najIvI vastumAM vRtti rahe ane temAM Akho AtmA pesI jAya che. koIne AvI Teva paDI jAya che ke vAre ghaDIe mAthe hAtha mUkI jue ke vALa AghA pAchA to thayA nathI. paNa jJAnI puruSo to tene saMsAranA mULiyAM jANI kheMcIne ukheDI nAkhe che. mUcho tathA dADhInA vALa mATe paNa temaja samajavuM. amuka AkAra mUchanA bhAloDA jevA ke upara lIMbu rahe tevA kare, kSatriya rAjAonuM anukaraNa karavA jAya ane vRtti temAM ne temAM rahe che. vALa kADhI nAkhe ke oLe paNa mukhya karavAnuM eTaluM che ke vRtti temAMthI uThAvI levI. jevI vRtti tyAM rAkhe che tevI AtmAmAM rAkhavA yogya che. 98. capocapa vastra saju nahIM. capocapa eTale taMga vastra paheravuM. vilAyatamAM keDa pAtaLI dekhADavA mATe strIo keDe taMga paTTo bAMdhe. ethI zarIra bagaDe, roga thAya paNa phezana sAcavavA mATe kare. cInI loko paNa paga nAno dekhADavA lAkaDAnA TAITa joDAM pahere. bairAo kapaDA paNa kheMcIne pahere. dekhAva karavAnI Teva paDelI hovAthI duHkha dekhIne paNa dekhAva kare che. puruSo paNa TApaTIpa kare, istrIvALA kapaDA pahere, ghotiyuM pahere to paNa cIpI cIpIne ghaDI. barAbara Akho dahADo sAcavIne rAkhe. zobhA tarapha lakSa rahe paNa jarUriyAta tarapha lakSa rahetuM nathI. mATe capocapa vastra sajAM nahIM ema kahyuM. 99. apavitra vastra paheruM nahIM. maDadA para oDhADeluM vastra apavitra gaNAya. temAM zAla vagere bALatA nathI paNa tene smazAnamAM vADa para nAkhIne Ave. tene bhaMgI laI jAya ane sArA paisA Upaje evuM hoya to vecI de che. te soMghA maLe to paNa tevA apavitra vastra paheruM nahIM. athavA vartamAnamAM kIDAone mArIne banAvavAmAM AvelA pyora rezamI jevA apavitra vastro paheruM nahIM. khAdI hAla pavitra gaNAya che mATe tevA vastro paheruM. 53 Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti 100. UnanAM vastra paheravA prayatna karuM. ziyALo gayA pachI bharavADo peMTAnuM Una kApI le che. te Una gheTAne UlaTuM ahita karatA unALAmAM thAya che. te UnanA kapaDAM mANasone ziyALAdi RtuomAM kAma Ave che. tethI nirdoSa kapaDAM paheravA yogya che. temaja UnanA karkarA kapaDAMno sparza cAmaDIne apriya lAge paNa saMyama mATe upayogI che. mATe UnanA kapaDAM paheravA prayatna karuM. 101. rezamI vastrano tyAga karuM. rezamI vastra loko paherI abhimAnane poSe che. paNa te vastra banAvavAmAM hajAro kozeTAmAMnA jIvaDAonI ghAta thAya che. te hiMsAnuM kAraNa hovAthI rezamI vastro paheravA yogya nathI. kozeTAne garama pANImAM nAkhavAthI temAM rahela jIva marI jAya che. pachI tenA uparathI rezamane ukelI le che. kozeTo emane ema paDyo rahe to temAM rahela jIva kozeTAne kANuM pADI bahAra nIkaLI jAya che. zetUranuM jhADa mukhyatve A jIvaDAMone khorAka mATe game che. eraMDA para paNa thAya che. temAMthI khorAka meLave ane kozeTA banAve. AvA hiMsaka rezamI vastro paheravAthI sukhazIlIyApaNuM poSAya ane UnanA kapaDAM cAmaDIne pratikULa lAgavAthI sahanazIlatA poSAya. mATe hiMsaka evA rezamI vastra paheravAno tyAga karuM. pahelAnA jamAnAmAM brAhmaNo mugaTa paheratAM, te pavitra gaNAtA. kAraNa ke te mugaTamAM rezama nIce pramANe banAvavAmAM AvatuM hatuM. pahelAnA jamAnAmAM A kozeTAnuM mukha kApI temAMthI kALajIpUrvaka jIvanI ghAta na thAya tema jIvaDuM kADhI letAM. pachI je khokhuM rahe tenuM rezama ukelI laI tenA vastro banAvavAmAM AvatA. hiMdustAnamAM pahelA Ano ghaMgho hato. tyAre gharmanA kAmamAM vAparavAnA vastro A pramANe banAvavAmAM AvatA. paNa have upara pramANe karavAthI rezama paheravAne paNa lAyaka rahyuM nathI. 102. zAMta cAlathI cAluM. vAkya 92, 93, 94mAM utAvaLo, jozabhera ane maroDathI cAluM nahIM ema kahyuM; have kevI rIte cAlavuM te jaNAve che. zAMta cAla eTale cittamAM jene vikSepa nathI ema jaNAya evI cAla. enuM draSTAMta gajagati eTale hAthInI cAla apAya che. je ghImI cAle che ane haMsagati te suMdara cAla kahevAya che. mATe maMtra smaraNa karato vikSepa rahitapaNe be DagalAM AgaLa joIne zAMta cAlathI cAluM. "cAla ghImI ne gaMbhIra rAkhavI. bIjAne moha Upaje tema laTakA maTakA karatAM na cAle. vairAgya sahita cAle." (mokSamALA vivecanamAMthI) 103. khoTo bhapako karuM nahIM. lagna vakhate koIne tyAMthI ghareNAM, moTara, vastro vagere mAgI lAvI athavA bhADe lAvIne bhapako dekhADavAnuM kare che; tene badale potAnI sthiti pramANe jeTalI kharIdI zakAya teTalI vastuthI ja zobhA karavI yogya che. poSAkanAM bhADAM Ape teTalAmAM AkhuM varSa cAle teTalAM sAdAM kapaDAM kharIdI zakAya. lagna prasaMganI peThe bIjA prasaMgomAM paNa loko khoTo bhapako dekhADavAnuM ochuM kare to kharca ochuM thAya, devuM na thAya ane sukhI thAya. ghanane anusAra vastrAbhUSaNa paheravA joIe. thoDuM dravya hoya ane ghanavAna jevAM vastra paheravA temaja vaghAre dravya, garIba jevA vastra paheravA te samAjamAM zobhAspada nathI." -zrI jaina hitopadeza'mAMthI 54 Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mAnati 104. upadezakane dveSathI jouM nahIM. karuNAthI prerAI upadezaka ApaNA doSo batAve to eno upakAra mAnavo ghaTe che. tene badale upakArI pratye apakAra karavArUpa jo dveSa thAya to kalyANano mArga baMdha thAya che, evo dveSa anaMtAnubaMdhI kaSAya kahevAya. koIno paNa doSa jovAthI tenA pratye dveSa thAya che. tema upakArIne paNa doSarUpe jue to e viparItapaNuM che. e Teva dUra karavA mATe A zikhAmaNa ApI ke upadezakane dveSathI joI nahIM. bhAnudatta pUrvagharanuM dRSTAMta - eka AcAryanA ziSya bhAnudatta nAme muni hatA. guru samIpe caudapUrvano abhyAsa karyo hato. anyadA temane nidrAno prabaLa udaya thayo. eTale saMghyAkALa thAya tyArathI tenI AMkho gherAvA mAMDe, jhokAM khAya. guru sAvaceta kare, pratikramaNa karyA pachI guru pUrvano pATha karI javA preraNA kare; paNa nidrAnA prabaLa udayathI te pATha na karatAM UMghI jAya. guru mahArAja Thapako Ape, eTale vaLI koIka vakhata jarA sAvadhAna rahe. A pramANe bahuvAra Thapako ApavAthI tene potAnI bhUla na sUjhI, paNa guru upara dveSabhAva Avyo. tethI ekavAra gurumahArAje Thapako Apyo, tyAre sAmuM bolI kahe, "mane ja eka dITho che, mane ja Thapako Apo cho; bIjAone kAMI kahetA nathI.' AvA tenAM vacanathI gurumahArAje ayogya jANI teno anAdara karyo ane Thapako ApavAnuM ke preraNA karavAnuM choDI dIdhuM. tethI vizeSa niraMkuza banyA ane pratikramaNa karavAmAM paNa pramAda karavA lAgyA ane saMdhyAkALathI ghoravA lAgyA. ema karatAM karatAM na saMbhAravAthI pUrvI paNa vistRta thatA gayA. cAturmAsa Utarye gurumahArAje tene tajI daI vihAra karyo. eklA paDavAthI vadhAre pramAda sevI badhA pUrva taddana bhulI jaI Ayu kSaya thaye maraNa pAmI durgatie gayA. (cosaTha prakarI pUjAmAMthI 105. dveSamAtrano tyAga karyuM. vAkya 104mAM anaMtAnubaMdhI dveSa dUra karavA kahyuM; je kalyANa karavAmAM moTAmAM moTuM vighna che, dharmano nAza karanAra che. have dveSamAtrano tyAga karavA jaNAve che. bIjAnAM to guNa ja jovAnI Teva pADavA yogya che. doSa jovA hoya to potAnA jovA. ema karavAthI koInA pratye dveSano prasaMga na Ave. dveSa karanAra pote ja pahelo duHkhI thAya che. jene te du:khI karavA mAMge tenA pApano udaya hoya to duHkhI thAya; nahiM to na paNa thAya. paNa dveSa karanAra pote to duHkhI thAya ja. AkhA jagata pratye maitrIbhAva bhAvavAnI jarUra che. temAM khAsa karI jenA pratye asaMtoSa hoya tenA pratye prathama maitrIbhAva bhAvavo. maitrIbhAva eTale badhAnuM bhaluM thAo ema ciMtave to pachI dveSa na rahe. prabhuzrIjI kahetA ke- "bhUMDuM karanAranuM paNa bhaluM ciMtavavuM.'' vaLI paramakRpALudeva patrAMka 780mAM jaNAve che ke na "A deThe karavA yogya kArya to eka ja che ke koI pratye rAga athavA koI pratye kiMcitmAtra dveSa na rahe. sarvatra samadazA varte. e ja klyANano mukhya nizcaya che. e ja vinaMti." (pR.604) damadaMtamuninuM dRSTAMta - hastizIrSanA rAjA damadaMtane ekavAra pAMDavo tathA kauravo sAthe moTI vaDhavADa thaI. paNa jarAsaMgha rAjAnI madadathI madata rAjA jItI gayo ane pAMDavo tathA kauravonI hAra thaI. eka divasa damardata rAjAe vAdaLAnuM kSaNika svarUpa joI A saMsArane paNa pavana samayanA vAdaLA samAna kSaNika ane asAra jANI pratyekabuddhanI peThe dIkSA grahaNa karI. vihAra karatAM hastinApura nagaranI bahAra kAusagga dhyAne UbhA rahyAM. 55 Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti rAja darabAramAM jatAM rastAmAM pAMDavoe damadaMtamunine joI ghoDA uparathI nIce UtarI zubhabhAve vaMdana karyuM tathA temanI rAjyavasthAnuM baLa ane cAritrabaLanI stuti karI AgaLa cAlyA. pAchaLathI kauravo AvyA. temAM duryodhane temanA para dveSabhAva lAvI, mAThA vacana bolI temanI sAme bIjorU pheMkyuM. te joI sAthenA lokoe paNa patthara vagere pheMkyA. tethI muni AkhA DhaMkAI gayA. pAMDavo rAjadarabArathI pAchA pharatAM muni saMbaMdhI badhI hakIkta jANI levako pAse pattharo dUra karAvI namaskAra vagere karIne potAnA sthAnake gayA. pAMDavoe mAna ApyuM ane kauravoe dveSabhAvathI apamAna karyuM. paNa banne pratye munie rAgadveSano tyAga karI samabhAva rAkhI potAnuM kalyANa sAdhyuM. mATe koI pratye dveSa mAtrano tyAga karavA puruSArtha karuM. 106. rAgavRSTithI eke vastu ArAdhuM nahIM. rAgadraSTithI saMsAranI eke vastunuM sevana karuM nahIM. zrImad rAjacaMdra' graMthanA kramAMka 21mAM paramakRpALudeva jaNAve che ke- "rAga karavo nahIM, karavo to satparuSa pratye karavo." zrI yazovijayajI mahArAja paNa lakhe cheH "rAga na karazo koI jana koIzuM re, navi rahevAya to karajo munizuM re." zrI gautamasvAmIne bhagavAna mahAvIra svAmI para rAga hato tethI kevaLajJAna aTakyuM hatuM. mokSamALA zikSApATha 44 "rAga" temAM kRpALudeve kahyuM ke gautama munino rAga ApaNane bahu sUkSma bogha Ape che. bhagavAna parano moha gautama jevA gaNagharane duHkhadAyaka thayo, to pachI saMsArano, te vaLI pAmara AtmAono moha kevuM anaMta duHkha Apato haze! saMsArarUpI gADIne rAga ane dveSa e be rUpI baLada che. e na hoya to saMsAranuM aTakana che. jyAM rAga nathI tyAM dveSa nathI; A mAnya siddhAMta che. rAga tIvra karmabaMghananuM kAraNa che; enA kSayathI Atmasiddhi che." -zrImad rAjacaMdra (pR.90) 107. vairInA satya vacanane mAna ApuM. sAmAnya rIte jenI sAthe aNabanAva hoya te game tevuM sAruM kahe to paNa avaLuM bhAse. tenA viSe je kaMI paNa mata baMghAya te enA AdhAre ja baMghAya che. tema koI gharmanuM khaMDana karavA mATe tenA zAstro vAMcato hoya to doSa kyAM che tyAMja tenI draSTi hoya che, tethI satya hAthamAM AvatuM nathI. madhyastha draSTi hoya to je apekSAe temAM satya kahyuM hoya teTalA aMze jaNAI Ave. satya vAta game te kaheto hoya, bhale te duzmana hoya, paNa ApaNane hitakArI hoya to te vAta grahaNa karavI. prabhuzrIjIe eka patra vaTAmaNa lakhyo temAM jaNAvyuM ke koI kaMI zikhAmaNa de, to tene kahevuM ke tamAruM kahevuM sAruM che. Atmahita thatuM hoya to tema karI levuM, paNa chaNakA karavA nahIM, khijAvuM nahIM." prabhuzrIjInI samajAvavAnI evI paddhati hatI ke nAnA chokarAone paNa vAta gaLe UtarI jAya. (mahAnIti vAkya 108 thI 115 sughI mULamAM nathI.) 116. vALa rAkhuM nahIM. (gR0) boghAmRta bhAga-3'mAMthI - vALa upara jeTalI Asakti che teTalo dehAdhyAsa che, e sahaja 56 Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti vicAre samajAya tevI vAta che. mAthuM oLatAM vALa kAMsakA upara AvyA hoya tene gharanA koI khUNAmAM paNa rAkhavA koI icchatuM nathI, tathA hajAmata karAvelA vALa dUra pheMkI de che. koI kapaDAmAM bharAyo hoya to kheMca kheMca kare. tevI nirarthaka cIjamAM vAraMvAra vRtti rAkhI tenI ThIkaThAkamAM manuSyabhavanI moMghI paLo gumAvavI e vicAravAnane kema pAlave? ghaNAM strIpuruSone vAraMvAra mAthAnA vALa ThIka karavA ke jema oLIne rAkhI mUkyA hoya tevA rahyA che ke nahIM tenI parIkSA karavA mAthe hAtha pheravatA joIe chIe ane te TevanuM rUpa le che eTale vagara kAraNe zira para hAtha pharyA kare che. A mohanI ghelachA che. tenuM sUkSma avalokana karI aMtavRttione tapAsI tene sanmArge vALavI ghaTe chejI. jemane dehAdhyAsa e mahAdoSa bhAsyo che ane je saMsArathI virakta thayA che te mahApuruSo to kezane klezarUpa jANI, mohanAM mULa jANI te paramapuruSo zrI tIrthakara jevA to tene mULathI ukheDI nAkhe che. (pR.428) "kuTila, ghUrta-vilAsa-vAsa gaNI keza-loca te karatA re; tarjI zaNagAra, aNagAra banI te mahAvrato uccaratA re; paropakArakAraka paramAtmA UDyA jaga uddharavA re." -prajJAvabogha dareka bAbatano UMDo vicAra karatAM zIkho e ja vinaMtI. (pR.428) 117. kacaro rAkhuM nahIM. - gRhasthane ghara hoya ke dukAna vagere hoya temAM kacaro rAkhavAthI jIvonI utpatti thAya, tethI hiMsA thAya. roganI utpatti thavAno paNa saMbhava che mATe kacaro rAkhuM nahIM. paNa ghara svaccha rAkhuM. 118. gAro karuM nahIM-AMgaNA pAse. AMgaNA pAse pANI ke eMThavADo DhoLavAthI gAro eTale kAdava ke kIcaDa thAya. jethI jIvonI utpatti thAya. macchara vagere paNa thAya. te roganuM kAraNa bane che. mATe AMgaNA pAse gAro karuM nahIM. 119. phaLiyAmAM asvacchatA rAkhuM nahIM. sAdhu) sAdhu che mATe phaLiyAmAM eTale zerImAM gharmazALA hoya ke koI khAlI gharamAM nivAsa hoya tyAM maLamUtra vagere game tyAM nAkhavA nahIM; paNa ekAMta jagyAmAM maLamUtra vagere paraThavavA. nahIM to phaLiyAmAM rahenArane dugaMchA thAya. tethI sAdhu pratye dveSabhAva Ave ke AvA sAthuM kyAMthI AvyA ke jethI amane AvI dugaMchA sahana karavI paDe. A sAthu jatA rahe to sAruM. Ama sAdhu pratye abhAva thAya to e nimitte loko karma bAMdhe. mATe gAma bahAra ke ekAMta jagyAmAM maLamUtra paraThavavA. 120. phATelA kapaDAM rAkhuM nahIM. (sAdhu) phATelA kapaDAM hoya tenA TukaDe TukaDA karI munie jaMgalamAM paraThavavA. paNa teno saMgraha karavo nahIM. 121. aNagaLa pANI pIuM nahIM. prabhuzrIjIe jaNAvyuM ke jJAnI kema bole? pote doSamAM na Ave tema svAduvAdapUrvaka bole. jemake jJAnI kahe: "gALIne pANI pIvuM." paNa "aNagaLa pANI pIvuM nahIM." e viSe prabhuzrIe pUchyuM "A be vAkyamAM kaMI phera haze?" vidhi niSegha sivAya ApaNane emAM bIjo koI phera jaNAya nahIM. tethI prabhuzrIjIe kahyuM ke pahelA vAkyamAM AjJA che ane bIjA vAkyamAM sAmAnya upadeza che. pahelA vAkyamAM pa7 Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti "gALIne pANI pIvuM" emAM AjJA thaI. mATe kAcuM pANI gALIne paNa vAparavAmAM je hiMsA thAya tenA bhAgIdAra AjJA ApanAra paNa gaNAya; jyAre aNagaLa pANI pIvuM nahIM, eTale gALyA vagara pANI pIto hato tene tyAMthI pApa karatAM rokyo, paNa te pANI gALIne paNa pIvuM evI koI prakAre emAM AjJA ApI nathI, paNa sAmAnya upadeza mAtra temAM karyo che. mATe aNagaLa pANI pIuM nahIM arthAtu gALyA vagara pANI pIuM nahIM, evI pote pratijJA kare che. "pANI bevaDuM gaLaNuM karI kALajIthI gALavuM. gaLaNuM bIjA vAsaNamAM tAravI levuM ane saMkhALo jIva na mare tyAM nAkhavo." mokSamALA vivecana "saMvatsarena yatpAuM vaivartI hi nAte | okAhena tadApnoti apUtajala saMgrahI // " bhAvArtha- AkhuM varSa mAchalAM mAra mAra karanAra mAchIne je pApa thAya che, te ja pApa eka divasa aNagaLa pANI vAparyAthI jIvane thAya che. pravezikA (pR.124) "agaMmi udagabiMdubhi, je jIvA jiNavarehiM pannattA / te khattA sarisavamittA, jaMbuddIve na mAyaMti / " artha - " eka jaLanA biMdumAM zrI jineMdroe jeTalA jIvo kahelA che tenuM darekanuM zarIra jo sarasava jevaDuM karIe to te A jaMbudvIpamAM samAya nahIM." kumArapALarAjAnuM draSTAMta - "zrI hemacaMdrAcAryano upadeza sAMbhaLI kumArapALa rAjAe prANAtipAta viramaNa vrata laI potAnA aDhAra dezomAM amArI paLAvI ane bIjA dezomAM paNa maitrI vaDe temaja baLa vaDe amArI paLAvI. vaLI potAnA aDhAra lAkha ghoDA, aDhAra so hAthI, eMsI hajAra gAyo ane pacAsa hajAra UMTone pANI gALIne jaLapAna karAvavAnI goThavaNa karI." -u.prA.bhAga-ranA AghAre (pR.13) 122. pApI jaLe nAhuM nahIM. je pANImAM nAhavAthI jIvANI Adi jIvono ghAta thAya evA pApI jaLe nAhuM nahIM. jemake taLAvamAM, nadImAM ke dariyAmAM nAhuM nahIM. khAbociyAmAM kIDA paDyA hoya temAM paNa ajJAnI jIvo nAhI le che. temAMnuM pANI paNa pI le che. paNa jene hiMsAno vicAra che te tIrthomAM jAya ane nadInuM pANI vAparavuM paDe to paNa kinAre besI koI vAsaNa ke tapelImAM te pANI gALIne pachI nAhAya. ema karavAthI jeTaluM pANI te vApare teTalA sAthe ja ene saMbaMdha hoya. jo nadI AdimAM nAhavA jAya, aMdara paDe to ghaNAM jIvonI hiMsA thAya che. prAtaHkALanI AlocanAmAM jaNAvyuM che ke- "nadIyani bica cIra ghevAye, kosanake jIva marAya." nadImAM jaI nAhavAthI eka kosa suthInA jIvonI ghAta thAya che. jyAM sudhI tenA zarIrane sparzeluM meluM pANI jAya tyAM sudhI pANInA jIvo marI jAya che. mATe aNagaLa evA pApI jaLe nAThuM nahIM. eka bAInuM dRSTAMta - nadIe nAhavAnuM phaLa. eka bAI dararoja savAramAM vahelI UThI nadIe nAhavA jatI, tyAre rastAmAM bhajana bolatI bolatI jatI. pachI savAre nAhIne AvI mAthuM oLavA beThI, oLatAM oLatAM vALamAMthI nAnA mAchalAM nIkaLyAM, te joI tene thayuM ke Aje to bahu pApa thayuM, mATe lAva koI jJAnI guru pAse jaI enuM prAyazcitta lauM. tethI eka jJAnI muni pAse jaI teNe te 58 Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti vAta jaNAvI. munie jJAnathI jANyuM ke ene ATaluM ja pApa nathI lAgyuM, paNa bIjAM vadhAre pApa lAgyuM che. tethI te bAIne kahyuM ke amuka vahorAne tyAMthI be paisAnuM talanuM tAjuM tela laI Avo. eTale te bAI pelA vahorAne tyAM gaI. vahore rAtre pIleluM tela DabAmAMthI kADhyuM ke lAla dIThuM. tethI bolyo ke koI rAMDa vahelI UThIne bolatI bolatI jatI hatI tethI savAra thaI gayuM haze ema jANI meM utAvaLamAM joyA vagara ghANI joDI. kaMIka pIlAI gayuM lAge che. ema kahI khoLa tapAsyo to hADakAM dekhAyAM, pAse bilADI beThI beThI rotI hatI. eTale vahoro aphasosathI bolyo "arara! A bicArI bilADInA baccAM pilAI gayAM!" pelI bAI samajI gaI ke mane A pApa paNa lAgyuM che. tethI muni pAse jaI vahorAe kahelI badhI vAta jaNAvI ane enuM paNa prAyazcitta mAMgyuM. munie dayA lAvI prAyazcitta batAvI kahyuM ke AvA snAnamAM gharma nathI. mahAbhAratamAM paNa kahyuM che ke : "AtmA nadI saMyamatoyapUrNA satyAvahA zIlataTA dayormiH / tatrAbhiSekaM kuru pANDuputra na vAriNA zuddhayati cAntarAtmA // " artha-saMyamarUpI jalathI bharapUra, satyamaya pravAhavALI, zIlarUpa kAMThAvALI, dayArUpI mojAMothI ramya evI AtmArUpa nadI che temAM he pAMDuputra (yudhiSThira), tuM snAna kara; bAkI pANIthI to AtmAnI aMtarazuddhi thAya tema nathI. upadezAmRta (pR.352) 123. vaghAre jaLa DhoLuM nahIM. vaghAre jaLa DhoLavAthI apakAya Adi jIvonI ghAta thAya che. te uparAMta kIcaDa, gaMdavADo vagere paNa thAya. temAM ghaNA kIDAo utpanna thAya che. jarUrathI vadhAre pANI DhoLavAthI vizeSa pApanI pravRtti thAya. tene anarthadaMDa kahyo che. ThAreluM pANI hoya te paNa vaghAre DhoLavuM nahIM, evI AjJA AcArAMgasUtramAM bhagavAne karI che. kAraNa ke pRthvIkAyanA jIvone jaLa te zastrarUpa che. temaja kIDI vagere jIvo hoya te keTalAMka jaLamAM DUbI jAya, keTalAMka taNAI jAya ane duHkhI thAya che, mATe vaghAre jaLa DhoLuM nahIM. 124. vanaspatine duHkha ApuM nahIM. A paNa anarthadaMDanA niSegharUpa vAkya kahyuM. cAlatAM bIjo rasto na hoya ane vanaspati upara paga mUkIne cAlavuM paDe tyAre te jarUranuM gaNAya. chatAM temAM doSa to che ja. banatA sudhI temAM paNa yatnA rAkhavA yogya che. koI mANasa jhADa para caDhIne phaLa lAve ane koI nIcethI lAkaDIthI jhUDIne pADe; temAM pAMdaDA, DALa ane bIjA ghaNAM phaLa nIce paDe, jyAre joItuM hoya eka ja phaLa. A ekendriya jhADa to bUma mAre nahIM ke jethI koI sAMbhaLI zake, tethI tenI dayA paNa jIvone hotI nathI. jhADamAM jIva che evo khyAla paNa ghaNAM thoDAne hoya che; ane jene kahevA mAtra khabara hoya tene paNa e bhaNI kaMI lakSa hotuM nathI. tethI phaLa sAthe pAMdaDA vagere nIce paDe to emAM tene kaMI lAgatuM nathI. paNa vanaspatikAya jIva sahita che ema jANI tene duHkha Ape nahIM. pa9 Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti 125. asvacchatA rAkhuM nahIM. asvacchatAne lIdhe ghaNA jIvonI utpatti thAya che ane kALajI na rAkhe to mAMkaDa, jUo vagere jaMtuo paNa utpanna thAya. sApha na rAkhe to gharamAM khAvAM bAjhe. pachI jyAre sAvaraNI pherave tyAre karoLIyAe kareluM ghara bhAMgI jAya; e hiMsA che. mATe ghara vageremAM asvacchatA rAkhuM nahIM. 126. pahoranuM rAMdheluM bhojana karuM nahIM. traNa kalAka thayA pachI rAMghelAM bhojanamAM kaMI pheraphAra thaI jato hovAthI te na jamavA kahyuM. AhAra aneka prakArano hoya che. keTalAka pANImAM bAphelo, keTaloka taLelo, keTaloka cAsaNImAM taiyAra karelo ane keTaloka zekelo vagere hoya. darekanA vipariNAma thavAnA kALa jAdA judA hoya che. bApheluM thoDIka vAramAM bagaDI jAya che ane eno svAda pharI jAya che. taLeluM hoya te vadhAre vakhata cAle che. kRpALudeva uttarasaMDAmAM hatA tyAre naDiyAdathI motIlAla ke temanA gharmapatnI khAvAnuM laI AvatA. dUdhamAM loTa bAMdhIne roTalI ke pUrI laI jatA, temaja pANI nAkhyA vagara koruM zAka laI jatA. pANI nAkheluM na hovAthI te vastu jhaTa bagaDatI nathI. uttarasaMDAmAM kRpALudeva eka ja vakhata AhAra letA hatA. 127. rasendriyanI vRddhi karuM nahIM. jIbhanI lolupatA vaghAravI hoya to vadhe ane ghaTADavI hoya to ghaTe. jIbhane sArA sArA khorAka ApavAmAM Ave to pachI sAdo khorAka roTalo Adi na game. je jIbhe pakavAna ke uttama rasavALuM bhojana karyuM hoya te jIbhe lUkho sUko AhAra koNa kare ema kahI eka mANasa bhUkhyo rahIne marI gayo paNa khAdhuM nahIM. evI mUrkhAI rasane vaza thavAthI thAya che. zAtAzIlIyuM jIvana gALyuM hoya tene saMyama pALavo muzkela paDe che. satpaSanA boghe ruci ekadama palaTAI jAya to ene kaMI muzkela paDatuM nathI athavA te muzkelIone gaNato nathI. ghanyakumAranuM draSTAMta-kAkaMdI nagarImAM bhadrAmAtAno putra ghanakumAra batrIsa karoDa suvarNamudrAno svAmI hato. mAtAe ghanyakumAranA lagna batrIza zeThanI kuMvarIo sAthe karAvyA. te dogaMdaka devanI jema sukha bhogavavA lAgyo. ekadA zrI mahAvIra svAmI te nagarImAM padhAryA. te vakhate ghanyakumAra darzana karavAnI utkaMThAe page cAlIne prabhu pAse gayo. prabhunI dezanA sAMbhaLI vairAgya AvavAthI mAtAnI AjJA laI dIkSA grahaNa karI. pachI jIvanabhara chaThTha-chaThThanI tapasyA karI pAraNAmAM AyaMbila karavAnI pratijJA lIdhI. AyaMbilanA bhojana upara mAkhI paNa na bese evI sUkhI roTalI, vAla vagere teo levA lAgyA. ema rasendriya upara kAbu meLavyo. ATha mahinAmAM to kAyA kSINa thaI hADakAM khaDakhaDa zabda karavA lAgyA. prabhu mahAvIre cauda hajAra muniomAM ghanyakumArane nitya vardhamAna bhAvavALA kahyAM. te sAMbhaLIne rAjA zreNika temanA darzana karavA mATe vanamAM gayo. aMte ghanyamuni (ghannAaNagAra) vaibhAragirI upara eka mAsanuM anazana svIkArI samAdhipUrvaka deha tyAgI sarvArthasiddhi vimAnamAM devapaNe utpanna thayA. -u.prA.bhA. bhAga-4nA AdhAre, kRpALudeve kahyuM : "svAdano tyAga e AhArano kharo tyAga jJAnIo kahe che." (va.pR.158) kRpALudeve prabhuzrIjIne svAda tajavA kahyuM te kharuM tapa che. 60 Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabhunA 0. prabhunA upadezathI vairAgya babbe upavAsa pachI AyaMbila Clii zreNikarAjAnA vaMdana patnio sAthe vilAsa Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti "indriya damanakuM svAda taja, mana damanakuM dhyAna." tema tAjAM tAjAM khAvuM. roTalI, bhajIyA taratanA tarata taiyAra thAya tema khAto jAya - te paNa rasanA indriyanI vRddhinuM kAraNa che. "je vastumAM bahu rasa paDe, AnaMda Ave te vastu ochI khAvI ke tene nIrasa karIne khAvI. jemake dALamAM vaghAra sAro beTho hoya ne svAdiSTa lAge to temAM thoDuM pANI reDIne khAvuM. Ama khorAka nIrasa levAnI TevathI badhI indriyo upara asara thaze ane vadhAre khavAI paNa na javAya." o. bhAga-3 (pR.696) 128. roga vagara auSaghanuM sevana karuM nahIM. A davA pAcaka che ane puSTikAraka che ema gaNI loko auSaghane rojano khorAka banAvI de che. jarUra na hoya to paNa Teva paDI javAthI khorAkanI mAphaka khAya che. auSadhi to roga maTADavA mATe hoya. paNa jo vicAryA vinA vAparyA kare to koI vakhate nukasAna paNa karI bese. zarIramAM garamI hoya ane pauSTika davA vAparyA kare to te garamI vadhIne zarIramAM phUTI nIkaLe. zarIramAM anAvazyaka tattva vadhAre to roga paNa thaI jAya. zrImaMtone gAuTa ke DAyAbiTIsa thAya che te puSTikAraka khorAkanuM pariNAma che. 129. viSayanuM auSagha khAuM nahIM. jethI pAMca indriyonA viSayo unmatta thAya. zarIramAM vikAranI vRddhi thAya evA koI paNa prakAranA auSadhonuM sevana karuM nahIM. anAdikALathI viSayonI pIDAthI jIva duHkhI che. temAM vaLI AvA auSadhono upayoga karI te aMtarAtmapIDAne uttejana ApuM nahIM. 130. khoTI udAratA evuM nahIM. (1) koI mANaso evA hoya ke koI TIpa Ave to temAM pahelAM mathALAmAM pote hajAra be hajAra ke tethI moTI rakama lakhI nAkhe. jethI bIjAo paNa bhare. paNa rakama ApavA vakhate bharI zake nahIM; e khoTI udAratA che. tema koI pAse paisA hoya nahIM, moTuM kuTuMba kahevAtuM hoya ane koI derAsaranuM ke amuka kAma karavuM hoya to koInA caDhAvyAthI phulAI jAya ane paisA devuM karIne paNa bhare, te phulaNajI kahevAya. (2) jevuM ghananA saMbaMdhamAM che tevuM jJAnanA saMbaMghamAM paNa che. siddhanI vAto karI dekhADe ane samakitanuM ThekANuM na hoya. lokone sAruM dekhADavA mATe Ane Ama maLavuM paDaze, AnuM Ama karavuM paDaze. ema karatAM Akho divasa ane AkhuM AyuSya jatuM rahe. ghI jevI vastune koI DhoLI nAkhatuM nathI tema amUlya manuSyabhava vRthA vahI jAya che tenI khAsa kALajI rAkhavA yogya che. (3) jAminagIrImAM paNa khoTI udAratA seve, ane kahe ke koI bacato hoya to sahI karavAmAM zuM vAMgho che. paNa potAnI zakti vicArato nathI ke javAbadArI mAthe rAkhI to koIvAra paisA paNa bharavA paDaze ane jyAre te bharavAno prasaMga Ave tyAre potAnI bhUla samajAya ane mUMjhavaNamAM AvI paDe che. (4) temaja gharmanI bAbatamAM paNa "Ama karavAthI Ama thaze ane Ama na thAya to mane kahejo." ema javAbadArI levI e gaMbhIra vastu che. prabhuzrIjI kahetA ke ame A puruSanI-kRpALudevanI javAbadArI laIe chIe, vImo utArIe chIe paNa A sAcI vastu che tethI jokhama mAthe rAkhIe chIe. jo sAca na hoya to mahAgaMbhIra jokhama che, jevI tevI vastu nathI. kUvAmAM hoya to havADAmAM Ave, tema prathama gharma saMcaya karavAnI jarUra che, prathama chAnAmAnA kAma karI levAnI jarUra che; DAhyA thavAmAM mAla nathI. jemAM 61 Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti AtmAnuM kaMI hita thatuM na hoya te khoTI udAratA che mATe evI khoTI udAratA sevuM nahIM. "pedAzanA pramANamAM kharca karavuM. pedAzanA cAra vibhAga karavA. eka bhAga gharamAM rAkhavo, bIjo bhAga vepAramAM rokavo, trIjo bhAga potAnA tathA kuTuMbanA khAvA pIvAmAM ane vastrAdikamAM vAparavo, cotho bhAga gharmakAryamAM vAparavo. e pramANe pedAzano vyaya karavo. jo pedAza ochI hoya to, dazamo bhAga athavA zakti mujaba dravya gharma nimitte avazya vAparavuM. mahA mahenate udara poSaNa thatuM hoya to mana komaLa rAkhI gharmakAryamAM dravya vAparanAranI anumodanA karavI." -zrI jaina hitopadezamAMthI. 131. kRpaNa thAuM nahIM. "khoTI udAratA sevuM nahIM ane kRpaNa paNa thAuM nahIM." e syAdvAdanAM vAkyo che. kRpaNatA e atyaMta lobha ke mUrchAne laIne che. tIvra mamatA hoya to lobha chUTe nahIM. zAstramAM mammaNazeThanI vAta kRpaNatA mATe prasiddha che. | mammaNazeThanuM draSTAMta - mammaNazeTha ghaNo paisAdAra hato. eNe sonAnA be baLada banAvyA hatA. eka divase rAtre nadImAM pUra AvyuM. te vakhate celaNA rANI moDI rAtre koI kAraNe jharUkhAmAM gaI. tyAM teNe vIjaLInA jhabakArAmAM eka mANasane nadImAM lAkaDAM kheMcatA joyo. rANIne bahu dayA AvI. tethI rAjAne kahyuM ke tamArA rAjyamAM mANaso bahu garIba lAge che. ATalI moDI rAtre nadImAM pUra AveluM chatAM lAkaDAM kheMcatAM meM eka mANasane dITho. rAjAe mANasane mokalI tapAsa karAvI ke e koNa che? khabara maLI ke e mammaNazeTha hatA. savAramAM zreNikarAjAe mammaNazeThane bolAvyA ne pUchyuM ke rAtre tame nadI para hatA? temaNe hA pADI ane kahyuM ke nadImAM pUra Ave tyAre temAM caMdananA lAkaDAM taNAI Ave che te levA mATe javuM paDyuM hatuM. kaMjUsa hovAthI jAte majUrI kare, majUrane na rAkhe. pachI zeThe potAne tyAM rAjAne padhAravA vinaMtI karI. rAjA ane calaNA rANI beu gayA. temane sonAnA baLada batAvyo. pachI rAjAe celaNAne kahyuM ke rAtre dIThelA A mANasane tyAM to A sonAnA be baLada che. chatAM jAte lAkaDAM levA kema gayo? pachI rAjAe mammaNane pUchyuM - "tamArI pAse ATaluM ghana che ane hajI kema ATalI mahenata karo cho? teNe kahyuM ke A baLadanuM hajI eka zIMgaDuM ratnathI jaDavAnuM bAkI che tethI gayo hato. zeThanI AvI tRSNA joI rAjA rANI Azcarya pAmyA. Avo lobha janmamaraNa vaghAranAra che. (u.bhA.bhA.ranA AdhAre) "janma, jarA, maraNa konA che? ke je tRSNA rAkhe che tenA janma, jarA, maraNa che. mATe jema bane tema tRSNA ochI karatAM javuM." -zrImad rAjacaMdra (va.pR.455) kRpaNa hoya te lokalAjathI eTale lokamAM khoTuM dekhAze to paNa lobha choDato nathI. koI bIjo kharce to paNa ene na game. karmane AdhIna bhAva evA hoya che ke tenAthI udAratAnuM anumodana paNa na thAya. bIjAnA guNa joIne rAjI thavuM joIe enA badale UlaTuM thAya. te ja pramANe jJAnanI bAbatamAM paNa che. koIne zIkhavavAmAM ke koIne kahevAmAM kRpaNatA kare to tenuM jJAna kaTAI jAya. jJAnadAna ApavAthI potAnA jJAnamAM vRddhi thAya che. kRpaNatA mATe prabhuzrIjI kapilAdAsInuM draSTAMta ApatAM. kapilAdAsInuM dRSTAMta - zreNika rAjAe bhagavAna pAse sAMbhaLyuM ke pote narakanuM AyuSya bAMdhyuM che tethI narake javuM paDaze. tyAre mahAvIra bhagavAnane zreNike kahyuM ke ApanA jevA guru maLyA pachI 62 Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mamaNazeTha unin h D 9 | | 17 Ai ] 9 | | | 0 0 0 0 0 0 0 @ A dhi ALL mammaNoTha nI cIdA zANikano vArtAlApa nadInA pUramAM rAtre caMdananA lAkaDA bahAra kAr3hI mammaNazeTha . mammaNazeThanA ghare zreNika tathA celanA rANInuM Agamana 3 Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAno mAnati mAre narake javuM paDe e kema bane? mane koI upAya batAvo jethI mArI narakagati TaLI jAya. tyAre bhagavAne kahyuM te phare ema nathI. tema chatAM zreNikanA AgrahathI bhagavAne cAra vastu kahI ke ATaluM kare to narakanuM AyuSya phare. (1) kapilAdAsI koIne dAna Ape to. (2) kAlasaukarika kasAI roja 500 pADA mAre che te eka divasa mArato aTake to. (3) pUnnIyA zrAvakanI eka sAmAyika nuM kharIdI le to. ane (4) nuM koI vrata pALe to. A cAreya vastuo azakya jevI hatI chatAM rAjAe kahyuM huM cAre vastuo meLavI laIza. (1) rAjAe Aje bora na khAvuM evuM vrata lIdhuM. ghera gayo tyAM eka deva rAjAne maLavA Avyo teNe suMdara bora rAjAne ApyuM. rAjAe dIThuM ane cAkhI joyuM. pachI sAMbharyuM ke meM to vrata lIdhuM hatuM. (2) kasAIe eka divasa paNa pADA na mAravAnuM mAnyuM nahIM. tethI tene eka divasa kUvAmAM UMgho laTakAvyo tyAM paNa kasAIno hAtha pANImAM pahoMcato hovAthI pANI vaDe kUvAnI bhIMta bhAvathI 500 pADA cItarIne paNa mAryA. rojanuM kAma karato hato te bhAvathI ahIM paNa karyuM. (3) pUNIyA zrAvakane rAjAe jaIne kahyuM ke tamArI eka sAmAyika mane Apo. tenA badale joIe to AkhuM rAja lo paNa eka sAmAyika Apo. tyAre pUNIyA zrAvake kahyuM : sAmAyika e to samatAbhAva che. te vastu kaMI apAya levAya evI nathI. e to bhaktanA bhAva che. (4) pachI kapilAdAsIne kahyuM ke ghana amAruM paNa huM tenuM dAna Apa. tyAre dAsI kahe - marI jAuM to paNa na ApuM. pachI rAjAe tenA hAthe cATavA bAMdhyA ane nokare hAtha jhAlIne dAna ApavA mAMDyuM, tyAre dAsI kahe - A to rAjAno cATavo dAna Ape che, huM nathI ApatI. aho jIvonA kevA bhAva hoya che! pachI bhagavAna pAse jaIne zreNike kahyuM ke -(1) mArAthI vrata na paLAyuM, (2) sAmAyika na kharIdI zakyo. paNa tame eka kAma karavA kahyuM hatuM paNa temAMthI meM be kAma karyA che. tyAre bhagavAne kahyuM : teM eke kAma karyuM nathI. kasAIe bhAvathI pADA dorIne paNa mAryo che ane kapilAe dAna nathI ApyuM. "zreNikano cATavo dAna Ape che" ema te dAsI kahetI hatI mATe kadI kRpaNa thAuM nahIM. aMtarAyakarmanI pUjAmAM paNa Ave che ke - 'karapI bhUMDo saMsAramAM re, jema kapilA nAra; dAna na dIdhuM munirAjane phai zreNikane darabAra." 132. AjIvikA sivAya koImAM mAyA karuM nahIM. AjIvikA mATe mAyA karavI paDatI hoya to te paNa doSa che ema jANIne, te karatAM mana jo pAchuM paDatuM hoya to te doSa moTA puruSoe kSamya gaNyo che, kAraNa chUTako nathI; paNa AjIvikAnuM sAdhana thayA pachI bIjA koI kAmamAM mAyA na karato hoya to. AjIvikAno prazna jIvane ghaNo mUMjhave tevo che. zUravIro AjIvikA mATe mAyA na kare, paNa kIrti vagere mATe mAyA kare to teno pAra na Ave; te chUTavAno mArga nathI. ghaNA jIvo kIrti vagerene mATe mAyAmAM varte che. potAnuM svarUpa bhUlI bIjAmAM sukha mAne che ane tenA mATe mAyA karyA kare che te yogya nathI. "tyApArIe sarvatra vikraya nimitte pArakA grAhaka vALavAmAM, nAmA viparIta lakhavAmAM ke lAMca levAdevA vageremAM mAyA-kapaTa ke parapaMcanA karavI nahIM. kAcuM che ke, "je prANI vividha upAyavarjha mAyA racI bIjAne chetare che te mahAmohano mitra, svarga tathA mokSanA sukhathI potAnA AtmAne ja chetare che.'' prAye karIne mAyA-kapaTa rahitapaNe kApaDa, sUtara ane sonA rUpA vagereno vyApAra karavo arthAt jemAM alpa pApa thAya te vyApAra karavo. 63 Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti ahIM koI zaMkA kare ke "sAdhAraNa sthitivALA vyApArIne mAyA-kapaTa karyA vinA kevaLa zuddha vyApArathI nirvAha zI rIte thAya? uttaramAM kahevAnuM ke ghaNAM kUDakapaTathI je dravya upArjana karyuM hoya te varSa pachI aMte rAjA, cora, agni, jaLa ke rAjadaMDa vagerethI haNAI jAya che, cirakALa sthAyI rahetuM nathI. te thoDo kALa rahe to paNa dehanA upabhogamAM ke gharmakAryamAM vAparavAmAM upayogI thatuM nathI. anyAyathI meLaveluM ghana daza varSa sudhI rahe che. jyAre agiyAramuM varSa prApta thAya tyAre samULaguM te nAza pAme che." -upadezaprAsAda bhASAMtara bhA.ranA AdhAre. 133. AjIvikA mATe gharma bovuM nahIM. gharma e uttama vastu che ane AjIvikA mATe gharma boghe to tenI kiMmata AjIvikA jeTalI ja thaI. munio paNa AhAra levA jAya tyAre bogha na de. jo te vakhate bogha de to te nirdoSa AhAra na kahevAya. sAmAnya rIte koI kahe ke kRpA karI upadeza Apo to kahe upAzraye Avajo. digaMbaro to mauna ja rahe che. paNa koI khAsa nimitta bane to ja bogha de. nahiM to mANabhaTTa mANa eTale gAgara vagADIne kathA kare te AjIvikA mATe che tevuM thAya. gharmarUpe asara thavAnuM kAraNa to jeTalA pramANamAM loko tenAmAM nispRhatA jue teTalI ja gharmaboghanI asara thAya che. kaMI paNa AzA ke icchA upadeza ApIne meLavavAnI hoya to te doSa che. vAgharI jevA loko sAraMgI ke ekatArIyuM vagADI bhartuharInuM vairAgyathI bharapUra kAvya gAya ane lokone gavaDAve; paNa gAnAra ane gavaDAvanAramAM koI jAtano vairAgyano aMza paNa maLe nahIM. gAyana sAthe vAjAM vagADI indriyo poSe ane mAne gharma. paNa gharma e to AtmAne unnata karavAnuM apUrva sAghana che. evI gharmacarcAmAM nispRhatAnI atyaMta jarUra che. tethI AjIvikA mATe gharma bodhuM nahIM. 134. vakhatano anupayoga karuM nahIM. manuSyabhavanuM AyuSya vizeSa kiMmatI che. jema koI pAI jevI najIvI kiMmatanI vastu paNa nAkhI detuM nathI, tema paLa paNa nakAmI gumAvavA jevI nathI. potAnA AtmaupayogamAM rahevA mATeno A upadeza che. upayoga cukAya teTalo vakhata nakAmo jAya che. kRpALudeve patrAMka 37mAM kahyuM ke- "upayoga e ja sAghanA che."durupayogane ahIM anupayoga kahyo nathI. durupayoga eTale khoTo upayoga ane anupayoga eTale AtmAnA upayogamAM - svarUpamAM lakSa nathI te. AtmAno upayoga zubha ke azubhamAM pravarte che tene have azubhamAMthI choDAvI zuddhanA lakSapUrvaka zubhamAM pravartAvavAno A vAkyamAM upadeza che. mATe manuSyabhavanA maLela amUlya vakhatane AtmAnA lakSapUrvaka sadeva vAparuM; paNa vakhatano anupayoga karuM nahIM. 135. niyama vagara kRta levuM nahIM. kRta eTale pahelAM ke hamaNAM karelAnuM phaLa. karelA kAryanuM phaLa bhogavavAmAM paNa niyama rAkhuM. jemake vaghAre raMdhAyu hoya to hamaNAM ja khAI laIe, sAMje nahIM khAIzuM ema kare te niyama vagara che; arthAt niyama viruddha che. A vAkyamAM niyamita jIvana karavA mATe preraNA karI che. khAvApIvA vagereno niyama na hovAthI indriyone vaza thaI javAya che, lokonA Agrahane vaza thaI javAya che ane pramAdanI vRddhi thAya che. jenuM vartana niyamita na hoya tene vAreghaDIe nirNaya karavo paDe ke have zuM karavuM? paNa je niyamita hoya tene teno vicAra vAraMvAra karavo paDato nathI. teNe je ekavAra nakkI karI rAkheluM hoya temaja kare che. eka 64 Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mananIti DozImA rUnI pUNIo kAMtatI hatI. teNe rUnuM gADuM joyuM ane gabharATamAM paDI gaI ke ATaluM badhuM rU huM kyAre kAMtI rahIza? jenuM jIvana niyamita na hoya tene AvI ciMtA thAya. jyAre niyamamAM dRDha rahevAthI to mahApuruSo bIjAne Azcarya upajAve evA adbhuta kAryo karI gayA che. jema varasAda TIpe TIpe karI Ave che, paNa comAsAmAM te keTalo badho varase che? eTalA badhA pANInA TIpAM karavA koI kahe to kaMTALI javAya! tema kRpALudeve 33 varSanI uMmaramAM keTalA badhA adbhuta kAmo karyA che! keTaluM lakhyuM ane keTalA vicAra karyA, keTalA avadhAno karyA ane keTalIya yojanAo to hradayamAM ja rahI gaI! koI kRpALudevanA pustakanI nakla karavA kahe to ATalAM moTAM pustakanI kyAre nakala pUrI thAya. paNa niyamathI karela vikaTa kArya paNa sugama thaI jAya che. 136. pratijJA vrata toDuM nahIM. vratanI pratijJA letAM pahelAM potAnI zaktino pUrepUro vicAra karIne vrata levuM joIe. lIghA pachI "dharma arthe ihAM prANanejI, chAMDe paNa nahIM tharma; prANa arthe saMkaTa paDejI, juo e dRSTino marma.'" .ATha yoga dRSTinI ajAya ema pALavuM joIe. pratijJA zA mATe che? AtmAne vratamAM vRDha rAkhavA mATe ane zidhilatA tajavA mATe niyama che. paNa jo niyama laIne toDe, pharI pharI laIne toDe to AtmA baLavAna banavAne badale nirbaLa thAya che. UlaTo nirbaLatAno abhyAsa enAthI thAya che. pharI koI potAne navo niyama levo hoya to enA manamAM Dara rahyA kare ke te paLAze ke nahIM. pU. prabhuzrIjI bhAra daIne kahetA ke brahmacarya vrata toDatAM pahelAM eka hAthamAM kaTAra laIne marI javuM athavA jherano pyAlo pI javo; paNa vrata bhaMga karavuM nahIM. keTalAka AvuM AkaruM pratijJAnuM svarUpa jANIne emane ema vrata pALe che, paNa pratijJA letAM nathI. paNa mokSamALAmAM pratyAkhyAnanA pAThamAM kRpALudeve Ano khulAso Apyo che ke jema gharanA bAraNA ughADA hoya to kUtarA pesI javAno saMbhava rahe paNa vAsI dIghA hoya to e saMbaMdhI phikara rahe nahIM. tema pratijJA karI nirNaya karI dIgho hoya ke mAre ema nathI ja karavuM to pachI te saMbaMdhI saMkalpa vikalpa rahe nahIM. jo pacakhANa na lIdhuM hoya to DhIlA thavAno saMbhava rahe che. jyAre pratijJAthI jIvamAM nRDhatA Ave che. pratijJA potAthI paLI zake teTalI levI joIe, jethI vizeSa dRDhatA Ave che, jIva vizeSa baLavAna bane che. taravAranuM dRSTAMta - prabhuzrI pharI dRSTAMta ApatA ke mANasanA hAthamAM taravAra Ape to manamAM zUravIratA Ave che, baLa vadhe che. paNa uMghADI taravArane mUThathI pakaDavAne badale jo annIethI pakaDe to hAtha kApI nAkhe. tema vrata na paLe to AjJAbhaMgano vadhArAno doSa lAge. jeNe vrata nathI lIdhuM tene je e pApa karato hoya teno ja doSa lAge, paNa vrata laIne bhAMge tene to be doSa lAge. eka pApa karato hoya te ane bIjo pratijJA bhaMgano doSa. jemake koIe ekAsaNAnuM vrata lIdhuM hoya ane koIe upavAsanuM lIdhuM hoya. ekAsaNAmAM dharAIne khAya to paNa ene dharma thAya che ane upavAsa karyo hoya te moMmAM eka dANo paNa nAkhe to pApa lAge pApI kahevAya, jyAre ekAsaNAvALo gharmAtmA kahevAya. pratijJA laIne na pALe tenI A vAta che. pALe tene to vizeSa lAbha thAya ja che. mATe pratijJA vrata laIne kadI toDuM nahIM. 65 Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti 137. satya vastunuM khaMDana karuM nahIM. satya vastune svIkAravAthI samyatvanuM kAraNa thAya. te jIva saMsAra samudra paNa tarI jAya. paNa kutarkane vaza thaI satya vastunuM khaMDana kare to te jIva anaMta saMsAra vaghAre che, mithyAtvane poSe che. paramakRpALudeva kahe che ke tarkathI jainadharmanuM kaho to khaMDana karI dekhADuM, paNa buddhine ema vAparavAmAM AtmAnuM hita nathI. "satyane to satya ja rahevA dauM, potAnI azakyatA chapAuM nahIM." jIvane evI Teva che ke potAnI azakti ke potAnuM vartana chupAvavA game tema kare. paNa tema karavAmAM jo satyano lopa thato hoya to pachI satyanI sanmukha thatAM tene bahu vAra lAge. te jIva durlabhabothIpaNuM pAme. jethI pharI bogha AtmAmAM pariNamatA ghaNo muzkela thaI paDe che. e viSe prabhuzrIe sAvadyAcAryanuM draSTAMta kaheluM ke jemaNe tIrthakara gotra bAMdheluM te paNa satyanuM khaMDana karavAthI nAza pAmyuM. mATe satya vastunuM kadI khaMDana karuM nahIM. sAvadyAcAryanuM draSTAMta - satya vastunuM khaMDana karavA mATe mithyA vacana bolavAnuM kevuM phaLa Ave te viSe zrI vIra prabhu gautama svAmIne draSTAMta sahita kahevA lAgyA ke he gautama! pUrve anaMtakALa pahelAM je anaMtI covIzIo thaI temAM mArA jevA gharmazrI nAme chellA tIrthakara thayA hatA. temanA tIrthamAM sAta Azcarya thayA hatA. temAMnA asaMyati pUjArUpa eTale asaMyamIo pUjAya evA eka AzcaryamAM aneka asaMyamIo (veSaghArI sAdhuo), zrAvaka pAsethI dravya laI potapotAnA karAvelA caitya eTale maMdira pAse vasatA hatA. ane tenA mAlikapaNe vartIne AnaMda mAnatA hatA. te maMdiro asaMyamIoe potAnA upadezathI karAvI mAlikapaNe vartavAthI te sAvadya kahevAya che. tyAM kuvalayaprabha nAme eka tapasvI muni AvyA. temane pelA caityavAsI munioe kahyuM - 'tame ahIM cAturmAsa raho, jethI tamArA upadeza vaDe aneka caityo thaze.' temaNe kahyuM - "ahIM je jinAlayo che te baghA sAvadya che; tethI sAvadya kAryane mATe huM upadeza karIza nahIM." AvuM draDhatApUrvaka satya vacana kahevAthI temaNe jinanAmakarma upArjana karyuM. veSaghArI paNa caityavAsI munioe temanuM nAma ja sAvadyAcArya pADI dIdhuM. to paNa temane krogha thayo nahIM. munioe "caityAdi karAvavAmAM mahAlAbha che'. ema kahevuM paNa "A caitya, upAzraya ke UnuM pANI tame karo." ema kahevuM nahIM. caityAdinA lAbhano upadeza karavo; paNa Adeza karavo nahIM. A pramANe sAdhuoe viveka rAkhavo. eka vakhata pelA veSaghArI munio vacce zAstra saMbaMdhI vivAda thayo. koI bolyA ke "jo gRhasthano abhAva hoya to sAdhu caityanI rakSA kare, caityane samAre, te saMbaMghI bIjo paNa AraMbha kare, to paNa sAdhune doSa lAge nahIM. koI bolyA ke "saMyama ja mokSe laI janAra che, mATe munioe bIjuM kAMI karavuM nahIM, keTalAka bolyA ke "caityapUjA paNa mokSe laI janAra che mATe karavI.' temano vivAda maTyo nahIM tethI sarve kuvalayaprabhasUri pAse AvyA. temaNe munino satya AcAra hato te kahI batAvyo. eka vakhata koI sAdhvIe te AcAryane pagamAM zraddhAthI mastaka mUkI pagane sparza karI vaMdanA karI. sUrie sAdhvIno sparza thatAM paNa paga saMkocyo nahIM. te liMgaghArIoe najaronajara joyuM. ekavAra mahAnizItha sUtramAM evI gAthA AvI ke nirAgI sAdhu paNa koI kAraNe strIno sparza kare to tenA 66 Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti mULaguNanI hAni thAya che. have e gAthAno satya artha karatAM veSaghArIo kaMI bIjuM kaheze to paNa mAre eno artha yathArtha ja kahevo ema sUrie vicAryuM. kemake anyathA kahuM to mahAdoSa lAge. tethI sUrie satya artha kahyo. te sAMbhaLI pelA liMgathArIoe sUrine sAdhvI vaMdana karatA page aDela te joyeluM te vRtAMta kahIne AcAryane kahyuM - 'tyAre to tuM paNa mULaguNa hIna sAdhu ja che.' te vakhate apakIrtinA bhayathI sUri bolyA - ayogyane upadeza Apavo ja yogya nathI. tyAre pharI veSaghArIoe kahyuM - "tuM ja mithyAbhASI che, mATe amArA draSTimArgathI dUra thA." te vakhate potAnA mAnanA rakSaNa arthe sAthvInA page aDavA saMbaMdhI ema kahyuM ke bhagavAnanA syAdvAda matamAM utsargamArga ane apavAdamArga ema be mArga che. te tame jANatA nathI. kahyuM che ke ekAMtavAda te mithyAtva che ane anekAMtavAda te syAdvAda mArga che. liMgaghArIoe te vacana mAnya karyuM. paNa satya vastunuM khaMDana karI mithyA vacana bolavAthI lAgeluM pApa AlocyA vinA te sUri mRtyu pAmI vyaMtara thayA ane upArjana karela tIrthaMkara nAma karmanA daLIyA paNa nAza pAmI gayA. usUtra prarUpaNAnuM AvuM bhayaMkara phaLa Ave che. pachI sAtamI narakamAM be vAra jaI AvI bIjA aneka bhavomAM anaMtakALa bhamI pArzvanAtha prabhunA samaye siddhipadane pAmyA. jema sAvadyAcArye potAnA page strI aDavArUpa hIna AcArano doSa gopavavA mATe jinAgamanI aneka yuktio laI potAnuM pApa gopavyuM ane guNa pragaTa karyo tema koI mAyAvI, satya vastunuM khaMDana karaze te sAvadyAcAryanI jema anaMta saMsAranI vRddhine pAmaze. -u.prA.bhA.bhAga-3nA AdhAre, 138. tattvajJAnamAM zaMkita thAuM nahIM. sAta sattva, cha pada, nava padArtha, jIvAjIvAdi je tattva che emAM zaMkA thAya te mithyAtvanA udayathI thAya che. satparuSanA boghe, vicAra karIne ke satparuSanI zraddhA karIne paNa mULa vastu to jema che tema mAnavI. samajavA mATe "AtmA che ke nathI", evI carcA karavI temAM bAdha nathI. paNa te viSe aMtaraMgamAM zaMkA rAkhavI, DhacupacuM rahevuM, te mithyAtva karmanA udayathI thAya che. te mithyAtvane hRdayamAM sthAna ApavA yogya nathI, ema A vAkyamAM kahevuM che. kemake tattvajJAnamAM ane jene jJAna thayuM che evA tattvajJAnImAM zaMkA rAkhavAthI sAcI zraddhAthI paDI javAya che. ane zraddhAthI bhraSTa thayo te ja jIva kharekhara bhraSTa che mATe bhagavAne kahelA tattvajJAnamAM kadI zaMkita thAuM nahIM. 139. tattva ArAghatA lokaniMdAthI DaruM nahIM. mahApuNyanA yoge jIvane tattva samajavAnuM ane ArAghavAnuM maLe che. vastu jo samajAI gaI to pachI lokalAjathI ke lokaniMdAnA DarathI jo tattva ArAdhe nahIM to te samajyo na samajyo barAbara che. koIka dekhaze to zuM kaheze evA DarathI jo tattvane ArAghe nahIM to manuSyabhava eLe jato rahe. paramakRpALudeva A viSe jaNAve che - "anaMtakALathI jIvane asatu vAsanAno abhyAsa che. temAM ekadama sat saMbaMghI saMskAra sthita thatA nathI. jema malina darpaNane viSe yathAyogya pratibiMbadarzana thaI zakatuM nathI, tema asatu vAsanAvALA cittane viSe paNa sat saMbaMthI saMskAra yathAyogya pratibiMbita thatA nathI; kvacit aMze thAya che, tyAM jIva pAcho anaMta kALano je mithyA abhyAsa che, tenA vikalpamAM paDI jAya che. eTale te 67 Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti kvacit sannA aMzo para AvaraNa Ave che. sat saMbaMghI saMskAronI dRDhatA thavA sarva prakAre lokalajjAnI upekSA karI satsaMgano paricaya karavo zreyaskara che. lokalajjA to koI moTA kAraNamAM sarva prakAre tyAgavI paDe che. sAmAnya rIte satsaMgano lokasamudAyamAM tiraskAra nathI, jethI lajjA duHkhadAyaka thatI nathI. mAtra cittane viSe satsaMganA lAbhano vicAra karI niraMtara abhyAsa karavo; to paramArthane viSe draDhatA thAya che." -zrImad rAjacaMdra (va.pR.278) mATe, manuSyabhavane saphaLa karavA AtmArthe tattva ArAghatAM lokaniMdAthI DaruM nahIM. 140. tattva ApatAM mAyA karuM nahIM. pahelAMnA jamAnAmAM ghaNA zAstro zIkhavADavAmAM AvatA. temAM zIkhavanAra (AtmajJAnI nahIM paNa sAdhAraNa guruo) koIka gurugama bAkI rAkhatA kAraNake te potAnA jeTalo sarakho na thaI jAya mATe thoDuM bAkI rAkhatA; paNa prabhuzrI kahetA ke koI yogya jIva hoya, tattvano bhUkhyo hoya to ame bolAvIne ApI daIe. sAcuM jJAna jene prApta thAya teno evo bhAva hoya che ke sarva jIva satvane pAmo. mATe kahe che ke koI mAghava lo, mAghava lo; grAhaka thAo to ApI daIe. samyakdarzana nathI hotuM tyAM sudhI saMsArI jIva jJAnane (pustakajJAnane) ghananI peThe gaNe che ane zAstra hoya to paNa koIne vAMcavA na Ape. samajAvavAnuM to jAdu paNa darzana paNa na karAve. jemake ghavala, jayaghavala graMthanA darzana karAvavAnA paNa rUpiyA le che. graMthanuM bahumAnapaNuM ekAnta thaI jAya che. jJAnIne to sarakhI yogyatA hoya to Ama nathI thatuM ke Ane kahevuM ane Ane na kahevuM. te tattva ApavAmAM kadI mAyA karatA nathI. zrI jesIMgabhAInuM draSTAMta - prabhuzrIjIne jesaMgabhAI zeThe kahyuM ke, bApajI amane kahevAnuM hoya te kaho. paNa prabhuzrIjI kahe hajI ame emane paNa vAta karI nathI. kaMI mAyAthI nathI kahyuM ema nathI, paNa e yoga maLavo joIe ne! yoga eTale jJAnIne evo udaya AvavAthI saheje evA bhAva thaI jAya ke ene kaMI kahIe. te udaya hovo joIe ane sAmA jIvanA puNyano udaya hoya tyAre potAne mATe khAsa jANavA jevI vastu hoya te jJAnI-puruSa dvArA jaNAvAya paNa tevo yoga maLavo joIe. prabhuzrI pachI jesaMgabhAI zeThanA vakhANa karatA ke zeThane vinaya vaDe letAM AvaDyuM. prathama jIvane pakaDa thAya ema che ke nahIM, te jJAnI jAe che; te na hoya tyAM sudhI emane phuraNA paNa thatI nathI. zrI sobhAgabhAInuM draSTAMta - sAyelAvALA zrI sobhAgabhAInA dIkarA maNIlAla hatA. badhA kahe sobhAgabhAIne ghera jJAnI padhAryA che. tethI maNIlAlane thayuM ke ApaNe emanI pAsethI AtmajJAna levuM. pachI sobhAgabhAIne kahyuM ke kRpALudevane kaho ke maNIlAlane AtmajJAna Ape; nahIM Ape to huM ApaghAta karI laIza. ema kahI charI laIne gaLe mUkavA paNa taiyAra thayA. sobhAgabhAI to gabharAI gayA ane kRpALudeva pAse doDI jaIne kahyuM ke, "maNIlAlane AtmajJAna Apo, nahIM to e ApaghAta karI besaze." tyAre kRpALudeve kahyuM : "ApaghAta kare to karavA do, tamane bIjo maNIlAla ApIzuM, paNa apAtrane jJAna nahIM ApIe. e ApaghAta karavAno nathI ema paNa kRpALudeva jANatA hatA. zrI popaTalAla manajInuM draSTAMta - ekavAra popaTalAla manajIne kRpALudeve kahyuM : bIjAne lAbha thayo che tevo tane thayo nathI. teNe kahyuM - "nA, sAhebajI, mane thayo che' kRpALudevanuM kAma, peTI vagere 68 Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti gAma jAya tyAre sAcave. popaTalAlanA vinayane laIne paramakRpALudevane thayuM ke ene kiMI ApuM paNa sAmAno bhAva na hoya to kyAM mUke? kRpALudeve kahyuM : "je lAbha levo joIto hato te teM bilakula na lIgho. mAtra puNya bAMdhyuM. jo ke bIjA loko samAgamamAM jeTalA pramANamAM AvyA tenA pramANamAM lAbha lIdho che paNa teM lIgho nahIM." eka mahino vavANiyAmAM kRpALudeva hatAM. tyAre AryAone (sAdhvIone) roja eka kalAka sUyagaDAMga sUtra saMbhaLAvyuM hatuM. tethI temane lAbha thayo. popaTalAla roja kRpALudeva sAthe apAsare jatA paNa kaMI lakSa nahIM hovAthI je lAbha sAdhvIone eka mahinAmAM thayo teTalo paNa ATalA samAgamavALA popaTalAlane thayo nahIM. kRpALudeva pratye sAmAnyapaNuM thaI gayuM hatuM. tethI mane (pU. zrI brahmacArIjIne) mohanalAlajI mahArAje sau prathama jyAre prabhuzrIjInI sevAmAM rahyo tyAre kaheluM ke prabhuzrIjInuM badhuM sevAkArya bahu lakSapUrvaka karavuM, yAda rAkhavuM, sAmAnya na karI nAkhavuM. zrI yazovijayajInA jIvanacaritramAMthI - zrI yazovijayajI ane zrInayavijayajInuM draSTAMta - kAzImAM yazovijayajI ane vinayavijayajIe traNa varSa sudhI ekacittathI abhyAsa karI teo sakaLa zAstrapAraMgata ane nyAyanA viSayamAM ekkA thayA. gurunI sevA barAbara uThAvavAthI gurue paNa prasanna thaI sarva vidyAo zIkhavI; paNa eka apUrva graMtha temanI pAse hato te na zIkhavyo. guru A adbhuta graMtha koIne batAvatA paNa nahotA. yazovijayajI ane vinayavijayajIe eka vakhata koI prakAre e graMtha gupta rIte meLavyo. emAM 1200 zloka hatA. temAM eka ja rAtamAM 700 zloka yazovijayajIe mukhapATha karyA ne 500 zloka vinayavijayajIe mukhapATha karyA. gurunI rajA vinA tema kareluM hovAthI temanA dilamAM te kArya khaTakavA lAgyuM. e to corI kahevAya....eka divasa gurunuM prasanna citta joI temaNe A graMthanI vAta kADhI ane gurunI mAphI mAgI. gurue temanI jJAnapIpAsA ane eka ja rAtamAM Akho graMtha yAda rAkhI levAnI zakti joI khuza thaIne mAphI ApI. 141. svArthane gharma bhAkhuM nahIM. jyAM be vastu bhegI thatI hoya tyAM je jeTaluM hoya teTaluM ja kahevuM ane temaja mAnavuM joIe. jemake koI pagAra laIne nokarI kare ane kahe ke huM to jJAnInI sevA karuM chuM, athavA prabhuzrI vagere badhA beThA hoya tyAM koI Ubho thaIne paMkho nAkhe paNa manamAM ema hoya ke potAne paNa vA khavAya, baphAI jato hato to eka paMtha do kAja thayA, ane tene mAne sevA. vaLI jJAnIne tyAM jatA gharma thaze ane koIka zeThIyAonI oLakhANa paNa thaze ema mAne, tyAM vRtti chetare che. tevI ja rIte koI moTA vyAkhyAno Apato hoya ane paisA leto hoya, te kaMI gharma na kahevAya. sAruM bole tethI zuM thayuM? paNa jyAM samyavruSTi hoya tyAM evI bhUla thatI nathI. te rAgane rAga jANe che ane doSane doSa jANe che. doSa thaI jAya tene paNa te yathArtha jANe che. paNa jyAM mithyAtva hoya, tyAM poSAtI hoya vRtti ane tene mAne che gharma. loko sasAha bhare che jemAM khAvAnuM ane gAvAnuM maLe ane mAne ke ame gharma karIe chIe. viveka na hoya tyAM gharmanI kamANI thAya che ke khoTa jAya che teno vicAra raheto nathI. mATe jyAM svArtha hoya tene gharma mAnuM nahIM. 142. cAre vargane maMDana karuM. gharma, artha ane kAma e traNa trivarga kahevAya che ane mokSa e apavarga kahevAya che. mATe cAreya 69 Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti varganuM khaMDana karuM arthAt gharmavaDe cAreyane zaNagAruM, dIpAvuM paNa kalaMka lAge tema na pravatuM. gharma puruSArthamAM vrata niyama pALe tyAM puNya baMgha thAya che. mokSa puruSArthamAM puNya karavAnuM hotuM nathI. gharma puruSArtha kAyama rAkhIne artha puruSArtha karavo. kAma puruSArthamAM gharma na bhUlAya e prakAre viSaya bhogamAM pravartatA jAgRta rahevuM. mahattA gharmanI che. gharma moTI vastu che. nyAya-nIti pramANe vartavuM, anyAya baMgha karavo. pahelAnA traNa puruSArtha laukika kahevAya che. traNethI jAdo cotho mokSa puruSArtha te apavarga kahevAya che. "rAjya sadA muja e ja manoratha thAra thaze apavarga utAruM."-zrImad rAjacaMdra apavarga utAruM eTale tuM mokSe janAro musAphara thaIza. mokSa puruSArthamAM aMte zubhAzubha beya bhAva TALavAnA che. mokSa puruSArthanA be prakAra che. (1) dhyAna ane (2) svAdhyAya. svAdhyAyamAM puNya baMghAya che, dhyAnamAM karma chUTe che, nirbhare che. samyaphaSTine alpa baMgha hoya paNa te nahIM jevo hoya che.jyAM sughI ghAtI karmano udaya hoya tyAM sudhI cala pariNAma thAya che, sama pariNAma pUrNapaNe rahetA nathI tyAM sughI alpa baMdha thAya che. sUkSma lobha kaSAyane laIne dazamA guNasthAnaka sudhI baMdha thAya che. pachI kaSAya jAya eTale karmanI sthiti ane anubhAga paDavAnuM baMdha thAya che. pachI mAtra kevaLIne mana vacana kAyAnA yoga rahe che. mana vacana kAyAnA yoganI pravRtti hoya tyAM sudhI IryA pathika baMdha hoya che. temAM eka samayamAM karma Ave, bIjA samaye bhogavAI jaI trIjA samaye te kharI jAya che. AyuSyakarma pUrNa thaye te kevaLI bhagavAna mokSamAM jaI anaMtasukhamAM birAjamAna thAya che. 143. gharma vaDe svArtha pedA karuM nahIM. gharmanuM nAma daIne kamAvavuM te mANasane kalaMkarUpa che. game tevI sArI vAta kare paNa jyAre khabara paDe ke A to badhuM svArtha mATe hatuM to pachI gharmanI asara na thAya. gharmanuM nAma daIne svArtha sAthe e mAyA kapaTa che. lokone sAruM lAge tema bole, lokone vizvAsa besADe ane pachI svArtha sAthe te vizvAsaghAta ane pApa che. gharmane nAme pApa kare te vizeSa karma baMghanuM kAraNa che. "anya kSetre kRtaM pApaM, tIrthakSetre vinazyati; tIrtha kSetre kRtaM pApaM, vajra lepo bhaviSyati." anya sthAnamAM karela pApa tIrtha sthAnamAM nAza pAme che. paNa tIrtha kSetramAM karela pApa vajalepa samAna thAya che. tema gharmanuM nAma laI lokone vizvAsa besADI kamAvavArUpa svArtha sAthuM nahIM. 144. gharma vaDe artha pedA karuM. uparanA 143mAM vAkyamAM gharma eTale Atmagharma ane A 144mAM vAkyamAM gharma eTale nyAyanIti. ema beya ThekANe gharmanA arthamAM phera che. tethI A vAkyamAM gharma eTale nyAyanIti vaDe artha eTale ghana pedA karuM, ema jaNAvyuM. 145. jaDatA joIne Akroza pAmuM nahIM. koI mANasane ghaNI kALajI rAkhIne samajAvatA hoIe paNa samaje nahIM ane dveSa rAkhe tyAre manamAM ema thAya ke koNa patharAnI sAthe mAthuM kUTe, kALa evo che ke moTI moTI AzA rAkhIne kAma karavA 70 Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti jAya tyAM vAMkA ne jaDa manuSyo maLe. te jaDa, svArthI, vakra loko sAthe saMbaMdha paDe ane ghAreluM thAya nahIM, niSphaLa jAya. evA kALamAM ApaNe janamyA chIe mATe jIvonI jaDatA joIne Akroza pAmavo nahIM arthAt ghAMTo pADIne bolavuM nahIM. kAraNa ke A kALamAM bhagavAna mahAvIranA ziSyo vAMkA ane jaDa che, ema zAstromAM jaNAvyuM che. dharmano udyota karavAnI bhAvanA kRpALudeve karelI. temAM kayA kayA jIvo madada karI zake te paNa joyeluM. paNa pachI kALane poSAya tevuM na lAgyuM. jaDatA vizeSa jAmelI jaNAI. jaDatA eTale jIva AtmabhAvamAM na hoya te tenI jaDatA che. "kSaNa kSaNa bhayaMkara bhAva maraNe kAM aho rAcI raho!" vartamAnakALamAM jIvonI AvI karmAdhIna dazA che. koI kroghAdine vaza thaI Akroza kare arthAt ghAMTo pADI Thapako Ape, gALa de ke AkSepa kare ke je sahana na thAya. chatAM bAvIsa pariSahamAMno eka pariSaha mAnI sahana kare ane manamAM paNa vikSepa lAve nahIM, khoTuM lagADe nahIM to te sAco thayo kahevAya. 'apamAnAdi te mAne, vikSepI mana jemanuM; apamAnAdi nA lekhe, akSubdha mana jemanuM.' -samAdhizataka mATe vartamAnakALanA jIvonI AvI jaDatA joIne Akroza pAmuM nahIM, arthAt duHkhI thAuM nahIM. paNa je thAya te joyA karuM. 146. khedanI smRti ANuM nahIM. khedanI smRti thavAthI thAya che zuM? to ke te kAraNo pharIthI tAjAM thAya che. smRti sArI vastunI karavAnI che. satpuruSono yoga thayo hoya, ApaNane kaMI hita thayuM hoya tenI smRti karavI. klezanI smRti karavAthI mAtra kaleza ja thAya. vizeSa jo evA bhAva rahe to veranuM rUpa laI le. - kIrtigha22AjAnI rANInuM dRSTAMta khedathI ArtadhyAna karavAnuM phaLa tiryaMcagati. kIrtighara rAjAe potAno putra sukozala paMdara divasano thayo tyAre dIkSA laI lIdhI. putra paNa koI sAdhune dekhatAM dIkSA leze ema koI joSIe kaheluM. tethI rANI koI sAdhu bhikSA levA mATe Ave to tene mahelanA kaMpAunDamAM paNa pesavA de nahIM. eka vakhata potAnA pati kIrtidhara rAjA ja muni avasthAe tyAM AvI caDhyA. temanuM paNa apamAna karIne rANIe da2vAjA bahAra kaDhAvI mUkyA. ghAvamAtAe A banAva meDA uparathI joyo ane tenI AMkhamAM AMsu AvI gayA. te joI sukozalakumAre pUchyuM "tame kema raDo cho? ghAvamAtAe tenA pitAne kADhI mUkyAnI vAta kahI. tethI kumAre saMsAranuM AvuM svArthamaya svarUpa jANI pitA pAse jaI dIkSA laI lIdhI. rANI khUba kheda karavA lAgI ke mAro pati to mAro na thayo ane putra paNa mAro na thayo. ema vAraMvAra kheda karatI ArtadhyAnathI marIne vAghaNa thaI. putranA upara prema hato tethI jaMgalamAM pahelA tene ja khAdho. khAtAM khAtAM tenA sonAthI jaDelA dAMta jotAM vAghaNane jAtismaraNa na jJAna thayuM ke A to mAro ja putra che. tyAM kIrtidharamuni paNa sukozalamuninI pAse ja kAusagga karIne UbhelA hatA. kIrtigharamunie jJAnathI jANyuM ke ene jAtismaraNajJAna thayuM che tethI kRpA karI vAghaNane upadeza Apyo. tenI kRpAthI vAghaNano AtmA zAMta thayo, bogha pAmyo. pachI vAghaNe koI jIvanI hiMsA karI nahIM ane anazana karI deha tyAgIne svarge gaI. mATe AvA khedamaya saMsAranI smRti ANuM nahIM paNa vismRti karavA prayatna karuM. 71 Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti (6 147. mithyAtvane visarjana karuM. 18 pApasthAnakamAM moTAmAM moTuM aDhAramuM pApasthAnaka mithyAtva che. tene visarjana karuM; arthAt dUra karuM. e mithyAtvanA mukhya pAMca kAraNo che. (1) kadAgraha (2) kusaMga (3) svacchaMda (4) viSayamAM Asakti ane (5) pramAda. te sarva mithyAtvane poSe che. jene mithyAtva dUra karavuM hoya teNe enA pratipakSI kAraNo nIce pramANe sevavAM joIe. jemake kadAgrahane badale satya vastu mAnavAmAM haTha na joIe. paNa "vALyo vaLe jema hema" ema joIe. e bIjI draSTinuM lakSaNa che. tenuM kAraNa satparuSono yoga ane teno Azraya che. paramakRpALudeve jaNAvyuM ke "je puruSanA Azraye aneka prakAranA mithyA AgrahAdinI maMdatA thaI, te puruSane Azraye A deha chUTe e ja sArthaka che." (va.pR. 504) bIjuM kusaMgane dUra karavA satsaMga sevavo. "kSatti sannanasaMkTivA mavati mAvatara nauzA", svacchaMdane tyAgavA satparuSanI AjJA uThAvavI. "bApA, thamyo kALA tavo" ane Asaktine choDavA viSayo pratye vairAgya-anAsakta bhAva lAvavo, temaja pramAdano jaya karavA jAgRti lAvavI. pramAda choDI jAgRta thA, jAgRta thA." - zrImad rAjacaMdra ema sarva kAraNone savaLA karI samyakatva prApta thAya tevA kAraNo sevavA ane mithyAtvanuM sarvakALane mATe visarjana karavuM. 148. asatyane satya kahuM nahIM. satyanI khabara nahIM hovAthI asatyane satya mAnI jIva pravRtti kare che. paNa asatyane asatya jANyA pachI lokalAjane laIne, ke satya AcaravAnI zakti na hovAthI, ke mAnane laIne asatyane satya kahuM nahIM. asatyane satya kahevuM e utsutraprarUpaNA che, jethI mahAvIra bhagavAnanA jIvane AkhA cothA ArA sughI rakhaDavuM paDyuM hatuM. bIjAne avaLe mArge je dore tene potAne ThekANe AvatA bahu vAra lAge che. mATe asatyane satya kahI bhavabhramaNa vaghAruM nahIM. 149. zRMgArane uttejana ApuM nahIM. jagatamAM zRMgArarasa priya che. e viSe koIne zIkhavavuM paDatuM nathI. jIvo zRMgArarasane zodhyA kare che ane poSyA kare che. eka satparuSo tene uttejana ApatA nathI. ghaNA gharmonI pravRtti zRMgArathI zarU thAya che. gAna, tAna, viSayanuM poSaNa thAya te prakAre gharma phelAvavAthI loko e gharmane jhaTa anusare ane jotajotAmAM ghaNI saMkhyA thaI jAya; paNa temAM Atmahita nathI. jenA cittamAM vairAgya hoya te zRMgArane uttejana Ape nahIM. 150. hiMsA vaDe svArtha cAhuM nahIM. potAnAM svArthanuM koI kAma sAghavuM hoya paNa temAM jo hiMsA thatI hoya to te icchuM nahIM. jemake phalANA bhAI marI jAya to mane vAraso maLe, mATe jhera Ape ke bIjI koI yojanA kare. hiMsA vaDe koI paNa svArtha saghAya evo hoya to icchAne rokavI. tAtkAlika phaLa meLavavA jIvo lalacAI jAya che ke huM Ama karuM to mane A maLI jAya vagere. paNa prArabdha sivAya mAtra hiMsA karavAthI kAMI maLatuM nathI. atyAre je maLe che te pUrve puNya karyuM hoya tenA udayathI maLe che. paNa vastu meLavavA atyAre hiMsAdi sAdhana vApare to tenA phaLa parabhavamAM pAchA bhogavavA paDe che. puNyano udaya haze to hiMsA nahIM kare to 72 Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti paNa bIjAM koI nimitte vastu maLI Avaze. paNa navuM pApa na karavuM e ja vicAravAnanuM kartavya che. cUlaNInuM vRSTAMta - potAnA svArtha khAtara putranA paNa prANa levAno vicAra. cUlaNIe potAnA kAmabhoganA svArtha khAtara potAnA putra brahmadattane mAravAno vicAra karyo. lagna pachI tene lAkSAgRhamAM mokalyo; pachI Aga lagADI. bhAvathI to eNe hiMsA karI lIdhI. brahmadatta potAnA puNyathI ane maMtrInA sahakArathI bacI gayo. paNa cUlaNI to putra marI gayo ema jANI rAjI thaI. ema hiMsA vaDe potAno svArtha siddha karavA kadI ichuM nahIM. 151. sRSTino kheda vaghAruM nahIM. sRSTi eTale Akho loka je trividha tApathI baLI rahyo che. temAM DAhyo mANasa klezarUpa lAkaDAne homI jagatavAsI jIvonA khedane vadhAre nahIM. "klaze vAsita mana saMsAra phleza rahita mana te bhavapAra." mATe jema bane tema kheda, kleza, saMtApa, vera, jhera ochA thAya tema pravartavAnI jarUra che. baLatuM hoya tene sAro mANasa olave paNa vadhAre nahIM. mATe kahyuM ke "sRSTino kheda vaghAruM nahIM." arthAtu maratAne mAravA jevuM karuM nahIM. paNa sarvane zAMti Upaje tevo vyavahAra karuM. 152. khoTI mohinI pedA karuM nahIM. puSpamALA - puSpa 104mAM paramakRpALudeve jaNAvyuM ke- "sadguNathI karIne jo tamArA upara jagatano prazasta moha haze to te bAI, tamane huM vaMdana karuM chuM." saguNa pratyeno moha te to prazasta eTale zubharAga che. paNa A 15ramAM vAkyamAM khoTI mohinI pedA karuM nahIM ema kahyuM te tenuM pratipakSI vAkya che. jagatanA jIvone khoTI mohinI arthAt khoTuM AkarSaNa thAya tema vartavuM, tevuM bolavuM, paheravuM ke rahevuM vagere karuM nahIM; kAraNa ke mohane laIne AkhuM jagata duHkhI che. temAM moha vadhe evuM AcaraNa karI jIvone vadhAre duHkhI karuM nahIM, baLatAmAM ghI homyuM nahIM. 153. vidyA vinA mUrkha rahuM nahIM. jagatavAsI jIvone savidyAnI kaMI paDI nathI. uparathI TApaTIpa karIne phare ane paraspara moha pAme che. hiMdustAnamAM khAsa karIne strIomAM vidyA ochI hovAthI mohane poSI jIve che. mUrkhAImAM ja AkhI jiMdagI vahI jAya che. temAM vidyAnI khAmI batAvI. vidyA haze to sat vidyA pAmI mUrkhAI paNa ochI thaze. vAtacIta karatA AvaDaze ane loko sAthe sAruM vartana karatAM paNa zIkhaze. paNa kharI vidyA to sAcI samajaNa che. AtmA saMbaMdhInuM jJAna maLe te sAcI vidyA che. te vinAno bIjo badho puruSArtha moha vaghAranAra che. moha e doSa che. tenuM vizeSa sevana thayA kare che. tenuM kAraNa mithyAtva che. te vyartha vastuonA dekhAvamAM jemAM kaMI mAla na hoya temAM sukha manAve che. saMtuvidyA te AMkha jevI che. te hoya to jema che tema dekhe. draSTimAM ema AvyuM ke A khoTI vastu che, ahita karanAra che to tyAMthI mana pAchuM vaLI jAya che. "buddhi ahita jyAM jANe, ke zraddhA tyAMthI UThatI; zraddhA UThI gaI to tyAM, tallInatAnI vAta zI?" -samAdhizataka mATe vidyA vinA mUrkha rahuM nahIM, paNa savidyAne prApta karuM. 73 Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154. vinayane ArAdhI rahuM. 66 vidyA dadAti vinayaM / vinayAt yAti pAtratAm sAtaso mAnIti artha - vidyArthI vinaya Ave che ane vinayathI AtmajJAna ane AtmacAritranI eTale sabhyazcAritranI yogyatA Ave che. vidyA pachInuM bIjuM pagathiyuM vinayanuM kahyuM, vinayathI AtmA namra bane che. uttarAdhyayanamAM pahelAmAM paheluM adhyayana vinayanuM mUkyuM che. aMtaraMgamAM sAdhutA hoya tenuM bAhya phaLa vinaya che. aMtaraMgamAM jevA bhAva hoya tevA vinayarUpe bAhara dekhAya che. "vinaya kare bhagavAna." kevaLajJAna thayA pachI traNa lokanA nAtha thayA che, chatAM emano guru pratyeno vinaya cAlu ja rahe che. devaLI thayA pachI paNa temanA apAtiyA karma vedanIya, nAma, gotra ane AyuSya karmanI nirjarA thayA kare che. vinayano bIjo artha dInatva che. "satpuruSamAM ja paramezvara buddhi, ene jJAnIoe 52ma gharma kahyo che; ane e buddhi parama sainyatva sUcave che.'' pAThAMtaramAM bIjI rIte paNa che. 'tathArUpa oLakhANa thaye sadgurumAM paramezvarabuddhi rAkhI temanI AjJAe pravartavuM tene 'parama vinaya' kahyo che, tethI parama jogyatAnI prApti hoya che." (va-pR. 289) mATe AtmajJAna pAmavA satpuruSanA vinayane ArAdhI rahyuM. 155. mAyAvinayano tyAga karuM. upara vinaya dekhADavo ane aMdara mAyA rAkhavI evA mAyA vinayano tyAga karuM. vinayaratnanuM dRSTAMta - uttama puruSone mAyA vaDe mAranAranI durgati. caMDapradyota rAjAe nokarane kahyuM ke udayana rAjAne mAravo che. mAre te hoziyAra kahevAya. jene mAravo che te udayana rAjA dharmAtmA hatA. mAravAno tene lAga maLyo nahIM. rAjA sAdhune mAna Ape che ema jANI marAvanAra rAjAnA nokare sAdhuveza lIdho. bAra varSa sudhI sAdhupaNuM pALyuM ane vinayaratna sAdhu tarIke prakhyAta thayo. badhAno vinaya bahu kare. AcAryane bahu priya thaI paDyo. have je rAjAne mAravo che te gAmamAM AcArya ane sAdhu AvI caDhyA. te divase rAjAne caudazano upavAsa hato. dharmadhyAnamAM rAtri gALavA mATe AcAryane rAjAe AmaMtraNa ApyuM. AcArya vinayaratna ziSyane sAthe laI rAjAnI pauSadhazALAmAM gayA. moDI rAta sudhI badhA dharmadhyAna karI pAchalI rAtre badhA sUI gayA. badhA UMghI gayA paNa vinayaratna ziSya UMghyo nahIM. teNe A avasare kharo lAga Avyo che ema jANI 12 varSathI oghAmAM saMtADI rAkhelI charI vaDe rAjAnuM gaLuM kApI te nAsI gayo. AcArya nIce lohIno relo Avyo tyAre jAgyA. ziSyane dITho nahIM. tyAre lAgyuM ke A ziSyanuM ja kAma che. pachI jainazAsananI avahelanA thaze ema jANI AcArye pote paNa te ja charIthI ApaghAta karyo. lokoe jANyuM ke AcArya ane rAjAne koIe mArI nAkhyA che. mAranAre nAsI jaI potAnA rAjA pAse AvI kahyuM ---DhuM udayanarAjAne mArI Avyo. rAjAe pUchyuM kevI rIte ? tyAre kahyuM ke sAdhu thaIne gayo ane mArI nAkhyo. rAjA gusse thayo ane kahyuM are duSTa, ke gharmane bahAne AvA kAma! pachI tene rAjya bahAra kADhI mUkyo, te marIne narakamAM gayo. dharma evI vastu che ke jethI bhalabhalAM chetarAI jAya, abhayakumAra jevo buddhizALI paNa eka 74 Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti vezyAnA bhaktibhAvanA DhoMgathI chetarAI gayo hato. abhayakumAranuM draSTAMta - caMDapradyotarAjA bIjA 14 rAjAo sAthe rAjagRhanagarIne jItavA udyanIthI AvI rahyA che. te vAtanI zreNikarAjAne khabara paDI. tethI abhayakumArane kahyuM ke ApaNe caMDapradyotane jItI zakIzuM nahIM. kemake e bahu baLavAna che. to eno zo upAya karavo? abhayakumAra kahe ApaNe laDAI karI zakIe tema nathI to tenA bhedano upAya levo yogya che. be rAjAo vacce phuTa paDAvavI e pramANe vicArIne sonAnA ghaDAM bharI jyAM zatru rAjAono utAro che tyAM daTAvI dIghA. pachI abhayakumAre caMDapradyota rAjAne kahevaDAvyuM ke zIvAdevI mArA mAsI thAya che tethI aMdaranI vAta jaNAvuM chuM ke mArA pitA zreNika rAjAe tamArI sAthe AvelA rAjAone sonAnA ghaDAM ApI potAne vaza karyA che. te ghaDAo temano utAro che tyAM dATelA che. tenI khAtarI karavI hoya to joI lejo. teo tamane pakaDAvI zreNikane soMpI deze. e vAta sAMbhaLIne caMDapradyote tyAM khodAvI joyuM to ghaDAo maLyAM tethI te bhAgI gayo. tene bhAgato joI bIjA rAjAo paNa bhAgI gayA. uzyanI pahoMcyA pachI badhA rAjAoe kahyuM ema kema thayuM? tyAre caMDapradyote badhI vAta karI. te sAMbhaLIne badhA rAjAoe kahyuM ApaNe to rAjagRhI jItavAnI ja hatI. amane kaMI sonAnA ghaDA ApyA nathI. A badhuM kAma abhayakumAranuM che. te sAMbhaLI caMDapradyotarAjA kahe : ApaNI sabhAmAMthI koI abhayakumArane lAvI zake ema che? koI UbhuM thayuM nahIM. eka vezyA UbhI thaIne bolI huM laI AvIza. rAjAe tene zAbAzI ApI vidAya karI. pachI traNa vezyAoe zrAvikAno veza ghAraNa karI thoDI ghArmika kriyAo zIkhI laI rAjagRhI nagarImAM AvI. pachI maMdiramAM bhagavAnanI AgaLa bahu bhAvapUrvaka bhakti karatA joI abhayakumArane sAgharmI vAtsalyabhAva pharavAthI te maMdiramAM UbhA rahyAM. pachI abhayakumAre banAvaTI zrAvikAone pUchyuM tame kyAMthI AvyA cho? emaNe kahyuM jAtrA karatAM karatAM avaMtithI ahIM AvyA chIe. tyAre abhayakumAra kahe Aje amAre tyAM bhojana karavAnuM rAkhIe. tyAre teo kahe nA Aje to amAre upavAsa che. abhayakumAre kahyuM to kAle pAraNuM amAre tyAM karajo. pachI bIje divase abhayakumArane tyAM bhojana karyuM. thoDA divasa vItyA pachI teNe abhayakumArane kahyuM tame amAre tyAM bhojana rAkho. bahu Agraha karavAthI abhayakumAra temane tyAM jamavA gayA. tyAM jamADyA pachI caMdrahAsa nAmano dArU pIvaDAvyo. tethI tyAMja UMgha AvavA lAgI ane sUI gayA. tyAre te vezyA zrAvikAoe eka rathamAM nAkhI abhayakumArane avaMti ravAnA karI dIghA. tyAM jaI rAjAne suprata karyA. abhayakumAra vicAravA lAgyo ke chetarIne mane ahIM lAvyo che. paNa huM tamane ghoLe divase ahIMthI laI jaIza. pachI tyAM abhayakumArane bahu sArI rIte rAkhyo. caMDapradyotanA aneka kAmo karavAthI rAjAe tene varadAno ApyA. abhayakumAre rAjA pAse ja te varadAno rahevA dIghA. rAjA kahe rAjagRhI javA sivAya varadAna mAMgaje. cAra varadAna bhegA thavAthI abhayakumAre te mAgyA. tyAre rAjA kahe - e varadAna huM ApI zakuM ema nathI. mATe tuM khuzIthI bhale rAjagRhI nagare jA. pachI abhayakumAre je pratijJA karI hatI ke huM ghoLe divase caMDapradyotane lAvIza. te mATe eka divasa abhayakumAra zeThano veza laI be vezyAo sAthe avaMti nagarIe gayo. tyAM raste jatI vezyAone joI caMDapradyota rAjA moha pAmyo. tethI temane vaza karavA mATe dAsIne vAraMvAra mokale che. tyAM sughI abhayakumAre caMDapradyota nAmanA eka mANasane jANe gAMDo thayo hoya evo taiyAra karyo. tene roja 75 Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti Eii raste thaIne laI jAya che. te bUmo pADe che ke huM caMDapradyota rAjA chuM. ema karatAM eka divase caMDapradyota te strIo pAse Avyo tyAre zeThanA veze rahelo abhayakumAra caMDapradyota ? rAjAne bajAramAMthI laI jAya che. tyAre te bUmo pADe che ke huM tamAro rAjA caMDapradyota chuM paNa ene gAMDo jANI koI sAMbhaLe nahIM. ema karatA rAjagRhI laI Avyo. tyAM zreNika rAjAe Adara satkAra sahita tene pAcho potAne ghera mokalyo. ema mAyA vinaya vaDe koIne chetarI pApanA poTalA bAMdhu nahIM. 156. adattAdAna lauM nahIM. adattAdAna eTale ApyA vinA koInI vastu lauM nahIM. corInuM bIjuM nAma adattAdAna che. adatta+AdAna=adattAdAna, eTale nahIM ApeluM levuM te. sAdhuo saMpUrNa rIte A vrata pALI zake che. emanAthI kazuMya levAya nahIM. rastAmAM paDelI vastu paNa na levAya. kAMTo vAgelo hoya ane soya paDI hoya to paNa koI Ape nahIM tyAM sudhI le nahIM, evo munino AcAra che. jeno tyAga karI zake nahIM evI vastuo jemake zvAsocchavAsa levo ke niraMtara karyagrahaNa thaI rahyA che, te adattAdAna che. paNa e enI zaktinI bahAranI vAta che. kharuM to karma paNa grahaNa na kare te sAcuM adattAdAna tyAgavrata che. te thavA arthe saMvaramAM rahevA jaNAvyuM. saMvara eTale AvatA karmane rokavAM. tIrthakara, guru ke vastunA svAmIe je je vastu dAnamAM ApavAnI nA kahI hoya ane te Ape to te paNa adattA dAna che. 157. kleza karuM nahIM. kleza kare to karma Ave mATe kleza karuM nahIM. "kleze vAsita mana saMsAra, kleza rahita mana te bhavapAra." "sarva prakAre jJAnInA zaraNamAM buddhi rAkhI nirbhayapaNAne, niHkhedapaNAne bhajavAnI zikSA zrI tIrthakara jevAe kahI che, ane ame paNa e ja kahIe chIe. koI paNa kAraNe A saMsAramAM klezita thavA yogya nathI. avicAra ane ajJAna e sarva klezanuM, moha, ane mAThI gatinuM kAraNa che. savicAra ane AtmajJAna te Atmagatinu kAraNa che. teno prathama sAkSAta upAya jJAnIpuruSanI AjJAne vicAravI e ja jaNAya che." (va.pR.379) mATe jJAnI puruSanI AjJAne vicArI AtmA saMbaMghI jJAna meLavI klezane nirmaLa karuM. "jagata AtmarUpa mAnavAmAM Ave; je thAya te yogya ja mAnavAmAM Ave; paranA doSa jovAmAM na Ave; potAnA guNanuM utkRSTapaNuM sahana karavAmAM Ave to ja A saMsAramAM rahevuM yogya che; bIjI rIte nahIM." -zrImad rAjacaMdra (va.pR.307) rAjA ane maMtrInuM draSTAMta - ekadA rAjAno aMgUTho kapAI gayo tyAre maMtrIthI bolAI gayuM ke "je thAya te sArA mATe." rAjA krodhAyamAna thayo. are mAro aMgUTho kapAI gayo ane tuM kahe "sArA mATe". nAkho ene jelamAM. rAjAno hukama chUTyo ke tarata maMtrI pAcho bolI UThyoH "je thAya te sArA mATe." maMtrI jelanI havA khAya che. dara vakhate maMtrIne sAthe rAkhI zikAranI zoghamAM pharato rAjA Aje ekalo sainyanA thoDA mANasone sAthe laI zikAre gayo. rAjA jaMgalanI aTavImAM bhUlo paDyo ane 76 Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti lUMTArAonI pallInA saradAranA hAthamAM AvI gayo. tene putranI jhaMkhanA arthe yajJamAM koI batrIsa lakSaNA puruSanI jarUra hatI. rAjAne joI yogya pAtra maLavAthI khuzakhuzAla thayo. rAjAno bhoga levAnI taiyArI thaI gaI hatI. tyAM vighikAraka paMDitanI najara rAjAnA kapAyelA aMgUThA para paDI ane jAhera karyuM ke A mANasa akhaMDa nathI tethI yajJamAM cAle nahIM. rAjA manomana AnaMda pAmyo. potAnA maMtrIno khUba AbhAra mAnI tene jelamAMthI choDAvavA potAnA rAjya tarapha ghoDo doDAvyo. maMtrIne mukta karI mAphI mAMgI ane pUchyuM ke pahelI vakhata teM kahyuM ke je thAya te sArA mATe te to samajAI gayuM jethI huM bacI gayo. paNa tane jelamAM nAkhyo tyAre paNa te sArA mATe kahyuM te samajAyuM nahIM. maMtrIe tarata khulAso karyo ke tame mane jelamAM na nAkhyo hota to huM tamArI sAthe hota, tethI yajJa karatA paMDite tamane choDI mArA akSata zarIrane yajJamAM homI dIdhuM hota; eTale tame mane jelamAM nAkhyo te paNa sArA mATe. ema koIpaNa nimitte manamAM kleza lAvuM nahIM. paNa je thAya te yogya ja mAnuM. 158. dattA anIti lauM nahIM. 156mAM vAkyamAM AvyuM ke adattA eTale ApyA vagara lauM nahIM. paNa koI kahe ke bIjo koI anyAyathI koIne mArI jhUMTIne lAve ane tamane dAnamAM Ape to te tame lo ke nahIM? to ke te anItinuM ANeluM hovAthI lauM nahIM. dAna tarIke Ape to paNa na lauM. vaLI te bIjAnuM lAvIne Ape che. te vastuno svAmI dAna ApanAro nathI. jenI te vastu che tene to te ApavuM nathI. jemake zeThanA gharanI koI vastu teno nokara Apato hoya ane zeThane na ApavuM hoya to muni te le nahIM. dAna levAmAM anItine poSaNa maLe evuM muni kare nahIM. lAMca laIne koI dAna kare te paNa muni le nahIM. 159. duHkhI karIne ghana lauM nahIM. ghanane agiyAramAM prANa kahe che. dasa prANa uparAMta agiyAramAM prANa te ghana che. ghana jatAM gharanAM badhAM duHkhI thAya. tethI anyAya mArge koInuM ghana lauM nahIM. lUMTavAnuM, coravAnuM, vizvAsaghAta karavAnuM e badhuM AmAM AvI jAya che. nyAyanItithI ke InAma tarIke ke dAna rUpe koI Ape temAM bIjAne duHkhI karIne levAnuM gaNAya nahIM. kumArapALarAjAnuM dRSTAMta - eka vakhate rAjA kumArapALane, pote pUrve pRthvImAM pharatAM eka pApa karyuM hatuM te yAda AvyuM. te evI rIte banyuM hatuM ke, eka vakhate rAjA dathisthaLIne mArge jato hato. tyAM mArgamAM vRkSanI chAyAmAM vizrAMti levA beTho. tevAmAM eka uMdara daramAMthI sonAmahoro kADhato jovAmAM Avyo. rAjAe vicAryuM ke "A mUSaka keTalI mudrA kADhe che te joIe." kSaNavAramAM teNe ekavIza mudrA kADhI, pachI te upara nRtya karI ane zayana karI eka mudrA laIne pAcho bilamAM peTho. te vakhate kumArapALe ciMtavyuM ke, "aho! A prANIne ghanano kAMI bhoga nathI, kAMI gRhakArya karavAnA nathI, kAMI paNa rAjAne ApavAnuM nathI, bIjAno kAMI satkAra karavAno nathI. vaLI tIrthayAtrAdika sukRta kAMI karavAnuM nathI, tathApi te lubdhabuddhithI ghana upara kevI prIti rAkhe che? tethI huM mAnuM chuM ke, A jagatamAM ghananA jevuM bIjuM kAMI paNa mohaka nathI.' A pramANe vicArI rAjAe bAkInI mudrA laI lIdhI ane dUra Ubho rahyo. eTalAmAM to uMdara bilamAMthI nIkaLyo, paNa tyAM eka mudrA na dIThI eTale tatkALa hRdaya phATI javAthI Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAnaso kSAnIti mRtyu pAmyo. te joI rAjA ghaNo kheda pAmyo sato vicAravA lAgyo ke dhaneSu jIvitavyeSu strISu cAnyeSu sarvadA / annAH prApzina: sarve, pAtA pAsyaMti yAMti na rA bhAvArtha - 'aho! prANIo ghananI icchAmAM, jIvitamAM, strImAM ane bIjAmAM sadA atRpta rahyA satA cAlyA gayA che, cAlyA jAya che ane cAlyA jaze.'' A pramANe pUrva pApane yAda karI pApanuM prAyazcitta karavA sAruM prathama vrata grahaNa karavAne samaye te sthaLe jaI tyAM udarikAvihAra nAme prasAda karAvyo. te Aje paNa tyAM che, u.prA. bA.bAbara (pR.28) phakIranuM dRSTAMta - "eka zeTha hatA. temanI pAse eka phakIre AvI kahyuM- mAre makke javuM che, mATe mArA kiMmatI hIrAnI poTalI tame rAkho. zeThe AnAkAnI karI paNa phakIre bahu Agraha karyo tethI poTalI upara nAma lakhIne kabATamAM mUkI. phakIra gayA pachI hIrA vecIne bIjI jagyAe navuM ghara baMdhAvyuM, phakIra pAcho Avyo tyAre zeTha pAse hIrAnI poTalI mAgI. te vakhate zeTha kahete ghara to baLI gayuM. temAM tArI kapaDAMnI poTalI paNa baLI gaI. e sAMbhaLatA ja tene AghAta lAgyo ane te marI gayo. marIne te zeThANInI kRkhe ja avataryo. A badhuM munIma jANato hato. tethI putra mATe je kharco thAya teno jAdo hisAba rAkhato. putra moTo thayo tyAre tene paraNAvyo. munIme zeThane kahyuM tamAro putra cha mahinA jIvavAno che. acAnaka putra bImAra paDyo. vaido bolAvyA. paNa putra bacI zakyo nahIM. tyAre zeThe munImane kahyuMtane cha mAsanuM enuM AyuSya che ema kema khabara paDI? tyAre kahyuM - te phakIrano jIva hato. je hIrA vecyA, tenA je paisA AvyA te jamA karyA hatA. te hisAba pUro thatAM te cAlyo gayo. have te mUDInA vyAjane cukavavA A bALavidhavA putravadhUne pAchaLa mUkato gayo che. tenuM tame pAlana karo.' sUyagaDAMgasUtranA AdhAre 160, khoTo tola toLuM nahIM. mAyAthI ochuMvaghatuM tole paNa sarakhuM tole che ema batAve. lokhaMDanA tola karavAnA kATalAmAM nIce khADo pADI tolane sarakhuM karavA mATe kathIra coMTADavAmAM Ave che, tene kADhI nAkhe jethI tola ochuM thaI jAya. athavA vastu levAnA mApa judA rAkhe ane vastu ApavAnA mApa judA rAkhe. ema khoTAM tola kare. jema mAyA kare tema A khoTAM trAjavA rAkhe te paNa corI che. khoTA tolanI jema anAja vagere bharavAnA mApIyA khoTAM rAkhe te paNa corI ja che. ema anIti karI bIjAne Thage te jIvane ghaNA duHkhanuM kAraNa che. mATe khoTAM tole toLuM nahIM. 161. khoTI sAkSI puruM nahIM. koI vastuno nirNaya na thato hoya to sAkSI rAkhe. hAlamAM bhADutI khoTA sAkSI maLI Ave, tyAM nyAya kyAM rahyo. khoTI sAkSI ApavI te paNa jUTha che. khoTI sAkSI game temAM Ape te vizvAsaghAta kahevAya. mATe koI paNa kAryamAM khoTI sAkSI puruM nahIM. 162. khoTA sogana khAuM nahIM. upara khoTI sAkSI viSe kahyuM. have khoTA sogana khAvA viSe kahe che. haDahaDatuM jUThThuM bole ane kahe ke bhagavAnanA sama. keTalAkane evI sogana khAvAnI Teva paDelI hoya che ke, mArA sama, bhagavAnanA sama, tamArA sama. 'tamane chetare te gAmano beTo thAya.' tamane na chetaruM. AvA sogana khAya paNa samaje nahIM ke 78 Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kumArapALa, pheka ane zeTha kumArapALa ane ka2 khoro laI levAthI udaranuM mRtyu zeThane poTalI Apato phakIra phakIrane lAgela AdhAta phakIrano jIva zeThano putra thaI pAmela maraNa vyAjamAM putravadhunuM pAlana Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti zuM bole che. mAtAnA, mahAdevanA vagere ghaNAnA sogana khAya tene e badhuM sAmAnya thaI gayuM che ke sama khAvAmAM zuM jAya che? paNa karma baMdhAya che tenuM tene bhAna nathI. mATe khoTA sogana khAuM nahIM. 163. hAMsI karuM nahIM. hAMsI eTale mazkarI karuM nahIM. najIvI bAbatamAMthI koI sAthe vera baMdhAI jAya. hAMsInI phAMsI thaI jAya athavA hAMsI karatA koI jhera khAI bese. rAjA ane sALAnuM draSTAMta - eka rAjA paraNIne hAthI para besI potAnI strI ane sALA sAthe Avato hato. vacce eka TekarI upara muni tapasyA karatA hatA tene rAjAe namaskAra karyA. tyAre sALAe mazkarI karI ke muni thavuM che ke zuM? muni thavuM hoya to huM tamAro celo thAuM. rAjA nAnI uMmarano hato paNa bhAva ghaNA sArA hatA. dIkSA levAnA ja bhAva hatA. tethI rAjAe kahyuM "tuM bolyo paNa have pharI na jaIza!" ema kahI rAjA hAthI parathI UtarI paDyo ane muni pAse TekarI para javA lAgyo. sALAne lAgyuM ke huM to mazkarI karato hato paNa ANe to kharekharuM karavA mAMDyuM. tethI rAjA pAse jaI page paDyo ane kahyuM ke huM to mazkarI karato hato ke Ama te vaLI koI muni bane? pachI rAjAe tene saMsAra kevo duHkharUpa che enI vAta kahI ane sALA tathA potAnI paraNelI strIne paNa samajAvI. baghAe sAthe dIkSA lIdhI. bolatAM pahelAM vicAra karavo joIe ke A bolIe chIe tenuM zuM pariNAma Avaze, nahIM to pachI pastAvuM paDe che. draupadInuM dRSTAMta - draupadIe paNa mazkarImAM kahyuM ke AMdhaLAnA putra AMdhaLA. tethI duryodhana gusse bharAyo ane mahAbhAratanuM yuddha maMDAyuM. mATe kadI koInI hAMsI mazkarI karavI nahIM. 164. samabhAvathI mRtyune jouM. "jIvita ke maraNe nahIM nyunAzikatA. apUrva avasara evo kyAre Avaze?" samAdhimaraNanI A dazA kahI. maraNa Ave to bhale ane na Ave toya bhale. vaheluM Ave, moDuM Ave, game tyAre Ave, evI dazA samabhAvanI che. koI mAMdA hoya ane duHkha sahana na thatuM hoya to maraNane icche che athavA koIne bhogomAM Asakti hoya tethI maraNa na Ave to sAruM ema icche che. paNa jenI Atmika draSTi che, jeNe AtmA ja sukharUpa mAnyo che, tene sarva avasthA sukharUpa che. te maraNathI DaratAya nathI ane maraNane icchatA paNa nathI; banne pratye samabhAva che. 165. motathI harSa mAnavo. prabhuzrIjI kahetA ke, "mRtyu mahotsava che." kRtakRtya thavArUpa jeNe jIvana gALyuM che tene maraNa to parAdhInatAmAMthI mukta kare che. mRtyuthI je DaratA hoya tene vicAranI A bIjI bAju batAvI. Dara kADhavo hoya to koI harSanuM kAraNa hoya to Dara jAya. jema kUvo kUdavo bhayaMkara che. paNa koI InAma kADhyuM hoya to khuzIthI kUdI jAya che. tema maraNano bhaya dUra karavA mATe zAstromAMthI maraNathI thatA phAyadA paNa varNavyA che. jemake maraNa na hoya to keTalo badho vakhata duHkhada avasthAmAM ke vRddhAvasthAmAM rahevuM paDe! je kaMI puNyakArya karyuM hoya tenuM phaLa svargAdi anya sthaLe maraNa pachI bhogavAya che. mokSa paNa maraNa pachI ja thAya Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mAnIti che. A badhA harSanA kAraNo maraNano bhaya dUra karavA mATe jaNAvyA. tethI mota Avye harSa mAnavo joIe. 166. koInA motathI hasavuM nahIM. bIjAnA maraNa vakhate hasavuM te bahu vicArazUnya, halakI dazA che. maraNa che te vairAgyanuM nimitta che. ethI potAnI avasthA paNa sAMbhare ke ApaNe paNa badhuM choDIne Ama ja javAnuM che. badhA prasaMgomAM maraNa eka gaMbhIra prasaMga che. eka chokarAnuM dRSTAMta - koI eka chokaro taLAvamAM deDakA upara DhephAM pheMkato hato. temAMnA eka deDake AvIne kahyuM ke bhAI, " tamArI to ramata thAya ke gammata thAya che, paNa amArA to prANa jAya che.'' AvA gaMbhIra prasaMge hasavuM e chokaravAda jevuM che. koIne vicAra na hoya athavA gAMDo hoya te hase. AvA vakhate to gaMbhIra vicAramAM paDI javuM joIe ke ApaNuM paNa A maraNa kema TaLe? ane janmamaraNanA pherAmAM pharI na javuM paDe tenA zA upAya haze? evA vicAra karavA joIe. eka mazkarAnuM dRSTAMta - eka mazkaro hato. teNe mArA maraNa pachI paNa badhA Tarsa evA vicArathI bhIMte paga UMcA aDADIne sUI gayo. teja sthitimAM tenuM maraNa thayuM. ThAThaDImAM suvaDAvavA jAya tyAre akkaDa thayeluM zarIra beThuM thaI jAya. AkhI jiMdagI hAMsI mazkarImAM gALI tethI chevaTe paNa evI mati utpanna thaI. kAjInuM dRSTAMta - pU. prabhuzrIjI eka kAjInuM dRSTAMta ApatA. koI musalamAna rAjAne kA roja kurAna saMbhaLAvavA jAya paNa rAjAne navarAza na maLe. kAjI roja khoTI thAya ane emane ema pAchA jAya. eka divase e rAjAno deha chUTyo te vakhate paNa kurAna laIne kAjI AvyA. daphananI taiyArI badhA karatA hatA te vakhate kurAna vAMcavA beThA. te joI badhAe kahyuM - rAjA sAheba to marI gayA. have kone kurAna saMbhaLAvo cho ? tyAre kAjIe kahyuM ke emane AkhI jiMdagI vakhata maLyo nahIM. have vakhata maLyo che, mATe saMbhaLAvuM chuM. badhA kahe e to jIvatA nathI to zuM sAMbhaLe. tyAre kAjIe kahyuM-tame to badhA jIvatA cho ne ! tame sAMbhaLo. tamane paNa bIjo vakhata kyAM maLe che. 167. videhI hRdayane karato jauM, videhI hRdayane karato jauM.' ema manamAM hoya to roja roja vizeSa vizeSa dazA videhI karato jAya. paNa saMvat 1977nI tattvajJAnamAM 'videzI hRdayane karato jouM' ema che to huM 'mArA hradayane videhI karato jouM.'' divase divase hRdaya videhI thAya che ke nahIM tenuM nirIkSaNa karuM. A eka ahIM abhilASA karI che. Avo videhI thavAno puruSArtha karato huM mArA AtmAne jouM. videhI dazAno pote sAkSIrUpa che. videhI dazA thaI hoya ane AtmA pote badhI kriyAone sAkSIrUpe thatI joto hoya ema bhAvanA karI che. 'upadezAmRta'mAMthI :- janaka videhInuM dRSTAMta - janakavidehInA guru jyAre janaka rAjA sabhAmAM Ave tyAre vyAkhyAna zarU karatA hatA. zrotAomAM ghaNA saMnyAsIo paNa hatA. te nadIkinAre jhUMpaDA bAMdhIne rahetA hatA. temane IrSA thavA lAgI ke ame tyAgI chIe ane A janakarAjA gRhastha che, chatAM guru temanuM bahumAnapaNuM kema rAkhe che? te vAta gurunA samajavAmAM AvI. tethI eka divase gurue nadIkinArA uparanA jhUMpaDA baLatAM 80 Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nadI kinAre jhuMpaDAM baLatA e jIvIke vihI janaka videhInuM sabhAmAM Agamana mithilA nathI badhAnI Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti hoya tevo camatkAra batAvyo. te joI badhA saMnyAsIo potAnA tuMbaDA, kapaDAM, mALA, Asana vagere levA doDyAM. bIje divase janaka rAjA sabhAmAM AvyA pachI mithilA nagarI baLatI dekhADI paNa janaka rAjAe kahyuM ke mAruM kaMI baLatuM nathI. ema kahI vyAkhyAnamAM zAMtithI besI rahyA. (pR.461) ema mArA hRdayane videhI karato jauM. 168. vidyAnuM abhimAna karuM nahIM. zAstrajJAna meLavavAthI ke bhaNavAthI ke amuka parIkSA pAsa karavAthI navuM jANavAnuM maLe, vizeSa samajaNa thAya, tIvra buddhi thAya, tethI jIvane saMtoSa thAya e svAbhAvika che. paraMtu TUMkI draSTi hoya to e vidyAnuM pAchuM abhimAna thAya che ke bIjA AvuM jANatA nathI. bIjAnA karatAM huM vadhAre DAhyo thayo chuM, samaju thayo chuM, caDhiyAto chuM ema thAya. paNa jo bIjA tarapha draSTi karavI hoya to vizeSa jANanArA evA kevaLajJAnI Adi tarapha draSTi karavA yogya che ke jethI "aghamAghama adhiko patita sakaLa jagatamAM huMya." evuM phaLa Ave. ATha prakAranA mada kahevAya che. te badhA prakAranA mada dUra karavAnuM kAraNa jJAna ke vidyA che. paNa jo jJAna ke vidyAnuM ja abhimAna thAya to pachI zA vaDe baghA mada dUra kare ? mAnAdika zatru mahA, nijachaMde na marAya; jAtAM sadguru zaraNamAM, alpa prayAse jAya."-Atmasiddhi sarunuM zaraNuM vidyAnA abhimAnIne maLavuM kaThaNa che. kAraNa tene zAstra-abhiniveza hoya che. zAstrathI vadhAre e zuM kahevAnA che ema thAya. A bhavamAM je vastunuM abhimAna kare te parabhavamAM maLatI nathI ane A bhavamAM paNa abhimAnathI te ochI thaI jAya che. mATe vidyAnuM abhimAna karuM nahIM. sthUlibhadranuM draSTAMta - ekadA sthUlibhadranI ", baheno yakSA vagere sAdhvIo temane vaMdana karavA mATe ' ' AvI. prathama sUrine vAMdIne teoe pUchyuM ke- "he \$ prabhu!kyUlibhadramuni kyAM che?" sUrie kahyuM ke-"nAnA devakULamAM che." ema sAMbhaLI sAdhvIo te tarapha cAlI, temane AvatI joIne sthUlibhadra Azcarya dekhADavA mATe potAnuM rUpa pheravIne siMhanuM rUpa ghAraNa karyuM. sAdhvIo " siMhane joI bhaya pAmI ane sUri pAse AvIne te vAta kahI. sUrie upayogathI te hakIkata jANIne kahyuM ke "tame jaIne vAMdo, tyAM tamArA moTAbhAI ja che, siMha nathI." eTale te sAdhvIo pharIthI tyAM gaI, te vakhate sthUlibhadra potAnA ja svarUpe hatA, temane vaMdanA karI. pachI temanA bhAI zrIyakanA svargagamananuM vRttAMta kahIne temaja potAno saMzaya TALIne te sAdhvIo potAne sthAne gaI. pachI yUlibhadra vAcanA levA mATe guru pAse gayA, te vakhate sUrie vAcanA ApI nahIM ane bolyA ke "tuM vAcanAne ayogya che." acAnaka gurunuM AvuM vacana sAMbhaLIne sthUlibhadra dIkSAnA divasathI AraMbhIne potAnA aparAdha saMbhAravA lAgyA. pachI te bolyA ke-"he pUjya guru! meM kAMI paNa aparAdha karyo jaNAto nathI, paNa Apa kaho te kharuM." guru bolyA ke "tuM aparAza karIne kabUla karato nathI? tethI 81 Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti zuM pApa zAMta thaI gayuM?'' pachI sthUlibhadra siMhanuM rUpa karavA vaDe karelI mrutanI AzAtanAnuM smaraNa karIne gurunA caraNakamaLamAM paDyA ane bolyA ke'pharIthI AvuM kAma nahIM karuM, kSamA karo.' sUri bolyA ke "tuM yogya nathI. tane vidyAnuM ajIrNa thayuM che. tuM vidyA jIravI zakyo nathI.'' pachI sthUlibhadra sarva saMgha pAse gayA ane temane prArthanA karI guru pAse mokalI gurune manAvavA lAgyA; kemake "moTAno kopa moTA zAMta karI zake.'' sUrie saMghane kahyuM ke-jema A sthUlibhadre hamaNAM potAnuM rUpa vikuryuM tema bIjA paNa karaze ane vidyAno durupayoga karaze. vaLI have pachI manuSyo maMda sattvavALA thaze." to paNa saMghanA vadhAre AgrahathI sthUlibhadrane bhaNAvavA kahyuM. tyAre gurue upayoga Apyo to jANyuM ke "bAkInA pUrvano mArAthI abhAva nathI, mATe A sthUlibhadrane bAkInA pUrvo bhaNAvuM." ema vicArI gurue "tAre bIjA koIne bAkInA pUrve bhaNAvavAM nahIM.'' evo abhigraha karAvIne sthUlibhadrane vAcanA ApI. tethI te cauda pUrvanA ghAraNa karanArA thayA. (u.prA.bhA.bhAga-4mAMthI) 169. guruno guru banuM nahIM. abhimAna Ave tyAre evuM thAya che. abhimAnathI gurunA paNa doSa jovAnI dRSTi thaI jAya che. gurue Ama bolavuM joIe, Ama besavuM joIe vagere. paNa huM kaMI jANato nathI, guru jaNAve te mAre jANavuM che. gurunuM saMmata kareluM mAre saMmata karavuM che evI dRSTi hovI joIe. guru ziSyanuM dRSTAMtazAstramAM dRSTAMta Ave che ke A kALanA ziSyo vakra ane jaDa hoya che. ekavAra ziSyo dizAe gayA hatA. te bahu vAra thayA pachI pAchA AvyA tyAre gurue pUchyuM : kema moDuM thayuM? tyAre AnAkAnI karatAM kahyuM ke naTa nATaka karatA hatA te jovA UbhA rahyA hatA. gurue kahyuM : 'naTano khela ApaNe na jovo.' pachI bIjIvAra pharI evo prasaMga Avyo. tyAre naTaDI nATaka karatI hatI te jovA UbhA rahyA. gurue pUchyuM ke ATalo badho vakhata zAmAM gayo? tyAre ziSya javAba Apyo ke naTaDI khela karatI hatI tyAM jovA UbhA hatA. te sAMbhaLI gurue kahyuM : tamane te jovAnI nA pADI hatI ne? tenA javAbamAM ziSye kahyuM ke "tame to naTanI nA pADI hatI paNa naTaDI na jovI ema kahyuM hota to UbhA na raheta. tame te vakhate barAbara na kahyuM e tamAro vAMka che. gurue kahelA Azayane paNa ziSya barAbara samajato nathI ane potAno doSa joto nathI paNa UlaTo guruno doSa kADhe che. gurue kema vartavuM joIe tenI kALajI AvA ziSya rAkhe che, paNa pote kema vartavuM tenI kALajI A kALanA vAMkA ziSyo rAkhatA nathI. (kalpasUtra pR.12) 170. apUjya AcAryane pUjuM nahIM. "guNAH pUjAsthAnaM guNIjI, na ca liMga na ca vayaH / " apUjya AcAryane pUjavAthI, doSane guNa mAnavArUpa mithyAtva poSAya che. AcAryane sadguru tarIke mAnavAmAM jo bhUla hoya to teNe samajAvelo dharma paNa bhUlavALo hovA chatAM sAco manAya che ane teNe jaNAvela deva paNa kudeva hoya to paNa sAcA manAya che. ema gurutattvamAM bhUla thavAthI deva-gurudharma traNe tattvamAM bhUla thAya che. tethI mohathI chUTavAnuM banatuM nathI. jene AdhAre sat jANavAnuM che te guru ja khoTA hoya to pachI badhuM ja khoTuM manAya che. jagatamAM A prakAre apUjyane pUjavAnuM cAlu che. nyAtamAM badhAye pUjatA hoya ane ApaNe na mAnIe to ApaNane nAta bahAra mUkaze, niMdA karaze ityAdi lokalAjano Dara 82 Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti rahyA kare che. lokasaMjJA, oghasaMjJA ke lokalAja hoya tyAM sudhI samArgamAM jIvanuM vIrya skurAyamAna thatuM nathI. mATe apUjya AcAryane pUruM nahIM. manasukhabhAI kahe - sAheba! caMdrasUri Apane yAda karI pRcchA karatA hatA. e Apa ahIM cho e emane khabara na hatI. Apane maLavA mATe AvyA che. zrImad kahe-parigrahaghArI yatione sanmAnavAthI mithyAtvane poSaNa maLe che, mArgano virogha thAya che. dAkSiNyatA-sabhyatA paNa jALavavAM joIe. caMdrasUri amArA mATe AvyA che. paNa jIvane choDavuM gamatuM nathI, mithyA DAhI DAhI vAto karavI che, mAna mUkavuM gamatuM nathI. tethI AtmArtha na sare." -zrImad rAjacaMdra (va.pR.667) 171. khoTuM apamAna tene ApuM nahIM. apUjya AcAryane huM pUjato nathI mATe enuM khoTuM dekhAya ke lokomAM tiraskAra thAya athavA apamAna thAya ema karavAnI kaMI jarUra nathI. ApaNane lAbha thato hoya to pUjavAnI jarUra che, paNa lAbha na thAya ema lAgatuM hoya to ApaNe na pUjavA, te vyAjabI che; paNa enA chidro athavA doSo jovAM ke udhADAM pADavAM ke tenI niMdA karavI te ApaNI halakAI jaNAve che. sAmAnya mANasanuM paNa niSkAraNa apamAna ApaNe karatA nathI ane karavuM paNa na ghaTe, to jene ghaNA mANaso mAne che tenuM apamAna karavAthI ghaNAnI lAgaNI dubhAya; ema karavuM nahIM. satyane khAtara kahevuM paDe te judI vAta che. paNa bIjAnuM apamAna karI rAjI thavArUpa halakI vRtti poSavA yogya nathI. khoTuM koIne mAna ApavuM nahIM, tema khoTuM apamAna paNa karavuM nahIM. dareka mANasa ApaNI sajanatAnI AzA rAkhe che mATe ApaNe paNa sarjana tarIke vartavuM. 172. akaraNIya vyApa akaraNIya eTale nahIM karavA yogya evA 15 prakAranA ghaNAM mahApApavALA ghaMghA kahyA che. te pApathI DaravAvALA zrAvake karavA yogya nathI. te A pramANe (1) aMgAra karmacUnAnI bhaThThI pADanAra kuMbhAra ane bhAMDabhUjA AdinA kAma jemAM kolasA vagere Ighana saLagAvavAnI bahu jarUra paDatI hoya (2) vana karma-moTA moTA jaMgala kharIdI kApavA vagerenuM kAma. (3) zakaTa karma ekkA, bagI, baLadagADI, ghoDAgADI vagere jAtajAtanAM vAhano kharIdavA tathA vecavAno dhaMdho karavo. (4) bhATaka karma-ghoDA, UMTa vagerene bhADe Ape, bhADe pheravI rojagAra calAvavo. (5) sphoTaka karmakUvA, taLAva, relve lAIna vagere khodavA-khodAvavAno vyavasAya karavo. (6) daMta vANijya--hAthIdAMta, chIpa vagereno vyApAra karavo. (7) lAkSA vANijya-lAkha, guMdara vagere vastuono vyApAra karavo. (8) rasa vANijya ghI, dUgha vagere vigaya ane madirA Adi mahAvigayano vyApAra karavo. (9) keza vANijya_mora, popaTa, bagalAM Adi pakSIonA pIchAMno tathA camarI gAya vagere catuSpadanA vALano-Unano vyApAra karavo. 83 Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vIMdhavA. sAtaso mAnIti (10) viSa vANijya--aphINa, somala vagere jherI padArthono vyApAra karavo. (11) yaMtra pIlana karma cakkI, pANI, cIcoDo vagere calAvavAno dhaMdho karavo. (12) nirNAchana karma UMTa, baLada vagerenA nAka cheThavA athavA bakarI vagerenA kAna (13) davadAna karma-jaMgala, gAma, ghara vageremAM Aga lagADavI. (14) jala zoSaNa karma hoja, kuMDa, taLAva vagerene sUkavavAno vyApAra, (15) asatIpoSaNa karma bilADI, kUtarA, noLiyA, sApa vagere hiMsaka prANIonuM pAlana tathA durAcArI manuSyonuM poSaNa karI AjIvikA calAvavI. -zrI paMca pratikramaNa sUtra dhana meLavavAnA lobha AgaLa vicAra Avato nathI ke A karavA yogya che ke nahIM. anAvazyaka pravRtti karavI te paNa eka prakArano akaraNIya vyApAra ja che. je pravRtti ApaNe karavI paDe ema na hoya te akaraNIya pravRtti kahevAya. jemake je pravRttimAM ApaNI pharaja nathI paNa ghaNI vakhate lokomAM sArA dekhAvA mATe pravRtti thatI hoya, athavA vAto ke niMdA karavAnI Teva hoya tethI bIjAnI vAto karavAmAM bhaLI javAya evI mana vacana kAyAnI badhI pravRtti te akaraNIya pravRtti che. te rokAya, to je pravRtti bhakti svAdhyAya AdinI karavA yogya che tene mATe ghaNo vakhata maLI zake ema che. 173. guNa vagaranuM vaktRtva sevuM nahIM. kahevA yogya zAstrajJAna hoya nahIM ane kALa kADhavA mATe mAtra vAta kare. ghaNA vyAkhyAnomAM evuM hoya. enA karatAM mauna rahevuM sAruM che. mATe guNa vagaranuM vaktApaNuM sevuM nahIM. "nahI ke tuM upadezakuM, prathama lehi upadeza; sabaneM nyArA agama hai, vo jJAnIkA deza.'' -zrImad rAjacaMda "thoDuM jANIne tuM bIjAne upadezavA na jA. jemake kUkaDIne nAnuM DhekuM Ape to tenuM moM bharAI jAya tethI tene bahAra kADhI nAkhe, tema tuM pote bodha grahaNa karavAne badale kADhIne bIjAne ApavA na jA. jeTalo bane teTalo bodha tArAmAM samAvI potA mATe vicAra. bIjAne bodha ApavAnuM kAma to jJAnInuM che ne te mATe ghaNI UMcI dazAnI jarUra che. mATe tuM khoTo jJAnI thaI na besa. "samajyA te zamAI gayA.'' ja upadeza denAre svAghyAya arthe bolavuM joIe, sAMbhaLanAra jo dhyAna Ape to ti thAya. paraMtu upadeza karanAranuM lakSa to potA mATe grahaNa karavAnuM hovAthI tene to lAbha thavo ja joIe. vAcanA, pRcchanA, parAvartanA, AmnAya, ne dharmakathA eTale upadeza e badhA svAghyAyanA bheda che. sva-adhyAyapotAne arthe vicAra karavo. potAnA doSo vicArI dUra karavA. pArakAnA doSo jovA nahIM.' nityaniyamAdi pATha (pR.107) 174, tattvajJa tapa akALika karuM nahIM. tattvajJa eTale tattvane jANavAvALA evA jJAnIpuruSe ThelA yamaniyama vagere tapa akALika eTale yogyatA vagara karuM nahIM. vAsudevAdika samakitI jIvo, devo vagerene sAdhavA aThThama tapa vagere kare che, paNa tene laukika gaNe che. icchA na rokAya tyAM sudhI kharUM tapa kahevA yogya nathI. bAhya upavAsa vagere karIne jo vRtti na rokAya to jJAnIo tene tapa kahetA nathI. lokone dekhADavA mATe, lokaraMjana arthe 84 Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti kAyakleza Adi karI zake ema hoya che, to paNa samakitI jIvo, kaSAyanI maMdatA thayA vinA tene nirarthaka jANI gharmane nAme kAyaklezAdi karatA nathI. 175. zAstra vAMcuM. svAdhyAya e paNa aMtaraMga tapa che. yathArtha samajaNa AvavAnuM te nimitta che. mATe svAdhyAya sadaiva kartavya che. satparuSanA vacano e zAstrarUpa che. 176. potAnA mithyA tarkane uttejana ApuM nahIM. potAnI mAnyatA ke tarka hoya tene poSaNa ApavA mATe ja vAMce to te vAMcana paNa nirarthaka che. madhyasthabuddhi rAkhIne AtmArthe vAMcavA yogya che. evI draSTi na rahe to "gama paDyA vinA Agama anarthakAraka thaI paDe che" ema paramakRpALudeve jaNAvyuM che. 177. sarva prakAranI kSamAne cAhuM. kSamA e sarva rIte hitakArI che ane icchavA yogya che. (1) sarva prakAre huM bIjAne kSamA ApavA icchA rAkhuM athavA (2) huM anyanI pAse kSamA yAcuM ane mane sarva jIvo mApha karo evI bhAvanA rAkhuM. "saba jIvanameM mere samatAbhAva jagyA hai, saba jIya mo sama samatA rAkho bhAva lagyo hai;" -nityakrama (pR.13) kSamA eTale samatA. ahIM kSamAnA be prakAra batAvyA che te nIce pramANe(1) bIjAe doSo karyA hoya te huM samabhAve sahana karI tene kSamA ApuM. (2) meM doSa karyA hoya te bIjA jIvo paNa sahana karI mane kSamA Ape evI bhAvanA rAkhuM, ke jethI mArA nimitte bIjA jIvone karmabaMgha na thAya. Ama sarva prakAre kSamAne cAhuM. 178. saMtoSanI prayAcanA karuM. prayAcanA eTale prakRSTapaNe prArthanA. mane saMtoSa guNa prApta thAya evI prabhu pratye prabaLa prArthanA karuM. jema uparanA vAkyamAM kSamAnI bhAvanA darzAvI tema ahIM saMtoSanI bhAvanA karI che. saMtoSa paNa beya pakSe rAkhavo. (1) bIjAne saMtoSa Apavo ane (2) pote saMtoSa rAkhavo. kAraNa ke "saMtoSI nara sadA sukhI'. "goghana, gajaghana, ratanaghana, kaMcana khAna sukhAna; jaba Ave saMtoSa ghana, saba ghana ghULa samAna." -AlocanAdi padasaMgraha 179. svAtmabhakti karuM. potAnA AtmAnI unnati thAya tevo abhyAsa karuM. potAnA doSo tapAsIne te doSo dUra thAya ane guNonI vRddhi thAya tema karuM. mULa potAnuM zuddha svarUpa che, temAM rahevAno abhyAsa karuM. te mATe kSamAdi guNonI AvazyakatA che. vartanamAM jethI AtmAne zAMti maLe evA samyakajJAna, darzana, cAritra, kSamA Adi guNo je AtmAmAM pragaTe te ja svabhAvamAM rahI zake che; mATe te meLavavA ekAMtamAM AtmAnI ciMtavanA karuM. ema svaAtmabhaktimAM rahuM. ekalA paNa jyAM hoIe tyAM bhakti sahaja svabhAvarUpa banI jAya ema karavA yogya che. 180. sAmAnya bhakti karuM. samUhamAM bhakti athavA rojIMdA vyavahAramAM bhakti karIe chIe te sAmAnya bhakti. te bhaktimAM 85 Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti ekalAM hoIe ke samUhamAM hoIe lakSa to svaAtmabhaktino ja hovo joIe. eTale potAnA AtmAnA hita arthe ja badhuM thavuM joIe. samUhamAM judA judA rAgamAM lakSa na javuM joIe ane ekAMtamAM pramAdI banI kaDakaDa bolI jAya ke UMghe ke vicAro bhaTaktA rahe tema paNa na thavuM joIe. jyAM je vakhate AtmAne hitakArI lAge tema karavuM. "jyAM jyAM je je yogya che, tahAM samajavuM teha; tyAM tyAM te te Acare, AtmArthI jana eha." -Atmasiddhi 181. anupAsaka thAuM. loko kriyA jaDapaNe kare che, teno aupAsaka thAuM. mUrtipUjAdimAM loko vicAra vagara pravarte che. evA mUrtipUjakane paramakRpALudeve prabhupUjaka karyA. ema zrI ratnarAja svAmIe lakhyuM che. kriyAjaDane je jJAnadazAnI khAmI hoya che te emaNe pUrI pADI. anupAsaka thAuM eTale kriyAjaDa banuM nahIM. evI AMdhaLI bhakti ke sAMDhabhaktinuM zuM phaLa Avaze te jIva jANato nathI. potAnI kalpanAthI kare te sAMDhabhakti che. baLadane nAtha na hoya to game tyAM jAya. paNa nAtha eTale dorI hoya tene jyAM laI javo hoya tyAM jAya. tema jJAnInA doravAthI bhakti kare te sAMDhabhakti na kahevAya. sAMDhabhaktimAM bhAva hoya nahIM. mAtra jaDakriyA hoya. jyAre jJAnInI bhakti jJAna sahita eTale AtmAnA lakSapUrvaka hovAthI temAM bhAva hoya ane te ja AgaLa vadhArI jIvane TheTha mokSa sudhI laI jaI zake che. 182. nirabhimAnI thAuM. uparanA vAkyamAM kriyAjaDano doSa dUra karavA kahyuM. tema ahIM zuSkajJAnImAM je abhimAnano doSa hoya che te na rAkhavA jaNAvyuM. huM jANuM chuM, e moTo doSa che. ghana vagerenuM abhimAna karato hoya tema jANavAnuM abhimAna kare to sat samajI zake nahIM. "huM jANuM chuM', 'huM samajuM chuM" evA prakAranuM je mAna jIvane rahyA kare che te mAna." (va.pU.357) evuM mAna jyAM sudhI hoya tyAM sudhI jIva jJAnI puruSanI AjJA uThAvI zake nahIM. abhimAna karIne koI mokSe gayA nathI. mATe nirabhimAnI thAuM. 183. manuSya jAtino bheda na gaNuM. moTI moTI laDAIo thAya che te badhI jAtibhedane laIne che. jemake A jarmanI che, phrenca che ke A aMgreja che vagerenA bhedathI ke Arya, anArya, mleccha vagerenA bhedathI che. musalamAna ane hiMdu e bemAM paraspara tiraskAra thaI jAya che. A bAhya draSTithI che. jene dehadRSTi che tene A baghA bhedo che. e bahirAtmapaNuM choDavA kahyuM. aMte huM manuSya chuM e mAnyatA paNa choDavAnI che. kAraNake naradehe rahe to te, AtmAne naramAnato; tiryaMcadehamAM Dhora, devAMge sura jANato. nArakI narake jANe-ajJAnI, tema te nathI; anaMta-jJAna-zaktimAna, svagamya, acalasthiti.- samAdhizataka artha - AtmA manuSya nathI, tiryaMca nathI, deva nathI ke nArakI nathI; ajJAnavaza ema manAya che. paNa te to anaMta jJAnazaktivALo potAne ja potAno anubhava thAya evo, ane acalasthitino ghAraka evo AtmA che. 86 Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti 184. jaDanI dayA khAuM, jaDa evA ajJAnInI dayA khAuM. dhanAdika jaDa padArthomAM jenI buddhi che te AtmAnuM mAhAtmya kyAre samajaze? athavA jaDa evo ajJAnI jIva upasarga vagere kare tyAre jJAnI vicAre che ke upasarga karanArane, satpuruSa kalyANanuM kAraNa che evuM tene bhAna nathI; nahIM to te temanI pUjA kare. saMgamadevanuM dRSTAMta - mahAvIra svAmIne saMgama devatAe maraNAMtika upasarga karyA, cha mahinA sudhI vajra jevI kIDIo bhagavAnanA zarIramAMthI ArapAra nIkaLI Ava jAva kare evA aneka duHkha dIghAM. to paNa bhagavAnanI AMkhamAM potAnA duHkha mATe ekapaNa AMsu Avyo nahIM. paNa jyAre cha mahinA thayA ane saMgama devatA thAkIne jato rahyo ke Amane to kaMI duHkha lAge evuM nathI; te vakhate bhagavAnanI AMkhamAM karuNAthI AMsu AvI gayA. e viSe paramakRpALudeva upadezachAyAmAM jaNAve che "zrI mahAvIrasvAmIne saMgama nAme devatAe bahu ja, prANatyAga thatAM vAra na lAge tevA pariSaha dIghA, tyAM kevI adbhuta samatA ! tyAM teoe vicAryuM ke jenAM darzana karavAthI kalyANa thAya, nAma smaravAthI kalyANa thAya tenA saMgamAM AvIne anaMta saMsAra vadhavAnuM A jIvane kAraNa thAya che! AvI anukaMpA AvavAthI AMkhamAM AMsu AvI gayAM. kevI adbhuta samatA! pArakI dayA kevI rIte UgI nIkaLI hatI! '' -zrImad rAjacaMdra (va.pR.691) 185. vizeSathI nayana ThaMDA karuM. putrane joI jema mAtAnA nayana Thare che; tema bhaktinuM bIja jenA hRdayamAM ropAyuM che tevA dharmAtmAne joI mumukSunA manamAM prema, zAMti anubhavAya che. khAsa karIne jenAthI potAne upakAra thayo che tenA pratye vizeSa pUjyabhAva thAya che. badhA saMto svabhAve sarakhAM hoya che. paNa je vizeSa upakArI che tenA pratye ApaNuM dila Thare che, kheMcAya che; tenI smRtithI, tenI bhaktithI jIva AgaLa vadhe che. evA paramakRpALudevanA darzana vizeSathI nayana ThaMDA karuM. cArudattanuM dRSTAMta - cArudatta ane tenA mAmAe ratnadvIpa javA mATe be bakarA ANyA. bhAraMDa pakSIo te ratnadvIpamAM rahenArA hoya che. te AhAra mATe badhe UDe ne jyAM mAMsa dekhe tyAM nIce UtarI paDe. eka bokaDAne mArI nAkhI enuM cAmaDuM UMghu pheravI tene kothaLI jevuM karI aMdara pesI javA mATe banAvyuM. bIjA bakarAe jANyuM ke mane paNa mArI nAkhaze. tethI rakSA mATe cArudatta bhaNI joyuM. cArudatte potAnA mAmAne hiMsA na karavA mATe kahyuM paNa enne mAnyuM nahIM. eTale cArudatte bakarAne maratI vakhate smaraNa saMbhaLAvyuM, tenA prabhAve bakaro marIne deva thayo. banne bakarAMnI kothaLImAM peThA ane bhAre pakSIo tene upADIne jatA hatA. temAMthI jemAM cArudatta hato te kothaLI pakSInA pagamAMthI sarI gaI ane cArudatta sAthe dariyAmAM paDI. cArudatta paNa dariyAmAM mojAMthI aphaLAtAM aphaLAtAM koI dvIpa upara AvI gayo. tyAM pharatA pharatA kinArA upara eka munine dIThA. 87 Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti munine namaskAra karI tyAM beTho. tyAM eka deva Avyo. teNe pahelA cArudattane namaskAra karyA, pachI munine namaskAra karyA. te vakhate muninA be vidyAghara putro muninA darzana karavA AvelA. temaNe devane pUchyuM ke "munine mUkI tame gRhasthane kema pahelA vaMdana karyA? tame A bhUla karI che. tyAre deve kahyuM - "meM bhUla karI nathI paNa e mArA parama upakArI che. tenuM kAraNa kahuM chuM te sAMbhaLo. pUrve huM pippalAda nAme brahmarSi hato. ghaNA lokone yajJa karAvI, pApamaya zAstronI prarUpaNA karI narake gayo. narakamAMthI nIkaLI pAMca bhava sudhI bakaro thayo. pAMceya bhavamAM yajJamAM ja huM homAyo. chaTre bhave paNa bakaro thayo. A bhavamAM maratI vakhate A cArudatte mane anazana karAvI maMtra saMbhaLAvyo. enI kRpAe ja huM bokaDAmAMthI deva thayo chuM. tethI te mArA gharmaguru che, mATe prathama vaMdana karavA yogya che." ema vizeSathI nayana ThaMDA karuM. 186. sAmAnyathI mitra bhAva rAkhuM. pahelI mitrA draSTimAM, sAmAnyathI eTale sarva jIva pratye aSabuddhi eTale mitrabhAva Ave che. "Sa nahIM vaLI avarazuM, eha guNa aMga virAje re." vIra jinesara dezanA. -ATha yogadRSTinI sakhkhAya "mokSano mArga batAve te maitrI." zrImad rAjacaMdra je je mokSano mArga batAvI zake te sarva mitratulya che. samajA hoya tene virogha ke aNagamo koIpaNa saMta pratye hoya nahIM. pachI te upakArI hoya ke na hoya. potAne samakita prApta thaI gayuM hoya to paNa samakitanAM je kAraNo che te pratye ene prema hoya che. jenI AtmadraSTi thaI hoya tene A DhuMDhiyA che ke tapyA che evuM na hoya, paNa sarva pratye mitrabhAva hoya. mATe sAmAnyathI eTale sarva pratye maitrIbhAva rAkhavAno prayatna karuM. zrI daMDavIrya rAjAnuM draSTAMta-rAjA daMDavIrya hamezAM prathama sAgharmikane bhojana karAvIne pachI jamato hato. eka vakhate tenI parIkSA karavA mATe iMDhe koTIgame zrAvako tIrthayAtrA karIne AvatA vikrvIne daMDavIryane batAvyA. rAjAe bhaktipUrvaka temane nimaMtraNa karI jamADavA mAMDyA. bhojana karAvatAM karAvatAM sUrya asta thaI gayo. bIje divase paNa ema thayuM. ema karatAM rAjA daMDavIryane ATha upavAsa thayA; tathApi teno bhaktibhAva ocho thayo nahIM paNa UlaTo vRddhi pAmyo. rAjAnI evI zuddha vRtti joI iMdra saMtuSTa thayA; tethI teNe divya ghanuSya, bANa, ratha, hAra ane be kuMDala ApyAM. te sAthe zatruMjayanI yAtrA karavA ane tIrthano uddhAra karavA AjJA ApI. rAjA daMDavIrye paNa tema karyuM. (u.prA.bhA.-bhAga-3mAMthI) 187. pratyeka vastuno niyama karuM. ati sarvatra varjayeta' ema kahevAya che. zrAvako cauda jarUrI vastuonA niyama kare che. ATalAM ja 88 Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti kapaDAM vAparavA ke bhojanamAM ATalI vastuo ja vAparavI vagere pApa rokavA niyama kare che. te cauda niyamo A pramANe che : sacitta-davya-vigaI-vANaha-taMbola-vastha-kusumesu vAhaNa-sayaNa-vilavaNa-khaMbha-disi-nhANa-bhatte !-zrI pratikramaNasUtra artha - 1. sacitta- mATI, pANI, kASTa, pAna, bIja tathA je kAMI lIlI vastu chedyAne be ghaDI thaI na hoya tenuM varjana ghAravuM te. 2. davya - sacitta ane acitta vastu vAparavI hoya, tenI gaNatarI karavI. 3. vigaI - dUdha, dahIM, tela, ghI, goLa ane khAMDa e cha vigaInI gaNatarI karavI. 4. vANaha - joDA, mojAM vigerenuM pramANa karavuM. 5. taMbola - pAna, sopArI, IlAyacI, cUraNa, laviMga AdinuM pramANa karavuM. 6. vattha -vastra, rezamI, sutarAu tathA UnanA vastra vigerenuM pramANa karavuM. 7. kusumesu - phUla, chIMkaNI, attara vigere suMghavAnI cIjanuM pramANa karavuM. 8. vAhaNa - caratAM, pharatAM, taratAM ke uDatA vAhano jevA ke ghoDA, gADI, AgaboTa, eroplena vigerenuM pramANa karavuM. 9. sayaNa - bichAnuM, pATa, pATalAM, khurazI vigereno niyama karavo. 10. vilavaNa - sukhaDa, caMdana vigere vilepananuM pramANa karavuM. 11. baMbha - brahmacaryano niyama karavo. 12. disI - cha dizAmAM javAnA gAunuM pramANa karavuM. 13. vhANa - AkhA zarIre nAhavAnI maryAdA karavI. 14. bhaoNsu - jamavAnI vastuonuM pramANa karavuM. Ama niyamita jIvana gALI moha mUrchAne maTADavA prayatna karuM. sumitramaMtrInuM draSTAMta - eka vakhate maMtrIe pAkhI (caudasa)nI rAtre gharamAMthI bahAra nahIM javAnA pacakhANa karyA. te ja rAtre rAjAe koI kArya AvI paDavAthI tene bolAvavA pratihAra mokalyo. maMtrIe pratihArane potAno niyama jaNAvyo. pratihAre AvIne te vAta rAjAne jaNAvI. rAjAe ati roSa karI pratihArane pAcho mokalI maMtrI pAsethI maMtrIpadanI mahora chApa maMgAvI. maMtrIe tatkALa te pratihArane ApI dIdhI. pratihAra kautukathI te mahorachApanI mudrikA hAthamAM paherI potAnI sAthenA pALAonI AgaLa hasato hasato bolyo ke-"are sevako! juo, rAjAe mane maMtrIpada ApyuM." sevako - "maMtrIrAja! khamA, padhAroema bolavA lAgyA. pachI te pratihAra thoDo AgaLa cAlyo tyAM daivayoge koI duSTa subhaToe tene mArI nAkhyo. A khabara rAjAe jANI eTale vicAramAM paDyo ke "jarUra te pratihArane maMtrIe ja marAvI nAkhyo haze, mATe huM jAte jaI e maMtrIne ja mArI nAkhuM.' AvA vicArathI rAjA tyAM Avyo. tevAmAM pratihArane haNanArA pelA subhaTo jene dIvIonA prakAzathI zodhIne pakaDI lIdhelA temaja bAMdhelA mArgamAM maLyA. rAjAe temane pUchyuM-"tame kyAMthI AvyA hatA?" teo bolyA-mahArAja! amane peTabharAne zuM pUcho cho? tamArA vairI sura rAjAe maMtrIno vagha karavA mokalyA hatA. ame A pratihArane 89 Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti mudrikA uparathI maMtrI jANIne mArI nAkhyo che.' pachI rAjAe maMtrIne ghera AvI mithyA duSkRta ApI te sarva vRttAMta jaNAvyuM. maMtrIe te subhaTone jIvatA choDI mUkyA. rAjAe kahyuM-'maMtrIrAja ! Aje puNyanuM phaLa meM pratyakSa joyuM.' pachI puNyanI prazaMsA karI rAjAe gRhasthadharma aMgIkAra karyo. prAMte maMtrI ane rAjA banne puNya upArjana karI mahAvideha kSetramAM janma laI siddhipadane pAmyA. 'sumitra maMtrI dazamAM vratamAM udyamavaMta thaI A lokamAM dharmanuM pUrNa phaLa pAmyo ane rAjA tene joI nAstikapaNuM choDI pratibodha pAmIne zuddha dharmane prApta thayo. -upadeza prAsAda bhASAMtara-bhA.3 (pR.23) 188. sAdA pozAkane cAhuM. vikArane poSe tevo pozAka na rAkhuM. athavA bIjAe tevo pozAka dhAraNa karyo hoya tethI prasanna na thAuM ke na cAhyuM. zrI devakaraNajI muni bahu vairAgyavAna hatA. badhA bairAMo vyAkhyAnamAM navAM navAM kapaDAM paherI Ave. temane devakaraNajI muni kahetA ke ahIM zuM nAcavAnuM che? ke AvA kapaDAM paherIne Avo cho. mATe sAdA pozAkane cAhuM. 189. madhurI vANI bhAkhuM. je vAta kahevAnI hoya te vAta sAMbhaLanAranA hRdayamAM UtarI jAya evI mIThI vANI bhAkhuM. jema gaLyuM khAvAnuM hoya te tarata UtarI jAya tema. prabhuzrIjIne evuM bolavuM bahu sAruM AvaDatuM. prabhuzrIjI kRpALudevane vakhANe ke kRpALudeva to kevuM mIThuM bolatA, amane to evuM AvaDeya nahIM. amane to ame bolIe chIe te khArAza lAge, mIThAza nahIM. mIThAza to kRpALudevanI. 190. manovIratvanI vRddhi karuM. "mukhya aMtarAya hoya to te jIvano anizcaya che." je je mahApuruSo thayA che temaNe temanA manano jaya karyo che ane dRDha nizcayavALA banyA che. temane jyArathI ema samajAyuM ke A karmathI ja paribhramaNa thAya che, tyArathI te karmanI sAme paDe che ane te karmanuM nikaMdana karavA mATe puruSArtha kare che. Ama manovIratvanI vRddhi karuM. 'jJAnArNava'mAM savIrya aghyayana zrloka 15mAM zrI zubhacaMdrAcArya lakhe che ke "avidyArUpa vairInI jALane toDI Aje ja mArA svarUpano mAre paramArthathI nizcaya karavo. vaLI ema vicAre che ke jyAM sughI jJAnarUpI amRtanA samudramAM mAruM nahAvAnuM thatuM nathI tyAM sudhI saMsArathI utpanna thayelo mahAna dAha mane pIDI rahyo che. avidyA eTale mithyAtvarUpa dAruNa magaramacchanA dAMtomAM mAruM citta cavAI gayuM eTale sakaLa vizvane jovAne advitIya netrarUpa kevaLadarzananI zakti hovA chatAM paNa meM mArA AtmAne paNa na joyo. have atyaMta baLavAna evA ghyAnarUpI vajrathI pAparUpa vRkSano evI rIte nAza karuM ke jethI pharIthI janmarUpa phaLa thavAno saMbhava ja na rahe. Aje mAro rAgarUpI tAva UtarI gayo ane moharUpI nidrA uDI gaI, mATe karmarUpI ve2Ione dhyAnarUpI tIkSNa khaDagnI ghArAthI haNuM chuM. ajJAnathI utpanna thayelAM aMdhakArane dUra karI huM AtmAne ja jouM chuM, temaja ugra karmarUpI lAkaDAMnA moTA gaMjane bALIne bhasma karuM chuM. vaLI evI bhAvanA kare ke Aje potAnuM sAmarthya meLavI AnaMdamaMdiramAM praveza karI bAhya padArthomAMthI spRhA TALI mArA AtmasvarUpathI cuta nahIM thAuM. Ama manovIratvanI vRddhi karuM. 90 Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti evI rIte sUyagaDAMgamAM sAcuM vIratva adhyayana che. temAM jaMbusvAmIe pUchyuM : ke-"gharmavIranuM vIratva zAmAM che?'' tenA uttaramAM sugharmAsvAmI jaNAve che ke "je je pravRttio pramAdayukta che eTale ke satyatharmathI vimukha che te badhI pravRttio karmarUpa che tethI tyAjya che. je je pravRttio pramAdarahita eTale saddharma anusAra che te akarma che ane te karavA yogya che. jethI AtmAnuM ahita thAya evI rAgadveSayukta pravRttiomAM dAkhaveluM vIrya athavA parAkrama te saMsAra prApta karAvanAra, karmabaMghanuM kAraNarUpa hoI, heya che." "samajI loka bathI mamatAno tyAga karI sarva zubhagharmayukta ane zreSTha puruSoe kahelA tathA muktimArge laI janArA AryadharmanuM zaraNa laI pApakarmarUpI kAMTAne mULamAMthI kheMcI kADhavAne gharma anusAra prabaLa puruSArtha kare che, kAraNa potAnA kalyANano je koI upAya jANavAmAM Ave te buddhizALI manuSya jIvana daramiyAna tarata ja zIkhI le che. tevo buddhizALI manuSya svabuddhithI ke bIjA pAsethI gharmanuM rahasya samajI laI temAM pUrNabhAve prayatnazIla thavA gharabArano tyAga karI cAlI nIkaLe che. kAcabo jema potAnA aMgo potAnA zarIramAM sameTI le che tema te sarva pApavRttione tathA hAthapaga vagere karmendriyo ane pAMca jJAnendriyo sahita manane ane temanA doSone potAmAM sameTI le che. sarva prakAranI sukhazIlatAno tyAga kare che ane kAmanAothI upazAMta thaI Asakti vinAno banI mokSamArgamAM ja prabaLa puruSArtha Adare che. A vIratva gharmavIranuM che. te prANonI hiMsA karato nathI, corI karato nathI, vizvAsaghAta karato nathI, jUThuM bolato nathI, gharmanuM ullaMghana mana, vANIthI icchato nathI, tathA jitendriya thaI AtmAnuM sarva prakAre rakSaNa karato vicare che. te thoDuM khAya che, thoDuM pIe che tathA thoDuM bole che, te kSamAyukta ane nirAtura (icchA rahita) banI sadA prayatnazIla rahe che. (pramAda karato nathI) tathA sarva prakAranI pApavRttiono tyAga karI titikSAne (sahanazIlatAne) parama gharma samajI dhyAna yoga Acarato mokSaparyata vicare che. Ama jJAnI tema ajJAnI banne samAna vIratva dAkhavatA hovA chatAM adhUrA jJAnavALAnuM ke cheka ja abughanuM game teTaluM parAkrama hoya to paNa te azuddha che tathA karmabaMdhananuM kAraNa che. paraMtu jJAna ane boghayukta puruSanuM parAkrama zuddha che. ane tenuM (karmanuM) kAMI phaLa tene bhogavavuM paDatuM nathI. (nirjarA thAya che tethI)" -sUyagaDAMgasUtra-mahAvIrano saMyamatharma siMha zreSThInuM draSTAMta - vasaMtapura nAmanA nagaramAM kIrtipAla nAme rAjA rAjya karato hato. bhIma nAme tene putra hato. te nagaramAM siMha zreSThI, rAjAno khAsa priya mitra hato. ekavAra dUte AvI sabhAmAM jaNAvyuM ke nAgapuramAM rAjAnI ratnamaMjarI nAme rUpavaMtI kanyA che, te bhImakumAra mATe yogya che, ema jANI tyAMnA rAjAe mane ahIM mokalyo che. tethI tene varavA mATe ApanA kuMvarane mArI sAthe mokalo. rAjAe potAnA mitra siMhazeThane sAthe javA kahyuM. zeThe kahyuM mAre so yojanathI AgaLa nahIM javAno niyama che. tyAre rAjA gusse thayo. te sAMbhaLI zeTha kahe meM mArA vratanI vAta karI paNa ApanI AjJA kema utthApAya? tethI rAjA AnaMda pAmyo. zeTha sAthe kuMvarane ravAnA karyo. rastAmAM zeThe kuMvarane saMsAranI asAratAnI vAto karI kuMvaranI saMsAravAsanA toDI nAkhI. so yojana dUra AvyA. tyAre kuMvarane sainikoe kahyuM ke rAjAjIe kahyuM che ke so yojanathI AgaLa zeTha na cAle to tamAre temane bAMdhIne nAgapura laI javA. te vAta kuMvare siMhazeThane gharmaguru mAnavAthI jaNAvI. siMhazeThe kahyuM A 91 Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mAnIti asAra saMsAramAM koI koInuM nathI. mATe huM to ahIM pAdopagamana anazana karIza. ema kI anazana levA cAlyAM. tyAre kuMvara paNa emanI pAchaLa cAlyo. bannee pAopagamana anazana karyuM. rAtri paDI gaI. sainiko zodhavA lAgyA. pachI thoDe dUra parvata upara dIThA. sainikoe jaI rAjAne samAcAra jaNAvyA. tene bahu krodha Avyo. kumArane bAMdhIne paNa paraNAvIza. zeThane mArI nAkhIza evA vicArathI tyAM temanI pAse Avyo. tyAM vyAghrAdika prANIone siMhazeTha ane kuMvaranI sevA karatAM joI rAjA Azcarya pAmyo. anukrame mAsopavAsanA aMte banne kevaLajJAna pAmI mokSe paghAryA. siMha zreSThIe potAnA manovIratvanI vRddhi karI anazana lIdhuM. tenA saMgathI kuMvare paNa Es potAnuM manovIratva vadhArI kalyANa karyuM. ema avasara Avye manovIratvanI vRddhi karuM. -u.prA.bhA.bhAga-2 191. pratyeka pariSaha sahana karuM. pratyeka pariSaha vakhate samabhAva rAkhuM. potAnA bAMdhelA karmanA udaye ja pariSada Ave che. te samabhAve sahana karavAthI nirjarI jAya che. moTA pariSaTho koIka vakhata Ave che, paNa kSudhA, pIDA, macchara, mAMkaDa, DAMsa, mAMkha vagerenA tuccha pariSado ghaNIvAra Ave che. temAM samatA dhAraNa karavAno abhyAsa karI mUkyo hoya to moTA pariSa vakhate te abhyAsa kAmamAM Ave che. paNa evA prasaMgo to tuccha che, emAM zuM? ema karIne javA dIdhAM hoya ane abhyAsa na pADyo hoya to moTA pariSado Ave tyAre jIva gabharAI jAya che. mahAvIra bhagavAne pariSaho kevI rIte sahana karyA che te 'AcArAMga sUtra'nA AcAradharmamAM A pramANe Ave che-- bhagavAna mahAvIranuM dRSTAMta - 'potAnI sAdhanAmAM te (bhagavAna mahAvIra) eTalA badhA nimagna hatA ke temaNe AMkha paNa kadI coLI nathI ke za2I2ne khaMjavALyuM nathI. rita tathA atino parAjaya karI temaNe A lokanA tathA deva, yakSa vagerenA aneka bhayaMkara saMkaTo tathA aneka prakAranA zabdo ane gaMgho samabhAve sahana karyAM. kaSAya vinAnA, lAlaca vinAnA, zabda ane rUpamAM mUrchA vinAnA tathA sAghana dazAmAM parAkrama karatAM te bhagavAna jarApaNa pramAda na karatAM, potAnI meLe saMsAranuM svarUpa samajIne AtmazuddhimAM sAvadhAna rahetA hatA ane e ja rIte jiMdagI sudhI zAMta rahyA. mumukSuo e ja rIte varte che ema sudharmAsvAmI jaMbusvAmIne kahe che.'' 192. AtmAne paramezrvara mAnuM. 'ppA sau paramappA' nizcayanayathI AtmA eja paramAtmA che mATe zuddhAtmAne paramezvara mAnuM. "jinapada nijapada ekatA, bhedabhAva nahiM kAMI; lakSa thavAne tehano, kahyAM zAstra sukhadAI.' -zrImad rAjacaMdra jene AtmAnI oLakhANa nathI teNe, svarUpa jeNe pragaTa karyuM che evA sadgurunA boghanuM ciMtavana tathA tenI AjJAnI upAsanA karavA yogya che, jethI aMtarAtmA thaIne paramAtmA bhajAya che. zarUAtamAM aMtarAtmA thavA mATe sadguru, tenA vacana, ane tenA Azaya pratye prIti, bhakti rAkhavA yogya che. prema 92 Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti sAthe pUjyapaNuM che tyAM bhakti che. bahirAtmapaNuM maTavA mATe A karavAnuM che. pachI jeNe AtmA oLakhyo teNe AtmAnI upAsanA karavAnI che. zarUAtamAM saMskArane laIne sapuruSa pratye prIti utpanna thAya che. satparuSano yoga pahelAM thAya tyAre ThIka che, sAruM che ema lAge. paNa jyAre tenuM mAhAbhya bhAse tyAre AtmA tyAM DhaLe che, ane temanA pratye pUjyabhAva thAya che, bhakti uge che ane manamAM thAya che ke - "aciMtya tuja mAhAbhyano, nathI praphullita bhAva." pachI bhaktimArgamAM praveza thAya che. arihaMta siddha Adi pAMce parama zreSThI zuddha AtmA che mATe pUjavA yogya che. temane paramezvara mAnuM. jAdA judA kAma karavA paDe tethI AcArya, upAdhyAya vagere jAdA judA nAma ApyA che. gurupUjA, mUrtipUjA vageremAM paNa AtmAne paramezvara mAnuM'. sUtra jevuM A vAkya kahyuM. mUrti dekhIne paNa AtmA sAMbhare, AMgI, mukuTa, alaMkAra, rozanI vagerenI pelI pAra je AtmA rahyo che tene paramezvara mAnuM. je jinadeha pramANa ne, samavasaraNAdi siddhi; varNana samaje jinanuM, rokI rahe nija buddhi. -AtmasiddhizAstra je jinezvara bhagavAnanA deha pramANane ke samavasaraNAdi siddhine jinanuM varNana samaje te matArthInAM lakSaNa che; AtmArthInAM nahIM. AtmArthI to zuddha AtmAne paramezvara mAne che. 193. putrane tAre raste caDAvuM. (pitA icchA kare che.) vAkya 193 thI 200 sughI pitA, putra-putrInA hita mATe kema vartavuM te vicAre che. mAtApitAnA vartanathI putra ghaNuM zIkhe che. putrane sAre raste caDhAvavo hoya to potAnuM vartana sAruM rAkhavuM. nAnA choDane jema vALavo hoya tema vALI zakAya. tema bALakone paNa jevA draSTAMto temanI AgaLa rajA karAya tevuM te zIkhe che. mAtApitAe potAnuM vartana sudhAravA uparAMta bALaka konI konI sobatamAM jAya che, konI pAse bhaNe che, kevA pustako vAMce che tenI paNa tapAsa mAtApitAe rAkhavAnI jarUra che. 194. khoTAM lADa laDAvuM nahIM. (pitA icchA kare che.) mokSamALAmAM jitendriyatAnA pAThamAM Ave che ke mana je je duricchA kare te tene ApavuM nahIM, tenI sAme paDavuM; tevI rIte bALaka paNa je je duricchA kare te poSavA yogya nathI. bALakane moDhe caDhAvyuM hoya to te niraMkuza thaI jAya, pachI sArI ane hitakArI zikhAmaNa paNa mAne nahIM. mA bApa enI joItI icchAo pUrI kare, paNa jagatanA badhA mANaso kaMI enI icchA pramANe varte nahIM. tethI lADa laDAvavA e bALakone duHkhI karavAne raste caDhAvavA jevuM che. mATe khoTAM lADa laDAvuM nahIM. 15. malina rAkhuM nahIM. (pitA icchA kare che.) nAnapaNamAM bALakane hita ahitanuM bhAna hotuM nathI. tethI maLa-mUtramAM rame, dhULamAM rame ane mATI paNa khAya. paNa sArI rItabhAtamAM tene ucheryo hoya to ene paNa sAro abhyAsa paDI jAya. pachI ene sAruM ja game, malina na game. ghaNA bALakonA rogo svacchatAnA abhAve thAya che mATe bALakane raheNI karaNInI rItabhAta zIkhavuM ane malina rAkhuM nahIM. 196. avaLI vAtathI stuti karuM nahIM. (pitA icchA kare che.) ghaNA mA bApane evI Teva hoya che ke bIjA AgaLa potAnA chokarAnI vAto kare ke amAro Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti chokaro to koIne mAre nahIM, baghAnAM kAma karI Ape, baghAne AvakAra Ape, bhagavAnanuM nAma le vagere kahe. te kadAca chokarAne moDhe evuM na kahetA hoya to paNa chokarAM samajI jAya che. tethI ene mAna poSAya che. te ema mAnI bese che ke badhA chokarA karatAM huM DAhyo chuM, moTo chuM. pachI koI tenuM apamAna kare to enAthI sahana thAya nahIM. mATe bALakonI AvI prazaMsA karavI te tenA hita mATe nathI. mA bApa je kahe te badhA guNa kharI rIte enAmAM hotA nathI. paNa mohavaza nAnI vastune mA bApa moTI kare che, ema avaLI vAtathI tenI stuti karuM nahIM. 17. mohinIbhAve nIrakhuM nahIM. (pitA icchA kare che.) "phele prema paraspara jagameM, moha dUra para raho kare" -merI bhAvanA saMsArI jIvane moha to hoya che ja, paNa putrane nimitte tene poSaNa maLe che; ane te moha vadhyA kare che. jenA pratye moha hoya tenA doSa dekhAya nahIM. doSa hoya te paNa tene guNa dekhAya. jemake potAno chokaro koIne sAmo thaI mArato hoya to paNa tenA vakhANa kare ke mAro chokaro kevo bahAdura che! hAre evo nathI. evA doSa dUra karavAnA hoya paNa mohathI UlaTI tenI vRddhi thAya che mATe mohinIbhAve kuTuMbane nIrakhuM nahIM. 198. putrInuM vezavALa yogya guNe karuM. (pitA icchA kare che.) putrInA vezavALa eTale sagapaNamAM chokarAnA yogya guNo jovAmAM na Ave to putrInI AkhI jiMdagI duHkhamAM jAya. sarakhuM na maLyuM hoya to tenuM gharmadhyAna karavAnuM paNa kyAMya jatuM rahe. zrI kRSNa ane putrIonuM DraSTAMta - yukti vaDe kanyAnI mukti. zrI kRSNa vAsudevane ghaNI kanyAo hatI. temane paraNavAno vakhata Ave tyAre zrI kRSNa kanyAne pUche ke tAre kevo pati joIe? svAmI thAya evo ke sevaka thAya evo? kanyA kahe - "svAmI". te sAMbhaLI zrI kRSNa tene neminAtha bhagavAna pAse mokalI Ape. temanA upadezathI kanyA dIkSA laI le. baghI kanyAo A pramANe sAdhvI thaI gaI. eka kanyA bAkI rahI. tene tenI mAtAe zIkhavI rAkhyuM ke tane zrI kRSNa pUche to "svAmI"ne badale "sevaka" thAya evo pati joIe ema kaheje. teNIe zrI kRSNane ema kahyuM. tethI zrI kRSNa temanI pAse eka sevaka hato tenuM nAma vIro sAlavI hatuM, tene pUchyuM ke teM tArI jiMdagImAM kaMI bahAdurInuM kAma karyuM che? teNe kahyuM kaMI nahIM. pachI zrI kRSNe kahyuM ke yAda kara, kaMI hoya to jaNAva. tyAre teNe vicArIne kahyuM ke ekavAra comAsAmAM jhADa para kAMcIDo ke jenuM moM lAla hoya che tene meM eka DhekuM mAryuM hatuM tethI te marI gayo hato. (2) gADAnA cIlAmAM pANIno relo vaheto hato tene comAsAmAM meM DAbe page rokI rAkhyo hato. (3) eka ghaDAmAM mAkho bamaNatI hatI te ghaDAnuM moTuM meM hAtha vaDe DhAMkI dIdhuM hatuM. tethI mAkhI aMdara ja baNabaNa karatI rahI gaI. te sAMbhaLI zrI kRSNa rAjAonI sabhAmAM enA vakhANa karyA ke A vIrA sAlavInA parAkrama enA kuLane TapI jAya evA che. temAM paheluM parAkrama e ke jhADa upara lAla pheNavALo nAga hato teno eNe bhUmizastrathI (DhephAMthI) nAza karyo. bIjAM eNe cakrathI (gADAnA paiDAthI) khodAyelI jamInamAM gaMgAnadI jevo vaheto pravAha DAbA pagathI rokI rAkhyo hato. trIjAM ghaTapurI nagaramAM (ghaDAmAM) senA hatI tene eka hAthe eNe rokI dIdhI. evo yathArtha nAmavALo A vIro sAlavI zUravIra che, mATe ene mArI kanyA ApuM chuM. baghAe jANyuM ke ApaNane enI khabara nathI paNa evuM kaMI parAkrama eNe karyuM haze. pachI 94 Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti zrI kRSNanI kanyA ene paraNAvavAmAM AvI ane vaLAvI. vIrAe to pahelAM A lagnanI nA pADI hatI. paNa zrI kRSNanA AgrahathI tene paraNavuM paDyuM. ghera lAvyA pachI zrI kRSNanI kanyAne te mAnapUrvaka rAkhe ane tenI sevA kare. kanyA to DholIyA para besI rahe. eka divasa zrI kRSNa vIrAne pUchyuM ke mArI putrI tArI sevA kare che ? eNe kahyuM ke huM tenI sevA karuM chuM. pachI zrI kRSNa AMkha kADhIne kahyuM - enI pAse tArA gharanA badhA kAma nahIM karAve to tane baMdIkhAnAmAM nAkhIza. pachI ghera jaI eNe enI strIne kahyuM -kema DholIyA para besI rahe che, kAma karatI nathI. cAla mane kAmamAM madada kara. enI strIno (zrI kRSNanI kanyAno) mIjAja khasI gayo ane kahyuM ke are koLI, tuM mane jANato nathI ke huM koNa chuM? te sAMbhaLI sAlavIe to doraDuM paDyuM hatuM te laIne ene jhApaTavA mAMDyuM. tyAMthI risAIne cAlatI pitAne ghera gaI. kRSNa pUchyuM kema AvI? tyAre kanyAe kahyuM. mAre to svAminI thavuM che dAsI thavuM nathI. tyAre zrI kRSNa kahyuM : have to te vIrA sAlavIne hAtha che. ame tane paraNAvI dIdhI che. te kahe tema thaze. kanyAe kahyuM -game tema karI mane chUTI karo. zrI kRSNa vIrA sAlavIne bolAvI samajAvIne kahyuM ke ene saMsAra choDIne sAdhvI thavAnI icchA che, paNa tuM rajA Ape to sAdhvI thAya. eNe hA kahI eTale teno dIkSA-mahotsava karyo ane zrI neminAtha bhagavAnane kanyA soMpI enuM kalyANa karyuM. 199. samavaya jouM. (pitA icchA kare che.) paisAnI lAlace kajoDAM karuM nahIM. kanyAnA mA-bApa paisA levA halakI vAtomAM, ke uMmarano ghaNo taphAvata hoya athavA rogIlo hoya paNa kuLa sAruM che ema mAnIne kanyA ApI de. paNa svastha ane samavaya jouM eTale yogya uMmara joIne ja kanyAnuM vevizALa karuM. 200. samaguNa jouM. (pitA icchA kare che.) putrI ane teno vara beya guNomAM lagabhaga sarakhA hoya te jouM. sarakho svabhAva ane sarakhI vidyA vagere jouM. koI sArA guNavALo putrI mATe vara zodhI kADhyo hoya paNa potAnI dIkarImAM evI yogyatA na hoya to te sAmAne asaMtoSanuM kAraNa thAya; tethI potAnI putrI duHkhI thAya ane te joI pote paNa duHkhI thAya. tethI eka bIjAne paraspara saMtoSa thAya evo samaguNI vara, kanyA mATe jouM. have pitAnI, putra, putrI saMbaMdhInI vAta pUrI thaI. 201. tAro siddhAMta guTe tema saMsAra vyavahAra na calAvuM. kapALadeve evo nizcaya karelo che ke vepAramAM ke game temAM paNa jo AtmalakSa cUkAya to dehatyAga karuM paNa asamAdhithI vatuM nahIM.tAro mukhya siddhAMta svarUpanuM vismaraNa na karavuM te che. mATe e tAro siddhAMta truTe tema saMsAra vyavahAra calAvuM nahIM. koI koI vAra saMgIo ane prasaMgIo tuccha nimitta thaI paDe che; te veLA te viveka para koI jAtinuM AvaraNa Ave che, tyAre AtmA bahu ja mUMjhAya che. jIvanarahita thavAnI, dehatyAga karavAnI duHkhasthiti karatAM te veLA bhayaMkara sthiti thaI paDe che; paNa evuM jhAjho vakhata rahetuM nathI; ane ema jyAre raheze tyAre khacIta dehatyAga karIza. paNa asamAdhithI nahIM pravarte evI atyAra sughInI pratijJA kAyama cAlI AvI che." -zrImad rAjacaMdra (va.pR.216) 95 Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mAnIti 202. pratyekane vAtsalyatA upadezuM. vAtsalyatA e samaktinA ATha aMgamAMnuM sAtamuM aMga che. vAtsalyatAnI jarUra che, mATe pratyekane vAtsalyatA upadezuM. gAyano vAcharaDA upara jevo prema che tevo niHsvArtha prema tharmAtmA pratye rAkhavo te vAtsalyatA che. prabhuzrIjI kahetA ke 'saMgha amArA mA bApa'. saMgha Akho sAdhune mAtA-pitArUpa che. tame amane zikhAmaNa ApavA yogya cho. amAro koI doSa hoya to saMghe amane jaNAvavuM. AvA paraspara vAtsalyabhAvanI jarUra che. "deha jovAno nathI paNa A jIva kone bhaje che? e jovuM. kapALudevane bhaje che, to enA upara vAtsalyabhAva rAkhavo. je jIvanuM kalyANa thavAnuM hoya te ja jIva kRpALudevane zaraNe Ave che. prabhuzrIjI kahetA ke kRpALudevane zaraNe AvyA hoya tenA ame dAsanA dAsa chIe. ApaNe sevA karavI che ema icchA rAkhavI. mumukSu che te sagAMvahAlAM karatAM paNa vadhAre hitakArI che. vAtsalyaaMga to paheluM joIe. bIjuM kazuM na thAya ane vAtsalyabhAva rAkhe toya tIrthaMkagotra bAMdhe. e guNa ApaNAmAM nathI to lAvavo che ema rAkhavuM, samyaktva thAya evA guNo mArAmAM na AvyA to badhuM pANImAM gayuM. ema manamAM rAkhavuM. pahelI dRSTimAM pahelAmAM pahelo guNa 'adveSabhAva' Ave che.'' oghAmRta-bhAga 1 (pR. 331) "sAdharmivatsahe puchyuM, yadmavettavo'tim / dhanyAste gRhiLoDavazya, tatvAzrRti pratyada' ||1|| bhAvArtha-'sAdharmIvAtsalye karavAmAM je puNya thAya che te vacanathI kahI zakAya tevuM nathI, je gRhastho hamezAM sAdharmIvAtsalya karIne jame che teone dhanya che.'' zrI saMbhavanAtha prabhunuM dRSTAMta zrI saMbhavanAtha prabhue potAnA pUrvanA trIjA bhavamAM ghAtakIkhaMDanA erAvata kSetramAM temApurI nagarIne viSe vimalavAhana nAme rAjA thaI, moTo dukALa paDatAM, sAdharmI janone bhojana ApavA vaDe tIrthaMkaranAmakarma bAMdhyuM hatuM. pachI te dIkSA laI Anata nAmanA navamA devaloke devatA thaI saMbhavanAtha nAme tIrthaMkara thayA. teo phAlguna mAsanI zukla aSTamIe avataryA, te vakhate moTo duSkALa hato, paNa temanA janmathI te ja divase sarva taraphathI dhAnya AvI pahoMcyuM ane navA dhAnyano saMbhava thayo tethI temanuM nAma saMbhava evuM pADyuM. ityAdi dRSTAMtothI sAdharmIvAtsalyanuM puNya vacanathI kahI zakAya tevuM nathI, tethI je gRhastho pratidivasa te AcarIne pachI bhojana kare che teone dhanya che. -upadezaprAsAda bhASAMtara-bhA-3mAMthI - kumArapALarAjAnA vAtsalyabhAvanuM dRSTAMta - zrI hemacaMdrasUrie kumArapALa rAjAnI AgaLa jaNAvIne kahyuM he rAjA ! tamAre bAramA vratamAM sAdharmIvAtsalya karavuM yogya che.' pachI kumArapALe tyAM sudhI potAnI AjJA cAlatI hatI tyAM sudhI rahenArA zrAvakonA uparathI tamAma kara mApha karyo; je kara vaDe prativarSa botera lAkha dravya upArjana thatuM hatuM. vaLI teNe sAdharmI baMghuonA uddhAra mATe cauda koTI dravyano vyaya karyo. pAraNAne divase pote karAvelA zrI tribhuvanapALavihAra nAmanA prAsAdamAM snAtramahotsavanA avasare je sAdharmIo ekaThA thatA teonI sAthe kumArapALa bhojana karatA hatA. bhojana vakhate hamezAM dIna, duHkhI, ajJAta ane kSudhArtAne anukaMpAdAna devA mATe paDaha vagaDAvatA ane temane annadAna ApIne pachI bhojana letA hatA. temaNe paNI dAnazALAo sthApI hatI. prA.bhA. bhAga-3mAMthI 96 Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti 203. tattvathI kaMTALu nahIM. tattvajJAna meLavatAM kaMTALuM nahIM. ghaNA sAdhu thAya pachI zrutano abhyAsa karatAM thAke tene mATe kahe che. AtmAne hitakAraka jJAnInAM vacano che, tenAthI kaMTALavuM nahIM paNa UlaTo teno lobha rAkhavo. mohano udaya hoya che tyAre jIva thAkI jAya che, kaMTALe che. A prasaMge paraMparAmAM thayelA chellA dazapUrvanA abhyAsI zrI ArakSitasUrinI vAta nIce pramANe che : AryarakSita sUrinuM draSTAMta - eka AryarakSita nAmano brAhmaNa hato. te vedazAstramAM pAraMgata thaIne ghera Avyo. rAjAe ane lokoe tene khUba mAna ApyuM. pachI enI mAne namaskAra karavA gayo. mAnA mukha para harSa jaNAyo nahIM, paNa duHkhanI chAyA jaNAI. tethI eNe pUchyuM -"kema mA, badhA gAmavALAone harSa thAya che ane tane harSa kema thato nathI?" mAe kahyuM ke, "jainazAstranuM bAramuM aMga draSTivAda bhaNe to kharo, nahIM to tArI bhaNelI vidyAmAM to kaMI mAla nathI." pachI chokarAe kahyuM : e mane koNa bhaNAve? mAe kahyuM : tArA mAmA tosalIputra sAdhu thayA che te bhaNAvaze. pachI tyAM javAno nizcaya karyo. savAramAM vahelA UThIne mAmA hatA te gAma bhaNI javA mATe cAlavA mAMDyuM. rastAmAM koI brAhmaNe zeraDIno sAMTho ene ApavA mAMDyo. teNe kahyuM ke mArI mAne Apajo. mAe sAMTho lIdho ane gaNI joyuM to temAM 10 peIo hatI. tethI teNe anumAnathI vicAra karyo ke mAro putra 10 pUrva ja zIkhaze. pachI AryarakSita tenA mAmA tosalIputra sAdhu pAse gayo. tosalIputra pAse jeTaluM jJAna hatuM te bhaNIne vaghAre bhaNavA te zrI vajasvAmI pAse javA nIkaLyo. rastAmAM eka gAmamAM bhadraguptasUri maLyA. teNe cetAvyuM ke gurunI sAthe tuM UtarIza nahIM bIje Utaraje. zrI vajasvAmI guruno prema evo hato ke guruno deha chUTI jAya to ziSyone paNa eTalo prema Ave ke gurunI pAchaLa e paNa saMthAro le. paNa emane pahelAMthI sUcanA eTalA mATe ApI ke baghA saMthAro gurunI sAthe karaze to pAchaLathI koI zrutajJAnI raheze nahIM. pachI te apAsarAmAM jaIne bahAra bAraNA AgaLa Ubho rahyo ane koI aMdara zrAvaka jAya tenI sAthe javAno vicAra karyo. kemake te vaMdana vidhi jANato nahoto. eka zrAvaka aMdara gayo tenI sAthe te paNa gayo. teNe kaMI bolIne namaskAra karyA. tema ANe paNa namaskAra karyA. zrI vajasvAmIe gharmalAbha Apyo ane vAtacIta karIne pUchyuM ke kyAMthI Avyo ane zA mATe Avyo vagere. tyAre AryarakSite kahyuM: mAre draSTivAda aMga bhaNavuM che. AcArye kahyuM te to sAdhu thAya tyAre bhaNAya evuM che. tethI sAdhu thayo eTale ene bhaNAvavA mAMDyuM. dazamuM pUrva cAlatuM hatuM tyAre eno bhAI phalyurakSita bolAvavA Avyo ke ApaNA mAtA-pitA tane bahu yAda kare che ane tamArA darzana karavAnI bahu icchA che. tame tyAM Avo to te paNa vizeSa gharma pAme. pachI je bhAI bolAvavA Avyo hato ene kahyuM ke tuM Avyo che to tuM to gharma pAma. ema kahI bhAIne dIkSA apAvI. potAne mohathI mA-bApa sAMbharyA tethI ziSya gurune pUchyuM ke have keTaluM zrutajJAna bhaNavAnuM bAkI rahyuM? AcArya samajI gayA ke A thAkyo che. AcArya javAba Apyo ke samudramAMthI jema saLI boLIne bahAra kADhe to te saLI upara keTaluM pANI Ave teTaluM TIpuM mAtra tuM hAla bhaNyo chuM ane AkhA samudranA pANI jeTaluM zruta to hajI bhaNavAnuM bAkI che. emanuM kahevuM barAbara hatuM, kAraNa ke AkhuM zrutajJAna kevaLajJAna jevuM che. zrutakevaLI paNa parokSa rIte kevaLI jeTaluM jANe che. te sAMbhaLI ziSya have vadhAre thAkyo ke ATaluM to kyAre puruM thaze? tethI AcAryane vinaMtI karI ke mAro bhAI Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti phallurakSita mane tenA gAme javAnI vinaMtI karavA Avyo che. ApanI AjJA hoya to emane tyAM jaIe. AcArye tene AcAryapada ApIne vidAya karyo. bIjA ziSyomAM sauthI vadhAre dasa pUrva sudhI bhaNelA e AryarakSita hatA. dasamuM pUrva pUruM thavA AvyuM ane emanuM bhaNavAnuM pUruM thayuM. gaNadharoe pahelA bAramuM draSTivAda aMga racyuM. tenA pAMca bheda arthAtu paMca prakaraNa che. te pAMca bhAgamAMnA cothA bhAgamAM 14 pUrva che. tIkSNa buddhivALAo draSTivAda zIkhI gayA. paNa ochI buddhivALA ane sAdhvIone 12muM aMga draSTivAda zIkhavuM agharuM paDyuM. tethI draSTivAda lakhanArA gaNagharoe ochA kSayopazamavALAo upara dayA lAvIne draSTivAdamAM je kahevuM che teno bhAvArtha jemAM Ave evA agatyanA viSayo goThavI 11aMganI racanA karI. 11 aMgamAMnA AcArAMga vagere hAla thoDAM ja rahyAM che, bAkI viccheda gayAM che. bAramuM aMga draSTivAda to bhUlAI ja gayuM che. 11 aMgamAMnu mULa AcAraMga sUtra ghaNuM vistAravALuM hovuM joIe ema hAlanA AcArAMgasUtramAM che. emAM vairAgya, upazama, samakita, cAritra, chUTaka chUTaka AtmA saMbaMghInI saiddhAMtika vAto che. bAkI kathAo tathA upadezotha che. mukhyapaNe AmAM upadezabogha che, siddhAMtabodha to thoDoka ja che. mATe siMghumAMthI biMdu jeTalAM rahelA tattvajJAnane meLavatAM kaMTALu nahIM. paNa premapUrvaka bhaktibhAve tene grahaNa karavA prayatna karuM. upadezaprAsAda bhASAMtara bhAga - 4'nA AghAre : varadattanI kathA - bharatakSetramAM padmapura nagaramAM ajitasena rAjAne varadatta nAme putra thayo. tene bhaNavA mUkyo paNa eka akSara paNa AvaDe nahIM ane pUrvakarmanA udayathI tene koDharogano vyAdhi thayo. ekadA nagaramAM jJAnI vijayasena guru padhAryA. temane AnuM kAraNa pUchyuM tyAre temaNe teno pUrvabhava jaNAvyo. pUrvabhavamAM te vasudeva nAme muni hatA. te siddhAMtarUpa samudranA pAragAmI thaI AcArya padavIne pAmyA. hamezAM pAMcaso sAdhuone vAcanA ApatA hatA. vAraMvAra sAdhuo prazna pUchavA AvatA. eka divasa UMghamAM aMtarAya thatAM munine jJAna upara dveSabhAva utpanna thayo ane mUrNapaNuM zreSTha jaNAyuM. jethI bAra divasa sudhI koIne vAcanA ApI nahIM. ane aMte mRtyu pAmI he rAjA! e tAro putra thayo che. pUrve bAMdhelA karmathI te mUrkha ane koDhI thayela che. mATe tattvathI kadI kaMTALuM nahIM paNa premapUrvaka tattvanI vArtA karuM. guNamaMjarInI kathA - bharatakSetranA padmapura nagaramAM siMhadAsa nAme zeTha raheto hato. tene kapUratilakA nAmanI patnI hatI. temanI putrI bAlyavayathI ja rogI ane mUMgI hatI. nagaramAM zrI vijayasena guru paghAryA tyAre temane tenuM kAraNa pUchatA teno pUrvabhava jaNAvyo ke ghAtakI khaMDamAM kheTakapura nagaramAM jinadeva nAme zeTha raheto hato. tene suMdarI nAme patnI hatI. tene pAMca putro tathA cAra putrIo hatI. zeThe putrone bhaNavA mUkyA paNa teo bhaNe nahIM. tethI paMDite ekavAra soTIthI mAryA. tethI mAtAe putrone kahyuM ke mAstara tamane teDavA Ave tyAre tene dUrathI paththara vaDe mArajo ema putra paranA rAgathI jaNAvyuM. ane pATI pustaka vagere sarva agnimAM nAkhI bALI dIghAM. tethI te tyAMthI marIne he zeTha! e tArI putrIrUpe avatarI che. jJAnanI AzAtanAne kAraNe te rogI ane mUMgI thaI che. mATe tattvathI kadI kaMTALuM nahIM. paNa tattva batAvanAra zAstro ke zrI gurunuM bahumAna karuM. (pR.16) pachI rAjA tathA zeTha bannenA roga nAzano upAya gurudevane pUchatAM zrI gurue kahyuM ke jJAnapaMcamInuM 98 Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1. AcAryane udhamAM aMtarAya thatA jJAna upara dveSa mAtAnA kahevAthI paMDitane patthara mAratAM putro, pustaka vagere agnimAM nAkhatI mAtA zu jIvo. jaldI S 2 1 varadattane koDha roga guNamaMjarI rogI ane mUMgI = (c). na { Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jIvIkAnojInI uNakezA prabhubhaktimAM tanmayA pati sAthe bhaLI satI thavA taiyAra zrI zanidAnajInI pikeza Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti ArAghana karavAthI rogathI mukti thaze. pachI guruAjJAthI jJAnapaMcamInuM ArAghana karavAthI 1ii banne rogamukta thayA. pachI varadatta rAjA thayo ane zeThanI putrI paNa nIrogI thavAthI zeThe tene paraNAvI. aMte ArAdhana karIne banne svarge sidhAvyA. tyAMthI avI mokSe jaze. 204. vighavA chuM. tArA gharmane aMgIkRta karuM. (vighavA icchA kare che.) vighavA chuM mATe saMsArakAmathI sarvathA nivRtti, tArA boghelA vItarAga gharmane mana vacana kAyAthI aMgIkRta karuM. Apa paramezvarane ja mArA pati mAnuM. satIne eka ja pati hoya, tema ApanA pratye akhaMDa vRtti rAkhI ApanA boghelA "sahajAtmasvarUpamAM sadA vRtti rokI rAga dveSa ajJAnathI nivRtta thavA puruSArtha karuM. pati sAthe baLI, satI thatI bAIne zrI AnaMdaghanajIno upadeza satI thavA taiyAra thayela bAInuM draSTAMta - mevADamAM zrI AnaMdaghanajI mahArAja vicaratA hatA. jaMgalamAM jatAM smazAna bhUmi AvI. tyAM eka moTI citA khaDakelI joI ane pAse eka zaba paDeluM dIThuM. AjAbAjA zokAtura cahere DAghuo beThelA hatA. najIkamAM ja eka zeThanI putrI vighavA thayelI potAnA maraNa pAmelA pati sAthe baLI satI thavA taiyAra thaIne UbhI hatI. te joI AnaMdaghanajIe te bAIne pUchyuM ke tuM tArA kharA patine oLakhe che? oLakhyA vinA konI sAthe baLavA taiyAra thaI chuM? te sAMbhaLI strIe javAba Apyo ke "huM mArA patine oLakhuM chuM. A zaba temanuM ja che. temanI sAthe satI thaI temane svargamAM bheTavA jauM chuM. zrI AnaMdaghanajIe javAbamAM kahyuM ke bAI tuM bhUle che. A patipatnIno saMbaMgha A janma pUrato ja che. mRtyu pachI sau jIvo potapotAnA karma anusAra gatine pAme che. Ama satI thavAthI tenAthI meLApa thAya ja evuM cokkasa nathI. tuM tenA AtmAne pati mAnatI hoya to te AtmAno nAza nathI, te AtmA to bIjI gatine pAmela che. ane te tenA zarIrane ja pati mAnatI hoya to te A rahyuM. ane jo te tAro sAco pati ja hota to tane ahIM ekalI mUkIne paraloke kema jAta! mATe AvA nAzavaMta jagatanA patino moha choDI, zAzvata sukhasvarUpa evA paramAtmArUpa pati sAthe sneha saMbaMdha joDa ke jethI tAruM sarvakALanuM duHkha sarva prakAre naSTa thAya; ane pharI kadI janma ghAraNa karIne AvI rIte baLavAno prasaMga Ave nahIM. A upadeza zeThanI putrIne gaLe soMsaro UtarI gayo. satI thavAno vicAra mAMDI vALyo ane tyAgagharma svIkArI prabhu bhaktimAM te tanmaya thaI gaI. zrI AnaMdaghanajI mahArAja A ja prasaMgane bhagavAna RSabhadevanA stavanamAM Alekhe che ke : "RSabha jinezvara prItama mAharo re, ora na cAhuM re kaMta; rIyo sAheba saMga na parihare re, bhAMge sAdi anaMta." -RSabha jinezvara 205. suvAsI sAja saje nahIM. vighavA icchA kare che ke suvAsI sAja eTale suhAgaNano sAja sajAM nahIM. je vaDe bIjAne moha thAya evA veSa paheruM nahIM, ghareNAM paheruM nahIM, zRMgAra sAM nahIM, mAthAmAM phUla ke veNI vagere nAkhuM nahIM, paNa sAdAIthI rahuM. zaNagAra kevA sajavA ke jethI potAno AtmA unnatine pAme, e viSe "AlocanAdi pada 99 Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti saMgraha'mAM "sajanInA zaNagAra" nAmanA kAvyamAM soLa zaNagAra sajavAnI vAta jaNAve che. teno gadyArtha A pramANe che : (1) kapALamAM samakitarUpI tilaka karuM. (2) saMyamarUpI kAjaLa AMkhamAM AMju. (3) zrutajJAnarUpI kuMDaLa kAnamAM paheruM. (4) zIlarUpI suvAsa vaDe kezane sugaMdhita karuM. (5) zIlanI vADarUpa kapALamAM dAmaNI paheruM. (6) bhaktibhAva rUpI seMthI bharuM. (7) vinayarUpa nathanI nAkamAM sadA paheruM. (8) samyakajJAnarUpa hArane sadA kaMThe ghAraNa karuM. (9) satsaMgarUpI suMdara vastra paheruM. (10) vidyA ane (11) vivekarUpa baMgaDI hAthamAM gharuM. (12) nItirUpa kumakumathI thALa bharuM. (13) puruSArtharUpa kaMdoro kamaramAM paheruM (14) susaMparUpa ghUgharIno raNakAra karuM. (15) zAMti ane samatArUpa jhAMjharane pagamAM paheruM ane (16) dayArUpa kumakumane prabhunA pagale gharuM. ema uttama saguNo e ja kharA soLa suMdara zaNagAra che. jethI tananA zaNagAranI prIti mUkI daI AtmaprAptinA A sadgaNo sajavAthI sarunA upadeza upara zraddhA thaze. zrI ratanabenanuM draSTAMta - zrI punazIbhAInA gujarI javAthI ratanabena vighavA thayA hatA. temanA diyare milkata laI levA kesa karyo.jethI korTamAM javuM paDatuM. pUjyazrI brahmacArIjIne jaNAvatAM temaNe bhalAmaNa karI ke korTamAM javuM paDe to sAdA ghoyelAM kapaDAM paherIne javuM, jethI koInI najara ApaNA upara jAya nahIM. 206. gharmakathA karuM. parama pUjya prabhuzrIjI kahe, "navaro beTho nakhkhoda vALa mATe vighavA chuM to gharmakathA karuM. mana bIjA vicAramAM na jAya te mATe hamezAM jJAnI puruSanA boghamAM manane parovuM. bhaktimAM ke navuM navuM zIkhavAmAM, zIkheluM pheravavAmAM, lakhavAmAM ke maMtra smaraNamAM manane parovuM. navarI rahyuM nahIM ema gharmakathAmAM upayogane joDelo rAkhuM. vizeSa yogyatA hoya to strIonI sabhAmadhye gharmakathA karuM. "zrImad rAjacaMdra'mAMthIH- "gharmakathA-vItarAga bhagavAne je bhAva jevA praNIta karyA che te bhAva tevA laIne, grahIne, vizeSa karIne nizcaya karIne, zaMkA, kaMkhA ane viDigicchArahitapaNe, potAnI nirjarAne arthe sabhAmadhye te bhAva tevA praNIta karIe tene gharmakathAlaMbana kahIe. jethI sAMbhaLanAra, sahanAra banne bhagavaMtanI AjJAnA ArAdhaka thAya." (va.pR.114) 207. navarI rahyuM nahIM. "zrImad rAjacaMdra'mAMthI - "nakAmo vakhata javA dezo nahIM." (va.pR.12) navarAzanA vakhatamAM nakAmI kUTa ane niMdA karo cho te karatAM te vakhata jJAnadhyAnamAM lo to kevuM yogya gaNAya!" (va.pR.13) paLa e amUlya cIja che. cakravartI paNa eka paLa pAmavA AkhI riddhi Ape topaNa te pAmanAra nathI. eka paLa vyartha khovAthI eka bhava hArI javA jevuM che ema tattvanI draSTie siddha che!" (va.pR.94) "strI nIti boghaka"mAMthI vakhata nakAmo nahIM gALavA viSe (hari bhajana vinA duHkha dariyA saMsArano pAra na Ave.) are vakhata vRthA, ko dI gumAvo nahIM e mArI vinatI, maLe nahIM pAcho, jAnAro e kharaco jo dAmo ati. maLe nahIM pAcho e pote, bhale dIpaka laIne tuM gote, nahIM maLe caMdra kerI jyote. are vakhata 1 100 Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAbIbhra ET Ea8 T E zaTha upara vyaMtaradeva prasanna, ( caitarI banAvelI havelI tathA vakhAra ba zeThe kahe sAMkaLa upara caDhautara karavuM kAma paDe tyAre mane saMbhAravo ja Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti nahIM paLa nakAmI jAvA dyo, sAro upayoga ja thAvA dyo, zubha kAma karIne lhAvo lyo. are vakhata 2 vakhata amUlya jANI lIgho, upayoga karo teno sIgho, amathI kuthalI to jAvA dyo. are vakhata03 re! vAMco sagraMtho sArA, rAkhI tenA nitye ghArA, karo kAmo sArAM bahu pyArAM. are vakhata,4 - zrImad rAjacaMdra "upadezAmRta'mAMthI:- "vIlo mUkavo nahIM. rAtadivasa maMtranuM smaraNa karavuM ane vakhata maLe vAMcana paThana karavuM. amUlya vakhata ALasamAM ke parapariNatimAM na khovo. (pR.407) 'boghAmRtabhAga - 1'mAMthI - mana maMtramAM rAkhe to thAke bAbarAbhUtanuM draSTAMta - "eka vANiyo hato. tene lAgyuM ke kAma to ghaNuM che ane gumAstA thoDA che, mATe koI devane vaza karuM. pachI teNe ArAghanA karI. tenI ArAghanAthI deva prasanna thayo ane kahyuM ke kAma batAva, nahIM to tane khAI jauM. teNe kahyuM himAlayathI vAMsa laI Ava. te laI Avyo. pachI navaro hoya tyAre caDhavA-utaravAnuM kAma batAvyuM. evuM A mana che. tene "sahajAtmasvarUpa paramaguru' maMtramAM rAkhavuM to thAke, nahIM to nahIM thAke." (bo-1 pR. 188). 'hitazikSAnA rAsanuM rahasya'mAMthI - vaNikanI ArAdhanAthI vyaMtaradeve prasanna thaI kahyuM-zuM kAma che? batAva. tyAre vaNika kahe ahIM eka sAta mALano AvAsa banAvo tathA bAjumAM cAra vakhAra banAvo. te teNe turaMta banAvI lIdhI. pachI pharI bAbarAbhUte kahyuM kAma batAva nahIM to tane khAI jaIza. vaNika kahe vanamAMthI eka UMcAmAM UMco vAMsa lAvI ahIM ropo. tenA cheka upara eka ADuM lAkaDuM bAMdho. tenA uparathI cheka nIce sudhI laTakatI eka sAMkaLa laTakAvo. deve tema karyuM. tyAre vaNike kahyuM have huM bIjuM kAma na batAvuM tyAM sudhI A sAMkaLa upara caDha utara karyA karo. vyaMtare A sAMbhaLIne kahyuM tuM mArA mAthA uparano maLyo. jyAre kAma paDe tyAre mane saMbhAraje huM AvIza. ema kahI svasthAnake cAlyo gayo. ema manane khUba kAmamAM rokI thakavIe to thAke. mATe strI navarI paDe to mAThA vicAra kare. te kAmamAM ja guMthAyelI sArI. muni paNa kAme vaLagyA sArA. tethI temane paNa AkhA divasanI nitya kriyA batAvela che. dayAnaMda sarasvatInuM draSTAMta - vRttione rokavAno upAya bhakti svAdhyAya. zrI dayAnaMda sarasvatIne zarIramAM hRSTa puSTa joIne eka bhAIe temane pUchyuM : "Apako kAma nahIM satAtA hai?" temaNe javAbamAM kahyuM "kAma! kauna sA kAma? meM to sadA kAmameM hI rahatA hUM." ema manane sadA bhakti svAdhyAya Adi uttama kAmamAM paroveluM rAkhIe to vRttione bhaTakavAno avakAza maLato nathI. 208. tuccha vicAra para jauM nahIM. navarI beThI tuccha vicAra karuM nahIM te para eka draSTAMta che. hita zikSAnA rAsanuM 2hasya'nA AghAre - navaruM mana nakhkhoda vALe. zrImatInuM draSTAMta - "zrIpura nAmanA nagaramAM jinadatta nAme zeTha raheto hato. teno putra paradeza kamAvA gayo. tenI zrImatI nAme bhAryA hatI. putrane paradezamAM ghaNo samaya vyatIta thavAthI tenI strI kAmAtura thaI. tenI pAse rahenArI eka vRddha strIne teNe kahyuM : "mane kAma vikAra bahu thayo che mATe 101 Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti koI sAro puruSa lAvI Apo, jethI mane zAMti thAya." zrImatI gharamAM navarI hatI. dhana, rUpa ane yauvanamAM madamAtI, moTI havelI tathA aneka bhoganA sAdhana vacce rahenArI tathA pati paradeza gayo hovAthI AvI tuccha vicAravALI tenI mati thaI. paNa vRddha strI prauDha vicAravALI hovAthI tenA sasarAne ekAntamAM bolAvI kahyuM ke, have vahunuM mana vaza rahetuM nathI. yauvanavaMtI che. navarI rahI zakatI nathI. te ziyaLa kema pALI zake? mATe te saMbaMdhI yogya lAge te upAya karo. sasarAe dIrgha vicAra karI gharanA sarva mANasone bolAvI potAnI strI (zeThANI) upara kRtrima gusso karIne kahyuM -'atyArathI tamAre tamAma kAma vahune pUchIne karavAM. paisA TakA je joIe te tenI pAsethI mAMgavA. bahArathI paNa kAMI lAvavuM hoya to tene pUchIne lAvavuM.' A pramANe hukama karI vahune bolAvI gharano tamAma kArabhAra tene soMpI dIdho. bahu nokaracAkaravALuM ane memAna paroNAvALuM zeThanuM ghara hovAthI vahune eTaluM badhuM kAma mAthe AvI paDyuM ke eka ghaDInI paNa have navarAza maLe nahIM. kAyama kAmamAM ne kAmamAM guMthAyelI ne guMthAyelI rahe. pachI zeThanI preraNAthI DozIe vahune ekAMtamAM pUchyuM ke 'tame kahetA hatA te puruSane lAvuM?' tyAre vahu kaheH 'are mAjI! e zuM bolyA? ahIM to eka miniTanI paNa phurasada nathI. have evI vAta paNa kadI karazo nahIM. DozImAe zeTha pAse jaIne badhI vAta kahI tethI zeThane paNa manamAM zAMti thaI gaI. A vArtAno sAra e levAno che ke navarA rahevAthI mana ThekANe rahetuM nathI, jyAM tyAM pharyA kare che, mATe tene kAmamAM guMthAyeluM rAkhavuM. e ja pramANe zrAvaka ke sAdhu paNa dharmanA kAryamAM vaLagyA rahe to tenuM mana ThekANe rahe. navarA mANasa hAMsI, khela, kutuhalAdi kare, aneka prakAranI ramato 2me, paNa jo kAmamAM parovAyelo hoya to tuccha vicAra Ave nahIM. mATe jJAnIpuruSo kahe che-"he bhavya prANIo! tame navarA na rahezo paNa zubha kAryamAM hamezAM AtmArthe guMthAyelA rahejo; jethI tamArA AtmAnuM kalyANa thAya.'' 209. sukhanI adekhAI karuM nahIM. "dekha dUsaroM kI baDhatI ko, kabhI na IrSA bhAva thayuM." -merI bhAvanA "bIjAnI caDhatI joI kadI IrSAbhAva, adekhAI karuM nahIM.'' nityaniyamAdi pATha (pR.309) zrIpAlarAjAnA rAsa'mAMthI :- jenA hRdayamAM IrSA hoya che te mANasa bIjAnI Rddhi joI zakato nathI. jema meghanI garjanA sAMbhaLavAthI samudra dubaLo thAya che eTale sukAvA lAge che tema bIjAnI IrSAthI mANasa durbaLa thAya che. varSARtumAM sarva vanaspatio lIlIchama thAya che tyAre javAsAnuM vRkSa UbhuM sukAya che. IrSALu mANaso javAsAnA vRkSanI jema koInuM paNa sAruM joI rAjI thatA nathI. tethI IrSAnI AgamAM bicArA baLIne khAkha thaI jAya che. mATe koInI caDatI joIne IrSA karavI nahIM. jeone bhAgye moTA banAvyA hoya, teonI IrSA karavAthI zuM phAyado? jAone! parvatane moTo joI tenI IrSAthI, parvatane pADavAmAM hAthInA dAMta paDI gayA, paNa parvata nAno thayo nahIM ane te cIso pADato ja rahyo. A dRSTAMte, ghavaLazeTha paNa zrIpALakuMvaranI IrSA karI tene du:khI karavA, thAya teTalA udyama kare che. paraMtu tene duHkhI karavA jatAM potAnA ja hAla bagaDe che ane aMte marI sAtamI narake jAya che. 102 Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mananIti dareka jIvane puNyanA anusAre vaibhava prApta thAya che. mATe koIpaNa prANInI Rddhi ke caDatI dekhI IrSA ke dveSa karavo nahIM. dveSa karavAthI sAmAne kaMI thatuM nathI. paraMtu potAne azubha karmano baMdha paDe che. kahevata che ke "hAthanAM karyAM haiye vAge.''tema bhavAntaramAM te karmanA udayathI tenAthI paNa vadhAre daridratA ke nIcatA prApta thAya che ema samajI sunna prANIoe IrSA karavI nahIM.' (pR.134) coronuM dRSTAMta - sukhanI adekhAI vaDe sarva duHkhI. ''eka zeThane tyAM coroe rAtre khAtara pADyuM. jevI bhIMta toDI moDhuM aMdara ghAlyuM ke zeThe tenuM nAka kApI lIdhuM. te core vicAra karyo ke mAruM nAka kapAI gayuM ane bIjAnA nAka rahI gayA. tethI bIjAnI adekhAIthI kahyuM ke mane to ahIM mAthuM ghAlavAthI nArAyaNa dekhAya che. te sAMbhaLI bIjAe paNa moDhuM ghAlyuM ke tenuM paNa nAka zeThe kApI lIdhuM. pahelA core bIjAnA kAnamAM kahyuM ke tuM paNa ema ja kahe, nahIM to bIjAnA nAka sAbuda rahI jaze. tethI teNe paNa ema ja kahyuM. jethI badhA coronA nAka kapAI gayA. ema bIjAnA sukhanI adekhAI karuM nahIM.'' "IrSyA thakI A avanImAM, avanatI avazya thAya; te mATe IrSyA thakI, rahejo dUra sadAya.'' -sAdI rizayAmA (pR. 15) 210. saMsArane anitya mAnuM. 'zrImad rAjacaMdra'mAMthI - "je prakAre anityapaNuM, asArapaNuM A saMsAranuM atyaMtapaNe bhAse te prakAre karI AtmavicAra utpanna thAya.'' (va.pR.4para) anityabhAvanA '"vidyuta lakSmI prabhutA pataMga, AyuSya te to jaLanA taraMga; puraMdarI cApa anaMga raMga, zuM rAcIe tyAM kSaNano prasaMga !'' vizeSArtha :- lakSmI vIjaLI jevI che. vIjaLIno jhabakAro jema thaIne olavAI jAya che, tema lakSmI AvIne cAlI jAya che. adhikAra pataMganA raMga jevo che. pataMgano raMga jema cAra divasanI caTakI che, tema adhikAra mAtra thoDo kALa rahI hAthamAMthI jato rahe che. AyuSya pANInAM mojAM jevuM che. pANIno hiloLo Avyo ke gayo tema janma pAmyA ane eka dehamAM rahyA ke na rahyA tyAM bIjA dehamAM paDavuM paDe che. kAmabhoga AkAzamAM utpanna thatA iMdranA dhanuSya jevA che. jema iMdradhanuSya varSAkALamAM thaIne kSaNavAramAM laya thaI jAya che, tema yauvanamAM kAmanA vikAra phaLIbhUta thaI jarAvayamAM jatA rahe che; TUMkAmAM he jIva! e saghaLI vastuono saMbaMdha kSannabhara che; emAM premabaMdhananI sAMkaLe baMdhAIne zuM rAcavuM? tAtparya e saghaLAM capaLa ane vinAzI che, tuM akhaMDa ane avinAzI che; mATe tArA jevI nitya vastune prApta kara !'' (pR.76) 'samAdhi sopAna'mAMthI :- "A ghana, yauvana, jIvana, kuTuMbanA saMgamane pANInA parapoTA jevA anitya jANI AtmAnA hitarUpa kAryamAM pravartana karo. saMsAranA jeTalA saMgama che te badhA vinAzI che. ema anitya bhAvanA bhAvo. putra, pautra, strI, kuTuMba Adika koInI sAthe paraloka gayAM nathI, ane jaze paNa nahIM. potAnAM upArjana karelAM puNya pApa Adi karmo mAtra sAthe raheze. A jAti, kuLa, rUpa Adika tathA deza nagara Adikano samAgama dehanI sAthe ja nAza pAmaze. tethI anityabhAvanA kSaNamAtra paNa vIsarI na jAo; tenA prabhAve para uparathI mamatva chUTI AtmakAryamAM pravRtti thAya che. '' (pR.71) 103 Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti "prajJAvabodha'mAMthI - "paraNe prAtaHkALamAM jI, sAMje paDatI poka, raMga-rAga palaTAya sau jI, harSa hato tyAM zoka. va, jone kSaNa kSaNa narabhava avasara jAya." (pR.576) zrI triSaSTi zalAkA puruSa caritra'nA AghAre -anitya evA saMsArane dhikkAra anaMgadevanuM draSTAMta - "eka vakhata aparAjita rAjA (zrI neminAtha bhagavAnano jIva pUrvabhavamAM) udyAnamAM gayo hato. tyAM rUpamAM kAmadeva jevo anaMgadeva nAme eka sArthavAhano samRddhimAnuM putra tenA jovAmAM Avyo. te divya veSane dhAraNa karanArA samAna vayanA mitrothI vIMTAyelo hato. ghaNI ramaNIya ramaNIonI sAthe krIDA karato hato, yAcakone dAna Apato hato, baMdIjano tenI stuti karatA hatA ane gItagAna sAMbhaLavAmAM te Asakta hato. tene joIne aparAjita rAjAe potAnA mANasone pUchyuM ke, "A koNa che?" teoe kahyuM - "A samudrapALa nAmanA sArthavAhano anaMgadeva nAme ghanADhya putra che.' te sAMbhaLIne "mArA nagaranA vyApArI paNa AvA ghanADhya ane udAra che! tethI huM ghanya chuM." ema potAnI prazaMsA karato karato aparAjita rAjA ghera Avyo. bIje divase rAjA hAthI upara besI nagara bahAra jato hato. tevAmAM cAra puruSoe upADeluM ane jenI AgaLa virasa vAdya vAge che evuM eka mRtaka tenA jovAmAM AvyuM. tenI pachavADe chAtI kuTatI, chuTe keze rUdana karatI ane pagale pagale mUccha khAtI aneka strIo jatI hatI, te joI rAjAe sevakone pUchyuM ke, "A koNa marI gayuM?" teo bolyA ke "pelo sArthavAhano putra anaMgadeva, akasmAtu vipUcikA (kaoNlerA)nA vyAdhithI mRtyu pAmyo che." te sAMbhaLatAM ja rAjA bolyA-" aho! A asAra saMsArane dhikkAra che, ane vizvAsInA ghAta karanAra vidhine paNa dhikkAra che. hA! mohanidrAthI aMgha cittavALA prANIono kevo pramAda che!" A pramANe mahAna saMvegane ghAraNa karatA aparAjita rAjA potAne ghera pAchA pharyA ane keTalAka divasa evA khedamAM vyatikramAvyA. anyadA je kevaLIne prathama temane kuMDapuramAM joyA hatA te kevaLI bhagavaMte jJAnavaDe aparAjita rAjAne bothane yogya thayela jANI tenA upakArane mATe tyAM padhAryA. temanI pAsethI gharma sAMbhaLI pA nAmanA prItimatIthI thayelA putrane rAjya upara besADI aparAjita rAjAe dIkSA grahaNa karI. temanI sAthe temanI priyA prItimatI, anuja baMdhu sUra tathA soma ane maMtrI vimaLabodha e sarvee dIkSA lIdhI. teo sarva tapasyA karI mRtyu pAmIne AraNa nAmanA devalokamAM paraspara prItivALA iMdranA sAmAnika devatA thayA." ema saMsAranuM anitya svarUpa jANI nitya evA Atmasukhane prApta karuM. 211. zuddha brahmacaryanuM sevana karuM. zrImad rAjacaMdra graMthamAMthI - - brahmacarya - "aho! brahmacarya saMbaMghIno eno siddhAMta paNa kyAM ocho che? saghaLA mahA vikAromAM kAmavikAra e agresara che. tene damana karavo e mahA durghaTa che. ene dahana karavAthI phaLa paNa mahA zAMti-kAraka hoya, emAM atizayokti zI? kazIye nahIM. duHsAdhya viSayane sAdhya karavo e durghaTa che ja to! A siddhAMta paNa eno kevo upadezajanaka che." (va.pra.25) "sarva cAritra vazIbhUta karavAne mATe, sarva pramAda TALavAne mATe, AtmAmAM akhaMDa vRtti rahevAne 104 Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti mATe, mokSasaMbaMghI sarva prakAranA sAghananA jayane arthe "brahmacarya adbhUta anupama sahAyakArI che, athavA mULabhUta che." (va.pR. 830) "sarva prakAranA AraMbha tathA parigrahanA saMbaMdhanuM mULa chedavAne samartha evuM re brahmacarya parama sAdhana che. yAvatu jIvana paryaMta te vrata grahaNa karavAne viSe tamAro nizcaya varte che, ema jANI prasanna thavA yogya che." (va.pR. 502) "yogyatA mATe brahmacarya e moTuM sAdhana che. asatsaMga e moTuM vighna che." (va.pR.262) strI e hADamAMsanuM pUtaLuM che ema spaSTa jANyuM che tethI vicAravAnanI vRtti tyAM kSobha pAmatI nathI; to paNa sAdhune evI AjJA karI che ke hajAro devAMganAthI na caLI zake tevA munie paNa nAka kAna chedelI evI je so varasanI vRddha strI tenI samIpa paNa rahevuM nahIM. kAraNake te vRttine kSobha pamADe ja evuM jJAnIe jANyuM che." (va.pR.689) "jJAnInI AjJAe vartatA evA bhadrika mumukSu jIvane "brahmacarya pALavuM eTale strIAdikanA prasaMgamAM na javuM." evI AjJA gurue karI hoya to te vacana para dRDha vizvAsa karI te te sthAnake na jAya; tyAre jene mAtra AdhyAtmika zAstrAdika vAMcI mumukSatA thaI hoya, tene ema ahaMkAra rahyA kare ke, "emAM te zuM jItavuM che?" AvI ghelachAnA kAraNathI te tevA strIAdikanA prasaMgamAM jAya. kadAca te prasaMgathI eka vAra, be vAra bace, paNa pachI te padArtha pratye draSTi detAM "A ThIka che" ema karatAM karatAM tene temAM AnaMda thAya, ane tethI strIo seve. jJAnInI AjJA pramANe bALobhoLo jIva to varta; eTale te bIjA vikalpo nahIM karatAM tevA prasaMgamAM na ja jAya." (va.pR.685) je navavADa vizuddhathI, ghare ziyaLa sukhadAi; bhava teno lava pachI rahe, tattvavacana e bhAI."- zrImad rAjacaMdra vajasvAmInuM draSTAMta :- brahAcaryamAM meru samAna aDola. "zrI vajasvAmI kevaLa kaMcanakAminInA dravyabhAvathI parityAgI hatA. eka zrImaMtanI rumiNI nAmanI manohAriNI putrI vajasvAmInA uttama upadezane zravaNa karIne mohita thaI. ghera AvI mAtApitAne kahyuM ke, jo huM A dehe pati karuM to mAtra vajasvAmIne ja karuM, anyanI sAthe saMlagna thavAnI bhAre pratijJA che. rumiNIne tenAM mAtApitAe ghaNuMye kahyuM, "ghelI! vicAra to kharI ke, munirAja te vaLI paraNe? eNe to AsravadhAranI satya pratijJA karI che." topaNa rukamiNIe kahyuM na mAnyuM. nirupAye ghanAvA zeThe keTaluMka dravya ane surUpA rumiNIne sAthe lIdhI; ane jyAM vajasvAmI virAjatA hatA tyAM AvIne kahyuM ke, "A lakSmI che teno tame yathAruci upayoga karo; ane vaibhavavilAsamAM vAparo; ane A mArI mahA sukomalA rukamiNI nAmanI putrIthI pANigrahaNa karo." ema kahIne te potAne ghera Avyo. yauvanasAgaramAM taratI ane rUpanA aMbArarUpa rumiNIe vajasvAmIne aneka prakAre bhoga saMbaMdhI upadeza karyo; bhoganAM sukha aneka prakAre varNavI dekhADyAM; manamohaka hAvabhAva tathA aneka prakAranA anya caLAvavAnA upAya karyA, paraMtu te kevaLa vRthA gayA; mahA suMdarI rukamiNI potAnA mohakaTAkSamAM niSphaLa thaI. ugracaritra vijayamAna vajasvAmI merunI peThe acaLa ane aDola rahyA. rukamaNInA mana, vacana ane tananA sarva upadeza ane hAvabhAvathI te lezamAtra pIgaLyA nahIM. AvI mahA vizALa draDhatAthI rakamiNIe bogha pAmI nizcaya karyo ke, A samartha jitendriya mahAtmA koI kALe calita 105. Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti ( thanAra na thanAra nathI. loha paththara pigaLAvavA sulabha che, paNa A mahA pavitra sAdhu vajasvAmIne pigaLAvavA saMbaMghInI AzA nirarthaka chatAM adhogatinA kAraNarUpa che. ema suvicArI ? te kamiNIe pitAe ApelI lakSmIne zubha kSetre vAparIne cAritra grahaNa karyuM, mana, vacana ane kAyAne aneka prakAre damana karI AtmArtha sAdhyo." (va.pR.55) sudarzana zeThanuM draSTAMta-brahmacaryanI kasoTImAM sudarzananI uttama draDhatA. "prAcInakALamAM zuddha ekapatnIvratane pALanArA asaMkhya puruSo thaI gayA che; emAMthI saMkaTa sahI nAmAMkita thayelo sudarzana nAmano eka puruSa paNa che. e ghanADhya suMdara mukhamudrAvALo kAMtimAna ane madhya vayamAM hato. je nagaramAM te raheto hato, te nagaranA rAjyadarabAra AgaLathI kaMI kAma prasaMgane lIdhe tene nIkaLavuM paDyuM. e jyAre tyAMthI nIkaLyo tyAre rAjAnI abhayA nAmanI rANI potAnA AvAsanA gokhamAM beThI hatI. tyAMthI sudarzana bhaNI tenI draSTi gaI. tenuM uttama rUpa ane kAyA joIne tenuM mana lalacAyuM. eka anucarI mokalIne kapaTabhAvathI nirmaLa kAraNa batAvIne sudarzanane upara bolAvyo. keTalAka prakAranI vAtacIta karyA pachI abhayAe sudarzanane bhoga bhogavavA saMbaMghInuM AmaMtraNa karyuM. sudarzane keTaloka upadeza Apyo topaNa tenuM mana zAMta thayuM nahIM. chevaTe kaMTALIne sudarzane yuktithI kahyuM : bahena, huM puruSatvamAM nathI! topaNa rANIe aneka prakAranA hAvabhAva karyA. e saghaLI kAmaceSTAthI sudarzana caLyo nahIM; ethI kaMTALI jaIne rANIe jato karyo. eka vAra e nagaramAM ujANI hatI; tethI nagara bahAra nagarajano AnaMdathI Ama tema bhamatA hatA. ghAmadhUma macI rahI hatI. sudarzana zeThanA cha devakumAra jevA putro paNa tyAM AvyA hatA. abhayA rANI kapilA nAmanI dAsI sAthe ThAThamAThathI tyAM AvI hatI. sudarzananA devapUtaLAM jevA cha putro tenA jovAmAM AvyA. kapilAne teNe pUchyuM : AvA ramya putro konA che? kapilAe sudarzana zeThanuM nAma ApyuM. e nAma sAMbhaLIne rANInI chAtImAM kaTAra bhoMkAI, tene kArI ghA vAgyo. saghaLI ghAmadhUma vItI gayA pachI mAyAkathana goThavIne abhayAe ane tenI dAsIe maLI rAjAne kahyuM : tame mAnatA hazo ke, mArA rAjyamAM nyAya ane nIti varte che; durjanothI mArI prajA duHkhI nathI; paraMtu te saghaLuM mithyA che. aMtaHpuramAM paNa durjano praveza kare tyAM sudhI haju aMdhera che! to pachI bIjAM sthaLa mATe puchavuM paNa zuM? tamArA nagaranA sudarzana nAmanA zeThe mArI kane bhoganuM AmaMtraNa karyuM. nahIM kahevA yogya kathano mAre sAMbhaLavAM paDyAM; paNa meM teno tiraskAra karyo. ethI vizeSa aMdhAruM karyuM kahevAya! rAjA mULe kAnanA kAcA hoya che e to jANe sarvamAnya che, temAM vaLI strInAM mAyAvI madhurAM vacana zuM asara na kare? tAtA telamAM TADhA jaLa jevAM vacanathI rAjA krodhAyamAna thayA. sudarzanane zULIe caDhAvI devAnI tatkALa teNe AjJA karI dIdhI, ane te pramANe saghaLuM thaI paNa gayuM. mAtra zULIe sudarzana bese eTalI vAra hatI. game tema ho paNa sRSTinA divya bhaMDAramAM ajavALuM che. satyano prabhAva DhAMkyo raheto nathI. sudarzanane zULIe besAryo, ke zULI phITIne tenuM jhaLajhaLatuM sonAnuM siMhAsana thayuM; ane devaduMdubhinA nAda thayA; sarvatra AnaMda vyApI gayo. sudarzananuM satyazILa vizvamaMDaLamAM jhaLakI UThyuM. satyazILano sadA jaya che. ziyaLa ane sudarzananI uttama draDhatA e banne AtmAne pavitra zreNie caDhAve che!" (va.pR.81) "upadezAmRta'mAMthI :- "brahmacarya vrata AvyuM to manuSyapaNAnuM saphaLapaNuM che. te vrata laIne koInI sAthe pratibaMgha, draSTirAga ke prasaMga karavA nahIM, jAgrata rahevuM. kadI e vrata laI bhAMgavAno prasaMga 106 Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti Ave tyAre peTamAM kaTAra mArI ke jheranuM pavAluM pIne marI javuM, paNa vrata bhAMgavuM nahIM - ATalo Teka rAkhavo. vrata laIne bhAMge to narakanI gati thAya. A vrata pALavAthI pAtratA, samakita vagere Avaze; kemake, tamane khabara nathI paNa jenI sAkSIe vrata lIdhuM che che te puruSa sAco che, mATe duHpaccakhANa nathI paNa supaccakhANa che - jANIne ApeluM che. lakSa eka AtmArthano rAkhavo." (u.pR.496) "sata ane zIla e ja kartavya che. zIlavrata mahAvrata che. saMsArane kAMThe AvI pahoMcelAne ja te prApta thAya che. deha paDI jAya to bhale, deha jato hoya to javA devo paNa brahmacarya pALavuM. vRddhAvasthAmAM paNa e vrata Ave to mahAbhAgya samajavuM. tenI devanI gati nizcaye thAya che." (u.pR.391) "sarvathI zreSTha manuSyabhava pAmIne baghAe avazya mULa paga bharavo. parastrIno tyAga karavo; temAM vaLI cothuM mahAvrata moTuM kIdhuM, te mATe taiyAra thaI javuM. A jagatane viSe bIjA viSaya-bhoga, hasavA bolavAnA kare te duHkhadAyI ane jhera che. bhAI hoya to strI tarapha najara rAkhavI na joIe." (u.pR.243) "moTAmAM moTuM e mahAvrata che. ghanya che tene je A vrata leze. A vrata ane aMtarathI game che ane karavA jevuM che, mATe e ja karavuM." (u.pR.238) "bahArathI brahmacarya vrata pALato hoya ane mana bhaTakatuM hoya. "zeTha kyAM gayA che? to kahe, DheDavADe evuM na thavuM joIe." (u.pR.331) "brahmacaryane tame kevuM jANo cho!? brahmacArI to bhagavAna tulya che! "brahma" e AtmA che. ATalo bhava lakSa rAkhIne khamIkhUMde ane brahmacarya saMpUrNa pALe to beDo pAra thAya. e vrata jevuM tevuM nathI. sapuruSane Azraye AveluM vrata jevuM tevuM na jANavuM." (u.pR.331) bhoga bhogavavA, viSayomAM rAcavuM e jhera che, kALakUTa jhera che..... jherano vATako pIvo, kaTArI mArIne marI javuM; paNa vratano bhaMga na karavo". nIrakhIne navayauvanA, leza na viSayanidAna; gaNe kASThanI pUtaLI, te bhagavAna samAna." -zrImad rAjacaMdra nArI kASThanI pUtaLI samAna gaNavI. baghAM pUtaLAM ja che. AtmA judo che. eka viSayane jItatAM badho saMsAra jItyo. maraNiyA thaI javAnuM che. "eka maraNiyo sone bhAre'. jJAna e AtmA che; dhyAna e AtmA che. viSayathI jJAna ane dhyAnano nAza thAya che. eka vADathI khetaranuM rakSaNa thAya che tema A brahmacaryarUpI kalpavRkSanuM nava mahAvADathI rakSaNa thAya che. badhI vADa sAcavavI. mana, vacana, kAyAthI brahmacaryarUpI kalpavRkSane seve che teno saMsAra zIdhra nAza pAme che. pAtra thavA mATe brahmacaryane buddhimAno niraMtara seve che. (u.pR.398) "manuSyabhava bahu durlabha che. sat ane zIla e mukhya che. bAdhA lIdhI hoya chatAM manathI sAcavavAnuM che. manane mArI nAkhavuM, ghakko mArI, mArI nAkhavuM. kalpanA che. hADakAM, mAMsa, lohI, paru Adi cAmaDAMmAM rAcavA jevuM zuM che?" (u.pR.354) "jJAnI pAsethI dravya paNa zIla eTale brahmacaryavrata AvyuM che tene samati thavAnuM kAraNa che. sat ane zIla jenI pAse che tene samati avazya thaze." (u.pR.355), boghAmRta bhAga -1'mAMthI :"jene brahmacarya vrata AvyuM che teNe to khUba gokhavuM, zIkhavuM. 107 Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti emAM ja kALa gALavo. pramAda na karavo." (bo-1 pR.211) boghAmRta bhAga-3'mAMthI :- "tA.ka- roja sUtAM pahelAM paramakRpALudevanA citrapaTa AgaLa banI zake tema hoya to brahmacaryanI bhAvanA karI sUI javuM ane UThIe tyAre paNa jogavAI hoya tyAM sudhI vrata eka divasanuM paNa laI levuM te lekhe AvazejI." (bI-3 pR.446) "brahmacarya pALavuM saheluM nathI. jIva nimittAghIna atyAre che. agninI pAse ghIno ghaDo mUkyo hoya to ghI ogaLyA vinA rahe nahIM, tema jene brahmacaryanI bhAvanA poSavI che teNe tevAM nimittothI jarUra dUra rahevuM ghaTe che." (bo3 pR.166) "pAMca indriyomAMthI sparza indriyano abhyAsa jIvane ghaNo che, kAraNa ke dareka bhavamAM te indriya hoya che. tene rokavAthI saMsAravRtti moLI paDI jAya che. "eka viSayane jItatAM, jItyo sau saMsAra; nRpati jItatAM jItiye, daLa, pura ne adhikAra." -zrImad rAjacaMdra e sparza-indriyanA sukha mATe jIva ghana kamAya che, paraNe che, kapaDAM ghareNAM ghara khetararUpa parigrahane vaghAre che. te pratyenI jenI vRtti ochI thAya, tene saMsAra pratyeno moha ocho thavAthI AtmA pratye vRtti vaLe che, AtmAnA vicAra tene game che, AtmAnI kathA tene ruce che, te sAMbhaLavAmAM AnaMda Ave che ane ema karatAM karatAM jJAnI puruSe jANelA AtmAnI zraddhA, pakaDa, pratIti thAya che. ruci saMsAra vaghAravAnI jene vartatI hoya tene AtmavicAra ke AtmakathA ke tevuM vAMcana, zravaNa chAra para lIMpaNA jevuM juduM ne juduM ja rahe che, pariNAma pAmatuM nathI. e badhI vAta tame ghaNI sAMbhaLI che. have nIce sAmAnya niyamo jaNAvuM chuM - 1. jeNe brahmacarya pALavA mATe eka divasa ke aneka divasa mATeno niyama lIdho hoya teNe strI sAthe divase ke rAtre eka pathArImAM besavuM ke suvuM nahIM. - 2. kAmane poSe tevI vAto karavI nahIM ke koI hAMsI vageremAM paNa kAmaceSThA ke hAvabhAvane puSTi ApavI nahIM. 3. AliMgana, cuMbana Adi bhAre aticAro che. te raste vrata tUTavAnA prasaMgo Ave che. mATe tevA prasaMgomAM dorAvuM nahIM ke sAmAne tenA bhAva pragaTa thatA jaNAya to tene cetAvI daI, te doSo jhera jevA jANI ghamakAvIne paNa dUra karavA. 4. mAMdagIne kAraNe mAthuM dabAvavuM ke tevI koI madada levI paDe to apavAdarUpa gaNI te sivAya bIjA koI kAraNe brahmacaryanA divasomAM zarIrasevA paNa strI pAsethI svIkAravI nahIM. zarIrasparzanA prasaMga ochA karI nAkhavA. 5. khorAka paNa niyama-bAghAnA divasomAM sAdo rAkhavo. kapaDAM, ghareNAM paNa sAdAM paheravA. TUMkAmAM, indriyo unmatta na bane tevI kALajI rAkhavI. 6, bhogavelA bhoganA prasaMgonI vAto ke smRti karyA karavI nahIM. 7. satsaMga, bhakti, sadvAMcana, savicAramAM kALa gALavA vicAra rAkhavo. niyama brahmacaryano na lIgho hoya tevA divasomAM paNa divase maithunano tyAga rAkhavA pUratA draDha bhAva rAkhe to bAra mAsamAM cha mAsa jeTalo kALa brahmacaryavALo gayo ema hisAba karatAM samajAya tema che. 108 Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mananIti jema rAtribhojananA tyAgavALAne cha mahinAnA upavAsanuM phaLa che tema divase maithuna tajanArane paNa cha mAsanuM brahmacarya varSamAM paLe che ATaluM vicArazo.'' (3 pR.133) "strI sAthe vasavuM paDatuM hoya topaNa te ApaNo mumukSubhAI che, sadgurunI zraddhAvALo che, tenA hRdayamAM paramapuruSa pratye prema che eTalI ApaNane jo zraddhA rahetI hoya to tene viSayanA sAdhana tarIke vAparavAM karatAM tenI sAthe satpuruSanA mAhAtmyanI vAtacIta ane bhaktibhajanamAM kALa gALavA eka bhaktimAna AtmAno samAgama paramakRpALunI kRpAthI thayo che, to tenuM vairAgya, bhakti Adi sAdhanathI kalyANa thAo ane huM paNa tene joIne vairAgya, bhaktino bodha pAmuM evI bhAvanA paraspara rAkhavAthI kuTuMba paNa maMdirarUpa palaTAI jAya. tenI bhUla thAya to ApaNe cetavaNI ApavAnI jarUra che, ApaNI bhUla jaNAya to teNe ApaNane cetavavAnI pharaja che. AvI samajUtIthI AtmArthe banne AtmAonuM pravartana thAya to dharma pragaTAvavAmAM ghaNI anukuLatA thaI paDe. bannenI tevI samajaNa mahApuNyanA udaye thavI saMbhave che, paNa bannene eka sadguruno Azraya che, e AdhArano vizeSa lakSa rahe ane hRdaya vairAgyavALuM ekanuM paNa hoya to bannene lAbha thavAno saMbhava che.'' (bo-3 pR. 130) *samAdhisopAna'mAMthI - "sarva viSayomAMthI Asakti ta, brahma eTale sAyakasvabhAva AtmA temAM caryA eTale pravRtti te brahmacarya che. he jJAnIjana ! A brahmacarya nAmanuM vrata AkaruM che. bicArA viSayomAM phasAyelA, AtmajJAna rahita manuSyo te vrata dhAraNa karavA samartha nathI. manuSyomAM deva samAna hoya te ja e vrata pALI zake che. viSayonI lAlasAvALA anya reMka javo te pALI zakavA samartha nathI. brahmacarya vrata ati duSkara che. je brahmacarya pALe che tene sarva indriyo ane kaSAyo jItavA sulabha che. he bhavyo ! strInA sukhamAM ke puruSanA bhogamAM rAgI je manarUpa madonmatta hAthI che, tene vairAgyanI bhAvanAmAM rokIne, viSayonI AzAno abhAva karIne, durghara brahmacarya dhAraNa karo.'' (ma.p.309) 212. paraghera jauM nahIM. paraghera javAthI paricaya vadhe. vidhavAne joI kadAca mohamAM phasAvavAno prayatna kare. pachI enI vRtti tyAMne tyAM rahe. mATe paraghera javAnI Adata rAkhuM nahIM. paNa samaya maLye svAdhyAya karuM. paramakRpALudeva 'strInIti boghaka'mAM jaNAve che "paraghare jhAjhu jAnArI e nahIM, sadguNa kerI jANyuM e to khANa jo. sanI sArInA sulakSaNa sAMbhaLI, tevI thAvA karaje rUDA kAma jo.'' 'boghAmRta bhAga-3'mAMthI - mohamAM phasAI javAnA nimittamAM karavA yogya vicAra eka vidhavA strInuM dRSTAMta "jo huM tamArI peThe strIbhavamAM houM to ema vicAruM ke meM pUrvabhavamAM koI satpuruSanA AgaLa sAcesAcI vAta pragaTa karavAne badale mAyAkapaTa karI temane chetaravAnI buddhi karI haze, tethI A dhikkAravA yogya strIveda bAMghyo haze. tene laIne parAdhInapaNuM, nirbaLapaNuM, atizaya lajjA tathA jyAM puruSa pratye najara jAya tyAM vikAra thavA yogya caMcaLa prakRti bAMdhI AtmAne niraMtara meM klezita karyo che. pUrve vrata laIne bhAMgyA haze, tethI A bhavamAM vidhavApaNuM prApta thayuM. pUrve bahu bhogonI icchA karI haze, tethI A bhavamAM bhogonI sAmagrI ochI maLI; kAraNa ke lobha pApanuM mULa che. pUrve koInI sevAcAkarI karI nahIM hoya tethI A bhavamAM koI mane saMbhALanAra, mArI sevAcAkarI karanAra nathI. pUrve pratibaMdha bAMdhyo haze, tethI A bhavamAM sadguru bhagavAnanI prApti thayAM chatAM dharmamAM 109 -- Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti citta sthira rahetuM nathI ane bhUMDA bhogo meLavavA bhaTakyA kare che. mokSe laI jAya tevA mahApuruSonI tanamanadhanathI sevA pUrve thaI nahIM hoya tethI A bhavamAM mokSe javA yogya sAmagrI maLyA chatAM, mokSa karatAM moha vaghAre sAro lAge che. jo A bhavamAM pUrvabhavanA jevI ja bhUlo karI pharI vartana tevuM ja rAkhIza eTale A bhavamAM jo satparuSa Adi pratye kapaTabuddhi sevIza, to strIveda chedavAno lAga A bhavamAM maLyo che te vahI jaze; ane parabhavamAM kAgaDI, kUtarI, bilADI ke gadheDI jevA halakA bhavomAM strIveda pAchaLa ne pAchaLa pharaze. jo bhagavAnatulya sapuruSa A bhavamAM maLyA che temaNe ApelA vrata, mohane vaza thaIne ke koInI bhUMDI zikhAmaNathI bhoLavAIne toDIza to bhaviSyamAM ghaNA bhava raMDApo bhogavavAnuM lalATe lakhAze. jo hajI viSayabhogono lobha nahIM choDuM to narakamAM karoDo varSa sudhI duHkho bhogavI, evA bhavamAM bhaTakavuM paDaze ke jyAM bhogonI prAptimAM aMtarAya sadAya paDyA karaze." (pR.363) mATe mohamAM phasAI javAnA nimitta samA paraghera javAnI Adata rAkhuM nahIM. 213. koI puruSa sAthe vAta karuM nahIM. vikArabhAvathI koI puruSa sAthe vAta karuM nahIM. vidhavA chuM mATe koI puruSa sAthe khAsa prayojana vagara vAta karuM nahIM. subhadrAnuM draSTAMta - subhadrA ghanAnI strI hatI. karmavazA thano bhAIonA klezane kAraNe paradeza gayo. te gayA pachI bhAIonI mAlamilakta, sarva nAza pAmyuM. tethI te paNa paradeza gayA. yogAnuyoga jyAM ghano raheto hato te gAmamAM ja baghA bhAIo ane subhadrA AvI kAme lAgyA. subhadrA thanAne tyAM chAza levA gaI tyAre ghanAe bolAvI to paNa nahIM oLakhavAthI tenA sAthe bolI nahIM; enA sAmuM paNa joyuM nahIM. pachI ghannAe kahyuM ke tamArA patine koI cihna che? te sAMbhaLI teNe pagamAM padmanuM cihna joyuM tyAre vAta karI ane sAmuM joyuM tyAre khabara paDI ke A mArA pati che. nahIM to sAmu paNa joyuM nahIM. ema puruSo sAthe khAsa kAraNa vagara boluM nahIM. 214. caMcaLatAthI cAluM nahIM. Ama tema jotI cAluM nahIM. jethI bIjAne motanuM kAraNa thAya. paNa gaMbhIratApUrvaka cAluM. "zrImad rAjacaMdra'mAMthI - "cAla gaMbhIra ane ghImI rAkhavI' (va.pra.78) samAdhisopAna' mAMthI :- uddhatAIthI abhimAnabharI cAla, najara, vacana, UThavuM, besavuM dUrathI choDI de tene lokamAnya mArdava (vinaya) guNa pragaTe che. (sa.pR.275) 215. tALI daI vAta karuM nahIM. kuLavAna strI tALI daI vAta kare nahIM. nIcakuLanI strIo ke napusaMko tALI daIne vAto kare. mATe tALI daI vAta karuM nahIM. paNa sabhyatAthI maryAdApUrvaka vArtAlApa karuM. 216. puruSa lakSaNa rAkhuM nahIM. puruSano paheraveSa paheruM nahIM. puruSanI jema jozabhera cAluM nahIM ke khaDakhaDa hasuM nahIM; paNa bhagavaMte upadezela strInA maryAdA gharmamAM haMmezAM rahuM. 110 Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSamAzramaNaprabhumahAvIra LA ha... bujma bujjha caMDakauzika ...5 Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti 217. koInA kahyAthI roSa ANuM nahIM. koI kaMI kahe tenA pratye roSa eTale gusse thAuM nahIM; paNa khamI khUMdavAno , abhyAsa karuM. "upadezAmRta' mAMthI - "jagata game tema kahe tenA sAmuM jovuM nahIM. saunI sAthe saMpa rAkhavo. kaMI samajaNa nathI, kaMI samajato nathI ema kahe to paNa khamI khUMdavuM. mAna jIvanuM bhUMDu kare che, mAna verI che. bIjA taraphathI vaghAre mAna maLatuM hoya ke jIva bIjA upara vadhAre vahAla kare to te rAga baMghanuM kAraNa che, temaja ASa kare to kaeNSa paNa baMghanuM kAraNa che. to baMghanA kAraNa evA koInA rAga ke vahAlanI icchA samaju jIvo rAkhatA nathI; paNa samabhAva rAkhI, jANyuM na jANyuM karI, khamIkhUMde che. mATe te mAna mUkI saunAthI nAnA thaI jANe kaMI samajato nathI ema rahevuM. koI kaMI zikhAmaNa de to tene kahevuM ke tamAruM kahevuM sAcuM che. Atmahita thatuM hoya to tema karI levuM; paNa chaNakA karavA nahIM, ke khIjAvuM nahIM." (u.pR.95) tapasvI muninuM draSTAM- krogha vaDe munimAMthI banela caMDakauzika nAga. eka tapasvI muni ane teno ziSya bahAra dizAe gayA hatA. rastAmAM gurujInA paga nIce nAnI deDakI kacarAI gaI. ziSya gurujIne upAzrayamAM AvyA pachI yAdI ApI ke deDakI marI gaI tenuM prAyazcitta karavAnuM che. pharI sAMje pratikramaNa vakhate paNa yAda devaDAvyuM. tethI gurujIne krogha caDhyo ane ziSyane mAravA mATe UThIne doDyA. paNa krodhathI AMdhaLA banelA tapasvI guru thAMbhalA sAthe athaDAyA ane mRtyu pAmI jyotiSidevamAM utpanna thayA. tyAMthI cyavIne kanakhala nAmanA tApasanA AzramamAM pAMcaso tApasonA adhipati caMDakauzika nAme tApasa thayo. ekadA rAjaputrone te AzramamAM phaLo toDatA joI krogha AvavAthI temane mAravA doDyo. vacce aMghakuvAmAM paDI marIne draSTiviSa sarpa thayo. tenA rAphaDA pAse mahAvIra prabhu dhyAnamAM UbhA rahyAM. prabhunI sAme sarpa mukhamAMthI jvAlA mUkavA lAgyo, paNa prabhune kaMI asara thaI nahIM. tethI prabhunA aMgUThe daMza dIgho to dUgha nIkaLyuM. tethI te Azcarya pAmyo. pachI bhagavAna bolyA ke he caMDakauzika!tuM bodha pAma, bogha pAma. te upadezathI tene jAtismaraNajJAna UpasyuM. pUrvabhava jANyA. tethI have potAnuM mukha rAphaDAmAM rAkhI kIDIo vagerenA upasarga sahana karIne deha choDI AThamA devalokamAM devarUpe avataryA. kSamA rAkhanAra zeThanuM draSTAMta- kAkAe meLavela krogha upara vijaya. eka zeThe pAlItANAnI yAtrAno saMgha kADhyo. pAlItANA upara zeThane vicAra AvavAthI krodha na karavAno guru pAse niyama laI ghera AvyA. bhatrIjAne khabara paDI ke kAkA kroghanuM paccakhANa laIne AvyA che. kAkAnI parIkSA karavA bhatrIjAe jamaNavAra karyo. kAkA yAtrA karIne AvyA che tethI AkhA gAmamAM jamaNanuM AmaMtraNa ApyuM, paNa kAkAne ghera AmaMtraNa ApyuM nahIM. tethI kAkIe kAkAne kahyuM ke ApaNe tyAM jamavAnuM kahyuM nathI mATe ApaNe ene tyAM jamavA javuM nahIM. kAkAe kahyuM - gharanAne vaLI AmaMtraNa zuM? ApaNe to ApaNA ghare ja jamavA javuM che. ema kAkIne samajAvI banne jaNa bhatrIjAne tyAM jamavA gayA. kAkA jamavA beThA tyAre bhatrIjAe thALImAM patharo mUkyo. te 111 Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti joI kAkI kahevA lAgI ke joyuM eNe kevuM karyuM. kAkA kahe AmAM bhUla ApaNI che. eNe patharo mUkI ApaNI AMkha ughADI che ke lokone pahelA jamADavA joIe, pachI ApaNe jamavuM joIe. ema kahI kAkA baghAne pIrasavA lAgyA. te vakhate bhatrIjo gaLagaLo thaIne kAkAne page paDyo ane kahevA lAgyo ke kAkA tame kharekhara krodhane jItyo che. tamArI parIkSA karavAne mATe ja meM A badhuM karyuM che. e abhyAsa ApaNe karavAno che. ekadama roSa eTale krogha na jItAya to thoDo thoDo abhyAsa kare to krotha ocho thAya. manamAM lAgavuM joIe ke krogha e doSa che, te mAre kADhavo che. krogha mArA AtmAne bALanAra che. te vaDe pahelo huM ja baLuM chuM. mATe koIne kaMI paNa kahyAthI roSa ANuM nahIM, paNa krodhane jItavAno abhyAsa karuM. 218. tridaMDathI kheda mAnuM nahIM. mana, vacana, kAyAne saMyamamAM rAkhatAM kheda mAnuM nahIM. enA mATe zArirIka ke mAnasika trAsa AvI paDe to paNa samatAbhAve sahana karuM. 1. manamAM je je saMkalpa vikalpa Ave tethI AtmA daMDAya che arthAtu navA navA karma bAMdhe che ane tenA phaLamAM cAre gatimAM duHkha pAme che. paNa mana daMDathI kheda na pAmatAM potAnA manamAM je je duSTa vicAro Ave tene prAyazcitta vaDe zuddha karuM. ema manane pavitra karyA pachI khedanuM kAraNa rahe nahIM. 2. vacanathI koIne game tema bolI javAyuM hoya to paNa jIva daMDAya che. tethI mIThA vacana vaDe mAphI mAgI te vacananA khedane dUra karuM. 3. ApaNI kAyA koIne duHkhanuM kAraNa banI hoya to paNa jIva daMDAya che. tethI te doSa nivAravA teno vinaya karI khedane dUra karuM. Ama tridaMDathI kheda mAnuM nahIM paNa teno yathAyogya upAya karI bhAvanI zuddhi karuM. "upadezAmRta'mAMthI :- "manamAM saMkalpa-vikalpa Ave che tethI game to bamaNA Avone! paraMtu te saMkalpa-vikalpa AvyA kone? to ke mane. ema je kahe che te "huM" saMkalpa-vikalpathI kevaLa nyAro chuM; huM ane te eka nathI. AkAza ane bhUmine jeTaluM aMtara che teTaluM ja tene ane mAre aMtara che." (pR. 343) 219. mohadraSTithI vastu nIrakhuM nahIM. rAgabhAva vaDe strI ke koIpaNa vastune nIrakhuM nahIM. zrImada rAjacaMdra'mAMthI - "strInA svarUpa para moha thato aTakAvavAne vagara tvacAnuM tenuM rUpa vAraMvAra ciMtavavA yogya che." (va.pR.156) mohinIbhAva vicAra adhIna thaI, nA nIrakhuM nayane paranArI; paththaratulya gaNuM paravaibhava, nirmaLa tAttvika lobha samArI!'' (va.pR.90) bhAvArtha - (1) mohinIbhAva=rAga bhAva=kAma vikArane vaza thaI parastrIne AMkho vaDe na jouM. parAyA vaibhavane paththara samAna gaNI na icchuM ane nirmaLa tattva jANavAnI abhilASA rAkhIne lobhane savaLo karuM. AkhuM jagata kanaka ane kAMtAthI lobhAyuM che. e ghana ane viSayano lobha mUkIne nirmaLa tattva jANavAno lobha karuM. ema lobhane samo eTale savaLo karuM. mokSamALA vivecana (pR.108) 112 Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti upadezaprAsAda bhASAMtara bhAga5mAMthI :- rAganuM phaLa ArtadhyAnathI mRtyu vasubhUtinuM dRSTAMta- vasaMtapura nagaramAM zivabhUti ane vasubhUti nAmanA be bhAIo rahetA hatA. ekadA moTAbhAI zivabhUtinI strI kamalazrIe kAmadeva jevA potAnA diyara vasubhUtine joI tenA pratye rAga utpanna thavAthI bhogane mATe tenI pAse yAcanA karI. tyAre vasubhUti bolyo- bhAbhI! 'moTAbhAInI patnI to mAtA samAna che', ema nIti zAstramAM kahyuM che. vasubhUtie ghaNI samajAvavA chatAM te na samajI tethI eka divasa sarvathA strIsaMgano tyAga karI vasubhUti dIkSA laI vihAra karavA lAgyo. te khabara jANI tenI bhAbhI ArtadhyAnathI mRtyu pAmI kUtarI thaI. vasubhUtimunine gocarI mATe pharatA joI pUrvarAganA kAraNe te kUtarI muninI sAthe ja roja cAlavA lAgI. tethI munine lajjA AvavAthI tenI dRSTi cukavI tyAMthI jatA rahyAM. munine nahIM jovAthI te kUtarI ArtadhyAnathI mRtyu pAmI koI vanamAM vAnarI thaI. kUtarInI jema vAnarI muninI sAthe pharavA lAgI. muni vicAravA lAgyA ke ''aho ! karmanI gati kevI gahana che?'' ene bhUlAvI muni bIje jatA rahyA to vAnarI ArtadhyAnathI mRtyu pAmI koI jaLAzayamAM haMsI thaI. muni ekadA zIta pariSaha sahana karavA mATe pratimA dhAraNa karIne UbhA hatA, temane joI haMsI kAmAtura thaI. banne pAMkho vaDe munine AliMgana karyuM. muni zubhadhyAnamAM magna rahyA. pachI anyatra vihAra karyo. munine nahIM jovAthI haMsI ArtadhyAna vaDe muninuM smaraNa karatI mRtyu pAmIne vyaMtarI thaI. vibhaMgajJAna vaDe jANyuM ke pUrvabhavamAM mArA diyare mArI vAta mAnI nahIM tethI krodha karI munine haNavA taiyAra thaI. muninA dhyAna ane tapanA prabhAvathI temane mArI zakI nahIM. tethI anukULa upasargo zodhavA lAgI. te vakhate munie AtmadhyAnamAM ArUDha thaI kevaLajJAna pragaTAvyuM. moha dRSTithI nirakhavAnuM phaLa AvI aneka kuyoniomAM bhaTakavAnuM AvyuM mATe tema karuM nahIM. paNa netra vaDe vItarAgamudrAnA darzana karI ke satpuruSanA vacano vAMcI vicArI AtmAne pavitra karuM. 220. hRdayathI bIjuM rUpa rAkhuM nahIM. hRdayamAM bIjo bhAva rAkhuM nahIM. jevuM aMtaramAM hoya tevuM ja kahyuM. 'zrImad rAjacaMdra'mAMthI - 'koIne aMtaHkaraNa Apazo nahIM, Apo tenAthI bhinnatA rAkhazo nahIM; bhinnatA rAkho tyAM aMtaHkaraNa ApyuM te na ApyA samAna che.'' (va.pR.155) 'zrI samAdhisopAna'mAMthI - "AtmAnuM kalyANa icchanAre Arjava (sa2LatA) gharmanuM avalaMbana levuM ghaTe che. jevuM manamAM ciMtavyuM hoya, tevuM ja bIjAne vacanathI kahevuM, ane te pramANe kAyAe karIne vartavuM, te sukhanI khANarUpa Arjava dharma che. mAyAcArarUpa zalya manamAMthI dUra karI, ujjavaLa, pavitra Arjava dharmano vicAra karo. kemake mAyAcArInAM vrata, tapa, saMyama sarva nirarthaka che. Arjava dharma mokSamArganA mitrarUpa che. kuTila vacana na bole tene Arjava dharma prApta thAya che. Arjava dharma che te samyakdarzana, samyak jJAna ane samyaritranuM abheda svarUpa che; atIMdriya sukhano khajAno che; atIMdriya avinAzI sukha prApta karAvavA samartha che; saMsArasamudra taravAnuM jahAja che.'' (sa.pR.276) upadezaprAsAda bhASAMtara bhAga-2'mAMthI :- satyano sadA jaya mahaNasiMhanuM dRSTAMta - dillI zaheramAM mahaNasiMha nAme eka zAhukAra hato. te satyavAdI ane zuddha vyavahAravALo che evI tenI prazaMsA sAMbhaLI bAdazAhe tene bolAvIne pUchyuM ke, 'tamArI pAse keTaluM ghana che'? mahaNasiMhe javAba Apyo ke, 'huM copaDA joI lekha karIne Apane kahIza.' ema kahI ghera AvI 113 Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti (vI sArI rIte lakhuM ? - nI sArI rIte lakhu karI bAdazAha pAse AvIne kahyuM ke "sAheba! mArI pAse corAsI hajAra dravya che." bAdazAhe vicAryuM ke, "meM tenI pAse AthI thoDuM dravya che ema sAMbhaLyuM hatuM ane A zAhukAre to vadhAre kahyuM, mATe te barAbara satya kahe che." AthI khuzI thaI rAjAe mahaNasiMhane potAno kozAdhyakSa banAvyo. mATe hRdayathI bIjuM rUpa rAkhI asatya bhASaNa karuM nahIM. 221. sevyanI zuddha bhakti karuM. (sAmAnya) sevavA yogya eka puruSa che. temanI mana, vacana ane kAyAthI tanmayapaNe bhakti karuM; jethI AkhuM jagata bhulAI jaI tapuruSanA guNomAM tallInatA Ave. "gurubhakti se lAho tIrthapatipada zAstram vistAra hai." -nityakrama "vIsa sthAnaka pada kathA saMgrahamAMthI - rAjAe gurubhaktithI meLavela tIrthaMkara pada puraSottama rAjAnuM draSTAMta - amRta samAna gurunI dezanA zravaNa karI puruSottama rAjA pratibodha pAmI kahevA lAgyo - "he karuNAnidhi!A anaMta saMsAramAM paribhramaNa karI aneka janmamaraNanA duHkhathI bhaya pAmI huM ApanA zaraNe Avyo chuM, to mane te duHkhathI mukta karanAra cAritra ApI upakAra karo.' guru- "he devAnupriya! tane jema sukha utpanna thAya tema kara, gharmane viSe jarA paNa vilaMba na kara.' pachI gurunI AjJA laI nRpatie rAjabhuvanamAM AvI sAte kSetramAM puSkaLa dravya vAparI puruSasiMha nAmanA potAnA kumArane rAjagAdIe sthApana karI maMtrI sahita mahotsavapUrvaka munIzvara pAse cAritra aMgIkAra karyuM. anukrame guru pAse sarva kriyA zIkhI samitiguNiyukta niraticArapaNe cAritranuM pAlana karatAM nava pUrvaghara thayA. eka divasa apramata rAjarSimuni zubha dhyAnamAM rahI A pramANe ciMtavavA lAgyA - "aho! samyajJAnarUpa cakSanA ApanAra, durgatithI tAranAra, evA sadaguruno karoDo upAya karyo chate paNa upakAra vALI zakAya tema nathI. mAtA, pitA, putra, mitra ane strI vigere to kevaLa A bhavane viSe potAnA svArtha arthe ja upakAra kare che, paraMtu gurumahArAja to niHsvArthapaNe upakAra karanArA che, tethI kharA mAtApitA to gurumahArAja ja che; A pramANe vicArI potAnA manamAM abhigraha ghAraNa karyo ke "AjathI mAre niraMtara gurujananI bhakti karavI." Avo abhigraha ghAraNa karI niraMtara akhkhalitapaNe gurunI tetrIza AzAtanA trividhe tajI gurunA chatrIza guNonuM ciMtavana karI svamukhe anyanI AgaLa gurunA guNanuM kIrtana karatAM rAjAe utkRSTa puNya upArjanathI tIrthaMkara nAmakarmano nikAcita baMdha karyo." samAdhisopAna'mAMthI - "AcAryabhakti e ja gurubhakti che. ghanabhAgya jenAM hoya tene vItarAga gurunA guNomAM anurAga utpanna thAya che. ghanya puruSo mastaka upara sagurunI AjJA caDhAve che. AcArya che te aneka guNonI khANa che. zreSTha tapanA ghAraka che. emanA guNa manamAM ghAraNa karIne pUjavA lAyaka che, ardha utAravA lAyaka che, AgaLa puSpAMjali mUkavA lAyaka che. evI bhAvanA karavI ke AvA sadu gurunA caraNanuM mane zaraNa ho!" (sa.pR. 212) 222. nItithI cAluM. bhagavAnanA kahyA pramANe vyavahAramAM ke paramArthamAM pravartavuM te nIti che. tenAthI viruddha vartana 114 Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti karavuM te sarva anIti che. A sAtaso vAkya paNa nIti ja batAve che. te nIti ja nahIM paNa mahAnItio che. te pramANe AtmArthIe vartavuM joIe. "zrImad rAjacaMdra'mAMthI :- "je mumukSajIva gRhastha vyavahAramAM vartatA hoya, be teNe to akhaMDa nItinuM mULa prathama AtmAmAM sthApavuM joIe. nahIM to upadezAdinuM niSphaLapaNuM thAya che. dravyAdi utpanna karavA AdimAM sAMgopAMga nyAyasaMpanna rahevuM tenuM nAma nIti che. e nIti mUkatA prANa jAya evI dazA AvyuM tyAga vairAgya kharA svarUpamAM pragaTe che, ane te ja jIvane satparuSanAM vacananuM tathA AjJAdhamenuM abhuta sAmarthya, mAhAbhya ane rahasya samajAya che; ane save vRttio nijapaNe vartavAno mArga spaSTa siddha thAya che.' (va.pR.398) "amuka niyamamAM 'nyAsasaMpanna AjIvikAdi vyavahAra' te pahelo niyama sAdhya karavo ghaTe che. e niyama sAdhya thavAthI ghaNA AtmaguNo prApta karavAno adhikAra utpanna thAya che." (va.pR.34) "boghAmata bhAga - 1'mAMthI :- "jJAnIpuruSono upadeza sarvasaMga parityAga karAvavAno hoya che. nyAyanItinuM ghana prApta karyuM hoya, te paNa mUkavAno upadeza che, to anyAyathI dravya upArjana aMze paNa karavAno upadeza kema hoya? rAjyanA kAyadA jevA hoya te mujaba vartavuM joIe. potAnI Avaka upara vero sarakAramAM bharavAno Ave to sAcI rIte ApavAmAM Ave tethI ghana ochuM thaI jatuM nathI. potAnI khoTI kalpanA che ke sarakAranA kAyadA pramANe cAlI zakAya tevuM nathI. tema karavAthI paisAdAra thaI javAtuM nathI. tema vero barAbara sAcI rIte bharavAthI bhikhArI thaI javAtuM nathI. nasIbamAM mAMDyuM hoya teTaluM ja rahe che. tene game te raste bacAvavA ghArIe to tema thaI zake tema nathI. tema karavAmAM khoTA copaDA banAvavA paDe che, te potAne corI karavA jevuM lAge che ke nahIM? jyAre potAne te karavuM ThIka na lAgatuM hoya to jJAnI puruSo temAM saMmati kema Ape? jo ApaNAthI rAjyanA kAyadAnuM pAlana na thaI zake to bIjA rAjyamAM javuM. rAjyamAM rahevuM hoya to tenA kAyadA paNa pALavA joIe." gopALadAsanuM draSTAMta - nItimaya jIvana. "gopALadAsa paMDita hatA. te satyavaktA hatA. eka vakhata potAnA nAnA chokarA sAthe gADImAM musApharI karatA hatA. musApharI lAMbA TAImanI hatI. TikiTa tapAsanAre AvI chokarAnI uMmara pachI tyAre gopALadAsa taraphathI javAba maLyo ke traNa varSa pUrAM thatAM agAu musApharI zarU karelI tethI TikiTa lIdhI nathI. Aje traNa varSa upara eka divasa thayo. je TikiTano cArja thato hoya te huM ApavA taiyAra chuM. AvA puruSo paNa gRhastha vyavahAramAM hoya che." (bo-1 pR.16) "boghAmata bhAga-3'mAMthI :- "nyAyanItithI vartavuM e gharmano pAyo che. prANa jAya paNa satya Adi nItino bhaMga na thAya ema varte tene satparuSano bogha pariNAma pAme che. mATe nukazAna veThIne paNa AtmAne lUMTAto aTakAvavo. anItithI koI sukhI thayuM nathI." (pR.749) 'hitazikSAnA rAsanuM rahasya'mAMthI :nIti anItinuM phaLa uttama puraSa vyavahAra zuddhi vaDe dravya meLave che, ane evI rIte meLaveluM ghana thoDuM hoya to paNa ghaNuM thaI paDe che. A saMbaMdhamAM be vaNikanuM draSTAMta che te nIce pramANe : devA ane jasAnuM draSTAMta - devo ane jaso e nAmanA be mitro eka gAmamAM rahetA hatA. te nirdhana hovAthI dravya meLavavA mATe paradeza cAlyA. mArgamAM eka sonAnuM kuMDaLa paDeluM devAe dIThuM. te 115 Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mAnIti vratadhArI hovAthI teNe te lIdhuM nahIM. tenI pAchaLa rahelA jasAe te dIThuM ane upADI lIdhuM. 'huM devAne paNa bhAga ApIza' ema vicAryuM. pachI teo bIjA moTA gAme AvyA. tyAM teNe kuMDaLa chAnI rIte vecyuM. ane te dravya temaja sAthe lAvela dravyathI banne jaNAe keTalIka vastuo kharIdI; pachI potAne gAma AvyA. tyAM vastu vaheMcI letA devAe kahyuM - "ATalI badhI vastu zI rIte AvI? ApaNI pAse ATaluM dravya to nahotuM.'' eTale jasAe kahyuM ke -"meM mArgamAM paDela kuMDaLa lIdhuM hatuM te vecatAM AvelA dravyathI A vastuo kharIdI che.'' devo kahe ke 'huM temAMthI bhAga levAno nathI. te lauM to mAruM che te paNa cAlyuM jAya.' tyAre jaso kahe - 'tAro evo vicAra hoya to tArI marajI.' pachI devAe potAnA dravyathI lIdhelI vastuo ja lIdhI, bIjI badhI jasAne ApI dIdhI. daivayoge te rAtre ja coro AvyA ane jasAnI badhI vastu upADI gayA. savAre gAmamAM je vastu devo lAvyo tenI achata thavAthI kiMmata vadhI, eTale devAne potAnI vastunA sArA paisA upajyA; te sukhI thayo ane jaso nirdhana thaI javAthI duHkhI thayo. devAe tene keTalIka lakSmI ApIne sukhI karyo. pachI te paNa devAnI jevo zrAvaka banI vyavahAra zuddhithI dravya meLavavA lAgyo, tenI buddhi paNa nirmaLa thaI ane dravya vRddhi pAmyuM; mATe uttama puruSoe nyAyathI ja dravya meLavavuM; arthAt nItipUrvaka cAlavuM.'' (pR.148) 223. tArI AjJA toDuM nahIM. 'boghAmRta bhAga - 1'mAMthI :- "satpuruSanI AzA e ja kharo mArga che, nAgane pArzvanAtha bhagavAne smaraNamaMtra saMbhaLAvyo, tethI te gharaNendra thayo, nahIM to nAga narake jAya. bhIle eka 'mAre kAgaDAnuM mAMsa nathI khAvuM' eTalI ja AzA ArAdhI, jethI marIne te deva thayo, pachI zreNika rAjA thayo, anAthImuni maLyA tyAre samati pAmyo ane mahAvIra bhagavAna maLyA tyAre kSAyika samati thayuM ane tIrthaMkara gotra bAMdhyuM.' (pR.51) * jIva jJAnInI AjJAnuM ArAdhana karavA mAMDe to pachI pApanI pravRtti saheje ochI thAya ane samaye samaye jo upayoga AjJAmAM pravartAve to pachI pApa to thAya ja kyAMthI? kAraNa ke je kAma karavA mAMDe te pahelAM ja vicAra Ave ke emAM AjJA paLAya che ke kema ? jo nathI paLAtI to te kAma thAya nahIM'' (pR. 33) 'zIlopadezamALA'nA AdhAre :- prANa jatAM paNa AjJAno bhaMga karuM nahIM he bhagavAna! teM je je AjJA karI hoya te huM na toDuM, veMkyUlanI jema. vaMkacUle potAnA prANa jatA karyA paNa jJAnIpuruSe je AjJA ApI hatI teno bhaMga karyo nahIM. vaMkacULanuM dRSTAMta-vaMkacULa rAjAno kuMvara hato. paNa vyasanomAM paDavAthI rAjAe kuMvarane dezanikAla Apyo. te potAnI patnI ane bahenane sAthe laI nIkaLI paDyo. jaMgalamAM bhIlono rAjA thayo. tyAM munio vihAra karatA karatA AvI caDhyA. munioe kuMvarane kahyuM - varSARtu najIka AvI gaI che tethI ame vihAra karI zakIe ema nathI. mATe amane rahevA mATe sthAna Apo. tyAre vaMkyUbe kahyuM--rahevA mATe sthAna ApuM paNa tamAre ahIM upadeza Apavo nahIM. munie A vAta kabula karI. comAsuM puru thaye munio vihAra karI jatA hatA tyAre vaMkacuLa paNa vaLAvavA Avyo. tyAre munie kahyutuM kaMI niyama le. teNe kahyuM zuM niyama levo? munie kahyuM A cAra niyama le. eka to ajANyuM phaLa khAvuM nahIM. bIjuM koIne ghA kare to sAta DagalAM pAchA vaLIne ghA karavo. trIjuM rAjAnI rANInuM sevana na karavuM 116 Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mAnIti ane cothuM kAgaDAnA mAMsano tyAga karavo. te cAreya niyama kuMvare aMgIkAra karyA. munie kahyuM prANa jAya to paNa niyama toDIza nahIM. eka divasa vaMkacULa ghaNA bhIlo sAthe jaMgalamAM Avyo. tyAM eka jhADa upara suMdara phaLo joI toDI lAvI vaMkacULa AgaLa mUkyA. tyAre teNe kahyuM zenA phaLa che? bhIloe kahyuM H amane khabara nathI. tyAre vaMkacULe ajANyA phaLa khAvAnI nA pADI. paNa bIjA badhAe khAdhA tethI badhA marI gayA. vaMkacULa ghare AvI jotAM potAnI bahena puruSanA kapaDAM paherI potAnI strI sAthe sUtelI joI, koI parapuruSa che ema jANI tene mAravAno vicAra karyo. te gurunI AjJA pramANe sAta DagalAM pAchA haThI ghA karatAM talavAra divAle athaDAI ane bahena jAgI gaI ane bolI koNa ? bhAI tame. Ama niyamanA kAraNe A bIjuM anartha thatAM aTakyuM. tethI gurunA vacana upara vizeSa zraddhA AvI. eka vakhata rAjAnA mahelamAM corI karavA jatAM bArImAM jevo hAtha nAkhyo ke rANInA hAthane ja lAgyo. rANI tenA upara mohita thaI gaI ane potAnI sAthe durvyavahAra karavA jaNAvyuM. vaMkacULe kahyuM tame koNa cho ? rANIe kahyuM "huM rAjAnI rANI chuM. tyAre teNe kahyuM - tame to mArI mAtA samAna cho. vaMzULe na mAnavAthI rANIe bUmAbUma karI tene pakaDAvyo. rAjA rAtrinI badhI hakIkata jANato hato. chatAM sabhAmaghye vaMkacULane kahyuM : tuM mArI rANIne laI jA. tyAre teNe kahyuM : e to mArI mAtA samAna che. huM laI jaIza nahIM. rAjAe phAMsInI zikSA ApI to paNa Daryo nahIM. maMtrI phAMsI upara caDhAvavA laI gayo. rAjAe aMdarathI phAMsI nahIM ApavAnI bhalAmaNa karI hatI. AvI vaMkacULanI dRDhatA joI rAjAe tene yuvarAjapada ApyuM. pachI caMdrayazAsUri padhAryA tyAre temano upadeza sAMbhaLI zrAvakanA vrata aMgIkAra karyAM. aMta samaye laDAImAM ghaNA ghA vAgyA. tenI rUjha mATe bIjA auSadha kAragata na lAgavAthI kAgaDAnA mAMsanI vaidya bhalAmaNa karI. tyAre vaMkacULa kahe mAruM mRtyu bhale thAya. huM guru AjJAno bhaMga kadI karIza nahIM. pachI samAdhipUrvaka deha tyAgI bAramA devalokamAM bAvIsa sAgaropamanA AyuSyavALo deva thayo. tyAMthI cyavI anukrame siddhipadane pAmaze. Ama mRtyune svIkAruM paNa guru AjJAno bhaMga karuM nahIM. 224, avinaya karuM nahIM. koIno avinaya karuM nahIM. paNa sarvano yathAyogya vinaya karyuM. 'mokSamALA vivecana'mAMthI - ''guruno vinaya kare tethI zAstrAbhyAsa thAya, jJAna thAya, tethI virati Ave, tethI cAritramoha TaLe, tyAre kevaLajJAna pAmI mokSe jAya. ema vinayathI tattvanI eTale zuddhAtmAnI siddhi athavA mokSa thAya che.'' (vi.pU. 78) *samAdhi sopAna'mAMthI - "jene mAthe guru birAje che te bhAgyazALI che. vinayavaMta, :mAnarahita puruSa sarva kArya gurune jaNAvI de che. A kaLikALamAM mada rahita komaLa pariNAma sahita sarvatra pravarte che tene ghanya che. uttama puruSo, bALaka, vRddha, nirdhana, rogI, mUrkha, nIca pratye paNa yathAyogya priya vacana, AdarasatkAra, sthAna, dAna ApavAnuM kadI cUkatA nathI. (sa.so.pR.275) kaThora pariNAmIne zikSA asara karatI nathI. sajjana puruSo avinayI, kaThora pariNAmIne dUrathI tyAgavAnA bhAva rAkhe che. jevI rIte paththaramAM pANI praveza karI zakyuM nathI, tevI rIte sadguruno upadeza kaThora pariNAmInA hRdayamAM praveza karI zakato nathI. je paththara ke kASTha Adi narama hoya tene vALa vALa 117 Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti jeTaluM jyAM jyAM ghaDavuM hoya, cholavuM hoya tyAM tyAM vALa mAtra ja UkhaDI Ave to tenI jevI mukhAkRti ke mUrti banAvavI hoya tevI ja bane che. paraMtu je kASTha pASANa komaLatA rahita hoya te kArIgaranA abhiprAya pramANe ghaDAya nahIM, ghaDatAM game tevAM choDiyAM UkhaDI paDe, to tenA ghATa ghaDI zakAtA nathI; tevI rIte kaThora pariNAmIne jevI joIe tevI boghanI asara thatI nathI. abhimAnI koIne priya lAgato nathI. vagara kAraNe abhimAnInA loko verI bane che ane paralokamAM halakA manuSya-tiryaMcanA avatAra dhArI asaMkhyAta kALa sughI tiraskArane pAtra aneka rIte thAya che. tethI kaThora pariNAma tajI mArdava (komaLabhAva) niraMtara ghAraNa karo." (sa.so.pR. 314) 'hitazikSAnA rAsanuM rahasya'mAMthI - vRddhano avinaya karavo nahIM. haMsanuM draSTAMta - "ekavAra haMsanA so bALako caNane mATe cAlyA. sAthe teno vRddha pitA Avato hato te temane gamyuM nahIM. tethI "e buTTAnuM zuM kAma che?" ema keTalAka bolyA. buddAe kahyuM ke bhAI! huM sAthe sAro, kaSTane vakhate tamAro bacAva karI zakuM to paNa yuvAna haMsanA dhyAnamAM AvyuM nahIM. vRddha pAchaLa pAchaLa gayo. AgaLa jatAM haMso eka jhADa upara caNavA beThA. tyAM koI pAraghIe prathamathI jALa pAtharelI hatI temAM badhA sapaDAI gayA. pachI dUra beThelA vRddhane pUchavA lAgyA ke "have amAre zuM karavuM?" tyAre buDhDhAe kahyuM "tame sau acetana thaIne paDyA raho, levA AvanAra tamane pAzamAMthI kADhI kADhIne nIce pheMkI deze. baghAne pheMkI de eTale ekI sAthe badhA UDI jajo." haMsoe te zikhAmaNa dhyAnamAM rAkhI. pachI pAraghI Avyo, baghAne mUvelA jANI dUra pheMkI dIdhA. baghA nIce paDyA tyAre eka sAthe badhA UDI gayA. pachI vRddhanA bahu vakhANa karavA lAgyA ane karela avinayanI mAphI mAMgI. ema vRddhanI zikhAmaNa mAnI vinaya karaze te sukhI thaze ane tenI kIrti vRddhine pAmaze." pArzvanAtha caritra'mAMthI - "gharmanA mULabhUta vinaya ane viveka avazya grahaNa karavA. te guNo satsaMgathI prApta thAya che. prathama saMgati karavA lAyaka sajano kevA hoya te kahe che : je para dUSaNane kahe nahIM, alpa paNa paraguNane vakhANe, paraghana joI saMtoSa pAme, parane bAghA joI zoka kare, AtmazlAghA na kare, nItino tyAga na kare, apriya kahyAM chatAM ucita hoya te grahaNa kare evuM saMtajanonuM caritra hoya che." evA sarjananI saMgatithI zuM phaLa thAya te kahe che : "satsaMga durgatine hare che, mohane bhede che, vivekane lAve che, premane Ape che, nItine utpanna kare che, vinayane vistAre che, yazane phelAve che ane gharmane ghAraNa karAve che. aho! "satsaMga' mANasone zuM zuM abhISTa utpanna nathI karato arthAt sarva kare che." (pR.171) mATe koIno avinaya karuM nahIM. paNa sarvano yathAyogya vinaya karuM. 225. gaLyA vinA dUdha pIuM nahIM. dUgha gALIne garama karIne pIuM. kAraNa temAM vALa hoya, kacaro hoya athavA jIvajaMtu vagere hoya tethI gALIne pIuM. 226. te tyAga TharAvelI vastu upayogamAM lauM nahIM. sAta vyasana, sAta abhakSya, rAtribhojana, kaMdamULa vagere teM tyAga TharAvelI vastuo che. mATe upayogamAM lauM nahIM. boghAmRta bhAga-1'mAMthI :- "(1) jugAra-lobha mahA kharAba che. jo te chUTe to ghaNo ja lAbha 118 Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti thAya ema che. ekadama paisAdAra thaI javAnI kAmanAe karI saTTA, loTarI vagere karavA nahIM. (2-3) mAMsa ane dArU tyAgavA yogya che. (4) corI corI karIne turata paisA Ave te sAruM lAge che, paNa jenuM pariNAma kharAba Ave te duHkhadAyaka che, ema samajI koIne pUchyA sivAya zAka jevI vastu paNa na levI. lAkha rUpiyAnI kiMmatI cIja rastAmAM paDI hoya te paNa levI nahIM. "e tyAgavA siddhAMta ke pazcAt duHkha te sukha nahIM." jenuM pariNAma duHkhadAyaka che te kAma kadI karavuM nahIM, ema kRpALudeve kahyuM che. (5) zikAra - koI paNa jIvane irAdApUrvaka mAravo nahIM. ghaNA mANasone evI Teva hoya che ke mAkaDa, macchara, cAMcaDa vagerene irAdApUrvaka mArI nAkhe che. paNa tema karavuM nahIM. cUlo saLagAvatAM paNa lAkaDAM khaMkherIne nAkhavAM jethI jIva hoya te marI jAya nahIM. -lIkha mAravI nahIM. (6) parastrI ane (7) vezyAgamana - A vyasanothI A loka ane paraloka banne bagaDe che mATe temanuM sevana karavuM nahIM. lokomAM paNa te niMdya che mATe teno tyAga karavo." (pR. 9) upadezaprAsAda bhASAMtara bhAga - 2'mAMthI - madyamAMsAzanaM rAtrau, bhojanaM kaMdabhakSaNaM / ye kurvaMti vRthA teSAM, tIrthayAtrA japastapaH / / artha- "je madya pIve, mAMsa khAya, rAtri bhojana kare, kaMdamULanuM bhakSaNa kare teonI tIrthayAtrA, japa ane tapa sarva vRthA thAya che." temaja tenuM kareluM ekAdazInuM vrata, rAtri jAgaraNa, puSkaratIrthanI yAtrA, ane cAMdrAyaNa vrata paNa vRthA thAya che ema padmapurANamAM kahyuM che. catvAro narakadvArAH, prathamaM rAtribhojanaM / parastrIgamanaM caiva, saMghAnAnaMtakAyike / artha - "cAra narakanAM dvAra che, temAM prathama vAra rAtribhojana, bIjAM parastrIgamana, trIjo dvArA boLa athANuM ane cothuM dvAra anaMtakAya (kaMdamULanuM bhakSaNa) che." vaLI AyurvedamAM kahyuM che ke "jyAre sUrya asta pAme che tyAre hRdayakamaLa tathA nAbhikamaLa saMkoca pAme che, ethI rAtribhojana karavuM nahIM, temaja tema karavAthI sUkSma jIvonuM bhakSaNa thaI jAya che te kAraNathI paNa karavuM nahIM. (pR. 167) gorasa eTale unA karyA vinAnA dUgha, dahIM ane chAza - temAM jo dvidala mizra thAya to temAM kevalIgamya sUkSma jaMtuo Upaje che. zAstramAM dvidalanuM lakSaNa A pramANe kahyuM che - "jene pIlavAthI tela nIkaLe nahIM ane polatAM be dala (dAla) judA paDe te dvidala kahevAya che, eraMDI, rAI vigerene pIlavAthI be dala thAya che paNa temAMthI tela nIkaLe che mATe te dvidala na kahevAya." AvA kaThoLanI sAthe TADhAM dUgha, dahIM ke chAza khAvA nahIM. (pR.130) 227. pApathI jaya karI AnaMda mAnuM nahIM. hiMsA karIne ke jADuM bolIne athavA corI karIne AnaMda mAnuM nahIM. "mokSamALA vivecana'mAMthI - "raudra dhyAna - pApa karIne rAjI thAya te raudra dhyAna. te pAparUpa che. tenA cAra bheda che - hiMsAnaMdI, mRSAnaMdI, cauryAnaMdI ane parigrahAnaMdI. e raudradhyAnanA cAra bheda tyAgavA yogya che. AnA traNa prakAra samajAya che paNa parigrahAnaMda pApa che te manAtuM nathI. parigraha meLavIne AnaMda mAne, tethI narake jAya." (pR. 175) 119 Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ *bodhAmRta bhAga-3mAMthI - zreNika rAjAnuM dRSTAMta-hiMsA karI AnaMda mAnavAnuM phaLa durgati. "eka divasa zreNika zikAre gayelA tyAM eka haraNane tAkIne jorathI bANa mAryuM. te haraNanA zikArane vIMdhIne pAse jhADa hatuM temAM coMTI gayuM. te joI zreNikane potAnA bAhubaLanuM abhimAna sphurI AvyuM ane khUba dhUMdho ane ahaMkArathI bolyo, 'dekho mAruM baLa, haraNanA peTanI pAra thaIne jhADamAM pesI gayuM che. mArA jevo baLavAna jagatamAM koI haze?'' Ama AnaMdamAM AvI pApanI prazaMsA karatAM je tIvra bhAvo thayA te vakhate teNe narakanuM AyuSya bAMdhI dIdhuM.'' (pR.194) Ama pApa karI AnaMda mAnyo to narakagatino baMdha paDyo. mATe pApathI vijaya meLavI AnaMda mAnuM nahIM. 228. gAyanamAM vadhAre anurakta thauM nahIM. *triSaSTi zalAkApuruSa caritra' nA AdhAre - sAtaso mahAnIti - M tripuSTa vAsudevanuM dRSTAMta - bhagavAna mahAvIre potAnA puSTa vAsudevanA bhavamAM, zayyApALakane pote UMghI gayA pachI gIta baMdha karavAnI AjJA karI; paNa gAyanamAM vadhAre anurakta vAthI zayyApALake te cAlu rAkhyuM. tethI tripuSTa vAsudeve tane yana vadhu priya che ema kahI kAnamAM garamAgarama zIzu reDAvI yuM. mATe gAyanamAM vadhAre anurakta thAuM nahIM. tenA phaLamAM gavAna mahAvIranA bhavamAM paNa kAnamAM khIlA ThokAyA. gAyanamAM mAre anurakta dhavAthI harakSAo paNa potAnA prANa gumAve che, 'dharmAmRta'mAMthI :- saMgItamAM Asakta evI rANIe jAne paNa tajyo. davarAtarAjAnuM dRSTAMta davarita nAme ayodhyAno rAjA hato. te potAnI rANI raktAmAM ghaNo Asakta raheto ane rAjyakAryamAM bilakula lakSa na Apato. tethI maMtrIoe tenA putrane gAdIe besADyo tyAre te raktArANIne sAthe laI rAjya choDIne cAlyo. teo jamanA nadIne kAMThe AvyAM tyAre rANIne bahu bhUkha lAgI tethI rAjA bhojana levA gAmamAM gayo. teTalAmAM te rANIe eka pAMgaLAne gAyana lalakArIne bagIcAmAM kosa kheMcato joyo. teno kaMTha bahu madhura hato tethI te raktArANI tenA para mohita thaI gaI. pachI rAjA Avyo tyAre rANIe strIcaritra karIne kapaTathI tene bAMdhI lIdho ane banne maLIne tene jamanA nadImAM nAkhI dIdho. pachI te raktA paMgu sAthe moja karavA lAgI. devaratirAjA puNyanA pratApe nadImAMthI bahAra nIkzo ane pharIthI bIjuM rAjya pAmyo. paraMtu have te rAjA strIno bilakula vizvAsa karato nahIM. temaja strInuM mukha paNa joto nahIM, raktA rANI 120 Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mananIti pAMgaLAne TopalAmAM nAkhI mAthe UMcakI pharavA lAgI. te kahetI ke A mAro pati apaMga che paraMtu mArA mAtApitAe mane tene soMpI che tethI huM tenI sevA karuM chuM! AthI loko tene satI mAnI pUjavA lAgyA. teo banne gAyanavAdanathI lokone raMjita karI paisA meLavI gujarAna calAvatAM. keTaleka kALe pharatAM pharatAM teo devaratirAjAnI sabhAmAM AvyAM. rAjAe ADo paDado rAkhI temanuM gAyana sAMbhaLyuM. sabhAjano to gAyananI khUba prazaMsA karavA lAgyA. paraMtu rAjAe rANIne oLakhI tethI paDado dUra karAvI potAnI sarva vItaka kathA kahI, ane raktAne ane paMgune zahera bahAra kADhavAno hukama karyo. pachI rAjA devaratine strIcaritra uparathI atizaya vairAgya Avyo, tethI potAnA putra jayarsanane ayodhyAthI bolAvI potAnuM navuM rAjya paNa soMpI dIdhuM; ane pote jinadIkSA grahaNa karIne ghaNI tapazcaryA karI ane anekane kalyANano mArga batAvyo. aMtamAM samAdhithI zarIra tyAgIne moTo RddhidhArI deva thayo. (pR.153) 229, niyama toDe te vastu khAuM nahIM. jeno niyama karyo hoya te vastu khAuM nahIM. 'bodhAmRta bhAga - 1'mAMthI :- "prazna - sAta abhakSyano tyAga zA mATe kahyo che? pUjyazrI - jIvane ethI pApa baMdhAya che. anAdikALathI jIva pApa karato Avyo che. ethI chUTe to bhakti thAya. e khAya to ghaNuM pApa thAya che ane na khAya to enA vinA cAle evuM che. jyArathI niyama kare ke mAre A nathI vAparavuM, tyArathI vrata kahevAya. ethI jIva AgaLa vadhe che. svAdano jaya karavAno che. mAkhaNane mAMsano aticAra kahyo che, e khAtAM khAtAM pachI mAMsAhArI thaI jAya. A sAta vyasana, ane pAMca udaMbara phaLa tathA magha, mAkhaNa e sAta abhakSya, tenA tyAgamAM aNuvrata AvI jAya che. vicAra kare to samajAya evuM che,' (pR.272) 230. gRhasauMdaryanI vRddhi karuM. gharane svaccha rAkhI yatnAthI pravartavuM e gRha sauMdarya che, tathA atithino yathAyogya satkAra karavo e paNa gharanI zobhA che. 'zrImad rAjacaMdra'mAMthI - 'pAMca samitirUpa yatnA to bahu zreSTha che; paraMtu gRhasthAzramIthI te sarva bhAve pALI zakAtI nathI, chatAM jeTalA bhAvavaMze pALI zakAya teTalA bhAvAMze paNa asAvadhAnIthI pALI zakatA nathI. jinezvara bhagavaMte bodhelI sthULa ane sUkSma dayA pratye tyAM bedarakArI che tyAM bahu doSathI pALI zakAya che. e yatnAnI nyUnatAne lIghe che. utAvaLI ane vegabharI cAla, pANI gaLI teno saMkhAro rAkhavAnI apUrNa vidhi, kASThAdika iMdhanano vagara khaMkherye, vagara joye upayoga, anAjamAM rahelA sUkSma jaMtuonI apUrNa tapAsa, pUMjyApramArjo vagara rahevA dIdhelA ThAma, asvaccha rAkhelA oraDA, AMgaNAmAM pANInuM DhoLavuM, eMThanuM rAkhI mUkavuM. pATalA vagara ghakhadhakhatI thALI nIce mukavI, ethI potAne asvacchatA, agavaDa, anArogyatA ityAdika phaLa thAya che, ane mahApApanA kAraNa paNa thaI paDe che. e mATe thaIne kahevAno bodha ke cAlavAmAM, besavAmAM, UThavAmAM, jamavAmAM ane bIjA hareka prakAramAM yatnAno upayoga karavo. ethI dravye ane bhAve banne prakAre lAbha che.'' (pR. 77) ema yatnApUrvaka prarvatavuM tathA Avela atithino Adara karavo te paNa gRhasthanuM gRhasauMdarya che. 121 Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mAnIti 231. sArAM sthAnanI icchA na karuM. mArA prArabdha pramANe je sthAna mane maLyuM temAM saMtoSa rAkhuM. tethI vizeSa meLavavAnI icchA na karuM. prArabdharUpI kamaMDala laIne nadI upara jAuM ke samudra pAse jAuM paNa karmarUpI kamaMDaLamAM vizeSa pANI samAI zake ema nathI. 'zrImad rAjacaMdra'mAMthI : "hatI dInatAI tyAre tAkI paTelAI ane, maLI paTalAI tyAre tAkI che zeThAIne; sAMpaDI zeThAI tyAre tAkI maMtritAI ane, AvI maMtritAI tyAre tAkI nRpatAIne; maLI nRpatAI tyAre tAkI devatAI ane, dIThI devatAI tyAre tAkI zaMkarAIne; aho ! rAjacaMdra mAno mAno zaMkarAI maLI, varSe tRSanAI toya jAya na marAIne,' artha - 'garIbane dareka pratye potAnI dInatA lAge ke huM garIba chuM. garIba hato tyAre ema thayuM ke paTela thAuM to sAruM, tAkI=ba tIvra icchA hoya tyAre tAkI kahevAya; kyAre evo thAuM? ema rAtadahADo vicAre. paTela=mukhI vagere kahevAya, paNa paisA na hoya, majUrI karI khAya. hAthe kAma karavuM paDe. sAthe lagI jamIna hoya te pATa kahevAya, te uparathI pATIdAra, pATIla athavA paTela kahevAya che. pachI paTela thayo tyAre zeThanA jevuM nathI tethI zeTha thavAnI icchA karI. zeTha=zreSTha uparathI zeTha. zeThane tyAM paisA hoya tethI tene tyAM nokara vagere hoya. zaheramAM paMkAya evo nagarazeTha thayo tyAre maMtrI thavAnI icchA karI. maMtrI-rAjyanI gupta vAta jANe, rahasyane jANe. maMtrIne paisA sAthe rAjanuM mAna vage2e maLe. evo thayo paNa toye tene saMtoSa thayo nahIM ane rAjA thavAnI icchA karI. nRpa=nRpati eTale manuSyanA pati, pALanAra, rAjA. rAjAne devanI ArAdhanA karavI paDe tethI deva thavAnI icchA karI. deva thayo tyAre zaMkara=mahAdeva=iMdra thavAnI icchA karI. AvI rIte mAno ke he rAjacaMdra ! e devono paNa deva iMdra thayo, to paNa tenI tRSNAno pAra rahyo nahIM. moTo iMdra thAya to paNa tRSNA varSa paNa ghaTe nahIM.'' -dho.vidhRi.113) na tema karma anusAra jevI paristhiti AvI paDe temAM zAMtithI rahyuM to navA karma na baMdhAya, icchA karavAthI kaMI maLatuM nathI. paNa jIva bIjAnuM joIne karma bAMdhI duHkhI thAya che. 'AlocanAdipada saMgraha'mAMthI - je jene bhogavavAne teM ApyuM te huM nA cAThuM,' (pR.22) 232. azuddha AhAra jaLa na lauM. (munitvabhAva) doSa rahita zuddha AhAra jaLanuM sevana karuM. tenA viSe pUrvAcAryaviracita 'gacchAcAra payajJA' mAM sAdhue 42 doSa rahita AhAra levo. te A pramANe jaNAvela che. soLa udgama doSa - 1. AdhAkarma - kevala sAdhune mATe ja chakAya jIvanI virAdhanA vaDe azanAdika AjhAra taiyAra karavAnI kriyA. A pramANenI pApakriyAthI taiyAra thayela AhAra dUSita gaNAya, e ja pramANe AgaLanA dareka doSomAM paNa samajI levuM. 2. audezika - sarva sAdhuone uddezIne karavAmAM Avela. 3. pUtikarma - zuddha AhAramAM azuddha AhArano saMyoga, zuddha AhAramAM AdyAkarmika AhArano 122 Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti eka paNa kaNa mizra thAya to te pUtikarma thaI jAya. 4. mizrajAta - zarUAtathI ja gRhastha ane sAdhu bannene mATe bhego banAvela. 5. sthApanA - keTaloka samaya sAdhune arthe AhArAdi rAkhI mUkavA. 6. prAbhUtika - sAdhuno lAbha levA mATe vivAhAdino kALa AgaLa-pAchaLa rAkhavo. 7. prAduSkaraNa - sAdhune vahorAvavAnA sthAnamAM vastune prakAzita karavA mATe dIpaka kare, bArI bAraNA hoya te ughADe. 8. krIta - sAdhune vahorAvavA nimitte dravyAdithI vastuo kharIdavI. 9. prAmitya - vahorAvavA mATe vastu ughAra levI. 10. parivartita - sAdhune vahorAvavA nimitte vastuno adalo badalo kare. 11. abhyAhata - sAdhune vahorAvavA nimitte jyAM sAdhu vasatA hoya tyAM sAmo AhAra laI jAya athavA bIjA gAmathI maMgAve, eka sthAnathI bIje sthAne laI jAya. 12. ubhinna- mATI vagerethI DhAMkela ghaDAne kholIne AhAra Ape. 13. mAlAhata - bhoMyarAmAMthI, koThAramAMthI agara to mALa uparathI lAvIne Ape. 14. Acchedya - potAnA putrAdikanI sAghune vahorAvavAnI anicchA chatAM tenA pAsethI baLajabarIthI grahaNa karIne Ape. 15. anirujha- koI padArthanI mAlikI ghaNAonI hoya chatAM teonI anumati vinA Ape. 16. adhyavapUraka- gRhastha potAnI rasoInI zarUAta karyA pachI "sAdhu Avaze" ema vicArI sAdhune nimitte vizeSa rasoI rAMdhavI. utpAdananA soLa doSa - 1. ghAtrI - bALakane ramADIne AhAra levo. 2. dUtI - eka bIjAnA saMdezA paraspara kahIne AhAra levo. 3. nimitta - bhUtakALa tathA bhaviSyakALa saMbaMdhI nimitte kahevuM. 4. AjIvikA - dAtAra puruSanI pAse potAnI jAtyAdikano prakAza karavo. 5. vanIpaka - anya bhikSukanI mAphaka lokane gamatI prazaMsA kare, athavA dAtAra vyaktine je sAdhupuruSa pUjya hoya teno pote bhakta che tema darzAve. 6. cikitsA- koIpaNa prakAranI vyAdhi dUra karIne azanAdi svIkAre. 7. krogha - ghebarIyA sAdhunI mAphaka krogha karIne AhAra grahaNa kare. zrIgacchAcAra pamannA'mAMthIH- krodha, mAna, mAyA, lobha upara cAra dRSTAMta. ghebarIyA sAghunuM draSTAMta - hastikalpa nagaramAM eka sAdhu mAsakSapaNane pAraNe eka brAhmaNane ghera gayA. tyAM maraNaprasaMge ghebara pIrasAtA hatA. brAhmaNe bhikSA na ApatA tiraskAra karyo. tethI sAdhue kahyuM-pharI AvA ja prasaMge AvIza. daivayoge bIjuM mANasa marI gayuM. tenA jJAtibhojananA divase bIjA mAsakSapaNanA pAraNe sAdhu tyAM gayA. chatAM bhikSA na ApI. tethI sAdhue pharI kopathI kahyuM-pharI AvA ja kAryamAM AvIza. vidhivaza trIjuM mANasa marI gayuM. sAdhu AvyA. pharI bhikSAnI manAI karI tyAre dvArapALe A joIne gharadhaNIne kahyuM-e bhikSA na ApavAthI krogha karIne jAya che. mATe emane saMtoSa 123 Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti pamADo. tethI teNe kSamA mAgI. ghebara vahorAvyA. AvI rIte lIdhelo piMDa te krodhapiMDa kahevAya che. pachI gurue tenI AlocanA ApI muninI zuddhi karI. 8. mAna - seviyA kSullaka sAdhunI mAphaka mAna abhimAna karIne AhAra svIkAre. sevIyA sAdhunuM dRSTAMta kozaladezamAM giripuSpa nagaramAM occhavanA divase ghera ghera seva thatI hatI. te joI yuvAna sAdhue kahyuM--Aje to sevo maLaze paNa kAle bhikSAmAM ghI goLa sAthe sevo lAve to kharo kahevAya. abhimAnI yuvAna sAdhue garvathI kahyuMDhuM lAvI ApIza. bIje divase eka gRhasthane ghera seva joIne vividha yuktithI mAgaNI karI. paNa teNIe ApI nahIM. tethI enA patinI zogha karI tene samajAvI enA gharethI sevo vahorI lAvyA. AlocaNA vakhate gurue kahyuM--A mAnapiMDa kahevAya che. munioe A pramANe kadI AhArapiMDa levo nahIM. tethI munie potAnA AtmAnI niMdA karI te karma AlocyuM. 9. mAyA - aSADhAbhUtinI mAphaka kapaTa karIne AhAra le. aSADhAbhUti muninuM dRSTAMta - ekavAra aSADhAbhUti muni naTane dvAre bhikSA levA AvI caDhyA. naTanI be suMdara kanyAoe munine modaka vahorAvyA. modakanI sugaMdhathI munine vicAra Avyo ke A modaka to gurune ApavA paDaze. tethI labdhIvaDe veSa palaTI bIjo lADu laI AvyA. A to vaLI upAdhyAyane Apavo paDaze ema vicArI bIjuM rUpa karI trIjo lADu vahorI AvyA. jharukhe beThelA naTakanyAnA pitAe A badhuM joyuM. tethI potAnI putrIone -munine rIjhavavA kahyuM. munine moha thavAthI gurune kahI naTa kanyA sAthe lagna karyAM. gurue mAMsa madIrA vApare teno saMga karavo nahIM. ema kahyuM. eka divasa rAjAne tyAM nATaka karavA ekalA aSADhAbhUtine javAnuM thayuM. te divase naTa kanyAoe khUba dArU pIdho ane mAMsa khAdhuM. rAjAne tyAM nATaka baMdha rahevAthI aSADhAbhUtie ghera AvI A badhuM joyuM. tethI pAcho vairAgyabhAva jAgyo. paNa kanyAonI mAgaNIthI temanI AjIvikA mATe bharata cakravartInuM nATaka bhajavyuM. te bhajavatA ArIsA bhuvanamAM bharata cakravartIne kevaLajJAna UpajyuM hatuM. tema aSADhAbhUtine paNa kevaLajJAna pragaTyuM. aSADhAbhUtie mAyA kapaTa karI modaka grahaNa karyA tema munioe mAyA karI kadI AhAra levo nahIM. 10. lobha - siMha kesarIyA muninI mAphaka sArA AhAranI icchAthI gRhastha zrImaMta lokonA ghare gocarIe jAya. siMha kesarIyA muninuM dRSTAMta - eka sAghu AhAra mATe pharatAM zrAvakanI lANImAM siMhakesarIyA 124 Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti modaka dIThA. mAre paNa Aje eja levA. tethI ghaNAne ghera pharyA paNa kyAMya maLyA nahIM. te lADunA ja dhyAnamAM tallIna thavAthI divasa vItI gayo. rAta paDI chatAM gocarI mATe bhamavA lAgyA. rAtre be prahara vItI gayA. rAtre eka zrAvakanA gRhamAM peThA "gharmalAbha' ne badale "siMhakesarA' ema bolyA. zrAvaka samajI gayA. jethI lADu vahorAvI kahyuM-mahArAja! meM Aje purimaTTanuM pacakhANa karyuM che to teno kALa pUro thaI gayo ke nahIM? te vicAratA munine bhAna thayuM ke hamaNA to madhyarAtrino samaya che. pachI pazcAttApa karI savAranA te AhArane paraThatA potAnI AtmaniMdA karatA karatA kevaLajJAnane pAmyA. Ama lobhathI meLavela piMDa zuddha na hovAthI munie te grahaNa karavA yogya nathI. 11. pUrvapazcAtsastava - AhAra grahaNa karyA pUrve ane AhAra grahaNa karyA pachI paNa dAtAra puruSanI prazaMsA kare ke "tamane ghanya che. tame sAdhuonI rUDI bhakti karanArA cho ityAdi" 12. vijjA - vidyA zIkhavA mATe sAghanA batAve. 13. maMtra- devAdhiSThita maMtra zIkhave. 14. cUrNa - netrAMjanAdika cUrNa daI AhAra svIkAre. 15. yoga - unnati karanAra, sukha arpanAra evo dravya samuha prApta karavA mATeno yoga darzAve. 16. mUlakarma- daza prakAranA prAyazcitto paikI AThamuM mUla nAmanuM prAyazcitta jethI prApta thAya te. garbhapAta karAvavA mATe auSagha kare athavA vanaspatinuM chedana karI lokone Ape ane "A mULiyAnA jaLathI snAna karavAthI saMtAna prApti thAya tevo upadeza Ape tene A prAyazcitta prApta thAya che. eSaNA (AhArapANI) nA daza doSa - 1. zaMkita - AghAkarmAdika doSanI zaMkAvALA azanAdi svIkAre. 2. prakSita - sacittAdithI kharaMTIta (lIMpAyela) 3. nikSipta - sacitta padArtha para sthApana karela. 4. pihita - sacittAdikathI DhAMkela. 5. saMhata - sacittavastuvALA bhAjanamAMthI te sacitta padArtho bIjA bhAjanamAM kADhI nAkhI prathamanA bhAjana dvArA AhAra vahorAve te. 6. dAyaka - zAstramAM dAna ApavA mATe niSiddha karAyela bALaka, garbhavatI strI, sacitta padArthavALI, khAMDatI, daLatI, kAMtatI evI strI UThI dAna Ape che athavA to AMghaLo, kaMpatI strI UThI dAna Ape che. 7. unmizra - sacitta vastuo yukta. 8, apariNata - acita nahIM banela. bhAvathI to sUtakAdi hoya athavA to dAtAra potAnA bhAva vinA Ape te paNa apariNata jANavuM. 9. lipta - lepa dravyathI kharaDAyela bhAjana athavA hasta dvArA apAya che. 10. chardita - AhAra vahorAvatI vakhate dAtAranA hAthamAMthI chaTo bhUmi upara paDyo, chatAM svIkAre to A doSa lAge. (pR. 138). 125 Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti 233. kezalocana karuM. "zrImad rAjacaMdra'mAMthI - "loca karavo zA mATe kahyo che? zarIranI mamatAnI te parIkSA che mATe. (mAthe vALa) te moha vadhavAnuM kAraNa che. nAhavAnuM mana thAya; arIso levAnuM mana thAya; temAM moTuM jovAnuM mana thAya ane e uparAMta tenA sAdhano mATe upAdhi karavI paDe. A kAraNathI jJAnIoe lonca karavAnuM kahyuM che." (va.pR.729) upadezaprAsAda bhASAMtara bhAga - 5' mAMthI :- "sthAnAMga sUtramAM daza prakArano loca kahelo che. temAM pAMca indriyono jaya ane cAra kaSAyano tyAga e nava prakAre bhAvaloca kahelo che ane dazamA kezalocanane dravyaloca kahyo che. te dravyaloca nava prakAranA bhAvalocapUrvaka karavo joIe. ahIM tenA cAra bhAMgA thAya che. te A pramANe - 1. koIka prathama bhAvaloca karIne pachI dravyaloca kare che. kahyuM che ke "sAdhu (sAghaka) hoya te ja sAdhu thAya che." A upara jaMbusvAmI vigerenA draSTAMta jANavA. 2. koIka prathama bhAvaloca kare che, pachI dravyaloca karatA nathI. ahIM marudevI mAtA vigerenA draSTAMta jANavA. 3. koIka prathama dravyaloca karIne pachI bhAvaloca kare che. te upara dramaka sAdhu (saMpratirAjAno pUrvabhava) vigerenA draSTAMta jANavA. ane 4. koIka prathama dravyaloca karIne pachI bhAvaloca karato nathI. te viSe udAyi rAjAne mAranAra vinayaratnanuM draSTAMta jANavuM athavA Adhunika veSaghArIo ane AjIvikA mATe yatiliMga ghAraNa karanAranA draSTAMto jANavA. (pR.4) 234. pariSaha pratyeka prakAre sahana karuM. munio mATe bAvIza pariSaho kahyAM che, tema gRhasthane paNa aneka pariSaho che. tene samabhAve sahana karavA prayatna karuM. e viSe paramakRpALadeva jaNAve che - "zrImad rAjacaMdramAMthI :- "sudraDha svabhAvathI AtmArthanuM prayatna karavuM. AtmakalyANa prApta thavAmAM ghaNuM karIne vAraMvAra prabaLa pariSaho AvavAno svabhAva che, paNa jo pariSaha zAMta cittathI vecavAmAM Ave che, to dIrgha kALe thaI zakavA yogya evuM kalyANa bahu alpa kALamAM sAdhya thAya che. tame sau evA zuddha AcaraNathI vartajo ke viSama draSTie jonAra mANasomAMthI ghaNAne potAnI te draSTino kALa jatAM pazcAttApa karavAno vakhata Ave." (pR.283) muninA bAvIza pariSaha bAvIza pariSaho upara saMkSipta kathAo ApavAmAM Ave che te "zrI uttarAdhyayana sUtra'nA AghAre che. 1. sughA pariSaha upara hastIbhUtanI kathA - uyinI nagarImAM hastImitra nAmano zeTha tathA teno putra hastIbhUta banne jaNe dIkSA lIdhI. vihAra karatAM karatAM eka jaMgalamAM AvyA. tyAM pitAne kAMTo vAgyo. cAlavAne asamartha tethI bIjA sAthu bolyA ke tamane vArApharatI upADIzuM ne cAlIzuM. tyAre hastImitra sAghue kahyuM ke mAruM AyuSya have alpa che tethI huM anazana karIza. tame baghA jAo. kAraNa 126 Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti mArA mATe ahIM rahevAthI baghA sAdhuo duHkhI thaze. baghA gayA pachI temaNe anazana karyuM. temanA putrane paNa samajAvIne sAthe lIgho, paNa rastAmAM sAdhuone chetarI te pitA pAse pAcho Avyo paNa tyAre pitA kALadharma pAmI gayA hatA. chatAM mohane lIdhe tene samajAyuM nahIM ke te marI gayA che. tyAM jaMgalamAM atyaMta sughA lAgI. chatAM paNa teNe phaLa vagere khAvAnI icchA karI nahIM. paNa sughA pariSaha dhairyapaNe sahana karyo. tema sarvee sughA pariSaha jItavAno abhyAsa karavo yogya che. 2. tRSA pariSaha upara ghanazarmA sAghunI kathA - ujjayinI nAmanI nagarImAM ghanamitra vaNika tathA tenA putra ghanazarmAe ekadA guruno upadeza sAMbhaLI vairAgya pAmI dIkSA lIdhI. unALAmAM vihAra karatAM rastAmAM madhyAhna samaye bhayaMkara garamInA kAraNathI tRSA lAgI. pAse pANI nahIM hovAthI tALavuM sukAvA lAgyuM. tenA pitAe kahyuM ke sAme nadI che temAMthI pANI pI le, pachI guru AgaLa prAyazcitta laI leje. pitAe jANyuM ke mArI zaramane lIdhe pANI nahIM pIve eTale pote AgaLa jatA rahyAM. pachI putra nadI pAse Avyo ane vicAryuM - A nadInuM pANI akathya chatAM huM pIuM, pachI guru pAse prAyazcitta laIza. ema vicArI khobAmAM pANI laI mukha pAse lAvyuM teTalAmAM to pharI vicAra Avyo ke bhagavAnanI vANI jANatAM chatAM A jIvonuM huM kema pAna karuM? eka jaLanAM biMdumAM jinezvara bhagavaMte asaMkhya jIvo kahyAM che ema vicArI pANIne ghIme rahI pAchuM nadImAM mUkI dIdhuM. nadI UtarI pelI pAra gayo. paNa cAlI nahIM zakavAthI paDI gayo. bahu dhairya rAkhI paMca namaskAra maMtranuM smaraNa karato te maraNa pAmIne svarge gayo. maraNa svIkAryuM paNa sacitta jaLane pIvuM nahIM. ema tRSA pariSaha jaya karavAno prabhuno upadeza che. 3. zIta pariSaha upara bhadrabAhu svAmInA ziSyonI kathA - rAjagRha nagaramAM cAra vaNika mitro hatA. teoe bhadrabAhu svAmI pAse ghamapadeza sAMbhaLI dIkSA lIdhI. anukrame teo zratanA pAragAmI thayA. pachI teoe ekAkI vihAra nAmanI pratimA aMgIkAra karI. te pratimAno evo kalpaAcAra che ke vihAra tathA anazanAdika sarva trIjA pahoramAM ja karavuM ane cotho prahara zarU thAya te ja vakhate jyAM hoya tyAM ja teNe pratimA ghAraNa karI (kAussaga dhyAne) bAkInA sAta pahora UbhA rahevuM. Avo kalpa pALatA teo anukrame rAjagRha nagaramAM AvyA. te vakhate ziyALAnI Rtu hatI. ekadA teo trIje pahore vaibhAragirithI UtarI nagaramAM AvyA. tyAMthI AhArAdika karI teo pAchA judA judA samaye vaibhAragiri tarapha cAlyA. temAM eka muni vaibhAragirinI guphAnA dvAra pAse pahoMcyA, bIjA muni nagaranA udyAnamAM pahoMcyA. trIjA udyAnanI pAse ja pahoMcyA ane cothA haMjAM nagaranI bahAra ja pahocyA. tyAM to trIjo prahara pUrNa thaI cotho prahara zarU thaI gayo eTale teo te te sthaLe ja kAyotsarga UbhA rahyAM. temAM guphAnI dvAre Ubhela munine ati dArUNa zIta eTale ThaMDI lAgavAthI te rAtrinA pahele pahore ja maraNa pAmyA. udyAnamAM rahelA bIje prahare ane udyAnanI pAse AvelA trIjA prahare ane gAmanI bahAra ja pahoMcelA muni cothe prahare maraNa pAmyA. te cAre sAdhu mRtyu pAmIne svarge gayA. A pramANe sAdhuoe zIta pariSaha sahana karavo evI bhagavAnanI AjJA che. 4. uSNa pariSaha upara araha#ka muninI kathA - tagarA nAmanA nagaramAM datta nAme eka vaNika hato. ekadA guruno upadeza sAMbhaLIne datta, tenI strI bhadrA tathA teno putra araha#ka e traNe 127 Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti jaNAe guru pAse dIkSA lIdhI. pitA snehane kAraNe putrane bhikSA levA mokale nahIM. paNa pote lAvIne Ape. anukrame datta muni mRtyu pAmyA. pachI bIjA sAdhuoe putrane bhikSA na levA mokalyo. paNa koI divasa bhikSA levA gayela nahIM ane garamInA kAraNe paga baLe, mAthuM tape tethI ghIme ghIme havelIonA nIce UbhA rahetA rahetA cAle che. tyAM eka havelI nIce UbhA hatA tyAM uparathI zeThANIe temane joyA. tenA para mohita thaI temane upara bolAvyA. muni paNa tyAM Asakta thaI gayA ane tyAM ja rahevA lAgyA. arahannakamUni upAzraye AvyA nahIM tyAre ghaNI tapAsa karI to paNa patto lAgyo nahIM. tethI bhadrA sAdhvIne kahyuM ke tamAro putra maLato nathI. te sAMbhaLIne zokathI mAtAnuM citta bhramita thaI gayuM. he arahannaka! he arahannaka! ema bolatI galIe galIe pharavA lAgI. tyAM gokhamAM beThelA araha#ke potAnI mAtAne joI nIce AvI mAtAnA pagamAM paDyo. he mAtA! kuLamAM aMgAra jevo huM arahatraka A rahyo. mAtA svastha thaIne bolI he vatsa! ATalA divasa kyAM hato? arahannake potAno sarva vRtAMta kahyo. te sAMbhaLIne mAtAe kahyuM ke he putra! tuM pharIthI cAritra aMgIkAra kara. te bolyo - mAtA huM cAritra pALavAne asamartha chuM paNa tame AjJA Apo to huM anazana grahaNa karyuM. te sAMbhaLI harSa pAmelI bhadrA sAdhvI bolI ke he vatsa! tAre tema karavuM paNa sAruM che. paraMtu anaMtabhavamAM bhramaNa karAvavAnuM kAraNa evuM vrata bhAMgIne jIvavuM te sAruM nathI. te sAMbhaLIne guru pAse jaI sarvasAvadya paccakhANa karI sarva jIvone khamAvI, doSonI niMdA gartA karI, arihaMtAdinA cAra zaraNa grahaNa karI, nagaranI bahAra sUryanA kiraNothI tapelI zilA para pAdogamana eTale vRkSanI jema sthira rahevuM. potAnI sevA pote paNa na kare ane bIjA pAse paNa karAve nahIM, evuM anazana karyuM. gharmadhyAna vaDe dAruNa uSNa pariSahane sahana karI paMcanamaskAramaMtranuM dhyAna karatAM mRtyu pAmI svarge sighAvyA. pa. daMzamazaka pariSaha upara zramaNabhadramuninI kathA - caMpA nagarImAM jitazatru nAme rAjA raheto hato. tenA putra zramaNabhadra gharmaghoSa guru pAse gharma sAMbhaLI vairAgya pAmIne dIkSA lIdhI. zratasAgaranA pAragAmI thayA. ekAkI vihAra nAmanI pratimA aMgIkAra karI. zaradaRtumAM moTI aTavIne viSe rAtrie pratimA ghAraNa karIne UbhA rahyA. tIkSNa mukhavALA hajAro DAMso temanA zarIre vaLagyA ane lohI pIvA lAgyA. temanA DaMkhathI atyaMta vedanA utpanna thaI tyAre muni vicAravA lAgyA ke narakamAM parAdhInapaNe ghaNIvAra A jIve vedanA sahana karI che. Ama zubha bhAvanA bhAvatAM te rAtre ja kALadharma pAmIne svarge sidhAvyA. . acela pariSaha upara somadeva RSinI kathA- AryarakSita sUrinA pitA somadeve dIkSA lIdhI. teo ghotiyuM paheratA paNa colapaTo nahIM. AryarakSitasUrie eka divasa yuktipUrvaka bIjA sAthuo pAse temanuM ghotiyuM kheMcI kaDhAvyuM. tyAre acela eTale nagna pariSaha sahana karyo. ane coLapaTo ghAraNa karyo. 7. arati pariSaha upara purohita putranI kathA - pUrvabhave purohita putre dIkSA lIdhI. paNa saMyama pratye arati eTale aNagamo hato. pachI marIne te deva thayo. tyAMthI cyavI zeThano moTo putra hato teno te bhAI thayo. moTobhAI maMdire ke upAzraye tene laIne jAya, paNa durlabhabodhine lIdhe raDavA mAMDe. 128 Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti moTAbhAIe tene pratibotha karavA ghaNo prayatna karyo paNa te bogha pAmyo nahIM. pachI moTAbhAIe vairAgya pAmI guru pAse dIkSA lIdhI. cAritra pALI devaloke gayo. nAnAbhAIne pratibogha karavA mATe tenA zarIramAM vyAdhi utpanna karI. pote vaidyanuM rUpa che laI tenI pAse AvIne kahyuM ke dIkSA le to tArI vyAdhi sArI karuM, ema kahI tene sAjo karyo. pachI dIkSA apAvI paNa dIkSA choDIne pAcho ghera Avyo. deve traNacAra vAra prayatna karyA paNa te pratibodha pAmyo nahIM. chevaTe teno pUrvabhava kahyo tyAre teNe bhAvathI cAritra lIdhuM ane cAritra pratye rativALo thayo. 8. strI pariSaha upara sthalibhadramaninI kathA - dhUlibhadramunie kozA vezyAne tyAM comAsu karyuM. temane calAvavA kozAe ghaNo prayatna karyo to paNa caLyA nahIM; paNa strI pariSaha sahana karyo. 9. caryA pariSaha upara saMgamAcAryanI kathA - kolAka nAmanA nagaramAM saMgama nAmanA AcArya hatA. jaMghAbaLa kSINa thavAthI te ja nagaramAM niyatavAsa karIne rahelA hatA. duSkALa paDavAthI potAnA siMha nAmanA ziSyane AcArya padavI ApI gaccha sahita temane dUra dezamAM mokalI dIdhA. pote eka ja gAmamAM rahyA chatAM, koI sthAnamAM ke zrAvakamAM mamatA karI nahIM. paNa te ja nagaramAM nava bhAga pADIne rahyA. ATha mAsanA ATha ane eka comAsuM maLI kula nava bhAga karIne nava jude jude sthAne vicarIne rahyA. caryA eTale vihAra karavAmAM tabiyatane kAraNe azakta hovA chatAM paNa nava sthAne pharatA hatA. te joI nagaranI adhiSThAyakA devI prasanna thaI temanI bhakti karatI hatI. 10. naiSadhikI (eTale eka sthAne besavAnA ke UbhA rahevAnA) pariSaha upara kurudatta sAghunI kathA - hastinApuramAM koI zreSThInA putra kurudatte guruno upadeza sAMbhaLI vairAgya pAmIne dIkSA lIghI. eka vakhata rAtrie pratimA ghArIne UbhA hatA. tyAM coro gAyonuM ghaNa corIne jatA rahyA. pachI gAyone zoghanArA AvyA. teoe AvI munine kahyuM - he muni! gAyone laIne coro kaye mArge gayA? te sAMbhaLI muni kaMI bolyA nahIM. tyAre muninA mAthA upara mATInI pALa karI aMdara ghagadhagatA aMgArA bharI cAlyA gayA. munie te samabhAve upasarga sahana karyo paNa tyAMthI khasyA nahIM. te naiSethikI pariSaha sahana karyo. samAdhipUrvaka dehatyAga karI svarge gayA. 11. zayyA pariSaha upara somadatta ane somadeva muninI kathA -kauzAMbI nagarImAM yajJadatta nAmanA brAhmaNane be putro hatA. temaNe somabhUti nAmanA guru pAse dIkSA lIdhI. banne bahuzruta thayA. banne bhAIo vihAra karatA ujjayinI nagarIe AvyA. temanA mAtApitA pahelethI ja tyAM AvIne rahyA hatA. temane tyAM vahoravA gayA. te dezanI rIti pramANe aneka auSaghanA mizraNathI madirA jevo padArtha banAvela hato. te ajANatAM prAsuka jaLa jANIne grahaNa karyo. te pIvAthI munio bhramita thayA. pachI vicAryuM ke ajANatAM madyapAna thayuM che tethI pAdopagamana anazana grahaNa karyuM. pachI varasAda AvavAthI taNAIne samudramAM gayA. tyAM jaLajaMtuo temane khAI gayA. ema zA upasarga sahana karI svarge gayA. banne munioe zayyA pariSahano jaya karyo. samAdhipUrvaka dehatyAga karI svarge gayA. 12. Akroza pariSaha upara arjAnamALI muninI kathA - rAjagRha nagaramAM arjAnA nAme eka mALI raheto hato. tenI aMdara yakSe praveza karyo. tethI roja cha puruSo tathA eka strIne mArato hato. rAjagRha nagaramAM mahAvIra bhagavAna paghAryA. paNa e dizA tarapha koI jAya nahIM. jyAre arjAnamALIe sAta mANasone mAryA che ema sAMbhaLe pachI ja e dizA tarapha loko jatA hatA. paNa sudarzana zeThe vicAryuM 129 Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti ke je thavuM hoya te thAya paNa mAre to bhagavAnanA darzana karavA javuM ja che. ema vicArI zeTha te tarapha gayA. temane AvatA joI arjAnamALI mAravA Avyo. tyAre zeTha sAgAra anazana grahaNa karI paMca parameSThI namaskAra maMtranuM dhyAna karatAM tyAM ja UbhA rahyA. zeTha pAse AvatA ja arjAnamALInA zarIramAMthI te yakSa bhAgI gayo. tethI mALI svastha thaI zeTha pAse Avyo. tyAM potAno sarva vRtAMta sAMbhaLI zeTha sAthe te bhagavAna pAse gayo. tyAM bhagavAnano upadeza sAMbhaLI anamALIe dIkSA lIdhI. chatAM loko tene Akroza vacano vaDe kahevA lAgyA ke A to dhUrta jevo che. paNa te munie manamAM roSa Apyo nahIM. cha mahinA sudhI AvA aneka Akroza vacano sahana karI te arjAnamALI kevaLajJAna pragaTAvI mokSe padhAryA. mATe munioe Akroza pariSaha sahana karavo. 13. vagha pariSaha upara kuMdakAcAryanI kathA - zrAvastI nagarImAM jitazatru rAjAno putra skaMdakakumAra hato. te dIkSA laI vihAra karatAM kuMbhakArakaTaka nagaramAM AvyA. tyAM pAlaka nAme maMtrI hato. teNe pUrvanA vairabhAvane laIne A munione joI rAjAne kahyuM ke tamArI sAthe laDAI karIne rAjya levA mATe A sainiko sAdhuveze AvyA che. pAlaka maMtrIe pote ja gupta rIte dATelA zastro batAvI rAjAne khAtrI karAvI. tethI temane zikSA karavA mATenuM kAma rAjAe pAlaka maMtrIne ja soMpyuM. maMtrIe skaMdakamuninA pAMcasoya ziSyone ghANImAM ghAlIne pIlI nAkhyA. te baghAe vagha pariSaha sahana karI tyAM ja kevaLajJAna pragaTAvyuM. paNa guru skaMdakAcArye te pAlaka maMtrI pratye krodha karI niyANuM karyuM ke huM tapanA prabhAvathI A samagra dezano bALanAra thAuM. te deha tyAgI agnikumAramAM devatA thayA ane vaira saMbhArI te nagarIne bALI nAkhI. te pradeza atyAre paNa daMDakAraNyanA nAmathI oLakhAya che. bIjA sAdhuoe vagha pariSaha sahana karyo paNa aMdakAcArya na karyo tema koIe karavuM nahIM. 14. yAcanA pariSaha upara baLabhadramuninI kathA - kRSNanA bhAI baLabhadra kRSNanA mRtyu pachI vairAgya pAmI dIkSA grahaNa karI. ekadA bhikSAne mATe baLadevamuni koI gAmamAM jatA hatA. tyAM bahAra kUvA upara koI strI pANI bharavA AvI. teNIe te muninuM anupama rUpa joI ati moha pAmI ghaDAne badale potAnA bALakanA ja kaMThamAM doraDAno pAza nAkhyo. te joI baLadevamunie tenI pAse AvI pratibodha karyo. tyAre teNIe bALakanA kiMThamAMthI doraDAno pAza bahAra kADhyo. tyAra pachI munie gAmanI bhikSAne anarthanuM kAraNa jANI vairAgya pAmI gAmamAM praveza na karavAno niyama karyo. vanamAM ghAsa ke kASTha levA AvanAra loko pAsethI je kAMI AhAra maLe te ja laIne potAno nirvAha karavo evo nizcaya karyo. AhAra na maLe to tapa karavA lAgyA. gAmamAM sahelAIthI bhikSA maLI zake che paNa vanamAM maLavI durlabha che, chatAM baLabhadramunie tema karI yAcanA pariSaha sahana karyo. 15. alAbha pariSaha upara DhaMDhaNakumAramuninI kathA- zrI kRSNa vAsudeve neminAtha prabhunI viMdanA karIne pUchyuM ke he svAmI! A sarva muniomAM vadhAre duSkara karanAra koNa che? svAmIe kahyuM ke - ' ans 130 Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mAnIti sarva munio duSkara karanAra che, to paNa temAM taMtramuni vadhAre duSkara karanAra che. vAsudeve tenuM kAraNa pUchyuM tyAre prabhue tenA abhigraha saMbaMghI sarva vRtAMta kahyo ke DhaMDhaNamunie potAnI labdhithI ja AhAra maLe to ja levo, nahIM to nahIM levo evo niyama karela che, te sAMbhaLI kRSNe pUchyuM ke te mahAtmA atyAre kyAM che? prabhue kahyuM - te nagarImAM bhikSA levA mATe gayA che. e tamane nagarImAM praveza karatAM ja sAmA maLaze. pachI prabhune vAMdI zrIkRSNa vAsudeva nagarI tarapha cAlyA. daravAjAmAM praveza karatAM ja munine joyA. tethI zrIkRSNe hAthI parathI nIce UtarI temane vaMdana karyuM, tyArabAda muni eka zeThane tyAM vahoravA gayA. tyAM zeThe zrIkRSNane namaskAra karatA joI A koI pUjanIya mahAtmA che ema dhArI modaka vahorAvyA. pachI bhagavAna pAse AvI DhaMDhaNamunie pUchyuM ke he prabhu! mAro lAbhAMtarAya kSINa thayo? ke jethI mane Aje bhikSA maLI. tyAre neminAtha prabhu bolyA ke vAsudeve tamane namaskAra karyA tethI bhikSA maLI che. tyAre muni bolyA ke - paranI labdhithI maLela AhAra mAre kalpe nahIM; ema vicArI nagaranI bahAra modakane paraThavA gayA. tyAM paravatAM zrI DhaMDhaNamuni zukladhyAna vaDe sarva karmadaLane cUrI nAkhI kevaLajJAnane pAmyA. jema e munie alAbha pariSada cha mahinA sudhI sahana karyo tema bIjA munie paNa alAbha pariSadano jaya karavo, ema bhagavAnano upadeza che. 16. roga pariSaha upara kALavaizimuninI kathA - * mathurA nagaramAM jitazatru nAme rAjA hato. teNe kALA nAmanI vezyAne potAnA aMtaHpuramAM rAkhI hatI. tene kALavaizika nAme putra tathA eka putrI thaI. eka divasa yuvAvasthAmAM Avela kumAre rAtrimAM eka ziyALano avAja sAMbhaLI sevakone kahyuM ke A avAja kono che? teoe kahyuM : ziyALano avAja che. kumAre tene bAMdhIne lAvavA kahyuM. sevako tene bAMghIne lAvyA. pachI kumAra ziyALane mAravA lAgyo. jema jema mAre tema tema te khI khI zabda kare. te sAMbhaLI kumAra harSa pAme. ema karatAM karatAM ziyALa akAma nirjarAthI mRtyu pAmI vyaMtara thayo. samaya vItye kALavaizikakumAre vairAgya pAmI dIkSA lIdhI. temane mudrazaila nAmanA nagaramAM harasano roga thayo. tenI vyAdhithI atyaMta pIDA pAmatA chatAM auSadhanI manathI paNa icchA karI nahIM. auSadha na karavAno abhigraha lIdho. te ja nagaramAM potAnI bahena rAjAnI rANI hatI. tene bhAInA abhigrahanI jANa hovAthI AhAramAM ja auSadha mizraNa karIne ApyuM. te AhAra karavAthI temanA harasano vyAdhi zAMta thayo. te jANI munine thayuM ke AhAranA artha evA meM upayoga nahIM rAkhavAthI harasanA jaMtuo nAza pAmyA. tethI mArA abhigrahano bhaMga thayo. have mAre AhAra ja karavo nathI ema vicArI nagaranI bahAra parvata upara pAdopagamana anazana grahaNa karyuM. rAjAe temanA upasarga nivAraNa mATe sevako mUkyA. A avasare pelo ziyALAno jIva vyaMtara, munine joI pUrvabhavanuM vaira saMbhArI upasarga karavA Avyo. jyAre 131 Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti rAjasevako na hoya tyAre khI khI zabda karato ziyALanuM rUpa karI baccAo sahita munine khAvA lAgyo. ema paMdara divasa sudhI vyaMtarano upasarga sahana karI kevaLajJAna pAmI mokSe padhAryA. A rIte bIjA munioe paNa roga pariSahano jaya karavo. 17. tRNasparza pariSaha upara bhadrarSinI kathA - zrAvasti nagarInA rAjA jitazatrune bhadra nAme putra hato. guru pAse jainadharma sAMbhaLI vairAgya pAmI dIkSA laIne bahuzruta thayA. ekAkIvihAra pratimA ghArIne vicaratA te muni viruddha rAjyamAM gayA. tyAMnA rAjapuruSoe pakaDIne pUchyuM ke tuM koNa che? koNe cara tarIke tane mokalyo che, satya kahe. to paNa muni to pratimAghArI hovAthI koIpaNa javAba Apyo nahIM. tyAre rAjasevakoe tenA zarIramAM zastra vaDe ghA karI tene tIkSNa aNiyALA dabhoMthI (ghAsanA pULAthI) majabUta bAMdhIne cAlyA gayA. zarIramAMthI rUdhira nIkaLavA mAMDyuM. to paNa manamAM durgAna karyA vinA te kSamAnidhie vedanA sahana karI. tema bIjAoe paNa tRNa pariSahano jaya karavo. 18. mala pariSaha upara sunaMda zrAvakanI kathA - caMpA nagarImAM sunaMda nAme zrAvaka raheto hato. te sarva jAtanA karIyANAno vepAra karato. tenI pAse munio kAMI auSadha mAge te garva sAthe ane avajJAsahita Apato hato. ekadA grISma RtumAM pasInAthI nItaratA munio auSagha levA tenI dukAnamAM AvyA. temanI durgaghathI dukAnamAM rahela auSadhono gaMgha paNa parAbhava pAmyo. te joI sunaMde vicAryuM ke sAghuono sarva AcAra sAro che, paraMtu teo melA rahe che te sAruM nathI. A rIte muninI niMdA karavAthI teNe duSkarma upArjana karyuM. anukrame maraNa pAmI deva thayo. tyAMthI cyavI zeThano putra thayo. pachI vairAgya pAmIne dIkSA grahaNa karI. A bhavamAM tene muniniMdAnuM duSkarma udayamAM AvyuM ane tenuM AkhuM zarIra durgaghamaya banI gayuM. tenI asahya durgadhanI lokomAM carcA thavA lAgI; tethI gurue temane upAzrayanI bahAra javAno niSegha karyo. rAtrie temaNe kAyotsarga karyo. devIe prasanna thaI temanuM zarIra kasturImaya karI dIdhuM. mATe munioe mala pariSaha sahana karavo. temaja zrAvakoe paNa tevA mahAtmAonI niMdA karavI nahIM. 19. satkAra pariSaha upara sAdhu tathA zrAvakanI kathA - mathurA nagarImAM iMdradatta nAme purohita jainadharmano virodhI hato. te hamezAM potAnA gavAkSanI nIce thaI jatA munio upara paga lAMbA karIne besato. to paNa munio kopa karatA nahIM. paNa eka zrAvaka tenA upara kopAyamAna thayo, ane tenA paga kApavAnI icchA karI. te vAta gurune jaNAvI. gurue kahyuM : sAdhuone to satkAra pariSaha sahana karavAno bhagavaMtano upadeza che. tyAre zrAvake kahyuM ke jainagharmanA virodhI evA brAhmaNane zikSA na maLe to gharmanI bIjA paNa hilanA karaze. mATe teno upAya batAvo. teno Agraha jANI gurue kahyuM ke hAlamAM tenA gharanI zI hakIkata che? zrAvake kahyuMteNe eka navo prAsAda karAvyo che. temAM rAjAne AmaMtraNa ApyuM che. tethI rAjA tene ghera amuka divase javAnA che. te sAMbhaLI gurue kahyuM : jyAre rAjA tenA mahelamAM praveza kare te vakhate rAjAne tamAre hAthe pakaDI rAkhavA ane kahevuM ke A mahela hamaNAM paDavAnuM che. pachI huM te mahelane vidyAnA baLe pADI daIza. zrAvake te ja pramANe karyuM. tethI prAsAda paDI gayo. te joI rAjAe kahyuM A zuM? tyAre zrAvake kahyuM tamane mAravA mATe A kapaTa karyuM hatuM. tethI purohita upara rAjA kopa pAmyo. tene zikSA karavA mATe rAjAe A zrAvakane ja soMpyo. tyAre zrAvake A brAhmaNa purohitane kahyuM ke munio para tuM veSa rAkhe che tenuM A phaLa che. tyAre purohite kahyuM : have AvuM akRtya huM kadI nahIM karuM. tyAre zrAvake 132 Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso maNanIti tene choDI mUkyo. jema munioe satkAra pariSaha sahana karyo, tema sarve munioe sana karavuM. 20. prajJA pariSaha upara sAgarAcAryanI kathA - ujjayinI nagarImAM kAlakAcArya sadA ugra vihArI tathA bahuzruta hatA. paNa temanA ziSyo kriyAmAM pramAdI hatA. guru pramAda TALavA mATe ziSyone upadeza ApatA tyAre ziSyo krodha pAmatA. tethI eka vakhata guru kuziSyone sUtA mUkI vahelA vihAra karI suvarNakuLa nagare AvI gayA. kAlakAcArya potAnA gurunA guru hovA chatAM koI divasa joyelA nahIM hovAthI sAgarAcArye oLakhyA nahIM. tethI kAlakAcAryane pUchyuM ke - ke vRddha muni ! tame kyAMthI Avo cho? temaNe kahyuM avaMtithI AvuM chuM. ! have ekavAra sAgarAcArya ziSyone zrutasaMgha bhaNAvatA hatA. tyAre kAlakAcArya vRddha munine pUchyuM ke tame zrutaskaMdhanA artha jANo cho ? temaNe hA kahI. chatAM sAgarAcArye prajJAnA garvathI kahyuM ke huM A sAdhuo pAse zrutaskaMdhanuM vyAkhyAna karuM te sAMbhaLajo. vRddha kAlakAcAryane potAnI prajJA dekhADavA mATe te vizeSa vizeSa prakAre vyAkhyAna karavA lAgyA. kAlakAcAryanA ziSyo gurune zodhatA zodhatA suvarNakuLa nagare AvyA. gurunI zodha karatA sAgarAcArya pAse AvyA ane kahyuM ke amArA guru ahiM AvyA che? tyAre sAgarAcArye kahyuM H temanI mane khabara nathI paNa koI vRddha muni AvelA che. pachI khabara paDI ke A to mArA gurunA guru che, ema jANI gurune vAraMvAra khamAvyA ane kahyuM ke te - pitAmaha! meM zrutanI vyAkhyA karI te kevI karI? tyAre vRddha munie kahyuMH vyAkhyA sArI karI che paNa garva kare che te yogya nathI. buddhinA nidhAnarUpa vRddha kAlakAcArye sAgarAcAryane pratibodha karavA mATe nadImAMthI eka padhdhaka retI maMgAvI tene eka ThekANe nakhAvI. tyAMthI bIje ThekANe nakhAvI, trIje ThekANe nakhAvI. ema jude jude ThekANe nakhAvavAthI te retI ghaNI ochI thaI gaI. A pramANe retInuM dRSTAMta ApI kAlakAcArye sAgarAcAryane kahyuM ke - nadImAM jema ghaNI retI che tema jinendramAM anaMtajJAna che. temAMthI gaNadharoe alpavruta lIdhuM. temanA pAsethI temanA ziSyo praziSyoe grahaNa karyuM. tathA vismRtine kAraNe hAlamAM zrutanuM ghaNuM ja alpajJAna rahyuM che. ema vicArI he vatsa ! zrutano mada karavI kiMciMtmAtra paNa yogya nathI. prajJA pariSa jema sAgarAcArye sahana karI zakyA nahIM, tema karavuM nahIM. paNa kAlakAcAryanI jema prakSA pariSadano jaya karavo. 21. ajJAna pariSaha upara AbhIra sAdhunI kathA - gaMgA nadIne kAMThe koI gAmamAM be bhAIoe vairAgya pAmI dIkSA lIdhI. temAM eka vidvAna thayA, bIjA mUrkha rahyA. je sAdhu vidvAna hatA te ziSyone rAta divasa bhaNAvavAthI eka divasa kheda pAmIne vicAravA lAgyA ke mArA bhAIne dhanya che ke je sAdhu thaI sukhe rahe che ane avasare nidrA kare che. evuM mUrkhApaNuM sAruM ke jemAM ATha guNa rahelA che. 1. nizcitapaNuM 2. ghaNo AhAra, 3. nirla5NuM 4. rAtridivasa suvAnuM 5. kArya akAryanA vicAra rahitapaNuM, 6. mAna tathA apamAnamAM samAnapaNuM, 7. prArthe karIne rogarahitapaNuM tathA 8. dRDha zarIra. e ATha guNa hovAthI mUrkhanI jiMdagI sukhI che. AvA azubha vicArathI jJAnAvaraNIya karmano baMdha karyo. ahiMthI deha choDI svarge gayA. tyAMthI cyavI AbhIrano putra thayo. A bhavamAM vairAgya pAmI dIkSA lIdhI. pachI uttarAdhyayananA yoga vahana karatA cothA asaMkhyAdhyayanano prathama uddezo karyo tyAre te AbhIra sAdhune pUrve bAMdhelo jJAnAvaraNIya karmano udaya thayo. tethI eka pada paNa AvaDyuM nahIM. tyAre gurue kahyuM ke 133 Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti prayatna karatAM chatAM paNa tane AvaDatuM nathI, mATe abhyAsa cAle tyAM sudhI tAre AyaMbIla tapa karavuM joIe. gurunI AjJA mAthe caDhAvI AyaMbIla tapa karavA lAgyA. ane manamAM kheda pAmyA vinA bAravarSa sudhI AyaMbIla tapa karI te adhyayana pUruM karyuM. jJAnAvaraNIya karmano kSaya thavAthI bIjAM zrata paNa bhaNyA ane aMte kevaLajJAna pAmIne mokSe paghAryA. AbhIra munie puruSArtha karI ajJAna pariSahano jaya karyo tema bIjAe paNa jaya karavo joIe. 22. darzana pariSaha upara Arya ASADhasUrinI kathA - vatsabhUmine viSe Arya ASADha nAmanA AcArya rahetA hatA. temanA ziSyono moTo parivAra hato. temanA gacchamAM anazana karIne je je sAdhu kALagharma pAmatA, te sarvane AcArya mahArAja ArAdhanA karAvIne kahetA hatA ke he vatsa! tuM jo deva thAya to tAre zIdhra ahIM AvIne mane darzana ApavuM. pachI dehatyAga karIne svarge jatA hatA. paraMtu temAMnA koIe AvIne AcAryane darzana ApyA nahIM. tethI AcAryane paralokanA viSayamAM zaMkA thavA lAgI. chevaTe eka ziSya je AcAryano parama bhakta hato tenA samAdhimaraNa samaye paNa gurue ArAghanA karAvI kahyuM ke - he vatsa! tuM svargamAM jAya tyAre avazya ahIM AvIne mane darzana Apaje, pramAda karIza nahIM. pachI te paNa maraNa pAmI svarge gayo. paraMtu svarganI vicitra racanA ane nATaka vagere jovAmAM vyagra thavAthI te paNa Avyo nahIM. tethI sUrie vicAryuM ke paraloka vagere kaMI che ja nahIM. phogaTa ja bhogono meM tyAga karyo. ema vicArI mithyAtva pAmIne gacchano tyAga karI sAdhunA veSa sahita nIkaLI paDyA. pelA bhaktaziSyane keTalAka divase khyAla Avyo ke guranA premane lIdhe huM ahIM svargamAM Avyo chuM. upayoga GUJJUska detAM gurune to mithyAtva pAmelA joyA. tethI temane pratibodha karavA mATe koI gAmanA sImADamAM deve nATaka vikuvyuM. te nATaka jovAmAM gurune cha mahinA vItI gayA. to paNa sughA tRSAnI vedanA thaI nahIM. pachI cha mAsane aMte deve nATaka saMharI * = lIdhuM ane sUrine pratibodha karavA ke ? aneka upAyo karyA. deve rAjAnuM rUpa vikuvyuM ane devamAyAthI be putrane dAgInA sahita vidurvAne mokalyA. te joI sUrie vicAryuM ke huM ghare jaIza to dAgInA joIze tethI temane mArIne paNa dAgInA laI lIghA. pachI rAjA banela deve munine vahoravA mATe ghaNo Agraha karyo. paNa sUri nA pADe ke mAre AhAra nahIM joIe. tema chatAM rAjAe temanI jholI kheMcI to temAMthI dAgInA nIkaLyA. te joI rANI bolI ke - are A to mArA putronA dAgInA che. rAjA kahe--teM ja mArA putrone mArI nAkhyA che. are duSTa! tuM have jIvato zI rIte jaI zakIza? rAjAnA AvA vacano sAMbhaLI sUrie vicAryuM ke A mArA pApanuM phaLa ahIM ja maLyuM. have mane koNa zaraNarUpa che ema pazcAttApamAM sUrine paDelA joI / te deva pragaTa thaI kahevA lAgyo ke huM tamAro ziSya chuM. tame ArAghanA 134 Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mananIti karAvI hatI tethI huM marIne deva thayo chuM. Apane bodha devA mATe ja A badhuM nATaka vagere meM vikRryuM hatuM. devo sukhamAM magna thayelA hovAthI khAsa prayojana vinA manuSyalokamAM AvatA nathI. A pramANe deva thayelA ziSyanA vacano sAMbhaLIne pratibodha pAmI te suri pharIthI saMyamamAM lIna thayA. temaNe prathama darzana pariSaSTha sahana na karyo, paNa pachIthI karyo; tema bIjAoe karavuM nahIM. paNa haMmezAM bhagavaMtanA upadeza upara pUrNa zraddhA rAkhavI. 235, tattvajJAnano abhyAsa karuM. navA navA tAtvika zAstrono abhyAsa karuM, jethI bhagavAne kahelA tattva upara dRDha zraddhA thAya ane vizeSa samajaNa vadhatI jAya tema tema saMsAramAM rahelA padArtho pratyenI Asakti ghaTatI jAya. 'zrImad rAjacaMdra'mAMthI - 'vItarAgazrutano abhyAsa rAkhajo.' (1-629) pAramArthika zveta ane vRttijayano abhyAsa vardhamAna karavo yogya che.' (va.pR.35) indriyanigrahanA abhyAsapUrvaka sadyuta ane sansamAgama niraMtara upAsavA yogya che.' (va.pU. 637) "jJAnano abhyAsa jema bane tema vadhAravo; abhyAsa rAkhavo temAM kuTilatA ke ahaMkAra rAkhavAM nahIM. AtmA anaMta jJAnamaya che. jeTalo abhyAsa vadhe teTalo ocho che.'' (pR.725 ' 'AtmA che', 'AtmA nitya che', 'AtmA karmano kartA che', 'AtmA karmano bhoktA che", tethI te nivRtta thaI zake che' ane 'nivRtta thaI zakavAnA sAdhana che' e cha kAraNo jene vicAre karIne siddha thAya, tene vivejJAna athavA samyakdarzananI prApti gaNavI ema zrI jine nirUpaNa karyuM che, je nirUpaNa mumukSu jIve vizeSa karI abhyAsa karavA yogya che.'' (va.pR.4pa2) "hiMdustAnanA loko eka vakhata vidyAno abhyAsa evI rIte choDI de che ke pharIne te grahaNa karatAM teone kaMTALo Ave che. yuropiyana prajAmAM tethI UlaTuM che, teo taddana choDI detA nathI, paNa cAlu ja rAkhe che. pravRttinA kAraNane laIne vattoocho abhyAsa thaI zake e vAta judI.'' (va.pR.780) "jo Aje divase tane sUvAnuM mana thAya, to te vakhate IzvarabhaktiparAyaNa thaje, ke satzAstrano lAbha laI leje. huM samajuM chuM ke ema thavuM durghaTa che, to paNa abhyAsa sarvano upAya che.'' (va.pR.5) "karata karata abhyAsa ke, jaDamati hota sujAna; rasarI Avata jAta te, zIla para parata nizAna." 'samAdhisopAna'mAMthI :- amINa jJAnopayoga bhAvanA : "he AtmanuM! A manuSya janma pAmIne niraMtara jJAna - abhyAsa ja karo. jJAnanA abhyAsa vinA eka kSaNa paNa gumAvo nahIM. jJAnanAM abhyAsa vinA manuSyo pazu samAna che, tethI yogya kALamAM jinAgamano pATha karo ane samabhAva thAya tyAre dhyAna karo. zAstranA arthanuM ciMtana karo. vizeSa jJAnI gurujana pratye namratA, vaMdanA, vinaya Adi karo. dharmazravaNa karavAnI icchAvALA hoya temane dharmano upadeza karo. Ane abhIksa jJAnopayoga kare che. navIna ziSyonI AgaLa zrutanA arthano evo prakAza karavo ke saMzaya Adi rahita ziSyonAM hRdayamAM jema che tema svapara padArthonuM svarUpa pragaTa thaI jAya. pApa puNyanuM svarUpa, loka alokanuM svarUpa, munizrAvakanA dharmanuM svarUpa, satyArtha nirNayarUpa thaI jAya tevo jJAnAbhyAsa karavo. potAnA cittamAM 135 Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti saMsAra, deha ane bhogo pratye anAsakti (vairAgya) ciMtavavI. saMsAra, deha ane bhogonA yathArtha svarUpanuM ciMtavana karavAthI rAga, dveSa ane moha, jJAnane viparIta nahIM karI zake. sarva dravyomAM ekameka rahyA chatAM AtmAno bhinna anubhava thAya te ja jJAnopayoga che. jJAnanA abhyAsa vaDe viSayonI vAMchA nAza pAme che, kaSAyono abhAva thAya che, mAyA, nidAna ane mithyA e traNa zalya rahita thavAya che. jJAnanA abhyAsathI ja mana sthira thAya che. aneka prakAranA vikalpo nAza pAme che. gharmadhyAnamAM ane zukladhyAnamAM sthira thavAya che. vrata, saMyamathI calAyamAna thavAtuM nathI. azubha karmono nAza thAya che. jinendranuM zAsana (AjJA) pravarte che. jina gharmanI prabhAvanA paNa jJAnAbhyAsa karIne ja thAya che. jJAnanA abhyAsathI lokonA hRdayamAM pUrvanAM karelAM pApanA saMcayarUpa devuM hoya te patI jAya che. ajJAnI jIva ghora tapa vaDe karoDo bhavamAM jeTalA karma kSaya na kare teTalAM balake tethI vadhu karmono kSaya jJAnI AtmA aMtarmuhUrtamAM kare che. jina gharmano staMbha jJAnano abhyAsa ja che. jJAnanA ja prabhAvathI sarva viSayonI vAMchA choDI saMtoSa ghAraNa thAya che. uttama kSamA Adi guNo pragaTa thAya che. bhakSya-abhakSyano, yogya-ayogyano, tyAgavA yogya ke grahaNa karavA yogyano vicAra prApta thAya che. jJAna vinA paramArtha ane vyavahAra banne nAza pAme che. jJAnarahita rAjaputrano paNa nirAdara thAya che. jJAna samAna koI ghana nathI; jJAnanA dAna samAna koI dAna nathI. duHkhI, sukhI sarvane sadA jJAna ja zaraNarUpa che. svadeza paradeza sarvatra AdaramAna apAvanAra parama ghanarUpa jJAna ja che. jJAnaghana koIthI corI zakAtuM nathI. koIne ApavAthI ghaTatuM nathI. jJAna ja samyakdarzana prApta karAve che. jJAnathI ja mokSa thAya che. samyakajJAna AtmAnuM avinAzI svAdhIna ghana che. jJAna vinA saMsAra samudramAMthI DUbatA prANIno hAtha pakaDI koNa uddhAra kare? vidyA samAna AbhUSaNa nathI. vidyA vinA ekalAM AbhUSaNathI ja satparuSonA Adarane yogya banAtuM nathI. nirdhanane parama nidAna prApta karAvanAra eka samyakajJAna ja che. tethI he bhavya jIvo! bhagavAna paramakRpALu vItarAga guru tamane e upadeza kare che ke potAnA AtmAne samyakajJAnanA abhyAsamAM lagAvo, joDo. mithyAdraSTionA prarUpelA mithyAjJAnane dUrathI tajo. samyaku ane miththAnI (sAcAkhoTAnI) parIkSA karIne samyakajJAna grahaNa karo. potAnAM saMtAnane bhaNAvo, anya janone vidyAno abhyAsa karAvo. ghanavAna ho ane potAnA ghanane saphaLa karavA icchatA ho to bhaNanArA ane bhaNAvanArAne AjIvikA Adi daIne sthiratA karAvo; pustako lakhAvI do, vidyA bhaNanArAone pustaka Adi Apo. pustako zuddha karo, karAvo, chapAvo. bhaNavA, bhaNAvavAne arthe sthAna Apo. niraMtara bhaNavAmAM, zravaNa karavAmAM ja manuSya janmano kALa vyatIta karo. A amUlya avasara cAlyo jAya che. jyAM sudhI AyuSya, kAyA, iMdriyo buddhi TakI rahe tyAM sudhImAM manuSya janmanI eka ghaDI paNa samyakajJAna vinA gumAvazo nahIM. jJAnarUpI ghana paralokamAM paNa sAthe jAya che. A abhIsma jJAnopayogano mahimA karoDo jIbhothI paNa varNavyo jAya tema nathI. tethI je gRhastha ghana sahita hoya te bhAvanA bhAvIne ardhva utAro; je tyAgI hoya te niraMtara bhAvanA bhAvo." (sa.pR.178) "sallAstranA abhyAsamAM je divasa jAya te divasa ghanya che; paramAgamanA abhyAsa vinA je kALa jAya che te vyartha vahyo jAya che. svAdhyAya vinA zubha dhyAna thatuM nathI, svAdhyAya vinA pApathI chuTAtuM 136 Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mAnIti nathI, kaSAyanI maMdatA thatI nathI. satzAstranA sevana vinA saMsAra de mogo uparathI vairAgya Upajato nathI. sarve vyavahAranI ujjavaLatA, paramArthanA vicAra AgamanA sevanathI ja thAya che. zrutanA sevanathI jagatamAM mAnyatA, uccatA, ujjavaLa yaza ane AdarasatkAra pamAya che. samyakzAna ja parama bAMdhava che, utkRSTa dhana che, parama mitra che. samyAna ja svAdhIna avinAzI ghana che. svadezamAM, paradezamAM, sukhamAM, duHkhamAM, ApadAmAM, saMpattimAM parama zarArUpa samyak jJAna ja che. tethI zAstronA paramArthanuM sevana karavuM, potAnA AtmAne nitya jJAnadAna devuM tathA potAnA saMtAnone tathA ziSyone jJAnanuM ja dAna do; karoDo rUpiyAnuM dAna paNa jJAnadAna samAna nathI. ghana to mada upajAve che, viSayamAM prIti karAve che, durghAna karAve che ane saMsArarUpI aMdha kUvAmAM DUbADe che; tethI jJAnadAna samAna dAna nathI. eka zloka, ardho zloka, eka pada mAtrano paNa je nitya abhyAsa kare te zAstrArthano pAragAmI thaI jAya. vidyA che te parama devatA che, je mAtApitA jJAna-abhyAsa karAve che te karoDo rUpiyAnuM ghana dIdhuM. samyakttAnanA dAtA gurunA upakAra samAna traNe lokamAM koIno upakAra nathI. jJAna denAra gurunA upakArane oLave (lope) tenA jevo kRtaghrI pApI koI nathI. jJAnanA abhyAsa vinA vyavahAra paramArtha bannemAM jIva muDha rahe che tethI pravacanabhakti ja parama klyANa che. pravacananA sevana vinA manuSya pazu samAna che. pravacanabhakti hajAro doSono nAza karanArI che, teno bhaktipUrvaka artha utAro, tethI samyak darzananI ujvalatA thAya che. (capR.239) 'boghAmRtabhAga-1'mAMthI :- je je zIkhyA hoya teno abhyAsa na rAkhe to jatuM rahe. abhyAsa na kare to nAza pAme, AvaDe nahIM. paNa jJAnakaLA evI che ke AtmAnuM jJAna eka vAra pragaTyuM to vadha vadha kare, e jAya nahIM. eka vakhata jJAna pragaTa thAya to pachI vadhatuM jAya. kevaLajJAna sudhI laI jAya. bhaNavAnI kaLAo che, te badhI kaLAo, abhyAsa na rAkhe to nAza pAme che. (bo.1 pR.160) prajJAvabodha'mAMthI : "AgamanA abhyAse ujjavala sau vyavahAra saghAto, poSAye 52mArtha-vicAro, ujjavala yaza phelAtoahoho ! parama zruta. upakAra ! bhavine zruta parama AghAra. sabhyajJAna ja uttama ghana che, suSka zreSTha vicAro, svAdhIna Apada-saMpadamAM ura-kaMThe zobhana ghAro ahoho jJAna-dAna potAne dejo vaLI saMtAnAdine, koTi ghanathI paNa te adhikuM, haNaze mada Adine "ahoho zloka, kaDI, lITI ke pada paNa nitya bhaNe je bhAve, te pAraMga zAstrono banaze pravacana-bhaktiprabhAve aThoTho (pR.33) *sAdI zikhAmaNa'mAMthI :- abhyAsa vaDe sarva siddhi eka bALakanuM dRSTAMta - abhyAsathI popaTa jevuM prANI vivekI vANI zIkhI zake che. abhyAsathI jaMgalI krura siMho paNa manuSyanA tAbe thAya che. abhyAsathI UMcu jJAna prApta karI zakAya che. koI eka 137 Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti taratanA janmelA bALakane evA sthAnamAM koIe rAkhyuM hatuM ke, jyAM koInI bolacAla suddhAM nahotI ane te baccAnuM saMrakSaNa karavAne eka AyA (payapAna karAvanAra) rAkhavAmAM AvI hatI. je AyA paNa bolAvyA calAvyA vinA ja payapAna karAvIne tyAMthI cAlI AvatI. ema karatAM bALaka moTuM thayuM ane dUgha choDAvIne anna khAtAM zIkhavADyuM chatAM paNa tenI sAthe bolacAla na karavI tevo baMdobasta rAkhavAmAM Avyo hato. chokaro moTo thayo. bAreka varSanI uMmara thavA AvI te vakhate A chokarAne zuM AvaDe che tenI tapAsa karavAmAM AvI to chokaro kevaLa pazunI mAphaka kazuM bolI ke samajI zakato nahoto. AvI rIte abhyAsa vinA manuSyane koIpaNa prakAranuM jJAna prApta thatuM nathI. mATe jevA saMskAra nAkhavA hoya tevo tene abhyAsa karAvavo jarUrI che. (pR.119) "dharmAmRta'mAMthI :- "avidyAnA abhyAsarUpa saMskAro laIne mana vaza thatuM nathI. tethI mithyA. saMkalpavikalparUpa vikSepavALuM thaIne bhaTake che, te ja mana jo samyakajJAnanA abhyAsathI susaMskAravALuM karavAmAM Ave to potAnI meLe ja AtmAne vaza thaIne sthira thaI rahe che." (pR. 107) mATe sadA tattvajJAnano abhyAsa karavA prayatnazIla rahuM. 236. kaMdamULanuM bhakSaNa na kare. upadezAmRta'mAMthI - "jIve hajI gharma jANyo nathI. tyAganuM phaLa maLe che. 'tyAge tenI Age ane mAge tethI bhAge." ema kahevAya che. kaMdamULa-lasaNa-DuMgaLI-baTAkA vagere, lIlotarI, umaraDAM, vaDanA TeTAM, pIMpaLanA TeTA, pIpaLAnA TeTA evAM abhakSya phaLa khAvAthI kharAba gati thAya che, buddhi bagaDe che. keTalo kALa jIvavuM che? keTalAya loka ghara karAvI bhogavyA pahelAM marI jAya che. manuSyabhava pAmIne jo cetI na levAya to narakatiryaMcanA bhavamAM duHkha bhogavavAM paDaze." (u.pR.330) jaina tatvajJAna citrAvalI-prakAza'mAMthI : anaMtakAya-kaMdamULa abhakSya - eka zarIramAM anaMtA jIvo hoya che. jene sAghAraNa vanaspati kahevAmAM Ave che. jenI naso, sAMghA, gAMTha, tAMtaNA-rekhA dekhAya nahIM. jeno koIpaNa bhAga chedIne vAvavAthI pharI Uge te anaMtakAya che. je khAvAthI anaMtajIvono nAza thAya che. tevA baTAkA, DuMgaLI, lasaNa, Adu, lIlI haLadara, mULA, ratALu, gAjara, sUraNa, thega, komaLa AmalI, phaNagA phUTelA kaThoLa, garamara vagere 32 prakAre anaMtakAya varyu che. je khAvAthI buddhi vikArI, tAmasI ane jaDa bane che. gharma viruddha vicAro Ave che. mATe te narakanAM AzrayadvAra che. (pR.48) | 'abhakSya anaMtakAya vicAra'mAMthI - batrIza anaMtakAyanA nAma 1 bhUmi madhye kaMda thAya, 7 viralI-latAvizeSa, 12 lasaNa evI sarva kaMdajAti sophAlI, bhoMyakoLu 13 vAMsakArelA eTale 2 lIlI haLadara 8 kuMvAra (tenA zelarA paNa varjavA) vAMsa saMbaMthinI kArelI 3 zRMgabera - lIluM Adu 9 thoharIkaMda (thora) te sIja tathA 14 gAjara 4 suraNakaMda laMkAsIjanI jAti 15 luNI eTale 5 vajakaMda 10 lIlo kacaro sAjI vanaspati 6 satAvaLI velI auSadhi 11 gilo-gulavela (gaLo) 16 loDhI padhini kaMda ALL RI , 138 Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti 17 garamara (girikartI) 23khIloDAkaMda 29 palaMkAnI bhAjI 18 kisalaya patra 24 amRtavelI 30 suaravallI 19 khIrasukaMda 25 mULA 31 komaLa AMbalI ke 20 thega 26 bhUmiphoDA 32 baTAkA, ratALu, 21 harimotha 27vathulAnI bhAjI piMDALu" 22 luNavRkSanI chAla 28virUDhAhAra bAvIza abhakSya - 1. gulara, 2. plekSa, 3. kAkoduMbarI, 4. vaDa ane 5. pIpala e pAMca jAtinA phaLa 6. mAMsa, 7. madirA, 8. mAkhaNa, 9. madhu e cAra vikRtti (mahAvigaI) vikAra karanArI vigaI, 10. ajANyuM phaLa, 11. ajANyAM phula, 12. hima (barapha), 13. viSa, 14. karA, 15. sacitta mATI, 16. rAtri bhojana, 17. gholavaDAM-kAcAM dUgha, dahIM, chAza sAthe mizra karela dvidaLa (kaThoLa), 18. rIMgaNA, 19. paMpoTA-khasakhasanA DoDA (khasakhasano sarvathA tyAga karavo), 20. siMgoDA (jo ke te anaMtakAya nathI tathApi kAmavRddhijanaka hovAthI tathA pANImAM thatAM hovAthI "jastha jala tattha varNa" varNa eTale vanaspati e rIte anaMtakAyanA saMbaMghavALA hovAno saMbhava hovAthI varjanIya che) 21. vAyaMgaNa ane 22. kAyavANi" (pR.89) uparokta vastuomAM ghaNA jIvonI hiMsA hovAthI teno sadA tyAga rAkhuM. puruSArthasiddhi-upAya'mAMthI:- have ahIM eka sAdhAraNa vanaspatino vicAra karavAmAM Ave che. jemake eka baTeTuM lyo. A baTeTAnA jeTalA pradezo che tenA karatAM asaMkhyAtaguNAM zarIra che, te baghAM zarIranA piMDane "jhaMgha' kahIe chIe. (jema eka ApaNuM zarIra che.) ane te eka | ( nigoda deha aMghamAM asaMkhyAta lokapramANa aMDara' che. (jema ApaNA AvAsa zarIramAM hAtha, paga vagere anaMtAnaMta upAMga che.) ane eka aMDaramAM ja jIva rAzi anDara ' asaMkhyAta lokapramANa 'AvAsa' che, (jema ApaNA hAthane AMgaLIo che.) ane eka AvAsamAM asaMkhyAta lokapramANa 'pUlavi' che, (jema eka AMgaLImAM traNa veDhA hoya che, ane eka pulavi' mAM asaMkhyAta lokapramANa nigodanA "zarIra' che. (jema eka veDhAmAM aneka rekhAo che.) ane eka nigoda zarIramAM anaMta siddha (muktAtmA)nI rAzithI anaMtaguNA jIva che (jema eka AMgaLInI rekhAmAM asaMkhyAta pradeza che.) e rIte eka baTeTAmAM athavA eka baTeTAnA TukaDAmAM anaMtAnaMta jIva rahe che. tethI AvI vanaspationo zIdhra tyAga karavo joIe. (pR.123) 237. koI vastu joI rAyuM nahIM. jagatamAM aneka vastuo che te joI rAga karuM nahIM ke dveSa karuM nahIM. koIpaNa vastu kharAba nathI ke sArI nathI. sarva vastuo pudagalanI banelI che. ekanI eka vastu ekane sArI lAge ane bIjAne 2 thai pulavi 139 Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti kharAba lAge. ekane kapaDAno lAla raMga game ane bIjAne lAla raMga na game. tethI lAla raMga kharAba nathI temaja sAro paNa nathI. jema che tema che. mAtra dRSTimAM sArA khoTAno bhAva che. mATe koI vastu joI rAcuM nahIM eTale rAga karuM nahIM. je vastu pratye rAga che te vastu koI laI jAya to te pratye dveSa thAya. jyAM rAga che tyAM dveSa samAyelo ja che. mATe koI vastu temAM rAga na thavA jAgRta rahuM. joI 'zrImad rAjacaMdra'mAMthI - "A dehe karavA yogya kArya to eka ja che ke koI pratye rAga athavA koI pratye kiMcitmAtra dveSa na rahe. sarvatra samadazA varte. e ja klyANano mukhya nizcaya che.'' (pR.604) mokSamALA vivecana'mAMthI tuccha vastuthI AnaMda. jagatanI badhI vastuo tuccha che. temAM AnaMda mAne te tuccha vastuthI AnaMda. evA jIvane jJAnIpuruSanA vacanamAM AnaMda Ave nahIM. tuccha vastuthI AnaMda mAne che tene ucca vastuthI je AnaMda che tenI khabara nathI. indriyonI bAhya vastuomAM jIvano lakSa che. tethI A vastu vilAyatathI ANI che ema mahattA mAne. paraMtu jJAnI pAse che te uttama vastu che, tenI khabara nathI tethI tuccha vastu meLavavA prayatna kare; emAM ja raMjAyamAna thAya ane enI ja vAto kare. jethI mokSasukha e uttama lakSa che te tarapha enuM lakSa na jAya. jagatanI vastuo tuccha che emAM te citta jAya to AtmAmAM citta na Ave. (pR.29) - jagatanI vastuo dekhAvamAM suMdara lAge, tethI jIva dekhata bhUlImAM paDyo che, dekhe che ane bhUle che. rAjA prajAnuM dRSTAMta- jIvanamAM prApta ka2vAM yogya mAtra Atmaghana. eka rAjAe evo hukama karyo ke sUryodayathI sUryAsta sudhImAM rAjAnA bhaMDAramAMthI je vastuo joIe te laI jaI zako cho. te sAMbhaLI loko rAjabhaMDAramAMthI vastuo levA nIkaLyA. paNa rAjAe rastAmAM pAMca indriyonA viSayonI evI adbhuta racanA karI ke loko khAvA, pIvA, jovA, sAMbhaLavAmAM ja rAcI mAcIne tyAMja lIna thaI gayA. rAjAnA bhaMDAra sughI to koIka ja pahoMcI zakyuM haze. teno upanaya ema che ke sUryodaya samAna manuSyabhava jANavo ane sUryAsta samAna maraNa jANavuM. rAjabhaMDAra samAna sadguru bhagavaMta jANavA. jIvana ane maraNa vaccenA gALAmAM sadguru bhagavaMta pAse Atmadhana prApta karI zakAya che. paNa jIva to saMsAranI vastuo joIne temAM ja rAcI rahe che. mATe kRpALudeva jaNAve che ke tame saMsAranI koIpaNa vastu joI lIna thazo nahIM, paNa Atmaghana prApta karavA sadA prayatnazIla rahejo. 238. AjIvikA mATe upadezaka thAuM nahIM. (2) upadezakane jyAM svArtha Avyo tyAM te upadeza vAsanAvALo thayo. te bannene nukazAnakartA che. nispRha bhAve Apela upadeza te potAne ane parane lAbhadAyaka thAya. 'zrImad rAjacaMdra'mAMthI - "mana vacanAdi baLavAna yogavALA judA judA puruSo bodha prarUpatA AvyA che, prarUpe che; paNa hai prabhu ! vAsanAne kAraNe te bodha vAsita che, mAre to nirvAsita bogha joIe che. te to, he vAsanA viSaya kaSAyAdi jeNe jItyA che evA jina vItarAga ajitadeva ! tAro che. te tArA paMthane huM khojI, nihALI rahyo chuM, te AdhAra mAre joIe che, kAraNa ke pragaTa satyathI dharma prApti thAya che.'" (va.pR. 664) yathArtha rIte upadeza yogya bhUmikA te chaThThuM ane teramuM guNasthAnaka che. 140 Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti "udayane yoge tathArUpa AtmajJAna thayA prathama upadezakArya karavuM paDatuM hoya to vicAravAna mumukSu paramArthanA mArgane anusaravAne hetubhUta evA satparuSanI bhakti, sapuruSanA guNagrAma, sapuruSa pratye pramodabhAvanA ane puruSa pratye aviroghabhAvanA lokone upadeza che; je prakAre matamatAMtarano abhiniveza TaLe, ane satyaruSanA vacana grahaNa karavAnI AtmavRtti thAya tema kare che. vartamAnakALamAM te prakAranI vizeSa hAni thaze ema jANI jJAnI puruSoe A kALane duSamakALa kahyo che, ane tema pratyakSa dekhAya che." (va.pR.492) "yathArthajJAna utpanna thayA prathama je jIvone upadezakapaNuM vartatuM hoya te jIve je prakAre vairAgya, upazama ane bhaktino lakSa thAya te prakAre prasaMga prApta jIvone upadeza Apavo ghaTe', ane je prakAre tene nAnA prakAranA asa Agrahano tathA kevaLa veSavyavahArAdino abhiniveza ghaTe te prakAre upadeza pariNAmI thAya tema AtmArtha vicArI kahevuM ghaTe. krame karIne te jIvo yathArtha mArganI sanmukha thAya evo yathAzakti upadeza kartavya che." (va.pR. 493) "vyAkhyAna karavuM paDe to karavuM; paNa A kartavyanI hajA mArI yogyatA nathI ane A mane pratibaMdha che, ema samajatAM jatAM udAsIna bhAve karavuM. na karavA mATe jeTalA sAmAne rucikara ane yogya prayatna thAya teTalA karavA ane tema chatAMya jyAre karavuM paDe to upara pramANe udAsIna bhAva samajIne karavuM." (va.pR.261) "munine vyAkhyAna karavuM paDatuM hoya to pote svAdhyAya kare che evo bhAva rAkhI vyAkhyAna karavuM. munine savAre svAdhyAyanI AjJA che, te manamAM karavAmAM Ave che, tenA badale vyAkhyAnarUpa svAdhyAya UMcA, svare mAna, pUjA, satkAra, AhArAdinI apekSA vinA kevaLa niSkAmabuddhithI AtmArthe karavo. (va.pR.678) "boghAmRta bhAga-3'mAMthI - khAsa lakSamAM rAkhavAnuM e che ke gharmane nAme bIjAne bhoLavI, gharmanI vAtothI rAjI thaI vagara mahenate AjIvikA calAvavAnI vRtti rAkhe to jIvane adhogatinuM kAraNa chejI. (bo.-3 pR.506) "prajJAvabogha' mAMthI - "AtmArthe jo nA ArAdhyAM vAcana-zravaNa nakAmuM, ArjevikA, kIrti, mada mATe sAthe baMghana sAmuM. ahoho ! parama zrata-upakAra! bhavine zrata parama AghAra."(pR.34) 239. tArA niyamane toDuM nahIM. "zrImad rAjacaMdra'mAMthI :- je niyamomAM aticArAdi prApta thayAM hoya tenuM yathAvidhi kRpALu munizrIo pratye prAyazcitta grahaNa karI AtmazuddhatA karavI yogya che, nahIM to bhayaMkara tIvra baMghano hetu che. niyamane viSe svecchAcAra pravartana karatAM maraNa zreya che, evI mahatparuSonI AjJAno kAMI vicAra rAkhyo nahIM; evo pramAda AtmAne bhayaMkara kema na thAya?" (va.pR.654) "boghAmata bhAga-1'mAMthI - "niyama karyo hoya ane aticAra vagere doSa lAge to te mATe potAnA AtmAne niMdavo, paraMtu ema na thavuM joIe ke doSa thaze to pharI te pramANe karI laIzuM. ema thAya to tevA bhulAvAmAM tyAMnuM tyAM rahevAya. guru pAse doSanuM prAyazcitta levuM te gartA kahevAya. guru pAse doSanuM 141 Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti prAyazcitta levAthI niHzalya thavAya." (bo.1 pR.34) boghAkRta bhAga-3'mAMthI :nityaniyama prANanI peThe sAcavavA yogya chejI. sapuruSanI rUbarUmAM je vacana ke Teka aMgIkAra karI hoya te na cukAya eTaluM mAhAbhya mumukSanA hRdayamAM rahevuM joIe. hAthInA dAMta bahAra nIkaLyA te nIkaLyA, pAchA pese nahIM tema sajananuM vacana phare nahIM. durjananuM vacana, kAcabAnI Doka ghaDImAM bahAra ne ghaDImAM pAchI kheMce tenA jevuM, "abI bolyA abI phoka thaI jAya tevuM hoya che, mATe have kadI nityaniyama na cukAya tevI kALajI rAkhavA bhalAmaNa chejI. (bo.3 pR.328) kaMI vaghAre na bane to nityaniyamanA traNa pATha savAre jAgatAM ja bolI javA ane temAMthI ekAda kaDI te divase vAraMvAra vicAravA nakkI karI pathArImAMthI UThavuM, ane maMtranuM smaraNa 108 vAra to jamatAM pahelAM ke pachI karI levuM. pachI haratAM-pharatAM jeTalI vAra maMtranuM raTaNa rahyA kare teTalo vadhAre lAbha; paNa ATaluM to avazya karavuM evo draDha nizcaya karavo. je divase nityaniyama savAre, bapore ke sAMje paNa na bane te divase UMghavAno mane haka nathI, ema mAnavuM. thAkane lIdhe UMgha sivAya kaMI paNa na bane tevuM lAge to UMgha pUrI thaye to jarUra te nityaniyama pUro karI levo. rAtre jAgIne paNa nityaniyama karIne paNa pharI UMdhI zakAya. te pramANe na bane to bIje divase mIThuM, gaLyuM ke ghI Adi svAdamAMthI kaMIka nathI vAparavuM evo niyama karavAthI niyamita thaI zakAze. mana upara vAta lIdhI to teno upAya nIkaLI zakaze. mATe gharmanI bAbatamAM DhIlA na paDavA ane bane teTalA bhalA, vicAravAna ane samajaNa ApavI na paDe tevA thavA preraNA A patrathI thAya tema kartavya chejI. (bo.3 pR.665) "gharmAmRta'mAMthI - prANAMte paNa niyama toDuM nahIM caMDa mAtaMganuM draSTAMta - "ujjainamAM caMDa nAme mAtaMga-bhaMgI hato. tene caudazane divase hiMsAno tyAga hato. rAjAe aSTAlikA mahotsava nimitte ATha divasa hiMsA baMdha chouuuuN 5 karAvI hatI. tyAre rAjAnA kuMvare bakaro mAryo. kuMvarane phAMsI ApavA 2caMDane bolAvyo. te divase caudaza hovAthI caMDa saMtAI gayo. tenI ke strIe kahyuM ke te paragAma gayo che. pachI kuMvaranA dAgInAnA lobhathI khUNAmAM che ema batAvyuM. tethI rAjAnA sipAIo caMDane rAjA pAse pakaDI gayA. teNe mAravAnI nA kahI tethI rAjA samajyo ke kuMvaranA kAryamAM teno bhAga haze tethI bannene bAMdhI taLAvamAM nakhAvyA. tyAM deva - hato teNe gharmAtmA jANI caMDane siMhAsana para besADI kuMvara pAse chatra da gharAvyuM ema teno mahimA pragaTa karyo. (pR.450) 240. zrutajJAnanI vRddhi karuM. jene AtmasAkSAtkAra thayo che evA zAstA puruSanA vacano te satkRta che. "zrImad rAjacaMdra'mAMthI - "AtmasvabhAvanI nirmaLatA thavAne mATe mumukSu jIve be sAdhana avazya karIne sevavA yogya che; satkRta ane satsamAgama. pratyakSa satparuSono samAgama kvacit kvacit TNI / pakaDI gayA. te 142 Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti jIvane prApta thAya che, paNa jo jIva sadgaSTivAna hoya to satkRtanA ghaNA kALanA sevanathI thato lAbha pratyakSa satparuSanA samAgamathI bahu alpa kALamAM prApta karI zake che; kemake pratyakSa guNAtizayavAna nirmaLa cetananA prabhAvavALAM vacana ane vRtti , kriyAceSTitapaNuM che. jIvane tevo samAgamayoga prApta thAya evuM vizeSa prayatna kartavya che. tevA yoganA abhAve satkRtano paricaya avazya karIne karavA yogya che. zAMtarasanuM jemAM mukhyapaNuM che, zAMtarasanA hetue jeno samasta upadeza che, sarve rasa zAMtarasagarbhita jemAM varNavyA che, evAM zAstrano paricaya te satkRtano paricaya che." (va.pR.618) "zubhecchAthI mAMDIne kSINamohaparyata satkRta ane satsamAgama sevavA yogya che. sarvakALamAM e sAdhananuM jIvane durlabhapaNuM che. temAM AvA kALamAM durlabhapaNuM varte te yathAsaMbhava che. duSamakALa ane "huMDAvasarpiNI" nAmano AzcaryabhAva anubhavathI pratyakSa draSTigocara thAya evuM che; Atmazreya-icchaka puruSe tethI kSobha na pAmatAM vAraMvAra te yoga para paga daI satkRta, satsamAgama ane savRtti baLavAna karavA yogya che." (va.pR.618). kALanA doSathI apAra zratasAgarano ghaNo bhAga visarjana thato gayo ane biMdumAtra athavA alpamAtra vartamAnamAM vidyamAna che..... zruta alpa rahyA chatAM, matamatAMtara ghaNA chatAM, samAghAnanAM keTalAMka sAghano parokSa chatAM, mahAtmApuruSonuM kvacitatva chatAM, he Aryajano! samyakdarzana, zratanuM rahasya evo paramapadano paMtha, AtmAnubhavanA hetu, samyakracAritra ane vizuddha AtmadhyAna Aje paNa vidyamAna che, e parama harSanuM kAraNa che." (va.pR.581) "je mRtathI asaMgatA ullase te zratano paricaya kartavya che." (va.pR.608) citta avikSepa rAkhI paramazAMta zratanuM anuprekSaNa kartavya che." (va.pR.637) "parama zAMta zratanuM manana nitya niyamapUrvaka kartavya che." (va.pR.641) "jJAna ehi ja AtmA" e ekAMta nizcayanayathI che. vyavahArathI to e jJAna avarAyeluM che. teno ughADa karavAno che. e ughADa thavA bhaNavuM, gaNavuM, upadezazravaNa, zAstravAMcana Adi sAdhanarUpa che. paNa e bhaNavuM, gaNavuM, upadezazravaNa, zAstravacana Adi samyakdRSTie thavuM joIe. A zrutajJAna kahevAya che. saMpUrNa nirAvaraNa jJAna thatAM sudhI e zrutajJAnanA avalaMbananI jarUra che. "huM jJAna chuM', "huM brahma chuM' ema pokAryuM jJAna ke brahma thaI javAtuM nathI. te rUpa thavA sallAstrAdi sevavAM joIe." (pR.663) "boghAmRta bhA3'mAMthI - "jJAnanI vRddhi thaI zake che e sarvanA anubhavano viSaya che, to je vadhI zake te pUrNa paNa thaI zake. pUrNa jJAna te ja sarvajJatA che." (bo-3 pR.355) "prajJAvabogha'mAMthI - viSaya-kaSAye je dina vItyA te to sarve bhUMDA, sanzAstronA abhyAse je vIte te dina rUDA-ahoho. sallAstronA svAdhyAye zubha dhyAna viSe mana rAkho, pramAda, pAtaka to jhaTa chUTe, upazama-amarasa cAkho -ahoho. sanzAstronA sevana viNa to bhava, tana, bhogAdimAM, vRtti pharatI kadI na aTake, kyAMthI virAga vaghe tyAM?-ahoho(pR.32) 143 Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti "pUjA saMcaya'mAMthI - "zaraNAvaMta susaMyamI, gurukulavAsI sAtha; zruta abhyAsa karI bhaje, tare saMsAra agAze." bhAvArtha - jinezvara bhagavaMta upara zraddhAvaMta evA susaMyamI sAdhu, gurukulavAsI eTale potAne dIkSA ApanAra AcAryanA ziSya samudAya sAthe rahIne, kRtano abhyAsa karI, prabhune bhajI, agAgha evA saMsAra sAgarane tarI jAya che. zrutadAyaka jinarAjane dhyAvo, jIma atizaya jJAnane pAvo re; kRtanA adhikArI. mRtaphaLa virati, viratiphaLa dhyAna, dhyAne lahe samayikajJAna re. zrutanA adhikArI" bhAvArtha - zrutajJAnane ApavAvALA evA jinezvara prabhune dhyAvo, pUjo. jethI kevaLajJAnane pAmazo. zrutajJAnanuM phaLa virati eTale tyAga che. viratinuM phaLa AtmAnuM dhyAna pragaTe che. tathA dhyAna vaDe jIva samayikajJAna eTale kevaLajJAnane pAme che. zratathI zaraghA thira rahe, zaraghAthI vrata sAra; vratathI zivasukha pAmIe, tiNe mRta jagadAghAra. zruta viNa je kiriyA kare, te saMsAranuM mULa; zrata-upayoge je kriyA, te zivapada anukULa." bhAvArtha - zrutajJAnathI jIvanI samajaNa vadhe che. hitAhitanuM bhAna thAya che. jJAnIpuruSanA boghanA AghAre samajIne je zraddhA kare te sthira rahe che. koInA kahevAthI zraddhA karI hoya paNa bIjo vyakti jyAre bIjI rIte samajAve tyAre tevI rIte zraddhA karavA lAgI jAya che. kAraNa samajIne eNe grahaNa karyuM nathI. samajIne zraddhApUrvaka vrata grahaNa kare te ja sArarUpa che. nahIM to vrata laIne mUkatA vAra na lAge. sAcI zraddhApUrvaka je vrata le che tene avazya mokSasukha prApta thAya che. te mATe prabhuzrIjI kahetA ke nAcI kUdIne paNa eka zraddhA karI lyo ke A paramakRpALudeva sAcA che. tethI zrutajJAna che te jagatanA jIvone AdhArarUpa che kemake te sAcI zraddhA karAve che. zratajJAna vinA je je kriyA kare te saMsAranuM mULa che. zrutajJAnanA AdhAre je kriyA kare te mokSapadane anukULa che arthAt mokSapadanI prAptinuM kAraNa thAya che. (zrutajJAnapUjA pR.154-155) boghAmRta bhAga-2'mAMthI - zAstrAbhyAse savaLI samajaNa thatAM saMsArano tyAga purohitanuM DrAMta - "eka purohita hato. te zAstro bhaNelo, paNa kaSAya maMda nahIM. te roja rAjAnI sAthe phare. rAjAe tene potAnI vIMTI rAkhavA ApI. te purohita vIMTI pAchI ApavI bhUlI gayo. saMdhyAkALe sarovaranA kinAre aMjali ApatAM vIMTI sarI paDI. te nIce kamaLamAM paDI, paNa brAhmaNane khabara nahIM. ghera gayA pachI vIMTI na joI tethI rAjAno bahu bhaya lAgavA lAgyo. ghaNo vicAra karyo paNa vIMTIno patto lAge evo upAya maLyo nahIM. pachI eka jaina jJAnI sAthu ahIM AvyA che evuM tenA sAMbhaLavAmAM AvyuM. tethI te tyAM gayo ane kahyuM ke bApajI, eka kAma che. munie jANyuM ke A bhavya jIva che. tethI kahyuM ke bhale kaho. pachI teNe vIMTInI vAta karI. munie kahyuM sarovaramAM aMjali ApI hatI tyAM kamaLamAM paDI che. savAre kamaLa khUle tyAre jaIne jojo. pachI vIMTI maLI, te laIne rAjAne ApI Avyo. e eka ciMtA maTI, paNa A vidyA mArI pAse nathI, mATe e vidyA mAre zIkhavI, chetarIne paNa zIkhavI 144 Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ purohitA A eni S T kamaLa uparathI, vIMTI hA che". purohitane vIMTI ApatA rAjA vIMTI bAbata munine pUchaparacha karatAM purohita muni pAsa vidyA zIkhavAnI kuTuMbane jANa karyuM che zAstra abhyAsathI have ghera koNa jAya? ema kahetA purohita muni Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ muninI AjJAthI bhIle karela kAgaDAnA mAMsano tyAga potAnA vratamAM nizcala rahela bhIla zreNike rAjAnI pUrvabhava, che te bhIla saugharma devalokamAM utpanna devalokathI AvI thayelA zreNika rAjA Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti ema thayuM. te ghera gayo ane kahyuM ke huM vidyA levA mATe jAuM chuM. teo mane kaheze ke sAdhu / thA to sAghu paNa thaIza, paNa vidyA zIkhI pAcho AvIza. ema kahI te muni pAse gayo. munie tene dIkSA ApI, pachI te zAstrAbhyAsa karato. thoDAMka varSo gayAM pachI munie kahyuM ghera javuM che? teNe kahyuM have koNa jAya? baLyuM e ghara." (bo.-2 pR.360) purohite muni pAse dIkSA laI zAstrono abhyAsa karyo to zrutajJAnanI vRddhi thaI ane saMsAra pratye sAco vairAgya AvavAthI ghare javAnI icchA maTI gaI. e badho prabhAva zrutajJAnano che. mATe mahApuruSo kahe che ke tame paNa zrutajJAnanI vRddhi karo. tene bhaNo, bhaNAvo ane bhaNatA hoya tenI anumodanA karo. jethI bhagavAnanA kahelA tattvo samajAya ane sazraddhAnuM AtmAmAM bIjAropaNa thAya. ATha dRSTinI sajhAya' mAMthI - "lekhana pUjana ApavuM, zrata vAcanA ugrAho re; bhAva vistAra sajajhAyathI, ciMtana bhAvana cAho re. vIrajinesara dezanA artha- AtmAnI jAgRti rahe ane saMsAra uparathI vairAgya thAya evAM zAstro lakhAvavAM, tevA zAstronuM puSpAdi vaDe pUjana karavuM, potAnI pAse hoya te zAstra anyane vAMcavA ApavuM, AcArya pAse zAstranuM vAraMvAra zravaNa karavuM ane vAcanA eTale zIkhavAnI AjJA, ugrAho eTale vidhipUrvakavinaya namaskAra sahita grahaNa karavA udyamI thavuM. guru pAse teno bhAva-artha, temaja vistAra kare te samajavo ane pachI tadanusAra svAdhyAya karavo, te saMbaMdhI ciMtana, bhAvana eTale manana tathA anuprekSAmAM tatpara rahevuM, e vagere paNa yoganAM bIja athavA kAraNa che." (pR.10) zrutajJAnanI vRddhi karavI e paNa eka yoganuM bIja hovAthI AtmArthe avazya kartavya che. 241. tArA niyamanuM khaMDana karuM. tArA batAvelA niyamonI prazaMsA karuM. tene draDhapaNe vaLagI rahuM, paNa kadI khaMDana karuM nahIM. boghAmRta bhAga-1'mAMthI :- "prazna - ApaNe ekAsaNuM, upavAsa, vrata, niyama je je karavAM hoya te bhagavAnane pUchIne karavAM? uttara- hA, ANAe ghamo ANAe tavo. tame je sukha jANyuM che, anubhavo cho te sukha prApta karavA tamArI AjJAthI A niyama vagere karuM chuM, ema citrapaTa AgaLa bhAva karI karavuM. jJAnInI AjJA oLaMgIne kaMI karavuM nathI. jJAnI pratyakSa hoya to pUchIne kare ane pratyakSa na hoya to emanA citrapaTa AgaLa jaI A pratyakSa ja che ema jANI, he bhagavAna! ApanI AjJAthI A karuM chuM, ema bhAvanA karI vrata niyama vagere karavAM." (bo.1 pR.351) gharmAmRta'mAMthI - maraNAMte paNa niyamanuM khaMDana karavAthI thayela tIrthaMkara pada prApti zreNika rAjAnA bhIlabhavanuM draSTAMta - "zreNikano jIva agAu trIje bhave viMdhyAcaLa parvatanA kuTaca nAmanA vanamAM khadirasAra nAmano bhIla hato. eka divasa teNe samAdhigupta nAmanA munirAjane joyA, tyAre ghaNA harSa sahita namaskAra karyA. tenA uttaramAM te munirAje "Aje tane gharmalAbha ho'! evo AzIrvAda Apyo, tyAre te bhIle pUchyuM "he prabho! gharma zuM che ane tethI jIvone lAbha zo thAya che?" munirAja bolyA ke "mamAMsAdikanuM sevana pApanuM kAraNa che tethI teno tyAga karavo te dharma 145 Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti che. te gharmanI prApti thavI te gharmalAbha che. gharmasevanathI jIvone puNyanI prApti thAya che ane puNyathI svarganA uttama sukha maLe che." A sAMbhaLI bhIle kahyuM ke e gharma mArAthI pALI zakAya tema nathI. tyAre munirAje tenA kuLano vicAra karIne pUchyuM- he bhavya! zuM teM kAgaDAnuM mAMsa kadI khAdhuM che? te buddhimAna zreSTha bhIla vicAra karIne bolyo-"nA, meM kAgaDAnuM mAMsa to kadI khAdhuM nathI." tyAre munirAje kahyuM to kAgaDAnuM mAMsa tAre jarUra choDI devuM joIe. te vacana sAMbhaLI bhIle prasanna thaIne kahyuM ke mane e vrata Apo. pachI muni pAse vrata laIne, munine namaskAra karI te bhIla potAne ghera gayo. keTaleka kALe te bhIlane koI asAdhya roga thayo. vaidyoe batAvyuM ke kAgaDAnuM mAMsa khAvAthI A roga maTI zake. te sAMbhaLI te bhIle vicAryuM ke bhale mArA prANa jAo, te caMcaLa prANothI mAre zuM prayojana che? meM gharma pAmavA mATe munirAja pAse vrata svIkAryuM che teno bhaMga na karI zakuM. huM A pAparUpa mAMsa khAIne Aje jIvavA nathI icchato, ema vicArIne teNe kAgaDAnuM mAMsa khAvAno svIkAra na karyo. tenI A vAta sAMbhaLatA zuravIra nAmano teno sALo sArasa nagarathI tene samajAvavA mATe nIkaLyo. raste AvatAM gahana vanamAM eka vaDa nIce beThelI koI raDatI strIne teNe joI. zUravIre teNIne pUchyuM: "tuM kema raDe che?" tenA uttaramAM te bolI ke "tuM lakSapUrvaka sAMbhaLa-huM vanayakSI chuM ane ahIM A vanamAM rahuM chuM. tArA banevI khadirasAra vyAdhithI bahu pIDita che ane kAgaDAnuM mAMsa tyAgavAthI te mAro pati thaze. paraMtu have tuM teNe tyAga karela mAMsa khavaDAvavA mATe jaI rahyo che ane e rIte tene ghora narakamAM nAkhIne duHkhono pAtra banAvavA icche che te mATe huM raDuM che. he bhadra! tuM te tAro Agraha choDI de." A pramANe devInI vAta sAMbhaLIne zUravIra AgaLa cAlyo ane kuTacavanamAM AvI khadirasAra rogIne joyo. pachI bolyo ke vaidhe je auSadhi batAvI che te mArI prasannatA arthe paNa khAo. tenA uttaramAM mAMsanI anicchA karato khadirasAra bolyo ke tuM mArA prANasamAna priya bhAI che ane snehane lIdhe mAru jIvita rahevAnI icchAthI Ama kahe che. paraMtu vatano bhaMga karIne jIvita rahevAthI jIvanuM hita nathI thaI zakatuM. vaLI vrata bhaMga karI jIvatA rahevuM te durgatinuM paNa kAraNa che. A pramANe kahIne te potAnA vratamAM nizcaLa ja rahyo. teno Avo nizcaya joIne zUravIre te vanayakSInuM vRttAMta paNa tene saMbhaLAvyuM. te para vicAra karIne te khadirasAre zrAvakanAM pUrNa pAMca vrata dhAraNa karyA ane AyunA aMtamAM marIne saugharma svargamAM deva tarIke utpanna thayo. zUravIrane khadirasAranA viyogathI ghaNuM duHkha thayuM. pachI tenI uttarakriyA karI te potAnA ghara tarapha cAlyo. raste jatAM pharI pelA vaTavRkSa nIce Avyo ane tyAM beThelI yakSIne joI pUchyuM, "kema mAro banevI marIne tAro pati thayo ke nahIM?" tenA uttaramAM yakSIe kahyuM ke saMpUrNa vrata ghAraNa karavAthI te vyaMtarayonimAM na UpajatAM saugharmasvargamAM jaIne deva thayo tethI mAro pati kema thaI zake? te to have utkRSTa divya bhogono bhoktA thayo che. te yakSInI A sAcI vAta sAMbhaLIne zUravIra vicAra karavA lAgyo ke juo vratanuM mAhAtma kevuM che! tenAthI icchAnusAra sukhonI prApti thAya che. A prakAre vicAra karatAM teNe paNa samAdhigupta muni samIpa jaIne zrAvakanAM vrata dhAraNa karyA. khadirasAranA jIve svargamAM be sAgaranI Ayu sughI divya bhoga bhogavyA pachI tyAMthI cyavIne magadha dezanA rAjAne tyAM janmyo. te zreNika nAme mahAna rAjA ane mahAvIra bhagavAnanA mukhya prabhAvaka 146 Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti tarIke prasiddha thayo.bhagavAnanI atyaMta bhaktithI tIrthaMkara nAmakarma upArjana karyuM ane AvatI covIzImAM prathama tIrthaMkara padmanAbha nAme thaI ghaNA jIvonuM kalyANa karI mokSe padhAraze." (pR.450) "upadezaprAsAda bhASAMtara bhAga-4'mAMthI - niyamanI draDhatA joI deva paNa prasanna kaMjUsa zeThanuM draSTAMta - "eka zeTha hato. tenI strI zarmiSTha hatI. paNa zeTha gharma karato nahoto. tethI zeThANIe kahyuM : bIjuM kAMI nA karo to ATaluM karo ke bhagavAnanAM darzana karyA vinA huM jamIza nahIM. zeTha bahu kaMjUsa hato. te vyAkhyAna vagere sAMbhaLavA paNa jAya nahIM. kAraNa koI divasa TIpa vagere lakhAvavI paDe. paNa zeThe vicAryuM ke bhagavAnanA darzana karavAmAM kaMI kharca karavo paDato nathI. tethI darzana karavAno niyama grahaNa karyo. eka divasa darzana karavAnuM bhUlI gayo ane jamavA beTho. khIcaDImAM hAtha nAkhyo ane yAda AvyuM ke Aje mAre darzana karavAnA bAkI rahI gayA. have hAtha dhove to khIcaDI hAthane coMTelI nakAmI jAya, tethI hAthe pATo bAMdhI darzana karavA gayo. bhagavAnanA bhAvapUrvaka darzana karI pAcho vaLato hato te vakhate zAsanadevIe pragaTa thaIne kahyuM ke "mAga mAga. huM tArA para prasanna thaI chuM.' te sAMbhaLI zeTha bolyA ke huM mArI strIne pUchIne AvuM. ghare AvI zeThANIne vAta karI ke devI prasanna thaI che mATe zuM mAMguM? zeThANIe vicAryuM ke ghana to gharamAM ghaNuM che, paNa sabuddhi prApta thAya to hita thAya. tethI sabuddhi mAMgavA jaNAvyuM. zeThe tyAM jaI devIne kahyuM ke mane sadabuddhi Apo. devI tathAstu' kahI aMtardhAna thaI gaI. have sadabuddhi AvavAthI zeTha ghare AvatA vicAre che ke alpa khIcaDI mATe meM hAthe pATo zuM kAma bAMdhyo? vaLI ghare AvI kahyuM : kaMI sArI rasoI banAva, dAna vagere Apa. ema enI buddhimAM parivartana AvavA lAgyuM. tAtparya ke niyama draDhapaNe pALavAthI jIvamAM aneka guNo pragaTe che. (pR.11) 242. rasagArava thauM nahIM. bhojananA rasamAM lubdha thavuM e doSa che. teno vaLI garva karavo te mahAdoSa che. jemake amAre to be zAka vinA na cAle. sAthe mIThAI to joIe ja. evo bhojananA rasano jIvane ahaMkAra hoya te rasagArava kahevAya che. mumukSune A vastu vinA na cAle evuM rAkhavuM joIe nahIM. je vastu hAjara hoya temAMthI calAvI levuM. prArabdha pramANe koI vakhata bhojanamAM zIro ne purI maLe to koI vakhata lakhuM sukuM paNa calAvI levuM paDe. badhAmAM samabhAva rAkhavAnI Teva pADavA yogya che. "mokSamALA vivecana'mAMthI - "rasagAravalabdhatA - rasa karIne garva kare ane teno pAcho lobha rAkhe te rasagAravalubdhatA. bathI indriyone poSanAra jIbha che. rasalubdha jIvane khAvAnA ja vicAro Ave ane 'be zAka vinA khAIe nahIM', ema moTAI mAne. e tuccha vastuno ja prakAra che. jIbha baghI tuccha vastunuM mULiyuM che. ene laIne "rasadeva niraMjana" bhulAI jAya che. zAMtarasamaya gharma-kaSAya rahita AtmAnI pariNati e kharo amRta jevo rasa che. bIjA rasathI udAsa thAya to e rasa maLe. "pudgala anubhava tyAgathI, karavI jasu paratIta." (AnaMdaghanajI-4) (pR.220) boghAmRta bhAga-1'mAMthI - "sigAravalubdhatA maTADavAnI che. manane jItavuM hoya teNe rasagArava doSa tyAgavo. e doSa hoya to mana jitAya nahIM. jIbhanAM be kAma che. eka khAvuM ane bIjAM vacana bolavuM." (pR.240) 147 Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti "prazna - AyaMbila karyuM hoya ane rasavALA padArthomAM mana jatuM hoya to zA vicAra karavA ke je vicArathI mana tyAM na jAya? pUjyazrI kahe ghaNuM khAvuM che. khAdheluM zuM thAya che? viSTA. jagata eThavADA jevuM che. "sakala jagata te eThava." AtmAnuM hita thAya evuM vicAravuM. ghIthI hita che ke jJAnInAM vacanothI? jJAnInAM vacanothI AtmAnuM hita che to mAre ghI nathI khAvuM. zuM karavA Avyo chuM ane zuM karuM chuM? e vicAravuM. jIvane Teva paDI gaI che, paNa enuM phaLa zuM Avaze enI khabara nathI. kalpanAo ke lokanA kahetA kahetI rasamAM lubdhAya che. rasane jIte to jJAnInAM vacanomAM rasa Ave. abhayadevasUrine AyaMbila karavuM ThIka paDyuM. bAra aMganI TIkA lakhatA sudhI AyaMbila ja karyA. AtmA bhaNI jAya to lAbha thAya. bhAre khAvuM hoya to pacAvavA mahenata karavI paDe. A AyaMbilanuM bhojana to vaheluM ThekANe paDI jAya. lolupatA che e jIvane nIce laI jAya che, adhogati thAya che." (bo-1 pR.219) upadezaprAsAda bhASAMtara bhAga-5'mAMthI - svAdalaMpaTatA vaDe AcAryanuM patanA maMgu AcAryanuM STAMta - "mathurA nagarImAM maMgu nAmanA AcArya pAMcaso sAdhu sahita rahetA hatA. tenA upadezathI rAgI thayelA loko tene yugapradhAna tarIke mAnatA, ane bIjA sarva kAmo paDatAM mukIne tathA bIjA sarva muniono anAdara karIne jANe bhaktivaDe vaza thayA hoya tema ghaNA loko te sUrine ja sevatA hatA. te loko hamezAM snigdha ane madhura AhArAdikavaDe sUrinI sevA karatA hatA. anukrame karmanA vazathI sUri rasamAM lolupa thayA. tethI eka sthAneja vAsa aMgIkAra karyA pachI adhika sukha maLavAthI (sAtA gAravathI) vihAra tathA upadeza ApavAmAM paNa ALasu thayA. RddhigAravanA vazapaNAthI mithyAbhimAnI thayA, ane yathAyogya vinayAdi kriyAmAM paNa maMdAdaravALA thayA; ane rasamAM lolupa thavAthI kSetra, kuLa vigere sthApana karIne gocarInI gaveSaNA karavAmAM paNa ALasu thayA. anukrame te AcArya mRtyu pAmIne teja nagaranI khAI pAse AvelA koI yakSanA maMdiramAM tenA adhiSThAyaka vyaMtarapaNe utpanna thayA. tyAM virbhAgajJAnathI potAno pUrvabhava jANIne pazcAttApa karavA lAgyA. pachI hamaNAM to "Ama karavuM ja yogya che" ema vicArIne te maMdira pAsethI jatA AvatA sAdhuone yakSa, pratimAnA mukhamAMthI moTI jillA bahAra kADhIne dekhADavA lAgyo. e rIte hamezAM karavAthI ekadI koI sAhasika sAdhue tene pUchyuM ke "tuM koNa che? ane A jillA bahAra kADhIne zA mATe sarvane batAve che?te sAMbhaLIne te yakSe pratyakSa thaIne kheda sahita sarva vRttAMta kahI batAvyo ke "huM gharmarUpI mArgamAM paMgu (laMgaDo) thayelo tamAro guru maMgu nAmano AcArya pramAdathI mULottara guNano ghAta karIne mahAvratano bhaMga karavAthI A nagarInI khAImAM yakSa thayo chuM. mATe tamAre rasamAM lolupI thavuM nahIM. huM jillAnA svAdathI bhraSTa thayo chuM, tevuM jaNAvavAne mATe jillA bahAra kADhIne batAvuM chuM." A sAMbhaLIne te sarva sAdhuo rasatyAgarUpI tapamAM tatpara thayA, ane sarva lokone upadeza karavA lAgyA ke "he bhavya prANIo! puruSone indriyajaya mahA saMpattinuM kAraNa thAya che. kahyuM che ke - indriyANyevatatsarvaM, yatsvarganarakAvubhau / nigRhItavisRSTAni, svargAya narakAya ca // bhAvArtha- "svarga ane naraka e benI je prApti thavI, te sarva indriyovaDe ja che; kemake indriyono nigraha karavAthI svarga maLe che, ane temane chUTI mukavAthI naraka prApta thAya che." (pR.2) 148 Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti 243. kaSAya ghAruM nahIM. kaSa eTale pApa tenI Aya eTale Avaka thavI, pApanI Avaka thavI te kaSAya che. mATe tevA kaSAyane ghAruM nahIM arthAtu ghAraNa karuM nahIM. AtmAnA vibhAvasvarUpa rAgadveSanA kAraNe krodhAdi kaSAyo thAya che. kaSAyo cAra che. krogha, mAna, mAyA, lobha. tenA pAchA soLa bheda che. cAra anaMtAnubaMghI, cAra apratyAkhyAnI, cAra pratyAkhyAnI ane cAra saMjvalana. bhAvonI taratamatA anusAra tenA pAchA asaMkhyAta bheda che. zrImad rAjacaMdra'mAMthI - "A kaSAyanA asaMkhyAta bheda che. jevA AkAramAM kaSAya tevA AkAramAM saMsAraparibhramaNane mATe karmabaMgha jIva pADe che. kaSAyamAM moTAmAM moTo baMgha anaMtAnubaMdhI kaSAyano che. je aMtarmuhUrtamAM cAlIza koDAkoDi sAgaropamano baMgha pADe che. (va.pR.758). "je kaSAya pariNAmathI anaMta saMsArano saMbaMgha thAya te kaSAya pariNAmane jinapravacanamAM "anaMtAnubaMdhI' saMjJA kahI che. je kaSAyamAM tanmayapaNe aprazasta (mAThA) bhAve tIvrapayoge AtmAnI pravRtti che, tyAM "anaMtAnubaMdhI'no saMbhava che. mukhya karIne ahIM kahyAM che, te sthAnake te kaSAyano vizeSa saMbhava che. sadeva, sadguru ane sagharmano je prakAre droha thAya, avajJA thAya, tathA vimukhabhAva thAya, e Adi pravRttithI, temaja asadudeva, asaguru tathA asatugharmano je prakAre Agraha thAya, te saMbaMdhI kRtakRtyatA mAnya thAya, e Adi pravRttithI pravartatAM "anaMtAnubaMdhI kaSAya" saMbhave che, athavA jJAnInA vacanamAM strIputrAdi bhAvone je maryAdA pachI icchatAM nirdhvasa pariNAma kahyAM che, te pariNAme pravartatAM paNa "anaMtAnubaMdhI hovA yogya che." (va.pR.471) "kroza, mAna, mAyA, lobha e kharekharAM pApa che. tenAthI bahu karma upArjana thAya. hajAra varSa tapa karyuM hoya; paNa eka be ghaDI krogha kare to badhuM tapa niSphaLa jAya." (va.pR.727) krodha, mAna, mAyA, lobha mAre pAtaLAM pADavA che evo jyAre lakSa thaze, jyAre e lakSamAM thoDuM thoDuM paNa vartAze tyAra pachI sahajarUpa thaze. bAhya pratibaMgha, aMtara pratibaMgha Adi AtmAne AvaraNa karanAra dareka dUSaNa jANavAmAM Ave ke tene khaseDavAno abhyAsa karavo. krodhAdi thoDe thoDe pAtaLA pADyA pachI sahajarUpe thaze. pachI niyamamAM levA mATe jema bane tema abhyAsa rAkhavo; ane te vicAramAM vakhata gALavo. koInA prasaMgathI krodhAdi UpajavAnuM nimitta gaNIe chIe te gaNavuM nahIM. tene gaNakAravuM nahIM; kemake pote krogha karIe to thAya. jyAre potAnA pratye koI krodha kare, tyAre vicAra karavo ke te bicArAne hAla te prakRtino udaya che; enI meLe ghaDIe, be ghaDIe zAMta thaze. mATe jema bane tema aMtavicAra karI pote sthira rahevuM. krodhAdi kaSAya Adi doSane hamezAM vicArI vicArI pAtaLA pADavA." (va.pR.723) ghaNe sthaLe vicAravAna puruSoe ema kahyuM che ke jJAna thaye kAma, krodha, tRSNAdi bhAva nirmULa thAya. te satya che, tathApi te vacanono evo paramArtha nathI ke jJAna thayA prathama te moLAM na paDe ke ochAM na thAya. mULasahita cheda to jJAna karIne thAya, paNa kaSAyAdinuM moLApaNuM ke ochApaNuM na thAya tyAM sudhI jJAna ghaNuM karIne utpanna ja na thAya." (va.pR.516) "dareka jIvanI apekSAe jJAnIe krodha, mAna, mAyA ane lobha ema anukrama rAkhyo che, te kSaya thavAnI apekSAe che. pahelo kaSAya javAthI anukrame bIjA kaSAyo jAya che, ane amuka amuka jIvonI apekSAe mAna, pahaS 149 Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti mAyA, lobha ane krogha ema krama rAkhela che, te deza, kALa, kSetra joIne. prathama jIvane bIjAthI UMco manAvA mAna thAya che, te arthe chaLakapaTa kare che; ane tethI paisA meLave - che; ane tema karavAmAM vighna karanAra upara krodha kare che. evI rIte kaSAyanI prakRtio anukrame baMdhAya che, jemAM lobhanI eTalI baLavattara mIThAsa che, ke temAM jIva mAna paNa bhUlI jAya che ne tenI darakAra nathI karato; mATe mAnarUpI kaSAya ocho karavAthI anukrame bIjA enI meLe ochA thaI jAya che." (va.pR.673) "upadezAmRta'mAMthI - "samyakatvane, AtmAnA zuddha pariNAmane ghAte te kaSAya. ararara! te to kasAI ja. tenAthI moTuM pApa zuM?" (u.pR.282) "kRpALudeve cAra kaSAyane cAra cakravartI kahyA che. temane jItavA te cakravartIone jItavA samAna che. rAgadveSarUpa baLada laI kaSAyakheDUta mithyAtvabIja vAvI rahyo che. te kevuM phaLa Ape che? ararara! anaMta saMsAra rajhaLAve che. A verI, ene na mAravA?'' (u.pR.282) "anaMta kALathI A jIvane rakhaDAvanAra pAMca indriyanA viSaya ane krodha, mAna, mAyA ane lobharUpa kaSAya che. tenA jevA bIjA koI verI nathI. temAM krotha vaDe prItino nAza thAya che, mAne vinayano nAza thAya che, mAyAthI maitrIno nAza thAya che; paNa lobhathI to sarva vinAza pAme che evuM sUtramAM kahyuM che. tethI, anAdikALano lobha chUTato nathI te ocho karavAne arthe he bhagavAna! je A so savAso rUpiyA mArA gaNato hato tene huM tajuM chuM, te lobhaprakRti choDavAne arthe dAna karuM chuM. puNya maLe ke svarganAM sukha parabhavamAM prApta thAya e mATe have huM dAna nahIM karuM. koI kUtarAne bacakuM roTalo nAkhuM ke bhikhArIne mUThI dALiyA ApuM te paNa he bhagavAna! eTalo lobha choDavAne ApuM. lobha chUTe to ja apAya che. paNa jo bhikhArIne ApIne manamAM parabhavamAM pAmavAnI icchA rAkhe to te dAna ApanAra paNa bhikhArI ja che. koI karaNI vAMjha nathI hotI, karaNInuM phaLa to maLe che. paNa je laukikabhAvathI Aja sudhI dAna karyA tenuM phaLa pAmI devalokanI riddhi siddhi bhogavI paNa te puNya kSaya thatAM pRthvI, pANI, vanaspati, pazupaMkhI, noLa-koLa, kUtarAMbilADAnAM bhava gharI paribhramaNa karavuM paDe che. mATe koI saMtanA yoge, he bhagavAna!have je dAnapuNya karuM te alaukika draSTithI karuM, janmamaraNa chUTavA karuM-evI bhAvanA kartavya che. (u.pR.332) "krodha, mAna, mAyA ane lobha e mokSamArgamAM janAre mUkavAnAM che. lAkha varSanuM cAritra hoya, paNa kroghathI baLIne bhasma thaI jAya ane narake laI jAya evo mahA verI krogha che. mAna che te paNa moTo verI che. vinaya e gharmanuM mULa che. vinaya che, ladhutA che - choTA che te moTA thaze. mAyAthI maitrIno nAza hoya che. je saraLa che e gharma pAmavAnA uttama pAtra che. "hodo sarvovAso' lobhathI sarva nAza pAme che. lobha chUTyo tene samakita pAmavAnuM kAraNa thAya che. cAre kaSAyano vistAra karavAmAM Ave to pustaka bharAya. mokSamArgamAM AgaLa vaghanAre te badhA mUkavAnA che." (u.pR.369) krogha karavo to potAnA karmaverI pratye karavo. mAna sanduruSanI bhaktinAM pariNAmamAM karavuM. mAyA paranAM duHkha nivAraNa karavAmAM karavI. lobha kSamA ghAraNa karavAmAM karavo. rAga satparuSa pratye athavA devaguru-gharma pratye karavo. dveSa, aNagamo viSayo pratye karavo. viSayavikAranI buddhi pratye dveSabhAva karavo. moha sarva jIvo pratye samabhAva rAkhavAmAM karavo. ema e doSarUpa che tene savaLA karI guNarUpa karI nAkhavA." (u.pR.434) 150 Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti zItaLadAsa bAvAnuM draSTAMta - zItaLadAsa agnidAsa banyA. "eka zItaLadAsa bAvA hatA. tene eka jaNe AvIne nAma pUchyuM to kahe zItaLadAsa; pharI pUchyuM to kahe, zItaLadAsa, ema be traNa vAra to uttara Apyo; paNa pAMca sAta vAra pUcha pUcha karyuM eTale e to UThyo cIpiyo laIne mAravA. eTale pelA mANase kahyuM; zItaLadAsa tamAruM nAma nathI, kharI rIte to agnidAsa che." (u.pR.283) "gharmanA nAme avaLI pakaDa thaI gaI che, tethI samajAI gayuM che ke huM gharma karuM chuM. dAtaraDAM gaLyAM che te nIkaLavAM muzkela che. gharmanA nAme je avaLI pakaDa thaI che te anaMtAnubaMdhI kaSAya che. amAre paNa sAcI mAnyatA thaI tethI badhuM savaLuM thayuM. amAro sAta peDhIno DhuMDhiyAno gharma, tenI pakaDa hatI. paNa sAcI mAnyatA thayA pachI te pakaDa chUTI gaI. AtmAne gharma mAnyo." (u.pR.454) "anaMtAnubaMghI zAthI TaLe? jIvane jJAnI puruSanuM oLakhANa thaye tathA prakAre anaMtAnubaMdhI krodha, mAna, mAyA, lobha ghaTavAno prakAra banavA yogya che. sUrya Uge tyAM aMghAru nAme che. tema jJAnI puruSano samAgama, oLakhANa e anaMtAnubaMdhI TaLavAno upAya che. bApano kUvo mATe bUDI marAya nahIM. tema bApadAdAe mAnyo te mAro gharma, te mArA guru evo Agraha te anaMtAnubaMdhI. AtmA zvetAMbara nathI, digaMbara nathI, vaiSNava nathI, strI nathI, puruSa nathI, vRddha nathI, yuvAna nathI. Ama paryAya dRSTi dUra karI huM AtmA chuM - jJAnI evA sadgurue jANyo tevo, ema AtmA bhaNI najara kyAre karazo?" (u.pR.353) "boghAmRta bhAga-1'mAMthI :- anaMtAnubaMdhI kaSAyanuM svarUpa ghaNuM sUkSma che. paramakRpALudeve eka mumukSune kaheluM ke tamo tenuM svarUpa samajavA mATe yogya nathI. mukhyapaNe to jJAnIpuruSa tathA tenA Azritano droha thAya te anaMtAnubaMdhI kaSAya kahevAya. jo pAchaLathI savaLI samajaNa AvI jAya to jIva mArge Ave ane khoTo Agraha pakaDI rAkhe to te durAgraha kahevAya." (bo.1 pR.32) anaMtAnubaMdhI eTale sAcA gharma pratye abhAva. jJAnI kaMI kahe tyAre krodha Ave, huM samajavuM chuM ema thAya te anaMtAnubaMdhI krogha tathA mAna che. ane uparathI tame kaho cho te ja huM mAnuM chuM ema jaNAvavuM e anaMtAnubaMdhI mAyA che. gharma karI mokSa na icchatAM putra, devaloka AdinI icchA kare te anaMtAnubaMdhI lobha che." (bo.1 pR.132) "mumukSa-kaSAya zAthI ghaTe? pUjyazrI--abhyAsathI ghaTe. mAre be kalAka lobhanA vicAra nathI karavA.....ema karatAM karatAM kaSAya ghaTe che." (bo.1 pR.106) jeTalA rAgadveSa ochA teTalo ja gharma pariName che. ane rAgadveSa ochA karavA e to potAthI banI zake che. krodha Avyo hoya ane nathI karavo ema jo ghAre to kadI paNa krogha ApoApa thato nathI. ane krogha na thAya to potAne sukha anubhavAya che. krogha kare tyAre prathama to potAnA aMtaramAM sAkSAt duHkha thAya ane pachI krogha dekhAya che, tema ja dareka kaSAya karatAM pahelAM potAne duHkha thAya che. mATe pratyakSa potAne duHkhI karanAra evA je kaSAyabhAvo teno jo jIva vicAra kare to te zatruone pachI potAnA aMtararUpI gharamAM kema praveza karavA de? paNa vicAra ja Avato nathI. vicAra kema Ave? sarvanuM kAraNa satsaMga che. jo jIva AtmAne arthe satsaMgamAM apramAdI banI TakI rahe to avazya vicAra utpanna thAya, ane zuM karavuM te dhyAnamAM Ave." (bo.1 pR.35) 151 Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mAnIti "eka bhAI - krodha na thAya eno upAya zo? pUjyazrI - samajaNa Ave pachI krodha maMda paDe che. krotha Ave tyAre vicAre ke krodha karuM chuM paNa e to jhera che. mane AthI nukazAna thAya che, mATe mAre nathI karavo. "pratyakSa kaSAyAdinuM tIvrapaNuM hoya, paNa tenA anabhyAsathI, tenA aparicayathI, tene upazama karavAthI tenuM maMdapaNuM dekhAya che.' (493) e upAya che. jema jema doSa dekhAya tema tema doSane kADhavAno upayoga rAkhe to nIkaLe." (dho.1 yu.64) "pAMca indriyonA viSayonI lolupatA maTe to kaSAya maTe, kAraNa ke pAMca indriyonA viSayane laIne ke kaSAya utpanna thAya che. indriyonA viSayo parathI bhAva UThI jAya to kaSAya konA upara kare ?" -dho.1 (pR.50) "kAma, krodha ane lobha e traNa moTA vikAro che. kAma che te bhUta jevo che. manuSyane gAMDo banAvanAra che. kAmamAM Asakta thayelAne vicAra nathI hoto. jyAre javane krodha caDhe che tyAre paNa ene kaMI bhAna rahetuM nathI, AMghaLA jevo banI jAya che. kaMI jue nahIM ane moDhAmAMthI jema Ave tema bake. lobha paNa evo che. jema jema lobha kare che tema tema vadhato jAya che. lobhathI koI sukhI thatuM nathI. e traNe vastu kharAba che.'" (bo.1 pR.379) "koI mANasa bIjAne mArato hoya to kahe ke pApa kare che; paNa krodha, mAna, mAyA, lobha e moTAM pApa che, te hoya to tene pApa kahetA nathI. krodha Ave tyAre tarata khabara paDe. AMkho lAla thaI jAya, pote duHkhI thavA lAge. paNa jyAre mAna Ave tyAre jIvane potAne khabara paDavI muzkela che. sAmAne tenI khabara paDe. mAyAnI to sAmAne paNa khabara na paDe. e to satpuruSonA yoge ja jAya. mAyA to paMDitone paNa chetarI jAya che. lobha che te sarvathI moTo doSa che. lobhane laIne bIjA traNa doSo thAya che. krotha, mAna, mAyA e lobhane laIne kare che. (bI.1 pR. 650 RSabhadeva bhagavAnanA cAritra'mAMthI : zrI RSabhadeva, bharata, bAhubali AdinA pUrvabhavanuM dRSTAMta - 'hastinApuramAM eka vepArIno putra hato paNa tIvra krodhane lIdhe te marIne siMha thayo. eka rAjaputra hato paNa tIvramAnane laI marIne bhUMDa thayo. eka vaNikaputra hato, paNa tIvra mAyAne lIdhe marIne vAMdaro thayo. eka halavAI hato, paNa tIvra lobhane lIdhe marIne noLIyo thayo. A cArejaNa, vajaMgha rAjA munine dAna daI rahyA che te joIne cArene jAtismaraNa jJAna thayuM, vajaMgha rAjA te bhaviSyamAM RSabhadeva bhagavAna thaze. ane A cArejaNA dAnanA anumodananA kAraNe bharata, bAhubali vagere putro tharo. "e cAre koghAdi kaSAyane kADhavA mATe tenA cAra pratipakSI lakSamAM rAkhavAnAM che. krodhano pratipakSI kSamA che. mAnano pratipakSI vinaya che. kSamA, vinaya hoya tyAM krodha, mAna na rahe. mAyAno pratipakSI saralatA che. lobhano pratipakSI saMtoSa che. krodha--kroghAdine zatruo jANe to vahelA moDA nIkaLe. e AtmAnA moTA 152 Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mAnIti zatruo che. kevA zatruo che! keTalAya bhavanuM puNya karyuM hoya tene bALI nAkhe che. puMDarikano bhAI kuMDarika krothathI sAtamI narake gayo. "kSamA e ja mokSano bhavya daravAjo che.'' (8) mAna--"adhamAdhama adhiko patita, sakala jagatamAM huMya' evuM roja bolIe chIe, paNa aMdarathI lAgavuM joIe. kRpALudeve kahyuM che ke "jagatamAM mAna na hota to ahIM ja mokSa hota.(21-73) mAnane kADhavA mATe kharo upAya vinayaguNa che. dRSTi pheravavI che. jyAM dharmanuM mAhAtmya lAge tyAM zarIranuM mAhAtmya na lAge. zarIra to nAza pAmavAnuM che. abhimAna karIzuM toya nAza pAmaze. game teTaluM abhimAna kare to paNa rahe nahIM. abhimAna karavA jevI to koI vastu jagatamAM nathI. mAyA--saralabhAva Ave tyAre mAyA chUTe. saralatA e moTo guNa che. jeTalI saralatA hoya teTalo bodha pariName. saralabhAva na Ave tyAM sudhI bodha na pariName. saraLatAvALo sIdho che ane mAyAvALo vakra eTale vAMko che. na lobha--jyAM lobha na hoya tyAM saMtoSa ane sukha che. jema jema lobha ocho thAya tema tema samakita thAya che. lobha jAya to badhI AkAMkSA jAya." "lobhamAM badhA dahADA jAya che. icchA mAtra lobha che. e ja moTI bhUla che. "kyA icchata khovata sabe, hai icchA duHkhamUla." vastu grahaNa karavAnI icchA e ja paribhramaNanuM kAraNa che. jIvane grahaNa karavAnI buddhi che, to pachI sukhI kyAMthI thAya? mAthe bojo upADe to duHkhI ja thAya. icchA duHkhanuM mULa che. eka lobha jAya to cAreya jAya. cheka agiyAramA guNasthAnathI pADanAra lobha che.'' lobhane kADhavA mATe parigrahanI, jarUra hoya teTalI amuka maryAdA kare ke ATaluM thayA pachI dharmadhyAna karIzuM. jyAM sudhI samajaNa na pharI hoya, tyAM sudhI maryAdA paNa evI ja hoya. jarUra hoya eka lAkhanI ane maryAdA kare cAra lAkhanI, to zAthI pAra Ave? lobha zatru che ema jANe to ja tene kADhavA lAge. kaMIka pAchuM vaLavAnI icchA hoya, to ja thAya. kaSAyanI upazAMtatA te AtmArthInuM paheluM lakSaNa che.'' (bo.1 pR.65,66) "mAna saMsAramAM sarvatra najare Ave che. khAtAM, pItAM, cAlatAM, besatAM, jIva mAna sAthe rAkhIne phare che. vicAre ke meM zuM karyuM? abhimAna karavA jevuM to kazuM che nahIM. paNa vibhAva ane ahaMbhAvane laIne jIvane evA vicAra nathI AvatA. amRtacaMdrAcArye 'tattvArthasAra' graMthamAM chevaTe lakhyuM che : meM kazuM karyuM nathI; dhAtune laIne zabda thayA, zabdothI vAkya banyAM ane vAkyothI graMtha banyAM. emAM meM zuM karyuM? kazuMya nathI.' samajaNa hatI tethI abhimAna na thayuM.'' (bo.1 pR. 92) - "mumukSu - koI pada athavA patra bolatA abhimAna AvI jatuM hoya to bolavuM ke na bolavuM? pUjyazrI - jyAre bole tyAre vicAre ke huM haju zIkhyo nathI. evuM abhimAna karavA jevuM zuM zIkhyo chuM? pUrve thaI gayelA gaNagharoe caudapUrvanI racanA karI hatI. ghaNA e pUrvone bhaNyA hatA. te jJAnanI AgaLa mAruM zAna zuM che? kazuMye nathI. bhagavAnamAM keTalA guNo che! mArAmAM keTalA badhA doSo bharelA che ? mAre to haju ghaNuM karavAnuM che. ema jo vicAra kare to abhimAna thAya nahIM, ane puruSArtha paNa jAge. jyAre manamAM abhimAna Ave tyAre bhagavAnane saMbhAre to abhimAna na thAya. potAnAthI je nIcA che tenA upara dRSTi rAkhe to abhimAna thAya.'" (bI.1 pR. 54) 153 Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti - bAhubalijInuM dRSTAMta - RSabhadeva bhagavAna potAnA putra bharata ane bAhubaline rAja soMpI sarvasaMga parityAgI thayA. bharatezvara cakravartI thayA. cha khaMDamAM potAnI ANa manAvI. bAhubalie e ANa aMgIkAra na karI. banne vacce yuddha maMDAyuM. bharate bAhubali upara cakra mUkyuM. A joI bAhubalie bharatezvara para mahA balavattara muSTi upADI. paNa bhAvanAnuM svarUpa pharyuM ane vicAryuM ke AnuM pariNAma mahAduHkhadAyaka Avaze; bhale bharatezvara rAjya bhogave. te upADelI muSTi vaDe potAnuM kezaluMcana karyuM ane muni thaI bhagavAna RSabhadevajI pAse javA icchA karI. paNa manamAM mAna kaSAya Avyo ke tyAM jaIza to mArAthI nAnA aTThANuM dIkSita bhAIone vaMdana karavuM paDaze, mATe vanamAM ja ekAgra dhyAne UbhA rahyAM. bAra mAsa vItI gayA. zarIre velaDIo vIMTANI, dADhImAM pakSIoe mALA karyAM, paNa mAnano aMkura manamAMthI khasyo nahIM. bAhubaline pratibodha karavA RSabhadeva bhagavAne brAhmI ane suMdarI nAmanI temanI be bahenone mokalI. temaNe jaI kahyuM ke 'vIrA mArA gaja thakI utaro.' A vacana sAMbhaLI temane bhAna thayuM ke aho! satya che, huM mAnarUpI hAthI uparathI hajuM kyAM Utaryo chuM? ema jANI potAnA bhAIone vaMdana karavA mATe pagaluM bharyuM ke tarata ja kaivalyakamaLAne varyAM. "vAMcanAra ! juo mAna e kevI durita vastu che! -zrImad rAjacaMdra = 'bodhAmRtabhAga-2'mAMthI :- "anaMtAnubaMdhI kaSAya che te jyAMthI kalyANa thavAnuM che, tyAMthI jIvane Agho khaseDe che; ane mithyAtva che te avaLI samajaNa karAve che. e aMdara hoya ane jJAnI pAse jAya; jJAnIpuruSa enA doSa batAve tyAre kahe ke e to mArA doSa dekhe che, ema dveSabhAva thaI jAya te anaMtAnubaMdhI krodha che. jJAnIpuruSa jANe che ane huM kaMI nathI jANato tene badale 'huM jANuM chuM' ema rahe te anaMtAnubaMdhI mAna che. jJAnI puruSa pAse jAya tyAre uparauparathI sAruM dekhADe ane manamAM to ema rAkhe ke jJAnIne chetarI, mAruM kAma karI jato rahuM, e anaMtAnubaMdhI mAyA che. loko pAse vakhANa karAve, jJAnI pAsethI saMsAranI vastuo icche te anaMtAnubaMdhI lobha che.'' (bo.2 pR.50) 'boghAmRtabhAga-3'mAMthI :- "kaSAya jevo koI kaTTo zatru nathI ane viSaya jevuM koI viSa nathI. mATe jANI joIne pote potAnA zatru na banavuM. zrI zreNika rAjAne zrI anAthI maharSie e ja upadeza dIdho che ke pote ja potAne narake laI jAya che ane duHkhI kare che, pote ja potAne svarge laI jAya che ane pote ja potAne mokSaprApti karAvaze. mATe Avo yoga maLI Avyo che te taravA arthe ja che.'' jema khAdhAno niyama karIe chIe tema kaSAyano paNa niyama zakti vicArIne karavo ke Aje krodha koInA upara na thAya tema vartavuM. pachI game tevo prasaMga AvI paDe to paNa potAnA bhAva bagADavA nahIM. ema karatAM karatAM krodha ocho saheje thAya che ema jaNAya tyAre krodha ane mAna e banneno niyama rakhAya. game te vakhANe ke game tevuM rUpa hoya ke tapa thatuM hoya ke sArI samajaNa hoya, dharmanuM kAma thatuM hoya to paNa abhimAna thaI na jAya tevI vRttio upara cokI rAkhatAM zIkhavAnuM che. pachI mAyA, pachI lobha ema kaSAyo ochAM karavAM.'' (bo.3 pR.132) 'bALavA yogya krodha che; TALavA yogya mAyA-kapaTa che; vAvavA yogya vinaya che; sAdhavA yogya saMtoSa che; samajavA yogya satpuruSanuM zaraNa che. A vAta satsamAgame samajI hRdayamAM lakhI rAkhavAnI 154 Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti jI." (bo.3 pR.732) "anaMta kALathI jIvane janmamaraNa, janmamaraNa thayA kare che tenuM kAraNa aNasamajaNa ane kaSAyabhAva cheche. te doSone doSorUpa jANI tethI sadAyane mATe chUTavAnI bhAvanA saguruyoge jAge chejI. tharmane nAme aneka upavAsa Adi kriyA karavA jIva doDe che paNa kaSAya ghaTADI sagurunI zikhAmaNa pramANe samajaNa karavAnuM jIve karyuM nathI." (bo.3 pR.425) "kaSAya pariNati viSe jaNAvyuM tevA prasaMge bahu cetavA jevuM che'. DuMgaLI khAya to tenA oDakAra tevA ja Ave, rokyA rokAya nahI, gaMdhAya, game nahIM, bIjAne paNa apriyatA UpajAve ane potAne paNa pastAvo, kleza karAve; tema kaSAyane hRdayamAM alpa sthAna ApyuM to te gharma, dAna, tapa veLA paNa badhuM bagADI nAkhI potAnI sattA aMtaHkaraNa upara jamAve evo eno svabhAva che, mATe mahAbhayaMkara viSa samAna samajI kaSAyanA prasaMgo kuTuMbIone kAraNe, ghanane kAraNe ke dehAdinI sagavaDane kAraNe paNa UbhA na karavA, UbhA thatA hoya to pote temAM taNAvuM nahIM, bane to zAMta karavA. game tevo ghanano, mAnano ke haThano bhoga ApIne, na chAje tevI dInatA karIne, page lAgIne paNa tethI dUra rahevA yogya chey." (bo.3 pR.416) Ama kaSAya bhAvone ghaTADatAM tenuM sAva nirmaLapaNuM karuM paNa navIna kaSAyabhAvone ghAraNa karuM nahIM. 244. baMghana rAkhuM nahIM. baMghana rAkhuM nahIM arthAt karma baMdhana rAkhuM nahIM. karmanA baMghana na rAkhavA hoya to tenA kAraNono cheda karuM. karmabaMdhananA kAraNa rAga, dveSa ane ajJAna che. "rAga dveSa ajJAna e mukhya karmanI graMtha" athavA mithyAtva, avirata, pramAda, kaSAya ane yoga che. tenA kula 57 bheda athavA AzravanA dvAra che. tenA viSe "AtmasiddhimAM jaNAve che - "je je kAraNa baMghanA, teha baMghano paMtha; te kAraNa chedaka dazA, mokSapaMtha bhagavaMta." 99 artha - "je je kAraNo karmabaMdhanA che, te te karmabaMghano mArga che; ane te te kAraNone chede evI je dazA che te mokSano mArga che, bhavano aMta che." (99) bhAvArtha - "karma baMghAya e rIte vartavuM te baMgha eTale saMsAra paribhramaNano mArga che. AzravanA pa7 vAra kahyAM che te baghAM karmabaMdhanAM kAraNa che, temAM pa mithyAtva, 12 avirati, 25 kaSAya, 15 yoga Ave che. A pa7 kAraNone rokIne pramAdarahitapaNe AtmasvarUpamAM varte evI je dazA te ja saMvara athavA mokSano mArga che. ane mokSamArgamAM varte tyAM saMsArano kSaya thAya che." (99) "zrImada rAjacaMdramAMthI - "lokasaMbaMdhI baMdhana, svajanakuTuMba baMdhana, dehAbhimAnarUpa baMdhana, saMkalpavikalparUpa baMdhana. e baMghana TALavAno sarvottama upAya je kaMI che te A uparathI tame vicAro. ane e vicAratAM amane je kaMI yogya lAge te pUchajo." (va.pR.260) "sarva saMbaMghanuM baMghana tIkSNa chedane, vacarazuM kava mahatparuSane paMtha jo? apUrva avasara evo kyAre Avaze." (va.pR.564) 155. Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mAnIti 245, abrahmacarya sevuM nahIM. 'zrImad rAjacaMdra'mAMthI - , ''brahmacarya viSe : paramArthahetu mATe nadI UtaravAne TADhA pANInI munine AjJA ApI, paNa abrahmacaryanI AjJA ApI nathI; ne tene mATe kahyuM che ke alpa AhAra karaje, upavAsa karaje, ekAMtara karaje, chevaTe jhera khAIne maraje, paNa brahmacarya bhAMgIza nahIM." (va.pU.715) "mahA raudra evuM abrahmacarya, pramAdane rahevAnuM sthaLa, cArTiMtrano nAza karanAra, te A jagatamAM muni Acare nahIM.'' (va.pR.186) vartamAnakALamAM kSayaroga vizeSa vRddhi pAmyo che, ane pAmato jAya che. enuM mukhya kAraNa brahmacaryanI khAmI, ALasa ane viSayAdinI Asakti che. kSayarogano mukhya upAya brahmacarya sevana, zuddha sAtvika AhArapAna ane niyamita vartana che.'' (va.pU.500) "satsaMga che te kAma bALavAno baLavAna upAya che. sarva jJAnIpuruSe kAmanuM jItavuM te atyaMta duSkara kahyuM che, te sAva sidgha che; ane jema jema jJAnInA vacananuM avagAhana thAya che, tema tema kaMIka kaMIka karI pAchA haThatAM anukrame jIvanuM vIrya baLavAna thaI kAmanuM sAmarthya jIvathI nAza karAya che; kAmanuM svarUpa ja jJAnIpuruSanAM vacana sAMbhaLI jIve jANyuM nathI; ane jo jANyuM hota to tene viSe sAva nIrasatA thaI hota." (1.pR.413) 'bodhAmRtabhAga-1'mAMthI :- "brahmacaryavrata levuM te ghaNuM uttama che. te letA agAu varasa be varasa akhataro karavo ane pUrNa bharoso paDe ke have pALI zakAze to levuM. vrata laIne bhAMgavuM nahI, te bhAMge to mahAdoSa lAge. vrata laIne mAMgavAmAM te na lIdhuM hoya tenA karatAM vadhu doSa che. lIdhA pachI sAdhunA jIvana mujaba jiMdagI sudhI vakhata pasAra karavo. vrata bhaMga na thavA devuM, jhera khAIne athavA kaTAra peTamAM mArIne maravuM paNa vratamAM AMca AvavA devI nahIM. tyAgelI vastu pratye te viSTA samAna che tevo tuccha bhAva rAkhavo. tenuM kaMI mAhAtmya nathI." (bo.1 pR.79) ''brahmacarya daza prakAre tathA pAMca bhAvanAe karI surakSita rahI zake che. tenuM yathArtha rIte pAlana karavA icchanAre strIono sahavAsa na rAkhavo. te beThI hoya tyAra bAda be ghaDI sudhImAM te jagyAe besavuM nahIM. temanA rUpanuM nirIkSaNa karavuM nahIM tathA sparza karavo nahIM. moTI uMmaranI, samAna vayanI tathA nAnI vayanI strIo pratye mAtRbhAva, bhaginIbhAva tathA putrIbhAvanI vRSTithI jovuM. tiryaMca, napuMsaka tathA citro jovAthI vikAra thAya che, mATe teno tyAga karavo. vIryaskhalana thavA devuM nahIM. yuvAnavayanA mANaso ke je kAmavikAranI vArtA karatA hoya tethI dUra rahevuM; ane vRdgha ke jenA sahavAsathI jJAnavArtA thAya tathA vRddhAvasthAnAM duHkha jovA maLe tethI vairAgyanuM kAraNa thAya che, mATe temano sahavAsa rAkhavo. strI hoya te rUmamAM suvuM nahIM. riSTha bhojana karavuM nahIM.'' (bI.1 pR.13) "kAma che te klpanArUpI iMDAmAMthI utpanna thatA sarpa samAna, ratirUpa mukhavALo, harSazokarUpa be jIbhavALo, ajJAnarUpa daramAM rahenAro, kAmajva2rUpa jherI dAhathI deha-kAMcaLInA tyAgarUpa maraNa nIpajAvanAro che. vikAro utpanna thatA pahelAM ja dAbI devA, temaja tevAM nimittothI dUra rahevuM. te utpanna thayA bAda ThaMDA upacArathI ke snAnavilepanathI kAmadAha zAMta thato nathI. tene zAMta karavAmAM bAhya upacAro kAma lAgatA nathI. te to mana upara AdhAra rAkhe che. mATe mana upara kAbU rAkhatAM zIkhavuM. 156 Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mananIti kAmIpuruSa lajjAThIna hoya che. tevA puruSa vikAravaza thaI potAnI kIrti, yaza, jJAna ne dhyAnano nAza kare che. temane koI prakAranuM bhAna rahetuM nathI ane tenuM phaLa maLe tyAre patAvo kare che. kAma vyApelA puruSanuM zarIra dhruje che, zvAsocchavAsa jorathI cAle che, jvara Ave che, ane maraNa paNa pAme che.'' (bo.1 pR.13) "eka bhAI - mAre cothuM vrata brahmacarya levuM che. pUjyazrI - AtmAne mATe karavAnuM che. nizcaya che ne? prabhuzrIjI kahetA ke eka hAthamAM jhera ane eka hAthamAM kaTAra lai. marI javuM, paNa vrata bhaMga na karavuM.'' (bo.1 pR.60) "have cothA vrata saMbaMdhI kahe che. mULa vrata to ahiMsAvrata che, tene poSavA bIjAM vrato che. maithunamAM paNa hiMsA che. tethI tyAgavA kahyuM che. nizcayathI to AtmAmAM rahevuM te brahmacarya che. paNa te mATe vyavahA2-brahmacaryanI jarUra che. parastrIne mAtA, bahena, putrI samAna gaNavI. mananI nirmaLatA na thavAnuM kAraNa abrahmacarya che. mana jItavuM hoya to brahmacarya pALavA yogya che. jagatamAMthI kaMI joItuM nathI ema thAya tyAre brahmacarya paLAya. prabhuzrIjI kahetA yogyatA lAvo, yogyatA lAvo.' e yogyatA brahmacaryathI Ave che. prabhuzrIjI vAraMvAra kahetA ke Azramano pAyo sat ane zIla che.'' (bo.1 pR.294) brahmAnuM dRSTAMta - 'brahmacarya mahAvrata viSe vAta che. moTA moTA RSio paNa caLI gayA che. pAMca mahAvratamAM brahmacarya bahu agharuM che. brahmacaryanI parIkSA karavA devadevIo paNa Ave che. brahmAne brahmacaryathI DagAvavA eka tilottamA apsarAne indre mokalI. te tyAM brahmAnI pAse nRtya karavA lAgI ne cAre bAju pharavA lAgI. brahmAnuM citta temAM eTaluM badhuM coMTI gayuM ke cAre bAjuthI nRtya jovAnI icchA thaI tethI cAra moDhAM banAvyAM. pachI apsarAe AkAzamAM UMce nRtya karavA mAMDyuM. tene jovA brahmAe pAMcamuM moDhuM banAvavAnI icchA karI, paNa puNya kSINa thaI gayeluM hovAthI manuSyanuM mukha to na thayuM, paNa tene badale gagheDAnuM moDhuM thayuM. moTA devo paNa kAmavikArane vaza thaI gayA che. halakI vRttiothI pApa baMghAya che. jIvane pazuvRtti che. pazu icche tene e icche to e pazu ja che. brahmA, viSNu, mahezvara e traNa moTA devo kahevAya che. temAM brahmA moTA, te paNa kAmavikArathI caLI gayA. vikAra e halakI vastu che. darekanA jIvanamAM A baghI vRttio AvI paDe che, paNa mahApuruSo eno jaya karI choDe che. ene zatru jANe che. mukhya vAta AtmajJAna che. "AtmajJAna tyAM munipaNuM.' AtmajJAna hoya to strIthI caLe nahIM. nahIM to bAhya parityAga karyo hoya paNa strIothI caLI jAya. pAro mArI nAkhyo hoya te paNa siddhauSadhdhithI sajIvana thaI jAya che. tevI rIte jene samAdhiyukta mana thayuM hoya tene paNa strIne lIdhe rAga pAcho sajIvana thaI jAya che.'' (bo.1 pR.295) 'abrahmacarya jIvane mArI nAkhe evuM jhera che. ethI karma baMdhAya che. tethI janmavuM maravuM paDe. vera jevuM jhera che, evuM sneha e paNa jhera che. verane lIdhe pArzvanAtha bhagavAna ane kamaThane keTalAya bhavo sudhI virodha thayo. evuM snehane lIdhe rAvaNane sItAnA saMbaMghe keTalI laDAIo thaI! jo brahmacarya hradayamAM barAbara vasI jAya, to saMsAranuM mULiyuM UkhaDI jAya. saMsAranuM mULiyuM bhoga che. te jo UkhaDI jAya to pachI kazAnI jarUra na paDe. sArAM kapaDAM paheravAnI, sAruM khAvApIvAnI icchA na rahe. mAtra mokSane mATe dehane vApare che.'' (bo.1 pR.295) 'boghAmRtabhAga-3'mAMthI - 'manamAM be varSa sudhI brahmacarya pALavuM ja che evo nizcaya rAkhI 157 Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mAnIti cha mAsanuM vrata pU...pAse paramakRpALudevanA citrapaTa samakSa levA bhalAmaNa chejI, cha mAsa pUrA thavA Avye pharI tevo joga maLye vrata vadhArI levuM ke patrathI jaNAvavuM. paNa vrata lIdhA pachI tUTe to bhAre karmabaMdha thavA saMbhava che ane tamArI uMmara tathA te pradezano dUdha ghIno manamAnyo khorAka, AkarSaka paheraveza ane prasaMgo vicArI A TUMkA TUMkA hapatA tamane anukULa paDaze jANI tema lakhyuM che. pharI vrata levAmAM kaMI harakata nathI tathA utsAha UlaTo vadhato raheze ane te bahAne paNa satsaMgano yoga meLavavA bhAvanA raheze. jyArathI vrata lo tyArathI bhAI bahena tarIke rahevAnI Teva pADavI, eka pathArImAM suvuM nahIM; jarUra vinA ekbIjAne aDavuM paNa nahIM. ekAMtamAM bahu vakhata vAtacIta Adi prasaMgo paNa pADavA nahIM. A badhA vyavahAra zudghinA niyama vADa jevA che, vratanI rakSA karanAra che; paNa paramakRpALudevanI AjJA pALavAnI dRDhatA e vratanuM mULa che. tenI samakSa lIdhelA vacanane prANa jatAM paNa na toDuM evI pakaDa AtmAmAM thaye te puruSano AtmakalyANaka bodha hRdayamAM Utaravo sugama paDe che, mATe sAdo khorAka, sAdo paheraveza, bane to garama karIne ThAreluM pANI pIvAmAM vAparavuM. tamArAM mAtApitA brahmacarya pALe che to kuTuMbamAM pIvA mATe garama pANInI ja Teva rAkhI hoya to badhAne lAbhakArI chejI'' (bo.3 pR.639) "niyama na hoya to paNa AThama, pAMcama, bIja, caudaza, pUnama Adi divaso gharmane ardhe nirmANa moTA puruSoe karelA che te divasoe to brahmacarya pALavuM ja ane bane tyAM sudhI e pazupaNAnI vRtti (maithuna)ne vAraMvAra vaza na thavuM. temAM ja sukha mAnI zarIrazaktine barabAda na karavI. jeTaluM mana saMyamamAM raheze teTalI dayA paLAze. bhogamAM mana Asakta raheze teTalI hiMsApriya vRtti banaze.'' (bo.3 pR.699) "A deha hADa, mAMsa, maLa, mUtra, lohI, pAca Adi mahA apavitra, durgaMdhavALA padArthono kothaLo che. bahAra sarve bAjuthI cAmaDAnI pAtaLI cAdara lapeTyAthI te rAgI jIvone sAro lAge che. jo te cAmaDIrUpI cAdara laI levAmAM Ave ke vRddhAvasthA AvI jAya to te tarapha jovuM paNa na game. AvA durgaMdhabharyA zarIramAM krIDA (krIDA=lahera, majA) zI karavI? viSTAnA kIDAnI peThe temAM pote potAne phasAvI cAragatinAM duHkhamAM paDavAnuM zA mATe karavuM? Ama brahmacaryavaMta vicAre che. te kAmano durjaya killo toDI potAnA anaMta sukhamaya AtmAmAM vihAra kare che, je dhAre te karI zake che.'' (pravezikA-zikSApATha 99) (bo.3 pu.19) 'upadezaprAsAda bhASAMtara bhAga-2'mAMthI - "jJAnAdi sarva dharmanuM jIvita zIla che, je prANIo te zIlanI rakSA kare che teonI kIrti A jagatane viSe mAtI nathI.'' jJAnAdi e vAkyamAM Adi zabda vaDe darzana, cAritra vigere grahaNa karavA. tenA prANarUpa brahmacarya (zIla) che, arthAt te vinA sarva dharma vyartha che. te viSe anya darzanInA zAstramAM paNa kahyuM che ke, "he yudhiSThara ! je eka rAtri paNa brahmacArI rahyo hoya, tene je gati maLe, te gati hajAro yajJathI paNa meLavI zakAtI nathI.'' (pR.83) "jeo A saMsAramAM rahyA satA niraMtara viSayabhoganI AkAMkSA rAkhe che, teo ghora saMsArasAgaramAM paDe che, ane jeo bhoganI apekSA rAkhatA nathI teo saMsAra aTavIno pAra pAme che.'' (pR.85 samAdhisopAna'mAMthI - : "kuzIla mahA pApa che, saMsAra paribhramaNanuM bIja che. brahmacarya pALanAra pAsethI hiMsAdika pApo dUra bhAgI jAya che. brahmacarya pALanAramAM sarva sadguNo AvIne vase che. 158 Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti brahmacaryathI jitendriyatA pragaTe che, kuLa jAti Adi dIpe che; ane paralokamAM te aneka Rddhino ghAraka deva thAya che. (pR.319) kAma-vikAra cittarUpI bhUmimAM utpanna thAya che, tenI pIDA sahana nahIM thavAthI jIva nahIM karavA yogya evAM pApa kare che. kAma mananuM mathana kare che, manamAMnA jJAnano nAza kare che tethI kAmanuM nAma "manamatha' paDyuM che. jJAnano nAza thavAthI athavA vivekacakSuno nAza thavAthI ja strInA mahA durgathI niMdya zarIramAM rAgI banI, tenuM sevana kare che. kAmathI aMgha banI mahA anIti kare che potAnI ke paranI strIno vicAra paNa karato nathI. A durAcArathI A lokamAM paNa huM mAryo jaIza, rAjA bhAre zikSA karaze, mArI AbarUnA kAMkarA thaze, mArI gharmakaraNImAM dhULa paDaze, huM gharmabhraSTa thaIza, buddhibhraSTa thaIza ane bhUMDA mote marIne narake jaIza, tyAM asaMkhyAta kALa paryata ghora duHkha bhogavavAM paDaze, vaLI tiryaMca (pazu Adi) nA aneka bhavamAM asaMkhya duHkha bhogavavAM paDaze, kadAca manuSya thaIza to AMdhaLo, lUlo, kUbaDo, garIba, apaMga, bahero, bobaDo thaIza; caMDALa, bhIla, camAra Adi nIca kuLomAM janmavuM paDaze; tyAMthI vaLI jhADa, pahADa Adi sthAvara jaMgama jaMtu thaI anaMta kALa sudhI janma, maraNanAM duHkha bhogavavAM paDaze. Avo satya vicAra kAmIne Upajato nathI. kAma-vikAranAM aneka svabhAvasUcaka nAma jagatamAM prasiddha che. kaM eTale khoTo, darpa eTale garva, te uparathI "kaMdarpa nAma paDyuM che. duSTa garva upajAve te kaMdarpa. ati kAmanA eTale vAMchA utpanna karI duHkhI kare che tethI tene "kAma" kahyo che. tiryaMca tathA manuSya bhavamAM jene mATe jIvo laDI mare che evA kAmane mAra' paNa kahe che. saMvarano verI che mATe "saMvarAri' kahevAya che. tapa-saMyamarUpa brahma gharmano nAza kare che tethI 'brahmasU' kahevAya che, ityAdi aneka duSTa nAmathI te oLakhAya che. A prakAre vicArI mana, vacana ne kAyAthI prItipUrvaka brahmacarya vrata pALo. brahmacaryathI saMsArasamudra tarI jazo. brahmacarya vinA vrata, tapa asAra che. vRthA kAyakleza che. bAhya sparzendriyanA sukhathI virakta thaIne atyaMtara paramAtmasvarUpa je AtmA tenI ujavaLatA para draSTi rAkho. AtmavRtti kAmamAM Asakta na thAya tevo puruSArtha karo. brahmacaryathI A bhava parabhava banne loka sudhare che. jo zIla sAcavavuM hoya, ujvaLa yaza icchatA ho, gharmano khapa hoya, ane potAnI AbarU rAkhavA icchatA ho to zAstranI nIce jaNAvelI zikhAmaNa manamAM ghAraNa karo : strIonI kathA kaho nahIM, sAMbhaLo paNa nahIM; strIonA rAga, raMga, kutuhala, ceSTA nIrakho nahIM, e malinabhAva dekhavAthI ApaNA bhAva bagaDe che; vyabhicArI puruSonI sobata na rAkho; bhAMga, jarado vagere mAdaka, kephI vastuono tyAga karo; pAna-bIDI, phulanA hAra, attara, phulela Adi zIlavratano bhaMga karAvanAra kAraNo sevavAno tyAga karo; gIta, nRtya, nATaka Adi kAmavikAra jAgrata karanArAM kAraNo tajo; rAtribhojanano tyAga karo; vikAra pedA kare tevAM loviruddha vastra, AbharaNa na pahero; ekAMtamAM koI paNa strIno saMsarga-paricaya na rAkho; svAdanI laMpaTatA tyAgo. "iMdriya-damanakuM svAda taja," jIbhanI laMpaTatA sAthe hajAro doSo Ave che, tethI moTAI, yaza, gharma baghAno nAza thAya che. jIbhanA laMpaTIno saMtoSa nAza pAme che, tene samabhAvanuM svapna paNa AvatuM nathI; loka vyavahArathI bhraSTa thaI jAya che, brahmacaryano bhaMga thaI jAya che. mATe AtmakalyANa icchatA ho to eka brahmacaryanI khAsa rakSA karo. (pR.310) 159 Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mAnIti 246. Atma parAtma samAna mAnuM. (2) 'appA sau paramappA' AtmA e ja paramAtmA che. mArA AtmAne nizcayanaye mULa svarUpe para eTale utkRSTa AtmA arthAt paramAtmA samAna mAnuM, 'graMtha yugala'mAMthI :-- "huM paramAtmArUpe chuM ne, parAtmA te ja huM nakI; tethI upAsanA mArI, mAre kartavya, e sthiti.'' samAdhizataka bhAvArtha - sadgurunI upAsanA karI, sadgurukRpArUpa chevaTanI paramAtmadazA prApta karavAnI kUMcI jeNe prApta karI tathA tene AdhAre paramAtmadarzana prApta karyuM; tene have svAvalaMbanathI AgaLa vadhavAno mArga ke paramAtmapadamAM abhedabhAvanI upAsanA kema karavI te kahe che. sadgurunI AjJA ArAthatAM ArAthatAM ATalI hada sudhI je suziSya Avyo che te ja paramAtmA sAthe abhedabhAva ArAdhe che; 'huM paramAtmA chuM' ema mAnavAmAM, prakAzavAmAM tene mAnanI preraNA nathI. kAraNa ke bhaktimArga mAna mUkavAno mArga che, tyAM ahaMbhAvanuM darzana thatuM nathI paNa sAcA svarUpanuM ja darzana aTaLa rahe che. je paramAtmA che te ja huM chuM ane je huM chuM te ja paramAtmA che. have mAre mArI ja upAsanA kartavya che. bIjAnI upAsanAnI jarUra nathI. AvI sthiti ke dazA je mahAtmAnI pragaTa thaI che te vaMdanIya che, satkAravA yogya che, bhakti karavA yogya che.'' (pR.124) bIjI rIte Ama paNa vicArI zakAya ke -mAro AtmA ane parAtmA eTale paranA sarva AtmAone samAna mAnuM. zakti apekSAe samAna mAnuM. paNa karmane laIne koI AtmAe trasarUpa paryAya athavA sthAvararUpa paryAya dhAraNa karela che. koI kIDI ke hAthInA bhavamAM che. to koI deva, nArakIrUpe thayela che. paNa AtmasvarUpe jotAM sarva AtmAo asaMkhyAta pradezI che. jJAnI puruSonI AvI dravyadraSTi hovAthI te sarva AtmAone potA samAna mAne che, tethI rAgadveSa karatA nathI. tema huM paNa evI dravyadRSTi keLavI AtmA parAtmAne samAna mAnI rAgadveSano tyAga karuM. 247. lIgho tyAga tyAguM nahIM. je vastuno tyAga karyo tene pharIthI prANa jatAM paNa na icchuM. game tevI muzkelIo Avye paNa tyAgano tyAga na karuM. rAjAnI AjJA bhaMga karyuM te daMDane prApta bane che tema sandevagurunI AjJAno bhaMga karavAthI te mahAna daMDane prApta thAya che. tenuM phaLa cAragatimAM ghaNA duHkho bhogavavArUpa Avaze, ema jANI lIdhela tyAgano tyAga karuM nahIM. paNa lIdhela tyAganuM mAhAtmya samajI temAM dRDhatA karyuM. 'zrImad rAjacaMdra'mAMthI "(193) tIrthaMkara jevA paNa saMsArapakSe vizeSa vizeSa samRddhinA ghaNI hatA chatAM temane paNa tyAga karavAnI jarUra paDI hatI, to pachI anya jIvone tema karavA sivAya chUTako nathI. (194) tyAganA be prakAra che - eka bAhya ane atyaMtara, temAMno bAhya tyAga te atyaMtara tyAgane sahAyakArI che. tyAga sAthe vairAgya joDAya che, kAraNa ke vairAgya thaye ja tyAga thAya che. (195) jIva ema mAne che ke huM kAMIka samajuM chuM, ane jyAre tyAga karavA dhArIza tyAre ekadama tyAga karI zakIza, paraMtu te mAnavuM bhUlabhareluM thAya che. jyAM sudhI evo prasaMga nathI Avyo, tyAM sudhI 160 Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mananIti potAnuM jora rahe che. jyAre evo vakhata Ave che tyAre zithilapariNAmI thaI moLo paDe che. mATe Aste Aste tapAsa karavI tathA tyAgano paricaya karavA mAMDavo; jethI khabara paDe ke tyAgatI vakhata pariNAma kevAM zithila thaI jAya che.? (196) AMkha, jIbhAdi iMdriyonI ekeka AMgaLa jeTalI jago jItavI jene muzkela thaI paDe che, adhavA jItavuM asaMbhavita thaI paDe che, tene moTuM parAkrama karavAnuM athavA moTuM kSetra jItavAnuM kAma soMpyuM hoya to te zI rIte banI zake? ekadama tyAga karavAno vakhata Ave tyAranI vAta tyAre, e vicAra tarapha lakSa rAkhI hAla to Aste Aste tyAganI sarata karavAnI jarUra che. temAM paNa zarIra ane zarIra sAthe saMbaMdha rAkhatAM sargAsaMbaMdhIonA saMbaMdhamAM prathama ajamAyaza karavI; ane zarIramAM paNa AMkha, jIbha ane upastha (kAmendriya) e traNa iMdriyonA viSayanA deze deze tyAga tarapha prathama joDANa karAvavAnuM che ane tenA abhyAsathI ekadama tyAga sugamatAvALo thaI paDe che. (197) hAla tapAsa dAkhala, aMze aMze jeTalo jeTalo tyAga karavo temAM paNa moLAza na rAkhavI temaja rUDhine anusarI tyAga karavo ema paNa nahIM. je kAMI tyAga karavo te zithilapaNA rahita tathA bArIbAraNAM rakSita karavo. athavA bArIbAraNAM rAkhavAM jarUra hoya to te paNa cokkasa AkAramAM khullI rIte rAkhavAM; paNa evAM na rAkhavAM ke teno artha jyAre jevo karavo hoya tevo thaI zake, jyAre jenI na jarUra paDe tyAre teno icchAnusAra artha thaI zake, tevI goThavaNa ja tyAgane viSe rAkhavI nahIM. jo acokkasapaNe eTale jarUra paDe tyAre managamato artha thaI zake evA AkAramAM goThavaNa rAkhavAmAM Ave to zithilapariNAmI thaI tyAgeluM badhuM bagADI mUke che.'' (va.pR.757) eka zithila pariNAmI vaNikanuM dRSTAMta - 'eka viNakane baTAkA na khAvAnI bAdhA hatI. bIje gAma jamavA beTho tyAre bIjuM kAMI na hovAthI vaNike pIrasanArane kahyuM--baTAkAno raso AvavA do. te raso pIrasatA ekAda baTAkAno TukaDo tenA bhANAmAM paDavA lAgyo tyAre vaNika kahe--Ama raDayo khaDyo TukaDo AvI jAya to vAMdho nathI, kAraNa ke vaNike manamAM ema vicAryuM ke A zAka kaMI mArA mATe banyuM nathI.'" Ama zithila pariNAmI thavAthI tyAgano ja tyAga thaI jAya che. ''aMze paNa tyAga karavo tenI prathamathI ja cokkasapaNe vyAkhyA bAMdhI, sAkSI rAkhI tyAga karavo, tathA tyAga karavA pachI potAne managamato artha karavo nahIM. (6.pR.757) 99 tyAganA cAra prakAra - 1. koI jIvo siMhapaNe tyAga le ane siMhapaNe pALe. 2. koI jIvo ziyALapaNe tyAga le ane siMha vRttithI pALe. 3. koI jIvo siMhapaNe tyAga le ane ziyALapaNe pALe. 4. koI jIvo ziyALapaNe tyAga le ane ziyALapaNe pALe. pahelAnA be prakAra uttama che. pachInA be prakAra karttavyarUpa nathI. 'bodhAmRta bhAga-1'mAMthI - "tyAga avasthAmAM jJAnIno yoga hoya to vadhAre lAbha thAya. saMsAranI vAsanAnuM nirmULapaNuM thaI jAya eTalI emAM yogyatA che, sAruM hota to choDavA na kaheta, paNa sAruM nathI. ajJAnane laIne sAruM lAge che. jeTalI potAnI zakti hoya teTalo tyAga karavo, paNa te moLo moLo nahIM. marmanI vAta che. tyAgamAM sukha che e jIvane samajAyuM nathI. grahaNa karavAmAM sukha mAne che. tyAgamAM sukha che teno marma samajAyo nathI. tyAga kare to sukha lAge; paNa tyAganuM nAma letAM ja ene duHkha 161 Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mAnIti lAge che. dharma nahIM kare to lakSacorAzImAM bhaTakavAnuM che ane dharma kare to karmansaya kare tevuM che.' (bI.1 pR.227) 248. mRSA i bhASaNa karuM nahIM. mRSA eTale jATha prapaMcavALI bhASA boluM nahIM paNa satyabhASA boluM, temaja hita mita ane priya vacana boluM. na chUTake ja bhASaNa karuM; nahIM to smaraNa karuM. 'boghAmRta bhAga-1'mAMthI - "mANasanI kiMmata tenA bola uparathI thAya che. vacanathI jaNAya che. harIzcaMdre keTalAM kaSTa veThyA paNa satya khoI nA beTho. satya khoI beTho to badhI kamANI khovAI jaze. keTalo saMyama rAkhavAnI jarUra che! eka kSaNa vyartha bhUlyo to Akho bhava hArI jAya. jUThuM bolIne ghareNAM bhegAM kare tethI AtmAnuM kalyANa zuM thAya? prazna uttaranI zakti manuSyabhavamAM ja hoya che.vacana e mukhya che. svAdhyAyanA bhedo vacanothI ja thAya che. bahu vicAravA jevuM che. jIvane pharI jatAM vAra nathI lAgatI. vacanathI karma baMdhAya che, tenI khabara nathI. eka vakhata juThThuM bolyo pachI Akho bhava munipaNuM pALe topaNa koI vizvAsa na kare. manuSyano badho vyavahAra vacana upara che. jenuM vacana bagaDyuM tenuM badhuM bagaDyuM. vagara vicArye bole, mazkarI kare paNa tenuM kevuM phaLa Avaze? tenI khabara nathI. vicAra karIne bolavA jevuM che. cAra prakAranAM asatya zAstramAM kahyAM che. vastu che chatAM tenI nA kahevI, je nathI te che ema kahevuM, viparIta ja kahevuM ane niMdAnA vacano kahevAM, hAsya, te jUTha che. zAstramAM hoya tethI virodhI vAkya bolavuM te jUThuM che.'' (bo.1 pR.105) 'samAdhisopAna'mAMthI - uttama satya dharma, nIti, rAja ane vyavahAra e satya vaDe pravartana karI rahyAM che." zrImad rAjacaMdra "satya vacana che te ja dharma che; satya vacana dAdharmanuM mULa kAraNa che, aneka doSo dUra karanAra che, A bhavamAM tathA parabhavamAM sukhI karanAra che; sarvane vizvAsa UpajavAnuM kAraNa che. sarva dharmomAM satya vacana mukhya manAyuM che; saMsAra samudra oLaMgavAnuM te jahAja che.; sarva sadAcaraNomAM satya uttama che; satya ja samasta sukhanuM kAraNa che. manuSyajanmanI zobhA satya che. satya vaDe sarva puNya kAryo dIpe che; asatyavAdInuM mahA puNya kArya paNa prazaMsApAtra banatuM nathI. sarva guNonA samUhano mahimA satyane laIne che. satyanA pratApe deva jevA sevA kare che, satyane AdhAre aNuvrata ke mahAvrana rahelAM che. satya vinA vrata, saMyama niSphaLa che. satyanA prabhAvathI sarva saMkaTono nAza thAya che. tethI je vacana potAne ane parane hitakAraka hoya tevAM bolavAM. koIne duHkha Upaje tevAM vacana na bolavAM. parane pIDAkArI vacana sAcuM hoya to paNa na kahevuM. abhimAna rahita bolo, paramAtmAnI pratIti karAvanAra vacano bolo; paraMtu puNya-pApa, svarganaraka kaMI nathI evA bhAvArthanAM nAstika vacano na bolo.'' (pR.278) na 249. koI pApa sevuM nahIM. aDhAra pApasthAnakamAMthI koI pApa sevuM nahIM. : 'upadezAmRta'mAMthI - "mumukSu - pApa doSa to anaMtakALathI aneka prakAranA karyAM che, te nAza karavAno mukhya upAya kayo? prabhuzrI - bhakti, smaraNa. pazcAttApanA bhAva kare to sarva pApanuM nivAraNa thAya. upavAsa Adi 162 Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti tapa to koIthI na paNa thAya. kadAca kaSTa Ape. paraMtu smaraNabhakti premapUrvaka kare ne bhagavAnanuM raTaNa kare, sadgurumaMtramAM rahe to koTi karmano kSaya thAya. evo e bhaktino mahimA che.'' (u.pR.443) 'bodhAmRta bhAga-3'mAMthI :- Ape aDhAra pApasthAnaka viSe kema vicAra karavA ema pUchAvyuM te viSe TUMkAmAM jaNAvavAnuM ke nirAMtano vakhata ene mATe divase ke rAtre thoDo rAkhavo ane savArathI sAMja sudhI ke sAMjathI savAra sudhI je je pravRtti thaI hoya te upara dRSTi pheravI javI. jemake : pahele prANAtipAta - Aje koI jIvanA prANa chUTe tevI pravRtti mana, vacana, kAyAthI karavA- karAvavA ke anumodavA vaDe mArAthI thaI che? ema manane pUchavuM. te arthe 84 lAkha jIvAyonino pATha che teno krama levo ke sAta lAkha pRthvIkAya jIvonI yoni kahI che temAMthI koI pRthvIkAya jIva haNyo che, haNAvyo che ke haNatAM anumodyo che? eTale mATI vagerenuM kAma Aje kaMI paDyuM che? mIThuM, raMga, paththara Adi sacita jIvo pratye nirdayapaNe vagara prayojane pravartavuM paDyuM che? athavA pravartavuM paDatuM hoya temAMthI ghaTADI zakAya tevuM hatuM ? evI rIte akAya eTale sacita pANI vagara prayojane DhoLyuM che ? pANI vAparatAM A kAcuM pANI jIvarUpa che ema smRti rahe che? tenI pravRtti ochI thAya tema che ? teukAya eTale agninuM prayojana vinA lagADavuM ke olavavuM thayuM che? tevI rIte vAyukAyanA jIvonI ghAta thAya tevI pravRtti Aje thaI che? pratyeka vanaspati, sAdhAraNa vanaspati, be indriya, traNa indriya, cAra indriya Adi manuSya sudhImAM koI pratye kruratAthI vartAyuM che ? tema na karyuM hota to cAlata ke kema? pApa thayuM hoya to pazcAttApa karavAthI AvatI kAle te bAbatanI kALajI rAkhI vartavAno upayoga rahe. = bIjuM mRSAvAda jenI jenI sAthe divase ke rAtre bolavuM thayuM hoya temAM jUThuM, mazkarImAM vA chetaravA bolAyuM che? paramArtha satya zuM che? te samajI mAre bolavAnI bhAvanA che te kema pAra paDe? kevI saMbhALa levI ghaTe? vagere vicAro bIjA pApasthAnaka viSe karavA. trIjuM corI -- kahevAya tevuM pravartana meM karyuM che? karAvyuM che ? anumodyuM che? tevuM banyuM hoya to te vinA cAlata ke nahIM? have kema karavuM? vagere vicAra karavA. cothuM maithuna -- mana vacana kAyAthI vrata pALavAmAM zuM naDe che? divase ke rAtre vRtti kevA bhAvamAM DhaLI jAya che? temAM mIThAza mana mAne tene kema pheravavuM? vairAgya ane saMyama viSe vRtti rokAya tevuM kaMI Aje vAMcyuM che? viSayanI tucchatA lAge tevA vicAra Aje karyA che? nava vADathI vratanI rakSA karavA paramakRpALudeve kahyuM che, temAM kaMI doSa thayA che ? tevA doSo dUra thaI zake tema hovA chatAM pramAda ke mohavaze AtmahitamAM bedarakArI rahe che? vagere vicArothI AtmanirIkSaNa karavuM. pAMcamuM parigraha - lobhane vaza thaI jIvane Aje klezita karyo che? pAMca indriyomAMthI vadhAre mUrchA kayA viSayamAM che? ane tene poSavA zuM zuM navuM saMgraha karyuM? mamatA ghana, ghara, kuTuMba Adi uparanI ochI thAya che ke vadhe che? parigraha ghaTADavAthI saMtoSa thAya tema che? mana mojazokhathI pAchuM haThe che? binajarUrIyAtanI vilAsanI vastuo vadhe che ke ghaTe che? chaThTha krodha -- koInI sAthe ayogya rIte krogha thayo che? koInA kahevAthI khoTuM lAgyuM che? koI upara risAvAnuM banyuM che? vera virodha vagerenA vicAra TUMkAmAM joI javA. 163 Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti sAtame mAna - potAnI prazaMsA thAya tevuM bolavuM, icchavuM banyuM che? bIjAne apamAna dIdhuM che? vinayamAM kaMI khAmI AvI che? vagere vyavahAra ane paramArthe lakSa rAkhI vicAravuM. AThame mAyA-- koIne chetaravA mATe vartavuM paDyuM che? uparathI rAjI rAkhI svArtha sAdhavAnuM kaMI pravartana thayuM che? koIne bhoLavI lAbha Adi vadhAryo che? navame lobha - parigrahamAM prApta vastumAM mamatA che ne lobhamAM navI icchAo vastu meLavavAnI karI hoya te tapAsI javI. dazame rAga -- jenA jenA pratye rAga che temAM vRddhi thAya che? ochuM thaI zake tema che? potAne gamatI cIjo maLe tyAre paramArtha cUkI javAya che? rAga ocho karavo che evo lakSa rahe che? vagere vicAravuM. agiyArame dveSa -- paNa tema ja. bArame kalaha -- thAya tevuM kaMI banyuM che? terame abhyAkhAna -- koIne ALa caDhAvavA jevuM vartana Aje thayuM che? caudame paizunya -- koInI niMdA tenI gerahAjarImAM thaI che? paMdarame rati-arati - bhAvo divasamAM kevA kyAM kyAM thAya che? soLame paraparivAda -- bIjAnuM halakuM bolavuM ke niMdA thaI che? sattarame mAyAmRSAvAda -- mAyAthI jUThuM bolavuM thayuM che? aDhArame mithyAtvazalya -- AtmAne viparIta paNe mAnI levA jevuM ke kusaMgathI mArI gharmazraddhA ghaTe tevuM Aje kaMI banyuM che? anyatharmInA yoge thayelI vAta vicArI javI." (bo.3 pR.650) jema saMsAramAM loko vepAra kare, pachI sAMje silaka meLave tema A aDhAra pApasthAnakono AkhA divasamAM mana, vacana, kAyA vaDe keTalo vepAra karyo, temAM nukazAna thayuM ke napho thayo tenI sAMje sUtI vakhate silaka meLavI, bIje divase temAMthI koI pApa evuM nahIM evo vicAra karI pApathI pAcho haThuM. 250. abaMdha pApa kSA bhaviSyamAM paNa koI pratye pApa thAya tenI paNa kSamA mAMgu. kSamA e AtmAno svabhAva che. svabhAvamAM AvavuM hoya to kSamA rAkhuM. khamI khUMdu, sahana karuM. jo sahana nahIM karuM to navA karmabaMgha thaze; tethI cAragatirUpa saMsAranuM paribhramaNa TaLaze nahIM ane AtmA svabhAvamAM Avaze nahIM. mATe abaMdha pApane paNa kSamAvuM. abaMgha pApa eTale pApano hajA baMdha thayo nathI. tevA pApa paNa AtmAnA anupayoga bhaviSyamAM jo thAya to tene paNa kharA aMtaHkaraNathI kSamAvuM . "zrImad rAjacaMdramAMthI - "atra kSaNaparyaMta tama pratye koI paNa prakAre pUrvAdi kALane viSe mana, vacana, kAyAnA yogathI je je aparAghAdi kaMI thayuM hoya te sarva atyaMta AtmabhAvathI vismaraNa karI kSamA icchuM ; have pachInA koI paNa kALane viSe tama pratye te prakAra thavo asaMbhavita jANuM chuM, tema chatAM paNa koIka anupayoge dehaparyatane viSe te prakAra kvacit thAya to te viSe paNa atra atyaMta namra pariNAme kSamA icchuM chuM; ane te kSamArUpabhAva A patrane vicAratAM vAraMvAra ciMtavI tame paNa te sarva prakAra ama 2 + 50) 164 Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti pratyenA pUrvakALanA, vismaraNa karavAne yogya cho." (va.pR.351) 251. kSamAvavAmAM mAna rAkhuM nahIM. (muni, sAmAnya) ajJAnavaza koI pratye mArAthI doSa thayo hoya tene nivAravA arthe kSamAvavAmAM mAna rAkhuM nahIM, arthAt huM kevI rIte mAphI mAMgu evuM mAna rAkhuM nahIM. "boghAmRta bhAga-1'mAMthI - "kSamA jyAre hoya tyAre AtmA svabhAvamAM hoya che. kSamA AtmAno guNa che. e bagaDI jAya tyAre krogha thAya che. e vikAra che. vikAra na hoya tyAre pote ja zuddha svabhAvamAM rahe che. karmanA nimitte jIvano svabhAva palaTAya che. karmane laIne vikAra thAya che. kaSAya e vikAra che. e jAya tyAre svabhAva pragaTe che. "sahajasvarUpe jIvanI sthiti thavI tene zrI vItarAga "mokSa' kahe che. (609) svabhAvamAM rahe to karma chUTe. mokSe javuM hoya to kSamA joIze. mATe kSamA ghAraNa karo." (bo.1 pR.111) "mokSe janAra je hoya tene ja kSamA guNa pragaTe che. jeTalI kSamA teTaluM munipaNuM che. pRthvI jema badhuM sahana kare, tevI rIte sahana karavuM te kSamA che. eka paNa kaSAya jIte to bIjA kaSAyone jItavAnuM thAya. daza ghoMmAM kSamA gharma Adi (prathama) che. jene gharma karavo hoya te pahelo krodha na kare. krogha vakhate samabhAva rAkhavo e ja kharo gharma che." (bo.1 pR.112) "bodhAmRta bhAga-3mAMthI - "maitrIbhAva vadhe ane klezanA kAraNo nirmaLa thAya te upara lakSa rAkhavA sarva bhAI-bahenone vinaMti chejI. amuka sAthe to mAre abolA, aNabanAva ke vahevAra pratye jenA UMcA mana che ema hoya te vicArI dareke potAnA Atmahita mATe namatuM mUkI kaMIka ghasAIne ke tene page paDIne pAghaDI utArIne paNa vairabhAva na rahe tema prajJApUrvaka kartavya che. mAtra upara uparathI dekhAva karavA nahIM paNa sAcA dilathI bIjAnA doSa mApha karIne tathA potAnA doSanI kSamA mAgIne A parvane saphaLa karavA yogya chejI. parama vinayapaNuM ApaNe sarva pAmIe e ja paramakRpALudeva pratye prArthanA ejI. OM zAMtiH zAMtiH zAMtiH" (bo.3 pR.369) ""jyAM saMpa tyAM jaMpa" ema kahevAya che to A paryuSaNa parva AvIne gayAM paNa kaSAya ne pramAdane kAraNe badhA ekatra na thaI zakyA. to have te kAraNo dUra karI bhaktino raMga je pratiSThA vakhate dekhAto hato te saMbhArI pharI jAgrata thavA bhalAmaNa cheja. ghana kharcavuM saheluM che paNa mAna mUkI, aNabanAva bhUlI jaI, baghA paramakRpALudevanA saMtAna che ema draSTi rAkhI, kaMI potAne viparIta bhAva thaI Avyo hoya te paraspara khamAvI, eka pitAnA parivAranI peThe haLImaLIne bhakita karo cho evA tamArA patranI rAha jouM chuM." (bo.3 pR.369) jenI sAthe virogha hoya, jANatA hoIe chatAM vera maTADavA upAya na laIe ke vaghArIe ane dUra jyAM vera na hoya tyAM patrAdi lakhIe evI hAla rUDhi thaI che te palaTAvI hRdayamAM verabhAvanuM kalaMka dUra karI, "sarva jIvo mArA mitro che, temaNe karelA doSo bhUlI jauM chuM ane meM temanA pratye karelA doSonI kSamA icchuM chuM" AvuM udAra dila ja "vItarAgano kahelo parama zAMta rasamaya gharma" pAmavA yogya chejI. A patra vAraMvAra vicArI, hRdaya koI pratye verabhAva na rAkhe teTalI namanatA, laghutA ane sarvane kSamAvavAnI yogyatA lAve temaja AcaravAnI hiMmata gharI niHzalya thAya tema karavA vinaMtI chejI. 3OM zAMtiH zAMtiH zAMtiH" (bo.3 pR.601) 165 Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mAnIti " tamAro kAgaLa maLyo. kSamApanAnA bhAva vAMcyA. te ja pramANe huM paNa ApanA pratye A bhavamAM ke bhavobhavamAM aparAdha thayA hoya tenI uttama kSamA yAcuM chuM ane ApanA pratye paNa samabhAve khamuM chuMjI. sarva bhUlI javAnuM che. jeNe vahelI te taiyArI karI te vahelo sukhI thazejI. je saMbhAra saMbhAra karaze te parabhavamAM paNa verabhAva laI jaze evo siddhAMta hovAthI khamI khUMdavuM, nirvaira maitrIbhAva dhAraNa karavo ane sarvane khamAvI niHzalya thaI parabhava mATe taiyAra rahevuM e uttama sanAtana mArga chejI'' (bo.3 pR.524) " Apa mumukSu bhAIbahenomAM koI sAMsArika kAraNe ke dharmanA nimitte ekbIjA pratye veravirodhanAM kAraNo UbhAM thayAM hoya te paraspara samajI laIne ekabIjAmAM dharmapremanI vRddhi thAya tathA ekabIjAne tyAM jatAM AvatAM na hoya, bolAcAlIno prasaMga baMgha thayo hoya tevA nimitto samajUtIthI pAMca jaNa maLI patAvI AkhA gAmamAM saMpa salAha zAMtithI badhA varSe to A varSanA paryuSaNa parva yathArtha thayA gaNAya. pUrvakarmane laIne jIvanI vRtti bIjAnuM bhUMDu karavAmAM, niMdA IrSA poSavAmAM jAya che tene badale bane teTalA eka, be, pAMca ke badhA gAmanA mANasomAM saMpa karAvavAno puruSArtha karaze tenuM potAnuM ane bIjAnuM kalyANa thavAnuM kAraNa bane che, "kalyAnna eTale zuM? ema upadezachAyAmAM prazna che ane tyAM teno uttara paNa che ke kaSAya ghaTe te kalyANa'. to ApaNo ane bIjA ApaNA saMbaMdhIono kAya ghaTADavA arthe mahApuruSoe AvA parvanI yojanA karI che, kAraNa ke jJAnInI AzA uThAvavAmAM, satsaMga bhakti AdinA prasaMgomAM vighna karanAra thAya che te darekane pratyakSa anubhavamAM Ave che. te kaSAya ghaTe ane jJAnInI AjJA pratye jIvonI vRtti dorAya, lokomAM ema kahevAya ke jJAnInA upAsaka bahu sahanazIla, khamI khUMdanArA, paropakAra karanArA ane bIjAne sAre raste caDAvanArA che evuM ApaNuM vartana bane tevA prayatna karatA rahevA Apa sarva bhAIbahenone bhalAmaNa che.' (bI.3 1.347} "paryuSaNa parva nirvara thavAne arthe che. mumukSuomAM ekabIjA pratye UMcu mana rahetuM hoya temaNe sAcA bhAvathI sAmAnA doSone bhUlI jaI potAnA doSonI kSamA, jenA pratye doSa thayo hoya tenI yAcavI, pharI prasaMga na Ave tevI sAvacetI rAkhavI. Ama kare to navA doSo thavAno prasaMga ocho thAya, mAna ghaTe ane thayeluM vera paNa maTe; evo lAbha ApanAruM A parva che.'' (bo.3 pR.653) "sabhAmaMDapamAM jenI sAthe vikSepa thAya tevo prasaMga thayo hoya tenI vinayabhAve kSamA icchavA yogya che ane pharI tevo prasaMga satsaMgamAM na bane tevo lakSa rAkhavA yogya che. potAno vAMka na hoya to paNa sAmAnA cittane samAdhAna thAya te arthe paNa kSamA mAgavA yogya che. TADhA pANI (pIvA) karatAM kaSAya pariNAma thAya te moTo doSa che. tevAM pariNAmamAM pharI na avAya tevo nizcaya te kharuM prAyazcitta che. phrI ekAsaNuM karavuM te dravya prAyazcitta che. jIvane 'huM samajuM chuM' evuM abhimAna rahyA kare che tethI bIjAo sAthe kleza kare che : 'tame barAbara jANatA nathI, Ama karavuM joIe, tema karavuM joIe' e Adi 'huM samajuM chuM" evuM jIvanuM avyakta abhimAna che. 'huM adhama chuM' evo jo nizcaya thAya to te ema jANe ke 'AkhuM jagata mArA karatAM sAruM che' eTale koIthI paNa ene kleza thAya nahIM.'' (bo.3 pR.626) udayana rAjAnuM dRSTAMta sAdharmI bhAI pratye kSamAcAyanA karuM. udayana rAjAne tyAM bhagavAnanI pratimA hatI. te pratimAne sAcavavA mATe rAjAe eka dAsI rAkhI. te kubajA hatI. pA 166 Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mananIti guTIkAnA prabhAvathI te bahu suMdara banI gaI. eka divasa caMDapradyota rAjA tyAM Avyo. te dAsIne joI moha pAmyo ane tene sAthe AvavA jaNAvyuM. paNa teNIe kahyuM ke bhagavAnanI pratimA lo to ja huM AvuM, nahIM to nahIM. tethI rAjA caMDapradyota bhagavAnanI pratimA tathA dAsI bannene laI gayo. udayana rAjAne khabara paDavAthI tenI sAthe yuddha karI caMDamalota rAjAne pakaDI lAvyo ane tenA kapALamAM dAsIpati evo paTo karI coMTADyo. jyAre paryuSaNa parva AvyA tyAre udayana rAjAe upavAsa karyo ane rasoyAne kahyuM ke caMDapradyota rAjAne je bhAve te pUchIne banAva. rasoIAe pUchyuM tyAre teNe kahyuM ke Aje kema pUche che? koI divasa to pUchato nathI. tyAre rasoIAe kahyuM ke Aje to amArA udayana rAjAne upavAsa che. tyAre caMDapradyote vicAryuM ke kadAca mane mAravA mATe ema karyuM haze ema dhArI teNe kahyuM : mAre paNa Aje upavAsa che. te vAta sAMbhaLIne udayana rAjAe vicAryuM ke aho ! A to mAro sAdharmAbhAI thayo. tethI tene kedamAMthI mukta karAvyo ane pote paNa mAna mUkI tenI kSamA mAgavA gayo. kSamA mAgI potAnA rAjyamAM pAcho moklAvI dIdho. (upadezAprAsAda bhASAMtara bhA.3 Ama sahadharmI bhAIbaheno pratye kharA aMtaHkaraNathI khamAvuM; paNa khamAvavAmAM mAna rAkhuM nahIM. 252. gurunA upadezane toDuM nahIM. sadguru bhagavaMta je upadeza Ape tene potAnA aMtaHkaraNamAM AdarapUrvaka dhAraNa karuM, koIka vakhata smRti doSathI zabda koI bIjo bolAI jAya to paNa sabhAsamakSa gurune ThA pADavA arthe gurunA upadezane toDuM nahIM ke vacce boluM nahIM. ema karavuM te gurunI pratyakSa AzAtanA che. 'bodhAmRta bhAga-1'mAMthI - "je Avi maMdatti guruM vaIttA, Dahare Ime appamuatti naccA / hIlanti micchaM paDivajjamANA, karaMti AsAyaNa te guruNaM // 2 // (yazavaihita 4.1, uddeza 1) bhAvArtha - vaLI guru maMda che eTale kSayopazamanI vicitratAthI zAstrayukti vaDe samAlocanA karavA asamartha che, satprajJAthI rahita che, ema jANI agaMbhIra dravyasAdhu ke sAdhakavarga potAne AcArya mAnI, koI kAraNasara nAnI uMmaranA ke alpazrutanA abhyAsI evAne AcArya tarIke jJAnIe sthApelA hoya temanI irSyAdikathI mazkarImAM avagaNanA evI kare ke 'tame to vayovRddha cho, bahuzruta cho;' athavA spaSTa rIte 'huM prajJArahita che,' ityAdi rIte kahe to te sAdhu ke sAcakavarga mithyAtva pAme che. mATe gurunI avagaNanA, tiraskAra Adi karavA yogya nathI. gurune halakA pADavArUpa AzAtanA karanAra te 167 Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mAnIti dravyasAdhu ke sAcakavarga tattvane anyathA mAnI gurunI sthApanAnA abahumAna karavA vaDe eka gurunI AzAtanA karatAM sarva AcAryavarganI AzAtanA kare che; athavA potAnA samyagdarzanAdi bhAvanA nAzarUpa AzAtanA, gurunI AzAtanAnA nimitte Acare che.'' - zrI haribhadrasUrinI TIkAnA AdhAre upadezaprAsAda bhASAMtara bhAga-4mAMthI guru jene yogya jANI AcAryapada Ape te ja saMghane mAnya hoya AryarakSita sUrinuM draSTAMta - mathurA nagarImAM koI nAstikavAdI utpanna thayo. tenI sAme prativAdI tarIke tyAM koI nahIM hovAthI saMghe vicAra karyo ke hAlanA samayamAM vajasvAmI pAse navapUrvathI kaMIka adhika bhaNelA AryarakSita sUri yugapradhAna che, ema ghArI saMghe be sAdhuone dApura mokalyA. te AvIne AryarakSita AcAryane maLyA. tyAMnI nAstikavAdInI badhI hakIkata jaNAvI. AryarakSita sUri vRddha hovAthI javAne azakta hatA, tethI vAda labdhine dhAraNa karanAra goAmahilane mokalyA. tyAM jaIne nAstikavAdIno parAjaya karyo. saMghanA AgrahathI cArtumAsa tyAM mathurAmAM ja karyo. ArtharakSita sUrie potAno aMta samaya najIka Avelo jANI viyAryuM ke yogya ziSyane ja gaNaghara (sUri) pada ApavuM joIe. kahyuM che ke - "gautama Adi ghIra puruSoe vahana karelo gaNadhara zabdano artha jANato sato tene ja apAtramAM sthApana kare te mahApApI kahevAya." AcAryapadane yogya to durbalikA puSpamitra muni ja che. sarva sAdhuo mArA mAmA goSThAmahilane athavA mArA bhAI phAlgurakSitane icche che. ema vicArI sUrie sarva saMghane bolAvI kahyuM - traNa prakAranA ghaDA hoya che. jema ke eka vAlano, telano ane ghIno ghaDo. vAlanA ghaDAne UMgho karIe to Akho khAlI thaI jAya. telanA ghaDAne UMgho karavAthI temAM kaMIka tela coMTI rahe. tathA ghInA dhaDAne UMgho karavAthI temAM vadhAre ghI coMTI rahe che. tevI rIte durbalikA puSyamitra, sUtra ane tenA artha saMpUrNa zIkhyA che. vAlanA ghaDAnI jema teNe mArI pAsethI sarva sUtrArtha grahaNa karyAM che. jyAre phAlgurakSite telanA ghaDAnI jema tathA goSThAmahile ghInA ghaDAnI jema sutrArtha grahaNa karela che. AryarakSita sUrinI vAta saMghe mAnya karI. tethI sUrie durbalikA puSpamitrane AcAryapadavI ApI. pachI sUri anazana karIne svarge gayA. goSThAmahila jyAre mathurAthI pAchA dazapura AvyA tyAre pUchyuM ke sUrie potAnA sthAne korna sthApyA ? tyAre vAla vagere sarva ghaDAnA dRSTAMtapUrvaka vRttAMta kahyo. tethI te kheda pAmI bIjA upAzrayamAM rahIne puSpamitra sUrinI niMdA karavA lAgyA. temaja bIjA sAdhuone avaLuM samajAvavA lAgyA. puSpamitra sUrie premapUrvaka goSThAmahila sAthe ghaNA pratyAkhyAna vagerenA prazno karyA. tenA uttaro ApIne ghaNA samajAvyA paNa samajyA nahIM. tyAre sUrie bIjA gacchanA AcArya bahuzruta pAse laI jaIne paNa samajAvyA. temaNe kahyuM ke e puSpamitra sUri jema kahe che temaja AryarakSita sUrie paNa prarUpaNA karelI che. sthavira munioe godAmaline kahyuM ke tuM mithyA abhiniveza na kara. ema karavAthI tIrthaMkaranI AzAtanA thAya che. to paNa goSThAmahile mAnyuM nahIM. pachI saMghe kAyotsarga karIne zAsanadevIne bolAvI. tyAre te bhadraka devIe AvIne kahyuM : mane AjJA karo. huM zuM kArya karuM? saMghe kahyuM H mahAvideha kSetramAM zrI tIrthaMkara pAse jaI pUchI lAvo ke saMdha kahe te satya che ke goSThAmahila kahe che te satya che ? devI tarata tyAM jaI bhagavAnane pUchIne AvI ane saMghane kahyuM ke zrI tIrthaMkare mane kahyuM che ke saMgha kahe che te satya che. vIra 168 Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mananIti prabhunA nirvANa pachI pAMcaso corAzI varSe sAtamo nihnava thavAno hato te A mithyAvAdI goSThAmali thayelo che. badhI vAta sAMbhaLIne goSThAmahila bolyo ke A bicArI alpa RddhivALI devI tenI mahAvidehamAM javAnI zakti ja kyAMthI hoya? ema kahI teNe te vAta mAnya karI nahIM tethI saMghe tene gaccha bahAra karyo. Ama gurunA upadezane toDuM nahIM paNa mAnya karuM. 253. guruno avinaya karuM nahIM. sadguru bhagavaMta je kaMI kahe te mArA hitane mATe ja hoya, ema manamAM rAkhI guruno avinaya karuM nahIM. mArA doSo dUra karavA guru vaDhe tyAre paNa potAnA manamAM vicAruM ke mArA hitane mATe gurune keTalI takalIpha veThavI paDe che, ema potAno ja doSa jouM. ja ghaDAnuM dRSTAMta - gurunI kRpA vaDe ghaNAnuM kalyANa. ghaDo ApaNane upadeza Ape che ke kuMbhAra mane prathama mATInI khANamAMthI khodIne lAvyo. pachI pANIthI palALI tene coLIne piMDa banAvyo. pachI cAka upara caDhAvI daMDa vaDe TIpIne mane ghaDAno ghATa Apyo. tyArabAda taDake sUkavI daI agninA bhaThThAmAM mane pakAvyo. tyAre Aje lokone ThaMDaka Ape evuM pANI bharavAne lAyaka huM banyo chuM. have mArA vaDe loko ThaMDu pANI pIne AnaMda pAme che. tema guru bhagavaMta paNa mane sAraNa, vAraNa, coyaNa ane paDiyoyaNa vaDe ghaDIne taiyAra kare che. mATe guruno avinaya kadI karuM nahIM. sAraNa eTale pramAdane kAraNe dharma bhUlI jatAM saMbhArI ApavuM. vAraNa eTale anAcAramAM pravartatA vAravA. coyaNa eTale dharmathI bhraSTa thavArUpa akAryanuM mAThuM phaLa samajAvavuM tathA paDicoyaNa eTale niSThura thayelAne dhikkAra ApavA vaDe samajAvI tenuM hita karavuM, ema zrI guru ziSyane ghaDIne evo taiyAra kare ke te ghaNA lokone sanmArgamAM vALavA samartha thAya, tathA zrI gurunuM nAma dipAvI dharmanI prabhAvanA kare. (u.prA.bhA.bhAga-3 pR.87nA AdhAre) zrImad rAjacaMdra prabhue zrImad lapurAja svAmIne ghaDIne evA taiyAra karyA ke temanI chatrachAyAmAM tathA temanI AjJAnusAra bhaktikrama ArAthI bhavyajIvo Aje paNa potAnuM klyANa sAthI rahyA che. temaja pU.zrI brahmacArIjIne paNa pa.pU.prabhuzrIjIe agiyAra varSa ghaDIne taiyAra karyAM hatA. jethI ghaNA bhavya jIvone samArgamAM vALavA teo paNa samartha thayA. "guru kArIgara sArIkhA, TAMkI vacana vicAra; pattharasa pratimA kare, pUjA lake apAra.''-AlocanAdipada saMgraha 'mokSamALA pravezikA'mAMthI - "vitanI icchAvALo hoIne saLagatA agnimAM praveza kare, ke mahA jherI nAgane chaMcheDe, ke halAhala viSenuM bhakSaNa kare, tenA jevuM gurune aprasanna karanAra ziSyanuM vartana che. are ! agnimAM pravezavA chatAM agni na bALe, jherI nAga ciDAvA chatAM na karaDe, ke lAla khAvA chatAM paNa na marAya-e badhuM banavuM kadAcit saMbhavita paNa che; paraMtu gurunI avahelanA karIne jJAna prApta karavuM e to azakya vastu che. AcArya aprasanna thAya to bodhino ja nAza thAya ane pariNAme anaMta janma-maraNa karavAM paDe. mATe mokSa-sukhAbhilASIe gurunI kRpA prApta karavAno prayatna karavo. agnihotrI brAhmaNa jema vividha prakAranI Ahutio ane maMtro vaDe abhiSikta agnine namaskAra kare che, tema anaMtajJAnI ziSye paNa gurunI vinayapUrvaka zuzruSA karavI. jenI pAsethI dharmapado 169 Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti zIkhyA hoIe, tenA pratye vinayathI vartavuM joIe, tathA hamezAM mAthuM namAvI, hAtha joDI, mana vANI kAyAthI teno satkAra karavo joIe. mumukSu jIvane vizuddha karanAra lajjA, dayA, saMyama, brahmacarya vagere guNono je guru mane satata upadeza Ape che, te gurune huM paNa satata pUja. jema rAtri pUrI thayA bAda sUrya saMpUrNa bharatakSetrane prakAzita kare che, tema AcArya paNa potAnA zAstrajJAnathI, cAritrathI ane buddhithI saMpUrNa padArthonuM svarUpa prakAzita kare che. gurusevA bAbata A baghA upadezo sAMbhaLIne mumukSue AcAryanI pramAdarahitapaNe zuzraSA karavI. tema karanAro ziSya aneka guNonI ArAdhanA karIne aMte sarvottama siddhi prApta kare che, ema huM kahuM chuM." (dazavaikAlika vinaya adhyayana) (mo.pra.pR.169) "yogazAstra bhASAMtara'mAMthI - gurune jotAM ja UbhA thaI javuM, AvatAM sAMbhaLI sanmukha javuM, dUrathI mastake hAtha joDavA, besavAne pote Asana ApavuM, guru beThA hoya tyAM sudhI pote Asana upara na besavuM, bhaktithI vaMdanA tathA sevA karavI. ane guru AvyuM chate tenI pachADI keTalAMka pagalAM javuM tathA guru pAse gharma sAMbhaLavo, A sarva gurunI ucita AcaraNA kahevAya che. (pR.189) upadezAmRta'mAMthI - caMDarudrAcAryanuM dRSTAMta - eka gAmamAM eka jJAnI muni ziSyo sAthe padhAryA. munino svabhAva kroghI hovAthI kroghanuM nimitta na bane mATe pote dUra eka jhADa nIce jaI beThA. sAMjanA, hAthe mIMDhaLa bAMdhelo eka yuvAna paraNIne mitro sAthe muninA darzanArthe Avyo. mitro mazkarA hovAthI eka sAdhune kahyuM : mahArAja ane sAdhu karo. sAdhuoe eka pachI eka batAvatAM moTA guru mahArAja pAse gayA. tyAM paNa vAraMvAra dIkSAno Agraha karatAM joI guru krodhe bharAyA. eTale temaNe pelA navIna paraNelAne pakaDI vALa ukhADI nAkhI muni banAvyo. tyAre mitro to bhAgI gayA. pachI navIna paraNelAe mArA para mahArAje moTI kRpA karI ema mAnIne gurujIne jaNAvyuM ke have ApaNe ahIMthI vihAra karavo ucita che. nahIM to pariSaha paDaze. ApanAthI na calAya to huM mArA khabhe besADI laIza. ema nakkI karI khabhe upADI parvata tarapha cAlI nIkaLyA. rAta paDI gaI tethI jamIna purI dekhAtI nathI. khADA, patharA vagerene lIdhe paga khase, helakAro Ave tyAre gurujI tenA loca karelA mAthAmAM mAravA lAgyA. paNa ziSyanA manamAM gurunA doSa na vasyA. UlaTuM ema vicAryuM ke huM kevo abhAgiyo ke mAre lIdhe gurune vihAra karavo paDyo ane vRddhAvasthAmAM temane Ama aDacaNa veThavI paDe che. guru tenA upara krogha kare ke zuM dekhAtuM nathI? kema Ama cAle che? tethI vaghAre vAMko vaLI nIce hAthathI khADA TekarA tapAsato ghIme ghIme caDavA lAgyo. evAmAM ziSyane e pariSaha sahana karatAM kevaLajJAna UparyuM. tethI have barAbara cAlatA joI gurue pUchyuM : zuM jJAna UpajyuM? teNe kahyuM, ApanA pasAye. zuM zrutajJAna UpajyuM? teNe kahyuM ApanA pasAye. ema eka pachI eka pUchatAM aMte kahyuM : zuM kevaLajJAna UpajyuM? to kahe ApanA pasAye. eTale gurujI khabhA uparathI nIce UtarI paDyA ane tene page paDI kSamA mAgavA lAgyA ke he bhagavAna! meM Apane ghaNuM duHkha dIdhuM ema potAnI niMdA karavA lAgyA tyAM to gurujIne paNa kevaLajJAna pragaTyuM. 170 Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ miNI hArI dIkSA ApavAnI bhalAmaNa gurue Apela rIkSA ceDarudrAcArya zrI gurune pazcAtApa, tethI thayela kevaLajJAna ziSya upara guruno krodha, samabhAva rAkhavAthI thayela kevaLajJAna Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti 254. gurune Asane besuM nahIM. gurunI badhI vastu pUjanIya che. te sAdhano temanI smRti karAve che. emanA Asana, kapaDAM, deha, ghara vagere game te vastu hoya te pUjanIya che. paramakRpALudevanA samayamAM eka mumukSue paramakRpALudevanuM dhotiyuM paherI lIdhuM te joI paramakRpALudeve kahyuM ke Ama karavuM yogya nathI. 'bodhAmRta bhAga-3'mAMthI - "bhakti pradarzita karatAM paramakRpALudeve 'te mahAtmA varte che te dehane, bhUmine, gharane, mArgane, AsanAdi sarvane namaskAra'' (patrAMka 674) karyA che, tyAM Apane prazna thayo ke te bhUmi Adine zA mATe namaskAra karyA che? emAM kAraNa zodhavA jatAM hAtha lAgatuM nathI. paNa bhaktimAna hRdaya te te nimitte ullAsa jarUra pAme che, romAMca paNa thaI Ave che. "maratuM UMTa mAravADa bhaNI jue che'' ema kahevata che tema premanA saMskArothI te te dizAo paNa priya lAge che. paramakRpALudevano patra Ave tyAre pa.pU.prabhuzrIjI namaskAra karIne tene phoDatAM, mAthe caDhAvatA. e badhAM upakAravRttinAM bAhya cihno che. "samajyA vaNa upakAra zo? samajyuM jinasvarUpa.' paramakRpALudeve cheka chellI vakhate vavANiyA choDyuM te vakhate te gharane, te DahelIne, mAtuzrI, pitAzrI tathA mitrone namaskAra vAraMvAra karelA; chevaTe jatAM gAmane paNa namaskAra karelA. te joIne temanA mitre pUchyuM ke kadI nahIM ne Aje kema Ama varto cho? to kahyuM ke AgaLa upara samajAze. te bhAI hajI kahe che ke have samajAyuM ke pharI te vavANiyA AvanAra nahotA. je je nimitto upakArabhUta thayAM hoya ke thaI zakavA saMbhava hoya tenA pratyenuM bahumAnapaNuM je aMtaramAM UMDuM rahyuM che te ja tevI bAhya ceSTAo karAve che. tIrthaMkaronAM paMcakalyANaka sthAno ke tenAM varNano paNa ullAsanuM kAraNa thAya che. e prema dazA jeNe aMze paNa anubhavI nathI tene buddhithI teno khyAla Avavo azakya che.'' (bo.3 pR.351) mATe gurune pUjya mAnI temanA Asane besuM nahIM paNa bhaktibhAve tevA Asana, kapaDAM vagerenA darzana karI temanA guNonI smRti karuM. 255. koI prakAranI tethI mahattA bhogavuM nahIM. gurunA nAme potAnuM mAhAtmya vadhArI lokomAM moTA thavA prayatna karuM nahIM. jemake A kALamAM paramakRpALudevanuM nAma laI koI kahe ke paramakRpALudeve pratyakSathI kalyANa thAya ema jaNAvyuM che. ame tamane mArga batAvIe chIe, tethI pratyakSa amane mAnavA joIe, evA bhAva jaNAve. ema paramakRpALudevanA nAme moTA thaI koI prakAranI mahattA bhogavuM nahIM. paNa sadA temano AjJAMkita ziSya thavA prayatna karuM. 256. tethI zukla hradaye tattvajJAnanI vRddhi karuM. vAkya 255mAM jaNAvyuM ke zrI gurunA nAme mAna mahattA bhogavuM nahIM; paNa A vAkyamAM kahyuM tema zrI guru maLavAthI have hRdayane zukla karI arthAt hRdayamAM mAtra AtmArthano lakSa rAkhI, A bhavanA bhautika sukho ke parabhavanA devaloka AdinA sukhonI kAmanA tajI, zukla hRdaye tattvajJAnanI vRddhi karuM. "zukla aMtaHkaraNa vinA mArA kathanane koNa dAda Apaze?'' zrImad rAjacaMdra 'boghAmRta bhAga-1'mAMthI - mumukSu - zukla aMtaHkaraNa eTale zuM? pUjyazrI--pApa vinAnuM aMtaHkaraNa te zukla aMtaHkaraNa. tyAga-vairAgyavALuM citta te zukla aMtaHkaraNa 171 Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti paDe che, che. (bo.1 pR.262) zukla eTale pavitra hRdaya vaDe jIvAdi sAta tattva, nava padArtha, cha dravya, cha pada vagere tattvajJAnanI vRddhi karuM. - "samAdhisopAna'mAMthI :- pravacana eTale jinendra sarvajJa vItarAge prarUpelAM Agama che. temAM cha dravyonuM, paMcAstikAyanuM, sAta tattvonuM ane nava padArthonuM varNana che; karmanI prakRtiono nAza karavAnuM varNana che. jemAM bahu pradezo hoya tenuM nAma astikAya kahevAya che. jemAM guNaparyAya niraMtara hoya tenuM nAma dravya che. vastupaNe jeno nizcaya thAya che tenuM nAma padArtha che. svabhAvarUpe hovAthI tattva evuM nAma paDyuM che. jevI rIte aMghakAravALA mahelamAM hAthamAM dIvo laIne baghA padArtho ApaNe joIe chIe tevI rIte tribhuvanarUpa maMdiramAM pravacanarUpI dIvAvaDe sUkSma, skUla, mUrtika, amUrtika padArtho dekhIe chIe. pravacanarUpI netra vaDe munIzvara cetana Adi guNovALAM sarva dravyonuM avalokana kare che. jinendranAM parama Agamane yogya kALe bahu vinayathI bhaNavAM te pravacanabhakti che. cha dravyo, sAta tattvo, nava padArthonA bheda, sarva guNa-paryAyonuM pravacanamAM varNana che; bhUtakALa anaMta vahI gayo, bhaviSyakALa anaMto Avaze ane cAlu vartamAnakALa te sarvanuM svarUpa temAM varNaveluM che; temAM agholokanI sAta pRthvIo, nArakIone vasavAnAM, UpajavAnAM sthAnako, temanAM AyuSya, kAyA, vedanA, gati AdinuM varNana che; bhavanavAsI devonAM sAta karoDa botera lAkha bhavanonuM tathA temanA AyuSya, kAyA, vaibhava, vikriyA, bhoga Adi agholoka saMbaMdhI varNana kareluM che. temAM madhya loka saMbaMghI asaMkhyAta dvIpa ane samudronuM, temAM AvelA meru, kulAcala, nadI, draha AdinuM, karmabhUminAM videha Adi kSetronuM, bhogabhUminuM, aMtarIpo saMbaMghInAM manuSyonuM, karmabhUminAM tathA bhogabhUminAM manuSyonAM kartavya, AyuSya, kAyA, sukha, duHkha AdinuM, tiryaMconuM ane vyaMtaronA nivAsa, vaibhava, parivAra, AyuSya, kAyA, sAmarthya ane vikriyAnuM varNana che. madhya lokamAM jyotiSka devo che. temanAM vimAna, vaibhava, parivAra, AyuSya, kAyA AdinuM ane sUrya, caMdra, graha, nakSatronA mArga, gati, saMyoga AdinuM varNana che. UrdhvalokanAM tresaTha paTalo sahita svarganuM, ahamiMdranA paTalonuM, iMdrAdi devonA vaibhava, parivAra, AyuSya, kAyA, zakti, gati, sukha AdinuM temAM varNana che. A prakAre sarva pratyakSa dekhelA traNe lokamAM samasta dravyonA utpAda, vyaya, dhrauvyanuM varNana pravacanamAM kareluM che. karmonI prakRtionA baMgha, udaya, sattA, saMkramaNa AdinuM sarva varNana AgamamAM che." (pR.233) "sahaja sukhassAghana'mAMthI :- "zrutajJAna ja evuM jJAna che jenAthI zAstrajJAna thAya che ane AtmAnuM bhedavijJAna thAya che. A AtmA rAgAdi bhAvakarma, jJAnAvaraNAdi dravyakarma ane zarIrAdi nokarmathI bhinna che, siddhasama zuddha che. jene AtmAnubhava thAya che te ja bhAvazrutajJAna pAmI jAya che. e AtmAnubhava ja kevalajJAnano prakAza karI de che. koI yogIne avadhijJAna ke mana:paryaya jJAna na paNa hoya to paNa zrutajJAnanA baLathI kevaLajJAna thaI zake che. avadhi ane mana:paryayajJAnano viSaya kaMI zuddhAtmA nathI, e to rUpI padArthane ja jANe che jyAre zrutajJAna arUpI padArthone paNa jANI zake che. eTalA mATe zrutajJAna pradAna che. mATe ApaNe ATaluM karavA yogya che ke ApaNe zAstrajJAnano vizeSa abhyAsa karatA rahevuM ke jethI AtmAnubhava prApta thAya. e ja sahaja sukhanuM sAghana che athavA e ja kevaLajJAnano prakAza karanAra che." (pR.473) mATe Agama dvArA bhagavate boghelA tattvajJAnanI zukla hRdaye vRddhi karuM. 172 Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti 257. manane sthitisthApaka rAkhuM. AtmajJAnI mahAtmAo potAnA manane potAnA svarUpamAM sthira rAkhe che, tema huM paNa mArA manane jJAnIpuruSanA vacananA AghAre sthira rAkhavAno prayatna karuM. "zrImad rAjacaMdra'mAMthI :- "amAruM je citta te AtmA sivAya anya sthaLe pratibaddhatA pAmatuM nathI, kSaNa paNa anyabhAvane viSe sthira thatuM nathI; svarUpane viSe sthira rahe che. evuM je amAruM AzcaryakAraka svarUpa te hAla to kyAMya kahyuM jatuM nathI. ghaNA mAsa vItyAthI tamane lakhI saMtoSa mAnIe chIe." (va.pR.328) jJAnI puruSane AtmadhyAnamAM vipna te apriya - paramakRpALudeva dukAna upara dhyAnamAM beThA hatA. tyAM eka jaNa peparano namUno laIne Avyo ane kahyuM ke lyo sAheba! te sAMbhaLI AtmadhyAna bhaMga thavAthI bolyA ke enA karatAM mAthuM laI lIdhuM hota to? ema temanA mananI kevI sthitisthApaka dazA eTale svarUpa magnatA haze? te jaNAI Ave che. 258. vacanane rAmabANa rAkhuM. rAma je bANa choDe te niSphaLa jAya nahIM. tema jJAnIpuruSo evuM vacana bole ke je sAmA vyaktinA aMtaramAM rAmanA bANanI jema soMsara UtarI jAya. tema ApaNe paNa vacana ApIne pharavuM nahIM. paNa rAmanA bANanI jema tene saphaLa karavuM athavA tenuM mAhAbhya samajI vacanane hRdayamAM utAravuM. "upadezAmRta'mAMthI :- cakravartI vacana bole, vAsudeva vacana bole ke koI rAjA vacana bole te sau saunAM puNya pramANe mAnya karAya che mahattA lAge che, sarakhAM gaNAtAM nathI. to jJAnInA vacana to tethI paNa apUrva mAhAsyavALAM che. mAhAbhya lAgyuM nathI. pratyakSa puruSanuM sAmAnyapaNuM thaI gayuM che. kalpanA thAya ke kaMI tIrthaMkaranAM vacana che? kaMI gaNagharanAM che? paNa tenI khabara nathI; badhuMya che. gaNadhara zuM, tIrthakara zuM, AtmA zuM te jANyuM che?" (u.pU.345) 259. kAyAne kUrmarUpa rAkhuM. kAyAne kUrma eTale kAcabArUpa rAkhuM. kAcabo saMkaTa paDye potAnA aMgone potAnI kaDaka pIThanI DhAlamAM saMkocI rAkhe che tema huM paNa pAMca indriyone saMkocI rAkhuM; jethI A saMsAranA duHkhothI bacI jAuM. upadeza prAsAda bhASAMtara bhAga-pa'mAMthI - indriyo gopavavAnA viSayamAM "jJAtAdharmakathAga sUtra'ne viSe kAcabAnuM draSTAMta ApeluM che. te A pramANe - be kAcabAnuM draSTAMta - vArANasI purIne viSe gaMgAnadIne kAMThe mRdaMga nAmanA drahamAM gusendriya ane agasendriya nAmanA be kAcabAo rahetA hatA. te banne sthalacArI kIDAonuM mAMsa khAvAmAM prItivALA hatA. tethI ekadA teo drahanI bahAra nIkaLyA hatA, tevAmAM be ziyALIyAe temane joyA. te kAcabAo paNa ziyALane joIne bhaya pAmyA. tethI temaNe potAnA cAre paga tathA grIvAne saMkocIne pRSThanI DhAlamAM gopavI dIghA, ane kAMI paNa ceSThA karyA vinA jANe marI gayelA hoya tema paDyA rahyA. banne ziyALe pAse AvIne te kAcabAone vAraMvAra UMcA upADIne pachADyA, gulAMTo khavarAvI tathA ghaNA pAdaprahAra karyA, paraMtu te kAcabAne kAMI paNa IjA thaI nahIM. pachI thAkI gayelA banne ziyALa thoDe dUra jaIne saMtAI rahyA eTale pelA agusendriya kAcabAe capaLatAne lIdhe eka pachI eka ema cAre paga tathA grIvAne bahAra 173 Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti kADhI. te joI banne ziyALe tatkALa doDI AvI tenI Doka pakaDIne mArI nAMkhyo. bIjo gusendriya kAcabo to acapaLa hovAthI cirakALa sudhI temane tema paDI rahyo. pachI ghaNIvAra sudhI rokAIne thAkI gayelA te ziyALa jyAre tyAMthI jatA rahyA, tyAre te kAcabo cotarapha joto joto kudIne jhaDapathI drahamAM jato rahyo ane te sukhI thayo. pAMca aMgone gopavanAra kAcabAnI jema rAgadveSathI rahita thaIne je prANI pAMca indriyone gopavaze te sukhI thaze. ane je indriyone gopavaze nahIM te prANI bIjA kAcabAnI jema duHkhI thaze; e A draSTAMtanuM tAtparya che. (pR.98) 260. hRdayane bhramararUpa rAkhuM. bhamaro judA judA phUlo uparathI rasa cUse tema jyAM jyAM guNo jou tene hRdayamAM ghAraNa karuM. jema zrI kRSNa durgathamaya kUtarAmAMthI paNa tenI dAMtanI zreSTha paMkti joI guNa grahaNa karyo hato tema. prajJAvabogha' mAMthI :- guNagrAhI dattAtraya aneka -guru-guNAlaya, guNaghAma lokatraya guNAnurAgavAnane." maitrI (pR.27) mokSamALA vivecana' mAMthI :- guNInA guNamAM anurakta thAo." "jemane zuddha AtmasvarUpa prApta thayuM che evA AtmajJAnI te kharA guNI che. temanA guNomAM anurakta thavuM e kharI bhakti che. rAgane jItavA prazasta rAganI jarUra che. "prazasta puruSanI bhakti karo, tenuM smaraNa karo; guNaciMtana karo." (85) mukhyatve samyadarzanajJAnacaritra e guNa che. mArgAnusArImAM paNa saraLatA, pavitratA vagere guNo hoya. guNa jotAM AvaDe to guNa prApta thAya. mokSe gayA che tenA guNo yAda Ave to badhA doSo ghovAI jAya." (pR.227) 261. hRdayane kamaLarUpa rAkhuM. hRdayane kamaLa jevuM komaLa dayAmaya rAkhuM. athavA kamaLa pANImAM hovA chatAM jaLathI alipta rahe che tema saMsAramAM rahyA chatAM manane alita rAkhuM. jalakamalavat rahuM. paramakRpALudevanuM draSTAMta - kRpALudevamAM evI kamaLa jevI komaLa dayA hatI. emanA bAe zAka samAravA jaNAvyuM. te samAratAM vanaspatikAyanA jIvonI dayA AvavAthI emanA AMkhamAMthI AMsu AvavA lAgyA. ema hRdayane kamaLarUpa-komaLa dayAmaya rAkhuM. kAviThAmAM koI bhAIne ghAsanA bhArA upara beThelA joI paramakRpALudeva bolyA ke - bhAI! nIce beso, jIvo dabAya che. evI sarva jIvo pratye emanA hRdayamAM komaLatA vartatI hatI. tevI rAkhavA prayatna karuM. "karuNA komaLatAdi guNa, prathama bhUmikA ghAra." -zrImad rAjacaMdra mokSamALA vivecana'mAMthI :- dayAnA prabhAve banela zAMtinAtha bhagavAna zrI zAMtinAtha bhagavAnanuM draSTAMta - "dayA-tharmanuM svarUpa yathArtha je oLakhe te zAzvata sukhe eTale mokSe jAya. zrImad rAjacaMdra kahe che ke zAMtinAtha bhagavAna dayAnA prabhAve siddha thayA e vAta prasiddha che. trIje bhave megharatharAjAnA bhavamAM kabUtara pratye dayA darzAvI, tenA jeTaluM potAnA zarIramAMthI mAMsa ApavA mAMDyuM paNa kabUtarane mAravA dIdhuM nahIM. e dayAnA prabhAvathI megharatharAjA zAMtinAtha bhagavAna thaI mokSe paghAryA." (pR.6) 174 Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gi che. krutuvruvlm ina I get _ li gajhara meghAratha rAjA dayAnA prabhAvathI banela zrI zAMtinAtha Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mananIti 262. hRdayane paththararUpa rAkhuM. jJAnI puruSo doSone daLavA ke karmone kApavA mATe hRdayane paththara jevuM kaThaNa banAvI de che. tema huM paNa doSone daMDavA ane karmone haNavA mATe hRdayane paththararUpa rAkhuM athavA game tevA duHkha AvI paDe to paNa calAyamAna na thAuM, paNa manane paththaratulya rAkhuM. mana je icche te ApuM nahIM. 'zrImad rAjacaMdra'mAMthI - "mana akasmAt koIthI ja jItI zakAya che. nahIM to abhyAsa karIne ja jitAya che. e abhyAsa nigraMthatAmAM bahu thaI zake che; chatAM gRhasthAzrame sAmAnya paricaya karavA mAgIe to teno mukhya mArga A che ke, te je duricchA kare tene bhUlI javI; tema karavuM nahIM. te jyAre zabdaspadi vilAsa icche tyAre ApavAM nahIM. TUMkAmAM ApaNe ethI dorAvuM nahIM paNa ApaNe ene doravuM; ane doravuM te paNa mokSamArgamAM, jitendriyatA vinA sarva prakAranI upAdhi UbhI ja rahI che. tyAge na tyAgyA jevo thAya che, lolajjAe tene sevavo paDe che. mATe abhyAse karIne paNa manane jItIne svAdhInatAmAM laI avazya Atmahita karavuM.' (va.pR.108) 'boghAmRta bhAga-1'mAMthI :- * "manovRttino jaya karavA jIve prayatna karavo joIe. saMkalpavikalpomAM mana jAya tene rokavAno upAya-prathama samajAvavuM ane para bhAvamAM jatuM rokavuM, svabhAvamAM vALavuM. jo tema samajAvatAM na mAne to bhaktimAM joDavuM. manamAM bolatAM bahAra vRtti jAya to moTethI bolavuM, tema chatAM na mAne to tenAthI risAvuM. bahAra jatI vRttio jyAM jAya tyAM jatI joyA karavI to dhIrajathI mana ThekANe AvI jaze.'' (dho.1 1.20 263. hRdayane lIMburUpa rAkhuM. lIMbu, pANI vageremAM bhaLI ekameka thaI jAya che; tema badhAnI sAthe haLImaLIne rahuM, - 'upadezAmRta'mAMthI - "jema bane tema saMpa karavo. lIMbunA pANInI gorDa (peThe) sarvanI sAthe maLI javuM. maitrI bhAvanA, kAruNya bhAvanA, pramoda bhAvanA ane mAdhyastha bhAvanA evI cAra bhAvanAo che te vAMcavI. 'vinaya verIne vaza kare che' mATe sauno vinaya karI chUTavuM e abhyAsa pADavo, jema bane tema koInuM vacana sahana karI javuM. krodha Ave to kSamA pakaDavI, koIne krodha Ave tema na karavuM. koIne krodha Avyo ema lAge to mIThAM vacana ane naramAzathI temanuM hita thAya, temane sAruM lAge evo maitrI bhAva rAkhavo. moTAnI mulAkAte ApaNane bahu lAbha thAya che.'' (u.pR.9) 'namI javuM. saune sAruM lAge tevo svabhAva kartavya che. 'zeThanI zikhAmaNa jhAMpA sudhI' tema karavuM nahIM. A vacana lakSamAM rAkhI sauthI huM nAno chuM, mArAmAM alpa buddhi che ema gaNI sAmAno kaMI paNa guNa levo. ApaNo koI tiraskAra kare to paNa tene dhIrajathI sAruM lAge tema vartavuM.'' (u.pR.108) "amane byAsI varasa thayAM. have A chellI zikhAmaNa lakSamAM lezo to hita thaze. amArI peThe zeThajIne paNa ummara thaI che, temaNe pakaDa karI che te tamAre sarvene ka2vAnI che. saMpIne rahezo to sukhI thazo. 'saMpa tyAM jaMpa', kaSAyano abhAva teTalo dharma samajavA yogya che. bhAIomAM temaja bAIomAM jeTalo ekbIjA tarapha sadbhAva raheze, AjJAMkitapaNe raheze, vaDIlonI maryAdA raheze teTalo saMpa raheze. ane aikyanuM baLa vahevAra-paramArthamAM jarUranuM che. ApaNane na gamatuM hoya to paNa vaDIlono vAMka ApaNA 175 Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti dilamAM na vase tema vartavuM. te kAMI kahI jAya to te moTA che, kaThaNa vacana kahenAra jagatamAM koI maLe tema nathI, bhale! bolI gayA. mATe mAThuM lagADavuM nahIM. Ama gaMbhIratA rAkhIne sahanazIlatA ane vinaya sAcavIne vartazo to sukhI thazo." (u.pR.141) paradezI mANasonuM draSTAMta - pANImAM lIMbunI jema haLImaLIne rahIzuM. eka zaheramAM paradezathI keTalAka mANaso AvyA. temaNe e zaheramAM rahevAnI icchA rAjAne jaNAvI. tenA pratyuttaramAM maMtrIe parIkSA karavA pANIno bharIne eka glAsa mokalyo. te joI AvanAra mANaso samajI gayA ke ahIM zaheramAM rahevA mATe jagyA nathI. te uparathI AvanAra mANasoe vicAra karIne te pANImAM lIMbu nicovI glAsa pAcho mokalyo. te joI maMtrIe vicAryuM ke A loko bahu hoziyAra che tethI emane zaheramAM rahevAnI jagA ApavI. kemake jema lIMbuno rasa pANImAM bhaLI gayo tema ame paNa zaheramAM ) samAI jaIzuM, ane haLImaLIne rahIzuM, ema paradezathI AvanAra mANasono abhiprAya jaNAya che. 264. hRdayane jaLarUpa rAkhuM. hRdayane pANI jevuM nirmaLa rAkhuM. jema nirmaLa jaLamAM vastunuM pratibiMba paDe tema nirmaLa hRdayamAM jJAnI puruSano bogha pariNAma pAmI zake. mATe prathama tyAga, vairAgya, upazama ane bhakti vaDe hRdayane pANI jevuM nirmaLa karuM. jethI bhagavAne cha pada vagere je siddhAMta bogha kahyo che, te aMtaramAM pariNAma pAmI zake. zrI rAmanuM hRdaya nirmaLa hovAthI temanA guru zrI vasiSTha RSie dehathI AtmA bhinna che vagere je upadeza Apyo te temanA hRdayamAM soMsaro UtarI gayo tema huM paNa hRdayane nirmaLa rAkhuM. 25. hRdayane telarUpa rAkhuM. telamAM cikAza che. A jIvane saMsAramAM rAgarUpa cikAza che. te rAga sapuruSa upara karavA paramakRpALudeve kahyuM ke - "rAga karavo nahIM karavo to satyaruSa upara karavo" te rAgarUpa cikAzane kADhavA mATe prathama gautama svAmInI jema satparuSa upara prema karavo to azubha rAga nAza pAmaze ane zubharAga thaze. gautamasvAmInA bhagavAna mahAvIra pratyenA zubha rAganuM pariNAma aMte kevaLajJAna AvyuM. boghAmRta bhAga-1mAMthI - "prazna - "parapremapravAha baDhe prabhuse" eTale zuM? uttara - jIvanI pAse premarUpI mUDI che, te zarIramAM, kuTuMbamAM verI nAkhI che; te badhethI uThAvI sapuraSa pratye parama prema karavAno che. prema saMsAramAM rokAyo che. premanI jeTalI zakti che te badhI prabhu pratye vaparAya to te paraprema eTale parama prema che. prema e AtmA che." (bo.1 pR.351) athavA tela jema pANInI upara tare che tema hadayane saMsAramAM DUbe nahIM tevI rIte upara taratuM rAkhuM arthAt manane saMsAramAM lepAvA dauM nahIM. upadezAmRta'mAMthI - "A jagatamAM prema e mahAna vastu che. paraMtu zuddha AtmA dvArA AtmA mATe thAya te ja uttama che. evo prema jJAnIne potAnA AtmA pratye hoya che. tethI teo AtmAnuM 176 Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti dhyAna choDIne bahAra jatA nathI." (u.pR.439) "bhUMDuM karyuM hoya to te prema-vahAlapa che teNe ja karyuM che. te prema jagatamAM jyAM tyAM . verI nAkhyo che. tyAMthI pAcho vALI koI eka ja jagAe jJAnImAM karavo yogya che." e (u.pR.344) "kRpALudeva upara prema DhoLavo. ApaNe badhA sAghaka chIe. vikathAmAM na rokAvuM. e karma to mohanIya karmano chAka che." (u.pR.269) 'cosaThaprakAranI pUjA'mAMthI - bhAva baDo saMsArameM jIvaNazeThanuM draSTAMta - vizALA nagarImAM vIraprabhue chadmAvasthAmAM comAsI tapa kareluM. teoe zuM tapa karyuM te koIne kahetA nahIM. tethI dararoja jIraNazeTha potAne tyAM vahoravA mATe paghAravAnI vinaMti karI AvatA. Aje to comAsuM pUrNa thavAthI comAsI tapa paNa pUrNa thaze ane prabhu mArI vinaMti svIkArI mAre tyAM vahoravA jarUra padhAraze. tethI pUjAmAM jaNAvyA pramANe temaNe badhI taiyArI karI ane rastA tarapha prabhunI rAha jotAM bhAvanA bhAvavA lAgyA. teo bhAvanAmAM ghIre ghIre vadhatA gayA. prabhu vahoravA nIkaLyA ane pAraNuM pUraNazeThanA ghare thaI gayuM. paMca divya pragaTa thayA. deva duMdubhino zabda sAMbhaLatAM jIvaNazeThane thayuM ke bhagavAnanuM pAraNuM bIje thaI gayuM. mAre tyAM prabhu padhAryA nahIM. prabhu pratyenI utkRSTa premanI ghArA caDhatAM caDhatAM bAramA devaloka sudhInuM puNya upArjana karyuM. jo devaduMdubhino zabda na sAMbhaLyo hota to tyAM ja kevaLajJAna prApta thAta. (pR.22) mATe hRdayane telarUpa eTale bhagavAnanI bhaktinA rasamAM rAgavALuM rAkhuM. 266. hRdayane agnirUpa rAkhuM. jJAnI puruSo aMtarAtmAmAM dhyAnarUpa agni pragaTAvI baghA karmo bALIne bhasmIbhUta karI de che, tema huM paNa hRdayamAM prazastarAgarUpa agni pragaTAvI, vikArI bhAvone bALI bhasmIbhUta karuM. agnimAM suvarNa zuddha thAya che. tema hRdayamAM icchAone rokI taparUpa agni pragaTAvI, kamane bALI AtmAne suvarNa jevo zuddha karuM. zukla dhyAna horIkI jvAlA, jAle karma kaThora re, nija sukha ke savaiyA." -zrI devacaMdrajI stavana hRdayamAM UgatA kAmanA bhAvo ke krodhAdi azubhabhAvone gharmadhyAna vaDe bALI bhasma karuM. pachI zukladhyAnarUpa hoLInI jvALAothI baghA karmone bALI naSTa karuM. mATe kapALudeva kahe che ke hRdayane agnirUpa rAkhuM. zukladhyAnarUpa agni evI che ke jemAM traNe lokanA sarva jIvonA badhA kama bALIne bhasma karI de evI zakti che, paNa bIjA jIvonA karma koI laI zakavAne samartha nathI. 267. hRdayane AdarzarUpa rAkhuM. hRdayane Adarza eTale arIsA jevuM nirmaLa rAkhuM to temAM zuddha AtmAnuM pratibiMba paDe. arIsA upara thULa hoya to spaSTa pratibiMba paDe nahIM, tema AtmA viSayakaSAyathI malina thayelo hoya to temAM AtmAnuM anaMta sukha anubhavAya nahIM. mATe AtmAne tyAga, vairAgya, upazama, bhakti vaDe nirmaLa karuM. 177 Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti 268. hRdayane samudrarUpa rAkhuM. aMtaHkaraNane samudra jevuM vizALa rAkhuM. jethI AkhuM jagata potAnA kuTuMba jevuM lAge. "vasudhaiva kuTuMbakama" athavA samudramAM badhI nadIo samAveza pAme che to paNa e gaMbhIra che. tema huM paNa hRdayane samudra jevuM gaMbhIra rAkhuM ke koI kaMI kahe tene aMtaHkaraNamAM samAvI dauM arthAt koInI AgaLa kahyuM nahIM. kahevAthI maraNanuM kAraNa paNa thaI jAya. AcArya bhagavaMta sAgara jevA gaMbhIra hoya che. temanI AgaLa potAnA doSanA prAyazcitta mATe loko vAta kare, te vAta koIne kahe nahIM. ema huM paNa hRdayane samudrarUpa rAkhavA prayatna karuM. koInA doSo pragaTa karavAthI kevuM bhayaMkara pariNAma Ave te jaNAve che - upadezAmRta'mAMthI - anyanA doSo koIne jaNAvavA nahIM eka AcAryanuM draSTAMta - "koI AcAryano ziSya eka bAInA prasaMgamAM Avyo. potAne vikAra thavAthI te ziSyane potAnI sAthe saMbaMdha rAkhavA te bAIe mAgaNI karI. paNa ziSya aDaga rahevAthI bAIne beAbarUno bhaya thayo ane ziSyane kaTArathI mArI nAkhyo ane chUpI rIte tene jamInamAM dATI dIdho. AcAryane koI rIte ziSyano patto lAgyo nahIM. bAIne pAchaLathI potAnA kArya mATe pazcAttApa thayo, eTale AcArya pAse prAyazcitta levA gaI. bAIne bIje divase AvavA AcArye jaNAvyuM. ziSyano patto lAgavAno prasaMga Avyo che ema kahI bIje divase bAInA AvavA vakhate AcArya saMghavIne AvavA jaNAvyuM. bIje divase saMghavI AvyA tyAre tene peTImAM pUrI AcArye peTI potAnI pATa pAse rAkhI. pachI bAI AvI. prAyazcitta levA bAIe ziSyane mAravAno potAno guno kabUla karyo. AcArya tUrta ja peTI upara hAtha ThokI saMghavIne sAMbhaLavA IzAro karyo. saMghavI-potAno sasaro-tyAM hovAnI zaMkA bAIne thavAthI te zaramAIne cAlI gaI. bAIe ApaghAta karyo. apakIrtinA Dare tenA sasarAe, sAsue ane patie ApaghAta karyo. Ama baghAnA ApaghAtanuM pApa AcAryane zire AvI paDyuM. AcArye paNa ApaghAta karyo. anyanA chidro bahAra pADavAmAM A pramANe mahA jokhama che." | (u.pR.487) 269. vacanane amRtarUpa rAkhuM. vacana amRta jevA mIThA bolavA. jethI sAmA mANasone lAge ke pharI bole to sAruM. hita mita ane priya vacana bolavAM. jethI sAmAne hitanuM kAraNa thAya. mIta eTale mApasara. vaghAre paDatuM bolabola karavuM nahIM. temaja priya eTale kAnamAM jANe amRta reDAtuM hoya tevAM maghura vacana bolavA. kRpALudeva upadeza ApatA tyAre mumukSuone ema lAgatuM ke jANe e bolyA ja kare ane ApaNe sAMbhaLyA ja karIe evuM mIThuM lAgatuM; kAraNa emanI vANI kaSAyarahita hatI. jeTalA pramANamAM kaSAyo ochA teTalA pramANamAM vANImAM mIThAza Ave che. "mUMgo koNa? je avasara Avya priya vacana na bolI zake che. zrImad rAjacaMdra (va.pR.15) 270. vacanane nidrArUpa rAkhuM. jyAM bIjAnI niMdA thatI hoya tyAM vacanane nidrAvat rAkhuM. jema UMghamAM bolAya nahi tema 178 Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti maunapaNuM rAkhuM. kRpALudeve eka mumukSune kaheluM ke koI amArI AgaLa bIjAnI niMdA kare tyAre amane UMgha Ave che. "niMdA ma karajo koInI pArakI re, niMdAnA bolyAM mahApApa re; vera virogha vAghe ghaNo re, niMdA karatAM na gaNe mAya bApa re. niMdA, niMdA kare te thAye nArakI re, tapa-japa kareluM sahu jAya re; niMdA karo to karajo ApaNI re; jethI chUTaka bAro thAya re." niMdA zrI paMca pratikramaNasUtra "paraniMdA e ja sabaLa pApa mAnavuM." zrImad rAjacaMdra (va.pR.14) boghAmRta bhA-2'mAMthI - "paraniMdA e bahu ja halako svabhAva che. mAro vakhata bagADuM chuM e samajaNa nathI. ethI potAmAM avaguNa pese ane pApa baMghAya." (bo.2 pR.12) 271. vacanane tRSArUpa rAkhuM. jJAnIpuraSanI bhakti ke guNagAna karavAmAM sarvadA tuSA rAkhuM. game teTalI bhakti karI hoya to paNa saMtoSa na mAne. paramAtmA ane potAnA svarUpanuM aikyapaNuM na thAya tyAM sudhI tRpti mAnuM nahIM. 272. vacanane svAdhInarUpa rAkhuM. vacana game tema boluM nahIM. vicArIne yogya hoya teTaluM ja boluM. "zrImad rAjacaMdra'mAMthI - "vANInuM saMyamana zreyarUpa che. tathApi vyavahArano saMbaMgha evA prakArano varte che ke, kevaLa tevuM saMyamana rAkhe prasaMgamAM AvatA jIvone klezano hetu thAya; mATe bahu karI suprayojana sivAyamAM saMyamana rAkhavuM thAya, to tenuM pariNAma koI prakAre zreyarUpa thavuM saMbhave che." (va.pR.389) "ghaNuM karIne prayojana vinA bolavuM ja nahIM tenuM nAma munipaNuM. rAgadveSa ne ajJAna vinA yathAsthita vastunuM svarUpa kahetAM bolatAM chatAM paNa munipaNuM maunapaNuM jANavuM. pUrva tIrthaMkarAdi mahAtmAoe Ama ja vicAra karI maunapaNuM ghAraNa kareluM ane sADAbAra varSa lagabhaga maunapaNuM ghAraNa karanAra bhagavAna vIraprabhue AvA utkRSTa vicAre karI AtmAmAMthI pheravI pheravIne mohanIyakarmano saMbaMgha kADhI nAMkhI kevaLajJAnadarzana pragaTa karyuM hatuM." (va.pR.676) boghAmRta bhAga-1'mAMthI - "eka bhAI - "vANInuM saMyamana zreyarUpa che" (479) eTale zuM? pUjyazrI - mana, vacana, kAyA e karma bAMghavAmAM mukhya kAraNa che. temAM vacana che te vizeSa karma bAMdhavAnuM kAraNa che. vacanane dUrathI sAMbhaLIne paNa jIva karma bAMdhe che. vacanano saMyama rAkhavA jevo che. jarUra paDe teTaluM ja bolavuM. ghaNA lokone Teva hoya che ke nakAmuM bolyA kare, jemAM kaMI mAla na hoya tevuM prayojana vinA bolyA kare. vacanavargaNA che te jJAnane AvaraNa karanAra che mATe jarUra pUratuM bolavuM. huM kaMI jANato nathI, mAre samajavAnuM che ema rAkhavuM. vyavahAramAM paNa kahevAya che ke bolavA mATe jIbha to eka ja ApI che, paNa sAMbhaLavA mATe kAna be ApyA che. bolavA karatAM vaghAre sAMbhaLavuM. mane samaye samaye anaMta karma baMdhAya che evo bhaya lAgyA vinA na thAya. jene huM kaMI jANato nathI, mAre DahApaNa nathI karavuM, mArI meLe DahApaNa karavA jauM to avaLuM thaze, ema lAgyuM hoya tene samajAya. jJAnI puruSonAM vacanomAM jeTalo kALa jAya teTalo lAbha che. moTA bhAgyavALAne jJAnInAM vacana upara vizvAsa hoya che. DahApaNa 179 Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mAnIti karavAvALo pote paribhramaNa kare ane bIjAne paNa karAve; mATe DAhyA na thavuM, huM jANato nathI ema rAkhavuM ane vadhAre na bolatAM jeTaluM bane teTaluM smaraNa karavuM. siddha bhagavAna badhuMya jANe che chatAM nathI bolatA. je samaje te bole nahIM. samajIne zamAI javuM.'' bo.1 (pR.67) 273. kAyAne kamAnarUpa rAkhuM. kAyAne dhanuSyanI jema hamezAM TaTTAra rAkhuM, arthAt sphurtilI rAkhuM. sainikone paNa kAyAne sphUrtilI rAkhavA mATe pratidina vyAyAma karAve che. ghoDAo vagerene paNa pherave che ke jethI te akkaDa na thaI jAya. tema huM paNa kAyAne mAnarUpa rAkhuM. prazna pAna saDe, ghoDo aDe, vidyA visara jAya; kAcI bATI khIrA jale, kaho celA kima thAya ?' -- uttara - pheravyuM nahIM. artha - jo pherave nahIM to nAgaravelanA pAna saDavA mAMDe, ghoDo paNa akkaDa thaI jAya. tema zIkhelI vidyA paNa bhUlI javAya. temaja kAcI bATIne khIrA eTale devatA upara mUkIne pherave nahIM to baLI jAya. tema tattvajJAnano abhyAsa pratidina na rAkhe arthAt tenuM punarAvartana na kare to bhUlI javAya. mATe hamezAM niyamitapaNe tattvajJAnano abhyAsa jArI rAkhuM tathA kAyAne paNa pheravIne sphUrtilI rAkhuM. 274. kAyAne caMcaLarUpa rAkhuM. na kAyAne hamezAM puruSArthI rAkhuM jethI te pramAdI na thaI jAya. mANasa ALasu thaI jAya to kaMI kAma na thAya. je puruSArthI che te navA navA AviSkAro paNa kare, chatAM e badhuM saMsAranuM kAraNa che. paNa AtmArtha sAdhavA mATe A deha vaDe ghaNA puruSArthanI jarUra che. mATe kAyAne satya puruSArtha vaDe caMcaLa rAkhuM. jo iccho 5ramArtha to, karo satya puruSArtha' zrImad rAjacaMdra 275. kAyAne niraparAdhI rAkhuM. kAyAthI koI paNa doSa na thavA dauM. koI jIvane kAyA vaDe mAruM nahIM, duHkhI karuM nahIM. *zrImad rAjacaMdra'mAMthI - "cAlavAmAM, besavAmAM, UThavAmAM, jamavAmAM ane bIjA reka prakAramAM yatnAno upayoga karavo. ethI dravya ane bhAve banne prakAre lAbha che. cAla dhImI ane gaMbhIra rAkhavI, ghara svaccha rAkhavAM, pANI vidhisahita gaLAvavuM, kASThAdika iMdhana khaMkherIne nAkhavAM e kaMI ApaNane agavaDa paDatuM kAma nathI, tema temAM vizeSa vakhata jato nathI. evA niyamo dAkhala karI dIghA pachI pALavA muzkela nathI. ethI bicArA asaMkhyAta nira52AthI jaMtuo bace che.'' (va.pR.8) 276. koI prakAranI cAhanA rAkhuM nahIM. (paramahaMsa) jagatanI koIpaNa vastunI aMtarathI icchA rAkhuM nahIM. jene kiMcitu paNa jagatanA padArthonI icchA ke spRhA nathI te nispRhI mahAtmA paramahaMsa kahevAya che. 'zrImad rAjacaMdra'mAMthI - 'A jagata pratye amAro parama udAsIna bhAva varte che, te sAva sonAnuM thAya to paNa amane tRNavata che.'' zrImad rAjacaMdra (va.pR.270) "jene kaMI priya nathI, jene kaMI apriya nathI, jene koI zatru nathI, jene koI mitra nathI, jene 180 Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e ja jaMgalamAM dhyAna karatA zrI zubhacaMdrAcArya rAjakumAra zubhacaMdra ane bhartRhara zrI zubhacaMtAI zrI zubharAtathAye hoLI | nAkhIyA sUvarNa sa G zrI zubhacaMdrAcArya ane bhartRhara 1 suvarNarasa banAvatA bhartuhari paththara upara dhULa nAkhatA sonI bhAtIla zIlA 3 n Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti mAna-apamAna, lAbha-alAbha, harSa-zoka, janma-mRtyu Adi kaMThano abhAva thaI je zuddha caitanya-svarUpane viSe sthiti pAmyA che, pAme che ane pAmaze temanuM ati utkRSTa parAkrama sAnaMdAzcarya upajAve che. deha pratye jevo vastrano saMbaMgha che, tevo AtmA pratye jeNe dehano saMbaMdha yathAtathya dITho che, myAna pratye taravArano jevo saMbaMdha che tevo deha pratye jeNe AtmAno saMbaMgha dITho che, abaddha spaSTa AtmA jeNe anubhavyo che, te mahapuruSone jIvana ane maraNa banne samAna che." (va.pR.620) boghAmRta bhAga-3'mAMthI :- AtmAnA mAhAbhya AgaLa badhI vastuo tuccha zrI zubhacaMdrAcArya ane bhartuharinuM draSTAMta-"bhartuhari ane temanA moTA bhAI zubhacaMdrAcArya banne mALavAnA rAjakumAra hatA. nimitta pAmIne vairAgya prApta thatAM banne tyAgI thayA. bhartuhari koI tApasa bAvAnI sevAmAM ghaNA varSa rahyA ane rasAyanavidyA zIkhI, evo rasa eka tuMbaDI bharIne banAvyo ke te loDhA upara nAkhe to badhuM sonuM thaI jAya. tApasa marI gayA pachI temane potAnA bhAI sAMbharyA ke temane zodhIne huM sukhI banAvuM. nizAnI ApIne eka ziSyane prathama mokalyo, sAthe aDaghI tuMbaDI rasa paNa Apyo ane kema sonuM banAvavuM te samajAvavA kahyuM. ghaNI zogha karatAM eka jaMgalamAM nagna beThelA te digaMbara munine teNe dIThA ane oLakhyA. bhartuharinA samAcAra kahI pelI rasavALI tuMbaDI temanA caraNamAM mUkI. temaNe to patharA upara DhoLI dIdhI. pelA ziSyane to ghaNo kheda thayo ane te mUrkha jevA jaNAyA. pAcho te bhartuhari pAse jaI kahe, tamArA bhAI to bahu duHkhI che; paheravAne kapaDAM nathI; rahevA jhUMpaDI sarakhI nathI. nathI koI celo ke sevaka; bicArA gAMDAnI peThe nAgA phare che. bhartRharine bahu dayA AvI, tethI jAte bAkI aDaghI tuMbaDI rasa hato te laIne teNe jaNAvyuM te jaMgalamAM gayA, ne temane oLakhI samAcAra pUchI tuMbaDI pAse mUkI badhI hakIkata kahI ke bAra varSa mahenata karIne banAvelo A rasa camatkArI che. te tuMbaDI laI pharI paNa temaNe DhoLI nAkhI. tethI bhartuhari to nirAza thaI gayo. bhAIne sukhI karavAmAM pote garIba thaI gayo. te kheda tenA mukha uparathI pArakhI zubhacaMdrAcArya muni kahe, "bhAI, AvI khaTapaTamAM paDyAthI AtmAnuM zuM hita thanAra che? jo sonuM ja joItuM hatuM to rAjyamAM kyAM ochuM hatuM? te choDIne pAchA mAyAmAM kema phasAo cho? moTA Azramo karavAmAM, ziSyo vaghAravAmAM ke lokone ghana ApI moTA gaNAvAmAM ke lokonI davA karI temanAM zarIranAM sukhanI icchA karavAmAM hita mAno te karatAM tamArA AtmAne mAyAmAMthI choDAvavAnuM bhUlI jAo cho te kema lakSamAM AvatuM nathI? tamArI zI gati thaze? A vanaspatinA rasamAM bAra varSa gALyAM teTalA varSa AtmAne sthira karavAmAM gALyAM hota to atyAre najIvI tuccha mAyika vastuno kheda thAya che te na thAta; koI mAthuM kApI nAkhe to paNa roma na pharake tevA banyA hota. tame je rasa lAvyA tene to loDhuM zodhIne tenA upara nAkhe to sonuM thAya, paNa juo." ema kahI potAnA paga taLethI dhULa laI pAsenI zilA upara nAkhatAM badhI zilA sonAnI thaI gaI. pachI kahyuM - AtmAnA mAhAbhya AgaLa A baghI tuccha vastuo che. AtmAnuM sukha te ja sAcuM sukha che, te sivAyanuM badhuM duHkha che. saMsAra badho duHkhathI bhareluM che. temAM sukha zodhavA jazo to nahIM jaDe. khArA samudramAM game tyAM jaI pANI bharo to khAruM ja maLaze. mATe sAce mArge vaLo to Atmahita thaze." te bogha lAgatAM bhartuhari moTAbhAI pAse rahI AtmAne oLakhI AtmadhyAnamAM lIna thayA. temane vairAgya vadhavA "jJAnArNava' nAmanuM zAstra zubhacaMdrAcArye lakhyuM che. (bo.3 pR.197) 181 Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti / \ 277. tapasvI chuM; vanamAM tapazcaryA karyA karuM. (tapasvInI icchA) "cchA nirodhatA:" -mokSazAstra icchAno nirogha karavo e ja tapa che. mATe vanamAM AtmadhyAnanA baLe icchAono nirogha karuM. zrImada rAjacaMdra'mAMthI :- "tapAdi AtmAne arthe karavAnAM che. lokone dekhADavA arthe karavAnAM nathI. kaSAya ghaTe tene "tapa" kahyuM che. laukika draSTi bhUlI javI. (va.pR.718) "samAdhisopAna'mAMthI - tArUpI vanamAM vAsa pAmavo durlabha che. koI mahA bhAgyazALI puruSa ja pApathI trAsa pAmIne taparUpa tharmanuM zaraNa grahaNa kare che. sarva strI, putra Adi parigrahanI mamatA tajI koIka viralA puruSa parama gharmanA ghAraka, vItarAga, nigraMtha, sadguru bhagavAnanA caraNanuM zaraNa pAme che. sadguruno yoga pAmIne jene mahA puNyanA udaye azubha karma ati maMda thatAM samyagdarzanarUpI sUrya pragaTyo che tathA saMsAra, deha ane viSayabhogo pratye vairAgya jAgyo che te tapa-saMyama grahaNa kare che. AvuM durlabha bhAre tapa ghAraNa karavA chatAM koI pApI viSayonI lAlasAe tapano bhaMga kare tene anaMtAnaMta kALa sughI pharI tapanI prApti thatI nathI. tethI manuSyabhava pAmIne, AtmAdinuM svarUpa jANI, pAMca indriyo ane manane vaza karIne vairAgyarUpa thaI sarvasaMga tyAgI, vanamAM ekalA Atma-dhyAnamAM lIna thaI rahevuM te tapa che. parigrahanI mamatA tajI, tRSNAno tyAga karavo tathA mahA baLavAna kAmavikAra upara vijaya meLavavo te bhAre tapa che. AkarAM muninAM vrato ghAraNa karIne TADha, taDako, pavana, varasAda tathA DAMsa, macchara, mAkho, maghamAkho, sApa, vIMchI ityAdithI thatI ghora vedanA ughADe Dile sahana karavI te tapa che. nirjana parvatonI nirjana guphAomAM, bhayaMkara parvatanI khINomAM tathA siMha, vAgha, rIMcha, varu, cittA ane hAthIvALA ghora vanamAM vAsa karavo te tapa che. duSTa verI, mleccha, cora, zikArI, manuSya, tiryaMca athavA duSTa vyaMtara Adi devonA karelA ghora upasargothI kaMpAyamAna na thavuM; ghIravIrapaNAthI, kAyaratA rahita, vera virodha rAkhyA vinA samabhAvathI paramAtmAnA dhyAnamAM lIna thaIne khamI khUMdavuM te tapa che. | sarva jIvone pravartAvanAra - vaza karanAra rAga-dveSane jItavA, kSaya karavA te tapa che. vagara mAMgye, bhikSA vakhate zrAvake navadhA bhakti sahita dAnamAM Apelo khAro, moLo, kaDavo, khATo, lUkho,cIkaNo, sarasa, nIrasa, nirdoSa prAsuka AhAra ekavAra divasamAM lolupatA tajI, saMkleza rahita thaI bhakSaNa karavo te tapa che. pAMca samiti pALavI ane mana, vacana, kAyAnI guti karavI, rAgadveSa rahita AtmAno anubhava karavo te tapa che. svaparanA svarUpano nirNaya karavo, cAra anuyoganA abhyAsa vaDe gharma sahita kALa vyatIta karavo te tapa che. abhimAna tajI vinayavAna thavuM, kapaTa tajI saraLabhAvI thavuM, krogha tajI kSamAvAna thavuM ane lobha tajI saMtoSI thavuM te tapa che. jethI karmasamUhane haNI AtmA svataMtra, mukta thAya te tapa che. sazAstranA artha prakAzavA, vyAkhyAna karavuM; pote niraMtara abhyAsa kare ane bIjAne abhyAsa karAve te tapa che. tapasvInI iMdra paNa stuti kare che. bhakti pragaTa kare che. tapathI kevaLajJAna pragaTe che. tapano mahimA aciMtya che. tapa karavAnAM pariNAma thavAM bahu durlabha che. naraka, tiryaMca ke deva gatimAM tapanI yogyatA ja nathI; eka manuSya gatimAM hoya che. manuSya gatimAM paNa uttama kuLa, jAti, baLa, buddhi ane saMpUrNa iMdriyo jene hoya tathA rAgAdinI maMdatA jene hoya tathA viSayonI lAlasA jenI nAza pAmI che te manuSya tapa gharma ArAdhI zake che. (pR. 296) 182 Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti prajJAvabogha'mAMthI : "vanavuM sadguru rAjacaMdra prabhu, satya tapasvI-svAmIjI, namI namI prabhune pAye lAguM, Apa ati niSkAmIjI. vanavuM, icchA-roghana tapanuM lakSaNa, samatAnI e mAtAjI, karma kApavAnI pharasI e, mokSa-mArga-vighAtAjI." svanavuM,"(pR.145,146) 278. zItaLa chAyA lauM chuM. sapuruSa e kalpavRkSa jevA che. emanI pAse besavAthI AtmazAMtirUpa zItaLachAyA maLe, tathA emanI AjJA pramANe pravartavAthI icchita vastu je mokSa te paNa maLe che. "zrImad rAjacaMdra'mAMthI :- "satparuSano yoga tathA satsamAgama maLavo bahu kaThaNa che, emAM saMzaya nathI. grISma RtunA tApathI tapAyamAna thayelA prANIne zItaLa vRkSanI chAyAnI peThe mumukSu jIvane sapuruSano yoga tathA satsamAgama upakArI che. sarva zAstromAM tevo yoga maLavo durlabha kahyo che." (va.pR.613) zubha zItaLatAmaya chAMya rahI, manavAMchita jyAM phaLapaMkti kahI; jinabhakti graho taru kalpa aho, bhane bhagavaMta bhavaMta laho." (va.pR.68) mokSamALA vivecana'mAMthI - bhAvArtha -"jinezvaranI bhakti kalpavRkSa jevI che. jema kalpavRkSanI zItaLa chAyA paDe tema bhaktithI zAMta pariNAma thAya, krogha mAna mAyA lobha samAI jAya. jema kalpavRkSa icchita phaLo Ape tema bhaktithI vagara ince paNa puNya ghaNuM baMdhAya, tenA phaLarUpe bhaviSyamAM je icche te maLe. puNyAnubaMdhI puNyathI pharI bhakti thAya evo manuSyabhava maLe ane mokSa thAya. mATe he bhavyo! jinabhakti karIne tame bhavaMta (bhava+aMta) eTale saMsArano aMta pAmo arthAta mokSa pAmo. (pR.36) graMthayugala'mAMthI - "kalpavRkSa sama saMta che, phaLa saha zItaLa chAMya; saMta vinAno deza jyAM, raho na dinabhara tyAMya." (pR.38) 'boghAmata bhAga-1' mAMthI - "saMta e jhADarUpa che. e saMta na hoya tyAM dinabhara rahevuM nahIM. jhADane jema phaLa ane chAyA che tema satsaMga che e chAyA che. enuM phaLa Ave te phaLa che. jIvane sadugaruyoge kaSAya zamI jAya che." (bo.1 pR.194) "sarovaranI najIkamAM rahelA mANasane unALAnA tApanI vyAkuLatAmAM ThaMDo pavana Ave to keTalo AnaMda thAya? ane sarovaranA ThaMDA pANIthI nAhavAvALAne keTalo AnaMda thAya? tema satparuSonAM vacanothI thAya che. paramakRpALudevanAM vacano keTalAM zItaLa lAge che! to teozrIno AtmA keTalo zItaLa haze?" (bo.1 pR.6) 279. samabhAve sarva sukha saMpAdana karuM chuM. jene koIpaNa prakAranI icchA nathI evA nispRha puruSo samabhAva vaDe sarva prakAranA mokSa saMbaMghI sukho ke cakravaryAdi sAMsArika sukhone saMpAdana kare che. tema huM paNa satparuSanA boghe, AtmAnA kalyANa 183 Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti arthe sukhaduHkhanA prasaMgomAM samabhAva rAkhavA prayatna karuM. "zrImad rAjacaMdra'mAMthI :- "sukhaduHkha para samabhAva karuM." (va.pR.138) "pUrvakamene anusarI je kaMI paNa sukhaduHkha prApta thAya te samAnabhAvathI vedavuM e jJAnInI zikhAmaNa sAMbharI AvI che, te lakhI che. mAyAnI racanA gahana che." (va.pU.320). "koI paNa prakAre bhaviSyano sAMsArika vicAra choDI vartamAnamAM samapaNe pravartavAno draDha nizcaya karavo e tamane yogya che; bhaviSyamAM je thavA yogya haze te thaze, te anivArya che, ema gaNI paramArthapuruSArtha bhaNI sanmukha thavuM yogya che." (va.pR.331) "kuTuMbAdinuM mamatva rAkhazo to paNa je thavAnuM haze te thaze. temAM samapaNuM rAkhazo to paNa je thavA yogya haze te thaze; mATe niHzaMkapaNe nirabhimAnI thavuM yogya che." (va.pR.331) samapariNAme pariNamavuM yogya che ane e ja amAro bodha che. A jyAM sudhI nahIM pariName tyAM sudhI yathArtha bogha paNa pariName nahIM." (va.pR.331) "kuTuMbAdika saMga viSe lakhyuM te kharuM che. temAM paNa A kALamAM evA saMgamAM jIve samapaNe pariNamavuM mahA vikaTa che, ane jeo eTaluM chatAM paNa samapaNe pariName, te nikaTabhavI jIva jANIe chIe." (va.pR.305) "vyavahAranA prasaMgane sAvaghAnapaNe, maMda upayoge, samatAbhAve nibhAvyo Avaje. bIjA tAruM kema mAnatA nathI evo prazna tArA aMtaramAM na Ugo. bIjA tAruM mAne che e ghaNuM yogya che, evuM smaraNa tane na thAo." (va.pR.214) jemAM kSaNavAramAM harSa ane kSaNavAramAM zoka thaI Ave evA A vyavahAramAM je jJAnI puruSo samadazAthI varte che, tene atyaMta bhaktithI ghanya kahIe chIe; ane sarva mumukSu jIvane e ja dazA upAsavA yogya che, ema nizcaya dekhIne pariNati karavI ghaTe che." (va.pR.495) upadezAmRta'mAMthI - maraNanI vyAdhine paNa samabhAve sahana karavAthI kalyANa - coranA samabhAvanuM draSTAMta - eka corane phAMsInI zikSA thaI. pradhAna vicakSaNa hato. teNe zULI upara maraNanI sanmukha thayelA corane pUchyuM, "tane koInuM zaraNa che? saMsAramAM je kAMI tAruM mAnato hato temAMnuM koI atyAre zaraNa che?" core kahyuM, "atyAre to mane koInuM zaraNa nathI." pradhAne kahyuM, "huM eka vAta kahuM te lakSamAM laIza? laIza to tAruM kAma thaI jaze." core kahyuM, "jarUra lakSamAM laIza, mane kRpA karIne kaho." duHkhanA vakhatamAM hitazikSA ghaNI AturatAthI grahaNa thaI zake che. eTale pradhAne kahyuM, "samabhAva" game teTaluM duHkha Ave to Avo, maraNa Ave to Avo, paNa huM tene samabhAvathI sahana karIza. te duHkha nAza pAmaze, paNa mAruM svarUpa nAza pAme tevuM nathI, mATe samabhAvamAM rahevuM. core samabhAvanuM zaraNa grahaNa karyuM. te maraNa pAmI devagati pAmyo. praghAne zULI upara caDelA cora sAthe vAta karI, ema rAjAe jANyuM tyAre tene keda pakaDavA tathA tenAM ghara lUMTAvI maMgAvavA sipAIo mokalyA. sipAIo praghAnane ghera lUMTavA AvyA. tyAM koI ajANyo rakSaka thaI beTho hato. teNe badhA sipAIone mArI haThAvI kADhI mUkyA. pachI rAjA pote Avyo. teNe joyuM ke A rakSaka jaNAto mANasa te manuSya nathI, paNa deva che. teNe pUchyuM, "tuM koNa che? rakSake kahyuM, "huM cora te marIne deva thayo chuM. te pratApa 184 Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ corane samabhAvano upadeza ApatA maMtrI samabhAlavA phaLamAM core pAmela devagati = samabhAvanuM phaLa i deve rUpa lAkaDI sipAIonI sucAvyA rAjAne ralake kahyuM huM cIra marInI deva thayo chuM Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti gajabura praghAnanA che, mATe tenuM ghara lUMTavA nahIM dauM. rAjA khuzI thayo, praghAnane mAna ApI zirapAva Apyo." (u.pR.386) boghAmRta bhAga-1'mAMthI - "pUjyazrI - samabhAva kema Ave? "samaja sAra saMsArameM, samaju TALe doSa; samaja samaja karI jIva hI, gayA anaMtA mokSa." - bRhad AlocanA samaja Ave to samabhAva saheje rahe. samaja kevI joIe? savaLI. A deha te ja huM, A strI, A puruSa, A pazu, A ghara, A ghana ema dehadraSTi thaI gaI che. te jo maTe to sahaja samaja pragaTe. vicAra kare to potAne pragaTa lAge ke zarIra mAruM mAnuM chuM. paNa kSaNamAM enuM rUpa badalAI jAya che. temaja enI aMdara zuM bhareluM che? emAM kevI vastuo che? ema jo vicAra karavA bese to baghAnuM svarUpa jevuM che tevuM ja sadguru AjJAe pratyakSa dekhAya. ema jo vastunuM sAcuM svarUpa dekhAya to pachI rAgadveSa na thAya. mATe vicAre karI samaja Ave to samabhAva avazya thAya. manane badhethI kheMcI sadguru AjJAmAM rAkhe to vicAra pragaTe." (bo.1 pR.36) "samabhAva e moTI vastu che. samabhAve karmane vede to jhaTa patI jAya. karmanI racanA bahu gahana che. prakRti, udaya, udIraNA ema karmanI racanA aneka prakAre che, paNa bhogavavAvALo eka AtmA che.'' (bo.1 pR.56) gajasukumAre samabhAva rAkhyo to mokSa pAmyA. pAMDavone lokhaMDanA dAgInA tapAvIne paherAvyA chatAM paNa samabhAve sthita rahyA to mokSagatinA bhAjana thayA. 280. mAyAthI dUra rahuM chuM. tapasvI che te sarva prakAranI mohamAyAthI ke mAyAkapaTathI dUra rahe che. mAyA pratye mAyA sAkSI bhAvanI." zrImad rAjacaMdra sAkSIbhAve mAyAne jovAthI mAyAmAM lIna thavAya nahIM. mohamAyAne laIne jIvane ahaMbhAva mamatva bhAva thAya che. mohamAyA eTale saMsAramAM Asakti ke jenA vinA ene game nahIM te. athavA mAyA kapaTathI dUra rahevA prayatna karuM. "zrImad rAjacaMdra'mAMthI - "AtmAnuM jJAna mAyAne laIne dabAI rahe che." (va.pR.729) "mAyA kapaTathI jUThuM bolavuM temAM ghaNuM pApa che. te pApanA be prakAra che. mAna ane ghana meLavavA mATe jUThuM bole to temAM ghaNuM pApa che. AjIvikA arthe jUThuM bolavuM paDyuM hoya ane pazcAttApa kare, to prathamavALA karatAM kAMIka ochuM pApa lAge." (va.pR.701) atyaMta udAsa pariNAme raheluM evuM je caitanya, tene jJAnI pravRttimAM chatAM tevuM ja rAkhe che; to paNa kahIe chIe; mAyA dustara che; duraMta che; kSaNavAra paNa, samaya eka paNa, ene AtmAne viSe sthApana karavA yogya nathI." (va.pR.313) satyamArgane ArAdhanA karavA mATe mAyAthI dUra rahevuM. tyAga karyA ja karavo. mAyA kevI rIte bhUlave che te pratye draSTAMta : eka saMnyAsInuM draSTAMta - koI eka saMnyAsI haze te ema kahyA kare ke huM mAyAne garavA dauM 185 Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti ja nahIM. nagna thaIne vicarIza." tyAre mAyAe kahyuM ke huM tArI AgaLa ne AgaLa cAlIza." "jaMgalamAM ekalo vicarIza" ema saMnyAsIe kahyuM tyAre mAyA kahe ke, "huM sAmI thaIza'. saMnyAsI pachI jaMgalamAM rahetA. ane kAMkarA ke retI beu sarakhAM che ema kahI retI upara sUtA. pachI mAyAne kahyuM ke tuM kyAM che?" mAyAe jANyuM ke Ane garva bahu caDhyo che eTale kahyuM ke "mAre AvavAnuM zuM kAma che? mAro moTo putra ahaMkAra tArI hajUramAM mUkelo hato." mAyA A rIte chetare che. mATe jJAnI kahe che ke, "huM baghAthI nyAro chuM, sarvathA tyAgI thayo chuM; avadhUta chuM, nagna chuM; tapazcaryA karuM chuM. mArI vAta agamya che. mArI dazA bahu ja sArI che. mAyA mane naDaze nahIM, evI mAtra kalpanAe mAyAthI chetarAvuM nahIM." jarA samatA Ave ke ahaMkAra AvIne bhUlAve che ke huM samatAvALo chuM'. mATe upayoga jAgRta rAkhavo. mAyAne zodhI zodhIne jJAnIe kharekhara jItI che. bhaktirUpI strI che. tene mAyA sAmI mUke tyAre mAyAne jitAya. bhaktimAM ahaMkAra nathI mATe mAyAne jIte." (va.pR.706) "samAdhisopAna'mAMthI :- "mAyAcAra pragaTa thAya tyAre prItino bhaMga thAya che. mIThAthI dUdha phATI jAya che tema mAyAkapaTa karanAra potAnuM kapaTa chupAvavA bahu prayatna kare che to paNa Akhare ughADuM paDyA vinA rahetuM nathI. bIjAnI cADI khAya ke chAnI niMdA kare te ApoApa pragaTa thaI jAya che. tethI mAyA kapaTa karavuM te potAnI AbarU bagADavA barAbara che; gharma bagADavArUpa che. kapaTInA sarva mitro ApoApa zatru thaI jAya che. koI vrata pALanAra, tapa karanAra tyAgI hoya tenuM kapaTa ekavAra jagatamAM jAhera thAya to tene sarva loka adharmI mAnI teno vizvAsa koI karatuM nathI. kapaTInI mA paNa teno vizvAsa rAkhatI nathI. kapaTI mANasa mitradrohI, svAmIdrohI, gharmadrohI, kRtadhrI che. vItarAga gharma to chaLa-kapaTa rahita che. vAMkA myAnamAM jema sIdhI taravAra pesI zake nahIM, tema vakrapariNAmInA hRdayamAM vItarAgano Arjava eTale saraLa gharma praveza karI zakato nathI. kapaTInA banne loka bagaDe che. tethI jo yazanI icchA hoya, AbarUnI icchA hoya, gharmanI icchA hoya to mAyA kapaTano tyAga karI Arjava gharma ghAraNa karo. niSkapaTInI prazaMsA tenA verI paNa kare che. kapaTa rahita saraLa cittathI aparAdha thayo hoya to paNa daMDa devA yogya nathI. Arjava gharmano ghAraka to paramAtmasvarUpanA anubhava mATe saMkalpa kare che; kaSAya jItavAno, saMtoSI thavAno saMkalpa kare che; jagatanA prapaMcono tyAga kare che, AtmAne eka caitanya mAtra jANe che. je ghana, saMpatti, kuTuMba Adine potAnAM mAne che te ja chaLa, kapaTa, ThagAI kare che. paradravyathI potAne bhinna ekalo jANe te ghana ke jIvanane arthe kadI kapaTa kare nahIM. tethI AtmAne saMsAra-paribhramaNathI mukta karavA icchatA ho to mAyAcArano tyAga karI Arjava gharma ghAraNa karo." (pR.276) zrIpALa rAjAnA rAsa'mAMthI - mAyAvI ghavaLazeThanI narakagati ghavaLazeThanuM draSTAMta - ghavaLazeThe vahANanA kinAre eka mAMcaDo bAMdhyo. pachI te zeTha mAMcaDA upara besI zrIpALa kuMvarane kahevA lAgyo ke he sAheba! eka alaukika Azcarya joIne mAruM mana utsAhita thayuM che. te Azcarya evuM che ke - magara eka che, paNa tene ATha mukha che. vaLI te dareka judI judI jAtanA che. AvA rUpa ane svarUpavALA magara thaze nahIM ane thayA nathI. to he sAheba! jo Apa jovAne icchatA ho, to jaldI Avo, nahIM to pachI mAro vAMka kADhazo nahIM ke amane kema kaMI kahyuM nahIM? tyAre zrIpALa kuMvara kautuka jovA mAMcaDA upara caDhyo. te ja vakhate ghavaLazeTha manamAM mAyAkapaTa 186 Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhavalazeThanA kapathI samudramAM paDato zrIpALa kuvA 0i 3.de che. A , 3 | JILLE) IST MIT ' / Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mananIti ghAraNa karIne mAMcaDA uparathI nIce UtarI gayo ane mAMcaDAnI banne bAjunAM doraDAM kApI nAkhyAM. zrIpALa kuMvara samudramAM paDyo, siddhacakranuM smaraNa karatAM teno adhiSThAyaka deva magaramaccha banI Avyo. tenA pITha upara besatA. puNya udaye AdhAra maLatAM samudra kinAre AvI gayo. paNa pApI manuSyo AvA kALA kAmo karatA kiMcit mAtra paNa DaratA nathI. pharI zrIpALane mAravA mATe khullI kaTAra laIne tenA mahela upara caDhatA nIce paDI javAthI teja kaTAra potAnA peTamAM vAgI ane te ghavaLazeTha marIne sAtamI narake gayo. 281. prapaMcane tyAgu chuM. chApA vAMcI ke vithA karI paranI paMcAta karavI te badho prapaMca che. pU prabhuzrIjI kahe 'AkhA gAmanI phoI, paMcAtiyAnA chokarAM bhUkhe mare.' mATe para paMcAta choDI AtmAnI saMbhALa lauM, 'nityaniyamAdipATha'mAMthI :- 'huM niraMtara prapaMcamAM paDyo chuM. pra+paMca - pAMca iMdriyonA viSayomAM lAgI rahevuM te badho prapaMca che. jovA, sAMbhaLavA vageremAM khoTI thaI rahyo che. paramAtmA tarapha vaLavuM hoya to iMdriyono saMyama joIe. paraMtu huM to niraMtara prapaMcamAM vartI chuM.'' (pR.38) 282. sarva tyAgavastune jANuM chuM. mahApuruSo tyAgavA yogya sarva vastu jANe che ane tyAgamAM kevuM sukha rahyuM che te paNa jANe che. zAlibhadre jJAnIpuruSa dvArA tyAganA svarUpane jANyuM to devatAI riddhino paNa tyAga karyo. jyAre saMsArI jIvo ajJAnavaza tyAgavA yogya vastune grahaNa karI AnaMda mAne che. jherane tyAgavA yogya jANavAthI koI grahaNa karatuM nathI tema tyAgavA yogya evA rAgadveSa, kAma, kroghAdi bhAvo ke sAta vyasana, sAta abhakSya, kaMdamULAdi vastuonA svarUpane huM paNa sArI rIte jANuM ke jethI te te vastuono jIvanamAM tyAga thAya ane AtmA potAnA samAdhisukhane pAme. 'zrImad rAjacaMdra'mAMthI - "sadA tyAgavA yogya zuM ? akArya kAma. vi.pR.15) "svAdano tyAga e AhArano kharo tyAga jJAnIo kahe che.'' (pR.158) "bAkI hAla to tame sarva potapotAnA saphaLapaNA arthe mithyA dharmavAsanAono, viSayAdikanI priyatAno, pratibaMdhano tyAga karatAM zIkhajo. je kaMI priya karavA jevuM che, te jIve jANyuM nathI; ane bAkInuM kaMI priya karavA jevuM nathI; A amAro nizcaya che,'' (pR.262) "AtmapariNAmathI jeTalo anya padArthano tAdAtmyaaghyAsa nivartavo tene zrI jina tyAga kahe che. te tAdAtmyaayyAsa nivRttirUpa tyAga thavA arthe A bAhya prasaMgano tyAga paNa upakArI che, kAryakArI che. bAhya prasaMganA tyAgane arthe aMtarvAMga karyo nathI, ema che, topaNa A jIve aMtarvAMgane arthe bAhya prasaMganI nivRttine kaMI paNa upakArI mAnavI yogya che.'' (va.pR.452) "anaMtA jJAnIpuruSoe jenuM prAyazcitta kahyuM nathI, jenA tyAgano ekAMta abhiprAya Apyo che evo je kAma tethI je muMjhAyA nathI. te ja paramAtmA che.'' (va.pR.79) 283. khoTI prazaMsA karuM nahIM. (mu%0ug. sAmAnya) koIpaNa vyaktimAM guNa na hoya to paNa kahevuM ke A to mahAtmA che, guNavAna che, A to bahu dAnavIra che; emanI zI vAta karavI ? vagere khoTI prazaMsA karuM nahIM. jenAmAM je guNa hoya teTalA pramANamAM 187 Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti prazaMsA karuM, paNa khoTI rIte koIne caDhAvuM nahIM. muni, brahmacArI, upAsaka, gRhastha ke sAmAnya baghAe A vAta dhyAnamAM rAkhI koInI khoTI prazaMsA karavI nahIM ema jaNAvyuM. samAdhisopAna'mAMthI - "saMsArI jIva mithyAtvanA prabhAvane lIdhe rAgI-dveSI devanI pUjA prabhAvanA dekhIne prazaMsA kare che. devIne mATe jIvahiMsA karI hoya tenI prazaMsA kare che. gau, kanyA, suvarNa, hAthI, ghoDA, ghara, pRthvI, tala, ratha ane dAsI e daza prakAranAM kudAnane bhalAM jANe che. yajJa, homAdikanI ane khoTA maMtra-taMtra, mAraNa-vazIkaraNa Adi kriyAonI prazaMsA kare che. kUvA, vAva, taLAva khodAvyAnI prazaMsA kare che. mAtra kaMdamULa, zAkapAna Adi bhakSaNa karanArane moTA tyAgI jANI prazaMsA kare che. paMcAgni-dhUNIo tapanAra, vAghanAM cAmaDAM oDhanAra, bhasma coLanAra ane UMco hAtha rAkhanArane bahu moTA jANe che. geruthI raMgelA bhagavAM ke rAtAM vastra ke ghoLAM vastrAdi ghAraNa karanAra kuliMgInA mArganI prazaMsA kare che. khoTA tIrthane ane khoTA rAgI, dveSI, mohI, vakrapariNAmI, ane zastradhArI devone pUjya mAne che. jogaNI, jakSaNI, kSetrapAla Adine ghana ApanAra, rogAdi maTADanAra mAne che. tela, lApasI, vaDAM, attara, puSpamALA ityAdika vaDe devatAne rAjI karavA ghAre che. devatAne lAMca ApavArUpa mAnyatA mAnI, ema vicAre che ke, mAruM amuka kArya siddha thaze to tane chatra caDhAvIza, tAruM maMdira baMdhAvIza, tane bAghAnA amuka rUpiyA caDhAvIza, koI bakarA, pADA vagere prANIne mArIne caDhAvIza, savAmaNanuM cUramuM caDhAvIza, bALaka jIvatuM rahe te mATe coTalI ke jaTA utarAvIza ityAdi aneka prakAranI mAnyatA mAnavI, zarata karavI te badho tIvra mithyAtvanA udayano mahimA che. jyAM jIvonI hiMsA thAya tyAM mahA ghora pApa baMghAya che. devane nimitte ke gurune nimitte paNa hiMsA karavAmAM Ave te paNa saMsArasamudramAM DubADanArI che. koI devatAnA bhayathI ke lobhathI ke lajjAthI paNa hiMsAnAM kAryomAM kadApi na pravarte. dayAvALAnI to deva paNa rakSA kare che. je koIno aparAgha na kare, vera na bAMdhe tene deva paNa dubhAve nahIM. rAgI, dveSI ane zastradhArI deva che te to pote ja duHkhI che, bhayabhIta che, asamartha che. samartha hoya, bhayarahita hoya te zastra zA mATe ghAraNa kare? je bhUkhyo hoya te ja bhojana Adi vaDe pUjAnI icchA rAkhe. kumArga che te saMsAra vadhAravAnuM kAraNa che. mithyAvRSTinAM tyAga, vrata, tapa, upavAsa, bhakti, dAna AdikanI ane tene dhAraNa karanAra mithyAvRSTionI mana, vacana ane kAyAthI prazaMsA na karavI te amUDhadraSTi aMga che. (pR.25) 284. khoTuM ALa ApuM nahIM. koInA upara khoTuM ALa eTale kalaMka ApavuM te mahApApa che. "upadezaprAsAda bhASAMtara bhAga-2'mAMthI - khoTuM ALa ApanAranI durdazA "zAstramAM kahyuM che ke, "koIne ALa ApavAthI jIva gagheDo thAya che, niMdA karavAthI zvAna thAya che, parastrI bhogavavAthI kRmi thAya che ane matsara (zveSabhAva) rAkhavAthI kIDo thAya che." vaLI kahyuM che ke- "je dUSaNa tarapha draSTi ja kare nahIM te uttama, je sAMbhaLe jANe paNa prakAza na kare te madhyama, je dUSaNa joIne tenI ja pAse kahe te aghama ane je sarva ThekANe prakAza karyA kare te aghamAghama." have vicAryA vagara koIne ALa caDhAvavA upara eka draSTAMta kahe che - 188 Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti eka brAhmaNInuM draSTAMta - koI gAmamAM suMdara nAme eka zreSThI raheto hato. te ghaNo dAtA hovAthI lokapriya thaI paDyo hato. kahyuM che ke, "je dAtAra hoya te prajAne priya thAya che, koI dhanADhya priya thato nathI. loko varasAdane cAhe che, koI samudrane cAhatA nathI." AvA dAtA zeThanI mAtra eka brAhmaNI niMdA karatI hatI. te kahetI ke, "je paradezIo Ave che, te A zeThane gharmI jANI tene ghera dravyanI thApaNa mUke che, ane teo paradezamAM jaIne mRtyu pAme che. tenI dolata zeThane rahe che. tethI zeTha ghaNo harSa pAme che, mATe enuM badhuM kapaTa che." eka vakhata koI kApaDI eTale saMnyAsI te zeThane ghera Avyo. te suvAvaDe bahu pIDita hato tethI teNe khAvAnuM mAMgyuM. te samaye zeThanA gharamAM kAMI bhojana ke peya padArtha hatA nahIM, tethI dayAne lIdhe zeThe koI AhIranI strIne gherathI chAza lAvI ApI. te pItAMja te kApaDI maraNa pAmyo. kAraNa ke te chAzanI doNI mAthA para rAkhI DhAMkyA vinA AhIranI strI kyAMya jatI hatI, tevAmAM eka sarpane laI AkAze samaDI UDatI hatI. te sarpanA mukhamAMthI jhera nIkaLIne chAzamAM paDyuM hatuM. have prabhAte e kApaDIne marelo jANI khuzI thaI satI te brAhmaNI kahevA lAgI ke, "juo, A dAtAranuM caritra! teNe dravyanA lobhathI bIcArA kApaDIne viSa ApIne mArI nAkhyo." e samaye kApaDInA maravAthI je pAparUpa hatyA pragaTa thaI te strIrUpe bhamatI hatI ane vicAratI hatI ke huM kone lAgu paDuM, A dAtA to ati zuddha manavALo che, teno AmAM koI doSa nathI. vaLI sarpa to parAdhIna hato ane tene laI janArI samaDI to sarpano AhAra karanArI ja che. temaja A AhIranI strI to taddana ajANI che. have huM kone vaLage? AvuM vicAratI pharatI te pelI niMdA karanArI brAhmaNIne lAgu paDI; kAraNa ke zeThane khoTuM ALa devAthI kharI rIte te ja doSavAn hatI. hatyAnA sparzathI te strI tatkAla zyAma, kubaDI ane kuSTha rogiNI thaI gaI. sarva tenI niMdA karavA lAgyA. kahyuM che ke, "mAtA potAnA bALakanI viSThA phuTelA ghaDAnI ThIbavaDe le che ,paNa durjana mANasa to potAnA kaMTha, tALuM ane jillAvaDe lokonI niMdA karavAne miSe tenI viSThA grahaNa kare che, ethI durjane to mAtAne paNa harAvI dIthI."upara kahelA brAhmaNInA draSTAMtathI eTaluM samajavuM ke,koIno paNa avarNavAda lokasamakSa bolavo nahIM. to pachI rAjA, amAtya, deva ane gurunA avarNavAda viSe to zuM kahevuM. temAM paNa sAdhu munirAjanA avarNavAda bolavAthI bhavAMtaramAM nIca gotranI tathA kalaMkanI prApti thAya che." (pR.53) mATe koInA upara kadI khoTuM ALa ApuM nahIM. 285. khoTI vastu praNIta karuM nahIM. "AtmA sat jagata mithyA" bhagavAne kahela tatvathI viparIta kaMIpaNa pratipAdana karuM nahIM. bhagavAne syAdvAdathI je padArthonuM svarUpa nirUpaNa karyuM che temaja mAnuM ane temaja praNIta karuM, paNa bIjI rIte nahIM. bhagavAnanI kahelI vAta nahIM mAnIne bhagavAnanI viruddha khoTI rIte vastunuM pratipAdana karavAvALo te nihnava kahevAya che. upadezaprAsAda bhASAMtara bhAga-1'mAMthI : tiSyagukha nilavanuM draSTAMta - lokAkAzanA jeTalA pradeza teTalA ekeka jIvanA. rAjagRhI nagarInA guNazIla nAmanA caityamAM ekadA cauda pUrvaghArI vasu nAmanA AcArya padhAryA. temane tiSyagupta nAme eka ziSya hato. ekadA AtmapravAda nAmanA pUrvano abhyAsa karatAM tenA bhaNavAmAM A pramANe AvyuM ke, "he bhagavana! jIvanA eka pradezamAM jIva evI saMjJA thaI zake?" prabhu kahe "nA, e 189 Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti artha samartha - yogya nathI." A rIte "be pradezamAM, traNa pradezamAM, saMkhyAtA pradezamAM, asaMkhyAta pradezamAM, chevaTa eka pradeza UNA evA sarva pradezamAM jIva kahevAya nahIM?" prabhu kahe "nA, e artha paNa samartha nathI, arthAt te jIva kahevAya nahIM." tyAre "jIva kyAre kahevAya?" prabhu kahe che ke "paripUrNa lokokAzanA pradeza jeTalA pradeza ekeka jIvanA che, te samagra pradezane "jIva' kahIe ityAdi. A pramANe bhaNatAM tiSyaguptane evI zaMkA thaI ke - "jIvanA eka chellA pradezamAM ja jIva saMjJA rahelI jaNAya che, bAkInA sarva pradezamAM jIva saMjJA nathI. evuM A sUtra spaSTa batAve che" AvA potAnA matane te bIjAo pAse paNa kahevA lAgyo. te jANIne gurue mitrarUpa thaI tene kahyuM ke "he ziSya! jo tuM jIvanA eka be vigere pradezomAM jIvapaNuM nathI svIkArato ane mAtra eka chellAja pradezamAM jIvapaNuM mAne che, to chellA pradezamAM paNa jIvapaNuM siddha thaze nahIM, kemake sarvanuM pradezapaNuM to sarakhuM ja che. tethI jema retInA hajAro kaNIyAmAM tela nathI, to te tela eka chellA kaNIyAmAM paNa zI rIte Ave? mATe tArA mAnavA pramANe to jIvano abhAva ja siddha thaze. te abhAva to tuM mAnato nathI, tethI evo artha tAre paNa iSTa nathI." ziSya prazna karyo ke "he guru! Ape je A yukti kahI, tethI to Agamane bAgha Ave che. kemake hamaNAM ja AvelA sUtramAM eka be vigere pradezamAM jIvano niSegha karIne chellA ja pradezamAM jIvapaNuM kaheluM che; to Apa jagatabaMdhu jinezvare kahelA sUtrano kema niSedha karo cho.?" guru bolyA ke "he ziSya! jo tuM sUtrane pramANa mAnato ho to sAMbhaLa-temAM ja kahyuM che ke "paripUrNa lokAkAza pradeza tulya jIvamAM jIva saMjJA che." tethI zrutane pramANa mAnanArAe to AmAM navI kuyuktio karavI ja na joIe. sarve samudAyarUpa jIvanA pradezo jIva che. jema taMtunA samudAyane ja paTa kahIe chIe, paNa eka be vigere taMtamAM samasta paTa rahelo nathI, mATe tArI zaMkAne sthAna rahetuM nathI." e pramANe gurue samajAvyA chatAM paNa te tiSyagupta samajyo nahIM, tyAre tene gurue gaccha bahAra karyo. pachI te tiSyagupta vihAra karatAM ekadA AmalakalpA nAmanI nagarImAM gayo. tyAM gAmanI bahAra udyAnamAM rahyo. tyAM mitrazrI nAmano eka zrAvaka raheto hato. teNe tene nihanava jANIne pratibogha karavAnA hetuthI tenI pAse jaI nimaMtraNa ApyuM ke "Aje AhAra levA mATe tamAre jAte ja mAre ghera AvavuM." te aMgIkAra karIne tiSyagupta mitrazrIne ghera gayo. mitrazrIe tene bahumAnapUrvaka Asana para besADI tenI sanmukha ghaNA utsAha ane ADaMbarathI uttama prakAranAM aneka bhakSa, bhojya, anna, pAna, vastra vigereno samUha gharyo. pachI te sarvamAMthI chello eka eka avayava laIne pAtramAM mUkyo eTale ke pakavAna, zAka vigereno eka eka kaNIyo Apyo. dALa, kaDhI, jaLa vigerenuM ekeka ja biMdu ApyuM ane vastromAMthI eka eka chello taMtu kADhIne Apyo. pachI te zrAvake tene namaskAra karI potAnA sarva baMdhujanone kahyuM ke, "tame sarva A sAdhune vaMdanA karo. meM Aje temane paripUrNa pratilAvyA che. huM Aje mArA AtmAne ghanya ane puNyavAna mAnuM chuM. kemake guru pote ja mAre ghera padhAryA che." te sAMbhaLIne tiSyagupta bolyo ke "he zrAvaka! Avo eka eka kaNa ApIne teM Aje mArI hAMsI karI che, te teM yogya karyuM nathI." zrAvaka bolyo ke- "he pUjya! tamAro ja A mata che, te jo satya ja hoya to A lADuM tathA bhAta vigerenA chellA avayavathI ApanI kRti thavI joIe ane A eka chello vastrataMtu zItanuM rakSaNa karanAro thavo joIe. jo tema na thAya to Ape kaheluM sarva jUThuM paDaze." te sAMbhaLIne pratibogha pAmelo tiSyagupta bolyo ke - "he zrAvaka! teM mane sAro bodha Apyo. zrI vIrabhagavAnanA vAkyamAM paDelI zaMkA atyAre dUra thaI." pachI te zrAvake 190 Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti bhaktipUrvaka sArI rIte temane pratilAvyA. tiSyagupta guru pAse jaI AloyaNa pratikramaNa karI zrIjinezvaranI AjJAnusAra vicaravA lAgyo. gurunA caraNamAM vartatAM samyak mArgane pAmI tenuM pratipAlana karI te svarge gayo. (pR.66) 286. kuTuMba kleza karuM nahIM. (gR0u0) bAramuM pApasthAnaka kalaha che. ene kleza, kaMkAsa ke kajIyo paNa kahe che. koI bhAgyazALI jIvo A kalahathI mukta haze. bAkI to rAjakAraNamAM kleza, jJAtiomAM kleza, sagAMvahAlAmAM kleza, kuTuMbamAM kleza, bApa dikarA vacce kleza, bhAI bhAImAM kleza ane ghArmika bAbatomAM paNa kleza; ema jyAM joIzuM tyAM A kaliyugamAM moTe bhAge kleza jovA maLe che. klezathI ArtadhyAna, raudra dhyAna karI jIvo karma bAMthI cAragatirUpa saMsAramAM rajhaLyA kare che. mATe duHkhanA kAraNarUpa evo kuTuMba kleza karuM nahIM. paNa sapuruSanA bogha baLe te klezane zamAvuM. zrImad rAjacaMdra'mAMthI - "pRthvI saMbaMdhI kleza thAya to ema samajI leje ke te sAthe AvavAnI nathI; UlaTo huM tene deha ApI javAno chuM; vaLI te kaMI mUlyavAna nathI. strI saMbaMdhI kleza, zaMkAbhAva thAya to Ama samajI anya bhoktA pratye hasaje ke te maLamUtranI khANamAM mohI paDyo, (je vastuno ApaNe nitya tyAga karIe chIe temAM!) ghana saMbaMdhI nirAzA ke kleza thAya to te UMcI jAtanA kAMkarA che ema samajI saMtoSa rAkhaje; krame karIne to tuM niHspRhI thaI zakIza." (va.pR.165) koI paNa kAraNe A saMsAramAM klezita thavA yogya nathI. avicAra ane ajJAna e sarva klezanuM, mohanuM, ane mAThI gatinuM kAraNa che. savicAra, ane AtmajJAna te AtmagatinuM kAraNa che." (va.pR.379) jene ghera A divasa kleza vagarano, svacchatAthI, zaucatAthI, saMpathI, saMtoSathI, saumyatAthI, snehathI, sabhyatAthI, sukhathI jaze tene ghera pavitratAno vAsa che." (va.pR.7) "upadezAmRta'mAMthI - sArA DAhyA gaNAtA mANase kuTuMbamAM saMpa rAkhavo joIe, mAtAne samajAvIne ghIraja ApIne potAnA sadAcaraNa vaDe temane saMtoSavAM joIe. potAnA moTAbhAI pitA tulya che. temane paNa kuTuMbano badho bhAra upADavo paDato hoya to temane madada karIne tathA temanI AmanyA tathA vinaya sAcavI temane rAjI rAkhavA e ApaNuM mukhya kartavya che. ApaNI kamANImAMthI bane teTalI bacata kuTuMbanAM mANasonA nibhAvamAM vaparAya to ApaNuM ahobhAgya samajavuM. ema sarvane sakhI karavA ApaNe vartIe to ghaNuM pUNya baMghAya ane kuTuMbamAM saMpa vadhe to lokamAM paNa kuTuMbanAM vakhANa thAya. potAnA vicAramAM Ave tema varate te svacchaMdI kahevAya. svacchede vartanAra A lokamAM kuTuMba-zathI duHkhI thAya che ane paralokamAM paNa pApanuM phaLa bhogavavA aghogatie jAya che. tethI sukhI thavAnI jenI icchA hoya teNe mAtApitA, moTAbhAI Adino vinaya karavo ane gharmanI icchA hoya teNe puruSanI zikhAmaNa sAMbhaLI vinayasahita vartavA yogya che. nyAyanItipUrvaka varte che tenAM jagatamAM vakhANa thAya che ane gharma pALavA yogya te bane che. paNa durAcaraNavALA kadI gharma pAmI zakatA nathI, tema lokamAM pote nindAya che ane kuTuMbanI niMdAnuM kAraNa thAya che. kuTuMbanAM mANasa game tevA aNasamaju hoya to paNa samajA mANasa temanAM mana vinaya vaDe jItI le che. pote duHkha veThIne paNa sarvanA 191 Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti cittane saMtoSa Upaje tevAM mIThAM vacana vaDe temanI sevA karIne rAjI rAkhe te kharo DAhyo gaNAya. kuTuMbamAM je samaju hoya teNe pote sarvanuM kaheluM sahana karavuM joIe. game tevA kaDavAM veNa kahI jAya to paNa jANe sAMbhaLyuM ja nathI ema gaNIne te bhUlI jAya ane sarvanuM bhaluM kema thAya tevo vicAra rAkhI sarvanI sevA karI chUTe. potAnI bhUlathI koIne khoTuM lAgyuM hoya to tevI bhUla pharI na thavA de ane jene khoTuM lAgyuM hoya tene rAjI kare. te badhAM ApaNane rAjI rAkhI vartavAnuM kare to tethI ApaNe phulAI javuM nahI; paNa ApaNA doSo hoya te dUra karavA tarapha lakSa rAkhavo. sarvanI prakRti sarakhI hotI nathI tethI DAhyA mANase sarvanI prakRti jANI kuTuMbamAM kleza na thAya tema pravartavuM ane klezanAM kAraNa hoya te dUra karI de te DAhyo gaNAya. potAnA doSanI mAphI mAgI sarvane sArA kahI kaMkAsa maTADe te kuzaLa kahevAya. saMsAranA bhoga baghA duHkhanuM kAraNa che ane jIbha che te veraNa jevI che, tene vaza kare te sukhI thAya che. sarvane namIne cAle tenA upara sarvanI prIti rahe che. "namyo te paramezvarane gamyo' ema kahevAya che. mATe namanatA bahu rAkhavI ane 'tame DAhyA, tame moTA; huM to chokaruM chuM. mArA vAMka sAmuM na jozo, Apa kahezo tema huM karIza.' ema kahIne sarvanI sAthe haLImaLIne rahevAthI puNya vadhe che ane jIvanuM hita thAya che. koInA upara dveSa na rAkhavo. bIjAnuM bhUMDu icchIe to ApaNuM ja bhUMDu thAya. mATe sarvane sAruM lAge tevuM bolavuM temaja vartana rAkhavuM. mAyAkapaTa na rAkhavuM. nikhAlasa dilathI sarvanuM sAruM thAya tema vartavAthI ApaNuM ja sAruM thAya. prArabdha pramANe je sagAMvahAlAM maLI AvyAM che temAM saMtoSa rAkhavo. jo mana UMcu rAkhe ane kuTuMbamAM kaMkAsa kare to kaMkAsathI lakSmIno nAza thAya che; mATe sarvanI sAthe haLImaLIne premathI rahevuM." (u.pR.97) "boghAmRta bhAga-3'mAMthI - klezanA kAraNo nirmULa karavA tarapha dareka mumukSue lakSa rAkhavA yogya chejI. kuTuMbamAM, maMDaLamAM, gAmamAM, nAtamAM, dezamAM jema phleza ocho thAya tema karavAnI vRtti rAkhavAthI gharma pragaTavAnuM kAraNa bane chejI. pa.u.pa.pU. prabhuzrIjIe nAsikanA boghamAM chellI e ja zikhAmaNa dIghI che - "saMpa rAkhavo ane satsaMga karyA karavo." (bo.3 pR.358) 'draSTAMtazataka'mAMthI - jyAM saMpa tyAM lakSmIno vAsa eka zeThanuM draSTAMta - eka zeTha rAtre sUtA hatA. tenA svapnamAM lakSmIe AvIne kahyuM ke, "he zeTha! have tAruM puNya paravAryuM che mATe huM tArA gharamAMthI thoDA dahADAmAM jaIza; mATe tAre mArI pAse kaMI mAMgavuM hoya to mAMgI le." zeThe kahyuM ke, "ThIka kAle savAre huM mArA kuTuMbane pUchIne vicAra karIne mAgIza." lakSmI bolI, bhale, ema karaje!" bIje dahADe zeThe potAnA baghAM kuTuMbIjanone ekaThA karIne rAtanA svapnanI vAta kahI ane ApaNe lakSmI pAsethI zuM mAMgI levuM te darekane pUchyuM. temAMnA dareka jaNe potapotAno mata darzAvI potAnI buddhi pramANe lakSmI pAsethI jAdI jAdI vastuo mAgI levAnuM jaNAvyuM. koI hIrA-mANeka-motI vagere jhaverAta, koIke khAvAne mATe anAja, eke vaLI rahevA mATe ghara, bIjAe besavA mATe vAhana vagere bhinna bhinna prakAranI mAgaNI karavA kahyuM, paNa te kAMI zeThanI najaramAM UtaryuM nahIM. chevaTe sauthI nAnA chokarAnI vahu bolyA vagara beThI beThI sAMbhaLyA karatI hatI, tenA bhaNI pharIne zeThe tene pUchyuM, "bApu! tuM paNa tAro mata Apa." te sAMbhaLI te bolI ke "bApA, huM to jANuM chuM ke lakSmI javAnI sAthe lakSmInA aMgenI tamAma vastuo mAgazo to paNa maLaze nahIM; mATe ApaNA kuTuMbamAM 192 Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mananIti snehasaMpa rahe evuM mAMgo; kemake bhale lakSmI jAya paNa snehasaMpa haze to lakSmIvAnanA gharamAM je sukha nathI te ApaNe bhogavI zakIzuM. A vAta zeThane ane baghAne paNa pasaMda paDI, tethI te mAgavA TharAvyuM. bIjI rAte zeTha sUtA tyAre vaLI lakSmIe svapnamAM AvI pahelAnI peThe pUchyuM. eTale zeThe kahyuM ke, 'he lakSmIdevI! tame jyAre javA ja taiyAra thayA cho, tyAre kRpA karIne amane amArA kuTuMbamAM sneha saMpa Apo, bIjAM mAre kAMI joItuM nathI. te sAMbhaLI lakSmI bolI : 'zeTha ema che to UlaTI teM mane tArA gharamAM jakaDIne bAMdhI dIdhI. matalaba ke snehasaMpa e ja lakSmIne sthira karanArAM sAdhano che. A dRSTAMta viSe kahyuM ke : "zeThe saMpa ja mAgiyo, kamalA kahe kara joDi; jatAM jaI zakie nahIM, rAkhI mArI maroDi.' vaLI anyatra lakSmIe indra pratye kahyuM ke --me indra! je gharamAM vRddha ane gurujanono satkAra karavAmAM Ave che, je gharamAM bIjAne sArI rIte mAna ApIne bolAvavA calAvavAno rivAja che ane je gharamAM moDhe bolI kalA-kaMkAsa karavAmAM Avato nathI, tyAM huM nivAsa karuM chuM.'' (pR.106) 'hitazikSAnA rAsanA rahasya'mAMthI - "saMpamAMja sukha rahyuM che. saMpathIja ApaNI vRddhi ane pragati thaI zake che; tethI saMpanA icchake potAnA vargamAM koI nabaLuM pAtaLuM hoya to paNa teno saMga na choDavo - tene tajI na devo. ApaNI pAse dravya vizeSa hoya ane bIjA nirdhana hoya to teno nirAdara na karavo, paNa tene ghaTita sahAya ApavI. cokhAnuM dRSTAMta - eka vakhata cokhAe abhimAna lAvIne photarAnuM apamAna karyuM ane kahyuM ketame niHsAra cho, tamArAmAM zuM che? mATe tame mane mUkIne cAlyA jAo. tame mArI sAthe hovAthI mArI zobhAmAM khAmI Ave che, ane tamArA javAthI mArI zobhAmAM vadhAro thAya che, vararAjA paNa mane kapALe coDe che, jinezvara AgaLa mane gharavAmAM Ave che, mAro svastika kare che, guru pAse mArA vaDe gahuMLI kare che, mane hAthamAM laIne AvanAranA zukana jovAya che, ane sajjano paNa mArA vaDe potAnuM poSaNa kare che. A badhI vAta tamArA gayA pachI bane che, tethI tame (photarA) cAlyA jAo.'' A pramANenI cokhAnI abhimAnayukta vANI sAMbhaLIne photarA bolyA ke re cokhA! sAMbhaLa. ame tArI rakSA karIe chIe. amArAthI judA paDazo to pachI muzaLe khaMDAzo, ghaMTImAM daLAzo, cule caDIne raMghAzo ane keTalAka kAcA ne kAcA pANImAM palALaze ke khAI jaze. amane tajavAthI tamane prAye duHkhaja thaze. A dRSTAMta uparathI samajavAnuM e che ke - "sukha, saMpIne rahevAmAM che, potAnA vargane je tajI de che, te cokhAnI jema kuTAya che. jo pANI saMpa kare che to te moTA parvatone ane pRthvIne phADI nAkhe che, parvatamAMthI mArga kare che ane pRthvInA peTamAM pese che, majabUta pALa bAMdhI hoya to tene toDI nAkhe che. A bagho saMpano pratApa che. vaLI jAo! taraNA paNa bahu ekaThA maLe che ane saMpa kare che to AvA jAnA pravAhane paNa rokI rAkhe che.' A dRSTAMta hRdayamAM dhAraNa karIne zrAvakavarge ekaThA rahevuM, saMpIne rahevuM, aMdara aMdara kleza, kaMkAsa na karavo paNa svajananuM ucita sAcavavuM. (pR.213) 287. abhyAkhyAna dhAruM nahIM. (sA.) abhyAkhyAna ghAruM nahIM eTale koInA para ALa caDhAvuM nahIM. koInA upara khoTuM ALa caDhAvavuM 193 Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti te abhyAkhyAna kahevAya. pArakI niMdA ke pArakuM buruM bolavuM e mANasane ghaNuM mIThuM lAge, paraMtu tenuM kevuM bhayaMkara pariNAma Avaze teno jIvane vicAra Avato nathI. jIbhathI A pApa baMdhAya che. jIbha jIvane anaMta kALe prApta thaI che, te ja jIbhathI pArakuM buruM bolavAmAM, khoTI niMdA karavAmAM ke khoTAM ALo caDhAvavA mANasa taiyAra thaI jAya che e badhuM ajJAnanuM phaLa che. khoTA ALathI koI vakhate prANanI hAni thaI jAya. pApI mANaso pArakAM chidro jovAmAM AnaMda mAne che paNa sujJa puruSoe AvA pApanA baMdhathI bacavuM joIe. zrI yazovijayajI kRta aDhAra pApasthAnakanI sajajhAca'mAMthI :- "pApa sthAnaka te teramuM chAMDIe, abhyAkhAna duraMto jI; achatAM Ala je paranAM uccare, duHkha pAme te anaMtojI." artha - teramuM pApasthAnaka abhyAkhyAna che. teno aMta lAvavo muzkela che, chatAM tene chAMDavuM joIe. doSa na hoya to paNa koInA upara doSanuM AropaNa karavAthI prANI anaMta duHkhane pAme che. 'upadezaprAsAda bhASAMtara bhAga-2'mAMthI :- IrSyAthI koInA vagovaNA karavAnuM phaLa. "pUrva bhavamAM munine ALa ApavAthI sItA satInI jema laMka prApta thAya che ane ghaNuM duHkha pAme che." vegavatInuM dRSTAMta - A bharatakSetrane viSe miNAlakuMDa nAmanA nagaramAM zrIbhUti nAme purohita raheto hato. tene sarasvatI nAme strI hatI. teone vegavatI nAme eka putrI thaI hatI. eka vakhate te gAmamAM koI muni AvyA. te udyAnamAM kAyotsarga karIne rahyA. loko temane vAMdavA ane pUjavA javA lAgyA. te joI khoTI IrSyA karanArI purohitanI putrI vegavatI lokone kahevA lAgI ke, "are ! A muMDo to pAkhaMDI che, brAhmaNone choDIne tene zA mATe pUjo cho? A sAdhu to koI ramaNInI sAthe krIDA karato mArA jovAmAM Avyo hato.' A pramANe teNe sAdhune khoTuM ALa dIdhuM. te sAMbhaLI keTalAka loko te muni pAse jatAM aTakI gayA. A khabara munine thayA, eTale temanA manamAM ghaNuM khoTuM lAgyuM. temaNe ciMtavyuM ke, 'mArA nimitte jinazAsananI hilanA thavI na joIe.' AvuM dhArI temaNe abhigraha karyo ke, 'jyAMsudhI mArA uparathI A kalaMka Utare nahIM tyAMsudhI mAre AhAra pANI levAM nahI.' AvI pratijJA karIne teo kAyotsargamAM rahyA. AvI dRDha pratijJAthI zAsananI adhiSThAyikA devI temane sAnidhya thayA. tatkALa teNe purohitanI putrI vegavatIne zarIre tIvra vedanA utpanna karI. AthI vegavatIne ghaNo pazcAttApa thayo; tethI teNe te muninI pAse jaI sarva lokonI samakSa kSamA mAgI ane kahyuM ke, "he bhagavan ! meM IrSyAthI ApanI upara khoTuM ALa caDhAvyuM che, te kSamA karo.' ema kahIne caraNamAM paDI. teno aMtaraMga pazcAttApa joI zAsanadevIe tene sAjI karI. pachI te dharmadezanA sAMbhaLI dIkSA laIne saudharma devalokamAM devI thaI. tyAMthI cyavIne te janakarAjAnI putrI sItA thaI. sItAnA bhavamAM pUrve munine mRSA ALa caDhAvavAnA pApathI tene phUMka prApta thayuM. pelA muni to kalamukta thaI lokomAM atizaya pUjya thayA. 288. pizuna thauM nahIM. pizuna dhauM nahIM arthAt cugalI cADI karanAro thauM nahIM. caudamuM pApa sthAnaka paizUnya ke pizunatA che. pArakA avarNavAda bolavA, pArakI sAcI khoTI kathA karavI, koInI cADI khAvI, koInA khoTA durguNo prakAzavA e pizunatA che. A kArya sajjananuM nathI. 194 Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti durjana manuSyo anartha daMDathI kevA bhAre karma bAMdhe che te vicAratA nathI. kharI rIte A durgaNa tene potAne ja nukazAna kare che. AvA durguNo buddhino nAza kare che, gharmathI bhraSTa kare che, samAjamAM apakIrti pamADe che ane karmanA baMghathI bAMdhI jIvane durgatimAM nAkhe che. je sajjano AvA durguNathI rahita che, tenI zAstrakAra stuti kare che ke - "dAna zIla tapo bhAvai - rasyai dhate vRSo bhuvi / yasya manovacaH kAyaiH paizUnyaM nAbhi saMzrayeta // " hiMgula prakaraNa artha - je mANasonA mana, vacana ane kAyA; cADIno Azraya karIne rahelA nathI, te zreSTha mANasonA dAna, zIla, tapa ane bhAva rUpa gharma vRddhi pAmyA kare che. samAdhi sopAna'mAMthI - "paramAM hoya ke na hoya tevA doSo tenI pUTha pAchaLa kahevA, tathA koInA ghanano, AjIvikAno ke prANano nAza thAya, tathA jagatamAM koInI niMdA, apavAda phelAya evAM vacano kahevA te paizunya nAme gardhita vacana che." zrI yazovijayajI kRta aDhAra pApasthAnakanI sajajhAya'mAMthI - bahuM upakariye ho ke pizunane paDaeN pareM, kalahano dAtA ho ke hoya te upare; dUdhe ghoyo ho ke vAyasa ujalo, kima hoya prakRteM ho ke je che zAmaLo." artha - jene niMdA karavAnI Teva paDI che tenA upara game teTalo upakAra karIe to paNa te klezane ja ApanAra thAya che. jemake vAyasa eTale kAgaDAne dUghathI game teTalo ghoIe to paNa te ujaLo thAya nahIM. kemake te prakRtithI ja kALo che. "cADI karatAM ho ke vADI guNa taNI, sUke cUke ho ke pAja puNya taNI; koI navi dekhe ho ke vadana te pizunataNuM, nijakuLane ho ke lAge kalaMka ghaNuM." artha- bIjAnI cADI-niMdA karatAM potAnI guNorUpI vADI sUkAI jAya che ane puNya bAMghavAno je rasto tene cUkI pApanA mArgamAM pravarte che. je manuSya bIjAnI niMdA kare che tenuM moDhuM jovA koI taiyAra nathI. tevo jIva potAnA kuLane paNa kalaMka lagADe che. tenA viSe eka draSTAMta che - upadezaprAsAda bhASAMtara bhAga-2' mAMthI :- "paraniMdA e sabaLa pApa mAnavuM rohiNInuM draSTAMta - kuMdanapurI nAmanI nagarImAM subhadra nAme eka zreSThI raheto hato. tene rohiNI nAme eka bALa vighavA putrI hatI. teNIe guru pAse adhyayana karIne kammapayaDI vigere graMtho potAnA nAmanI jevA kaMThe karyA hatA. te hamezAM trikALa jinapUjA ane be kALa Avazyaka karavA choDatI nahotI ane nitya bhaNavAthI te eka lAkha karatAM vizeSa svAdhyAyano pATha karanArI thaI hatI. vikathAe rohiNInA mukhamAM ane cittamAM praveza karyo. te vakhatathI rohiNI tatkALa gharmanAM sarva kAryamAM vikathA karavA lAgI ane bIjAnI pAse karAvavA lAgI. eka vakhate sAghuoe ane sAdhvIoe tene zikSA ApI ke, he zrAvike!tane sujJAtane paraniMdA ne vikathA karavI yogya nathI. kahyuM che ke, "jo eka ja karmathI A jagatane vaza karavAne tuM icchatI ho to paraniMdArUpa ghAsane caratI evI tArI vANIrUpa gAyane temAMthI nivRtta kara." te sAMbhaLI rohiNIne krodha caDhyo; eTale haLave haLave moharAjAnuM sarva sainya tenI pAse AvyuM ane vikathAnI prazaMsA karavA lAgyuM. pachI to rohiNI vikathA karavAmAM eTalI badhI 195 Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti mazagUla thaI gaI ke teNIe sarva paThana pAThanAdi paNa choDI dIdhuM. eka vakhata rAjamArge jatAM rohiNI rAjAnI rANInA doSa kahetI hatI. te rANInI dAsIe sAMbhaLyA, eTale teNIe rAjAne A vAta kahI. rAjAe rohiNInA pitAne bolAvIne pUchyuM ke, "he zreSThI !tArI putrIe mArI rANInuM kuzIlapaNuM kyAM joyuM ane zI rIte jANyuM? zreSThI bolyo - "he svAmin! e putrIno svabhAva duSTa che." pachI kopa pAmelA rAjAe tene nagaramAMthI kADhI mUkI. araNyamAM duHkhano anubhava karIne te mRtyu pAmI ane aparigrahitA vyaMtaradevI thaI. tyAM bIjA devatAoe ApeluM duHkha anubhavI tyAMthI cyavIne ekeMdriyAdikamAM anaMtakALa bhamI. chevaTe teno jIva bhuvanabhAnu kevaLI thaI mokSane pAmyo. (pR.216) 289. asatyathI rANuM nahIM. (2) asatya vacana bolavAmAM prIti rAkhuM nahIM, paNa satya bolavAno ja Agraha rAkhuM. vasurAjA asatyamAM rAcyo to narake gayo. "mokSamALA vivecana'mAMthI - "zeSanAga upara pRthvI rahelI che ema vaiSNavonI mAnyatA che. paNa kharo pRthvIno AdhAra satya che. kAraNa ke gharma, nIti, rAja ane vyavahAra e saMsAranA cAra mukhya pAyA satyane AghAre TakyA che. gharma - satya vinA gharma pragaTa thato nathI. vyavahArasatya pachI paramArthasatya Ave. paramArtha satyamAM AtmAno lakSa rAkhIne bole. bhagavAne je joyuM ane kahyuM te satya che. nIti - nItine mAnanAra asatya bolatA nathI. satyane AghAre prAmANikapaNuM, nyAya vagere nItinA niyamo TakI rahe che. rAja - rAjAnuM vacana mAnya hoya che ke te paLaze ja. pahelAnA jamAnAmAM rAjAo tAMbAnA patarA para lakhI ApatA te tenA dIkarAnA dIkarA badhA mAnya rAkhatA. vyavahAra - amuka ApIza ema kahe eTale Ape. levaDadevaDa satyane AdhAre cAle che. eka bIjAnA vizvAse vyavahAra cAle che. hAsyathI jUThuM bole to paNa karma baMdhAya che, jUThano bhaya nIkaLI jAya che, pachI AgaLa vyavahAra vageremAM jUThuM bolato thaI jAya che. Teva paDI hoya eTale jyAM svArtha hoya tya jADuM bolatA pAcho na paDe. jema corI, jAgAra vagere zarUAtamAM ramatarUpe kare, pachI vyasanarUpe seve. gAMdhArInuM draSTAMta - duryodhananI mA gAMdhArI hatI tene duryodhana namaskAra karavA Avyo. tyAre teNe kahyuM - "satyano jaya thAo" paNa "tAro jaya thAo" ema na kahyuM. ema ApaNe paNa koIno khoTo pakSa na karavo. ahiMsA e ja mukhya gharma che. tenI rakSA mATe bAkInA cAra vrata vADarUpe che. ahiMsA pachI satya e bIjAM mahAvrata che. enAthI ahiMsAvrata rakSAya che. satya, hita, mita ane priya zAstra anusAra, krogha mAna mAyA lobha rahita vacana bolavuM. sAcuM bole tene mAyA vagere karavI na paDe, bephikara rahe." (pR.56) 'hitazikSAnA rAsanuM rahasya'mAMthI - saMkaTa samaye paNa asatya bolyuM nahIM. bhIma sonInuM draSTAMta - "khaMbhAtamAM bhIma nAmano sonI hato. teNe satya ja bolavuM evo niyama lIgho hato. te zrAvaka hato. tenI pAse dravya paNa ghaNuM hatuM. eka divasa mallinAthajIne dahere jatAM 196 Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhIma sonI bhIma sonInA putrI lAvela sonaiyA bhIme kahyuM - A badhA khoTA sonaiyA che, mATe pAchA ApI do }}} Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mananIti - mArgamAMthI coroe tene pakaDyo ane potAnA sthAnamAM laI jaI cAra hajAra sonaiyA mAgyA. bhIme potAnA putrane cAra hajAra sonaiyA laIne AvavAnuM kahevarAvyuM. bhImaputra cAra hajAra khoTA sonaiyA laIne coronA sthAnamAM gayo ane kahyuM ke - A sonaiyA pArakhIne gaNI lyo ne mArA pitAne choDI dyo.' coromAM mukhya je kSatrI hato teNe vicAryuM ke - 'A sonaiyAnI ApaNane parIkSA nathI ke ene sAcA khoTA jANI zakIe, paNa bhIma satyavAdI kahevAya che, mATe tenI pAse ja parakhAvIe.' pachI bhIma pAse laI jaI tene pArakhavAnuM kahetAM teNe sonaiyA tapAsIne kahyuM ke - ' A badhA khoTA sonaiyA che, mATe pAchA ApI dyo.' Avo javAba sAMbhaLI mukhya cora bahu khuzI thayo ane vicAravA lAgyo ke - 'AvA puruSo paNa jagatamAM vase che ke je saMkaTamAM paNa asatya bolatA nathI. satya ja bole che. satyanI khAtara game teTaluM kaSTa paDe to paNa sahevA taiyAra che. vaLI potAnA putrane paNa khoTo TharAvatA DaratA nathI ke bhaya pAmatA nathI. Ama kahevAthI mAro putra halako paDaze evo bhaya paNa gharAvatA nathI. kaLikALamAM AvA puruSo ratnatulya che. to AvA puNyazALInuM dravya koNa le ? tema vicArIne temaNe te sonIne kAMI paNa lIdhA vinA choDI dIdho. satya vaDe AvI siddhi thAya che. jo ke satyamAM kaSTa paNa rahela che, paraMtu te ghIrajathI sahana karavAmAM Ave to sarva kAryanI tethI siddhi thAya che.'' (pR.135) 290. khaDakhaDa hasuM nahIM. (strI) strIe khaDakhaDa hasavuM nahIM. maryAdAmAM rahI jyAM jeTalI jarUra hoya teTaluM ja moM malakAvavuM. strI nIti boka'mAMthI : "khaDa khaDa hasaje nahIM tuM DAhI dIkarI, maryAdA vaNa jANyuM huM to dhikkAra jo; cAla kucAle ko dI tuM cAlIza nahIM, thAje tyAM to DAhIne tuM ThIka jo, sAMbhaLa zANI putrI, zIkha A mAharI. hasavuM nahIM jhAjhuM kadI, he ! sajjanI muja bena; hasavAthI kimmata ghaTe, e duHkharUpa cena." 'mohanIya karmanI pUjAnA artha' mAMthI :- avadhijJAnanuM paNa hAsyathI visarjana * eka ziSyanuM dRSTAMta - "eka AcArya bhagavaMtane ghaNA ziSyo hatA. temAMthI eka ziSya bhaNavA mATe ghaNo prayatna karyo to paNa caDhe nahIM; tethI ziSye gurune kahyuM ke huM zuM karyuM jethI mane vidyA caDhe, tyAre gurue tene kahyuM : tuM sAdhu puruSonI sevA kara. tethI te utsAhapUrvaka badhAnI sevA karavA lAgyo. koIne AhAra, pANI lAvI Ape, koInA paga dabAve vagere sevAmAM tatpara raheto. jyAre sevAthI nivRtta thAya tyAre ekAMtamAM besI vicAra karato ke mane jJAna kyAre caDhaze? ema roja vicAratAM eka divasa nirmaLatA thavAthI avadhijJAna pragaTa thayuM. te avadhijJAnanA baLe tene paheluM devaloka dekhAvA lAgyuM. devalokmAM saudharmendrane ATha mukhya devIo hatI. temAMthI eka devI risAI javAthI saudharmendra tene manAvato hato. devIe khIjAIne indrane lAta mArI tyAre indra kahe : tArA pagane vAgyuM to nathIne. te joI munine hasavuM AvyuM ke tarata ja avadhijJAna jatuM rahyuM. mATe gaMbhIratA rAkhavI. gaMbhIratA e moTo guNa che. hasavAnI Teva sajjana puruSoe rAkhavA yogya nathI. 197 Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti 291. kAraNa vinA moM malakAvuM nahIM. koIne evI Teva hoya che ke kAraNa vinA hasahasa kare. paramakRpALadeva kahe che ke kAraNa vinA moM malakAvavuM nahIM. hAsya e kaSAyanuM kAraNa che. kAraNa vinA koInI sAme moM malakAvavAthI koI divasa teno UMdho artha thaI jAya ane vyakti ApattimAM AvI paDe. 292. koI veLA hasuM nahIM. ya karmanA 28 bheda che. temAM hAsya paNa eka mohanIya che, mATe koI veLA hasuM nahIM evo abhyAsa karuM. gaMbhIratA guNa pragaTAvavA prayAsa karuM. 293. mananA AnaMda karatAM AtmAnaMdane cAhuM. manano AnaMda nATaka, sinemA, TI.vI., saMgIta vagere karatAM AtmAno AnaMda vizeSa che. indriyothI maLato AnaMda te kSaNika che, parAdhIna che tathA jIvane AkuLatA utpanna karAvanAra che; jyAre AtmAno AnaMda svAdhIna che, nirdoSa che tathA sadA zAMti ApanAra che. "upadezAmRta'mAMthI - "zrI lallujImuni vanamAM ekalA jaI zrI AtmasiddhizAstrano svAdhyAya karatA te vakhatanI vAta karatA pote jaNAvyuM che ke, "te vAMcatA ane koI koI gAthA bolatAM mArA AtmAmAM AnaMdanA UbharA AvatA. eka eka padamAM apUrva mAhAbhya che ema mane lAgyA karatuM. AtmasiddhinuM manana, svAdhyAya niraMtara rahyA karI AtmollAsa thato. koInI sAthe vAta ke bIjI kriyA karatAM AtmasiddhinI smRti rahetI. paramakRpALudevanI zAMta mukhamudrA kiMvA "AtmasiddhinI AnaMda ApanArI gAthAnuM smaraNa sahaja rahyA karatuM. anya kazuM gamatuM nahIM. bIjI vAto para tuccha bhAva rahyA karato. mAhAmya mAtra saguru ane tenA bhAvanuM AtmAmAM bhAsyamAna thatuM hatuM." (u.pR.11) "atre sukhazAtA gurupratApe chejI. "jaba jAeMge AtamA, taba lAgeMge raMga" ghaNA divasathI vRtti hatI ke ekAMta nivRtti levI; te joga gurupratApe banI Avyo cheja. jo ke satsaMga e ThIka che; paNa jyAre potIko AtmA AtmavicAramAM Avaze tyAre ja kalyANa thaze. nIkara hajAra-lAkha satsaMga kare, pratyakSa sadguru pAse paDyo rahe; paNa kalyANa na thAya. atre koI adbhuta vicAro ane Atmika sukha anubhavamAM Ave che te kahI zakAtuM nathI. anaMta zakti che, siddhio che, pUrva bhava paNa jaNAya che, AnaMda AnaMda varte che, eka ja zraddhAthI! kahyuM-lakhyuM jatuM nathI. ApanA cittamAM zAMti thavAno hetu jANI jaNAvyuM che. koIne jaNAvavAnI jarUra nathI." (u.pR.16) guNasenakumAranuM draSTAMta - manano AnaMda bIjAne duHkhanuM kAraNa guNasenakumAra eka rAjAno putra hato. teNe mananA AnaMda mATe purohita putra agnizarmA ke jenA zarIranA avayavo barAbara nathI, tene gagheDA upara besADI mAthA upara chatranA sthAne supaDuM mUkI gAmamAM pherave ane badhA maLI AnaMda mAne. agnizarmAnA manamAM ghaNuM duHkha thAya paNa guNasena rAjAno putra hovAthI tene koNa kahI zake! aMte rAjakumArathI thAkI-kaMTALI agnizarmAe tApasanA AzramamAM jaIne tApasI dIkSA lIdhI. pachI guNasena rAjA thayo. teNe sarva hakIkata jANI tApasanA AzramamAM gayo. tyAM te tApasane eka mAsanA upavAsI jANI mAsakhamaNanA pAraNA mATe vinaMtI karIne potAnA ghera Avyo. paNa pAraNAnA divase pote bimAra paDI javAthI tApasane mAsika upavAsane pAraNe AhAra pANI ApavAnuM 198 Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti bhUlI gayo. tApase AzramamAM AvI pharI bIjA mahinAnA upavAsa karyA. Ama traNavAra bIjA bIjA kAraNothI tApasane rAjA guNasena AhAra pANI mATe AmaMtraNa ApavA chatAM te AhAra pANI ApI zakyo nahIM. tethI tApase niyANuM karyuM ke Ane huM bhavobhavamAM je mAranAro thAuM. kAraNa ke jyAre huM gharamAM hato tyAre paNa mane herAna karato hato ane have ahIM tApasa thayo chatAM paNa mane AvI rItanI kadarthanA kare che. AvA niyANAthI agnizarmA purohita putra ane guNasena rAjAno jIva pitA putrarUpe, mAtA ane putrarUpe, pati patnIrUpe ane bhAI bhAIrUpe thaIne navabhava sughI vera le che. guNasena rAjAno jIva te te bhavomAM vizeSa vizeSa ArAdhanA karIne UMcA UMcA devalokamAM jAya che ane agnizarmA dareka bhavamAM tene mArI nIce nIce naraka bhUmiomAM janme che. aMtamAM guNasenarAjAno jIva navamA bhave samarAditya kevaLI banI mokSe jAya che. paNa manano AnaMda levA jatAM tene paNa navabhava sudhI duHkha bhogavavuM paDyuM. mATe mananA AnaMda karatAM AtmAnaMdane ja cAhuM. AtmAno AnaMda zAthI pragaTa thAya? to ke viSayakaSAyanI vRttio jema jema maMda thAya tema tema AtmAno AnaMda pragaTa thAya che. -samarAditya kevaLInA AdhAre 294. sarvane yathAtathya mAna ApuM. (gRhastha). sarvane yathAtathya mAna ApuM. mAtApitA, vaDIla sarvano yathAyogya vinaya karuM. AtmajJAnI mahAtmA padhAryA hoya tyAre aMtaranA ullAsapUrvaka ane bahumAnapUrvaka temane mAna ApuM. jethI ghaNo lAbha thAya. sAgharmIbhAI-mumukSabhAIne paNa yathAyogya mAna ApuM. kAraNa teo paramArthamArganA kharA snehI che. "sagAI sAcI sRSTimAM, che sadgurunI eka; bIjI tenA bhaktanI, bAkI jUThI aneka." pU.prabhuzrIjI kahe - mumukSuo to amArA mAthAnA mukuTa che. temane joI amane pUjyabhAva thAya che. "mokSamALA vivecana'mAMthI - vinaya vaDe sarva siddhi - "guruno vinaya kare tethI zAstrAbhyAsa thAya, jJAna thAya, tethI virati Ave, tethI cAritramoha TaLe ane kevaLajJAna pAmI mokSa jAya. ema vinayathI tattvanI eTale zuddhAtmAnI siddhi athavA mokSa thAya che. caMDALanuM draSTAMta - eka caMDALanI strIne kerI khAvAno dohada thayo. rAjAnI rANInA bAgamAM vALavA jAya tyAM AMbo dITho haze. tyAMthI roja eka eka kerI maMgAve te caMDALa laI Ave. kerIonI corI karanAranI tapAsa karavA zreNika rAjAe abhayakumArane AjJA karI. abhayakumAre yuktithI te caMDALane zodhI kADhyo. zreNika rAjA caMDALane kSamA karI zake paNa vidyA zIkhave to kSamA kare. siMhAsana upara beThA rAjAne vidyA sAdhya na thaI. pachI siMhAsana tene ApI sAme AvI UbhA rahyA tyAre vidyA siddha thaI. zreNikanI A kathA bogha levA mATe che. kathAmAMthI badhuM grahaNa karavAnuM nathI. vAta kharI che ke khoTI e jarUratuM nathI. jhADa namAvavAnI vidyA mATe prayojana nathI. paraMtu AtmavidyA pAmavA nigraMtha guruno vinaya karIe to kevuM maMgaLadAyaka thAya? vi+naya karmane vizeSapaNe dUra karavAM te vinaya. guruno vinaya kare, bIjAne mAna Ape tethI karma chUTe che. vinaya e uttama vazIkaraNa che. "vano verIne vaza kare' ema prabhuzrIjI kahetA. 199 Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti "evo mArga vinaya taNo, bhAkhyo zrI vItarAga; mULa hetu e mArgano, samaje koI subhAgya.''-zrImad rAjacaMdra vinaya mULa kAraNa che ane viveka eTale AtmajJAna e tenuM kArya athavA phaLa che, guruno AtmapratyathI upakAra che, te apekSAe pahelA guruno vinaya karavA kADhyuM. munino cAritranI apekSAe, vidvAnano jJAnanI apekSAe, mAtApitAno manuSyajanma pAmavAmAM ane saMsArapratyayI upakAranI apekSAe, bIjA moTA kAkA, dAdA vagere moTAno vayanI apekSAe ema baghAno yathAyogya vinaya karavo e AtmAne uttama thavAnuM kAraNa che. jIva anAdikALathI rakhaDyo che, tenuM kAraNa mAna che. vinaya kare to mAna ochuM thAya.'' (pR.78) 295. sthitino garva karuM nahIM. (gRnmu.) gRhastha avasthAmAM puNyabaLe paisA kamAI gayo houM to paNa tenuM abhimAna karuM nahIM. e caMcaLa lakSmInuM kAMI ThekANuM nathI. kyAre jatI rahe tenI khabara nathI. "mokSamALA'mAM 'sukha viSe vicAra' nAmanA pAThamAM A vAta dRSTAMta sAthe vistArathI samajAvela che. rAvaNe potAnI sthitino garva karyo ane bolyo ke rAma lakSmaNa koNa mAtra che. huM to vidyAghara chuM, traNa khaMDano adhipati chuM. Ama garva karyo to zuM pariNAma AvyuM? athavA subhUma cakrIe potAnI sthitino garva karyo ke cha khaMDa to badhAe sAthe paNa huM to bAra khaMDa sAdhuM. to tenuM zuM pariNAma AvyuM? to ke sAtamI naraka. te A pramANe-- 'zrImad rAjacaMdra'mAMthI :- vizeSa meLavavAnI tRSNAnuM phaLa sAtamI naraka subhUma cakravartInuM dRSTAMta - ''cha khaMDa sAdhI AjJA manAvanAra rAjAdhirAja, cakravartI kahevAya che. e samartha cakravartImAM subhUma nAme eka cakravartI thaI gayo che. eNe cha khaMDa sAdhI lIdhA eTale cakravartIpadathI te manAyo; paNa eTalethI enI manovAMchA tRpta na thaI; hA te tarasyo rahyo. eTale ghAtakI khaMDanA cha khaMDa sAdhavA eNe nizcaya karyo. badhA cakravartI cha khaMDa sAthe che; ane huM paNa eTalA ja sAthuM, temAM mahattA zAnI? bAra khaMDa sAdhavAthI cirakALa huM nAmAMkita thaIza; samartha AzA jIvanaparyaMta e khaMDo para manAvI zakIza; evA vicArathI samudramAM carmaratna mukyuM; te upara sarva sainyAdikano AdhAra rahyo hato. carmaratnanA eka hajAra devatA sevaka kahevAya che; temAM prathama eke vicAryuM ke koNa jANe keTalAMya varSe AmAMthI chUTako thaze? mATe devAMganAne to maLI AvuM, ema dhArI te cAlyo gayo; pachI bIjo gayo; trIjo gayo; ane ema karatAM karatAM hajAre cAlyA gayA; tyAre carmaratna buThyuM; azva, gaja ane sarva sainyasahita subhrama nAmano cakravartI bUDyo; pApabhAvanAmAM ne pApabhAvanAmAM marIne te anaMta duHkhathI bharelI sAtamI tamatamaprabhA narakane viSe jaIne paDyo. (va.pR.76) athavA munipaNAmAM loko mAna Ape, pUjA kare ke AcAryapada maLI jAya to paNa garva karuM nahIM. samAdhi sopAnamAMthI :- "A saMsAramAM svargalokanA mahARddhivALA devo marIne eka samayamAM ekendriyamAM AvIne Upaje che ke kAgaDA, kUtarA, caMDALa AdinA bhava pAme che. nava nidhAna, cauda ratnanA ghAraka cakravartI marIne eka samayamAM sAtamI narakane viSe nArakI thAya che, baLabhadranArAyaNanAM aizcarya paNa nAza pAmyAM to sAmAnya mANasanI vAta ja zI karavI? jenI hajAro devo sevA 200 Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mananIti kare tevAnuM puNya kSaya thayuM tyAre pANI pAnAra paNa eke mAnnasa na rahyuM to bIjA puNyatIna jIvo kema madonmatta banI rahyA che? uttama jJAna vaDe jagatamAM pradhAna gaNAtA, uttama tapazcaryA karavAmAM udyamI ane mahA dAnavIra puruSo paNa potAnA AtmAne ati nIco mAne che, temane mArdava gharma pragaTe che. vinayabhAva, nirmAnIpaNuM e sarva dharmanuM mULa che, sarva samyaktAnAdi guNono AdhAra che. jo samyakdarzanAdi guNo prAsa karavA hoya, potAno ukevaLa yaza vistAravo hoya ane verano nAza karavo hoya to garva tajI, namratA grahaNa karo. garva gALyA vinA vinayAdi guNa, vacananI madhuratA, pUjya puruSono Adara-satkAra, dAna, sanmAna Adi eke guNa prApta nahIM thAya.'' (pR.273) "abhimAnInA vagara vAMke sarva verI bane che, tenI sarva niMdA kare che, sarva loka tenI paDatI thAya ema icche che. zeTha abhimAnI nokarane kADhI mUke che. gurujano abhimAnIne vidyA ApavA tatpara thatA nathI. abhimAnIthI nokaro paNa vimukha rahe che. mitra, bhAI, vaDIla, paDozI vagere tenI paDatI icche che. pitA, guru, upAghyAya to putra ke ziSyane vinayI dekhIne AnaMda pAme che. avinayI, abhimAnI putra ke ziSya moTA puruSanA manamAM saMtApa pedA kare che. putra, ziSya tathA sevakano to e ja dharma che ke navuM kArya karatA pahelAM pitA, guru ke zeThane jaNAvavuM, AjJA mAgavI. paNa AjJAno avasara na maLe to avasara dekhe ke tarata ja jaNAve, te ja vinaya che, te ja bhakti che. ja jene mAthe guru birAje che te bhAgyazALI che. vinayavaMta, mAnarahita puruSa sarva kArya gurune jaNAvI de che. A kaLikALamAM mada rahita komaLa pariNAma sahita sarvatra pravarte che tene dhanya che. uttama puruSo bALaka, vRddha, nirdhana, rogI, mUrkha, nIca pratye paNa yathAyogya priya vacana, Adara satkAra, sthAna, dAna ApavAnuM kadI cUkatA nathI. uttama jano uddhRtatA jaNAya tevAM vastra, AbharaNa pahere nahIM. uddhRtapaNe bIjAnuM apamAna thAya tema le deza, vivAha Adi vyavahAra kArya kare nahIM,'' (pR.244) 'dRSTAMta zataka'mAMthI :- dhanano garva karavo nahIM * dhanavAnanuM dRSTAMta - 'eka dhanavAna puruSa raste jato hato. tenA jovAmAM koI daridrI puruSa Avyo. tenI sthiti joI madAMdha dhanavAna puruSa hasavA lAgyo. te vakhate koIka vidvAna puruSa tyAM thaIne jato hato, tenAthI A dhananA madathI chakelA zrImaMtano avinaya sAMkhI zakAyo nahIM tethI bolyo H 'are bhalA mANasa ! tArA ghanano zo garva kare che ? zuM teM gurunuM vAkya sAMbhaLyuM nathI ke koIe A lokanI asthira vastuono garva karavo nahIM. tuM jo jANato na hoya to je sthaLe pANIno raheMTa pharato hoya tyAM jaIne jo, eTale tArA jovAmAM Avaze ke keTalAMka DholavAM (raheMTamALanA patarAnA DAbaDA) bharAIne upara Ave che ane pAchAM khAlI thaI nIce jAya che. te ja pramANe A saMsAramAM dhanasaMpatti vagere koI vakhata maLe che ane mANasa vaibhavane zikhare caDhe che, paNa vakhata jatAM te ja dhanasaMpatti jatI rahe che ane mANasa nIcI dazAmAM AvI paDe che. mATe sthitino garva karavA yogya nathI. 296. sthitino kheda karuM nahIM. 201 karmAdhIna nabaLI sthiti AvI paDI hoya, to paNa kheda karyuM nahIM. pU. prabhuzrIjI pAse mANekajI zeTha beThA hatA. tyAM muMbaIthI tAra Avyo ke lAkhonuM nukasAna gayuM. Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti te vAMcI zeTha bolyA : prabhu ! kacaro gayo. AvA zabdo nIkaLavA te satpuruSanA samAgamanuM phaLa che. game tevI sthiti AvI hoya paNa mumukSu kheda kare nahIM. 'zrImad rAjacaMdra'mAMthI - 'mahAtmA kabIrajI tathA narasiMha mahetAnI bhakti ananya, alaukika, adbhuta ane sarvotkRSTa hatI, tema chatAM te niHspRhA hatI. paNa temaNe evI duHkhI sthiti chatAM AjIvikA arthe, vyavahArArthe paramezvara pratye dInapaNuM karyuM nathI; tema karyA sivAya joke IzvarecchAthI vyavahAra cAlyo gayo che, tathApi temanI dAridrayAvasthA haju sudhI jagata-vidita che; ane e ja emanuM sabaLa mAhAtmya che. paramAtmAe emanA 'paracA' pUrA karyA che te e bhaktonI icchAthI uparavaTa thaIne. bhaktonI evI icchA na hoya, ane tevI icchA hoya to rahasyabhaktinI temane prApti paNa na hoya. Apa hajAro vAta lakho paNa jyAM sudhI niHspRha nahIM ho, (nIM thAo) tyAM sudhI viTaMbanA ja che.'' (va.pR.29) "Apane prazna karavuM yogya che ke cittanI mAyAnA prasaMgomAM AkuLavyAkuLatA hoya, ane temAM AtmA ciMtita rahyA kare, e IzvaraprasannatAno mArga che ke kema? ane potAnI buddhie nahIM, tathApi lokapravAhane laIne paNa kuTuMbAdikane kAraNe zocanIya thavuM e vAstavika mArga che ke kema? ApaNe AkuLa thavAthI kaMI karI zakIe chIe ke kema? ane jo karI zakIe chIe to pachI Izvara para vizvAsa zuM phaLadAyaka che? (va.pR.280) "vyavahAraciMtAthI akaLAmaNa AvatAM, satsaMganA viyogathI koI prakAre zAMti nathI hotI ema Ape lakhyuM te yogya ja che. tathApi vyavahAraciMtAnI akaLAmaNa to yogya nathI. sarvatra hariicchA baLavAna che, e dRDha karAvavA mATe harie Ama karyuM che, ema Ape niHzaMkapaNe samajavuM; mATe je thAya te jovuM; ane pachI jo Apane akaLAmaNa janma pAme, to joI laIzuM. have samAgama thaze tyAre e viSe vAtacIta karIzuM. akaLAmaNa rAkhazo nahIM. ame to e mArgathI taryA chIe.'' (va.pR.287) "mAgI khAIne gujarAna calAvazuM; paNa kheda nahIM pAmIe; 'jJAnanA anaMta AnaMda AgaLa te duHkha tRNa mAtra che.' A bhAvArthanuM je vacana lakhyuM che, te vacanane amArA namaskAra ho ! evuM je vacana te kharI jogyatA vinA nIkaLavuM saMbhavita nathI.'' (va.pR.315) "prANImAtra prAye AhAra, pANI pAmI rahe che. to tama jevA prANInA kuTuMbane mATe tethI viparyaya pariNAma Ave evuM je dhAravuM te yogya ja nathI. kuTuMbanI lAja vAraMvAra ADI AvI je AkuLatA Ape che, te game to rAkhIe ane game to na rAkhIe te banne sarakhuM che, kema ke jemAM potAnuM nirupAyapaNuM rahyuM temAM to je thAya te yogya ja mAnavuM e dRSTi samyak che. je lAgyuM te jaNAvyuM che.'' (va.pR.315) 'nIti vicAra ratnamALA'mAMthI - "sukha ane duHkhano AdhAra mananI sthiti upara rahelo che. bahAranA saMyogone ApaNA mananI rucIne anukULa banAvavAnI kozIza karavA karatAM ApaNA manane bAhya sthitine anukULa banAvavAno abhyAsa pADavo, e sukha prAptino upAya che." 'gautama pRcchA'nA AdhAre - puNya puru thaye badhuM jatuM rahe sughanazeThanuM dRSTAMta - "dakSiNa madhurA nagarImAM thanadatta zeThano sudhana nAmano eka putra raheto hato. te vepAra karavAmAM bahu kuzaLa hato. uttara mathurAmAM rahenAra samudradatta nAmanA zeTha sAthe te vepAra karato tathA pAMcaso gADA pramANa kariyANuM vahANamAM bharIne samudramArge paNa vepAra karato ane paisA paNa vyAje Apato, temaja keTaluMka ghana gharamAM paNa dATeluM hatuM. 202 Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti sughananA pitA ghanadatta maraNa pAmyA. tethI gharano, kuTuMbano badho bhAra sughana upara Avyo. te sArI rIte vahana karavA lAgyo. yathAzakti gharmadhyAna paNa karato hato. pApa karmanA udaye eka divasa sughana sonAnA siMhAsana upara besI sonAnI kuMDImAM pANI laI snAna karavA lAgyo. te vakhate suvarNanI kuMDI tathA suvarNanuM siMhAsana AkAzamAM UDIne javA lAgyuM. te sughana joto ja rahI gayo. snAna karIne sughana gharamAM rahela maMdiramAM devapUjA karavA lAgyo. devapUjA thaI rahyA pachI devamaMdira tathA bhagavAnanI pratimA paNa parikara sAthe AkAzamAM UDIne cAlyA gayA. Apatti Ave che tyAre cAre bAjAthI sAmaTI Ave che. vaLI eka mANase AvIne sughanane khabara ApyA ke "ApaNA pAMcaso vahANa samudramAM tophAna AvavAthI bhAMgI gayA che." Aphata upara Aphata AvI paDI. vaLI sughana bhojana karI rahyo ke sonAno thALa vADakAo sAthe AkAzamAM UDavA lAgyo. tyAre sughane jorathI te thALa pakaDyo. te vakhate thALano eka kaTako tenA hAthamAM rahI gayo. jotajotAmAM thALa paNa UDIne kyAMya cAlI gayo. baghI lakSmI javAthI sughana nirdhana thaI gayo. vaLI ochAmAM puru, eka mANase AvIne sughanane kahyuM ke mAruM eka lAkha rUpiyAnuM leNuM che te Apo. tyAre sughana jamInamAM dATeluM ghana levA gayo. tyAM khodIne joyuM to te dravya paNa bhasma thaI gayeluM joyuM. ghanane agiyAramAM prANa kahevAmAM Ave che, te cAlyo gayo. ghana hatuM to mAna hatuM. have ghana vinA mArAthI kema jIvAze? ema vicArI te parvata upara caDhIne pRpApAta karavA taiyAra thayo. te vakhate tyAM rahelA muni mahArAja bolyA - he sughana! tuM AtmaghAta kara nahIM. kumaraNathI tuM vyaMtara thaIza. muninA A vacana sAMbhaLIne sughana munirAja pAse Avyo. munine vaMdanA karI temanI sAme beTho. munirAje tene upadeza ApatA kahyuM ke karma bhogavyA vinA koIno chUTakAro thato nathI. karmanuM praghAnapaNuM jANavuM. karma AgaLa zubhagraho paNa zuM karI zake? vasiSTha jevA RSie rAmacaMdrajIne gAdIe besADavAnuM muharta ApyuM, te ja muhUrtamAM rAmacaMdrajIne vanamAM javuM paDyuM. lakSmI sthira thaIne eka ThekANe rahetI nathI. temAM Azcarya zuM ? lakSmI cAlI gaI teno tuM zoka karIza nahIM. lakSmI anarthanuM mULa che. A pramANe munirAjanA upadezathI bogha pAmI sughane dIkSA lIdhI. chatAM sonAnA thALano te kaTako potAnI pAse rAkhyo hato. sughana muni guru pAse zAstrano abhyAsa karI gItArtha thayA. temane avadhijJAna utpanna thayuM. vihAra karatAM karatAM uttara mathurA nagarImAM samudradattane tyAM vahoravA AvyA. tyAM sonAnI kuMDI, siMhAsana vagere joyA. samudradattane tuTelI sonAnI thALImAM jamatA joyo. te joIne sughana muni bolyA, zeTha! A badhI vastuo tame karAvelI che ke tamArA pUrvajoe? samudradatte kahyuM ke te saghaLuM meM ja karAvela che. A bhAMgelI thALImAM kema jamo cho? zeThe kahyuM ke A thALInI kora sAMghavA ghaNI mahenata karI paNa koI kaTako coMTato nathI. te vakhate munie potAnI jhoLImAM saMtADelo thALIno TUkaDo kADhI te thALIne joDyo ke tarata ja coMTI gayo. samudradatta zeThane navAI lAgI. tethI munine namIne kahyuM ke- he muni! Ama banavAnuM kAraNa zuM? tyAre munie kahyuM : zeTha tame jUThuM bolyA cho. A Rddhi tamArI nathI, mArI che. samudradatte sAcuM bolatA kahyuM ke A Rddhine mAre ghare AvyAne ATha varSa thayA che. pachI saghanamunie potAnA pUrvabhava kahyA. te sAMbhaLI samudradatte vairAgya pAmI dIkSA lIdhI. tethI 203 Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mAnIti teno putra madana gharano svAmI thayo. munie kahyuM - meM pUrvabhavamAM dAna ApIne pazcAttApa karyo hato tethI mArI lakSmI mArA gharamAMthI cAlI gaI tathA pUrvabhavamAM A madana mAro bhAI hato. teNe pote bhAvathI supAtra dAna ApyuM hatuM tathA bIjA pAse paNa apAvyuM hatuM. tethI A bhavamAM te A saghaLI saMpattino svAmI thayo. madane potAno pUrvabhava jANI munirAja pAse zrAvaka dharma aMgIkAra karyo ane AyuSya pUrNa karI te devaloke gayo. tyAMthI cyavI manuSya janma pAmI ArAdhanA karI mokSe gayo. Ama beya bhAI dharmanI ArAdhanA karavAthI agAdha saMsArasamudrane tarI gayA. (pR.1700 297, khoTo udyama karuM nahIM. koIpaNa kAryano udyama karatAM pahelA vicAravuM joIe ke A kAma karIza to mane lAbha che ke nukzAna che? ema vicAra karIne kAma kare to koI divasa pastAvAno vakhata na Ave. mahenata ghaNI karI hoya chatAM saravALe kaMI prApti na thAya to badhI mahenata pANImAM jAya. mATe udyama karatAM pahelA vicAra karIne kAma karavuM joIe. eka bALakanuM dRSTAMta - bIjAne nukasAna thAya evuM koI kAma karuM nahIM. "eka kuMbhAra hato. te ghaDA banAvI mUke. tyAM eka bALaka kAMkarA vaDe nizAna tAkI tene phoDI de. kuMbhAre kahyuM : bhAI Ama kara nahIM. tyAre bALaka kahe mApha karajo. pharI ghaDo taiyAra thAya ke tene paNa kAMkaro pheMkI phoDI de. pharI kuMbhAre cetavyuM to kahe mApha karajo. tethI kuMbhAra paNa eka kAMkaro laI tenA kAna sAthe rAkhI maraDavA lAgyo.tyAre te bALaka bolyo ke mane duHkhe che. tyAre kuMbhAre kahyuM : mApha karajo. ema kahI pharI kAna maraDavA lAgyo. ema vAraMvAra karatAM te bALakanI akkala ThekANe AvI. Ama khoTo udyama karuM nahIM ke jethI bIjAne nukasAna thAya ane potAne paNa tenI sajA bhogavavI paDe. brAhmaNanuM dRSTAMta - eka brAhmaNanA kahevAthI eka bharavADe be kAMkarA pheMkI brahmadatta cakravartInI beya AMkho phoDI nAkhI. Avo khoTo udyama karavAthI sAmA jIvane keTaluM nukazAna thaze tenuM bhAna nathI. mATe jJAnI puruSo kahe che ke satpuruSArtha karavo paNa khoTo udyama kadI karavo nahIM. uMdaranuM dRSTAMta - viparIta puruSArthanuM phaLa mRtyu, "eka maMtravAdIe sApane pakaDI karaMDIyAmAM puryo. sarpa karaMDiyAmAM bhUkhathI pIDAvA lAgyo. paNa te bahAra nIkaLI zakyo nahIM. rAtre agiyAra vAge te karaMDIyo maMtravAdIe lAvI gharamAM mUkyo. gharamAM uMdara ghaNA hatA. temAMthI eka uMdare te karaMDiyAne dITho. tene vicAra Avyo ke A karaMDiyAmAM kaMI khAvAnuM haze. ema dhArI te karaMDiyAne kANuM pADavAno puruSArtha karavA maMDyo. jevuM kANuM paDyuM ke bhUkhyA sApe tene pakaDI lIdho. uMdare puruSArtha karyo paNa te viparIta hovAthI tenA maraNane mATe thayo. tema Atmati karanAre satpuruSArtha karavo. asatu puruSArtha karavo nahIM. "jo iccho paramArtha to, karo satya puruSArtha; bhavasthiti Adi nAma laI, chedo nahiM AtmArtha.'' zrImad rAjacaMdra 298. anudhamI rahyuM nahIM. udyama karyA vagara bhAgyanI zI khabara paDe ke mArA bhAgyamAM zuM che. prayatna karatAM paNa na maLe to zoka karavo nahIM ema paramakRpALudeve jaNAvyuM che. udyogarUpI dIvAthI nasIbane zodho. puruSArtha karavAthI ja bhAgyanI khabara paDe che. mATe ALasa karI anudhamI rahyuM nahIM. 204 Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti "zrImad rAjacaMdra'mAMthI :- "tIrthakarano yoga thayo haze ema zAstravacana che chatAM kalyANa thayuM nathI tenuM kAraNa puruSArtharahitapaNAnuM che. pUrve jJAnI maLyA hatA chatAM puruSArtha vinA jema te yoga niSphaLa gayA, tema A vakhate jJAnIno yoga maLyo che ne ke puruSArtha nahIM karo to A yoga paNa niSphaLa jaze. mATe puruSArtha karavo; ane to ja kalyANa thaze. upAdAnakAraNa-puruSArtha zreSTha che." (va.pR.703) "jJAnIpuruSoe laukika bhAva mUkI daI je vicArathI potAnA doSo ghaTADelA, nAza karelA te vicAro, ane te upAyo jJAnIo upakAra arthe kahe che. te zravaNa karI AtmAmAM pariNAma pAme tema puruSArtha karavo." (va.pR.711) "AtmA puruSArtha kare to zuM na thAya? moTA moTA parvatonA parvato chedI nAMkhyA che; ane kevA kevA vicAra karI tene relvenA kAmamAM lIghA che! A to bahAranAM kAma che chatAM jaya karyo che. AtmAne vicAravo e kAMI bahAranI vAta nathI. ajJAna che te mATe to jJAna thAya." (va.pR.724) "tamAre koI prakAre DaravA jevuM nathI; kAraNa ke tamAre mAthe amArA jevA che; to have tamArA puruSArthane AdhIna che. jo tame puruSArtha karazo to mokSa thavo dUra nathI. mokSa prApta karyo te baghA mahAtmA prathama ApaNA jevA manuSya hatA; ane kevaLajJAna pAmyA pachI paNa (siddha thayA pahelAM) deha to te ne te ja rahe che; to pachI have te dehamAMthI te mahAtmAoe zuM kADhI nAkhyuM te samajIne kADhI nAkhavAnuM karavAnuM che. temA Dara zAno? vAdavivAda ke matabheda zAno? mAtra zAMtapaNe te ja upAsavA yogya che." (va.pR.772) "anaMtakALanAM karma anaMtakALa gALe jAya nahIM, paNa puruSArthathI jAya. mATe karmamAM baLa nathI paNa puruSArthamAM baLa che. tethI puruSArtha karI AtmAne UMco lAvavAno lakSa rAkhavo." (va.pU.697) "saMsArI kAmamAM karmane saMbhAravAM nahIM, paNa puruSArthane upara lAvavo. karmano vicAra karyA karavAthI te javAnAM nathI, paNa haDaselo mUkIza tyAre jaze mATe puruSArtha karavo." (va.pR.697) anAdikALanA ajJAnane lIdhe jeTalo kALa gayo teTalo kALa mokSa thavA mATe joIe nahIM. kAraNa ke puruSArthanuM baLa karmo karatAM vadhu che. keTalAka jIvo be ghaDImAM kalyANa karI gayA che! samyavruSTi jIva game tyAMthI AtmAne UMco lAve, arthAt samyatva Abe jIvanI draSTi pharI jAya. (va.pR.997) upadezAmRta'mAMthI - "cAra prakAranA je puruSArtha kahyA che temAMthI gharma ane mokSane mATe koIka viralA jIva ja prayatna karatA haze. AtmAnuM kharuM sukha-vAstavika zAMti to gharma ane mokSamAM rahI che. mATe Apane tyAM satsaMgano joga na hoya to nivRtti kALe sanzAstranuM vAMcana rAkhazo." (u.pR.57) "AtmA jovAya zI rIte? pUrvakarma ane puruSArthathI. pUrvakarma che to A manuSyabhava maLyo che; satsaMga, sapuruSano joga A badhuM maLyuM che tethI have lAga Avyo che. taiyAra thaI jAo. puruSArtha karo. sat ane zIla e puruSArtha che." (u.pR.364) kapALudevanI zakti anaMtI hatI ane ame emane pakaDI beThA hatA. paraMtu temaNe kahyuM ke pote ja baLa karavuM paDaze. bIjAne AdhAre kaMI nahI thAya. potAno AtmA che te ja AdhArarUpa che; te ja sarva sukhaduHkha prApta karAvanAra che. bIjA para AdhAra rAkhI besI rahyuM kaMI nahIM vaLe. "Apa samAna baLa nahIM, megha samAna jaLa nahIM." "jo iccho paramArtha to karo satya puruSArtha ema kahyuM che te bahu samajavAnuM che. baLa, puruSArtha, vicAra, samajaNa karI pote ja potAne choDAvavAno che. saMsAranA sukha paNa AtmA kaMIka 205 Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti puruSArtha kare che tyAre pAme che. koI bIjAnA baLathI nathI maLatuM. temaja mokSane mATe paNa pote puruSArtha karavAno che. kRpALudeve pote kevo puruSArtha karyo hato! anya jJAnIoe zuM zuM karyuM ! temaNe kahyuM tema dehAdhyAsa mUko. mana, vacana, kAyAnA yogathI nivarso. saMkalpa vikalpa rahita thAo. rAgadveSa, iSTAniSTa choDo." (u.pR.441) boghAmRta bhAga-1'mAMthI - "prazna - pUrvakarmathI paNa pramAda to Ave ne? uttara - Ave to pUrvakarmathI, paNa puruSArtha kare nahIM to pramAda jAya nahIM. puruSArtha mAtra dehathI te nahIM; paNa bhAvanA UMcI rAkhavI te. satsaMga sarvathI baLavAna sAghana che. pote puruSArtha na kare ane kahe ke karma che, karma che to to koI mokSe jAya nahIM. karma to jaDa vastu che. karmane koNe bolAvyAM? AtmAe bolAvyAM che, ane jo AtmA kahe ke mAre nathI joItAM to karma AvIne kaMI vaLagatAM nathI. mahAvIra svAmIne trevIsa tIrthakara jeTalAM karma hatAM, lAgalagATa sADAbAra varSa puruSArtha karIne ghanaghAtI karmone kSaya karI nAkhyA. puruSArthanI jarUra che. "pUrvakarma nathI ema gaNI pratyeka gharma sevyA javo." (84) jyArathI sapuruSanI AjJA maLI tyArathI cetI levuM. (bo.1 pR.40) boghAmRta bhAga-3'mAMthI - "prArabbAthIna deha che. puruSArtha AdhIna AtmakalyANa che. ALasa ane pramAda jevA koI zatru nathI, temane soDamAM rAkhI sUvuM ghaTatuM nathI, duzmana jANI dUra karavA che. jiMdagInA pAchalA bhAgamAM jeTaluM baLa karI kamANI thAya teTalI karI levI ghaTe chey." (bo.3 pR.793) "prazna - prArabdha ane puruSArthano saMbaMgha savistara samajAvazojI. uttara - manuSyabhava maLyo che te prArabdha che. "bahu puNya kerA puMjathI zubha deha mAnavano maLyo, toye are bhavacakrano AMTo nahIM ekke TaLyo." tyAM puruSArthanI khAmI batAvI. jIve pUrve puruSArtha karelo, puNyAdi bAMdhelAM te atyAre prArabdhanA nAmathI oLakhAya che. te te bhavamAM tenuM nAma puruSArtha hatuM. mAtra kALabheda che. bIjA bhavomAM puNya bAMghavAno puruSArtha karyo to manuSyabhava maLyo. jeNe puruSArtha nahoto karyo te kIDI, kAgaDA, kUtarArUpe avataryA che. pahelAnA puruSArthanA phaLane ahIM prArabdha kahe che. je mokSa thAya tevo puruSArtha atyAre kare che te kharA puruSArthI che, tenA bhava kapAya che. je pramAda seve, pApa bAMdhe te avaLo puruSArtha karI manuSyabhava hArI bese che ane cAra gatimAM bhaTake che. tyAM tene kAgaDA-kUtarAnA bhavarUpe prArabdha bhogavavuM paDe che. "pravezikA'mAM rAtribhojana viSenA pAThamAM ziyALanuM draSTAMta che; temAM rAtre pANI nahIM pIvAno eTale pApamAM nahIM pravartatAM vrata pALavAno puruSArtha teNe karyo to manuSyabhava te pAmyuM ane tyAM mokSapuruSArthathI mukta thayuM. AvuM prArabdha-puruSArthanuM svarUpa che. jeNe prArabdha bAMdhyuM che te tene pheravI zake, nAza karI zake che. nAza na thaI zake to koI mokSe jAya ja nahIM. mATe jJAnInI AjJA ArAghavAthI mukti maLe che ema draDha karI AjJA-ArAghanano puruSArtha manavacanakAyAnA traNe yoge kartavya che." (bo.3 pR.778) "mokSamALA vivecana'mAMthI :- "aMgrejonI bhUmi te AMglabhUmi. temAM vaselA te AMglabhaumio. teo rAjya, vyApAra, udyoga, hunnara vagere aneka saMsAra saMbaMdhI kaLA kauzalyamAM vijaya pAmyA che, tenuM kAraNa zuM? uttara : teo je kAma hAthamAM le temAM khUba utsAha rAkhe ane badhA bhegA maLIne saMpathI kare. ghaNA mANaso sAthe maLIne sabhA-samAja ke kaMpanI sthApIne kAma upADe. temAM sAruM kAma karanArane uttejana Ape. ane navIna navIna zogha karavAno utsAha rAkhe. tethI teoe paisA meLavyA. nyAyanItithI 206 Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mAnIti kIrti meLavI ane rAjyo jItI adhikAra meLavyo. kRpALudeva kahe che ke e emanA udAharaNa uparathI dhanAdi mATe kaMpanI kADhavAno huM ahIM bodha karato nathI paNa dharmane mATe kahevuM che ke sarvajJa bhagavAne je guptatattva eTale AtmA saMbaMdhI bodha karyo che te ajJAta dazAmAM AvI paDyo che. te bodha sarvanA jANavAmAM Ave te sAruM mahAna AcAryonAM racelAM zAstro je bhaMDAromAM paDyAM che te ekatra karI chapAvI prakAzita karavAM, temaja gacchamatabheda TALavAM ane dharmavidyAne praphullita karavA mATe sadAcAra sevanArA zrImaMta eTale dhanavAna ane dhImaMta eTale buddhimAnoe maLI eka mahAna samAjanI sthApanA karavI, ane jaina zAsananI unnati karavA bhagavAne upadezelo dharma syAdvAda razailIthI prasiddhimAM ANavo. syAdvAdamatanuM DhaMkAyeluM tattva eTale tenA apragaTa zAstro pragaTa thAya to jaina samAja jANI zake ke jainamAM zuM tattva che. e hetuthI parama kRpALudevanA hAthe sthapAyela paramazruta prabhAvaka maMDaLa taraphathI satzAstronA prakAzananI zarUAta thaI hatI. lakSmI, kIrti, adhikAra to laukika che. paraMtu dharmakaLAkauzalyathI to sarva siddhi eTale mokSa maLaze. mukhya samAjanI aMdara pAchA upasamAja sthApavA. prakAzana vagerenA kAmo mATe samitio sthApe te upasamAja. matamatAMtara matabhedanI kheMcAkheMca tajI devI. vADAmAM matabheda che ane samAjamAM ekatA che mATe samAjamAM AvavuM yogya che. huM icchu chuM ke ema thAya to AkhA manuSyamaMDaLanuM lakSa satya pratye dorAya ane mamatva jAya. arthAt 'mAruM te sAcuM' ema na karatAM 'sAcuM te mAruM' evI bhAvanAthI ghaNA jIvonuM kalyANa thAya." (pR.214) 'strInIti bodhaka'mAMthI - zANI suNa tuM udyama kerI vAtaDI "udyamano karanAro bhUkhe nahIM mare, udyamathI to suthare DAhI kAja jo; udyama karatAM zuM nahIM pAme mAnavI, de pratyuttara teno tuM to Aja jo." zANI suza zrI yazovijayajI kRta covIzI'mAMthI - pramAdIonA dRSTAMta :-- 'gAma bahAra gaMgAjI pragaTe paNa tyAM javA jeTalo zrama na uThAvAya athavA vRkSa upara phaLa paripakva thayeluM hoya paNa tene toDIne khAvA jeTalI paNa mahenata na thAya, tema bhUkhyAM mANasane koI dayALu puruSa suMdara ghevara ApavAnuM kare te vakhate akkalahIna mANasa hAtha lAMbo na kare, to enA karatAM bIjI moTI mUrkhatA kaI hoI zake ? tema samyagdarzana prApta karavAno vakhata prApta thayA chatAM pramAda karavAmAM Ave to maLelI taka paNa cAlI jAya, pharI evI taka maLavI durlabha thAya ane chevaTe ghaNo pazcAttApa thAya. AvI rIte pramAda karanArane mUrkha ziromaNinuM upanAma apAya che. kAraNake ghArmika kAryo karavAmAM Aja karIzuM ! pAMca divasa pachI karIzuM ! vRddhAvasthAmAM karIzuM ! hAla zI utAvaLa che? ema vAyadA karI amUlya samaya gumAvanAra pAmara jIvo, jyAre acAnaka kALanA hAthamAM sapaDAI jAya che tyAre te vakhate teone bahu pazcAttApa thAya che, ane mAThI gatinA bhAjana thavuM paDe che; mATe AtmArthI jIvoe pramAdano jema bane tema parihAra karI svahita karavAmAM vinA vilaMbe udyamavaMta thaI javuM. bhAgyavaMta jIvo ja sukhe Atmahita sAdhI zake che ane teone pastAvAno vakhata Avato nathI. (pR.72) 299. khoTI salAha ApuM nahIM. (gR.) bIjAne duHkha thAya evI salAha ApuM nahIM. 207 Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti gajasukumAranA pUrvabhavanuM draSTAMta - eka zeTha hato. tene be strIo hatI. eka strIne putra thayo. eka divase te bALakane mAthuM du:khavA AvyuM. tethI zokyane pUchyuM ke bena A chokarAne mAthuM duHkhe che to zuM karuM? teNe vicAryuM ke mAre putra nathI mATe eno putra paNa marI jAya to sAruM. ema vicArI teNe kahyuM : bena garama garama roTalo banAvI enA mAthA upara mUka, tethI duHkhAvo maTI jaze. teNe bALakanA mAthA upara garamAgarama roTalo bAMdhyo tethI te bALaka maraNa pAmyo. te karma gajasukumAranA bhavamAM udaya AvyuM. tenA phaLamAM temanA mAthA upara mATInI pALa bAMdhIne aMgArA bharavAmAM AvyA. mATe koIne khoTI salAha ApuM nahIM. 300. pApI salAha ApuM nahIM. je salAha vaDe jIvonI hiMsA thAya evI pApI salAha ApuM nahIM. jemake A kacaro paDyo che tene saLagAvI do, athavA beThA beThA zuM karo cho, kaMI kArakhAnA vagere nAkho athavA paMdara karmAdAnI ghaMghA che te karavA vagerenI pApI salAha ApuM nahIM. upadezaprAsAdabhASAMtara bhAga-1'mAMthI - pApanuM phaLa narakagati sulasanuM draSTAMta - "rAjagRhI nagaramAM atyaMta nirdaya, abhavya ane hamezAM pAMcaso pADAno vagha karanAra kAlasaukarika nAmano kasAI raheto hato. ekadA zreNika rAjAe potAnI narakagatinuM nivAraNa karavA mATe tene eka kuvAmAM UMdho laTakAvyo. to tyAM paNa teNe mATInA pAMcaso pADA banAvI teno vagha karyo. tyAre rAjAe tenA hAthapaga bAMdhI kuvAmAM laTakAvyo. te vakhate teNe mananI kalpanAvaDe seMkaDo pADAo pANImAM dorI teno vadha karyo. e pramANe hamezAM jIvahiMsA karatAM teNe atyaMta pApakarma upArjana karI sAtamI narakanuM AyuSya bAMdhyuM. mRtyu samaya najIka AvatAM te kAlasaukarika rogathI atyaMta pIDA pAmavA lAgyo. tyAre tenA putra sulase pitAne zAMti thavA mATe manovAMchita khAnapAna, suMdara gItagAna, sukumAra puSpazapyA ane sugaMdhI caMdanano lepa vagere ghaNA uttama upacAro karyA. to paNa tenAthI tene jarA paNa sukha thayuM nahIM, paraMtu UlaTo vaghAre dAha thavA lAgyo. tethI sulase abhayakumAra pAse jaI te vRttAMta jaNAvyuM. te sAMbhaLI abhayakumAre kahyuM : "tAro pitA narakamAM javAno che, mATe sukhanA upacAro tene duHkhanA ja kAraNabhUta thAya che. mATe have tene nIrasa bhojana ApavuM, khAruM jaLa pIvA devuM, gagheDA ane kUtarAnA zabdo saMbhaLAvavA, kharabacaDI zayyA para suvADavo ane azucinuM vilepana karavuM; ityAdi viruddha upacAra karavAthI tene sukha thaze." A pramANe abhayakumAranA kahevAthI sulase tevA upacAra karyA, tethI kAlasaukarikane kAMIka sukha utpanna thayuM. chevaTe te mRtyu pAmI sAtamI narake gayo. tenA putra sulase pApanu phaLa pratyakSa joyuM tethI ane abhayakumAranA upadezathI te zrI mahAvIra svAmIno bAra vratadhArI zrAvaka thayo. ekadA sulasane tenI mAtA, bahena vigere svajanoe maLIne kahyuM ke "tuM tArA pitAnI jema pApakarma kara." tyAre te bolyo ke "tevuM pApakarma kadI paNa karIza nahIM, kemake te pApano bhoktA huM ja thAuM.' te sAMbhaLIne teo bolyA ke "ghananI jema te pApasamuhane paNa ame vaheMcI lezuM." tyAre sulase eka kuhADAthI potAnA paga para ghA karyo ane tenI pIDAthI pRthvI para paDI gayo. pachI te bolyo ke 'tame pApa 208 Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ > E , sulasI . huM pApano dhaMdho karIza nahIM mArI pIDAne tame badhA vaheMcI lo Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mananIti vaheMcI levA kaho cho to hamaNAM A mArI pIDA vaheMcI lyo, kemake mane ghaNuM du:kha thAya che.' tyAre teo bolyA ke "te kAMI vaheMcI levAya nahIM, te to je kare te ja bhogave.' tyAre sulasa bolyo--'jyAre tame A pratyakSa pIDAne paNa vaheMcI laI zakatA nathI to pApa zI rIte vaheMcI lezo?' ema teone niruttara karI dIdhA ane jIMdagI paryaMta jIvavadha karyo nahIM. kAlasaukarikanA putra sulasanI jema jeone sugatino mArga suvidita che, teo maraNane icche paraMtu manathI paNa parane pIDA kare nahIM. anukrame sulasa zrAddhadharmanuM pratipAlana karIne svarge gayo. Ama koIne pApI salAha ApuM nahIM ane koI Ape to te mAnuM nahIM. (pR.173) 301. nyAya viruddha kRtya karuM nahIM. (2-3) muni ke gRhasthane potAnA yogya AcAra pALavA te nyAya che. tethI viruddha vartavuM te anyAya che, munie pAMca mahAvrata laI temAM doSa lagADavA te anyAya che. jemake muni vrata grahaNa karatAM bhagavAna pAse AjJA le che ke huM jIvanaparyaMta sAmAyika eTale samabhAvamAM rahIza. paNa te AjJA laI samabhAvamAM rahe nahIM te anyAya che. rAjAnI AjJA viruddha kRtya kare to tene rAjA paNa zikSA kare che, to traNalokanA nAthanI AjJA zirodhArya karI tethI viruddha vartana karavuM te nyAya nathI paNa anyAya che. mATe nyAya viruddha kArya karuM nahIM. gRhastha hoya ke brahmacArI hoya te potAnA AcAra pramANe pravarte te nyAya che. tethI viparIta vartana te anyAya che. 'boghAmRta bhAga-1'mAMthI = '"anyAya na kare to nIti kahevAya. A prakArano vyavahAra mane na ghaTe ema lAgatuM hoya, tema chatAM lobhane laIne evo vyavahAra kare te anIti ja che. prANa jAya paNa mAre nIti choDavI nathI, durAcAra sevavo nathI, ema jene hoya tene jJAnIno bodha pariNAma pAme. prANa jAya paNa dharma na choDavo evuM thAya tyAre dharma pariName. A kALamAM bahu sAvacetI rAkhavAnI jarUra che. sAteya vyasana anIti che. e sAta vyasanono tyAga jIva barAbara pALato nathI. pALe to emAM nIti badhI AvI jAya che. A viparIta kALa varte che, mATe kSaNe kSaNe sAvacetI rAkhavAnI che.'' (mo.1 pR.330) 'bodhAmRta bhAga-3'mAMthI :- nyAya viruddha kRtya karanAra duHkha pAme zrI rAmanuM dRSTAMta - "atyAre nyAyanIti pramANe pravartana rAkhavA bhalAmaNa che. prasiddha dRSTAMta rAmAyaNanuM vicAravA sUcavuM chuM. rAme sItAnI sAthe lagna karyuM. pachI rAmane vanavAsa javuM paDyuM, to sItAjI sAthe patisevA mATe gayAM. rAvaNe sItAnA rUpanI vAta sAMbhaLI ane rAmane ThagIne dUra karyA. sItAjIne harI gayo. sItAjInuM zIlabhaMga karavA rAvaNe mAgaNI karI, paNa rAvaNanuM mana dubhAya che ema jANavA chatAM anyAyamArga jANI temaNe tenI mAgaNI svIkArI nahIM. rAme sItAnI zodha karI. hanumAna Adi dvArA sItA pAchI maLe to yuddha karavuM nathI ema jaNAvyuM. paNa rAvaNe mAnyuM nahIM, tethI laDAI karI. jagatamAM nyAyamArga pravartAvavA rAvaNanA AkhA vaMzanuM nikaMdana karavAnuM kAma zrIrAmane karavuM paDyuM. A badhuM bahu vicAravuM ghaTe chejI.'' (bo.3 pR.291) 'mokSamALA vivecana'mAMthI :- "paradhana ne parastrI e nItinI viruddha che. dharmano pAyo nIti che, tethI e banneno lobha mUke,'' (va.pR.102) *hitazikSAnA rAsanA rahasya'mAMthI :- gametevA saMkaTamAM paNa nyAya sarvoparI mAnuM yazobrahma rAjAnuM dRSTAMta kalyANakaTakanA svAmI yazovaba rAjAe potAnA rAjyamAM 209 Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mAnIti turaMta nyAya apAya che tevI prasiddhine mATe eka nyAyaghaMTa bAMdhyo hato. jene nyAya joIto hoya te tyAM AvIne e ghaMTa vagADe, eTale rAjA tene turaMta rAjasabhAmAM potAnI samakSa bolAvI nyAya Ape. ekavAra rAjyanI adhiSTAyikA devI rAjAnA nyAyanI parIkSA karavA mATe tyAM AvI ane vAcharaDA sahita gAyanuM rUpa ghAraNa karIne rAjamArgamAM UbhI rahI. evAmAM rAjaputra rathamAM besI te raste nIkaLyo. teNe pramAdathI gAya pAse beThela tenA vAcharaDAno paga rathanA paiMDAvaDe kacaryo; jethI te vatsa tarata ja maraNa pAmyo, eTale gAya rudana karavA lAgI. te sAMbhaLI loko tene kahevA lAgyA ke - 'tuM rAjA pAse nyAya karAvavA jA.' gAya tyAMthI rAjamaMdira pAse gaI ane potAnA zRMga vaDe teNe nItighaMTa vagADyo. te vakhate rAjA jamato hato. potAnI acaLa pratijJA hovAthI rAjA ghaMTano avAja sAMbhaLI jamavAnuM adhuruM mUkI UThyo. bahAra AvI joyuM to eka gAya ghaMTa vagADe che. rAjAe tene pUchyuM 'tA2o koNe parAbhava karyo jethI tuM nyAya mArga che,' gAye potAno vAcharaDo rAjAne batAvyo. rAjAe jANyuM ke 'A vAcharaDAno paga koI vAhanavALAe kacaryo che, tethI te marI gayo che, te mATe gAya phariyAda kare che.'' rAjAe jAhera karyuM ke - A gunAno gunegAra hAtha lAgaze tyArapachI huM jamIza. A vAkya sAMbhaLIne rAjakumAra ke je najIkamAMja Ubho hato teNe kahyuM ke - 'mArA pramAdathI A ke vatsa marI gayo che, mATe mane yogya daMDa Apo.' rAjAe tarata ja smRtizAstranA jANavAvALA ane daMDanItimAM kuzaLa evA vidvAnone bolAvyA ane rAjakumArane zo daMDa Apavo te pUchyuM. teo bolyA ke - he rAjana! tamAre rAjane yogya A eka ja putra che to tene mATe zuM daMDa batAvIe ? rAjA bolyA ke - "rAjya konuM ne putra kono ? mAre to nyAya karavo che, mATe nyAya batAvo. rAjA to te ja kahevAya ke je duSTanuM damana kare, saMtanuM poSaNa kare, nyAya vaDe rAjyabhaMDAra bhare, koIno paNa pakSapAta na kare ane mitrone saMbhALe. AvA pAMca bola sAthe te ja rAjA kahevAya bIjo nahIM, mATe mAre to nyAya karavo che. eTale paMDito bolyA ke - jeNe jevuM kAma karyuM hoya tene tevo badalo Apavo te nIti che.' eTale tarata ja rAjAe ratha maMgAvyo ane rAjaputrane rAjamArge suvAkyo. pachI sevakone hukama karyo ke - 'rAjaputranA paga upara thaIne ratha calAvo.' paNa koIe 2tha calAvyo nahIM, eTale maMtrInA vAryA chatAM rAjA pote ratha upara beTho ane kumAranA paga para ratha calAvyo. te ja vakhate rAjyanI adhiSThAyikA devI pragaTa thaI, rAjAnI upara puSpavRSTi karI ane pote rAjAnI parIkSA karavA mATe AvI hatI e hakIkata kahIne rAjAne dhanyavAda ApyA ke - 'teM putranI paNa darakAra na karatAM nyAya karyo, mATe tuM kharekharo rAjA che.' A pramANe kahIne devI aMtardhAna thaI gaI' ane rAjAnI sarvatra prazaMsA thaI. AvA nyAya karanArA rAjA te kharA rAjA samajavA.'' (pR.95) Ama game tevI Apatti AvI paDe to paNa nyAya viruddha nRtya karuM nahIM. 302. khoTI AzA koIne ApuM nahIM. (gRmu%0u) gRhastha hoya ane kahe ke huM badhuM tamAruM kAma karI ApIza. Ama prathama bahu AzA ApI pachI kaMI kare nahIM athavA huM tamane pAMca daza hajAra rUpiyA ApIza ema kahe paNa Ape nahIM tethI sAmo mANasa nirAza thAya ane kahenArano vizvAsa UThI jAya. tema koI muni hoya ane kahe ke tame amuka jApa japo, padmAvatInI mALA pheravo vagere. tethI tamAruM kAma badhuM thaI jaze. te jo na thAya tyAre tene ema thAya ke A badhuM jUThANuM che. dharma vagere kaMI karavA 210 Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti jevuM nathI. ema gharma pratyethI kadAca tenI AsthA UThI jAya. paNa tene spaSTa kahevuM joIe ke e to tamArA pUrve bAMdhelA karmanA udaya che. emAM koI pheraphAra karI zake nahIM. potAnA bAMdhelA potAne ja bhogavavA paDe che. have jo duHkha na gamatuM hoya to navuM pApa na baMghAya tema karo ane bhakti satsaMgamAM kALa gALo to bhaviSyamAM badhuM sAruM thaI jaze. pote kaMI karavA samartha hoya nahIM ane bIjAne tatkALa rAjI karavA AzA Ape; pachI tema kare nahIM athavA tenAthI thAya nahIM. tethI sAmA mANasanuM dila dubhAvavAnuM kAraNa thAya; mATe koIne evI khoTI AzA ApuM nahIM. 303. asatya vacana ApuM nahIM. asatya eTale kAThe vacana ApuM nahIM. koIne vacana ApatA prathama vicAra ke te pramANe haM karI zakIza ke nahIM? samaya, zakti ane sAthIdAra jotAM lAge ke te pramANe huM karI zakIza, to ja vacana ApuM. vacana pramANe na vartAya to avizvAsa, apakIrti Adi aneka doSo UbhA thAya. mATe koIne asatya vacana ApuM nahIM. paNa zakti pramANe vicArIne ja vAta karuM. "samAdhisopAna'mAMthI - "viSa bhaLavAthI miSTa bhojanano nAza thAya che, tema asatya vacanathI apratIti, apakIrti, apavAda, potAne ane parane duHkha, arati, kalaha, vera, zoka, vagha, baMdhana, maraNa, jihyAchedana, sarvasvaharaNa, kedanI sajA, durgAna, akALa mRtyu, vrata-tapa-zIla-saMyamano nAza,naraka Adi durgati, bhagavAnanI AjJAno bhaMga, paramAgamathI vimukhatA, ghora pApa ityAdi hajAro doSo pragaTa thAya che." (pR.285) 304. satya vacana bhaMga karuM nahIM. vasurAjAe satya vacanano bhaMga karyo to tenuM pariNAma narakagati AvyuM te draSTAMta nIce pramANe che: zrImad rAjacaMdra'mAMthI - "vasurAjAnuM eka zabdanuM asatya bolavuM keTaluM duHkhadAyaka thayuM hatuM. te tattvavicAra karavA mATe ahIM huM kahuM chuM." ' vasurAjAnuM draSTAMta - "vasurAjA, nArada ane parvata e traNe eka guru pAsethI vidyA bhaNyA hatA. parvata adhyApakano putra hato; adhyApake kALa karyo. ethI parvata tenI mA sahita vasurAjAnA darabAramAM AvI, rahyo hato. eka rAtre tenI mA pAse beThI che; ane parvata tathA nArada zAstrAbhyAsa kare che. emAM eka vacana parvata evuM bolyo ke, "ajAhotavyuM. tyAre nArada bolyo, "aja te zuM parvata?" parvate kahyuM, "aja te bokaDo." nArada bolyo : "ApaNe traNe jaNa tArA pitA kane bhaNatA hatA tyAre tArA pitAe to "aja' te traNa varSanI 'vrIhi' kahI che; ane tuM avaLuM zA mATe kahe che?"" ema paraspara vacanavivAda vadhyo. tyAre parvate kahyuM : "ApaNane vasurAjA kahe te kharuM" e vAtanI nArade paNa hA kahI ane jIte tene mATe amuka zarata karI. parvatanI mA je pAse beThI hatI teNe A sAMbhaLyuM. "aja' eTale vrIhi' ema tene paNa yAda hatuM. zaratamAM potAno putra hAraze evA bhayathI parvatanI mA rAtre rAjA pAse gaI ane pUchyuM; "rAjA! 'aja' eTale zuM?" vasurAjAe saMbaMdhapUrvaka kahyuM: "aja eTale vrIhi'. tyAre parvatanI mAe rAjAne kahyuM : "mArA putrathI bokaDo kahevAyo che mATe teno pakSa karavo paDaze; tamane pUchavA mATe teo Avaze." vasurAjA bolyo : "huM asatya kema kahuM? mArAthI e banI zake nahIM." parvatanI 211 Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti mAe kahyuM : "paNa jo tame mArA putrano pakSa nahIM karo to tamane huM hatyA ApIza." rAjA vicAramAM paDI gayo ke, satya vaDe karIne huM maNimaya siMhAsana para addhara besuM chuM. - lokasamudAyane nyAya ApuM chuM. loka paNa ema jANe che ke, rAjA satyaguNe karIne siMhAsana para aMtarIkSa bese che; have kema karavuM? jo parvatano pakSa na karuM to brAhmaNI mare che; e vaLI mArA gurunI strI che. na cAlatAM chevaTe rAjAe brAhmaNIne kahyuM : "tame bhale jAo. huM parvatano pakSa karIza." Avo nizcaya karAvIne parvatanI mA ghera AvI. prabhAte nArada, parvata ane tenI mA vivAda karatAM rAjA pAse AvyAM. rAjA ajANa thaI pUchavA lAgyo ke "parvata, zuM che?" parvate kahyuM : "rAjAdhirAja! aja' te zuM? te kaho." rAjAe nAradane pUchyuM: "tame zuM kaho cho? nArade kahyuM: 'aja' te traNa varSanI vrIhi', tamane kyAM nathI sAMbharatuM ? vasurAjA bolyA : "aja" eTale "bokaDo', paNa "vrIhi' nahIM. te ja veLA devatAe siMhAsanathI uchALI heTho nAkhyo; vasu kALa pariNAma pAmyo. A uparathI ApaNe "saghaLAe satya, temaja rAjAe satya ane nyAya banne grahaNa karavArUpa che,' e mukhya bogha maLe che. je pAMca mahAvrata bhagavAne praNIta karyA che; temAMnA prathama mahAvratanI rakSAne mATe bAkInA cAra vrata vADarUpe che; ane temAM paNa pahelI vADa te satya mahAvrata che. e satyanA aneka bheda siddhAMtathI zrata karavA avazyanA che." (va.pR.74) "samAdhisopAna'mAMthI - "satyavAdImAM sarva guNa vase che; kapaTa Adi doSarahita te jagatamAM ahIM mAna pAme che ane paralokamAM aneka deva, manuSyo Adi tenI AjJA uThAve che. asatyavAdI A lokamAM ja niMdAne pAtra thAya che, koI teno vizvAsa karatuM nathI; tenAM sagAM, mitro vagere paNa tenuM apamAna karI sarva ghana haraNa karI le che. vaLI parabhavamAM tiryaMca gatimAM vacana rahita ekeMdriya, beiMdriya, trIdriya, caturiMdriya AdinA bhavamAM asaMkhyAta deha dhAraNa kare che. tethI satya-gharmanuM ghAraNa karavuM zreSTha che." (pR. 315) "boghAmata bhAga-1mAMthI :- "satyane AdhAre tharma rahyo che. gharma, rAja, nIti ane vyavahAra satyane AdhAre cAle che. satya baghAno thAMbhalo che. dayA paLe che te satyane laIne paLe che. jyAM hiMsA thAya, pApa thAya tyAM satya hoya nahIM. satyavacana dayAgharmanuM mULa kAraNa che. satya vagara vizvAsa na thAya. satya parama dhyeya che. kRpALudeva kahe che ke "parama satyanuM dhyAna karIe chIe!" jene satya AvyuM tene mokSa che." (bo.1 pR.104) boghAmRta bhAga-2'mAMthI - "vacana satya, zauca, zAMta, maghura, komaLa bolavuM. AtmArthIne kaSAyanI upazAMtatA hoya che. satya jagatano AdhAra che. jevuM hoya tevuM bolavuM e uttama guNa che. krodhathI, mAnathI, mAyAthI, lobhathI vacana bolIza nahIM. kaSAyarahita vacana bolavuM. madhuratA e AtmAno guNa che. AtmA bhaNI vRtti rahe to mIThAza rahe, zAMti rahe. bhagavAnanAM vacana mIThAM lAge che. aMdarathI mAna sahita bole to sAMbhaLanArane kAMTo vAge tevuM lAge. komaLa vacana bolavuM. satyane laIne vizvAse vahANa cAle che. karma na baMdhAya evo lakSa rAkhI bolavuM paDe to bolavuM." (bo.2 pR.6) upadezaprAsAda bhASAMtara bhAga-2'nA AghAre : haMsarAjAnuM draSTAMta - satyano sadA jaya. "rAjapurImAM haMsa nAme eka rAjA hato. eka vakhate te upavananI zobhA jovA mATe nagara bahAra gayo. tyAM vanamAM eka muni tenA jovAmAM AvyA. 212 Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti rAjA temanI pAse beTho eTale munie A pramANe gharmadezanA ApI. satya yazanuM mULa che. satya vizvAsanuM parama kAraNa che. satya svarganuM dvAra che . ane satya siddhinuM sopAna eTale pagathiyuM che. vaLI jeo asatya bole che teo bhavAMtare durgathI mukhavALA, aniSTa vacananA bolanArA, kaThorabhASI, bobaDA ane muMgA thAya che. A sarva asatya vacananA pariNAma che." AvI gharmadezanA sAMbhaLI haMsarAjAe satyavrata grahaNa karyuM. ekavAra yakSe tenA satyavratanI parIkSA karavA mATe ghoDe savAra thaI AvIne pUchyuM ke, "are pAMtha! amArA zatru haMsarAjAne teM koI ThekANe joyo che? e amAre kaTTo zatru che. tethI amAre teno vinAza karavo che." rAjA haMsa asatyanA bhayathI bolyo ke- "huM pote ja haMsa chuM.' A sAMbhaLI teoe krodhathI rAjAnA mastaka upara khagnano prahAra karyo. paraMtu te ja vakhate kharganA seMkaDo kaTakA thaI gayA ane rAjAnI upara puSpavRSTi thaI. tatkALa te yakSa pratyakSa thaIne bolyo ke- "he satyavAdI rAjA! tame cirakALa jaya pAmo." 305. pAMca samitine ghAraNa karuM. mu) AjJA sahita ,upayogapUrvaka, pramAda rahitapaNe vartana karavuM tenuM nAma samiti che. e pAMca samiti mahAvratI tathA aNuvrata ghArIne pALavAnI hoya che. te nIce pramANe che : "sahajasukha sAghana'mAMthI - pAMca samiti : pAMca mahAvratonI rakSA mATe pAMca samitinuM pAlana karavuM. pramAda rahita vartanane samiti kahe che. - IrSA samiti : jaMtu rahita prAsuka, pahelAM bIjA jIvo cAlyA hoya tevI bhUmi upara divasanAM prakAzamAM cAra hAtha AgaLa najara rAkhIne cAlavuM. bhASA samitiH zuddha miSTa (mathura) hitakArI bhASA bolavI. eSaNA samitiH sAdhune mATe na banAvyuM hoya tevuM zuddha bhojana bhikSAvRttithI levuM. AdAnanikSepaNa samitiH koI vastune dekhIne rAkhavI uThAvavI. pratiSThApanA athavA utsarga samiti: maLamUtra, nirjatuka jamIna upara joIne karavAM. zrImada rAjacaMdramAMthI - "jema AjJA ApI che tema AjJAnA upayogapUrvaka cAlavuM paDe to cAlavuM; jema AjJA ApI che tema AjJAnA upayogapUrvaka bolavuM paDe to bolavuM; jema AjJA ApI che tema AjJAnA upayogapUrvaka AhArAdi grahaNa karavuM; jema AjJA ApI che tema AjJAnA upayogapUrvaka vastrAdinuM levuM mUkavuM; jema AjJA ApI che tema AjJAnA upayogapUrvaka dIrghazaMkAdi zarIramaLano tyAga karavA yogya tyAga karavo. e prakAre pravRttirUpa pAMca samiti kahI che. je je saMyamamAM pravartavAnA bIjA prakAro upadezyA che, te te sarva A pAMca samitimAM samAya che; arthAt je kaMI nigraMthane pravRtti karavAnI AjJA ApI che, te pravRttimAMthI je pravRtti tyAga karavI azakya che, tenI ja AjJA ApI che; ane te evA prakAramAM ApI che ke mukhya hetu je aMtarmukha upayoga tene jema asmalitatA rahe tema ApI che. te ja pramANe vartavAmAM Ave to upayoga satata jAgrata rahyA kare; ane je je samaye jIvanI jeTalI jeTalI jJAnazakti tathA vIryazakti che te te apramatta rahyA kare." (va.pR.596) upadezAmRta'mAMthI :- "(pAMca samiti viSe patrAMka 767 vaMcAtA) AmAM apUrva vAta jaNAvelI che. pravacana aMjana jo sadaguru kare dekhe parama nidAna, jinezvara." 213 Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mAnIti emAM pravacana aMjana kahyuM che te A patramAM che. traNa gupti-mana, vacana, kAyAnI ane pAMca samiti AjJAnA upayogapUrvaka bolavuM, cAlavuM, AhAra grahaNa karavo, vastrAdi levAM mUkavAM ane nihArakriyA (maLantyAga vagere) Ama AThe bAbatomAM AjJAno upayoga rAkhIne varte te 'pravacana aMjana'. ghaTapaTa viSe bolatA pahelAM AtmA tarapha upayoga rahe. pahelo AtmA ane pachI bIjuM. jyAM jue tyAM AtmA, AtmA, AtmA. romeroma e sAco, sAco, sAco thaI rahyuM che. (u.pR.281) 'boghAmRta bhAga-1'mAMthI -''jJAnanuM phaLa virati AvavuM joIe. jANIne pAchuM anusaravuM joIe. "ATha samiti jANIe jo, jJAnInA paramArthathI; to jJAna bhAkhyuM tene, anusAra te mokSArthathI." eTale zuM ? ATha samitio kaI kaI ? pAMca samiti ne traNa gupti e ATha simita che. ATha samitinuM jo yathArtha jJAna thAya to eTalAmAM badhA pravacanano sAra AvI jAya che. mana, vacana ane kAyAne yathArtha pravartAvavAM eTale azubhamAM na pravartAvavAM ane IrthAsamiti eTale cAlavuM paDe to jJAnInI AjJA pramANe cAlavuM. vacana bolavuM paDe to te jJAnInI AjJA pramANe bolavuM. maLamUtra visarjana karavAM paDe to jJAnInI AjJAe karavAM. vastu levI mUkavI paDe to jJAnInI AjJAe levI mUkavI. AhAra levo paDe to jJAnInI AzAe levo. ATalAmAM badhuM AvI jAya che. AzAe varte to dharma thAya. e cAritra che. mokSano upAya sudharma che, yathArtha vartana che, je jJAna mokSane mATe thAya te zAna che.'' (dho.1 pR.433) 'bodhAmRta bhAga-2'mAMthI - "pAMca samiti ane traNa gupti, ene ATha samiti kahevAya che. ATha samiti jeTaluM jJAna jo jJAnIpuruSa pAsethI zIkhI le to ene samyajJAna kahevAya. 'mASatuSa' japanAra munine bIjuM vizeSa jJAna nahotuM. pAMca samiti ane traNa guti jeTaluM jJAna hatuM. pAMca samiti ane traNa guptinuM jJAna che, te mokSa apAve evuM che. samiti gupti jANI tethI e mArgAnusArI thayo, mokSamArge vaLyo.'' (bI.2 pR.70) 'dharmAmRta'mAMthI - 'je samitinA yoge sAdhu, pANI vaDe kamaLa lepAya nahIM tema, anya jIvono vadha thavA chatAM pApathI lezamAtra paNa lepAtA nathI, je samitino anAdara karavAthI sAdhu paranI hiMsA na thAya to paNa karmathI atizaya baMghAya che, je samitinA yogathI aNuvrata ane mahAvrata e banne saMyamapadamAM ArUDha thaIne zobhe che tathA guptio dedIpyamAna thAya che te samitio sajjanapuruSoe nitya sevavA yogya che. kahyuM che ke - saMjamaviraINa ko bhedo ? sasamidi mahavvayANubvayAI / saMjamo samidIhiM viNA mahavvayANuvvayAiM viradI // artha saMyama ane viratimAM zo bheda? tenA uttaramAM kahe che ke samitisahita aNuvrata ke mahAvratamAM pravartavuM te saMyama che ane samitirahita aNuvrata ke mahAvrata dhAravAM te virati che. arthAt vrata levAM te virati ane tene samitipUrvaka AcaravAM te saMyama che. saMyamane mokSano upAya kahela che.'' (pR.202) 'upadezaprAsAda bhASAMtara-4'mAMthI - - guru kahe tema karavAmAM jIvanuM kalyANa somila brAhmaNanuM dRSTAMta - 'zarIranI pramArjanA karavAmAM paNa pramAdarahita thavuM. prasannacaMdra rAjAnA bhAI valkalaciri dhULathI bharAyelAM vastronI pramArjanA karatAM kevaLajJAna pAmyA hatA. tathA koI 214 Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti somila nAmanA brAhmaNe dIkSA lIdhI hatI. tene ekadA gurue grAmAMtara javAnA vicArathI kahyuM ke "pAtrAdikanI paDilehaNA kara' eTale te somila paDilehaNA karI. pachI kAMI kAraNa banavAthI gurue vihAra karyo nahIM, eTale pharIthI gurue tene kahyuM ke "pAtrAdika pramArjanA eTale upayogapUrvaka sApha karIne tene sthAne pAchA mUka." tyAre somila ziSya bolyo ke hamaNAM ja paDilehaNa karI che, zuM pAtrAdikamAM sarpa pesI gayo che ke vAraMvAra paDilehaNa karavAnuM kaho cho?" A pramANe tenuM ayogya vacana sAMbhaLIne zAsanadevatAe krodhathI pAtramAM sarpa vikaryo. te joIne somila bhaya pAmyo ane guru pAse kSamA mAgI. tyAre guru bolyA ke "te kAMI mAruM kArya nathI." pachI deva bolyo ke "te sAdhune bogha karavA mATe meM sarpa vikuvya che, kemake sarva kAryo munie pramArjanApUrvaka karavAnAM che." te sAMbhaLIne somile AdAna nikSepa samiti ghAraNa karI. anukrame te kevaLajJAna pAmI mokSe gayo. "pAriSThApanikA samiti" zrI jJAtAsUtranA chaThThA aMgamAM varNavelA zrI gharmarucisAdhunI jema pALavI. gharmarucimuninuM draSTAMta - "ekadA gharmaghoSasUrinA ziSya zrI gharmarucimuni gocarI mATe gayA hatA. temAM eka nAgazrI nAmanI brAhmaNIe kaDavI tuMbaDInuM zAka vahorAvyuM, te teNe gurune batAvyuM. gurue te zAka ayogya ane prANanAzaka jANIne ziSyane kahyuM ke "A zAkane zuddha aMDile paraThavI Avo." eTale ziSya upara kahI tevA prakAranI spaMDila bhUmie jaIne vicAryuM ke "A zAkamAM evo zo doSa haze ke tene paraThavA mATe gurue AjJA ApI?" pachI tenA doSanI parIkSA karavA mATe ziSya te zAkamAMthI eka biMdu pRthvI upara mUkyuM, tenA gaMdhathI lubdha thaIne aneka kIDIo tyAM AvI, ane teno rasa letAM ja tatkALa mRtyu pAmI. te joIne te sAdhune dayA AvavAthI teNe vicAryuM ke "nirdoSa bhUmimAM paNa kIDIo vigere dUrathI Ave che, to tevuM zuddha aMDila to koI paNa ThekANuM jaNAtuM nathI, ane gurue to zuddha sthaDilamAM jaIne paraThavavAnI AjJA ApI che tethI mArA zarIra jevuM bIjAM koI caMDila huM zuddha joto nathI, mATe A zAka temAM ja paraThavavuM yogya che." ema vicArIne te zAka teNe pote ja vAparyuM ane te ja vakhate anazana laIne sarvArthasiddha vimAnamAM devatA thayAM. 306. avinayathI besuM nahIM. guru AgaLa ke vaDIlo samakSa vinaya, viveka ke sabhyatAthI besuM. paNa avinayathI besuM nahIM. upadezAmRta'mAMthI - sarva zAstrono sAra ane mokSa pAmavAno mArga ke samakitanuM kAraNa e vinaya che. vinayathI pAtratA yogyatA Ave che. gharmanuM mULa vinaya che. sevAnI bhAvanA rAkhavI, laghutA rAkhavI, guruthI ati dUra nahIM tema ati pAse nahIM tema besavuM, nIce Asane besavuM, AjJA sivAya zarIre paNa aDavuM nahIM. e badhA vinayanA rastA che. prAyazcitta vaDe doSonI zuddhi karavI. RddhigArava, rasagArava ane zAtAgArava tajavAM. (u.pR.25) "upadezaprAsAda bhASAMtara bhAga-4'mAMthI :- gurunA DAbe tathA jamaNe paDakhe besavuM nahIM; tema besavAthI gurunA sarakhA Asane besavA rUpa avinaya thAya. sanmukha besavuM nahIM; tema karavAthI vaMdanA karanAra lokone gurunuM mukha dekhAya nahIM; tethI temane aprIti thAya. temaja gurunI pAchaLa besavuM nahIM; tema 215 Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti karavAthI bannenuM mukha jovAya nahIM, tethI rasa Ave nahIM. potAnAM DhIMcaNa sAthe guruno DhIMcaNa aDakAvavo nahIM, tathA zayyAmAM sUtA athavA beThA gurunuM vAkya sAMbhaLavuM nahIM; paNa guru bole ke tarata ja temanI pAse jaIne tenA caraNakamaLamAM namIne "mArA para gurunI bahu kRpA che' ema manamAM mAnIne 'bhagava!icchAmo anuziSTi" he guru! zI AjJA che? ema pUchavuM. temaja ziSya vinayaguNavaDe gurune prasanna karavA. (pR.199) 307. khoTA maMDaLamAM jauM nahIM. (mu) navarAtrimAM strI puruSo sAthe garabA kare, ke klabomAM ke pArTIomAM jugAra rame, dArU pIe; evA maMDaLomAM uttama gRhastha javuM nahIM. kAraNa e kusaMgati che. temAM javAthI gharma bhAvanAne hAni pahoMce che. jyAM viSaya kaSAyane poSaNa maLe te baghA khoTA maMDaLa che. tethI uttama gRhasthoe AtmAnA hita mATe avazya AvA maMDaLono tyAga karavo. munione to teno niSedha che ja. "zrImad rAjacaMdramAMthI - "jenAthI haMmezano paricaya rahI rAga, raMga, gAna, tAna ane svAdiSTa bhojana sevAtAM hoya te tamane game tevo priya hoya to paNa nizcaya mAnajo ke te satsaMga nathI paNa kusaMga che." (pR.75) 308. vezyA sAmI draSTi karuM nahIM. mAMsa madirAthI gaMghAtI ane narakamAM laI janAra evI vezyA sAmI draSTi karuM nahIM. upadezaprAsAda bhASAMtara bhAga-3'mAMthI - saMga tevo raMga kRtapuNyanuM draSTAMta - "rAjagRhI nagarImAM zreNika nAme rAjA hato. te nagaramAM ghanezvara sArthavAhane katapuNya nAme putra thayo. mAtApitAe ghanyA sAthe tene paraNAvyo. yauvanavaya chatAM satparuSonA samAgamathI te vairAgyavALo thayo. te joI mAtApitAe jArapuruSo sAthe saMgati karAvI. tethI te paNa vyasanI thaI gayo. pachI vezyAne tyAM ja rahevA lAgyo. mAtApitA mRtyu pAmyA to paNa ghare Avyo nahIM. sarva ghana khalAsa thaI gayuM. ema jANIne vezyAnI mAtAe teno tiraskAra karI gharanI bahAra kADhI mUkyo. kRtapuNyane potAnA ghara tarapha Avato joI tenI strI sAme AvIne Asana ApI teno yogya satkAra karyo. ghanyAe potAnA gharano sarvavRttAMta nivedana karyo. te sAMbhaLI kUtapuNya ciMtavavA lAgyo-"aho mArA jIvitane dhikkAra che. meM mArA mAtApitAne duHkhasAgaramAM pheMkI dIdhA. sarva ghanano paNa nAza karyo. A pramANe potAnA patine pazcAttApa karatAM joI ghanyAe tene saMtoSa pamADI kahyuM ke je bhAvI hoya te thAya che. eka vakhata bhagavAna mahAvIra prabhu samavasaryA. bhagavAnanI dezanA sAMbhaLIne kRtapuNya pUchyuMbhagavaMta! mane kayA karmanA udayathI saMpatti ane vipatti prApta thaI? prabhu bolyA-tAro pUrvabhava sAMbhaLa zrIpura nagaramAM eka nirjana govALano putra raheto hato. teNe yAcanA karI khIra banAvarAvI. mAtA khIrane thALImAM pIrasI bahAra gaI. tyAM mAsakhamaNanA pAraNe be muni padhAryA. temane ullAsathI putra arthe khIra ApI, pachI te thoDI jANI pharI ApI, pharI trIjIvAra ApI. kALayoge te mRtyu pAmI sArthavAhano tuM putra thayela che. pUrvabhave teM traNavAra rahI rahIne dAna ApyuM, tethI tane A bhavamAM AMtare AMtare saMpatti ane vipatti prApta thayela che. A pramANe pUrvabhava sAMbhaLI tene jAtismaraNa jJAna thayuM. tethI tatkALa vairAgya pAmI moTA putrane gRhano bhAra ApI teNe dIkSA lIdhI. pachI tapatapIne pAMcamA devalokamAM 216 Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti gayo. tyAMthI cyavI manuSyabhava pAmIne mokSe jaze. mATe sarva duHkhanA mULarUpa vezyA sAmI draSTi karuM nahIM. 309. enAM vacana zravaNa karuM nahIM. jenI nizadina khoTI lezyA che. je banne loka bagADanAra che. evI vezyAnA hAvabhAvayukta vacano paNa zravaNa karuM nahIM. kAmavijetA sthUlibhadramuninuM draSTAMta - zrI saMbhUtivijaya sUrinA cAra ziSya hatA. temAMnA eka sthUlibhadra munie kozA vezyAnA ghera comAsuM karyuM. SaTrasavAlA bhojana, vezyAnA hAvabhAvavALA nRtya vagerethI kiMcitmAtra paNa teo caLyA nahIM. paNa merU parvata samAna aDaga jitendriya rahyAM. temaja kozA vezyAne paNa zrAvaka-gharmano bodha ApI, bAravrata aMgIkAra karAvI zrAvikA banAvI. bAkInA traNa ziSyo paikI eke siMhanI guphA pAse, bIjAe sarpanA bila AgaLa temaja trIjAe kUvAnA taTa upara rahI cAra mAsanA upavAsa karI comAsuM pUrNa karyuM. kramapUrvaka guru AgaLa AvatAM zrIgurue kaMIka UbhA thaI traNa ziSyone kahyuM ke he vatsa! teM duSkara kArya karyuM. tu bhale Avyo. paNa jyAre zrI skUlibhadra guru AgaLa padhAryA tyAre zrI guru UbhA thaIne bolyA ke he mahAtmA!he duSkara duSkara kArya karanAra ! tuM bhale Avyo. "jevI rIte sthUlibhadra muni vratano bhaMga karyA vinA cAra mAsa sudhI strI samIpa rahyAM, tevI rIte bIjo kayo puruSa eka divasa paNa rahevAne samartha che! koI ja nathI." A sthUlibhadra muninA guNanuM varNana corAzI covIsI sudhI sarva tIrthakaro karaze." siMha guphAvAsI muninuM draSTAMta - siMha guphAvAsI muni vezyAthI calita. siMha guphAvAsI muni sthUlibhadranI IrSAthI kozA vezyAne tyAM comAsuM karavA gayA. tyAM rahevA mATe citrazALA mAMgI. paNa prathama vezyAne jotAM ja teo moha pAmI gayA. bhoga mATe AmaMtraNa karyuM. vezyAe kahyuM : ame to ghananA arthI chIe. tethI ghana levA comAsAmAM nepAla gayA. kAraNa tyAMno rAjA sAdhune eka ratnakaMbala Apato hato. te laIne sAdhu AvatA hatA. paNa rastAmAM coroe te laI lIdhI. tethI pharIvAra nepAla jaIne ratnakaMbala lAvI vezyAne ApI. teNe pagathI luMchI khALamAM nAkhI dIdhI. te joI muni bolyA-are nirbhAgINI! A te zuM karyuM? A ratnakaMbala to ati durlabha che. te sAMbhaLI vezyAe javAbamAM kahyuM : tArAthI vaLI bIjo koNa nibhaMgImAM ziromaNi che? meM to A lakSa mUlyanuM ratnakaMbala ja khALamAM nAkhyuM, paNa teM to amUlya evA jJAna darzana cAritrarUpa ratnatrayane kAmavAsanArUpa gaTaramAM nAkhI dIghA. vagara vicAryuM karanAra evA tane lAkhavAra dhikkAra che. evA vacano sAMbhaLI muni punaH bhAnamAM AvyA ane guru pAse jaI potAnA thayelA doSanI kSamA mAgI ane AlocanA karIne pharIthI cAritra grahaNa karyuM. pachI niraticAra paNe tene pALI sadagatine pAmyA. mATe rakhene mane moha thaI jAya, tethI vezyAnA vacana paNa zravaNa karuM nahIM. 310. vAjiMtra sAMbhaLuM nahIM. moha utpanna kare evA vAjiMtra sAMbhaLavAthI karmendriyano viSaya poSAya che. temaja AtmA potAnA 217 Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mAnIti svarUpane bhUlI, paramAM reMjAyamAna thaI, navIna karmo bAMdhI saMsAramAM rajhaLyA kare che. mATe evA vAjiMtra sAMbhaLyu nahIM. 'indriya parAjaya digdarzana'mAMthI - "eka zravaNendriyano viSaya mAtra bicArA garIba riNanI hatyA karAve che. hariNa svabhAvathI ja gAyanamAM Asakta hoya che. zikArI jyAre teno zikAra karavA jAya tyAre vanamAM manohara rAgamAM te gAvuM zarU kare che, te sAMbhaLavA mATe hariNa barAbara kAna dardane citravat sthira thaI jAya che. pachI te pAraghI ekAeka bANa ke goLIthI te atrino saMhAra karI le che. zravaNendrinA baLanuM dRSTAMta zravaNendriyanA viSayanuM jora ghaNuM hoya che. manuSya game tevA kAryamAM pravRtta thayelo hoya, prabhunI bhaktimAM lIna hoya, athavA guru mahArAjanA mukhanI vANI sAMbhaLavA ekacitta thayo hoya, paraMtu tenI paNa cittavRtti lagAra strInA paganA jhAMjharano raNakAra sAMbhaLatAM asthira banI jAya che ane jyAM cittavRtti asthira banI ke, AMkhamAM paNa capaLatA AvI jAya che. - be mANaso game tevI vAto karatA hoya, paraMtu pAse beThelo trIjo mANasa te sAMbhaLavAnuM mana kare che. A badhuM zravaNendriyanA viSayanuM jora che. Aja kAraNathI dhyAna karavAvALA yogio jaMgala ke parvatanI guphAo vadhAre pasaMda kare che; ke jyAM zabda sAMbhaLavAmAM AvatA nathI. zravaNendriyanA viSayanI capalatA ghaNI ja hoya che. A iMdriyane vaza karavI durghaTa che. zravaNendriyano viSaya zabda che. A zabda jyAre gAyanarUpe bahAra Ave che, tyAre te yogI, bhogI, rogI, sogI, saMtApI tamAma jIvone sukhakara mAluma paDe che. AthI jogI paNa jogane bhUlI jaI temAM tallIna thaI jAya che. bhogI bamaNo kAmI thAya che, rogI kSaNabhara sAtAvedanIyavALAnI mAphaka kAla vyatIta kare che. sogI viyogajanya duHkhane bhUlI jAya che ane saMtApI manuSya Adhi, vyAdhi, upAdhine eka sthAnamAM mUkI pravarNandriyanA viSayano rasa levA lubdha banI jAya che. aho! A zravarNendriyano viSaya, bIjI indriyonA viSayathI koI judA ja prakArano che. A viSayane jItanAra sAco ghIra,vIra ane gaMbhIra che. emAM jarA paNa saMzaya nathI.'' 311, vivAhavidhi pUchuM nahIM. vivAhna kema thAya, enI vidhi pUchavAthI jIvane moha thavAnuM kAraNa che. tethI muni hoya ke brahmacArI hoya athavA gRhastha hoya, paNa saMsAranI upAdhimAMthI je mukta thayA hoya tevA lokoe vivAha saMbaMdhI pUchaparacha karavI nahIM. jeno ApaNe tyAga karyo che te vastune yAda karavAthI pharI tenI smRti thAya ane karmabaMdhanuM kAraNa bane che; mATe vivAhavidhinI pUchaparacha karavI nahIM. 312, ane vakhANuM nahIM. jemAM mAtra mohanuM ja prAbalya che, evA vivAha saMbaMdhInA koIpaNa kAryanA vakhANa karuM nahIM. nahIM to 'karaNa karAvaNa ne anumodana, sarIkho phaLa nIpajAyo.' tema karavAthI pote paNa anAyAsapaNe te ja modanIya karmanA baMdhavALo thAya. mATe vivAhasaMbaMdhI pravRttinA kadI vakhANa karuM nahIM. 313. manoramyamAM moha mAnuM nahIM, laukika dRSTie manane AnaMda pamADanAra evA reDiyo, TI.vI., sinemA, nATaka ke saraksa vagere che. te jIvone moha pamADanAra che. temAM moha thato hoya chatAM moha kartavyarUpa nathI; khoTo che ema vicArI 218 Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti mohano pakSa karuM nahIM athavA manoramyanA sAghanomAM moha karavA yogya vAtane mAnuM nahIM. ii 314. karmAgharmI karuM nahIM. (gR0). karma adharmI karuM nahIM. adharmane poSe tevA koI karmI-kAmo karuM nahIM athavA paMdara karmAdAnI ghaMghA che te karuM nahIM. upadezaprAsAda bhASAMtara bhAga-2'nA AghAre - "hiMsA hamezAM duHkha Ape che ane ahiMsA parama sukha Ape che, te viSe sUra ane caMdranuM draSTAMta che te A pramANe - sUra ane caMdranuM draSTAMta - "jayapura nagaramAM zatruMjaya nAme rAjA hato. tene sUra ane caMdra nAme be putro hatA. pitAe jyeSTha kumAra sUrane yuvarAjapada ApyuM, tethI potAnuM apamAna thayuM jANI caMdrakumAra nagara choDI videzamAM gayo. tyAM muninA mukhathI trasa jIvone haNavA nahIM vagere dezanA sAMbhaLI, caMdra laDAI sivAya koI jIvane haNavo nahIM evo niyama karyo. pachI koI bIjA rAjAnI te sevA karavA lAgyo. tyAM koI cora pakaDAyo tene rAjAe mAravA kahyuM. tyAre teNe kahyuM yuddha sivAya koI paNa prANIne nahIM mAravAno mAro niyama che. te sAMbhaLI rAjAe khuza thaI potAno aMgarakSaka banAvyo ane eka dezano svAmI karyo. yuvarAja surakumAra rAjyanA lobhathI rAtre potAnA pitA upara zastrano ghA karI bhAgI gayo. tethI rAjAe sUrane dezapAra karyo ane caMdrakumArane bolAvI potAnuM rAjya soMpyuM. rAjA ArtadhyAnathI mArI citto thayo. jaMgalamAM pharato pharato sUrakumAra Avyo tene jotAM ja vairanA saMskArathI cittAe tene mArI nAkhyo. sUrakumAra marIne bhilla thayo. te ja vanamAM zikAra karatAM te bhillane cittAe punaH mArI nAkhyo. tethI tenA sagAMoe maLI te cittAne mArI nAkhyo. banne ArtadhyAnathI marI Dukkara thayA. paraspara vaira rAkhatAM te Dukkarone pAraghIe mArI nAkhyA. tyAMthI marI banne gajendra thayAM. koIe teone pakaDI caMdrarAjAne arpaNa karyA. tyAM paNa banne yuddha karavA lAgyA. tyAre rAjAe sudarzana kevaLIne temanA vairanuM kAraNa pUchyuM. eTale kevaLIe temanA pUrvabhavo kahyAM. te sAMbhaLI caMdrarAjAe ciMtavyuM ke "aho! vicitra karmarUpa naTe bhajaveluM A bhavanATaka che. A pramANe vicArI pote putrane rAjya ApI dIkSA grahaNa karI ekAvatArIpaNuM pAmI deva thayo. te banne hAthI marI pahelI narake gayA." mATe agharmane poSe evA karmo kadI karuM nahIM. 315. svA koInI AjIvikA toDuM nahIM. (gR0) potAnA svArtha khAtara bIjAnI AjIvikA toDuM nahIM. ema karavAthI tene nukazAna thAya, duHkha thAya. jemake koI nokarI karato hoya ane tene kADhI mUkavo hoya to tenA upara kaMI kalaMka ApI de ke ANe corI karI che vagere kahI tenI AjIvikA toDuM nahIM. upadezAmRta'mAMthI - gAmanA paTelanuM draSTAMta - "eka gAmanA paTela upara darabAranI ItarAjI thavAthI eka joDI baLada, gADuM ane dANA ApI kuTuMba sAthe tene rAjyanI hadabahAra kADhI mUkyo. tyAM jaMgalamAM tenI strIe bALaka jagyuM. varasAda varasavA lAgyo ane lUMTArA lUMTavA AvyA. eTale gADA upara caDhI phALiyuM vIMjhatAM vIMjhatAM te bolAvavA lAgyo ke Avajo, Avajo-jenAthI avAya te Avajo. lUMTArAoe kahyuM, "kone 219 Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti bolAve che? utara, nahIM to DAMga mArI mArI nAkhIzuM." eTale teNe potAne vItelI vAta kahI, "huM to AkhA gAmano ghaNI hato. IrSAvALAe darabAramAM jaNAvyuM ke mArA gAmamAMthI phariyAda darabAra kane jatI nathI. eTale temane paisA maLatA nathI. tethI mane Ama kADhI mUkyo. varasAda Avyo. strIe chokaruM karyuM ane tame AvyA. to jeTalAM duHkha AvavAnAM hoya te baghAne bolAvuM chuM te AvI jAya." (u.pR.279) 316. vaghabaMdhananI zikSA karuM nahIM. jethI koIno vagha thAya athavA baMdhanamAM paDe evI zikSA karuM nahIM. upadezaprAsAda bhASAMtara bhAga-2'mAMthI - "krodhathI AkaruM baMghana bAMghavuM, karNAdikano cheda karavo, adhika bhAra mUkavo, prahAra karavo ane anna tathA jalano nirogha karavo e prANAtipAta viramaNa vratanA pAMca aticAra che. tenuM vivecana kare che ke, rajjA vagerethI gAya vA manuSyane bAMghavA, potAnA putrone paNa vinaya zikhavavA mATe tevI zikSA karavI, temAM krodhathI eTale prabaLa kaSAyathI je baMdhane bAMghavuM te pahelo aticAra che. zarIranI tvacAno athavA kAna vigereno kroghathI je cheda karavo te bIjo aticAra che. krodhathI vA lobhathI vahana karI zakAya nahIM teTalA pramANathI adhika bojo vRSabha, UMTa, gagheDA tathA manuSyAdikanI pITha para AropaNa karavo te trIjo aticAra che. krodhathI nirdayapaNe cAbukAdi vaDe prahAra karavo te cotho aticAra che ane kroghAdikathI bhAta pANIno athavA ghAsacArAno aTakAva karavo te pAMcamo aticAra che." cosaTha prakArI pUjA'mAMthI - karelA karma sarvane bhogavavA paDe zrI RSabhaprabhunA pUrvabhavanuM draSTAMta - "A covIzImAM thayelA A prathama tIrthakare pAchalA bhavamAM jyAre teo pAMcaseM kheDatonA uparI hatA tyAre khetaranA khaLAmAM pharatA baLado ghAnya khAI jatA hatA te joI tene moDhe zIkaLI bAMghavA kahyuM. teone te na AvaDavAthI pote bAMdhI ApI. te vakhate baLadoe 360 nisAsA mUkyA. te uparathI bAMdhela lAbhAMtarAya karmano Adizvara prabhunA bhavamAM dIkSA lIdhI tyAre udaya thayo, tethI dIkSA lIdhA pachI eka varSa paryata AhAra maLI zakyo nahIM. prabhu vahoravA to nIkaLatA, paNa loko taratamAM ja jAgaLika gharmamAMthI vyavahAramAM AvelA hovAthI ema ghAratAM ke "prabhune rAMdhela anna jevI tuccha vastu kema apAya?" eTale teo hAthI, ghoDA, kanyA, vastra, AbhUSaNo vigere gharatA hatA. prabhu to tenA sarvathA tyAgI hovAthI temAMthI kAMI svIkAratA nahIM. ema karatAM karatAM varSa puru thayuM. varSane aMte prabhu bAhubaLInA putra somayazAnI rAjaghAnI hastinApuramAM vahoravA nIkaLyA. te vakhate "prabhu kAMI letA nathI" evo ghoSa somayazAnA putra zreyAMse sAMbhaLyo, eTale te prabhu pAse doDI Avyo. prabhune jotAM uhApoha karatAM tene jAtismaraNajJAna thayuM. teNe prabhune AgrahapUrvaka potAne tyAM padhAravA vinaMtI karI. prabhu tenA mahele padhAryA. te ja vakhate zeraDInA rasanAM 99 ghaDAM laIne eka zreyAMsano Azrita kheDUta bheTa karavA Avyo. te svIkArIne te ja vastu grahaNa karavA zreyAMse bhagavaMtane prArthanA karI. bhagavaMte be hAtha bheLA pasAryA, eTale zreyAMse temAM rasa reDavA mAMDyo. prabhu pANipAtra labdhivALA hovAthI zreyAMse navANue ghaDAno rasa hAthamAM reDyo. prabhu to 'bIjA AhAra nihAra karatAM 220 Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti " sirI, - temane na jue" evA atizaya- 3 temane na jue" evA atizayavALA hovAthI te rasa pI gayA, te koIe dITho nahIM ne eka TIpuM paNa nIce paDyuM nahIM. te vakhate tyAM pAMca divya pragaTa thayA. sugaMghI jaLanI, sugaMdhI puSponI ane 1rAkroDadravyanI vRSTi thaI, devaduMdubhi vAgI ane AkAzamAM "aho dAna, aho dAna" evI devoe udghoSaNA karI. prabhu tyAMthI nIkaLyA pachI baghA lokoe maLIne zreyAMsane pUchyuM ke- "tamane A pramANe AhAra ApavAnI khabara kyAMthI paDI? eTale zreyAMse jAtismaraNajJAna thayAnI ane te uparathI prabhu sAthe pUrvanA ATha bhavanA saMbaMdhanI hakIkata kahI batAvI. loko prasanna thayA. tyArathI munidAnanI pravRtti zarU thaI." mATe koIne vathabaMdhananI zikSA karuM nahIM. 317. bhaya, vAtsalyathI rAja calAvuM. (rA.) huM rAjA chuM. rAjya bhogavuM chuM. paNa jo ezaArAma ke pAMca indriyanA viSayomAM lIna rahyo to marIne durgatie javuM paDaze, ema bhaya rAkhI rAjya calAvuM. bharata mahArAjAe paNa potAne jAgRti rahe te mATe 'bharata ceta kALa jhapATA deta' ema kahevaDAvavA mANaso rAkhyA hatA. upadezaprAsAda bhASAMtara bhAga-3'mAMthI - bharatarAjAnuM draSTAMta - "tuM jitAyo che, bhaya vadhe che; mATe haNIza nahIM, haNIza nahIM' ema bharatanA kahevAthI pratidina zrAvako kahetA hatA. bharata sukhamAM lIna hovA chatAM hamezAM zrAvakonA A vacana sAMbhaLyA pachI vicArato ke "huM konAthI jitAyo chuM?" ajJAna ane kaSAyothI jitAyo chuM. vaLI 'bhaya vadhe che eTale teothI ja bhaya vadhe che. mATe AtmAne haNIza nahIM, haNIza nahIM. ema ciMtavI bhAva vaDe niHspRha evA devagurunI stuti karato hato." (pR.86) rAjA chuM to janatA pratye vAtsalyabhAva rAkhuM tathA manamAM huM to prajAno sevaka chuM, mArAthI prajAnuM kiMI ahita na thaI jAya evo bhaya rAkhI vAtsalyabhAvapUrvaka rAjya calAvuM. "rAjA che te prajAno mAnIto nokara che." zrImad rAjacaMdra 318. niyama vagara vihAra karuM nahIM. (mu) bhagavAne sthavira kalpI munio mATe je niyamo karelA hoya te pramANe vihAra karuM. vira kalpI muni eka mahinAthI vaghAre eka jagyAe rahI zake nahIM, vihAra karavo ja paDe. 24-5-15 divasa rahIne paNa vihAra karI zake. paNa comAsAmAM cAra mahinA eka ja jagyAe rahe. eka gAma choDI bIjA gAme jAya nahIM. temaja ajavALuM thayA pachI vihAra kare evuM munionuM vighAna che. mATe 221 Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti jina AjJApUrvaka vihAra karuM. paNa niyamane oLaMgI vihAra karuM nahIM. je muni vRddha thaI gayA hoya, vihAra karI zake nahIM teo eka gAmamAM nava bhAga pADIne alaga alaga jagyAe rahe. kAraNa ke jethI kyAMya mamatva thAya nahIM. 319. viSayanI smRtie ghyAna dharyA vinA rahyuM nahIM. (mu.gR%0030) - anAdikALathI viSayamAM sukhabuddhi hovAne lIdhe viSayonuM AkarSaNa thAya, smRti thAya; tyAre AtmAnuM zuddha svarUpa ja anaMta sukharUpa che ema saMbhArI jJAnIpuruSanA sahajAtmasvarUpanuM ciMtavana karuM ke jethI viSayanI vismRti thAya. rUpa, rasa, gaMgha, sparza e pudgalanA dharma che, jyAre mAro dharma to mAtra tene jANavA jovAno che. mATe viSayonI smRti thaye temAM lepAuM nahIM, paNa svarUpa ciMtana karavArUpa dhyAna karuM. 'zrImad rAjacaMdra'mAMthI "kheda nahIM karatAM zUravIrapaNuM grahIne jJAnIne mArge cAlatAM mokSapATaNa sulabha ja che. viSayakaSAyAdi vizeSa vikAra karI jAya te vakhate vicAravAnane potAnuM nirvIryapaNuM joIne ghaNo ja kheda thAya che, ane AtmAne vAraMvAra niMde che, pharI pharIne tiraskAranI vRttithI joI, pharI mahaMta puruSanAM caritra ane vAkyanuM avalaMbana grahaNa karI, AtmAne zaurya upajAvI, te viSayAdi sAme ati haTha karIne tene haThAve che. tyAM sudhI nIce mane besatA nathI, tema ekalo kheda karIne aTakI rahetA nathI. e ja vRttinuM avalaMbana AtmArthI jIvoe lIdhuM che. ane tethI ja aMte jaya pAmyA che. A vAta sarva mumukSuoe mukhe karI hRdayamAM sthira karavA yogya che.'' (va.pR.616) 'samAdhizataka'mAMthI :- 'tapasvIne kadI mohe, rAga-dveSa jaNAya jo; bhAvajo svastha AtmA to, kSaNamAM zAMti pAmazo." 320. viSayanI vismRti ja karuM. (mu.gR.bra030) manuSyabhava pAmIne viSayonI vismRti ja karuM. manuSyabhava viSayo bhogavavA mATe maLyo nathI; mAtra AtmArtha karavA mATe maLyo che. tethI teno upayoga mokSa prApti mATe karuM. evo joga pharI pharI maLe ema nathI. viSayo to bIjA bhavamAM paNa maLe paNa AtmArtha prApta karavAnI vizeSa sAmagrI to manuSyabhavamAM ja maLe. teno upayoga jo nahIM karuM to sonAnI thALImAM dhULa bharavA barAbara che. tenuM dRSTAMta - 'dRSTAMta zataka'mAMthI :- sonAnI thALImAM dhULa 'eka mUrkha zeThanuM dRSTAMta - ''eka mUrkha zeThiyAe potAnA gharamAM sonAnI thALI karAvI, pachI rUpAno bAjaTha banAvaDAvI te thALIne tenA upara mUkI. pachI dararoja te thALImAM muThThI bharIne ghULa nAkhavA lAgyo. te joI bIjA loko kahevA lAgyA ke, 'A zeTha mUrkha che; kemake sonAnI thALIno upayoga dhULa bharavAmAM kare che.' AvI rIte manuSyanuM zarIra tathA dharmanuM zravaNa vagere saghaLuM pAmIne jaDa jevA jIvo rUpAnA bAjaTha jevA AryadezamAM sonAnI thALI jevA manuSyabhavano upayoga kAmabhoganI AsaktirUpa dhULa bharavAmAM kare che; paraMtu mokSasukha ApanAra evA dharmane AcaratA nathI, temane A zeThanA jevA mUrkha jANavA. jeNe manuSyabhava pAmIne gharma na Acaryo tenuM jIvatara vRthA gayuM jANavuM'. 'zrImad rAjacaMdra'mAMthI :- viSayo kSaya thayA nathI chatAM je jIvo potAne viSe vartamAnamAM guNo mAnI beThA che te jIvonA jevI bhramaNA na karatAM te viSayo kSaya karavA bhaNI lakSa ApavuM.' (va.pR.766) ''viSayakaSAyAdi doSa gayA vinA sAmAnya AzayavALAM dayA vagere Ave nahIM; to pachI UMDA 222 Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti AzayavALAM dayA vagere kyAMthI Ave? viSayakaSAyasahita mokSe javAya nahIM. aMtaHkaraNanI zuddhi vinA AtmajJAna thAya nahIM." (va.pR.710) mana vaDe indriyonI lolupatA che. bhojana, vAjiMtra, sugaMdhI, strInuM nirIkSaNa, suMdara vilepana e saghaLuM mana ja mAge che. e mohinI ADe te gharmane saMbhAravA paNa detuM nathI. saMbhAryA pachI sAvadhAna thavA detuM nathI. sAvadhAna thayA pachI patitatA karavAmAM pravRtta, lAgu thAya che. emAM nathI phAvatuM tyAre sAvadhAnImAM kaMI nyUnatA pahoMcADe che. jeo e nyUnatA paNa na pAmatAM aDaga rahIne mana jIte che te sarva siddhine pAme che." (va.pU.108) "upadezAmRta'mAMthI - jJAnI guranA boghe viSayo kSaNabhaMgara ane duHkhadAyI bhAsyA be brAhmaNabhAIonuM draSTAMta - "prabhuzrI-be sagAM brAhmaNa bhAIo hatA. temAMthI moTo bhAI paraNelo nahIM. tene gharma upara vizeSa prema. tethI nAnA bhAIne kahIne ghara choDIne tIrthayAtrAe javA ane koI saMtane zodhIne AtmAnA kalyANa arthe udyama karavA cAlI nIkaLyo. khoLe tene jagatamAM maLI Ave che, tema koI pahADI mulakamAM eka sAcA mahAtmA AtmajJAna pAmelA tene maLyA, tenI sevAmAM te rahyo. te mahAtmAnI kRpAthI tene AtmajJAna thayuM; eTale tene badhuM svapnavat jaNAyuM. eka vakhata tene vicAra Avyo ke gurukRpAthI mane lAbha thayo; paNa mAro nAno bhAI bicAro mojazokhamAM paDI gayo che. bAIDInuM cAmaDuM ghoLuM hovAthI tenA mohamAM ja tenI sAthe ne sAthe besavAUThavAmAM badho kALa gALe che. tethI dayAbhAve teNe eka vairAgyabharyo patra lakhyo ane TapAlamAM nAkhyo. tenA bhAIe bhAIno patra jANI upara uparathI joyo, paNa viSayamAM racIpacI rahelAne vairAgyanI vAta kema ruce? eTale tAkAmAM kAgaLa nAkhyo. eka eno mitra Avato tene te patra batAvelo. ema tenA bhAIe aDhAra patra uparAuparI lakhyA; paNa nAnA bhAIne to e to evuM lakha lakha ja kare che ema thaI gayuM tethI Ave te badhA patro tAkAmAM pagharAvato gayo. pachI kALa jatAM baghA joga kaMI pAMzarA rahe che? tenI strI maraNa pAmI eTale te to gAMDo thaI gayo. baghA loko samajAve paNa te to khAya nahIM, pIve nahIM ane "marI ja javuM che', ema bola bola kare. tenAM sagAMvahAlAMne ciMtA thaI eTale tenA mitrane jaIne kahyuM ke somala aThavADiyAthI khAto nathI, tame jarA samajAvone. tethI teno mitra Avyo eTale somala raDI paDyo ane badhI vaibhavanI vAta varNavavA lAgyo. tenA mitre kahyuM, tamArA bhAInA kAgaLonuM kaMI ThekANuM che? teNe tAkuM batAvyuM. temAMthI tenA mitre kAgaLa kADhIne eke eka vAMcavA mAMDyA. kaMIka nimitta badalAya eTale citta temAM rokavuM paDe. eka samaye kAMI be kriyA thAya che? te patro sAMbhaLavAmAM tenuM mana rokAyuM eTalIvAra tenI strInI ciMtA te bhUlI gayo. ane badhA patro vaMcAtAM tene samajAyuM ke teno bhAI kahe che temaja saMsAra kSaNabhaMgara ane duHkhadAyI che. eTaluM thayuM eTale badhuM melyuM paDatuM ane kAgaLamAMnA saranAmA pramANe bhAIne 223 Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti zodhavA nIkaLI paDyo. teno bhAI jaMgalamAM pahADI jagAmAM raheto hato. tyAM jaI tenA caraNamAM mastaka mUkI mokSano mArga batAvavA vinaMti karI. te banne bhAIe gharma ArAdhyo ane e somala brAhmaNa marIne deva thayo. zukrano tAro ugamaNI AthamaNI dizAmAM cakacakato dekhAya che tyAM ja eno jIva che e tenuM vimAna che." (pR.311) viSaya-kaSAya moTA zatru che. viSayo bahArathI TAgyA tenuM phaLa che. paNa aMtarathI tyAga na thAya tyAM sudhI kAma thAya nahIM. jhADa upara uparathI kApavAmAM Ave to mULa rahe tyAM sudhI pharI Uge, nAza na pAme; paNa mULamAMthI cheda thAya to ja pharI Uge nahIM. tema viSayakaSAya aMtaranA nirmaLa karavA, vRttino kSaya karavA puruSArtha karavo." (pR.362) boghAmRta bhAga-1'mAMthI :- "indriyanA viSayomAM iSTa aniSTa thAya che, tyAMthI ja kaSAyanI zarUAta thAya che. indriyo rokavA mATe manane maMtramAM joDe to ADAavaLI jovA karavAmAM na jAya. mana rokAya to indriyo jitAya. "jJAne bAMdhyuM mana rahe." (bo.1 pR.298) "indriyo to eka eka evI che ke narake laI jAya. kAcabo potAnA aMgopAMgane DhAlamAM saMkocI rAkhe che tethI ene kaMI bAghA na thAya, tema je puruSa pAMca indriyone viSayothI saMkocI le, tene karmabaMdhana na thAya. pAMca indriyo che te pAMca taravAro che. mAthuM kApI nAkhe evI che." (bo.1 pR.298), indriyonA viSayo nAzavaMta ane karma baMghAvanArA che. kSaNika sukha mATe jIvo keTaluM kaSTa veThe che! nAzavaMta vastuone mATe manuSyabhava gumAvavo nathI. ethI saMtoSa thAya evuM nathI. jyAre AtmAnuM sukha anubhavAya tyAre indriyonAM sukha ene jhera jevAM lAge." (dho.1 pR.298) "boghAmRta bhAga-3'mAMthI :- "AkhA divasamAM AvatA vicAronI eka noMgha karIe to ApaNane jarUra lAgaze ke ApaNe pAMca indriyonA viSayomAM ja hajI DUbI rahyA chIe ane je indriyone jItIne AtmAno bojo halako karavo che te indriyonA to ApaNe gulAma jevA banI gayA chIe. kharI rIte e pAMca indriyo to janmamaraNa karAvanArAM karmabaMgha pADavAmAM AgevAna che tethI mahApuruSoe temane viSaghara sApanI upamA ApI che. gharamAM sApa hoya tyAM sudhI gharaghaNI nizcita UMghato nathI, tene maraNano Dara rahyA kare che; to A to pAMce sApane soDamAM rAkhI ApaNe sukhI thavA icchIe chIe te kema bane? jyAM sudhI iMdriyo vaza na thAya tyAM sudhI sukhe suvA yogya nathI. temAM prathama jIbha jItavA yogya che. je AhAra bhANA vakhate Ave te upara tuccha buddhi rAkhI, jema game tevo. kacaro nAkhI khADo paDelo pUrI daIe tema bhUkha zamAvavA ane deha TakAvavA pUrato AhAra levAnI Teva pADavI-e pahelI jarUra che." (bo.3 pR.44) 321. sarva prakAranI nIti zIkhuM. (mugRbrau0) (1) gharma viruddha vartana na karavuM te nIti che. (2) sAta vyasanono tyAga karavo e paNa nIti che. (3) dravya upArjana nItithI karuM. (4) vyavahAranIti zIkhuM. tenI maryAdAmAM rahI vyavahAra calAvuM. (5) rAjanItinA kAyadAnuM lakSa rAkhI te pramANe varte. TUMkamAM AtmAne je hitarUpa thAya, kalyANarUpa thAya te sarva nIti che ane AtmAne baMdhanarUpa thAya te sarva anIti che. upadezAmRta'mAMthI - anItithI lokone ThagavAnuM phaLa tiryaMcagati eka vaNikanuM draSTAMta - "eka paisAdAra vANiyo garIba thaI jatAM gAmaDAmAM jaI vasyo ane 224 Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mananIti tyAM anItithI paisA meLavI lokone rIbato. tethI marIne bokaDo thayo. te gAmaDiyAmAMno eka kasAI thayo. te kasAI te bokaDAne laI jato hato tyAM eka muninI najara paDI eTale temane hasavuM AvyuM. te joI te vAtano khulAso pUchavA loko apAsare gayA. temane munie kahyuM ke A ja gAmano vANiyo je paragAmathI ahIM AvIne rahyo hato te ja A bokaDo thayo che. A to teno hajI pahelo bhava che. paNa tevA to keTalAya bhava levA paDaze, tyAre lokonuM lohI cUsyuM hatuM te puruM patI raheze. AvAM pApathI trAsa phUTavo jarUrano che." (u.pR.39) 'boghAmRta bhAga-1'mAMthI H-- "jIvane saMsAra vadhAravo che ane jJAnI kahe ke saMsAra choDavAno che, te ene game ? divase divase lobha vadhArato hoya tene lobha choDavAnuM kyAMthI game ? anyAya na kare to nIti kahevAya. A prakArano vyavahAra mane na ghaTe ema lAgatuM hoya, tema chatAM lobhane laIne evo vyavahAra kare te anIti ja che. prANa jAya paNa mAre nIti choDavI nathI, durAcAra sevavo nathI, ema jene hoya tene jJAnIno bodha pariNAma pAme. prANa jAya paNa dharma na choDavo evuM thAya tyAre gharma pariName. A kALamAM bahu sAvacetI rAkhavAnI jarUra che. sAteya vyasana anIti che. e sAta vyasanano tyAga jIva barAbara pALato nathI. pALe to emAM nIti badhI AvI jAya che.'' (bo.1 pR.340) 'boghAmRta bhAga-3'mAMthI - "nyAyanItithI vartavuM e dharmano pAyo che. prANa jAya paNa satya Adi nItino bhaMga na thAya ema varte tene satpuruSano bogha pariNAma pAme che. mATe nukazAna veThIne paNa AtmAne lUMTAto aTakAvavo. anItithI koI sukhI thayuM nathI.'' (ba.7 pR.749) "bIjA jIvo pratyenuM vartana sAruM rAkhavuM e nIti che ane te dharmano pAyo che, temaja potAnA AtmA pratye paNa bedarakArI na rAkhatAM tenI dayA khAI tene jJAnInI AjJAmAM pravartAvavAno lakSa rahe, te dharmasvarUpa che.'' (bo.3 6.214) 322, bhaya bhASA bhAkhyuM nahIM. koIne bhaya utpanna thAya tevuM boluM nahIM. *samAdhisopAna'mAMthI :- "je vacanathI prANIonI ghAta thAya, dezamAM upadrava thAya, deza lUMTAI jAya, kalama, kaMkAsa, laDAI maMDAya, kheda pAmIne marI jAya ke mArI jAya, vaira baMghAya, chakAya jIvanI ghAtano prAraMbha thAya, mahA hiMsAmAM pravRtti thAya te sAvadya vacana kahevAya che. koIne cora, vyabhicArI vagere sAvadya vacana kahevAM e durgatinuM kAraNa che, tethI tajavA yogya che.'' (pR.282) 'sahaja sukha sAdhana'mAMthI - "satya aNuvrata - je asatyathI rAjya taraphathI zikSA thAya, je bIjAone ThagavA arthe vizvAsadhAta mATe bolavAmAM Ave, evAM vacana na kahevAM ane priya hitakArI sajjanone yogya vacana kahevAM te satya aNuvrata che. evA zrAvaka, je vacanathI lai thAya, hiMsAnI pravRtti thAya, bIjAnuM ahita thAya, tevuM satya vacana paNa bolatA nathI. nyAya ane dharmanI pravRttimAM hAni na Ave, temaja vRthA koI prANIno vadha na thAya, tene kaSTa na pahoMce, e sarva vAtano vicAra karIne mukhamAMthI vacana kADhe che.' (pR.546 323, apazabda boluM nahIM. 225 je vacana vaDe bIjAne duHkha thAya tevuM vacana boluM nahIM. Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti "samAdhi sopAnamAMthI - "satyavAdI nIce jaNAvelA daza bhedavALI, apriya vacana nAmanI asatya bhASA paNa taje che. apriya vacananA daza bheda : karkaza, kaTuka, paruSa, niSphara, parakopaNI, madhyakRSi, abhimAnI, anayaMkara, chedaMkara ane bhUtavaghakara. tuM mUrkha che, Akhalo che, Dhora che, he mUrkha! tuM zuM samaje, ityAdi karkaza bhASA che. tuM kajAta che, halakI varNano che, atharmI che, mahApApI che, aspRzya che, apazukaniyALa che ityAdi ugakArI vacanone kaTuka bhASA kahe che. tuM AcArabhraSTa che, bhraSTAcArI che, mahA duSTa che ityAdi marmachedaka paruSa bhASA che. tane mArI nAkhIzuM, tAru nAka kApIzuM, tane DAma daIzuM, tAruM mAthuM kApIzuM, tane khAI jaIzuM ityAdi niSphara bhASA che. he nirlaja! varNazaMkara! tArI jAti, kuLa, AcAranuM ThekANuM nathI, joyuM tAruM tapa, tuM kuzIla che, laMpaTa che, hasavA yogya che, mahA niMdya che, abhakSya bhakSaNa karanAra che, tAruM nAma letAM lAjI marAya che ityAdi parakopaNI bhASA che. je vacana sAMbhaLatA ja sAMdhA gagaDI jAya te madhyakaSa bhASA che. potAne moDhe potAnA guNa gAvA, paranA doSa pragaTa karavA, potAnA kuLa, jAti, baLa, rUpa, vijJAna Adi mada darzAvavA vacana bolavAM te abhimAnI bhASA che. zIlakhaMDana karAvanArI ane vera baMdhAvanArI anayaMkara bhASA che. vIrya, zIlaguNa Adine nirmULa karanArI, jUThA doSa pragaTa karanArI, jUThAM ALa caDhAvanArI chedaMkara bhASA che. je vacana sAMbhaLI asahya ghA lAgI jAya athavA prANa chUTI jAya te bhUtavaghAra bhASA che. A daza prakAranAM niMdya vacana tyAgavA yogya che." (pR.282) 324. koIne zIkhaDAvuM nahIM. mArA nimitte koI apazabda bolatAM zIkhe ema karuM nahIM. athavA koIne corI karavAnuM, jUTha bolavAnuM, hiMsAmaya pApa karavAnuM zIkhavADuM nahIM. koIne evI vAta karavI ke pelo vyakti Ama bole to tamAre Ama kahevuM, ema kahI jhaghaDo Ubho karAvuM nahIM. sAsunI vAta vahune kahe, vahunI vAta sAsune kahe ema aMdaroaMdara zIkhaDAvIne kaMkAsa Ubho karuM nahIM. enA viSe satI subhadrAnI kathA che te nIce pramANe - bharatezvara bAhubali vRttinA AdhAre - satItvanI parIkSA subhadrA satInuM draSTAMta - "vasaMtapura nagaramAM prasiddha zeTha jinadAsa nAmano zrAvaka vasato hato. tenI patnI jinamati te zIlaguNayukta ane tattvane jANanArI hatI. tenI subhadrA nAmanI eka putrI hatI. subhadrA paNa jainadharmamAM draDha zraddhAvALI tathA tattvane jANanArI hatI. gAmanA lokoe tenI mAgaNI karI tyAre zeThe kahyuM ke huM mithyAvRSTione mArI putrI Apato nathI. caMpAnagarIthI bauddha gharmamAM kuzala evo buddhadAsa nAmano eka vaNikaputra vasaMtapura nagaramAM vepAra mATe Avyo. kAmaprasaMge jinadAsane tyAM te buddhadAsane javuM thayuM. tyAM teNe subhadrAne dIThI. tenI 226 Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti sAthe lagna karavAnA bhAva thayA. paNa loko pAsethI sAMbhaLyuM ke e jainagharmIne ja potAnI putrI Apaze. tethI buddhadAsa daMbhathI jaina sAdhuonuM sevana karavA lAgyo. sapuruSanA saMgathI tene boghabIjanI prApti thaI arthAtu samyakdarzana pAmyo. tethI jinadAse tenI putrI paraNAvI. thoDA divasa tyAM rahI buddhadAse caMpAnagarIe javAnI icchA jaNAvI, tyAre jinadAse kahyuM ke tamArA mAtApitA mithyAvRSTi che to temanI sAthe mArI putrIno nirvAha kema thaze? buddhadAse kahyuM : huM tene judA gharamAM rAkhIza. pachI tyAMthI ravAnA thayA. caMpAnagarImAM AvyA pachI subhadrA jAdA gharamAM rahevAthI hamezAM muni bhagavaMtone AhAra pANI ApatI tathA deva pUjA bhakti vagere paNa karatI hatI. subhadrAnI sAsu ane naNaMda roja tenA chidro jotI ane buddhadAsane kahetI ke tArI strI to kulaTA che. buddhadAsa kahe : subhadrA to satI che. paNa roja roja kAnamAM bharabhara kare ane zIkhavADa zIkhavADa kare tethI buddhadAsanA manamAM paNa thayuM ke subhadrA kulaTA che ane tenuM pramANa paNa nIce pramANe maLI AvyuM. subhadrA jainagharmI hatI. tethI eka vakhata koI mA khamaNanA pAraNA arthe tenA ghare muni mahAtmA padhAryA. subhadrAe temane AhAra pANI ApyA pachI temanI sAme draSTi paDI. tyAre temanI AMkhamAMthI pANI nIkaLatuM joyuM. te joI teNe jIbha vaDe AMkhamAM paDela tRNane bahAra kADhI lIdhuM. te samaye muninA kapALamAM cAMdalAnuM kumakuma coMTI gayuM. muni to nispRhapaNe cAlyA gayA. paNa te vakhate subhadrAnI sAsu tathA naNaMda bahAra UbhA hatA temaNe A joyuM. tethI tenA pati buddhadAsane kahyuM ke tArI strI kulaTA che tenuM A pramANa. e vAta badhe phelAI gaI. subhadrAe paNa sAMbhaLI. tethI subhadrA kAyotsarga karIne UbhI rahI. tyAre zAsanadevIe AvIne kahyuM ke he vatsa! zuM kAma che? teNe kahyuM jaina zAsana upara Avela kalaMkane dUra karo. devIe kahyuM ke kAle savAre upAya vaDe gharma prabhAvanA karIza; ema kahI te aMtarbAna thaI gaI. - bIje divase savAre caMpAnagarInA cAre daravAjA rakSako kholavA lAgyA tyAre khUle nahIM. tethI loko muMjhAI gayA. tyAre rAjAe kahyuM ke koIpaNa devI devatA krogha pAmyA ho to mArA upara prasanna thAo. tyAre AkAzavANI thaI ke je koI zIlavatI hoya te kAcA tAMtaNA cAlaNIne bAMdhI kUvAmAMthI pANI kADhI TITH A daravAjAone chAMTaze tyAre ja dvAra ughaDaze. nagaranI sarva strIoe prayatna karyo, paNa te ughaDyAM nahIM. subhadrAe sAsune kahyuM ke he mAtA!tame mane rajA Apo to mArA AtmAnI parIkSA karavA jAuM. tyAre sAsu hasIne bolI ke tAruM satIpaNuM to pahelethI jANeluM che. chatAM subhadrA snAna vagere karIne kUvA pAse jaI kAcA tAMtaNA cAlaNIne bAMdhI pANI bahAra kADhyuM. te joI rAjA vagere AnaMda pAmyA. pachI sarva lokonI sAthe jaIne caMpAnagarInA daravAjAo upara te jaLa chAMTyuM ke daravAjAo ughaDI gayA. buddhadAsane roja enI mAtA tathA bena zikhavADatI hatI tema koIne zIkhavADuM nahIM. 227 Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti have devIe pragaTa thaIne sarvane kahyuM ke je koI A satI subhadrA viruddha ciMtavana karaze, tene huM zikSA karIza. te sAMbhaLI rAjA vagere lokoe camatkAra pAmI jainagharma grahaNa ra karyo. sAsue vahunI kSamA mAgI tathA sarva jainadharmI thayA. anukrame subhadrA paNa guru pAse dIkSA laI sarva karmano kSaya karI mokSane pAmI. 325. asatya marma bhASA bhAkhuM nahIM. khoTA marmabhedaka vacano koIne kahyuM nahIM ke jethI bIjAne duHkha bhogavavA paDe. lokonA mukhe asatya marmabhASA rAmanA sAMbhaLavAmAM AvI. tethI satI sItAne zrIrAme jaMgalamAM mUkAvI. Ama asatya ane marmabhedaka vacano kahevAthI satI jevI sItAne jaMgalamAM kevA duHkha bhogavavA paDyA. mATe AvI asatya marmabhASA boluM nahIM ke jethI bIjAne nukazAna thAya. 326. lIghelo niyama karNopakarNa rIte toDuM nahIM. karNopakarNa eTale eka kAnethI bIjA kAne vAta jAya che. evI koI vAta sAMbhaLIne ApaNe je niyama lIdho hoya temAM DhIlAza lAvuM nahIM athavA niyama toDavAno bhAva karuM nahIM. tenA upara rajjA sAdhvInuM draSTAMta che te nIce pramANe - upadezaprAsAda bhASAMtara bhAga-4'mAMthI - AjJA viruddha vacana bolavuM te mahApApa rajjA sAthvInuM draSTAMta - "zrI mahAnizItha sUtramAM kahyuM che ke zrI mahAvIra svAmI ekadA dezanAmAM bolyA ke "eka ja mAtra kuvAkya bolavAthI rajjA nAmanI AryA mahAduHkha pAmI." te sAMbhaLIne gautama gaNaghare vinaMtIpUrvaka pUchyuM ke "he bhagavan! te rajjA sAthvI koNa? ane teNe vANImAtrathI zuM pApa upArjana karyuM? ke jeno A pramANeno dArUNa vipAka Apa varNana karo cho?" bhagavAna bolyA ke "he gautama! A bharatakSetramAM pUrve bhadra nAme eka AcArya hatA. tenA gacchamAM pAMcaso sAdhuo ane bArazo sAdhvIo hatI. tenA gacchamAM traNa uchALA AveluM, AyAma (osAmaNa) ane sauvIra (kAMjI) e traNa jAtanuM ja jaLa vaparAtuM hatuM. cothI jAtanuM pANI pIvAtuM nahotuM. ekadA rajjA AryAnA zarIramAM pUrva karmanA anubhAvathI kuSTa vyAdhi utpanna thayo, te joIne bIjI sAdhvIoe tene pUchyuM ke "he duSkara saMyama pALanArI! A tane zuM thayuM?" te sAMbhaLI pApakarmathI gherAyelI rajjA bolI ke "A prAsuka jaLa pIvAthI mAruM zarIra naSTa thayuM." te sAMbhaLIne "ApaNe paNa A prAsuka jaLa varajIe." ema sarva sAdhvIonA hRdayamAM vicAra thaI gayo, temAMnA eka sAdhvIe vicAryuM ke "jo kadApi mAruM zarIra hamaNAM ja A mahA vyAdhithI nAza pAme, to paNa huM to prAsuka jaLa tajIza nahIM. ukALeluM jaLa vAparavAno anAdi anaMtadharma kapALu jinezvaroe kahelo che te mithyA nathI. AnuM zarIra to pUrve upArjana karelAM karmathI vinaSTa thayuM che. aho! te nahIM vicAratAM A rajjA anaMta tIrthakaronI AjJAno lopa karanAruM ane mahA ghora duHkha ApanAruM kevu duSTa vacana bolI? ityAdi zubha dhyAna karatAM vizeSa zuddhinA vazathI te sAdhvIne kevaLajJAna utpanna thayuM. tarata ja devoe kevaLIno mahimA karyo. pachI gharmadezanAne aMte rajjAe kevaLIne praNAma karIne pUchyuM ke "he bhagavan! kayA karmathI huM kuSTAdika vyAdhinuM pAtra thaI? kevaLIe kahyuM ke "sAMbhaLa, tane raktapittano doSa chatAM teM snigdha AhAra kaMTha suthI khAdho. te AhAra karoLiyAnI lALathI mizra thayelo hato. vaLI te Aje eka zrAvakanA chokarAnA mukha upara vaLagelI nAkanI lIMTa mohanA vazathI sacita 228 Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mananIti jaLathI dhoI hatI. te zAsanadevIthI sahana thayuM nahIM; tethI tArI jema bIjAo paNa tevuM akArya na kare tevA hetuthI zAsanadevIe tane te karmanuM phaLa tatkALa batAvyuM; temAM prAsuka jaLano doSa kiMcit paNa nathI.'' te sAMbhaLIne rajjAe pUchyuM ke "he bhagavan ! jo huM yathAvidhi tenuM prAyazcitta lauM to mAruM zarIra sAruM thAya ke nahIM?'' kevaLIe kahyuM ke "jo koI prAyazcitta Ape to sAruM thAya.'' rajjA bolI ke "tameja Apo. tamArA jevo bIjo koNa mahAtmA che?'' kevaLIe kahyuM ke "tuM bAhya roganI zAMti mATe icchA kare che, paNa tArA AtmAnA bhAvaroga vRddhi pAmyA che, te zI rIte jaze? topaNa huM to tane prAyazcitta ApuM. paraMtu tevuM koI prAyazcitta ja nathI ke jethI tArI zuddhi thAya. kemake te pUrve sarva sAdhvIone kahyuM che ke "prAsuka jaLa pIvAthI mAruM zarIra bagaDyuM.' AvuM mahApApI vAkya bolIne teM sarva sAdhvIonA manane kSobha pamADyo che, tevA vacanathI teM moTu pApa upArjana karyuM che, tethI tAre kuSTa, bhagaMdara, jaLodara, vAyu, gulma, zvAsanirodha, arza, gaMDamAla vigere aneka vyAdhivALA deha vaDe anaMtA bhavomAM dIrghakALa sudhI niraMtara dAridra, duHkha, apayaza, saMtApa ane udveganuM bhAjana thavAnuM che.'' A pramANe kevaLInuM vacana sAMbhaLI bIjI sarve sAdhvIoe mithyA duSkRta ApIne potAnuM pApa tajI dIdhuM. mATe he gautama! jeo bhASAsamiti vaDe zuddha evuM vAkya bole che te kevaLajJAna pAme che, ane je bhASAsamiti jALavyA sivAya jema tema bolI jAya che te AcArathI bhraSTa thayelI rajjA AryA jema kugatiomAM aneka prakAranAM duHkhasamUha ne pAmaze, tema duHkha pAme che. (pR.293) ne 327. pUMThaurya karuM nahIM. pUMaurya eTale koInI pITha pAchaLa niMdA karavI te. niMdA karavAthI ApaNane karmabaMghananuM kAraNa thAya ane sAmA vyaktine manaduHkha thAya. mATe pUMThacaurya karuM nahIM. jaina hitopadeza bhAga-1'mAMthI :- durjananI paNa kadI niMdA karavI nahIM paraniMdA karavAthI kAMIpaNa phAyado nathI, paNa UlaTo niMdA karanAra - niMdakane bhAre moTo geraphAyado thAya che. potAno amUlya vakhata gumAve che ane tenA badalamAM pote ja malina thAya che. niMdA e sAmAne sudhAravAno rasto nathI, paraMtu kadAca bagADavAno rasto che. jo ke sajjano to tevA niMdakothI vadhAre vadhAre jAgrata rahI guNa grahe che, paNa durjano tenAthI prakopa pAmI durjanatAnI ja vRddhi kare che; mATe durjananI niMdAmAM paNa hAni ja che. saMta-sajjanonI niMdAthI, sajjanone to kAMI paNa avaguNa thato nathI, to paNa tevA uttama puruSonI nAhaka niMdA karatAM AzayanI mahA malInatAthI nikAcit karma bAMdhI niMdako narakAdi adhogatine pAme che. niMdA, cADI, paradroha tathA khoTAM ALa caDhAvanArAM, temaja hiMsA, asatya bhASaNa, paradravyaharaNa tathA parastrI gamanAdi anIti ke anyAyAcaraNa karanArA ane krodhAMgha ke rAgAMghanA je je mAThA hAla zAstrakAre varNavyA che, te saMbaMdhI tibuddhithI je kAMI kahevuM te kAMI niMdA kahevAya nahIM. hitabuddhi vinA mAtra dveSathI parane vagovavAM te niMdA kahevAya che. mATe nAma laIne parane vagovavA mithyA prayAsa karavo nahIM. chatAM niMdA karavAnuM mana thAya to sAcA mane ApaNA doSonI ja niMdA karavI. parinaMdA karatAM svaniMdA paNe dara sArI che. 328, atithino tiraskAra karuM nahIM. (gRu) atithi ApaNA ghare Avyo hoya to AnaMdathI temanI bhojana vagerenI vyavasthA karuM, paNa 229 Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti manamAM bIjo bhAva lAvuM nahIM ke A kyAMthI AvyA? "atithi devo bhava" atithine deva samAna mAnuM. - paramakRpALudeva paNa koI mahemAna AvyA hoya to temane pAse besIne jamADatA ane AgrahapUrvaka pIrasAvatA hatA. "mokSamALA vivecana'mAMthI - "atithi eTale mahemAna athavA AgaMtukanuM yathAyogya sanmAna kare. atithi pratye sArA bhAvathI varte te sanmAna kahevAya che. oLakhANa na hoya to paNa mahemAnagiri kare, mAna, pAna, Asana, zayana ane saMpatti pramANe anna Ape." (pR.30) pravezikA'mAMthI - "bhojanakALe AvelA sAdhuone nyAyathI pedA karela tathA nirdoSa caturvidha AhAra, pAtra,vastra ane raheThANa vagerenuM dAna karavuM te "atithi saMvibhAga' vrata kahevAya. mahAvratI uttama pAtra che, aNuvratI madhyama pAtra che ane je zraddhAnaMta che, paNa vrata ghArI zakatA nathI te kaniSTha pAtra che. kutapa karanAra kupAtra che ane zraddhA tathA vrata vinAnA dAnane pAtra nathI; apAtra gaNAya che." (yogazAstra) (pR.38) zrI triSaSTi zalAkA puruSa caritra parva 10'mAMthI - atithi satkAranuM phaLa samakita nayasAranuM draSTAMta - "pRthvIpratiSThAna nAmanA gAmamAM nayasAra nAme eka svAmIbhakta grAmaciMtaka hato. te sAdhujananA saMbaMgha vinAno hato. tathApi apakRtyathI parAbhukha, bIjAnA doSane jovAmAM vimukha ane guNa grahaNamAM tatpara hato. eka vakhate rAjAnI AjJAthI te moTA kASTho levA mATe pAtheya (bhAtuM) laI keTalAka gADAM sAthe eka mahATavImAM gayo. tyAM vRkSo chedatAM tene madhyAhna samaya thayo, eTale udaramAM jaTharAgninI jema sUrya AkAzamAM adhika prakAzavA lAgyo. te vakhate te nayasAranA samaya jANanArA sevako maMDapAkAra vRkSanI nIce tene mATe uttama rasavatI lAvyA. pote sughA tRSAthI Atura hato chatAM paNa koI atithi Ave to huM tene bhojana karAvIne pachI jamuM' ema ghArI nayasAra Amatema jovA lAgyo. tevAmAM kSaghAtura, tRSAtura, zrAMta, potAnA sArthane zodhavAmAM tatpara ane pasInAthI jemanA sarva aMga vyAsa thaI gayA che, evA keTalAka munio te tarapha AvI caDyA. 'A sAdhuo mArA atithi thayA te bahu sAruM thayuM' ema ciMtavatA nayasAre temane namaskAra karIne pUchyuM ke, "he bhagavaMta! AvI moTI aTavImAM tame kyAMthI AvI caDyA? kemake zastradhArI paNa ekAkIpaNe A aTavImAM pharI zake tema nathI." teo bolyA-ame pUrve amArA sthAnathI sArthanI sAthe cAlyA hatA paNa mArgamAM koI gAmamAM bhikSA levAne peThA, tevAmAM sArtha cAlyo gayo; amane bhikSA kaMI maLI nahIM, tethI ame te sArthanI pachavADe pachavADe cAlyA paNa te sArtha to maLyo nahIM ane A aTavAmAM AvI caDyA.' nayasAra bolyo-"aho! e {E sAthe kevo nirdaya!kevo pApathI paNa abhIrU!kevo vizvAsaghAtI! ke tenI AzAe sAdhuo sAthe cAlelA temane lIdhA vagara te potAnA svArthamAMja niSphara banIne cAlyo gayo; paraMtu A vanamAM mArA puNyathI tame atithirUpe padhAryA te bahu ThIka thayuM." A pramANe kahIne nayasAra te mahAmunione jyAM potAnuM bhojanasthAna hatuM tyAM laI gayo. pachI potAne mATe taiyAra karI lAvelA annapAnathI teNe te munione pratilAbhita karyA 230 Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti eTale munioe tyAMthI bIje jaIne vidhivaDe teno AhAra karyo. bhojana karIne nayasAra , 3 4 munionI pAse Avyo. praNAma karI kahyuM che ke, "he bhagavaMta! cAlo huM tamane nagarano che mArga batAvuM." pachI teo tenI sAthe cAlyA ane nagarIne mArge AvyA; eTale eka vRkSanI nIce besIne teoe nayasArane gharma saMbhaLAvyo. te sAMbhaLIne AtmAne ghanya mAnatA nayasAre teja vakhate samati prApta karyuM. pachI temane vAMdIne te pAcho vaLyo ane badhA kASTho rAjAne mokalAvI pote potAnA gAmamAM Avyo. pachI moTA manavALo nayasAra sadA dharmano abhyAsa karato, sAta tatvane ciMtavato ane samakitane pALato kALa nirgamana karavA lAgyo. e pramANe ArAdhanA karato nayasAra aMta samaye paMca namaskAra maMtranuM smaraNa karI mRtyu pAmI saugharma devalokamAM eka palyopamanA AyuSyavALo devatA thayo." (pR.1) e ja nayasAra AgaLanA sattAvIsamAM bhavamAM bhagavAna mahAvIra banI lAkho jIvonuM kalyANa karI mokSe paghAraze. "samAdhisopAna'mAMthI :- vyavahAra vinaya - "koI jIvanuM mArAthI apamAna na thAo. je anyanuM sanmAna kare che te pote ja sanmAna pAme che. je paranuM apamAna kare che te pote ja apamAna pAme che. sarva sAthe mIThAM vacane bolavuM te vinaya che. koI jIvano tiraskAra na karavo te paNa vinaya ja che. potAne ghera Ave teno yathAyogya satkAra karavo. koIne sAme jaI teDI lAvavA. koIne dekhIne UbhA thavuM. koIne eka hAtha mAthe caDhAvI salAma bharavI. koInuM "Avo, Avo, Avo!" ema traNavAra kahI svAgata karavuM. koIne mAna ApIne pAse besAravA. koIne besavA Asana ApavuM. koIne 'Avo, beso' kahevuM. koIne kuzaLatA pUchavI. koIne kahevuM ke "ame ApanA chIe, koI AjJA-sevA pharamAvo, jamavA padhAro, pANI lAvuM? A ApanuM ja ghara che. A ghara ApanA paghAravAthI pAvana thayuM. ApanI kRpA amArA upara sadAya che tevI raho.' ityAdi vyavahAravinaya che." (pR.171) "upadezaprAsAda bhASAMtara bhAga-3'mAMthI :- "atithine anna, nivAsa, vastra ane pAtra vagere vastuonuM dAna karavuM te atithisaMvibhAga nAme vrata kahevAya che." atithine bhaktipUrvaka nirdoSa annadAna Ape,paNa anAdarathI Ape nahIM. kahyuM che ke anAdara, vilaMba, mukha bagADavuM, apriya vacana bolavuM ane pazcAttApa karavo - e pAMca dAtA saMbaMghI dAnanA dUSaNo che." tathA - "gharmamAM dAnadharma mahA tejasvI che; te jo supAtre ApyuM hoya to svAti nakSatranuM chIpamAM paDeluM jaLa jema motI thAya che tema te saphaLa thAya che." vaLI kahyuM che ke "AnaMdanA azru Ave, romAMca khaDA thAya, bahumAna kare, priya vacana bole ane supAtranI anumodanA kare - e pAMca dAnanAM AbhUSaNa che." AtmAne tAravAnI buddhithI dAna ApIne pachI jamavuM te devabhojana che ane te sivAyanuM pretabhojana che. dAnamAM paNa je supAtradAna che te moTA phaLane ApanAruM che. kahyuM che ke - 231 Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti 'koIne vitta (ghana) hoya, koIne citta hoya ane koIne te baMne vAnAM hoya; paNa citta, vitta ne pAtra e traNa vAnAM to puSpavaDe ja prApta thAya che.'' karNarAjAnuM dRSTAMta - karrarAjA ghaNo dAtAra hato. dAna karavAthI mokSa vagere sukha maLe che evuM mAnI te hamezAM prabhAte so bhAra suvarNa ApIne pachI siMhAsanathI UThato hato. eka vakhate rAjA karNane satpAtrane dAna ApavAnI icchA thaI. te divase prabhAte koI be cAraNa ke jemAM eka zrAvaka hato ane eka mithyAtva dharmathI vAsita hato te prathama AvyA. temane joI karNe vicAryuM ke Aje mAre prathama satpAtrane dAna ApavuM che; kAraNa ke tethI sadgati maLe che. kahyuM che ke - "anna ApanAranA hAtha nIce tIrthaMkara paNa hAtha dhare che. tevuM dAna jo pAtrane ApeluM hoya to te mahAphaLa Ape che.'' AvA vicArathI pAtranI parIkSA karavA mATe karNe dAna ApyuM nahIM. eTalAmAM temAMthI eka cAraNa bolyo - 'rAjA karNa! pAtranI parIkSA zuM karo cho? je mAgavA Ave tene Apo; varasAda varase che te zuM sAruM sthAna ke naThAruM sthAna joIne vase che?' te sAMbhaLI karNe kahyuM - amRtta "varasAda bhale jyAM tyAM varase, paNa tenA phaLa juo. theMturAne viSe viSa thAya che ane zeraDImAM jevo rasa thAya che. eTalo aMtara kupAtra ane supAtra dAnamAM samajavo.' sarva jJAnamAM annanuM dAna ati moTuM che. kahyuM che ke - ''sarva prANIonA prANa anna vaDe ja rahelA che tethI annadAna karanAra pRthvImAM zreSTha che ane tene vidvAno prANadAtA kahe che.'' vaLI "prANIonA prANa anna che, anna te ja aneka sukhano sAgara che; tethI annadAna jevuM koI bIjuM dAna thayuM nathI ane thaze paNa nahIM'' "pAtramAM sarvathI uttama pAtra muni che, madhyama pAtra uttama zrAvaka che ane jaghanya pAtra avirati samyagdaSTi che.'' satpAtrano yoga thAya to tene ApIne pachI jamavuM, ane jo tevo yoga na thAya to bhojana vakhate gharanI bahAra AvI dizAvalokana karIne pachI jamavuM. A pramANe atidhine ApeluM svalpa dAna paNa caMdanabALA, zreyAMsa ane nayasAranI jema bahu phaLane ApanAruM thAya che.'' (pR.69,71) 329. gupta vAta prasiddha karuM nahIM. (gR.u) koIpaNa vyaktinI gupta vAta hoya te koIne kahyuM nahIM. guptavAta eTale je na kahevA yogya evI vAta. te kahevAthI koInA maraNanuM kAraNa paNa thaI jAya. 'upadezaprAsAda bhASAMtara bhAga-2'mAMthI - gupta vAta pragaTa ka2vAnuM phaLa puNyasAranuM dRSTAMta - "varNapura nAmanA nagaramAM puNyasAra nAme zreSTha raheto hato. eka vakhate te potAnI strInuM ANuM vALavA sasarAne ghera gayo. te strI koI bIjA puruSa sAthe rAgI thayelI hatI, tethI javAne AnAkAnI karatI hatI. tathApi puNyasAra zeThe tene haTha karIne lIdhI. mArgamAM te vaNika tRSAtta thavAthI koI kUvA upara pANI bharavA gayo. te kUvAmAMthI jaLa kheMcato hato evAmAM pachavADe rahelI strIe tene kUvAmAM nAkhI dIdho, ane pote pAchI pitAne ghera AvI gaI. pitAe taratamAM ja pAchI AvavAnuM kAraNa pUchyuM, eTale kahyuM ke, "mArgamAM mArA patine coroe luMTI lIdhA ane tene mAryA haze ke zuM thayuM haze tenI khabara nathI. huM to nAsIne ahIM AvI chuM.'' pachI te strI pitRgRhamAM rahI svecchAe vartavA lAgI. 232 Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti ahi~ puNyasAra kUvAmAM thoDuM jaLa hovAthI upara ja rahyo. tene koI musApharoe kheMcIne bahAra kADhyo. te pharIvAra pAcho zvasuragRhe gayo. sarva lokoe mArganI vArtA pUchI; tyAre teNe kahyuM ke, 'mane coroe lUMTI lIdho paNa jIvato mUkyo ane mArI strI nAsIne ahIM AvatI rahI te sAruM thayuM.' A pramANe teNe potAnI strInuM guhya (marma) DhAMkIne vArtA kahI, tethI te strI tenA para vizeSa rAgavALI thaI. pachI tene laIne te vaNika ghera Avyo. gADha premI thayelA daMpatIne eka putra thayo. anukrame putra moTo thayo. eka vakhate puNyasAra zeTha bhojana karatA hatA tevAmAM pracaMDa pavanano vaMToLiyo AvavAthI tenA bhANAmAM raja paDavA mAMDI, tyAre strIe AvIne potAnA vastrano cheDo ADo rAkhyo. te vakhate puNyasArane tenuM pUrva caritra yAda AvyuM, tethI kAMIka hAsya thayuM. putre ekAMte jaIne pitAne hAsyanuM kAraNa pUchyuM. putrano ghaNo Agraha thavAthI pitAe tenI pAse mAtAnuM pUrva caritra kahI dIdhuM. anyadA sAsuvahune paraspara kalaha thayo. eTale ekabIjAnI marmanI vAto ughADI karavA mAMDI. te prasaMge vahue potAnA pati pAsethI sAMbhaLelI vAta maheNAnA rUpamAM kahI dIdhI. te sAMbhaLatA ja sAsunA manamAM vicAra Avyo ke, 'aho ! mArA patie ATalA vakhata sudhI mArI guhya vAta gupta rAkhI chevaTe A vahu AgaLa pragaTa karI, tethI mAre have jIvIne zuM karavuM? AvuM ciMtavI gaLe phAMso bAMghI te mRtyu pAmI. te / joI puNyasAra zeThe paNa dehatyAga karyo. tevo banAva joI zreSThIputrane vairAgya thayo, tethI te potAnI strIne choDI daI dIkSA laIne cAlI nIkaLyo. uparanI kathA sAMbhaLI koIe koInI gupta vAta pragaTa karavI nahIM. jeo bIjAnA guhyane DhAMke che teo kharekhara dhanya che.'' (pR.55) 'dharmAmRta"mAMthI - jaina dharmanI niMdA aTakAvavA coranA paNa doSo DhAMkyA jinendrabhaktanuM dRSTAMta - 'saurASTra dezamAM pATalIputra nagaramAM rAjA yazodhara ane rANI sumitrAno putra suvIra nAme hato. te sAta vyasanano sevanAro thayo tethI potAnA jevA vyasanI ane corono AgevAna thayo. tevAmAM tenA sAMbhaLavAmAM AvyuM ke pUrva tarapha gauDa prAMtamAM tAmralisa nagarImAM jinendrabhakta zreSThIe eka atyaMta kiMmatI vaiGUryamaNinI pArzvanAthanI pratimA karAvIne sAta mALavALA makAnamAM uparanA mALe ghaNA rakSako sahita rAkhI che. suvIre lobhathI potAnA mANasone pUchyuM ke koI te maNi lAvI Ape tevo che ? tyAre sUrya nAmano cora bolyo ke emAM zuM che ? huM to kaho to indranA mugaTano maNi paNa lAvI ApuM. pachI te core kapaTathI kSullakano veSa dhAraNa karyo ane ghaNA kAyakleza pUrvaka gAma nagara vaTAvato lokomAM pUjyabuddhi upajAvato nAmAMkita thato tAmralipta nagare pahoMcyo. tenI khyAti sAMbhaLIne jinendrabhakta zeTha tene jovA gayA ane tenA vacanathI tenA para zraddhA thavAthI jinendrabhakta zreSThIe tene potAne tyAM rAkhyo ane pachI teNe mAyAthI nA pADavA chatAM potAnI pArzvanAtha pratimAno rakSaka banAvyo. eka vakhata kSullakane pUchIne te zreSThI samudrayAtrA karavA mATe javA taiyAra thayA, ane e rIte gAma bahAra udyAna sudhI pahoMcI tyAM rAtri rahyA. ahIM gharanA mANaso sAmAna pheravavA vageremAM rokAyelA jANI te kSullake ardhI rAte maNinI pratimA laIne javA mAMDyuM. paraMtu te maNinA tejathI rastAmAM koTavAla tene pakaDavA pAchaLa paDyo ane bUmo pADI. tethI nAsI javAnuM azakya thavAthI te jinendrabhakta hatA tyAM jaI temane zaraNe gayo. zreSThI badho kolAhala sAMbhaLIne samajI gayo ane tene cora jANIne paNa 233 Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti darzananI niMdA na thavA teno doSa DhAMkavA bolyA ke, ANe mArA kahevAthI ahIM maNi ANelo che. tame baghAe A mahA tapasvInI viDaMbanA karIne bhUla karI che. tyAre teo badhA kSullakane namIne jatA rahyA; ane zreSThIe tyAra pachI te kSullaka corane rAtorAta rajA ApI. A mujaba anya samyakadraSTie paNa baLahIna ane ajJAna sAgharmIo vaDe gharmamAM lagADelA doSonuM pracchAdana karavuM joIe." (pR.93) 330. prasiddha karavA yogya gupta rAkhuM nahIM. jemAM sarvanuM hita rahyuM hoya te vAta prasiddha karavI. jemake gharamAM Aga lAgI hoya athavA corI thaI hoya to evI vAta zIdhra prasiddha karavAthI teno upAya thaI zake paNa gupta rAkhavAthI nahIM. upadezaprAsAda bhASAMtara bhAga-4'nA AghAre : bhadrika nokaranuM draSTAMta - "eka bhadrika chokaro hato. te eka ThAkorane tyAM nokarI karato hato. eka divasa ThAkoranI strIe ThAkorane jamavA mATe bolAvavA tene mokalyo. teNe sabhAmAM AvI jorathI kahyuM ke gheMsa banI gaI che mATe tamane jamavA bolAve che. te sAMbhaLI ThAkorane zarama AvI. tethI te chokarAne ThAkore kahyuM ke AvI vAta sabhAmAM mArA kAnamAM kahevI. pachI eka divasa gharamAM Aga lAgI. tethI ThAkoranI strIe kahyuM ke jA jhaTa ThAkorane bolAvI lAva. tyAre sabhAmAM AvI te ThAkoranA kAnamAM kahevA lAgyo ke gharamAM Aga lAgI che mATe bolAve che. tyAre ThAkore tene kahyuM ke AvI vAta to doDIne darathI ja kahevI. paNa enAmAM buddhi nahIM hovAthI pharI AvI bhUlo te karyA karato tethI tene kADhI mUkyo. ema prasiddha karavA yogya vAtane gupta rAkhuM nahIM. (pR.106). 331. vinA upayoga dravya rahyuM nahIM. (gR0u bra0) vinA upayoga eTale prayojana vagara dravya rajuM nahIM eTale jo upajIvana sukhe cAlI zakatuM hoya to AtmArthIne tenuM koI vizeSa prayojana nathI. mATe vinA upayoga dravya raLe nahIM. "zrImad rAjacaMdra'mAMthI - "1. jene gharma saMbaMghI kaMI paNa botha thayo che, ane raLavAnI jene jarUra nathI, teNe upAdhi karI raLavA prayatna na karavuM joIe. 2. jene gharmasaMbaMghI bogha thayo che, chatAM sthitinuM duHkha hoya to banatI upAdhi karIne raLavA teNe prayatna karavuM joIe. (sarvasaMgaparityAgI thavAnI jenI jijJAsA che tene A niyamothI saMbaMdha nathI.). 3. upajIvana sukhe cAlI zake tevuM chatAM jenuM mana lakSmIne mATe bahu jhAvAM nAkhatuM hoya teNe prathama tenI vRddhi karavAnuM kAraNa potAne pUchavuM. to uttaramAM jo paropakAra sivAya kaMI paNa pratikULa bhAga Avato hoya, kiMvA pAriNAmika lAbhane hAni pahoMcyA sivAya kaMI paNa AvatuM hoya to manane saMtoSI levuM; tema chatAM na vaLI zake tema hoya to amuka maryAdAmAM AvavuM. te maryAdA sukhanuM kAraNa thAya tevI thavI joIe." (va.pR.179) je prANIne parigrahanI maryAdA nathI, te prANI sukhI nathI. tene je maLyuM te ochuM che kAraNa jeTaluM maLatuM jAya teTalAthI vizeSa prApta karavA tenI icchA thAya che. parigrahanI prabaLatAmAM je kaMI maLyuM hoya tenuM sukha to bhogavAtuM nathI paraMtu hoya te paNa vakhate jAya che." (va.pR.76) 234 Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mananIti jeo kevaLa lakSmIne upArjana karavAmAM kapaTa, lobha ane mAyAmAM mUMjhAyA paDyA che te bahu duHkhI che. teno te puro upayoga ke adhUro upayoga karI zakatA nathI, mAtra upAdhi ja bhogave che. te asaMkhyAta pApa kare che. tene kALa acAnaka laIne upADI jAya che. adhogati pAmI te jIva anaMta saMsAra vadhAre che. maLelo manuSyadeha e nirmUlya karI nAkhe che jethI te niraMtara duHkhI ja che. (va.pU.106) 'boghAmRta'bhAga-1'mAMthI :- A bhavanuM bheguM kareluM ahIM ja paDyuM rahe sikaMdaranuM dRSTAMta - "sikaMdare ghaNI laDAIo karI, dezo jItyA, aDhaLaka ghana ekaThuM karyuM. chevaTe roga thayo. keTalAya vaidyo AvyA, koI maTADI na zakyA. pachI teNe pazcAttApa karyo. AvuM thavAnuM jANyuM nahotuM, nahIM to huM ATaluM badhuM zA mATe karata? sAthe Ave evuM kaMI na karyuM! pachI bhaMDArIne bolAvI hIrA mANeka badhuM kaDhAvyuM. sikaMdaranI AMkhomAMthI AMsu AvavA lAgyAM. pachI teNe vicAryuM ke mAre to evuM thayuM, paNa have bIjA jIvo na bhUle evuM karavuM. te mATe teNe rAjyanA mANasone kahyuM ke huM maruM tyAre mane smazAne laI jatI vakhate mArA hAtha bahAra rAkhajo, jethI lokone lAge ke bAdazAha khAlI hAthe Avyo ane khAlI hAthe gayo. ane vaLI kahyuM ke hakImo hoya tenAM khabhA upara mArI ThAThaDI mUkajo jethI lokone lAge ke ATalA badhA hakImo hovA chatAM marI gayo, hakImo kaMI na karI zakyA. ethI vairAgya thaze. paNa anArya deza eTale koIne evuM na lAgyuM. evuM ApaNuM na thAya e sAcavavuM, lakSa thaI jAya ke A ja karavuM che, to bhale AjIvikA mATe karavuM paDe, paNa navarAza maLe tyAre satsaMga kare. mAre moTo javuM che evuM dhyeya hoya to e thAya.'' (bI.1 pR.195) mokSamALA vivecana'mAMthI : : sarasvatIcaMdranuM dRSTAMta - ''sarasvatIcaMdra'nA lekhaka zrI govardhanarAme cAlIzamA varSe vakIlAta choDavI ema nakkI kareluM. cAlIzamAM varSe vakIlAta jAmI tyAre choDI dIdhI. maryAdAvALAne kalpanA vadhe nahIM. maryAdA karI hoya to vadhArenA saMkalpa vikalpa aTakI jAya.'' (pR.63) 'upadezaprAsAda bhASAMtara bhAga-2'mAMthI - parigrahamAM Asakta prANI kayuM pApa na kare! cAra mitronuM dRSTAMta - "vasaMtapuramAM brAhmaNa, kSatriya, vaNika ane sonI e cAra jJAtinA cAra mitro hatA. teo dravya meLavavAne mATe dezAMtara cAlyA. mArgamAM rAtri paDatAM eka udyAnamAM vaDavRkSanI nIce vizrAMta thayA. tyAM te vRkSanI zAkhA sAthe laTakato eka suvarNano puruSa teonA jovAmAM Avyo. te suvarNa puruSa bolyo ke, huM artha chuM paNa anarthane ApanAra chuM.' te sAMbhaLI teoe bhaya pAmIne teno tyAga karyo. paraMtu sonIthI teno lobha mUkAyo nahIM, eTale sonIe te puruSane 'paDa' ema kahyuM, eTale te paDyo. sonIe bIjAothI chAno tene eka khAImAM gopavyo, paNa sarvanI dRSTi tenA para paDI. pachI AgaLa cAlatAM be jaNa koI gAmanI bahAra rahyA ane be jaNane gAmamAM bhojana levA mokalyA. je be bahAra rahyA hatA temaNe ciMtavyuM ke, 'ApaNe gAmamAM gayelA be Ave ke temane mA2Ine peluM 235 Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti suvarNa levuM'. be jaNA je gAmamAM gayA hatA temaNe ciMtavyuM ke, "ApaNe annamAM viSa bheLavIne laI javuM ke je khAIne bahAra rahelA be mRtyu pAme to ApaNane bene badhuM suvarNa maLe.' AvA vicArathI teo viSAnna laIne bahAra AvyA. jevA teo pelA benI pAse AvyA ke te baMnee saMketa pramANe temane khaDugathI mArI nAkhyA. pachI peluM viSAtra teo jamyA ke teo paNa mRtyu pAmI gayA. A pramANe cAre mRtyu pAmyA. AvI je Rddhi te pApaRddhi samajavI. uparanuM draSTAMta sAMbhaLI bhavi prANIoe hamezAM potAnI samRddhi gharmakAryamAM vAparavI. "mArI pAse alpa ghana che.' ityAdi kAraNane laIne gharmakArya karavAmAM vilaMba karavo nahIM. kahyuM che ke, thoDAmAMthI thoDuM paNa gharmakAryamAM vAparavuM. vaghAre dravya thavA upara mulatavI rAkhavuM nahIM. kAraNa ke icchA pramANe dravyanI zakti kyAre thaze teno koI nizcaya nathI." vaLI kahyuM che ke, "AvatI kAlanuM kAma Aja karavuM, ane madhyAnha karavAnuM hoya te savAre karavuM, kAraNake mRtyu evI rAha jotuM nathI ke ANe sukRtya karyuM che ke nathI karyuM?" keTalAka jIvo kRpaNatAthI dravyanI hAninA bhayavaDe gharmakAryamAM dravyano vyaya karatA nathI temaja parigrahanuM parimANa paNa karatA nathI, teone mRtyu acAnaka AvIne upADI jAya che. teo badhuM ahIM ja mUkI parigrahanI mUccha vaDe durgatine sAthe che. mATe vinA upayoga dravya rajuM nahIM. 332. ayogya karAra karAvuM nahIM. (gR0) ayogya rIte koInI pAse karAra eTale kabulAta athavA dastAveja vagere karAvuM nahIM. jema kaMse karyuM hatuM tema kabulAta karAvuM nahIM. 'triSaSTi zalAkA puruSa caritra'nA AghAre - vasudevanuM draSTAMta - bananAra te pharanAra nahIM. "vasudevanA lagna devakI sAthe thayA pachI kaMse potAnI nagarImAM AvI te nimitte utsava mAMDyo. devakI kaMsanI bahena hatI. te vakhate kaMsanA bhAI atimukta muni kaMsane tyAM vahoravA paghAryA. tyAre kaMsanI strI jIvayazA dArU pIdhelI hatI. tethI bolI ke Avo devarajI nRtya karo, ema kahI te munine gaLe vaLagI paDI. tyAre muni bolyA jeno tame A utsava karo cho teno sAtamo garbha A kaMsa ane jarAsaMghano nAza karanAra thaze. te sAMbhaLIne jIvayazAno nazo utarI gayo ane kaMsane jaIne kahyuM ke munie ema kahyuM che ke devakIno sAtamo garbha te tamane mAranAra thaze. pachI kaMsa vasudeva pAse ayogya karAra eTale vacana levA mATe Avyo ane kahyuM ke he mitra! tamArA je putro thAya te mane ApavA. te sAMbhaLI vasudevane khabara na hovAthI temaNe vacana ApI dIdhuM. tethI cha putrone kaMse patthara upara aphALIne mArI nAkhyA. paNa kharI rIte te chae putro nAgazeThane tyAM moTA thayA. devatAe sulatAnA mRtaka putrone devakI pAse mukyA ane devakInA jIvaMta putrone sulatAne tyAM mUkyA. temAM sAtamo putra zrI kRSNa gokuLamAM naMdane tyAM moTo thayo. mATe je bananAra che te pharanAra nathI ema jANIne koI pAse ayogya karAra karAvuM nahIM. 333. vadhAre vyAja lauM nahIM. vaghAre vyAja levAthI sAmAnI mUDI ja khavAI jAya evuM vyAja lauM nahIM. paisAnI jarUra paDye 236 Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mananIti potAnA dAgInA ke gharanA vAsaNa mUkavA Ave tenI pAsethI vadhAre vyAja lauM to te bicArA UMcA ja na AvI zake; mATe vadhAre vyAja lauM nahIM. loko garIbo pAsethI pAMca TakA ke daza TakA sudhI vyAja le che. AvI rIte vadhAre vyAja levAthI tenI AMtaraDI kakaLe che. tenI hAyathI vadhAre vyAja lenAra A bhavamAM ke parabhavamAM sukha pAmato nathI paNa duHkhanuM kAraNa UbhuM kare che. 334. hisAbamAM bhulAvuM nahIM. - 'sola paMcyA paMcyAsI' be mUkyA chUTanA, lAvo tyAMzI rUpiyA.' evI rIte hisAbamAM bhulAvuM nahIM. 'upadezaprAsAda bhASAMtara bhAga-5'mAMthI :- bharavADaNane chetarI paNa ghebara jamAI jamyA AbhirIvaMcaka vaNikanuM dRSTAMta - ''koI gAmamAM eka vaNika hato, te dukAne besIne haMmezAM vepAra karato. ekadA tenI dukAne koI ati saraLa svabhAvanI AbhIrI (bharavADaNa) be rUpiyA laIne kapAsa levA AvI. teNe vaNikanA hAthamAM be rUpiyA ApI teno pAsa ApavA kahyuM. eTale te vizeke "hAlamAM kapAsa bahu moMgho che'" ema kahIne ardhA artho rUpiyAnI be ghAraNo toLIne eka rUpiyAno kapAsa tene Apyo. te ati saraLa svabhAvavALI AbhIrI "be vakhata jokhI ApavAthI be rUpiyAno mane kapAsa Apyo.'' ema jANI te kapAsa laIne jaladI potAne ghera gaI. pachI te vaNike vicAryuM ke "Aje eka rUpiyo phogaTano maLyo che, mATe Aje to huM tenuM uttama bhojana jam''. ema vicArIne te rUpiyAnuM ghI, khAMDa, ghauM vigere kharIdIne ghera mokalyuM ane potAnI strIne tenA ghebara karavAnuM kahevarAvyuM. te strIe ghebara taiyAra karyAM; tevAmAM bIjA koI gAmamAM raheto teno jamAI potAnA mitra sahita kAMI kAma sAruM tyAM Avyo. tene joIne harSita thayelI pelA vaNikanI strIe te bannene ghebara jamADyA. strIone jamAI upara ati sneha hoya che.' teo jamIne gayA pachI te vaNika bhojanane mATe ghera Avyo, tyAre haMmezanI jevuM svAbhAvika bhojana joIne teNe potAnI strIne pUchyuM ke "he priyA! teM Aje ghebara kema karyA nahIM? strIe javAba Apyo ke "he svAmI ! ghebara to karyA hatA, paNa te satpAtrane jamADyA che. Aje kAMI kAma mATe ApaNA jamAI tenA mitra sahita ahIM AvyA hatA, tene javAnI utAvaLa hatI, tethI tene te ghebara jamADyA che." te sAMbhaLIne vaNika khedayukta thaI vicAra karavA lAgyo ke "meM bIjAne mATe thaIne bicArI AbhIrIne nakAmI chetarI. tene chetaravAnuM pApa mane lAgyuM, ane ghebara to bIjAe khAdhA. mUrkha mANaso strI putrAdikane mATe atyaMta pApa karma kare che, paNa te pApanuM phaLa to tene potAne ja bhogavavuM paDe che.'' ema vicArI te gAma bahAra jaIne dehaciMtA karI pAcho vaLatAM sUryanA tApa vaDe glAni pAmavAthI eka vRkSa nIce vizrAnti levA beTho; tevAmAM koI munine gocarI jatA joIne teNe kahyuM ke ">> pUjya ! ahIM Avo. jarA vizrAMti kyo ane mArI eka vAta sAMbhaLo.' te sAMbhaLIne jJAnI munie kahyuM ke "huM mArA potAnA kArya mATe utAvaLe jAuM chuM tethI rokAIza nahIM.'' vabrika bolyo ke ''hai mahArAja! zuM bIjAne kAme paNa koI jatA haze ke jethI Apa evuM bolyA ke - huM mArA potAnA kArya mATe jAuM chuM?'' muni bolyA ke "bIjAnA kArya mATe ghaNA jIvo kleza pAme che; temAM prathama to strIputrAdikane mATe kleza pAmato evo tuM ja dRSTAMtarUpa che.'' A ekaja vAkyathI pratibodha pAmIne te vaNike munine kahyuM ke "Apa tapanuM pAraNuM 237 Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti vigere karo, pachI huM ApanI pAse AvIza." pachI muni nirdoSa AhAravaDe dehane bhADuM ApIne svAdhyAya dhyAna karavA lAgyA. te vakhate te vaNike temanI pAse jaI gharmanuM zravaNa karyuM. gurunA upadezathI pratibodha pAmelA vaNike gurune kahyuM ke "he guru! baMvarganI rajA laIne dIkSA levA mATe huM ahIM pAcho AvuM tyAM sudhI Apa ahIM ja rahejo." ema kahIne ghera jaI teNe sarva svajanone tathA potAnI strIne kahyuM ke "A dukAnanA vyApArathI mane ghaNo alpa lAbha maLe che, mATe ghaNo lAbha meLavavA sAruM mAre paradeza vyApAra karavA javuM che tene mATe ahIM be sArthavAha che. temAM eka sArthavAha evo che ke te potAnuM ghana ApIne icchita nagaramAM laI jAya che ane meLavelA ghanamAM pote bhAga letA nathI; ane bIjo sArthavAha evo che ke potAnuM ghana Apato nathI ane tenI sevA karatAM te prathamanuM upArjana kareluM sarva ghana paNa laI le che, to tame sarva kaho ke huM kayA sArthavAhanI sAthe jAuM? tyAre sarva bolyA ke "tame pahelA sArthavAhanI sAthe jAo." te sAMbhaLIne te vaNika sarve baMghuone laIne bahAra udyAnamAM Avyo. tyAM baMghuoe "sArthavAha kyAM che?" ema pUchyuM tyAre te bolyo ke "A vRkSanI nIce beThelA siddhapurInA sArthavAha A sAdhu che. te potAnA gharmarUpI ghanane ApIne hamezAM vyApAra karAve che, ane temAM je lAbha maLe che temAMthI te lezamAtra paNa grahaNa karatA nathI. tethI AnI sAthe izkelI evI muktipurIe huM jaIza. bIjo sArthavAha te strI, svajana vigare jANavA. te pUrvanuM gharmarUpI ghana laI le che, ane navuM ghana bilakula ApatA nathI; mATe tame ja mane AnaMdathI kahyuM che ke pahelA sArthavAhanI joDe jAo; tethI huM tamArA saveno saMbaMdha mUkIne A munino Azraya karuM chuM." (pR.153) aMtarAyakamenI pUjAmAM paNa A vAta Ave che ke - naigama eka nArI dhUtI paNa, ghebara bhUkha na bhAgI; jamI jamAI pAcho vaLIo, jJAnadizA tava jAgI."bhulyo bAjI 335. sthaLa hiMsAthI AjIvikA calAvuM nahIM. anAjanI dukAna, davAonI dukAna, kaMdoInI dukAna vagere karuM nahIM. emAM skUla rIte hiMsA thAya che. khetI karavI, jaMtunAzaka davAo vecavI, mAMsano vyApAra karavo, pazuonI ghAta thAya tevA kArakhAnA nAkhavA vagere hiMsAnA vepArathI AjIvikA calAvuM nahIM. upadezaprAsAda bhASAMtara bhAga-2'mAMthI :- sthaLa hiMsAnuM phaLa narakagati macchImAra coranuM draSTAMta - "koI sAdhu rAtre potAnA ziSyone pUrvagata vAcanA ApatA hatA. te prasaMgamAM eka vakhate temaNe potAnA ziSyane "amuka cUrNa auSadhi vigerenA prayogathI samudghima masyAdika jIvonI utpatti thAya che ema kahyuM. te vAta tyAMthI cAlyA jatA eka corI karavA nIkaLelA macchImAra sAMbhaLI, ane te cUrNano prayoga manamAM ghArI laIne ghera gayo. pachI teNe te pramANe karyuM, eTale ghaNA matsyonI utpatti thaI, tethI harSa pAmIne te mAchI nitya teja prayogathI potAnA kuTuMbanuM poSaNa karavA lAgyo. evI rIte karatAM ghaNo kALa cAlyo gayo. eka vakhate te vidyAcora mAchI muni pAse Avyo, ane munine namaskAra karIne bolyo ke - "he svAmI! tamArA prasAdathI huM sahakuTuMba sukhe jIvuM chuM ane te rIte dukALa vigere saMkaTanA vakhatamAM aneka jIvono upakAra thaze." muni bolyA - "kevI rIte?" core kahyuM ke - 238 Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti 'pUrve tame rAtre ziSyonI AgaLa cUrNaprayogathI jIvotpatti kahI hatI, te mArA sAMbhaLavAmAM AvI hatI. tyArathI te prayogavaDe huM sukhe jIvuM chuM." te sAMbhaLI muni manamAM potAnA pramAdadoSanI niMdA karatA satA paraMparAe atyaMta pApanI vRddhi thavAno nizcaya jaNAvAthI te macchImAra pratye bolyA- "huM tane bIjo tethI paNa zreSTha upAya batAvuM te sAMbhaLa - amuka amuka dravyano yoga meLavI, ekAMte oraDAmAM besI, tenA kamADa baMgha karI, madhya bhAge rAkhelA jaLa vigeremAM te cUrNa nAkhavuM, eTale suvarNa sarakhA varNavALA masyo utpanna thaze. tenuM bhakSaNa karavAthI tAruM zarIra paNa puSTa thaze." te sAMbhaLI te mAchI potAne ghera gayo ane gurunA kahevA pramANe cUrNa taiyAra karI oraDAmAM peTho. pachI teno prayoga karatAM temAMthI eka vyAvra utpanna thayo. te tenuM bhakSaNa karI gayo, jethI te pApI mRtyu pAmIne narake gayo ane muni te pApanI AlocanA karI svarge gayA. (pR.42) "pavitra dehavALA gRhastha aparAdhI evA paNa trasa jIvone haNavA nahIM, to niraparAdhI jIvone to kema ja haNAya? koI buddhimAna DhImare matsyano vagha karatAM potAnI aMgulino cheda thayo, te uparathI zastravaDe hiMsA karavI ja teNe choDI dIdhI" te kathA A pramANe che - DhImaranuM draSTAMta - "pRthvIpura nagaramAM eka DhImara raheto hato, te matsya mAravAne icchato nahoto, tathApi tenA svajanavarge tene jALa vigere ApIne matsya mAravA baLAtkAre mokalyo. te jALamAM masyo laIne Avyo. svajanoe tene matsya cIravAne tIkSNa zastra ApyuM. te zastrathI matsyono vagha karatAM tenI AMgaLI kapAI gaI. tenI vedanAthI parAbhava pAmatAM teNe ciMtavyuM ke, "hiMsApriya jIvone dhikkAra che. koIne "marI jA" kahetAM paNa du:kha lAge che to hiMsA karatAM du:kha kema na lAge?" "AjathI mAre koI vagha karavo nahIM." AvuM dhyAna karatAM tene jAtismaraNajJAna utpanna thayuM. tethI pote pUrve cAritranI virAdhanA karelI tenA phaLamAM nIcakuLamAM janma pAmyo, vagere jANIne te dIkSA levAmAM utsuka thayo. ane aMte zukladhyAna vaDe zreNi mAMDIne tatkALa kevaLajJAna pAmyo. (pR.44) 336. dravyano khoTo upayoga karuM nahIM. ghaNA paisAvALAnA chokarAone temanA mAbApa icchA pramANe hAthamAM paisA Ape to sAte vyasanomAM paNa kusaMgatine laIne durupayoga karI de. ghanavAnonA chokarAone khabara nathI ke paisA pedA karavAmAM keTalI muzkelI paDe che. e paisAno saduupayoga kare to keTalo lAbha thAya? jJAnadAnamAM, AhAradAnamAM, auSaghadAnamAM ke abhayadAna vageremAM ke koI duHkhI hoya athavA koI sAgharmIbhAIne jarUra hoya to temAM madada kare athavA sAta kSetramAM teno upayoga kare to kevuM suMdara phaLa Ave. jarUra paDe to lAkho kharce ane jarUra na hoya to pAMca rUpiyA kharcatA paNa vicAra kare tenA para eka draSTAMta che te nIce pramANe - "hitazikSAnA rAsanuM rahasya'mAMthI - "sujJa manuSya pUrva puNyavaDe pAmelA dravyanA cAra vibhAga kare che. eka bhAga bhUmimAM athavA bIje jALavI rAkhe. eka bhAga vyApAramAM roke, eka bhAga puNyakAryamAM vApare ane eka bhAgathI vyavahArika kharca calAve. kartA kahe che A bAbatamAM ATaluM badhuM kahevAnI jarUra to nathI, kAraNa ke ghana ane AtmA kone vahAlA nathI? saune vahAlA che, tethI tenA rakSaNa mATe to sau banato prayatna kare ja che. 239 Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti chatAM sujJa janone jo dravya maLatuM hoya to ATalA sthAnakomAM teno vyaya karatAM hisAba na gaNavo. 1. sarjana mATe, 2. mitra mATe, 3. suzIla strI mATe, 4. nirdhana bAMdhava mATe, 5. gharmakAryamAM, 6. vivAdamAM, 7. kAMI kaSTa AvI paDyuM hoya tyAre ane 8. ripune dura karavA mATe. A ATha kAryamAM gaNyA vinA dravya vAparavuM. paraMtu te saMbaMdhI keTaloka viveka karavA yogya che, te AgaLa batAvavAmAM Ave che. gRhastha uparokta ATha bAbatamAM dravya kharcatAM lekhuM na kare, arthAt zaktinAM pramANamAM jema bane tema vadhAre kharce ema kahyuM che, paraMtu te sAthe eTaluM yAda rAkhavuM ke uttama puruSa kumArge eka koDI jatI hoya to paNa javA na de; hajAra sonaiyAnI rakSA kare teTalI tenI kare, ane sArA kAryamAM lAkhano kharca karatAM paNa vicAra na kare. A pramANenuM vartana hoya tenI pAse lakSmI akhaMDa rahe che. teno keDo te mUkatI nathI. A hakIkatanA saMbaMdhamAM eka draSTAMta che te A pramANe - subuddhizeThanuM draSTAMta - jarUra jaNAe lAkha kharcIe, nahIM to eka paiso paNa nahIM. vasaMtapura nAmanA nagaramAM subuddhi nAme eka zreSThI raheto hato. tene eka putra hato. tene moTA zrImaMtane tyAM paraNAvyo. tenI strI ghare AvI. subuddhi zeTha bahu vicArazIla hato, tethI kadI telanuM TIpuM jamIna upara paDI gayuM hoya to te laIne joDA upara copaDato hato. AvI tenI ceSTA joIne vahu vicAravA lAgI ke huM kyAM AvA kRpaNane ghera AvI? ahIM mArA koDa kema pUrA paDaze? A gharano ghaNI to Avo kRpaNa dekhAya che. AvA sasarAnA rAjyamAM yathecchapaNe khAvuM, paheravuM ne kharacavuM te zI rIte banI zakaze? Ama vicArIne zeThanI parIkSA karavA sAruM eka divasa vahue kahyuM ke - "mAruM mAthuM bahu duHkhavA AvyuM che.' Ama kahIne AkraMda karavA lAgI. zeTha gabharAyA. ghaNA vaidyone teDAvyA, aneka prakAranA auSagho karyA, zeka karyo paNa koI rIte mAthuM duHkhatuM maDhyuM nahIM. eTale zeThe pUchyuM ke - "vahujI! Aje ja mAthuM du:khavA AvyuM che ke prathama koI koI vAra AvatuM hatuM?" eTale vahu ghIme svare bolI - koI koI vAra AvatuM hatuM tyAre sAcA motI vATIne lepa karavAthI maTatuM hatuM, zeThe kahyuM ke "jo ema maTatuM hatuM to atyAra sudhI bolyA kema nahIM ApaNA gharamAM motInI kyAM khoTa che?" ema kahI bhaMDAramAMthI thALa bharIne motI maMgAvyA ane tene bharaDavA mATe ghaMTI taiyAra karAvI; eTale vahu bolyA ke-"sasarAjI! hamaNAM to maTI gayuM che, tethI kAMI karavAnI jarUra nathI." vahunA manamAM saMdeha hato te TaLI gayo. anyadA yogya avasare vahue sasarAne pUchyuM ke- telanuM TIpuM to tame pagarakhAM upara copaDyuM ane pAchA sAcA motI bharaDavA taiyAra thaI gayA. tenuM zuM kAraNa?" eTale zeTha bolyA ke -"vahujI! lakSmInuM vazIkaraNa ja e che ke jarUrane vakhate lAkha kharacI nAkhIe ane vagara jarUrIyAte eka TIpuM paNa nakAmuM javA na daIe". A khulAso sAMbhaLIne vahu bahu khuza thaI. sasarAnI buddhi kharekharI tAttvika che ema tene khAtrI thaI. A kathA uparathI vAcakoe lakSmIno vyaya kema karavo te grahaNa karavo. AgaLa kartA kahe che ke - "jeha suNe nara prabhuvacana, vAghe buddhi apAra; zubhathAnaka ghana kharcatAM, na ghaTe e niraghAra. 1 kUvAmAMthI pANI kADhatAM, bagIcAmAMthI phaLa phula letAM ane gAya bheMsane dANa ApIne pachI dUgha dotAM te ghaTatuM nathI; paNa vRddhi pAme che. A saMbaMdhamAM vidyApati zeThano saMbaMgha che nIce pramANe - vidyApatizeThanuM draSTAMta - lakSmI to pUyavaMtanI dAsI che. eka nagaramAM vidyApati nAme 240 Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti zeTha raheto hato. tenI pAse lakSmI ghaNI hatI. paraMtu te zubha sthAnakamAM paNa ghana kharcato na hato. eka divasa rAtre lakSmIe svapnamAM AvIne tene kahyuM ke - "huM tamAre tyAM daza divasa rahevAnI chuM, pachI rahevAnI nathI, mATe tamAre je sukha bhogavavA hoya te bhogavI , lejo." zeTha tenA AvAM vacanathI cetI gayo ane bIjA divasathI puSkaLa dravya vAparavA mAMDyuM. sAte kSetramAM aDhaLaka dravya vAparyuM. aneka dInajanono uddhAra karyo tethI kIrti paNa bahu vistAra pAmI. daza divasa pUrNa thayA eTale agIyArame divase rAtre lakSmI AvI. tene joI zeThe kahyuM ke he lakSmI! tArA javAthI mane to sukha thayuM che; have huM sukhe bAraNA ughADA mUkI sUI rahuM chuM. rAjAnI ke coranI paNa bIka rahI nathI. AvA lakSaNathI ja jaMbusvAmIe tane tajI dIdhI; prabhava svAmIe paNa te ja kAraNathI tane tajIne dIkSA lIdhI; mATe mAre have tAro khapa nathI." lakSmI bolI ke - 'tame kaho cho te ThIka che, paNa huM have tamArA gharamAMthI jaI zakuM tema nathI; kAraNa ke tame mAro satpAtramAM vyaya karIne pagamAM beDI nAkhI che." A pramANe kahIne lakSmI adraSya thaI. savAre jue che to AkhuM ghara lakSmIthI bharapUra dIThuM. pachI vidyApati sArI rIte teno vyaya karavA lAgyo. te kaheto ke "mAre lakSmInuM kAma nathI paNa te jema jema vAparato tema tema lakSmI to vaghatI ja jatI hatI. te ThekANuM choDatI nahotI. lakSmI tene kahetI ke-huM to have ahIMja rahIzane tamArA caraNa sevIza." zeTha kahe ke - "tAre A gharamAM rahevuM che to mAre ahIM rahevuM nathI. A pramANe kahIne zeTha paradeza gayA, to tyAM rAjya maLyuM, ane anukrame teNe rAjya choDI dIkSA lIdhI ane pAMcame bhave mokSa saMpattine pAmyA. uparanI kathA vAMcIne uttama jIvoe sanmArge ghana kharcavuM ane pAtranI poSaNA karavI. kadI e pramANe vAparatAM dravya ghaTI jAya to zoka na karavo; dhairya rAkhavuM ane gharmAgharmano vicAra karavo ke "jo pUrve gharmanuM ArAdhana karyuM hoya to lakSmI maLe che ane agharma karela hoya to lakSmI nAza pAme che. je pApI puruSa hoya te ghana kharyA pachI zoka kare ke meM vAparyuM tethI mAruM ghana ghaTI gayuM." detAM ochuM thayuM evo vicAra to mUrNa kare che. puNyavaMta evo vicAra karatA nathI, zubhakAryamAM ghana kharce jAya che." (pR.145) kemake ghananI traNa gati che. dAna, bhoga ane nAza. je dAna Apato nathI, bhogavato paNa nathI tenI trIjI gati nAza thAya che. "sAnaH morAH nAzaH tritIyA tirmavatti vittI; ye na dadAti na bhukte tasya tritIyA gatirbhavati." 337. nAstikatAno upadeza ApuM nahIM. (10) jene AtmAnI zraddhA nathI, jene AtmAno punarjanma che temAM vizvAsa nathI, je AtmAnA nityapaNAne ke AtmA karmano kartA che, bhoktA che, mokSa che ane mokSano upAya che e cha padane mAnatA nathI evA jIvo darzanamohanA gADhapaNAne laIne nAstika matavALA kahevAya che. evI mAnyatAvALA nAstikono evo upadeza che ke A bhavamAM khAo, pIo, lahera karo kemake A zarIra paMcabhUtamAMthI utpanna thayuM che ane paMcabhUtamAM bhaLI javAnuM che. mATe nizcitapaNe bhogavAya eTalA bhogo bhogavI lo. jyAre paramakRpALudeva Adi jJAnI puruSoe AtmA che vagere cha padano AtmasiddhimAM zaMkA 241 Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti samAdhAnarUpe upadeza ApI nAstika mAnyatAnuM nivAraNa karyuM che. mATe huM koIne parabhava vagere kAMI che nahIM tethI gharma karavAnI AvazyakatA nathI evo upadeza ApuM nahIM. paNa AtmA Adi cha padanuM, chae dravyonuM astitva che tenuM draSTAMtathI nirupaNa karuM. 338. vayamAM paraNuM nahIM. (gR0) paraNavA yogya uMmara hoya chatAM jene saMsAra pratye vairAgya hoya tevA gRhasthe lagna karavA nahIM. kAraNa eka vairAgI ane bIjo rAgI hoya to meLa khAya nahIM. tethI klezanA kAraNo UbhA thAya. banneno sumeLa thAya nahIM. vyavahAramAM paNa kahevata che ke vairAgIne kanyA ApavI nahIM. ghanagirikumAranuM draSTAMta - vajasvAmInA pitA dhanagiri hatA. te vairAgI hatA. paNa zeThanI kanyAe kahyuM ke huM to ghanagIrI sAthe ja lagna karIza. pachI ghanagirinA mAtApitAe jaNAvyuM ke amAro putra kyAre dIkSA leze tenI khabara nathI, mATe tenI sAthe lagna karavAnuM mAMDI vALo. chatAM putrIe kahyuM mAre to temanI sAthe ja lagna karavA che. tethI lagna karavA paDyA. jyAre vajasvAmI mAtAnA garbhamAM hatA tyAre pitA thanagIrIe dIkSA laI lIdhI. vajasvAmIno janma thatAM sAMbhaLavAmAM AvyuM ke pitAe dIkSA lIdhI che. tethI pUrva saMskArathI raDavA mAMDyuM. ghanagiri emanA ghare vahoravA AvyA. tyAre vajakumAra bahu raDavAthI temanI mAtAe 7 1 || - kiMTALIne vajakumArane ja che, te vahorAvI dIdho. pachI pAMca varSano thayo tyAre mAtA ramakaDAM vagere laIne tene pAcho levA gaI. tyAre paNa ramakaDA na letA te ogho laIne nAcyo. tethI gurue pAMca varSanI umare tene dIkSA ApI. chevaTe vajasvAmInI mAtAe paNa dIkSA lIdhI hatI. 339. vaya pachI paraNuM nahIM. 5-60 varSanI uMmara thaI hoya pachI paraNe, to kanyA nAnI uMmaranI hoya tethI bannenI vicAraghArA maLe nahIM. kanyAne mojazokhanI icchA hoya te pote pUrI pADI zake nahIM. tethI strInA manamAM udvega rahyAM kare athavA draSTi bIje pharyA kare. je bIjIvAra lagna kare tene pahelA paraNyA hoya tenuM kuTuMba ane bIjIvAranA kuTuMbane paNa pALavuM paDe. gharamAM klezanA kAraNo UbhA thAya. vaLI potAnI uMmara thayelI hoya tethI pahelA cAlyo jAya ane pAchaLavALAne tenI karelI badhI upAdhi bhogavavI paDe. mATe vaya pachI paraNuM nahIM. upadezaprAsAda bhASAMtara bhAga-2'mAMthI - kumArapALa rAjAne rAjarSinuM biruda kumArapALarAjAnuM draSTAMta - "kumArapALa gharma prApta thayA pahelA ghaNI rAjakanyAo paraNyA 242 Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti hatA. paNa zrAvakanA vrata levA vakhate alpa AyuSyane yoge bIjI rANIo maraNa pAmI hatI ane eka bhUladevI ja jIvatI hatI. zrAvakanA vrata lIdhA pachI te paNa keTaleka kALe mRtyu pAmI. pachI temanA bahoMtera sAmaMtAdika varge ghaNI vinaMtI karI ke, "he che prajApAla mahArAjA! punaH pANigrahaNa karo.' tyAre kumArapALe kahyuM ke "have saMsAra vadhAravAnA upAyabhUta pANigrahaNanA AgrahathI saryuM. mAre AjathI mAvajIvita zIlavrata ho, ke jethI baghI kriyAo saphaLa thAya.' siddhAMtamAM kahyuM che ke, "zIlathI vrata, dAna, tapa ane niyama vagere bhale prakAre AcarelA thAya che." sAmaMtoe kahyuM "rAjana! paTarANI vinA mAMgalika upacAro zI rIte thAya? bIjA lokonI jema rAjAo rANI vagaranA kyAMya sAMbhaLyA nathI, tema joyA paNa nathI." rAjAe kahyuM, "are! zrI gAMgeya (bhIkha pitAmaha) ne kema bhUlI jAo cho? jemaNe janmathI ja pANigrahaNa karyuM nahotuM." pachI kumArapALe sAmaMtAdikathI paravarelA guru pAse jaIne temane mukhe brahmavrata aMgIkAra karyuM. tyArathI maMtrIo rAjagharma saMbaMghI mAMgalika upacAro-AratI ane maMgalapradIpa karavAno avasare rANI bhUyelladevInI suvarNanI mUrti karAvIne rAjAnI paDakhe mUkatA hatA. brahmacaryavrata grahaNa karyuM te vakhate zrIguru hemacaMdrAcArye kumArapALane rAjarSinuM birUda ApyuM hatuM. (pR.204). 340. vaya pachI strI bhogavuM nahIM. yogya uMmara thayA pachI saMsAra bhogavavo te tIvra kaSAyanAM kAraNo che. brahmadatta cakravartIe jIvyA tyAM sughI viSayonI abhilASA choDI nahIM to sAtamI narake gayo. tema ApaNe paNa maraNanA aMta sudhI viSaya pratyenI ruci maTADavA prayatna nahIM karIzuM to ApaNe paNa durgatinA bhAjana banavuM paDaze. mATe ghIme ghIme paNa bhogo pratyenI rahelI Asaktine ghaTADuM. Asakti ghaTADavA mATe khUba vAMcana vicAra vaghAruM. tenI khAsa jarUra che. jema jema vastu svarUpa samajAya tema tema parapadArtho pratye rahelI Asakti ghaTatI jAya che. "zrImad rAjacaMdra'mAMthI - "jJAnInA vacanamAM strIputrAdi bhAvone je maryAdA pachI icchatAM nirdhvasa pariNAma kahyAM che, te pariNAme pravartatAM paNa 'anaMtAbaMghI hovA yogya che. saMkSepamAM 'anaMtAbaMghI kaSAya'nI vyAkhyA e pramANe jaNAya che." (va.pR.472) "sahajasukha sAdhana'mAMthI - "he mUDha! anaMtavAra A viSaya sukho te bhogavyAM che chatAM haju tuM gharAyo nathI? tuM to kharekhara viSayAbhilASI jIvomAM ziromaNi cho. A dularbha naradeha maLyo che. temAM AryakSetra prApta thayuM che topaNa nahIM cete to he cidAnaMdarAya! tAruM azubha ja thavAnuM che. aneka kaSTo ane duHkho tAre bhogavavAM paDaze." (pR. 121) | he jIva! A naradeha pAmIne teM zI siddhi prApta karI? viSaya sukhomAM lIna rahI tene sevatAM pUrvanA sarva puNya paravArI beTho. je duSTa duHkhaprada pAMca indriyo che tene poSI poSI puSTa rAkhe che, paNa jarAavasthA AvI ke tAruM A badhuMya baLa vilaya pAmaze. krogha, mAna, mAyA ane lobha e cAre kaSAyoe tArA cittane rokI lIdhuM che. naraka ane nigodamAM jaladI javAno saMdezo tane maLI gayo che. pUrve je kamAI Avyo te to khAI gayo ane navI to eka koDInI kamAI karI nathI. navAM koI sukRta to te AcaryA nathI. tethI tArA jevo mUrkha to A jagatamAM zodhatAM bIjo koI jaNAto nathI.' (pR.124) 243 Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAnaso mAnIti - 'upadeza prAsAda bhASAMtara bhAga-2'mAMthI - vaya pachI vikAra maTe nahIM to duHkha pAme pRthvIrAja cauhANanuM dRSTAMta "savA lAkha gAmano adhipati ane dillIno svAmI pRthvIrAja cauhANa kAmAsakta thavAthI rAjyabhraSTa thayo hato. tenI hakIkata evI che ke, eka vakhate pRthvIrAja paMgurAjAnA aMtaHpuramAMthI tenI putrI saMyogitAne chaLathI harI gayo ane potAnA nagaramAM Avyo. pachI atyaMta kAmAsakta ane rAjyaciMtAthI rahita evA te rAjAnI vAta koI mleccha bAdazAhanA jANavAmAM AvI. tethI tatkALa te bAdazAhe tenA para caDAI karIne sukhe sukhe tenuM rAjya laI lIdhuM. ane tenI baMne AMkhonA popacAM soyadorAthI sIvI laI loDhAnA pAMjarAmAM tene pUryo. tyAM te mahAdu:kha pAmyo. (pR.204) 341. vayamAM strI bhogavuM nahIM. - ''yuvAvayano sarvasaMga parityAga paramapadane Ape che.'' zrImad rAjacaMdra mokSamALA vivecana'mAMthI - * yuvAvayamAM ghaNI bhUlo thAya che. yuvAvayamAM mohanuM baLa vadhAre hoya che tethI karma bAMdhI le che. te vayamAM zarIra upara kAbu hoya che paNa te baLa badhuM kSaNika vastumAM te nakAmuM jAya che. jo te vayamAM samajaNa AvI jAya ane tyAga kare to pachI puruSArtha karIne mohane jIte ane tethI mokSa thAya. te vakhate ghaNI dharmabhAvanA hoya to ja sarvasaMga parityAga thAya, paNa satpuruSano yoga hoya to ja tema thaI zake ane sAcI mokSanI icchA jAge. yuvAvayamAM ghana, strI, chokarAM mATe puruSArtha thAya che, tene badale dharma kamAvA sarvasaMgaparityAga kare to ghaNo avakAza hovAthI puruSArtha karI zake, ane te vayamAM baLa vizeSa hovAthI karma kSaya karI paramapada-mokSa meLave.'' (pR.227) bane tyAM sudhI yuvAvasthAmAM paNa brahmacarya pALI zakAya to sarvathI zreSTha che. enAthI jIvanamAM AtmajJAna pAmavA mATenI yogyatA Ave che tathA viSayonI vRtti maMda paDe che. tIrthaMkaro paNa jyAre upadeza Ape che tyAre pahelAM sarva saMga parityAgano ja Ape che. pachI jenAthI sarvasaMga parityAga na thaI zake tenA mATe gRhasthadharmano upadeza Ape che. zrAvaka paNa niraMtara evI bhAvanA rAkhe ke kyAre evo ghanya divasa Avaze jyAre huM paNa sarvasaMga parityAga karIza. evI bhAvanA jene varte che tene ja kharekhara zrAvaka karyo che. 'boghAmRta bhAga-3"mAMthI :- brahmacaryano adbhuta prabhAva zrI jaMbukumAranuM dRSTAMta - 'zrI jaMbukumAre pUrvabhave brahmacaryanI ArAdhanA karelI hovAthI tene ATha kanyAo apsarAo jevI paraNAvI chatAM tenA brahmacaryamAM khAmI na AvatAM sarvane saMsAranI asAratA gaLe utArI sarvasaMgatyAgI thayA, anekane tyAga karAvanAra thayA. jeTaluM kUvAmAM hoya teTaluM havADAmAM Ave evI kahevata che.'' (bI.3 1,412) zrI jaMbukumArane zrI sudharmAsvAmInI dezanA sAMbhaLIne vairAgya utpanna thayo ane kahyuM ke mane dIkSA Apo. tyAre gurue kahyuM : mAtApitAnI AjJA laI Avo. AjJA levA jatAM rastAmAM daravAjo paDI gayo. te joIne temane vicAra thayo ke jo huM enI nIce AvIne marI gayo hota to dIkSA levAnuM rahI jAta. tethI guru pAse pAchA jaIne AjIvana brahmacaryavrata laIne ja ghare AvyA ane mAtApitAne kahyuM ke kAle mAre dIkSA levI che, mAtApitAe kahyuM ; zeThanI ATha kanyAo sAthe sagapaNa karela che tenuM zuM? kumAre kahyuM ke nA pADI do. tyAre mAtApitAe kuMvarIonA mAtApitAne samAcAra mokalyA ke amAro jaMbukumAra kAle 244 Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ KANS 200 AvA coda .. zrI jaMbukubhAra potAnI ATheya patnione vairAgyamaya upadeza ApatA zrI jaMbumAra Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti dIkSA levAno che mATe sagapaNa choDI dyo. tyAre temanA mAtApitAe kuMvarIone pUchyuM, kuMvarIoe kahyuM ke amAre to temanI sAthe ja lagna karavA che, te bhale dIkSA le. pachI AThe kuMvarIone jaMbukumAra sAthe paraNAvI. dAyakAmAM temanA mAtApitAe karoDonuM ghana kanyAone ApyuM. gharanuM, mosALanuM tathA sAsarA pakSane maLIne kula 99 karoDanuM dhana ekaThuM thayuM. jaMbukumAra rAtre patnIone aneka dalIlothI, dRSTAMtothI saMsAranI asAratA samajAve che. tenA pratyuttaramAM tenI strIo paNa aneka draSTAMtothI vAta mUke che. te vakhate prabhava cora potAnA pAMcaso coronI ToLI sAthe A badhuM ghana lUMTavA Avyo hato. devatAoe te corone khaMbhita karI dIdhA. jaMbukumArano potAnI strIone samajAvAno upadeza sAMbhaLIne prabhava vagere coro paNa pratibogha pAmI gayA. savAramAM zrI jaMbukamAra, temanI ATha strIo, aDhAra mAtApitAo tathA prabhava Adi pAMcaso coro vagere baghA maLI kula pAMcaso sattAvIza jaNAe zrI sugharmAsvAmI pAse dIkSA grahaNa karI. zrI jaMbukumAranuM AvuM brahmacaryavrata pALavAnuM baLa kyAMthI AvyuM? to ke pUrve bhavadevanA bhavamAM dIkSA laI ArAdhanA karI devaloke gayA. tyAMthI cyavI mahAvidehakSetramAM vitazokA nagarImAM pAratha rAjAne ghera putrapaNe avataryA. zivakumAra nAma rAkhyuM. yuvAnavaya pAmatAM pAMcaso rAjakanyAone paraNyA. eka divasa muni pAse gharma sAMbhaLatAM jAtismaraNa jJAna thayuM. tethI mAtApitA pAse dIkSAnI AjJA mAMgI. mAtApitAe dIkSAnI AjJA ApI nahIM. tethI gharamAM rahI niraMtara chaThThatapa karavA lAgyA ane pAraNAmAM AyaMbila karavA lAgyA. ema 12 varSa sudhI tapa karyuM. brahmacarya vRDhatAthI pALyuM. tenuM A phaLa che. tyAMthI deha choDI pahelA devalokamAM deva thaI tyAMthI cyavI A jaMbumAra thayA. ema yuvAvaya hovA chatAM paNa strI bhogavuM nahIM. paNa yuvAvayamAM sarvasaMga parityAga karI AtmakalyANane sAdhu. 342. kumAra patnIne bolAvuM nahIM. sagAI thayA pachI vartamAnamAM bhAvi patnI sAthe pharavA jAya, vAto cito kare. pachI na phAve to sagapaNa toDI nAkhe; e Arya saMskRtine yogya AcAra nathI. mATe paramakRpALudeve jaNAvyuM ke kumArapatnIne bolAvuM nahIM, tenI sAthe ekAMtamAM besI vAto karuM nahIM. 343. paraNIya para abhAva lAvuM nahIM. prArabdha pramANe jevI patnIno yoga maLyo hoya temAM saMtoSa rAkhuM; paNa paraNela patnI para abhAva lAvuM nahIM. abhAva lAvavAthI ghara e klezanuM ghara banI jaI A bhava parabhava banne bagaDe che. satI aMjanAne tenA pati pavane abhAva lAvI bAvIsa varSa sudhI na bolAvI. chatAM satI aMjanAe, e mArA pUrvakarmano doSa che ema mAnIne zAMti rAkhavA prayatna karyo hato. 344. vairAgI abhAva gaNuM nahIM. (gR mu) pUrva puNyanA udayathI ke sadgurunA yogathI ke temanA boghathI sAco vairAgya pragaTa thayo hoya ane strIno tyAga kare to te abhAva gaNAya nahIM. paNa sabhAva gaNAya. rAmadAsa saMtanuM draSTAMta - mAtAnA AgrahathI rAmadAsa corImAM paraNavA beThA. brAhmaNe kahyuM: vara kanyA sAvaghAna, be vAra sAMbhaLavAthI te saMta sAvadhAna thaI tyAMthI UbhA thaI cAlatA thayA. 245 Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti 345. kaDavuM vacana kahuM nahIM. potAnI strI hoya tene kaDavAM vacanathI bolAvuM nahIM. jemake gALo Ape athavA tArI mAM evI, tArA bApa evA, vagere kaDavAM vacana kahe te sAmA mANasane aMtaramAM ghA karI jAya, bhUlAya nahIM, athavA tuM to gagheDI jevI che, mUrkha che, AMthaLI che vagere kaDavAM vacana kahuM nahIM. jema brAhmaNe vAghane kUtaro kahyo hato tema. upadezAmRta'mAMthI - kuhADAno ghA rujhAyo paNa vacana ghA rujhAyo nahIM eka brAhmaNanuM draSTAMta - eka brAhmaNa hato. te bhaNavA gayo. bhaNIne bIjA brAhmaNonI sAthe te pAcho jaMgalamAM thaI ghera Avato hato. rastAmAM eka vAgha dITho. bIjA badhA to nAsI gayA. paNa pelo brAhmaNa pazanI bhASA paNa bolI jANato hato. teNe vAghane tenI bhASAmAM gharmano upadeza karyo ane kathA kahI. tethI vAgha prasanna thayo. tethI teNe marelAM mANaso vagerenA zarIra uparanAM ghareNAM, mAla, ghana vagere boDa AgaLa jyAM paDeluM hatuM tyAM tene laI jaI eka sonAmahora ApI, ane kahyuM ke roja Avaje ane gharmakathA saMbhaLAvI jaje. eTale te brAhmaNa roja Avato ane upadeza ApI ghana laI jato. Ama bIjo kAMI te dhaMdho karato nahIM, chatAM paisA khUba kharcato. tethI baghA tene pUchavA lAgyA ke tame paisA kyAMthI lAvo cho? temane pelI vAta teNe kahI; paNa te mAne zAnA? vAgha kaMI mAryA vagara rahe? pachI tapAsa karatAM te vAta sAcI lAgI. eTale badhA tenI adekhAI karavA lAgyA. eka jaNe tenA nAzano upAya zodhI kADhyo. tene vAgha sAthenI vAta pUchI. te mANase kahyuM ke vAgha tamane koI divasa na mAre? teNe kahyuM kadI na mAre. tyAre teNe kahyuM ke Aje tame vAghane kUtaro kahejo joIe? te vediyA brAhmaNane kaMI anubhava nahIM. eTale teNe kahyuM, kahIza. pachI boDa pAse vAgha sUto hato tyAM jaI tene teNe kahyuM, UTha kUtarA. vAghane to khUba rIsa caDhI, ane boDamAM pesI gayo. bIjo hota to mArI nAkhata paNa Ane zuM karavuM? tene paNa huM zikhAmaNa ApuM ema ghArI eka sonAmahora ApI tene kahyuM: kAle Avo tyAre eka kuhADo letA Avajo. bIje divase brAhmaNe kuhADo Apyo tyAre vAghe tene potAnA mAthAmAM jorathI mAravA Agraha karyo. brAhmaNe AnAkAnI karI. paNa vAghe bahu haTha karI eTale teNe vAghanA mAthAmAM ghA karyo. pachI vAgha boDamAM jaI mahora laI Avyo, ane te ApIne brAhmaNane kahyuM ke thoDA divasa pachI have Avajo. thoDA dahADAmAM ghA rujhAI gayo. pachI brAhmaNa Avyo tyAre vAghe kahyuM ke ghA to rujhAI gayo paNa te divase kUtaro kahyo hato teno ghA hajI rujhAI gayo nathI. have Aje jA ane pharI jo Avyo to tAruM mota AvyuM jANaje." (u. pR.288) ema kaDavA vacana koIne kahyuM nahIM ke jethI sAmA vyaktinA manamAM duHkha thAya. 346. hAtha ugAm nahIM. potAnI strI hoya tenA upara hAtha ugAmyuM nahIM. paNa kaMI bhUla thaI hoya to tene premathI samajAvI te te bhUla sudhAravA taka ApuM. hAtha ugAmavAthI strIne paNa krodha caDhe ane game tema bole athavA ApaghAta paNa karI bese. mATe koInA upara hAtha ugAm nahIM. 347. ayogya sparza karuM nahIM. strInA aMgono ayogya rIte sparza karuM nahIM athavA parastrInA aMgono sparza karuM nahIM. 246 Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti 348. bAra divasa sparza karuM nahIM. mahinAmAM suda vadanI be bIja, be pAMcama, be AThama, be agIyArasa, be caudaza tathA pUnama ane amAsa maLIne kula bAra tithinA divasomAM vikAra jItavAnA abhyAsa mATe strI sparza karuM nahIM. boghAmRta bhAga-3'mAMthI - cha mAsa sudhI bAra tithi brahmacarya pALavAnI bhAvanA che, to paramakRpALudevanA citrapaTa AgaLa namaskAra karI bhAvavrata laI lezojI. tamArA gharamAMthI tyAM hoya to temane paNa levA jaNAvazojI. vrata vagere zAMti vadhAravA arthe che. klezanuM kAraNa na bane te lakSamAM rAkhavA sUcanA karI che. koI paNa kAraNe A saMsAramAM klezita thavA yogya nathI." (460)" (bo.3 pR.358) 349 ayogya Thapako ApuM nahIM. potAnI strInI bhUla hoya to sudhAravA Thapako ApuM. paNa bhUla na hoya to ayogya Thapako ApuM nahIM. Thapako ApatAM pahelAM pUrNa tapAsa karuM. 350. rajasvalAmAM bha "zrI ThANAMgasUtra'mAM rajasvalA strI saMbaMdhI vizeSa varNana sakjhAyamAM karela che te nIce pramANe - 1. RtuvaMtI strI baghAne aDe tethI moTI AzAtanA thAya che ema jinezvara bhagavAne prakAzya che. RtuvaMtIne manamAM lAgavuM joIe ke huM hamaNA malIna chuM. jo te manamAM ema nahIM mAne to te mithyAmativALI che. 2. RtuvaMtanA pahele divase te caMDAlaNa sarakhI che. bIje divase brahmaghAti jevI che. bIjA gharmamAM paNa trIje divase ghobaNa jevI gaNI che ane cothe divase te zudra jevI che. 3. cothA divase bhagavAnanA darzana thaI zake. sAta divasa pachI pUjA thaI zake. RtuvaMtI strI munine AhAra pANI Ape to sadgatino nAza thAya che. 4. tuvaMtI strI jinamaMdiramAM kAma mATe pANI bharIne lAve to bodhibIjanI prApti thAya nahIM paNa bahula saMsArI thAya. 5. RtuvatI strI samuhamAM jamavA bese ane tyAM sarvanA tana abhaDAvIne jame to durgatimAM bahu bhame. 6. sAmAyika, pratikramaNa cAra divasa kare nahIM tathA sUtra ke akSarane paNa te sparza karI zake nahIM. koI puruSane paNa teNe aDakavuM joIe nahIM. temaja teno je sparza kare te paNa rogI thAya. 7. RtuvatI strI jinamukha jovAthI saMsAramAM bhame, caMDAlaNIno avatAra Ave, bhuMDaNa, sApiNI vagere ghaNIvAra thAya. 8. pApaDa, vaDI vagereno sparza karavAthI teno svAda nAza pAme. potAno AtmA ja temAM sAkSI che. mATe potAnA hRdayamAM joIne tenI tapAsa karavI. 9. A pramANe jANIne cokhkhAIne bhajo. tethI samakita sahita kriyAnI zuddhi thaze. mATe paramakRpALudeva jaNAve che ke rajasvalA strIno sparza karavo nahIM. "boghAmRta bhAga-3'mAMthI - "Ape azuci doSa saMbaMthI puchAvyuM tenA uttaramAM jaNAvavAnuM ke Agama graMtho mATe niyamo che ke amuka amuka vakhate ane amuka lohI paru ke gaMdakI pAse hoya tyAre na 247 Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti vAMcavA, paNa AcAryaracita graMtho ke paramakRpALudevanA graMtha mATe tevuM nathI. smaraNa karavAmAM paNa kaMI azuci jovA yogya nathI. bhAva vardhamAna thAya te tarapha lakSa rAkhavA - yogya che. tevI azuci vahetI hoya tyAre pUjA vagereno niSedha karelo che te tIrthakaranA bahumAnapaNAne kAraNe che te lakSamAM rAkhavA yogya che." bAI mANase rajasvalA jevA prasaMgamAM manamAM smaraNa ke bhakti karI levI ghaTe, paNa pustaka laIne svAdhyAya karavo ghaTato nathI; te to sadAcAra lokomAM prasiddha che." (bo.3 pR.336) rajasvalAe AzramanA maMdira, sabhAmaMDapa ane anya darzanIya sthaLonA cogAnamAM cAra divasa sudhI AvavuM nahIM. AzAtanAthI bacavuM." (Azrama niyamAvalImAMthI) "zrI jaina hitopadeza'mAMthI :- janma saMbaMdhI sUtaka vicAra putra janme to divasa 10nuM ne putrI janme to divasa 12nuM sUtaka jANavuM. tene prasaMge divasa 12 sudhI gharanA mANasathI devapUjA thAya nahIM. paNa bIje ThekANe rahetA hoya ane tyAM jamatA hoya to tene sUtaka lAgatuM nathI. prasavanAra strIthI 1 mAsa sudhI pratimAdikanuM darzana tathA 40 divasa sudhI jinapUjA thAya nahIM ane sAdhu sAdhvIne vahorAvavuM paNa nahIM. tene prasaMge gharanA gotrIone divasa pAMca divasa sudhI sutaka jANavuM. ghoDI, gAya, bheMsa, sAMDhaNI, bakarI vigere pazu viyAya to eka divasa sudhI sutaka lAge. bheMsa viyANA pachI tenuM dUdha divasa 15 pachI ne gAyanuM divasa 10 ane bakarInuM 8 divasa pachI ane uMTaDInuM 10 divasa pachI khAvuM pIvuM kahyuM. RtuvaMtI strI viSe - traNa divasa sudhI vAsaNa (mATInA) aDavuM nahIM ane cAra divasa sudhI sAmAyika pratikramaNa karavuM nahIM, paNa tapazcaryA karavI kahyuM ane sAta divasa pachI jinapUjA thAya. rogAdika kAraNane lIdhe traNa divasa vItyA pachI rUdhira dIThAmAM Ave, to, teno doSa nathI. paNa tene prasaMge vivekathI pavitra thaI jinapratimAdikanuM darzana, agrapUjA karavI, ane sAdhu sAdhvIone paDIlAbhavA paNa pratimAnI aMgapUjA karavI nahIM. ema carcarI graMthamAM kahyuM che. (pR.114) mRtyu saMbaMdhI sUtaka vicAra - je gharamAM mRtyu thAya te gharamAM tathA maranAranA kuLavALAnA gharamAM divasa 12 sudhI sUtaka rahe che. to tene ThekANe sAdhune AhAra pANI voharAvavuM nahIM tathA te gharanA agni tathA pANI jina derAsaromAM pUjA prasaMge lAvavA nahIM. maDadA pAse sunAra ane kAMghIyAne 3 divasanuM, sparza karanArane 2 divasanuM ane mAtra samudAyamAM janArane eka divasanuM sUtaka lAge. pachI pUjA thAya. te avasare koIno sparza na thAya tevI rIte aLago rahenAra pUjA karI zake. je gharamAM janmanuM tathA maraNanuM sutaka hoya, te gharamAM rahenAra mANaso sAthe jamanArathI 12 divasa sudhI jinapUjA thAya nahi. janme te divase mRtyu thAya, dezAMtare maraNa pAme athavA saMnyAsI mare to eka divasanuM sUtaka jANavuM. dAsa dAsI gharamAM mare to divasa 1 thI 3 sudhI sutaka rahe che. ATha varasanuM bALaka mare to 8 divasa sudhI sutaka rahe che. bALakanA jeTalA varSa ochA teTalAM divasa ochAnuM sUtaka lAge. gAya, bheMsa vigere pazu gharamAM mare to tenuM kalevara bahAra laI jAya tyAre sutaka maTe che. kasuvAvaDa thAya to jeTalA mahinAno garbha paDe teTalA divasanuM sUtaka lAge. sutaka vakhate pratikramaNAdi Avazyaka kriyA mukhathI uccAraNa karyA vinA potAnA manamAM karI zakAya che. (pR.116) koI mRtaka dehane aDelo hoya tene aDe to nAhavuM jarUrI che. 248 Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti kriyAkoSa graMtha meM se - RtumatI strI jisa bartana meM bhojana karatI hai vaha cANDAla ke bartana ke samAna hai| rAtri meM pati jisa kakSa meM zayana karatA hai usImeM RtumatI strI bhI zayana karatI hai| donoMkA paraspara zarIra sparza agara hotA hai to koI duIddhi manuSya vikala (baicena) ho dUsare tIsare dina strIkA sevana karane lagatA hai / isameM mahAna pApa utpanna hotA hai / isake samAna dUsarI nIca kriyA nahIM hai / usakA phala bhI aise logo ko zIghra hI milatA hai| yadi usa dina garbha raha jAtA hai to bhAgyahIna putra-putrI janma lete hai / putra parastrI sevI hotA hai aura putrI parapuruSa sevana karanevAlI hotI hai / ve krodhI prakRti ke hote hai aura jaisA taisA mithyA bhASaNa karate hai| -kriyAkoSa (pR.35) pahale dinase lekara tIsare dina taka RtumatI strIkA bhoga karanA yogya nahIM hai / (pR.37) uparokta viSayanuM varNana "zrI nizIthasUtra', "zrI AcArAMgasUtra', "zrIsUyagaDAMga sUtra" "zrI ThANAMgasUtra', "zrI bhagavatI sUtra', "zrI dazavaikAlikasUtra", "zrI vipAkasUtra' Adi aneka graMthomAM kareluM che. mATe te niyamonuM pAlana karavuM AtmAne kalyANakArI che. 351. RtudAnamAM abhAva ApyuM nahIM. patnIne putranI icchA hoya to patie RtudAnamAM abhAva ANavo nahIM. nahIM to gRhasthanuM ghara klezanuM ghara banI jAya che. gharamAM gRhasthane zAMti maLe mATe paraspara samAghAna karIne vartavuM yogya che. klaze vAsita mana saMsAra; klezarahita mana te bhavapAra." -zrImad rAjacaMdra 352. zRMgAra bhakti sevuM nahIM. ThAkorajI ne kapaDAM, dAgInA vagere paherAvI zaNagAre tevI zRMgArabhakti sevuM nahIM. navarAtrimAM mAtAjInA garabA gAya. mAtAjIne jAtajAtanAM kapaDAM, dAgInA vagere paherAvI mohane poSe che. te divasomAM pote paNa suMdara kapaDAM, dAgInA paherI moha kare ane bIjAne paNa moha utpanna thAya evA nimitto UbhA karI saMsAra vaghAre che. evI bhagavAnanAM nAme zRMgArabhakti sevuM nahIM. 353. sarva para e niyama, nyAya lAguM karuM. upara je niyamo kahyAM tathA nyAya viSe vAta karI te sarva manuSyone lAgu paDe che. mATe sarva manuSyoe e niyamo pALavA joIe. pALavAthI ApaNane ja sukhazAMti prApta thaze. mahApuruSone emAM kAMI levA devA nathI. mAtra niSkAraNa karuNAthI teoe A niyamo upadezyA che. 354. niyamamAM khoTI dalIlathI chUTuM nahIM. jemake sAta vyasanano tyAga karyo hoya pachI potAne pALavAnI icchA na hoya tyAre temAMthI bArI zodhe ke eka niyama choDI bIjo niyama grahaNa karuM athavA A kaliyuga che mATe emAM kaMI zuddha rIte niyama pALI zakAya nahIM evI khoTI dalIlathI chUTuM nahIM. "zrImad rAjacaMdra'mAMthI - "je niyamomAM aticArAdi prApta thayAM hoya tenuM yathAvidhi kRpALu munizrIo pratye prAyazcitta grahaNa karI AtmazuddhatA karavI yogya che, nahIM to bhayaMkara tIvra baMghano hetu che. niyamane viSe svecchAcAra pravartana karatAM maraNa zreya che, evI mahApuruSonI AjJAno kAMI vicAra rAkhyo nahIM; evo pramAda AtmAne bhayaMkara kema na thAya?" (va.pR.654) 249 Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti "dareka jIve vrata levuM hoya to spaSTAInI sAthe bIjAnI sAkSIe levuM. temAM svecchAe vartavuM nahIM. vratamAM rahI zakato AgAra rAkhyo hoya ane kAraNavizeSane laIne vastuno upayoga karavo paDe to tema karavAmAM adhikArI pote na banavuM. jJAnInI AjJA pramANe vartavuM. nahIM to temAM moLA paDI javAya che; ane vratano bhaMga thAya che." (va.pR.673) 355. khoTI rIte caDhAvuM nahIM. strI ke putrAdikane lADamAM khoTI rIte caDhAvuM nahIM. potAnI strI game tema varte to paNa tene kaMI kahyuM nahIM. sAsu sasarAno avinaya kare athavA derANI, jeThANI ke diyara jeTha sAthe game tema varte to paNa teno pati thaI kaMI samajAve nahIM, paNa UlaTo potAnI strIno pakSa karI bIjAno vAMka kADhe, to te khoTI rIte strIne caDhAvavA barAbara che. strI paNa potAnA patinI potA pratyenI Asakti jANI ghIme ghIme krame karI tene ja sAmI thAya. tyAre khabara paDe ke A to bahu caDhI gaI che. paNa have tene kahevAno avakAza rahyo nahIM kAraNa ke khoTI rIte caDhAvelI che mATe. ema mohavaza koIne khoTI rIte caDhAvuM nahIM. e viSe eka draSTAMta che te nIce pramANe : upadeza prAsAda bhASAMtara bhAga-4'mAMthI :- mohavaza mANasa maravA paNa taiyAra thAya brahmadatta cakravartInuM draSTAMta - "brahmadatta cakrIe tenA para prasanna thayelA koI devatA pAse sarva jAtinA tiryaMconI bolI samajI zakAya evI vidyA mAMgI; tyAre devatAe kahyuM ke - "huM te vidyA tamane ApuM paNa te vAta tame jo koIne kahezo to tamAruM mRtyu thaze." ema kahIne teNe vidyA ApI. pachI eka divase aMtaHpuramAM rAjA Avyo, tyAre tene aMge vilepana karavA mATe rANI caMdananuM kacoLuM lAvI. te joIne bhIMta upara rahelI eka garoLIe potAnA patine potAnI bhASAmAM kahyuM ke - "AmAMthI caMdana mane lAvI Apo." tyAre teNe kahyuM: rAjA pAse huM caMdana levA jAuM to rAjA mane mArI nAkhe." te bolI ke "jo caMdana nahIM lAvI Apo to huM marI jaIza." A vAta sAMbhaLavAthI cakrIne hasavuM AvyuM. te joIne rANIe pUchyuM ke - "kAMI paNa kAraNa vinA tame kema hasyA? mATe tenuM kAraNa kaho, nahIM to huM marI jaIza." rAjAe kahyuM ke "citA pAse cAla. kemake hasavAnuM kAraNa huM kahIza, tyAre mAruM mRtyu thaze." ema kahevAthI paNa rANIe haTha mUkI nahIM, tyAre rAjA citAmAM praveza karavA cAlyA. rastAmAM rAjAnA sevako ghoDAne mATe lIlA javanuM gADuM bharIne AvatA hatA. te joIne koI bakarIe bakarAne kahyuM : "mane eka javano pULo lAvI Apo.' bakaro bolyo ke- "jo huM tane te lAvI ApuM, to rAjAnA sevako mArA prANa le." bakarI bolI ke - "jo tame te lAvI Apazo nahIM, to huM marI jaIza." tyAre bakaro bolyo : "huM kAMI A cakrInA jevo strIno cAkara nathI ke strInA vacanathI maravA jAuM." te sAMbhaLIne cakrIe vicAryuM ke- "huM pazu karatAM paNa vadhAre mUrkha banyo ke jethI strInA kahevAthI maravA cAlyo." ema vicArI bakarAne guru mAnI cakrI pAcho vaLI gayo. (pR.144) 356. divase bhoga bhogavuM nahIM. "boghAmata bhAga-3'mAMthI - "niyama brahmacaryano na lIgho hoya tevA divasomAM paNa divase maithunano tyAga rAkhavA pUratA draDha bhAva rAkhe to bAra mAsamAM cha mAsa jeTalo kALa brahmacaryavALo gayo ema hisAba karatAM samajAya tema che. jema rAtribhojananA tyAgavALAne cha mahinAnA upavAsanuM phaLa che 250 Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti tema divase maithuna tajanArane paNa cha mAsanuM brahmacarya varSamAM paLe che ATaluM vicArazo." (bo.3 pR.133) pravezikA'mAMthI - "rAtribhojana tyAga athavA divAmaithuna tyAga nAmanI chaThThI pratimA zrAvakanI gaNAya che. teno paramArtha evo che ke rAtribhojana tyAga karanAra divase sarva strIsevanano tyAga rAkhe che. (pR.133) 357. divase sparza karuM nahIM. divase strI sparza vikAranuM kAraNa hovAthI karuM nahIM. bhAvazuddhi jALavavA jema bane tema dUra rahuM. 358. avabhASAe be halakA loko gALa daIne paNa bolAve evA apazabdo vaDe strIne bolAvuM nahIM. "hitazikSAnA rAsanuM rahasya'mAMthI - apazabdo bolavAthI beya duHkhI putrane yogya vaye paraNAve tyAre sarakhA rUparaMgavALI, sarakhI vayanI, sarakhA kuLanI kanyA jAe. jo e baghA vAnAM sarakhAM hoya to ja joDuM sukhI thAya che ane jo aNamaLatAM hoya to viDaMbanA thAya che. strI puruSanI aNamaLatI joDa hoya to kevI sthiti thAya che te upara eka draSTAMta kahe che - ghaNI ghaNIyANInuM draSTAMta - ghArAnagarImAM bhojarAjA rAjya karato hato. te bahu nyAyI hovAthI tenI badhI prajA AnaMda karatI hatI. te nagarImAM eka cora hato. te roja rAtre khAtara daIne corI karato hato. eka divasa eka gharamAM khAtara pADIne aMdara peTho. te gharamAM strI bhartAra banne vaDhatA hatA, koI koInuM vacana sAMkhatA nahotA. te joI cora Abho banI gayo. puruSe kahyuM ke - "re bhuMDI ! tuM A gharamAMthI cAlI jA to mane sukha thAya.' strI kahe- "bhuMDI tArI mA, mane bhuMDI zenI kahe che? puruSa kahe- "tuM bole che tyAre barAbara DAkaNa jevI lAge che." strI kahe - 'DAkaNa zenI, hajI tane to khAdho nathI? puruSa kahe - are zaMkhaNI! AvuM bole che? strI kahe - "zaMkhaNI tArI jaNanArI'. puruSa kahe "are sApaNa! sAmI gALa kema de che? strI kahe "tArAthI to sApeya sArA hoya che. puruSa kahe - rAMDa! bolatI baMgha thA, nahIM to mAthAmAM mUzaLa mArIza." strI kahe "huM A pATalAvaDe tAruM mAthuM phoDI nAkhIza.' Ama bolavAthI puruSane kALa caDhyo. teNe strIne coTalA vaDe pakaDI eTale strIe hAtha upara bacakuM bharyuM, tethI teno hAtha chUTI gayo. A pramANe vaDhatAM vaDhatAM thAkyA tyAre puruSa cheTe jaIne bhoMya para suI gayo. strI moTA gharanI dIkarI hatI paNa karma kadarUpI hatI, te DholIA para caDhIne suI gaI. pachI banne uMghamAM ghoravA lAgyA. (pR.196) 359. koInuM vrata bhaMgAvuM nahIM. ApaNA svArtha khAtara koInuM vrata bhaMgAvuM nahIM. boghAmRta bhAga-3'mAMthI - "tame vartamAna saMjogomAM cho tevA saMjogomAM karmavazAt huM houM ane jo mane satpuruSano yoga thayo hoya to jarUra huM to pUrvanA game tevA saMskAra jAtismRtijJAnathI jANato houM topaNa je bAIe AtmajJAnI puruSanI sAkSIe jIvatA sudhI brahmacarya pALavAnuM vrata lIdhuM che tene te vrata toDavAmAM madadarUpa kadI jIva jAya topaNa saMmata na thAuM. jo mArA puruSavedanuM baLavAnapaNuM jaNAya to tene koI paNa prakAre rokuM. tema na bane to koI jagatamAM mane icchatI anya strI hoya, maLI Ave to tenI sAthe lagna karuM, paNa jeNe puruSanI sAkSIe viSayone okI nAkhyA che, te potAnI 251 Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti icchAe mane vInave, "mAre mAthe badhuM pApa' ema devagaranI sAkSIe kahe topaNa teno saMga prANa jatAM paNa huM to na karuM; kAraNa ke tenA jevuM bhayaMkara bIjAM koI pApa mane narake laI janAruM jaNAtuM nathI. zAstromAM to Ama kahyuM che : "jJAnano nAza thavAthI athavA viveka cakSuno nAza thavAthI ja strInA mahA durgathI niMdya zarIramAM rAgI banI jIva tenuM sevana kare che, kAmathI aMdha banI mahA anIti kare che, potAnI ke paranI strIno vicAra paNa karato nathI. "A durAcArathI A lokamAM paNa huM mAryo jaIza, rAjA bhAre zikSA karaze, mArI AbarUnA kAMkarA thaze, mArI gharmakaraNImAM dhULa paDaze, huM gharmabhraSTa thaIza, buddhibhraSTa thaIza ane bhUMDA mote marIne narake jaIza, tyAM asaMkhyAtakALa paryata ghora duHkha bhogavavAM paDaze, vaLI tiryaMcagati (Dhorapazu Adi) nA aneka bhavamAM asaMkhya duHkha bhogavavAM paDaze; kadAca manuSya thaIza to AMdhaLo, lUlo, kUbaDo, garIba, apaMga, bahero, bobaDo thaIza; caMDALa, bhIla, camAra Adi nIca kuLomAM janmavuM paDaze. tyAMthI vaLI jhADa, pahADa Adi sthAvara jaMgama jaMtu thaIne anaMta kALa sudhI janmamaraNanAM duHkha bhogavavAM paDaze." Avo satya vicAra kAmIne Upajato nathI." jo zIla sAcavavuM hoya, ujjavaLa yaza icchatA ho, gharmano khapa hoya ane potAnI AbarU rAkhavA icchatA ho to A upara jaNAvelI zAstranI zikhAmaNa mAnI "bhUlyA tyAMthI phera gaNa, samajyA tyAMthI savAra." gaNI AjathI cetI jAo, pAchA vaLI jAo; ane brahmacaryabhAvane jIvana paryaMta TakAvavAnA nizcaya upara AvI jAo; to jema tame upara uparathI kaho cho ke viSaya mATe ame prema nathI joDyo te kharuM paDe. sArI satsaMgati vinA A kALamAM brahmacarya pALavuM durlabha che. sAthe rahIne tema pALavA ghAraNA rAkhI haze to paNa tevA lAlacanA prasaMgamAM dhULa sAthe maLI jatAM vAra na lAge tevo jIvano svabhAva bhagavAne dekhIne sAdhune paNa nava vADa kahI che. (pR.370). tame bannee be varSanA brahmacarya vratanI bAdhA lIdhI che. temAM doSa lAge che ane be varSa sudhI pALI zakAze nahIM ema tamane lAge che. A badhuM asatsaMganuM phaLa che. AkhI jiMdagI sudhI vrata levAnI jemanI bhAvanA hatI te be varSa paNa TakI zake nahIM e navAI jevuM che. mohanuM baLa rogathI paNa vizeSa che. rogI mANasane apathya vastu khAvAnI icchA thAya che paNa tema varte to roga vaghIne asAdhya bane to maraNane zaraNa jAya che; tema mohanA prasaMgomAM jIvane vrata toDavAnA bhAva thAya che. paNa te vakhate jo yAda Ave ke ApaNane sAthe besavAnI ke eka pathArImAM suvAnI nA kahI che te yAda lAvI tevA prasaMga dUra kare to bhAva pAchA palaTAI paNa jAya; paNa zikhAmaNa yAda na rAkhe, moha vadhe tevA prasaMgo vaghAre to mana kAbumAM na rahe ane kRpALudevanI bhakti bhulAI jAya ane bhogamAM sukha che ema vAraMvAra sAMbhara sAMbhara thAya. satparuSanAM vacanAmRta jo amUlya jANI vAraMvAra vAMcavA vicAravAnuM rakhAya to bhoga roga jevA lAge, janmamaraNathI bacavAnI bhAvanA thAya, maraNanAM duHkha dUra nathI ema lAge ane gharmanuM zaraNa levAnI bhAvanA thAya. bannee sAthe rAjI khuzIthI vrata lIdhuM che, to hiMmata rAkhI pU...nI bhUla thAya tevA prasaMge tamAre cetAvavA ke ApaNe be varSa sudhI bhAIbahena tarIke vartavuM che. je doSo mana vacana kAyAthI Aja sudhI lAgyA hoya te bhUlI jaI have nirdoSa bhAva ArAghavA draDha bhAvanA karI bannee pharI paramakRpALudevanA citrapaTa AgaLa kSamApanAno pATha bolI bhAI bahena tarIke bhAva rAkhavAno niyama paramakRpALudevanI sAkSIe lezojI. 252 Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti zarIranI mAMdagI karatAM mananI mAMdagI jabarI che, mATe roga maTADavA jema davAkhAnAmAM javuM paDe tema satsaMganI jarUra che. thoDo vakhata satsaMga karI javAthI ane jAdA rahevAno prasaMga rahevAthI pAchA pahelA hatA tevA bhAva jAgrata thAya tevo saMbhava che chejI. baLa karo to banI zake tema chejI. lokalAja AvA prasaMge AgaLa na karatAM hiMmata karI satsaMgano bannene lAbha maLe tema kartavya chejI. (pR.638) upadeza prAsAda bhASAMtara bhA2'mAMthI :- kAmarAga bhayaMkara che zIlavatInI draDhatAnuM draSTAMta - "lakSmIpura nagaramAM samudradatta nAme zreSThI hato. te potAnI zIlavatI nAmanI priyAne ghera mUkI somabhUti nAmanA eka brAhmaNa sAthe paradezamAM gayo. vipra to thoDAka divasa rahI zreSThIno saMdezapatra laI potAne ghera pAcho Avyo. A khabara thatAM zIlavatI potAnA patie mokalela saMdezapatra levAne somabhUtine ghera gaI. vipra te suMdara strIne joI kAmAtura thayo, tethI bolyo ke, he kRzodarI!prathama mArI sAthe krIDA kara, to pachI tArA patino saMdezapatra ApuM' te catura strI vicArIne bolI ke, "he bhadra! rAtrinA pahelA pahore tamAre mAre ghera AvavuM." A pramANe kahIne te senApati pAse AvI ane kahyuM ke, "he deva! somabhUti mArA patino saMdezapatra lAvyo che, paNa mane Apato nathI. te sAMbhaLI tenuM svarUpa jotAM moha pAmI te bolyo ke, "he suMdarI! prathama huM kahuM te kabula kara to pachI tane te patra apAvuM.' vratabhaMganA bhayathI tene bIje pahore potAne ghera AvavAnuM kahI te maMtrI pAse gaI. tenI pAse phariyAda karatAM teNe paNa moha pAmI upara pramANe mAgaNI karI, eTale tene trIje pahore ghare AvavAnuM kahI te rAjA pAse gaI. rAjAe paNa tevI prArthanA karI, eTale tene cothA pahore AvavAnuM kahyuM. pachI ghera AvI potAnI sAsunI sAthe saMketa karyo ke, "tamAre mane cothe pahore bolAvavI." A pramANe saMketa karI te potAnA ekAMtavAsamAM taiyAra thaIne rahI. pahele pahore pelo brAhmaNa Avyo. tene snAnapAna vigeremAMja pahelo prahara nirgamana karAvyo, tevAmAM karelA saMketa pramANe senApati Avyo. teno zabda sAMbhaLatA ja brAhmaNa bhayathI kAMpavA lAgyo. eTale tene eka moTI peTInA khAnAmAM nAkhyo. evI rIte senApati, maMtrI ane rAjAne paNa peTInA judA judA khAnAmAM pUryA. A pramANe cArene pUrI prAtaHkALe te rudana karavA lAgI. eTale tenA kuTuMbIoe AvIne pUchyuM ke, "bhadra! kema rudana kare che? te bolI ke, mArA svAmInI duHkhavArtA sAMbhaLIne rudana karuM chuM. te sAMbhaLI tenA saMbaMdhIo A zeTha aputra maraNa pAmelo hovAthI tenA khabara ApavA mATe rAjA, maMtrI, ane senApatinI pAse gayA, paNa teo to temane sthAne maLyA nahIM; tethI rAjaputra pAse jaIne vijJapti karI ke, "he kumAra!samudradatta zreSThI paradezamAM aputra mRtyu pAmyA che, mATe tenI samRddhi Apa grahaNa karo." kumAra tene ghera gayo, to gharamAM bIjuM to kAMI joyuM nahIM, mAtra eka moTI peTI tenA jovAmAM AvI. eTale te rAjabhuvanamAM laI jaI ughaDAvI to temAMthI vipra vigere cAre jaNA lajjA pAmatA bahAra nIkaLyA. rAjAe brAhmaNa, senApati ane maMtrI traNene dezapAra karyA ane zIlavatIno sArI rIte satkAra karI tenI ghaNI prazaMsA karI." (pR.78) Ama koInuM vrata bhaMgAvavA prayatna karI narakanA khADAmAM paDuM nahIM. bhaMgAvavA ne bhaTakuM nahIM. te vaLI kAle bIjAne ghera ja strIo navarI hoya to Aje Ane ghera jAya ne vaLI kAle bIjAne ghera jAya. divasamAM keTalA baghAnA ghare pharI Ave. AkhA gAmanA vikalpo magajamAM bhare tethI mana paNa sthira rahe nahIM. mATe 253 Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti mahApuruSo kahe che ke koIne tyAM kAraNa vagara bhaTakavA javuM nahIM. "mokSamALA vivecana'mAMthI :- jhAjhAno meLApa ane thoDA sAthe ati samAgama para e banne samAna duHkhadAyaka che." jene vadhAre oLakhANa che tene vadhAre duHkha che. ghaNA mANasono meLApa hoya to baghAnuM mana sAcavavuM paDe, badhAnI vAta yAda rAkhavI paDe tethI mana caMcaLa rahe. temaja thoDA sAthe atimeLApa rahe te paNa vadhAre duHkhadAyaka che. thoDA sAthe atiparicayathI avajJA thAya, sAmAnyapaNuM thAya ke pratibaMgha thAya. saMsAra jene choDavo che tene beya choDavA jevA che." (pR.225) strInItibodhaka mAMthI - "vAkya kaThaNa nahIM bolIza tuM to koIthI, kadI jaIza nahIM jhAjhuM he! paraghera jo; derANI jeThANI bahena samAna che, nahiM rAkhIza tenAthI koI vera jo. sAMbhaLa zANI putrI, zIkha A mAharI."7 zrI jaina hitopadeza' mAMthI - para ghera ekalA javuM nahIM e ziSTa nIti anusaravAmAM aneka lAbho samAyelA che. ethI zIla vratanuM saMrakSaNa thAya che, mAthe khoTuM ALa caDhatuM nathI, yAvata maryAdAzIla gaNAI lokamAM te vizvAsapAtra thAya che. (pR.77) 361. svArtha bahAne koIno tyAga mukAvuM nahIM. potAnA svArthane kAraNe bIjAno tyAga mukAvuM nahIM. "zrImad rAjacaMdra'mAMthI - mINanA goLA jevA jIvanuM draSTAMta - "mINano goLo tApa lAgavAthI jema gaLI jAya, pAcho ThaMDI lAgavAthI tevo ne tevo thaI rahe tema saMsArI jIvane puruSano bogha sAMbhaLI saMsArathI vairAgya thayo, asAra saMsAranI nivRtti ciMtavavA lAgyo, kuTuMba pAse AvI kahe che ke A asAra saMsArathI huM nivartavA icchuM chuM. e vAta sAMbhaLI kuTuMbI kopayukta thayA. havethI tAre e tarapha javuM nahIM. havethI jaIza to tArA upara sakhtAI karIzuM, e vagere kahI saMtanA avarNavAda bolI tyAM javAnuM rokAve. e prakAre kuTuMbanA bhayathI, lAjathI jIva saTuruSa pAse jatAM aTake, pAchA saMsAra kAryamAM pravarte te prathama prakAranA jIva kahyA. 2. bIjA prakAre lAkhanA goLA jevA jIva kahyA. lAkhanA goLA jevA jIvanuM draSTAMta - lAkhano goLo tApathI ogaLI jAya nahIM. paNa agnithI ogaLI jAya. te jIva saMtano bogha sAMbhaLI saMsArathI udAsIna thaI ema ciMtave ke A duHkharUpa saMsArathI nivartavuM. ema ciMtavI kuTuMba pAse jaI kahe ke huM saMsArathI nivartavA icchuM chuM. mAre A jUThuM bolI vepAra karavo phAvaze nahIM ityAdi kahyA pachI kuTuMbIo tene sakhtAI tathA snehanAM vacano kahe tathA strInAM vacana tene ekAMtanA vakhatamAM bhogamAM tadAkAra karI nAkhe. strInuM agnirUpa zarIra joIne bIjA prakAranAM jIva tadAkAra thaI jAya. saMtanA caraNathI dUra thaI jAya. 3. trIjA prakAranA jIva kASThanA goLA jevA kahyA. kASTanA goLA jevA jIvanuM draSTAMta - te jIva saMtano botha sAMbhaLI saMsArathI udAsa thaI gayo. A saMsAra asAra che, ema vicArato kuTuMbAdika samIpa AvI kahe ke A saMsAra asArathI huM kheda pAmyo chuM. mAre A kAryo karavAM ThIka lAgatAM nathI. A vacano sAMbhaLI kuTuMbI naramAzathI kahe, bhAI, 254 Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti ApaNe to nivRtti jevuM che. tyAra pachI strI AvIne kahe ke prANapati, huM to tamArA vinA paLa paNa rahI zakuM nahIM. tamo mArA jIvananA AghAra cho. ema aneka prakAre bhogamAM Asakta karavAnA aneka padArthanI vRddhi kare. temAM tadAkAra thaI jaI saMtanA A vacana vIsarI jAya. eTale jema kASThano goLo agnimAM nAkhyA pachI bhasma thaI jAya tema strIrUpI agnimAM paDelA jIva temAM bhasma thaI jAya che. tethI saMtanA boghano vicAra bhUlI jAya che. strI AdikanA bhayathI satsamAgama karI zakato nathI. tethI te jIva dAvAnalarUpa strI Adi agnimAM phasAI jaI, vizeSa vizeSa viTaMbaNA bhogave che. te trIjA prakAranA jIva kahyA. (pR.681) Ama potAnA svArtha khAtara koIne mohamAM phasAvI tenI tyAgabhAvanAne toDI nAkhuM nahIM. 362. kriyAzALIne niMduM nahIM. koI sAmAyika, pratikramaNa, pUjA, tapa, japa vagere kriyAo karato hoya tenI niMdA karuM nahIM. paNa te samajaNapUrvaka kriyAo kare tema yogya lAge to jaNAvuM. "zrImad rAjacaMdra'mAMthI - "azuddha kriyAnA niSedhaka vacano upadezarUpe na pravartAvatAM zuddha kriyAmAM jema lokonI ruci vadhe tema kriyA karAvya javI. udAharaNa dAkhala ke jema koI eka manuSya tenI rUDhi pramANe sAmAyika vrata kare che, to teno niSegha nahIM karatAM, teno te vakhata upadezanA zravaNamAM ke sa@AstraadhyayanamAM athavA kAyotsargamAM jAya tema tene upadezavuM. kiMcitmAtra AbhAse, paNa tene sAmAyika vratAdino niSedha hRdayamAM paNa na Ave evI gaMbhIratAthI zuddha kriyAnI preraNA karavI. khullI preraNA karavA jatAM paNa kriyAthI rahita thaI unmatta thAya che; athavA tamArI A kriyA barAbara nathI eTaluM jaNAvatAM paNa tamArA pratye doSa daI te kriyA choDI de evo pramatta jIvono svabhAva che, ane lokonI draSTimAM ema Ave ke tame ja kriyAno niSegha karyo che. mATe matabhedathI dUra rahI, madhyasthavat rahI svAtmAnuM hita karatAM jema jema paraAtmAnuM hita thAya tema tema pravartavuM, ane jJAnInA mArganuM, jJAna kriyAnuM samanvitapaNuM sthApita karavuM e ja nirjarAno suMdara mArga che." (va.pR.652) koI paNa bIjAo tharmakriyAne nAme je tamArA sahavAsIo (zrAvakAdika) kriyA karatA hoya tene niSeghazo nahIM." (va.pR.262) jIva ema samaje che ke huM je kriyA karuM chuM ethI mokSa che. kriyA karavI e sArI vAta che, paNa lokasaMjJAe kare to tene tenuM phaLa hoya nahIM." (va.pR.699) "pratyAkhyAnAdika kriyAthI ja manuSyatva maLe che. UMca gotra ane AryadezamAM janma maLe che, to pachI jJAnanI prApti thAya che, mATe evI kriyA paNa jJAnanI sAghanabhUta samajavI joIe che." (va.pR.223) "je kriyA karavAthI aneka phaLa thAya te kriyA mokSArthe nahIM. aneka kriyAnuM phaLa eka mokSa thavo te hovuM joIe. AtmAnA aMzo pragaTa thavA mATe kriyAo varNavI che. jo kriyAonuM te phaLa na thayuM to te sarva kriyA saMsAranA hetuo che." (va.pR.704) "je kriyA karavI te nirdabhapaNe, nirahaMkArapaNe karavI; kriyAnA phaLanI AkAMkSA rAkhavI nahIM. zubha kriyAno kAMI niSegha che ja nahIM, paNa jyAM zubha kriyAthI mokSa mAnyo che tyAM tyAM niSegha che. (va.pR.721) 255 Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti samayasAra nATaka'mAMthI - nizcayanayanA graMtho vAMcI kriyAo mUkI dIdhI banArasIdAsanuM draSTAMta - "AgrAmAM arthamallajI nAmanA adhyAtmarasanA rasika eka sajjana hatA. kavivara banArasIdAsano temanI sAthe vizeSa samAgama hato. teo kavivaranI vilakSaNa kAvyazakti joIne AnaMdita thayA hatA. paraMtu temanI kavitAmAM AdhyAtmika vidyAno abhAva joIne koI koI vAra duHkhI paNa thatA hatA. eka divase avasara pAmI temaNe kavivarane paM.rAjamalajI kRta samayasAra TIkA ApIne kahyuM ke Apa A ekavAra vAMco ane satyanI khoja karo. temaNe te graMtha keTalIye vAra vAMcyo, paraMtu guru vinA temane adhyAtmano yathArtha mArga sUjhayo nahIM ane teo nizcayanayamAM eTalA tallIna thaI gayA ke bAhya kriyAo karavAnI paNa mUkI dIdhI. temaNe japa, tapa, sAmAyika, pratikramaNAdi kriyAo bilakula choDI dIdhI, tyAM sudhI ke bhagavAnane caDAveluM naivedya paNa khAvA lAgyA. saubhAgyavaza paM.rUpacaMdajInuM AgrAmAM Agamana thayuM. paMDitajIe temane adhyAtmanA ekAnta rogathI grasita joIne gommasArarUpa auSaghano upacAra karyo. guNasthAna anusAra jJAna ane kriyAonuM vidhAne sArI rIte samajatAM ja temanI AMkho khulI gaI. gommasAra vAMcI lIdhA pachI jyAre temanA hRdayanA paDa khulI gayA tyAre bhagavAna kuMdakundAcArya praNIta samayasArano bhASA padyAnuvAda karavAnuM zarU karyuM. bhASA sAhityamAM 'samayasAra nATaka' graMtha advitIya ane anupama che. emAM ghaNI saraLatAthI adhyAtma jevA kaThina viSayanuM varNana karela che. (pR.2001) 363. nagna citra nihALuM nahIM. nagna citra hoya ke mUrti hoya te jouM nahIM. te vikAra thavAnuM kAraNa che. te jovAthI aMtaramAM paDelA vikAro jAgRta thAya che. 364. pratimAne niMduM nahIM. bhagavAnanI pratimAnI koI divasa niMdA karuM nahIM. prazAMtarasamAM DUbelI evI vItarAga pratimAnA darzanamAtrathI viSaya kaSAya zAMta thAya che. evI pratimAnI niMdA karavI e moTI AzAtanA che. ethI jIva durlabhaboghIpaNuM pAme che. zrImad rAjacaMdramAMthI - "e saghaLA matomAM keTalAka to sahaja sahaja vivAda che. mukhya vivAda - ekanuM kahevuM pratimAnI siddhi mATe che. bIjA tene kevaLa utthApe che. (e mukhya vivAda che.) bIjA bhAgamAM prathama huM paNa gaNAyo hato. mArI jijJAsA vItarAga devanI AjJAnA ArAghana bhaNI che. ema satyatAne khAtara kahI daI darzAvuM chuM ke prathama pakSa satya che, eTale ke jina pratimA ane tenuM pUjana zAstrokta, pramANokta, anubhavokta ane anubhavamAM levA yogya che. mane te padArthono je rUpe bogha thayo athavA te viSaya saMbaMdhI mane je alpa zaMkA hatI te nIkaLI gaI, te vastunuM kaMI paNa pratipAdana thavAthI koI paNa AtmA te saMbaMdhI vicAra karI zakaze; ane te vastunI siddhi jaNAya to te saMbaMdhI matabheda tene TaLI jAya; te sulabhabothipaNAnuM kArya thAya ema gaNI, TUMkAmAM keTalAka vicAro pratimAsiddhi mATe darzAvuM chuM. mArI pratimAmAM zraddhA che, mATe tame saghaLA karo e mATe mAruM kahevuM nathI, paNa vIra bhagavAnanI 256 Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti AjJAnuM ArAdhana tethI thatuM jaNAya to tema karavuM." (va.pR.173) "tyAM pratimApratipakSa-saMpradAya jainamAM ja Ubho thayo. dhyAnanuM kArya, svarUpanuM kAraNa evI jinapratimA prati lAkho draSTivimukha thayAM, vItarAga zAstra kalpita arthathI , virAghAyAM, keTalAMka to samULagAM khaMDAyAM. Ama A chaso varasanA aMtarALamAM vItarAgamArgarakSaka bIjAM hemacaMdrAcAryanI jarUra hatI. anya ghaNA AcAryo thayA, paNa te zrI hemacaMdrAcArya jevA prabhAvazALI nahIM. eTale viSamatA sAme TakI na zakAyuM. viSamatA vadhatI cAlI. tyAM zrI AnaMdaghanajI baso varasa pUrve thayA." (va.pR.665) dhyAnanuM kArya, svarUpanuM kAraNa e je tArI pratimA tethI kaTAkSadraSTie lAkhogame loko vaLyAM; tArA pachI paraMparAe je AcArya puruSo thayA tenA vacanamAM ane tArAM vacanamAM paNa zaMkA nAkhI dIghI. ekAMta daI kUTI tAruM zAsana niMdAvyuM." (2.5.575) "boghAmRta bhAga-3'mAMthI - "bIjuM pratimA viSe pUchyuM te viSe jaNAvavAnuM ke pratimA to prabhune yAda karavAnuM sAdhana che. pratimA puruSAkAre ho ke mAtra sAmAnya game tevA rUpe ho paNa kevaLajJAnarUpa netravALA bhagavAnanI smRti arthe je sAdhana che temAM bheda mAnI, mArA matanI pratimA ane bIjAnAM matanI pratimA mAnI, vikSepa karavo te naradama mUrkhatA chejI. bhagavAnane bhUlI pratimA pUjavAnI nathI. ajJAnane vaghavAnA aneka mArga che; temAM pratimA paNa tenuM nimitta bane che e Azcarya che! koI pahelAM ahIM Avelo teNe mane pUcheluM ke khAnagI tamane ATaluM pUchavuM che ke bhagavAnanI pratimA cakSuvALI pUjavI te dravya mithyAtva kharuM ke nahIM? meM jaNAveluM ke bhagavAnane pUjavAnA che ke pratimAne pUjavA javAnuM che? pratimA uparathI bhagavAnane na saMbhAro te ja mithyAtva che. bhagavAna kaMI cakSu vinAnA nathI. kevaLajJAnarUpI netravALA bhagavAna che. temane game te nimitte yAda kare to kalyANa che. nahIM to jhaghaDA karanAranuM ThekANuM paDe tema nathI. matamatAMtaromAM mAthuM mAranAranI AvI dazA thAya che. paramakRpALudeve to matamatAMtaranAM pustako paNa hAthamAM levAnI nA pADI che. jethI matamatAMtara maTI satya bhaNI vRtti jAya te ja kartavya chejI. navA musalamAna allA pokAratAM zvAsa paNa na ghUTe ema kahevAya che, tema navA digaMbaro nAnI nAnI vAtomAM mithyAtva jonArA thaI jAya che. mithyAtva potAnAmAM joI dUra karaze tenuM kalyANa thaze." (pR.708) "boghAmRta bhAga-2'mAMthI - "bhagavAna to nirAkAra che. tethI khyAla Ave nahIM; paNa zAMtabhAvavALI mUrti hoya to te joI jagata bhUlI javAya ane bhagavAnanA guNomAM lInatA thAya, ullAsa thAya. potAnA bhAva pheravavA mATe, jagatanA bhAvo bhUlI bhagavAnanA guNo saMbhAravA mATe mUrti che. ghaNAne jinapratimA joIne samati thAya che. bhagavAnanAM samavasaraNamAM jAya tyAM bhagavAnano prabhAva evo che ke badhA jIvo zatrubhAva bhUlI jAya, vairavALA jIvo maitrIbhAvavALA thaI jAya. e bagho kevaLajJAnano prabhAva che." (bo.2 pR.13) 'jIvanakaLA'mAMthI : eka sthAnakavAsI muninuM draSTAMta - "pratimAjI saMbaMdhI pote jaNAvyuM ke sthAnakavAsInA eka sAdhu je ghaNA vidvAna hatA. teo eka vakhata vanamAM vihAra karIne jatA hatA. tyAM eka jina derAsara AvyuM. temAM vizrAMti levA praveza karyo to sAme jinapratimA dIThI, tethI tenI vRtti zAMta thaI ane manamAM ullAsa thayo. zAMta evI jina pratimA satya che evuM temanA manamAM thayuM." (pR.219) 257 Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti upadeza prAsAda bhASAMtara bhAga-3'mAMthI :- "jinezvara bhagavaMtanI pratimA jinezvara bhagavaMtanI samAna jANavI. sUtrokta AghAra ane yukti ema banne prakAravaDe tenI vidhipUrvaka sthApanA svarganA sukhane ApanArI che." "laukika zAstramAM paNa mUrtisevAthI kAryasiddhi kahelI che; te viSe mahAbhAratamAM eka draSTAMta che te A pramANe - ekalavya droNAcAryanI mUrtimAM gurubhAva lAvI vidyA siddha karI ekalavyanuM draSTAMta - "pAMDavAdika droNAcAryanI pAse ghanurvidyA zIkhatA hatA. temAM arjune te vidyA satvara zIkhI lIdhI. pachI arjune gurunA caraNamAM namIne kahyuM - "he guru! tame jevI vidyA mane zIkhavI che tevI vidyA bIjAne zIkhavavI nahIM." droNAcArye khuzIthI tema karavA kabUla karyuM. eka vakhate koI ekalavya nAmano bhilla ghanurvidyA zikhavAnI icchAe droNAcArya pAse AvI potAne zIkhavavAnI mAgaNI karI. tyAre droNAcArya mauna gharI rahyA. pachI bhaktivALA bhille gurubuddhie droNAcAryanI mATInI mUrti banAvI, zuddha sthAnamAM sthApita karI ane pratidina prabhAtakALe tenA caraNamAM namIne kaheto-"he gurujI! prasanna thaIne mane vidyA Apo." pachI te gurunI AgaLa hAthamAM ghanuSya laI temAM bANa yojI ciMtavelA patro eTale pAnane vIMghato hato ane evI rIte patramAM hAthI, ghoDA vigerenAM rUpa paNa bANavaDe kotarato hato. eka vakhate arjuna te vanamAM AvI caDhyo. teNe te kotarelAM patro joI vicAryuM ke jarUra gurue potAnI pratijJAnuM vismaraNa karIne koIne ghanurvidyA ApI lAge che; nahIM to AvuM adbhuta kArya koNa karI zake? pachI arjune guru pAse AvI kahyuM - "bhagavan! Ape pratijJA toDI lAge che." guru droNa bolyAarjuna! mArI pratijJA pASANanI rekhAnI jevI acala che." pachI saMzanivAraNa mATe te banne vanamAM gayA. tyAM mRttikAnI droNAcAryanI pratimA temanA jovAmAM AvI. pelo bhilla prAtaHkALe te pratimA pAse AvI namIne kahevA lAgyo-"gurujI! arjuna jevI mane ghanurvidyA Apo." ema kahI te vRkSanA patrane bANathI kotaravA lAgyo; te joI teoe bhillane pUchyuM - "tArA guru koNa che?" bhille kahyuM-"mArA guru droNAcArya che.ema kahI teNe mRttikAnI mUrti batAvI ane kahyuM ke "A pratimAe mane ghanurvidyA zIkhavI che. bhaktithI zuM nathI banatuM? te joI arjunane kheda thayo. pachI droNAcArye bhillane kahyuM mArA prasAdathI tane vidyAnI siddhi thaI, mATe huM je mAMgu te dakSiNA tarIke Apa." te bolyo-"gurujI! A zarIra ja tamAruM che, tethI je ruce te mAMgI lo." droNAcArye tenA jamaNA hAthano aMgUTho mAgyo. gurubhakta bhille tarata ja te kApI Apyo. aMgUTho javAthI tenI ghartuvidyA arjuna karatAM kaMIka nyUna thaI gaI, tathApi e bhillane droNAcArya upara jarA paNa kheda thayo nahIM. A pramANe sthApanAthI kAryanI siddhi kahelI che." (pR.133) mUrtinA darzana mAtrathI bhAvamAM kalyANa jinadAsa zrAvakanuM draSTAMta - "pRthvIpura nAmanA nagaramAM jinadAsa nAme parama zrAvaka hato. tene devadatta nAme eka putra hato. te sAte vyasanono sevanAro hato. jinadAsa tene pratidivasa gharmazikSA Apato, paNa zaThapaNAthI te bilakula grahaNa karato nahIM, kAraNa ke te svabhAve vakra hato. anyadA tenA para kRpA lAvIne tenA pitAe gRhapravezanA dvAranI sAme ja zubha sthaLa upara eka jinamUrti sthApanA karI. A pramANe te zreSThI nitya te jinezvaranI stuti karatA hatA. teno putra te pratimAne joto, paNa stuti karato nahIM ane vaMdanA paNa karato nahIM. pachI zreSThIe gRhanuM dvAra nIcuM karyuM. eTale teno 258 Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekalavya ane guru droNAcArya gurubhaktithI ekalavye meLavela vidyA, guru droNAcArya ane arjuna Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti putra nIco namI gRhamAM jato ane sanmukha rahelA jinabiMbane joto hato. evI rIte zreSThIe putrane dravyathI vaMdanA karAvI, paNa bhAvathI karAvI zakyA nahIM, kAraNa ke bhAva to potAnA AtmAne ja AdhIna che. pachI te zreSThIputra AyuSyanA kSayathI mRtyu pAmI chellAM svayaMbhUramaNa samudrane viSe matsyapaNAne prApta thayo. tyAM samudramAM bhamatAM bhamatAM anyadA eka jinapratimA jevI AkRtivALo matsya tenA jovAmAM Avyo. 'naLIA ane valayanA AkAra sivAya nara vigere aneka prakAranI AkRtivALA masyo thAya che ema vRddho kahe che." te matsyanI jinabiMba jevI AkRti joI tene jAtismaraNa thaI AvyuM, tethI pUrvabhavanuM smaraNa thatAM te pazcAttApa karavA lAgyo ke aho!mArA pitAe mane aneka rIte bogha karyo, tathApi huM bodha pAmyo nahIM. mane dhikkAra che. meM aneka doSathI mukta evA jinezvara bhagavaMtanI paNa ArAghanA karI nahIM. have huM tiryaMca thayo chuM tethI zuM karI zakuM? tathApi A tiryaMcanA bhAvamAM paNa banI zake eTalo gharma karuM." AvuM vicArI teNe sukSma masya ane sacitta jaLanI hiMsA karavAno niyama lIgho. pachI ghIme ghIme jaLanI bahAra nIkaLI covIsa pahoranuM anazana sArI rIte pALI mRtyu pAmIne svargamAM devapadane prApta thayo. tyAM zAzvatI jinapratimAnI pUjA karatAM avadhijJAna vaDe potAnuM pUrvabhavanuM sarva svarUpa jANI jinabiMbanA darzanano mahAna upakAra lokone darzAvavAne mATe bhAvajinanI (sAkSAt jinanI) AgaLa AvI bAra parSadAnI samakSa bolyo-"he vItarAga! tamArI pratimA paNa sAkSAt prabhunA jevI upakAra karanArI che. meM te barAbara anubhavyuM che." A pramANe kahI teNe svargane alaMkta karyuM. tenA gayA pachI parSadAe tenuM vRttAMta pUchyuM eTale prabhue tenuM sarva vRttAMta kahI saMbhaLAvyuM. te sAMbhaLI sarva sabhA jinapratimAnI vaMdanA vagere karavAmAM tatpara thaI." (pR.134) zrI zayyabhavasUrinuM draSTAMta - "zrI jaMbusvAmInI pATe prabhavasUri hatA. temaNe zrutajJAna vaDe potAnA padane yogya evA koI muni potAnA ziSyomAM ke potAnA gacchamAM dIThA nahI. pachI temaNe potAnI zrutadraSTithI joyuM, eTale rAjagRhI nagarImAM zaabhava nAmano eka zreSTha brAhmaNa potAnA padane yogya jovAmAM Avyo. pachI guru tyAM AvyA. te zayaMbhava brAhmaNa aneka brAhmaNone ekaThA karI yajJakarma karAvato hato. temane bogha karavAne mATe be catura sAdhune yajJasthaLe mokalyA. sAghuo tyAM jaI A pramANe zlokanAM be pada bolyA - "saro! hSTamo chuM, tattva na jJAya para" "aho! kaSTanI vAta che ke mahAkaSTa kare che, paNa parama tattvane jANatA nathI." A pramANenA be pada kahI teo satvara pAchA vaLyA. te sAMbhaLI zaabhava viSe vicAryuM ke "A sAdhu jarUra mRSAbhASI na hoya, AvuM vicArI teNe yajJAcAryane tattva pUchyuM. temaNe kahyuM - "yajJa ja tattva che." tathApi saMzayane pAmelo zaabhava te sAghunI pachavADe satvara cAlyo ane prabhavasUri pAse jaI teNe sUrine te viSe pUchyuM eTale sUri bolyA- "bhadra! jo tuM bhaya dekhADIza to te yajJAcArya ja tane tattva kaheze.' teNe pAchA AvI khagna kheMcIne yajJAcAryane kahyuM-"tattva kaho, nahi to A khagnavaDe tamArA zirano cheda karI nAkhIza." pachI yajJagurue bhaya pAmI yajJanA staMbha nIce sthApita karelI zrI zAMtinAtha jinanI mUrti tene kADhI batAvI. mUrti joI te vicAramAM paDyo ke aho! A mUrti nirupama che. pachI te mUrti laI te zaThaMbhava brAhmaNa sUrinI pAse Avyo ane te devanuM svarUpa pUchyuM. sUrinA eka ja upadezathI pratibogha pAmIne zayyabhave paraMparAgata mithyAtva choDI AzAtanA vagaranI bhUmi upara mUrti sthApita karI, dIkSA laI anukrame dvAdazAMgInuM adhyayana karyuM. sUrie tene potAnA pada upara sthApita karyA." (pR.142) 259 Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 365. pratimAne nirakhuM nahIM. lAkaDAnI ke pattharanI jo strInI pratimA hoya to nirakhuM nahIM. te vikAranuM kAraNa thAya che mATe. sAtaso mAnIti citrasena ane padmAvatInuM dRSTAMta - 'pravezikA'nA ekAvanamAM pAThamAM citrasenanI kathA che. temAM citrasena rAjakumArane padmotara rAjAnI putrI padmAvatInI lAkaDAnI mUrti jotAM mUrchA AvI gaI. bhAna AvyuM tyAre kahyuM ke A strI mane na maLe to huM agnimAM praveza karIza. ema jIvane pUrva saMskArone laIne moha thaI jAya che. rAganA dRzyo jovAthI rAga thaI Ave che mATe strInI pratimA nirakhuM nahIM. paNa vItarAganI pratimA jovAthI vItarAgatA pragaTe che mATe tene bhaktibhAvathI nirakhuM. 366. pratimAne pUjuM. (kevaLa gRhastha sthitimAM) 'zrImad rAjacaMdra'mAMthI - prazna - kiratacaMdabhAI jinAlaya pUjA karavA jAya che? uttara - nA sAheba, vakhata nathI maLato. vakhata kema nathI maLato? vakhata to dhAre to maLI zake, pramAda naDe che. bane to pUjA karavA javuM.' (va.pR. 660) "prabhupUjAmAM puSpa caDAvavAmAM Ave che, temAM je gRhasthane lIlotarIno niyama nathI te potAnA hetue teno vaparAza krama karI phUla prabhune caDAve, tyAgI munine to puSpa caDAvavAno ke tenA upadezano sarvathA niSedha che. Ama pUrvAcAryonuM pravacana che.'' (va.pR.678) *"bhagavAnarUpa patinI sevAnA prakAra paNA che. dravyapUjA, bhAvapUjA, AjJApUjA. dravyapUjAnA paNa ghaNA bheda che; paNa temAM sarvotkRSTa pUjA to cittaprasannatA eTale te bhagavAnamAM caitanyavRtti parama sarSathI ekatvane prApta karavI te ja che; temAM ja sarva sAdhana samAya che. te ja akhaMDita pUjA che, kemake jo citta bhagavAnamAM lIna hoya to bIjA yoga paNa cittAdhIna hovAthI bhagavAnane AdhIna ja che; ane cittanI lInatA bhagavAnamAMthI na khase to ja jagatanA bhAvomAMthI udAsInatA varte ane temAM grahaNa tyAgarUpa vikalpa pravartI nahIM; jethI te sevA akhaMDa ja rahe.'' (va.pU.574) 'bodhAmRta bhAga-1'mAMthI - "bhAve jinavara pUjiye, bhAve dIje dAna; bhAve bhAvanA bhAviye, bhAve kevaLajJAna." "bhAva hoya to badhuM thAya. pravRttithI nivartIne bhagavAna pAse Ave tyAre evA bhAva thavA joIe ke he bhagavAna, rakhaDato, rakhaDato Apane zaraNe Avyo chuM. mAre have koI zaraNarUpa nathI. bhagavAnanA derAsararUpa samavasaraNamAM AvatA evI bhAvanA hoya to kharI pUjA che." (bo.1 pR.340) "mumukSu - 'samAdhisopAna'mAM Ave che ke pratimAne vaMdana karavuM, pUjA karavI vagere pratyakSa vinaya che, to te pratyakSa vinaya kevI rIte? pUjyazrI - bhAva pratyakSanA karavAnA che. bhagavAna tIrthaMkara jyAre vicaratA hatA, tyAre A jIva kyAMya ekendriyAdimAM bhaTakato haze ane have manuSyabhava maLyo che, paNa tevo yoga nathI. te mATe bhagavAnanA maMdiramAM jaIne bhAvanA karavI ke sAkSAt bhagavAna virAjyA che. A maMdira che te samavasaraNa 260 Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti che, ema jANIne bhakti karavI." (bo.1 pR.106) "pratimA joIne bhagavAnane yAda karavA ke bhagavAna samavasaraNamAM kevA zAMta besatA hatA! kRpALudeve jeo pratimA pUjatA na hatA temane pratimApUjaka karyA ane je te pratimA pUjaka hatA temane bhagavAnane pUjatA karyA. baghA Agraho choDAvyA. kRtrima pratimA eTale banAvelI pratimA ane akRtrima pratimA eTale trikALa rahe evI pratimA. mahAvidehamAM, meru vagere parvato para zAzvata pratimAo che. bharatacakrI mahAvIra thayA pahelAM thayA hatA paNa temaNe mahAvIranI pratimA karAvI hatI." (bo.1 pR.221) "boghAmRta bhAga-3mAMthI :- "mUrkhasya pratimA pUjA" eno artha zo? ema Ape pUchAvyuM, teno TUMko artha e ke prabhunA anaMta jJAna darzana sukha ane vIryano vicAra karyA vinA mAtra pratimAne caMdana AdithI pUje che tene mUrkha kahyo che. paramakRpALudeve pratimAnA aMgha zraddhALune sAcI zraddhALu banAvyA che, pratimApUjakane prabhupUjaka banAvyA che. bhagavAnanA bhAna vinA kAMI karAya che te sadgurunuM zaraNa na hoya to rUDhirUpa che ane AgrahapoSaka hoya che tethI ajJAnane poSanAra mUrkhatArUpa che." (bo.3 pR.747) prazna - sarva jIvanI rakSA karavI ema kahyuM che tyAM phUlanI pAMkhaDI paNa dubhAya to doSa che, to ApaNe kema hAra caDhAvAya che? uttara - "puSpapAMkhaDI jyAM dubhAya, jinavaranI tyAM nahIM AjJAya." e kaDImAM sarvamAnya gharma je dayA tenuM varNana che. pUjA Adi viSe tyAM kaMI hA ke nA kahevAno Azaya nathI. jIva jyAM dUbhAya tyAM pApa kahyuM che te sAcuM che. jIvane dUbhavavA arthe koI hAra caDhAvatuM nathI. hAra caDhAvanArano uddeza bhakti karavAno che. bhakti karanAra tyAgI hoya te phUlathI pUjA na kare; eTale puSpa ke lIlotarI je AhAra ke mojazokhane arthe vAparatA nathI tene phUlathI pUjA karavAnuM kahyuM nathI. paNa jene lIlotarIno tyAga nathI, zAka vageremAM phulevara, kobI vagere vApare che, aMboDAmAM puSpa pahere che, phUlanI pathArImAM je jIvo sUe che, tevA jIvone potAnA mojazokha ochA karI bhagavAnane arthe phUlanA je hAra karI caDhAve che, tene te phulanA nimitte paramakRpALudeva bhagavAna pratye ullAsabhAva thAya che. te ghaNuM puNya bAMdhavAnuM kAraNa thAya che; alpa pApa ane ghaNA puNyanI te pravRtti che, eTale jJAnIoe tene niSathI nathI, nA pADI nathI. pApa mAtrano tyAga karavAno bhagavAnano upadeza che chatAM ApaNe rAMghavuM paDe che, khAMDavuM paDe che, daLavuM paDe che ke pANI vAparavuM paDe che temAM ghaNuM pApa to thAya che ane te to gharmanA kAma nathI, dehanA kAma che chatAM te pApa ochA karavAnuM mane thatuM nathI ane bhagavAnane phula kema caDhAve che evo vicAra Uge che, te mAtra kulasaMskAra TUMDhiyAnA hovAthI thAya che. teno khulAso na thAya tyAM sudhI manamAM khaTakyA kare, tethI pUchyuM che te sAruM karyuM che. sAghune vAMdavA DhuMDhiyA jAya che tyAM sudhI javAmAM ghaNA jaMtuo mare che kAraNake sAghunI peThe jIva bacAvIne zrAvako vartatA nathI; chatAM sAdhunAM darzanathI ghaNo puNyalAbha thaze, mokSamArga maLaze evI AzAthI pApano bhaya tyAgI vizeSa lAbhanI pravRtti sthAnakavAsI paNa kare che. sthAnaka baMdhAvavAmAM keTalI badhI hiMsA thAya? topaNa sAghuo teno upayoga kare te puNyakAraNa che ema gaNIne makAna baMghAve che, paNa parigrahano tyAga karyo hoya te tevuM makAna na baMghAve. tema lIlotarInA tyAgI puSpa Adi sAvadya hiMsA jemAM thAya tevI cIjothI pUjA na kare. UnuM pANI vApare te bhagavAnanI pUjA ThaMDA pANIthI na kare. tevI ja 261 Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mAnIti paddhati puSyapUjAnI che." (dho.3 pR.46) "pUjA karavA jAo cho te ThIka che. bhagavAnanuM svarUpa samajIne pUjA karavAthI ghaNo lAbha thavA yogya che. ahIM Avo tyAre yAda karazo to te viSe vizeSa vAta thazejI. hAla to pUjA karatI vakhate vIsa doharA ke kSamApanAno pATha bolatA rahevA bhalAmaNa chejI.'' (bo.3 pR.609) "pUjA saMbaMdhI tame pUchyuM te saMbaMdhI jaNAvavAnuM ke ahIM Avo tyAre pUjAnI vidhi zIkhI lezojI. patrathI lakhyuM AvaDI jAya ema nathI. maMdiramAM bhakti, nityaniyama thato hoya to ghera na banI zake to cAle ane vadhAre vakhata thAya to vizeSa phaLanuM kAraNa chejI.'' (bo.3 pR.218) na ke deva apUjya rahe ke devanI pUjA thaI e badhA bAhya prazno chejI. hajI devane oLakhyA nathI, te . oLakhavA satsaMga, satsAdhana, vinaya ane vicAranI jarUra chejI. devane mATe pUjA karavAnI nathI. potAnA AtmAne jJAnI puruSanI dazA tarapha doravA mATe bhaktipUjA karavAnI che, te ghera ke maMdira game tyAM karavA yogya che. jyAM potAnA bhAva satpuruSa pratye vizeSa ullAsavALA bane tyAM te karavA yogya che. deva kadI apUjya thatA nathI ane apUjya rahetA nathI. ApaNA deva pratye kevA bhAva che, ApaNe roja tapAsanA rahI deva pratye bhaktibhAva vadhAratA rahIzuM to kalyAnna thazejI, (bo.3 pR.218) 'zrI triSaSThi zalAkA puruSa caritra'mAMthI - bhagavAnanI bhAvathI bhakti karavAnuM phaLa eka rAjAnuM dRSTAMta - eka divase zrI pArzvanAtha prabhu nava nidhinA svAmI evA eka rAjAnA nagara pAse samavasaryA, te khabara sAMbhaLIne te rAjA prabhune vAMThavA Avyo. prabhune vaMdana karIne teNe pUchyuM ke 'he prabho! pUrva janmanA kayA karmathI huM AvI moTI samRddhine prApta thayo chuM? prabhu bolyA- ''mahArASTra dezamAM hellura nAmanA gAmane viSe pUrva bhave tuM azoka nAme mALI hato. eka divase puSpo vecIne tuM ghera jato hato, tyAM ardhamArge koI zrAvakane ghera advaitanI pratiSThA thatI hatI, te joIne tuM tenA gharamAM peTho. tyAM atanuM biMba joIne tuM chAbaDImAM puSpa zoghavA lAgyo. te vakhate tane nava puSpo hAthamAM AvyA. te puSpo teM ghaNA bhAvathI te prabhunI mUrti upara caDhAvyAM, tethI teM ghaNuM puNya upArjana karyuM. eka vakhate teM priyaMgu vRkSanI maMjarI laIne rAjAne bheTa karI, tethI prasanna thaIne rAjAe tane lokazreNInA pradhAnanI padavI ApI. tyAMthI mRtyu pAmIne tuM elapura nAmanA nagaramAM nava lAkha dramma (suvarNanA sikkA) no svAmI thayo. tyAMthI mRtyu pAmI te ja nagaramAM nava koTI dravyano adhipati thayo. tyAMthI mRtyu pAmI svarNapadha nagaramAM nava lAkha suvarNano pati thayo. tyAMthI mRtyu pAmI te ja nagaramAM nava koTI suvarNano svAmI thayo. tyAMthI mRtyu pAmI ratnapura nagaramAM nava lAkha ratnano adhipati thayo. tyAMthI mRtyu pAmI te ja nagaramAM nava koTI ratnono svAmI thayo. tyAMthI mRtyu pAmI vATikA nagarImAM vallabha nAmanA rAjAno putra nava lAkha grAmano adhipati thayo ane tyAMthI mRtyu pAmI nuM A bhavamAM navanidhino svAmI thayo chuM. have ahIMthI anuttara vimAnamAM utpanna thaIza.'' prabhunI AvI vANI sAMbhaLI rAjAnA manamAM atyaMta zubha bhAvanA utpanna thaI, tethI tatkALa teNe prabhunI pAse dIkSA grahaNa karI. (pR.49) upadezapAsA. bhASAMtara bhAga-3 mAMthI : kumArapALarAjAnuM dRSTAMta - kumArapALa rAjAnA pUchavAthI zrIguru hemacaMdrAcArye temano pUrvabhava kahyo. pUrvabhavamAM kumArapALa rAjAno jIva jayakezI nAme rAjAno putra naravIra hato. te samavyasanI hovAthI rAjAe tene nagaramAMthI kADhI mUkyo. tethI te parvatamAM rahela corono pallIpati thayo. eka vakhate 262 Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mananIti teNe sArthavAhano tamAma sArtha lUMTyo. tethI sArthavAde rAjAne pharIyAda karI. rAjAnuM sainya AvavAthI naravIra tyAMthI nAsI gayo. tene dezAMtaramAM jatAM mArgamAM zrI yazobhadrasUri maLyA. temanA sacoTa upadezathI te samavyasana rahita thayo. pachI te eka uDhera nAmanA zeThane ghera bhojanavastranI AjIvikA upara sevaka thaIne rahyo. zeThe karAvela vIraprabhunA maMdiramAM paryuSaNa parva AvyA. zeThe moTI vidhithI pUjA karI. pachI sAthe Avela naravIrane paNa kahyuM ke 'A puSpa ke ane prabhunI pUjA kara." tyAre naravIrane vicAra Avyo ke AvA paramezvara to koI divasa meM joyA nathI. to evA prabhunI pUjA bIjAnAM ApelAM puSpathI zA mATe karuM ? tethI potAnI pAse mAtra pAMca koDI hatI tenA puSpa laI netramAM AnaMdanA azru sahita prasanna citte trikaraNa zudghi vaDe prabhunI khUba bhAvapUrvaka pUjA karI. te naravIrano jIva tuM kumArapAla rAjA thayo chuM ane uDhera zeThano jIva te udayana maMtrI thayo ane yazobhadrasUri te huM hemacaMdrAcArye thayo chuM. (pR.128) pU. zrI brahmacArIjInI hastalikhita DAyarI 19 kha'mAMthI (rAga- mane saMsAra zerI visarI re lo) "meM to pUjA karI prabhu vIranIre jo; enA caraNe ho mAro nivAsa jo. nava aMge . pUjo prabhu vIrane jo. caraNa aMgUTho prabhuno pUjatAM jo; thAya caraNe sadA nivAsa jo. nava aMge jeNe DhIMcaNa prabhunA pUchyA jo; teno AtmA UMce caDhI jAya jo. nava aMge jeNe kAMDA prabhunA pUjIyA jo; tenA hAthe supAtradAna thAya jo. nava aMge0 beu bhUjA prabhunI pUjatAM jo; agAgha saMsAra tarI jAya jo. nava aMge jeNe mastaka prabhunuM pUchyuM jo; te to nizcaya siddhAlaya jAya jo. nava aMgejeNe tilaka karyuM prabhu vIrane jo; tenA traNe jJAna zuddha thAya jo. nava aMge0 vAlA kaMTha prabhujIno pUjatAM jo; Ave aMtarano UMDo avAja jo. nava aMge jeNe hRdaya prabhunuM pUjIyuM jo; te to temAM samAya sadA jAyajo. nava aMge vAlA nAbhi prabhunI pUjatAM jo; e to pote amara thaI jAya jo. nava aMge. 367. pApathI dharma mAnuM nahIM. (sarva) pApanA kAryo karIne dharma mAnuM nahIM. azvamegha yajJa, naramegha yajJa, ajAmegha yajJa kare te badhA pApa baMdhanA kAraNo che; tene dharma mAne. pazuone homIne yajJa karavAthI svargamAM javAya che; evI pApayukta mAnyatAthI jIva naragatimAM jAya che. mokSamALA vivecana'mAMthI - hiMsA na ka2vA mATenuM dRSTAMta - "ahiMsA - dayA jevo eke dharma nathI. 'ahiMsA paramo dharmaH' e sUtra sarvamAnya che. te viSe sucagaDAMgasUtramAM eka dRSTAMta ApyuM che. judA judA dharmanA AcArya maLyA che. temAM ghaNA yajJAdi hiMsAno pakSa kare che. tyAM eka jaNa aMgArA bharelo kaDAyo laI Avyo ane hAtha gharavA kahyuM. te para kaDAyo mUkavA jatAM badhAe hAtha pAchA kheMcI lIdhA. tyAre teNe pUchyuM: kema ?' to kahe, 'duHkha thAya.' tyAre teNe kahyuM, 'to pachI bIjA jIvone mAro cho, yajJamAM homo cho temane duHkha nahIM thatuM hoya? tamane dajhAvAya tethI hAtha kheMcI lo cho to have bIjA jIvone duHkha thAya evo upadeza karatA te 263 Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti aTakajo.' ema potA para vAta Ave tyAre samaje. anArya gharmavALA mAtra manuSyanI dayA samaje, tethI amuka loko pazune bacAvavA pAMjarApoLa kare, kIDI vagere prANIne bacAve tene joI hase. teo jhanUnI eTale krUra ane madAMgha eTale baLanuM abhimAna karanAra hovAthI jIvone mAratAM vicAra na kare. bIjA jIvo marI jAya to temane kaMI lAgaNI na thAya. teo dayAnuM leza svarUpa paNa jANatA nathI. jJAnInA bogharUpa prakAzanA AghAre khullA hRdayathI vicAre, Agraha eTale svArthanA vicAro dUra karI jIvonA pakSathI vicAre to samajAya ke sUkSmamAM sUkSma jaMtune haNavAmAM paNa mahApApa che. jevo mane mAro AtmA priya che tevo darekane teno AtmA priya che. huM mArA vyasana khAtara eTale zikAra, mAMsabhakSaNa vagere Teva khAtara ane lAbha khAtara eTale pIMchA vagerenA vyApAra khAtara asaMkhyAtA jIvone beghaDaka haNuM chuM, e mane anaMta duHkhanuM eTale narakAdi gatinuM kAraNa thaI paDaze, evo vicAra ja temane Avato nathI. teomAM evI sAcI buddhinuM bIja paNa nathI." (pR.71) indrabhUti gautamanuM draSTAMta - apApA nagarImAM saumila nAmano brAhmaNa ghanavAna hato. teNe yajJa mATe moTAmAM moTA agyAra paMDitone bolAvyA hatA. temAM mahApaMDita indrabhUti gautama paNa AvyA hatA. jeTalA vaghAre pazuone home teTalo moTo yajJa kahevAya. te vakhate AkAzamArge devone jatA joI indrabhUtine manamAM thayuM ke ApaNA yajJamAM devo AvI rahyA che. paNa te to AgaLa cAlyA. pachI khabara paDI ke e to bhagavAna mahAvIranA darzana karavA jaI rahyA che. tyAre indrabhUti gautamane vicAra Avyo ke sarvajJa samAna to chuM; mArA sivAya vaLI bIjo koNa sarvajJa che. ema pApa karIne kadI gharma mAnuM nahIM. 368. satya vahevArane choDuM nahIM. (sarva) vyavahAramAM game tevA prasaMga paDe to paNa satya choDuM nahIM. bhagavAne je maryAdApUrvaka vartavAnuM kahyuM hoya te pramANe satya vahevArathI vartu, bIjI rIte nahIM. zrImad rAjacaMdra'mAMthI - satya bolavuM e kAMI muzkela nathI, sAva sahaja che. je vepArAdi satya vaDe thAya te ja karavAM. jo cha mahinA sudhI ema vartAya to pachI satya bolavuM sahaja thaI jAya che. satya bolatAM kadAca thoDo vakhata prathama thoDuM nukazAna paNa thAya; paNa pachI anaMta guNano ghaNI je AtmA te Akho lUMTAI jAya che te lUMTAto baMgha paDe. satya bolatAM ghIme ghIme sahaja thaI jAya che; ane thayA pachI vrata levuM; abhyAsa rAkhavo; kemake utkRSTa pariNAmavALA AtmA viralA che." (va.pR.725) "satyano jaya che. prathama muzkelI jaNAya, paNa pAchaLathI satyano prabhAva thAya ne tenI asara sAmA mANasa tathA saMbaMdhamAM AvanAra upara thAya. satyathI manuSyano AtmA sphaTika jevo jaNAya che." (va.pR.777) boghAmata bhAga-1'mAMthI :- "satya be prakAre che : eka vyavahArasatya ne bIjuM paramArthasatya. jevuM hoya tevuM kahevuM te vyavahAra satya ane AtmAno lakSa rAkhIne bole te paramArthasatya. satyano eka aMza paNa Avyo nathI. jyAre kasoTI Ave che tyAre khabara paDe che. jene chUTavuM haze tene bhaya lAgaze ke jUThuM bolIza to mArA AtmAno ghAta thaze. satya ne ahiMsA be mukhya che. game tevo DAhyo hoya paNa sAca na hoya to kaMI nathI. game teTaluM dAna karato hoya paNa asatya hoya to kaMI nahIM. satya e jagatano AdhAra kahevAya che. vrata lIdhuM hoya ane pALe nahIM to gharma zuM thAya? vacana to pALyuM nahIM. harizcaMdrane keTalAM kaSTa 264 Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mananIti paDyAM! paNa satya na choDyuM. roja bolIe chIe 'vacana nayana yama nAMhi." e beno saMyama karavAno che. bolatAM vicAra karavo ke ktikArI che ke kema? ema vicAra karIne sAmAne ApAta na lAge tevuM vacana bolavuM'' (bo.1 pR.104) 'samAdhisopAna'mAMthI - "satya vacana che te ja dharma che; satya vacana dAdharmanuM mULa kArA che, aneka doSo dUra karanAra che, A bhavamAM tathA parabhavamAM sukhI karanAra che; sarvane vizvAsa UpajavAnuM kAraNa che. sarva dharmomAM satya vacana mukhya manAyuM che; saMsAra samudra oLaMgavAnuM te jahAja che; sarva sadAcaraNomAM satya uttama che; satya ja samasta sukhanuM kAraNa che. manuSyajanmanI zobhA satya che. satya vaDe sarva puNya kAryo dIpe che; asatyavAdInuM mahA puNya kArya paNa prazaMsApAtra banatuM nathI. sarva guNonA samUhano mahimA satyane laIne che. satyanA pratApe deva jevA sevA kare che. satyane AdhAre aNuvrata ke mahAvrata rahelAM che. satya vinA vrata, saMyama niSphaLa che. satyanA prabhAvathI sarva saMkaTono nAza thAya che, tethI je vacana potAne ane parane ktikAraka hoya tevAM bolavAM. koIne duHkha Upaje tevAM vacana na bolavAM. parane pIDAkArI vacana sAcuM hoya topaNa na kahevuM. abhimAna rahita bolo. paramAtmAnI pratIti karAvanAra vacano bolo; paraMtu puNya-pApa, svarga-naraka kaMI nathI evA bhAvArthanAM nAstika vacano na bolo. paramAgama upadeza che ke A jIva anaMtAnaMta kALa to nigodamAM ja rahyo. tyAM vacanarUpa karmavargaNA ja grahaNa karI nathI. kAraNa ke pRthvIkAya, apakAya, tejakAya, vAyukAya ane vanaspatikAyamAM anaMta kALa ke asaMkhyAta kALa rahyo tyAM to jihvA indriya ja pAmyo nahIM, bolavAnI zakti paNa pAmyo nahIM. beIndriya, trIkriya, caturrikriya ane asaMzI paMcendriya e cAra vikala catuSka ane saMzI paMcendriya tiryaMca (pazu pakSI) mAM jihvAindriya to pAmyo. paNa akSarasvarUpa zabdo bolavAnI zakti prApta thaI nahIM. eka manuSyapaNAmAM vacana bolavAnI zakti pragaTa thAya che. AvI durlabha vacanazakti asatya bolIne bagADI devI e mahA anartha che. manuSyabhavano mahimA to vacana vaDe ja che. nAka, kAna, jIma,AMkha to pazune paNa hoya che; khAvuM-pIvuM, kAma bhoga Adi puNya-pApa pramANe Dhorane paNa prApta thAya che; AbharaNa, vastra Adi kUtarAM, vAMdarA, gadheDA, ghoDA, UMTa, baLada ityAdine paNa prApta thAya che, paraMtu vacana bolavAnI zakti, sAMbhaLIne samajavAnI zakti tathA uttara devAnI zakti temaja bhaNavA, bhaNAvavAmAM upayogI vacanazakti te manuSya janmamAM ja maLe che. mATe manuSya janma pAmIne jeNe vacana bagADyuM teNe Akho bhava bagADyo. manuSya janmamAM levuMjevuM, kahevuMsAMbhaLavuM, pratIti-parIkSA, dharma-karma, prIti-vera vagere pravRtti-nivRttirUpa kAryo vacanane AdhIna che. jeNe vacana bagADayuM teNe to badho manuSya janmano vyavahAra bagADI dUSita karyo. mATe prANa jatAM paNa potAnuM vacana dUSita na karo.'" (pR.278) 'yogazAstramAMthI - "je manuSyo jJAna ane cAritranA mularUpa satyane ja bole che, te manuSyonA pagathI rennuvaDe karIne A pRthvI pavitra thAya che, tathA satyavratarUpa mahAdhanavALA je jIvo asatya bolatA nathI, teone duHkha ApavA mATe bhUta, preta ane sarpAdi koI paNa samartha thatA nathI.'" (pR.115 upadeza prAsAda bhASAMtara bhAga-2'mAMthI :- satyavrata pAlanathI thayelo uddhAra - zrIkAMta zeThanuM dRSTAMta - rAjagRha nagaramAM zrIkAMta zeTha rahetA hatA. te divase vyApAra kare ane rAtre corI kare. eka divasa bAravratadhArI zrAvaka jinadAsa nAme koI tyAM Avyo. zrIkAMta zeThe bhojana mATe AmaMtraNa ApyuM. jinadAse kahyuM jenI AjIvikAnA prakAra jANavAmAM na Ave tenA ghare huM 265 Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mAnIti bhojana karato nathI. zrIkAMte kahyuM huM zuddha vyApAra karuM chuM. temaNe kahyuM tamArA kharca pramANe to tamAro vyApAra jovAmAM Avato nathI. mATe satya hoya te kaho. tyAre zrIkAMtane lAgyuM ke e pArakI gupta vAta pragaTa kare evA lAgatA nathI. tyAre eNe kahyuM ke huM rAtre corI karuM chuM. e sAMbhaLI jinadAse kahyuM ke huM tamAre tyAM bhojana karI zakuM nahIM. kAraNa ke mArI buddhi paNa tamArA AhArathI tamArA jevI thaI jAya. tyAre zrIkAMte kahyuM ke corInA tyAga vinA je kaho te dharma huM karI zakuM, tyAre jinadAse kahyuM : prathama asatya bolavuM nahIM. e vrata tame grahaNa karo. te sAMbhaLIne zrIkAMte satyavrata svIkAryuM. jinadAse kahyuM-zreSThI jIvitanI jema A vrata cAvajIvana pALajo. zrIkAMte kahyuM: 'rAjya jAo ane A nAzavaMta prANa paNa jAo, paraMtu mArI vAcA na jAo. AvuM nItinuM vacana che tethI meM je vrata lIdhuM che teno kadI paNa huM bhaMga karIza nahIM." H have zrIkAMtazeThe A vrata grahaNa karyuM. chatAM teno corIno svabhAva to gayo nahoto. tethI eka vakhate zrIkAMta zeTha corI karavA gayo. mArgamAM nagaracarcA jovA nIkaLelA zreNikarAjA ane abhayakumAra maLyA. temaNe zrIkAMtane pUchyuM : 'tuM koNa che?" teNe kahyuM, 'huM pote chuM,' pharI pUchyuM : "tuM kyAM jAya che?' zrIkAMte kahyuM : 'rAjAnA bhaMDAramAM corI karavA.' punaH pUchyuM : 'tuM kyAM vase che?' zrIkAMte kahyuM : 'amuka pADAmAM.' vaLI pUchyuM : 'tamAruM nAma zuM che?' zrIkAMte kahyuM : 'mAruM nAma zrIkAMta che.' te sAMbhaLI baMne Azcarya pAmyA ke, 'cora AvI rIte sAcuM kahe nahIM mATe A cora jaNAto nathI.' vaLI teo AgaLa cAlyA. pAchA vaLatAM pelo zrIkAMta, rAjAnA bhaMDAramAMthI peTI laIne jato hato. tene pAchA zreNika ane abhayakumAra maLyA. teNe pUchyuM : A zuM lIdhuM che? zrIkAMte kahyuM : 'rAjAnA bhaMDAramAMthI A ratnanI peTI laIne ghare jAuM chuM.' AvuM vAkya sAMbhaLI teo rAjamahelamAM gayA. prAtaHkAle bhaMDArIe bhaMDAramAM corI thayelI jANI. tethI bIjI paNa keTalIka vastuo bhaMDArIe AghI pAchI karIne pachI pokAra karI koTavAlane tiraskAra sAthe bhaMDAramAM corI thayAnuM jaNAvyuM. te vAtanI rAjAne khabara thaI eTale teNe bhaMDArIne bolAvIne kahyuM ke, 'kozamAMthI zuM zuM gayuM che? bhaMDArIe kahyuM : 'ratnanI daza peTIo.' pachI rAjAe maMtrI sAme joI pelA zrIkAMtane bolAvyo ane pUchyuM : 'rAtre teM zuM coryuM che?' te pUchatAM ja zrIkAMte jANyuM ke rAtre je be jaNa maLyA hatA te ja A che. tethI teNe kahyuM : 'svAmin ! tame zuM bhUlI gayA, tamArA dekhatAM ja huM mArI AjIvikA mATe eka peTI laIne jato hato.' zreNika rAjAe kahyuM 'are cora ! tuM mArI pAse paNa sAcuM bolatAM kema bhaya pAmato nathI? zrIkAMta bolyo ke 'mahArAja! prAjJa puruSoe pramAdathI paNa asatya na bolavuM joIe, kemake asatya bolavAthI pracaMDa pavana vaDe vRkSanI jema klyANa (sukta) no bhaMga thAya che. vaLI tame krotha pAmo to AlokamAM eka bhavanA sukhano nAza karo, paNa jo satya vratano bhaMga karuM to anaMta bhavamAM mane duHkha thAya.' A pramANenA tenA vacano sAMbhaLI rAjA zreNike tene zikSA ApI ke, jevuM A bIjuM satyavrata pALe che, tevI rIte bIjAM vrata paNa pALa.' zrIkAMte te svIkAryuM; eTale rAjAe te jInA bhaMDA2Ine 2jA ApIne te padavI upara zrIkAMtane rAkhyo. anukrame te bhagavAna mahAvIra svAmInA zAsanano sAco zrAvaka thaI uttama gatine pAmyo. A pramANe zrIkAMta core jinadAsa zrAvakanA vAkyathI dRDhatA vaDe satyavacanarUpa bIja vrata lIdhuM tevuM pALyuM to AlokamAM paNa teNe iSTaphaLa prApta karyuM. tethI bhavya prANIoe jarUra satyavrata grahaNa karavuM. (pR.49) 266 Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mananIti 369. chaLa karuM nahIM. koInI sAthe chaLakapaTa karuM nahIM. bagalAo sthira thaIne besI rahe ke jANe dhyAna dharatA hoya, paNa jyAre mAchaluM potAnI najadIkamAM Ave ke tarata tene pakaDI le che. bilADI paNa temaja chaLa kapaTa karI uMdarane pakaDe che. tema huM paNa avasara Avye chaLa karIne koIne ThaguM nahIM. 'samAdhisopAna'mAMthI - "mAyAcAra pragaTa thAya tyAre prItino bhaMga thAya che. mIThAthI dUdha phATI jAya che tema mAyAkapaTa karanAra potAnuM kapaTa chupAvavA bahu prayatna kare to paNa Akhare uMghADuM paDyA vinA rahetuM nathI. bIjAnI cADI khAya ke chAnI niMdA kare te ApoApa pragaTa thaI jAya che. tethI mAyA kapaTa karavuM te potAnI AbarU bagADavA barAbara che; dharma bagADavArUpa che, kapaTInA sarve mitro ApoApa zatru thaI jAya che. koI vrata pALanAra, tapa karanAra tyAgI hoya tenuM kapaTa ekvAra jagatamAM jAhera thAya to tene sarva loka adharmI mAnI teno vizvAsa koI karatuM nathI. kapaTInI mA paNa teno vizvAsa rAkhatI nathI. kapaTI mANasa mitradrohI, svAmIdrohI, dharmadrohI, kRtaghnI che. vItarAga dharma to chaLa-kapaTa rahita che. vAMkA myAnamAM jema sIdhI talavAra pesI zake nahIM, tema vakrapariNAmInA hRdayamAM vItarAgano Arjava eTale saraLa tharma praveza karI zakato nathI. kaMpInA banne loka bagaDe che. tethI jo yazanI icchA hoya, AbarUnI icchA hoya, dharmanI icchA hoya to mAyA kapaTano tyAga karI Arjava dharma dhAraNa karo. niSkapaTInI prazaMsA tenA verI paNa kare che. kapaTa rahita, saraLa cittathI aparAdha thayo hoya to paNa daMDa devA yogya nathI. Arjava dharmano dhAraka to paramAtmasvarUpanA anubhava mATe saMkalpa kare che; kaSAya jItavAno, saMtoSI thavAno saMkalpa kare che; jagatanA prapaMcono tyAga kare che, AtmAne eka caitanya mAtra jANe che. je ghana, saMpatti, kuTuMba Adine potAnAM mAne che te ja chaLa, kapaTa, ThagAI kare che. paradravyathI potAne bhinna eklo jANe te ghana ke jIvanane arthe kadI kapaTa kare nahIM. tethI AtmAne saMsAra-paribhramaNathI mukta karavA icchatA ho to mAyAcArano tyAga karI Arjava dharma dhAraNa karo.'' (pR.276) 'dharmAmRta'mAMthI :- bIjAne ThagavAnuM phaLa mRtyu zrIbhUti purohitanuM dRSTAMta - "siMhapura nagaramAM rAjA siMhasena ane rANI rAmadattA hatAM. tyAMno purohita zrIbhUti mahAsatyavAdI hovA viSe potAnI khyAti phelAvIne lAga Avye bhoLA mANasone phasAvato. tenI khyAti sAMbhaLIne samudradatta nAmano paradezI vaNika pAMca ratno tene soMpIne dhana kamAvA gayo. pAchA pharatAM vahANa DUbavAthI te khAlI hAthe pAcho Avyo ane zrIbhUti pAse ratna mAgyAM. zrIbhUtie tene pAgala TharAvI kADhI mUkyo. te ratnanI vAta hamezAM pokAryA karato paNa koI mAnatuM nahIM. Akhare rANI rAmadattAne tenA para dayA AvI ane tenI badhI vAta sAMbhaLI. pachI rANIe purohitane bolAvI yuktithI copATa ramavA besADyo ane tenI aMgUThI tathA janoI jItI laIne dAsI sAthe mokalAvI purohitanI strI pAsethI pelA pAMca ratna maMgAvI lIdhAM. rAjAe te ratnone potAnA ghaNAM ratno sAthe bheLavIne samudradattane batAvyAM. samudradatte tarata potAnA pAMca ratno oLakhI kADhyA. AthI rAjAe tene prAmANika jANI rAjazreSThI banAvyo. pachI purohita zrIbhUtinA corInA gunAonI zikSA karavAnuM maMtrIone soMpAyuM. teoe traNamAMthI purohitane game te eka zikSA karavAnuM batAvyuM. (1) tenuM sarvasva haraNa karIne dezanikAla karavo. (2) teNe pahelavAnonI 32 mukkIo khAvI. (3) traNa thALa bharIne chANa khAvuM. 267 Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti zrIbhUtie prathama to chANa khAvA mAMDyuM paraMtu puru khAI zakyo nahIM tethI mukkIo khAvAnuM kabUlyuM. dasa paMdara mukkIo khAthI tyAM to te jamIna para DhaLI paDyo ane tenA prANa chUTI gayA. te ArtadhyAnathI marIne durgatie gayo. (pR.142) 'hitazikSAnA rAsanuM rahasya'mAMthI - nIca mitre dravya pacAvI pADyuM ghanezvara zeThanuM draSTAMta - "ghanezvara nAme eka zeTha hato. tenI pAse ATha ratno hatAM, dareka ratna karoDa sonaiyAnI kiMmatanuM hatuM. te teNe potAnA mitrane ghare gupta rIte mUkyA, te vAta potAnI strIne ke putrane paNa jaNAvI nahIM, tema tenuM lakhata karAvyuM nahIM ke sAkSI rAkhyA nahIM. anyadA zeTha bahAragAma gayA, tyAM acAnaka mAMdA paDyA, maMdavADa vadhI gayo eTale tenA sagAM vahAlAM vigere ekaThAM thayAM. temaNe zeThane pUchyuM: 'tamArU dravya kyAM kyAM che te kaho, tethI tamArA putrane apAvIe." zeTha bolyAH "mAruM ghana to ThekANe ThekANe che, paNa te mArA vinA maLI zake tema nathI, paraMtu mArA gAmamAM eka mAro amuka nAmano mitra che. tene tyAM meM ATha ratna karoDa karoDa sonaiyAnI kiMmatanA mUkyA che, te mArA putrane apAvajo." A pramANe kahIne zeTha maraNa pAmyA. A saMbaMdhano patra badhI hakIkata sAthe tenA strI putra upara sagAM vahAlAMoe lakhyo. patra vAMcatAM zeThanA maraNanA samAcAra jANI baghAM kalpAMta karavA lAgyA. prAMte zokanuM nivAraNa karI pharI Akho patra vAMcyo. temAM ATha ratna mitrane tyAM mUkyAnI vAta lakhI hatI, eTale zeThanA mitrane bolAvyo ane ratno mAgyA, eTale te kAMI bolyo ja nahIM. pachI zeThano putra tenI sAthe laDavA lAgyo ane tene ghera, jaIne lAMghaNo karI. tyAre te mitra bolyo ke- 'tArA pitA pAse ghana ja kyAM hatuM ke jyAM tyAM Ama ratno nAkhato phare, vaLI mane evA moTI kiMmatanA ratno ApyA hoya to tenuM kAMI lakhata karAve, sAkSI rAkhe; te kAMI mUrkha nahotA ke ema ne ema ApI de. mATe ema gaLe paDavAthI tAruM kaMI vaLavAnuM nathI ane mane kAMI Apela ja nathI. Avo cokho javAba maLavAthI zeThano putra rAjA pAse phariyAda karavA gayo ane badhI vAta karI. rAjAe zeThanA mitrane bolAvyo. teNe inkAra karI eTale lakhata sAkSI vinA rAjA kAMI karI zakyo nahIM ane zeThanA dIkarAne ghana khoIne ghera AvavuM paDyuM. mATe evI rIte lakhata sAkSI vinA koIne tyAM dravya mukavuM nahIM. temaja nIcanI sAthe mitratA paNa karavI nahIM. A mitra nIca hato tethI teNe AvI nIcatA dekhADI, ucca mitra hoya to vagara mAgye sAme ApavA Ave ke lyo, tamArA pitAe ATaluM dravya mAre tyAM mUkeluM che." (pR.139) 370. nagna sUvuM nahIM. nagna sUvuM te vikAra thavAnuM kAraNa che. je uttama kuLanA hoya te nagna suve nahIM. dAsIputra kapilanuM draSTAMta - nagna thavuM te halakI vRtti che. eka brAhmaNane tyAM dAsI hatI. tene kapila nAme putra hato. brAhmaNa pAse rahevAthI te badhI vidyA zIkhI gayo. pachI bIjA zaheramAM gayo. tyAM rAjAne khuza karyo. tethI tyAM paMDita tarIke oLakhAyo. te gAmanA rAja purohite kapilane potAnI putrI paraNAvI. eka divasa kapila nATaka jovA gayo hato. tyAMthI rAtre pAchA AvatAM mAvaThuM thayuM. tethI satI evI satyabhAmA patine mATe korAM kapaDAM laI dvAra pAse UbhI hatI. teTalAmAM kapila nagna thaIne kapaDAM bagalamAM ghAlI doDIne ghera Avyo. gharanI bahAra Ubho rahI kapaDAM paherIne aMdara Avyo ane satyabhAmAne kahyuM ke jo huM vidyAnA baLe palaLyo nathI. tyAre satyabhAmAe ajavALAmAM joyuM to tenuM 268 Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti zarIra palaLeluM hatuM. tethI teNe vicAryuM ke uttama kuLavALAne nagna thavuM sujhe nahIM, paNa A nIca kuLano jaNAya che. evI manamAM zaMkA thavAthI tenuM mana AnA uparathI UThI gayuM. pachI kapilano pitA tyAM Avyo tyAre jANavA maLyuM ke A dAsIputra che. tethI A te potAnA piyara cAlI gaI. pachI rAjAe satyabhAmAne potAnI putrI tarIke potAnI rANIo pAse rAkhI. (zrI zAMtinAtha caritramAMthI) 371. nagna nANuM nahIM. nagna nAhavAthI paNa vikAravRtti janmavAno saMbhava che, mATe mahApuruSoe teno niSegha karela che. athavA koI bIjAnI draSTi paDe; mATe nagna thaI nAhuM nahIM. 372. AchAM lUgaDAM paheruM nahIM. bahu pAtaLAM kapaDAM paheravAthI aMdaranuM zarIra dekhAya, te ekabIjAne vikAra thavAnuM kAraNa che; mATe AchAM lUgaDAM paheruM nahIM. "ati ubhaTa veSa na paherIe re lola." ati Achakalo veza paheravo joIe nahIM, e Adarza nAgarikano guNa che. 373. jhAjhAM alaMkAra paheruM nahIM. AkhA zarIre dAgInAno zaNagAra kare. pahelAnA vakhatamAM 50-100 tolA sonuM avasare zarIra para paheratA. AbhUSaNothI zarIrane zaNagArI, AchA ane citta AkarSaka vastro paheravAthI lokonI vRtti potA tarapha kheMcAya, jethI potAne vikAranA bhAvo janma ane sAmAne paNa vikAra thavAmAM ApaNe nimittarUpa thaIe, te karmabaMghanuM kAraNa che. mATe bahu alaMkAra ghAraNa karuM nahIM. uttamajano uddhatatA jaNAya tevAM vastra, AbharaNa pahere nahIM." -samAdhisopAna (pR.275) 374. amaryAdAthI cAluM nahIM. vyavahAramAM vaDIloe je maryAdA karI hoya te pramANe varte. vinayaviveka rahita vartana karuM nahIM. zrImad rAjacaMdramAMthI :- "bAI, rAjapatnI ho ke dInajanapatnI ho, paraMtu mane tenI kaMI darakAra nathI. maryAdAthI vartatI meM to zuM paNa pavitra jJAnIoe prazaMsI che." (va.pR.7) "puSpamALA vivecana'mAMthI - "jJAnIpuruSonI draSTi kyAM hoya che te jaNAvyuM. bAhyamoTo amaladAra hoya ke rAjAnI rANI hoya. laukika draSTimAM jIvone je mAhAbhya hoya che te jJAnIne nathI hotuM. koI raMka ho ke tiryaMca ho ke game te hoya paNa bAhya sAmagrI tarapha jJAnI jotAM nathI, paNa paramArtha mArga pAmavA tarapha tenI keTalI yogyatA che te tarapha temano lakSa hoya che. nIti, sadAcaraNa, vinayAdi je guNo che te paramArtha pAmavAmAM madadagAra che, tethI evA guNovALI bAI hoya tene jJAnIoe prazaMsI che. A kahyuM teno bhAva vadhAre spaSTa rIte nIcenA puSpamAM jaNAve che. "zrImad rAjacaMdra'mAMthI - "sadguNathI karIne jo tamArA upara jagatano prazasta moha haze to he bAI, tamane huM vaMdana karuM chuM. (va.pR.7) puSpamALA vivecana'mAMthI :- lokono moha - loko zAne vakhANe che? koInI pAse uttama kuLa hoya, jAti, rUpa, baLa, lakSmI, tapa, vidyA, aizvarya Adi madanA kAraNo hoya tyAM lokonI vRtti Thare che ane tene vakhANe che. paNa jJAnIoe ene doSanAM kAraNa kahyAM che. ane saguNa vaDe jo tuM jagatamAM 269 Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti prakhyAta ho to huM tane vaMdana karuM chuM. ema jJAnI puruSo kahe che. saMskRtamAM kahevata che ke"TUT: pUnA thAnaM guNipu ra ra DhiMkA na vaya: I'' veza ke moTI uMmara hoya te pUjAnuM sthAna nathI, paNa saguNo ja pUjAnuM sthAna che. strInItiboghaka'mAMthI - "sItA ne damayaMtI zANI je hatI, vaLI anasUyA Adi bahu guNavAna jo; tenAM lakSaNa vege karIne vAMcaje, rAkhI leje sarve rItanuM bhAna jo. sAMbhaLa zANI putrI, zIkha A mAharI. 5 sAsu sasaro kahe te vege mAnaje, karaje sevA tenI tuM to beza jo; jeTha diyaranI sAthe vartI ThIka tuM, virogha na kIje ke'thI DAhI leza jo. sAMbhaLa zANI putrI, zIkha A mAharI."8 zrI jaina hitopadeza bhAga-1'mAMthI - lokopavAda pravarte tema vartavuM nahIM jenAthI lokomAM laghutA thAya, tevuM vagara vicAryuM aghaTita kAma karavuM nahIM. jethI gharmane lAMchana lAge, gharmanI vagovaNI thAya, zAsananI laghutA thAya, tevuM kAma to bhavabhIrU mANase prANAMte paNa na karavuM. pUrva mahApuruSonA sadvartana sAmuM lakSa rAkhI jema potAnI temaja paranI, yAvat jina zAsananI unnati thAya tema viveka ANI vartavuM. 'tronA viruddha vAho' e sUtra vAkya kadApi visaravuM nahIM. jethI sarva sukha sAdhavAnA zubha manoratha kadApi phaLibhUta thAya. (pR.67) prANAMte paNa sanmArgano tyAga karavo nahIM - jema jema vivekI sajjanone kaSTa paDe che, tema teo suvarNa, caMdana ane zeraDInI pere uttama varNa, uttama sugaMgha ane uttama rasa arpatA jAya che, paraMtu temanI prakRtti vikRta thaIne lokopavAdane pAtra thatI nathI. AvI kaThina karaNI karI uttama yaza upArjI teo aMte sadgatigAmI thAya che. (pR.69) 375. utAvaLe sAde boluM nahIM. gaMbhIratApUrvaka ghIme svare boluM. "zrI jaina hitopadeza bhAga-1'mAMthI - koIne paNa Akroza karIne kahevuM nahIM kopa karIne utAvaLe sAde sAcuM paNa kahevA jatAM lAbhane badale UlaTI hAni thAya che, mATe tema nahIM karatAM sva parane hitakArI, namrapaNe sAcI vAta vivekapUrvaka ja kahevAnI Teva pADavI. samajA mANase lAbhAlAbhano vicAra karIne vartavuM ghaTe, e ja sajjananI nIti che, je dareka AtmArthIne avazya AdaravA yogya che. (pR.55) jIhAne vaza karavI. nakAmuM bolavuM nahIM. utAvaLe sAde bolavuM nahIM. temaja rasa laMpaTa thaI, jIbhane vaza thavAthI rogAdinI upAdhi UbhI thAya, tevuM maryAdA bahAra jamavuM nahIM. jIbhane vaza paDelAnI bIjI indriyo kopI, tene gulAma banAvI bhAre duHkha Ape che, mATe sukhanA arthIe jIbhane vaza nahIM thatA pote ene vaza karavI. (pR.53) 376. pati para dAba rAkhuM nahIM. (strI) pati pratyenI potAnI gharmakaraNI zuM che te sAcavuM. paNa pati para dAba rAkhuM nahIM. satI sItAnI 270 Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMdabarekhAM potAnA bhAI yugabAhune ko mAranAra, maNiratha rAjA . Kaa utkRSTa pApanA phaLamAM maNirathanuM " tAtkAlika mRtyu satI manarekhAe karAvela che patinuM samAdhimaraNa che zubAhunI jIva kA banI, upakArI kerI khAna pharatI prathama namaskAra Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti jema potAnA patine anusaranArI thAuM. sukhaduHkhamAM bhAga lenArI thAuM. 'upadezAmRta'mAMthI :- ''have pati sAthe kema vartavuM te vicArazo. potAnA patine paramezvarabuddhie vicAravA. temano vinaya karavo, vaiyAvacca sAcavavI. temanA cittane prasannatA thAya tevAM vacanathI saMtoSa karavo ane temanA cittamAM kAMI paNa kheda na thAya tema karavuM. jo kAMI temane kheda hoya to temAM bane to bhAga levo. te mahA tapanuM kAraNa che.'' (pR.76) 'zrI subodha kathAsAgara'mAMthI - eka navavadhunuM dRSTAMta patinA doSa mAre sAMbhaLavA nathI. eka navavadhu potAnI sAsarImAM badhA sAthe haLImaLIne rahetI ane saghaLAMne sAthe AnaMdathI vAtacIta karatI. teno pati dUra dezAMtare gayo. eka vakhata tenI naNaMde potAnA bhAInI vAta kADhI ane temAM bhAInuM thoDuM ghasAtuM bolI; tyAre navavadhu bolI 'tame emanA doSa mArI pAse kADhazo mA. kAraNa ke mAre to te sadA pUjya che.' AthI naNaMda bolI : mArA bhAInA durguNa kahyuM temAM tamAre zuM? ame sAthe UcharI moTA thayelA chIe, eka mAtApitAnAM bALaka chIe. tuM to kAle AvIne ghaNiyANI thaI. tyAre vahu bolI : 'bahena tame ciDAI na jAo ane marajImAM Ave tema na bolo, zobhe evuM bolo. have tamAre to tamArA bhAI sAthe bahu ja thoDA divasa kADhavAnA che, paNa mAre to temanI sAthe AkhI jiMdagI kADhavAnI che. atyArathI temanI niMdA ane durguNa sAMbhaLuM to amArA banne vacce je nirmaLaprema baMdhAvavo joIe te baMdhAya nahIM, ane amAro gRhasaMsAra duHkhI thaI paDe. mATe kRpA karI mArA patinI niMdA mane saMbhaLAvazo nahIM. (pR.48) zrImad rAjacaMdramAMthI :- "jo tuM strI hoya to tArA pati pratyenI dharmakaraNIne saMbhAra; doSa thayA hoya tenI kSamA yAca ane kuTuMba bhaNI dRSTi kara.'' (va.pR.4) 'puSpamALA vivecana'mAMthI :- ' lagnano hetu maryAdA dharma che. te jaNAvavA mATe ahIM kahyuM che. dharmakaraNI saMbhAravAnuM kahyuM. kAraNa ke pati-patnImAM mohanuM pradhAnapaNuM hoya che. madanarekhA jevI satI strIoe moha choDI potAnA patinI sadgati thAya tema madada karavI.'' madanarekhAnuM dRSTAMta patinuM karAvela samAdhimaraNa. rAjA maNirathano nAno bhAI yugabAhu hato. tenI strI madanarekhA hatI. tenA upara maNiratha rAjAnI kudRSTi thavAthI, amuka gAmamAM loko rAjaviruddha varte che temane vaza karavAnA bahAnAthI nAnAbhAI yugabAhune paragAma mokalyo ane madanarekhAne rAjI karavA aneka prakAranI bheTo rAjA mokalavA lAgyo. rAjAnI kRpA jANIne te letI hatI. paNa rAjAe eka divasa potAno duSTa abhiprAya jAhera karyo. temAM e saMmata thaI nahIM. yugabAhu bahAragAma gayo hato. tyAM kaMI tophAna hatuM nahIM, tethI pAcho Avyo. have gAma utsavanA divase yugabAhu ane madanarekhA banne bagIcAmAM nivAsa karI rahelA hatA. rAjAne lAgyuM ke potAno nAnobhAI jIvaze tyAM sudhI potAnI kudhAraNA pAra paDaze nahIM. tethI nAnAbhAIne mAravA te ja rAtre taMbumAM Avyo ane yugabAhune bolAvI talavArano ghA mArIne nAsI gayo. madanarekhAne khabara paDatAM tyAM AvI ane jANyuM ke rAjAnuM ja A kAma che. paNa te vakhate te gabharAI nahIM ke 2DavA beThI nahIM. paNa have zuM karavuM teno vicAra karyo. tenA patinA samAdhimaraNa mATe potAnI zakti pramANe bogha karyo ane dharmamAM dRDha karyo. ene je satpuruSono yoga thayo hato te saMbhArI Apyo ane jaNAvyuM ke - 'bhAI pratye dveSa ane mArA pratye rAga rAkhazo nahIM. satpuruSanA Azraye deha choDavA yogya che. jagatanI koI vastumAM dRSTi rAkhavI yogya nathI. 271 Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mAnIti sarve jIvo karmane AdhIna che. tyAM pArakI paMcAtamAM paDI potAnuM maraNa bagADavA yogya nathI. AtmAnuM samAdhimaraNa thayuM to AkhuM jIvana saphaLa che. aneka mahApuruSone upasarga AvI paDyA. te vakhate upasarga ApanAra pratye dRSTi karI nathI, paNa sarva jIvane khamAvI niSkapAyI banI, bane teTalo samabhAva dhAraNa karI potAnA AtmAnI dayA khAdhI che. mATe badhuM bhulIne AtmA che, nitya che, kartA che, bhoktA che, mokSa che ane mokSano upAya che e cha padanI zradghA sAthe laI javA jevI che. Ama jaNAvI gharmamAM dRDhatA karAvIne patinuM maraNa sudhAryuM hatuM. *strInIti bodhaka'mAMthI : "haLI maLI piyu sAthe putrI, tuM vartaje, vakhata nakAmo jAvA nahIM tuM daIza jo; ALasa ne ajJAnI janane chAMDaje, ghara taNI vAta na kone tuM to kahIza jo. sAMbhaLa zANI putrI zIkha A mAharI." 4 'upadeza prAsAda bhASAMtara bhAga-4'mAMthI :~ pati upara hukama calAvavo yogya nathI zvetAMguli puruSanuM dRSTAMta - (1) eka puruSa potAnI strIne vaza hato ane tenA hukma pramANe karanAro hato. teNe sudhA lAgavAthI tenI strI pAse khAvAnuM mAMgyuM; tyAre zayyAmAM sutelI tenI strI bolI ka -'jo tamAre vaheluM khAvuM hoya to cUlAmAMthI rAkha kADhIne bALavA mATe lAkaDAM vigere lAvI Apo, to huM utAvaLI rAMdhIne tamane jamADuM.' te sAMbhaLIne teNe hamezAM tema karavA mAMDyuM. dararoja cUlAmAMthI rAkha kADhavAthI tenI AMgaLIo ghoLI thaI gaI. tethI lokamAM tene sau zvetAMguli kahevA lAgyA. bagalA uDAvanAra puruSanuM dRSTAMta - (2) koI strIne AdhIna thayelA puruSane tenI strIe kahyuM ke - "hamezAM tamAre taLAvamAMthI pANI bharI lAvavuM.'' eTale te puruSa divase pANI levA jatAM lA te AvavAthI rAtre taLAva upara pANI bharavA jato. tethI taLAvamAM rahelA bagalAM UDI jatAM, mATe te lokomAM bagalA uDAvanAranA nAmathI prasiddha thayo. (pR.144) Ama pati upara dAba rAkhuM nahIM. paNa tene paramezvara tulya mAnuM. 377. tuccha saMbhoga bhogavavo nahIM. (gR030) 'zrImad rAjacaMdra'mAMthI - - "jJAnIo ghaNA DAhyA hatA, viSayasukha bhogavI jANatA hatA, (pAMce iMdriyo pUrNa hatI; pAMce indriyo pUrNa hoya te ja AcAryapadavIne yogya thAya) chatAM A saMsAra (iMdriyasukha) nirmAlya lAgavAthI tathA AtmAnA sanAtana dharmane viSe zreyapaNuM lAgavAthI teo viSayasukhathI viramI AtmAnA sanAtana dharmamAM joDAyA che.'' (pR.766) "jo bhavavAsa viSe sukha hoto, tIrthaMkara kara karyuM tyAge; kAThe ko zivasAdhana karate, saMyama so anurAge,' 'bodhAmRta bhAgana'mAMthI - "prazna - pAMca indriyo zI rIte vaza thAya? pUjyazrI - pAMca indriyonA viSayo jaDa che. paravastunA saMyogathI utpanna thayelA che. 52vastumAM AtmAnuM hita nathI. je vastu jANe nahIM, tenI kiMmata zI? je vastu ApaNI sAthe rahevAnI nathI, temAM Asakti zI karavI? e AsaktithI janmamaraNa thaze. evo vicAra Ave to pAMca indriyonA viSayo tuccha lAge. badhAno kharo vicAra eka satsaMge thAya che. motane laIne jagatanI vastuomAM mAhAtmya che. 272 Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti avivekane laIne paravastunuM mAhAbhya che. satsaMge vicAra jAge. vicArathI viveka Ave to paravastunuM mAhAsya ghaTe. paMcendriyonA viSayo te pAMca sApa che. upara uparathI sArA lAge paNa enI sAthe rame to maraNa pAme. eka eka indriyaviSayane lIdhe jIvo marI jAya che. rUpa, rasa, gaMdha, sparza ane zabda e pAMca indriyonA viSayo duHkhakArI che, teno vicAra kare to pachI emAM vizvAsa na Ave. pAMce indriyomAM eka jillA indriya vaza thAya to bIjI badhI indriyo vaza thAya. savicAra baghAno AdhAra che. jillA indriyamAM Asakta thAya to pachI ene jIbha na maLe. ekendriya thAya. AgaLa pAchaLano vicAra kare to Asakti na thAya." (pR.274) "boghAmRta bhAga-3'mAMthI :- "iMdriyonI tRSNA, baLatarAthI jIva gabharAI jAya che; jJAnI puruSonAM vacano viSayonuM virecana karAvanAra hoya che. tRSNArUpa baLatarA maTADavAnI kharI auSadhI e ja che paNa te samajIne aMtaramAM utAre tyAre zAMti thAya; paNa te samajavAmAM vAra lAge, vicAra pahoMce nahIM, satsaMga hoya nahIM tyAre jIva gabharAI jAya che ane sAco upAya karavAno paDI mUkI, pANI pIne peTa bharI bhUkhanI ruci bagADI devA samAna iMdriyone poSavAnI sAmagrInA vicAromAM, tevI vAto karanAranI vAto sAMbhaLavAmAM ane vikAra poSavAmAM kALa gALI satsaMganI rucine maMda karI de che ane viSayasAmagrI ja sukha Apaze evI bhAvanA sevyA kare che, te pANI valovavAthI mAkhaNanI AzA rAkhyA samAna nirarthaka ane mAtra zrama ApanAra ja che. mATe khArA jhera jevA saMsAramAM kyAMya, koI bhavamAM sukha nathI evo draDha nizcaya karI, te saMsAranAM mULa ukheDI nAkhe tevA satsaMgamAM ja citta vAraMvAra ANavAnI jarUra cheja." (bo.3 pR.216) "indriya viSayonI vAsanAe A jIvanuM jeTaluM bhUMDuM karyuM che teTaluM koIe karyuM nathI. anaMtakALa tethI rajhaLavuM paDyuM ane pote potAno verI thayo, te vicArI have te zatru taraphanI game tevI lalacAvatI bheTo paNa jhera jANI te tarapha vRtti karavA yogya nathIjI." (bo. 3 pR.288) prazna- A jIvanI viSayavAsanAnI hAni kyAre thaze? uttara - lokhaMDa vAMku vaLI gayuM hoya paNa tapAvIne ghaNa mAre to sIdhuM thaI jAya. tema ja ApaNA viSayAsakta jIvane iMdriyadamanarUpI tapamAM tapAvIne upara sapuruSanA bogharUpI ghaNanA prahAranI jarUra che. paramakRpALudeve zrI AtmasiddhijInI 103mI gAthAmAM jaNAvyuM che ke "haNe bogha vItarAgatA, acUka upAya Ama." tathA pa.u. prabhuzrIjIe viSayathI chUTavA tapazcaryAdi pAMca varSa sudhI upAyo karyA, paNa chevaTe paramakRpALudeve rasa jItavo, rasAdinI lolupatA maTADavAnA upAyorUpI bodha karyo, te prakAre teozrIjIe ekaniSThAe AjJA upAsI viSayathI vijaya meLavyo; tevI ja rIte ApaNa viSayAsakta jIvone jIllAiMdriyanI lAlasA choDAvavA mahApuruSo pharamAve che ke je vastu upara ApaNane vadhAre ruci hoya te vastu ApaNA bhANAmAM AvI gaI hoya to bIjAne ApI devI athavA svAdarahita karI vAparavI. sAMbhaLavA ke vAMcavA mAtrathI nahIM, paNa jyAre A pramANe botha grahaNa karI raseMdriyanA svAda choDavAnuM vartanamAM mukAze tyAre ja viSayavAsanAnI hAni thaze." (bo.3 pR.340) "zrI jJAtAsUtranI kathAo'mAMthI - bhagavAnanA upadezathI bhogo pratye virakti thAvasyA putranuM draSTAMta - dvArikA nagarImAM thAvasyA nAmanI eka gAthApatinI (gRhastha strI) 273 Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti rahetI hatI. tenI pAse puSkaLa dravya hatuM. tene thAvasyAkumAra nAmano eka putra hato. te ghaNo buddhizALI hato. teNe bAlyakALamAM aneka vidyAkaLAo saMpAdana karI hatI. yuvAvasthA thatAM mAtAe tenuM batrIsa kanyAo sAthe pANIgrahaNa karAvyuM hatuM. thAvasyAkumAra A 32 sauMdaryavatI strIo sAthe saMsAranA aneka prakAranAM sukho bhogavato sukhapUrvaka raheto hato. te samaye raramAM tIrthaMkara neminAtha bhagavAna dvArikA nagarImAM padhAryA. tyAM thAvaccakumAra dezanA sAMbhaLavA gayA. thAvasyAkumAra para bhagavAnanI dezanAnI jAduI asara thaI. tenuM mana saMsArathI udvega pAmyuM. bhogAdi viSayo tene viSa samAna lAgyA. sAMsArika sukho tene ekAMta duHkhadAtA mAlama paDyA. pariSadanI sAthe sAthe thAvaggAputra paNa potAne ghera AvyA ane mAtAne nIce pramANe kahevA lAgyA : mAtAjI! Aje bhagavAna neminAthanA upadeze mArA hRdayamAM khUba asara karI che. mAruM mana saMsArathI udvega pAmyuM che eTale huM A saMsArarUpa samudramAM snAna karI bhavabhramaNarUpa duHkha vistAravA icchato nathI, saMsAranA klezomAM have vadhu vakhata rahevA mAgato nathI. mATe kRpA karI mane saMsArarUpa samudrane tAranArI evI bhagavatI dIkSA levAnI anumati Apo. A sAMbhaLI mAtAnuM hRdaya ekAeka bhedAyuM. potAnA ekanA eka putrane saMsAranA sukho bhogavavA mATe teNe vAraMvAra AmaMtraNa karyuM ane dIkSitAvasthAnA pariSahonuM Ardra hRdaye varNana karyuM. paraMtu jene saMsAra pratye tiraskAra Upajyo che, jenuM hRdaya vairAgyarasathI bharapUra banyuM che evA thAvaccaputranA manano saMkalpa pheravavA mATe mAtAnA zabdo samartha banI zakyA nahIM. parasparanI dalIlomAM thAvasyAkumArano vijaya thayo, tethI mAtAe Akhare saMmati ApI. thAvagyAkumArane maLavA mahArAjA zrIkRSNa padhAryA. mahArAjAe eka suMdara beThaka para sthAna lIdhA pachI, thAvasyAkumAra pratye kahyuM - he bhadra! meM ApanI mAtA dvArA jANyuM che, ke Apa pavitra evI dIkSAne paMthe saMcarI rahyA cho. kharekhara! dIkSA eka utkRSTa AtmoddhArano mArga che, paraMtu tamArI uMmara Aje dIkSAne yogya nathI. mATe hamaNAM to tame viSayajanya sukho bhogavo ane ApanI mAtAne saMtoSa Apo. vaLI tamane te daramyAna koIpaNa jAtanuM kaSTa paDe to mane kahejo eTale huM tamane haMmezane mATe sukhI banAvavAno prayatna karIza. mahArAjA zrIkRSNanuM nivadena sAMbhaLI thAvastrAputre kahyuM : svAmin! Ape mArA pratye je lAgaNI darzAvI te mATe huM Apano atyaMta AbhArI chuM. kharekhara, huM Aje khUba duHkha anubhavI rahyo chuM ane tethI ja huM saMyamanA mArge vaLavA ughukta banyo chuM. mahArAjA! mane Aje mukhya be prakAranAM duHkho saMtapta karI rahyAM che. eka to e ke, mane bhaya che ke thoDAka vakhata bAda vRddhAvasthArUpa duHkha mArA upara tUTI paDaze ane mArI A yuvAvasthAne chInavI leze ane bIjuM mRtyurUpI duHkha to mane kSaNe kSaNe saMtApI rahyuM che, te kyAre ahIM AvI pahoMcaze ane mArA saghaLAM sukhone chinna bhinna karI deze tenI mane khabara nathI. kRpALu deva! Apa e banne kaSTathI ugAravA samartha ho to khuzIthI huM ApanI AjJA ziromAnya karavA taiyAra chuM. kumAranuM A kathana sAMbhaLI mahArAjA kRSNa vicAramagna banI gayA. teo bolyAH devAnupriye! tame je zatruonI vAta karI tenAthI tamane ugAravA mATe kharekhara huM zaktimAna nathI. A prakAranA be kaSTo, je tame varNavyAM che te to karmasamUhano nAza karavAthI ja dUra thaI zake che. ema kahI zrIkRSNa thAvasyAkumArane bhAgyazALI mAnI tenI prazaMsA karI. tyArabAda tyAMthI rajA laIne zrIkRSNa potAnA mahele 274 Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti AvyA ane sevako dvArA nagaramAM ghoSaNA karAvI ke- "thAvAkumAra dIkSA levA mATe taiyAra thayA che. mATe nagarajano mAMhenA koIne paNa potAnA AtmoddhAra mATe dIkSA levI hoya te taiyAra thAya ane temanA kuTuMbanA bharaNapoSaNanI sarva vyavasthA mahArAjA zrIkRSNa karaze. A ghoSaNA sAMbhaLIne thAvastrAputra sAthe dIkSA levA mATe eka hajAra puruSo taiyAra thayA. zrIkRSNa mahArAjAe te sarvanI dIkSAno mahotsava khUba ghAmadhUmapUrvaka karyo ane utsAhapUrvaka te sarvane bhagavAna neminAtha pAse lAvyA. bhagavAnanI sevAmAM hAjara thaIne sarve dIkSAbhilASIo sAthe thAvagyAkumAre potAnA bahumUlya vastrAlaMkAro utAryA ane sAdhuno punita veza dhAraNa karIne dIkSA ApavAnI prabhune vinaMtI karI. bhagavAne nirjhantha dIkSAthI dIkSita karyA ane saMyamanA niyamo samajAvI tenuM suMdara rItie ane daDhatApUrvaka pAlana karavAnuM thAvasyAkumArane bhagavAne udghoghana karyuM. (pR.67) ema thAvasyAkumAranI jema tuccha saMbhogano tyAga karI AtmAnuM kalyANa karuM. 378. khedamAM bhoga bhogavavo nahIM. khedamAM smaraNa, bhakti athavA vAMcana vicAra karuM, tethI mana zAMta thAya ane bhogo pratye vairAgya Ave. AvA bhogo to anaMtakALathI jIva bhogavato Avyo che, chatAM tRpti thaI nahIM, ema vicArIne bhogo pratye rahelI Asaktino tyAga kare; paNa tene evuM nahIM. 379. sAyaMkALe bhoga bhogavavo nahIM. sAyaMkALa e devavaMdana, pratikramaNa, bhakti karavAno samaya che. AkhA divasamAM meM zuM zuM pApa karyA tenI te vakhate smRti karI pazcAttApa karuM ke AvA pAponA kAmo meM na karyA hota to kevuM sAruM ! ema vicArI pApathI pAchA haTavAno te samaya che. 380. sAyaMkALe jamavuM nahIM. sAyaMkALe eTale saMdhyA samaye sUryAsta thaI gayA pachI paNa ajavALA jevuM lAge paNa rAtrinI zarUAta thaI gaI hovAthI te samaye jamavA bese to rAtribhojanano doSa lAge. mATe sAyaMkALe jamavuM nahIM. haMsa ane kezavanuM dRSTAMta - e be bhAIo hatA. teone eka muni maLyA. temanI pAse banne bhAIoe rAtribhojana tyAgavrata lIdhuM. paNa teone ghera roja baghA rAtre ja jame. tethI vaheluM khAvA banAve nahIM. ema be divasa khAdhA vagara nIkaLyA pachI banne bhAIoe kahyuM ke Aje heluM khAvA karajo. paraMtu gharavALAoe roja karatAM vadhAre moDuM khAvA karyuM. ethI banne bhAIone khAvA na maLyuM. ema karatAM karatAM pAMca upavAsa thaI gayA. temAMthI eka bhAI thAkI gayo. ane mAtApitAnA AgrahathI rAtre khAdhuM. tyAre gharanA mANaso kahevA lAgyA ke A chokaro samajaNo che ane bIjo nathI choDato tethI haThIlo che. chatAM teNe vrata bhAMgyuM nahIM. tethI roja kAma karAvavA bahAra mokale ane sAMje ghera Ave tyAre rAta paDI jAya. ema karatAM karatAM dasa upavAsa thayA. to paNa vrata na bhAMgyuM. tethI gharavALAoe kahyuM ke jA amArA gharamAMthI jato rahe. te chokaro gharathI ravAnA thayo. rastAmAM eka yakSa tenI parIkSA levA Avyo. rAtrino samaya hato. yakSe devamAyAthI nAnA prakAranA bhojano banAvyAM. pachI te chokarAne kahyuM ke A kevAM sarasa bhojana paDyAM che. A badhA tamAre mATe banAvyA che. mATe khAI lyo. bhUkhyA zA mATe raho cho? paNa te 275 Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mAnIti chokarAe kahyuM mAre rAtre khAvuM nathI. ema kahI te sUI gayo. thoDIvAre yakSe mAyAthI sUryodaya karyo ane chokarAne jagADyo ane kahyuM ke divasa UgI gayo che. paraMtu chokarAe jANyuM ke ATalo vahelo sUraja Uge nahIM. hajI mArI AMkhomAM uMgha che. A to koI deva mAyA jaNAya che ema yakSe traNa vakhata dekhADyuM paNa te caLyo nahIM. pachI savAra thatAM yakSe pAraNuM karAvyuM. ane bAjunA zahe2nuM tene rAjya apAvyuM. ghare rahelA nAnAbhAIne sAyaMkALe eTale sUryAsta pachI bhojana ka2ela chatAM bhojanamAM kaMI khAvAmAM AvyuM ke tethI tenuM zarIra cAraNI jevuM thaI gayuM. bebhAna jevo te paDI rahe che. mAbApa duHkhI thaI gayA. paiso paNa davAmAM pUro thayo. eno pitA pharato pharato te ja zaheramAM Avyo jyAM potAno putra rAjA thayela che. teNe pitAnI AvI hAlata joI potAnI pAse bolAvyA. ane badhI hakIkata jANI. pachI yakSanI sahAyathI potAnA bhAI pAse jaI pANI chAMTatA te UMghamAMthI UThato hoya tema beTho thayo. pachI gharanA badhAne dharma upara zraddhA thaI ane rAtribhojanano tyAga karyo. 381, aruNodaye bhoga bhogavavo nahIM. savAramAM UThIne prabhunuM smaraNa karavuM, bhakti karavI tathA svAdhyAya karavo. temaja citta zAMta thaI gayeluM hovAthI uttama vicAro karI jIvanane ghaDavuM. paNa bhoga bhogavavo nahIM. = 'dharmAmRta'mAMthI "jema prabhAte brAhmamuhUrtamAM UThIne Aje zuM karavA yogya che? ityAdi vicAraNArUpa samAdhine kare che, kAraNa ke sArI nidrAthI prasanna thayela cittamAM yathArtha sadvicAro pratibiMbita thAya che. (pR.106) *mokSamALA vivecana'mAMthI :- "sAmAnya eTale badhAne karavA yogya. prabhAta pahelAM eTale ajavALuM thAya te pahelAM brAhma muhurtamAM - lagabhaga pAMca vAge UThIne maMtrasmaraNa kare, tethI svapna vagerethI vikSepa thayo hoya te maTI jAya. pApavyApAra-jethI pApa thAya evI pravRtti cUlo saLagAvavo vagere karavAnI utAvaLa na karatAM prathama rAtrisaMbaMdhI pratikramaNa karavuM. pApa thAya evAM kAma karavAnA bhAva dUra karavA ane thayelA doSonuM pratikramaNa karavuM.'' (pR.134) 382. UMghamAMthI UThI bhoga bhogavavo nahIM. rAtre UMgha UDI gaI hoya te vakhate bhoga saMbhAravo nahIM, paNa ApaNI jiMdagIno vicAra karavo ke ATalI uMmara thaI chatAM bhoganI icchA kema nivRtta thatI nathI. zuM karuM to e nivRtta thAya? AkhI jiMdagI sudhI bhoga vilAsamAM ja paDyo rahIza to chevaTe durgatimAM javuM paDaze. AnaMda zrAvakanuM dRSTAMta aDadhI rAtre AnaMda zrAvakane Avelo uttama vicAra AnaMda zrAvakane bhagavAna mahAvIra maLyA pachI vIsa varSe ardhI rAtre ekavAra UMgha UDI gaI, tyAre vicAra karavA lAgyA ke bhagavAna maLyAne vIsa varSa thaI gayA chatAM meM kaMI karyuM nahIM. have to AtmatimAM ja tatpara thavuM. rojanI to ArAdhanA karatA ja hatA paNa have vizeSa ArAdhanA karavAnI icchA jAgavAthI vicAra karyo ke savAranA UThIne samAjane bolAvI kahevuM ke huM have sarva prakAranA vyavahArano tyAga karI mArA AtmatimAM pravartavAnI icchA rAkhuM chuM; tethI have kaMIpaNa kAma hoya to tamAre mArA putrane pUchavuM. savAramAM samAjane bhego karI A pramANe vAta samajAvI badhAne jamADIne mokalyA. pachI AnaMda zrAvaka gharathI nivRtta thaI upAzrayamAM jaIne beThA. tyAM evI utkRSTa ArAdhanA karI ke jethI temane avadhijJAna utpanna thayuM. te vaDe - 276 Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti uparanA pahelA devaloka sautharmakalpa sughI ane nIcenI pahelI naraka sughInuM avadhijJAna utpanna thayuM tathA tIchalokamAM lavaNa samudranA kSetra suthI joI zakyA. jyAre UMgha UDI jAya tyAre sArI vicAraNA AvI zake, kAraNa baghA sUtA ' hoya temaja ApaNuM magaja paNa bIjA vikalpothI zAMta thayeluM hoya tethI uttama vicAromAM manane parovavuM paNa bhogomAM manane javA devuM nahIM. 383. UMghamAMthI UThI jamavuM nahIM. - UMghamAMthI UThI rAtre bhojana karavuM nahIM. koIne evI Teva hoya ke ardhI rAtre paNa UThIne khAya. tethI rAtribhojananA ghaNA doSa lAge. mATe tema karavuM nahIM. "yogazAstra'mAMthI - "je bhojanamAM aneka jIvo ekaThA maLyA che tevA rAtribhojanane khAnArA mUDha jIvone rAkSasothI judA kema pADI zakAya? arthAt rAkSasothI temAM vizeSatA kAMI nathI. divase ane rAtre je mANasa khAto ja rahe che te ziMgaDA ane pUMchaDA vinAno pragaTa rIte pazu ja che. je rAtribhojananA doSano jANa mANasa divasanI zarUAtanI ane divasanA aMtanI be ghaDI mUkIne bhojana kare che te puNyanuM bhAjana thAya che. divase bhojana kare che, paNa rAtribhojana tyAgano niyama na karelo hovAthI (paccakhANanA) kAraNa sivAya phaLa maLatuM nathI. lokamAM paNa e nyAya che ke vyAjanI bolI karyA sivAya mUkelI thApaNanuM vyAja maLatuM nathI. je manuSyo divasane mUkIne rAtrimAMja bhojana kare che te jaDa manuSyo mANekano tyAga karI kAca grahaNa kare che. divasa vidyamAna che, chatAM je kalyANanI icchAe rAtre bhojana kare che, te mIThA pANInA kyArA bharelA che chatAM paNa khArI jamInavALA kSetramAM DAMgara vAve che tenA jevuM kare che. rAtribhojana karavAthI manuSyo ghuvaDa, kAgaDA, bilADI, gIgha, sAbara, bhUMDa, sarpa, ane vIMchI pramukhapaNe utpanna thAya che. je mANasa niraMtara rAtribhojanathI virati kare che tene ghanya che. mANasanuM arthe AyuSya avazya upavAsamAM vyatIta thAya che. kemake ATha praharanA ahorAtramAM cAra praharano tene upavAsa thayo, tethI jyArathI rAtribhojanano tyAga karyo tyArathI arthe AyuSya upavAsamAM vyatIta thayuM ema kahI zakAya. rAtri bhojana tyAga karavAmAM je guNo rahelA che te sarva kahevAne sarvajJa sivAya bIjo koI samartha nathI." (pR.154) 384. zaucakriyA pahelAM koI kriyA karavI nahIM. savAramAM UThIne pahelA maLamUtrano tyAga karavAthI cittanI sthiratA sArI rahI zake. bhakti, svAdhyAya, smaraNamAM paNa ullAsa ane ekAgratA AvI zake. nahIM to vacamAMthI UThavuM paDe. mATe sarva prathama zaucakriyA karI levI. "puSpamALA vivecana'mAMthI - zaucakriyA - A dehanI Avazyaka kriyA che tethI e patAvI dIthI to enA saMbaMdhI vicAra na Ave. zarIranuM kAma paravArI pachI - bhagavad bhaktimAM lIna thaI kSamA yAca - rAtri saMbaMdhI je kaMI doSo thayA hoya teno vicAra karI, 277 Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti bhagavAna pAse kSamA yAca. koI pratye pote doSo karyA hoya ke koIe potAnA prati doSa karyA hoya ke mana dubhAvyuM hoya tenI maitrIbhAva thavA mATe kSamA yAcavI ane kSamA ApavI. kAraNa ke potAnA zuddha bhAvathI ja chUTavAnuM che. kSamApanA e cAritrano aMza che. arthAt rAgadveSa ghaTADavAno upAya che. (puSpamALA vAkya 47) 385. kriyAnI koI jarUra nathI. (paramahaMsa). paramahaMsa eTale sadA potAnA svarUpamAM ja ramaNatA kare che evA mahAtmAone koI bAhyakriyA karavAnI jarUra nathI. pratikramaNanI kriyA che te pApathI pAchA haThavA mATe che. sAmAyika kare che te samabhAva lAvavA mATe che. tapa che te icchAne rokavA mATe karavAmAM Ave che. evI kriyAo karIne je mahAtmAoe sahaja svarUpa prApta karI lIdhuM che. tene koI bAhyakriyA karavAnI jarUra nathI. udayAthIna vartana che evA mahAtmA puruSo bAhya kriyAmAM lakSa Ape to UlaTA potAnA svarUpathI bahAra AvavAnuM thAya; te uparathI nIce AvavA jevuM che kAraNa ke kriyAmAM vikalpa che ane AtmasvarUpamAM vikalpa nathI. evA mahAtmAone loko oLakhI zakatA nathI. zrI yazovijayajInuM draSTAMta - jema zrI yazovijayajI mahArAja DabhoI gAmamAM hatA tyAre svarUpa tanmayatAnA kAraNe bAhya kriyA karatA nahIM, te joI loko ema samajavA lAgyA ke A to gAMDA thaI gayA che. ema mAnIne oraDAmAM pUrI dIdhA. tyAM aMdara ja temano samAdhipUrvaka dehatyAga thayo. pa.pU.prabhuzrIjInuM draSTAMta - 5.pU.prabhuzrIjIe sabhAmAM ekavAra kahyuM ke - jJAnI bhakti kare? pachI pote ja uttara Apyo ke azubhathI bacavA jJAnI paNa bhakti kare, svAdhyAya kare ke upadeza Ape athavA zAstronI racanA vagere paNa kare. e baghA zubhabhAva che te eka rUpiyAnA daMDa samAna che. paNa potAnA svarUpamAM ramaNatA karavI te aparAgha nathI, tethI tyAM koI jAtano daMDa bharavo paDato nathI; mATe paramahaMsane bAhyakriyAnI koI jarUra nathI. paramakRpALudeva potAnI tevI dazA eka patramAM jaNAve che. te nIce pramANe : zrImad rAjacaMdra'mAMthI - "rAtri ane divasa eka paramArtha viSayanuM ja manana rahe che, AhAra paNa e ja che, nidrA paNa e ja che, zayana paNa e ja che, svapna paNa e ja che, bhaya paNa e ja che, bhoga paNa e ja che, parigraha paNa e ja che, calana paNa e ja che, Asana paNa e ja che. adhika zuM kahevuM? hADa, mAMsa ane tenI majjAne eka ja e ja raMganuM raMgana che. eka roma paNa eno ja jANe vicAra kare che, ane tene lIdhe nathI kaMI jovuM gamatuM, nathI kaMI suMghavuM gamatuM, nathI kaMI sAMbhaLavuM gamatuM; nathI kaMI cAkhavuM gamatuM ke nathI kaMI sparzavuM gamatuM, nathI bolavuM gamatuM ke nathI mauna rahevuM gamatuM, nathI besavuM gamatuM ke nathI UThavuM gamatuM, nathI sUvuM gamatuM ke nathI jAgavuM gamatuM, nathI khAvuM gamatuM ke nathI bhUkhyuM rahevuM gamatuM, nathI asaMga gamato ke nathI saMga gamato, nathI lakSmI gamatI ke nathI alakSmI gamatI ema che; tathApi te pratye AzA nirAzA kaMI ja UgatuM jaNAtuM nathI. te ho to paNa bhale ane na ho to paNa bhale e kaMI duHkhanA kAraNa nathI. duHkhanuM kAraNa mAtra viSamAtmA che, ane te ja same che to sarva sukha ja che. e vRttine lIdhe samAdhi rahe che." (va.pR.224) "eka purANapuruSa ane purANapuruSanI premasaMpatti vinA amane kaMI gamatuM nathI; amane koI padArthamAM ruci mAtra rahI nathI; kaMI prApta karavAnI icchA thatI nathI; vyavahAra kema cAle che enuM bhAna 278 Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti nathI; jagata zuM sthitimAM che tenI smRti rahetI nathI; koI zatra-mitramAM bhedabhAva rahyo nathI; koNa zatru che ane koNa mitra che enI khabara rakhAtI nathI; ame dehadArI chIe ke kema te saMbhArIe tyAre mAMDa jANIe chIe; amAre zuM karavAnuM che te koIthI kaLAya tevuM nathI; ame badhAya padArthathI udAsa thaI javAthI game tema vartIe chIe; vrata, niyamano kaMI niyama rAkhyo nathI; jAtabhAtano kaMI prasaMga nathI; amArAthI vimukha jagatamAM koI mAnya nathI. (va.pR.290) "aMtaracAritra gururAjanuM, bhAMge bhavasaMtApa" (nityakrama) 386. dhyAna vinA ekAMte rahuM nahIM. (mugRbrau50) nirvikalpa dhyAna jJAnI puruSo kare che. jyAre mumukSuo mATe vicArarUpa dhyAna karavA kahyuM. viSayakaSAya vaDe citta bhramita hoya tyAre ekAMtamAM rahuM nahIM, paNa satsaMga karuM. viSaya kaSAya maMda hoya ane svarUpa ciMtavana karavuM hoya ke puruSanA vacananuM vicArarUpa dhyAna karavuM hoya to ekAMta sthaLamAM rahuM ke jethI vikSepa ocho rahe. zrImad rAjacaMdra'mAMthI - "dhyAnanA ghaNA ghaNA prakAra che. e sarvamAM zreSTha evuM to AtmA jemAM mukhyapaNe varte che, te dhyAna kahevAya che; ane e ja AtmadhyAnanI prApti, ghaNuM karIne AtmajJAnanI prApti vinA thatI nathI. evuM je AtmajJAna te yathArtha bodhanI prApti sivAya utpanna thatuM nathI. e yathArtha boghanI prApti ghaNuM karIne krame karIne ghaNA jIvone thAya che, ane teno mukhya mArga te boghasvarUpa evA jJAnI puruSano Azraya ke saMga ane tene viSe bahumAna, prema e che. jJAnI puruSano tevo tevo saMga jIvane anaMtakALamAM ghaNI vAra thaI gayo che, tathApi A puruSa jJAnI che, mATe have teno Azraya grahaNa karavo e ja kartavya che, ema jIvane AvyuM nathI; ane te ja kAraNa jIvane paribhramaNanuM thayuM che, ema amane to draDha karIne lAge che." (va.pR.357) "boghAmRta bhAga-1'mAMthI - "zAstromAM dhyAnanA judA judA prakAra batAvyA che. temAM zAstraAmnAya pramANe varNana hoya, paraMtu mukhya dhyAna to sapuruSanAM vacanomAM citta rahe, maMtramAM dhyAna rahe ke pustakanuM vAMcana karIe temAM ekAgratA rahe, te badhuM gharmadhyAna ja che. amuka prakAre amuka AsanathI ja thAya to ThIka evuM kaMI nathI. kaSAya upara saMsArano badho AdhAra che. aMtarAtmA kaSAya nivAravAnuM ja kArya karyA kare che. haratAM pharatAM emAM mana rahe to te dhyAna ja che. abhyAsanI khAsa jarUra che. paramakRpALudevane ghaNA bhavano abhyAsa hato eTale saheje dhyAnamAM ja rahetA hatA." (pR.31) satsaMga vinA dhyAna te taraMgarUpa thaI paDe che. dhyAna karavA bese to mane kyAMya taraMgamAM caDhI jAya. dhyAna karavAnI icchA hoya to prathama dhyAna samajavuM joIe. AtmasvarUpa oLakhI ane badhA AtmAne samAna draSTithI joI pachI dhyAna karazo to je dhyAnanI icchA che, te pUrI thaze. koInA doSa jovA nathI. samajaNapUrvaka dhyAna thAya to zukladhyAna thAya evuM che." (bo.1 pR.247) paramAtmAmAM cittane rokavuM e mahAna dhyAna che. je dhyAna chUTe nahIM te zukladhyAna kahevAya che, eTale mokSa Ape evuM dhyAna. jyAM ekAgratA hoya tyAM dhyAna che. kevalI bhagavAnanI vRtti akhaMDapaNe AtmAmAM ja rahe che. upadeza Ape to paNa vRtti AtmAmAM ja rahe che." (bo.1 pR.173) "mumukSu - dhyAnamAM zuM karavuM? pUjyazrI - "auSagha vicAra dhyAna" ema kahyuM che. prathama AtmA che. AtmA mane dehathI bhinna 279 Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti Tii lAge che ke kema? ema vicAravuM, te dhyAna che. AtmasiddhimAM cha pada che teno vicAra karavo. AtmA che, nitya che, kartA che, bhoktA che, mokSa che, mokSano upAya che. e cha padane vicArI chaThThA padamAM pravartavAnuM che. vicArarUpa dhyAna thayA pachI nirvikalpa dhyAna thAya che. nahIM to dhyAna na thAya, kalpanA thAya. jeTalo ApaNAthI bane teTalo puruSArtha karavo." (bo.1 pR.286) vastu vicArata dhyAvate, mana pAme vizrAma, rasa svAdata sukha Upajai, anubhau yAko nAma." - banArasIdAsa boghAmRta bhAga-3'mAMthI - "hAthapaga joDI besI rahevuM te dhyAna nathI. cittanI vRtti sArA vAcanamAM, mukhapATha karavAmAM, mukhapATha kareluM bolI javAmAM ke vicAra karavAmAM rokavI te dharmadhyAna che. A prakAre svAdhyAya-dhyAna e mahAna tapa che. AtmA saMbaMdhI jJAnIpuruSe chapadanA patramAM; AtmasiddhimAM kahela che teno vicAra karI "zuddha buddha caitanyaghana, svayaMjyoti sukhadhAma; bIjAM kahIe keTaluM? kara vicAra to pAma" evI kaDIomAM manane rokavuM, maMtramAM cittane rokavuM te paNa dhyAna che. paramakRpALudevanAM citrapaTa AgaLa besI temanA uttama guNo, paropakAra, AtmalInatA, asaMgatA, paramArthaciMtana vagere "jIvanakaLAmAMthI je vAMcyuM hoya tenA vicAra vaDe paramakRpALudevamAM lInatA karavI te paNa dhyAna che." (bo.3 pR.649) 387. laghuzaMkAmAM tuccha thAuM nahIM. laghuzaMkA eTale mUtra visarjana karavAnI icchA thaI hoya tene rokavI nahIM. rokavAthI zarIrane nukasAna thAya, temaja cittanI sthiratAmAM paNa bALaka thAya. evI hAjatone bahu rokavAmAM Ave to maraNa paNa thaI jAya. pratikramaNa vagere kriyA karatA hoya to paNa UThIne zaMkA nivAraNa karavA mahApuruSoe chUTa ApI che. eka muninuM draSTAMta - eka munine ardhI rAtre mAtaruM javAnI icchA thaI, paNa bahu aMdhAruM hatuM. jagyA zodhIne rAkhelI nahIM. rahevAya nahIM paNa kare zuM? te vakhate deve sUryano prakAza karyo tethI laghuzaMkA dUra karIne AvyA. pachI pAchI rAta thaI gaI. te joI muni pazcAttApa karavA lAgyA ke divase jagyA zodhIne na rAkhI tenuM A pariNAma che. mATe laghuzaMkA nivAraNamAM vilaMba karuM nahIM. 388. dIrghazaMkAmAM vakhata lagADuM nahIM. dIrghazaMkA eTale maLatyAga arthAta saMDAsa javAmAM vadhu vakhata lagADuM nahIM. moTe bhAge peTamAM ajIrNa hoya to maLatyAga thatAM vAra lAge. mATe saraLatAthI pace evuM sAduM bhojana karyuM. jethI zIdhra maLatyAga thAya ane zarIra svastha rahe. mATe dIrghazaMkAmAM vadhu vakhata jAya nahIM evo upAya karuM. 389. Rtu RtunA zarIradharma sAcavuM. (gR0) zaradInI ke garamInI ke comAsAnI RtumAM potAnA zarIrane kayo AhAra anukULa Ave che, te vicArI AhAra grahaNa karuM. jethI zarIra bagaDe nahIM ane zarIramAM spharti rahe. ema ArogyatA sAcavI vizeSa gharmadhyAna karuM. zarIra svastha rahe e paNa eka prakAranI samAdhi che. ema kRpALudeve jaNAvyuM che. "upadeza prAsAda bhASAMtara bhAga-3'mAMthI :- "gRhastha bhojana karatI vakhate maMtra smaraNa karI tathA pacakhANa saMbhArIne bhojana karavuM. bhojana karavAnA samayanuM ullaMghana karavuM nahIM. temAM paNa cAlatI Rtune yogya AhAra levo. kahyuM che ke - "varSARtumAM lavaNa amRta che, zaradaRtumAM AmaLAno 280 Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti rasa amRta che, vasaMtaRtumAM ghI amRta che ane grISmaRtumAM goLa amRta che." "jamavA mATe jIvavuM nathI, paNa jIvavA mATe jamavuM che. A dehathI AtmArtha sAthavo che, temAM sAtha Ape te mATe dehane khorAka Apavo che. mATe sAduM bhojana karavuM ? ane te paNa pramANasara karavuM. sAduM bhojana paNa adhika pramANamAM karavuM nahIM. adhika bhojana karavAthI ajIrNa, vamana, virecana vagere rogo thAya che. kahyuM che ke - "he jIva! jamavAnuM ane bolavAnuM pramANa tuM jANI le; kAraNa ke ati AhAra karavAnuM ane ati bolavAnuM pariNAma dAruNa Ave che." vaLI kahyuM che ke "hitakArI, mita ane pakva bhojana karanAra, DAbe paDakhe sUnAra, hamezAM cAlavAnI TevavALo, dasta pezAbane nahIM rokanAra ane strIne viSe manane vaza rAkhanAra evo puruSa sarva rogone jIte che." (pR.79), 390. AtmAnI ja mAtra gharmakaraNI sAcavuM. (mu) sAcA muni mAtra potAnA AtmAnI ja gharmakaraNIne sAcave che. kAraNa zarIranI mUchano temaNe tyAga karela che. potAno AtmA svasvarUpamAM kema sthita rahe e ja temano sadaiva puruSArtha che. AtmadhyAnamAM vizeSa na TakI zakAya tyAre svAdhyAya ke zAstralekhanamAM Atma upayogane rokI pharI dhyAnamAM sthita thAya che. ema munino mukhya gharma AtmadhyAna ane svAdhyAya che. upadezaprAsAda bhASAMtara bhAga-4' mAMthI : kSemarSi muninuM draSTAMta - citoDagaDhanI pAsenA gAmamAM eka nirdhana zrAvaka raheto hato. te tela laIne vecavA cAlyo. rastAmAM paga alana thavAthI te paDI gayo. ane telanuM kuDaluM bhAMgI gayuM. lokone dayA AvavAthI pAMca rUpIyA ApyA. tethI pharIthI tela laI vecavA cAlyo. A vakhate paNa paDI javAthI vAsaNa bhAMgI gayuM. tethI yazobhadra guru pAse upadeza sAMbhaLI vairAgya AvavAthI dIkSA lIdhI. guru pAse baghI zikSA pAmI gItArtha thayA. gurune kahyuM ke "he prabhu! meM vairAgyathI dIkSA lIdhI che mATe mana, vacana, kAyAnI zuddhithI tenI pratipAlanA karavA icchuM chuM. ApanI AjJA hoya to je sthAne ghaNA upadrava thavAno saMbhava hoya tevA sthAne jaIne huM kAyotsarge rahuM." gurue lAbha joIne mAlavA dezamAM javAnuM kahyuM. guru tathA saMghane khamAvI mAlavAdezamAM gayA. thAmaNoda gAmanI pAse sarovaranI pALa upara kAyotsarga karIne UbhA rahyA tyAMnA brAhmaNa putro AvIne bolyA ke A upadrava Avyo ema vicArI lAkaDI ke muSTithI munine bahu upadrava karavA lAgyA. tyAMnA adhiSTAka devatAe brAhmaNa putrone bAMdhI dIdhA. pachI temanA mAtApitA tyAM AvI munine kahevA lAgyA ke he bhagavan! bALakone mukta karo. muni to dhyAnamAM lIna che. deva eka bALakanA zarIramAM praveza karIne bolyo ke munie kaMI karyuM nathI. tethI A muninuM caraNodaka laI A bALakone chAMTazo to te baMdhanathI mukta thaI jaze. tema karavAthI bALako mukta thayA. kSemarSimuni niraMtara gharmakaraNImAM ja rahetA. evA abhigraha letA ke koI mithyAtvI rAjA, rAjyathI bhraSTa thayelo, madhyAhna samaye kaMdoInI dukAne, palAMThI vALIne beThelo, potAnA kALA kezane vikherato, tIkSNa bhAlAnA agra bhAgavaDe ekavIsa mAMDA laIne mane Apaze tyAre ja pAraNuM karIza. traNa mAsa ane ATha divase e abhigraha paNa pUro thayo. bIjo abhigraha AlAna sthaMbhane ukheDIne doDelo hAthI munine joI prasanna thAya ane potAnA sUMDha vaDe pAMca lADavA Ape to pAraNuM karavuM. pAMca mAsa ane aDhAra divase e abhigraha paNa pUro thayo. hAthIe pAMca lADavA vahorAvyA. 281 Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti trIjo abhigraha kALI khAMdhavALo, nAka pUcha vinAno (nAka tUTelo ane bAMDo) baLada zIMgaDA vaDe goLa Ape to pAraNuM karavuM. nahIM to nahIM. te abhigraha paNa pUro thayo. ? evA abhigraha zA mATe letA haze. potAne mAtra AtmAnI ja gharmakaraNImAM rahevuM che. AhAra maLe toya bhale na maLe toya bhale. (pR.304). 391. ayogya mAra, baMghana karuM nahIM. ayogya rIte koIne mAruM nahIM ke bAghu nahIM. ziSya hoya ke putra hoya tene samajAvavA chatAM na mAne to sughAravA mATe kadAca thappaDa vagere Ape athavA tenA hAthapaga bAMdhe chatAM mAtApitAnA ke zikSakanA aMtaramAM dayAbhAva che ke jo ene Ama zikSA karavAmAM na Ave to enuM bhaviSya bagaDaze ema vicArIne je karavAmAM Ave te yogya che. paNa koIne evI Teva paDI gaI hoya ane vagara kAraNe mAra mAre te ayogya che. bhUla thaI gaI hoya tyAre zikSA karavAmAM Ave to te bhUlAya nahIM, ane pharIvAra tevI bhUla kare nahIM e AzayathI zikSA karavAmAM Ave to te yogya zikSA che paNa ayogya rIte koIne duHkha ApuM nahIM. zrI puSpamALA vivecanamAMthI - "je jIva, prANIne vagha baMghana karavAmAM temaja mAravAmAM niraMtara tatpara hoya che, ane jIvone ati duHkha ApanAra hoya che te mRgAvatInA putranI jema saghaLA duHkhanA sthAnarUpa thAya che." vagha eTale tADanAdi karavA vaDe pIDA upajAvavI ane baMgha eTale doraDA vagerethI sakhata baMghana karavuM te. rASTrakUTanuM draSTAMta - zatadvAra nagaramAM ghanapati nAmanA rAjAno rASTrakUTa nAme eka sevaka hato. te pAMcaso gAmanA adhipati hato. te sAte vyasana sevavAmAM ghaNI AsaktivALo hato. te ghaNA AkarA karothI lokone pIDato ane kAna, netra vagere chedIne lokone khUba herAna karato. tethI te ja bhavamAM tenA zarIramAM soLa roga utpanna thayA. te A pramANe zvAsa, khAMsI, jvara, dAha, peTamAM zULa, bhagaMdara, harasa, ajIrNa, netrabhrama, mukhe sojA, anna para dveSa, netrapIDA, khujalI, karNavyAdhi, jalodara ane koDha. e duHkha bhogavI te pahelI narake gayo. tyAMthI AvI mRgAvatInA putrarUpe avataryo. ene mukha nahIM hovAthI enI mAtA tenA zarIra upara rAba banAvIne reDe. te zarIranA chIdra dvArA aMdara pesI paru ane rudhirapaNAne pAmI pAchI bahAra nIkaLe. ghaNA bhavomAM Ama rakhaDIne pachI eka zeThane ghera putrapaNe utpanna thaze. tyAM sAdhunA saMgathI gharma pALI maraNa pAmIne devatA thaze. tyAMthI cavI anukrame siddhipadane pAmaze. mATe koIne ayogya mAra ke baMghana karuM nahIM. -u.prA.bhA.bhA.1 (pR.21) 392. AtmasvataMtratA khouM nahIM. (mugRbra) "saghaLuM paravaza te dukha lakSaNa, nijavaza te sukha lahIe." - ATha dRSTinI sajhAya parAthIna sapane huM sukha nAhIM." muni hoya ke brahmacArI hoya te koInA AghAre jIvavAnuM rAkhe to jenA AdhAre rahyA hoIe te jema kahe tema karavuM paDe. enA hAtha nIce rahevuM paDe, te maraNa jevuM duHkha che. jema zrI AnaMdaghanajI mahArAjane zeThe kahyuM ke ame chIe to tame cho. ame paheravAnA kapaDAM, khAvApIvA vagerenuM sAdhana ApIe chIe to tamAruM jIvana cAle che. tethI amArA AvyA pahelAM vyAkhyAna cAlu karI zakAya nahIM. tenA 282 Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti phaLasvarUpa zrI AnaMdaghanajI mahArAje lokasaMgano tyAga karyo. ema parAdhInapaNe gharma ArAghana thaI zake nahIM, mATe AtmasvataMtratA khouM nahIM. boghAmRta bhAga-3'mAMthI : sAdhvI avicalazrInuM vRSTAMta - "prArabdha be DagalAM AgaLanuM AgaLa hoya che. nAnI khAkhara raho ke moTI khAkhara, kyAMya mAhAbhya rAkhyA vinA, AtmA ekalo ja che, ekalo Avyo che ne ekalo javAno che, e etvabhAvanA draDha karI ekalavihArIpaNe vartavuM paDe to paNa nahIM gabharAtAM, paramakRpALudeva niraMtara samIpa ja che ema jANI samAdhibhAvamAM vikSepa ANavo ghaTato nathI. mULa pramAdI svabhAva tamAro, tene te paisAdAra kuTuMba dvArA poSaNa maLe te AtmAne ahitanuM kAraNa jANI paramakRpALudeve deha chUTatAM pahelAM tevI sagavaDathI dUra karyA. te tenI paramakRpA mAnI, pharI paisAdAra kuTuMbono sahavAsa svapna paNa na ho evI bhAvanA zrI RbhurAjAe bhagavAna pAse karelI mAgaNI pramANe kartavya chejI. jema jema kahevAtA bhAgyazALI (paramArthe anAtha) kuTuMbono paricaya ocho raheze tema tema anAthatA dUra thaI paramakRpALudevane nAtha tarIke sahelAIthI svIkArI sukhI thavAze, ema anubhava karelI vAta darzAvuM chuMjI. bhaviSyanI eka paLano paNa vicAra karyA vinA vartamAnamAM jema nirmaLa pariNAma rahe tema ekalA vicarI zako to vizeSa zAMti ane AtmabaLa pratItimAM Avaze. pachI jevA saMyoga upasthita thAya tema vartavAmAM harakata nathI. bIjA koIne mATe jIvavuM nathI. eka paramakRpALudevane zaraNe niHspRhapaNe jIvavuM che ane tene ja zaraNe nirbhayapaNe deha paNa tyAga karavo che. sadgata zrI....no bojo laIne pharatAM hatAM tethI have to halakAM thayAM cho. lokalAja dUra karI eka paramakRpALudevane ja sahayogI gaNI ATalo bhava pUro karavo che; ema karavAthI vadhAre svataMtra ane sukhI thazo. jene garaja haze te tamAro sahavAsa zodhaze. tamAre have koInI pAsethI kaMI levuM nathI. mIrAMbAInI peThe jaina mIrAM banI jIvo, tenA guNagAnamAM masta bano." (pR.691) 393. baMghanamAM paDyA pahelAM vicAra karuM. (sA) je sAghaka che te trivigha tAparUpa baMghanamAM paDyA pahelAM vicAra kare che ke saMsAramAM paDavAthI mArA AtmAne zuM zuM nukazAna che ane zuM zuM phAyadA che te barAbara vicAra karyA pachI lAge ke huM saMpUrNa tyAga karIza to paNa mane vAMdho Ave ema nathI, kemake mArA bhAva sArA rahe che. ema pUrepUrI potAnA mananI cakAsaNI karI brahmacArI vagere rahevA mATenI chUTaka chUTaka prathama pratijJA aMgIkAra kare, athavA saMpUrNa tyAganI mArI zakti nathI to gharmakAryamAM aMtarAyarUpa na thAya evuM yogya pAtra zothI gRhasthAzrama aMgIkAra karI maryAdApUrvaka jIvana jIvI, savAra sAMja bhakti-bhajana, svAdhyAyamAM kALa gALI jIvanane pavitra rAkhe. ema gRhasthAzramarUpa baMghanamAM paDyA pahelA pUrNa vicAra karuM. 394. pUrvita bhoga saMbhAruM nahIM. (mugR0) pUrve saMsAra avasthAmAM bhoga bhogavyA hoya tenI, munipaNuM lIghA pachI smRti karuM nahIM. nahIM to vrata bhAMgavAno avasara Ave athavA gRhastha avasthAmAM paNa uMmara thaye brahmacarya vrata aMgIkAra karyuM hoya to pUrvita bhoga saMbhAruM nahIM ke jethI mana DhIluM thaI vratamAM AMca Ave. 283 Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti ArdrakumAranA pUrvabhavanuM dRSTAMta - pUrvabhoganI smRtithI vrata bhAMgavAnI icchA. ArdrakumAranA jIve pUrvabhavamAM dIkSA lIdhI hatI. tenI patnIe paNa dIkSA lIdhelI. chatAM pUrva bhogonI smRti thavAthI tene ArdrakumAranA jIve kahyuM ke ApaNe pAchA ghare jatA rahIe. te sAMbhaLIne sAdhvI thayela patnIe anazana grahaNa karI dehano tyAga karyo ane svarge gaI. jyAre ArdrakumArano jIva bhogonI smRti thavA viSenuM prAyazcitta lIdhA vinA deha tyAga karI devaloke gayo. tyAMthI cyavIne anAryadezamAM ArdrakumAra nAme rAjaputra thayo. tenA pratibodha arthe abhayakumAre paMcadhAtunI jina pratimA mokalI jAgRti ApI. jethI anAryadezamAMthI Arya dezamAM AvIne dIkSA laI ArdrakumAre kalyANa sAdhyuM. na jaMbukumAranA pUrvabhavanuM dRSTAMta - pUrvita bhogonI smRtithI cittamAM sthiratAno abhAva. jaMbusvAmIno jIva pUrvabhavamAM bhavadeva nAme hato tathA bhavadatta teno bhAI hato. bhavadatte susthita AcArya pAse dIkSA lIdhI. eka vakhate bhavadattamuni bhavadevane tyAM vahoravA AvyA. vaLAvA AvatAM bhavadevane teo upAzraye laI AvyA. ane gurune kahyuM ke Ane dIkSA Apo. gurue bhavadevane pUchyuM ke tAre dIkSA levI che? bhavadeve vicAryuM ke mArA moTAbhAInuM vacana khoTuM na paDe tethI kahyuM ke hA levI che. dIkSA lIghI paNa manamAM to potAnI strI nAgilAnA vicAra AvyA karatA ane pUrvita bhogonI smRti rahyA karatI. jyAre moTAbhAI bhavadatta muni svarge gayA tyAre pote potAnA gAmamAM AvyA ane eka bAIne nAgilAnA samAcAra ApavA jaNAvyA. paNa te pote ja nAgilA hatI. teNe kahyuM ke huM pote ja nAgilA chuM. paNa teNe munino ayogya Azaya jANI kahyuM ke he mahAtmA mArA dehamAM tame zuM lAvaNya juo cho? ityAdi ghaNo upadeza Apyo. to paNa muninI Akita maTI nahIM tethI nAgilAe yuktithI potAnI sakhInA putra / pAse eka vAsaNamAM dUdha pIvaDAvI vamana karAvyuM. pachI te putra kahe che ke he mAtA ! huM hamaNAM bIje jamavA jAuM chuM. paNa jyAre bhUkha lAgaze tyAre huM A vamana karelI khIra khAIza. te sAMbhaLIne bhavadeva muni bolyA - he bALaka! vamana kareluM to zvAna khAya. te sAMbhaLIne nAgilA bolI - he mahAtmA ! tame AvuM jANo cho chatAM vamana karelI evI mane pAchI kema cAho cho? tamane lajjA kema AvatI nathI ? durgaMdhamaya evA mArA dehamAM tame sAruM zuM jAo cho? ityAdi nAgilAnA yuktiyukta vacano sAMbhaLI pratibodha pAmelA muni guru pAse jaIne pharIthI cAritra grahaNa karyuM. pachI dRDhatAthI pALyuM. tethI pUrvita bhogonI smRti karuM nahIM. 395. ayogya vidyA sAdhuM nahIM. (mugR%0030) je vidyA vaDe AtmAnuM hita nathI te vidyAne sAdhya karuM nahIM. A kALamAM sAdhuo paNa evI melI vidyA sAdhya karIne lokone camatkAra batAve che tathA temanI sAMsArika icchAone poSe che. tenA mATe maMtra, taMtra, dorAdhAgA paNa karI Ape. jethI loko tenI pAchaLa pharyA kare. evA kahevAtA sAdhuothI hamezAM dUra rahevuM. temano kadI paNa saMga karavo nahIM. 396. bodhuM paNa nahIM. ayogya vidyAne sAdhu nahIM temaja teno bIjAne bodha paNa karuM nahIM ke jethI te evI vidyA prApta karI karma bAMdhe. 284 Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ilAcI kumAra LMAN rAma nihAM manivara vahAranA, naTa darayA mahAtmA dhikadhika viparyAra jIvana, ima naTa pAmyA barAga saMvara bhAva ra kavI , yA ta kama khapAya Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mananIti 397, vaNa khapanI vastu lauM nahIM. je vastunI ApaNe jarUra na hoya te vastu lauM nahIM. kAraNa nakAmI vastuo bhegI karavAthI parigraha vadhe ane tene sAcavavo paDe. loko tA Ape paNa vicAra karI vaNakhapanI vastu laI nahIM. pU. zrI brahmacArIjI zravaNa belagola bAhubalajInI yAtrAe jatAM maisura gayA hatA. tyAM eka mumukSu pUjyazrIne garama kiMmatI zAla ApavA lAgyA. paNa teozrIe nA pADI ke amAre jarUra nathI. ghaNo Agraha karyo to paNa lIdhI nahIM. niHspRhtAvALA mahAtmAo evA ja hoya che. ilAcIkumAranuM dRSTAMta - naTaDInA mohamAM paDelo evo huM kyAM ane A mahAtmA kyAM? ilAcIkumAra Imya nAmanA zeThano putra hato. paNa potAnA pUrvabhavanI strI je A bhavamAM naTI thaI che, tenA upara moha pAmI gharabAra choDI dIdhuM. potAnA lagnanA kharca mATe dAna meLavavA rAjA AgaLa te dorI upara nRtya karavA lAgyo. rAjA paNa naTInA rUpamAM moha pAmyo, jethI 'naTa mare to A naTI mane maLe' ema dhArI vAraMvAra tenI pAse nRtya karAvavA lAgyo. ilAcIkumAra rAjAnI badadAnata samajI gayo. nRtya karatAM vAMsa uparathI tenI dRSTi koI zeThanA gharamAM paDI. tyAM suMdara zeThANI munizrIne gocarI vahorAvatA Agraha kare che. chatAM munizrIne je vastuno khapa nathI te letA nathI. te joI ilAcIkumAra vicAravA lAgyo ke mane dhikkAra che ke huM A nIcakuLanI strImAM moha pAmyo. jyAre A parama zAMta, gaMbhIra, nirmaLa munizrI naTI karatAM paNa suMdara strInI sAmuM paNa jotA nathI. ahIM! mohamAM paDelo evo huM kyAM? ane A niHspRhI mahAtmA kyAM? AvA zubha pariNAmanI dhArAe caDhatAM sarva cAritrabhAvane sparzI vAMsa upara ja kevaLajJAnane prApta thayAM. devatAoe AvI munino veSa Apyo. suvarNakamaLanI racanA karI. kevaLI upadeza ApavA lAgyA. rAjAe kevaLIne pUchyuM "Apane e naTaDI upara kema rAga thayo. kevaLI bhagavaMte potAno pUrvabhava kahyo ke vasaMtapura nagaramAM rAjAno madana nAme eka purohita hato. tene mohinI nAmanI strI hatI. te banne jaNAe suguru pAse zrAvakanA vrata lIdhA hatA. banne vacce atyaMta prIti hatI. mohinIe jAtimada karyo ane AlocanA karyA vagara mRtyu pAmI devaloke gaI. tyAMthI cyavIne naTaDI thaI. ane rAjAno purohita madana te huM ahIM zeTha putra ilAcIkumAra thayo. pUrvabhavanI atyaMta prItinA kAraNe A bhavamAM tenA upara mane moTha thayo. A sAMbhaLI rAjA, rANI ane naTaDI paNa vairAgya pAmyA ane te ja vakhate kevaLajJAna pAmyA. 398. nAThuM nahIM. (mu.) nagnabhAva, muMDamAva saha asnAnatA" "zrImad rAjacaMdra munine maLa pariSaha sahana karavAnuM vidhAna che. tethI munio snAna vagere karatA nathI. kAraNa nAhavuM e zarIranI suzrUSA eTale sevA che ane teno to munie tyAga karelo che. muninA zarIra upara je maLa che te tenI zobhA che. te zarIra pratyenuM temanuM nispRhapaNuM sUcave che. evA muninA zarIra upara zeThanI putrI dhanazrIe dugaMchA karavAthI kyAM janma levo paDyo. te viSe jaNAve che - 285 upadeza prAsAda bhASAMtara bhAga-1mAMthI - muninA gAtra malina joI durgaMchA karuM nahIM durgaMdhArANInuM dRSTAMta - ekadA rAjagRhIno rAjA zreNika udyAnamAM samavasarelA zrI vIraprabhune Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti / Tii vAMcavA mATe senA sahita jato hato. mArgamAM durgatha sahana na thavAthI vastranA cheDA vaDe nAsikA baMgha karIne cAlatA sainikone joI rAjAe potAnA koI sevakane tema karavAnuM kAraNa pUchyuM, tyAre te bolyo ke "he svAmI! ahIM mArgamAM taratanI janmelI eka bAlikA paDI che, tenA zarIramAMthI durgadha chUTe che." te sAMbhaLIne rAjA "e to pudgalanuM pariNamana che" ema kahI, te bAlikAne joI samavasaraNamAM gayo. zrI vIrasvAmIne praNAma karI dezanA sAMbhaLI avasara joIne rAjAe te durgadhI bAlikAnA pUrvabhava pUkyo. bhagavAna bolyA ke "ahIM najIka rahelA zAli nAmanA gAmaDAmAM ghanamitra nAme zreSThI raheto hato. temane ghanazrI nAmanI eka putrI hatI. ekadA grISma trastumAM zreSThIe tenA vivAhano prAraMbha karyo. tevAmAM koI munio gocarIne mATe tene ghera AvyA. tene vahorAvavA mATe zreSThIe putrIne AjJA karI, eTale te munine vahorAvavA gaI, paraMtu kadI paNa snAna vilepanAdika vaDe zarIranI suzruSA nahIM karanArA te mahAtmAonAM vastromAMthI ane zarIramAMthI sveda tathA maLa vigerenI durgadha AvavAthI te ghanazrIe potAnuM mukha maraDyuM. vivAhano utsava hovAthI sarva aMge alaMkArothI zaNagArAyelI, manohara, sugaMdhI aMgarAgathI vilepana karAyelI tathA yuvAvasthAnA udayathI matta thayelI te ghanazrIe vicAra karyo ke "aho!nirdoSa jainamArgamAM rahelA A sAdhuo jo kadAca prAsuka jaLathI paNa snAna karatA hoya to temAM zo doSa? e pramANe teNe jugupsA karI. pachI keTaleka kALe te jugupsArUpa pApakarmanI AlocanA karyA vinA maraNa pAmI. te ahIM rAjagRhImAMja eka gaNikAnA udaramAM putrIpaNe utpanna thaI. te potAnA duSkarmane lIdhe garbhamAM rahI chatI paNa mAtAne atyaMta asukha utpanna karavA lAgI; tethI te garbhathI udvega pAmIne te gaNikAe garbhapAta mATe ghaNAM auSagho karyA, paraMtu tenuM AyuSya draDha hovAthI garbhapAta thayo nahIM. chevaTe samaya pUrNa thaye te putrIne gaNikAe prasavI. janmathI ja durgaghamaya hovAne lIdhe gaNikAe tene viSTAnI jema tajI dIghI. tene tame mArgamAM dIThI. A pramANenI tenI pUrva hakIkata sAMbhaLIne zreNika rAjAe "have pachI tenI zI gati thaze?" ema prabhune pUchyuM, tyAre bhagavAna bolyA ke "he rAjA!te durgadhAe pUrve karelI muninI jugupsArUpa azubha karmanuM phaLa samagra bhogavI lIdhuM che; have te munine ApelA dAnanA bhogarUpa phaLa bhogavavAnI che, tethI tenuM zarIra kasturI ane karpara karatAM paNa adhika sugandhImaya banI gayuM che. he rAjA! te tArI paTarANI thaze. te sarva vRttAMta sAMbhaLIne zreNika rAjA Azcarya pAmI prabhune vaMdanA karI potAne sthAne gayo. (pR.72) .4 3. kahe che ke he.. 399. dAtaNa karuM nahIM. "adaMtathovana Adi parama prasiddha jo" -zrImad rAjacaMdra meghakumAranuM draSTAMta - munione zarIra mUchano tyAga hovAthI te AtmAnI ja saMbhALa lenArA hoya che. mATe dAtaNa karatA nathI. jema zreNika rAjAnA putra meghakumAra, muni thayA pachI bhagavAna mahAvIre teno pUrvabhava hAthIno hato ema jaNAvyuM. te bhavamAM jaMgalamAM dava lAgavAthI baghA pazuo jhADa vagaranI koI jagyAmAM AvIne bharAI gayA. tyAM hAthIe khAja khaNavA mATe paga UMco karyo ke tyAM eka sasaluM AvIne besI gayuM. tenI dayA khAIne hAthIe paga UMco ja 286 Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti UMco ja rAkhyo. te dayAnA pariNAme tuM A bhavamAM zreNika rAjAno putra thayo che. te jANavAthI teNe evo niyama lIdho ke eka AMkha sivAya bIjA dAMta Adi koIpaNa aMganI huM saMbhALa karIza nahIM. evA puruSo zIdhra AtmakalyANane sAthe che. 400. saMsArasukha cAhuM nahIM. indra ke cakravartInI game teTalI riddhi hoya, paNa te joIne athavA koI paisAdAra joIne temanA jevuM saMsAra sukha cAhuM nahIM. kema ke e badhuM kSaNika che, nAzavaMta che, parAdhIna che, bAghA saMyukta che, baMghanuM kAraNa che ane eka sarakhuM TakI rahetuM nathI; mATe tenI cAhanA karuM nahIM. A saMsAramAM sukha levA jatAM jIva kevA kevA duHkha pAme che te viSe paramakRpALudeva jaNAve che - zrImad rAjacaMdra'mAMthI - saMsAra anuprekSA have saMsAra anuprekSAnuM svarUpa vicArIe chIe - A saMsAramAM anAdikALanA mithyAtvanA udayathI aceta thayela jIva, jinendra, sarvajJa vItarAganA prarUpaNa karela satyArtha gharmane prApta nahIM thaI cAre gatimAM bhramaNa kare che. saMsAramAM karmarUpa draDha baMghanathI baMghAI, parAdhIna thaI, trasasthAvaramAM niraMtara ghora du:kha bhogavato vAraMvAra janma maraNa kare che. je je karmanA udaya AvI rasa de che, tenA udayamAM potAne ghAraNa karI ajJAnI jIva potAnA svarUpane choDI navAM navAM karmanAM baMghana kare che. karmanA baMdhane AdhIna thayela prANIne evI koI du:khanI jAti bAkI nathI rahI ke je teNe nathI bhogavI. badhA duHkho anaMtAnaMta vAra bhogavI anaMtAnaMta kALa vyatIta thaI gayo. evI rIte anaMta parivartana A saMsAramAM A jIvane thayAM che. evuM koI pudgala saMsAramAM nathI rahyuM ke je jIve zarIrarUpe, AhArarUpe grahaNa nathI karela. anaMta jAtinAM anaMta pudgalonAM zarIra ghArI AhArarUpa (bhojana pAnarUpa) karela che. traNaseM seMtAlIsa ghanarantu pramANa lokamAM evo koI eka paNa pradeza nathI ke jyAM saMsArI jIve anaMtAnaMta janma maraNa nathI karelAM. utsarpiNI avasarpiNI kAlano evo eka paNa samaya bAkI nathI rahyo ke je samayamAM A jIva anaMtavAra nathI jabhyo, nathI mUo. naraka, rtiyaca, manuSya ane deva e cAre paryAyomAM A jIve jaghanya AyuSyathI laI utkRSTa AyuSya paryata samasta AyuSyanA pramANa ghAraNa karI anaMtavAra janma gharela che. eka anudiza, anuttara vimAnamAM te nathI Upajyo, kAraNa ke e cauda vimAnomAM samyadraSTi vinA anyano utpAda nathI. samyakudraSTine saMsAra bhramaNa nathI. karmanI sthitibaMghanAM sthAna tathA sthitibaMdhane kAraNe asaMkhyAta lokapramANa kaSAyAdhyavasAyasthAna, tene kAraNe asaMkhyAta lokapramANa anubhAga baMghAdhyavasAyasthAna tathA jagatazreNInA saMkhyAtamA bhAga jeTalAM yogasthAnamAMno evo koI bhAva bAkI nathI rahyo ke je saMsArI jIvane nathI thayo. eka samyagdarzana, jJAna, cAritranA yoga bhAva nathI thayA. anya samasta bhAva saMsAramAM anaMtAnaMtavAra thayA che. jinendranA vacananA avalaMbanarahita puruSane mithyAjJAnanA prabhAvathI viparIta buddhi anAdinI thaI rahI che tethI samya mArgane nahIM grahaNa karatAM saMsArarUpa vanamAM nAza thaI jIva nigodamAM jaI paDe che. kevI che nigoda? jemAMthI anaMtAnaMta kAla thAya to paNa nIkaLavuM ghaNuM muzkela che. kadAcit pRthvIkAyamAM, jaLakAyamAM, agnikAyamAM, pavanakAyamAM, pratyeka vanaspatikAyamAM, sAdhAraNa vanaspatikAyamAM lagabhaga samastajJAnano nAza thavAthI jaDarUpa thaI, eka sparza indriya dvArA karmanA udayane AdhIna thaI Atmazakti rahita jillA, nAsikA, netra, karNAdika iMdriyarahita thaI duHkhamAM dIrgha kALa vyatIta kare che. ane beiMdriya, TIMdriya, 287 Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti caturiMdriyarUpa vikalatraya jIva, AtmajJAnarahita, kevaLa rasanAdika iMdriyonA viSayonI ghaNI tRSNAnA mAryA UchaLI UchaLI viSayone arthe paDI paDI mare che. asaMkhyAta kAla vikalatrayamAM rahI pAchAM ekendriyamAM pharI pharI vAraMvAra kUvA paranA reMTanA ghaDAnI peThe navA navA deha ghAraNa karatAM karatAM cAre gatimAM niraMtara janma, maraNa, bhUkha, tarasa, roga, viyoga, saMtApa bhogavI paribhramaNa anaMtakAla sudhI kare che enuM nAma saMsAra che. jema UkaLelA AMthaNamAM cokhA sarva tarapha pharatAM chatAM coDavAI jAya che, tema saMsArI jIva karmathI tasAyamAna thaI paribhramaNa kare che. AkAzamAM UDatAM pakSIne bIjuM pakSI mAre che, jaLamAM vicaratAM macchAdikane bIjAM macchAdika mAre che, sthaLamAM vicaratAM manuSya pazu Adikane sthaLacArI siMha, vAgha, sarpa vagere duSTa tiryaMca tathA bhIla, mleccha, cora, lUMTArA, mahA nirdaya manuSya mAre che. A saMsAramAM badhAM sthAnamAM niraMtara bhayarUpa thaI niraMtara duHkhamaya paribhramaNa kare che. jema zikArInA upadravathI bhayabhIta thayela jIvo moDhuM phADI beThelA ajagaranA moDhAmAM bila jANI praveza kare che, tema ajJAnI jIva bhUkha, tarasa, kAma, kopa vagere tathA iMdriyonA viSayonI tRSNAnA AtApathI saMtApita thaI, viSayAdikarUpa ajagaranA mukhamAM praveza kare che. viSayakaSAyamAM praveza karavo te saMsArarUpa ajagaranuM moTuM che. emAM praveza karI potAnA jJAna, darzana, sukha, sattAdi bhAvaprANano nAza karI, nigodamAM acetana tulya thaI, anaMtavAra janma maraNa karatAM anaMtAnaMta kALa vyatIta kare che. tyAM AtmA abhAva tulya che, jJAnAdikano abhAva thayo tyAre nAza paNa thayo. nigodamAM akSarano anaMtamo bhAga jJAna che, te sarvaze joyela che. traNa paryAyamAM jeTalA duHkhanA prakAra che, te te duHkha anaMtavAra bhogave che. evI koI duHkhanI jAti bAkI nathI rahI je A jIva saMsAramAM nathI pAmyo. A saMsAramAM jIva anaMta paryAya duHkhamaya pAme che, tyAre koI ekavAra iMdriyajanita sukhano paryAya pAme che, te viSayonA AtApa sahita bhaya, zaMkA saMyukta alpakALa pAme. pachI anaMta paryAya duHkhanA, pachI koI eka paryAya iMdriyajanita sukhano kadAcit prApta thAya che. have catugartinuM kAMIka svarUpa paramAgama anusAra ciMtavana karIe chIe. narakanI sapta pRthvI che. temAM ogaNapacAsa bhUmikA che. te bhUmikAmAM corAsI lAkha bila che tene naraka kahIe chIe. tenI vajaya bhUmi bhIMtanI mAphaka chajela che. keTalAMka bila saMkhyAta yojana lAMbAM pahoLAM che, keTalAMka asaMkhyAta yojana pahoLAM che. te eka eka bilanI chata viSe nArakInAM utpattinAM sthAna che. te UMTanA mukhanA AkAra AdivALAM, sAMkaDAM moDhAvALAM ane UMdhe mAthe che. temAM nArakI jIvo UpajI nIce mAthuM ane upara pagathI AvI vajAgnimaya pRthvImAM paDI, jema jorathI paDI daDI pAchI UchaLe che tema (nArakI) pRthvI para paDI UchaLatAM loTatAM phare che. kevI che narakanI bhUmi? asaMkhyAta vIMchInA sparzane lIdhe UpajI vedanAthI asaMkhyAta guNI adhika vedanA karavAvALI che. uparanI cAra pRthvInAM cAlIza lAkha bila ane paMcama pRthvInAM be lAkha bila ema beMtAlIsa lAkha bilamAM to kevaLa AtApa, agninI uSNa vedanA che. te narakanI uSNatA jaNAvavAne mATe ahiM koI padArtha dekhavAmAM, jANavAmAM Avato nathI ke jenI sadrazatA kahI jAya; topaNa bhagavAnanA AgamamAM evuM anumAna uSNatAnuM karAvela che, ke lAkha yojanapramANa moTA loDhAnA goLA choDIe to te narakabhUmine nahIM pahoMcatAM, pahoMcatAM pahelAM narakakSetranI uSNatAthI karI rasarUpa thaI vahI jAya che. (apUrNa) (va.pR.21) 288 Page #334 -------------------------------------------------------------------------- Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -saMsAra darzana(madhubiMdu Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti gharmAmRta'mAMthI :- have saMsAra sukha cAhuM nahIM vAriSaNanuM draSTAMta - magadha dezamAM rAjagRhI nagarIne viSe rAjA zreNika ane tenI rANI celaNAno putra vAriSaNa uttama zrAvaka hato. te ekadA upavAsa karIne te rAtre smazAnamAM kAyotsargamAM Ubho hato. te divase magaghasuMdarI nAmanI vezyAe udyAnamAM zrI kIrti zreSThInI patnIne divya hAra paherelI jovAthI tene te hAra meLavavAnI tIvra icchA thaI. tethI rAtre tenI pAse Avela Asakta evA vidyuta corane potAnA udveganuM kAraNa kahyuM; ane ema kahyuM ke jo te hAra maLe to ja te jIvI zakaze ane tene svAmI mAnaze. A sAMbhaLIne te cora hAra levA nIkaLyo ane potAnA kauzalyathI hAranI corI karIne jato hato, tyAM hAranA prakAzathI 'A cora che ema jANIne gRharakSako tathA koTavAla vagere tenI pAchaLa paDyA; tethI doDato doDato smazAnamAM AvI pahoMcyo. pakaDAI javAnA bhayathI teNe te hArane vAriSaNanA gaLAmAM nAkhI dIdho; ne pote jarA dUra jaIne saMtAI gayo. have koTavAla vagere tyAM AvyA ane vAriSeNa pAse hAra joIne tene ja cora mAnIne zreNikane kahyuM ke vAriSeNe corI karI che. zreNike te sAMbhaLI AjJA karI ke te mUrkha zaThanuM mAthuM uDAvI do! jyAre mArAe te pramANe ziraccheda karavA talavAra mArI ke tatkALa te puSpamALA thaIne vAriSaNanA gaLAmAM paDI. vAriSaNanA nirdoSapaNAno Avo atizaya sAMbhaLIne zreNika tyAM AvyA ne vAriSaNanI mAphI mAMgI; tyAM vidyuta core paNa abhayadAna maLavAthI hakIkata nivedana karI; tyAre zreNike vAriSaNane ghera AvavA kahyuM. paraMtu vAriSeNe jaNAvyuM ke have saMsArasukhathI saryuM! have to dIkSA laI pANipAtrathI AhAra karIza. ema kahI teNe sUtasenamuni pAse dIkSA lIdhI. (pR.94) "zrI triSaSTi zalAkA puraSacaritra parva 9'mAMthI - kSaNika evA saMsArasukhane cAhuM nahIM araviMdarAjAnuM draSTAMta - potanapurano rAjA araviMda zaradaRtumAM potAnA aMtaHpuranI strIo sAthe havelI upara krIDA karato hato. te vakhate krIDA karatA rAjAne AkAzamAM indraghanuSa ane vIjaLIne ghAraNa karatA tathA ghaNA zobhatA evA navina meghane caDhelo joyo. te vakhate "aho! A megha kevo ramaNIya che" ema rAjA bolavA lAgyo. tevAmAM to moTA pavanathI te megha AkaDAnA phUlanI jema tatkALa naSTa thaI gayo. te joIne rAjAe ciMtavyuM ke "aho! A saMsAramAM sarva zarIrAdika paNa A meghanI jema ja nAzavaMta che, to temAM vivekIjana zI AzA rAkhe? evA saMsArasukhane huM cAhuM nahIM. A pramANe tIvrapaNe zubhadhyAna karatAM tatkALa te rAjAnAM jJAnAvaraNIya ane cAritramohanIya karma kSayopazamane pAmI gayAM, tethI tene avadhijJAna utpanna thayuM. pachI mahendra nAmanA putrane potAnA rAjya para sthApana karI teNe samaMtabhadrAcAryanI pAse dIkSA aMgIkAra karI. anukrame gItArtha thaI gurunI AjJAthI ekalavihArI pratimAne ghAraNa karI te araviMda muni bhavamArganuM chedana karavAne mATe ekAkIpaNe pRthvI para vihAra karavA lAgyA. zarIra upara paNa mamatA vinAnA te rAjAne vihAra karatAM ujjaDamAM ke vastImAM, gAmamAM ke zaheramAM, koI sthAnake kadi paNa Asakti thatI nahotI. (pR.392) "zrI upadeza prAsAda bhASAMtara bhA-2'nA AghAre - saMsAradarzana (maghubindu) eka musApharanuM draSTAMta - koI musAphara kAphalAthI chUTo paDI jaMgalamAM peTho. tyAM yamarAja jevo hAthI tenI sAme doDyo. tethI bhaya pAmI kUvA upara rahelI vaDanI vaDavAIne pakaDI te laTakI gayo. tyAre hAthIe AkhuM jhADa ukheDavA mAMDyuM. vaDavAI upara laTakelA mANase nIce joyuM to kUvAnI aMdara cAra moTA 289 Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti sarpo ane vacce eka bhayaMkara ajagarane dITho. vaLI upara joyuM to sapheda ane kALo uMdara pote pakaDela vaDavAIne ja kApatA joyA. tathA upara eka maghapuDo dITho. temAMthI mAkhIo UDIne karaDavA lAgI. paNa te madhapuDAmAMthI maghanuM eka TIpuM tenA mukhamAM AvI paDyuM; tethI te AnaMda pAmyo. ema vAraMvAra TIpAnA svAdamAM te jIvananI anityatA tathA badhuM duHkha paNa bhUlI gayo. tyAM eka vidyAghare vimAnamAM AvI musApharane jaNAvyuM ke tuM vimAnamAM AvI jA. tane ghare pahoMcADI dauM. tyAre musAphara kahe thoDIvAra thobho, A eka paDatuM mathanuM TIpuM cATI lauM. vidyAgharanA vAraMvAra EvA chatAM paNa maghanAM TIpAmAM Asakta musAphara vimAnamAM Avyo nahIM ane uMdaro dvArA vaDavAI kapAI jatAM te kUvAmAM paDIsarpo dvArA mAryo gayo ane duHkha pAmyo. A kathAno sAra ema jANavo - musAphara te ApaNo AtmA jANavo. saMsArarUpI jaMgalamAM maraNarUpa hAthI ApaNI pAchaLa paDelo che. ajagara te bhayaMkara naraka gati jANavI. cAra sarpo te krodhAdi cAra kaSAya jANavA. vaDavRkSa te AyuSya samajavuM. kALo ane ghoLo uMdara te manuSyanA AyuSyane kSINa karanAra, aMghArI ane ajavALI rAtrio jANavI. maghamAkhI te kuTuMba tathA rogAdi duHkho mAnavA. maghubiMdu te pAMca indriyanA viSayo jANavA. madhano svAda te viSayomAM Asakti jANavI. ane vidyAghara te sadguru jANavA tathA vimAna te gharmasAdhana samajavuM. A kathA kharekhara konI che? to ke puruSa maLyA chatAM jenI iMdriyonI viSayAsakti chUTatI nathI tenI. mATe AtmArthIe A vAta vizeSa vicArI AvA du:kharUpa phaLavALA saMsArasukhane icchavuM nahIM. janmathI maraNa parvatanI avasthAo - A asAra saMsAramAM mANasa garbhathI AraMbhIne maraNa paryata aneka avasthAo ghAraNa karI Adhi, vyAdhi ane upAthi bhogavI aMte mRtyune zaraNa thAya che. sadgurunA zaraNa vinA A janma jarA maraNano kadI aMta Avato nathI. mATe paramakRpALudevanuM zaraNa laI A bhavamAM samAdhimaraNa karavA yogya che. 401. nIti vinA saMsAra bhogavuM nahIM. (gR0) mArA bhAgya pramANe strI ke ghana Adi je maLyuM hoya te bhogavuM. rAjA hoya ane bIjAnI suMdara strI joI potAnA baLa vaDe laI Ave to teno pati ghaNuM duHkha pAme, mATe te anIti che. ema nIti vinA saMsAra bhogavuM nahIM. pradyumrakumAra potAnA pUrvabhavamAM bIjA rAjAnI strIne laI Avyo hato. tethI teNe anItithI saMsAra bhogavyo kahevAya. te draSTAMta nIce pramANe - "zrI triSaSTi zalAkA puraSacaritra'mAMthI - karela pApanA pazcAttApamAM lIdhela tatkALa dIkSA pradyumnanA pUrvabhavanuM draSTAMta - mathurAjA eka vakhate maMtrIonI sAthe nyAyanA kAryamAM beTho hato, temAM vakhata ghaNo thavAthI teno cukAdo karyA vagara rAjA, caMdrAbAne maMdire gayo. caMdrAbhAe pUchyuM, Aje moDA kema AvyA?" teNe kahyuM "Aje eka vyabhicAra saMbaMdhI kesano nyAya Apavo hato, temAM huM rokAyo hato', caMdrAbhA hasIne bolI ke- 'te vyabhicArI pUjavA yogya che.' maghurAjAe kahyuM 'vyabhicArI zI rIte pUjavA yogya thAya? teone to zikSA ja karavI joIe." caMdrAbA bolI "jo tame evA nyAyavAnuM ho to tameja prathama vyabhicArI cho, te kema jANatA nathI?" te sAMbhaLI maghurAjA pratibogha pAmI lajjA pAmI gayo. te samaye kanakaprabha rAjA caMdrAbhA rANInA viyogathI gAMDo banI gAmegAma bhaTakato ane bALakothI vIMTAyelo te ja nagaranA rAjamArgamAM gAto ane nAcato nIkaLyo. tene joI caMdrAbhA vicAra 290 Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ = janmathI maraNa parvatanI avasthAo Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAma vijetA zrIsthUlibhadra siMhaguphA meM prathama muni kA cAturmAsa CHALA sarpabila kenikaTa dvitIyamunikA cAturmAsa zrIsthUlibhadra munigaNamA siradArajo,comAsuMAvyA koSAAgArajo. citrAmaNazAlAejapatapaAdayIjo. kUpataTa para tRtIyamunikAcAturmAsa RU zreya karore munimAharUM.batAvInezubha jJAnajI dhanyadhanyacheApane.dIso merusamAna jI, uddhAra karomuni! mAharo. siMha guphA ahibilakane, kUpataTa,koSAvAsa. AvyA somAsuM karI,cArenija gurupAsa RNa munine sadaguru kahe.'duSkara cAturmAsa sthUlibhadra munine kahe, 'duSkara duSkara svAsa.' Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti karavA lAgI ke- "aho! mAro pati mArA viyogathI AvI dazAne prApta thayo, to mArA jevI paravaza strIne dhikkAra che!" A pramANe ciMtavI teNe maghurAjAne potAno asala pati batAvyo, eTale tene joI potAnA duSTa kAmane mATe mathurAjAne ati pazcAttApa thayo. tethI tatkALa maghurAjAe dhuMdhu nAmanA potAnA putrane rAjya soMpI kaiTabhanI sAthe vimalavAhana muninI pAse dIkSA lIdhI. teo hajAro varSa sudhI ugra tapa karI dvAdazAMganA ghAraNa karanArA ane sadA sAghuonI vaiyAvRjya karanArA thayA. aMte anazana karI sarva pApanI AlocanA karIne te banne mRtyu pAmI mahAzukra devalokamAM sAmAnika devatA thayA. rAjA kanakaprabha paNa sughASAthI pIDita thaI traNa hajAra varSa vyartha gumAvI mRtyu pAmyo, ane jyotiSa devomAM dhUmaketu nAme deva thayo. avadhijJAnathI pUrvanuM vaira jANI te madhunA jIvane zodhavA lAgyo; paNa madhu to sAtamA devalokamAM maharbika deva hovAthI tenA jovAmAM Avyo nahIM. pachI te tyAMthI cyavI manuSyabhava pAmIne tApasa thayo. te bhavamAM bALatapa karI mRtyu pAmIne te vaimAnika devatA thayo. tathApi te bhavamAM paNa madhune jovAne samartha thayo nahIM. pAcho tyAMthI cyavI saMsAramAM paribhramaNa karI karmayoge jyotiSImAM pharIne dhUmaketu nAme devatA thayo. te vakhate maghurAjAno jIva sAtamA mahAzukra devalokamAMthI cyavI kRSNa vAsudevanI paTarANI rUkamiNinA udaramAM putrapaNe utpanna thayo. pelo dhUmaketu pUrvanA vairathI te bALakane janmatAM ja harI gayo, ane tene mAravAnI icchAthI te duSTa eka TaMkazilA upara tene mUkIne cAlyo gayo, paNa potAnA prabhAvathI te sarva aMge akSata rahyo, ane tene kALasaMvara vidyAghara potAne ghera laI gayo. tenuM nAma pradyumnakumAra rAkhyuM. aMte mAtA rUmiNi sAthe teno samAgama thayo." (pR.288) 402. prasiddha rIte kuTilatAthI bhoga varNavuM nahIM. (gR0) prasiddha rIte eTale pragaTapaNe ghana AdinA lobhathI kuTilatA eTale mAyA vaDe bhogonuM varNana karuM nahIM. koIne mohamAM pADavA mATe evuM varNana kare che te bhogomAM Asakta thaI jAya; tevuM karuM nahIM. sthalibhadrane calAvavA mATe kozA vezyAe AvA prayatna karyA hatA. te draSTAMta nIce pramANe - "upadezamALA'mAMthI - kozA vezyAnA bhoga varNanathI paNa sthUlibhadra caLyA nahIM sthUlibhadranA brahmacaryanI draDhatAnuM draSTAMta - sthUlibhadra gurunI AjJA laI, namIne comAsu karavA kozA vezyAne ghera gayA. temane AvatAM joI kozA ati ati harSita thaI ane sAme AvIne pagamAM paDI. tenI AjJA laI sthUlibhadra tenI citrazALAmAM cAturmAsa rahyA. te hamezAM Sasano AhAra kare che, samaya paNa varSARtuno che, nivAsa citrazALAmAM che, prIti kozAnI che, ane paricaya bAra varSano che. vaLI netra ane mukhano vilAsa, hAvabhAva, gAna, tAna, mAna, vINAne mRdaMganA maghura zabdo sahita nATyavinoda vigere nAnA prakAranA viSayone sthUlibhadra AgaLa pragaTa karatI ane potAno hAvabhAva batAvatI kozA kahe che ke - he svAmin! A tyAga sAdhavAno samaya nathI, mATe mArI sAthe yatheccha viSayasukha bhogavI teno svAda lyo. pharIthI A manuSyajanma pAmavo durlabha che ane A yauvana paNa durlabha che. pAchaLathI vRddhAvasthAmAM tapa karavo te ucita che." te sAMbhaLI sthUlibhadra bolyA - he bhadra! apavitra ane maLamUtranuM pAtra evA kAminInA zarIrano upabhoga karavAne koNa icche? AvA prakAranA upadezathI bujhIne kozA vezyA bolI : he svAmI! mAro have uddhAra karo. pachI sthUlibhadramuni pAse samyakatva sahita bAravrata aMgIkAra karIne te kozA parama zrAvikA thaI. (pR.126) 291 Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti 403. virahagraMtha gUMthu nahIM. (mugR%00) hAlamAM sTezano uparanA sTolomAM ke dukAnomAM vecAtI virahavedanAne darzAvatI mohamayI navalakathAo, upanyAso ke manahara kahAnIo jevA virahagraMtha graMthu nahIM. kAraNa tethI mohanI vRddhi thAya che. aMtarAtmAmAM anAdinA mohanA saMskAra to bharelA ja che, temAM vaLI AvA pustako vAMcavAthI moha bhabhUkI UThe. 'prajJAvabodha'mAM :-- A viSe jaNAve che ke - "mahAmohathI mIThA lAge jagajIvone bhogo, kalpita kathA mohI jana joDe; apathya vadhAre rogo, ahoho ! parama zruta ! upakAra ! bhavine zruta parama AdhAra" (pR.30) artha - jagatavAsI jIvone mahAmohathI pAMca indriyanA viSayo mIThA lAge che ane temAM vaLI mohI puruSo kalpita kathAo lakhIne te mahAmohamAM vRddhi kare che. Ama karavAthI apathya AhAra vaDe jema roganI vRddhi thAya, tevuM kare che. 404, ayogya upamA ApuM nahIM. (mugR%0030) A strI mRgAMkSI jevI che. enuM vadana caMdramA samAna che. enuM mukha to kamaLa jevuM che. cAla gajagAminI jevI che. evI moha poSaka ayogya upamA ApuM nahIM. maLamUtranI khANa samA A dehane AvI upamAo ApI AtmAne baMdhana karuM nahIM. 405. svArtha mATe krodha karuM nahIM. (mug0) potAno svArtha sAdhavA koI upara kopAyamAna thAuM nahIM, paNa pharI pharI vicArI kSamAbhAvano ja abhyAsa karuM. 'upadezaprAsAda bhASAMtara bhAga-1'mAMthI - kaDavA phaLa che krodhanA jJAnI ema bole accakArIbhaTTAnuM dRSTAMta - kSitipratiSThitapuramAM ghannA nAmano zeTha raheto hato. tene ATha putro upara eka putrI thaI. tenA pratye atyaMta premanA kAraNe koI tene phUMkAro paNa karatuM nahIM. yuvAvasthAmAM tenuM suMdara rUpa joI maMtrIe tenI mAgaNI karI. tyAre zeThe kahyuM ke ene cUMkAro paNa karavo nahIM. te sAMbhaLI maMtrIe e vacana mAnya karyuM. tethI tenI sAthe lagna karyA. pachI bhaTTAe maMtrIne kahyuM H tamAre koI divasa paNa sUryAsta pachI kyAMya javuM nahIM. nahIM to mArI prIti tamArA upara raheze nahIM. eka divasa rAjAnA darabArathI maMtrI rAtre moDo Avyo. te jyAre ghera Avyo ke acaMkArIbhaTTA gussAmAM daravAjo kholI maMtrInI najara cUkavI, gharanI bahAra nIkaLI pitAnA ghara tarapha cAlI. rastAmAM coroe tene lUMTI. vastra, dAgInA laI pallIpatine soMpI. teNe ene potAnI strI thavA kahyuM. paNa teNe mAnyuM nahIM. tethI pallIpati ghaNuM duHkha ApavA lAgyo. tyAre teNe kahyuM ke mArA prANano nAza thaze to paNa huM mArA zIlanuM khaMDana karavAnI nathI. to paNa te samajyo nahIM. tethI tene bogha ApavA eka dRSTAMta kahyuM : tejolezyAvALA tApasanuM dRSTAMta - "koI eka tejolezyAnI siddhivALo tApasa koI vRkSa nIce beTho hato. tenA mastaka para eka bagalIe caraka karI. tethI kopa karIne te tApase te pakSIpara tejolezyA mUkI tene bALI nAkhyuM. pachI teNe vicAryuM ke 'je koI mArI avajJA ka2ze tene huM tejolezyAthI = 292 Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti bALI nAkhIza." ema vicArI te tApasa bhikSAne mATe koI zrAvakane ghera gayo. te zrAvakanI pativratA strI potAnA patinI sevAmAM vyagra hatI; tethI te tApasane bhikSA devA jarA vilaMba karIne AvI. eTale kopa karIne teNe teNInA para tejolezyA mUkI, paraMtu zIlanA prabhAvathI te baLI nahIM. te vakhate teNIe kahyuM ke "he tApasa! huM te bagalI nathI." te sAMbhaLI vismaya pAmIne tApase pUchayuM ke "araNyamAM thayelI e vAta teM zI rIte jANI?" teNIe kahyuM ke "A praznano javAba tane vArANasIpurIno kuMbhAra Apaze." te sAMbhaLIne tApase tyAM jaI te kuMbhArane pUchyuM. tyAre te bolyo ke te strIne tathA mane zIlanA prabhAvathI jJAna utpanna thayuM che tethI ame bannee te vAta jANI che. mATe he tApasa tuM paNa zIla pALavAmAM yatna kara." te sAMbhaLIne tApasa Azcarya pAmI zIlanI prazaMsA karI tyAMthI svasthAne gayo." A pramANenuM draSTAMta sAMbhaLI pallIpati zApanA bhayathI bhaya pAmI tene nIca jAtimAM vecI. teNe paNa potAnI strI thavA kahyuM. paNa bhaTTAe mAnyuM nahIM. tethI tene duHkhI karavA tenA zarIramAMthI rudhira kADhavA lAgyo. tenA phaLasvarUpa tene pAMDuroga thayo. to paNa potAnA zIlanuM khaMDana karyuM nahIM. eka divasa acaMkArI bhaTTAno bhAI tyAM Avyo. potAnI benane joI paisA ApI tene choDAvI ane tenA pati maMtrIne pAchI soMpI. kroghanuM atyaMta mAThuM phaLa jANI teNIe have krodha nahIM karavAnI pratijJA lIdhI. ekavAra teja nagaramAM muni koI kAraNasara dAjhI javAthI be muni temanuM auSadha karavA arthe kiMmatI lakSapAka tela levA mATe bhaTTAne ghera AvyA. bhaTTAe harSita thaI dAsIne telano ghaDo lAvavA kahyuM: A samaye svargamAM indra sabhA samakSa bhaTTAnI prazaMsA karI ke "hAlamAM pRthvI para aeNkArI bhaTTAnA jevuM koI paNa kSamAvAna nathI." nAstika devane te vAta para zraddhA na AvavAthI je dAsI lakSapAka telano kuMbha lAvatI hatI te kuMbhane daivI zaktithI hAthamAMthI paDAvI phoDI nAkhyo. krogha karyA vagara bhaTTAe bIjo maMgAvyo. te paNa phoDI naMkhAvyo. trIjo paNa phoDI nAkhavAthI cotho ghaDo bhaTTA jAte jaI laI AvI. paNa zIlanA prabhAvathI devatA have phoDI zakyo nahIM. tethI devatAe pragaTa thaI tenI prazaMsA karI tathA suvarNanI vRSTi karI te svasthAne gayo. bhaTTA zrAvakagharmanuM pAlana karI samAdhimaraNa sAthI devaloke gaI. tyAMthI cyavI mokSapadane pAmaze. A kathA sAMbhaLIne bhavyoe kroghanA kaDavAM phaLa jANI koI paNa arthe krogha karavo nahIM, jethI mokSalakSmInI prApti thAya. 406. vAyaza prApta karuM nahIM. (10) vAdavivAda karIne vAdamAM koIne harAvI yaza prApta karuM nahIM. tema karavAthI mAnakaSAyamAM usUtra prarUpaNA paNa thaI jAya to ghaNuM rajhaLavuM paDe. te viSe draSTAMta che te nIce pramANe - upadezaprAsAda bhASAMtara bhAga-4nA AghAre - mAna kaSAya vaDe karelI usUtra prarUpaNA rohaguptanuM draSTAMta - aMtarikApurInA upavanamAM zrI gupta AcArya gaccha sahita rahyA hatA. tyAM balazrI nAme rAjA rAjya karato hato. AcAryano ziSya rohagupta bIjA gAmathI gurune vAMdavA mATe te OT 293 Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti nagarImAM Avyo. tyAM eka tApasa lohanA pATAthI potAnu peTa bAMdhIne hAthamAM jAMbunA vRkSanI zAkhA rAkhIne pharato hato. te joI lokoe pUchyuM ke A zuM che? tApasa bolyo mAruM peTa jJAnathI bharAI gayuM che, te phATI na jAya te mATe A lokhaMDano pATo bAMdhyo che. AkhA jaMbuThThIpamAM mAro prativAdI koI nathI, tethI A jAMbuvRkSanI DALa laIne pharuM chuM. ema AkhI nagarImAM paDaha vagaDAvyo. te paDahane nagarImAM praveza karatA rohagupte joyo ane tenI ghoSaNA sAMbhaLI. tethI huM tenI sAthe vAda karIza, ema kahIne te paDahane nivAraNa karyo. pachI guru pAse AvIne vaMdana karyuM tathA vAda karavAnuM kabUla karyAno gurune vRttAMta kahyo. gurue kahyuM ke 'teM sAruM karyuM nahIM. A vAdI ghaNI vidyAthI bharapUra che. vAdamAM parAbhava pAme to maMtravidyAthI prativAdIne upadrava kare. te vidyA A pramANe che.' :- te tApasa vidyA vaDe ati utkaTa evA vIMchI, sarpa, uMdara, mRga, suvara, kAgaDA ane samaDIo vigere vikurtI zake che. te sAMbhaLIne rohagupte kahyuM ke - 'have kyAM nAsIne javAya ema che? je thavAnuM hoya te thAya.' gurue kahyuM - 'jo evo ja nizcaya hoya to mAtra pATha bhaNavAthI ja siddha thAya evI, ane te vidyAne nAza karanArI sAta vidyAo tuM grahaNa kara.' jethI tenI vidyAne bAgha karanAra mora, noLiyo, bilADA, vAgha, siMha, ghuvaDa ane bAja pakSIo utpanna thaze. te vidyAonI sAthe eka ogho maMtrIne gurue Apyo ane kahyuM ke tApasa tane upadrava kare to e ogho mAthA upara pheravavo jethI tane koI indra paNa jItI zakaze nahIM.' pachI rohagupta sabhAmAM gayo. tyAM tApase vicAryuM ke A sAdhuo ghaNA nipuNa hoya che. tethI temanA pakSano ja Azraya karIne boluM ke te nivArI zake nahIM. ema vicArI tApasa bolyo ke A duniyAmAM jIva ane ajIva ema be rAzi che; jema gharma ane adharma, dravya ane bhAva vagere che tema. tyAre rohagupte vAdIno parAbhava karavA mATe potAno sAco pakSa choDI daIne tene asatya TharAvavA mATe kahyuM ke duniyAmAM jIva ajIva ane nojIva evI traNa rAzi jovAmAM Ave che. garoLInI kapAyelI pUMchaDI vagere nojIva che. ane cAre gatimAM rahelI jIva rAzi che ane paramANu te ajIva rAzi che. ityAdi aneka yuktio vaDe teNe tApasano parAjaya karyo. tethI tApase krodha karIne rohaguptano nAza karavA mATe AgaLa jaNAvelI sAte vidyAo mUkI. tenI sAme rohagupte tenI pratipakSa gurue ApelI vidyAo mUkavAthI teno jaya thayo. tethI tApase krodha pAmIne rAsabhI eTale gadheDI vidyA mUkI, tene AvatI joIne sAdhue gurue Apelo ogho potAnA zarIranI cAre bAjue pheravyo tethI tenA prabhAve te rAsabhI vidyA pAchI pharIne te tApasa upara ja maLamUtra karIne jatI rahI. sabhAnA lokoe rAjAnA kahevAthI tApasane gAma bahAra kADhI mUkyo. rohagupte guru pAse AvIne badhI hakIkata kahI saMbhaLAvI tyAre gurue kahyuM ke teM tApasane jItI lIgho te sAruM karyuM. paNa sabhAmAMthI UThIne AvatAM teM ema kema na kahyuM ke mAtra vAdIne jItavA mATe ja meM traNa rAzinuM sthApana karyuM che. paNa vAstavika rIte to be rAzi ja che. hajI paNa sabhAmAM jaIne kahI Ava ke rAzi be ja che. tyAre rohagupta kahevA lAgyo ke AcArya! mAruM kahevuM paNa satya ja che. kemake garoLInuM pUMchaDu te to nojIva che. gurue ghaNo samajAvyo paNa te samajyo ja nahIM. . ja A viSe rAjasabhAmAM guru ane ziSya vacce cha mahinA sudhI vAdvivAda cAlyo. to paNa teNe 294 Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti durAgraha choDyo nahIM. tethI gurue tene gaccha bahAra karyo. rAjAe paNa gAmamAM udghoSaNA karAvI ke guruno pratipakSI thayela rohaguptane je mAnya karaze te rAjadrohI gaNAze. Azcarya! mAna kaSAya kevo tIvra che ke jenA mATe jIva utsutra prarUpaNA paNa karI bese; te vicAravA jevuM che. tethI vAdavivAda karIne yaza meLavavAnI icchA rAkhuM nahIM. (pR.216) 407. apavAdathI kheda karuM nahIM. apavAda eTale niMdA athavA avarNavAda, koI ApaNA vize kharAba bole, niMdA kare to paNa kheda karuM nahIM; samabhAva rAkhuM. niMdaka niyare rAkhIe, AMgana kuTi chavAya; bina pAnI sAbuna binA, nirmaLa kare subhAva." artha: ApaNA niMdakane gharanA AMgaNAmAM jhuMpaDI banAvIne rAkhavo joIe. kemake te sAbu ane pANI vinA ja ApaNA svabhAvane nirmaLa banAve che. "boghAmRta bhAga-1'mAMthI - "prabhuzrIjI kahetA ke koI cha mahinA upavAsanuM tapa kare ane koI potAne gALo bhAMDato hoya tene cha mahinA sudhI samabhAvathI sahana kare enuM cha mahinAnA upavAsa karatAM vadhAre phaLa thAya che, kemake, tapa karIne paNa karavAnuM to e ja che." (pR.150) upadezamALA'nA AdhAre :prasannacaMdra rAjarSinuM vRSTAMta - prasannacaMdra rAjarSi vAdaLAnuM svarUpa joIne vairAgya pAmyA. tethI , potAnA pAMcavarSanA bALakane gAdI upara besADIne dIkSA grahaNa karI. vihAra karatA karatA rAjagRhI nagarInA udyAnamAM kAyotsarga mudrA ghAraNa karIne UbhA rahyA. te avasare bhagavAna mahAvIra svAmI tyAM padhAryA. tyAre zreNikarAnA moTA sainya sAthe prabhune vAMdavA cAlyA. te sainikomAM mukhya sumukha ane durmukha nAmanA be sainiko cAlatA hatA. teoe prasannacaMdra munine joyA. temAMthI sumukhe kahyuM ke A muni ghanya che ke jeNe AvI moTI rAjalakSmIne tajI saMyamarUpI samRddhi grahaNa karela che. enA nAmamAtrano uccAra karavAthI pApa jAya to pachI enI sevA karavAthI pApa jAya temAM zuM navAI? pachI durmukha bolyo ke are!A muni to adhanya che, mahApApI che. tuM ene vAraMvAra zA mATe vakhANe che? enA jevo pApI to koI nathI. tyAre sumukhe ciMtavyuM ke aho!durjanano svabhAva ja Avo hoya che. je guNomAMthI paNa doSane ja grahaNa kare che. sumukhe kahyuM ke he durmukha! tuM A munizvarane zA mATe niMde che? durmukhe kahyuM ke are! tenuM nAma paNa levA jevuM nathI. kAraNa A muni to potAnA pAMca varSanA bALakane rAjya ApIne dIkSA lIdhI. paraMtu vairIo te bALakane haNIne rAjya laI leze. e sAMbhaLI prasannacaMdra muninA manamAM kheda thayo ke mArA jIvatAM ja mArA bALakane mArIne rAjya laI leze, tethI aMtaramAM ja laDAI cAluM thaI gaI. zreNika rAjA grahaNa ja karonI /// * O 295 Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti hAthI upara besIne bhagavAna pAse jatAM rastAmAM A mahAmunine joI nIce UtaryA ane vAMdIne pachI bhagavAna pAse gayA. tyAre prasannacaMdramuninA aMtaramAM bhayaMkara yuddha cAlI rahyuM che. manamAM laDatAM laDatAM badhA zastro khalAsa thavAthI mAthAno mukuTa levA gayA tyAM mAthuM to muMDana thayeluM jANyuM. tyAM vicAradhArA palaTAvA lAgI. tyAM zreNika mahArAjAe bhagavAnane pUchyuM he prabhu! prasannacaMdra munine meM vAMdyA te vakhate te kALagharma pAme to kyAM jAya? bhagavAne kahyuM ke sAtamI narake. ema thoDI thoDI vAre pUchatAM bhagavAne kahyuM: chaThThI, pAMcamI, cothI, trIjI, bIjI ane pahelI. pachI anukrame pahelAM devaloka bIjo vagere pAme ane thoDIvAramAM to temane kevaLajJAna thavAthI devaduMdubhI vAgI. tyAre zreNikarAjAe pUchyuM ke devaduMdubhI kema vAgI? bhagavAne kahyuM: prasannacaMdra munine kevaLajJAna UpajyuM che. tema ApaNA paNa koI apavAda bole ke niMdA kare to paNa manamAM kheda karuM nahIM. kheda thAya to mArA ja A bhavanA ke parabhavanA karela karmanuM A phaLa che ema vicArI khedane dUra karavA prayatna karuM. (pR.41) 408. gharmadravyano upayoga karI zakuM nahIM. (gR0) deva dravyano potA mATe upayoga karuM nahIM. nahiM to bhavobhava paribhramaNa karavuM paDaze. "upadezaprAsAda bhASAMtara bhAga-3'mAMthI - "akSata vigere devadravyane bhakSaNa karanArA duHkha pAme che, tethI vivekI puruSoe devadravyanuM yatnathI rakSaNa karavuM." Ano spaSTArtha draSTAMtathI jANavo. maMdiramAMthI devatAI cokhA lAvI rAMghavAthI banela azuddha AhAra zubhaMkara zreSThInuM draSTAMta - kAMcanapura nAmanA nagaramAM zubhaMkara nAme ghanADhya zreSThI vasato hato. te nitya jinapUjA ane guruvaMdanA karato hato. eka vakhate te jinamUrti AgaLa namIne Ubho hato. te samaye koI devatAe bhagavaMtanI AgaLa divya akSatanA traNa DhagalA pUrve karI rAkhelA te tenA jovAmAM AvyA. te rAMdhyA vagaranA chatAM atyaMta sugaMdha ApatA hatA. te joIne jIbhanA svAdane vaza thayelA zubhaMkara zeThe potAne gharethI tenAthI traNa gaNA bIjA cokhA maMgAvIne tyAM mUkyA ane te divya cokhA potAne ghera laI jaI tenI khIra karAvI. te vakhate sugaMgha sarvatra prasarI rahI. tevAmAM koI mAsakSamaNanA pAraNA mATe muni padhAryA temane te kSIra vahorAvI. te kSIranuM pAtra jhoLImAM mUkavAthI muninA pariNAmamAM vikRti AvI gaI, ane vicAravA lAgyA ke A zreSThIne ghanya che ke AvuM manohara bhojana nitya khAya che. AvuM durgAna karatA guru pAse AvyA. have gurune batAvIza to badhuM khAI jaze, ema vicArI gurune batAvyA vagara ja muni satvara bhojana karavA beThA. Ano svAda devatAne paNa durlabha che ema ciMtavatA satA te AhAra jamIne sukhe sUI gayA. Avazyaka kriyAnA samaye paNa UThyA nahIM. prAtaHkALe zubhaMkara zrAvaka gurune vAMdavA Avyo. tyAM te munine sUtelA joIne kAraNa pUchyuM eTale sUri bolyA, kAle A muni AhAra karIne sUtA che te UThADyA paNa UThyA nathI. zeTha bolyA mArA gherathI ja AhAra laIne AvyA che. tyAre gurue kahyuMH AhAra zuddha hato ke azuddha? zrAvaka kahe azuddha AhAra mArA jANavAmAM Avyo nathI. paNa maMdiramAMthI cokhA lAvyA hatA ane pAchA traNa gaNA tenA badalAmAM mUkI dIdhA che. tyAre gurue kahyuM ke eja kAraNa che. devadravyanuM bhakSaNa karavAthI anaMta saMsAra vadhe che. tenA viSe eka draSTAMta che te sAMbhaLa - 296 Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti te raheto hato. te nirdhane jinacaityanI IMTo gharamAM AvavAthI banela nirdhana. eka zeThanuM draSTAMta - koI nagaramAM eka dravyavAna zeTha raheto hato. te potAnA eka paDozIne niraMtara pIDA karato hato. tethI te nirNane vicAryuM ke "koIpaNa prakAre A ghanADhya zreSThI mArA jevo nirdhana thAya tema karuM." ekadA te zreSThI navuM ghara caNAvato hato te joI pelA nirdhane jinacaityanI iMTonA khaMDa lAvI gupta rIte temAM caNI dIghA. devadravyano upayoga thavAthI te ghanADhya zreSThI anukrame te gharamAM rahevAthI nirdhana thaI gayo. anyadA pelA nine kahyuM-"mane viDaMbanA karavAnuM phaLa teM AvuM prApta karyuM; A badhuM mAruM kRtya jANaje." pachI te zreSThIe sAmavAkyathI tene saMtuSTha karyo. eTale teNe potAnuM kareluM kaye jaNAvyuM. te jANI zreSThIe gharanI bhIMtamAMthI pelA iMTonA khaMDa kADhI nakhAvyA ane tenA prAyazcittamAM eka navuM caitya karAvyuM. pachI te pAcho sukhI thayo. A pramANenI kathA kahI sUrie kahyuM ke- he zreSThI! teM devadravya bhakSaNa karyuM che tethI tane moTuM pApa lAgyuM che. te sAMbhaLI bhaya pAmelo zreSThI bolyo ke mAre gaIkAle ja ghaNA dravyanI hAni thaI che. gurue kahyuM ke tamAruM to bAhya ghana gayuM paNa A muninuM to aMtaraMga ghana gayuM. tethI munine AlocanA, reca vagere ApIne zuddhi karAvI. pachI gurue zeThane paNa kahyuM ke tArA gharamAM atyAre jeTaluM dravya che te vaDe jina caitya karAvavuM. pachI zeThe te pramANe karyuM. (pR.151) "upadezaprAsAda bhASAMtara bhAga-3'mAMthI - deva dravyano upayoga karavAthI banela UMTaDI "zrAvake deva samakSa dIpaka karIne te dIpaka vaDe gharamAM agni paNa saLagAvavo nahIM." UMTaDInuM dRSTAMta - iMdrapura nAmanA nagaramAM devasena nAme eka dhanADhya zreSThI raheto hato. tene ghera eka UMTaDI hamezAM AvatI hatI. bharavADa tene mArIne potAne ghera laI jato hato, chatAM punaH te UMTaDI pelA zeThane ghera AvatI hatI. eka vakhate zeThe gurune pUchyuM - "A UMTaDI mAre ja ghera prItithI Ave che tenuM zuM kAraNa?" sUri bolyA- "A UMTaDI pUrvabhave tArI mAtA hatI te pratidina jinezvaranI AgaLa dIvo karIne pachI te dIvAvaDe gharanA kAma karatI ane dhUpanA aMgArAvaDe cUlo saLagAvatI hatI. te pApathI A bhave te UMTaDI thaI che. pUrvabhave tArI mAtA hovAthI tene putrane ane potAnA gharane joI te tAre ghera AvavAthI khuzI thAya che. have tuM tenI pAse jaI tene pUrvabhavanA nAmathI bolAvI tenA kAnamAM devadravyane vinAza karavAnI hakIkata kahIza to te jAtismaraNa ane bogha pAmaze." zeThe gurunA kahevA pramANe karyuM eTale tatkALa jAtismaraNa jJAna pAmI, pachI gurunI sAkSIe sacitta vigereno niyama laI, mananA pazcAttApavaDe pUrvanA pApa bALI daI te UMTaDI devapaNAne prApta thaI. (pR.153) gharmArthe boleluM dravya zIdhra ApI devuM - "caitya nimitte boleluM ke ApavA kaheluM dravya satvara ApI devuM ane zuddha buddhithI devadravyanI vRddhi karavI." Ano bhAvArtha evo che ke devadravya eka kSaNa paNa rAkhavuM nahIM. bIjAnuM karaja hoya te ApavAmAM paNa vivekI puruSo jyAre sarvathA vilaMba karatA nathI to pachI devadravya ApavAmAM to kema ja vilaMba kare ? jo turata ApavAne asamartha hoya to prathamathI ja pakhavADiyA ke aThavADiyA pachI ApavAno sphaTa rIte avadhi karavo. pachI te avadhinuM ullaMghana thAya to pUrvokta devadravyanA upabhoganA doSano prasaMga Ave. vilaMba karavAthI sArA zrAvakane paNa durgati prApta thAya che. te viSe nIcenuM draSTAMta jANavuM. 297 Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mAnIti jirNoddhAramAM bolela dravya na apAtAM thayelI durdazA RSabhadatta zreSThInuM dRSTAMta - mahApura nagaramAM RSabhadatta nAme parama Arhat zreSThI raheto hato. eka vakhate parva divase te caityamAM gayo. tyAM zrAvako jIrNa caityanA uddhAra mATe eka TIpa karatA hatA. temAM RSabhadatta pAse dravya nahIM hovAthI udhAre ApavAnuM kahI kAMIka dravya noMdhAvyuM. pachI aneka kAmanI vyagratAne lIdhe tatkALa te ApI zakAyuM nahIM. anyadA daivayoge tenA gharamAM coranI ghADa paDI. tenuM sarvasva lUMTAI gayuM. temAM zeThe bhaya batAvavA zastra hAthamAM lIdhuM eTale coronA zastraghAtathI haNAIne te mRtyu pAmyo ane te ja nagaramAM rahenArA koI nirdaya, daridrI ane kRSNa evA mahiSavAhakane ghera pADo thayo. te vyakti niraMtara pratyeka ghera te pADA pAse jaLa vigereno bhAra vahana karAvavA lAgyo. te nagaranI bAMdhaNI UMcA TekarA upara hovAthI te pADAne ahorAtra jaLAdi bhAra laIne UMce caDavuM paDatuM hatuM tethI, niraMtara kSudhAtura rahevAthI ane te sAthe cAbuka vigerenA prahArathI te mahAvyathA pAmato hato. eka vakhate koI navuM caitya baMdhAtuM hatuM. tenA kliAne mATe te jaLa varjhana karavA gayo. tyAM caityapujA vigere joI tene jAtismaraNajJAna thayuM, tethI te hRdayathI caityabhakti karavA lAgyo. pachI jJAnInA vacanathI tene potAnA pitAno jIva jANI tenA pUrvabhavanA putra dravya ApIne tene choDAvyo ane pUrvabhave devuM rahela devadravya hajAragaNuM ApIne tene RNa vagarano karyo. pADo anazana karI svarge gayo. e pramANe devadravya ApavAmAM vilaMba karavA viSe tRSTAMta jANavuM. devadravya vinAza pAmatuM joI je koI tenI rakSA na kare tene paNa doSa lAge che. kahyuM che ke 'zrAvaka jo devadravya khAya athavA te khavAI jatAM tenI upekSA kare to te buddhihIna thAya ane pApakarmavarDa lepAya.'' (pR.154) "devadravyanuM bhakSaNa karavAmAM aho ! keTalo doSa ! te upara mahAtmA sAgara zreSThInuM dRSTAMta devadravyanA rakSakoe ghArI rAkhavA yogya che, sAgarazreSThInuM dRSTAMta - devadravyanA bhakSaNathI hajAro bhavanuM bhayaMkara duHkha. sAketanagaramAM sAgara nAme zreSThI raheto hato. tene sudharmA (sArI niSThAvALo) jANI, bIjA zrAvakoe caityadravya soMpIne kahyuM - "A dravyamAMthI caityanuM kAma karanArA sutAra vigere mANasone tamAre pagAra cUkvavo.'' lobhathI parAbhava pAmelo te zeTha sutAra vigere majUrone rokaDuM dravya na ApatAM ATo, goLa vigere cIjo devadravyathI saMgraha karIne ApavA lAgyo ane teno je lAbha Ave te pote rAkhavA lAgyo; evI rIte karatAM eka rUpiyAno eMzImo bhAga kAMkaNI kahevAya che tevI eka hajAra kAMkaNI (sADAbAra rUpiyA) ekaThI karI, paraMtu evI rItanA dravyasaMcayathI teNe ghora duSkarma bAMdhyuM, aMtakALe AlocanA karyA vagara mRtyu pAmIne te samudramAM jaLamanuSyapaNuM pAmyo. samudramAM rahelA jaLacara jaMtuonA upadrava TALavA mATe jAtivaMta ratnanA icchukoe tene mAMsAdikathI lobhAvI vajranI ghaMTImAM nAkhIne pIlI nAkhyo ane tenA aMgamAMthI nIkaLela aMDagoLI grahaNa karI. jaLamanuSya mRtyu pAmIne trIjI narake gayo. tyAMthI nIkaLI pAMcaso dhanuSyanA pramANavALo mahAmatsya thayo. tyAM mAchIe karelI kadarthanA vaDe mRtyu pAmyo. marIne cothI narake gayo. evI rIte eka be vigere bhavane aMtare sAte narakamAM be be vAra utpanna thayo. devadravyanI eka hajAra kAMkaNI dravya khAghela hovAthI te AMtare AMtare athavA AMtarA vinA 298 Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti hajAra- vAra zvAna thayo. temaja eka hajAra bhava DukkaranA, eka hajAra bhava bakarAnA, eka hajAra bhava gADaranA, eka hajAra bhava mRgalAnA, eka hajAra bhAva sasalAnA, eka hajAra bhava sAbaranA ane eka hajAra bhava zRMgAlanA karyA. tevI ja rIte hajAra hajAra vakhata mArnAra, uMdara, garoLI, gho ane sarpa thayo. pAMca thAvara tathA vikaleMdriyamAM hajAro bhava karI ekaMdara lAkho bhava saMsAramAM bhamyo. temAM paNa prAye karIne baghA bhavamAM zastraghAta vagerenI pIDA sahana karIne ja mRtyu pAmyo. evI rIte ghaNA duSkarmo kSINa thavAthI vasaMtapuramAM koTidhvaja evA vastudatta zeThane ghera putra thayo. te garbhamAM AvatAM ja tenA pitAnuM sarva dravya naSTa pAmI gayuM. janmane divase pitA mRtyu pAmyA ane pAMca varSano thayo eTale mAtA mRtyu pAmI. AthI lokoe tenuM nipUNya evuM nAma pADyuM. anukrame bhikhArI ne rAMkanI jema te moTo thayo. ekadA tenA mAmA tene dayAthI potAne ghera laI gayA. tyAM rAtre coroe tenuM ghara lUMTI lIdhuM. pachI te abhAgiyo jyAM jyAM jAya tyAM tyAM agni vigere upadrava thavA lAgyA. eTale loko te Ave eTale mahAutpAta Avyo ema kahevA lAgyA. evI asahya niMdAthI udvega pAmIne te dezAMtara gayo. anukrame tAmralipti nagarIe pahoMcI vinayaMdhara nAmanA koI ghanADhya zeThane ghera te sevaka thaIne rahyo. te ja divase tenA gharamAM Aga lAgI, eTale teNe tene gharabahAra kADhI mUkyo. tethI kaMTALIne te potAnA pUrvakarmane niMdavA lAgyo. kahyuM che ke "prANI karma svavazapaNe kare che, paNa tenA udayane vakhate te paravaza thAya che." jema jhADa upara mANasa svecchAe caDe che, paNa paDe che tyAre paravaza thaIne paDe che." A pramANe khinna thayo to te Amatema bhamavA lAgyo. tevAmAM koI eka jJAnI muni tenA jovAmAM AvyA. tene jotAM ja vaMdana karIne teNe potAnA pUrvabhavanuM svarUpa pUchyuM. munie tenA pUrvabhavanuM svarUpa yathArtha kahI ApyuM. te sAMbhaLI devadravyanA upabhoganuM prAyazcitta mAMgyuM. munie kahyuM - "prathama upabhogamAM lIdhelA devadravyathI athika dravya pAchuM ApavuM ane devadravyanI rakSA karavI; tethI duSkarmano nAza thaze.' pachI teNe lIdhelA devadravyathI hajAragaNuM dravya devabhaktimAM ApavuM ane te puru thatAM sudhI vastra, AhAra vigere nirvAha uparAMta kAMI paNa dravya ekaThuM karavuM nahIM." evo muni pAse niyama lIdho. tyArapachI te je vyApAra kare temAM ghaNuM dravya upArjana karavA lAgyo ane te devadravyamAM vAparavA lAgyo. evI rIte thoDA divasamAM teNe pUrve vAparelI hajAra kAMkaNIne sthAne daza lAkha kAMkaNI devadravyamAM ApI ane devano anRNI thayo. pachI anukrame ghaNuM dravya meLavI potAnA nagaramAM Avyo. tyAM te mukhya zeThIo kahevAyo. pachI navAM caitya karAvavAM, devadravyanuM rakSaNa karavuM, yogya yuktithI te vadhAravuM ityAdi vaDe abhuta puNya upArjana karI teNe tIrthaMkaranAmakarma bAMdhyuM. avasare dIkSA laI paheluM arihaMta sthAnaka tapa vaDe ArAghI, ardhannAmakarma nikAcita karyuM. tyAMthI kALa karI sarvArthasiddha vimAnamAM devatA thaI tyAMthI cyavI mahAvidehe kSetramAM arvatanI samRddhi bhogavI siddhipadane prApta thayo. devadravya grahaNa karavAthI atyaMta doSa lAge che, ema pUrva sUrioe kaheluM che tene jANIne zrAvaka devadravyanI kiMcita paNa spRhA karatA nathI." (pR.157 409. dazAMza ke - gharmamAM kADhuM. (gR0). je potAnI kamANI hoya temAMthI dazamo bhAga athavA tethI vizeSa gharmakAryanA upayogamAM vAparuM. 299 Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti kemake dAnagharma vaDe jIva halako thAya che. nahiM to subhUma cakravartInI jema parigrahanA bhArathI jIva narake jaI paDe che. mATe yathAzakti dAna karyuM. tenA viSe jaNAve che - upadezAmRta'mAMthI :bhAvanagaranA rAjAnuM draSTAMta - "muni mohanalAlajI - bhAvanagarano eka rAjA bahu ja dAna deto. tenI sayAjIvijayamAM TIkA thaI ke ATaluM badhuM rAjAe kharca na karavuM joIe. paNa te gaNakAryuM nahIM. thoDA dahADA pachI te rAjA maraNa pAmyo. je teNe dAna karyuM te tenI sAthe gayuM ne? pAchaLa paDI rahyuM temAMthI tenA khapanuM kaMI che? dAna puNyamAMya be bheda che. ekathI to puNyano joga hoya tyAre puNya baMghAya; ane eka puNya khapI jAya ane pApa baMghAya. jenA joge navuM puNya baMdhAya te ja puNyAnubaMdhI puNya ane te khapanuM che. prabhuzrI -te gAdI upara bIjo rAjA Avyo. te zikArI ane pApI hato. te UMghamAM paNa haraNiyAM bhALa ane bhaya, bhaya, ane bhaya dekhe. teNe sabhAmAM DAhyA mANaso AgaLa te vAta jaNAvI ane carcA thaye tene khAtarI thaI ke pApa karyA che te baghA tene gherI le che." (u.pR.309). "anaMtakALathI A jIvane rakhaDAvanAra pAMca indriyanA viSaya ane krodha, mAna, mAyA ane lobharUpa kaSAya che. tenA jevA bIjA koI verI nathI. temAM krogha vaDe prItino nAza thAya che, mAne vinayano nAza thAya che, mAyAthI maitrIno nAza thAya che; paNa lobhathI to sarva vinAza pAme che evuM sUtramAM kahyuM che. tethI, anAdikALano lobha chUTato nathI te ocho karavAne arthe he bhagavAna! je A so savAso rUpiyA mArA gaNato hato tene huM taju , te lobhaprakRti choDavAne arthe dAna karuM chuM. puNya maLe ke svarganAM sukha parabhavamAM prApta thAya e mATe have huM dAna nahIM karuM. koI kUtarAne bacakuM roTalo nAkhuM ke bhikhArIne mUThI dALiyA ApuM te paNa he bhagavAna! eTalo lobha choDavAne ApuM. lobha chUTe to ja apAya che. paNa jo bhikhArIne ApIne manamAM parabhavamAM pAmavAnI icchA rAkhe to te dAna ApanAra paNa bhikhArI ja che. koI karaNI vAMjha nathI hotI, karaNInuM phaLa to maLe che. paNa je laukikabhAvathI Aja sudhI dAna karyA tenuM phaLa pAmI devalokanI riddhisiddhi bhogavI paNa te puNya kSaya thatAM pRthvI, pANI, vanaspati, pazupaMkhI, noLa-koLa, kUtarAbilADAnAM bhava gharI paribhramaNa karavuM paDe che. mATe koI saMtanA yoge, he bhagavAna! have je dAnapuNya karuM te alaukika draSTithI karuM, janmamaraNathI chUTavA karuM-evI bhAvanA kartavya che." (u.pR.332) boghAmRta bhAga-1'mAMthI - "dAna che te vAvavA jevuM che. eka dANo vAve to hajAra dANA thAya. munine dAna kare-zAstranuM dAna, auSaghadAna, abhayadAna, AhAradAna e baghAM puNyanAM kAraNa che. jemAM pApa thAya tevuM dAna devA yogya nathI. karuNAdAnamAM dayAbhAva hoya che ane pAtradAnamAM pUjyabhAva hoya che. kUvAnuM pANI vaparAtuM sAruM rahe, tema dAnamAM paisA vaparAya to sAruM rahe. jeNe ApyuM na hoya tenA gharamAM pachI ApavAnuMya na rahe. bhojarAjAnuM draSTAMta - bhojarAjA bahu udAra hato ane game tene moTI moTI rakamo udAratAthI dAnamAM Apato. tethI maMtrIe rAjAne samajAvavo ema vicArI siMhAsana para "Apattino vicAra karI dAna karavuM joIe ema lakhAvyuM. rAjA samajI gayo ke dAna devAno niSegha kare che, tethI uttaramAM rAjAe vAkya lakhAvyuM ke "bhAgyazALIonI pAse Apatti kyAMthI Ave?" tenA uttaramAM pharI maMtrIe lakhAvyuM ke kadAca daiva evuM hoya ke Apatti AvI paNa jAya." rAjAe teno uttara lakhAvyo ke, "durbhAgyano udaya thaze 300 Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mananIti to te vakhate lakSmI paNa raheze nahIM. mATe vahetI gaMgAmAM hAtha ghoI levA.' pUrvapuNyane laIne prApta thayuM che, teno sadupayoga kare to sAthe jAya. jene jarUra hoya tene vivekapUrvaka dAna ApavAnuM che. to dAna denArA sukhI thAya ane lenArA paNa sukhI thAya. paisA ekaThA karyA hoya ane dAna na kare to nIca kahevAya. daridratAnI prApti dAna na karavAthI thAya che. tethI pApa sUjhe ane pApanuM phaLa duHkha Ave.'' (bo.1 pR.294) ''prazna - guptadAna eTale zuM? pUjyazrI - koI jANe nahIM evI rIte dAna devuM ke jethI potAno lobha chUTe ane abhimAna na thAya. dAna lenArane paNa parAdhInatA, dInatA na thAya e guptadAna che. lobha choDavA mATe dAna karavAnuM che. devalokanI icchA vagara dAna karavuM.'' (bI.1 pR.142) pUrve kaMI dAnapuNya karyuM tethI manuSyabhava pAmyo che. have karaze to pharI manuSyabhava pAmaze. je atyAre karato nathI tene bhaviSyamAM maLavAnuM nathI. karaze to pAmaze.'' (bo.1 pR.242) 'bodhAmRta bhAga-3'mAMthI - lobha choDavA mATe dAna karavuM che. lobha e pApano bApa che. lobhathI janmamaraNa karavA paDe che. mATe anya koInA hitano vicAra karatAM potAnI lobha prakRti maMda kema paDe teno vizeSa vicAra karI yathAzakti dAna karavAnuM bhagavAne kahyuM che, saMtoSa jevuM sukha koI kriyAthI prApta thatuM nathI.'' (bo.3 pR.630) "Ape moklela rakama pU.prabhuzrIjIno bogha chapAvavo zarU thayo che te khAte lIghI che. ApaNA AtmAnA udghArano kharekharo avasara Avyo che te cUkavA yogya nathIjI. dAna che te lobha ocho karavA, te sanmArga pratyeno prema vadhAravA ane AtmAnI dayA khAvA arthe karavAnuM che. eTale anaMtakALathI jIva lobhane laIne bhavobhava AthaDe che, A manuSyabhavamAM paNa dezaparadeza lobhano mAryo AthaDe che, karma bAMdhyA kare che; te lobhamAMthI eka kAMkarI paNa khare to paNa AtmA halako thAya, pavitra thAya.'' (bI. 3 pR. 796) "pa.u.pa.pU.prabhuzrIjI ghaNI vakhata kahetA hatA ke A jIvane rakhaDAvanAra eka lobha che. tene haNavA arthe dAna, tyAga, vairAgya kartavya chejI. mUThI dALiyA koI bhikhArIne ApatAM paNa 'puNya to baMghAze' evo bhAva choDI, mAro eTalo lobha chUTyo evI bhAvanA kartavya che. maLeluM badhuMya huM bhogavuM evI saMjJArUpa anAdinI Teva TALavA arthe dAna Adi zubha pravRtti karuM chuM. paraMtu tenA phaLanI icchA mAre rAkhavI nathI. AtmArthe have sarva pravRtti karavI che evo lakSa mumukSujIvane saheje hoya.'' (mo.7 rR.43) "paisAmAM ja citta bAMdhI rAkhavAthI jema dharma pragaTato nathI tema paisA vagara vicArye veravAthI paNa dharma pragaTe tema nathI. paNa jJAnInI AjJA uThAvatAM dharma pragaTe che evo te vAkyano paramArtha vAraMvAra vicArI, jJAnInI AjJAnI mukhyatA hRdayamAM vase tema vartavA AkhI jIMdagI sudhI saMbhArI rAkhavA jevI zikhAmaNa A prasaMga uparathI zIkhI levI ghaTe chejI. yathAzakti dAna ane tapa kare tethI lAbha thAya che, paNa zakti vicAryA vinA AMkho mIMcIne dIrgha jAya to te lAMbo vakhata banI zake nahIM; temaja potAne ArttadhyAnanuM kAraNa na thAya ane dAna lenArane ati pramAda Adi doSanuM kAraNa na thAya te sAttvika dAna gaNAya che. evA ghaNA bhedo samajavAnI jarUra che. mAhitI na hoya to utAvaLA na thavuM, koI jANakArane pUchavuM; paNa aisAne maLyA 301 Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti taisA ne taisAne maLyA tAI, traNe maLIne tatUDI bajAI" evuM karavA joga nathI. viveka e gharmano pAyo che te bhUlavA jevuM nathI." (bo.3 pR.331) prazna - paisA vAparavA bhAvanA hoya to kevAM zubha kAryamAM vAparavA? tenA uttaramAM jaNAvavAnuM ke je vaDe gharmaprApti tathA gharma-ArAdhanAmAM potAne ane parane madada maLe tevAM kAmamAM vAparavAM ghaTe. vaparAyA pahelA te saMbaMdhI vicAra karatAM paNa gharmadhyAna thAya chejI. jagatanA jIvo potAnI svaccheda pravRttimAM paDyA che, te kevI rIte jJAnInA mArgane pAme, jJAnInI AjJAne pAme? te vicAratAM prathama kArya eka satsaMga samajAya chejI. jJAnInI AjJAnuM ArAghana te ja gharma che. tenI prApti ghaNA jIvone kema thAya? teno vicAra karI, jene jene ghana AdinI khAmIne laIne satsaMga Adi sAghanamAM vighna naDatAM hoya tene tevI anukULatA karI ApavAmAM ghana vaparAya te sArA mArge vaparAyuM gaNAya. draSTAMta tarIke pa.u.pa.pU.prabhuzrIjInA hastaka sAghakasamAdhi khAtAnI lagabhaga eka lAkha rUpiyAnI rakama hatI tenuM TrasTa karI teno sadupayoga karavA sUcanA karI che. temAM eka vibhAga to brahmacArI bhAIbaheno je AzramamAM jIvana paryata rahenAra che ane jJAnInI AjJAmAM jIvana gALanAra che, temanA khorAka, kapaDAM, davA vagere temaja temane svAdhyAya mATe graMtha vagere tathA bhaNavA-bhaNAvavAmAM kharca karavo paDe te arthe vAparavAnuM nakkI karyuM che. bIjA vibhAgamAM jJAna khAte kharca karavAnI sUcanA karI che ke koI sallAstra lakhAvavAM hoya, chapAvavAM hoya, mumukSajIvone vaheMcavAM hoya, ke navAM kharIdIne pustaka bhaMDAra karavo hoya te khAte vAparavA. koIne sAro abhyAsa karAvavA bahAragAma mokalavA paDe, tathA zikSako vagere rAkhavA paDe ke pAThazALA sthApI paramakRpALudeve upadezelA siddhAMto bALako ke janasamAjamAM pracAra pAme tevAM kAmamAM vAparavA vagere aneka kAryonI sUcanA TrasTaDIDamAM karI che. te tame ahIM Avo tyAre ophisamAMthI vAMcavA maLI zakaze. eTale pa.u.pU.prabhuzrIjIe je je sanmArga batAvelA che temAM ApaNA paisA vaparAya to te temanA abhiprAyapaNe temanI AjJAe ja vAparyA gaNAya. mAtra dizA jaNAvavA pUrato A patra lakhyo che eTale koI kAmamAM utAvaLa karyA vinA, vicAra karIne vakhata Avye satkArya karavAnI bhAvanA hAla rAkhI suratamAM to ArtadhyAnamAM kALa na jAya tema vartavuM ghaTe. je mArge paisA vAparavAthI matAgraha draDha thavAmAM madada maLe, lokone bhaviSyamAM duHkhanuM, saMsAraparibhramaNanuM pariNAma Ave tevAM kAma loko sArAM mAnatA hoya to paNa azubha chejI. kaMI vAparavuM hoya to te lobha choDavA vAparavuM che e lakSe vAparavuM. puNya baMdhAze evI bhAvanA rAkhavA yogya nathI. lobha e paribhramaNanuM kAraNa che. te TALavA ane bIjA jIvone paNa samajaNa, jJAnIno bogha prApta thAya to te lobha tajI paribhramaNa TALe e bhAvanAthI je upAdhi che te ochI karavI che. puNyarUpa upAdhi paNa Akhare choDyA vinA chUTako nathI. eka AtmArthe ja have to je karavuM che te karavA yogya che. e lakSa cukavA yogya nathI. mokalelAM zAstromAM vizeSa citta rahe tema karavA bhalAmaNa chejI. bIjuM badhuM AgaLa upara thaI rahezejI." (bo.3 pR.349) pUrvakarmanA AdhAre sAmagrI sarvane maLI che teno saduupayoga kartavya chejI. tame dAnabhAvanA 302 Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti jaNAvI te vAMcI. eka pustaka "jIvanakaLA" pharIthI chapAya che te hAla moMghavArIne lIdhe vizeSa kharca thAya to paNa cha AnA kiMmata hAla che te cAlu rAkhavAno vicAra TrasTIono che; temAM madadarUpe te rakama ApavA vicAra thAya topaNa jJAna-dAnarUpa hitakArI chey." (bo.3 pR.467) "sadaguruno upadeza jIvamAM pariNAma pAme tevuM komaLa, yogyatAvALuM hRdaya thavA kaSAya ghaTADavAnI jarUra chejI. kaSAyomAM lobhanI mukhyatA che. jene lobha ocho, tRSNA ochI, tenA bhava paNa ochA. navuM meLavavAno lobha ocho karAya tathA ekaThuM kareluM dAna Adi sanmArge vaparAya te paNa lobha ghaTADavAno upAya che. saMtoSI nara sadA sukhI gaNAya che. samajaNa vagara saMtoSa Avavo durlabha che. samajaNa prApta thavA satsaMganI jarUra che." (bo.3 pR.467) "Ape kaMI hAra saMbaMdhI puchAveluM. Apane bhaktibhAvamAM vRddhi thAya tema lAgatuM hoya to je rakama ke hAra mokalavo hoya te AzramanA kArabhArInA nAme mokalazo. tamArI icchA hoya to zrI vavANiyA paramakRpALudevanA janmasthAna upara "janmabhuvana" nAme moTuM bhavya maMdira baMdhAvyuM che tyAMthI paramakRpALudevanAM putrIe pa.u.pa.pU.prabhuzrIjInA moTI sAIjhanA citrapaTanI mAgaNI karI che te arthe, jo tamo ekalA ghAro cho te rakama mokalo to sAro eNklArjaDa phoTo tyAM mokalI zakAya. te hAra karatAM vizeSa lAbhadAyaka samajAya che. pachI jevI ApanI bhAvanA. bIjuM, tyAM mumukSuo bahArathI Ave tene mATe eka gharmazALA paNa bAMdhanAra che. temAM kaMI rakama mokalavA vicAra hoya to mokalavA yogya che. A to eka lobha choDavA arthe bAhya vastuno tyAga karavA mahApuruSoe kahyuM che te viSe vAta thaI." (bo.3 pR.562) potAnI hayAtI bAda paisA kharcAya tenA karatAM potAnI hayAtImAM kharcAya te potAnA bhAvanI vizeSa vRddhinuM kAraNa che. je vacanAmRto ApaNane aMta sudhI madada karanAra nIvaDe che te vacano bIjA jIvone sulabha thAya te dareka mumukSunI bhAvanA sahaja hoya. jenI pAse ghananuM sAghana hoya te te dvArA potAnA bhAva pradarzita kare. eka to paDatara kiMmata karatAM kaMI ochI kiMmata rAkhavAnI zarate ghananI madada karAya, athavA te pustako prasiddha thaye amuka prato kharIdI te ochI kiMmate maphata yogyatA pramANe jIvone vaheMcI zakAya. AmAMthI jema ThIka paDe tema TrasTIone jaNAvI javAba meLavI zako cho. pachI bIjA koI khAtAmAM bhAvanA rahetI hoya to tema. tamArA bhAva ullAsa pAme tema kartavya chey." (bo.3 pR.689) "samAdhisopAna'mAMthI :- "koI jIvono tIvra rAga bhAva maMda thayo nathI; tethI saMpUrNapaNe parigrahano tyAga karavA samartha nathI, paNa prazasta rAgarUpa gharmamAM rucivaMta che ane pApathI bhaya pAmyA che te mahApuruSo uttama pAtronA upakAra arthe dAnamAM ghana kharce che, temaja gharmanuM sevana karanArA nirdhana janone anna vastrAdi ApI upakAra kare che. gharmanA sthAnaka jinamaMdira AdimAM, jina siddhAMta lakhAvavAmAM, prasiddha karAvavAmAM, saMgraha karAvavAmAM tathA upakaraNamAM, pUjA-prabhAvanAmAM ghanano sadupayoga kare che. duHkhI, daridrI, rogIonA upakAra arthe tana, mana, ghanano karUNA-buddhithI upayoga kare che; teo temanuM ghana ane jIvana banne saphaLa kare che. ghana kyAM sAthe AvavAnuM che? ghana pAmyA ho to dAna vaDe tene saphaLa karo. dAna daI zakato nathI te kaMjUsanuM ghana ghora duHkhanI paraMparA vadhAranAra bane che. A lokamAM kRpaNa atyaMta niMdAya che; kRpaNanuM 303 Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti nAma paNa koI letuM nathI; kRpaNa, kaMjUsa manuSyanuM nAma lokamAM amAMgaLika manAya che. dAtAranA doSo DhaMkAI jAya che, dUra thaI jAya che. dAna vaDe jagatamAM nirmaLa kIrti phelAya che. dAna vaDe verI paNa page paDe che, vera choDI de che ane mitra banI hita kare che. dAnano prabhAva jagatamAM jabaro che. sAcI bhakti sahita alpa dAna denAra paNa bhogabhUmimAM traNa palyopamanA lAMbA AyuSyavALo manuSya thaI tyAMnA kalpavRkSa AdinAM manovAMchita sukha bhogavI devalokamAM jAya che. jagatamAM ApanArano hAtha UMco rahe che. vinaya sahita sneha bharyA vacanathI dAna devuM. dAna karanAre evuM abhimAna na rAkhavuM ke huM AnA upara upakAra karuM chuM. dAna karanAra to pAtra dAna devA yogya mahAtmA)ne potAnA upara upakAra karanAra mAne che. lobharUpI aMghakUpamAM paDelA upara pAtra vinA koNa upakAra kare? pAtra vinA lobhiyAno lobha chUTato nathI. mAtra vinA saMsAramAMthI uddhAra karanAra dAna kyAMthI devAya? tethI vicAravAna gharmecchakane to pAtrano yoga maLe ke dAna devAya tyAre atyaMta AnaMda thAya che. zrImatapaNuM ane samajaNa pAmyA ho to dAnamAM ja udyama karo." (pR.299). upadezaprAsAda bhASAMtara bhAga-4'mAMthI - gharma kArya karI pastAvavuM nahIM ghanadattanuM draSTAMta - eka divasa ghanadatta, rAjAnI sAthe udyAnamAM munine vAMdavA gayo. tyAM gharmadezanA sAMbhaLIne teNe gurune pUchyuM ke-"he bhagavan! pUrva bhavamAM kevAM karma karyA hatAM? guru bolyA ke - "he ghanadatta!tArA pUrvabhavanuM vRttAMta sAMbhaLa - ratnapura nagaramAM mahaNa nAme eka zreSThIputra hato. te ekadA udyAnamAM gayo. tyAM koI munine joI temane vAMdIne tenI pAse beTho. te vakhate gurue kahelI gharmadezanA sAMbhaLIne teNe samati sahita gRhIgharma aMgIkAra karyo. gurune namIne te potAne ghera Avyo. pachI ghaNuM ghana kharcIne teNe eka moTuM caitya karAvyuM; paNa pAcho tene vicAra thayo ke-"gharmanA rasamAM parAdhIna thaIne meM ATalo badho ghanano vyaya kema karyo? ityAdi bhAvanAthI bhraSTa thayA chatAM paNa pAchI lokalajjAthI teNe pratimA bharAvI. ekadA teNe ghAraNA karI ke - "jeTaluM dravya huM upArjana karyuM temAMthI cotho hisso gharmamArge mAre vAparavo." e pramANe vartatAM vaLI tene vicAra thayo ke - "meM ghAraNA karI tenuM phaLa mane A bhavamAM ja maLaze ke nahIM? kemake zAstramAM to thoDAnuM paNa adhika phaLa saMbhaLAya che." ityAdi zaMkA vAraMvAra karyA karato hato ane devapUjA vigere paNa phaLanI zaMkA sahita karato hato. ema zubha tathA azubha pariNAmathI AMtare AMtare zubha tathA azubha karma teNe bAMdhyuM. chevaTe AyuSyane aMte maraNa pAmIne te bhuvanapati devatA thayo; tyAMthI cyavIne tuM ghanadatta thayo che. teM pUrvabhavamAM gharmakAryo karyA, paNa temAM dUSaNa lagADyAM tethI tenAM phaLa rUpe tane duHkha sahita sukha A bhavamAM prApta thayuM." A pramANe sAMbhaLIne ghanadatta mUrNita thayo. pachI saMjJAmAM AvIne jAtismaraNa thavAthI mAtApitAnI AjJA laIne vairAgya vaDe rAjA sahita teNe dIkSA grahaNa karI. tyAMthI maraNa pAmI vaimAnika devatAnuM sukha bhogavIne te mahAvideha kSetramAM utpanna thayo, ane gharmanuM ArAdhana karIne anukrame mokSe gayo. (pR.163) 410. sarvasaMga parityAga karuM. (paramahaMsa) "zrImad rAjacaMdra'mAMthI - "ghaNA ghaNA jJAnI puruSo thaI gayA che, temAM amArI jevo upAthiprasaMga ane cittasthiti udAsIna, ati udAsIna, tevA ghaNuM karIne pramANamAM thoDA thayA che. upAthiprasaMgane lIdhe AtmA saMbaMdhI je vicAra te akhaMDapaNe thaI zakato nathI, athavA gauNapaNe thayA kare 304 Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti che, tema thavAthI ghaNo kALa prapaMca viSe rahevuM paDe che; ane temAM to atyaMta udAsa pariNAma thaI gayela hovAthI kSaNavAra paNa citta TakI zakatuM nathI, jethI jJAnIo sarvasaMgaparityAga karI apratibaddhapaNe vicare che. "sarvasaMga' zabdano lakSyArtha evo che ke akhaMDapaNe AtmadhyAna ke bogha mukhyapaNe na rakhAvI zake evo saMga. A ame TUMkAmAM lakhyuM che ane te prakArane bAhyathI, aMtarathI bhajyA karIe chIe." (va.pR.319) "gRhAdi pravRttinA yoge upayoga vizeSa calAyamAna rahevA yogya che, ema jANIne paramapuruSa sarvasaMgaparityAgano upadeza karatA havA." (va.pR.490) "sarva prakAranA bhayane rahevAnA sthAnakarUpa A saMsArane viSe mAtra eka vairAgya ja abhaya che. moTA munione je vairAgyadazA prApta thavI durlabha, te vairAgyadazA to gRhavAsane viSe jene prAye vartatI hatI, evA zrI mahAvIra, RSabhAdi puruSo paNa tyAgane grahaNa karI cAlI nIkaLyA, e ja tyAganuM utkRSTapaNuM upadezya che. gRhasthAdi vyavahAra varte tyAM sudhI AtmajJAna na thAya, ke AtmajJAna hoya tene gRhasthAdi vyavahAra na hoya evo niyama nathI, tema chatAM paNa jJAnIne paNa tyAgavyavahAranI bhalAmaNa parama puruSoe upadezI che; kemake tyAga aizvaryane spaSTa vyakta kare che, tethI ane lokane upakArabhUta che tethI, tyAga akartavyalakSe kartavya che, emAM saMdeha nathI." (va.pR.490), zubhecchA, vicAra, jJAna e Adi sarva bhUmikAne viSe sarvasaMgaparityAga baLavAna upakArI che, ema jANIne jJAnI puruSoe 'aNagAratva' nirUpaNa karyuM che. yadyapi paramArthathI sarvasaMgaparityAga yathArtha bogha thaye prApta thavA yogya che, ema jANatAM chatAM paNa satsaMgamAM nitya nivAsa thAya, to tevo samaya prApta thavA yogya che ema jANI, sAmAnya rIte bAhya sarvasaMgaparityAga jJAnI puruSoe upadezyo che, ke je nivRttine yoge zubhecchAvAna evo jIva sadgara, sapuruSa ane sanzAstranI yathAyogya upAsanA karI yathArtha bodha pAme." (va.pR.489) "je jJAnI puruSane dehAbhimAna TaLyuM che tene kaMI karavuM rahyuM nathI ema che, topaNa temane sarvasaMgaparityAgAdi sapuruSArthatA parama puruSe upakArabhUta kahI che." (va.pR.639) "vaizyaveSe ane nigraMthabhAve vasatAM koTI koTI vicAra thayA kare che." (va.pR.803) "boghAmRta bhAga-1'mAMthI - tyAga, ne tyAga e kahevuM che. eka vakhate prabhuzrIjIe tyAga, tyAga ne tyAga ema baMdUka phuTe evo avAja karI kahyuM hatuM. Akhare mokSe jaze tyAre kaMI strI-chokarAMne sAthe laIne jaze? maraNa Ave tyAre mUkavuM paDe che. tyAgane bhUle, mUke, to saMsAra che. cakravartI jevA cha khaMDanuM rAjya karatA, paNa du:kha lAgyuM ke A to kleza che, khedakAraka che, tyAre choDIne cAlI nIkaLyA. ema na vicAryuM ke rAjya koNa karaze? tyAga avasthAmAM jJAnIno yoga hoya to vadhAre lAbha thAya. saMsAranI vAsanAnuM nirmaLapaNuM thaI jAya eTalI temAM yogyatA che. sAruM hota to choDavA na kaheta,paNa sAruM nathI. ajJAnane laIne sAruM lAge che. jeTalI potAnI zakti hoya teTalo tyAga karavo, paNa te moLo moLo nahIM. marmanI vAta che. tyAgamAM sukha che e jIvane samajAyuM nathI. grahaNa karavAmAM sukha mAne che. tyAgamAM sukha che teno marma samajAyo nathI. tyAga kare to sukha lAge, paNa tyAganuM nAma letAM ja ene duHkha lAge che. gharma kare nahIM to lakSacorAzImAM bhaTakavAnuM che ane gharma kare to karma-kSaya kare tevuM che." (bo.1 pR.227) 305 Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mAnIti cAjJavalkyanuM dRSTAMta - cAjJavalkya tyAga karI tyAganuM svarUpa batAvyuM. yAjJavalkya nAme brAhmaNa hato. te janakarAjAnA darabAramAM jato. eka vakhate rAjAe tene pUchyuM, tyAganuM svarUpa kevuM che? brAhmaNe kahyuM, kAle kahIzuM. pachI te ghera gayo. tene maitreyI ane kAryAyinI nAme be strIo hatI. temane ghana vaheMcavA lAgyo ane kahyuM ke tame ardhuM ardhuM vaheMcI lo. huM to tyAga lauM chuM. maitreyIe kahyuM, dhanathI mokSa maLaze? te vicAravAna hatI tethI kahe, mokSa maLato hoya to Apo. pachI teNe paNa tyAga lIdho ane kAryAyinIne ghana ApyuM. pachI bIje divase yAjJavalkya janakarAjAnA darabAramAM gayo. rAjAe jANI lIdhuM ke A tyAganuM svarUpa che. vagara kahyu jANI lIdhuM." (1 pR.146) rAmakRSNanA ziSyanuM hRSTAMta--alpa parigraha paNa jIvane azAMti pamADe. rAmakRSNanA koI eka ziSyane jJAnInA upadezathI vicAra Avyo ke 'parigraha e to pApanuM mULa che, to eno tyAga avazya karavo. paNa mane enA upara moha ghaNo che, to pachI eno ilAja zo?' teNe eka hAthamAM rUpiyo lIdho ane bIjA hAthamAM viSTA lIdhI ane vicAra karavA lAgyo ke A rUpiyo che enAthI khAvA pIvAnI ke vastuo maLe che, khAdhA pachI te vastuonI viSTa thAya che to pachI enAmAM ane viSTAmAM zo pharaka che? ema vicAra karIne teNe badhA parigrahano tyAga karyo. pachI te jyAre rUpiyAne dekhato tyAre tene viSTA karatAM paNa vadhAre glAni thatI. eka vakhate koIe tenI parIkSA karI. eka beAnI laIne tenI pathArI nIce chAnImAnI mukI dIdhI. sAMje te pathArI upara sUto to AkhI rAta UMgha na AvI. savAramAM UThIne teNe pathArIne khaMkheravA uThAvI to nIcethI beAnI nIkaLI. teNe nizcaya karyo ke UMgha nahIM AvavAnuM kAraNa A alpa parigraha hato. alpa parigraha paNa jIvane keTalI azAMti pamADe che! A vastune jotAM jhera karatAM paNa vadhAre bhaya lAgavo joIe. jema sarpane jotAM bhaya lAge che tema parigrahane jotAM jIvane bhaya ane trAsa lAgavo joIe.'' (bo.1 pR.170) - 'samAdhisopAna'mAMthI :- uttama tyAga - 'AtmAne dabAvI rAkhanAra parigraha samAna bIjo koI bojo nathI; kAraNa ke duHkha, durdhyAna, kleza, vera, viyoga, zoka, bhaya, apamAna e badhAM parigrahanA icchakane veThavAM paDe che. tethI jeTale jeTale aMze parigraha uparathI mamatA ghaTe, pariNAma pAchAM vaLe, tema tema kheda kleza ghaTe che; jema bahu bhArathI duHkhI thato manuSya, bhAra nIce mUke tyAre sukhI thAya che, tema parigrahanI vAsanA chUTe to jIva sukhI thAya che. samasta duHkha ane samasta pApa parigrahathI Upaje che. jema sarva nadIonA jaLathI paNa samudrane saMtoSa thato nathI, tathA iMghaNathI agnine tRpti thatI nathI tema AzArUpI khADo bahu UMDo che, teno tala sparza thato nathI (tAga Avato nathI), parigrahathI te purAto nathI, UlaTo vadhAre UMDo thato jAya che, nava nidyAnathI AzArUpI khADo purAyo nahIM, to anya saMpadAthI kema purAya? paraMtu jema jema parigrahanI icchA ochI karatA jaIe, tema tema te purAto jAya che. A AzA pUravAno adbhuta upAya che, tethI samasta duHkho dUra karavAne tyAga ja samartha che. tyAgathI ja aMtaraMga, bahiraMga baMdhana rahita thaIne anaMta sukhanA ghAraka thazo. parigrahanA baMdhanamAM baMghAyelo jIva parigrahanA tyAgathI ja mukta thAya che. tethI tyAga dharma dhAraNa karavo ja zreSTha che.' (pR.317) "jJAnIpuruSo to evI bhAvanA bhAve che ke saMyama vinA manuSya bhavanI eka ghaDI paNa na jAo, 306 Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti saMyama vinA jIvana niSphaLa che, saMyama A bhavamAM temaja parabhavamAM zaraNa che; durgatirUpa sarovara sukAvI denAra sUrya che; saMyama vaDe ja saMsArarUpI mahA zatruno nAza thAya che. saMyama vinA saMsAra paribhramaNano nAza thato nathI, evo niyama che. je aMtaraMgamAM kaSAyo vaDe AtmAne malina thavA na de ane bAhya yatnApUrvaka pramAda rahita pravarte tene saMyama hoya che." (pR.294) "upadezaprAsAda bhASAMtara bhAga-5'mAMthI - mohanA nimittomAM jAgRta rahevuM sagharmAzreSThInuM draSTAMta - pRthvIpuramAM sudharmA nAme eka zreSThI raheto hato, tenuM aMtaHkaraNa jaina gharmathI vAsita hatuM. ekadA guramukhathI vairAgyanI kathA sAMbhaLatAM temAM bhAravAhaka vigerenAM draSTAMto sAMbhaLIne teNe cAritra grahaNa karyuM. A pramANenA aneka draSTAMto sAMbhaLIne sugharmA zeTha pratibogha pAmyo hato. te potAnA eka mitrane hamezAM gharmakathAo kahIne upadeza ApavA lAgyo. paNa te mitra tIvra moha ane ajJAnayukta hovAthI eka kSaNamAtra paNa jaina gharma upara rucivALo thayo nahIM. tethI viSAda pAmIne sudharmA zreSThIe ekalAja dIkSA grahaNa karI. anukrame ekAdaza aMgano abhyAsa karyo. ekadA te muni nagaramAM praveza karatAM koI ThekANe vivAhautsava hovAthI madhura gIta, nRtya ane vAjiMtranA manohara nAda sAMbhaLIne tathA kAmane uddIpana kare tevAM suMdara lAvaNyathI, vastrAbhUSaNathI ane manohara gItanA AlApathI kAmI jananA manane vihvaLa karanAra strIonA samUhane joIne tatkALa pAchA pharyA ane araNyanA koI vibhAgamAM jaIne lIlAM tRNa, parNa ane bIjAdikanI virAdhanA na thAya tevI rIte koI vRkSanI nIce IryApathikI paDikkamIne dhyAnamagna thayA satA vicAravA lAgyA ke "aho! mAro AtmA ati lolupa che, tethI jo te mohajanaka nimitto joIne huM pAcho nivatya na hota to moTI karmavRddhi thAta. te puruSone ja ghanya che ke jeo raMbhA ane tilottamA jevI yuvatIonA samUhamAM rahyA chatAM eka kSaNamAtra paNa AtmatatvanI ramaNatAne mUkatA nathI." A pramANe zubha dhyAna dhyAtAM te munine avadhijJAna utpanna thayuM. teja vakhate uparanA vRkSa uparathI eka pAMdaDuM potAnA colapaTTa upara paDyuM. te joIne munie vicAryuM ke "A patramAM huM paNa anekavAra utpanna thayo haIza; paraMtu mAro pUrvano mitra kaI gatimAM gayo haze?" ema vicArIne teNe avadhijJAna vaDe joyuM to te ja patramAM potAnA mitrane ekendriyapaNe utpanna thayelo joyo. te vakhate muni bolyA ke "he mitra! pUrve meM tane aneka prakAre vAryA chatAM paNa teM mohanI Asakti choDI nahIM; have to tuM mana, vANI ane bIjI indriyo vinAno thayo chuM; tethI have huM tane zuM kahyuM? teM manuSyabhava nirarthaka gumAvyo. are re! paramAtmAno kahelo gharma teM samyaka prakAre aMgIkAra karyo nahIM." ityAdi bhAvadayA bhAvatAM anukrame te muni anaMtAnaMda ApanAra evA mokSapadane pAmyA. " 307 Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti vilAsamAM lAlasAvALA te mitrane sArI rIte bogha karyA chatAM paNa teNe potAnuM vIrya gopavI rAkhyuM; tethI te vRkSanA patrapaNAne pAmyo, ane sugharmA munie potAnuM vIrya phoravI sarvasaMga parityAga karyo, to te Aja janmamAM avyayapadane pAmyA." (pR.64) 411. tAro boghelo mAro dharma visAruM nahIM. (sarva) tAro boghelo mAro gharma eTale mArA AtmAno gharma arthAt svabhAva tene have visAruM nahIM arthAt bhUlIza nahIM. "zrImada rAjacaMdra'mAMthI :- "mahAvIre tenA samayamAM mAro gharma keTalAka aMze cAlato karyo hato. have tevA puruSonA mArgane grahaNa karI zreSTha gharma sthApana karIza." (va.pR.166) paramakRpALudeva uparanA vAkyamAM jaNAve che ke bhagavAna mahAvIre potAnA samayamAM mAro gharma eTale AtmAno gharma, potAmAM anaMtajJAna hovA chatAM jIvonI yogyatA pramANe keTaleka aMze cAlato karyo hato. have tevA tIrthakaronA mArgane anusarI A kALanA jIvo je vAMkAM ane jaDa che chatAM temane samajAya evI rIte te zreSTha Atmadharma sthApana karIza. 412. svapnAnaMdakheda karuM nahIM. svapnanA AnaMdano, jAgRta thatAM kheda karuM nahIM. eka vyaktinuM draSTAMta - svapnamAM pote paraNavA beTho, tyAM brAhmaNe kahyuM ke hAtha Apo, hastameLApa karAvuM. tyAre svapnamAM hAtha lAMbo karyo ke tyAM bhIMta upara vIMchI beTho hato, teNe hAthe DaMkha mAryo. tethI jAgI gayo ane kheda karavA lAgyo ke huM svapnamAM kevA AnaMdamAM hato paNa have to vIMchInA DaMkhathI duHkhI chuM. "svapnamAM zAdI karI rAjakumArI sAtha; vIMchI karaDyo hAthane, royo sArI rAta." athavA svapnA jevA A saMsAranA bhautika sukho maLyA hoya to paNa AnaMda pAmuM nahIM, ane duHkhanA prasaMgo Abe kheda karI duHkhI thauM nahIM. paNa samabhAva rAkhavAno abhyAsa karuM. zrImad rAjacaMdra'mAMthI - svapnA jevuM saMsAra sukha bhikhArInA khedanuM draSTAMta - "e anitya ane svapnavatu sukha para eka draSTAMta kahIe chIe. eka pAmara bhikhArI jaMgalamAM bhaTakato hato, tyAM tene bhUkha lAgI, eTale te bicAro lathaDiyAM khAto khAto eka nagaramAM eka sAmAnya manuSyane ghera pahoMcyo; tyAM jaIne teNe aneka prakAranI AjIjI karI; tenA kAlAvAlAthI karuNAA thaI te gRhapatinI strIe tene gharamAMthI jamatAM vadheluM miSTAnna bhojana ANI ApyuM. evuM bhojana maLavAthI bhikhArI bahu AnaMda pAmato pAmato nagaranI bahAra Avyo. AvIne eka jhADa taLe beTho. tyAM jarA svaccha karIne eka bAjue ati vRddhatAne pAmelo evo potAno jaLano ghaDo mUkyo; eka bAjue potAnI phATI tUTI malina godaDI mUkI ane pachI eka bAjue pote te bhojana laIne beTho. rAjI rAjI thatAM koI divase teNe nahIM dITheluM evuM bhojana eNe khAIne puru karyuM. bhojanane svaghAma pahoMcADyA pachI ozIke eka paththara mUkIne sUto. bhojananA madathI jarA vAramAM AMkho miMcAI gaI. te nidrAvaza thayo tyAM tene eka svapna AvyuM. pote jANe mahA rAjariddhi pAmyo che; tethI teNe suMdara vastrAbhUSaNo ghAraNa karyA che, deza AkhAmAM tenA vijayano DaMko vAgI gayo che, samIpamAM 308 Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti tenI AjJA avalaMbana karavA anucaro UbhA thaI rahyA che; AjubAju chaDIdAro "khamA! khamA' pokAre che; eka uttama mahAlayamAM suMdara palaMga para teNe zayana karyuM che; devAMganA jevI strIo tene pAdacaMpana kare che, eka bAjuthI manuSyo paMkhA vaDe sugaMdhI pavana DhoLe che, ema ene apUrva sukhanI prAptivALuM svapna prApta thayuM. svapnAvasthAmAM tenAM romAMca ullasI gayAM. te jANe pote kharekhara evuM sukha bhogave che tevuM te mAnavA lAgyo. evAmAM sUryadeva vAdaLAMthI DhaMkAI gayo; vIjaLInA jhabakArA thavA lAgyA; megha mahArAja caDhI AvyA; sarvatra aMghakAra vyApI gayo; muzaLadhAra varasAda paDaze evo dekhAva thaI gayo; ane gAjavIjathI eka saghana kaDAko thayo. kaDAkAnA prabaLa avAjathI bhaya pAmIne satvara te pAmara bhikhArI jAgRta thaI gayo. jAgIne jue che to nathI deza ke nathI nagarI, nathI mahAlaya ke nathI te palaMga, nathI te cAmarachatra gharanArA ke nathI te chaDIdAro, nathI te strIonAM chaMda ke nathI te vastrAlaMkAro, nathI te paMkhA ke nathI te pavana, nathI te anucaro ke nathI te AjJA, nathI te sukhavilAsa ke nathI te madonmattatA. jAe che to je sthaLe pANIno vRddha ghaDo paDyo hato te ja sthaLe te paDyo che. je sthaLe phATI tUTI godaDI paDI hatI te sthaLe te phATITI godaDI paDI che. bhAI to jevA hatA tevA ne tevA dekhAyA. pote jevA malina ane aneka jALI gokhavALAM vastra dhAraNa karyA hatAM tevAM ne tevAM te ja vastro zarIra upara virAje che. nathI talabhAra ghaTyuM ke nathI javabhAra vadhyuM. e saghaLuM joIne te ati zoka pAmyo. je sukhADaMbara vaDe meM AnaMda mAnyo te sukhamAnuM to ahIM kazuMye nathI. arere! meM svapnamAM bhoga bhogavyA nahIM ane mithyA kheda mane prApta thayo. bicAro te bhikhArI ema glAnimAM AvI paDyo. pramANazikSA - svapnaprAptimAM jema te bhikhArIe sukhasamudAya dIThA, bhogavyA ane AnaMda mAnyo, tema pAmara prANIo saMsAranA svapnavatu sukhasamudAyane mahAnaMdarUpa mAnI beThA che. jema te sukhasamudAya jAgRtimAM te bhikhArIne mithyA jaNAyA, tema tatvajJAnarUpI jAgRti vaDe saMsAranAM sukha tevAM jaNAya che. svapnanA bhoga na bhogavyA chatAM jema te bhikhArIne zokanI prApti thaI, tema pAmara bhavyo saMsAramAM sukha mAnI bese che, ane bhogavyA tulya gaNe che, paNa te bhikhArInI peThe pariNAme kheda, pazcAttApa ane adhogatine pAme che. svapnAnI eke vastunuM satyatva nathI, tema saMsAranI eke vastunuM satyatva nathI. banne capala ane zokamaya che. AvuM vicArI buddhimAna puruSo Atmazreyane zodhe che." (va..36) "upadezaprAsAda bhASAMtara bhAga-5'nA AghAre - svapnAnI strIe aMdhakUvAmAM nAkhyo bhAravAhakanuM draSTAMta - eka bhAravAhaka kASTha levA gayo. tyAM rastAmAM bhAra lAgavAthI eka havelInI chAyAmAM vizrAMti levA Ubho rahyo. te vakhate gokhamAM beThelI zeThanI suMdara strIne joI bhAravAhakanA manamAM thayuM ke AvI strI maLe to sukha thAya. paNa paisA vagara strI maLe nahIM, mATe prathama paisA meLavuM. ema vicArI kASTha vece emAMthI je paisA Ave te thoDA kharce ane bIjA bhegAM kare. ema karatAM tenuM zarIra kRza thaI gayuM. eka divasa sUryanA kiraNothI AkuLavyAkuLa thaI jatAM te bhAravAhaka jaMgalamAM kUvAnA thALAmAM sUI gayo. sutA ja tene nidrA AvI gaI. nidrAmAM eka svapna joyuM. svapnamAM teNe suMdara strI sAthe lagna karyA. tenI sAthe vArtAlApa karatA strIe kahyuM ke jarA dUra khaso. te nidrAmAM khasavAthI kuvAmAM paDI gayo. kUvAmAM paDatAM jAgI gayo. tyAre vicAravA lAgyo ke svapnamAM lagna karavAthI aMghakUvAmAM paDyo. to sAkSAta strI sAthe lagna karyA hoya to narakagati ja thAya. ema vicAre che tyAM to rAjA Avyo 309 Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti ane tene bahAra kADhyo pachI pUchyuM. tane koNe kUvAmAM nAkhyo? te kahe, jethI huM tene zikSA karuM. tyAre bhAravAhake potAne Avela svapnanI badhI vigata kahI saMbhaLAvI. tethI rAjA paNa pratibodha pAmyo ane kahyuM ke tArI vAta sAcI che. tethI bhAravAhaka paNa pratibodha pAmI mokSamArgamAM AsaktivALo thayo. 413. AjIvaka vidyA sevuM nahIM. (mu) muni thaIne vidyA vaDe camatkAra batAvI potAnI AjIvikA karuM nahIM. guru ziSyanuM draSTAMta - AhArapANI mATe vidyAno upayoga karavo e doSa che. eka nagarImAM AcArya bhagavaMta ziSya samudAya sAthe rahetA hatA. paNa duSkALa paDavAthI ziSya samudAya bIje bIje gAma vihAra karI gayo ane guru vRddha hovAthI vihAra karavAne azakta thayA. eka ziSya gurune jovA mATe je gAmamAM guru rahetA hatA tyAM Avyo. guru je upAzrayamAM pahelA rahetA hatA, te ja jagyAmAM rahelA joyA. tethI ziSya vicAryuM ke guru zithila thaI gayA che. mATe gurunI sAthe UtaravuM yogya nathI. ema vicArI te ja upAzrayamAM sAmenI oraDImAM Utaryo. pachI gurune vAMdIne sukhazAtA pUchI. gocarIno samaya thayo tyAre ziSyane sAthe laI guru vahoravA gayA. duSkALane lIdhe ghaNuM pharyA paNa ziSyane icchita AhAra maLyo nahIM. tethI krogha pAmIne ziSya vicAryuM ke guru khoTI rIte Ama tema bhaTakAve che, paNa bhaktonA ghara batAvatA nathI. tene ThekANe lAvavA guru eka zeThane ghera vahoravA gayA. tyAM nAno chokaro vyaMtaranA upadravathI bahu raDato hato. keTalA upAya karyA chatAM paNa chAno raheto na hato. te joI gurue capaTI vagADI ke bALakano vyaMtarano upadrava zAMta thaI gayo ane te raDato baMdha thaI gayo. tethI zeThe bhAvapUrvaka modaka vahorAvyA. ziSya thAkI gayela hovAthI tene upAzraye mokalyo. guru lakhuM suka jyAM maLe tevA gharomAMthI bhikSA laI upAzraye AvyA. bannee AhAra karyo. sAMje pratikramaNa karatI vakhate gurue ziSyane kahyuM ke he vatsa! AjanI bhikSAnA doSanI AlocanA kara. ziSya kahyuM huM to tamArI sAthe bhikSA levA Avyo hato tenI AlocanA zI? gurue kahyuM ke Aje AhAramAM ghAtrIdoSa ane cikitsA doSa lAgyo che. te sAMbhaLI te kroghathI bolyo ke bIjAnA alpa doSa jAo cho paNa potAnA moTA doSo paNa jotA nathI. lokone potAnA doSa jovA mATe eka paNa netra nathI ane bIjAnA doSa jovA mATe lAkho netra hoya che. chatAM gurue tenA pratye kAMI kopa karyo nahIM. Ama babaDato te potAnI oraDImAM cAlyo gayo. ziSyane ThekANe lAvavA mATe zAsanadevIe bhayaMkara vAvAjhoDuM vikAryuM ane ziSyanA zarIra upara kAMkarA tathA dhULa uDADI uDADI nAkhavA lAgI. tethI bhaya pAmIne ziSya gurune bolAvavA lAgyo. tene bhaya pAmelo jANI kahyuM - ahIM Ava. teNe kahyuM ke huM to mArga joI zakato nathI. tyAre gurue thuMkanI AMgaLI karIne ziSyane batAvI ke temAMthI prakAza nIkaLyo. tenA AghAre ziSya guru pAse Avyo. paNa pAcho pharI gurunA doSa jovA lAgyo ke guru to rAtre dIvo paNa rAkhe che. pharI gurunA doSa joto joI devI pragaTa thaIne tiraskAra karIne bolI - are duSTa AvA caMdra jevA ujvaLa cAritra guNavALA gurune viSe tuM doSanuM AropaNa kare che, tethI tArA jevo durjana bIjo koI nathI. devIe guruno sarva vRtAMta kahyo tethI datta 310 Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAno mAnati sAdhu nizaMka thayo ane gurune kSamAvI mAphI mAgI. ema muni AjIvikA mATe vidyAnuM sevana kare nahIM. koI kAraNasara karavuM paDe to tenI AlocanA karI pApathI nivRtta thAya che. 414, tapane vecuM nahIM. (gR%00) aThThAI, mAsakSamaNa vagerenA tapa kare tethI loko tapasvI jANI mAna Ape. jethI pote aMtaramAM phulAya athavA tapa karIne devaloka, cakravartI, vAsudeva vagere thavAnI icchA kare te tapane vecavA barAbara che. naMdiSaNamuninuM dRSTAMta - tapanuM phaLa hoya to AvatA bhavamAM strI vallabha thAuM, naMdiSaNa muni brAhmaNano kadarUpo putra hato. tethI tene koI kanyA ApatuM nahIM. chevaTe pahADa uparathI paDatuM mUkI maravA jatAM, tyAM muni mahAtmAe joI lIdho. tene bolAvIne samajAvI dIkSA ApI. pachI baghA munionI vaiyAvacca karanAra naMdiSaNanI indre prazaMsA karI. tethI parIkSA ka2vA deva Avyo. tyAre pote pAraNuM karavA besatA hatA. tyAM eka munie AvIne kahyuM ke gAma bahAra eka muni bImAra thayA che. tethI naMdiNa muni tarata ja bahAra jaI munine khabhA upara besADIne laI Ave che. tyAre rastAmAM emanA upara viSTA karI. to paNa pote samabhAva rAkhI temanI sAphasuphI karI. tethI deva pragaTa thaI stuti karI devaloke gayo. bahu tapazcaryA karIne chevaTe strI pratyenI Asakti rahI gayela hovAthI niyANuM karyuM ke jo mArA tapanuM phaLa hoya to huM AvatA bhavamAM strI vallabha thAuM. tyAMthI marI devaloke gayA. devalokathI cyavIne kRSNanA pitA vasudeva thayA. ema tapane sAMsArika bhoga mATe vecI dIdhuM. jyAre bhagavAne to icchAone rokavA mATe tapa kahyuM che, "chA nirodhapa:'' mAsakhamaNavALAmuninuM dRSTAMta - tuccha evA mAna mATe tapane vecyuM. khaMbhAtamAM eka munie mahinAnA upavAsa karyA. tenI patrikA chapAvavI hatI. munie TrasTIone kahyuM ke patrikA chapAI gaI? tyAre kahyuM ke bIjA TrasTIo AvavAnA che, temane pUchIne chapAvIzuM. ema karatAM 20 divasa nIkaLI gayA, chatAM patrikA chapAI nahIM. loko munine vaMdana karavA AvyA nahIM, jethI TrasTIone bolAvI munie kahyuM ke tamAre patrikA chapAvavAmAM Avo vilaMba karavo hato to mane pahelA kahevuM hatuM jethI huM mahinAnA upavAsa to na karata. ema tuccha mAna mATe tapane vecI dIdhuM. Ama kadI karuM nahIM. tAmalI tApasanuM dRSTAMta - niyANuM karyuM nahIM. tAmalI nAmano eka zeTha hato. tene vairAgya AvavAthI tApasI dIkSA grahaNa karI. babbe upavAsane pAraNe AhAra vahorI lAvI, tene ekavIza vAra dhoI nIrasa karIne khAya. ema sATha hajAra varSa sudhI tapa karyuM. aMte anazana grahaNa karyuM. te vakhate bhuvanapatino indra cavI gayo hato. tethI devoe vicAryuM ke tAmalI tApasa ApaNo iMdra thAya, ema vicArI devoe tApasa pAse AvI kahyuM ke tame niyANuM karo ke huM iMdra thAuM. tyAre tApase kahyuM ke bhagavAne 311 Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti niyANuM karavAnI nA kahI che. mATe huM niyANuM karuM nahIM. tema koIe paNa tapane vecI niyANuM karavuM nahIM. = 415. be vakhatathI vadhAre jamuM nahIM. (gR0mu brou0). divasa ane rAta khAyA kare to pramAda thAya, vRtti sthira rahe nahIM. tethI svAdhyAya bhakti vagere paNa thAya nahIM. mATe be vakhatathI vaghAre vAra jamuM nahIM evo abhyAsa karuM. munine eka ja vakhata AhAra levAnI bhagavAnanI AjJA che. paNa muni bALaka hoya, zAstrAbhyAsa karatA hoya, bImAra hoya to be vakhata AhAra levAnI chUTa Apela che. 416. strI bheLo jamuM nahIM. (gR0u0) te moha vaghavAnuM nimitta che mATe ekalo jamuM; paNa strI bheLo jamuM nahIM. 417. koI sAthe jamuM nahIM. (40) (1) ekalo jamuM tethI pramANasara bhojana karI zakAya. (2) koInA bhegA jamavAthI vadhAre khavAI javAya to pramAda thAya. (3) eka bIjAnuM eThuM paNa khavAya. (4) thALI ghoIne pIvAya nahIM. tethI eMThavADAmAM jIvonI utpatti thAya. thALI ghoIne pIvAthI te utpatti maTe, (5) moha vadhavAnA kAraNo che mATe mahApuruSoe teno niSegha karela che. 418. paraspara kavaLa ApuM nahIM, lauM nahIM. (40). ekabIjA pratyeno kRtrima prema darzAvavA paraspara kavaLa Ape che jANe ke tamArA pratye mane vadhAre prema che, evo dekhAva kare che. AtmArthIe tema karavA yogya nathI. aMtamAM paraspara kavaLa ApavAthI AhAranI mAtrA vadhI jAya to pramAda thAya. mATe paraspara kavaLa ApuM nahIM temaja lauM nahIM. 419. vaghAre ochuM pathya sAghana karuM nahIM. (sa.) vaidya je pathya eTale carI pALavA kahyuM hoya te pramANe kare, svacchede vaghAre pathya pALavA jAya to paNa zarIrane nukazAna thAya ane ochuM pALe to davAI lAgu na paDe. jema ke vaidya mIThuM ochuM karavA kahyuM hoya tyAre samULagu ja baMdha karI de to nukazAna thAya athavA bhojanamAM mIThuM thoDuM vadhAravA kahyuM hoya ane khUba vaghArI de toya nukazAna thAya. tema AtmArthIne sAta vyasana vagere pathyapAlana karavA zrI gurue jema jaNAvyuM hoya tema ja kare, paNa temAM kaMI AghuM pAchuM kare nahIM. 420. nIrAgInAM vacanone pUjyabhAve mAna ApuM. kemake "aho zrI satparuSa ke vacanAmRtam jagahitakara" vItarAga puruSonA vacanAmRta mohanidrAmAM sUtelI anAdinI AtmacetanAne jAgRta karavA samartha che ane aMte ApaNane paNa nIrAgI banAvanAra che. mATe pUjyabhAve te vacanone mAna ApuM. eka bharavADanuM draSTAMta - eka bharavADa hato. te jaMgalamAM gAyo carAvA gayo. tyAM jhADanI bakholamAM pustaka joyuM te laIne ghera gayo. A koI mahAna graMtha che ema manamAM jANIne te pustakane UMce Asane mUkI roja pUjA kare, phula caDhAve tathA namaskAra kare. ema karatAM eka divasa tyAM muni mahAtmA 312 Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kudakuMdasvAmInI pUrvabhava bharavADanI bakholamAMthI maLela zAstra zAstranI pratidina pUjA karato bharavADa - muni hAhAtmAnI zAdInuM jJAna ApatI bhIlASTha pUrvabhavamAM zAstradAnathI banela zrI kuMdakuMdAcArya : Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti padhAryA. potAne vAMcatA AvaDatuM nathI paNa A mahAtmAne A graMtha upayogI thaze ema jANI temane bhAvapUrvaka e graMtha vahorAvI dIdho. tyAMthI deha choDIne e bharavADa sIghA kuMdakuMdAcArya thayA. temaNe samayasAra vagere ghaNA zAstro racyA. 'prazna--kuMdakuMdAcArya videhakSetramAM kevI rIte gayA hatA ? uttara--kuMdakuMdAcArye ahIM UbhA rahI sImaMgharasvAmIne namaskAra karyA. tyAM sImaMgharasvAmIe 'dharmavRddhirastu' ema kahyuM. te vakhate tyAM kuMdakuMdAcAryano oLakhIto deva hato. teNe bhagavAnane pUchyuM, he bhagavAna ! Ape kone kahyuM ? bhagavAna bolyA : bharatakSetramAM eka kuMdakuMdamuni che temaNe mane namaskAra karyA che, temane kahyuM che. tyAre te devane thayuM ke muninI bhAvanA hoya to huM ahIM laI AvuM. pachI te deva kuMdakuMdAcArya pAse Avyo, paNa te vakhate muni kAusaggamAM hatA tethI deva pAcho cAlyo gayo. pachI pharI namaskAra karyA tyAre, tethI bhagavAne pharIthI 'dharmavRddhirastu' ema kahyuM. tyAre te deve pharI pUchyuM ke he bhagavan! A tame kone dharmavRddhi karavAnuM kahyuM. bhagavAna bolyA : te munine. pachI te deva pharIthI muni pAse Avyo. te vakhate muni kAusaggamAM nahotA. tethI vimAnamAM besADI bhagavAna pAse laI Avyo.' (bo.ha.noTa naM.2 pR.904) 'zrImad rAjacaMdra'mAMthI :- "kuMdakuMdAcArya ane AnaMdaghanajIne siddhAMta saMbaMdhI jJAna tIvra hatuM. kuMdakuMdAcAryajI to AtmasthitimAM bahu sthita hatA.'' (va.pR.458) mANekaDosInuM dRSTAMta - ApaNane vAMcatA AvaDe ke na AvaDe paNa vItarAganA vacano pratye bahumAna che te jIvane ghaNA puNyabaMdhanuM kAraNa che. pa.u.pa.pU. prabhuzrIjInA samayamAM AzramamAM mANeka DozImAM traNa vAgye UThIne gommaTasAra jevo graMtha sAMbhaLavA jAya. te viSe pa.pU. prabhuzrIjIe kahyuM ke - 'upadezAmRta'mAMthI H- "A mANeka DozI roja Ave che. temane samajAya kazuM nahIM paNa sAMbhaLavAnI icchA kare to kaMI phAyado thAya ke nahIM? jo temAM ne temAM mAthAM mAre to karma jagyA Ape che. jJAnI aMtarmuhUrtamAM koTi karmano kSaya kare che. tema koI samakitI-zraddhAvALo jIva hoya tene zAstra sAMbhaLavAno lakSa chatAM samajAya nahIM to ya kaMI te kriyAnuM phaLa thatuM haze ke nahIM? mumukSu - pahelA mAgadhI bhASAnI khabareya nahIM. have te gAthA vAMcatAM karatAM ThIka phAve che. te na samajAyA chatAM mAthAM mAryAnuM pariNAma che. prabhuzrI - e guDaguDiyo vaiSNava. tethI tene pahelAM to badhAMnI peThe vaikuMTha, goloka ane evo khyAla haze. paNa have zAstramAM kevI gama paDe che? A ya kevo hato? paNa vAMcIne mAhita thayo to jANyuM ne? ema zuM thAya che te ApaNane zuM khabara paDe? paNa jJAnI jANI rahyA che. kaMI ajaba vAta che! ghanAbhadranuM dRSTAMta - dhanA zrAvakano jIva kevo hato ? DhorAM cAre tevo. tene munino yoga thayo, tyAM bodha sAMbhaLyo; ane samajAya na samajAya paNa mAre temaNe kahyuM tema karavuM che - A vrata lauM, A vrata lauM ema bhAvanA rahI hatI ane kaMI karyuM na hatuM chatAM eTalAmAM (bhAvanAmAM ne bhAvanAmAM) maraNa thavAthI deva thaIne cavIne ghano zrAvaka thaI moTo lakSAdhipati thayo, keTalIya kanyAo paraNyo ane mokSanI taiyArI karI. jJAnInI AjJAe zrutajJAna sAMbhaLatAM parokSa jJAna thAya che ane dInabaMdhunI 313 Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti kRpAnajarathI pachI pratyakSa jJAna thAya che, pudgala ane jIva judAM jaNAya che." (pR.325) kumArapALa rAjAne potAnA guru zrI hemacaMdrAcAryanA vacano pratye kevuM bahumAna hatuM te nIce pramANe upadezaprAsAda bhASAMtara bhAga-4'mAMthI : kumArapALarAjAnI nIrAgI vacano pratye ajaba bhakti. kumArapALarAjAnI gurubhaktinuM draSTAMta - zrI pATaNanagaramAM kumArapALa rAjA rAjya karatA hatA. te jinendroe kahelA AgamanI ArAdhanA karavAmAM tatpara hatA, tethI teNe jJAnanA ekavIsa bhaMDAra karAvyA. vaLI tresaTha zalAkApuruSanAM caritro sAMbhaLavAnI icchA thavAthI zrI hemacaMdrAcArya guru pAse prArthanA karIne 36000 zloka pramANa zrI triSaSTizalAkApuruSa caritranI racanA karAvI. te caritrane suvarNa tathA rUpAnA akSare lakhAvIne, potAnA mahelamAM laI jaI tyAM rAtrijAgaraNa karIne prAtaHkALe paTTahastI upara te caritranA pustako pagharAvI tenA para aneka chatra ghAraNa karAvI, suvarNanA daMDavALA bottera cAmarathI vIMjhAtA moTA utsavapUrvaka upAzraye laI gayA. tyAM tenI suvarNa, ratna, paTTala vigerethI pUjA karIne bottera sAmaMta rAjAo sahita vidhipUrvaka guru pAse tenuM vyAkhyAna sAMbhaLyuM. e ja pramANe agiyAra aMga ane bAra upAMga vigere siddhAMtonI eka eka prata suvarNa vigerenA akSarathI lakhAvI, ane gurunA mukhathI tenuM vyAkhyAna sAMbhaLyuM tathA yogazAstra ane vItarAga stavanA maLIne batrIza prakAza suvarNanA akSarathI hAthapothI mATe lakhAvIne hamezAM maunapaNe eka vakhata teno pATha karavA lAgyA. te pothInI dararoja devapUjA vakhate pUjA karavA lAgyA. temaja "gurue karelA sarva graMtho mAre avazya lakhAvavA." evo abhrigraha laIne sAtaso lahiyAne lakhavA besADyA. eka vakhata prAtaHkALe gurune tathA dareka sAdhune vidhipUrvaka vAMcIne rAjA lekhakazALA jovA gayA. tyAM lahiyAone kAgaLanA pAnAmAM lakhatAM joIne rAjAe gurune tenuM kAraNa pUchyuM. tyAre gurue kahyuM ke - "he caulukya deva! hAla jJAnabhaMDAramAMthI tADapatronI ghaNI khoTa che, mATe kAgaLanA pAnAmAM graMtho lakhAya che." te sAMbhaLIne rAjA lajjita thayo, ane manamAM vicAravA lAgyo ke - "aho! navA graMtho racavAmAM gurunI akhaMDa zakti che, ane mArAmAM to graMtho lakhAvavAnI paNa zakti nathI, to pachI mAruM zrAvakapaNuM zuM?" ema vicArIne te Ubho thaIne bolyo - "he guru! upavAsanuM pratyAkhyAna Apo." te sAMbhaLI "Aje zeno upavAsa che"? ema gurue pUchyuM tyAre rAjAe kahyuM ke - "atyAra pachI jyAre tADapatra pUrAM thAya tyAre ja mAre bhojana karavuM." te sAMbhaLIne gurue kahyuM ke- "zrItADanA vRkSo je lakhavAmAM kAma Ave che te ahIMthI ghaNA dUra che, to te zI rIte jaldI maLI zakaze?" ema gurue tathA sAmaMto vigeree bahumAna sahita ghaNA vAryA, to paNa temaNe to upavAsa karyo. zrIsaMghe temanI stuti karI ke - "aho! zrI kumArapALa rAjAnI jinAgamane viSe kevI bhakti che? temaja aho! gurune viSe tenuM bahumAna paNa kevuM che? ane aho tenuM sAhasa paNa kevuM nisIma che.? pachI zrIkumArapALa rAjA potAnA mahelanA upavanamAM jaIne tyAM rahelA kharatADa vRkSonI caMdana, kapUra vigerethI pUjA karIne jANe pote maMtrasiddha hoya tema bolyA ke - 314 Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mananIti "he kharatADanAM vRkSo! jo mAruM mana potAnA AtmAnI jema jaina matamAM AdaravALuM hoya to tame zrItADanA vRkSo thaI jAo.'' ema kahIne rAjAe koI eka kharatADa vRkSanA je lakhavAmAM kAma AvatA nathI tenA skaMdha pradeza upara potAno suvarNano hAra mUkyo, pachI e pramANe karIne rAjA mahelamAM jaI dharmadhyAnamAM tatpara thaIne rahyo eTale zAsanadevatAe kharatADanAM vRkSone zrItADanAM vRkSo banAvI dIdhA.' prAtaHkALe upavananAM rakSakoe AvIne rAjAne te vRttAMta nivedana karyuM. eTale rAjAe paNa teone InAma ApIne AnaMda pamADyA. pachI tenAM patro laIne guru pAse mUkI vaMdanA karI. gurue " A kyAMthI?'* ema pUchyuM eTale rAjAe vinayathI sarva sabhAsadone camatkAra pamADanAra te vRttAMta nivedana karyuM. pachI hemacaMdrAcArya karNane amRta samAna te vRttAMta sAMbhaLIne rAjA ane sabhAsado sahita te upavanamAM gayA. tyAM rAjAnA kahevA pramANe pUrve nahIM sAMbhaLela tevuM najare joyuM. te vakhate brAhmaNo tathA devabodhI (baudhAcArya) vigere nagaranA loko paNa kharatADanAM vRkSone zrItADanAM vRkSo thayelAM joI vismaya tathA Azcarya pAmyA. (pR.203 thI 205) 421. nIrAgI graMtho vAMcuM. nIrAgI puruSonA racelA graMtho vAMcuM. te jIvane nIrAgI banAvI zake. rAgI puruSonA lakhelA graMtho nIrAgI banAvI zake nahIM. mATe paramakRpALudeva jaNAve che ke - "kahevAtA Adhunika muniono sUtrArya zravaNane paNa anukULa nathI." (pR.250) tIrthaMkara bhagavAne je dezanA ApI, te sAMbhaLIne gaNagharoe tene sUtromAM gUMthI. tenA artha Adhunika eTale AjakAlanA AtmajJAna rahita munio kare te vAMcavA yogya ke sAMbhaLavA yogya nathI. mATe nIrAgI puruSonA graMtho vAMcavAnI Teva pADuM. saMsAramAM rAga rahita thavuM e ja anaMtasukhanuM kAraNa jJAnIo kare che. *zrImad rAjacaMdra'mAMthI - "sazAstrano paricaya niyamapUrvaka niraMtara karavA yogya che.'" vipR.=9) "te samAgamano yoga na hoya tyAre AraMbha parigraha pratyethI vRttine osarAvI satzAstrano paricaya vizeSa karIne kartavya che. vyAvahArika kAryonI pravRtti karavI paDatI hoya to paNa temAMthI vRttine moLI pADavA je jIva icche che te jIva moLI pADI zake che; ane satzAstranA paricayane arthe ghaNo avakAza prApta karI zake che. "satsamAgama, satzAstra ane sadAcAramAM dRDha nivAsa e AtmadazA thavAnAM prabaLa avalaMbana che. sansamAgamano yoga durlabha che, to paNa mumukSue te yoganI tIvra jijJAsA rAkhavI ane prApti karavI yogya che. te yoganA abhAve to avazya karI sAstrarUpa vicAranA avalaMbane karI sadAcAranI jAgRti jIve rAkhavI ghaTe che.'' (va.pu.11) 315 Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti 'satzAstrano vizeSa paricaya rAkhI vAraMvAra haTha karIne paNa manane sadvicAramAM pravezita karavuM, ane mananA durAtmyapaNAthI AkuLa vyAkuLatA nahIM pAmatAM dhairyathI sadvicArapaMthe javAno udyama karatAM jaya thaI uparanI bhUmikAnI prApti thAya che, ane avikSepapaNuM prApta thAya che. 'yogadRSTisamuccaya' vAraMvAra anuprekSA karavA yogya che.'' (va.pR.614) 'sarva - utkRSTa bhUmikAmAM sthiti thavA paryaMta zrutajJAnanuM avalaMbana laIne satpuruSo paNa svadazAmAM sthira rahI zake che, ema jinano abhimata che te pratyakSa satya dekhAya che. sarvotkRSTa bhUmikA paryaMtamAM zrutajJAna (jJAnIpuruSanAM vacano) nuM avalaMbana je je vakhate maMda paDe che, te te vakhate kaMI kaMI capaLapaNuM satpuruSo paNa pAmI jAya che, to pachI sAmAnya mumukSu jIvo ke jene viparIta samAgama, viparIta zrutAdi avalaMbana rahyAM che tene vAraMvAra vizeSa vizeSa capaLapaNuM thavA yogya che. ema che to paNa je mumukSuo satsamAgama, sadAcAra ane satzAstravicArarUpa avalaMbanamAM dRDha nivAsa kare che, tene sarvotkRSTa bhUmikAparyaMta pahoMcavuM kaThaNa nathI; kaThaNa chatAM paNa kaThaNa nathI.'' (va.pR.611) 'upadezAmRta'mAMthI : . 'vIlo mUkavo nahIM. rAtadivasa maMtranuM smaraNa karavuM ane vakhata maLye vAMcana paThana karavuM. amUlya vakhata ALasamAM ke pa2pariNatimAM na khovo. nitya cha padanA patranuM smaraNa karavuM ane manana karavuM. moTA pustaka (zrImad rAjacaMdra) mAMthI je je patro samajAya te manana karavA.''(pR.407) 'boghAmRta bhAga-1'mAMthI - "mokSamALA' AkhI vAMcavA jevI che. eka pATha pAMca sAta vakhata vAMcI, emAM zuM kahyuM te lakSa rAkhavo. pachI vicAravuM ke A pAThamAM zuM AvyuM? emAM heya zuM che? jJeya zuM che? upAdeya zuM che? ema AkhI mokSamALA vAMcI javI. bhAvanA rAkhavI ke ATaluM pUratuM nathI. paisA vadhAre maLe evI icchA rahe che ne? tema mAtra mALA pheravavAthI saMtoSa na mAnavo. kaMIka vAMcavAnI, gokhavAnI, vicAravAnI, smaraNa karavAnI koziza karavAnI che. pachI vRddhAvasthAmAM na thAya. A parabhavamAM sAthe Ave evuM che. vAMcIe tyAre zuM kahyuM che? e lakSa rAkhavo. kaMIka kaMIka navuM zIkhavuM. pharatuM pharatuM vAMcavAnuM hoya tyAre jIvane rasa Ave. jo ke ekanuM eka pustaka vadhAre vaMcAya to vadhAre lAbha thAya, paNa jIvane dhI2ja rahetI nathI. nahIM to ghaNo lAbha che. prabhuzrIjI upara 'cha pada'no patra Avyo tyAre kRpALudeve moDhe karavAnuM kaheluM tethI moDhe karyo, paNa cha pada sudhI moDhe karyo. pachI kRpALudeva maLyA tyAre pUchyuM ke - 'cha pada'no patra moDhe karyo? prabhuzrIjIe kahyuM H cha pada sudhI karyo che. kRpALudeve Akhoya moDhe karavA kahyuM. cha padanI pAchaLa ghaNI vastu sArI che. agAdha artha che. jJAnInAM vacanamAM UMDo Utare to badhA zAstro samajAya.'' (bo.1 pR.223) "pustaka vAMcatAM ApaNane je sAruM lAge te eka noTamAM utArI laIe. ema karatAM karatAM cAra pAMca varSe eka evI noTa taiyAra thAya ke badhA zAstrono sAra emAM AvI jAya. gokhe toye dharmadhyAna thAya, vAMce toye dharmadhyAna thAya. vicAre toya dharmadhyAna thAya. e dharmadhyAna jIvane hitakArI che.'' (bo.1 pR.289) "koI pustaka vAMcyu hoya ane na samajAya to pharIthI vAMcavuM. pustaka vAMcatI vakhate vicAra karavo ke A pustaka mAre mATe vAMcu chuM. emAM tyAgavA yogya zuM che? grahaNa karavA yogya zuM che? jyAre ahIM AzramamAM 'gommaTasAra' nAmanuM pustaka vaMcAtu tyAre badhAne samajavuM agharuM paDatuM. tethI pustaka vAMcatAM 'vItarAgano kahelo parama zAMtarasamaya dharma pUrNa satya che" (patrAMka 505) e patra bolavAnI prabhuzrIjIe AjJA karI hatI. vItarAge je kahyuM che te satya ja kahyuM che. mArA samajavAmAM nathI 316 Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mananIti AvatuM paNa ema ja che, evI jo zraddhA rAkhIne zravaNa kare to AgaLa jatAM samajAya. jIvanA anadhikArIpaNAne lIdhe ghyAnamAM AvatuM nathI.'' (bo.1 pR.41) "pahelAMnA vakhatamAM pustaka vAMcatA tyAre prathama tenI pUjA karatA, pachI manamAM bhAvanA bhAvatA ke A pustakathI mane lAbha thajo; ane upavAsa, ekAsaNuM Adi tapa karI pachI AjJA laIne te pustakanuM vidhisahita vAcana karatA.' (dho.1 pR.41) "eka kSaNa nakAmI na javA devI. vAMcavA vicAravAnuM rAkhavuM. kupALudevane mAre jANavA che, evI bhAvanA rAkhavI. 'kRpALudeva mane ja kahe che' evo lakSa rAkhIne vAMcavuM, vicAravuM, vAMcavAnuM vadhAre rAkhavuM. ethI AtmAne zAMti thAya che. ekAMtanI jarUra che. pAse pustaka hoya to lAbha laI levo.'' (bo.1 pR.129) 'boghAmRta bhAga-3'mAMthI - "iMdriyono jaya karavAno abhyAsa karI satzAstra hamezAM vicArazo to ghaNo lAbha thaze.'' (bI.3 pR.794) "bIjA lokonA saMga karatAM pustakono paricaya vizeSa rAkhavA bhalAmaNa chejI. vAraMvAra vAMcazo to vizeSa samajAzejI.'' (bo.3 pR.794) "je kaMI vAMcavuM, vicAravuM thAya tenI asara ghaNA vakhata sudhI rahyA kare, tenI apUrvatA lAge ane AtmAmAM paramArthanI garaja vizeSa vadhatI jAya tema vAMcavA-vicAravA vinaMtI chejI '' (bI.3 yu.609) "vAMcatA kaMI na samajAya te eka noTamAM lakhI rAkhavuM ane patra lakho tyAre pUchavA vicAra rAkhavo. ghaNuMkharuM to vairAgya ane vicAradazA vadhatAM ApoApa samajAze. ahIMthI uttara na maLe to kaMTALavuM nahIM ke vAMcavAnuM paDI mUkavuM nahIM.'' (dho.3 pR.60) 422, tattvane ja grahaNa karyuM. tattva eTale sArabhUta padArtha. A vizvamAM mukhyatve be tattva che. jIva ane ajIva tattva. teno vistAra karIe to nava tattva thAya che. baghA tattvomAM Atmatattva sarvathI zreSTha sArabhUta tattva che. te pAmavA mATe nava tattva, cha dravya, cha pada vagereno vicAra karuM. navatattva bhagavaMte kahyAM temAM mArI gaNatarI kayA tattvamAM Ave teno vicAra karuM, "huM koNa chuM? kyAMthI thayo ? zuM svarUpa che mAruM kharuM ? konA saMbaMdhe vaLagaNA che? rAkhuM ke e parakaruM ?'' - zrImad rAjacaMdra 317 Ano vicAra vAraMvAra karI Atma tattvane grahaNa karyuM. *mokSamALA vivecana'mAMthI - "huM koNa chuM? - badhuM bAda karatAM karatAM je bAkI rahe te anubhava-svarUpa huM AtmA chuM. kyAMthI thayo? huM anAdi anaMta hovAthI nitya chuM. zuM svarUpa che mAruM kharuM? 'tuM cho mokSasvarUpa'. huM mokSasvarUpa chuM. konA saMbaMdhe vaLagaNA che ? tyAM kartAbhoktApaNuM vicAre, rAkhuM ke e pariharuM ? tyAM mokSano upAya vicAre ke karma vargaNA zAthI che ane te prema chUTe ? athavA (1) huM koNa chuM? e pahelA praznano uttara vacanAmRtamAM che : "atyAre, huM koNa chuM enuM mane pUrNa bhAna nathI. tuM satpuruSano ziSya che.' (21-117 118) (2) kyAMthI thayo? satpuruSano ziSya kyAMthI thayo? darekane potAno itihAsa to hoya. koInI pAse sAMbhaLyuM hoya, pachI satpuruSano yoga thayo hoya. tevuM puNya prApta thavA satpuruSanI AjJA jANe ajANe paNa uThAvI hoya. alpa paNa zAtAnuM mULa satpuruSa che. sAcI vastunI Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti bhAvanA, sadAcaraNa paraMparAe satpaSa pAsethI maLyA hoya. (3) zuM svarUpa che mAruM kharuM? mAruM svarUpa kevuM che? jJAnIe jevuM pragaTa karyuM che - "sarva jIva che siddha sama' tevuM. (4) konA saMbaMdhe vaLagaNA che? vaLagaNA - karmavargaNA vagere je vaLagyuM che te. kone laIne karma vaLagyA? vibhAvane laIne. jIvanI potAnI bhUlathI ja karmavargaNA che. anAthImuninA upadezamAM che tema. (5) rAkhuM ke e paraharuM? pariharuM. A pAMca praznonA vicAra, vivekapUrvaka zAMtabhAve jo karavAmAM Ave to AtmikajJAnanA siddhAMtatattvano anubhava thAya." (pR.153) "amUlya tattvavicAra"eTale jenuM mUlya na thaI zake evo atyaMta mUlyavAna, atyaMta kiMmatI tattvavicAra; AtmA saMbaMdhI atyaMta hitakArI tattvavicAra. te manuSya bhavamAM thaI zake." (pR.150) "mokSamALA pravezikA'mAMthI - "tat eTale te, jenI vAta karavI che te padArtha. tattva eTale te padArthanuM svarUpa. koI padArthanuM svarUpa samajavuM hoya to te samajanAranI sanmukha draSTi joIe. jIvane svarUpa samajavAnI jijJAsA thaye, yathArtha samaja jenI che tevA satparuSano yoga ane bogha prApta thAya, to suvicAraNA ke tattvadRSTi pragaTe che." (pR.118) mokSamArgamAM prayojanabhUta je tattvo che, teno nirNaya karI tenI zraddhA sagaruyoge jIvane thAya to te samyadarzana ke AtmajJAnanI prApti manAya che. tevI zraddhA karavA yogya jJAnAvaraNano kSayopazama to sarva manavALAM paMcendriya prANIone thayo che. muniveSa ghAraNa karI agiyAra aMga suthI bhaNavA chatAM vA grevaiyaka devo kuavadhijJAnAdi yukta chatAM prayojanabhUta tattvonuM temane zraddhAna hotuM nathI tathA janAvarone kSayopazama thoDo hovA chatAM paNa prayojanabhUta jIvAdi tattvone zraddhAna saMbhave che. mATe samajAya che ke jJAnAvaraNanA kSayopazama anusAra ja zraddhAna nathI, paraMtu koI juduM karma che ane te darzanamoha che. tenA udayathI jIvAdi tattvonuM viparIta zraddhAna thAya che." (pR.119) upadeza prAsAda bhASAMtara bhAga-5mAMthI - "bAhya draSTi vaDe je gAma, udyAna vigere jovAmAM Ave te mohane mATe thAya che. eTale asaMyamanI vRddhi mATe thAya che. teja grAmAdikane svaparanA bhedavALI kRtrima ane akRtrimanA vicAravALI tattvadraSTivaDe aMtaHkaraNanA upayogathI jovAmAM Ave to te niraMtara vairAgyanI saMpattine mATe thAya che." eka AcAryanuM draSTAMta - gurunI tattvadraSTi vaDe mohanA kAraNo vairAgyanA kAraNa thAya. jJAna ane cAritravaDe praghAna, zratanA rahasyano pAra pAmelA ane bhavyajIvone tAravAmAM samartha evA koI eka AcArya aneka sAghugaNa sahita gAme gAma vihAra karIne vAcanAe karI (upadeza ApavA vaDe) sarva zramaNa saMghane bodha karatA hatA. te AcArya pAMca samiti ane traNa guptithI yukta hatA ane sarva saMyogamAM anityAdika bAra bhAvanA bhAvatA hatA. te vihAranA krame karIne ekadA eka moTA vanamAM AvyA. te vana aneka latA vigerethI karIne nIlavarNa lAgatuM hatuM, ane temAM aneka pakSIonA samUhe nivAsa karelo hato. te vananI puSpa, patra ane phaLanI lakSmI (zobhA) joIne sarva munio pratye AcArya bolyA ke "he nigraMtho! 318 Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti zaY) tema teo anukrayAne dhoga che, paraMtu teo mota A patra, puSpa, guccha, ane phaLone jAo. temAM rahelA jIvo caitanyalakSaNarUpa anaMta zaktivALA chatAM tene AvaraNa karIne rahelA jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa, cAritramohanI, mithyAtvamohanI ane aMtarAyakarmanA udaye karIne dAnAdika kAMI paNa thaI na zake tevA ekendriya bhAvane pAmelA che. teo vAyuthI kaMpatA, baLahIna, duHkhI AtmAo koI paNa prakAranA zaraNa vinAnA ane janma-maraNanA bhAvathI yukta che. aho! teo anukaMpA karavA yogya che. mana, vacana ane netrAdithI rahita evA A bicArA para koNa dayA na kare?" ema kahIne sarvanA manamAM saMvega utpanna karIne AgaLa cAlyA. AgaLa eka moTuM nagara AvyuM. te nagaramAM aneka prakAranAM gIta ane vAjIMtronA zabdathI vivAhAdika utsavo thatA pragaTa rIte dekhAtA hatA, tethI svarganA jevuM manohara lAgatuM hatuM. te nagarane joIne sUrie sarva sAdhuone kahyuM ke "he munio! Aje A nagaramAM moharAjAnI ghADa paDI che. tethI A loko UchaLyA kare che. teo Atmika bhaye karIne vyApta che." ahIM praveza karavo ApaNane yogya nathI. A loko mohapAzathI baMdhAyelA che, mATe teo anukaMpAne yogya che, paraMtu teo moha madirAnuM pAna karIne unmatta thayelA hovAthI upadezane yogya nathI, mATe ApaNe AgaLa cAlo." te sAMbhaLIne sAdhuo bolyA ke "he guru! Apa amane sAro upadeza karyo.' ityAdi zubha yogamAM tatpara thayelA teo vihAra karavA lAgyA. AvI rIte AtmatattvanI draSTimAM tatpara thayelAne grAma, nagara, araNya sarva vairAgyanAM kAraNo thAya che." (pR.133) AvA sAcAM AtmajJAnI guru maLavAthI ziSyone satya tathA sArabhUta tatvanuM ja grahaNa thAya. 423. nirmAlya adhyayana karuM nahIM. nirmAlya eTale jemAM kaMI sAra nathI evuM sAhitya A kALamAM bahu chapAya che. tenuM adhyayana karavAthI mAtra aMtaramAM paDelA mohanA bhAvonI vRddhi thAya che. mATe AtmAne ahitarUpa evA nirmAlya sAhityanuM adhyayana karuM nahIM. paNa Atmatattva poSaka vairAgya graMtho vAMcI AtmAne rAmarahita karuM. "upadezAmRta'mAMthI - "prathama ame navalakathAo, rAsa vagere saMsAramAM rahI vAMcatA. pachI dIkSA lIdhI tyAre gharmane aMge rAjAo ityAdinI kathAo vAMcatAM rasa paDato. kRpALudeva maLatAM te paNa vAMcavAnI nA kahI; ane mAtra AtmA saMbaMdhI ane tattva saMbaMthI vAMcavA kahyuM. temAM prathama rasa na Avyo; paraMtu ghIme ghIme temAM samajaNa paDatAM rasa paDato gayo. have satata te ja game che. ane AtmA paNa bIjAM badhuM karatAM koI apUrva AnaMdamAM ramaNa kare che. te to anubhave ja samajAya." (pR.441) "mokSamALA vivecana'mAMthI :- "Aje ghaNA loko navalakathA, chApAM vagere vAMcIne AtmAne 319 Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti nukazAna kare che. tene badale A pustaka mokSamALA vAMce to sadaguNo prApta thAya ane sArAM kAma karI kIrti meLave ane parabhavamAM uccagati pAmI mokSe jAya." (pR.4) 424. vicArazaktine khIlavuM. vicAra eka mahAna yoga che. paramakRpALadeve kahyuM ke "kara vicAra to pAma' mATe AbhA saMbaMdhI jJAna meLavavA vicArazaktine khIlavuM. boghAmRta bhAga-1'mAMthI - "mumukSu - vicAravuM kevI rIte? pUjyazrI - potAnI zakti pramANe, je kaMI sAMbhaLyuM hoya, vAMcyuM hoya te, yAda karavuM ane tene ApaNA jIvana sAthe ghaTAvavuM. emAM je vAta kahI te mArAmAM che ke nahIM? emAMthI mAre zuM levA yogya che? zuM tyAgavA yogya che? ema vicAravAthI ApaNane ullAsabhAva Ave; tethI karma khape. nahIM to ekaluM sAMbhaLa sAMbhaLa kare to sAmAnya thaI jAya ane kahe ke e to meM vAMcyuM che, moDhe karyuM che. satparuSanAM vacano kSaNe kSaNe navInatA ghAraNa kare che. jema jema tene vAMce, vicAre tema tema temAM navInatA dekhAya che." (bo.1 pR.53) "mumukSu - vAMcu chuM, paNa vicAra nathI AvatA. pUjyazrI - Avaze. manane rokavuM. pahelAM mUDI hoya to vepAra thAya ne? tema pahelAM jJAnInA vacanono saMgraha karavAno che. AtmArthe badhuM karavuM che, e lakSa rAkhavo." (bo.1 pR.179) boghAkRta bhAga-'mAMthI - "hAla pU.....paramakRpALudevanAM vacano vAMce che te ThIka che. vacanAmRtamAMthI je vAMcyuM hoya te baghAne yathAzakti kahI batAvavAnuM rakhAya to ThIka che. je pote potAne mATe vicAryuM hoya te baghA maLe tyAre jaNAvI zakAya ke vAMcI zakAya to sAMbhaLanAra ane jaNAvanAra bannene vizeSa lAbha thavA saMbhava che. tema na bane to hAla cAle che te paNa ThIka che. kahevA khAtara kahevuM ke bIjAne saMbhaLAvavA vAMcavuM yogya nathI. potAne ekanI eka vAta vAraMvAra vAMcavA, vicAravA, carcavA yogya che, to bIjA hoya to mane vizeSa samajavAno prasaMga maLaze. e lakSa rAkhI svAdhyAya karavA ja bIjAnI AgaLa paNa vAMcavuM ghaTe chejI. bIjAne kaMI kaMI pUchavuM ane temanA vicAronI Apa-le karavAthI vizeSa manameLo thaze, ekadilI thaze." (bo.3 pR.990) 425. jJAna vinA tAro gharma aMgIkRta karuM nahIM. AtmajJAna pAmelA puruSa vinA tAro gharma kahetA AtmAno gharma aMgIkAra karuM nahIM. te jANavA mATe prathama sapuruSano ke temanA vacanono samAgama karuM. pachI khAtrI thAya ke A nispRha puruSa che ane AtmajJAna pAmelA che to ja temano boghelo gharma aMgIkAra karuM.. "zrImad rAjacaMdra'mAMthI :- "(1) jenI pAsethI gharma mAgavo, te pAmyAnI pUrNa cokasI karavI e vAkyane sthira cittathI vicAravuM. (2) jenI pAsethI gharma mAgavo tevA pUrNajJAnInuM oLakhANa jIvane thayuM hoya tyAre tevA jJAnIono satsaMga karavo ane satsaMga thAya te pUrNa puNyodaya samajavo. te satsaMgamAM tevA paramajJAnIe upadezelo zikSAbotha grahaNa karavo eTale jethI kadAgraha, matamatAMtara, vizvAsaghAta ane asat vacana e Adino tiraskAra thAya; arthAt tene grahaNa karavAM nahIM. matano Agraha mUkI devo. AtmAno gharma AtmAmAM che. Atmatva prAptapuruSano boghelo gharma AtmatAmArgarUpa hoya che. bAkInA mArganA matamAM paDavuM nahIM." (va.pR.382) 320 Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti "boghAmRta bhAga-2'mAMthI :- "AkhI jIMdagI sudhI kAma Ave evuM vAkya che, ethI jIva bhUlo na paDe. gharmanI prApti karavI hoya athavA sAco gharma prApta karavo hoya tene bahu vicAravA jevuM che. sadguruthI mokSa che. durlabha manuSyabhava maLyo te ajJAnInA Azraye to vyartha jAya. jenI pAse AtmajJAna na hoya tenI pAse kyAMthI gharma maLe? AtmajJAna A puruSane che ke nahIM te tapAsavuM. eTaluM tapAse to jIva bhUlo na paDe. jenI pAse gharma mAgavo te pAmyAnI pUrNa cokasI karavI." (bo.2 pR.142) "mokSamALA pravezikA'mAMthI :- "viparIta zraddhAne laIne bhakti kare, pUjA kare, kIrtana kare te badhuM yathArtha samajaNa ke mAnyatA vinA rUDhi pramANe yaMtravat thayA kare che. tethI suvicAraNA pragaTe to nahIM paraMtu hasavA jevuM paNa bane che. eka bhakta maMDaLanuM draSTAMta - eka bhaktamaMDaLImA kRSNakIrtana thatuM hatuM. temAM mRdaMga, kAMsIjoDA, maMjIrA Adi vaDe bhakto dhUna lagAvatA hatA. eka jaNa bole ane bIjA baghA jhIle. paNa bhajanamAM gavAya che teno artha samaje tevuM emAM koI nahotuM. kIrtana karanAra bolyo : "rAghAne kAne jhAla jhabuke jhIlanArAoe gAvA mAMDyuM, rAdhA ne kAno jhAlara bUke." ema gAtAM gAtAM mRdaMga, kAMsIjoDA ane maMjIrAno avAja vAraMvAra karavA lAgyA. paNa zuM kAma jhAlara bUkatA haze? teno vicAra koIne Avyo nahIM." (pR.120) mATe saMpUrNa rIte samajyA vinA gharma aMgIkAra karuM nahIM. 426. ekAMtavAda lauM nahIM. koIpaNa vAtane ekAMte lauM nahIM. jagatamAM jAdA jAdA dharmo ekAMtavAdane laIne che. jaina dharma syAdavAda che. jo syAdavAdapUrvaka vastune jANavAmAM Ave to koI virogha rahe nahIM. smAta eTale koI nayanI apekSAe ane vAda eTale vastusvarUpanuM varNana karavuM; te syAdvAda che. puruSArthasiddhi upAya'mAMthI - "jaina siddhAMta sarvatra syAdvAdathI vyApta che. jyAM eka nayanI praghAnatA che tyAM bIjo naya sApekSa che (gauNa che). tethI jaina siddhAMta A jIvane kAryakArI che. anyamatanA siddhAMta eka pakSathI dUSita che, syAdvAda rahita che mATe kAryakArI nathI. je jainazAstranA upadezane paNa potAnA ajJAnathI syAdvAda rahita zraddhe che tene viparIta phaLa maLe che. mATe syAdvAda paramAgamanA jIvabhUta che. tene namaskAra karuM chuM. pAMca AMdhaLAnuM draSTAMta - eka sthAne pAMca AMdhaLAo hAthIne hAtha pheravI, hAthInuM svarUpa judI judI rIte kahevA lAgyA. eka jaNanA hAthamAM hAthInuM pUchaDuM AvyuM te kahe hAthI to sAvaraNI jevo che. bIjAnA hAthamAM kAna Avyo te kahe hAthI sUpaDA jevo che. trIjAnA hAthamAM sUMDha AvI te kahe hAthI to sAMbelA jevo che. cotho peTane sparzI kahe hAthI to koThI jevo che. pAMcamAnA hAthamAM paga Avyo te kahe hAthI thAMbhalA jevo che. pAMce jaNA eka eka aMgano Agraha karI hAthIne te rUpe mAne che. pachI sUjhatA evA mahAvate saune eka aMgathI choDAvI bIjA baghA aMgono sparza karAvyo tyAre temane lAgyuM ke A 321 Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti badhA aMgo maLIne hAthI thayo che. ema ekAMta matavALA AMghaLAnI jema vastunA eka gharmane ja mAne che. jyAre syAdvAda evo jainadharma te vastunA sarva dharmane pota potAnI apekSAe mAnya kare che tethI te saMpUrNa satya che. jemake sAMkhyamatI vastune nitya ja mAne che, bauddhamatI kSaNika ja mAne che. syAdvAdI jainamata kahe che ke jo vastu sarvathA nitya ja hoya to aneka avasthAnuM palaTavuM thAya che te kevI rIte bane? jo vastune sarvathA kSaNika mAnIe to "je vastu pahelAM dekhI hatI te A ja che.' evuM pratyabhijJAna kevI rIte thAya? mATe kathaMcit dravyanI apekSAe vastu nitya che ane paryAyanI apekSAe kSaNika che. A rIte syAdvAdavaDe sarvAga vastuno nirNaya karavAmAM Ave tyAre ekAMta zraddhAno niSedha thAya che. vaLI kevo che syAdvAda? "sanavilhasitAnAM virodhamatha' samasta nayothI prakAzita je vastuno svabhAva tenA viroghane dUra karanAra che. (pR.4) ekAMtavAda te mithyAvAda che. mATe grahaNa karuM nahIM. paNa jainasiddhAMtanA prANa samA syAdvAdathI ja vastu svarUpane jANI grahaNa karuM. 427. nIrAgI adhyayano mukhe karuM. nIrAgI puruSo dvArA racela vairAgI adhyayano ke zAstro mukhapATha karuM. jethI citta sthira thAya, ane AvatA karmo rokAya. tathA game tyAre mahApuruSono upadeza smRtimAM lAvI zakAya. "boghAmRta bhAga-1'mAMthI - "mukhapATha karavAno abhyAsa rAkhavo. kAraNa mukhapATha kareluM hoya te koI vakhate ghaNo lAbha Ape che. game tyAre, game tevA saMjogomAM paNa mukhapATha karela vacana upayogI thaI paDe che. kAraNa, pustaka hamezAM pAse hoya nahIM." (bo.1 pR.339) "savAre traNa vAge UThIne mokSamALAnA pATha pheravIe. pATha pheravatI vakhate e lakSa rAkhavo ke mAre vicAra karavA mATe pheravavA che. ekAgra manathI pheravavA. zIkhelA che mATe na pheravuM to bhUlI jaIza eTalo ja lakSa na rAkhavo. vicAra karavAno paNa lakSa rAkhavo." (bo.1 pR.341) prazna - koIka vakhate gokhavAmAM utsAha hoya che ne koI vakhate nahIM enuM zuM kAraNa? pUjyazrI - "karmano udaya che. je vakhate navuM na zikhAya te vakhate pheravavuM. bIjI vastumAM citta na javA devuM. nahIM to karma bAMdhe. upavAsa ekAsaNuM karIne vAMcavA vicAravAnuM karavuM che. dehano zo bharoso che? parapoTAnI peThe phUTI jAya. mATe manuSyabhava che tyAM sudhI kaMI karI levuM. e kyAre pUro thaze tenI khabara nathI. badhI sAmagrI lUMTAI jaze. jhabake motI parovI le. AtmAne saMskAra paDyA hoya te sAthe jAya che." (bo.1 pR.334) "boghAmRta bhAga-3'mAMthI - "gokhavAnuM kaMI hoya to vRtti vAraMvAra tyAM jAya ane satparuSanA vacanarUpa vyApAramAM to lAbha ja hoya. koIka kSaNa evI Ave ke jyAre jIvane jagata vismaraNa thaI AtmajAgRti pragaTe. kaMI na bane to smaraNano abhyAsa vizeSa rAkhavo." (bo.3 pR.634) vikathAmAM jato vakhata bacAvI paramakRpALudevanA vacano vAMcavA-vicAravAmAM, mukhapATha karavAmAM tathA mukhapATha kareluM pheravI javAmAM jeTalo kALa jaze, teTaluM AyuSya lekhe AvyuM gaNAze." (bo.3 pR.634) dareka mumukSabhAIbahene nityaniyama uparAMta kaMIne kaMI paramakRpALudevanA vacanamAMthI vAMcavA, vicAravA ke bhAvanA karavAnuM rAkhavA yogya chejI. bane to ekAda kaDI mukhapATha karI avakAze bolatA rahevAthI te paramapuruSano upakAra vizeSa vizeSa samajAto jazejI. roja ne roja khAvuM-pacAvavuM paDe che tema 322 Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti kaMI ne kaMI vAMcIne, sAMbhaLIne, mukhapATha karIne ke mukhapATha karela pheravatA jaIne, je paramArtha paramapuruSe hRdayamAM rAkhelo che te hRdayagata karavA vAraMvAra vicAravAnI jarUra jI. UMDA UtaravAnI jarUra chejI. e dizAmAM puruSArtha karelo gurukRpAthI saphaLatA arpazejI." (bo.3 pR.571) "Ape smRti ke mukhapATha thavAmAM kaThaNAI saMbaMdhI prazna karyo tenA saMbaMghI jaNAvavAnuM ke cittamAM jema vikSepa ocho, dehAdhyAsa ocho ane jJAnI puruSonAM vacanomAM prIti vizeSa tathA tenA saMcayanI bhAvanAnI vRddhi thAya tema tema te vacano kaMThastha thavAmAM saraLatA thAya. potAnI meLe karavA karatAM jJAnInI AjJA samajAya to vizeSa bhAvathI mukhapATha karavA vIrya phare che; kAraNa ke tethI ja hita che ema jIvane draDha thayela hovAthI te pratye vaghAre puruSArtha kare che. dararoja kaMIne kaMI mukhapATha karavAno, jene abhyAsa hoya tene te vAta saraLatAthI bane che. pUrve munivarga cauda pUrva mukhapATha karI letA." (bo.3 pR.296) Ape mukhapATha thaI zakatuM nathI e saMbaMghI puchAvyuM che teno uttaramAM jaNAvavAnuM ke ApaNane gamatuM hoya ke lakSamAM AvI gayuM hoya te bhulAtuM nathI. keTalAMya sagAvahAlAMnAM nAma yAda rahe che te gokhavAM paDatAM nathI. koI gALa bhAMDI jAya to maraNa sughI bhulAtI nathI, kAraNa ke teno paricaya vizeSa thaI jAya che, vAraMvAra yAda AvatuM rahe che. tema jo paramapuruSanAM vacano AtmAne atyaMta hitakArI ane parabhavanA bhAthA jevA che ema lAgyAM hoya to te paNa vAraMvAra yAda AvatAM rahe ane bhUlI na javAya; paNa satsaMge tenuM mAhAbhya saMbhaLAya, tenI pakaDa thAya, AtmahitanI vAto rAta-divasa khaTakyA kare ke atyAre pramAda karI jeTalo kALa gumAvyo temAMthI eka kalAka pAcho mAgIe to pharI maLe ema che? gayAM eTalAM varSo to baghA haMmezane mATe gayAM temAMthI kaMI mAgyuM maLe tema nathI. mATe have jeTaluM jIvavAnuM hoya teTalI kSaNo kaMjUsanA ghananI jema vicArI vicArIne vAparavI." (bo.3 pR.169) "prajJAvabogha'mAMthI - "zloka, kaDI, lITI ke pada paNa nitya bhaNe je bhAve, te pAraga zAstrono banaze pravacana-bhakti-prabhAve" ahoho. (pR.33) pahelAnA vakhatamAM zAstro lakhAyelA ke chapAyelA nahotA. tyAre bAre aMga ke cauda pUrva paNa mukhapAThe rAkhatA hatA. ema paraMparA cAlatI hatI. pa.pU.prabhuzrIjI tathA pU.zrI brahmacArIjInA vakhatamAM paNa mumukSuone mokSamALA, patrazataka, Atmasiddhi, dravyasaMgraha, paMcAstikAya, tattvArthasAra, dazavaikAlika sUtra vagere mukhapATha karAvavAmAM AvatA hatA. pU.zrI brahmacArIjI badhAnuM dhyAna rAkhatA ke koI navaruM to nathI? jo hoya to kaMIne kaMI pustakano svAdhyAya ke mukhapATha karavAnuM jaNAvatA. 428. gharmakathA zravaNa karuM. - jJAnIpuruSanA upadeza anusAra jyAM gharma saMbaMghI kathA-vArtA, carcA ke svAdhyAya thato hoya to bhAvapUrvaka eka citte zravaNa karuM. jethI vAstavika tattvanuM mane jJAna thAya, zraddhAna thAya ane vartanamAM AvI mAruM cAritra nirmaLa bane. "zrImad rAjacaMdramAMthI - "hAla siddhAMtono je bAMgho jovAmAM Ave che te ja akSaromAM anukrame tIrthakare kahyuM hoya ema kAMI nathI. paNa jema koI vakhate koIe vAcanA, pRcchanA, parAvartanA, 323 Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti anuprekSA ane gharmakathA saMbaMdhI pUchyuM to te vakhate te saMbaMdhI vAta kahI. vaLI koIe pUchyuM ke gharmakathA keTalA prakAre to kahyuM ke cAra prakAre - AkSepaNI, vikSepaNI, nirvedaNI, - saMvegaNI. AvA AvA prakAranI vAto thatI hoya te temanI pAse je gaNagharo hoya te dhyAnamAM rAkhI le, ane anukrame teno bAMgho bAMdhe. jema ahIM koI vAta karavAthI koI dhyAnamAM rAkhI anukrame teno bAMdho bAMdhe tema. bAkI tIrthakara jeTaluM kahe teTaluM kAMI teonA dhyAnamAM na rahe, abhiprAya dhyAnamAM rahe. vaLI gaNatharo paNa buddhivAna hatA eTale te tIrthakare kahelAM vAkyo kAMI temAM AvyAM nathI ema paNa nathI." (va.pR.684) "zrI AcArAMga sUtra bhAga-1'mAMthI - "gharmakathA cAra prakAranI che. (1) AkSepaNI (2) vikSepaNI (3) saMvedanI (4) nirvedanI. (1) AkSepaNI - je kathA dvArA zrotA mohathI haThI jaIne cAritra tarapha AkarSita thAya che te AkSepaNI gharmakathA kahevAya che. kahyuM che ke - "jenAthI zrotAne sanmArgamAM sthApita karI zakAya che tene AkSepaNI kathA kahe che, jevI rIte kamalAvatIe ikSakAra rAjAne gharmamAM sthira karyo. te A pramANe - ikSakAra rAjAnuM draSTAMta - nAnI uMmaravALAM potAnA be bALakonI sAthe tathA patnI sahita bhRgu purohita sarvasva tyAga karIne dIkSA grahaNa karavA mATe potAnA gharethI nIkaLyA. te purohitanuM tamAma ghana mArA pati ikSukAra rAjAe laI lIdhuM che evuM jANIne rANI kamalAvatInA manamAM vairAgya utpanna thayo. teNe potAnA pati rAjA ikSakArane samajAvyA ke mahArAja, je ghanane bhRgu purohite vamana karI nAkhyuM che, te ghanane Apa bhogavazo? Apa vamananuM sevana karavAvALAnI peThe tenA ghananI lAlasA zA mATe karo cho? ityAdi kamalAvatInA AkSepayukta vacana sAMbhaLatAM ja rAjA ikSakAra paNa vairAgya pAmyA. pachI rAjA tathA rANI bannee sAthe dIkSA grahaNa karI. (2) vikSepaNI - anekAntavAda athavA satyasiddhAMtanA guNonuM diggadarzana karAvIne zrotAone mithyAvAda arthAt ekAntavAdathI dUra karAvanArI kathA te vikSepaNI kathA kahevAya che. kahyuM che ke - "samyagvAdano utkarSa batAvIne mithyAvAda arthAt mithyAmAnyatAnuM khaMDana karavAvALI vikSepaNI kathA che. jevI rIte kezI munie pradezI rAjAne mithyAvAdathI mukta karyA hatA." zrI kezImuninA mukhethI karuNA rasathI paripUrNa AstikavAda sAMbhaLIne pradezI nAmanA rAjAe nAstikavAdano tyAga karyo hato. bAra vratadhArI zrAvaka thaIne marIne prathama sautharmakalpamAM sUryAbha nAmano deva thayo. (3) saMvedanI - je kathA saMsAranI asAratA batAvIne bhavyajIvomAM mokSanI abhilASA jAgRta kare che. te saMvedanI gharmakathA che. kahyuM che ke -"je kathA sAMbhaLavA mAtrathI ja mokSanI icchA utpanna thAya te saMvedanI gharmakathA che. jevI rIte malli nAmanI rAjakanyAe cha rAjAone bogha Apyo hato." mallikumArInuM draSTAMta - cha rAjA mArA upara Asakta premavALA che evuM jANIne mallikumArIe teone bhava, tana, bhoganI nisAratA samajAvI teomAM muktinI abhilASA utpanna karI hatI. e mallikumArIno upadeza te saMvedanI gharmakathA che. (4) nirvedanI - je kathA zrotAone viSayabhogathI virakta banAve che, te nirvedanI kathA kahevAya che. kahyuM che ke- "jenuM zravaNa karatAM ja vairAgya utpanna thAya che te nirvedanI gharmakathA che. jevI rIte bhagavAna mahAvIre zAlibhadrane pratibodha Apyo che." 324 Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti zAlibhadrakumAranuM draSTAMta - kamalanA jevA komaLa ane kAntimAna AkRtivALA zAlibhadrakumAra zrI mahAvIra bhagavAnanI gharmadezanA sAMbhaLatAM ja vairAgyane prApta thayAM ane cAritra dhAraNa karyuM. kahyuM che ke - "dharmakathAmAM prIti rAkhavAvALA puruSa saMsAranA sukhane kSaNabhaMgara samajI anaMtaduHkha ApavAvALA, bhogano tyAga karIne vairAgya ghAraNa karI cAritrarUpI bagIcAmAM vihAra kare che." uttarAdhyayanasUtra'nA ogaNatrIsamAM adhyayanamAM gharmakathAnuM phaLa batAvyuM che, te A pramANe - bhagavad gharmakathAthI jIvane zuM lAbha thAya che?' uttara- "gharmakathAthI jIvane nirjarAnI prApti thAya che. gharmakathAthI jIva pravacananI prabhAvanA kare che, pravacananI prabhAvanAthI AgaLa zubhakarmono baMdha kare che." AkSepaNI Adi cAra prakAranI gharmakathAthI utpanna thanArA AnaMdanI ghArAonA taraMgothI jenuM aMtaHkaraNa ullAsavAna thayuM che evA aneka bhAvitAtmA gharmakathA karavAvALA puruSa janma jarA ane maraNarUpI bhayAnaka ane vizALa magaramacchothI vyAsa ane iSTa-viyoga ane aniSTa saMyogarUpI vaDavAnalathI sahita evA apAra saMsAra sAgarathI pote pAra Utare che ane bIjAne paNa pAra utAre che. te gharmakathA kahenAra aneka bhavya jIvone dIkSita kare che ane saMsArarUpI kUvAmAM paDavAvALA prANIonA rakSaNa karavAnuM AzvAsana devAvALA jinazAsanano mahimA vaghAratA thakA samasta jagatane jinazAsanamAM prItivALA banAvI mithyAtva nivAraNa ane sabhyatvanI sthApanA karI, karma koTIne khapAve che. kadAcit pariNAmamAM utkRSTa rasAyana AvI jAya to trilokamAM pavitra tIrthaMkara gotranI paNa prApti kare che. (pR.24) 429. niyamita kartavya cUkuM nahIM. pratidina je kArya karavAmAM Ave te niyamita rIte karavAnuM cUkuM nahIM. jethI vyavasthita thAya ane samayasara kArya pUruM thAya. zrImad rAjacaMdramAMthI :- "niyamathI kareluM kAma tvarAthI thAya che, ghArelI siddhi Ape che; AnaMdanA kAraNarUpa thaI paDe che." (va.pR.155) "mokSamALA vivecana'mAMthI - "aniyamita kAma - niyamita kAma na kare to pachI kAmanA DhagalA thAya. tethI enI ciMtA thAya ane emAM ne emAM citta rahe. kAmano bojo rahyA kare. tethI mokSano lakSa pachI raheto nathI. niyamita kAma kare tene vaghAre kAma thAya ane phikara ciMtA na thAya." (pR.218) 430. aparAghazikSA toDuM nahIM. potAthI kaMI paNa aparAdha thayo hoya tenI zikSA guru, mAtApitA ke anya vaDila Ape te grahaNa karuM. to ja sudharI zakuM. zikSaka bALakone zikSA Ape te paNa bIjI vakhata bhUla na thavA mATe. tethI aparAghazikSA toDuM nahIM. siddhasenadivAkara muninuM draSTAMta - siddhasenadivAkara muni hatA. temane ekavAra evo vicAra Avyo ke bhagavAnanA vakhatanA prAkRta bhASAmAM lakhelA zAstrone hAlamAM pracalita saMskRta bhASAmAM karuM tethI prathama maMgalAcaraNarUpe "namaskAramaMtra'nI saMskRtamAM TUMkANamAM racanA karI. "namoDarzata siddhAvApAdhyAyasarvasAdhuca:" ema lakhIne gurune batAvyo. tyAre gurue kahyuM ke A te yogya karyuM nathI. 325 Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti enuM tAre bahu moTuM prAyazcitta karavuM paDaze. siddhasenadivAkara muni bolyA - prabhu! Apane prAyazcitta ApavuM hoya te Apo; mane maMjUra che. gurue saMghane bhego karI prAyazcitta ApyuM ke bAra varSa sudhI guptapaNe vicaravuM ane eka moTA rAjAne pratibogha karavo, pachI saMghamAM laI zakAya. siddhasenadivAkare turaMta aparAghazikSAne svIkArI ane bAra varSa sudhI guptapaNe vicaryA. pachI pharatAM pharatAM anukrame uyanI nagarImAM AvyA. tyAM zivanA maMdiramAM zivalIMga upara paga rAkhIne sUI gayA. pUjArI Avyo teNe khaseDavA prayatna karyo paNa khasyA nahIM; tyAre pUjArIe vikramAditya rAjA pAse jaI kahyuM ke zivalIMga upara paga daIne eka yogI sUI gayo che. rAjA taraphathI AjJA thaI ke tene phaTakA mArIne kADhI mUko. yogIne jema jema phaTakA mAre tema tema rANIvAsamAM rANIone te lAgavA lAgyA. te jANI rAjA svayaM tyAM Avyo. yogIne zAMtithI samajAvyA ke zivalIMga upara paga mUkavAne badale temanI stuti karavI joIe. tyAre yogI bolyA : mArI stuti e tamArA deva sahana karI zake nahIM. tyAre rAjA kahe : tame karo to kharA. tyAre avadhUtayogIe kahyuM ke A zivalIMganI nIce zrI pArzvanAtha prabhunI pratimA che. A tamArA rAjyamAM moTo anyAya thAya che. ema kahI 'nyAvira strota' racavAnI zarUAta karI. 12-13 zloka bolyA ke zivalIMga phATIne aMdarathI zrI avaMti pArzvanAthanA pratimAjI pragaTa thayA. rAjA vikrama A camatkAra joI Abho ja banI gayo. pachI te rAjA paNa daDha jainadharmI thayo. ema ziSya je aparAdha karyo tenI gurue bhAre zikSA ApI to paNa ziSya vinayabhAve te svIkArI paNa aparAghazikSAnuM ullaMghana karyuM nahIM. tema huM paNa aparAghazikSA toDuM nahIM. 431. yAcakanI hAMsI karuM nahIM. muni yAcanA pariSaha sahana kare che. yAcanA karIne roja ghera ghera AhAra mATe phare che evA muninI kadI hAMsI karuM nahIM, paNa sanmAna karyuM. temaja bhikhArInI paNa hAMsI karuM nahIM. kAraNa ke tenA phaLa mAThA che. "zrI triSaSTi zalAkA puruSa caritra'nA AghAre - mahAtmAonI hAMsI karuM nahIM. kaThIyArAmuninuM draSTAMta - eka vakhata koI kaThIyArAe virakta thaIne gaNadhara zrI suzarmA svAmI pAse rAjagRhImAM dIkSA lIdhI. pachI zaheramAM gocarI vigere kAraNasara pharatAM tenI pUrvAvasthAne jANanArA nagarInA loko sthAne sthAne teno tiraskAra, mazkarI ane niMdA karavA lAgyA. evI avajJAne sAMbhaLI, teNe tyAMthI vihAra karavA zrIsugharmAsvAmIne jaNAvyuM. suzarmAsvAmIe vihAra karavAno vicAra - s) , pratimAjI pragaTa thayA. rAjA vikama A Abho ja banI gayA. 326 Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAMgANImAM zrI ciMtAmaNi pArzvanAtha bhagavAnanI pratimA Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yunivI UInI haitI kajhizAstrI - : 2 APRAka O GO che : '? 6 ) 2 09 (c) 65 66 munidAnanA prabhAvathI kaThiyAro bIjA bhavamAM banela rAjA pAdavA | Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti abhayakumArane jaNAvyo. abhayakumAre tenuM kAraNa pUchyuM. tenA javAbamAM sudharmAsvAmIe pUrvokta kAraNa jaNAvyuM. pachI abhayakumAre eka divasa rahevAnI mAgaNI karI, tethI teo eka divasa tyAM rokAyA. bIje divase abhayakumAre rAjya bhaMDAramAMthI traNa koTI ratno kaDhAvI, rastA vacce teno Dhagalo karAvI paDaha vagaDAvIne evI AghoSaNA karAvI ke, "he loko! ahIM Avo, huM tamane A traNa koTI ratna ApuM." te sAMbhaLI ghaNA loko tyAM ekaThA thayA. pachI teNe kahyuM ke, "je puruSa sacita jaLa, agni ane strIno sarvathA tyAga kare, teno A ratnarAzi che." tyAre teo bolyA ke "svAmina! evuM lokottara kArya karavAne koNa samartha che? abhayakumAra kahe - "jo tamArAmAM koI tevo na hoya to jaLa, agni ane strIne sarvathA varjanAra A kASTahArI (kaThIyArA) munino A ratnarAzi thAo." tyAre loko bolyA - "are! zuM A sAghu evA tyAgI A' / _ ane dAnapAtra che? amoe tenuM vRthA upahAsya karyuM. pachI abhayakumAre AjJA karI ke- 'have pachI e munino koIe tiraskAra ke hAsya karavuM nahIM." lokoe te vAta svIkArI ane potapotAne sthAne gayA. 432. satpAtre dAna ApuM. ApaNA puNyabaLe koI mahApuruSa AvI caDhe to bhAvapUrvaka dAna ApuM. gRhasthanuM ghara aneka pApo thavAnuM sthAna che. te pApothI chUTavA mATeno eka upAya satpAtre dAna ApavuM e paNa che. upadezAmRta'mAMthI - jevA jenA bhAva tevAM phaLa bhogavavA paDe kaThiyArAnuM draSTAMta - "mistrI--ApaNe A je karma karIe tenuM phaLa A bhavamAM maLe ke AvatA bhavamAM? prabhuzrI - koI mahAtmA tapanI mudata pUrI thayA pachI pAraNA mATe vastImAM AvelA. te vakhate eka kaThiyAre bolAvI temane be roTalA potAnA bhANAmAMthI ApyA. te UbhA UbhA jamIne te to cAlyA gayA. pachI tenI strI roTalA ghaDatI hatI tenA manamAM ema thayuM ke A kyAMthI Avyo ke mAre vadhAre roTalA TIpavA paDaze. paNa kaThiyArAnA chokarAne ema vicAra Avyo ke bApAe potAnA bhANAmAMthI be ya roTalA ApyA tethI huM mArA roTalAmAMthI aDadho roTalo bApAne ApuM ema vicArI teNe aDagho roTalo Apyo ane navA roTalo caDhe tyAM sudhI khAvAnuM cAlatuM karavA kahyuM. tenI bahena paNa khAvA beThI hatI. teNe paNa bhAInI peThe pitAne aDadho roTalo Apyo. te bhava pUro thatAM kaThiyAro deva thaIne bIje bhave rAjA thayo. rAjAe eka vakhata sabhAmAM janakarAjAnI peThe prazna pUchyo ke dattAnuM phaLa zuM ane adattAnuM phaLa zuM? moTA moTA paMDitomAMthI koI javAba ApI zakyuM nahIM. pachI rAjA pAsethI paMDitoe mudata mAgI ke amuka mudatamAM ame tamane javAba ApIzuM. te mudata purI thavA AvI paNa kaMI uttara nahIM jaDavAthI "zuM moTuM rAjAne dekhADIzuM' ema thavAthI 327 Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti Akho divasa nirAza thaIne rAjapaMDita Utarele moDhe gharamAM AMTA mArato hato. tene joIne tenI putrI bolI : pitAjI, tamane AvaDI zI ciMtA che ke roja tamAruM zarIra sukAtuM jAya che? paMDite kahyuM, kaMI nahIM bahena, tAre jANIne zo khapa che? chatAM teNe jANavAnI icchA darzAvavAthI teNe rAjAnA praznanI vAta kahI, te sAMbhaLatAM te mUrchA pAmI. pachI jAgRta thatAM te putrIe kahyuM : pitAjI, Ano uttara to huM paNa ApuM. eTale rAjA AgaLa paMDite vAta karI ke e praznano uttara to mArI putrI paNa ApI zakaze. tethI tenI putrIne sabhAmAM bolAvI. teNe rAjAne kahyuM : rAjAjI, tamAre tyAM thoDA kALamAM eka kumArano janma thaze tene tame pUchajo eTale uttara maLaze. rAjAne putra nahoto tethI te sAMbhaLI rAjI thayo ane putrIne zirapAva ApI rajA ApI. putrano janma thatAM badhA rAjI thayA. rAjA praznano uttara sAMbhaLavA janmatAM ja tenI pAse gayo; ane tene prazna pUchyo ke kuMvara mUcha pAmyo. pachI jAgRta thaI kuMvare uttara Apyo, "amuka dezamAM eka gAmamAM eka garIba DozI che. te roja bAra vAge gAma bahAra nadIe pANI bharavA Ave che. te vakhate tenI pAse jaIne tene beDuM caDAvajo ane prazna pUchazo, to teno te uttara Apaze. pachI rAjAe te pramANe karyuM ane DozIne prazna pUchyo ke te paNa mUcha pAmI. pachI jAgRta thaI teNe kahyuM, huM tamArA kuMvara pAse AvIne vAta karIza. pachI badhAM ekaThAM thayAM. mUcha vaLatAM jAtismaraNa jJAna traNene thayuM hatuM. eTale pUrvabhavanI vAta temaNe jANI hatI. pachI kuMvare rAjAne pUrvabhavanI vAta karI. tyAM rAjA paNa bebhAna thaI gayo ane tene paNa jAtismRti jJAna thayuM. eTale kuMvare kahyuM: rAjAjI, tame have tamArA AtmAnuM kalyANa karo ane mane rAja soMpI jAo. paNa bAra varSa pachI AvIne mane bUjavajo, cetavajo. A DozIne peTapUratuM varSAsana bAMdhI Apo. paMDitanI putrI paNa sAdhvI thavAnI che." pUrvabhavano kaThiyAro te maryA pachI deva thaI te deva AyuSa puruM karIne A rAjA thayo hato. kaThiyArAnI strI marIne Dhora pazunA aneka janmo karI caMDALane tyAM janmI hatI; te pelI DozI hatI. kaThiyArAnI putrI paNa sArA bhAva karI paMDitane tyAM janmI hatI." (u.pR.315) Ama dattA ane adattAnuM phaLa jANavuM. amArA caraNa amAre pujAvavA nathI - "mumukSu - A vIMTI huM ApanA caraNe mUkuM chuM; teno je upayoga karavo hoya te karajo. prabhuzrI - tamAre lobha choDavAnI icchA hoya to ahIM ghaNA khAtAM che - jJAna khAtuM che, sAdhAraNa Azrama khAtuM che, sAthe samAdhi khAtuM che. je khAte tamAre ApavI hoya te khAte Apajo. amAre ene zuM karavI che? mumukSa - prabhu, mane enI khabara nathI. Apane je sAruM lAge temAM teno upayoga karajo. prabhuzrI - amArAthI kazuM na kahevAya. A vIMTI laI lo ane tamAre rAkhavI hoya to tema ane vecavI hoya to tema, paNa paisA karIne Avo tyAre je khAtAmAM jeTajeTalA ApavA hoya teTalA vicAra karIne ApI jajo. ahIM ghaNI bAIo ane bhAIo Ama baMgaDIo ke jaNaso mUke che tene amAruM A ja kahevuM thAya che. bhAvanI vAta che. jeTalo lobha chUTe teTalo sAro. paNa amArA caraNa amAre pujAvavA nathI." (u.pR.301) 328 Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mananIti 'boghAmRta bhAga-3mAMthI :- harivaMzapurANa sAMjanA sabhAmaMDapamAM vaMcAya che temAM RSabhadevanA garbhakalyANanI kathA gaI kAle AvI hatI. bhogabhUminuM tathA tevA puNya-upArjananuM kAraNa pAtra-dAna tenuM varNana AvyuM hatuM. samyakdarzana sahita munipaNuM pALanAra uttama pAtra, samyakdarzana sahita zrAvakavrata pALanAra madhyama pAtra ane vrata vinAnA samyakdarzanavALA jIvone jadhanya pAtra gaNAvyA hatA. temane bhaktipUrvaka dAna denAra mithyAvRSTi paNa bhogabhUmine yogya puNya prApta kare che. samyadRSTi ke samyavRSTi vratavaMta zrAvaka dAtAra, munipaNuM pAme to ke mokSe jAya, nahIM to devagati pAme. vrataniyama pALanAra paNa mithyAvRSTi jIvane bhaktipUrvaka dAna denAra kubhogabhUmi ke kumanuSya yogya puNya bAMdhe; ane vrata paNa na hoya ane samyakdarzana panna na hoya tene dAna bhaktisahita denA2nuM dAna vyartha jAya che, rAkhamAM ghI reDyA samAna che ema AvyuM hatuM. dayAnI lAgaNI poSavA anukaMpA dAna denAra puNya bAMdhe che paNa parIkSAbuddhi nahIM hovAthI ke viparItatAne kAraNe apujyamAM pujyabuddhi AtmatinuM kAraNa nathI e sarvano sAra che.'' (bI.3 pR.529 zrI jainahitopadeza bhAga-1mAMthI lakSmI pAmIne supAtrAdine vivekathI dAna devuM, te ja tenI zobhA tathA sArthakatA che. vivekapUrvaka dAna denAranI lakSmIno vyaya karyA chatAM, kUvAnA jaLanI pere niraMtara puNyarUpa AvakathI vadhAro ja thato jAya che. vivekarahitapaNe vyasanAdimAM uDAvI denAranI lakSmIno tarata aMta AvI jAya che. kRpatranI lakSmI koI bhAgyazALI bhogave che, ke vAparI lAbha le che, paraMtu mammaNazeThanI pere tenAthI eka damaDI paNa zubha mArge kharcAtI nathI, temaja te bApaDo tene bhAgamAM paNa lahI zakato nathI. pUrve dharmamAM aMtarAya nAkhyAnuM phaLa samajI, koIne aMtarAya karavo nahIM. (pR.75) zrI pArzvanAtha caritra'mAMthI - * bhAvapUrvaka maMtra smaraNa ane supAtre dAnanuM phaLa mokSa ekavAra zrAvakane sAdhupuruSe kahyuM ke, che bhadra! A maMtranuM tAre niraMtara smaraNa karavuM; ane samyaktvanuM pAlana karavuM. pachI te zrAvaka caMdramunine namaskAra karI prasanna thaIne pharato pharato puSpapura gayo. tyAM te mahAna riddhine pAmyo. paraMtu bhAvathI te namaskAra mahAmaMtranuM niraMtara smaraNa karavA lAgyo. have vidhinA yoge bIjA traNe mitro paNa cirakALe bhegA thayA. eTale caMdra, bhAnu, bhIma ane kRSNa e cAre mitroe potapotAno vRttAMta kahyo. temAM caMdra pAsethI namaskAranA mAhAtmyane sAMbhaLIne traNe mitro namaskAra maMtra zIkhyA ane te traNe paNa vyApAra karatAM mahAna siddhine pAmyA. cAra mitronuM dRSTAMta - ekadA te cAre mitro vicAravA lAgyA ke - 'ApaNe saMpattivAna thayA chIe mATe have potAne nagare jaIe' ema nizcaya karI nAvamAM besI samudra oLaMgIne eka sarovara pAse bhojana karavA beThA. tyAM bhojana taiyAra thayuM, evAmAM cha mAsanA upavAsI evA eka sAdhu nagaramAM gocarI mATe jatA hatA, temane joIne temaNe niyaMtraNa karyuM ke - "he bhagavan ! paghAro.' pachI caMdre bhAvapUrvaka munizvarane pratijJAmyA ane bIjA traNee anumodanA karI. tyAM cAreye devalokAdinuM bhogakarmaphaLa upArjana karyuM, pachI te cAre anukrame kuzaLakSeme svanagara jayapuramAM AvyA. tyAM sarva svajano maLyA, ane moTo utsava thayo. pachI cirakALa ArAdhanA karI Rddhisukha bhogavIne te cAre dAnanA prabhAvathI bAramA devalokamAM deva thayA. deva AyuSya saMpUrNa thatAM tyAMthI cyavIne te cAre jIvo jAdA jAdA cAra dezanA rAjA thayA. parama samRddhivaMta evA te cAre vacce pUrvabhavanA snehasaMskArathI parama prIti thaI. tethI te cAre 329 Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti / // GCS. DEO 2:// vArApharatI eka ja dezamAM sAthe rahevA lAgyA. ema rAjyasukha bhogavI prAMte saMyama sAthIne mokSe gayA. (pR.250) mATe bhAvapUrvaka dAna devuM. upadezAmALA'mAMthI - supAtramAM dAna ApavAthI te anaMtagaNuM thAya zAlibhadranuM draSTAMta - zAlibhadrano jIva pUrvabhave saMgama nAme bharavADano putra hato. teNe ati harSa thavAthI bahu bhAvapUrvaka bathI kSIra mAsakSamaNamunine vahorAvI dIdhI. pachI te vicAra karavA lAgyo ke "Aje sAdurUpI satpAtra mane prApta thavAthI huM ati ghanya thayo." A pramANe anumodanA sahita dAna ghaNuM phaLa ApanAruM thAya che. kahyuM che ke "AnaMdathI netramAM AMsu AvavAM, romarAya vikasvara thavAM, bahumAna sahita vahorAvavuM, priya vacana bolatAM ApavuM ane tenI anumodanA karavI; e pAMca supAtra dAnanAM bhUSaNa che." ahiM saMgame sAdhune dAna ApavAthI ghaNuM puNya upArjana karyuM. kahyuM che ke - vyAjanI aMdara ghana bamaNuM thAya che, vyavasAyathI cAragaNuM thAya che, kSetramAM sogaNuM thAya che, ane pAtramAM ApavAthI anaMtagaNuM thAya che. vaLI saMgame je dAna ApyuM te ati duSkara che. kAraNa ke - daridrI chatAM dAna ApavuM, sAmAA chatAM kSamA rAkhavI, sukhano udaya chatAM icchAno rogha karavo ane taruNAvasthAmAM idriyono nigraha karavo" A cAre vAnAM ati duSkara che. (pR.143) sAdI zikhAmaNa'mAMthI - dAna Apo nahIM to maghamAkhInI jema aMte pastAvo pAmazo bhojarAjAnuM draSTAMta - eka divasa bhojarAjA potAnI sabhAmAM beThA hatA, tyAM eka mAkhI AvIne hAtha ghasavA lAgI te joIne bhojarAjAe kAlidAsa paMDitane tenuM kAraNa pUchyuM ke A madhamAkhI dararoja mArA sanmukha sabhAmAM AvI hAtha ghase che tenuM zuM kAraNa haze? tyAre teno uttara kAlidAsa paMDita rAjA bhojane tarata Apyo ke, A madhamAkhI ema kahe che ke, he bhojarAjA! je koI nirdhana hoya tene tuM ghana Apa kAraNa ke sArA kArya karanArA puruSonuM eja kartavya che. karNa, baLI ane vikramAditya rAjAoe paNa dAna ApelAM teNe karIne adyApi sudhI A jagatamAM tenI kIrti gavAya che; ane amoe to ghaNA kALathI saMgharI mUkeluM madha tene vAgharI laI gayo, paNa amArAthI dAna na karAyuM tema upayoga paNa na thaI zakyo tethI hAtha ghasavA paDe che. tema ja tame jyAre A deha choDIne jazo tyAre hAtha ghasatA jazo, mATe kaMI dAna puNya karo ema A maghamAkhI hAtha ghasIne tamane upadeza kare che. AvI rIte kAlIdAsa paMDitanuM vacana sAMbhaLIne bhojarAjA ghaNA prakAranA dAna ApavA lAgyo. (pR.221) 433. dInanI dayA khAuM. azubha karmanA udaye jIva dIna eTale garIba thayo hoya, khAvA vagere paNa na maLatuM hoya to tenA pratye dayA lAvIne kaMIka ApavuM te anukaMpA dAna che. 330 Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti "samAdhisopAna'mAMthI :- "dAna, sanmAna, kuzaLatA pUchavI, rogI, duHkhInI sevA karavI te paNa vinayavALAthI ja bane che. duHkhI mANasa ke pazune vizvAsa, Azaro Apavo. duHkhathI pIDAyelo potAnAM duHkha kahevA Avyo hoya tenuM duHkha sAMbhaLavuM. potAnI zakti pramANe upakAra karavo. kaMI na bane to ghIraja, saMtoSa Adino upadeza devo. e vyavahAravinaya che. te paramArthavinayanuM kAraNa che, yaza upajAve che, gharmanI prabhAvanA kare che." (pR.172) 'hitazikSAnA rAsanuM rahasya'mAMthI :- dInanI dayA khAvAthI banela zeTha eka garIba bALakanuM draSTAMta - koIeka vyavahArI potAnI vakhAre AvIne beTho hato. tenA gumAstAo paNa baghA beThA hatA. tevAmAM eka kumAra (bALako mAgavA Avyo. zeThane tenI vAta sAMbhaLatA dayA AvI. chokarAe kahyuM ke- mArA mAtApitA mArI nAnI vayamAM devaloke gayA, mArI pAse je kAMI ghana hatuM te paNa badhuM meM khoI nAkhyuM che, AjIvikAnuM kAMI paNa sAghana mArI pAse rahyuM nathI; tethI huM ghare ghare pharuM chuM. mATe jo Apane dayA Ave to mane AdhAra Apo? zeThe potAne tyAM rAkhyo ane bhojana vastra paNa ApyAM. anukrame te chokaro yauvAnAvasthA pAmyo eTale zeThe tene paraNAvyo; pachI jAduM ghara paNa mAMDI ApyuM. te bahu buddhizALI hovAthI zeThano tamAma vyApAra teNe hAthamAM lIdho. zeThane tenI upara pUrNa vizvAsa hato tethI gumAstApaNuM dUra karI cotho bhAga karI Apyo. pachI zeThanI AjJAthI te paradeza vyApAra karavA gayo ane ghaNI lakSmI meLavI Avyo. tyAM rahyo je kamAto te badhuM zeThane mokalato hato, ane AvyA pachI je raLyo hato te badhuM zeThanI pAse raju karyuM. pachI zeThanI rajA laIne teNe ekalo vyApAra karavA mAMDyo, temAM paNa te sAruM kamAyo. eTale zeThanuM tamAma dravya cukavI daIne bIje nagare jaI te vyApAra karavA lAgyo. (pR.163) 434. dukhInI hAMsI karuM nahIM. zArIrika, mAnasika ke nirdhanatAne lIdhe koI duHkhI hoya tenI hAMsI karuM nahIM. paNa tene svazakti anusAra madada karIne zAMti Upaje tema karuM. du:khInI hAMsI karavAthI parabhavamAM potAne paNa AvA duHkhanA divaso dekhavAno avasara Ave che. mATe kadI paNa duHkhI manuSyonI hAMsI karI tene satAvuM nahIM. paNa tene pApanAM phaLa duHkha Ave che e samajAvI gharmanA mArge vALavA prayatna karuM. 'hitazikSAnA rAsanuM rahasya'mAMthI - karmanA yoge zeThanI thayelI durdazA daridra banela zeThanuM draSTAMta - vAkya 433mAM je zeThanI vAta karI te zeThanI jyAre tamAma lakSmI nAza pAmI tyAre teNe vicAra karyo ke, "have ghera besI rahevuM ThIka nathI, have to paradezamAM ja jauM ke jethI kAMIka prApti thAya." A pramANe vicArIne zeTha gharethI nIkaLyA, paNa pAse bilakula dravya nathI, tethI mArgamAM bahu duHkha pAmavA lAgyA. anna paNa duHkhe maLavA lAgyuM. e pramANe pharatAM pharatAM teno pelo vANotara je bALakapaNAthI temanI pAse Avelo hato te jyAM vepAra kare che te nagare zeTha pahoMcyA. bajAramAM pharatAM te nokare zeThane dUrathI dIThA eTale te dukAna uparathI UtarI zeTha pAse AvIne page lAgyo ane zeThanI AvI duHkhI sthiti joIne tene bahu lAgI AvavAthI te zeThane gaLe vaLagIne bahu royo; pachI dukAna para laI jaI zeThane yogya Asane besADI pote sAmo beTho ane pUchyuM ke - "he svAmI! ApanI sthiti AvI kema thaI? ApanA gharamAM suvarNa, ratna, maNi, motI, vastro AbhUSaNo vagere 331 Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti paDayo. dAmo gAmamAM pAka. 5 ETED IN - DES STATISTI nor : pArAvAra hatA te baghAM kyAM gayA?" zeThe kahyuM ke- "he vatsa!tuM judo paDIne ahIM Avyo, tyAra pachI tArI pachavADe mAruM dravya paNa badhuM gayuM. pUrvanuM puNya khuTyuM, eTale pachI kAMIpaNa rAkhyuM rahyuM nahIM. taddana daridrAvasthA AvI, khAvA pIvAnA sAMsA paDavA lAgyA eTale huM ghara choDIne paradeza nIkaLyo." F S 'ELIF zeThanI A pramANenI hakIkata sAMbhaLI te vANotara -- (gumAsto) bahu ja rovA lAgyo; chAno rAkhatA paNa rahe nahIM. eTale tenA vANotaro kahevA lAgyA ke - "zeTha te ghelA thaI gayA che ke zuM thayuM che ke jethI AvA eka bhikhArIne gaLe vaLagIne royA kare che." eTale teNe chAnA rahIne saune bolatA vAryA ane kahyuM ke - "emaNe to mArI cAmaDI poSelI che, enA koLiyAthI huM ucharyo chuM, eNe mane vepArI banAvyo che, huM eno vANotara chuM ane e mArA zeTha che, enA guNa mArA hRdayamAM samAtA nathI." A pramANe kahIne - pachI zeThane potAne ghera laI gayo ane navarAvI vastrAlaMkAra dhAraNa karAvI Idra jevA banAvyA. khAnapAnathI bahu prasanna karyA. pachI eka divasa te vANotare potAnA baghA parivArane ekaTho karI eka potIyuM mAtra paherI potAnuM ghara, hATa, vakhAra, ghana, bhUSaNo - sarva zeThane arpaNa karyuM ane page lAgyo. A pramANenI vAta karI gautamasvAmIe harSita thaIne prabhune pUchyuM ke- he prabhu!have te vANotara ozIMgaNa (upakArI) thayo? prabhu kahe che ke- "A pramANe karavAthI ozIMgaNa na thAya, paNa jo zeThane gharma pamADe to ozIMgaNa eTale upakArI thAya." - have pelA vANotare zeThane kahyuM ke - "he pitAjI! A Rddhi baghI huM jainadharmanA pasAyathI pAmyo chuM. mATe tame jainadharmanuM ArAghana karo." A pramANe kahIne te zeThane munirAja pAse laI gayo ane jainadharma saMbhaLAvyo, eTale zeTha gharma pAmyA ane dararoja sAmAyika, pratikramaNa karavA lAgyA, vyAkhyAna sAMbhaLavA lAgyA, jinapUjA karavA lAgyA. vANotara zeThanI chAMyAmAM rahIne vepAra karavA lAgyo. ane je kamAya zeThane ApI badalo vALavA lAgyo. anukrame zeTha ghaNA ghanavAna thayA. jainadharma upara pUrepUrI AsthA beThI, eTale uttama kAryomAM zeThe puSkaLa dravya vAparyuM. prAMte dIkSA lIdhI ane sadgatine pAmyA. ATalI vAta thayA pachI pharI gautamasvAmIe prabhune pUchyuM ke - "have te vANotara ozIMgaNa (upakArI) thayo?" "prabhue kahyuM ke - "hA, have thayo." (pR.165) 435. kSamApanA vagara zayana karuM nahIM. rAtre sUtI vakhate AkhA divasamAM mArAthI zuM zuM doSa thayA hoya te vicAruM. Aje meM konA upara krodha karyo, mAna karyuM. IrSA ke adekhAI karI ema aDhAra pApasthAnaka vicAruM. doSathI nivRtta thavAnI bhAvanA karuM, pazcAttApa karuM. sUtI vakhate bhagavAna pAse sarva doSanI kSamApanA mAMgI pachI zayana karuM. ema divasamAM je je pApa lAgyA hoya te rAtre kSamAvuM. kSamApanA vagara zayana karuM nahIM. 332 Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti 436. ALasane uttejana ApuM nahIM. ALasu mANasa Ubho hoya to besI jAya ane beTho hoya to sUI jAya. jevI Adata pADIe tevI paDe che. Aje divase eka kalAka sUto houM to bIje divase be kalAka karuM nahIM. ema koI rIte paNa ALasane uttejana ApuM nahIM. paNa puruSArthane praghAna karI ALasane ghaTADuM. ATha dRSTinI sajajhAyanA artha mAMthI - ALasane uttejana ApavAthI maraNa pAmyA guru ziSyanuM draSTAMta - "koI anyadarzanI guru-ziSya bahu ALasu hatA. teo nagaranI bahAra eka maDhImAM paDI rahetA. gAmamAM ekAda ghera pharIne bhikSA lAve ne thoDuM ghaNuM je maLe tethI udara pUraNA kare. pAse oDhavA pAtharavAnuM to hoya ja kyAMthI? evAmAM poSa mAsanA divasa AvyA ne ThAra paDavA lAgyo. eka divasa TADha bahu paDI, tethI te guru ziSya tharathara kaMpatA bhikSA jaDI na jaDI eve hAla turata gAmamAMthI AvIne maDhInI aMdara paNa ALasane lIdhe gayA nahIM, ema ja jIrNa vastra mukha DhAMkI bahAra AvI sUI gayA. pAchalI rAtre jAgyA tyAre netra ughADavA jeTalo paNa udyama karyA vinA DhAMkela mukhe ja gurue pUchyuM ke he ziSya! TADha ghaNI lAge che, mATe huM jhUMpaDImAM chuM ke bahAra chuM? tyAre ziSya je guruthI paNa vaghAre ajJAnI ane ALasu hato te paNa baMgha netre DhAMkele mukhe ja bolyo ke ApaNe jhupaDImAM chIe. tevAmAM TADhathI bacavA koI kUtaro guru pAse AvI sUto hato tenuM pUchaDuM gurunA hAthamAM AvavAthI te bolyA ke he ziSya, mane pUchavuM che ke zuM? tyAre ziSya bolyo ke e to tamArI kAchaDIno cheDo che mATe have bolyA vinA chAnAmAnA paDI raho. ema ajJAna ne ALasamAM tyAM ja sUI rahelA e guru ziSya prAtaHkALe hima paDavAthI TharIne maraNa pAmyA." - (pR.32) "mokSamALA vivecana'mAMthI - "(1) ALasa - AtmAmAM sthira rahevArUpa uttama lakSa che, temAM na rahevA de, vidhdha kare evuM ALasa che. ALasu hoya te Ubho hoya to besI jAya ane beTho hoya to sUI jAya. ALasu mANasa sAmAnya kAma paNa na karI zake, navaro besI rahe ke sUI rahe; to paramArthanuM kAma to kyAMthI karI zake? (2) aniyamita UMgha - e ALasa thavAnuM kAraNa che. ALasu mANasa game tyAre UMdhe. rAtre niyamita barAbara UMgha na Ave to sustI rahyA kare. e sustI e ja ALasa che ke jethI kAma karavAno umaMga na thAya, udyama na thAya. kapALudeve puSpamALAmAM 6 kalAkanI UMgha kahI che.' (pR.217) pU. zrI brahmacArIjInI hastalikhita DAyarI 19 kImAMthI :- ALasa "rAma nAma ko ALasu, bhojanakuM hoMziyAra; tulasI aise manuSyako, vAra vAra dhikkAra. rAta gamAyI soya kara, divasa gamAyA khAya; hIrAjanma amola thA, koDI badale jAya. kabIra yaha mana lAlacI, samaje nahi gamAra; bhajana karana ko ALasu, khAne ko huziyAra. 3 mukta manuSya tana pAya ke, jo na bhajata raghunAtha; so pIche pastAyego, bahota ghasego hAtha." 4 (pR.32) 333 Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mAnIti 'bodhAmRta bhAga-1'mAMthI :- "pUjyazrI - (mumukSuone uddezIne) tamane ema thAya che ke ahIM AzramamAM rahI badho vakhata nakAmo jato rahe che, kaMI thatuM to nathI? mumukSu - nakAmuM to nathI lAgatuM, paNa kaMI thatuM nathI ema to thAya che. pUjyazrI - ema thAya to puruSArtha jAge. nahIM to AzramamAM rahyA chIe ne ? badhuM thaze. ema thaI jAya. bahu utAvaLa karavAnI nathI, tema pramAda paNa karavAno nathI. taravAranI ghAra jevuM che. bahu utAvaLa karavA jAya to adhIraja AvI jAya. tethI puruSArtha thAya nahIM. ahIM rahIne kaSAyanI upazAMtatA vagere guNo pragaTAvavAnA che. AtmAnA hitane mATe ahIM rahyA chIe e lakSa rAkhavo.'' (bo.1 pR.331) 'boghAmRta bhAga-3'mAMthI : "Apane paramapuruSanI dRDha zraddhA che te ja A bhavamAM parama puruSArtha preranArI che. zarIrathI ja kaMI puruSArtha thAya evuM nathI. zraddhA jyAM dRDha hoya che tyAM ja cittanI vRtti vaLe che, sthira thAya che, lIna thAya che. tethI vAraMvAra pa.pU.prabhuzrIjI 'zraddhA parama dullahA' ema kahetA hatA.'' (bo.3 pR.721) "kharo puruSArtha tattvavicAraNArUpa chejI. vairAgya ane dRDha jijJAsA teno AdhAra che. prAsa saMyogomAM banI zake teTalo kALa sAMcana, sadvicAra, sadbhAvanAmAM gALavo ghaTe chejI. je je mukhapATe karyuM che te te badhAM vacano mananano vakhata mAge che. yathAzakti dararoja pA-aDadho kalAka bIjA vicAro, bIjI pravRtti baMdha karI satpuruSanA ekAda vAkya, kaDI ke vicArane AdhAre potAnA baLa pramANe khIlavavA, vistAravA ane UMDA UtarIne samajavA tathA AtmabhAva te vacananA Azaya tarapha vALavA puruSArtha have kartavya chejI.'' (bo.3 pR.233) "puruSArthanuM phaLa tarata na jaNAya tethI gabharAvuM nahIM. koI vakhata jIva baLavAna bane che, to koI vakhata karma baLavAna bane che. ema laDAI to cAlatI ja rahI che, paNa jIva puruSArtha na choDe to karma maMda thatAM potAno prabhAva pragaTAvavA jIva pote samartha thAya chejI. ghaNI vakhata nirAzAmAMthI amara AzA janme che. paNa hatAza thanAranA bhAgyamAM tenuM phaLa hotuM nathI. hiMmate maradA to madade khudA' e kahevata kahevatarUpa nathI paNa sAcI che. koI paNa prasaMgamAM hiMmata hAravA jevuM nathI.'' (bo.3 pR.415) mATe ALasane uttejana ApyA vagara puruSArthI banuM. 437. sRSTikrama viruddha karma karuM nahIM. cha dravyonI banelI A sRSTi che. temAM huM Atmadravya chuM. mAro gharma mAtra jovA, jANavAno tathA svabhAvamAM sthira rahevAno che. te krama choDIne rAgadveSAdi viruddha karma karuM nahIM. ema na thaI zake tyAM sudhI tema karavAnA bhAva rAkhuM ane yathAzakti rAgadveSa ghaTADavAno puruSArtha karuM. 438. strIzayyAno tyAga karyuM. *hitazikSAnA rAsanuM rahasya' :- "strInI zayyAmAM sUvuM nahIM.strI sAthe sUvAthI zarIranuM baLa nAza pAme che.'' (83) 'zrI triSaSTi zalAkA puruSa caritra parva - 10"mAMthI :- zAlibhadrano strIzayyAno tyAga zAlibhadranuM dRSTAMta - "zAlibhadra saMsArathI mukta thavAnA vicAro karato hato. tevAmAM tenA gharmamitre AvIne vijJapti karI ke - 'caturNAnadhArI ane sura asuroe namaskAra karelA jANe mUrtimAn 334 Page #387 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti gharma hoya tevA gharmaghoSa nAmanA muni udyAnamAM padhAryA che. te sAMbhaLI zAlibhadra harSathI rathamAM besI tyAM Avyo. AcAryane tathA bIjA sAdhuone vAMdIne AgaLa beTho. sUri dezanA ApI rahyA pachI teNe pUchyuM ke, "he bhagavan! kevA karmathI rAjA mArA svAmI na thAya? 'muni bolyA - "jeo dIkSA grahaNa kare teo A baghA jagatanA paNa svAmI thAya che." zAlibhadre kahyuM ke, "jo ema che to to huM ghera jaI mArI mAtAnI rajA laIne dIkSA laIza." sUri bolyA ke"gharmakAryamAM pramAda na karavo." pachI zAlibhadra ghera gayo ane mAtAne namaskAra karIne kahyuM ke, "he mAtA! Aje zrI gharmaghoSasUrinA mukhakamaLathI meM gharma sAMbhaLyo che ke, je gharma A saMsAranA sarva duHkhathI mukAvAnA upAyarUpa che." bhadrA bolI ke - "vatsa! teM ghaNuM sAruM karyuM, kemake tuM tevA gharmI pitAno ja putra chuM.' A pramANe harSathI zAlibhadranI prazaMsA karI. pachI zAlibhadre kahyuM - "ke mAtA! jo ema hoya to mArI upara prasanna thaIne mane rajA Apo; huM vrata grahaNa karIza. kAraNa ke huM evA pitAno putra chuM." bhadrA bolI : vatsa! tAro vrata levAno udyama yukta che, paNa temAM to niraMtara loDhAnA caNA cAvavAnA che. te prakRtimAM sukomaLa chuM ane divya bhogothI lAlita thayelo chuM, tethI moTA rathane nAnA vAcharaDAonI jema tuM zI rIte vratanA bhArane vahI zakIza?" zAlibhadra bolyo - "he mAtA! bhogalAlita thayelA je puruSo vratanA kaSTane sahana kare nahIM tene kAyara samajavA, mATe badhA kAMI tevA hotA nathI." bhadrA bolI - "he vatsa! jo tAro evo ja vicAra hoya to ghIme ghIme-thoDe thoDe bhogano tyAga karI manuSyanI malIna gaMghane sahana kara ke jethI teno abhyAsa paDe, pachI vrata grahaNa karaje. zAlibhadra te vacana satvara mAnya karyuM, ane te divasathI dararoja eka eka strIne samajAvI eka eka zayyAne tajavA lAgyo. (pR.159) 439. nivRtti sAghana e vinA saghaLuM tyAguM chuM. AtmAne saMsAranA duHkhothI nivRtta thavAnA sAghana samyakajJAna, darzana, cAritra, tapa, tyAga, bhakti, satsaMga, vairAgya, samAdhi Adi che tene grahaNa karuM tathA pravRttinA sAdhana AraMbha, parigraha, ghana, kuTuMbAdi che, te sarvano tyAga karuM. "zrImada rAjacaMdra'mAMthI - saMyama arthe nivRtti kartavya mRgAputranuM draSTAMta - "nAnA prakAranAM manohara vRkSathI bharelA udyAno vaDe sugrIva e nAme eka suzobhita nagara che. te nagaranA rAjyAsana para balabhadra e nAme eka rAjA thayo. tenI priyavaMdA paTarANInuM nAma mRgA hatuM. e patipatnIthI baLazrI nAme eka kumAre janma lIdho hato. mRgAputra evuM enuM prakhyAta nAma hatuM. janakajanetAne te ati vallabha hatA. e yuvarAja gRhasthAzramamAM rahyA chatAM saMyatinA guNane pAmyA hatA; ethI karIne damIzvara eTale yatimAM agresara gaNAvA yogya hatA. te mRgAputra zikharabaMdha AnaMdakArI prAsAdane viSe potAnI prANapriyA sahita dogaMdaka devatAnI pere vilAsa karatA hatA. niraMtara pramoda sahita manathI vartatA hatA. caMdrakAMtAdika maNi temaja vivigha ratnathI prAsAdano paTazALa jaDita hato. eka divasane samaye te kumAra potAnA gokhane viSe rahyA hatA. tyAMthI nagaranuM nirIkSaNa paripUrNa thatuM hatuM. jyAM cAra rAjamArga ekatvane pAmatA hatA evA cokamAM traNa rAjamArga ekaThA maLyA che tyAM tenI draSTi doDI. mahA tapa, mahA niyama, mahA saMyama, mahA zIla ane mahA guNanA ghAmarUpa eka zAMta tapasvI sAdhune tyAM teNe joyA. jema jema veLA thatI jAya che, tema tema te munine mRgAputra nIrakhI nIrakhIne jAe che. 335 Page #388 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti e nirIkSaNa uparathI te ema bolyA : huM jANuM chuM ke AvuM rUpa meM kyAMka dIThuM che. ane ema bolatAM bolatAM te kumAra zobhanika pariNAmane pAmyA. mohapaTa TaLyuM ne upazamatA pAmyA. jAtismRtijJAna prakAzita thayuM. pUrvita jAtinI smRti UpajavAthI te mRgAputra, mahA riddhinA bhoktA, pUrvanA cAritranA smaraNane paNa pAmyA. zIghrameva te viSayane viSe aNarAcatA thayA; saMyamane viSe rAcatA thayA. mAtApitAnI samIpe AvIne te bolyA ke "pUrvabhavane viSe meM pAMca mahAvratane sAMbhaLyAM hatAM. narakane viSe je anaMta duHkha che te paNa meM sAMbhaLyAM hatAM. tiryaMcane viSe je anaMta duHkha che te paNa meM sAMbhaLyAM hatAM. e anaMta duHkhathI kheda pAmIne huM tenAthI nivartavAne abhilASI thayo che. saMsArarUpI samudrathI pAra pAmavA mATe he gurujano! mane te pAMca mahAvrata dhAraNa karavAnI anujJA do." kumAranAM nivRttithI bharelAM vacano sAMbhaLIne mAtApitAe bhoga bhogavavAnuM AmaMtraNa karyuM. AmaMtraNa-vacanathI kheda pAmIne mRgAputra ema kahe che ke "aho mAta! ane aho tAta! je bhogonuM tame mane AmaMtraNa karo cho te bhoga meM bhogavyA. te bhoga viSaphaLa - kiMpAkavRkSanAM phaLanI upamAthI yukta che. bhogavyA pachI kaDavA vipAkane Ape che. sadaiva duHkhotpattinAM kAraNa che. A zarIra che te anitya ane kevaLa azucimaya che, azucithI utpanna thayuM che; jIvano e azAzvata vAsa che; anaMta duHkhano hetu che; roga, jarA, ane klezAdikanuM e zarIra bhAjana che; e zarIrane viSe huM kema rati karuM? bALapaNe e zarIra chAMDavuM che ke vRddhapaNe evo jeno niyama nathI, e zarIra pANInA phINanA bubuda jevuM che evA zarIrane viSe sneha kema yogya hoya? manuSyatvamAM e zarIra pAmIne koDha, jvara vagere vyAdhine temaja jarAmaraNane viSe grahAvuM rahyuM che temAM huM kema prema bAMdhu? janmanuM duHkha, jarAnuM duHkha, roganuM duHkha, maraNanuM duHkha, kevaLa duHkhanA hetu saMsArane viSe che. bhUmi, kSetra, AvAsa, kaMcana, kuTuMba, putra, pramadA, baMghava e sakaLane chAMDIne mAtra phleza pAmIne A zarIrathI avazyameva javuM che. jema kiMpAkavRkSanAM phaLanuM pariNAma sukhadAyaka nathI, ema bhoganuM pariNAma paNa sukhadAyaka nathI. jema koI puruSa mahA pravAsane viSe annajaLa aMgIkAra na kare eTale ke na le ane kSaghAtRSAe karIne duHkhI thAya tema gharmanA anAcaraNathI parabhavane viSe jatAM te puruSa duHkhI thAya, janmarAdikanI pIDA pAme. mahA pravAsamAM paravaratAM je puruSa annajaLAdika le te puruSa sughAtRSAthI rahita thaI sukhane pAme, ema gharmano AcaranAra puruSa parabhava pratye paravaratAM sukhane pAme; alpa karmarahita hoya; azAtA vedanIya rahita hoya. he gurujano! jema koI gRhasthanuM ghara prajvalita thAya che, tyAre te gharano ghaNI amUlya vastrAdikane laI jaI jIrNa vastrAdikane chAMDI rahevA de che, tema loka baLato dekhIne jIrNa vastrarUpa jarAmaraNane chAMDIne amUlya AtmAne te baLatAthI (tame AjJA Apo eTale huM) tArIza." (va.pR.49) tema huM paNa AraMbha parigrahano tyAga karI nivRttinA sAghana ratnatrayane meLavuM. 440. marmalekha karuM nahIM. hRdayane duHkha Ape evA marmavALA kAgaLa lakhavAthI athavA marmabhedaka vacano bolavAthI sAmA mANasane AghAta lAgI jAya athavA mRtyu paNa thaI jAya evA marmalekha karuM nahIM. upadezaprAsAda bhASAMtara bhAga-3'mAMthI - koIne haNavA phUTalekha lakhuM nahIM sujAta zeThanuM dRSTAMta - "caMpAnagarImAM gharmaghoSa nAme maMtrI hato. tenI strIo tyAMnA 336 Page #389 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti nagarazeTha sujAtazreSThInuM svarUpa joI moha pAmI hatI. tethI ekadA te maMtrInI eka strI, sujAtazeThano veSa laIne dAsIonI sAthe krIDA karatI hatI. te joI gharmaghoSa maMtrI paramArtha (kharIvAto jANyA vinA te zeTha upara veSa karavA lAgyo. eka vakhate teNe zeThanA nAmathI , phUTa lekha lakhyo. temAM evuM darzAvyuM ke sujAtazeTha vikrama rAjAne lakhe che ke "amArI A vijJapti dhyAnamAM laI tamAre ahIM satvara AvavuM. huM amArA rAjAne prapaMcathI mArI tamane rAjya apAvIza." Avo kUTa lekha pote lakhI guptacara mAraphata pakaDAyelo che ema kahIne potAnA rAjAne batAvyo. rAjAe krodhathI sujAtazeThane mArI nAkhavA mATe kAMIka miSa karIne caMdradhvaja rAjA pAse mokalyo ane tenI sAthe eka lekha lakhI Apyo. caMdradhvaja rAjA te lekha vAMcI, sujAtazeThane nirdoSa jANI vicAravA lAgyA ke "aho! caMpApatie AvuM ayogya kArya mane kema batAvyuM? A zreSThI to niHspRha jaNAya che." pachI te vAtano nizcaya karI teNe potAnI putrI sujAtazeThane ApI. navoDhA (mugdhA) strInA saMyogathI vRddha) zreSThI rogI thaI gayo. zeThane rogI joI tenI patnI AtmaniMdA karavA lAgI. te sAMbhaLI zreSThI bolyo - "he strI! zoka zA mATe kare che? emAM tAro doSa nathI, mArA karmano ja doSa che." te sAMbhaLI teNIne vairAgya thayo. dIkSA laI anazanavaDe mRtyu pAmI devI thaI. tyAMthI ahIM AvI teNe sujAtazreSThIne kahyuM ke- "he zreSThI! tamArAM gharmavacano aMgIkAra karI huM AvA padane pAmI chuM, tethI have koI kArya hoya to kaho. sujAte kahyuM - "mAruM kalaMka utAro." pachI te devIe zreSThIne vimAnamAM besADI caMpAnagarInA vanamAM mUkyA ane caMpAnagarI upara zilA vidurvA caMpApatine udyAnamAM bolAvyo. te tyAM AvIne sujAtazreSThIne namyo. devIe pUrvano sarva vRttAMta rAjAne jaNAvyo. te sAMbhaLI rAjAe krodhathI gharmaghoSa maMtrIne dezapAra karyo ane sujAtazeThane moTA utsava sAthe ghera lAvyA. anukrame sujAtazreSThIe paNa dIkSA lIdhI." (pR.95) ema kadI marmalekha karuM nahIM. 441. para duHkhe dAjhuM. bIjAnA duHkha joI ApaNA aMtaramAM karuNAbhAva hoya to duHkha thayA vinA rahe nahIM. zrImad rAjacaMdramAMthI :- "parahita e ja nijahita samajavuM, ane paraduHkha e potAnuM duHkha samajavuM." (va.pR.4) yathAzakti te duHkha nivAravAno prayatna karuM. boghAmRta bhAga-2'mAMthI - anAjanA bhaMDAra bharelA ane loko bhUkhe mare e ThIka nathI dAmAjI paMtanuM dRSTAMta - "dakSiNamAM evA eka dAmAjI paMta nAme saMta thaI gayA. teo rAjyamAM annabhaMDAra upara dekharekha rAkhatA. te vakhate rAjAo gaNotanA (jamInanA bhADAnA) badalAmAM anAja ugharAvatA, te bharI rAkhatA. bahu moTA annabhaMDAra hatA. dAmAjI paMta saMta hatA ane bhagavAna para aDaga zraddhA hatI. eka vakhate rAjyamAM dukALa paDyo ane anAja vagara loko bhUkhe maravA lAgyA. emane thayuM ke A badhuM anAja ahIM paDyuM che ane loko bhUkhe mare che, te ThIka nathI. eTale emaNe baghAne emAMthI anAja ApavA mAMDyuM ane vicAryuM ke je thavAnuM haze te thaze. thoDA ja vakhatamAM anAjanA bhaMDAra khAlI thaI gayA. rAjAne khabara paDI eTale emane pakaDI maMgAvavA sipAIo mokalyA. sipAIo emane beDIo paherAvI lAvavA lAgyA. rastAmAM maMdira AvyuM eTale dAmAjIe kahyuM mane bhajana karI levA dyo. sipAIoe emane maMdiramAM bhajana karavA dIdhuM. A bAjA eka mANasa rAjA pAse Avyo 337 Page #390 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti ane kahyuM ke dAmAjIe je anAja lokone ApI dIdhuM che tenA je paisA thAya te huM ApI dauM chuM. rAjAne paisA maLI gayA eTale dAmAjIne choDI mUkavAnI AjJA karI. eTalAmAM dAmAjIne laIne sipAIo AvI pahoMcyA. rAjAe emane tyAM ja chUTA karyA ane pUchyuM ke tamArA vatI paisA koNa ApI gayuM? dAmAjI ekadama kheda karI bolyA ke mAre mATe bhagavAnane tasdI levI paDI e ThIka na thayuM. tyArathI rAjA paNa bhagavAnano bhakta thayo." (bo.2 pR.55) dIna du:khI jIvoM para mere, urase karuNAstrota bahe" (nityakrama pR.17) "upadezaprAsAda bhASAMtara bhAga-4'mAMthI - jagaDuzAhanI dAna ApavAmAM udAratA jagaDuzAhanuM draSTAMta - "jagaDuzAha nAmanA zrAvake dukALanA vakhatamAM visalarAjAne ATha hajAra muMDA, hamIrarAjAne bAra hajAra muMDA ane dillInA sulatAnane ekavIza hajAra muMDA ghAnya ApyuM hatuM. so maNa ghAnyano eka muMDo kahevAya. te dukALanA vakhatamAM jagaDuzAhe 112 dAnazALAo sthApI hatI. dararoja prabhAtakALe jagaDuzAha je ThekANe besIne yatheSTa dAna ApatA hatA, tyAM koI lajjAvAna kulIna strIo vagere pragaTapaNe dAna laI zake nahIM, temane guptapaNe dAna ApavA sAruM eka paDado bAMdhI rAkhavAmAM Avato hato ke jethI teo temAM hAtha nAkhIne dAna laI zake. eka divasa visalarAjA potAnA bhAgyanI parIkSA karavA mATe veSa badalIne ekalo tyAM gayo ane paDadAmAMthI hAtha lAMbo karyo. jagaDuzAe zubha lakSaNavALo hAtha joIne vicAryuM ke jagatanA manuSyone mAnavA lAyaka koI rAjAno A hAtha che; hAlamAM daivayoge te AvI sthiti pAmelo jaNAya che; mATe te jIMdagI paryata sukhI thAya tema huM karuM." e pramANe vicArIne potAnA hAthanI AMgaLImAMthI maNiratnajaDita mudrikA (vIMTI) kADhIne hAthamAM mUkI. te joIne rAjA Azcarya pAmyo. kSaNavAra pachI vaLI teNe DAbo hAtha paDadAmAMthI lAMbo karyo, eTale jagaDuzAe te hAthamAM paNa bIjI vIMTI ApI. te banne mudrikA laIne visalarAjA potAnA mahelamAM gayo. bIje divase jagaDuzAne bolAvIne "A zuM che?' ema kahI te banne mudrikA batAvI. te joIne jagaDuzA bolyA ke - "kAgaDAo sarvatra kALA ja hoya che, popaTo sarvatra lIlA ja hoya che, sukhI puruSone sarvatra sukha ja hoya che ane duHkhI puruSone sarvatra duHkha hoya che." A pramANe sAMbhaLIne khuzI thayelA rAjAe jagaDuzAno praNAma niSegha karIne tene hAthI upara besADI tene ghera mokalyo. A pramANe ghArmikapaNuM anukaMpA dAna vaDe ja zobhe che. e trIjAM anukaMpA dAna kahyuM. (pR.26) ema paraduHkhe dAjhI svaparanuM kalyANa karuM. "zrI caMdrarAjAnA rAsa'mAMthI - sudarzanAnuM draSTAMta - bharuca nagaranA jaMgalamAM eka jhADa upara eka samaLIe baccAone janma Apyo. eka vAra te khAvAnuM meLavavA mlecchanA pADAmAM gaI. tyAMthI bhakSya laI AvatAM pADAnA mAlike bANathI tene vIMghI nAkhI. te mAMDa mAMDa potAnA vRkSa sudhI AvI. paNa vRkSa upara caDhI zakI nahIM. te baccAone joI ane baccAo tene joI AkraMda karavA lAgyA. bhAgyodaye tyAM vihAra karatAM muni AvI caDhyA. samaLInI AvI durdazA joI tene upadeza ApI maMtra smaraNa saMbhaLAvyuM. smaraNa maMtranA prabhAve te samaLI tyAMthI deha choDI siMhaladvIpa je Aje zrIlaMkA kahevAya che tyAMnA rAjA caMdraguptanI putrIrUpe avatarI. 338 Page #391 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAyazALA uche. duSkALamAM annadAna viSe jagaDuzAhane munino upadeza ) II 0 lisI9cillI chAtI thakacchanI 6ThThI jANavAno Adeza karatA jagaDDana kacchanA anna bhaMDAromAMthI anna laI jatA visala rAjA vagerenA mANaso Page #392 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMdarzAvI che. (M namo jArI . C ( 21 ) . sudarzanAne maMtra sAMbhaLatAM thayela jAtismaraNajJAna sAdhu jIvana gALatI sudarzanA l)1 TITIl ill I as I samaLIne meMTI saMbhaLAvatI muni sabhaLI bihAra jita. maMdira, bharUca Page #393 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti ekadA rAjasabhAmAM rAjA potAnI putrI sAthe beThelA che. tyAM RSabhadatta nAmano sArthavAha rAjAne bheTazuM tharavA Avyo. tene acAnaka chIMka AvI tyAre hamezanI jema "namo rihaMtANa' e padano uccAra karyo. te sAMbhaLI rAjAnI putrI vicAravA lAgI , ke A zabda to meM kyAMya sAMbhaLyA che. ema vicAratAM vicAratAM jAtismaraNajJAna thayuM. jethI pUrvabhava nihALyo. pachI pitAnI AjJA laI putrI bharuca AvI. pote jJAnamAM joyuM hatuM te jhADa joI vizeSazraddhA thaI. muni mahAtmAonA satsaMga arthe pachI ahIM ja rahevA lAgI. bAravrato laI sAdhujIvana gALavA lAgI. bharucamAM vIsamA tIrthaMkara munisuvrata svAmIe potAnA pUrvabhavanA mitra azva(ghoDA)ne pratibogha pamADyo hato, ema munivaro pAse sAMbhaLI teNIe-bharucamAM eka bhavya jina maMdira baMghAvyuM. ane potAnA pUrvabhavanI smRti jALavavA "zakunikA vihAra' evuM maMdiranuM nAma rAkhyuM. temAM munisuvrata bhagavAnanI mUrti sthApIne pratidina bhAvapUrvaka te prabhupUjana karavA lAgI. aMte samAdhipUrvaka deha tyAgI IzAna devalokamAM mahardika devapaNe utpanna thaI. ema paraduHkhe dAjhI upakAra karavAnuM pariNAma uttama AvyuM. 442. aparAdhI para paNa kSamA karuM. mane koI duHkha Ape, to te mArA pUrvakarmano ja doSa che ema jANI aparAdhI para paNa kSamA karuM, eka sonIe metAryamunino bhayaMkara aparAdha karyo, maraNAMta upasarga karyo. chatAM munie tenA pratye kSamA ja rAkhI, krodha na karyo. e puruSonI kevI adbhuta samatA, kSamA ane ghIraja; te sadA prazaMsanIya che. upadezamALA'mAMthI - maraNAMta upasarga karanAra pratye paNa kSamA metAryamuninuM draSTAMta - metAryamuni vihAra karatAM pina ko karatAM eka divasa mAsakSamaNane pAraNe rAjagRha nagaramAM bhikSAne mATe bhamatAM eka sonIne ghera jaIne tharmalAbha Apyo. tyAre te sonI, zreNika rAjAnI AjJAthI jinabhaktine arthe ghaDelA ekaso ATha sonAnA java bahAra mUkIne gharamAM gayo. te samaye koI eka krauMca pakSI tyAM AvI te sarva java gaLI gayo. metAryamunie te joyuM ane krauMca pakSI paNa UDIne enA AMgaNAmAM ja jhADa para jaIne UMce beThuM. sonI bahAra Avyo ane munine vahorAvyA pachI java nahIM jovAthI sAdhune te viSe pUchyuM. sAghue vicAra karyo ke "jo huM pakSInuM nAma laIza to A sonI tene mArI nAkhaze." tethI dayAne lIdhe mauna dhAraNa karIne UbhA rahyA. sAghuone te yogya ja che. sAdhune vAraMvAra pUchatAM chatAM paNa javAba na devAthI * "A cora che' ema mAnI sonIe kroghavaza thaI lIlA cAmaDAthI temanuM mAthuM vIMTIne temane taDakAmAM UbhA rAkhyA. 339 Page #394 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti pachI taDakAne lIdhe kaThaNa thayeluM AA cAmaDuM kheMcAvAthI nasonA kheMcANane lIdhe te sAghunAM bane netro bahAra nIkaLI AvyAM, tethI para ghaNuM duHkha utpanna thayA chatAM paNa temaNe tenA upara roSa Apyo nahIM. kSamAnA guNathI saghaLAM karmano kSaya karI tyAMja kevaLajJAna pAmIne metAryamuni mokSe padhAryA. te samaye lAkaDAno bojo paDavAthI utpanna thayelA zabdanA bhayathI vyAkuLa thayelA pelA pakSIe saghaLA javo vamI nAkhyA. te javone joI bhaya pAmelo sonI vicAra karavA lAgyo ke "are! meM bahu kharAba kAma karyuM! meM zreNika rAjAnA jamAI metArya nAmanA munine haNyA. jo rAjA A vAta jANaze to jarUra mAro sahakuTuMba nAza karaze." pachI bhayanA mAryA teNe parivAra sahita mahAvIra svAmI pAse jaIne cAritra grahaNa karyuM. cAritra pALI, pApanI AlocanA karIne te sadagatie gayo. e pramANe anya munioe paNa kSamA rAkhavI evo A kathAno upadeza che. 443. ayogya lekha lakhuM nahIM. "upadezaprAsAda bhASAMtara bhAx4'nA AghAre - koI pApa buddhivALo ayogya lekha lakhe paNa jenuM puNya baLavAna hoya tene te savaLuM pariName che. - dAmanaka zeThaputranuM draSTAMta - puNyabaLe avaLA lekha paNa savaLA pariName. rAjagRhI nagaramAM maNikAra zeThane eka putra thayo. tenuM nAma dAmanaka rAkhyuM. e ATha varSano thayo tyAre mArInA upadravathI sarva kuTuMba nAza pAmyuM. tethI te paNa roganA bhayathI gharamAMthI nAsI gayo. nagarImAM pharatAM pharatAM sAgaradatta zeThane tyAM nokarImAM rahyo. e zeThane tyAM be muni gocarI mATe padhAryA. dAmanakane joI moTA munie bIjA munine kahyuM ke A zeThano sevaka A gharano svAmI thaze. e vAta bhIMtanA othe rahelA sAgaradattazeThe sAMbhaLI lIdhI. tethI zeThane bahu duHkha thayuM. pachI zeThe caMDALane bolAvI bahAnuM karI dAmanakane mAravA mATe tene Apyo. paNa caMDALane enuM suMdara rUpa joI dayA AvI. tethI tenI TacalI AMgaLI kApIne tene kahyuM ke tuM ahIMthI nAsI jA. te nAsI jaI bIjA gAme A zeThanuM gokuLa hatuM tyAM ja gayo. je gokuLano rakSapALa hato teNe Ano vinaya joI potAnA putra tarIke rAkhyo. te yuvAna thayo. eka divasa zeTha potAnA gokuLamAM Avyo tyAre chedelI AMgaLIvALA dAmanakane joI oLakhI lIdho. tethI zeThe potAnA putra upara kAgaLa lakhIne dAmanakane mokalyo ke "A kAgaLa lAvanArane vagara vilaMbe tarata ja viSa Apaje. temAM kAMIpaNa saMdeha karIza nahIM." dAmanaka rAjagRhI pahoMcyo. paNa thAkane lIdhe bagIcAmAM sUI gayo. teTalAmAM sAgaradattanI putrI viSA tyAM AvI. te dAmanakanA rUpathI mohita thaI, ane pAse paDela kAgaLa pitAnI mudrAvALo joIne vAMcyo. to temAM AvanArane viSa Apaje ema lakheluM hatuM, tyAM teNIe viSane badale viSA karI dIdhuM. te harSita thaI potAne ghera gaI. 340 Page #395 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti tyAM thoDIvAre dAmanaka kAgaLa laIne ghera Avyo. te vAMcIne samudradatte potAnI bahenane tarata ja muhUrta laI tenI sAthe paraNAvI dIdhI. zeTha ghare AvyA ane viSAnA lagnanI vAta jANIne kheda pAmyA. have paNa mArI putrI bhale vighavA thAya paNa ene , marAvavo ema vicArI caMDAlane bolAvIne mAravAno hukama karyo. rAtre e maMdire Avaze tyAre mArI nAkhavo ema nakkI karyuM. pachI zeThe dAmanakane kahyuM ke tAre rAtre maMdire pUjAnI sAmagrI laIne javuM. maMdire jatAM rastAmAM sALo maLyo. teNe kahyuM tame na jAo, huM jaIne AvuM chuM; ema kahI zeThano putra samudradatta gayo. caMDALoe maMdiramAM pesatAM ja tene mArI nAkhyo. e sAMbhaLIne zeThanuM hRdaya phATI gayuM ane te paNa mRtyu pAmyo. pachI dAmanaka e gharano svAmI thayo. pUrve pote mAMsa ane madirAno niyama saguru bhagavaMta pAse lIdho hato. tenuM A bhavamAM phaLa maLyuM. pUrvabhavamAM duSkALanA vakhatamAM kuTuMbIonA kahevAthI te mAMDa mAMDa jALa laIne mAchalAM pakaDavA gayo paNa eka paNa mAchaluM pakaDI na zakyo. bIje divase eka pakaDAyuM tenI pAMkha tuTI gaI. te joIne tene bahu duHkha thayuM ane choDI mUkyuM; ane ghare AvI kuTuMbIone kahyuM ke mArAthI AvuM kAma kadI thaze nahIM. ema kahI teNe anazana laI lIdhuM. tyAMthI marIne A dAmanaka thayo. pUrvabhavamAM mAchalInI eka pAMkha tUTavAmAM te nimitta banyo tethI A bhavamAM enI TacalI AMgaLI kapAI gaI. A pramANe guru pAsethI potAno pUrvabhava sAMbhaLI dAmanaka vizeSa gharmanI rucivALo thayo. anukrame te maraNa pAmI devaloke gayo. tyAMnA sukha bhogavI mahAvidehamAM utpanna thaI krame karIne siddhipadane pAmaze. (pR.157) Ama koIne duHkha ApavA ayogya lekha lakhuM nahIM. 444. AzuprajJano vinaya jALavuM. jenI buddhi tIkSNa che, hAjara javAbI che, javAba ApavAmAM jene vicAra paNa karavo paDato nathI tevA AzuprajJano vinaya jALavuM. vajasvAmInuM draSTAMta - vajasvAmI pAMca varSanI vaye ghoDIyAmAM sUtA sUtA ja agyAra aMga bhaNI gayA. kevI emanI tIvra buddhi haze. ATha varSanI vaye gurue temane AcArya padavI ApI. jJAnamAM vRddha hovAthI moTA moTA munio paNa emano vinaya karatA hatA. boghAmRta bhAga-3'mAMthI - " "AzuprajJa' zabdano artha Ape pUkyo che teno artha ema samajAya che ke je pUrvanA ArAdhaka jIvane A bhavamAM sAmAnya jano karatAM vizeSa prajJA eTale buddhi prApta thaI che ane mokSamArga zuM? AtmA zuM? zuM grahaNa karavA yogya che? zuM tajavA yogya che? tevA praznono nikAla jene saheje thaI jAya che evA mokSamArge cAlatAM buddhizALI sva-parane upakArI mahApuruSa paramakRpALudeva jevA "AzuprajJa" kahevA yogya chejI. jene sahajamAtramAM bhedavijJAna pragaTa thAya tevI buddhi hoya, jene praznonA uttara zAstromAM khoLavA, zoghavuM paDatuM nathI, paNa prazna pUchatAM pahelAM jene uttara sUjhI Ave evI AcAryane yogya jenI buddhi hoya tene "AzuprajJa" kRpALudeve kahyA hoya tevuM samajAya chejI. evA prajJAvaMta jIvonA sahavAsathI ApaNane zaMkA-samAghAnanuM nimitta bane che, mokSamArgamAM madada maLe che ane niHzaMka thavAnuM bane che. tethI temano vinaya ApaNane hitakArI jANI paramakRpALudeve vinaya jALavavAnuM kaheluM jaNAya chejI. pUrvanAM ghaNA puruSArthanA phaLarUpe te mahApuruSe je zakti pragaTa karI che te 341 Page #396 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti ApaNane mAtra vinaya jevA najIvA sAghanathI upakAranuM kAraNa bane che. aneka prakAranA gUMcavADAmAMthI ApaNane bacAvI sIghA mokSamArga upara lAvI zake tevI zakti temanAmAM - hoya che. uttarAdhyayana zAstramAM paheluM adhyayana vinaya viSe che tenuM ArAdhana karanAra krame mokSe jAya che ema paNa te ja zAstramAM che. vinaya gharmanuM mULa che." (pR.107) paramakRpALudevanI nAnI uMmara hovA chatAM aneka bhavanI sAdhanAnA baLe uttama jJAnI puruSa hovAthI pa.pU.prabhuzrIjI ke pU.zrI sobhAgabhAI paNa temano vinaya karatA hatA. 445. gharmakartavyamAM dravya ApatAM mAyA na karuM. gharmanA kAmamAM ghana ApatA mAyA karuM nahIM. jemake maMdiranA kAmamAM paisA ApavA paDaze ema vicArI kahe ke amArI pAse ATalA kyAM paisA che ke maMdiramAM ApIe; vagere bahAnA kADhIne mAyA karI thana Ape nahIM. ema gharma kartavyamAM dravya ApatAM mAyA karuM nahIM. boghAmRta bhAga-3'mAMthI - gharmakAryamAM tana mana ghanathI yathAzakti bhAga lauM eka purANI daMtakathA smRtimAM AvavAthI lakhuM chuM te viSe sarva vicAra karIne potAnAthI bane teTaluM potAnuM hita karavA cUkazo nahIM. eka rAjAnuM draSTAMta - eka rAjA hato. teNe potAnI rAjadhAnImAM rahetA amIra umarAvone koI utsavanA prasaMge jamavA AmaMtraNa ApyuM. paraMtu temane Dara lAgyo ke rAjAnA AmaMtraNamAM jaIzuM to te koI kImatI vastu mAgaze to ApavI paDaze ema vicArI dareke kaMIne kaMI bahAnuM kADhI paragAma javAnuM nakkI karyuM. rAjAe rasoI tathA varaghoDAnI taiyArI karAvI chatAM koI amIra umarAva ke temanA parivAramAMthI jaNAyA nahIM tethI nagarajanone rAjAe kahevarAvyuM ke badhA sAmAnya mANasone varaghoDAmAM AvavAnuM tema ja rAjAne tyAM jamavAnuM AmaMtraNa che tethI loko rAjI thaI varaghoDAmAM javA lAgyA. paraMtu keTalAka loko phATelAM ane kALAM kapaDAM paherI AvyA hatA temane varaghoDAnI zobhA bagADanArA che ema jANI rAjAe kedamAM pUryA. bIjA baghAne jamADI vidAya karyA. A sAdI daMtakathAmAM jaNAvyA pramANe umarAvo na AvyA to bIjA badhAne uttama jamaNano lAbha maLyo, tema pUrvanA puNyane laIne jemane vizeSa lakSmI maLI che tevA moTA zeThiyA ghAmaNa rAjamaMdiranA kAmamAM bhAga na le to sAmAnya tyAMnA rahenArane uttama jamaNanI peThe temane mATe karelI rasoI ArogavAno lAbha maLI gayo che ema jANI potAnI pAse je sArAM kapaDAMrUpa yathAzakti sAmagrI hoya te ghAraNa karIne varaghoDAmAM javuM ane e mahA kalyANakArI puNyanA kAmamAM bane teTalo Teko karavo. tethI moTA mANasone maLavAno lAbha ApaNane anAyAsa maLI jaze. paNa melAM kapaDAM paherIne janArathI rAjA nAkhuza thayA ne temane kedamAM pUryA, tema te kAma karatAM mana melAM rAkhanArane hAni thavAno saMbhava che ema jANI ujvaLa aMtaHkaraNe jo kAma karavA lAgazo to zrImad rAjacaMdra prabhunA maMdiranuM uttama puNyadAyaka kAma karavAne sadabhAgI thazo. pharI pharI AvAM kAma thatAM nathI ane jyAM sudhI temAM bhakti karanArA lAbha leze tyAM suthI temAM madada karanArane puNyano hisso maLyA karaze. AvA satkAryamAM potAnA gharanAM kAma karatAM vaghAre kALajI rAkhavI ghaTe chejI. kAviThAmAM kALajI rAkhIne kAma karanAra mumukSuoe kevuM prabhAvanAyogya derAsara karAvyuM te darekanI najara AgaLa khaDuM che. mAtra saMpa ane sAcA dilanI lAgaNIthI kAma karanArane 342 Page #397 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti potAnuM ane ghaNA jIvonuM hita thAya tevuM kAma sadbhAgye maLI AvyuM che te ApaNA jIvatAM karI levuM. evo utsAha dareka mumukSunA manamAM vasatAM e kAma to ramatamAM thaI javA jevuM chejI. paramArthanA kAmamAM mana pAchuM paDe te potAnA hitamAM hAni karavA tulya , che ema samajI AvelA avasarano pUrepUro lAbha laI levA AgaLa thavuM, tatpara thavuM. AmAM koIne kahevuM na paDe tema potAnuM hita samajI dareke potAnA AtmAnA uddhAra mATe lobha, svArtha ane sukhazILiyo svabhAva tajavo ghaTe chejI. bane teTaluM ghasAI chUTavuM. jAta mahenatathI thaze teTaluM bIjA kazAthI nahIM bane. pArakI Aza sadA nirAza." (pR.224) 446. namra vIratvathI tattva bodhuM. namratApUrvaka zUravIrapaNe bhagavAne kahelA navatattvAdi ke cha pada vagereno jijJAsune bogha karuM. manasukhabhAI kIratacaMdanA prasaMgamAMthI - zrI dullabhajInuM draSTAMta - ahaMbhAvarahitapaNe namratAthI zUravIrapaNe jijJAsune tattvano bogha karuM ke jethI sAmA vyaktine sacoTa asara karI jAya. "morabImAM kIratacaMdabhAI sAthe posTaoNphisamAM kapALudeva, manasukhabhAI vagere beThA hatA. tyAM kArakuna tarIke eka morabInA dullabhajI hatA. tene bIDI pIvAnI talapa thaI. e bIDI saLagAvavA jatA hatA tyAM to kapALudeve puchyuM ke pAInI keTalI bIDI Ave? teNe kahyuM : cAra. tyAre kapALadeve kahyuM : to pA pAInI eka bIDI thaI. evI pA pAInI bIDI mATe hajAra rUpiyAnA rojavALo berisTara paNa potAne vece arthAta talapa thatAM AkuLa-vyAkuLa thaI jAya. zrI dullabhajI upara A vacanonI sacoTa asara thaI ane teNe bIDI ekadama pheMkI dIghI tathA pharI nahIM pIvAnI paNa pratijJA karI." evuM jJAnIpuruSanA bodhamAM vIratva che. upadezaprAsAda bhASAMtara bhAga-1'mAMthI :- kaheluM na samajAya teno huM ziSya thAuM zrI haribhadrasUrinuM dRSTAMta - citrakUTa (citoDagaDha) mAM haribhadra nAme eka brAhmaNa raheto hato. te cauda vidyAmAM nipuNa hato, sarva zAstrArthane jANanAra hato, tethI jANe potAnuM peTa phATI jAya tevI bIka rAkhato hoya tema potAnA peTapara loDhAno pATo bAMdhI rAkhato hato ane "jo huM koInuM boleluM na samajuM to huM teno ziSya thAuM evI pratijJA karIne te pharato hato. ekadA te nagaramAM pharato hato tevAmAM yAkinI nAmanI sAthvInA mukhathI teNe A pramANenI eka gAthA sAMbhaLI - "cakkidugaM haripaNagaM, paNagaM cakkINa kesavo cakkI / sava vava vesava, kuvI si sa va " 1. bhAvArtha - "prathama be cakravartI, pachI pAMca vAsudeva, pachI pAMca cakrI, pachI eka vAsudeva, pachI eka cakrI, pachI eka kezava (vAsudeva) pachI eka cakrI pachI eka kezava, pachI be cakrI, pachI eka kezava ane pachI eka cakrI e pramANe bAracakrI ane nava vAsudeva A covIzImAM thayelA che. A gAthA sAMbhaLIne teno artha nahIM samajavAthI te haribhadra sAdhvI pAse jaIne kahyuM ke "he mAtA!A zuM cikacika karo cho? sAdhvIe javAba Apyo ke "je navuM hoya te cikacika zabda kare che; paraMtu A to jUnuM che." te sAMbhaLIne haribhadre vicAryuM ke "aho! A sAdhvIe mane uttara ApatAM ja jItI lIgho." pachI teNe sAdhvIne kahyuM ke "he mAtA! A gAthAno artha mane kaho." tyAre te bolyA ke mArA guru tamane teno 343 Page #398 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti / Tii artha kaheze." teNe pUchyuM ke "te guru kyAM che? tyAre sAdhvI tene laIne guru pAse gayA. tyAM derAsara hatuM, tenI aMdara prathama teo gayA. tyAM zrI vItarAga devanI mUrti joIne haribhadra svayameva stuti karI ke - "vapureva tavAcaSTe, bhagavan vItarAgatAm hi voTarasaMgheDanI, tarmavati zAstram '' 1il. bhAvArtha - "he bhagavAna! tamAruM zarIra ja (mUrtija) tamArA vItarAgapaNAne batAvI Ape che; kema ke vRkSanA koTaramAM jo agni rahelo hoya to te vRkSa navapallava dekhAya ja nahIM." e pramANe stuti karIne te guru pAse gayo. gurune namana karIne teNe gAthAno artha pUchyo, tyAre gurue teno namratApUrvaka artha kahyo. eTale prathama pratijJAthI baMdhAyelA te haribhadra guru pAse dIkSA lIdhI. tyAM teNe jainazAstrono abhyAsa karyo, tethI tenuM samakita dRDha thayuM. anukrame tene yogya jANI gurue AcAryapada ApyuM. (pR.118) ema namra vIratvathI gurue tattva bodhyuM to harIbhadra brAhmaNa jina dIkSA grahaNa karIne jaina gharmanA prabhAvaka AcArya banyA. 447. paramahaMsanI hAMsI karuM nahIM. paramahaMsa eTale jene kaMI joItuM nathI evA niHspRha mahAtmA hoya temanI hAMsI kare to anaMta saMsAra vadhI jAya. evA paramahaMsane zrIpALa rAjAe pUrvabhavamAM pANImAM jhaboLyA hatA tethI A bhavamAM samudramAM paDavuM paDyuM. tathA A sAdhu to DuMba jevA che tethI ApaNane apazukana thayA ema kahevAthI A bhavamAM temane 'Duba'nuM paNa kalaMka AvyuM ane keTalAya du:kha bhogavavA paDyA. vizeSa kamo bhogavavA paData paNa rANInA kahevAthI pUrvabhavamAM munine pAchA khamAvyA. pazcAttApa karyo hato. toya A bhavamAM koDha roganI vedanA vagere duHkho bhogavavA paDyA. jyAre AvA uttama puruSonI bhakti karavAmAM Ave to anaMta saMsArano nAza thaI jAya. mATe paramahaMsanI kadI hAMsI karuM nahIM. "zrI AnaMdaghanajInA jIvanacaritra'mAMthI - mahAtmAnI hAMsInuM phaLa zrI AnaMdaghanajInuM draSTAMta - ghIme ghIme dazA vaghatAM AnaMdaghanajI AtmAnI mastImAM ja rahevA lAgyA. veza ne gacchano moha ocho thaI gayo. mAna apamAnanAM kRtrima ghoraNo paNa te bhUlI gayA ne bathI dazAmAM eka sarakho AnaMda levA lAgyA. mANaso temane avadhUta-yogI tarIke oLakhavA lAgyA. eka divasa zAhajAdAe temanI mazkarI karI. "kema, sAMIbAvA!maphatanI roTI pacAvavA jaMgalamAM ghUmo cho ke? jAvAnImAM chakelA A musalamAna ghoDe svAre mazkarImAM pUchyuM. tene mana saghaLA sAdhu saMto ane phakIro DhoMgI hatA. maphatanA mAlamalIdA khAI pRthvIne bhAra rUpa thanAra hatA. nA bhAI! khudAne DhaMDhanAro huM to mAtra khudAno adano sevaka chuM." melA ghelA ane vicitra chatAM tejasvI lAgatA avadhUta AnaMdaghanajIe javAba Apyo. "ahAhAhA khudA? khudA vaLI che ja kyAM? ane hoya to paNa tamArA jevA jogaTAone maLato haze? te uddhata yuvAna chokaravAdIpaNAnuM pradarzana karyuM. 344 Page #399 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mananIti "aya madonmata jAvAna! sAdhu saMtonI hAMsI karavAnuM pariNAma sAruM nathI AvatuM. mATe DAhyo thaI gupacupa tAre mArge cAlyo jA.'' vAha! tame to bhAre cabarAka ne pANIvALA lAgo cho. mahArAja kAMI jAdu bAdu karI herAna na karatA ho!'' AnaMdaghanajInI mazkarI karatAM te bolyo. zA mATe bAlaceSTA kare che? saMto ane phakIrone pajavIne tuM zuM sAra kADhIza?"... "aya sAMIbAbA ! joyA joyA, tamArA jevA saMta ne phakIro. tame mane zuM karavAnA hatA? tamArA jevA seMkaDone meM sIdhA karI dIdhA che samajyA? mane oLakho cho? huM dIlhInA takhte tAjano zAhajAdo (bAdazAhano putra) tamArAthI thAya te karI lo,'' "huM mAre mArge jAuM chuM. temAM zA mATe dakhala kare che? tuM zAhajAdo hoya ke khuda bAdazAha hoya tenI mane kAMI paravAi nathI." "haM paravAha nathI? Ama kahI te vadhune vadhu mazkarI karavA lAgyo. AnaMdaghanajIe manamAM vicAra karyo ke ghanasattA ne jobanathI aMdha banela A zAhajAdo ema mAnavAno nathI. anya sAdhu saMtone paNa te rIte haMmezAM pajavato haze mATe tene jarA paraco batAvavo joIe jethI bhaviSyamAM koInuM nAma na le. Ama vicArI temaNe potAno jamaNo hAtha UMco karyo ane bolyA : "bAdazAhakA beTA khaDA rahe adhadhadha ! A zo camatkAra ! emanA mukhamAMthI zabdo nIkaLatAM ja zAhajAdAno ghoDo ekAeka aTakI paDyo. game teTalA cAbuka mAravA chatAM ghoDo na mAlI zake ke na cAlI zake. ghoDAnI pITha para zAhajAdo paNa coMTI gayo. UMco nIco thavA ghaNAMya phAMphA mAre paNa cakAya zAnuM ! kalAka thayo, be kalAka thayA, traNa kalAka thayA eTale zAhajAdAnA aMgarakSako tene zodhavA nIkaLyA. AvIne jue to zAhajAdo ne ghoDo baMne sthira thaI gayA che. kAraNa pUchatAM zAhajAde jaNAvyuM ke eka tinI mazkarI karatAM A dazA thaI che ane te to bAdazAhakA beTA khaDA rahe' ema kahI uttara tarapha cAlyA gayA che. e hakIkata sAMbhaLI sainikoe potAnA ghoDA te dizAmAM mArI mUkyA. tapAsa karatAM temanI najare eka mAMgI tUTI guphA paDI. tyAM jaI aMdara jue che to koI mahAtmA padmAsana lagAvIne ghyAna dharI rahyA che. emanA mukha para koI ajaba prakAranI rozanI jhaLakI rahI che. temane jotAM ja pelA sainikone lAgyuM ke zAhajAdAe jemanI cheDatI karI hatI teja A mahAtmA hovA joIe. teo ghaNI ja namratAthI yatinI pAse gayA. sASTAMga praNAma karI temanI AjubAju besI gayA. mahAtmAnuM dhyAna puru thayuM ne AMkho UghaDI ne AjAbAjI sipAIone joI te bolyA : 'vatso! zAhajAdA pAsethI AvyA lAgo cho. kaho zuM samAcAra che.' mahAtmAnA avAjamAM 345 Page #400 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mAnIti adbhuta mIThAza hatI. koI gebI phirasto bolato hoya tevuM kSaNabhara sainikone lAgyuM. potAnA aMtaranI vAta mahAtmA zI rIte kaLI gayA te temane na samajAyuM. prabho ! zAhajAdo ane teno ghoDo coMTI gayA che. hAlata ghaNI ja kaphoDI che. tenI ajJAnatA bevakUphI tarapha na jotAM tenA para anugraha karo, tene puratI zikSA thaI cUkI che.'' "zAhajAdA para anugraha ja che. tene kahejo ke sAdhu saMtonI pharI koI divasa cheDatI na kare. jAva AnaMdaghanano bola che ke bAdazAhakA beTA calegA.' dhanya prabho! Apano amArA para moTo ahezAna thayo. ema kahI namaskAra karI teo guphAnI bahAra nIkaLyA. mArate ghoDe AvIne jIe che to zAhajAdo cAlavA lAgelo. A camatkAra joI saghaLA ajaba thaI gayA. AnaMdaghanajI viSe lokomAM ghaNI ghaNI vAto cAlatI paNa temano pratyakSa anubhava ghaNA ghoDAne ja thato. A banAvathI lokomAM bhAre sanasanATI phelAtI gaI ane temanA viSe tareha tarehanI vAto cAlavA lAgI. (pR.6) 448. Adarza jouM nahIM. Adarza eTale arIso. arIsAmAM jovAthI potAnA rUpano jIvane moha thAya ke huM rUpALo chuM athavA huM suMdara kema dekhAuM tenA mATe prayatna kare. tethI paramakRpALudeva kahe che ke arIsAmAM jouM nahIM. zrI sAkarabenanuM dRSTAMta - pa.pU.prabhuzrIjInA samayamAM brahmacArI bahena zrI sAkarabena agAsa AzramamAM avAranavAra AvatA. pU. prabhuzrIjInA dehatyAga pachI be varSe kAyama mATe AzramamAM AvIne rahyA hatAM. temaNe nakkI karyuM hatuM ke mAre arIso jovo nahIM. tethI jIvanaparyaMta emaNe arIsAmAM moDhuM joyuM nahotuM. 449. AdarzamAM joI hatuM nahIM. arIsAmAM joIne hasavuM te moha vRddhinuM kAraNa che. A kALamAM moha bahu vadhyo che. gharamAM aneka arIsA nakhAve. te badhA moha poSavAnA sAdhano che. arIsAmAM nIrakhI nIrakhIne jAe ane moha pAme. zarIra uparanI mUrchA ghaTADavA ene bahu nIrakhuM nahIM ke enI bahu suzruSA karuM nahIM. AtmajJAnI munio to e zarIranI bilakula saMbhALa letA nathI. 450. pravAhI padArthamAM moDhuM jouM nahIM. pANI vagere pravAhI padArthamAM moDhuM jovAthI paNa dehabhAva poSAya ke huM kevo rUpALo chuM vagere. mATe koI pravAhI padArthamAM paNa moDhuM jouM nahIM. 451. chabI paDAvuM nahIM. arIsAmAM moDhuM jovuM, pANImAM moDhuM jovuM ke phoTo paDAvavo e badhA mohabhAva athavA dehabhAva poSavAnA kAraNo che. phoTo paDAvyA pachI tene phremamAM maDhI haoNlamAM ke rUmamAM mUke. haratAM pharatAM jue ane je deo potAno nathI evA dehanI AkRti joIne rAjI thAya ane moha karI karma bAMdhe. mATe A dezanI chabI paDAvavAno moha rAkhuM nahIM. 452. ayogya chabI paDAvuM nahIM. vartamAnamAM loko lagna vagerenA prasaMgomAM ekabIjAne moha vadhe evA ayogya rIte phoTAo 346 Page #401 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti paDAve che ane mohane poSe che. TelIvIjhanamAM paNa ayogya rIte phoTAo laI AkhI duniyAne batAve. tethI jagatavAsI jIvo paNa mohAMdha banI rahe che. mATe paramakRpALudeva kahe che ke phoTAono moha na chUTato hoya, to paNa ayogya rIte chabI paDAvuM nahIM. 453. adhikArano geraupayoga karuM nahIM. koIpaNa jAtano ApaNane adhikAra maLyo hoya to vicAravuM ke mArAthI svArthavaza koI anyAya to thato nathI. sajanonI rakSA ane durjanane zikSA e nyAyIpuruSano gharma che. adhikArano gera upayoga thavAthI saMsAranI vRddhi thAya che. "zrImada rAjacaMdramAMthI :- "aghikArathI parataMtratA ke amalamada ane ethI jAlama, anIti, lAMca temaja anyAya karavA paDe che ke thAya che; kaho tyAre emAMthI mahattA zAnI thAya che? mAtra pApajanya karmanI. pApI karma vaDe AtmAnI nIca gati thAya che; nIca gati che tyAM mahattA nathI paNa laghutA che." (va.pR.69) aizvarya prApta thatAM tene ghakko mArIne pAchuM kAThuM ke A mAre joItuM nathI. mAre Ane zuM karavuM che?" koI rAjA pradhAnapaNuM Ape topaNa pote levA icche nahIM."mAre ene zuM karavuM che? gharasaMbaMdhInI ATalI upAdhi thAya to ghaNI che." AvI rIte nA pADe; aizvarya padanI niricchA chatAM rAjA pharI pharI ApavA icche tene lIdhe AvI paDe, to tene vicAra thAya ke "jo tAre praghAnapaNuM haze to ghaNA jIvonI dayA paLAze, hiMsA ochI thaze, pustakazALAo thaze, pustako chapAvAze." evA gharmanA keTalAka hetu jANIne vairAgyabhAvanAe vede tene udaya kahevAya. icchAsahita bhogave ane udaya kahe to te zithilatAnA ane saMsAra rajhaLavAnA hetu thAya." (va.pR.195) namuci maMtrInuM draSTAMta - duSTa buddhi maMtrIe sattAno durupayoga karyo. hastinApuramAM pakvottara rAjA cakravartI hatA. temano maMtrI namuci duSTa buddhino hato. te ekavAra laDAI karIne jIta meLavI Avyo. tethI khuza thaI rAjAe varadAna mAMgavA jaNAvyuM. te teNe thApaNa rAkhyuM. have sAtaso munio potAnA guru suvratAcArya sAthe A nagaramAM AvyA jANI pUrvanuM vera vALavA teNe rAjA pAse varadAnamAM sAta divasa mATenuM rAjya mAMgyuM. tyAre pakvottara rAjA vacanabaddha hovAthI te ApavuM paDyuM. teNe rAjya sattAno durupayoga karI A sAdhuone kahyuM ke tame mArA rAjyamAMthI cAlyA jAo. emaNe kahyuM ame comAsuM besI javAthI vihAra karI zakIe ema nathI. namucine koIpaNa rIte emane mAravAno irAdo hato. tethI eka munie labdhighArI evA viSNukumAra muni pAse jaI A badhI vAta karI. temaNe AvIne te upasarga dUra karyo hato. ema maLela adhikArano dUra upayoga karuM nahIM paNa saupayoga karI bIjAne sukhI karuM. pahelAnA vakhatamAM rAjA, maMtrI vagere chUpA veze rAtre gAmamAM pharatA ane potA viSe ke rAjya saMbaMdhI lokono zo abhiprAya che athavA zuM cAlI rahyuM che te jANatA, ane koI duHkhI hoya tene madada karatA; paNa sattAno gera upayoga karatA nahIM. 454. khoTI hA kahyuM nahIM. mArAthI karI zakAya evA kAmanI ja hA kahyuM. nahIM to khoTI hA bharuM nahIM. vacana ApIne te na 347 Page #402 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mAnIti karavAthI potAnI kiMmata ghaTe ane sAmA mANasane paNa duHkhanuM kAraNa thAya. mATe khoTI hA kahyuM nahIM. 455. klezane uttejana ApuM nahIM. klezanA nimitta banI Ave to paNa tene uttejana ApuM nahIM. jemake cAra jaNa beThA hoya. tyAM koI navIna vyakti AvIne game tema bolI jAya, te vakhate jenA kaSAya tIvra hoya te klezane uttejana ApI moTuM rUpa karI de. bIjAne vaLI thoDo kleza thAya ke ANe Ama kahevuM na joIe. trIjAne ema paNa thAya ke eNe kahyuM emAM ApaNuM zuM bagaDI gayuM, enuM ja moDhuM kharAba thayuM ane cothAne ke jenA kaSAya ghaNA maMda hoya tene ema thAya ke bhagavAna ene zAMti Ape jethI e paNa sukhI thAya. ema huM paNa vicArIne klezane uttejana ApyuM nahIM. 'zrImad rAjacaMdra'mAMthI :- "koIpaNa kAraNe A saMsAramAM klezita thavA yogya nathI.'' "pRthvI saMbaMdhI kleza thAya to ema samajI leje ke te sAthe AvavAnI nathI; UlaTo huM tene deha ApI javAno chuM; vaLI te kaMI mUlyavAna nathI. strI saMbaMdhI kleza, zaMkA bhAva thAya to Ama samajI anya bhoktA pratye hasare ke te maLamUtranI khANamAM mohI paDyo, (je vastuno ApaNe nitya tyAga karIe chIe temAM) thana saMbaMdhI nirAzA ke kleza thAya to te UMcI jAtanA kAMkarA che ema samajI saMtoSa rAkhaje; krame karIne to huM niHspRhI thaI zakIza.'' (va.pR.165) "je vastunuM mAhAtmya dRSTimAMthI gayuM te vastune arthe atyaMta kleza thato nathI.'' (pR.778) 'upadezAmRta'mAMthI - "prabhuzrI - koIe gALa dIdhI. eka kahe, mane gALa lAgatI nathI; ane bIjo kahe, mane gALa lAgI, ane mArAmArI karI. gALa kyAM lAgavAnI hatI? eke ajJAnabhAva karyo tethI ajJAnI kahevAyo; bIjAe jJAnabhAva karyo tethI jJAnI kahevAyo. pheravavAnuM zuM che? samajaNa. eke dene potAno mAnyo, ghara kuTuMba potAnuM mAnyuM. 'mAruM' kahevA chatAM tenuM thayuM nathI, thatuM nathI, mAtra mAnyuM che tethI ajJAnI kahevAyo. te mAnyatA jene na hoya te jJAnI kahevAya. beya AtmA. ekane jJAnI kahyo, ekane ajJAnI kahyo. vicArI juo, AtmA kyAM rahyo che? mAnyatA pheravavAnI che, zraddhA karavAnI che. karoDo rUpiyA maLe tethI paNa samajaNa vadhAre kiMmatanI che. satsaMgathI samajaNa phare che. tenI kiMmata kahevAya tevI nathI. rUpiyA maLyA te sAthe AvavAnAM nathI; samajaNa sAthe Ave che. tenI kiMmata apAra che. te karI levAnI che.'' (pR.450) 'boghAmRta bhAga-3'mAMthI - "klezanAM kAro nirmULa karavA tarapha dareka mumukSue lakSa rAkhavA yogya chejI. kuTuMbamAM, maMDaLamAM, gAmamAM, nAtamAM, dezamAM jema kleza ocho thAya tema karavAnI vRtti rAkhavAthI dharma pragaTavAnuM kAraNa bane chejI. pa.u.pa.pU.prabhuzrIjIe nAsikanA bodhamAM chellI e ja zikhAmaNa dIdhI che - "saMpa rAkhavo ane satsaMga karavo.'' (pR.352) 'dharmAmRta'mAMthI :- bhayaMkara klezita pariNAmavALA jIvo narake jAya gopavatInuM dRSTAMta - gopavatI bahu duSTa svabhAvanI hatI. tenA pati siMbale tene pUchyA vinA siMhasena caudharInI putrI subhadrA sAthe bIjuM lagna karyuM. AthI gusse thaIne gopavatI rAtre subhadrAne tyAM jaI tenuM mAthuM kApIne saMtADI rAkhyuM. pachI siMhabala subhadrAnA maraNathI bahu udAsa rahevA lAgyo 348 Page #403 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti tyAre eka divasa gopavatIe ciDAIne tenI thALImAM subhadrAnuM mAthuM lAvIne nAkhyuM, te joIne bhaya pAmI siMhabala nAsavA lAgyo, tenI pAchaLa doDatI gopavatIe bhAlo mArIne tene paNa mArI nAkhyo. (pR.154) 'draSTAMtazataka'mAMthI - keTalAka puruSo strIjita hoya che. teo strIonA khela na samajIne temanAM mIThAM vacanathI bhoLavAI jAya che ane pachI jema nacAve tema nAce che. AvA strIvaza puruSo mitratA karavA yogya nathI; kemake strInA kahevAthI kaye vakhate zuM karaze eno kAMI niyama nathI. game tevuM aghaTita kArya teo potAnI icchA vagara paNa strInI icchAne AdhIna thaIne kare che. bIjI eka vAta paNa A draSTAMta parathI phalita thAya che ke, kharAba strIo potAnA svArtha mATe potAnA ghaNIne, mitra, bhAI, bahena ane TUMkamAM baghA ja saMbaMdhIo sAthe harakoI prakAre vera karAve che ane harakoI bahAne tenA kAnamAM jheranA TIpAM nAkhyA ja kare che. Ama klezanA kAraNo UbhA karIne potAnA ghaNIne ghaNIvAra bhAre agavaDamAM mUkI de che ane potAnuM paNa nukasAna kare che. mATe strInA mohamAM paDI phlezanA kAraNone uttejana ApuM nahIM. (pR.88) jaina hitopadeza bhAga-1'mAMthI - kalaha e kevaLa duHkhanuM ja mULa che. je gharamAM nitya kleza thAya che, tyAMthI lakSmI paNa dUra thaI jAya che. mATe banatA sughI kleza thavA devo nahIM, chatAM thayo to tene vaghavA nahIM detAM samAvI devo. nAnAe moTAnI kSamA mAgavI, chatAM nAnA mAna mUkIne kSamA mAge nahIM to moTAe pote jaI nAnAne khamAvavo, jethI laghune zaramAIne avazya khamavuM ane khamAvavuM paDe. klezane nivAravAnI "kSamApanA" ke khAmaNA karavArUpa jina zAsananI nIti ati uttama che. jeo te mujaba vivekathI varte temane sarvatra sukha che ane jeo tethI viruddha varte temane sarvatra duHkha che. (pR.71) 456. niMdA karuM nahIM. je potAne moTA mAne te paranI niMdA kare. mATe koInI niMdA karuM nahIM. "zrImad rAjacaMdra'mAMthI - "paraniMdA e ja sabaLa pApa mAnavuM. (va.pR.14) pU.zrI brahmacArIjInI hastalikhita DAyarI 19 ka'mAMthI - "paraniMdA paranArI arU, paradravyanakI Aza; choDI tIno bAtamuM, bhajo eka avinAza. kaMcana tajavo sulabha hai, sulabha triyA ko neha; niMdA stuti tyAgavo, tulasI durlabha eha. lenekuM haranAma hai, deneluM anna dAna; taranekuM AvInatA, buDanekuM abhimAna." (pR.32) 457. kartavya niyama cUkuM nahIM. pratidina karavA yogya niyama lIgho hoya te cUkuM nahIM. jemake divasamAM 15 miniTa vAMcana karavAno ke amuka bhakti karavAno niyama lIdho hoya to te ApaNuM kartavya samajI kadI cUkuM nahIM. athavA sAta vyasana ke sAta abhakSyano athavA kaMdamULano ke rAtribhojana AdinA tyAgano niyama lIdho hoya to tene draDhatApUrvaka pALuM. paNa kartavya niyama cUkuM nahIM. 349 Page #404 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti nAnA bALakanuM dRSTAMta - kartavya niyama pratye TekanuM phaLa. pUjyazrI brahmacArIjInA vakhatamAM eka nAno chokaro traNa pATha ane mALAno niyama laIne gayo. te roja nitya niyama karato hato. eka divasa savAramAM vahelo UThI ziyALo hovAthI cUlA pAse AvIne beTho. pachI traNa pATha ane mALA karI. mAe pUchyuM ke kema Aje ATalI vahelI bhakti karI. bALake kahyuM : mArA manamAM ema thayuM ke Aje hamaNAM ja bhakti karI lauM. ema kahI pAcho sUI gayo.. thoDIvAra pachI enI mAe bolAvyo paNa bole ja nahIM. pAse jaIne joyuM to eno deha chUTI gayo hato. ema jene niyama pratye Adara sadbhAva che tathA kartavya niyama cUktA nathI, tene aMta samaye rahasyabhUta mati pragaTa thAya che. 'zrImad rAjacaMdra'mAMthI :- ''savAramAM UThI IryApathikI pratikramI rAtri-divasa je kaMI aDhAra pApasthAnakamAM pravRtti thaI hoya, samyakzAna-darzana-cAritra saMbaMdhI tathA paMcaparamapada saMbaMdhI je kaMI aparAdha thayo hoya, koIpaNa jIva prati kiMcitmAtra paNa aparAdha karyo hoya, te jANatAM ajANatAM thayo hoya, te sarva kSamAvavA, tene niMdavA, AtmamAMthI te aparAdha visarjana karI niHzalya thavuM. rAtrie zayana karatI vakhate paNa e ja pramANe karavuM. zrI satpuruSanAM darzana karI cAra ghaDI mATe sarva sAvadha vyApArathI nivartI eka Asana para sthiti karavI. te samayamAM 'paramaguru' e zabdanI pAMca mALAo gaNI be ghaDI sudhI satzAstranuM adhyayana karavuM. tyAra pachI eka ghaDI kAryotsarga karI zrI satpuruSonAM vacanonuM te kAyotsargamAM raTaNa karI savRttinuM anusaMdhAna karavuM. tyAra pachI aDadhI ghaDImAM bhaktinI vRtti ujamALa karanArAM evA pado (AjJAnusAra) uccAravAM. aDaghI ghaDImAM 'paramaguru' zabdanuM kAyotsargarUpe raTaNa karavuM, ane 'sarvajJadeva' e nAmanI pAMca mALA gaNavI.'' (va.pR.674) ApaNA mATe pa.pU.prabhuzrIjIe dIrghadRSTithI agAsa AzramamAM bhaktisvAghyAyanA kartavya niyamanI yojanA karI che, temAM uparokta nityaniyama samAI jAya che mATe te cUkuM nahIM; paNa yathAzakti ArAyuM. 458. dinacaryAno geraupayoga karuM nahIM. savAranA UThIne vicAre ke Aje mAre samayano duraupayoga karavo nathI. sAMje potAnI dinacaryA tapAse ke Aje meM zuM zuM karyuM ? kyAM kyAM gayo? tyAM na gayo hota to cAlata ke nahIM? tathA dinacaryAnI noTa rAkhI temAM pote AkhA divasamAM zuM zuM karyuM tenI noMdha rAkhe to khabara paDe ke AjanA divasano geraupayoga thayo che ke nahIM? 'boghAmRta bhAga-3'mAMthI - "cakravartInI samasta saMpadA karatAM paNa manuSyabhavanI eka paLa paNa vizeSa mUlyavAna che. evA manuSyabhavanA ratnacita AbhUSaNa jevA divasonA divaso uparAuparI cAlyA jAya che, paNa jIvane teno sadupayoga karI levAnuM sujhatuM nathI e vAraMvAra vicAravA jevuM che. AvA ne AvA divaso sadAya rahetA nathI ema jANyA chatAM, vRddhAvasthA, roga ane marAnuM avazya AvavuM che ema jANyA chatAM jIvane vicAra sarakho nathI Avato ke pUrvapuNyanI kamANIne lIdhe atyAre A manuSyabhavanI prApti thaI, uttama kuLamAM janma thayo, dhAre to ghaNo puruSArtha karI zake tevI zarIra, mana, vacana, dhana, dharma AdinI zubha jogavAI maLI che. niroga avasthA ane juvAnInI sAthe lagI jogavAI pharI pharI prApta dhatI nathI.'' (bo.3 1.42) 350 Page #405 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mananIti pAghaDIne cheDe kasaba'' evI kahevata che tema anAdikALanA paribhramaNamAM A manuSyabhava prApta thayo che te mahA durlabha vastu che. tenI kiMmata jIvane samajAI nathI tethI game tema A jIMdagInI amUlya paLo jIva veDaphI urADI de che. tema na bane mATe paramANudeve prathama ja puSpamALA-5mAM jaNAvyuM che ke "vakhata amUlya che, e vAta vicArI AjanA divasanI 2,16,000 vipaLano upayoga karaje." vaLI eka patramAM jaNAvyuM che ke cakvartInI samasta saMpadA karatAM manuSyabhavano eka samaya vizeSa mUlyavAna che, paNa jo te dehA gALavAmAM Ave to phUTI badAmanI kiMmatano paNa nathI. ATalo badho bhAra daIne te paramakRpALu prabhue ApaNane cetAvyA che ke paisA pAchaLa citta doDAvI pazu samAna jIvana gALavuM samaju mANasane pAlave tema nathI. upara jaNAvyuM che tema ratnaciMtAmaNi jevI 2,16,000 vipaLano vepAra da22oja A bhavamAM manuSyane karavAno che, to tenI AgaLa lakSAdhipatino paNa hisAba nathI. mokSanuM sAdhana karavA arthe A manuSyabhava che ema jene samajAyuM hoya tene nakAmo vahI jato kALa keTalo vasamo lAge? lAkho rUpiyA vepAramAM jene khoTa AvI hoya ane jema khAvuM, pIvuM, gammata karavI tene na game tema jenA dilamAM vairAgyanI jAgRti hoya tene A manuSyabhava kevA prakAre gALavo joIe ane kevI rIte Aja sudhI kALa vahyo gayo ane have kema teno durupayoga ghaTADavo tenI ciMtavanAmAM tene tuccha iMdriyAdhIna sukhomAM kema goThe? kema A iMdrajAla jevA ThagArA jagatamAM gammata lAge ?' (bo7 pR.51) "aDhAra pApasthAnaka tamane mukhapATha to haze, paNa roja lakSa rAkhIne divase thayelA doSo tene anusarIne joI javAno abhyAsa rAkhazojI. dareka doSa vakhate AkhA divasanA bhAvo pratye najara nAkhI javAnuM banaze eTale aDhAra vakhata divasanA kAryo tapAsavAno prasaMga Avaze to divase divase bhAva sutharatA javAno saMbhava chejI, jene potAnuM jIvana sudhAravuM che tene to paramakRpALudevanAM vacanAmRta sarvoparI sahAya karanAra chejI.'' (bo.3 pR.643) = 'mokSamALA vivecana'mAMthI - "muDha puruSo - jene mo vizeSa che tethI dharma pratye mUDha bebhAna jevA che. teone samayanI kaMI paDI nathI. teo amuka vakhata khAvAmAM, amuka vakhata kamAvavAmAM, amuka vakhata UMghavAmAM ane bAkI vakhata rahe to cAra prakAranI vikathA tathA raMgarAga eTale mojazokha vageremAM gumAvI de che. tethI teone adhogati ke jyAM dharma kartavya na thAya evI gatimAM javuM paDe che.'' (pR.111) "20 ghaDI-8 kalAka ghaNA kharA loko nidrAmAM gALe che. rAtre 10 thI 6 sAmAnyapaNe nidrAkALa hoya che. bAkInI 40 ghaDI upAdhi, TelaTappA vageremAM gALe che, mUDhanA jevuM pravartana thAya che. moTA bhAganA mANaso hAlamAM A pramANe vakhata gALe che. temAMthI be cAra ghaDI jo dharmakartavya mATe kADhe to enuM pariNAma ghaNuM sAruM Ave.'' (pR.111) 459. uttama zaktine sAdhya karuM. jJAnAvaraNIya karma kSaya thavAthI AtmAnI anaMtajJAna zakti pragaTa thAya che. darzanAvaraNIya karma kSaya thavAthI anaMtadarzanarUpa Atmazakti pragaTa thAya che. vedanIya karma kSaya thavAthI avyAbAdharUpa Atmazakti pragaTe che. mohanIya karma kSaya thavAthI anaMtasukharUpa Atmazakti pragaTa thAya che. nAmakarma kSaya thavAthI amUrtirUpa divyazakti pragaTa thAya che. gotrakarma kSaya thavAthI aTala avagAhanArUpa Atmazakti pragaTe che. 351 Page #406 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti AyuSyakarma kSaya thavAthI akSayasthitirUpa Atmazakti pragaTa thAya che. aMtarAyakarma kSaya thavAthI anaMta dAna zakti pragaTe che. AtmAmAM anaMtajJAna, anaMtadarzana, anaMtasukha 2 ane anaMtavIrya Adi zaktio rahelI che. tene pragaTa karavA mATe bhakti, svAdhyAya vagereno puruSArtha karuM. ema AtmAnI je anaMta zaktio che tene sAdhya eTale prApta karavA mATe hamezAM prayatnazIla rahuM. gajasukumAra jevA potAnI Atmazaktine be ghaDImAM sAdhya karI kevaLajJAna pAmI mokSe padhAryA. te nIce mujaba - "zrI triSaSTizalAkA puruSa caritra parva 8'mAMthI - gajakumAranI uttama kSamA gajasukumAranuM draSTAMta - devakI bolyAM - he kRSNa! tame bALapaNAmAM naMdane ghera moTA thayA, ane tamArA agraja cha sahodara nAgasArthavAhane ghera ucharyA; meM to sAtamAMthI eka putrane paNa bAlyakALamAM lAlita karyo nahIM; tethI he vatsa! bALakanuM lAlanapAlana karavAnI icchAvALI huM putrane icchuM chuM. mAtAnAM AvAM vacana sAMbhaLI "huM tamAro manoratha pUro karIza" ema kahI kRSNa saugharma iMdranA senApati naigamelI devanI ArAdhanA karI. deva pratyakSa thaIne bolyo - "he bhadra! tamArI mAtAne AThamo putra thaze, paNa jyAre te yuvAvasthA pAmaze tyAre dIkSA leze." tenA A pramANenA kathana pachI svalpa vakhatamAM ema maharbika deva svargamAMthI cyavIne devakInA udaramAM utpanna thayo, ane samaya AvatAM putrarUpe avataryo. tenuM gajasukumAra nAma pADyuM. jANe bIjA kRSNa hoya tevA e deva samAna putranuM devakI lAlanapAlana karavA lAgyAM. mAtAne ati vhAlo ane bhrAtAne prANa samAna kumAra bannenA netrarUpa kumudane caMdrarUpa thayo. anukrame yauvanavayane pAmyo eTale pitAnI AjJAthI druma rAjAnI putrI prabhAvatIne paraNyo. vaLI somazarmA brAhmaNanI kSatriyANI strIthI utpanna thayelI somA nAmanI kanyAne paNa jo ke te icchato na hato topaNa mAtA ane bhrAtAnI AjJAthI paraNyo. tevAmAM zrI neminAtha prabhu tyAM samavasaryA. temanI pAse strIo sahita jaIne gajasukumAre sAvaghAnapaNe gharma sAMbhaNyo, tethI apUrva vairAgya utpanna thatAM baMne patnIo sahita mAtA pitAnI AjJA meLavIne teNe prabhunI pAse dIkSA lIdhI. jyAre gajasukumAre dIkSA lIdhI tyAre tenA viyogane nahIM sahana karI zakatA evA tenA mAtApitAe ane kRSNa pramukha bhAIoe UMce svare rUdana karyuM. je divase dIkSA lIdhI te ja divase gajasukumAra muni prabhunI AjJA laI sAMyakALe smazAnamAM jaIne kAyotsargadhyAne rahyA. tevAmAM kAMIka kAraNe bahAra gayelA somazarmA brAhmaNe temane dIThA. temane joI te somazarmAe ciMtavyuM ke, "A gajasukumAra kharekharo pAkhaMDI che, teno Avo vicAra chatAM mAtra viTaMbanA karavAne e durAzaya mArI putrIne paraNyo hato." Ama ciMtavI e mahA virothI buddhivALA somazarmAe ati krodhAyamAna thaIne mAthA upara cIkaNI mATInI pALa karI temAM ghanaghakhatA aMgArA bharyA; paraMtu samabhAva pariNAmI gajasukumArane kiMcitmAtra paNa krogha ke dveSa hRdayamAM janma pAmyo nahIM. paNa savaLuM lIdhuM ke mane mokSanI pAghaDI baMdhAvI. te bhAvonA phaLasvarUpa kaivalyajJAna pAmI teo mokSe sidhAvyA. "gajasukumAranI nAmAMkita kSamA kevo vizuddha bogha kare che!" 460. zakti vagaranuM kRtya karuM nahIM. je kAma karavAnI mArI zakti nathI te kAma hAthamAM lauM nahIM. potAnI zakti, samaya ane 352 Page #407 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti sAthIdArano vicAra karIne ja kAma hAthamAM lauM. ahaMkAramAM AvI jaI huM karI laIza ema kahe paNa pachI pastAvAnuM thAya ane hAMsI thAya tevA kAma karuM nahIM. "boghAmRta bhAga-3'mAMthI :- "Apano patra maLyo. ekale hAthe badho bojo upADavAnuM thatuM hoya to potAnI zakti vicArI te kAma hAtha gharavuM. kAma sAruM hoya topaNa zakti vicArIne karavuM." (pR.582) "mokSamALA vivecana'mAMthI - "maryAdA uparAMta kAma - potAnI zakti hoya tenA karatAM vaghAre kAma hoya te maryAdA uparAMta kAma. potAthI thaI zake enAthI vadhAre kAma hoya to paNa citta sthira na rahe. be kAma vacce vicArano avakAza rAkhavo. eka kAma pachI tarata bIjuM kAma na karavuM. navarA rahevuM ema kahevuM nathI, paNa paramArtha mATe avakAza rAkhavo. ekathI cAle to be dukAna na kare. maryAdAthI adhika vyavahArakAma na rAkhe. je kAma mATe janmyA chIe teno vicAra rahevo joIe." (pR.233) 'dRSTAMtazataka'mAMthI - rAjakumArInuM draSTAMta - zakti vicArI pagaluM bharuM. eka rAjAne ati suMdara ane vidyA vagere guNothI yukta eka ja putrI hatI. te kuMvarIe evuM vrata dhAraNa karyuM ke, je koI mArI pUchelI samasyAno artha kahe tenI sAthe ja lagna karIza. te samasyA A pramANe hatI. "huto ti vArI khAje, na huto vArI khAje; e hariyAlIno artha kahe, tene rAjAnI putrI chAje." rAjAe paNa putrInA kahevA parathI ema prasiddha karyuM ke "je koI A samasyAno artha barAbara karI Ape, tene mArI sarvAMgasuMdara kuMvarI paraNAvavA uparAMta arthe rAjya paNa ApuM; paraMtu rAjakumArI sAthe vivAda karyA chatAM paNa samasyAno artha kharo na karI zake tene zULIe caDhAvuM." e vAta jANIne be sAhasika taruNa puruSoe samasyAno artha rAjakanyA pAse jaI karI batAvavAnI pratijJA karI. rAjAe tema karavAnI AjJA ApI. kuMvarInI samasyA sAMbhaLI temaNe potAnI buddhi pramANe tenA artha aneka prakAre besADavA prayatna karyo paNa bannemAMthI eka paNa samasyAnuM samAdhAna karI zakyA nahIM. tethI rAjAe te bannene zULIe caDhAvyA. Ama potAnI zakti jANyA vagara kRtya karavA sAhasa karuM nahIM. (pR.64) 41. dezakALAdine oLakhuM. kayo deza che? Arya che ke anArya. temaja AtmAnI anaMta zaktine prApta karavA mATe dezakALa anukULa che ke nahIM? bhArata deza te Arya deza che. tathA pAMcamA ArAnA aMta sudhI bhagavaMte AtmArtha mATe dezakALa anukULa kahyo che. temaja satparuSano yoga paNa maLyo che, mATe satparuSanI AjJA ArAghI dezakALAdine anukULa evI sAmagrIno upayoga karI AtmajJAnanI prApti karuM. "zrImad rAjacaMdra'mAMthI :- "dezakALAdi jo anukULa che to kyAM sudhI che? eno uttara ke zeSa raheluM saiddhAMtika matijJAna, zrutajJAna, sAmAnyamatathI kALabhAve ekavIza hajAra varSa sudhI rahevAnuM. temAMthI aDhI sahastra gayAM, bAkI sADA aDhAra hajAra varSa rahyAM; eTale paMcama kALanI pUrNatA sughI kALanI anukULatA che. dezakALa te laIne anukULa che." (va.pR.116) 353 Page #408 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti 'mokSamALA vivecana'mAMthI - "jJAna thavAne anukULa deza, kALa atyAre che? upara kahyuM tema karmabhUmimAM paNa AryabhUmi jemAM che evo A bhArata deza anukULa che. A paMcamakALamAM mati, zruta, avaghi thaI zake. paNa paramAvadhi, mana:paryava ane kevaLajJAna A kSetre paraMparAsnAyathI jovAmAM AvatA nathI. e rIte kALa paripUrNa anukULa nathI. to paNa AtmajJAna thavA mATe to deza kALa anukULa che.'' (pR.184) 462. kRtyanuM pariNAma jouM. kAryanI zarUAta karatA pahelAM tenuM zuM pariNAma eTale phaLa Avaze te prathama vicAruM. jethI pastAvAno samaya na Ave. jhera khAIza to tenuM phaLa maraNa Avaze. tema krodha karIza to tenuM phaLa duHkha Avaze. mAna karIzuM to tenuM phaLa halakI gati thaze. mAyA karIza to tenuM phaLa tiryaMcagati vagere Avaze ane lobha karIza to tenuM phaLa naraka Adi gatiomAM rajhaLavuM paDaze vagere dareka kArya karatA pahelAM ja tenA phaLano vicAra karuM ke jethI duHkhanA kAraNo UbhA thAya nahIM. munie vicAryuM ke huM vezyAne tyAM jaIza to loko mArI niMdA karaze. e nRtyanuM pariNAma bhayaMkara Avaze ema vicArI tyAM javAnuM mAMDI vALyuM. e viSe paramakRpALudeva jaNAve che - 'zrImad rAjacaMdra'mAMthI :- 'koI muni viSaya-icchAthI vezyAzALAmAM gayo; tyAM jaIne tene ema thayuM ke 'mane loka dekhaze to mArI niMdA thaze. mATe ahIMthI pAchuM vaLavuM.' eTale munie parabhavano bhaya gaNyo nahIM, AjJAbhaMgano paNa bhaya gaNyo nahIM, to tyAM lokalAjathI paNa brahmacarya rahe tevuM che te mATe tyAM lokalAja gaNI pAcho pharyo, to tyAM lokalAja rAkhavI ema kahyuM che, kemake A sthaLe lokalAjano Dara rAkhavAthI brahmacarya rahe che, je upakAraka che.'' (va.pR.702) 'boghAmRta bhAga-2'mAMthI :- "huM karuM chuM enuM phaLa zuM Avaze? eno vicAra karI pagaluM mUka. phaLa kharAba Avaze ema lAge to na karavuM. jJAnInI AjJA vagara je kaMI kare te badhuM UMdhuM ja thAya che.'' (pR.17) 463. koIno upakAra oLavuM nahIM. karelA upakArane kadI oLavuM nahIM. enA jevo bIjo koI moTo doSa jaNAto nathI. 'zrImad rAjacaMdra'mAMthI - "kRtavratA jevo ekke mahA doSa mane lAgato nathI.'' (va.pR.158) "aho! mane to kRtaghrI ja maLatA jaNAya che, A kevI vicitratA che!'' (va.pR.157) zrIpALa rAjAno rAsa'mAMthI :- karelA upakArane oLavavAthI ghavaLazeTha narake gayo dhavaLazeThanuM dRSTAMta - dhavaLazeThane mitroe kahyuM tame ciMtita jaNAo cho, tamAruM duHkha amane kaho to teno upAya vicArIne tamane ciMtAthI mukta karIe. tyAre dhavaLazeThe zarama choDIne manamAM ciMtavela hatuM te kahyuM. te sAMbhaLIne mitro kahevA lAgyA ke - are zeTha! dhikkAra che! tame A zuM bolyA! vaLI parastrIgamana jevuM bIjuM koI pApa nathI. enAthI to bhavobhavamAM DUbI maravAnuM che. tathA A zrIpALakuMvara to jagatamAM kevaDAnA vRkSanI jema anyano upakArI che. tathA eno ATalo badho prabhAva tame pratyakSa joyo che to tene kema marAya? kalpavRkSanI zAkhAne kuhADIthI kema chedAya? 354 Page #409 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti A kuMvare ja tamane eka vakhata babbararAjAnA hAthathI ane bIjI vakhata kanakake, rAjAnA hAthathI, ema babbe vakhata choDAvyAM che, tathA e sAthe hato tethI tamAro mAla sAmAna ane ghana badhuM bacI gayuM che. vaLI eNe ja tamArA thaMbhI gayelA che vahANa AgaLa AvIne calAvI ApyAM che. mATe AnA jevo puruSaratna to jagatamAM bIje kyAMya maLaze nahIM. jo AnA upara droha karIne tenuM buruM ciMtavazo to AyuSya pUrNa nahIM thaye chate kyAMka marI jazo!vaLI ene enA bhAgyathI baghI Rddhi maLI che, temAM ATalI badhI durbuddhi tamAre gaLe kema vaLagI che. chevaTe bIjA mitranI salAhathI zrIpALakuMvarane ghavaLazeThe samudramAM nAkhI dIdho. upakArano badalo apakArarUpe ApI te sAtamI narake gayo. mATe koInA karelA upakArane kadI oLavuM nahIM. bhagavAna mahAvIra pAse gozALe tejo vezyA zIkhI ane pAchI bhagavAna upara ja te mUkI. ema upakArano badalo apakAra Ape te kRtadhrI kahevAya. kalpasUtra'mAMthI - kRtaghnI banI tejovezyA mUkI to te potAne ja bALanAra thaI gozALAnuM draSTAMta - gozALo krodhathI ghamaghamato ja hato. teNe AvatAveta ja prabhune uddezI AkSepaka vANImAM kahyuM ke:- are kAzyapa!tuM ema kema bolyA kare che ke A gozALo to kaMkhalIno putra che. te tAro ziSya to kyAranoya marI gayo. huM to eka judo ja mANasa chuM tenI mane khabara nahIM hoya. alabatta, A zarIra gozALAnuM che paNa te to meM pariSaha sahana karavAne khAtara pasaMda karyuM che. gozALAnuM zarIra pariSaho veThavAmAM ThIka kAma Avaze ema ghArIne ja meM te zarIrane mAruM potAnuM banAvyuM che, bAkI huM pote kaMI maMkhaliputra gozALo nathI.!" gozALAnI tochaDAI ane amaryAdA joI sunakSatra ane sarvAnubhUti nAmanA be sAdhuo bhagavAnanuM A rIte apamAna thatuM joI na zakyA. teo vacamAM uttara ApavA jatA, gozALe teja vakhate tejalezyA choDI banne sAthune bALI nAkhyA. sAghuo to kALa karI svarge gayA. prabhue potAnI ati zAMta, mRdu ane hitakAraka vANImAM gozALAne saMboghI kahyuM ke - "koI mANasa corI karatAM pakaDAI jAya ane te vakhate kIllo, parvata ke guphA jevuM chupAvAnuM sthAna na maLatAM potAnI AMgaLI ke moTuM koI taNakhalA nIce saMtADavAno prayatna kare to zuM te chupAvI zake? tAro bacAva paNa barAbara tevo ja che. tuM te ja gozALo che, tuM bIjo koI ja nathI. khoTI rIte zA mATe tArA AtmAne chUpAve che?' AvI rIte samabhAvapUrvaka yathAsvarUpa kahevA chatAM te durAtmAe krogha karI bhagavaMta upara paNa tejolezyA mUkI. paraMtu evA durAtmAnI, tejolezyA prabhu jevA mahA pratApI, tapasvI ane saMyamI puruSane zI asara kare? tejolezyA prabhunI AsapAsa traNavAra pradakSiNA daI, pAchI gozALAnA zarIramAM ja dAkhala thaI gaI. tenuM AkhuM zarIra aMdarathI dAjhavA lAgyuM ane tethI sAta divasa sudhI bhayaMkara vedanA veThI sAtamI rAtrIe te maraNane zaraNa thayo. (pR.66) koIe ApaNA upara upakAra karyo hoya tene kadI bhUluM pa turn injur 355 Page #410 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti nahIM. paNa pote koInuM bhaluM karyuM hoya te bhUlI javA kahyuM. jema caMdana vRkSane koI kApe to te kApanArane paNa sugaMgha ja Ape. evo svabhAva satparuSono hoya che. - "jaina hitopadeza'mAMthI :- katajJI mANasa karelA upakArane kadApi visarato nathI, je upakArane visare che te kRtadhrI kahevAya che. vaLI upakArInuM paNa UlaTuM ahita karavA ghAre tene mahA kRtadhra samajavo. mAtA, pitA, svAmI ane gharmagurunA upakArano badalo vALI zakAya tema nathI, chatAM kRtajJa mANasa temanI banatI anukULatA sAcavI, temane gharmakAryamAM sahAyabhUta thavA pUrato prayatna kare to kadApi anRNI thaI zake. sarvajJa bhASita satyagharma pamADanAra guruno upakAra sarvotkRSTa che, suvinIta ziSya temanI pavitra AjJAne anusaravA pUrNa kALajI rAkhe che; tethI viruddha vartanAra guradrohI-mahApApI gaNAya che. (pR.56) uttama mANaso avaguNa upara paNa guNa kare che. madhyama mANaso sAmAe guNa karyo hoya to pote paNa vakhate potAthI banato badalo vALavA ghAre che. paraMtu aghama mANaso to karyA guNano lopa kare che. AvI aghama vRttivALA ajJAnI avivekIjano karatAM kUtarAM paNa sArAM gaNAya che, ke jeo kiMcit mAtra bhojananA badalAmAM potAnI pUchaDI halAvI khuza thaI potAnuM kRtajJapaNuM jAhera karI gharanI rAtadivasa cokI kare che. kRtadhra mANaso zvAna karatAM paNa halakA gaNAya che. ema samajI kRtajJatAne AdarI kAMI paNa gharma ArAghana karI mAnavapaNuM sArthaka karuM. anyathA mAtAnI kukhane lajavI bhUmine kevaLa bhArarUpa thayA ema mAnuM. kRtajJI evA vivekI ratnonI mAtA ratnakukSI kahevAya che. AvuM nyAyanuM rahasya samajI svapara hitakArI evA karelA upakArane kadI oLavuM nahIM. (pR.65) 464. mithyA stuti karuM nahIM. koInI guNa vagara stuti eTale prazaMsA karuM nahIM. bhojarAjAnA darabAramAM eka ghanapALa nAmanA kavi hatA. te draDha jainadharmI hatA. temaNe AdinAtha bhagavAnanuM caritra racyuM. temAM bhagavAnanA guNagAna arthe stuti Ave. te sAMbhaLI bhojarAjA bolyo ke tevI stuti tuM mahAdevanI kara. tenA viSe ghanapALa kavi jaNAve che - upadezaprAsAda bhASAMtara bhAga-1'mAMthI - mithyAdevanI stuti kadI karuM nahIM ghanapALakavi tathA tilakamaMjarInuM draSTAMta-ekadA ghanapALanuM citta vyagra joIne bhojarAjAe tenuM kAraNa pUchyuM, tyAre te bolyo ke "huM hAlamAM yugAdIzanuM caritra racuM chuM, tethI mana temAM vyasta rahe che." pachI te caritra pUrNa thayuM tyAre rAjAe tenuM zravaNa karavA mAMDyuM. teno atyabhuta rasa sAMbhaLatA rAjAe vicAryuM ke " Ano artharUpa rasa bhUmi para na paDo." ema ghArIne te pustakanI nIce eka moTo suvarNano thALa rakhAvyo. evI rIte te caritranA rasanuM pAna karatAM te rAjAne rAta divasanI paNa khabara paDI nahIM. te caritra pUrNa sAMbhaLyA pachI rAjAe ghanapAlane kahyuM ke "he paMDita! jo tuM A graMthamAM ayodhyAnagarIne sthAne avaMti nagarI, bharatacakrIne sthAne mAruM nAma ane AdIzvarane sthAne mahAdevanuM nAma sthApana kare, to huM tane eka karoDa sonAmahora ApuM" te sAMbhaLIne ghanapALa bolyo ke - "he rAjA! meru parvata ane sarasavanA kaNamAM, haMsa ane kAgaDAmAM tathA gagheDA ane garuDamAM jeTaluM aMtara che teTaluM aMtara (anukrame) avaMti, tuM ane mahAdeva tathA ayodhyA, bharata ane AdIzvaramAM che." 356 Page #411 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti I S A paMDite tene sarva te sAMbhaLIne ati krodhayukta thaI rAjA bolyo ke "are ghanapALa! AvAM vacana bolatAM tArI jillAnA sahastra kakaDA kema na thayA? te sAMbhaLI ghanapALa niHzaMkapaNe bolyo ke - be mukhavALA, nirakSara ane lohamativALA he nArAca (trAjavuM) ame tane keTaluM kahIe! te caNoThInI sAthe suvarNane toLyuM ! te karatAM te pAtALamAM kema na gayo?" A pramANe potAnI niMdA sAMbhaLIne rAjAe ati krodhathI te graMthane bALI nAkhyo. ghanapALa rAjAnA bhayathI ane graMthanA nAzathI udvega pAmI zokasahita ghera Avyo. tyAM tenI tilakamaMjarI nAmanI putrIe pUchyuM ke "he pitA! tame Aja zokAtura kema cho?" tyAre paMDite tene sarva vRttAMta kahyuM. putrI bolI "he pitA! Tela tema ja phikara karo nahIM, jo ke , A ( ke che mAre mukhe te Akho ( re graMtha che, Apa lakhI lyo." te sAMbhaLIne harSa pAmI paMDite te graMtha lakhI lIdho ane putrInA nAmanI yAdagIrI mATe teNe te graMthanuM nAma tilakamaMjarI rAkhyuM. pachI rAjAnA bhayathI ghanapALa potAnA kuTuMba sahita anya grAme jaIne rahyo. ekadA bhojarAjAnI sabhAmAM koI paMDite AvI sarva vidvAnono parAjaya karyo; tethI kheda pAmIne rAjAe jAte jaI ghanapALane manAvI AdarasatkArapUrvaka potAnI nagarImAM ANyo. ghanapALane Avelo sAMbhaLatAMja te videzI paMDita bhaya pAmIne rAtrine samaye gupta rIte nAsI gayo. lokamAM jainagharmanI ghaNI prazaMsA thaI. ghanapALa rAjAnI pAse sukhethI rahyo ane gharmanuM ArAdhana karI aMte svarge gayo. "dravyathI mithyAtvIono paricaya chatAM paNa bhAvathI pApasaMganA nAzanI spRhAvALA ghanapALe sarva doSarahita samakitane draDha ghAraNa karyuM. (pR.77) maraNAMta bhayane paNa gaNyA vinA rAjAnA kahevAthI mithyAdevanI stuti ghanapALe karI nahIM, tema samakitane draDha karavA prayatna karuM. 465. khoTA deva sthApuM nahIM. rAgadveSathI yukta te sarva khoTA deva che. rAgadveSa rahita vItarAga te ja sAcA deva che. mATe khoTA devanI sthApanA karuM nahIM. tethI mithyAtva gADha thAya che. "zrI yazovijayajI kRta covIzInA arthamAMthI - "huM aDaga zraddhAthI kahuM chuM ke have pachI zrI vItarAga prabhu vinA anya koIpaNa devanI pUjA-sevA-ArAghanA kyAre paNa karavAno nathI. hRdaya premathI bharelA AvA udgAro temanA sAcA samyatvanI prApti sUcave che. evA jIvane gharmaraMga asthimajjAmAM pariNamelo hoya che. tenA rageragamAM gharmanA aMge apUrva virSollAsa pragaTa dekhAya che. 357 Page #412 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti evA jIvo AtmajAtinA puruSArthamAM AvI paDatAM aneka vidgone dUra karI alpakALamAM siddhine prApta karI zake che. sukha duHkha mAtra karmanA ja vipAko che. e hakIkatane mAnanArA chatAM keTalAeka jaina bhAIo jarA kaSTa ke Apatti prApta thaye gabharAI jaI manobaLane nabaLuM karI hiMmata gumAvI besI anya game te deva devI saMbaMdhI game te prakAranI mAnyatA svIkAravA taiyAra thaI jAya che ane tema karIne potAnA jainatvane bhUlI jAya che. evAoe A hakIkata uparathI ghaDo laI bahu samajavA jevuM che. Ave vakhate mAtra eTaluM ja dhyAnamAM rAkhavuM joIe ke jo puNyodaya haze to koI kAMIpaNa kaSTa ApavA samartha nathI ane pApodaya haze to koIpaNa deva ke devI tenA phaLa-pariNAmane rokavA zaktimAna nathI. Ama vicArI zraddhAmAM zithila na thatAM gharmanuM savizeSa sevana karavuM ke jethI azubhano udaya sarvathA nAza pAmI jIvanuM kalyANa thAya." "samAdhisopAna'mAMthI :- sUrya, caMdra, maMgala Adi grahone sonA-rUpAnA banAvI gaLAmAM paheravA, graha naDe nahIM mATe dAna devuM, uttarAyaNa,vyatipAta, somavatI amAsa mAnI dAna karavuM, sUrya caMdrane ardhva ApavuM, Umaro pUjavo, sAMbeluM pUjavuM, vinAyaka nAme gaNeza pUjavA, dIvAnI jyoti pUjavI, devanI bAdhA rAkhavI, jaTA ke coTalI rAkhavI, devatAne bheTa mUkavAnA karArathI potAnAM saMtAna jIvaze ema mAnavuM, chokarA deve ApyAM ema mAnavuM, potAne lAbha thAya ke kArya saphaLa thAya mATe evI vinaMtI karavI ke jo mArAM saMtAnano roga maTI jaze ke mane saMtAna prApta thaze ke ATalo mane lAbha thaze ke zatruno nAza thaI jaze to huM tamane chatra caDhAvIza, makAna banAvIza ke ATaluM ghana bheTamAM mUkIza evI zarata karIne devatAne lAMca ApIne kArya saphaLa thavAnI icchA rAkhavI, rAte jAgaraNa karavuM, apavitra devIne pUjavI, zItaLA pUjavI, lakSmI-pUjana karavuM, sonuM rUpuM pUjavuM, khaDiyo pUjavo, pazunI pUjA karavI, annanI, jaLanI pUjA karavI, zastra pUjavA tathA agnine deva mAnIne pUjavo e lokamUDhatA che. te badhuM mithyAdarzananA prabhAvathI zraddhAnuM viparItapaNuM che, te tyAgavA yogya che." (pR.160) "je rAgI, dveSI, kAmI, krodhI, lobhI, zastra Adi sahita, mithyAtva sahita che temanAmAM samyagharma nathI hoto, tethI kudeva che te anAyatana che." (pR.161) upadezaprAsAda bhASAMtara bhAga-4'mAMthI - puNya vagara koI deva paNa ApI zake nahIM bhogasAranuM draSTAMta - kAMDilyapuramAM bhogasAra nAme bAra vratane ghAraNa karanAro zrAvaka raheto hato. teNe zrI zAMtinAtha svAmIno prAsAda karAvyo hato. tyAM hamezAM niSkAma bhAvathI te bhagavAnanI traNa kALa bhaktipUrvaka pUjA karato. ekadA tenI strI AyuSya pUrNa thaye mRtyu pAmI. tyAre "te strI vinA gharano nirvAha cAlaze nahIM" ema mAnI te bIjI strI paraNyo. te strI svabhAve ati capaLa hatI, tethI gupta rIte ghana ekaThuM karIne judI gAMTha karavA lAgI ane potAnI icchA pramANe khAvA pIvA lAgI. anukrame zreSThInuM sarva ghana nAza pAmyuM, tethI te bIjA gAmamAM rahevA gayo. paNa banne prakAranI jinapUjA kadI bhUlato nahIM. temAM paNa bhAva pUjA to hamezAM trikALa karato. ekadA tenI strIe tathA bIjA lokoe tene kahyuM ke "he zreSThI!nigraha ke anugraharUpa phaLane nahIM ApanAra evA vItarAga devane tame zA mATe bhajo cho? tenI bhakti karavAthI to UlaTuM tamane pratyakSa dAridra prApta thayuM. mATe hanumAna, gaNapati, caMDikA, kSetrapALa vigere pratyakSa devonI sevA karo, ke jethI teo prasanna thaIne tatkALa icchita to pUrNa kare." 358 Page #413 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti A pramANe sAMbhaLIne zreSThIe vicAra karyo ke "aho! A loko paramArthanA ajANa che ane moharUpI madirAnuM pAna kareluM hovAthI game tema bole che. pUrva janmanAM nyUna puNya karIne A janmamAM saMpUrNa puNyanuM phaLa bhogavavAnI spRhA kare che, te sarva mithyAtvanI mUDhatAnuM ceSTita che. ahIM hanumAna, gaNeza vigere devo zuM nyAla karI de che ? 'jevuM vAvIe tevuM ja laNAya che.' temAM koIno doSa nathI. paraMtu saMsAranAM duHkhonuM vismaraNa karavA mATe paramAtmAnuM smaraNa aharniza karavuM joIe. kemake vItarAganA guNo saMbhAryA vinA saMsArano moha kema nAza pAme? mithyAtvamAM magna thayelA mUDha puraSone dhikkAra che, ke jeo sAMsArika icchA pUrNa karavA mATe prathama athavA pUrNa thayA pachI paramAtmAnI stutinAM vAkyo vaDe stuti kare che ke 'aho! A bhagavAna satya che. teNe mAruM kArya tarata pAra pADyuM. mArAM putraputrInA vivAhAdika saMbaMdho kyAMyathI paNa lAvIne meLavI ApyA. keTalAeka ema paNa bole che ke 'paramezvare A yuddhamAM mane moTo yaza Apyo.' ityAdi potapotAnA sAsArika kAryomAM mithyA prabhuno prayatna mAne che.'' Ama vicArIne zreSThIe potAnA manamAM jarA paNa aNagamo dhAraNa karyo nahIM. mATe ghanAdinI icchAe khoTA devanI kadI sthApanA karuM nahIM. (pR.249) 466. kalpita dharma calAvuM nahIM. potAnI ajJAna buddhi vaDe kalpanA karIne dharma sthApI, tene calAvuM nahIM. ema karavAthI saMsAramAM mahA mohanIya karma bAMdhI pote bUDe ane bIjAne paNa buDADe, tevuM karuM nahIM. 1 cha darzana upara dRSTAMta - 'cha judA judA vaidyonI dukAna che. temAM eka vaidya saMpUrNa sAco che. te tamAma rogone, tenA kAraNane ane te TALavAnA upAyane jANe che. tenAM nidAna, cikitsA sAcAM hovAthI rogIno roga nirmULa thAya che. vaidya kamAya che paNa sAruM. A joI bIjA pAMca phUTavaidyo paNa potapotAnI dukAna khole che. temAM sAcA vaidyanA gharanI davA potA pAse hoya che, teTalA pUrato to rogIno roga dUra kare che ane bIjI potAnI kalpanAthI potAnA gharanI davA Ape che, tethI UlaTo roga vadhe che; paNa davA sastI Ape che eTale lobhanA mAryA loka levA bahu lalacAya che ane UlaTA nukasAna pAme che. Ano upanaya e je, sAco vaidya te vItarAga darzana che; je saMpUrNa satya svarUpa che. te moha, viSayAdine, rAgadveSane, hiMsA Adine saMpUrNa dUra karavA kahe che, je viSayavivaza rogIne moMghA paDe che, bhAvatAM nathI; ane bIjA pAMca phUTavaidyo che, te kudarzano che; te jeTalA pUratI vItarAganA gharanI vAto kare che, teTalA pUratI to roga dUra karavAnI vAta che, paNa sAthe sAthe mohanI, saMsAra vRddhinI, mithyAtvanI, hiMsA AdinI dharma bahAne vAta kare che te potAnI kalpanAnI che ane te saMsArarUpa roga TALavAne badale vRddhinuM kAraNa thAya che. viSayamAM rAcI rahela pAmara saMsArIne mohanI vAto to mIThI lAge che, arthAt sastI paDe che, eTale kUTavaidyo tarapha kheMcAya che, paNa pariNAme vadhAre rogI thAya che. vItarAga darzana trivaidya jevuM che, arthAt (1) rogIno roga TALe che (2) nIrogIne roga thavA detuM nathI ane (3) ArogyanI puSTi kare che arthAta (1) jIvano samyagdarzana vaDe mithyAtva roga TALe che, (2) samyajJAna vaDe jIvane rogano bhoga thatAM bacAve che ane (3) samyakcAritra vaDe saMpUrNa zuddha cetanArUpa ArogyanI puSTi kare che.'' (va.pR.677) 359 Page #414 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti 467. sRSTi svabhAvane adharma kahuM nahIM. sRSTimAM eTale jagatamAM RtuonA parivartana, garmI ke ThaMDI vagere je kaMI paNa thAya che te badhA sRSTinA gharma che. kALa pramANe sRSTinA niyamo cAle che. mATe tene adharma kahyuM nahIM. "mokSamALA vivecana'mAMthI :- " "eka bhede niyama e ja A jagatano pravartaka che' - jagatano pravartaka Izvara nathI ema AgaLa kahyuM hatuM temAM zaMkA thAya, te sarvanA khulAsArUpa A vAkya che. eka bhede-eka apekSAe dareka padArthamAM je gharmo che te pramANe pravarte che. jema goLa gaLyo lAge, lIMbaDo kaDavo lAge ema jagatamAM niyama sarvatra dekhAya che. tethI koI jagatakartArUpe IzvaranI jarUra nathI. niyamane laIne jagata pravarte che. cAvI pramANe ghaDiyALa cAle tema niyamo pramANe jagata cAle che. tema puNya pApa karma paNa tenA niyama pramANe cAle che. "A to akhaMDa siddhAMta mAnajo ke saMyoga, viyoga, sukha, duHkha, kheda, AnaMda, aNarAga ityAdi yoga koI vyavasthita kAraNa (niyama)ne laIne rahyA che." (21-1) ahIM mukhyapaNe karmanA niyamo viSe kahevuM che. Akho karmagraMtha niyamo ja batAve che. amuka bhAva karavAthI amuka karma baMdhAya, te bhogavavAnAM amuka sthAna hoya ityAdi niyama che. dareka vastumAM je guNo hoya te niyamathI pariName che." "phaLadAtA Izvara taNI, emAM nathI jarUra; karma svabhAve pariName, thAya bhogathI dUra. te te bhogya vizeSanAM, sthAnaka dravya svabhAva; gahana vAta che ziSya A, kahI saMkSepe sAva."-(pR.223) mATe sRSTinA parivartanazIla svabhAvane agharma kahuM nahIM. 468. sarva zreSTha tatva locanadAyaka mAnuM. anAdikALathI ajJAnarUpa aMdhakAramAM paDelA prANIne vItarAga puruSo dvArA upadiSTa sarvazreSTha tattvajJAnane locanadAyaka eTale jJAnarUpa netra ApanAra mAnuM. je vaDe hitAhitanuM bhAna thAya, sukhaduHkhanuM sAcuM jJAna thAya tathA saMsAranA ghora ajJAnarUpa aMghakAramAMthI nIkaLI anaMta AtmaprakAzasvarUpa evA kevaLajJAnane jIva pAmI zake. "mahAdevyAH kuSiratna, zabdajItaravAtmaja rAjacaMdramahaM vaMde, tattvalocana dAyaka...." bhAvArtha-mahAdevI evAM devamAtAnI kUkhe janmelA ratnarUpa tathA bhASA upara jeno kAbU che evA sAkSAt sarasvatIrUpa ane ravajIbhAInA putra zrImad rAjacaMdradevane huM namaskAra karuM chuM. kAraNa ke, mane tattvalocana eTale AtmAne oLakhavAnI AMkha denAra (samajaNa ApanAra) teo che. upadezaprAsAda bhASAMtara'nA AghAre - sarvazreSTha tattva vItarAga praNIta gharma puSpacUlAnuM draSTAMta - eka nagaramAM puSkaketu nAme rAjA hato. tenI rANI puSpavatIne putra putrI sAthe joDakuM janyuM. temanAM nAma puSpacUla tathA puSpacUlA pADyAM. banne vacce atyaMta prema hovAthI rAjAe yuktithI pradhAna vagerenI sammati laIne bhAIbenanA ja lagna karI dIdhA. A badhuM joIne rAjAnI rANI puSpavatIne saMsAranuM svarUpa vicitra bhAsyuM ane vairAgya pAmI dIkSA laI lIdhI. aMte samAdhimaraNa karIne te devaloke gaI. tyAMthI potAnI putrI puSpacUlA je hamaNAM rANI che tene dIkSA apAvavA mATe svapnamAM 360 Page #415 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti bhayaMkara narakanuM vAstavika svarUpa dekhADyuM. te vAta teNIe puSpacUla rAjAne karI. tyAre rAjAe bauddhamata vagerenA sAdhuone bolAvI narakanuM svarUpa pUchyuM. tenA javAbamAM narakane garbhAvAsanA kedakhAnA jevuM kahyuM. paNa rANIne te barAbara lAgyuM nahIM. tethI annikAputra AcAryane bolAvIne pUchyuM. temaNe sAta narakonuM varNana karyuM. tyAre rANI bolI ke zuM Apane paNa mArA jevuM svapna AvyuM che? tyAre AcArya bhagavaMte kahyuM ke nA amane svapna AvyuM nathI paNa bhagavAnanA kahelA Agama vaDe te sarva jANIe chIe. Agama e tattvalocana che. tenA vaDe sarva jaNAya che. puSpacUlAne bIje divase devalokanuM svapna enI mAtAe dekhADyuM. te viSe paNa annikAputra AcAryane pUchyuM tyAre enuM paNa AbehUba varNana karavAthI rANIne e vAta besI gaI. pachI zuM karavAthI narake javAya? zuM karavAthI devaloke javAya? vagere rANInA pUchavAthI zrI gurue kahyuM ke viSayasevanAdikathI narake javAya. zrAvakadharma tathA munidharma ArAghavAthI svarge ke mokSe javAya. e sAMbhaLI puSpacUlAe rAjAnI AjJA laI guru pAse dIkSA laI lIdhI. aMte kevaLajJAna pAmI mokSa meLavyo. A badho prabhAva tattvajJAnano che. tattvajJAnarUpa locana eTale AMkhathI traNe lokamAM zuM zuM che te sarva jANI zakAya che. mATe sarvajJa praNIta Agamane ane zrI guru upadiSTa tattvane locanadAyaka mAnuM. 469. mAnatA mAnuM nahIM. koI devI devatAnI mAnatA mAnuM nahIM. koI evI mAnyatA kare ke jo mAre chokaro thaze to chokarAnA bhArobhAra kesara caDhAvIza athavA tamArA darzana karavA AvIza. athavA tene vALa rAkhIza. pachI te kuLadevI AgaLa jaI utarAve evI mAnatAo jIvo ajJAnavaza kare che. ghaNA loko lakSmI maLaze ema mAnI lakSmIne pUje, koI padmAvatI vagerenI mAnatA rAkhI eka paga upara UbhA rahI mALA gaNe, chatAM emanI sthiti evIne evI jovAmAM Ave che. mAre sArI kamANI thaze to tamane nAriyeLa caDhAvIza, sukhaDI caDhAvIza. paNa e baghuM karmane AdhIna thAya che. karmAnusAra nahIM thatuM hoya to bhagavAna mahAvIrano bodhelo karma siddhAMta mithyA Thare. 'zrImad rAjacaMdra'mAMthI :- "devadevInI tuSamAnatAne zuM karIzuM? jagatanI tuSamAnatAne zuM karIzuM? tuSamAnatA satpuruSanI iccho.'' (va.pR.157) "zrI raNachoDabhAI dhArazIbhAI gharmapuranA prasaMga'mAMthI - eka vayovRddhanuM dRSTAMta - "ekavAra morabImAM eka vayovRddha jenA pratye mane AdarabhAva hato. temaNe goMDala koI nimitte kuLadevInA mAnyatAe javAnuM nakkI karyuM. tyAre kRpALudeve temane vAryA ane jaNAvyuM ke temAM kaMI bIjuM thAya to tenuM jokhama badhuM amAre zire rAkhIe chIe. chatAM e bhAIne kuLadevInI mAnyatAe javAnuM thayuM. tethI teo herAna thayA hatA. A vAta pAchaLathI temane samajAI hatI.' 'zrI yazovijayajI kRta covIzInA artha'mAMthI :- 'he prabhu! Apa vinA anya deva mane jarApaNa priya lAgatA nathI. anya devo to UlaTA mArI sevAbhaktinI AzA rAkhe che; teo mArI manaHkAmanAne zuM pUrI karI zake? evuM temanAmAM sAmarthya ja kyAM che? tethI meM to tAraka tarIke Apa samarthane ja svIkAryA che ! Apane mUkI anya devane huM kyAre paNa ArAdhavAno nathI. A mArI khAsa hArdika ane acaLa TepratijJA che. je pAmarajano aneka prakAranI sAMsArika AzAonI pUrtine mATe aneka 361 Page #416 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti devone seve che, teonA iSTakAryonI siddhi thatI nathI. mATe mokSArthI jIve pUrNa parIkSA karIne, je sarva doSathI rahita hoya tevA eka satyadevane ja trikaraNayoge pUrNa zraddhA rAkhIne sevavA joIe." "vItarAga samo devo na bhUto na bhaviSyati' vItarAga samAna koI deva traNekALamAM thayo nathI ane thaze paNa nahIM. he prabhu! yathArtha draSTine abhAve huM kharA devane prathama oLakhI zakyo nahIM. mArI rAgadveSI draSTie rAgISI devomAM ja devapaNuM mAnyuM ane tethI mane ghaNuM nukasAna thayuM. koI evI mAnyatA kare ke mAro dhaMdho sAro cAlaze to tamArA darzana karavA page cAlIne AvIza. AvI baghI mAnyatA karavAthI mithyAtva je choDavAnuM che te vizeSa gADha thAya che. A mithyAtva ja jIvane anaMta saMsAra rajhaLAvanAra che. eka daridrInuM draSTAMta - nasIbamAM na hoya to ApeluM paNa rahe nahIM. eka daridrIe eka deva pAse aThThama tapa karIne ghana mAMgyuM. tyAre deve prasanna thaIne kahyuM ke tArA nasIbamAM nathI. paNa daridrIe haTha karI tethI deve eka kiMmatI ratna ApyuM. te laIne vahANamAM besI AgaLa cAlyo. rastAmAM ene karmAnusAra evI mati sUjhI ke A pUrNimAnI rAtrimAM A ratna kevuM camakatuM haze ema vicArI khullAmAM AvI te jovA lAgyo. teTalAmAM tenA hAthamAMthI te samudramAM sarI paDyuM. nasIbamAM na hoya to koI ApI zakatuM nathI, game teTalI mAnatA karo. nasIba sIdhuM hoya to jyAM hAtha nAkho tyAM caru maLe, tejapALa, vastupALane maLyA hatA tema. teo potAnA ghanane surakSita rAkhavA mATe khADo khodavA jatAM temAMthI vaLI bIjA caranAM ghaDA nIkaLyA hatA. mATe sukhI thavA koI devadevInI mAnatA mAnuM nahIM. paNa bhagavAne kahelA karma siddhAMta para zraddhA rAkhI bhagavAnanI bhakti karIne satkarma karyA karuM, jethI sarva sukhanI prApti thAya. sukha prAptino e ja kharo upAya che. 470. ayogya rIte pUjana karuM nahIM. deva devInuM ayogya rIte pUjana karuM nahIM. jemAM jIvonI hiMsA thAya evuM koI pUjana karuM nahIM. yazogharAjAnuM draSTAMta - koInA paNa AgrahathI kadI ayogya pUjana karuM nahIM. zrI yazoghara rAjA hato. tene dIkSA levAnA bhAva thayA. tethI rANIne dIkSAnI vAta jaNAvI. rANIe paNa uparathI dIkSA levAnA bhAva darzAvyA, paNa aMtaramAM dIkSA levAnA bhAva nathI. kAraNake rANIne rAjamahelanA rakSapALa evA kubaDA sAthe saMbaMdha hato. rAtre yazoghara rAjAe duHsvapna dIThuM "huM sapheda rAjamahelamAM siMhAsana para beThelo chuM, tyAMthI mArI mAtA yazogharAe mane nIce pADI nAkhyo. huM gabaDato gabaDato sAtamI bhUmi sughI gabaDyo. mArI pAchaLa mArI mAtA paNa gabaDatI nIce AvI. huM pachI pAcho Ubho thaI meru parvata upara caDhI gayo." jyAre yazoghara rAjA rAjasabhAmAM AvIne beTho tyAM mAtA AvI. mAtAne namaskAra karIne potAnA dIkSAnA bhAva darzAvyA ane A duHsvapnanuM nivedana paNa karyuM. mAtAe kahyuM ke amaMgaLa svapnane nivAravA mATe vedamAM kahyA pramANe prathama kuLadevI AgaLa kUkaDAnuM mAMsa mUkI pUjana karIne zAMtikarma kara. tyAre yazoghare kAnamAM AMgaLI nAkhI sAMbhaLavAnuM baMdha karyuM ane mAtAne kahyuM ke he mAtA! zuM jIvaghAtathI zAMtikarma thAya? "abhayadAna devAthI lAMbu AyuSya, sAruM rUpa, nirogIpaNuM prApta thAya ane te janmAMtaramAM paNa sarva lokamAM prazaMsAnuM sthAna pAme che." 362 Page #417 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti mAtAno Agraha joI yazoghara rAjA bolyo "he mAtAjI! jo huM tamane priya houM to durgatinA khADAmAM ghakelanAra AvI AjJA na karo athavA huM pote ja marI jAuM ane mArA mAMsa vaDe kuladevatAnuM arcana karo." ema kahI myAnamAMthI talavAra kheMcI tyAre mAtAe teno hAtha pakaDI lIdho ane kahyuM ke loTano kUkaDo banAvI vagha karIne paNa mAruM vacana mAnya kara. mAtAnA ghaNA AgrahathI te vAta mAnya karI. pachI loTano kUkaDo kuLadevI AgaLa mUkyo. mAtAnI AjJAthI teno vagha karyo. pachI mAtAe mAMsanI kalpanA karI khAvAnI vAta karI tyAre paNa AgrahathI rAjAe tema karyuM. tethI bhavaparibhramaNa vadhI gayuM. bIje divase kumArano rAjyAbhiSeka karIne yazoghara rAjAe dIkSAnI taiyArI karI. nayanAvalIe kahyuM ke he Aryaputra! Aje putranA rAjyAbhiSekanuM sukha anubhavo. kAle ApaNe dIkSA laIzuM. have bhojananA aMtamAM nayanAvalIe pAcana goLInI sAthe tAlapUTa viSa ApI dIdhuM. tethI thoDIvAramAM ja te jaDa jevo thaIne nIce paDyo. te joI paheragIre viSane haravAvALA vaidyane bolAvyo. teTalAmAM rANIe AvIne moDhA upara sADIno cheDo nAkhI rAjAnA kaMThane aMgUThA tathA AMgaLIo vaDe dabAvI mArI nAkhyo. yazoghara rAjA marIne mora thayo. tathA tenI mAtA paNa ArtadhyAna karIne te ja divase marIne kUtarI thaI. tyAMthI marIne rAjA noLiyo ane mAtA sarpa thaI. tyAMthI marIne rAjA rohita masya ane mAtA susumAra jaLacara thaI. tyAMthI marIne rAjA bakaro ane mAtA bakarI thaI. bakaro marIne pAcho potAnI mAtA bakarIne peTe rAjA bakaro thayo. pachI rAjAno jIva pAcho bakaro ane mAtA pADo thaI. pachI kUkaDo ane kUkaDI thayAM. te bhavamAM muni bhagavaMta pAse pUrvabhava sAMbhaLavAthI jAtismaraNajJAna thayuM ane zrAvaka gharma aMgIkAra karyo. te vakhate guNadhara rAjAe zabdabhedI bANa mAravAthI kUkaDo kUkaDI beya marI gayA ane guNadhara rAjAnA ja putra putrI tarIke utpanna thayAM. guNadhara pUrvabhavamAM rAjA yazogharano putra hato. te Aje pitA thayo. muni bhagavaMte upadezamAM pUrvabhava kahyAM tethI jAtismaraNazAna thavAthI vairAgya pAmyA ane bannee dIkSA grahaNa karI. ahIMthI deha choDI svarge gayA. Ama ayogya pUjananuM phaLa ghora duHkha pAmyA. yazoghara rAjAnI patnI nayanAvalI, jene kubaDA sAthe saMbaMdha hato tethI rAjAne viSa ApyuM hatuM; te A bhavamAM ghaNI vedanA bhogavIne narake gaI. (jaina kathAsAgara bhAga-3) zrI triSaSTi zalAkA puruSa caritra'mAMthI - game tevI ApattimAM paNa pUjana choDyuM nahIM ahaMjayanuM draSTAMta - caMpApurIno nivAsI ardhannaya nAme eka zrAvaka vyApAra karavA mATe vahANamAM besI samudrayAtrA karavA nIkaLyo hato. te vakhate iMdra devasabhAmAM evI prazaMsA karI ke "ardhannayanA jevo koI draDha zrAvaka nathI." te sAMbhaLI IrSyAvAna thayelA eka devatAe samudramAM AvI kSaNavAramAM meghADaMbara sAthe utpAtanA jevo pavana utpanna karyo. vahANa DUbavAnA bhayathI temAM beThelA vyApArIo potapotAnA iSTadevanI mAnatA karavA lAgyA. te vakhate ahaMnnaye samAdhistha thaI pacakhANa 363 Page #418 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti karyuM ke "jo A vipnamAM mAruM mRtyu thAya to have mAre anazana vrata (cAre prakAranA AhArano tyAga) che.' te vakhate pelA deve rAkSasarUpe AkAzamAM rahIne kahyuM ke "he ahaMnnaya! tuM tAro gharma choDI de ne mAruM vacana mAna; jo tuM mAnIza nahIM to A vahANane ghaDAnI ThIbanI jema huM phoDI nAkhIza ane parivAra sAthe tane A jaLajaMtuonuM bhakSya karIza." ATaluM kahetA paNa jyAre arkannaya gharmathI calita thayo nahIM, tyAre te deve tene khamAvyo ane iMdre karelI prazaMsA saMbaMthI vArtA kahI saMbhaLAvI. pachI te zrAvakane be manohara divya kuMDaLanI joDI ApI, ghora megha ane pavanAdi dUra karI te deva svasthAnake gayo. tema ApattikALe paNa sanjarma tajI ayogya rIte vartana ke pUjana karuM nahIM. 471. rAtre zItaLa jaLathI nAhuM nahIM. rAtre nAhavuM te lohIthI nAhavA barAbara che. unALAnA divasomAM loko dukAna ke nokarIthI ghera AvI jamatA pahelA snAna paNa kare. rAtre nAhavAthI bAtharUma vageremAM sUryAstathI utpanna thayelA sUkSma jIvo zAMtithI beThA hoya tenI hiMsA thAya che tathA jalakAya jIvonI paNa hiMsA thAya che. mATe rAtre ghare AvI nAhavAnI Teva rAkhuM nahIM. mokSamALA vivecana'mAMthI - "astaMgate divAnAthe Apo rudhira mucyate / annaM mAMsasamaM proktaM mArkaNDeyamaharSiNA // " "surya AthamyA pachI pANI lohI jevuM kahevAya che ane anna mAMsa jevuM kahevAya che." ema mArkaDeya maharSi kahe che." (pR.69) 472. divase traNa vakhata nAhuM nahIM. gRhastha hovAthI zuddhi mATe eka vakhata nAhavuM paDe to nahAya che. bIjI vakhata koInuM maraNa thayuM hoya tyAre smazAnamAM javuM paDe to nahAya che. paNa trIjI vakhata nAhuM nahIM. te zarIra upara tIvra rAga sUcave che. zarIranI zobhA karavAmAM ja vakhata jato rahe. unALAmAM loko traNa vakhata paNa nahAya. ema jo bahu nAhavAmAM ja vRtti rahe to mAchalA ke magaramaccha thavuM paDe ke je sadA pANImAM ja paDyA rahe che arthAt tiryaMcano avatAra Ave che. 473. mAnanI abhilASA rAkhuM nahIM. mAnanI icchA rAkhuM nahIM. kAraNa bIjA pAse mAnanI apekSA rAkhavI te parAdhInatA che. koI mAna Ape to koI vaLI niMdA paNa kare; AkhuM jagata kaMI mAna Ape nahIM. bhagavAna jevAnI paNa niMdA karanAra loko hatA ane stuti karanAra paNa hatA. duniyAnA be nyAya che. ApaNe mAnanI apekSA rAkhyA vagara potAnA AtmAnuM kalyANa kema thAya te vicArIne pravartavuM ke jethI ApaNane chUTavAnuM kAraNa thAya. loko ApaNane mAna Ape evo guNa paNa ApaNAmAM kyAM pragaTyo che? samyakdarzana vagara kharI rIte eka paNa guNa pragaTato nathI. je mAnanI icchA rAkhe tene mAna na maLe tyAre te bIjAnI niMdA kare che. pote sAro dekhADavAnI 364 Page #419 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti koziza kare enA karatAM sAro banavAnI koziza karato hoya to sAro banI jAya. mAnanI icchA na hoya te bIjAmAMthI guNa jAe ane grahaNa kare. ema karatAM guNono bhaMDAra thaI jAya. zrI kRSNa jevA game tyAMthI paNa guNa grahaNa karatA hatA. prajJAvabogha'mAMthI - "jagamAM sarvanA ziSya thavA sadguru icchatA, rAjacaMdra prabhu evA temane praNamuM sadA. 1 dAsatva sarvanuM icche mumukSunuM vizeSa je, tenAmAM mAnane sthAna kyAMthI? jyAM na praveza che. 2 'pApamUla abhimAna' prasiddha jagamAM ati, niSpApI nirabhimAnI vinayAnvita sanmati."3 "mokSamALA vivecana'mAMthI :- "ApavaDAI - potAnI prazaMsA pote kare te ApavaDAI. te mAnano bIjo bhAI-bIjo prakAra che. mAna hoya teTalA pramANamAM ApavaDAI kare. mAna vaghAravA mATe potAnA vakhANa kare. je uttama hoya te potAnA vakhANa na kare. kvacit abhimAna rahitapaNe kharI vAta prasaMgopAtta kare temAM ApavaDAIno hetu nathI. paraMtu huM sAro dekhAuM? mane loka kema vakhANe? ema vicAre tyAM paramArthadraSTi nathI." (pR.219) zrI jaina hitopadezaka bhAga-1'mAMthI - AtmaprazaMsA karavI nahIM "AtmazlAghA athavA ApavaDAI karI khuzI thavuM, e mahAna doSa gaNAya che. sajjana puruSo to paranA paramANu jeTalA guNone paNa vakhANe che ane potAnA meru jevaDA moTA guNone paNa kahetA nathI. to vinA guNe chalakAI javuM e keTaluM bhUla bhareluM che te vicAravuM. (pR.59) potAnA guNano paNa garva karavo nahIM - uttama puruSo guNano garva karatA nathI. ema samajIne ke garva karyAthI guNanI hAni thAya che. saMpUrNa guNI jJAnI, dhyAnI ke maunI samudranI pere gaMbhIra hoya che te garva karatAM nathI. phakata adhUrA hoya te ja chalakAya che. ApavaDAI karavA jatAM paraniMdAno prasaMga Ave che. paraniMdAnA moTA pAtakathI, garva-gumAna karanArano AtmA pApakarmathI lepAI malIna thAya che. jethI mULa guNonI paNa hAni thAya che. to navA guNonI prApti viSe zuM kahevuM? tethI svamukhe AtmazlAghA karI mAnanI abhilASA rAkhuM nahIM. (pR.79), 474. AlApAdi sevuM nahIM. AlApa eTale vArtAlApa. jemAM koInuM ahita thAya ke nukasAna thAya athavA phleza utpanna thAya. evA vArtAlApa ke vAtacIta karuM nahIM. nAradamuninuM draSTAMta - nArada RSie ghAtakIkhaMDanA bharatakSetramAM Avela amarakaMkA nagarImAM jaIne pakvottara rAjAne kahyuM ke draupadI jevI koI suMdara strI A duniyAmAM nathI. tethI teNe devane AjJA karI ke draupadIne upADIne laI Ava. deva laI Avyo. pachI kRSNa tathA pAMce pAMDavoe ghaNuM kaSTa veThI ghAtakIkhaMDamAM jaI laDAI karIne draupadIne laI AvyA. mATe kleza utpanna thAya evA AlApa Adi levuM nahIM athavA saMgItanA rAgarAgINIonA AlApAdi sevuM nahIM. ke jethI jIvane moha thAya. 365 Page #420 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti 475. bIjA pAse vAta karuM nahIM. gharanI khAsa vAta hoya te bIjA pAse kaThuM nahIM athavA bIjA pAse vyartha gappA uDAu ke nakAmI vAto karuM nahIM. eka bIjA sAthe vAtacIto karatAM bIjAnI niMdA thaI jAya ke vikathA karavA besI javAya. khAvApIvAnI vAto, rAjyanI vAto, dezanI vAto ke strIkathA kare; emAM karmabaMdha sivAya bIjuM hAtha na Ave. koIne evI Teva hoya ke thoDIvAra paNa bahAra jaIne vAto na kare to cena paDe nahIM. ema AkhI duniyAnI vAto magajamAM bhare to Atmahita kyAre kare? 476. TUMkuM lakSa rAkhuM nahIM. saMsArI jIvonuM TUMkuM lakSa hoya che. A ghara mAruM, A putra mAro; bAkI badhA parAyA, evo je lakSa, te TUMko lakSa che. jyAre satpuruSone mana to AkhuM vizva kuTuMbarUpa che. te "ayaM nija parometi, gaNanA laghu cetasAm; udAra caritAnAmtu, vasudhaiva kuTumbakam / " artha - A mAruM, A parAyuM che evI gaNanA TuMkA mAnasavALAnI che. jyAre udAra caritravALAne mana to AkhI pRthvI kuTuMbarUpa che. 'zrImad rAjacaMdra'mAMthI - "moTA Azcaryane pamADanArAM evA jaLa, vAyu, caMdra, sUrya, agni Adi padArthonA je guNo te sAmAnya prakAre paNa jema jIvonI sRSTimAM AvatA nathI, ane potAnuM je nAnuM ghara athavA je kaMI cIjo tene viSe koI jAtanuM jANe AzcaryakAraka svarUpa dekhI a Mtva varte che, e joI ema thAya che ke lokone dRSTibhrama - anAdikALano - maTyo nathI; jethI maTe evo je upAya, tene viSe jIvanuM alpa paNa jJAna pravartatuM nathI; ane tenuM oLakhANa thaye paNa svecchAe vartavAnI je buddhi te vAraMvAra udaya pAme che; ema ghaNA jIvonI sthiti joI A loka anaMtakALa rahevAno che, ema jANo. (va.pR.336) 'bodhAmRta bhAga-2'mAMthI :- "jIvonI dRSTi saMkucita thaI gaI che. moTA AzcaryavALA dariyA, pavana, caMdra, sUrya, agni, tArA AdinA guNo jovA jevA che, tenuM to mAhAtmya nathI ane potAnuM nAnakaDuM ghara, ke thoDA paisA hoya tenI paNa mahattA lAge che, tenuM ahaMtva varte che. jIvane dRSTi rAga che. jema che tema jIvane jaNAtuM nathI. mohathI jIva aMdha thaI gayo che. satsaMga, satpuruSanuM oLakhANa nathI. e bhrAMti choDavI hoya to jJAnIne yoge chUTe.'' (pR.93) 'pU.zrI brahmacArIjI janma zatAbdI graMtha'mAMthI :- satpuruSane AkhuM vizva kuTuMbarUpa pUjyazrI brahmacArIjInuM dRSTAMta - eka vakhate pUjyazrInA dIkarA jazabhAInA vahu paradezathI AvelA. teo kahevA lAgyA ke bApujI, eka vakhata ghera cAlo ane amane jamIna vagere nyAyathI vaheMcI Apo. tyAre pU.zrI brahmacArIjIe kapALe hAtha mUkI kahyuM : "badhuM vaheMcAyeluM ja che, darekanA puNya pramANe thAya che.'' ema javAba ApI jANe jazabhAInA vahu sAthe teozrIne kaMI saMbaMdha ja na hoya tema moM pheravI mumukSuonI sAthe satsaMga-bodhanI vAto karavA lAgyA. temane mana to AkhuM vizva kuTuMbarUpa hatuM. (pR.37) 'mokSamALA vivecana'mAMthI :- 'lakSanI bahoLatA - khAvuM pIvuM e TUMkuM lakSa che; nIce DhALe javuM saheluM che; uttama puruSo uttama vastunI icchA kare che, alpa tuccha vastuthI rAjI thatA nathI; mokSa mATe 366 Page #421 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti janmyA chIe teno vicAra karavo to lakSanI bahoLatA thAya." (pR.216) 477. unmAda evuM nahIM. unmAda eTale mohanI ghelachA athavA gAMDapaNa. jene gharmanI kaMI paDI na hoya, gharma pratye anAdara hoya evA jIvo unmAdane seve. mATe gharma pratye AdarabhAva rAkhI unmAdane sevuM nahIM. mokSamALA vivecana'mAMthI :- "unmAda prakRti - mana samapaNe na rahe, niraMkuza thAya. phAve tema bole, phAve tema phare, khAya, UMghamAM paNa svapnA Ave. ema mana niraMkuza na thavA devuM. mana viSayabhogamAM caDhI gayuM to tyAMthI pAchuM vaLe nahIM. kroghAdine laIne unmAda thAya. krodhAdi kaSAyonuM jora vaghI paDe tyAre mana vaza na rahe. na karavAnA vicAro AvyA kare, manane unmArge laI jAya. evI Teva paDe te unmAda prakRti kahevAya. e eka prakAranuM gAMDapaNa athavA manasvIpaNuM che. ghaDI ghaDImAM mijAja khoI bese. koI kahe te sahana na thAya." (pR.217) evo unmAda svaparane duHkhakAraka hovAthI tevuM nahIM. 478. raudrAdi rasano upayoga karuM nahIM. raudrarasa eTale mAraphADa karavAmAM ke laDAI karavAmAM rasa Ave athavA koIne mArI nAkhe to paNa duHkha na thAya te. athavA bIjo zRMgArarasa ke jethI moha vadhe athavA bIbhatsarasa eTale koIne bhaya pamADavo vagere AtmAne baMghana karAvanAra rasano upayoga karuM nahIM. paNa zAMtarasa, vIrarasa ke karuNarasa Adino prayoga karI Atmahita karuM. 479. zAMtarasane niMduM nahIM. zAMtarasa AtmAne zAMti pamADanAra hovAthI meLavuM paNa tenI niMdA karuM nahIM. "zrImad rAjacaMdra'mAMthI :- "vItarAgakRta, paramazAMtarasapratipAdaka vItarAgavacanonI anuprekSA vAraMvAra kartavya che. cittadhairya mATe te parama auSagha che." (va.pR.629) mATe zAMtarasane niMdu nahIM, paNa cittasthiratA mATe utkRSTa kAraNa hovAthI tenI prazaMsA karuM. prajJAvabogha' mAMthI - "ahoho! parama zrata-upakAra! bhavine zrata parama AghAra.--dhruva. parama zAMti pAmyA te narane, namuM nitya ullAse; parama zAMtirasa preme pAye, vatuM te vizvAse. ahoho. artha - je satparuSo parama zAMtine pAmyA che, te mahAtmAone hamezAM bahumAnapUrvaka hRdayanAM ullAsabhAve eTale umaLakAthI namaskAra kare. kemake prabhu parama zAMtirasane premapUrvaka pAve che. mATe temanA draDha vizvAse rahI AjJApUrvaka pravartana karuM. "satkRta zAMta rase chalakAtuM zAMta sarovara jANe, zAMta rasa-hetue sarve rasa garbhita pramANe" ahoho. artha - satkRta eTale bhagavAne boghelA salphAstro te zAMtarasathI bharapUra bharelA che. jema sarovara pANIthI chalakAtuM hoya tema jANe satkRta paNa zAMtarasathI UbharAI rahyuM che. zAMtarasamAM baghA raso samAyelA che. kAraNa zRMgArarasanuM varNana karyuM hoya temAM paNa mahApuruSonI draSTi to zAMtarasamAM ja jIvane 367 Page #422 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti laI javAnI hoya che. jIvonI vRtti viSaya kaSAyavALI hovAthI sIghI AtmAnI vAta temanA gaLe Utare nahIM. tethI rAjA rANInI vAta kare to lokone temAM rasa paDe. pachI rAjAe saMsAranuM svarUpa duHkhamaya jANIne teno tyAga karyo, e vArtA sAMbhaLIne tyAganI bhAvanA janma athavA zRMgArarasanI lubdhatAne kAraNe laDAIo karIne marI gayA paNa zuM sAthe AvuM badhuM ahIM ja paDyuM rahyuM vigere vicAro Ave. karuNarasamAM jema bIjA jIvonI dayA khAuM chuM tema mArA AtmAnI dayA paNa mane khAvI joIe. ema zAMtarasanI puSTi mATe bIjA sarva rasonuM varNana jJAnIpuruSoe karyuM che. trivigha tApathI baLatA jagane satkRta zAMti Ape, zAMta hRdayanA udgAro te kaLiyaLa sarve kApe." ahoho. artha - Adhi, vyAdhi ane upAdhirUpa trivigha tApathI baLatA jIvone sadbhuta zAMti Ape che. je eno svAdhyAya kare teno AtmA zAMta thAya che. hitAhitanuM bhAna thAya che. game tevA saMjogomAM paNa ene zAMtinuM kAraNa thAya. satparuSonA zAMta hRdayanA udgAro jIvonA sarva pAparUpI maLane ghonAra che. (pR.30) "parama zAMta rasapratipAdaka je vItarAganI vANI, te satkRta, auSagha uttama, de citta sthiratA ANI." ahoho. artha - parama zAMtarasanuM pratipAdana karanArI je vItarAga puruSonI vANI che te ja satkRta che. te cittane sthira karavA mATe uttama auSadha che. sanzAstro che te AtmAne zAMtarasano anubhava karAvanAra che. evA zAstronI niMdA karavI te zAMtarasanI ja niMdA che. 480. satkarmamAM ADo AvuM nahIM. (mugR0) koIpaNa uttama kAryamAM vidana karuM nahIM. dAna, zIla, tapa, bhAva ema cAra prakAre gharma kahyo che. dAna, zIla, tapa, bhAva gharma ArAghavAmAM ke pUjA, bhakti, svAdhyAyamAM aMtarAya karuM nahIM. aMtarAya karavAthI AgAmI bhavomAM te te vastunI prApti thatI nathI ane duHkhanA divaso dekhavA paDe che. mATe satkarmamAM ADo AvuM nahI paNa uttejana ApuM. aMtarAyakarmanI pUjAnA arthamAMthI - lIlAvatInuM draSTAMta - uttara mathurAmAM lIlAvatI nAmanI eka vaNika putrI hatI. te vinayaratna nAmanA vyavahAriyAne paraNI. vinaya ratnane jinamati nAmanI pahelI patnI hatI. jinamati hamezAM bhagavAnanI pUjA karatI. bagIcAnA suMdara phUlono hAra banAvI bhAvapUrvaka prabhunA kaMThe sthApana karatI. zokhIna evI lIlAvatIne e rucyuM nahIM. te potAnA aMboDA mATe ke hAra gajarA mATe ke sejamAM phulo pAtharavA mATe jinamatine Agraha karatI. eka vAra jinamatie prabhu pUjA mATe banAvelo hAra lIlAvatIe pheMkI devarAvyo; tyAre e hAra tene sarparUpe dekhAyo. bIjI vAra aMboDe vIMTyo to tyAM sarpano phaMphADo saMbhaLAyo. jinamatino pUjA mATeno hAra te lIlAvatIne haLAhaLa jheravALo sarpa banI gayo. lIlAvatI DarI gaI. tene potAnI bhUla samajAI. ane zokyanA caraNamAM paDI. ekadA muni mahAtmAno samAgama thatA teNIe badhI vAta temane kahI. mahAtmAe kahyuM : potAne je ati priya hoya te prabhu caraNe arpaNa karavuM ghaTe. bhaktibhAvathI prathama aMtaHkaraNane sugaMdhamaya karIne eka puSpathI paNa prabhunI 368 Page #423 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti pUjA karIza toya te kalyANanuM kAraNa thaze; paNa aMboDA, hAra, gajarA vagere mATe eka paNa puSya kadI vAparavuM nahIM. have lIlAvatI pratidina prabhunI pUjA karavA lAgI. eno bhAI guNadhara paNa na benanA kahevAthI pUjA bhakti karavA lAgyo. ahIMthI deha choDI lIlAvatI surapuranA rAjAnI vinayazrI nAme putrI thaI ane teno bhAI padmapuranA rAjAne tyAM ja nAme kumAra thayo. pUrvanA snehanA kAraNe bannenA lagna thayA. eka muninA upadezathI teone jAtismaraNa jJAna thayuM. tethI jANyuM ke pUrvabhavamAM pote bhAI-bahena hatA, ne A bhave pati-patnI thayA chIe. tethI vairAgya pAmI bannee dIkSA laI potAnuM kalyANa sAdhyuM. pUrve ajJAnavaza ema ghaNA aMtarAyakarma bAMdhyA. mATe have satkArya karavAmAM kyAMya ADo AvuM nahIM. (pR.16) pUjAsaMcayamAMthI - karapI bhUMDo saMsAramAM re, jema kapilA nAra; dAna na dIdhuM munirAjane re, zreNikane darabAra. karapI-1 karapI zAstra na sAMbhaLe re, tiNe navi pAme tharma; gharma vinA pazu prANiyo re, cheDe nahIM phakarma. karapI-2 dAna taNA aMtarAyathI re, dAnataNo pariNAma; navi pAme upadezathI re, loka na le tasa nAma. karapI-3 artha - A saMsAramAM kRpaNa manuSya atyaMta bhaMDo kahevAya che. jema kapilA dAsI ke jeNe zreNika rAjAnA darabAramAM rAjAno hukama thayA chatAM paNa munirAjane dAna dIdhuM nahIM. devAnI cokhI nA pADI.(1) kRpaNa manuSyo zAstro sAMbhaLatA nathI. tethI gharma pAmatA nathI. gharma sAMbhaLavA jaIe to guru kAMIka kharca karavAnuM batAvaze, mATe guru pAse jatA nathI, tethI gharma pAmyA vinA te pazu-prANI jevA rahe che ane kukarmone chAMDatA nathI. (2) pUrve koIne dAna detAM aMtarAya karyo hoya to A bhavamAM dAnAMtarAyano udaya thAya che. tevA manuSyo gurunA upadezathI paNa dAna karavAnA bhAvane pAmatA nathI. loko prabhAtamAM tenuM nAma paNa letA nathI. mATe have sArA kAmomAM aMtarAyarUpa thAuM nahIM. (3) (pR.140) 481. pAcho pADavA prayatna karuM nahIM. potAnuM sAruM dekhADavA bIjAne halako pADavA prayatna karuM nahIM. tema karavAthI IrSAbhAvane laIne AvatA bhavamAM potAno sarvatra parAbhava thAya, koI bhAva pUche nahIM athavA halakA kuLamAM utpanna thavuM paDe. mATe tema karuM nahIM. paNa koInA saguNa joIne rAjI thAuM. "jaina hitopadeza bhAga-1'mAMthI :- saguNIne dekhI rAjI thavuM e pramodabhAva kahevAya che. caMdrane dekhI cakora jema khuzI thAya tathA meghanI garjanA sAMbhaLI mayUra jema nAce, tevo harSa sadaguNInA darzana mAtrathI bhavya cakorane thavo joIe. sAmAnA sadaguNonI khAtrI thayA chatAM paNa temanA para dveSa gharavo e durgatinuM ja dvAra che. mATe kevaLa duHkhadAyI evI dveSa buddhine tajI daI sadA sukhadAyI evI guNa buddhi ghAraNa karIne vivekI haMsava thavA guNavAnane dekhI parama pramodabhAva ghAraNa karuM. 369 Page #424 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti 'draSTAMta zataka'mAMthI :- bIjAne halako pADanAra potAnI halakI vRtti batAve bhaMDa ane siMhanuM draSTAMta - eka vanamAM eka bhUMDa ane siMhano bheTo thayo. te vakhate - bhUMDa siMhane kahevA lAgyo ke, he siMha! tuM Aje ghaNA dahADe maLyo che, mATe tane huM choDavAno nathI. mAtra tAre chUTavAno eka ja upAya che, te e ke tuM mArI sAthe kAMIka vAda kara ane temAM tuM jIte to tane javA dauM, athavA vAda na kare to ema kahe ke huM hAryo, to paNa tane javA daIza. bhUMDanuM AvuM vacana sAMbhaLIne siMhe vicAryuM ke, nIca sAthe zuM vAda karavo, te mArA jevAne ucita nathI, tethI siMhe kahyuM ke, are bhUMDa! huM hAryo ne tuM jItyo, mATe jA badhA lokone kahI de ke siMha mArAthI hArI gayo. siMhamAM keTaluM baLa che ane bhUMDamAM keTaluM baLa che te badhA lokonA jANapaNAnI bahAra nathI. kathAno sAra A che ke koI pAcho pADavA prayatna kare tyAre sajjana puruSoe halakA ane mUrkha mANaso sAthe vAdavivAda karavo nahIM. kemake koNa kevo che te sajjana puruSonA jJAnanI bahAra nathI. (pR.14) 482. mithyAhaTha lauM nahIM. khoTI haTha lauM nahIM. mahApuruSoe je kahyuM tethI viparIta karavA haTha rAkhuM nahIM. mahApuruSa ke vaDIla hoya ane potAnA anubhavathI koI kAma karavA nA pADe to tema karavA haTha rAkhuM nahIM. sapuruSanI AjJAmAM rahevAthI jIvanuM parama kalyANa che, tema vaDIlonI AjJAmAM rahevAthI paNa jIvanuM vyavahArika hita sathAya che. mATe potAnA khoTA Agrahone sAcA pADavA prayatna karuM nahIM. "mokSamALA pravezikA'mAMthI - rAjA citrasenanI mithyAhaTha rAjA citrasenanuM draSTAMta - bharatakSetramAM kaliMga dezanA vasaMtapurano rAjA vIrasenano putra citrasena hato. nagaranA loko rAjAne kahevA lAgyA ke Apano putra kAmadeva jevo che, mATe amane temano trAsa che. tyAM to citrasenakuMvara rAjAne page lAgavA gayo tyAre rAjAe mukha pheravI dezavaTAnAM pAna ApyA. tethI citrasena ane pradhAnaputra ratnasAra banne paradeza javA cAlI nIkaLyA. rastAmAM jatAM jinamaMdiramAM darzana karI badhe pharIne jotAM lAkaDAnI pUtaLI dekhI citrasenane mUcha AvI. zItopacAra karavAthI kevaLI bhagavAnane pUchatAM teno pUrvabhava kahyo. pUrvabhavamAM teo haMsa ane haMsalI hatA. A pUtaLI padmapura nagaranA padma rAjAnI putrI padmAvatI che. e puruSa dveSINI che. padmanagaramAM banne jaNA jaI tyAM haMsa haMsalInuM citra dorAvI rAjAnI kuMvarIne batAvyuM. tethI tene paNa mUcha AvI. zItopacAra karavAthI zuddhi AvI. tene paNa jAtismaraNajJAna thayuM. tethI rAjAe citrasena sAthe padmAvatInA lagna karyA. tyAMthI vasaMtapura AvatAM rastAmAM eka vaTavRkSanI nIce rAtre visAmo lIdho. badhA UMghI gayA paNa ratnasAra jAgato hato. e vRkSa upara yakSa ane yakSaNI rahetA hatA. paraspara vAto karatAM yakSaNIe kahyuM : eno pitA ene rAjya Apaze ke nahIM? tyAre yakSa kahe : enI mAtA marI gaI che. tethI aparamAtA potAnA putrane rAjya maLe te mATe rAjA tene vaza hovAthI citrasenane mAravA mATe eka tophAnI ghoDo mokalaze. temAMthI bacI jaze to cogAnamAM eka makAna paDI jAya tevI goThavaNa karI rAkhaze. temAMthI bacaze to rANI jheranA lADu pIrasI mArI nAkhavAno prayatna karaze. e traNe saMkaTomAMthI jo bacI jaze to eka sApano bhaya tene mAthe raheze. e badhAmAMthI bacI jaze to e mahApratApI rAjA thaze. A baghA saMkaTo mitra TALI zakaze. paNa e vAta jo bIjAne karaze to te paththara thaI jaze. A vAta ratnasAre potAnA 370 Page #425 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti manamAM rAkhI. traNe saMkaTo dUra karyA. have eka sarpavALuM saMkaTa bAkI hatuM. zayanakhaMDamAM rAjA rANI sUtAM che. ratnasAra praghAna khullI talavArathI tenI cokI kare che, sarpa Avyo ke tarata tene mArI nAkhyo. tyAre lohInuM TIpuM rANInI jAMgha upara paDI gayuM. te lUchI nAkhatAM rAjAnI AMkha UghaDI gaI ane pUchyuM ke zuM che? praghAne vicAryuM ke banne bAju maraNa che. chatAM praghAna kahe jo huM badhI vAta tamane kahIza to huM paththara thaI jaIza. tyAre rAjAe mithyAhaTha lIdhI ke Ama vAta karatAM paththara zI rIte thaI javAya? vAta to karavI ja paDaze. tyAre praghAne badhI vAta karatAM karatAM te paththara thaI gayo. have rAjA vilApa karavA lAgyo ane tenI sAthe maravA taiyAra thayo. rANIe kahyuM maravAthI kaMI vaLe tema nathI. paNa jyAM vRkSa nIce visAmo lIdho hato tyAM jAo to kaMI rasto maLaze. pachI tyAM jAya che. yakSa yaNI banne vAta kare che ke A citrasena rAjA che eno praghAna paththara thaI gayo che. tyAre yakSaNI pUche che ke te pAcho sAjo thAya ke nahIM? yakSa kahe koI zIlavatI strI janmelA bALakane khoLAmAM laI jyAM pradhAna paththarano thayelo che tyAM AvI paMcaparameSTimaMtranuM smaraNa karI prathAnanA zarIra upara hAtha pherave to UMghamAMthI UThe tema caitanyavaMta thaI jaze. pachI padmAvatIne putra janmyo eTale yakSanA kahevA pramANe karavAthI praghAna zuddhimAM AvI gayo. mATe koI bAbatamAM mithyAhaTha rAkhuM nahIM, ke rAkhe tene poSaNa ApuM nahIM. 483. avAcakane duHkha ApuM nahIM. pUrvabhave azubha karma bAMdhyA hovAthI koI manuSya vAcA vagarano hoya, tene koI prakAranuM duHkha ApuM nahIM. evA mANasane bIjA loko cIDave ke patthara mAre tyAre te bicAro bolI zake nahIM paNa manamAM ghaNo dubhAya che, mATe tema karuM nahIM athavA avAcaka evA pazuone paNa koI prakAranuM duHkha ApuM nahIM. 484. khoDIlAMnI sukhazAMti vaghAruM. "kurbanaM prathamaM vadhe sannanaM tavanaMtaramu" je durjana hoya tene prathama namaskAra karuM. sajjanane tyAra pachI. je khoDIlo hoya tenI paNa sukhazAMti vaghAruM. jethI ApaNA kAryamAM vighnarUpa thAya nahIM ane te paNa sukhazAMti pAme athavA khoDakhAMpaNavALAne paNa sukha Upaje tema karuM. gAMdhIjInuM draSTAMta - ekavAra gAMdhIjI roDa upara cAlatA hatA. tyAM eka musalamAne AvIne ghakko mAryo ke gAMdhIjI gaTaramAM paDI gayA. hAthamAM kaMIka AvI javAthI bahAra nIkaLyA. te musalamAnane pakaDIne loko mAravA lAgyA. tyAre gAMdhIjIe jaldIthI AvIne kahyuM ke eno kaMI doSa nathI, doSa to mAro che mATe ene mAro nahIM. ema kahI tene choDAvI lIdho. te mANasa gAMghIjInA pagamAM paDyo ane kSamA mAgI. Ama khoDIlonI paNa sukhazAMti vaghAruM. "upadezAmRta'mAMthI - "vinaya e sarvane vaza karavAnuM uttama hathiyAra che. jema bane tema duzmananuM paNa bhaluM icchavuM. sadAcAra sevavA. maitrIbhAva rAkhazo. ghIrajathI haLImaLI AnaMda levo. guNagrAhI thavuM. ApaNane koIe guNa karyo hoya to ApaNe teno badalo vALavo, mIThAM vacanathI, namanatAthI sArAM vacana kahI tenuM mana rAjI thAya tema karavuM. A vAta koI jIvAtmA samaju hoya tene kahevAnuM thAya che. sauthI moTI namanatA che. laghubhAva karI vartavuM. ahaMkAra ane abhimAna AtmAnA vairI che, tene manamAM lAvavA nahIM. abhimAna thavA na devuM. ema manamAM na lAvavuM ke huM samajuM chuM, A to kaMI 371 Page #426 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti samajato nathI. kahyuM che ke - "jANa AgaLa ajANa thaIe, tattva laIe tANI, Agalo thAya Aga, to ApaNe thaIe pANI." A badhuM tamArA upara samajaNa mATe lakhAya che. manamAM ema na karavuM ke huM to samaju chuM. koI aNasamaju hoya tenuM mana dubhavavuM nahIM. tene paNa sArA sArA kahI emanuM, ApaNuM hita thAya tema karavuM." (pR.107) vAnara sugarInuM draSTAMta - vAnara ne zikhAmaNa detAM sugarInuM ghara jAya. sugarIe vAMdarAne kahyuM ke tame ziyALAnI ThaMDImAM TADhe maro cho, varasAdamAM bhiMjAo cho, to tame ghara karIne rahetA ho to AvA du:kha bhogavavA na paDe, evI zikhAmaNa ApI. tyAre vAMdarAe tarata ja sugarIno paNa mALo bhAMgI nAkhyo. AvA khoDIlAM hoya tenI sAthe vicArIne vartavuM ke jethI potAnuM paNa nukazAna thAya nahIM. gAMdhIjInuM draSTAMta - kSamA vaDe khoDIlAMne paNa sughAruM. eka vakhata gAMdhIjI tharDaklAsanA DabbAmAM beThA hatA. tyAM eka mANasa gADInA DabbAmAM ghUMka ghUMka kare. te joI gAMdhIjIe kahyuM - bahAra ghUMko, ahIM thaMkAya nahIM. tyAre e mANasa ciDAIne bolyo ke zuM tuM amAro uparI thaIne Avyo che? bIjI vAra thUkatA gAMdhIjIe potAno hAtha ghaya ke AmAM ghUMko. tyAre te mANase gAMdhIjInA hAthamAM traNavAra theMkyuM. pachI sTezana AvyuM eTale loko gAMghIjInI jaya bolAvA lAgyA. ane jevA gAMdhIjI nIce UtaryA ke badhA temano vinaya karavA lAgyA. te joI te mANasa gaLagaLo thaI gAMdhIjIne page lAgyo ane kSamA mAgI. ema khoDIlAMnI paNa sukhazAMti vadhAruM. 485. nItizAstrane mAna ApuM. nIti eTale sadAcAra. nItizAstramAM kahyA pramANe varte. tharmanIti, rAjanIti ke vyavahAranItine mAna ApuM. tethI viruddha kRtya karuM nahIM. viruddha kRtya karavAthI A lokamAM niMdA ke daMDane pAtra thAuM ane paralokamAM paNa nIca gatie jAu. mATe nItizAstrane sadeva mAna ApuM. paramakRpALudeve ApaNA mATe A sAtaso mahAnIti lakhI che. te jANIne e pramANe vartavA puraSArtha karuM. A sAtaso mahAnItimAM zuddha vyavahAranI mukhyatA che. vyavahArazuddhithI paramArthazuddhi pamAya che. prere te paramArthane te vyavahAra samaMta" -zrImad rAjacaMdra je vyavahAra paramArthane pamADe te ja vyavahAra jJAnI puruSone saMmata che. mATe ApaNe paNa te ja mAnya rAkhavo joIe, bIjo nahIM. 486. hiMsaka gharmane vaLaguM nahIM. je gharmamAM pratyakSa ke parokSa rIte hiMsAnuM poSaNa hoya tene gharma mAnIne vaLaguM nahIM. jyAM hiMsA che tyAM pApa che ane jyAM ahiMsA che tyAM ja gharma che. bhAkhyuM bhASaNamAM bhagavAna, gharma na bIjo dayA samAna." -zrImad rAjacaMdra dRSTAMta zataka' mAMthI - gharmane nAme hiMsA bhojarAjAnuM draSTAMta - eka vAra bhojarAjAe yajJa karavA mAMDyo ane yajJamAM homavAne bokaDo Apyo. te bokaDo bUmo pADavA lAgyo. te sAMbhaLI bhojarAjAe potAnI sabhAnA eka paMDitane pUchyuM : A bokaDo zuM kahe che? paMDita bolyA : "e bokaDo Apane araja kare che." 372 Page #427 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti rAjA : "kevI araja kare che?" paMDita : "mahArAjanI AjJA hoya to kahuM.' rAjA : "hA, kaho." paMDite pachI bhojarAjA AgaLa nIceno zloka kahyo : "nAhaM svargaphalaprabhogatRSito nAbhyarthitastvaM mayA / saMtuSTastRNabhakSaNena satataM sAhvA na yuktA tava / / svarge yAnti yadi tvayA vinihatA yajJe dhruvaM prANino / ___ yajJaM kiM na karoSi mAtRpitRbhiH putraistathA bAndhavaiH // " he mahArAja ! e bokaDo ema kahe che ke, "he rAjana!svargaphaLanA uttama bhoganI mane tRSNA nathI, tathA svargaphaLano bhoga apAvavAne meM tArI prArthanA paNa karI nathI; huM to niraMtara ghAsa-taraNAM khAIne saMtuSTa rahuM chuM. mATe yajJamAM homavAne teM mane Apyo che te yogya nathI. jo yajJamAM marelAM prANIo nizcaya svargamAM jatAM hoya to tArAM priya, mA-bApa, dIkarA ane bhAI-bhAMDuone yajJamAM homIne prathama svargamAM zA mATe nathI mokalato? - paMDite kaheluM kAvya sAMbhaLIne rAjAne jJAna thayuM ane teNe saghaLAM pazuone choDI mUkI te divasathI vrata dhAraNa karyuM ke, gharmamAM prIti rAkhIne yajJane viSe pazu Adi jIvane homavA nahIM. A draSTAMtanuM tAtparya e che ke je loko gharmane nAme hiMsA ane bIjAM paNa dUSita karma kare che. te karavAM na joIe. koIpaNa prANIno jethI droha thAya evI vAta je gharmamAM hoya tene gharma na mAnavo joIe. "mokSamArga prakAzaka'mAMthI :- yajJamAM pazuvaghathI kAryasiddhi na thAya - "vaLI teo yajJAdika karavAmAM gharma TharAve che. yajJamAM moTA jIvono homa kare che, agnikASThAdikano mahAAraMbha kare che, temAM jIvaghAta thAya che. vaLI have temanAM ja zAstro vA lokamAM hiMsAno niSegha che, paraMtu teo evA nirdaya che ke- e badhuM kAMI gaNatA ja nathI. teo kahe che ke - "vajJArtha pazavaH pRthA:" arthAt yajJa mATe ja pazu banAvyA che, tethI tyAM ghAta karavAmAM kAMI doSa nathI." vaLI ema karavAthI megha AdinuM thavuM, zatru Adino vinAza thavo ityAdi phaLa batAvI teo potAnA lobha mATe rAjA vagerene bhramamAM nAkhe che. paNa koI viSa khAvAthI jIvanavRddhi thavI kahe e jema pratyakSa viruddha che. tema hiMsA karI gharma ane kAryasiddhi thavI kahevI e pratyakSa viruddha che. paraMtu temaNe jemanI hiMsA karavI kahI temanI to kAMI zakti nathI ane temanI koIne kAMI pIDA paNa nathI. jo koI zaktivAnano ke iSTano homa karavo TharAvyo hota to khabara paData; paNa pApano bhaya nathI tethI teo potAnA lobha mATe durbala jIvonA ghAtaka banI potAnuM ane anyanuM buruM karavAmAM tatpara thAya che. mATe AvA hiMsaka gharmane kadI vaLaguM nahIM." (pR.119) 487. anAcArI gharmane vaLaguM nahIM. je gharmamAM AcAra, vicAra ke sadAcAranuM ThekANuM na hoya te gharmane vaLaguM nahIM. cArvAkamata ke nAstikamata e anAcArI gharma che. temaja bIjA gharmamatamAM paNa gharmane nAme anAcAra sevAto hoya to te gharma nathI paNa agharma che. mATe evA anAcArI gharmathI vegaLo rahuM. "mokSamArga prakAzaka'mAMthI - nAstika matanI jUThI yuktio - "cArvAka matamAM khAnapAna, bhoga-vilAsa ityAdi svachaMda vRttino upadeza che. have e pramANe to jagata potAnI meLe ja pravarte che. to tyAM zAstrAdi banAvI zuM bhaluM thavAno upadeza Apyo? tuM kahIza ke "tapazcaraNa, zIla, saMyamAdi 373 Page #428 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mAnIti choDAvavA mATe e upadeza Apyo che.' paNa e kAryothI to kaSAya ghaTavAthI AkuLatA ghaTe che ane tethI ahIM ja sukhI thAya che, yaza Adi maLe che. huM ene choDAvI zuM bhaluM kare che? mAtra viSayAsakta jIvone gamatI vAto kahI potAnuM vA bIjAonuM buruM karavAno tane bhaya nathI, tethI svacchaMdI banI viSaya sevana mATe AvI jUThI yukti batAve che.' (pR.140) 488. mithyAvAdIne vaLaguM nahIM. kriyAvAdI, akriyAvAdI, vinayavAdI, ajJAnavAdI e sarva mithyAvAdIonA mata che. te mithyAvAdIothI sadaiva dUra rahuM, 'mokSamALA vivecana'mAMthI :-- "keTalAka dharmo paraspara maLatA che. keTalAka paraspara viruddha che. keTalAka to AtmAne paNa mAnatA nathI tethI nItirIti kaMI pALatA nathI. keTalAka kahe che ke nIti pALIe chIe te bahu che. keTalAka to pustako vAMcavAM, bhaNavAM tene dharma kahe che. to keTalAka kaMI na jANavuM emAM sukha mAne che, tethI ajJAnane ja dharma kahe che. keTalAka bhakti karavI tene dharma kahe che. keTalAka kriyA karavI tene dharma kahe che. keTalAka vinaya karavo e ja dharma che ema kahe che. keTalAka to zarIrane sAcavavuM ene ja dharma mAne che.'' (pR.132) 'sahajasukha sAdhana'mAMthI :- 'mithyAtva - pAMca prakAranAM che. sAcI zraddhA na thAya ane jAvAdi tattvonI mithyA zraddhA hoya te mithyAtva che. enA pAMca prakAra che. ekAMta - AtmA ane pudgalAdi dravyomAM aneka svabhAva che. temAMthI eka ja svabhAva che ema Agraha karavo te ekAMta mithyAtva che. jema dravya, mUla svabhAvanI apekSAe nitya che. paryAya badalavAnI apekSAe anitya che. ema nitya-anitya vastu che. tevI na mAnatA evI haTha karavI ke vastu nitya ja che, athavA anitya ja che te ekAMta mithyAtva che. athavA A saMsArI AtmA nizcayanayanI apekSAe zuddha che, vyavahAranI apekSAe azuddha che ema na mAnatAM tene sarvathA zuddha ja mAnavo ke sarvathA azuddha ja mAnavo te ekAMta mithyAtva che. vinaya - dharmanAM tattvonI parIkSA karyA vagara kutattva ane sutattva bannene eka sarakhAM mAnIne Adara karavo te vinaya mithyAtva che. jema pujavA yogya vItarAga sarvajJa deva che, alpajJa rAgI deva pUjavA yogya nathI, topaNa saraLa bhAvathI viveka vinA bannenI bhakti karavI te vinaya mithyAtva che. jema koI suvarNa ane pittaLane samAna mAnIne Adara kare to te ajJAnI ja gaNAya che. te suvarNanI jagAe pittaLa laIne ThagAya che. sAcI samyaktva bhAvarUpa AtmapratIti tene thaI zakatI nathI. ajJAna - tattvone jANavAno parizrama lIghA vagara dekhAdekhI koI paNa tattvane mAnI levuM te ajJAna mithyAtva che. jema jalastAnathI dharma thAya che, ema mAnIne jalastAna bhaktithI karavuM te ajJAna mithyAtva che. saMzaya - sutattva ane kutattvano nirNaya na karavo ane saMzayamAM rahevuM, kayuM yathArtha che, kayuM yathArtha nathI evo eka nizcaya na karavo te saMzayamithyAtva che. koIe kahyuM rAgadveSa jIvanA che. koIe kahyuM pudgalanA che, bannemAM yathArtha koNa che temAM saMzaya rAkhavo te saMzaya mithyAtva che. 374 Page #429 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti viparIta - jemAM gharma hoI zakato nathI tene gharma mAnI levo te viparIta mithyAtva che, jema pazuyajJa karavAmAM gharma mAnI levo te sAva viparItatA che. (pR.364) "viparIta ekAMta vinayake, saMzaya ajJAna kunayake; vaza hoya ghora agha kIne, vacauM nahi jAta kahIne." nityakrama (pR.8) mATe vItarAga prarUpita syAdvAdamatane mUkIne A mithyAvAdIone vaLaguM nahIM. 489. zRMgArI gharmane vaLaguM nahIM. je gharmamAM zRMgAranI vizeSatA che te vItarAgamArga nathI ane vItarAgatA sivAya mokSanI prApti nathI. vItarAgamArgamAM to vairAgyanI praghAnatA che. vairAgya vaDe ja AtmAnI siddhi che. zrImada rAjacaMdramAMthI - vairAgya e gharmanuM svarUpa che - "eka vastra lohIthI karIne raMgAyuM. tene jo lohIthI ghoIe to te ghoI zakanAra nathI; paraMtu vizeSa raMgAya che. jo pANIthI e vastrane ghoIe to te malinatA javAno saMbhava che. e draSTAMta parathI AtmA para vicAra laIe. AtmA anAdikALathI saMsArarUpI lohIthI malina thayo che. malinatA roma roma UtarI gaI che! e malinatA ApaNe viSaya zRMgArathI TALavA ghArIe to te TaLI zake nahIM. lohIthI jema lohI ghovAtuM nathI, tema zRMgArathI karIne viSayajanya AtmamalinatA TaLanAra nathI e jANe nizcayarUpa che. aneka gharmamato A jagatamAM cAle che, te saMbaMdhI apakSapAte vicAra karatAM AgaLathI ATaluM vicAravuM avazyanuM che ke, jyAM strIo bhogavavAno upadeza karyo hoya, lakSmIlIlAnI zikSA ApI hoya, raMga, rAga, gulatAna ane ezaArAma karavAnuM tattva batAvyuM hoya tyAMthI ApaNA AtmAnI satuzAMti nathI. kAraNa e gharmamata gaNIe to Akho saMsAra gharmamatayukta ja che. pratyeka gRhasthanuM ghara e ja yojanAthI bharapUra hoya che. chokarAyAM, strI, raMga, rAga, tAna tyAM jAmyuM paDyuM hoya che ane te ghara gharmamaMdira kahevuM, to pachI atharmasthAnaka kayuM? (pR.99) "mokSamALA vivecana'mAMthI - "ahIM lohIthI raMgAyelA vastranuM draSTAMta ApyuM che te barAbara baMgha besatuM che. jema vastra mULamAM zuddha che tema AtmAnuM mULa svarUpa siddhasamAna pavitra che. te pragaTa karavA bhagavAne gharma pravartAvyo che. paNa anAdi kALathI AtmAne pAMca indriyanA viSayomAM ruci che, tethI pAMca indriyanA rasane poSIne gharma karavA jAya che paNa ema gharma thato nathI. jagatamAM aneka gharmo pravarte che. koI manuSya gharma vagarano nathI. bathAya gharmomAM tyAga, vairAgya, bhakti paNa hoya che paNa temAM taphAvata che. jyAM raMgarAga gAnatAnanI mukhyatA che, gharmane nAme zRMgAra poSAya che, tyAM vairAgya nathI ane tevA gharmathI AtmAnI malinatA TaLatI nathI. pakSapAta vagara je gharma sAco hoya tene sAco kahevo che. saMsArI gharmathI AtmAnuM kalyANa thAya nahIM. jo zRMgArane gharma kahIe to baghAne ghera e ja che ane tema thatAM pachI gharamAM ne gharma-sthAnamAM bheda na rahe. gharmamaMdiramAM ghara jevuM kare to tyAM paNa saMsAra ja che. koI ema kahe ke gharma sthAnamAM to ame bhakti karIe chIe, paraMtu jyAM pAMca indriyanA viSayo ane zRMgAra poSAya tyAM vairAgya nathI, ane jyAM vairAgya nathI tyAM gharma nathI. jyAM vairAgya hoya tyAM ja gharma che." (pR.130) 490. ajJAna gharmane vaLaguM nahIM. je gharmamAM AtmajJAnI puruSo dvArA boghelA samyakajJAnano AdhAra nathI paNa mAtra kAyakaleza ke 375 Page #430 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti kriyA jaDapaNuM che te satya gharma nathI; paNa ajJAna gharma che. evA gharmane kadI sevuM nahIM. zrImad rAjacaMdra'mAMthI - "kalyANa je vATe thAya che te vATanAM mukhya be prakAra para jovAmAM Ave che. eka to je saMpradAyamAM AtmArthe baghI asaMgapaNAvALI kriyA hoya, anya koIpaNa arthanI icchAe na hoya ane niraMtara jJAnadazA upara jIvonuM citta hoya, temAM avazya kalyANa janmavAno joga jANIe chIe. ema na hoya to te jogano saMbhava thato nathI." (pR.364). "sahaja sukha sAghana'mAMthI :- "aneka mUrkha manuSyo kaThina kAyakleza kare che. paMcAgninI chUNI Adi tapathI zarIrane saMtApa Ape che. gAMjo, tamAku Adi pIe che, nIcuM mukha rAkhI UMdhe mAthe laTakAya che. mahAvratane grahaNa karI, kriyAmAM magna rahe che, pariSaha Adi kaSTa sahana karI munipaNAno bhAra vahana kare che. paraMtu jJAna vinA temanI e sarva kriyAo dANA vinAnA parALanA pULA (DhagalA) samAna niHsAra che. evA jIvone mukti kadI paNa prApta thatI nathI. pavananA vaMToLiyA samAna te saMsAramAM paribhramaNa karyA kare che. jenA hRdayamAM samyagujJAna che te ja mokSa pAme che, paraMtu je jJAnarahita mAtra kriyA ja karyA kare che te brAMtimAM bhUlyA che." (pR.601) mATe jyAM mAtra kriyA che paNa jJAna nathI evA ajJAna gharmane vaLaguM nahIM. 491. kevaLa brahmane vaLaguM nahIM. mAtra brahmanI vAto karanAra zuSkajJAnI ke nizcayanaya pradhAna hoya, paNa te mujaba jIvanamAM tyAga, vairAgya ke anubhava na hoya; tene vaLaguM nahIM. athavA "brahma sat jagata mithyA" ke "eko brahmo, dvitIyo nAsti" evA ekAntika matone vaLaguM nahIM. "zrI Atmasiddhi vivecana'mAMthI - "athavA nizcayanaya grahe, mAtra zabdanI mAMya; loe savyavahArane, sAghana rahita thAya. 29 artha - "athavA 'samayasAra' ke 'yogavAsiSTha' jevA graMtho vAMcI te mAtra nizcayanayane grahaNa kare. kevI rIte grahaNa kare? mAtra kahevArUpe; aMtaraMgamAM tathArUpa guNanI kazI sparzanA nahIM, ane sadugara, sanzAstra tathA vairAgya, vivekAdi sAcA vyavahArane lope, temaja potAne jJAnI mAnI laIne sAghana rahita varte." (29) (pR.22) koI adhyAtma zAstro potAne svacchede vAMcI laI jJAnanI zuSka vAto dvArA mokSamArga kalpI rahyA che, temane paNa sugati ke mokSa prApta thanAra nathI ema jANI jJAnI puruSane dayA Upaje che." (pR.3) "boghAmRta bhAga-2'mAMthI :- "pUjyazrI prabhuzrIjIe jyAre suratamAM comAsuM karyuM hatuM te vakhate kRpALudeve A patra temanA upara lakhyo hato. A patra lakhyA pahelAM "yogavAsiSTha nAmanuM pustaka vAMcavA bhalAmaNa karelI. emAM baghI AtmAnI ja vAto Ave che. jema ke AtmA zuddha che, asaMga che, 'vrazmi ' eTale huM pote ja paramAtmA chuM. evuM vAMcyA pachI prabhuzrIjIne ema thayuM ke huM paramAtmArUpa ja chuM. pachI kRpALudevane paNa patra lakhyo ke ame paramAtmA chIe. tame ame eka ja rUpa chIe. A patra kRpALudevane maLyo. kRpALudevane ema lAgyuM ke UkaLatA dUdhathI Ubharo Avyo che, paNa e besI javAno che. ema vicArI te patrano uttara lakhyo nahIM, ane emano ema mUkI dIdho. patrano uttara nahIM AvavAthI 376 Page #431 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mAnIti prabhuzrIjIe bIjo patra pharIthI lakhyo. teno uttara paNa kRpALudeve Apyo nahIM. trIjo patra Avyo tyAre kRpALudeve A patra lakhyo hato. trIjA patramAM prabhuzrIjIe jaNAvyuM hatuM ke mAro kaMI doSa to nathI thayo? tamArA vinA amAro doSa koNa batAvaze? mATe javAba ApavA kRpA karazo. tyAre kRpALudeve A patra (patrAMka 534) javAbarUpe lakhela che.'' (pR.195) 'mokSamArga prakAzaka'mAMthI H- eka advaita - sarvavyApI parabrahmane jANavo, tene jJAna kahe che. tenuM mithyApaNuM to pahelAM ja kahyuM che. vaLI potAne sarvathA zuddha brahmasvarUpa mAnavo. kAmakrodhAdika vA zarIrAdikane bhramarUpa jANavA tene jJAna kahe che; paNa e bhrama che. jo pote zuddha che to mokSano upAya zA mATe kare che? pote zuddha brahma karyo tyAre kartavya zuM rahyuM ? potAne pratyakSa kAmakrodhAdika thatA dekhAya che tathA zarIrAdikano saMyoga pratyakSa joIe chIe. have eno abhAva thaze tyAre thaze, paraMtu vartamAnamAM eno sadbhAva mAnavo e bhrama kema kahevAya ? vaLI teo kahe che ke "mokSano upAya karavo e paNa bhrama che. jema doraDI te doraDI che, tene sarpa jANyo hato te bhrama hato, e bhrama maTatAM te doraDI ja che; tema pote to brahma ja che, paNa potAne azuddha mAnyo hato e ja bhrama hato. bhrama maTatAM pote brahma ja che.'' ema kahevuM paNa mithyA che. jo pote vartamAnamAM zuddha hoya ane tene azuddha jANe to te bhrama kharo, paNa pote kAmakrodhAdi sahita azuddha thaI rahyo che, tene azuddha jANe to te bhrama zAno? zuddha jANe to bhrama hoya. bhramathI potAne jUTho zuddha brahma mAnavAthI zuM siddha che? (pR.123) mATe kevaLa brahmane vaLaguM nahIM. 492. kevaLa upAsanA sevuM nahIM. mAtra dravya pUjA karIne saMtoSa mAnuM nahIM. paNa pratyeka kriyA bhAvasahita karavAno prayatna karuM, bhAva vagara ke samajaNa vagaranI mAtra bAhya kriyA karanArane kriyAjaDa kahyA che. 'bodhAmRta bhAga-3'mAMthI - "citta prasanne re pUjanaphaLa kahyuM, pUjA akhaMDita e; kapaTarati thaI Atama apaNA re, AnaMdadhanapada re. RSabha jinezvara prItama mAharo re.'' "covIzInI A gAthAmAM je 'cittaprasannatA' kI che te, temaja 'kapaTarahita thaI Atama arapaNA kahI che, e banne pada mumukSu jIvAtmAne vAraMvAra vicAravA yogya che. e AkhA stavanano lagabhaga saMpUrNa citAra paramakRpALudeve paramakRpA karI 'zrImad rAjacaMdra' pAna 570thI 574 sudhI vistArathI karyo che te avakAze vicArazojI.'' (pR.44) 'zrImad rAjacaMdra'mAMthI - 'jyAM sudhI cittamAM bIjo bhAva hoya tyAM sudhI tamArA sivAya bIjAmAM mAre kaMI paNa bhAva nathI ema dekhADIe to te vRthA ja che ane kapaTa che; ane jyAM sudhI kapaTa che tyAM sudhI bhagavAnanA caraNamAM AtmAnuM arpaNa kyAMthI thAya? jethI sarva jagatanA bhAva pratye virAma pamADI, vRttine zuddhacaitanya bhAvavALI karavAthI ja te vRttimAM anyabhAva rahyo na hovAthI zuddha kahevAya ane te niSkapaTa kahevAya. evI caitanyavRtti bhagavAnamAM lIna karavAmAM Ave te ja AtmaarpaNatA kahevAya. ghanaghAnyAdika sarva bhagavAnane arpaNa karyAM hoya, paNa jo AtmA arpaNa na karyo hoya eTale te AtmAnI vRtti bhagavAnamAM lIna karI na hoya to te dhanadhAnyAdikanuM arpaNa karavuM sapaTa ja che, kemake 377 Page #432 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti arpaNa karanAra AtmA athavA tenI vRtti to bIje sthaLe lIna che. je pote bIje sthaLe lIna che, tenA arpaNa thayelA bIjA jaDa padArtha bhagavAnamAM arpaNa kyAMthI thaI zake? mATe bhagavAnamAM cittavRttinI lInatA e ja AtmaarpaNatA che, ane e ja AnaMdaghanapadanI rekhA eTale parama avyAbAgha sukhamaya mokSapadanI nizAnI che. arthAt jene evI dazAnI prApti thAya te parama AnaMdaghana svarUpa mokSane prApta thaze, evA lakSaNa te lakSaNa che." (va.pR.574) "zrI Atmasiddhi vivecana'mAMthI - "jagatamAM ghaNA jIvone to mokSamArganI kaMI paDI nathI; koIne tenI garaja jAge che to yama niyama Adi kriyAnI doDamAM paDI A kriyAthI ja mokSa thaze, jJAna AdinI jarUra nathI ema mAne che; chatAM tethI temane mokSa maLe tema nathI eTale temane kriyAjaDa kahyA; dayApAtra gaNAvyA." (pR.3) bAhya kriyAmAM rAcatA, aMtabheda na kAMI; jJAnamArga niSeghatA, teha kriyAjaDa AI. 4 artha-bAhya kriyAmAM ja mAtra rAcI rahyA che, aMtara kaMI bhedAyuM nathI, ane jJAnamArgane niSedhyA kare che, te ahIM kriyAjaDa kahyA che. (4) bhAvArtha - kriyAjaDa jIvonuM svarUpa varNave che - AtmAne asara kaMI na kare tevI dehAdikanI kriyAmAM je rAcI rahyA che, magna che paNa aMtara bhedAyuM nathI; kriyAno marma samajAyo nathI. je kriyA bAhya bhAve kare che tethI amAro mokSa thaze, amAre jJAnamArganI jarUra nathI; jJAnamArga ApaNe kAmano nathI, doSo utpanna karAvanAra, muzkela mArga che vagere kahI te grahaNa karavA yogya nathI ema mAne che, tevA jIvo kriyAjaDa jANavA. AtmajJAna vinAnI kriyA mokSanuM kAraNa thatI nathI, paNa kriyAno Agraha jene che tevA kriyAjaDa jIvo bAhya kriyAthI ja mokSa thAya che ema ekAMte mAne che. "vaha sAghana bAra anaMta kiyo tadapi kacha hAtha haju na paya" te vAta kriyAjaDane samajAtI nathI." (4) (pR.314 493. niyatavAda levuM nahIM. niyatavAdamAM puruSArthane jarAya sthAna rahetuM nathI. je kALe jema thavAnuM hoya tema thAya evI mAnyatAvALA niyatavAdane evuM nahIM; paNa puruSArthane ja praghAnatA ApuM. puruSArthe sarva siddhi che ema mAnuM. zrImad rAjacaMdra'mAMthI - "jo icchI paramArtha to, karo satya puruSArtha; bhavasthiti Adi nAma laI, chedo nahi AtmArtha." 130 artha- jo paramArthane icchatA ho, to sAco puruSArtha karo ane bhavasthiti AdinuM nAma laIne AtmArthane chedo nahIM." (va.pR.556) "pAMca kAraNo maLe tyAre mukta thAya. te pAMca kAraNo puruSArthamAM rahyAM che. anaMtA cothA ArA maLe, paNa pote jo puruSArtha kare to ja mukti prApta thAya. jIve anaMtA kALathI puruSArtha karyo nathI. baghAM khoTAM AlaMbano laI mArga ADAM vighno nAkhyAM che. kalyANavRtti Uge tyAre bhavasthiti pAkI jANavI, zUrAtana hoya to varSanuM kAma be ghaDImAM karI zakAya." (va.pR.724) prArabdha ane puruSArtha e zabda samajavA jevA che. puruSArtha karyA vinA prArabdhanI khabara na paDI 378 Page #433 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mananIti zake. prArabdhamAM haze te thaze ema kahI besI raho kAma na Ave. niSkAma puruSArtha karavo. prArabdhane samapariNAme vedavuM, bhogavI levuM e moTo puruSArtha che. sAmAnya jIva samapariNAme vikalparahitapaNe prArabdha vedI na zake, viSama pariNAma thAya ja. mATe te na thavA devA, ochA thavA udyama sevavo. samapaNuM ane vikalparahitapaNuM satsaMgathI Ave ane vadhe." (va.pR.670) bodhAmRta bhAga-2'mAMthI - 'tIrthaMkara jevAneya puruSArtha karavo paDe che, tyAre kevaLajJAna thAya che. niyatavAdamAM puruSArthane jarAya sthAna rahetuM nathI. kArya thavAmAM pAMca samavAya kAraNa eTalA mATe jJAnIe kahyAM che - kALa, svabhAva, pUrvakarma, puruSArtha ane niyati, karmathI kevaLajJAna prApta thatuM nathI. game te karma hoya te AtmAne pajavanAra che. bhale puNya hoya toya e AtmAne zAMti na Ape. keTalo puruSArtha kare tyAre kevaLajJAna thAya che, samyaktva thAya che! labdhisAra vAMce to khabara paDe. jIvane sArA saMyoga to ghaNIvAra maLyA che, chatAM jIvanuM kalyANa thayuM nathI. tethI puruSArtha e mukhya che.'' (bI.2 pR.82) 'zrI triSaSTizalAkA puruSa caritra parva-10'mAMthI - niyatavAda karatAM puruSArtha baLavAna che Ardrakamuni ane gozALAnuM dRSTAMta - Ardrakamuni rAjagRha nagara tarapha jatAM hatA. mArgamAM potAnA pAMcaso sAmaMto je corIno dhaMdho karatA hatA, temaNe Ardakamunine oLakhI lIdhA tethI bhaktithI vaMdanA karI. tyAre munie temane bodha ApIne dIkSA ApI pachI sAthe laIne zrI vIraprabhune vAMdavA rAjagRha tarapha cAlyA. mArgamAM gozALo sAmo maLyo. puNyarahita gozALe ArdrakamuninI sAthe vAda karavA mAMDyo. te kautuka jovAne manuSyo ane khecaro taTasthapaNe tyAM ekaThA maLyA. gozALo bolyo - 'are ! muni ! A tapasyA karavI te vRthA kaSTarUpa che, kAraNa ke zubha azubha phaLanuM kAraNa to niyati (bhavitavyatA) te ja che. Ardakamuni bolyA ke - "are gozALA ! jo temaja hoya to A jagatamAM sukha nAmanI vastu ja nathI ema kahe, ane jo sukha che ema kaheto hoya to puruSArthane tenA kAraNa tarIke mAnI le. kAraNake samyak puruSArthathI puNya baMghAya ane puNya vaDe sukha thAya che, jo sarva ThekANe niyati ja kAraNa mAnato ho, to iSTasiddhine mATe tArI paNa sarva kriyAo vRdhdhA thaze. vaLI jo huM niyati upara niA rAkhIne raheto hoya to sthAna upara kema besI raheto nathI? bhojananA avasare bhojana mATe zuM kAma prayatna kare che? tethI niyatinI jema svArthasiddhine mATe puruSArtha karavo te paNa yogya che, kAraNa ke arthasidghimAM niyatithI paNa puruSArtha caDhe che. jemake AkAzamAMthI paNa jaLa paDe che ane bhUmi khaNavAthI paNa jaLa maLI zake che, tethI niyati baLavAna che ane tethI paNa udyama baLavAna che" A pramANe te mahAmunie gozALAne nirUttara karI dIgho. te sAMbhaLI khecara vigeree jaya jaya zabda karIne temanI stuti karI. (pR.116) 494. bhAve sRSTi anAdi anaMta kahuM nahIM. paryAya apekSAe jotAM sRSTi anAdi paNa nathI ane anaMta paNa nathI. kemake dareka dravyanI paryAya to eka samaya mAtra che. bIjA samaye tenuM rUpa badalAI jAya che. mATe bhAve eTale paryAye sRSTine anAdi anaMta karyuM nahIM. 495. dravye sRSTi sAdiaMta kahuM nahIM, jIva, ajIva, gharma, adharma, AkAza ane kALa e cha dravyonI banelI A sRSTi che. chae dravyo 379 Page #434 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti anAdi anaMta che. mATe dravyanI apekSAe jotAM sRSTinI Adi paNa nathI ane aMta paNa nathI. kemake dareka dravya mULasvarUpe trikAlika che. teno bhUta, bhaviSya, vartamAnamAM kadI paNa nAza thaI zake tema nathI. mATe dravye sRSTine sAdi aMta kahuM nahIM. upadezaprAsAda bhASAMtara bhAga-1mAMthI = jamAlinuM dRSTAMta - 'ekadA jamAlie caMpAnagarImAM AvIne zrI mahAvIrasvAmIne kahyuM ke ''hai jina ! mArA sivAya bIjA badhA tamArA ziSyo chadmasthapaNe ja vihAra kare che; paraMtu mane to kevaLajJAna utpanna thayuM che, tethI huM to sarvajJa arihaMta thayo chuM.'' te sAMbhaLIne gautamasvAmI bolyA ke "he jamAli! tuM evuM asatya bhASaNa na kara; kemake kevaLajJAnInuM jJAna to koIpaNa ThekANe skhalanA pAmatuM nathI. jo tuM kevaLI ho to mArA praznano javAba Apa -A loka zAzvata che ke azAzvata? ane A sarva jIvo nitya che. ke anitya che?'' te sAMbhaLIne teno uttara nahIM sujhavAthI jamAlie mauna dhAraNa karyuM ane niyaMtrita karelA sApanI jema sthira thaI gayo. te joIne prabhu bolyA ke "he jamAli! chadmastha sAdhuo paNa A praznanA javAba ApI zake che. te A pramANe - bhUta, bhaviSya ane vartamAnanI apekSAe A loka nitya che ane utsarpiNI tathA avasarpiNI kALanI apekSAe A loka anitya che, temaja dravyarUpe karIne A jIva zAzvata che ane tiryaMca, manuSyo, nArakI tathA devapaNAnA paryAyavaDe azAzvata che.'' A pramANenA bhagavAnanA vAkyapara te jamAline zraddhA thaI nahIM; tethI te potAne ane bIjAone paNa kuyuktio vaDe mithyAtvI karavA lAgyo. chevaTe mRtyu samaye paNa te pApakarmanuM prAyazcitta lIghA vinA tathA AlocanA pratikramaNAdi karyA vinA eka mAsanuM anazana karIne lAMtaka devalokamAM tera sAgaropamanA AyuSyavALo kikvipI deva thayo. (A jamAlinuM caritra bhagavatIsUtramAM vistArathI ApeluM che.) (pR.31) 496. puruSArthane niMduM nahIM. bAMdhelA karma bhogavatA navA karma baMdhAya nahIM te mATe satpuruSArtha karuM paNa puruSArthane niMdu nahIM. 'upadezAmRta'mAMthI - "mumukSu - puruSArtha karatAM karma ADAM Ave ke nahIM? prabhuzrI - karma che te pudgala che, AtmA nahIM; ane puruSArtha to AtmAno che. indra, candra, - nAgendra badhAe bAMdheluM bhogavyuM che. jJAnIne paNa choDyA nathI. paNa karma koNa gaNatarImAM? rAkha che. bhAre vAta dAjhanI bharelI kahuM chuM. anaMtA karma UDI gayAM - nAza thaI gayA paNa AtmAnI zakti hatI te kaMI gaI? teno nAza thayo nathI, te gharaDo thayo nathI. paNa moTI bhUlavaNI che. te kaho. zuM bhUla AvI che? karma bakarAM che, te nAsI jAya che.'' (pR.18) zrI Atmasiddhi vivecana'mAMthI - "keTalAka mAne che ke bhavasthiti pAkaze, karma mArga Apaze tyAre enI meLe samakita thaze. atyAre puruSArtha karavAnI kaMI jarUra nathI. paraMtu e rIte puruSArtha vagara koI kALe karma khape nahIM, samarpita vagara bhavasthiti pArka nathI eTale ke saMsAra maryAdAvALo thAya nahIM. puruSArtha karI karma khapAve tyAre samakita thAya ane samakita thAya to ja have amuka bhava bAkI rahyA ema kahevAya." (pR.109) 'upadezaprAsAda bhASAMtara bhAga-4'mAMthI - "jema eka hAthe tALI paDatI nathI, tema udyama vinA ekalA karmanuM phaLa kaheluM nathI." "juo ke karmanA vazathI bhojanane vakhate jamavAnuM to maLyuM, paNa 380 Page #435 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti hAthano udyama karyA vinA mukhamAM koI paNa prakAre te pesatuM nathI.'' (pR.114) 497. niSpApIne caMcaLatAthI chaLuM nahIM. nirdoSa vyaktine lobhavaza caMcaLatAthI chavuM nahIM. paNa tenI nirdoSatAne mAna ApI vakhANuM. 'zrImad rAjacaMdra'mAMthI - "parigrahanI prApti arthe tArA bhaktane paNa chetaravAnuM kartavya pAparUpa tene lAgatuM nathI. parigraha pedA karanAra evA sagAMsaMbaMdhImAM evo prema karyo che ke tevo tArA pratye athavA tArA bhakta pratye karyo hoya to jIva tane pAme.'' (va.pR.244) 'upadezaprAsAda bhASAMtara bhAga-4'nA AdhAre :- bhoLA govALane sonIe chetaryo eka govALanuM dRSTAMta - rAjapura nagaramAM eka govALa bahu dhana kamAyo. tethI tene sonAnuM eka kaDuM banAvavAnI icchA thaI. sonI mitra pAse jaI kaDuM karavA kahyuM. tyAre dhUrta evA sonI mitre kahyuM ke tuM bIjA pAse karAva. govALa kahe nA tuM ja karI Apa. tyAre sonI kahe jo huM kaDuM banAvuM to loko ApaNI prItino bhaMga karAvaze. te sAMbhaLI govALa bolyo ke "huM kaDAnI parIkSA karAvIza. pachI te sonIe eka sonAnuM ane eka pIttaLanuM ema be ekasarakhA ja kaDAM banAvyAM. temAM prathama sonAnuM kaDuM govALane ApyuM. te govALa laIne bIjI dukAne parIkSA karAvI. parIkSake kahyuM "A kaDuM sonAnuM che, ane tenI ATalI kiMmata che.'" govALane khAtarI thaI. pachI sonIe te kaDAne opavA mATe pAchuM mAMgyuM. eTale govALe tene ApyuM tyAre sonIe pIttaLanuM kaDuM sonAnA jhoLathI opIne tene ApI dIdhuM. pachI koI vakhate kAma paDye govALe e kaDuM nANAvaTIone batAvyuM. tyAre te joIne teoe kahyuM ke A kaDuM pIttaLanuM che. tyAre govALa bolyo ke prathama tame ja Ane sAcuM kahyuM hatuM, ane Aje khoTuM kaho cho; mATe mArA mitrano AmAM kAMI doSa nathI. Ama bhoLA evA govALane sonIe chetarIne, sonAnA badalAmAM pIttaLanuM kaDuM ApI dIdhuM, tema niSpApIne caMcaLatAthI chatuM nahIM. 498. za2I2no bhaso karuM nahIM. zarIrano eka kSaNano paNa bharoso karuM nahIM. kemake kSaNavAramAM zIzInI jema phUTI javAno eno svabhAva che. saDaNa, paDaNa ane vidhvaMsaNa evo teno svabhAva hovAthI kyAre te zarIra rogagrasta thaI jaze ke viNasI jaze te kaMI kahI zakAya nahIM. mATe A zarIra vaDe zIghra AtmakalyANanuM kArya sAdhya karI lauM, ema AtmArthInuM anuprekSaNa hoya che. anAthI munie paNa bharayuvAnImAM AMkhanI asahya pIDAnA nimitte zarIrano bharoso mUkI daI, cAritra grahaNa karI AtmakalyANa sAdhyuM. 'zrImad rAjacaMdra'mAMthI :- "raktapitta jevA sadaiva lohIparuthI gadgadatA mahA roganI utpatti je kAyAmAM che, paLamAM vaNasI javAno jeno svabhAva che, jenA pratyeka rome poNA babbe rogano nivAsa che, tevA sADA traNa karoDa romathI te bharelI hovAthI rogano te bhaMDAra che ema vivekathI siddha che. anna vagerenI nyUnAdhikatAthI te pratyeka roga je kAyAmAM dekhAva de che; maLa, mUtra, naraka, hADa, mAMsa, paru ane zleSmathI jenuM baMdhAraNa TakyuM che, tvacAthI mAtra jenI manoharatA che, te kAyAno moha khare ! vibhrama ja che! sanatkumAre jenuM lezamAtra mAna karyuM, te paNa jethI saMkhAyuM nahIM te kAyAmAM aho pAmara ! tuM zuM mohe che ? e moha maMgaLadAyaka nathI.'' (va.pR.110) 381 Page #436 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti 'upadezAmRta'mAMthI "kaLikALa che. AyuSyano bharoso nathI. deha kSaNabhaMgara che. bIje kyAMya dRSTi karavA jevuM nathI. ApaNe ApaNuM karI vahyA javA jevuM che. avasthA thaI che. jJAnInuM vacana to ema che ke sarva samaye cetavA jevuM che, jAgrata thavA jevuM che. 'bhUlyo tyAMthI phera gaNa, samajyo tyAMthI savAra.' he prabhu! udayAdhIna vRtti calita thaI jAya che; paNa harIpharIne zAnI sAmA jovuM? je jJAnInI AjJA che te tRSTie rahevuM.'' (pR.4) zrI jaina kathAsAgara bhAga-2'nA AdhAre : * nAgadatta zeThanuM dRSTAMta - zeTha citrakArane saMboghanA jaNAve che ke te citrakAra ! A sAtamALanI havelIne caNAvatAM mane bAra varSa lAgyA che. paisAne meM AmAM pANInI peThe vAparyA che. tuM emAM AkAzanI vAdaLIo jevA suMdara raMga pUraje ane sAta peDhI sudhI jhAMkhA na thAya tevA karaje. loko paNa jANaze ke zeThe zuM havelI banAvI che ane tArI paNa prazaMsA karaze ke zuM kalAkAre emAM raMga pUryA che. makAna bahArano paNa raMga, kotaraNI pramANe suMdara rAkhaje. tyAM thaIne pasAra thatA munine joI zeTha temane page lAgyA. tyAre muni ghImethI dharmalAbha kahI saheja smita karI AgaLa cAlyA. nAgadattane Azcarya thayuM ke gaMbhIra gaNAtA munie zuM joyuM haze ke temaNe sahaja smita karyuM. ghare AvI potAnI patnIne jamatI vakhate zeThe kahyuM ke ApaNI havelI to mahela jevI banI che. loko to joze paNa devoya jovA lalacAya evA mAre temAM have raMga purAvavA che. sAte peDhI sudhI ApaNI nAmanA rahe ane uddeNI jyAM sudhI rahe tyAM sudhI ApaNane saMbhAre evuM mAre karavuM che. ema bolatA potAnA chokarAne khoLAmAM besADIne ramADatA kahyuM. tyAre patnI yazomatie paNa javAbamAM kahyuM - A badhI mahenata ane mamatA bALabaccAM ane nAmanA mATe ja to che ne ? loko kAMI thoDI ja AjIvikA mATe mahenata kare che? teTalAmAM zeThe kahyuM--devI! le A bALakane. teNe to mArA kapaDA ane A thALI badhuM mUtrathI bharI dIdhuM ema kahyuM, teTalAmAM muni mahAtmA 'dharmalAbha' kahI nAgadattane ghera vahoravA padhAryA. yazoti munine vahorAvavA lAgI tyAre nAgadatte thALImAMthI mUtra dUra karI te ja thALImAM bhojana letA munie joyuM, munie vahoryuM paNa temanI najara mUtravALI thALImAM bhojana letA zeTha upara TharI ane saheja smita karI pharI vidAya lIdhI. zeThane vicAra Avyo ke muni pharI kema hasyA haze? kAraNa vinA te haze nahIM. have ujainamAM bapore traNa vAge zeTha potAnI dukAne gAdI upara beThA che. tyAM eka alamasta bokaDo dukAna upara caDhI gayo. tene pakaDavA kasAI doDato Avyo ane kahyuM mAro bokaDo che. tamane enI dayA AvatI hoya to bokaDAnI ucita kiMmata Apo. bokaDo beM beM karato dukAnanI aMdara aMdara pesavA lAgyo. nokaroe DaMDA mAryA chatAM khase nahIM. zeTha jAte UThyA ane tenA be kAna pakaDI tene bahAra ghakelavA lAgyA. kasAI paNa tene pakaDI laI javA lAgyo. teTalAmAM te muni mahAtmA tyAM thaIne pasAra thatA pharI saheja hasIne AgaLa cAlyA. zeThane thayuM ke Aje mahArAja traNavAra kema hasyA haze? rAtre upAzraya jaIne jarUra pUchIza. upAzraye jaI zeThe kahyuM--mahArAja! citArAne huM bhalAmaNa karato hato tyAre Apa kema hasyA? muni bolyA--nAgadatta ! mANasa sAta peDhI sudhI Take evI havelI bAbata ke raMga bAbata vAta kare che paNa mANasa pote kyAM sudhI A saMsAramAM TakI raheze tenI thoDI ja khabara che? mahArAja ! zuM huM thoDA divasano 382 Page #437 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thiIDhatI zeThe lIghela dIkSA sAtamALanI havelI thALImAM mUtra karato bALaka bakaro te zeThano pitA muni zeThanA praznonA khulAsA kare che Page #438 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti mahemAna chuM.? muni bolyA-nAgadatta! te kahevAya to mANasa vadhu duHkhI thAya mATe kahevAya nahIM. nAgadatta kahekaho prabhu! kahyA vagara to ame kema jANIe, ane kema sugharIe. mahAtmA kahe-tAruM AyuSya to mAtra have sAta divasanuM che. ane mohavaza jIva sAta peDhI sudhInI ciMtA kare che. evA saMsAranA svarUpane joI mane hAsya AvyuM. nAgadattanA manamAM duHkha thayuM chatAM pharI pUchyuM ke-bhagavaMta! Apa vahoratI vakhate pharI kema hasyA? mahArAja kahe--e paNa saMsAranuM vicitra svarUpa joIne. tuM jene putra gaNe che, tenA mUtrane paNa vahAluM gaNI sUga lAvato nathI; te putra tArI strIno jAra hato. tene te ghaNo mAryo hato. te ja A bhavamAM tArI strInI kukSimAM avataryo che. tAro putra moTo thaze, tyAre A havelIne vecaze, tArI strIne jhera daI mArI nAkhaze ane tArI sAta peDhIne lajavaze. AvuM saMsAranuM vicitra svarUpa joI mane saheja hAsya AvyuM. tyAre nAgadatta zeTha kahe-bhagavaMta! huM kharekhara cArebAjuthI ThagAyelo chuM ke AvI strI ane AvA putranA sAta peDhInA sukhane huM jhaMkhu chuM. have jaladI mane trIjIvAra dukAnamAMthI bokaDAne bahAra kADhatA Apa hasyA tenuM kAraNa jaNAvo. mahAtmA kahe-nAgadatta! jene bokaDo mAnI dukAnamAMthI bahAra kADhato hato te tAro pitA hato. jeNe tane A badhI milakata soMpI teNe jIMdagIbhara khoTA tola mApa karI ghana saMgharyuM hatuM. tethI te bokaDo thayo. bokaDAne lAvanAra kasAInA teNe paisA pUrA laI mAla ocho Apelo tethI devuM rahI gayeluM. AthI te marI bokaDo thaI kasAInuM devuM cUkavavA Avyo hato. rastAmAM potAnI dukAna dekhI tene jAtismaraNajJAna thaI AvyuM tethI te tArI pAse Azraya levA Avyo. caMDALe tane kahyuM -paisA Apo to choDI dauM. paNa teM lobhane kAraNe tene na choDAvyo. te mArA hAsyanuM kAraNa hatuM. have nAgadattane A saMsAra asAra lAgyo ane turaMta Ubho thaI kasAIne tyAM jaI kahyuM mane bokaDo Apa ane tAre je paisA levA hoya te le. paNa caMDALe kahyuM -zeTha!te bokaDo to kapAI gayo. have zuM thAya? tyAMthI pAcho upAzraye AvI munine pUchyuM ke bhagavaMta! mAro pitA marIne kyAM gayo? tyAre mahAtmA kahe-narakamAM. bhagavaMta! have mAtra sAta divasamAM huM zuM karIza? mahAtmAe kahyuM -eka divasanuM jJAna sahitanuM cAritra anuttara vimAne pahoMcADe che to tArI pAse to sAta divasa che. pachI nAgadatta zeThe bhAvapUrvaka cAritra grahaNa karyuM ane pUrNa ArAghanA karI samAdhimaraNa sAthI saudharma devalokamAM devarUpe avataryo. mATe zarIrano bharUso karuM nahIM. paNa sadguru upadeze mAnavadehamAM zIdhra AtmAnI oLakhANa karI AtmakalyANane sAdhuM. kemake Avo amUlya avasara vAra vAra Avato nathI. samAdhi sopAna'mAMthI :- azaraNa bhAvanA - "A saMsAramAM deva, dAnava, iMdra ke manuSya koI evo nathI ke jenA gaLAmAM yamarAjAno phAMso paDyo na hoya. maraNa vakhate koI zaraNa nathI. AyuSya pUrNa thAya che tyAre indranuM kSaNavAramAM patana thAya che. jene hajAro kevo AjJA uThAvanAra sevaka tarIke che, jene hajAro 28ddhio che, asaMkhyAta kALathI jeno svargamAM vAsa che, roga, sughA, tRSAdika upadravathI 383 Page #439 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti rahita jenuM zarIra che ane asaMkhyAta baLa parAkramano ghAraka che evA iMdranuM paNa patana thAya che to anya koNa zaraNa che? jevI rIte nirjana vanamAM vAdhe pakaDelA haraNanA baccAne koI bacAvavA samartha nathI, tevI rIte mRtyuthI pakaDAyelA prANIne bacAvavA koI samartha nathI. A saMsAramAM pUrve anaMtAnaMta puruSo nAza pAmyA che tyAM koNa zaraNarUpa che? koI evuM auSadha, maMtra, yaMtra, kriyA, deva, dAnavAdika che nahIM ke je eka kSaNamAtra kALathI bacAve. jo koI deva, devI, vaidya, maMtra, taMtrAdika eka mANasane paNa maraNathI bacAve ema hota to manuSya akSaya, amara thaI jAta. tethI mithyAbuddhi choDI azaraNabhAvanA bhAvo. mUDha loko evA vicAra kare che ke mArA sargonI sAravAra na thaI, auSadhi na ApI, koI devatAnI madada ke zaraNa grahaNa na karyuM, upAya karyA vagara marI gayo. A prakAre potAnA svajanano zoka kare che. paNa potAno vicAra karato nathI ke huM ja mRtyunA mukhamAM dADhanI vacamAM beTho chuM. koTi upAyo vaDe paNa iMdra jevAthI paNa kALa rokAyo nathI tene manuSyarUpa kIDo kevI rIte rokI zakaze? jevI rIte parane maratA dekhIe chIe tevI rIte mAre paNa avazya maravAnuM che.' (pR.72) jethI zarIrano bharUso karuM nahIM. 499, ayogya vacane bolAvuM nahIM. bIjAne duHkhakara evA ayogya vacano vaDe koIne bolAvuM nahIM. paNa sarvane yathAyogya mAna ApyuM. 'upadezAmRta'mAMthI - '"prabhuzrI - mArga koI apUrva che; mokSe pahoMcADe tevo mArga kRpALudeve karI dIdho che. e dRSTi upara AvavuM e pUraNa bhAgya che! : 'prabhu, prabhu', 'prabhu, prabhu! zabda bolavAnI Teva mane (prabhuzrIne) che; te viSe eka bhAIe mane jaNAvyuM ke evuM zuM bolo cho? paNa tenI AzAe dInapaNuM aMgIkAra karI pravartavuM che eTale e zabda upayogapUrvaka bolAya to sAruM. emAM kaMI vAMdhA jevuM che? 'alyA' ane evuM bolAI javAya tenA karatAM baMgaDInA vepArInI peThe abhyAsa karI mUkyo hoya to moDhe sArI ja vANI nIkaLe. kaMI nahIM to puNya baMghAya. 'prabhu' e to bahu sarasa zabda che. ApaNane to enI AjJAe e zabda hitakArI che. prabhutva ene arpI ApaNe dInanya, dAsatva, parama dInatvamAM rahevuM ghaTe che.'' (pR.291) baMgaDInA vepArInuM dRSTAMta - "eka baMgaDIono vepArI gagheDI upara baMgaDIo, cUDIo vagere lAdIne vecavA mATe gAmaDe jato. te gadheDIne hAMkatA lAkaDI mArIne bolato ke mAjI cAlo, bena cAlo, phaIbA utAvaLe cAlo. ema mAnabharyA zabdo vAparI lAkaDI mArato. vATamAM bIjo koI mANasa maLyo tene ema lAgyuM ke A Ama kema bolato haze?' eTale teNe tene pUchyuM tyAre baMgaDInA vepArIe kahyuM ke "amAre gAmaDAmAM garAsiyA vagerenI bAIo sAthe baMgaDIono dhaMdho karavo paDe che, tethI AvuM sAruM bolavAnI Teva pADI mUkI hoya to apazabdo bolI javAya nahIM. jo bhUlecUke gadheDI jevA zabdo bolI javAya to garAsiyA loko mAruM mAthuM kApI nAkhe; mATe sAro abhyAsa pADavA Ama boluM chuM.'' (pR.292) 'samAdhi sopAna'mAMthI - "mazkarI karavA vikArI vacana bolavAM tathA sAMbhaLanArane pApamAM preranAra ane prema Upaje tevAM vacana te hAsya nAme garbhita asatya vacana che. koIne ema kahevuM ke tuM maMda 384 Page #440 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mananIti che, mUrkha che, ajJAnI che, ityAdi karkaza vacana che. deza, kALane yogya nahIM tevAM potAne ane parane mahA saMtApa upajAvanAra vacana asamaMjasa vacana che. prayojana vagara uttapaNe bavAda karavo te pralapita vacana che.'' (pR.282) "he jJAnIjana! jagatamAM priya, hitakara, madhura vacana bahu bharyAM che; suMdara zabdonI khoTa nathI; to niMdya vacana zA mATe bolavAM? nIca puruSane bolavA lAyaka hai, tuM' ityAdi tochaDAM TuMkArAbharyAM vacana prANa jatAM paNa na bolo. adhamapaNuM ke uttamapaNuM vacana parathI ja parakhAI Ave che. nIca jAtinAM loka bole tevAM niMdha vacana choDIne priya, hitakara, madhura, sAmAne anukULa, dharmamaya vacana bolo.. je anyane duHkhadAyI vacana kahe che, khoTAM ALa caDhAve che tenA pApe ahIM ja tenI buddhi bhraSTa thaI jAya che, jIbha AThI paDI jAya che, AMdhaLA thAya che, pAMgaLA thAya che, durdhyAnathI marIne naraka tiryaMca Adi durgatino yoga pAme che; ane satyanA prabhAvathI ahIM ja ujjavaLa yaza, vacanasiddhi, dvAdazAMga Adi zrutajJAna pAmIne parabhavamAM iMdrAdika maharSika deva thaIne, tIrthaMkara Adi uttama pada pAmIne nirvANa pAme che. tethI uttama satyadharma dhAraNa karo.'' (pR.285) ane ayogya vacane bolAvo nahIM. 500. AjIvikA arthe nATaka karuM nahIM. AjIvikA arthe vartamAnamAM pote ke potAnA bALakone sinemAnI zuTIMgamAM mokale to te nAca karatA thaI jAya. halakA lokonI saMgatithI sAte vyasano vaLagI paDe ane jIvana barabAda thaI jAya. pachI eka bIjAne moha kema pamADavo e ja emano dhaMdho thaI paDe che. uttama kuLa pAmyA chatAM nIcakuLa jevA kAmo thaI jAya che. mATe AjIvikA arthe nATaka bhajI naTa thAuM nahIM. sura suMdarIne potAnI AjIvikA arthe icchA vagara nATaka karavuM paDyuM hatuM te viSe jaNAve che : 'zrIpAla rAjAnA rAsa'mAMthI - puNya pApanA phaLo surasuMdarInuM dRSTAMta - sarve svajana varga bhego thaye chate AnaMda AnaMda vartAI rahyo che, tyAre tejavaMta evA zrIpAla rAjAe nATaka karavA mATe nRtyakArone Adeza Apyo. te samaye nATakanuM paheluM ToLuM nAcavA mATe potAnI icchAnusAra UbhuM thayuM. paraMtuM temAM je eka mukhya naTI hatI te ghaNA prakAre hevA chatAM paNa UThatI nathI. tyAre tene ghaNI mahenate UbhI karI to paNa te naTI manamAM utsAha dhAraNa karatI nathI, ane pedasahita hA! hA! bolIne mukhathI nIce pramANe kahevA lAgI. ''kriThA mAlava kitA zaMkhapura, kitA babbara diThA naTTa, surasundarI nacAvIe, daive daLyo vimaraTTa (garva)'' aho ! kyAM mAro mAlava dezamAM janma? kyAM zaMkhapuranA dhaNI sAthe paraNavuM? kyAM barakuLamAM mane vecavI? ane nATaka karatA zIkhavuM? hA! hA! bhAgye mAro garva gALI nAkhyo ane nAcatI karI. A pramANenAM vacano sAMbhaLI mAtApitA vagere sarve manamAM vismita cittavALA thayAM chatAM vicAravA lAgyAM ke aho! A ApaNI putrI surasuMdarI haze ke zuM? paNa te A sthitimAM kyAMthI hoya? eTalAmAM to surasuMdarI raDatI raDatI potAnI mAtAnA gaLAmAM vaLagI paDI. tyAre raDatI potAnI putrIne rAjAe duHkhasthitinuM kAraNa pUchyuM, tyAre surasuMdarI sarva hakIkata kahevA lAgI ke he pitAjI! tame je mane sarva saMpatti sahita vidAya ApI. tyAra pachI zuM banyuM te vRttAMta have kahuM chuM. 385 Page #441 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti he pitAjI! te sarva Rddhi sahita huM zaMkhapurI nagarInI pAse jaI pahoMcI, paraMtu sAruM muhUrta na hovAthI pravezanA muhUrta mATe patinI sAthe nagarInI bahAra udyAna bhAgamAM rahI. tyAM keTalAka subhaTo potAnA ghera gayA ane ame thoDA subhaTo sAthe rAtrie tyAM rahyA. tevAmAM tyAM ghADa paDI. eTale tamArA jamAI potAno jIva bacAvavA nAsI gayA, ane huM te huM ghADapADuonA hAthamAM pakaDAI gaI. vaLI ghADapADaonA subhaToe nepAladezamAM mane dhana laIne vecI. tyAM eka sArthavAhe vecAtI lIghI. aho! je lalATamAM lakhyuM hoya te ja pramANe phalIbhUta thAya che. pachI te sArthavAhe mahAkAla rAjAnA babbarakuLamAM vezyAnI dukAne mane vecI. vezyAe vecAtI laI nRtyakaLA zIkhavI naTI banAvI. nATakanA mahAzokhIna mahAkALa rAjAe nATakanI maMDaLIo kharIdI, temAM mane paNa vecAtI lIghI. mArI pAse aneka prakAranAM nRtyo karAvyAM. pachI mahAkALa rAjAe madanasenAnA lagnamAM madanasenAnA patine dAyajAmAM mane ApI. pachI he pitAjI! te madanasenAnA patinI AgaLa nATaka karatAM ghaNA divaso vyatIta thayA. paraMtu Aje ApaNuM kuTuMba joIne mAruM duHkha ubharAI AvyuM ane tamone paNa dayA AvI. vaLI, tame mane paraNAvI tyAre mayaNAne koDhIyA sAthe paraNAvI te duHkhane joIne meM potAnI moTAIno garva karyo hato, te garva Aje mane mayaNAsuMdarInA patinA dAsI svarUpe pragaTa thayo, arthAt te abhimAnathI Aje mAre mayaNAnA patinI dAsI thavuM paDyuM. have surasuMdarI mayaNAnI prazaMsA karatAM kahe che ke - mayaNAsuMdarIe kharekhara ! svajanavargamAM eka vijayapatAkA prApta karI che. kAraNake jenA zIyaLavratano mahimA lIlAsahita kasturInI jema jagatamAM mahekI rahela che. vaLI mayaNAsuMdarIe ArAdhanA karela baLavAna evo jainadharma Aje kalpavRkSanA jevo phaLyo che, ane meM sevelo mithyAdharma Aje mane viSavRkSanA viSaphaLonI jema pragaTa thayo che. (pR.237) 501. mA, bahenathI ekAMte 2huM nahIM. mA, bahena sAthe paNa ekAMtamAM rahyuM nahIM. pradhumnakumAranuM dRSTAMta - mAtArUpe pAlana ka2vA chatAM bhAvamAM vikRti. pradyumnakumAranA pUrvabhavano zatru deva thayo hato. teNe pradyumnakumArano janma thatA ja tene harI jaI, tene eka TaMkazilA upara mUkI cAlyo gayo. tyAM eka vidyAdhara rAjA Avyo ane tene laI jaI potAnI strIne putra na hovAthI Apyo. tenA lAlanapAlanathI te 16 varSano yuvAna thayo. eka divase tenuM rUpa joI vidyAdhara rAjAnI strI jeNe mAtArUpe putranuM pAlana karyuM che te tenA para mohita thaI gaI. te joI pradyumnakumAre kahyuM ke tuM to mArI mAtA che. tyAre teNIe kahyuM ke huM tArI kharI mAtA nathI. chatAM kumAra mahelanI bahAra nIkaLI gayo. mATe mahApuruSo kahe che ke mA, bahena ke potAnI dIkarInI sAthe paNa ekAMtamAM rahevuM nahIM; kAraNa viSayonI prabaLatA bhalabhalAne bhUlAvI de che. 'zrI vIza sthAnaka tapa ArAdhana vidhi'mAMthI - apa2mAtAno putra pratye azubha rAga puraMdara kumAranuM dRSTAMta - vaNArasI nAme nagarImAM vijayasena rAjA prajAnuM pAlana karato hato. tene puraMdara nAme rAjakumAra hato. te kAmadeva samAna svarUpavAna hato. tenI aparamAtA tenuM rUpa joI tenA upara rAgavALI thaI. 386 Page #442 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti eka divasa dAsI dvArA puraMdara kumArane potAnA mahelamAM bolAvyo ane kahyuM ke tamArA pitA vRddha vRSabha samAna thaI gayelA hovAthI mane jarApaNa priya nathI. ApaNe samAna vayanA chIe mATe huM tamane icchuM chuM. huM tamArI dAsI chuM. karNamAM sIsuM reDyAnI re peThe rANInAM AvA vacano sAMbhaLI kumAra kAne hAtha daIne bolyo - mAtAjI kAmarUpI agnithI vivekazUnya cittavALAM thaI tame zA mATe duHkha vahorI lyo cho? parastrIlaMpaTa puruSa ane parapuruSalaMpaTa strIne svapna paNa sukha hotuM nathI. vaLI gurupatnI, pitApatnI, baMghupatnI ane putrapatnI sAthe je aghama puruSa saMgama kare che te nIca bhayaMkara raurava narakamAM paDI anaMta duHkhano bhoktA thAya che. viSa khAIne mRtyu pAmavuM sAruM, agnimAM praveza karavo te paNa uttama, paNa parastrI sAthe saMgama karavo iSTa nathI. AvAM kya kadI karavA nahIM. vivekazUnya cittavALI mAtA jarA hRdayamAM vicAra karI manane kabaje rAkhI vikArathI vimukha thaI arihaMta bhagavAne kahelA gharmamAM citta joDo emAM tamAruM kalyANa che. ema kahI kumAra Avyo hato te ja raste pAcho cAlyo gayo. (pR.191) 'triSaSTizalAkA puraSa caritra parva-10'mAMthI - potAnI putrI sAthe karela pANI grahaNa ripupratizatrurAjAnuM draSTAMta - A bharatakSetramAM potanapura nAmanA nagaramAM ripupratizatru nAme eka parAkramI rAjA hato. tene bhadrA nAme strI hatI. tene cAra svapnothI sUcita thayelo acala nAme eka balabhadra putra thayo, ane mRgAvatI nAme mRgalocanA putrI thaI. eka vakhate yauvanavatI ane rUpavatI evI te bALA jyAre pitAne praNAma karavA gaI tyAre teNIne rAjAe potAnA utsaMgamAM besADI. te vakhate rAjAnA bhAva badalAI gayA. teNInI sAthe pote pANigrahaNa karavAno upAya vicArIne tene vidAya karI. pachI ripapratizatru rAjAe nagaranA vRddhajanone bolAvIne pUchyuM ke, "ApaNA sthAnamAM je ratna utpanna thAya te konuM kahevAya? teno nirNaya batAvo." teoe kahyuM ke "te ratna tamAruM kahevAya." evI rIte traNavAra kahevarAvI, rAjAe mRgAvatIne paraNavAne mATe rAjasabhAmAM teDAvI. te joI nagaranA loko lajjA pAmyA. rAjA gAMdharva vidhithI mRgAvatI putrIne svayaMseva paraNyo. te joI lajjA ane krodhathI Akula thayelI, bhadrAdevI rAjAne tajI daI acalakumArane sAthe laIne nagara bahAra nIkaLI gaI. (pR.6) have vizvabhUtino jIva mahAzukra devalokamAMthI cyavI sAtasvapnAo vaDe jenuM vAsudevapaNuM sUcavyuM che evo te mRgAvatInA udaramAM putrapaNe utpanna thayo. tenuM nAma tripuSTa vAsudeva rAkhavAmAM AvyuM e bhagavAna mahAvIrano jIva che. acchedaka pAkhaMDInuM draSTAMta - potAnI bahena sAthe durvyavahAra. ekavAra siddhArtha deve lokone acchedaka pAkhaMDInA corI vagere be duzcaritra kahyAM. pachI kahyuM ke enuM trIjuM paNa duritra che paNa te huM kahIza nahIM. tyAre gAmanA loko AgrahathI vAraMvAra bolyA ke, "bhagavana prasanna thAo, ane te amane thoDuM paNa kaho. tamArI kahelI arghakathA paNa amane ghaNI ramaNIka lAgaze'. siddhArtha bolyo ke, "huM to te kahIza ja nahIM, paNa jo tamAre jANavAnuM kutUhala hoya to te acchedakane ghera jaI tenI strIne pUcho, te kaheze." eTale loko tene ghera gayA. have te divase teNe potAnI strIne mArelI hatI tethI te roSavatI thaI netramAM azru lAvI A pramANe ciMtavatI hatI ke, "A durAzaya pati acchedakanuM duzcaritra jo loko hamaNAM mArI pAse Ave to sarva khulluM karI dauM, ke jethI e pApI mane mAravAnuM phaLa purepUruM meLave. tevAmAM to gAmanA loko tyAM AvyA, ane teoe te strIne acchedakanA duzcaritra viSe pUchyuM. eTale te bolI, "e 387 Page #443 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mAnIti pApInuM nAma paNa koNa le, e duSTa karmacAMDALa potAnI benanI sAthe viSaya bhogave che ane kadI paNa mArI icchA karato nathI." A vAta sAMbhaLI kakaLATa karatA gAmanA loko arbudakanI niMdA karatA karatA potapotAne ghera cAlyA gayA. pachI e bhikSuka sarva ThekANe 'pApI, pApI' ema kahevAto tiraskArane pAmyo. "pratiSThA rahita puruSane dhikkAra che.'' (pR.30) mATe mananI vRttiono sadA bhaya rAkhI, mA, bahena ke beTI sAthe paNa ekAMte raDuM nahIM. 502. pUrva snehIone tyAM AhAra levA jauM nahIM. dIkSA lIdhA pachI potAnA pUrvanA sagAMvahAlA hoya, temane tyAM AhAra levA jauM nahIM; kAraNa tyAM javAthI mota jAgrata thAya ane mamatva vadhe. dIkSA lIdhA pachI A amArA saMsArI bhAI che, bena che ema kahe athavA maLavA na Ave to kahe ke kema koI vaMdana karavA AvatA nathI? ema kahI Thapako Ape. tethI pUrvanA sagAMvahAlAone, temane sAruM dekhADavA paNa vaMdana karavA javuM paDe. dIkSA lIdhA pachI to AkhuM jagata kuTuMbatulya che evo bhAva hovo joIe. tenA badale sagAMvahAlAomAM jo mUrchA che, mamatvabhAva che to te sAco tyAga nathI. AvA nAma mAtra tyAgathI jIvanuM kalyANa thAya nahIM. 503. tattvadharmaniMdaka para paNa roSa dharavo nahIM. sandeva, sadguru ane saddharmarUpa traNatatvanI je niMdA kare te upara paNa roSa eTale krodha karavo nahIM. te niMdaka dayAne pAtra che, roSane pAtra nathI. marelAne zuM mAravo tenA jevuM che. kRpALudevanuM dRSTAMta sthAnakavAsI samAjanA loko kRpALudevanI niMdA karatA hatA. te jUThAbhAIthI sahana na thavAthI kRpALudevane lakhyuM ke loko ApanI niMdA kare che. tyAre kRpALudeve javAbamAM lakhyuM ke te badhuM ame jANIe chIe. paNa e pratye lakSa ApavA yogya nathI. duniyA to sadAya evI ja che. jJAnIo hAjara hoya tyAre lAkaDIonA mAra paDe toya ochuM, ane jJAnI na hoya tyAre temanA nAmanA pachANAne paNa pUje. nityaniyamAdi pATha'mAMthI - -- "durjana krura kumArgaratoM para, kSobha nahIM mujhako Ave, sAmyabhAva rahyuM meM una para aisI pariNati ho jAve,' artha - "durjana, mAyAvI, prapaMcI, krura, hiMsakaparinnAmI ane kumArgamAM Asakta evA mithyAtvI ajJAnI paradharmI jIvone jotAM temanA pratye krUra, krodha pariNAmathI mArA aMtaramAM kSobha, vikSepa, khaLabhaLATa, azAMti na thAo, paraMtu teo bicArA karmane AdhIna che temAM temano zuM doSa che? ema vicArI temanA pratye sAmyabhAva, madhyastha bhAvanA rahe evI AtmapariNati thaI jAo.'' (pR.310) zrI yogazAstra bhASAMtara'mAMthI - "gamyAgamya, bhakSyAbhakSya, kartavyAkartavyAdi, viveka vinAnA ane tethI krUra karma karavAvALA, niHzaMkapaNe devagurunI niMdA karanArA ane sadoSa chatAM paNa potAnI prazaMsA karavAvALAM A jIvo dharma dezanAne ayogya jaNAtAM teonI upekSA karavI, tene mAdhyastha bhAvanA kahe che.'' 504. ghIraja mUkavI nahIM. dhIrajanA phaLa mIThA che ema kahevAya che. jiMdagImAM aneka prakAranAM sukhaduHkhanA prasaMgo bane paNa 388 Page #444 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mananIti temAM dhIraja rAkhavAthI game tevI muzkelImAMthI paNa pAra UtarI zakAya che. dhIrajathI karela koIpaNa kAma sAruM thAya; pastAvono vakhata na Ave. 'zrImad rAjacaMdra'mAMthI :- 'saMsArI upAdhinuM jema dhatuM hoya tema thavA devuM, kartavya e ja che, abhiprAya e ja rahyA kare che. ghIrajathI udayane vedavo yogya che.'' (va.pR.325) dhIraja na rahe evA prakAranI tamArI sthiti che ema ame jANIe chIe, tema chatAM dhIrajamAM eka aMzanuM paNa nyUnapaNuM na thavA devuM te tamane kartavya che; ane e yathArtha bogha pAmavAno mukhya mArga che." (va.pR.331) tamArI (zrI saubhAgyamAInI) amArA pratye niSkAma bhakti joIe ane tamane game teTaluM duHkha hoya chatAM tene dhIrajathI veThavuM joIe. tema na bane topaNa eka akSara amArI pAse to tenI sUcanA paNa na karavI joIe. e tamane sarvAMga yogya che, ane tamane tevI ja sthitimAM jovAne jeTalI mArI icchA che ane jeTaluM tamAruM te sthitimAM hita che, te patrathI ke vacanathI amArAthI jaNAvI zakAya tevuM nathI.'' (va.pU.442) "tame sau dhIraja rAkhajo ane nirbhaya rahejo. sudRDha svabhAvathI AtmArthanuM prayatna karavuM. AtmaklyANa prApta thavAmAM ghaNuM karIne vAraMvAra prabaLa pariSaTho AvavAno svabhAva che, paNa jo te pariSaSTha zAMta cittathI vedavAmAM Ave che, to dIrgha kALe thaI zakvA yogya evuM kalyANa bahu alpa kALamAM sAghya thAya che.'' (va.pR.283) "jJAnI pratye jene kevaLa niHspRha bhakti che, potAnI icchA te thakI pUrNa thatI na dekhIne paNa jene doSa Avato nathI, evA je jIva che, tene jJAnIne Azraye dhIrajathI vartatAM Apattino nAza hoya che, athavA ghaNuM maMdapaNuM thaI jAya che, ema jANIe chIe; tathApi tevI dhIraja rahevI A kALane viSe bahu vikaTa che.'" (va.pR.328) 'upadezAmRta'mAMthI / - "dhIraja kartavya che. udAra vRttino mANasa saMpatti ho ke vipatti ho paNa te samatAthI cAle che. te phatehathI harakhAI jato nathI ane hAra khAvAthI aphasosa karato nathI; bhaya AvI paDe to tenAthI bhAgato nathI, athavA bhaya na hoya to tene khoLavA jato nathI. bIjA tene harakata kare to tene daragujara kare che. te potA viSe ke bIjAo viSe vAto karyA karato nathI, kemake potAnA vakhANa karavAnI ne bIjAno vAMka kADhavAnI tene darakAra nathI. te najIvI bAbato viSe barADA mArato nathI ane koI pAsethI madada meLavavA mATe te AjIjI karato nathI. dareka mANase Aphta ane aDacaNone mATe sadA tatpara ja rahevuM ghaTe che. nasIbamAM game te lakhyuM hoya sukha ke duHkha tenI sAmA jovAno, thavAno eka ja upAya 'samatA kSamA ghIraja' che. kadI himmata hAravI nahIM. koI paNa prakAranI Aphato AvI paDe ke game tevo akasmAta banAva bane tethI koI paNa manuSya potAno abhyAsa choDavo nahIM, ane jeTaluM uccatama ane vistIrNa jJAna te saMpAdana kare te saghaLuM potAnA ja upayogamAM Ave che.'' (u.pR.66) ja "sahanazIlatA, dhIraja, kSamA, khamIkhUMdavuM e guNa ghAraNa karavAthI sArI gati thAya che. vedanIyathI gabharAvuM mUMjhAvuM nahIM. je Ave che te javAne mATe Ave che ane ethI vizeSa Avo ema kahevAthI vadhAre AvanAra nathI ke e vedanIya jatI raho kahevAthI jatI rahe tema nathI. 'nahi banavAnuM nahi bane, banavuM vyartha na thAya; kAM e auSadhi na pIjiye, jethI ciMtA jAya.' AthI anaMtagaNI vedanA jIve naranigodamAM bhogavI che. to paNa teno nAza thayo nathI. taDakA pachI chAMyo ane chAMyA pachI taDako Ave che; tema vedanA 389 Page #445 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti paNa rAkhI mUkavI hoya topaNa rahenAra nathI. je thAya te joyA karavuM, joyA vagara chUTako nathI." (u.pR.122) samabhAva, ghIraja, kSamA, khamI khUMdavuM - e vItarAganI AjJA che. samajanI jarUra che. game tevA pApI, guNakA ane caMDALa jevAnA paNa uddhAra thaI gayA che. cIlo badalavAnI jarUra che. gADAno cIlo badalatAM muzkela to paDe; paNa pachI cIlo badalAyo eTale dizAphera ja thaI jAya che. Abha jamInano phera paDe che." (u.pR.322) "kaSAyanuM svarUpa jJAnI ja jANe che. maraNa samaye kaSAya tophAna macAve che, vezyA bagADe che. mATe pahelo pATha zIkhavAno che. te e ke 'ghIraja'. oho! e to huM jANuM chuM, ema nahIM karavuM. ghIraja, samatA ane kSamA A traNano abhyAsa vaghAravo. roga ke vedanI khamI khUMdavAno abhyAsa karavo." (u.pR.356) "boghAmRta bhAga-1'mAMthI - "ghIraja rAkhavI, pavitra rahevuM. eTaluM kare to eno pApano udaya dUra thaye, puNyano udaya thAya. pApano udaya kai hamezAM na rahe. koInA upara doSa Aropita na karavA. mAre ja evA karmano udaya che, evA ja karma bAMdhyAM hatAM tethI AvuM thayuM, ema karI ghIraja rAkhavI. (bo.1 pR.292) "boghAmRta bhAga-2'mAMthI - "jIvano svabhAva evo che ke A karI nAkhuM, phalANuM karuM, paNa enuM ghAryuM kazuM thatuM nathI. pApanA udayamAM je je puruSArtha kare temAM pAcho ja paDe. te vakhate bhakti karavAnI che. pApakarmano udaya bhogavyA vinA chUTako nathI. pApanA udayamAM bhakti karI levI e sAruM che. jyAre pApano udaya hoya tyAre vadhAre vyApAra Adi karavAmAM doDa na karatAM bhakti karavI; nahIM to gabharAmaNamAM vadhu gabharAmaNa thAya. jarA dhIraja rAkhIne kAma kare to sAruM thAya. kAma, mAna ane utAvaLa e traNa moTA doSa che. kAmamAM jIva taNAI jAya che. mAnamAM ane utAvaLamAM paNa jIva taNAI jAya che. ghIraja rAkhIne kAma karavuM joIe. jIva utAvaLiyo thAya che. pApano udaya hoya tyAre lAbha thato nathI mATe doDa na karatAM bhakti karavI. pApanA udaya vakhate bahu jhAMvAM na nAkhavAM, ghIraja rAkhavI ema kRpALudeve sobhAgabhAIne lakhyuM che." (bo.2 pR.205) "boghAmata bhAga-3mAMthI :- "jo ApaNe prArthanAnI saphaLatAno sAkSAtkAra karavA icchatA hoIe to ApaNAmAM akhUTa dhIraja hovI joIe. asaMkhya munio, RSio, oliyAoe potAnI zraddhAnA baLa vaDe prArthanAmAM lohInA AMsu DhoLyAM che, hADakAMnI ane mAMsanI sUkavaNI karI che. ApaNA rastAmAM kAdava, kIcaDa, jaMgala, ghora aMghAru, jhAMkharA, pahADo, khAIo, vAgha, varu, aneka jAtanA bhayo ane trAso AvavAnA ja che; tema chatAM nAmarda na thaIe ane e badhI musIbatonI sAme thavAnI hiMmata keLavavI rahelI che. prArthanAmaya puruSanA zabdakoSamAM 'pAchA haThavuM', 'hAra khAvI', 'palAyana karavuM' evI vastu ja nathI." "bhakti zIzataNuM sATuM, AgaLa vasamI che vATuM" sadguru-zaraNa sAcA aMtaHkaraNe svIkArAya teTalI mArga nIkaTatA chejI." (bo.3 pR.397) "adhIrajathI athavA ADI kalpanA karavAthI mAtra jIvane potAnA hitano tyAga karavAno vakhata Ave che." (570) e vAkyano vAraMvAra vicAra karI ghIraja vaghAravA yogya che." (bo.3 pR.387) pUrve jIve jevuM kokaDuM vAMcyuM che tevuM ja Ukale che, emAM koIno doSa nathI. atyAre satparuSArtha karIzuM ke bhAvanA karIzuM tenuM phaLa sAruM ja Avaze e niHsaMdeha vAta che. phaLanI jeTalI utAvaLa jIva kare che teTalI aghIraja UbharAya che. khetaramAM vAve ke tarata UgatuM nathI. saguruzaraNe ghIraja rAkhI satparuSArthamAM 390 Page #446 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mananIti maMDyA rahevuM. niSphaLatA tarapha lakSa rAkhavA yogya nathI, kAraNa ke te to pUrva prArabdhanuM phaLa che, je thAya te joyA karavuM, jemAMthI jeTaluM bane teTaluM karI chUTavuM.'' (bI.3 pR.588) "divasa pachI rAta ane rAta pachI divasa Ave che tema sukhanI pAchaLa duHkha ane duHkhanI pAchaLa sukha AvyA kare che. tene samaju jIvo samabhAve sahana kare chejI. rAma, pAMDavo ane gajasukumAra jevA rAjavaMzIone mAthe asahya Apattio AvI paDI che to ApaNA jevA hInapuNyane saMkaTo Ave temAM navAI nathI. paNa temaNe dhIraja rAkhI bhAre duHkhamAM paNa Atmahita na visAyuM tevI dhIraja ane dharmabhAva ApaNane varSo ane maraNakALa sudhI TakI raho evI bhAvanA kartavya chejI.'' (bI.3 pu.4pa8) jeTalI utAvaLa teTalI kacAza ane kacAza teTalI khaTAza' ema koI apekSAe vicAravA kRpALudeve kaheluM che. sattAghanamAM pravartavAnuM ApaNuM kAma che, tenuM phaLa je thavA yogya haze te jarUra thaze, evI zraddhA rAkhI mUMjhAyA vinA pravartavuM, ghIraja e moTo guNa che. 'utAvaLA so bAvarA dhIrA so gaMbhIra' upara sasalA ane kAcabAnI vAta vAMcI haze. ghIre dhIre paNa makkamapaNe je karavA yogya che ane je kAma hAthamAM lIdhuM che, temAM banatI kALajI rAkhavI ghaTe che. phaLa kema nathI dekhAtuM? ema jene utAvaLa thAya che tenAmAM saMzaya, nAhiMmata, gabharAmaNa Adi aneka doSo janme che. mATe doSo jaNAya te lakSamAM rAkhavA. ekadama utAvaLa karyo te ApaNI utAvaLe javAnA nathI. te dUra thAya teTaluM baLa jamA karI tenI sAme thaye te turta dUra thAya che. mATe puruSArthI banyA rahevuM. lAga jotA rahevuM.'' (dho.3 pR.330) 66 ' 'hiMmate maradA to madade khudA' e kahevata pramANe je prasaMga AvI paDe temAM dhIraja, sahanazIlatA ane dIrghadRSTi (jJAnInA yoge maLelI dRSTi)thI vartavA yogya che.'' (bI.3 pR. 313 "bALaka garbha avasthAmAM zuM kare che? tene kaMI bhAna che? chatAM tenuM poSaNa ApoApa thaye jAya che. te phikara kare, utAvaLa kare ke klezita rahyA kare topaNa tene jeTalI mudata te dazAmAM rahevAnuM che temAM pheraphAra thAya tema che? je bhUmikAmAM je kartavya che teTaluM karatA rahI jema bane tema zAMtinuM sevana karatA rahevAthI saraLa rIte AgaLa vadhAya che.'' (bo.3 pR.321) "koI paNa kAraNe A saMsAramAM klezita thavA yogya nathI'' (r) evuM paramakRpALudevanuM vacana sarva avasthAmAM zAMti prerI ghaNI dhIraja Ape tevuM che, te vicAravA vinaMtI saha viramuM chuMjI.'' (bo.3 pR.258) 505. caritrane adbhuta karavuM. paramakRpALudevanA vacanAmRta anusAra jIvanane ghaDI mAruM caritra adbhuta karuM; arthAt sAta vyasana, sAta abhakSyano tyAga, rAtribhojana tyAga, kaMdamULano tyAga, yathAzakti brahmacarya pAlana vagere guNo prApta karI caritrane adbhuta karuM, ke jethI AtmajJAna prApta karavAnI yogyatA keLavAya. vaLI avasara Avye niraMtara satsaMgamAM rahI nirmohI thavA, vairAgya upazama vadhAravA bhakti svAdhyAyamAM kALa gALuM. 'bodhAmRta bhAga-3'mAMthI - sadguru samAgame prApta thayela nirmohIpaNuM nirmohI kuTuMbanuM dRSTAMta "eka rAjA moTuM rAjya saMbhALato hato chatAM tene sadguruno apUrva yoga thayelo tethI tenuM citta to AtmaThita thAya tevuM zAnIe jaNAveluM temAM ja magna rahetuM hatuM, tenA AtmAne zAMti rahetI. te lAbha rANIjIne prApta thAya te arthe teNe rANI AgaLa te mahAtmAnA guNagrAma karyA ane potAne temano yoga thayo tyArathI te bhava pharI gayA jevuM thayuM, te kahyuM. tethI rANIjIne 391 - Page #447 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti paNa te sadgurunuM zaraNa grahaNa karavA bhAvanA thavAthI te saruno yoga meLavI temaNe jaNAveluM sAghana te karavA lAgyAM. temane paNa te sAghanano pragaTa anubhava thayo eTale kuMvara yuvAna hato chatAM tene saruno samAgama karAvyo ane tene paNa gharmanI laganI lAgI. kuMvare tenI strIne samajAvI tethI teNe paNa sadgurunI upAsanA karI zAMti meLavI. A pramANe AtmArthe baghAM satsAghana ArAdhatAM ane pUrvakarmanA yoge sukhaduHkha bhogavavAnA prasaMgo Ave temAM udAsIna rahetAM, tenuM mAhAbhya koIne lAgatuM nahIM. devalokamAM indra eka vakhata A rAjAnA AkhA kuTuMbanA vakhANa karyA. te sAMbhaLI eka devane thayuM ke indranuM kahevuM kharuM lAgatuM nathI. puruSo to kaMI samaje paNa bairAMmAM gharma samajavAnI buddhi kyAMthI hoya!te to mohamAM ja Akho bhava gALe che. tethI parIkSA karavA te rAjAnI rAjadhAnIne daravAje AvI Ubho rahyo. thoDIvAramAM rAjakumAra vanakrIDA karavA eka TukaDI lazkaranI laI jaMgalamAM jato hato, te joI deve bAvAyogInuM rUpa ghAraNa karyuM ne rAjasabhAmAM gayo. AMkhomAM AMsu lAvI, gaLAmAM DUmo bharAyo hoya tevo dekhAva karI teNe kahyuM : he rAjAjI!moTI uMmare Apane eka kuMvaranI prApti thaI, te rAjya calAve tevA thayA tyAre zikAra karavA AvyA haze te mArI jhUMpaDI pAse vAghe mArI nAkhelA meM joyA, tyArathI mArI AMkhomAM AMsu sukAtA nathI. rAjyanuM have zuM thaze? rAjAe yogIne Asana para besADI pUchyuM: yogIrAja! Apa keTalAM varSathI jaMgala sevo cho? yogI bolyA, paccIsa varSathI. tyAM zuM karo cho? to kahe, Izvarabhajana. rAjAe kahyuM : bAvAjI! Apa ATalo kleza karo cho to tamane sAcA guru maLyA nathI ema lAge che. nahIM to potAno dIkaro marI jAya to paNa kleza karavo nakAmo samajAvo joIe. jo tamane pArakA chokarAnuM ATaluM badhuM lAgI Ave che, to vairAgya vinA Izvarabhajana kevuM karatA hazo? mATe have sadguru zothI sAco vairAgya pAmI Izvarane oLakhI manuSyabhava saphaLa karo. ema kahI rajA ApI. tyAMthI rANI pAse te gayo. bairAM AgaLa vaLI vaghAre phela devamAyAthI te karavA lAgyo. hAMphato hAMphato chAtI kUTato te kahevA lAgyo : rANIjI! satyAnAza vaLI gayuM, kuMvarajIne vAdhe mArI nAkhelA mArI jhuMpaDI pAse ja meM joyA. tethI doDato doDato tamane khabara kahevA Avyo chuM. rANIjIe tene besADI pANI pAyuM. moM-mAthuM sApha karI svastha thavA kahyuM eTale te beTho, pANI pIdhuM. rANIjIe kahyuM : bAvAjI, A cogAnamAM A AMbo che. tenA upara ghaNI kerIo bese che. temAMthI ghaNI to garI jAya che. koI vaghe te bIjA toDI le che. tema mane ghaNA saMtAna thayAM ane marI gayAM. AyuSyabaLe yuvAvasthA A kuMvara pAmyo tyAM vaLI kALe teno prabhAva jaNAvyo. bananAra che te pharanAra nathI. amane sadguruno yoga thayo che tethI amane bhakti e ja A bhavamAM atyaMta priya che, teTalI prIti kuMvara pratye paNa nathI. have jiMdagI Takaze tyAMsudhI bhakti karI A AtmAnuM hita karIzuM. paNa Apane ATalo kleza thAya che te jANI navAI lAge che. tyAMthI UThI te deva kuMvaranI paTarANI pAse gayo. tyAM jaIne vALa toDavA lAgyo, chAtI kUTavA lAgyo. te joI paTarANIe pUchyuM : bAvAjI! Ama kema karo cho? teNe kahyuM : tamAruM nasIba phUTI gayuM. kuMvarajIne vAdhe mArI nAkhelA mArI jhUMpaDI pAse jaMgalamAM joyA tyArathI mane cena paDatuM nathI. tamane khabara kahevA ATale dUra Avyo chuM. te bAI bolI : bAvAjI! AvyA te sAruM karyuM. paNa mArI vAta sAMbhaLo huM kyAM janmelI, kyAM UcharelI ane pUrvanA saMskAre A kuTuMbamAM AvI caDhI, paNa moTo lAbha to amane sad guruno yoga thayo ane sAcI bhakti prApta thaI tyArathI ame badhA kuTuMbanA jANe marI gayAM hoIe ane 392 Page #448 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 ETV nirmohI putravadhUnI parIkSA nirmohI kuTuMba W www cara gR wwwww nirmohI rAjAnI parIkSA 1 nirmAI rANInI parIkSA esse 2 WISIANA }} daivI pragaTa thaI sarva nirmAThI kuTuMbanI prazaMsA karI ** Page #449 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti ahIM mAtra rAjyane jovA mATe AvyAM hoIe tema mahemAna tarIke rahIe chIe. bhagavAna sivAya amane kazuM gamatuM nathI. tenI badhI icchA sukhakArI ame mAnIe chIe. Apa have kleza karazo nahIM. sadgurukRpAe ame sukhI thayAM chIe ane sukhI ja rahIzuM. tyAM rAjA rANI AvyA eTale te deva bAvAnuM rUpa tajI deva thayo. te kuMvara marI nathI gayo. mAtra tamArI parIkSA karavAne Avyo hato ema kahI temane namaskAra karI te pAcho devaloke gayo." (bo.3 pR.685) roDhamuninuM draSTAMta - hAthI vahorAve to ja AhAra levo. dillImAM roDha nAmanA muni nispRhabhAve vicaratA hatA. eka vakhata emaNe evo abhigraha karyo ke hAthI mane vahorAve to ja AhAra levo. roja baporanA samaye AhAra levA nIkaLatA. na maLe to tapanI vRddhi thaI ema mAnatA. eka divasa rAjAne tyAM rahelo hAthI AlAbhathaMbhane toDI gAMDo thaIne dillImAM doDavA lAgyo. te joIne loko nAsabhAga karavA lAgyA ane meDI upara caDhI gayA. tyAM - munine sAme AvatA joI loko kahevA lAgyA ke upara caDhI jAo, paNa muni to zAMtabhAve IriyAsamitipUrvaka cAlatA hatA. munine joI hAthI zAMta thaI gayo ane dukAnamAMthI lADu laIne munine ApavA lAgyo. munie kahyuM - tArI mAlikInA nathI. te sAMbhaLIne uparathI mAlika bolyo ke-he muni! bhale Apa lADu lo emAM huM = rAjI chuM. hAthIe munine lADuM vahorAvyA. temanA adbhuta caritra vaDe lokone Azcarya Upajyu. pa06. vijaya, kIrti, yaza sarvapakSI prApta karavAM. pAMca indriyo, chaThThuM mana ane cAra kaSAya tenA para jeNe vijaya meLavyo te sarvapakSI kIrti ke vijaya meLavI zake che. e daze upara vijaya meLavavAthI aMdara rahelo pArasamaNi samAna AtmA prApta karI zakAya che. viSaya kaSAyathI AtmA malina thayela che. te mATe satparuSanA bogha vaDe te malinatA kADhe to AtmA nirmaLa thato jAya. tenuM AcaraNa zuddha thavAthI tenI kIrti cAre dizAomAM svAbhAvika phelAya che. jemake kRpALudeve zatAvadhAna karyA tethI dezavidezamAM temanI kIrti phelAI. temanA viSe koI kahe e to mahAna kavi che athavA sAkSAt sarasvatInA avatAra che vagere temanA yazogAna sarvatra thayA temaja kevaLa lagabhaga bhUmikA' prApta karI sadguru pade birAjI; vijaya, kIrti, yaza sarva pakSI prApta karyA. viSayakaSAyanA saMpUrNa vijayI evA sarvajJa tIrthakaronI kIrti to trilokamAM sarvatra phelAyelI ja che. ApaNe paNa viSayakaSAyane vaza na thaIe tathA ApaNuM AcaraNa kalaMka rahita hoya to tenI chApa loko upara saheje paDe che. ane kIrtinI icchA na hoya to paNa te phelAya che. sArA dekhADavAnA bhAva karatA sArA thavAnI bhAvanA ApaNe keLavIe to vijaya, kIrti, yaza sarvapakSI prApta thAya. 507. koIno gharasaMsAra toDavo nahIM. pati patnI zAMtithI rahetA hoya. temAM sAsu sasarA potAnA putrane samajAve ke tArI patnIne to keTaluM kahIe to paNa te mAnatI nathI. e to evI ja che. ema aneka vAra putrane kahevAthI te paNa potAnI 393 Page #450 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti patnI pratye abhAvavALo thAya ane Thapako Ape ke kleza karyA kare tethI beyano gharasaMsAra duHkhamaya banI jAya. ema koIno gharasaMsAra toDavo nahIM. ema karavAthI ApaNane paNa karmabaMghana thaI duHkhanA divaso dekhavAno avasara Ave che. "upadezaprAsAda bhASAMtara bhAga-2'mAMthI - caMdaravo bAMdhavo hoya to tArA piyare jA. mRgasuMdarInuM draSTAMta - saMtapura nagaramAM devadatta nAme eka vaNika vepArI hato. teno putra ghanezvara mithyAtvI hato. te vyApAra karavAne mATe mRgapura nAmanA nagare Avyo. tyAM jinadatta nAme zeTha raheto hato. tenI putrI mRgasuMdarI nAme hatI. te bahu svarUpavAna hatI. mRgasuMdarIe traNa abhigraha lIdhelA. (1) jinezvaranI pUjA karavI, (2) munine dAna ApavuM ane (3) rAtribhojanano tyAga. ghanezvara te kanyA upara rAgavALo thayo. teNe vicAryuM ke A zrAvaka mane putrI Apaze nahIM. tethI kapaTathI zrAvaka thayo. pachI tenA pitAne samajAvI mRgasuMdarIne paraNI potAne ghera Avyo. have jaina gharmanI IrSyAthI mRgasuMdarIne pUjA karavAno niSegha karyo. tethI tene traNa upavAsa thayA. te viSe mRgasuMdarIe munimahArAjane pUchyuM eTale gurue lAbha alAbhano vicAra karIne kahyuM ke cUlA upara caMdaravo bAMgha. tethI teNe cUlA upara caMdaravo bAMdhyo. te joIne tenA sAsu sasarAe potAnA putra ghanezvarane kahyuM ke A tArI strI kAMIka kAmaNa kare che. te sAMbhaLI ghanezvare caMdaravo kheMcI kADhyo. ema sAta vakhata caMdaravo teNe bAMdhyo ane ghanezvare kADhI nAkhyo. have krogha karIne kahyuM ke jo tAre caMdaravo bAMdhavo hoya to tArA piyare jA. te bolI - tame badhA kuTuMba sAthe mane pAchI piyara mUkI jAo. pachI baghA tene mUkavA cAlyA. rastAmAM jatAM enA sasarAnA sagAMnuM gAma AvyuM eTale tyAM rokAyA. te lokoe mahemAno mATe rasoI banAvI. rAtre badhAne jamavAnuM kahyuM. tyAre mRgasuMdarIe nA pADavAthI tenA sAthe AvelA bIjA paNa jamyA nahIM. pachI temanA gharanA loko baghA jamyA. paNa rAtre rasoI banAvavAmAM sarpanuM viSa AvI javAthI te baghA marI gayA. pachI sAsu-sasarA vagere baghAe mRgasuMdarIne khamAvI tyAre mRgasuMdarI bolI ke A kAraNathI ja meM caMdaravo bAMdhyo hato ane eTalA mATe ja huM rAtre bhojana karatI nathI. baghAne jIvitadAna maLavAthI have tene kuLadevInI jema mAnavA lAgyA ane vahu sahita badhA pAchA ghera AvyA. pachI ghanazvara paNa jainagharmI banI gayo. Ama koIno gharasaMsAra toDavAmAM kAraNarUpa thauM nahIM. (pR.218) 508. aMtarAya nAkhavI nahIM. koIne paNa uttama kArya karatAM aMtarAyarUpa thAuM nahIM. paNa anumodana karanAro thAuM ke e loko kevuM sAruM kAma karI rahyAM che; evuM huM paNa kyAre karIza. "aMtarAya karma nivAraNa aSTa prakArI pUjA' mAMthI : "bhaNatAne karyo aMtarAya, dAna diyatA meM vAriyA re; gItArathane phelAya, jUTha bolI ghana coriyAM re. jaLapUjA karI jinarAja AgaLa vAta vItI kaho re." artha- vidyAnAM upAsakone vidyA bhaNavAmAM aMtarAya karyo koI dAna ApatuM hoya to ADo hAtha karI tene vAryo, jJAnIjanonI niMdA karI, ane jUTha bolIne ghana meLavyuM te ghananI corI karyA barAbara che. (pR.6) jaLa pUMjatI dvija nArI, somasiri mugati varI re; zubhavIra' jagata AghAra, ANA meM paNa zira gharI re. jaLapUjA." 394 Page #451 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti jaLathI prabhunI pUjA karanArI brAhmaNa strI somazrI muktine pAmI somazrInuM draSTAMta - brahmapura nAme nagara. somila nAme vipra. somazrI nAme putravadhU. somazrI ekavAra jaLano kuMbha bharIne AvatI hatI. tyAM teNe sAMbhaLyuM ke bhagavAnanI jaLathI pUjA karavAthI nirmaLa jJAna maLe ane AtmA abhayane pAme. somazrI saMskArI hatI. tethI jaLano bharelo ghaDo abhiSeka mATe prabhu pAse mUkI dIgho. sAsune A vAtanI jANa thaI. e lAkaDI laIne gharanA dvAramAM UbhI rahIne bolI : "ghaDA vagara gharamAM pesavA nahIM dauM, vahu!" somazrI pAchI vaLI. kuMbhArane tyAM gaI ane potAnA suvarNa valayanA badalAmAM ghaDo ApavA vinaMtI karI. kuMbhAra saMskArI hato. eNe pUjAnuM nimitte jANI ghaDo maphata Apyo. ghaDo laIne somazrI ghare AvI. Ama somazrI jaLapUjA karavAthI bIjA bhavamAM kuMbhazrI nAme rAjakumArI thaI ane kuMbhAra anumodanA karavAthI zrIdhara nAme rAjA thayo. sAsu aMtarAya karavAthI durgati pAmI. rAjakumArI kuMbhazrI pAMcame bhave mokSapadane pAmI. A draSTAMta ApatAM A pUjAnA racayitA kavizrI vIra vijayajI mahArAja kahe che ke he jagatanA AghAra prabhu! ApanI AjJAne meM paNa zira upara ghAraNa karI che. kemake AjJAnuM ArAdhana e ja gharma che. (pR.7) aMtarAya karma - mANasa mahenata kare, paNa phaLa na maLe; dAna ApavA icche paNa ApI na zake, koInuM sAruM karavA icche paNa sAruM karI na zake, e bagho aMtarAyakarmano prabhAva che. jema rAjA dAna devAno hukama kare paNa dIvAna ke bhaMDArI Ape nahIM, aMtarAya Ubho kare athavA bahAnAM karIne TALe tema. (pR.20) satI aMjanAnuM draSTAMta - pUjAmAM be ghaDInA aMtarAyathI bAvIsa varSa patino viyoga. kAraNavazAt satI aMjanAe jaMgalamAM vAsa karyo. tyAM muni bhagavaMtanA darzana thayA. munie zrAvaka gharmano upadeza Apyo tethI teNIe zrAvakanA bAra vrata aMgIkAra karyA. pachI satI aMjanAe muni bhagavaMtane potAno pUrvabhava pUchyo. tenA javAbamAM muni bolyA ke pUrvabhavamAM kanakaratha rAjAne kanakodarI ane lakSmIvatI be strIo hatI. temAM kanakodarI te tuM hatI. tArI zokya lakSmIvatIne pratidina bhagavAnanI pUjA karavAno niyama hato. te sivAya te bhojana karatI nahIM. tenA pratye tuM dveSa rAkhatI hatI. tethI eka divase te pratimAne laI jaI tuM ukaraDAmAM dATatI hatI tyAM vihAra karatA jayazrI sAdhvI AvI caDhyAM. teNe A joI kahyuM ke A tuM zuM karI rahI che. A mahApApanuM kAraNa che. tethI teM e pratimA pAchI jyAM hatI tyAM lAvI mUkI dIdhI. paNa be ghaDI sudhI pUjAno tArI zokyane aMtarAya karyo tenA phaLamAM tane tArA patino 22 varSa sughI viyoga sahana karavo paDyo che. mATe koIne paNa zubha kAryamAM aMtarAya karavo nahIM. nahIM to anekagaNuM tenuM mAThuM phaLa jIvane bhogavavuM paDe che. 395 Page #452 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti (6 thI 509. zukla gharma khaMDavo nahIM. zrI jinezvara bhagavaMte bhAkhelo syAdvAdayukta gharma te ja kharekhara zukla eTale ujjavaLa pavitra gharma che. tenuM koI divasa paNa khaMDana karuM nahIM. syAdvAdayukta gharmano marma yathArtha na samajAya to samajavAnI koziSa karuM, paNa tenuM khaMDana to kadI karuM nahIM. zrImada rAjacaMdramAMthI :- "je nyAyathI jaya meLavI zakato nathI te pachI gALo bhAMDe che, tema pavitra jainanA akhaMDa tattvasiddhAMto zaMkarAcArya, dayAnaMda saMnyAsI vagere jyAre toDI na zakyA tyAre pachI jaina nAstika hai, so cArvAka meM se utpanna huA hai," ema kahevA mAMDyuM. paNa e sthaLe koI prazna kare ke, mahArAja ! e vivecana tame pachI karo. evA zabdo kahevAmAM kaMI vakhata, viveka ke jJAna joItuM nathI; paNa Ano uttara Apo ke jaina, vedathI kaI vastumAM Utarato che; enuM jJAna, eno bogha, enuM rahasya ane enuM satuzIla kevuM che te ekavAra kaho! ApanA vedavicAro kaI bAbatamAM jainathI caDhe che? Ama jyAre marmasthAna para Ave tyAre maunatA sivAya teo pAse bIjAM kaMI sAdhana rahe nahIM. je satparuSonAM vacanAmRta ane yogabaLathI A sRSTimAM satya, dayA, tatvajJAna ane mahAzIla udaya pAme che, te puruSo karatAM je puruSo zRMgAramAM rAcyA paDyA che, sAmAnya tattvajJAnane paNa nathI jANatA, jeno AcAra paNa pUrNa nathI tene caDhatA kahevA, paramezvarane nAme sthApavA ane satyasvarUpanI avarNa bhASA bolavI, paramAtmasvarUpa pAmelAne nAstika kahevA, e emanI keTalI badhI karmanI bahoLatAnuM sUcavana kare che! paraMtu jagata mohAMdha che, matabheda che tyAM aMdhAru che; mamatva ke rAga che tyAM satyatattva nathI e vAta ApaNe zA mATe na vicAravI! huM eka mukhya vAta tamane kahuM chuM ke je mamatvarahitanI ane nyAyanI che. te e che ke game te darzanane tame mAno; game to pachI tamArI draSTimAM Ave tema jainane kaho, sarva darzananAM zAstratattvane jAo, tema jainatattvane paNa jAo. svataMtra Atmika zaktie je yogya lAge te aMgIkAra karo. mAruM ke bIjA game tenuM bhale ekadama tame mAnya na karo paNa tatvane vicAro. (va.pR.127) pa10. niSkAma zIla ArAghavuM. saMsAranA sukhanI kAMIpaNa icchA karyA vinA zIlanI athavA saMyamanI ArAdhanA karuM. zIla pALIne A loka saMbaMdhI sukha ke paraloka saMbaMdhI devaloka AdinA sukhanI icchA rAkhavAthI te zIla mokSanuM kAraNa thatuM nathI. paNa saMsAranuM ja kAraNa thAya che. mATe mAtra AtmArthanA lakSe ja niSkAma zIla ArAdhuM. anya koI prayojana arthe nahIM. "upadezaprAsAda bhASAMtara bhAga-4'mAMthI - jinadAsa, saubhAgyadevInuM akhaMDa zIla. jinadAsa, saubhAgyadevInuM draSTAMta - vasaMtapuramAM zivaMkara nAmano vratadhArI eka zrAvaka raheto hato. tyAM eka vakhate gharmadAsa nAmanA sUri paghAryA. tene vAMdavA mATe zivaMkara gayo. vAMdIne guru pAse keTalIka AloyaNa lIdhI. pachI harSapUrvaka bolyo ke - "he bhagavan! mArA manamAM lAkha sAgharmI bhAIone bhojana karAvavAno manoratha che, paraMtu teTaluM ghana mArI pAse nathI, mATe huM zuM karuM ke jethI mAro te manoratha pUrNa thAya?" gurue kahyuM ke - "tuM munisuvrata svAmIne vAMcavA mATe bharuca jA. tyAM jinadAsa nAmano zrAvaka rahe che, tenI bhAryA saubhAgyadevI nAme che; te bannene tArI sarva zaktithI bhojana, alaMkAra ka AdinA sukhanI icchA niSkAma zIla 396 Page #453 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti vigere ApIne prasanna kara. tenA vAtsalyathI tane lAkha sAtharmIne bhojana ApyA jeTaluM puNya thaze." A pramANe gurunuM vacana sAMbhaLIne teNe te pramANe karyuM. bhojanAdika bhakti vaDe jinadAsanI sevA karI. tyArapachI te zivaMkare gAmamAM jaIne lokone pUchyuM ke - "A jinadAsa kevo uttama che? satya che ke dAMbhika che?" tyAre lokoe kahyuM ke- "he bhAI! sAMbhaLa, A jinadAsa sAta varSano hato, tyAre eka divasa upAzraye gayo hato. tyAM gurunA mukhathI zIlopadezamAlAnuM vyAkhyAna sAMbhaLIne teNe ekAMtare brahmacarya pALavAno niyama grahaNa karyo. eja pramANe saubhAgyadevIe paNa bAlyAvasthAmAM sAdhvI pAse ekAMtare zIla pALavAnuM aMgIkAra karyuM. daivayoge te bannenuM ja paraspara pANigrahaNa thayuM. paraMtu zIla pALavAnA kramamAM je divasa jinadAsane chuTo hato te divasa saubhAgyadevIne niyama hato, ane je divasa saubhAgyadevane chuTo hato te divasa jinadAsane niyama hato. AvI hakIkata banavAthI saubhAgyadevIe jinadAsane kahyuM ke- "he svAmI!huM to niraMtara zIla pALIza, tame khuzIthI bIjI strI sAthe lagna karo." teNe kahyuM ke- "mAre to pharI lagna karavA nathI, paraMtu huM to yogya avasare dIkSA laIza." pachI te daMpatIe guru pAse jaIne jIvana paryata haMmezane mATe brahmacarya aMgIkAra karyuM ane paherAmaNI vigere karIne zrIsaMghano paNa satkAra karyo. mATe te daMpatInA jevA bAlabrahmacArI ame to koI paNa sAMbhaLyA nathI." A pramANenuM vRttAMta sAMbhaLIne zivaMkara te jinadAsanI vizeSa prakAre sevAbhakti karIne potAne gAma gayo." (pR.39) pa11. tvarita bhASA bolavI nahIM. rata eTale zIdhrapaNe vicAryA vagara boluM nahIM. samajI vicArIne ja javAba ApuM. draupadInuM draSTAMta - tvarita bhASA bolavAnuM phaLa - mahAbhAratanuM yuddha. pAMDavoe potAnA mahelamAM evI racanA karelI ke jyAM pANI hoya tyAM jamIna dekhAya ane jamIna hoya tyAM pANI dekhAya. ekavAra duryodhana tyAM Avyo ane jyAM jamIna hatI tyAM kapaDAM UMcA karyA ane jyAM pANI hatuM tyAM kapaDAM hAthamAMthI mUkI dIghA. te joI upara gokhamAM beThelI draupadI bolI ke, "AMdhaLAnA putra AMdhaLA'. A pramANe tvarita bhASA vicAra vagara bolavAthI duryodhananAM manamAM vera vasI gayuM ane tenA phaLasvarUpa ApyuM mahAbhAratanuM yuddha racAyuM. mATe vicAryA vagara kadI tvarita bhASA boluM nahIM. 512. pApagraMtha gUMthuM nahIM. je graMtha racavAthI lokomAM mohanI vRddhi thAya te sarva graMtha, upanyAsa vagere pApanA ja graMtho che. banArasIdAsanuM DraSTAMta - banArasIdAse zRMgArazAstra kavitAmAM racyuM hatuM. tene loko ghaNA premapUrvaka sAMbhaLatA paNa jyAre samayasAra vagere graMthono temaNe abhyAsa karyo tyAre temane lAgyuM ke kharekhara A zRMgArazAstra te pAparUpa graMtha che. koInA hAthamAM Avaze to mAtra mohane vaghAraze ema jANI te graMthane gaMgAnadImAM vaheto karyo. mATe kadI evA pApagraMthane gUMthuM nahIM. pa13. zaura samaya mauna rahuM. saura eTale hajAmata. hajAmata karAvatA samaye mauna rahuM. munio paNa jyAre loca kare tyAre maunapaNe kare che. hajAmata vakhate mauna rahI vicAra karuM ke kyAre huM A dehathI sarvathA mukta thaI siddhapadane pAmIza ke jethI pharI pharI A dehanI suzruSA karavI paDe nahIM. 397 Page #454 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti pa14. viSaya samaya mauna rahuM. viSaya samaya mauna rahyuM ane potAnuM svarUpa bhUlAya nahIM tevI jAgRti rAkhuM, tathA potAnA AvA kRtyane hRdayathI dhikkAra ApuM, ane bhagavAna pratye AvA kRtyothI choDAvavAnI aMtarathI prArthanA karuM, zrImad rAjacaMdra'mAMthI - "bhoganA vakhatamAM yoga sAMbhare e haLukarmInuM lakSaNa che." (va.pR.156) pa15. kaleza samaya mauna rahyuM. kleza samaye mauna rahuM to kleza vadhe nahIM. jhaghaDo ApoApa zamI jAya. pattharathI patthara TakarAya to agni jhare. mATe mANasa game tema bole, anyAya kare to paNa sahana karavAnI Teva pADuM arthAta phleza vaghavAnA kAraNa jANI mauna rahuM, to bannene zAMtinuM kAraNa thAya. vaDhakaNIrANInuM dRSTAMta - vahu caNA khAya ane rANIne aMgUTho batAve. eka zaheramAM rAjAnI rANI vaDhakaNI hatI. game tenI sAthe vaDhavADa kare tyAre ja ene zAMti vaLe. gAmanA loko kaMTALI gayA. tethI rAjAne phariyAda karI. tyAre rAjAe kahyuM ke gAmamAMthI eka ekanA gharamAMthI pratidina eka jaNa AvI rANI sAthe vaDhavADa karavI. ema vAro bAMdhyo. vArA pramANe eka DozIno vAro Avyo. tene tyAM chokarAnI vahu tarata paraNIne AvI hatI. teNe DozIne kahyuM ke, mAjI! tamArA badale mane jAvA dyo. sAsue nA pADI ke tuM to nAnI che, tAruM kAma nahIM. chatAM Agraha karavAthI sAsue javAnI rajA ApI. te gaI tyAre sAthe eka zera caNA letI gaI ane thoDI moDI gaI. tethI rANI vadhAre krodhe bharANI ane vahune game tema bolavA lAgI. paNa te vahu to bolI ja nahIM. rANI jyAre khUba bolI cUpa rahI ke vahue moDhAmAM caNAno eka phAko mArI rANIne aMgUTho batAvyo. tethI rANI pharI vaghAre bolavA lAgI. paNa vahu to bolyA vagara mAtra caNA khAtI jAya ane rANIne aMgUTho batAvatI jAya. ema sAMja sudhI karatAM rANI bolIbolIne thAkIne lotha jevI thaIne paDI. pachI rANIne vicAra Avyo ke e kaMI nahIM bolavAthI kevI sukhe sukhe caNA khAtI rahI ane huM ja duHkhI thaI. have vaDhavADa karavI ja nathI, ema nizcaya karIne rAjAne jaNAvyuM tethI rAjA paNa AnaMda pAmyo. ema kleza samaye mauna rahevAthI beyane zAMtinuM kAraNa thAya che. zeThazeThANInuM draSTAMta - phleza samaye mauna rahevAthI sarvane zAMti. eka zeTha zeThANI hatA. te banne vacce roja vaDhavADa thAya. te joI pADozaNe kahyuM ke jo tamAre rojanI mAthAphoDathI mukti meLavavI hoya to mArI pAse tenI davA che. jarUra hoya to ApuM.tyAre zeThANIe kahyuM ke Apo to ghaNuM sAruM thAya. rojanI kaMkAsathI mAthuM caDhI jAya che. tyAre pADozaNe zIzImAM bharIne davA ApatA kahyuM ke zeTha ghare Ave tyAre tamAre A davA moDhAmAM bharI devI. paNa eka vAta khAsa dhyAnamAM rAkhavA jevI che ke zeTha gharamAM hoya tyAM sudhI tamAre e davA moDhAMmAM ja rAkhavI; gaLe utAravI nahIM. to A davAnA prabhAvathI tamane jarUra zAMti thaI jaze. zeTha AvyA, game tema bolavA lAgyA. tyAre zeThANIe to davA moDhAmAM bharI dIdhI. tethI zeThanA sAmuM temane khoTuM lAge tema bolI zakI ja nahIM. aMte zeTha paNa bolatA baMgha thayA ane kajIo kaMkAsa thayo nahIM. te davA zuM hatI? to ke mATalAnuM ThaMDu pANI. paNa te moDhAmAM rahevAthI phleza samaye moTuM maunapaNuM ghAraNa karIne rahyuM tethI ekapakSI phleza keTalo cAle? aMte tene baMdha thaye ja chUTako che. 398 Page #455 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti pa16. jaLa pItAM mauna rahuM. jaLa pItAM mauna rahI vicAra karuM ke jaLa pIvuM e mArA AtmAno svabhAva nathI. jaLanA eka eka TIpAmAM asaMkhya jIvo che. je mArA vaDe haNAya che. evo samaya kyAre Avaze ke jyAre huM deharahita paramAtmA banI A jaLakAyanA jIvone sarvathA abhayadAna ApIza. 517. jamatAM mauna rahuM. jamatAM mauna rahI vicAruM ke paramakRpALudeve kahyuM che ke - "svAdano tyAga e ja kharo AhArano tyAga che mATe mAre svAdanI vizeSa lolupatA na rAkhavI joIe. AhAranuM prayojana mAtra zarIrane TakAvavA pUratuM che, ke jethI AtmArtha sAdhI zakAya. mATe AvA vicAra karavA arthe jamatAM mauna rahuM. "upadezaprAsAda bhASAMtara bhAga-4'mAMthI - "AhAra, nihAra tathA bhoga Adi samaye jJAnano uccAra karavA vagerethI moTA jJAnAvaraNIyakarmano baMdha thAya che." (pR.20) 'hitazikSAnA rasanuM rahasya'mAMthI :- "uttama puruSe sAdhunI jema bhojana karavuM, eTale ke jamatAM samaye bhojanane vakhANavuM ke vakhoDavuM nahIM. jamI rahyA pachI nirmaLa jaLano eka kogaLo gaLe utArI javo. bIjo kogaLo mukhazuddhi mATe bahAra karavo. jamyA pachI so DagalAM bharavA, kemake jamIne besI rahevAthI peTa vadhe che. pachI DAbe paDakhe thoDo vakhata jAgatAM sUvuM. sIdhA sUvAthI kapha utpanna thAya che ane DAbe paDakhe sUvAthI svasthatA vadhe che." (pR.81) 518. pazupaddhati jaLapAna karuM nahIM. pazu jema vAsaNamAM sIdhuM moTuM nAkhIne pANI pIve tevI rIte jaLapAna karuM nahIM. mUrkhanuM draSTAMta - gAmamAM eka jaNane loko mUkha kahetA hatA. tethI tenA manamAM ema thayuM ke ahIM loko mane mUkhoM kahe che mATe A gAma choDIne bIjA gAme cAlyo jAuM. tyAM mane koI oLakhatuM nathI. ema vicArI te bIje gAma gayo. te gAmanI bhAgoLe pahoMcatA tene tarasa lAgI. teTalAmAM tyAM pANIno hoja dITho. te hojamAM pazunI jema moTuM ghAlI pANI pIvA lAgyo. te joI loko kahevA lAgyA ke are mUrkha tane pANI pItAM paNa AvaDatuM nathI. te sAMbhaLI tenA manamAM thayuM ke A gAmanA lokone paNa kema khabara paDI gaI ke mane baghA mUkhoM kahe che. mUrNa che ke DAhyo che e to tenA vartana parathI jaNAI Ave che. mUrkhatA kaMI chAnI rahe nahIM. mATe pazupaddhatie jaLapAna karuM nahIM. pa19. kUdako mArI jaLamAM paDuM nahIM. Aje to svImIMgapula banAvavAmAM Ave che. temAM uparathI kUdakA mArImArIne aMdara paDe. aNagaLa pANInA jIvo keTalA duHkha pAme che teno potAnI moja khAtara koNa vicAra kare che. paNa jyAre pApanA phaLa udayamAM Avaze tyAre vivilATa karatAM paNa chUTaze nahIM. mATe kUdako mArI jaLamAM paDuM nahIM, paNa bane teTaluM ochuM pANI DolamAM laI zarIra svaccha karuM. pa20. smazAne vastumAtra cAmuM nahIM. smazAnamAM maDaduM baLatuM hoya te vakhate koIpaNa vastu cAkhuM nahIM. paNa atyAre kaliyuganA prabhAve smazAnamAM paNa loko cA vagere pItA thayA che. smazAna vairAgya paNa naSTa thavA lAgyo che. nahIM to 399 Page #456 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti smazAnamAM beThA hoya tyAM sudhI saMsAranI asAratA vicAravAno avakAza hato ke aho ! eka divasa badhAne A pramANe maraNane zaraNa thavAnuM che to have zAmAM moha karuM. badhuM kSaNika che, nAzavaMta che. mATe sAthe Ave evuM bhakti satsaMga vaDe saMskAradhana ekaThuM karI lauM ke je parabhavamAM paNa sukhanuM kAraNa thAya. paramakRpALudeva koInA maraNanI vAta sAMbhaLatA to AhAra paNa karatA nahIM, evo temanA aMtaramAM vairAgya hato. 521. UMdhuM zayana karuM nahIM. UMdhuM zayana karavAthI vikAra utpattino saMbhava hoI zake, mATe UMdhuM zayana karuM nahIM. 522. be puruSa sAthe sUvuM nahIM. te svajAti vikAravRttinuM kAraNa che. jagatamAM evA puruSo paNa che ke jene strIne joI AkarSaNa thatuM nathI, paNa puruSone joIne AkarSaNa thAya che. tethI be puruSe paNa kadI sAthe sUvuM nahIM. 523. be strIe sAthe sUvuM nahIM. e paNa vikAra smRtinuM kAraNa thAya che. mATe be strIe paNa sAthe sUvuM nahIM. 524. zAstranI AzAtanA karuM nahIM. satpuruSoe lakhelA zAstronuM bahumAna karuM, pUjA karuM paNa AzAtanA karuM nahIM. AzAtanA karavAthI guNamaMjarInI jema ke varadattanI jema mUMgI ane mUrkhanI sthiti prApta thAya che. jyAre zAstrano vinaya karavAthI ke bhAvapUrvaka pUjA karavAthI zrI kuMdakuMdAcArya jevI vidvatA prApta thAya che. jemaNe samayasAra, pravacanasAra vagere aneka graMthonI zreSTha racanA karI che. A badhuM pUrvabhavamAM karela zAstra vinayanuM phaLa che. 'samAdhisopAna'mAMthI :- zAstravinaya - 'bahu AdarathI satzAstra bhaNavuM, sAMbhaLavuM. dravya, kSetra, kALa, bhAvane dekhIne vyAkhyAnAdi karavuM. zAstramAM kahelAM vrata, saMyamAdi potAnAthI na banI zake topaNa AjJAno lopa karavo nahIM, eTale sUtranI AjJA hoya te pramANe ja kahevuM. je sUtranI AjJA hoya te ekAgra cittathI zravaNa karavI. zravaNa karatI vakhate bIjI vAta karavI nahIM. Ada2pUrvaka maunapaNe zravaNa karavuM. kaMI saMzaya thAya to saMzaya dUra karavAne vinayapUrvaka thoDA akSaro vaDe sabhAmAM lokane athavA vaktAne kSobha na Upaje tevI rIte vinayapUrvaka prazna karavo. uttara maLe te AdarathI aMgIkAra karavo te zAstravinaya che. zAstrane UMcA Asana upara mUkI pote tenAthI nIce besavuM, prazaMsA stavanA karavI ityAdi zAstrano vinaya karavo. A prakAre deva, guru, zAstrano vinaya che e dharmanuM mULa che. (pR.170) 'upadeza prAsAda bhASAMtara bhAga-4'mAMthI : pethaDazrAvakanuM dRSTAMta "zrI dharmaghoSa sUrinA upadezathI saMghavI pethaDe temanA mukhathI ekAdazAMgI sAMbhaLavAno AraMbha karyo, temAM pAMcamA aMgamAM jyAM jyAM "goyamA'' (he gautama !) evuM pada Ave tyAM tyAM suvarNamahorathI teNe pustakanI pUjA karI; ema dareka prazne sonAmahora mUkavAthI chatrIza hajAra sonAmahora thaI. pachI eTaluM dravya kharcIne teNe samagra AgamanAM pustako lakhAvyAM, ane tene 400 Page #457 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti rezamI vastranAM baMghana karAvIne bharuca, suragiri, mAMDavagaDha, arbudAcala vigere sthAnomAM sAta jJAnanAM bhaMDAro karyA. zrI kumArapALa rAjAe sAtaso lahIyA pAse cha lAkha ane chatrIsa hajAra zloka pramANa AgamanI sAta prato sonerI akSarathI lakhAvI, ane zrI hemacaMdrAcArye racelA sADA traNa karoDa zlokanI ekavIza prato lakhAvIne ekavIza jJAnanA bhaMDAra karyA. kahyuM che ke hAlanA samayamAM kALanA anubhAvathI tathA matinI maMdatAthI pustaka vinA jJAna rahI zakatuM nathI, mATe zrAvakoe niraMtara pustako lakhAvavAM te atyaMta yogya che''. "jinapratimA karAvyA karatAM paNa siddhAMtone lakhAvavAmAM tathA tenuM zravaNa karavAmAM moTuM puNya che; kemake jJAna vinA pratimAnuM mahatva zI rIte jANI zakAya? tethI jJAnanA bhaMDAro gharmanI dAnazALAnI jevA zobhe che. guru vinA ziSyane jJAna thatuM nathI tema pustako vinA vikatA paNa AvatI nathI". ityAdi upadeza sAMbhaLIne vastupALa maMtrIe aDhAra karoDa dravya kharcIne traNa jJAnabhaMDAra lakhAvyA. tharAdanA saMghavI Abhu nAmanA zreSThIe traNa karoDa dravya kharcIne sarva sUtranI eka eka prata sonerI akSarathI ane bIjA graMthonI eka eka prata zAhIthI lakhAvI hatI. kahyuM che ke - "je manuSya siddhAMtanA pustako lakhAve che teo durgatine, mUkapaNAne, jaDatAne, aMghatAne ane buddhirahitapaNAne pAmatA nathI." (pR.15) pa25. guru AdikanI tema ja. zAstranI jema devagurunI paNa AzAtanA karuM nahIM, paNa temano pUrepUro vinaya karuM. e traNe tattvanI AzAtanA karavAthI anaMtasaMsAranI vRddhi thAya che. mATe deva guru gharmanI koI rIte paNa mArAthI AzAtanA na thAya tenI kALajI rAkhuM. "samAdhisopAna'mAMthI - devavinaya - "samavasaraNa vibhUti sahita, gaMdakuTImAM siMhAsana upara aMtarIkSa virAjamAna, cosaTha camaro, traNa chatra Adi ATha prAtihAryo (AkarSaka AzcaryA) vaDe zobhatA, karoDa sUrya samAna tejasvI, parama audArika zarIravALA, bAra sabhAonI madhye divyadhvani vaDe aneka jIvone upakArI arihaMta devanuM ciMtavana karI dhyAna karavuM te mana vaDe parokSa devavinaya che. temanuM vinayapUrvaka stavana karavuM te vacana vaDe parokSa vinaya che. be hAthanI aMjali joDI mAthe caDhAvI namaskAra karavo te kAyA vaDe parokSa vinaya che. jinendra ke pratibiMbanI parama zAMta mudrAne pratyakSa netra vaDe nihALIne mahA AnaMdathI manamAM dhyAna karIne potAne kRtakRtya mAnavA te mana vaDe pratyakSa vinaya che. jinendra ke pratibiMbanI sanmukha jaIne stavana karavuM te pratyakSa vacana-vinaya che. mAthe aMjali caDhAvI vaMdana karavuM tathA jamIna para aMjali sahita mastaka mUkI DhIMcaNa vaDe jamInano sparza karIne namaskAra karavo te kAyA vaDe pratyakSa vinaya che. sarvajJa, vItarAga. paramAtmA jinendranA nAmanuM smaraNa, dhyAna, vaMdana, stavana karavuM te bagho parokSa vinaya che. A prakAre devano vinaya samasta azubha karmono nAza karanAra kahyo che. guruvinaya - nigraMtha, vItarAgI munizvarone dekhIne UbhA thavuM, AnaMda sahita sAmA javuM, 401 Page #458 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti stavana karavuM, vaMdanA karavI, gurune AgaLa karI pAchaLa cAlavuM, kadApi sAthe cAlavuM paDe che to gurunI DAbI bAjue cAlavuM, gurune jamaNI bAju rAkhI cAlavuM ke besavuM. gurunI hAjarImAM upadeza pote na devo, koI prazna kare to paNa guru hoya to pote uttara na devo, gurunI icchA pramANe uttara devo, gurunI hAjarImAM UMce Asane na besavuM, guru vyAkhyAna upadeza Adi de tyAre be hAtha joDI aMjali karI bahu AdarabhAvathI upadeza grahaNa karavo, gurunA guNomAM anurAga karI AjJA pramANe vartana karavuM ane bIjA kSetramAM dUra hoya to temanI AjJA hoya te pramANe pravartavuM, dUra rahyA chatAM gurunuM dhyAna, stavana, namaskAra Adi karavA te guruno vinaya che." (pR.169) pa26. svArthe yoga, tapa sAdhuM nahIM. lokomAM mAro prabhAva phelAya, huM tapasvI ke yogI gaNAuM, loko mane mAna Ape; evA tuccha svArthane mATe aSTAMga yoga ke tapa sAthuM nahIM. Rddhi siddhi prApta karI lokone batAvavAno prayatna karuM nahIM. jema devaboghIe zarIra halakuM banAvavA vagerenI vidyA meLavIne kumArapALa rAjAne potAnA svArtha mATe zivagharmI banAvavAno prayatna karyo hato tema karuM nahIM. te nIce pramANe - upadezaprAsAda bhASAMtara bhA1'mAMthI - sarvajJa kahelo jainadharma ja satya che kumArapALa rAjAnuM draSTAMta - ekadA vAyune sthaMbhana karavAnI kriyAmAM eTale zarIramAM cAlatA vAyune rokIne zarIrane halakuM banAvavAnI kriyAmAM nipuNa evo devabodhi nAmano brAhmaNa kamalanA nAlanA dAMDA karI, keLanA pAMdaDAnuM Asana (zibikA-pAlakhI) karI, kAcA sutaranA tAMtaNAthI te nALa ane pAMdaDA bAMdhI te zibikA nAnA ziSyonA skaMgha para upaDAvI, pote temAM besIne rAjasabhAmAM Avyo. te joI vismaya pAmelA kumArapALa rAjAe tene sanmAna ApyuM. pachI pUjAne samaye jinezvaranI pUjA karatA rAjAne joIne devabodhie kahyuM ke- "he rAjA! tArA kuLadharmanuM ullaMghana karavuM tane yukta nathI". kahyuM che ke nItizAstramAM nipuNa evA puruSo niMdA karo athavA stuti (prazaMsA)karo, lakSmI prApta thAo athavA marajI mujaba cAlI jAo, Aje ja mRtyu prApta thAo, athavA bIjA yugamAM mRtyu thAo, topaNa ghIra puruSo tenI kAMIpaNa darakAra rAkhyA vinA nyAyanA rastAthI eka pagaluM paNa calita thatA nathI." mATe he rAjA! tAre kulaparaMparAno zivagharma choDavo yogya nathI. te sAMbhaLIne rAjA bolyo ke sarva kahelo hovAthI jainadharma ja satya che." devabodhi bolyo ke "he rAjA! jo tane zivagharmanI pratIti AvatI na hoya to mahezvarAdika traNe devatAo ane temanI pUjA karatA tArA pUrvajone sAkSAt ahIM AvelA joIne tArA mukhathI ja temane pUchI nizcaya kara." ema kahIne teNe potAnI vidyA zaktithI te devone tathA kumArapALanA pUrvajone pratyakSa dekhADyAM. te devo ane pUrvajo bolyA ke - "he vatsa! tAre devabodhinA kahevA pramANe karavuM." tethI rAjA vismaya pAmIne jaDa jevo banI gayo. tyAre udayana maMtrIe kahyuM ke "he rAjA!hemasUri paNa aneka vidyAmAM kuzaLa che'. te sAMbhaLIne rAjA prAtaHkALe devabodhi vigerene laIne sUri pAse vaMdana karavA AvyA. te vakhate hemacaMdrasUri zarIranI aMdaranA pAMce (prANa, apAna, vyAna, udAna ane samAna) vAyune saMghIne AsanathI kAMIka UMcA rahI vyAkhyAna ApavA lAgyA. te vakhate pUrvathI saMketa karI rAkhelA ziSyoe sUrinI nIcethI Asana (pATa vigere) kheMcI lIdhuM, eTale sUri jamInathI ghaNA UMcA rahI vyAkhyAna ApavA lAgyA. te joI rAjA vigere sarva mahA Azcarya pAmyA. pachI sUri 402 Page #459 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti mahArAje 'amArA devone jo'. ema kahI kumArapALa rAjAne eka oraDAmAM laI gayA. tyAM samavasaraNamAM rahelA covIza tIrthaMkaronI pUjA karatA tenA ekavIza peDhInA pUrvajone teNe joyA. teo (tIrthaMkaro) paNa bolyA ke 'dayAdharma pALavAthI ja tuM vivekI cho, A hemasUri tArA guru che, te jema kahe tema karaje'. tathA pUrvajo paNa bolyA ke - "he vatsa ! teM jainadharmano Adara karyo tethI ame sugatinA bhAjana thaI AvI mahARddhi pAmyA chIe.'' ema kahI te sarva aMtardhAna (adRzya) thayA. te joI hIMcakA khAtA manavALA rAjAe sUrine tattva pUchyuM ke "he mahArAja ! devabodhie batAvyuM te satya ke A satya? A bAbatamAM mAruM mana cakaDoLe caDyuM che.'" tyAre sUri bolyA ke - "he rAjA! prathama devabodhie tane je A batAvyuM tathA meM tane je batAvyuM te sarva indrajALa che. AkAzapuSpanI jema asatya che; te sAMbhaLIne rAjAe mithyAtvano tyAga karyo ane anukrame te bAra vratadhArI zrAvaka thayA. (pR.112) 527. dezATana karyuM. dezATana eTale judA judA dezomAM javuM te. jyAM tIrthasthAnomAM jJAnIpuruSono bheTo thavAnI saMbhAvanA hoya tyAM jarUra dezATana karuM. jemake udayAghIna paramakRpALudevanuM muMbaImAM rahevuM thayuM hoya to temanA samAgama mATe pa.pU.prabhuzrIjI ke pU.zrI sobhAgabhAI jevA paNa jatA hatA ke jethI satsaMgano joga thAya. mATe AtmArthe dezATana karuM paNa bIjI rIte nahIM. 'upadezAmRta'mAMthI - 'zrI lallujI svAmInA bhAva to zrImad rAjacaMdranA samAgama mATe vartatA hatA ane muMbaImAM saM.1949nuM comAsuM gALavAnuM nakkI thayuM eTale muMbaI pahoMcyA pachI zrImad nA samAgama mATe temanI dukAne gayA. zrImade pUchyuM, "tamAre ahIM anArya jevA dezamAM cAturmAsa kema karavuM paDyuM.? munine anArya jevA dezamAM vicaravAnI AjJA thoDI ja hoya che?'' zrI lallujIe kahyuM, "ApanA darzana-samAgamanI bhAvanAne lIdhe ahIM cAturmAsa karyuM che.' zrImade pUchyuM, "ahIM AvatAM tamane koI ADakhIla kare che?'' zrI lallujIsvAmIe kahyuM, "nA; haMmezAM ahIM AvuM to kalAka kalAkano samAgama maLaze?'' zrImade kahyuM, '"maLaze.'' avasare avasare zrI lallujI zrImadnA samAgama arthe peDhI upara jatA. temane dekhIne zrImad dukAna uparathI UThI eka judI pAsenI oraDImAM jaI 'sUyagaDAMga' sUtra vageremAMthI temane saMbhaLAvatA, samajAvatA. (pR.7) 528. dezATana karuM nahIM. mAtra mojazokha karavA mATe ke pharavA mATe dezavidezamAM dezATana eTale pharavApaNuM karuM nahIM. ethI AtmAnI zubha vRttiomAM ghaNI moLAza Ave che ane mohamAM vizeSa kheMcAvAnuM thAya che. jethI AtmA karmothI bhAre thaI vizeSa malina thAya che. 'zrImad rAjacaMdra'mAMthI :- "jyAMsudhI ochI upAdhivALAM kSetre AjIvikA cAlatI hoya tyAM sudhI vizeSa meLavavAnI kalpanAe mumukSue koI eka vizeSa alaukika hetu vinA vadhAre upAdhivALAM kSetre javuM na ghaTe kemake tethI ghaNI savRttio moLI paDI jAya che, athavA vardhamAna thatI nathI.'' (pR.517) 'bodhAmRta bhAga-3'mAMthI :- "pharaja na paDe tyAM sudhI AryabhUmino kAMTho tajavA yogya nathI. anAryabhUmimAM satsaMgano dukALa che. patravyavahAra Adi baMdha thaI javAnA prasaMgono saMbhava che. evA 403 Page #460 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti vakhatamAM jANIjoIne kedamAM janAra jevI dazA hAthe karI zA mATe vahorI levI? lobhane maMda karI, AryakSetramAM vizeSa vasavuM thAya te hitakArI jANI, sAmAnya salAha tame mAgI tethI jaNAvI che. pachI jema prArabdha hoya tema banaze. koI paNa kAma karatAM prathama Atmahita keTaluM saghAya tema che te paNa vicAra kartavya che, pachI paisA AbarU vagere." (pR.370), pa29. comAse sthiratA karuM. cAra mahinA varSARtumAM eka sthAne sthiratA karuM. munine cAra mahinA comAsAmAM eka gAmamAM sthiratA karavAnI bhagavAnanI AjJA che. tema zrAvaka paNa vicAra karIne jarUra pUratA ja gamananI chUTa rAkhI niyama laI zake che. kAraNa bhUmi jIvAkuLa thayelI hovAthI jIvahiMsAno vizeSa saMbhava che. evuM jANI zrIkRSNa paNa cAra mahinA potAnA nagaranI bahAra nahIM javAno niyama bhagavAna neminAthanA upadezane sAMbhaLI lIdho hato. tema zrI kumArapALa rAjAe paNa temanA guru zrI hemacaMdrAcAryano upadeza sAMbhaLI comAsAnA cAra mahinA sudhI caityadarzana tathA guru darzana sivAya potAnA nagaramAM paNa bhramaNa na karavuM evo niyama grahaNa karyo hato. te A pramANe - "upadezaprAsAda bhASAMtara bhAga-2'mAMthI - dayA mATe varSARtumAM eka sthAne sthiti kumArapALa rAjA ane yavanapatinuM draSTAMta - eka vakhate pATaNamAM zrI hemacaMdrAcArye kumArapALa rAjAnI pAse chaThThI vrata viSe A pramANe kahyuM ke, "he rAjendra! vivekI puruSoe sarvadA jIvadayAne mATe chaThuM vrata grahaNa karavuM. temAM paNa varSAkALamAM to vizeSapaNe grahaNa karavuM. kahyuM che ke vArtha sarva nIvAnAM, varSAvevatra saMvayet " sarva jIvonI dayAne mATe varSARtumAM eka sthAne ja rahevuM. pUrve zrInemiprabhunA upadezathI zrI kaNe potAnA nagaranI bahAra nahIM javAno niyama lIgho hato. A pramANe sAMbhaLI caulukyasiMha kumArapALe paNa evo niyama lIgho ke, "sarva caityonA darzana karavA javuM ane gurune vaMdana karavA javuM, te sivAya huM prAye nagaramAM paNa bhamIza nahIM." teno A niyama sarvatra prakhyAta thaI prasarI gayo. A niyamanI vArtA bAtamIdAro dvArA gIjanInA rAjA zaka yavanapati (bAdazAha) nA jANavAmAM AvI, tethI tatkALa gurjara dezanI samRddhi grahaNa karavAne ane te dezane bhAMgavAne yavanapatie caDAI karI. A vRttAMta caralokathI jANI gurjarapati kumArapALa maMtrI sahita moTI ciMtAmAM paDyA. pachI upAzraya AvI gurune kahyuM ke- "bhagavan! jo huM te yavanapatinI sAme nahIM jAuM to tethI dezano bhaMga tathA lokane pIDA thaze; ane jo jAuM chuM to mArA niyamano bhaMga thAya che." guru bolyA- "he rAjana! tame ArAdhelo gharmaja tamArI sahAya karaze, mATe ciMtA karazo nahIM." A pramANe rAjAne ghIraja ApIne zrI hemacaMdrasUri padmAsana karI koI iSTa devatAnuM dhyAna gharavA beThA. eka muharta vyatIta thayuM tevAmAM AkAzamAMthI eka palaMga Utarato dITho. te palaMgamAM eka puruSa sUto hato, te UThIne gurunI AgaLa Ubho rahyo. rAjAe pUchyuM ke, "A kono palaMga che?" tyAre gurue je hatuM te yathArtha kahyuM. te palaMgamAM sUtelo puruSa yavanapati bAdazAha hato, te palaMgamAMthI UThIne AsapAsa jotAM vicAramAM paDyo ke, "te sthAna kyAM gayuM ke jyAM mAruM sainya che? A dhyAna gharanAra koNa che? vaLI A rAjA paNa koNa che? ityAdi ciMtavana karato joI sUri bolyA- "he yavanapati! tuM zuM vicAra kare che? je pRthvI upara potAnA gharmanuM ekachatra aizvarya ghAraNa kare, tene devatA paNa sahAya kare che. mATe jo tAre svahita karavuM hoya to devatAo paNa jenI zaktinuM 404 Page #461 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mananIti ullaMghana karI zakatA nathI evA A vapaMjararUpa dharmAtmA rAjAne zaraNe jA.' tatkALa yavanapati bhaya, udvega ane lajjAne prApta thayo. pachI surine praNAma karI zrIkumArapALa rAjAne namyo ane bolyo ke - 'he rAjana! mArA aparAdhane kSamA karo, AjathI huM yAvajjIva tamArI sAthe saMdhi karIza. atyAre mArA jIvanI rakSA karIne * jagavapAlaka' evA tamArA birudane satya karo. prathama tamAruM parAkrama meM sAMbhaLyuM hatuM paNa a bhulI jaIne huM ahiM Avyo. have kadI paNa tamArI AjJAnuM ullaMghana karIza nahIM. tamAruM kalyANa thAo; ane mane mArA AzramamAM pahoMcADo.'' rAjarSi bolyA ke - "he yavana ! jo tuM tArA dezamAM cha mAsa sudhI amArI pravartAve to huM choDuM. tAre mArI eTalI AjJAno amala karavo teja mArI icchA che. baLAtkArathI ke chaLathI paNa jIvarakSA karAvavI evo mAro nizcaya che ane ema karavAthI mane ane tane baMnene puNya thaze.'' yavanarAja AvuM te baliSTa rAjAnuM vacana ullaMghana karavAne samartha thayo nahIM. pachI kumArapALa rAjA tene potAnA mahelamAM laI gayo ane traNa divasa sudhI rAkhI ghaNo satkAra karI jIvadayAnI zikSA ApIne potAnA AptajananI sAthe tene sthAnake pahoMcADyo. kumArapALanA sevako gIjanImAM cha mAsa sudhI jIvarakSA karAvI, yavanapatie ApelI azva vigerenI bheTo laIne kumArapALanI pAse pATaNamAM AvyA ane te vArtA kahIne caulukyapatine AnaMda pamADyo. A pramANe sarva rAjAoe ane munioe stuti karelA mArgamAM cAlanArAM kumArapALarAjAe seMkaDo kaSTa bhogavIne paNa dizAparimANa nAmanA chaThThA vratanuM pAlana karyuM. (pR.149) 530. sabhAmAM pAna khAuM nahIM. rAjasabhA hoya, dharmanI sabhA hoya ke bhaktimaMDaLanI sabhA hoya athavA jyAM vaDIlo beThA hoya tyAM pAna vagere khAuM nahIM. tema karavAthI moTA puruSono avinaya thAya, maryAdA gharmanuM ullaMghana thAya tathA potAnI ayogyatAnuM paNa pradarzana thAya. mATe sabhA vagere uttama sthAnomAM pAna vagere khAuM nahIM. upadezaprAsAda bhASAMtara bhAga-2mAMthI - 'tAMbula' eTale pAna, sopArI, kAtho vigere svAdiSTa dravya. temAM patra te nAgaravela vigerenA samajavA. nAgavallIpatra hamezAM jaLathI miMjelA rakhAya che tathA temAM lIla, phuga, kaMthuvA tathA iMDA pramukha ghaNA jIvonI utpatti thAya che ane temanI virAdhanA thAya che; tethI pApabhIru puruSo teno rAtre upayoga karatA ja nathI. tema chatAM jeo upayoga kare teo divase paNa sArI rIte zoSIne upayoga kare 'zrI prajJApanAsUtra'mAM paNa kahyuM che ke, "vanaspatimAM jyAM eka bAdara paryApta jIva hoya tyAM tenI nizrAe pratyeka vanaspatimAM aparyApta jIva saMkhyAtA athavA asaMkhyAtA hoya ane sAdhAraNa vanaspatimAM to niyamA anaMtA jIvo utpanna thAya che.'' evI rIte nAgaravelanA eka pAna vigeremAM asaMkhya jIvo haNAya che ane tadAzrita lIlaphuganA hoya to anaMta jIvo haNAya che, tethI teno avazya niyama (tyAga) karavo. (pR.158) 405 Page #462 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti 'hita zikSAnA rAsanuM rahasya'mAMthI :- pAna saDela ke kohavAyela hoya to paNa tene khAnArA teTalo bhAga kADhI nAkhI khAtAM acakAtAM nathI. kvacit prANahArI jaMtu paNa ?i tenA DIMTanA mULamAM utpanna thAya che tethI pAna khAvAmAM aneka prakAranI sAvacetI rAkhavA yogya che. pAnanI aNI khAvAthI paraspara virogha utpanna thAya che, madhyanI nasa khAvAthI lakSmInI hAni thAya che, bITa khAvAthI AyuSya ghaTe che ane rAtre moDhAmAM rAkhIne suvAthI mukharoga thAya che tathA buddhino nAza thAya che. tethI pAna AkhuM khAvuM nahIM, tema tenI naso rAkhIne paNa khAvuM nahIM. (pR.83) pa31. svastrI sAthe maryAdA sivAya pharuM nahIM. vartamAna duSamakALamAM maryAdA gharma lopa thaI gayo che. potAnI strI sAthe janasamUhamAM keTalI maryAdApUrvaka vartavuM joIe tenuM paNa bhAna nathI. divase divase A avasarpiNI kALamAM mohanI vRddhi thatI jovAmAM Ave che. mATe jJAnI puruSonA vacano dvArA mohane maMda karI, lokomAM potAnA mohanuM pradarzana ghaTADI svastrI sAthe maryAdA sahita haravA pharavAnuM rAkhuM. jethI potAno mobho jaLavAya ane ghArmika draSTie maryAdA gharma pALatA jIvane puNyabaMdhanuM kAraNa paNa thAya. 532. bhUlanI vismRti karavI nahIM. ApaNAthI kaMI bhUla thaI hoya to tene bhUlI javI nahIM. paNa avasare tenI smRti karI pazcAttApa karIne pharI tevI bhUla thAya nahIM evI kALajI rAkhavI joIe. tenA viSe - vRDhaprahArI coranuM draSTAMta - jemake draDhaprahArI core jIvonI ghaNI hatyAo karI. aMte eka brAhmaNI, brAhmaNa, teno bALaka tathA gAyane mAravAthI tenuM vAcharaDuM peTamAMthI bahAra nIkaLI taraphaDatuM hatuM, te joI tene potAnA sarva ghAtakI kRtyonI smRti AvI, ane vicAryuM ke meM sarva moTI hatyAo karI che. have pApathI chUTavA pahADa uparathI paDatuM mukuM. e sivAya koI upAya nathI. tema karavA jatAM muni bhagavaMte tene dITho, ane bolAvI kahyuM ke doSathI chUTavAno upAya A ApaghAta nathI, paNa tuM jo dIkSA laI ArAdhanA kare to chUTI zakAya, vagere upadeza sAMbhaLI teNe muni bhagavaMta pAse dIkSA lIdhI. pachI evo abhigraha karyo ke jyAM sudhI mArA doSonI smRti raheze tyAM sudhI huM AhAra grahaNa karIza nahIM. evo abhigraha laIne zaheranA cAreya dizAomAM Avela cAreya daravAjA pAse doDha doDha mahinA sudhI dhyAnamAM sthiti karI. lokoe temane patthara vagerethI khUba kadarthanA karI chatAM pote samabhAvamAM rahI potAnI ja karelI bhUlanuM phaLa jANI badhuM sahana karyuM. tenuM phaLa zuM AvyuM? to ke cha mahinAnA aMte zreNI mAMDIne kevaLajJAna pAmyA. Ama potAnI karela bhUlonI vismRti karuM nahIM paNa vAraMvAra karela pApano pazcAttApa karI AtmAnI zuddhi karuM. pa33. kaM0 kalAla, sonInI dukAne besavuM nahIM. kaMjusa vyaktinI dukAne besavAthI ApaNAmAM paNa kaMjusapaNAnA saMskAra paDe. temaja udAra vyaktinI pAse besavAthI ApaNAmAM paNa udAratAno guNa praveze. jevo saMga tevo raMga jIvane lAge che. kalAlanI dukAne besavAthI ghIredhIre pote paNa dArU pIto thaI jAya. te vyasanIone bhegA thavAnuM sthAna che. tyAM kusaMgatino raMga jhaDapathI lAge che. 406 Page #463 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti sonInI dukAne besavAthI koI divasa kiMmatI vastu khovAI jAya to ApaNA upara paNa zaMkA Upaje ane te ciMtAnuM kAraNa thaI paDe che. mATe mahApuruSonA kahevAthI uparokta jaNAvela kaMjAla, kalAla ke sonInI dukAne besavuM nahIM. "zrI jaina hitopadeza'mAMthI :- "jevo saMga tevo raMga' e nyAye hINAnI sobate hInapata Ave ane uttamanI saMgate uttamatA Ave. zuM gaMgAnuM zuddha, miSTa jaLa paNa jaladhimAM bhaLavAthI lUNapaNuM nathI pAmatuM? temaja anya sthaLathI AveluM jaLa gaMgAnA pavitra jaLamAM bhaLavAthI zuM tevI mahimAne nathI pAmatuM? pAme che. mATe zANA puruSoe kusaMga sarvathA tyajI sadA susaMgati ja sevavI yogya che. (pR.71). "upadezaprAsAda bhASAMtara bhAga-4'mAMthI - nIca mANaso sAthe mitratA karavI nahIM haMsa ane ghuvaDanuM draSTAMta - koI eka vanane viSe padmasarovaramAM maMdarakta nAmano haMsa raheto hato. tyAM eka vakhata koI ghuvaDa Avyo, tene haMse pUchyuM ke "tuM koNa che? ane A vanamAM kyAMthI Avyo?" ghuvaDa bolyo ke - "tamArA guNa sAMbhaLIne huM tamArI sAthe mitratA karavA Avyo chuM." ema kahevAthI haMse tene rahevA dIdho. anukrame sAthe krIDA karatAM mitratA thaI. paraMtu haMse manamAM vicAra na karyo ke -kalyANane icchanAra puruSe nIcano paricaya karavo nahIM.' kahyuM che ke - "nIca sarisa jo kIje saMga, caDe kalaMka hoya jasabhaMga; hAtha aMgAra grahe jo koya, ke dAjhe ke kAlo hoya." 1 pachI eka divasa ghuvaDa haMsanI rajA laIne potAne sthAne gayo. te vakhate haMsane kahyuM ke- "tamAre paNa eka vakhata mAre sthAne AvavuM." pachI haMsa paNa eka vakhata ghuvaDane sthAne gayo paNa tene tyAM joyo nahIM. ghaNe sthAne zodha karatAM koI vRkSanAM koTaramAM peThelo dITho. tene haMse kahyuM ke - "he bhAI! bahAra Ava, bahAra Ava, huM haMsa tane maLavA Avyo chuM." ghuvaDa bolyo ke "huM divase bahAra nIkaLavA zaktimAna nathI, mATe tuM ahIM rahe. ApaNe rAtre goSTI karIzuM." pachI rAtre banne jaNa maLyA ane kuzaLa vArtA karI. te rAtre haMsa tenI sAthe ja sUto. have te vRkSa nIce rAtre eka sAthe rAtrivAso rahyo hato. te pAchalI rAtre tyAMthI cAlavA taiyAra thayo. te vakhate ghuvaDa moTA vistArathI zabda karI jhADanA koTaramAM pesI gayo ane haMsane tyAMno tyAM ja rahevA dIdho. ghuvaDano zabda sAMbhaLI sArthapatine krogha caDyo, tethI te apazukananI nivRtti karavA mATe teNe zabdavedhI bANa mAryuM, te vAgavAthI haMsa mRtyu pAmyo; mATe nIca sAthe kadI mitratA karavI nahIM. (pR.194) pa34. kArIgarane tyAM (gurutve) javuM nahIM. kArIgarane tyAM jaI potAnI moTAI batAvavI nahIM ke "huM bahu paisAdAra chuM ke zeTha chuM." evI moTAI batAvavAthI te kAmanA vaghAre paisA mAgaze athavA kAmanuM eTaluM laMbANa karaze ke thAkIne paNa vaghAre paisA ApavA paDe. mATe kArIgarane tyAM potAnI moTAI batAvavAno prayatna karavo nahIM. pa35. tamAku sevavI nahIM. tamAku suMghavAthI ke khAvAthI zarIramAM kensara jevA roga thavAno saMbhava che. tamAkunA pAMdaDA upara aneka jhINI jIvAta hoya che. pAMdaDAne vALatAM te jIvAta temAMja dabAI coMTI jAya che. tamAkunI jene 407 Page #464 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti Adata paDI jAya tene te choDavuM ghaNuM vasamuM paDe che. vyasana jIvane gulAma banAvI de che. eka mumukSu benane koInA saMgathI tamAku suMdhavAnI Teva paDI. tethI chIMkaNInI DabbI khissAmAM ja rAkhe. jame ke tarata saMghavI paDe. na suMghe to jANe jamI ja nathI ema lAge. eka divasa puSpamALAnuM vAkya 87 vAMcavAmAM AvyuM jemAM paramakRpALudeve jaNAvyuM ke -- "tamAku suMghavA jevuM nAnuM vyasana paNa hoya to Aje pUrNa kara -(0)navIna vyasana karatAM aTaka.'' A vAkyamAM kauMsamAM, je mIMDu mukela che te jANe ema sUcave che ke jUnA vyasana upara mIMDu mUka ane navIna vyasana karatAM paNa aTaka. evuM vAMcI te divase e bene chIMkaNI tathA cAno paNa niyama laI lIdho. koI chIMkaNI choDIne dAMta upara tamAku gharsa athavA bIDI pIve, koI vaLI cAnuM vyasana choDI kophInuM vyasana vaLagADe. paNa tamAku vagere eka paNa vyasana sevuM nahIM tenI kALajI rAkhuM. 'zrImad rAjacaMdra'mAMthI - "eka pAInI cAra bIDI Ave hajAra rUpiyA kamAtA baeNrisTarane bIDInuM vyasana hoya ane tenI talapa thatAM, bIDI nA hoya to eka caturthAMza pAInI kiMmatanI najIvI vastu mATe valakhAM mAre. hajAra rUpiyA roja kamAnAra, anaMta zaktivaMta AtmA che jeno evo berisTara mUrchAyoge najIvI cIja mATe valakhAM mAre! jIvane, AtmAnI ane enI zaktinI vibhAva ADe khabara nathI.'' (va.pU.662) 'boghAmRta bhAga-3mAMthI - "Apano patra maLyo. temAM bIDInuM pacakhANa levA bhAvanA jaNAvI che te pramANe A varSa Akhara sughInI bhAvanA paramakRpALudevanA citrapaTa AgaLa namaskArapUrvaka karI levA bhalAmaNa chejI. sAta vyasanano vizeSa vicAra jIvane jAgaze tyAre koI paNa vyasana haze te jIvane kheMcaze; teno tyAga karavA tatpara thaze tathA navA vyasanano to prasaMga paNa nahIM rahe. UMDA UtarI jJAnIpuruSanAM vacanono vicAra karI A AtmAne anaMta baMdhanathI choDAvavA jAgrata jAgrata rahevAnI jarUra che. evI aMtardayA jAgavA AvA tyAga karavAnA chejI. (bo.3 pR.713) "Ape je niyamo saMbaMdhI puchAvyuM te niyamo eka varSa cAlu rAkhavA paramakRpALudeva AgaLa namaskAra karI bhAvanA karazo. vizeSa sUcanA ke bIDI, cA vagere lakhyuM che tenA tyAgano pahelA abhyAsa na karyo hoya to bAra mahinA sudhI sAthe lanuM vrata levA yogya nathI. thoDA mahinA abhyAsa karIne pachI yogya lAge teTalI mudatanuM lezo. keTalAka niyama laIne, pachI mAthuM duHkhe, jhADo na Utare evA bahAnAthI niyama toDI nAkhe che; mATe A lakhyuM che. pahelA e viSe niyama lIgho hoya ane barobara pADyo hoya to pachI bAra mahinA mATe levAmAM vAMdho nathI. lIdhelA niyamamAM zithilatA na thAya, athavA ekane badale bIjuM na pese te lakSa rAkhavA vinaMtI che. vRtti bIjethI rokAya ane AtmatimAM vizeSa avakAza maLe tathA AtmatinI vastu sukharUpa lAge tevo uddeza AvA niyamono che, te lakSa rAkhavA vinaMtI che. (bo.3 pR.628) eka kheDUtanuM dRSTAMta - zrI dayALajIbhAI suratavALA jaNAve che ke "mane bIDInuM vyasana hatuM. pujyazrI brahmacArIjIe mane dRSTAMta ApIne samajAvyuM : "eka kheDUta hato, tenA gharamAM rU bhareluM hatuM. pAraNAmAM nAnA chokarAne suvaDAvI bIDI pIto pIto te khetare gayo. bIDIno taNakho rUmAM paDavAthI Aga lAgI. bAraNA paNa baMdha hatA. kheDUta jyAre khetarathI ghare Avyo tyAre joyuM to chokaro ane ghara badhuM baLIne rAkha thaI gayAM hatAM. e vRSTAMta sAMbhaLI mArI AMkhamAM AMsu AvI gayA ane meM kahyuM, "mane bIDInuM pacakhANa Apo.'' 408 Page #465 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti pa36. sopArI be vakhata khAvI. amuka lokone sopArI anekavAra khAvAnI Teva paDI hoya, athavA enA vagara cAlatuM na hoya tevA lokone mATe kRpALudeva kahe che ke saMpUrNa tyAga nahIM thaI zakato hoya to be vakhatathI vadhAre sopArI khAvI nahIM. uparanA vAkya sAthe A vAkya saMbaMgha gharAve che. jemake "tamAku sevavI nahIM" tema sopArI paNa khAvI nahIM. paNa Teva paDI gaI hoya to be vakhata ja khAvI. jo na khAto hoya tene be vakhata khAvAno upadeza nathI. kRpALudeve be vakhata sopArI khAvAnI kahI che tethI khAvAmAM bAdha nathI. evo UMdho artha levo nahIM, paNa savaLo artha levo ke jethI ApaNe sahuruSanA vacananI viparIta prarUpaNA karI na gaNAya. 'hitazikSAnA rAsanuM rahasya'mAMthI - sopArI be kaTakA karI aMdarano bhAga tapAsyA vinA khAvI nahIM. kAraNa tenI aMdara phUga vaLelI paNa hoya che. temAM jhINA trasa jIva utpanna thAya che mATe khAtAM pahelAM pUrI sAvacetI rAkhavI. (pR.82) pa37. goLa kUpamAM nAhavA paDuM nahIM. nAhavAnI icchA thAya to kuvAmAMthI ke vAvamAMthI pANI DolamAM kADhI, te pANIne gALIne snAna karuM. paNa kadI kUpa eTale kUvAmAM nAhavA paDuM nahIM. tema karavAthI asaMkhyAta jIvonI hiMsA thAya che. tenA zarIrane sparzatA ja jaLakAyanA jIvo marI jAya che. mATe tema karavA mahApuruSoe manAI karela che. pa38. nirAzritane Azraya ApuM. jene koI Azraya ApanAra nathI, anAtha jevA che; tene je je vastunI jarUra hoya te yathAzakti ApI tenA AtmAne zAMtinuM kAraNa thAuM. zrI jaina hitopadeza'mAMthI - anAthane vivekapUrvaka sahAya karuM sva AjIvikAnuM jemane kAMI sAdhana nathI, jeo kevaLa nirAdhAra che, evA azakta anAthane yathAyogya AlaMbana ApavuM, e dareka zaktivaMta dAnI mANasanI pharaja che. sIdAtA- duHkhI thatA dInajanonuM duHkha dilamAM gharI temane khare vakhate vivekapUrvaka sahAya karanAra samayane anusarI moTuM puNya upArje che, temaja tenA puNyabaLe lakSmI paNa akhUTa rahe che. kUvAnA jaLanI pere moTI udAra vaparAza chatAM tenI lakSmI puNyarUpI zerothI pAchI pUrAya che; chatAM kRpaNane AvI subuddhi pUrva karmanAM aMtarAyanA yoge sUjhI AvatI nathI, tethI te bicArA kevaLa lakSmInuM dAsatva karI aMte ArtadhyAnathI azubha karma upArja khAlI hAthe yamane zaraNa thAya che. bIjA bhavamAM paNa azubha aMtarAya-karmanA yoge te raMka anAthane mahAduHkha bhogavavuM paDe che. tyAM koI trANa-zaraNa-AdhArabhUta tene thatuM nathI, potAnI ja bhUla potAne naDe che. kRpaNa paNa pratyakSa dekhe che ke koI eka koDI paNa sAthe lAvyo nathI, temaja AgaLa bAMdhI laI jaI zakato nathI. chatAM bApaDo mammaNa zeThanI pere mahA ArtadhyAna gharato ghana ghana karato jhUrI kare che, ane aMte te mahA mAThA vipAkane pAme che. A sarva kRpaNatAnAM kaTuphaLa samajI potAne paNa tevA ja mAThA vipAka thavA na pAme tema "pANI pahelA pALa''nI peThe prathamathI cetI svalakSmInA dAsa nahIM thatAM tene vivekapUrvaka yathAsthAne vAparI tenI sArthakatA karavA sadagRhastha bhAIone jAgrata thavuM joIe. nahito potAnI kevaLa svArtha vRttirUpa moTI bhUlane kAraNe potAne ja sahana karavuM paDaze". 409 Page #466 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mAnIti 539. samaya vinA vyavahAra bolavo nahIM. avasara AvyA vinA vyavahAramAM bolavuM nahIM. samaya Avye bolavAthI te vAtanI kiMmata thAya che ane kAryasiddhi paNa thAya che. zrI jaina hitopadeza'mAMthI - ''ucita avasara pAmyA vinA bolavuM nahIM. ucita avasara pAmIne paNa prasaMgane lagatuM ja mita bhASaNa karavuM. vinA avasare temaja mApa vinAnuM bolavAthI managamatuM kAma thaI zakatuM nathI; paNa UlaTuM kAma bagaDe che, ema samajI sadA satya, hita, mita bhASaNa vivekathI ja karavA khapa karavo. aprastAve bhASanna karanAra bahu bolavAmAM-gAMDAmAM khape che te yAda rAkhavuM". 54. putra lagna karuM, gRhastha chuM to putranAM lagna karavAM paDe to yogya guNavALI kanyA sAthe karuM. paNa lobhane vaza thaI game tevI kanyA sAthe lagna karAvuM nahIM. ema karavAthI bannene phlezanuM kAraNa jIvanaparyaMta thAya. sarakhA dharmavALA, guNa saMskAravALA zodhavAthI sukhI thAya ane mAtApitAnA manane paNa zAMtinuM kAraNa thAya che. 541. putrI lagna karyuM. gRhastha hovAthI putrInA lagna karavA paDe to yogya guNavALo chokaro joI potAnI putrI ApuM, jo putrI vizeSa bhaNela hoya ane chokaro thoDuM bhaNela hoya athavA potAnI putrI bhaNelI na hoya ane chokaro vizeSa bhaNelo hoya to paNa meLa na khAvAthI bannenA mana azAMta rahe, klezanA kAraNa paNa bane, athavA paraspara talAka laI le. mATe prathamathI ja bannenA guNadharma yogya joI kanyAnA lagna karuM. jethI potAne bhaviSyamAM pharIthI kanyA viSenI ciMtA ke upAdhi rahe nahIM. 542, punarlagna karuM nahIM. punarlagna karavAthI vRtti vizeSa caMcaLa thAya ane AtmArtha sAdhavAno avasara hAthamAMthI cAlyo jAya. jIvanaparyaMta upAdhi ja bhogavavAnuM durbhAgya lalATe lakhAya; mATe punarlagna karuM nahIM. zrI vrajadAsabhAInA prasaMgamAMthI : eka vaNikanuM dRSTAMta - huM uttarasaMDA hato tyAre traNa vANiyA paramakRpALudeva pAse AvyA hatA. temAMnA eka bhAIne paramakRpALudeve jaNAvyuM ke tamoe prathama cAritra levAno vicAra rAkhelo ane pachI paraNyA kema? A vicAro palaTAvI khADAmAM zuM kAma paDyA? A hakIkata vagara kIdhe sAhebajIe jaNAvI jethI teo ghaNuM ja Azcarya pAmyA hatA, ane te vakhate javAbamAM kIdhuM ke pahelAM dIkSA levAno vicAra thayo hato paNa mAro chokaro gujarI gayo, jethI mAre pharIthI lagna karavAM paDyAM hatAM. zrI manasukhabhAI devasIbhAI lIMbaDIvALAnA prasaMgamAMthI : zrI rAcacaMda ratanazInuM dRSTAMta - paramakRpALudeve mane boTAdavAsI zrI rAyacaMda ratanazInA khabara pUchatAM huM khacakAyo. paNa paramakRpALudeve pharIthI mane pUchyuM, tethI meM jaNAvyuM ke temanI strI gujarI javAthI teoe pharI vAra lagna karyuM che. tyAre paramakRpALudeve jaNAvyuM ke temane saMtati zuM che ? meM jaNAvyuM ke be traNa dIkarA che ane be traNa dIkarIo che ane dIkarAnA ghera dIkarA che. tyAre pote prakAzyuM ke -'A pramANe hovA chatAM ane anAyAse strI-parigrahathI mukta thayA chatAM pharI lagna kare ane bIjI tarapha AtmajJAnanI tathA kevaLajJAnanA saMbaMdhamAM vistArathI vArtA lakhe; to mokSadazA athavA AtmadazA evI 410 Page #467 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti saraLa nathI ke anAyAse puruSArtha karyA vagara te prApta thAya! anAyAse upAdhithI mukta thayA chatAM cAhIne upAdhimAM paDavuM ane pachI mokSa meLavavAnI AzA rAkhavI e nahIM banavA jevuM che. AtmadazAnI vAto karavAthI te prApta thAya ema nathI." A prasaMga uparathI meM to mArA mATe evo nirNaya karyo ke have mAre pharIthI paraNavuM nahIM. pa43. putrIne bhaNAvyA vagara rahuM nahIM. putrIne avazya bhaNAvuM. bhaNAvavAthI buddhino vikAsa thAya, hitAhitanuM bhAna thAya temaja nirbhayatA Ave. vyavahAra ke paramArtha bannemAM bhaNatara kAmanuM che. je bhaNela hoya te vyavahAramAM Avela muzkelIono sahelAIthI ukela lAvI zake. temaja paramArtha samajavA mATe paNa bhaNataranI jarUra che. bhaNela hoya ane pApanA udaye pati talAka ApI de athavA marI jAya to paNa te potAnA paga upara UbhI rahIne jIvana sukhe gujArI zake. abhaNa hoya to ArtadhyAna karI pote kALa kADhe ane gharanA bIjAne paNa bhArarUpa thAya. paNa bhaNela hoya to jJAnIpuruSanA boghelA vacanone vAMcI vicArIne AtmazAMti meLavI kalyANa sAthI zake. paramakRpALudeve abhaNa strIne dhikkAra Apyo che. te nIce pramANe garabImAM jaNAvela che - "strI nIti boghakImAMthI : abhaNa strIne dhikkAra (premanI premanI premanI re mane lAgI kaTArI premanI - e rAga) dhikka che dhikka che dhikka che re, bahu abhaNa nArIne dhikka che; bhaNyA vinA aThIka che re, bahu abhaNa nArIne dhikka che. bhaNyA vinA che pazusamAnika, bhaNyAthI sukha adhika che re- bahu01 jIvatara bhaNyA vinAnuM eLe, mATe bhaNyAnI zIkha che re - bahu2 bhaNyA vinA nahIM sukha lagAre, vaLI bhayAthI ThIka che re- baha03 hemI vade che nArI bhaNyAthI, bagaDI javAnI bIka che re- bahu04 paNa abhaNa te Dhora gaNije, UMthI buddhi aThIka che re- bahu05 kUDuM karama vidyA aTakAve, mATe bhaNavuM ghaTita che re- bahu06 sajjanamAM vakhANa na pAme, lakSaNa bahu aThIka che re- bahu07 hita icche jo tAruM potAnuM, vidyA guNo adhika che re - bahu08 mATe bhaNI le bhAvathI mUrakhI, nahi to tujane dhikka che re- baha09 bhaNyA thakI bahu graMtha vAMcIne, sAra levo ghaTita che re- bahu 10 rAyacaMda hete kahe che tujane, abhaNatAthI dhikka che re- bahu011 mAna kaheluM mAruM prIte, bhaNatara saguNa-nIka che re - bahu012 (pR.104) 544. strI vidyAzALI zodhuM, karuM. strI vidyAzALI zodhuM ke jethI te paramArtha ArAdhI zake. uttama graMtho vAMcI potAnI samajaNane savaLI karI zake. zrI laghurAja svAmI kahe che ke "samajaNa e ja sukha che ane aNasamajaNa e ja duHkha che'. gharma vidyAnuM jJAna vizeSa meLavavAthI potAnA bALakone paNa susaMskAra ApI zake tathA gharanA sarvane vinaya viveka vaDe zAMti upajAvI zake. mATe strI vidyAzALI zodhuM athavA na hoya to AtmavidyA 411 Page #468 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti zIkhavIne tenA AtmAnuM kalyANa kare tema goThavaNa karuM. pa45. teone gharmapATha zikhaDAvuM. strI ke bALakane Atmagharmano pATha bhaNAvavA ghArmika zikSikAnI yojanA karuM tathA uttama graMtho vAMcavA sarvane preraNA karuM. maLela amUlya samayano saupayoga karavA bhalAmaNa karuM. jethI vinaya vivekanI sarvamAM vRddhi thAya tathA samyakajJAnanA baLe saMsAra pratye rahelI Asakti ghaTatI jAya ane sAcuM Atmika sukha meLavavAnI jijJAsA jAge. mATe kuTuMbane gharmapATha zikhaDAvavAno upAya karuM. pa46. pratyeka gRhe zAMti virAma rAkhavAM. gharamAM evI eka rUma rAkhuM ke jemAM paramakRpALudevanI sthApanA karelI hoya tathA jyAM zAstrono saMcaya hoya. tyAM jaI savAra sAMja ke avasara maLe besI bhakti vAMcana vicAra karIne mArA AtmAne zAMti pamADuM. pahelAnA vakhatamAM AnaMdazrAvaka vagere potAnA gharanA eka bhAgamAM upAzraya jevuM rAkhatA ke jethI AThama, caudasa athavA pratidinano nityakrama tyAM ekAMtamAM besI zAMtipUrvaka karI zakatA tema huM paNa anukULatA hoya to gharamAM zAMti virAma rAkhavAnI yojanA karuM. pa47. upadezakane sanmAna ApuM. upadezaka evA jJAnI puruSone sAcA hRdaye sanmAna ApuM ke jethI teono karela upadeza mArA AtmAmAM pariNAma pAme. vinaya vinA vidyAnuM grahaNa thatuM nathI. mATe ghArmika jJAna ApanAra evA zikSakano athavA vyavahArika jJAna ApanAra evA vaDIlano paNa yathAyogya vinaya karuM. pa48. anaMta guNadharmathI bharelI sRSTi che ema mAnuM. jIva, ajIva, gharma, adharma, AkAza ane kALa e cha dravyathI bharelI A sRSTi che. pratyeka dravya anaMta guNadharmathI yukta che. mATe anaMta guNatharmathI bharelI A sRSTi che ema mAnuM. lokAkAzanA eka pradezamAM anaMta jIva dravya che. pratyeka jIvanA asaMkhya pradeza che. eka eka pradezamAM anaMtaguNa ane tenA anaMta paryAya rahelA che. tathA saMsArI jIvanA eka eka pradeza para anaMta kArmaNa vargaNAo lAgela che. eka kArmaNa vargaNAmAM anaMta pugala paramANa rahelA che tathA eka paramANumAM anaMtaguNa ane tenA anaMta paryAya rahelA che. te sarvamAM je pariNamana thaI rahyuM che temAM kALadravya nimittarUpa che. tathA dravyanA gamanAgamana karavAmAM gharmAstikAya dravya sahAyarUpa che, temaja dravyane sthira thavAmAM nimittakAraNa te adharmAstikAya dravya che. uparokta prakAre dravyonuM svarUpa hovAthI anaMta guNadharmathI bharelI A sRSTi che ema mAnuM. pa49. koI kALe tattva vaDe karI duniyAmAMthI duHkha jaze ema mAnuM. koI samaye saMsAramAM rahelA jIvo jyAre tattvajJAna vaDe AtmasvarUpane jANI, saMsAranA mohathI nivRtta thaze tyAre duniyAmAM rahelA duHkhothI te chUTakAro pAmaze ema mAnuM. jIva, ajIva, Azrava, saMvara, baMgha, mokSa, nirjarA e sAta tattvanuM jJAna meLavI tyAgavA yogya tattvone tyAgI ane grahaNa karavA yogya tattvone grahaNa karI je Atmazuddhi karaze tenuM duniyAmAMthI duHkha jaze ema mAnuM. 412 Page #469 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti papa0. duHkha ane kheda bhramaNA che. vAstavika rIte jotAM duHkha ane kheda e AtmAno svabhAva nathI. paNa bhrAMtithI tema manAI gayuM che. karmanA udaye zarIramAM roga Ave tyAre mohanIya karmanA udayathI jIvane duHkha ane kheda thAya che. paNa jo darzanamohanIyakarma maMda thaI samakita pragaTyuM hoya to zarIramAM duHkha hovA chatAM te potAne duHkhI mAnato nathI. mohane laIne huM duHkhI chuM evI jIvane bhrAMti thAya che. bhIlonuM draSTAMta - ajJAnane kAraNe arIso joI traNe bhrAMtimAM paDyAM. "jaMgalamAM eka bhIla raheto hato. tene ekavAra arIsAno TukaDo hAthamAM Avyo. temAM potAnuM mukha dekhAyuM tethI tene bhrAMti thaI gaI ke A to mArA pitA che. bhIlanI strIe te arIso hAthamAM laIne joyo to temAM potAnuM moTuM dekhAyuM tethI te paNa bhramamAM paDI gaI ke mAro pati bIjI strInA mohamAM paDI gayo che. teTalAmAM bhIlono guru Avyo teNe paNa arIso joyo ane lAgyuM ke A to mArA guru bAbA Adama che. Ama traNeya bhrAMtimAM paDI gayA. tevI rIte ApaNane paNa A deha te ja huM chuM evI bhrAMti thaI gaI che. tethI dehanA nimitte A jIva duHkha ane kheda pAmyA kare che. graMtha yugala'mAMthI - hUMThAmAM manuSyanI bhrAMti tema dehane potAno mAnavAnI bhrAMti "hUMThAne bhUlathI mAnI-manuSya, jema vartato; pravartI tema pUrve huM, dehArdi nija mAnato." eka gRhasthanuM draSTAMta - karamasada gAmanA koI eka gRhastha gaMbhIrA gAme javA, pAse paisA laI traNa-cAra vAgye rAtre nIkaLelA. thoDe dUra gayA pachI temane vADamAM koI chUpAI rahyuM hoya tema lAgyuM. manamAM vahema paDyo ke koIne bAtamI maLI hoya ke A rAtre paisA laIne javAno che, tethI rAha joIne chUpAI rahyo lAge che. tethI mAre paNa tene khabara paDe te pahelAM saMtAI javuM ThIka che ema jANI, te eka bAjA jhADavAmAM lapAI rahyA ane nirNaya karyo ke te dekhAto baMgha thAya eTale thAkIne jato rahe, tyAra pachI AgaLa javuM. ema karatA savAra thayuM, tyAre prakAzamAM jaNAyuM ke tyAM koI mANasa nahotuM paNa harerAnuM thaDa ghoLu mANasa jevuM aMghArAmAM lAgatuM hatuM. thaDa che ema nirNaya thayo nahoto tyAM sudhI aneka vikalpo UThatA ke jo have na khase to pAchA jaI polIsane khabara ApI tene pakaDAvavo ke bIjA gAma upara thaI lAMbe raste javuM; te ekadama doDI Ave ke bIjAM mANasone laIne Ave to zuM karavuM Adi aneka bhaya ane bacAvanA vikalpo te karatA hatA. A banelA banAva jevuM. graMthakAre draSTAMta ApyuM che ke jhADanA pUMThAne puruSa mAnavArUpa bhrAMti jene utpanna thaI che te jema aneka vikalpo karI zatrumitra Adi tarIke tene mAne che; tethI tene jItavAnI ke prasanna Adi karavAnI phikara karyA kare che, tema bahirAtmA thaDa jevA A dehane potAnuM svarUpa mAnavAnI bhrAMtimAM paDyo hato, tyAre dehane upakAraka je je sAmagrI maLe te pratye rAga karato. tevI tevI sAmagrI meLavavA mathato, kaSTa veThato, kharca karato; dehane pratikULa jaNAya te pratye dveSa karato, tenuM apamAna karato, yuddho karato ane te TALavA icchA rAkhato, puruSArtha karato ane duHkhI paNa thato. anaMta kALathI jIvanI A prakAranI ceSTA hatI; tethI jIva duHkhI duHkhI thaI rahyo hato. (pR.114) 413 Page #470 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti "je svarUpa samajyA vinA, pAmyo duHkha anaMta; samajAvyuM te pada namuM, zrI guru bhagavaMta." zrImad rAjacaMdra-Atmasiddhi naLa rAjAnA virahathI unmatta thayelI damayaMtI satI jema jhADanA pUMThAne naLa rAjA mAnIne premapUrvaka tenA tarapha jatI hatI, tema AtmabhrAMtithI dehane potAnuM svarUpa jANI A ajJAnI jIve ratnaciMtAmaNi jevo A durlabha mAnavabhava atyAra sudhI dehane arthe vRthA parizrama karavAmAM gALyo, ema AtmajJAna thAya tyAre aMtarAtmAne samajAya che. bahirAtmadazA chUTatAM jIvanapalaTo thAya che ane mokSamArgamAM pravRtti thAya che tathA mAnavadehane mokSanA sAghanarUpe vApare che." boghAmata bhAga-1mAMthI :- "bhrAMtine laIne jIva duHkhI thAya che. bhrAMti e mithyAtva che. dehane AtmA mAne e ja duHkhanuM kAraNa che. dehane deha ane AtmAne AtmA jANe to karma na baMghAya tethI pachI duHkha na thAya." (pR.138) papa1. mANasa cAhe te karI zake. mANasa icche te karI zake, eTalI emAM zakti rahelI che. zrI amaracaMdajInuM vRSTAMta - siMharAja! kAM baraphI khAlo kAM muje khAlo. jayapuramAM zrI amaracaMdajI jaina hatA. rAjadarabArathI pazuonA myujhiyamanI dekharekha rAkhavAnuM kAma temanA hAthamAM AvyuM. temaNe hukama karyo ke siMhane paNa mAMsa ApavuM nahIM, paNa baraphI khavarAvavI. sAta divasa thaI gayA chatAM siMha te baraphI khAto nathI. e samAcAra maLatAM zrI amaracaMdajI pote siMhanA pAMjarAne kholI aMdara gayA, ane bolyA ke "he siMharAja! kAM baraphI khAlo kAM muje khAlo. e sAMbhaLatAM ja siMharAja baraphI khAvA lAgyo. tema mANasa dhAre te karI zake. potAne mokSe laI javo hoya ke narake laI javo hoya te badhuM potAnA hAthamAM che. "mokSamALA vivecana'mAMthI :- "mANasamAM vicArazakti che tethI hAthI, siMha jevAne vaza karI le che. paNa te ja zakti vaDe potAnA manane vaza kare-jIte to keTaluM kalyANa thAya! manuSyamAM zakti che paNa tene viSayabhogamAM ane kaSAyamAM veDaphI nAkhe che, tene badale AtmAne mATe puruSArtha karavAmAM vApare to doSone dUra kare." (pR.10) papa2. zaurya, buddhi i. no sukhada upayoga karuM. je kArya karavAthI mane A bhavamAM ke parabhavamAM sukha Upaje tevA uttama kAryamAM maLela zaurya eTale zUravIratA ke buddhino upayoga karuM. athavA parahita mATe sajjana puruSonI rakSA karavAmAM zUravIratA vAparuM. jemake hanumAna vIra kahevAya che temaNe potAnI zUravIratAno upayoga satI sItAjIne lAvavAmAM zrIrAmane madada karavAmAM karyo. temaja buddhino upayoga Atmadharma samajavAmAM karuM tathA vyavahAramAM koInuM bhaluM thatuM hoya to paNa buddhino sukhada upayoga karuM. "dRSTAMta zataka'mAMthI - jenI pAse buddhi che tenI pAse baLa che siMhasasalAnuM draSTAMta - koI vanamAM madonmatta thayelo eka siMha hamezAM ghaNAM vanapazuone mArIne khAI jato hato. temAMthI bacavA mATe ekavAra baghAM vanapazuo ekaThAM thaI vicAra karI siMhanI 414 Page #471 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti pAse gayA ane vinaMtI karI : "he vanarAja!tame dararoja amArAmAMthI aneka prANIono saMhAra karo cho, tethI thoDA divasamAM AkhuM vana pazu vagaranuM thaI jaze; pachI bhUkhanA mAryA tamAro paNa nAza thaze. mATe tame AjathI vanamAM pazu mAravA nIkaLazo nahi ane tamArI guphAmAM beThA rahejo. ame dararoja prAtaHkALe eka eka pazu tamArA AhAra mATe mokalatA rahIzuM. siMhe te vAta svIkArI. have eka dahADo koI gharaDA sasalAno vAro Avyo, tyAre te saunA karatAM moDo nIkaLyo ane mArgamAM ghaNI vAra lagADIne madhyAhnakALa thavA Avyo tyAre gayo. siMha bhUkhathI akaLAIne ghaNo ja krodhe bharAyo hato ane vicArato hato ke, "Aja to AkhA vananAM pazuono saMhAra karI nAkhuM." evAmAM ghIme ghIme AvatA sasalAne joIne bolyo : "kema re! duSTa! ATalI badhI vAra kema lagADI? Aja huM tArA kuLano ja nAza karI daIza." sasalo nIce namI, page lAgI bolyo : "mahArAja! mAro vAMka nathI. A vanamAM ApanA jevo ja koI bIjo siMha Avyo che, teNe mane rokyo ane khAI javAno vicAra karyo. paNa meM kahyuM : "are aghama! amArA mahArAjA mahAbaLavAna che te jo jANaze to eka paLamAM tAro nAza karI nAkhaze.' tema chatAM teNe mane choDyo nahIM. jema tema karI tenI thApaTo khAI nAsI Avyo chuM. tenA prahAra mane vAgyA che, tethI huM ghIme ghIme cAluM chuM." A vacana sAMbhaLIne prathamathI bhUkhe akaLAI rahelo siMha krodhathI bolI UThyo : "are! e caMDAla koNa che, je mArA zikArane khAvAnI buddhi kare che! cAla, AgaLa thA! te pApIne dekhADa, eTale prathama tene haNIne pachI bIjI vAta. sasalAe mAthuM namAvI vaMdana karI kahyuM : "mahArAja ! ahIMthI thoDeka dUra pelA kUvAnA kAMThA upara te Ubho che.' pachI baMne jaNa tyAM gayA, tyAre siMhane sasalAe kahyuM: "mahArAja tamane AghethI dekhIne hamaNAM te kUvAmAM saMtAI gayo jaNAya che, cAlo ApaNe joIe." siMha vagara bolya kUvA upara gayo ane aMdaranA pANImAM potAnuM pratibiMba joI tene siMha mAnI garjanA karI. kUvAmAMthI paNa paDagho paDyo ane potAnI garjanA tene saMbhaLAI; siMha UchaLyo, kUvAmAM paDyo ane DUbIne marI gayo. siMhane potAnI buddhinA prabhAvathI mArIne sasalo ghera cAlyo ane sarve vana-pazuone te vAtanI vaghAmaNI kahI rAjI karyA. kahyuM che ke "buddhiryasya balaM tasya nirbuddhestu kuto balam / vane siMho madonmataH zazakena nipAtitaH // " / artha - jenAmAM buddhi che tenAmAM baLa che ema samajavuM. jenAmAM buddhi vagaranuM ekaluM aMgabaLa che, tenAmAM kharuM baLa nathI. uparanA draSTAMtamAM vanamAMno siMha baLanA madathI unmatta chatAM tene buddhibaLavALA nirbaLa sasalAe paNa mArI nAkhyo. (pR.66) mATe zaurya ke buddhi ityAdino upayoga svapara hitArtha karuM. paNa koIne duHkhI karavAmAM karuM nahIM. papa3. koI kALe mane duHkhI mAnuM nahIM. sapuruSa maLyA che mATe koI kALe have mane duHkhI mAnuM nahIM. "zrImada rAjacaMdramAMthI :- Izvara para vizvAsa rAkhavo e eka sukhadAyaka mArga che. jeno draDha 415 Page #472 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti vizvAsa hoya che, te duHkhI hoto nathI, athavA duHkhI hoya to duHkha vedato nathI. duHkha UlaTuM sukharUpa thaI paDe che." (va.pR.224) 2 "tame ame kaMI duHkhI nathI. je duHkha che te rAmanA cauda varSanAM du:khano eka divasa paNa nathI. pAMDavanA tera varSanAM duHkhanI eka ghaDI nathI, ane gajasukumAranA dhyAnanI eka paLa nathI, to pachI amane e atyaMta kAraNa kyAreya jaNAvuM saMbhavatuM nathI." (va.pR.374) "vyAvahArika prasaMgonuM nitya citravicitrapaNuM che. mAtra kalpanAe temAM sukha ane kalpanAe duHkhe evI tenI sthiti che. anukULa kalpanAe te anukULa bhAse che; pratikULa kalpanAe te pratikULa bhAse che; ane jJAnI puruSoe te beya kalpanA karavAnI nA kahI che. ane tamane te karavI ghaTatI nathI. vicAravAnane zoka ghaTe nahIM, ema zrI tIrthakara kahetA hatAM." (va.pR.394) AtmA mULa svarUpe anaMtasukhanuM ghAma hovAthI koI kALe mane duHkhI mAnuM nahIM. "svayajyoti sukhadhAma" e vAkyano UMDo vicAra karuM. "mokSamALA pravezikA'mAMthI - A jagatamAM mArA jevI koI duHkhI haze? nirnAmikAnuM draSTAMta - ghAtakIkhaMDanA videhakSetramAM naMdI nAme eka gAma hatuM. tyAM eka nirdhana vaNika raheto hato. mAMDa mAMDa AjIvikA jeTaluM te kamAto. uparAuparI tene sAta putrIo thaI. pharI strIne garbha rahyo. have vicAryuM ke jo putrI thaI to huM ghara choDI cAlyo jaIza. karmayoge putrIno ja janma thayo. tethI te cAlyo gayo. tenI mA paNa A putrI upara abhAvavALI thaI. tethI tenuM nAma paNa rAkhyuM nahIM. eka divase nirnAmikAe lADuM khAvAnI haTha lIdhI tyAre mAe kahyuM lADuM to zuM paNa khAvAnuMya nahIM maLe. jaMgalamAM jaI lAkaDA laI Ave to khAvAnuM maLaze. tethI te jaMgalamAM lAkaDA levA gaI. lAkaDAno bhAro laIne AvatI hatI tyAM ghaNA mANasAne parvata upara caDhatA joI pUchyuM ke tame badhA kyAM jAo cho? teoe kahyuM - kevaLI bhagavAna A parvata upara padhAryA che. te sAMbhaLI te paNa bhAro tyAMja mUkIne bhagavAna pAse gaI. bhagavAnanI dezanA sAMbhaLI nirnAmikAe bhagavAnane pUchyuM -A jagatamAM mArA jevI koI duHkhI haze? pachI bhagavAne narakanA duHkha, tiryaMcanA duHkha, manuSyanA duHkha, devalokanA duHkhanuM varNana karyuM. te sAMbhaLI nirnAmikA bolI he bhagavAna! AvuM duHkha to mane nathI. paNa have huM evuM zuM karuM ke jethI mAre A saMsAranA duHkha bhogavavA na paDe? kevaLI bhagavAne tene bAravrata samajAvyAM. te ene bahu gamyAM. tethI te vrato aMgIkAra karI potAnA ghera gaI ane gharmanuM ArAghana karavAmAM jIvana vitAvyuM. aMte anazana karIne devagati pAmI. devalokamAM zrI RSabhadeva bhagavAnano jIva lalitAMga devarUpe hato tenI te paTTadevI thaI. jyAre zrI RSabhadeva bhagavAna thayA tyAre nirnAmikAno jIva bAhubaLIjInA putrano putra zreyAMsakumAra thaI bhagavAnane zeraDInA rasanuM pAraNuM karAvI teja bhavamAM mokSane pAmyAM. papa4. sRSTinAM duHkha pranAzana karuM. sRSTimAM je duHkha che tenuM kAraNa rAgadveSa ajJAna che. mATe jJAnI puruSonA upadezavaDe ajJAnano nAza karI kAma kroghAdi kaSAyabhAvone nirmaLa karavA prayAsa karuM. jethI mArI mohamaya racela sRSTinA duHkhano nAza thAya tathA sRSTimAM rahela sarva jIvonuM sarva prakAre duHkha nAza pAmo evI bhAvanA karyA karuM. 416 Page #473 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti 'nityaniyamAdi pAThamAMthI - "sukhI rahe saba jIva jagatake, koI kamI na ghabharAve, vaira pApa abhimAna choDa jaga, nitya naye maMgala gAve; ghara ghara carcA rahe gharmakI, duSkRta duSkara ho jAve, jJAna carita unnata kara apanA, manuja janmaphala saba pAve." -pR.312 papapa. sarva sAdhya manoratha ghAraNa karuM. AtmakalyANamAM sahAyaka evA sarva sAdhya eTale sarvane sAdhavA yogya prApta karavA yogya manoratha ghAraNa karuM. jemake sAcA deva, guru, gharma pratye mane zraddhA thAya, viSayakaSAya mArA maMda paDI jAya, krame karI saMpUrNa kSINa thAya. huM samyagudarzana pAmuM, zrAvakapaNuM pAmuM ane aMte muni banI sarva saMga parityAgI thaI kevaLajJAna pragaTAvuM. evA manorathone ghAraNa karuM.. zrImad rAjacaMdramAMthI : "saMzayabIja Uge nahIM aMdara, je jinanAM kathano avaghAruM; rAjya sadA muja e ja manoratha, ghAra thaze apavarga utAruM."- mR.90 "mokSamALA vivecana'mAMthI - "prazna karatAM, UMDA UtaratAM saMzaya na kare. game teTaluM UMDuM vicAruM paNa mane jinabhagavAnanA vacanamAM saMzayarUpa bIja na Ugo. mane na samajAya to paNa saMzaya na karuM. zrImad rAjacaMdra kahe che ke mAro sadA e ja manoratha che tene tuM ghAraNa kara ke jethI apavarga eTale mokSano utAru-musAphara thaIza. mithyAtva kSaya karI mokSano musAphara thaIne avazya mokSe jaIza." (pR.111) AlocanAdi pada saMgraha'mAMthI - "parigraha mamatA tajI karI, paMca mahAvrata ghAra; aMta samaya AlocanA, karuM saMthAro sAra. tIna manoratha e kahyA, jo dhyAve, nita manna; zakti sAra varte sahI, pAve zivasukha ghanna." (pR.32) boghAmRta bhAga-2'mAMthI - "zrAvaka eTale jene muni thavAnI bhAvanA che. "munipaNuM pALavA jeTalI mArI zakti nathI, eTale huM zrAvaka rahuM chuM." ema karI bhAvamuni rahe che. zrAvaka roja savAramAM UThI vicAre ke huM pAMca mahAvrata kyAre prApta karIza? huM pApathI kyAre chUTIza? mAre samAdhimaraNa karavuM ja che. ema traNa manoratha roja ciMtave." (bo.pR.383) papa6. pratyeka tattvajJAnIone paramezvara mAnuM. je jJAnI puruSoe zuddha AtmAno anubhava karyo che evA zrI arihaMta, siddha, AcArya, upAdhyAya ke sAdhu bhagavaMtane paramezvara mAnuM. e paMca paramagurune paMca parameSThi paNa kahevAya che. zrImad rAjacaMdra'mAMthI :- "zrImAna puruSottama zrI sadguru ane saMta e viSe amane bhedabuddhi che ja nahIM. traNe ekarUpa ja che. (va.pR.237) tathArUpa oLakhANa thaye sadgurumAM paramezvarabuddhi rAkhI temanI AjJAe pravartavuM te parama 417 Page #474 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti vinaya' kahyo che. tethI parama jogyatAnI prApti hoya che. e parama vinaya jyAM sudhI Ave nahIM tyAM sudhI jIvane jogyatA AvatI nathI.'' (va.pR.289) 'boghAmRta bhAga-2'mAMthI :- "satpuruSamAM ja paramezvarabuddhi thaI jAya to pachI parama premathI arpaNabuddhi kare.'' (pR.62) 'bodhAmRta bhAga-3'mAMthI H- mohanI mIThAza oLakhI tene tajavA baLa karanAra mumukSudA pAme che. te mumukSutArUpa netro vinA satpuruSamAM ja paramezvarabuddhi thavI ke dekhAvI vikaTa chejI.'' (pR.262) 557. pratyekanuM guNatattva grahaNa karuM. paMca parameSThimAM anaMtaguNa che. te zAstro dvArA jANI, yathAzakti te grahaNa karavAno puruSArtha karuM tathA pratyeka prANImAMthI guNa grahaNa karavAno abhyAsa karuM. doSa dRSTi na karuM. yudhiSThiranuM dRSTAMta - yudhiSThirane gurue kahyuM ke eka doSIne zoghI lAva. yudhiSThira AkhA zaheramAM pharyo paNa kyAMya doSavALo vyakti jaNAyo nahIM. badhAmAM tene kaMI ne kaMI guNa dekhAyA. tethI guru pAse AvI kahyuM ke badhA doSono bhaMDAra to huM ja chuM, ema jene guNa jovAnI dRSTi hoya te to game tyAMthI guNane ja grahaNa kare. tema huM paNa pratyekamAMthI guNa grahaNa karuM ke jethI mAro AtmA sadA AnaMdamAM rahe. 'upadezaprAsAda bhASAMtara bhAga-4'mAMthI : zrI kRSNanuM dRSTAMta - "koI vakhata saudharma devalokamAM samagra devonI sabhA bharAI hatI, te vakhate sarva devonI samakSa indre kahyuM ke "aho ! kRSNa vagere evA satpuruSa che ke jeo lAkha doSamAMthI paNa guNane ja grahaNa kare che, tathA nIcayuddha vaDe yuddha karatA nathI.'' te sAMbhaLIne eka devatAne tenA vAkyapara zraddhA beThI nahIM, tethI teNe vicAryuM ke "evuM kema saMbhave? paradoSanuM grahaNa karyA vinA koI mANasa rahI zakatuM ja nathI.'' ema vicArIne te devatA mRtyulokamAM Avyo ane dvArakAnagarInA rAjamArgamAM eka bhayaMkara ane ati durgaMdhavALA kALA kUtarAnuM mRtaka vikurtIne mUkyuM. te kUtarAnA mukhamAM kuMda puSpanA jevI zveta ane suzobhita daMtapakti vikurthI. tevAmAM zrI neminAthane vAMdavA mATe kRSNavAsudeva sarva sainya sahita nIkaLyA. rAjamArgamAM cAlatA sainiko dUrathI ja zvAnanI durgaMdha AvavAthI ADe mArge cAlyA. vAsudeve tenuM kAraNa pUchyuM, tyAre teoe kUtarAnuM mRtaka batAvyuM. tenI pAse jaIne kRSNe kahyuM ke "pudgalanA nAnA prakAranA svabhAvo hoya che, temAM harSa zoka karavA jevuM nathI. paraMtu jIo, enuM zarIra to kRSNa varNanuM che; paNa dAMta kevA zveta che. te marakatamaNi je kRSNa varNanI hoya paNa tenA bhAjanamAM goThavelI muktAvalInI jevA te zobhe che.'' te sAMbhaLIne pelA devatAe vicAryuM ke "kharekhara A vAsudevanuM seMkaDo doSone mUkIne para guNagrAhIpaNuM che te satya che.'' (pR.238) ema pratyekamAMthI guNa grahaNa karuM. 'dRSTAMtazataka'mAMthI - "saMsAramAM je jIvo guNagrAhaka hoya che. te sukhI hoya che ane uparanA udAharaNamAM kahelA zrI kRSNanI peThe jeo daMtarUpI guNa jonArAo che, temane uttama jANavA. udAra prakRtivALA manuSyo bIjAonA doSa jovA karatAM guNamAtra joIne AnaMda pAme che; kemake teo ema samaje che ke doSathI bhareluM to AkhuM vizva che, paNa temAM jo kAMI vakhANavA lAyaka hoya to te mAtra guNa che. puruSa evuM nAma to badhAnuM che. paNa dUdha ane pANI mizra karIne mUkyAM hoya tyAre temAMthI dUdhane juduM pADI pI jAya ane pANIne paDyuM rAkhe te ja haMsa kahevAya; arthAt guNagrAhI puruSa haMsanI peThe zreSTha 418 Page #475 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNagrAhI zrIkRSNa zrI kI chIyAta kRtAmAMthI kIta ja zuSka thayo Page #476 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mananIti che. jagatamAM pArakA doSa jonArA to asaMkhya che; paNa pArakA guNa jonArA koIka ja che. temAMya vaLI potAnA doSa pote ja jANanArA pAMca ke cha hoya ke na paNa hoya.'' (pR.100) 'mokSamALA pravezikA'mAMthI - 'jemanI ApaNe bhakti karIe chIe temanuM : nAma laIe te vakhate ApaNane temanA guNo, upakAro smRtimAM Ave to ja cittamAM premabhAva jAge, ane pramAda jAya. 'arihaMta'nAma bolatAM bAra guNomAMthI divyadhvani AdithI ApaNane je kaMI upakAra thayelo samajAya, 'siddha' bolatAM anaMtasukha Adi guNomAMthI ekAdanI smRti thaI tenI bhAvanA thAya, 'AcArya' bolatAM zAsanano AcAra zIkhavanAra ke dharmanA staMbharUpa che, eno upakAra re, 'upAghyAya' bolatAM temano zAstrasvAdhyAya ke zikhAmaNa ApaNI smRtimAM Ave tathA 'sAdhu' zabda bolatAM temanI dayA ke jitendriya guNa pratye pramodabhAva jAge to paMcaparameSThI maMtranI mALA gaNI lekhe Ave. A pramANe ApaNane lAbha thato hoya tevI bAbatamAM mana jarUra corTa, paNa mAtra jIbhe zabda bolAya ane maNakA hAthamAM pharyA kare tyAM mana kevI rIte coTe? mATe ApaNane lAbha thAya tevI rIte dharmakriyA karavI ghaTe che. (pR.178) 1 'sAdI zikhAmaNa'mAMthI - zvAnanA daza guNo saMta puruSo le che (1) bhUkhyuM rahevuM. (2) gRharahitapaNe rahevuM. (3) sArI rAta jAgavuM, alpamAtra nidrA. (4) maryA pachI pAse kAMI nIkaLe nahIM. (pa) svAmInuM dvAra na choDavuM, (6) thoDuM maLe temAM saMtoSa. (7) jyAM beTho hoya tyAMthI koI UThADI mUke to UThI javuM. (8) koI pAse kAMI mAMgavuM nahIM. (9) koI bolAve tyAM javuM. (10) koI mAre to gharatI sAmuM joI mAra sahana karavo. (pU.) 558. pratyekanA guNane praphullita karuM. koInA paNa gunna joI rAjI thAuM ane bIjA pAse paNa te guNonI prazaMsA karuM, 'mokSamALA vivecana"mAMthI - "guNInA guNamAM anurakta thAo' - jemane zuddha AtmasvarUpa prApta thayuM che evA AtmajJAnI te kharA guNI che, temanA guNomAM anurakta thavuM e kharI bhakti che. rAgane jItavA prazasta rAganI jarUra che. "prazasta puruSanI bhakti karo, tenuM smaraNa karo; guNa ciMtana karo.'' (85) mukhyatve samyakdarzanajJAnacaritra e guNa che. mArgAnusArImAM paNa saraLatA, pavitratA vagere guNo hoya. guNa jotAM AvaDe to guNa prApta thAya. mokSe gayA che tenA guNo yAda Ave to badhA doSo dhovAI jAya.'' (pR.227) vasiSThaRSinuM dRSTAMta - vasiSThaRSi bAlabrahmacArI vizvAmitrane divasamAM anekavAra vaMdana karatA. paNa vizvAmitra jyAre sabhAmAM Ave tyAre vasiSThaRSi temane kahe ke Avo rAjarSi. tethI vizvAmitra krodha pAmI vasiSThanA eka eka karatAM aneka putrone mArI nAkhyA. to paNa vasiSThaRSi vizvAmitranA vakhANa ja karatA. eka divasa vizvAmitra vasiSThaRSine mArI nAkhavA mATe AvIne saMtAI rahyA. te samaye vasiSThaRSinI patnIe kahyuM : bahAra caMdramAnI cAMdanI kevI zobhI rahI che. tyAre vasiSThaRSi bolyA ke vizvAmitranuM jevuM tapa jaLahaLatuM che tevI zobhI rahI che. te sAMbhaLI vizvAmitra taravAra nAkhI vasiSThaRSinA pagamAM AvIne paDayA. ema bIjAnA vakhANa karI guNone praphullita karuM, arthAt uttejana ApuM. 419 Page #477 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti "prajJAvabogha'mAMthI :- "anyanA guNAMza A giri samA prazaMsatA, praphulla taru kadaMba zA susaMta virala jANa e." maitrI. 9 = artha - anyanA alpaguNane paNa pahADa samAna mAnI tenI prazaMsA karuM. kadaMba nAmanA phulanuM jhADa vizALarUpe praphullita thAya che. tema koI viralA sanduruSo ja bIjAnA guNo joI ati praphullita thAya che. //. "gAya ghAsa khAya toya dUgha to amRta joya, jaladhimUla jaladanuM phala ikSarasa samAna che." maitrI10 artha - gAya bhale ghAsa khAya paNa tenuM dUdha amRta samAna che. ema gAyamAMthI guNa grahaNa karuM. megha khArA pANI jevA samudra jaLane laIne vAdaLArUpa banI varase che. paNa teja varasAda zeraDImAM paDatA IkSarasarUpa mISTa phaLa Ape che. guNagrAhIM dattAtraya aneka guguNAlaya, guNathAma lokatraya guNAnurAgavAnane." maitrI. 11 artha - dattAtraya guNagrAhI hatA. guNonA ghararUpa temanA aneka guru hatA. guNAnurAgI traNe lokamAMthI guNone grahaNa kare che, tethI te guNonA ghararUpa banI jAya che. 11aaaa papa9. kuTuMbane svarga banAvuM. saMpa ane saguNo vaDe svayaM uttama gRhasthanI jema vartI kuTuMbane gharmamArge vALuM to potAnuM ghara svarga jevuM bane. puSpamALA vivecana'mAMthI - "(2) tAruM, tArA kuTuMbanuM, mitranuM, putranuM, patnInuM, mAtApitAnuM, gurunuM, vidvAnanuM, satparuSanuM yathAzakti hita, sanmAna, vinaya, lAbhanuM kartavya thayuM hoya to AjanA divasanI te sugaMghI che." sugaMghavALa puSpa hoya te devapUjA vagerenA kAmamAM Ave tema upara jaNAvelA kAma jo thayAM hoya to Ajano divasa lekhe Avyo arthAta sugaMdhavALo thayo gaNAya. nahIM to mAtra divasa dekhavA pUrato hato. jema sugaMdharahita AvaLanAM phula dekhAya tema. vAkyamAM baghAnI pahelA "tAruM' ema paramakRpALudeve lakhyuM che. prathama potAnA AtmAnuM hita pachI bIjA badhAnuM mAna, sanmAna lAbhanuM kAma (kartavya) karavA yogya che. tArA AtmAnA kalyANa arthe, tArA kuTuMbanuM hita ke satyaruSano vinaya vagere baghA yathAzakti kartavya che. Ajano divasa jIvavAno maLyo to potAnA ke paranA hitane arthe gALavA yogya che; e A vAkyano sAra che. mAtra AhAra, bhaya, maithuna ane parigraha saMjJAo poSavA mATe to pazuo paNa pravarte che paNa je - "pazu TAlI surarUpa kare je, samakitane avadAta re. e guNa rAja taNo na visAruM, saMbhAruM dinarAta re." - ATha dRSTinI sajhAya mokSamALA vivecana'mAMthI :"mAbApano upakAra che te bIjA kazAthI vaLe tema nathI. temane paNa gharma pamADe to ja upakAra vaLe, tethI temane carcA vagerethI gharma pamADe. potAthI na samaje ema hoya to muni dvArA preraNA kare. kRpALudeve potAnI mAtAne 'jJAnAvamunine vahorAvavA sUcanA karI pachI munizrI pAse temane botha apAvyo hato. gharamAM je kAma thatAM hoya temAM paNa svacchatA ane yatnA rakhAve. 420 Page #478 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti vicakSaNatAthI vartI potAnuM vartana uttama rAkhe tethI bIjAne asara thAya. strI, bALako baghA gharmapremI ane vinayI bane. kuTuMbanA nAnA moTA saghaLA mANasomAM saMpa rahe tema kare. kuTuMbanuM vAtAvaraNa sAruM hoya tethI bALako sArI rIte vartatAM zIkhe, dekhe tevuM kare." (pR.29) : jaina hitopadeza'mAMthI - mAtApitAnI sevA karI gharma mArge vALuM. "mAtApitAnI AjJAmAM rahevuM, temane pUjanArA thavuM, nitya prAtaHkAle temane vaMdana karavuM. paradeza jatI vakhate ane AvIne paNa vinayapUrvaka pAdapUjana karavuM. jo vRddha thayA hoya to temane khAvApIvAnI temaja paheravA oDhavAnI zakti mujaba tajavIja rAkhavI. koI vakhate paNa krogha karavo nahIM. kaTuvacana vAparavA nahIM, temanA AdezanuM ullaMghana karavuM nahIM. kadApi geravyAjabI nahi karavA yogya kAma batAve to maunavRtti gharavI. ayogya karma karavAthI thatA geraphAyadA vinayapUrvaka samajAvavA prayatna karavo. temano ApaNA upara avarNanIya upakAra che. mAtAe navamAsa sudhI udaramAM rAkhI bhAra vahana karI, aneka vedanAo ApaNe mATe sahana karI che; viSTA, mUtrAdi sApha karavA. ApaNuM vAraMvAra prakSAlana karyuM che, vaLI ApaNe vyAdhi bhogavatA hoIe te vakhate sughA, tRSA, veThI aneka upacAro karI, ApaNuM zuddha buddhithI pAlana karela che. e sivAya parokSa rIte temanA upakArano jharo niraMtara vahyA karela che. mAtApitA to jagatamAM kalpavRkSa samAna che. aMtima tIrthaMkara mahAvIra svAmI trizalAdevInA udaramAM AvyA pachI mAtA duHkhI thaze, ema ghArI kiMcit vakhata acalAyamAna rahyA; teTalAmAM to mAtAe aneka kalpAMta karyA, mUccha khAI gharatI upara DhaLI paDyAM. teja vakhate bhagavaMte abhigraha karyo ke mAtA pitA svarge gayA pachI ja dIkSA grahaNa karIza. aho putranI pUjanIka buddhi tarapha draSTi kartavya che. rAma ane lakSmaNa temaja pAMDavoe mAtApitAnI je sevA karI che, tenuM varNana sahastra jillAthI karavuM muzkela che. temanA karelA upakArano badalo ApaNe vALI zakavAnA nathI. topaNa niraMtara temane gharmane raste joDavA prayatna karI temanI sevA karavI. (pR.122/3) AvuM vartana kuTuMba pratye kare to kuTuMba svarga jevuM bane. pa60. sRSTine svarga banAvuM to kuTuMbane mokSa banAvuM. pote sadAcAramAM vartI sRSTimAM rahelA jIvonA kaSAya-kaleza ochA thAya evI vArtA karuM. jethI temanA kaSAyo maMda thAya ke indriya saMyama pALavAnI vRtti jAge to te jIvone paNa svarge javAnuM kAraNa thAya. prathama sRSTine svarga banAvuM enA upara eka draSTAMta nIce mujaba che : megharAjAnuM draSTAMta - prajAnuM hita icchI sRSTine svarga jevI banAvI. raMgAvatI nagarImAM lakSmIpati nAmano rAjA nyAyapUrvaka rAjya kare che. temanI rANI kamaLAvatI dayALu ane paropakArI che. temano putra meghakumAra che. gurukuLamAM 72 kaLAo zIkhyo. maMtrIe parIkSA karavA cAra prazno pUchyA. te A pramANe--(1) saMsAramAM sauthI moTuM baLa zuM? kumAre kahyuM-AtmabaLa. (2) sauthI moTuM tIrtha kayuM? mAtApitA. (3) sauthI moTo gharma kayo? sevA. (4) rAjAnuM prathama kartavya zuM? prajAnuM hita karavuM. rAjyane yogya thayo tyAre meghakumAranuM rAjatilaka karI rAjyasana upara besADyo. rAjA thayA pachI teNe maMtrIne kahyuM mArA rAjyanA pAMca Adeza che. te sabhAsadone saMbhaLAvo. (1) pazupakSInI hiMsA thavI na joIe. (2) prajAne khAnapAna zuddha ane yathAyogya maLe. (3) vepArIo svecchAe rAjakoSamAM kara jamA karAvI de. (4) rAjyamAM azaraNa, vRddhone sahAya maLaze. (5) sarva gharma saMpradAyanA loko paraspara prema, AdarabhAvathI rahe. 421 Page #479 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti A badhuM sAMbhaLIne AjubAjunA rAjAone IrSA thaI. jethI pAMca rAjAoe ekaThA maLI meghakumAranuM rAjya levA raMgAvatI para AkramaNa karyuM. rAjAe maMtrIne sainyanI taiyArI karavA jaNAvyuM. sAMje meghakumAre potAnI rANI madanamaMjarIne laDAInI vAta karI. teNIe kahyuM yuddha karavAthI niraparAthI vyaktio bicArA mAryA jaze. mATe yuddha na karavuM paDe evo upAya karo. rAjA kahe ApaNe mAthe Ave tyAre yuddha karavuM paDe. rANI kahe--yuddhamAM prajAnA mANaso mare enA karatAM to te rAjAone ApaNuM rAjya ApI daIe. ApaNe saMyama laI laIzuM. tyAre rAjA kahe--teo ema samajaze ke A rAjA to amAre zaraNe AvI gayo. tyAre rANIe ciDAIne kahyuM to jAo zastra uThAvo, yuddhano ghamasAna mAMDo ane niraparAthI manuSyonA khuna karI potAnI kIrtine amara karo. e sAMbhaLI rAjAnuM paNa mana pharyuM ane kahyuM ApaNe have yuddha karavuM nathI. tyAre rANI bolI-hajAro lokonuM bhaluM thaze. rAjAe bIje divase dutane mokalI pAMca rAjAone jaNAvyuM ke ahIMnA rAjA lokonI zAMtine icche che. mATe maMtraNA karavA baghAne rAjamahelamAM bolAve che. tyAre temaNe kahyuM maMtraNAne nAme amane keda karI le to. dute kahyuM-tamane vizvAsa na hoya to amArA rAjA ekalA tamArI pAse Avaze. pachI temaNe rAjasabhAmAM AvavAnI hA kahI. maMtraNA samaye meghakumAra rAjAe kahyuM -rAjasattA mATe mArI prajAnuM khuna karavA huM icchato nathI. tyAre bIjA rAjAoe kahyuM to amArI AdhInatA svIkAro. megharAjAe kahyuM-thoDo samaya Apo, hamaNAM AvuM chuM. rAjA rANI banne sapheda kapaDAM paherI maMtraNA kakSamAM AvyA. te joI rAjAo Azcarya pAmyA. megharAjAe kahyuM tamane rAjya soMpI huM nizciMta thaI gayo. have mane AtmasAghana karavAno avasara maLI gayo. e sAMbhaLI bIjA rAjAoe AgrahapUrvaka megharAjA upara pAchuM mugaTa mUkyuM ane baghA rAjAo mitra banI gayA. AkhI raMgAvatI svarga jevI dekhAvA lAgI. kRpALudeve lakhyuM ke sRSTine svarga banAvuM? tema A rAjAe karI batAvyuM. kuTuMbane mokSayogya banAvavA satsaMgamAM laI jAuM, ke jethI te jJAnI puruSanI AjJA ArAdhe, tethI gharamAM mohanuM tathA klezanuM vAtAvaraNa maTI jAya ane nirdoSa premanuM vAtAvaraNa sarjAya to mokSano mArga prApta thAya. nirmohI kuTuMbanA draSTAMtamAM baghAne jJAnI puruSano yoga thavAthI eka bIjA pratye moha rahyo nahIM. tethI AkhuM kuTuMba moharahitapaNe rahetuM hatuM. tema kuTuMbane sapuruSanuM zaraNa apAvI nirmohI karI mokSasvarUpa banAvuM. satI madAlasAnuM draSTAMta - saMskAraghana sarvottama. eka rAjA hato. tenI rANI madAlasA satI hatI. tene ATha putro thayA. te bALakone jhulAvatI jhulAvatI mahApuruSonA caritro saMbhaLAvatI ane vaLI bolatI ke, "zuddhofsa, yuddhoti, niraMgano, saMsAramAyA. parivarnatazi." e gAthA bolavAthI nirdoSa bALakonA aMtaramAM draDha saMskAra paDyA ane tenA sAta chokarAoe dIkSA laI lIdhI. pachI eka chokaro bAkI rahyo. tyAre rAjAe kahyuM ke eka to rAjya mATe rahevA do. pachI rAjAe te putrane rAjya ApI pote bannee dIkSA lIdhI. te chokarAe paNa 3* TH 422 Page #480 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti potAne putra thayo ke tarata ja rAjya ApI dIkSA laI lIdhI. ema saMskAra kevAM kAma kare che. kharekhara bALakone saMskAraghana ApavA jevuM che. jethI koI divasa duHkha Ave to paNa A karmanuM phaLa che ema samajI teo samatAbhAva rAkhI zake. evI rIte saMskAraghanavaDe kuTuMbane mokSamArge caDhAvuM. pa61. tatvArthe sRSTine sukhI karatAM huM svArtha arpe. bIjA jIvone tattvanI samaja ApavAnuM kAma kharI rIte to satyaruSo ja karI zake. teo niHsvArthI, niSkAraNa karuNAzIla svabhAvavALA hoya che. yogyatAnusAra huM paNa tattvane arthe sRSTine sukhI karavA mAro svArtha arpa, arthAta mAnAdinI ke sAMsArika sukhanI icchAno tyAga karI AtmArthe yathAzakti svaparahita karavAno prayAsa karuM. sRSTimAM rahelA prANIne Atmatattva pAmavAnI icchA hoya to tenA mATe game teTalo kharca thAya te karavA zrI kRSNa mahArAjA taiyAra hatA. jene dIkSA levAnI icchA thaI hoya tenuM AkhuM kuTuMba teo pALatA tathA dIkSA levAnA varaghoDA vagerenA kharca paNa karatA hatA. e zuM sUcave che? to ke gharma pratyeno emano paramaprema. huM karI zakato nathI paNa je karatA hoya tenuM anumodana to karuM evI bhAvanA zrIkRSNanA hRdayamAM sadAya jAgrata hatI. zrImad rAjacaMdramAMthI :- "pra.-Apa jevA samartha puruSathI lokopakAra thAya evI icchA rahe e svAbhAvika che. zrImad - lokAnugraha sAro ne jarUrano ke Atmahita? manasukhabhAI - sAheba, bannenI jarUra che. zrI hemacaMdrAcAryanuM draSTAMta - zrImadu-zrI hemacaMdrAcAryane thayAM AThaso varasa thayA. zrI AnaMdaghanajIne thayAM baso varasa thayAM. zrI hemacaMdrAcArye lokAnugrahamAM AtmA arpaNa karyo. zrI AnaMdaghanajIe Atmahita sAghanapravRttine mukhya karI. zrI hemacaMdrAcArya mahAprabhAvaka baLavAna kSayopazamavALA puruSa hatA. teo ghArata to judo paMtha pravartAvI zake evA sAmarthyavAna hatA. temaNe trIza hajAra gharane zrAvaka karyA. trIza hajAra ghara eTale savAthI doDha lAkha mANasanI saMkhyA thaI. zrI sahajAnaMdajInA saMpradAyamAM eka lAkha mANasa haze. eka lAkhanA samUhathI sahajAnaMdajIe potAno saMpradAya pravartAvyo, to doDha lAkha anuyAyIono judo saMpradAya zrI hemacaMdrAcArya ghArata to pravartAvI zakata. paNa zrI hemacaMdrAcAryane lAgyuM ke saMpUrNa vItarAga sarvajJa tIrthakara ja gharmapravartaka hoI zake. ame to tIrthakaronI AjJAe cAlI temanA paramArthamArgano prakAza karavA prayatna karanArA. vItarAgamArgano paramArtha prakAzavArUpa lokAnugraha zrI hemacaMdrAcArye karyo. tema karavAnI jarUra hatI. vItarAga mArga prati vimukhatA ane anya mArga taraphathI viSamatA, IrSyA Adi zarU thaI cUkyAM hatAM. AvI viSamatAmAM vItarAgamArga bhaNI lokone vALavA, lokopakAranI tathA te mArganA rakSaNanI temane jarUra jaNAI. amAruM game tema thAo, A mArganuM rakSaNa thavuM joIe. e prakAre temaNe svArpaNa karyuM. paNa Ama tevA ja karI zake. tevA bhAgyavAna, mAhAlyavAna, kSayopazamavAna ja karI zake. judAM judAM darzanono yathAvat tola karI amuka darzana saMpUrNa satyasvarUpa che evo nirdhAra karI zake tevA puruSa lokAnugraha, paramArthaprakAza, AtmArpaNa karI zake." (va.pR.664) 423 Page #481 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti paka2. sRSTinA pratyeka (C) guNanI vRddhi karuM. ka, sRSTimAM rahela prANIomAM kSamAguNa, satyaguNa, saraLatA, prema, dayA, ahiMsAdi je je sadgaNo vidyamAna che, te guNonI mArAmAM vRddhi karuM, jethI mArA AtmAnuM kalyANa thAya. pa63. sRSTinA dAkhala thatAM sudhI pApa puNya che ema mAnuM. jyAM sudhI sRSTi mArA hRdayamAM dAkhala che tyAM sudhI pApa puNya che ema mAnuM. arthAt mArAmAM rAgadveSanA bhAvo che tyAM sudhI pApapuNyano baMdha thaze ema mAnuM. rAgadveSano nAza thaye pApapuNyano paNa nAza thaI zuddhabhAvanI prApti thaze ane AtmAnI zAzvata sukhazAMti pragaTaze. pa64. e siddhAMta tattvagharmano che; nAstikatAno nathI ema mAnuM. uparanA vAkyamAM puNya pApanI vAta karI, te siddhAMta tattvagharmano che, nAstikatAno nathI. nAstika loko to puNya pApane mAnatA nathI tathA parabhava che ema paNa mAnatA nathI. 565. hRdaya zokita karuM nahIM. game tevA duHkhanA prasaMga Ave to paNa hRdaya zokavALuM karuM nahIM. kAraNa ke zoka karavAthI kaMI duHkha jatuM nathI, paNa ArtadhyAna vaDe navIna karmano baMgha thAya che. mATe manane evA prasaMge ghIraja ApI zokti karuM nahIM. "zrImad rAjacaMdra'mAMthI - "niraMtara satparuSanI kRpAdraSTine iccho; ane zoka rahita raho e mArI parama bhalAmaNa che te svIkArazo. vizeSa na darzAvo topaNa A AtmAne te saMbaMghI lakSa che. murabbIone khuzImAM rAkho. kharI ghIraja gharo. pUrNa khuzImAM chuM." (va.pR.176) niraMtara samAthibhAvamAM raho. huM tamArI samIpa ja beTho chuM ema samajo. dehadarzananuM atyAre jANe dhyAna khaseDI AtmadarzanamAM sthira raho. samIpa ja chuM, ema gaNI zoka ghaTADo, jarUra ghaTADo."(va.pR.184) "upadezAmRta'mAMthI - ApazrIe sadA AnaMdamAM rahevuM. kRpALudeva sarvanI saMbhALa le che. draSTA tarIke joyA karavuM. jagatanA sarva bhAva bhUlI javA mATe prayatna karavuM. sarva bhAva pratye udAsInatA eTale samabhAva rAkhI, hRdayane nirmaLa karI, AkhA jagatane caitanyavat jovAnA vicAramAM manane joDajo. A prabhu eTale kRpALudeva zrI sadaguru prabhunI mudrAchabI hRdayamaMdiramAM sthApI, khaDI karI manane tyAM parovajo. parama zuddha caitanyanuM nivAsaghAma evo je zrI sadguruno pavitra deha tenuM vItarAgabhAve dhyAna karavAthI paNa jIva zAMta dazAne pAme che, e bhUlavA jevuM nathI." (pR.8) pa66. vAtsalyatAthI vairIne paNa vaza karuM. vairI hoya tenI sAthe paNa vinayathI ke premabhAve vartana karavAthI te vaza thAya. upadezAmRta'mAMthI - "badhAno sAra vinaya. vano (vinaya) verIne paNa vaza kare. dIkaro thaIne khavAya; bApa thaIne na khavAya. vanAnI ane laghutAnI vAta kare AtmArthI; pahelAM vinayane gharamAM lAvaze to kAma thaze. moTA karoDapatimAM paNa vano hoya to tenAM dAsa chIe. "laghutA to mere mana mAnI' (cidAnaMdajI) mAna na hoya to ahIM ja mokSa che. te mukANuM to kAma thayuM. samAdhistha bAhubalajIne temanI baheno - brAhmI-suMdarIe jaMgalamAM jaIne kahyuM : "vIrA, gajathakI heThA Utaro." tyAM bAhubalajI vicAramAM 424 Page #482 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti paDI gayA ane jAgyA ke kharI vAta che, ahaMkArarUpI gaja upara huM beTho chuM. nAnA bhAIne huM namavA have to jAuM ema vicArIne UThyA ke tarata kevaLajJAna thayuM. ATalA ja mAnanA ahaMkArathI kevaLajJAna aTakyuM hatuM. A jIvanuM mAna-ahaMkAre bhUMDuM karyuM che. te to mUkya chUTako che." (u.pR.206) samatA, dhIraja, zAMta manathI vacana bolavuM, bolAvavuM, mAna ApavuM e vinaya che. tene badale tochaDAI, uddhatAI, UMce avAje bolavuM e yogya nathI. A bAbata lakSamAM rAkhavA yogya che. koIno paNa avinaya na thavo joIe. khAsa karIne satsaMgamAM te upayoga bahu rAkhavo joIe. bolavAmAM vinaya zIkhavAnI jarUra bahu che. ApaNe sarvethI nAnA, namra banI javuM ane namIne cAlavuM." (u.pR.428) ghIraja rAkhavI. koI game te kahe te sahana karavAnI Teva pADavI. tethI bahu lAbha thAya che. krodhI svabhAva jeno na hoya tenA sarve mitro banI jAya che. vinaya e sarvane vaza karavAnuM uttama hathiyAra che. jema bane tema duzmananuM paNa bhaluM icchavuM. sadAcAra sevavA. maitrIbhAva rAkhazo. ghIrajathI haLImaLI AnaMda levo. guNagrAhI thavuM. ApaNane koIe guNa kaya to ApaNe teno badalo vALavo, mIThAM vacanathI, namanatAthI sArAM vacana kahI tenuM mana rAjI thAya tema karavuM. A vAta koI jIvAtmA samaju hoya tene kahevAnuM thAya che. sauthI moTI namanatA che. laghubhAva karI vartavuM. ahaMkAra ane abhimAna AtmAnA vairI che, tene manamAM lAvavA nahIM. abhimAna thavA na devuM. ema manamAM na lAvavuM ke huM samajo chuM, A to kaMI samajato nathI." (u.pR.107) "A beThA che te badhAne sauthI prathama karavA yogya che te zuM? zAstramAM paNa e ja karavAnuM kahyuM che te zuM? to ke vinaya. bhUMDu karyuM hoya tenuM paNa bhaluM thAo." (u.pR.394) paka7. tuM je kare che temAM asaMbhava na mAnuM. koIpaNa kAryane huM paNa sAdhI zakuM, evo baLavAna nizcaya hoya to puruSArtha Take. pahelAthI ja manamAM DhIlAza hoya ke ApaNAthI A kArya thaI zakavAnuM nathI to eka be muzkelI AvatAM te kArya paDI bhAMge. paNa maraNIyo thaIne paNa A kArya sAghIza evo jo AtmavizvAsa hoya to game teTalI muzkelIo AvatAM paNa te Dage nahIM ane kAryanI siddhi thAya. "eka maraNiyo sone bhAre" 'Arya sAdhayama vA veDhuM pAtAmi vA' - gajasukumAra tathA draDha prahArIe nizcaya karyo ke mAre mokSe javuM ja che to game tevA kaSTa AvyA to paNa pote samatAbhAva rAkhavAno puruSArtha choDyo nahIM; eka hajAra bhavanA karmone be ghaDImAM ja bALI nAkhIne gajasukumAra aMtakRta kevaLI thaI mokSe padhAryA. ema koIpaNa kArya potAnA nizcayabaLe tathA yathArtha puruSArtha karavAthI siddha thaI zake ema che. pa68. zaMkA na karuM; uthApe nahIM; maMDana karuM. jJAnIpuruSanA vacanomAM zaMkA na karuM. mahApuruSonA vacanane kadI utthApuM nahIM, paNa tenuM samyak prakAre maMDana karuM arthAt draSTAMta, dalIla AdithI te te vAtone puSTa karuM. "boghAmRta bhAga-1'mAMthI :- "sarva jIvonuM svarUpa siddha samAna che. te svarUpa pragaTa karavA, mATe sadagurunI AjJA ane jinadazA e benI jarUra che. game tema ho paNa sadaguru kahe ema karavuM. bhale 425 Page #483 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti che. pachI e somala Ape to paNa khAI javo. evI zraddhA joIe." (bo.1 pR.48) boghAmRta bhAga-3'mAMthI - "mumukSue satparuSanA doSa jovAthI to prathama chUTavuM ja joIe, acaLa zraddhA karavI joIe to tenAM vacana tene pariNAma pAme. kevI zraddhA joIe tenuM draSTAMta pa.pU.prabhuzrIjIe ApyuM hatuM. guru je kaMI kare te mArA hitane mATe ja hoya evI zraddhA joIe garaziSyanuM draSTAMta - eka guruziSya vihAra karatAM vaDanI chAyAmAM visAmo levA beThA. ziSyane ThaMDA pavanathI UMgha AvI gaI. tevAmAM eka sApa doDato na Avyo. tene rokIne gurue pUchyuM, zuM kAma Avyo che? teNe kahyuM - ke tamArA ziSyanA gaLAnuM lohI pIvA pUrvanA verane laIne Avyo chuM. gurue tene thobhAvIne kahyuM, huM tane tenA gaLAmAMthI lohI kADhIne ApuM chuM. ema kahI gaLAnI cAmaDI cammuthI kApavA lAgyA ke ziSya AMkha ughADI paNa gurune joyA eTale mIMcI dIghI ane mAnyuM ke guru karatA haze te sAruM ja karatA haze. pachI kAcalImAM lohI kADhI sApane pAyuM. te pIne te pAcho vaLI gayo. A ziSyanI peThe mahAtmAne potAnuM gaLuM kApatA potAnI najare pratyakSa dekhe topaNa guru je kare te mArA hitane arthe ja kare che. mAre temAMthI kaMIka zIkhavAnuM ja che. temanA AtmAnI ceSTAne viSe tenI vRtti rahe to apUrva guNa draSTigocara thaI anya svaccheda maTe ane saheje Atmabogha prApta thAya. paNa bhakti jAgI hoya to tema bane, mATe gurubhakti vadhAratA javuM e ApaNuM kartavya cheja." (bo.pR.359) "jene jene satparuSanI zraddhA jeTalA pramANamAM thaI haze teTaluM AtmAnuM kalyANa thaze. mahAbhAgyazALI haze tene AvA haDahaDatA kaLikALamAM sAcA puruSa pratye, tenA vacana pratye, tenA anuyAyI varga pratye premapratIti jAgaze. japa, tapa, zAstrajJAna Adi sarva gharmakAryano pAyo paramapuruSa pratyenI zraddhA chejI. jenI zraddhA baLavAna che teno puruSArtha paNa lUlo na rahe. loko bhale jANe ke na jANe paNa teno AtmA paramArtha mATe talapApaDa thaI rahe. chUTuM chUTuM aMtaramAM thaI rahyuM hoya te chAnuM na rahe. bharata cakravartInuM draSTAMta - bharata cakravartI laDAIo laDatA hatA tyAre puMDarika gaNaghare zrI RSabhadevane prazna karyo ke "he bhagavAna!atyAre bharata cakravartI cha khaMDa sAthe che ane moTI laDAIomAM paDyA che te vakhate temanA AtmAnAM pariNAma kevA varte che?" bhagavAne uttara Apyo : "tArA jevA." kyAM gaNagharanI pravRtti ane kyAM rAjyo jItavAnI pravRtti! paNa AtmA jeno jAgyo che tene saMsAra kevo lAge, tenuM A AbAda draSTAMta che. te ja pariNAma draDha rAkhIne arIsAbhuvanamAM temaNe kevaLajJAna pragaTAvyuM. bahArathI koI jANe ke e to akasmAt kevaLajJAna thaI gayuM haze. paNa tene mATe rAtadivasa temano keTalo puruSArtha hato? ane zrI RSabhadeva svIkAre tevAM AtmapariNAma TakAvI rAkhatA hatA. karyuM thAya chejI. mATe karmanA saMyoge game tyAM rahevuM thAya paNa AtmA vinA koI kArya thaI zakatuM nathI. mAtra tenA tarapha lakSa rAkhI mamatA mUkatA rahevAno abhyAsa niraMtara mAre tamAre kartavya chejI. (bo.3 pR.216) 426 Page #484 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti 'upadezaprAsAda bhASAMtara bhAga-4'mAMthI :- eka ja samaye eka ja kriyA hoya, be hoI zake nahIM. gaMgAcAryanuM dRSTAMta - AcArya mahAgirinA ziSya dhanagupta ane dhanaguptanA ziSya gaMga nAme AcArya thayA. te gaMgAcArya ekadA ullukA nadInA pUrva kAMThApara cAturmAsa rahyA hatA ne temanA guru dhanaguptAcArya te nadInA pazcima kAMThe cAturmAsa rahyA hatA. eka vakhata zaraRtumAM gaMgAcArya potAnA gurune vAMdavA jatAM mArgamAM ullukA nadI UtaratA hatA te vakhate temanA mastakamAM TAla hovAthI sUryanA kiraNonA sparzane lIdhe temanuM mAthuM tapI gayuM, ane pANImAM cAlatA hovAthI pagane zItalatA jaNAI. te vakhate pUrve bAMdhela mithyAtva mohanIno udaya thavAthI temane evo vicAra Avyo ke "siddhAMtamAM eka kALe be kriyAno anubhava na hoya ema kahyuM che; paNa mane to atyAre eka ja samaye be kriyAno anubhava thAya che. huM zIta ne uSNa baMnene veduM chuM; mATe anubhavathI viruddha hovAne lIdhe AgamanuM e vacana yathArtha lAgatuM nathI.'' evI zaMkA gharAvatA satA gaMgAcArya guru pAse AvyA, ane potAne thayelI zaMkA nivedana karI. te sAMbhaLIne gurue zikhAmaNa ApI ke "he vatsa ! chAyA ane Atapa jema samakALe na hoya tema eka kALe be kriyAno anubhava anyonya viruddha hovAthI thaI zake ja nahIM; kemake je anubhava thAya che te anukrame ja thAya che; paraMtu samaya AvalikAdika kALa ghaNo sUkSma hovAthI ane mana paNa ati capaLa, ati sUkSma ane ghaNIja tvarAvALuM hovAthI te anubhavano anukrama tArA jANavAmAM Avyo nahIM. ityAdi aneka kriyA jIva samakALe kare che, paraMtu teno upayoga samakALe badhI kriyAmAM vartAto nathI. upayoga to eka kriyAmAM ja varte che.'' A pramANe aneka prakAranI yuktiothI gurue tene bahu samajAvyo, to paNa jyAre te ziSye potAno kadAgraha choDyo nahIM, tyAre gurue tene gaccha bahAra karyo. pachI te vihAra karato karato rAjagRhI nagarIe Avyo. tyAM te potAnA asatya matanuM pratipAdana karIne bIjA munionA cittane paNa vikSepita karavA lAgyo; kemake durAgrahI mANasa haDakAyA kUtarAnI jema bIjAne paNa potAnI jevA karavA icche che. rAjagRhImAM mahAtapastIraprabhAva nAme eka draha (taLAva) hato. tenI pAse maNinAga nAmanA yakSanuM caitya hatuM. tyAM rahIne gaMgAcArya parSadAnI samakSa samakALe be kriyA vedavArUpa potAnA asat pakSanI prarUpaNA karavA lAgyo. te sAMbhaLIne maNinAga yakSane kopa caDyo; tethI teNe kahyuM ke "are duSTa! AvI asat prarUpaNA karIne aneka prANIonA manamAM saMzaya kema utpanna kare che? Aja sthAne zrI vardhamAna svAmInuM samavasaraNa thayuM hatuM. te vakhate prabhue eka samaye eka ja kriyAnuM vedavuM hoya ema pratipAdana karyuM hatuM. te vakhate meM A caityamAM rahIne sAMbhaLyuM hatuM. mATe A duSTa vAsanA mUkI de ane prabhunA vacanane aMgIkAra kara; nahIM to hamaNAM tane A mudgaravaDe zikSA karIza. pratyakSa siddha arthane tuM gopave che te yogya nathI. ityAdi yuktithI te nAgayakSe tene samajAvyo, eTale gaMgAcArye tenuM kahevuM aMgIkAra karyuM ane mithyA duSkRta dIdho. pachI guru pAse jaI te pApanI AlocanA laIne pratikramyA. (pR.240) jema gaMgAcArye bhagavAnanA vacanomAM zaMkA karIne temanA vacanone utthApyAM ane yakSanA vacanathI pharIthI maMDana karyuM; tema vartana karuM nahIM. 427 Page #485 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti 59. rAjA chatAM prajAne tAre raste caDAvuM. pote rAjA hovA chatAM prajAne bhagavAne kahelA sAcA mokSamArge caDhAvuM. zrI kaSNa mahArAjA ke zreNika mahArAjA. koIne dIkSA levAnA bhAva thatAM to teno dIkSA mahotsava kharca tathA tenA kuTuMbanA bharaNapoSaNano kharca paNa uThAvI letA hatA. prajA prabhunA mArge caDhe emAM teo rAjI hatA. "kalpasUtra'mAMthI - saMpratirAjAe potAnA sevaka rAjAone paNa jainadharmI banAvyA saMpratirAjAnuM draSTAMta - saMprati rAjAno jIva pUrvabhavamAM bhikhArI hato. sAdhu pAse bhIkha mAMge che tyAre sAghue kahyuM : bhikSA joIe to sAdhu thavuM paDe. tyAre teNe hA kahI. tethI temanA guru Aryasuhastie tene yogya jANI dikSA ApI. te divase AhAra khUba karavAthI ajIrNa thaI bImAra paDyAM. tyAre zeTha, rAjA vagere paNa navIna dIkSita munine sukhazAtA pUchI sevA karavA lAgyA. te joI tenA manamAM jaina gharma pratye khUba ja AdarabhAva jabhyo ke A gharma kevo mahAna che ke jethI rAjA, zeThIyAo vagere paNa sevA kare che. AvI jaina gharma pratyenI uttama bhAvanA karatAM karatAM rAtre ajIrNa thavAthI mRtyu thaI gayuM. tyAra pachI rAjA azoka, teno putra kuNAla. saMpratirAjA e kuNAlano putra saMprati thayo, pachI ujjayinI nagarIno rAjA thayo. ekavAra rAjamahelanA gokhamAM beTho hato. tyAMthI cAra rastA upara thaIne gurune jatAM joI saMprati rAjA vicAramAM paDyo ke Amane meM kyAMka joyA che. ema vimAsaNa karatAM jAtismaraNajJAna utpanna thayuM. tethI gokhamAMthI nIce UtarI pUrvabhavanA zrIgurune namaskAra karI kahyuM ke mane oLakhyo? gurue upayoga daIne joyuM to A bhikhArIno jIva che. pachI rAjAe kahyuM : A badhuM ApanI kRpAthI mane maLyuM che. mATe Apa A rAjya svIkArI ane kRtArtha karo. gurue kahyuM : amAre to A sarvano tyAga che. paraMtu A dravya vaDe jaina zAsananI prabhAvanA kara. tethI saMprati rAjAe aneka dAnazALAo kholAvI ane pratidina navA navA maMdiranA pAyA nAkhavAnA samAcAra sAMbhaLIne temane javAhara vagerenuM paNa dAna ApavA lAgyA ane navI navI mUrtio paNa karAvavA lAgyA. temanA viSe "kalpasUtra'mAM jaNAve che ke saMprati rAjAe savA lAkha jinamaMdira, savA karoDa navIna jinabiMba, chatrIsa hajAra junA maMdironA jirNoddhAra, paMcANuM hajAra pittaLanI pratimAo banAvarAvI. tathA potAnA sevaka rAjAone jainagharmane viSe rasa letA karyA. vicaratA sAghuone vastra, pAtra, AhArapANI Adi prAsuka (jIvajaMtu vagaranI) vastuo maLI zake evI badhe vyavasthA karAvI. saMprati rAjAe potAnA sevaka rAjAone jainadharmanA rasika banAvavAthI tenI prajA paNa sahaje sAcA mArge caDhe evo upAya Adaryo. tethI rAjA chatAM prajAne tAre raste caDAvuM, ema jaNAvyuM. pa70. pApIne apamAna pApI, duSTa ane sAte vyasana sevanArane mukhyatA na ApavI te tene apamAna ApyA barAbara che. pApIone poSaNa ApavuM te pApamAM bhAgIdAra thavA samAna che. pApIne zikSA maLe to sugharI paNa jAya. mULadevanuM draSTAMta - kauzalyanagarImAM ghanadeva ane ghanazrIno putra mULadeva nAme hato. te 428 Page #486 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 1 maMdiranA pAyAnA sa suvarNanuM dAna ApatI maMdira, mUrtio taiyAra thaI x O 0 = chuM. Page #487 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mananIti kaLApAtra hato. paNa vyasanathI dUSita hato. tethI tenA pitAe tiraskAra karI tene gharathI bahAra kADhI mUkyo hato. pahelAnA vakhatamAM rAjAne ekano eka putra hoya, paNa doSa kare to tenuM paNa apamAna karI parathI bahAra kADhI mUkatA hatA. 571. nyAyane cAhuM, varte. nyAya nItine sadaiva icchuM, ane te pramANe vartavA prayatna karuM. tenA viSe 'zrI jaina hitopadeza'mAM mArgAnusArInA 35 gujJa batAvyA che, temAMno prathama gujJa nyAya saMpanna vaibhava che. te A pramANe nyAya saMpanna vaibhava - sarva prakAranA vyApAramAM nyAyapUrvaka vartavuM, anyAyathI cAlavuM nahIM. nokarI karatAM ghaNInA soMpelA kAryamAMthI paisA khAI javA nahIM. lAMca khAvI nahIM. ochI samajavALA manuSyane chetaravA prayatna karavo nahIM. vyAja vyApAra karanAre sAmA dhaNIne chetarI vyAjanA paisA vadhAre levA nahIM, mAla bheLaseLa karIne vecavo nahIM. sarakArI nokarI karanAra manuSye ghaNIne vhAlA thavA sAruM loko upara kAyadA viruddha jAlama gujAravo nahIM. mArIyA, kArIgarano dhaMdho karatA lokoe roja laI kAma barAbara karavuM, khoTuM dila karavuM nahIM. nAta athavA mahAjanamAM zeThAI karato hoya te potAthI viruddhamatavALAne dveSa buddhithI geravyAjabI gunegAra TharAvavo nahIM. koI mANase ApaNuM bagADayuM hoya, te dveSathI tenA upara khoTo Aropa mukavo nahIM, athavA tene nukasAna karavuM nahIM. koIne khoTuM kalaMka devuM nahIM. dharmagurune bahAne paisA levA sAruM dharmamAM na hoya te vAta samajAvavI nahIM athavA sevakanI strI sAthe ayogya karmamAM pravartavuM nahIM. dharma nimitte paisA kaDhAvI potAnA kAryamAM vAparavA nahIM. dharma saMbaMdhI kAryamAM vAparavA mATe khoTI sAkSI pUrI paisA levA nahIM. dharmakAryamAM phAyado thato hoya te badala manamAM vicAravuM ke ApaNe dharmane vAste juThuM bolIe chIe, ApaNAM kAma sAruM bolatA nathI; mATe temAM deSa nathI; ema samajI UMghu catu karavuM te paNa anyAya che. derAsara athavA upAzrayanA kArabhAra karanArAoe te khAtAnA makAno potAnA khAnagI kAryamAM vAparavAM nahIM. athavA te khAtAnA mANaso pAse khAnagI kArya karAvavuM nahIM. koI mAkkasa nAta jamADato hoya temAM koI kamI hoya, tethI teno karelo kharca bagADavA kaMI laDAI UbhI karavI. pakavAna vagere joIe tethI vizeSa laI bagADavA, saMpa karI vadhAre khAI javuM, ane tene tUTa paDe evI yuktio karavI, te paNa anyAya ja che. parastrI gamana karavuM nahIM. strI athavA puruSa kAMI salAha pUche to tene jANavA chatAM khoTI salAha ApavI nahIM. potAnA dhaNInA hukma sivAya tenA paisA levA nahIM. eka bIjAne laDAI thAya, tevI samaja ApavI nahIM. potAnI mAna pratiSThA vadhAravA sAruM asatya dharmopadeza devo nahIM. anya matAvalaMbI dharma saMbaMdhI kharI vArtA kaheto hoya, paNa e dharma vadhI jaze, ema jANI te vAta juThI pADavAnI kuyukti karavI, te paNa anyAya che. pote avidhie pravartato hoya, ane anya puruSane vidhithI vartato joI, tenA upara dveSa ghAraNa karavo te anyAya che. je puruSa vidhithI varte che tene dhanyavAda Apavo. ane potAthI te pramANe vartAtuM nathI, tene mATe pastAvo karavo, te anyAya nathI. sarakAranI athavA myunisipAliTInI dANacorI karavI, sTempanI corI karavI te paNa anyAya che, temaja kharI pedAza chupAvI thoDI pedAza upara sarakArane kara Apavo te paNa anyAya che. khAtara pADavuM. kuMcI lAgu karavI, athavA lUMTa karavI te paNa anyAya che. guNavaMta sAdhu munirAja bhagavaMta ane guru 429 Page #488 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti mahArAjanA avarNavAda bolavA nahIM. kanyAnA paisA laI pote vivAha karavo nahIM. A sivAya bahu prakAre anyAya thaI zake che. te sarvano tyAga karI vyApAra karavo te mArgAnusArInuM prathama lakSaNa che. (pR.118) paramakRpALadeve paNa nyAyane arthe sAtaso mahAnIti lakhI. tene cAhI te pramANe vartavA prayatna karuM. pa72. guNanidhine mAna ApuM. guNanA bhaMDArarUpa satparuSa che. temane mAna ApuM, vaMdana karuM. paramakRpALudeva sAcA sadguru hovAthI jyAM jyAM guNa jue tyAM tyAM pa.pU.prabhuzrIjI Adi potAnA ziSyone paNa namaskAra kare che. kemake temane "A mAro ziSya che athavA bhaktino kartA che mATe mAro che' evo kiMcitmAtra bhAva nathI. temaja "AkhA jagatanA ziSya thavArUpa jeNe dRSTi vedI nathI te guru thavAne yogya nathI." evA temanA ja zabdo hovAthI, temaja temanuM AvuM vartana hovAthI siddha thAya che ke zrImad rAjacaMdrajI svayaM guru thavAne saMpUrNa yogya che. eka patramAM paramakRpALudeva pa.pU.prabhuzrIjIne je vizeSaNo lakhe che tethI paramakRpALudevanI nirabhimAnadazA temaja pa.pU.prabhuzrIjInI AtmadazAnuM bhAna thAya che. te A pramANe - "zrImad rAjacaMdra'mAMthI - "paramakRpALu munivaryanA caraNakamaLamAM parama bhaktithI savinaya namaskAra prApta thAya." (va.pR.634) AtmasvarUpe hRdayarUpa vizrAmamUrti zrI subhAgya pratye vinayayukta evA amArA praNAma pahoMce." (va.pR.323) "mithyAvAsanA jenI baha kSINa thaI hatI, vItarAgano paramarAgI hato, saMsArano paramajAguNita hato, bhaktinuM prAdhAnya jenA aMtaramAM sadAya prakAzita hatuM, samyabhAvathI vedanIya karma vedavAnI jenI adbhuta samatA hatI, mohanIya karmanuM prabaLa jenA aMtaramAM bahu zunya thayuM hatuM, mumukSutA jenAmAM uttama prakAre dIpI nIkaLI hatI, evo e jUThAbhAIno pavitrAtmA Aje jagatano, A bhAgano tyAga karIne cAlyo gayo. A sahacArIothI mukta thayo. gharmanA pUrNAhUlAdamAM AyuSya aciMtuM pUrNa karyuM. ' arere! evA gharmAtmAnuM TUMkuM jIvana A kALamAM hoya e kaMI vaghAre AzcaryakAraka nathI. evA pavitrAtmAnI A kALamAM kyAMthI sthiti hoya? bIjA saMgIonAM evA bhAgya kyAMthI hoya ke AvA pavitrAtmAnAM darzanano lAbha adhika kALa temane thAya? mokSamArgane de evuM je samyakatva jenA aMtaramAM prakADyuM hatuM, evA pavitrAtmA jUThAbhAIne namaskAra ho! namaskAra ho!" (va.pR.217) zrI banArasIdAsa paNa guNanidhine mAna Ape che- "je kaMcanane kAdava sarakhuM jANe che, rAjagAdIne nIcapada sarakhI jANe che, koIthI sneha karavo tene maraNa samAna jANe che, moTAIne lIpavAnI gAra jevI jANe che, kImiyA vagere jogane jhera samAna jANe che, siddhi vagere aizvaryane azAtA samAna jANe che, jagatamAM pUjyatA thavA AdinI hoMzane anartha samAna jANe che, pugalanI chabI evI audArikAdi kAyAne rAkha jevI jANe che, jagatanA bhogavilAsane mUMjhAvArUpa jALa samAna jANe che, gharavAsane bhAlA samAna jANe che, kuTuMbanA kAryane kALa eTale mRtyu samAna jANe che, lokamAM lAja vaghAravAnI icchAne mukhanI lALa samAna jANe che, kIrtinI icchAne nAkanA 430 Page #489 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti mela jevI jANe che ane puNyanA udayane je viSTA samAna jANe che, evI jenI rIti hoya tene banArasIdAsa vaMdanA kare che." (va.pR.605) upadezaprAsAda bhASAMtara bhAga-1'mAMthI - guNanidhi evI sulatAne prabhuno gharmalAbha satI sulasAnuM draSTAMta - ekadA caMpAnagarImAM zrImahAvIrasvAmIne namIne aMbaDa nAmano parivrAjaka je jainagharma pAmyo hato te rAjagRhI nagarI tarapha cAlyo. te vakhate zrI jinezvare tene kahyuM ke - "he parivrAjaka!tame rAjagRhI nagarIe jAo cho to tyAM susA zrAvikA rahe che, tene amAro gharmalAbha kahejo." te prabhunuM vAkya aMgIkAra karI aMbaDa parivrAjake rAjagRhI nagarIe AvI vicAra karyo ke - "bhagavAne pote je sulatAne gharmalAbha kahevarAvyo che, teNInI gharmamAM sthiratA kevI che tenI parIkSA karuM" ema vicArIne te parivrAjake nagaranI pUrvadizAnA daravAjA bahAra vaikriyalabdhithI cAra mukhavALA, haMsanA vAhanavALA ane jenA arthAaMgamAM sAvitrI rahelI che, evuM sAkSAt brahmAnuM svarUpa karyuM. te joIne nagaranA sarva loko te brahmAne vaMdana karavA gayA; paraMtu jainadharmamAM draDha anurAgavALI sulasA ghaNA manuSyonA kahyA chatAM paNa tyAM gaI nahIM. pachI bIje divase dakSiNa dizAnA daravAjA bahAra te parivrAjaka vRSabhanA vAhanavALA, ardhA aMgamAM pArvatIne ghAraNa karanArA tathA AkhA zarIre bhasmathI zobhita evA zaMkaranuM svarUpa vikavyuM. tyAM paNa sulasA vinA sarva loko vAMdavA gayA. pachI trIje divase pazcima dizAnA daravAjA bahAra garuDanA vAhanavALA, cAra hAthavALA ane lakSmIthI parivarelA viSNunuM svarUpa vikuvyuM, tyAM paNa eka sulasA vinA sarva loko tene vAMdavA gayA. pachI cothe divase uttara taraphanA daravAjA bahAra samavaraNamAM birAjelA tIrthaMkaranuM rUpa vikuvyuM, to paNa sulatA tene vaMdana karavA AvI nahIM. tyAre tene bolAvavA mATe teNe koI mANasane mokalyo. te mANase jaIne sulatAne kahyuM ke "ApaNA nagaranI bahAra pacIsamA tIrthaMkara samavasaryA che tene vAMdavA mATe kema jatA nathI"te sAMbhaLIne tulasA bolI ke - "he bhAI!te jinezvara nathI paNa koI pAkhaMDI pacIzamAM tIrthakaranuM nAma ghAraNa karIne lokone chetare che" evI rIte sulasA leza paNa gharmathI calita thaI nahIM. pAMcame divase te aMbaDa parivrAjaka zrAvakano veSa ghAraNa karI sulasAne ghera gayo; eTale sulasAe teno sArI rIte satkAra karyo. pachI teNe sulatAne kahyuM ke - "he sulasA! tame puNyazALI cho, kemake mArA mukhe paramAtmA zrI mahAvIra prabhue tamane gharmalAbha kahevarAvyA che''. te sAMbhaLIne harSita thayelI sulasA UbhI thaI bhaktithI prabhunI A pramANe stuti karavA lAgI "moharUpI mallanA sainyanuM mardana karavAmAM zUravIra, pAparUpI paMkane ghovAmAM nirmaLa jaLa samAna ane karmarUpI rajanuM haraNa karavAmAM vAyu samAna evA he zrI jinezvara pati! Apa jayavaMta varto." A rIte stuti karatI sulasAnI prazaMsA karIne te parivrAjaka potAne sthAne gayo. zIlaguNathI zobhatI sulasA satudharmanuM ArAdhana karIne svarge gaI. tyAMthI cyavIne A bharatakSetrane viSe AvatI covIzImAM nirmama nAmanA paMdaramA tIrthaMkara thaze." (pR.131) pa73. tAro rasto sarva prakAre mAnya rAkhuM. vItarAga bhagavAne je samyakdarzana, jJAna, cAritrarUpa mokSamArganI sthApanA karI che tene sarva 431 Page #490 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti prakAre mAnya rAkhuM. ane te pAmavA arthe dayA, zAMti, samatA, kSamA, satya, tyAga, vairAgya AdithI vartI samakita, dezavirati ke sarva virati vagere je prakAre te mokSaprAptino krama batAvyo hoya te prakAre yathAzakti vartavAno prayatna karI jIvana ghanya banAvuM. pa74. gharmAlaya sthApuM. jyAM jIvo sukhe sukhe gharma ArAdhanA karI zake evA sthAna te jinamaMdira, guru maMdira ke sabhAmaMDapa (bhaktisthAna) vagerenI sthApanA karuM. saMprati rAjAe evA ghaNA gharmAlayo sthApyA hatA. te viSayamAM - "upadezaprAsAda bhASAMtara bhAga-3'mAMthI - "puSpAya rvata dharmazAha e nanA: sA | teSAM syAdvipulaM puNyamAmabhUmipateriva" // 1 // bhAvArtha-jeo hamezAM puNyaprAptine mATe gharmazALA vagere kare che teone AmarAjAnI jema ghaNuM puNya thAya che." AmarAjAnuM draSTAMta - gopagirine viSe zrI bappabhaTTasUrinA pratibodhathI zrI AmarAjAe eka sahastra staMbhavALI pauSadhazALA karAvI hatI. te pauSadhazALAne sAdhu ane zrAvakonI sugamatAne mATe praveza ane bahAra nIkaLavAnA traNa uttama dhAra karAvyAM hatAM. temAM dUra bhAge paTTazAlamAM beThelA sAdhuone paDilehaNa tathA svAdhyAya vagere, sAta maMDalInI veLA jaNAvavA mATe madhyastaMbhe eka moTI ghaMTA bAMdhI hatI; jeno TaMkArava te te veLAe thato hato. te zAlAmAM traNa lAkha dravya kharcA eka vyAkhyAnamaMDapa karavAmAM Avyo hato. te jyotirUpa maNimaya zilAothI AcchAdita hato ane caMdrakAMta maNithI tenuM taLiyuM bAMdheluM hatuM, tethI bAra sUryanA jevuM teja paDatuM hatuM, eTale rAtre paNa sarva aMdhakAra haNavAthI pustakanA akSara vAMcI zakAtA hatA. A pramANe sUkSma ane bAdara jIvonI avirAthanA thavA mATe teNe mahAtejasvI upAzraya karAvyo hato. (pR.89) pa75. vidyAlaya sthApuM. "sA vidyA yA vimukta" sAcI vidyA che ke je mukti Ape. evI ghArmika vidyAnuM jyAM jJAna maLI zake evA vidyAlayo sthApe. koI koI zaheramAM Aje paNa AvI ghArmika pAThazALAo cAle che. jemAM bALaka, bAlikAo bhAga laI susaMskAra meLavI jIvanane sadAcArI banAve che. "mokSamALA pravezikA'mAMthI :- "(1) keLavaNIkAra e mukhya samAjasevaka che. kAraNake jIvananI prathama avasthAmAM mAnavabALane tenA bhAvi Adarza jIvana mATe taiyAra thavAnI keLavaNI e Ape che, tenI zArIrika mAnasika zaktio vikasAve che ane vivigha vidyAo zIkhave che; paraMtu e vAta sarvamAnya che ke nA vidyA yA vimukta" jethI mokSa pamAya e ja vidyA sAcI che. e sAcI vidyA meLavavA sarvajJapraNIta tattva vicAravAnI khAsa agatya che." (pR.262) pa76. nagara svaccha rAkhuM. nagara ke gAmo svaccha rAkhavAthI macchara vagereno upadrava thAya nahIM. jethI roganI vRddhi thatI aTake. roganI vRddhi thavAthI aneka prakAranI davAono lokone upayoga karavo paDe che; te karatAM svacchatA rAkhavI ke jethI roganI utpatti na thAya ane ArtadhyAna ke ciMtAonA kAraNo UbhA thAya nahIM. 432 Page #491 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti pa77. vaghAre kara nAkhuM nahIM. rAjA chuM to prajA upara vadhAre kara nAkhuM nahIM. mAtra rAjya calAvavA puratuM prajA pAse kara lauM. vaghAre kara nAkhI prajAne duHkhI karuM nahIM. vikramAditya'mAMthI - jevI draSTi tevI sRSTi vikramAdityarAjAnuM draSTAMta - eka divase mahArAjA vikrama sabhAmAM beThA hatA. temaNe bhaTTamAtrane kahyuM "maMtrIzvara! rAjA, prajAne kaMI rIte sukhI rAkhI zake?" mahArAja ! rAjA ane prajAno saMbaMgha bApa-beTA jevo che. rAjA, prajAne sukhI karavA vicAre to tenuM vartana prajA pratye bApa jevuM hovuM joIe." mahArAjA vikrama maMtrIzvaranA zabdo vicArI rahyA. e zabdomAM keTaluM satya rahyuM che te jANavA veza parivartana karI nagaracarcA jovA nIkaLyA. pharatA pharatA nagara bahAra zeraDInA khetara pAse AvyA ne te khetaranI mAlikaNane kahyuM : "mA, mane tarasa lAgI che, to zeraDIno rasa Apazo?" "zA mATe nahIM?" kahetI khetaranI mAlikaNe kahyuM : "huM zeraDIno rasa kADhuM chuM tame hAtha nIce rAkho." kahetI khetaranI mAlikaNe zeraDImAMthI rasa kADhyo. mahArAjA pIne tRpta thayA. te pachI mahele gayA, tyAre temane vicAra Avyo "e khetaranI mAlikaNane sArI evI Upaja thatI haze. paNa te rAjAne kara ApatI nathI. jo te kara nahIM Ape to te khetara laI levAmAM Avaze." bIje divase pharIthI rAjA te khetare gayA ane rasa pAvA kahyuM. khetaranI mAlikaNe hAtha nIce rAkhavA kahyuM. teNe zeraDImAMthI rasa kADhavA mAMDyo, paNa gaI kAla jeTalo rasa nIkaLyo nahIM. eTale rAjAe pUchyuM "kAla jeTalo rasa kema na nIkaLyo?" javAbamAM khetaranI mAlikaNe kahyuM : "kAla sudhI rAjAnI draSTi sArI hatI, paNa Aje te draSTimAM phera paDyo hovo joIe." (pR.375) mATe vadhAre kara nAkhI, prajAnI rAjA pratyenI draSTine malina karuM nahIM. pa78. prajA para vAtsalyatA dharAvuM. rAjA chuM to prajA para vAtsalyabhAva rAkhuM. rAma vagere mahAna rAjAo pUrve thaI gayA. te prajAne potAnA putra samAna vAtsalyabhAve jotAM. prajAnuM kema hita thAya, te kema sukhI thAya tevA prakAramAM ja jeno prayAsa hato. jethI prajAne paNa rAjA pratye ghaNo vAtsalyabhAva raheto hato. 'vikramAditya'mAMthI - vikramAditya rAjAnuM draSTAMta - ekavAra rAjAe bhaTTamAtrane vAta karI kahyuM : "mAro vicAra A lAkaDAM vecanArAone zikSA karavAno che." bhaTTamAtre kahyuM : "to mahArAja! teo paNa ApanA pratye evuM ja icchaze. cAlo huM enI khAtarI karAvuM" kahI veza badalI baMne nIkaLyA ne lAkaDAM vecanArAone maLyA. "mahArAjA vikramAditya marI gayA" ema bhaTTamAtre kahyuM. lAkaDAM vecanAra bolyA : "sAruM thayuM amArA lAkaDA vecAze." A sAMbhaLI mahArAjA AgaLa vadhyA ne kahyuM : "huM rabArInI strInuM sanmAna karavA vicAruM chuM." "to teo paNa tamAruM bhaluM ja icchaze". ema bhaTTamAtre kahyuM. rabArInA nivAsamAM AvI eka 433 Page #492 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti vRddha rabArIne bhaTTamAtre kahyuM, "mahArAjA vikramAditya Aje marI gayA." bhaTTamAtranA zabdo sAMbhaLatAM ja rabArIo bhegA thaI raDavA lAgyA. dahIMnA vAsaNo phoDavA lAgyA. vAsaNa phoDatAM eka rabAraNa raDatI raDatI kahevA lAgI, "he karuNAsAgara vikramAditya! tame kyAM cAlyA gayA? A pRthvInuM pAlana have koNa karaze? e raDatI rabAraNane zAMta karatA mahArAjA ane bhaTTamAtra tene mahele laI gayA ne khUba ghana ApyuM. pharI mahArAjA vikrama nagaracarcA jovA eka divase nIkaLyA tyAre eka zreSThInA gharamAM corAzI dIvA baLatA hatA. te joI Azcarya pAmyA ne bolyA, "A zreSThInA gharamAM corAzI dIvA kema bALavAmAM AvatA haze? zA mATe ochA ke vaghAre nahIM?" A mananA saMdehane TALavA mahArAjAe te zreSThIne bIje divase sabhAmAM bolAvI potAno saMdeha pUchyo. to zreSThIe kahyuM: mArA gharamAM jeTalI suvarNa mudrAo che teTalA dIvA bALavAmAM Ave che." tenA satya bhASaNathI prasanna thaI mahArAjAe koSAdhyakSane bolAvI soLa lAkha sonAmahoro tene apAvI jethI samaya jatAM te koTayAdhipati thaI gayo. mahArAjAe prajAnA sukha mATe jAgAra, mAMsa, madirA, zikAra, vezyAgamana, corI, vyabhicAra A sAta vyasano na karavA Adeza Apyo. pariNAme prajA e vyasanothI dUra rahevA lAgI. mahArAjA vikrama vyasanone dezavaTo ApI rahyA hatA tyAre paNa keTalAka coro corI karatA. tenI phariyAda karavA suvarNa, maNi ane vastra bajAranA vepArIo mahArAjA pAse AvyA. mahArAjAe phariyAda sAMbhaLI ghaTatuM karavAnuM kahyuM. tenA mATe cAra rastA para cokIdAro goThavyA chatAM te corone pakaDI zakyA nahIM. tethI corone pakaDavA mATe talavAra laI rAjA ekalA ja pote mahelamAMthI rAtre bahAra nIkaLyA. ema prajA pratye vAtsalyabhAva rAkhanAra rAjAo paNa hatA. pa79. koI vyasana evuM nahIM. mukhya evA sAte vyasanamAnuM eka paNa vyasana evuM nahIM. tenA tyAganI pratijJA ja karuM. kAraNa vyasana jIvane narake laI jAya che. koIpaNa prakAranuM vyasana jIvane parAdhIna banAve che. mATe eka paNa vyasana jIvanamAM evuM nahIM. "boghAmRta bhAga-3'mAMthI :- sAta vyasanano tyAga karyo che temAM saTTA paNa AvI jAya che te lakSamAM rAkhI bhUla thaI hoya to pharI tevI bhUla jIvanaparyata na thAya tevI kALajI rAkhI vartazo to zAMti maLaze, nahIM to ghara lAgatuM hoya ne ghAstala chAMTe to te olavAya nahIM, tema jJAnInI AjJA upara paga daI vartIe ane zAMtine icchIe te na banavA jevuM chejI. khoTuM lAgyuM hoya to pharI khamAvuM chuM. (pR.790) "upadezaprAsAda bhASAMtara bhAga-2'mAMthI - kumArapALarAjAnuM draSTAMta - "aho! kumArapALa rAjAnAM a-mArI kartavyanuM zuM varNana karIe ke jenA rAjyamAM dhutakrIDAmAM paNa koI "mArI' evA be akSara bolI zakatuM nahIM." eka vakhata kumArapALe sAta vyasanane hiMsAnA kAraNabhUta jANI mATInA sAta puruSonA rUpa banAvyA. temanA mukha upara masi lagADI, gagheDe besADI tenI AgaLa kAhala vigere tuccha vAjiMtro 434 Page #493 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mananIti vagADatAM pATaNa nagaranA corAzI cauTAmAM pheravI, lAkaDI tathA muSTi vigerethI tADana karAvI, tene potAnA nagaramAMthI ane potAnA dezamAMthI bahAra kADhI mUkAvyA hatA. (pR.5) 580, be strI paraNuM nahIM. be strI paraNavAthI bannenA manane sAcavavAmAM puruSane ghaNuM veThavuM paDe che. te enuM mana jANe che. temaja mohane vadhAravAmAM kAraNabhUta evI be strI kadI paratuM nahIM. 'sAdI zikhAmaNa'mAMthI - be strInA patinI zikSA mane dezo mAM ! eka zeThanuM dRSTAMta - eka zaheramAM eka zrImAnane be strIo hatI. tethI tene gharamAM AkhI rAta kajIyo thayA karato. eka vakhate tenA gharamAM cora corI karavA Avyo. paNa tenA gharamAM kaMkAsane lIdhe sarva jAgatA hovAthI cora pakaDAI gayo. tene kAjI sAheba pAse lAvyA. kAjIe tenI jubAnI lIdhI. bIjA sAkSIone tapAsyA to core corI karI nahotI paNa bIjAnA gharamAM corI karavAnA hetuthI Avelo mATe tene zikSA karavI joIe, ema kAjI sAhebano mata paDatAM te cora bolyo : kAjI sAheba! mhArA upara rahema karajo ne ApanI marajI pramANe game te prakAranI zikSA karajo te huM bhogavIza; paNa be strInA pati thavAnI zikSA mane maherabAnI karIne karazo nahIM. kAjI sAheba kahe-- 'kema ema?' cora bolyo. sAheba 'huM jene tyAMthI pakaDAyo tene be strIo hatI. huM corI karavA peTho tyAre meM evuM joyuM ke zeTha to dAdarAnI vacamAM hatA. nIcenI strIe zeThano paga pakaDyo hato ane uparanI strIe zeThano hAtha pakaDyo hato. be mAMthI koI mUkatI nahotI. zeTha paNa beyamAMthI koIne kaMI kahI zakatA nahotA. nIcenI strI pagane AMcako mAre ane uparanI strI hAthane jorathI kheMce. zeTha adhamukha jevA thaI gayA. AkhI rAta Ama kheMcatANa cAlI. mATe be strIonA ghaNI thavAnI mane zikSA karo to mArA paNa evA ja havAla thAya. pelo zrImAna A sAMbhaLI potAnI bhUlane mATe pazcAttApa karavA lAgyo. kharekhara be strIno pati jagatamAM ghaNuM mAnasika duHkha bhogave che e vAta nirvivAda che. (1972) 581, tattvajJAnanA prAyojanika abhAve bIjI paraNuM te apavAda. bhagavAne kahelA navatattvo ke tattvajJAna jenI mAre AvazyakatA che; paNa te jJAnano mArAmAM abhAva hovAthI ane saMsAramAM moha hovAthI bIjI strI paraNuM te apavAda. 582, be ( ) para samabhAve jouM, paraNuM to banne strI pratye sarakhI dRSTithI jouM, paNa viSamabhAva na rAkhuM, 583. sevaka tattvajJa rAkhuM. sevaka tattvajJa eTale vastunA marmane jANanAra evo hoziyAra rAkhuM ke je game tevI muzkelIomAM paNa upAya zothI kArya siddha kare, athavA Atmatattvane kiMcit jANanAra hoya to samAdhimaraNamAM madada kare. jemake paradezIrAjAno maMtrI tattvane jANanAra hato. tethI kezI svAmIne potAnA dezamAM bolAvI nAstika evA potAnA rAjAne paNa satyadharma pamADyo. evA sevaka hovA joIe. paNa nAstika jevA sevaka hoya to rAjAne paNa adharmanA kAmomAM prerI durgatie laI jAya. 435 Page #494 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti 'dRSTAMtazataka'mAMthI - tattvajJa sevakanuM draSTAMta - ekadA rAjAe potAnI sevAmAM rahenAra pradhAnanI buddhinI parIkSA karavA mATe kahyuM ke, "A nagarImAMthI cAra vastuo lAvI Apo." praghAne pUchyuM: e cAra vastuo kaI?" rAjA bolyo : "eka to che ne che; bIjI che ne nathI, trIjI nathI ne che; ane cothI nathI ne nathI : evI cAra vastuo lAvo.' A sAMbhaLIne praghAne vicAra karIne prathama eka zeThane teDAvyo; bIjI eka vezyAne bolAvI; trIjA sAdhupuruSa ane cotho vAgharI. ema cAreyane teDIne pradhAna rAjA pAse gayo ane kahyuM ke, "mahArAja! Ape kahelI cAre vastuo lAvyo chuM." ema kahI cAre jaNane rAjA samakSa UbhA karyA. rAjAe eno artha pUchyo tyAre pradhAne prathama zeThane dekhADI kahyuM ke, A zeThane to A lokamAM ghanasaMpatti Adi vaibhava che ane te vaDe puNyadAna satkarma kare che; mATe bIje bhave paNa ene evuM maLaze. mATe ene to che ne che, e pahelI vastu jANavI. A vezyAne ahIM sukhabhoganAM sAghana che, paNa te pApakarmathI meLavelAM hovAthI parabhave kaMI maLavAnuM nathI, mATe ene to "che ne nathI' ema jANavuM. A munine A janma ghanavaibhava kAMI nathI, paNa e je tapa kare che tenA puNyathI bIje bhave vivigha sukha saMpatti maLaze mATe "emane nathI ne che' ema kahevAya. tathA A vAgharIne A janme khAvApIvA maLatuM nathI ane pApakarma kare che tethI bIjA janmamAM paNa nIca jAtimAM janma pAmaze. mATe ene "nathI ne nathI" ema mAnI zakAya. praghAnanI AvI camatkArika ane tIvra buddhi joI rAjA AnaMda pAmyo." (pR.123/124) 584. ajJAna kriyA tajI dauM. samajaNa vagaranI kriyAno eTale kriyAjaDapaNAno tyAga karuM. koIpaNa kriyA karavAnuM prayojana prathama barAbara samajI, pachI yathArthapaNe te kriyAne mAtra AtmArthe ArAdhuM. "zrImad rAjacaMdra'mAMthI :- "ghaNAne kriyAjaDatva varte che, ane ghaNAne zuSkajJAnIpaNuM varte che tenuM zuM kAraNa hovuM joIe? evI AzaMkA karI tenuM samAghAna-sagurunA caraNane je potAno pakSa eTale mata choDI daI seve te paramArthane pAme, ane nijapadano eTale AtmasvabhAvano lakSa le. arthAt ghaNAne kriyAjaDatva varte che teno hetu e che ke asadguru ke je AtmajJAna ane AtmajJAnanA sAdhanane jANatA nathI teno teNe Azraya karyo che, jethI tene mAtra kriyAjaDatvano eTale kAyaklezano mArga jANe che, temAM vaLagADe che, ane kuLagharma draDha karAve che, jethI tene sadguruno yoga meLavavAnI AkAMkSA thatI nathI athavA tevA yoga maLe paNa pakSanI draDha vAsanA tene sadupadezasanmukha thavA detI nathI, eTale kriyAjaDatva TaLatuM nathI; ane paramArthanI prApti thatI nathI." (pR.529) "je jIvo kriyAjaDa che tene evo upadeza karyo ke kAyA ja mAtra rokavI te kAMI AtmajJAnanI prAptinA hetu nathI, vairAgyAdi guNo AtmajJAnanI prAptinA hetu che, mATe tame te kriyAne avagAho, ane te kriyAmAM paNa aTakIne rahevuM ghaTatuM nathI; kemake AtmajJAna vinA te paNa bhavanuM mULa chedI zakatAM nathI. mATe AtmajJAnanI prAptine arthe te vairAgyAdi guNomAM vartA; ane kAyaklezarUpa paNa kaSAyadinuM jemAM tathArUpa kiMI kSINapaNuM thatuM nathI temAM tame mokSamArgano durAgraha rAkho nahIM, ema kriyAjaDane kahyuM." (va.pR.527) mAtra tyAgavairAgyamAM rAcIne kRtArthatA mAne te paNa potAnA AtmAnuM bhAna bhUle. arthAt 436 Page #495 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti AtmajJAna nahIM hovAthI ajJAnanuM sahacArIpaNuM che, jethI te tyAgavairAgyAdinuM mAna utpanna karavA arthe ane mAnArthe sarva saMyamAdi pravRtti thaI jAya; jethI saMsArano uccheda na thAya, mAtra tyAM ja aTakavuM thAya. arthAt te AtmajJAnane pAme nahI. ema kriyAjaDane sAdhanakriyA ane te sAdhananuM jethI saphaLapaNuM thAya che evA AtmajJAnano upadeza karyo ane zuSkajJAnIne tyAga vairAgyAdi sAdhanano upadeza karI vAcAjJAnamAM kalyANa nathI ema preryuM.'' (va.pR.528) upadezaprAsAda bhASAMtara bhAga-4'mAMthI = jJAnavijJAnayuktakriyA viSe. 'jJAna ane vijJAna sahita je kriyA karAya che, te puruSone avazya phaLa ApanAra thAya che; eja kAraNathI jJAna ane kriyA te banne vaDe mokSa kahelo che.'' = dharmabuddhisAdhunuM dRSTAMta - koI sAdhu mAMdA paDyA nahIM jethI sevAno lAbha na maLyo. zrI nigraMthagacchamAM dharmabuddhi nAme eka nAnA sAdhu hatA. te zAstranA abhyAsamAM kuzaLa hatA. paNa 1. heya, 2. jJeya, 3. upAdeya, 4. utsarga ane 5. apavAdanA svarUpane samajI tenuM yathAyogya sthApana karI jANatA nahotA. teNe dharmabuddhie cAturmAsamAM evo abhigraha karyo ke - "A cAturmAsamAM mAre glAna (mAMdA) sAdhunI vaiyAvRtya karavI.'' paNa te comAsAmAM koI sAdhu mAMdA thayA nahIM, ane koInI sevA karavAno samaya Avyo nahIM. tethI te muni kheda sahita vicAra karavA lAgyA ke - "bIjA sarva sAdhuonA abhigraha pUrNa thayA, paNa mAro abhigraha pUrNa thayo nahIM.'' A pramANe manathI ciMtavyuM, tethI tene pApa lAgyuM. anyadA teNe te vAta gurune kahI ke - "he svAmI! A comAsAmAM koIpaNa sAghu mAMdA paDyA nahIM, tethI mAro abhigraha pUrNa na thavAthI mane zoka thAya che.'' te sAMbhaLIne gurue kahyuM - "tAro e vicAra suMdara nathI, dareka kriyA jJAna vijJAna sahita karavAthI ja te phaLIbhUta thAya che.'' (pR.98) daridrIpuruSanuM dRSTAMta - pramAdathI vidyA grahaNa karI nahIM to badhuM khoyuM. "koI eka daridrI puruSa dravya upArjana karavA mATe vividha upAya karato pRthvI para bhaTakato hato, paNa kAMI meLavI zakyo nahoto. eka divasa koI vidyAsiddha puruSa hAthamAM eka ghaDo rAkhI tenI pUjA karIne bolyo ke - "he kuMbha! zayyA, bhojana, strI ityAdi sarva sAmagrI sahita eka mahela banAva.'' te sAMbhaLIne te kAmakuMbhe sarva karI dIdhuM. pachI prAtaHkALe te sarvano upasaMhAra karI dIdho. te badhuM joIne pelA daridrI brAhmaNe vicAryuM ke - "mAre bIjo niSphaLa udyama zA mATe karavo joIe ? A vidyAsiddhanIja sevA karuM, to sarva dAridrano nAza thaze.'' ema vicArI te siddhanI vividha prakAranI sevA karIne tene prasanna karyA. eTale eka divase siddhe kahyuM ke - "tArI zI icchA che?'' tyAre brAhmaNe potAnI daridrI avasthA jaNAvI. te sAMbhaLIne siddhe vicAryuM ke --'dIna puruSono upakAra karavo teja satpuruSonuM vrata che, mATe A brAhmaNano upakAra karIne mAro janma huM saphaLa karuM.'' tethI vidyAsiddha brAhmaNane kahyuM ke - "vidyAthI sAdhelo kuMbha ApuM ke vidyA ApuM ?'' te sAMbhaLIne vidyA sAdhavAmAM bIkaNa ane kAmabhoga meLavavAmAM utsuka evA te brAhmaNe kahyuM ke -- "vidyAthI sAghelo kuMbha ja Apo.'' eTale vidyAsiddha brAhmaNe tene kAmakuMbha Apyo. te laIne daridrI jaladIthI potAnA gAmamAM gayo. kuMbhanA prabhAvathI ghara vigere manoratha pramANe karIne bAMdhavAdi kuTuMba sahita svacchaMdapaNe bhoga bhogavavA lAgyo. eka divasa surApAna karIne te brAhmaNa khAMgha upara kuMbha rAkhI nRtya karavA 437 Page #496 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti lAgyo. uddhatAIne lIdhe tenA hAthamAMthI kuMbha chUTI gayo, ane pRthvI para paDI tenA seMkaDo kakaDA thaI gayA. te sAthe te nirbhAgInA manoratha paNa bhagna thaI gayA; eTale ke kuMbhanA prabhAvathI utpanna thayeluM ghara vigere sarva vaibhava iMdrajALathI banAvelA nagaranI jema tatkALa adrazya thaI gayuM ane potAnI pAse vidyA nahIM hovAthI tevo navIna kuMbha karavAnI tenI zakti nahotI; tethI te navo kuMbha karI na zakyo ane pAcho sadA daridrIpaNAthI vyAkuLa rahyo." he ziSya! A draSTAMtano sAra e che ke - "jJAna vinAnI sarva kriyAo niSphaLa che. A brAhmaNe pramAdathI vidyA grahaNa karI nahIM, tethI te maMdabuddhivALo A lokamAMja duHkha pAmyo; tema bIjA mANaso paNa jJAna vinA aneka kriyAo kare, paNa te azuddha ja thAya che." (pR.99) mATe ajJAna kriyA tajI daI jJAnasahita kriyAne sevuM. 585. jJAna kriyA sevavA mATe. ajJAna kriyA (kriyAjaDa)no tyAga, jJAna kriyA sevavA mATe karyo. kemake jJAna ane kriyA banne joIe. kAraNa tALI be hAthe paDe che, pakSI be pAMkhathI UDe che tema jJAna ane kriyA banne joIe. to ja AtmAnI yathArtha siddhi thAya. boghAmRta bhAga-1'mAMthI - "jagatamAM bhrAMti vaghAranAra asadguru che. mATe sadguru jIvane cetAve che ke kriyAjaDa thaIza nahIM, zuSkajJAnI thaIza nahIM. je kriyAjaDa hoya che te mAtra kriyAmAM ja rAcI rahyA che. kriyA zA mATe karavI che? ethI AtmAnuM kalyANa thAya che ke nahIM? e vicAryA vinA mAtra bAhya kriyA kare ane jJAnane niSedhe ke jJAnanuM ApaNe zuM kAma che? jJAnanuM phaLa virati che, te to ApaNane AvI gaI che. paNa "laghuM svarUpa na vRttinuM, cahyuM vrata abhimAna." ema mAtra kriyAmAM ja rAcI rahe che, te kriyAjaDa che. keTalAka zuSkajJAnIo che. te kahe che ke AtmA baMghAyelo nathI, tethI teno mokSa paNa nathI. AtmAne kaMI karma baMdhAtA nathI, siddha jevo che. mATe kaMI karavuM nahIM. ema kahe ane varte pAchA mohamAM. te narake paNa jAya. je kriyAjaDa che te to kaMIka puNya bAMghe; paNa zuSkajJAnI to pApa ja bAMdhe che." (pR.60) "mumukSu - jJAna ane kriyA banne yoga kahevAya? pUjyazrI - hA. paNa jJAna kayuM? satparuSanA boghe prApta thayuM hoya te. bIjAM jJAna nathI, paNa ajJAna che. ema to jagatamAM ghaNA jJAna che, te nahIM. prazna - jJAnayoga ane kriyAyoga bannenI jarUra che? uttara - hA, bannenI jarUra che." (pR.45) upadezaprAsAda bhASAMtara bhAga-5'mAMthI - jJAnakriyAyukta phaLadAyI che. jJAna kriyAyukta hoya to hitane mATe thAya che. eTaluM jJAna hita karI zakatuM nathI. kahyuM che ke - "kriyAviradita datta. jJAnamAtramana(r)Ama | gata vinApathajJogavi, nAgnoti puranIkSitaY "I1 bhAvArtha- "kriyArahita evuM mAtra jANavArUpa saMvedana jJAna ke je vANInA vyApArarUpa ane mananA vikalparUpa che te anarthaka che, vaMdhya che, eTale muktine sAghanAruM nathI; kemake (puranA) mArgane jANanAro mANasa paNa gatirUpa kriyA vinA kadI paNa icchita purane pAmato nathI." (pR.106) 438 Page #497 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti pa86. kapaTane paNa jANavuM. huM A kapaTa karuM chuM, tene paNa dhyAnamAM rAkhuM. kapaTane kapaTarUpe jANe to "mAyA pratye mAyA sAkSIbhAvanI" rAkhI zake. zrI mallinAtha bhagavAne pUrvabhavamAM kapaTathI vaghAre tapa karyuM to temane paNa strIno avatAra levo paDyo. to ApaNA jevA saMsAramAM mAyA kapaTa kare, tenuM phaLa kevuM Avaze te jarUra vicAravA jevuM che. mAyAvI jIvo pazugatine athavA strIdehane pAme che. "upadezAmRta'mAMthI - "uparathI sAdhuno veza hoya ane bAhya cAritrAdithI janaraMjana karI sAdhu kahevarAvavA tathA mAnapUjA Adi kAraNe dekhADavuM kAMI sAdhupaNuM , ane aMtarathI vartana kAMI - viSaya kaSAya mohathI bharapUra, evuM hoya to te mAyAzalya kahevAya. potAnA AtmA arthe gharma nahIM karatAM, aMtarazraddhA vagara jagatane ThagavA gurupaNA AdinI ajJAnakriyA te mAyAzalya che." (pR.350) kahevAtA tyAgInuM draSTAMta - moDe vahele kapaTa bahAra Ave. eka tyAgI hato te khAya dararoja chatAM "kadI nihAra karato nathI' evI vAta badhe phelAvA lAgI. e vAta eka jainanA jANavAmAM AvI. tethI tenI parIkSA karavA mIThAI laIne te tyAgI pAse gayo. bhAva dekhADI, barAbara jamADI ane sevAmAM hAjara rahevA rajA mAgIne rahyo. Akho divasa kaMI jaNAyuM nahIM. paNa savAra thavA AvyuM tyAre bAvAjI nAhavA javA nIkaLyA tyAre pelo mANasa paNa sAthe gayo. bAvAjI nAhatAM nAhatAM DUbakI mArI gayA eTalAmAM upara viSTA tarI AvI. eTale te jaine kahyuM, bAvAjI have bahAra nIkaLo, lIMDI upara dekhAI. Ama lokone tamAso dekhADI jeNe AhAra karyo hoya tene nihAra to hoya ja, e vAta jaNAvI pogaLa bahAra pADyuM. (pR.283) "boghAmRta bhAga-1'mAMthI - "saralabhAva Ave tyAre mAyA chUTe. saraLatA e moTo guNa che. jeTalI saraLatA hoya teTalo bogha pariName. saralabhAva na Ave tyAM sudhI bogha na pariName. saraLatAvALo sIgho che ane mAyAvALo vakra eTale vAMko che." (pR.65) "boghAmRta bhAga-3'mAMthI - zrI AnaMdaghanajInA stavananA artha paramakRpALudeve karyA che te pharI pharI vAMcavAthI kapaTano artha samajAvavA yogya chejI. paramAtmAnA caraNamAM cittanuM coTavuM kaThaNa che. ane e mananuM samarpaNa thayuM nathI tyAM sudhI sAMsArika bhAvanAmAM cittanuM bhaTakavuM rahe che te ja kapaTa paramakRpALudeve kahyuM che te vicAravAthI samajAzejI. bIjI paMcAta mUkI ApaNAM pariNAma dina dina sudharatAM jAya, paramakRpALudevanuM mAhAbhya vizeSa vizeSa lAge tema kartavya chejI. (pR.748) 'sahajasukhasAghana'mAMthI - muninA kapaTanuM phaLa pazugati eka muninuM draSTAMta - eka munie nagaranI bahAra cAra mAsano varSAyoga ghAraNa karyo hato. varSAyoga pUrNa thatAM bIje divase tyAMthI vihAra karyo. bIjA eka muni koI pAsenA gAmathI AvI tyAM UtaryA. nagaranAM naranArIo tyAM AvI muninI vaMdanA pUjA bhakti karatAM kahevA lAgyA ke "Ape amArA nagaranI bahAra varSAkALamAM yoga sAghana karyuM tethI amAruM sthAna pavitra thayuM." e Adi. te samaye te munie kahevuM joItuM hatuM ke, "huM te muni nathI." paNa te potAnI pUjA thatI joI mauna rahyA. kapaTathI potAno paricaya Apyo nahIM. A mAyAnA pariNAmathI te munie pazugatino baMgha karyo ane marIne te hAthI thayA. (pR.14). 439 Page #498 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti 587. asUyA sevuM nahIM. asUyA eTale adekhAI. koInI adekhAI karuM nahIM. koInA chidro jouM nahIM. adekhAI karavAthI potAnuM ja ahita thAya che. je vastu nimitte bIjAnI adekhAI kare, te vastu parabhavamAM te pAme nahIM. 'TacukaDI kathAo bhAga-1'mAMthI - nayazIla AcAryanuM draSTAMta - nayazIla AcAryanA eka ziSya bahu vidvAna hatA. teomAM namratA paNa ghaNI ja hatI. tethI aneka sAdhuo A ziSyanI pAse svAdhyAya karatA, pATha paNa letA. gurudevanA sukhazIlIyA svabhAvane lIdhe vyAkhyAna paNa A ziSya karatA. ethI loko A ziSya pAse vadhu besatA ane tattvasaMbaMdhI prazna pUchatA. te joI gurune AnaMda thavAne badale IrSA thavA lAgI. paNa ziSya pAseno sAghuo vagereno svAdhyAya baMgha karAvI zakyA nahIM. paNa manamAM IrSAthI satata baLato-jalato guruno AtmA, eka divasa deha choDIne cAlyo gayo. te AtmA have kALo nAga thayo. te ziSya ghaNA sAghuo sAthe vihAra karatAM sahaje jyAM kALo nAga che te udyAnamAM AvIne UtaryA. svAdhyAya karyA pachI vidvAna ziSya dhyAnamAM javA lAgyA. tyAre apazukana thayuM. tethI keTalAka sAdhuo paNa temanI sAthe gayA. tyAM pelo kALo nAga doDato Avyo. te joI bIjA sAghuo tene dUra mUkI AvyA. paNa vicAravA lAgyA ke A vaDIla muni upara sApa krogha kema karato haze. tyAMthI vihAra karI gayA. rastAmAM viziSTa jJAnI maLyAM. temane pUchyuM ke kALo nAga A muni upara kema ghasI Avyo haze? mahAtmAe kahyuM : e nAga bIjo koI nathI. paNa bhAre IrSA karavAthI tamArA guru nayazIlasUrino ja A jIva che. badhA vicAravA lAgyA ke aho! IrSA karavAthI kevI viSama dazA prApta thAya che. (pR.153). 588. gharma AjJA sarvathI zreSTha mAnuM chuM. nA, impo MI[ tavo " gharmamAM AjJAnuM pradAnapaNuM che. saMsAramAM vaDIlonI AjJA mAnIe chIe te karatAM paNa gharmamAM upadezela AjJAone sarvathI zreSTha mAnuM. kAraNa vaDIlonI AjJA mAnavAthI A bhavamAM vighnothI bacI zakAya. jyAre jJAnI puruSonI AjJA pramANe dharmamAM vatevAthI bhavobhava sukhI thavAya ane prAMte jIvano mokSa paNa thAya. "zrImad rAjacaMdramAMthI :- "sugharmAsvAmI jaMbusvAmIne upadeza che ke jagata AkhAnuM jeNe darzana karyuM che, evA mahAvIra bhagavAna, teNe Ama amane kahyuM che - gurune AdhIna thaI vartatA evA anaMta puruSo mArga pAmIne mokSa prApta thayA. eka A sthaLe nahIM paNa sarva sthaLe ane sarva zAstramAM e ja vAta kahevAno lakSa che. bApa thI HITS tavo | AjJAnuM ArAghana e ja gharma ane AjJAnuM ArAghana e ja tapa. (AcArAMga sUtra)" (va.pR.260) "anaMtakALa sudhI jIva nija chaMde cAlI parizrama kare topaNa pote potAthI jJAna pAme nahIM, paraMtu jJAnInI AjJAno ArAdhaka aMtarmuhartamAM paNa kevaLajJAna pAme." (va.pR.263) "draDha nizcaya karavo ke vRttio bahAra jatI kSaya karI aMtaravRtti karavI; avazya e ja jJAnInI AjJA che." (pR.691) 440 Page #499 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti eka sAdhunuM draSTAMta - guru AjJA ArAghavAthI ja jIvanuM kalyANa. koI sAdhu jeNe prathama AcAryapaNe ajJAnaavasthAe upadeza karyo hoya, ane pachI tene jJAnI puruSano samAgama thatAM te jJAnI puruSa jo AjJA kare ke je sthaLe AcAryapaNe upadeza karyo hoya tyAM jaI eka khUNe chevADe besI badhA lokone ema kahe ke meM ajJAnapaNe upadeza Apyo che, mATe bhUla khAzo nahIM; to te pramANe sAdhune karyA vinA chUTako nahIM. jo te sAghu ema kahe, "mArAthI ema nahIM thAya; ene badale Apa kaho to pahADa uparathI paDatuM mukuM, athavA bIjAM game te kaho te karuM; paNa tyAM to mArAthI nahIM javAya." jJAnI kahe che "tyAre e vAta javA de. amArA saMgamAM paNa Avato nahIM. kadApi tuM lAkha vAra parvatathI paDe topaNa kAmanuM nathI. ahIM to tema karaze to ja mokSa maLaze. tema karyA vinA mokSa nathI; mATe jaIne kSamApanA mAge to ja kalyANa thAya." gautamasvAmInuM draSTAMta - "gautamasvAmI cAra jJAnanA ghartA hatA ane AnaMdazrAvaka pAse gayA hatA. AnaMdazrAvake kahyuM "mane jJAna UpasyuM che." tyAre gautamasvAmIe kahyuM "nA, nA eTaluM badhuM hoya nahIM, mATe Apa kSamApanA lo." tyAre AnaMdazrAvake vicAryuM ke A mArA guru che, kadAca A vakhate bhUla khAya che, to paNa bhUla khAo cho ema kahevuM yogya nathI; guru che mATe zAMtithI kahevuM yogya che ema ghArI AnaMdazrAvake kahyuM ke "mahArAja! sabhUta vacanano micchA mi dukkaDaM ke asabhUta vacanano micchA mi dukkaDaM?" tyAre gautamasvAmIe kahyuM ke "asadubhUta vacanano micchA mi dukkaDa.' tyAre AnaMdazrAvake kahyuM: "mahArAja! huM micchA mi dukkaDa levAne yogya nathI." eTale gautamasvAmI cAlyA gayA, ane jaIne mahAvIrasvAmIne pUchyuM. (gautamasvAmI tenuM samAghAna kare tevA hatA, paNa chate gurue tema kare nahIM jethI mahAvIrasvAmI pAse jaI hakIkta kahI.) mahAvIrasvAmIe kahyuM, "he gautama! hA, AnaMda dekhe che ema ja che ane tamArI bhUla che; mATe tame AnaMda pAse jaI kSamApanA lo.' 'taha" kahI gautamasvAmI kSamAvavA gayA. jo gautamasvAmIno moha nAmano mahA subhaTa parAbhava pAmyo na hota to tyAM jAta nahIM, ane kadApi gautamasvAmI ema kaheta ke "mahArAja! ApanA ATalA badhA ziSya che temanI huM cAkarI karuM, paNa tyAM to nahIM jAuM.' to te kabUla thAta nahIM. gautamasvAmI pote tyAM jaI kSamAvI AvyA!" (va.pR.692) jJAnInI pratyeka AjJA kalyANakArI che. mATe temAM jUnAvika ke moTA nAnAnI kalpanA karavI nahIM. temaja te vAtano Agraha karI jhaghaDo karavo nahIM. jJAnI kahe te ja kalyANano hetu che ema samajAya to svaccheda maTe. A ja yathArtha jJAnI che mATe te kahe te ja pramANe karavuM. bIjA koI vikalpa karavA nahIM." (va.pR.696) "jJAnI puruSanI AjJA te phakta AtmArthamAM ja sAmA jIvane prere che; ane A jIve to pUrva kALe kiMI AtmArtha jANyo nathI; UlaTo AtmArtha vismaraNapaNe cAlyo Avyo che. te potAnI kalpanA karI sAghana kare tethI AtmArtha na thAya, ane UlaTuM AtmArtha sAthuM evuM duSTa abhimAna utpanna thAya, ke je jIvane saMsArano mukhya hetu che. je vAta svapna paNa AvatI nathI, te jIva mAtra amastI kalpanAthI sAkSAtkAra jevI gaNe to tethI kalyANa na thaI zake. tema A jIva pUrvakALathI aMdha cAlyo AvatAM chatAM potAnI kalpanAe AtmArtha mAne to temAM saphaLapaNuM na hoya e sAva samajI zakAya tevo prakAra che. eTale ema to jaNAya che ke, jIvanA pUrvakALanAM baghA mAThAM sAghana, kalpita sAghana maTavA apUrvajJAna sivAya bIjo koI upAya nathI ane te apUrva vicAra vinA utpanna thavA saMbhava nathI; ane te apUrva vicAra, apUrva puruSanA ArAghana vinA bIjA kayA prakAre jIvane prApta thAya e vicAratAM ema ja siddhAMta thAya che 441 Page #500 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mAnIti ke, jJAnI puruSanI AjJAnuM ArAdhana e siddhapadano sarvazreSTha upAya che; ane te vAta jyAre jIvathI manAya che,tyArathI ja bIjA doSanuM upazamavuM, nivartavuM zarU thAya che.' (va.pR.411) "ghaNA zAstro ane vAkyonA abhyAsa karatAM paNa jo jJAnIpuruSonI ekeka AjJA jIva upAse to ghaNA zAstrathI thatuM phaLa sahajamAM prApta thAya.'' (va.pU. 437) 589. sadgati dharmane ja sevIza. je dharma ArAdhavAthI jIvanI sadgati thAya ane paraMparAe mokSa prApta thAya e dharmane ja sevIza. 'zrImad rAjacaMdra'mAMthI - 'anAdikALathI karmajALanAM baMdhanathI A AtmA saMsAramAM rajhaLyA kare che. samayamAtra paNa tene kharuM sukha nathI. adhogatine e sevyA kare che; ane adhogatimAM paDatA AtmAne gharI rAkhanAra je vastu tenuM nAma dharma' kahevAya che." (pR.63) : mokSamALA vivecana'mAMthI - ''vastusvabhAvadharma, ratnatrayadharma, dazalakSaNadharma, ahiMsA tharma ema aneka prakAre dharma kahevAya che. e sadgharma che. bAkI dharma zabda aneka arthamAM vaparAya che. rAjAno dharma, strIno dharma vagere - ahIM "dharma' zabda pharajanA arthamAM che. anAdikALathI A AtmA karmajALanAM baMdhanathI saMsAramAM rajhaLyA kare che. jema mAchalAM jALamAM sapaDAI jAya che tema jIva karmarUpI jALamAM sapaDAI jAya che ane duHkhI thAya che. samaya mAtra paNa tene kharuM sukha nathI. kharuM sukha = samAdhi sukha. samakita na thAya tyAM sudhI eka samaya paNa tenI prApti nathI. AtmAnuM zAzvata sukha samakitanI pharasanA thAya tene samajAya. A AtmA adhogatine sevyA kare che. saMsAramAM duHkhanAM pramANamAM sukha ati alpa che. anaMtakALanI apekSAe duHkhamAM ghaNA bhava gALyA pachI ekAda bhavamAM sArI gati maLe ne sAtA sukha maLe. gharma ArAdhe tyAre sArI gati thAya ane mokSa paNa pAme. dharma AtmAne adhogatimAM paDatA aTakAve che. adhogati eTale naratiryaMcamAM na javA de ane manuSya, devamAM laI jAya, te dharma.' (pR.20) 'zrImad rAjacaMdra'mAMthI - kAmadeva zrAvakanI dharmatRDhatA kAmadeva zrAvakanuM dRSTAMta mahAvIra bhagavaMtanA samayamAM dvAdazavratane vimaLa bhAvathI ghAraNa karanAra vivekI ane nigraMthavacanAnurakta kAmadeva nAmano eka zrAvaka teono ziSya hato. sudharmAsabhAmAM iMdre eka veLA kAmadevanI dharma acaLatAnI prazaMsA karI. evAmAM tyAM eka tuccha buddhimAna deva beTho hato. te bolyo : '"e to samajAyuM! nArI na maLe tyAM sudhI brahmacArI, temaja jyAM sudhI pariSaha paDyA na hoya tyAM sudhI badhAya sahanazIla ane dharma%0Dha. A mArI vAta huM ene caLAvI ApIne satya karI dekhADuM.'' dharmavRDha kAmadeva te veLA kAryotsargamAM lIna hato. devatAe hAthInuM rUpa vaikriya karyuM, ane pachI kAmadevane khUba guMdyo topaNa te acaLa rahyo; eTale muzaLa jevuM aMga karIne kALA varNano sarpa thaIne bhayaMkara huMkAra karyo, toya kAmadeva kAryotsargathI leza caLyo nahIM; pachI aTTahAsya karatA rAkSasano deha dhAraNa karIne aneka prakAranA pariSada karyA, topaNa kAmadeva kAryotsargathI cALyo nahIM. siMha vagerenAM aneka bhayaMkara rUpa karyA; topaNa kAyotsargamAM leza hInatA kAmadeve ANI nahIM. ema rAtrInA cAra pahora devatAe karyA karyuM, paNa te potAnI ghAraNAmAM phAvyo nahIM. pachI teNe upayoga vaDe karIne joyuM to merunA zikharanI peThe te aDola rahyo dITho. kAmadevanI adbhuta nizcalatA jANI tene vinaya bhAvathI praNAma karI doSa kSamAvIne te devatA svasthAnake gayo. -- 442 Page #501 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti kAmadeva zrAvakanI gharmadraDhatA ApaNane zo bova kare che te kahyA vagara paNa samajAyuM haze. emAMthI tattvavicAra e levAno che ke, nigraMthapravacanamAM praveza karIne draDha. rahevuM. kAyotsarga ityAdika je dhyAna gharavAnAM che te jema bane tema ekAgra cittathI ane te draDhatAthI nirdoSa karavAM. caLavicaLa bhAvathI kAyotsarga bahu doSayukta thAya che. pAIne mATe gharmazAkha kADhanArA gharmamAM draDhatA kyAMthI rAkhe? ane rAkhe to kevI rAkhe! e vicAratAM kheda thAya che." (va.pR.73) "upadezaprAsAda bhASAMtara bhAga-4'mAMthI :- "devatAe bIjI paNa aneka rIte potAnI zakti pramANe sarva vIrya phoravyuM topaNa te kAmadeva zreSThInA dravyabhAvanI zaktino alpamAtra paNa nAza karavAne te samartha thayo nahIM. chevaTe te devatA thAkyo, tyAre zreSThIne praNAma karIne bolyo ke "he zrAvaka! tane ghanya che. mAyArUpI pRthvInuM vidAraNa karavAmAM haLa samAna evA parama ghIra zrI mahAvIrasvAmIe kahelA gharmamArgamAM rasika thayelo tuM sAco che. tArA AvA sudraDha samakitarUpa Adarza (arIso)mAM jovAthI mAruM paNa samyagdarzana pragaTa thayuM che, ane anAdi kALanuM mithyAtva nAza pAmyuM che, tArA gharmAcArya to zrI mahAvIra bhagavAna che, paNa mAro gharmAcArya to tuM ja che. caMdananA vRkSanI jema teM parISaho sahana karIne mane samyaktarUpI sugaMgha ApI che, te sarva mAro aparAdha kSamA karaje." ityAdi te zreSThInI stuti karIne devatAe potAne svargathI tyAM AvavAnuM kAraNa kahI batAvyuM. vaLI te bolyo ke "huM svargathI samyatva rahita ahIM Avyo hato, ane tenAthI paripUrNa thaIne pAcho svarge jaIza. teM bahu sAruM karyuM ke eka mithyAtvarUpa vastuthI mane khAlI karyo ane eka samyagdarzanarUpa vastunA dAnathI mane bharapUra karyo. aho! tAruM cAturya akalita che." ema kahIne te deva zreSThIne traNa pradakSiNA daI tenA upakAranuM smaraNa karato karato svarge gayo. (pR.262) pa90. siddhAMta mAnIza, praNIta karIza. uparanA vAkyamAM kahyuM tema je gharmane ArAghavAthI jIvanI sadgati thAya evA vItarAga gharmanA siddhAMtane ja mAnIza temaja praNIta karIza. satparuSo je kahe che te sUtranA siddhAMtanA paramArtharUpa che arthAt sUtra, siddhAMtanA rahasyane samajAvanAra che mATe te sadaiva upAsanIya che. zrImad rAjacaMdra'mAMthI - "satparuSo je kahe che te sUtranA, siddhAMtanA paramArtha che. sUtra siddhAMta to kAgaLa che. ame anubhavathI kahIe chIe, anubhavathI zaMkA maTADavAnuM kahI zakIe chIe. anubhava pragaTa dIvo che; ne sUtra kAgaLamAM lakhela dIvo che." (va.pR.734) "sUtra ane siddhAMta e be judAM che. sAcavavA sAru siddhAMto sUtrarUpI peTImAM rAkhavAmAM AvyA che. deza, kALane anusarI sUtra racavAmAM eTale gUMthavAmAM Ave che; ane temAM siddhAMtanI gUMthaNI karavAmAM Ave che. te siddhAMto game te kALamAM; game te kSetramAM pharatA nathI; athavA khaMDitapaNAne pAmatA nathI; ane jo tema thAya to te siddhAMta nathI. siddhAMta e gaNitanI mAphaka pratyakSa che, tethI temAM koI jAtanI bhUla ke adhUrApaNuM samAtuM nathI. akSara boDiyA hoya to sudhArIne mANaso vAMce che, paraMtu AMkaDAnI bhUla thAya to te hisAba khoTo Thare che, mATe AMkaDA boDiyA hotA nathI. A draSTAMta upadezamArga ane siddhAMta mArgane viSe ghaTAvavuM. siddhAMto game te dezamAM, game te bhASAmAM, game te kALamAM lakhANA hoya, to paNa asiddhAMtapaNAne 443 Page #502 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti pAmatA nathI. dAkhalA tarIke, be ne be cAra thAya. pachI game to gujarAtI, ke saMskRta, ke prAkRta, ke cInI, ke arabI, ke parziyana ke Igliza bhASAmAM lakhAyela hoya. te AMkaDAne game te saMjJAmAM oLakhavAmAM Ave to paNa be ne beno saravALo cAra thAya e vAta pratyakSa che. jema nave nave ekAzI te game te dezamAM, game te bhASAmAM, ane ghoLA divase ke aMdhArI rAtrie gaNavAmAM Ave topaNa 80 athavA 82 thatA nathI, paraMtu ekAzI ja thAya che. A ja pramANe siddhAMtanuM thAya che. siddhAMta che e pratyakSa che, jJAnInA anubhavagamyanI bAbata che, temAM anumAnapaNuM kAma AvatuM nathI. anumAna e tarkano viSaya che, ane tarka e AgaLa jatAM keTalIka vAra khoTo paNa paDe; paraMtu pratyakSa je anubhavagamya che temAM kAMI paNa khoTApaNuM samAtuM nathI. jene guNAkAra athavA saravALAnuM jJAna thayuM che te ema kahe ke nave nave ekAzI, tyAM AgaLa jene saravALo athavA guNAkAranuM jJAna thayuM nathI, arthAt kSayopazama thayo nathI, te anumAnathI athavA tarka karI ema kahe ke "98 thatA hoya to kema nA kahI zakAya?" to temAM kAMI Azcarya pAmavA jevuM che nahIM, kemake tene jJAna na hovAthI tema kahe te svAbhAvika che. paraMtu jo tene guNAkAranI rIta choDI (chUTI chUTI karIne) ekathI nava sughI AMkaDA batAvI navavAra gaNAvyuM hoya to ekAzI thatAM anubhavagamya thavAthI tene siddha thAya che. kadApi tenA maMda kSayopazamathI ekAzI, guNAkArathI athavA saravALAthI na samajAya topaNa ekAzI thAya emAM phera nathI. e pramANe siddhAMta AvaraNanA kAraNathI na samajavAmAM Ave to paNa te asiddhAMtapaNAne pAmatA nathI, e vAtanI cokkasa pratIti rAkhavI. chatAM khAtarI karavA jarUra hoya to temAM batAvyA pramANe karavAthI khAtarI thatAM pratyakSa anubhavagamya thAya che. jyAM sudhI anubhavagamya na thAya tyAM sudhI supratIti rAkhavA jarUra che, ane supratItithI krame krame karI anubhavagamya thAya che. siddhAMtanA dAkhalA (1) "rAgadveSathI baMdha thAya che." (2) "baMghano kSaya thavAthI mukti thAya che." A siddhAMtanI khAtarI karavI hoya to rAgadveSa choDo. rAgadveSa sarva prakAre chUTe to AtmAno sarva prakAre mokSa thAya che. AtmA baMdhananA kAraNathI mukta thaI zakto nathI. baMghana chUTyuM ke mukta che. baMghana thavAnuM kAraNa rAgadveSa che. rAgadveSa sarvathA prakAre chUTyo ke baMdhathI chUTyo ja che. temAM kazo savAla ke zaMkA rahetAM nathI. je samaye sarvathA prakAre rAgadveSa kSaya thAya, tene bIje ja samaye kevaLajJAna' che." (va.pR.751) "jJAnInA siddhAMtamAM phera hoI zake nahIM. sUtro AtmAno svadharma prApta karavA mATe karavAmAM AvyAM che; paNa tenuM rahasya, yathArtha samajavAmAM AvatuM nathI tethI phera lAge che." (va.pR.770) "siddhAMtanA bAMghA viSe ema samajavuM ke ApaNI buddhi na pahoMce tethI te vacano asatu che ema na kahevuM; kAraNa ke jene tame asat kaho cho, te zAstrathI ja prathama to tame jIva, ajIva evuM kahetAM zIkhyA cho; arthAta te ja zAstrone AdhAre ja tame je kAMI jANo cho te jANyuM che; to pachI tene asata kahevAM te upakArane badale doSa karavA barAbara gaNAya. vaLI zAstranA lakhanArAo paNa vicAravAna hatA; tethI te siddhAMta viSe jANatA hatA. mahAvIrasvAmI pachI ghaNe varSe lakhANAM che mATe asatu kahevAM te doSa gaNAya." (va.pR.684) 444 Page #503 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti pa91. gharma mahAtmAone sanmAna daIza. je mahAtmApuruSo potAnA AtmagharmamAM ramaNatA kare che te zrI guru bhagavaMta ho ke zrI saMta upakArI satparuSa ho, sarvane bahu ullAsapUrvaka sanmAna ApuM. "samAdhisopAna'mAMthI - AcAryabhakti bhAvanA - "AcAryabhakti e ja gurubhakti che. ghanyabhAgya jenAM hoya tene vItarAga gurunA guNomAM anurAga utpanna thAya che. ghanya puruSo mastaka upara sadgurunI AjJA caDhAve che. AcArya che te aneka guNonI khANa che. zreSTha tapanA ghAraka che. emanA guNa manamAM dhAraNa karIne pUjavA lAyaka che, ardha utAravA lAyaka che, AgaLa puSpAMjali mUkavA lAyaka che. evI bhAvanA karavI ke AvA sadgurunA caraNanuM mane zaraNa ho! je anazanAdi bAra prakAranAM ujjavala tapamAM udyama kare che, cha Avazyaka kriyAmAM sAvaghAna che, pAMca AcAranA ghAraka che, daza lakSaNa gharmarUpa temanI pariNati che, mana, vacana, kAyAnI gutivALA che, e prakAre chatrIsa guNo sahita AcArya hoya che. samyagudarzanAcArane nirdoSapaNe te ghAraNa kare che. samyakajJAnanI zuddhatA sahita che. te prakAranA cAritra (pAMca mahAvrata, pAMca samiti ane traNa gupti)nI zuddhatAnA ghAraka che. tapazcaryAmAM utsAhavALA ane potAnA vIryane nahIM gopavatAM bAvIsa pariSahone jItavAmAM samartha che. evA pAMca AcAranA ghAraka AcArya bhagavaMta che. aMtaraMga bahiraMga graMthithI rahita nigraMthamArgamAM pravartavA te tatpara che. eka upavAsa, be, traNa, pAMca, paMdara ke mAsopavAsa karavAmAM tatpara che. nirjana vanamAM ke parvatonI khINo ke guphAomAM nizcala zubha dhyAnamAM niraMtara manane rAkhe che. ziSyonI yogyatA sArI rIte jANI dIkSA devAmAM ane zikSA devAmAM pravINa che. yuktithI nava prakAranA nayane jANanArA che. potAnI kAyA uparathI mamatA choDIne rAtri divasa pravarte che. saMsArarUpI kUvAmAM rakhe paDI javAya evo bhaya rAkhe che. mana vacana kAyAnI zuddhatA sahita nAsikAnA agrabhAga upara jemaNe draSTi sthApI che evA AcAryone sASTAMga namaskAra pUrvaka vaMdanA karIe chIe. evA AcAryonA caraNonA sparzathI pavitra thayelI rajane ATha dravyo vaDe pUjavA yogya che. AcAryabhakti saMsAraparibhramaNanA klezarUpa pIDAno nAza karanArI che." (pR:212) "upadezaprAsAda bhASAMtara bhAga - 2 tathA 3'mAMthI : akabarabAdazAhanuM draSTAMta - akabara bAdazAhanI sabhAmAM aneka jAtinA loko AvIne beThelA hatA. te vakhate saue potapotAnA gharmanuM varNana karyuM. temAM eka vidvAna puruSe zrI hIrasUrinI prazaMsA karI ke "he bAdazAha! jema sarva rAjAomAM Apa mukuTa samAna cho, tema sarva darzanomAM advitIya vidvAna ane sarva ghArmikomAM mukuTa samAna eka hIravijayasUri ja che. A pramANenI temanI prazaMsA sAMbhaLIne bAdazAhe be dUtone vijJaptiyukta pharamAna ApIne lATadezamAM gAMdhAra nAmanA baMdare jyAM hIrasUri birAjamAna hatA tyAM temane bolAvavA mATe mokalyA. te dUtoe tyAM jaIne jenA caraNakamaLanI sevA sarva saMgha karI rahelA hatA evA hIragurunA caraNakamaLamAM te pharamAna mUkyuM. te dUte karelI vijJapti sAMbhaLIne zrAvakoe paNa vinaMtipUrvaka kahyuM ke "he guru mahArAja ! jema kezIgaNaghare pradezIrAjAne bogha pamADyo hato, tema Apa paNa akabara bAdazAhane bogha pamADajo, ApanA jevA mahAtmA puruSo vizvanA upakArane mATe ja yatna kare che. zrI saMghanA AgrahathI zrI guru mahArAje tyAM javA vihAra karyo. 445 Page #504 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti phatehapura saMghanA mukhya mANasoe bAdazAhane sUrinA AgamananA khabara ApyA. pachI bAdazAhanI AjJAthI zrIsaMgha moTA utsavapUrvaka phatehapurathI bAdazAhanI rAjadhAnInA zAkhApura (gAma bahAranuM paruM) sudhI sUri sAthe Avyo. pachI bAdazAhanA kahevAthI bAhazAhano sarvazAstrasaMpanna zekhaguru, sUrine potAne ghera laI gayo. tyAM sUrie prathama te zekhanI sAthe ja gharmagoSThi karIne te zekhanA mananA dareka saMzayo dUra karI tene pratibodha pamADyo. pachI sUri akabara bAdazAha pAse AvyA, temane bAdazAhe bahu AdarapUrvaka aneka prazno pUchyAM. tenA pratyuttaro ApIne gurue yama, niyama ane jina tIrthAdikanuM svarUpa prakAzita karI bAdazAhanuM citta dayAtharmathI suvAsita karyuM. pachI bAdazAha sUrine potAnI citrazALAmAM laI gayA. tyAM bAdazAhe traNa pagathiyAMvALA UMcA siMhAsana para besIne gurune kahyuM ke "he sUrIzvara! rAjAone besavA lAyaka A sabhAbhUmimAM AcchAdana karelA gAlIcA upara ApanA caraNakamaLa mUkI tene pavitra karo." guru bolyA ke "he rAja! kadAca tenI nIce kIDIo hoya, mATe ame tenA para paga na mUkIe." bAdazAhe kahyuM ke "he guru! devalokanA maMdira jevI svaccha A sabhAmAM kIDIo vagere kAMI hoya ja nahIM." guru bolyA ke "amAro AcAra ja evo che, mATe ame joyA vinA paga mUkatA nathI.mumukSue potAnA AcaraNanuM ciMtAmaNi ratnanI jema rakSaNa karavuM joIe." pachI bAdazAhe te gAlIco UMco karAvyo to tenI nIce bAdazAhe pote ja aneka kIDIo joI, tethI Azcarya pAmI teNe sUrinI ati prazaMsA karI. pachI vidhipUrvaka yogya sthAne besI niHspRha gurue gharmanA rahasyane prakAzita karyuM. sUrine dAnane mATe bAdazAhe vAraMvAra Agraha karyo tyAre sUrie pAMjarAmAM pUrelA sarva pakSIone choDI mUkavAnuM mAMgyuM, eTale bAdazAhe sarva pakSIone choDI mUkyA, paryuSaNamAM bAra divasa sudhI amArI paDaha varatAvavAnuM pharamAna karyuM. sarovaramAM rahelA mAchalAdika jaMtuno vadha karavAno sarvathA niSedha karyo. AjathI zikAravaDe jIva hiMsA karIza nahIM. ema aneka prakAre puNya kriyAmAM tene joDI daI sUri anyatra vihAra karI gayA. pachI bAdazAhanA kahevAthI tyAM vAcakendra eTale upAdhyAya zrI zAMticaMdrajIne gharma saMbhaLAvavA mATe rAkhI pote vihAra karyo. ekavAra aTaka dezanA rAjAnA killAne bAra varSa sudhI ghero ghAlI rAkhavA chatAM te killo tAbe thayo nahIM. tyAre musalamAno, kAjhIo ane mullAMoe maLI bAdazAhane kahyuM ke- "he akabara bAdazAha! tuM hamezAM kAphara evA zvetAMbarIno saMga kare che tethI A killo levAto nathI ema jaNAya che." bAdazAhe A vRttAMta vAcakendra gurune jaNAvyo. guru bolyA- "je divase killo levAnI tamArI icchA thAya te divase killo laIe paNa tamAre badhuM sainya chAvaNImAM rAkhavuM ane ApaNe bannee ja tyAM javuM. tema ja te divase nagaranI bahAra ke aMdara koIe bilakula hiMsA karavI nahIM." gurunA AvAM vacana sAMbhaLI bAdazAhe paDahanI ghoSaNAthI sarva sthAne hiMsA karavAno pratiSagha karyo ane prAtaHkALe teo banne ekalA killA pAse javA cAlyA. te joI keTalAka niMdaka mleccho kahevA lAgyA - "A kAphara hiMdu akabarane zatranA hAthamAM soMpI deze." ahIM vAcakendra zrI zAMticaMdrajI gurue killA pAse AvI eka phaMka mAravA vaDe baghI khAI rajathI pUrI dIthI, bIjI kuMke zatrunA sainyane khaMbhita karI dIdhuM ane trIjI pheMke ghANInI jema daravAjA phUTIne 447 Page #505 -------------------------------------------------------------------------- ________________ akabara savAsara cakalInI jIbho khAto, - te gurue baMdha karAvI tethI cakalIone uDAvI dIthI. akabare zatruMjaya tIrthanuM Teksa mApha karyuM. raha karabanda jajiyA kara banda caMpA zeThANInA cha mahInAnA upavAsa sAMbhaLI akabaranuM AvyuM che che. chelara thaI hiMsA banda akabaranA AmaMtraNathI zrI hIrasUrijInuM darabAramAM Agamana GUJvItAramAM paryuSaNanA divasomAM hiMsA na . karavAnuM akabare karela lakhANane vAMcatI zrI guru, Page #506 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti UghaDI gayA. akabara bAdazAhe Azcarya pAmI te nagaramAM potAnI akhaMDa AjJA pravartAvI. pachI guru pAse AvIne kahyuM ke- "he pUjya! mane kAMIka paNa kArya batAvavAno anugraha karo." te vakhate sUrie bAdazAhanA rAjabhaMDAramAM prativarSa jajIAverAnA che karanuM cauda koTI dravya AvatuM hatuM te mApha karavAnI mAgaNI karI ane kahyuM ke - "tame hamezAM savAzera cakalAnI jIbha khAo cho te havethI khAvI baMdha karo ane zatruMjayagiri para janArA manuSya dITha eka sonaiyAno kara levAya che te mApha karo, temaja cha mAsa sudhI amArI pravartAvo. te cha mAsa A pramANe - Apano janma mAsa, paryuSaNa parvanA bAra divasa, baghA ravivAra, 12 saMkrAtionI 12 tithio, navarojano (rAjA) mahino, IdanA divaso, moharamanA divaso ane sophiAnanA divaso." bAdazAhe e cAre vAta kabUla karI ane tenA pharamAno mahorachApa sAthe tarata karAvIne vAcakeMdrane arpaNa karyA. vAcakeMdra gurumahArAja zrI hIravijayasUrine tenuM bheTazuM karyuM. ema gharma mahAtmAone sanmAna ApavAthI uttama phaLa Ave che. pa92. jJAna vinA saghaLI yAcanAo tyAgu chuM. samyakajJAna vinA ke AtmajJAna vinA bIjI badhI icchAono tyAga karuM chuM. kAraNake samyak jJAna vinA saMsAranA trividha tApa ke janmajarAmaraNanA duHkhothI sarvakALane mATe chUTI zakAtuM nathI. "zrImad rAjacaMdra'mAMthI - "jJAna e doro parovela soya jevuM che, ema 'uttarAdhyanasUtra'mAM kaheluM che. doro parovela soya khovAtI nathI tema jJAna hovAthI saMsAramAM bhUluM paDAtuM nathI." (va.pR.782) A kALane viSe jJAna kSINa thayuM che; ane jJAna kSINa thavAthI matabheda ghaNA thayA che. jema jJAna ochuM tema matabheda vaghAre, ane jJAna vaghu tema matabheda ochA, nANAMnI peThe. jyAM nANuM ghaTyuM tyAM kaMkAsa vaghAre, ane jyAM nANuM vadhyuM tyAM kaMkAsa ochA hoya che." "jJAna vinA samyakatvano vicAra sUjhato nathI. matabheda utpanna nathI karavo evuM jenA manamAM che te je je vAMce athavA sAMbhaLe che te tene phaLe che." (va.pR.739) "jema dIvo jyAM jyAM hoya che tyAM tyAM prakAzakapaNe hoya che. tema jJAna jyAM jyAM hoya che tyAM tyAM prakAzakapaNe hoya che. dIvAno sahaja svabhAva ja jema padArthaprakAzaka hoya che, tema jJAnano sahaja svabhAva paNa padArthaprakAzaka che. dIvo dravyaprakAzaka che ane jJAna dravya, bhAva bannene prakAzaka che. dIvAnA pragaTavAthI tenA prakAzanI sImAmAM je koI padArtha hoya che te saheje dekhAI rahe che; tema jJAnanA vidyamAnapaNAthI padArthanuM saheje dekhAvuM thAya che. jemAM yathAtathya ane saMpUrNa padArthanuM saheje dekhAI rahevuM thAya che, tene kevaLajJAna" kahyuM che. jo ke paramArthathI ema kahyuM che ke kevaLajJAna paNa anubhavamAM to mAtra AtmAnubhavakartA che, vyavahAranayathI lokAloka prakAzaka che. Araso, dIvo, sUrya ane cakSu jema padArthaprakAzaka che tema jJAna paNa padArthaprakAzaka che." (va.pR.460) "anaMta kALathI je jJAna bhavahetu thatuM hatuM te jJAnane eka samayamAtramAM jAtyAMtara karI jeNe bhavanivRttirUpa karyuM te kalyANamUrti samyagradarzanane namaskAra." (va.pR.625) "je jJAnathI kAma nAza pAme te jJAnane atyaMta bhaktie namaskAra ho." (va.pR.462) "nava tattva priya zraddhAbhAve jANavAthI parama vivekabuddhi, zuddha samyatva ane prabhAvika AtmajJAnano udaya thAya che. nava tattvamAM lokAlokanuM saMpUrNa svarUpa AvI jAya che. je pramANe jenI 447 Page #507 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti buddhinI gati che te pramANe teo tattvajJAna saMbaMdhI dRSTi pahoMcADe che; ane bhAvAnusAra teonA AtmAnI uvalatA thAya che. te vaDe karIne teo AtmajJAnano nirmaLa rasa anubhave che. jenuM tattvajJAna uttama ane sUkSma che, temaja suzIlayukta je tattvajJAnane seve che te puruSa mahadbhAgI che.'' (va.pR.118) te *"saMsAra pratye bahu udAsInatA, dehanI murchAnuM alpatva, bhogamAM anAsakti tathA mAnAdinuM pAtaLApaNuM e Adi guNo vinA to AtmajJAna pariNAma pAmatuM nathI.'" (1,pR.527) *mATImAM ghaDo thavAnI sattA che; paNa daMDa, cakra, kuMbhArAdi maLe to thAya; tema AtmA mATIrUpa che, tene sadguru Adi sAdhana maLe to AtmajJAna thAya. je jJAna thayuM hoya te pUrve thaI gayelA jJAnIoe saMpAdana kareluM che tene pUrvApara maLatuM AvavuM joIe; ane vartamAnamAM paNa je jJAnIpuruSoe jJAna saMpAdana kareluM che tenA vacanone maLatuM AvavuM joIe; nahIM to ajJAnane jJAna mAnyuM che ema kahevAya. jJAna be prakAranAM che :- eka bIjabhUta jJAna; ane bIjuM vRkSabhUta jJAna. pratItie banne sarakhAM che; temAM bheda nathI. vRkSabhUta jJAna, kevaLa nirAvaraNa thAya tyAre te ja bhave mokSa thAya; ane bIjabhuta jJAna thAya tyAre chevaTe paMdara bhave mokSa thAya.'' (va.pR.708) "sarva klezathI ane sarva duHkhathI mukta thavAno upAya eka AtmajJAna che. vicAra vinA AtmajJAna thAya nahIM ane asatsaMga tathA asatprasaMgathI jIvanuM vicArabaLa pravartatuM nathI, emAM kiMcitmAtra saMzaya nathI. AraMbhaparigrahanuM alpatva karavAthI asatprasaMganuM baLa ghaTe che; satsaMganA AzrayathI asatsaMganuM baLa ghaTe che. asatsaMganuM baLa ghaTavAthI AtmavicAra thavAno avakAza prApta thAya che. AtmavicAra thavAthI AtmajJAna thAya che; ane AtmajJAnathI nijasvabhAvasvarUpa sarva kleza ane sarva duHkhathI rahita evo mokSa thAya che; e vAta kevaLa satya che,'' (pR.451) 593. bhikSAcarI yAcanA sevuM chuM. munio bhramaranI jema bhikSAcarI kare che. bhikSAcarI e yAcanA pariSa che tene te sahana kare che. 'uttarAdhyayana sUtra'mAMthI :- "yAcanA pariSadgha - vAstavamAM aNagAra bhikSunI A carcA hamezAM duSkara ja hoya che. kAraNa ke tene vastu, pAtra, AhArAdi badhuM yAcanAthI maLe che, tenI pAse kaMI paNa ayAcita hotuM nathI. gocarI mATe gharamAM praviSTa sAthene gRhasthanI sAme hAtha lAMbo karavo te saraLa nathI mATe 'gRhavAsa ja zreSTha che' evuM muni ciMtana na kare. (pR.19) *triSaSTi zalAkA puruSa caritra parva 8'mAMthI :- svaparane hitakAraka bhikSA baLarAmamuninuM dRSTAMta - jaMgalamAM rahyakArone joIne haraNe AvI baLarAmamunine jaNAvyuM. tenA AgrahathI te mahAmuni dhyAnamAMthI jAgrata thayA ane te rathakAro jyAM bhojana karavA beThA hatA tyAM munine te mRga laI AvyuM. te rathakArono je agresara hato te baLadevamunine joIne ghaNo harSa pAmyo ane vicAravA lAgyo ke 'aho ! A araNyamAM sAkSAt klpavRkSa jevA A koI muni che. aho ! kevuM emanuM rUpa ! kevuM teja! ane kevI mahAna samatA! A munirUpa atithi maLavAthI huM to kRtArtha thaI gayo, A pramANe 448 Page #508 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja - baLarAma munI, mRga ane kaThiyAro che che .. munine dAna ApatI kaTiyArI ane tenI anumodanA karatuM haraNa Page #509 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti ciMtavIne te rathakAra pAMce aMge bhUmino sparza karI (paMcAga praNAma karI) temane bhAtapANI ApavA lAgyo. te vakhate baLarAmamunie vicAryuM ke 'A zuddha buddhivALo zrAvaka che te je kArya vaDe svarganuM phaLa upArjana thaI zake evI A bhikSA mane ApavAne udyukta thayo che te jo huM nahIM lauM to enI sadgatimAM meM aMtarAya karelo gaNAze, mATe huM A bhikSA grahaNa karuM.' A pramANe vicArI karuNAnA kSIrasAgara evA te muni je potAnA zarIramAM paNa nirapekSa hatA, eka mahinAnA upavAsa thayelA hatA evA temaNe tenI pAsethI bhikSA grahaNa karI. pelo mRga munine ane vanane chedanArA 2thakArane joI mukha UMcu karI netramAM azru lAvI ciMtavavA lAgyo ke 'aho! tapanA AzrayabhUta ane za2I2ne viSe paNa niHspRha evA A mahAmuni kharekharA kRpAnidhi che ke jemaNe A 2thakA2nI upara anugraha karyo, ane aho ! A vanane chedanAra rathakArane paNa dhanya che ke jeNe A bhagavaMta mahAmunine annapAnathI pratilAbhita karIne potAnA manuSyajanmanuM mahAphaLa prApta karyuM. mAtra huM ja eka maMdabhAgI chuM ke je evuM mahAtapa karavAne ke AvA munine pratilAbhita karavAne samartha nathI, tethI tiryaMcapaNAthI dUSita evA mane dhikkAra che.' AvI rIte te traNa jaNa jevA dharmadhyAnamAM tatpara thaIne rahyA hatA, tevAmAM teo je vRkSa nIce UbhA hatA te vRkSano artha bhAga cheThelo hovAthI moTA pavanathI bAkIno bhAga bhAMgI jaI te vRkSa temanA upara paDyuM. te paDavAthI te traNe tatkALa mRtyu pAmyA ane pAMcamA brahma devalokane viSe padmotara nAmanA vimAnamAM traNe devatA thayA. (pR.360) mATe svaparane hitakAraka evI bhikSAcarI yAcanA munio seve che. 594. caturmAse pravAsa karuM nahIM. muni bhagavaMto cAturmAsamAM pravAsa kare nahIM. tema comAsAnA cAra mahinAmAM zrAvaka chuM to paNa pravAsa eTale bahAra pharavA jauM nahIM tevo vicAra rAkhuM. kAraNa bhUmi jIvAkuLa hovAthI ApaNA nimitte jIvono ghAta thAya. koI anivArya saMjoge javuM paDe to manamAM kheda rAkhuM ke mAre comAsAmAM bahAra javuM paDe che. paNa te yogya nathI. 'triSaSTi zalAkA puruSa caritra parva 8'mAMthI : zrI kRSNanuM dRSTAMta - "anyadA varSARtunA meghanI jema jagatane tRpta karanArA zrI neminAtha prabhu dvArakA samIpe AvIne samavasaryA. zrI kRSNa bhagavaMta pAse AvI sevA karatA satA prabhune pUchyuM, 'he nAtha! tame ane bIjA sAdhuo varSARtumAM kema vihAra karatA nathI?' prabhu bolyA : 'varSARtumAM badhI pRthvI vividha jaMtuothI vyApta thAya che, tethI jIvone abhaya ApanArA sAdhuo te samayamAM vihAra karatA nathI.' kRSNe kahyuM ke, 'tyAre huM paNa parivAra sahita vAraMvAra gamanAgamana karIza to tethI ghaNA jIvono kSaya thaze, mATe huM paNa varSAkALamAM rAjamaMdiranI bahAra nIkaLIza nahIM.' Avo abhigraha laIne kRSNe tyAMthI jaI potAnA rAjamaMdiramAM praveza karyo, ane dvArapALone AjJA karI ke, varSARtunA cAra mAsa paryaMta koIne paNa rAjamahelamAM praveza karavA devo nahIM. (pR.346) 55. jenI teM nA kahI te mATe zodhuM ke kAraNa mAguM nahIM. satpuruSe jenI nA kahI hoya tenA viSe kAraNa zodhuM nahIM ke tenuM kAraNa mAguM nahIM. satpuruSe je kahyuM 449 Page #510 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti te mArA hitane mATe ja hoya ema vicArI manamAM draDha zraddhA rAkhuM. eka ziSyanuM dRSTAMta - guru AjJAmAM prazna nahIM. gurue ziSyanI pAse haraDenuM phaLa - maMgAvyuM. ziSya te laI Avyo ane guru AgaLa gharyuM. tyAre gurue kahyuM ke tane vicAra na Avyo ke A to sacitta phaLa che mATe levAya nahIM. javAbamAM ziSya kahyuM ke Ape je AjJA karI temAM mAre vicAra karavAnuM hoya nahIM. 'guruNAm AjJA avicAraNIyA" mAruM to ApanI AjJA UThAvavAmAM ja kalyANa che ema mAnuM chuM. pa96. dehaghAta karuM nahIM. "ApaghAtI mahApApI" ApaghAta karanAra mahApApI gaNAya che. mATe game tevA du:khanA prasaMga Ave to paNa maravAnA bhAva karuM nahIM. ekavAra jIva jo ApaghAta kare to tene janmAntaramAM anekavAra ApaghAta karavAno avasara Ave che mATe dehaghAta karuM nahIM. bhAvasAra jeThAlAla vasovALAnA prasaMgamAMthI : zrI jeThAlAla bhAvasAranuM draSTAMta - "amIna choTAbhAI caturabhAInA baMgale kRpALuzrInA samAgamamAM huM gayelo hato. te vakhate meM prazna karyo hato ke A jIva karma sahita hovAthI teno adhyAsa deha jevo thaI gayo che. tene karmathI judo karavAno rasto puruSArthathI thaI zake che, paNa A dehane ekadama jhaTakethI pADI nAkhIe to jaldIthI teno pAra Ave ke nahIM? - pUjyazrI A dehane ekadama pADavAthI AtmAnI ghAta thAya che. matalaba ke manuSyabhave karIne anaMtAkarmo kSaya thAya. samajIne karavAne badale ekadama kaMTALIne deha pADI nAkhavAno nathI. tema thAya to jIva mahAnaca gatine pAtra thAya. manuSyabhava to bahu ja puNyano thoka bhego thavAthI prApta thAya che. mATe karmanI nirjarA dhImedhIme dehane damavAthI ane iMdriyone niyamamAM lAvavAthI thAya che''; te kartavya che. 597. vyAyAmAdi sevIza. kasarata karavAthI ke zarIranA halanacalana AdithI pAcanazakti sateja rahe che. tethI zarIranA avayavo svastha rahe ane zarIramAM spharti banI rahe che; je AtmakalyANa karavAmAM puruSArthIne sahAyarUpa che. mATe vyAyAmAdi dvArA Avazyaka zrama zarIrane ApavA yogya che. 'hitazikSAnA rAsanuM rahasya'mAMthI - zrAvake aMgakasarata avazya karavI. kasaratanA aneka prakAra che. te barAbara samajIne potAnA zarIrane mAphaka Ave tevI kasarata karavI. kasarata karavAthI zarIra halakuM thAya che, duHkha sahana karavAnI zakti prApta thAya che, jaTharAgni vRddhi pAme che jethI khorAka pace che. vRddhAvasthA moDI Ave che, zarIranuM bhArepaNuM dUra thAya che. mATe vyAyAmAdi sevavA yogya che. (pR.63) pa98. poSaghAdika vrata evuM chuM. mahinAmAM be AThama, be caudaza Adi divasomAM gharanI sarva prakAranI upAdhino tyAga karI ekAMta sthAnamAM rahI bhakti, svAdhyAya, nityakramamAM divasa rAta zrAvaka gALe che tene pauSaghavrata kahevAmAM Ave che. te divase muni jevI caryA seve che. bhaviSyamAM muni thavAnA abhyAsarUpa e kriyA che. sahajasukha sAghana'mAMthI :- (2) proSathopavAsa - eka mAsamAM be AThama ane be caudaza 450 Page #511 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mananIti proSadha dina che. te divase upavAsa ke ekAsaNuM karIne dharmadhyAnamAM samaya vyatIta karavo ne proSaghopavAsa che. (5) bharatamahArAjA paNa mahinAmAM cAra divasa prauSadhavrata karIne rAdivasa dharmadhyAna karatA hatA. 599. bAMghelo Azrama sevuM chuM. cAra prakAranA AzramanA bAMdhAne sevuM. (1) brahmacaryAzrama (2) gRhasthAzrama (3) vAnaprasthAzrama (4) saMnyAsAzrama. 'zrImad rAjacaMdra'mAMthI - "Arya graMthakartAoe bAMghelA cAra Azrama je kALamAM dezanI vibhUSArUpe pravartatA hatA te kALane dhanya che! cAra AzramamAM prathama brahmacaryAzrama, pachI gRhasthAzrama, pachI vAnaprasthAzrama ane pachI saMnyAsAzrama, ema anukrame che. paNa Azcarya e kahevuM paDe che ke, tevo anukrama jo jIvanano hoya to bhogavavAmAM Ave. saravALe so varSanA AyuSyavALo, tevI ja vRttie cAlyo Avyo to te Azramano upabhoga laI zake. prAcIna kALamAM akALika mota ochAM thatAM hoya ema e AzramanAM bAMdhA parathI samajAya che.'' (va.pR.208) "AryabhUmikA para prAcIna kALamAM cAra Azrama pracalita hatA, eTale ke, Azramadharma mukhya karIne pravartato hato. paramarSi nAbhiputre bhAratamAM nigraMthadharmane janma ApavA prathama te kALanA lokone vyavahAradharmano upadeza e ja AzayathI karyo hato. kalpavRkSathI manovAMchitapaNe cAlato te lokono vyavahAra have kSINa thato jato hato; teomAM bhadrapaNuM ane vyavahAranI paNa ajJAnatA hovAthI, kalpavRkSanI samULagI kSINatA veLA bahu duHkha pAmaze ema apUrvajJAnI RSabhadevajIe joyuM. temanI parama karuNAvRSTithI temanA vyavahAranI kramamAlikA prabhue bAMdhI dIdhI. tIrthaMkararUpe jyAre bhagavaMta vihAra karatA hatA, tyAre temanA putra bharate vyavahArazuddhi thavA mATe / temanA upadezane anusarI, cAra vedanI tatsamayI vidvAno samIpe yojanA karAvI; cAra AzramanA dharma temAM dAkhala karyA temaja cAra varNanI nItirIti temAM dAkhala karI. parama karuNAthI bhagavAne je lokone bhaviSya dharmaprApti thavA mATe vyavahArazikSA ane vyavahAramArga batAvyo hato temane bharatajInA A kAryathI parama sugamatA thaI.'' (va.pR.208) 600, akaraNIya kriyA, jJAna sAdhuM nahIM. je kriyA karavA yogya nathI te karuM nahIM, ane je jJAna sAdhya karavA yogya nathI te sAdhya karuM nahIM. je kriyA ke jJAnathI mohanI vRddhi thAya te sarva akaraNIya kriyA ke jJAna che; tene sAdhuM nahIM. mokSamALA vivecana'mAMthI :- '(7) akaraNIya vilAsa - jarUrata uparAMtanI vastuone vilAsa kahe che. jJAnIpuruSoe na karavAnuM kahyuM hoya te kare te akaraNIya vilAsa athavA na karavA yogya evA binajarUrI bhoga te akaraNIya vilAsa. nahIM karavA jevA vilAsa - mojazokhamAM khoTI thAya to AtmAnuM karavAnuM rahI jAya. jenI jarUra nathI tevI vastuo cA, pAnasopArI, vadhAre paDatuM nAhavuM, ghovuM, sinemA, pharavA javuM vagere e mumukSune jarUranAM nathI. evA kAmonI Teva paDe to pachI AtmAnuM kAma na 451 Page #512 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mAnIti thAya. sAte vyasana, kuTevo ane badhAM pApa te akaraNIya vilAsa che. (pR.218) 601, pApa vyavahAranA niyama bAMdhuM nahIM. je vyavahAranI pravRtti karavAthI pApano baMdha thAya tevA pAparUpa vartana karavAnA niyamo bAMghuM nahIM. paNa tethI dUra rahevA prayatna karuM. jemake kAlaurika kasAIe 500 pADA mAravAno jANe niyama bAMdhyo hoya tema roja mArato hato. eka divasa zreNika rAjAe tene kuvAmAM utAryo chatAM tyAM paNa pANImAM pADAo cItarIne mAryA hatA. evA koI pApa vyavahAranA eTale vartananAM niyamo bAMdhuM nahIM. 602. dyutaramaNa karuM nahIM. jAgAra ramuM nahIM. jugAranI ramatamAM bhAnabhUlI dharmarAjA yudhiSThare potAnI patnI draupadIne paNa dAvamAM mUkI dIthI. evA bhAna bhulAvanAra dhRta eTale jugAra vyasanane jIvanamAM kadI sevuM nahIM. 'zrImad rAjacaMdra'mAMthI - "muMbaImAM nANAMbhIDa vizeSa che. saTTAvALAone ghaNuM nukazAna gayuM che. tamane saune bhalAmaNa che ke saTTA jeve raste na caDAya tenuM pUratuM dhyAna rAkhazo.' (va.pR.456) 'upadezAmRta'mAMthI - 'nAnapaNamAM kAma zIkhavAnI AvaData lAve, upayogI bAbatomAM vakhata gALavAnI kALajI rAkhe, te AgaLa jatAM moTAM kAma karI zake tevo hoMziyAra bane che. paNa jo nAnapaNamAM mojazokhanI ane ALasu banI gappA mAravAnI Teva paDe ke gaMjIphA jevI ramato, nATaka, sinemA, sarakasa ke jugAra vagerenI late caDI jAya to tenAthI kaMI moTuM kAma karavAnI zakti prApta thatI nathI. UlaTo uDAu banI duHkhamAM juvAnIno vakhata gumAve che; ane vRddhAvasthAmAM garIbAI ane roganA duHkhathI bevaDo du:khI thAya che tathA parabhavamAM aghogatie jAya che. 'jene jevo saMga, raMga paNa tevo bese' ema kahyuM che; tethI jenI sobate ApaNe sArA banIe eTale kAmagarA, bhaktivALA banIe tenI sobata vadhAre rAkhavI; paNa jenI sobate cA pIvAnI, dArU pIvAnI, tophAna karavAnI, nATaka jovAnI, jugAra ramavAnI, avivekI vartana karAve tevAM vacana bolavAnI, game tyAM haravA pharavAnI, viSayavikAra, gAnatAnathI lahera karavAnI Teva paDe tevI sobata dUrathI tajI devI, game teTalI sArI lAgatI hoya to paNa tevI sobata jhera jevI jANI tethI dUra rahevuM.'' (pR.99) 'bodhAmRta'bhAga-3'mAMthI - eka mumukSunuM dRSTAMta - "eka mumukSubhAIe badhI bharasabhAmAM UbhA thaI pote pa.pU.prabhuzrIjI pAse saTTA nahIM karavAno niyama lIdhelo chatAM saTTA karI sarva milakata khoI gharabhaMga thayA che teno pazcAttApa karI, pharI kadI saTTA nahIM karavAno niyama nizcaya karI, lIdheluM vrata temaNe tUTeluM anusaMdhAna karI joDI dIdhuM che. lakSmI khoIne paNa zikhAmaNa laI pAchA vaLyA to temane dhanya che! zrI rathanemi ane zrImatI rAjulanA prasaMgamAM zrI uttarAdhyayanamAM zrI rathaneminAM bhagavAne vakhANa karyAM ke temaNe pharI cAritra laI mokSa sAdhyo. badhAne asara thAya tevo A prasaMga hato. te sahaja jANavA ane zikhAmaNa levA jaNAvyo chejI. hAryo jugArI bamaNuM rame ema lokomAM kahevAya che tema A jIva anAdikALathI janmamaraNanI bAjI ramato Avyo che. ghaNI khoTa gaI, pAmara thaI gayo che, karmano gulAma banI gayo che to paNa te bAjI pheMkI daI, have nathI ramavI ema A abhAgiyo jIva nizcaya karato nathI. "bhave kheda prANIdayA tyAM AtmArthanivAsa.'' ema AtmArthInA lakSaNamAM kahyuM che chatAM hajI A jIvane bhavano kheda pragaTyo nathI.'' (pR.314) 452 Page #513 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti 'upadezaprAsAda bhASAMtara bhAga-2'mAMthI - jugAra ramavAthI mati bhraSTa puraMdararAjAnuM draSTAMta - puraMdara nAme eka rAjA hato. te dyuta ramavAmAM bahu Asakta hato. tethI maMtrIo vageree tene rAjya parathI uThADI dIdho, ane tenA putrane rAjya para sthApana karyo. rAjA potAnI strIne laI bahAra nIkaLI gayo. pharato pharato bhIlonI pallImAM Avyo. tyAM bhIllapati sAthe jugAra ramatAM zarata karI ke huM hArI jAu to mAruM mastaka ApuM. tuM hArI jAya to tArI strIne lauM. dhRta ramatAM rAjA jityo tethI bhIlanI strIne laI te AgaLa cAlyo. rastAmAM jatAM kALI meza jevI A bhIlaDIe rAjAnI rANIne kaMI kAraNa batAvI kuvAmAM nAkhI dIdhI ane rAjAne kahyuM: te to koI bIjAnI sAthe cAlI gaI che. tethI rAjA bahu duHkhI thayo. rAjA bhIlaDIne laI nadI Utarato hato tyAM rAjAne matsya gaLI gayo ane bhIlaDI marIne narake gaI. rAjA paNa narake gayo. mATe koIpaNa vyasana sevavuM nahIM. vyasane jIvane duHkhanuM ja kAraNa thAya che. 603. rAtre zaurakarma karAvuM nahIM. vALa kapAvavA te kSaurakarma kahevAya che. te rAtre kapAvuM nahIM. rAtre kapAvavAthI nAhavuM paDe te hiMsAnuM kAraNa che. rAtrimAM bhakti ke gharmadhyAna karavAno bhagavAnano upadeza che. 604. ThAMsoThAMsa soDa moTuM uparathI DhAMkI paga sudhI soDa tANIne suvuM nahIM. paNa bane to tAjI havA levA mATe nAkane khulluM rAkhuM; jethI zarIranI svasthatA jaLavAya. svastha zarIra vaDe gharmadhyAna sukhe karI zakAya. 605. ayogya jAgRti bhogavuM nahIM. rAtre moDA sudhI pattAbAjI vagere koIpaNa jAtanI ramata ramavI ke bAra be vAgyA sudhI TI.vI. joyA karavuM vagere baghI ayogya jAgRti che. tethI zArIrika ane mAnasika banne prakAre jIvane nukazAna thAya che. rAtri to gharmadhyAna mATe che, ema jJAnI puruSoe kahyuM che. tethI rAtre zAMta vAtAvaraNamAM AtmaciMtana karI mArA AtmAnI zraddhA dRDha karuM. 606. rasasvAde tanadharma mithyA karuM nahIM. jIbhanA rasAsvAdamAM paDI zarIragharmane bagADuM nahIM. paNa jIbhanI laMpaTatAne jItavAno prayatna karuM. boghAmRta" bhAga-1'mAMthI :- "prazna - AyaMbila karyuM hoya ane rasavALA padArthomAM mana jatuM hoya to zA vicAra karavA ke je vicArathI mane tyAM na jAya? pUjyazrI - ghaNuM khAdhuM che. khAdheluM zuM thAya che? - viSTA. jagata eMThavADA jevuM che. "sakala jagata te eThava" AtmAnuM hita thAya evuM vicAravuM. ghIthI hita che ke jJAnInAM vacanothI? jJAnInA vacanothI AtmAnuM hita che to mAre ghI nathI khAvuM. zuM karavA Avyo chuM ane zuM karuM chuM? e vicAravuM. jIvane Teva paDI gaI che, paNa enuM phaLa zuM Avaze enI khabara nathI. kalpanAe ke lokanA kahetA kahetI rasamAM lubdhAya che. rasane jIte to jJAnInA vacanomAM rasa Ave. abhayadevasUrinuM draSTAMta - abhayadevasUrine AyaMbila karavuM ThIka paDyuM. bAra aMganI TIkA lakhatAM sudhI AyaMbila ja karyA. AtmA bhaNI jAya to lAbha thAya. bhAre khAvuM hoya to pacAvavA mahenata 453 Page #514 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti karavI paDe. A AyaMbilanuM bhojana to vaheluM ThekANe paDI jAya. lolupatA che e jIvane nIce laI jAya che, aghogati thAya che." (bo.1 pR.219) "boghAmRta' bhAga-3'mAMthI - sAdhujIvanamAM rasa ghaTADavo muzkela che, kAraNa ke gAmamAM game te ghare jaI zake ane sArAmAM sAro khorAka pharI pharIne meLavI zake. paNa tema nahIM karatAM je kaMI sAro khorAka zrAvako Agraha karIne pAtrAmAM nAkhI detA te bIjA sAdhuone prabhuzrIjI ApI detA ane pote lUkho-sUko nIrasa AhAra jIvana Take te pUrato ja letA. upavAsa Adi karavA karatAM AhAramAM majA na paDe tevo AhAra rasarahita, moLo, ke ghI Adi ochAM vaparAya tevo levo che. phaLa vageremAM paNa rasa poSAya tevuM karavuM nathI. khAvA mATe jIvavuM nathI paNa jIvavA pUratuM ja khAvuM che. "nathI gharyo deha viSaya vaghAravA, nathI gharyo deha parigraha ghAravA." (15) viSaya eTale pAMca indriyonI mIThAza ane parigraha eTale ghana, alaMkAra, sagAM AdinI mamatA. te arthe deha gharyo nathI. Ama para cIjo uparano rAga ghaTe ane sAdA khorAkathI jivAya to vairAgya vadhe, Atmahita sAcA dilathI sAghavA jijJAsA vadhatI rahe ane satparuSanAM vacano samajAya ane samajAya teTaluM thoDuM thoDuM amalamAM AcaraNamAM mukAya." (bo.3 pR.496) 'triSaSTi zalAkA puraSa caritra parva 10mAMthI - svAda laMpaTatAthI koDhanI vyAdhi vaLagI eDukavipranuM draSTAMta - ser3akavipranA amuka kAryathI prasanna thaI zatAnIkarAjAe tene bolAvIne kahyuM ke, kahe, 'tane huM zuM ApuM?" vipra bolyo ke- "mArI strIne pUchIne pachI mAgI laIza." "gRhasthone gRhiNI vinA vicAra karavAnuM bIjuM sthAna nathI." bhaTajI khuzI thatA thatA ghera AvyA ane brAhmaNIne bathI vArtA kahI saMbhaLAvI. buddhizALI brAhmaNIe manamAM vicAryuM ke, "jo huM rAjA pAsethI gAma garAsa magAvIza to vaibhavanA madathI A brAhmaNa jarUra bIjI strI paraNaze." Avo vicAra karIne te bolI ke - he nAtha! tamAre pratidina jamavAne bhojana ane dakSiNAmAM eka sonAmahora rAjA pAsethI mAgI levI." A pramANe teNe potAnA patine samajAvyuM. eTale teNe jaIne te pramANe rAjA pAsethI mAgI lIdhuM. rAjAe te ApyuM. "gAgara samudramAM jAya to paNa potAne yogya hoya teTaluM ja jaLa pAme che." have pratidina te seDUka brAhmaNa teTalo lAbha temaja sanmAna pAmavA lAgyo. "A rAjAno mAnIto che" ema ghArI loko nitya tenuM AmaMtraNa karatA hatA. "jenI upara rAjA prasanna hoya, teno sevaka koNa na thAya?" A pramANe ekathI vadhAre AmaMtraNo AvavAthI te prathama jamyo hoya to paNa dakSiNAnA lobhathI pratidina pahelAM jameluM vamI nAkhIne pAcho anekavAra jamato hato. "brAhmaNonA lobhane dhikkAra che." vivigha dakSiNAnA dravyathI te brAhmaNa dravya vaDe vadhI gayo ane vaDavAIothI vaDanA vRkSanI jema putrapautrAdikanA parivArathI paNa vRddhi pAmyo. paraMtu nitya ajIrNa annanA vamanathI Ama (apakva) rasa UMce jatAM tenI tvacA dUSita thaI gaI, tethI te lAkhavaDe pIpaLAnA vRkSa jevo vyAdhigrasta thaI gayo. anukrame tenA nAka, caraNa ane hAtha saDI gayA ane te kuSTI thaI gayo, tathApi agninI jema atRpta thaIne te rAjAnI AgaLa jaI dararoja bhojana karato hato. ekadA maMtrIoe rAjAne kahyuM ke, "he deva!A kuSTIno roga saMparkathI phelAze, mATe have tene bhojana karAvavuM yogya nathI. tenA ghaNA putro nirogI che, temAMthI koI ekane tenA vatI jamADo, kemake jyAre koI pratimA khaMDita thAya tyAre tene ThekANe bIjI pratimA sthapAya che." rAjAe tema karavuM svIkAryuM, eTale maMtrIoe te brAhmaNane tema kahyuM; teNe paNa potAne sthAne potAnA putranuM sthApana 454 Page #515 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti karyuM ane pote ghera rahyo. madhapuDAnI jema yuddha makSikAonI jALathI bharapUra evA te brAhmaNane tenA putroe paNa gharanI bahAra eka jhuMpaDI bAMdhI daIne temAM rAkhyo. (pR.144) ema rasAsvAdamAM laMpaTa banI zarIranA gharmane mithyA karuM nahIM. paNa alpa AhAra vaDe saMyamI banI AtmagharmanI puSTi karuM. 607. ekAMta zArIrika gharma ArAdhuM nahIM. ekAMta eTale mAtra zarIranI saMbhALa rAkhuM nahIM. game teTaluM khavaDAvavAM chatAM ke ArAma ApavA chatAM eka divase e zarIra dago denAra che ema mAnuM. zarIranI yathAyogya saMbhALa rAkhI enA vaDe Atmagharma pragaTa karavAno puruSArtha karuM. boghAmRta bhAga-3'mAMthI - jesIMgabhAIno prasaMga - "pa.u.pa.pU.karuNAsAgara prabhuzrIjIe A Azrama - jIvana samAdhimaraNane poSe tevuM yoryuM che. teno aneka bhavya jIvoe lAbha laI samAdhimaraNa sAdhyuM che, sAthe che ane bhaviSyamAM sAghaze; to tamArA jevA tethI dUra rahe te ghaTatuM to nathI, paNa Apa jevA samajAne zuM kahevuM? baghI davA vagerenI ke zArIrika anukuLatAo zaheramAM sulabha hoya te gauNa karI, samAdhimaraNanuM mahatva jo hRdayamAM vase to ahIMnA vAsa jevuM uttama sthaLa Akhara avasthAmAM kyAM maLe? paisAdArane vilAyata javuM game, paNa paramakRpALudevanA uttama bhaktane to A Azrama vilAyata karatAM vadhAre hitakArI mArI alpamatimAM samajAya che. davA mATe muMbaI javuM paDe, davAkhAnAmAM rahevuM paDe, to paramakRpALudevanI davA jyAM vadhAre guNa kare te lakSa have to vizeSa vizeSa vicArI, lokalAja mUkI, bIjI muzkelIo veThI, jyAM AtmA Thare evA satsaMganI saheje jogavAI paramakRpALu paramapUjya prabhuzrIjInA athAga zrama ane yogabaLe vidyamAna che, to A pAchalA divaso tevA uttama vAtAvaraNamAM zA mATe na gALavA? bIjAne rAjI rAkhavA ghaNuM A bhavamAM karyuM, have te gauNa karI AtmAnI prasannatA thAya tevI kaMI goThavaNa karavAnA nirNaya upara Avo to svaparanA hitanuM kAraNa samajAya che." (pR.607) "doDa davA karavA karuM, DhIla gharmamAM thAya; mahA moha mujhave mane, svAmI!karo sahAya." -svadoSadarzana 608. aneka deva pUja nahIM. sAcA deva vItarAga che. "vItarAga samo devo na bhUto na bhaviSyati' vItarAga samAna bIjo koI deva thayo nathI ane thavAno paNa nathI. vItarAga paramAtmA te devonA paNa deva che. bAkInA devo devagatimAM rahelA hovAthI deva kahevAya che, paNa rAgadveSathI yukta hovAthI teo paNa saMsArI ja che. mATe vItarAga sivAya koI paNa devane pUjAM nahIM. upadezaprAsAda bhASAMtara bhAga-1'mAMthI :- "guNadoSa jANyA vinA je manuSya sarva devone viSe prathamAvasthAmAM zrIgharanI jema bhaktimAna thAya che te pariNAme sukha pAmatA nathI." zrIgharanuM draSTAMta - gajapuramAM zrIdhara nAme eka vaNika raheto hato. te svabhAvathI ja bhadrika hato. teNe ekadA eka muni pAse jaina gharmanuM zravaNa karyuM, tyArathI te hamezAM zrI jinezvaranI trikALa pUjA 455 Page #516 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti karavA lAgyo. ekadA zrI prabhu pAse dhUpa karIne teNe abhigraha karyo ke - "A dhUpa jyAM sudhI baLe tyAM sudhI mAre nizcala besI rahevuM, khasavuM nahIM.'' daivayoge tyAM eka sarpa nIkaLyo tathApi zrIghara nizcala ja rahyo; eTale sarpa tenI pAse AvI DasavA jAya che, teTalAmAM te zrIdharanA sattvathI tuSTamAna thayelI devIe te duSTa sarpane dUra karIne tenA mastakano maNi laI zrIdharane Apyo. te maNinA prabhAvathI zrIdharanA gharamAM vRSTithI latAnI jema lakSmI vRddhi pAmavA lAgI. ekadA tenA kuTuMbamAM koI prakArano vyAdhi AvavAthI koIe tene kahyuM ke - "gotradevInI pUjA karavAthI gotramAM kuzaLatA rahe che.'" te sAMbhaLIne bhadrika zrIdhare gotradevInI pUjA karI. daivayoge vyAdhi nivRtta thayo. anyadA potAne kAMI vyAdhi utpanna thayo, tyAre koInA kahevAthI teNe yakSanI pUjA karI. e pramANe lokonA kahevAthI zAMtinA lAbhane mATe temaja bhAvIroganI nivRtti mATe te hamezAM anya anya devonI pUjA karavA lAgyo. 'bhAvikajano satsaMgathI guNa ane asatsaMgathI doSane pAme che.' kahyuM che ke - tuMbaDA to badhAe ekaja jAtinA hoya che; paraMtu temAM keTalAeka tuMbaDA ke jeo yati-muninA hAthamAM Ave che te pAtranI zobhAne pAme che, keTalAka (gavaiyA pAse javAthI) zuddha vAMsanI sAthe joDAIne sarasa ane madhura gAyana kare che, keTalAeka sArA doraDAthI guMthAIne dustara evA samudrathI manuSyone tAre che ane temAMnAja keTalAeka tuMbaDA (kApAlIkanA hAthamAM javAthI) jvalita (duSTa) che hRdaya-madhyabhAga jeno evA thaIne lohInuM pAna kare che, arthAt te kAryamAM kAme lAge che.'' ekadA te zrIdharanA gharamAM praveza karIne coralokoe tenuM sarva ghana corI lIdhuM; tethI te zrIdhara atyaMta kheda pAmavA lAgyo, anukrame tenI evI sthiti thaI gaI ke gharamAM kAMIpaNa vastu na rahI ane bhojanano paNa saMdeha thaI paDyo. chevaTe atyaMta duHkhI thavAthI teNe aThThama karIne sarva devanI ArAdhanA karI. trIje divase devatAo bolyA ke "are ! teM zA mATe amAruM smaraNa karyuM?'' zrIdhara bolyo ke -"mane samRddhi Apo.'' tyAre teo bolyA ke -'tArI kuLadevI pAse jA, te Apaze.'' eTale zrIghara kuLadevI pAse jaI aThThama karIne beTho. trIje divase te paNa samRddhi mAgavAthI bolI ke - "he duSTa ! mArI pAsethI jaladI Ubho thA, tuM tArA ghara AgaLa je devInI pUjA kare che te tane Apaze, temanI pAse jA." te sAMbhaLIne zrIdhare gRhadevInI ArAdhanA karI. tyAre aMdara aMdara hasIne teo bolavA lAgyA. gaNapatie caMDikAdevIne kahyuM ke "he caMDikA ! tArA bhaktane manavAMchita Apa." caMDikA bolI "tene to pelo yakSa manavAMchita Apaze, kemake juone tene teNe UMcA Asana para besADyo che ane vaLI mArA pahelAM te hamezAM te yakSanI ja pUjA kare che.'' tyAre yakSa bolyo ke "enuM manavAMchita zAsanadevatA Apaze.'' A pramANe sarva devoe tenuM hAsya karIne upekSA karI. tyAre te zAsanadevInI ArAdhanA karavA lAgyo. zAsanadevI bolI ke - "he mUrkha! teM A badhuM zuM karyuM? ghaNI bhUla karI, have vikathA ane hAsyamAM tatpara evA kudevone mUkIne je devonA paNa deva che, jenAM AThe karmo kSINa thayAM che ane je kRpAnA ja avatAra che, evA trikALajJAnI sarvajJanI arcA kara ke jethI banne bhavamAM sukhasaMpattinI prApti thAya.' te sAMbhaLI zrIdhare te pramANe karavA mAMDyuM. pachI tene AkAMkSArahita dRDha nizcayavALo jANIne zAsanadevIe pharIthI maNi Apyo; tethI pAcho samRddhivAna thayo ane parabhavamAM Asannasiddha thayo, arthAt thoDA kALamAM siddhipadane pAmyo. "he bhavya jIvo! zAstraniMdya evA AkAMkSA doSanuM sevana karanAra manuSya zrIdharanI jema hAsyanuM pAtra thAya che, mATe jinazAsanane jANanArAe e doSa sevavo nahIM.'' (pR.70) 456 Page #517 -------------------------------------------------------------------------- ________________ G ka : zrIgharanI prabhu dhyAnamAM nizcalatA zrInA zaNI zaurI anyadevatAne pUjatI zrIdhara pharIthI tapa karI anya devonI upAsanA zrIthanI zAsanadevInI upadeza | zAsanadevIe zrIdharane eka jinezvaradeva upara ja zraddhA rAkhavA kahyuM Page #518 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti niSkAmabhAve mAtra AtmArthe vItarAgadevane ja pUjAM, anyane nahIM. 609. guNastavana sarvottama gaNuM. prabhunA guNastavanathI potAnA pApa dhovAya che ane mana nirmaLa-pavitra bane che, temaja te guNo grahaNa karavAno bhAva Upaje che. mATe prabhu guNastavanane sarvottama gaNuM. saugharmendra, prabhune IzAna iMdranA utsaMgamAM ApI snAna, arcana ane Arati karI A pramANe prabhunI stuti karavA lAgyo. triSaSTi zalAkA puraSa caritra bhAga-2 mAMthI :- "he bhagavana! vizvanuM pratipAlana karanAra! moTI samRddhio sahita ane trIjA "tIrthanAtha evA saMbhavanAtha bhagavaMtane huM namaskAra karuM chuM. he vibho! janmathI ja prApta thayelAM "traNa jJAna ane cAra atizayothI tame jagatamAM vilakSaNa cho ane tamArAmAM phuTa rIte eka "hajAra lakSaNo rahelA che. hamezAM pramAdI puruSonA pramAdanA chedanuM kAraNa evuM A tamAruM "janmakalyANaka Aje mArA jevAnA kalyANane mATe ja thayuM che. he jagatpati! A rAtri AkhI prazaMsA karavAne yogya che; kAraNake jemAM niSkalaMka caMdrarUpa tame pragaTa thayA cho. he "prabho! tamane vaMdana karavAne jA Ava karatAM aneka devatAothI A manuSyaloka hamaNA "svargalokanA jevo jaNAya che. he deva! tamArA darzanarUpa amRtanA svAdathI jeonAM citta "saMtuSTa thayelA che evA amRtabhojI devatAone havethI jIrNa thayelA svarganA amRtanI kAMI jarUra nathI. A bharatakSetrarUpI sarovaramAM kamaLarUpa evA he bhagavana! tamArAmAM bhamarAnI peThe "mAro paramalaya thaI jAo. he aghIza! jeo hamezAM tamAruM darzana kare che te manuSyone dhanya che, kAraNa ke tamArA darzanano utsava svarganA rAjyathI paNa adhika che." (pR.9) he nAtha! mArA netro sarvadA tamArA mukhane joI vilAsa pAmo. mArA hAtha tamArI upAsanA karo ane mArA kAno tamArA guNanA zrotA thAo. he devAdhideva! kuMThita evI mArI buddhi jo tamArA guNane grahaNa karavA tarapha utkaMThAvALI hoya to tenuM kalyANa thAo. kemake tene bIjAthI zuM thavAnuM che? he nAtha! huM tamAro ziSya, dAsa, sevaka ane kiMkara chuM. e pramANe tame svIkAra karo; ethI vaghAre bIjAM kAMIpaNa huM kahevA icchato nathI." (pR:21) "upadezAmRta'mAMthI :- "he prabhu! tamArAM vacanane ghanya che! he mAvatara! tamAro AdhAra che. he prabhu! ApanAM amRtatulya vacanano A raMkane joga maLyo tethI karIne he prabhu! jarA zAMti thaI. nahIM to he nAtha! mArI koI gati nahotI. he prabhu! tamAruM zaraNuM bhavobhava hajo. he nAtha! noMghArAnA AghAra, he prabhu! eka jyAre ApanuM zaraNuM grahaNa karuM chuM tyAre saMkalpa-vikalpa baMdha paDe che, ane te parama zAMtine Ape che. tethI vairI mAtrano nAza thAya che ane mane tyAre sAruM lAge che. jyAM takarAravAnI vRttiomAM mane kaMI kaLa na paDe tyAM eka dhyAnathI prabhunuM zaraNuM grahaNa karuM chuM, tyAM sukha thAya che. vaLI citta paNa pharatuM hoya che tyAM paNa eka prabhunuM zaraNuM jeTalI vAra smRtimAM rahe che teTalI vAra AnaMda thAya che. vaLI kaSAyAdi je viSAda koI vacana sAMbhaLethI UThe tene bhUlI javAtuM na hoya ane kheda AvyA kare tema hoya teno upAya paNa he prabhu! ekacitte karI jyAM prabhumAM citta karuM chuM eTale zAMti thAya che. he nAtha! evI apUrva vastu tamoe mane ApI che. he nAtha!te vinA mAro koI prakAre bacAva thato nathI. tamAruM bhavobhava hajo zaraNuM, prabhu tamAruM. e ja vinaMti." (pR.4) 4pa7 Page #519 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti co "boghAmRta' bhAga-3 mAMthI :- "aho! mauna munivara! ATaATalI samRddhi chatAM zI tArI gaMbhIratA! aho!tArI samatA! aho! paramakRpALu tArI paramotkRSTa karuNA! evo divasa prabhu kyAre Avaze ke tArA zuddha svarUpanuM niraMtara bhAna akhaMDa jAgrata rahe !' (bo.3 pR.20) 10. saguNanuM anukaraNa karuM. prathama sarvamAM saguNa jovAno prayatna karuM. pachI te saguNanuM anukaraNa karuM. sadgaNanuM anukaraNa karanAra svayaM aneka guNano bhaMDAra thAya che. kRSTAMtazataka'mAMthI :- saguNa vagara sAdhupaNuM nathI ghobI ane sAdhunuM draSTAMta - "koI eka sAdhu zaucathI paravArIne eka ghobInI vastra ghovAnI zilA upara dhyAna dharIne Ubho rahyo. keTalIka vAre rAjAno dhobI te zilA upara lUgaDAM dhovA Avyo. teNe munine dhyAna gharI UbhelA joIne vicAryuM ke A koI sAdhu paramezvaranI bhakti kare che, te thoDIvAramAM karI raheze eTale huM lUgaDAM ghoIza. ema ghaNIvAra sudhI rAha joI, paNa muni to UbhA ja rahyA. te joIne dhobI bolyo ke "bApajI! tame lagAra dUra UbhA rahIne dhyAna gharo to sAruM. mAre rAjAnA kapaDAM ghovAnI utAvaLa che." muni kAMI bolyA nahi, tyAre vaLI thoDI vAra rAha joIne pharI kahyuM. tathApi munie te tarapha lakSa ApyuM nahIM. tyAre ghobIe chevaTe thAkIne te sAdhuno hAtha jhAlI tene nIce utAryA. sAdhune AthI krodha caDyo ane ghobIne ghakko mAryo. sAdhune krothI joI ghobInI zraddhA UThI gaI, tethI teNe paNa sAdhune ghakko mAryo. ema karatAM karatAM baMne bAthaMbAthe AvyA. koI koIne choDe nahIM. chevaTe ghobIe jora karI sAdhune bhoMya upara nAkhI dIdho ane tenA chAtI para besI gayo. te vakhate sAghue kAyara thaI devatAnI stuti karI kahyuM ke, "he deva! huM ATaATalI bhakti karuM chuM tema chatAM tame mane A ghobI pAsethI kema choDAvatA nathI? AvA mArA saMkaTa vakhate tame kyAM gayA? te sAMbhaLI deve AkAzamAMthI javAba Apyo ke ame hAjara chIe, paNa ghobI koNa ane sAdhu koNa te oLakhAtuM nathI; to pachI amAre kone sahAya karavI? devanuM AvuM vacana sAMbhaLI sAdhu samajI gayo ane ghobIne hAtha joDI kSamA mAgI tenAthI chUTo thayo. pachI kSamA vagere sAdhunA lakSaNa pramANe vartavA lAgyo. A draSTAMtano sAra e che ke bAhya AkAre te baghAMya manuSyo sarakhAM che, paNa guNe karIne uttama, madhyama ane adhama evA bheda paDe che. mATe jeNe uttama thavuM hoya teNe aghamanAM lakSaNo tajI uttamanAM lakSaNo rAkhavAM; paNa je aghamanA jevA AcaraNa rAkhI potAne uttama kahevaDAvavA icche che, tene loko daMbhI mAnI uttama jevuM mAna manathI ApatA nathI. (pR.122) 11. zRMgArI jJAtA prabhu mAnuM nahIM. zRMgArI gharmanA jJAtA evA gharmaguru game teTalA lokomAM moTA gaNAtA hoya paNa tene prabhu mAnuM nahIM. anAdithI jIvone zRMgArarasa priya che ane vaLI zRMgArane gharmanuM svarUpa ApavAmAM Ave to te vaghAre priya lAge. paNa zRMgAra e rAga che, ane rAga che tyAM saMsAra che. jyAM saMsAra che tyAM Adhi, vyAdhi, upAdhirUpa kleza che. ane jyAM kleza che tyAM karmabaMghana che. ane jyAM karmabaMdhana che tyAM cAragatimAM 458 Page #520 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti rajhaLavApaNuM che; paNa mukti nathI. mATe zRMgArI gharmanA jJAtAne prabhu mAnuM nahIM; paNa gharmathI viparIta mArganA jANanAra ane prarUpanAra mAnuM. 612. sAgara pravAsa karuM nahIM. pahelAMnA vakhatamAM bahAra deza javA sTImaromAM besavAno rivAja hato. samudramAM 1-2 mahine potAnA gaMtavya sthAne pahocAtuM hatuM. samudramAM jo tophAna AvI jAya to AkhI sTImara DUbI jAya ane ApaNane maLelo ati durlabha evo manuSyabhava hArI javAya; arthAt A dehe karavA yogya AtmAnuM kalyANa rahI jAya. vaLI mAchalA mare, pANInA jIvonI ghAta thAya ane pApano bApa je lobha che tene vaza thaIne sAgara pravAsa karuM nahIM, paNa ahIM je maLe temAM saMtoSa mAnI jIvuM. 13. Azrama niyamone jANuM. vedAMtamAM cAra Azrama kahyA che te brahmacaryAzrama, gRhasthAzrama, vAnaprasthAzrama tathA saMnyasthAzrama che. te AzramonA niyamone jANI je je bhUmikAmAM pote hoya tene zuddha rIte pALavAno prayAsa karuM. athavA vartamAnamAM pa.pU.prabhuzrIjInA nimitte zrImad rAjacaMdra Azrama, agAsanI sthApanA thaI tenA amuka prakAranA mukhya niyamonI yojanA pa.pU.prabhuzrIjInI hAjarImAM thayela che tene prathama jANuM; pachI zraddhA karI te pramANe vartavAno puruSArtha karuM. niyamAvalI A AzramamAM sarva mumukSu bhAI-bahenoe nIcenA niyamonuM pAlana karavuM Avazyaka che. (1) A AzramamAM AvanAra ane rahenAra bhAI-bahenoe lakSamAM rAkhavAnuM che ke AzramamAM saue paramakRpALudeva zrImad rAjacaMdrano bogha uttama rIte pAmI zakAya te mATe mAtra AtmArthe satsaMga, tyAga, vairAgya, bhakti Adi karI rahevAnuM che. koI paNa viSayakaSAya ke pramAda arthe AzramamAM rahevAnI manAI che. (2) sadAcAra gharmanuM mULa che, tethI nIcenA durvyasano temaja abhakSya vastuo A AzramamAM varjya che. (a) sAta vyasano - jugAra, mAMsa, madirApAna, parastrIsevana, vezyAgamana, corI ane zikAra. (ba) sAta abhakSya phaLo - vaDanA TeTA, pIpaLanA TeTA, pIpaLAnA TeTA, uMbara phaLa, aMjIra (sukA-lIlA) magha ane mAkhaNa. (ka) kaMdamULa - DuMgaLI, lasaNa, baTATA, zakkariyAM, gAjara, ratALa, mULA, Adu, lIlI haLadara vagere. (3) rAtri bhojanano AzramamAM sarvathA tyAga rAkhavo. (4) brahmacaryapAlana AzramamAM rahenAra ane AvanAra bhAI-baheno mATe anivArya ane avazyanuM che. A Azramano mULabhUta pAyo che. (5) AzramamAM yojAyela bhakti svAdhyAyanA kAryakramomAM dareke hAjarI ApI bhAga levo jarUrano che. AzramamAM thatA bhakti, vAMcana, pUjA ityAdi niyamita kAryakrama temaja TrasTIonI rajA laIne karavAmAM AvatA vizeSa kAryakrama sivAya anya koIpaNa kAryakrama jevA ke svAgata-samAraMbha, vyAkhyAna, carcA, vAMcana, bhASaNa, UjavaNI Adi karavAnI sadaMtara manAI che. 459 Page #521 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti AzramamAM rahIne paramArtha sivAyanI koIpaNa pravRtti, jevI ke vepAra, khetI, nokarI Adi karavAnI sadaMtara manAI che. (8) Arogya hetue AzramamAM AvavAno ane rahevAno pratibaMdha che. (9) nAnA bALako bhakti-svAdhyAyanA kAryakramo vakhate aMtarAya, azAtanA ke vikSepa na kare tenI khAsa saMbhALa rAkhavI. (10) rajasvalA strIe AzramanA maMdira, sabhAmaMDapa ane anya darzanIya sthaLonA cogAnamAM cAra divasa sudhI AvavuM nahIM ane azAtanAthI bacavuM. (11) taMbAku, bIDI, sigareTa, dUko vagere dhumrapAna AzramanA maMdiravALA cokamAM karavuM nahIM. temaja maLa-mUtra vagere bIjI koIpaNa prakAranI gaMdakI ane azuci te cokamAM karavI nahIM ane azAtanAthI bacAya tenI pUrepUrI sAvacetI ane kALajI rAkhavI. 14. kSaurakarma niyamita rAkhavuM. hajAmata niyamita rIte karAvuM. nahIM to vizeSa vALa vaghavAthI jU vagere paDavAno saMbhava rahe. 615. svarAdikamAM snAna karavuM nahIM. tAva Avato hoya tyAre daradIe snAna karavuM nahIM. varamAM snAna karavAthI tAvanI vRddhi thavA saMbhava che. 616. jaLamAM DUbakI mAravI nahIM. "nadiyani bica cIra chuvAye, kosanake jIva marAye" AlocanA nadI, taLAva ke samudra vageremAM vastro ghovAthI ke DUbakI mArI snAna karavAthI aneka koza eTale gAu sughInA jIvonI hiMsA thAya che. jyAM sudhI zarIrano mela pANImAM vahyA kare tyAM sudhI tenA sparzathI jaLakAyanA jIvonI hiMsA thAya che. mATe kadI jaLamAM DUbakI mAruM nahIM. 617. kRSNAdi pApa lezyAno tyAga karuM chuM. lezyAo cha prakAre che. temAM kRSNa,nIla ane kApota e traNa azubha ane pIta, padma ane zukla e traNa zubha che. tenuM varNana nIce pramANe - upadezaprAsAda bhASAMtara bhAga-4'mAMthI : priyaMkararAjAnuM draSTAMta - "priyaMkara rAjAe gurune kahyuM ke- "he svAmI! koI vakhata na joyeluM, na sAMbhaLeluM ane na iccheluM evuM parabhavamAM gamana sarva jIvo pAme che, jema mArA pitA kIDAno bhava pAmyA; to tevI gatimAM AtmA zA hetu vaDe jato haze?" gurue kahyuM ke - "jIvone jevI vezyAnA pariNAma hoya tevI gati tene prApta thAya che." rAjAe pUchyuM ke - "he svAmI! lezyA keTalA prakAranI che?" tyAre gurue cha lazyAnuM svarUpa kahyuM ke -"he rAjA! AtmAnA pariNAma vizeSane vezyAo kahe che te cha prakAranI che." cha lezyAonuM svarUpa je mANasa mahA raudradhyAnI hoya, sadA kroghI hoya, sarva upara dveSI hoya, gharmathI varjita hoya, nirdaya hoya ane niraMtara vaira rAkhanAro hoya tene vizeSa karIne kRSNalezyAvALo jANavo." 460 Page #522 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3. kApaata lezyA... kRSNa lazyA cha lezyAonuM svarUpa nIla vaizyA * 3 4 7 6 zukla lagyA pIta laeNzyA. 5. padma lakSyA Page #523 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mananIti "nIla lezyAvALo jIva ALasu, maMdabuddhi, strImAM lubdha, parane chetaranAra, bIksa ane niraMtara abhimAnI hoya che.'' "niraMtara zokamAM magna rahenAra, sadA roSavALo, paranI niMdA karanAra, AtmaprazaMsA karanAra, raNasaMgrAmamAM bhayaMkara ane duHkhI avasthAvALA mANasanI kApota laizyA karelI che.'' "vijJAna, karuNAvAnuM, kAryAkAryano vicAra karanAra ane lAbhamAM ke alAbhamAM sadA AnaMdI evA mANasane pIta (tejo) lezyA adhika hoya che." "kSamAyukta, niraMtara tyAgavRttivALo, devapUjAmAM tatpara, ahiMsA satyAdi pAMca mahAvratane ghAraNa karanAra, pavitra ane sadA AnaMdamAM magna evo manuSya padmalezyAvALo hoya che.'' "rAgadveSathI mukta, zoka ane niMdAthI rahita tathA paramAtmabhAvane pAmelo manuSya zukla lezyAvALo kahevAya che." A cha lezyAmAM prathamanI traNa laizyAo azubha che ane bIjI traNa zubha che. te chaenuM vistArathI svarUpa jaNAvavA mATe jAMbu khAnArA tathA gAma bhAMganArA cha cha puruSanAM dRSTAMta nIce pramANe che. cha lezmAvALA jIvonA bhinna bhinna pariNAma cha lezyAvALA puruSonuM dRSTAMta - koI eka araNyamAM sudhAthI kRza thayelA cha puruSoe pAkelAM ane rasavALAM jAMbunA bhArathI jenI sarva zAkhAo namI gaI che evuM kalpavRkSanA jevuM eka jAMbunuM vRkSa joyuM. te joIne sarve harSita thaIne bolyA ke - "aho ! khare avasare A vRkSa ApaNA jovAmAM AvyuM che, mATe have svecchAe tenAM phaLa khAIne ApaNe kSudhAno nAza karIe." pachI temAM eka kliSTa pariNAmavALo hato te bolyo ke - "A durAroha eTale muzkelIthI caDhI zakAya evA vRkSa upara caDavAthI jIvanuM paNa jokhama thAya tevuM che, mATe tIkSNa kuThADAnI dhAra vaDe mULamAMthI kApI nAkhI tene ADuM pADI daIe ane pachI nirAMte tenAM samagra phaLo khAIe.'' AvA pariNAma puruSane kRSNa lezyAthIja thAya che. (1) pachI bIjo tenA karatAM kAMIka komaLa hRdayavALo bolyo ke - "AvAM moTA vRkSane kApavAthI ApaNane zuM vadhAre lAbha che ? mAtra eka moTI zAkhA toDI pADIne tenI upara rahelA phaLo khAIe.'' A puruSa nIla lezyAnA pariNAmavALo jANavo. (2) pachI trIjo bolyo ke - "evaDI moTI zAkhAne kApavAthI zuM? mAtra tenI eka prazAkhAneja kApIe.'' A puruSa kApota lempAvALo jANavo. (3) pachI cotho bolyo ke - "te bicArI nAnI zAkhAne kApavAthI zuM vizeSa lAbha che? mAtra tenA gucchA toDavAthIja ApaNuM kArya siddha thaze.'' A mANasa pIta (tejo) lezyAvALo jANAvo. (4) pachI pAMcamo bolyo ke - "gucchA toDavAthI paNa zuM? mAtra pAkelAM ane bhakSaNa karavA lAyaka joIe teTalAM phaLoneja toDIe.'' A puruSa padmalezyAvALo jANavo. (5) have chaThTho bolyo ke - "phaLo toDavAthI paNa zuM? ApaNane jeTalAM phaLonI jarUra che teTalAM to A vRkSanI nIce paDelA ja maLI zake tema che. to tenAthI ja prANano nirvAha karavo te zreSTha che. mATe A vRkSane kApI nAkhavA vigerenA vicAro zA mATe karavA joIe ?"" A chello zukla leyAnA pariNAmavALo jANavo. judI judI lezyAnA kAraNe bhAvomAM bhacaMkarapaNuM cha dhADapADuonuM dRSTAMta - dhanadhAnyAdikamAM lubdha thayelA coronA che adhipatioe ekatra ghaIne eka gAmamAM ghADa pADI. te samaye temAMthI eka jaNa bolyo ke - "A gAmamAM manuSya, pazu, puruSa, strI, bALaka, vRddha vigere je koI najare paDe te sarvane mArI nAkhavA." A pramANe kRSNa lezyAnA 461 Page #524 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti bALA re svabhAvavALAnuM vAkya sAMbhaLIne bIjo nIla vezyAvALo bolyo ke - "mAtra manuSyaneja mAravA, pazuone mAravAthI ApaNane zuM phaLa che? tyAre trIjo kApota lezyAvALo bolyo ke - "strIone zA mATe mAravI joIe? mAtra puruSone ja mAravA." tyAre cotho teno vezyAvALo bolyo ke - "puruSamAM paNa zastrarahitane mAravAnuM zuM kAma? mAtra zastradhArIneja mAravA." te sAMbhaLI pAMcamI padma lezyAvALo bolyo ke- "zastrathArImAM paNa jeo ApaNI sAmA yuddha karavA Ave tene ja mAravA. bIjA niraparAdhine zA mATe mAravA joIe? chevaTe chaThTho zukla lezyAvALo bolyo ke - "aho! tamAro kevo khoTo vicAra che? eka to dravyanuM haraNa karavA AvyA cho ane vaLI bicArA prANIone mAravA cAho cho; mATe jo tame dravya levA AvyA cho to bhale dravya lyo, paraMtu temanA prANanuM to rakSaNa karo." A pramANenI cha lezyAvALA jIvo marIne judI judI gatine pAme che. kahyuM che ke kRSNa vezyAvALo narakagati pAme che, nIla vezyAvALo thAvarapaNuM pAme che, kApota vezyAvALo tiryaMca thAya che, pIta vezyAvALo manuSyagati pAme che, padma lezyAvALo devalokamAM jAya che ane zukla lezyAvALo jIva zAzvata sthAna pAme che. A pramANe bhavya jIvoe vezyAno vicAra jANavo." gurunA mukhathI upara pramANe vezyAnuM svarUpa jANIne priyaMkara rAjA pratibodha pAmyo ane niraMtara zubha legyAmAM vartI zrAvakagharmane aMgIkAra karI aMte sadgati pAmyo." (pR.64) 18. samyapha samayamAM apadhyAnano tyAga karuM chuM. samyaka samaya eTale svAdhyAya, dhyAna, pUjA, sAmAyika vagerenA samayamAM apadhyAna eTale Artaraudra dhyAnano tyAga kare. cAra ghaDI eTale 96 miniTa sUryodaya pahelAM savAre UThI brahmamuhUrtamAM doDha kalAka gharmadhyAna karuM. brahmamuhUrtamAM je sUI rahe te ALasu ane rogI thAya che. savAramAM UThIne pahelA gharanA ke saMsAranA AraMbha samAraMbhanA vicAra karuM nahIM. kemake e baghA pApanA kAmo che. paNa savAramAM vahelA UThI smaraNamaMtra, bhakti, svAdhyAya vagere karuM. "zrAvaka to UThe parabhAta, cAra ghaDI le pAchalI rAta; manameM sumare zrI navakAra, vaha Utare bhavajaLaseM pAra." 619. nAmabhakti sevIza nahIM. mAtra zabdo bolI bhakti karI lIdhI ema mAnIza nahIM. paNa, bhakti sAthe bhAva lAvavA prayatna karIza. khAlI dravya bhakti karIne saMtoSa mAnuM nahIM. paNa sAthe bhAvabhakti karavAno lakSa rAkhIza; arthAtu upayogapUrvaka bhAvathI bhakti karavAno prayatna karIza. "mokSamALA pravezikA'mAMthI :- "vItarAga bhakti eTale jenA rAga dveSa moha kSaya pAmyA che evA uttama puruSanI bhakti. jagatamAM ghaNA bhakto bhakti kare che ane bhaktine muktinuM kAraNa mAne che, to paNa vItarAga bhakti kahevAnuM kAraNa zuM che? jeNe A saMsAranuM svarUpa bhayaMkara jANyuM che, janma, jarA ane maraNanAM duHkha sarvoparI mAnyA che, indriyonAM sukhane duHkhanA kAraNa mAnyAM che tathA janma, maraNanAM kAraNa je karma te kema baMghAya che ane tethI kema mukta thavAya teno jene nirNaya thayo che ane te nirNayane ArAdhI je parama sukhI banyA che tevA 462 Page #525 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti ka vItarAga bhagavaMtanuM darzana, temanAM vacana ane temanI dazA sarva jIvone kalyANanuM kAraNa hovAthI te jinezvaronI ja bhakti kartavya che. prazna- tyAre je loko DAkora dvArakAdinI yAtrAe jAya che, gharmane nAme dAnAdika kare che, maMDaLIo kADhIne sasAha Adi bhakti rAtadivasa kare che, te bhakti mokSanuM kAraNa bane ke kema? uttara - jemanI te bhakti kare che temanA jo rAgadveSa ane moha kSaya thayA na hoya to temano mokSa saMbhavato nathI, to je temane bhaje tene mokSa kyAMthI maLe? "ghaNuM karIne manuSyAtmA koIne koI gharmamatamAM hoya che, ane tethI te gharmamata pramANe pravartavAnuM te kare che, ema mAne che; paNa enuM nAma "mumukSutA' nathI." -zrImad rAjacaMdra prazna - bhaktinA koI prakAra haze ke kema? uttara - navaghA bhakti manAya che. prazna- te nava prakAra kayA? uttara- "zravaNa, kIrtana, ciMtavana, vaMvana, sevana, dhyAna; dhutA, samatA, ekatA, navadhA mata pramAna." - zrI nArIvAla (1) zravaNa H gurudeva bhagavaMtanI kathA sAMbhaLavI te zravaNa bhakti che; temanA guNo sAMbhaLI temanuM mAhAbhya hRdayamAM vasavAthI ApaNI vRtti tevA banavA prerAtI jAya che. (2) kIrtana : temanA guNagrAma karatAM temanA svarUpamAM mana joDAya che ane uttama bhAvanA poSAya che. zravaNa kIrtanano krama ghaNA ArAdhe che paNa AgaLano krama ArAghanAra bahu virala jIvo hoya che. (3) ciMtavana : ciMtavana eTale manana karavuM; kathAdi sAMbhaLIne stavana karIne, te uparathI ApaNA AtmavikAsano mArga vicAravo jarUrano che. (4) vaMdana: vaMdana eTale namaskAra Adi vinaya bhakti karavI. (5) sevanaH sevana eTale guru Adi pUjyajanonI sevAcAkarI, temanAM vacanAmRtonuM, AjJAnuM auSaghanI samAna sevana karavuM ane AtmabhrAntirUpa roga dUra karavo. (6) dhyAna : dhyAna eTale manovRtti jJAnIpuruSanI AjJAmAM ekAgra karavI athavA gharmadhyAna Adi vaDe gharmamUrti banavuM. (7) laghutA : potAnAmAM guNonI vRddhi thayA chatAM chalakAI na javuM; bAhya padArthonuM, zAstrajJAna AdinuM mAhAtma na lakSamAM rAkhatAM, phaLa besatAM vRkSanI DALa name tevA namrabhAve vartavuM te. (8) samatA : "sarvAtmamAM samadraSTi dyo, A vacanane hRdaye lakho." sarva jIvane potAnA samAna mAnI rAgadveSa na thavA devA, te paramAtmadazA pAmavAno mArga che. (9) ekatA: etva bhAvanA, asaMga dazA; iSTadevamAM tallIna thaI javuM te." (pR.39) ema upayogapUrvaka navadhAbhakti karIza. paNa nAmabhakti sevIza nahIM. 620. UbhA UbhA pANI pIuM nahIM. zAMtithI besIne pANI pIuM ane te pItA vicAruM ke pANI pIvAno mArA AtmAno svabhAva nathI. evo divasa kyAre Avaze ke jyAre A pANI pIvA vagerenI upAthimAMthI sarvakALane mATe huM mukta thaIza; ane A jaLakAyanA jIvone abhayadAna daIza. 621. AhAra aMte pANI pIuM nahIM. AhAra karyA pachI turata pANI pIvAthI pAcanazaktimAM maMdatA Ave che. mATe AhAra karyA pachI 463 Page #526 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti be kalAke pANI pIvuM joIe evo Ayurvedano paNa mata che. 22. cAlatAM pANI pIuM nahIM. cAlatAM cAlatAM pANI pIvAthI koI vAra zvAsa naLImAM pANI cAlyuM jAya to zarIrane nukasAna thAya. mATe cAlatA cAlatA pANI pIuM nahIM, paNa sthira besIne pANI pIuM. ka23. rAtre gaLyA vinA pANI pIvuM nahIM. rAtre pANI pIvuM ja nahIM evI jJAnI puruSonI AjJA che. chatAM na chUTake pIvuM paDe to gALIne pANI pIvuM jethI aNagaLa pANIno doSa na lAge. ka24. mithyA bhASaNa karuM nahIM. asatya vacana boluM nahIM. satya vacana bolavAno ja hamezAM lakSa rAkhuM. "mokSamALA pravezikA'mAMthI - "saMsAra upara abhAva rAkhanAra hovA chatAM pUrvakarmathI, athavA bIjA kAraNathI saMsAramAM rahenAra gRhastha dezathI satya vacana bolavAno niyama rAkhavA yogya che. te mukhya A pramANe - (1) kanyAlIka, manuSyasaMbaMghI asatya; (2) govAlika, pazu saMbaMdhI asatya; (3) bhaumAlIka, bhUmi saMbaMghI asatya; (4) khoTI sAkSI; (5) thApaNa mRSA, eTale vizvAsathI rAkhavA ApelA dravyAdi padArtha te pAchA mAgatAM, te saMbaMdhI inakAra javuM te. A pAMca sthULa prakAra che. A saMbaMdhamAM vacana bolatAM paramArthasatya upara dhyAna rAkhI, yathAsthita eTale jevA prakAre vastuonAM samyaka svarUpa hoya tevA prakAre ja kahevAno niyama, tene dezathI vrata ghAraNa karanAre avazya karavA yogya che. A kahelA satya viSe upadeza vicArI te kramamAM avazya AvavuM e ja phaLadAyaka che." (pR.677) - zrImad rAjacaMdra -khaMbhAtamAM karelA upadezano sAra 625. sazabdone sanmAna ApuM. avinAzI evA AtmAnI zraddhA karAve tevA zabdo athavA AtmAne janmamaraNano bhaya TALI nirbhaya banAve evA jJAnI puruSonA je zabdo che te badhA zabdo che. tethI jJAnI puruSonA vacanAmRtone sanmAna ApuM. pa.pU.prabhuzrIjInuM draSTAMta - paramakRpALudevano jyAre patra Ave tyAre pa.pU.prabhuzrIjI te patrane UMce Asane mUkI prathama vAraMvAra namaskAra kare. pachI patra khole ane jANe amRtanA ghUMTaDA pItA hoya tema tene premapUrvaka vAMce. ema vacanAmRtone sanmAna ApavAthI te jIvanamAM pariName. mATe satparuSonA salzabdone sanmAna ApuM. "boghAmRta bhAga-3'mAMthI - "ghaNA kAgaLo jAya tyAre koIka divase uttara maLato. paNa je divase patra Ave te divase jANe sonAno sUrya Ugyo tema lAgatuM. patra vAMcyA pahelAM to patranAM darzanathI jANe sAkSAt sapuruSanAM darzana thayAM ema lAgatuM. saMghADAmAM bIjA viroghI sAdhuo hovAthI koI bIjAnA siranAme patra maMgAvavo paDato. te patra maLe eTale turta to vaMcAya nahIM. pAcho tevo anukULa vakhata maLe ke jaMgalamAM svAdhyAya vagere arthe jAya tyAre namaskAra Adi vinaya karI ullAsabhera patra 464 Page #527 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti ughADI motInA dANA jevA paramakRpALudevanA svahastAkSaro joI romAMca thaI Avato. ghIme ghIme amRtanA ghUMTaDA bhare tema badho patra saharSa vAMcI, pharI vAMcatA, vaLI pharI pharI vAMcI vicAratA; satpuruSanA parama upakArane, tenI niSkAraNa karuNAne hRdayamAM khaDI karI atyaMta bhaktibhAve te patranA Azayane hRdayamAM utAratA.'' (pR.219) duryoghananuM dRSTAMta - yudhiSThira satyavaktA hatA. mahAbhAratanuM yuddha virAma pAmyuM tyAre duryodhana yudhiSThira pAse gayo ane kahyuM ke kAle mAre bhIma sAthe laDavAnuM che. enI pAse gadA che tethI huM jItI zakuM tema nathI; mATe kaMI upAya hoya to batAvo. tyAre yudhiSThira je satyavaktA hatA teNe kahyuM ke jo tArI mAtA gAMdhArI AMkhano pATo kholI tArA zarIranuM nirIkSaNa kare to tArI kAyA vajramaya banI jAya. e sAMbhaLIne duryodhana rAjI thato potAnI mAtAnA mahela tarapha cAlyo. te joI kRSNa vacce AvIne UbhA ane pUchyuM ke kema duryodhana ! Aje bahu AnaMdamAM cho. tyAre teNe kahyuM--yudhiSThire kahyuM che ke tArI mAtAnI dRSTi tArA zarIra upara paDaze to tuM vajramaya thaI jaIza. tethI huM jAuM chuM. tyAre kRSNe kahyuM ke tuM mUrkhA che. tArI mAtA pAse nagna thaIza to tArI mAtA tArI sAme joze nahIM. tethI teNe sAthaLathI lagAvIne kamara sudhI DhAMkI dIdhuM. pachI enI mAtAe tene joyo tethI enuM zarIra vajramaya thaI gayuM. kAraNa ke e satI hatI. pachI kRSNe bhImane kahyuM ke have tuM ghyAna rAkhaje. bIje kyAMya ene vAgaze nahIM; eka sAthaLa ane kamare vAgaze. A kathAno sArAMza e ke vairI evo duryodhana paNa satyavaktA evA yudhiSThiranA satya zabdone sanmAna Ape che. 626. ayogya AMkhe puruSa nIrakhuM nahIM. kudRSTithI koIne jouM nahIM. tema karavAthI khoTA bhAva vaDe karma bAMdhI jIva saMsAramAM rajhaLe che. zrI jaina hitopadeza'mAMthI :- * viSama dRSTithI ke mohavRSTithI koIne jouM nahIM. sama (sarala) dRSTithI jouM, emAM aneka lAbha samAyelA che. ema karavAthI ApaNA pratye zaMkAzIlatA TaLe, loka vizvAsa bese ane lokApavAda thavA na pAme. viSama dRSTinA kAraNe vAMku bolI, vAMku cAlI, jIvo bahu duHkhI thAya che. chatAM e anAdi kucAla sudhAravI jIvane muzkela paDe che. jenI bhAgyadazA jAgI ke jAgavAnI hoya te ja sIdhe raste cAlI zake che; ema samajI dhumADAnA bAcakA bharavA jevo mithyA prayAsa nahIM karatAM sIthI saDake cAlI, svahita sAdhavA sadvicAramAM pravartavuM. AvI rUDI maryAdA sAcavIne cAlatAM kopelAM durjano paNa zuM viruddha bolI zake? kaMI paNa chidra nahi dekhAvAthI ADuM avaLuM bolI zake nahIM, mATe niraMtara zubha dRSTi rAkhI cAlavuM, bolavuM jethI koIne TIkA karavAno avasara sAMpaDe nahIM. (pR.53) 627. ayogya vacana bhALuM nahIM. je vacana bIjAne sukhakara na lAge athavA bolavA joIe nahIM tevA vacana boluM nahIM. 'samAdhisopAna'mAMthI :-- "paramAgama upadeze che ke A jIva anaMtAnaMta kALa to nigodamAM ja rahyo. tyAM vacanarUpa karma-vargaNA ja grahaNa karI nathI. kAraNa ke pRthvIkAya, apakAya, tejakAya, vAyukAya ane vanaspatikAyamAM anaMta kALa ke asaMkhyAta kALa rahyo tyAM to jihvA indriya ja pAmyo nahIM, bolavAnI zakti paNa pAmyo nahIM. beindriya, trIMdriya, caturiMdriya ane asaMzI paMcendriya e cAra vikala catuSka ane saMzI paMcendriya tiryaMca (pazu,pakSI)mAM jihvAindriya to pAmyo, paNa akSarasvarUpa zabdo 465 Page #528 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti bolavAnI zakti prApta thaI nahIM. manuSyapaNAmAM vacana bolavAnI zakti pragaTa thAya che. AvI durlabha vacanazakti asatya bolIne bagADI devI e mahA anartha che. manuSyabhavano mahimA to vacana vaDe ja che. nAka, kAna, jIbha, AMkha to pazune paNa hoya che; khAvuMpIvuM, kAma-bhoga Adi puNya-pApa pramANe Dhorane paNa prApta thAya che; AbharaNa, vastra Adi, kUtarAM, vAMdarA, gagheDAM, ghoDA, UMTa, baLada ityAdine paNa prApta thAya che. paraMtu vacana bolavAnI zakti, sAMbhaLIne samajavAnI zakti tathA uttara devAnI zakti temaja bhaNavA, bhaNAvavAmAM upayogI vacanazakti te manuSya janmamAM maLe che. mATe manuSya janma pAmIne jeNe vacana bagADyuM teNe Akho bhava bagADyo. manuSya janmamAM levuM-devuM, kahevuM-sAMbhaLavuM, pratIti-parIkSA, tharma-karma pravRtti-nivRttirUpa vagere kAryo vacanane AdhIna che. jeNe vacana bagADyuM teNe to badho manuSya janmano vyavahAra bagADI dUSita karyo. mATe prANa jatAM paNa potAnuM vacana dUSita na karo. (pR.278) 628. ughADe zire besuM nahIM. vaDIlonI maryAdA arthe ughADe zire besuM nahIM. 629. vAraMvAra avayavo nIrakhuM nahIM. - zarIranA avayavo eTale hAtha, moTuM vagere vAraMvAra jouM nahIM. kAraNa moha thavAnuM te nimitta che. ghaNA potAnA zarIrane arIsAmAM nIrakhyA kare. tethI zarIra pratyenI Asakti vadhe. mATe vAraMvAra zarIranA avayavone nIrakhuM nahIM. 630. svarUpanI prazaMsA karuM nahIM. potAnuM suMdararUpa hoya to paNa tenI prazaMsA karuM nahIM. zrImad rAjacaMdra'mAMthI - sanatakumAra cakravartInuM draSTAMta - "cakravartInA vaibhavamAM zI khAmI hoya? sanatakumAra e cakravartI hatA. tenA varNa ane rUpa atyuttama hatA. eka veLA sugharma sabhAmAM te rUpanI stuti thaI. koI be devone e vAta ruci nahIM. pachI teo te zaMkA TALavAne viprarUpe sanakumAranA aMtaHpuramAM gayA. sanat kumArano deha te veLA meLathI bharyo hato. tene aMga mardanAdika padArthonuM mAtra vilepana hatuM. eka nAnuM paMciyuM paheryuM hatuM ane te snAnamaMjana karavA mATe beThA hatA. viprarUpe AvelA devatA tenuM manohara mukha, kaMcanavarNI kAyA ane caMdra jevI kAMti joIne bahu AnaMda pAmyA ane mAthu ghuNAvyuM eTale cakravartIe pUchyuM; tame mAthuM zA mATe ghuNAvyuM? devoe kahyuM, ame tamAruM rUpa ane varNa nirIkSaNa karavA mATe bahu abhilASI hatA. sthaLe sthaLe tamArA varNarUpanI stuti sAMbhaLI hatI; Aja te ame pratyakSa joyuM ethI amane pUrNa AnaMda Upajyo. mAthuM dhuNAvyuM enuM kAraNa e ke jevuM lokomAM kahevAya che tevuM ja rUpa che; ethI vizeSa che paNa ochuM nathI. sanakumAra svarUpavarNanI stutithI prabhutva lAvI bolyA, tame A veLA mAruM rUpa joyuM te bhale, paraMtu huM rAjasabhAmAM vastrAlaMkAra ghAraNa karI kevaLa sajja thaIne jyAre siMhAsana para besuM chuM, tyAre mAruM rUpa ane mAro varNa jovA yogya che. atyAre to huM kheLabharI kAyAe beTho chuM. jo te veLA tame mArA rUpa, varNa juo to adbhuta camatkArane pAmo ane cakti thaI jAo. devoe kahyuM, tyAre 466 Page #529 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti pachI ame rAjasabhAmAM AvIzuM. ema kahIne tyAMthI cAlyA gayA." (pR.109) svarUpa prazaMsA karavAthI sanatkumAra cakravartInI kAyA paNa jheramaya banI gaI mATe svarUpanI prazaMsA karuM nahIM. 631. kAyA para gRddhabhAve rAcuM nahIM. gIdha pakSI mAMsa upara vRddhabhAve rAce che, tema ajJAnI jIva A zarIra upara gRddhabhAve eTale atyaMta AsaktabhAve rAce che; tema rAcuM nahIM paNa jema bane tema zarIranI Asaktino tyAga karI dehAdhyAsa ghaTADuM ane AtmabhAvane poSaNa ApuM. 632. bhAre bhojana karuM nahIM. miSTAnna, dUdhapAka vagere bhAre bhojana karavAthI pramAda thAya, brahmacaryane hAni pahoMce, mATe bhAre bhojana karuM nahIM. sAduM bhojana paNa alpa karI pramAdano jaya karuM. jethI gharmadhyAna vizeSa karI mokSa puruSArtha sAdhI zakuM. 633. tIvra hRdaya rAkhuM nahIM. kaThora hRdaya rAkhuM nahIM athavA nAnI vAtamAM paNa zIghra uttejita thaI jAuM evuM utAvaLIyuM mana rAkhuM nahIM. paNa khamI khUMdavAnI ke sahana karavAnI zakti keLavuM. 634. mAnArthe kRtya karuM nahIM. dAna vagere koIpaNa kAma, mAna meLavavA mATe karuM nahI; paNa AtmArthe karuM. 635. kIrtyarthe puNya karuM nahIM. mAna moTAI meLavavA mATe puNya karuM nahIM. dAna vagere karuM te paNa puNyanI icchAthI nahIM paNa janmamaraNathI mukta thavA arthe lobhano tyAga karavA karuM. 636. kalpita kathAsRSTAMta satya kahuM nahIM. 658 mananI kalpanAthI kathAo ke dRSTAMtone ghaDe tene satya TharAvuM nahIM. jemake sApa, ziyALa ane sasaluM traNene bhAIbaMdhI hatI. e kalpita dRSTAMta upadezAmRtamAM ApyuM che. tene satya kahyuM nahIM. paNa enA uparathI mahApuruSone je bodha Apavo che tene grahaNa karuM. temaja kalpita kathAo mohI jana joDe, tene vAMcIne satya mAnI moha vadhAruM nahIM. 637. ajANI vATe rAtre cAluM nahIM. je rastAnI mane khabara na hoya te raste rAtre cAluM nahIM. kAraNa kyAreka muzkelImAM mukAI jAuM. mATe evI hiMmata kadI karuM nahIM. 638. zaktino geraupayoga karuM nahIM. je ApaNane zakti maLI che, teno bIjAne pIDavAmAM, duHkhI karavAmAM ke mAyA prapaMca karavAmAM duraupayoga karuM nahIM. paNa e zaktino upayoga bhagavAnanI bhakti karavAmAM, koIno upakAra karavAmAM ke vrata saMyama pALavAmAM karuM ke jethI jIvanuM kalyANa thAya. Page #530 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti 'AlocAnAdi pada saMgraha'mAMthI :- "tArA pasAyathI mana, vacana ne zarIra Adi je zakti huM pAmyo chuM te sarve zakti huM khoTA vA pApanA kAmamAM na vAparuM ane phogaTa vakhata na gumAvuM e buddhi Apa. tArA pasAyathI huM sarvene sukhanuM kAraNa thAuM, koIne duHkhanuM kAraNa na thAuM. mATe mane satya ane dayAthI bharapUra kara ane je mane yogya hoya te Apa. khoTA manoratha ane vyartha vicArathI hamezAM bacAva.'' (pR.24) 'zrImad rAjacaMdra'mAMthI : caMdrasiMharAjAnuM dRSTAMta - "rAjA - he munirAja ! Aje huM ApanA darzana karIne kRtArtha thayo chuM. eka vAra mAruM abaghaDIe baneluM, temaja agAu baneluM sAMbhaLavA yogya caritra sAMbhaLI laIne pachI mane ApanA pavitra jainadharmano sattvaguNI upadeza karo. ATaluM bolyA pachI te baMgha rahyo. muni - he rAjA ! dharmane lagatuM tAruM caritra hoya to bhale AnaMda sahita kahI batAva. rAjA - (manamAM) aho ! A mahA munirAje huM rAjA chuM ema kyAMthI jANyuM ! haze. e vAta pachI. hamaNAM to paraNe tene ja gAuM. (prasiddha) he bhagavan ! meM eka pachI eka ema aneka dharmo avalokana karyA. paraMtu te pratyeka gharmamAMthI mArI keTalAMka kAraNothI AsthA UThI gaI. huM jyAre dareka dharma grahaNa karato tyAre temAM guNa vicArIne, paraMtu pAchaLathI koNa jANe ya thAya ke jAmelI Asakti ekadama nAza thaI jAya. jo ke Ama thavAnAM keTalAMka kAraNo paNa hatAM. eka mArI manovRtti evI ja hatI ema nahotuM. koI dharmamAM dharmaguruonuM dhUrtapaNuM dekhIne te dharma choDIne meM bIjo svIkRta karyo. vaLI temAM koI vyabhicAra jevI chITa dekhIne te mUkI daIne trIjo grahaNa karyo. vaLI temAM hiMsAyukta siddhAMto dekhavAthI te tajI daIne cotho grahaNa karyo. vaLI te tajI devAnI koI kAraNathI pharaja paDavAthI te mUkIne pAMcamo dharma grahaNa karyo. ema aneka dharma jainadharma sivAyanA lIdhA ane mUkyA. jainadharmano ekalo vairAgya ja dekhIne mULathI te dharma para mane bhAva coMTyo ja nahoto. ghaNA dharmanI le-melamAM meM chevaTe evo siddhAMta nakkI karyo ke badhA ya dharma mithyA che. dharmAcAryoe jene jema rucyuM tema potAnI ruci mAphaka pAkhaMDI jALo pAtharI che. bAkI kazuMye nathI. jo dharma pALavAno sRSTino svAbhAvika niyama hota to AkhI sRSTimAM eka ja dharma kAM na hota? AvA AvA taraMgothI huM kevaLa nAstika thaI gayo. saMsArIzRMgAra e ja meM to mokSa TharAvyuM. pApa nathI, puNya nathI, dharma nathI, karma nathI, svarga nathI, naraka nathI, e saghaLAM pAkhaMDo che. janma pAmavAnuM kAraNa mAtra strI puruSano saMyoga che, ane jareluM vastra jema kALe karIne nAza pAme che tema A kAyA haLave haLave ghasAI chevaTe jIvanarahita thaI jaI nAza pAme che. bAkI saghaLuM mithyA che. AvuM mArA aMtaHkaraNamAM dRDha thavAthI mane jema rucyuM, mane jema gamyuM ane mane jema pAlavyuM tema vartavA mAMDyuM. anItinAM AcaraNa karavA mAMDyAM. rAMkaDI raiyatane pIDavAmAM koI paNa prakAranI kacAza meM rAkhI nahIM. ziyaLavaMtI suMdarIonA ziyaLabhaMga karAvIne meM AkarA kera bolAvI devAmAM koI paNa prakAranI khAmI rAkhI nahIM. sajjanone daMDavAmAM, saMtone ribAvavAmAM ane durjanone sukha devAmAM meM eTalAM pApa karyA che ke e pApano eka prabaLa parvata bAMdhyo hoya to te meruthI paNa savAyo thAya ! A saghaLuM thavAnuM kAraNa mAtra luccA dharmAcAryo hatA. AvI caMDALamati mArI hamaNAM sudhI rahI.'' (va.pR.22) AvI rIte zaktino gera upayoga kadI karuM nahIM. 468 Page #531 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti 639. strIpakSe dhana prApta karuM nahIM. potAnA strI pakSe arthAt sAsarAthI dhana prApta karavAnI AzA rAkhuM nahIM. potAnI putrIne teo premathI ke vyavahArathI je Ape te yogya gaNuM. paNa pote ALasu banI strI sAthe kaMkAsa karI tenA piyarathI ghana lAvavA mATe kadI kahyuM nahIM. paNa svayaM puruSArthI banI jAta mahenata karI dhana prApta karavAno prayAsa karuM. 640. vaMdhyAne mAtRbhAve satkAra dauM. vaMdhyA eTale putra vagaranI. teno tiraskAra karuM nahIM, paNa tene mAtA samAna gaNI teno satkAra karuM. 641. akRtadhana lauM nahIM. akRta eTale mahenata karyA vinA corI ke bIjI koI ayogya rIte koInuM ghana lauM nahIM. 642. vaLadAra pAghaDI bAMdhu nahIM. arthAt vaLa vagaranI pAghaDI bAMdhuM. 643. vaLadAra caloTho paheruM nahIM. caloTho eTale khesa. te vaLa ApIne paheruM nahIM. 644. malina vastra paheruM. muninA malina vastra e enI zobhA che. 'niraMtara AtmavicAre karI muni to jAgRta rahe.' emano upayoga vastramAM hoya nahIM, paNa AtmAmAM hoya. 645. mRtyu pAchaLa rAgathI rouM nahIM. koI marI gayuM hoya tenI pAchaLa rAgathI vilApa karI raDuM nahIM. kAraNa ke gayela vyakti pAchI AvanAra nathI. mATe rAgathI raDI navA karma upArjana karuM nahIM. 'zrImad rAjacaMdra'mAMthI :- "vicAravAna puruSone te khedakAraka prasaMgano mUrchAbhAve kheda karavo te mAtra karmabaMdhano hetu bhAse che, ane vairAgyarUpa khedathI karmasaMganI nivRtti bhAse che ane te satya che. mUrchAbhAve kheda karyAthI paNa je saMbaMghIno viyoga thayo che, tenI prApti thatI nathI, ane je mUrchA thAya che te paNa avicAradazAnuM phaLa che, ema vicArI vicAravAna puruSo te mUrchAbhAva pratyayI khedane zamAve che, athavA ghaNuM karIne tevo kheda temane thato nathI. koI rIte tevA khedanuM hitakArIpaNuM dekhAtuM nathI, ane banelo prasaMga kheThanuM nimitta che, eTale teve avasare vicAravAna puruSone jIvane hitakArI evo kheda utpanna thAya che. sarvasaMganuM azaraNapaNuM, abaMghavapaNuM, anityapaNuM ane tucchapaNuM tema ja anyatvapaNuM dekhIne potAne vizeSa pratibodha thAya che ke he jIva, tAre viSe kaMI paNa A saMsArane viSe udayAdi bhAve paNa mUrchA vartatI hoya to te tyAga kara, tyAga kara, te mUrchAnuM kaMI phaLa nathI, saMsAramAM kyAreya paNa zaraNatvAdipaNuM prApta thavuM nathI, ane avicArapaNA vinA te saMsArane viSe moha thavA yogya nathI, je moha anaMta janmamaraNano ane pratyakSa khedano hetu che, duHkha ane klezanuM bIja che, tene zAMta kara, teno kSaya kara. he jIva, e vinA bIjA koI hitakArI upAya nathI, e vagere bhAvitAtmatAthI vairAgyane zuddha ane nizcala kare che. je koI jIva yathArtha vicArathI jue che, tene A ja prakAre bhAse che.'' (va.pR.501) 469 Page #532 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti "he Arya mANekacaMdAdi, yathArtha vicAranA ochApaNAne lIdhe, putrAdi bhAvanI kalpanA ane mUrchAne lIdhe, tamane kaMI paNa khedavizeSa prApta thavo saMbhavita che, topaNa te khedanuM beyane kaMI paNa hitakArI phaLa nahIM hovAthI, hitakArIpaNuM mAtra asaMga vicAra vinA koI anya upAye nathI ema vicArI, thato kheda yathAzakti vicArathI, jJAnIpuruSonA vacanAmRtathI, tathA sAdhupuruSanA Azraya, samAgamAdithI ane viratithI upazAMta karavo, e ja kartavya che.'' (va.pR.502) 'boghAmRta bhAga-1'mAMthI :- '2DavAthI azAtAvedanI baMdhAya che. ApaNane vicAra nathI Avato. kAle zuM thaze tenI zI khabara che ? kRpALudevanuM zaraNuM rAkhavuM to badhAnuM kalyANa thavAnuM che. koInuM duHkha levAya nahIM. ApaNuM sukha koIne devAya nahIM. ApaNane paNa maraNa AvavAnuM che. ApaNe gabharAI jaIe to te vakhate maraNa bagaDI jAya. je thavAnuM che te talabhAra AchupAchuM thavAnuM nathI. ApaNA manane dRDha karavuM. maMtramAM citta rAkhavuM. kRpALudevanuM zaraNa choDavA jevuM nathI. manuSyabhava raDavA mATe nathI maLyo. AkhuM jagata ApaNane karma baMdhAvI lUMTI le evuM che. je thavAnuM haze te thaze, rUDA rAjane bhajIe. game tevuM duHkha paDe to paNa raDavuM nathI. raDavAthI koIne lAbha nathI. jeno deha chUTI gayo heAya tene paNa raDavAthI lAbha nathI. haratAM pharatAM 'sahajAtmasvarUpa paramaguru' karavuM. ethI baLa maLe. zUravIra thAya to karma AvatAMya Dare. "kheda nahIM karatAM zUravI25NuM grahIne jJAnIne mArge cAlatAM mokSapATaNa sulabha ja che." (819) kheda karavAthI kaMI kalyANa thatuM nathI. roja maraNa saMbhAravuM. mahemAna jevA chIe. jenuM AyuSya pUruM thAya tene javuM paDe.'' (pR.335) 646. vyAkhyAnazaktine ArAdhuM. vyAkhyAnazakitane khIlavuM. jethI potAno upayoga bhagavAnanA vacanomAM sthira rahe ane bIjAne paNa lAbha thavAno hoya to thAya. 'upadezAmRta'mAMthI - "eka vakhata vAMcI, pachI yAda raheluM vistArathI kahI javuM. evo abhyAsa pADavo. e svAghyAya che. e tapa che. ethI vAkyalabdhi vadhe che.'' (u.pR.354) "manamAM ema rahe ke 'A mahArAja padhAryA eTale e bolaze; e kema bolatA nathI? zuM ochuM thaI javAnuM che? e bole to sAruM, mAre bolavuM nA paDe.' e badhuM choDavA jevuM che. UlaTuM bolavAthI svAdhyAya thAya, labdhi vadhe, pramAda jAya. be bola bolavAthI kaMI bagaDI javAnuM hatuM? koInuM ahita thaI javAnuM hatuM? pariNAma upara moTo AdhAra che. tame ane huM ahIM beThA chIe paNa jenA pariNAma AgaLa gayAM te moTo.'' (u.pR.330) "koI prazna kare to dhIrajathI je ApaNane uttara sUjhe te kahevAmAM zI aDacaNa che? marane pachI tarkathI game tevo prazna karene. khoTe khoTo prazna Ubho karyo hoya; to paNa teno saraLatAthI potAne samajAya tevo dila kholIne khulAso thAya to satsaMgamAM raMga Ave. nahIM to satsaMga zAno? ApaNe kyAM pakaDa rAkhavI che? samajamAM Ave te kahevuM ane chevaTanuM to te jJAnI ja jANe che.'' (u.pR.290) 'prabhuzrI - jo upadeza devA jAya to to baMdha che ja. paNa svAdhyAyanI khAtara potAne je yAda hoya te kahI jatAM tAjuM thAya, bhUlI na javAya ane temAM kALa jAya. bAkI to ghyAna te taraMgarUpa thaI paDe che e yAda che ne? tame kahyuM te paNa nyAya che. paNa alpatva, laghutva ane parama dInatva kyAre Ave? hajI ekaDo 470 Page #533 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mAnIti ghUMTavo paDaze. pote jANe che te sAcavIne gopavI rAkhe teno ke je yAda hoya te saraLatAthI bolI jAya teno ke je yAdamAM hoya ke smRtimAM hoya teno - ekeno garva karavA jevuM kyAM che? enuM zuM mahatva che? paNa ApaNA svAdhyAyamAM koI sAMbhaLI jAya to kAMI nukasAna thavAnuM che ? bhalene badhAya vahelA vahelA mokSe jatA. koI adhikArI jIva hoya tenuM kalyANa thAya. kAMI garva karavA jevuM nathI. koI koI to nikaTabhavI Ama kAne vAta paDatAM pakaDa karI mokSe cAlyA jAya che. ane keTalAkane keTaluMya saMghara saMghara karyuM hoya chatAM paribhramaNa karavuM paDe che.'' (pR.297) 647. dharma nAme klezamAM paDuM nahIM. dharmanA nAme kleza karavAnI bhagavAnanI AjJA nathI. jemake koI kahe saMvatsarI cothanI karavI ane koI kahe pAMcamanI karavI. paNa tenA nimitte kaSAya kleza karavA nahIM. dharmanA nimitte ja kyAya kleza jIva kare to pachI chUTavAno Aro kyAM rahyo. mATe dharmanA nAme klezamAM paDuM nahIM. 'zrImad rAjacaMdra'mAMthI - 'saMvatsarIno divasa kaMI sATha ghaDIthI vadhato ocho thato nathI; tithimAM kaMI phera nathI. potAnI kalpanAe karI kaMI phera thato nathI. kvacit mAMdagI Adi kAraNe pAMcamano divasa na paLAyo ane chaThe pALe ane AtmAmAM komaLatA hoya to te phaLavAna thAya. hAlamAM ghaNA varSo te thayAM paryuSaNamAM tithionI bhrAMti cAle che. bIjA ATha divasa gharma kare to kaMI phaLa ochuM thAya ema nathI. mATe tithiono khoTo kaThAgraha na rAkhatAM mUkavo. kadAgraha mukAvavA arthe tithio karI che tene badale te ja divase kadAca vadhAre che. hUMDhiyA ane tapA tithiono vAMdho kADhI-jAdA paDI - 'zuM jAdo chuM' ema siddha karavA takarAra kare che te mokSa javAno rasto nathI. jhADane bhAna vagara karma bhogavavAM paDe che to manuSyane zubhAzubha kriyAnuM phaLa kema nahIM bhogavavuM paDe ? jethI kharekharuM pApa lAge che te rokavAnuM potAnA hAthamAM che, potAthI bane tevuM che te rokato nathI; ne bIjI tithi AdinI ne pApanI bhaLatI phikara karye jAya che. anAdithI zabda, rUpa, rasa, gaMdha ne sparzano moha rahyo che. te moha aTakAvavAno che. moTuM pApa ajJAnanuM che.'' (va.pR.707) vADAmAM klyANa nathI; ajJAnInA vADA hoya. hUMDhiyA zuM ? tapA zuM? mUrti mAne nahIM ne mumati bAMdhe te kuMDhiyA; mUrti mAne ne mumati na bAMdhe te tapA; ema te kaMI dharma hoya ! e to loDhuM pote tare nahIM, ane bIjAne tAre nahIM tema. vItarAgano mArga anAdino che. jenAM rAga, dveSa ane ajJAna gayAM tenuM kalyANa; bAkI ajJAnI kahe ke mArA dharmathI kalyANa che to te mAnavuM nahIM, ema kalyANa hoya nahIM. DhuMDhiyApaNuM ke tapApaNuM mAnyuM to kaSAya caDhe; tapo DhuMDhiyA sAthe beTho hoya to kaSAya caDhe; ane DhuMDhiyo tapA sAthe beThAM kaSAya caDhe; A ajJAnI samajavA, banne samajyA vagara vADA bAMdhI karma upArjana karI rakhaDe che. vahorAnA nADAnI mAphaka matAgraha pakaDI beThA che. mumati Adino Agraha mUkI devo. jaina mArga zuM? rAga, dveSa ane ajJAnanuM javuM te. ajJAnI sAdhuoe bhoLA jIvone samajAvI tene mArI nAkhyA jevuM karyuM che. pote jo prathama vicAra kare ke mArA doSa zuM ghaTyA che? to to jaNAya ke jaina dharma mArAthI vegaLo rahyo che, jIva avaLI samajaNa karI potAnuM kalyANa bhUlI jaI, bIjAnuM akalyANa kare che. tapA hUMDhiyAnA sAdhune, ane hUMDhiyA tapAnA sAdhune annapANI na ApavA mATe potAnA ziSyone 471 Page #534 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti upadeza Ape che. kuguruo ekabIjAne maLavA detA nathI; ekabIjAne maLavA de to to kaSAya ochA thAya, niMdA ghaTe. (pR.730) saMvatsarInA divasasaMbaMdhI eka pakSa cothanI tithino Agraha kare che ane bIjo pakSa pAMcamanI tithino Agraha kare che. Agraha karanAra banne mithyAtvI che. je divasa jJAnIpuruSoe nizcita karyo hoya che te AjJAnuM pAlana thavA mATe hoya che. jJAnI puruSa AThama nA pALavAnI AjJA kare ane bannene sAtama pALavAnI kahe athavA sAtama AThama vaLI bhegI karaze ema ghArI chaTha kahe athavA temAM paNa pAMcamano bhaMga karaze ema ghArI bIjI tithi kahe to te AjJA pALavA mATe kahe. bAkI tithibithino bheda mUkI devo. evI kalpanA karavI nahIM, evI bhaMgajALamAM paDavuM nahIM. jJAnI puruSoe tithionI maryAdA AtmArthe karI che. jo cokkasa divasa nizcita na karyo hota, to Avazyaka vidhiono niyama raheta nahIM. AtmArthe tithinI maryAdAno lAbha levo." (va.pR.703) 648. tArA gharma mATe rAjadvAre kesa mUkuM nahIM. tArA gharma saMbaMghI koI vikSepanuM kAraNa UbhuM thAya to paNa rAjakAre kesa mUkuM nahIM. paNa paraspara samAdhAna karavAno prayAsa karuM. 649. bane tyAM sudhI rAjadvAre caTuM nahIM. bane tyAM sudhI koIpaNa kArya nimitte rAjadvAre caDhuM nahIM. 650. zrImaMtAvasthAe vi. zALAthI karuM. zrImaMta avasthAmAM vinaya, viveka pragaTe evI ghArmika vidyAzALAo sthApI lokonuM hita karuM. paisAno saduupayoga karuM. "sA vidyA yA vimuvata' sAcI vidyA te ja ke jethI mukti prApta thAya. e viSe paramakRpALudeva jaNAve che - "zrImad rAjacaMdra'mAMthI - "je vidyAthI upazama guNa pragaTyo nahIM, viveka Avyo nahIM ke samAdhi thaI nahIM te vidyAne viSe rUDA jIve Agraha karavA yogya nathI." (va.pR.390) "sarvajJa bhagavAnanuM kaheluM gupta tattva pramAdasthitimAM AvI paDyuM che, tene prakAzita karavA tathA pUrvAcAryonAM gUMthelA mahAna zAstro ekatra karavA, paDelA gacchanA matamatAMtarane TALavA temaja gharmavidyAne praphullita karavA eka mahAna samAja sadAcaraNI zrImaMta ane ghImaMta bannee maLIne sthApana karavAnI avazya che ema darzAvuM chuM." (va.pR.127) 651. nirdhanAvasthAno zoka karuM nahIM. pUrvakarmanA udaye ghana vagere jatuM rahyuM hoya to paNa kheda karuM nahIM. kAraNa lakSmI vagere badhuM nAzavaMta che. rAjA hoya te raMka thaI jAya ane raMka hoya te rAjA thAya evuM saMsAranuM svarUpa che. mATe temAM zuM zoka ke harSa karavo. je thAya te samabhAve bhogavuM, jethI navA karma baMghAya nahIM ane jUnA chUTI jAya. "zrImad rAjacaMdra'mAMthI - "prANImAtra prAye AhAra, pANI pAmI rahe che. to tama jevA prANInA kuTuMbane mATe tethI viparyaya pariNAma Ave evuM je ghAravuM te yogya ja nathI. kuTuMbanI lAja vAraMvAra ADI AvI je AkuLatA Ape che, te game to rAkhIe ane game to na rAkhIe te banne sarakhuM 472 Page #535 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mananIti che, kema ke jemAM potAnuM nirupAyapaNuM rahyuM temAM to je thAya te yogya ja mAnavuM e dRSTi samyak che. je lAgyuM te jaNAvyuM che.'' (pR.314) eka nirdhana manuSyanuM dRSTAMta - sarvathI zreSTha dhana saMtoSadhana, eka mahAtmA dhyAnamAM beThA hatA. tyAM eka nirdhana mANase AvI mahAtmAne kahyuM ke mahAtmA ! huM bahu duHkhI chuM, teno koI upAya batAvo. mahAtmAe kahyuM : jA sAme taLAvanA kAMThe ratnaciMtAmaNi paDyo che te laI le. tyAM jaI teNe te ratnaciMtAmaNi lIgho ane te vaDe icchita vastu meLavI paNa tene vicAra Avyo ke A mahAtmAe te kema na lIdho? pachI mahAtmA pAse jaI pUchyuM ke Ape te ratnaciMtAmaNi kema na lIdho? tyAre mahAtmAe kahyuM : amArI pAse tethI paNa vizeSa saMtoSarUpa ghana che, jethI e ghana amane dhULasamAna lAge che. ema karma udaye nirdhanAvasthA pAmyuM to huM paNa bhautika sAmagrIne tuccha gaNI saMtoSabhAva keLavavA prayatna karuM. *hitazikSAnA rAsanuM rahasya'mAMthI - "uttama manuSya kadI lAbhAMtarAyano udaya thavAthI prApta thayela ghana khove to paNa dilagIra na thAya, tenA kAraNono vicAra karI tevA tevA kAraNa taje ane lakSmI meLavavAnA sadupAyo ciMtavI te mATe prayatna kare; kAraNa ke lakSmI udyamavaMtanI dAsI che. udyamavaMta ja te meLavI zake che; paraMtu te udyama dharmI jIvone satvara phaLIbhUta thAya che, mATe dareka rIte dharma karavo. je vakhate saMpatti ghaTe tyAre vicAra kare ke 'kApeluM vRkSa paNa pAchuM phaLe che-vadhe che; caMdra kRSNapakSamAM kSINa thayelo zuklapakSamAM pAcho vadhe che; tema Apatti paNa AvelI pAchI jAya che ne saMpatti prApta thAya che.' mATe uttama puruSe to ApattimAM ne saMpattimAM baMnemAM samAna vRtti rAkhavI. saMpatti Avye harakhAI javuM nIM ane vipatti Avye akaLAI javuM nahIM. vaLI Apatti ne saMpatti baMne moTAne ja hoya che. grahaNa caMdra ne sUryanuM ja thAya che, bIjA jyotiSa-cakranuM thatuM nathI. mULathI daridrIne Apatti ke saMpatti hotI nathI. vaLI ciMtA paNa sujJane hoya che, mUrkhane hotI nathI. mUrkha to sadA nizciMta ja hoya che. AnA viSe dRSTAMta nIce pramANe - -- AbhaDazeThanuM dRSTAMta - pATaNazaheramAM zrImALI jJAtinA nAgarAja nAme zeTha hatA. loko tene koTIdhvaja kahetA hatA. tene melAdevI nAme strI hatI. anyadA te sagarbhA thaI, tevAmAM nAgarAja zeTha mRtyu pAmyA, eTale rAjAe tene aputrIo jANIne tenuM sarva dravya laI lIdhuM. melAdevI potAne piyara ghoLake gaI. tyAM tene amArI paDaha vagaDAvavAno dohalo thayo. tenA pitA dravyavAna hovAthI teNe amArI paDaha vagaDAvI, jIvahiMsA amuka divaso sudhI baMdha rakhAvI, teno dolo pUryo. anukrame tene putrano prasava thayo. tenuM nAma tenA mAtAmahe abhaya rAkhyuM, paraMtu lokomAM to te AbhaDa nAmathI prasiddha thayo. pachI AbhaDa mAtAnI rajA laIne yogya uMmare pATaNa gayo. tyAM potAnA jIrNa gRhamAM rahetAM temAMthI tenA puNyayoge dravya pragaTa thayuM. te dravyavAna thaIne vyApAra karavA lAgyo, ane lAchalade nAmanI strI paraNyo. anukrame koTIja thayo ane tene putra thayA. vaLI pAcho azubha karmano gADha udaya thavAthI te nirdhana thaI gayo, eTale tenI strI traNe putrone laIne potAne piyara gaI. AbhaDa gharamAM ekalo rahyo. te potAne na chAje tevA carmanI kothaLI ghasavI vigere udyoga peTane mATe karavA lAgyo. ema karatAM eka mANuM anAja maLe eTale te potAne hAthe daLe, hAthe rAMdhe ane ekalo jame. A pramANe duHkhamAM divaso vyatikramAvavA lAgyo. kartA kahe che ke - 473 Page #536 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti caMdramAM eka divasa khAMDo, eka divasa goLa, eka divasa lAMbo ne eka divasa mAtra lITI jevo dekhAya che; tenA paNa sarakhA divaso jatA nathI. tema AbhaDazeTha paNa koTIdhvaja hato, chatAM nirdhana thaI javAthI jyAM tyAM bhaTake che; mATe he puruSa!mAna karIza nahIM, kemake jevI kAla tevI Aja nathI. anyadA AbhaDazeTha hemacaMdrAcArya pAse gayA ane temanI pAse zrAvakanAM bAra vrata uccaryA. temAM pAMcamA vratamAM parigrahanuM parimANa karatAM teNe so pacAsa rUpiyA rAkhavA ghAryuM. gurumahArAje kahyuM ke - ATalA dravyathI tAruM mana sthira nahIM rahe; kAraNa ke AgaLa upara tane ghaNI lakSmI maLavAnI che." teNe hajAra rAkhavA kahyuM, gurue to paNa nA kahI, eTale lAkha rAkhavA icchA jaNAvI, loko hasavA lAgyA. paNa gurumahArAje teTalAthI paNa nahIM sare' ema kahyuM, eTale navalAkha rAkhyA ane tenAthI vadhAre thAya to puNyakAryamAM kharcIza" ema kahyuM. gurue tene te pramANe niyama karAvyo. have tenI pAse pAMca dAma hatA. teTalA vaDe eka bakarInA gaLAmAM iMdranIla bAMdheluM hatuM te kharIduM. pachI tenA ghaNA mANeka karyA ane lAkha lAkha rUpiye ekeka maNako vecANo, tethI tenI pAse ghaNuM dravya thayuM. pAcho anukrame koTI dhvaja thayo, eTale strI putra paNa AvIne maLyA. teNe nagaramAM duHkhIonuM duHkha TALavA paDaha vagaDAvyo ane munirAjane vRta vigerenuM dAna devA lAgyo. AbhaDazeTha lakSmI maLI eTale AnaMdathI svAmIvatsala karavA lAgyA. jinezvaranI pUjA-bhakti karavA lAgyA. dAnazALA maMDAvI. zrI saMghanI (tamAma jainabaMdhunI) varSamAM be vAra bhakti karavA lAgyA. jirNoddhAra, caityono temaja pustakono karAvyo. A pramANe tenA 84 varSanA AyuSyamAM kula saravALo karatAM teNe 98lAkha dravya kharcI. aMtasamaye te saravALo jANI tene kheda thayo ke "huM eka karoDa pUrA kharce na zakyo?" te sAMbhaLIne tenA putra tenA zreyArthe ATha lAkha bIjA khacevAnuM kabUla karyuM, ane daza lAkha kharce eka kroDa ne ATha lAkhano saravALo karyo. AbhaDa zeTha anazana karI mRtyu pAmIne svarge gayA. A pramANe AbhaDazeThano prabaMdha sAMbhaLIne uttama puruSe ghana jAya tyAre zairya ane gharma choDavo nahIM ane ghana Ave tyAre garva karavo nahIM. kadI pAchuM na Ave topaNa hRdayamAM kheda karavo nahIM, samabhAvamAM rahevuM, kAraNa ke jagatamAM saMtoSa ja sarva karatAM vaDo che, zreSTha che, kalpavRkSa samAna che. mATe nirNana avasthA AvyuM paNa zoka karavo nahIM. (pR.113) 652. paraduHkhe harSa gharuM nahIM. bIjAnuM duHkha dekhI AnaMda mAnuM nahIM, paNa tenuM duHkha nivAravA yathAzakti madada karuM. paraduHkhe harSa gharavAthI parabhavamAM pote paNa tevA duHkhano bhoktA thAya. mATe sarva jIvo sadA sukhI raho, nirogI raho evI bhAvanA karyA karuM. upadezaprAsAda bhASAMtara bhAga-5'nA AghAre : brAhmaNanuM draSTAMta - hastinApuramAM eka divasa muni mahAtmA bhikSA mATe padhAryA. tyAM eka zerI hatI. temAM koI cAlatuM to tarata mRtyu pAmatuM. kAraNa ke te zerI koI vyaMtaranA upadravathI agni jevI tapelI rahetI. te zerI mANasanA saMcAra vinAnI joIne munie tyAM UbhA rahela brAhmaNane pUchyuM ke "A zerImAM mANaso cAle che ke nahIM?" teNe 'bhale A muni baLI jAya evA duSTa AzayathI kahyuM ke "hA cAle 474 Page #537 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti che." te sAMbhaLI muni te zerImAM IryApathikI pUrvaka cAlavA lAgyA. paNa temanA tapanA prabhAvathI te zerI zItaLa thaI gaI. te joI brAhmaNane thayuM ke "aho! A koI tapasvI che' ema jANI vismaya pAmyo ane muni pAse AvI kahyuM - meM Apane e zerImAM A javAnI AjJA ApI te pApathI huM kevI rIte chuTIza? tyAre munie kahyuM - dIkSA grahaNa kara. te sAMbhaLI teNe dIkSA lIdhI. paNa brAhmaNa hovAthI jAtimada karyo. tyAMthI deha choDI svarge gayo. paNa jAtimadanA kAraNe devalokathI cyavI caMDALane ghera utpanna thayo. tyAM pharI dIkSA laI harikezI muni banI anukrame karmano kSaya karI paramapadane pAmyA. kathAnA sArarUpe, bIjA duHkhI thAya te joI paranA duHkhe harSa mAnuM nahIM; paNa koInuM duHkha dUra thAya evo yathAzakti prayatna karuM. 653. jema bane tema ghavaLa vastra sajuM jema bane tema ghavaLa eTale sapheda vastra paheruM. sAdagI sAthe te paheravAthI mananI pavitratA upara tenI sArI asara thAya che. sapheda kapaDA sAdagI sUcave che. raMgaberaMgI kapaDAM paheravAno moha ocho thAya to sapheda kapaDA paheravAnuM banI zake ema che. 654. divase tela nAkhuM nahIM. "boghAmata bhAga-3'mAMthI - 'divase tela nAkhuM nahIM'=puruSe divaseya mAthAmAM tela nAkhavuM nahIM, eTale ke nAkhavuM ja nahIM; kAraNake hajAmata, snAna vagere sAdhanothI zira svaccha rahevAnuM kAraNa puruSane bane che." (pR.428) 655. strIe rAtre tela nAkhavuM nahIM. boghAmRta bhAga-3'mAMthI :- "rAtrie tela nAkhanAra eTale vezyAdi tathA atyaMta mohAsakta strIo hoya. sAmAnya strIo to divase zarIra-saMskAra karI le che." (pR.428) 656. pApaparva evuM nahIM. hoLI vagere parvo pApaparvo che. te laukika ane bhavanI paraMparAne vaghAranAra hovAthI gharmane jANanAra evA uttama jIvoe te parvano tyAga karavo. enI kathA nIce pramANe - upadezaprAsAda bhASAMtara bhAga-5'mAMthI - hoLIkAnuM draSTAMta - eka pApamAMthI aneka pApa thatAM saMsAranI vRddhi. hoLIkA manoratha zreSThInI putrI hatI. te bALa vighavA thaI. "navaro beTho nakhoda vALe tema te paNa navarI beThI khoTA vicAra karyA karatI. eka divasa te gokhamAM beThelI hatI. tyAMthI kAmapAla nAmanA puruSane jatA joyo. tene joI teno kAmavikAra jAgRta thayo. TUMDhA nAmanI parivrAjIkAe te banneno meLApa karAvI dIdho. ekavAra hoLIkA tathA kAmapAle vicAryuM ke ApaNI gurUvAta A TUMDhA ja jANe che. kAle UThIne ApaNI vAta te bahAra pADI deze mATe ene ja mArI nAkhIe; ema vicArI je jhUMpaDImAM DhaMDhA sUtI hatI te jhUMpaDIne ja saLagAvI dIdhI. TUMDhA marIne vyaMtarI thaI ane hoLIkA kAmapAla sAthe gharathI bhAgI gaI. paNa lokoe ema jANyuM ke hoLIkA baLIne satI thaI che mATe hoLInuM parva ujavI tene pUjavA lAgyA. have pelI DhaMDhA tApasI je marIne vyaMtara jAtimAM devI thaI teNe vibhaMga jJAnathI joyuM ke "aho! A loko mahA 475 Page #538 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti asatI evI jIvatI hoLIkAne pUje che, tenI stuti kare che paNa mane koI saMbhAratuM paNa nathI. "ema vicArIne te gAma upara eka moTI zilA vidhurthIne te bolI ke "mane saMtoSa ApanAra eka manoratha zreSThI vinA bIjA sarvane hamaNAM ja A zilAthI cUrNa karI nAkhIza.'' te sAMbhaLIne rAjA vigere sarva loka, bhaya pAmI manoratha zreSThIne zaraNe gayA. tyAre te zreSThIe pUjA vigere karIne kahyuM ke ''deva ke dAnava je hoya te pragaTa thaIne je icchA hoya te kaho, ame nagaranA sarva loko te pramANe karIzuM' te sAMbhaLIne DhUMDhA vyaMtarI pUrvano sarva vRttAMta kahIne bolI ke ''hoLInuM parva Ave tyAre sarva paurajano bhAMDaceSTA kare, paraspara gALo de, dhULa uchALe, zarIre kAdava coLe ityAdi kare to A upadrava huM zAMta karuM.'' te sAMbhaLIne lokoe te pramANe aMgIkAra karyuM. tyArathI ghULeTInuM parva sarvatra prasaryuM. "loko gADariyA pravAha jevA che, te paramArthane samajatA nathI." ahIM upadezavacana A pramANenA ghArI rAkhavAM ke "eka asaMbaMdha vAkya bolavAthI, gALI pradAnAdi karavAthI jIva aneka bhavamAM bhogavavuM paDe tevuM pApakarma bAMdhe che, mATe azubha pralApano tyAga karIne dravyathI hutAzinI parvane (hoLIparvane) sarvathA tajavuM ane bhAvathI buddhipUrvaka zubha vAkyane aMgIkAra karI svaparane hitakArI vAkyo bolavAM.'' "duSTa vAkyanA vistAravALuM, mithyAtvathI bhareluM ane saMsArasAgaramAM DubAvanAruM A hoLI laukika parva zrI jinendra AgamanA tattvanI icchAvALA lokoe avazya tyAga karavuM. (pR.207nA AdhAre) zrI paryuSaNAdi parvonI kathA'mAMthI - vaLI guru kahe che ke "je prANI baLatI hoLInI jhALamAM eka muSTi gulAla nAkhe tene daza upavAsanuM AlocaNa Ave tathA jo eka loTo pANIno reDe to ekaso upavAsanuM AlocaNa Ave, chANAM nAkhe to pacIsa upavAsa, eka gALa bole to paMdara upavAsa, hoLInA gIta gAya to doDhaso upavAsa, chANAno hAra karI nAkhe to so vAra baLI maravuM paDe, zrIphaLa nAkhe to hajAra vAra baLI maravuM paDe, eka sopArI nAkhe to pacAsa vakhata baLI maravuM paDe, hoLI saLagAve to hajAra vakhata caMDALanA kuLamAM UpajavuM paDe, vaLI je puruSa hoLImAM bhukhyo rahI vrata kare te eka hajAra vakhata mlecchanA kuLamAM Upaje. mATe AvA mithyAtvane gADha karanArA parvano bhAvathI tyAga karuM. (pR.59) 657. dharmI, suyazI eka kRtya karavAno manoratha dharAvuM chuM. dAna, zIla, tapa ane bhAva e cAra prakAranA dharmamAMthI uttama prakAranuM dAna ApIne ke muzkelInA vakhatamAM paNa akhaMDa zIla pALIne ke icchAone rokI tapa ArAdhIne ke rAgadveSanA bhAva ghaTADavA mATe Atmadharma prabaLapaNe ArAdhavAno manoratha dharAvuM chuM. jeno suyaza saheje phelAya paNa tenI icchA kharA ArAdhakane hotI nathI. 58. gALa sAMbhaLuM paNa gALa dauM nahIM. karmanA udaye koI mane gALa de to zAMtithI sAMbhaLuM paNa sAmI gALa dauM nahIM. gautamabuddhanuM dRSTAMta - koI gALo Ape paNa pote na le to? eka vakhata gautama buddhane koIe gALo ApI. tyAre buddhe kahyuM ke bhAI ! koI vastu Ape paNa sAmo vyakti na le to te konI pAse rahe ? te bhAI kahe te to tenI pAse ja rahe. tyAre buddhe kahyuM ke tame mane je gALo ApI, temAMthI meM kAMI 476 Page #539 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti lIdhI nathI mATe te badhI tamArI pAse ja rahI. guru nAnakanuM draSTAMta - gurunAnake savaLuM lIdhuM. gurunAnaka saMta hatA. temanA ziSyane koIe kahyuM - tArA guru to kUkaDA jevA che. ziSya gurunAnakane vAta kahI. tyAre gurunAnaka kahe - eNe barAbara kahyuM che. kUkaDo savAramAM sutelAne jagADe che tema huM paNa mohanidrAmAM sutelA jIvone jagADuM chuM. 659. zukla ekAMtanuM niraMtara sevana karuM chuM. je vaDe mAruM aMtaHkaraNa zukla eTale pavitra thAya tevA ekAMtanuM niraMtara sevana karuM. "zrImad rAjacaMdramAMthI - "tattvajJAnIoe mukhya bogha evo karyo che ke, sarva saMga parityAga karI, aMtaramAM rahelA sarva vikArathI paNa virakta rahI ekAMtanuM sevana karo. temAM satsaMganI stuti AvI jAya che. kevaLa ekAMta te to dhyAnamAM rahevuM ke yogAbhyAsamAM rahevuM te che, paraMtu samasvabhAvano samAgama, jemAMthI eka ja prakAranI vartanatAno pravAha nIkaLe che te, bhAve eka ja rUpa hovAthI ghaNAM mANaso chatAM ane parasparano sahavAsa chatAM te ekAMtarUpa ja che; ane tevI ekAMta mAtra saMtasamAgamamAM rahI che. kadApi koI ema vicAraze ke, viSayImaMDaLa maLe che tyAM samabhAva hovAthI ekAMta kAM na kahevI? tenuM samAdhAna tatkALa che ke, teo ekasvabhAvI hotA nathI. paraspara svArthabuddhi ane mAyAnuM anusaMdhAna hoya che; ane jyAM e be kAraNathI samAgama che te eka svabhAvI ke nirdoSa hotA nathI. nirdoSa ane samasvabhAvI samAgama to parasparathI zAMta munIzvarono che; temaja gharmadhyAnaprazasta alpAraMbhI puruSano paNa keTaleka aMze che." (va.pR.75) 660. sarva ghAka meLApamAM jauM nahIM. ghAka eTale bhaya athavA bIka. jyAM bhayanA sthAna hoya tevA sarva meLAvaDAmAM jauM nahIM. jyAM Atmadharmane poSaNa maLe te sivAya bIjA meLAvaDAmAM jauM nahIM. jyAM khAvuM, pIvuM, raMgarAga, gAnatAna hoya arthAta jyAM gharmanA nAme paNa mohanuM vAtAvaraNa jAmyuM hoya tevA meLAvaDAmAM jauM nahIM athavA jyAM tALIo pADIne game tema gAtA hoya athavA jyAM moTA meLAmAM koI mANasa paga nIce dabAIne marI paNa jAya evA gADarIyA pravAharUpa meLAmAM jauM nahIM. "zrImad rAjacaMdra jIvanarekhA'mAMthI - zrI manasukhabhAI kIratacaMdano prasaMga - zrImad kahe meLAmAM gayA hatA? tyAM zuM joyuM? manasukhabhAI kahe-sAheba, ghaNuM joyuM, vRttine caMcaLa kare evA prasaMga vizeSa che, te joyA. zrIma kahe--laukika meLAmAM vRttine caMcaLa kare evA prasaMgo vizeSa hoya. sAco meLo satsaMgano. evA meLAmAM vRttinI caMcaLatA ochI thAya, dUra thAya. mATe satsaMga meLAne jJAnIoe vakhANyo che, upadezyo che. (pR.158) 61. jhADa taLe rAtre zayana karuM nahIM. jhADa nIce suvAthI jhADa upara beThela pakSI ApaNA upara viSTA kare athavA jhADanI DALI tUTI jAya to maraNano bhaya rahe, temaja rAtre jhADamAMthI eka prakArano kharAba vAyu chUTe che je zarIrane paNa nukasAna kartA che mATe rAtre jhADa taLe zayana karuM nahIM. 477 Page #540 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti 662. kUvA kAMThe rAtre besuM nahIM. rAtre kUvAnA kAMThe bese ane UMghanuM jhokuM AvI jAya to kUvAmAM jaI paDe. mATe rAtre kUvAnA kAMThe besu nahIM. 663 aikya niyamane toDuM nahIM. ghArmika sthAnomAM ke samAjamAM athavA koIpaNa sthAne aikya eTale ekatA mATe je niyamo ghaDyA hoya te niyamone toDuM nahIM; paNa ektA kema vadhe tema karuM. kAraNa ke ekatAmAM baLa che, ekalapaNAmAM baLa nathI.jema ke eka lAkaDIne toDI zake paNa lAkaDIno bhAro hoya to toDI zake nahIM. 664. tana, mana, ghana, vacana ane AtmA samarpaNa karuM chuM. mana, vacana ane kAyA tenI AjJAe pravartAvuM, ghanano paNa tenA kahyA pramANe saupayoga karuM temaja AtmAno upayoga paNa satparuSanA svarUpamAM ke vacanamAM rAkhuM to tana, mana, ghana, vacana ane AtmasamarpaNa thayuM gaNAya. "zrImad rAjacaMdra'mAMthI :- "koIpaNa prakAre sadguruno zogha karavo; zodha karIne tenA pratye tana, mana, vacana ane AtmAthI arpaNabuddhi karavI; tenI ja AjJAnuM sarva prakAre niHzaMkatAthI ArAghana karavuM; ane to ja sarva mAyika vAsanAno abhAva thaze ema samajavuM." (va.pR.246) "tanaseM, manameM, ghanaseM, sabase, gurudevakI Ana sva-Atma base; taba kAraja siddha bane apano, rasa amRta pAvahi prema ghano." (va.pR.296) 665. mithyA paradravya koIe thApaNa mukI hoya athavA corI karIne ke koIne ThagIne athavA hisAbamAM cUkavIne ke rastAmAM paDeluM dravya maLyuM hoya te pArakuM dravya lauM nahIM. evA mithyA paradravyano tyAga karuM chuM. upadezaprAsAda bhASAMtara bhA-2'mAMthI :- putra vinA marelAnuM pa2dravya levAno tyAga kumArapALarAjAnuM draSTAMta - eka vakhate rAjAnI sabhAmAM cAra mahAjananA mukhya puruSo AvyA. rAjAne namI vilakhA thaIne beThA. eTale kumArapALa rAjAe pUchyuM ke - "Aje sabhAmAM AvavAnuM zuM kAraNa che? ane tame kema Ama vilakhA thaI gayA cho? zuM koInI taraphathI tamAro parAbhava to nathI thayo? mahAjana bolyA ke, "he rAjeMdra! ApanA jevA prajAvatsala ane dayALu rAjA pRthvI para rAjya karatA satA amane parAbhava ke duHkha zenuM hoya? paNa eka hakIta nivedana karavAnI che te mATe ame AvelA chIe. te hakIkata e che ke - ApaNA gurjaradezana nivAsI kuberadatta nAme eka mukhya zreSThI samudramArge vyApArArthe gayelo te pAcho AvatAM mArgamAM mRtyu pAmI gayo che. tethI teno parivAra te zreSThIne putra na hovAthI rudana karato amArI pAse Avyo ane kahevA lAgyo ke jo tenA gharanuM dravya rAjA saMbhALI laIne potAne svAdhIna kare to pachI ame tenI maraNottara kriyA karIe. he rAjana! tenuM ghana agaNita che." gurjarapati bolyA ke, "mahAjano! meM to putra vinA marelAnuM ghana levAno tyAga karyo che; paraMtu cAlo, tenA gharano sAra to joIe, ema kahI rAjA kumArapALa mahAjana vargane sAthe laI tene ghera gayA. te kuberazreSThInuM ghara ke jenA zikhara upara suvarNakalazanI zreNI hatI. zabda karatI ghUgharIonA nAdathI 478 Page #541 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso maNanIti 'cha daza divyaMDaLane vAcALa karatI koTIdhvajapaNAnI nizAnIrUpa dhvajAo pharakatI hatI, eka tarapha hastizALA ane azvazALA zobhI rahI hatI. AvuM rAjyadvAra jevuM kuberadattanuM ghara joI gurjarapati vismaya pAmyA. pachI tenI aMdara AvelA ujjavaLa sphaTika maNithI racelA caityagRhamAM gayA. temAM marakatamaNimaya zrI neminAthanI mUrti birAjatI hatI, tene namaskAra karyA.tenI AgaLa ratna tathA suvarNanA kalaza, thALa, AratI ane maMgaladIpa vigere pujAnI sAmagrI jovAmAM AvI. pachI tyAMthI bahAra nIkaLI tenI vratonI TIpa vAMcavA lAgyA. temAM parigraha pariNAmavrata viSe jotAM A pramANe lakhyuM hatuM - 'cha koTI suvarNa, ATha koTI rIkha dravya, moTA mahAmUlyavAna da maNi, dhRtanA be hajAra kuMbha, dhAnyanA be hajAra moTA mApa, pacAsa hajAra ghoDA, eka hajAra hAthI, eMsI hajAra gAyo, pAMcaso haLa, pAMcaso dukAno, pAMcaso ghara, pAMcaso vahANa ane pAMcaso gADAM, ATalI samRddhi mAre ghera vaDIlopArjita che, te rahevA devI ane have je lakSmI huM mAre hAthe upArjana karIza te badhI huM puNyadharmamAM ja vAparIza.'' A pramANe samRddhipatra vAMcI rAjA harSa ane vismaya pAmI jevAmAM tenA gharanA dvAra pAse AvyA tevAmAM kuberadattanI mAtA guNazrI A pramANe rudana karatI bolI ke, "he putra!tuM samudramArge gayo chuM, te pAcho kyAre AvI uttara ApIza. tuM AvIne to jo, tArA vagara A badhI lakSmI rAjyadarabAre jAya che.'' te sAMbhaLI rAjAe ciMtavyuM ke, "uttama puruSo kahe che ke, rAjyane aMte naraka che te satya che; ane te AvI rudana karatI strIonA dravya levAnA pApathI ja che," kumArapALa rAjAe tenI mAtAne zAMti pamADavA kahyuM ke - tamAro putra Avaze, tame tamAruM dravya dharmanA kAmamAM vAparo. teTalAmAM kuberazreSThI vidyAdharanI putrI sAthe lagna karIne vimAnamAM besIne tyAM Avyo. te joI kumArapALarAjA vagere sarva vismaya pAmI gayA. (pR.64) 666. ayogya zayana tyAguM chuM. ayogya rIte sUvuM nahIM ke jethI zarIrane nukasAna thAya ke manane vikAra thAya. rAtre sIdhA zavAsanamAM sUvuM hitakArI gaNela che. temaja jamyAM pachI sUtA hoya to DAbe paDakhe sUvAno Ayurvedano mata che. 667. ayogya dAna tyAguM chuM. kupAtrane, dharmabuddhie dAna ApavuM te ayogya dAna che. mATe tyAgu chuM, eka brAhmaNanuM dRSTAMta - eka brAhmaNe, gharmabuddhie eka lAkha brAhmaNone jamADavAnuM nakkI karyuM. tyAre potAnI pADozamAM rahela eka jaNane kahyuM ke tuM mAre tyAM kAmamAM rahIza? teNe kahyuM H hA rahIza paNa mane tamArI vadhelI bhojana sAmagrI Apo to rahyuM. brAhmaNe te kabUla karyuM. have kAma karavA rahela pADozI vadheluM bhojana ghare lAvI munione bhAvapUrvaka vahorAvavA lAgyo. tethI te pADozI marIne svarge gayo ane lAkha brAhmaNone dharmabuddhie jamADanAra brAhmaNa aneka yonimAMthI bhaTakI secanaka nAmano hAthI thayo. kupAtre dAna devAnuM phaLa A maLyuM ane vaLI saMsAramAM paribhramaNa karavuM paDayuM. jyAre satpAtre dAna ApanAra pADozI svargamAMthI AvI zrennikarAjAno putra naMdiNa thayo. eka vakhata sUcanaka hAthIe AlAnastaMbha ukheDI tApasono Azrama toDI nAkhyo. te hAthIne pakaDavA mATe rAjAe nagaramAM paDaha vagaDAvyo. naMdiSaNakumAra rAjAnI AjJA laI tene damana karavA gayo. 479 Page #542 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti te secanaka hAthI naMdiSaNane joI vicAravA lAgyo ke A kumAra mAro koI saMbaMghI jaNAya che. ema vicAratAM tene jAtismaraNajJAna thayuM. eTale te tarata ja zAMta thaI naMdiSeNa pAse AvIne Ubho rahyo. tene AlAnastaMbhe bAMdhI dIdho. jyAre bhagavAna padhAryA tyAre zreNika rAjA pUche che ke A hAthI naMdiSaNanI pAse AvIne zAMtithI kema Ubho rahyo? tyAre bhagavAne upara pramANe teno pUrvabhava karyo. naMdiSaNa zreNikarAjAe pharI pUchyuM ke have eonuM bhaviSyamAM zuM thaze? bhagavAne kahyuM supAtradAnanA phaLamAM naMdiSaNa divya bhoga bhogavI cAritra laI svarge jaze. ane anukrame mokSapadane pAmaze. tathA hAthI marIne pahelI narake jaze. pachI naMdiSeNe zrAvakadharma aMgIkAra karyo. anyadA vairAgya pAmI cAritra levA taiyAra thayo tyAre zAsanadevIe nA pADI ke tAre hajI bhogAvalI karma bAkI che. to paNa mAnyuM nahIM. cAritra laI bhagavAna sAthe vicaravA lAgyA. keTalAka kALe tIvra bhogAvalI karmano udaya thavAthI pahADa uparathI paDatuM mUkavA gayA. tyAM zAsanadevIe upADI lIdho. devIe kahyuM ke bhogAvalI karma pUrNa karyA vinA maraNa thavAnuM nathI. chaThThanA pAraNe gAmamAM pharatA ajANye gaNikAnA gharamAM jaI dharmalAbha Apyo tyAre vezyA bolI amAre dharmalAbhanuM kAMI kAma nathI, arthalAbha joIe. munie uparathI jhADanuM eka taraNuM khecyuM ke labdhivarDa daza karoDa suvarNanI vRSTi thaI. te joI vezyA Azcarya pAmI temanA caraNe vaLagI paDI ane bolI tamane javA nahIM dauM. aneka prakAre prArthanA karavAthI devInuM vacana yAda AvyuM ke bhogAvalI karma bhogavyA vinA chUTako nathI. chatAM evo abhigraha lIdho ke ahIM AvatA dazajaNane pratibodha karI bhagavAna pAse HOMOLO - cAritra levA moklavA; tyArapachI ja AhAra levo. evo abhigraha dhAraNa karIne rahyA. evI rIte bAra varSa vyatIta thayA. eka divasa nava jaNA bogha pAmyA paNa dazamo bodha pAmyo nahIM. vezyAe be vAra rasoI banAvI paNa e dazamo bodha na pAme tyAM sudhI jame nahIM. tyAre vaizyA hasatI hasatI bolI dazamAM tame; eTale te tarata sAthenA kapaDAM paherI ravAnA thayA. vezyA pagamAM paDI ghaNI vinavavA lAgI ke mArI bhula thaI chatAM teNe mAnyuM nahIM. ema satpAtre dAna ApavAnuM phaLa mokSa jANI, ayogya dAnano tyAga karuM. 480 Page #543 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti upadezaprAsAda bhASAMtara bhAga-3'mAMthI : zubhaMkara zreSThInuM draSTAMta - zubhaMkara zreSThI potAnA janmamAM eka lAkha jJAtibaMdhuone bhojana, eka lAkha kanyAdAna, eka lAkha godAna ane eka lAkha brAhmaNone bhojana ema cAra lAkha pUrAM karI mRtyu pAmyo. mRtyu pAmIne potAnA gharanI bhUmimAM jyAM dravya dATeluM hatuM tyAM sarpa thayo. pachI dararoja potAnA putrAdikane te bIvarAvavA lAgyo. tenA gharanI paDakhe gharmadAsa nAme eka zrAvaka hato. te zubhaMkara zreSThI jevo ghanavAna nahoto. tethI varSamAM ekavAra eka muni, eka sAdhvI, eka zrAvaka ane eka zrAvikAne bhAvapUrvaka dAna Apato hato. te puNyathI tene avadhijJAna prApta thayuM hatuM. eka divase zubhaMkara zreSThInA putroe potAne sarpa bIvarAve che e vAta gharmadAsane jaNAvI. tethI gharmadAse te putrone kahyuM - "e sarpa tamAro pitA che. teNe pUrvabhave lakSa jJAtibhojana vagere karI SaTuM kAyano AraMbha karelo che. jJAtibhojana karAvatAM aneka patrAvaLIonA DhagalA ukaraDA upara thayA, temAM dvIMdriya vagere aneka jIvonI virAghanA thayelI che. e pramANe cAra lAkhanuM dAna karatAM teNe mahApApa upArjana kareluM che te tame svayameva samajI lejo. te pApathI A bhavamAM te sarSe thayela che; temaja vaLI teNe mArA gharmakRtyonI niMdA karI che tethI e durlabhabothI jIva che. ahIMthI mRtyu pAmIne te narake jaze.' AvA gharmadAsanAM vacana sAMbhaLI zubhaMkara zreSThInA putro pratibogha pAmyA ane zrAvaka thayA. gharmadAsa te ja bhave muktine pAmyA. potAnA trIjA bhavamAM zrI saMbhavanAthano jIva, zrI daMDavIrya rAjA ane gharmadAsa sAgharmI baMdhuonI sevAthI parama sukhanA sthAnane prApta thayA." (pR.88) 668. buddhinI vRddhinA niyamo taje nahIM. buddhino vikAsa thAya tevA niyamone vaLagI rahuM, paNa tyAgu nahIM. buddhinI vRddhi karavA alpa AhAra karuM. vAraMvAra bhojana karuM nahIM, samayasara sUuM ane samayasara UThuM ke jethI buddhino vikAsa thAya. buddhi vRddhinA niyamo pALI pratidina sapuruSonA vacanonA vicAramAM niyamitapaNe rahyuM ke jethI vastusvarUpa jANI saMsArano moha maTI jaI mArA AtmAnuM kalyANa thAya. buddhinA ATha guNo - (1) zuzruSA (2) zravaNa (3) grahaNa (4) ghAraNa (5) vijJAna (6) uhA (7) apoha (8) tattvAbhiniveza. e ATha guNo vaDe buddhino vikAsa thAya che. 669. dAsatva-parama-lAbha 8 dAsapaNuM karIne ghaNo lAbha thato hoya to paNa teno tyAga karuM. kAraNa dAsatva-dAsapaNuM te parAdhInatA che. kahyuM che ke "parAdhIna sapane huM sukha nAhI." parAthI vyaktine svapnamAM paNa sukha nathI. zrI yazovijayajI mahArAje paNa ATha dRSTinI sakjhAyamAM kahyuM ke saghaLuM paravaza te duHkha lakSaNa, nijavaza te sukha lahIe." temaja "ghana khetI dhik cAkarI, ghana ghana ho vyApAra." mATe dAsatvapaNAmAM parama lAbha thato hoya to paNa tene tyAguM ane svataMtra jIvana jIvavA mATe udyama karuM. "zrI jainahitopadeza'mAMthI - koInI pAse dInatA dAkhavuM nahIM tuccha svArthanI khAtara anya pAse dInatA karavI yogya nathI. jo dInatA-namratA karavA cAho to 481 Page #544 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti sarva zaktivaMta sarvajJanI karo. jeo pote pUrNa samartha che, teo sva-AzritanI bhIDa bhAMgI zake che; paraMtu jeo poteja apUrNa, azakta hoya teo zaraNAgatanI zI rIte bhIDa bhAMgI zake? sarvajJa prabhunI pAse paNa vivekapUrvaka yogya mAgaNI ja karavI ghaTe. vItarAga paramAtmAnI ke nigraMtha aNagAranI pAse tuccha sAMsArika sukhanI prArthanA karavI ucita nathI. temanI pAse to janmamaraNanAM duHkha dUra karavAnI athavA bhavabhavanAM duHkha jethI TaLe evI uttama sAmagrInI ja prArthanA karavI ghaTe che. yadyapi vItarAga prabhu rAgadveSa rahita che to paNa prabhu pratyeno zuddha bhaktirAga cintAmaNi ratnanI peThe phaLIbhUta thayA vagara raheto nathI. zuddha bhakti e eka apUrva vazIkaraNa che. bhaktithI kaThIna karmano paNa kSaya thaI jAya che, ane tethI sarva saMpadA sahaja AvI maLe che. Avo apUrva lAbha mUkI bAvaLe bAtha bharavA jevI tuccha viSayonI prArthanA prabhu pAse ke anyatra pAse karavI te zANA sajjanone ghaTita nathI. sarva zaktivaMta sarvajJa prabhunI pAse pUrNa bhaktirAgathI vivekapUrvaka evI uttama prArthanA karo, yAvat paramAtmA prabhunI pavitra AjJAne anusaravA evo to uttama puruSArtha khurAvo ke, jethI bhavabhavanI bhAvaTha bhAgI parama AnaMda pragaTe. arthAt anaMta avyAbAgha akSaya sahaja sukha prApta thAya. sevA karavI to evA ja svAmInI karavI ke jethI sevaka paNa svAmIne barAbara thAya." (pR.57) ka70. gharmaghUrtatA tyAguM chuM. uparathI gharmAtmAno dekhAva karavo ane aMdarathI bIjAne chetaravAno bhAva rAkhavo te gharmanA nAme ghUrtapaNuM che teno tyAga karuM chuM. 'vikramAditya'mAMthI :- gharmanA nAme lokone ThagatA evA ghUrta pAkhaMDI dhUrtatApasanuM draSTAMta - "dezATana karavAthI buddhi tIvra thAya ane avanavA anubhavo thAya ema vidvAnonA moDhethI sAMbhaLI mahArAjA vikramane dezATana karavAnI icchA thaI. temaNe rAjakAjathI | nivRtta thaI, bhaMDAramAMthI pAMca ratna lIdhA ane prayANa karyuM. aneka zahero, pahADo ane nadIo oLaMgI te padmapura nAmanA zaheramAM AvI pahoMcyA. A zahera sAce ja suMdara hatuM. paNa e zaheramAM vasanArA badhA ja ghutArA-iMga hatA. A zaheranA rAjAnuM nAma hatuM anyAyI ane maMtrInuM nAma hatuM sarvabhakSI ane pASANahRdayI. zaherathI paricita thavA mahArAjA pharatA pharatA eka zAhukAranI dukAne jaI caDhyA, tyAre eka tApasa tyAM Avyo ne teNe eka zera ghInI mAMgaNI karI. tApasanI mAMgaNI sAMbhaLI zAhukAre zerane badale bazera ghI ApyuM. ghI laI tApasa potAnA guru pAse Avyo. ne ghI guru pAse mUkyuM. gurunI ghI para draSTi paDatAM ja pUchyuM, "A ghI keTaluM che? javAbamAM ziSya kahyuM, "bazera che." A sAMbhaLI guru karkaza avAje bolyA, "vaghAre ghI zuM karavA lAgyo? corIrUpI pApavRkSanuM phaLa A bhavamAM vagha-phAMsI, baMghana-kArAvAsa che ane parabhavamAM narakanI vedanAo che, mATe pAche pagale jaI vaghArAnuM ghI pAchuM ApI Ava." gurunI AjJA sAMbhaLatA ja ziSya ghI laI zAhukAranI dukAne pAcho Avyo ne vaghArAnuM ghI pAchuM levA Agraha karavA lAgyo. A joI vikramAditya nirlobhI gurunI manamAM prazaMsA karatAziSyanI pAchaLa pAchaLa cAlyA. AzramamAM pahoMcatA ja gurune namaskAra karI potAnI pAsenA pAMca ratna temanI samakSa mUkI 482 Page #545 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAno mAnati prArthanA karatA kahyuM, "he mahAtmA! huM dezATana karavA nIkaLyo chuM. ApanI kIrtinI suvAsathI AkarSAI ahIM Avyo chuM. A ratno sAthe dezATana karavuM bhayakAraka thaI paDyuM che, tethI ratnone ApanI pAse rAkho. vidvAno kahe che, jyAM manuSyamAM suMdara AkRtirUpa che tyAM guNo paNa hoya che ane jyAM ghana hoya tyAM bhaya jarUra hoya che. tethI A ratno ahIM mUkI javA icchu chuM, to kRpA karI te ApanI pAse rAkho ane mane nirbhaya banAvo. 3 mahArAjAnA zabdo sAMbhaLI tApase moDhethI na bolatAM hAthathI izAro karatAM kahyuM, ghanane dekhavAnI vAta to dUra rahI paNa ame tene sparza paNa karatA nathI, kAraNa ke sAdhu mATe dravya saMgraha e doSa che." kahetA gurue ratno rAkhavA AnAkAnI karatA kahyuM jo bhAI, tAre ratno sAthe laI javA na hoya to tArA ja hAthe pelA nALAmAM te mUkI de.'' tApasanI nirlobhI vRttinI prazaMsA karatA mahArAjAe tApase batAvelA nALAmAM ratno mUkI praNAma karI saMsAranAM kautuko jovA AgaLa prayANa karyuM. vikramanA gayA pachI tApase lokone AvI rIte ThagI ghaNuM dhana ekaThuM karyuM ane alakApurInA mahela jevo maTha baMdhAvI temAM rahI sAdhu vezathI badhAne chetarato samaya vitAvavA lAgyo. keTalAka divaso pachI aneka dezo joI jyAM tApasa hato tyAM mahArAjA AvyA ne Azramane badale suMdara maTha joIne vicAramAM paDyA. tapAsa karatAM 'e tApase ja maTha baMdhAvyo che' evuM jANyuM. eTale tApasa pAse jaI praNAma karI ratnonI mAgaNI karI. javAbamAM tApase kahyuM, "are, A tuM zuM bole che? konI pAse ratna mAMge che? teM kone ratna ApyA che? tuM koNa che ? meM tane kyAre joyo hoya tevuM yAda AvatuM nathI. tArI buddhi harAma che.' A pramANe tApasa 'cora koTavALane daMDe' te klevatAnusAra vikrama sAthe laDavA lAgyo. A joI mahArAjA manamAM vicAravA lAgyA ke, "A DhoMgI ghutAro-ga tApasa mArA ratno hajama karI javA icche che. sAce ja Thaga, durjana, luccA ane krura mANaso bahu ja sAvadhAna hoya che.'' Ama manamAM vicAratA mahArAjAne sarovara kinAre joyelA bagalAnuM dRzya manamAM yAda AvyuM ke jANe mAchalI kaThI rahI hoya ke, "mahArAja, Apa A bagalAne dhArmika vRttivALo mAno cho, paNa te duSTa che. teNe to amArA kuTuMbano nAza karyo che. UjaLuM eTaluM dUdha ema kyAre paNa mAnatA nahIM.' kSaNo pasAra thatAM mahArAjAe pharIthI namratApUrvaka kahyuM, "ApanA darzanathI pavitra thaI ahIMthI jatAM meM pAMca ratno nALAmAM tamArA kahevAthI mUkyA hatA te have kema nA pADo che? javAbamAM tApasa bolyo, "o bhAI, tArI kyAMka bhUla thAya che, mArI pAse nahi koI bIjA pAse mUkyA haze." tApasanA zabdo sAMbhaLI mahArAjA vikramane, dharmanA nAme kevuM thUrtapaNuM jIvo karI zake che tenuM bhAna thayuM. (pR.55) vezyAe karela yukti - pachI te rAjA vicAra karI eka vezyAne maLyo. teNe kahyuM-- N yukti vaDe tamane ratno pAchA apAvIza. pachI vezyAe eka divase ratnono thALa bharI saMnyAsInI pAse AvI kahyuM ke mArI putrI mAruM mAnatI nathI mATe A badhA ratnono thALa Apane ApavA icchuM chuM. te ja samaye saMketa 483 Page #546 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti pramANe rAjA vikrame sAdA veSamAM AvI potAnA pAMca ratno mAMgyA. tyAre saMnyAsIe vicAryuM ke e pAMca ratno jo na ApIza ane A vyakti kAMI bolaze to vezyAne paNa mArA caritra pratye avizvAsa utpanna thaze ane A ratnono thALa Apaze nahIM. mATe tarata ja te ratno vikramane pAchA ApI dIdhA. pachI vezyAnI ) dAsIe AvIne turaMta kahyuM ke have tamArI putrI samajI gaI che, have te badhuM tamAruM kaheluM mAnaze. mATe ratnono thALa pAcho laI Avo. ema yukti karI gharmane nAme dhUrtatA karanArA pAsethI paNa ratno pAchA kaDhAvI lIdhA. mATe pApanA kAraNarUpa gharmaghUrtatAne tyAguM chuM. ka71. mAyAthI nivat chuM. mAyAno tyAga karuM. mokSe javuM haze to mAyAno tyAga karI saraLatA lAvavI paDaze. kAraNa mokSanA dvAramAM praveza karavo hoya to sIghA thavuM paDe. vakrapaNuM hoya to mokSanA dvAramAM praveza karI zakAya nahIM. saraLatA e gharmanA bIjasvarUpa che. mAyAthI strIparyAya maLe che, athavA tiryaMcagatimAM javuM paDe che. mATe maraNAMta kaSTa AvI paDe to paNa mAyA karuM nahIM evo bhAva keLavuM. "mokSamALA vivecana'mAMthI - "kapaTa rahita AcAra pALavo." lokane dekhADavA kare te kapaTa che. te yogya nathI. AtmArthe kapaTa rahita AcAra pALe te yogya che. uparathI lokane dekhADavA kare paNa aMtaramAM bhAva na hoya, vAsanA bIjI hoya to te kriyA kapaTavALI che. (pR.167) "mAyAmAM vartavAnuM kAraNa zuM? kaMIka lobha hoyacazano, sAruM dekhADavAno, to mAyA thAya. hoya enA karatAM bIjo dekhAva kare te mAyA. mAyAne zalya kahe che. mAyA, mithyAtva ane nidAna e traNamAMthI eka zalya hoya to paNa te vratAdi sAcA na kahevAya. vRtti roke to vrata kahevAya. mAyAne lIdhe vRtti rokAya nahIM. mAyAnuM AvaraNa nathI tUTatuM, eTalI nirbaLatA che. hiMmata kare to sAcuM kahI de. prajJAsahita saraLatA hoya, to yoga thAya." (pR.169) 672. pApamukta manoratha sRta karuM chuM. sarva prakAranA pApothI mukta thavAno manoratha niraMtara smRtimAM rAkhuM. kAraNa A jIva savArathI te rAtre UMghamAM paNa pApa ja karyA kare che. mATe "huM te sarva pApathI mukta thAuM e mArI abhilASA che." athavA A mAro manoratha che tene he nAtha! pUrNa karo. yogazAstra bhASAMtara'mAMthI - zrAvakoe nIcenA manoratho karavA jainadharmathI rahita thaI cakravartI paNa huM na thAuM; paNa jainadharmathI vAsita dAsa ke daridra thAuM to te paNa mane saMmata che. aho!huM A sarva saMyogono tyAga karI, jIrNaprAya vastravALo thaI, maLathI bhiMjAyelA zarIravALo chatAM zarIra uparathI nirapekSa banI mAdhurI vRttivALI municaryAno kyAre Azraya karIza? du:zIlonI sobatano tyAga karI, guru mahArAjanI pAdarajane sparza karato, yogano abhyAsa karI A saMsArano nAza 484 Page #547 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sabhAmAM zrI AnaMdaghanajI ane zeTha vagere zeTha sAthe vArtAlApa vAghAjInI | labdhio, _| | bAdazAhanA hukamathI ghaMTI pheravatA zrAvako zrI AnaMdaghanajIo Apela sITIthI ghaTI eMTI gaI 'zrI AnaMdadhanajI ane bAdazAhanuM milana che. zrI AnaMdadhanajInA prabhAve pIMjAro nIce paDyo Page #548 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mananIti ka2vAne huM kyAre samartha thaIza? madhyarAtrie zaheranI bahAra kAyotsarga mudrAe dhyAnamAM rahelA mane staMbha jANI baLado potAnA saMghanuM kyAre gharSaNa karaze? zatru athavA mitra upara, tRNa ke strInA samudAya upara, sonA ke patthara upara, maNi ke mATI upara, mokSa ke saMsAra upara, eka sarakhI buddhivALo rAgadveSa vinAno huM kyAre thaIza? A pramANe mokSa maLela caDhavAne guNaThANAnI zreNirUpa nisaraNI sarakhA tathA parama AnaMdarUpa latAnA kaMda sarakhA manoratho zrAvakoe karavA. (pR.185) apUrva avasaramAM guNasthAna ArohaNa krama athavA paramapada prAptinI bhAvanA pratidina karavA mATe paramakRpALudeve pApamukta uttama prakAranA manorathonI smRti ApI che. 673. vidyAdAna detAM chala tyAguM chuM. koIne paNa vidyA zikhavavAmAM chaLa karuM nahIM. skUlomAM paNa vidyArthIone pratyeka viSaya spaSTa samajAvavA koziza karuM. paNa te mArI pAse ghare Tyuzana levA Ave evo bhAva rAkhI chaLa karuM nahIM. pU.zrI brahmacArIjInuM dRSTAMta - kALajIpUrvaka bhaNAvavuM. pU.zrI brahmacArIjI skUlamAM vidyArthIone bhaNAvatAM evA tallIna thaI jatAM ke pirIyaDa pUro thayAnI ghaMTaDI paNa temane saMbhaLAtI nahIM. paNa bIjA mAstarane dvAra para UbhelA jANI bhaNAvavAnuM baMdha karatA hatA. 674. saMtane saMkaTa ApuM nahIM. saMta evA mahAtmApuruSone koI divasa saMkaTa ApuM nahIM. emAM mAruM ja mahAna ati che ema mAnuM, saMtone saMkaTa ApavA te narakanuM dvAra zodhavA barAbara che. . 'upadezAmRta'mAMthI - zrI AnaMdaghanajInuM dRSTAMta - 'AnaMdaghanajIne vyAkhyAna vaMcAvavA saMghe temanA guru pAse mAgaNI karI. te vairAgyamAM vizeSa hatA. tethI badhAne priya hatA. koI kAraNasara AgevAna zeTha moDA AvyA topaNa AnaMdadhanajIe bIjA badhAne AvelA jANI vyAkhyAna zarU karyuM. pachI zeTha AvyA. tenI sAthe vAtacIta thatAM 'ame chIe to tame cho', ema zeThe kahyuM eTale kapaDAM mUkI nagna thaI guru pAse jaI te cAlI nIkaLyA. koInuM kahyuM mAnyuM nahIM. temanA guru kALa karI gayA pachI eka pIMjAro vidyAnA baLe AkAzamAM rahI bolato ke hai bAdazAha! eka kara, eka kara. tethI badhAne musalamAna karavA bAdazAhe lokone kanaDavA mAMDyA. saMghe musalamAna thavA nA pADI, tethI kedamAM nAkhI temanI pAse daLaNAM daLAvavAM mAMDyA. pachI badhA sAdhuoe vicAra karI AnaMdaghanajIne A vAtanI jANa karI. jema labdhidhArI viSNukumAre baghAne gharmamAM paDatI muzkelI dUra karI hatI ane pachI prAyazcitta lIdhuM hatuM tema zAsanane nirvighra karavA AnaMdaghanajIne temaNe vinaMtI karI. te temaNe svIkArI ane eka soTI ApIne kahyuM ke te ghaMTIne aDADajo, tethI ghaMTIo coTI jaze. "Ama koNe karyuM?' ema pUche, to ema kahevuM ke amArA gurue. ane jaNAvyuM ke amuka jagAe huM bapore bAra vAge AvIza. tyAM bAdazAhane AvavA jaNAvajo. bAdazAha tyAM Avyo paNa teNe AnaMdaghanajI pAse poLiyA jevA be vAgha dIThA. tethI te AgaLa jaI zakyo nahIM. tene bolAvyo to paNa na jaI zakyo. eTale vAdhanI pAse thaI AnaMdaghanajI bAdazAha pAse gayA ane kahyuM, badhAne kema pIDe che ? tethI bAdazAhe 485 Page #549 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti kahyuM, bAra vAge khudAno hukama saMbhaLAya che. eTalAmAM to bAra vAgyA ane AkAzamAMthI avAja Avyo eTale AnaMdaghanajIe eka vastra UMcu karyuM ke pIMjAro nIce paDyo ane karagaravA lAgyo. temaNe bAdazAhane kahyuM, A to tArA gAmano pIMjAro che, have koIne gharma bAbata kanaDIza nahIM, ane pIMjArAne kahyuM AmAM tAruM kalyANa nathI." (pR.321) Ama ajJAnavaza saMtone saMkaTa ApuM nahIM paNa temanI rakSA karuM. 675. ajANyAne rasto batAvuM. koI ajANyo hoya ane rasto bhUlI gayo hoya to tene rasto batAvuM. jema mahAvIra bhagavAnanA jIve nayasAranA bhavamAM, munio jaMgalamAM bhUlA paDI gayA hatA temane pote rasto dekhADI rAjamArga upara choDIne pAchA vaLatAM namaskAra karyA tyAre temaNe paNa mokSanA mArgamAM anAdithI bhUlA paDelA evA mahAvIra bhagavAnanA jIvane gharma samajAvI mokSano aMtaraMga mArga batAvyo hato. "zrImad rAjacaMdra'mAMthI - "gIca jhADImAM bhUlA paDelA mANasane vanopakaMThe javAno mArga dekhADe ke "jA, nIce nIce cAlyo jA. rasto sulabha che." "A rasto sulabha che." paNa e bhUlA paDelA mANasane javuM vikaTa che; e mArge jatAM pahocazuM ke nahIM e zaMkA naDe che. zaMkA karyA vinA jJAnIono mArga ArAghe to te pAmavo sulabha che." (va.pR.668) 676. be bhAva rAkhuM nahIM. dukAna upara nAno ke moTo game te Ave paNa badhA mATe eka ja bhAva rAkhuM. be bhAva rAkhuM nahIM. be bhAva rAkhavAthI lokono vizvAsa UThI jAya. ka77. vastumAM seLabheLa karuM nahIM. lobhavaza vastumAM seLabheLa karI vecuM nahIM. jemake ghImAM DAlaDA ke DhoronI carabIno bheLa kare athavA game te vastumAM bIjI halakI vastuno bheLa karI vece tema karuM nahIM. tenA upara vaMcakazeThanuM draSTAMta nIce pramANe che - upadezaprAsAda bhASAMtara bhAga-2'mAMthI - anyAyopArjita dravya koI prakAre nAza pAme vaMcakazeThanuM dRSTAMta - koI nagaramAM phelAka nAme zreSThI raheto hato. tene helI nAme strI ane cAlaka nAme putra hato. te zreSThI madhura bhASaNa, khoTA tola mApanI racanA, navI junI vastuone bhegI karavI, rasapadArthomAM seLabheLa karavI, corIthI lAvela cIja vecANa levI vigere pApavyavahAranA prakArothI gAmanA mugdha lokone chetarI ghanopArjana karato hato. jo ke te bIjAnI vaMcanA karato hato, tathApi paramArthathI to te potAnA AtmAneja vaMcato hato. A pramANe helAkazeThe ghaNuM dravya meLavyuM, paNa dareka varSane aMte anyAyopArjita hovAne lIdhe cora, agni ane rAjA vigerethI harAI javA lAgyuM. anukrame teno putra yauvana vayane prApta thayo, eTale koI paragAmanA zuddha zrAvaka zreSThInI putrI sAthe tene paraNAvyo. putravadhU zuddha zrAvikA ane tharmanI jJAtA hatI te zeThane ghera AvI. helAkazeThanI dukAna tenA gharanI najIka hatI. jyAre koI grAhaka Ave tyAre tene ApavA tathA levAmAM purve saMketa karI rAkhelA nAmathI putranI pAse tolanA kATalAM maMgAve. jyAre levuM hoya tyAre te pAMca poSkara mAge, eTale putra savAzerI Ape ane ApavuM hoya tyAre tripoSkara mAge eTale 486 Page #550 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti poNAzera Ape. A saMketanI vAta lokomAM jAhera thavAthI lokoe helAkazreSThInuM nAma vaMcazreSThI evuM pADyuM. eka vakhate tharmajJa putravadhUe potAnA svAmIne pUchyuM ke, "tamArA pitA tamane A bIjA nAmathI kema bolAve che?" zreSThIputre tenA uttaramAM vyApAra saMbaMdhI sarva hakIkata potAnI strIne nivedana karI. te sAMbhaLI gharmArthI vaghUe potAnA svasura halAkazreSThIne vijJapti karI ke, "he tAta! AvA pApavyApArathI upArjana kareluM dravya gharmakAryamAM ane zArIrika upabhogamAM vaparAze nahIM, temaja te gharamAM paNa raheze nahIM, tethI nyAyamArge dravya upArjana karavuM uttama che." zreSThIe kahyuM ke, "jo sAcA vyavahArathI cAlIe to gharano nirvAha kema cAle? vaghUe kahyuM ke, "nyAyathI meLaveluM ghana alpa hoya to paNa te vyavahArazuddha hovAthI tenA vaDe bIjAM ghaNuM maLe ane te gharamAM paNa rahe. jema sArA kSetramAM vAveluM bIja, ghaNAM phaLavALuM hoI niHzaMkapaNe bhogAdikanI prAptine mATe thAya. kahyuM che ke, kUTa mApa tola vigerethI je ghana upArjana karAya che te tapAvelA pAtra paranA jaLabiMdunI jema nAza pAmatuM jovAmAM Ave nahIM, paraMtu nAza pAme ja che. vaLI anyAyavaDe meLaveluM dravya azuddha, tenAthI lAveluM annAdi azuddha, te annano AhAra azuddha, te vaDe zarIra azuddha ane tenA zarIra vaDe kareluM kRtya paNa ukhara bhUmimAM vAvelA bIjanI jema saphaLa thatuM nathI. jo A viSe pratIti na AvatI hoya to cha mAsa sudhI kUTa vepAranI vRtti choDI nyAyavRttithI vyApAra karo, eTale khabara paDaze." vadhUnAM AvAM vacanathI zreSThIe tema karyuM, to cha mAsamAM teNe pAMca zera suvarNa upArjana karyuM. satya vyavahArathI loko pAcho teno ja vizvAsa karIne tene tyAMthI ja levA devA lAgyA ane sarvatra tenI kIrti prasAra pAmI. zeThe te suvarNa lAvI vadhUne arpaNa karyuM. vaghUe nyAyopArjita dravyanI parIkSA karavAne mATe te suvarNanI eka pAMcazerI karAvI. pachI tenI upara cAmaDuM maDhAvI potAnA sasarAnA nAmanI mahora karI be traNa divasa cauTAmAM rakhaDatI mUkI, paNa koIe te lIdhI nahIM. eka divasa tene upADIne eka vyaktie jaLAzayamAM nAkhI dIdhI. tyAM eka matsya tene gaLI gayo. te matsya bhAre thaI javAthI koI DhImaranI jALamAM Avyo. tene cIratAM pAMcazerI nIkaLI. tene amuka toluM jANI mAchI eja zreSThIne dukAne vecavA lAvyo. zreSThIe tenA para potAnuM nAma hovAthI thoDuM dravya ApI tenI pAsethI vecAtI lIdhI. pachI tenA parathI cAmaDuM kADhIne jotAM potAnA sonAnI pAMcazerI jANI tene vadhUnAM vacana upara ghaNI pratIti AvI. pachI zuddha vyavahAra vaDe teNe ghaNuM dravya upArjana karyuM ane sAte kSetramAM aneka prakAre vAparyuM. anukrame teno yaza ghaNI prauDhatAne prApta thayo. tyArapachI sarva loko te halAka zeThanA dravyane zuddha mAnI vyApAra mATe tenuM ja dravya levA lAgyA. vahANomAM paNa nirvidanatAne mATe tenuM dravya laIne ja musApharI karavA lAgyA. AthI tenA dravyanI ghaNI vRddhi thaI ane tenuM nAma maMgalika gaNAvA lAgyuM. adyapi vahANa calAvatI vakhate khalAsI loko helAsA, helAsA ema kahe che. e pramANe te helAka zeThanuM pavitra nAma adyapi jagataprasiddha che. (pR.68) hitazikSAnA rAsanuM rahasya'mAMthI - "vastunuM mUlya kadI bahu ja vadhI gayuM hoya to paNa zrAvake traNagaNAthI vadhAre kiMmata levI nahIM. ane vecI nAkhelA kariyANAnA vakhANa karavA nahIM ke oche vecI nAkhyAno pazcAttApa karavo nahIM. tolA mApAM kamI ke jAstI rAkhavA nahIM. trAjavAnA pAsaMga be bAjAnA nIcA UMcA rAkhavA nahIM. halakA bhAre rAkhavA nahIM, DAMDI maraDIne tolamAM pharaka pADI devo nahIM. 487 Page #551 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mAnIti rasa padArtha vigeremAM bIjI vastuno bheLaseLa karavo nahIM, khoTA vAMdhA pADavA nahIM, lAMca khAvI nahIM. sAruM karavAmAM vaccethI khAI javuM nahIM, karela sATuM khoTuM bolIne bhAMgavuM nahIM. khoTuM nANuM ApavuM nahIM, pArakA gharAka bhAMgavA nahIM, vacana phera karavuM nahIM, aMdhAre ekanI bIjI athavA bhArene badale halakI vastu ApavI nahIM, akSara bheda karavo nahIM, lakhelA akSara pheravavA nahIM, parapaMcanA karavI nahIM, koIne ThagavuM nahIM, parane ThaganAra mANasa kharI rIte pote ja ThagAya che, saMsAramAM tenI halakAI thAya che ane svarga ke mokSanI tevA mAyAvI manuSyane prAsi thatI nathI; mATe kiMda paNa paravaMcanA karavI nahIM. satya mArge cAlavuM. satya mArge cAlatAM avazya puSkaLa ghananI prApti thAya che.'' (pR.125) 678. jIvahiMsaka vyApAra karuM nahIM. je vyApAra karavAthI jIvonI hiMsA thAya tevA vyApAra karuM nahIM. anAjano vyApAra ke khetI vagerenA dhaMdhAmAM ghaNI jIva hiMsA thatI hovAthI tevA vyApAra karuM nahIM. *hitazikSAnA rAsanuM rahasya'mAMthI - anAjano vyApAra jo ke zrAvake banatA sudhI temAM hiMsA vizeSa hovAthI ka2vA yogya nathI, chatAM AjIvikA nimitte karavo paDe to paNa duSkALa paDe to ThIka, ema ciMtavavuM nahIM. vaidyano vyApAra karavo ghaTita nathI, chatAM vaidya ke DaoNkTara thAo to ' roganI vRddhi ke roganI utpatti thaye AnaMda mAnavo nahIM.' vastrAdikanA vyApAramAM paNa jethI ghaNA manuSyone geralAbha ke hAni thAya tevuM moMghApaNuM ciMtavavuM nahIM; kAraNa ke moMdhu thavAnuM hoya to aNaciMtavyuM paNa thAya che. mAtra tevA saMkalpa vikalpathI jIva phogaTa karma bAMdhe che. AvI bAbatamAM jenuM mana nizcaLa che te prazaMsanIya che ane jenuM mana mAThA vicAravALuM che tene jovAthI paNa pApa lAge che. (pR.123) 679, nA kahelA athANAdika sevuM nahIM, bhagavAne je athANA, murabbA vagerenI nA kahI che tenuM sevana karuM nahIM. : 'boghAmRta bhAga-3'mAMthI - "lIlotarIno tyAga karyo che temAM athANAno samAveza thato nathI. lIlotarImAM to sacitta UgelI ke UgatI vanaspati samAya che ane athANAmAM acitta thaI gayelI vastuo mukhyapaNe hoya che. eTale koI jIvone mAre mArA AhAra arthe haNavA nathI evI bhAvanA lIlotarInA tyAgIne hoya che; kAraNa ke bIjA jIvone haNavAthI mArA AtmAne saMsAra-paribhramaNanuM kAraNa rAgadveSa che temAM pravRtti thAya che, te rAgadveSa TALavA A lIlotarInA jIvo pratye dayA rAkhuM chuM eTale mArA jIvane ja bacAvuM chuM. rasamAM lubdha thavAthI ghaNI vakhata A jIva chedAyo che, bhedAyo che, zekAyo che, taLAyo che ane vAraMvAra saMtApa pAmyo che, te bhAna nahotuM; paNa paramakRpALudevanI kRpAthI A maiM jIvanI have tevI dazA na thAya te arthe bIjA jIvo pratye tevA du:khanI A jIvane have icchA nathI. bIjuM athANAmAM phUga Ave che te vanaspatikAyanA jIvo che, ane na sacavAya to lIdhelA vratamAM doSa thavAno saMbhava chejI. je vicAravAna jIvo lIlotarIno tyAga karI zakatA nathI tevA jIvo paNa athANAno tyAga evI bhAvanAthI kare che ke ekeMdriya jIvo badhA bacAvI zakAya tema hAla lAgatuM nathI, paNa beiMdriya Adi trasa (hAlatAM cAlatAM) jIvo athANAmAM paDe che te eka jAtano kahovAro che te khAvo ghaTato nathI; tathA rasanA lobhI jIva athANA karI rAkhI, zAka na maLI zake tevI mosamamAM athANAthI 2sa poSavAnuM kare che 488 Page #552 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMdironI aMdara banAvela vizvavikhyAta bArIka kotaraNI AbumAuMTanA pahADa upara banAvela maMdiro. jJAnabhaMDAra mATe zAstra bhaNAve che. TET-II | pAnA tejapAlanI patnI sAthaNIne | LATEii zatruMjayano 13 vAra saMgha kADhyo, vastupAla tejapAla yAtrALuonA paga dhue che. bIcchAone anukaMpAdAna Ape che. Page #553 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mananIti te rasa ghaTADavAne athANAno tyAga kare chejI. jema jema dayAnI lAgaNI vadhatI jAya tema tema jIva potAnA AtmAne pApanA kAraNothI bacavA thoDI vastuothI peTa pUrato khorAka nirdoSapaNe levAnI yojanA karIne jIve chejI. (pR.234) 680. eka kuLamAM kanyA ApuM nahIM, lauM nahIM. kanyAne potAnA ja kuLamAM ApuM nahIM athavA potAnA kuLanI kanyAne putravadhU tarIke lauM nahIM. 681. sAmA pakSanAM sagAM svadharmI ja khoLIza. putra ke putrInA lagna mATe sAmA pakSanA sagAM svadharmanA ja zodhIza. kAraNa ke putrI jainadharmI hoya ane enA sAsarA pakSavALA vaiSNava vagere hoya to tene dharmakriyA karavAmAM bAdhA Ave, mATe sAmA pAvALA svadharma ja khoLA ja zrI jaina hitopadeza'mAMthI :- sarakhA dharma AcaraNavALA sAthe vivAha karavo; paNa gotrIya sAthe karavo nahIM. zrI hemacaMdrAcArye yogazAstramAM eka gotravAlA sAthe vivAha karavAno niSedha karyo che. strI ane bhartArano dharma eka ja hoya to dharma saMbaMdhI takarAra UThavAno saMbhava rahe nahIM. paNa dharmakArya karavAmAM paraspara ekabIjAne sahAyabhUta thAya. (pR.120) mATe sAmA pakSanAM sagAM svadharmI ja khoLIza. 682. dharmakartavyamAM utsAhAdino upayoga karIza. dAna, zIla, tapa ane bhAva e cAra prakAre gharma kahyo che. athavA kSamA Adi dazalakSaNarUpa dharma kahyo che. te dharma kartavyamAM vinaya, viveka saha utsAhapUrvaka pravartIza jethI zIghra karmono nAza thAya. vastupAla tejapAlanuM dRSTAMta mahA gujarAtanA mahAmaMtrI vastupAla tejapAla thaI gayA. jemaNe dharmanA aneka kartavyo utsAhapUrvaka karyAM. te nIce pramANe H-- (1) jeNe aneka sAdhu saMtone dAna ApyA. (2) jeNe aneka garIbonA duHkha pheDyA. (3) jeNe aneka yAtrIonA paga dhoyA. (4) jeNe siddhagirInA 13 yAtrAsaMgha kADhyA. (5) jeNe aneka jJAnabhaMDAro mATe zAstro lakhAvyA. (6+7) tathA Abu mAunTa upara jeNe bhavya adbhuta jinAlayonuM nirmANa karyuM. je Aje paNa jagata prasiddha che. ema dharmakartavyo karavAmAM sadA utsAha Adino upayoga karIza. 683. AjIvikA arthe sAmAnya pApa karatAM paNa kaMpato jaIza. potAnI AjIvikA prApta karatAM sAmAnya pApa thAya to paNa kaMpArI chUTe ke A pApa mAre karavA paDe che eno aMtaramAM pazcAttApa karIza, ane te pApa paNa chUTe evI bhAvanA rAkhIza. 'zrImad rAjacaMdra'mAMthI - "jenuM sArI rIte upajIvana cAle che, teNe koI paNa prakAranA anAcArathI lakSmI meLavavI na joIe. manane jethI sukha hotuM nathI tethI kAyAne ke vacanane na hoya. anAcArathI mane sukhI thatuM nathI, A svataH anubhava thAya tevuM kahevuM che. na na cAlatAM upajIvana mATe kaMI paNa alpa anAcAra (asatya ane sahaja mAyA) sevavo paDe to mahAzocathI sevavo, prAyazcitta ghyAnamAM rAkhavuM. sevavAmAM nIcenA doSa na AvavA joIe - 2. mitrathI vizvAsaghAta 1. koIthI mahA vizvAsaghAta 3. koInI thApaNa oLavavI 4. vyasananuM sevavuM 489 Page #554 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti 5. mithyA ALanuM mukavuM 6. khoTA lekha karavA 7. hisAbamAM cukavavuM 8. julamI bhAva kahevo - 9. nirdoSane alpa mAyAthI paNa chetaravo 10. nyUnAvika toLI ApavuM 11. ekane badale bIjuM athavA mizra karIne ApavuM 12. karmAdAnI ghaMgho - e vATethI 13. lAMca ke adattAdAna kaMI raLavuM nahIM. e jANe sAmAnya vyavahArazuddhi upajIvana arthe kahI gayo." (va.pR.179) "upadezaprAsAda bhASAMtara bhA2'mAMthI - "khara kama tajIne, nyAyavRtti mUkyA sivAya, zuddha vyavasAyavaDe gRhastha dravyavRddhi kare." khara karma eTale nirdaya janone ucita evA koTavAla, guNipAla (jelara) ane sImapAla (sImAno rakSaka) vigerenI nokarI ke je atyaMta pApavyApAra vALI che te zrAvake na karavI ane sajjanone stuti karavA yogya evI nyAyavRtti rAkhavI. kahyuM che ke - "DAhyA mANaso nyAyaparAyaNapaNe ja dravya upArjana karavAno yatna kare che; kAraNa ke saMpadA meLavavAno kaSTa vinAno upAya nyAya ja che." anucita evA vyApAra karavA vaDe dravya meLavavuM te paNa anyAyavRtti che. (pR.189) 684. gharmamitramAM mAyA ramuM nahIM. gharmamitromAM koI divasa mAyA karuM nahIM. mahApuruSo mAyA karavAnI ja nA pADe che to pachI gharmamitramAM to mAyA kema karuM? na ja karuM. samAdhisopAna'mAMthI :- "sarva anarthonuM mULa kapaTa che; prIti ane pratItino te nAza kare che. kapaTImAM asatya, chaLa, nirdayatA, vizvAsaghAta Adi ghaNA doSo vase che. kapaTImAM guNo rahetA nathI, mAtra doSono bhaMDAra te bane che. mAyAvI A lokamAM apayaza pAme che ane marIne tiryaMca-naraka Adi gati pAme che; tyAM asaMkhyAta kALa sudhI paribhramaNa kare che. mAyAcAra rahita Arjavagharma-saraLatA ghAre tenAmAM sarva guNo AvIne vase che; te sarvanI prIti, pratItine pAtra bane che; paralokamAM devone pUjya iMdrapratIMdra Adi thAya che. mATe saraLa pariNAma ja AtmAne hitakArI che. (pR.315) "upadezaprAsAda bhASAMtara bhAga-2'mAMthI - gharmabuddhi tathA pApabuddhinuM draSTAMta - bhImapura nAmanA nagarathI pApabuddhi ane gharmabuddhi nAme be mitra dravya kamAvAne mATe dezAMtare gayA. tyAM dravya upArjana karI pAchA potAne ghera tvarAthI AvatA hatA. bojo vadhAre hovAthI teo keTaluMka dravya gAmanI bahAra dATIne ghera AvyA. eka vakhata pelA be mitramAMthI pApabuddhi rAtre jaIne dATeluM dravya kADhI laI te khADo kAMkarAthI pUrI ghera Avyo. anyadA gharmabuddhie pApabuddhi pAse AvIne kahyuM ke, "huM dravya vinA duHkhI thAuM chuM, mATe cAlo, peluM dravya kADhI lAvIe.' pApabuddhi bolyo-"cAlo jaIe'. pachI baMne dravya levA gayA. tyAM khADo khodIne jotAM dravya rahita joI pelo dAMbhika pApabuddhi kapaTathI mAthuM kUTavA lAgyo ane bolyo - "are gharmabuddhi! AmAMthI tuM ja ghana kADhI gayo che." gharmabuddhie kahyuM ke, "meM lIdhuM nathI paNa teM lIdhuM che, ane A khoTI mAyA kare che; meM to daMbhavRtti karavAnA paccakhANa lIdhA che. A pramANe vAda-vivAda karatAM baMne rAjadvAramAM phariyAde gayA. baMne paraspara eka bIjAnA dUSaNa kahevA lAgyA. te sAMbhaLI 490 Page #555 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti nyAyAdhikArIoe kahyuM ke, "tame baMne divya karI batAvo." eTale pApabuddhi bolyo : "tame amAro nyAya barAbara karyo nahIM. kemake nyAyamAM prathama divya hoya ja nahIM. kahyuM che ke prathama to vAda-vivAda sAMbhaLIne nyAya Apavo, ane jo te barAbara na jaNAya to , pachI sAkSIo laIne nyAya Apavo, ane jo sAkSIno abhAva hoya to pachI chevaTe divya karAvavuM ema vidvAno kahe che. A vAtamAM to amAre jyAM dravya hatuM, te vananI devI sAkSI che, te je cora haze tenuM nAma Apaze." adhikArIoe kahyuM. "te vAta satya che. kahyuM che ke, jo vAda-vivAdamAM eka caMDAla paNa sAkSI maLe to tyAM divya karAvavuM nahIM; to jyAM devatA sAkSI hoya tyAM to vAta ja zI karavI?" A pramANe nyAyAdhikArIoe mAnya karIne TharAvyuM ke, "kAle savAre tyAM jaI vanadevatAne pUchavuM." pApabuddhi ghera Avyo ane rAtre potAnA pitAne koI khIjaDAnA vRkSanA koTaramAM gopavyo. pachI te vRkSanI AsapAsa siMdura ane tela lagAvyuM. teNe potAnA pitAne zikhavADyuM ke "ahIM jyAre vanadevIne pUchavAmAM Ave tyAre tamAre svara badalAvIne kahevuM ke, gharmabuddhi gomukhI vAgha che, teNe AvIne ghana kADhI lIdhuM che." Ama zIkhavIne te cAlyo gayo. bIje divase gharmabuddhi, pApabuddhi, rAjA ane adhikArI pramukha loko vanamAM gayA. pachI vanadevInI pUjA karIne pUchyuM ke, "he vanadevatA! A dravya koNe lIdhuM che te kaho." eTale khIjaDInA koTaramAMthI evo zabda nIkaLyo ke, "gomukhI vAgha gharmabuddhi dravya laI gayo che". pachI aghikArIo gharmabuddhine kahevA tatpara thayA ke, "A dravya meM lIdhuM che. tevAmAM gharmabuddhie sarvanI samakSa te khIjaDAnA vRkSane agni lagADyo, jethI te vRkSa baLavA mAMDyuM, eTale jenuM adhuM aMga dazya thayeluM che ane jenI AMkho phaTI gaI che tevo pApabuddhino pitA tenA koTaramAMthI nIkaLyo. te joI adhikArIo Azcarya pAmIne bolyA ke- "are zreSThi! A zuM? teM vRddhAvasthAmAM AvuM pApa kema karyuM? zreSThI bolyo - "A pApa mane putre karAvyuM." tyArathI te baMne lokamAM gharmabuddhi ane pApabuddhi evA nAmathI prasiddha thayA. rAjAe dAMbhika pApabuddhinuM sarvasva luMTI laIne tene potAnA dezamAMthI kADhI mUkyo. rAjAe zuddhagharmI gharmabuddhinAM ghaNAM vakhANa karyA ane te sukhI thayo. A baMne mitra (gharmabuddhi ane pApabuddhi) nI vArtA sAMbhaLIne gRhastha vratadhArIoe daMbha choDIne vyavahAra karavo, jethI saubhAgya ane lakSmI prApta thAya." (pR.201) mATe mAyA karuM nahIM, paNa gharmamitramAM to kadI mAyA karuM ja nahIM evo draDha nizcaya rAkhuM. 685. caturvartI gharma vyavahAramAM bhUlIza nahIM. brAhmaNa, kSatriya, vaizya ane zudra A cAra varNa che. temAM pote je varNamAM janma dhAraNa karyo hoya te varNanA gharma eTale kartavyane, vyavahAramAM bhUluM nahIM. jethI potAnA samAjamAM TIkAne pAtra na thAuM. paNa 491 Page #556 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti mukti arthe Atmagharma to vItarAga prarUpita siddhAMta anusAra ja upAsavA yogya che. 686. satyavAdIne sahAyabhUta thaIza. satyavAdIno ja pakSa karIza. je satyavAdI hoya tene sahAyabhUta thaIza. gAMdhIjInuM draSTAMta - jema mahAtmA gAMdhIjIe satyano Agraha rAkhyo to bhArata dezanA lokoe temane sahAya ApI. temAM mAra paNa khamavA paDyA. satyane mATe aneka lokoe potAnA prANa paNa ApI dIdhA. ema huM paNa satya che mata jeno tene madadarUpa thaIza paNa svArthavaza banI asatyavAdIone Teko ApIza nahIM. 687. pUrva tyAgane tyAguM chuM. sAdhupaNuM laI lokone ThagavAthI durgatinuM kAraNa thAya. AvA dhUrta tyAgane tyAguM chuM. gharmAmRta'mAMthI - marubhUtinuM draSTAMta - "jyAre pArzvanAtha marubhUtinA bhavamAM hatA tyAre kamaThano jIva temano moTo bhAI hato. mabhUti praghAna thayo ane rAjA araviMda sAthe laDAImAM gayo, tyAre moTA bhAIe potAnI sattAne baLe marubhUtinI strI sAthe duSTa AcaraNa karyuM tethI rAjAe tene rAjyamAMthI kADhI mUkyo. pachI te krodhathI hAtha para zilA rAkhI tapasyA karato hato. tyAM marubhUti tenI mAphI mAgavA gayo tyAre zilA tenA upara nAkhI tene mArI nAkhyo." (pR.123) kamaThano tyAga te dhUrta tyAga hato, sAco tyAga nahoto. mATe AvA ghUrta tyAgano tyAga karuM. 688. prANI para kopa karavo nahIM. koIpaNa prANI upara krogha karavo nahIM. krogha karavAthI potAno AtmA pahelo duHkhI thAya che. pachI bIjAne paNa duHkhI karavAnuM kAraNa upasthita kare che. krogha paraspara prItino nAza kare che. mATe kopa eTale kroghane jItavAno prayAsa karuM, jethI huM sukhI thAuM ane sAmAvALo jIva paNa sukhI thAya. "samAdhisopAna'mAMthI - "krogha verIne jItavo te ja uttama kSamA che. krodhazatru kevo che? A jIvane vasavAnA sthAnarUpa saMyamabhAva, saMtoSabhAva, nirAkuLatAbhAva, te sarvene bALanAra agni samAna che; samyakdarzana Adi ratnonA bhaMDArane te lUMTI le che; yazano nAza kare che, apayazarUpa kalaMkane phelAve che, gharma-agharmanA vicArano vinAza kare che. krothIne potAnAM mana, vacana, kAyA potAne vaza rahetA nathI. ghaNA kALanI prIti kSaNa mAtramAM toDI tIvra vera bAMdhe che. krodharUpa rAkSasa jene vaLagyo hoya te asatya vacana, bhIla, caMDALa Adi bole tevAM lokaniMdya vacana bole che. krodhane vaza jIva pitAne, mAtAne, putrane, strIne, bALakane, svAmIne, sevakane, mitrane mArI nAkhe che; sarva gharmano lopa kare che. tIvra krothI jIva viSathI, ke zastrathI pote ApaghAta paNa kare che; UMcAM makAna ke parvata uparathI paDatuM mUkIne ke kUvAmAM paDIne ApaghAta kare che. koI rIte kroghIno vizvAsa rAkhavA yogya nathI. krothI jIva yamarAja jevo che. krothI jIva bIjA jIvonI ghAtAdi karavA icche che paNa tethI te prathama to potAnAM jJAna, darzana, kSamA Adi guNonI ghAta kare che, pachI sAmA jIvanAM karma pramANe bIjAnI ghAta to thAya ke na paNa thAya. krodhanA pratApe mahA tapasvI, nagna vanavAsI 492 Page #557 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mananIti munio paNa dharmathI bhraSTa thaI narake gayA che. krodha banne lokano nAza kare che; mahA pApa baMdhAvI narake pahoMcADe che, buddhi bhraSTa kare che, nirdayI banAve che, bIjAe ApaNA upara karelA upakAra bhulAvI kRtI kare che, tethI krodha samAna pApa nathI. krodhAdi kapAya samAna AtmAnI ghAta karanAra koI nathI. jagatamAM je puNyavAna, mahA bhAgyazALI hoya che, ane jenuM A bhava tathA parabhavamAM bhaluM thavAnuM hoya che tene ja kSamA nAmano guNa pragaTe che.'' (pR.260) krotha jItavAnI bhAvanA - "koI durvacana AdithI duHkhI kare, gALo de, cora, anyAyI, pApI, durAcArI, duSTa, nIca, caMDALa, kRtajJI evAM aneka kuvacana kahe, tyAre jJAnI evo vicAra kare ke meM Ano aparAdha karyo che ke nahIM? jo aparAdha karyo hoya tathA rAga, dveSa, mohane laIne tene koI vAte duHkhI karyo hoya, to huM aparAdhI chuM. mane gALa de che, dhikkAre che, nIca, cora, kapaTI, adharmI kahe che vyAjabI che; ethI vadhAre daMDa de topaNa vyAjabI che. meM aparAdha karyo che tethI mAre gALa sAMbhaLIne krodha karavA yogya nathI, aparAdhIne narakamAM zikSA bhogavavI paDe che, to mArA nimitte ene duHkha thayuM eTale krodhamAM AvIne te kaDavAM vacana kahe che; Avo vicAra karIne jJAnI kSamA kare che; krodha karatA nathI.'' (pR.262) upadezaprAsAda bhASAMtara bhAga-2'mAMthI : kuruDa ane ukuruDamuninuM dRSTAMta - kuNAlAnagarInA daravAjAnI khALa pAse kuruDa ane ukuruDa nAmanA be muni kAyotsarga ghyAnamAM rahyA hatA. temanA prabhAvathI teone jaLano upasarga na thAya' tema ghArI megha nagaranI bahAra varasato hato. te hakIkata jANIne lokoe ekaThA thaI temane upadrava karavA mAMDyo ane kahevA lAgyA ke, "tamArA bannenA mahimAthI nagaramAM varasAda thato nathI, tethI amane ghaNo paritApa rahe che, ane e amAre moTA ariSTavighnarUpa che. mATe tame ahIMthI nIkaLo.'' A pramANe vAraMvAra kahevAthI te bannenA dhyAnamAM bhaMga thayo ane temane te lokonI upara raudradhyAna utpanna thayuM. tethI te banne A pramANe zloka bolyA - varSa megha! kuNAlAyAM dinAni daza paMca ca / nityaM musaladhArAbhirnyathA rAtrau tathA dine ||1|| bhAvArtha - "he megha! kuNAlAnagarImAM muzaLadhArAe jevo rAtrIe tevo ja divase ema paMdara divasa sudhI roja varasa.' ATaluM kahetA megha varasavA lAgyo. te eTalo varasyo ke tenA jaLapravAhamAM AkhuM nagara taNAIne samudramAM cAlyuM gayuM. temAM te banne muni paNa azubha ghyAnamAM vartatA satA taNAI gayA. "ArnAdi apaghyAnathI meSanI vRSTi karAvIne kSamArahitapaNe AkhA nagarane taNAvI te banne muni anarthadaMDa varDa narakagatine prApta thayA." (pR.211) 689. vastunuM tattva jANavuM. vastunuM tattva eTale vAstavika svarUpa jANavuM. jIva ke ajIva vastunuM satya svarUpa jANavAthI potAne potAnuM bhAna thAya che. anAdikALathI AtmavastunA tattvane na jANavAthI jIva cAra gatimAM rajhaLyA kare che. mATe have vastunA vAstavika tattvanuM jJAna meLavuM, 'zrImad rAjacaMdra'mAMthI - "nava tattvanuM kALabhede je satpuruSo gurugamyatAthI zravaNa, manana 493 Page #558 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti ane nididhyAsanapUrvaka jJAna kare che, te satparuSo mahApuNyazALI temaja ghanyavAdane pAtra che. pratyeka sujJa puruSone mAro vinayabhAvabhUSita e ja bogha che ke nava tattvane svabuddhi anusAra yathArtha jANavAM." (pR.119) boghAmRta bhAga-1'mAMthI - "tattva eTale padArtha. padArtha eTale koI paNa vastu. tattva eTale svarUpa. bhagavAnanAM vacano vaDe rUpI arUpI padArtho jaNAya che. munie AgamarUpI AMkhothI AkhA jagatane jANe che. zAstra bhaNavAM e pravacana-bhakti che. AkhA vizvanuM kevuM svarUpa che tene cha dravya ane navatattvamAM kahyuM che." (pR.113) 'boghAmata bhAga-3'mAMthI :- "anaMtakALathI jIva janmamaraNa karyA kare che, paraMtu zubha saMyogo pAmIne satsaMgayoge jIvane potAnA viSe vicAra karavAnI vRtti jAge che. huM huM huM karuM chuM temAM huM kone kahuM chuM? teno vicAra udabhavatAM satyaruSanI zodha karI teno nirNaya te jJAnI dvArA karI le che eTale jJAnIe kaheluM AtmAnuM svarUpa tene mAnya thAya che - che dehAdithI bhinna AtamA re, upayogI sadA avinAza - mULa ema jANe saguru upadezathI re, kahyuM jJAna tenuM nAma khAsa - mULa" mULamArgamAM kahelAM jJAna, darzana, cAritrarUpa AtmA e sAta tattvanuM paheluM tattva che. te jIvane karmano saMga che tethI baMgha dazAmAM che; te karmanuM mULa kAraNa jIvanA azuddha bhAva ane tethI pugala vargaNA (jaDa sUkSma paramANuonA jaththA) nuM AvavuM thAya che te te jaDa pugala dravya ajIva che. tevAM ja bIjAM AkAza, kALa, gharma (gatimAM sahAyaka), adharma (sthitimAM sahAyaka) ajIva dravyo che. Ama pugala (rUpa, rasa, gaMgha, sparza ne zabdavALA padArtho) AkAza, kALa, gharma ane "agharma - A pAMca ajIva che te bIjuM tattva che. jIvanA azuddhabhAva ane te nimitte AvatA paramANuonA samUhane Asrava nAmanuM trIjAM tattva kahe che te azuddhabhAvane laIne AvelAM paramANu AtmAnA pradezonI sAthe dUgha ne pANInI peThe ekameka thaIne rahe che, tene cothuM baMgha tattva kahe che. mULamArgamAM kahelA khAsa jJAna, darzana ane cAritrarUpa svabhAvamAM jIva rahe che tyAre saMvara nAmanuM pAMcamuM tattva prApta thayuM ema kahyuM che; tethI navAM karma-paramANu AvatA nathI ke baMdhAtA nathI. saMvaranA prabhAve pUrve bAMdhelA kama paNa AtmAnI sAtheno saMbaMdha choDIne anukrame kharI jAya che. dUghapANIne ukALI pANI bALI mUkIe tema pUrva karma ghIme ghIme baLI jAya che tene nirjarA nAmanuM chaThThuM tattva kahe che. baghAM karma chUTI jAya tevo bhAva thaye AThe karma AtmAthI chUTAM paDI jAya ane zuddha AtmadazA sadA kALa rahe te avasthAne mokSa nAmanuM sAtamuM tattva kahyuM che. Ama sAta tattvamAM puNya ane pApa be tattvo umerIne koI koI AcAryo nava padArthanI saMkhyA paNa kare che. AtmAne jANavo ane AtmArUpa vartavuM e sarva tattvono sAra che; tethI mokSa- nizuddhatA prApta thAya che." (pR.186) 690. stuti, bhakti, nityakrama visarjana karuM nahIM. bhagavAnanI stuti tathA bhakti karavAno je nityakrama che. tene koI divasa bhUluM nahIM. nityakrama sadaiva karavAthI gharma pratyenI lAgaNI sadA banI rahe che. nahIM to Atmagharmano lakSa bhUlAI jAya ane AtmA durgatimAM paNa jaI paDe. mATe bhakti svAdhyAyano nityakrama visarjana karuM nahIM. 494 Page #559 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti 691. anartha pApa karuM nahIM. anartha eTale prayojana vagara koI pApa karuM nahIM athavA pApayukta vacana paNa boluM nahIM. jemake Ane to mAravo ja joIe to ja sIdho thAya. duSTane zikSA ane sajjanonI rakSA karavI joIe. evuM vacana paNa tIvra bhAvo vaDe bolavAthI duHkha bhogavavA paDe che. tenuM draSTAMta nIce mujaba che - upadezaprAsAda bhASAMtara bhAga-3'mAMthI - koIne mAravAnuM vacana paNa bolavuM nahIM zUrasena ane mahisenanuM draSTAMta - baMghurA nAmanI nagarImAM zUrasena ane mahisena nAme be rAjaputra hatA. teo hamezAM sadAcAravALA ane paraspara prItivALA thaI sukhe rahetA hatA. eka vakhate mahisenanI jillA upara asAdhya roga utpanna thayo. vaidyoe tene asAdhya ghArI choDI dIdho. e rogathI tenI jillA evI gaMghAvA lAgI ke jethI koI tenI pAse rahI zakatuM nahIM. mAtra teno baMdhu zurasena ja snehathI tenI pAse raheto hato. roganI tIvra vedanAthI jyAre mahisena "are! are !" evo pokAra karato tyAre zurasena kaheto ke - "he baMdhu! zAMta thA ane sarva jagatane tAravA samartha, temaja jJAnadhyAnarUpa agnithI A bhavaprapaMca tathA karmajAlane bhasma karanAra zrI sarvajJa prabhunuM smaraNa kara." baMghunA AvA upadezathI mahisene paMcaparameSThInuM manamAM dhyAna karavA mAMDyuM. zUrasene potAnA baMdhunA jIvavAnI AzA choDI, pachI tenI pAse pApanA aneka niyamo karAvyA ane prAsukajaLathI tenI jillA upara jaLasiMcana karavA mAMDyuM. daivayoge te pramANe maMdamaMda jaLasiMcana karavAthI teno roga mULamAMthI gayo. teNe je je paccakhANa lIghA hatA te te pALavA mAMDyA. ekadA tyAM zrI bhadrabAhasvAmI padhAryA. temanuM Agamana sAMbhaLI te baMne bhAI temane vaMdana karavA gayA. dezanA sAMbhaLyA pachI mahine zUrasenane roga thavAnuM kAraNa pUchyuM eTale guru bolyA - maNipura nagaramAM madana nAmanA koI subhaTane vIra ane dIra nAme be gharmISTha putra hatA. eka vakhate te baMne vanamAM pharavA gayA. tyAM potAnA mAmA vasaMta nAmanA munine pRthvI upara paDelA joI lokone tenuM kAraNa pUchyuM, eTale temAMthI koIe kahyuM ke - "eka sarpa, kAyotsarge rahelA A munine DasIne rAphaDAmAM pesI gayo che. mAmAnA snehathI laghubaMdhu ghIra bolyo ke- "are rAMka loko! tame te sarpane nAsatAM mArI nAkhyo kema nahIM?" te sAMbhaLIne vIra bolyo - "he bhrAtA! Ama bolIne vRthA karma zA mATe bAMdhe che?' tyAre ghIre kahyuM : "munine DasanArA sarpane mAravAthI to gharma ja thAya. kahyuM che ke - "duSTastha vaMda: svAnastha pUnA, cAyena hozastha saMpravRddhiH | . pakSapAto ripurASTravaMtA, paMcaiva yajJA kRpaDuMgavAna" nA "duSTane daMDa karavo, svajananI pUjA karavI, nyAyathI bhaMDAra vaghAravo, koIno pakSapAta karavo nahIM ane zatranA dezanI ciMtA rAkhavI- e pAMca uttama rAjAone yajJa barAbara che." mATe ApaNane kSatriyone tema karavAthI kAMI doSa lAge nahIM." vIra bolyo - "he baMdhu! ApaNane jainane te ghaTe nahIM, jainone to lAkaDI bhAMge nahIM, dUghanuM pAtra phuTe nahIM ane dUdha DhoLAya nahIM; tevI rIte jIvano vadha thAya nahIM tema karavuM joIe. jIvAnaMda vaidyanI jema jainoe to vacana paNa vicArIne bolavuM joIe." A pramANenuM potAnA baMdhunuM vacana satya mAnIne temaNe munine yogya upacAra vaDe sajja karyA. anukrame te baMne 495 Page #560 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti kSatrIputra mRtyu pAmIne tame be bhAI thayA cho. ghIranA jIve te bhavamAM bolelA anarthadaMDarUpa vAkyanI AlocanA karelI nahIM hovAthI A mahisena jillAnA rogathI pIDita thayo ane munine upacAravaDe jIvADyA hatA tethI prApta thayela labdhithI tArA prayAsavaDe te nirogI thayo. A pramANeno pUrvabhava sAMbhaLI baMne bhAIone jAtismaraNajJAna thavAthI anarthadaMDane mULamAMthI nivArI baMne jaNe munipaNuM grahaNa karyuM. A zUrasena ane mahisenanA dRSTAMtathI pApanuM mULa je anarthadaMDa teno mULamAMthI tyAga karavo. (pR.2) 692. AraMbhopAdhi tyAguM chuM. sarva prakAranA AraMbha tathA upAdhino tyAga karI mArA AtmAnuM kalyANa karuM. AraMbha upAdhine lIdhe cittanI vRtti sthira rahetI nathI, temaja satsaMgano avakAza maLato nathI; mATe pravRttinA mukhya kAraNabhUta evA AraMbhopAdhine tyAguM chuM. 'zrImad rAjacaMdra'mAMthI :- 'upAdhinA yogane lIdhe zAstravAMcana jo na thaI zakatuM hoya to hamaNAM te rahevA devuM, paraMtu upAdhithI thoDo paNa nitya prati avakAza laI cittavRtti sthira thAya evI nivRttimAM besavAnuM bahu avazya che. ane upAdhimAM paNa nivRttino lakSa rAkhavAnuM smaraNa rAkhajo. jeTalo vakhata AyuSyano teTalo ja vakhata jIva upAdhino rAkhe to manuSyatvanuM saphaLa thavuM kyAre saMbhave ? manuSyatvanA saphaLapaNA mATe jIvavuM e ja kalyANakAraka che; evo nizcaya karavo joIe. ane saphaLapaNA mATe je je sAdhanonI prApti karavI yogya che, te prApta karavA nitya prati nivRtti meLavavI joIe. nivRttinA abhyAsa vinA jIvanI pravRtti na TaLe e pratyakSa samajAya tevI vAta che.'' (va.pR.262) 'jeNe potAnAM upajIvikA jeTalAM sAdhanamAtra alpAraMbhathI rAkhyAM che, zuddha ekapatnIvrata, saMtoSa, parAtmAnI rakSA, yama, niyama, paropakAra, alparAga, alpadravyamAyA ane satya temaja zAstrAdhyayana rAkhyuM che, je satpuruSone seve che, jeNe nigraMthatAno manoratha rAkhyo che, bahu prakAre karIne saMsArathI je tyAgI jevo che, jenA vairAgya ane viveka utkRSTa che te pavitratAmAM sukhapUrvaka kALa nirgamana kare che. sarva prakAranA AraMbha ane parigrahathI jeo rahita thayA che, dravyathI, kSetrathI, kALathI ane bhAvathI jeo apratibaMghapaNe vicare che, zatrumitra pratye je samAna vRSTivALA che ane zuddha AtmadhyAnamAM jemano kALa nirgamana thAya che, athavA svAdhyAya ghyAnamAM je lIna che, evA jiteMdriya ane jitakaSAya te nigraMtho parama sukhI che.'' (va.pR.106) 693. kusaMga tyAguM chuM. kusaMga eTale kharAba saMga. jenAthI AtmAnuM ahita thAya tevo saMga. jevo saMga tevo raMga lAge che. mATe have kusaMgane tyAgI satsaMga karI AtmAnuM kalyANa karyuM. 'bodhAmRta bhAga-3"mAMthI : "nirvANa mArge suvahANa jevA, kusaMga-kAryoya mukAvanArA; sanmArga ApIya TakAvanArA, zrImad guru che jagamAMhi nyArA" ! gaI sAlanI peThe tamane kusaMgano vaLagADa lAgyo che. svacchaMde vartI kArya karavA nirNaya karI AjJA mAgo cho te Agama viruddha chejI. bhale tame deva guru sAcA mAnatA ho, paNa hajI paramakRpALudevamAM 496 Page #561 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti paramezvarabuddhi yathArtha thaI jaNAtI nathI, tethI jyAM tyAM mAthAM bharAI jAya che. A kaDaka zabdo lakhavAnuM kaMI kAraNa haze jANI AtmaparIkSA karI paramakRpALudeva sivAya koI uddhAra kare tema nathI evo draDha nizcaya karavA bhalAmaNa chejI. jyAM AtmajJAna nathI te pANI vagaranA kUvA che. tyAM tarIlAM cAkaLA laIne jAo, kUvAmAMthI pANI kADhavA prayatna karo to tyAM kAdava sivAya kaMI hAtha lAgaze nahIM, mahenata vyartha jaze. kAgaLa lakhavA vicAra nahoto paNa ema ne ema mAnamAM vahyA jaze, tene kahenAra koI tyAM nathI ema jANI dayAbhAvathI kAgaLa lakhyo che. teno savaLo vicAra karI namratA ghAraNa karI, vIsa dohAno vAraMvAra vicAra anuprekSA karI eka "sadguru saMta svarUpa tuja e draDhatA karI de ja" e bhAvamAM AtmAne lAvazo ane anyajanonAM vrato ane paramakRpALu prabhuzrIjIne hAthe maLelAM vratomAM AbhajamInano bheda che te vicArI bAhya Azcarya bhUlI bhUlelA lokonI pAchaLa bhaTakavAnuM tajI ghera beThA beThA maMtranI mALA gaNavAno puruSArtha karazo to vahelo nIveDo AvazejI. (bo.3 pR.783) maMtranuM smaraNa-jApa vizeSa vizeSa thAya tema kartavya chejI. jene matano Agraha hoya tevAnA kusaMgathI jIvane khoTo Agraha pakaDAI jAya che ne jIva kalyANa mAnavA lAge che. mATe bAIonA saMga karatAM paramakRpALudevanA citrapaTa AgaLa mALA pheravavI e vaghAre hitakArI chejI. paramakRpALudevanAM pada zIkhavAM." (bo.3 pR.755) zrI jesIMgabhAI zeThanuM draSTAMta - "asatsaMgamAM satsaMge caDhelI jIvanI dazA lUMTAI jAya che, e moTo geralAbha tathA paribhramaNano hetu chejI. samajavA mATe sadagata zeTha jesaMgabhAI UjamazIbhAI (amadAvAda) nA jIvanano prasaMga lakhuM chuM - paramakRpALudeva mokSamALA chapAvavA amadAvAda gayelA tyAre temane zeThanA prasaMgamAM AvavAnuM baneluM, ane atizayathArI paramakRpALudevanI camatkRtithI te temanA tarapha bahumAna gharAvatA thayA. temanA gacchamAM divALIbAI ArjAne paNa temaNe paramakRpALudevanI prazaMsA saMbhaLAvI ke amArA eka mahemAna muMbaIthI AvyA che te amArA mananI vAto jANI kahI dekhADe che. paraMtu vicakSaNa AryA samajI gaI ke te sAdhuo karatAM temanA pratye vizeSa AkarSAyA che. tethI asatsaMgarUpa te AryAe kahyuM ke game tevo kSayopazama hoya paNa Akhare to te saMsArI ja ne? sAdhupaNA vagara pUjyatA kyAMthI hoya? ATalI jheranI kaNI zeThanI zarUAtanI komaLa zraddhAne nirjIva banAvavA samartha thaI paDI. pachI ghaNI vakhata paramakRpALudevane maLelA, temaNe jAte pIrasI temane jamADelA paNa asatsaMganuM jhera na gayuM. sAmAnyapaNuM thaI gayuM. ApaNA oLakhItA che, meLApI che, evo bhAva paramakRpALudevanA dehotsarga pachI paNa rahyo. paramakRpALudeve paramazrata prabhAvaka maMDaLamAM sArI rakama temanI pAse lakhAvelI; tethI prathamavRtti (zrImad rAjacaMdra graMthanI) chapAI tyAre zeThane bheTa maLI, paNa zraddhA vinA te kabATamAM ja rahI. paNa pharI satsaMgano yoga puNyanA udaye banyo tyAre te pustaka vAMcI Azcarya pAmyA ane potAnI bhUla samajAI. te mumukSuone kahetA ke bhAI, bhUlecUke paNa asatsaMganA phaMdAmAM phasAzo nahIM. e to mahAbhAgyazALI ke pa.pU.prabhuzrIjInI kapAne pAtra te thayA, nahIM to uttama yoga maLavA chatAM manuSyabhava vyartha jato rahe." (bo.3 pR.775) zrI dAmajIbhAIno prasaMga - "zarIra prArabdhane AdhAre pravarte che, paNa mana ApaNA hAthamAM che. tene sadgurunA satsaMganI bhAvanAthI rokavuM hoya to rokAya ane bhaTakatuM rAkhavuM hoya, anAdinA saMskAramAM, kuguru AdinI sobatamAM hajI ramADavuM hoya to tema paNa banI zake che. paNa tenuM phaLa 497 Page #562 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti paribhramaNa ne paribhramaNa ja che. je jIva asatsaMgathI Darato nathI, ajJAnIno Azraya choDato nathI tene hajI lakhacorAzImAM rakhaDavuM che ema samajAya che. jJAnIpuruSanI AjJA maLyA pachI pUrvanA paricayo pratye udAsInatA na Ave to hajI tene yathArtha jJAnI pratye zraddhA thaI nathI ema mahApuruSo kare che. paramakRpALudevanuM mAhAtmya koI samIpamuktigAmI jIvane lAge che. tevA jIvono yoga maLe to satsaMga karavo, nahIM to satsaMgane nAme kusaMgamAM jIva prerAya to parANe saMsArane kAMThe Avelo bicAro jIva pAcho bharasamudramAM taNAI jatAM vAra na lAge tevuM mohanuM baLa che. mATe cetIne cAlavA jevuM che. jeno teno samAgama karavo ane tene paramakRpALudevanA vacano kahevAnA gAMDapaNamAM paDavA jevuM nathI. ApaNuM evuM gajuM nathI ke paramakRpALudevano raMga ApaNA nimitte bIjAne lAge. mATe ApaNe to hajI ApaNuM ja karavAnuM ghaNuM che. ApaNuM kalyANa sAdhavAmAM macyA rahIzuM to vagara prayatna bIjA AvIne pUchaze ke zuM karavAthI kalyANa thAya tenI amane khabara nathI to teno mArga kaMI tame jANyo hoya to batAvo. AvA jIvane satsaMgadhAma agAsanI vAta karavI yogya che. bAkI bIjA garaja vagaranA jIvo AgaLa kaThe kahe karavAthI tenuM kalyANa thAya nahIM ane ApaNuM hita karavAnuM rahI jAya te lakSamAM rAkhavA lakhyuM chejI. A kALamAM sAcA mArganI jijJAsAvALA jIvo hoya che tevAne madadarUpa thavAya evI bhAvanA rAkhavI, paNa bheMsa AgaLa bhAgavata vAMce tema ajJAnI jIvone Atmasiddhi Adi saMbhaLAvavAnA moThamAM tame na taNAzo evI bhAvanA chejI.'' (dho.3 pR.741) 'prajJAvabodha'mAMthI - "baLavuM bhaluM agni viSe ke jhera pI maravuM bhaluM, ke DUbavuM dariye bhaluM vA siMhasaMge ekaluM. vasavuM vane te to bhaluM; paNa sevavo kusaMga nA, saMkaTa naDe sau eka bhava, mithyAtva naDatuM bhava ghaNo." 15-(pR.46) 'cosaTha prakArI pUjA'mAMthI :- nIcanA saMgathI mRtyu kAgaDA ane haMsanuM dRSTAMta - eka vanamAM rAjA krIDA karavA mATe gayo. tyAM eka vRkSa nIce ArAma karavA beTho. te vRkSa upara eka haMsa ane kAgaDo beThA hatA. te bannenI mitrAcArI hatI. kAgaDAno svabhAva 'kA kA' karavAno hovAthI te moTe svare 'kA kA' karavA lAgyo ane rAjAnA mAthA upara carakyo. rAjA bahu gusse thayo ane tenA para bANa mUkyuM. kAgaDo cAlAka hovAthI UDI gayo ane bANa haMsane vAgyuM, tethI te rAjA pAse bhUmi para paDyo. tene zveta varNavALo joI rAjAne Azcarya thayuM ane bolyo ke 'zuM kAgaDAo paNa zveta hoya che?" te vakhate haMsa bolyo ke - 'he mahArAja! huM kAgaDo nathI, huM to mAnasarovaranA nirmaLa jaLamAM vasanAro haMsa chuM, paraMtu A nIca kAgaDAnA saMgadhI huM A maraNadazAne pAmyo chuM.' A dRSTAMtathI uttama manuSya nIcano saMga kadApi karavo nahIM. (pR.78) jaina hitopadeza'mAMthI :- satsaMgati satpuruSanI iccho "murakha sAthe goThaDI, paga paga hoya kleza'' e ukti anusAre murkha, kupAtra sAthe prIti bAMdhavI nahIM; tema karatAM potAnI paNa pata jAya. rAga bAMdhavA cAho to vivekI haMsa, saMta jJAnIpuruSa sAthe ja bAMgho, jethI tame anAdi avivekane TALI suviveka dhAravA samartha thaI zako. jJAnIpuruSanA samAgama 498 Page #563 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti samAna bIjAM koI sukha nathI, to evo koNa mUrkha ziromaNi hoya che, je amRta samAgama ThaMDI halAhala viSa jevI avivekI-kuzIlanI saMgati icche; zANo nara to na ja icche. bAkI bhUMDa jevI vRttivALo to, jyAM tyAM azubha sthAnamAM ja bhaTake temAM kAMI 2 Azcarya nathI. kemake te to teno jAti svabhAva ja che. AvA nIca janonI sobatathI sArA suzIla mANasone paNa kvacit chAMTA lAge che. (pR.66) mATe kusaMgatino sarvathA tyAga karuM chuM. 694. moha tyAgu chuM. moha eTale rAgabhAva. rAgabhAva e cAritramoha che. cAritramoha, darzanamohane laIne rahela che. koI pratye vizeSa moha rAkhavAthI, tenA viyoga samaye ghaNuM duHkha thAya che. mATe jema bane tema mohane ocho karavA prayatna karuM. 'phele prema paraspara jagameM, moha dUra para rahyA kare.' zrImad rAjacaMdra'mAMthI - "mithyAtva mukhya moha che. avirati gauNa moha che. (va.pR.820) "mohAdi vikAra evA che ke samyavRSTine paNa DolAyamAna karI nAkhe che, mATe tamAre to samajavuM ke mokSamArga pAmavAmAM tevA vidano ghaNAM che.'' (va.pR.704) (mithyAtva) mohano upazama thavAthI athavA kSaya thavAthI vItarAganA kahelA mArgane prApta thayelo evo ghIra, zuddha jJAnAcAravaMta nirvANapura pratye jAya che." (va.pR.590) "jo kaMIpaNa A saMsAranA padArthono vicAra karavAmAM Ave, to te pratye vairAgya AvyA vinA rahe nahIM, kemake mAtra avicAra karIne temAM mohabuddhi rahe che. (va.pR.452) "anitya padArtha pratye mohabuddhi hovAne lIdhe AtmAnuM astitva, nityatva, ane avyAbAgha samAdhisukha bhAnamAM AvatuM nathI. tenI mohabuddhimAM jIvane anAdithI evuM ekAgrapaNuM cAlyuM Ave che, ke teno viveka karatAM karatAM jIvane mUMjhAIne pAchuM vaLavuM paDe che, ane te mohagraMthi chedavAno vakhata AvavA pahelAM te viveka choDI devAno yoga pUrvakALe ghaNI vAra banyo che, kemake jeno anAdikALathI abhyAsa che te, atyaMta puruSArtha vinA, alpa kALamAM choDI zakAya nahIM." (va.pR.453) mohanIya karma be bhede che - "eka darzanamohanIya' eTale 'paramArthane viSe aparamArtha buddhi ane aparamArthane viSe paramArthabuddhirUpa'; bIjI "cAritramohanIya'; tathArUpa paramArthane paramArtha jANIne AtmasvabhAvamAM je sthiratA thAya, te sthiratAne ronka evAM pUrvasaMskArarUpa kaSAya ane nokaSAya" te cAritramohanIya. darzanamohanIyane Atmabodha ane cAritramohanIyane vItarAgapaNe nAza kare che. Ama tenA acUka upAya che, kemake miththAbogha te darzanamohanIya che; teno pratipakSa satyAtmabogha che. ane cAritramohanIya rAgAdika pariNAmarUpa che, teno pratipakSa vItarAgabhAva che. eTale aMdhakAra jema prakAza thavAthI nAza pAme che, - te teno acUka upAya che - tema bogha ane vItarAgatA darzanamohanIya ane cAritramohanIyarUpa aMdhakAra TALavAmAM prakAzasvarUpa che; mATe te teno acUka upAya che." (va.pR.552) "mohanIya'nuM svarUpa A jIve vAraMvAra atyaMta vicAravA jevuM che. mohinIe mahA munizvarone 499 Page #564 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti paNa paLamAM tenA pAzamAM phasAvI atyaMta riddhisiddhithI vimukta karI dIdhA che; zAzvata sukha chInavI kSaNabhaMguratAmAM lalacAvI rakhaDAvyA che." (va.pR.568) karma anaMta prakAranAM che. temAM mukhya 158 che. temAM mukhya ATha karmaprakRti varNavavAmAM AvI che. A badhAM karmamAM mukhya, prAdhAnya evuM mohanIya che; jenuM sAmarthya bIjA karatAM atyaMta che; ane tenI sthiti paNa sarva karatAM vaghAre che. ATha karmamAM cAra ghanaghAtI che. te cAramAM paNa mohanIya atyaMta prabaLapaNe ghanaghAtI che. mohanIyakarma sivAya sAta karma che, te mohanIyakarmanA pratApathI prabaLapaNe thAya che. jo mohanIya khase to bIjAM nirbaLa thaI jAya che. mohanIya khasavAthI bIjAono paga TakI zakato nathI." (va.pR.743) krodha, mAna, mAyA, lobha, hAsya, rati, arati, zoka, bhaya, dugaMchA, ajJAnAdithI bolAya che; kroghAdi mohanIyanA aMgabhUta che. tenI sthiti bIjAM badhA karmathI vadhAre eTale (70) sittera koDAkoDI sAgaropamanI che. A karma kSaya vinA jJAnAvaraNAdi karma saMpUrNapaNe kSaya thaI zakatAM nathI; jo ke gaNitamAM prathama jJAnAvaraNAdi karmo kahyAM che; paNa A karmanI ghaNI mahattvatA che, kemake saMsAranA mULabhUta rAgadveSanuM A mULasthAna hovAthI bhavabhramaNa karavAmAM A karmanI mukhyatA che; AvuM mohanIyakarmanuM baLavAnapaNuM che, chatAM paNa teno kSaya karavo sahela che; eTale ke jema vedanIya karma vedyA vinA niSphaLa thatuM nathI tema A karmane mATe nathI. mohanIyakarmanI prakRtirUpa krodha, mAna, mAyA ane lobhAdi kaSAya tathA nokaSAyanA anukrame kSamA, namratA, nirabhimAnapaNuM, saraLapaNuM, nirdabhatA ane saMtoSAdinI vipakSa bhAvanAthI eTale mAtra vicAra karavAthI upara darzAvelA kaSAyo niSphaLa karI zakAya che. nokaSAya paNa vicArathI kSaya pamADI zakAya che, eTale ke tene sAruM bAhya kAMI karavuM paDatuM nathI." (2.5.976) "upadezAmRta'mAMthI - "AkhuM jagata mohanidrAmAM sUtuM che, UMghe che. satparuSanAM vacana te UMghamAMthI jAgRta karanAra che. satsaMgamAM te vacano-bogha sAMbhaLatAM koTi bhava nAza pAme che. pApanA daLiyAM saMkramI jaI puNyarUpa thaI jAya che. 'jhabake motI parovI le, nahIM to ghora aMdhAra." mATe cetI levuM. jJAnIne to have tamane uThADavA che, UMghavA devA nathI. mATe jAgRta thAo, cetI jAo, AtmAne oLakho." (pR.360) 695. doSanuM prAyazcitta karIza. jIvanamAM lAgelA doSonuM prAyazcitta karIza. prAyaH eTale aparAgha ane citta eTale zuddhi. lAgelA aparAzanI zuddhi karavI te prAyazcitta che. prathama mArAthI sevAyelA alpa paNa doSonI smRti karI pharI pharI teno pazcAttApa karuM. pachI te doSothI nivRttavA mATe zrI guru AgaLa jaI thayela pApane AlocuM; arthAt bALakanI jema badhA doSo pragaTa karuM. pratyuttaramAM zrI guru mArI Atmazuddhi arthe te te doSonuM je je prAyazcitta Ape te AdarapUrvaka aMgIkAra karI doSathI rahita thAuM. zrI guru AtmajJAnI hovA joIe. ziSyanA doSa koIne kahe nahIM tevA hovA joIe. nahIM to bhayaMkara anartha paNa thaI jAya. AvA AtmajJAnI pratyakSa na hoya tyAre citrapaTa ke temanI mUrtine pratyakSa mAnI te samakSa potAnA doSa bhAvathI jaNAvI pharI tevA doSo na karavAnI pratijJA laI Atmazuddhi karI zakAya. paNa game tevA puruSa AgaLa doSo jaNAvavAthI Atmazuddhi thaI zake nahIM. 500 Page #565 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mananIti 'zrImad rAjacaMdra'mAMthI - . "kaMI ayogya thayuM hoya to pazcAttApa kara ane zikSA che." koIne kAMI dveSathI kahevAI javAya to pazcAttApa ghaNo karajo, ane kSamApanA mAgajo. pachIthI tema karazo nahIM.'' (va.pR.12) "samajIne alpabhASI thanArane pazcAttApa karavAno thoDo ja avasara saMbhave che." (pR.201) "vIra svAmInuM bodheluM dravya, kSetra, kALa ane bhAvathI sarva svarUpa yathAtathya che, e bhulazo nahIM. tenI zikSAnI koI paNa prakAre virAdhanA thaI hoya, te mATe pazcAttApa karajo.'' (varR.16C/} "potAne viSe utpanna thayo hoya evo mahimAyogya guNa tethI utkarSa pAmavuM ghaTatuM nathI, paNa alpa paNa nijadoSa joIne pharI pharI pazcAttApamAM paDavuM ghaTe che, ane vinA pramAde tethI pAchuM pharavuM ghaTe che; e bhalAmaNa jJAnIpuruSanAM vacanamAM sarvatra rahI che; ane te bhAva AvavA mATe satsaMga, sadguru ane satzAstrAdi sAdhana kahyAM che, je ananya nimitta che.'' (va.pR.422) "zuddhabhAva vaDe karI pazcAttApa karavAthI leza pApa thatAM paralokamaya ane anukaMpA chUTe che; AtmA komaLa thAya che. tyAgavA yogya vastuno viveka Avato jAya che. bhagavAna sAkSIe ajJAna i. je je doSa vismaraNa thayA hoya teno pazcAttApa paNa thaI zake che. Ama e nirjarA karavAnuM uttama sAdhana che.'' (pR.87) "nikAcit karmamAM sthitibaMdha hoya to barobara baMdha thAya che. sthitikALa na hoya to te vicAre, pazcAttApa, jJAnavicAre nAza thAya. sthitikALa hoya to bhogavye chUTako.'' (va.pR.734) "anaMtA jJAnIpuruSoe jenuM prAyazcitta kahyuM nathI, jenA tyAgano ekAMta abhiprAya Apyo che evo je kAma tethI je mUMjhAyA nathI, te ja paramAtmA che.'' (va.pR.79) : 'upadezAmRta'mAMthI - ''corI karI hoya; pApa karyA hoya te A bhavanAM to ApaNane yAda hoya te teno vicAra karIne pazcAttApa kare ke arere! meM krodha sevIne, mAna sevIne, mAyA sevIne, lobha sevIne, AraMbhaparigraha sevIne hiMsA karIne ghaNA pApa upArjana karyA che. evA aniSTa duHkhanAM kAraNa have nathI sevavAM evo nizcaya kare ane je udarapoSaNa nimitte pApa karyAM hoya tenA pazcAttApamAM upavAsa karavA, UNodarI karavI, rasatyAga karavo ke evAM tapa Adare to je pApanuM phaLa AvavAnuM hatuM te nikAcita na hoya to te nirjarI jAya ane udaya Ave te paNa ocho rasa Ape. pariNAma moLAM paDavAthI navo baMdha paNa najIvo thAya.' (uM.pR.295) "samakitI jIva pazcAttApa kare che paNa kheda nathI karato, je thayuM te ajJAnathI thayuM, ema yathAtathya jue che ane pharI ema na thAya e vicAre che. jema eka mANasa AkhI rAta aMdhArAmAM bhaTakyo hoya ane sUryodaya thatAM rasto maLe to vicAre ke huM keTaluM nakAmuM ApaDyo !'' (u.pU.416) "mumukSu - pApa doSa to anaMtakALathI aneka prakAranA karyA che, te nAza karavAno mukhya upAya kayo? prabhuzrI - bhakti, smaraNa. pazcAttApanA bhAva kare to sarva pApanuM nivAraNa thAya. upavAsa Adi tapa to koIthI na paNa thAya. kadAca kaSTa Ape. paraMtu smaraNamakti premapUrvaka kare ne bhagavAnanuM raTaNa kare, sadgurumaMtramAM rahe to koTi karmano kSaya thAya. evo e bhaktino mahimA che.'' (u.pR.443) 501 Page #566 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti zrI popaTabhAI mahokamacaMdano prasaMga - 'ekavAra kIDI caMpAI jatAM prAyazcittarUpe bAra mAsa sughI dara mAse 1-2 ekAsaNA karavAnI AjJA paramapALudeve karI.'' upadezaprAsAda bhASAMtara bhAga-5mAMthI : pApanI guru pAse AlocanAthI zuddhi dharmarAjAnuM dRSTAMta dharmarAjAe pUrve potAnA kumakanA bhavamAM ghaNA sthAvara ane anaMtakAyAdikano vadha karyo hato, tethI tene ghaNuM duHkha prApta thayuM hatuM. pachI te pApanI guru pAse AlocanA karI. gurue kaheluM prAyazcitta aMgIkAra karyuM, tethI te ja bhavamAM pAcho moTo zeTha thayo hato. lAkho sAdharmikone annadAna ApI sukhI karyA tethI bIjo manuSya janma pAmatI vakhate tenA prabhAvathI bAra varSano dukALa paDavAno hato te paDyo nahIM mATe tenuM nAma dharmarAjA rAkhavAmAM AvyuM hatuM. prAyazcitta viSenA dRSTAMto -- doSanuM prAyazcitta na ka2vAnA mAThA phaLa eka govALe bAvaLanI sULamAM jUne parovI mArI nAkhI, tenuM prAyazcitta (pastAvo) na karavAthI te ekasone ATha bhava sudhI saLIthI maraNa pAmyo to. mahezvara nAmanA zreSThInI strIe eka ja jA mArI hatI, te jANIne kumArapALa rAjAe tenuM sarvasva laI tenA vaDe te jAnA prAyazcitta badala cUkAvihAra nAmanuM caitya karAvyuM hatuM. zrI haribhadrasUrie potAnA prAyazcittane sthAne caudazo ne cuMmAlIza graMtho banAvyA hatA. (pR.14) upadezaprAsAda bhASAMtara bhAga-1' mAMthI -- -- zrI haribhadrasUrinuM dRSTAMta ziSyo hatA. teo gurunI AjJA laI zrI haribhadrasUrinA haMsa ane paramahaMsa nAmanA be vidvAna bauddha dharmanA zAstro bhaNavA veSa parivartana karIne gayA. abhyAsa karI temanA zAstranA marmane jANanAra thayA. temanA kriyA pravRttithI A zvetAMbarI che evI zaMkA AvI; tenI khAtarI karavA zALAnA dAdaranA pagathiyA upara cokathI ahaMtanuM biMba cItaryuM. tyAre te biMbanA kaMThamAM traNa rekhA karI zarIre vastranuM Alekhana karI pagathiyA upara paga daI teo nIce UtaryA. paNa temane zaMkA thaI ke ApaNI jANa thaI gaI che mATe potAnA pustako laI tyAMthI nAThA, tethI gurunA kahevAthI tyAMnA bauddharAjAe pAchaLa sainya mohyuM. teNe beyane mArI nAkhyA. A sarva vRttAMta jANIne haribhadrasUrine mahAkopa thayo. tethI ukALelA telanA kaDAImAM te 1444 bauddhone homavA mATe AkarSaNa karavA sAruM teo maMtrajApa karavA lAgyA. te vRttAMta emanA gurue jANyo. tethI be sAdhuone mokalI samajAvyA. tethI pApakarmanA prAyazcittarUpe guru AjJAe 1444 graMtho navA raMgavAnuM kabUla karyuM. te zAstromAM SaTkarzana samuccaya, yogadRSTi samuccaya, samarAditya devaLI vagere che. (pR.119nA AdhAre) - 502 Page #567 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti mATe koI paNa duHkhano prasaMga Ave to paNa pApanA vicAra karuM nahIM. kAraNa enA phaLa ghaNA kaDavA hoya che. pachI raDatA paNa chUTatA nathI. kadi pApanA vicAro AvI jAya to tarata ja bhagavAna samakSa kSamApanA mAMgI, pazcAttApa karI pApathI nivRtta thAuM; kAraNa saMsArathI chUTavAno e ja upAya che. "dharmAmRta'nA AghAre : prAyazcitta tapa - prAyazcitta tapa zA mATe karavuM? to ke -pramAdathI lAgelA doSone dUra karavA mATe, vratamAM je je doSo lAgyA hoya teno tyAga karavA mATe ane bhAvanI nirmaLatAmAM lAgelA aticArarUpa zalyathI rahita thavA mATe. prAyazcitta tapanA dasa bheda - 1. AlocanA - guru AgaLa bALakanI jema saraLatAthI potAnA doSanuM kahevuM te prAyazcita tapano prathama bheda che. 2. pratikramaNa - je pApa karyA hoya tenAthI pAchA haTavuM. pazcAttApa karIne pharI te pramANe na karavAno saMkalpa karavo te pratikramaNa nAmano bIjo bheda che 3. tadubhaya - AlocanA ane pratikramaNa eka ja doSane nivAravA mATe banne kriyA kare te tadubhaya. 4. viveka - bhojanamAM kaMI jIvaDuM paDI gayuM hoya tene kADhI nAkhe. IyaLa vagere sAthe baphAI gayela hoya to te bhojanane dUSita jANI teno tyAga kare. te viveka nAmano prAyazcittano bheda che. 5. vyutsarga - maLatyAga, duHsvapna, duHciMtana, mahA aTavI ke nadIne pAra UtaravA vagerethI aticAra lAgatAM aMtarmuhUrnAdi kALa sughI kAyotsarga (deha mamatvanA tyAga) pUrvaka sthiti karavI te vyutasarga nAmanuM prAyazcitta che. 6. tapa - bhagavAne kahelA AcaraNamAM je koI doSa lAgyo hoya te prAyazcitta zAstramAM kahelI vidhi anusAra je upavAsa, ekAsaNuM, AMbela vagerenuM guru je prAyazcitta Ape te karavuM te tapa che. 7. cheda - lAMbAkALanA dIkSA paryAyamAMthI eka divasa ke pakSAdi vaDe tene chedavI-ochI gaNavI tene AcArya cheda kahe che. 8. mULa - dIkSA lIdhA pachI evA doSo lagADe ke guru tenI sarva dIkSA paryAyano cheda karIne pharI dIkSA Ape te mULa che. 9. parihAra - prAyazcitta zAstramAM kahelI vidhi pramANe amuka samaya mATe aparAthI munine saMghamAMthI dUra karavo te parihAra che. 10. zraddhAna - saugatAdi mithyAmatarUpa mithyAtva prApta karIne temAM sthita rahelA sAdhune pharIthI dIkSA grahaNa karAvavI te zraddhAna nAmanuM prAyazcitta che. A pramANe vyavahAranayathI prAyazcitta daza bhedavALuM che ane bhAvathI doSanA prakAra pramANe te asaMkhyAta loka pramANa bhedavALuM bhAva prAyazcitta thAya che. 696. prAyazcittAdikanI vismRti nahIM karuM. thayelA doSo guru AgaLa kahyAM pachI guru je prAyazcittAdika Ape tenI vismRti karuM nahIM. paNa te * 1 503 Page #568 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti prakAre vartI doSonuM nivAraNa karuM. dvAdaza prakAranA tapamAM prAyazcitta nAmanuM eka aMtaraMga tapa che. jenA vaDe guru AjJAe ghaNA pApothI halakA thaI zakAya ane navIna karma baMgha thato aTakAvI zakAya. kSamApanA'mAMthI :- "he sarvajJa bhagavAna! tamane huM vizeSa zuM kahyuM? tamArAthI kaMI ajANyuM nathI. mAtra pazcAttApathI huM karmajanya pApanI kSamA icchuM chuM." upadezaprAsAda bhASAMtara bhAga-5'mAMthI : bhagavAna mahAvIranA jIve pUrvabhavamAM karela AlocanA naMdanaRSinuM draSTAMta - A bharatakSetramAM chatrikA nAmanI nagarImAM jitazatru nAme rAjA rAjya karato hato. tenI bhadrA nAmanI paTTarANIe nandana nAmanA putrane janma Apyo. te kumAra anukrame yuvAvasthA pAmyo, eTale tene pitAnuM rAjya maLyuM. rAjyanuM pAlana karatAM te nandanarAjAne janmathI AraMbhIne covIza lAkha varSa vyatIta thayAM. ekadA poTTila nAmanA AcArya vihAranA kramathI te nagarImAM samavasaryA. temane vaMdana karavA mATe nandana rAjA udyAnamAM gayA. tyAM gurune vidhipUrvaka vaMdanA karI gharma zravaNa karavA beThA. gurue A pramANe upadeza Apyo ke - AtmapradezanI sAthe saMlagna thaIne rahelAM karmone tapAvavA evA sUkSma jJAnane paMDita puruSo tapa kahe che. temAM prAyazcittAdika atyaMtara evuM tapa iSTa che ane anazanAdika bAhya tapa te atyaMtara tapane vRddhi pamADanAra che, eTale dravyatA bhAvatanuM kAraNa che, tethI bAhyatA paNa iSTa che. je tapa karavAthI durthAna na thAya, mana, vacana ane kAyAnA yoganI hAni na thAya tathA indriyo kSINa na thAya tevuM ja tapa karavuM. ityAdi gharmadezanA sAMbhaLIne pratibotha pAmelA nandanarAjAe vairAgyathI poTTilAcArya pAse dIkSA lIdhI. pachI kalaMkarahita cAritranuM pAlana karIne AyuSyanA aMtasamaye temaNe nIce pramANe AlocanA karIne tIrthakara nAmakarma upArjana karyuM. kALa, vinaya vigere je ATha prakAre jJAnAcAra helo che, temAM kAMIpaNa aticAra thayo hoya tene huM trivize (mana,vacana, kAyAvaDe) niMdu chuM. niHzaMkita vigere je ATha prakAre darzanAcAra kahelo che. temAM mane je kAMI aticAra lAgyo hoya tene huM trividhe vosirAvuM chuM. mohathI athavA lobhathI je meM sUkSma tathA bAdara prANIonI hiMsA karI hoya tene paNa huM trivize vosirAvuM chuM. hAsya, bhaya, krogha ke lobhAdikanA vazathI meM je kAMI asatya bhASaNa karyuM hoya te sarvanI niMdA karavApUrvaka huM AlocanA karuM chuM. rAgathI athavA breSathI thoDuM ke ghaNuM je kAMI adatta eTale paradravyanuM meM grahaNa karyuM hoya te sarvano huM tyAga karuM chuM. meM pUrve tiryaMca, manuSya ke deva saMbaMghI maithunanuM manathI vacanathI ke kAyAthI sevana karyuM hoya tene huM trivize trividhe tajuM chuM. lobhanA doSathI bahu prakAre meM ghana, ghAnya ane pazu vigereno je saMgraha karyo hoya tene huM trividhe tajuM chuM. strI, putra, mitra, banyuM, dhAnya, ghara ane bIjI koIpaNa vastumAM meM je kAMI mamatA karI hoya teno huM trivize trividhe tyAga karuM chuM. indriyothI parAbhava pAmIne raseMdriyanA paravazapaNAthI meM je cAre prakArano AhAra rAtre khAgho hoya tene paNa huM triviSe niMdu chuM. krodha, mAna, mAyA, lobha, rAga, dveSa, kleza, cADI, paraniMdA, juThuM ALa ane bIjuM paNa je kAMI cAritrAcAra saMbaMdhI meM duSTa AcaraNa karyuM hoya te sarvane huM trividhe tajuM chuM. bAhya tathA atyaMtara tapane viSe je kAMI aticAra 504 Page #569 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti lAgyo hoya tene huM triviSe trivize niMdu chuM. gharmakriyA karavAmAM meM je kAMI chatA vIryane gopavyuM hoya te vIryAcAra saMbaMdhI aticAranI paNa huM trivize niMdA karuM chuM. je koI mAro mitra hoya athavA amitra hoya ane svajana hoya athavA zatru hoya te sarve mArA aparAghane khamo, huM te sarvane khamuM , sarvanI sAthe huM samAna chuM. meM tiryaMcanA bhavamAM tiryaMcone, nArakInA bhavamAM nArakIone, manuSyanA bhavamAM manuSyone tathA devabhavamAM devatAone je kAMI duHkhamAM sthApana karyA hoya-duHkha ApyuM hoya te sarva mAro aparAdha kSamA karo, huM te sarvane khamAvuM chuM, ane mAro te sarvane viSe maitrIbhAva che. AyuSya, yauvana, lakSmI, rUpa ane priyajanano samAgama, te sarva vAyue calita karelA samudranA taraMganI jevA capaLa che. A jagatamAM vyAdhi, janma, jarA ane mRtyuthI grasita thayelA prANIone jinezvare kahelA gharma vinA bIjuM koI zaraNa nathI. sarva jIvo svajana paNa thayelA che ane parajana paNa thayelA che, to temane viSe kayo paMDita puruSa jarA paNa pratibaMgha kare? koI na kare. arihaMtanuM mAre zaraNa ho, siddhanuM mAre zaraNa ho, sAdhu munirAjanuM mAre zaraNa ho ane kevaLIe kahelo gharma mane zaraNabhUta ho. atyArathI jIvanaparyata huM caturvidha AhArano tyAga karuM chuM, ane chellA zvAsozvAse A dehane paNa huM tajuM chuM. A pramANe te nandana munie duSkarmanI niMdA, sarva jIvonI kSamApanA, zubha bhAvanA, cAra zaraNa, namaskAranuM smaraNa ane anazana e chae prakAranI ArAdhanA karIne gharmagurune tathA sAdhu sAdhvIne khamAvyA. pachI samAdhimAM sthita thayelA te muni sATha divasanuM anazana pALIne pacIza lAkha varSanuM AyuSya saMpUrNa karI, mamatArahitapaNe kALadharma pAmIne dazamA prANata nAmanA devalokamAM devapaNe utpanna thayA. tyAM vIza sAgaropamanuM AyuSya temaNe pUrNa karyuM. AyuSyane aMte paNa teo adhika adhika kAMtivaDe dedIpyamAna rahyA. bIjA devatAo cha mAsa AyuSya bAkI rahe tyAre atyaMta kAMti hIna thAya che ane vidyAre moha pAme che; paraMtu tIrthakarone to puNyano udaya najIka hovAthI cha mAsa avazeSa AyuSya rahe, tyAre paNa deha kAMti vigere ghaTavAne badale UlaTA adhika vRddhimAna thAya che. te deva tyAMthI cyavIne zrI mahAvIrasvAmI nAme carama tIrthaMkarapaNe utpanna thayA. zrI vardhamAna svAmInA jIve samati pAmyA pachInA pacIzamA bhave je tapa karyuM te tapa amArA jevAne mahA uttama bhAvamaMgalarUpa thaI akSaya sukha saMpattine Apo." (pR.170) 697. saghaLAM karatAM gharmavarga priya mAnIza. gharma, artha, kAma ane mokSa e cAra varga eTale cAra prakAra che. gharma, artha, kAma ane mokSa e cAramAMthI gharmavargane priya mAnIza, kAraNa ke gharma puruSArtha vaDe ja jIvane mokSanI prApti thAya che. jeNe maraNanI chellI ghaDI sudhI satyagharmano Azraya tyAgyo nathI teno nikaTa bhaviSyamAM mokSa nizcita che ema jJAnI puruSoe jaNAvyuM che. "zrImad rAjacaMdra'mAMthI :- "gharmane pahelA mUkavAno hetu eTalo ja che ke "artha" ane "kAma" evA hovA joIe ke "gharma' jenuM mULa hovuM joIe. eTalA mATe ja "artha" ane "kAma" pachI mUkavAmAM AvyA che. gRhasthAzramI ekAMta zarmasAghana karavA icche to tema na thaI zake, sarva saMga parityAga ja joIe. gRhasthane bhikSA vagere kRtya yogya nathI." (va.pR.207) 505 Page #570 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti pU.zrI brahmacArIjInI DAyarI naM. 19 kha'mAMthI :- "dharma artha kAma e trivarga che. temAM jethI abhyadaya eTale sArI gati ane mokSa (apavarga) e benI siddhi thAya tene gharma kahIe. jethI (sAMsArika) sarva prayojananI siddhi thAya tene artha kahIe ane potAnI kalpanAe mAnI lIdhelA rasa sahita (AsaktipUrvaka) sarva indriyonI prIti jethI thAya tene kAma kahIe. gharma ane arthanI hAni karIne kevaLa kAmane viSe tanmaya thayelo vananA hAthInI peThe duHkhI thAya che. vaLI gharma tajIne upArjana kareluM ghana bIjA loka bhogave che ane pote to kevaLa pApanuM pAtra thAya che. jema hAthIne mAranAra siMha badhuM mAMsa bhogavI zakato nathI, paNa pApI bane che. vaLI bIjane khAI janAra kaNabInI peThe manuSyajanmarUpa bIja pApa karavAmAM gumAvI de te duHkhI thAya che. (manuSyabhavarUpa bIjane gharmarUpa khetI karavAmAM vAve to te svarga ane mokSanA phaLa meLavI zake che.) je puruSa paraloka saMbaMdhI sukhano virogha na thAya tema A lokane viSe sukhano anubhava kare che, te puruSa nizcaya sukhI thAya che. mATe gharmanI hAni na thAya tema kAma ane artha e bene viSe buddhimAna to varte." (pR.192) "upadezaprAsAda bhASAMtara bhAga-2'mAMthI :- trivarga eTale gharma artha ane kAma tene paraspara bAghA thAya tema Astika puruSoe karavuM nahIM. te traNamAM niHzreyasa (kalyANa) sukhane sAdhanAra te gharma kahevAya che. sarva artha (prayojana) nI siddhi kare te artha kahevAya che; ane zabdAdi pAMca indriyone prIti upajAve te kAma kahevAya che. e traNamAMthI koI paNa ekane AsaktivaDe sevavAthI bIjAone bAghA thAya che. atimuktakumAra tathA jaMbusvAmInI jema koI ekalA gharmaneja seve che. ahamadabAdazAha ane dAsInuM draSTAMta - bAdazAhanI gharma pratye jAgRti. mleccha kuLamAM paNa keTalAka laghukarmI thAya che. te viSe eka evI kathA che ke, ahamada bAdazAha dararoja savAmaNanI puSpanI zayyAmAM sUto hato. eka vakhate koI dAsI kautukathI te zayyAmAM sUI gaI. tatkALa te nidrAvaza thaI gaI. tevAmAM bAdazAha akasmAtuM rAjasabhAmAMthI tyAM AvI caDhyo, ane dAsIne sutelI joI eka cAbuka mAryo. dAsI hasatI hasatI beThI thaI gaI ane pRthvI upara UbhI rahI. bAdazAhe AgrahathI tene hAsya karavAnuM kAraNa pUchyuM. eTale dAsI bolI - "sAheba! Ape mane eka prahAra karyo tethI phUlanI zadhyAmAM thoDIvAra suvAnuM mAruM pApa to naSTa thaI gayuM, paNa Apa hamezAM aneka vRkSonA phulo maMgAvI tenI zayyA karAvIne te para nidrA karo cho, te pApano daMDa keTalo thaze? te vicAratAM mane hAsya Ave che." dAsInA AvA vacano sAMbhaLIne bAdazAhe te divasathI puSpazadhyAmAM suvAnuM choDI dIdhuM. bAdazAha ane UMTanuM draSTAMta - oho! AvI rIte ociMtu maraNa Avaze. eka vakhate te ja bAdazAha caturaMga senA laI upavanamAM jato hato. mArgamAM koI UMTa mutyu pAmyo, tethI sarva sainya UbhuM thaI rahyuM. te joI bAdazAhe pUchyuM ke "sainya AgaLa kema cAlatuM nathI?" amAtye AvIne UMTanA mRtyunI vAta kahI. bAdazAha mRtyunA tattva viSe kAMIpaNa jANato nahato; tethI pUchyuM ke, "mRtyu eTale zuM?" amAtyae kahyuM, "svAmI! kAne sAMbhaLe nahIM, AMkhe dekhe nahIM ane khAya pIve nahIM te mRtyu." rAjA te sAMbhaLI vismaya pAmyo; ane mRtyu pAmelA UMTa pAse jaIne kahyuM ke - "are pazu! UTha, khAna pAna kara. kroghathI AvI nidrA na karIe." tyAre bIjAoe kahyuM ke, "sAheba! A to nirjIva thayo che.' ema kahI ghaNI yuktiothI mRtyunuM svarUpa samajAvyuM. te uparathI bAdazAha pote vicAra karavA lAgyA ke - "aho! AvuM mRtyu aNaciMtavyuM Avaze tyAre ApaNI koNa rakSA karaze? ema vicArI tatkALa sarvano tyAga karI potAnI jAtinA zreSTha gharma (phakIrI)no svIkAra karyo. (pR.202) 506 Page #571 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtaso mahAnIti "koI gharma ane kAmane ja seve che, arthane sevatA nathI. arthAt dravyopArjana karavAnI ciMtA karatA nathI. paNa evI rIte gharma ane kAmanI sevA karanArane karaja vadhe che ane mAnanI hAni thAya che. tethI gRhastha prayatnathI ghana upArjana karavuM. kahyuM che ke, "evuM koI paNa kArya nathI ke je artha vinA siddha thAya', tethI matimAn puruSe yatnathI arthane sAdhavo." (pR.205) "koI artha ane kAmanI ja sevA kare che, gharmane sevatA nathI. sAgara zreSThI ane ghavaLa zreSThInI jema; paraMtu agharmInuM pariNAma kAMI paNa kalyANarUpa AvatuM nathI. "A pramANe gharma, artha ane kAmanI paraspara abAdhAthI zuddhapaNe ArAdhanA karanAra subuddhipuruSa anukrame svarga ane mokSanuM sukha prApta kare che." (pR.206) 698. tAro gharma trikaraNa zuddha sevavAmAM pramAda nahIM karuM. he bhagavAna! teM je munigharma, gRhasthagharma ke Atmadharma bodhyo, te gharmanuM huM trikaraNa eTale mana, vacana ane kAyAe karI traNe yogathI zuddhapaNe pALavAmAM pramAda nahIM karuM, paNa utsAhathI bhAvapUrvaka te gharma ArAdhavAmAM manane parovIza, jethI mAruM zIdhrapaNe kalyANa thAya. " nityaniyamAdi pATha"mAMthI - "pratyakSa sadaguru prAptino, gaNe parama upakAra; traNe yoga ekatvathI, varte AjJAghAra." (va.pR.537) bhAvArtha - "anAdikALathI jIva rakhaDyo te sadugara yoganA abhAve. te yoga A bhave prApta thayo che. e koI kALe na maLyo hoya evo lAbha che, AtmAne parama upakAra karanAra che, tethI tene saphaLa karavA mana, vacana ne kAyA e traNe yogathI te satparuSanI ja AjJAmAM varte. eka zeThanuM draSTAMta - eka zeThane traNa dukAna - kApaDa, sonAcAMdI ne jhaverAtanI che. tyAM kApaDanI dukAnamAM khoTa Ave te sonAcAMdInI dukAnamAM napho hoya to pUrI paDe, ne sonAcAMdInI dukAnanI khoTa jhaverAtanI dukAnanA naphAthI pUrI paDe. paNa jhaverAtamAM khoTa jAya to sonAcAMdInI dukAnamAMthI pUrI na zakAya, ne sonAcAMdInI dukAnamAM nukasAna Ave te kApaDanA vepArathI pUrI na zakAya. tevI rIte zarIrathI koIne hAni karI hoya tenI asara sArAM vacanathI TALI zakAya, ne vacana kharAba bolAI gayuM to pazcAttApa vagerenA bhAva karavAthI tenI asara na rahe; paraMtu mananA bhAva khoTA thatA hoya tenI asaravacanathI moDhe sAruM bolavAthI TaLe nahIM; tema vacana khoTuM bolAyuM hoya pachI zarIrathI kAma karI Ape vagere mahenata kare paNa tethI kaMI vaLe nahIM. A rIte prathama mana eTale bhAva sudhAravAnI jarUra che. tethI mananI vRttio sapuruSanI AjJAmAM joDelI rAkhe; samakitIne vRttirUpI dorI tenA hAthamAM hoya che. bIjAmAM mana jatuM rokIne smaraNamAM, dhyAnamAM, svAdhyAyamAM pravartAve. vacanane paNa svAdhyAyamAM, smaraNamAM, vinayayukta bolavAmAM AjJApUrvaka pravartAve. dehane paNa sadgurunI bhakti, sevA, AsananI sthiratA vageremAM AtmArthe ja pravartAve. traNeya yoga svacchede vartatA karmabaMdha karAve che tene sadgurunI AjJAmAM joDIne AtmArthamAM vApare to A amUlya joga sArthaka thAya." (pR.146) mATe tAro eTale AtmAno gharma pragaTa karavAmAM mana, vacana, kAyAthI zuddhapaNe pramAdarahita huM pravartI evI Apa prabhu pratye mArI prabaLa prArthanA che. - saMpUrNa - 507 Page #572 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRSThaT che. n 0 5 - Go 0 0 o 0 0 o 0 Go o 0 6 2 0 che 2 62) 0 nuM 4 0 ^ n 0 % Go 0 6 2 o @ 6 o = = o = P o = \ o = 6 A graMthamAM AvatA raMgIna citro tathA rekhA citronI nAmAvalI raMgIna citra raMgIna citra | rekhA citra zrImad rAjacaMdra (16)| zeTha nAgadatta 382 udayana rAjA mahAnItinuM sarjana karatA zrIma | nirmohI kuTuMba 392 paradezI mANaso sumati ane nAgila 14 guNagrAhI zrIkRSNa 418| zrI RSabha prabhune) satI sItAjI 22| saMpratirAjA (428 pAraNuM karAvyuM naMdamaNikAra akabara bAdazAha ane zrI hIrasUri 446 be brAhmaNa bhAIo prItikarazeTha 34| baLarAma muni, mRga ane kaThiyAro |448 subhadrA satI puNIo zrAvaka 36] zrIgharane zAsanadevIno upadeza |456| nayasAra aSTApada parvata 37| cha lezyAonuM svarUpa 461| ghanyakumAra 60| zrI AnaMdaghanajInI labdhio (485 sikaMdara bAdazAha mammaNazeTha | zrI vastupAla tejapAla 489 vajasvAmInAM 2 citro kumArapALa, phakIra ane zeTha rekhA citro - meghakumAra janaka videhI 80] pRthvIcaMdra ane guNasAgara aeNkArIbhaTTA varadatta ane guNamaMjarI 98ii by by | prasannacaMdra rAjarSi satI thavA taiyAra thayela bAIne ) taMdulamasya 13 sugharmAzreSThi zrI AnaMdaghanajIno upadeza | citra ane saMbhUti 17 naMdiSeNamuni bAbarAbhUta 101 | akabara ane bIrabala 18| zrI kumArapALa rAjA anaMgadeva 104| | zIlavatInA be citro 20| eka AcArya bhagavAna mahAvIra 111| aMjanacora 21 by by purohita ane muni 144| zrImatI 28 pAMca AMdhaLA zreNikano pUrvabhava somA satI 29| siddhasenadivAkara caMDarudrAcArya 17 | vizvanaMdI 31| kaThiyArAmuni zrI zAMtinAtha bhagavAna 174 | brAhmaNa 35 zAlibhadrano pUrvabhava zrI zubhacaMdrAcArya rAvaNanI bhakti 37 daridra banela zeTha samabhAvanuM phaLa ratnAkarasUri 40| metAryamuni zrIpAla ane ghavalazeTha 186| ghanapALakavi 41| bhImasonI 196| zubhaMkara brAhmaNa 45| zrI AnaMdaghanajI sulasa 208| | sthUlibhadra gozALe mUkela tejalezyA zrI jaMbukumAra 244| cArudatta 87 ghanapALakavinA be citro ekalavya ane guru droNAcArya 258 88 ahaMnnaya madanarekhA 271| siMha zreSThI 92 baMgaDIno vepArI IlAcIkumAra 285 kSamA rAkhanAra zeTha roDhamuni zrImad rAjacaMdra 288| zreNikarAjA somazrI saMsAra darzana (madhubiMdu) 289| tripuSTa vAsudevanA be citro 12| satI aMjanA janmathI maraNa parvatanI avasthAo 290| ASADhAbhUti muninA 3 citro | 124 kumArapALa rAjA kAma vijetA zrI yUlibhadra 291 baLabhadramuni 130| satI madAlasA kuMdakuMdasvAmIno pUrvabhava DhaMDhaNakumAramuni 131| guru ziSya zrI pArzvanAtha bhagavAnanI mUrti 326| aSADhasUrinAM 3 citro 134 naMdiSaNanA 3 citro munine dAna deto kaThiyAro 327| kaMdamULamAM anaMtajIvo 139] dhUrta tApasa zeTha jagaDuzAha caMDa mAtaMga 142 gharmabuddhi ane pApabuddhi sudarzanA 339| zrI RSabhadeva bharatAdinA pUrvabhava 152 zrI haribhadrasUri o 0 = o 0 pa Go 0 che cha Go e o ( o che 6 o ja o o = 2 o Ta ke o Ta che o 1 Gi Go 1 << 0 Go 1 120 Go 6 Go 1 = 0 = 0 312 0 un 1 o 1 6 6 1 = je 0 0 508