Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI AnaMdakAvya mahodadhi. mItika 7 zuM. je. esa, javerI
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ - - -- zeTha devacanda lAlabhAi jaina pustakedvAre prasthAka dada. (jaina gurjara sAhitya dvAre granthAMka 7.) zrI Ananda kAvyamahodadhi. (prAcIna-jaina-kAvyasaMgraha.) mautika 7 muM. saMgrAhaka ane saMzodhaka: munirAja zrIsaMtavijaya. prakAzaka: zeTha devacaMda lAlabhAi jena pura phaMDa mATe, jIvaNacaMda sAkaracaMda javerI, muMbaI | (sarva hakaka phaMDanA kAryavAhakene AdhIna che.) vIra saMva ra45ra, vikama 1982, kAi 1926. prati 1000. vetana rAkhyuM.
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ Published by Jivanchand Sakerchand Javeri FOR Sheth Devchani Lalbhai Jain Pustkod har Fund. AT THE 114/116 JAVERI BAZAR, BOMBAY. PRINTED AT THE JASHVANTSINHJI PRINTING PRESS LIMBD.
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ Sheth Derchand Lalbhal Jain Pustakoddhar Fund Series, No. 66. THE ANAND-KAVYA-MAHODADH!. ( A collection of Old Gujrati Poems. ) PART VII. Collected and Edited by Muni Shree Sampatavijay. Published by Jivanchand Sakerchand Javeri. A TRUSTEE. Sold by The Librarian Sheth Devchand Lalbhai J. P. Fund. Clo. Slet's Devchand Lalbai Durrms'ala. Badekha Chakla, Gopipura, SURAT. (All Rights Reserved by t'ie Trustees of the Furd.] 1926. Rs. 1-9-0.
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ | AnaMda kAvya mahedadhinuM prakAzana jArI rahe, to ! A bahu sAruM. jUnI gujarAtInA abhyAsane mATe jUnAM jaina kAvya bahu jarUranAM che. paMdaramA soLamA saikA pachI to jainetara sAhitya paNa maLI Ave che. paraMtu te pahelAMnAM siMka upara te jaina sAhityaja prakAza nAMkhI zake ema che. te chapAvavAnI pravRtti jArI rAkhI vAcaka vargane AbhArI karaze ane abhyAsaka vargane. amadAvAda. ] je tA. 26-6-25. I kezavalAla harSadarAya dhruva. - che
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAryakAza-- zA. vaNacaMda sAkaracaMda. gulAbacaMda devacaMda. "" "" ?? "" 7) pulacaMda kasturacaMda. amacaMda kalyANacaMda. nemacaMda abhecaMda. maMdhubhAi sAkaracaMda. mukhya sthaLaH114116 javerI aAra. muMbAI naMbara 2 -- vikrIya zAkhAH-- baDekhAM cakalA, gopIpurA-surata. 7
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina pustakanA bhaMDAremAM huM aneka vakhata gaye chuM. e bhiMDArAnuM saMbhAlathI jatana karavAmAM Ave che. jaina bhaMDAremAM hajAre hastalikhita prate che. ame hinduo ethI ulaTI rIte evI pratane nAza thavA daIe chIe. athavA te prajAkIya ulaTa na hovAthI vecI daIe chIe. banArasa. ) prophesara bI. sI. bhaTTAcAryanA tA. 4-4-26 bhASaNamAMthI. kAvyasAgaramAM viharI, kalphalemAM pachaDAI, sasneha aneka motika ekatra karI, mALA guMthI, sajajana kaMTha mATe taiyAra karI. paNa, mALAne paripUrNarIte kaMDamAM sajI te pratye ane AkarSavAM, e kartavya rasaprajJAnuM ja che. jema kamalane-kAvyane vikasita-prakAzamAM ANavAnuM kArya to sUryanuM sujanenuM--paMDitenuM ja che. vAri-kavi ke saMgrAhaka te mAtra kamala-kavitAne piSa-utpAda ke saMgrahaja karI zake che. jIvana,
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ kramAMka. patra. viSaya. 1 smara" patrikA. 2. sva. cImanalAla DI. dalAlanuM jIvanagUjarAtI-aMgrejI 11 thI 36 3 avataraNikA 4 kavivara samayasundara mohanalAla da. dezAI 1 thI 112 pa paMDita jayavijaya. ! 113 thI 142 6 kuzaLalAbha upAdhyAya.. , 143 thI 158 ( mAdhavAnaLa kAmakandalAnI lokakathA sva.cI.DA.dalAla.159 thI 17ra 8 mAdhavAnaLanI kathA.. ha. ThA. kAMTAvALA 173 thI 180 9 prAsaMgika nivedana... me. da. dezAI 181 thI 184 10 vizeSamAM . 185 11 u ghAta.... kRSNalAla me. jhaverI..186 thI 192 telA mAravaNanI kathA epAI kuzalalAbha. 1 thI 66 mAdhavAnaLa kAmakuMdalA copAI ,, . 1 thI 185 staMbhanaka pArzvanAtha stavanam 2 .187 thI 192 zakuna copAI-viSayAnukrama .... .. 1 thI 4 zukanazAstra copAI jayavijaya.. 1 thI 31 nakSatra svAdhyAya ..... ... 32 thI 33 cAra pratyekabuddha pAI samayasuMdara... 35 thI 148
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ rA. rA. cImanalAla DAyAbhAI dalAla. S. PREssation Internatio For Private & Personal use only
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 , : * smaraNapatrikA. janasAhityanA prakhara abhyAsI, saMskRta, prAkRta, apabhraMza vagere prAcIna bhASAnA ananya bhakata, jesalamera, pATaNa ane chANI vagere sthaLonA prasiddha jainajJAnabhaMDAremAM varSonA varSo sudhI avaDa paDI rahelA, duprApya ane aprasiddha jaina ane saMskRta sAhitya graMthane, gurjarezvara zrImaMta mahArAjA sayAjIrAva gAyakavADanA udAra AzrayavaDe, satata utsAha ane khaMtathI pitAnA AyuSyanA bhoge prakAzamAM lAvanAra gurjara mAtAnA vidvAna putra - gata rAjaratna zrIyuta cImanalAla DAhyAbhAI dalAla, ema. e. jeoe athAga parizrama laI gAyakavADa pitya graMthamALAnuM kArya hAtha dharI temAM kAvyamImAMsA, naranArAyaNAnaMda, pArthaparAkrama, hammIramadamana, vasaMtavilAsa mahAkAvya, prAcIna gurja- kAvyasaMgraha, gaNakArikA, liMgAnuzAsana, bhavisayatakatA, jesalamera bhaMDAronA graMthanI sUcI, lekhapaddhati, udayasuMdarIkathA, rUpakaSaka, Adi aprasiddha prAcIna saMskRta tathA prAkRta bhASAnA graMtha zodhita karyA ane je kAryanI che. griyarasana, thomsa jevA prakhara vidAnoe muktakaMThe prazaMsA karI che, temanA prAcInatAhitya, ItihAsa, tatvajJAnanA uMDA abhyAsa temaja saMzodhana ane prakAzananA kAryathI mugdha banI, te sevAnI kiMcita edhAnI tarIke A sAtamA aiktika sAthe teonuM prazasta nAma joDI, kRtakRtya thaIe chIe akSayatRtIyA ! jIvaNacaMda sAkaracaMda jhaverI, saM. 1982. prasiddha kartA.
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ sva. bhAI cImanalAla DAhyAbhAI dalAla, ema. e. vaDodarA lAIbrerI miselanI trimAsika mATe lekha lakhI me kalavAne rA bhAI cImanalAla dalAlane me AgaLa vacana ApyuM hatuM paraMtu te vakhate mane leza paNa khyAla na hato ke, e lekhamAM mere prathama te bhAine akALa ne khedakAraka avasAnanI duHkhada noMdha levI paDaze temanA maraNa pUrve thoDAka divasa upa2 mi. vi-leMTa smithakRta "samrATa akabara" nAmanuM navIna igrejI pustaka huM vAMcatA hatA ane temAM te vidvAna graMthakAre lAIbrerI miselanI mAM prasiddha thayelA bhAI dalAlanA " akabaranA darabAra ane jaina sAdhu hIravijayasUri " nAmaka lekhane pramANabhUta lekhI tenI vyAjabI kadara hatI. AthI AnaMda pAmI, te noMdha tarapha temanuM dhyAnadeva rAvA ane te badala temane abhinaMdana ApavA eka patra lakhI mekalavinA vicAmAM hatuM eTalAmAM eka savAre vaDodarAnA sayAjI vijaya " patramAM inphalyuenjhAnA jIvaleNa rogathI temanuM mRtyu (3-1 -1918 ne dine) thayuM che evA samAcAra vAMcatAM mane sakhta AghAta lAgyo ane keTaleka vakhata sAva udAsa ane zUnyamUDha besI rahyo. eka mitra ane rahI tarIke mane ekalAne tethI duHkha thayuM hatuM ema naDi, paraMtu je badhA temanA kAryathI vAkepha hatA ane temanA nikaTa paricayamAM AvyA hatA te sinA mukhethI A dilagIrI bharyA khabara sAMbhaLatAM atyaMta nirAzA ane khedanA udgAre nikaLyA hatA. temanA kAryanI ane kArakirdInI hajI zarUAta thatI.
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ hatI paNa eTalA TuMka samayamAM temaNe pitAnA viSayamAM eTale kAbu ane nipuNatA meLavyAM hatAM ke, temanI sAthe koIpaNa maha-tvanA viSayapara-khAsa karIne prAcIna sAhitya ane ItihAsa paravAtacita ane carcA karavI e te kharekhara AnaMdadAyaka thaI paDatuM ane temanI vidattA ane jJAna mATe, bezaka mAna utpanna thatuM. vaLI te mATe temanI taiyArI eTalA uMcA prakAranI hatI ane temanI mAhitI ane sAdhana eTalAM bahoLAM hatAM ke temanA AraMbhanA prayAsa paNa vidvAnonA Adarane pAtra thaI bhAre prazaMsA pAmyA hatA; tema temaNe hAtha dharela viSaya eTale mahatvano ane upayogI hato ke, sAhityanA abhyAsake tenA pariNAma mATe AturatAthI rAha jotA hatA. temanA kArya mATe evI sAmAnya mAnyatA baMdhAI hatI ke AgaLa jatAM te prAcina itihAsa ane sAhitya para kaMika navIna ane vizeSa prakAza pADavA zakitamAna thaze ane temanuM kArya sArI rIte dIpI uThaze, tema te sArI nAmanA ane yaza prApta karaze. paNa te AzAo phaLIbhUta thAya te pahelAM prabhue temane potAnI samIpa bolAvI lIdhA che. janasamAja jemanAM kArya ane sevAthI saMtuSTa ane prasanna hato ane jemanA umadA guNo ane ucca buddhimattA mATe navIna gujarAta magarUra thaI zake ema hatuM evA nava yuvake, bhAI raNajItarAma, bhAI bhogIndrarAva, bhAI ThAkoralAla paMDayA, bhAI aMbAlAla-carotara keLavaNI maMDaLIvALA ane bhAI zivabhAI, e saghaLAne Tuka mudatamAM eka pachI eka akALa mRtyu pAmelA nihALI ApaNe nirAzAnA zokasAgaramAM DubI gayA hatA, ane temane nA ghA ane vedanA hajI tAjAMja hatAM eTalAmAM te bhAI dalAle anya sRSTimAM prayANa karyuM che, tethI ApaNane atyaMta nukazAna pahocyuM che ane ApaNI sthiti kharekhara lAcAra thaI paDI che.
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ AvA duHkhanA prasaMge prabhumAM acaLa zraddhA rAkhyA vinA ApaNe. zAMti ke AzvAsana bIjI kaI rIte laI zakIe tema nathI, prabhu nI lIlA vicitra ane akalita che chatAM eTalI khAtarI che ke te zaraNAgatanI vahAre caDhe che ja. bhAI cImanalAlano janma sana 1881 nA caitra mAsamAM kheDA mAM thayo hato. temanuM kuTuMba vacalA varganuM-sAdhAraNa sthiti ! paNa kuLavAna hatuM. temanA pitAzrI rA. DAhyAbhAI sAMkaLacaMda zAha vepAra arthe amadAvAdamAM jhaverIvADAmAM AvI vazyA hatA ane te rUnI dalAlIne dhaMdho karatA. sAmAnya rIte vepArI ane vaNika vargamAM uMcI keLavaNI levA mATe jhAjhe utsAha ke lAgaNI dekhAtAM nathI. vyavahArIka jJAna ane duniyAdArInuM DahApaNa prApta karavAM e temanuM aMtima lakSya hoya che, paNa rA. DAhyAbhAIpara judA prakAranA saMskAra paDyA hatA. kAMIka agavaDa veThIne paNa yunivarasITInuM ucuM paNa kharcALa zikSaNa potAnA putrone ApavuM evI temanA manamAM bhAre umeda hatI ane prabhu kRpAthI te bara AvI hatI. temanA moTA putra rA. vADIlAle meTrikayulezananI parIkSA pasAra karI saMtoSa mAnyo ane AgaLa abhyAsa karyo nahi paraMtu bIjAvacalA putra bhAI cImanalAlanI manovRtti ane valaNa nhAnapaNathI ja abhyAsa prati vizeSa hatAM ane jIMdagIbhara temaNe eka sAcuM vidyArthI jIvana gALyuM hatuM. nizALane temane abhyAsa zarUAtathIja yazasvI hato ane temanI buddhi ane hoMziyArInAM vakhANa thatAM. pahele varSe ja meTrikayulezananI parIkSA temaNe TaMkazALanI nyu Igliza skulamAMthI sAre naMbare pAsa karI. te pachI gujarAta kolejamAM dAkhala thayA. mULathI temane svabhAva taddana zAMta ane ekamArgI hate. ekalA rahevuM ane haravuM pharavuM temane vizeSa pasaMda hatuM. vidyArthIomAM teo jhAjhA bheLAtA nahi ane vAMcana
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ ane abhyAsa karavAmAM ekacita ane mazagula rahetA. hAnapaNathIja jaina dharmanA saMskAranI suda chApa temanA para paDI hatI. temane eTalI badhI dharmAcchA hatI ke, dararoja derAsaramAM darzana karyA vinA te bhejana le che nahi. vaLI jaina sAdhuonA saMsargamAM te vAraMvAra AvyAthI temanAM dharmazAstro prati paNa temane khUba abhirUci utpanna thaI hatI, ane te mATe tenA abhyAsa ane manana karavA mATe saMskRtanuM jJAna temane Avazyaka jaNAyuM. pachI upAzraya pAThazALAmAM temaNe saMskRta-siddhAMta mudIne abhyAsa cAlu karyo. kolejanA abhyAsa uparAMta teo A duITa viSayane paNa kheDatA jatA hatA. kolejane abhyAsa puro thatA thatAmAM te te saMskRtamAM pAraMgata thayA. AraMbhathI ja temane saMskRta bhASAno zokha hato ane phurasadanA vakhate saMskRta, prakIzuM vAMcana ane navIna ka racanA vagere karatA hatA. te jyAre priviyasa kalAsamAM hatA te vakhate ja temaNe pro. dArUvALAnA mAnamAM suMdara saMskRta kalekomAM temanI prazarita banAvI, sarvenI zAbAzI meLavI hatI. yunivarsITInI parIkSAo pAsa karavAmAM temane A abhyAsa ane jJAna moTI madadarUpa thaI paDatAM hatAM. sana 1908 mAM temaNe ecchika viSaya tarIke IgrejI ane saMskRta sAhitya pasaMda karI, bI. e. nI parIkSA bIjA vargamAM pasAra karI ane kolejanA badhA vidyAthIomAM te uMce naMbare AvavAthI eka varSa mATe tenI kiga phela tarIke nimaNuMka thaI. vaLI te varSe ema. e. nI parIkSA mATe temaNe vAMcavA mAMDayuM. saMskRtavyAkaNa laI ema. e. nI parIkSA pAsa karanArAonI saMkhyA jUja che ane keTalAka varSothI te vibhAgamAM koIe parIkSA ApI nahotI eTale badhe te viSaya kaThIna manAya che, chatAM potAnI zakita ane abhyAsamAM vizvAsa rAkhI, teja viSaya ema. e. nI
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 parIkSA mATe levAnuM temaNe pasaMda karyuM ane vaLI te parIkSA mAna bharI rIte pAsa karI je mATe khacita kAi paNa vyakti magarUra thaI zake. hiMdu saMsAranA rivAja pramANe temanuM lagna saMvata 1956 mAM prathama vidyArthI avasthAmAM thavu paGga te ghara saMsAra mAMDe te 5helAM temanI patnI mRtyu pAmyAM. dharmanA saMskAra ane jaina sAAnA sa Mge temanA jIvanapara evI prabaLa asara karI hatI ke, prAcIne RSavana gALavAnI temanA saMskArI manamAM abhilASA thai rahelI hatI. dhaNAM varSo thayAM temaNe e kAraNe miSTa bhojana levAnuM utkaTa baMdha karyu hatu ane uMcI zayyA para te kadI sutA nahi. temaja jema bane tema zarIrane kasavA ane kaThita karavA te prayAsa karatA. temaNe potAnA kuTuMbIone bIjIvAra lagna karavAnI nA pADI ane lagabhaga ATha varSa sudhI tee A vicArane makkama rIte vaLagI rahyA. chevaTa sagAM saMbaMdhI ane vaDIlonA dabANane vaza thai temaNe pharI lagna karavA kabulyu.... AvI temanI sAdhu jevI sarala vRtta ane sAduM paNa unnata jIvana temanA sahavAsamAM AvanAra dareka vyakita upara chApa pADayA vagara rahetu niha. saheja prasaga prApta thatAM te tIrtha yAtrAe nikaLI paDatA ane gujarAtamAM eke jaina tIrthasthAna nahi hoya ke jyAM te gayA nahi haiAya. jaina sAdhue te samAgama te nira Mtara zeAdhatA rahetA, tethI te maDaLamAM te bahu priya ane paricita thayA hatA. peAtAnA jJAna ane vitayathI temaNe te sanAM AdaramAna ane prIti saMpAdana karyAM hatAM. prAcIna sAhityanI zeAdhakhALa ane sazodhanamAM temaNe jana sAdhuenI sahAnubhUti meLavI hatI, ane tethI temane peAtAnA kAryamAM keTalIka saraLatA ane madada maLyAM karatAM hatAM. temanA sahakAryathI jaina sAhityanA utkarSa karavA temane bhAre hAMza hatI.
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ paraMtu e IcchA phalibhUta thAya e pUrve ja te sagati pAmyA che. je te thoDAMka vadhAre varSa jIvyA hota te jaina dhama, sAhitya ane ItihAsanI bahu sArI sevA karI zakata ane tene dipAvata. paNa te AzA niSphaLa nIvaDI che. khare bhAvI baLavAna che. ema. e. nI parIkSA pAsa karyA pachI pitAne mana pasaMda ane anukuLa thaI paDe evI koI sArI nokarI meLavavAnI te tajavIja karatA hatA. te daramiyAna vaDodarAmAM zrImaMta mahArAjA sAhebanI AjJAnusAra amerikana vidvAna mi. borDananI dekharekha nIce eka lAibrerI varga sthApavAmAM AvanAra che ane temAM gre yueTone tAlIma levA pasaMda karavAmAM AvanAra che, evI jAhera khabara temanA jevAmAM AvI. sarakArI khAtAmAM sArA pagAra nI ane uMcI nokarI maLavAne saMbhava hato paNa temane ema jaNAyuM ke lAIbrerI khAtAmAM dAkhala thavAthI te vadhAre upayogI ane saMgItakArya karI zakaze. tethI bIjA lAbhonI darakAra karyA vagara dezI rAjyanI ochA pagAranI nokarImAM joDAvAnuM temaNe pasaMda karyuM. potAnA vicAra ane Azaya pAra pADavAne A kharI rIte temane eka prakArano svArtha tyAga ane Atmabhoga hato. lAIbrerI kalAsamAM prathama temane judI judI lAIbrerI paddhatienuM ane pustakonuM vargIkaraNa kAma zIkhavavAmAM AvyuM. A paddhatinuM jJAna gujarAtImAM kevI rIte utAravuM ane dAkhala karavuM tenI vyavasthA thavA tajavIja cAlI. e bAbata sahelAIthI samajI zakAya te hetuthI, eka prayoga tarIke temaNe prathama 1000 gujarAtI purata navI paddhatie vagIkaraNa taiyAra karyuM ane te eka copAnIyA rUpe prasiddha karyuM. vaLI jyAM tyAM A navI lA. ibrerI paddhatino pracAra karavA ane tenA jJAnanuM sAhitya upanna karavA, lAIbrerI khAtA taraphathI eka lAIbrerI trimAsika kADhavAnI
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ yojanA karavAmAM AvI. AmAMnA gujarAtI vibhAganuM badhuM ja kAma ane tenuM taMtrIpada rA. dalAlane soMpAyuM. e uparAMta saMskRta pustakanuM zAstrIya dhoraNa para vargIkaraNa karavAnuM kArya temaNe hAtha dhayuM ane te kArya saMpUrNa phate maMda thAya te mATe dezanA judA judA vidvAnane patra lakhI temanA abhiprAya ane sUcanAo meLavyAM. A rIte lagabhaga traNeka varSa A navA lAIbrerI viSayanuM jJAna saMpAdana karavAmAM ane tene pracAra karavAmAM ane tenuM sAhitya taiyAra karavAmAM temaNe gALyAM. tyArabAda mi. borDananI ne karInI mudata purI thavA AvI ane temane pAchA amerikA javAnuM TharyuM. te sAthe mi. kuDAlakare yuropa, amerikA, jApAna Adi dezamAM pravAsa karI, tyAMnI lAIbrerI paddhatione jAti anubhava laI AvavA hajura AjJA thaI. daramiyAna lAibrerInuM kAma bIjI rIte pratidina vadhatuM ane khIlatuM ja cAlyuM. e khAtAne prathama presa riporTaranuM kAma soMpAyuM. ane dhIre dhIre presa kaTiMga, mukhya ane jANavA jevA lekhenI noMdha ane sAra, bALavAMcana vibhAga, sarakayuleTiMga ane TrAveliMga lAIbrerIo, sinemeTogrApha ane sacitra kArDa dvArA jJAna prasAra vagere karyo navAM umerAtAM gayAM. A kAryomAM rA. dalAla rasapUrvaka bhAga letA. paraMtu temanuM mana kharI rIte te prAcIna sAhityanA saMzodhana ane saMgrahanA kArya pratija rokAyeluM rahetuM. seMTrala lAIbrerIne saMskRta vibhAga temane soMpavAmAM Avyo hato ane temAM sudhArAvadhArA karIne vadhAre AkarSaka-upayogI banAvavAne teo hameza usuka rahetA. bahAra gAmanA vidvAno te saMgrahane sArI rIte lAbha laI zake evI vyavasthA temaNe karI. tethI tene bahoLo upayoga thavA mAMDyo ane te kAryamAM temanI madada ane salAha bahu kiMmatI thaI paDayAM. prAcIna hastalikhita pustakono saMgraha
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18 karavA ane te mATe navAM navAM pustake meLavavAnuM kAma zarUAtathI thayA karatuM hatuM ane te vibhAgamAM mi. dalAlanA khaMta ane cAlu udyoganA pariNAme bahu upayogI prAcIna graMthano umero thayo. atyAre e saMgrahane je mahattA ne kImatIpaNuM prApta thayAM che, te vAstavika rIte te mi. dalAlanA zrama ane khaMtane ja AbhArI che. Ama mAtra saMgraha karavAthI tema chatAM temane purate saMtApa thaye nahi, tethI vadhu zodha ane tajavIja thavA temaNe eka Ti. 5taiyAra karyuM. me. divAna sAheba AgaLa te raju karavAmAM AvatAM temaNe pATaNanA junA jaina bhaMDAronI tapAsa karI, te viSe eka savistara riporTa karavA mi. dalAlane khAsa hukama Ache. mi. dalAlane kAryo ahithI navIna svarUpa dhAraNa karyuM. ane te mRtaparyaMta temaNe avicchinna rIte calAvyuM temanA bhagIratha ane avizrAMta zramanuM pariNAma bahu suMdara AveluM sarva koI svIkAre che. traNa mAsa te pATaNamAM rahyA. chatAM eTalA TUMkA samayamAM temaNe 11 bhaMDArenI tapAsa karI. e bhaMDAromAM Azare 13000 kAgaLa para ane 58 tApatra upara lakhelAM pustaka hatAM. e pustaka mi. dalAle khUba dhyAnapUrvaka ane bArIkAIthI tapAsyA ane khaMbhAtanA bhaMDAro tapAsI Do. piTarasane eka savitara rIperTa karyo hato tema ane te paddhati para tamAma pustakonI vigatavAra noMdha karI ane temAMne upANI ane kAmanI pustakAnI nakala utarAvI, mi. dalAle pitAne kAyane pAra uryuM. AgaLa che. bulara, Do. bhAMDArakara, che. piTarasana ane pre. mAgalA la nabhubhAI vagere prasiddha vidvAna pATaNanA bhaMgaronI mulAkAta laI gayA hatA. paraMtu teo e bhaDa ro purepurA tapAsI zakayA na hatA, tema temAMnA ghaNAM pustakA-khAsa karIne tADapatra upara lakhAyelAM gupta rAkhavAmAM AvyAM hatAM, eTale
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ e bhaMDAranI tapAsa ane noMdha apUrNa ane khAmIvALI rahelI hatI. AnaMdanI vAta te e che ke, e dizAmAM mi. dalAle bajAveluM kArya atyaMta saMtoSakAraka ane upayogI jaNAyuM che. te jAte jana hovA uparAMta temanA AcAravicAra ane raheNI eTalAM dhAmiMka ane sAdAIvALAM hatAM ane jaina sAdhuomAM te ATalA jANItA hatA ane temane lAgavaga ane mAna evAM hatAM ke je temane pitAnuM kArya karavAmAM atyaMta sahAyaka nIvaDayAM hatAM. je prAcIna sAhitya atyAra lagI bhaMDAromAM aMdhArAmAM paDI rahyuM hatuM ane kenI najare paDatuM nahi, te temane sahelAIthI upalabdha thayuM. ane A pramANe maLI AvelI takane temaNe kharekhara sadupayoga karyo hato. A zodhakhoLanA pariNAme aneka junAM ane mahatvanAM pustaka prakAzamAM AvyAM che, vaLI evuM keTaluMka apabhraMza sAhitya maLyuM che ke je hiMdI, gujarAtI ane marAThI e traNe dezI bhASAonI utpatti ane itihAsa mATe jANavA jevI ane upayogI mAhitI purI pADe che. bAramA, teramA, ane cedamAM sekAnI junI gujarAtI bhASAnA graMtho hAtha AvyA che, je apabhraMzamAMthI junI gujarAtIne kevI rIte vikAsa thayo, tene bahu sAre purAvo pUro pADe che ane bhASAnA sAhityamAM temanI prApti bezaka upayogI ane kiMmatI gaNAya. - A hilacAlanuM eka vyAvahArika pariNAma e AvyuM che ke, temanA riporTathI khuza thaI, pATaNa bhaMDAromAMnAM prAcIna aitihAsika pustake, eka judI graMthamALA tarIke prasiddha karavA zrImaMta mahArAjA sAhebanI khAsa A jJA thaI. "gAyakavADa piya graMthamALA " nI prasiddhi saMskRta sAhityanA tihAsamAM eka apUrva banAva gaNAya ane vidvAna varga taraphathI tenI yegya kadara thAya e khuza thavA jevuM che. prastuta graMthamALAmAM Aja dina sudhImAM sAta pustaka prasiddha thayAM che ane bIjA tayAra thAya che. AmAMnAM traNa pustake rAjazekhara
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ 20 racita "kAvyamImAMsA', vastupAla kRta "naranArAyaNAnaMda" kAvya ane pArthaparAkrama" rA. dalAle eDiTa karyA che ane bIjAM cAra pustake (1) hamIramadamardana, ramyA sAla saM. 1230 (2) vasaMtavilAsa 13 mI sadI, (3) paMcamI kahA, apazanuM pustaka 12 mI sadI ane (4) prAcIna gurjara kAvyasaMgraha, jemAM 12 mA, 13 mA, 14 mA zatakanAM kAvyo ApelAM che, je presa mATe neTasa ane upodaghAta sAhata taiyAra karatA hatA ane te sivAya 4 thA saikAnI udayasuMdarInI kathA, vatsarAja racita karpara carita, rukimaNI pariNya, hAsya cUDAmaNi, tripuradAha, kirAtArjunIya, ane samudramaMthana e graMthanuM saMzodhana ane sArI nakale karavAmAM AvatI hatI. A pramANe vividha pustakonI taiyArI karavAmAM te rokAelA hatA. kharI rIte graMthamALAnI tamAma vyavasthA ane yojanA teja karatA hatA. vaLI neTasa ane upaghAta vagere lakhavAM ane judA judA pAThe tiyAra karavA, e badhuM kAma temanA harataka thatuM hatuM, ane te kArya eTaluM vidvatApUrNa ane uMcI pratinuM thaeluM che ke, pAzcAtya ane parvAtya vidvAnoe te graMthanI mukata kaThe prazaMsA karelI che. tenI prasiddhithI saMskRta sAhitya ane prAcIna sAhityanA ItihAsa para keTaloka navIna prakAza paDe che. AvA upayogI ane kImatI kArya badala zrImaMta mahArAja sAheba bezaka magarUra thaI zake ane sAhitya samAja temano jeTale upakAra mAne teTale ochAja che. paNa te sAthe ahIM eTaluM umeravuM joIe ke, te graMthamALAnI yejanA ane prasiddhi kharI rIte rA. dalAlanA stutya prayAsanuM umadA ane suMdara phaLa che, ane tenuM mAna ane yaza eka rIte temane ja ghaTe che. temanA A kImatI kAryanI kadara ane trIje varSe zrImaMta mahArAjA sAhebe temane "rAjyaratna" no IlkAba bakyo hato, te yogya ja thayuM hatuM. pATaNanA bhaMDAronI tapAsa ATalI badhI phaLadAyI ane mahatvanI mAlama paDyAthI, jesalamIranA bhaMDAra-jemAMnAM pustake
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ ati prAcIna hovAnI vidvAnamAM sAmAnya mAnyatA che ane je pustakanI atyAra sudhI khAtarIpUrvaka tapAsa ane yAdI thaI na hatI, te pATaNa bhaMDAramAMnA keTalAMka pustaka eDiTa karatAM ema mAlama paDyuM ke, tenI bIjI prato jesalamIranA bhaMDAramAM kadAca hovI joIe. tethI e bhaMDAronI barAbara tapAsa thavI joIe ema nakkI thayuM. De. myulare sana 1872 mAM te bhaMDAra prathama tapAmyo hate. paNa temane mAtra 40 piothIo batAvavAmAM AvI hatI. te tapAsamAMthI De. khulare "vikramAkadevacaritanuM aitihAsika kAvya lIdhuM ane pAchaLathI muMbAI saMskRta graMthamALA mATe eDiTa karyuM. temanA pachI keTaleka varSe muMbaI sarakAre te bhAranI pharI tapAsa ane nedha karavA pro. esa. Ara. bhaMDArakarane mekalyA hatA. paNa te temAM phatehamaMda thayA nahi, temaja te graMthonI joIe tevI ane puratI mAhitI bahAra nahi paDelI hovAthI, te bhaMDAranI cokasAIthI ane khAtarIpUrvaka tapAsa ane noMdha thavA sai kaI jarUra batAvatA hatA. rA. dalAlane pATaNanA bhaMDAro tapAsavAmAM asAdhAraNa phateha maLI hatI, tethI te kAma mATe pharI temanI ja nimaNuMka thaI. jesalamIranI musApharIe javuM e kAMI sahela kArya nathI. prathama to tyAM javAne mArgaja vikaTa che ane retInA raNamAM lAMbI musApharI karavI paDe che. vaLI te bhaMDAra gaDhanA killAmAM eTale surakSita ane sakhata jApatA heThaLa rAkhele che ke te jovAnI taka bahu thoDAneja maLe che. AvI muzkelIo ane aDacaNe hovA chatAM mAtra kuneha, khaMta, prayatna ane yukitavaDe anyane asAdhya thaI paDeluM kArya rA. dalAle bhAre parizrama uThAvI phatehamaMda rIte pAra pADayuM ane te badala temane atyaMta dhanyavAda maLe. tADapatranAM junAmAM junA prathe AkhA hiMdusthAnamAM mAtra A bhaMDAramAM sacavAI rahelA che ane temAMnA keTalAMka pustako
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 mI sadI jeTalAM prAcIna che. bIjA evAM keTalAMka agatyanAM pustako che ke jenI prate anya koI sthaLe upalabdha nathI. agAu A badhAM pustake pATaNanA bhaMDAromAM hatAM, paNa AphatanA samaye te nAza pAmavAnI bhItithI saM. 1474 mAM jina sAdhu jinabhadrasUrie te bhaMDArane jesalamIra A, jyAM adyApi tenI prANanI peThe rakSA thAya che. pATaNamAM te mAtra nakale rAkhavAmAM AvI hatI ane tenA pramANa tarIke eTaluM jaNAvavuM basa thaze ke, pATaNamAMthI prApta thayelA "kAvyamImAMsA" ane "hamIra madamardana" graMthAnI mULa prate rA. dalAlane ahiMthIja prApta thaI hatI. temaNe e bhaMDAranI tapAsa evI khubI ane kuzaLatAthI karI ke temanA vartanathI bhaMDAranA rakSake prasanna thayA. eTale sudhI ke, badhAM pustakA temane batAvyAM, eTaluM ja nahi paraMtu tenI barAbara noMdha karavA ane keTalAka pustakanI nakala utArI levA khAsa paravAnagI ApI, je bIjAne javalle ja maLe che. A rIte pATaNanA bhaMDAramAMthI nahi maLelAM evAM keTalAMka mULa pustakonI nakla karAvI lIdhI ane bIjA keTalAMka saMskRta ane apabhraMzanAM navAM pustako prApta karyA. jenI TuMkI yAdI vAcakane saheja khyAla AvavA nIce ApI che -8TuMka racita vilAsa vAkhA-saMvata 1139, nemanAtha carita-13 mI sadI.. kulavayamALA (udyotasiri)kRta-saM. 835, jayadeva racita-chaMdazAstra, (kissAha) vAhita jIvita athavA kuttakanuM kAvyAlaMkAra, ISTasiddhi ane lIlAvatI kahA vagere. A tapAsa daramiyAna temaNe 344 tADapatranAM ane 6000 kogaLanAM hastalikhita pustakanI neMdha lIdhI. te sAthe sIrahI, bikAnera, jodhapura vagere zaheromAM pharI AvI puSkaLa mAhitI ekaThI karI. te sivAya prAcIna sAhityanI zodhakhoLa mATe te
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ Amoda, junAgaDha, tArApura, khaMbhAta, kheDA, mAtara, vaLA, pAMcagAma, ane amadAvAda vagere sthaLoe jaI AvyA hatA. A pramANe satata prayatna karI lagabhaga 300 kImatI hastalikhita pustako seMTrala lAyabrerInA saMgraha mATe temaNe prApta karyA hatAM. e saMgrahanI samRddhi ane upanitA moTA aMze temanA prayAsane ane khaMtane AbhArI che. cAlu ophisa kAma karavA uparAMta bAkIne samaya te sAhitya sevA karavAmAM gALatA. judAM judAM mAsika ane patromAM vakho vakhata mahatvanA leba, temaja prAcIna gujarAtI kAvyo ane subhASita vagere prasiddha thavA mATe mokalI ApatAM. vaLI sAhityanA praznonI carcAmAM rasapUrvaka bhAga letA. suratamAM bharAyelI pAMcamI gujarAtI sAhitya pariSada mATe temaNe pATaNanA bhaMDAromAMnAM junI gujarAtI ane apabhraMzanAM pustaka viSe eka vidvatAbharyo nibaMdha lakhI mokalyo hato, je prati vidvAnanuM sAruM dhyAna kheMcAyuM hatuM, te gya prazaMsA thaI hatI. janArdana racita uSAharaNa ane bihaNa kRta cArapaMcAsikA vagere prAcIna gujarAtI kAvya eDiTa karI caMdrahAsane maLatI anya kathAo, sadavasa sAvaligA ane (mAdhavakAma kuMDaLA) nI kathA vagere junI vArtAone etihAsika ane tulanAtmaka rIte abhyAsa karI, gujarAtanuM saMskRta nATaka sAhitya tathA prAcIna gujarAtIne vibhakti vibhAga tathA vAkayaprakAza oktika vagere vicArapUrNa lekho lakhI ane kAzmIra mukhamaMDananI ane khaMbhAta zabdanI vyutpatinI carcAmAM uMDA utarI temaNe sAhityamAM upayogI phALo Ape che ane temanI sAhityasevA bahu uMcA prakAranI hatI, eTaluM gujarAtanA sAhityanA abhyAsIo svIkAryA vagara raheze nahi.
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 TuMkAmAM temanuM samagra jIvana prAcIna sAhityanA abhyAsa ane sevanamAM ni`mana thayuM che. temaNe AdareluM kArya atyaMta kIMmatI ane mahatvanuM hatuM ane temAM je kAMika thADu karavAne te zakitamAna thayA hAya to te temane mAna ane kIrti Ape evuM uMcA prakAranuM ane vidvattAbhayuM hatuM. ApaNe AzA rAkhIzuM ke, lAibrerI DipArTamenTa taraphathI gAyakavADa pAitya granthamALAmAM temanA pATaNa ane jesalamIranA bhaMDAreAnI tapAsanA e meTA riporTa satvara prasiddha thavA vyavasthA thaze. kemake tenI prasiddhi thayethI temanuM kAya keTaluM badhuM upayAgI ane agatyanuM hatuM tene vAcakavargane puratA khyAla Avaze. svabhAve te tadana zAMta ane nirabhimAnI hatA. temanI prakRti AgrahI ane nizcayAtmaka hatI. tapasI jevI temanI manetti ane bhAvanA hatAM ane tene anukULaja temaNe potAne jIvanakrama ane vyavahAra rAkhyAM hatAM. duniyAdArInI cIjonI temane jhAjhI pRhA na hatI. vaLI temane mAta ke meTAinI IcchA ke paravA paNa na hatI. sAduM, ekAMtika, ane saMskArI sAkSara jIvana, eka jaina sAdhunI mAphaka gALavAne teo sadA tatpara ane utsuka rahetA eja temanI jIvana bhAvanA ane abhilASa hatAM.bahudhA te pustakAnAM vAMcana ane abhyAsamAM guthAyelA mAlama paDatA ane kavi cAsaranA zabdomAM kahIe te "of studie took he most care and most hede Nought a word spoke he more than was nede." ( kAma puratuMja te khelatA, bAkIno samaya abhyAsa ne adhya yaMnanI darakAra karavAmAM gALatA. ) tema temaNe upADeluM kAma temanA svabhAvane anukULa ane yAgya dizAmAM hatuM. te mATe yogya kArya karanAranIja rAha jovAnI hatI. lAyakane lAyaka kAma maLI Avyu ane satASanI vAta che ke, temAM
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ temane sArI phateha paNa maLI. te eTaluM sarasa kAma karI rahyA hatA ke, thoDA samayamAM temanA prayAsathI suMdara pariNAme AvavAnI ApaNe AzA rAkhatA hatA paNa eTalAmAM kinAre AveluM vahANa lAdhI gayuM. kharekhara ApaNe nidhana thaI gayA chIe, ApaNuM sthiti zocanIya che. ApaNe ahIM kAma karanArAonI khoTa che. AvI paristhitimAM jemaNe potAnA kAryathI temanI yogyatA ane mahattA siddha karyA hatAM te ekAeka dUra thavAthI kyA gujarAtI baMdhunuM hRdaya nahi kare ! paramAtmA temanA AtmAne parama zAMti ane sukha bakSe, eja prArthanA+ hArAlAla trIbhovanadAsa pArekha, tA.ka-gAyakavADa pArvAtya graMthamALAmAM naM. 1, 2, 4, 5 tarIke kAvya mImAMsA, naranArAyaNAnaMda, pArtha parAkrama ane rASTraDha vaMza-te piote saMzodhita karelAM te pitAnI hayAtImAM ja prakaTa thayAM; hayAtI bAda temanA saMdhina karela vAmana kRta liMgAnu zAsana naM. 6, bAlacaMdrasUri kRta vasaMtavilAsa naM. 7, vatsarAja kRta rUpakaSarka-cha nATaka, naM. 8 tarIke sane 1918 mAM prakaTa thayAM ane taduparAMta sadagata dalAla kRta prastAvanA ane pariziSTovALuM yazaH pAlakRta mehaparAjaya nATaka naM. 9 tarIke bahAra paDayuM; 1920 mAM temanAthI saMzodhita thayela jayasiMha suriyuta hammIramadamardana kAvya naM. 10, sola kRta udayasuMdarI kathA naM. 11, prAcIna gUrjara kAvya saMgraha (prastAvanA vagaranuM) naM. 13; 1921 mAM bhAsarvata muni kRta pazupati darzanane gaNakArikA nAmane graMtha naM. 15, 1923 mAM dhanapAla kRta bhaviyara kahA-paMcamI kahA (sagata pro0 guNenI + vaDodarA lAIbrerI miselanI mATe taiyAra karelo buddhiprakAzamAM sana 1918-1919 mAM chapAye hatuM te aA mukavAmAM AvyuM che.
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ prastAvanA ane TippaNI sahita) naM. 20; 1924 mAM jesalamera, bhaMDAranI graMtha sUci (paMDita lAlacaMdanI TippaNIo ane vRddhi patrikA sahita) naM. 21 ane 1925 mAM lekhapaddhati (8 mAMthI 15 mA saikA sudhInA dastAvejone saMgraha) naM. 19 tarIke bahAra paDyA. have pATaNa jene bhaMDAranA graMthonI sUci (paMDita lAlacaMdanI TippaNIo sahita) taiyAra thaI gaI che ne presamAM gaI che. che. A uparAMta saMgata dalAle jayavijayakRta sametazikhara rAsa pitAnA pitAnA smaraNArthe pragaTa karyo hato. arisiMhanA sukRtanAsaMkIrtananI aMgrejI prastAvanA temaNe lakhI hatI ke je graMtha bhAvanagaranI AtmAnaMda sabhA taraphathI saM. 1979 mAM prakaTa thaI gayela che. vizeSamAM temanA jUdA jUdA lekho vasatA Adi prasiddha mAsikAmAM prakaTa thayA che te sarva saMgraha karI prakaTa karavA yogya che to te sarvane, temaja temaNe aMgrejImAM lakhelI prastAvanAono gUjarAtI anuvAdane saMgraha eka pustakAkAre prajA samakSa mUkI te sadgatanuM. kharuM smaraNa rAkhavA keI jaina ke jene saMsthA bahAra Ave e ISTa che. vizeSamAM temaNe aneka prAcIna ane duprApya graMthane saMgraha karyo hato ane aneka graMthamAM potAnAM TipaNe umeryA hatAM temaja bIjI aneka upayogI neMdhe karI hatI. A temanI "khA. nagI lAyabrerI " kharIda karI temAMthI zodhaLanI vigatavALuM, jANavA jevuM bahAra pADavA mATe paNa koI zrImaMta ke saMsthA bahAra paDaze teja te sadagatanuM sAcuM smaraNa ane abhivAdana karI zakAze. mohanalAla dalIcaMda desAI - ---- ---
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ 209 "The Late Mr. C. D. Dalal. 0: (BY J. S. KUDALKAR M. A. L L. B.) "Oh why has worth so short a date? While villains ripen grey with time; Must thou, the noble. generous, great, Fall in early manhood's gentle prime ? Robert Burns. "" It is a very great misfortune for the "Library Miscellany to note the untimely dea h of its asscoiate elitor, Mr. Chimanlal Dahyabhai Dalal M. A. From the very first issue of the "Miscellany" Mr. Dalal was associated with its editorial sile and was responsible for the Gujarati side till last October when he fell a prey to the epide nic of Iaffianza. How by his able and Scholarly articles he made the "Lib:ay Miscellany" popular in the Gujarati reading public and was instrumental in spreading far and wide the gospel of the Public Library in Gujarat is known to all the Gujaratis. But it is not only as the Gujarati editor of the "Library Miscellany" that we have to appreciate his valuable work As a member of the staff of the Baroda Central Library and as an excellent scholar of Gujarati
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ and Sanskrit (he has placed the) literary world under a heavy debt of gratitude. During the short span of his life Mr. Dalal put forth such an amount of admirable work as would put to shame many a Modern Indian Scholar of long sta iding. His little star shone with a dazzling lustre of its own, that by its sudden disappearing has left such a deep gloom behind as cannot be redeemed for a long time to come. Born in Kaira in 1881 in a middle-class family whose two generations were engaged in "Cotton broker's business'' youg Dalal was not expected to turn out an erudite Scholar in Sanskrit and Jain literature. But from his early boyh>>d be loved seclusion, kept company only of hooks, and possessed a fervent devotion for his religion. After matriculating from Tacksal New English School he joined the Gujarat College at Ahinedabad. Even in these early College days by his constant readings and discussions with learned Jaio Yatis, he had acquired such mastery over Sanskrit and Prakrit languages, but while in the Previous class he composed a Sanskrit pauegyric in honcur of a college Professor, who was leaving, that won him liigb praise from all bis Professors, He passed with honours his B. A. examination in English and Sanskrit languages in 1908 and having topped the college list
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ 29 of successful graduates was awarded the Dakshina fellowship. Two years after, he got his M. A. Degree by taking Sanskrit grammer as his optional subject. That even in his college days Mr. Dalal was engaged in research work is evidenced by the fact that in 1910 he contributed to the "Jain Sasana" of Benares a paper on "Hirvijaya Suri or the Jains of the court of Akbar." This paper threw new light on the history of Akbar and made the basis of the of the paper "Jain Teachers of Akbar" by famous historian Vincent A. Smith in the "Bhandarkar Memorial Volume. "? Just at this time H. H. The Maharaja Gaekwad was organising the Central Library Department at Baroda under advice of Mr. Borden an American expert and was looking out for bright University graduates to take up training in Modern Librarianship. Devoted to study and seclusion by nature as he was, Mr. Dalal found that here was an opening for his future career, just in accordance with his heart's desire as if held temptingly before him by a specially kind Providence. He at once went in for the library training in spite of the poor scholarship of Rs. 25 a month for one year's probationery period and was after the year's training appointed to the higher grade of liabrarians. Since then he had been doing very successfully the varied duties of a librarian, some
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ 30 times as a Reference Librarian, at other times as an expert Gujarati Librarian and finally as the Sanskrit Librarian. When in August 1912 the "Liabrary Miscellany" was started as trilinguial quarterly Magazine with the sole purpose of disseminating the new gospel of libraryreligion Mr. Dalal took charge of the editorship of the Gujarati Section without any remuneration. In the very first issue of the "Library Miscellany" he published a scheme of classification for Sanskrit books and followed it up by another more elaborate scheme for Gujarati books. His Gujarati classification scheme has long teen adoptel in the Baroda Central Library and is introduced by means of printed catalogue-cards in the Moffusil libraries of the Baroda State. After preparing a classified list of the Hundred Rupees Standard Gujarati Books, that is presented by the Central Library depar ment to each new village library in the state for Rs. 25, he brought out ore more elaborate classified list of 1000 popular Gujarati books for town and village libraries in Gujarat. This list also has an Author and a Title Index at the end. This classified list is prepared on the plan of such English books as Nelson's Standard Book and Sonneschein's Best Books, Mr. Dalal also conducted the Library classes opened for short periods for training librarians of the district
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ 39 libraries in the State especial.y in Gujarat. While doing his duties as a librariau Mr. Dalal also worked for some years as assistant press reporter until that branch was removed from the Library Department. Later on Mr. Dalal was placed in full charge of the Sanskrit Section of the Central Library and it was then that his lite's main work began and took a permanent sbape. ... At that tiine the Sanskrit Section of the Library was reing organised on a large scale with the idea of making it a unique collection of Sanskrit Literature in Gujarat. What the the Deccan College Sanskrit Collection of printed books and manuscripts is to the Deccani, this Central Library Collection was inteuded to be for the whole of Gujarat. With this view all the available privted Sanskrit books were being purchased and Sanskrit matuscripts were being searcbcd for all over India and collected iu ile Ce tral Library. For the search of mapuscripts an expert ManuscriptCollector of 20 year's experience Mr. R. Anant Krishna Shastry was engaged in the service and with bis aid within two years the Sauskrit section began to grow into a decent collection. Wluie working as a Sanskrit Librariau it cccuiel to Mr. Dalal a true Jain and a student
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ of ancient literature as he was, that the value able collections of Sanskrit and Gujarati MSS. that were lying neglected in the famous Jain Bhandars at Pattan and other places required to be very thoroughly inspected and the most valuable contents thereof brought to tb notice of the public. On his submitting a report to this effect to the Govt. he was deputed for doing this work for three months to Pattan. By this time owing to his long acquaintance with Jain Sadhus and his Scholarly work among them he had gained their full trust, and keing a devout Jain bimself had removed all difficulties in the way of his gaining free access to these Jain Bhandars. There by working 14 hours a day in the dark dingy cellars sitting continuously in a painful bending position of the body he inspected very carefully the heaps of Mss. in all the eleven Bhanc'ars consisting of nearly 13,000 Mss. and finished his work in the appointed period. This work of Mr. Dalal at Pattan was quite unique in asmuch as not only much more than one full year's work was finished in three moths but a most thorough inspection was made of all the Mss. in all the Bhandars, a work which even scholars like Dr. Bublar Bhandarker, Peterson and Mr. M. N. Dvivedi of this State-Mr. Dalal's predecessors in this work
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ -were not, owing to several difficulties, able to put down to their credit. Mr. Dalal had won so much confidence and regard of the keepers of these Bhandars that he was allowed to take trauseripts of several Mss to purchase a few for the Central Library and what was more importaut to obtain a loau of original Mss. in case they were required for editing purposes. This careful search of Pattan Mss. brought to light not only many new and important Sanskrit and Prakrit works-both Jaiu aud Brahmuanical-hitherto either unknown or kuowa to have been lost, but also a quite new Apabhrausa literat.ire, which when publishe would help us in writing a grammar of this language, as it is the immediate source of not only Gujarati but of Marathi, Hindi and many other Indian Vernaculars. It was a result of this search of Mss. at Pattan that his highness the Maharaja sanc. tioned in 1916 the starting of the publication of important Mss. in a series called the "Gaikwar's Oriental Series" and it was to this work that Mr. Dalal devoted all his energies day and night till the last hour of his sudden death. During a period of 2 years aud 9 months i. e. from January 1916 to 3rd October 1918 when he died, Mr. Dalal edited fully or partly
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ 34 14 works and wrote Introductions of two more works in the series. At the time of his death 7 works were out of the press, two had their texts printed but were waiting for introductions and notes, three had only a few forms printed and two catalogues of Mss. at Pattau and Jesalmere were ready for the press. This was indeed an unusually brilliant feat of achievement but unfortunately the heavy work it involved told excessively upon his already frail body and probably hastened death. Besides the tour to Pattan for Mss. search Mr. Dalal made several other search-trials in parts of Gujarat, Kathiawad and Rajputana, He visited Amod, Tarapur, Cambay, Kaira, Ahmedadad, Matar, Vala, Junagad in Gujarat and Kathiawad, so also Sirohi, Jodhpur, Bikaner and Jesalmere in Rajputana. But uone of these tours was so fruitful of results as his trip to Jesalmere. The famous Jain Bhandar at Jesalmere is well-known among oriental scholars as the repository of some of the oldest and rarest palm-leaf MSS. in India. Copies of some of the this Mss. in Bhandar are not available Ajayapal, the successor of the famous minister, (? King) Kumarpal, who with his brother Vastupal, (?) was famous for elsewhere.
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ collecting at Pattan rich collections of Mss. was a great hater of Jains and Jainism and tried his best to destroy the Jain literature. Ministers Udayana and others removed the Mss. from Pattan to Jesalinere and other unknown places. The palm-leaf Mss. at Jesalmere are therefore mainly the originals from Pattan, whicli 10w possesses only their copies. This Jesalmere Bhandar is therefore kept well protected on a bill fort amidst a sandy country not easily accessible to ordinary people. Dr. Buhler was the first scholar to inspect this Bhaudar in 1872 but succeeded in gettiug access to only 40 "Pothies." After him weut Prof. S. R. Bhandarkar but he too could nct see all the Mss. But as at Pattan so at Jesalmere too, Mr. Dalal was fortunate to be able to inspect the whole collection of Mss. consisting of nearly 3,000 of paper and 344 of paliu-leaf and to prepare a descriptive catalogue of all the palmleaf Mss. The necessity of preparing such a a catalogue was urgently pointed out both by Dr. Buhler and Prof, Bhandarkar in their reports. Thus by his thorough searches at Pattan and Jesalmere Mr. Dalal has brought, once for all, to the notice of the learned world the actual contents of these famous collections, and has made accessible to the Central Library Depart
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ ment a very rich store of materials which it can draw upon for future publications in the "Gaekwad's Oriental Series." Tliese valuable service; of Mr. Dalal were not unnoticed by His Highness the Maharaja. Soon after Mr. Dalal lias finished his search at Jesalmere in December 1916. His Highness in his Birth-day Durbar of March 1917 pnblicly appreciated Mr. Dalal's excellent work by awarding a silver Medal of "Raja-Ratna" (court-gem) aud presenting him with a purse of Rs. 500. His Highness further encouraged Mr. Dalal iu his work by pronoting him to a higher grade of service, which uufortunately Mr. Dalal did not live long to enjoy. After Mr. Dalal's death the real worth of his admirable work being brought to the notice of His Highness, His Highuess was gracious ellough to graut a bonu for Mr. Dalal's children's education. . By Mr. Dulal's death therefore 110t only the Library Department and the "Library Miscellany" ljave suffered an irreparable loss, but the learned world also has lost a very promising and valuable worker. Library Miscellany, Vol. 1, No. 1 o 2 Jan April 1919.
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ arahApAsa- arinemiM. taraNikA: AvA sAhityane aMge ghaNuMye lakhavAnuM hoya, lakhavAnI IcchA paNa hatI. sAmagrI paNa yathAzakti chUTaka chUTaka ThIka pramANamAM ekatra thai hatI, tene gADhavIne lakhavA mATe lagabhaga sau varSa vyatita paN karyuM. nyAyAdhIza zrIyuta kRSNAlAlabhAI jhaverInI vakIla zrI mAhanalAla dalIcaMda dezAI dvArA sUca nA ane pakAe paNa sAMbhaLyA, paNa te sarvane kudarate gaNakAyuM ja nahi ! ane Akhare " kAMi paNa lakhyA vinA ja prA pAse mUkavuM '' evI ja jANe kudaratanI preraNA na hoya? tema lagabhaga paMdara mAsa vyatita thavA chatAMe, phaLa samaryAM vinA ja prasiddhImAM ANavuM paDayuM che, je mATe vAMcakavarganI kSamA vinA bIjuM zuM yAcavAnuM hoya ? 46 sAhityanA kAryane aMge, saMdhavI RSabhadAsa kaviye zrIhIravijayasUri rAsamAM kahyuM che tema, { { kAjala kAgaLa kAMbaLIuM maLI, kADA kAMbI kAtara vaLI; "paTa kahe kara kaNanuM kAma, kArDa dharI kahyuM gurUnuM nAma. 11 ra 13 14 15 16 17 karaNa karAnuM kAyavaza karI, kavitA kAvya kavita manadharI. 14 -~ eNIpare zAstra te kare" thAta, vAMjha na lahuM vIyAnI vAta." [ AnaMda kA. ma. mA. 5 muM pRSTha 312,
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ jyAre sattara kakkA ekatra thAya, ane te vaDe eka tAja eka dhyAna lAgI rahe teja sAhitya kArya karI zakAya. temAMye vaLI gRhasthIne zArIrika, sAMsArika aneka upAdhi lAgelI hoyaja ke jemAMthI vakhata corI kArya karavA besavuM e mahAna udaya hoya teja banI zake. mAtra RSabhakavIzvara jevA kaIka gRhasthaja bhAgyazALI hoya ke je aneka upAdhi hovA chatAM sarvottamarIyA sAhityanI sevA bajAvI zake che. gaSabhakavIzvara jevI sAhitya sevA bajAvavA gRhasthIomAMthI haju sudhI bIjA koI RSabhadAsa utpanna thayA ja nathI e paNa nirvivAda che. eja hIrasUrIzvararAsamAM kavi RSabhadAse pitAnI nitya caryA lakhatAM lakhyuM che ke - " stavana aThAvana cetrIsa rAsa, " puNya pasa dIye bahu sukhavAsa. 3ra " gIta thaI namaskAra bahu kIdhA, " puNya mATe likhI sAdhane dIdhA." 33 [A. kA. ma. ma. 5 muM pRSTha 32 A mujaba 58 stavana, gahana viSayanA eka ekathI caDhiyAtA 34 rAsAo ane keTalAye stuti namaskArAdi racavA, e, bhagavatI zAradamAtanI parama dayA meLavelA gaSabhadAsa vinA anya gRhasthI koNa karI zake ? AdimAM jaNAvyA mujaba chUTaka chUTaka ekatra karelI sAmagrIne goThavI prajA pAse mUkavA huM bhAgyazALI thaI zakyo nathI te mATe jeTale mane kheda che, tethI vizeSa harSa paNa thAya che. rAsAonA prakhara abhyAsI zrIyuta mehanalAla dalIcaMda desAIe jeTalI vizeSa hakIkata bahAra mUkI che teTalI, vizeSa prayatna paNa, huM
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ bahAra mUkI zakuM ke nahi te mATe mane pitAne paNa haju zaMkaja che. ane teTalAM mATe ja zrIyuta mohanalAlabhAInI ati prayAse bahAra paDelI hakIkato joI mane kheda karatAM harSa vadhu thAya che. zrIyuta mohanalAla da. dezAine aMtaHkaraNathI jeTaluM AbhAra mAnuM ane mAnIe teTale ocho ja che. nyAyanipuNa nyAyAdhIza sAkSararatna zrIyuta kRSNalAla mohanalAla jhaverIne upodaghAta lakhI ApavA badala upakAra mAnuM chuM. zrIyuta kRSNalAlabhAI nyAyaviSaye nipuNa nyAyAdhIza che, teTalAM ja gujarAtI phArasI bhASA saMbaMdhamAMye dakSa, vicArazIla, tema ja mananIya abhAsI che. ane te kAraNavaDe ja jema nyAya detI vakhate "pakSApakSanuM avalokana karI zuddha nyAya devo paDe" te pramANe atre paNa teozrIe jena-jainetara beunA gujarAtI sAhityane vicAra karIne bahu ja samabhAvi tulanAtmaka dRSTie upadhAta co che, te mATe eozrIno huM ane jaina temaja arjana gujarAtI sAhityarasike eTale upakAra svIkAriye teTale ocho ja che. upadyAtadvArA, samabhAvapaNuM gumAvI besanArA ane dharmadhe jaino para devabuddhiye yA to anya kAraNe pakSApakSe aphaLAtA sAhityasevakone, nyAyapaLe viharavAne uttama mArga zrIyuta kRSNAlAlabhAIe batAvyo che. te pramANe je jaina, vaiSNava yA ziva vagere saMpradAyavALA sAhityayuvako vicaravAne prayatna seve te avazya gurjarIbhASAno ativege satya utkarSa thAya e ni:saMdeha che. zrIyuta kRSNAlAlabhAie sAmAnyataH keTalAka doSa batAvyA che te bahu vicAraNIya che, to paNa te saMbaMdhe Doka khulAso kare ucita dhAruM chuM.
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ (1) (2) " zukanazAstra ceApAi e kAvyane paNa jaitamata sAthe " kaze! saMbaMdha nathI. 32 (4) " (6 '' HH enI bhASA gujarAta karatAM mAravADanI bhASAne vadhAre " maLatI Ave che. lagabhaga mAravADI che ema kahIe " to cAle, to pachI gujarAtI bhASAnA kAvyamAM ene sthAna ApavuM ene gujarAtI kAvya kahevuM e eka jAtane ApaNI bhASAnA itihAsa upara a! " ghAta karavA jevuM che. << "" 61 (3) kharI rIte te A (mAdhavAnaLanI kathA) kAvya temaja khIjAM kAvya mATe mAtra pA Mtara batAvIja prasiddha kartAoe saMtoSa mAnavAne nathI, paraMtu tene saTIka " banAvavAM joie. [ critically edit, karavAM joie ] zabdArtha ApavA joie, jo e badhI kriyAe tene saMbaMdhe karavAmAM Ave teja e " " mAktikAnI '' upayAgItA, enI kIMmata, enuM " "pANI" vadhe, bAkI kevaLa text chApavAthI te kAvyA lAkapriya te hija thAya.' << H '' << 66 A [mArU DhIlA] kAvya ['joDI resalamera majhAra,' ( kaDI 235 ) ] jesalameramAM racAyuM che, ane tethI << 86 "" cAra pratyeka yuddha copamAM kAMi khAsa kAvyamaya lakSaNa jovAmAM AvatuM nathI. dharmane aMge......... ityAdi'' (1) karma bhavitavyatA ane svabhAvane mAnavA chatAM sAkSAtpaNe zakuna zAstra copAi kAvyane jainadhama-mata sAthe saMbaMdha bhale na hoya paraMtu jainadharmAvalaMbie ethI ajJAta rahI azubha zukanathI azubha pariNAma prApta na kare ane sArAsArane
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ samajI, te pramANe varta sukhI rahe evo Azaya hovAthI jaina munirAje enA paNa pUrNa abhyAsI hoya che. ane ghaNI vakhate te evA graMthonA lekhako, evA zubhAzubha zakuna, muhUrto, ma, yunno ane to tema ja jatiSaviSayaka viSayone lakhatAM tenA sArAsArano abhyAsa ane te uparAMta teno saMpUrNa anubhava karIne ja evA grantha lakhyA che, jethI samAjane lAbha thAya. samAjane lAbha eTale anyarItyA kahIye to dharma-panya-darzana ene paNa lAbha thAya. (2) mA rUDhalA zuddha gujarAtI nathI e vAta taddana sAcI che. paratu hamArA granthoddhAramAM saMskRta prAkRtane eka ane AvA gUjarAtI vagereno bIjo ema maLI be vibhAga karyA hovAthI AvA grIne AvA kAvya bhe chapAvavAmAM AvyuM che. (3) [ mAdhavAnaLanI kathA ] kAvya tema ja bIjA kAvya mATe pAThAMtaro ja batAvI saMtoSa mAnavo joIe nahi, paraMtu lAMbA ane nubhava ane parizrama pachI mAruM to e paNa mAnavuM thayuM che ke noTa TIpanI bahu kaDAkUTa ane bahu lAMbo samaya gumAvavA karatAM hAla turatato mULamAtra je prApta thAya te ja prasiddha nahi karavAthI, prAcIna sAhitya ke je ghaNe sthaLe tapAsa karavA chatAMya jenI vizeSa prati upalabdha thaI zakatI nathI ane je maLe che te paNa khaMDita, vAto hAthamAM letAM khaMDita thaI jAya tevI hoya che tene paNa jatuM karavA jevuM thAya che. je neTa TIpanI kaDAkUTamAM paDavAmAM na Ave to vizeSa sAhitya jevuM maLe tevuMja prajA pAse mUkI zakAya ane teTalAnuM rakSaNa karI zakAya, ane te pramANe prasiddha thaI hajAro prati thayA pachI noTa TIpa vizeSa zodhana-saMzodhana to jyAre paNuM ane jene paNa karavuM hoya te vakhate tenAthI thaI zake. vaLI noTa TIpAdithI saMpUrNa karavAmAM ghaNeja samaya vyatIta kare
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ paDe che ane teTalA samayamAM mAtra be cAra grantha vA kAvya bahAra pADI zakIye jyAre mULa mAtra chapAvavAthI vizeSa bahAra pADI zakAya evo amAre anubhava che. temaja noTa TIpa kartAnA abhiprAyane anusaratAM banAvavA e ghaNI vakhate kaThina che ane kartAne abhiprAyane anusaratA neTa TIpa karAyA paNa hoya toye badhA sAkSarone, anusaratAM che ema manAvavuM e tethIye vizeSa kaThina kAma che. (4) cAra pratyeka buddha copAI ane kavivara samayasudarajI mATe kAMI paNa kahevA karatAM " kavivara samayasundara " nAmano zrI me. da. dezAInA lekhane havAleja vAMcakane apuM chuM. zrIyuta mo. da. dezAIe kartA bhASA, samaya Adi viSayo paratve ati mahenate ati sundara lakhyuM hovAthI mAre te sabaMdhe kAMI lakhavAnuM rahetuM nathI. paNa teno upakAra mAno to avazya bAkI rahe che ja ane tethI teozrIne jeTalo upakAra mAnIye teTale ochA ja che. zrIyuta mehanabhAIvALA lekhomAM, te lekha chapAyA pachI zodha karatAM upalabdha thayelI mAhitInA AdhAre, nIce mujabanI yukicita zuddhi-vRddhi atra darzAvavI yogya lAgatAM atra darzAvuM chuM ane te para vAMcakandanuM lakSa khecuM chuM - (1) paMDita jayavijayavALA lekhamAM 114 me pAnevRtti racI che (ke je stuti para siddhicaMdragaNie paNa 200 " kalekamAM te samayamAMja-yugamAMja vRtti racI che ane je stuti te vRtti tathA bIjI avacUri sahita kAvyamALAne sAtamA gucchakamAM mudrita thayelI che)." - (1) kAvyamALAnA saptama gucchakamAM mAtra avacUrija chapAyelI jovAmAM Ave che. upara lakhelI vRtti aMdara chapAyelI nathI.
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ (2) 135-36 me pAne "bhAnunDe.....bhana stuti "TIkA Adi grantho racyA che." (2) A ullekha jana granthAvaLIne AdhAre karAyeluM hoya tema lAge che. paraMtu zobhana stuti zrI Agamedaya samiti taraphathI chapAtI hovAthI zrIbhAnu caMdravALI TIkAnI prata meLavavA amadAvAda Adi bhaMDAromAM tapAsa karI hatI paraMtu koI sthaLethI e prata amane upalabdha thaI nathI tethI ema anumAna karAya che ke jaina graMthAvaLImAM nAma neMdhavAnI bhUla thaI hoya. kAraNa ke siddhicandrajI vALI TIkAnA lekhamAM gurUnA ullekhamAM bhAnucaMdrajInuM nAma Ave che te uparathI jaina prasthAvagIkAre bhAnacaMdrajInI TIkA dhArI heya paNa amArI tapAsamAM te mAtra amane siddhicaMdrajIvALI ja TIkA upalabdha thaI che. guru ane ziSya beue pRthak pRthapha ekaja prasthA upara TIkA racI hoya ane te paNa lagabhaga ekaja samayamAM e paNa amArA dhAravAmAM AvatuM nathI. temaja bhAnucaMdrajIe racelA ghaNA granthamAM sidhicaDhe sahAya karelI hovAthI temaja siddhicaMdrajInA dareka graMthomAM bhAnucaMdrajI gurU hovAthI, arasaparasa beunA nAme beue yela dareka granthamAM Ave te savabhAvika che ane tethI paNa jaina granthAvaLIkAranI, bhAnucaMdrajInuM nAma dhArI levAnI bhUla thaI hoya to te e banavA joga che. bIjI bhUla thavAnuM e paNa eka kAraga che ke amee amadAvAdathI zrI bhAnuracaMdrakI TokA maMgAvavA prayatna karyo tyAre amane bhAnucaMdrajInA nAmathI prata maLI paNa te prata ukelIne jotAM bhAnacaMdrajInI nahi paNa bhAnucaMdranA ziSya devacaMdrajIkRta TIkAnI prata hatI. ane temAMe bhAnucaMdrajInuM gurU tarIke nAmano yaja tethI paNa bhUla thavA pAmI hoya. chevaTe evA nirNaya upara huM AvI zakuM chuM ke zrImAnacaMdajInA baMne ziSyaratnoe eTale zrI
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ siddhicaMdrajIe tathA zrIdevacaMdrajIe baMnee zobhana stuti upara TIkA racelI hovAthI devacaMdrajInI TIkA yAte siddhicaMdrajInI TIkAne badale zrI bhAnucaMdrajInuM nAma noMdhAI gayuM hoya. zrImAnucaMdra ziSya zrIsiddhicaMdrajIvALI tathA zrIdevacaMdrajIvALI baMne ziSyanI baMne TIkA zrIAgodaya samiti taraphathI chapAvavI zarU thaelI che. ATale uhApoha karyA chatAMe kadAcane je zrI bhAnucaMdrajIvALI TIkA koI sthaLethI upalabdha thaze to A phaMDa taraphathI yA te zrI samiti taraphathI chapAvavA prayatna sevIzuM. (3) eja 136 pAne "teo-sidhicaMdrajI -zatAvadhAnI hata. "tethI temane............" . (3) siddhicaMdra gaNine, bhaktAmara strotranI vRttimAM " satta zatAvadhAnanAM hitamattavAranAM" lakhavAmAM AvyA che. paraMtu azabhanastutinI temaNe racelI TIkAmAM temaja 2kAdambarInI TIkA vageremAM "aSTottara zatAvadhAna" lakhavAmAM AvyA che. je uparathI teo eka se ATha avadhAnI hatA tevuM jaNAya che. juo zobhana stutinI paMktio:__iti pAdasAhazrIakabarasUryasahasranAmAdhyApakazrIza@jayatItha"karamocanA'dyAnekasukRtavidhAyakamahAmahopAdhyAyazrIbhAnucandragaNi "riNAkottarazatAvadhAnamudrita sAmrAjya pravRttapujjumA"praabhidhaanmhopaadhyaayshriisiddhicndrgnnivircitaayaaN zomanastuti kR zrIpamavatutikRti ?" AkhA kaleka mATe juo jayavijayavALo lekha pAnuM 136. 1 A TIkA zrIAgodaya samiti taraphathI bahAra paDaze. 2 A granya nirNaya sAgare chapAvelA che.
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ juo kAdambarInA aMtare ullekha - "iti zrIpAdasAhazrIakabbarajalAladInasUryasahastranAmAdhyApaka" zrIzatrujayatIrthakara mocanA'dyanekasukRtavidhApaka mahopAdhyAya zrI" bhAnucaMdragaNi tacchiSyA'STottarazatAvadhAnakapramuditapAdasAhazrI. " akabarapradatta pusyu ( sphu ) hadamAparAbhidhAnamajhopadhyAyazrIsiddhi"ndragaNiviracitAyAM kAdambarITIkAyAmuttarakhaNDa TIkA smaaptaa|" - temaja bhaktAmara TIkAnI eka prati amoe joI temAM matamA " aSTottara zatAbadhAna " avAma mAvyuM che. numA___ "iti pAdazAhazrIakkabbarajallAludInasUryasahastranAmAdhyApakazrI"zajayatIrthakaramocanagovadhanivartanAdyanekasukRtavinirmApakamahopA. "dhyAyazrIbhAnucaMdragaNiziSya yuma ( yuga) pad'TottarazatAvadhAna" sAdhana pramuditapAtazAha zrIakkabbarajalAludInapAtazAhazrInUradIna "jihAMgIrapradatta zuSphahama'nAdiraMjano dvitIyAbhidhAna mahopadhyAya'zrIsiddhicaMdragaNi viracitAbhaktAmarastotravRttiH samAtA // " (4) sara 19 mA pAne "............................tethI temane akabara bAdazAhe khulphahema (eTale ke jenI buddhi " muDama se sArI che se 'sumati' nAma Ayu tuM.'' (4) A zrIyuta mohanalAlabhAInuM kahevuM yathArtha che. paraMtu khuhama" zabda mUla phArasI arabI bhASAno hovAthI tenI zuddha joDaNI tathA artha nIce mujaba thAya che. mush-(3|22) sArI, uttama, mahA. 59ma-(125) sabhI zakti, muchi.
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ khuzkaphahamaHkhuphaham-umadAbuddhi, uttama samaja zakti, surmAta. khulphahama zabda jUdA jUdA granthomAM nIce pramANe lakhAyo che. puSphahama bhaktAmara stotranI vRttimAM. pujyuhamA, pusyuhadamA-zobhana stuti kAdambarI vageremAM. vizeSamAM kavivara samayasudarajInA lekhamAM pAne 30thI 34 sudhImAM tathA pAne 106/7mAM pUravaNImAM zrI sundaranI saMskRta bhASAnI kRti ApavAmAM AvelI che, tenI aMdara eja kavIzvare racelI rUSabha-bhaktAmaranI kRtino vadhAro dekhADatAM AnaMda thAya che. kemake kavivara samayasundarakRta RSabhabhaktAmara kAvya amone prApta thayuM che ane te zrIAmeya samiti taraphathI chapAI bahAra paDanAra che. | sarva kAvyonI prato, zrImad sUrIzvara zrI vijayasiddhisUrinA ziSyaratna munirAja zrIriddhivijaya, taziSya munirAja zrIsaMpatavijayajIe meLavI hatI ane teozrIe A mauktikanuM saMzodhana kArya karyuM hatuM je badala teozrIne paNa aMta:karaNathI upakAra mAnIe chIe. A pustaka joDe zrIyuta ci. DA. dalAlanuM nAma joDavAmAM AvyuM che. teonuM aMgrejI gUjarAtI caritra chApavAnI paravAnagI ApavA mATe tathA vaDodarAnI seMTala lAyabrerImAMthI bleka ApavA mATe lAgatA vaLagatAone aMtaHkaraNathI AbhAra mAnIe chIe. A pustakamAM kavivara samayasuMdarajInA svahaste lakhAyelA "zatruMjaya maMDana-zrI AdinAthastavananAM be bleka ApyA 1 dadhAnaH puSphahamiti biruda zAhinArpitaM / / AkhA ka mATe juo jayavijayavALA lekhanuM pAnuM 136 muM.
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ che. sadarahuM mUla mata ApavA mATe paMDitavarya lAlacaMda bhagavAnadAsa gAMdhInA RNI chIe. zatruMjaya maMDana-zrI AdinAthastavana arthAt AlocanAstavananA be bloka ApavAmAM AvyA che te kavivara samayasundaragaNinA pitAnA hastAkSaromAM che, ane be blekamAM pUrNa thAya che. e stavana bahudhA koI sthale prasiddha thayeluM jovAmAM AvyuM nathI jethI AkhuM stavana mUlabhASAmAM ja atre ApavuM ucita dhAruM chuM - | zrIgusthAnamaH | be kara joDI vinavuMcha, suNi sAmI suvidIta; kuDa kapaTa mUkI karIjI, vAta kahuM Apa vIta. - kRpAnAtha ! mujha vInatI avadhAri ! tuM samaratha tribhuvana dhaNIjI, mujhanaI dutara tArI; - kRpAnAtha ! mujha vInatI avadhAri. bhavasAyara bhamatA thakAjI, dIThA dukha anaMta; bhAgasaMga tuM bheTIyauche, bhayabhaMja) bhagavata. je dukha bhAM jaI ApaNuMcha, tehanaI kahiyAM dukha; paradukha bhAMjaNa tuM suvaiujI, sevakanai ghaI sukha. 3 AyaNa lIdhA padhajI, jIva lai saMsAri; rupI laSa(ma)Na mAsatIjI, eha suNya adhikAra. kR0 4 1 bhAgyasaMyoge. 2 bheTIyo. 3 su. 4 5khIjI-vinA. Alayana lIdhA vinA. 5, lakSmaNa bALathI rAMDelI brahmacAriNI sAvI ati tapa karavA chatAM paNa aticAranI AyaNa na karavAthI ane te vIzI bhamI. - - Apa ApazuM. pratimAM dareka sthaLe A5, ApaNuM, ApaNAmAM "AM' che. A upara anuravAra kare che.
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1Y dusama liI vilajI, sardhaka gurU saMjoga, paramAratha prIjI nahIjI, gaDerI pravAhaI le. tiNa tuka Agali ApaNAjI, pApa Aleu Aja ! mAbApa Agali bolatAMjI, bAlaka kehI lAja ! kula 6 jinadharma jinadharma sahu kahaIjI, thApAI ApaNI vAta; sAmAcArI jUjIIjI, sAMsaI pajya mithyAta ! kR0 19, jANaajANa paNa karIjI, bolyA ugra bola; ratane kAga uDAvatAjI, hariyau, janama niTola. bhagavaMta bhASauM te kihAMjI, kihAM mujha karaNI oha! gapAvara para kima saIjI, sabala vimAsaNa teha. kR0 9 Apa paj s karaMja, jANaI lega mahota; paNi na karuM paramAdIujI, mAsAhasa daSTAMta. 40 18 kAla anaMtaI maI lahyAMjI, tIna ratana zrI kAra; paNi paramAdiI pADIyAMjI, kihAM jaI kasaMya pokAra. ku. 11 jANuM utkRSTI kajI, udyata karuMya vihAra; dhIraja jIva dharaI nahIMcha, pitaI bahu saMsAra ! 1 duHkhama kAlamAM. 2 dohile. 3 sudho. 4 jANe nahi. 5 meM DhA. jemake gADarIyo pravAha. 6 loko. 7 kIyA vidhi. 8 judA judA prakAranI. mithyAtvano saMzaya thayo ke kaI sAmAcArI samyakatvanI ane kaI mithyAtvanI. 9 paze. 10 usUtra siddhAMta virUddha 11 ranovaDe. 12 hAryo. 13 bhASya-bhAkhyuM. bhagavaMte kahyuM te. 14 hAthInI pAkhara. 15 khara-gadheDo. 16 A pramANe avagraha cihna mULa pratimAM kareluM che. e cihna A zabdane mATe che. eTale AkaruMjI joIe. arthAta he bhagavaMta Ape utsargane Akaro mArga prarUpele che. 17. mahata-vairAgI. 18 upadezamALAmAM mAsAhasa paMkhInuM dRSTAMta che. pite siMhanI dADhamAMthI mAMsa khAya ane vRkSa upara besI upadeza de ke sAhasa ma kara.
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ 13 sahaja paDyau mujha ApaNuMcha, na gamaI bhuMDI vAta; paraniMdA karatAM thakAMjI, jAya dina naI rAti. kR0 13 kiriyA karatA dohilIjI, Alaza AMsuI java; dharamapaSI dhaMdhaI paDyaucha, naragaI karizyaI rIva. 0 14 aNahutAM guNa ke kahaIjI, taharad nisadIsa; ke hitazISa bhalI kahaIjI, tamini ANe rIsa. * 15 vaMdabhaNI vidyA bhaNIjI, parajaNa upade ! mana saMvega gharayau nahIMcha, kima saMsAra resi! ku. 16 sUtra siddhAMta vaSANatAMjI, suNatAM karama vivAra; briNa Ika manamAMhi upajaIjI, mujha marakaTa vaIrAga. kR. 17 trividha (2) karI ucajI, bhagavaMta ! tumha hArika vAraMvAra bhAMju valIjI, chUTaka bAra duri. kR. 18 Apa kAji suSa rAcataIjI, kIdhI AraMbha keDi; jyaNuM na karI jIvanIjI, devadayA para Di. - 19 vacana deva vyApaka kahyAjI dAkhyA anaratha daMDa; kuDa kAuM bahu kelavIjI, vrata kIdhI sataSaDa. u 20 aNa dIdhuM lIjaI trizuM, talaihi adattAdAna; te duSaNa lAgAM ghaNuMcha, giNutA nAvaI mAna. kR* 21 1 na hoya evA mArA guNo. 2 te. 3 hitazikha. 4 vAda mATe. 5 dharyo. 6 karma vipAka. 7 kSiNa eka. 8 chUTakabAra. 9 dAkhyA, dAkhavyA, batAvyA. 10 khaMDa, 11 ApyA vinA. 12 taNakhaluM. 13 taye. taNakhaluM paNa ApyA vinA levAmAM Ave te te adattadAna gaNAya che. - 9
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ caMcala jIva rahaI nahIMcha, rAI ramaNI rupa, kAmaviTaMbaNa sI kahuMjI, tuM jANaI te sarUpa. kR0 22 mAyA mamatAmAM paDayauche, kIdhau adhika lebha; parigaha melyau kArimauche, na caDI saMyama sabha. ku. lAgA mujhanaI lAlacaIjI, rAtrI bhejana de maI mana mUkyau mokalaujI, na dharo dharama saMtoSa. kR. 24 INa bhavi parabhavi duhavyAjI, jIva carAsI lA; te mujha micchAmi dukaDaGjI, bhagavaMta! torI sASi. kR. 25 karamadAna panara kahyAjI, pragaTa aDhAraha pApa; je maI sevyA te havaijI, basi (2) mAyabApa. kRi 26 mujha AdhAra che etalaujI, saradahaNa chaI sUdha; jinadharma mIThau mani gamaIjI, jima sAkarasuM dudha. ku. 27 riSabhadeva tuM rAjayauche, evuM je giri siMNagAra; popa Alo ApaNajI, kari prabhu ! mArI sAra. ku. 28 marma eha jinadharmanauche, pApa AlayAM jAI - manasuM micchAmi dukaDauMcha, detAM duri pulAI. ku29 1 parigraha me kArame che. 2 I. A bhave. 3 rayAsI lAkha jIvAni. 4 sAkhe. tArI sAkSIe. 5 meM, mahe. 6 bakSa bakSa ? mApha kara mApha kara. 7 che eTalojI.
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15 tuM gati tuM mati tuM dhaNIjI, tuM sAhiba tuM deva ! ANa dharuM siri tAharIjI, bhavi (2) tArI seva. ka. 30 : - kalasa. Ima caDiya sevyuja caraNa bheTyA nAbhinaMdana jitaNA, kara jori Adi jiNaMda AgaI pApa AleyAM ApaNAM jiNacaMdasUra surIsa sadaguru prathama ziSya sujasa ghaNuu, gaNi sakalacaMda susIsa vAcaka samayasuMdara guNa bhaNaI. 31 Iti zrI sevyuMjaya maMDaNa zrI AdinAthastavane samApta. saMvata sela 9 varSe bhAdravA sudi 13 dine liSitaM svayameva. amArA taraphathI atyAra sudhImAM saMskRta, mAgadhI, aMgrejI ane AvA kAvyonA gUjarAtI grantha prasiddha karavAno prayAsa karavAmAM Avyo che, ke je prayAsavaDe A granthane amo taraphathI bahAra paDatA granthomAM "ganyAMka 66 2 ( jaina gUrjara-sAhityadhAre prakhyAMka 7 mA) tarIke prasiddha karavA bhAgyazALI thayA chIe. - atre phaMDane TuMka ItihAsa Apavo e ayogya lekhAze nahi. madma zeTha devacaMda lAlabhAI jhaverIe, ke jemanI smRtine arthe phaMDa sthApavAmAM AvyuM che, temaNe pitAnA vIlamAM 1-1699, vizeSa mATe juo AmAMja kavivara samayasundarano vistuta lekha pAnuM 46-47 ane 93.
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ rUA. 4pa000) nI rakama, bIjI rU. 55000) nI anya zubhamAge kharacavA kADhelI rakama sAthe kADhI hatI. A rakamamAM temanA suputra zA. gulAbacaMda devacaMda jhaverI taraphathI mardUmanI yAdagirI mATe zubhakAryamAM kharacavA kADhela rU. 25000)nI rakama umerAI. 1008 zrI AnaMdasAgara sUrIzvaranI salAha ane upadezathI tathA zA. gulAbacaMda devacaMda jhaverInI sammatithI, A rakamone ekaThI karI maDDamanI yAdagirI mATe A TrasTa sane 1909 mA sthApyuM. temaja gya vyavasthA jaLavAI rahevA mATe TrasTIo nImI TrasTaDIDa karAvavAmAM paNuM AvyuM. mahUma zeThanI dIkarI te mahuMma zA. mULacaMda nagInadAsanI vidhavA mahUma bAI vIja keranI Azare rU. 25000) nI rakama temanA TrasTIo taraphathI maLavAthI, tathA mahUma zeThanA bhatrIjA ane A phaMDanA eka mukhya TrasTI mama zeTha nagInabhAI ghelAbhAI jarInA vIlanI rUe rU. 2000)nI rakama vadhavAthI phaMDa rU. 100000) nA AzarAnuM thavA gayuM che. phaMDane AMtariya bhAva " jaina zvetAMbara mUrtipUjaka dhArmika sAhityanI jevuM ke prAkRta, saMskRta, gujarAtI, aMgrejI vagere bhASAmAM lakhAyelAM vaMcAyelA prAcIna pustaka, kAvya, nibaMdha, lekhe vagerenI jALavaNI, khIlavaNI ane abhivRddhi karavAno che. " AgamoddhAraka, AgamavAcanAdAtA, sAkSaraziromaNi AcAya mahArAja zrI AnaMdasAgara-sUrIzvaranA upadezathI A phaMDanI sthApanA thayelI hovAthI temanuM nAma ciraMjIva rahe evA IrAdAsaha AvA kAvyonA saMgrahanuM nAma "zrI Ananda kAvya mahodadhi rAkhavAmAM AvyuM che. mama zeTha nagInabhAIne saM. 1978 nA kArataka vada 5 ne ravivAra tArIkha 20 naveMbara sane 1921 nA dinanA u. varSa
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ 17 kaMpa nA thayelA akALa mRtyuthI A kuMDanA sarve kAryanA bhAra amArA zire paDavAthI joiye eTalA pramANamAM kArya thaI zakatuM nathI. zeTha nagInabhAi kuMDanI 10/11 vanI kArakIrdImAM 56 aMkA bahAra pADavAne bhAgyazALI nivaDayA hatA. jyAre ame te pachInA chellA 5 varSamAM mAtra 10 aMkA ja bahAra pADI zakayA chIye. zeTha nagInabhAInA AtmAne paramAtmA parama zAMti bakSe evuM icchIe chIe. zeTha kezarIcaMda rUpacaMdra je sane 1916 mAM TrasTIpaNAthI mukta thayA hatA tethI ane zeTha nagInabhAi celAbhAinA ava sAnathI khAlI paDelI e jagyAe A varSamAM roDa amada kalyANa javerI ane zeDa nemacaMdna abhecaMda javerInI nimaNuka karavAmAM AvI che. aMtamAM eTaluM icchI avataraNikAthI viramIzuM ke A amArA prayAsa sarva sAhityapremI jatene priyakara thai sundara surasa phaLa ApanArA thai paDeA. AvA prayAsane je prajA taraphathI sArUM sanmAna maLaze te AzA che ke bhaviSyamAM dhaNA mAktikA prajA pAse mukavA ame amArAthI banatuM karI zakIzuM. 114/116 javerI bajAra, muMbAI, tA. 7-11-1926, dhanaterasa saM0 1982. } jIvaNacaMda sAkaracaMdra javerI huM ane bIjA TrasTIo,
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18 zeTha ghelAbhAi lAlabhAi javerI kezara--marAsa phaMDa. A thakI hindustAnanA tamAma zvetAmbara mUttipUjaka saMghane jaNAvavAmAM Ave che ke, je je gAmanAM tAmbara mandirAmAM kezara-arAsanI agavaDa hrAya; te mandirAne mATe hamArI pAsethI nIce jaNAvela zIranAmAthI kezara-kharAsa bheTa maMgAvI levA. meherabAnI karI keAIe TapAla agara bIje raste maMgAvavA tasti levI nahIM parantu nIcale ThekANethI laI javA athavA muMbAImAM oLakhANavALA dvArA maMgAvI levA baMdobasta karavA. sarve sAdhumunirAjone vinaMtIsahita vidita karavAnuM ke, ApazrInA vihAramAM je je gAmanA mandirAmAM kezara-arAzanI agavaDa jaNAtI hoya te te jagyAe nIcale ThekANethI kezara-arAsa bheTa magAvavAnA upadeza karavA tasti levI. ziranAmuM. zA. nagInabhAi ghelAbhAi javerI. 16-18 trIjo bhAyavADA, bhUlezvara--muMbAi. naM. 2.
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI mehanalAlajI jaina jJAna bhaMDAra zrI mohanalAlajI jaina jJAna bhaMDAramAMthI lakhelA tathA chApelA graMthe zaheramAM tathA bahAragAma bhaMDAranA niyama mujaba vAMcavA mATe ApavAmAM Ave che tathA nIcenA graMthe vecAtA maLe che. nAma vigere, che) vyavahArasUtra saTIka bhAga 1-2 je. 4) dazavaikAlisUtra saTIka re dvAdaza parva-kathA saMgraha nA sUyagaDAMga sUtra bhASAMtara bhAga 1 le 1 , , , 2 je 2) Avazyaka sUtra bhASAMtara bhAga 1 lo. 8) AcArAMga sUtra bhASAMtara bhAga 1-2-3-4-5 (darekatA rUA. be. pahelo bhAga khalAsa) 1 dazavaikAlika sUtra bhASAMtara bhAga 2 1 , , ,, bhAga 3-4 the maLavAnA ThekANuM zrI mehanalAlajI jaina ) zeTha devacaMda lAlabhAi jaina jJAna bhaMDAra gepIpurA - dharmazALA-gopIpurA, surata, surata,
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ 20 zrI jInadattasphUra jJAna bhaMDAranA pustakA. rUA. gaNadhara sAdhu saTaka prAkRta vyAkaraNa saMdeha DhAlAvalI paMcalI gI saMvegarasAlA pra. bhA. caityava'danakulaka vRtti praznAttarasA saTaka vizeSasaTaka dIvAlI pa tihuaNu vRtti paMcapratikramaNa zrAvakanityakRtya dAdAsAhebanuM caritra dAdAsAhebanI pujA dAdAsAhemanI chammI paryuSaNA stavana kalpasUtra bhASAMtara AvRtti bIjI chapAya che. ahastavanAvalI AvRtti bIjI chapAya che. bRhata paryuSaNA nirNaya devadravya naya. anuyAgadvArasutra bheTa, jI zrI nadattasUri jJAna bhaMDAra. hA. zItalavADI upAzraya, gApIpurA-surata e egg g Peace
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ srivate & sonal Use Only Minimti muni suren lA. bha. gAMdhI. karajomAvAnaDhuMjA / sujitaamaasuvidaataakrmknnttkaakraanaa| kRtikAyanAta // 1 // rupAnAmurudAnAvAri / usamaramacitavanadhAnamunauttara kitvamAyAtumAkAjI dAvAnalAgayogadAna tayatanaganagavaMta // 2 // karatAnAjI taruna Takala yakaskA para apanI sevakana asurk|| 3NalA jAvarulasamA kAlapaNA mAtAjI eAdhikAra // 40 samakAlidohilavatI dhuyujogApara mArajI banAnA / tigaliyAMpaNajI pAyAlA mAnA galibolatAnA bAlakakeNAjinadharma tinadhasi karUna vAparApaNIvAtAsAmAcArI sAMmadhyamimA // nAnAkarAnI bolapatrabAra kaajnmnittol||nnaangvtaapuujte kihaanii| hiAmutrakaraNI ekA gajavASa nibalavimAsaNatehAkaruna jAiloga mahAMta palina karUMpramAdA zatakAnaMtara mlhyaanii| tAnaratanazrI kaar| prnniprmaadirNpaakaayaanaa| kisAna ke vyupokAra // 11 // jIutarUTarIkarUMnI uccatakarmayavihAra! dhArajanA dhrshn| potasA sahajapaNAnAnigamamAvAtApraniMdAkanAyakAMnI jAdinanahaMrAti // 13 // kiriyAkaratAhI raNanAva dharamapUrvaraMga uj| naragarakarisrAva !!14 puraNako karuna tarunisadAsa kotamAlAkarujI tanIzrArAma // 15 // vAdanAdivAraNAnaparaMjapamA manasaMvega un|| kimasasAratasi // 16 // rU mntrsiddhaatvssaanntaaj| suraNatAMkaramavivANAdhizkamanamapinaTajI mukamarakaMvarAgAM7 rAsakAra zrImAn samayasundaragaNinA potAnA hastAkSaranA namUnA zatrubhya maMDalu mahinAthastavana (gUna zatI) bhUla patranu "4" Lakshmi Art, Bombay 8. pAnu 1. bhA nahI ra dha nahI Ta
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ . roonvidharakarAjavajAtagavaMtanurUzivAravArAjavalAnATakabArapAkApakA jisaparAvatajAkAmAlAranakolijayagAnakarAjIvanAjAdevadayAparokAyAkAvavanadoSavyAMka kasAjAvAmAnAnaraSadakAkAkasbajakelavAjAvitakAdhasatakAraNAagadAphalAjatriM ekAtirahadanAdAnaniSalAgAghaNAnAgiNatAnAvanAnAROFrogavalajIvarasnahonA:saramaNakapAkAmaviTaMbaNamAkajAvaMjAratesarUparaRIPAmAyAmamatAmarapajAkA ukalAnAparigahamelpakAriNaujAnikakAmayamamAnAUFROMsAgAmumanaralAsapa :. jAArAtrAtIjanadoSAmadhmanamokapajAnidhasvAdharamamatobArAtaviparatavikatA yAnAjAnavajarAsAlApAteminAmikamanAtigavatatArAmavikAsAkaramAdAnapana nrkyaajaaprgtttttaarruupaapaajemrmeyaatruvnaavgrisrmaaybaapPREIPRImtraadhaaraae...| tarajAsaradaruNAbaramapAninadhamAnamanigamajAnimasAkarAMnyAsapariSadevarAnA yudhajAminegarisiMNagArApAphyAlomAMtraprApamAnAkarapratamorAsAsArAmamarajinA .. mana jApAphyAloyAMjAzamanamivAniSkAuMjAditAripAlAzAragatinamatibaMdha ... NAsAhibajadevAANadharusiritArAnAtaviratosivAkalanAmAvaliyame . iMjavaraNatedyAnAstinaMdanaMtaragAkarajAmiyAdiniNaMdUAgapApAjoyAMcAparAjievaMdara harAsasadaguruvamAsaSpasajasaghAgarasakalacdachamAsabAkasamayasadasyataeza.... / timyAsenayanakaraNamAyAdinAghastavanasamAptAvitasolaravAnAMcAhodadinalipita .. pAnuM 2. rAsAra zrImAna samayamundagiNinA pitAnA hastAkSarane namUne. zatruMjaya maMDaNa AdinAthastavana (gujarAtI). lakhyAraNyA sa. 169 Lakshmi Art, Bombay 8.
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ kavivara samayasundara (bhAvanagaramAM bharAelI 7 mI gujarAtI sAhitya pariSadu mATe lakhAelo nibaMdha.) [ lekhakaH zrIyuta mohanalAla dalIcaMda dezAI, vI. . pa. va. phArU va8 vapha.] jaina sAdhuo bhAratanI eka dhArmika saMsthA che ane pitAnA AcAra-niyama pramANe bhramaNazIla-paritrAjaka che. eka varSamAM ekI sAthe cAturmAsa eka sthaLe gALavuM temane aparihArya che, jyAre bAkInA ATha mAsamAM eka gAmathI bIjA gAma apratihata vihAra karI dareka sthale upadeza ApatA raDI teo vihAra karyo jAya che. lagabhaga pacIsa varSa pahelAM thayelA dharmasaMsthApaka zrI mahAvIranA anuyAyI jaina zramaNonI saMskRti samayadharma pramANe aneka udaya ane astanA hile hIMcIne haju sudhI paNa akhaMDapaNe cAlI AvI che. te zramaNa-5the sthApelA dayA dharmanI asarathI bhAratamAM hiMsaka yajJayAga, baMdha paDayA eTaluM ja nahi paNa jAtibhedanA julamane ghaNuM saikAo sudhI vizeSa avakAza maLyo nahi. vizeSamAM kAvya, nATaka, kathA-bhAvA vagere sAhitya pradezamAM paNa te zramaNoe dareka zatakamAM-dareka yugamAM anya paMthenI sAthe sAthe prabaLa phALo Apyo che, ane e satyanI pratIti tenA sAhityano ItihAsa lakhAze tyAre ati spaSTa rIte ane jarUra thaze, saMsAranI upAdhionA baMdhanathI mukta evA nibaMdha paMkhI peThe vicaratA mAtra dharmaparAyaNa jIvana gALavA nirmAyelA sAdhuonA
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ (2) sUra vizvabaMdhubhAvanAM, prabhubhaktina, ane nItinA upadezanAM gIto gAvAmAM ja nIkaLI zake. potapotAnA jamAnAnI bhAvanAone vyakta karavI, pitAnA samayanA jUdA jUdA Adarzone ane nokhA nokhA vahetA lAgaNa-pravAhone ekatra karI payagambarI vANImAM tenuM udbodhana karavuM e kavionuM rtavya che. sAmAnya lokonA dilamAM je sundara bhAvo jAge--paNa je samajavAnI ke samajAvavAnI temanAmAM tAkAta nathI-temane bhASA Apavo, temane amara vANImAM vyakata karavA e kavionuM kArya che. nibaMdha paMkhIomAM kokilA jevuM bhramaNazAlI paMkhI bhAgyeja jovAmAM Avaze. AvA kaviparabhUta jaina sAdhuoe mAnta prAnta ane dezadeza vihAra karI potAnA kAvyane Tahuke lokone saMbhaLAvyo che. A paikI eka kaviparabhAtano paricaya karAvavAnI A nibaMdhanI umeda che. temanuM nAma kavivara samayasudara. temane kAla vikramane sattaro zatAbda che. temane saMvata 1668 mAM vAcanAcArya-upAdhyAya pada lAhoramAM maLyuM hatuM ane prathama graMtha "bhAvazataka ra0 1641 mAM racele maLI Ave che, tethI te vakhate temanI umara 21 varSanI gaNIe to temano janma saM. 1620 mAM mUkI zakAya ke je vakhate temanA dIkSAgurU sakalacaMdra upAdhyAyanA dIkSA gurU jinacaMdasUrine sUripada ( 17 varSanI vaye, maLyA saMvata 1612 ) maLyAne ATha varSa thaI gayAM hatAM. temano chello graMtha saM. 1700 no dupadI saMbaMdha maLI Ave che tethI teo sa 0 1620 thI 1700 sudhI-80 varSa jeTaluM jIvana gALI zakayA hatA e prAyaH nizcita thAya che. tatkAlIna sthiti. kharataragaccha ane tapAgaccha vacce lAMbA vakhatathI spardhA ane vikhavAda cAlyA AvatA. e vikhavAda sattaramA zatakanA pUrvArdhamAM
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 3 ) vadhI paDyo hato. vetAmbara ane digaMbaro vacce virodha to bahu jUno hato paNa saM. 1176 mAM siddharAjanA darabAramAM vAdideva nAmanA zvetAmbara sUrie kumudacaMdra nAmanA digaarAcAryane zAstrArthamAM harAvI digambarone gujarAtanA rAjyanI hadapAra karAvyA-te pachI e baMnenAM kArya karavAnAM kSetro bahudhA jUdAM paDI gayAM hatAM ne tethI emanA vacce virodha paNa meLe paDI gayo hato. paNa bIjI bAjue zvetAmbara mUrtipUjakamAMthI judA paDI luM kAmata ane bojAmata nIkaLyA pachI temanI sAthe virodha prabaLa thaI paDyo hato. zvetAmbara matanA kharatara ane tapagaccha vaccenI matAmatI paNa prabaLa thaI paDI hatI ane temAM dharmasAgara upAdhyAyajI nAmanA tapagacchIya vidvAna-paNa- ugrasvabhAvI sAdhue kumatinaMdakuMdAla (yAne pravacana parIkSA) nAmane graMtha banAvI tapagaccha sivAyanA anya sarva gaI ane mata sAme aneka AkSepa mUkayA. AthI te sarva mata khaLabhaLI uThayA; ane tenuM je samAdhAna na thAya te AkhA jaina samAjamAM dAvAnaLa agni prakaTe. A mATe jokhamadAra AcAryone vacce paDyA vagara rahI zakAya nahi tethI tapagacchAcArya vijayadAna sUrie uparokata graMtha pANImAM bheLavI dIdhuM ane tene apramANu Theravyo. temaNe jAheranAmuM kADhI "sAta bola" nI AjJA kADhI eka bIjA matavALAne vAda-vivAdanI athaDAmaNa karatA aTakAvyA hatA. paNa ATalAthI virodha joIe te na zo tyAre vijayadAna sUri pachI AcArya hIravijaya sUrie ukata "sAta bela" para vivaraNa karI "bAra bela" e nAmanI bAra AjJAo jAhera karI hatIsaM. 1646. AthI jaina samAjamAM ghaNI zAnti AvI, ane kharataragacchanA ane tapagacchanA AcAryo eka bIjAnI nindAmAM na utaratAM jaina dharmano prabhAva anya samAjamAM ane rAjadvAramAM pADavA mATe prayatnazIla thayA. vikramano sattarame siMke jene mATe ghaNo pratApa hato. te sadImAM
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 4 ) mahAna mogala samrATa akabara, jahAMgIra ane zAhajahAM (saM. 1612 thI saM. 1714 ) e traNa zahenazAhae samagra bhAratavarSamAM rAjya sattA jamAvI rAkhI lekamAM AbAdI ane zAMtithI sthiratA karI. akabare saM. 1664 mAM citoDa, 1625 mAM raNathaMbhora ane kalaMjaranA killA jItI lIdhA ane saM0 1629 mAM amadAvAdamAM pitAne vAvaTA pharakAvyo. pachI vaDodarA, cAMpAnera, surata e saghaLe mirjhAe kabaje karele mulaka teone hAMkI melI, potAnA rAjya taLe mUkI akabara Agre Avyo. tyAra pachInA traNa varSamAM bihAra ane baMgAlA hAtha karyA. sAmAnya sarva sthaLe zAMti prasArI. A sikAmAM zvetAmbara jaina sAdhu saMskRta prApta ane svabhASA-loka bhASAmAM sAhitya vizeSa vizeSa utpanna karavA lAgyA. tapagacchIya prabhAvaka mahApurUSa hIravijya sUrie tathA temanA ziSya upAdhyAya zAMticaMdra Adie, kharataragacchIya jinacaMdra sUrie, ane nAgapura (? vRddha) tapagacchIya padmasuMdara upAdhyAye akabara bAdazAhane jena dharmanuM svarUpa samajAvI tenI tenA pratye sadUbhAvanA kheMcI aneka jaina tIrtha saMbaMdhI pharamAne, jIva-vadha-baMdhanI AjJAo ane pustako, sthAna vagerenAM InAmo prApta karyA. jahAMgIre to vijayasena sUrine ane kha0 jinasiMha sUrine meTAM dhArmika birUda ApyAM, ane zAhajahAMe paNa sahAnubhUti dAkhavI. A sAmAnya rIte zAMtinI zatavarSamAM anya dharmomAM paNa ghaNI jAgRti AvI ane sAhityavRddhi thaI. saM. 1600 mAM taLa amadAvAdamAM janmanAra dAdujIe tyAgI phakIra banI jayapuramAMnA rAjyamAM ghaNe jIvana-kALa kADhI 1642 mAM akabara sAthe dharmAlApa karyo. vedAnya jJAna sAmA ya manuSyone gaLe utAravA sarala rItithI loka-gaMkhya bhASAmAM upadeza karyo; mukhya vAta e hatI ke ApA maTe, hari bhaje, tana mana taje vikAra; nirI saba ivaso, dAdu yahu mata sAra.
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ eka paramezvara jagatUne sAra che. te parabrahma ISTadeva te "rAma" che. tenI upAsanAthI sukhanI prApti; jagatanAM sukho tenI pAse nisAra che. te paramamaya AnaMdamaya sukha prApta karavA dAdU dayAle bIjA sAdhana mArgomAM jaNAtA bAhya ADaMbarI prapaMca (jevA ke rAmAnuja, vallabhAdi saguNa pUjAomAM), kArI baMdagI Adine tuccha batAvyA sarva sAthe dveSa tajI haLI maLI rahevuM ane sarva jIva para dayA dRSTi rAkhavAnI teNe AjJA karI. A pramANe evAM sAdhano teNe batAvyAM ke bhinna matavALA hindu musalamAna Adi avireAdhe AcArI zake. te saM. 16 60 mAM nArAyaNa gAmamAM (nArANe) svargastha thayA. tenA ziSya sundaradAse (janma saM. 1657, dAdUcha pAse dIkSA saM. 1659, maraNa 174 6 ) vedAnta jJAnane sumadhura sarala ane ucca hindI kAvyamAM vividha prakAranI racanA karI. temaNe advaita brahmavidyAne pracAra karavAthI ane teo ati kuzaLa vidvAna hovAthI temane dAdU pathIo "bIjA zaMkarAcArya' kahe che. gosvAmI tulasIdAsa -(janma saM. 1600; maraNa saM0 1680) A hindI sAhityanA apratima mahAkavi che. temaNe rAmAyaNa racI te eTalI badhI AjasudhI prasiddha che ke, tenuM vAMcana dareka hindI kuTumbamAM thAya che. temaja aneka hindI kAvyo racyAM. akabaranA prasiddha 1 rAdhavIya bhaktamAlamAM jaNAvyuM che ke " zaMkarAcArya dUsare, dAdU ke suMdara bhayo. ' A sundaradAsajIe saM. 1663-1682 kAzImAM rahI vidyA laI lene ApI. pachI bahu paryaTana kyuM. gujarAtamAM paNa te ghaNe kALa rahyA hatA ane gujarAtI bhASA pate zIkhI lIdhI hatI. tenA aprasiddha daze dizAke sa" mAM gujarAta saMbaMdhI lakhyuM che ke - "AbhaDachota atIta so kIjiye, bilAi 3 phUkara cATata hAMDI " A parathI jaNAya che ke vaiSNava saMpradAyanI asarathI gujarAtamAM AbhaDacheTa para lekonuM ghaNuM cAna rahetuM haze.
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ (6) kavi gaMganA tathA anya hindI prasiddha kavi vihArI tathA kezavadAsanA samakAlIna che. mahArASTramAM aDhAra parvanA mahAbhAratane marAThImAM pahelavahelI avatAranAra kavi viSNudAsa ane mukatezvara (janma 1656, svagara 1706 ) temaja prasiddha saMtakavie ekanAtha (janma sa 0 16 05, sva0 1656); tukArAma (janma saM. 1634 thI 1664 -svara 170 8 ), samartha rAmadAsa (janma saM. 1665 sva. 1738 ) Adi thayA. gUrjara bhASAnA A yuga mATe ema kahevAmAM Ave che ke je bhASAnA prathama yugamAM-sAhityanA prabhAtamAM-narasiMha mahetA jevA bhakta kavinAM prabhAtiyAM gAjI rahyAM hatAM tenA madhya yugamAM-soLamA ane sattaramA zatakamAM-kavitAnAM svargIya gAnano vani cheka maMda paDI gaye -A vAta satya nathI. jenetara gUrjara kavio A yugamAM vadhu saMkhyAmAM maLI nathI AvyA tethI tevI vAta mUkavAmAM Ave te svAbhAvika che. paNa mane khAtrI che ke A unnatinA ane jAgratinA yugamAM aneka jainetara gUjara kavio thayA hovA joie; ane te zadhakhoLa karatAM sAMpaDI zakaze. jyAre madhya yugamAM jaina kavio mATe te nirvivAda rIte spaSTa kahI zakAya tema che ke temaNe sAhityanI dhArA akhaMDa nirAvaraNa ane nirmala rAkhI, tenAmAM ojavALuM paya: siMcI tene balavatI, vegavatI, ane ujavala banAvI hatI. A sattaramA zatakamAM jema aMgrejImAM, rANI elijhAbethano samaya (saM. 1615-1660) ukta bhASA mATe eka mahAna unnatino che, te ja akabarano rAjatvakAla (saM. 1613-1662) sarva dezI bhASAo mATe vRddhi ane gauravano yuga thayo che. baMne dezomAM A samRddhizAlI samayamAM atizaya saMtoSajanaka unnati thaI che ane
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 7 ) sArA sArA kavi ane lekhaka pAkayA che, udu bhASAnI sthApanA-pratiSThA mukhyapaNe A samayamAM thaI. hiMdI bhASAnA samayavIra-mukhya nAyaka gAravAmI tulasIdAsa A yugamAM thayA ke jemanI kavitAkAla (saM. 16 31-saM. 1680) che. te mahAnubhAva-mahAtmAe rAmAyaNa Adi racI hindI para jeTale upakAra karyo che tevo koIe karyo nathI; kavipriyA ane rasikapriyAnA kartA hindI kavi kezavadAsa (kavitAkAla saM. 1648-1668) eka pratiSThita nAmI kavi thayA, A uparAMta akabaranA darabAramAMnA gaMgakavi, bIrabala ("brahma upanAmavALA) Adi, temaja senApati, dAdU dayAla, sundaradAsa banArasIdAsa prabhuti kavio, udbhavyA. A bRhatkAlamAM AnI pahelAM sUradAsa Adie vrajabhASA dvArA kRSNa kavitA para adhika dhyAna ApyuM hatuM, jyAre tulasIdAsanA kAlathI rAmabhakitanI dhArA vaho ane pachI rAmabhakatoe kRSNanI peThe rAmanuM paNa zaMgArapUrNa varNana karyuM. (AnI asara jainasAhityamAM neminAtha-rAjula ane sthUlabhadra ne kezyAnA prasaMge laI zRMgAra para maryAdita svarUpe utarI virAgya pariNAma para lAvavA pratye jaina kavio prerAyA hoya evuM saMbhave che) mahArASTramAM mahAbhArata marAThImAM avagata thayuM ane tattvajJAnamaya abhaMgo-dAsabadha jevA tAttvika upadeza bhASAmAM utaravA lAgyA. AvA pratApI- uitsAhabharyA zatakamAM gUjarAtI sAhityamAM gAnano dhvani maMda paDe e mAnavAne jarUra AMcake Ave. A madhyayuga bhASA gUrjara prAcIna sAhityanA traNa yuga nAme apabhraMza yA prAcIna gujarAtI yuga madhyakAlIna yuga ane arvAcIna yuga ema pADIe, te apabhraMza yugamAM "apabhraMza kivA prAcIna gujarAtInAM vyAkaraNa Adipravartaka ane prApta belIonA pANinI'- hemAcArya (vi.
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 8 ) sa0 1145 thI 1229 ), prabaMdhaciMtAmaNinA kartA merUtu Mga (visaM0 1369 ), kavi dhanapAla ( bhaviSyadatta kathAnA kartA ) Adi aneka jaina graMthakArAe prabala sAhityasevA karI che. jaina bhaMDArAmAM apabhraMzanAM aneka pustakA maLI zake tema che. e siddha vAta che ke saMvat paMdaramA saikA sudhI saurASTra, gujarAta ane rAjasthAna e sa pradezamAM apabhraMza bhASA ja vyApaka bhASA tarIke pravRttatI hatI. saMvat 13 mA saikAthI sa0 1550 sudhIno bhASAne antima apabhraMza bhASA gaNo zakIe. Ane 4 TesITerI jUnI pazcima rAjasthAnI bhASA kahe che. madhyakAlIna yuga vikrama paMdaramA zatakathI sattaramA zatakanA gaNIe te temAM paMdaramA zatakamAM the!DA, paNa mALamA zatakamAM bhruNA vadhu. ane sattaramAmAM te! ati vipula pramANamAM jainavi ane zradhakArA maLI Ave tema che. madhyakAlIna ke arvAcIna yugamAM eka paNa zataka jaitAnI gUrjara sAhityasevA vagaranuM rahyuM nathI. jaina sAdhuee bhaDArodvArA A sava sAcavI rAkhyu che, te mATe temane dhanyavAda ghaTe che, ane tethI te sava sAhityane itihAsa akhaMDa lakhI zakAze. tema thaye vizeSa prabhAnAM dana thaze. rA. narisaMharAve AMkela gUjarAtI bhASAnA vikAsakramanI samayarekhAmAM sa0 1650 thI 1750 sudhIno bhASAne madhya gUjarAtI' kahI che. A madhya gUjarAtI ke upara nirdezela madhyakAlIna yugamAM prastuta kavi ( vikrama sattarame! sake) thayela che. te saikAmAM aneka ( suMdarakRtie racI peAtAne siddhahasta AkhyAna-kathAkavi tarIke siddha karanAra cetakavie nAme kuzalalAla (kRti sa. 1617 thI 1624 ), seAmavimala sUri (kRti samaya sa0 1615thI 1673), nayasuMdara (kavitAkAla sa0 1632 thI 1669), prastuta kavi samayasuMdara ( sa0 16 58 thI 1700 ), ane zrAvaka kavi RSabhadAsa ( kavitAkAla saM i662
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 9 ) thI 1687 ) e pAMca agrabhAga le che. A paikI RSabhadAsa saMbaMdhI lekha pAMcamI gUra sAhitya pariSamAM meM jarA vistArathI lakhI mekayeA hateA te chapAI gayA che, ane nayasundara saMbadhI mAza nibaMdha AnaMda kAvya mahAdadhinA chA motinI prastAvanAmAM prakaTa thayA che; jyAre A lekhadrArA kavivara samayasundara saMbaMdhI-kaMika hakIkata jaNAvavA meM prayatna karyo che. madhyayuganu kathAsAhitya. sa. sattaramA saikAnA prArabhathI lAkakathAone kAvyamAM mUkavAnA suMdara praya!seA jaina sAdhuenA hAthathI thai rahyA hatA. mAtra peAtAnA dhArmika kathAsAhityamAMthIja vastu laI jaina sAdhuee peAtAnu-jaina kAvyasAhitya akhaMDapaNe utpanna karyu che ( jema premAnAdie kayu" che tema ), eTaluMja nahi paNa te uparAMta leAkakakSAone paNa kAvyamAM ( zAmaLadAsAdinI mAphaka ) utArI che; vizeSamAM teoe, e banne kavie-premAnaMda ane zAmaLabhaTTanI agAunA saikAmAM eTale saMvat sattaramA saikAmAM tenA prAraMbhathI bhASAmAM avatAyu che. AnA samarthanamAM kahIzuM ke sa0 1560 mAM siddhakuzale naMdabatrIzI racI, udayabhAnue vi. sa0 1565 mAM vikramasena copAi racI ke jenA mATe rA. maNibhAi bakArabhAie neoMdha karI che ke pAMcase chAsaTha Tukane A praznadha che. dareka rIte te zAmaLabhaTanI vAta sAthe harIphAi kare teve che. A pradhanI racanA kAipaNa rIte zAmaLabhaTTanI vAtAthI utaratA prakAranI nathI '; tyArapachI kuzalalAne sa0 16 16 2 kuzaLalAbha-kharatara gucchanA abhayadharma upAdhyAyanA ziSya. temaNe ukata e kathA uparAMta tejasAra rAsa, vIramagAmamAM sa0 1624 mAM, agaDadattadAsa, navakAra chaMda, gADI pArzvanAtha chaMdAdi racela che.
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 10 ) mAM mAdhava-kAmakuM DalA para rAsa, ane sa01617 mAM mATalA para cApai; devazAle sa0 16 19 mAM vetAla pacavIzI ane humAna de teja nAmanA graMtha sa'0 1646 mAM; guNamesUri ziSya ratnasuMdara upAdhyAye 5cApAkhyAna (paMcataMtra) catuSpadI saM0 1622 mAM sANaMdamAM ane zukabaheAtarI urphe rasamajarI sa1678 mAM khabhAtamAM, vaccharAje nItizAstra paMcAkhyAna (paMcataMtra) cApai sa0 168 mAM; hIrakalaze siMhAsanabatrIzI saM 1636 mAM; 6ma'galamANeke vikrAMtya ane khAparA ceArane rAsa sa0 1638mAM; narati kavie vikramAditya cepAi saM 1649 mAM ane naMdabatrIzI; jhumarane gArAvAdala padamaNI kathA cApaisa 1660 mAM, sArage bhAjaprabaMdha cApai sa 1651 mAM ane bilDiMNu paMcAzikA; ane kanakasuMdare sa'0 1667 3 devazIla----tapAgacchanA saiAbhAgyasUri zi. samavimalasUrizi lakSmIbhadra zi. udayaraTIla zi. cAritrazIla zi. pramAdazIlanA ziSya. tenI A kRti rA. jagajIvanadAsa dayAlajI meAdIe vaDodarAmAM prasiddha karI che. 4 vaccharAja-pA cadrasUri-samaracaMdasUri-ranacAritra zi; tenI anya kRti sa0 1642 mAM khaMbhAtamAM zAMtinAtha caritra. 5 hIralA-kharatara devatilaka zi. harSaprabhu zi; anyakRtio samyakatva komudI sa0 1624, kumati vidhvaMsa copai sa0 1607, 6 magalamANeka--AMcalika gucchanA biDAlaMba gaccha, muniratnasUri AnaMdaranasUri-jJAnaratna-udayasAgara-bhAnubhaTTa zi. teNe viroSamAM abaDa kathAnaka copAi sa. 1638 jeTha zuda 15 gurUe rArU karI sa. 1639 mAM kArttaka zuda 13 ujeNImAM nijhAmanA rAjyamAM pUrI karI che. cha hemaratna pANlRmika gaccha devatilaka sUri-jJAnatilakasUripadmarAja gaNi ziSya. anyakRti zIlavatI kathA sa0 1673 pAlImAM banAvI, A badhA jaina zvetAmbara sAdhue che. gujarAtanA zvetAmbara sAdhuAe kathAsAhitya mATe kevI sevA bajAvI che te mATe jarmana vidnAna DaeNAkaTara halakRta "na bI liTarecara oNpha dhI zvetAMbarAnlR oNpha gujarAta" e nAmanuM cApAnIyuM avalAkavuM.
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ (11) mAM sagALazA rAsa; ema aneka kavioe aneka kRtio racI che. jainetaramAM mAtra ekAda jemake saM. 1574 mAM Amrapadra (Amoda) nA kAyastha kavi narasA suta gaNapatie mAdhavAnaLanI kathA gUjarAtImAM banAvelI lokakathA maLI AvI che ane zodha karatAM bIjI paNa thoDI ghaNI maLI Ave. jo ke sattaramA zatakanA ghaNAkharA maLelA graMthe dhArmika che, paNa temAM A lakakathAnA graMtha maLavAthI temAMthI lokika bAbato ghaNI prApta thaI zake tema che. keTalAke ema mAnatA hatA ane mAne che ke gUjarAtImAM vArtAo lakhanAra mULa kavi zAmaLa bhaTTa Adi che; paraMtu temanI pahelAMnA jaina rAsAomAMthI aneka rAsAo vArtAo rUpe banAvelA maLI Ave che e vAta upara rtAo ane temanI kRtione nAma nirdeza karI jaNAvI che; te parathI zAmaLabhadrane vArtAonA Adi racayitA nahi kahI zakAya. vizeSamAM e paNa saMbhava che ke 18 mA zatakamAM thayelA zAmaLabhake pitAnI vArtAonAM mULa-vastu paNa prAcIna jaina kavionA vArtArUpe lakhAyela rAsAo parathI prAyaH lIdhelAM hoya. saM. 1572 mAM siMhakuzale naMdabatrIzI racI che ke je TuMkI che, tenI sAthe sarakhAvo zAmaLabhaTTanI naMdabatrIzI ke je vistAravALI thayelI che. uparokta kuzalalAbhanI mAdhavAnaLa ane kAmakuMDalAnI kathA sAthe sarakhA zAmaLabhare racelI batrIza putaLInI vArtAmAMnI 26 mI mAdhavAnaLanI vArtA, ke je keTalIka DI bAbatamAM jUdI paDe che; paNa te zAmaLabhaTTanI kathA bahu saMkSepamAM che ane jhAjhA mAla vagaranI che. tema vaitALa pacIsI, siMhAsana batrIzI, sUDAbahoterI vagere jevI kRtio sAthe zAmaLabhadanI te nAmanI kRtio sarakhAvI zakAya. vakhate jaina kavioe jema lekamAM 8 sva. cimanalAla DAhyAbhAI dalAla mAdhavAnaLa kAmakaMdalAnI leka kathApara oNgasTa 1924 "sAhitya" mAM pR. 35-36ra mAM Avela lekha. mAM na vagaranI pratimA ne kavie
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ (12) pracalita kathAone ekatrita AkAramAM goThavI saMgraha karI yA kaI anya bhASAnA graMthamAMthI sva bhASAmAM utArI heya, tevI rIte zAmaLabhadde paNa karyuM heya. lakathAnA sAgara rUpa kathAsaritsAgara, kSemakara ta siMhAsana dvArnAisikA ane saMskRta vetAlapacaviMzati jUnI-prAcIna kRtio che. keTalAka ema kahetA hoya ke jenA sAdhuo zRMgArarasathI yukta kAvyane race yA racavAne dAvo kare to te jaina dharmane dIkSita yati ja na kahevAya te AnA uttaramAM jaNAvavAnuM ke uparokata kuzalalAbhanI mAdhavAnaLanI kathA zRMgArarasathI bharelI uttama pratinI vArtA che, e re. havindadAsa kAMTAvALAe svIkAryuM che. jaina kavio alabata ughADa amaryAdita zuMgAra nahi mUke, ke jethI jema zAmaLabhadrane mATe narmada kavine kahevuM paDyuM ke "zAmaLabhaTe keTalIka vArtAo na lakhI hota te sAruM' tema jaina kavio mATe kahevuM nahi ja paDe. vizeSamAM jaina sAdhuo jema amuka saguNanuM pratipAdana kare che, tema A (mAdhavAnaLanI kathAnA) graMthamAM zILane mahimA batAvyo che, eTale te bAbatamAM te ( jaina kavi) zAmaLabhadra karatAM caDhe che.........A kRti zAmaLabhaTTanI pUrvenA zatakamAM racAI hatI. " (rA. haragovindadAsa kAMTAvALA). A kathA temaja mArU DhelAnI copAI bane jesalameramAM tyAMnA mahArAjA rAvaLa mAladevajInA pATavIkumAra zrI hararAjajI (ke jemaNe vi. saM. 1618 thI 1634 sudhI jesalameranuM rAjya karyuM) nA kutuhala ane vineda athe banAvela che. mArUDhelAnI copAI saMbaMdhI evI vAta che ke hararAjajIe saM0 16 17 mAM akabaranuM svAmItva ravIkArI dilhI darabAramAM javA AvavA mAMDayuM hatuM. emaNe 9 lakhapati zRMgAra e mathALAne lekha. sva. kavi jIvarAma ajarAmara gora. gujarAtI dIvALI aMka saM. 1967.
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ (13) pRthvIrAjanI karela "veli' (kRSNa rukimaNunIvelI ) 1nAM vakhANa sAMbhaLI pote yuvarAja hatA tyAre ane paTTAbhiSeka thayA pachI jesalameranA sarva kavi ane vidvAnone ekaThA karI "mArelAnI vArtAnA prAcIna dehA ekaThA karI tene vArtAnA AkAramAM yathAkrame goThavI je uttama graMtha banAvaze tene huM InAma ApIza" ema kahI keTalAka graMtha racAvelA pitA pAse taiyAra hatA temAMthI sarvottama je graMtha banyo hato te bAdazAhane bheTa dharyo. A vAtane, mArUDhelAnI vArtApara jeTalA graMtha banyA che te hararAjajInI AjJAthI banyA che evuM cha sAta graMthanI prazasti parathI jaNAtAM Teko maLe che. (vAku saMdarya saM. 1973 mArgazIrSane aMke). A rIte ApaNe A madhyayuganA-sattaramA saikAnA khAsa viziSTa guNe joyA. jena kRtio aprakaTa hovAnA kAraNe yA te para alakSa hovAnA kAraNe mAtra jainetara katio laI yugonAM lakSaNe jainetaro bAMdhe ane te mATe temaja amukanA amuka jainetara utpAdaka ema siddhAnta (theories) ghaDe e svAbhAvika che. paNa je atra bhArapUrvaka namra vakatavya che te e che ke jenakRtio para lakSa rAkhavAthI te siddhAMta khaMDita banI caitanyazanya thAya tema che. gUrjara vAdevInAM baMne saMtAno-jenetara temaja jene samAna-daSTie nirakhavAM ghaTe. baneno phALe saMyukta avibhakata puMcha che. koI e che, kaI vadhu 10 juo gujarAtIno dIvALI aMkasaM. 1977 pR. 69. "rADeDa pRthvIrAja ane velI kisana rUkSmaNIrI' e nAmane lekha. temAM tene rasyA saM. 1634 Apela che ne bhATa cAraNo AgaLa parIkSA mATe saM0 1644 mAM mUkela hoya ema tenI chellI be kaDIo parathI jaNAya che. jo A kaDIo pAchaLathI umerI na hoya ne pRthvIrAjanI svaracita hoya, to pachI hararAjajI te kRtinI sAme mUkavA bIjI kRti saM. 1617 mAM utpanna karAvavA mAMge e baMdhanuM nathI. bAkI hararAjajInA AnaMda mATe te kRti thaI ane banAvarAvI e kathana siddha che.
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ (14) phALo Ape, paNa ekakeyano anAdara na ghaTe. jenetaromAM saMskRta bhASA pratyenA mehane lIdhe, yA musalamAnonA AkramaNathI thayelI hindu rAjyanI pAyamAlIne kAraNe bhASAsAhitya mukhyapaNe na khIlyuM hoya to te saMbhavita che, temaja jainemAM mukhyapaNe tyAgI ane paribhramaNazIla sAdhuo brahmacarya sevI vidyAvyAsaMgI rahI bhASAsAhitya pratyenA mohane lIdhe te vizeSa khIlavI zakyA hoya te taddana saMbhavita che; sva. raNajItarAma vAvAbhAI mahetAe satyarIte ane AgaLa vadhIne jaNAvyuM che ke "alAuddIna khIlajInA saradAroe gujarAtanA hindu rAjyane pAyamAla kIdhuM tyAra pachI cAlelI aMdhAdhudhImAM nAsabhAga karatA brAhmaNoe zAradAsevana tyajI dIdhuM, paNa maMdiro-pratimA AdinI AzAtanA thavA chatAM jaina sAdhuo potAnA abhyAsamAM Asthata rahyA ane zAradA devIne apUja na thavA dIdhI. AvA dharmaparAyaNa ane vidvAna sAdhuone pATe, amadAvAdanI salatanata tUTI tyAre, zrI hIravijayasUri nAme sAdhu hatA. Agre jaI IbAdatakhAnAmAM akabara bAdazAha ane anya dhamIone temaNe jainadharmano mahimA batAvyuM. A itihAsa zuM kahe che? gujarAtanA agragaNya nAgarika janane sUrya gujarAtanA hindu sAmrAjya daramyAna madhyAnhamAM hatA ane hemacaMdranI mAphaka amAsane divase prakAzajavala pUrNimA ANavA samartha hato. teo mahinAonA mahinA sudhI dariyo kheDI lAMbI saphara karI dezadezAvaranI lakSmI lAvI gujarAtamAM DhaLatA; potAnAM vIratva ane vaphAdArIthI rAjA prajA ubhayane saMkaTa ane saubhAgyanA samayamAM madada karatA, aNahilapuranI gAdInuM gerava jALavatA-vadhAratA, bIjA devonAM maMdire khaMDiyara thaI jatAM hatAM, chatAM sarasvatI devInAM maMdire jana sAdhuonA bhISma parizramane lIdhe ghaMTanAdathI gAjI rahyA hatAM. delavADAparanAM vimaLazAhanAM daherAM jevAM aneka sAMdaryathI gUjarAta
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ (15) vibhUSita thatuM hatuM: rAjyanI uthalapAthale, aMdhAdhudhI, ane bInasalAmatI vAraMvAra naDatI chatAM pitAnAM utkRSTa vaizya guNone lIdhe gUjarAtano vepAra paDI bhAMgavA na dIdhuM ane Aja paryata vepAra kheDavAnI lAyakAta ane zakti-teja rAkhyAM. " (jenadharma prakAzano jyubilI aMka). ATaluM kaho have ApaNe prastuta kavi paricaya karavA pratye vaLIzuM. kavi paricaya. kavi pitAnA jUdA jUdA graMthamAM nAnI moTI prazasti ApI pitAne kaMIka paricaya karAvate game che. te parathI samajAya che ke pitAne gaccha jainatAmbara mUrtipUjaka saMpradAye paiko kharatara gaccha hato. te gacchanA utpAdaka saMbaMdhI evo ullekha pite kare che ke - jenone chellA tIrthakara zrI mahAvIra svAmInI paTTaparaMparAe devAcArya thayA, temanA paTTadhara nemicaMdra, tenA pachI udyotanasUri thayA. temaNe bugirinA eka zikhara para aSTama tapa AdarI sUrimaMtra ArAdhyuM. tyAra pachI vardhamAnasUri thayA. tenA ziSya jinezvare gUjarAtanA rAja dulabharAja, (saM. 1066 thI 1078 ) nI rAjya sabhAmAM zrI aNahillapura (pATaNa) nagare zvetapaTa (caityavAsI ) sAthe vAda karI teono parAbhava karyo ane vasatine mane hArI mArga pragaTa karyo. te sUrinA paTadhara saMvegaraMgazAlA nAmanA graMthanA racanAra jinacaMdrasUri thayA ane tenA pachI paTTadhara, kharataragaNanAyaka, jena siddhAMta zAstro paikI navuM aMga-Agama para saMskRtamAM vRtti-TIkA racanAra abhayadevasUri thayA. 11 11. vikramanI sattaramI zatAbdimAM (saM. 1617) abhayadevasUri kharatara hatA ke nahi te saMbadhI pATaNamAM ja tapAgacchanA dharmasAgara upAdhyAya ane kharataragacchanA dhanarAja upAdhyAyane jabare jhaghaDo thayo hato. dharmasAgare evuM
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 16 ) 61 tyAra pachI temanA ziSya jinavallabhasUri thayA, temanA pachI 64 jogaNIne vaza karanAra jinadattasUri thayA. tenA jinacaMdrasUri, tenA pachI anukrame jinaitasUri, jinezvarasUri, jina kSeAdhasUri ane jinacaMdrasUri thayA. jinayadrasUrinA AdezathI teja:pAle zAMtinAthanu biMba batAyuM, tenA pachI jinakuzalara ( kharataragacchanI paTTa!vilamAM 43 mI. ) tyAra pachI jinapadma, jinarlAbdha, jinacaMdra, jitAya, jinarAja, jinabhadra anukrame thayA. A pa6 mA jinabhadrasUrie jesalamera, jAbAlipura ( jAleAra ), devagari, hipura ( nAgapura nAgeAra) ane pATaNamAM pustaka bhaMDAre karAvyA. ( paTTadhara pada saM 1475 ane maraNu sa0 1514). tyAra pachI krame jinacaMdra, ' pratipAdana karavA mAgyuM hatuM ke kharataragacchanI utpatti jinezvarasUrithI nahi, paNa jinadattasUriyI thaI che; abhayadevasUri kharataragacchamAM thaI zaktA nathI; jinavallabhasUrie zAstravirUddha prarUpaNA karI che-vagere . carcAnA viSayo potAnA aikTrika matAsUtradIpikA nAmanA graMthamAM mUkayA ( racyA sa0 1617. ) A graMthanuM bIjuM nAma pravacanaparIkSA che yA ane jUdA hoya temAM viSayA sarakhA che. temAMnAM ekanu bIjI nAma kumatika dakuMdAla che. AthI khaju hAhAkAra thayA. be guccha vacce athaDAmaNI ane aMte maLa vikhavAda utpanna thatAM te kyAM aTakaze e vicAravAnu rahyuM, jokhamadAra AcAryane vacce paDayA vagara cAle nahi, tethI tapAgacchanA vijayadAnasUrie ukta kumatika dakuMdAla graMtha sabhAsamakSa pANImAM meLAvI dIdhA hatA ane te graMthanI nakala koinI paNa pAse hoya teA, te apramANa graMtha che mATe temAMnuM thana koie pramANabhUta mAnavuM nahiM, evuM nahera kyuM hatuM. kharataragaccha vALAe peAtAnA matanu pratipAdana karAvavA bhagiratha prayatna sevyeA hateA: e vAtanA pramANamAM jaNAvavAnuM ke ApaNA nAyaka samayasuMdara upAdhyAyajInA sa 1672 mAM racelA sAmAcArI zatakamAM sa01617 mAM pATaNamAM thayelA eka pramANa patranI nakala ApelI che ke jemAM evI hakIkata che ke abhayadevasUri kharataragacchamAM thaelA che e vAta pATaNanA 84 govALA mAne che, ane e pramANa patra sAcu jaNAya che, ane tenA hetu uparanA kalaha-vAda rAmAvavA arthe hatA.
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ (17) jinasamuda, jinamANika thayA. jinamANikyanA jinacaMdrasUri thayA ke je hAla vidyamAna che. te jinacaMdrasUrine akabara bAdazAhe AnaMdathI yugapradhAna " pada ApyuM. " ukata (61 mA) jinacaMdrasUrinAra hastadIkSita mukhya ziSya 12. jinacari -gotra rIhaDa, pitA zrIvaMta, mAtA DhiyAdevI. jJAti vaNika, timarI (tIvarI-jodhapura rAjya) nI pAse AvelA vaDalI gAmamAM saM155 mAM janma. mAtra nava varSanI umare saM. 1604 mAM jaina sAdhunI dIkSA. 17 varSanI vaye saM0 1612 bhAdrapada zudi navamI gurUvAre jesalameramAM rAula mAladevanA karelA nadimahotsava pUrvaka sUripada. temaNe abara bAdazAhane jaina dharmane bedha A hato. ane bAdazAhe yugamAM pradhAna purUSa sUcaka "yugapradhAna" pada ApyuM hatuM. ema kahevAya che ke bAdazAhane janadharmI-jenadharma prazaMsaka banAvyA hatA (kapilo rena radyApA sUvAthaH pariNAdi mulya -jinalAbha sUrinA saM. 1833 nA AtmaprabodhanI prazasti.) temane salacaMdra upAdhyAya uparAnta ~ ziSya hatA-temAM mukhya samayarAja, mahimArAja, dharmanidhAna, ratnanidhAna, jJAnavimala vigere hatA. temano. svargavAsa venAtaTe (bilADA-mAravADa) saM0 1670 nA Azvina vadi bIjanA dine the. (juo iDiyana eNTikavarImAM Apela kharatara gacchanI paTTAvali-mArUM bhASAntara, sanAtana jenanA 1907 nA julAInA aMkamAM vadhu mATe juo ratnasAgara bhAga 2 je pR0 125) temaNe potAnI pAse gelI nAmI zrAvikAe saM. 1633 kAra vada 5 ne dine bAra vrata svecchA pramANe grahaNa karyo te saMbaMdhI "icchA pariNAma Tippanaka " cA bAra vratano rAsa bhASAmAM saM. 1633 mAM banAvyuM che. vaLI meDatAmAM jene hAla "loDhAMro maMdira" kahevAmAM Ave che temAM ciMtAmaNI pArzvanAthanI pratimAnI temaNe sa01669 nA mAgha zudi 5 zukravAre mahArAja raryasiMhanA rAjyamAM pratiSThA karI che ( prAcIna lekha saMgraha bhAva 2 pR0 307). temanA ja samayamAM temanA anuyAyI bhakata, prakhyAta karmacaMdra maMtrIe saM. 163pa ne bhayaMkara dukALanA vakhatamAM savA karoDa rUpIA khaca satrAkAre baMdhAvI bahu janane bacAvyA hatA ane te karmacaMke temane yugapradhAna motsava-temanA ziSya
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ (18) sakalacaMdra upAdhyAya3 thayA ane tenA ziSya tarIke huM, samayasuMdara vAcaka-upAdhyAya thayo." (juo saM. 1676 mAM racelI artharatnAvalI athavA aSTalakSInI prazasti. pITasana caturtha rIpoTa naM. 1174- pR0 68.) A rIte pitAnI gurUparaMparA pite ApI che te atre jaNavI. pote potAnA gacchanuM nAma bRhata kharatara ga7 ApeluM che kAraNa ke kharatara gacchamAM pitAnA samaya sudhImAM aneka zAkhAo mULa vRkSamAMthI nIkaLI hatI ane pitAnuM mULa vRkSamAMthI cAlI Avela thaDa batAvavA " bRhata' zabda yojela che. saM. 1649 ne phAgaNa zudi 2 ne dine yugapradhAna jinacaMdra sUrie akambara bAdazAhanA kahevAthI lAhoramAM (lAbhapuramAM) mAnasiMhane AcAryapada ApI temanuM nAma jinasiMha sUri4 jinasiMhasUrIne AcArya pada mahotsava ati draya kharca saM. 1949 mAM ujavyo hato. vaLI temanA samayamAM samajI ane zivajI e be prasiddha zrAvakoe rANakapura, giranAra, Abu, geDIpArzvanAtha ane zatruMjaya e pAMca jenatIe saMdha kADhI lai gayA hatA. (juo samayasuMdaranI kalpasUtra TIkAnI prazasti). A karmacaMdra maMtrIe sadhara nagaramAM jinAla surine meTo sthabha saM. 1655 mAhA suda 10 me karAvyuM. te sivAya bIjuM sthaloe temanA aneka sthaMbha karAvyA hatA. 13 sakalacaMdra gaNa-teo vidvAna paMDita ane zilpazAstramAM kuzala hatA. pratiSThAkalpa zleka 11000, jinavallabha sUrikRta dharmazikSA para vRtti (patra 18), ane prAkRtamAM hitAcaraNa nAmanA oparika graMtha para vRtti 12439 zlokamAM saM. 1630 mAM racela che. 14 jinasiMha curi-pitA cAMpasI, mAtA caturaMgadevI, gotra gaNadhara paDA, vaNika jJAti. janma khesara (khetAsara) gAmamAM saM. 1625 nA mAgazara sudi pUrNimAne dine; temanuM mULa nAma mAnasiMha. dIkSA bIkAneramAM saM0 1623 nA mAgazara vadi 5 ne dine; vAcaka-upAdhyAya pada jesa
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ (19) rAkhyuM. te samaye teja jinacaMdra sUrie svahaste kavi samayasuMdara tathA guNavinaya e be sAdhuone upAdhyAya pada ApyuM, A vAta ukta guNavinayapaupAdhyAyeja saM0 1655 mAM racelA karmacaMdra lameramAM saM0 1640 nA mAgha zudi 5 ne dine; sUripada lAhoramAM saM. 1649 nA phAlgana zudi 2 ne dine. akambara bAdazAhane maLavA mATe kAsimaramAM kaThina vihAra (musApharI) karyo hato. vAra, siMdUra ane gajjaNa (gijhanI) Adi dezamAM paNa temaNe amAri eTale jIvadayA-ahiMsA pravatovarAvI hatI. akabara bAdazAhe potAnA rAjavahivaTanA chellA varSamAM (saM. 1660 mAM) dastAveja karI pharamAna karI ApyuM hatuM ke bhAdaravA suda 9 thI bhAdaravA suda 15 sudhI pitAnA saMpUrNa rAjyamAM jIvahiMsA baMdha rAkhavI. tyAra pachI jahAMgIra bAdazAhe temane "yugapradhAna " pada ApyuM hatuM. paTTadhara jinacaMdra sUri svargastha thatAM venAtaTamAM (bilADA mAravADamAM) gacchanAyaka pada saM. 1670 nA poSa vadi 13 ne dine meDatAmAM maLyuM. (juo uparata kharataragaccha paTTAvali; sanAtana jaina, julAI 1907, ratnasAgara bhAga 2 pR0 127; jJAnavimala kRta saM. 1654 nI zabdaprabheda vRttimAMnI gurU paDhAvali, pITasana rIperTa bIje 0 6pa) temanI pATe jinarAja sUri (bIjA) AvyA. 15. guNavinaya vAcaka-temaNe bhASAmAM A prabaMdha uparAnta aMjanAsuMdarI prabaMdha saM. 1662 nA caitra suda 13 budhe; guNasuMdarI paI; aMcalamata svarUpa varNana rAsa saM0 1674 mAdha suda budhavAre mAlapuramAM, lumpakamata tadinakara cepai Adi racela che. kharatara ganI kSema zAkhAmAM kSemarAja upAdhyAcanA ziSya prabodhamANikya, tenA jayama, ane tenA teo ziSya thAya. A kavie saMskRtamAM paNa aneka graMtha racyA che te pachI khaMDa prazasti kAvya TIkA saM. 1641, damayaMtI caM TIkA saM. 1646, radhuvaMza TIkA saM0 1646, vairAgyazataka TIkA saM. 1647, iDhiyaparAjayazataka vRtti saM. 1664, utaghaTana kulaka khaMDana saM. 1665 ke jemAM uparokta dharma sAgara upAdhyAyanA matanuM khaMDana kareluM jaNAya che, saMbodhasattarI TIkA, laghuaMjitazAMti stotra TIkA che. A parathI teo eka sattaramA sakAmAM vidvAna TIkAkAra ane sAkSara hatA e nirvivAda che. (vadhu mATe juo e rAsasaMgraha bhAga 3 je.)
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ (20) matriva'za prabhudha-kama cadrava zAvali prabaMdhamAM ApelI che, ke je kama caMdra maMtrIe A AcAya mahAtsava karelA. A samaye ja jinacaMdra sUrine yugapradhAnapada maLeluM jaNAya che. vAyakapada guNavinayanaI, samayasu Mdaranai dIdha re yugapradhAnajInaI karai, jANi rasAyaNa sIdhau re -zrIjinazAsana cirajaya A utsavanA zubha kAryanA upalakSamAM bAdazAha akakhkharekhabhAtanA baMdara upara eka varSa sudhI keAI magara ke mAkhkhIe na mAre eve hukama bahAra pAyeA hateA. tema lAheramAM pazu eka divasa keAi paNa jIvatI hiMsA nahi karavAnI AjJA pheravI dIdhI hatI. ( jue ukta prabaMdha aitihAsika rAsamALA bhA0 3; jaina aitihAsika gUjara kAvya saMcaya. tathA jIe 50 jayaseAmakRta saMskRtamAM kaIMcaMdra maMtrI prabaMdha ) ukta jinarsiMha sUrae bAdazAha para peAtAnA prabhAva pADI tenI pAsethI ASADha zuda 9 thI ASADha suda 15 sudhInA sAta divaseAmAM khIlakula jIvavadha na thAya evuM pharamAna meLavyuM hatu. A asalI kmAnapatra hAtha AvyuM che ne te hindI * sarasvatI mAsikanA jUna, sane 1912 nA aMkamAM chapAyuM che. AmAM hIravijaya saranA upadezathI pa NunA ATha ane bIjA cAra ema bAra divase sudhImAM jIvavadhanA nibaMdha mATe karamAna ApyuM che tene! paNa ullekha karyo che. " jinacaMdrasUri eka prabhAvaka mahApurUSa hatA. temanAM jJAna ane AcAranI khyAti akabbara bAdazAhe ukta kacaMdra bachAvata pAsethI sAMbhaLI petAnI nijakalamavaDe ramAna ( vinati) paMjAbanA lAhAra nagarathI lakhI ane peAtAnA khAsa marajI dAna umarAve te gurUne belAvavA mATe mokalyA te vakhate te gurUnA 84 ziSyamAM mukhya saphela
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ (21) caMdra upAdhyAyanA ziSya pati samayasuMdarajI paNa vihAramAM sAthe hatAM. te vihAra kyAMthI kayAM karyo ane lAhoramAM AvyA pachI uparokta mahatsava kema ke e saMbaMdhI samayasuMdareja " gurU guNa chaMda aSTaka' hindImAM banAvela che te atra mUkIzuM. saMtanakI11 mukha vANi suNe jinacaMda muNiMda mahaMta jatI, tapajapa kare gurU gurjara pratibaMdhita hai bhavi sumatI, tabahI citacAhana cUpa bhaI samayasuMdarake gurU ga7patI, bhejai patasAha akasmarI chApa bolAve gurU gajarAja gatI. 1 ejI gujarA~ gurUrAja cale vicamai cemAsa jAlera rahe, medanITameM maMDANa kiyo gurU nAgara AdaramAna lahai, mAravADariNI gurUvaMdana tarasai sarasai vica vega vahai, harakhe saMgha lahera Aye gurU patasAha akabara pAMva gahe. 2 ejI sAha akabarI vakhake gura sUrata dekhata hI harakhe, hama jegI jatI siddha sAdha vratI sabahI khaTa darasana ke nirakha, TopI basamAvAsa caMda udaya aja tIna batAya kalA para, tapa japa dayA dharma dhAraNake jaga keI nahIM inake sarakha. 3 gurU amRtavANi suNI sulatAna esA patasAha hukamma kiyA, saba Alama mAMhi amAra palAya bolAya gurU pharamANa diyA 16. 2. medanItaTa-meDatA; mAravADariNI-mAravADanI strIo. 3. TopI ......harakheAne artha barAbara samajato nathI, paNa emAM ema hovAne saMbhava che ke TepI uDADI adhara rAkhI hoya, amAvAsane dine caMdrano udaya batA vyo hoya ane traNa bakarAM batAvI camatkAra batAvyA hoya. 4. bhatra-pAThAMtara hata. macharI-mAchalI pakaDavAnuM khaMbhAtamAM thatuM hatuM te pharamAnathI dUra karAvyuM. 6-cAmara chatra...... jiyaMre--pAThAMtara-jugapradhAnakAe gurUdu gigaDadu gigaDatuM dhuMdhuM bAjIre samayasuMdarake gurU mAna gurU, patisAha akabbara gAjIyere. (jaina saMpradAca zikSA pR. 649 ).
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 21 ) jagajIva dayA dharma dAkSaNutaeN jina sAsanamai jI seAbhAga liya!, samayasuMdara kahe guNavaMta gurU daga dekhata turakhata bhavya DDiyA. ejI zrIjI gurU dharma dhyAna milai sulatAna salema arajja karI, gurU jIva dayA nita prema dhare cita aMtara prIti pratIti dharI, ka cakra khulAya kriye! puramANa cheDAya khaMbhAyatakI machI, samayasuMdarake sakha leAkanamai nita kharatara gaccha'I khyAti kharI. pa e zrI jinadatta caritra suNI patasAha bhaye gurU rAjiye re, umarAva sabai kara joDa khaMDe paNe apaNe sukha hAjiye raeN, cAmara chatra murA taba bheTa gigaDa dha bAjiye re, samayasuMdara tUhI jagatra gurU patasAhu akabbara gAjiye re. hejI jJAna vijJAna kalA guNu dekha merA mana sadagurU rIjhIyejI humAyUkA nadana ema akhai, aba siMdha (mAnasa dha) paTAdhara kAvyejI, putasADu hujUra thayeAM sadha sUri maMDANa maMtrIzvara vIMjhIyejI, jida re jisiMha sUri: cakra sUraja nU pratapIyejI. ka rujI rIDava savibhUSaNa husa kharatara gaccha samudra zazI, pratakhyA jinamANikaya sUri pATa prabhAkara nyU* praNam' ulasI, mana zuddha ambara mAMnata hai jaga jANuta hai paratIta esI, jinacaMda muNIMda cira prato samayasuMdara deta AzIza aisI.x 8 4 A aSTaka mahAjana vaza muktAvali '--30 rAmalAla gaNI. rAMghaDI vidyArAlA bikAneramAMthI tenI prastAvanA pR. 5-6 parathI utArelu' che. temAM vizeSa jaNAvyuM che ke " A vakhate nakAsa (citArA ) e tasavIra mAdarAhu ane gurUmahArAjanI utArI te bIkAneranA kharatara bhaTTAraka zrI pujya pAse menUda che. citArAe bAdazAha abbaranI sabhAmAMthI bAdarAhunI pAchaLa mukhya 3 tasamIra lakhI che. birabala, karamacaMda bachAvata, tathA kAjI khAnakhA; ane zrI gurU mahArAjanA sarva sAdhu samudAyamAMthI traNa sAdhu nAma lakhyAM che:- veSaha ( kharUM nAma vivekaha ), paramAnaMda,
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ (23) A parathI ema anumAna thAya che ke jinacaMdrasUri, akabara bAdazAhe lAvavAthI gUjarAtamAM hatA tyAMthI aneka ziSyA sAthe lai gayA temAM samayasuMdara hatA. gUjarAtamAMthI vihAra karatAM pahelAM jAlera, tyAMthI medeinItaTa-meDatA, nAgAra ema mAravADamAMthI pasAra thaine laheAra AvyA. sa 1649 pahelAM te! samayasuMdara gujarAtamAM ja rahyA hatA ane sa01649 mAM lAheAra AvI upAdhyAya patra meLavI pachI bAjI te vizeSamAM mevADa-mAravADamAM pravAsa karyo che, ane tethI temanI mukhya gUjarAtI bhASAmAM aneka dezeAnA prA-tIya zabdo, mAravADI zabdo, phArasI zabdo jovAmAM Ave che. A vAta temaNe je graMtha racyA tenA nirdiSTa sthalaparathI te graMthai!parathI jaNAi Ave che. - sa0 1658 amadAvAda, saM0 1659 khabhAta, saM0 1662 sAMgAnera ane ghANI sa016 65 AgrA, sa0 167 mareTa, sa 1668 mulatAna, sa0 1672 ane 1673 meDatA. sa0 1674 mAM jinacaMdrasUri metAmAM svargIstha thayA te jinarAjasUrine17 A tathA samayasu Mdara. chaSmI prakaTa thAya teA dhaNA prakAza paDe ane vi samaya daranI tasabIra maLI Ave. AvIja chabI tapAgacchIyahIravIjaya sUrinI te vakhatanI prakaTa thai che (juo sAkSara zrI jinavijayajIe kRpArAzanI lakhelI bhUmikA sAthe prakaTa karela chabbI. temAM paNa akammara sAthe traNa amIrAdi, ane hIravijaya sAthe traNa jaina sAdhue che. A ane uparanI chaSmI ane ekane nathI ema zakA rahe che. vaLI A aSTaka jaita sa`pradAya zikSA ( yati zrI pAlacaMdranI ) mAM pR. 649 nI TippaNImAM prakaTa thyuM che. 17. jinarAjasUri--(auddha) pitA zA dharmasI, mAtA dhAralade, gAtra AhitthA. janma sa0 1647 cai. zu. 7, dIkSA IkAneramAM sa 1656 nA mAzI` zudi 3, dIkSA nAma rAjasamudra, vAcaka ( upAdhyAya )
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ (24) temanI gAdI tyAM maLI. saM. 1676 mAgazara mAsamAM rANapura (sAdaDI pAse) nI jAtrA karI [ te rANakapuranI jAtrA vakhate karelA stavanamAM tenA maMdiranuM varNana ApyuM che ke " cAre dizAnA 24 maMDapa cAra caturmukha (mukha) pratimA, te deharAnuM nAma tribhuvanadIpaka. 44 derI, bhoMyarAM. mevADa dezamAM 99 lAkha kharcA piravADa dharaNake baMdhAvyuM. tyAM kharatara vasati che ne te uparAMta bIjA prAsAda che. ane te varSamAM lAhera gayA, saM. 1681 jesalameramAM hatA. AnI pachI saM0 1682 mAM jesalamera pAsenA pAMca gAu paranA-asala rAjyadhAnI dravapuramAM rahetA. 18the pada saM. 1668 mAM jinacaMdrasUrie AsAulimAM ApyuM ane sUripada meDatAmAM saM 1674 nA phAgaNa suda 7ne dine thayuM. teno matsava tyAMnA paDA geTrIyasAha AsakaraNe karyo. temaNe ghaNI pratiSThA karI-dAkhalA tarIke saM. 165 nA vaizAkha zudi 13 muke zatruMjaya upara aSTama uddhArakAraka amadAvAdanA saMdhavI somajI zivajIe RSabha ane bIjA jinonI pa01 mUrtio banAvarAvI tenI pratiSThA karI. bhANavaDamAM pArzvanAthanI pratimAnI sthApanA karI hatI. saM. 1677 jeDa vadi 5 gurUvAre jahAMgIranA rAjyamAM ane zAhajAdA zAhajahAnA samayamAM ukta AsakaraNe banAvelA mammANa ( saMgemarmara) nA paththaranA suMdara vihAra (maMdira) mAM meDatAmAM zAMtinAthanI mUrtinI pratiSThA karI. evuM kahevAya che ke temane aMbikA devIe vara Apyo hato. ane tethI ghaMghANapuramAM prAcIna pratimA kADhI hatI. teo pATaNamAM saM. 1699 nA ASADha zudi 9 ne dine svargastha thayA. temaNe naiSadhIya kAvya para jainarAjI nAmanI vRti racI che ane bIjA graMtha racyA che. temanA kahevAthI matisAre dhanya zAlibhadrano rAsa saM. 1678 A vadi 6 ne dine khaMbhAtamAM racyo hato. 18. zera bhaNazAlI saMbaMdhI evuM kahevAya che ke te levapura (hAlanuM lodharA) mAM dhIne vepAra karato hato. eka dhInuM pAtra laI bharavADaNa vecavA AvI, tenI nIce harIvela hatI. AthI te pAtranA ghIne tela karatAM jema jema dhI kADhatAM jAya tema tema te pAtra bharAtuM jAya. A harIvela pAtra nIcenI ghaNI sAthe hatI, te iMDhaNI laIne gherazAhe pheMkI dIdhI, pachI
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaNazAlIe jesalamerathI zatruMjaya para javAno saMgha kADho. AmAM zrI jinarAjasUri pramukha aneka AcArya sAthe hatA ane samayasuMdara upAdhyAya paNa A saMghamAM gayA hatA. A saMdha zatrujayanI yAtrA karI Avya-saM. 16 82 pachI samayasuMdara 1682 mAM nAgora AvyA, ke jyAM zatruMjaya rAsa racyo. tyAMthI saM. 1683 meDatAmAM, saM0 1685 lUNakarNasara, saM. 1687 pATaNa. A varSamAM bhAre dukALa paDyo hato ke jenuM varNana temaNe caMpaka cepaImAM karyuM che. saM. 16 89 mImIjAnA rAjyamAM apura (amadAvAda) mAM, saM. 1691 khaMbhAta, saM. 1694 ane 1695 jAlora, temAMthI te vela laI tenA pratApe akhUTa dhIthI aDhaLaka saMpatti teNe prApta karI. A vAta teNe jinasiMha sUrine kahI, gurUe sukRtArtha karavA kahyuM tyAre thirUe tyAM thaI gayelA dhIrarAja (dhIrAjI bhATI) e saM. 1196 pachI baMdhAvelAM lodharAmAMnA sahastraphaNuM pArzvanAthanA maMdirane jIrNoddhAra karyo temAM vizAla pratimA sthApanA karI. ane potAnI be patnI tathA be putranA kahyANArthe cAra bAjue cAra devakulikAe baMdhAvelI che. AnI pratiSThA naiSadhakAvya upara jainarAjI nAmanI TIkAnA kato mahA vidvAna AcArya jinarAja sUrie saM. 1675 mAM karelI che. vizeSamAM zerazAhe jJAnabhaMDAra karAvyA ane navaratnanAM jinabiMba karAvyAM. koDe rUpIA kharcA, tyArapachI zatruMjayane saMdha saM. 1682 mAM kADho. AnI pahelAM bAdazAha akabbare thazAhane dilahI bolAvI ghaNuM mAna ApyuM. zerazAhe nava hAthI, pAMcase ghoDA najara kyAM tyAre bAdazAhe rAyanadA" ne khitAba bapha. AthI AnI olAda "rAyabhaNazAlI " kahevAya che. AgrAmAM meTuM jinamaMdira thirUzAhe karAvyuM ke je hAla mejUda che. bhaNazAlI e mULanAma e rIte paDyuM ke lodhrapuranA yaduvaMzI dhIrAjI bhATI rAjanA yuvarAja putra sagaranI mAtAne brahmarAkSasa lAge hato tene saM. 1196 mAM kharataragacchanA camatkArI AcArya jinadatta sUrie kahe tethI rAja kuTuMba sahita jena thaze ane tenA para AcArye jainatvanI kriyArUpe bhaMDazAlamAM vAsakSepa karyo tethI tenuM gAtro bhaMDazAlI ( bhaNazAlI) sthApita thayuM, ane tenA A vaMzaja gherazAha thayA. A rIte mUla bhaNazAlI jaina hatA. juo mahAjana vaMza mukatAvali pR. 29-30.
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ (26) sa 0 1696 amadAvAda, sa'0 1698 ahemadapura ( amadAvAda ); saM 1700 amadAvAda; e rIte e sthalee ApaNA kavie ayaka nivAsa karyo hateA. A uparAMta sametizakhara ( jete hAla keTalAka pArzvanAthaMhela kahe che ), caMpA, pAvApurI, leAdhI ( mAravADa ), nAdola, vIkAnera, ANu, zaMkhezvara, jIrAvalA, gADI, varakANA, aMtarIkSa pArzvanAtha, temaja giranAra vagere aneka jaina tIrthonI jAtrA karI hatI. 19jesalameramAM pote ghaNAM varSo gALyAM lAge che. 19 jesalamera----Ano killo rAjasthAnamAM prasiddha che ke je yaduvaMzI bhaTTI mahArAlAe lodhapurathI AvI sa0 1212 mAM bAMdhyo. jainanA kharatara gucchanA zvetAmbarI sAdhuonA A praznala nivAsarUpa hatA. jinarAja, jinavardhana, jinabhadra Adi sUriyAe aneka jaina devAlayonI pratiSThA atra karI che. killApara ATha jaina maMdira che; te paikI mukhya ciMtAmaNI pArzvanAthanuM che--sa0 1458 mAM jinarAjasUrinA AdezathI tenA garbhagRhamAM sAgaracaMdrasUrie pratimA sthApita karI, ane sa0 1473 mAM mahArAula lakSmaNa siMhanA samaye saMpUrNa thayuM. te rAnanA nAma parathI tenu nAma lakSmaNavihAra rAkhyuM ne temAM jinavana sUrie pratiSThA karI. temAMnI ciMtAmaNI pArzvanAthanI mUrtti bhaTTIenI prAcIna rAjadhAnI leAtrapurathI ANelI velunI hAi prAcIna che. khInnu maMdira sabhavanAthanuM sa0 1494 mAM jinabhadre sUrinA upadezathI AraMbhAyeluM te 1497 mAM pUrUM thayuM ne temAM te sUrie pratiSThA karI. te vakhate 300 mUrttinI pratiSThA thai. A maMdiranI nIce jJAnabhaMDAra vAste bheAMya? aMdhAvyuM. temAM bhaDAra rAkhyo, je hajI vidyamAna che. temAM 10 mIthI 15mI vikrama sadInAM lakhAelAM tADapatranA prAcIna durla`bha pustakA mAtruda che. khInna diza-AdIzvara, zAMti, zItala, caMdraprabhA, mahAvIra vagerenAM vikramanA solamA rAtanA pUrvoCmAM najIka najIka tyAM baMdhAvelAM che. A tathA sakhIna' maMdizamAM kula maLI Azare 7000 jinabiMbe che. vaLI badhAM maLI 6 jJAna bhaMDAre che. tyAMnA bhaMDArAnI pustasUci saddagata sAkSara cimanalAla DAhyAbhAi dalAle mahAzrama lai karelI te paDita lAlacaMdajInA vistRta hakIkatavALA piracaya sahita gAcakavADa sarakAre hamaNAM bahAra pADI che. odhapura bikAnera
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ (27) | jainonAM bhAratavarSamAM temanA tIrthakaronI janmabhUmi, dIkSAbhUmi, lajJAnabhUmi, nirvANabhUmi tarIkenAM tIrtho aneka che. temAM mukhya zivuM jaya, giranAra, sakheta-zikharAdi che. te sarvanI yAtrA dareka custa jainane mATe Avazyaka gaNAya. A kavie racela "tIrthamAlA stavana' parathI jaNAya che ke temAM lakhela aSTApada ane naMdIzvara e zAstrokata tIrtha sivAya badhAya tIrthanI yAtrA temaNe karI hatI. te stavana nIce pramANe che - zatruje naSabha samesaryA bhalA guNa bharyAre, siddhA sAdhu anaMta, tIratha te namuM re, tIna kalyANaka tihAM thayAM mugatuM gayA, nemIzvara giranAra, tIratha te namra. 1 relvemAM bADhamera sTezanathI jesalamera 92 mAIla che. tyAM tapAgaccha 19 mI sadImAM praveza karyo ne mahAkaTe 1869 mAM keTanI nIce temanA taraphathI zikharabaMdha daheruM baMdhAyuM. tyAMnA daherAM saMbaMdhI vigata jinasukha sUrie jesalamera citya paripATI banAvela che temAM maLe che. ( juo prAcIna tIrthamALA saMgraha pR0 146. ) 20 zatruMjaya-pAlItANuM kAThIyAvADamAM-Avelo pavitra giri. giranArajunAgaDhamAM AvyuM ke jayAM vimala maMtrIo ane vastupAla maMtrIe mahAna kArIgarInAM abhuta jaina devAlaye baMdhAvelAM che. sametazikhara ke jyAM ra4 tIrthakaro paikI 20 mukti pAmyA che--klakattAthI javAya che. caMpA e vAsupujyanI nivaNa bhUmi. pAvApurI-mahAvIranI nivANa bhUmi. jesalamera-vAMkAnera prasidhdha che. serIsara, serisA-kallola pAse. A tIrthane hamaNAM ja uddhAra karavAmAM Avyo che. zaMkhezvara pArzvanAtha-pATaNathI 20 gAu dara. paMcAsare pArzvanAtha pATaNamAM vanarAja cAvaDAe sthApela. phalodhI-meDatAreDa sTezanathI pA gAu. saM0 1181 mAM pArzvanAthanI pratimA sthApAyelI che.
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ (28) aSTApada eka deza, girisehare, bhara bharAvya biMba-tI Abu camukha ati bhale, tribhuvanatire vimalavasaI vastupAla 2 sametazikhara sahAmaNa, raliyAmaNo, siddhA tIrthakara vIza. nayarI caMpA nirakhI, haiye harakhIyere, siddhA zrI vAsupUjya. 3 pUrva dize pAvApurI, Rhi bharI re, mukita gayA mahAvIra jesalamera jAhArIye, duHkha vArIyere, arihaMta biMba aneka vikAnera ja vaMdI, cira naMdIyere, arihaMta deharAM ATha. serisara saMkhezvara, paMcAsarere, phalodhI tha bhaNu pAsa. 5 aMtarika aMjAvaro, amIjharare, jIrAvale jaganAtha. "vailokyadIpaka' deharA, jAtrA karore, rANapure risaheza. zrI nADulAI jAdava, geDI stare. zrI varakANo pAsa. na dIzvaranAM deharA. bAvana bhalAre, cakakuMDale cAra cAra. zAzvatI AzAzvatI, pratimA chatIre, svarga mRtyu pAtAla. tIratha yAtrA phala tihAM, hAje mujha IhAMre, samayasuMdara kahe ema. 8 ziSya paraMparA. harSanaMdana nAmanA eka vidvAna ziSya temane hatA. te ziSya saM. 1673 mAM "madhyAnha vyAkhyAna paddhati" tathA bIje graMtha nAme RSimaMDala stava" (maharSi va) gAthA ra71 nuM - tenA para thaMbhaNa-sthabhanaka pArzvanAtha. hAla khaMbhAtamAM. tenI pratimA abhayadevasUrinA samayamAM prakaTelI. aMtarikSa pArzvanAtha-AkelAthI lagabhaga 20 gAu dUra. anAvare (ajahare) pArzvanAtha-kAThiyAvADanA uMnA gAma pAse. amIjhare pArzvanAtha-duAmAM (pAlaNapura tAluke. ) jIrAvalA pArzvanAtha (mAravADa). nADulAI-mAravADamAM. goDI pArzvanAtha-pArakaramAM. varakoNa pArzvanAtha-mAravADamAM.
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ (29) 4ra00 lekanI TIkA racela hatI. kharatara gacchamAM lakhvAcAryo nAmane AThame gabheda kha0 jinasAgarasUrie saM. 1686 mAM karyo hato te ga7ne harSadane ghaNo vadhAryo. vizeSamAM harSanaMdane, tathA kha0 sumatikAla e baMne e maLIne tRtIya jaina Agama nAme sthAnAMga paranI vRttimAMnI gAthAo para leka 13604 nI vRti racI hatI. samayasuMdaranA ziSyanA ziSya nAme harSakuzala gaNuM (upAdhyAya) hatA ke jeNe samayasuMdaranI bhASAkRti nAme dhanadattanI paI pote saMdhita karI hatI. samayasuMdaranI ziSya paraMparA akhaMDapaNe saM. 1822 sudhI to cAlI AvelI hatI e vAta siddha che. saM. 1822 nA mAgazara zudi 4 nA divase temanI ziSya paraMparAmAMnA AlamacaMde "samyakatva kemuda catuHpadI " e nAmanI padyakRti makSudAbAdamAM banAvela che temAM pitAnI prazasti ApatAM jaNAve che ke, yugavara zrI jinacaMda surIMdA, kharataragaccha dizRMdAjI rIhaDa gotra prasiddha kaheMdA sadagurU sujasa lahaMdAjI. prathama ziSya tasu mahA verAgI jiNuM mamatA sahu tyAgI sakalacaMdajI sakala sebhAgI samatA cittazuM jAgI, tAsu sasa paragaTa jagamAMhI sahu koI citta cAhe pAThaka padavIdhara uchAhe samayasuMdarajI kahAhaii, tAsu paraMparame suvicArI bhaye vAcaka pada dhArIjI kuzalacaMdajI bahu hitakArI tAsu ziSya sukhakArI che. sadagurU AsakaraNajI suhAyA jagame sujasa upAyAjI tAsu ziSya AlamacaMda kahAyA e adhikAra baNAyA . A rIte samayasuMdaranI ziSya paraMparAmAM kuzalacaMda upAdhyAya thayA. tenA ziSya AsakaraNajI ane tenA ziSya AlamacaMda.
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ (30) saMskRta bhASAmAM kRtio. kavi eka samartha vidvAna, TIkAkAra, saMgrahakAra, zabdazAstrI, chaMdazAstrI, ane aneka graMthonA avalokanakAra ane avagAhanAra hatA e temanA nIcenA graMthe parathI jaNAI Ave che. A graMthe gUrjara bhASA sivAyanA che bhAvazataka leka 101 saM. 1641. rUpakamAlA para vRtti che. 400, saM. 16 63. A vRtti kevinA pragurU ukta jinacaMdra sUrinA ziSya ratnanidhAna gaNIe zodhI hatI. kAlikAcArya kathA (saMskRta) saM. 1666. sAmAcArI zataka saM. 167ra meDatAmAM. vizeSa zataka (patra 67) saM. 1672 meDatAmAM, Ane ullekha kartAe potAnI gAthA sahastrImAM karyo che rasyA dina pAzrvajanma dine. vicAra zataka (patra 45) saM0 1674. 21 aSTalakSI sa. 1676 (rasa jaladhirAga gosamete) 21 AmAM pahelA eka glaeNmAM sUryadevanI stuti karI che te khAsa "cAna kheMce che. tyAra pachI bIja mAM brAhmI-sarasvatInI stuti karI jaNAve che ke "rAja ne date sakhya" e lekanA eka pAdana nijabudinI vRddhi nimitte artho karyo che temAM te pAdamAMnA "rAjA" ne artha sUrya paNa thAya che ema jaNAvI sUryadevanAM nAme Ape che - sAvitrI bhavitA rAjA visRjo vighRNo virAT / saptAH saptaturagaH saptAlokanamaskRtaH // ema skaMdapurANamAM zrI sUryasahastra nAmamAM jaNAvyuM che tethI rAja eTale zrI sUrya, naH eTale amane sakhya Ape che.
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ lAhora a che. A rI. 4 thI (31) lAhora. A nAno te rahyae rItanA vAkayanA ATha lAkha avALo graMtha che. AnuM bIjuM nAma atharatnAvali che. te lAbhapura (lAhora) mAM pUrNa karyo. (pI. rI. 4. pR. 68-73). A aSTalakSI graMtha kavie saM. 1649 pahelAM zarU karI te varSamAM eka pustakanA pramANane karI nAMkhe chevo joIe ema jaNAya che. eTaluM ja nahi paNa te varSamAM zrI akabara bAdazAhe khuda rAjasabhAmAM vAMcI sAMbhaLI A pustaka svahaste laI kavinA hAthamAM ApI te rIte pramANabhUta karyo evuM pite A graMthamAM ja jaNAve che - saMvati 1649 pramite zrAvaNa zukla 13 dine sandhyAyAM kazmIradezavijayamuddizya zrI rAjazrI rAmadAsa vATikAyAM kRtaprathamaprayANena zrI akabbara pAtazAhinA jalAladInena atijAta sAhijAne zrI silema suratrANa sAmaMtamaMDalikarAjarAjivirAjitarAjasabhAyAM anekavaiyAkaraNatArkikavidvattamabhaTTasa. makSaM asmad guruvarAn yugapradhAnakharatara-bhaTTArakazrI jinacandra sUrIzvarAn AcArya zrIjinAsaMhamUripramukhakRtamukhasumukhaziSyavrAtaparikarAn asamAnasanmAnabahudAnapUrva samAhUyAyamaSTalakSArthI Ama jUdA jUdA artho dareka zabdonA mUkI AkhA vAkyane artha karI, sarve maLI ATha lAkha artha karyA che te jaNAvI chevaTe pitAnI prazasti Ape che. A racavAmAM zrI jinasiMhasUrinA ziSya upAdhyAya samayarAja gaNie (mavika gurU-ke je mArA vidyAgurUnA ziSya thAca ) mArA para anugraha kare che ema pate svIkAre che.
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ (3ra) grantho matpArdhAd vAcayAMcakre'vakreNa cetasA / tatastadarthazravaNa samutpatramabhUtanUtanapramodAtirekeNa saMjAtacittacAtkAreNa bahu. prakAreNa zrIsAhinA bahu prazaMsApUrva ' paDhayatAM sarvatra vistAyatAM siddhirastu' ityutkvA ca svahastena gRhItvA etat pustakaM mama haste datvA pramANIkRto'yaM grnthH| ataH sopayogitvAt zrIsAhinApi samuddizyArthamAha-rAjA zrI akabaraH no'smabhyaM saukhyaM sukhaM dadate prajAnAmiti / eTale-saMvat 1649 nA zrAvaNa suda 13 dine sAMje kAzmIra dezapara vijaya karyo te nimitte zrIrAja zrI rAmadAsa ( A rAmadAsa te jaNAya che ke jeNe saM. 16para mAM setubaMdha ( rAvaNavo) nI TIkA racI che ane jene mATe prAjya bhaTTanI rAjataraMgiNamAM vizeSa ullekha maLI Ave che) nI vADImAM zrI akabara bAdazAha-jalAladIne prathama prayANa karI aMta khAnadAna zAhajAdA zrI salIma ( pAchaLathI jahAMgIra bAdazAha ) sulatAna sAmaMta maMDalika rAjAothI virAjita rAjasabhAmAM aneka vyAkaraNue tAkaka vidrattama bhaTTa paMti samakSa amArA gurUvara yugapradhAna kharatara bhaTTAraka zrI jinacaMdra surIzvara ne AcArya zrI jinasiMhasUri vageree ANelA ziSya samudAya sahitane atizaya sanmAna ApIne bolAvI A aSTalakSAthI graMtha mArI pAse zuddha cittathI vaMcA, tyArapachI tene zravaNathI tene ati navIna pramAdano atireka thatAM cittamAM camatkRti thatAM bahu prakAre zrI bAdazAhe bahu prazaMsA karI ane sarvatra vAMcI Ane vistAra kare " ema kahI svahaste tene laIne A pustaka mArA hAthamAM ApI A graMtha pramANabhUta karyo. pachI pote jeno artha karavA cAhe che te pada laI rAjA eTale bAdazAha akabara te na
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 3 ) eTale ApaNane prajAne sakhya Ape che. A graMthanI aMte kavie akabara guNa varNana aSTaka' mUkela che te khAsa avagAhavA yogya che. visaMvAda zataka saM. 1685 AmAM sUtroAdimAM paraspara je virodha bhAse che te batAvyo che. mUtra prakaraNa TIkA prabaMdha saMbaMdha cAru cariteSu / the cheDavi visaMvAlA dag gchatA rU4 te / pI. pI. 3 pR. 29 vizeSa saMgraha saM. 1685 lUNakarNasaramAM. gAthAsahasI saM. 1686 (pI. rI. 3 pR. 288). AmAM jamAdhi Adi ninhonI Avazyaka caNimAMthI 16 gAthA TAMkI kahe che ke AnI vyAkhyA saMbaMdha sahita mArA racela vizeSa saMgrahamAMthI vidita thaze. AmAMnI aneka gAthAo jaina ItihAsa ane sAhitya mATe upayogI thAya te che gAthA: kiyatyaH prakRtAHkiyatyAzlokAzca kAvyAni kiti sNti| nAnAvidhagraMthavilokanazrapAdekIkRtA atra mayA prayatnAt // jayatihuyaNa nAmanA saMtotrapara vRtti saM. 1687 pATaNamAM. rara dazavaikAlika sUtrapara zabdArtha vRtti TIkA . 3350 saM. 1691 khaMbhAtamAM. vRttaratnAkara vRtti saM. 1694 jAramAM. 22. dazavaikAlika-sUtra e prAcIna saMsthaMbhava sUrikRta jenAgama che te para prasida haribha sUrie TIkA karI che. kAM kahe che ke te TIkA viSama che tethI rine arthe zIdhrabodha thAya te hetuthI sugama karI che. ( mudrita saM. 1975)
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ (34) 23 kapasUtrapara kalpakapalatA nAmanI vRtti 0 06, navatapara vRtti. vIra caritrastava e nAmanA jinavallabhasUri kRta stavana para 800 nI TIkA vIrastava vRtti (dariyarava samIra vRtti) saMvAdasuMdara 333 . cAturmAsika vyAkhyAna raghuvaMza vRtti (patra 145) kavi kAlidAsa kRta raghuvaMza nAmano graMtha jemAM sAhitya arthe paDhAvavAmAM Avate ane tethI tenA para vRttio paNa aneka jaina sAdhuoe karelI jovAmAM Ave che. A rIte saMskRta bhASAmAM kRtio temaNe karI che. vRtti-TIkA uparAMta aneka graMtha sUtro vAMcI te sarvenuM digdarzana karAvI temAM rahelA visaMvAda dhI pitAnuM bahukRtapaNe dAkhavyuM che. gUrjara bhASAnI paghakRtio. 1 cAvIzI ( 24 tIrthakaranAM stavana) saM. 1658 23. kaparA-e paNa prAcIna, bhadrabAhukRta nAgama che. A paranI kartAnI TIkA Deva jeEbI (ke jeNe aMgrejImAM A sUtrano anuvAda karela che. juo sekreDa bukasa opha dha IsTa) nA kahevA pramANe jinaprabha munie kalpasUtra para racelI sadehaviSaSadhi nAmanI TIkAno mAtra saMkSipta sAra- abstract-che. A TIkA jinarAjasUri (ke jenuM sUripada saM. 1974 thI maraNa saM. 1686 sudhI rahyu) nA rAjyamAM ne jinasAgara sUrinA covarAjyamAM luNakarNasara gAmamAM AraMbha karIne te ja varSamAM aSAriNapuramAM pUrNa karela che. tethI A racanA saM0 1674thI1686 nI vacamAM karI che ne te daramyAnamAM luNakaNasaramAMja saM. 1985 mAM pote hatA te vizeSa saMgrahanA racanAkAla ane sthala parathI jaNAya che. tethI A racanA saM0 1685 mAM ja pUrNa thayelI che.
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ (3) vijyAdazamI amadAvAdamAM. Ane kavie "catuvidaMti tIrthakaragotAni' e nAma ApyuM che. anI zuddha prata ANaMdajI kalyANajI hastakanA pAlItANAnA bhaMDAramAM che. 2 zAMbapradyumna prabaMdha racA saM. 1659 vijayAdazamI. khaMbhAtamAM staMbhana pArzvanAthanA pasAyathI. bhASAmAM meTe graMtha racavAno A temane pahele prayAsa che ema te jaNAve che. - zakti nahI mujha tehavI, buddhi no suprakAza vacanavilAsa nahI tisyauM, e paNi prathama abhyAsa. kRSNanA kuMvara zAMba ane pradyumna Akhare nemIvara pAse dIkSA lIdhI ane vimalagiri para saMlekhanA karI meNe gayA. A baMneno adhikAra AThamA aMgamAMthI (aMtakRta dazAMga-aMtakRta eTale taddabhava mukta thanAra-caramabhavI mahAtmAo saMbaMdhInuM sUtra) laI A prabaMdha be khaMDamAM eka che. gAthA 535, TAla 21, leka 90 0 che ane te jesalameranA vatanI nAnAvidhazAstravicArarasika letA sAva sivarAjanI abhyarthanAthI race che evuM eka jUnI pratamAM lakheluM che. saM. 1600 nI lakhelI sArI ane jUnI prata lIMbaDInA bhaMDAramAM mojUda che. 3 dAna zIla tapa bhAvanA saMvAda.P ( athavA saMvAda zataka)24 saM. 1662 sagAneramAM 'padmaprabhu supasAule - A P cihna mudrita thayela graMtha sUcave che. 24. kaika pratamAM pAThAMtara bAsaTha ne badale "chAsaTha" che. paNa ghaNI pratAmAM bAsaTha che tethI te ja pATha gya lAge che. A saMvAdane 'saMvAdazataka" kattae pate eka ThekANe kahela che. pitAnI sItArAma copAImAM eka DhAlano rAga mUkatAM jaNAvyuM che ke "rAga dhanyAsirI-sIla kahe jagi huM vaDuM, mujha vAta suNe eka mIThIre (ke je A saMvAdamAM bIjI DhAlamAM zIla kahe che) e saMvAda zatakanI bIjI DhAla. AmAM kula 5 DhAla che ane pa0 kaDI che. A saMvAda sajhAyarALA ane ratna samuccayamAM mudrita thayela che.
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ (36) jainamAM dharmanA cAra prakAra nAme dAna, zIla, tapa ane bhAvanA jaNAvyA che-te dareka potapetAne vaDe mAne che ane e rIte cAre pitA potAnA guNa gAI potapitAthI keTalA sukhI ane siddha thayA te jaNAvI takarAra karI Apa vaDAI, vIranI pariSaddamAM, vIra prabhu pAse kare che tyAre chevaTe vIra samAdhAna karI jaNAve che ke - ke kehanI ma kara tuhe niMdA ne ahaMkAra Apa ApaNe ThAme rahe sahuke bhale saMsAra topaNa adhake bhAva che, ekAkI samarathI dAna zIla tapa triNe bhalA, paNa bhAva vinA akyaW. aMjana Akhe AMjatA, adhakA ANI rekha rajamAMhe taja kADhatAM, adhike bhAva vizeSa. 4 cAra pratyeka buddhane rAsa | mArU saM. 166pa jeTha zuM. 15 AgrAmAM. pratyeka buddha thaI siddha thayelA nAme karakaMku, dumukha, nemirAja ane nirgati (nigai) e cAra saMbaMdhI cAra khaMDamAM A rAsa vibhakata che. pratyeka khaMDa saM. 1664 mAM pUrNa karyo che paNa darekanI tIthi jUdI jUdI che. 1 karakapu parano saM0 1664 phAgaNa siddhiga budhavAre. hAla 10, gAthA 187, zloka 25 2 dumuha para citra vada 13 zukra DhAla 8. 3 mirAja para--tIthi nathI jaNAvI DhAla 17 4 nigaI parano mArU saMvata 166pa jeTha suda 15 AgrAmAM - vimalanAtha pasAule ' sAnidhya "kuzalasUrada: DhAla 9. A cAre khaMDa nAgaDagotranA saMdhanAyaka sUrazAhanA AzraddhathI racA che. Akho rAsa ati suMdara ane rasamaya che madanabA (mayaNarehA) saMbaMdhI AkhyAna trIjA khaMDamAM aMtargata thAya che. muMbaInA zrAvaka bhImasI mANeka A murita kare che. cAra pratyeka buddha para tilaka.
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 37 ) cAyakRta 215 patramAM, 1138 kSeAkamAM, 600 kSeA. ane 350 zlAkamAM racAyelI ema cAra pustaka rUpe kathAe jaina graMthAvalImAM noMdhAi che. 5 pASavividha stavana. ( eka nAnI kavitA) saM0 1667 mAgazara suda 10 gurU, mATamAM, 6 bhRgAvatI caritra rAsa-copai. sa0 1668 mulatAnamAM. vatsadezanI rAjadhAnI kozAmbInA rAjA zatAnIkanI rANI ane udAyananI nAtA mRgAvatI pati peAtAnA putrane sagIra mUkI svastha thatAM pAte rAjya calAve che te vakhate tenA para Asakata khanI avaMtIne rAjA caDapradyota AkramaNa kare che, paNa tene samajAvI rAjyane du`AdithI prakhala karI Akhare mahAvIra bhagavAn pAse peAte dIkSA le che. A pramANe zIla sArA puhitArthe rAjyavyavahAra karI dhama vairAgya pAmI mukita meLave che; te jaina satI para A suMdara AkhyAna che. judI judI gujarAtI, marUvaranI, siMdhI, pUnI navI navI DhALe!mAM traNa khaDAmAM A mehanavela cepai celI che. prathama khaMDamAM 13 DhALa, gAthA 266 ane bIjAmAM paNa dALa 13, gAthA 266, trIjAmAM DhAla 12, gAthA 221 che. mULa jesalamera nivAsI te mulatAna vasatA rIhaDa gAtranA karamacaMda zrAvaka vagere mATe mulatAnamAM ke jyAM sidhu zrAvaka sadA seAbhAgI gurUgaccha kairA bahu rAgI '-- siMdhI zrAvakA vasatA hatA tyAM racela che. C A racanAnI pahelAM pote sAMkhapradyumnanA cApAi racI hatI evuM AnA maMgalAcaraNamAM ja jaNAvyu che. cha ka chatrIsI-P sa0 1668 mAha zuda 6 mulatAnamAM 36 kaDInuM kamavaza sa` java che ema jaNAvI te mATenAM dRSTAMta Apya che. (pra0 caityavaMdana stuti tavanAdi sa Mgraha punA. )
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 38 ) 8-10 puNya chatrIzI ( sa0 1668 sidhdhapura ) zIla ane satASa chatrIzI chatrozI } sa. 1669 darekamAM 36 kaDI 11 kSamA chatrIzI. nAgAramAM. ( Adarava kSamA guNu Adara ethI zarU thatu 36 kaDInuM prasaMskru kAgya. ) 12 siMhula suta priyaeleka rAsa. pasa0 167ra mahetAmAM dAna viSaya upara A AkhyAna che. sAdhune dAna devAthI siDulasuta siMhalasiMha kevAM sukha pAme che te ane temAM priyamelaka nAmanA tIrthanuM mAhAtmya jaNAvI te utama zrAvaka tarIke dharmanA rUDAM kAma kare che ane samAdhi mRtyu pAmI surapadavI laDe che e batAvyuM che. DhAla 10 che. A peAtAnA svakAMpata kathA lAge che. 17 naladamayaMtI rAsa. sa0 1673 vasaMta mAsamAM meDatAmAM. kavi premAnaMde nalAkhyAna racyuM che, tenI pahelAnA saikAmAM vi samayasuMdare jaina kathAmAM nirUpelu naladamayaMtI ciratra parathI bhASAmAM A rasamaya rAsa racce! che. tilakAcAya kRta dazavaikAlika vRtti ane 25 AmAM prAcIna subhASita mUkta che ke~~ cata:-ri dhoDA naIM pAleA jAya, dhira dheNu ne luSau SAya dhari palyeka ne dharatI sUiM, tirI khairi jIvatAne rUI. AnI prata mArI pAse che. putra 11. pati 13. bIjI prate dhorAjInA sarvajJa mahAvIra bhaDAra, temaja gArIyAdharanA, ane pAlaNapuranA bhaMDArAmAM che. 26 tilakAcA -zrI caMdraprabha-dharma dhASa cakrezvarasUrizivaprabhasUri ane tenA ziSya. temaNe Avazyaka sUtra laghuvRtti 10650 zlokamAM saM. 1296 mAM, caityavadanA vaMdanaka pratyAkhyAnavRtti zrlo, 550, zrAvakapratikramaNa sUtravRtti zrlo, 200, sAdhupratikramaNavRtti zrlo. 26, ukata dazavaikAlika sUtravrutti zrloka 7000 sa0 1346 mAM, jItakalpavRtti kSeA. 1700 sa. 1274 mAM, zrAddha
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 9 ) pAMDava nemi caritamAMthI adhikAra uddharI kaviNa kerI kihAM kaNa cAturI " keLavI cha khaMDamAM, sarva gAthA 913, zleka saMkhyA 135, ane DhAla 38 mAM racanA karI che. AnI prata muMbaInI mehanalAlajI seMTrala lAyabrerImAM; ANaMdajI kalyANajInA pAlItANAnA bhaMDAramAM, lIMbaDInA bhaMDAra vagere sthaLe vidyamAna che. 14. puNyasAra caritra saM. 1673 AnI prata mane prApta thayela nathI. 15 rANakapura stavana saM. 1676 mAgazara. rANakapuramAM mAravADama sAdaDI pAse rANakapuramAM semasuMdarasUritho saM. 1896mAM pratidita thayeluM 99 lAkha khacI dhanAzA poravADe saM0 1461 mAM baMdhAveluM ati uttama ane zilpakArIgarIthI bharapUra aneka stavALuM "tribhuvana dIpaka " nAmanuM maMdira virAje che. tenI kavie jAtrA karI tenA TuMka varNana rUpe A stavana racyuM che. cAre dizAnA 24 maMDapa, cAra caturmukha (mukha ) pratimA, 84 derI, bheyAM tyAM kharatara vasati-deha che. 16. vakalacIrI rAsa. saM. 1681 jesalameramAM uparokta jesalamerI karmacaMda mulatAnamAM vasato hato tene AgrahathI A rAsa paNa racyo che. AnI prata pravartaka zrI kAntivijayajItyA vaDodarAnA bhaMDAramAM che ane lIMbaDInA bhaMDAramAM che. 16 a. ekAdazI (mana ekAdazI) nuM vRddha (moTuM) stavana P saM0 1681 jesalamera pra samuccaya pR 172-3. chataka mULagAthA 36 ane tenA para svapajJavRtti . 11, pomika sAmAcArI . 2500, neminAtha caritra zlo. 3500 ane pratyeka buddha catuSTaya kathA racela che. A paikI chello graMtha paNa kavie cAra pratyeka buddhane rAsa racatA kadAca jo hoya.
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ (40) ? 6. vastupAla tejapAlanA rAsa. saM 1682 ( pAThAM 1686 ) tiyarI puramAM, A eka bahu TUMkI kRti che. AmAM vastupAla ane tejapAla je gUjarAja vIradhavalanA prakhyAta zUvIra jaina matrIe thaya temaNe je devala karyA. tene tathA bIjAM dhama' kAryAMne TuMka aevAla che. AnI vrata meM lakhI lIdhelI che. eka prata phAbasa sabhA pAse che. 18. zatruMjaya rAsa. P. saM1682 ( pAThAMtara 1686) nAgAramAM zrAvaNa vadamAM. A rAsa TakA che. temAM lakhyuM che ke sa0 477 mAM dhanezvarasUrie zatrujaya mAhAtmya nAmane graMtha zilAditya hajUra kare ( A eka daMta kathA che) tene kaIka AdhAra AmAM lodhe che. AmAM pahelI DhAlamAM zetru MjayatAM 21 nAma, pachI tenu pramANa, khIjI DAlamAM tyAM siddha thayelAnAM nAma, trIjI tathA graMthI TAlamAM tena! sela udhdhAra vaNvelAM che, pachI mAhAtmya batArI pAMcamI hAlamAM tyAM pApanu AlAyaGga (AleAcanA) karatAM chuTakA thAya che e batAvI haTho DhAlamAM tyAMnA devanuM Tuka varNana karI-caitya pravAha varNavI jaNAve che ke caitya pravADi RNa para karIe, sIdhAM vahina kAma jAtrA karI zetruMja taNIe, sakala kace| avatAra kuzala kSemazu AviyAe, saE sadna parivAra A rIte sadha sAthe pAte jAtrA karI kuzalakSema AvyA te tyAra pachI saM. 1692 mAM nAgAramAM A rAsanI racanA karI, te A satra kayA te aMdara jaNAvela sema zAha 27. khAsI ane chAsI; ema tema khAsaTha ane chAsaDa ema pAThAMtara khA ane chA ekjhInane badale lakhAI javAnA hastadoSathI sabhave che. A baMne rAsA mATe nu phAsa gujarAtI sabhAnAM hastalikhita pustakonI savistara nAmAvalI pR. 47 ane pR. 67.
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 41 ) e sAmasI sAhe malAra e, comukha mUla uddhAra vaza peravADe paragaDe! rUpaSTa sadhavI karAvI te sadha kadAca hAya evI kalpanA thavA saMbhava che. kAraNa ke te amadAvAdanA zeTha meAmajI savAiesa1675 mAM A caumukhanI TAMka badhAvI. temAMnA bahAranA bhAgane kharataravasaddhi ane aMdaranA bhAgane caumukha-vaso kahe che. mIrAte-ahamadI kahe che ke A dara adhAvavAmAM 58 lAkha rUpIA lAgyA hatA. ( ratnasamuccaya: pR. 270 thI 280 te pAne prasiddha thayela che. chellI prazasti AmAM che tethI vadhAre 19 mI kaDI pachI traNa kaDI bIjI pratamAM vizeSa che temAM jaNAvela che ke A rAsa zatruMjaya mAhAtmya sAMbhaLI te anusAra racyA che ane te jesasamerathI bhaguzAlI thi zatru Mjayane sadha kADhayA hateA, te A thirUzAha ( jue pR. 24 para na. 18nI chuTaneTa ) ne! saMdha ja upara jaNAvela kuzalakSemathI Avela sadha hAvAnuM spaSTa pratIta thAya che. ) 19. sItArAma premadha cApama, sa0 1683 meDatAmAM. A rAsa dhaNA moTA che ane jaina rAmAyaNa AkhI temAM mUkI che. AmAM prathama ja pote AnI agAu cAra rAsa racyA che temAM huM sarasvati teM madada karI hatI tema AmAM pa! madada karaje evu jaNAve che:-- samara' sarasati sAmiNI, eka karU' aradAsa mAtA de je mujhane karU vacana vilAsa. saba prAna kathA sarasa (1), pratyeka mukhya prabaMdha (2) nala datI (3) mRgAvata (4), upaI cyAra saMbaMdha. Ai tuM AvI tihAM, samaryA dIdheA sAda, sItArAma sabaMdha paNa sarasati kare prasAda.
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 42 ) A padma caritra (paamarcArayam )-sItAtinA AdhAre racela che. hindu rAmAyamAMthI aneka AkhyAnA jUdA jUdA hindu kavie lakhelAM che. kava kahe che ke- jinazAsana zivazAsane sitArAma caritra suNIre bhinnabhinna zAsana aNI kA kA vArto bhinna kahejere. A nava khaMDamAM lagabhaga 370 gAthAne A rAsa, gAlA getrIya prasiddha rAyamalanA putraratna amIpAla ane neto, tathA bhatrojA rAjasInA Agrahe racele che. temAM kavie gUjarAtI, siMdhI, mAravADI, mevADI, DhuMDhArI, dilhI vagere aneka sthaRRtAM gIte tathA dezI lai tenI layamAM peAtAnI dezI banAvI kAvyacAturI evI kuzalatAthI rasane khIlavI batAvI che ke na pUcheo vAta. A kRti te kavinI adbhUta thai che ane te gUrjara kavi zirAmaNI premAnathI anekadhA Takkara mArI keTalIka bAbatamAM caDI jAya che. kavi pate A kRtine mATe magarUra che. ema te chelle je jaNAve che te parathI spaSTa thazeH - - sItArAmanI cApai je catura hui te vAMce! raeN rAga ratana javahera taNA, kuNa bheda lahe nara kAcA raeNnavarasa pAdhyA meM ihAM, te sudhaDe! samajI lejye re, je je rasa pAdhyA DhAM, te hAma dekhADa dejyA reke ke DhAla viSama--kADhuM te, duSaNu mata dyo kaiAi re, svAda sAbuNI je huve te liMga hade kade na hAi ?-- je darabAre gayA huse TuMDi mevADa ne DhillI re, gujarAta mArUADame te kahise DhAla e bhallI TaeNmata kaheA meriTa kAM joDI, vAMcatAM svAda laDese re, navanavA rasa navanavI kathA, sAMbhalatAM zAbAza deze re
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ (43). A rAsa khAsa prakaTa karavA yogya che. devacaMda lAlabhAI pustakoddhAra paMDavALA pAsethI AnI prata mane jovA maLI hatI. teo prakaTa karavA IcchatA hoya ema jaNAtuM hatuM. paNa Ane traNa cAra varSa thayA chatAM kaMIpaNa te mATe prayAsa thaze nathI jaNAtA te zocanIya che. A rAsanI kava svahastalikhita prata AgrA bhaMDAramAM che. eka jUnI ne sArI prata muMbaI je. e. I. pAse che. ra0 bAra tarAsa saM. 185 ra1 gotamapRchA saM. 16 86 22 thAvasthA copAI saM. 1696 [ thAvAccA putra kathA saM. lekabaddha patra 11 nI jaina graMthAvalimAM noMdhAyelI che ] raka caMpaka zreSThInI copAI saM. 165 jAloramAM. A anukaMpAdAna upara kathAnaka che. potAnA adhika nehI ziSyanA AgrahathI, be khaMDa. kula gAthA 56. graMthAgraMtha . 700 prata ANaMdajI kalyANajInA tathA dhorAjInA bhaMDAramAM che. AmAM e paNa batAvyuM che ke ghaNA sarajata upara AdhAra rAkhanAra hoya che paNa udyama ane bhAvI baMnemAM bhAvI karatAM udyama adhikuM che. sahu ko leka lahaI chaI sarakyuM te bela ketA vAMcuM, udyama cha6 Ima paNi bhAvI adhikuM, samayasuMdara kahaI sAcuM. ciMpakazreSTha kathA e nAmathI (1) 355 zlokamAM, (2) jayama (kavi samayasuMdara sAthe jeNe upAdhyAya pada lIdhuM te guNavinayanA gurU) kRta, (3) vimalaga ita, ema traNa jaina graMthAvalimAM noMdhAela che. ] 24 dhanadatta copAi saM. 1696 Aso mAsa-amadAvAdamAM. A vyavahArazuddhi para sthAnaka che. zrAvake vyavahAramAM kevI rIte
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ vartavuM e Ano uddeza che. zuddha vyavahAra-cokhavaTa bharyo layavahAra ke te kavi batAve che. zrAvakanA 21 guNa gaNAve che. viNaja karatau vANIya3, sahejI, ochuM nAI TAMka, adhikuM piNa laI nahI, zAhajI, manamAMhi ANaI sAMka suNa re bhAvikajana, zrAvaka guNa IkavIsa aNi paraI, sakhara vacana na kahaI nikhara, sAva nikhara sakhara na kahe jiNa velA devuM kahyuM, sA. tiNi velA te deI suba kaThuM kadi belaI nahi, sA. sAcuM kahI nitameva, pahilau vyavahAra zuddhiguNa, sA. Ima kahyuM arihaMtadevasura lagabhaga deDha TuMkano A rAsa che. AnI prata amadAvAdamAM, gherAjI ane pATaNanA bhaDAramAM che. pATaNanA hAlAbhAinA bhaMDAranA DAbaDA 82 mAM patra 9 nI A rAsanI eka prata che tenI aMte lakhyuM che ke "sarva gAthA 161 zrI samayasuMdara mahopAdhyAyAnAM pitraNa paM. harSakuzala gaNinA saMzodhitA. sA. harajI dhanajI suthAvikAgraheNa." patra 9. A parathI jaNAya che ke kavinI ziSya paraMparA hatI ane te pachI tenA ziSyanA ziSyanuM nAma paMDita harSakuzala hatuM. [ dhanadatta kathA (1) zlokabaddha patra 24, (2) gadyamAM patra 11. (3) patra 17 mANikayasuMdara kRta, (4) 330 kinI, ema cAra ane sauthI prAcIna tADa patramAM lakhelI amaracaMdra kRta ema pAMca jaina graMthAvalimAM nAMthAyela che. ] 25 sAdhuvaMdanA saM. 1697 (lIM, bhaMDAra) 26 pApa chatrIzI saM. 1698 ahimadapuramAM. (pUraNacaMdajI nahAra pAse prata che). ra7 susaDha rAsa A prApta thayela nathI. mULa A kathA prA
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ (45 ) kRtamAM devedrasUri kRta 57 gAyAmAM ane bIjI prAkRtamAM 350 gAthA jaina graMthAvalimAM teAMdhAyela che.] 28 puNyAya rAsa (DahelAne! apAsarA tathA ratnavijayajIne bhAra. amadAvAda. ) 29 puMjA RSinA rAsa. nAgapurIya tapAgacchanI paTTAvalimAM thaelA eka muninA tapanu varSoMna karavA samayasuMdara upadhyAye A rAsa karela jaNAyA che. pA cadrasUri saMtAnIya vimalacaMdrasUri thayA tenI pAse puMjA munie rAjanagaramAM vi. sa'0 1670 mAM aSADha zaMde - te dine dIkSA lIdhA, ane tyAra pachI ugra tapa kriyA karI 12322 (?) upavAsa karyA ane khIjAM aneka tapa karyA. A sava tapanI sakhyA vagere ukata rAsamAM ApI che. A sivAya kavie aneka svAdhyAyeA (sajhAye!), stavane, pada vagere TukI kavitAe racelI che:-- jIyA----mahAsatI yA mahApurUSa para lakhelI, ane bIjI vairAgyApadezaka sajhAyA ema be prakAre che. ( 1 ) rAjula para sajhAya. ( prathama caraNu-rAjula cAlI ra'ga zu' re gajasukumAla sa0 (nayarI dvArAmata jANiyejI) nathI smRti sa. (zreNika rayavADI caDayA ) bAhubali sa. (rAjataNA ati lAliyA vIrA mhArA gajathakI utA) celalyuA sa0 (vIra vAMdI valatAM thakAMjI..vIae vakhANI rANI celaNAjI) aNuka muni sa. ( arrANuka munivara cAlyA gocarI ) karaka u sa.-caMpA nagarI ati bhalI, huM vArI lAla ) na marAja Si sa. prasannacaMda rAjaSa sa.. sthUlabhadra sa.
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ (46) megharatha rAya sa8- dazame bhave zrI zAMtIjI, megharatha jIvaDe rAya-rUDA rAjA...dhanya dhanya megharatha rAyajI, jIvadayA guNakhANa...) zAlibhadra sa. (prathama govALiyA taNe bhavecha, dIdhuM munivara dAna..) bhUdeva-nAgilAnI sava (ardha maMDita gorI nAgalAre-A dezI vinaya vijaya ane yazovijayakRta zrIpALarAsamAM levAI che)apragaTa. dhanAnI sajhAya-(jagi jIvana vIrajI, kavaNa tamAro zIpa)-aprakaTa. - (2) niMdA para-(niMdA ma kara keInI pArako ) mAyA para-(mAyA kAramIre mAyA ma karo catura sujANa.) dAnazIla tapa bhAva para-(re jIva jina dharma kIjIe. ) ghebIDA para-(dhAbIDA tuM che je mananuM dhetiyuM re.) paMcamaArA. ( zrAvakanA) ekavIsa guNa saha (puraNacaMdajI mahAra-kalakattA pAse prata che)-A kadAca vyavahAra suddhi rAsano bhAga hoya stavana (1) munisuvrata svAmI stara (pakhavAsAnuM to )-15 divasanA upavAsa karavAnA tapa upara-(jaMbudvIpa sehAmaNe dakSiNa bharata udAra.) RSabhadeva stavana. tIrthamAlA stavana ( zatrujya RSabha samosaryA ) rANakapura sva. saM. 1676 (rANakapura raLiyAmaNuM re zrI AdIzvara deva mana mAruM re ) aSTApada giri sta(manaDe aSTApada megho maharAjI, nAma japuM nizadAsa jI ) sImaMdhara sta. ( dhana dhana kSetra mahAvideha.) zatruMjaya maMDaNa zrI AdinAtha stavana-saM. 1699 mAM kavinA pAkanuM lakhAyeluM pati lAlacaMda pAse che. "saMvata sela
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ (47) 99 varSe bhAdavA sudi 13 dine likSita che svayameva che ema chele ullekha che. temAMthI 22 mI kaDI caMcala jIva rahe nahIMcha, rAI ramaNa 5 kAma viTaMbaNu sI kahuM, tuM jANuI te sapa." te jinaharSe pitAnA Adijina vinati " stavamAM cheDA pheraphAra sAthe lIdhI jaNAya che. (2) paMca ta5 para nAnuM sta-(paMcamI tapa tame karo re prANa.) paMcamI tapa para vRddha (meTuM) sta-DhAla 3nuM ( praNamI zrI gurUpAya nirmala jJAna upAya) jJAna paMcamI e jainamAM jJAna vRddhi arthe eka dhArmika parva che. AmAM jaNAvyuM che ke - jJAna vaDe saMsAra, jJAna mugati dAtAra jJAna dave kahyo e sAce sarvahyo e. jJAna locana suvikAza, kaleka prakAza, jJAna vinA pazuM e, nara jANe kisyuM e. ekAdazI vRddha sta. 13 kaDInuM. (samavasaraNa beThA bhagavaMta, dharama prakAze zrI arihaMta). mona ekAdazI nAmanA dhArmika parva para jesalameramAM saM. 1681 upadhAna tapa sta-(zrI mahAvIra dharama paragAse beThI paraSadabAra) piSadhavidhi sta(3) vinati eTale saMbodhana pe ApavIti-svadeSa jaNAvI prabhunI karaNa ane dayA mAMgavA mATe jemAM AjavapUrvaka vinati karavAmAM AvI che tevAM vinati stavane. mahAvIra vinati stara (vIra suNe mArI vinati, karajeDI ho, kahuM mananI vAta) A jesalameramAM vAcanAcArya pote hatA tyAre banAvyuM che.
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ (48) amara sarapura maMDana zItalanAtha vinati merA sAheba , zrI zItalanAtha ki, vInatI suNo eka moraDI ) AloyaNa ( AlocanA ) rUpe vinati sta. (4) chaMda-pAzvanAtha chaMda (ApaNu ghara beThAM lIla karo.) (5) dAdAjI stao (kharatara gacchamAM pitAnI gurU paraMparAmAM thayela jinakuzalasUrijI "dAdAjI " tarIke oLakhAya che. ghaNA camatkArI hoi temaNe samaratAM ghaNane paracA ApyA che ema manAya che. e pacce kavine maLyo hato tevuM A stavanamAM jaNAvela che, temaja pitAnI kRtimAM paNa stuti rUpe temanuM sAMnidhya laIne AhAhana kareluM che. Adi caraNa-A AyeAjI samaraMtA dAdAjI Avyo. ) stutio. prabhu stuti. vimalAcala RSabha stuti. 28TalAMka pade vairAgya-upadeza bedhaka TUMkAM kAvyone "pada" e nAma apAya che. je maLe te A nibaMdhamAM udhata karyA che. A badhAM hindI bhASAmAM che. anya kRtio uparokata sivAya anya kRtio kavinI hovAno saMbhava che. e pikI RSimaMDaLa para potAnI TIkA ke stavana-kaMI paNa hovI joIe 29 28 uparanI sajhA, stavane, pada vagere sarva mudrita thayAM che. juo jainaprabaMdha sajhAyamALA,ratnasAgara, ratnasamucca, jeya kAvyasaMgraha, caityavaMdana stuti, stavanAdi saMgraha. ra9 kAraNa ke kha0 zivacaMda pAThake ra4 jina pUja saM. 1779 (naMda muni nAgadharaNI) varSamAM Azo suda 2 ne zanine dine jayapuramAM racela che temAM samayasuMdaranI A kRtine pote AdhAra lIdhele jaNAvyuM che - samayasuMdara anugrahI trASimaMDala, jinakI zobha savAyA, pUja racI pAThaka zivacaMdai AnaMda sAthe vadhAyA -ratnasAgara bhAga 1 le pR. 288,
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 49 ) kavinI anya karelI prazaMsA, A sarva prakRti parathI jaNAya che ke samayasundara e eka pratISThata, nAmI kavi, graMthakAra ane lekhaka hatA. temanA samakAlIna, zrAvaka-kavi prasidhdha vabhadAse pazu mAtra nAmathI ullekhelA prasiddha vizvamAM samayasuMdarate paNu gaNAvyA cheH susAdhu haMsa samaye suracaMda, zItala vacana jima zAradacaMda e kavi meTA buddhi vizAla, te ArgAla huM murakha bAla. -kumArapAla rAsa, ramyA sa0 1670, --y A parathI sa0 1670 pahelAM ja samayasuMdare zaracaMdra samAna zotala vacana jenAM che. evA meATA budhdhi vizAla kavi tarIkenI khyAti RSabhadrAsa jevA uttama ane te yuganA eka AdhArabhUta kava pAse meLavI hatI e spaSTa jaNAya che. sa. 1670 pachI tA temaNe aneka suMdara ane meTI kRtibhe racI che ane tethI temanI khyAti dina pratidina vadhatI gaI che. temanI kavitAonAM prathama caraNA laine tenI dezIo mUkIne te dezIe para aneka jaina kavivare- sArA sArA kaviee ( samakAlonamAM RSabhadAsa, ane pachItA Anadadhana vigere ) peAtAnAM kAvya racyAM che e vAta vistArathI have pachI samajAvela che. vizeSamAM te pachInA ja aDhAramA saikAmAM thayelA eka vinAme pati jJatatilakanA ziSya vinayacaMdre potAnA sa0 17para nA phrAgaNu zudi 5 nA dine pATaNamAM 42 DhAla ane 848 gAthAnA uttamakumAra ryAretra rAsamAM peAtAnI mAhItI ApatI chevaTanI prazastimAM samayasuMdara mATe yathAtha jaNAvyu che keH jJAnaple:dhi pramAdhivA rU, kumudacaMdra upamA vaDe re, abhinava zazihara prAya, su samayasuMdara kavirAya su. 8
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ (50) tatapara zAstra samarathivA re, sAra aneka vicAra su. vali kalidika kamalinI re, ullAsa dinakAra. su. 9 A rIte kavirAja samayasuMdara jJAnasamudra mATe bharatI ANanAra abhinava caMdramA samAna, kumuda mATe caMdra sama, ane zAstra samarthana karavA tatpara-zAstranA garbhamAMthI aneka viyArathI sAra-eka kaDhanAra ane kamalanA ullAsa mATe jema sUrya tema zAstranuM ullAsana karanAra hatA. kavinA laghutA. kavie pitAnAM AkhyAne ghaNuM sundara, marama ane sAdI bhASAmAM ALekhyAM che, ane kavitva batAvyuM che, chatAM pote pitAnA nAma pAchaLa "kavi ' e pada kayAMya dhAraNa kareluM dekhAtuM nathI; ulaTuM pitAnI laghutA temaNe batAvI che. praNama gurU mAtA pitA, jJAnadRSTi dAtAra, kIDIthI kuMjara kare, e mATe upagAra. gArUDa phaNunI maNi grahe, te jima maMtraprabhAva, tima mahimA mujha gurU taNa, huM mati mUDha svabhAva - pratyekabuddharAsa 2 huM mUDha mati kijuM jANuM mujha vANi paNi na savA re, paNi je DimeM rasa paDyo te devagurUne parasAde re; huM zIlavaMta nahi tise, mujha pote bahu saMsArare, paNi zIlavaMtane jasa kahatAM mujha thAze sahi vistAro re. -sItArAma copAI. paNa kavi pite "kavi" nAM lakSaNa eka sthale jaNAve che ke, capala kavIsaranAM kallAM eka mana ne vacana e beIre, kavi kalhAla bhaNi kahe, rasanA vAhyA paNa kei re, - sItArAma ce.
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 51 ) kAvyanA hetu sAdhuonAM guNa gAvAthI anata lAbha che, tethI bhavanA aMta Ave. prahasame uThI zIlava'tanAM nAma sahu jape che tethI huM paNu bhaktithI A mRgAvatI zIlavatInuM caritra bhaNuM chuM. dAna uttamapAtrane devAthI aDhaLaka lakSmI thAya che tethI A siMhalasutanI dAna kathA kahuM chuM. jIbha pavitra karavA A damayaMtI satinuM caritra kahuM chuM. kAine kalaMka na devuM--pApa vacana pariharavu e sItAnu dukha joi medha levAnA che tema ja zIla pALI sItAnI peThe sukha ane lIlavilAsa pAme! te mATe sItArAmanA sabaMdha kahuM chuM. anukaMpApara caMpaka zreSThI, ane vyavahAra zuddha zrAvaka dharma para dhanadattanI kathA kahuM chuM-ema kavi jaNAve che. peAtAnI kRtimAM maMgalAcaraNamAM mahAvIra,Adi tIthaMkara, gotamasvAmI, sarasvatI, sumati, mAtapitA, gurU-dIkSAgurU te vidyAgurUnI, stuti-smaraNu kare che te paikI sarasvatI AdinI stuti khAsa dhyAna kheMce che. sarasvatI stuti vINApustakadhAriNI samarU" sarasati mAya, mUrakhane pati kere kAlidAsa hivAya. -cAra pratyeka mudde rAsa. samarU sarasati sAminI, praNamuM sadagurU pAya; e karajoDI vInavuM, mAguM eka pasAya. sarasa vacana dIu sarasati, sutAM amIya samANu; sadagurU paNi sAddhi karA, niramala ui mujhai jJAna. samarU sarasati sAmiNI, eka karUM aradAsa; mAtA deje mujane karUM vacana vilAsa. -mRgAvatI rAsa.
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ sumati ( para ) sabapransUna kathA sarasa ( 1 ), pratyekamuddha prabaMdha ( 2 ) nala vati ( 3 ) mRgAvatI ( 4 ), caupai cyAra saMbaMdha. AkhuM tuM AvI tihAM, samaryA* dIdhA sAda sItArAma sabaMdha paNa, sarasati kare prasAda -sItArAma cApA. mujane' sumati jagAiyeA, u u 2 uTha, guNavaraNane garavA taNA, huM tujha pUraseA pUThe. tiNu mujha udyama UpanA, pukhIne jina pkha, eka lAbha vila kahe sumati, dUdha bharyA vavala zaMkha. -cArapratyeka yuddha rAsa. mAtaSatA gurUstuti mAtapitA praNamuM sadA, janama dIyA mujha je, vAMdu. dIkSA gurU valI, dharama ratana kriyA teNu. vidyAgurU vAMdu valI, jJAna draSTi dAtAra, jagamAMhi mATeA jANijyA, e trirhutA upakAra. e trihune praNamo karI, chaThTho khaMDa kahesi. SaDa rasa melI ekalA sagalA svAda lahesi. --sItArAma cApAI. A sivAya camatkArI gurUe peAtAnA gacchamAM pUrve thayelA te jinadattasUri, ane jinakuzalasUri vagerenuM AjrAhana kare che ane sAMnidhya mAge che, - zrI jinadatta sUri jAgatA havai praNamu tasa pAya akhaMDa 12 akSara cakI, yugapradhAna kahivAya. jatI cAsaTha jogaNI, kSetrapAla bAvanna; nAma na paU vIjalI, leAka kahai dhanadhanna
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 53) khaDa bIjai sAnidhi karI jima zrI kuzala sUrIMda, tima trIjai karajyeA tumhe, huM paNa chuM matima da -mRgAvatI trIjA khaMDanI AdimAM, AnAja bIjA khaMDamAM jinakuzala sUrinI sahAya mAgI hatI. zrI jinakuzala sUrIsauM, sRSNui mArI aradAsa, mujhana' ALasa UpajaI, mati paNi nahIM prakAsa. udAsIna mana mAharU, kahA kIma kIjaI oNDi tuM sadagurU jaMga jAgatAM, pUra' vaMti kADi paratA eka mai pezIu, nagara bhareTa majhAra, meDha mAgyA vuThA turata; ima aneka prakAra. teNuI tujanai maiM prArathyA, samaratha sAhiba jANi, mai bIjo khaMDa mAMDI, tuM zighra cADi pramANi A rIte paratA .'-camatkAra - paricaya peAtAne mareATanagaramAM jinakuzala sUrinA nAma smaraNathI vAMti medhavRSTi thayAneA potAne maLelA kavi svIkAre che e uparAMta bIjo ' paratA ' paNa derAvaramAM peAtAne maLela te hakIkata paNa pAte temanA stavanamAM neAMdhI che. 6 AyA AyA jI samarata dAdAjI AyA, saMkaTa dekha sevakaku sadagurU, derAvara te dhyAyeA jI-samaratA dAdA varase meha ne rAta aMdherI, vAya isabalA vAyA, paMca nadI hama be eDI darIye haiA dAdA dariye citta DarAye jI-samaratA. dAdA ucca bhaNI peAhacAvaNu Aye, kharatara saMdha savAyA, samayasuMdara kahe kuzala kuzala gurU, paramAnanda sukha pAyA jI-samaratA ~[ pra0 ratnasAgara bhA. 1 pR. 648 ] cAra pratyeka yuddhanA rAsanI aMte paNa nikuzala sUrinA sAMnidhyathI e pUrNa thayA ema jaNAve che.
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ (54). vimalanAtha supasAule e, sAnnidhya kuzala surIMda, cAre khaMDa purA thayA e, pA paramANaMdavArtAno upaga. kavi premAnanda, ane zAmaLanA purogAmI A kavie paNa vArtAone ketukavatI banAvI vimalavANImAM mUkI vArtAonuM mUla kathAmAMnuM vastu laI tene manamAM khaDuM rAkhI tenAmAM potAne anubhava pUratA jaI lekottara girAmAM mUkatA jaI rasanI sAthe vArtAnA pravAhanuM anusaMdhAna kavi rAkhato gayo che. vArtA ca kautukavatI vimalA ca vANI lokottaraH parimala zca kuraMganAbheH tailasya bindurivavAriNi durnivArametattrayaM prasarati svameva bhuumau|| kautukavatI vArtA, vimala vANuM ane kastUrImRganI nAbhinI kottara sugaMdhaH A traNa pANImAM telanuM TIpuM anivAryapaNe prasare tema pRthvI para svayameva prasare che. A kavi jUnI vastune navA AkAramAM-navI bhASAmAM-pitAnI mAtRbhASAmAM mUkatA jaI tene khIlAe game che ane tevI khIlAvaTamAM Avazyaka evo preraNA ane tarka zaktino upayoga kavi pite kavi ane vArtAkAra tarIke karyo gayo che. vArtAomAM lekanuM ane saMsAra vyavahAranuM citra-pratibiMba kavie ALekhyuM che. tenAmAM preraNuM che, ane kilaSTatA nathI. kRtio bhASAntara nathI. - kavi premAnanda porANika sAhityanuM anukaraNa ane bhASAMtara karyuM te pahelAM jena sAdhuoe potAnI pirANika kathAonuM anukaraNa ane bhASAMtara karavAno mArga ghaNAM varSothI laI lIdhe hato. premAnandane
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ (55) purANamAMnIka thAnuM vastu laI te para potAnA kavitvano opa ApanAranI ane tenA samayane " kavitva" nA kALanI upamA apAya to tenI pahelAMnA jaina kavi, nayasuMdara, A kavi, kSabhadAsa vagerene "bhASAMtara kALa' mAM uddabhavelA nahi kahI zakAze. kAraNake teoe mAtra bhASAMtara nathI karyuM paNa mULa vastu para pitAnAM "kavi keLavaNI" thI caNelA suMdara rogAno-raMgavALAM caNatara karI temAM " kavitva' dAkhavyuM che-e badhA chuTathI ane chaTAthI bhASAdvArA manebhAva dAkhavavAmAM saphala ane vijayI thayA che. dezI dezI sAmAnya janasamUhamAM vArtA sAMbhaLavAno atyaMta rasa hoya che ane tevA vArtAne rasIAone- bhAvavAho lokabhogya bhASAmAM eka dhAre vahetI jUdI jUdI DhALe dezI rAgaNIomAM pitAnI tpanna zaktithI kAvyamAM mUkI A kavie kathAnako pUrAM pADyAM che. evuM kahevAmAM Ave che ke gUjara sAhityamAM kavi premAnanda gUrjara bhUminAM ja "vRttasaMtAna -gUjarAtI rAge jevA ke mArU. rAmerI, rAmagrI Adi dezI rAgono bahu chUTathI upayoga karyo che; paraMtu atre mane kahevA dyo ke temanA pUragAmI A samayasundare temanI pahelAM ja dezI rAgone ati vistRta pramANamAM potAnI sarva kRtiomAM vAparyA che, eTaluM ja nahi, paNa samayasuMdaranA samakAlIna, ane temanA sattaramA saikAmAM ja thayela sarva jaina kavioe dezI DhALo-rAgono ja upayoga karyo che. samayasundara to dezI rAga-DhALo-dezIonA mArmika jANakAra ane vAparanAra hatA ane te vAparI je suMdara kAvyo racatA te eTale darajaje sudho prasiddha thaI gayA hatAM ke temanA pachInA ja nahi, paNa nayasundara ane RSabhadAsa jevA temanA samakAlIna samartha
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ (56) jaina kavioe paNa samayasundaranAM kAvyonI dezIo TAMkI te dezI DhALAmAM pitAnI kavitAo racI che. - dezI rAga yathAsthAne vAparavAmAM samayasundara vivecaka buddhithI kozala dAkhavyuM che. (1) siMdhuDe rAge re, suNa zarimA jAge re; ati mIThI paNa lAge DhAla e sAtamI re. (2) gaDI rAge pahelI dALa, samayasuMdara kahe vacana rasAla. geDI rAga rasAla bIjI DhAla kahI, samayasuMdara kahe ema suNatAM sarasa saho. (3) ToDIne dhanyAzarI, navamI DhAle rAga, samayasuMdara kahe sAMbhalejI, jima upaje vairAga. hAla bhaNI e sAtamI, dhanyAsiri rAga sehere, samayasuMdara kahe gAvatAM naranArI mana mehere. bhale rAga khaMbhAyatIre, sehelAnI DhAla chaThThI re, samayasuMdara kahe bAvake re, sAMbhaLatAM ati mIThIre. yuddhamAM vIra rasa utpanna karAvavA yuddhagIta "kaDakhAmAM mUkAya che. hAla gulaNA chaMda yA prabhAtiyuM je rIte gavAya che te ja rIte bAroTa cAraNa gAi tene pakaDakhuM nAma Ape che. jaina kavio banatAM sudhI yuddha saMgrAmanAM gIta A kakhAnI dezImAM ja mUke che. samayasuMdara yuddha saMgrAmanuM gItayuddha varNana A dezamAM mUkayuM che ane chevaTe kahyuM che ke "rAmagrI rAganI DhAla e pAMcamI, samayasuMdara kahe jAti kaDakho. yuddha gIte. co raNa mujhavA caMDapradyota nRpa, caDatanAM turata vAjA vajAyAM, subhaTa bhaTa kaTaka caTa maTiki bhelAM thayAM,vaDavaDAvAgIyA vege dhAyA.-1ca.
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ (57) (gajavarNana) zIza siMdUrIyA prabala mada pUrIyA, bhamara guMjAra bhISaNa kapilA, suMDha ulAlatA zagula gAlatA, hAthIyA karata hAlA kalA-2 caDotra ghaMTa bAje gale rahe ekaThA male, meha-kAlI ghaTA jANe dIse, DhaLakatI DhAlane zIza cAmara Dhale. matta mAtaMga rahe bharyA rIseM-3 co. hAlatA cAlatA jANe karI parvatA, guhara guMjAra gaMbhIra karatA, caMDapradyota rAjA taNuM kaTakameM, hastI lAkha deya madavAri jharatA-4 co. (azvavarNana) deza kAzmIra kAja kAbula taNa, khetra khurasANa sudhA bukhArA, avala uttara pavana pANIpathA valI, bhala bhalA kacchI tejI tukhArA-5 ca0 nIlaDA pIlaDA sabala kabajaDA, rAtaDA raMga vilA kihADA, kiraDIyA kAlUA dhasarA dUsarA, hAMsilA vAMsalA bhAga jADA-6 ca0 pavana vega pAMkha pheja AgaLa dharyA, cAlatA jANe citrAmAM lekhyA, ehavA azva ujeNe rAjA taNe, kaTakameM lAkha paMcAsa saMkhyA-7 ca0 (pAyaka varNana) zira dhare AMkaDA bAMhe peherI kaDAM, bhAjanI paratanA bolavAlA, ekathI ekaDA kaTaka Agala khaDA, zuravIra vAMThA subhaTa pAlA-8 ca0 sabala kAMdhAla mUchAla jina sAjiyA, lohamaya Topa Tepa dhArA, paMca hathiyAra hAthe ne bAtha bhIDa, bhIma sama vaDa bhalA pAli hArA-9 ca0 tIra tarakasa dharA abhaMga bhaTa AkarA, sahasa jodhAra saMgrAma zarA, caMpradyota rAjANe ehavA, sAta keDi sAtha pAyaka pUrA-10 ca0 (ratha varNana) nija nija nAma nejA dhajA pharahare, ghara hare ghera nIzANa vAjA, jaraha jezANa kIyA lAkhAbe ratha zIyA, sAthameM caMDapradyota rAjA-11 20 cAlIyA kaTaka jANe cakravartikA, IsarI dhala uDe gagana lAgI, samudrajala uchatyAM seSa paNa salasalyA, guhara gopInAthakI nidabhAgI-2 ca0
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ (58) ine caMdra nAgendra paNa khalabhalyA, laMka gaDha pili tAlAM jaDAyAM; sabala sImAla bhUpAla bhAgI gayA, caMDapradyota rAjA na AyA-13 cama AvIyo caMDaprota utAvale, deza paMcAlanI sImamAMhe, dumuha rAjA paNa daI damAmAM co,AvI sAme amana uchAhe-1420 phAja je malI bhATa bhaTa uchaLI, sabala saMgrAma bhArathabhaMDANo, bhaDe bhaDa malyA bhUpa bhUpe bhaDayA, subhaTa subhaTaeN adhyA dekhI TANo-15 ca0 mukuTa parabhAve rAjA cha dumuha, kaTakamAM pragaTa jasa paDatuM vAge, kAcha laMpaTa sadA kUDa kapaTI tadA, caMDa pradyota rAjAne bhAgyo-16 ca0 nAsata bhAjate caMDapradyota nRpa, jAli karI beDIyAmAha dIdhe, kaTaka bhAjI daze dizi gayuM hatuM, "dharmajaya pApa kSaya'vacana sIdhe-17Sya0 dumuha rAjA ne Ayo ghera ApaNe kahe chatAM rAja paMca rAta paDakhe. rAmazrI rAganI DhAla e pAMcamI, samayasuMdara kahe jAti ka-18 ca0 Ama ujjayinInA viSayalaMpaTa rAjA caMDapradyotane ane paMcAlanA kaMpilapuranA rAjA durmukha sAmenA yuddhanuM varNana kavie kaDakhAnI dezImAM ApyuM; tema "siMdhu " e yuddhanA rAgamAM kavie kaMcanapuranAM karakaMDu rAjA caMpAnA dadhivAhana rAjA para caDe che tenuM varNana kare che. karakaMDu rAjA re, suNi karata dIvAja re, tatakAla vajAyAM vAjA catarAM re. kaTakI karI dhAyore, caMpApurI Ayo re, tapa te ja savAye re, pura voMTI rahyo che. gaDharo he maMge re, abhimAna na chaMDe re, nija bela na khaMDa, nRpa sAmo ao re, raNa bhUmikA jUDe re, nAlagolA UDe re, gaDaDaMta gayaguDe, zeSanAga salasale re, saraNAI vAje re, siMdhuDo sAje re
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ (59) zuravIra virAje uMcA ule re. paheryA jiNazAlA re, umaTayA meha kAlA re, zira Tepa tejalA jhabajhaba jhabakatA re, bhAlAM aNIyAlAM re, uchAle pAlA re, eka subhaTa muchAlA, cAle camakatA re. vAje ratUrAM re, beu dala pUrAM re, eka ekathI zarA subhaTa te sAthameM re, jamakI jIbha labake re, jANe vijalI camake re. taravAra ughADI jhabake hAthameM re. vahe tIra cAle re, AvatAM TAle re vayara pitAnuM vAle te sAse nahI re. navA nejA pharake che, vaDhavAne tharake re, paga eka na sarake pAchA te sahI re. mUche vala vAle re, AgalathI cAle che, ja AvaMtI pALe te valI vArakI. eka pAgaDA cheDe re, napa haDAhaDe re, aNue aNu joDe ja mArakI re. choDI AtasabAjIre, beu rAjA-rAjI re, na rahe gaja vAjI jhAlyA kema kiyere. ThAkuraba pukAre re, bApa birUda saMbhAre re, Aja jaya te tumahAre bhuje pAmIre, bhAjapurA susa lIdhA re, gaMgAdaka pIdhAM re, bhalAM bhajana kIdhAM tAjA curamAM re. rANInA jAyA re, AhA sAhA dhAyA re, ghaNA amala khavarAyA caDiyA zeramAM re. eka kAyara kaMpere, cihuM dizi dala cape re, mukha jape hAhA have kiNa dizi bhAgazuM re.
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 6 ) zUravIra trADua re, hAMze raNa ke re, mukha kUka' Ave Aja laTApaTa lAgazuM re. saMgrAma maDANA re, nahIkA tiseA zANA re, rAya rANA samajAve je bahu rAyane re. kuMtI vAta theADI re, thaI kalezanI kADI 3, na zake kAi cheDI samajAyate re. sioN rAge' 2, suSui rimA jAge haiM, ati mITho pazui lAge DhAla e sAtamI re samayasuMdara bhAMkhere, have vaDhatAM rAkhe re, padamAvatI pAkhe' e kuNu mati samIre.. vie aneka dezadezAMtara bhramaNa karela che ane tyAM tyAMthI gavAtAM gItAne--dezIone lai temAM peAtAnAM kAvyA gAyAM che-- saMgIta kAvyA . racyAM che. peAtAnA mRgAvatI rAsa mAM jaNAve ' sathI pUrava madhara gujarAtI, DhAla navI nava bhAtI, catura vicakSaNa tumhe hAi, DhAla ma bhAMgajye kAi, eTale siMdhanI siMdhI, pUrvahinI, mAvADa marUdharanI ane gujarAtanI gujarAtI DhALA navI navI pAte karI che, te DhALane he zvetA ! tame! catura vicakSaNa heAine kAi bhAMgatA naRsi-akhaMDa rAkhajo eTale rAgathI aLagI nahi karatA-gAye ja jajo, kAraNa ke bhAMgI cUDime nahI sakArA, tUrti laTime jyuM hArA, bhAMge mane na sAhe vairAgI, tima na sADhu DhAla bhAMgo. kanaka mudraGI naMga vahuNI, rasavatI jema alUNI, kata vinA jima nAri viragI, rAga viSNu DhAla na ca gI. mIThI DhAla rArgAsa melI, jima mizrI dUdha bhelI, teha bhaNI DhAla rAgasi kahA, catura tumhe jasa leye.
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ (61) A uparAMta DhuMDhADI (mAravADa pAsene pradeza), mevADI, dillI vagerenI dezIo lIdhI che. (juo upara sItArAma caMpAI para lakhatAM jaNAvyuM che te che have uparanA prAMtanI DhAla joIe. siMdhI, eTale siMdha pradezanI. pite mulatAnamAM vasyA hatA ane tyAM aneka siMdhIo vasatA hatA ema temaNe jaNAvyuM che. te kemAMthI (1) siMdhI DhALa. 1. "rAga-mArUNI jhAMkhara dIvA na bale re, kala ikamala na heI, hari mUrakha merI bAMharI, mIyA jere prIti na joI, kaIyA be iyAra bAsiyA, jevA jAsiyA be, baharana AsiyA. enI DhAla-e gIta "saMdhi mATe prasiddha che." A pramANe kavie svahastalikhita pitAnI sItArAma prabaMdha copAImAM AThamA khaMDanI bIjI DhAlamAM lakhyuM che. 2. saMdhinI rAga AsAurI. mana rAjI to zuM karaI kAjI; e hAla. 2. rAga AsAurI siMdhUDe. hAla siMdhanI. -A baMne mRgAvatI rAsamAM vAparI che. (2) pUravanI DhALa-rAga husenI. dhanyAsirI mizra DhillI ke darabArameM lakha Ave lakha jAI, eka na Ave navaraMga khAna pAki padhari li 2 jAI. : -navaraMga verAgIlAla e dezI. (3) maradhara DhAla-( DhuMDhADI tathA mevADI) te puSkaLa lIdhI che kAraNa ke tyAM pite bahu vAsa karyo che-kavie pote jaNAvela te pramANe nIce mUkavAmAM Avela che. 1. varasArI helI AvaI, prAhuNa-e gIta. . bhojarAjArI gItarI. hAthIyAM raI halakaI AvaI mAharaI prAdura-ehanI DhAla.
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( ra ) 3. iDarI iDarIya olagANe Abu ula AkhuM ulore lAla. 4. terA kIje hArA lAla, dara pIje che, pAvai padhAro mahArA lAla, lasarake leje -terI ajaba surati ke manaDe rejo re bhI lAja -e gItanI DhAla. 5. re raMga rastA karahalA, me prouM rata aNi, te UparIkA dine prANu kare khurabAMNa suraMgA kahalA re, meM prIu pAcho vAla. majiThA karahalA re -e dezI rAga mArUNuM. 6. ahIM mAMkI citrAlA kII joI, ahIM mArUDe mevAsI ke sAda sohAmaNo re le. 7. rUDIre rUDIre bAraNe samalA padaminI. e dezI rAga mArUNuM. -A badhI mRgAvatImAM. 8. rAga AsAurI. siMdhuDe mitra. caraNathI cAmuMDA raNe caDe, cakha karI rAtA cora virati dAnava dala vici, dhAu dIye ghamarole re-caraNAlI 9. vesara senAjhI, dharide catura senAra ve, vesara paherI sonAkI raMge naMdakumAra re, -eha gItanI. rAga asAurI. 10. nokhArA gItarI-nakhArA gIta mArUyAdi duMdADi mAMhe prasiddha che. 11. rAga khaMbhAyatI. sehalAnI jAti. amAM mArI mAhi paraNAvi de emAM mArI. jesalamerA merA davAM ha-jAdava moTA rAya, jAdava moTA rAya ho. amAM mArI kI meDIne ghoDe caDe -e gItanI DhAla,
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 63 ) 12 rAga khaMbhAyatI-suMkharA tu sulatANu, khInaheA thArA sukharAM elaga hai!-e gItanI DhAla. -e subarAnA gItanI DhAla jodhapura meDatA nAgAra nagare prasiddha che. 13. tillIrA gItarI DhAla-metAdika se prasiddha che. ( A sItArAma prabaMdhamAMthI che. ) (4) gujarAtanI. 1. pApaTa cAlyau 3 paraNavA e sa`sArI gautanI DhAla khabhAtamAM prasiddha che. ( ca'paka zeTha rAsa) 2. DhAla gAmI gujarAtI kulAMnI. 3. rAga vayarADI--jAjAre bAMdhava tu vaDA-e gUjarAtI gItanI DhAla. 4. kapUra huye ati ujalu' re, vila ane pama gadha-e gItanI DhAla. AvI aneka dezIe gItA vagerenI lIdhI che te parathI ema samajAya che ke strI gItA-lAkagItAnuM sAhitya te vakhate vinA jamAnAmAM dhaNuM hatuM. eka sthaLe eka evI dezI utArI che; jemake rAga para ceA. DhAlaH-- " siharAM sihara madhu surIae, gaDhAM vaDe gIranArI T rAMDyA sirahara rUkamiNIra, kuyasaMnada kumAra re kaMsAra mAraNa Avine raeN palAda udhAraNu rAsa ramaNu ra AvyA bira AjyA ghara AjyA, hai| rAMma rAMmajI dhari AntyA--e dezI. A parathI kavitI agAunAM kAmyA hatAM te pUravAra thAya che. sAraDha desa sAhAmaNA sAhelaDI ? devAM tA nivAsa-e gajasukumAlanIce DhAloyAnI ' dezI eka sthaLe kahI che ane khIje sthaLe subAhu sadhInI DhAla kahI che te parathI gajasukumAla para cAra DhAlavALu kAvya tathA subAhu saMdhi e kavinA agAunAM anya kavie racelAM suprasiddha kAvyeA hatAM te siddha thAya che.
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ kavi pote joDelAM kAvyonI pahelI kaDInI dezI tarIke paNa bIjA pitAnAM kAvyamAM mUkI che te parathI ema siddha thAya che ke pitAnI dezIo para paNa pitAne maha hatA. dAkhalA tarIke sItArAma prabaMdhamAM- (1) pratyeka buddhanI bIjA khaMDanI AThamI DhAla. (2) suNo bhavika upadhAna kahyA viNa kima sUjhe navakAra. -e stavananI DhAla (A upadhAna sva. pitAnuM che) (3) rAga baMgAleIma sUNuM dUta vacana, kepIe rAja manna -e mRgAvatInI copaInI bIjA khaMDanI dazamI DhAla, (4) rAga dhanyAgirI-sIla kahe jagi huM vaDuM, mujha vAta suNo eka mIThI-e saMvAda zatakanI bIjI DhAla (A saMvAda zataka te dAnazIla tapa bhAvanA saMvAda para caDhALIyuM svaracita che te) (5) zreNikarAya hure anAthI nigraMtha (anAthI para sakAya) (6) AdarajIva kSamA guNa Adara (kSamAbatrIzI) (7) have rANI padamAvatI jIvarAzi khamAve. (pratyeka buddha rAsa) vagere vagere aneka udAharaNa che.. rasAlaMkAra ja kAvyanuM lakSaNa che? rasAlaMkAravALuM kAvya lakhanArane ja kavi kahevAya e niyama sarvAze grahaNa karI na zakAya. rasAlaMkAravALuM kAvya karavuM zramasAdhya che ane te paMDitane mATe-vidurbhAgya thAya che. je sahaja saralatAthI akhaMpaNe vahetA jharAnI mAphaka svAbhAvika saralatAthI sikabhAva arpatI kavitA che te kAvya nathI ema kema kahI zakAya ? AvI kavitAmAM caritraviSayaka graMthamAM cAritranAyakanuM rasALa ane cittavedhaka kathAnaka surasarItithI kavie varNaveluM hoya che tyAre mAnavI vRttinA bhinnabhinna daye vAcakanI hapaTTikA para Abehaba AlekhavAnuM amogha - - -
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 5 ) sAmarthya kavinuM sthaLe sthaLe jaguAi Ave che. bhayaprada yudghasa grAma, ramya suramya sthAne, rAjyAbhiSekanA prasaMge, ane nagarazAbhAnA apratima dekhAve e sarvanAM varNana maneAhara rItithI karelAM haiAya che. AmAMnA keTalAMka varSoMne A kavinAM ApaNe agAu joI gayA. vizeSa have pachI joizu. prakRti para kAvyA. prakRtinuM sautha kavi je AMkhathA joi zake che te prakRtasAmAnya jatA joi zaktA nathI. prakRtinA vividha dekhAva joine suMdara rAbda racanAthI tenuM vana karavAmAM kavine bhAva vahe che ane te bhAvathI sodaya bedha karatA kavi vizeSa AkarSaka bane che. ApaNA jUnA sAhityamAM bahu sundara kavyA A saMbadhI maLatAM nathI, chatAM sAmAnya evA kaM namunAme maLI Ave che:vasa'vihAra teNe avasare sAhAmaNuM, Aye mAsa vasata, sura'gAM khelAM. rasiyA khele bAgame, gAye rAga vasaMta, suraMgAM khelaNAM. elasarI jAi jUi, kuMda ane mucakuMda,- caMpaka pAMDala mAlatI, phUlI rahyAM araviMda damaNe! ma meAdhare, saba phUlI vanarAya - eka na lI ketakI, pIyu viSNu tuM na thAya-- Aba meAyA ati dhar3A, majara (majarI) lAgI sAra, kAyala kare TahukaDA, cihuM dizi bhamara guMjArajIgabAhu ramavA calyA, mayaNaoNhA lai sAtha,bAgamAMhi rame ragaNuM, Darphe dharyuM nija hAthanilanIra khaDe! khalI, jhIle rAja marAla,premadAsuM preme rame, nAkhe lAla gulAla
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhajana bhakti yuti bhalI, karatAM thaI avera,rAta paDI ravi Athame, prasayo prabala aMdhera. nirbhaya ThAma jANI rahyo, rAte bAga majhAra - kelIpara sUte nRpa, theDe parivAracothI DhAla pUrI thaI, muMbakhaDAnI jAti, samayasuMdara kahe have suNo, rAte haze je vAta -namirAjA pratyeka buddha rAsa rama saM. 1662 vasaMtavarNana ehavuM mAsa vasaMta AvIuM, bhogI purUSa mana bhAvIkuM, rUDI paraI phalI vanarAI, mahake parimala puvI na mAI. sakhara ghaNuM mAryA sahakAra, mAMjarI lAgI mahike sAra, kaIla baIDI TIkA kare, zAkhA upara madhura svare. chayela chabIlA nara chogAla, gAi vAI bAla gopAla, catura mANasane hAthe caMga, meghanAda vAjai miraraMga. phUrAM gIta gAI phAganAM, rasika bheda kahaI rAganAM, uDe lAla gulAla abIra, cihuM disi bhIMjAI caraNa cIra. nagaramAMhi sahuke naranAri, ANaMda kriDA kareI apAra, latI rAmagiri e DhAla, samayasuMdara kahe vacana rasAla. -priyamelaka rAsa, ra. saM. 167ra. kavi pitAnA samayanuM pratibiMba che. kavi e pitAnA samayanuM citra najara AgaLathI dUra karI zakato nathI. kalpanAnA aMtaTa para kheMcelAM citro ke Adarza bhAvanAmAMthI utArelAM pAnAM Alekhane vANamAM citaratI vakhate kavi AsapAsanI paristhiti theDe vakhata bhUlI jAya, to ye saMpUrNa rIte potAnA samayanI
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthitimAMthI saMpUrNa rIte kavi mukta thaI zakto nathI. pracalita kathAo ke zAstra-purANanI daMtakathAone svabhASAmAM, kavitAmAM, avatAratIveLA AkhyAnaka kaviothI svasamayanI sthiti kadi vIsarAtI nathI. AkhyAnene hetu rasa ane bodha ApavAno che ane tethI manuSyaAtmAnI svAbhAvika preraNa-(ideal)ne vyApakarIte aMta sudhI akhaMDapaNe ApavAmAM bhAvanAmaya-Adarzamaya kavio cIvaTathI vaLagI rahe tevuM AkhyAmAM svAbhAvika rIte hetuM nathI. ATaluM chatAM AkhyAnamAM mAtra hakIkato kahI javI eTaluM ja kArya kavinuM nathI. temAM tene preraNAma bhAvanA sAthe vastusthitinA citrakAra(realist) thavuM paDe che. rAsAe e mukhyapaNe AkhyAno che-kathAvaNane che. tenA racanAsamayanAM AcAra, vyavahAra ane raheNu-kaheNInI vAte temAM praveza pAme che tethI te samayanuM thoDuM ghaNuM sAmAjika jJAna paNa thAya che. A kavie dumukharAjA (pachIthI pratyeka buddha) nI paTarANa guNa malAne sAta putra thayA chatAM putrInI IcchA thaI te hakIkta laIne keTalIka strIo sAmAnya rIte atRpta hoya che tenA para eka DhALa tene prabaMdhamAM racI ane khAsa karI chevaTe gujarAtI strIone mATe te hakIkata lAgu paDe che evuM jaNAvI kavi aMte TANe mAre che ke pitAnuM kahevuM sAcuM che ke nahi te jANavuM hoya to gUjarAtI leka pUchajyAre, te kaheze tatakAla !' te DhAla nIce pramANe che - atRpta strI A kAminI tRpti na pAme kema, raDha lIdhI mUke nahI re, paga page navanavA prema --A kAminI, janamathI mAyA kevI re, zIkhe gharanuM sUtra, dulaDI ramatI kahere, e muja pati e putrare - deha samAre dina pratye re, zIkhI nANu vijJANa, aNakha adekhAI kare re, gAye gIta meM (triyanAM ) gAna -
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ (68) ArAdhe kuladevatA re, vinati kare vAraMvAra, gorIgaNa gerI rame re, bhale heje bharatAra re- paraNuM paNa rahe pUchatI re, vazIkaraNa ekAMta, kimahi piyuDo vaza karuM re, pUruM mananI khAMta re- sukha pAme bharatAranuM re, to putra vAMche nAra, putra pAMkhe kahe kAminI re, kAMI sara kiratAra re- putra paraNAvuM premazuM re, vadda dekhuM eka vAra, gAda khelA patarA re, saphaLa karuM avatAra re-- bAlaka pIDA upaje re. prArthe ugamate sUra, khetrapAleM bhamatI rahe re Dhele tela siMdUra re- putra pramukha sukha upanAM re, topaNa jIva udvega, guNamAlA rahe suratI re putrI na pAmI eka re- cerI na bAMdhI AMgaNe re, toraNe nAvi jAna, sita jamaI na pAMkhIyAM re, te jagyuM apramANu (kuNa jJAna) re- hAtha mukAvaNa hAthIye re, ke ghaDA ke gAma, jamAI na dIdhe dAyajo re, te dhana kahe (kahe) kAma re- dhanatana (ghataNa) salI nArIne re,sahuja sadare eha, putra thakI paNa vAvaDo re, navala jamAI ne Dare - mAnyA IcchazuM mAnaNa re, deDi devA jAya, doDadhAva karatA thakAM re, kizuM me puro thAya re-- samayasuMdara kahe meM bhaNI re, esIpare trIjI dvAla, gujarAtI loka pUchajo re, te kaheze tatakAla. (dubaha nAmanA bIjA pratyeka buddhanarAsa. ) namirAja RSi nAmanA trIjA pratyeka buddhanA caritra paranA rAsamAM kavi pahelAM sudarzana nAmanA nagaranuM varNana kare che teno mukhya
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( * ) bhAga je AgrA nagaramAM kavi te rAsa racI rahyA che tenuM ja vadhuna karatA hAya tema jaNAya che. AgrAmAM racanA samaye (saM0 1662) maTThAn akabara svagastha thayA pachI jahAMgIra bAdazAha thayA hatA. megala saltanatanA darakhAre| ane tenI rAjadhAnI kevI hAi zake tenuM kaMika varNana suna nagaranA varNanamAM kavie mUkeluM cheHnagara vana jaMbudrIpa sAhAmaNA, kSetra bharata rasAla, deza avaMtI dIpatA, kadI na paDe dukAla. nagara sudarzana ati bhaluM, bahu Rddhi samRddhi, vArU vase vyavahArIyA, dreza deza parasiddha-nagara0 ucAM maMdira mAlIyAM uMcA rAja prAsAda, daMDa upara dhvaja lahalahe, kare svagazu vAda. aMtera jANe aparA, iMdre mUkI ANI, daitya thakI Darate thake, nirbhaya ThAma jANI. kiDAM kaNe rAjasabhA jaDI, mahetA paradhAna, zeSa senApati travI, khAjA te khAna. kihAM kaNe chatra dharAvatA, e bhUpAla hukama calAve ApaNA, mAne Ala gopAla. kihAM kahyuM bhUpa AgaLa bhalA, vaDhe jeDImala, huzIyAra rahe have rAmalA, vAhe valI gAla, kiDAM kaNe zuDha ulAlatA, jharatAM mAri, suMdara zazi si MdUrIyA, dhame darabAra. kahAM kaNe dhADA jIlamatI, seAvana jaDita palANu, tAjA te hIMsatA, dIse dIvANu. kihAM kaNe valI pAyaka laDe, sAme hathiyAra, eka vAhe dhA ekate, eka DhAlaNahAra.
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ (70) kihAM kaNe ghaDIyAlAM ghaDI, vAje vAraMvAra, kAla jaNAve lekane, raheje huziyAra. kihAM kaNe valI nebata taNuM, vAje nIzANa, jAgo jAgo dharma karo, lekane kare jANa. kihAM kaNe kanaka rUpa taNI, paDe tihAM saMkazAla, gaMja khajAnA upara rahe, bahuta rakhavAla. kihAM kaNe beThA cautare, kAjI keTavAla, jhagaDe bhaje lokane, na lIdhe lAMca vicAla. kihAM kaNe dozI kApaDA, vece paTakUla, jema tema sATuM melave, lAla vAtula, kihAM kaNe beThA javAharI, javAhara leI joya, matI mANaka lAlaDe, lAbha pAme soya. kihAM kaNe mAMDayAM kadaIeM, sukhaDI bahu hATa, guMdavaDAM paiDA bhale, dIThe gale dADha. kihAM kaNe sakharA surahIe, cuA caMpela, mahamahatA mAMDyAM ghaNAM, magharela phUlela. kihAM ghaTA raNake dehare, jinabiMba vicitra, zrAvaka snAtra pUjA kare, kare janma pavitra. kiMha valI sAdhu ne sAdhavI, beThAM pizAla, ve bhaviyaNane dezanA, vAMce sUtra rasAla; kihAM bhale AMka bhaNe ghaNA, nIzAle bAla, cha du bAra mukhe kahI, dhaDo de tatakAla kihA kALa mullAM paDhe, kitAba kurANa, kihAM valI brAhmaNa vedIyA, bhaNe veda purANa. kihAM bajAra bAjI paDe kihAM gIta ne gAna, kihAM pavADA gAi, kihAM dIje dAna
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 71 ) kiAM valI nagaranI nAyakA, beThThI AvAsa, hAva bhAva vizvama karI, pADe nara pAsa. kiMtu vI meAtI preAice kahAM kraTikatI mAla, kihAM paravAlAM kADhIye, hIMgalA hariyAla. kihAM dhAnanA Dhaga mAMDIyA, kahAM khAnA gaja, kahAM ghI tela kUMDAM bharyA, kahAM kASTanA puMja, cakarAthI caTA bhalA, bhalI peAla prAkAra, bhalI bAjAra tripoliyA, bhalA sarkala prakAra. nagara sudarzana varNana, e pahelI DhAla, samayasuMdara kahe have kahu, tihAM kANa bhUpAla AmAM khAjA, khAna, kALa, kATavAla, javerI. TakazAla, ghaDiyAla, saraiyA ( attaravALA ), mullA-kurAna, niyakA vagerene sthAna Apyu che, tema ja bhUpAla paNa jahAMgIrI hukamavALe! ( hukama calAve ApA, mAte bAla gopAla ) vahubyA che eTaluM ja nahi paNa jene mallubAI, paTTAbAjI, hAthI ne gheADAnA kheleA pasaMda che evu' jaNAvyuM che te jahAMgIra bAdazAhane lAgu paDe che. meTI DiyAla akabara bAdazAhanA vakhatamAM dAkhala thai hatI tene paNa ullekha karyo che. capaka zreSThInI cApaI sa0 1695 mAM kavie racI temAM thA prasa MgamAM dukAlanuM varNana karatAM kavi pAtAnA samayamAM sa0 1687 mAM paDelA dukALanuM vana TAMke che;-- dukALanuM vaNa na---- tiNi desa hiva ekadA pApI paDayau dukAla, bAla varasa sIma bApaDA, kIdhA leAka karAla. vi mata paDayA eDava, kAla mahA vikarAla, jiNi vicchedyA mAbApa suta, bhAgA samala bhUpAla
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ (72) khAtAM anna khUTI gayA, kIjaI kuNa prakAra, bhukha sagI nahI kehanI, peTa karaI pokAra. sagapaNa koI gizuI nahIM, mitrAI gaI bhUla, keka dAvi mAMgaI kare, tau mAthaI caI sala. prANa mUki vaDa mANase, mAMgavA mAMDI bhIkha, te paNi ke ApaI nahI, dukhIe lIdhI dIkha. ke baiyara mUkI gayA, ke mUkI gayA bAla, ke mAbApa mUkI gayA, kuNuM paDaI ja jAla. bApe beTA vecIyA, mAMTI vecI bayara, bayare mATI mUkIyA, anna na ghai e bayara paradeza gayA pAdharA, sAMbhaLya3 jethi sugAla, mANasa saMbala viNu mUA, mAragamAMhi vicAla. gaukhe baThe geraDI, vIMjhaNe Telati vAya, peTanaI kAji padaminI, yAcaI paraghari jAI. bhojana amRta jamatA, khAtA dvAkha aDa, kAMTI khAI koraDI, ke khejaDanAM choDa. jAtIyAM dekhI jamatA, UbhA rahatA Ahi, te tare bhAva tihAM rahyA, jimatA jaI kamAMDa, deva na pUjaI deharaI, paDikamaI nahIM pisAvA, sithila thayA zrAvaka sahu jatI paDyA ja jAla. raDavaDatA galie muA, maDA paDayA ThAma ThAma, galomAMhi thaI gaMdagI, ghaI kuNa nAMkhaNa dAma. saMvata sola satyAsiyai, te dIThaI e dITha hiva paramezvara ehanaI, alagau kare adITha. hAhAkAra sabalauM hua, dIsaI na ke dAtAra, tiNa velA UThayau tihAM, karivA valI uddhAra.
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ (73) | have ApaNe jozInuM varNana joIe:- DhALa dasamI-kapUra huI ati ujavuM che. ehanI. rAga kedAra goDI. 25 kIdhuM brAhmaNa taNuM re, cAlyau nagara majhAri hAthe lIdhuM TIpaNuM re, vAMcaI tithi naI vAra. -jesIyaDau jANuI jotiSa sAra, etau nimitta prakAzaI apAra-jesiyau0 snAna karI taTanI jalaI re, DhalatA mukyA kesa, mAthaI bAMdhyuM phAloyuM re, vArU baNAyau vesa-siva tilaka kIdhuM kesara taNuM re, vicimAMhi nakhasuM cIri, adabhUta ATha bihu gamAM re, suMdara cakra sarIri-je. gheluM khIrodaka gheTIyuM re, joI suvisAla. hari viSNu hari viSNu mukhi japAIre, tulasInI japamAla-je. 4 hemakamaMDalu hAthamAM re, nIra bharau nina jANi, veda bhaNuI mukhi vedIyare, kahaI sahunaI kalyANaje. bhamata bhAmAM ghari gayaure, dIThI kubajA dAsa, suMdara 25 sarala tanUre, tataSiNa kIdhuM tAsi-je. acarija dAsI upanuM re, kIdhuM caraNa praNAma, pUchyuM kethi padhArasvau re, jamarUM bhojana kAma ?--je. satyabhAmA mujha sAminI re, Avau tasu AvAsika modaka mITho ApajyuM re, desyau mujha sAbAsi--je. vipra bAhiri muki mAMhi gaI re, desi bhAmA pAsi, dIvya rUpa navi ulaSIra, hiya vimasi vimAsi--je. kubajA dAsI huM tumaha taNuM re, kahI brAhmaNanI vAta, dauDi teDI Avi tehanaI re, siddha purUSa suvikhyAta--
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 74) veda bhaNuMtau AvIyau re, dIdhau AsiravAda, bhAmA UThe ubhuM thai re, prajhumyA caraNu prasAda--jo. bhAmA bhagata ima bhaNui re, eka ke` aradAsa, rUkarmANanuM rUpa yaDuM re, mUjhathI adhika prasAda-jo tiNi teDhunai mAnai dhaNuM re, kRSNajI keMta murAri, adhika rUpa kari mAharU ?, manis tumhe upagAra-jocitta uttaraikatanuMre, rUkamaNathI eka vAra, taNe huM jANuM mAharU re, jIvita saphala sasAra--jo vipra kahi vidhi chaI dhaNI re, te jarU sa` karasa, tau rUpa thAsyai tehavuM re, dveSI visamaya dharusijo je kaDA te svAmI huM karU ?, vegi ma lAyaka vAra, mastaka muMDa tuM ApaNuM hai, AtraNa vi Uri--jo khaMDita daMDita ati jaryA re, paharI purAMNAM cIra, mastaka mukha AMSi masi dhasIre, savalu lepi zarIra--jo jima kahyuM tima bhAmA karyAM re, athI na dekhai dAkha, dIsai rUpa bIhAmaNuM re, jAI bhUta pradeoSa-jo phUDa muDa svAhA phruDa khuDa svAhAre, aDe|tarasa vAra, maMtra guNe apeAlatI raeN, hAsyau rUpa apAra---jo bhAmA hu bhukhyA thayare, bheAjana ghai bharapUra, khaisAya vipra jamADavAre, prIsyA bahu dhRta pUrataeN--joprIsyA lADu SAjalAre, vIvAhanA pakavAna, niraSatA savi nIvyAM?, acaraja e asamAna---jo re re vipra tuM kUNu chachyuM re, triSati na pAmaI kima, UMTha UMThe tu iMDAM thakIre, pabhai dAsI ema-jo ---sa'0 1659 mAM racela sAMbapradyumna rAsa lakhyA sa0 1659, AmAM brAhmaNa jozInuM kevuM tadrupa citra ApyuM che ! te hAlanA . 22 ha . . 11 12 13 4 15 16 17 18 19 20 21
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ (75) jozI sAthe sarakhAvavA jevuM che. tevI rIte cItArAnuM Abehuba svarUpa kavie pitAnA eka anya rAsa-be hajAra varSa para thayelI mRgAvatI paranI copAImAM ALekhyuM che te atra nIce ApavAmAM Ave che. temAM kavi pitAnA samayanI sthiti bhUlI zakatuM nathI. je citra citArae daryA che temAM rAtAM meM ane cuMcI AMkhavALA ne mAthe meTA pAghaDA vALA tiraMdAja mugala ane kAbalI, kALA habasI, pAMDuvarNa paThANa, kurAna kitAba vAMcatA buDhA kajInAM citra mUkayAM che, eTaluM ja nahi paNa mAthe meTA Tepa ghAlanAra ne kothaLA jevAM DhIlAM suMthaNa (pATaluna) paheranArA cheDatI karatAM kopAyamAna thanAra phiraMgIone paNa bAkI rAkhyA nathI. A akabara--jahAMgIranA samayamAM vepAra arthe jude jude sthaLe kAThIo nAMkhanAra aMgrejo-porTugIjha che. Ama karI kavie samaya virodhane doSa herI lIdhuM che ane eve kAla virodha ghaNe sthaLe dekhA de che, tenAM dRSTAMta traNeka agAu apAI gayAM che catura citAra khaMDa ra je 5 mI DhALa rAtaDIyAM ramInai kihAMthI AvIyAre- e dezI-rAga parajIo. sakala coTArAmAMhi suMdarU re, nipuNa chaI jehanuM nAma re, rAjamahala dIdhe tehanaI re, vArU karavA citrAmara - --catura cItArA rUpa cItara re. catura cItara rUpa cItara re, rAjamahala taNuM bhIti re, nyAna vinyAne navAM kelavaI re, rajavA rAjAnU cItare- catura cauda supana pahilAM cItaryA re, cItaryA ATha maMgalIka re, rAma sItA rUpa cItaryA re, laSamaNa rAma najIka re - catura0 vaLIre vAnara hanumata cItaryA che, jenuM lAMbuM puMchare, rU5 viziSTa taNuM cItayuM re, moTI DADhI moTI muMcha - catura
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ (sk ) T- catura. catur. caitura catura catura rUpa lakhyuM rAvaNu taNuM re, dasa mAthAM bhuja vIsare, SaDaMga caMdrahAsa te hAthamai re, zravaNu nANu jasa vIsare izvaranuM rUpa cItayuM raeN, ahi AbharaNu rUDamAlare, caMdrakalA gagA siraI re, vRSabha vAhana kare kAla rUpa brahmAtaNuM cItayuM raeN, caturmukha buDhDho jaTAlare, hAya mA~Dala jala bharyuM re, jateAi japamAla raeN rUpa likhyuM zrI kRSNanuM raeN, muralI manehara zAma re, zaMkha gadA cakra hAthamai raeN, caturbhu ja ati abhirAma phaicaMda sUraja navagraha cItaryA re, cItaryu. gaNesanuM rUpa raeN, peTa moTuM suDi gaja taNI OM, uMdara vAhana anuSa raeNbhalA khaI bhAraDa pabI cItaryA OM, eka udara gADi deya re, zruti bhaSa la jIju re, jIva judA kheU hAi regarUDa mayura suka sArikA hai, pakhI rUpa aneka re, nipuNa cItArai salAM cItaryA re, vAra jAMNa viveka phaimugala kAkhalI cItaryA ?, mukha rAtA cucI AMSire, mAthaI moTA pAdhaDa dUmaNA re, te jANurNa tIra noMSa raeNrUpa phgI cItaryA raeN, mAthaI moTA Topa 3, DhIlA pahirai sUMthaNu kAthalA re, cheDayA karai bahu kApa repaMcavaraNa AbhAM cItaryA re, cItaryo peli pAgAra re, catura cItArA jANapaNui dhaNuM re, cItaryA sala prAkAra phaihubasI kAlA ati dhaNuM ae,pAMDura varaNu pANu re, garaDhA bUDhA kAjI cItaryA re, vAMcatA kateba kurA re nipuNu cItArai dIThA ekadA re, mRgAvatI taNA aMgUTha re, vastra aMtara paNa pragaTIe re, kAMti karI ati suddha re- catura tehanai anusAraI sabalI cItarI chaeN, mRgAvatI rANInuM rUpa re, sakala kalA ApaNI kelavI re, kIdhe! tenU sarUpa re catura0 tu catura0 catura. catura. catura catura.
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ saba prajA ?, kAMti kalA mArI mAta (77) 25 cItaratAM rAMNuM to re, sAyali pa masi biMda re, catura cItAro vilaSo thaye re, eha jaNAvaI duSa daMda - catura bIjI vAra biMdu bhUsIuM re, vali paDe teNi ja ThAma re, valI re cItAraI dUraI kIje re, ehane Iha nahIM kAma - catura Ima vAra vAra tihAM paDai re, masino biMda te eka re, catura cItAraI dUraI kIure, mana dharI parama viveka - catura - mRgAvatI cepaI. la. saM. 1715. vINAdhArI gAyaka. hAla panarama-khaMbhAyatI rAga-jesalamerU jarAulaI - dezI. saMba prabhUtra kumAra calyA re, vidyAbAla AvAsa re, rUpa kIdhuM caMDAlanuM re, kAMti kalA suprakAza re-1 tAre kADaDe vedarabhI, paNa kuyarIre, mArI mAtAjI, mana AsA pUra tAharI re- toreTa 1 bhejaka kaTaka nagaramAhiM bhamaI re, gAya gIta rasAle re, vica vici vAyai vAsalI re, eka vINA eka tAle re- tore 2 hA hA hU hU avataryA re, deva gAyaka divya rUpe re, saMgIta bheda samuccaraI re, suMdara sakala sarUpe re- tore 3 sara svara triNa grAmasuM re, mUcchanA ekavIsa mAne re, sara maMDala pUravuM jaI re, cAlIsa ne nava tAMta re- tore 4 kolai TolAI milaI tihAM re, naranArInA chaMda re, deva vimAna thaMbhI rahaI re, pAmai paramANuM re- tare. 5 pAmaI sukha saMginI re, virahaNI rAhu ArAdhaI re, caMdravAhana mRganavi calaI re, nAdibaMdho nisi vAdhaI re-- tore 6 kAcita hAra paravatI re, avica nAMkhI Avai re, kAcita prIya aNuprIsatI re, ghI aNaprIsyAM dhAvAI re- tare. 7 kacita gIta vinodinI re, prIyu haTakI vilakhANI re, kacata pagane mAMDaNe re, aNasukI UjANI re- tere 8 tere
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ (78) kAcita dhari ghInau ghauM re, nIsari mUkI Dhalatere, kAcita dhAna cU(c)I caDayau re, mugadhA mUkaI balati re- tere 9 kAcita na gaNuI nAhalau re, gAli detau Uchalate re, kAcita chAyala cheDau re, ucau lyaI nahI ratiu re.. tere. 10 kAcita viNu guMthAvatI re, nIsarI chUTaI keso re, kAcita bhalI bhAminI re, aradhau pahiraI vese re- tore 11 nAdaI mehyA miragalA re, ApaI ApaNuM sIse re, nAdaI mehyA viSadharA re, Dela mUkI rIso - tore 12 nAdaI mohyA kRSNajI re, nAdaI Izvara nAce re, nAdaI brahmA visi kIya3 re, suraramaNaluM rAu re- tore 13 nAdaI citta vinAdaluM che. dukhiyA kAla gamAvaI re. nAdaI sukhiyAM sukha lahaI re, jogI citta ramAvAI re- tore 14 cAra veda tima pAMcamau re, e upaveda savAdo re, vali viseSa vakhANIyau re. nArIhana nA re- tere) 15 nAda vinA saMbhaI nahI re paMDitanaI mukhi vANI re. mAna vinA sabhaI nahI re, jima rAjA paTarANuM re- tore 16 lavaNa vihuNI rasavatI re, jimatA svAda na ApaI re, leka mAhiM hAMsI lahaI re kaMTha vinA AlApa re.. tere17 dIpaka rAga dIvA balaI re, agani vinA tatakAle re, paMcama navapallava tarU re, ima sagalI rAgamAle re- tere. 18 gamatuM gAyaI DuMbaDA re, hoyaDaI haraSita hAI re, naranArI mohI rahA re, sAMbhalatAM sahu koI re- tere, 19 haidarabhI vAta sAMbhalI re, teDayA DuMba turatore, bApa puchaI baIrI karI re, gavarAvya e guNavaMtA - tere. 20 pUchayA kihAMthI AvIAre, svarga thakI sukhavAsa re. dvArikA nagarI mAMhi thaI re, amle AvyA tumaha pAso re.. tore 21
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ (79) kumarI kahaI suta kRSNanau re, jANa kumara prajuno re, saba kahaI kuNu lakhAI re, ehavA purUSaratanna re- tere. 22 kumarI mana mehau guNe re, rAga dho parachajo re, jaI paraNuM tau tehanaI re, nahi tari agani sara re- tare. 23 ehave gaja AlAnathI re, chUTale karacha vinA re, kuNa nara jhAlaI tehanaI re, jaI na sakaI ke pAse re- tere24 rAjA paDau vagADI3 re, je hAthInaI jhAlAM re, rAjA rajyau tehanaI re, je mAgaI te AlaI re- tore 25 DhADhI DhaMDhero chagyau re, leka acaMbau ANuI re, gAI gaja vasi ANIya re, sahu sAbAsI vaSANuI re- tere. 26 mAga3 mAgau mAMgaNa3 re, pUruM mujha pratinyA re, rAMdhaNahArI koI nahIM re, ghau vidarabhi kanyA re- tere. 27 rUThau rAjA Ima bhaNaI re, gAma sImathI kADhau re, nagara viTAblyu DuMbaDire, e bhAMje ASADhau re- tore 28 gAyaNa gAma bAhira gayA re, rAjAnuM nahi raDe re, saMba kahaI prajananaI re, vidyAbala kAMI phera re- tere ra9 -sAMba pradyumna rAsa, A saM. 1659; lakhyA saM0 1659. mRgAvatInuM rUpavarNana. bIjI DhALa nAyakAnI, rAga kedAre. tasa dharaNI mRgAvatI re suMdara 25 nidhAna re, mRgAvato ceDAnI sAte satI re, eka ekathI paradhAna re, mRgAvatI rUpallA guNa rUDo re lAla, rUDuM sIla AcAra re, mRgAvatI 1 zyAma veNI daMDa zobhatAM re lAla, upara rASaDI Upare, mR0 ahirUpa deSaNa AvI re lAla, mastaki maNi Apare, mR0 rU50 bihuM gama gUMthI mIMDhalI re lAla, bAMdhe timira mithyAta re, mu. vici saI sIMdurIuM re lAla, pragaTayo dharama prabhAta, mu. 250
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 8 ) mR. rUpa0 mR zAMza la bhAla tyA thakA raeN lAla, sevai isara deva chaeN, mR. gaMgAtaTa tapasyA karaI raeN lAla, ciMtAtura nitameva raeN. nayana kamala la pAMkhaDI ae lAla, aNIAlI anUpare. hiva vadhatI haTakI rahI ? lAla, rRSi zravaNu dai 3pa re. nimala tISI nAzikAre lAla, jANe dIvAnI dhAra re, *AlimA kA dIsai nahIM re lAla, na lai sneha lagAra re, smRti rUDI radanAvalI raeN lAla, adhara pravAsI vicAra OM, sarasati vadanakamalai vasaI lAla, tasu metiNukI mAlaraeN, mukha punimanA caMdalA raeN lAla, vANu amRtarasa bhAva re, klaka doSa dUrai kAu re lAla sIla tai parabhAva re, kaDa kAlithI rUDA re lAla, te teA eka vasata re, e bAre mAsa sAriSA re lAla, rUpai phera anata raeN, ku'alI (kumaLA) bAMha kalAcikAre lAla, kamala sukAmala hAthare, mR riddhi anai siddhi devatAre lAla, nitya vasaI bai sAthire, mR. rUpa0 diya kamala ati DeA re lAla, dharama buddhi AvAsa OM, mR priMTa liMka tyA kesarI re lAla, sevai natya vanavAsa DaeN, caraNu kanakanA kAchiJA ae lAla, unnata ati sukumAla haiM, mR nakha rAtA ati dIpatA re lAla, darapaNa jima suvisAla re mR deva gurU dhama rAgiNI raeN lAla, ati dAtAra udAra raeN bhargata ghaNI bharatAratI re lAla, strInA e AcAra re. e bIjI DhAla jaNAyA re lAla, nAyakA kerI ehu hai, mR samayasuMdara kahai sAMbhaleA re lAla, rAga kedArai teha re, mR. rUpa0 ~~~ 1668 mAM racita mRgAvatI cepAi, lakhyA sa0 1715. #mayatInA cadvArA nalane sadeza, mR0 250 mR. rU50 rUpa0 20 250 mR mR0 rU50 mR mR. rUpa0 mR. mR rU50 DhALa pa mI bhAvanarI. hai! sAyarasuta sahAmaNeA, seAhAmaNuM! re, hA sAMbhala suguNa sa Mdesa hai! gaganamaMDala gati tAharI, tAharI re, hA dveSapraM tu sagalA deza, --dveSai sagalA desa. mR0 mR. rU50
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 81 ) caMdaliyA saMdeze re kahe mAharA ketanaI ?thAharI abalA karaI re aMdesa, abalA karacha re aMdesa, nAhalII vihuNI re tArI huM kyuM rahuM re he vAlama maI tenaI vArI, vArIuM re, he jAvaTa ramavA tuM ma jAya, he rAja hArI nala nIsaryo, nala nIsaryo re, ho vanamAMhi gaye vilavAya vArI rahe vanamAMhicaMdaliyA saMdeso hA kahe mAharA kaMtAI reho nala tujhasuM huM nIsarI, nIsarI re he Agama lIdhe dudha Adha ho mujhanaI tuM choDI gaye, evaDe kiye aparAdha. caMdaliyA saMde he kahe mArA kaMtanI reho sutI mUkI taI kAM satI kAM satI re, he pramadA na jANI lai pIDa, he hAtha jine paraNI hutI,paraNI hutI re ho catura kaNe kima cIra-caM. ho jhabaka jagI jharavA, jharavA re, he priya tuM na dIThe pAsa, ho vani vani jouM tunaI vAlahA, ho vAlahA re, ho sAda paNi kIdhA se pacAsa caMdaliyA ho nirati na pAmI thAharI nAhalA, nAhalA re, ho paga paga mRgalI paNi pUchI, ho roI roI muI rAnamAM rAnamAM re, ho mahIala paDI huM muchi- caM. ho kIdhuM taI na ke karaI, ke kaI re, ho purUSAM gamADI paratIti, he visvAsa bhAge hava vAlahA, ho vAlA re, ho purUvAM ke prIti- caMdra ho daSTAMta thAhara nala ! dAsya, dAsya re. he kaviyaNa kerI re keDika ho purUSa kuDA mahA kapaTIyA, paTIyA re, he parI lagADI Di- caMda he ehavA caMdanuM ulaMbhaDA, ulaMbhaDA re he dIdhAM davadaMtI nArI, ho cauthI DhAla purI karI, purI karI re, ho samayasuMdara suvicAra samayasuMdara suvicAra -caMdalIyA saMdeze re ho kahe mAharA kaMtanI re. - saM. 1633 mAM racita nila davadaMtI rAsa, lakhyA prata. saM. 176
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ (82 ) kavie peAtAnA sa0 1672 mAM racelA priyamelaka rAsamAM rAjakumArane sAhasika banAvI samudrayAtrA karAvI tenAM sAhaseA vadhu vyAM che. tenI vAnagI rUpe eka kAvya laizuM. je pratamAMthI A utAravAmAM AvyuM che te sa0 1680 mAM lakhAyelI prata che eTale ke rA sAla pachI A varSe ja ane te vaLI kavinA jIvanamAM ja lakhA yelI prata che. tethI te vakhatanI bhASAneA namunA paNa A kAvya pUrA pADaze. bhAgyaparIkSA-- (DhAla trIjI, vAlure savAye vayara huM mArU mRgAvatI capaNanI e DhAla, } 3 karma ama kumaranai AvIyAjI, kIyA mujhazuM pitA mUDI, avahIyA je AdhA pAijI, dhiga te janana li. karamaparIkSA karaNa kumara calyAjI, dhanavatI calI dhaNI sAthI, kRta vaheMNI kisi kAminIjI, asrIna proyu ci. ~*kama parIkSA karaNa kumara calyA, desa pradese accaraja dekhasyuMjI, bhAgyana` lahasyuM bheda, sAjaNuM dUjaNu samakjhakyuMjI, ima ni dharIre umeda. yata: 'dIsai vivihacariya' jANiji sajjaSNu dujaNu visesA, apANuM ca lijjai hiMyi teNu puhavIe. ' Adhi rAti uThaUjI, suMdira lIdhI sASi, siMhalasuta mar3A sa!hasID, hathiyAra tarAri hAya. turata gayA dariyAna tAi, samudra caDayA sAhasIka, pravaheNa iae parIpa bhaNIjI, nArinai lere najIka Agala jAtAM dariyaOM UbhyeAjI, tima valI lAgau tophAna, A karma parIkSA karaNa Thumara calyojI e deza vinA pachInA ane kalee.e pota:nI kRte mATe lIdhI che; samayasu'daranI kRtinI deDIe dhaNI prasiddha thayelI dekhAya che. 5 karama . 2 4 karama
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 83) pravAhaNa bhAge kolAhala paDaya3jI, ati dukha paDayau AsamAna- karama punya sagya pAmya3 pATIyejI, dhanavatI lIdhauM AdhAra, nari seMtI dukha nIsarIjI, pAI samudana pAra. 7 karama abalA cAlI tihAMthI ekalIjI, vasatI jA kiNa vega, kaMta viheNI rUpavaMta kAminIjI, upajaI kaDi udvega. 8karama nagari naki nArI gaijI, pekhe eka prAsAda, daMDa kalasa dhvaja dIpatAjI, navalA saMkhanaI nAda. 9 karamara dhanavatI puche kAMI dharamiNIjI, kahi bAI kuNaI gAma kuNa tItha e kehanau, e mahimA abhirAma. 10 karama gAma kusumapura guNatilaujI, idrapurI avatAra, priyamelaka tIratha paragaDaucha, sahu jANuI saMsAra. 11 karama vegi milaI priya viDayajI, nita tapa karI je nAri IhAM baThI aNubolatIjI, pUratA pUraI apAra. dhanavatI mona varata dharIjI, jAI baIThI jogadhyAna, nAha milyA viNa beluM nahI, eha balIyo asamAna. 13 karama managamatI DhAla mArUNIjI, dukhiyAM jagAvaI dukha, samayasuMdara kahaI suNatAM thakAMjI, sukhiyAM saMpajaI sukha. 14 karama duhA soraThI. kumaraI paNa eka koya, lAdhauM lAMbavuM lAkaDauM, taratauM taratare toya, pAriI pahaMtau padhara3. jehavaI Agai jAya, nagara ratnapura nirakhIye, tnaprabha tihAM rAya, rANI ratanAsuMdarI. ratanavatI bahurU5, rAja naI beTI ratana, suMdara sakala sarU5. bharavA AvI bhalI. rAga AsAu-DhAla cauthI. (sahajiI chehaDa6 darajaNi, sahajiI teho vAlI re, bharajobana mAtI. ehanI hAla 4)
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ (4) taN avasara vAI tihAre, draDherAnA DhAla, carAsI hUMTa bhama, khelai vila ehavA khela hai, rAjAnI kumarI mAre rU, sApa khAdhI kumarI keA jIvADa re, kumarI kA jIvADa raeN--2 AMkaNI. gAMrUDI nAga matA guNyA raeN, maraghA mArI ga, maNi paNa DaMka upara mukI hai, guNa na thayauM gayA te rare. 3 rAjAhava vaidya hAtha jhATakayAre, upaje nahi kAya upAya, murAMgatA kumarI marai, vita hAthamAMhi jAi. kumara mahA ati kotagI raeN, ANI upagAra khuddhi, pahe hakhyau nija pAMNisu, sA purUsA sAcI siddhi. kumara AMNya kumarI kanhaI re, niramala ANya nIra, uhalI muMdaDI ApaNI ae, sastuM chAMTayA kumarI zarIra-~~ pANI pAya... premanuM re, uThe baiDI thai Apa, 4 rAna 5rAjA cha rAjA kumara upagAra e kAyau, bahu harakhkhAM mAi nai bApa re rUpa dITha rUure guNa dIu upagAra, uttama kula tiNI aTakalyau re prargATeu puNya prakAraratnaprabha guNa 23 re kIdhauM kumarI vIvAha, dIdharI kumaranai dAyaja, adhikau kumarI uchAha ?rAti paDI vi AthamyaOM OM, jAgyaOM maddana juvAna, raMgamahela paDuMtAralI vArU jANe iMdra vimAna revara palluMka bAyaOM OM, pAtharyA bahu paTaphUla, agara ukheLyA ati ghaNA ae mahakai parimala anukUla, TaeN-11 rAjA dIvA kIdhA cihuM disenuM re stavatI bahu raMga kumara pala ga cheADI dharatI suyai, suta dharatI AMja saMga re- 12 rAjAcatura nArI mani citavai re karama puTa mujhe kaiAya, seja cheDI dharatI suyei, ramaNI jIvatAM nai reya re- 6 rAna 8 rA 9 rAjA 10 rAjA 13 rAja
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ (85) 14 rAj 16 rA ta: ri gheADau nai pAlA jAi, dhara dheNu nai lUkhA~ khAi, dhira palaMga nai dharatI sAthei, (taNurI baMdara jIvatA naI rAyamAM puchyA kumarI premasu re bheda kahiuM bharatAra, e vairAga tumhe Adara, kima rAga taNui adhikAra raeN - kumarai manamAMhi aTaklauM re, nai na kahiyai sAca valI viseSa vAta sakinI, vai paMDita ehavA vAcA rekumare kahii vAta kevi raeN, suNi suMdarI mujha sAMca, mAbApathI maI vIchaDei, rAkhya abhigraha raca resAcyuM dharatI sadA OM, pAlisi sIla pratApa, saMsa lIyA~ mA~ suMdarI, milase nahi jA` mAI bApare-17 20 kahe kumarI suNu kaMtajI re, dhanya tumhe dharmo neha, bhargata mAbApa taNI bhalI, uttama putra lakSagu eha rebheda jANya sahu bhUpatI ae, ciMtAtura thayau citta, kumaranaI pUchyuM kihAM vasau, kulavaMsa kahau savitta raeN- 19 rAjA kumara kahe! kula ApaNau re, vaMsa ana- valI vAsa, samayasuMdara sahu sukhI re, rahI ratnavatI nirAsa 18 rAjA0 20 rA10 ---priyamelaka tItha rAsa racyA sa0 1672-lakhyA sa 1680. upadezamaya rAsa kavie racyA che. vyavahArazuddhi rAkhava! mATe kavie dhanadattane rAsa racI te dhanavrutta vANiye sAdhu pAse vyavahAra zuddhi pALavAnA niyama laI vepAra karatAM nukazAna sahI Akhara svadeza tajI paradeza jAya che ane jIvana paryaMta vyavahAra zuddhi rAkhe che te tenA caritrathI batAvI-pAtradrArA leAkane upadeza vie Apya che. te kAvyamAMthI nIcene eka khaMDa lai mUkavAmAM Ave che:-- vyavahArazuddhinu vratagrahaNa. tuM dhana tuM dhRtapuNya tu sAdhu kahe dhanadatta, paNa raDI pira pAlaje, nizcala kari nija cittavyavahAra zuddhapaNu grahI, Aye. ApaNu geha, bhale! kriyA kahui bhArijA, paNa dukara " eha 15 rAjA0 1
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ (86) vyApAra mAMDiu vANiI, sagale beleM sAca. pADa kahaI taMta pADanaI, na vadaI bIjI vAcasAcAM talAM tAkaDI, sAcA gaja zrIkAra, ucheghaI nahIM ApaNe, adhike na liI ligarasAca Upari rAcaI nahI, leka hadI kahe eha, viNaja vyApAra mAThepa, dravya A le-- muhalati pUgI vANiyA, AvI mAgaI dAma, gharamAhIM devA nahIM, ciMtAtura thayo jAmatehavaI belI bhArajA sAMbhali sAmI vAta, dhana tUTI lAgaI kharaca, kima gamasyAM dinarAti- ghara dhaMdhA dukha pAlaNa, sAyara kUkha samAna, ekANi rAti visaryA, gAhA paMca sayANarUDuM karatAM pADavuM, AI kalijuga teha paNi dharami jaya neThi chaI, hicai rASaI nara jehasAca kahyo taI suMdarI, paNi hiva karasyAM kema, sosaja bhajuM sarvathA, mAMgare mujha nemaparadesa cali sahuM pAdharo, dariyAI cali sahu dekhI, lakhamI tihAM lahiI ghaNI vAra bhAgya vizeSa- baIyara belI cAlatAM, sAMbhalo bharatAra, huM baIThI trata pAsyuM, tuM pAle vyavahAra 12 AmAM vANiyANI kevI bahAdura rahI pitAnA patine zikhAmaNa Ape che te joI zakAze. " gAmasyAM " "karasyAM " " mAMgaNu , e mAravADI po AmAM jaNAya che. kavi mevADa mAravADamAM ja bahu pharyo che -rahyA che. have kavinA sarva kAvyanA kalaza rUpa mahAkAvya nAme sItArAma prabaMdhamAMthI pitAnI hastalikhita pratamAMthI kAvyane eka namune
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 87) laI e te parathI kavinA samayanI tema ja pote vAparelI bhASAnuM svarUpa samajAze. sItApara kApavAda. AThame khaMDa. DhAla 1 lI. rAga mArU|. (amAM he kI citrA liMgI joI, emAM amAhAMkI, mArUDe mevAsI ke sAda sohAmaNo re le. e gItanI DhAla) sahiyAM morI suNi sItAnI vAta, sahiyAM mArI, ApaNe ghari rAkhI, rAvaNa rAjIye re le. sahiyAM. te kAma kahivAI sahiyAM, sahiyAM mArI, te pAse beThAM paNi lokameM lAye re levA sahiyAM. 1 sItA satIya kahAI, sa. sa. paNi rAvaNa bhogavyAM viSNu saho muMke nahI re - sahiyAM. bhUkhyo bhejana khIra sa. sa. viNa jamyA che nahI, Ima jANe sahI re sahiyAM re 'tara na choDe nIra, sa. sa. paMDita to subhASita tarasa kima taje re la. sahiyAM haTaliTrI lIdhuM nidhAna, sarva satra kima cheDe jANe Ima, vili nahi saMpaje re leTa sahiyAM ? * sarakhAvo A kavinA samaya pachI thayela zAmalabhanI naMdabatrIzImAM 1 amRta pIrasyu thALamAM, Ape karavA AhAra, daDuM paNa cAkhyuM nahIM, paDa pAsA pobAra. 2 haMsa gayo sarovara viSe, dIThuM amRtavAra, pidhA vinA pAcho vaLe, paDa pAsA pobAra. 3 rane amUlaya suhAmaNuM, lobhe game te ThAra, dI paNa lIdhuM nahIM, paDa pAsA pibAra,
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ (88 ) tiSNu tuM nizcaya jANi, sa. sabhAvine mukI pI, sItA rAvaNe re le rAme kIdhe anyAya sa0 sa Q sItAne apaNe gharamAMDe ANe re le 0 leAkAMme apavAda sa. sa sagale hI sItA zrI rAmane vistaryo re leA. aMteura parivAra sa. sa0 bhAratale leAka kahyo te maname dharyo re lA eka divasa eka hAmi sa0 sa. nagarIme mahilAnA TAla milyA dhA re lA . devIne duralaMbha sa. sa. p te rAvaNa rAjAsuM sItA sukha layAM re le sItA satIya kahAI sa. sa e na ghaTe evaDI vAta dhama bI" kahyo ? le. eka kaDe cAlIe sa. sa0 astranuM sIla tAM sliMga kahiye sAmate re me jA laliMga kAmI kAI sa. sa prAthanA na kare bahu pari ehane rAvaNarAya sa. sa 2 vInaMtane vacane kira vize lIdhI ghaNuM re le rAcI asaurge sa. sa tana mana dharma sagaluM hI Ape ApaNu re le eka kahe valI ema sa. sa0 sahiyAM tihAM eka khelI nAra sa0 sa. ame sabalA puNya Aja sItA taNA re le. sahiyAM sahiyAM sahiyAM. sahiyAM sahiyAM 8 samajhAvate hai le sItAne jANe tumhe jaMga mAgaNI re lA . sahiyAM sahiyAM 0 sahiyAM sahiyAM 4 '' 5 19 sahiyAM. sahiyAM ha sahiyAM.
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ { 89 ) nArI sahasra aDhAra sa. sa. maMdAdara sAkhI sahune avagaNI raeN le C lakA gaDhane rAya sa sa0 . sItAsuM lapaTANe! rAti divasa rahyo re le! manavati sukha mANi sa. sa sItA paNi koMdhA sahu jima rAvaNa sAce te sebhAga sa0 sa0 sIla ratana sAthe na pUrA pAlIye hai kare eka vacana vilAsa sa. sa0 para puchyuM sAti paricA TAliye hai le jIgati kahe vila eka sa. sa0 le kusati je sItA te! kima ANI dhaNI re A0 kazo ph le. 10 kahe aparA vila ema sa. sa0 abhimAne aNIe ramaNI ApaNI re lA . kahe kAmiNa vila kAI sa. sa te ANI te mAnI kAM ? rAma sItA bhaNI re le. sahiyAM kahe vila khIjI kAI sa. sa sItAsu pUrve prAta hatI ghaNI re ke jo huye jIvana prANu sa. sa te mAdhyusa mukatAM jIva he nahIM re le ajasa sahe aneka sa. sa ka prema taNI jAge kima vAta kaNe kahI re lA eka kahe hita vAta sa. sa leAkAM me nyAi nRpa rAma kahIye re le kulane hAi kalaMka sa. sa te ramaNI rUDI paNi kima rAkhIye re le0 saDhiyAM 1 sahiyAM sahiyAM 11 sahiyAM sahiyAM 12 sahiyAM sahiyAM ra 0 13 sahiyAM 14 sahiyAM DhiyAM0 15 sahiyAM sahiyAM 16
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ (90) UkhANe kahe loka sa. sa. piTa ke ghAle nahi ati vAlahI churI le. sahiyAM rAmane jugato ema sa. sa. gharameMthI sItAne kADhe bAhirI re sahiyAM. 17 sevake evI vAta sa8 satra nagarIme sAMbhaline rAma Age kahI re lola sahiyAM. rAma thayA dilagIra sa. sa. evI kima apajasanI vAta jAye gahI re le sahiyAM. 18 anya divasa zrIrAma sa. sa. naSTa carita nagarImeM rAti nisaryA re lo. sahiyAM kiNahI kArabAri sasa chAnA sA ubhA raho kAna uMcA dharyA re le sahiyAM9 tehave tehanI nAri sa. sa. bAhirathI asUrI AvI te ghare re le sahiyAM rIsa karI bharatAra sa. sa. astrIne gAlI deu gho bahu pare re le sahiyAM 20 re re niraja nAri sa. sa. tuM ItarI velA lagi bAhira kima rahI re sahiyAM. sivA nahi hu mAhi saH satra huM nahi chuM sari rAma tuM jANe saho re le sahiyAM. 21 suNi kuvacana zrI rAma sa. sa. ciMtavivA lAge mukha dekho mehaNe re sahiyAM kSata uparijima khAra sa. sa. dUkha mAhe dukha lAgo rAmane ati ghaNo re leva sahiya. 22 rAma vicAryo ema satra satra apajasa kima lokamAMhi e UchaLe re lesahiyAM
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 11 ) sItA ehuvA hAi sa. sa0 sahu kAi mele loka jasa TAle milye ph le. paragharasajA yeka sa0 sa mA gurU cheDI avaguNu eka khele pArakAre cANa meMdo mika sa. sa chenI ne culA dekhADe asArakA raeN lA. te kA nahiya upAya sa. sa0 duzamaNutA kiRsipari citta rUpe ? lA. sUraja paNa na rahAi sa. sa. yaDane rAti kahI para kIjIe re leAla zAMtatA pAlaNa Aga sa. sa0 tADatA paNi pAlaNa TADhI chAMDuDI re lA tarasane pAlaNa nIra sa. sa. mAsanA amesAsa pAlaNa bAMhuDI ? le sahunA pAlaNu ema sa0 sa paNa durajanA mukhane pAlaNa kA nahI re lA 0 sAce bhAve jUTha sa sa me melA mAhA kulavaza kIyA sahI hai kujasa kala`kaye Apa sa0 sa0 . ajI tAMi sItAne cheDu te bhalI raeN le ima citavatA citta sa0 sa0 O siyAM0 23 sariyAM sahiyAM 24 sahiyAM sahiyAM 25 sahiyAM. sahiyAM 26 0 . RNa avasara AvyA tihAM lakhamaNu mana ralI re. rAmalakSmaNa saMvAda ciMtAtura zrA rAma, dekhIne dukha kAraNa lakhamaNa pUchIye! relA tumha sarikhe paNi sura, sAca te citA kari mukha vilakhA kayAre le029 kahi! sarakhA haiAi, tA mujhane paramAratha bAMdhava dAkhIye re le|0 rAma kahe suNa vira, te syuM che je tumhathI chAnuM rAMkhIye 2 lA. 30 sahiyAM sahiyAM raja sahiyAM sahiyAM 28
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ loka taNo apavAda, sItAnI sagalI vAta te rAme kahI re lo0 rAvaNa laMpaTa rAya, sItA tihAM sIlavaMtI kahe che kima rahI re leDa 31 evI sAMbhalI vAta, kapAtura lakhamaNa kahe ke sAMbhaLe re lola sItAno apavAda, je kahiye tene huM mAritroDI sita re leba kara rAma kahe suNa vacha, kAnAM muhaDA to boka samA kahyA re leTa kima chuMdIne teha, kuvacana paNi lokanAM kima jAye salA re la0 33 suNe lakhamaNa kahe sAmi, jhakha mAre nagarInA leka abhAgIyA re la0 sAco sItA sIla, e vAtane paramesara thAse sAkhIye re la0 34 jo paNi vAta che ema, to paNi viNa cheDayAM mujha apajasa nUtare re che IzuM paricitta vicAri vAta sahunyAI rAma suNi je karere le35 pahilI DhAla rasAla sasasAMbhaLatAM sughaDAne hIyaDa gahaga relensa kIdhAM karama kaThera sasaviNa vedAM chUTe kuNa samayasuMdarakahera sa36 -sItArAmaprabaMdha copAI racA saM. 1683 ne lakhyA saM. 1683 (kavihastalikhita). AmAM kevI sAdI vANI-alaMkAra ke TApaTIpa vagaranI racanA - kavitvamAM pariName che. gAmamAM sItA mATe belA apavAda, tenuM rAma pAse nivedana, rAma nagara carcA jevA jatAM eka jaNe sItAne rAvaNe rAkhI chatAM rAme pitAne ghera rAkhI evuM mAreluM meNuM, te para rAmanA vicAra ane lakSmaNa sAthe vArtAlApa e sarva batAvI rAmanA mananA bhAveno pravAha aneka kSaNo sudhI satata cAlu rAkhe che, bhAva saraLa, spaSTa ane bhavya hoya te ghaNI vakhata prabaLa hoya to temAMthI nipajatuM kAvya-amUrta bhAvane mUtta zabdamAM che. baddha racanAmAM mUkavAthI pariNamatuM kAvya-kharUM kAvya bane che. uttama kAvyamAM vAcyArtha tarataja samajAvo joIe. prasAda ane madhuratA sAthe navI navI khubI jema vAMcIe tema jaNAtI jAya te uttama kAvya che. vArtha turata na samajAya e lokane mATe te nirarthaka ja
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 93) thaI paDe che; AmAM arthabodha saralatAthI ekadama thAya che, ane A spaSTa karavA kavinA aprakaTa ane ati heTA kAvya-jaina rAmAyaNa ne avatAratA A sItArAmaprabaMdhamAMthI eka AkhuM kAvya vistArane saMkeca rAkhyA vagara atra ApyuM che. - kavinAM akhaMDa kAvyamahAkAvyomAMthI namunA laI temanI kAvyazakti para vicAra karavAnAM sAdhana joyAM, have tenAM khaMDa kAvyaTuMkAM kAvya para jaIe. AlayaNa (AlecanA) stavana. AmAM zatrujya girinI yAtrA karatAM tyAM kaSabhadeva pAse pitAnA hadayanI vAta karI je kaMI pote pApa karyA hoya te gaNavI tenI AlocanA karI mAphI cAhe che - be karajeDI vInavuM che, suNi svAmI suvidIta, phUDa kapaTa mUkI karI che, vAta kahuM ApavIta. kRpAnAtha mujha vInatI avadhAratU samaratha tribhuvana dhaNajI, mujhane duttara tAra- kRpA bhavasAyara bhamatAM thakIMcha, dIThAM dukha anaMta, bhAga soLe bheTaye, bhaya bhaMjaNa bhagavaMta- kRpA je duHkha bhAMje ApaNAjI, tehaneM kahiye duHkha, paraduHkhabhaMjana tU suNejI, sevakane gho sukha- kRpA have potAnA samayanI sthiti jaNAve che - dUSama kAle dehilejI, saLe gurU sAga, paramAratha pro che nadIjI, gaDara pravAhI leka- kRpA [ tiNa tujha Agala ApaNAjI, pApa Alea Aja. mAM bApa Agala bolatAM, bAlaka hI lAja- ] kRpA jina dharma jina dharma sahu kaDeja, thApe apaNI vAta, sAmAcArI juI jue che, saMzaya paDyAM miyAta- kRpA
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ (94) jANa ajANapaNe karI che, beyA usUtra bela, , ratane kAga uDAvatAjI, hAryo janama niTola- 65 - A pachI potAnI ApavItI-nirbaLatA utkaTa hRdayanirmaLatAthI jaNAve che. bhagavaMta-bhAkhyo te kihAMcha, kihAM mujha karaNI eha. gaja pAkhara khara kima sahejI, sabala vimAsaNa teha- kRpA Apa prarUpyuM AkarUMcha, jANe leka mahaMta, piNa na kare paramAdiyAjI, mAsatusa draSTAMta- kRpA kAla anaMte meM kahyAM; tIna ratana zrIkAra, piNa paramAde pAyiAMcha, kihAM jaI karUM pukAra- kRpA jANuM utkRSTI karaMjI, udhata karaMja vihAra, dhIraja jIva dhare nahIMcha, pite bahu saMsAra- mahAvIra stavana. vIra suNo morI vInatI, karaDI he kahuM mananI vAta, bAlakanI pare vInavuM, mArA svAmI he ! tU tribhuvana tAta - vIra suNe morI vInatI 1. tuma darazaNa viNa daMbha, bhava mAMhe he svAmI ! samudra majhAra, duHkha anaMtA meM sahyAM, te kahita hai kima Ave pAra, vIra. 2 para upagArI tU prabhu, dukha bhaMje he jaga dInadayAla, tiNa tere caraNe huM AviyA, sAmI! mujhane henija nayaNa nihAla. vIra.3 aparAdhI piNa UdharyA, te kIdhI he karUNuM mArA svAma, huM te parama bhakata tAro, tiNa tAro he nahi Dholano kAma vIra.4 kRpA 0 [ A pachI bhUlapANi, caMzika nAga, gelA, gotama, jamAla, ayamantARSi, mevakumAra, nadiSeNa, AdrakumAra, calaNa, zreNika e savane uryA jaNAvI ]
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ Ima aneka te UdharyA, kahuM tArA ho ketA avAta, sAra kare hiva mAharI, mana mAMhe ho ANo meraDI vAta. vIra.15 sudhe saMjama nahi palai, nahi teha hai mujha darazaNa jJAna, piNa AdhAra che etale, Ika tero he dharUM nizcala dhyAna. vIra. 16 meha mahitala varasato, navi jove che sama viSamAM ThAma, giravA saheje guNa kare, svAmI! sAro che morA vaMchita kAma. vIra. 17 tuma nAme sukha saMpadA, tuma nAme he dukha jAye dUra, tuma nAme vaMchita phale, tuma nAme ho mujha AnaMda pUra vIra. 18 kalaza ( harigItanA layamAM kalaza mUkAya che.) Ima nagara jesalamerU maMDana, tIrthakara covIsame, zAsanAdhIza siMhalana, sevatAM suratarUsamo. jinacaMda trizalAmAtanaMdana sakalacaMda kalA nile, vAcanAcAraja samayasuMdara saMzu tribhuvanatile. cAra caraNamAM chelluM caraNa sAdhAraNu-sAmAnya eka ja Ave evuM-bhujaMgI ke evI jAtanA chaMda vALuM kAvya tene sAmAnya rIte "chaMda' e nAma jainamAM apAyuM che. Avo "chaMda" pArzvanAtha 7 kaDIne kavie karele noMdhavAmAM Avyo che, tenI prathamanI be kaDIo A che - ApaNu ghara beThAM lIla kare, nija putra trazuM prema dhare, tameM deza dezAMtara kAMI De, nitya pAsa jape zrI jina rU. 1 mane vachina saghala kAja sare, zira upara cAmara chatra dhare, kalamala cAle Agala cheDe, nitya pAsa jApa zrI jina rU. 2 sImaMdhara jina stavana. cAMdaliyA saMdezaDoi, kaheje sImaMdhara svAma, bharatakSetranAM mAnavIcha, nita UDI kare re praNAma.
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyane vahAlAM lAjI, vepArIne vahAlA che dAma, amane vahAlAM sImaMdhara svAmI, jima sItAne rAma, nahiM mANu prabhu ! rAja RddhijI, nahiM mAguM garatha bhaMDAra, huM mAguM prabhu ! eTalu jI, tuma pAse avatAra. xdeva na dIdhI pAMkhaDIjI, kema kara AvuM re hajUra, mujarA mAharA mAnajo", praha ugamate sUra. eka rUpaka allegory rUpe mananI zuddhi arthe kavie sundara kavitA karI che, ane te ati rasathI teAmAM gavAya che: manazuddhi. dhA dheAkhIDA tuM gheje mananu dheAtIyuM re, rakhe rAkhatA mela lagAra OM, eNe ? mele' jaga meleA karyAM haiM, viSNu dhAyuM na rAkhe lagAraraeN. dhojinazAsana sarezavara seAhAmaNuM re, samakita taNI rUDI pAlI 3, dAnAdika cAra bAraNAM OM, mAMhI nava tatva kamala vizALa re dhA tihAM jhIle munivara haMsalA re, pIye che tapa japa nIra re, zama dama mAde je zIla rR, tihAM pakhAle Atama cIra hai, tapavaje tapa taDake karIae, jALavaje nava brahma vAre, chAMTA uDADe pApa aDhAranA hai, ema ujaLu hAze tatakAla re. AlAyaNa sAmuDA sUdhA kare re, rakhe Ave mAyA zevALa re, nizce pavitrapaNuM rAkhaje rU. pache ApaNA niyama saMbhALa re. rakhe mUkatA mana mAkaLu raeN, paDa melIne sa Mkela re, samayasuMdaranI zokhaDI re, sukhaDI amRtavela re dhe dheA dhA * kive padmavijaye A sImaMdhara svAmI pAse caMdgatanI klpanA peAtAnA eka khaMDa kAvyamAM mUkI che, ( suNeA cadAjI ! sImaMdhara paramAtama pAse jAjo. ) devacaMdrajIe eka stavanamAM AvuM caraNa lIdhuM che. ke: tr hAvata je tanu pAMkhaDI, Avata nAtha hantra; je hAtI citta AMkhaDI, dekhata nitya prabhu nUra "
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ (97) prathama tIrthakara RSabhadevanA putro-bharata cakravatti ane tenA bhAI bAhubalI baMne rAjya mATe laDyA, pachI bAhubalI e pitA pAse dIkSA lai vanamAM ubhA rahI kAryotsarga karI dhyAnastha rahyA thakAM paNa manamAMthI ahaMkAra utarato nathI tethI aSabhadeve tenI moTI bahena sAdhavI brAhmI ane sudarIne mokalI. pitAnA laghu baMdhuM garva-mAna--ahaMkAranA gaja para ArUDha banI AtmAnuM hita bagADe che e batAvatAM te baheno vIrA mArA gaja thakI utare gaja caDhe kevaLa na hAya re - vIrA mArA gaja thakI utare. RSabhadeva tihAM mekale bAhubaLajInI pAse re, baMdhava gaja thI utara, brAhna suMdarI ema bhASe re- vIrA leca karIne cAritra liyo, vaLI AvyuM abhimAna re, laghu baMdhava ! vAMdu nahIM, kAsTage rahyA zubha dhyAna - vIrAva varasa divasa kAussagga rahyA, zIta tApathI sUkANuM re, paMkhIDe mALA ghAlIA, velaDIeM vIMTANA re-- virATa sAvInAM vacana suNI karI, camake citta mojhAra re, haya gaya ratha sahu pariharyA, vaLI Avyo ahaMkAra re- vIrA vairAgye mana vALIyuM, mUkayuM nija abhimAna re, paga re UpADyo vAMdavA, UpasyuM te kevaLa jJAna - vIrA pahotA te kevaLI parapadA, bAhubaLa munirAya re, ajarAmara padavI laI, samayasuMdara vaMde pAya re- vIrA mArA gaja thI utaro. niMdA para "svAdhyAya " lakhI che te kevI upadezakAraka che te. AkhI vAMcyA pachI samajAze. niMdA karavI te amaniMdA karavI ke. jethI "chuTakabAre -saMsAra dhI mukti thAya.
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ (98) niMdA na karaje keInI pArakI re, niMdAnAM bolyAM mahA pApare, vaira virodha vadhe ghaNo re, niMdA karatA na gaNe mAya bApa re- niMdA, dUra balaMtI kAM dekhe tu re, pagamAM balatI dekhe sahu keya re. paranA malamAM dheyAM lUgaDAM re, kahe kema UjalAM hAya re- nidAha Apa saMbhAle sahu ke ApaNo re, niMdAnI mUke pachI Teva re, thaDe ghaNe avaguNe sahu bharyA re, kenAMnalI cue kehanAM nevare- niMdA niMdA kare te jAye nArakI re, tapa japa kIdhuM sahu jAya re, niMdA kare te karaje ApaNe re. jema chuTakabAre thAya re- niMdA guNa grahajo sahu ke teNe re, jehamAM dekhe eka vicAra re, kRSNa paraM sukha pAmazo re, samayasuMdara sukhakAra re- niMdA zAlibhadranI sajhAya 36 kaDInI racI che; zrI mahAvIra samayamAM rAjagRhe zAlibhada mahA samRddhivAna zreSThI hata-tene batrIza strIo hatI. tenI bahena dhanya (dhanA) nAmanA zreSThInI sAthe teja zaheramAM paraNAvI hatI ke jene te maLIne ATha patnio hatI. zrI mahAvIranA upadezathI vairAgya AvatAM zAlibhadre eka divasa eka, bIje divase bIjI ema strIne tyAga karato gaye; AthI tenI bahena pitAnA patine snAna karAvatI vakhate raDI paDatAM AMsuM patinA zarIre paDayAM. ne dhanya raDavAnuM kAraNa jANI jaNAvyuM ke Avo tyAga hoya ! vairAgya thatuM hoya to ekadama sarvano tyAga ekI sAthe ghaTe. strIe kahyuM ke kaDeseheluM che, 5zuM karavuM deheluM che. eTale dhanya zeThe sava strIne turata ja parityAga karI saMyama lI. zAlibhadde paNa pachI dIkSA lIdhI. baMne mahAvIranA ziSya-sAdhu banI saMyama pALI devake gayA. uparanA zAlimanA tyAgathI tenA bena ane banevI dha: vara-trI pati nI vAta TuMkamAM paNa suMdara zabdamAM kavie AvelI che te jarA uda haraNa atra mukAmAM Ave che. -
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 99 ) vIra taNI vANI suNI jIre, vaTho meha akAla, ekekI dina pariharejI re, jima jala chaOM pAla. mAtA dekhI Talavale jIre, mAllRDI viSNu nIra, nArI salI pAye paDe jIre, mata chaOM sAhasa dhIra. vahuara sadhalI vInave jIre. sAMbhala sAcu vicAra sara chAMDI pAle caDayA jIre, ha~sale! UDaNuhAra. SNa avasara tihAM nhAvatAM jIre dhanA zira AMsu paData, kavaNuM du:kha tuja sAMbhayu" jIre, UMcu joi kaheta caMdramukhI mRgalAcatI jIrU, melAvI bharatAra, adhava vAta meM sAMbhalI jIre, nArIneA parihAra. dhane bhaNe suNa ghelaDI jIrR, zAlibhadra pUraeNA gamAra, jo mana ANyuM chaMDavA jIre, vilaMba na kIje lagAra. karajoDI kahe kAminI jIre, adhava sameA nahI kAya, kahetAM vAta ja sAhalI jIre, mUkatAM dohalI heAya. jAre jA te Ima kahyo jIre, te meM chaDI re ATha, paDA ! meM hasatAM kahyuM re, zuM karazuM vAta. 3 Ne vacane" dhane nIsaryo jIre, jANe pacAyaNa siMhuM, jai sAlAne sAda karyo jIre, ghelA ! uThe akhI, kAla ADaeNDI (nata bhame jIre, pUDe ma joiza vATa, nArI baMdhana dAraDI re, dhatra dhava chaDe nirAza, jima dhIvara tima mAchI dare, dhIre` nAkhyuM ke jAla, purUSa pachI jima mAle! re, titi acitye kAla
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ (100) banabhara bihuM nIsaryA che, pahelA vIrajInI pAsa, dIkSA lIdhI rUaDIjI re, pAle mane ullAsa. + + kSamAchatrIzI--e chatrIza kaDInuM samatA viSaye kAvya che temAM pahelAM eTaluM jaNAve che ke Adara chava kSamA guNa Adara, ma kariza rAga ne TheSajI, samatAye ziva sukha pAmIje, heM kugati vizeSa cha- Adara samatA saMjama sAra suNaje, kalpasUtranI sAkhajI, krodha pUrva keDi cAritra bAle, bhagavaMta INa pare bhAkhajI - Adara kuNa kuNa jIva taryo upazamathI, sAMbhala tuM daSTAMtajI, kuNa kuNa jIva bhamyA bhavamahi, krodha taNe virataMtajI- Adara A pachI jaina kathAomAMthI krodha ane samatApara daSTAMta ApI chevaTe jaNAve che ke - ima aneka taryA tribhuvanameM, kSamA guNe bhavi jIvajI, krodha karI kuga che pahetA, pADatAM mukha rIvajI. viSa halAhala kahIye virUo, te mAre eka vArajI, paNa kAya anaMta velA, Ape maraNa apAra, krodha karatA tapa japa kIdhAM na paDe kAMI ThAma, Apa tape parane saMtApe, krodhazuM kahe kAma che. kSamA karatAM kharaca na lAge, bhAMge kroDa kalezajI, arihaMta deva ArAdhaka thAye, Ape sujasa pradeza che. keTalAMka chuTaka pade. prabhu-rUpa prabhu terA rUpa banyo ADo nikA-bhu pAMca barake pATa paraMbara, peca bo kasabake-prabhu
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ (101 ) mastaka muTa kAne TThAya kuMDala, hAra hiMye sara TIkA; samakita nimala heAta sakalajana, dekha daza jinajIkA-prabhu. samavasaraNu vica svAmI virAjita, sAhiba tIna dunIkA; samayasuMdara kahe e prabhu bheTa, sala janma tAhikA-prabhu. RSabha stana-rAga mAr. deva merA hAriSabha deva merA hA; puNya soLe huM pAmIe, prabhu risana terAM hAceArAzI lakha huM bhamyA, prabhu bhavanA pherA hA, dukha anatA meM sahyAM, prabhu tyAMhA kheterAM he. caraNa tumArAM meM zrahyAM, svAmI abakI veLA hA, samayasuMdara kahe tumahathI svAmI krANu bhalerA hA. RSabha bhakti herI mAi RRSabhakI mere mana bhargata basIrIprathama bhavanati prathama narezara, prathama yeAgausara prathama jati rI-mAiprathama bhikSAcara prathama tIthaMkara, prathama kaivalajJAnI bhujaMgati rI-mAi. zrI vimalAcala sAheba maMDaLu, praNamata samayasuMdara ullasI rImAi zAMtinAtha stavana-rAga tribhAsa. mAi AMgana 5 klyArI, hamAre mAi, AMgana Rddhi vRddhi sukha saMpatidAyaka, zrI zAMtinAtha milyeA rI--hamAre cUvA caMdana mRga mada bhelI, mAMhu barAsa bhulyeA rI~~~ pUjata zrI zAMtinAthakI pratimA, alaga udvega TaLyA rI--hamAre. zaraNe rAkhyA kRpA karI sAhiba, nyu pArevA padhyeA rI, samayasuMdara kahe tumArI kRpA te, zivasuMdarIzu milye rI-hamAre anataguNI prabhu guNa anaMta apAra, prabhu tere, guru sAhasa rasanA karata sura nara, teAhI na pAve pAra riSabha prabhu --
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ (12) kena aMbara gine tArA, merU giriko bhAra, carama sAgara lahira mAlA kata kena vicArabhakti guNa lavaleza bhAve, suvidhi jina sukhakAra. samayasuMdara kahata hamakuM, svAmI tumAre AdhAra. prabhu prabhu sevAne ullAsa-rAga malAra, karyuM na bhaye hama mora, vimalagire kayuM na bhaye hama mora. haSabhajI dekhata AnaMda upajata, jese caMda cakora- vimala0 kayU karyuM na bhaye hama zItala pAnI, siMcita tarUara choDa, ahaniza jinajIka aMga pakhAlata, torata karma kaThera- vimala0 na bhaye hama bAvanA caMdana, ora kezara kerI chora kyuM na bhaye hama mogara mAlatI, rahela jinajIke ura- vimala kahyuM na bhaye hama mRdaMga jhalarIyAM, karata madhura dhvanI ghera, jinake Age nRtya sehAvata, pAvata zivapura Thera- vimalA jagamaMDala sAco e jinajI, ora dekhA na rAcata mora, samayasuMdara kahe e prabhu seve, janama jarA nahI era. vimala manane upadeza. mero jIva Arati kAhA dhare, jesA ve khAtameM lakhita vidhAtA, tinaA ghaTe na baDhe- merA ? cakravatti zira chatra dharAvata, ke ke na maMgala kare, eka sukhIyA eka dukhI dIse, e saba karama kare- merA. 2 Arati aba chera de chauDA, rAte ja rAja caDe, samayasuMdara kahe je sukha vache, kara dharama citta are- merA0 3 samayanA palaTA para vairAgya sUcaka pada-rAga AzAvarI. kisikuM saba dina sarakhe na hoya. praha ugata artagata dinakara, dinameM avasthA deya- kisi.
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 103 ) hari balabhadra pAMDava naLa rAna, rahe SaTnaDa siddhi khAya; caMDALa ke dhara pANI Apyu, rAjA harizcaMdra joyaga` makara tu mUDha gamArA, caData pati saba kAya; samayasuMdara kahe itara parata sukha, sAcA jina dha seAya. rAga paTa. svArathakI saba huM re sagAi kuNu mAtA kuMNa menaDa bhAi--svArathakI svAratha bhAjana bhukti sagAI, svAratha bina kAI pANI na pArkasvAratha mAbApa zeTha baDAI, svAratha bina nahu hAta sahAI svAratha nArI dAsI kahAi, svAratha bina lADI le dhAisvAratha celA gurU gurUbhAi, svAratha bina naya haiAta larAisamayasuMdara kar3e suAre leAkAI, svAratha De bhali parama sagAI (pAMDAMtara) svAratha hai bhalA dhama sakhAI kisi. kasiku verNa nidrA-rAga Ta O sei sei sArI raeNna gumAi, erana nidrA kahAMse re Ai---sAi nidrA kahe meM te! bAlo re bhAlo, baDe baDe munijanaku nAkhuM re DholInidrA kahe meM te! jamakI dAso, eka hAthe mUkI bIje hAthe phrAMsI- samayasuMdara kahe sune bhAi batIyA, Apa mUe sArI Dubagai dunIyAM- [ AmAM peAtAnA zvetAe ' vANIA ' te uddezela che te kabIranuM caraNu: ' kahata kabIrA sune! mere bhaiyA, Apa mue piche Duba gaI duniyAM' enuM anukaraNa karyu* jaNAya che. ] samayasuMdarajI eka vakhata hAlanA ajamera pAsenA kasanagaDha rAheramAM padhAryA hatA, tyAM zrAvakAne Apasa ApasamAM kaleza ane eka bIjAnI niMdA karatA joi teezrIe nIce pramANe hRdayanI mie prakaTa karI che te AtmArthI jatAe manana karavA jevI che.
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ (104 ) . kayAre malaze zrAvaka ehuvA, suNatye AvI vakhANeAjI, dhagAbDI carcA karIzu ame, vItarAga vacana pramANeAjI. kayAre rathI samakita je sudhA dhare, mAne nahi mithyAtAjI, svAmIzuM. dharaNe ese nahiM, nahi rAgadveSanI vAtejI. kayAre0 [ vakhANu-vyAkhyAna, rathI-mULathI, samakita-samyagdarzana-zradhdhA; sudhA-zuddha, mithyAtva-azradhdhA-mithyA zraddhAH svAmI-saDadho -svadharmAM; dharaNA-grahaNu-ADuM, ] have chele sthUlabhadra ane kaiAzAnA prasa`ga lai eka gIta kavie racyuM che te aprakaTa hAvAthI atra ApuM : rAga sAraMga. prAMDiyA na kojai hA nAri! paradesoyA re, kSaNe kSaNe dAjhe deha vIDiyA vahAlesara malavA dohileAjI, sAthe sAthe adhika saneha-prArtADayA. kAla AvyA teM Aja UMThe cAlasere, bhamara bhamatA joi, sAjaNi vaLAvIne pAchA vaLatAMjI, dharita bhAra na hAi-prIDiyA mananA maneratha vi manamAM rahyAjI, kahIe keni sAthi. kAgalIe lakhatAM bhonA AMsuejI, DiyA hai durjanaDhAtha.-prItaDiA sthUlabhadra kAsA mujhavIjI, pAlyA hA pUrava prema, sIla suraMga peDhA cunaDijI, samayasuMdara kaMDe ema-proDiyA0 [ saulasuraMgI cunaDI upara pachInA keTalAka kavioe navAM kAvya karyA che. ] A kavinI kRtiomAM, kavi rajaputAnA-mAravADa mevADamAM bahu rahelA tethI te bhASAnAM chAMTaNAM jovAmAM Ave che. eTaluMja nahi, paNa urdu-phArasI zabdo pazu ghaNA vaparAya! jaNAya che kAraNa ke kavine dilhI ane mugala darabAramAM-zahenazAha ane tenA rAjadvArIonA prasaMgamAM bahu Avavu paDayu hatu tethI ane tema ja gujarAtamAM paNa musalamAnI rAjyane amala karaNaghelAnA pachInA samayathI thai
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 105 ) cakaryo hato te kAraNe daphataro, adAlata vageremAM musalamAnI bhASAne praveza thaI cuka hatA. gUjarAtavAsI lokeAnI mULa bhASA gUjarAtI hovA chatAM paNa rAjyanA vyavahAra mATe urdU bhASA bhaNavI ke bolavI paDatI; AthI UrdU-phAraso arabI zabda kALe karIne A sattaramAM saiikAmAM ghara karI gayA -thayA. vizeSamAM vikrama cAdamA zatakamAM IrAnathI bhAgI AvI pArasIo gUjarAtamAM vasyA hatA, musalamAne UparAMta porTugIjhe ane temanA harIpha turko soLamA zatakamAM AvI pahoMcyA hatA. A kavinA samayamAM eTale sattaramA saikAmAM aMgrejoe paNa AvI pitAnI kaThoe surata vagere sthaLe nAMkhavAnA prayatno cAlu rAkhyA hatA. A videzIonI sAthenA saMbaMdha vyavahArathI bhASApara navI asara thaI. A kALa ane saMjogavazAta ghuselA zabdonuM bhASAmAM bharaNuM thayuM tethI te bhaDaLane bhASAnI vRddhi samajI Adara Apavo ghaTe. AthI bhASAnuM sAdarya khaMDita thayeluM mAnavuM yogya nathI. komaLa ane kaThina bane jAtanA zabdo Avazyaka che. maradAnagI batAvavAmAM lalita kemalatAno prayoga na ghaTe. kavinA naladamayaMtI rAsamAMthI be cAra kaDI joIe -khaMDa 6 DhAla 2. nalarAya takhata basArI karI re, varatAvaI ApaNuM ANu dANuM re, khelaka kAI AgaI khaDI re, AgaI chuSyo sabala dIvANa re. desa vasa sagalo kI3 re, kaI sAdhI bharatani khaMDa re, bhUpati salAme laI bhedaNAM re, nalane tapa teja pracaMDa re. A kavine jUnI zAstrIyakathAonAM AkhyAnano upayoga karI potAnI bhASAmAM gUrjara bhASAmAM AkhyAnene bAga khIlAvyo che. temAM pote prAcIna AkhyAnomAM tadrupa banI tene potAnA hRdayanI aMdara praveza karAvI temAMthI teonAM pAtrone pitAnA samayanAM pAtra jevAM ka9pI je kavacit kavacita mUkayAM che te enuM dUSaNa nathI paNa bhUSaNa che. A rIte prAcInamAMnuM grahaNa karI tenuM rUpAntara karI pitAnA
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 106 ) bhASA sAhityane ujjvaLa banAvyuM che, chUTAM chUTAM pade--nAnAM nAnAM kAgyeA racI peAtAnA hRdayane ullAsa prakaTa karyA che. kavi premAnaMdanA purAgAmI A kavie AkhyAna kavi tarIke prasiddhatA siddha karI che; ane dezI sAhityanI vRdhdhi karI che. AvA prAcIna dezI sAhityanuM jJAna dhaNuM vadhAravAnI jarUra che. te jJAna vadhatAM ane prAcina sAhitya paratyenI ApaNI mamatva buddhi tIvra thatAM te jJAna drupa nIvaDaze, temAMthI viene navIna umi AnAM sAdhana, bhAve, ane rasamaya vANI maLaze; bhASAzAstrIone bhASAvikAsa--rUpAntara vagerepara avanavA prakAza prApta thaze ane samagra bhASAnA pratihAsa racavAmAM te upayego thaze. A dezo prAcIna sAhitya e ApaNA sAhityanu prabala pASakabaLa che, pachI te jaina he vA jainetara, aMte ekaja bhAratamAtAnAM-gUjarI mAtAnAM saMtAna che, ane sarasvatI devInA ekasarakhA upAsaka che, ane sAhitya zarIranAM aMgeA che. baMnenI lAja eka bIjAnA hAthamAM che, ane eka bIjA sAthe ekatrita rahIneja zeAbhaze, ane potAnI mAtAne-mine ze|bhAvaze. " * parama prabhubhakata nAgara vaiSNava zrI narasiMha mahetA kahI gayA che ke: ' pakSApakSo tyAM nahIM paramezvara, samadraSTine sava samAna -te save e svIkArI sAhityane pakSApakSo vagaranuM rAkhavAnu che; te ja gUjarI vANIne jaya thaze-ukaSa thaze. tathAstu ! pUravaNI A nibaMdha lakhAIne jaina sAhitya sazeAdhakanA khaDa 2 ane aka 3 mAM chapAI gayA pachI samayasuMdarajInI keTalIka navI kRti jANuvAmAM AvelI hAvAthI tenAM nAma vigere A pUravaNImAM ApI devAnuM ucita lAgyuM ane te paNa te sthaLe chapAi gayuM che. saMskRta prAkRta--gadya padya graMtha. (1) caturmAsa pava vyAkhyAna paddhati. sa. 1665 caitra zu 10 amarasara nagaramAM.
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ (107) (2) kalpalatA madhye bhejana vicchiti. gadyamAM sAdharmika bhAIonI bhakita saMbaMdhI vivecana. bhASA kRtie-cApAI vigere vyavahAra zuddhi copAI maIi saMvata 1693 kupadI satI saMbaMdha saMvata 700 AleyaNA chatrIsI ahamadapura (amadAvAda)mAM saM. 1698 samaya vagaranI kavitAo 1 jaba rAsa. 2 nemirAmatI rAsa. 3 praznottara copAI 4 zrIpAla rAsa. 5 haMsarAja vacharAja epAI 6 praznottara sAra saMgraha, che padmAvatI sajhAya. 8 cAra pratyeka buddhapara sa0 8 pArzvanAtha paMcakalyANaka stavana 10 pratimA stavana. 11 munisuvrata stavana. nAnAM nAnAM kAvya-gIte vigere 1 naladavadatI, 2 jinakuzalasUri, 3 RSabha Atha, 4 sanatakumAra 5 ahaMnnaka, 6 sthUlabhadrajI, 7 gautamasvAmI, 8 krodha nivAraNa, 9 mAnanivAraNa, 10 mohanivAraNa, 11 mAyA nivAraNa, 12 lebhanivAraNa 13 yati nivAraNa, 14 manaHzuddhi, 15-16 chavapratibodha, 17 Atti nivAraNa, 18 niMdAnivAraNa, 19 huMkAranivAraNa, 20 kAminI vizvAsa, 21 jIvanaTa, 22 svArtha, 23 pArakI hADanivAraNa 24 jIva vyApAra, 25 ghaDI lAkhANI, 26 gaDiyAlA, ra7 udyamabhAgya, 28 mukitagamana, ra9 karma, 30 nAva. 31 jIvadayA, 32 vItarAga satyavacana, 33 maraNabhaya, 34 saMdeha, 35 sutA jagAvaNa 36 paramezvara pRcchA, 37 bhaNana preraNa, 38 kriyA preraNa, 39 paramezvara svarUpa durlabhatA, 40 jIva karma saMbaMdha, 41 paramezvara laya, 4ra niraMjana dhyAna, 43 duHSama kAle saMyama pAlana.
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ (108) anulekha, samayasuMdaranA bIjA graMthe nAme gAthAlakSaNa ane apabadutva garbhita mahAvIra stavana hamaNuM mArI najare paDyA te paikI gAthA lakSaNano pAMca pAnAno graMtha vaDedarAmAM muni zrI haMsavijayajInA bhiMDAramAM naM. 327 mejUda che tenI prazastiparathI jaNAya che ke te temaNe saM. 1673 nA kArtika suda pAMcame meDatAmAM svaziSTha harSanaMdanagaNi pramukha sAdhunI sahAyathI race che, te prazasti A pramANe che - saM 1673 varSe kArtika zudi paMcamyAM zrI meDatA nagare zrI bRhat kharatara gacche bhaTTArakazAkhAyAM yugapradhAna zrI 5 jinacaMdramUri vijayirAjye yugapradhAna zrI 5 jinacaMdramUri prathama ziSya paM0 sakalacaMdra gANi ziSya zrI samayasundaropAdhyAyaiH vA0 harSanandana gaNi pramukha sAdhusahAyaiH naaNdiydRracha mAMdAre jJAnacarthe........ alpa bahurtagarbhita mahAvIra stavana 13 gAthAnuM prAtamAM che ane tepara sarvoparI saMskRta TIkA racI che te prajJApanA sUtranA tRtIyapadanA prathama dvAra uparathI ramyuM che. chevaTe te lakhe che ke aNahilapattana vAstavya siddhAntasUkSmavicAra rasika cepaDA getrIya parIkSaka (parIkha) devajInI samabhyarthanAthI A kRti racAI. (mukita AtmAnaMda graMtha ratnamALAnuM 21 muM ratna-AtmAnaMda janasabhA bhAvanagara) vicArazatakanI pa3 patranI eka prata ukta haMsavijayajI mahArAjanA bhaMDAramAM naM. 484mAM vidyamAna che. (paMDita lAlacaMdabhAIne jaNAvavA pramANe te suratamAM prakaTa thaI gayela che.) ...........
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ (108) kAlikAcArya kathAnI eka prata teja bhaMDAramAM naM. 1789 nI jevAmAM AvI. temAM chevaTe e pramANe che ke - sa zrI vidhicaityAlaya pUjyamAna zrI zAMtinAtha zAsanAdhIzvara zrI vardhamAna tatpaTTAnukrameNa zrI sudhammAsvAmi, tAvat yugapradhAna zrI jinacaMdramuri zrI jinasiMhamrari zrI jinarAjasUrINAMprabhAvasteSAM AjJayA zrI saMgha pravarsatAM / / mada vikrama saMvati rasarnu zRMgAra saMkhyake shaas| zrI viramapure rAula nRpa tejasI rAjye // 1 // AthI jaNAya che ke saM. 1666 mAM vIramapura-vIramagAmamAM rAula rAjA tejasI rAjya karato hato tyAre A bAlAvabAdhikA 4thA sthI. vRttaratnAkaravRttinI prata paNa teja bhaMDAramAM naM. 1635 nI vidyamAna che tenI prazasti e pramANe che ke - vRttaratnAkare dvAttiM gaNiH smysuNdrH| SaSThAdhyAyasya saMbaMdhaH pUrNIcakre prayatnataH // 1 // saMvat vidhimukhanidhi rasa zazi saMkhye dIpaparvadivase ca / jAlora nAya nagare lUNeyA phasalArpitasthAne // 2 // zrImat kharatara gacche zrI jinacaMdra suuryH| teSAM sakalacaMdrAkhyo vineyaH prathamo'bhavat // 3 // . tacchiSya samayasundaraH etAM pRttiM cakAra sugamatarAM zrI jinasAgara sUri pravare gacchAdhirAjeti // 4 // - AmAM prathAgra 1100 che ne tenA lekhaknI prazasti e pramANe che ke saM. 1856 mite viSe mAgha zukalapakSe tithe catusyAM kSiti
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ (110) jadina likhite paMnyAsa zrI 108 uttamavijayajI tad gurU bhrAtA zrI harivijayajI tata ziSya cayanavijayena vAtmArthamiti ujjayinyAM puryA zrI dolata eva siMdhyA rAye tapAgacchAdhirAja zrI bhaTTAraka vijayajiteMdra sUri rAjya. AthI jaNAya che ke jAheramAM lupuyA phasalAe (vAparavA ) dIdhelA sthAnamAM rahI saM. 1994mAM dIvAlIne dine A cha adhyAyavALA graMthanI vRtti pUrI karI. te vakhate kharataragacchanA adhipati jinasAgara sUri ka hatA. * jinasAgara sUri-hityarA netranA vIkAravAsI zAha vaccharAja pitA ane miragAde mAtA. saM. 16para kArtika sudi 14 ravi azvini nakSatramAM janma, mULa nAma celA. saM. 1661 mAha sudi 7 dine amarasaramAM jinasiMha sUrie dIkSA ApI. nAma siddhasena ApyuM. zrImAla ceharA acukA zrAvake e naMdI mahotsava karyo. vAdI zrI harSanaMdana gaNie ( samayasuMdaranA ziSya ) bALapaNathI sarva zAstro bhaNAvyAM. saM. 1974mAM phAgaNa sudi 7 dine meDatA nagaramAM cepaDA getranA sAha AsakaraNe karela mahesavapUrvaka sUri pada laI jinasAgarasUri nAma rAkhyuM, ane bIjA ziSya bohindarA gAtranA rAjasamudra gaNitemane AcAryapada ApI jinarAjarasUri nAma rAkhyuM. tyArapachI bAra varSa sudhI jinasAgarasUri zrI pUjyanI AjJAmAM rahyA pachI AcArya jinarAjasUrimAMthI traNathI gaccha vibhinna thaye te A pramANe-sa. 1699 mAM bRhata bhaTTAraka zrI raMgavijaya gaNithI raMgavijaya kharatara zAkhA jUdI paDI A nava gacchabheda; pachI temAMthI zrIsAra upAdhyAyathI zrI sArIca kharatara zAkhA jUdI paDI ne te dazame gacchabheda; tyArapachI saM. 1712 mAM AcArya jinarAjasUrinA bIjA ziSya rUpa ladhubhaTTAraka kharatara zAkhA kADhI te agiyA rame gacchabheda thaye. bhakAraka zrI jinasAgarasUrie saM. 1974 vaizAkha sudi 13 zuke rAjanagara vAsI khAvATa jJAtinA saMghapati samajI putra rUpajIe banAvelA zrI zatruMjaya uparanA catura vihAramAMnA zrI RSabhAdi jinanI pa1 pratimAnI pratiSThA karI. A rIte jinamatannatikAraka, aMbikA pradatta varadhAraka samastatadhyAkaraNachuMdelaMkArakeSa kAvyAdi vividha zAstramAM pArAgata jinasAgarasUri amadAvAdamAM sa. 1720 nA jayeSTha vada 3 ne dine avAra
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 111 ) samayasundare praznettara sAra saMgraha nAmaneA gadyamAM eka meTA graMtha racceA che tenI prata paNa ukata bhaMDAramAM naM. 1567 joi, agAdimAMthI praznA kADhI tenA uttarA kartAe ApyA che. temAM racyA sAla kaMI nathI, temaja kAI jAtanA peAtAne paricaya nathI. uttarA ApavAmAM gUjarAtI bhASA paNa vaparAi che. tenA mukhya ziSya hanandane ( ke jete ullekha agAu thaI gayA che. ) madhyAhna vyAkhyAna paddhati nAmanuM pustaka sa'. 1673mAM pATaNamAM racI pUrNa karyuM che temAM teNe peAtAnA gurU samayasundara mATe je jaNuAvyuM che te jANavA jevu che. te pustaka teja bhaDAramAM 1610 mA naMbaranuM che. jinacaMdrasUri yugavara rAjAnAM ziSya mukhya gaNanAyAM gANa sakalacandra vibudhAH sadgurubhaktAH sadA Asan // 11 // teSAM ziSyA mukhyAH vacanakalAkavikalAsuniSNAtAH / tarkavyAkRti sAhityajyotiH samayatattvavidaH ||12|| dina sudhI anazana karI svapaTTe jinadharmasUrine sthApI svarga gayA, A ADamAM bRhatkharatara nAmanA mUlagaccha. (zrI jinavijayajInI saMpAdita kha. paTTAvalImAMthI.) jinarAjasUra mATe paTTAvalImAM je che temAM ema lakhyuM che ke samayasu dara upAdhyAyanA ziSa harSoMnadananA kadAgrahathI sa. 1986 mAM AcArya jinasAgarasUrithI ladhu AcAcI ya kharatara zAkhA alaga thaI te AThamA gabheda thayo, meDatAmAM sa. 1674 mAM poSa vadi 13 dine jitasiMhasUri sva stha thayA pachI jinarAjasUri ane jinasAgarasUri e baMnene sUri pada teja vamAM phAgaNa suda 7 ne dine meDatAmAM maLyAM, 1686 sudhI jinasAgarasUri jinarAjasUrtinI AjJAmAM rahyA ne pachI peAtAnI zAkhA kADhI, samayasuMdare tyArathI jisAgarasarane ja mAnela che ema gaNAya che, *( A harSana'dane tathA sumatikAle saM. 1705 mAM sthAnAMga sUtranI vRttigata gAthA para vRtti racI che. tenI sa. 1914mAM amadAvAdamAM murAdazAhanA rAjyamAM lakhelI prata patra 367 graMthapAna 13604 dAkhaDA 11 lIMbaDInA bhaMDAramAM vidyamAna che.)
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ (112) prajJAprakarSaH prAgvATe iti satyaM vyadhAyi yaH yeSAM hastAt siddhiH saMtAne ziSyaziSyAdau // 13 // aSTalakSAnarthAnekapade prApya ye tu nirgrandhAH saMsAra sakala subhagAH vizeSataH sarvarAjAnAM // 14 // teSAM ziSyo mukyo valI rUda niM nAnA ..... A parathI jaNAya che ke samayasundara mULa prAgvATaravADa vaNika hatA, ane tene ApelAM vizeSaNa-vacanakalA niSNAta (vaktA-vyAkhyAtA) kavi kalAniSNAta (kavi), tarka, vyAkRti-vyAkaraNa, sAhitya, jatiSazAstronA jJAtA tathA samayatatvavidu-philasupha tene sarva prathe parathI kahI zakAya ke sArthakaja che. sa. 1677nA jyeSTha vadi 5 guro-jinarAjasUrie meDatAmAM pratiSThA karI te vakhate samayarAja30, vA haMsaprada, vAtra samayasundara, vA, puNyapradhAnAdi sAdhuo hAjara hatA. juo tene zilAlekhalekhAMka 443. prAcIna jaina lekha saMgraha bhAga 2 je. muni jinavijayacha saMpAdita. samayasuMdara kavino janma sAramAM thayo hato e vAta temaNe pioteja sItArAma copAIne chaThA khaMDanI DhAla trIjImAM jaNAvI che - "muja janamazrI sAramAMhi, tihAM cAra mAsa rahyAM uchAMhi, tihAM DhAla e kIdhI ekeja, kahe samayasuMdara dharI (ja." A parathI jaNAya che ke te epAIne amuka bhAga sAcAramAM cAturmAsa rahI karyo che ne tene chevaTano bhAga meDatAmAM rahI karyo che. sonerathI munizrI caturavijayajIe pitAnA saM. 1981 nA bhA0 su0 8 nA patrathI uparanI kaDIpara mAruM dhyAna kheMcI eka agatyanI hakIkta pUrI pADI che te mATe temane huM upakAra mAnuM chuM. tA. 30-8-1925. me da. dezAI.
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ (113) paMDita jayavijaya. vikramanI sattaramI sadInA pUrvArdhamAM jemAM tapagacchanA AcArya hIravijayasUri eka prabhAvaka purUSa thaI gayA, ane temanAM aneka suka-zAsanaprabhAvanAM kAryo, temanA ati saMkhyaka vidvAna zivenuM maMDaLa ane mogala samrATTa akabara bAdazAha para pADelI uttama chApa vagere hakIkata aneka graMthamAMthI (juo mukhyapaNe saMskRtamAM saTIka hIrabhAgya mahAkAvya, RSabhadAsakRta hIravijayasUri rAsa, ane munizrI vidyAvijayakRta sUrizvara ane samrATa) maLI Ave che te parathI yathA gyapaNe jaina prabhAvanI dRSTie A sadIne pUrvArdha "hairaka yuga' kahI zakAya tema che. vikramanI sattaramI sadI saMbaMdhe keTaluMka "kavivara samayasuMdara' e nibaMdhamAM lakhAI gayuM che. zakuna zAstra cepaI-zukana copaI saM. 1960 mAM jayavijaye racI ane temAM te kartAe aMtaprazaMstimAM pite "vibudhamukhyadakSa " paMDita devavijayanA ziSya hatA eTale ja pitAne paricaya Ape che. pahelI najare jotAM ATalA uparathI eTaluM ja anumAna thaI zake ke pitAnA ane svagurUnA nAmane aMte "vijaya" e hevAthI, temaja racanAkAla tapagacchanA uparokta prabhAvaka dhuraMdhara AcArya hIravijaya sUrinA-heMrakayuga-nI AsapAsa hovAthI-te "vijaya " pada tapagacchanA sAdhuone ja te kAlathI prAyaH lagADAtuM hovAthI kartA tapagacchanA. havA ghaTe. vizeSa zodhakhoLa karatAM jayavijaya ane temanA gurU devavijaya ' saMbaMdhe ghaNuM maLI Ave che. devavijaya zivya vijaye A ti uparAMta saMskRtamAM zobhana stuti para ka 23pa0 mAM saM. 1664 mAM vijayasena sUrinA yugapradhAna samaye ne vijayadeva sUrinA covara je
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ (114) vRtti racI che ke je stutipara siddhicaMdramaNie paNa 220 lokamAM te samayamAM ja-yugamAMja vRtti racI che ane je stuti te vRti tathA bIjI avayuri sahita kAvyamAlAnA sAtamagucchakamAM mukti thayelI che). eka paMDita jayavijaye saMvata 1677 mAM 3pa32 lekamAM kalpasUtrapara kalpadIpikA nAmanI TIkA racI che ke je TIkA 1bhAvavijayajIe zodhI che. A bane temaja eka trIjA jayavijaya eka che ke bhinna te have pachI carcAzuM. gurU paraMparA. jayavijayanA gurU devavijaya koNa hatA ane temanA gurU paraMparA zuM hatI temAM utaratAM nIcale itihAsa maLI Ave che - 1 bhAvavijayajI-te vimalaharSa upAdhyAyanA ziSya munivimalanA ziSya hatA. temaNe saM. 1689 mAM uttarAcayana sUtra para vRtti rohiNI nAmanA nagaramAM racI pUrNa karI. (ke jemAM tenA satIcce vijayaharSe sahAya karI hatI. A zrI vallabhavijaya sUrinA prayAsathI prakAzita thaI gaI che.) bhASAmAM temaNe saM. 1696 mAM cAnanirUpaNa cepaI racI che ne bIjuM stavanAdi karyo che. juo jaina gUrjara kavio naM. 553. teo samartha vidvAna hovAthI bIja vidvAne pitAnI kRtio temanI pAse zeghAvatA. temaNe jayavijayanI kalpadIpikAnuM saMzodhana karavA uparAMta vinayavijaya upAdhyAye saM. 1696 mAM racelI kalpasUtra paranIja TIkA nAme subodhikA zedhI hatI ane teja vinayavijayane sa. 1708 mAM jUnAgaDhamAM pure karela mahAgraMtha nAme lokaprakAza paNa zedhI Apyo hato ke jemAM chevaTe te vAta A rIte ApI che ke - uttarAcayana vRttikAra: suSTha bhAvavijayAkhyavAcaka: | sarva zAstra nipuNa cuMthAgama, graMtha eSa samAdhi saMgharma: . A bhAvavijaye vijayANaMda sUrineja gapati svIkArela che. juo tenI u0vRttinI prazasti. temaNe sa. 1708 mAM vijayAdazamIne dine vidyApura-vIjApuramAM rahI caMpakamAlA kathA saMskRtamAM racI che (pratra AtmAnaMda sabhA.)
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ (15) dakSiNamAM AvelA devagirimAM nyAyazAstrano abhyAsa karavA arthe hIravijayasUri (ta vakhatanA hIraharSa), dharmasAgarajI ane rAjavimalajI be traNa sAtheja gayA hatA, ane sAtheja bhaNIne gurUvarya-gacchAdhirAja vidAnasari pAse AvyA hatA. vijayasUrie A traNa paikI hIraharSane AcArya padavI ApIne hIravijayasUri nAma ApyuM ke jemAM dharmasAgarajIe pitAnI anumati ApI hatI. A dharmasAgarane saM. 1617 mAM jinazAsanamAMthI bahiSkRta karyA. - dharmasAgarajI saMbaMdhamAM thoDuM ghaNuM "kavivara samayasuMdara" paranA nibaMdhamAM kahevAI gayuM che; DuMka ahIM prastuta laIe to "dharmasAgara upAdhyAye kumatikAla nAmane eka navuM graMtha banAvI nave paMtha mAMDavA prayatna karyo. teo pitAnAM vakhANa ane bIjA pakSanI nindA karavA lAgyA. temanA graMthamAM dharmathI ghaNuM viparitapaNuM jovAmAM AvyuM ane tevI parUpaNa paNa karavA lAgyA. A vAtanI jyAre vijayadAnasUrine khabara paDI, tyAre temaNe vIsanagara AvIne, nagaranA ghaNA lokonI sAkSIe te graMthane pANImAM beLAvI dIdho. gurU AjJAthI A graMza sUracaMda paMnyAne pANImAM be hato. " Ama sAmA pakSanA darzanavijaya pitAnA vijayatilakasUri rAsamAM jaNAve che. jyAre sAkSarazrI muni jinavijayajIe eka sthaLe jaNAvyuM che ke "mahAna mugala samrATa akabara bAdazAhanA darabAramAM uttama Adara prApta karanAra jagadgurU zrI hIravijayasUrinA zAsanakAlamAM tapA gacchamAM je anekAneka proDha paMDite thaI gayA che temAM dhasAgara upAdhyAya sauthI prathama nAma levA gya che. teo potAnA samayanA uttama vidvAna ane lekhaka, apratima lAgaNI ane jussAvAlA, ravasaMpradAyanA asAdhAraNa abhimAnI ane anyamatAsahiSNu hatA. temanA ziSyasamudAya paNa moTI saMkhyAno hato ane pramANamAM vidvattA paNa temAM yatheSTa hatI. upa pyAyano svabhAva ugra aeva nIDara ane tethI ja
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ (116) bIjA mate-saMpradAye sAthe vAda vivAda karavAmAM atyaMta rasavA hatuM. temanA AvA svabhAvane lIdhe teo jema pitAnA aneka prazaMsanI prIti meLavI zakayA hatA tema anekanI apratinA paNa bhAjana thayA hatA. bIjA mata ane saMpradAyo te temanA prati virodhabhAvavALA hoya temAM zuM Azcarya; paNa svasaMpradAyane paNa keTalAka viziSTa bhAga temane sakhta virodhI hate. khuda gacchAdhipati baNa keTalIkavAra temanI prakRti ane kRtithI kheda pAmatA hatA. anekavAra temane upAlaMbha apAyuM ane pharIvAra tema na bane teTalA mATe hitavacane kahevANA. jema temanA racelA keTalAka graMthonI svayaM gacchAdhipatie bahu prazaMsA karI che tema keTalAka graMthane jalazaraNa paNa karavA paDyAM che ! [ temanI sAthe saMbaMdha dharAvanAra ItihAsa ghaNA vistRta pramANamAM upalabdha thAya che. temanI anula ane pratikUla baMne bAjue lakhAyalA ghaNAka ulekha graMtha ane chuTaka nibaMdha -prabaMdhe mAM maLI Ave che. temane jevA, ekaMdara rIte samartha sAdhupurUSanA jIvananI samagra sAmagrI ekatra karI janasamAjanI sanmukha mUkavAnI khAsa AvazyakatA che ? paNa ATaluM te jaNAya che ke dharmasAgara ke jeo ghaNA vidvAna paNa ugra svabhAvI hatA temaNe tapagaccha sivAya anya gacchanA upara aneka humalavALA graMtha ne virodhI prarUpaNa karyA ja karI, tethI AkhA vetAmbara tapagacchIya saMpradAyamAM bahu jhagaDA thayA-kusaMpane aMge taDa paDayAM. tapagacchAcArya hIravijayasUri ane vijayasenasUrie bIjA gacha sAthenA mahA vigraha utpanna thavAnA saMpUrNa saMbhavano vicAra karI dharma sAgara sAme virodha dAkhavyo. tyArapachInA vijayadevasUri amuka vakhate dharmasAgaramAM bhaLyA eTale tapagacchanI aMdaraja jhagaDAe tIvra svarUpa pakaDyuM. A sarva vAta jhINavaTathI munizrI vidyAvijayajIe aitihAsika rAsa saMgraha bhAga 4 thAmAM ApelA
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 117 ) vijayatilakasUri rAsanI prastAvanAmAM carcA che te joi levA vAcakane bhalAmaNa che. ra 2 munizrI jinavijayajI prAsaMgika hRdayodgAra kADhe che ke'AjanA sabhya manya jamAnAmAM ghaNAkharA vidrAnAnA dharmAMnI khAbatamAM AvI ugra prakRtivAlA purUSAprati AdarabhAva alpa dekhAya che temaja mata--matAMtaro tarapha khaMDana~maDananI dRSTie lakhAyalA vicAreAnI kImata paNa ochI aMkAya che. svayaM A paMkti lakhanAra paNa keTaleka aMze AvIja kATimAM RRNAya tevA che. parantu tAtvika dRSTie vicAratAM temaja dezakAlanI paristhitinu avalokana karatAM jaNAya che ke keTalIka vakhate tevI prakRtivAlA manuSyA ane tevA vicAre paNa pAtapAtAnA janasamudAyo ane dharmavicArIne ghaNA anukUla thai paDe che pAzcAtya praznanA sasa` ane zikSaNanA pratApe Aje bhAratIya janatAmAMthI AtmAbhimAna ane dharmAbhimAna ghaNAja zithila thai gayAM che ane tenA lIdhe svAbhAvika rIteja amArAmAMthI lAgaNIonA abhAva thai gayo che; parantu jyAM sudhI amArI ukta sthiti na hatI tyAMsudhI amArAmAM tevI lAgaNIo paNa satata namrata hatI. e lAJagInA pratApeja ame amArUM vyaktitva ( A va) atyAra sudhI TakAvI rAkhyu che. jema rASTranI khAkhatamAM e paristhiti che tema dharmanI AkhatamAM paNa e niyama lAgu paDe che. AgaLanA jamAnAmAM eTale pazcimIya bhAva ane bhASAnA samAgamamAM AvyA pahelAnA vakhatamAM Arya prajAmAM dharmAbhimAna gaNI sArI rIte prajjavalita hatuM. eka dharmavAlA bIna dha prati potAnI zreSThatA ane mahattA dekhADavA hamezAM prayatna karatA; jemAM rAkha mahArAjA paNu dhI vakhate agrabhAga letA. svayaM nRpatie potAnA darabAramAM aneka dArAnika ane vAcAla vidvAnone uttama Azraya ApatA ane videzI dArzaniko ane viTTAne AvatA tyAre temanI sAthe rasapUrvaka vAvivAda karAvatA ane temAM jayapAmanAranA adhika satkAra karI tene peAtAnI pravRttimAM uttejita karatA. matalaba ke pUrvakALamAM dhArmika khaMDanamaMDana ane dAnika vAdavivAda e eka mahatvanuM kArya gaNAtuM hatuM. Aja paddhatinA baLe aneka dharmo urSa ane apaka pAmI cUkyA che. AvI paristhitinA lIdhe Aje amArI buddhimAM ne e paddhati upayogI nahi jaNAya ane tema
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ (118 ) A dharmasAgaranA khaMDanAtmaka-ApAtmaka graMthone lIdhe thayelA jhaghaDAno sparza Akha tapagacchanA te vakhatanA samudAyane the. amuka tenA ane amuka sAmenA ema be pakSe paDayA. baMne pakSathI taTastha kaI viralaja haze. uparokta rAjavimala dharmasAgaranA eka vakhatanA sahAdhyAyI hovA chatAM te temanI sAthe bhaLyA nahi ane pite gapati vijayadAna sUrinA kahevA-AjJA pramANe pitAnI mAnyatA rAkhI. A rAjavimala upAdhyAyanA munavijaya nAme eka vidvAna ziSya hatA. te mULa vIsanagaranA rahIza vaNika kezavazA ne tenI bhAya samAinA putra saMsAra pakSe thatA hatA. teo kavi hatA. hIravijaya sUrie zatruMjayanI prasiddha yAtrA aneka saMgha-lAkha mANasanA samudAya sAthe saM. 1649 mAM karyA pachI tyAMthI unA jaI mAsuM karyuM ane tyAM sAha lakharAje ghaNuM vyo vyaya karI sUrijInA hAthe maMdiramAM pratiSThA karAvI ane e murta upara kavi muniAvejayane guNavAna jANI potAnI pAse bolAvI sUrie vAcaka-upAdhyAya pada ApyuM hatuM. A mahopAdhyAya munivijaye vijayasenasUrine prazno pUchayA hatA te tene te sUrie ApelA uttara sahita "sena prajamAM mUkelA che ( juo prazno 9 thI 12 pR. 1-2) A munivijaya upAdhyAyane be zi nAme devavijaya ane darzanavijaya hatA. A paikI darzanavijaye gUjarAtI bhASAmAM be kRtio nAme premalAlacchI rAsa athavA caMda carita saM. 1989 kArtika zu 10 buhanapuramAM (prakAzita AnaMdakAvya mahodadhi mAnaka thavAmAM kadAca Adhunika paristhiti mukhya nimitta hoya paNa tethI enI pratiSThA to nyUna thatI ja nathI. mATe tevI vyakitao ane tevo ItihAsa je upalabdha thAya to temane paricaya karavA karAvavAnI khAsa AvazyaktA che.-AmAnaMda prakAza vIrAt 2444 kArtikano aMka pu. 15.
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ (11) 1 luM ane jenuM suMdara avalokana rA. haragovinadAsa kAMTAvALAe sAhityanA sane 1914 nA menA aMkamAM karyuM che) ane vijayatilaka sUrirAsa saM. 1697 pisa sudi ravivAre buddhanapuramAM ( aitihAsika rAsa saMgraha bhA. 4 mAM mudrita ane jenI kavinI pitAnI hastalikhita prati lIMbaDInA bhaMDAramAM mejUda che) racI pUrNa karyo che. ane devavijaya te ApaNA jayavijayanA gurU-dIkSA gurU . gurUparicaya. devavijaya eka sArA kavi ane saMskRtajJa vidvAna sAdhu hatA. temaNe saM. 16para mAM saMskRtamAM rAmacaritra-rAmAyaNa gadya zloka 5000 mAM, padma caritra le. 2200 mAM, saM. 1660 mAM gadya pAMDava caritra leka 9500 (mudita), sa. 1666 mAM dAnatapAdi phalaka para dharmaratnamaMjUpA nAmanI vRtti ka 1ra016 mAM, saM. 1670 mAM mahA suda 3 taraNivAsare saptati zatasthAnaka vRtti, ane ahanajina sahastranAma rahyAM che. A devavijaya gaNIe pitAnI vijayasenasUri rAjya ane vijayadevasUri dhavarAye racelI ukta saptatizata sthAnaka vRttinA kAryamAM ziSya jayavijayajInI saMzodhaka tarIke sAhA lIdhI hatI. A vRtti AtmAnaMda sabhA- bhAvanagara chapAvI che. AtmAnaMda graMthamAlA rana 68. A rIte gurU ane ziSya bane nipuNa saMskRta bhASA hatA. devavijaya nAmanA sAdhue keTalAka prazno hIravijayasUrine ane vijayasenasUrine pUchyA hatA te tenA uttara sahita haripraznottara ane senA praznamAM vidyamAna che. A baMne devavijaya eka yA vibhinna hoya. saM. 1676 mAM AcArya vijayatilakasUri jyAre zirohI AvyA tyAre tyAM A devavijaya bAvana munio sAthe AvyA hatA ane
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 12 ) temanAmAM bhaLyA hatA. A pramANe te sUrine aneka gItArtha munio dharmasAgaranA-sAgaramatane tyAga karI AvI maLyA-vijayatilakasUri rAsa juo. (A parathI anumAna thAya che ke devavijaya pahelAM sAbaramatamAM haze.) pachI zubha muhartI vijayatilakasUrie ghaNuone judI judI padavI ApI temAM A devavijayane vAcaka pada ApyuM. teja varSamAM vijayatilakasUrie somavijaya vAcakanA ziSya kamalavijayajIne AcArya pada ApI tenuM vijayAnaMdasUri e nAma rAkhI temane gacchano bhAra soMpI bIje divase svargavAsa karyo. (saM. 1676 piza zudi 14). vijayAnaMdasUri ane vijayadevasUrine meLa thaye saM. 1681 nA prathama citra suda 9; tyArapachI pAcho baMne vacce saM. 1685 mAM vibheda paze. vijayadevasUri ga7bheda karI dharmasAgarane gacchamAM laI devasUri judA thayA. eka bAju vijayadevasUri ane bIjI bAju vijyAnaMdasUri-ema be pakSe paDayA. eka devasUre pakSa ane bIjo ANaMdasUra' pakSa gaNAya. devavijayavAcaka vijayAnaMdasUrinI AjJAmAM rahevA lAgyA eTale temaNe vijayadevasUrie sAgarane pakSa lIdhe tethI temanI sAthe saMbaMdha cheDI vijayAnaMdasUrine ga7pati mAnyA. (A parathI cekasa jaNAya che ke devavijaya vAcaka pahelAM vijayadevasUrinI AjJA nIce ne pachI saM. 1676 mAM vijayAnaMdasUrinI nIce AvyA. AcArya saMbaMdhI sAgaranA maMtavyone lIdhe khaLabhaLATa hato tethI jayavijaye potAnI A copAImAM pite devavijayanA ziSya che eTaluM ja kahI devavijayanI gurU paraMparA ApyA vagaraja saMtoSa mAnya hoya e banavA joga che.) upara jaNAvelI sAdhu vyakitao tathA have pachI AvatA bhAnucaMdrAdi mATenuM nIcenuM vaMzavRkSa upayogI thaI paDaze.
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ (121) vijayadAnasUri hIravijayasUri rAjavimala u. vimalaharSa u. sakalacaMdra uM vijayasenasUri kalyANavijaya munivijaya munivimala. suracaMda paMnyAsa. dharmavijaya | - ' | bhAvavijaya. bhAnacaMdra devavijaya darzanavijaya. siddhicaMdra. jayavijaya. dharmavijaya (saM. 17040 mAM pratiSThAkalpa lakhe.) zubhavijaya sumativijaya harSavijaya merUvijaya rAmavijaya. (saM. 1785 mAM jayavijaye prasiddha vAcaka kalyANavijaya3 ziSya dharmavijaya 3 kalyANavijaya-lAlapuramAM saMdhapati harakhAzAne tenI bhAryA pUMchane putra nAma ThAkarazI janma saM. 1601 A vada 5 sema. dIkSA hIravijaya sUri pAse mahesANAmAM sa. 1616 vaizAkha vada bIja-nAma kalyANavijaya; pATaNamAM upAcAya pada saM. 1624 nA phAgaNa vadi 7-khaMbhAta, amadAvAda jaI pachI pATaNamAM biMba pratiSThA kIdhI. pachI vAgaDa mAlavamAM phakyo, vAgaDamAM aMtarInA pArtha (AMtarIA prabhu) ne vaMdI kIkAbhaTa pAse biMba pratiSThA. tyAMthI ujeNI-makSIjIpAW. pachI maMDapAela (mAMDavagaDha), vaDavANa tIrtha, barahAnapura, devagiri comAsuM, paNa tyAMthI hIravijayasUrine sAdaDI maLyA. hIravijayasUri Tona!
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ (12) vAcaka pAse abhyAsa karyo hato. (juo paMDita lAlacaMda bhagavAnadAsa gAMdhIno aprasiddha graMthakArono paricaya-jesalamera bhaMDAra sUci pR. 67) A vAta pite potAnI zobhanastuti vRttimAM jaNAve che. juo te vRttino ullekha sva. DaeN. rAmakRSNa bhAMDArakaranA 1883-84 ne riporTa pR. 156 naM. 284 ke jenI prata saM. 1699 nI lakhelI bhAMDArakara insTITayuTamAM che. A hakIkata jayavijayanAja ziSya zubhavijayanA ziSya sumativijayanA ziSya rAmavijaye pitAnA amadAvAdamAM saM. 1785 vaizAkha suda 7 gurUne dine racelA gUjarAtI bhASAmAMnA mahArAsa nAme zAMtijinavAsamAM potAnI aMta prazasti ApI che te parathI jaNAya che kezrI gurU hIrasUrisara ziSya kalyANa vijaya uvajajhAya puraMdara dina dina cati jagIsAzA rakhAnaMdana sobhAgI, sAce vaDa vairAgI saMmati aratha vicAra sadagurU, sAce zubhamati rAgImAta pUMjIbAI kukhe jAye, nAme navanidhi thAo, vAcaka dharmavijaya vara tehanA, dIpe adhika savAItasa aMtevAsI guNa e bhariyA, bela na bele virUA, zrI jayavijaya vibudha zrata dariyA, pArle sudhI kiriyAakabara pAse gayA. kalyANavijaye verATamAM moTI pratiSThA karI. pachI gujarAtamAM vihAra karyo. ahIM sudhI vAta saM. 1655 nA A mAsa 5 ne dine tenA ziSya jayavijaye racelA kalyANavijaya rAsamAM AvI che. juo mArI jaina etihAsika rAsamALA bhA. 1 le. - 4 rAmavijaya-temaNe zAMtijinarAsa uparAMta saM. 1788 nA svargastha thayelA sAgarapakSanA AcArya lamIsAgarasUrine rAsa race che (juo mArI jaina e. rA. bhAga 1 lo) ne te uparAMta vIzI racI che. saMskRtamAM upadezamALA para vistRta TIkA lakhI che ke jenuM bhASAMtara je. dha. prasAraka sabhA bhAvanagare chapAvela che.
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ Saa AgatharA, (123 ) tasa pada paMkaja bhamara sarisA, zrI zubhavijaya kavIzA, guNa gaMbhIra merU girIzA, zruta jalasiMdhu munIzAtasa caraNAMbuMja sevaka suMdara, zubha kiriyA guNarA, sAdhe che. abhyAsa akhaMDita, nahi guNarayaNe adharAmahimAvaMta mahaMta munIsara, caraNa name avanIzA, zrI gurU sumativijaya upagArI, vrata keDi varIzAte zrI gurU mahimAnidhi sAMnidhi, rAsa rasika meM nipAyA, zAMti prabhu guNarAzi bhaNatAM, navanidhi ANaMda pAyA. A rIte dharmavijayanA aMtevAsI jayavijaya ane jayavijayanA vidyAgurU dharmavijaya. e vAta pUravAra thAya che. saMvata 16 39 nA ceSTha vadi 12 ne dine akabara bAdazAhanA AmaMtraNathI hIravijaya sUrie bAdazAhane maLavA mATe phattehapura sIkrImAM praveza karyo te saMsmaraNIya divase sUri sAthe 67 sAdhuono samudAya hato te paikI jayavijaya (kalpadIpikAnA kartA) ane munivijaya (ApaNuM caritranAyakanA magurU) paNa sAthe hatA. juo RSabhadAsakRta hIravijayari rAsa pR. 108 paranI nIcenI kaDIo:-- jasavijaya jayavijaya paMnyAsa, kalpadIpikA kIdhI khAsa, lAbhavijaya gaNI ne munivije, dhanavijaya cele ati bhaje." AmAMnA jayavijayane paMnyAsa ane kalpadIpikAnA kartA tarIke oLakhAvela che te oLakhAvavA arthe ja, kAraNa ke paMnyAsa padavI saM. 1647 mAM (nIce juo) maLI hatI ane kalpadIpikAnI. racanA saM. 1677 mAM karI hatI eTale sakriI pravezanI pachI ja. A saMbaMdhamAM paMDita lAlacaMda jaNAve che ke kalpadIpikA (kartAnA hAthanI lakhelI prata vaDodarAnI seMTrala lAyabrerInA saMgrahamAM che) nA racanAra jayavijaya vAcaka vimalaharSa (vijayasenasUri-vijayatilakasUrivijyAnaMdasUrinA ziSya) nA ziSya hatA eTale ApaNA astrinAyaka
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 114 ) uparanA jayavijayathI te jUdA jaNAya che. AmAM vimalahane vijayAna'dasUrinA ziSya jaNAvela che te temAM kada:ca bhUla hoya. te sUrinA rAjyamAM dIpikA racAi vadhAre yogya lAge che ne vimala" te upara Apela vazavRkSamAM jaNAvela bhAvijayajInA gurU munanavamalanA gurU hovAno vizeSa saMbhava mane lAge che. sa. 1947 mAM hIravijayasUra khaMbhAtamAM hatA tyAre tyAMnA zrImaMta zrAvaka rAjazAha zrImallanA karelA utsavapUrvaka te acAzrIe aneka sAdhuone panyAsa ( paDita ) padavI ApI hatI. te paikI jayavijayane paNa ApI hatI. << 7: hIra AvyA sAhA zrImalla ghera, tihAM dhana kharacIyAM hu pera, sAdhataNI pohAcADe Asa, jayavijaya kIdhA panyAsa. ? dhanavijaya e padavI hAya, kamAna taNe te mahimA joya, rAma bhANu kIdhA paMnyAsa, kIrtti labdhivijaya 5. khAsa. sabala lAbha hAMkaNa thayA, lakhyA seAya na jAye kathA, saDatAle savambara rahI, hIravijaya pache cAlyA sahI. ~hIravijayasUri rAsa rR.-170. sa. 1610 nA prathama caitra mAsanI pUrNimAnA divase akabare zatruMjayanI yAtrAe janAra para mastaka kara ( mAthAvere muMDakA ) levAnA badha karyo-teja divase vimala upAdhyAye zatruMjayanI yAtrA karIne te vakhate pati jayavijaya gaNi khInna 200 munienA parivAramAM sAthe hatA.pa A jayavijaya gaNi kalpadIpikAnA karnA hAvAne saMpUrNa saMbhava che. 5 A saMbaMdhane khAsa zilAlekha rAtru Mjaya paranI meoTI TukamAM AdIzvara bhagavAnanA mukhya maMdiranI dakSiNa taraphanI divAla upara nAnI nAnI 22 lITIomAM kAtarelA che. te lekhamAM jaNAveluM che ke: sa. 1650 nA prathama caitra mAsanI pUrNimAnA divase, cAritrapAtra ane
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ (15) ApaNe upara jaNAvI gayA ke ApaNA caritranAyaka jayavijaye kalyANavijaya upAdhyAyanA ziSya dharmavijaya pAse abhyAsa karyo hato teja kalyANavijaya upAdhyAyanA ziSya tarIke pitAne jaNAvI eka jayavijaye teja kalyANavijayagaNino rAsa saM. 16papa nA Aso suda 5 ne dine gUjarAtImAM race che. (juo mArI jema aitihAsika rAsamALA bhA. 1)ne te uparAMta sametazikharatIthamAlA stavanarAsa saM. 1668 mAM (vijayasenasUrinA dhara vijayadevasUrinA rAjyamAM) ane te uparAMta hIravijayasUri puNyakhANi sajhAya saM. 16para pachI batAvI che. A traNe kRtimAM paM. devavijayanuM gurU tarIke nAma AvatuM nathI paNa kalyANuvijayane gurU tarIke sUcaveluM che tethI A jayavijaya paNa jUdA che ema saMbhAvanA thAya che. AmAMnuM sametazikharastavana prAcIna tIrthamAlAsaMgrahamAM prakaTa thayela che. A jayavijaya mATe juo mAro saMgraha nAme jaina gUrjara kavio naM. 192 pR-317 thI 320. paMDita lAlacaMda bha. gAMdhI jaNAve che ke:-"prAcIna tIrthamALA saMgranA saMkSipta sAranI pR. 4 nI noTamAM samakAlInatA ane nAma sanmArgagAmI evA sAdhu rU5 samudrane ullasita karavA mATe jeo caMdra jevA che, jemanAM vacanothI raMjita thaI abara bAdazAhe zatruMjaya parvata jainanA svAdhIna karyo che ane bhaTTAraka vijayasenasUri pramukha suvihitajane jemanI bhaktipUrvaka caraNasevA kare che evA AcAryazrI hIravijayasUrinA mahimAthI AnaMdita thaI bAdazAhe zatruMjayanI yAtrAe janAra badhA manuSya pAsethI je divase mastaka kara (mAthA-muMDake) levAno niSedha karyo che te ja divase, ukta AcArya varcanA ziSya sakla vAcaka ziromaNi zrI vimalaharSa upAdhyAye paM. devahaSa, paM. dhanavijaya, 5. jayavijaya, 5. jasavijaya, 5. haMsavijaya ane muni vesala Adi 200 munionA parivAra sAthe nirvina rIte zatruMjayanI cAtrA karI che. -lekhAMka 33. munizrI jinavijayajI saMpAdita prAcIna jainalekha saMgraha bhAga 2.
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ (126) sAmyane lIdhe upayukta traNe jayavijayane eka mAnavAnI bhUla thayelI jaNAya che. tyAM zobhana stuti TIkA saM. 1641 mAM racI jaNAvI che, paraMtu te yukta lAgatuM nathI." mAruM anumAna e che ke uparanA traNe jayavijaya amuka amuka kRtimAM pitAnA guru tarIke judA judA gurU jaNAve che chatAM e badhA samakAlIna che, badhAne potAnA para upakAra che tethI kadAca traNe jayavijaya eka paNa hoya, yA te paikI be ekaja hoya. A saMbaMdhI saMpUrNa gaveSaNa te tenA dareka graMtha jeI karavAnI rahe che. saM. 1664 mAM zobhana stuti vRttinA racanAra A jayavijaya gaNue te te vakhate temanI uMmara 30 nI gaNIe, ane saM. 1670 mAM temaNe saptati sthAnaka vRtti zodhI che eTale temane samaya saM. 1634 thI te saM. 1670 sudhI ni:zaMka gaNI zakAya eTale teoe ochAmAM ochuM cALIseka varSanuM AyuSya gALyuM hovuM joIe. ziSya paraMparA. upara jaNAvyuM tema temane eka zubhavijaya ziSya hatA ke jenA ziSya sumativijayanA ziSya rAmaviye saM. 1785 mAM zAMtijina rAsa cha khaMDamAM gAthA 6951 pUrane rame che. te sivAya eka harSavijaya karIne bIjA paNa ziSya hatA ke jene meravi nAme ziSya hatA ema jaNAya che ke je meravijaye nAnI nAnI kRtio jevI naMdiSaNa muni sajhAya, muhapati sa+pRthvI sacita acita sanavAvADa sa+hma sa+iriyAvahI sa+vijayadevari sara vagere racI che. naMdiNa muni sajhAyane aMte ema che ke:- jayavijaya gurU sIsa, tasa harISa name nisarIsa, merUvijaya Ima bele, ehavA gurUne kurA tAle.
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ (17) mupatti sajhAyane aMte ema paNa che ke - zrI jayavijaya paMDito sIsa, meravijaya tasa nAme sIsa. navavADa sa, teNe "saMvata sattara kara zrAvaNa mAse'-akabarapuramAM racI che. + A cinha mudrita thayela che ema sUcave che. racanAsthala. A cepaInuM racatAsthala vAgaDa dezamAM AvelA girapura prazastimAM jaNAvyuM che ke jyAM te vakhate (saM. 1660 mAM) rAjA sahastramala rAvala karIne rAjA hatA ne je rAjAne karmasiMha nAmano vidyAsaMpanna putra hato. kacchamAM vAgaDa deza karIne che te A vAgaDa deza nathI. girapura-parvatapura-nagapura e abhidhAnane lAgu paDe te DuMgarapura che. A vAgaDa deza-girapura-tyAMno rAjA ane pATavI kuMvaranuM varNana kavi A pramANe Ape che. vAgaDa deza vayAgara nAma, rAjadhAnInuM rUDuM ThAma, jIhAM SaTa darzananA vizrAma, dezamadha giripura valI gAma. 337 gaDha maDha maMdira pili sucaMga, jaina ziva prAsAda unaMga, rAja karaI rAjA guNanila, dAMtI mAnI bhegI bhalau. 338 kavitA zrotA vigatA (vaktA) jANa, sUravIra dhIra guNa khANi, sahasamalla rAula bhUpAla, prathavI prajA taNau pratipAla. 339 tasu suta kuyara karmasiMha jeha, cauda vidyA guNa jANuI teha, kIrati teja anaI parivAra, zatazAkhA vAdhaI vistAra. 340 -muMbaInI je. e. iDiyA pAsenI eka sArI pratamAMthI) vAgaDa dezanI rAjadhAnI giripura-DuMgapuramAM rAjA sahasamalla rAvala ane yuvarAja karmasiMha hatA. vizeSamAM A kavi jaNAve che ke uparokata rAjAnA darabAramAM
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ (118 ) gAMdhInuM kArya karanAra saMghamAM mukhya-agraNI evA eka saMgharatnanA putra jogIdAsanA bhaNavA mATe-abhyAsa mATe A kRti racI che. AmAMnuM giripura te hAlanuM ne te vakhatanuM paNa DuMgarapura; ke jene citoDanA rAvala vaMzanA rAvala vIrasiMhe pitAnA pitra DuMgarasiMhanA nAma parathI vasAvyuM hatuM. DuMgarasiMhajI pachI karmasiMha, kAnhaDadeva, pattAjI, zevALa, somadAsajI, gaMgAsiMhajI thayA; tyArapachI udayasiMha pahelA thayA ke je saM. 1584 mAM mahArANA saMgrAmasiMhajI sAthe bAbaranuM bayAnA pAsa yuddha thayuM temAM laDatAM svargastha thayA. pachI tene putra pRthvIrAja beThe ke jenI sAthe nAnA bhAI jagamAlane aNabanAva thatAM gujarAtanA bAdazAhe caDAI karI moTAne dabAvI nAnA bhAIne adhuM rAjya apAvyuM ke je adhuM rAjya vAMsavADAnuM tyArathI jUduM thayuM. pRthvIrAja pachI AsakaraNajI, ane tenA pachI sahasamalajI thayA teja uparokata prazastimAM varNavela sahastramalajI, ane tyArapachI karNasiMhajI thayA te upara varNavelA yuvarAja; tyArapachI puMjAjI, giridharajI, ane jasavaMtasiMhajI thayA. A jazavaMtasiMhajInA rAjyamAM bhImAzAe dhULeva-kezarIA saMgha kADhaye hate. (juo bhIma cepaI racA saM. 1742 e. rAsa saMgraha bhAga 1 ke jemAM vAgaDadezagiripura-DuMgarapura ne rAjAnuM sAruM varNana karyuM che.) vizeSamAM uparokta vAgaDa deza ane tenA giripura nagara saMbaMdhe kahevAnuM ke saM. 1515 mAM gacchanAyaka pada pAmelA tapagacchanA 53mA paTTadhara lakSmIsAgarasUrinA mATe paTTAvalimAM jaNAvavAmAM AvyuM che ke te "sUrInA upadeza thakI vAgaDadezi giripura nagare sA. sAhe zrI gaMbhIrA pAsane prAsAda nipajAvyA. '' A parathI te nagaramAM gaMbhIrA pArzvanAthanuM maMdira paNa hevuM joIe. A vAgaDa dezamAM vaDhIAra nAmanuM paNa nagara AveluM che ke jyAM tapagacchanA AcArya zrI somadevasUri (uta lakSmIsAgarasUrinA samakAlIna) no svargavAsa
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ (129 ) thayo hato. juo jaina sAhitya saMzodhaka khaMDa 1 aMka 3 mAM Apela vIravaMzAvali pR. 49 ane 50. ukta lakSmIsAgarasUrinA varNana rUpanuM gurUguNaratnAkara kAvya che temAM paNa trIjA sarganA 3- 4 lekamAM ukta giripura ane A sAlDanA saMbaMdhamAM A pramANe ullekha cheatr prathamamukezajJAtIya sAha. sAlhavihitavistaraH procyate / prAsAdasaudhardhi vidhUtatAviSacchAyAbhare zrI giripUrvake pure / zrI somadAsAvanijA nimaMtriNA dharmiSThadhuryeNa ca sAhu sAdhunA // 3 // khAkSikSamA(120)mAnamaNorUpicalA nirmApitA yA jinamUrtirujjvalA / tasyAH parasyA api bimbasantate zcakre pratiSThA prathamaM mahena yaiH // 4 // -maMdira ane mahelethI harAvela che svarga jeNe evA giripura (DuMgarapura) mAM semadAsa rAjA (upara jaNAvelA che te) nA maMtrI sAhu sAdhue pittalanI 120 AMgula pramANanI mUrti banAvI ane tenI tathA bIjI pratimAnI zrI lakSmIsAgarasUrie pratiSThA karI. upara jaNAvela kalyANavijaya upAdhyAye paNa vAgaDa dezamAM jaI AMtarIA pArzvanAthane praNamI tyAMnA dANI kIkAbhara pAse biba pratiSThA karAvI hatI ne tyAMthI teo ujeNe pahoMcyA hatA. "vAgaDa deze saMcarIA, praNamyA deva tarIA kIkAbhara desa dANI, zravaNe suNa gurU vANI
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ (138) zrI jinaprAsAda racAve, biMba pratiSTha. e karAve desa jimADI raMgarela, uparI dIdhAM pharI tela anukrame ujeNe pahatA, bhAgA save kumati adhatA. (kalyANavijayajI rAsa) AmAM AMtarIA pArzvanAtha jaNAvela che te aMtarIkSa pArzvanAtha nahi, paNa AMtarI gAma ke je DuMgarapurathI lagabhaga traNa gAu upara AveluM che tyAMnA pArzvanAtha. DuMgarapuramAM pArzvanAthanI sthApanA ukta jaina maMtrI sAhule karAvI hatI evuM AMtarInA zAMtinAtha maMdiramAM 49 kene eka lekha ke je saM. 1525 nA vaizAkha vada 10 gurUvArane lakhAyeluM che te rAyabahAdura paM. gerIzaMkara hIrAcaMda ojhAe utArelo temAM jaNAvyuM che ke - zrI sAhAbhidhasAdhureSa sacivocasazcaturbudhdhimAn / caityodhArakamakArayad giripure zrI paarshvnaathnmoH|| -cAra buddhivALA sacittama sAha sAhule giripura (DuMgarapura) mAM zrI pArzvanAtha prabhunA maMdirane udhdhAra karAvyuM. hAlanA DuMgarapura rAjyanI sImA uttare udayapura, pUrve udayapura ane vAMsavADA, dakSiNe pratApagaDha ane mahikAMThA, ane pazcime mahikAMThA ane udayapura che. rAjadhAnI DuMgarapura eka pahADanI jaDamAM vaseluM che te pahADanI uMcAI 700 phuTa che ane tenA upara gaDha bAMdhela che. A pramANe DuMgarapuranuM varNana thayuM. ] tasa ghari gAMdhI saMgha pradhAna, para upagArI na dharaI mAna, putra pitra karAI nitu keli, maMgalIkanI vadhatI veli. 341 saMgharatnaputra jogIdAsa, zukana zAstranuM karaI abhyAsa, tehanaI bhaNavA koji karI, pratibaMdha upaI e kharI. 342.
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 11 ) karinA ziSya A rAtanA ane emanA graMtha lagatI graMthane upayoga A kRti racavA mATe je je prAcIna graMthane kavie upayoga karyo che tenAM nAma paNa teNe jaNAvI pitAnI laghutA dAkhavI che?(1) zukanArNava (2) vasaMtarAja (3) zukanoddhAra ane bhASAne graMtha (4) zukanadIpikA copaI ( A bhASAne graMtha lagatI zakuna copAI vi. panaramA zatakanA aMte thayelA nAgaeNkagacchanA guNasamudrasUrinA ziSya para kamA racI che ) "zukanadIpikA caupaI nAma, zukanArNava mAMhi e ThAma, athavA vasaMtarAjanI sAkhi, zukana dhAra bhASI e bhAkha. 343 eTalA graMtha InaI kahI, alapabudhdhi karI jemAM lohI, jhamaka na jeDiu akSara baMdha, varNa mAtra navi jANau saMdhi. 344 sAcau kara jANa sujANa, paMDita Agalie chauM ajANuM, zukana samudra na lAbhaI pAra, caMca bharI kIdhau udhdhAra. 345 AmAMne zakunasAradhAra graMtha sAraMgarIya zakunANuMvamAMthI ajitasiMhasUrinA ziSya mANijyasUrie udhdhAra karI saM. 1338 Azvina suda pUrNimAe race che. cha 6 tenI prazasti nIce pramANe che - devaha gurU sakhaha sAMnidhi, zanazAstranI viracI budhi nAgila gachi girUA guNavaMta, zrI guNasamudrasUri gurU jIvaMta. tAsa sIsa lahaI budhdhi vivA bhaNuI guNini suNaI je e3, AgAmi nirgami bUjhaI teu. -22 patranI prati vaDodarA seMTrala lAyabrerImAM che. 7 AnI prazasti sAkSara zrI jinavijayajInI prazastionI noMdhamAMthI nIce lauM chuM - sAraMgarIyaH zakunArNavebhyaH pIyUSametadracayAMcakAra / mANikyAriH suguruprasAdAd yatpAnataH syAd vibudhprmodH||2||4
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ (132) A paikI vasaMtarAja zAkuna graMtha tenA paranI bhAnucaMdragaNinI TIkA, tathA tenA hiMdI bhASAMtara sahita saM. 1940 mAM muMbaI jagadIzvara zilAyaMtrAlayamAM prasiddha thaye che. temAM jaNAvyuM che ke vijayarAjanA be putra nAme zivarAja ane vasaMtarAja thayA te paikI vasaMtarAja pRthvImAM vikhyAta thayA. tene mithilA purInA rAjA caMdradeve prArthanA karI tethI bhaya vasaMtarAje mAhezvarasAra ane sahadevakRta zAstramAMthI ane bRhaspati garga zuka bhagu AdinA zAstramAMthI sAra grahaNa karI A graMtha karyo. AmAM 20 varga che. 1 zakunanAM vakhANa 2 zAstrasaMgraha-vargone anukrama 3 abhyarcana-pUjana 4 mizritazakunanA aneka bheda 5 zubhAzubha 6 manuSyanAM zakuna 7 pidakInAM zakuna 8 pakSIone vicAra 9 cAkha eTale nIlakaMThanAM 10 khaMjananAM 11 mallArInAM 12 kAkanAM 13 piMgalikAnAM 14 catuSpadanAM 15 bhamarAdikanAM 16 lAla kALI kIDInAM 17 pallI-chApakalInAM 18 zvAnanAM 19 zivA nAmanI zRMgAlInAM zakuna 20 zAstra prabhAva. A vasaMtarAja zAkunapara saMskRta TIkA lakhanAra bhAnucaMdragaNi eka samartha jaina upAdhyAya thaI gayA che. te TIkAne aMte jaNAve che ke - vasu vahri vahi caMdreSvA zvayujI pUrNimA tithau racitaH / zakunAnAmudhdhAro'bhyAsavazAdastu cidrUpaH // 43 // zrI ajitasiMhasUrINAmantevAsinA kRtaH / mAjIkULadhAra nAnAM riTa raTA --saMvat 2544 varSa phAlguna sudi 12 ravivAsare mArApura muo mamUrti trivita (sAgara bhaMDara pATaNa) A graMtha mUlamAM "zrI zAkunasAdhAra:' e nAmathI vi. saM. 1974 mAM jAmanagaravALA paMDita zrAvaka hIrAlAla haMsarAje prakaTa karela che. pRSTa 47 ne mUlya rUpI eka che.
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 133 ) iti zrI pAtazAha zrI akabara jallAladIna sUryasahasranAmAdhyApakaH zrI zatruMjayatIrtha karamocanAdyaneka sukRtavidhApaka mahopAdhyAya zrI bhAnucaMdragANa viracitAyAM tacchiSyASTottara zatAvadhAna sAdhaka pramudina pAdazAha zrI akabara jalAladIna pradatta puzyuhamAparAbhidhAna mahopAdhyAya zrI sidhdhicaMdra gaNinA vicArya zodhitAyAM vasaMtarAja TIkAyAM viMzatimo vargaH / 9. bhAca dra-siddhi zakunazAstra nAme vasaMtarAja zakuna para jaina upAdhyAya bhAnucaMdra eka bAju sa MskRta TIkA race che jyAre bIjI bAju teja samayamAM ApaNA kartA jayavijaya bhASAmAM teja graMtha parathI yA TIkA parathI gUrjara bhASAmAM cepaI race che. bhAnudra upAdhyAyanuM caritra jANavA jevu che. vikrama sattaramI sadInA AdhArabhUta jaina paDatA-vidvAno paikI te samartha vidvAna hatA. temanuM caritra a. sajhAyamALA bhA. 1 nI prastAvanAmAM e pramANe che ke:-te mULa gUjarAtanA siddhapuranA rahIza viNaka hatA ne temanu nAma bhANajI hatuM te pitAnu nAma rAma" ne mAtAnu nAma ramAde hatAM. vaDIlabhAInuM nAma ragaccha hatuM. A ragaccha ane bhANajI baMne bhAioe sUcadrajI 'panyAsa (paDita) pAse dIkSA lIdhI. bhANajInuM nAma bhAnucadra pADayu ane temaNe ghaNA graMthAne abhyAsa karyA pachI temane panyAsa (paDita) pachI maLI hatI. temanAmAM sArI cAgyatA jANI zAMticaMdra upAdhyAye bAdazAhanI ijAjata lIdhI tyAre zrI hIravijaya sUrie temane akabara bAdazAha pAse mokalyA hatA. temaNe bAdazAha ane pradhAna maMtrI amulakajala vagere upara ghaNA sArA prabhAva pADayA
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ (14) hata. bhAnujIe bAdazAhanI sabhAmAM keTalAka brAhmaNa pati sAthe vAda karyo hato ane temAM vijaya meLavyuM hatuM. jyAre bAdazAha kAzmIranI musApharIe gaye hato tyAre te bhAnucaMdrajIne paNa sAthe laI gayo hato. bAdazAha bhAnacaMdajInA mukhathI dareka ravivAre sUryanAM sahastranAme zravaNa karato. (A uparathIja pitAne te "akabara jalAladIna sUryasahastranAmA dhyApakaH " jaNAve che. juo uparano vasaMtarAjaparanI pitAnI TIkAno aMtabhAga). kAzmIranA eka 40 kesanA taLAvane kinAre bAdazAhe paDAva nAMkhyo hato te vakhate eka prasaMga AvatAM bhAnucaMdrajIe zrI zatruMjaya tIrthanI mAgaNI karI hatI ne bAdazAhe prasannatApUrvaka te tIrtha arpaNa karyuM hatuM. (kara mApha karyo hato ane te saMbaMdhI pharamAna patra lakhI ApyAM hatAM. kAzmIrathI pAchA pharatAM bAdazAhanI sAthe jyAre bhAnacaMdrajI lAhora AvyA hatA, tyAre temanA upadezathI lAhoranA zrAvakee vIsa hajAra rUpIA kharcA eka meTe upAzraya karAvyo hato. eka vakhata akabara bAdazAhane ema jaNAvyuM ke, bhAnucaMdrajI AvA vidvAna ane prabhAvaka hovA chatAM temane koI moTI padavI nathI te meLavI ghaTe, tethI hIravijayaritI pATa upara teno sthApana karavAnI bAdazAhe potAnI IcchA jaNAvI, tyAre bhAnucaMdrajIe cAkhI. nA pADI tyAra pachI bAdazAhe hIravijayasUri pAsethI vAsakSepa maMgAvIne moTA samA rohapUrvaka temane upAdhyAya pada ApI. A vakhate zekha abulaphajale pacIsa beDA ane dazahajAra rUpIAnuM dAna karyuM hatuM. sAthe paNa ghaNe kharca karyo hate. akabara bAdazAhanA dehAnta pachI bhAnuvaM pharI AgrA jaI akabara bAdazAhe je je pharamAno karI ApyAM hatAM, te badhAM kAyama rAkhavAne jahAMgIra bAdazAhano hukama meLavyo hato. A bhAnucaMdra pAse akabaranA zAhajAdA jahAMgIra ane dAnIyAre
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ (135) 1300 khAsa abhyAsa karyo hate. te uparAMta jyAre jahAMgIra bAdazAha mAMDavagaDhamAM hatuM tyAre bhAnacaMdajIne gUjarAtamAM khAsa mANase meklI pitAnI pAse bolAvI potAnA zAhajAdA harIArane temanI pAse bhaNavA mUka hato. teNe kahyuM ke milyA bhUpanaI bhUpa AnaMda pAyA, "bhalaI tame bhalaI ahI bhANacaMda AyA, tuma pAsithiI mehi sukha baddha hovaI, sahariAra bhagavA tuma vATa jevaI. paDhAo ama pUtayuM dharmavAta, ' jiuM avala suNatA tulba pAsi tAta, bhANacaMda ! kadIma tume he hamAre, sabahI thakI tuhma hammahi yAra. 1310 -vijayatilakasUri rAsa pR. 19 A parathI sahaja joI zakAya che ke bAdazAha akabara uparAMta bAdazAha jahAMgIra paNa bhAnucaMdrajIne bahu mAna hato-pUjya gaNute hatuM. potAnA svalikhita AtmajIvanamAM tapagacchane uparI tarIke bhAnucaMdrajIne jahAMgIre oLakhAvela che. AnuM kAraNa e hatuM ke, te vakhate hIravijayasUri ane vijayasenasUri baje svargavAsI thayA hatA. (anukrame saM. 16 para ane 1672 ) bhAnucaMdrajIe eka vakhata mAlapuramAM vIjAmationI sAthe zAstrArtha karI temano parAjaya karyo hato ane tyAM temanA upadezathI eka vizAla prAsAda paNa thayuM hatuM, ke jemAM pite te maMdira para suvarNamaya kaLaza cAvarAvI pratiSThA karI hatI. tyAMthI mAravADamAM AvI jAramAM comAsuM karyuM hatuM ne tyAM 21 jaNane dIkSA ekI sAthe ApI hatI. ekaMdara temane sArA vidvAna 80 ziSya hatA. bhAnuca
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ (136) kAdambarInA prathama khaMDapara TIkA, vivekavilAsapara vRtti saM. 167 , sArasvata vyAkaraNapara vRtti, bhastuti TIkA Adi che racyA che. kula temanA ziSya parivAramAM siddhicaMdra sarvathI agraNI, ane samartha vidvAna hatA. A siddhicake bhAnacaMdranA graMthomAM ghaNI sahAya saMzodhanAdimAM ApI che. ukta vasaMtarAjaparanI TIkA paNa temaNe zodhI hatI. teo zatAvadhAnI hatA tethI temane akabara bAdazAhe khuSphahema (eTale ke jenI buddhi khuSka eTale sAro che evuM "sumati) nAma ApyuM hatuM. bhAnucaMdra ane siddhicaM-baMne gurU zige bANabhaTTanI vizvavikhyAta kAdaMbarInI prasiddha TIkA (eke pUrvabhAganI ane bIjAe uttara bhAganI) saMskRtamAM racI che. siddhicake mAnatuMgasUrinA bhakatAmara stotrapara saMskRtamAM vRtti paNa racI che ane vizeSamAM racelA anya graMtha-dhAtumaMjarI, vAsavadattApara vRtti, anekAthanAmamAlA vRtti, zobhanastuti vRtti le. 2200 racela che ( juo jainagraMthAvalI)te uparAMta pitAnI bhakatAmaravRttimAM pitAnAja racelA graMthamAMthI kAvyanA utArA lIdhA che te parathI jaNAya che ke vRdhdha prAptiratnAkara, ane potAnA gurU mahopAdhyAya zrI bhAnucaMdragaNanuM caritra paNa racela che. siddhicaMdra phArasI bhASAnA paNa eka sArA vidvAna 8. A vRttinA maMgalAcaraNamAM pitAnI prazaMsA rUpe siddhicaDhe A rIte paricaya Ape che - kartA zatAvadhAnAnAM vijetonmattavAdinAM / vettA SaDapizAstrANAmadhyetA phArasImapi // akabarasuratrANa hRdayAMbujaSaTpadaH / dadhAnaH puSphahAmati biruda zAhinArpitaM // tena vAcakacandreNa siddhicaMdreNa tanyate / bhaktAmarasya bAlAnAM vRttiryutpattihetave //
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ (137) hatA tethI temanI akabara bAdazAhanA ghaNA darabArIo sAthe prIti thaI hatI. 10 racanA samaya, saM. 1668 nI zarada RtumAM A mAsamAM jyAre caMdra rAThA eTale pUrNimAne dine saMpUrNa kaLAe hatuM te vakhate A zukana cepaI kavie racI:- vyoma rasa rati caMdra vakhANi, saMvatsara haIDaI e ANi, sArAda rati naI A mAsa, rAka pUrNacaMdra kalA vAsa. vijayasenasUri sajhAya A samaye zrI hIravijayasUri ke jene svargavAsa saM. 16para mAM thaye temanI pATa para vijayasenasUri hatA ke jeo saM. 162 mAM svargastha thayA. te vijayasenasUri para "jaya nAmanA kavie racelI sajajhAya (svAdhyAya) prasiddha thaI che (ai. sajhAyamAlA bhA. 1 pR. 12 thI 14) te "jaya" kavi ne A jayavijaya ekaja hoya eve saMpUrNa saMbhava che. te sajajhAyamAM teNe pitAnuM kavitva batAvyuM che temAM te samayanA khaMbhAtanuM varNana karyuM che ke - parama paTodhara hIranAjI, vInatI avadhAra, nayarI traMbAvatI IhAM achaijI, amarApurI anukAra. jesiMgajI A AI deza. pagapagi navara niveza, valabha tumaha upadeza sugurUjI hosaI, lAbha asesa-je. piDhAM maMdira mAlijI, ucA pili pagAra vaNija karaI vyApAriAi, jihAM nahIM cAra cakhAra. 3
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ (138 ) jinaprasAda sahAmaNujI, uttaga ati abhirAma, dharmazAlA citahAriNIjI, bhaviaNu janavizrAma. dhanada samA dhanavaMta vasaIjI, sasanehA bahu leka ghari ghari nAri padAminIjI, mudI mudita sadA gataka jina vacane rAtaDAjI, zrAvaka samakitadhAra, dAna mAMna guNe AgalAjI, subhiSe jihAM suvicAra. yaNAyara yaNe bharyo, gAjaI guhira gaMbhIra, vividha kriyANa utaraijI, pravahaNa vahaI jasa tIra. vADi vaNa rUliAMmaNAMjI, pagi pagi nIramala nIra, dAkhaha maMDapa chAMhiyAjI, madhura lavaI pIka kIra. kadali nAgaravelanAjI, maMDapa sehaI jihAMya, caMdana caMpaka ketakIjI, mAraga zIta chAMha -jesiMgajI Ave ANaI deza. AvA khaMbhAtamAM vijayasenasUrine AvavA vinati karI pachI jaya" kavi kahe che ke - dUdhaI pAI pakhAlasuMcha, ayuM sevana pula, caMdana chaTA devarAvasjI , padharAvuM paTala. kamalA samaracha kAMnDanaIjI, sItA samaraIjI rAma, davadaMtI nalarAyanaIjI, tima bhaviaNu tulba nAma. nAI suranara mahiAja, mAnasarovara haMsa, jesiMgajI jaga mahilajI, jima gepi harIvaMsa mehaja saghalaI varasaNujI, na jeI ThAma kuThAma, selaDI sicAI sara bharaIjI, sAMcaI araka ArAma. Aka dhaMturA kima gamaIche, je aMbArasa lIyuM, kuNa kara ghAlaI kaIDaI, caMdaNa dIThe jeNa. je alaje malavA tajI, te kima laI saMdeha, jala pIjai supanAMtaraIjI, trisa na chipaI teNu 15
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ (13) tubha guNa saMkhyA na pAmiIjI, muja muSi rasanA eka, kAgala masi nahIM tetalIMcha, kima likhaI tulma lekha. 16 "jaya " jaMpaI mayA karIjI, padhAro gaNadhAra. 17 A nAnI kRtimAM ke sukomaLa hRdayabhAva spare che ! AcAyazrInAM AdarAtIdhdha karavA kevuM mana talase che ! ane te tabbAmAM pitAnI taiyArI karI pitAne sevakabhAva ke suMdara vyakata kare che ! e sahaja jaNAya tevuM che. A eka urmikAvya che. | vijayasenasUrine A vijaye pUchelA praznonA te sarie Apela uttaro senapraznamAM (prazna 155 thI 162-pR. 35-36) mAM apAyela che. 12 A zukana copAinA padyamAM kAvyatva jevuM kema AvI zake ? zukana vicAra batAvavA mATe amuka zukana thAya to tenuM AvuM phaLa thAya e agAunA zukanazAstrIoe nirdhArI rAkheluM kahevuM hoya temAM-khAlI vigate rajuAta karavAmAM dami ke kalpanAnA ucca vihArane zuM avakAza hoI zake ? te hamaNuM sAMbhaLyuM hatuM ke eka kAyadAnA abhyAsIne pInala keDa'-pilIsa-gunhA kAyadAnI kalama yAda nahotI rahetI tethI teNe AkhI pInala koDa' gUjarAtI kavitAmAM racI nAMkhI ane temAM je kAvyatvanI AzA rakhAya te AvI kRtimAM joI zakAya. " 13 zakana viSaye ghaNuM vArtA graMthamAM graMthakAroe te prasaMga AvatAM TuMkamAM jaNAvI dIdhuM che. dAkhalA tarIke A kavinA gura devavijaye saM. 1660 mAM racelA pAMDava caritranA pR 51-para para yAdavezvara amuka sArA zakuna joI AgaLa cAlI vizvATavImAM anu
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ (140) krame AvyA evuM jaNAvI, janAra mATe-prayANa karanAra mATe sArA zakune saMbadhe nIce ka A che - kanyAgopUrNakuMbho dadhimadhukusumaM pAvako dIpyamAno yAnaM vA goprayuktaM vararathaturagaM chatrabhadrAtibhadraM / utkhAtA caiva bhUmI jalacaramithunaM siddhamannaM munirvA vesyA strI madyamAMsaM hitamapi vacanaM maMgalaM prasthitAnAM / / vizeSa udAharaNa mATe juo zIlavatIne rAsa pR. 122, haribaLa machIne rAsa pR. 32, jaina kAvyadehana pU. 658-6 60. 14 zukanaAdinA vahemo game tevI sudharelI gaNAtI prajA jo temAM avazya jovAmAM Avaze. zakanAdi ghaNuM kALathI cAlyA AvyA che. prahAdi sUryamaMDaLanI gati Adine laIne A pRthvIvAsI para sArI mAThI asara thAya che e mAnyatA upara jyotiSazAstra pUrvAcAryoe racuM tema amuka kArya thaze ke nahi, zuM saMge bhaviSyamAM upasthita thaze te mATe aneka jAtanAM AsapAsa dekhAtAM cinta-zakune maLe-jovAmAM Ave te parathI AvelAM pariNAme dhyAnamAM rAkhI ghaNAonA te saMbaMdhInA anubhave vicAramAM laI AvA zakunuM paNa eka zAstra pUrvanA vidvAnoe-TAoe ghaDyuM che. 15 jainetara-brAhmaNe e paNa saLamAM sattaramA saikAmAM zakunAdi saMbaMdhe mULanA bhASAMtara tarIke paNa lakhavA mAMDyuM hatuM tenI sAkSI tarIke rA. chaganalAla vidyArAma rAvaLa jUnI gujarAtI bhASA' e mathALA nIce sAhityanA DIseMbara 1914 nA aMkamAM pR. 537 thI 540 Apela namuno jJAna bhAskara nAmanA saMskRta pustakanA bhASAMtarano che temAM bAra rAzinuM phaLa ApyuM che te pachI uluka vicAra ne te pachI aMga pharakavAno vicAra ApavAmAM AvyuM che, te paikI uluka vicAra ne aMga pharakayAne vicAra A zakuna dIpikAne lagatA
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ (141) ja che tethI temaja tenI bhASA kavi premAnaMdanA pahelAMnI-Azare seLa saMke (I. sa.) utaratAM ne sataramo sake zarU thayA pachInI hovAne saMbhava che eTale ke lagabhaga A ceIna kALane che tethI atra ApIe chIe - atha ulUka vicAra-prathama pihara pUrava dizAe bole te samatA | bIje prahara pUrava dIzAe bele tu putra pIDA | dhana nAza ! trIje prahara pUrava dIzAe bole tu putra dhana astrI karI | cothe prahara pUrava dIzAe bali te dhaNIne madhyama. prathama uttara dizAe lAbha putrodaya | bIje prahara uttara dIzAe kaleza kari | baMdhu hAnI, dhana nAza | trIje prahara uttara dIzAe bole tu vIgraha pazu nAzi | cauthe prahara uttara dIzAe bali tu dhana pazu dhaNIne madhyama. prathama prahare pazcama dIzAe beli tu cera bha| roga kari ! bIje prahara pazcIma dizAe bolI tu pazu nAza, dhana hAnI | trIje prahara pazcama dizA mukhe boli tu strI putra pazu nAza cothe prahara pazcima dizA mukhe bole tu aganI bhaya. prathama prahara dakSaNa dizA mukhe beli tu maraNa kare ! bIje prahara dakSiNa dizA mukhe bole tu dhana nAza pazu strI pIDA | trIje prahara dakSINa dIzA mukhe bole tu baMdhu nAza | videza kaSTa | cothe prahara dakSaNa dIzA mukhe beli tu je 2 putra hAnI vAhana nAza strI pazu nAza. zIAla phAlu | richa nagara mAMhi AvIne AdityavAre bhamavAre zanivAre prathama prahare bIje prahare bole tathA gharamAMhi bise tu dhaNI mare ujaDa thAo | prahara 3-4 madhyama kari bIjI vAra te pApuA jANavA. aMga pharakayAno bicAra- 1 lADa pharaki tu rAja prasAda pAmII 2 deI AMkhonI bhamara pharake tu sukha saubhAgya Api.
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ (142) 3 bhUdhara vici pharaki tu mItra malI. 4 dee Akhe zaraki tu mItra malI. nI samAgama (I. pa kAna pharaka tu zubha vAratA. 6 nAka hoTha pharake tu cuMbana karAvI, 7 heThane hoTha pharake tu kaleza kari. 8 mukha haraki tu bhojana prAptI. 9 kaTI zaraki tuM vastra pahirAvi. 10 kaMTha pharaki tu maraNa kari 11 puTha pharaka tu kaleza upajAvI 12 radaya pharaka tu vAhalA malI 1. bAMha haraki tuM zrI samAgama (I 14 dee jAMgAM pharaki tuM vastra pahirAvi 15 paga pharaki tu gAma calAvi Iti aMga pharaka vicAra. pUrapani jamaNuM aMga bhalU ! strI naI abU aMga bhalU eNI rIte vicArIe, " AmAM ulUka vicAra ane zakuna dIpikA paImAMnA ghuala zakana 5, 19 nA vicAra jUdAja che. bhASAnI dRSTie A cepaI keTaleka daraje upayogI nivaDaze. temAM rahela zakunAdithI ApaNA lake ke je dharmane nAme aneka vaheme-Dhegene vaza thaI bhUta preta maMtra jaMtra taMtra jozI jatI bhuvA vagere pAchaLa ajJAnane lIdhe kharca kare che ne mohadazAmAM rahe che te vizeSa vahemavALA na thAya, paNa tene sajJAna zAstra dvaSTie (academically) carcA karI sArabhUta tatva jaNAya to te le e ITa che. (zubhamatu--bhadramatuM.) muMbaI tA. 31-8-1925. te mohanalAla dalIcaMda dezAI, 1981 nA bhAdrapada zukaladhAdazI * -----
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ (143) kuzaLalAbha upAdhyAya. kavi paricaya A kavi kharataragacchamAM thayA che, temaNe potAnA gurUno paricaya ke gurU paraMparA anya kavio Ape che tema lAMbI ApI nathI, paNa temanI maLatI pAMca cha kRtimAMthI phakta ekaja kRti nAme tejasAra rAsamAM pitAnA gurUnuM nAma abhayadharma upAdhyAya eTaluM ja ApeluM che. A karatAM vizeSa paricaya pite karAvyuM nathI. A abhayadharma saMbaMdhI kaMIka vizeSa mAhitI maLe te joIe. kharataragacchanA abhayadharma nAmanA upAdhyAye saM. 1686 ane saM. 1688 mAM pratiSThA karAvelI pASANapara caraNo-pAdukAo maLI Ave che te nIce pramANe che - ___ -saM. 1686 varSe vaizAkha sudi 15 dine maMtridala vaMze coparA gotre ThA0 vimaladAsa tatputra ThA0 tulasIdAsa tatputra ThA0 saMgrAma govarddhanadAsa tasya mAtA Tha0 nIhAlo tatputra bhAyoM ThakureTI dehurA gotama svAmIkA caraNa guvaragrAma-kArApitA bRhatkharataragacche pUjyazrI jinarAjamUri vidyamAne u0 abhayadharmena pratiSThA kRtaa| -DanapuramAM. __ -saMvata 1688 varSe vaizAkha zudi 15 tithau maMtridala vaMse coparA gotre ThA0 vimaladAsa tatputra zrI ThA0 tulasIdAsa tatputra zrI ThA0 zaMgrAma govarddhanadAsa tasya mAtA ThakurI zrI nihAlo tatpu0 bhAryA ThakureTI yu0 bha0 zrI jina kuzalamUrikA ___
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ (14) kArApitA pUjya zrI zrI 5 zrI zrI rAjamUri vidyamAne upAdhyAya abhayadharmena pratiSThA kRtA sthira lagne kharatara gcche| -zrI gunAyAjImAM. -juo lekhAMka ra71 ane 176 puranacaMda nAhara kRta jaina lekha saMgraha-prathama khaMDa. AmAM je saMvata Apela che te saM. 1686 ane 1688 ane A kavinI je racanAo maLI che tene kAla (saM. 1616 thI saM. 1624)-e baMnemAM ghaNuM aMtara rahe che. tethI A zilAlekhanA abhayadharma ane kavinA gurU abhayadharma baMne ekaja che ema bahu bhAra daIne kahI na zakAya, chatAM kavi ane temanA gurU agara te paikI temanA gurU saM. 1688 sudhI jIvatA rahyA hoya evuM saMbhava paNa che. kRti paricaya A kavinI kRtio tarapha joizuM te A motikamAM prakaTa thacelI be nAme (1) mAdhavAnaLa kathA-prabaMdha-carita (athavA mAdhavAnala kAmakuMDalA cepaI-rAsa) racA sa. 1616 kAgaNa suda 13 ravivAra jesalameramAM ane (2) mArU DhelAnI copAI racya saM. 1617 vaizAkha suda 3 gurUvAra jesalamera, uparAMta (3) tejasAra rAsa racya saM. 1624 varamapura viramagAma ane (4) agaDadA rAsa (lakhyA prata saM. 1953) maLI Ave che. A uparAMtanI-TUMkI kRtiomAM staMbhana pArzvanAtha stavana (khaMbhAtamAM), geDI pArzvanAtha stavana, ane navakAra chaMda prApta thAya che. A sivAya anya hoI zake paNa te A lekhaphanA jANavAmAM AvI nathI. A parathI jaNAya che ke saM. 1616 ane 16 17 mAM jesalamera hatA, saM, 1624 mAM viramagAmamAM hatA ane temaNe khaMbhAtanA sthaMbhanaka pArzvanAthanI, pArakaranA goDI pAzvanAthanI jAtrA karI hatI temane navakAra parane "vaMcchita pure vividha
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ (15) pare, zrI jina zAsanasAra " e caraNathI zarU thatA baMda prasiddha che. AmAMnI merI kRtio saMbaMdhI have pachI eka eka laI kahIzuM jyAre nAnI kRtione kaMika paricaya temanAM Adi ane aMta ApI karAvIzuM. * staMbhana pArzvanAtha stara Adi- prabhu praNamuM pAsa jiNesara thaMbhaNa, guNa gAvAre mujha mana ulaTa ati ghaNe; jJAnI viNa re ehanI Ada na ke lahe, te paNi re gItAratha gUrU Ima kahe. aMte- Ima stavya sthaMbhaNa pAsa svAmI nayara zrI khaMbhAyata jyama sahagurU zrImukha suNie vAMNi sAstra Agala saMmate, e Ada mUrati sakala sUrati, sevatAM sukha pAmIe, mana bhAva ANi lAbha jAMNi kusalalAbha paYpaye. -patra 5 paMkti 9 ANaMdajI kalyANajIne bhaMDAra-pAlItANA. (A miktikamAM prakaTa pR. 1857 thI 192) gADI pArzvanAtha sta0. Adi'sarasati sumati Api surANa, vacana vilAsa vimala brahmANa, sakala goni saMsAra samANI, paya pramuM joDe yuga pANa. 1 aMte kalasa (chapaya-kavitamAM) teNi dharA jasa tujha udadhi tihAM dipa asaMkhita, ema dharaNa pAyAla ANa sura vahe akhaMDita; 1 anya pratamAM ema che ke sarasati sAmagI Apa surANI. pachI sakala genine badale sala joti che ane zuM caraNa pAda paraNamuM Di juga pANi ema che.
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ (146) asura Idri nara amara vividha vyaMtara vidyAdhara, seve tujha pAya saMya na mAja sujape niraMtara; jaganAtha pAsa jinavara ja manakAmita ciMtAmaNi, kavi kuzalalAbha saMpatikaraNa, dhavala dhoMga geDI dhaNI. 23 -pravartaka kAtivijayajInA tathA vijayadharma sUrinA bhaMDAramAM. *navakAra che, aMtenitya japII navakAra saMsAra saMpati sukhadAyaka, siddha maMtra zAzvata Ime ja pe zrI jaganAyaka; zrI arihaMta susiddha zuddha AcArya bhaNije, zrI uvajhAya susAdhu, paMca parameSThI yugIje; navakAra sAra saMsAra che, kuzalalAbha vAcaka kahe, eka cite ArAdhII vividhaRddhi vaMchita lahe, 17 3, mAdhavAnala kAmakuMDalA paI ane mArU Tala cepa bane, kavie jesalameranA mahArAjA yAdava rAula zrI mAladevanA pATavI kumAra ane pachI thayela rAjA harirAjatA kutuhala arthe icchAthI-AjJAthI racI hatI. rAula mAla supAda dhara (mAna paTedharU) kUyara zrI harirAja virA eha siNugAra rasa, tAsa kutUhala kAja. 549 --mAdhavAnala ce. yAdava rAula zrI harirAja, je tAsa kutUhala kAja. 700 -marU delA e mAlade che e sa. 16 0 thI 16 18 sudhI rAjya karyuM ane temanA jayeSTa putra-ukta zrI hararAjajIe vi. saM. 1918 thI se. * A ci mudita kRti sUcave che. 119
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 147 ) 1634 sudhI jesalameranu rAjya karyuM, emaNe sa. 1627 mAM akabara zAhanuM svAmitva svIkArI dilhI darabAramAM javA AvavA mAMDyuM hatuM. A hararAjajInI rAjasabhAmAM prasiddha dharmasAgara upAdhyAye jaya:6 meLavyA hate. 2 marU DholAnI vArtA mATe ema kahevAya che (ke vAk sAnda nA sara 73.nA kaiAmAM mArU DhaDhelAnI vArtA e nAmanA AreATa kavi govIMda gela. mAine lekhaparathI ) akabara bAdazAha aneka guNavAnane potAnA darabAramAM saMgharate potAnI pAse rAkhatA ane temanI pAsethI kAvya 2 sAkSara munizrI jinavijayajInI pAsenA prApti saMgrahamAM catuHrAraNa prakINuka para avasUri sa. 1983 mAM dharmIsAgara upAdhyAya ziSya zrutasAgare lakhelI che. te sabaMdhInI prAsti khAsa ANavA jevI che te atra neAMdhavAmAM yAve che: zrImattapAgaccha gaccha gagana gaganadinamaNi sakalavAcaka cakkavarti sakalavAdi dvirada mada siMhazArdUla / sakala siddhAnta tattvArtha saddAsamudrAvagAhaka / zrImajjaMbudvipamazaptisUtravRttikAraka zrImatpravacanaparIkSA graMthasUtra vRttikAraka zrI kalpakiraNAvalI vRtti vidhApaka zrI sarvajJa zataka sUtravRtti karaNataH zrI hemAcAryasamAna zrI zrutakevali virudadhAraka sakalavAdi nirAkaraNa pravINa zrI jesalamerudurga rAjAdhirAja rAula zrI hararAjarAjasabhA labdhajayavAda sakala kumata nirAkaraNa zrI tapAgaccha dIptikAraka suvihita sabhA zRMgAra mahAvairAgyajita jana manoraMjaka mahopAdhyAya zrI dharmasAgaragANi caraNa caMcarIkAyamAna paMDita zrI zrutasAgaragaNi caraNa sarasiruha bhRMga gaNi zrI premasAgara vAcanakRte likhiteyaM pratiH / guNavarasagAze saMvatArttikamAse zubhe tithau samahaH prAjJazrI zrutasAgara gaNimililekha prati pravarAM // 1 //
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ (18) saMgIta vinoda rasa leta. AvA aneka guNavAne tyAM AvI vasyA hatA. bIkAneranA mahArAjA kalyANasiMhanA pATavI kumAra rAyasiMhajI bIkAneranI gAdIe beThA, ane temanA nAnAbhAi pRthvIrAja karIne hatA te mahA guNajJa ane kavi hatA. temane akabarazAhe bolAvI pitAnI pAse rAkhyA hatA. Aja pRthvIrAje udayapuranA mahArANuM pratApasiMhajIne bAdazAhane zaraNa nahIM thavA mATe 14 doDa lakhI mekalyA hatA, e vAta jaga jAhera che. temaNe akabara bAdazAhane rIjhavavA mATe eka mAravADI-DoMgala bhASAmAM ati zuMgAramaya "kRSNa rUkhamaNi veli" nAmane rUkimaNI ane zrI kRSNanA vivAhano ati uttama graMtha banAvyo hato ane te hamezAM rAtre kAvyacarcAsamaye bAdazAha pAse tenI khAnagI maMDaLamAM vaMcAtuM hatuM. te samaye jesalamera ane vIkAravALAne paraspara virodha hato. te vakhata jesalamera hararAjajIe bAdazAha pAse jatAM pRthvIrAjanI karelI vili' nA vakhANa sAMbhaLI temaNe jyAre pote yuvarAja hatA (eTale saM. 1618 pahelAM) ane paTTAbhiSeka thayuM tyAra pachI paNa jesalameranA sarve kavi ane vidvAnone ekaThA karI mArU DhelAnI vArtA" nA prAcIna dehA ekaThA karI tene vArtAnA AkAramAM yathAkrame goThavI je uttama graMtha banAvaze tene huM InAma ApIza ema kahI keTalAka graMthe te vArtAne banAvelA te pitAnI pAse taiyAra hatA, temAMthI sarvottama je graMtha banyo hatote bAdazAhane bheTa dharyo hate. ApaNuM A kavinI mArUDhelAnI vArtA kavie jesalameramAM pUrI karIne zrI hararAjajIne saMbhaLAvI hatI ane temanI te vArtAja uttama nakkI karI bAdazAhane raju karI hatI. bAdazAhane te pasaMda paDavAthI vakhate. vakhata khAnagI maMDaLamAM te vArtAnA dohA belAvA lAgyA. eka vakhata bAdazAhe rAjane hasatAM hasatAM kahyuM ke-pRthvIrAja ! tamArI "vili' (rUkimaNi veli nAmano uparokta graMtha athavA latA )
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 149 ) DhAlAne karelA (8) carI gayA-eTale khAi gayA, tethI te have klapula vinAnI nirasa lAge che'. A sAMbhaLI pRthvIrAje uttaramAM jaNAvyu ke:-'veli'nirasa thai haze teA A AlamarUpI vADImAMtho khIja makaraMda (puSpasa) bharelAM puSpAvALAM vRkSa lAvI hajUrane bheTa karatAM vAra lAgaze nahiH''-A pachI pRthIrAja mArU DholAnI karatAM paNa vizeSa rasika eka vArtA banAvavA athavA meLavavAnA prayatnamAM lAgyuM ane chevaTe pote banAvI hoya ke pachI ojA pAse cAvI hoya ke taiyAra meLavI hAya paNa 'sadevaMta sAMvalIMgAnI vArtA' utpanna karI badazAhane sabhaLAvI tethI bAdazAhanA bhAva mArUDhaDhelAnI vArtA parathI utarI A navI vArtA para lAgyA, kAraNa ke temAM zRMgArarasa vadhAre bharacaka hatA. te mAravADI bhASAmAM hovI ghaTe, ane gujarAtImAM je hamaNAM jovAmAM Ave che te tenu anukaraNa haze ema jaNAya che. bharatapuranA mahArAjAnA pustakAlayamAM 'sumudra savalagyArI sAta janmarI vArtA''e nAmanI lakhelI prata temaja jodhapura mahArAjAnA pustakAlayamAM paNa che. ane gadyapadyamAM evI eka pra1 nAnacaMdajI yatinA bhaMDAramAM temanA satAnIya mehanalAlajI pAse che. mArUDhAlAmAM je zRMgArarasa che te amaryAdita ane atizaya para laI javAmAM AvelA nathI paNa vizeSa samaryAda ane rocaka che, jyAre sadevaMta sAvalIMgAnI vAta gujarAtImAM hAla chapAi che te vAMcatAM te te adhama vArtA ane gujarAtamAM sajjana purUSone ghRNA upAve tevI lAge tema che, Ama chatAM akabaradazAha zRMgArarasanI kavitAne cAhatA hatA ane te parathI temaNe pote tevI kavitAM karI hatI temaja gaMgAdi kavi zRMgArarasavALI kavitA karI tene prasanna karatA hatA te teA ThIka, paNa sadevaMta sAvalIMgA jevI hadathI uparavaTa jaIne varNavelA zRMgAravALI adhama vArtApara te bAdazAha mugdha thAya e kadAca koine navAi jevuM lAgaze te tenA uttaramAM e smaraNupara lAvavA jevuM che ke akabara bAdazAhe khAnagImAM strIonI bajAra
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ (50) bharI temAM dareka rAjA tathA hIMdu musalamAna amIra umarAvonI ane vepArI varganA tamAma gRhasthanI strIone te bajAramAM AvavAnI pharaja pADI hatI ane te bajArane mInAbajAra kahevAmAM AvatI. ATalA parathI akabara keTale IskI hatuM te samajAya tevuM che ane tethI upara nI vAta pazu sughaTita thaI zake tema che. mArUDhalAnI copAImAM mArUDhelAnI vArtA navIna racavAmAM AvI nathI paNa tenI vArtA A copAI racAI te pahelAM lokakathArUpe hatI ja-tenA duhA paNa vidyamAna hatA ane te vAta ane prAcIna duha parathIja rAvalazrI hararAjajIe padyakRtio judA judA pAse saLaMga AkAramAM vArtAno rasa jaLavAI rahe te pramANe racAvarAvI hatI e pramANathI siddha thAya che. kAraNa ke jodhapuranA prathama varganA nyAyAdhIza ane prakhyAta itihAsavetA munazIjI devIprasAdajIne pUchAvatAM temaNe tapAsa karI che. sAta graMthanAM nAma bAroTakavi geviMda gillAbhAIne jaNAvyAM hatAM. te graMthana saMvatemAM phera jaNAya che tethI ema anumAna thAya che ke te kartA-kavioe jude jude vakhate AgaLa pAchaLa te graMthe karyA haze athavA lekhaka dezathI tema banyuM hoya te te paNa saMbhavita che kemake sarve pramAM akhAtrIja lakhela che. A sarva prathenI vigata A pramANe che - pahelI prata-jodhapuranA mahAmaMdiranA ApasajIne tyAM che temAM racyA sAla saMvata 97 satare barakhe, A khatrIjA divasa mana harakhe e pramANe che ne lakhyA sAla saM. 1667 nA kArtaka suda 4 budhavAra che. bIjI prata-jodhapura darabAranA rAjapurohitanA gharamAM che tene rasyAsaMvata saMvata sela sataretare akhAtrIja somavAra vAMcyAM sukha saMvata sadA, jesalamera majhAra-432.
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ (151 ) trIjI prata--apUrNa lakhelI che ane te savat 15 (!)03 vaizAkha zuddhi te gurUvAre jesalameranA caMda kavinI banAvelI che ane temAM hararAjajInI AjJAthI racI ema lakhyu che. cethI prata--AmAM racyA! sa Mvata e pramANe ApyA che ke saMvata sAlaDa torAtare, akhAtIja gurU khare. pAMcamI vrata-mAravADamAM jhAlalagaDha gAmanA jatI nanamalatA upa5zrayamAM che, temAM sa Mvat nathI paNa kavitA lakhI che ke: jima-madhukara zira ketakI, jima kAyala saDakAra mAravaNI mana harakhayA, DholAme bharatAra. Anada adhika uSNaha ati, naravara bAjyA DhAla, sasnehI seAtA, kalime rakriyA mAla. ra chaThThI pratodhapura rAjyanA pustakAlayamAM che temAM saMvat nathI. temAM jaNAveluM che ke-- sAlDa kuMvara vilase sadA, mAlava gIte eka nidhi, uparanI e prati uparAMta A kuzalalAbhanI A vArtA paranI kRti maLI Ave che. tene racyA sa Mvat ghaNI pratA jotAM sa. 1617 (nA vaizAkha zuda 3 te gurUvAra ) jaNAya che jyAre bhArATa kavi goviMda gillAbhAinI pAsenI zuddha ane saMpUrNa pratamAM savamAM phera eTale sa. 1615 ane sva, lAle joyelI pratamAM sa. 1616 (miti teja ) jaNAvela che. A kavi A vArtA mULa hatI-te saMbadhInA dUhA lekAmAM kastha hatA ane te hakIkata teNe poteja peAtAnI kRtinA aMta bhAgamAM spaSTa kahI che: gADhA sAtasa eha pramANa, duhAnII caupaI vaSANu, yAdava rAvaLa zrI hirarAja, beDI tAsa kutUhala kAji. kAmagu saguNu sugAta mAvaNI hai rAta,
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ (15) je para zrImukha sAMbhalI, te para joDI meM mana relI (jipari maI paramAratha suNa, tiNi pari maI kIdhI manarUlI-pAThAMtara) dehA ghaNu purANA che, paI baMdha kIdhI meM pache, I solaha solataraI- saMta sela panetare pAThAMtara-selasa sataretara) akhAtrIji vAra sura gurUI che. AkhAtrIja divasa mani para che joDI jesalamera majhAri, suNatAM sukha pAme I saMsAri kharatara ga7 sugurU gaDagahaI, vAcaka kusalalAbha Ima kahaI saMbhali suguNa catura gagaI (pA.) mAravaNInI e caupaI e suNI ekamanA thaI sAMbhalatAM pAme saMpadA, riddhi vRddhi sukha saMpati sadA. jesalameramAM bharI jAtanA rajapute rAjya karatA hatA ane te jAdavavaMzI hatA ane khuda rAjAe "rAvala pada dhAraNa karatA hatA ane te paikI jesalameranA mahArAjA hararAjajI thaI gayA che ne temaNe saM. 1618 thI 1634 sudhI jesalameranI gAdI para rAjya karela che e itihAsathI satya jaNAya che. mArUdelAnI pAI kuzalalAbhe je bhASAmAM lakhI che te rAja3-rAjasthAnI eTale rAjaputAnA deza nAme rAjaputAnAnI bhASA. A bhASAnI aMdara mAravADI, jayapurI, mAlavI ane bIjI aneka bhASA (dialects) no samAveza thAya che. hiMdanI bhASA pramANe vibhAga karatAM ( linguistic Survey) te bhASA eka kareDa ke dazalAkha Azare manuSya bole che (joke A saMkhyA khAtrIbharI na gaNAya kAraNa ke rAjasthAnI bhASA ane AsapAsanA mulakanI bhASAo vacce spaSTa bheda rakhA nathI) rAjasthAnI bhASA bolanArAonuM kSetraphaLa Azare eklAkha eMsIhAra cerasa mAIla che. te bhASA sAthe pazcima hadanI gujarAtI bhASA sAthe ane pazcima hiMdI sAthe gADha saMbaMdha che ane pahelAM rAjasthAnI bhASAno samAveza pazcima hiMdImAM karavAmAM AvatuM.
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ (13) sthAnI bhASA tarapha vizeSa jhoka khAya che tenuM kAraNa e ke tenI vArtAja mULa rAjasthAnamAM janma pAmelI lekakathA tethI tenA prAcIna duhA paNa rAjasthAnI bhASAmAM, vaLI kavie tene uparathI kavitA karI te paNa rAjasthAnanA jesalameratA yuvarAjane mATe ane jesalameramAM rahIne ja, eTale mAravADI bhASAnuM prAdhAnya temAM heya te svAbhAvika che. sva. sAkSarazrI cimanalAla DAhyAbhAI dalAla bI. e. sane 1914 nA AgasTa mAsanA sAhityamAM pRSTha 3pa para "mAdhavAnaLa kAmakaMdalAnI lekakathA' e zIrSaka lekhamAM A kavikRta mArelA copAI saMbaMdhe paNa TuMkamAM rasabharI bhASAmAM lakhI tene atisaMkSipta sAra paNa ApI dIdhuM che ke - "mArelA cupaI e paNa eka zRMgArarasa pUrita leka kathAno , graMtha che. A kathA bhATa lekethI kahevAya che. navaragaDhanA rAjA nalane putra thatuM nathI tethI pukara (puSkara) tIrtha (kacchamAM)nI A bhASAone abhyAsa ghaNo ocho thayela che ane A bhinna bhinna bhASAonI vilakSaNatAo tAravI kADhavA mATe haju vizeSa zodha ane A bhyAsanI bahu agatya che. A rAjasthAnI bhASAne jabare abhyAsa iTAlInA DA. TesITorIe karyo hato ane tenA pariNAme potAnA nirNaye vigatavAra bahAra paDe te pahelAM rAjapUtAnAmAM hamaNAM ekAda be varSa pahelAM temano svargavAsa thaye. hamaNAM jarmanImAM cArloTa kalesa nAmanA vidvAne saMpAdita karela rAjasthAnI bhASAmAM sane 1729 mAM racAyelI zivavarbanakRta "nasatArI kayA" lIjhIganI verlaga Dara esiyA mera e nAmanI prakAzinI saMsthAe prasiddha karela che temAM ghaNI TippaNIo, vyAkaraNa, zabdakoSa Apela che ane bhASAnI draSTie aneka bAbatonI saMpUrNa carcA karavAmAM AvI che ke je uparathI vartamAna hiMdanI eka bhASAne ghaNuM AgaLanA vakhatanA vikAsama ane prAcIna svarUpa maLI Ave tema che.
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ (154) bAdhA rAkhyuM putra thAya che. tenu nAma sAhukumAra pADe che, paraMtu tenI mAtA mRtavatyA haiAvAthI tene DhAlA kahIne melAve che. puSkara tIrthanI yAtrAe jatAM tyAMnA rAjA piMgalanI putrI mALavaNI sAthe sAlDanuM lagna kare che. mArUvaNI nAnI hAvAthI tenI mAtA umAdevaDI tathA piMgala sAsare mekalatA nathI. sAhukumAra khIjI kanyA mAlavaNI nAmanI paraNe che. mAlavaNInA premamAM mAvaNIne bhUlI jAya che. mAvaNI caiAvanasapanna thatAM virahathI pIDita thAya che ane kaeNjhaDIyAM ( umAdevaDI nATakanI kuMjaDIyAM ) miSe tathA bhAbharanI sadhAte sadezA mAkale che. A saMdezA bahu hRdayaMgama che. te yAAka sAMbhaLe. saudAgara sadesaDA sAMbhalIyA zravaNehiM mArUvaNI manamatha huI mUkayA jala nahi. UnamIyA uttara disaI, gAji guhIra gabhIra, mArUvaNI priya sabha, nayaNe mUkau nIra. mAlavaNI mina riMga, vAIi teNe AghI vahui, jho ekaNu na saMga, tAla cati dIThIyAM. karamAM ghaunaI papaDI, thAMka vinau havesa, sAyara lallu priya milu, priya mili pAchI desa. uttara disi uparaThIyAM, kSagu samuhIyA, kucha eka sadesAu, DholAna kahIyA. mArU mhe mANusa nahI, mhe tau kurajhaDIyA, priya sa`desau pADava, taNe Si ghauM (khaDIyA. kaeNjhaDIyA kura lAiyA, guji rahe saba tAla, jAkI joDI viDai, tyA kuNu havAla. tAla caratI purajhaDI, sara saMdhIyA gamAra, kAi Adhara mana kIyA, uDI paMkha samara. 11 16 17 18 19 1 22
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ (155) paMthI eka saMdesaDavuM, lagi DholA le jAI, jevA kaliyAM marIyAM tu, bhamara na baIThau AI. paMthi eka saMdesaDau, lagi DholA pahacAI jIvana hastI mada caDau, aMkusa ghau naI AI. paMthi eka saMdesaDau, disa sajaNa salAma, je dini hama tuma vichuMDe, nayaNe nIMda harAma. TolA milisi na visarisika nA visi na milesi, mArU taNaI karaMkaDaI, vAyasa uDAvesi. -vagere vagere. kamala kamodana jala vasaI, caMdA vasaI AgAsi, je jyAMhAM kima nisaI, te tyAMhI keI pAsi. taMtI nAda taMbola rasa, suraha sugaMdhau jAMha, asaNi turI pagamojaDA, kisa diu Avara tyAMha. aneka prAcIna duhAo paNa che. mAlavaNInI aneka yuktithI mAravaNI taraphathI AvatA mANasane aTakAve che, paraMtu bhAubhATa DhelAne maLe che ane mAravaNanI samasyA kahe che. mAlavaNIne jANa thAya che tetho DholAne puSkara tIrtha jatAM aTakAve che. mAlavaNa kahe che - Tela ma jAesi kacchasi, tAM paraharaI dragi, bhila naINa sucaMga dhaNa bhUlau jAisi saMgi. gayagamaNI gujara dharA, ANuM rakSaNa cIra, manahaMsa keDI mAlavaNI, sojhaI tujha zarIra. paraMtu Dhole vAryo rahetuM nathI ane puSkara nagara jAya che. mAvaNI suDA mAraphate te agnipAta kare che tevo saMdezo kahevADe che, paraMtu le mArU deza jAya che ane mAravaNIne maLe che. AnaMda vyApe che. pAchAM pharatAM rastAmAM mArUvaNane sarpa karaDe che tethI mRtyu pAme che. Dhole 4. caMdA e zabda pahelAM vaparAto hato. "ahA khIlI purI caMdA " emAM caMdA zabda para aneka TIkAo thatI joI che, paNa prAcIna kALamAM e zabda vaparAte hata-eTale te navIna nathI.
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ (156) kASThabhakSaNa karavA taiyAra thAya che, tevAmAM yogI AvIne sajIvana kare che. AthI mAravaNIne tenA para prema vadhe che. chevaTe mAravaNa ane mAlavaNa saMdhAte hai sukha bhogave che, mAlavaNa pitAne deza vakhANe che tathA mAravADa jaLa vinAno deza gaNune vakhoDe che. dele mAre deza vakhANe che baMnethI DhelAne putra thayA ane AnaMda vadhe. " A sAra potAne maLelI "saMvata 1676 varSe vaizASa mAse zuklapakSe 1pa divase guNanena likhitamidaM ' --pratanI parathI lakhe che ke jemAM racA sAla saMbaMdhI e jaNAvyuM che ke - saMvata solaha setaraI, aSAtrIjA divasa mani paraI joDI jesalameri majhAri, vA pAmaI suSa saMsArika saMjali suguNa catura gahagaheI, vAcaka musalalAbha Ima kahaI siddhi vRddhi sukha saMpatti, sadA sAMbhalAM pAma saMpadA. ' A mAlAnI epAIne vistArathI kAvyavivecana dRSTie sAra ApavAnI IcchA che te bhUla graMtha samastaAkAre koI bIjA mektimAM chapAze tyAre bara Avaze. 5 mAdhavAnala kAmakaMdalA saMbaMdhamAM sva. sAkSarazrI cimanalAla DAhyA bhAI dalAle je zodhakhoLa bharyo lekha sAhityanA agasTa 1914 nA aMkamAM prakaTa karyo hato te tathA A kavinI te saMbaMdhInI copAIne sAra . ba. haragovindadAsa dvArakAdAse sAhityanA juna 1914mAM prakaTa karyo che te baMne AnI pachI A prastAvanAnA bhAgamAMja jUdAja ApavAmAM Avela che tethI atre vizeSa lakhavAnuM prayojana rahetuM nathI bIjI meTI kRtio paikI agaDadata rAsanI prata mane hAtha lAgI nathI (tene ulekha mAtra sva. cImanalAla ma. dalAle prata saM. 16pa3ne karyo che) tethI te saMbaMdhI kaMI kahevAnuM sAdhana nathI. bIjI kRti nAme tejasarAsa dIpapUjAnuM phala mAhAmya batAvavA mATe A kavie saM. 1624mAM viramagAmamAM rahe ane teja rAsamAM pitA
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ (157) nA gurunuM nAma abhayadharma uvajhAya ApyuM che. tenA Adi ne aMtanA bhAga nIce pramANe che:- zrI siddhAratha kulatilu, carama jiNosara vIra, pAjugi praNamI tasa taNuM, sevitravana zarIra 1 jinavara zrImuSi UpadisauM, bhavika leka suSakAji, jinapratimA jina sAravI, bhASi zrI jinarAji.2 pratimA jinanI jinapari, ArAhi ekati ahibhavi paribhavi suSa lahaI, Ima bhASaI arihaMta.3 jiNahara jinavara AMgali, pUraI jike paiva, tejasAra nRpataNuM pari, suSa bhogaI sadaiva 4 cAra rAja tiNiI pAmIyA, pUjAtaNuI pramANi, sarvAratha sidhiachI, lahisi ziva nirmANa. 5 dhikAra vira cAra pAka abhayama aMte-zrISaratara gaccha sahi gurarAya, gurU zrI abhayadharma vijhAya, selahasaI cauvIsi sAra, zrI vIramapura nayara majhAra. 415 adhikAraI jinapUjA taNuI, vAcaka kuzalalAbha ima bhaNuI, je vAMcaI naI je sAMbhalaI, tehanA sada manoratha phalaI. 416 A rAsanI saM. 1644nI prata sva. gulAbavijayanA bhaMDAramAM 1699nI iDaranA bAIonA bhaMDAramAM, saM. 1742nI prata pAlaNapuranA bhaMDAramAM ane saM. 1789nI prata jana esosIezana opha IgyA muMbaI pAsenA bhaMDAramAM che. (juo mAro saMgraha nAme jaina gUrjara kavio na 143 kuzalalAbha pR. 211thI 216) A rAsano sAra vistArabhayane lIdhe atra Ape nathI. A kavinI A sarva kRtio prakaTa thaye tenAM kharAM ane vizeSa mUlya aMkAze. atyAre te tenA saMbaMdhamAM upalabdha thayelI hakIkateja atra mUkavAmAM AvI che. ta. 14-9-25. re rIara barasa-gAMdhIjI mahAtmAnI. mohanalAla dalIcaMdadezAI.
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ (158) anulekha--vikrama sattaramI sadImAM pahelAM bhavetAmbara ane pachI digaMbara jaina banArasIdAsa eka sArA zrAvaka-kavi uttara hiMdamAM thaI gayA-temanA samayasAra banArasI vilAsa vagere graMthe prasiddha che. temaNe pitAnI adhurI Atma jIvanamAM ardhakathAnaka'mAM abhayadharma upAdhyAyano saM. 1657nA arasAne ulekha AvyuM che ne te kuzalalAbhanA gurU saMpUrNa rIte saMbhave che. te ullekha nIce pramANe che - vidyA paDhi vidyAmeM rame, selahase sattAvane same, kharatara abhayadharama uvajhAya, deya ziSya jIta pragaTe Aya, bhAnucaMdra muni catura vizeSa, rAmacaMdra bAlaka graha bheSa. 173-ja. A parathI abhayadharmanA be ziSya ukata bhAnacaMdra ne rAmacaMdra hatA. te uparAMta kurAlalAbha hovA ghaTe. A paikI bhAnucaMdra pAse banArasIdAsa karmagraMtha-pratikramaNAdi bhaNyA hatA. A hakIkata pUrI pADavA mATe pUjya muni mahArAja zrI amaravijaya-caturavajayAdine upakAra mAnuM chuM. tA. 6-10-1925. mo. da dezAi. i o
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ (159) mAdhavAnI kAmakaMdalAnI le kathA. hiMdu le karavAnA sAhityamAM mAdhavAnaLa nI kathA agatyanuM sthAna bhogave che. tenI lokapriyatA tathA agatyatA ghaNe aMze vikrama rAjAne te bhAgane AbhArI che. A graMthamAM aneka hastalikhita pustaka ThekaThekANe maLI Ave che. Dr. Ausrecht nA Catalogus Catalogorum mAM (traNa bhAgomAM) ghaNIka hastalikhita prate tevI che. A mAM AnaMdadharanuM kAmakaMdalA nATaka tathA kAkasuMdara rI mAdhavAnaLa kathA dhyAna kheMce che. kAmakaMdalA nATakanA rUpe saMskRta sAhityamAM thI, paraMtu kathAneja nATakanuM nAma ApyuM che. hiMdustAnanI mukhya bhASAomAM paNa te kathA utArelI che teja te kapriyatA sAbIta kare che. jokakathAnA sAgararUpa kathAsaritsAgara, siMhAsana dvAciMzikA tathA vetAlapaMcaviMzatimAM A vAta maLatI nathI. kathAsaritasAgara (3-15 ane 10-58) nA Ilika nAma vaNikanuM strInA virahathI mRtyu, vikramasiMha, kumudikA vezyA, ane zrIdhara brAhmaNanI vAtamAM kumudikAno zrIdhara uparano prema tathA semakaratI siMhAsana dvArvizikAnI 7 mI vAtamAM dhanada zreSie banAvela kIpamAM devAlayamAM lekha vAMcIne strI purUSane sajIvana karavAne vikrama paga laIne pitAnuM mastaka chedavA taiyAra thAya che te daSTAMtamAM thoDe aMze A kathAnuM sAme joI zakAya. zAmaLa bhaTe te siMhAsana batrisImAM A vAta 26 mI vAta tarIke ApI che. saMskRta kathAnI agatyatA be kAraNene lIdhe che. temAM maLI AvatAM (1) saMskRta subhAvita tathA ( 2 ) prAkRta gADA ne lIdhe; A subhASite tathA gAkA e ghaNuM kharAM bIjA graMthomAM maLI AvatAM nathI. jAgatA pharenTAIna vidvAna Do. le.velI 6 hastalikhita pustako bhegAM kIne A vArtA re mana akSaromAM chapAyelI che ane sAthe gAtAono igreTa tarajumo Ape che. temAM to phakta eka ja duha che.
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ (160) ' 'bhramarA jANui rarsAvarasA ne cubai vaNurAi bhruNya kayA jANuI ApA je sukku lakkaDa khAI paraMtu senTrala lAibrerImAM AnI traNa praaA ( AmAM pustakanuM nAma mAdhavAnaLa nATaka Apelu che paNa te khAtu che. bIjI kyAo jevAja rUpamAM A kathA che) che temAMthI nIcenA duhA tAravI kADhelA che: eka samasyA. piyu pavAsA cAlika bAlA viraha jalAI visaddhara tiNi bhAta likhya tiNi dIvaDA ulAhI tripura na dIdhaI saMkaraI rAmAyaNa haNueNa bhAraha bhIma na dIdhaI sAthe me diddhi priyeNa kAmaka DhalAvistuvilApa. paDhiyaDA phUTa pasAu kira uta! du:kha sahesi piya mANasa viyuddha yiyA viyaM kAThu karesi karavataDI karatAra jaOM siri dIjaI tAharaI taha tuM jANI sAra vedana vidyAtaNuI pANI taNuI (viSNu) kadAvA jima TaI Diyaka tija mANasa hAI sAcaOM neDu ti jANuva saMskRta kathA emAM mAdhAnI pUrva janmanA zApanI vAta AvatI nathI ane te gujarAtI kathAo karatAM ghaNIja TukI che. saMskRta ,, 1. priya pravAse cAlyA, khAlA virahathI bane che. tethI visahara (sarpa) bhAte lakhyuM che. ane tethI dIvA elAya che. 2. hanumAne. 3. bhArata. 4. dIdhI. 5. huM hradarya prasAda karIne phrUTa keTalAM du:kha saDresa ! priya mANasathI viyukta hRdaya jIvIne zuM karIza ? 6. huM vidhi, ne tArA mAthA upara karavata mUkAya te viyeAganI vedanA tuM Ne. cha pANI vinA kAdavanI peThe je mANasanuM hRdaya viyogathI phATe te mANasa che ane sAce neha paNa te jANavA,
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ (16) kathAnuM junAmAM junuM hastalikhita pustaka I. sa. 1530 mA AveluM che (Brit. Museum Catal p. 118.) A kathA 14 mA zatakamAM racAyelI manAya che. (Keith Catalogue of Sanskrit Mss in the Bodleian. Appendix p. 44) puSpAvatInA rAjA goviMdacaMdrane mAdhava nAmane brAhmaNa (puSpa baTuka) che, te rUpathI nagara nArIe vivala banI jAya che ane tethI pirijano rAjA pAse pharIyAda kare che. rAjA tenI parIkSA karavAne vAste potAnI rANIone sUkSma vastra paherAvIne tilanA DhagalA upara besADe che. mAdhavane jene rANIo vihuvala bane che tathA temanuM virya khalita thAya che. AthI teone vacce tila coTe che. rAjA te joIne pArajanonI pharIAda kharI mAne che; mAdhavane zaheramAMthI nIkaLI javAnI AjJA kare che. mAdhava pharate pharate amarAvatI nagarImAM Ave che ane rAjasabhAnA dvAre AvI ubhA rahe che. sabhAmAM gIta nRtya vagere thatAM hatAM te sAMbhaLIne mAdhave kIdhuM ke sabhAmAM badhA mUrkha che. rAjadvArapALe rAjAne kIdhuM. rAjAe pUchyuM ke zAthI? mAdhave kIdhuM ke pUrva dizAmAM taMtrI vagADanArane aMguThe nathI; tapAsa karatAM tema mAluma paDavAthI rAjAe potAnI pAse besa vyo ane sanmAna ApyuM. kAmakaMdalA vezyA nAca karI rahI che ane tenI caMdananI kaMcukI upara bharo AvIne beThele che. te teNe nAcamAM khalana karyA vagara zvAsathI uDaze. sabhAmAMthI keIe te catura pIchAnI nahIM tethI mAdhavane kheda che. pote tethI teNIne pAnanuM bIDuM ApyuM. keTalIka pramAM rAjAe tene je sirapAva Ape have te bakSIsa karyo ema che. AthI rAjA gusse thaze ane tene zahera cheDI jatA rahevAne hukama karyo. rastAmAM kAmakaMdalA tene maLI ane tene tyAM eka rAtrI rahevAne Agraha karyo rAtri samasyA vineda tathA AnaMdathI pasAra karI ( saMskRta prathAmAM
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ (16) samisyAo cheDIja che paNa gujarAtI graMthamAM ghaNuM che). savAra thatAM mAdhava cA paNa bannenuM hRdaya eka hovAthI viraha asA lAge. mAdhava ujjayinI gayo ane tyAMnA mahAkAlezvaranA maMdiramAM lekha lakhyA. rAjA vikrame te vAMcyA ane gega gaNikAne te virahI mANasanI zodha karavA mokalI. gAge tene kAmakaMdalAnA nAmathI rAtre nizvAsa mukata hovAthI oLakhI kADha. rAjA vikrame tene bolAvyA ane samajAvyo paraMtu tenA upara apAra prema hovAthI mAnyuM nahIM. rAjA vikrame tenI parIkSA karI to prema satya ja jaNAye. AthI vikrame kAmasena upara dUta mokalyo. kAmasene gaNikA ApavAnuM kabula na karyuM. vikrama senA laIne cAlyuM. prathama te vyavahArIAne veza karIne kAmakaMdalAnI parIkSAne mATe rathamAM besIne gaye ane rAtre tyAM rahI teNIne samajAvI ane rAtrIe teNInI chAtI upara paga mukaye. kAmakaMdalA e kIdhuM ke te brAhmaNa upara paga muka kAraNa ke mArA hRdayamAM mAdhava brAhmaNa vaselo che. rAjAe kahyuM ke ujajayinImAM eka mAdhava brAhmaNe te marI gayA ane bIjo bhAMga gAje pItA hatA tathA vesyAmAM pharate have tene koIe mArI nAkhyo. AthI kAmakaMdalA mAdhava japatI mUrNa khAine mRtyu vaza thaI. rAjA sakheda thaIne pitAnA sainyamAM Avyo. mAdhavane kahyuM. mAdhava mUrNa khAine maraNa pAme. rAjA A brAhmaNanI hatyAne lIdhe taravAra kADhIne maravAne taiyAra thAya che. vIratAla hAjara thAya che. rAjAne vAre che ane amRta kUpikA lAvIne bannene sajIvana kare che. kAmasena rAjA kAmakaMdalAnI pAlakhI upADIne sainyamAM AvIne mAdhavane kAmakaMdalA samarpe che. vikrama ene ujAyelImAM laI jAya che ane teone paraNAve che. keTalIka pratamAM kAmasenanI sAthe yuddha thAya che tathA te hAre che ne pachI kAmakaMdalA Ape che tevuM kaheluM che; ane mAdhava ane kAmakaMdalAnA sajIvananA
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ (16) samayanI vacamAM keTaleka vRttAMta Ape che, ane je ke judI judI pratamAM theDI ghaNuM vAtamAM tathA bhASAmAM phera hoya che te paNa mukhya mudAo te ekaja che. A vArtA upara kahyA pramANe hiMdustAnamAM mukhya bhASAomAM utArelI che. hiMdImAM zAligrAmavijayanuM banAveluM mAdhavAnaLa kAmakaMdalA nATaka che. marAThImAM paNa mI. bhAMDAranuM kAmakaMdalAnuM nATaka che. gujarAtImAM mAdhavAnala kAmakaMdalA degdhaka (duhA prabaMdha) tathA mAdhavAnala kAmakaMllA rAsa maLI AvelA che. gujarAtImAM saMskRta kathAno anuvAda mULa sAthe AtmArAma premajIe 1889 mAM chapAve che. prathama prabaMdha Amrapadra (AmodanA) kAyastha kavi narasAsuta gaNapatie saM. 1574 mAM banAve che. e graMthanA ATha aMga che ane temAM 250 0 duhA che. 18 mA zatakamAM thayelA zAmaLabhadranI vArtAo prasiddha che. paraMtu 16 mA zatakamAM hiMdu lekhakanI A lokakathA vizeSa AhalAdajanaka che. kavinI varNana karavAnI cAturI sArI che, 16 mA zatakanA ghaNA kharA maLelA graMtha dhArmika che. paraMtu A lekakathAnA graMthamAMthI laukika bAbata ghaNI jANavAnI maLI Ave tema che. mAdhavane puSpAvatImAM kADhI mukavAne mahAjana rAjA pAse jAya che tenuM kavie sAruM varNana karyuM che, ane tethI te vakhatanA dhaMdhA vagerenuM sAruM bhAna thAya che. mAdhava amarAvatI cheDIne ujajayanI jAya che tyAM rastAmAM AvatI vanaspati phala phUlanuM paNuM varNana kavie Abehuba karyuM che. AmAM ghaNAM apabhraMza zabdo vaparAyelA che, tathA mugdhAvabodhanI bhASAnAM keTalAMka rUpa TakI rahelAM che tethI bhASAzAstrIne AmAMthI sAro khorAka maLaze. vizeSa te e che ke pratIka saMvata 1693 mAM lakhAyela che tathA prAya: zuddha che. Adi. kuyara kamalA ratiramaNa mayaNa mahAbhaDa nAma paMkaja paMjI pathakamala prathamajI karUM praNAma
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14 (164) brahmasutAthI vegaluM vaMdu te sarasatti mAdhavanala varNavyavaI manasiMhi deje matti pa haMsa caDI hIMDaI sadA vaNapustakapANi nigama niraMtara Alavai gheratAramadhi vANi 6 bhaginI traNa bhUyaNahataNI suNI ne bIjI sAna tu ugI ha pADavA aMdhAkAra ajJAna makaradhvaja munivara sutA purasIdhara pUjesi mAdhavanala varNana viSaI mati mAgIni lesi nala mAdhavanala nirmi karI kAmakuMdalA nAri kuMDalAM be kamalabhU (hinaki raNuM murAri mahedadhi mayaNu purANathI caMca bharInaI matti kavi kAyastha kaMthAkavi narasA suta gaNapati 15 DhADhArakAMThaI TuMkaDuM Abudari adhavAsa madhya pathi nahi narmada jalakUrNi jalazAsa thaka kari zeDI mati e aSTAMga prabaMdha kali majasapila kavijika savi kahaI nAmI kaMdha 17 karasi kathA jima kumudinI ramavA bhegI bhaMga mati muttAhala vaSarasI ciNavA catura vihaMga 18 guNa hINau rahi gAmaDaI gaNapatinI mati alpa pragaTa dUhA paMcavasiM karavAnu saMkalpa 19 piTa e padabaMdha gaNi huDataNaI mani hIka slIAta thaI raMjasi rAjakumara raMjIka 20 eha kathA je saMbhalaI vacaI valI vizeSa pAtaka pIyAvaTa taNAM tihAM rahaI nahI pRSa 8-13 ahoniza Adi rAI agi na AvaI roga sajasa taNI saMkhyA nahI bhavi bhavi pAmaI bhoga 14 aMta
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ (65) kevala kamaLA zAradA saMgati jAya na Di saha sAthe saMsati saraI kathatAM keDA keDi 15 narasA suta gaNapati kahi aMga thayA e ATha sUdhaI svAmini zAradA pitaI dIdhu pATha 16 dIsaI dasa gAu mahIM daza gAuM zarasthAna dasa gAu paNa narmadA AmrapadrasthAna baMbhaNa bhATa bhalA vasaI vyavahArIyA vizeSa rAjakulI rUDI tihAM sthala sthala zrIseSa ugrasena kuli ujhabala raNuu nAganareza ja sAyara nirmada mahI tAM cAMcala deza catura sabhA caMdana taNau mujha kAMI lAguM vAsa gaNapati jaI ma kariu pada kele prakAza kavi nyAti kAyastha catuvAlibhi vikhyAta pUrU e pada baMdhatAM dIha kyA daha sAta veda bhujaMgama bANa zazI vikrama varasa vicAra zrAvaNanI sudi sAtamI svAmI maMgaLavAra sAdhya ga sudhau havau vANijya karNa vizeSa Rtu e paMcAMganI racI cughaDIA ....... ItizrI mAdhavAnala prabaMdhe kavizrIgaNapativiracite degdhaprabaMdhena mAdhavAnalakAmakaMdalA kAmakrIDAsabhege achamAMga saMpUrNama zrI saMvata 1693 varSe mahA sudi 9 dine rAjanagare bAha bidapure bha. vijI siSitama upara kahyuM tema A kAvya rasapUrita che tene phakta ekaja namune ApIzuM. mAdhava bAre mAsa kevA sukhathI rahe che te sAMbhaLA.
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ (16) sati ratinA rasa mANII rati ratinA phala AhAra rati rati veSa vizeSII rati ratinA ziNagAra 8-1pa phAguNa kerAM phaNagAM kririphiri gAI phAga caMgA vajAvaI caMgapari Alati paMcama rAga 16 keli kusubhA keraDAM kesara suratarU seya mAdhava kIjaI zaMTaNa amara aca joI 14 pIlI kIdhI pAghaDI bulaDIe raMga rola a agni chAMTaNAM caTaku lAgu cola haraSi ramAI hutAzanI nirakhI nirmala caMda sAdhaI surata taNAM suvaca vAdhaI ati AnaMda 19 UDaI reNu abIranI suratarU naI sIMdura gaNi gulAla vatelIyA chalara vikahiu sura gaMdharAja ati gahagahaI cae vAlI nAMka mogarelamAM mAdaNuM bUDaI jihAM baga DhoMka taMti ziSara ghana zakniI pavana taNA palela mAdhava mahilAsiu karaI krIDArasi kahela Aja huM ADi devanaI pAlaSi baMdhasipAli pratiSThI pUjA karasi agara sucaMdana bAli kari kari sevana geDika ratna daDala ANi rAmAsiu ragi ramaI premi prANa pramANa caMdani caracu citranaI maitri sarasa mAsa aMbudhanI pari ulaTAI Aja abhArI Asa 25 keDAmaNi kahu kadda karaI kekila aMbAli tarUara navapallava dharaI madhukari maNukiI mAli 26 hela baMdhAvaI hIMcakA surakeri sASa mAdhava sAthaI hiMcasiu lIlA laTakaI lAva 27 21 ke
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ (167) kaTitaTakerA kaTakA maraDasi mAthA veNuM alisi A kAziDyuM grahiu rahi nahI keNi 28 siUla leI udayagiri astAcala Avesi ramati ramate raMga bhari hadayabhItari lezi. 29 gAyana susara muSi gAya kari vAyasa paMcaI vAgha tiNa tRNavata joSavau AnjanaI unmAdi 30 pIta paTebara pahiraNaI uNi nIlAM netra colI caTakya colanI mugaTa kusuma siri setra 31 kari vara kaNayara kaMbhaDI caMdana ghelakacela kasturI kapUrayuta mAnani muSataMbola 32 nirapI nirmala caMdaluM Ugiu aMbarasi marUu cArasi maraghalI mama AvuM cAlesi caMdani caracuM caMdalA saMtevuM zira nAmi jo jIvata tAM ju rahaI ahma ghari eNuI ThAmi AvA ghaNaka prasaMge che. kavi kahe che ke teNe mayaNapurANamAMthI caMcupraveza karIne 17 divasamAM A graMtha racele che. tethI ema jaNAya che ke mayaNapurANa nAmane meTe zRMgArarasanI vArtAone graMtha apabhraMza athavA prAcIna gujarAtImAM haze. potAnA graMthanA bhAganuM nAma pADatAM kavi aMga kahe che kaviomAM kAvyanA bhAgone kaMdha kahe che. hemAcAryanA kAvyAnuzAsanamAM mahAkAvyanI vyAkhyA ApatAM apabhraMzanA be bheda pADe che tatrAya: saMta tApI prAdhyamIpaniSaddha mahAkAvya ane te bhASAonA dAkhalA ApatA hecha ( apabhraMzabhASAnivaddhasandhibandhamAdhamanthanAdi graamyaapaMrAmapaniSadvArA varSa mAkhavyAti,)ke avakalpakabandhavALA prAmApabhraMza bhASAnA kAvya heya che ane tevuM kAvya
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ (168) bhImakAvya che. sAhityadarpaNamAM apabhraMza bhASAnA kAvyanA sarganuM nAma kaDavaka ApeluM che. apabhraMzanibaMdhesmin sargAH kaDavikAbhidhAH / / tathApabhraMzayogyAni chaMdAsi vidhidhAnyapi // yathA karmaparAkramaH kaDava ( kaDavAM ) ne samUha te saMdhi ema hamAcArya pitAnA chaMdonuzAsananA chA adhyAyamAM kahe che (saccAra saiAte 2 dhruvaM syAditi dhruvA dhruvakaM dhattA vA-kaDavaka samUhAtmakaH sanmitA vArSi:paDivaiSTha vomikasama)apabhraMza grAmyapabhraMza ane junI gujarAtIne saMbaMdha e prazna ahIM upasthita thAya che paraMtu te viSayAMtara hovAthI ahIM paDatuM mUkIe chIe. mAdhavAnaLa kAmakaMdalA dagdhaka prabaMdhamAM ApelI vAta, sarasvatIne taTe zukadeva tapa kare che tene saMsAramAM pAvAne vyAsa kAmane bolAve che. kAma rati ane pitAnA bIjA sahAyanI sAthe munine jItavA jAya che, paNa tene prayatna niSphaLa jAya che. chevaTe rati eka yukti batAve che, eka mATe mahela banAvIne temAM brAhmaNa vezyAnI sevA kare che evuM batAve che. brAhmaNa zukadevane trInI 1 hemAcAryanA chedanuzAsananA pAMcamA adhyAyamAM apabhraMzanA chaMdonAM lakSaNe ApelAM che. prAta dakazAstranA ghaNuM graMtha che. tema prAkRta piMgaLa mukhya che. A pustaka cAra TIkAo sAthe royala erIyATIka sosAITi taraphathI tathA lIvallabhanI TIkA sAthe nirNayasAgara presa taraphathI prasiddha thayuM che. hemAcAryanA denuzAsana ( vRtti ) nI prAcIna zudhdha prata senTrala lAyabrerImAM che. chedenuzAsananA paryAnI paNa eka navIna prata che. A graMtha pacAsa AnaMdasAgara pAse zuddha karAvIne zeTha devakaraNa mUlajIe nirNayasAgara presamAM 1912 mAM chapAvelo che. apabhraMzanA abhyAsIe A graMtha avazya vAMcavA joIe.
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 169 ) mahattA batAve che. zuka peAtAnA dhyAnathI A kapaTa jANe che ane zApa de che. kAma amarAvatImAM kuberadatta brAhmaNane tyAM janme che. pAMca varasane thatAM tenA bApa paradeza javAthI mAtA pula lAvavA mele che. vADImAM zAkinI triNInuM rUpa lene tene harI jAya che. AkAzamAM cAlatAM zrRtriNI puSpAvatInA rAjA goviMdacaMdranA khANathI hAya che, mAdhava nIce paDe che. rAjA tene devadatta deharAsarIne tyAM mUke che ane tene rAjaputranI mAphaka pALavAnuM kahe che ane pAMca gAma Ape che. devadatte tene kheALe lIdhA ane sava kaLAomAM pravINa karyo (1 aMga ) kAMtanagaramAM zrIpatizAha vyavahArIe che ane tenI strInu nAma sehAsaNI che tene eka putrI thai. vIjhu nAmanI vezyA jene zrIpatinI sAthe saMbaMdha hatA teNe putrI kAmaka dalAne chaLathI lIdhI ane aneka zAstra bhaNAvI sarvakaLA saMpanna karI; kavi kAmaka dalAnu varNana bahu lakhANuthI kare che. nilavaTi kastUrItilaka ma kisi sudhI ayaNu sahaja zIhara lekhavI karisi rAhu vinANu A ApaNane bhAminIvilAsamAMne stUrIjAtimAhi tathA RtusaMhAranA iita mAtrA peDhuM e zlokA yAda devaDAve che. vezyAe kAmAvatInA rAjA kAmasenane kAmakalA ApaNu karI; paNa kAI paNa purUSa tene tRpta karI zakatA na hAvAthI te kAine paNa cAhatI nathI. (2) mAdhavanuM rUpa joine rANIe tene prArSyA. mAdhave zIla sAcavyuM, rANIe tene rAjyamAMthI kaDhAvyA. (3) mAdhava amarAvatImAM Avye rAja sabhAmAM peAtAnI vAta kahI. mAbApe ALakhyAM. rAjAe guNathI AkarSAine potAnA sahucara banAvyA. mAdhavanuM rUpa joine puranArInu vIya skhalita thatu hovAthI kAIne garbha raheto
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 170 ) c. nathI. AthI nagarajane rAjA pAse gayA. ane kIdhuM ke ame nagara tajIe chIe nahIte mAdhavane kADha. ahIMA nagarajanAnuM vana kavie sArU karyuM che. rAjAe mAdhavanI parIkSA karI. rANIone tilanA DhagalA upara besADo rAjAnI khAtrI thaI mAdhavane rajA ApI. (5) saMskRta kathAnI mAphaka mAdhava kAmasena rAjAnA nagaramAM Ave che. gItamAM khADa kADhe che ane rAjA tuSTamAna thaine potAnI pAse besADe che. mAdhava kAmaka dalAne bIDu Ape che, rAjA kApita thAya che. (6) kAmakalAne tyAM rAta rahe che. A prasaMge samasyAo vagere cAturI bharelI vAto thAya che. A samasyAe gUjarAtI sAhityanI jUnI samasyA tarIke agatyanI che. chaThThuM aMga bahu lAMkhu che. mAdhava ujjainI jAya che rastAmAM AvatAM kula kula latAonu kavi varNana kare che. mahAkAlezvaranA deharAmAM lekha lakhe che. gAgagaNikA zeAdhI kADhe che ane tenI parIkSA kare che. rAjA vikrama paNa bhavaiyAonA ToLAne mAkale che. vyavahArIAne veSa karIne te mAdhava pAse Ave che ane rAte svapnAmAM kAmakalA tArI che tema mAlIne dhAMdhala kare che. mAdhava sAMbhaLe che paNa mAnatA nathI, rAjAnI mAdhavanA kAmakalA taraphanA premanI saMpUrNa khAtrI thAya che tethI kAmasena tara dUta mokale che. kAmasena nA pADe che. rAjA vikrama sainya laI caDhe che. kAmakalAne ghera rathamAM besI parIkSA karavA jAya che. mAdhava marI gayA te sAMbhaLIne kAmaka dalA mRtyu pAme che. mAdhava paNa kAmakalAnuM mRtyu sAMbhaLIne maraNa pAme che. rAja khar3e laIne zira chevA taiyAra thAya che. agIu (AgIe vetALa) amRta kU pikA lAvIne sajIvana kare che. kAmasena rAjA palakhI upADIne kAmaka dalA vikramane Ape che. vikrama mAdhavane soMpe che. (7) vikrama mAdhava ane kAmakalAne ujjayanI laI jAya che ane tyAM te suvilAsa bhAgave che. A AThamA aMgamAM mAdhava tathA kAmakadalA bAra mAsa kevI rIte sukhathI nigame che tenuM sarasa varNana che. (8)
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ (171) mAdhavAnala kAmakaMdalA rasa kuzalalAbha vAcake banAve che. A abhayadharmanA ziSya kuzaLalAbha vAcaka kharataragacchanA sAdhu hatA temaNe agaDadattarAsa, tejasArarAsa, navakArarAsa, mArahelA apaI vagere graMtha racelA che. batrIsaputaLInI vArtAmAM zAmaLabhaTe 26 mI vArtA mAdhavAnaLanI ApI che te vArtA uparanI traNa vArtAothI keTalIka bAbatamAM judI che. mahAdeva kAzImAM ghaNe vakhata rahyAthI pArvatIe temane raMbhAnuM rUpa karIne chaLyA. temanuM vIrya nALAmAM paDyuM. tenAthI mAdhavanI utpatti thaI. tene zivadatta nAmane brAhmaNa ghera lAvyuM. IdanI sabhAmAM asarAne mada caDavAthI idra zApa dIdhe, te pASANu thaIne paDI. A pASANunI sAthe mAdhave ramatamAM paraNatAM te sajIvana thaI. mAdhavanuM bhramaranuM rUpa karIne apasarA IdanI sabhAmAM tene laI jAya che ane pitAnI kaMkImAM rAkhe che AthI iMdra pharIthI zApa de che ane tethI te gaNikA thaIne avatare che. mAdhavanA rUpathI parastrIonuM vIrya khalita thatuM hovAthI teone garbha rahetuM nathI paraMtu mAdhava rAjAne priya hovAthI te bAbata kahevAnI keInI hIMmata cAlatI nathI. paraMtu eka keTidhvaja zreSThinI tarUNa strIne garbhapAta thatAM te rAjAne pharIyAda kare che rAjA tilaprayogathI tapAsa kare che. pharIyAda satya mAluma paDatAM mAdhavane kADhe che. udayasiMhanI udayapurImAM paNa puMDarIka pradhAnane tyAM teja prasaMga thatAM tyAM paNa teja satkAra maLe che. kAmAvatImAM AvatAM rAjasabhAmAM jAya che. tyAM kAmakaMdalA vezyA natya karatI hatI tyAM tAla mRdaMga bajAvavAmAM doSa kADhe che rAjA sanmAna Ape che. kAmakaMdalAnA stana uparanA bhramarane puSpanA daDAthI uDADe che. kAmakaMdalAne jAtismaraNa thatAM mAdhavane ja varU evuM paNa le che. rAjA gusse thaIne mAdhavane kADhI muke che. mAdhava ujajayinImAM harasidha mAtAnA maMdiramAM jAya che ane duhAe lakhe
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ (172). che. vikrama rAjA tenI gupta rIte parIkSA kare che, ane tene prema zu jaNAtAM kAmasena rAjAne kAmakaMdalA mokalavAnuM lakhe che. rAjA mAnato nathI, yuddha thatAM hAre che paraMtu kAmasena mAdhavanuM kRtrima mastaka karIne kAmakaMdalAne batAve che tethI kAmakaMdalA mRtyu vaza thAya che, mAdhava paNa A sAMbhaLI paMcatva pAme che. vikrama rAjA baLI maravAne taiyAra thAya che. harasiddhamAtA amRtanuM aMjana karIne bannene sajIvana kare che. vikrama teone ujajayanImAM laI jaI paraNAve che ane meTI saMpatti Ape che. zAmaLabhaTTanI kathA bahu saMkSepamAM che ane jhAjhA mAla vagaranI che, - yuropIyana vidvAno A vAtane insipid love-tale nIrasa premavArtA gaNI kADhe che. paraMtu gujarAtI vArtAo rasa bharelI havA uparAMta zILanuM mahAbhya tathA prAdhAnya pratipAdana karanArI che. saMskRta kathAmAM, kharuM che ke, A vAta bhAra mUkIne jaNAvI nathI. paraMtu mAdhavAnala dompaka prabaMdhamAM tathA tethI vizeSa kuzaLalAbha vAcakanA kAmakaMdalA rAsamAM A viSaya sArI rIte darzAvela che. mAdhavanuM rUpa je ke strIonuM bhAna sAna bhulAvI daIne tenI pAchaLaja bhamAve che topaNa mAdhava te sarva strIone mA bena samAna gaNe che. tevI ja rIte kAmakaMDalA je ke vezyA che te paNa mAdhava zivAya avarane lagIra paNa cahAtI nathI. AthI banene prema zIlamaya tathA vizuddha che ane tethIja vikrama rAjA teone saMga joDI Ape che. sAhitya, 1914-AgasTa aMka. pR. 353 thI 362. -cImanalAla DA, dalAla
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ (13) mAdhavAnaLanI sthA. (mAdhavAnala kAmakaMdalA epAIne sAra). * je kavie be cAra ThekANe IsAra karyo che, te karyo na hota, te A graMtha zrAvaka jaina sAdhune lakhela che ema mAluma paNa na papta; kemake itara jaina graMthomAM prathama zrI pArzvanAtha, mahAvIra svAmI ke tirthaMkaranI stuti hoya che, chevaTa paNa temanI vaMdanA hoya che athavA lakhanAra sAdhu hoya te pitAnA gacchanI hakIkata Ape che. mAdhavAnaLamAM tevuM kAMI nathI, paraMtu amuka ThekANe derAsara ne kesaranuM pUjana, devane juhAra ane samAdhi (mela nirvANa arthe) jovAmAM Ave che. vAMcanArane vastu samajAya mATe e kathAno sAra nIce Ape che. pUrva deze gaMgAne kAMThe puSpAvatI nAme nagara hatuM, tyAMnA rAjAnA purohita zaMkaradAsanA putranuM nAma mAdhavAnaLa hatuM, ane te putranI zIlavatI ne pavitra strI nAme kAmakaMDalA hatI. svarganuM ne ikasabhAnuM bhavya varNana karatAM kavi kahe che ke te sabhAmAM ghaNuM asarAe nATaka karatI, temAM sauthI anupama evI jayaMtI asarAnA nATakanAM suraloke vakhANa karyA, tethI tene garva thaze, ane te IdranA hukamanI paNa avagaNanA karavA lAgI; tethI idra ekavAra kopAyamAna thaI tene haNavA jatuM hatuM, paNa bIjAoe vacamAM paDI strI hatyA na karavA vinavyuM, tethI idra zrApa dIdhe ke jA raDA tuM pRthvI upara pASANu rUpa thaI paDa jayaMtIe mAphI mAgI paNa dIdhele zrApa mithyA na thAya ema hovAthI mAre chUTake kyAre thaze tenI teNIe mAgaNI karI. Idde kahyuM ke puSpAvatane mAdhavAnaLa tane ramatamAM paraNaze, tyAre tuM trI rUpa dhAraNa karIza.
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ 174) ekavAra kalAsapati mahAdeva bhAre yoga sAdhavA Asana vALIne beThA. ghaNuM varSa agapaNe tapazcaryA karI. eka rAte umayAnI saMgata yAda AvatAM mana caLyuM, ane temanuM vIrya khalita thayuM. emanuM mahA jorAvara vIrya je pRthvIne phADI nAkhe. AkAzane prajAne ke samuMdrane saMsI nAkhe, tenuM zuM karavuM te vicAramAM te pharatA pharatA gaMgA tIre nA vanaspatinI naLI karIne temAM te ghAlyuM. purohitane tyAM asaMkhya dravya ane bhAre ThAThamATha hatuM, paNa tene putra na hovAthI te hamezAM zAkamAM rahe. eka rAte harie tene svapna ApyuM ke huM tArApara gu chuM. jA, tane naDanI jhADImAM eka putra che te prApta thaze. zaMkaradAsa tyAM gaye, putra harSabhera lAge ne te paramezvare Ape ema kahI tenI strIne havAle karyo. IzvaranuM vIrya hovAthI te ati svarUpavAna ne buddhimAna nIvaDe emAM navAI nahatI. bAra varSanI vaya thai tyAre te keTalAka sAthIo sAthe pAdare ramavA gaye. jyAM pelI zilA hatI tene AkAra kaMIka strI jevo joI chokarA mAdhavane kahe ke ame tane A zilA sAthe paraNAvIzuM. ramatamAM tene snAna karAvyuM, zilA sAthe tenA lugaDAnI gAMTha pADI, agni saLagAvyuM ane vedamaMtra bhaNIne tenI sAthe hasta meLApa karAvyuM, te puro thatAMja zilA apsarA rUpa thaI AkAzamAM uDI gaI. tene joI ikasabhAnA deve khuza thayA. che paraMtu, jayaMtIne lAgyuM ke mArA upara kharo upakAra karanAra to mAdhavAnaLa che, te mane varyo che eTale tene huM mAro svAmI samajI sukha ApIza. te madhya rAte chAnI rIte mAdhavanA oraDAmAM Ave ne saMsAranAM sukha bhogave. mAdhavanuM zarIra joI tenA mAbApane vahema Ave, tethI tene mATe khAnA je eka DaMDIo mALa baMdhAvyuM, te evA irAdAthI ke tyAM koI strI praveza karI na zake, paNa ethI te mAdhava ane jayaMtIne vadhAre anukuLatA thaI.
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ (15) eka sArA brAhaNanI kanyAnuM mAguM AvyuM. paNa mAdhavAnane paraNavAnI nA pADI. jayaMtI ekavAra savAramAM AkAzagamana karavA jatI hatI, tene mAdhave kahyuM ke tArA virahe huM rahI zakatuM nathI. apsarAe dhaNue tANa karI ane temAM je bhaya rahyuM che te jaNAvyuM, te paNa mAdhave mAnyuM nahi, tyAre te keTalIkavAra divase paNa AvavA lAgI, Ikane jANa chatAM tene ThapakArI tethI te AvatI baMdha thaI paNa jyAM kharo prema baMdhAryo hoya, tyAM virahadanA sahana thaI na zake; tethI te mAdhavane suralokamAM chAnI rIte laI gaI, ne tyAM sukha mANavA lAgI. eka vakhata jayaMtIne IdasabhAmAM nATaka karavAnuM hatuM tyAre te potAnA priyatamane bhamaro banAvI kaMcukImAM chAno rAkhIne nRtya karavA lAgI. bhramarane kaMI vedanA na thAya mATe te nRtya karatAM saMkeDAtI hatI, tethI vahema AvatAM joyuM che te narane bhramara banAvI sAthe laI AvI che ema jaNAyuM. ethI iMdra bIjIvAra kopAyamAne thaI tene zApa dIdhe ke surakamAM joIe eTaluM sukha chatAM tuM mRtyulekanA narane mehI tene saMga kare che, mATe tuM vesthAne tyAM avatarIza. ikanA zApathI teNe kaLAvatI nagarImAM kAma guNakAne peTe avatAra lIdhe. ATha varSanI vaye te nATaka pIMgaLa saMgIta vagere kalAe zIkhI. juvAnImAM AvI tyAre esaTha kalAo zIkhI ane anupama rUpa dhAraNa karyuM. mAdhava jayaMtInA virahathI jhare che, ghaNA divasa tenI vATa jue che, anna pAchuM ne nidrA taje che, paLamAM phee ne paLamAM valopAta kare che. evI mAtapitA duHkhI thaI tene pUche che, paNa te kaI vAta karatuM nathI. pachI purohita tene vivAha kare che. strI sAthe te rahe che; ane tene kaMI leha lagADavA mATe rAjadarabAre pitAnI sAthe
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ (176) pUjApatrI mATe laI jAya che. mAdhava nagaramAM jAya tyAre strIe tenAthI dila diyA thaI tenI pAchaLa kAmakAja mUkI kare che, tethI mahAjana sane phariyAda karavA Ave che, ne kahe che ke je tame mAdhavane na kare te ame gAma tajI, kemake tenAthI amArAM ghara bhAMge che. pachI rAjAe mAdhava bolAvIne pUchyuM ke tArAmAM evI zI kaLA che! te uparathI mAdhave vINuM laI evuM gAyana karyuM ke jethI rAjAnI sAtameM nArInAM hRdaya bhedI nAkhyAM. ethI rAjA ko ne be ke huM mArA deza tade. tene dezavaTe devAthI sarva sabhAnuM meM vIlAI gayuM. mAdhavAnaLa eka vaNajArAnI sobatamAM jhADI jagalanAM duHkha veThate cA ane kAmAvatI nagarImAM AvyuM. tyAM kAmakaMdalA vezyA vase che tene tyAM meTA rAjA ne vaNika putra vilAsa mATe bhame che ane garathanA bhaMDAra ApI de che. kAmakaMdalA kahe che ke mAre nagaranA rAja kAmasena AgaLa nRtya karavuM che. te ATalI lAlace chatAM zIla baDatI nathI. ekavAra rAjAe vAta jANe meTA mahotsava prasaMge tene nATaka mATe bolAvI. . - darabAramAM hajAro leka AvyA hatA. kAmakaMdalA e bhAre nATaka macAvyuM, evAmAM mAdhavAnaLa tyAM AvI pahoMcyA. bahAra rahIne DekuM dhuNAvato hato, tethI dvArapALane acaraja lAgyuM. tenI heziArI jaI dvArapALe rAjAne vAta karI. rAjAe tene pitAnI kane belA, te vezyAnuM nRtya ne rUpa nihALyAM kare che. (ahIM rUpa ne zaNagAranuM varNana Abehuba kavie karyuM che). evAmAM eka bhamaro AvI lAe te vezyAnI kaMcukImAM bharAye. AthI jayaMtIe tene bhamare karI kAMcaLImAM rAkhele te vAta mAdhavane yAda Ave che ane eja rIte kAmakaMdalAne pUrvabhavanI smRti thAya che, bhamaro tenA stanane DaMkha mAre che, tethI tene vedanA thAya che. mAdhavane je rAjAe sarapAva Avyo hato, te vezyAnI kaLAthI khuzI thaI tene ApI de che. rAjAnI pahelAM teNe
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 177 ) sarapAva ApyA tethI rAjA kApe che te tene mArI nAkhavA ubhA thAya che. brahmahatyAnA doSa batAvI leAka tene vAre che, tethI mAdhavane tenu rAja tajI devA hukama thAya che, tethI te pramANe te turata tyAMthI cAlyA jAyache. kAmaka dalA gokhe kheDI che, te raste thai mAdhava jatA jotAMja te tene dharamAM laI AvI. pUrva vRttAMta kahI IMdranA khIjA zApathI te vezyA avatarI e vAta jaNAvI. bannene ati Ana Mda thayo, ane strIpurUSa tarIke rati sukha bhogavyu. pAchalI rAte vidyAvinAdanI vArtA cAya che ane samasyA vaDe eka bIjAnI caturAi batAvAya che. maLaskAM thatAM mAdhava javAnI rajA mAge che, tethI kAmaka dalA murchAvaza thAya che. na javAneA ke tene sAthe lai javAnA ati Agraha kare che, tene mAdhava samajAve che. rahevAmAM rAjanA bhaya che ne sAthe lai ja vAmAM ati saTA veDhavAnAM che. Akhare seALa saNugAra tajI vidhavA veSe rahe che. karavA te sukhamAM rahevA Agraha kare che, Ave tene nRtyAdithI khuza karavAnI mAtra te hA pADe che. jAya che, ane kAmaka dalA tenI mA parapurUSanA saMg paNa tene pata na karatAM purUSo mAdhava rakhaDatA du:kha pAtA Akhare mALave jai caDhe che. mALavAnuM, uSNunu te paraduHkhabhaMjana vikramanuM kavi chaTAdAra varNana kare che. ajANyA mAdhava zerIe zerIe karI suMdara nArIo nihALI khuza thAya che, paNa teneA kAI bhAva pUchyu nathI. rastAmAM eka kSatri AvyA, teNe kahyuM ke te kAmAvatI jAtrAe jAya che, tethI khuza thai kAmakalA uparanA patra lakhI tene Ape che. te putra ane tene kAmaka dalAe ApelA uttara kavie labANathI cItarI temAM viraha vedanAnI pIDA annene kevI sAle che te batAvyuM che. mAdhava koi brAhmaNane tyAM khAi dahADe zaheramAM laTake ane rAte mahAkAlezvaranA devaLamAM jai sui rahe. viraha na sahevAyAthI eka
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ (178) gAthA teNe bhIte lakhI, te vikrama savAre darzane AvyA temanI najare paDI. mArA nagaramAM kaI duHkhI nathI, chatAM A kaI duHkhI purUSa jaNAya che, mATe tenuM duHkha mAre bhAgavuM joIe. pradhAnane tapAsa karavA kahyuM. bIje dahADe bIjI ane trIje dahADe trIjI gAthA lakhelI vikrame jotAM ja e mANasane pote je kaI lagADaze tene lAkha dinAra ApavAmAM Avaze e paDe vajaDA; te uparathI nagaranI eka vezyA seLazaNagAra sajI mahAdevanA devaLamAM chAnI bharAI rahI. tyAM ghaNAM mANasa sutAM hatAM, temane mAdhava nisAsA nAMkhyA karate hatuM, tethI gAthA lakhanAra eja have joIe ema dhArI te tenI pAse gaI, ane tenI chAtI para paga mUke, tethI te jANe kAmakaMdalA hoya e nidrAmAM bhrama thatAM teNe kahyuM, he yArI kAmakaMdalA ! haiyAthI paga pAchA kare ne tamArA puSTa payodhara AgaLa dhare. vezyAe bIje dahADe rAjAne kahyuM ke mAdhavAnaLa kAmakaMdalAnA virahathI duHkhI che. rAjAe tene bolAvI duHkhanI hakIkata pUchI. teNe virahanI vAta karI, tyAre rAjAe kahyuM ke tuM pasaMda kare tevI strI tane paraNAvuM, ne tuM mArA rAjyamAM rahI sukha bhogave. teNe kAmakalAnA premanI vAta kahI, tyAre rAjA kahe tuM vezyAnA nAdamAM zuM mohyo che (vesyAnA avaguNanuM kavi ahi varNana kare che). mAdhave bahu kahyuM tyAre rAjAe tene meLavI ApavAnuM abhayavacana ApyuM. rAjA caturaMgI kaTaka laI mAdhavAnI sAthe kAmAvatI Ave. gAmane pAdara paDAva nAkhI kAmakaMdalAnI parIkSA mATe chAne te teNune ghera gayo. vezyAe bahu hAvabhAva gAyana nRtya karI tene rIjavavA mAMDyo. teNe ratibhoganI IcchA batAvI, paNa strIe tenI spaSTa nA pADI. te vidhavA jevI kema rahe che te pUchatAM teNe kahyuM mAre kaMtha paradeza che, mATe vikrama tyAM rAta rahyo. strI vilApa karyA kare che. pAchalI rAte te nidrAvaza thaI tyAre vikrame tenI chAtI upara
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ (179) paga mUko, eTale te mAdhave che ema jANI kahevA lAgI, svAmIjI ! paga dUra karo. ethI rAjAnI khAtarI thaI. mAdhava keNa te viSe trIe kahyuM tyAre rAjA haze. pachI rAjAe kahyuM ke ati virahane lIdhe mAdhava marI gayo, ne tenA zabanuM dahana kSiprA nadIne tIre thayuM. e sAMbhaLatAM ja satI ziromaNuM kAmakaMdalAe prANa taLe. rAjA du:khI tho ne bolavA lAgyo ke, are meM A zuM karyuM ? rAjA chAnAmAnA pitAnI senAmAM gayo ne AMsubharI AMkhe teNe kAmakaMdalanA maraNanI vAta mAdhavane kahI, eTale tene paNa prANa turataja deha tajI gaye. AthI rAjA kalpAMta karavA lAgyo. strI hatyA ne brahmahatyA mAre zIra coMTI. mAre paNa have maravuM ja joIe, ema kahI je te prANaghAta karavA jAya che, tevAja AgIAvaitAle tene hAtha pakaDyo. vaitALe kahyuM, virahamucha cha mAsa rahe che, te daramyAna je amRtadhAra sIMcavAmAM Ave, te mANasa jIvatuM thAya. vaitALe pAtALamAM jaI amRta ApyuM tevaDe bannene jIvatAM karyA. kAmAvatInA rAjAe vikrama pAse AvI vinaMti karI ke Apa mArUM nagara pAvana karo. vikrame AvavAnuM prayojana batAvI rAjAnuM AmaMtraNa svIkAryuM. gAmamAM mATe mahotsava thaze. darabAramAM AvI vikrame kAmakaMdalAne belAvI, ane e bane pUrva janmanAM snehI che, mATe temane sukha maLe ema karavA rAjAne kahyuM. ane kAmakaMdalA mAdhavAnaLane suparata karI. rAjAe koTi dhana mAdhavane ApyuM. rAjA bannene laI ujajaNa AvyuM. rAjA mAdhavane pitAnI pAse rAkhe ne rAja eka lAkha dhana Ape. tene pAMcase moTAM gAma ne UMcAM maMdIra AvyAM. bane sukhavilAsamAM divasa nirgamana kare ane vikramane AzISa Ape. mAdhavane pitAne deza jaI mAtapitA sAthe rahevAnI IcchA thatAM rAjAnI teNe paravAnagI mAgI. rAjAe tene bArakeTi senAnA dInAra hAthI ghoDA vagere puSkaLa ApI kaTaka sAthe vidAya karyo. kaTaka joI puSpAvIne
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ (100) rAjA gabharAye, kemake evA moTA daLa sAthe laDhavAne te samartha nahote. teNe purahitane bolAvIne kahyuM, tame jaine je rAjA caDhI Avyo che tenuM hareka rIte mana manAve. zaMkaradAsane Avate joI mAdhave tene oLakhyo ne sAme AvI pAye paDe. purohite putrane pichANe, eTale tene chAtI sarasa cAM. A vAtanI khabara paDatAM leke sAthe rAjA sAme AvyuM. mAta tAta putra ne putravadhUne meLApa the. strI purUSa saMsAranuM kharuM sukha bhogavavA lAgyAM. kAmakaMdalAne peTe cAra putra avataryA. ghaNuM puNyadAna karIne zILane pratApe aMte bane samAdhi pAmyAM. sAhitya. 1914-juna aMka. pR. 289 thI 294. - ravindadAsa dvArakAdAsa kAMTAvALA ahIM atra kahevuM yogya thaI paDaze ke vAMkAneranA prasiddha rAjakavi sva. nathurAma suMdarajIe mAdhavAnaLa kAmakuMDalAnuM nATaka sundara rIte racI raMgapITha para mUkAvyuM hatuM ane te saurASTramAM sArI kapriyatA pAmyuM hatuM. - da, dezAI, ---- - - --
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ (181) prAsaMgika nivedana. A saMgrahamAM saMpAdake zakuna zAstra pAI dAkhala karI che tenuM kAvya mahodadhimAM kAvya tarIke zuM sthAna che ane te eka motika tarIke yA tenA eka bhAga tarIke gaNAya ke nahi e vAta eka bAjue rAkhI saMpAdake je kRtio ane kavio AmAM dAkhala karyA che te saMbaMdhI atra TuMkamAM jaNAvIzuM. saMpAdakathI eTaluM te jANye ajAye avaya thayuM che ke teNe cuMTelI cAra mukhya kRtionA traNa kartAo ekaja sadInAja che ane te vikramanI sattaramI sadI. eka kartA kuzalalAbha vAcaka te sadInA prAraMbhamAM thayelA, bIjA jayavijayajI tenA madhya bhAgamAM ane trIjA te samartha kavi samayasuMdara gaNi TheTha tenI aMta sudhI vidyamAna rahelA. have ukta cAra kRtio laIe te paikI be--mArU DhelA pAI ane mAdhavAnaLa kAmakaMdalA epAI samartha leka kathAkAra kuzalalAbhanI che. temAMnI bIjI sAhitya nAmanA prasidhdha mAsikamAM sane 1914 nA junA aMkathI zarU thaI sane 1915 nA eprilanA aMkamAM pUrI thaI mukita thaI gaI che-tenuM saMzodhana sAhitya jIvana gALanArA vRdhdha AgevAna ane prAcIna kAvyamALAmAM jabare bhAga lenArA rA. ba. haravindadAsa dvArakAdAsa kAMTAvALAe kareluM che ane tene sAra paNa temaNe sAhitya'nA sane 1914 nA junA aMkamAM A che, ke je prastAvanA pR. 172 thI 179 para atra prasiddha karavAmAM Avyo che ne te uparAMta jenasAkSara ziromaNuM sva. cimanalAla DAhyAbhAI dalAlane mAdhavAnaLa kAmakaMdalAnI lokakathA e nAmane uttama lekha paNa pR. 159 thI 11 mAM anna prakaTa karavAnI AvazyaktA joI che. A maktikamAM te kRti puna: prasidhdha thatAM je kaMI lAbha thaye che te eka pustakAkAre prakaTa thavA rUpe che. "sAhityamAM ApelA
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ (182) zabdArtha mUkI devAmAM AvyA che te lAbhathI vAcakane vaMcita rAkhavAmAM Avyo che. mArUDhelAnI copAI saMzodhake je ekaja prati ghaNAM varSo upara pitAne maLI tenI pite nakala karI lIdhI hatI ane te uparathI chapAvI che. have te prata kayA bhaMDAranI ke kayA gAmanI hatI te atyAre kazuM yAda nathI tethI te prata have maLI zake tema nathI; paNa AmAM vilakSaNa jevuM e banyuM che ke amuka bhAga padane che ne pachI gadyabhAga Ave che ane te gadyabhAga mULa lekhaka kuzaLalAbha nathI. paghabhAga je chapAye che temAM 2 38 kaDI che, jyAre mULa lekhaka padyanA aMte cekhuM jaNAve che ke "gAha sAtasone paramANu, duhA copAi jAsa vakhANa' (juo pR. 65 kaDI 234) e parathI mULa sAta kaDI hatI ane teTalI kaDIo tenI prata cAra pAMca mArA hAthamAM AvI gaI te darekamAM meM joI che ane ekeyamAM gaghabhAga meM jeja nathI. hamaNAM muMbaInI jaina esosiyezana opha InDiyA pAsenA bhaMDAramAMthI mane eka sArI ane saMpUrNa prata maLelI ane te parathI kAya kartA zrIyuta jIvaNacaMda sAkaracaMda jhaverInuM dhyAna kheMcI Ane badale pharI te 700 kaDI prakaTa thavI ghaTe ane tema thaze te ja mULa lekhakanI A kRtinI suMdaratA ane hadayaMgamatAno khyAla AvI zakaze ane taja tene samagra sAra ane te kAvyanuM vivecana lakhIne mArAthI ApI zakAze ema namrabhAve jaNAvyuM hatuM. AthI temaNe saMzodhaka pAse A muditanI mULa prata meLavavA prayatna karatAM maLI nahi, eTale mane lakhI jaNAvyuM ke "mATe have amAre vicAra che ke je chapAI gayuM che tene te pramANe rahevA devuM ane Apa pAse je prate che te (parathI te AkhInuM prakaTIkaraNa) navAM volyuma chapAvatI vakhate thaI raheze.' AthI samayasAra ane te para vivecana lakhavAnuM mulatavI rAkhyuM che.
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ (183) trIjI jayavijayakta zakuna epAI navI che ane haju kayAMya prasidhdha thaI nathI. cothI samayasuMdarajI ta aneka suMdara ane rasamaya kRtiomAMthI atyAra sudhImAM mAtra ekaja prasidhdha thayelI (prakAzakazrAvaka bhImazI mANeka saM. 1941) teja nAme cAra pratyeka buddhino rAsa teja saMpAdake cuMTI kADhI. Ane badale te kavinI bIjI kRti pasaMda karI hatI te sAhityamAM eka gaNunAgya vRdhdhi karI zakAta. vaLI A sarve cAra kRtionuM mana mAnyuM ane pUrvanAM metika jevuM get up (rUpa raMga) nathI banI zakyuM. saMzodhana kevuM thayuM che te vivecaka vAMcake vicArI zakaze. chevaTe kavio saMbaMdhI ullekha karatAM vikrama sattaramI sadInA eka AdhArabhUta samartha "kavivara samayasuMdara" mATe meM eka lAba vistRta nibaMdha bhAvanagaranI sAtamI gUjarAtI sAhitya pariSadu mATe lakhyo hato ane tyAM jaI tenI samakSa tenA mukhya bhAgo vAMcI saMbhaLAvyA hatA; te nibaMdha jaina sAhitya saMzodhakanA khaMDa 2 aMka 3 mAM prasiddha thaI gayuM che ane te pariSadUnA have pachI bahAra paDavAne rIporTamAM amuka bhAgamAM prakaTa thanAra che. te samagra nibaMdha A mauktikanA AraMbhamAMja mUkavAmAM AvyuM che, ne temAM atyAra sudhI maLelI navI hakIkta paNa pUravaNuM-anulekha tarIke umeravAmAM AvI che. bIjA kartA nAme jayavijaya ane kuzalalAbha mATe lakhavAnuM rA. jIvaNacaMda sAkaracaMde mane kahyuM tethI huM zodhakhoLa karI mArAthI temane mATe je kaMI meLavI zakAyuM te sarva AnI pahelAM nivedita karI dIdhuM che ane vizeSamAM sAkSara zrImAna kRSNalAla mehanalAla jhaverI ema. e. ela. ela. bI. muMbaInA mela kojha korTanA vaDA jaja sAhebe A saMgraha saMbaMdhI pitAnA sAhityaviSayaka vicAra lakhI ApavA kRpAvacana ApyuM che. tadanusAra temanuM vaktavya A pachI mukavAmAM Avaze. aneka jana sAhityanI uttama kRtio
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 184) aprakaTa paDI che ke je prakaTa thaye jainetara gUjarAtI sAhityanI zreSTha kRtionI hAreAhAra ucca sthAna leze tevI kRtie ane tenA racanAra samartha kavione paricaya mArA dvArA sAhityarasika Alamane prApta thavAnA yoga akhaMDitapaNe satvara maLe! ema hRdayathI prArtha to hatA. A mAktikanI prakAzaka saMsthAnA kAryakartAoe A maiktikanI yojanA dvArAja e yogya sulabha karavAnuM nakkI thanAra che tethI temane A prasaMge hRdayathI upakAra mAnuM cheM. sa, 1981 Azvina vajra 5 mudha, lAhAra cAla, muMbaI, --mohanalAla dalIcaDha dezAi - he::uma -
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ 185 35 vizeSamAM. kavivara samayasuMdaranA mArA nibaMdhamAM pR. 37 ane 38 para ullekha pAMca chatrIzIo saMbaMdhamAM thoDuMka jANavAjevuM saMtoSa chatrIzInA aMtabhAgamAMthI maLe che te upayogI hoI atra utAruM chuM. A pUruM pADanAra manizrI amaravijaya-caturavijayAdine AbhAra mAnuM chuM: chama nAgora samAchatrIsI, " chatrIsI sulatANajI puNya chatrIsI sidhapura kIdhI, zrAvakanaI hita jANI che. 32 tima saMtoSa chatrIsI kIdhI, laNakAraNasara mAMhijI mela thayau sAhasI mAhamAMhI, ANaMda adhika uchAhajI. pApagaI pAMcAM varasAMnuM, pragaTayau puNya pahurajI, prIti saMtoSa vacceu mAMhomAMhI, vAgAM maMgala (rajI saMvata sela cazamI varase, saramAMhi rahyA caumAsijI, jasa sabhAga thayau jagamAMhe, sahu dIdhI sAbAsIjI. yugapradhAna jinacaMda sUrIsara, saklacaMda tasu sIsa, samayasuMdara saMtoSa chatrIsI, kIdhI sa% jagIsajI. 36. A parathI cAra chatrIsIone anukrama ne racanA sthAne, saMteSachatrIsIne racA saM. 1684 vagere jaNAya che. te te pramANe sudhArI levuM. kuzaLalAbha upAdhyAya" paranA mArA lekhamAM pR. 156 para temanA agaDadata rAsa sabaMdhI vizeSa mAhitIno abhAva batAvyA hale, paNa amadAvAdamAM DehalAnA apAsarAnA pustaka bhaMDAra tapAsatAM temAMthI tenI prata maLI AvI che temAM prAraMbhamAM pAtAnA gurU abhayadharmane praNAma karela che - prAsa jisesara pAya namI, sarasati mani samaravi, zrI abhacarma uvajhAya gurU pacapaMkaja praNamevi. * * aMtamAM ema che ke - saMvata ApakSasiMNagAra, kAMtI zudi pUnima gurUvAra, zrI vIramapuri nayara majhAri, karI copAI mati anusAri. 217 zrI jinacaMdrasuri gurUrAya, gurUzrI abhayadharma vijhAca, vAcaka kuzalalAbha ma bhaNe, sukha saMpati thAo ahataNe. 218 agaDadata rAsa saM. 1625 mAM vIramapuramAM racAya; svagurU abhadharma janacaMdrasuritA saMtAnIya hatA eTaluM vizeSa AthI jaNAya che; te te pramANe sudhArI levuM. muMbaI tA. 6-1-1926. mehanalAla dalIcaMda desAI
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ upodaghAta AnaMda kAvya mahodadhinA sAtamA maitika tarIke vikramanA sattaramA sikAmAM thaI gaelA traNa jaina kavionI kRti zeTha devacaMda lAlabhAinA jaina pustakeddhAra phaMDanA TrasTIoe pasaMda karI che. (1) vAcaka kuzalalAbha viracita DholA mAravaNanI kathA copAI; (2)eja kavi viracita mAdhavAnala kAmakuMdalA cA pAI; (3) eja kavi viracita zrI staMbhanaka pArzvanAtha-stavanama; (4) paMDita jayavijaya viracita zukanazAstra copAI (5) paMDita samayasuMdara viracita cAra pratyekabuddha pAI. AmAMnAM pahelAM be kAvya DhelA mArUnI kathA ane mAdhavAnanI kathA e nAme suvikhyAta che, ane temAM jaina dharma yA jana zAsana saMbaMdhe kAMIpaNa ullekha na hovAthI janetara vAcakemAM paNa ghaNAM priya thaI paDelAM. DholA mArUnI kathA te taMburo ke ekatAro laI bhikSA mAganAra bhIkhArI paNa gAya che. zukanazAstra copAI e kAvyane paNa jana mata sAthe kaze saMbaMdha nathI. bAkI rahelAM be kAvya khAsa jainone udezI racAyelAM che. gujarAtI sAhityanA madhya yuga ane tenI paNa pUrvanA yuga mATe AjathI paccIsa varSa para je je AbhiprAya baMdhAelA te, navAM navAM pustake hAtha lAgavAthI kALakrame badalAtA gayA che. dAkhalA tarIke, narasiMha mahetAne Adi kavinuM sthAna ApavAmAM AvatuM, ane sAthe sAthe evo paNa abhiprAya ApavAmAM AvatuM ke narasiMha mahetAnA samaya pahelAM gujarAtI sAhitya hatuM ja nahi, teno AraMbha narasiMha mahetAnAM kAvyothI ja thayo-e abhiprAya bhUla bharela mAlama paDe che. vaLI vArtAnA sAhitya mATe sAmaLabhadrane mukhya pada - pavAmAM AvatuM te paNa yogya na hatuM ema samajAya che. khuda premAnaMdanAM
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ 187 kAvyAnu vastu paNa enA purAgAmI kavionI kRtiomAMthI maLI Ave che. ghaNuM prAcIna kAvyo je aprasiddha paDI rahelAM te prasiddhimAM AvavAthI jUnA abhiprAya pheravI navA adhavAmAM AvyA che, ane hAla je abhiprAya baMdhAyA che te paNa sthApi nathI, kAraNa hajI IMTana bhaDArAmAM ane jainetara vyaktinA kabajAmAM eTalA badhA aprasiddha lekhA paDI rahelA che ke te jema jema prasiddha thatA jaze tema tema hAla AMdhelA abhiprAya paNa pheravavA paDaze. ApaNA jUnA sAhitya saMbadhe hAlanA jamAnA anizcitapaNAnA-transitional period tA che. aMgrejImAM Chaucer ane Spenser nAM temaja temanA vakhatanA bIjA nAnA kavienAM kAvyA saghaLAMja prasiddha thaI gaelAM hovAthI jUnA aMgrejI sAhitya viSe nizcayapUrvaka abhiprAya bAMdhI zakAya; phUMkI ane evAja e cAra khIjA vionI kRti saMpUrNa paNe bahAra AvelI hovAthI asalI phArasI sAhityanA guNadoSa vize nakakIpaNe vicAra darzAvI zakAya; paraMtu jUnA gujarAtI temaja madhyakAlIna gujarAtI sAhitya vize tema kahetAM have khacAvuM paDeche, tenuM kAraNu divase divase ajavALAmAM AvatAM navAM navAM sAdhana. narasiMha, sAmaLa, premAnaMdanI bAbatamAM, AvAM sAdhanane abhAve bAMdhelA ApaNA mata eTalA to jaDa bAlI beThelA che ke, te pheravatAM Aje paNa AnA aMta:karaNane AdhAta thatA haze. vijJAnazAstra ane khIjA zAstrIya viSayeAnI bAbatamAM paNa emaja thAya che. navI zeAdhane AdhIna thai jUnA siddhAMtA pheravavA paDe che. madhyayuga tathA tenI pUrvanI gujarAtI sAhityanI kharekharI sthitithI haju hAla ApaNe saMpUrNa rIte dAta nathI, evuM have kahevuMja paDaze. e sthitinuM kharUM citra AlekhavA mATe ApaNe dhArIe chIe ke ApaNI pAse pUratAM sAdhana che, para`tu vastusthiti tema nathI, ema lAge che, kAraNa kAI amukhya viSaya mATe ApaNe evu dhArI esI
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ e ke te saMbaMdhI kRti te kaI jainetara lekhakanIja che, ane aMte koI aprasiddha lekha evo nikaLI paDe ke je koI samartha jenalekhakane hAthe lakhAye heya. mAdhavAnala kAmakaMdalAnI lokakathAno prathama prabaMdha bharUca pAse AmedanA kAyastha kavi narasI suta gaNapatie saMvata 1574 mAM banAve, ane jyAM sudhI A jainakRti prasiddhimAM nahi AvelI tyAM sudhI mAtra e lakathA saMbadhe e ekaja graMtha lakhAelo samajAte. jAnA gujarAtI sAhityanA baMdhAraNamAM tathA tenA vikAsamAM brAhmaNa, vANIA, zrAvaka ane jaina sAdhuoe mukhya bhAga lIdhela che, eTale ke jenetara temaja jana e baMne kemoe sAhityane khIlavavAmAM madada karI che. e bemAMthI ekaja keme evo dAvo kare ke e sAhitya hamArA vaDeja jIvatuM rahyuM che te kevaLa pramAda che. jUnA gujarAtI sAhityano silasilAbaMdha, sabaMdha (connected) itihAsa lakhavo hoya te jainethI jetaranI kRti tarapha ane jenetarathI jainonI kRti tarapha durlakSa thaI zake nahi. amuka viSaya saMbaMdhe baMne komoe ekaja nadInA mULamAMthI pANI lIdheluM; eTaleke saMskRta graMthapara AdhAra rAkhele; amuka bAbatamAM vicAranI paraspara Apa le thaelI,(they acted and reacted on each other ) eTale kharA itihAsanI racanAmAM te e baMne kAmanI kRtinI Aleca thavI joIe. kharuM jotAM te vakhata eve AvI lAge che ke jUnA gujarAtI sAhityanuM kharuM bhAna karAvavA mATe sAhityamAM rasa letA abhyAsine jeTaluM jainetara varganA AcAra, vicAra ane dharmanuM jJAna hovuM joIe teTaluM ja jenone AcAra, vicAra tathA dharmanuM hovuM joIe. e paricaya Avazyaka che, e na hoya te draSTibiMdu khATuM rahevAnuM (the perspective would be false), ane sAhityanA citrapara paDatuM teja, (light) athavA tene DhAMkatI, jhAMkhuM
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ 189 dekhADatI tejahInatA (shade) barAbara samajAvAnAM nahi, DhAlanI eka bAju atyAra sudhI jovAmAM AvatI, have be bAju jevI paDe che ne paDaze. e bIjI bAju jovAnAM sAdhana AnaMdakAvya mahodadhinAM maitika pUrAM pADe che ane teTale daraje te ghaNI kImatI madada kare che, e ni:saMzaya che. sAtamA mikitakanA kavionA samayanI, temanA jIvananI, temanI kRtionI mAhItI rA. mehanalAla dalIcaMda dezAIe pitAnA nivedanamAM ApI che. e lekha ghaNuM mahenata ane kALajIthI temaja ghaNuM saMzodhanabAda emaNe taiyAra karyo che, tenI sAbitI lITIe lITI e dekhAI Ave che. e vistArapUrvaka lakhAelA lekhane lIdhe upaghAta lakhanAranI mahenata ghaNe darajaje ochI thaI che; prastuta kavione lagatI lagabha" saMpUrNa mAhItI emAMthI maLI Avaze. mArUDhAlAnA A maitikamAM prasiddha thaelA prabaMdhathI emane asaMtoSa che, ane te sakAraNa che. hAlanI prata emane mULa-asala-kharI lAgatI nathI, mukhya kAraNa e che. eka te kavi pite kahe che ke enA kAvyamAM sAtase kaDIne samAveza thAya che; gAhA sAtasone paramANa, duhA capaI jAsa vaSANa " helA mAravaNInI kathA, copAI, kaDI 34: jyAre hAla prasiddha thaelI pratimAM mAtra 238 ja kaDI che. vaLI hAlanI nakalamAM ThekaThekANe gadya bhAga jovAmAM Ave che, paraMtu kuzalAle te mAtra padyaja lakheluM, eTale e bhAga prakSiptaja have joIe. paraMtu saMtoSanI vAta mAtra eTalI ja che ke rA. mehanalAla dezAIne e sAtase kaDIvALI prati maLI AvI che, ane bhaviSyamAM piote te prasiddha karavAnuM (A saMsthA dvArA ) mAthe le che, eTaluM ja nahi paNa tenI "suMdaratA tathA hRdayaMgamatAne khyAla AvI zake' tevuM vistRta vivecana paNa tene joDavA mAge che, eTale jyAM sudhI te prati chapAI bahAra na paDe tyAM sudhI A apUrNa
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ 190 kAvya saMbaMdhe vivecana karavuM aprAsaMgika che; bAkI apUrNa chatAM paNa emAMthI kavinI uttama pratinI kAvyazakitane ghaNe sAro khyAla vAcakane AvI zake che. kAvyanuM vastu jeke ADAte banAvothI zaNagAravAmAM AvyuM che, tepaNuM kavi pitAnI mULa matalaba najara AgaLathI khaseDatA nathI, ane aMte delA ane mAravaNIno meLApa karAve che. sAdhAraNa samajavALA vAcaka, koIpaNa jAtanA vivecana vagara e kAvyanI khubIo samajI zakaze, kAraNa e (te samayanI) ghaNI saraLa bhASAmAM lakhAeluM che, ane temAM strI purUSanI lAgaNIo temaja bhAvanuM Alekhana ghaNuM sAdI rIte eTale ADaMbara vinA karavAmAM AvyuM che. A kAvya [ "jeDI jesalamera majhAra, " ( kaDI 235)] jesalameramAM racAyuM che, ane tethI enI bhASA gujarAta karatAM mAravADanI bhASAne vadhAre maLatI Ave che, lagabhaga mAravADI che ema kahIe to cAle, te pachI gujarAtI bhASAnAM kAvyamAM ene sthAna ApavuM, ene gujarAtI kAvya kahevuM, e eka jAtane ApaNI bhASAnA itihAsa upara AghAta karavA jevuM che. mAdhavAnanI kathA mukAbale lAMbuM kAvya che, ane temAM kavie saMta sAhityanuM pitAnuM UMDuM jJAna dekhADayuM che. e kathAne sArAMza tathA kavie je vakhate pitAnuM kAvya racyuM te vakhate rame lokakathA keTale aMze pracalita hatI tathA te pahelAM e kathAne kAvya nATaka Adi svarUpamAM kevI rIte guMthavAmAM AvI hatI tene ullekha eka karatAM vadhAre gujarAtI lekhakoe karyo che. rA. mehanalAla dezAIe rA. ba. haragovanadAsa kAMTAvALA tathA svargastha bhAI cImanalAla dalAlanA lekhone utAro pitAnA nivedanamAM Ape che. rA. bA. kAMTAvALAe "sAhitya " mAsikamAM e AkhuM kAvya saTIka ane bIjI samajaNa sAthe (eprila 1914 thI juna 1915
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ 196 sudhInA aMkamAM) prasiddha karyuM che. te TIkA ane samajaNa atre chapAelI TIkA ane samajaNa karatAM vizeSa upayogI che, ane tethI A punarAvRttinI jarUra samajAtI nathI. mAtra rA. mohanalAla dezAI kahe che tema e prasiddhithI "je kAMI lAbha thAya che te e ke te eka pustakAkAre prakaTa thayuM che. " kharI rIte te A kAvya temaja bIjAM kAvya mATe mAtra pAThAMtara batAvIja prasiddha kartAoe saMtoSa mAnavAno nathI, paraMtu tene saTIka banAvavA joIe [critically edit karavAM joIe zabdArtha Apavo joIe. je e badhI kriyAo tene saMbaMdhe karavAmAM Ave teja e "mauktike nI upayogItA, enI kIMmata, enuM "pANI " vadhe. bAkI kevaLa text chApavAthI te kAvya lokapriya to nahi ja thAya. jaina sAdhuo sAdhutva saMpUrNa aMze pALavA chatAM saMsAranuM jJAna saMsArIone paNa kudI jAya evA uMDA prakAranuM batAve che. kuzalalAbhanI zRMgArarasanI jamAvaTa e mAhItInI eka sAbitI che. vezyAnI raheNI karaNI, vezyAnA AcAra vicAra, vagerenuM prakaraNa jANe aMgata mAhItInuM pratibiMba hoya ema lAge che, joke vizeSa vicAra karatAM ema jaNAze ke e badhA viSayonuM jhINAmAM jhINI taphasIla sAthenuM vivecana saMskRta graMthamAM maLI Ave che, ane kavie mAtra tenuM anukaraNa kIdheluM, teno AdhAra lIdhela. zrI staMbhanaka pArzvanAtha-stavanama e eka dhArmika stavana viSayaka nAnuM sarakhuM kAvya che. paMDita jayavijaya viracita zukanazAstra copAI, ene alabatta kAvyanA zAstra sAthe kAMI levA devA nathI. jUnA vakhatathI yUropamAM ane ezIAmAM-zukano lAbha leke letA AvyA che. asalanI rAmana ane grIka prajAe zukanane mAnatI. ApaNA pUrvajo paNa mAnatA, ane e viSaya para temaNe ghaNuM graMtho lakhyA che, ema
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAgyA nA kAkA e mhArA sAthI kAmanI vayanA 192 kahIe to cAle ke tenuM eka zAstraja upajAvI kADhyuM che. e zAstranuM dahana A "pAI " mAM kareluM che. jeo zukanane na mAnatA hoya temane paNa e vAMcavAthI AnaMda Avaze, kAMIka kutUhala pedA thaze. paMDita samayasuMdara saMbadhe ra. mohanalAlane vistRta lekha vAMcyA bAda kAMI ja kahevAnuM rahetuM nathI. "cAra pratyekabuddha copAI' mAM kAMI khAsa kAvyamaya lakSaNa jovAmAM AvatuM nathI. dharmane aMge vikhyAta thayelI vyaktio "moTA sAdhu mahaMta" (kaDI 8) mATe, temanA caritranuM varNana saMbaMdhe jevuM bIjI badhI komanA sAhityamAM jovAmAM Ave che tevuM ahIM paNa jovAmAM Ave che, ane te viSayanA pratipAdanamAM koIpaNa jAtanI asAdhAraNatAne abhAva A yuganA jaina sAhityamAM phArasI zabdono upayoga jeke ghaNI chUTathI nahi te paNa madhyama aMze jovAmAM Ave che. A arasAmAM jaina sAdhuzrI hIravijaya sUrI akabara pAdazAha pAse ghaNuM sAdhu vagereno sAtha laI gayelA ane tyAM ati mAna pAmelA. keTalAka sAdhuo te TheTha kAzmIra sudhI pAdazAha sAthe gaelA. akabaranA putra jahAMgIre paNa e rIvAja eTale ke jaina sAdhuone pitAnA darabAramAM bolAvavAno rIvAja cAlu rAkhe. phArasI belatA maMgalanA AvA gADha saMsargamAM AvavAthI sAdhuo jeo sAhityarasika hatA temanI bhASA para tenI asara thayA vagara rahe nahi. ane te thaija, ane tethI je ke te hatA te sveccha bhASAno zabda chatAM tenA vaDe darzAvavAne bhAva te barAbara darzAvI zakatA hatA tethI tene AvakAra ApI potAnI bhASAmAM sAMkaLI lIdhA. bega, me, sodAgara, khavAsaNa, itabAra, pheja, sabaja (lIluM ) nejA, ( bhAle ) vagere bIjA ghaNA zabdo e kavionI kRtimAMthI jaDI Ave che. tA. 24 mI akabara kRSNalAla mohanalAla jhaverI. sane 1925.
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ The Late Sheth Devchand Lalbhai Javeri. BORN 1853 A. D, SURAT. DIED 6th JANUARY 1906 A. D., BOMBAY. zreSThI devacanda lAlabhAI javherI. janma 1909 vaikamAbde kArtika zuklekAdazyAM sUryapure. B. V. PRESS. niryANam 1962 vaikramAndai pauSakRSNa tRtIyAyAm mumbayyAm 2 /
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ zaka ravacaMda lAlabhAi jaina pustako dvAre, vAcaka kuzalalAbha viracita. helA mAravaNanI kathA copAI. dUhA." sakala surAsura sAmaNI, suNa mAtA sarasati; vinaya karIne vInavuM, muja gho avarala mati. 1 kavita. suradha(2) deza majhAri, yela dhana dhana prasidhdha nAme puMgala yara, piDavI saghale prasidhdha rAja kare rimaroDa, pragaTa piMgala prathavapati; pratApe jasa paratApa, dAna jalahara jasa dIpati. devaDA nAma umA gharaNI, mAravI tasa dhuAari; cosaTha kalA suMdara catura, kathA tAsa kahisuM supari. 2 atha cepaI. pugalanayarI madhara desa, nirUpama piMgala nAma nareka mAravADa navakeTAM dhana, utarasidha lagi bhumi tasa taNI 3 . atha vAta. - paMgala nAmA nagara taOM bhalabhalA leka sukhIyA vase che, piMgala rAjA rAja kare che, tiruM rAjAre ATha hajAra ghoDArI ThakurAI che. pAMca hajAra paidala sevA kare che bAra varasA, piMgala sana pATa baDe che, taravAre bala karene gharAsIyA saba pAyama kIyA che, siMdha dharatI sudhA AMNadANa manAI che, rAjA cavada
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAcakra kuzalalAbha viracita [AnaMda kAvya vidyAre jANuM che, mhAM rUpa pAtra che, bhale guNe virAjamAMna che, aaN nyAi che, parajArA ravAla che, ima rAjA suthai rAja kare che. " atha copAi eka divasa huMsa AMpaNI, bhupa caDhayA AheDA bhaNI; kaTaka sahu sAragAM keDa, vahai junu ujaDa veDa. ni bhamatA thAke rAya, vyApA (SA unAle vAya; vahetA rAjA paDIyeA vATa, tarU tila eMThA dIThA bhATa. tasa pAsa che chAgala jala bharyA, ThAkuri dveSana dila karyA; dekhI bhAta bhaNe dIradhAya, raivatathI utarIke rAya niramala sItala pAye nIra, sudhI hue naranAtha sarIra bhATa prate pUche nija bhUpa, kavaNu kAja tujako sarUpa ? 7 naravaragaDha muja vasavA DAya, agurAjA laDuM a pasAya; ihAM AyA huM kIti sUNI, piMgala rAjA leTagu bhaNI! 8 bhATa bhaNI tava dIdhA rAya, 5cagI tasu kIdha pasAya; bhATe tava elaSoce naranADu, chAMDuM kheDA e mana uchAha. 9 atha vAta. piMgala rAjA bhATa prata puchyu lAgA kisAkasA TrusakAi apurava vAta khyAla tamAsA kei dIThA hoyai suNyA hArve sA, me Aga rAja kaheA, tare bhATa khelyA, zrI mahArAjA, mhe' ma gatajana huA kavesara huH huM varasa sAlA meM hue taThAthI meM dharatI jovA mAMDIthI sA mahArAja huM adhaDa hue sAme prathavIrA aneka tamAsA dIThA purama pauSThima dRSTi uttara e cyArei disi me dIThI tiAMmai bhalAbhalA desa dIDA to eka si`ghaladIpa phrI OM padamaNI asatarI hue che, seA paNi
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahodadhi 0 7 helA mAravaNunI kathA. che dIThI mahA rUpavaMta uNuM asatarIyArA kIsA vaSANa karuM, vale gujarAti seraTha saraba desa dIThA; IsI vAta bhATarI sAMbhatene piMgala rAjA bolyA, aja bhATarAjA mAratA manama asatarIrI cAvanA che, se kaIka naDe kikANe rUpavaMta asatarI mAhA sujANa IsaDI kArDa dIThI hevai ta vatAva tare bhATa kahaNa lAge mAharAjA eka ekasuM bhalI bhalI asatarI che, paNa huM jAloragaDha Aye huM te, siharama phirato hato, take rAja mehala che, tiNAM mahilAre gASA che, te mahA sabhAyamAna che, tiNa gaSama beThI thakI eka padamanI mahArI nijara AI che. gira aDhAra Abu dhaNu, gajAlera dUraMga; tihAM sAmatasI devaDa, amalI mANu abhaMga. 10 aya cApaI. sAmaMtasI sevanagira dhaNuM, paTarANuM jhAlI tasu taNuM; tasaputrI UmA devaDI, jANi vidhAtA saM hatha ghaDI! 11 caMda vadana caMpaka varaNa, adhura alatA raMga; ke harilakI SaNa kaTi, kamala netra kuraMga. ati adabhuta saMsAra INa, mArUM rUpa rartana, ache umAdevaDI, kumarI kaMcana vana. 13. jetAM sArI juDe, kAmaNi na bharatA; joDI rAhI kAMna karyuM, kada mele karatAra ! atha vAta, IsA vacana piMgala rAjAye bhATarA saMbhalyA, mane khuzyAlI
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAcaka kuzalalAbha viracita [AnaMda kAvya huA, tiSNu samIyare viSe AparA asavAra AherDa khelatA hutA sau Aya bhelA huA, tIvAre Aro kaTaka sAmAna sAthe lene bhATane Ni sAthe lene pugala nagara AyA, sa kei sirAdara Ave ApaNuM Derai gayA sIkha dIdhI, bhaTane darabAra mAhe DerA dIrAyA, manava Mchita bhAjana bhATanu dIjai che, Ima karatAM katarAIka dina bhATa rahitAnuM huA sadA navI navI vAta, navA gIta, kavita, chaMda, savayA, rAjA Age karyuM che, paNa rAjArA maname umAdevaDI vase raDI che, ghaDI eka manathI bhule na che, tivAre rAjAjI vi. cAra kIdhA, aja jesala khavAsane bhATa rAjA RNAM sAthe sAthe ine ghA dhanamAla dene jAleragaDha meluM Ise vicarane sAtha sAmAna tyAra karene jesalatu bhATanu ghI bhalAmaNa dene sare mArate sare satraNe cAyA,dAya upAya karene dAtre yu. sagAI kare vai, ima karatAM cAlatAM saparA satraNa huA cAlatAM cAlatAM kItaraeNka dIhADe jAleragaDha theTa puDutA, bhale vALa vagI meM DerA kIyA. caiApai. vasa chaDIke sASame vaDA, cAvA sAmatasIM devaDA; pi'gala rAya taDDA paradhAna, AyA suNi dIdhA bahu mAMna. 15 bhagati kare paradhAnAM taNI, puche vAta kaheA ApaNI; puMgala hatI piMgalarAya, kINa kAraNa mukayA Izu DAya? 16 eka vInatI che amatI, sAMbhala jyA sAvana gira dhaNIM; kumarI tumArI apachara jimI, piMgalAjI taLuM mana vasI.10 zravaNe suNIyA kumarI rUpa, ucharaMga thaye manamaiM ati bhupa; amane mekalIyA Izu DAya, kumarI tumhArI gai raca. 18 vAta suNe sAmatasI e.lIyA, kumarI nAtA Age kIyA; hilI junAgaDhare ghaNI, maMgAvIthI eTA bhaNI; 19
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahedavi cha] delA mAravaNanI kathA. tIrNa te mahe uttara dIye, varase ghaNe vIMdaja niraSIye; udayacaMda rAja cAvaDe, pariNudhavala kuMmara tasa vaDe. 20 sahasa sataragujarane dhaNuM, tINa pradhAna mukayA abhaNI; Ave amasuM vInata karI, dIdhI umAde kuMvarI. 21 jhAlI aje namIne vAta, regila desa gAMDI gujarAta; nibala purUSane nirala janAri,tihAM kIma dIjai rAjakuAri.22 atha vAta. sAmaMtasInI rANI jhAlI kahe che, bAIrI sagAI te kIdhI paNa vaDe pAMtare paDIye, take jesala khavAsane bhAUbhATa kahaNa lAge. Aja hAMnuM sIkha dIje he ghare jAsAM tare IsaDI vAta jhAlIjI sAMbhale ne pradhAnone deDhIre aMtare teDAveneM kahaNa lAgA, hete gujarAtI mADe bAInuM keI dIyAM nahIM, he te piMgala rAjAnuM dehAM tare sAMmatasIjI jesala khavAsa bhAubhATa parecara Atare jhAlIjI Itare jaNe lele bese ne mato kIdhe, Ape udecaMda cAvaDAnuM lagana ADA dina hAya hesI, re Ape kAlida melasa tiNa kAgadama IsI hakIkata mAhe likhatAM aDe huM bhalabhalA jotiSI teDene puchIye tare jetapI kaDayuM lALA Aja bAI nAM varasa tIna sudhI Aga sAho ke suje nahIM, je sA kare te INa varasa hesI so Ape aThe sAhe jADemeM lagana ADA ceDA dIna hasI tada Ape AdamI melamAM, vINa sArtha IyuM kahADasAM rAjare paraNI jaNe have te rAja INa sAhA upari rAja vegA jAni karene pa. dhAra, tivAre Ave sakasI nahI IsaDe upAva uNasuM Ape karasyAM, ane piMgala rAjAjInuM che. khavAsa jIrAja kahi Aja thAhara pAthasAmAna lene paraNI javArI sajAI karane varI cuDe
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAcaka kuzalalAbha vicita [AnaMda kAvya lene vegA padhArajo, laganare dina rAja sikAre mIsa rAja jAleAragaDha Aya uttara jyA, krAi puche te iyu kahintyA mhAre AjIjIrI jAta che. sA maDe jAvAM chAM IsaDI vAtarA baMdha kIdhe Aja rAja vegA padhAraaA mhArI eTI che sA rAjanuM huM +raNAvasAM IMsaDA bela baMdha karene kAgaLa manuhAra ghaNI liSene paradhAMnAMnu sISa dIdhI ghaNA dhanamAlasu nAlera dIdhA senA rUpArI sAgatarA gheADA cAra nAlera sAthe melIyA katareka dIne pugala jAye peDhunA pugala rAjA su mujarA kIdhe gheADA nAlera dekhane maname maheta khusAlI huA aja kAMma citavratAthA se hue piMga larAjAye paradhAnane bhAtane ghaNA sarapAva dIA rAjI kIyA hiMme mAsarAmAsa uNuAMrAM chAnA kAgada Ave iNAMrA paNa jAyai che, leTa rasAla mijamAMnI Ave jAve che ima karatAM lagana A mIMnA eka Aya rahIyA che tas sAmatasI rAjAye kAgada likhene asavAra melIyA uNu dinarI sAhe che rAja vegA padhAro DhIla karajo matI pache kahIsA kaDIyA nahI isaDA samAcAra asavAra Aene piMgala rAjAne kahyA taDAthI pIMgalarAjA jAnarI sajAi kara Apa sIrIsA sAraSA sAMInA bhalAbhalA rajaputa siradAra eka hajAra asavAra sAthe lene ghaNI pAsAka lavAjama krUnemAU bhATane ravala kIdhA ghaNA nagArA nIsAMNu rate thake jAna cAlI jAae jo puche tiSNunu kahe che mhe AmujIrI jAti jAvAM chAM Ima cAlatAM cAlatAM laganarA dina 44 Aye tada jAleAragaDha jAya utaryA DerA kIdhA sAMmatasI rAjAnuM khAra huI Aja jAna AI dIse che isA manamaiM vicAryo lekAM Age pAtArA rajaputAM Age sAMmatasI isA kaheNu lAgI huM tA pATaNanagara ridhavala kumaranu AdimI melIyAthA sA ANutAthA jAna karene AvasI se ghaNI vATa joI pazu jAna nAi dIse che.
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAdhi mA. cha] DhAlA mAravaNInI kathA. atha copai. gAdhulika velA janma huI. jotAM jAna na AI jaI; te teDA piMgala subha vAra, paraNAvA kira maMgala cyAra. nicceA nayaNe piMgala rAya, rAjA prajA sahu AyA kAya; rUpavaMta ati suMdara deha, rANI niSye ati sasane selaDu varasa tA vararAya, ati sukamAla acalama kAya. Araha varasa taNI umAdevaDI, leAka kahuM e joDI juDI. 3 eka kar3e tuThA karatAra, pAmyA e piMgala bharatAra; rAjA kIyA vImAha suraMga, hu mana vALye ati uchara`ga bhagati yugati ati kIne ghaNI, maimAnI jhAlI kIdhA tasataNI; kharA aratha nayara jAlAra, gujai nisadIna vAjItra ghAra. 5 aNuhalavADe paTaNa dAmi, bIjo naphara gayA tiNuM gAmi; udacacaMdane kIdha juDAra, parAvA raNadhavala kumAra. valatA puche rAya aviveka, lagata vice dina thAke eka; paMtha vastutA mAMdA paDayA, tigu kAraNa meADA ApaDayA. atha vAta. 4 IMsA vacana napharA saMbhalene uDDayacaMdarAjA keApa kIdhA Aja mhArI mAMgi paraNe to Aja kuche i kahene napharanuM dhakAne sahara mAre kADhIye aDe hima bhalI bhAMtiyuM jAnarI sajAI karene bhalAbhA rajaputa gheADA hAthI husa madala cyAra hajAra phUla lene nagArA nemata vAjate thake seAvanagara neDA Ayane DerA dIdhA. sAmatasI rAjAnuM khari huI Aja raNadhavala kuMvararI jAna AI dIseche isA sAMbhalene sAca karaNa lAgA piMgalarAjA pittu aeae e paNi Aya lAge che mAheAmAMhe laDAI hAsI mAnuM ghaNA kujasa AvasI piMgalarAjA dhiyunu Ave 7
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAcaka kuzalalAbha viracita [AnaMda kAvya jANavI te Apa ghare nahIM jAye taDe rAjArANI beha milene piMgala rAjAnuM mAhe teDene kahaNa lAgA hive Apa rAjAjI rAjare desa nagara padhAre bAI bhalI che meTI hasI tada puDAsuM mahe. ujaNArI tAkIda karene saSare sAmAna kare ne bAInuM picatI karatAM rAja je kAMI hAMnuM jANe te hAMnuM suSa ghote rAja hAre vacana mane Itare saMbhavane piMgala sajA kaDaNa lAgA rAjare vAta dAya AI so paramANa che mahe sISa karasyAM Ise kahane piMgala rAjA kahuNa lAge pitAre Dere Ayane puDAsuM sAMmatasI sajA ghaNe mAla kharacI dene AparA khavAsanuM Dere melI piMgalarAjA kharacarI lIdhI pache AparA nakIba ne hukama karyo ApaNu sAthane khabara hai piMgala rAjArI asavArI che Itara kahene nagare hu cAle ApaNe desa jANe che tare saghaleI sAtha Apa bApare taMga tabare tyAra Tyane sakeI suzISa karene sevanagira hatI cAlyA kare cheme vanagirathI puMgala nagare paDatA tiNa samIyare viSe rivalarI jAni aAya saMprApati huIthI sevanagirirI paSatIDerA kIyA saMmatanI devaDAnuM khabari I taka Apere sAthe sAmAna lene rizudhavalakhuM jAya miyA kaNa lAgA meDI jana karyuM AI khetI lagana velA sudhI vATa joi paNi jAMna nA re paMgalagaDha ghaNI aburI jAta jAta ne aDe evanagara Aya Dere kI laganarI velA cukaNa lAgI tare jataSI kAga lAgA mAhArAjA A velA cukAto varasa paMca sAhe hasI nI tare he mane vicAryo bAI meTI huI sAhe A hale nahIM bAI telacaDhI varasa pAMca kade A tare mahe bAInuM piMgalarAjAnuM paraNAI IsA rAjArA vacana saMbhalene riNadhavala rIsANe
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAdhi mA 7] DholA mAravaNInI kathA. thakA huNa lAgA vAha vAha sAmatasI devaDA isI rajaputAMsu kaiMka na kIjai amArUM Apa ghare padhArA Aja tA thai samalA dAsA / mhAM su haiAsIsA mhe I karasAM isA raNadhavalarA veNu suNene sAMmatasI devaDA dhare Ave puDAnuM raNadhavala kumare asavAra tAbaDa te khasuM khApa kane melIyA sAmatasI devarDe AMpAMsu haMsA chala karene eTI paraNAI che pugala gaDharA dhaNInuM paraNAi hai paDhe te rAjarI salA Ave sA kramArge jA asavAra jAya peDatA udayAditya Ane sagalI vAta kaDI rAjA sAMbhalene ghaNA kApa kIdhA mhArA meTArI mAMgi tikA puMgalarA dhaNIne paraNAI tA hiM aikhabara che IsI rIsa karene AparA kuMvara urA teDA hiMme mAhAmAhe vaira lAge. atha copai. sevanagira hutI cihuM krisa, pluTe kaTake sanaha vase, piMgala rAjA IsI parasuNI, maDI sena jaI bhaNI. umAdeDIsu avihaDa prIta, mAla paNa su' lAge cIta, kavarace sAMmattasI bhaNI, Ava'bhIra ame tumataNI. vatA sAMmatasI vIname, rakhe kaTaka le Ave hiMmai, nahI sAvanagara kehune hAtha, jAsI para! gamADe Atha 3 hiM; te jesala nAma SavAsa, mana AMNI eka sudhi vimAsa, pugala mAMhi buddhi kere, govala siMha gAcara melave 4. atha vAta. jesala khavAsa AparA sahara sevita joine dAya gAyA kAkarecI bhalA khetarI nIpanI tiY=ve gAyAM yiAMNIche enDru gAyAM hai vAchaDA huAae tike ghaNIyAMnuM mAla dene gAyAM ghare lene AyA che vA
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 vAcaka kuzalalAbha viracita [AnaMda kAvya chaDA gAyonuM sAMmAM dhavADe che vAchaDArI mA che tike paNi bAMdhI cAre che Ima karatAM vAchaDA meTA huA haiDAMrI pAyagAma AM. vene bAMdhI care che dheDAM samIrA taba uNanuM dIje che moTA A tada bhalA kArIgara tene eka vahala pherIsIkarADI se bhArI nahIM AdamI deya bese taisI che bhalA sAravAMnAMnuM dene te pehalIyA pherAyA che uNaja veleM jotarIA hive jesala khavAsa Apa sene sadA vehala phere che Ima karatAM velIyAMnuM bhalA bhaNayA ghaDIyA joyaNa jAye pavana jema paMtha vaDe tiNa vehalIyAMnuM gheDA hana ApaDe saDA pAdhore meM sarabhaMga kIdhA che thike nahIM sAsa bharAye nahIM IsA sIkhAne piMgala rAjA Age kahyo AjamAhArAjA Apa kahete umAdevaDIre AMNe karo te vehalIyAne hala tayAra che Isa suNene piMgala rAjA belIyA atha dUThA. jesalane piMgala kahe, kari aNe paramANa, eka dina devaDI, jIma A tima ANa. sAce cAkara tuMhI, tuM sevaga huM sama, Age te paraNAvI, kari te valI kAma. sevanagirathI ciMhuM dise, rUdhA mAraga ghATa, paMthI ke puMgala taNe, vahi na sake kaI vATa. kaTakI je Ape karAM, to mana rUse rAya, sAmatasI rUDA thakAM, badhi na bese kAya. vacana suNI rAjA taNe, jesala kIdha praNAma, te huM cherU tAhare, je sArUM e kAma. atha vAta. rAjA kahaNa lAge neu kesa sevanagira che ekaNu diname umA.
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAdhi mA cha] DholA mAravaNInI kathA, 11 devaDI Ape tima karayA isA sa'bhalene pradhAnane sIkha kIdhI bhale savaNe sutrene rAjAsuM sISa kIdhI patrana vega mAraga cAlIyA jAeche vehalarI asavArI cyAra peharame sAvanagara jAya. uttarIyA sAMmatasI rAjAne AyAMrI Sakhara hai tIre jesala SavAsane Ayane milIyA kusala prema puchaNu lAgA jesala khavAsa milene samAcAra saasA kahyA DerA bhalIsI jAigA kAi jANe nahIM tiNu jAyagA dIdhA mAherANIsu mujarA gudarAye sAMmatasIne jIlIjI umAdevaDI khavAsasu (malene ghaNA rAjIhuA jImaNu pANiI ghaNI Agata sAti kIdhI pachai kehuNa lAgA mAharAja savAre hAMne sISa dIje tare khare dina SavAsane chAMnA rASIyA paDhe rAjArAMNI kRSNe lAgA khAInuM paraNAI tiNudina thayele mhe rUpayA lASa eka kahyAche sA meATe mAMDAMNu mhe ujaNA karAvasAM mAMharatA aruM raNadhavala kumaranuM vaiche sa tA rAja jANe ija che. tiNu vAsata aOM kuvarajI Ave sarka nahIM ametA SavAsajIthe padhArIyA sA vaDA kAma kIdhA hime mhe AMNI karAvasAM rAja sUsatA raheA tadna rAjAjI meAkalAvare vAsate grahaNA gAMThA jaDAva sAvaraNu kADa eka vale sagalI vasatarI tyArI karene sAMDhe vaihula mAhe sarakha vastavAMnA ghAlene saja karene melayA prabhAta dvANu lAgA tare khAine vaihulane aDADI sakeAI mAtApitA parivArisu kakhIlAsu sISa karene cAlaNurI tIyArI hui tada eka vaDAraNu dIvA dhArI khAire sAthe dIdhI jesala SavAsa SADetrI asene ratha calAyA vAya vega pavane pavana milyA thakA ratha hAlIyA jAyaiche tireka dihADe pugala nagare jAya vaihatA rAjAnuM vadhAI dIdhI mAharAjA jesala SavAsa AMNA kare AyAche rAjA sAMmalene kheDuta rAjI huA nagara siNugArIye ghaNA ADaMbara karene sAmelA karene mATe lIdhA piMgala rAjA umAdevaDI suSa bhAgave che jesala SavAsane ghaNA '
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAcaka kuzalalAbha viracita [AnaMda kAvya pana mAla gheDe sirapAva dene rAjI kI hima rAjA suSe suSa bhegave cheH vAta suNI riNadhavala saba, kAle thaye kumAra; pATaNa hito pAdhare, Arita kare apAra. atha vAta. pATaNa dhaNuM sevanagiri vibhADa ghaNo kIdhe paNi gaDha hAtha Ave nahIM varasa deya cAra khapI piNa kAMI jera cAlai nahIM. Apa cApare vigADa ujADa kari beThA. dUhA. paTarANuM piMgala taNI, apachare aNuM hAra, a che umadevaDI, suMdara caNa saMsAra umAM selai siMgAra saMji, seja padhAre saMji, prANanAtha prItama milaNa, seje bakaThe (ja. mA beImeTa, ubhI suraja sAMmaDI, tADI upanI piTi, maraNa velI mAravI. bhuti bhAu bhATane, dIyeja keDa pasAya, cA nakavaragaDha bhaNI, praNamI piMgala rAca. atha vAta. rAjA rANI re mA mATe ghaNI prIta che umAdevaDare nava mAsa purA huA take mArava janama hu nagara sahima ghaNA vadhAvaNa kIdhA beTA jAyArA jiyA ucharaMga he tisA kIdhA hirve putrI meTI leNu lAgI padamaNa avatAra che mAthe
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAdhi mA ] DholA mAravaNInI kathA, 13 bhamarA guMjArava karaNa lAgA kasaturIrA parimala hAve tise aMga suvAsa che tare mA te jANIyA A padamaNI che. tare mAirA jatana ghaNA kara lAgA. , dA. varasa deDha vAgyA jisa, dharatI mehu na vuDa, SaDa pAMNI saha deSaDA, paDe kAlaMtara du. mArU cAMkA desabhai, eka na bhAae bhIDa, ke uMcAlA kA avaH saNA, kA phAkeke tIDa, piMgala prajAnuM prIchake, kI te vaDa kAya, kAi nAMmathe aTakale, jetha vaDe jAya. jala paDa kAraNa javA, desadesa nara jAya, pADukara SaDa pAMNI pradyala, sAMbhali piMgala rAya, cepai. pugalathI uMca'lA kIyA, dhaNu ge! vala sahu sAthe lIyA, 1 nagara leka sadhA paravaryA, Aya guDha pehakara utayAM. nIlA SaDa ne narmala nIra, paraghala ane ghatu gaOM pIra, gADe vAsa kAyo tiNu gAma sahukA suSI huA tikSNa haMma. 2 a vAta. bhAu bhATa hutA seA nalavaragaDha pohatA mAharAjA nala rAjAsu jAe milIyA nala rAjA pUchyu lAgA ItarA dina bhAu bhATa kaThe rahyA tare bhAu bhATa kaheNa lAgeA nahArAjA pugala sahara tas piMgala rAjA rAja kare che mAr3A dAsarI che taDhe mAMnu ItArA dina lAgA rAjAye lAkha pasAva dene sISa dIdhI tAre huM ghare Ave. isI vAta saghalI bhATa mADene kahI vale nala rAjAre sAThe ra
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14 vAcaka kuzalalAbha viracita [AnaMda kAvya asavArathI jamAta che pAMcaseM hAthI lASa eka pAyala che tIsa hajAra sAMDharA vAga bhalabhalA karahA che ghaDI jana jAye tIsA che gAma grAsa SajIne rAjAra ghaNe che vairI e saba pAya nama kIyA pacIsa te rAja leka che. vAsaNa piNa dasa ATha che sa keI asatarI vAre vAsa lAbhe che saghalI sArISI rAdhe che sArAM rAjakAM sita mAhAra gaDharA dhaNIrI beTI che se paTarANI che piNa rAjAre putra nahI se rAjA rAja athara citave che putra hAvarA upacAra kare che Ima karatAM thakA eka dinare sama gesara Aya nikalya tiNa kahyo rAjA thAre putra keI nahIM che paNa eka upAya che tuM pahaka : tIratharI jAta bele aja hAre putra hesI te samANasa A ne jAta karasuM rAjAe belamA kIdhI tiNathI karene rAjAre putra huo ghaNuM gAjA vAjA kanai daseTaNa kIdhe sAlakumara nAma dIdhe putra ja nahI tiNa vAsati unAma nAMma TaeNleMjI dIdhe cha hime kumara meTo heNa lAge mahA sarUpa deva avatAra che Ise sama tIna varasare huo che rAja manamAM vicAre hima pihakaracharI jAta kIjai te saSarI Ise ciMtavene paradhAna muMhatAne rAja bhalAne saSare meharauM saSare savaNe rAjA cAlaNa lAgA atha paI. sAthe seja vAlA paMcAsa, sahasa UMTa eka sahasa brIDAsa, rAja bhalA muMhatA bhaNI, rAjA cAlyA jAtrA bhaNuM. 1 ghaNI ridha sAthe saMbala ghaNe, saMga e nalarAjA taNa, vATe mAsa eka niravahI, tIratha hikara AyA sahI 2 vidhahuM bheTa Adi vArAha, adhika e saghale uchAha, bhagati jugati pujA tasa bhaNI, saphalI jAta huI rAya taNI 3
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAddhi mA. cha] DholA mAravaNInI kathA. hA INa avasara meha unamyA, pragaTayA pAvasa mAsa, pAse piMgala rAyanai, kIyA utArA vAsa. unamIyA uMtara krisA, gayaNu garaje ghera, Du krisa camake vIjalI, maDe taDava mera cAra mAsa nicala rahyA, saravara taNe prasaMga, piMgalane nala bhupatI, milIyA mana atiraMga vAta. che. kheDu rAjArUM mAhAmAhe prIta iMkalAsa behata huo che rAta dina bhelA rahe che ja jAye taruM bhelA jAye rame che ika dinare samAjanege nala rAjA gheADA khelAve che taai samIye eka sise uDIyA rAjAyai gheADI puruM dIdhA sise Age ne nala rAjA puae che Imakara piMgala rAjArA DerAM mAhe sisA te nAThe thake umAdevaDIrAja ta'prucyame poDhIyA che taOM kiDarAlaka mAhe sise jAya peThe nala rAjA Apa alage thake ubhe dIThA devaDIrA rUpa jANe sAgyAta apacharA samAna che tiNarI pASatI jaDAvara pANA che te pAlaNA mATe seAnerI cIra che. sA piMgala rAjArI putrI mAtArI pASatI poDhI che se cIra AhIyA che mAravaNI sUtI hai se| mAravaNIrA DIlarI aMga dIpatI cIra khArAkuTI che se| seAnerI cIra dama gaye OM upara bhamarA guMjArava kara rahyA che mukhA kamale sAle kalA udyota che taOM nalavarare dhaNI umAdevaDInuM ane mAravaNIne eha peADhIyA krIDAM tivAre gheADArI vAga pAMcine pAchA valIyA ta anamai vicAra karaNa lAgA Aja piMgala rAjArI putrI mhArA kuMvarane paraNAve te mhAMre vaDA sagapaNa have huM lAja choDane piMgala rAjA kane putrI mAMgasuM Ima vicArene' nala rAjA Apare 15
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAcaka kuzalalAbha viracita [AnaMda kAvya kera Aye himeM ame sAMmI mijamAMnI hAya rahI che Ika dinere samAje bhalI vichAyata karADene piMgala rAjA nala rAjare kare teDAyA ghaNI Agata sAgata kIdhI tare nava rAjA setrAMjare khyAla mAMDI che rAjAnA mahemADaeN rameM haiM tare nala. rAjAre pradhAna che se kaDuNa lAgo mADarAja thAM beDuM rAjesare mATe mAhaii prIta che paNa sagapaNa have te avIDa saneDa rahe tiNa parasaMta sAlakumAra ramatA ramato Aya nIka tare kuMmarane lene piMgala rAjA opare chele maisAya nala rAjA keDaNa lAge piMgala rAjA AparI putrI che sai sAlakumArane hIje I suNene rAjAthe putrI dIdhI sagapaNa kIdhe mADo mAha saneDa hu behata rAjI huA nala rAjAe kahyo vIvAhurI sajAi tyAra kare sagAI karene piMgala rAjA Dere AghA mAravaNIne teone laDAge che tare uMmadevaDI kazuM lAgA mAThArAjA AjabAInuM ghaNuM laDAvo che so kime vAsate tare rAjA kahe che mahe te Aja nala rAjAra beTe sAlakuMmara taNune bAI dIdhI che. atha dUha. A umAdevI, vAlaMbha hIye vicAra; manaDara keDI mAravI, dIdho samudro para kaMtA aNu dIThe kuMara, kIyo sagapaNa kAMIka prItama paTarANI kahe jetha sirA titha jAI. copaI. subha dinane subha velA ghaDI, tevaDa lagana taNI te vaDI; cavarI maDe maMgala cAra, jAnI mAMDhA milavA apAra. 1 mAyAM tala beha baMdhI maMdi. paraNyA piDakara tIratha kaMDa; dhavala maMgala gAIne dhune kIyA, sAlDa kuMmara mArU paraNIyA. 2
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________ madadhi 0 7] helA mAravaNanI kathA. vAta, ghaNe aratha garatha kharacene vIvAha kIdhe pihakara tIratha nAme liSANe Aja Dhela mAravaNa Izu kikANe paraNIyA be rAjA ghaNA pusthAlI huA Ima karatAM varasAta utarIyo sIAle besaNuM lAge taThe rAjAne Ape ApaNe deza jAvAne mate mate che ta nalarAjAre Apase prohita hai tiNunuM piMgala rAjA pAse melene kahADI Aja mArUvaNuM aNuM karA tare piMgalarAjA ko prehitajI bAI bhelI che, mA vigara SiNa eka rahe nahI sAlakuMvara meTe hasI nai AMNe Ava sI tada kumarIne AMNe karAvasyAM isI vAta prahita sAMbhalene nalarAjA Age kahI tare nalarAjA vacana mALe Ape ApaNe desa jAvaNa lAge mATemAhe sISa kare na uDAthI cAlIyA kItareka dine Ape ApaNe nagare jAya hitA, Aje ApaNe nagare suSe rAja kare che, hAle te alagI bhuma huI se samAcAra keI Ave nahI ima karatAM Dhole meTe hu bahetara kalAro jANa huo re rAta mhaNa lAge DhelAne kaI jaNAvaje matI puMgalanagararA dhaNIrI beTI paraNIyA DhelajI jANe nahI taThA pache nalarAjA Apaza paradhAna muMhate teone puchIye Aja kumArane saSare hokANa paraNa tare paradhAne saSare savaNe bhale meharati Apa paNa kIdhe tirekadine mAlave jAe hitA mAlavAsane rAjA tipurI putrI paraNAvasAM Ise vicAra karo. mAravasa mahIpatI, bhImasena bhupAla; mAlavaNI putrI saSara, suMdara ati sukamAla. 1
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18 vAcaka kuzalalAbha viracita [AnaMda kAvya vAta nalarAjAro paradhAna jAne sagAI kIdhI sanarI sAgatI cheDA saji karene nAlera jAlene sagAI karene pAchA AyA rAjane paradhAna kahiye mAhArAjA sAlakumararI sagAI karene AyAchAM saSare lagana thApene jeene sAhe kare bhale, lagana ene sAhA thApe ghaNuM gAjA vAjA dhavala maMgala Sa bhAIcI heya rahI che ghaNe ADaMbare DhelArI jAna caDhI tireka dihADe jAna mAlave jAya piDatI ghaNA haraSa ucharaMgasu mAlavaNa paraNIyA pAMcasa hAthI pacAsa gAma cAra hajAra tejI, ghaNo dhana mAla Itare DAIje bhImasena rAjADhelAjInuM dIdhe mAsa eka uThe rahyA che bhImasena rAjA kane sISa mAMgI rAjA sISa dIdhI ghaNu haraSazuM karene mAlavaNa paraNene ghare padhArIyA ghaNe bhalo sAmela karene nalavaragaDha mAhe AyA mAta pitAne page lAgI taThA uparAMta mAlavaNayuM DhalAjI suSa bhege che mAhe mAha DhelArene mAlavaNare ati ghaNI prIta che paNa mAravaNI bAlapaNa paraNI tiNurI vAta na jANe che pugalanagarare ke kAgada samAcAra kriSAle nahi je kaI ThAve A te paNi DhelAjIruM milA nahI tike kAI paraNIAMrI vAta jANe nahI Ima karatAM varasa bAre velIyA pINa jAye nahI. eka dinare same eka zodAgara Ayo tire sAthe aneka ghaDA jAtavaMta che setiNa nalavaragaDhe Aya DerA dIyA, ASA saihara mAhe sabata AyAMrI vAta huI IsAta ghoDA kadena AyA, so heleMjI paNi vAta sAMbhalI se DhalaijI ghaDA jeyA, jAti jAtiga bhalA jeene ghaNe dhana dene mela lIyA hivai prabhAtarA ghaDA nita evA che sadAgara paNi helAjI sAthe ceDA phe che mATe
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahodadhi mAtra 9]. helA mAravaNInI kathA. mAhe helejIne sodAgara ghaNI mitrAI asanAI huI che mahinA pAMca sAta sodAgara naravaragaDha rahyo che sISa mAMgane gharAnuM hAlIye cAlatAM thakAM tireka dine puMgalanagara jAya hite ghaNuM ADAMbaramuM piMgalarAjAsuM jAya mitye nalarAjArA kulArA samAcAra kahyA ghaNe suSa huo. sAMja same sadAgire, Apa taNe utArI; baiThA che tiNa avasare, nayaNe niraSI nArI. 1 deSane tiNa puchIye, kuNa e rAjakuArI; kihAM para kihAM sAsare, vigate kahe vicArI. 2 kuMbharI piMgalarAyarI, mAravaNa INa nAma; naravara Dhele nAha bhaNu, paraNuM pikara ThAma. 3 vAta suNI sodAgire, jANe sahavirataMta; bAlapaNe paraNyAvine, aMtara paDaye anaMta. 4 copAI. piMgalarAjA taNe bavAsa, beThe sadAgirane pAsi; dhura huMtI mAMDIne ghaNI, vAta kahI mAravaNItaNuM. 1 valato sadAgira Ima kahuM, sAlakuM mara naravaragaDha raheM; meM gheDA tiNa vecIyA, kailAsuM bhAIpaNI kIyA. 2 tire ghari mAlavaNuM nAri, apacharasama jANe aNuhAra DholAre tiNasuM bahu prIti. caturAI lagI lAgo cita. 3 huM vasoyA naravara paMcamAsa, nisadina rahe DhelA pAsa; samAcAra saha teha taNA, kaDIyA sedAgara atighaNu. 4 mAravaNI tiNa velAvalI, chAMnI sahu vAto sAMbhalI; . sAcce mana sodAgara kahI, mAravAnuM hoya OM saMcaDI. 5
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________ kuzalalAbha viracita gAnaMda kAvya tUha. sodAgara saMdesaDA, sAMbhalIyA zravaNeha; mAravaNuM mana maya huI, muko jalanayaNeha 1 siMdha pare se joyaNuM, viveta vIjalI yAMha, hele naravara serIyAM, ghaNu puMgala galIyAha 2 bAhaDIyAM saMhAlIyAM, sahIyAM TolaDIyAMha vAsI caMdaNa mahamahe, mArU levaDIyAMha. 3 cepaI. sahIyara TelI sAthe karI, mAravaNI AdhI saMcarI; bA bahIye tihAM pIu pIu kare, mAravaNI prItama saMbhare; 1 daMhI, bAbahIyA baga caMcaDI, bele madhurI vANi; ke belate makara, ke paradesI pIuM AMzi. unamIye utara dizA, gAje gUhIra gaMbhIra; mAravaNuM pIu saMbhare, nayaNa vichuTA nIra. vATe tiNa ApI vahe, mAravaNi manaraMgi; tAla caraMtI kiDIyAM, kurajI eka saMgi. kurajAM Apa paMSaDI, thake vine vahesa; sAyara laMdhe prabhu milAM, prIu mila pAchI desa. utara kisa uparADIyAM, diSaNa sAmuM hIyAM; kuraja eka saMdesaDe, DhelAnuM kahIyAM; mArU he mANasa nahI, hete kurajaDIyAMha; pIva saMdesa pAThave, te liSo paMpaDIyAMha. 6 kurajaDIyAM kuralAIyA, garaji rahyo sabatAla;
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahodadhi ma Ne helA mAravaNInI kathA. jisukI jeDI vIchaDe, tiNukA kavaNa havAla. 7 tADa gUgatI diDIyAM, sara sAMdhI gimAra: keIka aSara mana vasyA, se uDI paMSa samAra. sahIyara saghalI sAtha kara, ghari A maya mata; sadAgira taiDI vahe, kAne sAbhalI vata. 9 capaI. vAtAM sahu saMbhalI khavAsa, Aye rAjA piMgala pAsa; vAta sahu lArI kahI, sodAgira teDA sahI. 1 vAta, sedAgara mADe ne vAta saghalI piMgalarAjA Age kahI, maname vicAre che Aja DhelAnuM teDavArA dAya upAya karaNa lAgA, sodAgarane sISa dIdhI, se ApaNe nagara jAya hite, hivai piMgalarAjA saca karaNa lAge, Aja mAravaNI mATI huI, vara prApati huI, sAlakuMmara ANe nA, tiNare kAsu vicAra kIje, INa vAtarI ciMtA rAjArA maname ghaNuM rahe che, hive mAvaNI pINa sedAgararA vacana sAMbhaLyA che, so cIMtA kare che, valate na a, vale aMga Alasa meDe che, nIsAsA meleche, viraha vedanA jAle che, zrI bhagavAna IsA bharatArasu huM kadi milasuM, mahA cutA catura vicaSaNa che, rUpavaMta che vAnI mAMnI sarakha guNe saMpuraNa che IsA bharatArasuM milaTuM so dina ghaDI sukIyAratha che yuM kaiDatAM bIjI saSIto ghara Apare gaI eka dIvA dharI pitArI aMga thavAsaNa che, so Apa kanai rahI che, tiNuM Age Apa vAta kare che, bAI Ajate hArA vAlaMbharI vAta suNI taThA pache mahArA jIvanuM jaka nahI che, Ima vAta karatAM rAti ghaNuM gaI saSIne niMda AvA lAgI
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________ rara vAcaka kuzalalAbha viracita [AnaMda kAvya paNi AparIte AMSi nIMdana paDe che, tare AdhI rAti haNa lAgI tare saSA jAgene samajAve che, bAIjI sue rahe sArI vAta AsA na hasI yAM harI IcchA zrIrAmajI saMpuraNa karasI IsA vacana mAravaNurAne zavAsaNurA mAtAryo sAMbhalyA, tivAre umAdevaDI chonA ubhA rahe ne, sAMbhale che, saSI prata mAravaNI kahe che, ne te Aja nIMda nAve che virahAnala bAI kahe che, menuM protama saMbhare che, ghaNuM vilApa kare che, AMdhyAM AMsu jaoN che. kurajaDIyAM kuralAIyA, calare pele iMga; sUtI sajana saMbharyA, karavata vahe aMga kurajaDIyAM kuralAIyAM, ghara pAchale vaha; sutI jana sAMbhayo, praha bharIyA nayaNeha kurajaDIyAM kuralAIyAM, ucI dvisa karIra; sArAyuM salIyAM, sAjana mAMhi sarIra. sahi prItama saMdesaDA, mAravaNI kahIyAM; mAtA mane jANI, virahavIyA paIyAha 4 Isupara umAdevaDI, jANuM mArU vAta;. suprabhAta kehavA bhaNI piMgala pAsa jAta. 5 A umAdevaDI, sAMjali piMgalarAya; viraha viApe mAravI, nahI rASaNa dAya. 6 nitanita navalA saMDhIyA, nitanita navalA sAji; piMgalarAjA pATha, DhelA teDaNa kAja. 7 uThAthI ke Ave nahI, IhAthI sahu jAya; DholA taNA saMdesaDA, vagaDa vicAlu thAya.
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________ DholA mAravaNInI kathA. piMgala skrina prati pADave, DholA niratana hAya; mAlavaNI mAre tihAM, puMgala 5thI sAya. cApai. maheAdhi mA 7] INa prastAvai sAlakumAra, mAlavaNIsu prIta apAra; na maiDAMti unAle taNI, kare vAta maMdira ApaNI. alagAthI dIThI AvatI, tisaOM mAtA capAvatI; te dveSe rAjakumAra, karai kapaTa nidrA tiSNuvAra. mAtA Aye ubhI rahI, jANyA sUta poDhayA che sahI; vahu kane sAslR tivAra ArIsA mAMge suvicAra. vahu detAM lagADI vAra, sAsu AMNye mana ahaMkAra; vahuM vaDAi etI kare, mAravaNI alagI che jarUM. piMgalarAya taNI aMgajA, meAsu alagI vahu raMgana; tAtu nyAya kahe ahaMkAra, ima kahI mAtA vayaNa eccAra. 5 atha vAta. 23 iMsA vacana kahene sAlakumararI mAtA ghare gai DhAle sagalI vAta suteM sAMbhalI, mAlavaNI IMsA vacana sAsurA sAMbhalene dalagIra ciMtAtura thai DholAjIkane veNu mana rASanai mAMge che maharAja rAjakavAra eka araja karUM chuM, hAtha joDene manamADene kAyA saMkeDene zrI kuMvarajI kane vaSaNu mAMgu chuM. Aja mAhurAjA kumAra kAi puMgalasu Ave sA mhAre havAle kIjai, mA kanA Ave se kAsIda pahilA melajo, rAjakane huM vacana mAMgu chuM. DhAejI pusyAlI haiA ene vacana dIdhA, hiMme mAlavaNI pugala saiDurarA rigarA ghATa che se| bAMdhIyA AparA ItamArA AdamI thA so cAkI rASIyA vaDhe cAkarAMnu isA kahyo pugalarA kAi purUSa Ave ! taNane AvaNu mata dejyo ne Ave sA parA
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24 vAcaka kuzalalAbha viracita. [AnaMdakAvya mAra, paNi naravaragaDha AvaNa mata de , Isa tarateja mAlavaNaye kI che tare piMgalarAjAnuM tireka dine kabari i, Aja mAlavaNI paMgalagaDharA kAsada parA marAve che tere piMgalarAjAre bhImasena prehita che ghaNe utamArI AdamI che tiNanuM piMgalarAjA teDene kahaNa lAgA prohitajIthe jAone DhelAjInuM teDe AvI tyAMsuM e kAma hesI bIje te jAye se kAma kare nA tare prahita kahaNa lAge mAhArAjAjI pramANu huM hAjara chuM ne jAsU Ima kahene prohitane sirapAva dIghe hi ASA sehara vAta visarI che prohita ThelAnuM teDavA jAe che IsI vAta mAravaNI sAMbhalI tare mAtAnuM kahaNa lAgI mAjI jAne bApajInuM kahe aThe virAmaNa melapurA kAma nahI. atha duhA bAbA vipra mokale, jiNI utama jAta, mele ghararA mAMgatA, viraha pukAre rAti. pAche prehita rASIye, teDyA maMgaNa hAra; je bhedaka gItA taNa, vAta kahe savicAra. tyAMne vAgaDa vesade, ghaNuM dIyA vIhAsa; sISa kare piMgala kane, AyA mArU pAsa. mAravaNI bhaNAvIyA, mArU rAga nIpAya; duhA saMdesa taNA, dIyA tiNuM sISAya. paMthI eka saMdesaDe, DhelAne kahIyAM; piMDa sahI che prAhuNa, ethe kithI lahIyAha. paMthI eka saMdesaDe, DhelAne samajAya; jevanaha satI hAya rahyo, aMkuza ghote Aya. 6
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAdhi mo. 7] helA mAravaNInI kathA. paMthI eka saMdesaDe, DhelAne samajAya; vana pAke aMba heya, rahe rasa nI Aya. 7 paMthI eka saMdesaDe, DholAne samajAya; kaNa pAke kuSa saSare, bhega bharati Aya. 8 paMghI eka saMdesaDe, bhala mANasa tuM bhASa; Atama tuja pAse ache. prANanAtha hita rASa. pisUNAM ciMtye mata kare, manasuM marIcAre; karaja lAla babAhajuM, piNa piNa cItareha. udAsI gala hathaDA, cAhetI rasa budha; caDhi UcI cAtri gayuM, mAga nihAla mudha. bhare palaTe bhIbhare, bhIbharI bhIpala Tela; pathI hAtha sadesaDA, dhaNu vala vaMtI deha. paMthI hAtha saMdesaDe, jenuM ArSa vata; dhaNa kaNa pararI kaMbaLyuM, sukI tehi surata. suSavi (ri) have sajanA, paramaMDale thayAM; je DADa nahA rahI, vale mile che tyAMha. vihale Ave valahA, nAgara catura sujANa te viNa dhaNa vIlaSI phire, gUNa viNa lAla kabANa. 15 je tuM DhalA nAvI, mehA hilai pura; vIca vahetI vAhalA, durisa dura dura. jotuM DhelA nAvIye, zrAvaNa paihalI tIja; siDara vasI vIjalI, mudha resI vIja. 17 vIjalIyAM SilA milIyAM, DhelA huM na sahesa; je AsADhe nAvIye, zrAvaNa camaka aresa. je tuM DhalA nAvIye, mehAM nIgama tAMha;. kI karAye sajanAM javuM pAvaka mAMhi. 19
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________ 26: vAcaka kuzalalAbha viracita [AnaMda kAvya phAgaNa mAsa vasaMtarita, je DhelA nAsa cAcarare misa zelatI, helI jhaMpAvesa. 20 huM rUnI nisadina bhari, suNe DhelA tuM joya; haiyelI chAlA paDyA; cIra niceya niceya. 21 paMthI heka saMdesaDe, lagi helA pahacAya; jIvana kalIyAM merIye, bhamarA bese Aya. 22 jiNa disatuM sajana varsa, tiNa kisa mehi salAMma; jabathI hama tuma vIchaDe, tabathI nayaNe nIda harAma 23 jo the DhelA nAvIyA, ke phAguNa ke cita; tAmahe cheDA baMdhImAM, kAtI kuDIye peta. 24 helA A vegasuM, na AyA to nimalesa; mArU taNe karaMkaDaeN, vAyasa uDA vesa. 25 paMSa pasAraNa jaga bhamaNa kahyA saMdesA bhATa; tihA desAM tiNa mAMNasA, kadahI jevuM vATa. 26 thAkA sajana jihAM vasa, se caMda urtha bhesa; jIyAte AvamAM, muA te uNa hIja deza. ra7 cApaI. sagalAhI duhA sakhIyA, mAMgI sISa mAriga sira vahayA; paMtha vahetAM puche kAya, deza ane dArtha sAya. 1 bhATa vesate vATAM vahe, puMgala nAma pragaTa navi kahe, gaDha naravarare AyA ghATa, mAlavaNI tiNa bAMdhI vATa. 2 tiNanuM jhAlyA mArU jANI, tatiSiNa belyA bIjI vANi; pAMca divasa ulagIyA jaThe, bhATa jANine choDyA taOM; 3 rAte naravara gaDha AvIyA, kuMbhArAM ghari DerA kIyA; . bhAu bhATa taNe avAsa, nAma ThAma pUche Ika pAsa. 4
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahedadhi ma ] DholA mAravaNInI kathA. ra7 vAta Itare same bhAu bhAre ghare gayA, bhAusuM jAya milyA, piMgalarAjArA samAcAra kahyA, mijamAMnI piMgalarAjA dIdhIthI se bhAurI nijara kIdhI bhAu rAjA huo, bhATane kahyo, Aja mahe chAMnA AyA cho, tare bhAre kehaNa lAgI, mAravAnuM thAMnuM AyA jANatI te parA marADasI, the parajApataE ghara chAnA raha, sIdhe A he thAMnuM ghaI puravasyAM. jasa avasANa hasI, tare mahe thAnuM sAlakuMvarasuM melavamAM, e chAnA rahe che, hime eka dinare samAje mAlavaNuM ratha jotarAne, saSIyAMne sAthe tene vAga vagIce ramavA gaI che taDe bhAubhATe u| jAcikAne belAyA, cAle Ape jAcikAM helA kane jAvA tare bhAubhATane jAcika bhelA heyane kuMvarajIsuM Aya muja kAye, DhelAjI bhAubhATane puche che, e paradesI thAM sAthe kuNa che, taA bhATa kehaNa lAge, mAharAja kumAra e gAyana rAjare sAsarArA che, taOM gAyana AlApArI karaNa lAgA vai gAyana cha rAga chatIsa rAgaNIrAbheda bhAva sagalA jANe che, mAhA sUkaMThI che. jika dUhA mAravaNuM sISAyA che tike mArU rAgameM gAvaNa lAgA, sagalAhI dUhA haileja sAMbhalyA, tare DhelejI puchIye. bhAubhATa kahe che; atha cAI kuNa Dhele kuNa mArUnAri, rUpe rUDI rAja kuMvAra; valato bhATa DhelAnuM kahe, padamaNa paraNuM tuM navilahe. 1 piMgalarAya taNI kuMarI, apachara rUpa rAdhA avatarI; pahakara tIratha bAlA paNe,paraNIyA uchava kari ghaNe. 2 puchI ja lAgA, saha mArava bhAvasAra
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAcaka kuzaLalAbha viracita. [AnaMda kAvya atha duhA. e gAyana tiNa pAThavyA, sAla kumara tuja kAja; mAlavaNIsuM bIhatA, me melAyA Aja. mAravaNuM se mukha kahyA, dUhA misa saMdesa; je mArU milavA kare, te padhAre uNa desa. bhATe mAravaNI taNA, kIdhA ghaNu vaSANu mArU jiNa dIThIM nahIM, jIvye tyAM apramANa; bhAu DhAlAne kahe, dIrja sISa pasAva; vATa je utAvalI, rAjA piMgala rAva. jee meDA jAva, mAMharA suSa saMdesa; mAravaNI e mAnanI, pAvaka karasI pravesa. vAta. sAla kuMvarajIsuM gAyana jaNa kehaNa lAgA mAhArAja mAravaNuMjI AgaI mAsa deya kahe AyAchAM, vATa jotA hesI, rAja hAMnuM sISa dIje, DhelajI ghaNA pasAva karene ghaNe dhana dene vIsa ghoDA pacAsa hajAra pIrojI vALA vesa ghaNuM dekhai sajI kIdhA. bhAu bhATane piNa sAthe melyA tiNa sAthe mAravaNIne grahaNa gAThA saida nANu apurava vasta dene Dholeja melI vale kahA helajI vegA Ave che pache sikArare misa DhelejI hicAvaNa jAye che vale samAcAra kahe che. atha dUhA, . bhAu bhATa saMdesaDA, disa sayaNuM kahIyAM; Dhole mArU umeha, sAMIde milIyAMha ajANe viraha kI, riSaI ma karIja; melI li > vale samAcAra che zikAra
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahodadhi mitra helA mAravaNInI kathA. DhelA taNA saMdesaDA. alaga thakI kahI ja. Dhele paNa umAhIye, alaje bhAge ema; bharikari muThi uDADije, mana sIcANa jema. kamekanI jalahara vase, cade vase AkAsa:je jire mana vasa, tike tiNure pAsa. maDamAhe tApasa vasa, vice dIjai jIkAra; hamatuma aisA raMgahai, jANatahe karatAra. gahuM pahelA nIpaje, sira tara varatAsa; pahile thI mAtarA, hamacehe tumha pAsa. atha vAta. IsaDA samAcAra DhelajI bhAubhATanuM kahene sISa dIdhI Apa ghare AyA piNa maname dilagIrAI upanItima tiNu. samIye mAlavaNI rame tene sAMjaDA mehala padhArI sele siMgAra sajene sejarI pAlatI prItama kane Aya ubhI rahI; tise DhelAjInuM ciMtAtura dIThA, tare mAlavaNa kuMvarajIrA ravAsanuM pUchaNa lAgA Aja kuMvarajI Aja ciMtAtura thakA paDhIyA che, se kise vAsata, tare SavAsa kahaNa lAge mAlavaNajI Aja bhAubhATe ApaNuM ghAta pelI che piMgalarAjArA gAyana AyAthA tike DhelAjIruM bhAu bhATe meLavyA. mArava/rA samAcAra kA vale ghaNu vaSANa kIdhA DheleMjI sagalAI sAMbhalyA tare DhelAjI re mana ucaka huo che; aThe uNa gAyanAne dina vIsa pacIsa rASIyA, Aja uNane ghaNe mAla sirapAva dene Apa vAga padhArIyA tare uNAnuM Aja sISa dIdhI che. bhAubhATa paNi sAthe ghaNI mijamAnI dene sAthe melI che tiNa vAsata kuMvarajI
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________ ha0 vAcaka kuzaLalAbha viracita. [AnaMda kAvya dilagIra che isaDI vAta SavAsa kanethI mAlavANI sAMbhalI taDAthI karene mAlavaNI prItama pAseAya ubhI rahI; atha dUhA. ciMtA DAyaNa jyAM narAM, tyAM Dhi aMgana mAya; je dhIraja dhIrapaNe kare, bhIMtara pisI jAya. mana saMkANI mAlavI, prIuM de cala citta; ke mAravaNI kAMne suNI, ke kAyaka navalI vata, mAlavaNI tuM manasamI, jANe sahu vimeka; hariNAlI hasane kahe, tekarAM disAvara eka taMtIlAla taMbela rasa, suraha sugaMdha jAha; AsaNa turI paga mejaDI, kisa desAvara tAMDa. hiraNAMSI prItama kahe, te ANu te vAra; mUla tANI je mana samA, muharga mola apAra ghara beThAM hI AvasI, lAje muhAM laDaMga; tyAM huMtI guNi levamAM, vAMke maMhe viDaMga. IDara rAja ulagAM, jethe kaheAta jAha; rUDA grahaNa nIpaje, mAlavaNI melAM. iDara rAja uMlagaNuM, huMthAM jANa na desa ghara beThAMhI AbharaNa, mela muMha gAlesa. kAchI karaha biyuM bhIyA, ghaDIe je aNa jAya; mAlavaNuM menuM kahe, te AMNuM etha vasAya. prAA na meluM kachadisi, tiruha parere daMga, bhaMbhalabhaiNI caMga ghaNa, bhulA jAye saMga. gaya gamaNI gujaradharA AMNu kriSaNa cIra; manahu samANa mAlavI, sahe tuja sarIra..
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAdhi mA 7] DholA mAravaNInI kathA, vesa; ** sase lAdhe leyasAM, parighala rUDA ghara beThAMhI prItamA, paTelA pahiresa. li mAlavaNo vInave, prIU huM dAsI tuja; citacitA aMtara vasI, sAya prakAsA muja. suNi suMdarI DhAlA kahe, bhAthuM manarI bhrati; mAravaNI milavA taNi, kharI vilagI Sati. mAlavaNI sAMbhali vacana, virahu pasarI ga aMga; ubhIthI SaDa huDa paDI, RRNu kaDasI bhuyaMga sItala pANI chAMTIyA, sItala ghAte vAya; hui sacetI mAlavI, prIya Age vilalAya calata tAlu sAMmuhI, dAjesA prIyAha; mhArA kahIyA jo karo, tA ghaNu vaDe ghara jAhu; kahIye mAlavaNI taLe, Dholo rahyo e mAsa; unAlA utArIyo, pragaTaye pAvasa mAsa. geAdhe kheDA ekaThA, mAlavaNIne DhAla; aMbara dIThA dIThA unamyA, teya saMbhAryo ela. piga piga pAMNI pasira, thADhI vAdala chAMDu; pAvasa Ave padamaNI, kaheAta puMgala jAha gharanI lIghaNu puarI, dhirari maMgala cAra mArU desa seANAMmaNA, zrAvaNa saje tiNu vAra. velaDIyAM harIyAM huI, vica vIkasIyAM phUla; jo bharivuThA bhAdravA, te mArUM desa amUla. nadIyAM nAlA nIjaraNa, pAMNI caDIyA pura; karaDA kAima krama krame, pathI pIMgala dUra. pAvasa AyA prItama, page vilakhI gAra; vanAM vilAMkhI velaDI, narAM vilAMkhI nAra. t 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAcaka kuzaLalAbha viracita. [AnaMda kAvya jiNa dIhe pAvasa jare, bAbahIye kuralAya; - nirina TUSa vala mAse, kima sahaNe jAya. 25 ati ghaNu unami AvIyA, lAgI rita jaDavAya; bagahI bhalAja bapaDA, dharaNi na muke pAya. 26 mahimArA maMDava kare, mana maya aMga na mAya; huM ekalaDI kima rahuM, meha padhAryo mAya. bAbahI pIyu pIyukare, keyala sarale sAda; prItamaye alaga rahe, te seji kise savAda. DuMgarIyA harIyA hayA, vaha jagere mera; Izuriti tIte nIkale, cAkara mAMgiNa cera. cAra mana Alasa kari rahai, jAcika rahe lebhAya; rAjadeje nara kayU ra, mAla parAyA khAya. helA rahe na vArIyA, mila daI bare leSa, mAre kahIye je kare, te kasarA vA lagi deva. vayaNe mAlavaNa taNe, rahIye sAlakumAra; prema badhe prIu rahe, hueja calaNahAra. sIAle sI paDe, utpAlai vAya; varasAle bhUM cIkaNI, cAlaNa rita na kAya. atha vAta. mAlavaNarA miluM kane, Dhole cha mahInA deya cAra rahIyA, paNi mAravaNI viSNu eka vIsare nahI, INa avasare bhAubhATane maMgaNI hAra pUgalanagara jAe hitA che piMgala rAjAjIruM jAe milyA page lagADIyA ghaNuM piMgalarAjA bahAta rAjI huMA bhAubhATa DhelAcharA samAcAra kahyA DhADhIyAMnuM sirapAva dene gharAMrI sISa dIdhI, sAbAsa vaDe kAma kIye hima bhAubhATane bhUlI jAyagA Dere dirA, ghaNe mAna 3ra dara
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAddhi mo. ] DholA mAravaNInI kathA. dIdhA sIdhA thAlIrA jAkhate kIdhe ghaNI sUSarI vatAM kahe che rAjA rAjI huve che. vale rAjAne bhrATa kahe che, 'mahArAjA DhAlejI kahA che AMNuArI tAkIda karAvaje menu RNa kAMmai melIyA che, vale mAne kahyo che, he AvAM tAM sudhI ceM pUgalanagarlR rahinge IsA suNene pagalarAjAne rAja loka kheDuta rAjI huA, vale mAravaNInuM grahaNAM gAMThAM dvIra cIra sirapAva thAse rANI umAdevaDIjIre hAtha dIyA jAcigAnu samAcAra DhAlejI kahyAthA tike mAravaNIjInu kahyA, mAravaNI mahAta rAjI hui himai mAravaNIjI vATa jove che hue mhAro prItama AvasI bhAubhAtarA ghaNA jatana hAveche suSasa atha cApai. che. ' iSNu prastAvai sAlakumAra, ciMtA cAlaNa taNI apAra; mAlatraNI mana bhagatAvIyo, titare isarAhA AvIyA.1 DholA mAravaNIne kahe, hime sahu kAi vATAM vahe; hiva jo hasIne gho Adesa, te peDhucAM mAravIre Trusa. 2 mAravaNI pAtAM sAMbhalI, vyAkhyA viraha thaI AkulI; katA sAMbhala sAlakumAra, jIvaNu maraNu tume bharatAra. atha dUhA. jANu dvIDe pAleA paDe, TApara turI sahAya; tiSNu rita buDhI hInUre, turaNI kema rahAya. jiSNurita mAtI nIpaje, sIpa samudAM mAMhi; jiSNu rita DhAlA umahayA, cuMkayuM mele jAhi. AmaDIyA DaeN'gara daheNu, cheDa hamArA gAma; sAri rAti pUkArIyA, lele pIukA nAma. DholA hutA mAharI, kavalI meAli vikAya;
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAcaka kuzaLalAla viracita. AnadakAya. jaba huM ghara AMgaNe, ubhI lAla lahAya. jiNa DIsa pAse paDe, mAthA tire tilAMha; tini jA pahUNa, kalirava kara jaDIyAM; hAla hAla pIu kare, paNa hAlaNa na deya; jaba jaba phUbe pAgaTha, Daba Daba neNa bhaya. hAluM hatuM kI kare, hIyarDa sAlima de; je sAcAhI cAlase, te sUtI palANeha. Tele cita vimAsIya; mArU kesa alaga; Apa jAo ne vaya, karatAM hade vaga. palANyA pavane mile, jeNu ghaDIyAM jAya; le kahe rabArIyAM, kara seya diSAya. jiNa muSa nAgara velaDI, karahe eha sucaMga; bda girI cAze carai, pANI pIveta gaMga. kiNa gali ghAlU gUgharA, kiraNa gali ghAluM laja; kaI bhalero karahale, mArU mele aja.. mogali ghAle gugharA, megali ghAle laja; sAMDhi upara karahale, mArUM meluM aja. pIu kAraNa pIlI huI, leka jANe piMDa rAga; chAMnA lAMghaNu mahe karAM, vAlama taNe vijoga. helo kahe sajakIya, uparimAMDa palANa; sevana ura mAlA gale, cAlaNare pariyANa, mAlavaNI mana hubalI, AI varaga vimAsa; rabArI puchI karI, gaIja karatA pAsa. karaha tuM mana kuaDe, vedhaka kare viha; Aje saphaAro phira nahI kAMmaNA meha. abaDI chAMDI ekalI, karahI karata vilApa
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAdhi me. 7 helA mAravaNInI kathA. kahIye levAM sAMmare, suMdara lahAM sarApakaratA te koDa marU, mAhA kaho karI ja; Tele mArU Umaho, ke hAya rahIja. nA hevAM te DAMbhijA, bAdhA bhuSa marAMha; jAsAM selAre sAsare, harIyA muMga carAMha. karatA rahe nivArI, hala phala lAgI kAya; unA DAMbha divADisAM, DabhataDI mara jAya. badhuM vaDara chAMhaDI, nIrUM nAgara vela; DAMbha saMbhAllu hAthanuM, copaDasuM ca pela. karatA mAlavaNI kahe, sAMbhala belAM sAca; tAto lehaDe je lage, te muja mAne vAca atha vAta, IsA vacana karahAnuM kahene mAlavaNI ghare AvA Dholeja karahe je karaDe kuDe mane DAvA lAgo, tare lejInuM phikara upanI puMgalanagara jANe che, ne karahe te cheDe hu Ima vicArane TeleMjI lehAra teDAyA aja DAMbha divADaNa, tiNu same lehAre leha tAtA kIyA rAtA lAla karIne hAthame jhAlene DAM deNa lAgA tiNu sama mAlavaNI Ae ne kuMvarajInuM kahaNa lAgI riSe kaI karahAnuM DAbhe matI INa nagarIme sagalAI ajANa puraSa che mAlavaNuM kahe che the kArI me samaje nahI ? kahuM tima kare; atha dUA. DhAlA hAMkA bApa, che kahAM hade vaga; ja sara se paDe have, te gAdhaDa dIje daga. 26 gAdhaha dAdhe duSa , sAsu ka vacana
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________ 36 vAcaka kuzaLalAbha viracita, AinaMda kAvya. e kahe kuMDe mane, peDe rASe tana. 2 cADe kara cheharI, kare nakiNarI kAMNi; ukaraDI DekA care, pasU dagAve aNi. 28 vAta. IsA vacana TelijI mAlavaNa sAMbhalene karavAne vAgame e pache DhelAjInuM mAlavaNIjI kahe che maharAja kuMvara eka hAra vacana sAMbhalo jA sudhI huM jAgatI rahuM tAM sudhI rAja cAlaNa pAve nahIM; cApaI. prIla pAsa Isu para mAMgatI, panare daha rahI jAgatI, jAjhI nIda vIyApI nAra, karatA AMNe je karyo bAra. 29 mehara ghaNI lIdhI sAthi, sovana jaDita kAMbatasa hAthi; hema taNA ura mAlA garla, paMparI pari mAraga pule. 30 athe dUhA. saji karATA para saSara, beThA rAja kumAra; saraDha kiye kuhakaDe, niMdrA jAgI nAri. buDhayA na devuM tAjaNe pI naDI palANa; sajanIyAM sAle nahI, sAle ahI ThAMNa. dhAo dhAo he sarSI, ke kAmaNa ke kAja; helA mArU umaTTo, keI rAnI Aja. 33 Dhale cAle che salI, vAje viraha nIsaNa hAthAM caDI visaDI, DhIlA huA saMdhANa. Tele kara palANI, suMdara saluNI kAja; mAravaNasuM samuhe DuAM uparoThe Aja. vIchaDa tAMhI sajanAM, rAtA kIyA ratana. 3pa
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________ 40 mahedadhi moLuM delA mAsvaNInI kathA: vAra bihuM bihuM nApIyA, AMsu khetI vana. rUnI raDI caDheha joI disi jAtAM taeI; ubhI hAtha ghasehu, vilaSI huI valahA. hele kara peDIye, dIyAja DuMgara paMDi; mana vAryo hIna viraha, neNa bahaDyA nihi. vAchaDa tAMhI sajanAM, kAMI kahaNa na ladha; ubhIthI vaDa huDa paDI, jANa kasIMgI vadha. bAbA bAluM desaDe, DuMgara nahIja keya; jiNa caDhi mukuM ghAhuDI, hIja urale hoya. pavana vega cAle jisa, kaho uDI jAya; puMgala mAraga pragaDo vahai, mAravaNuM uchAya. thala mAthe jala bAhirI, kAMcatuM nalI jAlika ke te sIMcI sajane, ke meha vaDe akAli. helA to bAhirI, seje gaI calAya; se se kAlA nAgajuM, helA de de jAya. suNi suDA suMdara kahe, e papine pAla; Dhola puMgala paMthisira, kimahI pAche . vAla, hele paMgala cAlI, aMgaNi mere sali; prItama gaye tabA TuDe, suA mana ucali. capaI. paMgali paMthe Dhele vahe, suDAne mAlavaNI Ima kahe jima tima karane pAcho vAli, pachI e paDivane pAli. 46 AkAse suDa uDI, hira ekama caMderI ga; Dhale saravara dAtaNa kare, suDe jAya Ima uca. 47 A dUhA sAlakuMmarane suDo kahe, mAlavaNa muSa jeI; 42 S 5
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________ 126 vAcaka kuzaLalAla viracita, prAMNa tajesI padamaNI, laMchaNu desI teAya. sUDA sugaNA pIyA, mhAMrA karyA karesa; laDa lAkaDa bhelA kare, mAlavaNI ghesa. the sidhAve sidha karA, pujA thAMkI Asa; vIDIyAM pIuM mANusAM, jAvai ki visAsa. atha vAta. manAvya DholAjI uThAthI AghA cAlIyA suvA taThAthI milene pAchA valyA mAlavaNIne Avene samAcAra saMghalAI kahyA taruM Apa mAlavaNI aNu elI rahI hive beThI dina nIgamaiM che, hima lAjI caMderI cAharTa nIkale che ta eka hAme sAhukAMra beThA che,? sA puchyu lAgo DhAMkurAM sAhiba Apa Age sidha padhArA che, tare DhAlAjI kaheNe lAgA mahetA sAhajI pahukara jAvAchA tarai sAhu khelIyA eka kAgala lidhe U sAta peDhuka pocatA karanyA aDhAyI vIsa jojana alagA che mhAMre kAMma che sA huM rAjanai kAgala liSa phreza theDIsI velA ubhA rahe tare DhAlAjI mAlIyA mAMDure te sAhujI utAvalA kAMma karaheA paNa ubhA na rahe che tarUM sAhukAra kahaLu lAgI rAja mATA siradAra dIsA che ne mhAre jarUra kAma che huM jANyu rAja mAna vAMNIye leSIyA tarlR DhAlAjI kahe che mAMhure te sAhajI ubhA rahaNI velA nahI chaeN, kAgala misaleSaNu laeNne urA Ava tu karaDDA upara eThA kAgala lISane sA mhe thArA kAgala lenamAM ItarA kahevai sAhanuM karA upari' masA aiThA beThA kAgada likheche karaDA cAlyA jAya che iMcu hAlatAM cakAM kAgada purA kIdhA jiSNu pAhakara kAgala melaNA che sA peThukara A tarUM sAhu haiDA utare nailakAMnu puchyu lAgA . 49
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAdhi me. DholA mAravaNanI kathA. tare leka haNa lAgA e pahakara sahara che tare sAhane citta bhama upane eka ghaDIma asI kesa dharatI cAlyA Ima vicAratAM sAhajI hIe Ti ga, haMsarAja cAlato rahyo ke lo saravaraNI pAli sAhane dAga dirA hiMmeM DhalojI saravara karA pAve che adamI sanAna mAMjana kare che tirune puchIyA o sehara kIsa che? Izu sarabara nAMma kAMI che? tare AdamI kahaNa lAgA mAhArAja kuMAra eto pihakara tIrtha che tare DholajI phirIyAthakA pahakara de che Adi vArA darasaNa kIdhe take eka karatathabhe nAma nijara A take vAcivA lAgA ake le mAravaNI paraNIyAche ghaNA uha huA che Ise nAme vAMcIne rAjI huA. atha dUhA. karatA paNa vaMcipI, triSA ghaNI sahesa; chIlarIye TukIsa nahI, bharIA sara na vahesa. desa cirAge DhelajI, duSI huA IhAM Aya; mana gamatA pAyA nahI, uTa kaMTA thAya. karatA desa sohamaNo, mhAre sAsara vATa; aMbarISe AkagiNa, re karirIsa ma ghaTa. karA nIrUM je care, kaMTAlene phega; nAgara veli etha nahI, thArA thebaDa jega. je cInI sailajI, lAMbI luMbaka; te laMghaNu karIne rahe, mare piNa na care aka karA pAMNare kare, vahe paMgala vaTa; tIje pahakara uladhI, ADA valAra ghaTa. piMgalarAya rUsA vIyA, cAraNa kaI caDa;
Page #297
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAcaka kuzaLalAbha viracita. AnaMda kAvya sAla kumAra tiNa ulaLe, taba belA maha. paNa heba tuhIja umAhIye, vAghaNa mahe desa; tiNa mArUrA taNapisyA, pUDara huA ja kesa. 58 mana ciMtA DholAtaNa, sAMbhali tAsa vacana; hive A pAcho valuM, INa vidhi eja mana 59 ekara bArI paMtha sira, je karahA vATa; hele thalate deSa kara, tiNa mana tha ucATa. 60 atha cepai. sAla kumara vAta eka suNe, e cAraNa umararAyataNA; mAravaNI maMgaNa AvIye, piMgalarAya na Adara dIdhA. 61 umara kuMmara mAravaNI kAja, ghaNuM duSa deE che mAharAja; piMgala rAya na kare nAtare, meTAne na paDe pAMtare. 62 helA tujane AyA suNI, cAraNa melyo che tema bhaNI; je mArU avagaNa sAMbhale, te kimahI e pAcho vale. 63 DholA sAMbhala thArI vAta, umara ghaNI pele che ghAta; mAravaNI suM lAge meha, tujanuM ghaNuM mAMDesI ha. 64 duhA. deDha varasarI mAravI, helo varasAM triNa; kima mArU gaDhI huI, suM kayuM jovana vaMta. vAta. IsA vacana rabArI rAjI sAMbhalene behata rAjI huA tathya puMgalanuM cAlyA jAi che tise samaye piMgala rAjA bAraTa kiNeka gAma parAmaNe jAye che tiNa DhelAjInuM jAtA dIThA tare uNu A jAene AsIsa kIdhI lekha karaha ubho pa
Page #298
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAmo. 7] DholA mAravaNInI sthA rASIyA pA rAma rAMma kIdhA AhaTa piMgala rArA samAcAra kahe che mAharAja rAjarI vATa jotAthA saja bhalAM prasArIyA uThe ghaNA cena che isA sAMbhalene DhAlAjI rAjI hu kahaNa lAgA. hA. jothe dIThI mAravI, kAsahi nANu pragaTa; meAtI nila ka`cuA, vale kasturI vaTa. mAravaNI muSa traNana, AditAM sU ujalo; vI cASA sevana, ghaNA ksa guNa dAkhavAM ja'dha sUpatalakiDa, karala jINA kesa pralaMba; DholA ehI mAravI, jANe kayara kama. tISA leAyaNa pika vayaNa, sUkanA sAMbhala jI&; DholA ehI mAravI, aNui viratA sIha. vaiNI bhuyaMgama sivadana, hAlatI gaya huMja; mArU pAre vAhajI, AyAM ratI hamaja. mArU kresa upanIyAM, sarajI maradharIyAMhu; kaThuA khelana belahI, moMThA bAlaNIyAMha. desa sUragA bhUya sajala, mIThA belA loya; mArU' kAMmaNu ne ghara dviSaNu, hari dIye te hAya. mArU mAre pa'thIyA, jo pehare sAtrana; krutaja cuDA meAtIgala, huoja eka vRna DIjI laMka suNAlI, pikasUra jehI vAMNuM; DholA ehI mAravI, jehA sina vAMchu. adhara pacehara doya nayaNu, mIThAM jANe Sa; DhAle vyAhI mAravI, kaitA guNu kahuM lakha. khAMDuDIyAM suhAlIyAM, dhaNa vAMke nayaNe; jaNa jaNa sAthana melaDI, mArU ehuta gUNeha. 66 . 17 68 69 70 71 72 73 4 75 76
Page #299
--------------------------------------------------------------------------
________________ v vAcaka kuzaLalAla tricita. bahuAM Upara IMsA, paDyo jANI panaga salA ehI mAravI, sasanehI nava raMga aMga adhika sukamAlache, kamala phUla jyuM kAya; mArU AMkhA mAra jyu', kara lage kumalAya, jetA mAr mAMji guNu, tetA tArA abha; kruDa ciMtA sajanA, karyuM ri dApu sabha. sIha lakI suM TIlage, pika sara jehI bhaSa; DholA ehI mArgI, cAhI lAge cA. si vadanI saNagAra saji, jo Ave prIU pAsa; DholA mAMhyo mAravI, bhamara bhaNu vAsa. hATana pATana vANIyA, ghana pI jAya; mArUM vAsa suvAsaDuM, aMga taNe sadabhAya. copai. dIThuM gayA Darane DaMkhare, nIle nIjaraNeha; kAlI jAyA karatulA, khelyA kIse gRha. pagasu kADhe tAkulA, DhIlI mele vaga; dIvA velA na saMcarU, te DhAle cAre paga. kAlI kaMThela vIjalI, nIcI Savai nihala; ura bheda'tI sajanAM, hIyeja detI sala. Aja ghaTAghaTa dAMmanI, dhanuSa khuda siraleha; [AnaMda vya 7 78 Ge 80 87 jetA kUDA cAraNa kahyA, sAnahIyA tetA tiNu lahyA; cAraNu tiNu thAnika rahe, Dholo pugala vATAM vaDuM. thAkA karaDA kahukA kare, thalabhArI paga mAThA bhare; thukha maTA tihAM susatA vaDuM, DhAlA karahAne yama kahe. 84 dA. 81 82. 85 86 87
Page #300
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAddhi sau cha] .. DholA mAravaNInI sthA. 89 eka tA hIja viSNusAhibA, muja mAraNa lAge meha. 88 varasAlo A sAhibA, AlaNa lAgA mAra; kaMtA tuM ghara Avai navI, jovana kIdhA jora. giravara mAra gaDhukIyA, taravara mukayA pAta; ghaNIyAM ghaNu sAlaNu lagA, vuThe te varasAta. rAjA parajA guNIyajana, kavijana piDita pAta; sagalA mana uchava huA, tujhe te varasAta. paNa sUtI mele gayo, kaMta galatI rAti; valIdhe dina valIyA nahIM, vuThe tA varasAta. raMge ramatI rasaha ri, mAne AI rIsa; caMdanarA yA vATakA, DhAMcaiA DhAlAresIsa. ketA bhIDa sabhIDa kakara, Di patalIma dveSa. kAThI lAla mAMNu nyu, valatI kare viseSa. mArU lakane AMgalI, pAMnaja pata laSAya; nAhana bhIDe DarapatA, bhAji Darake jAya. atha copai. atha dUhA. dhira nIgala dIvA khale. AchI puNugAM mAya; mArU sUtI nIMda bhara, DhAle jagA Aya. sUraha sugaMdhI vAsa, mAtI kAMne jhulakate; sUtI madira bAsa, jANuM Dhale jAgavI. suhiNAte mAnuM kahI, tAnu dahIyA agi; so joyaNu sajana vase, sutIthI gala gi. 0 1 - jiSNu dina DhAlelA mAraga vaDe, mArU jiNa dina suhiNA milIyA prItama nida majhAra, mAtA Ape kA tiNa vAra. 96 94 nare ma 39
Page #301
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAyaka kuzaLalAbha viracita aina kAvya je sucanatara devIyA, jadIparatiSa milesa; te DhelA AtI hAra jayaM, kaMtA grahaNa karasa. 100 vAta. Iso sahiNe prabhAtare same mAravaNuM lAdhe pache mAtA Age kehaNa lAgI sakhI Age piNa kahe che tivAre mAtA ane saSI mAravaNane kahe che jeo suhINe lAdhe che te bAI thArI IcachA zrI rAmajI pUrI karasI mana kAmanA sidha hasI, ise savIyAre mAtA vacana sUrNane mAravaNI bahata rAjI huI, sAMjirI velA hoI tare saSIyAne teDene kuA kAMThe ramaNanuM khyAla tamAse karaNa re vAsati jAye che sarI guNe sarI vese virAjamAna kisaDIka dIse che katikArA jIlazA mAhe caMdra taisI virAjamAna dIse che kuA upara rame che DhelejI pugala pAse kane Aya lAgAche taThe ta mAhe eka hAlI hala zeDane sAja hala saMja bhelA kareM che, hAlaNa paNi poSatI che, taOM uNa jetarI poSatI mAraga che se DhAlAjI nIkale che, karaha thAke che taA karaNe kaho kI tare hAlIye karahAre sabada na saMbhalene hAlI hAlaNane kahe che. karA thatAM kahakI, majhAM mAhi varNAha, hele vAhI kaMbaDI, umAhIye ghaNAMha. 1 - cApaI. kehara bahu lAhali suNa, le Aye pANI bhaNI, sagale jaNa sAMhe jevI, AMNa karo avADe hevIye; 100 keya na Ula tiNahI vAra, mArU ubhI kehara ti vAra, karo kehara pIve aMba, kiNahI ajANa vAhI kaMba; 101
Page #302
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAddhi me! cha DholA mAravaNInI sthA lAgI kAMkha karaheA kudIyA, rabAraNu saMdhIkA kIce, mArU DhAle paraNI hAthi, saratI eka dIdhI hatha levai sAthI 102 sIe sarA tehanA, dIse teja rUpa ehane, DholA hutA AvaNuhAra, ubhe leke kIyA jIhAra; jama dUhA. jiSNu kAMTAMSara kuTIjai, titu karahu ma mAri; kaba caTakA je sahe, khInna joyagi nAri. uMDA pAMNI kehure, thalAM caDhI je niTa; mAravaNIre kAraNe, desa aAi Di. Dhace pAMNI jADa ghara, saMbala phAga ghaNuha; sAyasa keADI mAravI, ucala lage vayoha. kAMmaNu huOM kAraNe, navara cheDayA rAja; isA ja hAsA huM kahAM, mudha milesI Aja; uMDA pAMNI kare, dIse tArA jema, sAra tAhI thAkasA, kaheA jala kADho kema; the jAAre ghara ApaNe, mhAMrI kehI tAta, dIhe dIhu sAri sAMbhara, sAmA jima rAti; je kAraNa thala laMghIyA, tinuM cit na kAya, te saxjana kahara sire, karaDA tisAye jAya; karaDA pAMNI SaMcapI, jo DhAlArA hAya, avasara vADI kabaDI, phena vAr3e ya; karahA pANI TukapI, jo DholArA hAya, jo huM jAguta valahA, karaha na mArata kAya; cApai. sahIyara TAlI hasane kahe, tuja milavA sahuke umar3e, e sAcA vAdyo sujANu, mAravaNIre kahe sahI nANu 113 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112
Page #303
--------------------------------------------------------------------------
________________ *q vAcaka kuzaLalANa viracita. hUMDA. sakhelA vaDe cAlIyAM, na jANu ghaNu kAya, ujalatatI mAravI, lasaNu jhalake pAya; sabhele vaDa cAlIyAM, samahI ke gale hAra, ekaNu mArU mAhirA, khIjI sarala johAra; sahIle vaDa cAlIyAM, na AMNuM ghaNu kAya, nIle caraNe mAravI, padmama jaDAvai pAya; te sajajI padhArIyA, jyArI khetI vATa, kucaTAlI kucI taNI, hIye ughADA hATa; raMga ramatI rasa rahe, mAnuM AI rIsa, tela sUgadhA kupalA, DhAlyA DhAlA2e sIsa. [cyAna kAvya 114 115 116 117 vAta. * kohara uparijike ubhA che, tike isI vAta sAMbhalene mahatta yusIAlI hUA, mAravaNI cheThuMDI gughaTo pacIne AparI sahe lIcAMnu kaheNa lAgI, cAlo khAi ghara jAI jai, Itare eka cAkara vadhAi asArU puMgalanagaranu DhoDIyA, jAene piMgala rAjAjIne vadhAI dIdhI, mAharAja DholojI padhArIyA che, kAhara A krIyA hai, rAjA prajAI sAvacana sAMbhalene pusyAlI hu vadhAi vAlAnuM gheADA sirapAva didho, pache rAjAjI ghaNA uchAha karene sArAM sAmela karene ghaNAM nagArA nIsAMNuvAjate DholAjI su jAe milyA mAMDeA mADe joDAra mujarA kIyA, nalarAjArA kusala jemarA samAcAra pUchIyA paTTe DhAlAjI gheADe asavAra huA karaNo cAkarara hAtha nIce. AparI pASatI karaheA najIka cAlyA jAyeM che gAjate vAjate ghara padhArIyA karahAne bhale ThIkAMNe aMdhAye unA pAMNI hirAye, DhAajInu sapADA karAye, maradanIe 118
Page #304
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAdhi mo. J DholA mAravaNInI kathA thAkelA utArIyA, saDhAne gulane tijArAAiM, sA thAza rahAne navAyA, DhAlAjI sArUM sarA bhAjana tyAra huththA che ghaNI mijamAMnI hAve che DhAlAjI jImIyAtare upapara mAMnabIDA laeNMga seApAri SAI je che sagale sagalA parivAra ruSi Sine rAjI have che, sAlA muDhA Agai vAtAM kare che vAta vigata bhalIbhalI kare che rAti pAhara sA tA.vigate Apa pAhara DhAMDha paDhe DhAlAjI maiDale padhArIyA bhalI sijjA pAtharI che sIma upara ghaNA phUla vichAyA che pASatI pIlasAta ati rahI che mAravaNI seAle sigAra racine tyArI haI che se sI eka dIse che asamAnarI utarI IMdrI, apA sarAvarA haMsa, vasaMtarI majara, bhAdravArI ghaTA, vAghalarI vIja, meharA cAMcalye khAvanA caMdana, selamA senA rAya, lAM grA, hai'sakA kharcA, liSamIrA avatAra, parabhAtarA sUraja jUnimakA caMda, saragakI jha Mpa, sanehakI laherI, guNukA pravAha, rUpakA nidhAMna, guNu caturAikA lAtha, jaivanarA peSaNA, kASarA lADu, mularA mImI, pakaDa hAtha macAvatA sadhi sadhi jAnu! hAya jAya, pUravA vAya vAje to manu lale, paSThimA vAya vADhetA pUra anu lala, cAra chuTanA vAya vAje te sAta Tuka hAya paDe, ulAlI AkAsa jAye, seranA AghA vAMTA SAyai uprAMta SAItA AhAra vikAra thAI, jhulAM kharAkhara tule pAMNI pIvase nAbhame jAtA nijara Ave, Ika bhAMtarI mAravI sAthe sigAra karane DhAlAjIkhuM Aya mujarA kIce, DhAlaijI Adara ghaNA OMne seja besADI pache mAAmAMDuM raMgarI vAtAM kare che paruM vA ghaNA dArU chaitika kasAIka che ulaTArA, palaTAro, cairAka ezA, vairAka vairAkarA, kadalI kadalIca, drAva kaTAvarA, jAra jairarI, nesa nesarI, ajara ajarA, vajara vajA, .
Page #305
--------------------------------------------------------------------------
________________ 119 vAcaka kuzaLalAbha viracita. [AnaMda kAvya phala phUla, kamoda bhedare, prema INeka mAMtare dArU senerI rUperI kula kaTAre ghAtene DhelajI sAlIyArA sAthane mAravaNIne vAsaNanuM dIje che raMga vAta kare che dArU pANige maMDi le che rAti pahara deya gaI che taThe saNIyAMnuM sIba dIdhI pache Apa raMga vilAsa kare che. atha dUhA. saSIyAM ulaTa maMjaNa, Saja mati kare anaMta, mAravaNI gaI maMdire, kAmaNa milIye kaMta, te sAjana padhArIyA, jyArI jatI vATa, thAMbha kude ghari hasa, zelaNa lAgI pATa; 120 mArU tana siNagArIye, saSIya kere sAtha, aMge caMdaNa mahamahe, bIThA mehe hatha; 121 saSI velAve gharigaI, pIu milIye ekAMta, hasatAM hele camakI, vIja laSi vija daMta; 122 hira huA padhArIyAM, jyAM suM manarI prIta, DeDarate ghaDIe have, ghaNu vRke sirajIta; 123 mArU laMkane agalI, pAMja patala jAya, nAhana bhIDe Darapata, muMba kaDake jAya; cAI mAravaNane DholA manaraMga, beha suSe beThA pallaMga, raMga ramAtA vAto kare, mAravaNI prati Dhola ucare; 125 mAravaNI tuja maMgaNIyAra, AvyA navaragaDha jiNavAra, lIdhI Sabara pache temataNI, umAhe milavA tuma bhaNI; 126 eka gUne pama mahare, vijoga kI tAhare, nirata parSa kuNa jANeleya, aNa jANyA nara sanakeya 127 124
Page #306
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAddhi mA 7] DholA mAravaNInI kathA. vAta. IsI vAtAM kare che. OM DhaleAjI kahe che mhAre mAtA pitA saghalAMne pALyA Aja DhalAne khAlApaNe paraNAye teAnu paraNI taNurI mAtu Sakhara nahI sai sajanane piNu pALyAM hAMph eka beTA hai pulaganagara alagA che, vATa viSama che, moTA thala che, vicame dharatI karArI hai, tiSNu vAsaa kuMvarane jaNAve matI pache hUDa mATeA huA tare menu mAlavaNI mAite paraNAi tisu ghaNI prIta baMdhANI khAlApaNA sasneha tuo ati saneha mAlava khrIsuM aMdhANA thArI paraNyArI Sabara mAne hui nahI pa ce gAyana melIyA, tikSNa Sakhari dIdhI, tare mAMharA mana ae AvAne ucaka o, Aja pugalanagara hAMre jANeA, mAravyu milA, hAsI sAdina sonA rUpArA haiAsI, isA mhe manasA aNutA Aja tA. vAhurI ghaDI zrI rAmajI bhAMgI tara Aja ae mhArA AvaNA havA che. copai. DholA prate mAravaNI vInamai, sAhima sinthe mele hame, the paraNe pohatA nala vare, puMgala mhe yAM tiSNu sare; 128 aMtaravica paDayA ati ghaNA, sa Mkrese nAce tuma taNA, mAi jima jovana phreDa, mAta pitA mana paDayA sade; 129 thAMDurI AvaNurI joI vATa, mukayA khAMbhaNa paMthI bhATa, valatA kAI na AyeA vahI, ghaNI ciMta mAthIte lar3I; 190 taNu velA umara sumarA, muja paraNevA kIyA mana parA, mukyA piMgalane paradhAMna, mArI paraNAvA mUja mAMna; 131 vAta. jhaM IsI mAravaNIne DholAjI vAtAM kare che tare mAravaNI DholAjInu kahe che mAharAja kumAra manu mAtApitA puchIyA
Page #307
--------------------------------------------------------------------------
________________ 50 vAcaka kuzaLalAbha viracita. AinaMda kAvya Aja bAI thAre mane koI vAta che se rahane kahe tere sAhibajIne kahIyA INa bhavato eka bharatAra sAlakumAra che, nahIte kAyA hemaNI kabula che, tarai Ise mAhare vacana sAMbhale ne mAtA pitA uNAMnuM uttara dIce, tare uve para gayA IsA vacana mAravaNIrA helajI sAMbhalene beDuta rAjI haA; - dUhA. pahi bhamate je mile, te tuma aSe vata, mAravaNuM vacana suNI, prItama jara hasata; 132 copaI. helo vacana Isa ucare, mAravaNI mane saMkA kare, prItama puNo re mana dhare, mAravaNI DhelAsuM Dare; 133 dahI, kAyA jhabuke kanakaju, suMdara ke. suSa, me suraMgA kima huvai, je bahu kIvAja dUSa; mana saMkANI mAravI, puNase rASe kaMta, hasi karine prItamane, kahe sAMbhaLe virataMta; 135 pihara hUo padhArI, jINase manarI prIta, DeDasaeN ghaDIme have, ghaNu vaDe sirajIta; 136 pahilI deya dayAmaNI, ravI Athamate jAya, Ude hu vikase kamala, viSNu viNa bevaNe thAya; 130 DhalA mane ati ANaMda ghaNe, vacana suNe caturAI taNe, mArU bolatAM musAsa, bhaNake bhamara kasaturI vAsa; 138 duhA. . AnA ludha utArI. ghaNa kaMcu galAM,
Page #308
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahodadhi mo. 7 DholA mAravaNunI kathA, zuM mi paDIyA haMsaDA, bhule mAnasarAMha; 139 hIyaDA kare padhAmaNAM, sahI sUdharIyA kAja, je supanAMtara dIsatA, te nayaNe dIThA Aja; 140 mAravaNI hele milI, kIdhe kaMca dari, cakavI mane ANaMda huye, jANe uge sUri, 141 mana maloyA tana rajIyA, dehaga dUra thayAMha, sajana vANe vAMNima, pelI pIra yAMha, 142 sajana milIyA bhalI huI, kAraja sahu sarIyAMha, pUnama caMda prakAsa jima, disArUM phalIyAMha; 143 helamArU ekaThA, kare katuhala keli, jANe caMdana rUDe, caDhIta nAgala; (144 rAta divasa raMge rame, vilarsa navanavA bhega; jeDI sArIthI jUDI, daiva tarNa saMjoga: 14pa. paMcAyane pASa, meMgalane mada pIdha, mehuNa velI mArUvI, kaMta semiNa kIdha. 146 cepai. bhajana navalA nita nita kare, adhika bhagati gati Adare, mAravaNI sAthe mana pare, panare dI rahyA sAsare; 147 bhAu bhATana nita rahe, eka divasa Dhele Ima kahe, kare sajAI calaNa taNI, jima pilucA 53 bhaNI; 108 bhAu bhATa kahe ati ghaNuM, karAve mAravaNa uja, piMgalarAya sajAI kare, umAde IzuM pari ure, 149 sevana jaDIta rajata siDara, hIra cIra munAphala hAra, seja suSAsaNa suMdara vesa, peDu sAle pI3 huM pure; 15 aratha garatha karahA kekANa, Saga payaMga suMdhA purasANa, e sagalo sahu piMgala taNe, mAMDeye subha mehata ujaNe; 151
Page #309
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 vAcakra kuzalalAbha viracita. [ AnadakAvya tiSNu velA umara sumarA, mArU kAja kIye mana kharA, chAMnA herU puMgala bhaNI, mUkayA DholA AyA sUNI; jiNa velA DhAle nIkale, kitA veAlAvA sAthe mile, sAja kare jaye RNu vAtA, raSe paDese tene pAMtaro; 153 152 vAta. hiMve tiSNu same umara manameM ghaNA magaja rASe che, mAraga nIsaratAM DholAnuM mArene mAravIsuM gharavAsa karasu, iso vicAraeNne umara su'sara tevaDa karI rAkhI che, her jaitike pugalanagarame phira che. aherU DholAjI upara kharacI SAene rahyA che cavI letA rahe che eka mahIne DholojI sAsare rahyA pache subha mAhI bhale dina ghaNuM ucharge ghaNuM maMDANuM mAravarNIne ujaNA karAve che, piMgalarAjA ane AparA parivAra Aine harasu karena pADucAyA, eka hajAra asavAra pohacAvaNu melIyA che, maMgalIka AcAra karene halAyA karaheApaNi saji kIyAM sAthe che, kAgAtaNA kANA karene sAthe lAye chaeN, mAtA pitA sagala parivAra kAsa ekasa pahacAvene ghaNI sISa bhalAmaNu Trene pAchA varjhane pugalanagare AyA, majA sahu asavAra DholAjI sAthe jAkhatA raNu vAsate caiTa sudhI rAjAye melIyA hai, ikavIsa karI eka dIvAgharI khAI sAthe DAyaje dIdhI che, DhAlAne mAravaNI pAtArA karaheAjekArane kheDDI eThA che, mArge calIyA jAye che, asavAra (pazu pASatI vahe che, sele kesa hAlIcA tare sAthe saphAI thAke taOM eka kera cha tas DerA kIyA valAkuArI bhalI jAkhatA kIdhI, rAI jImIyA sAtha rAjI huo gheDA kAyare kIyA hai, ghAMsAM hIrA jAkhatA kIdhA - Athamyo. rAta paDI hatuM sarI vicha.rAta karAvane rA kA~dhe che, DholAjI yuseja vichANu che Apa DholA mArU
Page #310
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAdha mA 7] DholA mAravaNInI kathA 53 peADhIyA che suSa vilAsa bhAgave che raMgavAtAM kare che rajapUta pASatI cAkI haiM che. dhaNI dhaNIyAMNI ghaNI vAra jAgIyA pache nIMda AvaNu lAgI tare sujai nIma pADhIyA che, tINu samIyAre viSe uNu thalAmI dharatIme pINA nAga rahe che, sAvejA sArU AruM nIklIya chaeN, sophiyA thakA cejo kare che, jaDe DholA mAravaNI sutA che taDhe mAravaNIrI sorabhasu karene sarpa Aye mAravaNIrA sAsa SIMcaNa lAgo. hA. mAravaNI mukhya sAsa, kasaturI jyaM mahumahe valakulIyA tivAsa, AyA panaga pIvA; vAlaMbha kaMThe vilaga, nisa bhari sutI mAravI, pIdhI pIyaNu nAga, sAsa taNe seAraMbha guNa; pADu phATI disa puMDarI, huNa haNIyADuM thaTa, dhaNa DhaDholI Dha:laNe, sItala suMdara ghaTa; jhabake pairI jhAla, suMdara cinI nasala, sale, kayuM bele nahI Ala, dhaNu DhaDhAlene jovIyA; beThA jove mAMhi, padmamaNi pIdhI pINuM, mukI meATI dhADu, dveSe muhu dIvA dharI; Aya mile asavAra, suMdara dIDI sAsa viSNu, hAya hAya sarajiMhAra, DhAlA ubhA vilAvela jiSNu krise vihara vase, kAlA nAga bhuyaMga, so kayu sarve mAMnavI, hIlA melDe aMga; atha vAta. sagale sAtharA mana ekala hUA, DholAjI ubhA vivilADha kare che, ghaNA nisAsA mele che, atI ghaNA duSa kare che, pASatI sidvAra umarAva DhAlAjIne va%0 che, mAhArAja kumArazrI parame 154 155 15 167 158 159 160
Page #311
--------------------------------------------------------------------------
________________ 54 vAcakra kuzalalAbha viracita [AnaMda kAvya sarajI karai sau mAthA upara che, rAja dhRtarA dukArA matI, vale sagalA sAtha kahe chaeN, piMgala rAjAr mAravIsu tIne varase leADI caMpAvatI Ise nAMge che putrI che. seA rAjanai paraNAvasyAM sagapaNu pA sAMdhisAM rAja vilApa karI matI, tarai DhAleAjI kahuNa lAgA, iNu bhavare viSe te DAkurAM mhAre asatarI mAravI che, bIjI asatarIsu AMre keAi kAMma nahI, jo prANa tajIe te huM paNi sAthe khalasu, Age panare varasarA viche huo paNa hiMmaiM ghaDI ekara vihA jAmIye jAve nahI, tise same bhalA rajaputa che, umarAva che, tIke ghaNAI samajAve che paNi DhAlojI samaDhe nahI: cApai. 161 SapISapIne sahu phIkA thayA, veAlAU pugalane gayA, DholAmArU dIvA dharI, rahIyA thala mAthuM mana karI; sAMja paDI rajanI tiNu vAra, utAryo mArU siNugAra, karaheA maNe besArIce, sagale gaNe siNugArIye; 162 hAraDAra puae bAMdhIyA, sabala ghAte sahu sIvIyA, karahA vAta amArI suNi, nalavaragaDha jAe ghara bhaNa; 163 karahAne samajAve (taNuvAra, chAMDuM aiThA sAlakumAra, agana jagAI dIvA dharI, karA taNI sudha sabharI; 164 karaDA raSe kaTAle Di, caratA caratA deje mati pADi, dIvA dharIne DhAlA kahe, karaheA mAragane nive vahe; dAsI meharI lene gai, kahAne jhIlevA sahI, saraDhA duSa dveSI AraDe, thulaghula upara heThA paDe; 166 vAta. 165 tiSNu samIyA viSe kailAsa parakhatasu mAThudevajIne pArakhatIjI jogIjagiNurA rUpa dharIyA hai, prathavIrA khyAla
Page #312
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAdhi mA ju DhAlA mAravaNInI kathA. ya tamAsA jotA phri che, aneka tamAsA dveSa che jaThe DhAlejI mAravaNIrI caiha racI che jINu jAyagA Apane ubhA rahyA, tarai jogIsarai rUpe mAdevajI DhAlAne kahe che, r kAyara mAnavI! dhaNIruM puruM aa astrI sadA alai jai piNu astarI puDe dhaNI kadeDDI khalatA dIThA nahI maiM sAMbhalIyA piNu nahI tuM isaDI ajugatI vAta karyuM kare che, taraM DhAle kehuNa lAgA, jogIsarajI? rAja meTA che piNu pArAI tAta kI nahIM, tiNu samai jogaNu jogI praa kahe che, mAhArAjAjI rAja sivajI ? e mAravaNI jIvADI joi jai, nahItara puruSa astarI behI agani pravesa karIne bhasama heAsI AMnAMnA dAsa lAgasI, se| ApasuM iMka araja che, Apa sadalI vastarA jANu che sAhime mAravaNI jIvADIyAMrI sarama rAjanu che tare jogiNa kahe che. cApai. 167 jo e asatarIjI vasyuM nahI, te huM prANa tajesuM sahI, pAse uSadha che pINA taNA, maMtrajatri pAse piNu ita ghaNA; 166 sivane ati manAvI vAta, uSadha geAlI vAMTI sAta, pAMNIsuM uSadha pAvIye, sarapa taNeA viSa jAvIyA; pAMNI pAyA guNane matra varte, anerA kIdhA jaMtra, mAravaNI tihAM sAjI thai, tre mana haraNye gaDu gahI; 168 sAlakumara savane pAya paDai, bhegIsara meTA khIje kuNu jIOM, jogiNu tu che mhArI mAta, the dIdhI mAravaNI dAta; jogI jAgiNi vaidyutA vATa, DhAlA taNA bhAgye ucATa, mArU mana evaNeA uga, sA khele pIu tuja suraMga; 170 DhAle teDuM dIvAdharI, eha vAta puMgala vistarI, sagalA mana hai bahu soga, DholA mArU taNA e viyega; 171 169
Page #313
--------------------------------------------------------------------------
________________ 56 vAcaka kuzaLalAbha viracita, AnaMda kAvya hive tuM pugala padhAri, mArU siva chavADI nAri, kahe vAta jAene ghare, duSa bhAMje saMtAve kare; 172 vAta isa samAcAra viSe bAbhaNa pAMca sAta che, so paMgalanagara jAye che, tINAM sAthe dIvA dharIne paNi DhAlajI paMgalanagara melI, tuM jAone kusala pemarA mAravA samAcAra keDaje. bhAubhATa paNi uDe che, tiNanuM kahu je nalavaragaDha vegA AvaLe. isa samAcAra kahena dIvA dharIne sISa dIdhI, tireka dine puMgalanagare gaI, sakeI sAthe mAtApitA samAcAra pUchaNa lAgA. mAravaNI jIve che ke muM? tare dIvAdharI kehaNa lAgI mADArAjA mAaNIne te vaDI AvalI TalI che, paNa rAjAre punya kare ne mAdevajI suSa kIdhe che, tohI mAtA pitA vAta mAne nahIM, tare uNAM bAMbhaNanuM teDene piMgalarAjA pUchIye, tare bAMbhaNa keDaNa lAgA, mAhArAjA DholojI mAravaNI mahe beThA dIThA suSe vAta karatAM raDA che; IsI vAta sAMbhalIne mAtApitA parivAra rAjI DaA, nagaralAka saMkeI rAjI huA, ghaNuM vadhAvaNuM heaNu lAgA gIta gAna uchAha nagArA nIcANa vAjene rahIyA che, IsA uchAha raMgarAga hoya rahyA che. cai paI . hera vi umara taNuM, nita chAMnA rahitA ati ghaNuM Dhe Na na ca laNahAra, sAthuM dIdhA so asavAra; 13 herU e uMmane kahe, DhAlo ekaNu uMTe vahe, jA che lAdhAM uja, prANa na hAle hive ApaNe; 174 mArUtane DaraNuja sAMbhalI, vilAU savI AyA valI, herU jaI umarane kahe, mArU Dhele vATAM vaheH 15 hera te trIjo AvIye, mArU SAMti mana para kAye,
Page #314
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAddhi mA cha] DholA mAravaNInI kathA. 7 sAbhala gheADA sAthe karI, uMmara caDhIyA ANu dahuM dharI; 176 jiSNu thala DhaoNlA mAgi varte, umara tINu thala puOM rahe, Agala jAe viSama ghATa, umara thala bAMdhI vATa; 177 Dhole mAriga karaheA paDayo, AA eka viSama thalane paDayA, eka eka thala AghA para mArU dveSe ima ucare . 178 rahe. ehu na bhalI karahalA, thala mAthe kAMNa: ke prIu rAge prANikaiM, kari acatI hAMNa; copai. 180 mAraga vahetAM sajhIvAra, uttarIyA dIThA asavAra, umara DhAle! jANe sahI, DholA Aya bharANA sahI; umara mana mAMhe harIyA, jada DhATA nayaNe niIce, aNubolyA rahA sahu kAya, tima tima Dhole visAsI hAya; 181 vAta. 179 iSNu samIyAre viSe umara asavAre sagale vAta mAMnI aNu melyA rahyA tare DhAlAjI ADe mAriga uTa peDe che, tivAre umara khelIyA, kAMyahA ThAkurAM ! ADA vuhA jAme che urA padhAro gADha tyAra hui che gAYa jImene mhAM mAMDura gAma jAsAM theM thAMDure mAraga jAyeM, isA DhAlAjIne kaheNa lAgA, umarA maname mAravaNI leNA mA che, DhAlAnu parA mAsyAM IsImanamai ghAta khele che, mAThe vacane DhAlAnuM elAvaNu lAgA ghaNA hata Adara kare che, ADA valene DholAnuM Dere tene cAyA karaheA jekane DhAlA mArU haiDA utaryo, pache mAravIrA paTeAlAsu karaheA dAMmyA hai, mAravaNI paNa piNe karaDArI pASatI ubhI che DholojI uNAM bhelA beDA mAheAmAhe manuhAra kare che.
Page #315
--------------------------------------------------------------------------
________________ 58 vAcaka kuzalalAbha viracita [AnaMda kAvya paI. sahu ke beDA ekaNapati, Age DuMba vajAve taMta gAve DuMbaNI madhure sAda, mAravaNI mahI tiNa nAda; 182 sAthe ghaNo dArU airAka, maname droha pA chAka, Dholo ati paraghaM mada pIe, bIjA AchI chAka lI; 183 vAta, tiNa samaye tiNa velA DaMbaNa che tika umarA manarI vAta jANe che, mAravaNIrA pIhararI pASA eka gAma che se DuMkhaNI takArI che, so mAravaNInuM samasyA karaNa lAgI. deho, pIhara haMdI DuMbaNI, ghAle umara ghAta, mArU Dhela ucare, kahi saMbhalA vAta; 184 taMta jhalake prIu prIye, kara uga leha, ujala daMtI mAravI, Dhola ugAre; 185 thala mAMhe UjAsaDe, bIje vAya kusaMga, dhaNa lIja prIu mArI jai, chaDi viDaNa saMga, 186 cAi. eha dUhA mArU saMbhale, baDI thaI cittati na le, Akula vyAkula citA kare, vale te DubaNI Ima ucare; 187 mAravaNuM tuM mana haraNa, heya mati muMDhi gimAra, je kaMtAnuM kAmaDo, te kahe kabe mAraka 188 cApaI. mAravaNI mana ciMtA ghaNI, saraDhA bhaNI kAMbA tarU haNI, karo trATe alaga jAya, tiNa jhAlevA bIje Aya; 189
Page #316
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahodadhi ma0 7] DholA mAravaNInI kathA. teha prate bele mArUI, karahA eha taNuM pari jaI, bIje nara jeneDe jAya, timatima sara alage jAya. 190 je ApaNa pihuce ghara dhaNI, ye karahe jhIlevA bhaNIH ne sara. ANese sahI, bIje ke jhAlese nahI; 191 saha ThAkura ubhA rahe, umara DhelAnuM Ima kahai, kara jhAle ANe IhAM, re alagA jAo kiDAM; 12 Dhele kara jhAle hAtha, mAravaNa paNi AI sAtha, jhAle karaDe ubhe rahe, mAravaNI DhelAne Ima ka; 193 kaMtAe umara suMmare, thAM mArevA kIye manaSare, gIta mAhe kahIye DuMbaNI, dArU pAvai che mAravaNI bhaNa; 194 svAmI saMbhali mAharI vAta, pihara eka velI che rAta, hivai tuM vAlima ma karivilaMba, karahai caDhine vajA kaMba; 5 helA taNe vAtA mana vasI, karaha palANe taMgaja kasI, hele caDhe badhe hathIyAra, purke caDhI mAravaNI nAra; 196 choDI nahI kuhaTa ja vIsarI, karahe vajA kaMbe karI, pavana vegi paSI kyu vahe, umara devIne Ima kahe; 197 dUhA umara dIThI mAravI, DabhU je hai laMka jANe harI sira phUlaDAM, DAke caDhI Dahaka 198 umara utAvaLa kare, palANIyA pataMga pura sAMNI sudhASacaMga, caDhIyA dala caturaMga; vAta. tiNa velA kuMmara suMmara ghaNe sAtha samAna hathIyAra bAMdhIne DhelAjI peThe caDIyA, cAlyA ujaDa veDama calIyA jaye che, taOM Umara suMmara sAthanuM kahe che Aja DhalAnuM kaI 19
Page #317
--------------------------------------------------------------------------
________________ 60 vAcaka kuzaLalAbha viracita. Ana kAvya ApaOM tiNanuM AghArAja deUM, mAre tiSNunu mhArI eTI paraNAU, yu' kahetAM pavanavega asavAra dhAyA jAyai che. piNu DholAnuM ApaDe sake nahI, karaheA uDADIyAM jAya che, pavana pavana mali gayA che, dina DhAya sudhI gheADA ghaNAhI atA rADIyA, paNa DholAnuM ApaDe sake nahI, pache mAravaNI name vicAruM che, aja mhAre vAsatai riSe prItamane mAre, tivAre DhAleMja mAravaNInuM vilaSI dIThI, tare DhAlAjI puchyu lAgA, tare mAra vaNI kahe che, uMmara sAthe vaDa vaDA gheADA, kAchI, ghATI turaka! tAjI rANI bhalabhalA asavAra che, seA riSe ApAne Apa tikA ciMtA mhArA maname ghaNI rahe che, mAr3ArA kumara vAta hui te mAnuM mATeo lAMchachyu lAgasI ta DholojI mAravIne kahe che, thAMne karaturI cAlaNurI khabara na che, Ni karaheA utAvalA hAle che. rAjanai karahArI mAmi nahI pahilA chu mAriga mhe puMgalanagaranuM AvatA thA tare eka sAhukAra mAnu kahyo mAMre eka kAgala asIkAsa deNA che ta mhe kahyo tu karaNA upara beThA kAgada laSa mhe paDaSesakAM nahI, ubhA rehuNarI velA nahI, tare vAMNIyA saraDhA upara aisene kAgada liSaNa lAgeA jaDe kAgada purA liSAMNA tata rai te sAre kAgala deNA the sAija gAMma Aye se mAravaNI isaDo karaho cAle che, eka ghaDI me asI kAsa dharatI cAlIye isI vAta karatAM te rAti gaI prabhAta tuo sUraja ugaze patha vaiNa lAgo: tise same ika cAraNa DholAjInuM sAMme milIye tikSNa ume rahene AsIsa dIdhI vAta kehuNe lAgo. cApai. DhAleA deSe cAraNa kahe, karaheA dAmya dore vahe; keDA avaguNu karahe kIce, upara bhArine dAMmaNu dIyo; 200
Page #318
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahedadhimATa ] DholA mAravaNanI kathA e vAta sele saMbhalI, vila hoya vimAse valI. mene abhare so meTe paDayo, kuhaTa na choDI upare caDe; 201 vAta. lajI kaTArI mAMhethI churI kahene bArahaTane hAtha dIdhI kuhaTI churIsuM vADhene paTelI utarI le, churI lenAre kahe che e bArahaTajI behI vAnA maherAjanai dIdhI che, Itara mAharI senAMNI che, te rAja raSADa je, paNi eka hAra saMdete the le jaya vase uMmara muMbara Ave che, tiNanuM rAja kahaye eka dUhA. karaNe je thala saMghIyA, deharAne duraMga tuM uMmara sumarane, kahe ma mAraje turaMga; 202 uMcA DuMgara viSama thala, saMdhyA dhutAroha kuharTa thakI thala saMdhIyA, ghoDA ma mAreha; 23 vAta. bArahaTajI thAnuM mile tare che e hA kahene charIne paTela sahi nAMNa divAlaja ItarI bhuya karo kuhaTIye, thake cAlI che, hime te churIsuM kuhaTa vADhI che. cArahI page cAlyA jAye che, the ApaDe kaI sake nahI, isa samAcAra che umarane keha chatarI vAta helojI bArahaTaNuM kahenai cAlatA huA, dina bIje A takaeN cAraNanuM umara sAtha milya, tare umara cAraNanuM kahe che, kahe gaDhavAjI? mAragama keI eThI mithe huM to, huM mArAja sAhibajI milyA huM te; te mahAne e vicaLa kitarI eka majA che, mahete ghera paDe paDene thAkA kIdhA che, piNi ApaDe rAka vinA nahI, ApaDAM tare cAraNa belIye, he rAjesara mAhArAja the gheDA yuMhI mAre
Page #319
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAcaka kuzaLalAbha viracita. [AnaMda kAvya che, uNune zAM vice be dina AMtare che, kara paMpIrI pare uDa jAye che, ItarI velA karahe kahaTI se mAnuM churI dIdhI tiNasuM kuTavATI tike paTalIne churI menuM dIdhI, tiNuM vAtare sehanANu che, tikA cAraNa diSAlI muSa vacane DhelajI samAcAra dUhA kAthA tike sagalAI cAraNa kandhA, umara suMmare samAcAra sAMbhalyAH capaI. te hitA naravaragaDha bhaNI, tiNa sAthe nArI padamaNa - eha sadehele kahyA, Umara mukhya viSe karI rahyA; 204 cAraNa vAta evI jabakahI, te sahI nAMNa dIThA sahI; mAriga muMA paMca drahAsa cAraNa vayaNe huA nidAsa; 205 tiNahIja mAriga pAchA vale, bIje cita hIye kalamale, valI AyA che ApaNe gama, deza mAhe gamADI mAMma;206 umara Aye pAchA valA, vAta sahu puMgala sAMbhalI, kusale Dhole mArU nAri, pitA naravaragaDhane bAri, 207 dina tIje naravaragaDha gayA, vADI mAMhi utArA kIyA, rAjA suta A sAMbhalI, mana ciMtana pugI relI: 208 vAta, - INa same ghaNuM ADaMbara gAjate vAjate so kIdhe, helA mAravaNInuM vadhAene mAhe lIyA, pache jAne sAsu sUsarAre page lAgI, pache mArtaNune page lAvaNI, bhumare mahilAIta rahaNanuM dadha, dasa gAMma meTA savarA dIdhA, pacIsa vaDAraNa dIdhI, Dhele sagAI bhAIba dha parivArphe milyA, mAtA pitAre page lAgA, sagale parivAra nagara leka mAtA pitA mAravaNInai dezene bahata rAjI huA, padamaNIro avatAra
Page #320
--------------------------------------------------------------------------
________________ pachaa A 20% - mahedadhi - 9] DholA mAravaNI kathA. che, rUpavaMta apacharA sarISI che, sAre guNe sahita cha saMsAra suSa vilAsa bhegave che. capai. hive puMgala huMtI ujaNe, bhAu bhATa le Aye ghaNe sAthe ghaNA karavA kekANu, seja suvAsaNane maMDANa 29 se savAra lAvA dIyA, kusale naravaragaDha AvIyA, tihAM saghale mAMDa uja, saMtavyo parivAri ApaNe; 210 lAgo tAso bimaNA dIyA, Ima se bhAga mAravA lIyA, dinadina adhikA kare pasAva, AI DholA mArU daya; 211 mAravaNa mAlavaNI bihe, beThI che DhelAjI kahe, maname mAlavaNa kare mAMNa, pappara taNuM bele vaSANa, ra12 meTo mahIpati mAlava desa, suMdara ramaNI suMdara vesa, bAMNuM sahasa ane eka lASa, etA gAma bhalI paribhASa; 213 paga paga nadIyAMnI nivaNa, ghaNe garane leka sujANa, sagale varase heye sugAla, supanaMtara na paDe kAla dukAla; 214 vAta. mAlavaNuM kahe che, mAlavArA kisA siA vaSANu kI, tere Taleja kahe che, he asatarI? tene dharanArI pabariyuM kari paDe che? tare mAlavaNI kaihaNa lAgI, mAhArAja kuMara rAja? sAMbhalo mArivATha dharatI mAhA burI che, mANasa beMca dvArA che, mAlavaNI dUhA kahe che. dUhA. bAbA madaI mArUyAM, vale kuArI rahe; hAtha kacelo sira ghaDo, sIMcatAhI mare; 215 bAbA maI mArU, je cAhe sayaNuMha,
Page #321
--------------------------------------------------------------------------
________________ kuzalalAsa viracita [AnaMda kAvya kaMdhi kuhADo siraghaDe, vAse majha thalAha; 216 bAbA bAla desaDe, tihAM pAMNI haMdI tAta, kahara uMde kAraNe. prIu cheDe adharAti; 217 bAbA bAluM desaDa, jihAM pANI pheeha, AdhI rAte kukao, kyuM mANasa mueha; 218 jINu bhaMya paMnaga pIvaNa, kera kaTAlA rUpa, Ake kege chahaDI, huM bhAge bhuSa; 219 piraNa uDhaNa kaMbalA, sAta purase nIra, ApaNu leka ubhaparA, gADara chAlI pIra; 220 cApaI. ati avaguNa mArUbya taNa, mAlavaNa kahIyA ati ghaNA; Tele vAta suNI ha rahe, mAravaNa prItamane kahe, 221 vAta. le mArUne kahe che. cApai. kahe mAravaNI thAhare desa, kehavA mANasa keha vesa, valatI mAnavaNI vAtAM kahe, prIla Ape saghalI peri lahe; rarara dUhA, mArU desa upanIyAM, tyAre daMta sUta, saralI karaja bacAM haryuM, paMjana jehA neta; rara3 mArU desa upanIyAM, sarayuM padharIyAMha, kaDavA belana belaDI (mATu), mIThAM bolaNI yAMha; 224 desa nivANa jala sajala, mIMDA bolA leya, mArU kAmaNa dhara diSaNa, hari ddaye te heya; 225 sUNi suMdara ketA kaha, mArU desa vaSANa,
Page #322
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahedadhime helA mAravaNInI kathA. mAravaNI milIyAM pache, jANe janama pramANa; 226 jhagaDe bhAge nArIyAM, prItama pUrI sASa, mArU rUlIyAIta huI, suNe prayAkI sASa; 227 cApai. meTA mahilA ane mAlIyA, ciDuM pAse kAca DhAlIyA; gaSa apurava caMdana taNA, ratana jaDIta matI jhuMbaNu; 228 saMka same sele sigAra, be be ramaNI kare apAra, rayaNa dIpIu sArtha rame, sU prabhAta sAsu pAya namaH 229 mAravaNIne vArA deya, vAre eka mAlavaNa ghara hoya, kare vesa dina dina nitanavalo, iMdraleka apacharajehavA; 230 suMdara ati mAlavaNI nAra, tehI nahI mAravaNI uNahAra, rUpa deva bhASe sahu keya, paritaSa mArU apachara hoya; 231 eka kahe tuThe karitAra, pucha gavari ghaNuM parakAra, te mAravaNI hele manarUlI, be sArISI joDI milI; 23ra beDuM taNe huA mutra saMtAna, dina dina adhika laDe bahu mAna, mana vaMchita tasa pAyA bhega, suSa saMpati sajana saMga233 gADA sAta seno paramANa, dUhA cepaI jAsa vaSANa, jAdava rAula zrIharIrAja, joDI tAsa katuhala kAja;234 saMvata sela sattara varaSa, ASAtIja divasa mana haraSa, joDI jesalamera majhAra, vAMcA suSa pAmai saMsAra; 235 catura sugaNarA managaDu gaDe, vAcaka kuzala lAbha Ima kahe, riddhi vRddhi suSa saMpati sadA, sAMbhalatAM pAme saMpadA; 236 dUhA, DholA mArU vAta sAMbhaLatAM suSa upaje, kehajo saSA pAta, bhAta bhAtanuM varaNa; 23
Page #323
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAcaka kuzaLalAbha viracita. [AnaMda kAvya caturAI kavi cIja, je jiNamai jaisI hoye, maradAM deje meja, lAho dhana jobana lIyA 238 ||iti zrI DholA mAravaNIrI caupaI vAta saMpUrNaH // // sakala paMDita ziromaNi paMDita zrI 5 zrI darzanavijayagaNi ziSyaH pN| dIpavijayagaNi liSitaM / saMvat 1801 varSe Asu sudi 10 vAra zukreH lipikRtaH zrIkavalAyAme / siMghalarAjazrI kalyANasiMghajIrAjyaH caturmAsika kRtAH / / zrIsubhaMpavastuH zrI saMvata 1973nA aSADha vada 1rane divase panyAsa zrI siddhivijayajI ziSya munirATa zrI riddhivijayajI ziSya munizrI guruvarya zrIsaMtavijayajI ziSya dharmavijayajIye laSI vAMkAnera maLe.
Page #324
--------------------------------------------------------------------------
________________ zeTha devacaMda lAlabhAI jaina pustakedvAre, vAcaka kuzalalAbha viracita. mAdhavAnala kAmakuMdalA pAI. nA ; tevA sarasati deva sarasati sumati dAtAra, kAsamIra mukha maMDaNa, brahmaputri kari vINa sehaI; mehana taravara maMjarI, mukha mayaMka triha bhuvana mehaI paya paMjya prabhumi karI, ANI mani ANaMda, sarisa carita zRMgAra rasa, pabhaNisu paramANaMda; mAdhavAnala mAdhavAnala rUpa makara dave cauha vidyAdhara catura, vidura jema suragurU vicakSaNa, nArada tuMbara nA guNa, laya vesa batrIsa lakSaNa klA bahetari ati kusala abhina idra kumAra sadagurU mukha jima sAMbhalAu), viracisu teha vicAra 2 desa pUrava desa pUrava gaMgana kaMTha, ti nagare pahepAvatI. rAja karaI harivaMsa maMDaNa (1) + "kara viNA he' x "NiI" (2) + 'tarUvara' * 'taravarU' (3) tribhuvanna' (4) he' (5) + * "sarasa caritra' (6) * "cavadaha' (7) * jANi (8) = "nAdi (9) guNi' (10) "vesi' (11) "bahutara' (1ra) * abhinava' (13) mukhe" *mukhi (14) "saMbhalI'(15)+ 'tihi' (16) + puSpAvatI' - 1
Page #325
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAcaka kuzaLalAbha viracita, AnaMda kAvya tasu ghari prahita tAsa suta, mAdhavAnala nAma baMbharNa kAmakaMdalA tasu gharaNi, sIlavaMta supavitta, vibudha lega jima vilasiyA, te varNavihuM cari; 3 DhAla caupaI. pahile nAga leka pAtAla, bIjo mRtyaka suvisAla; - deva asaMkha koDi tihAM rahei, svargaleka te trIjuM kahaI svargalokanau sAmI IMdra, ANa akhaMDa karaI ANaMda ati suMdara jhalakaI AvAsika jhalakaI jANe ravi paragAsa; 5 bArahasra rUdra IccAra, sAta anIka taNaka paraMvAra; amRtamaya vaMchita AhAra, bAra megha sevaI darabAra; lAkha paUtAlIsa joyaNa jasa, vatakAra idra AvAsa; cihuM disi cAra pauli causAla, aDanisinAI apachara bAla lAkha batrIsa vimAnA dhaNI, sabhA idra taNI sehAmaNI; kAyA sevana jima jhalahalaI, ratana jaDita dharaNI tasu talaI, 8 (1) + "tAruM (2) +* "vividha' (3) + varNavuM * bhaNisu carita' (4) 4 "patinuM (5) xbIjauM' (6) + jihax jihi (7) *'ra kahe' () trije trIjau- nuM (9) +* "svAmi' (1) "agyAra-pari (11) +* "mana" (12) = chatrAkAritrakAre (13) "cAri' (14) + arija (15) + "vimAna' (16) "sabhA IdanI' (17) tasa',
Page #326
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahodadhi me mAdhavAnalanI kathA. dIsaI nahI kadI aMdhAra, airAvaNa vAhaNe zRMgAra deva seva sAraI nisa dIsa, nAcaI nATaka baddha batrIsa, 9 agra mahiSI sehaga suMdarI, ATha apUrava ane urI; causaThi sahasa apacharA koDi, karaI seva dina prati kara joDi 10 nahIM jarA bhaya sageTa sega, nahIM kaSTa dukha dAlida rega; sakala kAma mana vaMchita saraI, karaI rAja surapati INa paraI 11 eka divasa mana ghara ANaMda, iMdra sabhA baIThau chaI Idra apachara naI dIdhau Adesa, racau Aja nATaka nau vesa; 12 saMbhali vacana sajyA siNagAra, vAjaI paMca sabada tiNa vAra; nevaI surapati dharI jagIsa, mAMDyAM nATaka baddha batrIsa13 eka tihAM mAhe abhirAma, apachara taNa jayaMtI nAma * caMpaka varaNa sakemala gAtra, prema saMpUti nAcaI pAtra: 14 sabhA mATe te atihi anUpa, teha samAna nahIM ke rUpa; te varNavaI deva sevi milI, kari citrAma likhI pUtalI; 15 2 -ne (1) +* nizi- +* nATika (2) ** rAsa - koDa - teM -**ka - +4 - 4 *"ja" (3) + pare (ka) * divasi (1) * mani (6) gharaI (7) * sabhAi --*da -*nu-Ni (8) +mADiyuM *mAMDauMmaMDiG (9) + taNuM (10) +qNa (11) prema pUrita (12) +nAce (13) mAhi*mahi-je (14) * ke' (1) *sura
Page #327
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAcaka kuzaLalAbha viracita. [AnaMda kA e. Idra prasaMsA zravaNe suNI, kIya gava tiNuI kAmiNa; nita prati avasare nATaka taNuI, IMdra vacana gavai avagi@I: 16 nAyA. nAsai jueNa dhaNaM, nAsai raja kumati maMtIe / aha rUveNa mahilA, nAsaMti guNAi gavyeNa // 17 // upaI. ekaNi avasari nATaka sajaI, apachara milI yaMtI bhajaI; rUpa taNau tiNa ANyau garva, zaka vacana tiNa lakhyAM sarva 18 (1) skAu -*ri (2) garbAii avagaNaI. (3) raphata guna parva navarAti nAce ruti maMgitA ati rUpena mahilA, nazyanti guNAdi garveNa // 17 // (artha-jugArathI dhanane nAza thAya che, ane khoTI buddhivALA maMtrithI rAjyane nAza thAya che, temaja ghaNA rUpathI zArirIka suMdaratAthI strIne nAza thAya che, ane garvathI abhimAnathI guNAdikane nAza thAya che.) () + jisa (5) * hasIya jayaMtI tisara (6) * mani ANiu (7) + vayaNa tiNi.
Page #328
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAdhi . 9] mAdhavAnalanI kathA. cho: * AjJAbhaGgA narendrANAM mahatAM mAnamardanam / pRthak zayyA ca nArINAM azastravadha ucyate // 19 // upai. nATaka bhaMga karyau tiNa bAla, kue iMdra rUTha kira kAlA teDAvI pUchaI surarAja, nATaka bhaMga kIya3 kiNa kAjika 20 taI mana mAMI jANyau sahI, nATaka muja viNa hasya I nahIM; karyAla rUpa tiNa (mada) manamAhi, rUkyau idra (vA) kara sAhi; 21 sabhA deva tava baLe sahu, svAmI kepa na kIjaI bahu astra brAhmaNa bAlaka gAya, veda purANa avadha kahaya, ra2 iNii rUpa mA kIdhau Apa, ke IMdra te dIyau sarApa; aMga hINa sIla pAhaNa taNI, prithavI pIDa je pApiNI 23 + rAjyAzAne bhaMga kare. moTAe athavA kulagurU ke dharmagura vA jJAti, saMdha ke kuTuMbamAMnA moTA mANasanuM apamAna karavuM, mAna na rAkhavuM ane strInI pathArI judI karavI e hathiyAra vagara vadha karyA barAbara kahevAya che. (1) + * Tori (2) + # kou tiNi (3) + * kapiuM. (4) Thau. (5) nATika (6) *kIle kiNi + kIyuM. (7) + + mATe baNika. 4 jANiyuM. (8) + hameM. hesi. (9) dhariu (1) . che taI. (11) + * uThavuM. (12) + * kari. (13) bola. - gAI. (14) + *vedi purANi. (15) * kahavAI. (16) + ANiuM. (17) kapiI (18) tasa dIu. (19) *I. e
Page #329
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAcaka kuzaLalAbha viracita. AinaMda kAvya. kara jayaMtI karIya) praNAma, muja aparAdha kharmala tumha svAmi, valI na levuM tuccha Adesa, kAI cheDAvau apachara vesa; 24 mAthA + nAsai vAraNa tusaM, nAsai kAyA kubhoyaNe bhutte / po, nAkSati guNAtreba I ra che. upai. dIne hIna ati bhAI ghaNuu, eDa anyAya amala muja taNauM, uM sarApa asatya na heI, kadi chaTisa dina dAkhau saI26 pahapAvatI nagarInaI ThAma, brahmaputra mAdhava IrNa nAmika pari rAmati tujanaI paraNisthaI, tadi tuja kAyA apachara hasthaI27 + nazyati vAtena tuSa, nazyati kAyA kubhojane bhukte / kuputreNa ca janma, (vA) kukalatreNa ca janma / naranti guurrpha jarjA rahA pavanathI photarAno nAza thAya che arthAta uDI jAya che. athavA pavanathI AkaDAnuM rU uDI jAya che zarIra kharAba bhejana khAvAthI nAza pAme che, kharAba putrathI janma nAza pAme che athavA kharAba anAthI janma nAza pAme che nakAme thAya che. tema garva abhimAnathI guNAdikano nAza thAya che. 25 - (1) + * kahaI. (2) * khamuM. (3) * sAMmi. (4) + ahiM (5) + * rajAva. (6) + + dINa hINa. (7) + : khamu. (8) + taNuM. (9) * u. (10) + + Tisi xTisa. (11) + + dirti dAkhuM. (12) * pujAvatI. + pupAvata. (13) + + nagara naI ThAmi. (14) + + INi (15) * paraNasiI * pariNasaI (16) * hasiI. 4 hAI. + haseM.
Page #330
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAddhi mA. cha mAdhavAnalanI kthA. jo. sakrujjalpanti rAjAnaH, sakRjjalpanti paNDitAH / sakRtkanyA pradIyante, triNyetAni sakRt sakRt || 20|| cApAka 3 IsDa IMdra nau yau sarApa, paDileI bhavanau lAgau pApa; svarga loka hUti khaMDa huDI, silA thaI naIM dharaNI paDI; ra9 puttupAvatI nagarI naI tIra, silA rUpa apacharA sIra; ApaNu kIyau kamma bhogavaI, ahukAra kla ehavA hava; 30 G C dA. ( nAma jayaMtI apacharA, surapata taNuI sarApa; svalAka sukha chaDIyA, silA sahaI saMtApa; + artha:--rAjAe eka vAra khele che. tathA pati pazu ekavAra mele che. kanyA ekajavAra apAya che. e traNe ekajavAra thAya che tema zrApa dIdhe! e dIdhA pachI krI zakatA nathI. 31 (1) + isA * si iMdranuM huu. x ehavA (2) + * pelA bhavanuM lAguM. x pahilA bhavanA lAgyA pApa (3) * dharaii (4) + puSpAvatI nagarane tiri. * puvatI nagaranaI tIra. (5) * rUpirka + rUpiye. (6) + * zarIri. (7) + * ApaNu kIM. (8) + have. (9) + * nAmi + * ti - * sarASi + ta.
Page #331
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3 vAMcaka kuzaLalAbha vicita, AinaMda kAvya. kaMsAsura karavA karaNa, ratipati rAvaNa nAma; garva pramANa gamADIyA, rAjariddhi maMDANa; 32 Idra sarapaI) INa paraI, apachara silA avatAra; sAvadhAna maeNna sAMbhalau, mAdhava vipra vicAra; 33 copAI ImAM avasari parvata kelAsa, mahAdeva vilasai sukhavAsa; bAra varasa pUrau karI, dharApIDa jAtrA mani dharI: 34 atirikha gaNuMgaNa vahaI, gaMgAtaTi Ika vAsau rahaI; padamAsaNa pUrI nisadIsa, jega nidrA pauDhayaka jagadIsa; 3pa liva lAgInaI thaMbhyau nAda, sukha saMbhavaI anAhata sAda; vAsau gagana sUni mana vasaI, anila bAra selaha abhyasaI 36 ahanisa arahaTa amalI mAla, IsaI joga te vaMcaI kAla; ghaNA divase saMjI sarIra, sAdhaI joga gaga naI tIra; 37 (1) +rANa.- + *Ni. (2) + * sirApa. sirAI INi pari * sarAvaI. 4 pari (3) + *hiva. (4) + * INi - + * si (5) + * pUrU. - *piThi. - + +Ni -- * e. - su * vAse vahaI. - + *ni. (6) + * nizi. (7) + pu i pudiu. 4 pauThIu. - * laya (8) + thaMbhIo thaMbhiu. (9) + * vAsu * vAsa - + *ni. - *I - + * zi (10) * sajaI samajhaI sAMgu vAMdaI triNikAla - + +si - *ri
Page #332
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahedadhi mo. 7) mAdhavAnanI kathA eka divasa liva lAgI tisAI, cUkela yAna khicala mani tisaI, umiyA saMgati manasA karaI, bAraha varasI tapa thara hara 38 cita na Take biM, jagyau isa tisaMI aibiM aMjali DAvI grAu asesa, izvara paDayau vaDaI aresa 39 jyau biMda dharaNi asarAla, te phATa sAte pAtAla, ucIM jau kimahIM uchalaI, teu sura caka sahu parajalaI 40 jau kimahIM jala aMtari khisaI, sAte sAyara jala tau susaI isauM vimAsI naI taTi phirai, sohAvaMsa jali saMcaraI; 41 sarala tarala naDa ugya jihAM, izvara AvI ja tihAM; tiha naDanI korInaI mAhi, ghAlyau biMda Isa kari sAhi; 42 pachaI Isa Aghau saMcaraI, karaI jAtrA dharaNuM tala phiraI; -- + + si. (1) x laya (2) + jise. * jisiI x jisaI. - + kayuM x cuke. (ka) + khisyuM. * bisi6. khio . (4) + tise * tisida. (5) + x manasuM. * manasiu. - + + varasA. (6) x cuke. (7) x chuTe. (8) * jAgiu. (9) + tise. * jisaI. * jise. - + * ce. (10) + grahIyuM, * grahiu. (11) + paDyuM. * paDila. - + si. (12) + muja. * mUku. (13) * 1. (14) sAtAI (15) * pAyAla. (16) - tu. (17) + * - pari x parijalai. - I. (18) * sAtaI. - sati. (19) + * IzuM. (20) + + sAtamI (21) * saMvalaI(22) + * ugyA. x ugI. (23) * jevAI. (24) +nAnI nalI kerinaI. (25) + ghAlyuM. kvAliuM. - +tAla, ja che
Page #333
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA: ka vAcaka kuzaLalAbha viracita, AinaMda kAvya. te biMdu tiNa thAnaka rahaI, IrSe prastAva rvaka te kahaI, 40 te haja gaMgA vahaI sAsatI, tiNa taTi nagarI puhapAvatI; gAviMda caMda karaI tihAM rAja, sAraI leka taNAM vikAsa, 44 meTA rAya taNuM kuyarI, tehanaI sAtasaI aMteharI; paTarANe rUdAde nAma, prema saMpUrita manamaya ThAma, tahene mAhitI saMkaradAsa, riddhivata naI lIla vilAsa; bAra keDa sevana ghana taNI, haya gaya lakhamI pitaI ghaNI; 46 bIjI pari tasu saghalA sukha, putra nahIM e mATe duHkha; devI deva manAve ghaNA, te na dekhaI mukha suta taNA 40 tiNa paraNI ramaNI batrIsa, I na pUjaI putra jagIsa saMtati viNa AmaNa maNe kari upAya dhana kharacau ghaNa; ja8 isa isI jANI tatakAla, tiNa naDamAM napayau bAla; putra bhaNuM mane ghaNuu saneha, jANyau suta avatArUM eha; 49 . (1) * tiNi thAnakI. - * IpaNa prastAvi. * INi. (2) + hu * (u. (3) + * teja. - + * tiNi (4) + puSpAvatI. puSpAvatI. -- + *mi - + * mi. (5) * tehanuM purohita. - + + DI. - x likhamI. (6) x + moTuM. * moTaG (7) manAvai ghaNu + x ghaNuM. (8) + tehi. * tuhi. (9) + taNuM * taNuu (10) + * tiNi, (11) *pUgaI + pUge (12) jamaNuu (13) * karaI. (14) * kharacaI. (15) + ghaNuM * ghaNAM. (16) + + tisidha. * Isu Isa - + * tiNi. (17) + + mAhI (18)+ nIpanu - + + ni (19) + jA. * jANyuM. * jANi,
Page #334
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahedadhi me. 7] mAdhavAnalanI kakSA ekarAtrI prohita du:kha dharI, sutae suhika harIpha saMbhala prehita saMkaradAsa, huM tu tuja pUruM Asa. 50 + aputrasya gatirnAsti, svarga naiva ca naiva ca / tasmAtputra mukhaM dRSTA, pazcAddharma samAcaret // 51 // - + + ti. (1) + * purohita. (2) * sutaI. + sute. (3) + suhaNe. * suhaNaI. (4) AviSe. (5) + + sAMbhali. - + * purohi (6) * tuThe. putra vagaranAnI nArakagati, tiryaMcagati, manuSyagati ke devagati e cAra gatimAMnI keI gati thatI nathI arthAta maLatI nathI. ane tene svarga te nathI ja nathI. arthAta ene svarga to maLato nathI mATe putranuM mukha joIne pachI dharma Acara. x noTa -putra saMtati zivAya dharmanuM AcaraNa na karavuM athavA na thaI zake evuM jana zAstrakAro kahetA nathI paraMtu A eka loka pracalita kathA hovAthI jana samAjanA vicAronuM diga darzana karAvavAnA hetuthI kartAe A eka lakhe che. zekano rahasyArtha e che ke koI rAjA hoya ane tene potAnI uttarAvasthAmAM tyAga dharma svIkArI AtmIka zAMti meLavavAno vicAra thAya ane putra na hoya to tene pitAnA rAjya vyavasthApakanA abhAve aTakavuM paDe che athavA bIjAo tene aTakAve che tevI ja rIte zeTha zAhukArone paNa pitAnA kuTuMba darabAra dhana saMpatti vigerene mATe athavA mehathI keTalIka vakhata tyAga dharma tarapha dorAtAM e bahAne aTake che ane tenI ciMtAmAM putrane mATe te aneka pravRtti jevIke ekathI vadhAre strI karavI. derA dhAmA karAvavA. bAdhA AkhaDIo rAkhavI ane putranI AzAe a
Page #335
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAcaka kuzaLalAbha viracita. [AnaMda kAvya. 1 aputra yu gu, kizaH guvArA vAvavA. mUrkhasya hRdayaM zunyaM, sarva zunyaM daridratA // gehaM pitaM masANaM, jattha na dIsaMti dhUli dhUsaracchAyaM / uhaM ta paDaM ta raDaM ta, do tinI DiMbhAI // 52 // piya mahilA muha kamalaM, bAlamuhaM dhUli dhUsaracchAyaM / sAmimuhaM supasatraM, tinnIvi puNNehiM pArvati // 53 // tyaMta viSayAsakata thavuM, vigeremAM paDI dharma tarapha durlakSa karI puNyapArjananA mArgathI dUra rahe che tethI tenI gati halakAmAM halakI thAya che ane svarga te prApta thatuM ja nathI ane kadAca kare che te tenuM mana uparokta vicArathI DhIluM rahe che te bAba! beyathI cuke tevo ghATa thaI eka mArganuM saMpUrNa sAdhana na karI zake tevA vicArovALAne mATe prathama putra mukha joyA pachI dharma Acaravo e kathana che. (1) + * guhAra (2) + +Eta para pura jAda (3) + # cAmati - + * lu. * siMgale. + gRhamapi tat smazAnaM, yatra na dRzyanti dhUli dhUsara zarirANi / kintaH patantaH santa, ya mA che para che priyamahilAmukhakamalaM, bAlamukhaM ghUli dhUsara zariram / svAmimukhaM suprasanaM, prayo'pi puNyaiH prApyante // 53 // artha:-te ghara smazAna tulya che ke jyAM uThatAM, paDatAM, ratAM, ane dhULathI kharaDAelA zarIravALAM be athavA traNa bALake dekhAtAM nathI; hAthI strInuM kamaLa samAna mukha, dhULathI kharaDAelA zarIravALA bALakanuM mukha, atyaMta prasanna arthAta AnaMdIta pati=ravAminuM mukha, A traNe (manuSyane) pusava meLavAya che.
Page #336
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAdhavAnalanI yA. 4 5 C bahA. si'gAlau arU khelaNA, jiSNu kula eka na hui; ThAma purANI vADI jA, dine dina mathaI pAu; vaizyAneha yAra dhana, kAtI DaMkhara chAya; pacchima pahura putighara, jata na lagai vAra; mahAdhi mo. 7] ga 54 15 (1) + ur. (2) + khANuM. * khillaNaOM. - + * Na + * li. (3) + * jAu. (4) + * tAsu. x jAsu. (5) + * jiuM. (6) + * dina dina, (7) + * maI (<) + * jUAri, (9) + * puhara. (10) + * putta. x jasu N. 12 * je kuLamAM zivaDAMvALA arthAt baLavAna ane rUpavAna eka paNa utpanna thayA nathI athavA hAtA nathI te kuLa junI vADInI sAka pagathI divase divase arthAta jhummezAM cuthAya che. arthAta junI vADInI sabhALa rAkhanAra kAi nahIM hAvAthI loko temAM ThekANe ThekANe rastAo pADI tenI vADe ane temAMnA ravAM sahyAM vRkSA velA vagere cuthI nAkhI nAza kare che tenI mAka jenA kuLamAM baLavAnU ke rUpavAna kAi hotA nathI tenuM kuLa matsyanyAya pramANe bIjA kuLanA baLavAna ane rUpavAthI ThekANe ThekANe apamAnita thAya che arthAt tene kayAMya bhAra vakkara paDatA nathI. . > vezyAnA sneha, jIgArinuM dhana, kArtika mAsanAM arthAt zarad RtunAM vAdaLAM, cAyA paheAranI chAMyA ane putra vagaranAnuM ghara, e jatAM arthAt nAza pAmatAM vAra lAgatI nathI. arthAta vezyA paisAnA svAthI sneha batAve che jyAre te tene maLavAnI AzA rahetI nathI tyAre peAtAnA katrima snehane tyAga kare che tethI te snekane nAza pAmatAM vAra lAgatI nathI.
Page #337
--------------------------------------------------------------------------
________________ 11 vAcaka kuzaLalAbha viracita. AnaMda kAvya. caupaI. tiza vacane prahita mAMgIyala, paya praNami nadana mAMga; huM Isara saMkara tripurAri, Isu putra gaganaI pAri; pa6 tene deje mAdhava nAma, rUpavaMta te abhinava kAmi, suNI vAta prohita harIyala, titaraI Isa achata thayauM, 57 teDa supana nArInaI kAI, nara nArI hIyaDaI gagaDuI prohita prabhAti gaganaI tIra, karavA gayau pavitra sarIra, 58 jugArI jugAra ramatAM dhana kamAya che paNa te lAbhathI vadhAre kamAvAnI lAlace vadhArene vadhAre jugAra rame che tethI teNe meLaveluM dhana nAza pAmatAM vAra lAgatI nathI. kArtika mAsanAM vAdaLAM gheLAM ane suzobhita dekhAvA chatAM sahaja pavana lAgatAM turata nAza pAmatAM vAra lAgatI nathI. cothA paheranI chAMyA sUryane asta TuMka vakhatamAM thatAM nAza pAmatAM vAra lAgatI nathI, putra vinA ghara nAza pAme che tenuM kAraNa putra zivAya patrAdika thaI zake nahI ane tethI pati patni maraNa pAmatAM tenA gharano nAza thAya che tevo putra vagaranA gharane nAza catAM vAra lAgatI nathI. - + *Ni. (1) + purohita. jAgIu. (2) + + na phata. (3) mAgIu. (4) * zaMkara prataI kahaI. (5) + deryuM * desihaM. 4 desi. (6) + * tehanuM deje. - + * kAma. (7) * harakhI. (8) * tetalaI isaadraSTI thayuM. (9) * svapna (10) * hIdaDa - *ri. (11) * karivA gayu.
Page #338
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahima 7 mAdhavAnalanI kathADabha kAji gaMgAnaI kaThi, je khaMcANI naDoMkika tisaI bAlaka rAvate su, huuM tamAsau te naDa khauM, 59 mAhe dekhaI addabhuta bAla, suMdara rUpavaMta sukamala, tejaI sUrija jima jaDa laI, te laI prohita nIkalaI60 AvI strI naI supayauM, eha putra paramesara dAyaka kIya vadhAvau putraha taNuu, kharecau garatha prohita ati ghaNau 61 vastu ki(ya)6 uchava ki(ya)u ucchava huu ANaMda kuTuMba sahu saMtoSI (ya)uM, nagaramAMhi uchAha kIdhI; rAjA mani harakhita huu mAdhavAnala nAma dIdha6; suMdara ati sukamAla tanu, rUpa mayaNa avatAra; kaviyaNa epane Ima kahaI, jANe devakumAra; dara caupaI. adhika teja IsasastanuM biMda, jANe jhabake pAvasi vIja, rUpa ane pama a saMbhama kAya, dIThA saghalAM AvaI dAya; 3 - (1) + * letAM (2) + taDanI (3) * tasiI bAla eka rotu suNiu. + x DiseM. tisaI. (4) + + hu tamAsu te nA khaNiu. (5) = mahA. (6) * tejiI suraja (7) + + purohita te leInIsaraI. (8) + * ANuM (9) * saMpIu. (10) * dIu. (11) kau (12) * kharaciu.. (13) *+ kIdhuM. (14) + * thayu. x thayau (15) + dIdhu. (16) * upamA. (17) * + IzvaranuM bIja. (18) + $ bIja. (19) * dIvau. * dIThaI. (20) 4 dAI. 19 ha
Page #339
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAcaka kuzaLalAbha viracita, AinaMda kAvya. klA bahutari nita abhyasaI, sarasati vadana kamala tas vasaI, jANe lakSaNa veda purANa, paMDita keI ne maDaI mANa; 64 bAra varasa mAdhava thayela, nagara gahiraI ramavA gayo, pAMca sAta bAlaka parivAra, ramatAM velA thaI apAra; 65 AvA bAlaka gayA eklA, pAhAnanI tihAM dIThI silA, ajI naI dIsaI anuhAri, bAlaka kahaI mAdhava avadhAri 66 sAmagrI ahe leI AvisyAM, eha silAtuja paraNAvasyAM; rAmati sahI apUrava heI, ghare jaI mata kahisyau keI 67 Ika nDavarAva gagAnIra, cheke pahirAvai kere cIra; dhUli taNA kari DhigalA cAri, ke hA (ma) levA AcAra, 68 sila sAthe bAMdhe che, te jAva, hA avihaDa ne; agani jagADi homa vidhi karaI, bAlaka vipra veda uccaraI; 69 (1) + * nitu. - + * li. - + sa (2) + * jAI lakhyaNa (3) * varasanu. +no. (4) : thayu + thayo. - + ri. (5) + + goyari. 4 gayA . - yu (6 thaiya, (7) + + pAhaNanI. (8) + aNusAri. (9) x AvazAM. - + + ri. - 4 zAM. (10) * jAI ghara makahasiu. * kahizo. (11)* nahavAI -- *ri. (12) * eka 5hirAvaI rA. 4 kere. - + * Di (13) * kIdhau. (14) * sila sAtha lei baMdhiG. (15) vra tubabi huM he.
Page #340
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahodadhi meM mAdhavAnanI kathA. rAmati IsI balike karI, mAdhava para sila suMdarI; Tele sarApa rahyA tiNa pAsa, aparachara huM UDI AkAsi; 70 sahi bAlaka nAThA tiNa vAra, nAsI gayA te nagara majhArika mAdhava pitAne vAta savi kahI, vihmau prahita hoyaDe saha; 71 sakati koI vyaMtara zA kinI, rAkSasa sakattari DAkiNuM; AvI putra laINa naI kAje, mATe kaSTa pratye e Aje 72 kharakhyA aratha garatha bhaMDAra, kIyA maMtra yaMtra upacAra; vaDA vaDerA puNya pramANi, putra ugaryo vaDe vinANa; 73 Idra leka te apacha gaI, milyA deva sahu harakhita huI, sukhaI samAdhaI sukha bhagavaI, eka divase apara cItavaI 74 (1) * paraNiu. (2) * Taliu. + Talio. - + + paNa - + * si. -- + * rA. -- + * ho. --- + Ni. - + * ri - * rI. (3) * + purohita prati vAta kahI, bIhinuM purohita hIaAI sahI. (4) eka kaI -- 4 si. (5) * leyANi + leyaNi - + * ji. (6) * keTaluM kaSTa kalAuM chaI Aja. - + ji. - + + dhA. (7) ka vaDAM vaDerAM puNya pramANa (8) + * ugariu vaDa. (9) x vizvANi + vinANi. - + *ki. -+ xrA (10) + mani (11) + thaI. (12) * sarva sAmAdhi -- * + si
Page #341
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAcaka kuzalalAbha viracita [AnaMda kAvya. mitradrohI kRtaghnazca, ye ca vizvAsaghAtakAH / te narA narakaM yAnti, yAvaccaMdra divAkarau // 75 // mArA, I viralA jANaMti guNA, viralA pAlaMti niddhaNA nehA / viralA para kajjakarA, paradukkhe dukkhiyA viralA // caupaI. muja kIdha mAdhava upagAra, te sAce mAro bharatArA Ima jANa tihAMthI nIkalI, madhya rAti mAdhavanaI milI;6 mAdhava sUte ghara ApaNuM, apachara dekhInaI Ima bhaNaI; kuNa nArI tuM kehaI kAmi, huM tuja gharaNI tuM muja sAmi; 77 * mitranuM kharAba karanAra, upakAra karanArano ghAta karanAra arthAta upakArakane mArI nAkhanAra, ane jeo vizvAsaghAta karanAra che. te mANase jyAM sudhI caMdra ane sUrya prakAze che, tyAM sudhI naraka pratye jAya che arthAt narake jAya che. pAThAMtara:-ane je vizvAsaghAtaka che A traNe jyAM sudhI caMdra sUrya hayAta che tyAM sudhI narake jAya che. (1) + * cazvavizvAsaghAta: . (2) + * nA. (3) * kIdhae. -- + teha (4) * mAharU sAcavuM. (5) ka nakala. - tri. (6) * milaI. - * tu. - + ri. (7) kahe - + * vA.
Page #342
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahodadhi 0 7 mAdhavAnanI kathA. huM paraNI taI gaMge nai tIra, pAmya apachI teNe sarIra; hiva apachara avihaDa neDa, niI kadI na dAkhuM che; 78 rakhe vAta tuM kehanai kahaI, INa vAtaI mAdhava gahagaI, chAnA vaMchita vilasaI bhega, sArIkhane milya saMjoga; 79 P. devANa varaM sidvANa daMsaNaM, guru nariMda sammANam / gayabhUmi nahadhvvaM, pAmijjai puNNarehAI // 8 // dUhA, 1 "mAgyAM na milaIcAra, pUravapUrAdattaviNa; vidyA naI varanAri, sarpa geha sarIra sukha; 1 cepaI. AvaI apachara dina pratirAti, gharamAMhe navi jANuI vAta; mAya tAya saMta dITha deha, sahI kihAM kaNi badhe eha; 81 (1) * gaMgAtIri (2) * pAmiuM. + pAmyu. (3) * taNa, + taNuM. (4) + * hiva ApI chaI. (5) + * nizcita karI. (6) * kahinaI. - + Ni. - *ti. - * nu (7) maliuM. 4 miliuM. (8) * zvanaduM - *hi. (9) x ke jANuI gharamahi vAta. (10) * dIThau suta, (11) * lubadhu, * lubadhauM. / devAnAM varaM siddhAnAM darzanaM, guru narendra sanmAnam / gatA bhUmi naSTa dravyaM, prApyate puNya rekhAbhiH // 8 // artha:-devanuM varadAna, siddha purUSonAM darzana, gurU ane rAjA taraphathI sanmAna gaelI jamIna, tathA nAza thaeluM dhana puNyarekhA vaDe pamAya che.
Page #343
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAcaka kuzaLalAbha viracita. AinaMda kAvya maMDa prohita AvAsa, eka thaMbha uMce AkAsa jA putra IhAM kiNi rahaI, strIyaI pace navi sahaI, 82 sAtabhUmi maMdira UparaI, parighala kAma mana vaMchita saraI; sAmahe sukhI thaye mayaMka, apachI AvaI tihAM nisaMka, 83 sukha seja piDhaI nisadIsa. jANe kare tUThe jagadIza; apachara sAthi bhega bhegavaI nita sArIkha melA huvaI: 84 nAthA + haMsA rajjati sare, bhamarA rajati ketakikusume / caMdaNavaNe bhuyaMgA, sarisA sarisehiM rajati // 85 // (1) * maMDAviE. + maMDAvyuM. (2) uMcauM + uco - * si. (3) * jANiu. 4 + jANyuM. - * ka. (4) * tutrI paricauM. (5) + + saMsahaI. 4 saMsahI. (6) * sAtamuM sukhIla thayuM. X sAhuu. + sAha. - ji. -- * pu. -- * si. (7) * kari tUThau. (8) * sAthiI. - 2 tu. + hRA: tti , amarAH UMnti letA kusume caMdranane mukajA, sadA sadaH kAnti artha:-haMso mAnasarovaramAM rAgavALA thAya che. bhamarAo kevaDAnA pulamAM rAgavALA thAya che, sarSo sukhaDanA vanamAM rAgavALA thAya che, tema sarakhe sarakhAomAM rAgavALA thAya che. arthAt samAnarUpa guNa ane svabhAvavALAomAM rAga thAya che.
Page #344
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahodadhi mo. 7] mAdhavAnalanI kathA. *ahinava surayAraMbhe, jaM sukkhaM hoi paDhamamahilANam / navarasa vilAsahAsaM, jANai hIyayaM Na jaMpai jIhA // 86 // copAI moTA brAhmaNa taNI kuMyarI prohita naI ghaI Adara karI; karAM nAtare pUchaI tAta, mAdhava teha na mAnaI vAta; 87 eka divasa dina ugai jisaI, apachara jAvA lAgI tisaI, cheha jhIlI mAdhava Ima kaI, tAhere viya mana muja kahe; 88 *abhinavasuratArambhe, yat saukhyaM bhavati prathamam () madinAnT navarasavilAsahAsyaM, jAnAti hRdayaM na jalpati jiivaa||86|| athaH-pahela vahelA navIna kAmabhoganI zarUAtamAM navarasanA vilAsa ane hAsyanuM je sukha praDha arthAt madhyama vayavALI strIone thAya che te hRdaya jANe che paraMtu jIbha kahetI nathI arthAt jIbhathI kahI zakAtuM nathI. noTa- zUra hAtha rAi, audra vIra mAna: bIbhatsAdabhuta saMjJau cetyaSTau, nATye rasAH smRtAH // 1 // vya kAza. atha-zuMgArasa, hAsyarasa, karUNArasa, rodra (bhayaMkara) rasa, vIra rasa, bhayAnakarasa, bibhatsarasa, addabhUtarasa e ATha se nATakamAM kahelA che. navame zAMtarasa. 1. (1) * Dha. (2) * brAhmaNanI. - + 4 a. -- * di. - + ryA (3) + *mAta. - + * si. (4) * ugiu. jisiI + ume jise. (5) *tisiI + tise (6) * tAharaI virahaI mayaNa mujhadahaI. (7) x virahI. - + * ho. vilAsa ane pahela vahelA ati dara
Page #345
--------------------------------------------------------------------------
________________ 22 vAcaka kuzalalAbha viracita [AnaMda kAvya. apachara kahaUre mAhe ayANa, jAvA de ka karaI parANa dina prati Avisa hu rAti, viNasatye dina rahetAM vAtaH 89 ghaNI vAra te dina prati rahaI, ye saghala para lahaI; jaI kahaI IMdra naI vAta, apachara lAgI nara saMghAta, 90 suNI vAta rIsoNe jisaI, teDAvI te apachara tisaI; aja nahI tenU lAja, manuSa loki jAye kaNa kAjika 91 na bhalI jeTha mAsanI lAI, na bhalI je strI paraghara jAI; na bhalau atiura paisAra, na bhalau bihu taNe bharatAra, 92 milyA deva surapati vInavaI, bagase gune na jasI hive, tilA Ika dine vasa te rahI, titale viraha vyAkulI thaI, a kuhA, lAge citta sujANanuM, varajaI leka ayANa; tihasu kiDau rUsaNe, jiNanuM jIvana prANa; 4 (1) * dii mejha ma karisi + daI mujha ma kari. (2) nitanita prati. - * su.- *siI. (3) * + eka divasa saghalI pari. (4) x surapahi. - *ti (5) * rIsANuu jisiI +jise. (6) hajI nahIre nuhanaIlAja. 4 aja nahI jaI te naI vAja. - * I - + + ku. - * + lI. - 4 4 su. (7) + + gana, (8) * + najAsii havaI. - * ke - eka (9) + divasa. (10) * tetalaI. (11) * vyAkala. 4 + viyApati. *gu (12) * sujANasiuM - * ga. (13) * tehasikaMThA kIma saraI. 4 tyAM to. bi kima caraI (14) * + jehasiu jIva parANa.
Page #346
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAdadhi ! mAdhavAnanI kathA. 23 khiNa rAcI khiNa viraciyaI jAsuM mana viNa neha, tehasuM kahe rUsaNe, jiNahasuM thADhI deva; * sAlaMkAra sulakSaNI, sarasI chadA Itti, aNaAvatI tanuM dahaI, gAhA mahilA mitta. 96 copAI. mAghava dina prati jevaI vATa, apachara nAvaI mana ucATa; eka divasa AvI naI milI, bihuM jananI mana pUgIralI. 97 - *Ni. (1) * viracII. (2) * jAsikaM. (3) * tehasiuM kehAsaNa. (4) *jehasu ghAThI. (5) + sulakhaNa. - + * sA. - + * . (6) * mana + e. (7) * + mihelA (8) + + nita. - + *ni. - * + ni. - + * rU. * A duhAnA be artha thAya che te nice pramANe che - he mitra ! alaMkAra sahita, sArA lakSaNovALI, sarasa chaMdavALI e pramANenI gAthA nathI AvatI arthAta nathI AvaDatI to zarIra athavA manane bALe che. he mitra ! suMdara AbhUSaNo sahita arthAta suMdara gharANAMothI zobhatI, sArA lakSaNavALI, ane samAna rIte cAhanArI arthAt jevI rIte ane jeTalA premathI purUSa cAhato hoya tevI rIte ane teTalA premathI cAhanArI athavA sarasI eTale dareka bAbatamAM rasa arthAta AnaMda lenArI ane IcchAovALI eTale samAna IcchAvALI purUSano je maracha teja marajI IcchA dharAvanAra evI strI nathI AvatI arthAta nathI maLatI te te zarIra athavA manane bALe che.
Page #347
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAcaka kuzalalAbha viracita. [AnaMda kAvya. pUchaI mAdhava kahaI vRttata, kima AvI huM saMbhala maMta; AgaI I sarApI huMtI, AvI na sakuM tiNa bIhatI. 98 mahAX mAkuvai caMdavayaNI, tuha rasaraMgeNa puriyaM hiyayam / anAha diTripuSTri, pAvijai puNNarahAe // 99 // nArInehaviluddho, appANaM khivai saMkilesammi / kamaliNI majjhebhamaro marei na hu kattae pattam // 100 / / (1) + * AvuM tuM saMbhali. (2) iIi. - + * ha. - + * chuiM. (3) + * . x mA kupyasva candravadanI, tvadrasaraMgena pUritaM hRdayam / anAtha chipuraM, prAthate puravAra nArI sneha vilubdhaH, AtmAnaM kSipati saMkleze / kamalinI madhye bhramaraH mrIyate na khalu kaMtate patram // 10 // artha: he caMdra samAna mukhavALI, tuM kodha karIza nahI tArA rasaraMgathI hadaya bhareluM che tathA anAtha daSTipuTa puNya rekhAthI pamAya che arthAt premapAtra mANasanA viyoge athavA tenA vinA bIje hadayane, manane zAMti maLatI nathI ane netrone paNa AnaMda thato nathI. tethI te azaNa hoI tene anAtha vizeSaNa yojyuM che eTalAja mATe jyAre pritipAtra manuSyanAM daSTipuTo paraspara maLe che arthAta eka bIjAo eka bIjAne jue che tyAre AnaMda thAya che eTalAja mATe te puyarekhAthI pamAya che. arthAta Aje mArA puNyodayathI mArA netrathI meM tene joI tethI mane atyaMta AnaMda thayo ane netre sanAtha arthAta dhaNIvALAM thayAM (trInA snehamAM lobhAe mAnava
Page #348
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAdhi mo. mAdhavAnalanI kathA. copAi. sAcau neha jANuM tumha sAma, je Asi tUM mAThAmi; mana lAgo mAdhava na rahAi, nita chAnA apachara ghara jAi; 101 IMdra lAga apachara sarnaMga, mAdhava vilasai vAMchita bhAga; eka divasa nATaka Adesa, hue pachara paDyo aesa. 102 bhamarA rUpe mAdhava te kIye, kuca vici chAne rAkhIye; vividha prakArai nATaka karai, kuca vica mana prItama sabharai. 103 jovai iMdrasabhA sura milI, nAcai prema pAtra pUtalI; vAjai taMtrI vINuM rasAla, khaMtrIse milI apa7ra khAla. 104 peAtAnA AtmAne kalezamAM nAkhe che jemake kamalinI arthAt caMdranA asta thatAM khIDAi jatI kumudInImAM gadhalubdha bhramara ( bhamarA ) purAya che tyAre te nizcaye mare che parantu pAMdaDAne kAtaratA nathI arthAta patra kApI bahAra nikaLavAne mA karatA nathI tevI rIte strInA snehamAM lAbhAelA manuSya tenA viyeAge dukhI thAya che athavA mare che parantu snehane lAbha cheADatA nathI. 4 (1) * C *tu. - * + ri. + * ki. (4) * huuM. ( 5 ) + * * u. (6) * kaMcU vica chAnu * Ta. (7) kaMcu vaci prItama sabharai. * + tati veNisara tAla. (10) * batrIsa. * + gu. *+ * Ti. * pi. - y - jANia tujha. (2) x jo. (3) * Avau prIya mAharai. + * yA. - + si. apachA paDI asi rAkhI. * ri. (8) x jevA. (9) 15 -
Page #349
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAcaka kuzalalAbha viracita [AnaMda kAvya. A meDaI aMganaI teDaI tAla, mane kaMI apachara tatakAla; mati caMpAvaI kuca priyasaMgi, tiNa nAcatAM khAMcaI aMgi. 15 iMdrAphika sura sagalA kahaI, kiNa kAraNi apachara laDa bahaI; jAna pramANe jevaI jAma, bhamarA rUpa nara dITha tA. 106 Ide sagalI jANI vAta, svarga leka nara A ghAta; deva bhegae tripatI nahI, nirguNa narasuM lAgI rahI, 100 e me kIdhe dosI, valI I taNuI mana vasiyau kepa; apara gaI ghara ApaNaI, priya mUka dhari prohita teNe 108 Ika sabhA bIjaI dini milI, teDI apachI viraDuM vyAkulI; karthau Idra rIsaI ghaDaheauM, jANe vizvAnara vRta padyauM109 devataNA tuM vilasaI bhega, svarga lekanA sukha saMjoga, ta uhatripatina haI jataNI, manuSaloki jAyaI nara bhaNI; 110 (1) + + manisaMkaI. (2) + mata caMpAI kuca prAsaMgi. (3) * taNi saMkatI aMcaI aMga. - * 9. - + * Ni (4) * pramANi. - * + pi. (5) * dIThau. (6) - * IkiI jANI sAlI vAta. (7) * ki nara ANiu ghAti. (8) x bhogIe. (9) * niguNu narasi6. (10) * dekhau meTau kIdhau desa. (11) iMdramani vasirasa. (12) * prI mUkiu. * mukayuM. (13) * taNaI. (14) *virahAkulI. (15) *kupi x kapiu. - *si (16) * hAI (17) * vaizvAbhara. (18) * paDaI. (19) * tuhiI. (20) * nahI (21) * jAI. 21
Page #350
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahodadhi mi.] mAdhavAnalanI kapA. Avya udaya bhavantari pApa, saI mukhi IMdra dau sarApa: jAI vezyA peTe avatAra, DaI bhega ghaNA dukha bhAra 111 te apacharA tihAMthI cavI, hivaI vAta hAlisUI navI; kAmAvatI nagarInaI pAsi, kAmAgaNikA uri avatAra. 112 tehanaI peTi putrika vasI, rUpavaMta huI raMbhA jisI; ATha varasanI huI jisaI, NATaka kalA gIta abhyasaI; 113 tihane kAmakaMdalA nAma, rUpe likhI jANe citrAma, sikhaI bharaDa piMgala saMgIta, gIta gAvaI kinara suravaragIta. 114 anukrami vezyA jevI caDhI, jANe mane nIra vAvaDI; causaTha kalA aMgitasu vasaI, daI teja rUpa tana khisaI. 115 sIkhI tihAM kAmakalA, sakhI saghalI nATaka kalA; mAdhava mile hiva saMbaMdha, kaviyaNa balaI kathA prabaMdha. 16 (1) * AvirSa - * 2. (2) * mukhaI. (3) dIu. * dIdhA (4) * jA. - * Ti. 4 paTaI. - gi. - * re. (5) * anaI hiva vAta hAle siI. (6) * nagarI majhIri. - * gu. (7) * uari. 4 uyara. - *ri. (8) nATika gIta kalA. - * + nuM. - ++pi. (9) * lakhiG. (10) * + gAI kinara svari suragIta. (11) + + vaivani caDI. - * Na. (12) * dITha rUpi teji. (13) + sukhiI tihA I. (14) * x cacaThi. - * Ti. (15) * mAdhavAnalanu.
Page #351
--------------------------------------------------------------------------
________________ 28 vAcaka kuzalalAbha viracita, AnaMda kAvya. mAdhava manamAhi soI ghaNuM, paMtha nihAle apachI taNa teNuI viraDaI ghaNe dukha thaye, dekhe deva kisuMe kIye. 117 apachara kihAM kihAM sukha seja, harakha kihAM manavAMchita heja; mAdhava guraI sabhAri saMbhAri, jANe suhiNau huu vicAraH 118 ghaNA dIha lagi joI vATa, apachara nA mane UcArika chAMDI nIMda annanaI nIra, dIsaI mAdhava duHkha sarIra. 11 dUhA. khiNa revaI khiNa vilavaI, niya AvAsa vaIDa; virahiNi dIThI nAha viNa, dhana viNa nAha ma di; 20 I " mana maMjUSA guNa ratana, cupakara dIdhI tAla; ke saguNa milaI te khelIyaI, kuM sIvacana rasAla. 1 " copAI. mAtapitA ghaNe dukha dharai, pUcha putra vAta navi kahai; keI na jANuI kAraNa eha, dIsaI mAdhava durbala deha. 121 (1) * ghaNau. + ghaNuM. (2) * nihAlaI. + nihAle. (3) * taNuuM. + taNuM. - * na. (4) * ghaNuu. + ghaNuM. (5) * thayuM. * thayauM, (6) * dekhaudeva kisipha e huu. + dekhu deva kisiyuM e hUvuM. - 4 khi. (7) - mAdhava mani jhuraI saMbhAra. (8) + * suhaNa. - + e. - + * ni. - * + 8. (9) - + * IDI. - * + khI. - * ri. - *Ni - 4 si. - ba. (10) * + paNi dhaNi viSNu nAha na dITha. (11) * ghauM x mAtA ghaNuu duHkha mani dharaI. (12) * pachi8. * puchaI. + puchyuM. (13) * karaI. (14) * teha. 1 3
Page #352
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahodadhi meLa] mAdhavAnalanI kathA. - 2 pachaI purohita karaI uchAha, mAdhava taNuMka ka vIvAha; kharacA aratha garatha bhaMDAra, pariNAM maMgala kara cAra; 122 mAdhava paraNe rahaI AvAsi vilasaI vaMchita bhoga vilAsa jaNaI pitA kizuI prakAri, sAhai putra sayala ghara bhAra. 123 tau caMtA cheDA mana taNI, le melA rAjA bhaNI; sAthe leI pUjA paravAra, dinaprati jAyaI rAjaduvAri. 124 goviMdacaMda rAjanaI ghare, mAdhavAnala deharAsara karAI kesara caMdaNa pUjaI deva, phUla pagara nita sAraI seva. 125 mAdhava jihAM nagara mAMhi phiraI, dekhaI te nArI mana haraI; jima saMbhalaI mAdhavane nAma, tima dhAvaI mUke ghara kAma. 126 serI mATe je sAMbhalaI, ghara mUkInaI pUi phiI, gharanA svAmi pAse ghaNuM, sahija na cho strI ApaNI. 127 (1) kariu. + kavuiM. (2) * taNu kauM. (3) * paraNaviSe kari maMgala ceri. (4) * paraNiuM. - * si. (5) + sAhe. - + ciM. (6) 5 + chaJ. (7) jhA melavIu. (8) * sAthiI le pUjA parivAra. - + * ya, (9) 4 gharii - + * na. - + - je. (10) mAdhava nAma. (11) *tima dhAI mUkI ghara kAma. - + dhAye. (12) ka mAhi jAtu 4 jAu ta6. (jAtau.) (13) * pulaI. (14) : vAraI dhaNIM * vAla, (15) IDaI strI ApaNuu. +ApaNuM.
Page #353
--------------------------------------------------------------------------
________________ 30 vAcakra kuzalalAbha viracita. [AnaMda kAvya. adha dhavarAyA mU'kaI khAla, sUnau ghara chaMDaI tatakAla; jiSNu mAraga mAdhava sa Mcare, vikala thai nai keDai phii; 128 mili melAvA pahutA rAja, pUche rAya kaho kuNu kAja. G sAMbhali gAviMdacaMda naresa, ae chaDisya tumhArA kesa. 129 Ni duDhaLyA satAvyA Aja, vo sukhI the' mAhurai rAja; valatA DaiI mahAjagu vAta, sAMbhala rAjA jaga vikhyAta. 130 mAdhavAnala rUpa" nara nira, saghalI phai chaDi gharabAra, ghaNA viNAsa aTTha ghari hue, kai kADhau kai ghauM aThTho. 13 pyA rAu mana ANyA rAsa, e saghalA mAdhavane dosa; nA mahAjagu ri ApaNui, rAjA mAdhava teDI bhaNai. 132 * zi. * (1) * dhavarAvi, x dhavarAvyAM. + yuM. (2) + sunuM x sunAM gi (3) * saMcaraI. (4) * thai strI ke Dii. (5) * + mahAjana puturAji. (6) * puSTha rAya kahe kaNi kAja. * + sa. (7) * amhe Disi tAhAra. x chAMDezAM tuhanu. + DituM. - * + ci. - + * pyA. (8) * vasau sukhI thAu mAharairAji. + vasu * + tu + * na. (9) * + saMbhali. (10) * rUpii. + rUpiye. +* ra. (11) * ghaNA viAsa anhA dhari huu. (12) * dila amhe dU. (13) * pi rAyana Ahui. (14) * satralau - * tu. - * + yuM. - ta. - - -
Page #354
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahedadhi me. mAdhavAnanI kathA. 31 jikA jyA mAdhava tuja pAsi, te muje AgaI vidyA prakAsi; mAdhava manamaI karaI aMdasa, sahI hu pisuhuuM parasa. 133 gAthA* taM natthi gharaM taM natthi, deulaM rAulaM ca taM natthi / jattha akAraNakuviyA, do tini khalA na dIsaMti // 134 // na vinA pAsavAna, durjanaH ritu . kAkaH sarva rasAnbhukte, vinA medhyaM na tRpyati // 135 // (1) + * je kAMI. (2) * + te tuM muja Amali parakAsi. (3) + * mAMhi. (4) + + u pisuNAM (5) 4 (6) * jI. * tannAsti gRhaM tannAsti, devakulaM rAjakulaM ca tannAsti / yatra akAraNa kupitAH, dvau trayaH khalA na dRzyanti // 134 // artha-te koI ghara nathI, te keAI devAlaya nathI, te koI rAja. kula nathI. ke jyAM kAraNa vinA kapAelA cIDAelA be traNa luccAo dekhAtA nathI; * artha:-dujana manuSya nidA vinA saMtoSa pAmato nathI. jema kAgaDo sarva prakAranI rasoI khAya che paNa viSTA vinA te dharAto nathI, saMtuSTa thatuM nathI. 15
Page #355
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAcaka kuzalalAbha viracita. [AnaMda kAvya. *paraparivAda mukaH, paranArIvaktravikSaNezvadhaH / paMguH paradhanaharaNe, sa jayati loke mahApuruSaH // 136 / / copAI. mAdhava cI suNe naranADu, kalA rUpa chaI je muja mAMhi; sAhasavaMta na bhAkhaI dIna sabhA mAhe aNane vaNa. 137 kara grahi viNa alApaI nAda, sUdhA kinnara madhura rasa nAda; rAjA nirakhI Adara karI, suNaI sAta saI ane urI. 138 gIta saMgIta bharatane jANa pariThaI sAte svara pramANa; khaDaga riSabha bhAI gaMdhAra, madhya niSAdita paMcamasAra, 139 *sAta svara SaTarAga vizAla, meli batrIsa rAgiNI bAla; caurAsI zruti taNA prakAri, grAma aDhAraha taNA vicAra. 140 taMtrI tAla maMtra naI ghera, kemala sara kara ghAta kara; rUpavaMta sulalita gIta, vidhya sAtasaI nArI cIta. 141 *pArakAnI niMdA karavAmAM muMge haya, pArakI strInuM mukha jovAmAM AMdhaLo hoya, pArakuM dhana laI levAmAM pAMgaLa hoya, te mahApurUSa jagatamAM jaya pAme che, 136 (1) * suNa utara nAha, - Na. (2) eka aNuvaI. - + * ri. (3) * + sudhA madhura sura kinara sAda (4) * nirakhaI. + nirakhe. - + * nu. (5) + * parimA gu. (6) dhaivata, (7) x milI batrIse. (8) taMtI tAra (9)ka na ga >> gAva. (10)+ * vedhI. - *ti.
Page #356
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAdhavAnalanI thA kAvyaM / - sukhinisukhanidhAnaM duHkhitAnAM vinodaH / zravaNahRdayahArI manmathasyAgradUtaH // aticaturasugamyo vallabhaH kAminInAM / jayati jagatinAdaH paJcamAkhyopavedaH / 142 // zrIrAgovasantazca paJcamo bhairavastathA / megharAgazvavijJeyo, paSTho naTTanarAyaNaH / / 143 // gAhAX pAiaka suvilAsa, kAmiNI suyaNasaMgamo gIyam / saMsArammiasAre, rayaNacaDakaM kathaM vihiNA // 144 // mahAddhi mA. 7] 22 (21) * fazia na. artha:-- sumInA sumana laMDAra hune mana bhara4, kAna ane hradayane kheMcanAra, kAmadevane pahelA naMbarane dUta, atyaMta catura mAnavAne sahajamAM samajAya teveA, ene vahAlA, pacamarAga (12) 35ii upave bhagatabhAMnaya pA. 142 zrIrAga ane vasantarAga, paMcamarAga tathA bhairavarAga, mezvarAga ane cho na}nArAyaNarAga jANavA. * prAkRta kAvyaM suvilAsa kAminI, svajana ( sujana) saMgamaH giitm| saMsAre'sminnasAre, ratnacatuSkaM kRtaM vidhinA // 144 // artha:prAkRta kAvya, sArI vilAsI strI, sagAnA meLApa, athavA peAtAnA aMgata mANasanemeLApa vA sajjana ma!navane 33
Page #357
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAMcaka kuzaLalAbha vicita [AnaMda kAvya. ceApAi. mAdhava rUpa nihAlI karI, meAhI sAtasaI aMterI; nATakaNI khUTI ika dekha, rUdrA piNu satIyai viseSa; paTarANI rUdrAde TAli, bIjI khalita hUi tatakAla; rAkha nAri taNI parilaDI, valI vizeSai mukhyau sahI. ati rUpaU sItA apaharI, ati DhAMne ali khAMdhyA harI. ati garavai rAvaNa gayA, ati saravata sadA varajye. 147 146 34 6. tijDa pAnanA khIDA karI, rAjA ghaNA kepa mana dharI; mAdhava nai dIdhA Adesa, tumhe chAMDA mAhuro desa. hA* 145 atriyaDDUpai poDhaMgaNANaM, suguNANanigguNosAmi / cAiNa ya dAlinaM tini vi garuAI dukkhAI / / 149 // soko meLApa) ane gIta, e cAra raste A asAra saMsAramAM vidhie kame (vA brahmAe) banAvyAM che. * u. + * Si (1) * u. + kRpie. - + rUpe * rUpi%0. (2) * dAni bali dhiu. (3) * vidha. (-) * satra. (5) * triNi pAnana` bI. + pAnanuM. (6) dhaNI. zu ni. (cha) * dIdhauM. (8) * tu chaMDije amhArU. x chAMDu vegi. 3 * avidagdhapatiH pradAnAnAM suguNAnAM nirguNaH svAmiH / sthAnina: cAhyiM yapi gujAni suvAni vru||
Page #358
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahodadhi maTha 9] mAdhavAnanI kathA. 35 ( 4) mAtA yadi viSaM dadyAt, pitA vikrayate sutam / rAjA harati sarvastraM, kA tatra prati vedanA // 150 // jaNayajaNaNIbaMdhu, bhajAgehaM dhaNaM ca dhanaMca / avamANahayA purisA, desaM dUreNa chaDDeti : // 151 / / janaka jananI bandhuH, bhAryA gRhaM dhanaM ca dhAnyaM ca / apamAnahatAH puruSAH dezaM dUrena tyajanti // 151 // artha:- vayanI strIone mUkha pati, sadaguNavALAno ni. guNa svAmi, (zeTha) ane dAnezvarIne dAridra e traNe paNa moTAM duo che. 149 putrane mAtA jhera Ape, pitA vecI deya, rAjA saghaLuM dhana laI leya, tyAM bIjI vedanA (du:kha) zuM ? 1pa0 apamAnathI haNAelA arthAta apamAnita thaelA purUSo pitA, mAta, bhAI, strI, ghara, dhana ane dhAnya tathA dezane darathI choDI de che. 151 1 noTa - __ A SoDazAt bhaveda bAlA, taruNI triNshtaamtaa| paJcapaJcAzatA praudA, bhaved vRddhA tataH param / ratimaMjarI. artha:-seLa varSa sudhInI bALA kahevAya, soLa varSathI trIsa varSa sudhInI strI tarUNI kahevAya, ane trIsa varSathI paMcAvana varSa sudhInI peTA kahevAya, te pachI vRddhA thAya.
Page #359
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAcaka kuzaLalAbha viracita. [AnaMda kAvya. vastu, kahaI mAdhava kahaI mAdhava, suNe saviloka; briNayara pazcima ugamaI. satyavacana jIyAra bhAsaI; kadI khImA viSadhara karaI, sUra suhaDa saMgrAma nAsaI; trI strI purUSa tripati huvaI, vAyasa hoI pavitra navi dIThau navi sAMbha, rAjA kiDDI (na) mitra. upara pAi. sabhA sahu mukhi vila kI, mAdhava naI desavo dI mAya tAya naI mila nIkaLe. mAraga eka viNajare mi. 153 dasaI bahu brAhmaNa bhaNI mAna, ihuM dIsaI I purUSa pradhAna kalA dikhADI te raMjI, Adara deI sAthaI lIye. 154 (1) - suNuu. - * chi. - 4 Sa. - *mi. (2) * saMbhaliuM + saMbhavyuM. - 7 - + * 5. (3) * + vilakhuM kIdhuM. (4) * desuTau dIu. + desuTe. x deso. (5) * + viNa mali nikaliu. - * gi. (6) * + vaNajArU milivuM. (3) * + brAhmaNa bhaNI dII bahu mAna. - 4 dIdhau. (8) % + sahI ardha - * u. (9) * sAthiI lau.
Page #360
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahodadhi mo. 7) mAdhavAnalanI kathA. 37 mArAX jaM jaM vihiNAlihiyaM taM taM pariNamai sayalaloyassa / iya jANiuNa dhIrA, virahe vina kAyarA huMti // 155 / / dIsaha viviha cariyaM, jANijjai sajjaNa dujaNa viseso / appANaM ca kalijjai, hiMDijai teNa puhavIe // 156 // cAI. visamAM mAraga viSamAM ghATa, behuM mAse te laMghaI vATa, AvI nagarI kAmAvatI, tihAM chaI kAmasena bhUpati; 157 mAdhava pahute nagaramajhIrika rUpavaMta chaI dhari dhari narika mana harakhe nagarImahi bhame, kaI vAta na pUchaI kimaI. 158 - * sa. (1) * trihuM mAse tiNi laMghI - * tu (2) + + dIsaI nara-nAri. (3) * mani harabiu. nagarI mAhi bhamaI. - x harigyuM. xyadyat vidhinA likhitaM, tattat pariNamati sakala loksy| iti jJAtvA dhIrAH, virahe'pi na kAtarAH bhavanti // 155 // razyati vividha caritraM jJAyate sajjana durjana vizeSaH / AtmAnaM ca kalijjai ? bhramyate? tena pRthivyAm // 156 // athaH--je je vidhie (karma) lakhyuM che te saghaLA lokone pariName che anubhava thAya che e pramANe jANIne dhIrajavALA mANase viyoga thavA chatAM paNa kAyara thatA nathI. vividha prakAranAM caritra (banAvo) jevAya, sajajana ane dujA nanI vizeSatA jaNAya ane AtmAne paNa oLakhAya tethI pRthvImAM karavuM.
Page #361
--------------------------------------------------------------------------
________________ 38 vAcaka kuzaLalAbha viracita. [AnaMda kAvya. 15 tiNa desaDe na jAyaI, jihAM apUNe na keI serI serI hIDatAM, sAra na pUchaI ke I. caupaI. vezyA tihAM kAmakaMdala, jANe saki nArI kalA; pahilaI bhavane apachara jANa, viNa nagarI te vase sadIva. 16 - vana AvI rabha samAna, moTA vaNiga putra rAjAna; bhega kAji tasu pAsaIbhamaI, kAmakaMdalA mane navi paraI. 191 ApaI aratha garatha bhaMDAra, sevana ratana jaDita siMgAra; hari cIra paTakUla sajega, vachaI kAmakaMdalA bhoga. 162 valatI vezyA ke viveka, mAre mana chaI nikaI eka; kAmasena je nagara naresa, tasuM Agali huM nRtya karesi; 163 (1) * tiNAI desaDada na jaII. (2) * + jihi apaNa3. (3) * + siddhi. (4) * tihAM i. (5) * + jANaI cusapha x causaThi. (6) * + pahila bhavi apacharanuM jIva, x 5ilaI - + +Ni. (7) * vasaI x rahaI - * + . -- + + ni. (8) * giI. (9) + siNagAra. (10) * suyoga. 4 saMga. (11) * kahaI. (12) * mAharaI mani (13) + * nizcau. x nizcaya. - + + tasa.
Page #362
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahedadhimi 7 mAdhavAnalanI kathA 39 te te je sthAI dAna, te huM kharacisuM savidAna: e mani chaI nizcaya karma, pachaI huM mAMDilsa kula A ka.164 ise leka naI uttara karI, suMdara rUpavaMta kUyarI, sIla akhaMData pAle sadA, IsI vAta suNI ekadA. 16pa iMdra mahecchava be Ise rAya maMDI nATaka tisaI kAmakaMDalA saji sigAra, sAtha sakhi taNe paravAra. 169 + * kesari saMgha anaI khAkharika, Ika pannaga naI paMkhe bhari; kAmakaMdalA ati aNusAra, sajyA valI selaha siNagAra. | 2 + + mAra mana virAra virSa ..... - -- -- -- 1 (1) * tuTha3. (2) sa desii. + desiya. - * nuM (3) * + marma. (4) * sahI maMDinu kula karma. (5) * Isiu lekasiE. + IsuM lekavyuM. (6) * suMdari rUpiM. (9) * pAla. (8) + * rAjA. (9) * AviSe isi. -- jisaI. + ImeM. (10) * maMDAI + maMDAvi.--* si. (11) karavuM. (12) * sAthiI sakhi taNuu parivAra. (13) x aNuhAri. - 1 noTa:-soLa zaNagAra viSe suzrAvaka jhaverI jIvaNacaMda sAkaracaMda, gujarAtI kAvyadohanamAM prasiddha thaelA naLadamayaMtI caritramAMthI nIcenI kaDIo jaNAve che. have zaNagAra vakhANuM saLa, khaMjana cIra hAra naMbaLa; uThe sugaMdhanA kala aMge aragajAnA roLa; sIsa kUla ratna rAkhaDI, sAme bhamaramAM cetI jaDI; gophaNo rahyo aMgasu aDI, kaTi mekhalAsuM paDe vaDhI;
Page #363
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAcaka kuzaLalAbha viracita, AinaMda kAvya. - - - - - ...- -- -- -- -- -- kacchI gaLuM baMdha karI navaraMga, mugatA hAra che be saga; sake girI karIne bhaga, stana e vahe che gaMga; vAe oDhaNI rahI che uDI, balake kaMkaNa ne kara caDI; rUpe rati te saMbhrame baDI, evI kaI maLe nahi raDI; vAje nepura kere jhaNake, aMguThe aNavaTano ThaNake; aMguLie vIchavAno raNake, bele madhura jhAMjharine jhaNake; phuTa:--snAna (nahAvuM.) (1) cIra-eka jAtanuM rezamI pacaraMgI vatra ke je ghaNuM karIne lagna divasamAM kAThIyAvADamAM haju paNa koI koI strIo oDhe che. (2) hAra-sonAno athavA hIrAno. (3) tabALa-pAna khAvuM te. (4) agarajano-zarIre lepa. (5) ratnarAkhaDIjemAM lAla raMganI cUtI jaDelI hoya che jhAlAvADamAM Ane caNAne nAme oLakhAve che te kavinA kathana pramANe kapALanA madhya bhAgamAM ane bhamaro upara AvatuM hovAthI maLatuM Ave che. kavi soLa zaNagAramAM tilaka varNavato nathI ane saMskRta kavi tilaka varNave che eTale ema samajAya che ke kavinA vakhatamAM rUpAmAM jaDita karAvI kapALe A ratna rAkhaDI-codaNuM bAMdhavAno rIvAja haze eTale te atre varNavatAM tilaka mATe sthAna rahetuM nathI paraMtu prAcIna kALamAM to tilaka caDhavAno ja rIvAja haze ema lAge che. (6) mAthAmAM sugaMdhI raMga beraMgI phule guMthavAM. (7) gophaNo-A zuM che te samajatuM nathI. (8) keDe kaMdoro. (9) gaLAmAM gaLubaMdha Ane kAThIyAvADamAM TUMpIo kahe che te sonAnA tArano guMthelo athavA tAMbAnA gAbhA upara senuM maDhIne paNa karela hoya che. (10) metI hAra. (11) hAthamAM kaMkaNa ane cuDI. (12) pagamAM jhAMjhara. (13) paganA aMguThAmAM aNavaTa, (14) paganI AMgaLIomAM ghugharIovALo vIMchuo. (15) eADhaNuM-Ine paraNatI vakhata upara oDhADavAmAM Ave che te.(16)
Page #364
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahedadhi me. 9] mAdhavAnanI kathA mANA - navamannaM pakaphalaM, nArI paDhama jovaNaM / bAlA Na karaMti vilaMba, paMDiyA suddhagiNhati // 168 // gAhANarasaM mahilANa, vibhamaM kviynnaannvynnaaii| kassa na haraMti cittaM, bAlANa ya mammaNAlAvA // 169 // cupai. tiNa divasa rAjA adesa, raci AvI nATaka na vesa; rAjasabhA beTho rAjAna, prohita sakala maMtra paradhana. 170 (1) * ciM sAruM, ke je tapa jayaMti (2) * + Ni. (3) * + si. (4) * + si. (5) * nuM. (6) * Thau. 4 baI che. + beThe. (7) * + mi. (8) + pradhAna. + navamAnnaM pakvaphalaM, nArI prathama yodhanam / bAlAH na kurvanti vilambaM, paNDitAH zuddhaMgRhanti // vA dadhiM zarkarA sahitaM, ke ke taruNAH na pibanti // 168 // gAthAnAM rasaM mahilAnAM, vibhramaM kavi janAnAM vacanAni / kasya na harati cittaM, bAlAnAM ca mammakAlApAH // 169 // atha:-navuM arthAt tAjuM pakAveluM anna eTale rAI pAku phala. strInuM prathama vana arthAt navayavana, e traNene ajJAna mANaso grahaNa karatAM vilaMba karatA nathI ane paMDite zuddha arthAta tapAsIne grahaNa kare che. (athavA sAkara sahita dahiM, kaNa kaNa yuvAne pItA nathI ?) 168 gAthAono rasa arthAta kavitAno AnaMda, strIonAM kaTAkSa, ane kavionAM vacano tathA bALakonA mamma evA tetA svare, kenuM citta haraNa karatA nathI ? 169
Page #365
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAcaka kuzaLalAbha viracita. AinaMda kAvya 13 - 1 5 lAkha lega milyA jaIvA, nATaka Aja hasyaI abhinavA; caMdana taNe vilepa sarIra, kaI na dekhaI na sarIra. 175 mo nATaka mananaI paMgi, vAjaI tatrI tAla mRdaMga; vAraha vAraNa AvI visAla, sara maMDala sela kaMsAla. 172 cihuM disa vA e pakhavAja, aMbara rahyA nadi sira gAja; chae rAga bhASA chatrIsa, mAMDayo nATaka baddha batrIsa. 13 mAdhava tiNa avasara mana bhAI, rAja duvAra pate AI; tihAMsaMbhalaI vAjitra naI sAda, sira ghaNaI mana karaI vivAda.14 dvArapAla pUchaI karI rosa, kAMI paradesi dhaNaI sIsa, vala mAdhava teha naI kahe, nATaka taNe nAda muja dahaI. 175 leka milyA nATakarA pramANa, te sagAhIja mUrakha jANika te pUchaI kahaI kiso vizeSa, mAdhava kaI jAI naI dekhi. 17 (1) + mali. (2) % si. + se. (3) * taNau. vilepana cIra. + taNuM. (4) * + na. (5) * mAMDauM. + yu. (6) * Ti. (7) * tI. (8) + * bA. (9) + * vINarabApa. (10) * sivAI bAra pakhAja. (11) * rahiu nAdi ghana gAja. (12) mADiuM. +yuM. - * + Ni. ri. ni. (13) * duAri puhatu Aya. 4 5hatu. (14) * vAjitraha. - *ni. (15) * + rI (16) + + tuM. (17) *kahaI. (18) * taNa. x + taNuM. -- * Ti. (19) + + parimANi (20) * saghalA mUrakha ajANa. 4 sadhalAI mUrikha jANa. (21) * kahi kisiu. 2 o
Page #366
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAra avAja 0 i mahodadhi ma0 7] mAdhavAnalanI kathA. bAra pakhavAja vajAvaNahAra, riddhi trihi ekaNi disa sAra; pUrava sAme ubhe sahI, Da tAsu aMguTho nahI. 177 tiNa pAkhaI bhAjai I sAi, niratana milaI vAjitra nAi; dvArapAla sAMjali gaDagahaI, rAja sabhAI jevaNa gaye. 178 jai rAyanai kIdho praNAma, eka vinatI saMbhali svAmi eka videzI rAyaduvAri, aMgUThAne kahyo vicAra. 179 kIdhI niti aMgUTha taNI, sabhAmAM teDAthe paNa mAdhava AIbhaNe dIrdhAyu, Do rAu ca aMga pasAu. 180 mugaTa TAli bi sigAra, kapale mAdhavanai tivAra caturAI vidyA paramANu, deza videsa huI bahu mANa. 181 ra1 (1) * + pakhAja. (2) * vAjaNa - * si. (3) * sAmu ubhu. (4) * DAvau tAsa aMgUThau. + DAvutAsa aMguTha. - * Ni. (5) *lA. (6) *ta. (7) gahi. (8) jevA gayuM (9) kIu. xkIdha + yu. (10) * * saMbhali muja. (11) * A. (12) * nuM kaI (13) * na. (14) * uM. (15) * mAhi teDAviu saI. + ya. (16) * vi. AvI bhaNiuM dIrdhAya. * dIghAyu. (17) kI rAya paMcAMga pasAI - 4 paMcaMga (18) * bIjau. + bIje. (19) * dI. (20) * tiNivAri. + tiNivAra. (21) * zi. (22) * sida huI mAna. + siye.
Page #367
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAcaka kuzaLalAbha vicita [AnaMda kAvya. gAA. x vijjhAi huMti mittA, jippaMti sattUNo vi vijjhAe / 1 vijjhA havaMti jesiM, parAbhavo huMti nahu tesiM // 182 // mAnya. * vidyA nAma narasya rUpamadhikaM prachanna guptaM dhanaM, vidyA bhogakarI yazassukhakarI vidyA gurUNAM gurU / vidyA bandhujano videzagamane vidyAparadevataM, vidyA rAjasu pUjitA nahi dhanaM vidyAvihinaH pazuH // 183 // (1) * vajaMtu. vidyayA bhavati mitrA, jIyante zatravo'pi vidyayA / vidyA bhavati yeSAM, parAbhavo bhavati na khalu teSAm // 182 // artha: vidyAthI mitrA thAya che, ane zatrue paNa vidyAthI chatAya che, eTalA ja mATe jeo pAse vidyA hoya che. tene nakkoja parAbhava thatA nathI. athavA jee pAse vidyAbala che tene parAbhava arthAt hAra thatI nathI. 182 vidyA e mAnavanuM vadhAremAM vadhAre rUpa che, ane chAnA gupta dhana samAna che, vidyA bhAgane karanArI che, tathA yakSa ane sukhane paNa karanArI che, vidyA gurUnI paNa gurU che, vidyA paradezamAM bhAi samAna che, ane vidyA e parama daivata arthAt zakti che, vidyA rAjyamAM pUjAya che parantu dhana pUjAtuM nathI, ataeva vidyA vinAne mAnava pazu che. 183
Page #368
--------------------------------------------------------------------------
________________ 45 mahodadhi me. mAdhavAnanI kathA. # varjita jADA, ga ghuNaMgadA. na tatra dhanano yAtti, satra yAnita vahuzrutA: 284 * vidvatvaM ca nRpatvaM ca, naiva tulyaM kadAcana / svadeze pUjyate rAjA, vidvAn sarvatra pUjyate // 185 // * na caurahArya na ca rAjahArya, videzayAne na ca bhAravAhyam / etaddhanaM sarvadhana pradhAna, vidyAdhanaM ye puruSAvahanti // 186 // zarIranI cAmaDInI karacalIo vaLI jAya ane vALa dhoLA thaI jAya te vakhate paNa jJAnano saMgraha kare arthAt jJAnano abhyAsa kare. kAraNake jyAM bahuzruto jJAnIo jAya che tyAM dhanavAne jatA nathI. arthAt jJAnIonI je sadgati thAya che te dhanavAnI thatI nathI. 184 - vidvAnapaNuM ane rAjApaNuM koI divasa sarakhuM nathI, kAraNa ke rAjA pitAnA dezamAM pUjAya che ane vidvAna badhe ThekANe pUjAya che. 185 corothI laI zakAtuM nathI, rAjAthI levAtuM nathI, ane paradeza jatAM bhAra (bejA) mAphaka pAvuM paDatuM nathI, eTalAja mATe je purUSo vidyAdhana vahenArA che, upADanArA che eja dhana sarva jAtanA dhanamAM mukhya dhana samAna che. 186
Page #369
--------------------------------------------------------------------------
________________ T . 1 6 17 18 19 vAcaka kuzaLalAbha viracita, [AnaMda kAvya. caupaI. kAmakaMdalA nATaka karaI, mAdhava mani apachara saMbhAI: Apa pAsi basa bhUpa, nirakhaI kAmaka dalA sarUpa. 187 caMpaka vacaNa sakamala aMgi, mastaka veNa jANi bhuyaMga; adhara raMga paravAlA veli, gayavara haMsa harAvaI vega. 188 nAka jiye dIvAnI sIkhA, bAhe ratana jaDita baharakhA sIse kUla sevana rAkhaDI, kaMcaNa mayi dhaDa tane jI; 189 gali ekAvala navasara hAra, kaMkaNa neura raNa jhaNakAra mukha jANe pUnamane caMda, adhara varcana amRta maya caMda. 190 pina payodhara kaThinataMga, lacana jaNe trese karaMga; bhAle tilaka sira veNIdaMDa, bhamata vaka manamatha kedaMDa. 191 kemala sarala tarala AMgulI, daMta jisya dADimanI kula khalakaI ceDa sevana taNI, chiI ghaMTA suhAmaNI. 1 - (1) + + Ti. (2) 1 mAdhavane (3) 1 sAthi. (4) * rila. I besADa. (5) + + rU5. (6) * +vaNa. (7) I suko. - * + 1 ga. (8) * + ki (9) * + lI. (10) + + geli. (11) * jesi + jisi. (12) * + I hi. (13) * + si. (18) * + Di. (15) * + li. (16) 2 I kaMcaNa (17) * nuM. (18) * kamala. (19) biMba dise araviMda, (20) + + I kaThina uttaga. (21) I cakita. (22) * + li. (23) * + ri. (24) * x 2 (25, 4 tarala sarala aMgulI.(26)I si. (27) * ka. (28) *+I Di. 29) *+.. DS 24
Page #370
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahodadhi mo mAdhavAnalanI thA. 47 kesarisiMha jisI kaTilaMka, ratana jaDita kaTimepala vaMka; jaMgha jIgala kari kadalI thaMbha, abhinava rUpaI ramaNI raMbha. 19 aMgaI caMdana kesara gheli, adhara dazana raMgita tabela; jananuM AMjI AMkhI, jANe vikasi kamala pAMkhaDI. 194 sajyA tiNaI sola zRMgAra, naiTaka avasara harakha apAra; tau nirakhaI mAdhava vali valI, lAge prema viraha vyAkulI. 195 baITha mAdhava rAjA pAsa, nATaka jevaI mana ullAsa; IsaI Ika bhamaro AvIe, caMdaNa parimala kapAvI. 196 kuca vica bhama A jisaI, mAdhava manamaha cIMtaI IsuM; I leka huM bhamara kI, apachara biThuM kuca vicira . 197 va ) (1) 4 zroNi taTi mepala khalakata. (2) * juala4 yugala phala + javuM alaMkari (3) + * I piM. (4) * + I dasaNuM. (5) + + aMjana siuM aMjita AMkhaDI. (6) x khu. (7) + * teNi salaha siNagAra. (8) + + Ti. (9) + + ri. (10) * + te mAdhava nirakhaI. (11) * lAgau. + lAgu. I lAgau citti. (12) * viraha prema. (13) * baITha8. - * Ti. si. (14) * + isiI eka bhamarU Aviu. (15) * jhaMpAviu. + kaMpAviyuM. (16) * mAMhi ciMtaI tisiI. (17) * ki huM bhamA kIu. (12) + + ri. (19) * + yuM. uM
Page #371
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAcaka kuzaLalAbha viracita. [AnaMda kAvya, te vAta ciMtaI veli valI, apachI kiha preme pUtalI; jatI smaraNa jANuI kalA; te apachara kAmaka dalA. 198 kAmakaMDalA bhamare che, vAra vAra catavAI visipi bhamarA kaca vici muja saMbhaI, kadi rAkhe Ima citA kara. 19 bituM kuca vici bhamare AvA pUrava ema jaNAvI jatI smaraNa laI vRta, huM apachara mAdhava muja kata. 200 pahilaI bhava huM apachara huMtI, mAdhava sAthi sukha vilasatI; mAhe mAhe nirakhaI jema, tima tima bihu jaNa badhe prema 201 __gAthA * pUvvabhavasiNeharasa, loyaNa jANavai / appiyazTuiimuulIyai, piudiSTuivihasati / / 202 // (1) 1 vAravAra. (2) I muja prema AdhAra, (3) * + samaraNi. I samaraNa (4) I apachae. (5) * + bhamarU dekhi. (6) * vizeSi. 4 suvizeSa. (7) * rU. (8) * + rAkhiu ima. (9) * + rU AvI. (10) * + tiNijANAvI. VNapara jANiyo. (11) * + samaraNi. (12) I * + virataMta. (13) * + vi. - *hi. (14) *vAdhaI. (15) I dUhA, pUrava bhava saneharasa, lesana jaNAvaMta; ampiyadoDhe moliye, prIya dITha visaMta, (16)*+ locana jANuvati. (17) * diThaI muphalI. * pUrvabhava sneharasa, netre jJApayataH / apriyadRSTe mukulayAti, priyadRSTe vikasati // 202 // artha:-pUrva bhavano harasa netro jaNAve che kAraNa ke jyAre
Page #372
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahedadhi me mAdhavAnalanI kathA. jAtismarANi netrANi, nayaNacamA vayaNarasa / - - - - - -- -202 nayaNa padAratha nayaNa rasa, nayaNe nayaNa milata; aNajANyAMsuM prItaDI, pahilI nayana karata. 204 * nayaNuM milataI mana milI, mana mili vayaNa milaMti, e triNiI melevi kari, kAyA gaDha bhelaMti. 205 1 lAcana tuma ho lAlacI, ati lAlaca dukha heI; jaDA sA kachUttara mehe, sAca ko leI. I lecana bapare kahyA kare, pare premake jAla; palaka vijoga na khama sake, dekha dekha bhae lAla. 207 1 lAcana baDe apatta, lage paramukha dhAI; * Aga viDAnuM AMNike, tame deta lagAI. 208 te aprIya mANasane dekhe che tyAre bIDAI-mIMcAI jAya che ane prIya mANasane jue che tyAre prakRti thAya che -arthAt ughaDe che. 202 jAtInuM arthAt pUrva bhavanuM smaraNa karAvanAra netra che te camakatA netrovALA mukhano rasa....... **********..........203 (1) * + ghaNa. (2) + ti. (3) * sivuM. (4) *+ luMnayaNa. (5) * ti. * artha -netro maTI ApadA-du:kha che ke je bIjAnA mukha upara doDIne lAge che ane hRdayane bALI nAkhanAra agni lAvIne . zarIramAM lagADI de che. 208
Page #373
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa0 vAcaka kuzalalAbha viracita, AnaMda kAvya. 1 lalA mare lAlakI, jita dekha titalAla; lAlana dekhana ke calI, maibhI bhaI gulAla. 209 copAI. kAmadalA hAI nisaMka, kuca Upari tiNe dI kaMka, vedana thaI na jANe keI, kaMpita pavana uDAve I. 210 bIje kiNahI jAze nahI, e vAta madhava sarve lahI, dhanya dhanya nATaka e kalA, gaNikA dhanya kAmakaMdalA. ra11 jAthA * apatyAve bhaNiyaM, agaraha mahilANagAiyaM gIyaM / nA nA bhaNaMti surayaM, titrivi loe Na accati // 212 // rAtA khuNAo vALI AMkho premInI mare ke te jyAM dekhe che tyAM premI dekhe che, kAraNa ke huM premapAtra mANasane jovA mATe cAlI te huM paNa lAla thaI gaI. arthAta premine maLavA mATe ujAgara thavAthI athavA tenA viyoge nidrA nahiM AvavAthI ne lAla thaI gayAM. 2 09 (1) I hI. (2) * Ni (3) * dIdha8. + dIdhu. | do. (4) * jANaI. (5) * uDADa. * pavane uDavau () * bIjAI. (7) jANi3 + jANuM (8) vi. (9) + + I savi -- + * Ti. (10) pathi (11) * bAraha ma. * aprastAve bhaNitaM anarha mahilayA gAyitaM gItam / nA nA bhaNitaM surataM trayo'pi loke na aryate // 21 // artha:-vakhata vinAnuM bolavuM. bAyanane nAlAyaka arthAta tAla, mApa, svarathI ajJAna eTale jene gAtAM nathI AvaDatuM tevI strInuM
Page #374
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahodadhi me7 mAdhavAnanI kathA. asarisasaMgo asamANa, viggaho bahUkuDuMbadAlidaM / avivega gAmavAso, paMcaggI ko jaNo sahae. // 213 // gAyana, (athavA nAlAyaka mANasa eTale saMgItanuM rahasya-AnaMda nahi jANanAra pAse gAeluM gIta) ane kAmabhoga samaye strIe kahelI nA nA e traNe lokomAM mAnapAtra-pUjavA lAyaka thatAM nathI. 21ra asadRzasaMgaH asamAna, vigrahaH bahukuTuMba dAridram / avivekI grAmavAsaH, paMcAgniM kaH janaH sahate // 213 // asadanI sAthe mitratA, asamAnanI sAthe yuddha, ghaNuM kuTuMba, ane daridratA, aviveka gAmamAM vAsa che. pAMca agni ke manuSya sahi zake; arthAta asadazanI mitratA eTale rUpa ane guNAmAM sarakhA na hoya tenI sAthe mitratA e rAta divasa hRdayane bALanAra che kAraNa ke je adhika 25 guNavALA sAthe mitratA hoya to tenA taraphathI te te bAbatamAM avagaNane thAya athavA tevAnI sAthe mitratAthI ke taraphathI hAsyapAtra thavuM paDe ke sebata karI paNa kAMI guNa AvyA? athavA adhika rUpa guNa joIne potAnA hadayamAM irSAvRttI utpanna thAya ke vaLI A mahArAthI DAhyo ? eTale rAta divasa tenA doSAnta paNamAM athavA guNone avaguNamAM badalI nAkhavAnI adhama vicAraraNuo utpanna thAya vigere kAraNothI asadazanI mitratA e agni samAna che. asamAna sAthe yuddha eTale zarIrabalamAM vitAmAM paise Take vi. gere bAbatomAM adhika hoya tenI sAthe athavA ocho hoya tenI sAthe barAbarI karavI laDavuM e agni samAna che kAraNa ke baLavAnanI sAthe yuddhamAM utare hAra thAya to loko kahe ke te samajhato ke mArA karatAM baLavAna che te huM hArIza ? tevIja rIte bIjI bAba
Page #375
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAcaka kuzalalAbha vicita. AnaMda kAvya. copAi. rAja pasAu je pahilA kIyA, te mAdhava vezyA nai dIyA; 4 vezyA beAlaI purUSa pradhAna, cAhuM vidyA taNuu nidhAna. 214 bhalaI padhAryA tuM IMDAM sAmi, ahuttara kalA kusala tu sAmi; tuja dIThai (mane) huM gahagahIM, kalA mAharI salI thaI. 215 mAdhava taNI prasa'sA suNI, thai rIsa rAjA mani ghaNI; da muja pahileA dIdho iNudAna, jANyA mUrakha mane abhimAna. 216 temAM samajI levu eTale e asamAna sAthe yuddha karavu e hradayane ALanAra hAI Apna samAna che. traNa kuTuMba eTale oe, putro, putrI, bahenA, bhAie vigere dhaNu hrAya tA tenI vyavahArika vyavasthAnI ciMtA paNa aneka musIbatAvALI hAvAthI agni samAna che ke rAta divasa hradayane bALanAra che, daridratA e * vastu vinA nara pazu e spaSTa vAta che ane te paNa eka agni samAna che. pUra aviveka gAmamAM vAsa enA hetu e che ke jyAM vivekahIna mANasA vase che, tyAM mAna, maryAdA, meAbheda vagere sacavAtA nathI tethI te hadayane bALanAra thaI paDatu hAvAthI agni samAna che. (1) + pahilau lIu. I mAdhavane kIyo. (2) vi. (3) * + u. (4) * cauddaha. (5) * + pAriu tuM dahiAmi, 1 tumhe jhaMkAma. (6) x sakala kalA caturAi kAma. (7) I rAjA bhRguTI tANuM dharI. (8) pahibru ke bui dAtra poMheluM - ii dIdha x Agika mUrakha. : dAna. (9) AMda
Page #376
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAddhi mo. cha! mAdhavAnalanI kathA. kacce khaDaga lIye kara sAhi, UNu muja pahilI kIu pasAI; sajasalA sahe koi, brahmaputra niva mArai kAI. 217 Ale zloka + avadhyA brAhmaNA gAvaH, strIyo bAlAstapasvinaH / teSAM cAnnaM na bhuJjita, ye ca vA zaraNaM gatAH // 218 // ceApAi, caDhI rIsa elIyA naresa, mAdhava Di amhArA kresa; kari jhuhAra elai tiguvAra, svAmI deva Adresa pramANa rAjA Upara nAvai rAsa, mAdhava drIyai nai dAsa: 73 sabhA uThyo jetalai, nATaka paNa mUkayaI tetala. 220 12 - (1) * kRSiu SaDaMga kAra uThau sAu I kuSyo rAya khaDaga kara sAhi (2) * + igui muja palika kidha pasAu. (3) * ela. * nAce. (4) * melIu. (5) * rU. * 2. (i) * fa. zivAri. x gami. (7) * devAdesa. (8) * nAkhuM. + nANe. (9) * dIi. (10) x nija kahu. (11) * Di sabhA u. (12) * nATika paNa mUki. x puNa. pa3 - + artha:brAhmaNA, gAyA, trIo, bAlakA ane tapasvIe mAravA lAyaka nathI, ane je zaraNe gaelA che tenu anna khAvu ha 218 219
Page #377
--------------------------------------------------------------------------
________________ 54 vAcaka kuzalalAbha viracita. [AnaMda kAvya. zloka na doSo dIyate svasmi, tra doSo dIyate pare / na doSo svAmimitrasya, karmadoSo hi dIyate // 221 // (gAhA) pace vasaMtamAsa, rida pAvaMti sayalavaNarAI / jaM na karIre pattaM, tA kiM doso vasaMtassa // 222 // uttaMgo aisaralo, phalabhAreNa namiya trusihro| x jai kubbaDA na pAyai, tA kiM doso taruvarassa // 223 // (1) * dIyatepatyo. * artha:- huM mArA pitA upara doSa detA nathI, tema bIjAne te nathI, svAmi athavA mitrane paNa doSa deto nathI paraMtu karmane hoSa hevAya cha; 221 prApte vasantamAse, RddhiM prApnoti sakalavanarAjIH / yanna karIre patraM, tahiki doSaH vasantasya // 222 // jayAre vasanta tu Ave che tyAre saghaLI vanaspatI zobhA pAme che paNa keraDAnA jhADane pAMdaDu nathI AvatuM tethI zuM vasanta tune 1Sa cha ? 222 x uttuGgaH atisaralaH phalabhAreNa namita taru zikharaH / ___ yadi kujaH na prApnoti, tarhi kiM doSastaruvarasya // 223 // artha -uMcuM paraMtu atyaMta sarala ane phalenA bhArathI namo ela che uparanI DALIo jenI evA jhAjhuM je kubaDa phala na laI zake te tethI zuM jhADano doSa che ? rara3
Page #378
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahedadhi mATe mAdhavAnalanI kathA. cho. * udayati yadi bhAnuH pazcimAyAM dizAyAM, pracalati yadi meruH zItatAM yAti vahni // vikasati yadi padma parvatAgre zilAyAM, pi = tIrtha mAvinI joravA | 224 che. * patraM naiva kadA karIraviTape doSo vasantasya kiM, no lUkoyavalokate yadi divA sUryasya kiM dUSaNam / dhArAnaiva patanti cAtaka mukhe meghasya kiM dUSaNam / yatpUrva vidhinAlalATalikhitaM tanmArjituM kHkssmH||225|| (dahe.) + jo cale maMdiri giri... * * * * * je sUrya pazcima dizAmAM uge, je mera parvata calita thAya, agni Thapa thaI jAya, je parvatanA zikharanI zilA upara patha vikase-uge, te paNa bhAvi kamarekhA calita thatI nathI. 224 koI divasa keraDAnA jhADa upara pAMdaDuM nathI hatuM tethI zuM vasana Rtune doSa che? ane je divase ghuvaDa nathI dekhate tethI zuM ne doSa chemeghanI dhArA cAtakanA mukhamAM paDatI nathI tethI huM melane doSa che? eTalAja mATe je vidhie kapAlamAM lakhyuM tene sI nAkhavA keNa samartha che ? 225
Page #379
--------------------------------------------------------------------------
________________ 56 vAcaka kuzalalAbha viracita [AnaMda kAvya. gAthA* I sAyara tujjha na doso, doso amhANapUvvakammANaM / rayaNAyararayaNabhariyo, solUrI hattha me laggo // 226 // caupaI. saja naI dekhADI kalA, AvI ghare kAmakaMdalA; maThI gakhi viraha tanuM dahai, tiNaIja vAI mAdhava vaDaI227 nayaNe mAdhava dITha tIsa, kAmakaMdalA AvI tisaI, ebhala prItama guNa bhaMDAra, prANanAtha jIvana bharatara. 228 tuM mana vallabha kaMta sujANa, tuja viraha muja I prANa palI pAcho muja maMdira Avi, tuja saMgamai muja viraha bujhAI. 29 mAdhava kahaI suNasi rAya, kaI kaI iMDAvaI DAya; kAmadalA Agraha karI, mAdhava le mari saMcari. 230 15 sAgara tava na doSaH, doSosmAkaM pUrvakarmANAm / ratnAkara ratnabharitaH, sollUraH haste me lagnaH // 226 // he samudra ! tuM ratnanI khANa hovAthI ratnathI bhare chuMchatAM mArA hAthamAM deDako Avyo te to amArA pUrva kamane ja doSa che. 226 (1) * bahaThi gokhi virahi tani dahe. (2) 4 prItama. (3) *Nija. (4) * dIThau jisaI. (5) * saMbhali svAmi. (6) * dAtAra (7) * mujha. (8) * virahaI. (9) * IDaI. I IDu. (10) * kari prasAda mujha maMdiri. (11) 4 mi. (12) * vi. (13) * suNisaI. (14) + krodha. (15) * I. - >> ri.
Page #380
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahodadhi mo. 9 mAdhavAnalanI kathA. uca sapati bhUmi AvAsa, maheka sakhara dhapa mukhavAsa evA caMdaNa agara kapUra, ratana teja jhalakaI kari sUri. 231 caDhovA upara ati caMga, pakUla sukha seje suraMga; mAdhava dekhI mane gahagahaI, pula pagara mRgamada mahamahaI. ra0ra surabhi tela caMpaka tanu bharaI, saI hathi aMga mAjaNuu karaI; nIramala jala age hala nIra, dIpaI mAdhava taNe sarIra. 33 caMdana taNe vilepana karI, mAdhava e ANaMda . prANanAtha miliyana ekAMta, pUche pUravalo virataMta. 234 mAdhava suNe vAta muja taNI, i kepa kIco muja bhaNI; e sarApa ihAM avatarI, tuja milIya dukha gayA visarI. ra35 - (1) * ucau sapata. + ucu. I . (2) * bahakaI agara. (3) x zubha. (4) * yuA. (5) * kusuma, (6) * jima, x sisi. (7) * caMduA. | caMdrodaya bAMdhyA ati caMga, - * ji. - I ni (8) I gahagaI. (9) * aMgiI mANa. (10) * aMgholaI, 1 snAna karAvaI niramala nIra. (11) * taNaE + taNuM. (12) + baDhau. + beThe. (13) [ kare. (14) * miliu. ekati. * ekata. (15) * pUcha6 pUravilu varataMta. (16) * suNa + suNa. (17) * iddhi kapi kIya. (18) * u. (19) * milaI A dukha. milIu. 1 milImAM.
Page #381
--------------------------------------------------------------------------
________________ 58 vAcaka kuzalalAbha viracita [AnaMda kAvya. gAhA * ikkhuNa keli phaliyaM, caMdaNa kusumANa hoi phalariddhi / sajjaNa jaNa saMsaggo, puNNeNa vinA na lapbhaMti // 236 // sAmA kuraMga nayaNI, visarasa bhariyAI tujjha nayaNAI / I parapuca citta haraNI, nillajjA kajjalaM kuNai // 237 // taruNIpuNo vigahiA paricatta abutareNa ya paviTro kAraNa kavaNa ayANo, diao dhubai sIsaM // 238 // (1) * hivamAraNa - x purisANaM. * ikSuNAM kadali phalitaM, candana kutumAnAM bhavati phala RddhiH| sajana jana saMyogaH, puNyena vinA na labhyate // 226 // zyAmA kuraGga nayanI, viSarasa bharitAni tava nayanAni / paraputra citta haraNI, nirlajA kajalaM karoti // 227 // artha -zeraDI keLanI mAphaka phalita thAya, caMdana vRkSanA phulane valanI zobhA thAya; parantu punya vinA sajajana mANasano saMga na bhaNI za. 226 he hariNa samAna netrovALI strI ? tArAM netra viSarasathI bharelAM che te he pArakA putronAM cittane haranArI nirlajja ! tuM meza brA mATe kare che-Aje che ? 227 * atha-kAmaga mATe prArthanA karAelI strIe tyAga karela ane vaLI grahaNa karelI kAMcaLInI aMdarathI peThelAne joIne huM mUkha! hAthI mAthuM dhuNAve che tenuM kAraNa zuM? 238 (pratyuttara-hAthIe strInAM stane joIne vicAryuM ke mArA kuMbha
Page #382
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahedI mo7] mAdhavAnalanI kathA. vallaha dIvaka pavaNabhaya, aMjana saraNa paiTTa / karahINau dhuNai kamala, jAma payohara diTTa // 239 // sthaLa te strInAM stana jevAja che paraMtu strI jyAre cAle che tyAre tenA kaMpatA stano mArA kuMbhasthaLanI zobhAne DhAMkI de che. kAraNa ke mArA kuMbhasthaLa strInA stananI mAphaka prajatA nathI, eTalAja mATe pitAnA kuMbhasthAne strIonA stananI mAphaka dhrujAvavA te mAthu dhuNAvyA kare che. Ane rahasyArtha eTalo ja che ke hAthinA kuMbhasthaLanI zebhA karatAM strInAM stane atyaMta suMdara che.) vacchama! vIpalA pavana , sana phArA vijhA | karahInaH dhUnoti kamalaM, yAvatpayodharau dRSTau // 239 // + he vahAlA ! dIvAne pavanane Dara lAgavAthI mezane zaraNe gaye, tyAre hAtha vagaranA pavane Ama tema jovA mAMDayuM, paNa jeTalAmAM teNe stano jevAM ke turata kamaLane prajAvavA lAge. 239 + skuTa noTa:-jyAre gharamAM dIve karavAmAM Ave che tyAre tenI mezA bhiMte cATe che tethI pavana dIvAne elavI zake che paraMtu mezane nAza karI zakatA nathI tethI pavana gabharAIne Ama tema karavA lAgyo ke have huM dIvAnA astitvano zI rIte nAza karuM, paraMtu jyAre teNe strInAM stana dIThAM arthAta trInAM stana upara rahelI DITIonI rakatatAchAdIta spAmatA joI tyAre jANyuM ke dIvAnuM astitva mA rAthI naSTa thavAnuM nathI tethI pitAnI zaktine mobhe sAcavavA ane dIvAne nAza karavAmAM potAnI thaelI niSphaLatAne DhAMkI devA saro varamAM rahelA kamaLane dhrujAvavA lAge; A saghaLA kathanane sArAMza eTaleja che ke strInAM stane uparanI peTIonI raktatAcchAdita spAmatA dIvAnI zobhAne hari lenAra che-arthAta atyaMta suMdara dekhAya che.
Page #383
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAcaka kuzalalAbha viracita [AnaMda kAvya. copAI sukha sejaI mAdhava saMcaraI, cuMbana de AliMgana karaI; prema dikhAli kaMta mana haraI, kAmakaMdalA Ima ucaraI 240 9 Ta caDhi caDhi nAhani saMge caDhi, bhuja dehi pasAra; akhta caMpA kima tuTTahI, tuha bhamarAM ke bhAra. 241 copAI Aja lagaI para purUSa pradhAna, baMdhava jANI lAge aMgi; tuja miliyaIhivamana mathahuI, khiNa ekatuja viNarahasuM nahIM.24ra prema prakAsaI maDaI aMgi, kasaNA bhAMjaI jANi bhuyaMga; Alasa aMgi jebhAI karaI, viraha vidhA jala lezana bharaI.243 mayaNuM bANa vedhaI sA bAla, ghAlaI kaMThi bAMhe sukamAla; karacuM aMcaI kusuma mAla, kAma ema ja tatakAla. 244 dUhA. jima madhu kara naI kamalaNI, gaMgA sAgara veli; teNaI vidha mAdhava ramAI, kAma katUhala keli. 245 (1) * ji. (2) * deI. (3) * Di. (4) * luaMga. (5) * taI milII huM mana mathi grahI, - *Ni, (6) * na sakuM rahI. - je ga. (7) + bhaM. (8) * vRthA (vyathA). (9) * nayaNa - che. (10) * sivuM. (11) * Ima jAgaI. (12) * li. (10) * teNi. I tiNi (14) x karaI.
Page #384
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAdhavAnalanI kathA kAmakalA viSaya sukha, mAdhava visaI je; te sukha jANe isara valI, karaI valI khaNuI tehu. mana mAhana Ika kAminI, bIjo pUrava neha; 6 raMga lubadhA lAgI rahei, jima DeDara pANI nehuTa mana mAnyA tanu gaDiyA, dAga ri gayAha; saNu peiNu pAna jima, jima tU' muja hAlAi. 248 - prItima maliyA dhRti hAi, kA sahu sarIyAM; pUnimacaMda mayaka jima, dvisa cArai bharI sAhu, kAmakalA Ima kahai, mAhurA sarIyA kAji pahilA bhatrakA vAlahA, sau muja milIu Aja. mAdhava mANI mAninI, apachara kai aNuhAra; 13 14 15 1 6 hui na hAsyai eNu juga, kAmakalA nArI, mahAddhi mo. cha - 61 246 240 251 (1) * rasa. (2) x vilasyA. (3) * jANurNa izvaraha. I Isavara. (4) * e. (5) * khIjau. (6) * lubadha rAcI rahyA. (7) * meNi na meha. I manameha. (8) x milIA tana gammIyA. (9) x pANi dudha. (10) x cAre disi liyAha. I disire. (11) * + mA saha. * ja. (12) * paIlA bhavanuM vAlaha. + vAlahu. (13) x niM. (14) * + sAri, (15) * DAsika daNa yugai. (16) * kAmA sarikhI. x sirikhi. I sarasa. * + for. 249 250
Page #385
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAcaka kuzalalAbha viracita. AnaMda kAvya. seja ramatAM kAminI, khiNa mUkI navi jAI; jANe vihasi ketakI, bhame beThe AI. kAmakaMdalA Ima kahaI, ajI A che bahu rAti; gAhu gUDhA gIta rasa, kahi kAM navalI vAta 13 gIta vinoda vilAsa rasa, paMDita diha likhaMti; kaI nidrA kaI kalaDa karI, mUrikha dIha gamaMti. Ro+ I pataMga raMgavatprIti, pAmarANAM ca jAyate / cola maMjiSTa vadyeSAM, dhanyAste jagatitale // 255 / / vata: 1 * gItazAstra vinodena, kAlo gacchati dhImatAm / __vyasanena tu mUrkhANAM, nidrayA kalahena ca // 256 / / (1) + + mAninI. (2) + + meMka. (3) : bhamarU baITha8. + bhamara beTha. (4) * hajI achaI. - * si. (5) 4 gamaMtI. - * 2. + artha -pAmara mANasone pataMgIyA raMga jevI proti thAya che, paraMtu pRthvItalamAM cala majIThanA raMga jevI prIti jeone thAya che teone dhanya che. 255 1 artha-buddhimAna manuSyono vakhata gIta ane zAstranA AnaMdamAM jAya che ane mUrkhAono te vyasana uMgha ane kalezamAM jAya che. 256
Page #386
--------------------------------------------------------------------------
________________ cahedadhi ma ] mAdhavAnalanI kathA. (mAdhavAca) - gAthA * kaTukravareNa vihiya, maMdiramajjhammi adarayaNIe / bAlAlihai bhuyaMgaM, kahi suMdari kavaNakajjeNa // 257 // (kAmAuvAca):-- sA bAlI pemegalI, khiNa khiNa rayaNa vihAI; tirNa harahAra para, je dIrve bujhAI. 258 * pAkAta ja vihita, maMdira madhye varSo bAlA likhati bhujaGgaM, kathaya suMdari! kim kAryena // 257 // artha:-he suMdari! lAkaDAthI paNa kaThaNa arthAta pattharathI ke cunAthI bAMdhelA mahelamAM aDadhi rAte te strI sarSa citare che te zuM kAma mATe te kahe. 25 + atha:-te trI premAsakta hovAthI ane rAtri kSaNe kSaNe echI thaI prAtaHkALano premapAtranA viyogano samaya najIka Avate jANI teNe mahAdevane hAra (sarpa) citaryo ke jethI diva elAI jAya. arthAta dIvo prakAzanuM bhAna karAvanAra hovAthI tenA upara gusse thaI arthAta prakAza upara gusse thaI ke zuM tuM mane mArA prema pAtrane viyoga karAvIza? paNa te pahelAM ja huM tAro nAza karanAra lAvuM to pachI tuM zuM karanAra che, evuM vicArI teNIe sarSa citaryo eTale sarSa pavanane bhakSaka che ane pavana na hoya te dIvo nAza pAmI jaI aMdhakAra prasAri jAya eTale jANe ke prakAza thaze ja nahIM ema dhArI te premAsaktAe sarSa citaryo. 258 () I prema Agali. (2) { + Ni. (3) * + paThAvI. * pariThi9. (4) * davalu uhalA.
Page #387
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAcaka kuzalalAbha viracita. AnaMda kAvya (kAmAuvAca):-- prIuM paradesaI nIpajaI, daMtA maMmbi samAI jiNe dIThaI prI raMjiyaI se tuM mele mAya. 25 (mAdhavAca) - uttara-kAjala (dAMte ghasavAnI masI). (1) * priya para dipAI. (2) * mAhi. * Ni (3) * se muja muke. - * Ni + artha - he mAtuzro ! je paradezamAM utpanna thAya che ane mane prIya heI dAMtamAM samAya che ane jene dekhatAM prIya manuSya khuzI thAya che te tuM mane mokalaje. ra59 x noTa:-A duhAno javAba sarva pratimAM kAjaLa lakhele che tethI te atre kAyama rahevA dIdho che. paraMtu akSarArtha ane bhAvArtha tapAsatAM dAMte ghasavAnI mazIja saMbhave che. kartAe jesalameramAM rahI A kRti banAvI che tethI ema samajAya che ke te pradezamAM mazI banatI nahi hoya tethI paradezamAM utpanna thatI batAvI che-tathA mazIne raMga zyAma che, te mAravADanI strIone zyAma raMgathI dAMta raMgavAnA vadhAre prIya hovA joIe ema anumAnAya che. vartamAnamAM paNa mAravADI strIomAM zyAma raMge dAMta raMgavAne kAMIka vizeSa prathA jaNAya che ane tyAMnA vatanIonI leka bhAvanAmAM strIonA zyAma dAMta vadhu prazaMsApAtra thatA hovA joIe tethI strIe pitAnA patinI prasanatA mATe mazI pitAne vadhu iSTa jaNAvI che. atre kAjaLa-meza artha te tadana asaMgata che kAraNa ke tene dAMta sAthe kAMI saMbaMdha nathI.
Page #388
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAdhi mo. cha mAdhavAnalanI kathA. +(kAmaka dalAuvAca):-- DuMgara kaDaNuI ghara karaI, saralI mUkI dhAU; * se tana nayaNe noMpajai, taru muja sAda suDAi. 260 (mAdhave vAca):-- tea mAra. + artha:--Du MgaranI kADa-khA upara je dhara kare che ane saraLa rIte doDe che-uDe che arthAt mera bIjA pakSIonI mAphaka pichAnA bhArate lIdhe nIce uMce jaladI uDI zakatA nathI tethI tene saraLa sio doDanAra kahela che) ane tenu N zarIra netrAthI utpanna thAya che tene svara mane sAre| lAge che. (mAra) 260 65 * neTa:-atre eka vicAraNIya carcA utpanna thAya che ke lAka prathAmAM marI, meAranAM varSA RtumAM paDatAM azruethI garbha dhAraNa kare che. parantu tatvajJAnanI dRSTie e vAta taddana khoTI mAluma paDe che, jaina tatvajJAnamAM jIvA sabadhI TukAmAM jJAna ApanAra vAdivetAla zAMtyAcAya kRtajJauva vicAra prana mAM jaNAvyuM che ke- ' santhe nathaLa hrayA, samuSTimAgamA judA kruti ' / arthAt sarvAM pANimAM kraranAra, pRthvI upara karanAra, ane AkAzamAM cAlanAra, paMcaddhi prANienA samucchima ane gaja evA be prakAra che. samumi prANi tene ja kahevAya che ke je gabha ja prANanA rUdhira, vIya, mala, mUtra vigeremAM tathA vastu saMyeAgathI paNa utpanna thAya che ane napusaka heya che. jyAre gaja mAtA pitAnA sayeyeAgarI mAtAnA garbhAzayamAM rUdhira vInA mizraNamAM utpanna thAya che te nara ane nArI te hAi zake che. A uparathI samajI zakAze ke meranA AMsudhI marI! bha dhAraNanI vAta astya che. (1) * mu. * 4. x ya. (2) * tra. 77
Page #389
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAcakra kuzaLalAbha viracita. 6 1 (kAmakadalAuvAca): cih nArI nara ni pajai, uiN purUSe nara hAi; sA nara jisaI paddharA, gaja na sa* kAI, (mAdhavAuvAca):---- dina-divasa. 2 (kAmaka`dalAuvAca)H-- 3 galaI jatAI pUTha thaNu, mastaka upara data; e hIyAthI kara grahI, zravaNa suhAvai kata. (mAdhavAvAca):-vINA. [AnaMda kAvya. 1 artha :-cAra strIthI purUSa utpanna thAya che, ane cAra purUSathI purUSa utpanna thAya che te purUSa jene pAdhare-pAMsarA, tene kAi gAMjI zake nahIM; arthAt cAra rUpi strIthI eka paheAra rUpa purUSa paidA thAya che ane cAra paheAra rUpI purUSathI ni--divasa rUpa purUSa utpanna thAya che te jete divasa pAMsarA tene kAI gAMjI zakatu nathI. 261 261 jatAi che, pAchaLa 2 artha :--huM svAminAtha ! jene gaLAmAM stana che ane mastaka upara dAMta che e hradayane prIya hAthamAM lane tame kAnane zeAbhAveA ! Anada ApeH arthAt gaLAmAM jateAi te vINAnA tArA, pAchaLa stana te vINAnA pAchalA lAkaDAnA stana jevA dekhAvanA e bhAgA, ane mAthA upara dAMta te tArane kheMcavAnA dAMtA, evI vINA te he svAminAtha ! hAthamAM lane mArA kAnate AnaMda AyA, arthAt vagADeA. 262 (1) * ji. (2) * sarjI. (3) * Di. * ri 261 -* ra.
Page #390
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAdhi mA cha mAdhavAnanI thA (kAmaka dalAuvAca): zloka + Ta parvatAgre rathejAte, bhUmau tiSThati sArathiH / calati vAyuvegena, pAdamekaM na gacchati / / 263 // (mAdhaveAvAca):- cakra-kuMbhAranA cAkaDo. (kAmaka dalA uvAca):-~-~~ jA 8 dvAre nirvizAH nAgAH, gajAvali vivarjitAH / mukhavAsavadInAtha, tapAduM ja vAjiSThA ra6) (mAdhaveAvAca):-gharanA bAraNe karelA pattharanA hAthI athavA bhiMtamAM citarelA hAthi ane yeddhAo. 67 + atha:-parvatanA agra bhAge ratha gayA, tyAM sArathi ( ratha hAMkanAra ) bhUmi upara beThA che ane ratha vAyu vege cAlavA chatAM eka DagaluM paNa jatA nathI. arthAt paryaMtanu zikhara te kuMbhAre peDu gA ThavavA mATe mATIne nAnA TekarA karI khIle nAkhI DhaLatA DuMgaranA jeve karelA dekhAva, ane sArathi bhoMya upara beThA che te kuMbhAra je lAkaDI vaDe cakra calAve che, cakra vAyu vege cAlatu hAvA chatAM tyAMthI eka DagaluM paNa jatuM nathI. a:khAraNe mada vinAnA hAthie che. parantu zabda patithI rahita che ane yeAAgya zakti vinAnA che tenA kuLanI huM strI chuM. arthAt mada ane zabda vinAnA hAthie te gharane bAraNe pattharanA athavA bhIMtamAM citarelA hAtha, ane zakti rahita yoddhA hAthi upara beThelA pattharanA kAtarelA athavA bItamAM citarelA hathiyArabahu mANuJA, tenA kuLanI huM strI chuM eTale salATa athavA citArAnI strI chuM. 263 te
Page #391
--------------------------------------------------------------------------
________________ 68 vAcaka kuzaLalAbha viracita, AinaMda kAvya. (kAmakaMdalA - . 39 2 asmadgRhe devanAga, calana zakti vivarjitaH / vRkSachAyA na dizati, tasyAhaM kula bAlikA // 264 // (mAdhavAcAra-devadAranuM katrima jhADa. (kAmakaMdalAuvAca):- 2 asmadgahe putrIyaM jAtaM, ziro tasya na vidyate / jIvantaM mAnavaM galati, tasyAhaM kula bAlikA // 265 // (mAdhavAcaH)-bALakane paheravAnuM jhabaluM. * artha:-amAre ghera deva vRkSa che paraMtu te ka pavAnI zakti rahita che arthAta DolatuM ke hAlatuM nathI ane vRkSanI chAMyA dekhAtI nathI tenA kulanI huM strI chuM arthAt amAre ghera devadAranuM vRkSa che parantu te kaMpatuM nathI tema tenI chAMyA nathI eTale banAvI che tenA kuLanI huM chI chuM arthAta huMzIyAra suthAranI huM strI chuM. 264 x artha:-amAre ghera putra saMbaMdhI utpanna thayuM, paraMtu tenuM mAthuM nathI chatAM jIvatA mANasane gaLI jAya che tenA kuLanI huM trI chuM arthAta darajaNa chuM. putra saMbaMdhI te putrane paheravAnuM ane gaLA va2A tathA jIvatA mANasane gaLI janArU te mAthA uparathI paheraMtu jhabalu kAraNa ke temAM zarIra pesi jAya che tethI tene gaLA janAra javuM che ? : 5
Page #392
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahedadhi mo9] mAdhavAnanI kathA. (kAmakaMdalAuvAca):-- pAi.1 *parvata zikhari ekara jAI, pATe cIM basaI bhuMI DAya; ati uchaka cAlaI kari vAuM, eka paga navI Aghau thAI. rada (mAdhavAca):-kuMbhArane cAkaDe. caka. (kAmakaMdalAuvAca:-- dUhA.2 kuNa AdhAra jIvIta taNe, kAma dharaNi kaNi thAI; zrAvaNa dhuri kaNa khullaI, strI paraNI kihAM jAI ra67 (mAdhavAca) -sAsa-raI-(rati prIti kAmadevanI strI jAInuM pula tene sAmo javAba "sAsaraI jAI." 1 artha:-parvatanA zikhara upara eka ratha jAya che te cisa pADe che ane bhaya besI rahe che. hAthathI calAvatAM vAyu vege jaladIthI cAle che paNa eka pagalu Adya jato nathI. spaSTatA mATe juo 262 mA no artha tenuM ja rahasya A gujarAtI copAI chaMdamAM avatareluM che. 266 * 2 artha-jIvitavyane AdhAra kezu? (sAsa) kAmadevanI strI koNa thAya ? (raI-rIti) zrAvaNa mahinAnI zarUAtamAM keNa praphulita thAya ? (jAI-ne cheDa) ane strI paraNIne kayAM jAya ? A chellA praznane javAba uparanAM traNe ekaThAM karavAthI, sAsa+raIjAI. tenuM sAmaTuM sAsarai jAI. ' (1) [ vahe. (2) [ rahaI. - I I. (3) + Adhu thAya. (4) *ta u. + taNu. I ta. - Na. (5) + kUliya. (6) - kihiM. .
Page #393
--------------------------------------------------------------------------
________________ 70 vAcaka kuzaLalAbha vicata. (kAmakadalAuvAca):-- mA. | + garuammi nivuDumANA, kiM joDaMti vivegiNo / nekara sodava jUtha, maiM repha viAsika // 268 / (mAdhaveAvAca:--pANI, pAi. (kAmaka dalAuvAca> - [AnaMda kAvya. cApAi,1 paDhamakSara viSNu sahuM sAdhAi, majhakSara viSNu savi saMhArai; atAra viSNu sahu amIThA, esA acaMbhama nayaNe dIThA. 269 (mAdhaveAvAca): -kAgala. (gala-gaLuM,nakAla.-kAga, kAgaDA.) suruke nimagnAH, kim yojayanti vivekinaH / nupuraM zobhate kutra, kim krIyate pipAsituH // 268|| (1) * khara. (2) * vi kahi mIThauM. () * madhya. (4) * minihu khI4uM, * ti. (5) * vAyasa jAu. (6) * na mAlika te siMha rIsANau. artha :-moTAimAM DubatA arthAt meTAi pAmatA vivekI mA sA zuM joDe che ? (sa. pALI-hAtha. namratA sUcaka hAtha joDavA te) nUpura (jhAMjhara) kayAM zobhe che ? (prA. pApage--pagamAM) ane tarasyAne zuM karAya ? ( pANI pAi=pANI pIvaDAvAya). 268 1 arthA:-pahelA akSara vinA sadhaLA (zarIra) tenA AdhAra che, (gala-gaLu). vacalA akSara vinA sarvane sahAra-nAza karanAra che. (kAlakALa+vakhata) ane chellA akSara vinA sane kharAba lAganAra che. (kAga=kAgaDA) evA Azcaya-AnaMda upajAvanAra meM najare dIThA.
Page #394
--------------------------------------------------------------------------
________________ maheAdhi mAM cha 1 (kAmadelAuvAca):-- meM makhkhara viSNu jaga sAdhArai, madhya akSara viNa savi saMhAraI, aMte akSara viSNu saghale mIThA, e acaLe nayaNe dIThA. 200 (mAdhave vAca):-kAjala, ( jala+pANI, kAla+kALa-vakhata. kAja kAma. kAya -karavuM kAma karavu.) mAdhavAnalanI kathA. (kAgala). A kaDIne! pAThAMtara yeAjI atha karIe te niye pramANe thAyache. pahelA akSara vinA sane mIDu lAge che. (gala=gamyuM) vacalA akSara vinA manane kharAba lAge tevu che. (kAla=kALa, mRtyu). ane chelrA akSara vinA kAgaDe! jAguve. (kAga=kAgaDA). kAi strI potAnI sakhite kahe che ke-te na mekalavAthI athavA patra na lakhi mekalavAthI nakkI te (premapAtra mANasa) rIsAye che, (kAgala), 269 1 a: pahelA akSara vinA jagatane AdhAra che. vacalA akSara vinA sarvane nAza karanAra che, ane chellA akSara vinA sahe miSTa lAge che, e Azcaya upajAvanAra me AMkhamAM joyuM. arthAt pahelA akSara vinA jagatane AdhAra jala, jaLa pANI che. kAraNa ke tenAthI prANie vi zake che, parantu pAThAMtara yAjatAM pahelA akSara vinA jagatane nAza karanAra che te jala, jaLa, pANI che kAraNa ke anahada varasAda paDe teA jagatane nAza paNa thAya. ane vacalA akSara vinA satranA saMhAra-nAza karanAra che, kAlamRtyu. te jagataneA nAza kare che, tathA chellA akSara vinA saghaLe prIya lAge che te kAja-kAma. je kAma kare tA sarvatra prIya-vahAlA thai paDe. e Azcaya karAvanAra vastu me' tetrAmAM joi. arthAt AMkhamAM AMjelI merA,-kAjala. 270 (1) x saMhAra.. (2) x majhakhara aMtakhara. (5) x savalAM mIThauM, (6) x isA asabhama. 71 (3) x jaga. (4) x
Page #395
--------------------------------------------------------------------------
________________ 72 vAcaka kuzalalAbha viracita. AnaMda kAvya. 1 (kAmakaMdalAuvAca: - * paDhamakhara viNa hoi vAsa, madhakhara viNu nAri ullA; aMtikhara viNa laI nAma, bAlaka nai chaI triNaI kAma 21 mAdhavAco - rAmati-ramata, mi. (mati+buddhi. rAti+Atri. - rAma eka rAjAnuM nAma.) (kAmakaMdalAuvAca):-- bhAthi, 2 I pAipANi gAigIyaM, varakuraMgamArIUNa ANei / * titri madiAna mALa, nathi so vAraM te ra7rA -- (1) + Na 1 artha:-pahelA akSara vinA hRdayamAM vase che, acalA akSara vinA strIne AnaMdadAyaka che, tathA chelA akSara vinA jenuM nAma levAya che, ane bALakane e traNethI kAma che.-arthAta pahelA akSara vinA hadayamAM vasanAra mati=buddhi che, vacalA akSara vinA gagane AnaMda ApanAra rAti=rAzi che kAraNa ke premapAtra mANasano meLApa thavAno TAima rAtri hovAthI tene te prIya che, ane chellA asara vinA jenuM nAma levAya che te rAma, ke jenuM nyAyI rAjA tarIke nAma levAya che, ane te traNethI bALakane kAma che te ramata-kriyA bALakane ramavAnuM kAma che te mATe prAcina gujarAti rAmati ramata kriDA vAcaka zabda thAya che. 271 2 pAyasva payaH gAyasva gItaM, varakuraGga mArayitvAnayasva / tistrubhiH mahilAbhiH bhaNitaM, nAstisaro uttaraM ddaat||272|| artha:-eka mANasane traNa strIo che te traNee anukrame
Page #396
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahedadhi mA 7] mAdhavAnalanI kathA ( 3 (mAdhavAca):-pahelIne kahyuM ke saraH jAti taLAva nathI. bIjIne kahyuM H +rava rAga nathI AvatA. trIjIne kahyuM :+zaH zara eTale bANa nathI. (kAmakaMdalAuvAca :-- duhA bahu divasaI prI AvI, matI AzyA teNa, thaNa kara kamalejhalIyA, hasikari nAkhyA teNe 277 pitAnA patine kahyuM ke pANI pAgItagA, ane suMdara haraNane mArI lAva, tenA javAbamAM teNe kahyuM ke "nastha " tenuM rahasya zuM ? tyAre javAbamAM kahe che ke pahelI strIne kahyuM ke vanastha tera eTale taLAva vagara pANI kyAMthI pivaDAvuM, bIjI strIne kahyuM ke sanastha nathI AvaDato eTale gIta zI rIte gAI saMbhaLAvuM? ane trIjI strIne kahyuM ke tenI sattA tIra nathI to haraNane zI rIte mArI lAvuM ? 272 : : 1 artha-ghaNA divase pati A teNe mati ANyAM te kamaLa samAna hAthamAM laI stana pAse rAkhI jayAM tyAre hasine teNe kema nAkhI dIdhAM ? 272 () I prIu. (2) + * Ni (3) + jhI. () *Na. + kiNi.
Page #397
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAcaka kuzaLalAbha vicita kura tatto ujala vimala, nayaNe kala reDa; 3 thaNu kari bhUlI guMjAjhulai, tiSNu hasa nAkhyA tiSNu, 274 mAtI. 78 1 mAdhavAvAca: (kAmakalAuvAca)-- suri cAre saMgrahI, savi lIdhA sigAra; nAka phUlI lIdhI nahI, kahi zrI kavaNa vicAra. (1) + * I ala. (ra) + kA. (4) * chui. tusi nAkhyA tehi. x hAsikari. Sau, (6) * prIya. I sakhI * gi. 1 artha :--AMkhyAmAM jeNe mezanI lITIe karelI che arthAt jeNe AMkhyAmAM meza AMjI che ane jenA hAtha ujvala ane lAla raMganA che tathA je hAthamAM meAti che te hAtha stananI pAse rAkhe hevAthI teNe jANyu ke Ate caDhI che ema dhArI sine pheMkI dIdhAM. arthAt hAtha suMdara rakta varNanA hatA ane temAM zveta vaSNunAM meAti AvatAM te lAla dekhAyAM, ane hAtha stanano pAse hAvAthI lAla dekhAtAM meAtimAM stananI DIMTaDIonI zyAmatAnAM biMdu jaNAtAM strIe jANyuM ke huM premavelI thaine meAta jANI hAthamAM lIdhAM paNa AtA caNeADIe che tethI hisane nAkhI dIdhAM. ra4 2 artha :--hai vahAlA! strIne core pakaDIne badhAM dharaNAM utArI lIdhAM parantu nAkanu phUla lIdhu nahIM te zA vicArathI ? 205 - AnaMda kAvya. - 275 (3) * + Na bhullI. * la. (5) * lI
Page #398
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAdhi mA. cha 1 (mAdhaveAvAca):-- ahara raMga rasto hue, mukhi kanjala mAMse vata; 3 jANya zujAhula achaI, tiNuM na tUkaI manna. mAdhavAnalanI kathA 71. 2 (kAmaka dalAuvAca): -- * suMdara maMdira ApaNuI, rayaNI nAda sulINu; vINu AlApI dekhi zazI, kiNi guNa mUkI vISNu. 207 276 1 a:---hAtA raga rAteA hateA ane mADhAne raMga mezanA vaNa jevA zyAma-kALe hatA tethI nAka uparanI hIrAnI cunIne caNeADI dhArI tenA upara mana dIdhuM nahIM. arthAt strInA lAla hanu prati biMba cunImAM paDatAM teneA zveta raMga hovA chatAM lAla dekhAvA lAgI ane strInA mukhaneA varNa kALA hatA tenu pratibiMba paDatAM te svAma biMdu ( miMDu) jaNAvA lAgyuM. tethI cAraeN caNeADI dhArIne lIdhI nahIM. 276 2 artha :--kAi suMdara peAtAnA mahAlayamAM rAtrie vINAnA svaramAM Asakta thaI che arthAt vINA vagADe che tethI caMdramAM vINAne AlApa dekhe che chatAM kayA guNa kAraNathI teNe vINA mUkI. dIdhI.? 277 (1) * rattaud u. + ratu. I rattA huA. (2) * kha. - I mi. (3) * jANia. (4) * tiSNuii na cUkauM.
Page #399
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAcaka kuzaLalAbha virAcata AnaMda kAvya. 1 (mAdhavAca):- viraha viyApI rayaNa bhari, prItama vine tane khINa sahira ratha mRga mahIye, tiNa hasi mUkI vaNa. ra78 - * NI. (1) I jaga. (2) * . -- I Na. (3) * u. 1 atha--prIyatamanAM viyogathI zarIra kSINa thaI gayuM che ane rAtrimAM prIyatama pratyenA hRdayAkarSaka premanuM saMgIta gAtAM gAtAM viyoga vyathA jAgrata thaI che arthAta viyoga duHkhathI hidaya bharAI AvyuM che paraMtu tenI vINAnA svarathI saMgIta karanAranI sthitinuM bhAna nahIM rAkhatAM caMdrarathamAM joDAelo haraNa mehita thaI gaye-dhaMbhAI gayo. arthAt saMgIta karatAM suMdari duHkhada hadaye caMdra sanmukha jevA lAgI ke have rAtri keTalI che paraMtu te te sthIra jaNAya tethI vicAryuM ke are ahiM sarvatra nijana samajI huM prema saMgIta gAuM chuM para pelA caMdarathamAM joDAele mRga vINAnA svara mAdhuryanA bahAne sthabhita thaI mArUM prema saMgIta sAMbhaLI gaye tethI hasine vINa mukI dIdhI. athavA viyoganI strInuM zarIra prIyatama vinA mINa thaI gayuM che ane prema saMgItathI viyoganI vividha duHkhada smRtio thaI rahI che. tethI vadhAre duHkha thatAM caMdra sanmukha jevA lAgI te teNe vicAryuM ke are A caMdrarathamAM joDAela mRga vIzunA svaramAM mugdha thaI ubhe rahyo che paraMtu te zuM eTaluM paNa samaje che ke huM caMbhita thatAM rAtri lAMbI thaze ane tethI vigInIne keTaluM duHkha thaze ? paNa ene te tenI kayAM darakAra che, mATe vicAryuM ke tuM bhale thaMbhAI rahyo paNa huM vINAja nahI vagADa eTale tuM zuM sAMbhaLavAne hato, ema vicArI vINA mukI dIdhI ne pharI caMdra tarapha jevA lAgI te caMdra cAlato jaNAye tethI suMdari hari, ke kema mRgarAja have cAlavA mAMDyuM sAMbhaLatA hatA saMgIta te kayAM gaI tamArI svara mugdhatA ? athavA viyoganI strInuM zarIra kSINa
Page #400
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAdhi mAM. cha 1 kAmakalAuvAca):--- paradesyAM priu AvIyau, hayavara DiyA jevu; sudira tA te tAjaNe, phrUTa (de) kAraNa ke. * " mAvAnalanI thA. (mAdhava vAca): ajI dIhu thA kai ghaNA, arava vAhaNu chaI bhANa; TAra haNutA tAjaNe, kari kaMpai kekANu, wy 279 smRti thai gayuM che ane prema saMgautathI viyAganI vividha duHkhada thavAthI suMdarae caMdra tara joyuM te tene jaNAyuM ke vINAnA svarathI mugdha thaelA mRga staMbhita thaI gayA che eTale teNe hAsya karyuM. ane vINA mukI dIdhI arthAt teNe vicAyuM ke he mRgarAja tuM svara mugdha thai ne thabhAI gaye| chuM parantu e tuM svara mugdha thatAM thatAM mArA prema saMgItanuM rahasya samajI jaI prema mugdha thaiza to tuM paNa prIyatamAnA viyeAgathI pIDAI mArA jevI dazA bhogavIza, tethI hasI ane tenI e aa na thAya ema vicArI vINA mukI dIdhI. 278 200 1) I priya paradeze nipaja. x sI. (2) x AvI. (3) x uMM. (4) I 2. (5) I tA. (6) x I. haiM mAruM vaNa guNeyu. (7) I kAmAvAca 1 artha :prIyatama paradezathI AvyA ane je gheADA upara beThA hatA te DADAne tAjI cAmukathI suMdarae mAryA te zA mATe kudavA lAgyA? 279 2 artha: huM adha ? tu sUryanuM vAhana ... ane hajI tAre cAlavAne divasa ghaNA che ema vicArI hAthamAM rahelI tAjI cAmuka sudirae mArI tethI te kudavA lAgyA. arthAta huM ubhA rahyo eTalu me thai gayuM ema samajI te kudavA lAgyA ke jethI ubhe! rahyo teTalA vakhatanI khAmIne paheAMcI vaLAya ane kharekhara vakhate asta thAya. 280
Page #401
--------------------------------------------------------------------------
________________ 78 vAcaka kuzaLalAbha viracita [AnaMda kAvya. 1 (kAmakaMdalAuvAca):- bhIMti likhe devara bhaNaI, bhAbhI bhAratha dekhi; nirata kari deva nirakhi, rAmAyaNa savi lekha. 281 1 atha:-A padyano akSarArtha upalaka daSTie karavAthI evo arya sAmAnya rIte dareka mANasa kare ke " bhiMte citarele diyara kahe che ke he bhAbhI tuM bhArata je, ane nirAMta karIne rAmAyaNa sArI rIte deva tuM je. ' paraMtu vAstavika rIte A artha nathI. AnuM zAbdika caNatara sidhu sAdu hovA chatAM rahasya gupta hevAthI te kAmakaMdalAnI uktimAM mUkavAmAM Avela che tenuM rahasya nice pramANe che - mAdhava kahe che ke enuM rahasya e che ke -"he mUrkha ! idromAM vyApelA kAmAgninA tejamAM aMjAe tuM zAMti rAkhI=manane pAchuM pheravI saMga sukhanI khonuM pariNAma che? ane he mUkha ! strInuM caritra sArI rIte nihALa? 281 neTa:-mitti (mid ) strI. Hi kheDa, eba. pR. 91. his (tApa0 te hiti) saMbhoga karavo. pR. 1117. vi (vivuM a) 7 vada bALaka, mUrkha, pR. 611. 1 ( 3) ge : kAmadevane agni, pR. 1879. mA (mA kaha rASTra) stra mAM kAMti teja. pR. 965. mI (mI zi) strI bIka, bhiya, pR. 973. rata ( ) vi. anurakata, Asakata, mithuna, mR. 1084. seva (vid a) . idriya, pU. 61. niti (nivR dina) strI sukha. nivRtti (ni vRta ri) 0 phila, pariNAma, pR. 716 mALa, rAmA (DiyA) strI nArI, trI, pR. 1097. mAthA -ne inamAya, A tamAma zabdo mATe zabda ciMtAmaNinA upara jaNAvelAM pRSTho juo. , anarakata, nig ft) vira )
Page #402
--------------------------------------------------------------------------
________________ 79 re mahedadhi - 9] mAdhavAnanI kathA. (mAdhavauvAca):- caupai.1 prItama pitro mahela majhAri, puhapa karaDa paDAvaI nArika upari saMkara paga rAji, caMpaka likha kahe karNa kAji.282 2 (kAmakaMdalAuvAca) -uttara. * mayaNa bANa bhaya zaMkara likhaI, parimala jAI pavana ahibhakhaI; likhI caMpaka bhamara bhaeNa, e trahi prI likhiyA teNi.283 1 atha:-prIyatama mahelamAM suto che ane strI puSpano kaMDigo mokale che paraMtu teNe tenA upara zaMkara, zeSanAga, ane caMpakane choDa zA mATe citaryo te kahe ? 282 2 atha-madanabANa (kAmadeva) kusumAyudha hovAthI pitAnA hathiyAra bhUta pupa laI leya teTalA mATe tenA zatru zaMkarane citaryo, pupamAMnI sugaMdha pavana na laI jAya teTalA mATe pavanano zatru sarSa citaryo, kAraNa ke te pavana muku-pavanane khAnAra kahevAya che. jethI pulanI sugaMdha ochI thAya nahIM, ane bhramara puSpamAMnI kesara khAI na jAya mATe caMpakane cheDa citaryo kAraNa ke lokaktimAM "caMpakanA choDa upara bhamaro na jAya" ema kahevAya che. he pyArA ! e kAraraNothI teNe e traNe kaMDiyA upara citaryA. 283 (1) * puDhiu. + putio | uThA. (2) I hi. (3) * + pupa. * puva. I puSka. (4) - u. (5) * hu. 1 kaho. (6) +kiNi.
Page #403
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAcaka kuzaLalAbha viracita. [AnaMda kAvya. 1 (mAdhavauvAca):- prazna - * suMdarI rANI viraha vyAkulI, viNa vajAvaI muMkaI valI; likhaI bhuyaMgama siMha kesari, te kiNi kAraNa kahi suMdari. 284 2 (kAmAuvAca) - uttara:kavAI vINa gamaNa nisi kAri, nAda raMga thabhiluM nisirAja; I vahetu pannaga vAI, sisi vAhaNa mRga nAsI jAI. 285 1 atha:-rAtrimAM vigathI akaLAelI suMdara vINA vagADe che ane mUkI daI sarpa ane kesarisiMha citare che te tuM he suMdari! tenuM kAraNa zuM te kahe ? 284 2 artha:-viga duHkhathI duHkhita thaelI suMdari rAtri vitAvavA mATe vINuM vaNAgeDe che ane tenA AnaMdadAyaka svarathI rAtrine rAjA caMdra) thaMbhAI gaye Ama ghaNe vakhata vINA vagAyA pachI trIe caMdra sAmuM joyuM to tene jaNAyuM ke oho! Ato mArI vINAne suMdara svaramAM mugdha thaIne caMdra ubho rahyo che tethI rAtri khuTatI nathI evuM vicArI teNe sarSa ane kesarisaMha citaryo arthAt pavana vinA svara dUra sudhI jaI zakato nathI mATe vINAnA avAjane laI janAra pavanane nAza karavA sarpa citaryo ke jethI caMdramA vINAne svara sAMbhaLI zake nahIM ane kesarisiMha citaryo te evA hetuthI ke caMdranuM vAhana haraNa tene dekhi bhayabhIta thaI nAzI jAya to caMdramAne turata asta thatAM divasa thAya. 285. (1) ] gayaNa. ( ) 1 gAja (3) 1 thajo. (4) 1 pI. (5) Jya. (6) I zazi. 7) I nA. (8) I ya.
Page #404
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahedadhi mo0 7 (mAdhavavAca): mAdhavAnalanI sthA. gAhA 1 saMjJAvaMdaNa samae, bAlA daTTaNa aMbaraM rattaM / daTTUNa hasiyA puNo visannA, puNa hasiyA kavaNakajjeNa // 286 // (kAmaka`dalAuvAca)H--aMbara vastra rakta dRSTavA. 81 jAya che 1 saMdhyAvandana samaye, bAlA dRSTvA abhbaraM om | litA punaH viSanA, punaH zitA jimmu jArvena ra86 a:-saMdhyA vaMdana vakhate ( sAMjhe ) khALA AkAza rAtu joine hasa vaLI dukhIta thaI, ane vaLI hisa te zuM kAma ? 286 kAmakalA kahe che ke:-saMdhyA vaMdana vakhate AkAza rAtu joine bAlA hisa te e hetuthI ke tuM mArA rakatavastra jevu thavA ane mArA kosukhIka vastranI zezabhA dhAraNa karavAnA prayatna karU chu paNa zuM e zeAlA tArAmAM AvI zakavAnI che ? gheADIvAre AkAzane raMga badalAine vadhu rAtA thayA cAra Avye ke kharekhara Ate vadhAre rAtu thayuM tethI mArA rakta vastranI ze!bhA jarUra hari leya ema lAge che ethI tene khedra thayeA. du:khIta thaI. vaLI gheADIvAra thatA ane sadhyAnA raMga jhAMkhA paDatAM si tenuM kAraNa e che ke are vaLI sadhyA mArA rakatavastranI zezabhA luTI levAnI taiyArI karatI hatI parantu te pahelAM ja te nistejazAbhA vinAnI thaI gaI. kadI nahI, pachI eTale evA vi
Page #405
--------------------------------------------------------------------------
________________ da kAvya 82 vAcaka kuzalalAbha viracita. (mAdhavAca prazna) - gAthA 1 x bAlA caMkamatI pae pae, kIsa kuNai muhabhaMgam / 2 (kAmakaMlevAca) uttara - nUNaM ramaNapaese, mehalayA chijjai nahapaMti // 287 // (mAdhavauvAca:- LI zakuMviti vacam * kAcit kAntA ramaNavasatau preSayantI karaNDa, sA tanmUle samayamalikhaLyAlamasyo pariSTAt / gaurInAthaM pavanatanayaM campakaM cAsyabhAvaM, pracchatyAryAnpati kathamidaM mallinAtha: kavIndraH // 288 // 1 bAlA saMkramate pade pade, kasmAt karoti mukhabhaGgam / atha-bALA pagale pagale cAlatAM mukha (moDhuM) kema keTANuM kare che ? 2 nUnaM ramaNapradeze, mekhalayA chidyate nakhapaMkti // 287 // atha nIce karIne bALAnA peDhAmAM kadarAthI cheda thAya che, arthAt kaMdoro ghasAya che. tethI ane rati utthAna sthAnamAM nakha paMkitathI cheda thaye che mATe bALA meDhuM kaTANuM kare che. 287 3 atha:-kaI zrI patinA vAsasthAnamAM puSpakaraMDa mekalatAM teNIe bhayabhIta thaIne enA DhAMkaNA upara sarpa, gorIne pati zaMkara, pavana putra hanumAna ane caMpaka cItaryo, kaviomAM Ida mahinAtha zAnta cittavALA mANasane puche che ke AnuM rahasya zuM ? 288
Page #406
--------------------------------------------------------------------------
________________ aTThAdhi mo0 7] . mAdhavAnalanI kathA (kAmaka lAvAca):-- kaDiyAmAMnA phuleAnI sugaMdha pavana laI na jAya mATe sarpa, kAmadeva peAtAnA hathiyAra rUpa kula na lai leya mATe zaMkara, sUrya potAnA kIraNAthI kula zeSAvI-sukAvI na nAkhe mATe pavana putra hanumAna, ( laikikamAM evI kathA pracalita che ke jyAre hanumAna janmyA tyAre sUryane khAi javAnA vicArathI pakaDavA mATe taiyAra thayA hatA tethI tene sUryane DarAvavA mATe hanumAna citaryA ] ane kulamAMnI kaisarA bhamarA na laI jAya mATe ca'paka. (mAdhavauvAca): 83 gAhA 1 * bAlApiyeNa bhaNiyaM tujjhamuhaM puNNacaMdasAricchaM / tA kIsa muddhamuhi, jaleNa pakkhAlae vayaNaM // 289 // nATa: atre ApelA 288 mA zlAkanu' taddana adhurU ane azuddha eka caraNu kSeAkanI bAjumAM batAvelA nizAnavALI pratimAM Apela hatuM te zlAka zeAdha karatAM subhASita ratnabhAMDAgAra nAmaka saMgraha graMthanA prakaraNa 4 thAmAM pRSTha 199 me 84 me laiAka maLI AvyeA tethI atre e truTI pUrNa karI che. subhASitamAM zlAkanI zarUAtamAM ATale pATha bheda che:jAvid pAchA maLa vasati. A zlAkanuM rahasya batAvanAra pAchaLa AvI gaela gujarAti padma jue! 282 ane 287 mu. " 1 bAlAyAH priyena bhaNitaM tavamukhaM pUrNacaMndra sadRzam / tarhi kasmAt muSdhamukhI !, jalena prakSAlayasi vadanam // 289 // a:-khAlAnA patie kahyuM ke tArU mukha pUrNacaMda (pUnamanA
Page #407
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAcaka kuzalalAbha viracita. [AnaMda kAvya. (kAmakaMdalAuvAca) --muhAI kAjala lAgu chaI (tethI) iti bhAva: caupaI. Ta kesari siMgha anaI pAkharyo, kupannaga naI paMkhaI bharyo, kAmakaMdalA rati aNuhAra, sajyA valI selaha siNagAra. 29 (mAdhavauvAca): mArA, 1 bahuvAsarammi patraM, vallahaM daTTaNa rajiyAvAlA / kaMThivilaggI suttA, nahu ramiyaM kavaNakajeNa // 29 // (kAmakaMdalAuvAca):-mAdhAnatI. garbhavati hevAthI. (cAlu pratimAM uparanI gAthA pachI AgaLa lakhAI gaelI ra79 mI kaDI che.) caMdra) jevuM che to huM suMdara mukhavALI ? tuM zA mATe pANithI moTuM sApha kare che ? 289 javAbamAM--mukha upara meza lAgI che mATe te sApha karuM chuM ke tame mArA mukha sAthe kalaMkti caMdrane sarakhAvI zake nahIM arthAta mArU mukha caMdra karatAM suMdara ane svaccha che te tamane jaNAvavA A lAgelI meza sApha karavA pANIthI dheuM chuM. 1 bahuvAsare prAptaM, vallabhaM dRSTA raMjitAbAlA / kaNThaM vilagitvA suptA, nakhalu ramitaM kiM kAryena // 29 // artha:-vahAlAne ghaNe divase Avelo joine bALA AnaMdIta thaI ane gaLe vaLago ne sutI paraMtu saMbhoga na karyo tenuM kAraNa suM ? 291
Page #408
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAdhavAnalanI kathA. cadapi ma ] (mAdhavAca): 2 huM tuja puchuM he sakhi, Ina nara kisi avasthA pANi pIvaI mRga ryuM, jana (ja)na ve () hatha. 292 rAte paranArIsuM, calaNa kahyothe sa0i; huM rUnI uNi (hiu, kajala lagau hathi. ja(kAmakaMdalAuvAca) --000 22 gAthA 2 muttAhalaM na ciNai, tArApaDibiMvabholiu haMso / dujaNa jaNehiM ghaTo, na visAsai sajjaNe synne||294|| 1 artha -he sakhi? huM tane puchu chuM ke A purUSa kevi avasthAvA haze ke je haraNanI mAphaka pANI pIve che ane mANasa mANasa pratye hAtha joDe che. 292 je parastrI upara Asakata hato ane jene sAthe cAlavA kahyuM hatuM, huM raDI eNe luchI nAkhyuM, ane hAthe kAjaLa lAgyuM. 297 2 muktAphalaM na cinoti, tArApratibiMba bhramitaH haMsaH / durjanajanaiH dhRSTaH, na vizvasati sajane svajane // 294 // artha -tArAnA pratibiMbathI bhramita thaelo haMsa motI caNato nathI. arthAta pANimAM paDatAM tArAnA pratibiMbathI bhulathApamAM paDelo haMsa motIne tArAnA pratibiMba samajIne khAto nathI. tevI rIte dujana manuSyanA sahavAsamAM AvI viparIta vicAro bAMdhI nirlajja e mANasa sArA mANasamAM ane sagAM mANasamAM vizvAsa karatuM nathI. neTa-upara ApelI 292 ane 293 nI kaDionuM rahasya ane pratyuttara vidvAne e vicAro.
Page #409
--------------------------------------------------------------------------
________________ 86 (mAdhaveAvAca): vAcakra kuzalalAbha viracita (gA)1 abalAdala muhavannA, uttaMgA dovi jovaNAraMbhe / mayaNarAya paDimallA, kAlamuhA keNa kajjeNa // 295 // (kAmAvA):-- [mAnada kAvya. (gA)ra paThANa kaTTumeho, ahare siMgAra loyaNA laDDA (Da) / l(i) mAhi mu vaddhA, jAjamuddA tena jajJeLa216|| 1 abalA dala mukhavarNAH uttuGgAH dvAvapi yauvanArambhe / madanarAja pratimallAH, kAlamukhAH kena kAryena // 295 // a:strInA Indra patA arthAt merU parvata jevA vaNu vALA e patA arthAt e stane! covananA prAraMbhamAM 'cA heAya che ke je vasanta RtunI zAbhAnA pratimaH arthAta vasanta RtunI zAbhAne harAvI denAra che chatAM kAlA mukhavALA zu kAma thayA che. 295 2 pratiSThAna i memado, pare saMjJAH hovane hache / nyu mIdi mu! vaddo, AmulA tene jArvena 266 // a:--aheA amAre rahevAnuM sthAna kaSTamaya che ( khAnArU ) ane hAThane tA suMdara zeAlA tathA netrA peAtAnI vizALatAthI zAbhi rahyAM che ane amane kAMcaLIthI kheMcIne bAMdhI dIdhA che. evA bheda bharyA vicArathI zyAma mukhavALA thai gayA che. 296
Page #410
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahodadhi ma9 mAdhavAnanI kathA. gAthA kiM tuai kaDi nahu tuDai, jahaNa bhAreNa nAbhimaMDalayaM / bhajaNabhaeNa vihiNA, romAvalithaMbhayaM dinaM // 297 // (mAdhavAca) - - dUhA. 2 Ta pasu jema puladI jala pIyaI, paMthI kahi kAraNa kavaNuM; kavi ve karaMvIya kale, muhamAM saMti vA(cA) rei298 (kAmakaMdalAuvAca):--..... 1 kiM tudati kaTi na khalu truTati, jaghana bhArena naabhimnnddlm| bhaMgabhayena vidhinA, romAvalistaMbhaH dattaH // 297 // artha -tArI kaDe ane nAbhimaMDala jadhana (jAga) nA bhArathI huM dhAruM chuM ke tuTi jatI nathI paraMtu zuM pIDAtI nathI? arthAta jarUra pIDAya che. eTalAja mATe vidhie keDa ane nAbhimaMDala tuTe javAnA bhayathI mAvali (suMdara sukSma vALa zreNi) rUpi thAMbhalo dIdhuM che. arthAta tArI keDe bahuja pAtaLI ane jage puSTatAthI zAbhi rahI che. 297 4 neTa:-hAnuM uttarArdha azuddha che ane bIjI koI pratimAM te na hevAthI sudhArI zakAyuM nathI ane artha ApI zakAyuM nathI.
Page #411
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAcaka kuzalalAbha viracita. AnaMda kAvya. (mAdhavAca) - bhAga 1 aMbA ? aJcariacariyaM, vihuga rovaMti muciyAmAlA / vihurA kuMciyabadA, baMdhaNabhaeNa bihae vAlA // 299 / / (kAmakaMDalAuvAca) - uttara-bALA snAna karI rahI eTale veNi (celA) nA vALa khabhA upara chuTA paDelA che temAMthI pANinA bIMduo hAya upara thaIne Tapake che te metinI mALAnI mAphaka zebhi rahyAM che paraMtu jyAre e chuTA paDelA vALane goLa vALIne bAMdhyA arthAt aDe vALe, tyAre bALA jANe pite metinI mALAthI baMdhAI jaze evA DarathI bahavA lAgI-dhrujavA lAgI. arthAt bALA snAna karIne uThI tethI TADha vAvA lAgI tethI dhrujavA lAgI. te jANe pitAnA vALa baMdhAyA tema pita paNa baMdhAI jaze ke zuM ? evA bhayathIja dhrujatI hoya nahIM? 29 1 kA? Azcartha =hata, viduranta mArAmArI ! vidhurAH kuzcitabaddhAH, bandhanabhayena bibhetibAlA // 299 // artha: he mAtA! eka AzcaryanI vAta che ke chuTA paDelAe raDavA lAgyA ane tenA azru biMduo bALAnA kaMThamAM mokitaka mALAnI mAphaka zobhavA lAgyA ane jyAre chuTA paDelAone goLa vALIne bAMdhyA tyAre bALA pite baMdhAI jaze tevA bhayathI bIhavA lAgI-dhrujavA lAgI. 299
Page #412
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAdhi mAguM (bhASavAvAtha) : mAdhavAnalanI kyA. gAthA 1 gayadaMta piTTi bhinnaM, daiyaM daTTUNa raNamajjhammi / hu~ tuma pUcha se sabhI, hasiuNa runnA kavvaNakajjeNa // 300 // (abhahasA upAya ) : gAthA 2 isai sA bAla puNavipuNarovara, pekkhi accariya piumuhaM jovai / surayasaMbhoga sutikkhapayoharA, kiNNa ukta gayadaMta phuTaM uraM / / 301 // 85 1 gajadanta pRSThabhinaM, dayitaM dRSTvA raNamadhye / hasitvA ruditA kim kAryena ||300|| a:-hai sakhi huM tane puchu chuM ke raNasagrAmamAM je hArthine kramana karatA te hAthInI pIThethI bhedAI gaelA patine joine tuM si ne raDI te zuM kAma ? 300 2 hasati sA bAlA punarapi punaH rudati, prekSayitvA AzcaryaM patimukhaM dRzyati / suratasaMbhoga sutikSNa payodharau, kiNa utkrAnta gajadanta sphuTitaM uraH // 301 // a:---te khALA atyaMta utkaMThAthI athavA na sahana thaI zake tevA surata sabhAga vakhate hAthinA dAMta jevA uMcA suMdara stane je patinI chAtIthI dukhAtA hatA teja patinuM hRdaya hAthInI pIThanA dhakkA lAgatAM paDi gayA bAda tenI lAta vAgavAthI cirAi gayu te Azraya joIne vaLI vaLIne hase che ane mRta patinuM mukha joI tenA vi
Page #413
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAcaka kuzalalAbha viracita, [AnaMda kAvya (kAmAM prati mAdhavAca) - mAyA ? cittaMgahe lihiyaM, pAvakapasarei rayaNimajjJammi / bAlA gahiUNa karaM, na mukkai chaMDai pANA // 302 // (mAdhavAca): gAthA 2 aMbA ! acaria cariyaM, kANAmahilANa kuNai pimmaM / kara chaDDeuM savaNagahiyaM, aharaM chaDDiUNa cuMvi nynn||303|| gathI ane pati maravAthI prApta thaelA vaidhavyanA duHkhathI vaLI vaLIne raDe che. 301 (1) * miiiiicitta, (2) * nA. 1 citraM gRhe likhitaM, pAvakaH prasarati rajanimadhye / bAlA grahitvA karaM, na muzcati tyajati prANAn // 302 // atha-gharanI aMdara citareluM citra rIte phelAelA agnithI ghara baLI javA chatAM te te bhiMtane tyAga karatuM nathI tema bALA hAtha pakaDayA pachI prANa tyAga kare che paNa hAtha choDi detI nathI. arthAt bALAe hRdayathI prema karIne je hAtha jhAlyo arthAta paraNI to pachI prANa tyAga kare che paraMtu hAtha mukI detI nathI arthAta svIkArelane tyAga karatI nathI. 302 2 ambA ? Azcarya caritaM, kANAmahilAnAM karoti premam / karaM tyaktvA zravaNagrahitaH, adharaM tyaktvA cumbitaM nynm||303|| atha:--he mAtA ! AzcaryanI vAta che ke te kANi strInI sAthe prema kare che ane teNe hAtha Dine kAna pakaDo tathA heThe cuMbana karavAnuM mukIne netrane cuMbana karyuM? 383
Page #414
--------------------------------------------------------------------------
________________ maheAdadhi mo] sAdhavAnalanI kathA. 1 (kAmakalAuvAca): cumIyA nayaNu tiNu kAji mitrAM talu', rIjhavaNu prIyala rAkhavA Apai, kata sataSiya mitra navuM likhie, ema aciraja maiM tuM pekhaka hai sakhI. 304 1 a:--teNe mitrone khuzI karavA ane prIya mANasane pA tAne svAdhIna rAkhavA netrane cuMbana karyu, ane peAtAnI su MdaratAthI teNIne sateASa pamAyA parantu temAM mitro samajI zakayA nahIM hai sakhi e pramANe te Azraya joyu. 304 neTa:~~atre upara AvelI 303 nI gAthAnuM rahasya mane nice pramANe samajAya che:-- 91 te kANI o upara prema kare che ' eTale jenuM mana ane netro eka pati zivAya bIjA tarapha jatAM nathI evI sudRDha premavALI satI upara teNe prema karyo. ' hAtha cheDIne kAna jhAlye! ' eTale pAte miSTa vanAthI strIne mugdha karI dIdhI ke jethI te strI patinA mukhamAMthI saprema zu vacana nikaLe che te sAMbhaLavA sadA utkaMThita thaI rahe arthAta patinA vacananuM pAlana karanArI. * heTha cheDa netronu'cubana karyuM ' eTale pAte tenA taraph saprema jotAMja tenAM netrone AkarSI lIdhAM arthAt strI khIjI tarapha najara paNa pheravatI nathI, khIjA sAmu joti nathI. uparokta kathananeA sArAMza eTaleAja che ke te satI strI peAtAnAM mana kAyAthI pati zivAya khIjAne cAhatI nathI ane patinuM vacana pAlavAmAM taiyAra rahI pati zivAya premadRSTithI kAinA sAmuM jotI nathI.
Page #415
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAcaka kuzalalAbha viracita [AnaMda kAvya. (mAdhavAca) - gUThA. 1 vana ripu tasa ri5, tAsa ripu, tasa ripu hAra pIeNa; jaI taNuM mUkI dhAhaDI, tAM mUkI prI pIeNa. 305 (kAmakaMDalAuvAca):-zaMkara-mahAdeva. 2 (mAdhavAca:- mAlA suMdara Ima bhaNuI, kiNa guNa mukI dhAhaka sura tetrIsA ripu dhavala, tasu vAhaNa ripa se (ka) hi. 306 (kAmakalAuvAca) -vAghanA bhayathI haraNa nAsI gayuM. 1 atha:-vanane zatru, tene zatru, tene paNa zatru, tenA zatru rapi hAra jene prIya che, eve jenA tarapha doDyo te patie prIyavamAne tyAga karyo samajavo. 305 javAbada-vanane zatru agni, anine zatru medha, meghane zatru pavana, pavanane zatru sarSa teja hAra jene prIya che ke jenA manamAM vo arthAta mahAdeva jenA manamAM vasyA te purUSa strIne tyAga karyo samajavo kAraNa ke mAhAdeva kAmadevane bALI mukanAra hovAthI jyAM zaMkara vase che tyAM kAmadeva rahI zakato nathI ane kAmadeva rahyo nahIM te tene utpanna thavAnuM sthAna strI, tene to te tyAgaja kare che, arthAt jenA manamAMthI kAmadevane nAza thaye te tyAgadharma svIkAre che. (1) I siMgAlA suMdara bhaNa. (2) I teve tetrIsAM dhuri. (3) I sAhi. 2 atha:-mAlAsuMdara ema kahe che ke-tetrIsa karoDa devatAonA zatrunuM vAhana tene zatru keNu? ke jenAthI teNe doTa mUkI. 306 javAba:-tetrIsa karoDa devatAne zatru mahAdeva tenuM vAhana piThize
Page #416
--------------------------------------------------------------------------
________________ 307 mahedadhi me| mAdhavAnalanI kathA. 1 (mAdhavAca):- taMgI maMDaNa tAsa ripu, tasa ripu ghAlaI muja; IMdraha vAhaNa ahi DasaNu, se pahirAvuM tuja. (kAmakaMdalAuvAca):-cUDe. 2 (mAdhavAca) - idra vAhaNa ahiDasaNa, te saghalAM kari heI, jiNa dIThaI kacaNu galaI, katA? deI seI. (kAmakaMdalAuvAca): -sohAga sebhAgya. siMdara 308 teno zatru vAdha, tenA bhayathI teNe doTa mukI, arthAta vAghanA bhayathI haraNa nAsI gayuM. athavA caMdranuM vAhana haraNa te vAghanA bhayathI nAsI gayuM eTale caMdra asta thaI gayA. 1 artha:-rAtrine zobhAvanAra, tene zatru, ane tene zatru te mane idravAhanane ahi dazana Ape to tane paherAvuM. 307 javAba-rAtrine zobhAvanAra caMdra, teno zatru rAhu ane tene zatru viSNu-kRSNa, te je mane ika vAhana (airAvaNahAthI) nA vAMkA dAMtane banele Ape to tane paherAvuM, arthAt caDo paherAvuM. 2 atha - he vahAlA ! 8 vAhananA vAMkA dAMtane bane te saghaLAnA hAthamAM hoya che paraMtu jenA dekhavAthI sonuM gaLI jAya che te mane Apa. 08 javAba:-dinuM vAhana hAthI tenA vAMkA dAMtano banelo caDo to badhAnA hAthamAM hoya che paratu jene dekhavAthI tenuM gaLI jAya che te
Page #417
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAcaka kuzalalAbha viracita [AnaMda kAvya. 1 (mAdhavAca):sAraMga suta vAhaNa gharaNI, AsaNa asaNa na aMgi; sAraMga sabada mahaliyAM, pADesaNi suraMgi. 309 (kAmakaMdalAuvAca) -bAvIhA=bApA , epe. 2 (mAdhavAca) - sAraMga suta uri subhaththaNa, sAraMga hItI hoI; jiNa dIThAM sAraMga raI, thAI hoI to I. 310 (kAmakaMdalAuvAca) -sAraMgI. *siMdUra sobhAgyanuM cinha mane Ape. 1 artha-lakSmI pratye prema rAkhanArano putra ane tenuM vAhana tenI strI ke je khAtI ke besatI nathI, tene aMgamAM (zarIramAM) utpanna karanAra citravicitra zabda mukanAra ane jenI pADezaNa suraMgI che? 309 javAba -lakSmI pratye prema rAkhanAra kRSNa tene putra pradyumna (kAmadeva) tenuM vAhana makaraMda megarAnA choDanI sugaMdha tenI anugAminI rAti-prItI tene sAMgamAM utpanna karanAra je citravicitra zabda muke che ane jenI pAMkha nAraMgInA raMga jevI che te badhe. * neTa-siMdUra prAcina kALamAM strIonA seMthAmAM zaNagAra tarIke pUravAno rIvAja suprasiddha che ane vartamAnamAM dAkSiNAtya vavitAo seMthAmAM siMduranI lITI kare che paraMtu gujara vigere dezonI vanitAo mAthe vastra oDhatI hovAthI te siMdUranI lITI rahI zake nahIM mATe karatI nathI. 2 atha:tArA hadayane zobhAvanAra sAraMganA putra ke je sAra uonal
Page #418
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAdadha me7 mAdhavAnanI kathA 1 (mAdhavAca) - jala suta tAsa suta, suta sU vallahI ma maMDi; haraNAkhI priya Ima bhaNaI, kaI eNDasi kaI cheDa. 311 (kAmakaMdalAuvAca):-lucA mANasanI saMgata. AsurI mANa sanI saMgata. 2 (mAdhavAca) - zrI patisU raya maMDa, bheNa naMdaNa nAha, tasu uri baMdhava valahI, tasu upari uchAha. 312 (kAmakaMjalAuvAca) nAdasvara, rAga. gano nAza karanAra hoya ane jene dekhavAthI strI prema rAkhe te tArI pAse hoya te Apa. 310 javAba-hadayane (kaMThane) zobhAvanAra sAraMgaputra (kAmadevano putra) nAda-svara rAga, ke jenAthI kheMcAIne haraNa sAMbhaLavAmAM mugdha thaI bhAna bhulI mare che, eTale je sAraMga-haraNane maravAnuM kAraNa che ane jene dekhavAthI strI prema rAkhe che te sAraMgI te je tArI pAse heya te Apa. 1 artha - hariNAkSI prIyatamane ema kahe che ke-jalano putra, tene putra, tenA putranI sAthe tuM prema na karIza, karyo hoya to tyAga ja nahIM te huM tAro tyAga karIza. 311 javAbaH-jalasuta caMdra, tene putra zuka, (zukrAcArya daityane gurU) zukano putra- ziSya asura-(AsurI svabhAvane, duSTAcaraNavALA mANasa) tenI sAthe mitratA na karIza ema trI kahe che chatAM karI hoya te choDI de nahIM to huM tane choDi daIza. 2 atha-lakSmInA patine putra, ane rai-tine maMDana, tathA
Page #419
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAcaka kuzalalAbha viracita [AnaMda kAvya. 1 (mAdhavAca)- IMdraha Asana ravi sutana, sugrIvaha bhaMDAra; e tine kIdhA ekaThA, kahi sakhi kaNa vicAra. 313 (kAmakaMdalAuvAca) -siMha-karNa ... 2 (mAdhavAca);- ali vAhaNa vAhaNa naI calI, sasi vAhaNa vAhaNa ulakhI; bhIma suta na tasu maI paDibhagau, ravi ca(na) u naMdaNa kare vilAu. 314 bhUminaMdanano svAmi, tenA hadayamAM rahelA bhAI tene vahAlI tenA upara enI IcchA che. 312 javAba-lakSmIpati kRNa tene putra pradyumna (kAmadeva) tene maMDana eTale tene utpanna thavAnA sthAnabhUta, ane bhUminaMdana, maMgaLa tene nAtha (grahane svAmi) caMdra tenA hadayamAM rahelo arthAt caMdranI vacamAM dekhAtI haraNanI AkRti tene bhAI haraNI tene vahAlI sAraMgI tenA upara (tenI) IcchA che arthAt sAraMgI vagADavAnuM mana che. 1 artha:-InuM Asana, suryane putra, ane sugrIvane bhaMDAra e traNe ekaThA karIne he sakhI ? tuM kahe ke temAM zuM rahasya che. 313 javAba-InuM Asana siMha, suyane putra karNa ane sugrIvane bhaMDAra................ e traNe eka karavAthI, siMhakaNuM.........thAya che. 2 artha -bhamarAnuM vAhana, tenuM vAhana, te levA mATe cAlI, caMdranuM vAhana tenuM vAhana, tene tuM oLakha, bhImano putra temAM paDIne bhAMgI gayo, ane sUryano putra hAthe vaLage. 314
Page #420
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahedha mo. 9 mAdhavAnanI kathA has (kAmakaMdalAuvAca) - bhamarAnuM vAhana kamaLa, ane kamaLanuM vAhana pANI, caMdranuM vAhana haraNa ane haraNanuM vAhana caMdranAM kAraNe. eTale deraDu, bhImane putra ghaTotkaca, eTale ghaDe, te bhIma bhayaMkara kuvAnI aMdara paDIne bhAgI gaye ane sUryane putra zani eTale cIkaNe kAdava hAthe lAge. arthAt huM pANI bharavA mATe ghaDe ane doraDu laIne gaI paratu ghaDAnuM moDuM deDethI bAMdhI kuvAmAM nAkhatAM te ghaDe temAM paDIne bhAMgI gayuM ane huM lapasI javAthI hAthe kAdava lAge. 1 (mAdhavAca) - ajAsu ripu bheINa, kaMTha kahi gaye videsa; bimaNA huyA ki caugaNA, huM tu jIrUM iNa desa. 315 1 artha:-ajazuno bhayaMkara zatru tene kahi videza gaye, ane huM te A dezamAM gurU chuM to te bamaNuM thAya ke cAra ghaNuM.? 315 rahasya -ajazu caMdranA kiraNane prakAzane zatru rAhu, tene pati mekaline videza gayo arthAt vi-dezadeha bIjA dehamAM gayo marI gayo tethI rAhu rUpa vastra arthAta zyAma-kALuM vastra Apato gayo tethI tenA vize huM A deza-A dehamAM + AvezamAM gura chuM--duHkhI thau chuM te te bamaNuM thayA ke cAra ghaNA arthAta stana ? A hAsya ane khedapUrNa prakha che.
Page #421
--------------------------------------------------------------------------
________________ 98 vAcaka kuzaLalAbha vicita, AinaMda kAvya. 1 (kAmakaMdalAuvAca):-- cAhu su pAvuM nahIM, te vAsu na suhAI; tiNa kAraNi ghaNuM dumbalI, jAgati raNa vihAI. 316 2 (mAdhavAca): -- maMdira maMDaNu tAsa ripu, jaI tuM ghAlaI mehi, te IMdrAsaNa bhaMDa, se pahirAvuM tehi. 317 (kAmakaMdalAuvAca) -kaku. 1 atha:-je cAhuM te maLatuM nathI teTalA mATe vasavuM gamatuM nathI ane jAgatAM ja rAtri jAya che tethI stane durbala thai gayAM che. 316 rahasya-je cAhuM chuM te maLatuM nathI arthAta kosaMbIka vastra te patinA maraNathI maLatuM nathI ane temAM vasavuM gamatuM nathI te zyAma vastra evuM gamatuM nathI arthAt pati viyoge jIvavuM gamatuM nathI ane rAtri jAgatI ja jAya che eTale viyega ane mAnasika aneka du:khathI uMdha AvatI nathI eTalAja mATe stana durbala che arthAt strInA zarIramAM vadhAremAM vadhAre puSTa jo koI avayava tarI Avato hoya te te stana che, zarIra durbala thatAM thoDe samaya lAge paraMtu stana durbala thatAM te jyAre maraNanI aNue pahoce teTalI durbalatA Ave tyAre ja durbala thAya tethI atre pragnamAM stananI durbalatA puchI che ane teNe tenAM kAraNo jaNAvyAM che. 2 artha -maMdirano maMDana tene zatru te je tuM mane Ape to huM tane IdrAsana maMDana paherAvuM. 317 javAba -maMdira--gharane manana thAMbhale arthAta lAkaDu tene zatra agni tenA varNa jevuM lAla kaMku. te je tuM mane Ape che, arthAta
Page #422
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahodadhi mA. 7] mAdhavAnalanI kathA. 1 (mAdhavAca) - IMdraha AsaNa maMDa, jisa tisa kaIhI hAI; kaMcaNa ke ripu dehI me, te huM ghAluM teI. 318 (kAmakaMdalAuvAca) -siMdUra. 2 (mAdhavAca) - uMcA bhUpati tAsa uri, tasu ripu svAmi seI; tArA pitA mahi tI vasaI, tasu suta ANI I. 319 (kAmakaMdalAuvAca:)-metI. cAMDale kare to-paraNe te huM tane IndrAsana maMDana hAthI tenA dAMtane banelo caDe tane paherAvuM. 1 artha:-idrAsana maMDana te jenA tenA hAthamAM hoya che :raju kaMcanano zatru je tuM mane Apu to huM tane maMdira maMDanano zatru Apu. 318 javAba:-hAthI dAMtane cUDe to jenA tenA hAthamAM hoya che paratu je sonAne zatru arthAta siMdUra (trIne zaNagAra) je tuM mane Apu to huM tane kaMku cAMDale karUM arthAta paraNuM. 2 artha:--uMce rAjA tenA hRdayane zatru, tene pitA tenI aMdara vasanAra tene putra tuM mane lAvI Apa. 319 javAba -uMco rAjA megha, teno zatru pavana te vAya tyAre varasAda varase, e varasAdane pitA samudra, (ketimAM samudramAMthI varasAda pANI laIne varase che arthAta samudramAMthI megha pedA thAya che mATe te varasAdane bApa che) tenI aMdara je vasanAra che te chIpa ane tene putra, tenA peTamAM pedA thatAM motI, te tuM mane lAvI Apa.
Page #423
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAcaka kuzaLalAbha viracita. [AnaMda kAvya. ceApAI. 4 Ima aneka dRDhA naI gAha, ramatAM kAmakeli uSNAhi; khiNa eka mAMhi viThThANI rAti, ima bhArgava mAdhava sadhAta. 320 vanitA prati mAdhava vinavai, sIkha dIye te cAlu hivai; 100 9 13 3 rahe| pracchanna na jANui kAi, jIma ANaMda amhAM ghara hAi. 321 mAdhava kaI rAyanI ANu, te jANui tA jAi parANa; e jIvatI kAcA rahI, nizcaI valI milesyAM sahI. d 19 19 20 21 vAta suNI vezyA ghaDaheDI, muchI AvI DharaNI DhaNI; chAMTa pANI vIjaI vAI, khiNa eke saceta su Mdara thAI, 223 prI Agali virahaNi vilavilaI, AMsu paDai hIyo Ukale; 322 20 28 vAji lahara pasI jaI agi, jANe (kAra) sAMDasI bhuyaMga. 324 (1) I hA. (2) I * ha. (3) * zui. (4) I I. (5) * prema bhAgavai prI sudhAti. (6) x vilasaJ. (7) * dIu tau cAli dhruvai. (8) * rila. I rahyA. (9) * krima ANaMda ahiyAM mani. (10) I dhira (11) I rAjA (12)* jau. x jo kha'hu tu. (13) * tu. (14) I jAvai prANu. (15) I tAM. (16) * ya. (17) * mile sau. x (malezAM. (18) ! kAmA suNi thaI vivalI. (19) * huDai. (20) * mUrchA. (21) * dharaNa lai, 1 lI. (22) che, (23) * vAyu. I vAya. (24) * khaNui sacetI suMdara thAya. I khiNuka suMdara saceta na thAI. (25) * valI vala. (26) * hIuM. ukala. (27) * vAjaI lahari pisaI sahI aMga. (18) * bhugi. x sADasI bhruga.
Page #424
--------------------------------------------------------------------------
________________ 101 1 2 3 mAdhava Ika vAta suNuu muja taNI, saMbhala kari kriyA muja bhaNI; mahAdadhi mo. 7] mAdhavAnalanI thA. tU mAharaI chaI prANa AdhAra, mujanai kAMi tajaI niradhAra.325 de AliMgana lAgi hAtha, sAmI muja teDau hiva sAthei; 5 6 9 rahei kama jala vana mAchalI, prIta na pAlai prI pAchilI, 326 nI nIDa samAvI khAla, viSama patha cheDe sukumAla, 12 vAgha cAra sAvaja (bhaya) ghaNA, sahivA duHkha paradesAM taNA. 327 13. 14 nahIM raheNurI hivaNAM vAra, jAvA de mA varaja gamAra rAvai mukha mUka nIMsAsa, nArI cheDA kAMi nirAsa. joza tyajedekaM kulasyArthe, grAmasyArthe kulaM tyajet / .: grAmaM janapadasyArthe, AtmArthe pRthivIM tyajet // 329 // * 49. (1) * e. (2) * vAta mu taNI. (3) * sAMbhali kare kRpA muja dhaNI. I tA viSNu na rahu prI muja dhaNI.. (4) * Aja. tyaja. (5) * ci. (6)* svAmi hiva muja teDu sAthi. 1 svAmi muja le jAve sAtha. (7) I karma. (8) * chuM. * ti. (9) I prIta pAle prIu pAlI. (10) I nita (11) * paMtha tu che. x paMca tujhe tanunnu.. cAra bhaya sAvaja taNI. (14) * mama hAiga: I ? tu hAikama. chaMDau. I chaOM. samajAvaisA. * vi. (12) I prati x huM. x sI. (13) * havaSNuI. * khi. (15) * * atha:---kuLanA bhalA mATe ekanA tyAga kare, ane gAmanA - - 328 -
Page #425
--------------------------------------------------------------------------
________________ 102 vAcaka kuzaLalAbha viracita [AnaMda kAvya gAhA. 1viraho vasantamAso, navaneho paDhamajuvvaNAraMbho / paMcamageyassa jhuNi, paMcaggI ko jaNo sahai ? // 330 // rajaNaNI jammabhUmi, pacchimaniddA ya ahinavaM pema / sajjaNa jaNANa guTTI, paMcavi dukkhehiM ghucijji||331|| bhalA mATe kuLane tyAga kare, dezanA bhalA mATe gAmane tyAga kare, ane pitAnA bhalA mATe pRthvIno tyAga kare. 329 1 virahaH vasantamAsaH, navasnehaH prthmyauvnaarmbhH| paJcamageyasya dhvaniH paJcAnI kaH janaH sahati // 330 // artha:-vivega, vasata mAsa, navIna neha, zarU thatu prAthamika vana-juvAnI, paMcama rAgane svara, A pAMca ana koNa mANasa sahana 42 // za? 330 (1) + sahAyaguTTIya. I sahAsamudrIya. (2) + maNaiTaimAgusaM. (3) + muJcati. 2 jananI janmabhUmiH, pazcimanidrA abhinavaM premam / sajanajanAnAM goSThIH, paJcA'pi duHkhaiH mucyate // 331 // artha-mAtA, janmabhUmi, pAchalI rAtanI UMdha, navo baMdhAele prema, sajana mANasanI sAthe vArtAlApa, A pAMca duHkhathImusIbatathI choDAya che. 331
Page #426
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAddhi mA. J mAdhavAnalanI kathA. 103 13 saMkara ! mA sirajjasi, ahavA mA desi mANusaM jammaM / aha jammaM mA pimmaM, aha pimmaM mA vijogaM ca // 332 // navasattA saviyaNI, hara hAra AhAra vAhanA nayaNI / udahi riu suagamaNI, sAsuMdari kattha ho mAi // 333 // avasiUNa mujjhahiyae, cittaM gahiUNa kattha caliosi | 2 paMthI para gahamaMDaNa, puNo tumaM kattha disesi ? ||334 // 1 2 saM! mA mRgati, athavA mA na mAnuSya sammam| atha garbha mA prema, atha prema mA vicoLa = // 332 // a:-hai zaMkara ! tuM jagata banAvIza nahIM, athavA banAvuM te! mANasane janma ApIza naDDIM, ane jo mANasane janma Apu te prema karAvIza nahIM, prema karAvu te viyeAga karAvIza nahIM. 332 2. navasatvA zazivadanI, hara hAra AhAra vAhanA nayanI / udadhi ripu suta gamanI, sA sundarI kutra aho maataa|| 333 // a:- -he mAtA ! navIna garbhavatI, caMdra samAna mukhavALI ane mahAdevanA hAraneA AhAra jenu vADana che tenA jevA netrAvALI arthAta mahAdevane hAra sa` tene AhAra pavana te jaMtu vAhana che arthAt caMdramAM ralA haraNanu vAhana pavana che eTale haraNa samAna tetrAvALI samudranA zatrunA putra jevI gativALI arthAt samudnu maMthana karanAra samudrane zatru mahAdeva teneA putra gaNapati. eTale tenu mAhu hAthI jevuM heAvAthI gaNapati eTale hAthI tenA jevI cAlavALI te suMdarI kayAM che? 333 (1) * va. (ra) * * pa ca. 3 sthitvA mama hRdaye, cittaM gRhitvA kutra calitaH / pALu ? pamanDana, punaH ruM ga darzana rUA
Page #427
--------------------------------------------------------------------------
________________ 104 vAcaka kuzaLalAbha viracita AnaMda kAvya. dUhA. caMdana karuM kapUra rasa, sItala gaMga pravAha; mena rajana tane ulhavana, kadi milaI nahi. 375 caMda mukhI haMsA gamaNa, kemala dorA kesa kaMcana varaNI kAminI, vali kahI dIsesi. the sidhAve siddha kare, pUro thakI Asa mata visAre mana thakI, huM chauM thAMkI dAsI. * sajjaNa guNe samuI, jiuM tarira thakkI teNu; avaguNa cheTa na saMbharaI, khiNahi vilaMbu jeNa. 338 the sidhAve siddhi karU, bahu guNavaMtA nAhaka sA jahA zatakhaMDa kIya, jeNa kahijaI jAha. 339 336 337 artha-mArA hadayamAM vasi citta laIne tuM kayAM cAlyo. pArakA gharane zobhAvanAra he pAtha ! vaLI tuM kayAre dekhAIza334 - * (1) * lu. (2) * jana + jazuM. (3) I manaulasaNa. - Na. (4) x kade milezau nAha. + * tuM kima pAmi sinAha. I milesI. (5) * 1 Ni (6) 4 dAhara. - 4 Na. (7) I caMpaka. varanI. (8) + kadI 1 kade. (9) 4 ki. kare. (10) I pUre. (11) - rU. (12) 4 a. 1 kari. (13) 4 bhANi gaI. + jiNi kahi je.
Page #428
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahodadhi meM 7] mAMdhavAnalanI kathA 105 gAthA UjaDIyo Iadeso, so vasiyo jattha piyajaNI jAi / pIu ! paradesaha maMDaNa, puNo tuma kattha disesi // 340 // pUjau AsA siddhi suMdara, caliu jiNa karaje, chapaya vAsa nivAse, so dijAje anDa nAmeNu. 341 gAthA. 2 x vaTuMta gamaNa dIhA, jaM bhaNiyaM kaMta taM khamijjAsu / amhaM ciya natthiguNA, tumhANa ya natthi gunnche||342|| (1) x ujajaDa hUuM dese. (2) 4 ciliusi jeNa. (3) * jijaI. 1 uddhastaH etaddezaH, saH vasitaH yatra prIyajanaH yAyin / prIya ! paradezamaNDana, punaH tvaM kutra dRzyasi // 340 // atha--jayAM prIya manuya jAya che tyAM te deza kharekhara vasele che ane A deza ujajaDa thaele che he paradezane zobhAvanAra vahAlA ! tuM pharIne kayAM dekhAIza ? 340 2 vaTaita gamanadivasAH, yadbhaNitaM kAnta ! tat kSamasva / : asmAsu khalu nAsti muNAH, yuSmAkaM nAsti gunnchekH||342|| artha - he vahAlA ! tamArA javAnA divaso najIka Ave che to je te kAMI kahyuM hoya te tuM kSamA kara kAraNa ke amArAmAM te jarUra guNa nathI paraMtu tamArA guNane pAra nathI. 34ra
Page #429
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAcaka kuzaLalAbha viracita. [AnaMda kAvya. 1 jAu sarIra pAu~, asahato dujaNo jaNo jAu / sajaNo sayaNo // 343 // 2 re pIupavAsagAmi, aMcala gahiUNa kuppiu kIsa / paDhamaM ciya kiM mukaM, aha jIyaM addha paDhiyaM ca // 344 // (1) 4 o. (2) 4 roga. (3) I mA jA saguNa sajaze. 1 yAtu zarIra pApaM, asahantaH durjanaH janaH yAtu / yAtu rora kalaGka, mA yAtu sajanaH svajanaH // 343 // artha:--zarIramAM raheluM pApa jAo, nahIM sahI zakanAra arthAta IrSALu dujana mANasa jAo, daridratA ane kalaMka jAo, paraMtu sajajana mANasa ane potAnuM mANasa arthAta pati athavA jenI sAthe sudaDha prema baMdhAyo hoya te na jAo arthAt teno viyAga na thAo. 343 2 re prIya ! pravAsa gAmi, aJcalaM gRhitvA kupitaH kim / prathama hindu vuiM mu, athavata parata 4 rUkA atha-he musApharImAM jatA vahAlA ! cheDe pakaDIne pachI krodhita zuM thaze, paraMtu huM cokkasa mAnuM chuM ke te paheluM jIvitavya ane pachI abdha bolelu vAkaya muki dIdhuM. arthAta maraNa pAmelA pati pratye strInuM A kathana che ke he vahAlA mAre cheDe jhAlIne tuM kapAyamAna kema thayo chuM arthAta tuM have kema bela nathI. te tethI, huM have nizcayathI mAnuM chuM ke prathama te jIvItavya choDI pachI adhu kaheluM vAkaya choDI dIdhuM. 344
Page #430
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahodadhi moM. 7 : mAdhavAnalanI kathA, 107 dUhA, je gasi ga7 praya, ke grahaNa ma joI vaNa cheha vilaI, avase amaMgala hoI. 345 hIDA bhIMtara paisa karI, ugyA salaeNri rUkha nita salasalaI nita pallavaI, nita nita navalA duHkha. 346 sakhi e AMmaNu damaNi, mAraga ubhI kAMI; 1 0 je Avaka valA, te caliA jAI. 9 - 347 14 saMbhAryau saMtApa, vasAi na visarAI kAlijanI kAra, ArahaDa te phATe nahIM. 348 vIDatAM che mANaso, nayaNe kI sega; oDhaNa pahiraNa sADI kUcI, have nivaNa ga. 34 (1) * jau. (2) 4 situ. | joga che te. (3) x kaMThagnahaNa - 4 Ni gi. si. (4) * bhItiri. (5) * si. (6) * ugna. * ugA(7) I sAlara. (8) * sallaI x sAlaI. (9) * pallavaI x pAhavaI. 1 pAlave. (10) 1 rA. (11) * teu. (12) * saMbhAryA. (13) * vihatAM. (14) * kAle vicikApa. (15) hara tau phiTaI + tu phiTe. (16) 1 prIya. (17) I u. (18) I kaMcUkuM. (19) 1 huu. "
Page #431
--------------------------------------------------------------------------
________________ 108 vAcaka kuzalalAbha viracita. [AnaMda kAvya. Y 35 351 sAjaNa saMtari gayA, jayaNa lAkha che; visAci na visaraI, jAM jIvana aMDaI deha. saMjaNIyA sahu ke karaI, ahena karisyAM koI, jeteM sukha sanehakA, te to phira duHkha hoI, A tanAM masIkarAM, ghU jaI saraga: mata prI vAdala hoI ke viraha bujhAvaI agri. nimaya eka dina hUyA, caNa DUI chamAsika vAlibha viraha tujha bhaNe, jIva jale nIsAsa hIyaDA kUTi pasAu karI, ketA dukha sahe, vAlama vihIye, jIvI kAha karesi. 352 upara 2 3 354 - (1) I sajana (2) * sAM. (3) * 1. I vana likhIyo che. (4) 1 chatAM saneha. (5) * sA. (6) x karU 1 karo. (7) * ahame. (8) x je sukha saMyoganuM te tuM. (9) * phari. (10) * a + o. (11) 3 misi kare. (12) 4 A. (13) * gri. (14) * kari. (15) * varasi. (16) *namiSa. x nimaSa. (17) * Ni. (18) * sa (19) * virahiI tujha taNuI - I tuma. (20) * jIvaI kyuM ghAsa. (21) * si. (22) * prIya mANasa vichohIyAM. 1 vAlaMbha viraha vihI. (23) * kAhu. I karesa.
Page #432
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAdhavAnalanI kathA, kehI kIjai vAtaDI, kehI kI tya; jehA sajaNa viOM, tehA na carcAyaeN hattha. mahAdhi mA cha] O 5 6 rU hIyA vai ghaDyo, kai pASANu karaDa; vAlabha nara vidyAhitA, phrUTo na khaMDo khaMDa. 11 karavataDI kiratAra, jau sar dvIsai tAhare; 12 13 tA tu jANe sAra, 2 14 vedana viAhayA taNI, gAthA 1 109 355. 356 8 jai gammasi tau gammapiya, ko vArai tujjha gammamANassa / tujjha gamaNe mujjha maraNaM, vihaliya ko paNAseI // 358 // 357 (1) * kIjai vattaDI. (2) * kIja. (3) * vII. + vISNuDaI. (4) * caDai I caDhe. (5) * ji ibriDaa. I ( 2 ) hIyAvandra DIsi. (6) x vajra vajra sAriccha. (7) * li. I vAli'bha taNuM vijogaOM, (8) * *. (9) * uM. (10) * Da (11) * jaI siri mehalaI apaNu, x jo sara jaI tAharaI. (12) * tu. (13) * ANuta. (14) * veNu. 1. yadi gacchasi tadA gaccha prIya, kaH nivArayati tava gamamAnasya tava gamane mama maraNaM, viskhalitaM kaH pranAzayati // 358 // a:--hai vahAlA ! jo tu jatA hAya tA jA. tane jatAne kANa rAkI rAkhe che tArA javAthI mArUM maraNa che te ahiM rahelA najIka AvelA tenA kANu nAza kare--aTakAve. 358
Page #433
--------------------------------------------------------------------------
________________ 110 vAcaka kuzaLalAbha viracita, AinaMda kAvya. dUhA. Ta vAlaMbha taI virUu kI, vahila dAkhe che; the teDyo kavaDI vaDaI, lAkha TakAne neha. 3pa9 copAI mAdhavAnala cAtye paradesa, kAmakaMdalA chAMDyo vesa che raMgata dakSiNI cIra, na karaI sola zRMgAra sarIra. 360 kAmakaMDalA I para rahaI, bIjo loka vAta navi lai, tajaI tilaka kAjala taMbela, maMjhaNa hAvaNa khela aMgela: 31 jImAM nahIM sarasa AhAra, jAM na milaI mAdhava bharatA; vidhavA vasaI te virahaNI, dubala deha kIdhI rI bhaNI. 362 (1) * mAdhava te cAliu paradesi. (2) * DiG. + IDio. 1 che. (3) * iDaI. + De. (4) * INividhi. (5) * bIjau. + bIju. I bIjA. (6) + lahe. I kahe. (7) * tijaI. * tije. * tyajaI 1 tajai. (8) * kanjala. (9) * jAjaNa nhANu boli ela. (10) + jame. (11) * vesiI. 1 vividha vese. (12) * kIu. 1 kI + kA.
Page #434
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 , 2 3. che ? mahodadhi meo ] mAdhavAnanI kathA. mAtA samajhAve ghaNuM, kahyuM na karaI kula kama ApaNe A meTA ghari nArAya, kAmakaMdalA te na suhAI. 363 mAtA ma kari ghaNe vesAsa, Ne purUSa muja AvAsika agathika rAkhisa vegalA, gIta vinA khaDasi kalA. 364 motA Agraha kaI ghaNuM sIla naI kAyA te, kAmakaMdalA iNa pari rahei, viraha viyAkula mana dukha sahaI. 365 mAdhava kesa nagara bahu kirI, viSama paMtha lidhaI karI; viraha viyAgai citta cAlavaI, muhuta jaI desamAlavaI. 36 pura pATaNa phira dIThA teNa, jaI pahuta nagara ujeNe gaDha maDha maMdira uli pagAra, nava bAraha yana vistAra. 367 ' (1) * samajhAvaI ghaNuu. I jhAvai ghaNo. (2) * kAM. 1 kima. (3) I kare kare. (4) * krama. (5) * ApaNuuM. + ApaNuM. 1 ApaNo. (6) * AvaI. + Ave. (7) * ghara meTA. (8) zuM. (9) * Avu. (10) + mujha. (11) + * rAkhu. (12) * nAda. (13) * dekhADizuM. - I mIThAvaiNa kari Agraha ghaNo. (14) *mAMDaI dhaNauM. + mAMDe ghaNe. (15) * IDaI + khaMDe. (16) * taNau. + taNu I taNo. (17) + INi. (18) + rahe 1 rahe. (19) I viyA pita tane. (20) * mani. (21) + sahe I sahe. (22) + vanasaMghI, 1 vali laMghI. (23) * vigi. (24) + cAlave I cAlavai. (25) * puhutu I "huto. jAI. (28) ka paTTaNa phari dIThA Ni (27) * jaI dIThaG + dIThuM. 1 puhuto. 45IThau (28) * ujeNi. (29) pili. 1 pala prAkAra. (30) * jeaNajana. 1 jayaNa.
Page #435
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14 112 vAcaka kuzaLalAbha viracita. [AnaMda kAvya. sikA nA vahaI ati caMga, mahAkAla prAsAda uttaga; causaki gaNi pIDa mukAma tihAM devI harasiddhI nAmi. 368 aA yakSa vaDa vyaMtara rahaI, bAvana vIra ThAma gahagahaI; suparaMtari navi paDaI dukAla, cerAsI cahaTa suvizAla. 36 paghaDI cheda, vikramAditya tihAM karaI rAja, pRthivI uraNa jiNa karI Aja, panAra baMdhava raNa abhaMga, saraNA vilaMba jiNa sAviliMgI. para bhAjaNa birU jasu, Ihika jana nita pUravaI Asa; ati sUravIra nara sAhasIka, chatrIsa lAkha cAlaI anIka. 371 (1) mahaMkAla. (2)* giNuM. (3) * sujANa. (4) * tihi. (5) harisiddhi. I harisiddhA. (6) x ThAma. (7) sihavAI bahu +vaDe. 1 akSaya vaDa bahu vitara rahe. - I 2. na5. (8) * cahaTAM 4 cauhatAM. + cauTA. (9) I suvisAli. (10) * tihi. (11) * jiNuM uraNa karI. (12) 1 kIdha (13) * raNi. 4 raNa (14) * saraNagata vacchala sAva. (15) dukhaha. (16) * birada jAsa. + birada ha. (17) x nita. (18) I te. (19) I naI. (20) 70 I batrIsa.
Page #436
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 372 mahodadhi 07 mAdhavAnanI kathA. selaha saI aMte urI nAri, che sahasa vezyA nagare majhArika AgIya nAma vetAla jAsa, nita seva kaI jAyaI dAsa. khApare cera saghalaI prasiddha, kavaDI jUyAri vAcA baddha tiDAM mAghanA paMDita sujANa; varadhi niratI guNa nihANa. 373 evI nagarI ujeNuM ThAma, sAMbhalaI zravaNa bhUpati vakhANuM; ati harakhe mAdhava mana mAMhi, dekhI ujeNI ati uchAha. 374 (1) x selasahasa. + sAlahase ati varI. I selesa aMte uravara nAri. (2) x vi. I cha sahisa. - rI. (3) AgAu I AgI. (4) I jAsu. (5) * narajANi. + karijANi. (6) * khAparau. (7) * kauThiu. * kuGi. (8) ne vAca. (9) * tihiM. (10) * varadIdha sarasatI guNa nihANa. I vara sarasavatI. (11) * ThANi. I nAma. (12) * saMbhali zravaNe. I sAMbhale zravaNe bhUpa sujANa. * vakhANi (13) * ati teha harabiu mana mAMhi (14) I dekhi. (15) I atihi * + mani uhi . - I naranAra.. 1 3
Page #437
--------------------------------------------------------------------------
________________ 376 114 vAcaka kuzalalAbha viracita. [AnaMda kAvya. pAI. mAdhava hiMDaI nagara majhAri, rUpavata dasaI bahuM nArika sAre dina tiNa nagarI kirI, koI na pUchaI Adara karI. 375 pratiNi desAI na jAIi, jihAM ApaNu na kaI serI serI hIMDatAM, zuddhi na pUchaI keI. cho. * tatra deze na gantavyaM, yatrAtmIyajano nahi / mArgehi gacchatAM teSAM, kuzalaM konu pRcchati // 377 // dUhI. 1 mAdhava hiva tiNa nagarame, dukhe nIgame re; kAmadalA manamAM vasa, saMbhAre nija veNa 378 1 citama vasi rahI kAminI, prema prItasI suvilAsa, bhukha pyAsa nidrA tajI, manama rahe udAsa. 378 (1) * sArau. (2) * tiNi, (3) * I vAta. (4) I tiruM desahi. (5) I apaNe. (6) . sAra na pUche. + artha -je dezamAM ApaNe mANasa nathI tyAM javuM nahIM kAraNa ke mArge jatAM teone kuzaNu kANu pUche? 377
Page #438
--------------------------------------------------------------------------
________________ maheAdhi mo. sAdhavAnalanI sthA. 1 mAdhavane tikSNa nagaranai, rahitAM huA SaTa mAsa; jiSNu vidha prIyAne pAvai, sa MdesA suvisAla. eka divasa tiNa nagara avasarai, dITho pathI eka; 4 '' mAdhava pUrNa kavaNu tuM, kahi tAherA sarUpa. huM vAsI ina nagarane, khatrI mArI jAti, hU paradesai jAizuM, saMbhali meArI vAta. cApAi, 115 380 381 nirUpama nagarI kAmAvatI, tihAM chaI kAmaseNu bhUpati; 11 12 jAtra karI visu IMNu gAmi, eka moTA cha, mAhurai kAma. 383 harakhyA mAdhava saMbhali vAta, kAgala mUkisa RNu saMghAta; vezyA kAmakalA bhaNI, mAhi likhi vAta mana taNI. 384 16 382 (1) * eka purUSa tiNi avasarii. I eka divasa tiNu avasyA~. (2) * dIThau. I dITho + dI^^ (3) + * rU5 (4) + pUche I pUche. (5) * tAharU rUpa. I tAharA. (6) * iNi naganu I nagaro. (7)* khitrI. I pitrI meArA + merI. (8) * paradesaI jAsaa. (9) + * sAMbhali I sAMbhala. (10)+ tihu che. * tihu chaI. ~ I na. (11)* AvisiiNi I AvIsa RNugAma. (12) * meTau. (13) * harakhau. I harakhyau. (14) I sAMbhala. (15) * mekalisi iNi sAti. (16) * mADe likhisi. 1 likhAM.
Page #439
--------------------------------------------------------------------------
________________ 116 vAcakra kuzalalAbha viracita svasti zrIpura kAmAvatI, kAmakadalA suNi vInatI; mAdhava taNA sadesA bahU, kAliMgana vAcai saha; mAthA. 1 [AnaMda kAmya. 3 mA nAiisa viciM, tuTTu mumaruM vitelAva | x munno samara karaMko, jattha tumaM jIviyaM tattha || 386 // 2 jammaMtare Na vihaDai, uttama mahilANa jaM kiyaM pimmaM / kAliMdI kahna virahe, ajjavi kAlaM jalaM vahai || 387|| 385 ( 1 ) I kaMTha lagAi vAMce jyA sad. x ka ivilaginai. (2) I mama. (3) I namaLazmi. (4) samar. " 1 mA jAnihi vismRtaM tava mukha kamalaM videza gamanena / zunyaH samaH catra svaM nIvita kSetra // 386 // artha:- tu ema na jANIza ke videzamAM javAthI tArU mukhakamaLa visarI javAyuM che, tArA viyeAgathI hRdaya zunya thaI zarIra yuddhabhUmi upara paDelA hADapiMjara jevu thai gayuM che mATe jyAM tu tyAMja mArU vitavya che. 386 2 janmAntare na vizliSyati, uttamamahilAnAM yatakRtaM premam / kAlindI kRSNa virahe, adyA'pi kAlaM jalaM vahati // 387 // a ---uttama strIonI sAthe karelA je prema te jamAntaramAM paNa chuTI jatA nathI kAraNa ke kRSNanA viyeAgathI yamunA nadI hu paNa kALu pANI vahe che. 387
Page #440
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahedadhi meM 7 mAdhavAnalanI kathA. 117 kuhA. muja prANI tuja pAsa, tuccha prANI jANuM nahIM, jeu kesa vasau vAsa, pajara ke viraha nahIM. 388 * mitta jANuu tuhya prIti gaI, datara ke vAsa; nayanu bichohe paragaye, jIva tumhAraI pAsi. 389 * tuM jANuI kiratAra, vAllA kiI na visarai. ghaDImAM ikaja vAra, sAsa paDillAM sabhara. 390 * hoyaDA hutA tuja maIe, bIDuM trIjeu nAI kaI; sapai hoI tu vahicIi, laI duHkha na vahicai kAI. 391 * je jaDa jaDai sajajanA, neha rehaNa viltAra; te ja kahuI na utarai, lakha milaI lenAra. 392 14 (1) * tulma. I tuma. (2) ka tujha. (3) I * jANuM. (4) * je ke vaharU vAsi. - I vihare. (5) * jIve ke viharU. 4 parika. (6) I vahiro. (7) + tumhAre. (8) + jANe. (9) + kihe. (10) + visare. (11) + Ike. (12) + saMbhare. (13) + trIju nAve. (14) + saMpa. (15) + le. (16) + vahice. (17) + jaDie. (18) + vidhI tAha. (19) + jaDI kiste na utare. (20) + mile.
Page #441
--------------------------------------------------------------------------
________________ 118 vAcaka kuzalalAbha viracita. nida kAvya. * virahI pAMjara bAda kari, viSa ke baraI jhADa; lekege phUla gulAlake, se mUMgali bAhuM hAra. 394 * dahIM dahIM punarapi dahIM, uttama saMIthI saMgati grahiyaM; jaba rasa miliya, taba rasa DhalIya; daiva deva taI khinuM Ika kA na sahiya. 34 * nIMda tuM nAvaI trivuM jaNAM, kahu kAmaNi kahAM; ghaNa sanehAM bahuraNa, vayara khaTuI jihAM. 395 * pANI taNuI viyogi, kAdamanuM phAI hIyuM); tima jaI mANasa heI, sAcA ne tuM jANaI 396 * mANasa cehi mAchilAM, sAcA neha sujANa; ju jalathI kaI juo, nizciI chaDaI prANa 397 jima mana pasarai cihuM disaI, hima je kara paraMta; te alagahI sajjaNAM, ke grahaNa karaMti. 398 sajajana guNa aMgAra jima, hIyaDuM dajhaI jeNika avaguNa nIra na saMpajaI, vija vijaI jeNi. 39 (1) + behe vAM. (2) + sethI. (3) + nu. (4) + khaduka. (5) + taNe. (6) + je. (7) + heya. (8) + jANIye. (9) +nirce che. (10) + khiNikhiNe. (11) + ju. (12) + dUri vasatA sajajanAM. (13) + kaMTha. (14) + Dajhe.
Page #442
--------------------------------------------------------------------------
________________ *400 mAdhi 07] mAdhavAnanI kathA. 119 * viraha je majanaI kariu, te maI kahaNa na joI, aMgula kerI mudraDI, te bAhaDI samAI 400 gAthA * hA hiyayama mahesariya, jalahara mukaMta sukavArivya / ThANe ThANe cikkhallamANa, keNAvi Dajhahasi // 401 // suMdari eka saMdeDa, mana aMtara ima rAkhi; mahAkaImana je kUDa chaI, tuM paramesara sAkhi. 402 (1) + majabeM. (2) + meM. (3) + jAya. (4) + 5. (5) * saMdesaDu. I De. (6) * mani aMtarU ma. I aMtari ma rakhi. (7) * jau ahna tanna kUDAM achau. + ju alma tulma kUDAM achuM. (8) - mani. (9) x to I ta. (10) + ri. - 2 vAsara. . 1 hA hRdayaMgama mahezvara, jaladhara mukta zukta vArIva / sthAne sthAne paGkamAna, kenApi dagdhosi // 401 // artha:-hAya hRdayamAM rahelA mahezvara ? zuM tane keIe dajhA- dukhi karyo che ke jethI me mukelA pANinI mAphaka ThekANe ThekANe kAdava karI chIpanA moDhAmAM mukelA pANInI mAphaka kare che ? arthAt je varasAdanA pANithI ThekANe ThekANe kAdava thAya che te varasAdanA pANInA biMduo chipanA moDhAmAM paDatAM tenAthI motI pAke che tenI mAphaka eka mANasanA hRdayamAM prema saMcArI saMga sukha Ape che ane ekane prema karAvI pagale pagale viyAgAdi (kAdavarU5) duHkha Ape che te zuM tane koIe dubhAvyuM che? 401
Page #443
--------------------------------------------------------------------------
________________ 120 vAcaka kAlalAbha viracita [AnaMda kAvya. vIsari citta na vIsaraI, nisabhari avara na koi; nidrA bhari bhalo, te supanaMtari sei. 43 Ta ADA DuMgara vIMjhavana, khare piyAre mitta; deha vidhAtA paMkhaDI jilu, mili mili AvaI nita. 04 Ta te sAjana kima visaraI, je bahu guNa bhariyA he; vasArIyA - vIsaraI, jaI sira vADhaI keI. 405 ra dina guraMta nIgamuM, rAyaNa revaMti vihAI; sAjaNa (viNu) je jIvIyaI, te jIvyAM syAM mAhi. 406 Ta gerI thAI rU5 Upari, huM uvArUM jagaI; meraI mana tU na vIsaraI, tuja mana jANe ke I. 407 Ta hiyaDA bhIMtara dava balaI, dhUo pragaTa na haI; veli vichoyA pAnaDA, dina dina pIlA hAI. 408 tuM hIja sajajana mitta tuM, prItama - paramANa; hIyaDA bhIMtari tuM vasaI, bhAvaI jANi ma jANi. 409 (1) * nizi. (2) nada kari mana bholavauM. (3) + bholavuM. (4) hAI. (5) * tuM haji. (6) * tuM hari mana, (7) * tuM hani jANu sujANa. (8) * tuMhI. (9) mora mani tUhaji vasaI. (10) I bhAve jANu majANu.
Page #444
--------------------------------------------------------------------------
________________ codadhi mo9] mAdhavAnalanI kathA. 410 411 sajjana terA guNa ghaNA, vasyA ja hoyaDA mAhika rayaNa dIha ne vIsaraI, je varasA se jAI. sajana paradese hUyA, je dIsaMtA nittaH nayaNe te visAriyA tuM vIsaraI citta. sajjana huM tuM ekachAM, avara milyA e lekhi; muja tuja hoyaDA eka chaTha, bhAI kADhI dekha. * arihaTa AraNa mAMhi, ... .. . . . , * ** .. ** ...., ...... ... ... ... ... bahuta kahA hita hita livuM, saMbhAre je sadIva; De li (khiyaI) jANaje, tuma pAse che jIva. INa pari saMdesA ghaNa, likhi dIdhA tiNa sAthi; tiNa paMthI kAgala dIe, kAmakalA hAthi. 12 41 414 1 / 415 (1) A vasyAja, (ra) ramaNi 1 rAta. (3) * navi. (4) * su. 4 sau. (5) * sajajaiNa paradesi. (6) * te, I te. + . (7) * na visAre. (8) * sajA huM tujha tuI mujha. + sajajana huM tuja tuM muke. I sajana tu majha eka che - x avasari milazAM (9) I malAe lekha. (10) * DuM. (11) * bhAvaI kATI dekhi. (12) ka iNi. - * zi. (13) * dIu. I da. (14) x kAmA gaNikA hAtha.
Page #445
--------------------------------------------------------------------------
________________ 122 vAcaka kuzalalAbha viracita. [AnaMda kAvya.. 418 419 ati ANaMda hUMI huye, sadesA savigatta; (vAMcI) prItama jANIe, ujeNI saMpatti. 416 kAmakaMdalA mokalaI, sade su hatya; ujeNI nagarI bhaNI, dhana dhana mAlavadesa. 417 2 svasti zrI ANaMda maya, samarUM sArada sAra; ujeNI nagarI bhaNI, likhivA lekha apAra. 2 suMdara sahajaI valahA, sabhAgI subhagANuM; sakala kalA guNa maMdira, sAjaNa roga sujANa. Ta kuzala khema vartAI IhAM, dharma taNuI ahinAha, dina prati likhavA ApaNu, kuzala ema kalyANa. 420 Ta paradesaI je sAjaNa, tAha apUrava rIti; dujjaNa vayaNa nagame, dharatA avihaDa prIti. Ta samaratAM sAjaNa taNe, guNe na Avai pAra; milau tabahI heIsa(I), jaba karasyaI karatAra. 422. Ta nisAsA tU bhale sarajI, A dukha saha , je nIsAsau sarajata nahI, to hIyaI maraMti. 423 8 te sukha jANuI nIMda, supane milie sAjaNA; nehi akhina AvaInIMda, kiDAM mila kihAM belivau.424 (1) * hIaAI dUu. 4 hII + hIye. (2) * vAMcI mani prIu jANIe. I vAMcatAM prItama taNI. (3) [ saMpatti. (4) * tithi hAthAI desa.
Page #446
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAdhi mo. 7] mAdhavAnalanI kathA. 8 mANusathI pa`khI bhalA, alagA caLe cUMti; taravara bhima saMjhA samai, mAlai AvI milati, 8.prItama kerI vATa, jotAM hrI dIna nIMgamu; hIyaDu na paDaI phATa, kahetAM dIsai kAramu 8 kIdhai ghaNuM vilApa, tana murakha kAM suhuvai; kAgala taNui melApa, mana saMteSaja mAnaje. 8 likhivA khaisuM jANu, kAgala misa lei karI; hIyaDe bhamarAmAM tAma, nayaNe nIjharaNA vahe; paMthI eka saDhasaDA, prItama liMga pa ucAi; jovaNa kalIyAM mArIyA, tuM bhamara na khaIsaI Aya. 1133. 425 46 Ta kAgala ke tA huM lakhuM, ke tA likhuM kahuM mukha; vayaNa vAlhAnai milavA bhaNI, vahilA Ave sayaNa, 429 prItama prANa AdhAra tUM, manamAhana bharatAra; mAdhava (vAMcA) premabhara, saMdaisA suvicAra. katA mai te bAhirI, nayaNu gamAI rai zae; 2 3 yAli chAlA paDyA, nayaNe nIra nIcAI. 427 428 430 432 (1) + meM tu bAharI. * bAhArI. x huMteA. (2) * gamAyA. (3) * hathelI. I hAthelI. (4) * cIra hIra 1 cIra niceAI nIcAI. (5)* u. I Do. (6) * dhIya giI. (7) * puha. (8) * covana... (9) * mari. x merIu + murIu. I merIyo, 431
Page #447
--------------------------------------------------------------------------
________________ 124 vAcaka kuzalalAbha viracita [AnaMda kAvya. haka 434 435 436 mata jANe prI neha , phari videsi gayAya, bImaNe vAdhe sAjaNA, ucha thAya khalAha. huM kamalANI kA viSNu, je jala viNI veli vaNijArAkI bhahi, ga ghukaMtI melDiM. jehasuM hasi mukha belate, uri caDhe le te teNa; lAla piyAre sajajanAM, kIye desAura vAsa. Ta mAsa varasa dina ja saphala, ghaDIja lekhaI seI; sAjaNasuM melAvaDe, jiNa velA muja haiI. Ta sajjanathI visara bhalo, kaMkI jIvaja jeha; neha vadhaI dUraI rahaI, paga paga laI saneha. 437 Ta hoyaDA bhItari paIsa kari, viraha lagAI aga; prila pANI vinA nA bujhe, balaI salagni salagi. 438 vahile Ave valahA, nAgara catura sujANa; te viNa ghaNu vilakhi rii, guNa viNa lAla kabANa. 439 - (1) * gau. + gayu. (2) I dUra visa gayAha. (3) * bina maNu vAghaI. (4) * uchauhAI. (5) I kuma. (6) * jima. - I veliDI. (7) I viNajArArI khoDIkyuM. (8) * dhAha jima. (9) + dhunaMtI. (10) I mela. (11) * + vahila | go. (12) * jhAMkhI. (13) + phira. (14) + jima guNa. (15) + mA. 14
Page #448
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAdhi mo. cha] sAdhavAnalanI kathA supanatari nita hUM miluM, jardi pratakikha milesa; 3 taddhi prI meAtI hAra jo, kaDA grahaNa karesa; . AMkhaDIyAM DaMkhara bhayA, nayaNu gamAi rAI; ADA DuMgara vana ghaNA, ADA ghaNA palAsa. n 6 te sAjaNu krima sarai, bahu guNa taNA nivAsa, 441 G 17 11 te sAjaNu paradesaDaeN, rahyA viDANI hAi. TA prItama eka sadaisA, disi sajA salAma; 12 jakhathI hama tumhe vIMchaDyA, tamathI nIMda harAma. 13 14 5thI eka sa MdesaDe, prI lagile siddhAu; 15 1 6 jovaNa hathI gujIyA, aMkusa le ghara Ai. mukhe nIsAsA melDIyai, nayaNe nIra pravAha; 19 20 sUlI sirakhI sejaDI, te viSNu jANui nA. 125 44. 442 442 445 (1) + milAM. (2) x yadi paratikha. (3) * prIya. I prou. * si. (4) I sA. (5) + vIsare. (6) I bihu'. (cha) I g'. (8) * gamAyA. (9) I seA. (10) * desAi. (11) I vijhAMkhA. * vIDANA. (12) I vIDe (13) * Du. + DeI Do. (14) * le'. I protama lagI pahucAi. (15) I jovana hasati mada caDhayo. + yovana hastI jI gayuM. (16) + tuM aMkusa lei ri Avu * Au (17) mukha. (1) * meDilei. + mehuliye. (19) * tu viSNu jANe. (20) : kharce. 444
Page #449
--------------------------------------------------------------------------
________________ 126 vAcaka kuzalalAbha viracita [AnaMda kAvya. 1 jima sAlUrAM saravarI, jima dharatImeM meha caMpA varaNa vAlahA, Ima pAlIje neha. 446 2 kiha caMdau kihAM kamalanI, kihAM dadura kihAM meha; vIsariyA na visaraI, garavAM taNe saneha. 447 Ta prItama tema cItara je, jIma cakavIha nIsa bhANa; hama tuma tabahI vIsasyAM, java UDaspaI parANa. 448 jaha sarai surahivaccho, vasaMta mAsaM ca koilA sarai / viJjha sarai gayaMdo, taha amhamaNaM tumaM sarai // 449 // jaha sarai sIyarAmo, ruppiNi kaho nalo ya dmyNtii| pavaNaMjaNovi aMjaNaM, taha ahmamaNaM tumaM sarai // 450 // * yathA smarati surabhi vatsaH, vasantamAsaM ca kokilA smarati / vindhya smarati gajendraH, tathA asmAkaM manaH tvAM smarati // 449 artha:-jema vAchaDe gAyane saMbhAre che, ane kokilA (kala) vasanta mAsane saMbhAre che, moTA hAthIo vidhyAcalane saMbhAre che te rIte amArU mana tane saMbhAre che. 449 (1) I mi ? titho , (au smarati jhinana:) yathA smarati sItAM rAmaH, rUkmiNiM kRSNaH nalaH ca dmyntiim| 'paNanalapi aNanAM, tathA arasANaM mana tyAM ramati kI artha:-jema rAma sItAne saMbha re che, jema kRNa damaNita
Page #450
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahodadhi mo.7 mAdhavAnalanI kathA. piMDIraM jaha bhariyaM, maha hiyayaM sajaNANa guNabIye / avaguNa ikkavi pUjai, paDhama ciya natthi taM ThANaM // 451 // * jeNa viNA na hu jIyaM, ghaDiyA addhaM ca addhamadaM ca / teNa viNA gaya kAlo, hA hiyayA vajja ghaDiusi // 452 // saMbhAre che, ane nala damayaMtIne saMbhAre che, pavanajaya aMjanAne saMbhAre che athavA mahAdeva pArvatIne saMbhAre che tevI rIte amArA mana tane saMbhAre che. 450 piMDiraH yathA bharitaH, mama hRdayaM svajanAnAM muNabIjena / avaguNaH eko'pi pUryate, prathama khalu nAsti ttsthaanm||45|| atha:-jevI rIte dADama bIjathI bhareluM che tevI rIte patAnA mANasanA arthAta prIyapatinA guNarUpa bIja vaDe mArA hadaya pi dADama bhareluM che temAM prathama to te sthAna ja nathI ke jemAM pAchaLathI eka paNa avaguNa purI zakAya-nAkhI zakAya. 451 (1) I tA. yena vinA na khalu jIvitaM, ghaTikAddhaM cArdhamadhaM ca / tena vinA gataH kAlaH, hA hRdaya vajraghaTitamasi // 452 // atha-jenA vinA jIvana ghaDine aDadhe bhAga athavA tene paNa adhe ane tene paNa adhdho bhAga mAtra rahi zake nahIM tenA vinA ATale vakhata gaye tethI hA hadaya! huM samajI zaka chuM ke tuM vajathI dhaDeluM che. para
Page #451
--------------------------------------------------------------------------
________________ 128 vAcaka kuzalalAbha viracita. [AnaMda kAvya. tuha nAmaM ura dhariyaM, tuha guNagAmeNa guMphiyA mAlA / tuha nAmaM mahamaMto, japato vAsaraM gamai // 453 // * citraM tuha pAsaTriyaM, tuha guNasuNIUNa savaNa saMtoso / jIhA nAma gahaNeNa, egAdiTTI taDapphaDai // 454 / / * mA jANihi mica tuma, nisi vAsara visArisi khiNamittaM / jaha cakkavayA sUraM, caMdaM jahA cakoreNa // 455 // (1) I gaNeNa (2) I kIya (3) I japati ratta divaseNa. tvannAma urasi dhAritaM, tvaguNagrAmena grathitA mAlA / tvannAma mahAmantraH, japantaH vAsaraH gamayati // 453 // atha-tAruM nAma hadayamAM dhAreluM che tathA tArA guNasamuhanI meM mALA guMthI che, ane tArA nAma rUpi mahA maMtra japatAM divase jAya che, arthAta mana, vacana ane kAyA tArAmAM ja Asakta thaI gaelAM che. 453 cittaM tvatpArzvasthitaM, tvadguNaM zrutvA zravaNasantoSaH / jIhnA nAma grahaNena, ekA dRSTiH taDapphaDA? // 454 // artha:-mane tArI pAse raheluM che, tathA tArA guNo sAMbhaLIne kAnane saMtoSa thayo ane jIbha tArU nAma laIne saMtuSTa thaI paraMtu eka daSTi tuM najare nahiM dekhAvAthI taDaphaDe che-duHkhI thAya che. 454 1 mA jhAyasva mitra! tvaM, nizivAsare visAritaH kSaNamAtram / yathA cakravAkAH sUrya, candraM yathA cakorena // 455 / / atha:-he mitra! tuM ema na jANIza ke tane huM visari ___
Page #452
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahedha mai0 mAdhavAnalanI sthA, * neho kahavi na kijai, aha kijjai ratta kaMbala sariccho / aNavarayaM dhoyamANo, sahAvaraMgaM na chaDDai // 456 // sajaNa vasai dUre, ciMtiya neheNa huMti AsaNNA / gajjati gayaNamehA, morAnacaMti bhUvalae // 457 / / jaIza jema sUryane cakravAka pakSi tathA caMdra cakera vaDe visarAto nathI tema huM tane rAta divasamAM eka kSaNavAra paNa bhuli jato nathI. 455 snehaH kathamapi na kuryAt, atha kuryAdrakta kambala sadRzaH / anavarataM dhAvamAnaH, svabhAvaraGga na muJcati // 456 // artha:kaI paNa prakAre sneha na karavo ane karavo te lAla kesuMbIka vastra jevo kare, ke je hamezAM ghevA chatAM pitAne svAbhAvika raMga choDe nahI. 456 svanaH vati che, dvitita na mati mArA garjanti gaganamedhAH, mayUrAH nRtyanti bhUvalaye // 457 // artha-svajana arthAta prIya manuSya dUra vase che chatAM snehathI saMbhAratAM te pAse ja hoya che kAraNa ke AkAzamAM megha gAje che tyAre pRthvI upara mera nAca kare che. arthAta AkAzamAM dUra rahelA melana garjanathI pRthvI upara vasatA merI AnaMdIta thAya che tevI rIte tame dUra rahevA chatAM tamArU sneha garjana yAda thatAM mArU mana AnaMdIta thAya che. 457
Page #453
--------------------------------------------------------------------------
________________ 13 vAcaka kuzaLalAbha viracita. AnaMda kAvya. kaMto kamalANa ravI, kaMto kumuyANa caMda caMdaNayaM / taha sajjaNANa neho, na hu vihaDai jAvajIvammi // 458 // dUhA. I prita viSehA ati kaThina, mata deje kiratAra; jabake usa guna saMbhare, taba nayaNu na khace dhAra. 45 * huM achauM anekasiuM, pathI prIu kahinja; rahI na sakau tAsa viNu, e aparAdha khamirja. 460 * jiNiI vani panna na saMcaraI, paMkhi na basi jeNa tAsa taNuM phala mekaliI, je tuM sajajana heI. 461 * huM ramatI ghari aMgazuI, anaI valI rahitI sukhavAsa virahi vigi na jANatI, taI pADI dupasi. 462 javADuM tu chavAI sukha dukha tahmaji sAthi; janma maraNa vahipu nahI, vAMcI jamaNuI hAthi. 463 kAntaH kamalAnAM ravIH, kAntaH kumudAnAM candra cAndanakam / tathA janAnAM daH nava viRiSati thAvarSAvittieTA artha:-kamalane vahAle sUrya ane kumudane vahAlu caMdanuM cAMdanIyuM te teono asta thatAM karamAI jAya che ane udaya thatAM praphullita thAya che tevI rIte pitAnA mANasane arthAta prIya manuSyane sneha jyAM sudhI jIve tyAM sudhI kadApi judo paDato nathI. 458
Page #454
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAddhi mo. ] mAdhavAnalanI thA 8 e paramAratha prIcha ye, vAMcI prItama lekha; pANI mAhi pavDAvintyA, dharijye prIti vizeSa, 464 kAmakalA mokale, kAgala mAdhava koMji; tiSNu pathI ANi dIyA, siddhA saMgalA kAja, 6 1+Ta ika alagAhI dUkaDA, ika naiDAhI dvAra; saMdehA sAjaNa taNA, Ave pakhata ri; 10 11 pathIDAM devala sara, kai saravara kI pAli; 12 13 pathI hAi dayAmaNA, nUM yu paDe viyAla. cApAi. 11 45 466 eka divasa mAdhava dukha thayA, mahAkAlaI prAsAdai gayA; madhya rAti jalara gAyA, sAthe vi prema jAgIyA. 498 497 (1) * meAkalai. + mokale. (-) + I kAja. (3) + Nu. (4) + AvI. (5) * dIu. (6) * dha. = x e. (7) xsajjaNa. (8) x AyA. (9) I cara. (10) * dela. (11) I rI. (12) * NA. I o. (13) * jima jima paDa. (14) I anya divasi. (15) * thayuM 1 thayo. (16) * mahAkAla prAsAdi. (17) * gayu. I gayo. (18) I rAtri. (19) I gAyo. + gAu. (20) * sAlIu. + sAli. (21) * jAgIu, I jAgIae.
Page #455
--------------------------------------------------------------------------
________________ 132 vAcaka kuzalalAbha viracita. [AnaMda kAvya. kAmakaMDalA AvI cIMta, gAthA eka likhI tiNa bhIta; purA prema viraha vyApI, madana dAvAnala tana Ave. 49 nathI. 1 so kovi nanthi saraNo, jassa kahijjati hiyaya dukkhaaii| AvaMti jati kaNThe, puNaravi hiyae vilaggati // 470 // copAI gAthA likhe suto tiNa DA, uMge dinakara nagarI mAhi; kiNa brAhmaNa ghare bhajana karaI, viraha viyAnagarI phiraI.41 (1) ka citi. (2) * tiNi bhiti. (3) u. + o. . (4) I tApI. * tApIu. + e. (5) I saco # suve. (6) * dikami . (7) 4 vADhag. (8) I gmvi taLela satyava. (9) * likhi sutau tiNi. (10) * UMgiI dini nagarI mahi jAI. 1 divasa uge. + ugiye. (11) ke brAhmaNa naI dhari. + brAhmaNane. I brAhmaNare. (33) * viyApita. 1 saH ko'pi nAsti zaraNaH, yasya kathyate hRdaya duHkhAni / kAchatti cAnti kare, punarapi TU vinita ka70 artha:-te kaI zaraNuM nathI ke jene hadayanAM kaMTha sudhI AvI pAchAM jatAM ane vaLI paNa hadayamAM vaLagatAM du:khe kahevAya. 470
Page #456
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahodadhi - 9] mAdhavAnalanI sthA. 133 mahA, mahAkAla Isara prAsAda, tihAM kiNa jayai sahu vikhavAda, rAjadeva juhAraNa bhANI, su prabhAti Avyo para paNa. 47ra mahAkAla hara prabhumi karI, bhamatI dIya phira deharI; bhata dIThI navalI gAha, vAMcaI rAja mana ucharDa 473 mAharaI nagara sahu ke sukhI, paNa e kaI meTa dukhI paradukha bhaMjaNa birU mAharA, kahe mana upacAra karaze. Aja rAja ema vimAsaI hIyA, ehane dukha bhAge neIya; kari ke isau upAya, Ima TevaDi rAja ghari jAI. 45 74 (1) * DhIThaI jAI dukha viSAda. 1 dIThAM ja dukha viSavAda. (2) * AvIG. (3) * daI. + dI. I hai. (4) + phira. ! riI. (5) + bhIte 1 bhau. (6) + vAMce 1 vAMce. (7) * ni. (8) + re I re. (9) * ri. I 2. (10) + paNi eke e ka piNi (11) eka moTau 1 Te. 12) * rU. I ro. (13) * kahaI. I he. (14) + ne. . . (15) :* rU. I . (16) * I. (17) + se. I sa. (18) haI. I hIA. + hIye. (19) * ehanuM. I eha. (20) * bhAgau + bhAguM. I bhAjo. (21) I jeII + joIe. (22) I Ise kAI karo. * maMtrI belaI karizu. (23) I cItavI. (24) + jAya.
Page #457
--------------------------------------------------------------------------
________________ 134 vAcaka kuzaLalAbha viracita AnaMda kAvya mAdhavAnala bIjai dina valI, sUtA tIyai DAma mana ralI; 4 5 jAgye rAti vicApaI kAma, likhaI gADu vAMcai teNe DAmi.476 gAthA M. navarasa vilAsa samae, kaMTaM gahiUNa mukkanissAsaM / sA rayaNI so dIho, taM dukkhaM sallae hIyae // 477 // cApAi. [ suprabhAti rAjA tiNu DAi, AvI vAMcai bIjI gaDuM; moTo dukha naranai chai koi, nirati kIyAM viSNu tripatI naheAI. 478 (1) I mAdhava Aja dina te valI. + ni. (2) I tA tiSNu ThAme. + sUtA tIye ThAma nilI. * sUtau tIi. (3) + jAgi rAti viyApIe. * gi rAti viyASa. I gyo, pyaoN. (4) I mAdhava likha gAthA tiSNu ThAma. + likhe gAhavalI tINe. (5) * valI tIdui. (6) I ya. (cha) + tiNi ThAhu. (8) + dukhIe che e. meM dukha%0 narane. * mATau dukhI ae kAi, (9) * tRti 1 navarasa vilAsa samaye, kaNThaM grahitvA mukta niHzvAsam / sA rajanI saH divasaH, tadduHkhaM zalyate hRdaye // 477 // artha :---tAjA zRMgAranA Anada vakhate je kaM pakaDIne arthAt maLe vaLagIne, viyeAga thaze tevA vicAra AvatAM mukelA nisAsAnI te rAtri, te divasa ane te du:kha hradayamAM sAthe che. 477
Page #458
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahodadhi - 9] mAdhavAnalanI kathA. 135 trIje dina mAdhava tiNa kami sUte nisabhari nidramAhika viraDa vithA saMtApI deha, trIjI gAhA likhI valI teha. 479 1 kiM karomi kva gacchAmi, rAmo nAsti mahitale / kAntA virahajaM duHkhaM, ko vijAnAti rAghavAt / / 480 // copAI. mAdhava go vihANI rAti, rAjA vali Acce parabhAti; gAthA vAcanaI dukha dharaI. teDi pradhAna vAta chama kara. 81 (1) * trIjA dini. (2) * tiNi (3) [ kAhi. (4) * sUtaka nizi ni bhari jAma. (5) * vyathA + 9. (6) [ gAta libe vali eDa. ( 9) [ jAnAti rAva (8) * gayu. (9) * AvIu. [ A parabhAta. (10) [ vAcine bahu. + vAci mani. (11) [ uccare. + uccare * uccaraI 1 artha - huM zuM karuM, kayAM jAuM, pRthvI tala upara atyAre rAmacaMdra nathI te rAma vinA prIya strInA virahathI utpanna thaeluM duHkha koNa jANe ? 480
Page #459
--------------------------------------------------------------------------
________________ 136 vAcaka kuzaLalAbha vicita [AnaMda kAvya. joja. 1 asAre sarva saMsAre, vAcAsAraM ca jIvitam / vAtrA vizvahitA cena, sutaM tena dAritam // 8 // gAyA. 2 2 alasAyaMte bahu sa, jjaNeNa je akkhara samuhaviyA | te patthara maMjulIrI, cananuM bannA kruti 548zA 1 artha: sarva asAra saMsAramAM je satyavacanItA che teja vita che jenI vAcA badalAI gai teNe sukRta gumAvyuM che. 482 (1) * + trAsya racIrasya, vAcAnAra muddA / vAcA vigalitA yena, jIvitaM tena hAritam // a:asAra zarIranI vANI sAra kahelA che jeNe vANI khadalI teNe vitavya gumAvyu che. 2 Alasyante bahuH sajjanena ye akSarasamuccaritAH / te pASANakotkIrNAiva na khalu anyathA bhavanti // 483 || a:-vacana belavAmAM atyaMta ALasu arthAt ghaNuMja dhA khelanArA sajja e / akSarA barAbara rIte uccAryA te kAtarela! pattharanI mAphaka bIjI rIte nizcaye karIne thatA nathI arthAt sananu meleluM kadI karatuM nathI, 483
Page #460
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahedadhi mai0 7 mAdhavAnalanI kathA. 17 rAjyaM yAtu zriyo yAtu, yAtu prANAvinavarAH / yA mayA svayamevoktA, vAcA mA yAtu zAzvatI // 484 // nAthAra 2 na ya uvvara pUraNammi, samatthA tehiM kiM vi na jAyai / asamatthA je narapara, uvayArammi tehiM na ki vi||485|| copAI rAja mani ciMtA ati ghaNI, nirati kisI hiya dukhiyA taNI paDaha vaja nagara majhAri, lasaI jika dukhI naranArI. 486 1 atha:-rAya jAo. lakSmI jAo, tathA nAzavaMta prANa paNa jAo paraMtu meM pote uccArelI avicala vANI na jAo. 484 2 na ca udarapUraNe samarthAH taiH kimapi na jAyate / asamarthAH ye narapara upakAre taiH na kimapi // 485 // artha:-peTa bharavAmAM jeo samartha nathI teo vaDe kAMI paNa thaI zakatuM nathI ane jeo pArakA upara upakAra karavAmAM asamartha che teo vaDe kAMI paNa nathI. 485 (1) * aticiMtA. (2) * karUchaNi (3) I dukhiyeM. (4) * vajAviu x vajAI nagari + vajAvio I vajA. (5) lahasiI dukhI ji. + lahasie. 1 lahisai dukhiyo ji.
Page #461
--------------------------------------------------------------------------
________________ 138 vAcaka kuzaLalAbha viracita. [AnaMda kAvya. lAkha dInAra dayuM tasu dAna, pUcha e vAta paradhAna; paha vAjata Age jihAM, nagara nAyakA paDe tihAM. 487 gaNika lega vilAsanI, paDade chavi Ale; khIyo na lahi DhIyuM, sAMbhali vikrama rAuM. 488 sela zRMgAra sajI karI, cataI buddhi upAya; maDAkAla prasAda nisa, chAMnI rahiyuM jAI 489 copAI sati paDI mAdhava paNa tihAM, AvI sUta gAthA jihAM; ghaNA purUSa sUtA tiNa ThAmi, gaNikA je kari anumAna. 90 (1) * dIuM tasa. (2) + paTu vajAI. + pahu IyavAti. I puche ehavI. (3) * vAjatuM Avi8 tiha. I vAjate Ayo jiha. (4) + pahiu x pADau pArve jihAM - va NI. (5) + * paDahave chaviu Aya. I paho chibiyo Ai. (6) * dukhAu huM nara lahI dou. + dukha ! dukhe. (7) x dIsuM. (8) * saMbhali. (9) * rAya. I rAI (10) + * siNagAra sArI. (11) + * ciMtavI buddhi upAya. I citi vividha. (12) + * nizi | nisi. (13) * chAnI + chAne. (14) + 1 + ThAya. - I rAtri. (15) * puNi 1 piNa. (16) I suto * sutau. (17) I tiNi ThAma. * sthAniM. 4 kANu. (18) * jevAI. + jove. I jaivai. - * ni.
Page #462
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahodadhi me LuM mAdhavAnanI kathA. ga jema tana unha sAsa, meTa sarI mUke nasAsa; gaNikA AdhI chAnI jAI, hIDA upara mUkaI pAI. 141 jeDa naI mani tana nivasaI keI, rAti divasa nidrAbhari sei; mAdhava jANuI virahI kAya, e chaI kAmakalA pAI. 492. thAdhava bale niMda majhAri, sAMbhale kAmakaMdalA nAri; hIyA thakI paga pAcha kare, pIna pacedhara sAmAdhare. kalsa bhega vilAsanI jANI vAta, AvI rAjA pAsi prabhAti; mAdhava gaha likha nita bhIMta, kAmakaMdalA rAte cIta. 094 choka 1 ja mAre ritaiiyA, ceSTA mApana rA. netra vaktra vikAraNa, jJAyate'ntargataM manaH / / 495 // (1) * agani jima tanu jIhanuM jAsa. (2) * meTaI svari mukavuM. + mATe svari muke. A mATe svara. (3) * AvI chAnI thAI. (4) [ mAdhavare hiye muke pAya. + muke pAya. (5) * tani vasaI je - * si. - * i. (6) e kAmakaMdalA pAyaja hoya. - * yu. - [ 2. - * li. (7) * thIkA paga pAchA karU. + thIka. (8) * sAhamAM dharU. * A dharU. (9) I navI nita. * nita nati (10) * rAtiu cIti. 1 rAta cita. 1 atha:-zariranA AkArathI, gatithI, ceSTAthI ane bolavAthI tathA AMkha ane mukhanA vikArothI aMtargata mana jaNAya che. 45
Page #463
--------------------------------------------------------------------------
________________ 40 vAcaka kuzaLalAbha viracita. AnaMda kAvya. copAI, mAdhava vima vicAra, tiha naI dIdhA lAkha dInAra; harakhati sabhA mili vanavaI ene dukhabhAjiya hinaI. 496 vastu, eNa avasara eNa avasara vikramAditya, sevaka melDi teDAvI, mAdhavAnala Apa pAsaI, sAra sihAsaNe baUsArI, vAta sahu pUcha vilAsaI, ra mUrakha kiNa kAraNuI, sukhadho vesyA jIva, manakti tuja naI dIyu, rahitU IhAM sadIva. 47 (1) * jANiuM 1 jAMNI. (2) + taNo. * taNuuM. (3) + tehane dIyA. (4) * harakhita. - + ma. (5) + vinave I vinavai. (6) * ehanuM duHkha bhAMjasi havaI. + have. I ehano duHkha bhAMjaye hivai. (7) I mukI teDAvI. + mehali teDAvio. * mehali vije (8) * baI sArI saMghAsanai + besArI saMghAsane. I baMsAri siMghAsa. (9) [ savi. (10) 1 puche vilAsa + puche vilAse. (11) * kiNi kAraNiche. (12) + I kAraNe. (16) * lubadhau + lubdha. I subo vezyA citta. (14) I * vanitA dIuM. (15) * sadaiva.
Page #464
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahodadhi mo9] mAdhavAnanI kathA 141 copAI. mAdhava Aya bhaye dIghAyu, roja kIye paMcaraMga pasAu; vanitA tanaI viraha tana dukhI, huM tuja kariyuM nizcaI sumI. 498 UNe ujeNI nagara majhAri, tAharaI mana mAnaI je naranAra; te paraNAvuM tAharaI kAji, kari Ada mAharai rAji. 49 vesAsa, dorA pAkhaI pADaI pAsa; phUDa kApaDa mAyA kelavaI, mugdha lokanA mana relavaI. pa00 sartA dIyaI anaMtA Ala, viratI huI vAghaNi vikarAla, rAtI viratI bihu pari dahaI, kaviyaNa karavata samavaDi kahaI. 501 1 2 13 14 vesA taNe kisa ma (1) I Ayu bhaNe dIradhAya. * AvI bhaNiuM dIdhAyu. 4 dIradhA Au. (2) I rAya kIye paMcaMga pasAya. + rAya kIuM paMcAMga. (3) + taNe virahituM. * taNaI. (4) I nicce karicyuM. * niI karisyauM ka. (5) * + Ni. (6) + tAhare mani mAne che nAri. [ tAhare maname. (7) ka paraNAvavuM. (8) [ ja. (9) I ANaMda tu. (10) * vezyA taNau kisiu vaisAsa, (11) taNe kise. (12) << visAsa (13) I . (14) pAgaeN pADe. + pANe pADe. (15) + + I Ta. (16) + kelave I kelavai. (17) + I mugadha. (18) + . I vai. (19) * rAti dII anaMtA. + rAtI dIye. I rAte dI. (20) I huve vAghaNa. + ka vIdhiNi. (21) : hai. + he. - I Da. (22) I hai.
Page #465
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAcaka kuzaLalAbha vicita [AnaMda kAvya. kavitta. 8 jaba suNi jaI tava keDi lAkha java dIsaI nayaNe; tabahI lahaI sahassa mUdha java belaI vayaNe; kara grahIya sau sAta paMcasaya sejaI baIThAM; ardhA ardha paMcadha mUdha javA lAgaI kaMThaI; nAra cIra sejaI ramaI vayaNa bibhasa UcaraI; kaMdarpa dapa jaba jaDa paDaI tava mUdha kavaDI na lahaI. 502 khiNa eka rahi he mayaNa naINa duI kajala sAra; khiNa eka rahi he mayaNa uraha kaMcuu samAra; khiNa eka rahi he mayaNa pAya pAghala bhari vala; khiNa eka rahi he mayaNu uraha ekAvali ghala; eraha oha mAyaNa tana mana dahana kusuma kesa gaya kulI; taDavaDa vaDakaka ura kaMsUo muMdha divasaI pamlI. pa03 kusuma seja paddha mAga cAhaI unamatI; ura jakara thara haraI vayaNa balaI dUI cittI; kAma bANa saMgrahaI anaMga dina tana saMtAI; prathama maniha payAsa cIra caMdaNa navi bhAvaI bheTIyau manahara he sakhI ahi raDasaNa kaMkaNa grahaNa ahaahaahaMha aha ahaNa muMI Ima . mayaNa.pa00
Page #466
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahedadhi cha mAdhavAnalanI kathA 143 gAhA 1 2 cAlatI komala layA, dharaNiviThe vahasi kiM bAlA / nivaDaNa nahamajjheNaM, piyasaMgeNa khaMDiyaM aharaM // 505 // 1 calati komala latA, dharaNipIThe vahasi kiM bAlA / nipatana nabha madhyena, prIyasaGgena khaNDitaM adhrm||505|| artha:-zrAvaNa mAsane samaya che varasAda paDI rahyo che te samaye soLa varSanI bALAne dhrujatI joIne ke tenI sakhie puchyuM ke-he bALA ? pRthvItala upara kemala velaDInI mAphaka dhrujatI tuM zuM vahana kare che ? tyAre teNIe kahyuM ke A zrAvaNa mAsamAM AkAza mAMthI paDatAne arthAta varasAdane tathA vahAlAnA samAgamathI khaMti thaelA-kapAelA haThane arthAta te zivAya zarirane DhAMkavA puratuM vastra paNa nathI to gharANAnI te vAta ja zI karavI. 505 A kathananuM rahasya ema samajAya che ke pati zivAya bIjAnA premapAsamAM paDelI strIne patie kADhI mukavAthI nirAdhAra thatAM te kyAMya mArgamAMja ubhI che ane samaya zrAvaNa mAsane hovAthI - ciMte varasAda AvatAM te bhiMjAI jaI tharathara dhrujI rahI che paraMtu piotAnA premapAtra taraphanA sukhanuM smaraNa karI rahI che. kavine atre A sukta mukavAmAM premanuM prAbalya ane rUpa mehatAnuM phaLa, ema eka kAMkarIthI be pakSane mAravAnI caturAI bharI yukti che. zArirIka sukhamAM mugdha thaelI strI pitA upara AvI paDelI Apattio tarapha bedarakAra che, jyAre bIjI bAju rUpa mohanuM zuM phaLa che te jaNAI Ave che ke zarIra upara vastra paNa puratAM rahetAM nathI.
Page #467
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAcaka paLalAbha vicita, AinaMda kAvya. kavita. Ta dasa sahasa siMha dasa vIsa nayaNu bhujadaMDa vIsa vIsa tabela; adhara rasa vIsa pacehara vIsa khaMbha ahimatta kamala dala; tijJa sayanaI IkavIsa dasaNa jala hatye suujala dasanAIya; mugaTa gali hAra dasa dasa dasa vaMdaNa tilavaNa bhuvanaMda kaviucaraI dekhi bhamara bhullI ramaNa. 506 nara nArInA aMganau, ma karisyau keI sAsa; kAma AherI jazi bhamaI strI mAMDyuM chaI pAsa. 107 2 nara nArI turaMgama, je vesAsa karaMti; kahaI kavIsara bapaDA, bhUlA ghaNuM bhamaMti. 108 Ta TAlaI AMsu khiNa hasaI, khiNa eka madhuri vANuM; kalaha karaI khiNa eka ramaI, akala rUpa nirvANa. pa09 copAI. I bhogavaI avara cita dhaI, balaI avara avara mana heI, dasa leI avarAM sira diI, emI IDa visanau rasa piyaI 510 (1) * e. (2) + va aa che. (3) * ti. (4) + re I 2. (5) I le. + le. (6) 1 cita kare. (7) + 2. (8) + ri. dIye * dIye. (9) * amIya cheDI visanuM rasa pII.
Page #468
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahedadhi mesejI sAdhalanI kathA. garathavaI kADhI nara hAI, kAmadeva para rAkhaI soi; lAkha varasanA avihaDa neha, khUTe garatha dekhADaI eDa. 111 6 jANi pataMga kasubhA raMga, tisA gaNikA taNeA prasaga; re mAdhava tu su Mdara deha, vezyA sAthe kisAsaneha. gADhA 1 savvaMgarAyarattaM, bAhiM kaNavIrakusumasAricchaM | mo raMga niyaM, temA vipataMguttra // 22 // 8 vesA kavaDa saMpUriyA, maNasi neha rahiyA NaM / attharahiyaM na uccarai patthara meM kAmadevovi // 514 // 4 15 (1) + * vata. (ra) *pari. (3) * tu. I . (4) * khuTaI gariya. (5) * dikhADe dikhAOM. (6) * sabhA. (7) * tisika guNikA. 1 tiso + to. (8) sAthiI (kasiu. I gaNikA sAthi tA. 512 1 cAvala, ahithI humalarAm / madhye niste, veryA dattva paNa va // 1 // bahArathI kaNeranA kula jevAM sAmane rAgathI raMgAelAM ane patagIA raMganI mAka aMdarathI nezmAnu hradaya premathI rahita hAya che. 513 atha .. 2 levA paTanItiA, mali sneha hitA nanu / artharahitaM na udharati, pASANaM yat kAmadevo'pi // 52 // aa artha:- vezyA kapaTathI bharelI che ane nizcaye karIne hRdayamAM
Page #469
--------------------------------------------------------------------------
________________ 146 vAcaka kuzalalAla viracita [AnaMda kAvya. Ta vAzmi nivasi muri dura bhaMDayA nAma | vesAkaMTha ayANo, viNarattA rattao ramai // 515 / / 2na gaNai ruvavaMtaM, na kuliNaM Nea svvsNthvirN| vesA vAhi sarisA, jattha phullaM tattha gammai // 516 // te eha rahIta che.. kAmadeva jema pattharane asara karato nathI tema paisA vinAnA mANasane vezyA bolAvatI paNa nathI. pa14 (1) * vAnara- - # #I. 1 kapAle nivasitaH, mauktikaH jaGkAmaNDitaH yAvat / vezyA je aNAna, vijJa (ca) rAmati kAkA artha:-kapALamAM rahetA metithI jAMga sudhI zAbhi rahele arthAta AkhuM zarIra jenuM gharANathI bhareluM che e ajJAnI virakta vezyAnA kaMThamAM Asakta thaI rame che. arthAt eTaluM samajato nathI ke A dekhAtI samRddhi upara mugdha thaI te hari levA mATe neha, batAve che. 55 2. gaNayati rUpacanta, na kulina naiva sarvasaMstaSitam / vezyA vyAdhi sAtA yatra pUrNa satra gacchati // 516 . athara-sthA parvatane gaNati nathI, kalinane aNuti nathI ane rAvata atipatrane paNa gati nathI; raNa sabhAna te jayAM rAve che tyAM jAya che. je
Page #470
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAdhi mecha mAdhavAnanI kathA 147 * ikaM khAai avaDa, bIyaM ca kaDakva rakkhiyaM dharai / ___ anaM vaMchai citte, masANa sArichiyA vesA // 517 // copAI, mAdhava kahe suNe rAjAna, nArI sagalI nahIM samAna tihu bhavanamaI jaI sahI, kAmakaMdalA upama nahIM. pa18 zaile zaile na mANikya, mauktikaM na gaje gaje / sAdhavo nahi sarvatra, candanaM na vane vane // 519 // 1 ekaM khAdati avaDa, dvitIyaM ca kaTAkSarakSitaM dharati / anyaM vAJchati citte, smazAna sahazA vezyA // 517 // atha--ekane caMcA purUSanI mAphaka (khetaramAM ke ghara upara banAvaTi karavAmAM AvatI purUSanI AkRti je jAnavarothI khetara ke gharanuM rakSaNa karavA mATe karavAmAM Ave che) khAI jAya che ane bIjAne kaTAkSathI pakaDI rAkhe che tathA manamAM bIjAne cAhe che eTalAja mATe vezyA masANa jevI che. 517 (1) * kahaI suNuu. (2) * triNi bhuvana mAM joyAM. (3) 2 artha-pati parvane mANeka hetAM nathI, hAthIe hAthIe moti heta thI, sarva ThekANe sAdhu purUSo hetA nathI, ane jaMgale jaga sukhAnAM vRkSo hatAM nathI. pAke
Page #471
--------------------------------------------------------------------------
________________ 148 vAcaka kAlalAbha viracita [AnaMda kAvya. nArI vezya taMti jala, sara patthara kekANa; e satahIM aMdhalA, pheraNahAra sujANa. pa20 * kamalANa kaMtaguNA, mahukaro jANai parimalayaM / chAyAchea vasaMtA, sAlUrA neva jANaMti // 521 // 2jo jANai jassaguNaM, so tassa AyaraM kuNai / phaliyaM dakkhArAma, kAko liMboliaM cuNai // 522 // (1) * naravaI. + nave. na. (2) * sahajiI hui. A dhalA. (3) + mo. 1 kamalAnAM kAntaguNAH, madhukaraH jAnAti parimalakam / chAyAcheka vasantAH solUrAH naiva jAnanti // 52 // atha -kamaLAnI zabhA vigere guNo ane sugaMdhIne tenAthI ra vasatA bhamarAo jANe che paraMtu tenIja chAMyAmAM vasatA deDakAo jANuM zakatA nathI. para1 2 yaH jAnAti yasya muNaM, saH tasya AdaraM karoti / phalitaM drAkSArAma, kAkaH nimbolikaM cinute // 522 // atha je jene guNa jANe che te tene Adara kare che, jemAM kAgaDa phalA drAkSanA mAMDavAne choDine liMbaDAnI lIlIo caNe che-khAya che. pa22
Page #472
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAdhi mA] bhASadhAnAnI svAH 149 * sA kaha-na saMbharijjara; jassa gharadArasosmanisA / hariNIvya- jUha bhaTTA acchai : magmaM viloyeti // 523 // 8 2jo jaha raseNa rasio, so pakkho tassaamIyavAriccho / bhamaro ramai kamaliNimmi, ghuNakIDI kakampa || 524 || zloka vAjivAraNa lohAnAM, kASTa pASANa vAsasAm / nArI puruSa toyAnAM, aMtaraM vRhadaMtairam ||525|| (1) * ma. 1 sA kathaM na saMsmaryate, yasya gRhadvAra toraNa niSannA / * hariNIva yUthannaSTA, asti mArga vilokayati // 523 // a:--teNI kema na sAMbhare ke je gharanA bAraNA uparanA teraNamAM beThelI TALAMthI bhraSTa thaelI haraNinI mAphaka mAga jotI hAyavATa joi rahI haiAya. 523 2 yaH yadrasena rasikaH, saH pakSaH tasya amRtasadRzaH / bhramaraH ramati kamalinyAM, ghuNakITaH zuSkakASTe // 524 // a:--je je rasa vaDe rasika hAya te pakSa tene amRta samAna DhAya che. jemake bhamare kamalanamAM AnaMda kare che paNa dhuNakIDA sukA lAkaDAmAM tene kAcIne AnaMda kare che. para4 3 a: vADAmAM ane hAthImAM, lATAmAM ane lAkaDAmAM, pattharamAM ane vajramAM, strImAM ane purUSamAM tathA pANI pANImAM je aMtara che te mATuM aMtara che-mATe taphAvata phera che. parapa
Page #473
--------------------------------------------------------------------------
________________ 150 vAcaka kuzalalAbha viracita. [AnaMda kAvya. * ketakIkara patrANAM, vezyA vyAla kesarINAM ca / mUlaM tatra na gRhniyAt , guNA eva tu gRhyate // 526 // mAdhava vali vali vinavaI, sAMjali vikama svAmi paraduHkha bhaMjaNa sAMbhalI, be INa kAmi. para7 2 zlokArthena ahaM vakSye, yaduktaM graMtha koTibhiH / paropakAraH puNyAya, pApAya parapIDanam // 528 // akiM tena jAtajAtena, yasyAtmA durbharodaraH / samartho nopakArAya, tenApi janitena kiM // 529 // (1) + huM Avi tiNi. (2) I p. 1 atha -ketakI, kIraNa, pAMdaDAMo, vezyA, sapa ane kesari siMha teonuM mULa grahaNa na karatAM guNoja grahaNa karavA. para6 2 athara-TheDe gratho vaDe je kahyuM che te huM aDadhA ekamAM kahiza. ke paropakAra karavAthI puNya mATe thAya che ane bIjAne dukha karavuM te pApa mATe thAya che. pa28 3 artha:-teonA pedA thavAthI zuM ? ke jeo pitAnuM peTa dukhathI bharatA hoya, ane je upakAra karavAmAM paNa samartha nathI tenA janmavAthI paNa zuM. para9
Page #474
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahodadhi me. 7 mAdhavAnalanI kathA 15 dUhA, valate vikama Ima kaha, sahI sAcaI mana mAna, kAmaka dalA melavuM, te muja vadana pramANa. pa30 gAthA 1 8 saravara mUlaM vaDiyaM, aMkuraM uttamehiM paDivatraM / " paDhamaM cIya aisukkhaM, pacchANegaruvaM varaM // 531 // I rajA vA vAyA , supurde mAri racA paDhamaM lahuyaM ca lahuyaM, pacchAgaruyaM ca garuyaM c||532|| (1) ka tu. (2) * sAca kari 1 te sAce mAni (3) * tau muja vacana pramANi. (4) 4 vAca. 1 sarovare mUlaM patitaM, aGkaraM uttamaiH pratipannam / prathamaM caiva atisUkSmaM, pazcAdanekarUpaM varam // 531 // artha-sarovarane kAMThe paDelA aMkurAnI mAphaka uttama mANasee kabuleluM vacana prathama ati sUkSma hoya che paraMtu pachIthI moTuM ane zreTa thAya che. pa31 2 janAnAM dvitIyA dvitIyAnAM candraH, supuruSaiH bhASitaM vacanam prathamaM laghukaM ca laghukaM, pazcAd murukaM ca gurukaM c||532|| artha:--manane bIja AnaMdanuM mULa che ane caMdrane bIja
Page #475
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAcaka kusAlAbhAraviti amoSA.vAsare viyu- dmoponishigrjitaaH| avorA (di) sata vALA, amo hevana jarUrI dUhA.. cA vatI bahu cI be pakhavasa visuha manaharazI cita raMjaNImile vidhAtA guja. 34 copAi.. apacha2 taNI kahI sahI vAta sAMbhaMli rAjA jaga vikhyAta; pahuma bhaMjaNa birUDha tAhare, hiva e duHkha bhAMjo mAra.535 vRddhi thavAnuM mULa che tevI rIte saMpurUSoe kaheluM vacana prAraMbhamAM nAnAmAM nAnuM hovA chatAM pachI te meTA karatAM paNa moTuM thAya che. 532. (1) * bipaMi. (2) * meli. 1 mela. (3) * hu. 1 taba (4) * saMbhali. (5) * gi. (6) * tAharala. (7) * bhaMja mAharau. 1 atha-divase thaelI vijaLI niSphaLa na jAya, rAtane. gANA niSphaLa na thAya, saMta puSenI vANI niSphaLa na thAya ane devanuM darzana niSphaLa na thAya533
Page #476
--------------------------------------------------------------------------
________________ vidyA bagiti muLa nisTa pazi nikAla karavA visTA paravAnA, tuve sivayA. karU pAka. aviDaMDa mana mAdhavane ne bhAge sukha e ja eka caturaMga kaTaka eka karI. cAtye vikrama nagarI bhaNI. pa00 mAdhava keTaka sakarA sAMjIvI Acce nAgarI kAmavA dala-utaryo nagara gAIraI, rAja biMdu pariSA kara. 538 1 viralAH jAnantimuNAH, viralAH pAlayanti nirdhanasneham / viralAH parakAryakarAH, paraduHkhe duHkhitAH viralAH // 536 // athara-guNa jANanArAo durlabha che, nirdhananI sAthe sneha jALavI rAkhanArAo durlabha che, bIjAnuM kAma karanArAo dulabha che, pArakAnA duHkhe duHkhi thanArAo durlabha che. 536 (1) * nivarU dekhi mAdhavanuM. * nivaDa. (2) * bhAgavuM dukha joI jaI. + bhAratuM. (3) * ekaThau. + ekaThuM I Tho. (4) # cAliu. +. cA. I . (5) * ANaMda dharI. (6) + sahita kaTaka saMyati. 1 kaTaka sahita. (7) * Avi8. I Aryo. (8) I puchupAvatI. (9) * utariuM 1 che. (10) * geyariI 1 go. (11) [ bihunI. (12) + kare.
Page #477
--------------------------------------------------------------------------
________________ 114 vAcaka kurAlalAbha viracita. rAjA mani mATeA sa Mdeha, IyAM bihunA jovuM neha; sAcI ki nAkAramI nArI, chAneA AvyA nagara majhAri. 139 ekAkI AvIce vimAsi, kAmakaDhelA naI AvAsi; jANyA e ke purUSa pradhAna, tiNi gaNikAi dIdhA mAna. 540 7 17 gIta vinAdanaI nATaka kalA, rAya rajavaI kAma lA; nava rasa 12 bhAga vAMchanA karaI, teDu vArtani icchA navi karai. 541 dUhA. 13 14 viSNu dIThai sUra miDaI, kAyara kapaNa teNa; [AnaMda kAvyA 15 16 19 vAli sakhI samajAvi priya, hUM' teA rUdhI teNu. 8 4 samaye samajai nahIM, koi aba suhAu; te Au Au. 20 mai mattA mAra jI, kahe 543 (1) * mATau. I TaoN. (2) 'hAM bihu na. x eha bihune. (3) * chAnau Aviu. + chAne AvIe. (4) * AvI + AvIe. 1 AvyeA. (5) x puttu kAmakalA pAsi. (6) * jA zya. x tiNi gaNikAI. (7) maiM kAi. (8) x jANI dIdhA ati bahu mAna. (9) * dIdhauM, + ye + dIdhuM * Ti. (10) I rathayo. + rajave. * vaM. (11) I sAbhA vachA kare. (12) vAtanu mana nivadharaI. I surati vAta IcchA navi dhare. (13) * jiNi. (14) * je. + jiNi. (15) * cA. (16) I prI. (17) * taNe Rddhi teNa. + tu. I co. -- I jai. (18) I keAIka. (19) I subhAva. (20) I majAra javuM. 542
Page #478
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahodadhi ma9] mAdhavAnanI kathA. 1papa mANA * vasiUNa sagmaloe, gaMdhaM gahiUma pArijAyassa / re bhamarA? kiM na la jasi, cuMbato kayara kushumaaii||544|| dUhA. sejiM sUtA kavaNa guNa, . . * * * ... . . . . . . . 545 pAI. saMgati pAkhaI kAmakaMdalA, bIjI sahi dekhADI klA; rAja rAti vasaI AvAsa, vAta e pUchaI tasa posa. pa46 dIsaI ati suMdara tuja deha, nava yavana rUpe sasaneha, DIla taNI na karaI kaI sAra, navi parii selaDa zugara. 547 1 uSitvA svargaloke, gaMdhaM gRhitvA pArijAtasya / re bhramaraH ! kiM na lajasi, cumbantaH karIra kusumaani|554|| artha:-he bhamarA ? svarga lekamAM rahine tathA devatAI vRkSanA puSponI sugaMdha laIne keraDAnA phUlene cuMbana (cusatAM) karatAM lajAte nathI zuM? 544 (1) * hu, (2) + vase AvAsi. (3) * eka. (4) I su. (5) * si I se. (6) * . (7) * navarUpa saneha. (8) I deha(9) * kAM na karaI sAra. (10) 1 tuM. (11) * siNagAra. .
Page #479
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 vAcaka kuzalAbha vicita, AinA kAvyA. vahatI vezyA kahe vattata, pasai gaye muja kad, na laga priya milarcAI nahIM, tAMgi Izupari rahiyuM sahI 548 suNI vAta rAjA paDhI, kapaTa nidrA oDhaNa ahI; gra viga vasA vilavilaI, sAvadhAna rAjA sAMbhalAi 549 nANA so ruvavai suheNasuhI,'dukrakvajio so ya / so sayasaguNa-nihAyojayammi nahu vallaho ko vi||550|| (1) * kahaI virataMta. (2) * paradesaI 1 mAharaI chaI paradesAI kata. (3) [ pahuto. (4) * lagaI te prI milasiM. (5) 1 prIya muja milaspe. (6) * lagiIdaNi. (7) * rasiuM. (8) ja puuThIuM. * piDhIG+ puDhIo. I paDhIyo. (9) * uNu uThIuM. (10) * pIya vigi vezyA valavalAI. 4 prIta. 1 bijoga. (11) * saM. + saMbhale... sAMbhale... (12) * so muddAkha lipi, * so vada gukha nizALo, (13) x mavA ropA, 1 H pati sunisuivarjita vara . saH sakalaguNanidhAnaH, jagati nakhalu vallabhaH ko'pi // 550 // atha:teja kAmadeva samAna rUpavAna che, te ja sukhe sukhI che ane teja du:kha rahita che, tathA teja sarva guNane bhaMDara che ke - jene jagatamAM keI bIlakula vahAluM nathI. 550
Page #480
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAdhi mA cha mAdhavAnalanI sthA. dUA. Aja khIja desa priya, sasi saMgama nayaNAM; huisI kata milAvaDA, jo musalattaNu nAha; g gAya 1 hasiuM pucchara vattaM, saMjhAe kAmakaMdalA caMdaM / mA vika viTezanamaLe, to didhivattaLa jA 2vAso jaDANamajjhe, dojIhA sAmIkaraNa paDilaggA / na nIvata jAho, vikhatanuM jja pucheti kharA melAvaSS. (2) *, kusalaja * 3. (1) * hAsiMi caMda bihu jAMha. 551. 1 smitvA pRcchati vArtA, saMdhyAyAM kAmakandalA candram / mama priya videzagamane tava kva kSiNatvaM katha // 552 // a:--sadhyA samaye kAmakalA caMdrane hasine ku mArI| svAmi paradeza javAthI tu kema kSiNatA kahe. para 2 vAla: ghaDAnAM madhye, divita svAmi DhaLa pratijJA; 1 yajjIvitavya lAbhaH kSiNatvaM kathaM pRcchasi // 553 // atha : pANImAM jenuM raheThANa che. mane sapanA svAmi kRSNa arthAt rAhu hameNAM pAchaLa lAgelA che temAM je viNyane lAbha arthAt temAM jIvavAnu te kSitAnuM kema puche ka vAta puche che pAmyA chu te
Page #481
--------------------------------------------------------------------------
________________ 158 vAcaka kuzalalAbha viracita. [AnaMda kAvya. duhA. merA mA lave Aja tuM, ucaI eNsi khajUra huM ekalI ghari ApaNuI, vAlama vasiyA ri. 554 re hoyaDA saMtoSa kari, jima AraNa kaleNa; hAthI vasatA vIMjhavane, tihAMI paDyo viha. papapa 8 sajjana eka paradesa chaI, kharI saMtAI AI; nyuM sUvaeN huM jAgavaI, ja jAgaI huM jAI. papada Ta sahiNA taI menU dahI, tenuM dahiye Agika se kesaI prItama vasaI, sUtIthI gati lAgi. papa7 sUtIthI gali lagi, UThi dekhuM te nahI; kaviNa matAthI vAta, sore sare hiye manamAMhI te pari paDIco vIja, ane viraDana ke dahIyA; kahi kesava suvicAra, rahI gaye pApI suhiNa. papa8 8 hIyA Dela ma vAya nyuM, te sAjaNa mana uNa; jaNa karatAra mayA karaI, te tera tehaja ghuNa papa9 ---- 1) . (2) * bAIsi karIri. () * vAlibha vasaI para tArI(4) 4 vAu. ( ra rahI. (5) * AraDhAM voha - * vi (* toDI pAka. 4 pAna re
Page #482
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahodadhi mAdhavAnalanI kathA. 159 te dina dahI Avasi, di prI aMga milesika saravara bhariyAM kuMbha je, sagale tanuM sIsi. pa60 bahu dukhaha kulI caNuM, .. * * * * . .. ... ... ... ... ... . * 561 upaI. rAjA sUte suNe kalApa, kAmakaMdalA, karaI vilApa; madhya rAti vaulI je talaI, nidrA bhari sUtI te talaI. pa6ra tirNa avasari jANI naI rAya, hIyaDA Upari mUkaI pAya; jAgI kahaI kAmakalA, sAmI caraNa karae vigalA. 563 valato rAjA laI sahI, mUrakha kI lakhai nahI vasyA kahaI kahaI anumAna, tuM chaI pati nahI samAna. pa64 paNa eka ane kAraNa achai, vijra vAta kahI pachaI; brAhmaNa uttama mAdhava nAma, muja hiyaDaI te sivA ThAma. papa . (1) x kiNitini. (2) yadi paratiba. * je di parakhi hosi. (3) * jima. () savaluM tana (5) * sutA suI vilApa (6) : kalApa. (7) x volI. + kulI. - za Ni (8) + mo. 1 ke. 90 1 che. (1) vilanuM 1 . () (2) * 3. (1) 1. (1) * 6 (1) * vi (5) che paNi 1 piNa (1) bIja8. 1 bI. (18) tira (13) 1 kAmuM * ciki x kIrtha. (20) 1 taru vario nAma, S 2 -
Page #483
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAcake musalAza viracita loka? gurumAya- dvijAtInAM pAdena naiva saMspRzet / ye svayaM jJAnato mUDhAH spRzanti te narAdhamAH / / 566 // cApAI. 3 vaMtinIka brAhmaNa tuH taNui, kima upara paga dhira AMpaNa[; pa kAmakalA vezyA pAuM, kUMDA vacana paya pai rAu, 567 6 rAjA pUchyuM mAdhava siu, kahI vAta tava rAjA hasyA; G vezyA pUchaI kaheA vRttAMta, rAjA bAlai suNe eka ta. [AnakALa. 17 11 ujjI nagarI majhAra, mAdhava abhaNa guNa bhaMDAra; paradesyaI thakI AvyA hutA, pharato nagara viraha vilapatA. 569 1 artha : gurUne, agnine, brAhmaNa jAtIne paga vaDe spa karavA nahIM je pAtAnA jJAnathI mUDha narAdhameA hAya che teja speza kare che. 566 . 568 (1)*. (2) tuma, -(3) * mavagaNuI, I avagaNuM. (4) lika pAya. mele nyAya. (5) * * + (6) 1 kriso kisyA. * kisi x kisA. (7) siu haOA + DhasiyA. I : + che. (8)* kahuM paratta. (9) suNI ekAMta. (11) 1 nagarIme nagarIya. (11) vipra che (12) tiha... AdhIka hatuM. bAlIyA hatA. meM te bosathI thaito (13) * tu na%i (14) vivuM.
Page #484
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAdhi mA * * * * mAdhavAnalanI kthA. hA. dharatI jima bhArI khamI, namaNI jehI keli; maDai jima rajaNI, a sAsa na meli. 3 UtaryAta mArI DuMgarA, samudra sarIkhau te khApa; mINArAM dira kheTavI, kIyA hIMDItI pApa. Upari sa'kaTa poTIi, talai khalaI aMgaDa; ati raMgIi nu vaNasIi, Ima kahitI suNI majIs, para mai jANi N raMga ceAlanuM, raddhisii ketu kAla; * raMga chaDI pataMganau, jAtAM na lAgI vAra. - 161 570 raMga pAni raMga phle, ati raga cani hAi; raMga saghalAM maI joIyAM, paNi prIti samu nahIM kAi. 574 khaDu guNavatI simukhI, raMga ramaI rasa buddhI; manaharaNI citarajaNI, melhi vidhAtA muddha. 11 571 573 (1) * hI bahu khamA. 1 jehA bahu khamA. (2) majurI. I majIThA. (3) * raMgaNI. + raMgaNA. meli. x dayasu sayaNI. 1 deva + tale khule. (7) + te. + me. + chu. mehaNI su sajaSNu. + pAte. * gi. (4) * Isu sajjaNa (5) + pITiye. (6) (8) + phelAM. (9) * . (11) + (10) I ziza. + (et. 175
Page #485
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16ra vAcaka kuzaLalAbha viracita [AnaMda kAvya. copAI rUpavaMta naSTa kokila sAda, saMta mahAkAla prAsAda, mAsa vasatI viraha vyAyao, kUTahiyaukAla tiNa kIyau pa76 vya. * vasante vAsante tarukusumasaurabhyalaharI, bhramabhRGgIbhRGgaM sphuratarakarAlApayukhare / priyAM smRtvA nAtho ghanatarazucA manmathavazA dahAhA hA hA hA vRSazaramRtaH kopi pathikaH // 577 // nagaramAMhi sagale jANIyauM, brAhmaNa maMli bAhira ANI; maI dITha ati rUpa sarIra, dAgha dI sinaI tIra. pa78 (1) x nAda. (2) * sutau. I ta. (3) I vasaMte. (4) * vyApIuM. + vyApi. I . (5) * phuI hII kAla tiNi kI. x pTo hauM. + Te hIye. + kI. (6) * saghalaI. + saghaleM. (7) * jANiuM. (8) + mili bahari ANiu. (9) * dITha8. - * ri. (10) * dIu. (11) * naI. + netiri. 1 artha vRkSonAM pulanI sugaMdhInI laherothI ane bhamatA bhamarAothI vAsita thaela tathA vaDanAM pAMdaDAMonA athaDAvAthI thatA zabdo vaDe zabdAyamAna thaelI vasanta tumAM priya strIne saMbhAravAthI atyaMta zoka ane kAmavaza thaele ke pathika ahAhA kAmanA bANathI pIDAIne marI gaye. pa77
Page #486
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahodadhi me] mAdhavAnalanI kathA. 163 e vAta syA sAMbhalI, mucha AvI dharaNI halI; jimapura pahute bharatAra, hiva huM jIvuM kaNa AdhAra. pa79 jahA 1 AsA na deI maraNaM, viNa maccUM kiM labbhae pemaM / avasara jai na marijai, to lajai sAmasuMdaro. // 580 2 AsAsamuddapaDiyANaM, dahadisicAlaMta caMcalAnayaNI / havai kovi samattho (jaMu), bAhavilaMbaNaM deI // 581 / / (1) * yamapuri puhuta jau. - x nija. 1 jamapura leka pahau jai. (2) * kiNi AdhAri. - 8 gI. 1 AzA na dadAti maraNaM, vinA mRtyu kiM labhyate prema / avasare yadi na mriyate, tadA lajate shyaamsundrH||580|| artha:-AzA maraNa ApatI nathI, to zuM ? maraNa vinA prema meLavI zakAya che ? vakhata Avye je na mare te yAma suMdara-priya manuSya lAje che. 580 2 AzAsamudrapatitAnAM, dazadizibhrAmyati cNclaanyniiH| bhavati ko'pi samarthaH, yo bAhvAmlabanaM dadAti // 581 // . artha:-AzArUpi samudramAM paDelAone caMcalanetrovALI strIo daze dizAmAM bhADe che, koI paNa evo samartha che? ke je AzAsamudramAM paDelAone hAtha AdhAra Ape ? pa81
Page #487
--------------------------------------------------------------------------
________________ 164 vAcaka kuzaLalAbha viracita [AnaMda kAvya. 584 1 bAhavilaMbaNa so dIyai, je mUrA samastha / rayaNAyara vuTuMtaM, kavaNa pasArai hattha / / 582 / / dUhI. . pANI taNaI vize, kAdama hI phAI hIyaka: time mANasa viga, sAce ne to jANiyaI. pa-3 hIMyaDA kuSTi pasAu karI, ketAM dukha sahesi; prIu mANasa vihIyAM, chavi kAhu karesi. 584 upaI. kAmakaMdalA kIdhe kAla, dekhI vilakhau thaye bhUpAla; hAhA diva kiDyuM che ke, hase phATavi khAsa hUDa 585 1 bAhvAlambanaM sa dadAti, ye zUrAH samarthAH / nava phUDatAM, prajAti dRstam I8rA artha:- AzA samudramAM buDatAone jeo zara ane samartha hoya teoja bAhune AdhAra Ape che, te vinA kaNa hAtha lAMbe kare tema che. 582 (1) jema kAdama phAI hIu. (2) *tima je mANasa huMti. 1 tima mANasa. (3) 1 ja. (4) jANi 1 jANi. (5) 1 gha + gho. 1 kIdhau. (6) ka vilanu thiu. I vilakho u. (7) + ha hai daiva kisiu ma kAuM. (8) I he e syu kI. (9) *hAsA phITIvi khAsuM hue. * hA hA hAso. I hAso phiTavi khiso thaze, vA. . . . ,
Page #488
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAyaka vAra mahodadhi mo9] mAdhavAnalanI kathA. 165 kamalA taNe sarIra, rAjA hiMo hAvaI cIra, rAja bahu dukha satAviye, chAne kaTaka mAhi AvI. pa86 mAdhava sUta mani citavamAM, kAmakaMdalA milisTai DivAi; tatakhiNa rAjA A jihAM, viraha mAdhava sUtA jihAM. pa87 naya rAjA AMsU erai, bela vacana jIva thahara, e aparAdha amau muja sahI, vAta sahu mAdhavanaI kahI. pa88 tAre maraNa suNa tatakAla, kAmakaMdalA kIdhe kAla; e vAta mAdhava sAMbhali, udyo sa ga nIkalI. pa89 rAjA : 7 che ? te che - 5 (1) I . * taNuuM. + taNuM. (2) kari pracchanna uDhAvaI. (3) 1 uDIu ThA. (4) * dukhi saMtApIu. 1 co + e. (5) * nu. I na. + no. (6) * u. I yo + e. (7) * sutae. I . + te. (8) I h. + veM. (9) * milasiI havaI. I se. 1. + se. 2. - * Ni. (10) * AvI. tihAM. (11) * suta. + te. I ta. (12) x khiraI. + jhare. [ re. (13) I hai. + le - * bha. - + 2. I re. (14) 1 o. (15) * mu. | mo. - I ne + ne. (16) * rau. + rU. I . (17) * dhAra. * mUI bAla. 1 ghera ghe. (18) * uDiG. I Do. + che. (19) I yo. + yuM.
Page #489
--------------------------------------------------------------------------
________________ 166 vAcaka kuzaLalAbha viracita [AnaMda kAvya. dUhA. rAja mani mAhi citavai, kIdha deva akAja; jirNa kAraNi huM AvIye, viNA ve be kAja. pa90 astrIhatyA sira caDhI, brAhamaNahatyA sAthi, paMkha na khAdhA naI valI, dAdhA beI hAthi. 51 dukhabha jaNa huM AvIye, sAhe dIdho dukha; maI anaratha meTa kaca, hiMva kIma hasya sukha patra mitradrohI gaI karI, arU vesAsa ghAta. tri bhava niMdA husthai. leka aNusI vAta. pa93 (1) vikrama - * na. - 1 1 + ve. (2) * kIdhaG daiva akAja. + kIdhuM 1 che. - kaNi (3) * AvIu. I . - e. (4) x viNasAryA savi kAja. (5) * behu. I beI. - 2 ri. - + Di. (6) * pehaka na khAdhau. 4 pRhakha. - + khadhu ne I kha na khAteM TulyA. (7) * huM x be ve. (8) * AvIu. + o. I . (9) * sAmuM dIdhauM. dho. + sAhasuM dIdhuM. (10) + meM. I hai. (11) * moTau kI + meTuM. (12) * hosaI + Dese I havai. (13) + meM. 1 ha mahe kIye. (14) = anaI. + ane. (15) * ne. (16) * husi. + huse I naMdyA. hasai. (17) * susii. + suNesi. - I nI.
Page #490
--------------------------------------------------------------------------
________________ bodhi mA 7) mAdhavAnanI kathA. 167 kAmakaMDalA kAmiNa, mAdhava vipra sujANa; sAce netu te jANIye, je Ima cheDe prANa. I juga vichurata sImarata, yahe kAkI prIta; ve sajana vidhure nA mile, saba layaDa viparIta. 15 sasanehI te mAchalI, bIjI alapa sane. jabaDI jalathI vIcha, tabahI chaDaI de. pala rAja citai hila kimai, huM hita cha pAya; je kA gati IhAM bihu taNI, se gati karasyAM Apa. pa7 sAhasara tava uDI, kara jhAlI karavAla, sIsa bhaNI jema vahI, tima jhAlI vetAla pa8 14 19 (1) * sAcau ne su jANI". I sAce neha te jANi. (2) ne jema Da. prANa I . + cheDe - 4 tasu. (3) * ta... I ta. + tu (4) * jA. (5) I su. (6) * vIDaI. + ! I (9) I zuM che (8) ka supa. x che. + spe. (9) * kihuI x kima. ! kimeM. (10) * navi chUTauM + kima chUTiza. -- kyuM. (1) x huve. (12) % sA. (13) * kasau. + kerasaM. karicyuM (14) dharInaI UThIu. + dharIne 9dIe. ni. 0 che. (15) *. kari jhAlaI rivAla (16) 4 jaba. (17) * vAhi6. (18) 4 taba. (19) * jhAleu x jhAlyo vaitAlI..
Page #491
--------------------------------------------------------------------------
________________ 168 vAcaka kuzaLalAbha viracita AnaMda kAvya. vala vikrama Ima kahe, suNi AgiA tAla; kahi karai jai mahere, te (to) chAMDu karavala. pa99 mAdhava baMbhaNe mAnanI, kAmakaMdalA narika e bahuM jIvADi kari, te muja jIva ugAri. 600 * Agiu sura nyAni juI, e mUrachA sahI heI; valatuM vimanaI kahi, Ariti ma karU . +* utkRSTI SaTa mAsanI, belI zAstra majhAri; viraDa mUrachA AvI laI, saMciI amRta dhAri. 602 copAI patAlaI paho tAla, A amRta rasa akarAla laI mAdhavane mukha dIye, saI vipra mAdhava che. 603 (1) * tuM. (2) * kahaI, + kahe. (3) * kahIuM jauM. meuM karaI - 4 mAha3 + merUM. (4) * tauM chovi. - 4 jhIla. - za Ni. . ni. - * bi. (5) * ta6. I ta. + te. (6) + che le. (7) * puhatuM ! pahuta + puhate. (8) * ANiu + yuM I Aryo. (9) * asarAla | asabAla. (10) * naI mukhi dIuM. (11) * tisiI + tise 1 Dise. (12) * uThie + uThA
Page #492
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAdhi mA cha] sAdhavAnalanI kathA. 169 aThA mAdhava tuo AANuM, paIDA nagarI mAhi` naddhi, 4 kAmaka dalA sUtI jihAM, rAnna chAnA Avye tihAM. 604 mRtakarUpa dekhe nira, sai hathi ae mukha amRta bi'da. g te jIvI manha ANudI, kaI mai kUMDa hAso kIce. 605 G 1. .. huM jeNI nagarI dhaNI, AvyA mAdhava melhaNu bhaNI; tai maratajI te mAdhava mUA, te jIvI mAdhava paNa thI 602 mAdhava Avyo chai I gAMma, suprabhAta selAsi 14 16 tuja svAmi; ima kahi rAjA pAche vahyA, kAmasena rAjA sAMbhalye; 17 te no . O (1) * aIThaMGa + beThA. 1 beThA. (2)* huu x thayA. (3) * puhatu. + puhatA. (4) * chAnau Ava. + nA * vhe. I byAM. (5) * te dekha. x pekha. (6) - dIi mukhi. + se thi deye. I a amRta rasa. (7) * mane ANuMdI 1 co. + yA. (8) * bhUpa mai hAsaa kIuM x hAsu + kahe krUDa me hrAsu kIyu. (9) * Avau. I Ayo. (10) * melaSNu x milivA. (11) * paNi. I F * jI. (12) I to chabyAM. (13) 1 vIco. * * Na (16) aliuM. jIvI. + vIyA. (14) * Aviu + che. . * ti. (15) * melisu. 1 mizrI. pAu liuM. 1 (17) - rAna ra lyo. 0 mi '
Page #493
--------------------------------------------------------------------------
________________ 170 vAcaka kuzalalAbha viracita. [AnaMda kAvya.. vikamarAya kaTaka nirakhI, kAmasena hoyaDaI harakhIye, AvI rAyanaI lAge pAI, kima AvyA muja kare pasAya. 608 dUhA. valate vikrama Ima kahaI, kAmasena suNa vanati yuga tuja pAsa, kari mAdhava saMghAti. 09 kAmasena rAjA bhaNuI, vikama suNI nare; rAja siddha pUravara nagara, je ya ta lesi. 10 huM sevaka tuja che, te muja sAhiba svAmi kari prasAda Asa gho, A che INa kAja 611 (1) nirakhIuM. [ . (2) rAjA. 1 3. - I .. * harakhauM. (3) * AvIu + e. - + . (4) lAgu pAya. (5) * kare. (6) 4 u. (7) * tu I ta. (8) eka vAta. (9) * AvIe I Avyo. (10) * prahaNa I grAhuNo. - * ta. (11) * kahaI + kahe. I bhaNe. (12) nisuNI. (13) je jeII te desi. (14) ga che. (15) I tuma (16) + tAvau. (taNuu) I taNo. (17) I sAhiba muja sAMma. (18) I gho. * leu.(19) * AvyA. I AyA. (20) + cho . che. (21) I Ni kAma. + jiNe kAmi. * jiNi.
Page #494
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahedadhi mIcha mAdhavAnalanI kathA 171 copAI rAjA kahaI su muja vAta, mAdhava baRNa muja saMdhAtA vesyA kAmakaMdalA eDa, IyAM bihuM pUravale naha. 61ra 3. +pUnima viNa zazi khaMDu thAI, zazi viSNu pUnima lIja vAya; tima suguNa puruSa sukulINI nAri, viralI jeDi miliI saMsAri613 ccho. 1 * strIlokAt paramaM loke, na sauravyaM na rasAyanam / kArmaNAnAM kRtArthatvaM, yugapad yena nIyate // 614 // * 2 ghRtaM sAraM rasAnAM tu, hutaM sAraM ghRtasya ca / hutasya sAraM svargo hi, svarge sAraM ca yoSitaH // 615 // (1) + ka 1 kahe. (2) * suNuuM I suNo. (3) * bAM - * ti. (4) * ehanaI bihuM pUravala. + ene. (5) + mile. 1 artha -strIothI arthAta strIo vinA A jagatamAM bIjuM koi sukha nathI tema rasAyana paNa nathI, kAraNa ke jenA vaDe kAmaNonuM kRtArthata ekI sAthe meLavAya che. 614 ra atha:-rasomAM zreSTa thI che ane ghInI zreSThatA homa karU
Page #495
--------------------------------------------------------------------------
________________ 172 vAcaka kakSaLalAbha viracita [AnaMda kAvya. * 1 amRtasyaiva kuNDAni, sukhAnAmiva rAzayaH / rateriva nidhAnAni, yoSitaH kena nirmitAH // 616 // * 2 sarveSAmeva ratnAnAM, striyo ratnaM tu uttamam / tadartha dhanamicchanti, tattyAgena dhanena kim? // 617 // * 3 phalaM dharmasya vibhavo, vibhavasya phalaM sukham ! sukhamUlAni tanvaGgayo,vinA tAbhyaH kutaH sukhm||618|| vAmAM che ane tema karavAne sAra svargaprApti che ane svargamAM cAra zrIo che. 615 1 athaamRtanAja jANe kuDo hoya, sukhanA jANe DhagalAe hAya, prItinA jANe bhAra heya, evI strIo koNe anAvI. 16 2 atha-sarva prakAranAM ratnamAM strIo pi ratna ja uttama che. tene mATe leke dhana Icche che, paNa tene ja tyAga karyo te pachI dhananuM zuM kAma che? 617 3 artha -dhamanuM jaLa vaibhava che, vaibhavanuM jaLa sukha che, suenAM mULa jIo che; te strIo vinA sukha kayAM che. 618
Page #496
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahedadha mo 9 mAdhavAnalanI kathA. 173 * 1 suzliSTA madhurAlApA, ghanavRttapayodharAH / zarIrapuSSasaMsparzA- mRdubAhUpalakSitAH // 619 // copAI e mAdhavanaI dIdhI thaI, huM piNa kAraNa A iya; vAta pramANa e te karaI, hira padhAravuM ghara mAharaI. 62 nagarI mAhi mahocchava kerI, rAjA vikrama ghari teDIye, kAmakaMdalA teDI karI, mAdhavanaI dIdhI suMdarI. 21 1 arthaleSAlaMkArathI zobhatAM madhura vacane belatI kaThaNa ane goLa stanavALI strIo phula jevA kemaLa zarIranA tathA bAhuonA sparzathI oLakhAya che. 619 1 noTa - griA > pazurAHi | minnAthapatvi tavAkyam / tasya lakSaNaM yathA,-zliSTamiSTamavispaSTameka pazvita vara | phuti saMsthati pachAmAm | rAha ka0 dru0 bhA0 5 mo. pR. 173 * artha-9i7 eTale payukta zabda vigere, artha judo bIje thavA chatAM eka rUpavALuM vAkaya tenuM lakSaNa A pramANe che zliSTa vacana tene kahevAya che ke je miThuM (sAruM lAge tevuM) aspaSTa khuM-ughADuM nahIM)-ane eka rUpavaDe yukta hoya te." (1) + ne 1 naM. (2) * jeII dI joIye. (3) * paNi Avi6 ka. I paNa Ayo kamaja I. 4 II. (4) * sahI. (pa) * hivA padhArU. + vive. | hiva padhAre maMdira mAhare. - * 2. (6) : kAu. + kA. 1 kayo. (7) I mAhi teDiye teDIu. 4 AvIche. (8) + + I naM.
Page #497
--------------------------------------------------------------------------
________________ 174 vAcakra kuzaLalAbha vicita rakhyA mAdhava rAjA laoNka, kAmakalA nAThA soka; 3 dAna keADI dhana sovana taNI, kAmasena ghai mAdhava bhaNI. 622 kAmakalA taNui AvAsi, mAdhava vilasai bhoga vilAsa; 6 be su Mdara sejai ramyA, dukha dega dUI siva TaLyA. 623 dUhA. 1.Ta. x, sAyara hI laharIya, vUDA haeNdA vAu; vIchaDiyAM sajjana milai, lisyuM taDhA vAu. 10 mIthI re valahA, tuM bhalaI miliye AI; [AnaMda kAvya. 11 12 kuzala pacheDI pUchisyAM, prItama prema cakhAi, -w (1) * harakhau rAjA harakhauM leAka. + harakhayA rAjA. (2) * nAu. 1 nATho. (3) *Ii. + dIye. I a. (4) + taNe. - I sa. (5) * evai x khaiDI suMdarI. (6) * mejii milyA, + sejie. (7) x sardU. (8) x huM, x yAM. x huM. nAha. I tAjuM nA kADhAva. (11) * pa hI pUchyuM. ~ x mila. (9) x tAhuM to - * vA. (10) * bhala milI. + Sache hI pUchyuM. I pad hI pUchiyA. (12) I TukA eka, - 624 25 www.jaihelibrary.org
Page #498
--------------------------------------------------------------------------
________________ sahAdhi mo. ! mAdhavAnalanI kyA. gAthA. 1 rAmA rayaNIsamae, nisibhari DArsayAI piyabhuya~geNa / he sahi ! kiM nahu maraNaM, he he hemaMtamuccariyaM // 626 // * 2 parahatthagayammi bahu-dukkhAIM daTTaNa baMdhaNaM paDai / 105 nirAbAhaThANamajjhe, pArevA jema sappurisA // 627 // zloka a candanaM zItalaM loke, candanAdapi candramAH / candracandanayeormadhye, zItalaH priyasaGgamaH ||628 || 1 rAmA rajanIsamaye, nizAbhara dRSTAni priyabhujaGgena / - he sakhi ! kiM na khalu maraNaH he he he mantra (hemanta) munycritm||626|| artha :- he sathi ! strIne rAtrinA vajate prebhi 3Si sarve A vIne hADe DaMkha devA chatAM tenuM maraNu kema na thayuM ? tyAre pratyuttaramAM teNie kahyuM ke ehehehetu e pramANe matrAccAra karyo tethI. 626 2 parahastagate bahu, duHkhAni dRSTvA bandhane patati / nirAbAdhasthAna madhye, pArApatAH yathA satpuruSAH // 627 // artha :-khIjAnA hAthe javAmAM ghaNAM du:khA teine pArevAnI jema satpurUSo du:kha vinAnA sthAnamAM baMdhanamAM paDe che. arthAt viSayavAsanAthI parastrI gamana karatAM temAM aneka duHkhA hAvAne lIdhe prathA mANase ekaja premALa strInA aMdhanamAM paDe che paNa khIjI sAmuM jotA nathI. 627 3 a:jagatamAM caMdana zItala che ane caMdanathI paNa ca
Page #499
--------------------------------------------------------------------------
________________ 17 vAcaka kuzaLalAbha viracita [Ata kAvya. dUhA. 2 ketA eka divasa tiAM kyA, pUgI sagalI Asa; vAtAM thAMkI pAchilI, vilasyA bhAga vilAsa. cApAi. nAcA saphala karI ApaNI, rAjA cAlyuM nagarI bhaNI; mAdhava kAmakahalA eThuM, sAthe leI cAlyo te 11 12 13 ujeNI nagarI AvIyA, nagara loka paisArA kIyeA; 69 14 15 sukhai samAdhai pAlai rAja, mAdhavanA siva sarIyA kAja. 631 630 dramA vadhAre zItala che paNa caMdra ane caMdananI zItalatAomAM paNa prIya manuSyane meLApa vadhAre zItala che. 628 (1) * I + nathI. (2) I aa. * rahyA. (3) * mananI. (4) * vAta kahi siva. x vAta sad vItaka kahI. (5) I IdhI, (6) * kuM. cAliu. I cAlyo + cAlyA. (cha) I . (8) * eu. (9) * sAthii I sAdhai, calIyo adhika saneha. (10) * cAliuM. (11) x dAu. * yA. (12) * ki. (13) + pesArA kI. (14) sukhii samAdhi + sukhi samAdhie pAle. I surkha samAdhai pArTI. (15) * sahi. I mAdhava sadR sAre nija
Page #500
--------------------------------------------------------------------------
________________ 177 mAdhI 2 mahodadhi mA cha mAdhavAnalanI kathA. mAdhava rAjA pAsaI rahaI, lAkha dinara dina dina prati lahaI rIyA pAMcasaI meTA gAma, sAta bhUmi maMdira thira kAmi. 67ra rAti divasa te vilasai bhoga bhoga bahu dina to vicaga; vikamanaI thaI tihAM AsIsa, nADau dukha pUravI jagIsa. 633 dhana dhana vikramarAya nahiMda, jasa prasAdai kI ANaMda paradukhabha jaNa bIrUdatuja saho tribhuvanatuja samavaDi ke nahIM. 674 eka divasa mAdhava cIMtavaI, mAta pitAnaI milIyaI hivaI, 16 jAuM huM ApaNaI desa, rAya kanhA mAgye Adesa. 63ya 14. (1) + pAse rahe 1 pAse rahe. (2) * eka. + eka dina prati lahe. 1 dina pratirA. -- + se 1 se. (3) * sapata. I ApapAsi. (4) * ghara ThAma. (5) + bhogave. | vilaze. (6) * lAgu +- bhAga. 1 ge. (7) * taNad. I taNe vijoga. (8) * nita diI. I da nita. (9) + nADu. (10) 4 rAja. (11) 4 jAsu. - 4 di. (12) * kIdhA. I kIyA (13) [ trinu bhuvana bI. * tribhuvani. - * si. (14) + 3 . (15) * milI ha vaI. + milIe have. (16) * jANuI jAu ApaNu desi. + jANe jAu ApaNe desi. (17) * kaI mAgai + ka mATe - A - 5 hi.
Page #501
--------------------------------------------------------------------------
________________ 178 vAcaka kuzalalAbha viracita [AnaMda kAvya. bAra keDi sevana dInAra, cAra sahasa tejI khAra; kejara sahi pAyaka dhaNA, bi sahasa maNa motI taNA. 232 dInA astha garatha bhaMDAra, dIdhA dAna tehanaI apAra; sIkhA mAMgi cAlya ghara bhaNI, sAdhaI senA sahAmaNI. 630 anukami kaTaka sabala saMjatI, A nagarI pahapAvatI; golidacaMda rAya kapI, nA Taka nagara voTIo. 38 nagaraka mana bIhaI ghaNa, kaTaka eha Acce kiNa taNuM; mili pradhAna ciMtavaI upAya, kavaNa vayari AvyA kaNa rAya. 639 1 7 (1) * causaThi 1 cosaTha. (2) * bisaha mANuM metI. + bisahasa mANa. I bisahisa. (3) * bIjA(4) * rAjA dAni. I anala dAna. (5) * sIkha mAga cAliu. -1 . - kathi. + the. (6) I dIdhI senA sAthe ghaNI. (7) 4 vikrama taNI. (8) * ya. ( ju. (9) * AviSe. - co. yA. (10) * puSkAvatI. + puSpAvatI. [ pahupAvatI. (11) [ ga (12) * kaMpIuM + o. 1 . (13) ANiuM + jANyuM (14) * caMpIu. I cAMpIca +, caMpAyuM. - A ni (15) * ghaNauM. (16) baka Avila kuNa taNa, uM - 4 ma. - + ve. I . (17) * AvivuM.
Page #502
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAdhi mo. cha sAdhavAnalanI kathA. prohita teDI dIyo bahu mAna, mhalde saMkaradAsa pradhAna; hala asa`kha dIsaI chaIM sahI, saMgrAme pahucesyAM nahIM. 640 3 5 6 preAhitanai rAjA ima kahu, jima tima ra rAja ugaraI; 641 . desyAM daMDa nahItara gAma, rakhe tumhe thApA sagrAma, 179 G 17 11 preAhita AvyA kaTakamajhAra, mAdhava taNI na jANuI sAra; 12 13 14 sakaradAsa padhAryA jisai, mAdhava pitA pichANyA tisaI. 642 15 16 17 18 19 pitA jANu sAnhA AvIye, mastaka caraNu karaNa nAmIyA; t 21 22 manamADe te ima cIMtava, dIsaI vAta acabhama vi. 643 (1) * parAti. * i. + ce yo. (2) * mehalau x sAthai dIdhA sabala praznAna. I tu hai meTA buddhinidhAMna. (3) + a sakhya dIse che. meM asama se che. (4) * sagrAmii puhcAye. (5) x puhacelAM. (6) * karU rAja jima rahei. x tama karayeA jima rAja muja rahe. (9) * nItara + nAtarU. (8) * tujhume cApau. (9) * AviSe. (10) I lasakara majhAra. (11) + taNA na jANe. (12) 4 padhArU jisi. 4 ji-. I Aviyo jase. (13) I tAta ulakhyo tiruM, (14) pichANuu tisiU. (15) * jANI sAmuM AvIke. (16) 1 sanamukha AvIya. (17) ma stika ! stiki (18) kamala lAuM. (19) 4 namAyeo. vi. * huM. (20) ! taba. (21) + dose'. (22) * sa. + asabhama have. x
Page #503
--------------------------------------------------------------------------
________________ 180 vAcaka kuzalalAbha viracita [AnaMda kAvya. 2 putra ulakhyA prohita jisaI, harakhaI vUDA AMsu tisaI; AdhA le AliMgana dIyai, ati ANuM i khelaI lIyaI.644 pitA miliyA putra manaraMga, beDU mine yA ucharaMga; E sanamukha Avye saMbhali vAta, rAjA Teka nagara saMghAta; 645 10 11 12 ati ucchava paisArA kIyA, mAdhava nagaramAhi AvIye; kAmaka dalA sAthaI karI, mAtA praNamI ANuMda dharI. vastu. 14 milyA mAdhava milyA mAdhava hUM. ANu 6, nagara sahU siNugAriye, sayala leka ANudeM kIdhauM, (1) * lakhiu puraeNAhita. (2) * harakhita Asa chuTA tisiI. I harakhai. (3) * Adhau lei 1 AdhA. (4) + dIye * dII. I dIyai. * di. I |. (5) + khele lIye. I kheAle lIyai. khAlai lII (6) * mali manaragi, + milI. (7) I biDuM janama na hUMu, (8) Avi. I Ayo. + AvIye. (9) * nagara lAka + nagara lAka * ti. (10) + utsava. (11) * paIsAra kIuM. paisAro karyA. (12) * . + ce. I yo. - I kuM. * ci. I hai. (13) * miliu. 1 milyo. + milIyA. (14) * maDANu. (15) * u, (16) I ucchAha * Si 1 dho. *ri. + ni. 1 - - 4
Page #504
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa mahodadhi mo9] mAdhavAnanI kathA 181 sapatabhUmi maMdira sahita, sujasa sayala saMsAra lIdhI; mAya tAya baMdhava bahina mileu saha parivAra, kAmakaMdalA saMgate, sukhamAM gamaI saMsAri 647 copAI. miliyA mA tArA parivAra, mAdhava mani ANaMda apAra; kAmakaMdalA sAtha sadA, sukha bhagavAI sadA saMpadA. 648 dina prati rAya diyaI bahu mAna, sukha vilasaI devatA samAna cAra putra jayA saMtAna, pragaTayA maMdira nave nadhAna. 649 dUhA, * vividha viSaya sukha bhegavaI, rAja riddhi maMDANa; kuzalalAbha INi pari kahaI, e sahI puNya pramANa 650 * uttama kula je avataraI, pAlakha uttama rIti; aciraja kehau cittanau, je vAMsaI vArU bhIti. 651 (1) * miliu + milI. (2) * saMgatiI. + saMgatie. I saMgarta. (3) * maNuI I mANe. (4) * milA - * thi. I hai. (5) + mudA. (6) I vilasaI bhoga sukha. (7) * rAI daI. + dIye 1 dIrtha. (8) vilarsa che deva. - * ri. - * ri. - * ni. - I le. - I ta. (9) + acaraja ke cittanu. (10) [ je have. - I ta. - li
Page #505
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAcaka kuzalalAbha viracita [AnaMda kAvya. 6pa2 eka vasyA kule UpanI, bhara devane ghaNu laNa, tehI nirata alI, kAmakaMdalA sIla gAthA suddhamaggammi jAyA, suheNa gammati suddhamaggammi / je puNa ummaggajAyA, magge gammati taM cujaM // 653 // dUhA. Ima je uttama nAri nara, pAlaI niramala sIla; I lake sukha saMpajaI, parabhava saMpata salIla. 654 1 zuddhamArge jAtAH, sukhena gacchanti zuddhamAgeM / ye ghunarunmArge jAtAH, mArge gacchanti tadAzcaryam // 653 // artha-zuddha mArgamAM janmelAo zuddha mArgamAM sukha pUrvaka jAya che; paNa jeo unmArga (kharAba mArga) mAM janmelA hovA chatAM mArgamAM jAya che, te ja Azcarya che. 6pa3 (1) vani ghani lIla. (2) * taphahI. + tuhI. 1 tahI. (3) * niramala pAliuM - I kuM. (4) * lekiI x bhAvi sukha jasa. I INa bhavi sukha saMpati huve. (5) saMpati lIla. - * li. * sIlaI savi sukha saMpaja. + zIleM.
Page #506
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahodadhi mATe 7 mAdhavAnalanI kathA. 55 16 saliI sura nara raMjIyaI, sIlaI savi sukha hoI, kAmakaMdalA taNI paraI, vaMchita pAvaI I. ghaNA divasa sukha bhagavI, aMtaI dharma AdhAra; dAna puNya bahulA karI, pAmI parama samAdhi. iMdrasabhAe ekaDA, svarga leka sukha ThAma; uttama be be upanA, karI apUrava kAmi. * svarga leksa vi devatA, miliyA manane raMga; devataNA sukha bhagavaI, IMdrasabhA ucharaMga. copAI. 57 658 mAdhavAnalanI e copAI, suNaI ke eka mana thaI; tehanA sadA manoratha phalaI, manachita sukha saMpata milaI. 659 (1) 4 siddhi. - * ri. (2) * ati dharama ArAdhi. * asala dhaNuM. I aNusaNa dhama ArAdha. - 4 che. (3) su ThAma. (4) * beu. 4 bene. + be te. - 4 ma. (5) I dharI. - * gi. (6) * caupaI. + caupAI. | copAI. (7) ke. (8) * ka. I suNije saha eka mane. (9) + pha aa phale. - * vAM - * ti.
Page #507
--------------------------------------------------------------------------
________________ 184 vAcakra kuzalalAbha visa~cata. [AnaMda kAvya. 1 * 3 virahI suzui e triratata, athavA paradesai hui kata; bhAjai viraha milai saMga, suNatAM lAbhai vaMchita bhAga. 640 duhA. saMvata sAla satAhaMtara, jesalamerU mAri ma phAguNa vada terase divasa, viracI Adita vAra gADhA dUhA cepAi, kavitta kathA saMbaMdha, kAmakalA kAmini, mAdhavAnala sabadha. kuzalalAbha vAcaka kahei, sarasa caritra suprasiddha; je vAMcai je sAbhalai, tihAM milai navania; ? gAthA sADhI pAMcasai, e cApAi pramANa; 17 tihAM suNatAM sukha dIyai, 11 je nara catura sujANa, Hard 64 I su. * (1) ! suNisyuM. (2) * ehu varatata. (3) * jasa padesi x jo. (4) * + I selAttara. (5) * + I phAgaNa sudi terasi divasi. I danai. (6) x caraciGa (ta. * ra. (7) * sui. + supAI I copai. (8) * prabaMdha, * ta. 1 ce. 1 lai. 4 sabhale. * dhi. gADhA krUDa copai pAMcasa. (9) * suI. x copai. (10) * tAha. + te suNatAM sa Mpati dIe. 1 tikSNa suNatAM sukha Upa. (11) * jima jima. - * dAI 1 -- 662 663
Page #508
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAdhi mo mAdhavAnalanI kathA. rola mAla su pAdhara, kumara zrI hirarAja; viracI e siNagAra rasa, tAsa ketUhala kAja 2 3 4 rada sukhasAyaI karI, sIla taNA adhikAra; n 6 bhraSTa sabhale je nara, sukha pArTsei saMsAra. / / iti mAdhavAnala copAi saMpUrNA // ( saM. 1790 varSe miti posa sudi 9 ) -- 185 gyAeha. (2) * (3) * supasAI + supasAye. (4) * ri. (5) *saMbhalaI teha. x (1) * rAjA gamAla su pAdhara. * ya. kutu. x katA - * ji. * taNui. + taNe. 1 taLe. guNe je sAMbhala. + bhaNe saMbhale I bhagu saMbhalai. (6) -- + me I maiM. * ri. (7) x dhRti zrImAdhavAnala caupaI saMpUrNa. (gaNi kanakasAgali khata) saMvata 1749 varSe phAguNa sudi tija bhAmavAre likhita kAThArIyA madho. I saMvata 2787 varSe tamAleja zuklapa saptamIyAM tathau guruvAsare mudrAmadhye sadguru vAcakottamavAcaka zrIlabdhirAjajI tat ziSya vAcaka zrImegharAjajI tacchiSya caraNasevaka mu0 gulAlarAja lipIkRtam // ( likhitaM ratanasoma saM 1864 nA mAhAsudi 7 sAMmI devapurImitravat che gAma jAmapura rahe che.) 65 dara
Page #509
--------------------------------------------------------------------------
________________
Page #510
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAcaka kuzalalAbha viracitazrIstaMbhanakapArzvanAthastavanama. prabhu praNamu re pAsajisara thaMbhaNu, guNa gAvA re muja mane UlaTa ati ghaNa3; nyAnI viNa re ehanI Adi na ke lahaI, teU paNa re gItAratha gurU Ima kahaI; chaMda, Ima kahaI zAstra taNuI pramANuI, rAma dazarathananaI, baMdhivA pAjaI sIta kAja, samudra taTi ekiNa vanai; tihAM rahyA baMdhava rAma lakhamaNa, sAthi senA ati ghaNI, prAsAda eka uttara taraNa, vana thApanA jinavara taNI. 1 tihAM mUrati re mUla gaMbhAraI pAsanI, mana vaMchita re AsthA pUraI AsanI; te rAjA re dinaprati pUjA sAcavaI, kara joDI re be baMdhava Ima vInavaI; vanavaI svAmI tuma prAsAda, jaladhi jala thaMbhaI kimaI, tu pAja bAMdhu laMka sAdhu, Ima kahI prabhu paya namaI; bahu pUja karatAM dhyAna dharatAM, sAta mAsa thayA jisaI, nava divasa adhikA thayA Upari, jaladhi jala thaMkyuM tisaI. 2 e atisaya re acarija pikhI prabhu taNu, tiNi kAraNa re nAma diyu talu thaMbhaNu jala Upari re pAja karaI pAthara taNI, gaDha laMkA re sAdhavA sItA bhaNI;
Page #511
--------------------------------------------------------------------------
________________ 188 vAcaka kuzalalAbha viracita. [AnaMda kAvya. tiNa laMka sAdhI sIta ANI, teNa vani AvyA valI, dina ATha aDAhI mahocchava, kiyA mani pUgI ralI; zrI rAmarAjA zuddha zrAvaka, vinItA nagarI vasaI, vIsamA jiNavara taNuI vAraI, Ima thayuM gurU upadisaI. 3 iNi anukami re kiluM TAla gaNuM vaDI, te pratimA re tiNuI vana nizcala raDDI; tiNi avasara re IMdra taNuI AIsa karI, sAyara taTa re vanamaya dvArApurI; dvArikA nagarI kRznarAjA, ardha bharata taNe dhaNI, tihAM vasaI yAdava keDi chapana, vahaI AnyA jinataNuM; tiNi kAla tiNi vana teha tIratha, tIhanI mahimA suNI, sAraMgapANI bhAva ANI, AvyuM tiSThi jAtrA bhaNI. 4 - lAla, Avyu tihAM narahari, jiphari ati ulAsa; mananaI ANaMdaI, vaMdaI thaMbhaNa pAsa; pekhaI ati navalI, pUjA prabhunaI deha, e keNiI kIdhI, Ima mani thayu saMdeha; saMdehaI sau aTavI cihuM, pAsaI nahI mAnava saMcAra, kiI karI vidyAdhara suravare, pUjA satara prakAra; isiu vimAsI maMDapi aMtara, rahyA tigupati ThAma, madhyarAti pAtAlaI AvyauM, vAsiga visahara svAmi. 6 tihAM AvI praNamaI, ghaI nATaka Adesa, mili nAgakumArI, viracaI adabhuta vesa; zakastave pabhaNyau, jANya zrAvaka eha, hari pragaTyA tatakhiNu, sAhami taNuI saneha; sasaneha vAsiga kRNa nasara, aITha biMba vakhANuI, e thaMbhaNa pAsa jiANesara, Adi na kaI jANuI;
Page #512
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahodadhi mAtra zrIstaMbhanakapAdhanAtha-stavanama, 189. asIya sahasa varasa mAM pUjyA, jaI hatA pAyAlaI, varUNaI e prAsAda karAvyu, tava thANyA INa jeiNalaI. 7 sahu vAta karInaI, vAsiga gayu pAyAli, zrIkRSNa naresara, mani ciMtaI tiNa kAlika ju ehavau tIratha, huI dvArikA majhAri, tu jANuM narabhava, saphala thayu saMsAri; saphala janama kavinaI kA jaI, teha biMba Iha ANuI, zrIdvArikA hemamaya jigahara thAyA pragaTa pramANuI; ghaNu kAla pUjA tihAM pAmI, karma nikAcita jANI, zrAvakanaI supanaMtari AvI, deva vadaI Ima vANuM. prabhu pratimA vAhaNa, leI samudra majhAri, mUke nagarI, thAsyaI avara prakAri; tiNi sAgara aMtari, kAla gayu bahu jAma, dakSiNi dizi uttama, kAMtInagarI kAma; kAMtInagarI jaina vasaI tihAM, zrAvaka sAgaradatta, vAhaNa sAta vahaI vyApAraI, pitaI parathala vitta; anna divasa sAyara vici vahatAM, jihAM chaI thaMbhaNapAsa, upari AvyA thaMbhyA vAhaNa, te sahI thayA UdAsa. mAsa divasa vANu thaI, aMbari surarAya, pratimA thaMbhaNa pAsanI, sAyara blamahi; sura pragaTyau jinazAsanaI, sura kahaI vANuM, eha pratimA bhAvasuM, pragaTI karU jaI; jina kAMtInagarI jiNahari, mUlanAyaka e dharU; te bina kAMtInagarI thA, kahaI bahu Avaka tihA, e sakala tIrathanAtha samaratha, purobi silya hAM. 10
Page #513
--------------------------------------------------------------------------
________________ 190 vAcaka kuzalalAbha viracita. [AnaMda kAvya. iSa avasari dasaura, pura pAla sari. vidyAbali aMbara bhamaI, atisaya bharapUra; tIratha jaI jiNavara namaI, te namaI zatruMjaya pramukhagiri, sadA pAkhi pAraI, pAlitANuI rahaI thANuI, nAgArjuna jogI taNuI; te vAta sevana kAjI dhamatAM, mAsi chaDaI rasi karaI, kari kepa bherava vIra nAkhaI, rUpa paMkhinuM I. 11 tirNi pAlittA sUrinaI, jANyau eha mahaMta, pUchaI sura ke dAkhavau, atisaya guNavaMta kRpA karI muja bhAkhavuM, guru teha bhASau jeha thaMbhaI, upadrava sura nara taNA, tiNa kahyau kAMtInaI prAsAda, pAsa chaI prabhu thaMbhaNa; kuNa janma vIra vetAla vyaMtara, sahu tasu savA karaI, tehanI dRSTi sAdhi vidyA, jema tuja vaMchita saraI. 12 vidyA e AkarSaNI, hatI jegI pAsa, te pratimA ANI tihAM, thApI nija AvAsika sovana rasa sAdhaI jihAM, rasa tihAM sIdhu sujasa lIdhu, nadI seDhInaI taTaI, gurunadhi jaNAvyau tiNi kahAyu, biMH saMDAryau ghaTaI; iNi kAla dharma suThAma zeDA, hasyaI le chAIna Iha, khAkharA tali seDhikA tIraI, biMba bhaMDAryuM tihAM. 13 DhAla, megha Agama sahI nadIya UvaTi vahI, velukA biMba upara vahaI e, teNa bhuI dhaNa caraI khIra surahI jharaI, cIkaNI bhUmikhA kharatalaI e; ketalA dina pachaIsuguru kharataragachi, zrIabhayadevasUrI e, SaTavigaya pariharI ugratapa AdarI, ragati pitti thayA muNivarU e;
Page #514
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAdhi ma] zrIsta bhanapArzvanAthastavanama. 14 15 te ragatipittai galita kAcA, nitta Ima ciMtA karaI, adharati zAsaNudeva AvI, kAkaDA nava kara dharaI; e sUtra tuM samajhAvi munai, tAma gurU japaI IsuM, jau thAi muja niroga kAyA, tu sahI UkheliyuM. tAma devI kai nadIya seDhI vahaI, tiNu taTi vRkSa khAkharatalai e, tihAM tume jAIvuM stavana karivuM navuM, pragaTa thAsyaI prabhu thabhraNau e; tehanaI snAtrajali rAga savijAi li,kahrIya ima gaDhIya sAsaNusUrIe, saMgha sagalu milI, tihAM jAI manaralI, nAma dharaNedra dhyAnai dharIe; tiNu karI jayatihuyaNu khatrIsI, pAsa pragaTyA tatakhiNuI, tasu snAtranIrai sukha sarIrai, dhanya dhanya sahUM bhaNuI; tiNi thAna thApyu sujasa vyAkhyu, thayA paratA ati ghaNu, tehanaI nAmaI teNe ThAma, gAma vAstu thabhaNuM. thaI ima mahimA ghaNI pAsa thaMbhaNataNI, sagurukAyA navapajJavI e, sagha Avai ghaNA karai vaDhDhAmaNA, mahIyala kIrita navanavI e; supana je devatA kAkaDA nava hatA, sUtra te sUtra siddhta nAma, vRtti nava'ginI beDhanava bhaginI, racIya AcArija teNe DAmi; te tii ThAmaI sahU pAmaI, Asa karI je Avae, kari bhAva bhakttiI eka cittai, sevatAM sukha pAvaI; ekadA gurU dharaNedra dhyAnai, pragaTa thaI padmAvatI, zrIabhayadevasUrida Agai, te kaI sabhala jatI. stavana je tuA karyAM,maMtraatisaya bhaya,atisu gADu je e kahI e, tehu guNiyai jihAM, iMdra Avai tihAM, kavijI teha guNavi nahI e; teha bhaMDArivI kAji sabhArivo, avara iNi tavana mahimA ghaNI e; samaratAM. sauMpadA roga nAvai kadA, sadA Avasyaka dhuri bhaNIe; nitu bhaNu paDikamaNA taNui, dhuri eDa vidhi kharatara taNI, ima kahiya sAsaNa deva sAmiNi gaIi, nija thAnaka bhaNI; 16 :: 191
Page #515
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAcaka kuzalalAbha viracita. [AnaMda kAvya. ketale varise desa gujajara, sakala oNchAyana thayuM, bhala ThAma jANi biMba ANI, nayara khaMbhAIta Thavyu. 17 DhAla, thaMbhanayari siripisa jisarU, dina dina dIpai ati alavesarU, jAtra karavA muja huMtI relI, prabhu tuhma bheTyA Asa sahu phalI; muja Asa saphalI thaI saghalI, jAmabheccA jagapati, sibhAgya saMpatti karau Unnatti, kahuM enI vInatI; asaseNu vAmAva naMdana, dhyAna mAne torUM dharUM, karU kRpA sAmI sIsa nAmI, sadA tujha sevA karauM. 18 Ima tavyau thaMbhaNu pAsa sAmI, nayara zrIkhaMbhAitamAM, jima sagurU zrImukhi suNI vANI, zAstra Agama saMmataI; e Adi mUrati sakala sUrati, sevatAM sukha saMpavaI, mani lAbha ANI bhAva jANI, kuzalalAbha paryApaI. 19 1 rUti manapArzvanAthastavana | // saMvat / 1651 varSe / caitra sudi dvitIya paDavAdine / budhavAre / zrImahimanagare / zrIkIrtiratnasUrizASAyAM / zi0 muSyazrIlAvaNyazIlopAdhyAyAnAM / ziSyavA0 zrIpuNyadhIragaNi / zi0 vA zrImAnakIrtimaNizi0 vA0. zrIguNapramodagaNizi0 vA zrIsamayakIrtigaNizika paM0 vinayakalolagaNiziya paM0 dharmakalolagaNizi. 50 harSakallolamuninA lilekhiH| paMkhamI, umApate / zubhaM bhavatu / zrI. saMkhavAlazapAyAM / sA0 suhatANa vaputra sA0 khetasI sA0 cAMpalI / sA0 khetasI tapAsA. vimalalI. pAnArtha / liSitaM / puNyAce zubha bhuuyaarii| zI ya che . za za tA. 20 rane hari 1 mRtaka ya, tArA vinA ma aa
Page #516
--------------------------------------------------------------------------
________________ zakuna copAI. 4-5 viSayAnuma. gAyA aMka copAI lakhavAne ketu. * * sarasvatInI stuti. saddagurU namanapUrvaka zakana viSayaka lekanI ajJAnatA zakunanA be prakAra ... ... pravANa divase tyAga karavAnI vastuo. .. gAmamAM javAnA zakano. apazakuna nivAraNanA prakAre ... zubha zakunathI cAlanArane phala .. vizva nivAraka zubha zakune. ... tyAgavAnAM apazakune... 11-15 zubha ane azubha zakune ... 11-47 gAma bahAranA rAkane. . . zananA le. * * * zAMta kapta praznananuM hasya jApunAra zivAya zakananuM rahasya samajI zake nAha phizinA leha * --- pa1-para javalita dizA ane tene vakhata,. ... pti lizinAM nAma. ..... 54-55 sUrya uttarAyana ane dakSiNAyanane thatAM javalita hirAne thate karapAra. .. 5-57 ATha vizinuM phala. .. * * 58-59 kaI kaI bAbatamAM zAnta prazna jevA tenuM vivecana. 60-62 je A
Page #517
--------------------------------------------------------------------------
________________ [2] 68-74 75-76 DIpta prazno ane tenAM phala .. ATha khuNAonAM nAma ane temAM udaya thatAM nakSatro zakananAM pAyA ane tenAM phala... ... ... zakananI hada ane tenuM balAbala. .... ... zakana kaI paNa na thAya to tenuM phala. zakuna zAMti dizithI hipta tarapha jAya te 20 88-0 harakoI pakSInA sAmAnya zakunanuM phala... rUDA kuMDA zakananI oLakhANa .. cakalA cakalInA svara zakananuM phala. . gAmanA vanamAM ane vananA gAmamAM divasanA rAte ane rAtanA divase thatA zakunanA phala.. aDhAra dizinA zakunanA phale. ... ... aDhAra (zine yaMtra ... .. ..... dasadizinuM phala. .. pUrva dizA ane laghu mUlakaNanuM phala. ... toraNIyA keNa ane dakSiNa dizinuM phala. laMbakakANa ane nairUta kaNanuM phala... paMcArAdhikaNanuM phala... * * pazcima dizinuM pUla... - pUrva pazcima dizinA zakano tyAga karavAne vakhata. paMcatANa ane vAyavyakoNanuM phala. .... paMcAraka kANunuM phala ... uttara dizi ane bharataDikAnuM phala. ... IzAnakANanuM kula. .. *** .. * mahArakenuM phaha . . . .. 2 92-94 5-6 96-cha. 101-2 107 104-5 106-: 108-9
Page #518
--------------------------------------------------------------------------
________________ : 2 tathA [3] zAMti dizimAM ane tenI sAme jatA zakunanuM phaLa 110 zAMti nizithI dasa dizimAM gaela ane dita vizimAM thaela zayananuM phala. ... 111-12 pti dizimAMthI zAMti dizimAM gaela ane zAMti | Dizi sAmA kAla savAranuM pUla. *** * dugo zakana ... ... ... .. *** 114 dunA zakana judI judI sthitinA manuSyane gAma bahAra keTalIka hada pachI jevA tene vRttAMta 115-16 dugonA zakana jatAM prathama karavAnAM kArya... ... 117-19 durgAnA aDhAra nAma... ... ... .. 120-22 hargono yaMtra ane na hoya te zuM karavuM tenA zakana jevAne vakhata... ... ..... 123-25 durgA zakunanA pAMca prakAra . 126 pAMca prakAramAM koNa konAthI baLavAna 127 pArtha prakAranuM pUla. ... ... ... *** 128 duganA zubha zakuna , 129 durgAnuM tArA thavuM ane tenA pAMca prakAranAM kula * 100-47, tArAnA nava bhedanAM snAma. * * * * 148-49 tArAnA nava bheLuM vivaraNa. ... ... 150-59 tArAnA zakatuM vivaraNa. . ... 160-64 devInI ceSTAo ane tenA phalanuM vivecana ... 165-77 duganA svaranuM vivaraNa. . ... 174-76 dago kaI vakhata ko svara kare tenuM vivaraNa 177-80 durgAnA pAMca prakAranA svaranuM phala ... ... 18182 dugonA sarva prakAranA zakunenuM phala ... ... 183-210 tItara zakuna ane tenAM phala.. - . 211-19
Page #519
--------------------------------------------------------------------------
________________ [4] ghuaDa zatruna ane tenAM phUla. kAgaDAnA svaranuM phUla batAvanAra yaMtra zivAnA zakuna ane tenAM phaLa hariNa zatruna ane tenAM la nAhAra zakuna ane tenAM la.... lATa ane khaMjana papakSanA zatrunAnAM kla. ... ja buka zatruna. nirAlI zakuna. zvAna zakuna zvAnanA pAMca prakAra. zvAnanA zubhAzubha zakuna ane tenAM la... zvAnanI kruceSTA. upasa'hAra prazasti ... *** ... ... ED samAsa nakSatra svAdhyAya gAthA... ... ... ... ... 83. .... ... **** ... ... ... ... 410-11 312-26 ... 227-30 ... kayA mAsamAM kutarAnA zakuna zakuna alpa phlu Ape 331-32 323-24 375-46 ... 600 ... ... .... *** ... ... ... ... 424 ... ... 44. '' 220-25 600 226-39 240-53 254-62 227-03 290-303 304-2 346 1-15
Page #520
--------------------------------------------------------------------------
________________ zeTha devacaMda lAlabhAi jena pustakaDhAre. paMDita jayavijaya viracita. zukana zAstra pAI. zukana zAstranI pAI, lipasyuM atiudAra je bhaNatAM mana upaje, zubha valI azubha vicAra. 6 cepAI. sakala buddhi Ape sarasatI, amIya sama vANI varasatI; ajJAna timira Arati vArati, name name bhagavatI bhAratI. 1 sahugurU caraNa namIre kahuM, zukana taNuM je bhedaja lahuM; zukana zukana mukha sahuke kare, zukana bhAvaja vIlA lahe. 2 zukana sabala bihu bhede kahyA, gAma mAMhi pura bAhira lahyA; gAmamAMhilA zukane te sAra, sAMbhalaje te kahuM vicAra. 3. prathama prayANa dina varajavuM, zera vamana tela maravuM; mithuna kalaha revuM madyapAna, juo navi ramIe AMNa sAna. 4 valI bhejana pariharavuM eha, kaDu khATe dudha gula tehe; AmISa tela madhu navI bhujie, je pramANe sukha vAMchie. pa pathika prayANe nara cAlatAM, mAThA zukana dyA dekhatAM; pAchA valI ne paDakhIye, thApAzvAsa ATha sakhIye. 6 eTalI vAra vilaMbana karI, cale harSa hiyA DhuM dharI; apazukana (je) valI lahI, vAsadhAsa sela (2) rahI. 7 prANAyAma paDakhiye etalA. pache prayANu karI che bhalA; * trIjI vAra zukana navi hoya, tiNe divasa ne cAle keya: 8
Page #521
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2 paMDita jayavijaya viracita. [AnaMda kAvya e zubha zukani prayANa kare, lAbha lebha jaya pAme khare; mATe zukana ma cAle jANa, puchayA viNa valI purUSa pradhAna. 9 veda vanI valI vINAvAda, rAjA ratha zaMkha bherI nAda; chatra siMhAsana kuMjara sAra, udde bhaNe giNi jayakAra. 10 sabaMdhenu maMgala bhaNe bAla, vetapuSpanI Ape mAla; dadhi duvA madya sAmu mile, alIya vighana savi dare Tale. 11 keza hADa leha sAMkala rAkha, iMghaNa kapAsa kihAM jAe bhAkha; kUkasa paMgu ThAlA hAMDalA, rAhuyAM viTala viNa cAmaDAM. 12 chAza vaSa traNa apAra khola, sApa bilADa malI tela gula; vAmana varI vira veSa, chaka kRpaNa valI vAge Thesa. 13 rAsabhA mahiSa caDaye purUSa jeha, garbhavatI rajasvalA kaheteha; eDe AMdhale ane hIna, patita pAve regI dina. 14 sase sehale kAkiDe valI, paga AkhaDe pAghaDI jAya TelI; aMcala kAMTe vilage yadA, suguNa piyANuM na kare tadA. 15 navu siMhAsana sarva siddhi kahe, june karI ardha phala lahe; travAi mAMcI khATale, sAdarII bharIye nahI e bhale. 16 piTa piMDi paga pIDA kare, hiMDa vATe yadA duHkha kare; sarva hathiyAra bhalA sajakIyA, vAlaMda zastra sadA varajIyA. 17 nile sAka maLe savi bhale, paNa kAliMga TAjo eka bhale; maccha yugma pUraNa phala kare, suke matsa niSphala pula hare. 18 sUrya vikAsiyA kamala huI jeha, rAtri niSphala kahiyA teha samavasI kamala jANajo, divase niphala sahI mAna. 19 garI pani sukhadAyaka sahI, kAlI tuccha la Ape nahIM; raja kAkara nippala mAnaje, rAtAM kula sanamukha TAlaze. 20 Arise sAhase je male, vadana jotAM savi AratI Tale, je navi joIe te mAMhimukha, maraNaya upajAve duHkha. 21
Page #522
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAdhi mA0 7] zukana zAstra cApAka. thAvA vastra palAlIyA jeha, sAhamA milyAM sukhadAyaka teha; pAyAM mithyAM cita ciMtA kare, talAI sava Arati hare. 22 sonuM rUpa dhAtu e sAra, apara dhAtuthI hAnI apAra; gAya chAMNu sukha Ape sarai, mahirSi chAMNa nita ciMtA kare. 23 sAli gAdhuma tvacA saha sAra, IdhAMne hui jaya jaya kAra; tila dravya hANI kare te sahI, kukasa ghAMne tuccha phala lahI. 24 lyA dhAna sukha na Ape ratI, zekayAthI riddhi nAse chatI; rAMdhe dhAne sarva siddhi male, kahyuM anna mAMhI bhale. 25 sAMbhaliyA atha diThAnariMda, sAhamu miliu kare ANuM; adhakADhiyA nADA ekalA, ehavA narapati navi kahIye bhale. 26 bhAratamAMDui vedhyAse kahyuM, jainati zubha darzana laDyuM; AcArija te vidyAvata, rAjyariddhi Ape ekata. 27 valI zukanAva mAMhi sAkha, rAjra mayUra turaMgama bhAkha; hasti vRSabha zvetAMbara mile, mana ciMtanyA manAratha le. 28 bhikSAcara bhikSAye karI, saghaLuM nidhana jAe te harI; ThAlA anathakArI kahyo, bhikSi khIndra iNi parI hyo. 29 sanamukha vezyA magalakare, vivAha kAje rUDhi niha sare; sAMta kla niva pAme kadA, vRddhavezyA niSkula hAye sadA. 30 pUrNa kuMbha puraNa phala kahyo, ardhuM adha vidvAMse lakSo; yugma kuMbha puNya joMge mile, ThAlu kuMbha azubhamAMhi bhale. 32 pathikane kahe puThe valI, ciMtA na jAe tena TalI; vara kanyA paraNI AvatAM, bhAgya yoge mile bhAvatAM. 32 kAle nIle vacce valI, purUSa strI sAhime jo malI; kArya siddha na have te taNuM, mehakAja meha varase ghaNuM. 33 purUSa tANyA sakaTa pekhiye, vadha adhana maraNu dekhiye; aLada eka tANyo gADalA sAhame milyA naDi' te bhale, 34 h
Page #523
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 paMDita jayavijaya viracita [AnaMda sAtha. uTa caDya marapha ghaNuM. deDyo uMTa kaSTa diI ghaNuM; paNa uMTa sAhamA utare, pathi kuzala dekhe dubhikSa kara. 35 OAI bheMsa praveze zubha, pADi sahita vivAhe azubha mahiSa sahita mahiSi ghara madhya, cera maraNa bhaya ANe zuddha. 36 pA'Da sahita mahiSi ghara vahA, Ave to riddhi Ape saDI; ' rati AvI bheza trAsavI, pathika prayANe navi levI. 37 paNuM bharI mahiSa jaya kare, avara mahiSa zukana parihara; purUSa vRSabha nara khadhe caDa, uttama lAbha dI paDa. 38 vRSabha caDhI nArI AvatI, pathika lAbha ghaNuM lAvatI; vikraya kriyANuM karavA yadA, sanmukha vRzcika je Ave tadA. 39 ghaNe lAbha kiyANAmAM kahyo, rAjakAja vacarI bhaya laDyo; karasaNa kAje te jANaje, praveze vichi TAlaje. 40 rUdana rahita mRtaka je mare, mana ciMtavyA mane phale; praveze mRtaka parihANe, rega maraNa bhaya ANe khare. 41 saMtAna kAje di je male, putra hoya tasa AzA phale; dIvI malI beTI nipaje, thaDI vRtti roga nIpaje. 42 alpa tela apAyu kahe, prayANa kAje dIpaka je lahe; bIjA zukana je navI bhAvIye, pAchA valIne ghare AvIye. 43 regI kAje zukana jevatAM, sAhamAM agni je male AvatAM pUrva riSi azubha te rahyo, vidyA kAje zubha te la. 44 karasaNa tapodhana napuMsaka bAla, hAthe ene agni hoya te kAla dhumra sahita praveze mile, suhagu ghAna te tatakhINa hare. 45 sItakAle praveze agni savi bhaya, sarva upadrava vAre ekale; aMdha purUSa purU tANa, saha sukha saDI vArate. 4
Page #524
--------------------------------------------------------------------------
________________ zukana zAstra cApAi. mahuAdhi mA. cha] nArI sahita adha kare hAjI, Apa khale hIDane vakhANu; gAma saMbaMdhI zukana vi kahyA, mada muddhikarI je meM lavA. 47 iti gAma mAMhilA zukana saMpurNa. gAma khAhira zukana hAya jeha, sAMbhaLajo huveka huM valI tehu; pahili dizi sakala bhAkhiye, nItathI thAya hAye rAkhIye. 48 zAMta dIpta prazna e sAra, teDunA ketA valI vicAra; sAthe krisa aradha uMdha valI, aDhAra phriMsi zukananI malI. 49 si kAla svara ceSTA jANu, gati sthAnaka bhAva valI vakhANu; zAMta dIpta kAryAM je laDe, zukana bhAtra te zuddho laDe. 50 have suSu disinA valI bheda, zAMta, dIpta e jANu` bheda; bhasmita druzya javalIta valI jANu, AliMgatA ghumitA vakhANu. para e pAMce krisa TAlI sahI, zeSa thAkatI zAMtaja kahI; zAMti kripti pAThAMtara lahI. sUvAthI ketA kahI. para rAtri pAchalI aghalI hui yAma, ghaTI cAra ravI uge tAma; pahera eka pUrava disi rahI, jvalIta disi niratI te kahI. 53 dhrumita chAMyA jali khali jANu, kakrama dhAtrI bhasma vakhANu; aMgArIka anukrame jANuo, zAMta dIpta iANu pira ANajo. 54 agni IzAna uttara ne pUrva, tAraNIu bharI haDIe sa; mAharU mUla dhu mUla e jANu, krima dizie sahI vakhANu. 55 zeSa thAnanI AThe sAI, zAMti zi niraMtara hAI; uttara dizinA ravI saMcare, kuNu IzAna jvalIta te kare. 56 jvalIta rahI ghaTI kAcI ATha, ghura IzAnathI gaNIye pATha; dakSiNAyana sUraja hAya yadA, agni kuNu jvalIta hAya tadA 5cha jvalIta aMdha kare ravI pAsa, dhumra baMdhana chAyA sukha tAsa; jala rAjya kardama huI lAbha, sukhita khema bhasma bhayarAja. 58
Page #525
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMDita jayavijaya viracita [AnaMda kAvya soga aMgAra kare ati ghaNe, eha mahimA AThe disi taNe; ravI klabI sema huI rAta, rAjakuli maMgala vikhyAta. 5 budha vANika brAhmaNa gurU kahe, musalamAna te zukaja kahe; tu strI regI nAha, prasAda sevA karasaNa na. 60 pada pratiSThA karavuM jeha, vANija aratha kahyAM savi teha kAla niyatInI kalA abhyAsa, rAjya aratha pratimAnuM vAsa. 61 sukha kAje te bIja kAma, zAMta prazna jovA te ThAma; balahu kAje bala karave sahI, sarpa vaDhe avizvAse kahI. dara AcAra zubha viNaThe hArate, zeka kAje mArI bhaya chata; rAgI baMdI paDayA bhaya kAma, ciMtavatAM kaDe saMgrAma. 3. lAbha taNA upane saMdeha, pAchA bala bhAthuM che teha; verI mithAI maraNAMta kaSTa, dIpta prazna e saghalA duSTa. 64 rAjA para sasu sIyAla, gheDe gAya sArasa sukamAla; rUDuM kAma gAmAMtara vAma, praveze jimaNo te ThAma. 65 devI bhaIrava ne chachuMdarI, phayAu girelI bhuMDa zukarI; lAbha bhAge belIe bhalI, e strI jAtI vizeSevalI. 66 bIjI strI svara jamaNu kare, zeSa thAkatAM mukha ucare; purUSanAma te DAbe jeya, gaNeza vAnara jamaNe heya. 67 pUrava uttara dizi kahiye jeha, sasarISi bharataDi teha; viSNu pada abhicaka nAma, kuNa IzAna udayanuM ThAma. 68 mAyaharU kRtikA ahinANu, vizAkhA bharaNa puSya jANa; aMdhAre eka uge sahI, pUrvamUla svAti udaye kahI. 69. u-phA u-bhA maghA revatI, zatabhiSA azvinI je chatA; zahiNi kriya hasta riSirAya, laghumUle beliye e DAya. 70 ceSTA anurAdhA AdarA, pU.SA uSA agni sarA; mUla agasti tAraNa ugame, laMkA TADhA tArA kame. 71
Page #526
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAdhi mo07] zukana zAstra ApAi. dakSiNa bIjuM nAma nivAsa, agasta lekhaka yama nAza; vRzcika asta karI paramANu, naiti nAma bIju sAi ThANu. 72 AdrA hasta citrA mRga jANu, pacArAdhi te asta vakhANa; svAti rAhiNine pukAvatI, kRtikA bharaNIne revatI. 73 pazcima asta karI te kahI, pacata puSpa vizAkhA sahI; svaraka abhica viSNu padavAsa, pacAraka marI tarIrakhI lAvI. 74 dahA. padmivu payA cAre kare, tehanuM karII mAna, pahile pace kala kare, khaje bimaNuM jANu. trIje la mATe raDu, cAthe niSphala teha; gAmAMtara trIje zukana, tuddhi na cAle teha. zukana keza mehi mala kare, gAmAMtara te jANu; kAsa uparI harU ne lave, te savi niSphaLa jANuM. rUDuM bhuMDa cAlatAM, kazu zukana navi haiAya; pathi te kavuM sahI, mRtyu dekhaDe seAya. zukana zukana ne deI karI, dIptIdizi te jAya; pathine kahevuM nahI, tujhane kAMi navi thAya. ghara vAsAne mRtyu kahe, agni bhaya te jANu; sama kAle sAthe lave, eka jAtIya vakhANu. DAbA jimaNA khelatAM, tAraNI-yAtrA teDu; gAmi jAtAM AvatAM, siddhi kare savi te; madhya zukane madhyaphala, ghara bhIti gaDha vAvI; e aMtara khele sahI, aradha vRSTi la lAvI. zukana na dize la nahI, bhukhyu rAtrI hAya; saMgama karatA khIhatA, mAlA mAMhi jAya. pa ge 77 78 Ge 80 81 82 3
Page #527
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMDita jayavijaya viracita [Anada kAvya. sama parvatane aMtare, bAlaka bele je; te niSphaLa savi jANavuM, pragaTa kahu have teha. 84 zabada ghaNere je lave, nara bhaya vegu jANa; Apa icchAe belato, dekhItu sarva vakhANa. 85 pAi. rUDe bhuDe je pADu, huM tyAgI pheka tehave; chavAgate vasati dise, rUDuM bhuMDu kahivuM tise. 86 ceDA ceDi je vara kare, dUra TukaDu mukha uccare; zubha azubha anukami jANavuM, hila pachaI phaLa AMNavuM. 87 Ima letAM kula pAse sahI, eha vAta graMthAMtara kahI; gAmamAMhi vana saMbaMdhi jeha, ghaNuM bhaya upajAve tevuM; 88 gAmamAMhIlA vana mAMhi lave, anaratha kAraNa karavuM save; rAti cArI dize pUla nahi, diza cArI niza niSphala kahI. 89 ApApaNI velA sukha kare, jIva mAtra je mukha uccare; zukana jene karIse jeha, nizcaya sukhiyA thAse teha. 90 aDhAra dizinA kahu have bheda, DAbA jimaNA tihAM nahI veda; je dizi bele teha vicAra, te sAMbhalaje zubhAzubha sAra. 91 athira kAja te thira hoye sahI, thira kAjanI siddhi navi kahI; suprabhAta te kAja viNasa, dIpta hoya te pUre Aza. 92 pUrava mUla laghu mUla phala eka, zubha kAma viNabhADe cheka; viSNusADe saghalA phala kAja, vaDhAvaDhI jaya pAme rAja. 93 rAjAdika lAbha dare ghaNuM, agni kuNanuM mahimA suNuM; toraNIya phala dakSaNa jANu bIju (nAma te) cIra vakhANa 94 zAMta kAma te thAye vAta, saghalI velA dIpta utpAta; bhaya saMgrAma vAda madhyAna, dIpta kAma valA paradhAna. lya W\0/W.jainelibrary.org
Page #528
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAdadha 0 7 zukana zAstra pAI aDhAra dizine yaMtra. 8 paMcarAdhe 10 paMcarAti Taller=pel pazcima dizA 11 vAyu khuNo kharaka 12 paMcAraka ritaDi laMbake. Rlblth pa dakSiNa nivAsa urvAdazi 18 adizi 17 uttara dhruva 13 cItArA 14 bharihaDi teraNo agnikuNa 3 pUrva=mUla izAna 15 aghora 16 mAharU= laghumala 2
Page #529
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 paMDita vijaya viracita [AnaMda kAyA dakSaNa bIjuM nAma nivAsa, divasa ghaNere pure Asa; laMbaka zaraNa zAMtinuM kAma, dIpta pAme vaMchita ThAma. 96 nairUta bIjuM nAma pramANa, athira kAma te sijhe jANa; jeha kAmane haI saMdeha, mehakAje varase meha. 97 paMcarAdhi te gheDe lAha, dIpta kAje te dhare uchAha pazcima zAMti kyo dila saDI, saMdhyA velA zubha dina nahIM. 98 pazcima dizi vilaMbe kAja, sarva siddhi te pAme Aja; varasAta savi varase ghaNe, e mahimA pazcima dizA taNe. 99 purava pazcima prahara ghuri deya, sela ghaDI TAlI je seya; tIvAra pachI je bele jANa, tevu zubha karavuM paramANa. 100 paMcata maraNa maNu kalezaja kare, dIpta huI to ciMtA kare; vAvakuNi vAyapala kare, sIjhe te valI ciMtA kare. 101 duHkha hoya to Arati jAya, gaI vastu lAbhe sukha thAya; paMcAraka bhaya bhAMje vAta, zubha kArya te de upaghAta. 102 je vicAre paDa hoya kAma, te sIjhe valI pAme ThAma; sIdhra kAma e thAtuM jeha, tehanI AzA na ANe teha. 103 uttara Ape nizcala ThAma, azubha heya to de zubha kAma; dIpta heya to ghAta sahI kare, zAMta thakI te sIjhe sare. 104 kuvA (dasa) kAma viNasADe nahIM, navuM phala na pAme sahIM; bharahaDi mAMhi sukana belAi, ThAluM bhare bhariye ThalavAya. 105 have IzAna kahu savi vAta, zubha kAma na hoya upaghAta; vAhaNa carUtA phala ghaNuM, sevA mAna laDe nRpataNuM. 106 gaI vastu te lAbhe sahI, e IzAna vidizi phala kahIM; mAharU ne) kahII aghora, zubha kAji tehanuM bahu jora. 107 uMcA zakuna belivalI jeha, sukhaasukha asukha sukha teha; nicA sukana te ThAma viNAsa, ThAma nahi te pUraI Asa. 108
Page #530
--------------------------------------------------------------------------
________________ maheAdhi mo. 7] zukana zAstra cApAi. uMcI nicI je disi saMgrahe, valI bhAvate dasanuM kahi; dakSiNu vAma taNuM nahi kAma, e aDhAra disi joye ThAma. 109 zAMti iisa mAMhi eTle jeha, sAhama zAMti jAi valI teha; kevala la zAMtinu kahiuM, dIsa sAhamuM te kholI rahe. 110 zAMti thakI dvIpta dizi gaye, te mATe aradha phala ladhuM; dIpti dizi zukanaje lavi", mola sAhama temAMhi vai. 111 pUraNu phUla krItinuM kahI, viparIte viparItaja sahI; ima hRya vicArI vAta, sakuna siva joye vikhyAta. 112 dhrupte mauli zAMti jAI, zAMti sAhasu svara te thAya; A pUla vidrAMse kahie, gurUmukha eDavA maI phUla liSS. 113 devavijaya sisa kaThuiM sahupruSNa, sukana kahu valI durgAtaNu; sukana poDhADu bhAvai karI, pachi vicArUM bhASA karI. 114 sukana jovAnuM kSetra" suNi, nagara mAhira thakI te jANiOM; rAjAni chape kramate aNui eli sukana jevA niravANi. 115 uMca varNana traae krama, kSetraI jovA AvA dharama; zeSa lokanizata valI eka, jovA jAvu eTale cheka. 116 cAvA kIae rAjA deva, bhuI cAkhI kIjai khigu metri; 6 sAdhIne si sAdhI, pachi sahI nALu kheDunu kADhII. 117 caukIthI gaja khADa disi kharU, disi sahI nAgu inu` karU; jeDa vAtanA zubha zukana bhAkhiI, kAgaLa likhi kahnairAkhIi. 118 dasa dig--pAla citta dhArII, apazabda bhASA vArII; cegini kAla puM karU thApa, durgA nAma jape e jApa. 119 zyAmA kRSNA zakunA sAra, sita pakSA pAdakI kumArI patha janina kahe, tathAmA brahma sutA zukana devatA durgA deva, ciTakA dhanudharI vI pratyakSadevi bhagavati pAMDavI, vArAhI Rddhi Apa" udAra; 11 lahe. 120 bheli navI. 121
Page #531
--------------------------------------------------------------------------
________________ pati jayavijaya viracita [AnaMda prAvya. aSTAkSasamabhidhAni karI, siddhi dAyaka durgo hui kharI; ekaroDI karU vinati, zukana siddhi Apa bhagavatI. 122 durgA mUti koje yaMtra, cAkI ganimAMDI bhaNu matra; mUti yaMtra viSNusyuM kIi, nAma lei . dharatI pu . 123 krisa pUe vadhAvau kharI, ceAkhA`gI nija kara karI; sadhyA samaya anei parabhAti, ebihu TakI zukana vikhyAta. 124 athavA cAri TaMka valI kahyA, vistAra chaTakaja lahyA; zukana jovAnI e vidha kahI, vicAraNA kahuM hati saDI. 125 durgA zukuna valA bhede pAMca, darazaNu ceSTA svarane saMca; gati lakSaNa muhuDaIM je graMthuM, vicAraNA jI te laghu, 126 darasaNathI ceSTA khala ghaNua, ceSThAthI svara sakho bhaNuM; svarathI gati sakhala mAnajyA, gati adhika bhakSaNa ANuyeA. 127 e pAMce samudAI karI, puraNa laI durgA kharI; gAMma cAlatA durgA sii, vivA zabda ghaNA navI kaIM. 128 eiDI same thAnika rahI, zubha ceSTA durgA kari sahI; DAbA gamA dIThI te bhalI, kAya` siddhi kari ekalI. 129 DAbI huti jimaNI jAI, te tArA devI kaDivAi; jImaNI pAMkha uMcara rkAra, cAMcaIM bhakSa lei sa`cara. 130 zubha zabda tArA vRkSa DAli. khaise te ciMtAmaNI bhAli; puSTha bAliyA Ajhila deva, tArA darasaNu ti kheti. 131 ehavI durgA jI pekhii, sarva siddhi karatI lekhii; DAbI gamA tri te rahI, je je avasthA kari te sahA. 132 sukha duHkha ApaNuni kahi, jimaI pAsa vayarI nai liM; DAkhI gamA ucI AkAzi, uDI paDi pRthvInaIM pAsi. 173 pathika maraNu sahI jANaa, dakSiNa pAse vayarI mAnA; priya saMgamane meATima paNa, hu huII lakSaNa hui ghaNuM. 134 11
Page #532
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahodadhi mo. | zukana zAsa pAI. e reSTha saghalI jANavI, vAma pAsaMI pathike AvI, jimaNuI pAsa ne Ima kari, vayaniI te kahIvuMsiraI. 135 bIje roga pIDA anumavi, nakula siMcAI je trAsavI; avasthA eDavII heI, bIla mAMhi paIsai valasaI. 136 iMdhaNa lIhAlA viSTA pahANa, rAkha asthi kAMTA saba jANi, baIze evuM sthAnaka valI, dIpta dizimAM jaI bhalI; 137 kuceSTA e devi taNuM, phala graMtha mAMhi je bhaNI; azubha lahInaI e parahare, zukanabhAva Avi jima khare. 138 gelI dhanuSa nakhI jima jAI, AkAze uDI tArA thAI; pathikani vayarisya vAda, ghaNi piyANuM nahiM savAda. 139 jimaNi huti DAbo jAI, sA devI karavata kahivAI; vadha baMdhane maraNa sahI kari, nikhara mAMhi te belI siraI. 140 mukha sAmI devI AvatI, paMThi zabda kari bhAvatI; navI dIsaI darasaNa jehanuM gAmatarUM vAri tehanuM. 141 devI belI nicI jAI, nicaluM phala tehanuM kahivAI; varasa divase ghaNeraI kAla, tehanuM phala nehi tatakAla. 142 madhya bhAge madhya phala lahi, mastaka samI zidhraphala kahiM; ghusara mAni devI laviM, sadya phala tenuM anubhavaI. 143 bai dhusare sukana hui sAra, phala huI paNa ketuM kAla; hiM ghusare manije heI, ghaNi kAliM alpaphala sei. 144 pahiluM nIcI calidevI, pathuiM uMcI jAI khINa mevi, divasaghaNe phalaDuM jANuM, INi vacanaI saMdehamama ANi. 145 ucI uDi nIcI jAI, utAvaluM ghaNuM pUla thAi; vAma bolInaI tArA gaI, adhika phala tehatuM huI sahI. 146. zIdhra tArA zIgha phala kahe, vilaMba tArA madhyama phala lahika maDaI mauDai jAI tAra, dinala dIi vavahAra. 17
Page #533
--------------------------------------------------------------------------
________________ pati jayavijaya viracita AnaMda kAvya. valI tArA nava bhede kaDI, tehanAM nAma jANuM e sahI, ApA gulikA kAMDA jANi, alatA dUrAvalI vakhANi 148 kapATikAva jANu, udhAM adhA DiI ANu have vivaraNanA kahuM nava taNI, zukana zAstra mAMDo jeha bhaNI. 149 je devI tArA vala' huI, rApha keTaramAM paDisiM jaI te adhA tArA jANavA, ardha phaLa Ape te havI. 150 golinI pari bhuI leTatI, pare para jAI te meDatI, bIjI gulikA tArA eha, azubha phaLa ApaI valI teha. 151 bANuM taNi pari je devI, Agali thakI jAI khINa meri, kAMDA tArA trIjI jA,i madhyama kla AI niravANuM. 15ra deDakanI pari cAlatI, jhAMpa deI thAI sAMsatI. alitA tArA cauthI joI, alpa phala dekhADuiM seI. 153 je duga sahasA ekalI, tArA huI jaI vegalI; te dara tAsa paMcamI, bhaya upajAvi navi te samI. 154 kapATi rIti je nIkali, ardhapathathI pachi valI, kapATikA chaThThIe tAra, bhayakArIne kari jayakAra. 155 gati karatI Akazi jAI, cAliMmutra dhAra jima gAI, vAMkI visami gati cAlatI, vakrI vakaja phala ApatI. 156 'uMcI UDI jAi tAra, udhotAra kahevI sAra; yuddha vaDhAvaDhi sahI te kari, visami dvArA kahevI siri. 157 aradha mAraga rahIni devI, uMcI heDI jAi khaNa meva, adhA tArA navama re kahI, bIjI rajavI tArA sahI. 158 prathama tArAkari bha Asa, bIjI tArA lAbha nivAsa; trIjI tArA pUraNa phavi kari, e tArA phala jANo sarAI. 159 gAM sAhasuM puThe koI, tArA utari khiNa mAMhi soI pAchali kAja tehanuM navi saraI, mukha sADumI je valI utari. 160
Page #534
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahedadhi maga 7] zukana zAstra copAI Agali kAja nathI te taNa3, pAchali tAra utarite bhaNuM; : Agali utari tenuM suga, arthe lAbha huI ati ghaNe. 161 vAma bhAgi prayANa (ja) samaI, bhakSaNa letI jima nigamaI; . lAbha sahita rega apaDari,jimarNi pAsi hANi te kari. 162 jimaNe pAsae pAMkhavalI be, vijaya kari upADi te, paMcha upADI lakhamivari, harSa ghaNuM je nityaja kari. 163 mithuna kari vRkSa valI caDi, bhakSaNa leIzAMti dizi aDi; niramala nIra nahi naI poi, te sukha saMpati ANi dII. 164 jimaNe pAse samari aMga, cAMcaI pAMkha jimaNi karecaMga; vyApAri sarva siddhi laI, havai devInI ceSTA kahi 16pa rIsaI kaThiNa bele valA bela, vAMku cuMka jaI niTela; ughaI ugha kaI nAsI jAi, trese kepe bagAI khAI. 166 aMga DhIlAni Alasa kari, dhuNaI kAlamuhi thaI phiraI; laghu vaDIniti kari valI vamaI, trADe puMcha ceSTAIlamAM. 167 moha paDaI bahaI kari dhyAna, pADe kaSTa laI zamasAna; kAdava li kharaDaI aMga, zubha azubha azubhaI phala caMga. 168 pati sAtha devI dIsatI, pUraNa phala nizcaya ApatI; ekaIkari aradha phala lahiM, ekaI na dIsiI to bhaya kahaI. 169 devI zukana jotAM manarUlI, bIjI dugo AvAi velI; mitra prApti tehathI jANavI, bAhulauM strI lAbhAI cavI. 170 devI puMThaI pati lAgate, gati ceSTA kari bhAvate; pUraNa phala Apai te sahI, pati puMThaI je. devI rahI. 171 hIna la tehathI jANakya, putra praji sukana mAnajya; bAuliu naranAmaI vRkSa, dITha3 suta Api paratakSa. 172 nArI nAma vRkSe pharI, beDI dugo di dIkarI; sukana jecaMtA pachI jeha, ApaNuM piMDa sarIkhuM, teha. 173
Page #535
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16 paMDita vijaya viracita [AnaMda kAvya " vacegi pakhini kAI, gAlI ghAya nAkhaI valI sAI; thuna vati niste jAvika, zubhAzubha hI ANuM vau. 174 durgA svaranI kahe. valI vAta, eli pacabhUta vikhyAta, pRthvI anei te vAya, AkAza e pAMce kahivAya. 175 cIlI zailI zabda bi sAra, pRthivI tatvanA ehu udAra, cika cikuM aSa jANavA, kiMtu skhalita tejasa ANivA. 176 cicI culukA vAyu jANune, cIrI ciklR nabha ANujo; dasa khelae anukrama jANu, elakhavAnu kahu saMha nANu. 177 durgA bhakSaNu lAbhai karI, slIyAyita harSoM bahu dharI; pRthivI tatva zabda te kari, apa tatva suNo sahu siraU. 178 pANI athi mitra salAma, vRSTi samaI Apa svara thApa surata athi tejasa svara sahI, duHkha virahIM mArUta te kahI, 179sapa nAle karo. mIhatI, athavA gI te pIDatI, avara tattve svara kare soya, zubhAzubha eDanu huve joya. 180 vAyu tatvaI durgA belanI, bhaya ghaNu mani sabhAvatI; AkAza tatvai jo elAi, rUdhira srAva te puDavo thAi. 181 pahila pRthavI zabdaja kari, apa tejasa pachI uccara'; kalpadrume adhiku la hei, akSaya la sukha Apai valI sAi.182 pAMce bhUta anumi evalI, durgA zabda kari ekalI manAtha thakI adhika phala laDhuiM, bhUta zabda e vivarI kahai. 183 devI DA page je aMga, athavA cAMca rije bhaMga; subhaTa tANu siri lAI dhAya, pazcika prayANu, jaya kaDivAya. 184 vRSTi nimita pracchAne kAma, apa svara devI kare tAma; athavA nIra'kare snAna, surata kare vase. valI ghAMna. 185 nIliM tRNu eiseM malapatI, uMcaae mAtu kara mAlatI; sutra zravaUvaSNu disi jAI, eise piMka tAra valI thAi. 186 W >>
Page #536
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAdhi mAM cha] zukana zAstra ceApAi. 17 gat DAkhI ka pAviMga, khIla khaischa rajanA kis saMga; durgA ahavI ceSTA kari, medha vRSTinA hui tihAM bharaI. 187 saMghu mahaMtu sukana joyatAM, devI tAra hui dekhatAM; zubha ceSTA karatI dekhII, sahaNu hasya eDavu bhAkhIi. 188 vAma bhAga cAli camakatI, virUI ceSTA kara` hAlatI; mahunuM dhAna sahita kari, sadhi kAje sukana Ucira ; 189 durgA jamina patine malaI, jo lahusse citA savi Tale, naranArI khaiDAM hui eya, UDI eka jAI valI taiya. 190 dhruvaI melana thAI kime, bhakSaNa lei mAMheAmAMhi jima, mithuna kari khaise eka DAli, tAra jAI khiNAvata bhali. 191 eDavI ceSTA karatI phii, sadhi kAja sasaya te kari devI svara karI utAvalI, jAi yathika sIghra la karI. 192 uttama DAmathI uMcI jAI, te uttamathI kula kaDivAI; nIcAM ThAmathI nIcI gaI, teA nIcAthI lAbhaja sahI. 193 praveza dvIpta dizi joi, vAma bhAge jo durgA hAI; strI pakSa iDuAMni te kahI, jimaNe pAse jo dIptaja grahI. 194 purUSa pakSa kara te hAMna, pravesa durgo jimaNI mAni gAma cAlatAM DAmI devi dIpta dizi bele khiNu seva. 195 athavA pati pANI ThAmi, DAkhI udvega keravA kAmi; vADIprAsAda vRkSamAM lavI, pUraNa ThAme zubha jANavI. 196 bhUi aiDI devI khelatI, alapa lAbha te sahI AlatI; ziva kuvA sarovarana kAMma, zubha khelI durgA bhui DAma. 197 malakaratI jANavI azubha, khIhatAne kahivI valI zubha; saMdhyAvelA pura disa, devI zakhta kari mana si. 198 rAjA mAna karatI te kahI, zAMta krizi` prAdhaka sahI; ravi unnaya astamaNu kAli, dakSiNa dizi khelatI bhAli, 199 gAMma ApaNi lAbhaja hAi. kusala nIroga kari valI sAI; pazcima 1sii khelI rahI, rUdhiraDAMnikakara te sahI. 200 (1) di
Page #537
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18 pati jayavijaya viracita [AnaMda kAvya. uttara belI sadA subha, UcalatAni Ape che; gAma gayA kumAhiM lavaI, vege pathIkaghara anubhavi. ra01 dugo sUI kumAMhi valI, uI du sAhamI kalakalI; kaTaka gaDha rahA sahu karU, praveza jaya pAme kharU. 202 mUle suI mUle uDaI yadA, kaTaka praveza na kIjai tadA; gAmatarUM gaDha rahA vAri, prasiM sukha pAmeM sAra. 203 bhuvaNa sutI duI svara ka, kaTaka kare kAma sahuni siraI; IzAni siddhi navi kahI, sutI uDI judI sahI. 204 rAja mastaka upari valI, dugo beli baIThI ralI; nagara deza riddhi pAmatuM ghaNuM, apara ni nikhara bhaNI. 205 brahmasthAnaki sadhyA nisameM, devI zabda kari je game; vaDhAvaDhi kalaha sahI kari. vadhuM baMdhana rAjA dhanahari. 206 gharamAMhi dugo je laviM, bhaya udvega mAMhi te ThaviM; dusiccA upari bela, te strI pIDA lahI niTola. 207 pAlaNe upari bAlaka kaSTa, ghara UMbare kari valI naSTa; meleM bhakSaNa karI se bhatI, ghara pravesi siddhi ApatI. 208 paMDita devavijaya kere sIsa, beli bhANajaya nAmeM sIsa dago zakuna udadhi nahIM pAra, saMkhepe kIdhe udvAra. 209 _ rUti kurAna samApta che Iti prathamedhyAyaH yatha tItAna. || sarasati sAmiNi pAe lAgII, tItara zukana buddhi mAgII; gAma cAlatAM DAvau laheI, vATa kusala sadA saha kahui. 210 dakhaNa bece lAbhaja dITha, kanyA kAje vara jeII; jimaNe vaNAyaga vara pAmII, sukha bhegavi je mana kAmI. 211 prayANe pahila huI vAsa, jimaNuM bolI huI vAma; mana ciMtavyA menerathI phaliM. duHkha dehaga phari savi TaliM; 212
Page #538
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahedadhi meM zukana zAstra copAI sUrya udhya dIpta disi malAI, belUi udvega mAMhi bhalUI rAti tItara bolyA sire, saMghalI disi zu te kari. 213 pachima disi astamanakAli, zabaI taskarane bhaya bhAliM; dhATI bhaya huI jihAM ghaNe, kaNi IzAna Adi deI gAzu 214 za pAMDuo sahI mAnaje, saghalI kisi valI mAnajo; tItara thAnaka vAso jihAM, baIDe zabda kari valI tihA. 215 saghale kAme te chAMDa, cerI jAtAM vAma ArNivavuM, maNuiM paMDi Ave vAhAra, praveze dakSiNa huI sAra. 216 regI kAje zAMti dizi joI, gaNeza DAbe boliMsAI rAga nAza regIne kari, jimaNuM dIpta vize uccari. 217 - rega ghaNe regIni thAI, ThAlA chellA deula mAMhiM; tItara bali regI mRtyu, gaNeza sukana e mAniM satya. 218 | kRti tItarApAnAmArIrAkuna samApta che che atha zu? zuMg || rAjA zukananI beluM vAta, gamiM cAlatAM vAma vikhyAta; gAmatarUM vAri ekala, jImaNo rAjA nahI tihAM bhalo. 19 praveza priyANu draSTi dI, azubha maraNa upAI kaTa; lUI baIThe saidhyAni kAli, pravezi svare karate bhAli. ra20 rega ghaNuM tehani zira kari, ciMtAturanI ciMtA hari; ghara Upara athavA ghara bAra, dhaNa nAma dhiMvAra vicAra. 221 sAda dIyata uDi seva, nice gRhapati mRtyuja heI, gAma cAlatAM deva saMbaMdhi, hAthI vRSabha azvani kaMdhi. rarara bo vahANa nAsaja kari, divase rAjA niphala sara; jImaNe belI DAbe thAya, maraNa kaSTa tenuM kahevAya. 223 Agali kArya sari tehanuM, zubha zubha jANuM tehanuM ghaNA ghuka gharighari belatAM, pRthavIpati upAvaI khatA. 24 rAjA zukana INI pari jANa,
Page #539
--------------------------------------------------------------------------
________________ 20 - - - -- -- - - - - - - - - - paMDita jayavijaya viracita [AnaMda kAya. kAgaDAnA svaranuM phala. 1 IzANakuNu la 2 pUrvadizA phala 3 agnikuNa phala 1 epracAra (raya) 1 dravya lAbha 1 cora saMcAra kahe 2 AyukSaya kare ! 2 jala vRSTi 2 strI lAbha kahe 3 saMtoSa kahe ! 3 bhaya kahe | 3 laha kahe 4 sukha saMtoSa kahe | 4 cAra bhaya kahe ! 4 dUra vAratA saMbhalAve -- -- - - - * * - na - ka || 8 uttara dizi phala 2 bhayanI vAta kahe 1 bhaya kahe * lAbha sukha saMtoSa 3 iSTa samAgama mastaka upara bele tenuM phala 1 mAna pAme 2 tabela lAbha | 3 saMtoSa kahe - 4 lAbha kahe 4 dUra vArtA saMbhalAve 3 svajana male 2 trI lAbha 1 dravya lAbha 4 dakSiNa dizi phala - - - - ble, Ple A\ " zarU da ' hae lice ke 19 - rake Met kjllen helt a elke inaire e zika ble. He : Dhae leSTa chuM ! keTaale | ke lika, * | 28 prej dia a 2 Dra jk * P ]IAe h.ra Ta! " || za | 0 | * * 276 1813Here Jh s balt neTa-A yaMtramAM dareka dizamAM dareka judA judA pahore kAgaDAnA svaranAM judAM judAM cAra phaLe batAvelAM che te phaLe te te dizAmAM ane te te pahoramAM te te phaLadAyaka samajavAM. jemake pUrva dizA kAgaDo di vasanA pahelA paheramAM bele te musApharI karavA janArane paisAnI prApti thAya e pramANe saghaLuM samajavuM. * /
Page #540
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAdhi mai. cha] zukana zAstra cApAi ||traya zivA rASTrana || zivA taNA valI hui IMte ANujhyo; gAmi cAlatAM DAbI zivA, eli te sukha Ape ravA. 225 jImaNI phAu" nikhara huI sahI, cAra anei rAjana kahI, devayAtraI te cAlatAM, jImaNI dIpta dizi zubha matA. 226 rAjadvAra AtAM valI kahI, vAma pAse' dvIpta disi grI; zIvA belI zubha jANavI, evi zabda hIIIM nANuvI; 227 anuAlA pakhavADA mAMDui, khAlaka athi ghaNA svira thAi; kSudhAkrAMta kAMdhi kalakalI, eli te nilamAMhi bhalI. 228 gAmAMtarAthI ghara AvatAM, jimaNI zIvA huI IchatAM; dina dina sukha pAMmI asesa, pAMmI vyApAra AvI nija desa. 229 jImaNI zIvA nikhare te kahI, rASTi kAja zAMta iisa rahI; jImaNI yA zubha jANavI, dIpta dise nIkhara ANuvI, 230 madhyatra uttara izAMna, zIvA svara karatI masAna; sthiti vAsIni mA bhaya kahuI, caravAsI te dukha navI lahi. ra31 riva Uye pUrava izAMna, zubha khelIe aNu zAMna sUrya udya thakI eka pahura, purava agani azubhanuM ghara. 232 tapana Uya vI ANIi, khIjA pahura lagI jANIIM dakSiNa ane azubha kahivAi,nivAsa narati trIjaiyAma thAI 233 neratI pazcima cathi yAma. azubha taNuM te kira kAMma; rAtrikhI pahura pachima dizi sahI, sesa thAkatI uttara kahI. 234 etalI hiMsa aNubha khelatI, zubhakArIja te sahI vAratI; rAtri kyA dakSiNa disa, elI te sukha pAMmI risa, 235 sUrya urjAi biMbamAM jaI, pUravidasa khelI tihAM thaI; grAmAdhIza te ciMtA kare, puhavI rUdhirai te valI bhare. ra36 21
Page #541
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMDita jayavijaya viracita. AnaMda kAvya. astamaNa velA pachimamAMhi, beli paracaka bhaya kahi vAI; uttara disi saMcAni sameM, balI addhi Ape je gama. 237 zIvA nagaramAMhI mAhAlatI, zunya kari te svara sAdhatI; azvasAlA mAMhiM piMsatI, yuddha sahI valI upAvatI. 238 zIvA zakuna saMpUraNa huA, | rAti zIvAzana che. | ratha harinArAna. . hiraNa taNuM te kahIsu juo pUrava puNya saMjogi mile, hariNa adhurAM jImaNa valiM. 23kAla sahIta pAse jaI vAma, azubha mAMhisirikavuiM nAma; paheluM dakSiNa vAmaja jAI pache, tehanuM phala asubha sahIa che, 240 hariNa TelA mAMhithI eka, zunya nAsIkA jAI cheka; sarava sAtha mAMhi ekanaI sahu lAbha haNi tehaniM. ra41 nAma pAMse mRga jaI besatAM, cAlaNa hArane kaSTa ApatAM vAgura sahIta vadha baMdhana kari, pachi bhaya saghalo apahara, 242 gAma cAlatAM mRga utarI, sAhasuM thaI bese hita dharaI: harSa sahita dravyaI ghara bhari, deva jegi je mRga mutaraI. ra43 lAbha huM svaparze ghaNe, mRga malakato te valI suNo zarU pakSani kaSTa pikhIi, athavA mRtaka avasthA dekhIiM. 24 mRga TelAmAMhi ekale, DAbe jAi nahI te bhale netraroganI pIDA kahe, athavA vyAdhi zariraI lahe. 245 vapakSamAMhIthI mRga utarI, bhUmi khaNuIju caraNe karI; nidhAna lAbha sahI jANaje, parapakSe cAra bhaya ANaje. 246 mRga utarI ne puThe jAya, athavA kuMDAli valI thAya; savi kahI nibhaya TAlI ghaNa, svaccha cittane lAbha ja ghaNe. 247
Page #542
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahedadhi mAtra cha zukana zAstra copAI.. haraNa utaratAM mAMhithI beya, ardha mAge pAcho valI teha kAyathIne saghale kAma, aradha phala Ape niravANa 248. mRgalA zigeziMga AhaNatAM, pathika upAyaItAsaMgakaratAM; ..................je pekhiye, kArya siddhi saghalI pekhIye. ra49 mRga utarI mahemAMhi, ramata karI zAMti dizi jAya; kanyA lAbha pathikane kahe, mitra prApti valI tethI lahe. 25utaratA valI trAsave nAhAra, nIpanuM kAma zatrubhaya sAra; mRga trAsavyA dize diza gayA, cAlaNa hArane azubha kahIyA. 251 lAvI ghara Ave jeha, deza nAza karAve te; athavA kuTuMba jujue kare, narapati bhaya adhikero kare; 252 mRga zukananI kahI e vAta, | rUti pUrinA, || ratha nANArAja. || nAhAra taNuM suNaje vikhyAta; gAme cAlatA DAbe nAhAra, utare te taskara bhaya apAra. 25 jamaNe pAse kaSTamAM paDe, rAmA sAthe strI vyApe nahI, nava paraNIta vadhu vara AvatAM, pitara ghara samiye bhAvatAM. 254 tINe same nAhara je utare, mAya bApa vinAzaja kare; je sAsarA samipe bharanAra, utare te vadhune bhAra. 255 athavA sAsu putra kaMpatAM, manuSya ekane pADe khatA; karasaNane vRSAviNa kSetra, mAMhi nAhAra dekhe nija netra. 256, rAga atha rAjA bhaya jANuM, dubhikSa ane agni valI jANa megha vRSTi duA pachI kahu, nAhAra DAbe kSetra je lauM. 25 karasaNa vRSabha vRddhi ghaNu thAya, nipane karasaNa jamaNe jAya; cAra arthe rAjA valI hare, nipane artha kAMI navi sare. 258
Page #543
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24 pati jayavijaya viracita [AnaMda kAvya. mAraga natAM lAMbe svare, rAve nAhAra agana bhaya kare; yuke rUdana zAka valI hAya, vyApAra kAme jAtA valI seAya. 259 vAma utare vANija ghaNu, dravya sahita pathine su; DAbe kari dravyanI hANa, nidravyane dravya Ape ANu, 260 gAma cAlatAM DAkhA nAhAra, utare te sukha Ape apAra; saghale kAMme TvIsa dizi jAya, te sukha saMpatti saghalI thAya. 261 kaTakI jAtAM bhuMI khaNe, yuddha hAya sa Mdeha navi gaNe; sAhamA esI lAge page, sadha duhui mele nava Dage. 262 gAme AvatA sAtha hAya ghaNA, DAbe nAhAra hAyatA suNA; AgalA sAthane dravya vyaya kahe, vicalAne putra citA lahe. 263 pAchalA narane strI pakSa hANu, traNe la jInnuA karI mAMna; narapati pravese pradakSiNa pAsa, nAhAra utare nahI te khAsa. 264 paraca*anAvRSTi hAya desa,bhakSaNa sahita nAhAra hoya suvizeSa; kSaNa vAma utare te bhale, sarva siddhi Ape ekalA; 265 nAhAra zukananI e kahI vyakita, || iti nAhArazakuna. || "gatha hATarIna II lATa taNI sAMbhalo cukata; gAma cAlatAM jImaNI bhalI, praveze DAkhI che. valI. 266 sATumI AvI Agale jAya, prayAge sukha sauMpatti thAya; gAma cAlatAM puOM laTA, AvI sukha Ape utakaTA. 267 *kSiNavAma laTA vaDhI eya, vivAha gAmAMtarU marU taiya; dharatI bhumi na levI navI, vyavasAye vyavahAra na kare puvI; 268
Page #544
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahedadhi mAtra 7 zukana zAstra copAi suhaNAmahi lATa pekhIe, putra lAbha tehane bhAkhIye, khaMjana pakSI supane dITha, azvalAbha kahe sITha. 269 gAma praveze jImaNI lATa, vivAha kAje vadhu ucATa; vyapAre je jImaNi jAya, teNe prayANe lAbha navi thAya; 270 praveze jamaNuM bele bela, gAmAMtara valI kare nila; kSetra seDhAmAMDi bele seya, rAjakAjathI baMdhana hoya. ra71 hiyu khaNI khuNe valI chupI, pAMkha paDaphaDI vimaLa kare lApI; pADuI ceSTA karatI phare, saghale kAma azubha heya zire. ra72 pAMkha nasADI lATa AvatI, gAmatare bhaya upajAvatI, puSpa phala vastra traNa muhadharI, dIse te dhananI vRddhi karI. ra73 pahile dine betramAM valI, mukhe phala leI utAvalI; laTAmAMhi jAtI dekhiye, dhAnya niSpatti sabalI bhAkhiye ra74 lATa be bole te mAMhI, pAchalI beli phala kahevAI; samakAle je be belAya, mahAbhAgya phala tehathI thAya. ra75 khetra mAMhithI lATa nIsarI, dIThe karasaNa ciMtA karI; mukha kakarI lATa dIsatI, uMdara dITha upadrava kAratI. ra76 saMtAna kAje zukana joIe, vAma lAye suta pAmiye; adhikArine DAbI hoya, vayarIthI sukha pAme seya. ra77 narapati malavA jatA vaDI, jImaNi laTA, zubha jANe sahI vAyasa sahita laTA pikhiye, taskara bhaya vATe dekhiye; ra78 yAsa ane vAyasa bihu caMca, laTA dekhiye ehave saMca; baTAune heya viNAsa, pathikane vairithI trAsa. ra79 laTA cAsa be bala karI, vAyasa haNe je cAMce karI; mAraga jAtA nayaNe dITha, pathine kahIye anidru. 280 lATa ane valI jANuM cAsa, nIlI caDI karAve trAsa; pathikane hatyAdika pApa, athavA apakIti saMtApa. ra81
Page #545
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMDita jayavijaya viracita [AnaMda kAvya. cAsa karatAM dIse yuddha, pakSa ApaNI mAMhi virUddha lATa zukana kahyA hita dharI, ||iti laattshkun.|| AgaLa jaMjIrAnA ja bUka taNA suNaje manadharI. rara gAma cAlatAM ja bUka vAma, bole to sukha Ape ThAma, jamaNa belyA nikharamAM bhalI, prayANe pathika ghaNu rahI. ra83 ThAma rahyA cihuM dize samakALa, gADha zabda kare zIyAla; gAmamAMhi para caka bhaya jANu, azubha mAMhi bolyA niravANu. ra84 sUrya asta thakI yAma beya, vAyavya pazcima dizi eya; pathikane heya udvega, bUka bele je vaDaga 285 pUrava izAna rAtri madha, pachI bele te nikhara te vacce dakSiNa bolyA sadA zubhasahI, saMdhyA velA uttara kahI. 286 divase nikhara bolyA ziyAla, rAjadvAra mAMhi rAtri bhAla; pese te huI chatra bhaMga, athavA kAMIka upAve udaMga. ra87 sUryodaya velA jaMbukA, nagara praveza kare vanathI; agani athe cAra bhaya heya, gharamAM pese te valI joya. ra8: ghara svAmine heya viNAsa, | maphati vaMtUkArAnA liAtha chavada rAhuno. chIMka zukanane bala have khAsa; pramANe je chIMkaja heya. azubha phala kahIje soya. ra8deg
Page #546
--------------------------------------------------------------------------
________________ vahI mahedadhi meM 7 zukana zAsa pAI. pahilA zukana huA hoI ghaNA, chIMka huInIH phala teha taNA; chIMka huA pachI jANu, zukana hoya te karuM pramANa. ra90 gAma chIMka ardha phala lahI, dakSiNa agni mISa e sahu kahI pRpa chIMka sukhadAyaka sadA, ghaNI chIMka nI phula hAI sadA. ra91 hAsa bhaya upAdhi karI, haTha ghaNuM valI manamAM dharI; evI chIMka phala navI jANIye, zvAna chIMka nIkhara mAnIye. ra0 maMjarI chIMka maraNane kare, pazu chIMka kaSTakArI re; vastu vecatAM chIMkaja hAya, AgaLa kirIyANo muhago hAya. ralsa vastu vaheratAM chIMkaja sahI, lAbha ghaNuM vasANe kahI; gaI vastu kaI jAvA jAya, chIMka huI lAbhere nAya. ra94 navA vastra valI paheratA, chIMka thakI Ave aNu chatA; bhejana hema pUjAne kAma, maMgalIka je dharama su ThAma. ra5 kAma etalA kIdhA pachI, chake nara ke je vacI, savizeSe kAma valI kare, puNya taNu te pAtuM bhare. ra6 preta kiyA kIdhAne aMte, valI kriyA karAve khaMte tu snAna karIne rahe, chIMke to te putrI lahe. ra97 tu vatIne daI dAna, pache hoya to putra nidAna; veri jItavA jAtA joI, chIMke pizuna sabale hoya. ra98 rAgI kAje vaida teDavA, jAtAM chIMke je nava navA rAgIne mRtyu jANu, kAma vinA bhiSak na ANye. 39 vaida zagIne ghare AvatA, chIMke je oSadha ApatA; zIdhra rega regIne same, AhAra levuM je je game. 300 vyApAri lIdhe vyApAra, chIMka hoya te siddhi apAra; lekha zuddha dIdhu rAyane, chIMka zaka thAya tehane. 301 pANI vIvA atha prIsavA, chIMke praSTi deSa heya navA
Page #547
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMDita jayavijaya viracita [Anada kAvya. nave ghara vasavA AvIye, chIMka hoya te ucALIye. 32 chIMka taNuM e mana ANaje, ! rUri chArIna. || ratha paTTI-zodhArAne. | gRhagodhAnA valI jANa; vRSabha azva rathAdika lahI, vAhane jaIne pallI rahI. 303 vAhana nAza tehathI lahe, chatra upara chatra bhaMga kahe : saMga karatI jo dekhiye, strIlAbha pathika bhAkhiye. 304 laghu vaDI nita kare che teha, pathika rega nahIM saMdeha, jImaNe pAse zubha jANavI, vAma caDhI nIkhara mAnavI. 35 saMbalamAMhi pallI dekhIye, viSama viSanuM bhaya bhAkhIye; vastramAMhi cAlatA huI pallI, mAraga agani kahI te bhalI. 306 sAme te pallI caDe, putra vinA tehane navI naDe; soDamAMhi pallI AvatI, parastrI deSa te upAvatI. 307 pallI jehane mAthe paDI, niradhana dhana Ape vaDavaDI; sadhatIne cita ciMtA kare, kAMIka kaSTa tehane zira vara. 300 pallI prakaraNa hIye dhare, | ga5 jAnarAzana. || dhAna taNuM valI kahIzu khare; dhAna taNI je jAtI paMca, dhaLo brahma nahIM bala maMca. 309 rAte varNa kSatri jANIye, pIle vaizya valI vakhANIyeH phAluM sutra kAbare jAti, ApaNuM (tene) phalo ghaNe. 31 apara jAti phala Ape hIna, prayANe pramANe nahI dina 2 gAma cAlatA pahila vAsa, pache jImaNuM je jAe vAna; 311
Page #548
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahedadhi ma9] zukana zAsana cepAI. pathikane paheluM kalyANa, cheDe kaSTa kare niravANa; bhakSaNa sahIta dhAna heya bhavya, bhasma kezasya abhavya. 312 gAma cAlatA mAraga vAna, lAMbA paga karI seve jAna; pathikane zeka ghaNuM kahe, bhUmi paNa vitta lAbhaja kahe. 313 gAma cAlatA kukara valI, ardha mArage bese je TalI; gAmAMtara ghaNuM dina thAya, bhUI leTe te kaSTa kahevAya. 314 zukana mArage sAhAmuM jaI, rUdana kare te maraNaja sahI; rUdana karI valI pAse vAma, strI pakSe te ghAtaja ThAma. 315 jImaNe pAse valI roya, pakSa ApaNe ciMtA seya; peThe rUdana kare che zvAna, gharamAMhi hoya kAMIka yAna. 316 malakara nIkhara kahevAya, saMjoga karato sukhamAM thAya; sUrya udaya ghara upari rahyo, bhase te agnine bhaya kahyo. 317 ghara puThe kSAtra bhaya lahI, ghara madhye anya praveza ja kahI; zvAna asthi leI ghara mAMhe, peThe gRhapati mRtyu kahevAtuM. 318 vAna zukana jovA vidhi eha, eka varNa kukara hoye jeha; bhakSa karAvI sataSIye, pache kArya tehane puchIe. 319 jevI kukara ceSTA kare, tehavA zukana hIyAmAM dhare; jImaNe page pAsuM piNa kAna, athavA bhamuhiMAmi kari mAna. 320 nAka eTa jIbha ne kaMTha, hadaya haDaTu kakSA puThi; keDa udara pAsu jANIe, jaMghA pucha guhya ANIye 321 hAtha ane valI paganAM talAM, eTalA aMga khaNe te bhalA; ghAMNa karI loTI ghara valI, jImaNa haMti DAbe valI. 322 dakSiNa pAsi besI suve, jImaNe paga upADI juve. dakSiNa nami zabda valI kare, rUDe thAnaka jaI mutare, 323 ja Asana prasAda paryaka, dhalaharI athavA bese paMka. pANI beheDe thApIta kalaza, durvAkula vallI sarasa; 324
Page #549
--------------------------------------------------------------------------
________________ 30 paMDita jayavijaya viracita [AnaMda kAmya. kSIra vRkSa tAraNa vIMjaNe, muMja mATI ani sAthIye; ThAma etale kara laghuzaMka, mukhya lakSaNu le niza'ka. 325 saMkhyA dhAnane AmISa purUSa, kle karI sapUNa sukha; ehavI kukara ceSTA kare, dIse teiiddha gharamAM bhara. 326 kuceSTA kukaranI kahuM, graMthamAMhi ThThI jIma lahu'; nidrA kare maMgAI khAya, aMgabhaMgane nAzI jAya. 327 DIla kAnane dhuNe sIsa, deha nacAvI kare valI rIsa; khAMsI vami ciMta mana dharaI, abhakSa khAya AkraMda karaI. 328 heDakI kare leTe mAMhi rAkha, bhasma uDADe vizama bhase bhAkha; krAMte pAhANu grahIne rAI, AMkha mIMcI sUra sAhasu joI. 329 kuceSTA ehavI kare zvAna, zAMti praSna nizcaya karI yAna; dIpta prane bhaya bhaje ghaNuM, e mahimA kukarane suNu. 330 AsA ane kArtIkane mAsa, zvAna zukana alpa la bhAsa; kUkarane kAma ghaNA he, sudhI purUSa sadAima kahe. 331 gAma mAMhi pura mAhira jeha, zukana lahyA kahyA meM tehu; zubhAzubha zukana je laha, atita anAgata bhAvaja kahI. 372 zukana joIne kasyuM kAma, hahanI vAdhe saghale mAma; duSTa parAbhava na kare kadA, zukana bhAva je jANe sadA. 333 / / ti zvAnarAjIna. // // gaya prApta. / / vAgaDa deza vayarAgara nAma, rAjadhAnInuM rUDuM DhAMma; jIhAM SaTa dananA vizrAma, deza madhya girapura valI gAma. 334 gaDha maDha maMdira sucaMga, jaina prAsAda jIhAM utta'ga; rAja kare. rAjA guNa nIle, dAnI mAnI bhAgI bhale. 335
Page #550
--------------------------------------------------------------------------
________________ maheApti mau. cha zukana zAstra cApAI. kavitA zrAtA vakatA jANu, zUravIra dhIra guNu khANu; sahusumI~ rAula bhUpAla, pRthvI prazna taNA pratipAla. 336 tasa cuta kuMvara karrasiMha jeha, cAMda vidyA guNa jANe te; sItA teja ane piravAra, zata zAkhA vAdhe vistAra. 337 tasa ghara gAMdhI saMgha pradhAna, ura upagArI na dhare mAMna; putra pAtra kare nita gela, mAMgalikanI vAdhI vela. 338 saMgha ratna putra cogIdAsa, zukana zAstranA kare abhyAsa; tehane bhaNavA kAje karI, prAkRta madha e caupai kharI. 339 zukana diSikA caupaI nAMma, zukanANu va mAMhi e ThAma; athavA vasaMtarAjanI sAkha, zukanAdvAra bhAkhIe lAkha. 340 etalA graMtha joIne kahI, alpabuddhi karI je me lahI; jamakana joDayA akSara baMdha, vaNu mAtra nava jANyA sabaMdha. 341 sAcA karajye jANa sujANu, paMDita Agala aNu ajANu; zukana samudra na lAbhe pAra, cAMca bharI kIdhe uddhAra. 34ra byAma rasa rato caMdra vakhANa,(1960)sa'vatsara e hIyarDa AMNa; sarada Rtu je AsA mAsa, zakA pUrNa caMdra kalAvAsa. 343 viSNudha mukhya dakSa ANIye, paMDita devavijaya vakhANIye; tAsa sIsa karajoDI kahe, zukana suNatAM siva sukha lahai, 344 e bhaNatAM vi lai Rddhi, e bhaNatAM pAMmI je vRddhi; jayavijayane paramAnaMda, bhaNutA guNutAM sA ANaMda. 345 / / rUti cachunarAjI vor saMpUrchA / / 31
Page #551
--------------------------------------------------------------------------
________________ 32 pati jayavijaya viracita. [AnaMda kAvya. nakSatra svAdhyAya. vIra jiNesara caraNa namuvi, tArA paribeluM saMkhevi; abhici tArA giNi vakhANa, goSikAra te jANa. 1 zravaNa tArA triNija kahyA, kAhAra taNe AkAre rahyA; paMca tAraga zakunI rUpa, rIkha ghaNIThA eha svarUpa. zatabhISA tArA zata avadhAra, pula vikharAjye vistAra pUrvabhAdrapadA de tAra, ardha vAvine che AkAra tima uttarabadavayA jeI, adha vAvI tAragA be hoI; karavaI tArA vara battIsa, nAvAkAra kahyA jagadIsa. 4 azvinI azvabaMdha AkAra, tArA triNi hoya vicAra; bharaNI bhaga AkAre kahI, tArA triNi tehanA sahI. pa nAvInI kethalI samAna, cha tArA kRtikA pradhAna; rehiNI che sagaDuddhI kAra, tArA paMca kahyA atisAra. 6 mRgazIra mRga zIsA valI jANa, tArA traNe karI vakhANa; rUdhIra bIMdusama Adro joya, tehane tAro ekaja hoya. tulAkAra te tArA paMca, nAma punarvasunee saMca; puSpa triNi tArA te kahIM, sarAvalA saMpuTa sama lahI. 8 aleSA cha jIsI paDAga, chaha tArA jANavA lAga; maghA mahAgaDhanuM AkAra, tArA sAta hI avadhAra. 9 pUrava uttara be phaguNI, addha palaMkAkAre suNa; de de tArA tehanAM ya, vIra vacana e nice hoya. 10 hasta tAragA paMca vakhANa, hAtha taNe AkAre jANa citrA kula taNuM mukha tula, tAre eka che bahu mUla. 11 svAti eka tAre jine kahyo, khIlAne AkAre rahyo; tArA paMca dAmaNu AkAra, vizAkhAnA te avadhAra. 12 (1) pUrvA phAlyunI. (2) uttarA phAlganI.
Page #552
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAdUdhi mA 7 zukana zAstra copAi 33 anurAdhA ekAvalI samu, tArA cAra jina vacane namuM : A che gaja daMta samAna, tArA triNi jina vacane mAna; 13 mUla tAragA achaIgyA, te savi viMchI ne AkAra; pUrvASADhA gajagati samuM, tArA cAra hiye saMdayuM. 14 uttarASADhA tArA cAra, beThA siMha taNe AkAra; eDa ulakhI rAtri para lahI. paThana kriyA ArAdhe sahI. 15
Page #553
--------------------------------------------------------------------------
________________
Page #554
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMDita samayasuMdara viracita cAra pratyeka buddha caupai. aya kaNikAparAbhidhAna karakaM prathama- pratyeka buddha vRttAMta. prathama khaMDa. duhA, siddhAratha sasi kulatile, mahAvIra bhagavaMta vartamAna tIratha dhaNI, praName zrI arihaMta. 1 tasa gaNadhara gatama nama, labdhi taNA bhaMDAra; kAmadhenu suratarUmalI, cArU nAma vicAra, viNa pustaka dhAraNa, samarUM sarasuta mAya; murakha paMkita kare, kAlidAsa kahevAya. 3 praName gurU mAtA pitA, jJAna dRSTi dAtAra; (1) + zrI siddhAra kulatilau. (2) + muM, (3) + su. (4) + muM. (5) + budha taNuu. (6) + vArU. (7) + dhAriNI. (8) * sarasati. (9) + naI. (10) + kara6 - * he. (11) + muM.
Page #555
--------------------------------------------------------------------------
________________ paNaIR. 6 svabhAva, 5 - 15 36 pahita samayasuMdara vicita AnaMda kAvya. kaDIthI kuMjara kare, e mATe upagAra. gArUDa kathanI mANI rahe, te jIma mitra prabhAva tima mahimA muja gurUtAge, huM matimUha svabhAva. 5 mujane sumati jagAIe, uDI uDara u6; guNa varaNanA gurUvAtaNA, huM tuja parase pU. 6 tiSa muja udyama upane, pakhIne jIma pAMkha; eka lAbha vali kahe sumati, dudha bharyo vali sAMkha. 7 karakaMdU rAjA(1) mukha(2), namina) nimmada(4) yuddha INa nAme uttama huvA, cAra pratyeka buddha. 8 cAritIyA cAra catura, meTA sAdhu mahaMta; cihuM khaDe kaho carita huM, chama pAmuM bhavaaMta. 9 ' (1) + karaI. (2) + meTa - * kAra - + li. (3) + kANanI. 4 thI. (4) + grahaI. (5) + NI. (6) + sa. (7) + naI. (8) + sumati. jAgavya3. * mujaneM sumasaeN jAgavyo. (9) + Thi UThire UThi. (10) + varaNaviga . * varaNava girUA. (11) + parisapuThi (12) * viNe. (13) + - Upanau Upajyo. (14) + naI. (15) + kahardhA. (16) + bharya. (17) * jimazaMkha. (18) + dumaha. (19) + vali (20) + INinAmAM - + A. - + 2 - + Daa. - * mahArA. (21) + hA. (22) + kahuM. - + rei.
Page #556
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahodadhi mAtra 7 cAra pratyeka buddha pAI. cAra che e caupaI, catu ke parisiddha prathama khaMDa karakaMpnane sAMbhale mane vizuddha. 10 DhAla 1 lI. caupaI. rAga uDA. jaMbunAme eDaja dIva, dacaMda dosUra kahIva; bharatakhetara tihAM kahIye bhalo, zatrunya tItha guNaniloDa 1 tresaTha zalAkA purUSa ratana jahAM utpatti jana dharma jatana sADhA paMcavIsa Ayeja deza, sAdhvI sAdhu thaI upadeza kesa kaliganame prasiddha, capanagarI riDha samRddha rAja kare dadhivAhanarAya. rAmacaMdra sama nyAya kahAya. 2 (1) * cihuM khaDe kahuM copAI. (2) + cihu -- + 2. (3) + navuM. (4) + sAMbhali mana suddha * sAMbhajo mana. (5) + ja khunAmaI ehijadIpa, * jaMbunAma. (6) + rija dIdhu * sUraja dIpa. (7) + khetra. (8) + kahiyaI bhalau. * kahiye. (9) + jiMhAMse muMja. (10) + nilau. - + 6i. - + nathI. (11) + utapati. (12) + Arija desa. (13) + sAbu sAdhavI. (1) + dIye - + kaliM. (15) + nAmai parasiddha, je nAme (16) nArI. (17) + riddhi sahi. (18) + kara. (18) + caMda. (20) + nAma.
Page #557
--------------------------------------------------------------------------
________________ 38 paMDita samayasuMdara vicita. [AnaMda kAvya. teja pratApa adhika tehane, vacana na le ke tenA vayarI rAja mAne ANa, dadhivAhana zuM kare vakhANa. 4 ceDAne je putrI sAta, teDatI ane ikavAta, vire vakhANI sAte satI, nAme pApa rahe nahiM ratA. 5 ceDArAjA zrAvaka zuddha, eka tIra nAkhe te yuddha, putrI paraNAvAnI sUsa, paNa kanyAne varanI husa. 6 Apa ApaNA manarUca huI, putrI paraNAvI jU suI udA parabhAvatI, zatAnane migAvatI. che zreNikanapa paraNI celaNA, teparAMcataNI khelanA je naMdavana nRpaghare, lIlA lADa kare bahudhare. . caMDapradyotana paraNI zivA, suceSTAlya vRta pAlavA, 13 15 1 6 1 6 19 - (1) + te hau * jehane. (2) + lepa(i.) ke jehanau, () + mAnaI. (4) + nuM ghaNuM vakhANa * nA ghaNuM. (5) ceDAnAM ghari * ceDAnI je. (6) + suNijyo. * suNaje. (7) + nAmaI pApa narahaI I karatI, (8) + eka = + su (9) + nAkhaI. (10) + pariNAvAnausausa * paraNavyAne saMsa. (11) + paNi kanyA naIvaranIhauMsa. (12) + ApaNuM mA naI rUci, (13) + udAyana. (14) + naI. (15) + Na. (16) + jyeSThA nAda. (17) + gharai. (18) + karI bahu paraI. (19) + li.
Page #558
--------------------------------------------------------------------------
________________ madAMdha go | cAra pratyeka buddha pAI. 39 che. 14 dhivAhana ghara padamAvatI, sAkSAta jaNe sItAsatI. 9 rUpANI ratasamAna, kalpavela jIma Ape dAna; rajane paNa vallabha dhAruM, nAma jeDanuM prabhAte bhANuM 10 rUpavaMta ne pAle sIla, eha adhikAI laDIce lIla; eka sAMkhane dudhe bharyo, ghabara upara bure dharyo. 11 eka siMdhane valI pAkha, bApaane saMjama Aryo, ghane vinayadharma Adare, ranavaMtane kirIyA kare. 12 mAnItI naI beu jaNaI, buddhivata naI vidyA bhaNaI; kaMDa bhalau naI guNaI siddhAMta, yAna kaI naI rahaI ekAMta. 13 phAsuanna supAtre dAna, bhaNya gaNya hAI karena mAnaH taparsa na kare koi lagAra, Ima Iha sIlarUpa adhikAra. 14 (1) + ri. (2) + rU5I. (3) + raMbha. (4) + kalapaveli. (5) + ApaI. ( ) + nA piNa. (7) + parabhAte. (8) + nai pAlai. (9) + e. (10) + lahII. (11) + zaMkha naI dudhaI. bhayaMu. (12) + devara upAri burau dharyAuM. (13) + sahaanaI pAkha46. (14) + ane saMyama Adarya3. (15) + dhanavaMta. (16) + Adara. (17) nada'. (18) + karaI. (19) + pAtraI. (20) + bhayau ghaNuM na na kara. (21) + karaI. (22) + emaI. ja ema rU5 zIyala, --
Page #559
--------------------------------------------------------------------------
________________ pati samayasu Mdara vAMca rAjArANI sukha bhogave, rAjakAja mahaMtA jogave 3 gauDIrAge paDelI DhAla, samayasu Mdara kahe vacana rasAla; duhA. ekadina DhAlA upano, garbhAtaNuM parabhAva, nini thAye dUmalI, rANI tina prastAva dadhivAhna pUche priyA, kahi kuNa kAraNa eha; 9 17 1 1 tuM kamadIse lRkhalI, suna prItama saranaDu 12 13 14 huM pahura vesa tAharo, tu chatradhAre zISa; gajaciDha vanamAMhe bhammu, muzmana e gIsa. 15 Ar kahe rAnna ciMtA ma kara, kasyu enDa prakAra; 19 189 sehugaNu sAcI tikA, jetunA vaza bharatAra (1) + bhAgavai. (2) + muddatA jogavai. (3) + rAmai paDhilI. (4) + kaDhai. (5) + 'ka. (6) + DAhala UpanuM.... (9) + tajII. + vi. + i. (8) + teNa + vi. (9) + pUchI. (10) + kAM dIsaE. (11) + suNi, - + suM. (12) hiM. (17) rA. ni. (15) kai ra. (16) karasu * karazuM. (14) dhAraisIsa, (17) gi. (18) jehanavasi * jehane. smAnaMda kAvya. - - 15
Page #560
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAdhi mAM cAra pratyeka budhdha cApAi. Dhola. rAga-mANI. rANI vesa karI rAjAne, gujaraDha ae apArajI; 3 4 rAjA chatradhare rANIne, pUThe ahu parivArajI. koi rAkhaure, kAI sUrasubhaTane bhAkhare; kAI dAya upAya muja dAkhaure, mane hAthI apari bhAI; yAla kAI rAkhI. padamAvatI rANI ima vilanai, khINu khINu vilakhI thAI; yAla kei rAkhaure. AMkaNI 2 navI vAta dekhI jIMbu nagarI, lAkane acaraja thAijI; 5 vana udyAna vinAda karAvI, dAhulo pure rAI. 6 vUDI mehu prathama vanamAMhe pragaTa bhUma sugaMdhajI; z 10 jA vana samaratA doDayA, dUra gayA gaja adhajI. kA0 4 11 13 vaDa sAkhA lagI rahyo rAjA, rANI gaI gajasAthajI; kA0 3 (1) naGe. (2) ciDha harakha. (3) dharA rANI nai (4) pRSTha navuM naI na. aciraja. (5) prahalau,pUrai. (6) vuDeuM. (7) pragaTau bhUmi. (8) vajha, (9) saMgarataudraulau. (10) rigayara (11) ligIrAu. (12) sAthI.
Page #561
--------------------------------------------------------------------------
________________ 13. paMDita samayasuMdara viracita [AnaMdakAvya. hAhAkAra hue nagarIe. hAthI kekane hAthajI. ke. 5 DAkAra gaye aTavI, dIko eka talAvajI; pANI paNa bhaNI gaja piMTho, rANI ladya prastAvejI. ke. da hoye halaye gajathI utarI, calI ekatrIsa leI che; sahavAthI bahitI abalA, kamane paNa ijI; ko. 7 hAhAdeva karUM kima huM hiva, kuNakIdhA e pApajI; pheNa vipataavasthA pADI, rANI kare vilApajI ke. 8 bINarAve bINajove cahudisa, biNu cIMtAre rAIjI; kuNakuNa rAjalIlA bhagavatI, eha avasthA Ajai ke. 9 kiMha caMpAnagarInAM mIra, kihA hIMDelA bAjIra kiMha prItama paDhaNa sukhasijyA, kihA navaraMgI ghATajI; ke. 10 kiMha te bhejanabhagati huM sAkyA, kiMhA kuTuMba parivArajI; (1) huu vanamaha. (2) kahanaI hAtha. (3) gayau aTavI mAMhe. (4) doTha. (5) puITha3. (6) lagha. (7) + haluI hajuyaI. (8) + utaraI (9) + cAlI. (10) + naI. (11) + maI, (12) + kuNa vipatti. (13) + khINa rovAI khINa jevaI cuMhadisi. - + raI. (14) + kauNa. (15) + paNa. (16) + rAjana. (17) + khA. (18) + sajAI. For Private & Personal use only
Page #562
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAdhi me. cAra pratyeka buddha cApAI. 43 aMDAkAra paDI huM aTavI, abalANa ASArajI; ke. 11 valI verAgacaDI te rANI, reyAM na lAbhe rAjajI; rasIlakha jIva khamAvI, sArUM Atama kAjajI, ke. 12 dukhamAMDI je dharmasabhAre, tene keI na laIe, mArUAge DhAla eha bIjI, samayasuMdara Ima belejI; ke. 13 hAla 3 rAga-vayarADI jaNaNini AmyA ghaNI ehanI hAla hiva rANI padamAvatI, jIvarAsi khamAve; jaNANuM jagate bhaluM, INivelA Ave; te muja micchAmidukkaDa arihaMtanI sAkha, je me jIva viradhIyA; urAsalAkha; te muja micchAmikaDuM; sAta lAkha pRthvItaNu, sAte apakAya; sAta lAkha teukAyanA, sAte valI vAu; - 3 te (1) + kuNa. (2) + lAbhaI. (3) + caurAsI. - + che. (4) + dharama saMbhAraI. (5) + tehanaI ke nahI. (6) + mANI rAga I DhAla e. (7) + balaI che. (8) + vaI. (9) + jAga. - + Na - + AvAI - + khi (10) + jemaI - + 2.
Page #563
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMDita samayasuMdara viracita AnaMda kAvya. te dasa pratyenaspatI, co sAdhAraNa biti carakI jIvanA, be be lAkha vicAra ja te vatA tiryaMca nArakI, cAra cAra prakAra cidalAkha manuSyanA, eha lAkha cakarAsI 5 tera Ibubhava parabhava sevIyA. je pApaaDhAra trividhi trividhakarI pariharUM, durgatidAtAra 6 te hiMsA kIdhI jIvana, belyA mRSAvAda deSa adattAdAnanA, mithuna unAda; parigraha meye kAramo, ke krodha vizeSa mAnamAyAbhAI kIyA, valI rAga dveSa, 8 te kalahakarI jIva duhavyA, dIdhA kaDAkalaMka niMdAkIdhI pArakI, ratiarati nisaMka 9 te cADI khAdhI catara, kIdhAthApaNasa; (1) + caudaka (2) + bili, (3) + tirajaMya. (4) + Ari Ari prakAsi. (5) + cauda. (6) + e. - +vi. (7) + duragati (8) + miraSA, (9) + melyaurimau. (10) + kIdhau. (11) + maI (12) + naI. (1) + cautaraI. (14) +kIdha3 paNi mesau. 13 14
Page #564
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAdhi 0 7 cAra pratyeka buka copAi. kugurU kudeva kudhamane, bhalo A bharosa; 10 te khATIkinA bhava meM kIyA, jIvanA vadha ghAta; cIDImAra bhava ciDakalAM, mA dinarAta; 11 te mAchIgara bhavi mAchalAM, jhAlyA jalavAsa dhIvara bhIla kalibhave, mRga mAya pAsa 12 te kAjImullAne bhave, paDhIyAM maMtra kaThora jIva aneka jabaDakIyA, kIdhA pApa aghera; 13 te koTavAla bhava je kIyA, AkarA karadaMDa; baMdIvAna marAvIyA, keraDA chaDIdaMDa, 14 te paramAdhAmIne bhave, dIdhA nArakI dukhe; chedana bhedana vedanA, tADanA ati tikha; 15 te kuMbhAranA bhava je kIyA, nIbhAITa pacAyA; telIbhava tila piliyA, pApepiMDa bharAyA; 10 te. (1) + dharmana. (2) + bhalau Ayau bhara use. (3) + khATikInaI bhavimaI. - + ca. - + ti - + pA. () + ke. (5) + mAMgyA. (6) + naIbhavi. (7) + jabhaI. (8) + naI bhavi kAya'. (9) + akarakaraThaMDa. (5) + vANa. (10) + hammInaI bhavi. (16) + na bhavi. - + vi. (12) + pApi peTa bharAvA. -
Page #565
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMDita samayasuMdara viracita, AinaMda kAvya. hAlIbhava hala kheDIyAM, phADayA pRthvIpeTa sUDanidAna kIyAghaNA, dIdhI balajI capeTa; 17 te mAlabhava pIyA, nAnAvidhavRkSa mUla patra la phUlanA, lAgA pApa lakSa, 18 teva AvAI AgamI, bharIyA adhikAbhAra; uTha pa kIDA paDayA, cA na rahI lagAra; 10 te chIpAne bhava chetaryA, kIdhA raMgasupAsa; agniAraMbha kIdhAghaNuM, dhAturavAda abhyAsa; 20 te. sUrapaNe raNa jujatAM, mAsyamAnasazRMda; madirAmAMsa mAkhaNa bhakhA, khAdhAmUlane kaMda; ra1 teva khANa khaNAvI ghAtanI, pANI ulicAM, ArabhakIdhA atighaNA, pite pApa je saMcA 22 te IMgAlakarma kIyAvalI, vaname davadIdhA ' (1) + hAlInaI bhavi halakhadhyA. (2) + phADaya pRthivI. - + Na. (3) + naI bhavi (4) + adhevAI. (5) + bharyA. (6) piThI uMTa. (7) + chIpAnaIbhavi veryA. (8) + rogaNi. (9) + agani. (10) + koyA. (11) + paNaI. (12) + bhakhaNa. (13) + naI - + Ni. (14) + pitaI. (15) + te saMcA (16) + aMgAra. (17) + vanamaI.
Page #566
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAdhi mA ] C cAra pratyeka yuddha cApAi. * sUsakIdhI vItarAganI kUDAkAsajapIdhA; OM * khillIbhava u Mdara lIdhA, gilAI hatyArI; 5 mUDhagamAra taNe bhave, meM jI lIkha mArI; 6 valI bhADabhujAne bhave, ekendrIjIva; jIvAra caNA gahuM sekIyA, pADatA rIva; khaDaNu pIsana gAranA, AraMbha aneka; rAMdhana iMdhana AganA, kIyA pApa saTeka; vikathAccAra kIdhI valI, sevyA pAMcapramAda; . C iviyoga pamADIyA, rAna vikhavAda; 5 30 . . sAdhu ane zrAvakataNA, vratalaI bhAMgyA; 11 mUla ane uttarataNA, muja duSaNa lAgyA; 12 13 sApa viSNu sIMhu cItarA, sikarAne samalI; hiMsaka jIvataNe bhave, hiMsAkIdhI savalI; 14 suvAvaDI dUSaNa ghaNA, valI ga` galAyA; 23 te ra4 te 25 te ra6 te 27 te 28 te 29 te (1) + yA - + nA. (2) + te. (3) + vi. (4) + yA. (5) + mai. (6) + javArI caNA gehuM (cha) + bahukaratA rIva. - + - * + khAM - + Nu - + ra - + Nu + gi, (8) + aneka +ri 5. (9) + kIyA dhaNA. (10) + anai - + gA. (11) + anaI, + gA. (12) + sa~vi'chI (13) + sakarAnai. (14) + garabha. 7
Page #567
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMDita samayasuMdara vicita jIvANI DAlyA ghaNA, sIlavrata bhaMjAyA; bhava anaMta bhamatAM thakA, kIyAkuMTuMba sadha trividhatrividhakarI parihara, tiSNusu pratibaMdha, * 3 48 [AnaMda kAvya. 30 te savaanata bhamatAMthA, kIyA dehusaMbaMdha; trividha trividha karI vAsarUM, tiSNunuM patikhaMdha; 32 te savaanaMta bhramatA thakA, kIyA parigrahasabaMdha; trividha trividha karI pariharU, tinanuM pratiSadha; 33 te. piri RNabhava parabhave, kIdhA pApa ekatra; trividha trividha karI vAsarUM', karU janma patri; 34 teja pa 6 saya vayaDI je suNe, eha trIjI DhAla; 7 C samayasuMdara kahe, pApathI chUTe tatkAla; 31 te duhA. E valI rANI padamAvatI, saraNA kIdhAcAra; 35 te 17 11 sAgArI aNusaNukIyA, jANapaNAnA sAra; (1) + ratana. + 4-vi. (4) + janama kui, (8) + chuTarna te. (9) + kIdhA saraNAM (10) + kIu.(11) + nu dhA. (2) + vesara'. (3) + parigraha. + i. (5) + sulu', (6) + e. (7) +
Page #568
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahodadhi mai0 7 cAra pratyeka buddha copAI. gAthA. jai me huja pamAo, imassa dehasra imAe belAe; AhAra yahi dehaM, savvaM tiviheNa vosariyaM, 1 1 3. duhA tihAMthI AgalacAlatA dITho tApasa eka mana dhIraja upane alaga Talya udvega, 1 tApasa pUche kaeNNa tuM, saghala kahyo prabaMdha, tApasane paNa mUlage ceDA sA saMbaMdha 2 ghai tApasa AsAsanA, makara dukha lagAra; e saMsAra asAra che, dukhataNe bhaMDAra 3 rANIne re karI, khavarAyA phalakula; saMpreraNa sAthe ca, tApasa sahaja amUla 4 (1) yadi mama bhavati pramAdaH, etasya dehasya asmin samaye AhAropAdhi deha, sarva trividhena vyutsRSTam // 1 // (2) + AgaI. (3) + dITha u. (4) + mahi. - + nu. (5) + alagauTalyau udeka. (6) + pukavaNa. (7) + sagalau kAu. (8) + naIpaNi. (9) + gau (10) + myuM (11) karisa. (12) chaI (13) + taNa3. (14) + naI. Agraha. (15) + vyA. (16) - sAthaI calyau - + li. 14
Page #569
--------------------------------------------------------------------------
________________ 50 paMDita samayasuMdara viracita. AnaMda kAvya. Agala jaI ubhArahyo, AvI gAmanI sIma halakheDI dharatI hirSa, muja cAMpIne nema5 sunayatrI e dattapura,-- nAme nayara najIka, daMtacakrarAjA bhalo, tuM jAje nirIka da ImakahIne pAchavalya, tApasa paraupagAra; rANI paNa padamAvatI, pahutI nagara mejAra 7 DhALa 4 cauthI. rAga kedAra gauDI kAcIlI kanIra vehAM, sUvaTI rahyau lebhAya, mere DhelaNa. eDhAla. have rANuM nagarI gaI re hAM, pUchatI dharmazAla karmaviTaMbanA. vidhisu vAMdI sAdhavI re hAM, beThI abalAbAla ka. 1 he he karma vipAka kimahi na chuTaNa; revA lAgI atI ghaNuM re hAM, nayane nIra pravAha kao kuNa kuNu kaSTama bhegavyA re hAM, duHkhabharI manamAMhi ka. 2 (1)+ ubhau rahyau. (2)+ havaI. (3.+ cAMpaNanaunIma. (4)+NI (5) + daMta. (6) + nAmanagara. (7) + bhalau. (8) +naI pAchau valyau. - +Ni (9) + yhatI - + ri. (10) - hiva. (11) + prachatI pramazAla. (12) + badhI (13) + mAM (14) + bharI bahu.
Page #570
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahedadhi maTe cAra pratyeka buddha copAi. che 4 ka sAdhvIdharma sunAvI re hAM, eha saMsAra asAra ka dharmasAmagrI DohalI ? hAM, kuTuMba anIvAra; ka vairAge mana vAlo re hAM, lIdho saMjayabhAra kao dIkSAthI DaratI thakI re huM, na kahiye garbhavicAra ka. 4 Ima anukrame vrata pAlatAM re hAM, varSa mATe piTa ka keTapATa garbha peTane re hAM, na rahe chAne neTa; 0 5 kahe gurUnI baThI rahe re hAM, hama karazuM niravAha; ka leka pheka prIche nahIM re hAM, janazAsanane-DAhakada beTa jAye sAdhavAre hAM, chAne mUko masANa; ka ratanakabalasuM vITIyore hAM, vali mudraDI sahinAma ka7 taupiNa bAla mue nahIM re hAM, eN e punya pramANa kao caMDAla dekhI camakI re hAM, strIne dIdhe Ana; ka. 8 (1) + sAdhavI dharamasuNAvI ure hAM - + + (2) + dharama - che. (3) + vayarAgai (4) + u. (5) + lIdhau sayaMma, (6) + hatI. (7) + kahyau garabha - + mitta (8) vagau moTa6. (9) kapADha. (10) peTana9. (11) + rahaI chAna. (12) + kahaI zuM baIDI. (13) + aherisyAM. (14) + prIcha0. (15) + ha (16) + beTa jAu. (17) + chAnau mukya3. (18) + . (19) vIMTIu. (20) mudrA. (21) + nANa. (22) + muau. che) + camaki6. (24) - + strI naI dIdhau ANi.
Page #571
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMDita samayasuMdara viracita. AnaMdakAvya. avakaNika nAma ApIye re hAM, dIna dIna vadhe teha kaba caMDAlanIsuM sAlavI re hAM, mAMDeye adhIka saneha kahe 9 gurUnI pUche sAdhavI re hAM, garbha na dIse keNa, ka. e jAyo muo thake re hAM, bAhira para teNa; ka 10 bAlakasuM bAlaka rame re hAM, mAMge ghaI muja daMDa ka. bAja khaNAve hAtharuM hAM, nAma paDaye karakaMDa ka. 11 sAdhI aMtara to ghaNuM re hAM, bAlakazuM bahu prema karu beTa paNa mAyane male re hAM, havae bihuM ema ka. 12 mIThA mevA sAdhavI re hAM, khAjA lADu kharma kai vahArIne deve bAlane re hAM, hA hA mehanIkama, kaTa 13 kara mATe thaye re hAM, rakhavAlaI samazAna; ka karma relave jIvane re hAM, keI na cAle vAna; ka. 14 (1) + u. (2) + vAdhaI (3) + mAMDayau. () + Na pUchaI. (5) + garabha na dIsa. (6) + maI jAya mUuthaku. (7) + paraThaya - + rUM. (8) + ramaI. (9) + mAgaI ghau. (10) + khaNAI. - + cuM (11) + paDaya3. (12) + sAdhavI (13) + tapaI. (14) + myuM (15) + beTare paNimA naI dhaNuM. (16) +vacceu bahu. (17) +viharI naI ghaI bAlaka naI. (18) + moTau thaya3. (19) + rUlAvAI jIvanaI. (20) + cAlI,
Page #572
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahodadhi ma ] cAra pratyeka buddha ropAI. 53 e zaithIDhAla misa karI re hAM, rAga kodArA mAMhi karu samayasuMdara kahe kamanI re hAM, e gati kahI nAya ka. 15 1Y kAraNukiNe masAName Ae ANagAra; vasAlamAMhe rahIyA, dIkA daMDakasAra 1 eka jatI lAThItaNA, jANe guNane deva; bIjA sAdhu bhaNI kahe, sahaja, rAga na rasa, 2 Ike gaThI lAThI bhalI, veDha durgaThI thAya; lAbha lIgaDhI sapaje, caugaDI maraNAya; 3 paMcagaThA patha bhaya hara, paTagaThI bhayajoI; satagaThI nigitA, aThagaDI ridhaI; 4 navagaMThI lAThI sujasa, dasagaMThI ghaIsiddhi cArAMgula vadhatI grahI, INi lAThI nRparidhi; 5 (1) + calathI DhAla maI e kahI. (2) + kIdAraI gAya. (3) + kahaI (4) + maI - + kahIya. (5) + kiNahi masANamaI. (6) + AyA. (7) + rahya3. (8) + dIThau daMDa Ika. (9) + jANataI guNanaI desa. (10) + kahaI. (11) + sahajaI. (12) + eka gAMThI. (13) + veDhi (14) + thAI. (15) + saMpajaI (16) + pathi (17) ke harai. (18) + ridhi heI. (19) + cAra AMgula vadhatI thakI.
Page #573
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMDita samayasuMdara viracita. AnaMda kAvya. hAla 5 pAMcamI. rAga-sAraMga malhAra nalanI. kara pAse huMto, tihAM brAhmaNa paNa eka brAhmaNa. sAdhu vacana beThuM-suyA, lAgI raipa pratyeka brA. 1 daMDa na ghauM tujane mAhare, kahe karakaMDU bAlaho; brA. cAlI jAsyAM ApAMcuMtare, huM dharatIrakhavAla che; brA. 2 - cAra aMzula dharatI khiNI, brAhmaNa lIdhe daMDa che bA. karakaM nATalIyA, jagaDolago paraca he brA. 3 nagaragayA be jagaDatA, cIvaTIya kaye nyAya he brA. 2 bAlaka brAhmaNabhaNI, lAThIghaI punyathAI che; brA. 4 iM. karakaM kahe che navi uM, rAjapami abhirAmaha brA. paMcaDasI kahuM ene, tuM deje Ika gAmaha; brA. pa 80 (1) + pAsaI hatau. - + pi. (2) + bihu, (3) + ca95. (4) + tujanaI (5) + kahaI. (6) + Ape cautaraI. - + kha (7) lIdhau. (8) + lAyau. (9) + jagAu lAgau pracaMDa. (10) + beuM (11) + ekIo - +ya. (12) + kaI karakaMDuM huM lauM nahI. (13) + pAmisi. (14) + kahaI e hanaI. (15) + eka dejo eha naI gAma.
Page #574
--------------------------------------------------------------------------
________________ - 5 . brA. mahA mitra che cAra pratyeka buddha copAI. papa jaMgaDelA Ipara, daMDalo karakaMhe brA. kepakI brAhmagumili, mAri karAM sata khaMDa, brA. 6 daM karakaMDu mAtApitA, nAsigayA tatakAlaho; brA. nagara kaMcanapura geyare, sUnA saravara pAlahe; brA. 7 daM kAlabhaNI eha pAMcamI, rAga sAraMga malhAra, brA. samayasuMdara kahe hindu, puNyataNa phalasAraho; brA. 8 iM. DhAla 6 ThI. rAga-khaMbhAitI. rAja mu apurAM re, tinaavasara tinagAra; anya eka adhivAsIyo re, nagara bhama ThAmaDAmare: 1 rAjapArma, karake kacaNupurANAra, ye vacana sAdhune tatakAla; tehuvacana suhAmaNare, e ai punya pramANa 2 rA. nagarI purUSa nahiM tisara, lAkhami leka Ayara (1) + jagaDau lAgau INi paraI. (2) + lIke. (3) + kIu. () + nayara kaMcanapura geyaraI. (5) + sarovara pAli. (6) + kahie. (7) + kahaI. (8) + putroya. (9) + tiNiavasari tiNi gAmaure. (10) + u. (1) + bhamaI ThAma ThAme (12) + pAmIure. (13) + taNa3. (14) + phalyauM. (15) +sAdhunau. (16) + maNuu. (17)+ tisa. (18) +milI lagAIre. - + I. -+ kAI. 1pa
Page #575
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMDita samayasuMdara viracita. punyavinA navI pAmIyere, mATIpadavI kAyare; nagarakhAhira huya AvIcAra, sUte jiAM kumArare; 56 3 4 tInaprakSA deI karIre, hIMsyA huSa apArare; G uThaceA kuMvara utAvalAre. UMghamagAI khAtare; punya dhakela taDaphaDe re, jANe dAridra jAtare, 10 adhIkArI nara AvIyAre, jya jya zabda karatare; 11 karajoDI ubhA rahyAre, cAmara chatra dharatare. 12 13 rAjA azva upara caDhayAre, cAlyA nagara majhArAre; 14 15 hayagaya ratha pAyaka taNeAre, pUMThe aMta na pArAre 16 [AnaMdakAvya nagarI mAMhe paisatAre, brAhmaNuM ADA AyAre; 17 18 e caMDAlarAjA hure, praName nahIM hama pAyAra. rAjA daMDa bhamADIyere, agni jiu khalavA lAge; 3 rA. 4 rA. 5 rA. 6 rA. 7 . (1) + AvI re. (2) + suta jethI kumAre. (3) + triNi pradakSaNa dei karIae. (4) + hIsyai haraSa apArA. (5) + ulauM. (6) + utAvalau. (7) + khAtau. (8) + puNyAM dhakelyau tAi. (9) + dAlidAtaujjai. (10) - karaMtA. (11) + dharatA. (12) + upara caDayau. (13) + cAya3. (14) + taNuure. (15) pUrNa. (16) pasatAM. (17) praNamu, (18) ao. (19) 6, (20) aganiyu alivA lAgaure. rA.
Page #576
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAdiSa mA cha] cAra pratyeka yu cApAI. ' 2 3 DaratA vipra AvI namyAre, calyA nahIM kAitAgara. vADa ghAna vAsI jikeAra, harikesI caMDAlAra karakarlR brAhmaNa kIyAre, te sagalA tatakAlare. 4 sagala nagara siNugArIyere, AnaMda aMga na mAyare; 6 gokha upara caDI gAraDIra, Ni li rAjA Avare. 11 rA. 7 gharaghara gUDI uskvera, teAraNu khAMdhyA khArAre; hATa paTaara chAIyAre, bhIDa ghaNI darakhArAze. pUraNu kalasa leI paminIre, sudgava sAhumI AvI; da gorI gAve sehalAre, mAtIthAla vadhAvaI re. - navarga ne pharere, Dhola damAmAM khAjaire; 10 11 manabhera khAje bhalI re, nAde amara gAjaire. 13 12 14 rAjA madira AvI re, beThA takhata turatAre; 1 5 parajA pAle ApaNI re, nyAya tapAsa karatA re; 16 17 rAjA karakarlR hive re, ANudAna varatAva re; 57 9 . 10 3. 12 rA. 13 sa. 14 . (1) khIhatA. (ra) cAlyau. (3) kAu trAgaure 3. (4) u. (5) mAvai. (6) gaukhI upare. - ri. (7) uaAre. (8) gAvai sAtalau. (9) haradha. (10) vAjai. (11)nAi. (12) rAya. (13) mAvI. (14) khaiTha3. (15) pAlai. (16) hivaire, (17) nagara varatAvaire, 15 sa.
Page #577
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMDita samayasuMdara viracita. 16 za. manava'chIta la pAmIyA raeN, punyataNe pasAva re; bhaleArAga khaMbhAyatI ?, sehalAnIDhAla e chaDI re; samayasuMdara kahe zrAvikA re, sAMbhalatAM atimIThI re; 17 rA. 3 18 duhA. 5 hevata brAhmaNa AvIye, suNarAjAne rAja; Ama eka mAMgyA bhale, jehathI sIje kAja; . raDrezA kahe, vAca kAcha nIkala ke; 9 10 mana mAnyA dvijamAMgatu, gAma eka niHsaka; thaMpA nagarI huM vasU, dadhivAhana jihAM rAya; tehAM ghaI gAma sukhIrahuM, kuNakare AveAjAva; 1 1 DhAla 7 mI.. rAga sidhu. cItADI rAjArA--e DhAla. 12 13 kAgala likha dvIdhAre, vipracAlIye sIdhAre, 14 valI lIdhA sattune sAthe sakhaleore; [mAnaMda kAvya. (1) taNui parabhAvaiDaeN. (2) bhalau, (5) Ni rAjana nai. (6) mAgai bhalau vaMkti kAja. (8) kaheche. (9) mAnyaI nissa'pha. (11) karai, (12) likhidiSau. (14) lIdhau sAthei sAtUnau sabalau. 1 I. (3) kahai. (4) 3. (7) jithI sIjai vipra mAgitu. (10) (13) cAlyausIdhau.
Page #578
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahedadhi mA che cAra pratyeka buddha pAI. capApuri pahora, jihAM pita hito manamAMhi gahirAhate chatamuja phara; caMcapurirAjAre dadhIvAhana tAjAra, ekajhAma brAhmaNane tene tuM atibhAre; INi gAmanIThAmera, rAya bIje pAmere, ehakAma vinadhei thAse sahI kalahira, AMkaNI: 2 kAgala Are, parivalI cADacora, valI brAhmaNane tADyo rAjA kopIyara: cAlane beTara, IhirAjathI meTara, matikaMcanaparibheTe kiraNa eha bheTIyera, 3 valita ta mukayAra, dadhivAhana cukyara, ghaNuM mukhya bali belakahAyA AkarAre, (1) pahutau. (2) pitai rahaze. (3) mahagahato. (4) philmau, (5) ika gAma brAhmaNa naI dejo. (6) bhalau. (7) DAmaI. (8) dujaupAmaI. (9) INukAmaviNa kIdhAI. thAsyaI sahI kalI. (10) dekhADyaure. (11) trisUlauM. cADayo. (12) trADayau brAhmaNanaI rAjA kepiu. (1) na3 beTaure. (14) e rAjathI meTaure. (15) mata bheTI ke caNupura kiNa thApI. (16) valatau. (17) mUkya3. (18) cukyauM. (19) kuNavili. 15
Page #579
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMDita samayasuMdara viracita. pUrAjA 2, suNikarata divAjA re; tatakAla vAyA vALAcaDhatA re; 2 kaTakIkarI dhAyA raeN, caMpApura Ayera, 3 4 tapatejasavAyA puravIMTI rahyo re; gaDharAThA maMDayA chuM, abhimAna na cheDayA 2, O nijanmela na khaMDa 2 nRpa sAhyo aDace re; 5 G 17 raNabhUmikA jhUjhe re, nAlageAlA uDere, 1 gaDagatAgaya gUje seSa ntu salasale 2, saraNAi khAjera, silDe sAje 2, 14 suravIra vIrAje gAu cAu le re; pahiryA jInazAlAre, umaTyA meha kAlA re, 15 siraTApa te jhAla jhamajhama jhamakatA re; 16 bhAlA aNIyAlA re, uchAle pAlA re, [AnaMda kAvya 17 eka subhaTa mUchAlA cAle camakatA re; (1) dhAyare. (ra) Ayaur. (3) savAyau. (4) rahyaur. (5) - rAhau mAMDayau. (6) chAMDayaure. (7) khaMDayau. (8) sAkSara aDayare. (9) sura. -li (10) i. (11) gaDaDatagayagUDaisekhasalasalai. (12)vAjai. (13) si'dhu jasAjai. (14)virAjai uMcA ubnaI (15)jaba jaba jakhatA. (16) uchAlarTa. (17) cAlaI. 7
Page #580
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahodadhi mecha cAra pratyeka buddha pAI. bAje raNatura re, bahu dalapUrA 2,_ eka ekathI sUrA subhaTa sehe sAtha re; jAmakAjalabakaI che, jANe vIjalI camake re, taravAra ughADI jhabake sehe hAtha re; 8 vahi tIra vicAle che, paNa AvatA tAle re, vayara vAle te pAcho piNa sAMse nahIM re; vijanejA pharake re viDhavAne larake re, paga eka na sarake pAchA te sahI re; mUche valaghAle re, AgaLathI cAle re, pheja AvatI pAle e ke vArakI re; Ika paga na choDe , nRpa hehi re, aNIe aNIye jeDa phoja mArakI re; 10 (1) vAjaI (2) bepha (3) sAthamaI. (4) jima vIjaLI camakAI. - ri (5) jabakaI hAthamaI. (6) vahaI. - laI. (7) paNi. (8) TAI. (9) vayara vAIre te paNi pachaI sAMsaI nahIM. (10) pharakaI. (11) viDhavAnaI barakaI (12) ekaeka naIsarakaI pAchA te sahI re. - laI. (23 AMgalithI cAlaI. (14) phauja AvatI pAlaI eka. (15) eka. (16) choDaI. (17) heDaI. (18) jeDaI phaji.
Page #581
--------------------------------------------------------------------------
________________ R paDita samayasu dara viracita. cheDe mastimAjI re, enDru rA gAjIre, 4. narahe guja mANI sAlyA krIma kIyA re; 4 pa mAra ve pukAre re, thAya virUda sabhAre re, Aja jaya tanu hAI buje pAmI 26 11 G bhAjana sAMsa lIdhA re, gaMgAka pIdhA re, . bhalA bhAjana kIdhA tAjA caramA re; rANIrA jAyAre, AmhA sAmhAdhAyA re, 9 ghaNA amala khavAyA cADI sUramA re; Ika kAyara kaMpe, ciudvisa la ca"pere, 12 mukha hAhA jape kiNu disa bhAgasyAM re; [mAnaMda kAvya. 13 14 sUravIra tibrUke re, hAMse rajU ke re 15 sukhakUke Ave Aja laTApaTa lAgiyAM re, 13 12 (1) kheDaI Atasa. (ra) raheSTha. (3) vAjI. (4) bApu kAraI. (5) raI. (6) yaI. (7) bhAjaNa susa phrIdhA. (8) kutakhI yuri. (9) khavarAvyA caDe sUra. (10) eka. (11) kaMpai. (12) mukhaja pai. DhAnA dvivakiNi disi bhAjityAM. (13) Tui. (14) useraNabruka'. (15) mukhi kaMI Avaka Aja.
Page #582
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAdhi mA hu cAra pratyeka yuddha cApAi, saMgrAma maDANA raeN nahiM ke tihAM sthANeA 2, 3 rAyaNA samajAve enDru rAyane re; hatI vAta thADIra thaI kalezanI kADhI re, 4 na sake keAI choDI e samAyane re; 5 siMdhuDe rAgere suSui sUrimA nagei re, atImIThI paNu lAge DhAla e sAtamI 2, samayasuMdara bhAkhe hiva viDatArAkhe re; i ra padamAvatI pAche kuNumati samIre. DhAla 8 rAga siMdhuAsAurI. cetana cena karIye, ahunI AMta, 17 11 jhuddha suNyA padamAvatI raeN gurUNIne pUcha vicAra AvItiDAM utAvalIre hA matiheAi sahArA re - 1 1. (1) hrayau, (2) tisyauM syANue. (3) rANuu samajAvaI eka rAya nA. (4) nai. (5) siMdhuDai rAgai. (6] bhAkhaI. (7) vitA rAkheSTha. (8) pAkhai (9) siMdhuDaa. (10) yuddha suNyau. (11) kahei 'd. 14 15
Page #583
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6 tha. 4 paMDita samayasuMdara vicita [Ane kAma. dhana padamAvatI bhAMje vairavirere lAbha thaye ghaNe dadhivAhana pratibo re AMkaNI. 2 dha. prathama gaI padamAvatIre karakane pAsa kahi kima jhUjhe bApapura rAja rahiyA vimAsere. 3 dha te kima rAjA pUchIyere sAdhavI kahyo sarUpa; tau pAchA pagane vaIre ati abhimAnI bhUpare. 4 dha. cAlIne caMpA gaI re pahutI nija AvAsa dAsI dIThI sAminI AvI milI savapAse re 5 dha. praNamIne rAI ghaNuM re eha avasthA deSi dadhivAhIne paNa AvI re dIThA sAdhavI veze re 6 che. rAjA pAya praNamI karI 2 pUche garbhanI vAta eha tujha aMgaja jehasuM re juddha kare dinarAte re 7 dha. rAjA atihaSata huvere milavA sAmahe jAI karakaMDU paNa bAyanA re praNane bhakitasu pAye re 8 dha. (1) bhAMjyauvayara, (2) thayau ghaNA. (3) naI pAsi (4) jhaI. - myuM. (5) rahyau. - se. - ya3. - ghau. - sva. (6) upiNa pAcha3 - daI. (7) naI. (8) nRpa. - si. - I. (9) savi. - naI - Ni - yau. - Thau- chIgarabha - karaze. (10) haraSita thaya3. - hmau - ya - Ni - naI. - mAIbhagati.
Page #584
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAdhi mAM cha] . cAra pratyeka yudhdha cApAi. pachasAkari ANIye re pragaTayA mAnapUra; gharaghara raMga vadhAmagrA raca'pAnagara saMnza re; ka caNupura caMpAtAM re desa taNe e rAja 5 F dadhivAGana dIkSA grahI re sAryA AtamakAjo re 20 50 karakaDU paraNI ghaNI raeN pramadA tiSNuprastAva rAjalIlA sukha bhogave 2 puzyataNe prabhAve 2 11 10 siMdhune AsyA milIra puNyataNA kula eDa AThamI DhAla rasAla che OM samayasuMdara kahe eDDA 2 12 50 hA. hiva karaka pUrAyane geAkalasa bahu G ekadina cAlye dekhA kahevA lAgyA . ema .. 11 suna gAkala eka vADe varasupe isu suddha enI mAnA eDane pivarAve tu dudha 12 prema (1) ra3. (2) yaae. (3) ya3---I. (4) stanai e. (5) khyA. (6) sAdhyA--vi-va-tayu. (7) parasAde? (9) siMdhuDa) - cha-suI naI-hyuM-ya3-kha. (9) lAga3. (10) sugrI-Da3. (11) sapedrasa-nau-nai. (12) dhavarAva dudha. *
Page #585
--------------------------------------------------------------------------
________________ th paMData samayasuMdara vicita vila jaLa eka moTA huve tava bIjI paNa gAya dahIne dUdha pAvaje jama ahu moTo thAI Ima kahI nRpa pAchavacceA gokala kIdhA tema vRSabha juvAna thA sakhala rAkhyo na rahe kema 3 tISA sIMga sukuMDalA UMcA kuMbhI zula 4 5 galakamala jADI sakhala jAne joIe Ubha mAruM vuse malapatA nibala vRkSaNane tatta ucAkuba dalAlate trADuke mayamatta ikadina valI nRpa AvIye suMdara mA saDa rAjAne acaraja thayA che e e bala paDa oNla 9 rAga toDI anyAzrI. sunIsara bhalau ekAI, vali karakaDuM AvIyeAjI gokala dekhaNu heta pUchyA rAjA gAkalIjI valI baladate kuMtare. (1) moTAuddhRvai-Ni-i- nai-jo - 83-73-varSo, gokulika dhau. (4) thayau-prayaI- hui-ka-sa, (5) jADu (6) joyaikuMbha. (6) ra03 -samAM ~ tevuM - nai-cappu che. tadu (8) dekhAya che. . tau. nai. ~ vi. thayaOM. -- 53. chI, (10) balavaMtakhala, [Anada kAvya. 1 (3) taNa . ti. (9) thi. -- vai. - 3 - zrama ~ gu - ra. -
Page #586
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAdhi mo. 91 cAra pratyeka yuddha cAyA. jIvaDA e saMsAra asAra karaka DU ima citavejI sAthe jInadhama sArare ' tina avasara khuDho thayejI mAMDayaOM nAma kahAya jarA purI thayA jAjarojI uThanakA nahi Ayure 2 gaththA pathe jAi lyeAjI mUkI beTho ghATa 3 saDa paDuM ghaTTI jatAjI paDyo kare ararATara kara joDI kahe gokalIjI eDija aladati kArya nRpa cite buDhApaNejI ehu avasthA hAira Aga cAra bhaya jala ghaNA gaya te anaratha mUla vAra na lAge vinasatAjI dharma khare anukUlare tarU paMkhI mele sAjI kuTu Mba tio kahivAya jAe te gati tUnUIjI sAthe dhama sakhAIre mAtapitA khAMdhava sutAjI aMtera nija hu cadharama. AMkaNI 2 jI uze. 67 OM che. 4 .. svAratha vina hUirte sahUjI trirDe noMDu jInadhare 8 jI. (1) mudraOMthayau, u. ra3. 5. (2) aithATa (3) sAyaupaDayau TIjatau. (4) pAyaOM kai aDATa. I. taI -- I. - cAranA gai 23. la sa. u. ww (5) jAyai. + i 6 .
Page #587
--------------------------------------------------------------------------
________________ * paMDita samayasuMdara viracita [AnaMda kAvya. DAbhaJaNI jalakhIMdujI jIma pAko tarU pAna athira evu tima ukhAjI thira nizcala dharmadhyAnare 9 jI. jarA karI ati jAjarI. kAcA mATI bhaMDa kAyA roga samAkulIjI jInadhama eka akhaMDare jovana jAe erameMjI jANi nadinA vega 3 rAkhyo na rahe ketunAjI dhama rahe dRDha ekare Y Ima sahukA jaga kAramejI ke nahi rAkhanahAra 5 sAcA eka saMsAramejI jInadhama eka AdhArare. 12 jI. DhAla 10 rAga dhanyAsarI. caMdananagarI dvIpatIjI-ehanI. 10 jI. 6 tAne dhanyAsirIjI navamI DhAla e rAga samayasuMdara kahe sAMbhalojI jIma upaje vaIrAgare. 13 jI. 11 jI. C isa vRSabhathI pratibhUjgyA vila kIdho mastaka loca rAjadvi tRjima paraharI ati bhalo A loca 1 sj. 3. kuuM. khaOM. caOM. (1) jAvaijoramai. naGe, (2) rAkhyaunarai-hena. (3) upajai nahAyavivegare (4) rima3. (5) sAcake eha. saMsAramai. nai (6) rasAla. - lau. - jaI (7) jhiyau (8) kIyauM - ki. ri. (9) bhalaue hatuM.
Page #588
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahodadhi mA cAra pratyeka buddha copAI ati bhalaue A leca, munivara vagere karakaMDa sAdhu susuddha pahile pratyeka buddha mu. AMkaNI tatakAla o mahupatI devatA rIdhe vesa vayarAge saMyama A ghaI bhavakajananai upadeza che. 2 mu. karaketunA nA kahuM eka jIbha guNa vakhANa ekaThA cAre thAIsyaI ehakhaMDa cauthe jAna e naM. 3 mu. gacchavaDA kharatara gurUvaDA janacaMda juga paridhAna '* ? janasiMha sUra sujasa ghaNuM jasadIye akabaramAna ja.4 mu. Agare zrAvaka dapatA zrImAlI naI esavAla zrI vimalanAtha parasAdathI atisukhI catura causAla. a. 5 mu. saMvata selesaTha vali mAsa phAguna sAra e prathamakhaMDa puro thaye siddhiga ne buddhavAra si. 6 mu. (1) thaI. - lauM. - ghau. - muha. - ghau. (2) AyaMe. (3) bAramana - I. (4) e khaMDa cau thaI jANi (5) jugahapradhAna - ri(6) . (7) jamudAI. - raI. pra. (8) laIcausaThaI. - 9 (9) purauyayala - e - naI. - ziM
Page #589
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMDita samayasuMdara viracita. AnaMdakAvya. e prathama ziSya zrIpUjayanA gaNi salacaMda muniMda te satagurU supasAule muja sadA sukha AnaMda muja0 7 muLa e DhAla ma dasamI bhaNI dhanyAsirI e rAga gaNuM samayasuMdara ima bhaNe zrIsaMgha sujala subhAga zrI.mu che sarvagAthA 187 leka rarapa che chatI zrI prathamakhaMDa karakarAjAne saMpaNa 1 brAhamIlipi praNane valI akSara rUpa vicAra bhagavati sUI ghurabhaNI zrIsahama gaNavAra suha nAma rAjA bhale bIjo pratyekabuddha tasu bIjo khaMDa elacchu mIThe mizrI dudha sAvadhAna thaI sAMbhalo mUke kacapaca vAta kAca tI kirakIta sahu kepive nivAta (1) suguranaI supasAulaI. (2) e bhaNu DhAladasamIbhalI. - thaI. - se. - muM. (3) visAla. - muM (4) duraI - gu. - bhalau. -- u. - jau. - lisuM - lau. kau. - I - dI.
Page #590
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAdhama che cAra pratyeka buddha copAI. 71 hAla 1 rAga velAula, kanaka cAra manakau pArauM, enI DhAla. jaMbadvIpa merU dakSiNa disi bharatakhatara atisArarI mAI nA na ja kare jaya nArma harikala paMkaja bhANurI mAi guNa maNimAlA nayaNa visAlA gurumAlA paTarANIrI mAI 2 ra0 hAvIca jIma padaka virAje tima tIDAM deza paMcAlarI mAI nagara kaMpalA jANa nagIno raddha samRddha rasAlarI mAI 3 rAva deza vina kiDAM daMDa na dIse lokane sabala asArI mAI vivigu nahiM ane tANe kSaya DATa vinA mArI mAI 4 rA. sarSa vinA nahiM ke de jIbhe asiviNa nahi daha mUThirI mAI mAhomAMhe na ghaI ka keDane dhanuSavinA nija puThiyA mAi 5 rA. baMdha nahIM mArI veNI viNa sArA viNa nahi mArI mAI tarka vinA nahi vAda nagaramAM putra vinA nahiM nArIrI mAI.60 dAna vinA ke vyasana na dIse dharma vinA nahiM lebharI mAI nyAyanipuNa rAjA dharamI jana suMdara nagara sa bharI mAI 7 rA. (1) kSetra. - I. - mAM. - saI. (2) sakala lekanaI. - zuM - bha3. -- hi - na - mahei - I - saI.
Page #591
--------------------------------------------------------------------------
________________ 72 paMDita samayasuMdara viracita [AnaMda kAya rAga velAvali pahalI DhAle be be artha vicArI mAI samayasuMdara kahe samale kahi sabhA majAramAI 8 ra0 hAla bIja. rAga gauDI. rAmacaMdake bAga caMpA mArI rahyorI e rAga. eka divasa jayarAya kahe tabhIrI kahe adhakaI kaI mothI avarataNIrI citrasabhA aticaMga rAjA tAhiraherI adhikArI belAya rAjA hukama karerI turata bolAyA eDa dharatI rAMga khaNIrI vega ma la vAra rAjA cupa ghaNurI catta * vALa vALa, vALa mAtA, sedANaM garayANaM, pAmarANaM bhujANaM // ' (1) ula - pahilI DhAlaI. (2) bibi aratha - haI. (3) rAmacaMdake bAga cAMpale mauri rahyA DerI. ehanI DhAla. (4) pannagI. - hi. (5) rAjana nahIMtAharaI - I (6) karaI - va. (7) caN. + cAlu prati pAThAMtaravALInuM 5Na - maI.
Page #592
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahedadhi mI cha cAra pratyeka buddha pAi. 73 khaNutAM pAMcame dAha dITha mukaTa bharI sarva ratanamaya sAra teja pratApa nilerI dauDa vadhAI dI rAjA jaya harakhyorI - A tiNa ThAma nija nayanahI nirakhyorI 5 vAjA vAjaM tura bAhira mukaTa lIrI dhi ati bhalAdAna jana te prakaTa kacerI De dina tatakAla citrasabhA nI panIrI anupama acarija bhUta iMdrasabhA dIpatIrI zubha mahurata zubha coga tAsu pratITha karIrI ucchava kIdha aneka kIti jaga pasarIrI te citrasabhA majAra siMhAsana uparerI baiTha zrIjayarAja mastaka mukaTa dharerI jayarAjA mukhicaMda pratibibe mukeTe rIleka milyA lakhakaDo nAma dumuhu prakaTerI 10. (1) dITha u mugaTa bhala urI. - bhale (2) uDI. (3) ati harakhya3. - u. - mi. (4) nayaNuI nirakhyau. - yA. - ji. - ga. - u. - gha3. (5) bahu. - Na - ga - yau. -- che - raI. (6) baITha8. - ya (7) mAthaI - ga. - I. (8) kha. (9) mugaTIrI. (10) pragaTaya3. - haI. - raI. - mi.
Page #593
--------------------------------------------------------------------------
________________ 74 paMDita samayasuMdara viracita [AnaMda kAvya. gauDI raga rasAla bI jI DhAla kahIrI samayasuMdara kahe ema suNatAM sasa sahIre 12 DhAla 3 jI. kAmaNagArAre leka ehanI DhAla. muha nA rAjAgharere guNamAlA paTarANI re anukrame sAta beTA jaNyAre sAte sajja sujANa. AkaNa. 1 kAminI tRptina pAme kema, Dha lIdhI mUke nahIM pagapaga nava navA premare kAmanI tRpati na pAmere 2 janamathI mAyA melavere sII gharane sUtra tulaDIe ramatI kahe che e muja pati e putra re 3 kAMi deha samAre dIna pratere sIkhe jJAna vijJAna aNakha adekhAI karere gAe gIta ne gAnare 4 ka. ArAdhe kuladevatAre vinati kare vArevAra gerI gaNa gerI mere bhalau hoI bharatAre 5 kAMi - jAI - kaI. - gi. (1) lavI. - na - kahaI. (2) jamAI. - taI. - khaI. - raI. (3) gAya che. - naI - I. - kaIvAravAra. (4) gaurIramAM. (5) DeIjauM
Page #594
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAdAdha mA 9] cAra pratyeka yudhdha cApAka. paraNI paNa rahe pUchatIre vasIkaraNa eka ta 3 kama bhnM priyA vasikarU r purU mananI khAMta re 6 ka .. sukha pAmyA bharatAranAra taka paNa vAMche nAri G putrapakhe kahe kAmaNuMIre kAMI sirajI karatAra re 1 Aa putra praNAlu premasu re vahu dekhuM ikavAra goda khelAtu pAtarAre sala karUM avatArare bAlaka pIDA upara prAgate sUra 11 12 khetrapAla bhamatI rahera DhAle tela sidhuro putra pramukha sukha saMpanAre tapaNi jIva uddega guNamAlA rahe jhurIre putrI na pAi ekare 13 - cArI na bAMdhI AMgaNere tAraNu AvI na jAna 14 pa pAisa tu jamAi na pAMkhIyAre tau jIve kINu gAnare 11 kAM rahei. (13) pAmI. U. i (1) pazuihai. (2) ekAMta . (3) maho - prayA3. (4) sArUM. (5) kha`ti, (6) OM. (7) na. (8) putranaI vAMd, (9) pAhi kahe kAminI. -- kAMsa, (10) paraNAvauM - e va rA. jai. (11) prAya-Ugata kSe. haI. (12) DhAlai. duSTha. (14) pu - da yarI. pi khIre. (15) varSa A - - - - nada U. 7 ka. - 9. hUM chuM. 10 kAM
Page #595
--------------------------------------------------------------------------
________________ cheka paMDita samayasuMdara viracita. [AnaMdakAvya hAtha mukAvaNa hAthI ke ghoDA ke gAma jamAIne na dIdha dAyara tau dhana kehe kAmare 12 kAMi ghaNutaNa sagalI nArine sahaja udAra jueDa putrathakI paNa vAlahere navala jamAI Dare 13 kAMi divase rANI dubalI prItama pU bheda zraNamAlA kahe galagalI putrI eka umedara 14 kAMi mAMDayA chaNA mAnaNAre dau devAle jAI bahu udyama karatAM thakAre kinamele putrI thAIre 15 kAvya - kalpavela mAMjara bhalIra dIThI svapana majhAra bahu jatane beTI thaIra rANI harakha apArare 16 kA rUpe tamArI rUDIre madanamaMjarI nAmajavana AvI jeramere sakalakalA abherAmare 17 koi samayasuMdara kahe ImabhIra INa pari trIjI DhAla gujarAtI leka pUchaje te kahase tatakAlare 18 kAM (1) dAIjau. (2) kehau. - gha -- na. (3) sadArauNi (4) vAlahau. - saI (5) pUchaya3 - haI laI. (8) uDIdhA. (7) kiNimeli - ya. - li. - ri. (8) supana - ri. - pai - 1 -maI (9) kaheImaI. (10) pachijo. (11) kahisya.
Page #596
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahedadhi mAM zuM cAra pratyeka buddha gopAi. . DhAla cauthI.. rAga bhUpAlanI. tiNa avasara ujathanIrAya caMDamotana nAma kahIya karavAhe vAra jehane teja pratApa sabala tehane 1 caMDavotana Agali kRta vAta kahe Ika aciraja bhUta nagarI kapilAne je ghanI teha tANI mahimA ati ghaNI 2 pragaTa mukaTaratana amirAma dumuha thaye jyanRpane nAma kiNahI rAjAne Aja nahI eDave mukaTa jANo sahI che caDapradyotana ati lobhI mukaTa leNa upara mana kIye mUka ta te kArajasiddha vinAza kALe viparita buddha 4 dUta jaI kahe dumaDanesa mukaTa hamati kare kalesa caMDapradyatana taNueha joga ratana kahIje sabalA bhoga 5 (1) ujeNe - haI - nau. - nau. - I (2) kahaI eka arija (3) kapillA nauM ghaNuM. (4) Aja mahimA ghaNI. (5) - yau. - ya3 -- nau, (6) rAjAnaIe. - vau. - Ne - yau. (7) mUkyaukArija dUtatiNisiddha. - laI - ddhi - haI. - karaIkilesa. (8) naIegya - jaI - paNi.
Page #597
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMDita samayasudar viracita [AnadakAvya. tumahezaya paNa nahIM pAdharA valato vacana kahe Akara mujapaNu vaThThala eha khela tuja sAmInA ratana amAla 6 hAthI eka analigira nAma anibhIrU ratha ati abhirAma 4 zivA nAma rANI atibhAma leAha dha rAjAnA hRtta. 5 e cAre ghauM muja IkavAra pIae kahyu muka vicAra dbhuta jaI kahe sagalA khela caDapradyotana kUkhyA niTAla i sage caDDI bhaNI bhUpAla caDabhaDatAnI cathI DhAtra samayasuMdara kahe Diva sa'grAma karasyai paNa rahi~se niDa mAna 9 DhAla pa kaDakAnI, rAga rAmagIrI. bhaI maMdodarI daitya dasaka dha suNi, ehunI dALa. caDhayA raNu jhujhavA caMDapradyota nRpa, caDhatarA turata vAjA vAyA: subhaTa bheTa kaTaka jhaTa maTika lelA thayA vaDavaDA vegIyA vegadhAyA. 1ca. (6) ra7. tau. (2) kahyuu -- Akarau. (3) paNa vallabha chaIe kheAla. (4) adbhuta. kalA. (7) kUu. (8) rAga Nirahasyai. u. vA - e - - naOM". (5) pAilika rasyAM. (6) bhayai. kahe . ri 9) rahei sai. mi. e -- jaI -
Page #598
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahodadhi me cAra pratyeka buddha pAI. atha gaja varNana. sIsa siMdhurAyA prabala mada pUrIyA,bhamara guMjara bhISaNa kapila suDi ulAlatA zatru rala pAlatA, hAthIyA karata hAlaka halelA raca. ghaMTa vAje gale rahe ekaThA mile, megha kAlI ghaTA jANi dIse, halatI DhAlane sIsa cAmara Dhale mattamAtaMga rahe bharyA rIse 3. hAlatA cAlatA jANikari parvatA guhira gaMbhIra garajara karatA caMDotarAjA taNe kaTaka lAkha de hasti madavAri jharatA kaca. atha atha varNanaM. deza kAra kabaje kAbila taNuM khetra khurasAna saMdhA sucaMgA acala uttarapathI pavana pANI yathA bhalabhalA kacchi tejI turaMgA paca nIlaDA pIlaDA sabaja kebejanA sataDA raMgi kavilAkihADA kiraDIyA kAluyA ghuMsarA dUsarA hAMsalA vAMsilA bhAgajADA ca. pavanavega pAkharyA ke Age dharyA cAlatA jANi citrAmalikhyA ehavA azva uNirAja taNe Taka zasahasa pAMca saMkhyA ca atha pAyaka varNana. sira ghare AMkaDA bAhi pahare kaDA bhAjaNuM paratarA bola cAlyA ekathI ekaDA kaTaka Agali khaDA sUravIra vAMkaDA subhaTapAlA 8ca (1) TAlanaI - laI. - rahaI - saI. - I - maI 7 (2) sUdhAma (3) DA - sa -- Di - gaI - taNaI. (4) maI pragaTa paMcalAkha - raI - ka (5) pahiraI (6) pAe - I - . - I - raI - raI - hai - ti.
Page #599
--------------------------------------------------------------------------
________________ 80 paMDita samayasuMdara viracita. AinaMda kAvya. dhabala kAMdhala mUchAla jina sAliyA lehamaya Tepa Apa dhArA paMca hathiyAra hAthe laI bAthe miDaI bhImasama bhalabhalA pAliDArA 9 taratara kasagharA abhaMga bhaTa AkarA sahastra dhAra saMgrAmathurA caprata rAjA taNe ehavA sAtakeDi sAthi pAyaska pUrA 10 ca0 atha ratha varNana. nija nije nAma nejA dhajA phahare ghara ghara nisANa vAjA jAhesaNuM kIyA lAkha be ratha kIyA sAthe caMDapradyotarAjA 11ca. cAlIyA kaTakadala jANi cakravattikA ghusarI dhUli uDigaya lAgI samudrajala uchaLyA seSa paNi salasayA guhira gepInAthakI nIMda bhAgI Iddhamai caMdra nagendra paNa camakIyA lakagaDha pala talA jaDAyA sabala sImAla bhUpAla bhAjI gayA caMDauta rAjA nA rAyA 13ca. AvI caData utAva deza paMcAlarI sImamA dumaharAjana piNa daI damAmA caDaze AvI sAmyoe mana uchAhe pheja pheje milI bhATabhaTa uchalI sabala saMgrAma bhAratha maMDANe bhalabhalA abhaMga bhaDa bhUpa bhUpe bhiDyA subhaTa subhaTe adyAdekhI TANe (1) lIyA - maI - naI Ni (2) vasikIyA (3) palI (4) AyA. - u. (5) valauM. (6) caDyauM. (7) sAhma aDayA - gu, - zuu. - gu.
Page #600
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahedha mAtra cha cAra pratyeka buddha copAI. mukaTa parabhAvi rAjana ja mahuM kaTaka pragaTa jasa pahu vAge, kAcha laMpaTa saTTA kUDa kapaTI nipaTa caDapradyota rAjAnA bhAge. ca0 nAsate bhAjate caMDagata nRpa jhAli kara beDIyA mAMhi dIdho, kabhAjI saidisa game teno dharmajaya pApakSaya vacana sIdhau.20 dumahurAjAne Aye ghare ApaNe kahe IhAM rAji paMca rAti paDakhe rAmagirirAga naI DhAla eha pAMcamI sasayasuMdara bhaNe jAtakaDakhe Ika dIna caMDapradyota nRpa madanamaMjarI dITha, kAma rAga vihavala thaye lAge raMga maTha. ciMtAtura baIsI rahyau na kare bhajana pAna nisAsA nAkhe ghaNu ghare maMjarI dhyAna. dumaha kahe rAjana kahu kima ciMtAtura Aja; kAmAtura rAjA kahe mUkI sagalI lAja, kAmI vyAdhI kopI mada pIdhe bharapUra marate nara e pAMca jaja lajajA cheDe dUra. (1) chatyau. (2) kaTakamaI. (3) vAgI. (4) bhAgauM. - tau. - dhau. (5) gayau tehanau. - kha - ya3. (6) kahaI. (7) paDakheu. - I - khau. (8) thayau. - gau. - raI - khaI - raI. - haI. (9) kaha3. (10) kaDAI - u. (11) pIdha9 1 maratau. (13) choDa.
Page #601
--------------------------------------------------------------------------
________________ AnaMda kAvya, 5 paMDita samayasuMdara vicata. mubaMne vAMke jIvate te putrI paraNAli, nahi taripaisasi Agane vedana e na khamAya. putrI pariNAvI turata dumaha lahiye prastAva, prArathIyA pahiDaI nahI uttama eha sabhAva. dIdho sabalo dAya saMta suvilesa, caMDa pradyatana rAyane saMpreryo nija deza. DhAla 6 hI. rAga--raThI. jaMtrIrI DhAla. hive te dumaha nariMda nijarAja pAse nirahuM, iMdradhvaja uchava Aye rAjA DhaDhaze vAjA. sahuko leka mili mili Ave idravajA adhika banAve, varasA varase e rIta rAjA paraja kare prIti. 2 (1) muja naI vAMchaTa jIvatau. (2) ta6 -- I. (3) AgimaI. (4) mAM. (5) laghuu. (6) dIdhau sabalau dAI jau. (7) vyau - nada. (8) Dayau - laI - yau (9) DhaMDherapha va jAya. (10) vau. (11) bAva. - sai - karaI. - 3 - ghau - ta6 - ri - ghau. - kai - jaI - naI - I - na.
Page #602
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahedadhi mAtra 7 cAra pratyeka buddha copAi. uce Idridhvaja ko dIpa paTa upara re, vArU citrAma vicitri raNake ghara samabhinna dIje yAcakane dAna gAje gIta ne gAna, nAnAvidha vAjiMtra vAje nAde kari aMbara gAje 4 vali nATaka paDe batrIsa pakhaMtA pUje jagIsa, Ima sAta divasa suvicAra uchava kIdhe atisAra. pa pUnama dina pUcha acI suvizeSa ghaNo dhanakharacI, sahuke leka maMdira pahuto manamAMhe ati gahiMgahato.. IdradhvajanI chaDI DhAla e seraTha rAga rasAla, samayasuMdara kahe suNe eha vairAgya upajaye teha. 7 2. DhAla 7 mI. rAga kedAre zreNikarAya huM anAthI nigraMtha ehanI desI. eka dIvasa sajA AvI pachI iMdravaja teha, malamUtra mAMhe paDaye sa hohA kuNa avasthA eha. 1 * havenA pAThAMtaro bhImasiMha mANeke chapAvela cAra pratyeka buddha rAsanI pratimA samajavA. (1) vAjaI - daI - jaI - paDaI - jaI. (2) ghaNuM - ha - ThI (3) jeha. (4) saDI - ri.
Page #603
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMDita samayasuMdara viracita. [AnaMda kAvya revaDAkAra eha saMsAra bahu duHkha taNe bhaMDAra che. AMkaNI mANasa page maradIjate bhajato kIca bhaMDAra, Ima dekhi rAjA ciMtave ahe ahe athira saMsAra 20 2 kAramI sabhA dehanI pArake pudgale heI, hAthathI utArI muMDI jIva bharatanaresara I. 20 3. kAri rUpa saMsArane mata kara garva gumAna, viNasatAM khiNa velA nahIM je sanata kumAra. 20 4 kArimI riddhi saMsArameM khiNamAMhe khuTI jAya, caMDAla ghara cAkara rahyo pANu A re haricaMdarAya. 20 5 kAramo rAja saMsArameM dIsatA sukha eka vAra, sabhUmine brahmadatta gayA sAtamI naraka majhIra. 20 6 kArimo sagapaNa mAtanuM daSTAnta culanI joI, nija putrane bAlaNa bhaNI Aga dIdhI Ima na kare ke 20 7 kArame sagapaNa bApanuM ke kanakaratha anara, ApaNA aMgaja chedI jJAtAsUtre eDa Ara. 8 kArimu sagapaNa baMdhunuM je huya vicAra te bharata bAhubala bhaDayA ekekane dIdhA prahAra. 20 9 (1) majhIra - muM - mAM. (2) lagAra - emanavati - mAM - re - muM - mAM (3) bese. - muM. (4) mo. (5) ekaekanere.
Page #604
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAdhi mA cha] cAra pratyeka yuddha cApAI, kAramu sagapaNa putranuM kANika kIdhA pApa, zreNika kaTha piMjara dIye nitanADIra marAye bApa. 20 10 1 kArame sagapaNa kAminI mAriyA nija bharatAra, rAyapaANI sUtrame jovA sUrI katA nAri. kAramuM sagapaNa katanu pati mArakA dRSTAMta, bharatA maryo ApaNe mAsanAkhaNure gai e kata. 20 z kArame sagapaNu katane nala kArya samala anyAya, vanamai damayaMtI tajI hAhA amalA rahI vilalAya. 20 13 5 kArituM sabaMdha mitranu mAriyA patarAya, mitradroha kIdho cANikai naMdarAja krIyA kahevAya. 20 14 kAramuM sagapaN sanuM subhUma rAma prakAra, 20 11 nikSatranira brAhmaNa karI jINu pRthavI ekavIsavAra. 20 15 saMsAra sagalA kAmeA jIva jANe tuM e ma, svArthavina viTruDe sahu eka vihaDe nahIM jInadha. 20 16 vairAga RNaparI AvIyA ddhi tajI tRNu jIma teNa, vesa krIyA sAsanadevatA vrata lIdhe| dumuhanRpeNu. e rAga kedAre kahI sAtamI DhAla rasAla, 20 17 2 gaNi samayasu Mdara ima kahe mAharI vajranA hui tinakAla. 20 18 Ifa. (1) nAnuiM. (2) haiAjyA. ja
Page #605
--------------------------------------------------------------------------
________________ 86 paMDita samayasuMdara viracita. [AnaMda kAvya. DhALa 8 mI. rAga-dhanyAsirI. zIla kahe jagaDuM vaDuM. e dezI. dumaDu nAma munivara namuM bIje pratyeka budhere, pratibudhe iMdravajA thakI saMjama pAle manasuddho. 60 1 saMvega mAraga Adaryo vicaryo vali desa pradesare, bhavika jIva pratibaMdhavA Ape dharmane upade re, duvra 2 guNagAtA mana bahigahe suNatAM cita harSa apAra re, caukhaDe ekaThA husa tihAM gAI guNa vistArare. saMvata sela cAsaka same cetravadi terisa zukravAre, bIje khaMDa pUro thaye zrI AgarAnagara majhAre. 60 4 vaDe gaccha kharatarU taNe gurU yugapradhAna jinacaMdo re, zrIjinasiMha surisarU pratApe be sUraja caMdore. 60 5 sakalacaMda supasAule e pUre kIdhe khare, samayasuMdara kahe saMghane sadA teja pratApa akhaMDere. 60 6 DhAla bhaNI e AThamI dhAsirI rAge sohera, samayasuMdara kahe gAvatA naranArI mana mehere. 60 7 iti zrI dvitIyakhaMDa mahAyane saMpUrNa.
Page #606
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahodadhi mA che cAra pratyeka buddha pAI. atha tRtIya khaMDa prAraMbha: mUlamaMtra samarU sadA paMca jihAM paramiDa, bAvana akSaramAhi tasu tilaka mukaTa siradiTha. hiva trIjokhaMDa namitaNe joDaNa lAgI buddhi, cittavitta pAmyA pache pAtra mile te siddha. sAdhu taNuM guNa varNatA karatA nimala deha, gaMgAjala mAhi jhIlatA kima rahe tananI khe. sAdhukathA sahaje bhalI adhikaDhAla rasa eha, vica vica mevA macarake sakara miThAI teha. sAdhu carita guNatAM thakA mugatitaNuM phala hoI, garatha na lAge gAMThare te suNa sahu ke. DhALa 1 lI. gAMgA masurA thArI mRgalI, e dezI. jabudIpa suhAmaNe betra bharatha rasAla, desa avatI dIpate keha paDe na dukAla. na0 1 nagara sudarasaNa atIbhale bahu riddha samRddha, vArU vase vivahAriyA desa desa parasiddha. na0 2 UcA maMdIra mAlIyA UcA parasAda, daMDa upara dhaja lahi ghaDe kare svargasuM vAda. na. 3 (1) sakhara. (2) suNatAM.
Page #607
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMDita samayasuMdara viracita [AnaMda kAvya. atekara jANi apacharA I mUkI ANi, daitya thakI Darate thake nirbhaya ThAma jI jAna. na. 4 kihAM kiNa rAjA sabhA juDI muhatA paradhAna, seTha senApati maMtranI bejAne khAna. na0 5 kihAM kiNi chatra dharAvatA beThA bhUpAla, hukama calAve ApaNe mAne bAla gopAla. 10 6 kihAM kiNa bhUpa Agali bhalA vi jeThI mAla, huMsiyAra rahe hivarAmalA vAhe vali gAla. 10 7 kihAM kiNa suMDa ulAlatA jharatA madavAri, suMdara rIra sirIyA e karanAra. na. 8 kiMhAkaNi ghaDA julamatI sevana jaDita palANa, bhalA tejI vaI hIMsatA dise dIvANa nava 9 kihA kiNa vali pAyaka laDe sAhe hathiyAra ekavATe ghA ekane ika TAlanahAra. na- 10 kihAMkaNi ghaDIyAle ghaDI vAre vAraMvAra, kAla janAve lokane rahi husayAra. na- 11 hiAMkaNI vali navatataNA bAje nisAna, dharmakare jiNavara taNe lekane kare jANa. na. 12 (1) vaDhe jeThImalla. (2) tAjA. (3) jAgo re jAge dharma kare. -- - -- WWW
Page #608
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahodadhimi cAra pratyeka buddha pAI. 89 kihAMkiNa kanaka rUpANI paDe vihAM TekasAla, gaMja khAnA upare rahe bahu rakhavAla. - na- 13 kihAM kiNa vaiThA stare kAjI keTavAla, jhagaDe bhAMje lekane na the lAMca vicAla. | na0 14 kihAM kaNe desI kApaDA, vece paTakula; jema tema sATuM melave, dalAla vAtula na- 15 kihAM kizu vaiThA joharI javAhara leI joI, metI mANaka lAlaDe, lAbha pAme I. na- 16 kihAM kiNa mAMDa kaMdoIe sUkhaDI bahu oTa, gUMdavaDA paDAvaDA dIThA gale dADha. na0 17 kihAM kiNa sakharA surahIe evA caela, mahamahatA mAMDyA ghaNA megarela kulela. 10 18 kiha ghaTA raNake dehara jinabiMba vicitra, zrAvaka snAtra pUjA kare kare janma pavitra. na. 19 kihAM kiNa sAdhune sAdhavI baiDA pAsAla, ghe bhaviyanane dezanA vAMce sUtra rasAla. na0 20 kihAM kiNa AMka bhaNe ghaNA nepAle bAla, chavAI mukha kahe ghaDe tatakAla. 10 21 hA. (1) bhalA. (2) valI. (3) bhale.
Page #609
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMDita samayasuMdara viracita [AnaMda kAvya kihA kAcha mullA paDhe kiteba kurAna, kihA valI brAhmaNa vedIyA bhaNe veda purAna. na. 22 kihAM bAjAra bAjI paDe kihAM gIta ne gAna, kiho pavADA gAIe kIDAM dIje dAna na. 23 kihAM bhalI nagarI nAyakA beThI AvAsa, hAvabhAva vizvama karI pADe nara pAsa. na. 24 kiha valI motI peIe phaTakanI mAla, kihAM paravAlI kATIe hiMgalu hariyAla. na. 25 kihAM dhAnanA DhigalA mAMDIyA kihAM khaMDanA gaMja, kihAM ghI tela kUDA bhayA kiDAM kASTane paMja. na. 26 cArasI ciTA bhalA bhalA pili prakAra, bhalA bAjAra tripalIyA bhalA sakala prakAra. na. 27 nagara sudarzaNa varNavyA e pahalI DhAla, samayasuMdara kahe hiva kahuM tihAM kuNa bhUpAla na. 28 DhALa 2 jI. nayana salUNIre gorI nAgIlA e dezI. maNiratha rAjA rAja kare tiDAM laghubaMdhava juvarAja re, jugavAhU ghara bhArajA kare anupama kAja re. (1) gAI. (2) meM - TI - nA. () jugabAhu rAjA ghare.
Page #610
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahedadhi mitra nuM cAra pratyeka buddha cepAI. hA sIla suraMgIre mayaNarehA satI rUpe raMbhA samAna re, vinaya viveka vicAre AgalI causaThi kalA sujAna re. sI. 2 nyAya vinAna vicakSaNa gunile caMdasa putra nidhAre, juga bAhU rAjAne atighaNuM mayaNarehAne mAnaje. sI. 3 deva tau arihaMta gurU sudhA yatI kevala bhAkhIta dhamare, sUdhe samakita pAle zrAvikA bhAMje mithyA bhamara. sI. 4 jIva ajIva pramukha navatattanA jANe bheda vicAra, punyavaMta pAle ati nirmalA zrAvikanA vrata bAraze. sI. 5 asana pAna khAdima svAdima bhalA prAsuka suddha AhAra, vastra pAtra Akhadha bhekhadha karI paDilAbhe aNagAraje. sI. 6 mUkha pUnamane jANe caMle mRgaloyaNu aNIyAre, nAsakA dIpasikha jima dIpatI kekila kaMTha rasAlare. sI. 7 rAjahaMsa jima cAle malapatI kesari sama kaTilakare, sarasa vacana caturAI guNa ghaNA eka nahIM ke vakare. sI. 8 eka dIna dITha mayaNarehA taNe ehave suMdara rUpare, kAmarAga bhedya citabhItara citave maNiratha bhUpare. sI. 9 mayaNarehA gerI milavA bhaNuM karuM ke dAya upAya, kAmaga Isu viSNu bhagavyAM niSphala janmAre jAyara. sI.10 (1) nANa vinANa. (4) putra pradhAna re. ...
Page #611
--------------------------------------------------------------------------
________________ * paMDita samayasuMdara viracita. [AnaMda kAvya. mayaNarehAne mUke leTarNa bhalA bhalA phalaneM phUlare, cIra paTelA caraNa cunaDI AbhaNe bahutAMmUlare. sI 11 mayaNaretA leI sagale bheTaze jANe jeTha prasAda, rAjA jANe manamA sahI lAgo prIta savAre. sI. 12 prArthanA kIdhI tINa ekadA satI rahI draDha cittare, mayaNarehA maNiratha rAjA bhaNI ghaI upade pavittara sI.13 rAjA mAta pitA sarIkhA kahyA prajAtaNA rakhavAre, Apa anyAya ju kare eha hai kihAM kare pukArare. sI.14 bhalI nArIne pAMca pitA kahyA rAjA susa sere, lAje rAyaNe prati bolatAM janmapitAne je re. sI. 15 sIlaratana janma kima khaMDIe joine citta vimAsare, Ihabhava apejasa vadhe atighaNuM parabhava durgati vAsa.sI.16 jugabAhU bhAI tuja AMtabhala mujamAthe bharatArare, jeTha vicArI je enI kima lopIje kArare. sI. 17 satI vacana suna rAjA ciMtave mAna karI raha Ajare, jugabAhu baMdhava mAryA vinA sarasya eha nahIM kAja re sI.18 (1) ati bahu mUlare. (2) karI nRpe. (3) dIya. (4) ApArare. 5) lAchamarimeM prIseM. (6) janama. (7) satIya vayaNa suNa (8) nIneTa.
Page #612
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAdhame cha cAra pratyeka buddha copAI. 93 bIjI hAla bhaNuM me evI praNa paDuttara sArare, samayasuMdara kahe hiva tame sAMbhale gata adhikArare. sI. 19 hAla 3 jI. saguNa sanehI mere lAla vinati suNe mere kaMta rasAla ehanI desI. Ikadina mayaNarehA tina avasara nisamara sUtI ApaNe maMdira. supana pekhe punamacaMdA jAgata pragaTaya paramAnaMdA. 1 caMda supana manamAhe dharatI cAlI nija priyu pAse niratI, rAjapuMsa jima lIlA karatI ThamaThama aMgaNuM pagalA dharatI. 2 ApaNa priune pAse Ave kemala vacane kaMta jagAve, mayaNarehA belI ati mIThe caMdasvapana svAmI ma dITha. 3 suMdara selakalA saMpUraNa tApa saMtApa timara bharacuraNa, gaganamaMDalathI te utarato dITha vadana pravesa karata. 4 hataNa phala kahu mujha svAmI huM pUcha tujhane siranAmI, vanitA vacana sunI kRpaharakhe kahe pri svapana bhalA sainirakhe. 5 supana eDIja taNe anusAra putra hasI paradhAna tumAre. tahita karI rANI ghara Ave sukha bhagavatI kAla gamAve. 6 trIje mAsa upane Dehale garbhavatIne eDaja sehale, jANe jINavara pUjA kIje sAdhusamIpa vakhAna sunI. 7 uttama dAna supAtre dIje INipari lakhamI lAho lIje, uttama garbha taNe paribhAve mAtA uttama DehalA pAve. 8 1) citta, (2) bharati. (3) tumane. (4) bhale ani. (pa)eha - re.
Page #613
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMDita samayasuMdara viracita. AnaMda kAvya. adhama gajau peTe Ave mAnaI ITa lahAlA bhAve, sAdhakare mATI khAvAnI corI pise rAtre chAnI. 9 bhalA bhalA DehalA upanA jeha mayaNarehA pUrANA teha, trIjI DhAla kahI e sAra samayasuMdara kahe svapana vicAra. 10 DhALa 4thI. khUbakharAnI desI. tipavasara sehAmaNe A mAsa vasaMta suraMjhA khelaNa. rasiyA khele bAgame gAI rAga vasaMta. su. 1 vaulasirI jAI jAI kaMda ane macakuMda. caMpaka pADala mAlatI kula rahiyA araviMda marUudamaNuu megare sabaklI banarAya. eka na phUlI ketakI piubIna harakha na thAya. AMbA mau atibhalA mAMjari lAgA sAra. keyala kare TahUkaDA cihudisa bhamara guMjAra jugavAhU ramavA calya mayaNarehA leI sAtha, bAgamAhi rama raMgasuM DaphavAje nija hAtha. nirmala nIra khaMDokhalI jhIle rAja marAla, pramadAnuM preme rame nAkhe lAla gulAla. bhajana bhakti yugati bhalI karatA thaI avera, rAta paDI ravi Athame prasaryo pravala aMdhera. (1) huMsa. che che e che je che e che
Page #614
--------------------------------------------------------------------------
________________ * - a. 8 * * * * mahodadhi mATe ] cAra pratyeka buddha cepa, nidhi ThAma jANI rahiye rAti bAga majhAra, kelIpara sute nRpa thaDe parivAra. cAthI DhAla pUrI thaI jhuMbakhaDAnI jAti, samayasuMdara kahe hiva suNe rAtahuse je vAta. yu. 9 DhAla pamI. jabUdIpa majhAra ehanI. avasara jANI IMdra e dezI. hiva maNiratha anarazya cittamAha ciMtave avasara Aja bhale mie, eka zeDo parivAra baMdhu bAhira rahIye rAta timarabhara vana bhalee. Aja jAu vanamAhi mAri sahodara mayaNarehA maMdira dharUe. bhegavuM bhegasaMjoga manavaMchita sukha mayaNarehA dharaNI karUe. 2, Ima citavi manamAMhi vanamAhe gaye pUchyuM maNiratha pAharUe, kahu kihAM bAMdhava mujhakima bAhira rahIye hu A rakSA karUe. 3 kelIhare gaye rAya kabakisasaMbhrama jugabAhu ubhuM thaye e, praNamyA baMdhavapAya rAyavacana suNa duzamana bhaya dUra gaye eka calatuM nagara majhAra vana rahasyA nahIM Ima kahe avasara aTakAe, dIdhe khaDaga prahAra chedI kaMdharA juvarAjA dharatI Dhala e. pa na giNe bAMdhava prema na viNe apajasa parabhava paNi navi giNyAe, na githe pApa akSatra na gaNe paraduHkha maNiratha nija baMdhava ha e. 6
Page #615
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMDita samayasuMdara viracita. AnaMda kAvya. pADI khUba pukAra mayaNarehA nija hAhA anaratha kuNa kIe, dhAyA paharU leka pUcha maNiratha kiNa prahAra pADI dIe. 7 kahe maNiratha pApiSTa mAharA hAthathI paDate khaDaga jANe nahIe, aMgata AkAra sahu jANyA Ima nupa anaratha kIdho sahIe. 8 kAma thakI bahu kalesa kAmathakI baMdha kAmathakI anaraNe ghaNAe, samayasuMdara kahe ema DhAla e pAMcamI hiva kahuM kAmaviTaMmaNAe. DhALa 6 ThI. rAga sAraMga. prANupIyAre kAM tajI e dezI. dhiga piga kAma viTaMbaNA dekhe nahiM kAma che re, kAma thakI anaraNe ghaNA pUrava suNi prabaMdhe che. dhi. 1 rAvaNa sItA apaharI kIdhe bhUMDe kAme re, lakAgaDha luMTAvI dalasisa chedyA rAme re. dhi. 2 AdrakumAra munisarUM mUkI saMjamAM bhAre re, zrImatI sukha bhagavyA varSa cAvIsa apAze re. dhi. 3 pAMcase nAri jine tajI kanavRSTi karI jeNo re, vesyA vacana vilAsathI cukyA zrInaMdakheNe re. dhi. 4 veharaNa velA pAMgu arahunnaka sukamAle re, zAkha belA geraDI te luvA tatakAle re. dhi. 5 (1) mana caMcala sadA. (2) chellA dasa sira
Page #616
--------------------------------------------------------------------------
________________ tata mahedAMdhoi. 7 cAra pratyeka buddha pAI. siMha guphA vAsI jatI gaye nepAle dese re, ratanabava kI leNe kaNa kaNa sahyo kalesere. dhi. 6 AvADhabhUta munIrU bahuvidha labadhe bhaMDAre re, bhuvana suMdara suMdarI naTavIsa kI khAre che. dhi. 7 peTa pijhAmisa prArathe zravaNa sekA peTe re, sAdhu sabala tapasI te kAma viTaMkhe nere. dhi. 8 cita cuka rahinemane carama sarIrI jehere, guphAmAMhI rAjala taNe dekha ughADI deha re. dhi9 sAdhu huto phUlavAlo vesyA dubadhe je re, zubha paDAce jInata anaratha kI e re. dhi. 10 sAvi viNa sukamAlika mUkI masANa pAse re, sAravAha nuM ghara kIye bhagavyA bhogavilAse re. dhi. 11 davadaMtI dekhI karI cukyA nala aNagAra re, celaNA rUpadekhI ca vIra taNe parivAre re. dhi12 bhUle putra prajApati ahilyA bhUle Ide re, jananI so jAhaNa bhulya bhaganI suM ahidore. dhi. 13 Ima aneka jogI jatI cakA karama vize re, tima cuke maNiratha iMDAM mayaNarehA rUpa dekhere. dhi. 14 . (1) mahAmuni (2) buddhi. (3) su ghara bAre. (4) damayaMtI. (5) yuke.
Page #617
--------------------------------------------------------------------------
________________ Ta8 paMDita samayasuMdara viracita [AnaMda kAvya. chaDI DhAla purI thaI kahiyA ketA adhikAra re, samayasuMdara kahe dhanatike pAle sIla udAra . dhi. 15 hRhA. hiva maNirathane pAharU jera nagara le jAya, nirata karI caMdajasataNuM vaidya tiNe vana dhAya. caMdajasa piNa A tihAM karate mukha Ada, gAbaDathI baMdhAvatA nRpati thaye niSphada. aMga upanI vedanA rUdhira vimUDhA khAla, khiNamAMhe leAcana milyA vAca rahI tatakAla. maraNa samaya jANIkarI mayaNarehA bahumAna, mana draDha kara madhurI svare dharma suNAve kAna DhAla 7mI. banajArAnI dezI. merA prItama tuM suna ikamArI sIkhatuM mana samAdhimAhe rAkhaje mArA jIvanajI, tuM khAme sagalA jIva tuM khAme corAsI lAkha me. 1 me, tuM makkare rAgane dveSa tuM zatru mitra sarikhA giNe. me tuM deje karamanai dasa tuM aMtaraMga vayarihaze. me 20 thAre deva eka arihaMta tuM gurUsu sAdha hIyaDe vahe mo. thAre kevalabhAkhita dharma samakti sUdhe saradaye 3 mo. (1) che. (2) vAlamajI.
Page #618
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahedadhi ma. cha cAra pratyeka budha pAI. 99 tU dasadaSTAMte jANu e manuSyataNe bhava dehalo. me0 40 je eNe bhoM kIje puNya, to parabhava sukha sohala; meTa tuM panare karamAdAna vili pAu aThAre paraheje. meM tuM sukRtakiyA anuda tU dukutakIyA parahA kare. me pAme thAre mAraga che atikTara tU saMbala sAthe ghAlaje. meTa thAre paghapaga cerane dhADa tU tehathakI saMbhAlaje. me6 me tU paragraha AraMbha pApa tU trivigha trividha karI parahare, meva tenI aMta avasthA eha tuM dharame daDhakaraje hIye tuM sarada haje manasuddhati necauvihAra aNusaNadI,me. eka sAce zrIjina dharma thAre avara saha asthira che, me. te maranataNe Dare mAna tuM I jagata kuNa amara che .me. tuM sarakhuM kare racAra arihaMta siddha susAdhuje meru vali kevalibhAkhata dhama e zyAre ArAdhaje. 90 tuM dhyAna dhare navakAra jima kAja sare priyu tAhare. meM e saMsAra asAra tuM meha ma karaje mAre. me10 me Ima mayaNarehA upadeza te sAce sagale saradahyo. tava jugabAha subhadhyAna cavAne svarage ga. ma. 110 e sAtamI DhAla rasAla jugabAhu saraNa taNI, mo. gaNi samayasuMdara kahe ema have mayaNarehA vAta che ghaNI me 12. pitA maraNa jANa karI caMdasa kare pukAra, AMkhe bihu AMsU jhare kare vilApa apAra (1) bhaya. (2) juvarAja. (3) te kAla karI parabhava lahyo.
Page #619
--------------------------------------------------------------------------
________________ 100 paMDita samayasuMdara viracita. mayaNurehA ima ciMtave dhiga dhiMga mAhuro rUpa, RNuthI anaratha upane mAryo pratama bhUpa. mati mAre muja putrane maNiratha mAhure kAja, sIlaratana rAkhaNa bhaNI jAuM kisamisa bhAja, samajhAvI sutasAra, Ima manamAMhe ciMtavI nisabhara cAlI ekalI pUravidasa suvicAra. DhAla 8 mI. sAdhu ma jAe paraghara ekale ehanI, mahanagArAre nadikhaNu nAhalA, e dezI. nisabhara cAlIre mayaNurehA satI ekalI akhalA nArI, pUrvakrisa sAmhIre mana sAMkatI pachaThI aTavI majhAra. maNurehAre nisicAlI ekalI rANu sola ratana, kiDAM jai kAja samArU jIvane karU vali keATa jatana ma02 khare madhyAne saravara pekhIye lIdhe tihAM vizrAma, kula kula bhakSaNa kara pANI pIye sUtI kadalI ThAma ma0 3 sAgArI asaNu mukha ucamAM rAta paDI tatakAla, sIMha vAgha gUje bIDAmaNA khele khaDulA skAla AdhI rAte peTa pIDA thai jAye putra pradhAna, subhalakSaNu pUraNa guNa nilo suMdara rUpa nidhAna tanakabala nAmAMkita mUDIvITI bAlasarIra, satI sarAvara prasAte gaI sucI karavA nijacIra. (1) (kaNA si. - 13 [AnadAtmya. ma 4 ma pa sa 6
Page #620
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahedI mo7 cAra pratyeka buddha pAI. vastra peIne paiThIM snAnane tiNavelA duradata, pAMNimAhI thakI gaja nIsaryo jANe kAla kRtyaMta. ma0 0 tiNagaja suMDA daMDa jhahI karI uchAlI AkAza, devaga dIThI vidyAre e e rUpa prakAsa ma8 paDatA jhAlI tiNa vidyAdhare karatI keDa vilApa, vaitADhaparvata te leI gaye piNa manamAhe pApa. ma. 9 mayaNarehA kahe suNa Ika vinatI mujha mana duHkha aneka, te duHkha kahitA phATI paDe hIye tau suNa duHkha tuM eka. ma. Aja rAte vanamaha ma ja bAlaka punyapavitta, kelahari mUkIne huM gaI saravara snAna nimitta. ma. 11 jalahAthI uchAlane tuM grahI paNi bAlaka kuNuvAta, vina dhavarAyAM maratye TalavalI ke ke karase ghAta. ma. 12 tinathI mujhane pahutIkara tinavane athavA bAlaka Ana, prArathIyAM uttama pahiDe nahI janma saphala tasu jAna ma. kahe vidyAdhara kAmAtura thake jai mujhakare bharatAra, tau tuM vacana kahe te huM karUM vici sAkhI karatAra. ma14 AThamI DhAla satI saMkaTa paDI duHkhamAhe valI duHkha, samayasuMdara bhAkhe vina bhegavyAM karanata nahiM mukha. ma015 valate vidyAdhara bhaNe suna suMdara sasane, desa gadhAramAMhe bhale tanAvahapura eha. (1) piThivalI. (2) kRtAMta. - -
Page #621
--------------------------------------------------------------------------
________________ S paMDita samayasuMdara viracita. AnaMdakAvya. vidhAdhara rAjA tihAM maNignaDa mahima nivAsa, paTarANI kamalAvatI maNiprabha huM suta tA. 2 dakSaNa uttara zreNinI rAja riddhi sava choDI, mujha pitA saMjama lIye meha taNe dala meDi. cAritI cAraNa zramaNa karatA karamane sUDa, kAlDa IhAM AvyuM huM te viharata maNicUDa. 4 hive te naMdIsara gaye pratimA vaMdana kAja, tasa samIpa jAte thake maI tuM apaharI Aja. vAta kahuM valI tAharI putra taNI abhirAma, mAna bola tuM mAhure pUre viMchita kAma. vaka taraMge apaheryo mithulAnagarI rAya, tiNa bana dIThe tAhare putra ane pama kAya. gharaANI rANI bhaNI dIdho putra pradhAna, paMcadyAya pAlI jate dInadIna vAdya vAna. prajJasI vidyA kahyA putra taNe virataMta, bhegava bhoga saMjoga tuM mujhaso mana ekata. huM tujhane choDuM nahIM hiva tuM mere hAtha, tena dhana jevo rUpane phala bhegava mujha sAtha. DhAla bhI. tuM gIyA gira sI harahe e. rAga-mAlavI geDI. Ima suNuM vacana sarAga tehanA satI ciMte emaNe savala saMkaTa paDI huM hila sIla rAkho kemare.
Page #622
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahedadhi mi7] . cAra pratyeka buddha copAI 103 mayaNahA sIla rAkhe paDe saMkaTa jeNare, nimate parabhAta uThI nAma lIje teNare. ma0 2 me kaI karama kahera kIdhA udaya Aye tehare, ApadA paDI Apada acha na Ave che. ma0 3 huM anAtha ajJANa abalA kAMI na cAle che, sIla rAkhaNa bhaNI bhAkha karUM eka niherare maga 4 satI bhAkhe suna vidhAdhara naMdIsara lejAya re, pache mAnIsA vacana terA jere prota na thAya ma pa Ima suNI harSita have khecara ra divyavimAna re, satI sAthe laI cAlyA naMdIsara asamAna re ma 6 tihAM jaI jinavara biMba vaMdyA riSabhAnana vadhamAna re, caMdrAnana vArikheNa nAma dhanuSa pAMcasaI mAre ma 7 maNicuDa-muni vadi aiThA beu Agala Avaze. cAranANI vAta jANI cuta lIye samajhAvere. ma8 karoDa maNicaDa kahe suNa satI khame mujha aparAdhare AjathI tuM bahIna merI bujhacce INi sAdhare. ma. 9 tuM kahe se karUM kAraja bahina dehi Adesare, satI kahe te sarva kIdhe jAtrA punya visere. ma. 10 satI sIla rahmA akhaMData gaye saMkaTa dUrare, DhAla nalamI samayasuMdara bhaNe AnaMdapUra. ma. 11 mayaNarehA munivara bhaNI pUchaI praNamI pAya, vAta kaho mujha suta taNuM bhagavana kare pasAya. (1) tAharuM. (2) paMcazata - ya. (3) prabha. 1
Page #623
--------------------------------------------------------------------------
________________ 104 paMDita samayasuMdara vicita. [AnaMda kAvya kahe munivara suna zrAvikA pUravabhava virAMta, jima tujha aMgaja avataryo tima tujha kahesu aMta. 2 DhALa 10 mo. timarI pAse valuM gAma ehanI, . cepAI. jabUdIpa pUrava suvideha pukhalAvatI vijayA guNageha, tihAM maNiraNa nagara udAra gaDha maDha maMdara pila prakAra, 1 cakavati padavI bhagave rAya amitajasA nAma kahivAya, tasu ghara puSpavatI paTarANI adabhUtarUpA jANe IMdrANI 2 tahane putra be puNya pramANa pusena ratanasiMha caturasujAna, cakAsI pUrava lAkhanuM rAja pAlI sAryA AtamakAja 3 cAriNa zramaNa jatInI pAse dIkSA lIdhI citta ullAsa, lAkha selA pUrva varasAMsIma tapa saMjama kIdhA nisIma. 4 be pahuta bArame devaloka punyataNa phala pAmyA reka; sAmAnika devatA kahivAya bAvIsa sAgara bhogave Aya. 5 tihAMthI cavIne ghAtakIkhaMDa bharatamAMhe haribeNapracaMDa arthacakI rAjA abhirAma samudradattA tasu bhArajAnAma. 6 (1) pu5. (2) mana. (3) sela pUrva lakha. (4) japa. (5) te. (6) pahetA. (cha) tasa. - ma.
Page #624
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAdhi mo 7] cAra pratyeka yuddha cApAI. tehane putra thayA supavitta sAgaradevanaI sAgaradatta; 1 2 Arane jina draDhasuvratasvAmi tAsa pAsa muni thayA skruitakAma. 7 3 trIje na thayA vijalapAta kheDu sAdhutA thaye ghAta; upanA sAtame svarga AvAsa satare sAgara lIlavilAsa. nemisarane tinaprastAve kaivali mahimA karavA Ave; praznakare kaTu jaga AdhAra kahAM thAsya svAmi avatAra 9 bhagavata kahe cheMNu bharatamajhAra mithalApurI alakA avitAra; 6 105 jayasena rAjAnA suviveka putra husyuM vis mAhe eka. bIjo nagara sudarasana jeha mayaNa*A suta hAsyuM teDu; ima sAMbha lagayA devatA I {naja devalAke harakhata hAi. 11 anukrame sura sukhabheArgAvasAra ekataNA mithulA avitAra; jayasena vanamAlA huzna huMsa putra padmamaratha kula avataruM. 12 jayasenarAjA dIkSA lIdha riddhi padmamatha putrane dIdhI; puSpamAlA paTarANIsu raMga bhogave rAjA sukha alaga. ikadIna apaheryAM vakraturaMganRpa aTavI paDace jANe kuraMga; tihAM dIThA tujha aMgaja eDa pUravabhavataNA pragaTayA sane. 14 (1) tasapAse. (2) sAdhu. (3) vidhAta, (4) sAgarAge. (5) svAmianna, (6) mathurA - e - thi. 13
Page #625
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMDita samayasuMdara viracita. [AnaMda kAvyabalaka uce lIdhe jAma pUThe lasakara Aye tAma; gAjacaDha rAjA mithulA A putrajanamajima raMga vadhAye. 15 bIjataNe jima vAghe vyaMda mayaNareDA tujha putra AnaMda satIcurNa harakhI tatakAla samayasuMdarabhaNe dasamIDhAla. 16 1 duhA. je have munivara Ima kahe te have eka vimAna; nabhathI nIce utaryo teje tariNa samAna. jaya jaya zabda suuccare apachara AnaMdapUra; ghamaghama ghamake ghugharI vAje vAjaMtra dUra. nirmala phaTaka ratana maI nATaka paDe batrIsa maNi mukatAphala jAlakA sabhamAna su jagIsa. tina vimAnathI nIsaryo deva divya AkAra, kAne kuMDala jhalahule ura mukatAphala hArasatI taNuM te devatA pahilAM praName. pAya, sAdhu bhaNuM vAMke pachI bese Agali Aya. hAla 11 mI. je jIva jinadhama kIjIe ehanI dezI. maNiprabha viparIta vaMdanA dekhI kahe ema, tuma sarikhA paNi devatA kahu bhUlo kema. 1 - je. (1) kahe. (2) bhANa (3) samuccari. - piDa. - li. (4) teNe.
Page #626
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAdhi mA chIM cAra pratyeka yuddha ceApAi. dhama taNA upagAra mATe saMsAra, parahita jANijike kare mana te naranAra. rAjanIta dhama nItanA sura kahiye jANu, te paNa lepe rItane kuNu cAle prANu. suna paramAtha sura kahe vidhAdhara rAya, nagara sudarzananA dhaNI maNiratha kahivAya. yugamAhu badhava hatA tene yuvarAja, ramavA udyAne gayA sagalA leI sAja. mizuratha bhAI mArI vayANu saMbaMdha, khaDaga prahAra dIyo kho chegho tasu khaMdha, kaMDa gati prANu AyA thakA nijAyo jeNa, kAja samAryA tehanA mayaNureDA eNu. dharmAM ma` samajhavIyA mUkAvyA koSa, aNusaNu paNa ucarAvAyA dIdhA pratibaMdha. kAlakarI gayA. pAMcame devaloke teha, iMdra samAnIka sura havA devatA huM eha. dharmAcArija mAre mayaNarehA jANu, pahelI kIdhI vaMdanA upagAra pramANa. tehuthI janadhama pAMmIye upagArI sAI, dharamAcAraja ApaNe teDune te hAI. hA. che. ja. kA. - jI. dheA. - byA. " 10 : 1097 --- 02 da 50 7 10 8 50 10 10 11 yu. all.
Page #627
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMDita samayasuMdara viracita. [AnaMda kAvya. tinaka jInasAsane kahA pratikAra, mAtapitA se dhamane ki jina upagAra. - dha. 12 vidyAdhara mana ciMtave meM jAye mama, tAM duHkha pAme jIvo na kare jinadharma. dha. 13 deva kahe sAMbhalI satI tuM sAmiNi mujha, mayaNarehAM tumuja priyA kahu te karUM tujha. dha. 14 mujhane priya sukhamokSanA te taI na devAya, paNi ekavAra tuM putrane pAse laI jAya. AMkhe putra dekhI karI mana ANI ThAma, kAja samArisa ApaNuM DhIla nahi dharma kAma. gha0 16 hAla bhalI IgyAramI kahyo para upagAra, samayasuMdara kahe hiva kahuM Agalo adhikAra. 10 17 dha0 15 DhALa 12 mA more mana mehyo INa DuMgare ehanI. marUdevI mAtAjI ema bhaNe e dezI, manaDe umA zaio milavA putrane mayaNarehA kahi Imare, sAMjali suravara nArine putra upari bahu premare. ma1 meM janamIne vana mUkayAre snAna karAviyA na sAhire, ura dharI navi dhavarAvIyAre khAMti rahI manamAMhi. ma0 2 AMkha na AMjI aNuyAlaDI ardhacaMda navikI bhAre, he jANuM navi dularAvigere aMgaja mujha sukumAla. ma. 3 - Ni - che. jayAM - Nasa 3 muM - eha.
Page #628
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahodadhi mAtra 7 cAra pratyeka buddha pAI. nijarabharI navi joIere mujha TI deva vihare, jalavina mAchalI talavAra mujha ghaNe putrane mehere. ma0 4 mayaNarehA mithulApurIre sura pahutI karI AMNare, jihAM namimalijaNavarataNuM janmavrata kevalanANaze. ma. 5 prathama juDA devahure pache gaIsAdhavI pAsare, pAyakamala praNamI karAre Agala beThI ulAsare. ma0 sAdhavI dharma saMbhalAvIyera AvIye paramasaMve re, surakahe cale nupamadire putra dekhADuM tujha vega. ma. 7 mayaNarehA kahe mAharere putra nahi pratibaMdhare, biga dhiga mehanI karmanere huM thaI muDhamati aMdhare. ma0 8 putranI mehanI mi tare athira kuTuMba parivArare, jinadharma eka sakhAIyere avara saMsAra asArare, ma0 9 tuM hita jima sukha tima karere huM vRta lesuM hita kAmare, mayaNarehAne praNamI karIre sura gayAM ApaNe ThAmare. ma. 10 sAdhavI pAse saMjama lore mayaNuhA abhirAma, tapa japa kaThaNa kRyA karere sAdhavI suvratA nAma. ma. 11 bAramIDhAla pUrI thaIne mehanI karama adhikArare, samayasuMdara kahe hiva suNe putrane kaiNu prakArare. ma0 tirNa bAlaka vadhate tihAM zatru namADayA jeNa, nAma yathAratha ApI kuMmastaNe nami teNa. - ca nuMre - re -luM - cAla. (1) liyora- Thi (2) kariA - tAM
Page #629
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMDita samayasuMdara viracita. [AnaMda kAvya. ATha varasane tiNe kIyo sakala kalA abhyAsa; anukrame vana AviruM mRga nayaNuM draga pAsa. 2 vaMsa IkSAge upane rUpavaMta guNavaMta, sahasa eka ATha kanyA paraNAvI atikAta. nija nArIsU pariva apacharasuM jima IMda, kAmaga sukha bhogave pAme paramAnaMda. hive te rAjA padamaratha naminaI daI rAja, dikSA laI mugatuM gaye sAyo AtamA kAja te paNi maNiratha pApI nija baMdavane mAra, tiza nisa ahi Da mUve na gaye niradhAra. 6 caMdajasarAja vApI mila muha te paradhAna, pAle rAja padurasya dinadina vadhe vAna. che DhAla 13 mA, jeganArI desI. eka divasa nama rAjane hAthI chUTyo ati madamasta thake, AlAna thaMbha upADI nAkhyA mAre mANasa deI dhake. 1 hade. jAe leka dadisa bhAgA bahatA peTa paDaye dhrusake, sakala geDe sukha naI keDe ke tene jhAlI na sake 2 hajha. vidhyAcala aTavI bhaNI jAta nagara sudarzana sIma rahyo hAMsI. caMdajasA nRpa sevake dIThe ApanA bhUpane AI ko. 3 hAMA, .. (1) attara. - kaMta. - mehe. (2) adhike.
Page #630
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahedadhimANe cAra pratyeka buddha epA. 11 gaMdajAtRpa jhAlI A badhe gaja darabAra rahe. hAM da. phiratA dUta dekhI mana harakhI namirAjAbhaNI jAya kahyo. 4 hAM . namirAja nija dUta mUkIne caMdajape gaja mAMge. hAM ja.. caMdajasapiNa sabale rAjA kahyo te tene navi lAge. 5 hAM na. vali kahI ratana likhyA nahi nAme sabalo te nRpa bhAgave. hAM. nR. sUra naI bIratIke jaga sAcA chalabalakara ariyaNa bhagave dahAM je. dUta vacana suNa namatRpa koge sIMha vagAMsyA kema khame. hAM ke. aSTApada garajArava kApe kimakara varaSAkAla sama 7 hAM kA. turata prayANa bhaMbhA vajaDAI meghADaMbara chatra dharI. hAM che. hayagaya ratha pAlaka dala melI rAjA cA kaTaka karI. 8 hAM ka, caMdajasA piNa nami AgamasuNa sena leI sAhe cAlyuM. hAM sA. nagarathakI bAhira nIsarate prathamathI apasukane pA. 9 hAM a. maMtri pradhAna vacana suNi rAjA polajaDI puramAMhi rahyo, hAM mA. nagaravIMTIpa cihudisaparadalanAligelA kahe gaDhavigrahau.hAM.ga. sutratA sAdhavo suNa manaciMte hAmati manuSane kSaya hoI. hAM kSa. baMdhava behu mahemAMhi jhukI jAye mati durgati kaI. 11 hAM hR. gurUnIne puchIkarI sutratA prathama gaI namine ele. huM padapaMkaja praNamIkarI pUcha kema AyA kahyo nRpa bele. 12 hAM . suna rAjAna viSaya viSasarikhA kAramI rAjane riddhi teha. hAM ri. tenekAja saMgrAme mAMDaye ApaNA bAMdhava sAthe eha 13 hAM sA. kahi bAMdhava kima te mujha heI sAdhavI bheda kahyo saghale. hAM ka. mahAabhimAnI te namirAjAmilana tehana jAye sabale 14 hana. - pAse. - vAse. - ati. te
Page #631
--------------------------------------------------------------------------
________________ 112 paMDita samayasuMdara viracita [AnaMda kAvya bArI disa payaThI puramAhe rAjamaMdara aMgaNa AI hAM a. dIThI caMdajasA AvaMtI caraNakamala praNamyA dhAI. hAMpra. 15 sajana sabaMdhI sagalA AyA nayaNe nIra pravAha jhare hAM pra. kahu sAdhavI tuma saMjama mAraga dukakara lIdhe keNa pare hAMka. 16 caMdajasA kahe kima mujha bAMdhava sAdhavI vAta kahI sagalI, jina setI tuM yuddha kare aba bAMdhavaluM kara raMgarelI hAM ra. 17 caMdajAmilavA bhaNI cAlyA nami sAhe AI paga lAge hAM pa. eDa baMdhava miliyA manaraMge loka taNe mana Dara bhAgo hAM Da. 18 namirAjAne desa avavaMtI rAja deI vairAga bhajI hAM hai. caMdajasA gurU pAsa dIkSA grahI kAramI rAjanI ddhi tajI hari.19 namirAjA bhega mithulA purI nagara sudarzana rAja beI, samayasuMdara kahe suNo caturanara teramI DhAla e citta deI hAMci.20 DhAla 14 mI. bhAvanarI desI. ho rAja beDuM rUDIpari rahyA sukha bhogavatA suvizeSa, deha dAgha javara upanA ho na miTe pIDa nimeSa. na. 1 he kamothI navi chUTere kaI viSNu bhagavyAM re, ho kaDUA karma vipAka. he dAhi cha mAsI tana daha ta rahe jANe aganinI jhAla he sahana sake nami vedanA na.he bhejana taje tatakAla bhai03 - ju. - te. - che tuja. - re. - Di.
Page #632
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahedAMdha mai cha cAra pratyeka buddha copAI. 113 vaDA vaDA vaidya belAvAyA che. re. he pUchayA bekaraje, he lAlaca lebha dAkhADIye, de. he dukha deve mujha meDa. du. 4 hai auSadha bheSadha tuma kare nu. he kare kAI dAya upAya. he vaidyakalA kAMIkela ke. he jikara dAghavara jAya ji. 5 he vaidya kahe rAjana sune rA. he hama te na sAjo thAya, he paNi eka taSati upAya che re he bAvana caMdana lAya. bA 6 he saheMsane ADa aMte urI aM. he dITha dAghajavara tApa, he ke kehanI na dhe vedanA hai. reho vanitA kare vilApa. ba. 7 he AkhA bihuM AMsu jhare rehe UbhI prItama pAsa, snAna mAjana bhajana tajyA rehe abalA thaI udAsa a.8 he bharabhara kanaka kalaDA re he ghasaghasa caMdana lAya, he nArivilepana tanu ghasa re ho khiNu khiNa kare vilApa bi. 9 ha balake cuDI sanAtaNuM re ho sabada suhAve na kAna, he cuDI utAre ApaNuM re ho pramadA prema pradhAna. pra. 10 he sagalA valaya utAratA re he ekeka rakhe maMgalIka, he vAlisene je bApa re he teDe kAna alIka te. 11 he valaya kalAhala kima rahiye re he rAjA pUche nija nArI, bheda suNe mithulA dhanI re he cite citta maMjhAra ci. 12 he ekAkIpaNe atibhale re he bahu jaNa milyA bahu duHkha, ho cakravattine te sukha nahIM re ho je munivarane sukha. je. 13 (1) amaheM ne sAdhu nara thAya. - nahi.
Page #633
--------------------------------------------------------------------------
________________ 114 paMDita samayasuMdara viracita [AnaMda kAvya. he ekale Ave chavaDo reho parabhava jAe paNa eka, hi. kuTuMba sahuke kAri rehe vArU dharma viveka. vA. 14 he parabhava jAe ekale rehe sAthe karma sakhAya, he puje zubhagati pAmIe rehe pApe durgati jAya. pA. 15 he jIva che eka sAsa rehe darzana nANu sapana, bAhya saMjoga asAratA rehe putra kalitra dhana dhAnya. pu. 16 he svArathIye sahu ke mitye re ke navi rAkhaNahAra, he pIDa na bhai ke pArakI rehe e saMsAra asAra. e. 17 he vali manamAhe ciMta rahe je mujha vedana jAya, he tai huM rAja tajI karI rehA cArita jo citalAya. cA. 18 he eha manoratha manadharI rehe nisabhara sUte namirAya, he supana dIThe rAta pAchalI rehe AnaMda aMga na mAya. A. 19 he merU upara sura gaja caDhaye rehA dIThe AtamarUpa, hi jhabaka jAge gaI vedanA rehe harakhata hu namibhUpa. ha. 20 auSadha ke lAgyuM nahIM lAge dharma upAya, he DhAla bhalI e cidamI samayasuMdara guNa gAya. sa. 21 - dahA. namirAjA cita ciMtave aho supana atisAra, pahile kihAM dIThe hu mai kiNahI avitAra. 1 - malyu = Di. (1) ema citavi.
Page #634
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahodadhi mig] cAra pratyeka buddha pAI. 115 jAtIsimaraNa upane dIThA surabhava tetha, mesikhara Aye huM te huM jina mahimA jetha. 2 pratibuddho rAjAnamI trIje pratyekabuddha, bhAvata cAritIye bhalo saMvegI manasuddha. pATa thA nija putrane rAjaramaNi savi chaDa, mAyA mamatA paraharI nami pahuta vanakhaMDa. Ika parIkSA AvIye kari brAhmaNane rUpa, namirAjA vairAgIye dekhu kaNa sarUpa i. 1 DhAla 1pa mI. be baMdhava vaMdana cAlyA e dezI. Idra kahe namirAyane heta kAraNa paDicaure; eha artha zravaNe suNI prana paDutara jere. mithulAnagarI maMdare sabala lAhala Aje re; dArUNa dIna dayAmaNA kima suNIye rikha rAjere. namirAjA kahe IMdrane heta kAraNa paDicaure; eDa artha zravaNe suNI na paDutara jere. mithulAnagarI vana hato vRkSa marama nAme re, I. ra. - cAya - thi - ha.
Page #635
--------------------------------------------------------------------------
________________ 116 pAMDita samayasuMdara viracita. [AnaMda kAvya, pUlaphUla chAyA zAbho bahu paMkhI vizrAma re. 4 I. te tarU vAya kaMpAvI tiNa paMkhInA vRde re; hIna dIna duHkhIyA thakA ghaNe kare A re. pa I, aganIe mithulA bele maMdirane nahi lekha re; eha aMtera AraDe ekavAra phiri e re. sukhasamAdhi jIvu vasuM kAna nahi kina tAI re, mithulAnagarI dAjhatA hamane bala IhAM kAMI re. gaDha gepurakari aragalA aTTAla paNa khAI re, yaMtra zatazrI sajI karI kSatrI tuM pache jAIre. saraghAnagarI che sajI upasama hai parakAre re, saMvega rUpa gapura sajyA tapa bhegalasA re. sabala kimADa saMvara taNA khAI yaMtra aTale re, e vihe sabalA sajyA vihe gupati visAle che. I. 10 bIraja dhanuSa caDhAvIye samati pratyaMcA cADhI re, dhIraja mUDa kADhI graDI satyasuM vIMTI gADhI re. I. 11 bArabheda tapa bAsuM karma kaMcukane bhedI re, muni AtamarUpa zatrune jIpe jinamata vedI re. che. 12 UMcA maMdara mAlIyA vaDI vara parasAde re, navA karAvIyA paNa pache taje paramAda re. I. 13 - khaNe. - ma. - rasaprAkA.
Page #636
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahodadhi mA 7 cAra pratyeka buddha pAI. 117 mAraga vica ghara te kare je mana dhare sadehe re; nicce mukti bhaNI ca tasughara sAsare teNe re. I. 14 lohAra taskara burA gaMThI cheDI nivArI re, nirupadrava nagarI karI huI je pache vratadhArI re. I. 15 eha anyAya IhAM ghaNo mizyAmati daMDa dIje re, vina aparAdhI bAMdhIe aparAdhI mUkI je re. I. 16 vali sImAla bhUpAla je mAne nahi tujha sikhyA re, te savi ANI ApaNe tau paNe leje dikSA che. I. 17 je raNa jhujhe ekale dasa lAkha verI jIpe re, kaIka jape AtamA te te adhIke dIpe re. I. 18 yAga karAvI atighaNu mAhaNa zramaNa jamADI re, diye kanakAdi dakSiNa vrata leje riddhi chAMDI re. I. 19 jau keI dasa lAkha hai mAsa mAsa gedAne re, saMjama adhike tehathI dAna vinAya pradhAne re. i. 20 kaThina guhAzrama pAlatAM samaratha nahi tiNa nAse re, piNa piSadhavrata pAlatA rahi tu gRhasthAvAse che. iM. 21 DAbha aNu bhejana kare mAsa mAsa je bAle . sAdhu taNuM kalA semI arthe nahI tiNa kAle re, I. 22 kanaka rajata maNi matIye bharI bhUra bhaMDAre re; saMjama paNi leje pache kSatrI vara niradhAra re che. 23 - vasa - tu - bhA.
Page #637
--------------------------------------------------------------------------
________________ 118 paMDita samayasuMdara vicata. [AnaMda kAvya.. parvata kanaka rUpA taNuM meTA merU pramANe re; vAra anaMtI pAmIyA na thaI tripatini trANa re . 24 kAma bhoga lAdhA thakA e aciraja je cheDe re; pazcAtApa hurtya che aNahuMtA nai geDe re che 25 kAma asI viSa sArasA sAla samA dukha khAnI re; vAchata kAma aNakAmatA duragati jAe prANI che. I. ra6 krodha agati pAmIye mAna adhamagati hAI re, mAyA subhagati prati haNe lebha thakI bhaya deI re I. 27 utrAdhyayanathI UdharyA prazna uttara abhirAme re; panaramI DhAla pUrI thaI samayasuMdara hita kAma re; I. 28 DhALa 16 mI. AMbe mAryo he jina taNo. rayaNa ketAre mAI jhalamalA e dezI. brAhmaNa nau rUpa phariu Apa pragaTa thaye Ida; calata kuMDala AbharNa thake praName pAya avida. I. 1 Idra prazaMsA Ima kare dhana dhana tuM rikha rAya; tIna pradakSaNa daI karI praName vAra vAra pAya. I. 2 aho te phodha dvare kIye ahe te jItye abhimAna; ahe te mAyA mamatA tajI aha lebha tanya asamAna; aho te Ajava ati bhale ahIM te mAdava sAra. (1) sAkhiA .
Page #638
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAdhi mo. 7] cAra pratyeka yuddha cApAi, 19 mahA hai sAdhu kSamA bhalI ahA hai mutti pradhAna IM. 3 iSNu bhatra uttama pUjya tuM paribhava hAIsi siddha; pAmase sAdhu tuM mukitanA sAsatA sukha samRddha. dhana karagI terI sAdhujI dhanya pitA kula dhanna; dhana mAtA jiNe janamAyA eDavA putra ratanna. huM balihArI rakha tAhare tujha sama avara na kAi; caDate pAme caDayA sau nai sAmana hAI. tuM dhana tuM kRtAratha thayA saphala kIce avatAra; rAja raNi sakha piraharI lIdhA sajama bhAra. ima prazaMsA karatA thake ghaI prakSA tIna; valI kare pada vaMdanA bhAva bhagatisulIna. subhalakSaNa padmasAdhanA praNamI parama ulhAsa, capala Dala sira seharA IMdra gayA AkAza, sAlamI DhAla sohAmaNI iMdra parIkSA jAna5 samayasuMdara kahe tyAMbhalyAM jIvata janama pramANu. DhAla 17 mI. rAga dhanyAsI. aMsI vAjaDA vINA e dezI. munivara pAya namuM pAyanam' namirAja rikharAya. mu. mirAjA sajama lIye caDhate manaparaNAma, mu (1) udAra deya. ati. . 4 IM. 5 . . 7 . . iM. 4. 10
Page #639
--------------------------------------------------------------------------
________________ 120 paMDita samayasuMdara vicita [AnaMda kAmya. mu 2 cauthakhaMDa cih' sAdhanA ciguNa gAyasi abhirAma, mu.1 IMdra prazaMsA Ima suNI hAMi kIdhA nahIM huMkAra, mu. trIjo pratyekabuddha e krame' karma kare vihAra. vimalanAtha parasAdathI zrI ugrasenapura mAMhi mu gaNyeAgaccha kharatara taNA ni dina adhika uchADu. yugapradhAna gurUrAjIyA zrIjinacaMdra muni, muru sakalacaMda supasAule mujhamana paramAnaMda. trInekhaDa pUro thaye namirAnta adhikAra. 30 sataramI DhAla suhAmagrI samayasuMdara sukhakAra. kRti zrI namirAjAdhikAra tRtIyakhaDa saMpUrNa zrI nirgIi catu pratyeka buddha vRttAMta caturtha khaMDa. duhA. sImadhara svAmI pramukha, viharamAna jina trIza, jJAna divAkara dvIpatA caraNu namuM nisadIsa. valI pramu' asi AusA mUlama`tra navakAra, dharaNidhara padamAvatI sura pada pAmyA sAra. setruMjya giranAra giri zrIsametasIkhara gIrada, Akhu aSTApada namuM e tIratha ANuM. su 30 4 mu. p
Page #640
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAdAja mA. be cAra pratyeka budha copAI. dAna zIla tapa e triNahe bhAva bhale te caMga, tirNakAraNa kahuM nigaI cautha khaMDa suraMga. rA0 2 - DhAla 1 lI. sASana zikhana elaNa e dezI. jabUdvIpa suhAmaNe lAkha jana mAna, dakSaNabharata tihAM bhalo desa magadha pradhAna. rAjakare siMharatha tihAM rAjA paracaMDa, vayarI rAya namADIyA paratApa akhaMDa. paMDaravardhanapura ati bhale bahu siddhi samRddhi bhUramaNi bhAle tile sagale parasiddha. rA. 3 Ika dina rAjA bhaTaNe AyA ava deI; uttara paMthanA upanA dekhe sahu ke I. rA. 4 rAjA rAjakuMvara thayA beka asavAra, nagara thakI bAhira gayA ugAna majhAra. rA. 5 rAjA azva DAvI kahi jou vega; pavanavega jima UDI lIne uga. - traNe - ma - cojaNa. (1) gaMdhAra. - . - Dho. (2) kehavo. (3) lAge udvega.
Page #641
--------------------------------------------------------------------------
________________ rA. 7 122 paMDita samayasuMdara viracita AinaMda kAvya. jima jima vAga kAThI grahI tima tima caDhI resa; aTavImAMhI leI gaye aDatAlIsa kesa DhIlI vAga mUkI tihAM thAke bhUpAla; vasikSita ubhe rahiye ghaDe tatakAla. rA. 8 vaka mANasa viNa evA samajhAyA na jhAya; lAla pAla mAne nahi ApuM pAdharA thAya. azva leI tarU bAMdhIe ekAkI rAya; prANavRtti kare ApaNI phalapule khAya. uce gira upara caDha vasivA nivAsa bhUpa ekasata bhUmI dekhe AvAsa. rA. 16 tihAM beThI eka kanyakA dekhe diva rUpa, e ai adabhuta lavaNimAM camakya cita bhUpa. rA. 12 kanyA uTha ubhI thaI dI AdaramAna; siMhAsana besaNu Tha mAna viNa ta thAna. rA. 13 yataH bUra bulAvaNuM besaNe bIDe be kaDa; jiNa ghara pAMca baA nahIM te ghara dUra choDa. rA. 14 nayaNe nayaNe beu milyAM upanA kAmarAga; caturAM camaka leharyuM cita jAye te lAga. rA. 15 - - . - . (1) phalakula. - . - chuM. - bA. - che. = chuM. - ha.
Page #642
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAdhi mA cha] cAra pratyeka yuddha cApAi. yataH nayaNu pradArasa nayaNu rasa nayaNe nayaNu mila ta; aNuANyAsu prItaDI pahilA nayaNu karata. 1 sunna tana mana ulasIya kumarIne dekhI, 2 prema jaNAve pAchalo tiSNu setI kA ha. hA. jeNe dIThe krodha upazame, vAdhe adhika sane; pUravabhava saMbadhanA, tikSNa seti kAi ne. RNa dIThe prema upasame jAge krodha phlAya, vairabhAva ke pAchalo tikSNa aiti kahivAya. DhALa rAjA kahe suNa kanyakA ekAkI kema, aTavI mAMhe rahe iMDAM nava jovana prema. kahe kanyA bhUpati bhaNI vinati avidhAra, pahelA paraNu tuM mujhane pache kahiza vicAra. cha ane bhojana bhalA sAhima magasIsa, navala je AvatA e visavAvIsa, ima rAjA mana ciMtavI phreDurA mAMhe jAya, jina pratimA pUjA kare praName prabhu pAya. meha. (1) illasyAM. sa. 19 123 sa. 17 rA. 18 1. 19 rA. 20 tana. (2) saMbhrama suvizeSI, rA. 21 -
Page #643
--------------------------------------------------------------------------
________________ 114 pati samayasuMdara vicita te kanyA paraNI tihAM gAMdharva vivAha, rAte sUtAM rati raMgasu eka ghara mAMhi. uThi prabhAte meu jaNA li deva jIhAra, eMThA rAya sihAsane Aghe' nija nAri. pahilI DhAla pUrI thaI paraNI aganyAta; 1 samayasuMdara kahe hiva suNNA nArInI vAta. gA hA. nAri kahe prItama cuNA mujha sabaMdha samUla, bharatakhetra mAMDe nagara kSitra pratiSTa anukUla. ikaddIna rAjAne huvA sabhA citaravA rAga, sakala citArA teDIne viheMcI dye samabhAga. citrAMgada ika citrakara nidghana vRddha sarIra, citra sabhA nita cItare piNu manane kligIra. 2 DhALa 2 jI upasama tarU chAyA rasa lIje e dezI. 3 kAla lAgyuM ketA citaratAM pUrA kAma na thAyajI, citrAMgaDha cItArA kere putrI eka kahAyajI [AnaMda kAvya. (1) kumarInI: kSatri. rA, 22 rA. 23 za. 24 1 mA. (2) dasa bhAga. (3)
Page #644
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAdhi mena nuM cAra pratyeka buddha pAI. 15. kanakamaMjarI catura vicakSaNa sakala kalA guNa jANajI, vedhaka vacana adhika caturAI adabhuta rUpa juvAnajI. ka. 2 eka divasa cItArA putrI leI bhagate ahArajI, rAjamAraga rekI tiNa avasara khelate asavArajI. ka. 3 te asavAra gaye ati re tava te AvI tejI, pitA tava tehane mUkI dehanI ciMtA hetajI. 4 ka. nivarI DI tiNe cItArI maNi kaThThima supavittajI; vAnANuM vArU rItariye morapiccha suvacittajI. ka. 5 tirNa avasara rAjA tihAM Aye jANe sAce morajI; jhAlaNikAjajhabaki kari vAhya bhAge nakha atijorajI pha. 6 tAlI deI hasI cItArI vAhyo marmane belajI; triDuM pAI gaDagatatha mAM cotho mile ameji . ka. 7 vacana suNI vilakhe thaye rAjA pUche kahI kuNamaMcajI; kanakamaMjarI kumArI hastI saghelA kahe prapacajI. ka. 8 bApa bhaNuM bhejana ANatI dITha purUSa me ekajI; rAjamAraga ghaDe koDa tame nahI vivekajI. ka. 9 dayAbhAva nahIM te mAMhe mUDha na jANe emajI; vahu beTI bUDhIne bAlI cAle mAraga kema jI. ka. 10 eka mUrakha te purUSa je pAye bIje pAye ehajI; (1) - AvatI rokI. (2) javuM. (3) bhajana mUkIne. - tra. - bhAMgA. (4) e pehelo pAyo.
Page #645
--------------------------------------------------------------------------
________________ 126 paMDita samayasuMdara viracita. AnaMda kAvya. jiNe mujha bApa bhaNI citrasAlA sarikhI vecI tehajI. ka. 11 bahu parivAre bIja sItArA mujha pitA asahAya; ati niradhana bUDha kima tehane sarikhe kAma devAyajI.ka1ra mujha pitA trIjo hai mUrakha bhejana velA vivAdajI; deha ciMtA UThIne jAe sItala kise savAdajI. ka. 13 sItala atra janama putrane karasaNa dahyo kuvAya; vayara virodha sagAsuM cAre svAda nahI kahavAyajI. ka. 14 cothe murakha tuM rAjesara jiNe A mana bhamajI; mira kihAM Ave INa ThAme jANe nahI e marmajI. ka. 15 e e rAjana tujha caturAI e ai buddhi apAra; ghaNA divasathI jotAM miliyA mUrakha pAyA cAra. ka. 16 vacana cAturIraM rAjA raM dekhI rUpajI; gati mati AkRti ati raM kumarI eha anupajI. ka. 17 cItArI nRpane cita cerI pahutI nija AvAsa; rAya taNe cita caTapaTa lAgI prema baMdhana mRga pAsajI. ka. 28 citrAMgada cItArA pAse maMtrI mUkyA rAyajI, kanakamaMjarI kanyA mAMgI tuM mujhane paraNayajI. ka19 huM niradhana tuM chatrapati rAjA kima thAye vivAhajI; rAjA ApiThIyA dhana bahulA citrakara e uchAhujI. karA 20 (1) haze. (2) hIna. (3) matidhRti. - kI (4) thaze.
Page #646
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahodadhi mera | cAra pratyeka buddha copAI. 17 zubha mahurata te para rAjA kanakamaMjarI nArijI, meTe mahila dIye rahivAne bahu dAsI parivArajI. ka. 21 rAjAne bahu apachara sarakhI rANI rUpa nidhAnajI, Apa ApaNe vAre te Ave nRpamaMdira bahu mAnajI. ka. 22 tiNe sarve vAro nivAryo navaparaNItane dIdhajI, kari siMgAra gaI piyu pAse dAsI sAthe lIdhajI. ka. 23 rAjA rANI be milIyA hae harakha apArajI, samayasuMdara kahe DhAla bharNa eha bIjI bahu vistArajI. kava 24 pUrvasaMketa tina madanikA prazna kare bahumAna; svAmini acarija sArIkhe kahi keI AkhyAna, 9 kahi rANI suNa madanikA utAvalI mati thAya, ekavAra rAjA suve kahasa pache vigatAya. rAjAne acaraja ha kisI kahe e vAta, sUte kapaTa nidrA karI suNi vAmA jhima rAta. hAla 3 jI. giradhara Avego e desI-rAga ja patazrI madanikA pUche he sakhI aba kehi kAI bAta, rAjA piNa sunate naDI rAta khusImADi jAta. (1) sigAra. (2) behumalayAM - khuM. ha. - (3) pachI suvicAra. (4) thayuM. (5) le. (6) kahe kathA tuM kAMI.
Page #647
--------------------------------------------------------------------------
________________ 128 paMDita samayasuMdara vicita mArI aiina e kahi kAi acaraja khAta, mujhamana adhika suhAta raMga bhatAM rAta. me. rAjA taNI rANI kahe suNu eka nagara vasa'ta, tihAM nagarazeTha vase bhale, dharamI ne dhanavata, tina zeTha maMDAye deharo eka hAtha UMcA teha, te mAMDe mAMDayA devatA cautthAtasu deha. madanikA pUche svAminI eha vAta tema manAya, 1 krima eka hAthanI deharI caihatya deva samAya. rANI kahe suNu he sakhI ama Uva Ave mujha, vedhaka che te Avaje kAla kahezeA huM tujha. madanikA nija maMdira gai napa thai caTapaTa cIta, bIje dina vArA dIye cItArIsA bahu prIta. tiNa saMgjha pUchI te kahe suNa sakhI mUDha gamAra, e vAtanA acaraja kasA caturbhuja deva murAri iMka valI kathA kahe svAminI huM' karU` eha aradAsa, rANI kahe rAjA suNA kapaTa nidrA kare Asa. kiNu rAye cAra gRhI karI manusa te mUkI karI vAhI ghAlIyA peTI mAMhi, nadI te pravAha. nya cuM (1) caudghatthA. su [AnaMda kAvya. mA0 2 mA 3 mA0 4 mA0 5 mA da mA 7 08 mA. 9
Page #648
--------------------------------------------------------------------------
________________ modadhi e cha cAra pratyeka buddha pAI. te nadI vahetI gaI kiNa nagara pAse maMjusa, AvatI dIThI bihu jaNe lAdhu jANu sa. me 10 maMjusa mudrA bolatAM nasayA taskara teha, pUchIye dina ketA thA trIje dina mujha eha. me 11. trIjo dina kima jANIye svAminI kahi suvicAra, bheMsane dahI jame ghaNe Ave uMgha apAra. me12 tiNe toje dIna vAre dIye nRpa thaI suNavA TAMpa, suNa sakhI bheda eDa tehane tejara Ave tApa. ma. 13 vali madanikA pUche kathA nava vadhu kahe adhikAra, kiNa rAya ghATa ghaDAvI teDAvyA bahu sonAra, merA 14 bhayaharA meha te ghaDe dIpatI joti saMghAta, mAha mAhe pUchyA thakA eka kahe amarAta; 0 15 tihAM nahi suraja caMda hai kima rAta jANe eNa, TIMDera bhajana bhakhyA nidrA Ave teNa, me 16 tiNa cauthe dina vAre dI kuNa heta ehane heI, cItArI kahe suNa sakhI rAta huM seI. mo. 17 suNa vAta eka suhAvaNI gurU lahyA lADu cAra, eka prathama celAne dIdhA bIje bIjAne sAra. me 18 tIre cethAne dIye Ika Ape kIdhe bhakSa; kaDi turata jau catura che te je keTalA sigya. ma. 19 (1) lAghajANyuM - je. -tha - kaheteha (2) tarI. (3) caMdramA.
Page #649
--------------------------------------------------------------------------
________________ 130 paDita samayasuMdara viracita. mA0 23 karoDI svAmini vInavu' e bheda sujha samajAya; khAdhI khaTAI atighaNI nayaNe nirda bharAya. pAMcame TvIna vArA dIyA rANi bhaNe abhirAma; tehane celA triNa hutA cathA trIjAnA nAma. vile kahI rANI suNu sakhI utaMga maMDapa eka; tasu uparane nIce rahe uttama pakhI aneka. aMka uparalA nIce mile taka ehu sarakhA hAi; nIcalA eka upara mile teA te bimaNA joI. kahi sakhI te ketA huMtA 5khIyA tiSNe parasAda, huM mUDhamati jANeA nahIM kahu mujha karIye prasAda. sujha uMgha Ave ati ghaNI diva ramI pAsA sAra, jau catura che te Avaje kAle kahiru vicAra vali chaThe dina vArA dIyA rAya citta lAgI cepa, akhakahuM te ceAja cAhuMhe sIsa bharAvuM lI khuMpa. mA0 26 te sAta ne pAMce huvA pakhIyA upara nIca, nijakata sUtA sAMnale AMkha beThu nija mIMca. mA. ra vali catura cItArI kahe triNa cAra cArI kIdha, bhaMDAra phADaye kehanA sAnaIyA bahu lIdha. te sAnaiyA sAMtI karI taskara gayA sakha bhAMga, eka cAra Aye ekadA leI gayA trIjo bhAga. mA0 25 2 mA0 28 3 [AnaMda kAvya. mA 20 mA0 1 mA0 22 me mA0 Taka - (1) kahi rANI suSure sakho. (2) vAtaja tAharI - uM ~ khuM- yu. (3) saMtADI - vi 24
Page #650
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahedha mo. cAra pratyeka buddha copAI bIje piNa trIje vaTe eka adhika leI jAI, trIje seva rahyo graho yihune sarikhA thAI. mo. 30 kahi seniyA te keTalA dura thakI huMtA teha, kAli AvaI kahasya valI Aja mujha dukhe che deha. me. 31 sAtame dina vAre dIye nRpa vadhu bheda kaheya; senaIyA SaTa te haMtA hiva tuM lekhe leha. mA. 32 suNa UMTa vana carivA gaye eka vRkSa meTe dITha, lAMbI gAbaDI khapa raho apaDi na sake nIka. mA. 33 kopa uTha te upara kara gaye malane mUtra, UMcA tasa upara IsI vAta paDe kima sUtra. mera 34 kahI sakhI ketuka eha ghaNe, nahi kahuM AjanI rAta, prItama setI premanI karaNI che bahu vAta. mAtra 35 AThame dina vAre dIye prIcho bheda surIta, vRkSa hete te mAhatI jIraNa kUpanI bhIta. mo. 36 bAra varaseM prItama milyA padamanI pusalImAhi, meTA muktA phala dIyA karavA nAri uchAha 0 37 tiNe nAri te nAkhI dIyA kima kayA prIyusuM resa, Aja amala prIu khavarAvIye kahi na zakuM paDe se sa. ma. 38 navame dIna vAre dI te kahe rANuM tA. karaka te te rAtAM thayAM kIkI Thavi mukha svAma. . 39 (1 ke - 8 (2) tA. (3) muja ketuka ghaNuM - vI. (4) bheda - bI.
Page #651
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMDita samayasuMdara viracita. [AnaMda ka. mAninI mana mAMhe ciMtave sujha hatI moTI Asa; guMjAphala priuDe dIyA naMbaka mAla nahi tAsa. ma. 40 suSNa bhUpa paMDita pUchIyA gayA bAla mAhe deI, pUche kahu ketA rahyA ja ache IhAM kei. 0 42 Ika kahe paMDita dasa rahyA bIjI kahe rahI eka, trIjo kahe saghaLA gayA kahi svAmini suviveka. mA. ' Aja AMkha pharake dAhaNa kahitA na Ave ghAta, ciMta janAve sekanI mati kAMI ghAle ghAta. me43 dasame dina vAre dI saNi kahe suNa dAsI, eka zrAvaNane bhAdra biha gae gayA dasa mAsa. . 44 vali suNa sakhI eka kAmiNI kAraja vicArI kIdha, paradese piuDe cAlatAM selaDI hAthe dIdha. me 45 cAlate hete lAbhane te piNa na cAlya gAma, nahi kahuM aba nicetaNe japa arita nAma. ma. 46 igyArameM Dhina vAre dIce rANI kahe che Ama, selaDIne jIma phala nahi tima tasu niSphala kAma. me 47 suNi nAri eka catura hato nija caDI gRDa unaMga, sIMhane rUpa likhe tihAM kahi kAraNa kuNa caMga. . 48 e marma kahe mujha sAminI mujha na upaje che mAsa Aja jIva bhukhA kalamale vrata kIdhe upavAsa, meha 49 (1) mujanuM jAphala kaudIyAM - mu - kA (2) bahu gayA bAre mAsa. - meM (3) bhagavata. (4) uMcI caDI. nisa.
Page #652
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAdila mA . cAra pratyeka mukhya copAi khAram ni rANI kahe virahaNI e abhiprAya, sIMhu dekha mRgavAhana trahe tau vegI rAta jAya. mA0 50 suNI nArI eka uMcI caDI vINuM vATe kema, paNi Aja huM... kahiMsu nahIM priyasu khelaNa prema. mA0 51 teramena vArA DhIyA atirasIka te rAjana; te bheda paTarANI kahe manikA suna sAvadhAna. mA para 1 2 caMdramA vAhana mRgale nArinA priyas neha; jau nAda vedhe niva cale tau vAdhe nisi tevu. mA0 53 ima nava navI acaraja kathA nitya kahIe che mAsa, cItArIye cita rajIyeA prItama pADaye pAsa, paherI bIjI padamanI vasa kIyA navalI nAri, mA 54 ph catura nAra kalA kharI te vise kare bharatAra. me 15 ati catura cItArI rame ApaNA piune raMga, e DhAla suNatAM tIsarI samayasuMdara manaraMga. hA. salaMka milI vi tehanI khAle bhAve tema, aNukha adekhAI kare vili manaciMte ema. RNI cItArI visa kIce hama sAmhe dekhe nahIM (1) miragoA. (2) piyusu ahe hamArA nAhi, kahu akha kIje kAhi - e te je - 133 mA 56 sa - che.
Page #653
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMDita samayasuMdara viracita. rAja kAja cheDI karI chAMDI nAri kulIna, cItArAnI putrikA tisu rAjA lIna. rukhI chala chidra tehanA jau kAI ghAle ghAta, kaMta taNA cita pheravA tA dhase vAta. 134 [AnaMda kAvya. hAla 4 thI. pUrNa nai suhAgaNa phaDA sAthIejI e TUzI. 3. ra hiva te cItArI nArI skrina pratIjI AvI madhyAna AvAsare, uraDAmAMhe besI karI ekalI ke naha pAsajI. kare re cItArI niMdA ApaNIjI jIvane ghaI upadezare, mukhyapasAye pAmI saMpadAjI mana abhimAna ma karesare, rAyanA vastra AbhaNuM tayAjI vila tajyA sAla zRMgArajI, ApataNA vesa mUlagejI pahura eDI tiNu vAra7. sIsa tarUcA taNI rAkhaDIjI kAcanI ghaDakalI kAnare, UMglIyA pItala taNAjI dosatA sAvana vAnare. nAka esara meAtI nAkanAjI tIlaka TIkItA nAhare, Aca akIkanA mUkUDIjI kAcanI kAMcalI khAMDura. sausarA bAMdhyA gale cIDIyeAjI kesuDI viThThalI gAlare, hAra paheryo hIye sa`khaneAjI vicame gujAla lAlare. che. (1) TIkAtaNuM tAMtag. Jain Education.International * r 3. 3 3. Tha 3. 3. pa
Page #654
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahodadhi 0 che cAra pratyeka buddha pAI. 13pa jhAMjhara behuM kAMsA taNAjI pItala vIchIyA pAyare, paheraNa chAMTane caraNajI uDhaNa lebaDI kAyara. ka0 7 ehave vesa paherI karI jIvane ghaI upadesare, tUma kare riddha garavIjI tuma kare vali krodhare. kai 8 e sagalI riddha rAyanIjI e tujha mulaga vesare, puNya pramANu sukha pAmIyAjI mata kare garvatuM lesare. ka7 9 garva cheDe piNa jau kayeja hai tujhane nRpa ehare, kaThe jhAlI parI kADhasyajI turata dasya I tujha hare. ka 10 INiyAre Atama niMdatIjI nitI kamanI kaDira, ApaNAM pApa khamAvatIjI bhagavaMta bhavathakI chaDire. ka. 11 sauka sUlI sarakhI kahIjI pagane ghoSe hIye paisare, jIvatI chidra jatI rahejI mAraI muI gale sare. ka. 12 rAta dina chidra jotI thakIjI dekhI eha prastAvajI, bhUpane teDa bhabherIjI saune duSTa svabhAva. ka. 13 suNi priyA te hamane tajI teha cItArI dhUtArajI, tujha bhaNI teha kAmaNa kaoNjI mAnaje sahI niradhArajI. ka. 14 (1) pratibaMdha. (2) jIva. (3) bhedatI. (4) AvatIjI. (5) nizadina chika - sU. (6) piyute ahma jeNe tujane Apava zakI che. (7) vi-Nu aparAdha vizeSa. (8) teDanuM duHkha annake nahicha paNa kulakSaya huMto dekha.
Page #655
--------------------------------------------------------------------------
________________ 139 pati samayanu dar viracita [AnaMda kAvya nRya kahe vAta kima mAnIyejI avaguNa guNu karI dIThajI, 2 amDa nayaNe dIkhADasyAMcha tarka paNa mAnisa nIDajI. ka0 15 esa AvAsa madhyAnamaijI maMtra sAdhana kare nityajI, nita karavA nara mUkIyAjI te kahe vAta e satyajI. 30 16 tau piNu rAya mAne nahijI Apa rahIyeA parachinnajI, nijara dIThI Ape| nitIjI vacana suNyA nija kantajI. 30 16 e vitata jANI karIjI citave bhUpa eDa dhantare, eDavI riddha pAmI karIjI gava kare nahi mantare. adhama aMte urI mAhurIjI eDune dUSaNa deire, saukane dUrajaMNu sArIkhAjI guNa tajI avaguNu leyare. ka0 19 ahA ahe. eDanI cAturIjI ahA aheA dharma jatanajI, uttama eDa aMte urIjI rANI mAMhi ratanajI. rAyane mana suprasanna thayeojI cItArI karI paTarANIre, avara aMteurI avagaNIjI punyatA phUla jANIjI. ka0 21 cauthI DhAla pUrI thaIjI catura cItArI caritrare, samayasuMdara kahe hiva suAjI dharma vAta vicitrajI. 70 22 dahA. vimalacaMda keMNu avasare AcAraja pada dhAra, anukrame AyA viharatA sAdha tiNe parivAra. 30 20 1 (1) kAmaNa kema kare kAya, jIvathI adhika mujane gaNejI, dudhame purA ma joya; kAmaNunu enDru pArakhu'jI. (ra) jo ame - nayaNe dekhADazuM". - ti. 3018
Page #656
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahodadhi mA che cAra pratyeka buddha copAi. 137 jItazatru rAjA AvI sAthe leI paTarANi, padapaMkaja praNamI karI suNI sAdhunI vANi. rAjAne rANuM bahu lIdhe zrAvika dharma, dAna sIla tapa bhAvanA sadA kare zubha karma. 3 aMtakAle te ekadA aNasaNa karI apAra, paTarANI rAjA taNI pahatI svarga majhAra, siMhathI cavI letAyagiri teraNapura abhidhAna, vidyAdhare daDhazaktinI putrI thaI paradhAna, nAma kanakamAMlA nipuNa rUpavaMta ravi jema, bharajobana AvI bhalI pekhata vAdhe prema. vAsavakhecara apaharI IhAM mUkI karI geha, pANi grahaNa karaNa bhaNI sajI sAmagrI eha. hAla 5 mo. meghamuni kAMI DamaDolere e dezI. tirNa avasara tasa bAMdhava Abe kanoja ISNu ThAma, vAsava vidyAdharaNuM mAMDa mAMhe mAMhi saMgrAma. 1 vAta suNa prItama morAhe kahuM saghaluM virataMta tuM catura vicakSaNa kaMta AMkaNA ekekane ghAu dIdhe sabalo beu myA tatakAla, kanakamAlA bAMdhava duHkha karatI beThI abalA bAla. vALa 2 - tIrati (1) eNe (2) eNe.
Page #657
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18 paMDita samayasuMdara viracita, AinaMdakAvya. tiDAM vitara vali Aye keI kahivA lAge ema, paravajanma pitA huM tene tujha uparve bahu prema. vA. 3 tiNavelA daDhazakti vidyAdhara pUThe Aye seI, anyarUpa kIdhuM te kanyA tiNesura avasara joI. vA. 4 kanaka teja vAsavara te kanyA e trirahe mRta rUpa, devAmAyA karI kIdhI vyaMtara dIThA becara bhUpa. vA. 5 vidyAdhare Ima jANyA vAsava mujha suta mAryo eha, tiNa piNa mAryo te vidyAdhara tiNa valI kanyA teha. vA. 6 dhiga dhiga kAmaga eha anaratha dhiga dhiga eha saMsAra, verAge daDhazakti vidyAdhara lIdhe saMjama bhAra. vA. 7 vyaMtara mAyA phera chavADI te kanyA tiNa vAra, Apa Agala beTI kahe saghale bAMdhava maraNa prakAra " vA0 8 sAdhu kahe kanyA rUpa pheryo kiNe kAraNe kahu eha, deva kahe sAMbhaLa tuM munivara bhaju tuja saMdeha. vA. 9 kSitipratiSTha nagarIne svAmi jItazatru huM te rAya citrAMgada putrI tiNe paraNI zrAvikA suddha kahAya. vA. 10 aMtakAla nija tAta cItA rAya dIya saMthAra, kAla karI vyaMtara huM hA eha meTo upakAra. vAva 11. Ija divase A INa ThAMmeM dIThI duHkhiNI bAla, adhika neha avadhi karI jANe pUrava bhava tatakAla. vA0 12 (1) putrI eha - ka - karI. (2) jaba hue. (3) navakAra.
Page #658
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahedadhime cha cAra pratyeka buddha pAi. 139 mujha putrI mati mAra vidyAdhara janaka saMghAte jaI, meM viga anasahite kIdhI e kanyA mRta prAya. vA. 13 me vipra tAryo tuM hiva khamaje munivara mujha aparAdha, tuM mujharA upagAra kI sura Ima kahi vicaryo sAdhu vA. 14 vitaradeva vacana samaraMtI kanakamAlA zubha dhyAna, ihApoha karaMtI pAmyuM jAtI smaraNa jJAna. vA. 15 kanakamAlA kahe kuNa mujha hAsyaI tAta kahe bharatAra, deva kahe pUrava bhava bharatA hase siMharatha sAra. vA. 16 kima sabaMdha hasya mujha niNaryuM suputrI sa saneha, vakasita vAjI apaharase rAjA Avaze teMha. vA. 17 ciMtA Arata ma kare putrI sukhasuM rahi INuThAma, huM tujha pAsa rahIsa rakhavAle tAM laga ja tujha kAma. vA. 18 sukha kIDA vyaMtarasuM karatI kanakamAlA huM eha, vyaMtara kAlDa gaye merUparavata cityavaMdana bhaNI teha. vA. 19 mujha puje ke tuM A kIdhe turata vivAha, eha saMbaMdha kahyo ke sagale te pUchaye mujha nAha. vA. 20 eha saMbaMdha rAya suNatA pAmya jAti samaraNa sAra, pUravabhava dIThA tiNa saMgalA AnaMda harSa apAra, vA. 21 tiNa avasara vyaMtara piNa Avye kIdhe nRpa paraNAma, kanakamAlA surane kahyo saghale Ima thaye vIvAha. vA. 22 (1) vratane hetu. (2) heze. (3) nija.() aMganamAya. (5) te.
Page #659
--------------------------------------------------------------------------
________________ pati samayasuMdara viracita [AnaMda kAvya caMtara sura siharathazajAne sate atyaMta navadi AhAra mAryo mAsa sIma ekatA vA. 23 hiva rAjA kahe suNa tuM suMdara thaI mujhane Adesa, muja viNa sagala verI rAja milI ujAke desa. vA. 24 kanakamAlA kahe suna prItama tuM tujha nagarI che dUra, pAlo jAtA duHkha pAmasi tuM zUI vidyA bhara bhUrA vA. 25 prajJapatI vidyA tiNa dIdhI nRpe sAdhI tiNuvAra, sukha samAdhi siMharatharAjA piNa pahuto nagara majhAra. vA. 26 nagaraka thayA ati haraSita varatye jayajayakAra, samayasuMdara kahe pUrava bhavanI pAMcamI DhAla udAra. vAha ra7 Ima te rAjasiMharatha divasa pAMcame jAya, dina ketA * tihAM rahe navala vadhu lapaTAya. 1 nagaraprati jAya Iha nRpa ramavA siharatha rAya, tiNuM kAraNa te lekame niSNa nAma kahAI anya divase te niSNAI tihAM pahuta parabhAta, kahitA lAge devatA suNe rAjA Ika vAta. 3 svAmi belAvA AvIye huM jAu che teya, kAla ghaNe lagacce tihAM eDa duHkha karace eya. 4 tiyuM kAraNa tuM tima kare chama eha sukhaNI thAya, Ima kahIne zvetara gaye hiva nRpa kare upAya. 5 (2) bhavya - pU - jana (2). vilAba hasya ghaNe.
Page #660
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahodadhi mATa | cAra pratyeka buddha pAI. rAjA nagara vasAvIne ati ucA AvAsa, dhanavaMta loka sAsumI AnaMda hIla vilAsa. utaga teraNa DijI nAjhara biA aneka snAtra mahocchava navanavA ehave nagara viveka. 7 DhAla 6 ThI. avatuma Avauha ehanI. rAga mArU-sImaMdhara sAMbhaLe e dezI. anya divasa nRpa nIsaryo haya gaya ratha parivAra, mAraga mAMhe dekhAye atisuMdara sahikAra. athira che A saMpadAre athira kukaMba parivAra, nigaI nRpa ima ciMtavere athara sakalasaMsAra. a. 2 lAgI mAMjara mahakatI lAgI AMbA luMba, keyula kare TahukaDA rahyA madhukara rasa grupa. a. 3 rAjA eka mAMjara grahI nIsarauM nija hAtha, Ika Ika phala phula maMjarI tima grahI sagale sAtha. a. 4 kaSTa bhUta aba kI phalakula mAMjara roDa, sabhA sagalI kArasI eDIja meTI khoDa. a. 5 valate rAjA pUchIe kahyo kihAM te sahikAra, dekhADe aMgelagU suke aMbaasAra a. 6 (1) vArU - ha - yu.
Page #661
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14ra pata samayasuMdara viracita. [AnaMda kAvya. be kima thaye e vali pUchaye tina bhUpa te mAMjara grahI tehanI sainya kaye eha rUpa. a. 7 eha sarUpa AbAtaNe dekhI cite rAya, hA hA athira bhA isI khiNama kherU thAya. a. 8 athira jIvane Au DAbha aNI jIma esa, athira rAjaddhi saMpadA uttama na kare sesa. a. 9 athira jobana nara nArine jANi nadIne vega, athira kuTuMba sahuke mitye paga paga adhika udega a, 10 athira rUpa kAyA taNe IMdra dhanuSa jima raMga, athira mAna rAjA taNe jANe gaMga taraMga. a. 11 athira anitya asAsate e saMsAra asAra, Ima cIMtavatA pAmI jAtI samaraNa sAra- a. 12 rAja siddha chAMDI karI lIdho saMjama bhAra, dIdhe sAsana devatA sAdhuvesa vicAra. vaDa verAgI nignaI cauthe pratyeka buddha, gAma nagara pura viharate saMjama pAle suddha. a. 14 chaThI DhAla pUrI thaI niSNAIpanI eha, hita cAre ekadA husyaI samayasuMdara kahe teha. a. 15 khita pratiSTa nAma nagara caumukha deula suddha, te samakAla samesaryA cAre pratyeka buddha (1) mANasanuM.
Page #662
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahedadhi me. cha cAra pratyeka buddha pAI. daivayege cAre catura cAre disa bAra, piThA deula mAhi te beThA AsaNa sAra. pUravadisa karakaMDa muni dakSaNa dumaha mahaMta, pazcimadisa nimirAja riSa uttara nigaI saMta. 3 mujha lAge asAtanA Ave pUDa pratakSa, sAdhu bhagati karavA bhaNI thaye caturamukha jakSa. 4 - - - - DhALa 7 mI. mAtAjI dhana te naranArI ehanI dezI. karakaMDune bAlapaNuthI khAja huMtI atigADhI, tinA kAraNe khAje khiNavA teha silAkA kADhIre. 1 cAre sAdhu milyA mukhamaI catura kare dharmacaracA, jakSa kare karajeDI sevA sAdhunI pUjA aracAra. cA. 2 khAja banIne te silAkA vali rUDI pare sakhI; dumahasAdhu dekhIne belyA rahi na sakau sata bhAkhI. cA. 3 rAjariddha sagalI teM cheDI cheDI sagalI mAyA, eka vAta ayugatI kIdhI lAbha silicuM lAyAre. cA. 4 AMkhamAhe raja kema samAve amRtama viSa kema; tujha utakiSTa cArita mAMhe eha silAka temare. cA. 5 dumuha siSa suNI namirAjA dumuha prate Ima bhAkhe, rAjakAja ciMtA tuM karatA piNa DivaNA kA dAkhere. cA. 6
Page #663
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14 paMDita samayasuMdara viracita. [AnaMda kAvya. tava gadhAra munisara be suNa namirAya muni, sarva zeka choDayA te te piNa eka na cheDI niMdA. cA. 7. mokSabhaNI uDaze tuM munivara niMdA tujha nahIM jugatI. ApaNI karaNI pAra utaraNa je karatA te bhugatAre. cA. 8 kahe karakaMDU suNa munivara ahita thakI jevAre, hitanI vAta kahe tivArI devuM nahIM niradhAra re. cA. - sAcI vAta kahI karakaMDa saghale munivara mAnI, cAre sAdhu bhalA cAritIyA keI nahIM abhimAnI. cA. 10 pratyeka buddha taNuM dhama caracA sAtamI DhAla rasAla, samayasuMdara kahe sAdhutANA guNahive huM kahIsa visAlare. cA. 11 DhAla 8 mI. rAga gADI. vADI phUlI atibhalI manabhamarA e dezI. cAre chatrapati rAjavI guNagirUvAre cAre caturasujAna - sAdhuguna garUvAre. cAre sakala kalA nilA gu. cAre amRtavANi. sA. 1 cAre sakhyasulakhaNA gu. cAre rUpa nidhAna. sArA yAre lIlA lADalA guru cAre purUSa pradhAna. sA. 2 (1) kahe tiNa naike.
Page #664
--------------------------------------------------------------------------
________________ cAra pratyeka yuddha cApAi. maheAdhi mo. cha] cAre nyAya nipuNa bhalA gu. cyAre moTA bhUpa. cAre cira pAlI prajA gu. cAre IMdra sarUpa. cAre cAra kAraNa thakI gu. cAre pratyekabuddhi, 1 cAraI lai vRta suddha. sA04 cAre sAdhune vesa. sA sA pa sA sA cAre rAja ramaNI tajI gu. cAre jAtI samarA gu. cAre ekAkI rahe gu. vicare desa pradeza. cAre paMca mahAvratI 30 cyAre parama dhyAla. myAre sumati gupati dvArA gu. brahmacarya nRtapAla. cAre sIlagaratha dharA gu0 cAre nila gAtra. cAra utakRSTI krIyA kare gu. cA2e cAritra pAtra. cAre sa mAyA tajI guru ccAre hUvA nigraMtha. cAre mannu macchara tajyA gu. cyAre sAdhune patha. cAre iMdrI vasa kIyA gu. cAre jItye lAbha. tyAre caMcala mana dumyA gu0 cyAre chAMDI sela. cAre gurU ka2e gocarI gu. sujhatA thai AhAra. cAra rasanA rasa tanmyA guru DheDhu DhIye AdhAra cAre kare AtApanA gu0 cAre kare kAusagga, cAre sIta tAvaDa sahe gu. tyAre sahu uvasagga. nyAre cArita khapa kare guru Are nimala jJAna. cAre tapa japa AgalA guru cAre cittadhare dhyAna. sA0 12 sA (1) dhara. 145 sA sA 3 sA sA sA 7 sA sA0 8 sA sAha sA sA0 10 sA0 sA0 11
Page #665
--------------------------------------------------------------------------
________________ 146 paMDita samayasuMdara viracita. [AnaMda kAvya. cAre sAdhu kSamA dharA guru yAre samudra gaMbhIra sAha cAra guNa maNi rehaNA gu. jyAre sura gIradhIra. sA. 13 cAre te ja suraja samA guru cAre sItala caMda, sAthe cAra vRSabha dhuraMdharA guru cAre meTA muNiMda. sA0 14 cAre saMkha niraMjaNuM guru cAre gaja seMDIra. sA cAra gagana nirAzriyA gu. cAre carama zarIra. sA. 15 pyAre vAyu taNa paNe guru apratibaMdha vihAra sAva cAre sAyara jala jisa gusuddha hRdaya suvicAra. sA. 16 cAra paMkaja dala jisA guru nirUpa le panisaneha. Ara. cAra kuramatINuM pare guru guliMdIya guNa geha. sa. 17 A khaDaga vaSANujju guru eka jAtisu vitta. sAva Are bhAreDa paMkhiyuM gu. apramatta Ika citta sA. 18 cAra sIMhataNI pare guru dIsaMtA duraprasya. sA cAra vihaga taNI pare gu. vipra mukta vara yakSa. sA. 19 Ima anaMta guNa sAdhanA gu. maI ketA kahivAya. sA. sahasa jIbha sura gurUsta gu. tau piNa pUrNa na thAya. sA. 20 ne ketA eka eha kahiyA yu. sAdhutANA guNa sAra. sA. vacana vilAsa saphala kI guna saphala kIce avitAra. sA. 21 dhanya mAtAriNe janamIyAguru dhanya pitA kula vaMza sA. dhanya dhanya kaNa sAdhunI guiMdra kare parasaMsa. sA. 2 cAre kevala pAmIyA guru re pahutA siddha. sArA cAra ajarAmara thayA guru lAgI avicala riddha. sA. 23
Page #666
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahedadhi mocha cAra pratyeka budha copAI. 17 cAre eka samaye cavyA gu. janama thaye tima jANu. sA. eka samaya dIkSA grahI gu. tima kevaliniradhAra. sA. 24 DhAla suNatA AThamI gu. tuTe kamI keDi. sAva caraNa name cihu sAdhanA gu. samayasuMdara karajoDi sA. 25 hAla 9 mI. rAga dhanyAsirI. rUSabha prabhu pUchayaeN e dezI. namIe ni...I nAma prasiddha sAdhu muni gAIe, cihuM khaDejA dhyAe cAre pratyeka budhdha mahAmuni gAie. gatA paramAnaMda mukati sukha pAmIee. 1 cAre caugati duHkha haraIe tAraNa taraNa sama0. ma nAma japatA jehAe janama heve suyaW. selasaI paisaThame e jeTha punama dina sAra. cithau khaMDa pUre thaye e AgarA nagara majhAra. ma. 3 vimalanAtha suparAulee sAnidha kusalasUrIMda. maTa cAre baMDa pUrA thayA e pAye paramANuM. bha. 4 desa paradesI dIpatAe nAgaDa gotra zRMgAra. ma zrIsaMghabhAra dhuraMdharAe udayavata parivAra ma) 5 ma0 (1) nANa (2) bAsaTha.
Page #667
--------------------------------------------------------------------------
________________ 148 paMDita samayasuMdara viracita. [AnaMda kAvya. sUrU sAha guNe bhalAe saMghanAyaka suvicAra tehataNa Agraha karIe kIdhe graMtha apAra. zrI kharataragaccha rA e yugapradhAna jinacaMda. ma ma mae zrIjinesiMhasUrisarUe cira pratAo ravicaMda. ma0 7 prathama ziSya zrIpUjana e sakalacaMda muNiMda ma tAsu sIsa vAcaka bhaNe e samayasuMdara AnaMda. cAra pratyeka buddhanA e eha cAha khaMDa. ma cAra kha vistaryo OM jyAM viteja akhaMDa. sahu ke, sAMbhalatAM sukha saMpadAe bhaNatA adhika ullAsa maTe dina dina saMgha udaya ghaNee AnaMda lIla vilAsa. ma. 10 iti nignaI pratyekabuddhi caturtha khaMDa saMpUrNa iti zrI pratyeka buddhiyAkI cipaI saMpUNa. saMvat 1899 phAguNa zudi 10 zanivAre. (1) saMdha. (2) jihAM.
Page #668
--------------------------------------------------------------------------
________________ ETU 1908 HEVORLAND