Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ . navAMgI vRttikAra zrI abhayadevacarinA ziSya - mahAkavi zrI ninavallabhamUri viracita 18. saMghapaTTaka nAmano cALIza kAvyano atyuttama zikSAmaya graMtha. SaSThizatakapanA kartA zrInemicaMdhanAMmAgArikanA guru mahAneyAyika zrIjinapatisUrie racelI traNa hajAra zloka pramANanI dat TIkA. jemAM caityavAsiu~nA zithilAcAra- pUrepUraM khaMkana karIne vidhimArganI, yuktipUrvaka saMpUrNa puSTi karelI . zrA banne graMthonA mULapATha tathA tenI sAthe tenuM gujarAtI-nASAMtara. upAvI prasiddhakartA zrAvaka jegalAsa dakhasukha. amadAbAda-zrI jaina priMTiMga presa. vi. saM. 1963-sane 1e07. kImatAkamachosTeja ju.
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ seeraaz sarva haka svAdhina -
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ -* prastAvanA. vIraprajunA sAdhuna " nigraMtha " tarIke khoLakhAyA De. graMtha eTale dhana dolata tethI rahita te nirbaMdha temaMnA zrAcAranuM prati pAdana karavA je sUtro racAyAM be te paNa te kArale " nirbhayapravavana " tarIke oLakhavAmAM Ave che. e nirbaMthapravacanamAM sAdhune mATe je je niyama bAMdhyA be te pramANe ja pUrva sAdhu varttatA itA. te mukhyatve karIne gAmanA pAdare rahela vana eTale vargIcAzromAM vasati mAgIne UtaratA hatA ane vakhate gAmamAM rahetA to gRhasthanuM makAna mAgI lai temAM nivAsa karatA hatA. temanA mATe naddezIne rAMdhelA zrAhArapANIne veo AdhAkarmidoSavAluM gaNI grahaNa nahi karatA, dharmopakaraNa bomIne bIjI cIja vastu nahi saMgharatA, gAdI takIyA nahi vAparatA chAne kleza kaMkAsathI vegaLe rahI samAdhimAM lIna rahetA hatA. te sAthe tena baLa, prapaMca, daMtra tathA kadAgrahathI aLagA rahI lokone sAco mArga batAvatA hatA. ethI karIne tezro potAnuM tathA paranuM na karavA samartha thatA datA. jhAkI rIte vIramaJjuzrI eka hajAra varSa paryaMta sarakhI paraMparAe tevA, sAdhuoono sIdho kArabhAra cAlu rahyo kemake e vakhatasudhI temanA guru mahApratApI, vidvAn, ane namavihArI yaha potAnA tAbe rahelA ziSyone sIdhe mArge doratA rahyA hatA. batAM nagavAnayI vaso pacAza varSe thomAka yatizroe vIraprajunA zAsanathI bedarakAra banI bhavihAra bomIne caityavAsanI zaruAta karI hRtI.
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ + aya bhI saMghapaTTaka - AAAAAAM - paNa mukhya nAga to vasativAsI ja rahyo hato ane te jAgamA agresara tarIke oLakhAtA devarddhigaNikSamAzramaNe nagavAnthI e80 mA varSe vabajIpuramA saMghane ekatrita karI jainasUtrone pustakAruDha kayA~ le. sadarahu devA:gaNi, nagavAnthI 1000 varSe svargavAsI thayA ane te sAthe khalaM jinazAsana guma thaI tenA sthAne caityavAsinoe potAno dora ane jora calAvavA mAMgayo. zrAmATe navAMgI vRnikAra zrIannayadevasuri zrAgama aThottarI nAmanA graMthamAM nIcenI gAthA Ape De ke:... devahikhamAsamaNajA-paraMparaM jAvana viyANemi, siDhilAyAre chaviyA-daveNa paraMparA bahudA. 1 nAvArthaH-devardhikSamAzramaNa sudhI nAvaparaMparA DhuM jAeMbu, bAkI te par3I to zithilAcArioe aneka prakAre avyaparaMparA sthApita karI . zrA rIte jagavAnthI bAso pacAza varSe caityavAsa sthapAyo topaNa tenuM kharekhalaM jora vIrapranuthI eka hajAravarSa vItyA keke vadhavA mAMmayaM,zrA arasAmA caityavAsane sikaravA mATe AgamanA pratipakSa tarIke niyamanA nAmataLe napaniSadonA graMtho gupta rIte racavAmAM AvyA ane tezro dRSTivAda nAmanA bAramA aMganA trUTelA kakamA je ema lokone samajAvavAmAM Avyu. e graMthomAM evaM sthApana karavAmAM Avyu De ke Aja kAlanA sAdhuoe caityamA vAsa karavo vyAjabI ne temaja temaNe pustakAdinA jarurI kAmamAM khapa bAge mATe yathAyogya paisATakA paNa saMgharavA jozye. ityAdianeka
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ . atha zrI saMghapaTTakaH (5) zithilAcAranI tezroe himAyata karavA mAMgI ne je thomA ghaNA vasativAsi munizro rahyA hatA temanI aneka rIte zravagaNanA karavA mAMgI. devarddhigaNiparyaMta sAdhunano mukhya gadya ekaja hato, batAM kArAparatve tene jUdA jUdA nAmathI uLakhavAmAM zrAvela be. jemake za ruyAtamAM tenA mULasthApaka sudharmegaNadharanA nAmaparathI te saudharmagadya kahevAto hato. tyAra keke caudamA pATe sAmaMtanadrasUrie vanavAsa svIkAryoM eTale te vanavAsi ganha kadevAyo. tyArakeme koTimaMtrajApanA kAraNe te koTikaga kaddevAyo be. batAM temAM aneka zAkhA chAne kuLo yayA paNa te paraspara virodhI itA. kemake kone paNa potAnA gahano yA zAkhAno yA kuLano zraMkAra athavA mamatvajAva na ito. paNa caityavAsa zaru yatAM temaNe svagadyanAM vakhANa ane paragaDanI helanA karavA mAMgI eTale rasaparasa virodhI gaDo unnA thayA. gaccha zabdano mULa artha e be ke gaccha athavA gae eTale sAdhunanuM ToluM. mATe gannu zabda kaMda kharAba nathI, paNa gaDa mATe ahaMkAra, mamatva ke kadAgraha karavo teja kharAba be. batAM caityavAsamAM vo kadAprada vadhavA mAMgayo. yA uparathI tezromAM kusaMpa vadhyo, aikya truTayuM. dave eka gachamAMthI corAsI gaDa thara paDyA. tezro ekamekane tovA maMgA ne zrA rIte samAdhimaya dharmanA sthAne. kalaha kaMkAzamaya adharmanAM bIja ropAyAM. pAMcamA zrArArupa avasarpiNI kALa eTale pamato kALa to hamezAM AvyA kare be paNa gAu kAM yA jainadharmamAM khAvI dhAMdhaLa
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ + atha zrI saMghapaTTakA - unnI thai nathI, paNa hamaNAno pamato kALa sAdhAraNa rIte pamatA kALanA karatAM kaMzka jUdI tarehano hovAthI te Dhuma eTale atizaya sumo hovAthI tene hu~mAvasarpiNI kALa kahevAmAM zrAvyo . zrAvo kALa anaMtI avasarpiNIyo vItatAMja Ave . tevo A cAlu kALa prApta thayo be. te sAthe vIraprajunA nirvANa vakhate be hajAra varSano nazmagraha beThelo te sAthe maLyo, temaja tenI sAthe asaMyati pUjArupa dazamo achero potAnuM jora batAvavA lAgyo. ema cAre saMyogo negA thavAthI thA caityavAsarupa kumArga jaina dha. manA nAme comera phelAvA mAMmayo. guruzro svArthI thaz yogyAyogyano vicAra pamato mukI je hAthamAM zrAvyo tene muMmIne potAnA vAmA vaghAravA mAMmayA, zrane bevaTe vecAtA celA laz vinA vairAgye temane potAnA vArasa tarIke nImavA mAMgayA. have kahevata ne ke " yathA guru stathA ziSyo yathA rAjA: tathA prajA" te pramANe guruyo zithila thatAM temanA tAbA nI-1 cenA yatimro temanA karatAM paNa vadhu zithila thayA. tetho davAdAru dorAdhAgA vagere karIne lokone vazamAM rAkhavA lAgyA, vepAra karavA lAmyA tathA khetaravAmI sujhAM karavA tatpara thayA. tema batAM tezro potAne mahAvIraprannunA vArasa celAmo tarIke oLakhAvI potAnuM mAna sAcavavA mAMjhayA. zrANImera temanA rAgI zrAvako AMdhaLA banI temanA paMjAmAM sapamAi teo je kAMza baMdhuMcatuM samajAve te badhuM vagaravicAre ane kAra takarAre hAjIhA karIne svIkAravA lAgyA. kAraNa ke khokono
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ -48 atha zrI saMghapaTTakaH -- (7) mukhya jAga hamezAM joLo rahe be. tethI tevA joLAdhone, kapaTI veSadhArI cainyavAsiyo aneka bADhAnAM nA karIne ThagavA mAMgayA. zrAvI gamabama thomAja vakhatamAM bahu vadhI pI eTale devajhiMga binA paDhI 25 varSe svargavAsI thaelA darinaprasUrie mahAnizIthano nakAra karatAM caityavAsano sArI rIte tiraskAra karyo be. sadarahu daridrasUri caityavAsizronA maMgaLamAM dIkSita thayA datA tAM parama vidvAn hovAthI temaNe temanA panuM khuba khaMmana kayuM be. zrI mAmalo eTale lagaNa vadhyo ke nirgaMtha mArga viralaprAya rs payo, nirgaMtha pravacanapara tALAM devAyAM ne kapola kalpita graMtho temanI jagyAe najA karavAmAM zrAvyA, eTaluMja nahi paNa saMvat 801 nI sAlamAM vanarAja cAvakAra jyAre dilapura pATa vasAvyaM tyAre temanA caityavAsi guru zILaguNasUrie tenA pAsebI vo rukko lakhAvI lIdhoke yA rAjanagaramAM zramArA padanA yatidho sivAya vasativAsi sAdhukhone dAkhala thavA nahi devA. te rukkAne toruvA mATe jayadevasUrinA guru jinezvarasUri tathA buddhisAgarasurie saM. 1004 mAM DurlajadevanI sajAmAM caityavAsiyo sAthai vivAda karI jaya meLavyA, tyArathIja pATa mAM vasativA siyonI yAvajAva zaru tha. zrA rIte caityavAsinI pehelI dAra jinezvarasUrie karI batAM ju mAravAkamAM temanuM jAre jora rahyuM datuM te jora tokavA temanA aziSya jinavallaja sUrikhamA thayA. temaNe AgamanA pahane anusarI potAnI adbhuta kavitvaza cinA baLe yuktipurassara temanuM khaMkana karavA
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ atha zrI saMghapaTTakA NNNNA nAMmayu. te prasaMge temaNe yA saMghapaTTaka' nAmano cAlIza kAThayano uttama graMtha racyo be. emAM temaNe te vakhate caityavAsiona ke, jora * hatuM, kevI rIte te sUtra viruddha pravarttatA itA ane suvihitamuni tarapha te kevo veSanAva rAkhatA hatA te saghaLa Abehuba darzAvIne temanI sArI rIte kATakaNI karI vidhimArganA rAgijanone utte. jita karyA be. tyArabAda temaNe cItomanA mukhya zrAvakone pratibodhita karyA eTale te zrAvakoe tyAM vIraprajanuM vidhicaitya baMdhAvyuM te caityanA garnagRhanA daravAjAnA be staMnomAM eka upara zrA saMghapaTTakanAM cALIza kAvya ane bIjA staMna upara teja AcArye racela dharmazikAnAM cumALIza kAvya zilAlekhamAM kotarAvI te graMtho zilAruDha karAvyA. te naparAMta bajAmAM te caityamAM kevI rIte vartavaM te mATenA niyamonAM kAvyo paNa kotarAvyAM ne jemAMnAM be kAvya zrA pra. mANe : atrotsUtri janakramo na ca na ca snAnaM rajanyAM sadA, sAdhUnAM mamatAzrayau na ca na ca strINAM pravezo nizi; jAti jJAti kadAgrado na ca na ca zrAkSeSu tAMbUla mityAlA treya manizrite vidhikRte zrIvIra caityAlaye 1 jAvArthaH-zrA sthaLe sUtraviruddha cAlanAra mANasano hukamahudo nathI, hamezAM rAtre snAna karavAmAM AvanAra nathI, sAdhuUnI mAlakI zrathavA rahegaNa zahAM nathI, rAtre strIune pesavA devAmAM zrAvaze nahi, nAta jAtano kadAmaha zhAM karavAmAM zrAvaze nahi,
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ -49. atha zrI saMghapaka: AAAAA. MARA ane zrAvakone thUkavA vagerenI manAI karavAmAM Ave be ema nizrArahita vidhie karelA vIraprajunA zrA caityAlaya mATe pharamAna karavAmAM Ave be. iha na khalu niSedhaH kasyaci baMdanAdau, zrutavidhi bahumAnI tvatra sarvAdhikArI; tricaturajana dRSTyA cAtra caityArtha vRddhi, vyaya vinimaya rakSA caitya kRtyAdi kArya jAvArthaH-ihAM koine paNa darzana pUjana karavA mATe nA pAmavAmAM AvanAra nathI; vaLI sUtranI vidhine mAna ApanAra harakoi mANasane ihAM adhikArI tarIke gaNavAmAM Avaze; temaja zrA derAsaranA paizAne traNa cAra jaNAnI najara heThe vyAje dhIrI vadhAravA, kharacavA, nathala pAthala karavA, saMnALI rAkhavA, tathA derAsaranA kAmakAja karavAnuM pharamAvavAmAM Ave be. ___ Abe zlokaparathI khubyu jaNAya De ke temaNe bahuja mahApaNa jarelA niyamo tyAM kotarAvyA be. zrA rIte A saMghapaTaka nAmano graMtha racavAmAM Avyo tathA cItomamA vidhi caitya nahu~ thayuM eTale zrI jinavAnasUripara caityavAsiva atizaya gusse thara pAMcaso jaNa lAkamona laz temane mAra mAravA temanA mukAme zrAvyA, paraMtu cItomanA rANAe temane tema karatAM aTakAvyA. ___tema tAM jinavarAjasarie himmata rAkho AkhI mAravAmamA
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ (10) * atha zrI saMghapaTTakaH - temane ughAmA pAnI temane jeTalA bane eTalA jAMkhA pAyA. zra te ema caityavAsa khaMruna mATe yA saMghapaTTaka nAme graMtharUpI ma hela caNIne jo karyo. bAda temanA mATe mahA pratApI zrI jinadattasUri dAdA thayA, temaNe vidyAnA camatkArathI moTA moTA zrAvakone potAnA pakSamAM lai caityavA sirjanA caityAne anAyatana eTale pezavAne yogya TharAvI potAnA gurue caNelA mahelapara kaLazAropaNa karyu. jinadattasUrie ghaNA rajapUtAne pratibodhI navA zrAvaka karyA te dAdAjI tarIke Aja lagaNa oLakhAya be. tyAra ke pravakhuziLIne nyAya nipuNa zrI jinapattisUri pedA thayA. temaNe pUrA josathI caityavAsizrone khokharA karavA mAMDyA, chAne zrI jinasUrie racelA saMghapaTTaka upara traNa hajAra zloka pramANanI nyAyathI narapura moTI TIkA racI, jinavallanasUrie caNelA mahe lane cunAtha bobaMdha karI tene atizaya TakAu karyo; te uparAMta emaNe corAzI vAdasthaLa karIne potAnI prathAga buddhi jagajAhera karI be. sadarahu jinapatisUrinA pratibodhita nemicaMdra nAMmAgArika nAmanA pATaNanA nivAsI zrAvaka paNa eTalA mahAvidvAn thayA ke temaNe prAkRta jAvAmAM ekaso sATha gAthAno SaSTizataka nAme vidhimArga uttama graMtha racI caityavAsikhone digmUDha karyA. zrA rIte nemicaMdranaMmArie jinavalla nasUrie caNelA mahelapara dhajA pharakatI karI. bAda sadarahu nemicaMdrajaMgAronA putre jinapattisUri pAle dIkSA lara jinezvarasUri nAma dhAraNa karyu- temanA ziSye jinadanasUrie
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ - atha zrI saMghapaTTakA (11) racelI saMdehado'lAvalI nAmanA graMthaupara TIkA racI temAM caityavAsionA caityone nyAya purassara anAyatana TharAvI jinavabanne caNelA mahelane pharato kibo bAMdhyo. A rIte pehelA jinezvarasUri ke jethoe saM. 14 mAM caityavAsiyone pahela prathama harAvyA tyArathI mAmIne temanA vaMzanA AcAryoe TheTha saM. 1466 lagI temano parAjaya karavo cAlu rAkhyo. thAthI karIne mAravAmamAM saghaLA sthaLe temanI jamamuLa nakhamI gai ane vasativAsIono vijayako vAgyo. zrANImera gujarAtamAM to muLathI ja temanuM jora kamatI hatuM batAM municaMDasUrie temane saUmarIte ukhemavA mAMgayA hatA ane tyAra ke punamiyA gAnA AcAryoM uThayA, bIjI tarapha AMcafLaka nagyA, trIjA zrAgamika gaThayA ane temanA keme tathA somasuMdarasUrinA ziSya munisuMdarasUrie bAkI rahelA caityavAsiyone puratI rIte pAyamAla karI zrAkhI gujarAta, tathA saurASTra, ane mALavAmAM vasativAsi munizrono vijayanAda vagADyo. zrA rIte vikramanI paMdaramI sadInA Akhare caityavAsanuM jora tUTayuM, ane pharIne vasativAsiyonI mAnyatA vadhI. ema vIrapranunA nirvANathI eka hajAra varSa vItyA bAda jora para camelo caityavAsa laganaga eka hajAra varSa lagI cAlIne pAlo sadaMtara baMdha paDyo tenI himAyatamAM racAyalI niyamonI napaniSado guma thaI bhane pharIne nirmathapravacana vikAzamAna thavA lAgyo. paraMtu kALano mahimA vicitra De eTale ke je AcAryoe kamara
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ (12) 4. atha zrI saMghapaTTakA kasI caityavAsa toDyo temanA ja vaMzajo pharIne zithilAcAramA hamaNA pAlA phasI paDyA be. te hAla potAne gorajInA nAme ulakhAve ke ane jo ke te caityamAM-nivAsa nathI karatA topaNa caityanA pamakhe bAMdhelA apAsarArupa maThamAM rahIne hAla maThavAsI banelA be, te mAMje samaju le te potAnA zithilAcArane potAno pramAda jaNAvI satyamArgane pUSita nathI karatA, paNa aNasamaju varga ema samaje le ke thA maThavAsa to amArI asala paraMparAthI ja cAlyo zrAve le to tevA janone satya vAta jaNAvavA khAtara A saMghapaTTaka tathA tenI TIkArnu nASAMtara upAvI prasika karavAmAM Ave be. vaLI AjakAlanA vasativAsi muni paNa gRhasthanA gharanI vasati nahi zodhatAM khAsa karIne temane utaravA mATe ja baMdhAvelI dharmazALAuMmAM natare ve e paNa eka jAtano temano pramAda ja . kemake temanA pUrvagurunae tema karavA paNa anujJA ApI natha kAraNake evI dharmazALAyo AdhAkarmidoSakSita ne have zrA samaye pUrvanA mAphaka vanavAsa ke vasativAsa karavo e alabata kaThaNa kAma be, topaNa zrAvA graMtho AdyopAMta vAMcavAthI eTalI asara to jarura thaze ke samaju muniyo potAnA e pramAdane potAnI jUla tarIke ja kabUla rAkhI kharA vasativAsanA niMdaka ke sohI nahi thaze. kAraNa ke zAstramA kahelu De ke. dhannANaM vidijogo-vihipakArAdagA sayA dhannA, vidibahumANI dhannA-vidiparakapaisagA dhannAH 1
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ 49 atha zrI saMghapaTTakaH ANNNN .. nAvArtha:-jAgyazALI janone ja vidhino yoga maLe ne mATe vidhipadanA sevanArane hamezAM dhanyavAda devo ghaTele. temaja vidhine bahumAna denAra tathA bevaTe vidhipadane doSa nahi denArane paNa dhanyavAda devo ghaTita . thA kAraNathI Aja kALamAM paNa pharIne pramAdarupa aMdhakAranuM jora vadhyuM ne eTale temAM prakAza zrApanAra saMghapaTTaka, saMdehado'lAvaLI, tathA SaSTizataka jevA graMthonI TIkAonAM gujarAtI bhASAMtaro bAhera pAnI lokone pharIne jAgRtimAM lAvavAnI jarUra unI thaI be. te jarurane pUrI pAmavA thomA varSapara vidhimArganA pakSanI himAyatamAM tatpara thaelA ane satyaprarupakarupa padane dhAraNa karanAra munirAjazrI buTerAvajI mahArAjanA paramajakta zrIyuta zAMtisAgarajI mahArAje potAnA phUrasadanA vakhatamAM saMghapaTTakanI TIkArnu lASAMtara taiyAra karyu hatuM. teja nASAMtara hAla ame mUla pATha sAthe kAyama rAkhIne jema raceDhuM tema pAvyuM . zrA nASAMtaranI jASA hAlano nASA pahatine baMdhabestI thAya tevI nathI temaja temAM pramANa tarIke apAyalA pAuno paNa ghaNA sthaLe saMpUrNa artha ApavAmAM nathI zrAvyo tathA bIjI paNa keTalIka khAmI haze ja kemake temano e prathama prayAsa ja hato, batAM temanI kRtimAM temamA hRdayanI kevI saraLatA ane uccatA hatI te jevI spaSTa jaNAya devI jASAMtara pheravI nAkhyAthI nahi jaNAya e kArapane anusarI zrame temAM kaMza pheraphAra nahi karatAM hAla, jema tuM
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 atha zrI saMghapaTTakaH tema kAyama rAkhyuM be. batAM bIjI yAvRtti kahAruvAno prasaMga yAva ze to varttamAna bhASAzailIne anusaratuM jASAMtara upAvavAno ja - mAro irAdo . (14) TIkAnA mUlapAThane tathA bhASAMtarane zrame zramArAthI bane teTalo prayAsa lai zuddha karAvI bapAvyAM be, batAM temAM asala pratanI zuddhinA kAraNe tathA prupha tapAzanAranI najara cUkanA kAraNe je kaMDa jUlo rahI be te mATe sui vAcakone vinaMti karavAmAM Ave che kete te bAbata mArApara kSamA karIne te sudhArI vAMcavI. kAra ke zrAzramArI prathamAvRtti ve eTale temAM avazya bhUla cUka rahe. mATe te daragujara karI sui vAMcako AA pustaka vAMcI temAMthI sAra grahaNa karI vidhimArganA rAgI thai sadguNo tarapha AkarSita thaze to mAro prayAsa saphaLa thayo gaNIbhuM. AjakAla lokonI dRSTi rAsa vagere kathAnika graMtho upara vadhatI done be, paNa kharI rIte to zrAvA cAbuka samAna pustako vAMcavAmAM ja vadhu phAyado maLe be. kemake kaddevata be ke " karuve usama vina pie miTe na tanako tApa " mATe pramAdarupa tAvane utAravA khAtara yAvA kaTukauSadhasamAna batAM pariNAme tAvane dUra karI zrArogyatA ApanAra uttama graMtho dareka jaNe avazya vAMcavA tathA vicAravA joiye. - mAM paNa mukhyatve karIne AjakAlanA yatio tathA munizroe to khAsa vyAkhyAnamAM ja zrAvA graMtho vAMcIne joLA lokone sIdhe mArge doravA jozye.
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ * atha zrI saMghapaTTakA vaLI saMskRtanApAnI zailIthI taddana ajANa rahetA keTalAeka DhuMDhakamArgI jano paramArtha tapAzyA vagara AMkho baMdha rAkhIne ema lakhatA rahe De ke saMghapaTTakamAM jinavabanasUrie jinapratimA mAnavAnI nA pAmI , to temaNe jarA dhIraja rAkhone yA pustaka ekavAra AdyopAMta vAMcI javu jozye ke jethI temane pakkI khAtarI thaze ke jinavabajasUrie jinapratimA tathA jinacaityane to magale ne pagale sthApita karyAM be, bAkI phakta tezroe caityamA yatimroe vAsa na karavo e bAbatano ja pokAra karela .. zrA rIte yA pustaka ekaMdare digaMbara, zvetAMbara, tathA DhuMDhaka e traNe pakSanA anuyAyiu~ne tathA adhyAtma mArginane paNa vAcavAyo. gya le emAM jarAe saMzaya nathI. have aa prastAvanA samApta karavA pahelAM amAre lokomA cAkhatA thomAka zabdantramane nAMgavAnI paNa khAsa jarura je. tyAM saMgha zabdano mUla artha e ke saMgha eTale sAdhuUno samudAya, agara caturvidha saMgha kahevAmAM Ave to sAdhu, sAdhvI, zrAvaka ane zrAvikAno samudAya gaNAya. tenA badale AjakAla phakta zrAvakanA samudAyane ja saMgha kadevAmAM Ave . prathama yAtrArthe je saMgha nIkaLato temAM sAdhusAdhvIo paNa sAthe rahetAM eTale tenA mATe saMgha zabda vAparavAmAM kaMi paNa vAMdho na ito, paNa have to ekalA zrAvakonA ToLAne paNa saMgha kahevAmAM Ave , te zabdajrama thaela lAge . mATe A saMghapaTTakamAM vaparAyalA saMgha zabdano artha sAdhusamUha athavA ca. turvidha saMgha De ema jANavU.
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 16 ) 48 atha zrI saMghapaTTakaH -- bIjo zabdama AjakAla kA vagere sthaLe derAne mAnanAra mAsane dezavAsI kakSevAmAM Ave be te be. dezavAsI e zaha caityavAsIno paryAya be, chAne teno artha derAmAM rahenAra evo thAya be; ve yAjakAla derAne mAnanArA derAmAM kaM rahetA nathI, batAM potAne DhuMDhiyAthI khaLagA uLakhAvavA mATe potAne dezavAsI ta rIke naLakhAve ve eTaluMja nahi paNa khuda muMbaI jevA zaharamAM kI vIzA zrozavALA potAnI pAThazALAne dezavAsI bIzA zrozavALa pAvazALA tarIke nAma ApyuM ve e keTalIbadha ajJAnatA be ! eja rIte DhuMDhiyA zrAvako potAne sthAnakavAsI tarIke oLakhAvavAmAM moTuM mAna samaje be paNa te vicArAne paNa khabara nathI ke sthAnaka eTale zuM ? temale potAnA sAdhudhone utaravAnuM je makAna baMdhAvyuM hoya be tene teyo sthAnaka eTale ThekAeM evA nAmathI uLaskhe be. kAraNa ke te makAnane vyAjabI rIte zuM nAma khApavuM joyete temane saMskRta jApAnA ajJAnapaNArthI mAlama pamayuM nahi lethI sema yahAthI tenuM sthAnaka evaM nAma ApyuM. have te nAma kabUla rAkhIye to paNa temanA sAdhuo sthAnakavAsI kaddevAya, paNa zrAvako to gharavAsI ja be batAM potAne sthAnakavAsI tarIke ooLakhAvI ajANapaNe mRSAbhASI thAya be epa eka AzcaryanIja vAta e.! vI rIte zabdamarthI lAMbA kALe athainA artha thAya be, itihAsanA kharA muddApara pANI pharI vaLe be, chAne vinomAM hAsyAspada tha pake be. mATe suijanoe dhArmika saMsthAnAM nAmavAma vicAra karyA pUrvaka ja pAvAM joiye. have, yA prastAvanA pUrI karatAM amo yA pustakanA sujha
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ -48 atha zrI saMghapaTTakaH (17) vAcakone evI vijJapti karIe bIe ke A graMtha zA uddezathI racavAmAM Avyo be te naddezapara temaNe khAsa najara rAkhavI joie ane tema najara rAkhavAmAM Ave toja graMthakArano Azaya samajI zakAya be. te uddeza ebe ke kharo jinamArga zo be tenI zodha karIneM te pramANe varttatuM zranekadAgraha tathA kutarkane Dara karI niSkapaTajAve potAthI jeTaluM dharmakArya thAya teTaluM tenI vidhi sAcavIne sAdhakuM ke jethI svaparanuM kalyANa yAya. yA graMtha upAvI prasiddha karavAmAM mane yogya salAda thApanAra mArA paramapriya mitra zA. jamanAdAsa ghelAmAino yA sthaLe upakAra mAnavAmAM Ave che kAraNa ke mane temaNe tana, mana, ane dhanI madada karI upakArI karyo be. tethI te mATe temano yA sthaLe AjAra mAnuM buM. A pustaka prasiddha karavAmAM mAro prathama prayAsa be. tethI koipaNa jAtanI julacuka jovAmAM Ave te vAMcako sudhArI sujJa leze ane mane sucanA karavAmAM zrAvaze to dvitIyAvRtimAM sudhArI baiza, bI. prasiddha karttA.
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ ge
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI jina vallanasUrino saMkSipta itihAsa. - vikramanI bAramI sadInI zaruvAtamAM zrIajayadevasUrinAme mahAvidvAn zrAcArya thayA. temaNe sthAnAMgasUtra vigere nava aMgonI TIkA saM. 1120 thI saM. 1127 lagImAM racI ne tethI te navAMgI vRttikAra tarIke naLakhAya . te uparAMta temaNe navavA nAmanA napAMganI TIkA tathA darinajasUrikRta paMcAzakanI TIkA paNa racI. te samayamAM ko jinezvara nAmanA caityavAsi yatino jinavakhana nAme ziSya hato. te vyAkaraNa tathA nyAya zIkhI sUtro vAMcavA taiyAra thayo. tyAre tenA gurue tene sUtronuM jJAna meLavavA mATe ajayadevasUrinA pAse mokalAvyo. A jinavakhana vyAkaraNa zrane sAhityamA mULathIja evo pravINa thayo hato ke teNe annayadevasUri pAse AvatAM kAvyo bokhIne savAla pUDavA mAMDyA. have annayadevasU rie tene kharekharo bujhizAlI jozTuMka vakhatamAM sUtrajJAna karAvyu.sUtra jhAna thatAM jinavaDUnane nAre vairAgyano raMga caDyo eTale teNe potAnA guru pAse jai jaNAvyuM ke mane rajA zrApo to hUM annayadevasUrino ziSya thara nagra vihAra zrAdaru. gurue tenApara kRpA karo tene tema karavA rajA yApI. te uparathIte ajayadevasUrine upasaMpanna thara jayavihArI muni thayA. have ajayadevasUri svargavAsI thatAM teu temanA pATe birAja mAna thayA thA bakhate mAravAra tathA melAmA caitmavAsi bokono
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ (20) - atha zrI saMghapaTTakA eTalo joradora cAlu hato ke tena sUtra viruDaAcArane sUtra sika tarIke noLA:lokone samajAvI dhamadhokArapaNe jainamArgathI ulaTuM AcaraNa calAvavA lAgyA hatA. tezro eTalA garviSTa banyA hatA ke sAdhuH kahenArane lAkamAyo mAravA taiyAra thatA hatA. ethI temanA sAme mAthu nacakavAne koznI himmata cAlatI nahi. __ zrAvo mAmalo jozne zrA jinavabanasUrinA hRdayamA loLA khokonA napara karuNA pedA thara tezro:mULathIja nAre himmatavAn, vairAgyavAn ane ane mahA vidvAn itA eTale temaNe potAnA manamAM TharAva karyoM ke game to jIva jAya to tevA jokhame paNa mAre A kumArga tomavA matha. yA TharAvane anusarI temaNe cItomamAM jazne caityavAsionI sAme pokAra nagavyo. temano satya napadeza sAMjaLI tyAMnA samaju zrAvako temanA rAgI thayA. te jozne zrAjubAjunA caityavAsiyone jaya peThage ke thA mANasa evI sattAvALo le ke ene bUTo melIzuM to ApaNI momevehale jama ukhemI nAMkhaze. teparathI cItomamAM pAMcaso caityavAsi yatizro ekaThA thailAkamI. zro khezne jinavabajane mArI nAMkhavA taiyAra thayA, paNa tyAMnA rAgI zrAvakoe te bAbata cItomanA rANAne cetAvatAM rANAe tema karatAM temane aTakAvyA. zrA takarAra naparathI cItomanA vidhimArga rAgI zrAvakoe potAnA mATe tyAM khAsa navu maMdira baMdhAvyuM ane temAM jinavavannasUrinA hAthe vIraprajunI pratiSTA karAvI. ...zrAvI rIte jinavavanasUrie mAravAmamAM game game kharA
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ atha zrI saMghapakA mArgano nadaghoSa cAbu ko. te sAthe temaNe saMghapaTTaka nAme cALIza kAvyano graMtha tathA dharmazikSA nAme cumALIza kAvyano bIjo graMtha racIne te be graMtha cItomanA maMdiramAM ziLApara kotarAvI kAyama karyA. e zivAya temaNe chAdazakulaka eTale bAra kulako racyAM tathA zrAgamikavastuvicAra tathA sUdamArtha vicAra nAme be karmagraMthanA uttama graMtha racelA be. te be graMthopara temanA par3I thaelA makhayagiri vagere dhuraMdhara zrAcAryoe TIkA racI jinavakhanasUrinI rumI rIte kIrti, gAi je. vaLI temaNe saMskRta sarakhI prAkRtanASAmAM jAvArivAraNa nAmarnu vIraprajanuM strotra racI potAnI anuta kAvyazakti jagajAhera karI .......... .: jinavavanasUrinA zrA mahA parAkramathIja caityavAsiunuM jora tUTayuM te vAta dhyAnamA rAkhIne sarve gaDavALA temane aMtaHkaraNathI dhanyavAda prApe . ... kharekhara zrAvA mahApuruSanAM zrApaNe jeTalAM vakhANa karIye teTalAM thomAM . kemake evA himmata bahAura mANaso thA jagatmA bahu viralAja janme . zrA jinavakhanasUri kyAre zrAcAryapadAruDha thayA ane kyAre svargavAsI zrayA tenI amane zAlasaMvatanI cokasa mAhitI mAlama nathI tApaNa temanA guru ajayadevasUrie saM. 1127 mAM TokA racI taiyAra karI eTale teparathI thApaNe eTalI aTakaLa bAMdhI zakIye bIye ke temanA ziSya thA jinavalsanajI bAramI sadInA madhyamAM gAjatA vAjatA hovA jozye.
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ (22) abhImI saMpa itihAsadvArA tapAsatAM temanA vakhatamAM siddharAjanuM rAjya datuM kemake saM. 1245 mAM siddharAja gAdIe beThage dato ane tethe pacAza varSa rAjya karyu De. mATe yA jinavallajasUrine siddharAja sa. makALIna gaNI zakAya. mahApuruSa pAse bIjI eka evI vidyA paNa itI ke tenA baLe te sarpAne bolAvI zakatA chAne pADhA temane visarjana karI hokatA hatA. temA svargavAsa paDhI lemanA pATe jimadatasUri bema. tetho jinavallanasUrinA jevA jAre vidvAn nahi datA topaNa temanA pAse maMtra siddhi evI sarasa itI ke temathe hajAroM rajapUtAne pratibodhI zrAvako karyA. tethI tezronA caraNakamaLa AjalagaNa dAdAjInAM pagalAM tarIke gAmogAma pUjAya De. zrA rIte jinavalla sUrito saMkSepamAM zramArI jApa pramANe zrame itihAsa zrApyo be. tema batAM zramane kharataragacchanI moTI paTTAvaLI tathA gaNadhara sArddhazatakanI TIkA hAtha lAgI nathI, papA jo te hAtha lAgI hota to cokasa sAla vagere ApIne vadhu byAna thApI zakata. lI. prasiddha karttA.
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ // zrI vItarAgAya nmH|| ~* // zrI saMghapaTTakaH // *ra yasyAM taHsanna mAyatAMsalajujAH stanva zcatastraH samaM nAMtisma cyutatAMtikAMtilaharIlola trilokshriyH| zaMka valgadanavigrahanavopagrAhikarmahiSA . mAsyUtA vijigISayA nagavatA pAyAt savIrojinaH // 1 // arthaH-jenA samosaraNanI sanAmAM cAre dizAne viSe cAra mUrti sAthe zoje . te vIrajina sarvenI rakSA karo, te mU. ni kevI ? to ke, zojAyamAna khannAnA nAgathI suMdara dIrgha hAtha jenA evI, jenI moTI kAMtinA samuharUpI taraMgane viSe traNa lokanI lakSmI vilAsa karI rahI je evI cAra mUrti jaNAya . te upara kavi utprekSA alaMkAra kare , jema navopagrAhI cAra kamarUpI zatru AtmA sAthe ekanAvane na pAme evAja kAraNathI jANe jItavAnI zvAe te lagavAne cAra mUrti sAthe dhAraNa karI De ke zuM ? // 1 // kvemA zrIjinavabanasya suguroH sUmArthasArAgiraH kvAhaMtamvRitaukSamaH klamajuSA dhurmedhsaamgrnnii|| chidgannachipadaMtamaMjanajujastaMnnai jayazrI kvanu prApyAsaMgaramUrddhani vyavasita klIvAkvatazipsayA // 2 //
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ (2) 8. atha zrI saMghapaTakaH -- arthaH-TIkAkAra kahe De ke mArA suMdara guru je zrI jinavavanasUrI temanI ghaNA sUkSma arthavALI ne pradhAna evI thA graMtha rUpI vANI te kyA ? ne kheda pAmanAra maMdabuddhi puruSamA agresara evo hu~ te kyAM? je temanA graMthanI TIkA karavAne samartha thA ? te upara dRSTAMta asaMkAra kahe jema moTA saMgrAmamAM, jeNe zatrunA madonmatta hAthInA dAMta, potAnA hAtharUpI thaMna vajhe curA karyA ne, evA zUravIra puruSane pAmavA yogya, je jayalakSmI te napuMsaka puruSane kyAMthI maLe ? arthAt nahIMja maLe. te napuMsaka puruSa kevo ? toke te jaya lakSmIne pAmavAnI zvAe saMgrAmanA mastaka upara nizcaya karI rahyo ne evo. // 5 // tathApi tasyaiva padaprasAdaHphaliSyati prAk mama nirvivAdaH // kimaMga paMgo navanAMgaNasTa kalpamApUrayate na kAmAn // 3 // arthaH-to paNa te zrIjinababanasUrinA caraNano prasAda mArA upara de, to zIghra phaLIbhUta aze temAM kAMza vivAda (saMzaya) mathI. te upara dRSTAMta kahe je-je zarIre pAMgaLo je. tenA gharanA khAnapA Agala rahelo kalpavRkSa dhuM tenA manoratha nahIM pUre zra rthAt pUro ja. tema maMdabujhivALo hu~ pasa te gurunA pratApapI TI'kA karIza // 3 // TIkAH-zhahi sadRzAM padArthasArthaprakaTanapaTIyasi samUlakASaMkaSitanizeSa doSe nirvANacaramazikharIzikhara madhirUDhe jagavati nAmavati zrImahAvIre // arthaH-zrA lokane viSe samakitaSTivALAne nava tatvAdika padArthano samUha pragaTa karI dekhAmavAmAM atize catura ane mULa
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ ....... atha zrI saMghapaTaka .. mAMthI nAza karyA ne samasta doSa jeNe evA jagavAna mahAvIrarUpI sUrya nirvAsarUpa carama zikharinA zikhara upara gaye te paTale mahAvIra svAmI moda pAme bate. TIkAH-tadanu suSamAsamayannaviSnudAmAzcaryamahAdoSAMdhakArodayAttanimAna mAsAdayati jinarAjamArne / arthaH-tyAra paThI duHkhamA samayane viSe yatuM je dazabhu zra. saMyati pUjA rUpI Azcarya te rUpI mahArAnInA aMdhakAranA udayathI jinarAjano mArga atize hAni pAme bate. TIkAH-maMdAyamAneSu sadRSTiSu sAtvikeSu satveSu projjUMnamANeSu sadAlokabAhyeSu tAmaseSu // arthaH-samakita dRSTi sAtvika prANI maMda Aye ute,anesArI dRSTi thakI rahita tamoguNI prANI atize udaya pAme ute. TIkA:-niraMkuzamattamataMgajabadyatheca garjat saMcariSNuSu pramAdamadirAmadAvadAyamAnAnakya vidyAsaMpattiSu sAtazIlatayA svakapolakalpanAzispikaspita jinajavananivAseSu // ___ arthaH-vaLI te tamoguNI asadRSTi prANI aMkuza vinAnA madonmatta hAthInI peThe potAnIja kA pramAkhe cAlatA evA ne pra. mAdarUpi madirAnA kephe karIne sArI vidyArUpi saMpatti jemaNe khaMmana karI athavA jemanI vidyA saMpatti nAza pAmI ne eSA te puruSa sukhazIlapaNe jinanuvanamA nivAsa karavo evI potAnI kapola karUpanAnI caturAi kaheM ute.
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ (4) 8. atha zrI saMghapaTTakaH :TIkAH-caulukyavaMzamuktAmANikyacArutatvavicAracAturI dhurINa vilasadaMgaraMganRtyannItyaMganAraMjitajagajAnasamAjazrIdulajarAjamahArAjasannAyAM // arthaH-caubukya rAjAnA vaMzamAM motImANikya samAna zolAyamAna ne tatvavicAranI caturAI karavAmAM ghaNo zreSTa ne jenA suMdara aMgane viSa nIti rUpI strIvilAsa karI rahI , teNIe karIne jagatanA janasamUhane prasanna karato evo zrI durlanarAja nAme moTo rAjA tenI sannAne viSe. TIkAH-anapajalpajaladhisamubaladatuvikalpakabolamAlAkavalitavahalaprativAdikovidagrAmaNyA saMvignamuninivahAgraNyA suvihitavasati pathaprathanara viNA vAdikesariNA shriijineshvrsuurinnaa||. .. . arthaH-ghaNA vAdarUpI samujthI upalatA moTA vikalparUpI kabolonI zreNIye karIne ghaNA prativAdi paMmita samUhanA tarkanuM jakSaNa karatA eTale prativAdIne hagavatA je paMmita te madhye zreSTane saMvegI sAdhu samUhamA agresara ne suvihita puruSonA paraghara nivAsa mArgano vistAra karavAne athavA zAstramA kahelo je munine thAprakAranA sthAnakamA rahevU ityAdika je siddhAMta mArga teno vistAra prakAza karavAne sUrya samAna vAdi siMha zrI jinezvarasUri je temaNe. TIkAH zrutayuktini bahudhA caityavAsavyavasthApanaM prati pratikSipteSvapi lAMpavyAninevezAnyAM tannibaMdha majahatsu yathAdeSu arthaH-liMgadhArIe karekhA caityavAsanAsthApanane ghaNA si
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ - atha zrI saMghapaTTakaH .. zAMtanI yuktie karI khaMmana karyu to paNa laMpaTapaNAthI tathA zraninivezaka mithyAtva (kadAgraha) nA udayathI potAnA hagvAdane nahIM mUkanArA ane potAnI icchA pramANe vartanArA evA te liMgadhArI thaye bate. TIkAH-tata stamutsUtradezanAviralagaralalaharI carIkRSyamANahRdayanUminihitacetanAbIja mudagradurnigrahakugrahAvagrahazozuSyamANavivekAMkuraM nirargala mukhakuharaniHsaradurvANI kRpANIkRttadhArmikamarmANaM zrAsaMgha nirIkSya // arthaH-tyAra paThI te liMgadhArInI utsUtra dezanArUpI moTA halAhala pheranI leheroe karIne; "jenuM hRdayarUpI pRthvImA raheDhuM jJAnarUpI bIja, atize kheMcAi gayuM je evo tathA jenA vivekarUpI aMkurA AkarA ane mAga kadAgraharUpI dukALa pamavAthI atize sukAyA ne evo, tathA jene bole baMdha nathI evAM mukharUpI rimAMthI nIkaLatI mAThIvANIrUpa taravAre karIne dhArmika lokonAM marmasthaLa jeNe dyAM , evo zrAvakano samUha thayo te dekhIne TIkAH-tadupacikIrSayAhRdyAnavadyasamagravidyA nitaMbinIcuMbitavadanatAma rasaH saaNsNvegshaastraarthrsaaynpaanvaaNtkaamrsH|| ... arthaH-temano upakAra karavAnI zchAye, suMdara ane nirdoSa evI samasta vidyArUpI strIyoye jenA mukha kamalane cuMbana karyu meM, arthAt jenA mukhakalamAM sarva vidyAyo potAnI meLe zrAvIne rahekhI ne evA, ane ghaNAM vairAgyavaMta zAstranonAvArtha jANavA rUpa rasAyana auSadhanuM pAna karIne kAmarasa vamana karyo ne evA.
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8. atha zrI saMghapaTTakaH / TIkA-suvihitamunicakavAlazikhAmaNiH siddhAMtaviparyastanarUpaNamahAMdhakAranikArataraNiH sugRhItanAmadheyaHpraNataprAkhisaMdoha vitIrNa zunanAgadheyaH // arthaH-(tathA) suvihita muninA samUhamAM cUmAmaNi samAma, ane sikAMtanI avaLI prarUpaNA karavArUpa moTA thaMdhArAno nAza karavAmAM sUrya samAna, tathA suMdara grahaNa karavA yogya nAma le jenuM evA, tathA namaskAra karanAra prANInA samUhane zula jAga thApanAra arthAta temanu hita karanAra evA. TIkA:-caityavAsadoSanAsana siddhaaNtaakrnnnaapaasitkRtctumNtisNsaaraayaasjinjvnvaasH|| arthaH-ne caityavAsanA doSane prakAza karanAra sikAMtanA sAMnaLavAthI cAra gati saMsAramA bramaNa karabArUpa kheda, jethI thAya eko caityavAsa jeNe tyAga kayoM ne evA. TIkAH sarvajJazAsamottamAMgasthAnAdinavAMgavRttikRDrImadanabadevasUripAisarojamUle gRhiitcaaritropsNpttiH|| .. artha:-ne jina zAsananA uttama aMga (mastaka) samAna je sthAnAMma zrAdi nava aMga temanI vRtti karanAra zrI annayadevasU- . rinA caraNa kamala samIpe jeNe cAritra saMpadA grahaNa karI De evA. TIkA-kANAsudhAtaraMgiNItaraMgaraMgatvAMtaHsuvidhimArmAcamAkhanamApupAhizadakIrtikaumudI nissuudittdivsiimNtiniivdndhvaaNtH|| ..
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8. atha zrI saMghaTTakA - arthaH karuNArUpa amRta nadInA taraMge karIne jenuM mana raM. gAyuM ne suvidhi mArgane prakAza karavAthI pragaTa yaelI nirmala kIrtirUpa caMDakAMtiye karIne nAza karyu le vizArUpI strIyonA mukhanuM aMdhAru jeNe evA, TIkAH-khasyopasarga manyupagampAdi viduSAduradhvavidhvaMsanamevA dheya miti satpuruSapadavI madavIyasIM vidadhAnaH samujitajUrinagavAn shriijinvllnsuuriH|| arthaH-ane potAne upasarga thAya to paNa je vidvAn hoya teNe kumArgano nAza karavo e prakAranI satpuruSanI rItinuM zrAsaMbana karatA evA ane ghasA kumati lokano tyAga karanArA evA samartha jinavallanasUri je te. . TIkA-mohAMdhatamasambaMsanapaTiSTasatpathaprakAzanagariSTaramadIpAyamAnaM durvAsanAzilAsaMcayakuvAkaM zrIsaMghapaTakAkhyaM prakaraNaM cikIrSunikhilapratyUha vyUhavyapohAyAvA vamu miSTadevatAnamaskAra mAvizcakAra // arthaH-moharupa gADha aMdhakArane nAza karavAmA atize ca. tura, sanmArga prakAza karavAmAM moTA ratnadIpa samAna, huSTa vAsanA rUpa zilA samUhane suro karanAra ekA saMghaSaka mAme prakaraNane karavAne zvatA satA samasta vinna samUhame mA karavAye zrarSe iSTa devatA namaskArarUpa yA prathama kA pravAha ko ..
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ 28 atha zrI saMghapaTTakaH // mUla kAvyaM // vandijvAlAvalIDhaM kupathamathanadhI rmAtu rastokalokasyAgre saMdarzya nAgaM kama munitapaH spaSTayan puSTa muccaiH yaH kAruNyAmRtAbdhi rvidhuramapi kila svasya sadyaH prapadya // prAjJaiH kArya kumArgaskhalana miti jagA deva devaM stuma stam // 1 // . TIkA: artha-atha zabda maMgalika be. ( 8 ) saMghapaTTaka iti kaH zabdArthaH // prazna - saMghaTTaka evaM graMthanuM nAma be teno zo zabdArtha be. TIkAH // ucyate // saMghasya jJAnAdiguNasamudAyarUpasya sAdhvAde zvaturvidhasya paTTakaH vyavasthApatraM // yathA rAjAdayaH svaniyogiyo vyavasthApatraM prayacaMtya 'nayA vyavasthayA yuSmAni vyavaharttavyamiti evamihApi sAkSA dvipakSaDuH saMghadoSadarzanadvAreNa svapakSa susaMghasya vyavasthA vakSyamANA dazyate itina. vati saMghapaTTakaH // artha uttaraH- jJAnAdi guNanA samUharUpa sAdhu, sAdhavI, bhAvaka zrAvikA e cAra prakArano saMgha temano pahaka eTale vyavasthA karanAra lekha be. jema rAjAdi koi zreSTa mANasa hoya te po tAnA sevaka lokone vyavasthA patra vyApe be. je yA rIte tamAre vyavahAra karavo. ema ahIM paNa pratyakSa jAto zatrurUpa puSTa saMgha tenA doSa dekhAvA e dvAre potAnA pakSarUpa rUmA saMghanI AgaLa
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhatha bhI saMghapaTTakaH -- ( 9 ) kar3IzuM pavI vyavasthA dekhAmI che, mATe saMghapaTTaka e prakAranuM thA prathanuM nAma sthApana kayuM The. TIkA- tathApyanidheyAdiSayavaikalyA dida manarthaka miti cetana // pratipAditasaMghapaTTakazabdArthavivecanena trayasyA pyA pAt // artha - to paNa nidheya eTale kahevA yogya vastu, saMbaMdha tathA prayojana e traNa vAnAM kalA vinA yA graMtha nirarthaka thaze. ema jo AzaMkA thAya to te na karavI. kema je saMghapaTTaka ezadAnI vivecanA karI tethe karIneja e traNe vastunuM vyAkarSaNa thayuM ve mATe. TIkA - tathAhi prakaraNAnidhAnArthaparyAlocanayau ddezika bhojanAdidoSa darzanadvAreNa tatparihArarUpA vyavasthA 'trAnidheyeti gamyate // arthaH- teja dekhAne be je saMghapaTTa e nAmano artha vicArI jotAM uddezikA di zrAdAra doSa jovA eTale potAnA nimitte nojana karAvI jame be, ityAdi doSa dekhavAnA dvAre doSa dekhIne te doSa yuktano tyAga karavo ne nirdoSanuM grahaNa karavuM yadi zabde karIne jinagraha vAsano parihAra karavo ityAdi rUpa vyavasthA zrA graMthamAM nidheya vastu be ema jagAya be. TIkA:- prayojanA vinAnAvAccAnidheyasya, tadAkSepeNa prayojana mapyA kSitaM // nahi niHprayojanasya padArthasyA nidhAnAya sataH pravartate tatvahAni prasaMgAt // 2
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ (10) 8. atha zrI saMghapahA - 2 . arthaH-ne prayojana vinA annidheya hoya nahIM: mATe agnidhayanA thAkarSaNe karIne prayojana- paNa thAkarSaNa thayu kemake saMtapuruSa prayojana vinA padArtha kahevAne arthe pravartatA nathI zAthI ke tatvahAnino prasaMga thAya mATe. eTale satpuruSapaNAnI hAnine prasaMga thAya e hetu mATe athavA sAra vastu (jJAna, darzana, cAritra ) nI hAni na thAya eja graMtha karavAnuM prayojana . TIkAH-tacca vividha manaMtaraM paraMparaM ca // puna stadapi kartRzrotRnnedA vividhaM // tatra kartu ranaMtaraprayojanaM vineyAnAM saMghavyavasthAdhigama karaNaM zrotu zcAnaMtaraM saMghavyavasthA dhigamaH paraMparaM tu yorapi paramapadaprAptiH // arthaH-te prayojana ke prakAranuM ne eka anaMtara ne bIjaM paraMpara. vaLI te paNa karttA purUSane zrotA purUSanA nedathI be prakAranuM ne temAM kartAne anaMtara prayojana to ziSyone saMghanI vyavasthAnuM jANapaNuM karAvaq eja . ne zrotAne anaMtara prayojana e le ke saM. ghanI vyavasthA jANIne te pramANe pravartavu, ne vaLI kartA tathA zrotA vene paNa ethI mokSapadanI prApti thavI te rUpa paraMpara prayojana . TIkAH tathA'sya prakaraNasye damanidheya miti jhApayatA jJApita evAsyopAyo peyatnAvalakSaNaH saMbaMdhaH // . arthaH-vaLI yA prakaraNane A kahavA yogya . emajaNAvatA yA graMthakAre upAya nAvane upeyanAva De lakSaNa jenuM evo saMbaMdha jaNAvyoja . TIkAH-tathAhI daM prakaraNaM vyavasthitasaMghavyavasthAdhigamo- pAya: upeyaM ca tadadhigama iti // .
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ 28 atha zrI saMghapaTTakaH - (??) arthaH teja dekhA be je, nirdhAra karelI je saMghanI vyavasthA tenuM jApa karavAno upAya te yA prakaraNa graMtha be, ( te kAraNa be ) ne te saMghanI vyavasthA jANavI te upeya ( kArya ) be. TIkA: - yA dvitIyavRttavarttinA " sudhIrityucyasetvaMmaye " syanenAbhidheyasya tada vinAjAvenaca prayojanasabaMdhayoH svayameva prakaraNakRtA prativAdanAt nAnarthakatA prakaraNasyeti // " artha:-athavA bIjA kAvyamAM " huM tane sArI buddhivAna evo jANIne saMgha vyavasthA pratye kahuM huM, " e prakAranuM kahetuM je vAkya tethe karIne prayojana tathA saMbaMdha graMthakAre poteja pratipAdana. kayAM be, kemaje nidheyanuM prayojana saMbaMdha vinA thavApa nathI. nathI. mATe yA prakaraNanuM anarthakapaNuM nathI. TIkA:- Atha vRttavyAkhyA // stumaH praNumaH asmadya prayujyamAnepayuttamapuruSa prayogapratipAdanA dvaya mitikartRpadaM svaya miha yojyam // artha:- have prathama kAvyanI vyAkhyA kahe te je namaskAra karIe bIe vyAkaraNa zAstramAM kadhuM be ke asmat zabdano prayoga na karayo hoya to paNa kriyApadamAM uttama puruSanA prayoganuM pratipAdana karavAthI " vayaM " e prakAranuM karttApada, uparathI levAya mATe vahIM potAnI meLe adhyAhAra kreN| jogavuM. tethI amo namaskAra karIe bIe e prakAre artha thayo. TIkA:- kaM devaM dive stutyarthasyApi bhAvAt dIvyate stUyate zakrAdini riti devaH // sacAtra prakaraNAdA viSTadevatAstvanastavA
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ (12) 8. atha zrI saMghapaka: havAjiAmaH // sopIha kama tapoSTatAspaSTanalakaNAsAdhAraNavizeSaNayogAtpArzvanAtha stadevaM stumaH // arthaH-kIyA devane namaskAra karIye bIe ? to ke zAdi deva jenI stuti kare ne evA devane // divadhAtuno stuti zrartha paNa be.mATe deva zabdano e prakAre artha thayo.te deva paNa yA prakaraNAdikane viSe iSTa devatApaNe stuti karavA yogya arihaMta . temAM paNa thahIM kama tApasanuM puSTa tapa De e prakAre lokamAM pragaTa karI dekhAmavArUpa le lakSaNa jenuM evaM asAdhAraNa vizeSaNa bAMdhyuM . tethI pArzvanAtha ne te arihaMta devanI amo stuti karIe bIe e prakAre artha thayo. TIkAH yo jagAdeva pratipAdayAmAseva // zva zabdo trosprekSAdyotakaH // kiM iti // iti zabdaH karma svarUpa pratipAdanArthaH tena iti etat // eta devAha // vidhuramapi kisa svasya sadyaH prapadya prAjJaiH kArya kumArgaskhalana miti // artha:-je pArzvanAtha kahetA hoyane zuM eTale pratipAdana karatA hoyane shuN|| ahIM zva zabda le te utprekSAlaMkArane prakAza kare // kiM iti // e jagAye iti zabda le teno karmanA vRttAMtanuM pratipAdana karavA rUpa artha ne eTale kumArganI pravRttine baMdha karavArupa kriyA karakI e artha De iti kahetAM e prakAre kahetA hoyane zuM ? te prakAra kahe je. je potAne kaSTa thatuM hoya topaNa teno aMgIkAra karIne nizce tatkAla sArA puruSoye kumArgano ulleda karavo. . TIkA-prAH prajJAvaliH kAryaH vidheyaM kiM kumArgaskhalanaM sarvasAmayena pUrvA parA'visaMvAdizAstraviruddhamatanirAkaraNaM //
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ ___- bhaya zrI saMghapaTTakA - MANANA Animaamanna artha:-buddhivAna puruSoe zuM karavu ? to pUrvApara jemo ki saMvAda nathI evAM je zAstra tethI viruSa evo je mata teno nAza sarva sAmarthe karIne karavo arthAt sarva prakAre kumArga baMdha karako. TIkAH kiM kRtvA prapadya svIkRtya kiM vidhuramapi vyasanamapi // apiH saMjAvane etat saMnnAvayati // puSkaramapi skavedhuryastrIkaraNa maikana vikaM // sati sAmarthya svApAyazaMkayA ku. pathaskhalanAvadhIraNaM tvanaMtajaMtusaMsArakAraNatvena mhte'nryaayeti|| . artha:-zuM karIne kumArgano cheda karavo? to kaSTana paNa aMgIkAra karIne // api zabdano saMnnAvanArUpa artha le mATe ai vAta saMjavatI ne je potAnI meLe kaSTanuM aMgIkAra karaI te kukara meM to paNa te kaSTa eka nava saMbaMdhI ne ne utI zaktiye potAne kaSTa thaze evI AzaMkAye karIne kumArganI skhalanAnI upekSA karavI (kumArgamA pani rahevArUpa parAnava sahana karaco) teto anaMta jaMtune saMsAra kAraNapaNuM thavAthI moTA anartha japI . mATe kumArgako syAga karI sanmArge cAlavU e nAva De. TIkAH kasya vidhuraM ||svsyaatmnH kathaM satha starakSaNAttA kiletyAptavAde // zrAptA eva mAhu riti kasmAdevaM jagAdevetyaH tabAha // kAruNyAmRtAbdhiH kathamayaMjano mayA kumArgapaMkA du. karaNIya itikRpApIyUSasAgaroM jagavAn // nahilokAnukaMpA maMtareNa kazcit svavaidhuryAgIkAreNa kumArga pratihaMtIti // .. arthaH-kone kaSTa thAya to paNa kumArgamo cheda karavo to potAnA AramAne, tatkALa kaSTa thAya topaNa kilA zabde karInevAlA
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 14 ) -48. atha zrI saMghapaTTakaH hitakArI puruSanuM vacana ne ema sUcanA karI // kemaje je hitakArI be teja yA prakAre kahe be. zA hetu mATe ? ema kahatA hoyane zuM e. prakAre ka eva zaMkA karI kahe be je pArzvanAthajI to karukhAnA samudra be. mATe ema vicAra karyo je mAre kiyA prakAre yA lA, kumArgarUpI kAdavathI udharavo, e prakAranI dayA rUpa mRtanA samudra bhagavAna e. sAthI ke loka upara anukaMpA karyA binA koI paNa potAne duHkha dhanuM te aMgIkAra karIne kumArgane ma haNe mATe. TIkA:- kiMkurvANa evaM jagAdeve syatazrAha spaSTayan prakaTI kurvan // kiM kama munitapaH kamavA nidhAna laukika tapasvinaH paMcA nirUpakaSTAnuSTAnaM // arthaH- zuM karatA batA ema kahatA hoyane zuM e prakAranI AzaMkA karI kahe be je kamaTha tApasanuM tapa prakaTa karatA batA, kamaTha nAme lokamAM tapasvI kahevAto to tenI paMcAgni sAdhanarUpa kaSTa kriyA hatI te prasiddha karI. TIkAH nanu kamavatapo loke spaSTameva kiM tatspaSTanene - tyatA // duSTaMprANivadhamugdhapratAraNalAna pUjAkhyAtikAmanAvidoSakalApayuktaM // prarthaH - tarka karI vizeSaNanuM prayojana dekhAne be je kama tApasanuM tapa lokamAM pragaTaja hatuM mATe tene pragaTa karyu emAM zuM vizeSa ? evI AzaMkA karI te tapanuM vizeSaNa dekhAne be, je e tapa duSTa be, pApa rUpa be, aneka jaMtunI jemAM hiMsA be, ajJAnI joLA mAksane ThagavAnA upAya rUpa be, aneka prakAranA lAna tathA lokamAM
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8. atha zrI saMghapaTTaka: - pUjAvayu, tathA jasa thavAnI zchA ityAdi doSanA samUhe yukta e spne| TIkAH-atra ca vizeSaNe tAtparya // sa vizeSaNe hi vidhiniSedhau vizeSa mupa saMkrAmata shtinyaayaat|| tenaduSTatvenakhyApayanniti puSTatvamatra tapaso vidheyam // arthaH-ahIM vizeSaNamA tAtparya . vizeSaNe sahita evAM vidhi vAcaka ne niSedhavAcaka pada , te vizeSamA maLI jAya, eTale vizeSya padamAM bAdha zrAve tyAre vizeSya vizeSaNamA maLI jAya, ne vizeSaNamA bAdha Ave tyAre vizeSaNa vizeSyamAM maLI jAya. e pra. kAre nyAya zAstranuM vAmana kRta sUtra te vacananA nyAyathI AjagAe tapa vizeSya pada me. "duSTa" e taparnu vizeSaNa le te hetu mATe puSTa paNe e tapa prasiddha karyu e prakAre uSTapaNuM tapane AdhIna thayuM. eTale tapa padamAM duSTa paNuM maLIne potAnuM mukhya paNuM jagavyu // . TIkAH kathaM duSTaM ucai ratizayena kiMkRtvA spaSTayana saMdaye darzayitvA ke nAgaM paMcAgnitaponimitnajvalitajvalanakumAtarvartitvAd dArukoTara madhyagaM jujaMgam // / arthaH-kIye prakAre e tapa duSTa , to atize puSTa je. zuM karIne pragaTa karyu ? to paMcAgni tapa nimitta bAlyo je agnino kuMka temA raheDhuM je kASTa tenA kotaranImadhye rahelo balato nAga dekhAmIne, TIkA-kiviziSTa nAgaM vanhi jvAlAvalIDhaM // niraMtaraM prajvalanikhizikhAkavalitaM // arphadagdhamiti yaavt|| kvathagrepurataH kasyAH mAturvarmA nidhAyA mahAdevyAH svjnnyaaH|| na kevala mAH tustathA'stokasokasya kotUhakhAdimilita sakalajanatAyAH
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ atha zrI saMghapaTTakaH arthaH te nAga kevo be ? to, agninI jvAlAkhe vyApta be eTale niraMtara pratize baLato je yagni tenI jvAlAye koLI yo ka ralo eTale radho baLelo evo sarpa kyAM yAgaLa dekhAyo ! to potAnI mAtA varmA nAme paTTarANInI AgaLa dekhAyo || ekalo mAtAnI yAgaLaja dekhAyo ema nahIM, tyAre zuM ? to kautuhalA di kAraNe maLelA sakaLa lokanA samUhanI ghyAgala paNa dekhAyo. (3) TIkA:-- thakasmAt sakala janamadhye bhagavAn tattapa stirazcakAra // yataH kupatha mathana dhIH // zrasan mArgocheda pravINa buddhimAn // nahitatapodoSApAdanaM vinA kumAgacheda karttuzakyaH // etaduktaM javati // nahi jagavatA tat sAkSAdanihitaM prekSAvatAM yadutadbhavadbhiH kumArga skhalanaM vidheyamiti // kiMtujJAna valA'vasita kamaTha vidhAsyamAnA virala jaladharapaTala vigalatsalila dhArAsaMpAtAdisvApAyAbhyupagamenApi kamaThatapaso duSTatvaM spaSTayatA'rthAdeva tat pratyaSAdi // yanmavad vadadbhirapi kumArgaskhalanaM svApAyAMgI kA reNApi kAryam // arthaH- dave zA hetu mATe sakala lokanI madhye jagavAna tenA tapane tiraskAra karatA havA ! to je hetu mATe asat mArgane uda karavAmAM pravINa buddhivAlA jagavAne ema vicAyuM je te tapanA doSanaM saMpAdana karyA vinA kumArgano uccheda nahIM karI zakAya. mATe ema kahI dekhAmayuM. paNa jagavAne buddhimAnane sAkSAt kathaM nathI je tamAre kumArgano nAza karavo, tyAre zI rIte kachu be ? to, pote jJAna bace karIne jAye se nizcaya karyo be je kamava tApasa ghaNA megha maMgajathI pakatI pANInI dhArA te yadi ghaNA upadravathI Apane Dukha dete topaNa kamala tApasanuM tapa duSTa pragaTa karI dekhAyuM mATe
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ 28 atha zrI saMghapaTTakaH ( 17 ) rthAt pratipAdana karyu je mArI peThe tamAre paNa potAne kaSTa thAya to te aMgIkAra karIne paNa kumArgano uccheda karavo. - TIkA:- svAmi caritAnusAritvAdanu jI vicaritasyetyutprekSAdyotakevazabda sUcitavRttatAtparyArthaH / ataevAtra prakaraNa - kAreNApi vipakSaDuH saMghadoSakhyApanapuraHsaraM svapakSasusaMghavyavasthA pradarzanena svavaidhuryaM saMjJAvayatA svavyasanAbhyupagamapUrvakakumArga vidhvaMsana vidhAturjinasya namaskAraHkRta caucityapratipAdanAye ti arthaH- ma je svAmInA AcaraNa pratye sevakanuM yAcaraNa anusare ve e hetu mATe yA prakAre yA kAvyano tAtparyArtha utprekSA alaMkArane prakAza karanAra " va " zabde sUcanA karyo ve. eja kAraNa mATe yahIM prakaraNa karttAe paNa pratipakSarUpa mAge saMgha tenA doSa prasiddha kahevA pUrvaka svapakSa jalA saMghanI vyavasthA dekhAmavI teNe karIne potAne kaSTano saMjava ve ema jANIne paNa yA graMtha racyo temAM pArzvanAthajIne namaskAra karyo, kema je pArzvanAthajIye potAne kaSTa yaze evaM jANIne paMpa kumArgano nAza karyo mATe temane namaskAra karyo te ucitapaNuM pratipAdana karavA jaNI be, mATe emane prathama namaskAra karavo ghaTe che. TIkA:- asminnevArthe saMprati vRddhasaMpradAyo'nidhIyate // Aste su racitAvAsA pavitravRSazAlInI // upagaMgaM surAgArA -kArA vArANasIpurI // 1 // artha:- eja nAvArtha nimitta dave vRddha saMpradAya kahuM. eTale vRddha paraMparAne anusaratI zrI pArzvanAthajInI kathA kahuMM. jemAM sArA racelA nivAsa be ne pavitra dharmava zojatI tathA deva
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8. atha zrI saMghaTaka : maMdira jevo jeno zrAkAra ne evI maMgAne kAMThe vArANasI nAme nagarI . // 1 // TIkA:-abhU tasyAM mahAkUTadANIbhRtpahAtakaNaH // zrazvasenaH sudharmAsthaH pRthvIpAlo yathAvRSA // 2 // arthaH-te nagarImA moTA kapaTI pratipakSI rAjAnA pakane nAza karanAra azvasena nAme rAjA hato jema sudharmA sannAmAM iMsa ne tema. te iMjhe paNa parvatarUpI zatrunI pAMkho nAza karI, te vAta laukika zAstramA De. je eka same iMza sannAmAM bege hato. tyAre RSi lokoe jazne pRthvInuM vRttAMta kaDaM he triloki svAmin parvatone moTI moTI pAMkho De mATe use De ne moTAM mAma nagara upara azne pamatAM nAMkhe , tethI temano nAza thAya , mATe e moTA duHkhathI prajAnu rakSaNa karo, te vAta sAMnaLI iMse kopa karI pRthvI para zrAvIne vajra vate meru zrAdi parvatonI pAMkho kApI nAMkhI te parvatoe paNa pAMkhonI vRSTi iMcha upara ghaNI karI tevAmAM keTalAka mainAkAdi parvata samuamAM jazne paDyA temane adyApi pAkho be. iti kathA. // // TIkAH-varmA tasya mahAdevI rucitAkhaMmalakaNA // zacIna sumanaHpUjyA kusaMgavikatA'jani // 3 // arthaH-te azvasena rAjAne suMdara akhaMjha sArAM lakSaNavALI satpuruSane mAnavA yogya ne kusaMgathI rahita evI varmA nAme paTTarA. NI hatI. jema iMDane strI khANI De tema. te iMzANI pasa devatAne pUjavA yogya De ne pRthvInA saMgathI rahita . // 3 // .. TIkA:-jayatazva nAsatyabhR sayo raMgacU rajUt // jinaHpA.
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 19 ) bhava bhI saMghapakaH 4 trayoviMzo viSudhArAdhitakramaH // 4 // prarthaH te iMdra iMdrANIne jema jayaMla nAme putra be, tema ne strI puruSane satya vaktA ne devatA jenAM caraNanuM dhArAdhana kare Dhe, evA vazamA pArzvanAtha jinaputra thayA. khaukika zAstramAM iMno putra jayaMta nAme le, tenuM devattAnA auSadha karanAra azvinI kumAra nAme be vaida devatA te caraNa poSaNa kare be, ne devatA te iMdra putranA paga zeve be. // 4 // TIkA:- upevivAn kumAratvaM tataH zaktidatAditaH // sa javAnI hitasvAMto gamayAmAsa vAsarAn // 5 // arthaH-tyArapaThI potAnI zaktivate zatruno nAza karanAra evA pArzvanAthajI kumAra avasthAne pAmyA, ne saMsAramAM jenuM citta zrAsakta nayI evA batA divasa nirgamana kare be, anyazAstramAM zIvano putra svAmI kArtika nAme be, tenuM nAma paNa kumAra be, ne devatAnA sainyano pati De ne zakti nAmanA yuvate zatruno nAza kare Dhe, ne pArvatI nAme potAnI mAtA tenuM hita karavAmAM jenuM mana be evArthane jAsana karanAra pada mukavAcI pArzvanAthajInAM zakti parAkrama dayALutA ityAdi kyA guNa kavie sUcana karyA be. // 5 // TIkAH tapyamAno'nyadA paMcapAvakaM dustapaM tapaH // jagapratiprAcya janmasaMstRta vigrahaH // 6 // uvrvvamuvIM paricAmyam karmaGaH kramaH zataH / tamyasurvadi ruyAne tAM puraM prApatApasaH // 9 // yugmam arthaH- eka divasa pAMca agni mAM rakhA The, evaM karUM
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ (20) 9. atha zrI saMghapaTTakA tapa tapato ne jagatprajuzrI pAzvanAtha pratye jene pUrva janmathIja vera baMdhAyuM , evo ne tApasa karma karavAmAM kuzala ne dhutAro evo kamau nAme tApasa ghaNI pRthvImAM namato jamato bAhAranA udyAnamAM tapa karavAne zchato te pUrIne prApta thayo. // 6 // 7 // .... TIkA:-athA zA svagnikuMmAni sa catasa vacIkhanat // gatisthAnAni catvAri svavAsAye va zAsvatam // 7 // .. * arthaH-tyArapar3I te tApase cAra dizAne viSe cAra zragninA kuMma racyA te jANe niraMtara cAra gatimAM potAne radevAnAM sthAna kayAM hoya ne shuN?|||| . . ... TIkAH-didIpire 'nalA steSu caarudaaruniveshtH|| jaMghAkhajvAlajaTilA statkaSAyA shvocchuuitaaH|| e|| . arthaH-te agninA kuMmane viSe suMdara kASTanA praveza thakI cAre agni vegavaMta jvAlAe vyApta atize jAjvalyamAna thayA. te jANe te tApasanA agnizikhA jevA cAre kaSAya sAthe udaya pAmyA hoyane zuM? // e|| . . DhIkA:-tadaMta:sthaH svmuurhorccmmaarttmmmlH|| cakAse nUna mAyAsyan mahAnaraka madhyagaH // 10 // . . arthaH-te cAra agninA kuMmanI vacce unno rahyo, ne potAnA mastaka upara thAkalaM ne sUrya maMgala jene evo te tApasa paMcAgni sAdhana karatI vakhata yA prakAre zonne . te zonA upara utprekSA alaMkAra kahe je mahA naraka madhyethI nArakI puruSa jANe sAkSAt zrAvyo hotha ne zuM ? // 10 // ...... ..
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ *g. atha zrI saMghapaTTakaH . . (21) TIkA:-kRzAnunnAnusaMtApaM sahiSno ratha dAruNaM // pAraNAM vidadhAnasya svayaM zINaiH phalai dasaiH // 11 ||smaahRtpd stasya . staMnasyevordhvatasthuSaH ayameva tapasvIti prasasAra yazaH puri // : yugmam // 12 // arthaH-have e rIte agni tathA sUrya teno zrAkaro tApa sa. hana karato ne potAnI meLe pamelA je phaLa tathA patra teNe karIne pAraNuM karato ne be paga ekaga karI thAMjalAnI peThe zraTaMTa unno rahelo evo tApasa teno jA nagarImA pasakhyo je bAja kharo tapasvI jagatmAM // 15 // TIkAH-gatAnugatikatvena nirvivekatayA nyaa|| nirIkSituM ta mAkAMdan paurA gauravata stataH // 13 // . arthaH-e prakAre viveka rahitapaNuM lokamAM je. e hetu mATe, eka cAlyo, tenI paDavAme bIjo paNa cAle, eka gAmara cAle tenI palavAme bIjI paNa cAle evI rIte lokamAM gAmarIna pravAha , tene gatAnugati kahIe te hetu mATe nagaranA loka moTapathI te vApasanA darazananI zvA karatA havA. // 13 // . TIkAH phluptasaMvananA nUnaM gaMtumArenire 'tha te ||cirnssttNsy saujanyasiMdhodho rivA game // 15 // .. arthaH-tyAra pachI te tApase jANe vazIkaraNa karayuM hoya nahi ema te puranA loke javAno AraMja karyo te upara dRSTAMta-jema sArA guNano samuja, ne ghaNA kALathI gayelo eko potAno baMdhu Avyo hoya te pratye jAya tema AdarapUrvaka loka darzane cAlyA.
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ mHshykhqqqqqqqqqq (12) . - atha zrI saMghapaTTakA - TIkA-niraMkuzaM viniyanti nAgaraiH sAgarai riva // rAjamArnAH prathIyAMsobhUyAMsopi dhanIkRtAH // 15 // arthaH-te nagaranA loka nibaMdhapaNe samupanI peThe urAyA eTale samUhe samUha cAlyA teNe karIne rAjamArga ghaNA moTA hatA to paNa ati sAMkamA thayA. TIkAH-suparva nikhaye saudhe jAtarUpamahIbhRti / itaH siMhAsanAsIno nagavAn vibudhAdhipaH // 16 // .. artha:-tyAra paThI eka divasa gavAna zrI pArzvanAtha svAmi devAdhi deva, devamaMdira samAna ne suvarNamaya pRthvInuM dhAraNa karatI evI potAnI havekhIne vISe sIMhAsana upara bega hatA. TIkA:-yAMtamekAzathA loka maksokya vidannapi // asA veti jana:kveti papRDAnucaraM janam // 17 // arthaH-sarva loka eka citte jatA itA tene dekhIne pote jANe sopaNa thA loka sarve kyAM jAya le. ema posAnA sevakAne pUjakuM. // TIkAH-paMcavahitapasvI ha samAyAto' styato janaH vaMdituM taM prayAtIti kumAraM sabajijJapat // 17 // arthaH-tyAre te sevaka zrI pArzvanAtha kumAra pratye vijJApanA karato havo je he mahArAja ahIM paMcAgni sAdhana karanAra tapasvI zrAvyo De mATe tene vaMdana karavA thA sarve loka jAya ke. // 7 // TIkA-athovAca praju citraM viparyasta thiyo'yamA mo. hAMdhatvAt svayaM naSTA nAzayaMtya parAnapi // 25 //
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ 19. atha zrI saMghapaTTakA - (23) PAAAAAAwar www arthaH-tyAra par3I pranu bokhyA je aho adharmamAM dharma mAnyo ne mATe viparIta bujhiyovAlA adhama puruSa mohe karIne aMdha thathA . e hetu mATe pote nAza pAmyo De ne bIjAne paNa nAza pramAke ne e moTuM zrAzcarya . // 15 // - TIkAH-upAdeyatayA detha mavasya sthabudhA aho / sukhaM hi manvate mugdhAH kAminI pAdatAmanam // 20 // arthaH-aho ajJAnI ghuruSa je tyAga karavA yogya se senuM prahaNa karavA paNe nizcaya kare , te upara dRSTAMta // jema mugdha pu. ruSa (kAmIjana) te strIunA pagarnu tAmana te sukha rUpa mAne , e. Tale strIunA paganI lAto khAya ke, ne temAM sukha mAne je. tema muDa puruSa gaMgavA yogya je adharma temAM dharmapaNAno nizcayaM karIne ame sAraM karIe jIe. ema khoTAmA sAru mAne le e zrAzcarya . TIkAH-janyumanyukRtA dharmaH paMcA mitapasA ydi|| syA - zyet tRSNaja: tRSNA mRgatRSNAMnasA tadA // 1 // arthaH-utpanna thakAnuM ne zIsa jene eTale khAjAvika utpanna thato ehavo je krodha tene zrati utpanna karanAra ehavU paMcAgni tape karine jo dharma thAya to svAbhAvika saszo prANI telI ati u. spanna thara tarasa te kAMjavAnAM jale karine nAza pAme eTakhe prakAni tape. karine dharma paNa na thAya ne phAMUvAnA male karine tara yA na jAya // 1 // ......... . . TIkAH-bodhayAmitatogatvAmurmedhasamimaMjana prabanyamAnametemabAkhavanti huNAtataH // 25 // . .
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ (24) 8. atha zrI saMghapaTTakaH / - arthaH-te hetu mATe huM jaIne urbuddhi evA yA lokane bodha karUM kemaje e nikhArI tApase bAlakane jema lonAve tema thA lokane lonAvyA mATe // // TIkA:-naktAgamajAganAtha stposisissyaattH|| mAtrAmItraiH samaMyAnamadhiza vyatadaMtikam // 3 // arthaH-ema kahine jagat svAmI zrI pArzvapracuMjI tyAra palI te tapane khoTuM kari dekhAmavA vAdana upara besine potAnI mAtA tathA mitra teNe sahita te tApasanI pAse gayA // 23 // ... TIkAH-ztazcA nalaHkuMmAMtaH praju gurunni|| dAruNi madhye koTara maikSiSTa. nAgaM lInaM nayAdiva // 24 // artha:-tyAra paThI prajue agninA kuMmamAM moTA kASTanA madhyane viSe polANamAM jaya thakI jANe saMtAzne rahelA nAgane jJAne karIne dIge // 24 // . TIkA-pranu rUce vRSArthA bhUtapasyA jApatApasa ||dhrmvyaajaadyH kiM no prakrAMtaM pAtakaM tvayA // 25 // arthaH-dekhIne pranu bolyAje, he jApatApasa eTale japatapanA karanAra tapazcaryA to dharmane arthe , mATe dharmanA miSathI thA teM zuM prApa AraMnmuDe // 25 // TIkA:-mUlaM dharmasya kAruNyaM puNyaM bIjaM taroriva // jvalanajvAlanA taJca kutastyaM gRha munnteH|| 26 // . artha:-dharma- mUla kAraNa dayA ne, jema vRdanu mUla kAraNa
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ - atha zrI saMghapaTTakaH (25) sAraM bIja be tema te mUla kAraNa agnimAM bAlavAcI moTayapanu ghara kyAMthIja yAya ? eTale jema bIja bAlavAthI vRkSa utpanna na thAya tema dayA rUpI mUlano nAza karavAthI dharma na thAya ne dharma vinA mo vyapa nathI // 26 // TIkA:- cet svAMgasyA niSaM geNa zreya sta daniSajyatAm tadeva zItavAtAyaiH kiM jaMtuniramaMtuniH // 27 // arthaH- ne jo potAnA zarIrane kaSTa karavAthI zreya mAnyo hoya to zIta vAtAdike karIne te zarIrane kaSTa kara. paNa niraparAdhI aMtuno nAza zA mATe kare The. // 27 // TIkA:- AyurjA mive brUnA mAturANAM zarIriNAM // dhamoradaiva sAdhIyAn kimu jo stapasA munA // 28 // arthaH- jema rogAtura prANI auSadhane iDe tema zrAkhAne itA prANInI rakSA karavI eja pratize zreSTha dharma be mATe he tApasa ! yA nirdaya tapa va zuM ? // 27 // TIkA:- prAdurbhavati na zreyo nhaNAM prANipramApaNAt // saMpAdayati no jAtu zilAzakala maMkuraM // 25 // artha:-mANasane prANInA vadhathI kyAre paNa zreSTha pragaTa yatuM nathI te upara dRSTAMta jema pASANa khaMga dhAnyanA aMkurane kyAre paNa utpanna kare nahIM tema // 27 // TIkA:- alaMkarmINadoH staMna saMstaM nitaripudvipaH // nimna nirvighnarAjyazrIrvinA nItiM yathA nRpaH // 30 // caMdramA zva
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ (26) 8. atha zrI saMghapaTTakaH / viNataMjikAM caMDikAMvinA // na virAjati mimIrapAMmurAkhaM mamaMgalaH // 31 // dharmakarma tathA nAvo dAmatAmasanAzane / / ba'. lavatta litodgaca daruNAM karuNAM vinaa||3|| trinirvishesskm|| .. arthaH-yuddhAdi kriyA karavAmAM kuzala evA hastarUpI rthana teNe karI thaMjAvyA . zanarUpI hAthI jeNe evo ne nirvighna rAjya sadamIne vaza karato evo samartha rAjA paNa jema nItivinA na zole tathA phINa sarakhaM ghoDhuM ne akhaMma maMgala jenuM evo caMdramA jema suMdara prakAzaka kAMtivinA na zone, tema ugatA sUrya samAna karuNA vinA pApa rUpI moTA aMdhakArane nAza karavAne dharma karma balavAn nathI. // 30 // 31 // 3 // TIkAH-prANighAtena ced dharmo dhivarAH pIvarA stadA / dhAtukA jaMtu saMdohA nazruvIraM divaM zivam // 33 // ... artha:-jo prANI ghAte karIne dharma hoya to saSTapuSTa ane jaMtu samUhane nAza karanAra evA mAThI loka svarga sukhane athavA moda sukhane logavat // 34 // .. . - TIkAH-mahAnunnAva tanmuMca paMcavanhitapo 'dhunA // ityukta jagadIsena taM lalApa sa tApasaH // 34 // arthaH-te hetu mATe he mahAnunnAva! paMcAgni tapane hamaNezrIja mUkI de. e prakAre jagadIzvara zrI pArzvanAthajoye kayuM. tyAre se tApasa te pranu pratye boTayo // 34 // TIkAH-cAturI rAjabIji ste damanItivicAraNe na dharmagraM. thacarcAsU jhunatedhI vAdRzAm // 35 //
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8. atha zrI saMghapaTTaka: - (27) arthaH-he rAjakumAra tArI buddhi damanIti vicAravAmAMca tura me, paNa dharmagraMthanI carcAune viSe tamArA jevAnI buki udaya pAmatI nathI. // 35 // . TokAH-mamuktaM nAnyathe tI za sta mavAdIt priyaMvadaH // na ... ce pratyeSI tatpazya tapasaH svasya hAsyatAm // 36 // .... arthaH-tyAra panI priya bacana bolanAra pArzvanAtha svAmI te tApasa pratye bolyA je mArUM kaheDhuM anyathA nathI ne jo tane vizvAsa na Ave to potAnA tapa, hAMsIpaNuM thAya te jo||36 / / TIkAH-tataH parazunA netAM targatArhoSitoragam // . dvidhAvidhApayAmAsa dAru tasya tapo dhruvam // 3 // arthaH-tyAra pachI pArzvanAtha svAmIe agnikuMmamAthIma kASTamAM sarpa a| dAdha thayo , te kASTane kaDhAvIne pharasI vate be nAma karAvyA te jANe e tApasanA tapanuja nizce bedana karyu ke shuN||37|| .. TIkAH-tataH kaMThopakaMgaptajIvita: pyuSTa vigrahaH / / didRkayeva niragAda pakartu mahoragaH // 30 // arthaH-tyAra paThI kaMThane samIpa prApta thayuM ne jIvita jene eTale kaMThe prANa AvyAthI maravAnI taiyArI thaevI evo, ne arDa dagdha thayuM ne zarIra jenuM evo eka moTo sarpa te kASTamAMthI nIkalyo, te jANe apakAra karanAra e tApasane savAnI zvAe nIkA Tyo hoya ne zuM ? // 30 // . TIkA:-dApitA vijunA paMca // parameSThinamaskRtiH // ka..
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ 28 atha zrI saMghapaTTakaH ruNAtaruNA tasmaipuMsA nedIyasA tataH // 3 // arthaH- tyAra baDhI samartha jagavAn zrI pArzvanAthajIe potAne najIka rahelA mANasa pAse te sarpane paMcaparameSTi namaskAra eTale navakAra maMtra (jethI dayAno ullAsa ghaNo thAya e prakAre ) devamAvyA eTale saMbhaLAvyA. athavA karuNAnA kAma samAna athavA karuNAeM jIjAtA evA koi pAsenA mAAsanI pAse navakAra saMjalAvyA. 37 TIkA :- laghukarma kA stataH saMjJitayA 'nayA / zravoMjalipuTAjyAM tA madhA sIt sa sudhAmiva // 40 // - ( 28 ) arthaH- yAra pI e sarpa laghukarmI ke ane saMjJI paMceMdriya be e hetu mATe ekA thaine kAnarUpI aMjalI puTa vane te navakAra maMtrarUpI amRta pAna karato vo // 40 // TIkA:- tanmahimnA sa ni: sImnA vipadya samapadyata // javanAdhipadeveSu dharaNa: phakha bhRtpatiH // 41 // arthaH- jeno avadhi nathI evo te navakAranA mahimAe karIne te varpa marIne javanapati devane viSe nAgano rAjA gharaNeMdra nAme utpanna thayo. // 51 // TIkA:- dvAdazAMgI vido pyenaM nidhanAnehasi svayaM javyAn paMcanamaskAramata evA dhyajIgapan // 42 // arthaH- eja hetu mATe dvAdazAMnImA jANa moTA puruSa patha maraNakAlane viSe pote javyaprANI thakI paMcanamaskArane jo ve eTale vyaprANI namaskAra debe ne pote grahaNa kare be // 42 //
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8. atha zrI saMghaTakaH -- TIkA-asA veva ciropAta pApasarvakaSo nhaNAM / ghanAghanA hate ko'nyaH // ploSa moSa kamo vane // 43 // artha-eja namaskAra mANasanA ghaNAM kAla sudhI upArjana karelA pApano nAza karanAra le te upara dRSTAMta jema vanane viSeza. gnidAhathI rakSA karavAmAM samartha meghavinA bIjo koNa hoya ? ko nahI tem|| TIkAH-ye muM navyA apavyAja lanaMte potava navaM laMghayaMti navAMnodhi te ganIra mannIravaH // 4 // arthaH-je navyaprANI phAUsamAna navakAra maMtrane pAme De, te prANI nirnaya thakA gaMjIra saMsAra samujnu ulaMghana kara // 4 // TIkAH-pazavo pyena mAsAdya nAkaM sAkaM mahacchUiyA ||viNdNti kRta saMsAra tAnavA mAnavA va // 45 // arthaH-pazu paNa e navakAra maMtrane pAmI moTI khadamIye sahita svargane pAme , jema karyu le saMsAra halakAsa paNu jemaNe evA mANasa svargane pAme tema // 45 // TIkAH-namatsura ziromaulibizAsanavaina junakti zaktimAn prAjya svArAjya ya bacIpatiH // 46 // ... arthaH-je navakAra maMtranA prajAvathI samarthane, iMsANInA svAmIne namatA je devatAnA mastaka mukuTa temaNe aMgIkAra karI ne yAjJA vacananI kurA jemAM evaM potAnuM moTuM iMja. padavInuM rAjya logo ne // 4 //
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8. atha zrI saMghapaTTakA - - TIkA:-dikkUla mudujakhyAtisphAtiprINitaviSTapaM // kanaM bhArata sAmrAjyaM sArvanaumaH piparciyat // 47 // . ra arthaH-je navakAra maMtranA pranAvathI dizAyonA samUhane jedana karI cAlato je jasano vistAra teNe karIne prasanna karyu le jagat jeNe e, suMdara cakravartI rAjyane cakravartIrAja thara pAlana kare // 4 // TIkAH-caMcachAyA nRtaH paMca namaskAraphalagrahaH vipakrima phalasyA sya phalikA ta hijUMnate // 4 // arthaH-dedIpyamAna lakSmInuM dhAraNa karato athavA ujjavala yAne dhAraNa karato evo ne paripakva De phala jenAM evA paMcanamaskArarUpa phalavAna vRkanI iMcha padavI malavI teto eka phalImAtra pragaTa ziMga tha . TIkAH-devabhUyaM gate nAge tajhAmnA tha pranuM janAH // nunuvaM sUktipIyUSasyaMdino baMdino janAH // 4 // / arthaH-te nAga devapaNu pAmyA palI suMdara vANI rUpa amRtane barasatA evA loka tathA baMdijana, temaNe najare dIThelA moTA pra. tApe karIne prajunI stuti karatA havA // 4 // TIkA:-konyaH saMvedamedasvI nagavaMtaM vinA tra yat // 1tAn pada mapyena maMtardArUragaM vijum // 50 // . arthaH-je ahIMyAM nagavAna vinA, bIjo koNa moTo ghuruSa najare na dIvAmAM Ave evA paNa kASTanA polANamA rahelA e moTA sarpane dekhe // 50 //
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8. atha zrI saMghapaTTakA : (31) TIkAH-kasyAparasya kAruNyanaramaMtharatArakAH // nipataMti dRzaH preSTAH kodiSTaSTvapi jaMtaSu // 51 // - arthaH--dayAnA samUha vo maMda le netranI kIkIyo jemanI evA nagavAna vinA bIjA konI suMdara dRSTiyo atize kucha evA paNa jaMtune viSe pame // 5 // TIkAH-tapo dUSayituM konyaH praju rasya tapasvinaH // tRNe Dhi viyato bADhaM kastamastapanaM vinA // 55 // . arthaH-e tapasvInA tapane khoTu karI dekhAmavAme nagavAna vinA bIjo koNa samartha De, jema zrAkAza thakI aMdhArAne sUryavi. nA bIjo koNa atize mAza karI zake De // 55 // TIkA gotranedAMkitaH zakra stamasA malinaHzazI // maMdaH / sahasighamAMzuH keno paminumaH pranum // 53 // . arthaH-jagavAnanI upamA konI sAthe karIe ? kema je iMsa te to gotra eTale parvatano neda karave karIne lAMDita thayo .(ja. gatamAM paNa jeNe gotranu dana nedana karyu hoya te sAro na kahevAya e nAva The) ne caMDa paNa aMdhArAye karIne malina ne eTale kalaMkina De ane sUrya paNa mAgazara mAsamAM maMda thAya ne eTale ziyALAmAM eno pratApa hI jAya , mATe iMDa caMDa ane sUrya e RNa pratApI kahevAya ne to paNa te pratApamAM eka eka moTuM dUSaNa le mATe ni dardoSa nagavAnane konI upamA kariye // 53 // * .. TIkA:--pratu ratra na ce deSya Una pratipadaM skhalan tadA jAtyaMdhava mohA dapatiSyad navAvaTe // 55 // ....
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ (32) aba bhI saMghapAra: anwANAMA arthaH-jo praju ahIM na AvyA hota tyAre to janmArAnA aMdha puruSanI peThe magale magale skhalanA pAmato thA loka mohI, saMsArarUpa kUvAmAM pamata eTalle prajue jo ahIM zrAvIne e tapa kuSTa na karI dekhAmayuM hota to loko mohathI jUgamA sAcuM mAnIne saMsAra rupa kUpamAM pamI marata // 54 // TIkAH-tato vino guNa stotra masahiSnuH sa tApasaH // tato dezAdapakrAMtaH prakAzA daMdhakAravat // 55 // arthaH-tyAra paThI te tApasathI jagavAnanI guNa stuti sahana na yazae kAraNa mATe jema ajavAlAthI aMdhAruM mAse tema te dezathI nAge // 5 // TokAsadarkopi saMparkovinno duHkhAya kevalam / / tasyA java dulUkasya prakAza zca jAsvataH / / 56 // arthaH-sAru uttara phala jenuM evo paNa nagavAnano saMbaMdha te kevala te tApasane pu:kha jaNI thayo. jema sUryano prakAza ghUmane OMkha jagI thAya tema // 16 // TIkA:-tataH kRtvA tadajJAnAt jaravaH kamaTha stapaH // medhamAlItivibudho 'jani stanitanAmasu // 5 // .artha:-tyAra paThI te vRddha kama nAme tApasa zrajJAnathI tapa karIne stanita nAme dazamI nikAyane viSe meghamAlI nAme devatA thayo. // 5 // -- TIkA:-gIyamAno jagannAtho gAthakai nagarI ttH|| viveza pezasasthemnA bRtrahekA marAvatIm // 27 //
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8. atha zrI saMghapaTakaH - (33) . artha:-tyArapaLI jagatanA nAtha zrIpArzvanAthajI gAyaka sokoye gAna karyA batAM moTA mahimAe sahita jema iM' zramarAvatI namarImA praveza kare tema potAnI nagarI pratye praveza karatA havA // 7 // .: TIkAH-tato lokAMtikairdevaiH prajurAgatya bodhitaH // nagavaMtaM svayaM murtya varItuM prahitairiva // 5 // arthaH-tyAra par3I mukti kanyAe potAnI mele jagavaMtane varavAne mokalyA hoya ne zuM? ema lokAMtika devatAu~e zrAvIne prajune bodha ko // ee|| TIkAH-svarNastomasya varSeNa tApaniryApaNakSamaH // jagatyAstarSamAkarSan ghanAkRtiradIkata // 6 // arthaH-sonayAnA samUhanA varasave karIne lokanA saMtApane nAza karavAne samartha ane tRSNAno nAza karatA ane meghanAsarakhI De zrAkRti jenI evA nagavAna didA letA havA. eTale vArSika dAna thApIne dIkSA lIdhI. meghapake megha sArA jakhanI vRSTie karIne pRthvInA tApane nAza karavAmAM samartha ne tarazane maTAmanAra je. 60 TIkAH-zrathAzramapadodyAne kadAcidiharana prajuH // basyau maunaM samAsthAya ppAnadhyAnaikatAnadhIH // 61 // . arthaH-tyArapatI kozka vakhata vihAra karatA thAzramapada nAme udyAnane viSe, vRti pAmatA dhyAnane kkei ekatAna azbuddhi jemanI evA nagavAn maunapaNuM dhAraza karI utA rahetA. havA. 61 4
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ atha zrI saMghaharuH TIkA:- smRtvA prAktanaM vairamanvIzaM meghamAlinA // zra marSonmattAlAla kuTizAlinA // 62 // prAgjanmanicitasvairavaira niryAtanAma // vidadhAmItyupatraSTuM vakrarathena pracakrame // 63 // yugmam // artha:- syAra pachI meghamAlI jagavAna pratye keTalAka ja vayI anusaratu je pUrvanuM vaira tene saMjArIne krodhathI uMca upakatuM je vizAla lalATa tene viSe cakuTI karIne zobhatA evA te deve ema vicAyuM je huM pUrvajanmane viSe saMcaya kareluM potAnuM vaira te pratye niryAtanA karUM, eTale vairano badalo vAluM zrarthAt vaira vALu. ema dhArIne vakapaNe upadrava karavAne zrAraMbha karyo. // 62 // 63 // ( 34 ) TIkA:- prekha nizAta vizikha zikhAsamanakhAMkurAn // mukhaniryadUdhanasvAna vidIrNa girikaMdarAn // 64 // diggajaiyoM mutpitsUniva siMhAn mahIyasaH // vinirmame jaganneturupariSTAtsa duSTadhIH // 65 // yugmam // arthaH- calakatA je tIkSNa bANa tenI zikhA sarakhA benakhanA aMkurA (kha) jenA ne mukhI nIkalatA megha jevA gaMjIra ka kAkAnA zabde karIne karukA karI (phAmI) The parvatanI guphA jemaNe evA, dhane diggaja (hAthI) nI saMghAte jANe yuddha karavAne ubalatA hoya ne zuM ? evA moTA siMhane te duSTabuddhi deve jagasvAmI zrI pArzvanAthajI upara vikurvyA // 64 // 65 // TIkA:- avagrahaM pranoste'tha spraSTumapyasahiSNavaH / / abhUva- niSphalA yaha nirdhanAnAM manorathAH // 66 // arthaH- siMha prajuna zravagraha sparza karavAne samartha na yayA arthaH te
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ - atha zrI saMghapaTTaka jema nirdhana puruSanA manoratha saphaLa na thAya tema // 66 // TIkA :- gaMrusthala galAnanI razIkaravarSukAH // savritAcaMzuMmADhyAstena staMberamAstataH // 67 // (35) arthaH- tyApaTI gaMgasthala thakI nIkaLatuM je madanuM jala tenA biMdavAne varasatA ne zrAkarA De zuMDAdaka jenA evA hAthI vikurvyA // 67 // TIkA:- udAmAna: pracau te'pi tejasvini tamopar3e | bahumaMdadhAmAno dIpAH prAjAtikA iva // 60 // artha:-te moTA hAtha paNa tejavaMta ne ajJAna aMdhakArane nAza karanAra evA prajune viSe jema prajAtakAlanA dIvA nisteja thAya tema pratAparahita thayA // 68 // TIkA:-ityAdi nirmahAjImairkamaraiH samarairiva // zatruyati jine jiSNau meghamAsItyaciMtayat // 6e // arthaH- pUrve kA e yadi saMgrAmanI peThe moTA jayaMkara evA upadravava jItavAnuM jene zIla be evA jinapArzvanAthajI kona na pAme use meghamAlI deva ema vicArato havo // 65 // TIkA: - kathameSa mayA hojyo dIprokaMpraH sumeruvat // zrA jJAtaM salilaudhena prakSipAmi sarasvati // 70 // arthaH- je meru parvatanI peThe dedIpyamAna chAne kaMpe nahIM evA yA jagavaMtane huM kIye prakAre dona pamAUM ema vicAra karatAM are emAM zuM De ? ema avagaNanA pUrvaka vicAra karyo je pANI nA pravAha
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ (36) 19. atha zrI saMbapaTTakaH - vame ene samuamAM kheMcI nAMkhu // 70 // TIkAH-karNapAlIlalattAra-prAzutArAMzunnAsurA // mahachisphUjabarjakhibRMhitA gajatA yathA // 1 // arthaH-ema vicArIne AkAzamAM megha paMkti vistArI, tenuM pAMca zloka vame varNana kare . je kAnanI maryAdAne viSa rahyA ne suMdara atize uMcA je tArAnAM kiraNa, teNe karIne dedIpyamAna ja. pAtI eTakhe megha paMktirupa strIye kAna sudhI suMdara atize tejasvI tArA rupI motI dhAraNa kayoM ne tenI kAMti vamezonne le. te upara dRSTAMta, je moTAne bala parAkramane jaNAvatA evA ne zabda jene viSe evI hAthInI zreNI zone tema jaNAtI hAthInI zreNI paNa motInA samUha dhAraNa karavAthI zone ne // 1 // TIkA:-linA khanimaNiviniraJjanAcalariva ||kuNjguNjtkurNgaari-prtishrunmishritaaNbraa // 2 // arthaH-valI te meghapaMkti kevI le ? to khANane viSe rahelA maNinI kAMtivame mizra thaelI evI aMjanAcalanI jUmi hoya ne zuM ? ema jaNAtI. valI kuMjane viSe zabda karatA evA jesiMha eTale jyAre megha garjanA kare tyAre siMha paNa potAnA mAthA upara garjanA thatI sAMjalIne ahaMkArathI temanA sAmI garjanA kare evo svannAva le mATe, temanA pamabaMdAnA zabdavame mizrita thayu ne zrAkAza te je thakI evI // 2 // . TIkAH-aMtaHsthakAliyavyAla-mauliratnAMzukIlitA kA "liMdIvAnilodaMvadhIciko halAkulA // 73 / / .
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 atha zrI saMghapaTTakaH ( 17 ) : ; arthaH- valI te meghapaMkti kevI be ? to ke jenA jalamAM * kAliyanAme nAga rahyo be tenA mastakamAM ratna rahyAMbe tenI kAMtivane vyAsa elI ne vAyuvame ubalatA taraMganA kolAhala zabdavame zrAkula vyAkula evI jumanAM nAme nadI hoyane zuM ? kavitAmAM jamanA nadI jala kAlu va na thAya temAM kAliya nAme moTo mazidhara nAga parivAra sahita rahyo to tene kRSNa vAsudeve samudramAM kADI mukyo zAthI ke tenA kerathI te nadInuM kAlu pANI loka pAna karIne maraNa pAmatA hatA. te kathA purANamAM prasiddha be, mATe meghamAlA paNa ema 'jAtI evI. // 73 // TIkA:- udyatsaudAmanI dAmakAma saMvalitaca biH // tumyadaMjo niSidhvAnagaMjIradhvanirAkurA // 74 // artha:- valI te meghapaMkti kevI be to ke utpanna yatA je lInA bakarA tethe karIne yati vyApta tha ve babI jenI, chAne dona pAmatA samudranA zabda sarakhA gaMjIra zabdavame vyApta eva // 74 // TIkA:- AzA nisaM binIvaktra biMbanIlAMbara zriyam // saMdadhAnAmbaraM tena tene kAdaMbinI tataH // 75 // arthaH- valI te meghapaMkti kevI be to ke dizArUpI zrIzrotuM mukha DhAMkavAnuM kAluM vastra tena zobhAne dhAraNa karatI evI meghapaMkti te deve vistArI // 15 // TIkA:-yastataMprAstataH sAMDrAjagavanmastakopari // ni: petuH salilAsArA nArAcA zva duHsahAH // 76 //
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ - atha zrI saMghapaTTakaH arthaH-tyAra par3hI jagavAnanA mastaka upara khAlasaradita aMtarAvarahita pANInI dhArAna pAmI te jANe duHsaha bANavRSTi mI hoya nahi zuM ema jAtI // 76 // (,38.) TIkA:- jinadehaM tataH spRSTAva te luvaM tisma bhUtale // aMtaH samuccaradhyAnamarutA vidhutA iva // 77 // artha:-tyAra panI te jaladhArA pArzvanAthajInA dehanA sparza karIne bhUtalamAM loTI pakI eTale pRthvImAM pasarI, te jANe aMtarane viSe ruke prakAre cAlatu je dhyAna te rUpI vAyuvame tiraskAra pAmI hoya ne zuM ? ema devala (nIce) pamI // 99 // TIkA:- nIrandhaM nIradhArAbhiH pAtukA jiH samaMtataH // ekAve ivAbhUtAM yugAMtazva rodasI // 78 // artha:- tyArapaTI ghAmapaNe niraMtara cAre pAsa pakatI pANInI dhArAe jema yugAMta kAlamAM AkAza pRthvI eka samudramaya thAya tema sarva jalamaya thayuM // 78 // TIkA:- so'jito jinamappUro'jriyaH kSIrodasodaraH // bajAra tanujA bhinnaH kAlodajala dhizriyam // 79 // artha :- jinanI cAre pAsa meghamAMthI pakato ne kIra samudra jevo te pANIno samUha pArzvanAthajInI kAlI kAMtivane mi zra thayo mATe tethe kAloda nAme samudranI zonA dhAraNa karI // 19 // TIkA:- samAlakAlajImUta niSTayUMtaH payasAM rayaH // sa varIvRdhdhyate smodhvaM bhAraM jAraM juvaM tathA // 70 // yathA jagavataH kaMThamAruroha nirNkushH| saMpadyate 'pakArAya nIcagAmI supekSitaH 10 1 |
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ 48 atha zrI saMghapaTTakaH ( 39 ) artha:-tamAla vRkSanA jevA kAlA meghathI palo je pANI no pravAda te pRthvIne jarI jarIne te prakAre uMco pratize vacyo je prakAre jagavAnanA kaMTha upara niraMkuzapaNe ArohaNa thayo. te upara alaMkAra kare be. je e vAta ghaTeja, je nIcANamAM gamana karanAra tenI upekSA karavI te potAnA apakAra jaNI thAya be. jema nIca puruSa betenI vekhaNA karI je ize ApaNuM apamAna karyu to karavA yo ityAdi prakAre jo kare to te nIca puruSa aMtye jatAM zrApa gaLu kAle tema te nIcANa cAlanAra jala be temo evo svajAva thayo je halave halave paramAtmAnA kaMTha upara ghyAvI beTuM // 80 // 81 // TIkA:-amoghaH pAyasAmoghaH samaidhiSTa yathA yathA // irSyAa jinasyApi dhyAna vanhistathaiaurvavat // 82 // artha:-saphaLa evo pANIno pravAha jema jema vRddhi pAyo tema tema paramAtmAno paNa dhyAnarupi ani irSyAe karIne jANe ruvAna bhInI peThe dedIpyamAna thato vo // 82 // TIkA:- nIlakuMtalarolaMbaM padamalA hidamalam // daMta ki madhusvaMdi prIvAnAlopala hitam // 83 // iMdIvara zriyaM bijra vaiyajanatAna nam // ghanamuktapaya pUranimagnavapuSaH pranoH // 85 yugmam arthaH- yAra paDhI meghe mukelA pANInA puramAM nimana yayuM be zarIra jenuM evA nagavAna temanuM je, kAlA kamalanI zojAne dhAraNa karatuM evaM mukha te pratye, lokanA samUha jotA havA. te
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 40 ) - atha zrI saMghapaTTakaH 8 kamala ketuM be to kAlA kezarUpI jamarA jemAM rahyA be evaM ne suMdara netrarupI nirmaLa patra jemAM rahyAM ve evaM, ne dAMtanI kAMti rUpa makaraMdane karatuM ( utpanna karatu) ne kaMvarUpa nAle karIne jayAtuM evaM bhagavaMtanuM mukha, kamala sadRza jaNAya be // 84 // TIkA:- anI yomaNI razmi ki mmi ritakakunmukham // itazca nAgarAjasya siMhAsanama kaMpata // 85 // artha:-eTaluM yayA patI moTA maNInI kAMtiyovat citra vicitra kaya ke dizAzranAM mukha jeNe evaM nAgarAjanuM siMhAsana kAMpatu havuM // 85 // TIkAH - vRttAMtastena kRttAMtaHkaraNasthainasA tataH // prayuktAvadhinA'bodhi proH pAdaprasAdavat // 86 // artha:-tyAra pachI jedana thayuM ve aMtaHkaraNamA rahelaM pApa jenuM evA te nAgarAje avadhijJAna prayojIne prabhu saMbaMdhI sarve vRtAMta prajunA pAdaprasAdanI peThe jAeyuM. eTale jema tIrthaMkarano janmotsava jANe ve tema. athavA potA upara je pUrve prajunA caraNano anugraha thayo ma athavA kamaTha yogInA paMcAgni kuMrumAM pUrve balato hato tethI jagavAne potAnA caraNaprasAdavane yA prakAranI padavI pamAmI be, e pAdaprasAdasahita jema hoya tema jANato davo // 86 // ka TIkA - satpalakucArohA stilakAnugatA likAH // siMkAracitacchAyA sAmaMjulavalIlatAH // 09 // banyAsamAH samAdAya devI: padmAvatI mukhAH // dharaNeMdrastato jaktyA svA-naM samupeyivAn // 77 // yugmam
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ -18 atha zrI saMghapaTTakaH ( 41 ) artha:-tyAra paDhI suzobhita be stana ne kaTI thI nIcabyo jAga te jemano evI; ane tilaka sahita be lalATa jemanAM evI tathA kAnanAM zrAjuSaNava meM racI be suMdara zonA jemanI evI ne suMdara be trIvalIrupI latA jemanI evI ne vanadevI sarakhI jAtI je padmAvatIpramukha devakhone saMghA laine dharaNeMdra naktiekarIne pArzvanAtha svAmI pAse zrAvatA havA. vanadevI pratye vizeSaNano artha je sArA patra jene be evA lakuca nAme vRno ve zrAzraya jemane ehava ne potAma vadhAre sugaMdha The mATe tilakanA vRthI prApta yA be camara jemane ehavI ne karNikAranAM vRkavake ya e bAyA jemane evI ne suMdara be lavalI nAme latAo jenI pAse ehavI. || 09 || GG || TIkA:- vijurIAMbabhUvetha tena madhyejaloccayam // urmi - saMvarmitaH zauriraMtanarAdhipaM yathA // 8 // artha:-tyAra paDhI te dharaNeMdre jalanA samUha madhye taraMga va vyAtathalA jagavAna dIvA. jema samudranI madhye nArAyaNane dekhe tema. e dRSTAMta anya zAstra anusArI be te kabuMbe. samunI madhye zeSanAganA zarIra upara nArAyaNa sUtre be ne te nAga potAnI hajAra phaNArupI ar temanA upara dhare be ne pAse lakSmIjI paga cAMpe be, tethI temanuM nAma zeSazAyI bhagavAna kahevAya be ityAdi kathA be // 85 // TIkA :- maNidIdhitinidbhUtaghanasaMtamasaM tataH // apArasphAradurvArAMbudhArAcauragauravam // 0 // zrAtapatraM zriyaH saMtra phullannabaphaNAmayam // juvanAdhipaterUrdhvaM prAg bijarAMbabhU va saH // 1 //
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ - atha zrI saMghapaTTakaH arthaH--tyAra paTI te dharaNeMdra, maNInI kAMtIva nAza karyu be ghADha aMdhakAra jeNe evaM ne ghaNI moTI ne duHkhathI nivAraNa thAya evI je jaladhArAna tene haranAra be moThyapa jenI evaM ne zobhAnuM ghara praphullita navaphArupI vatra jagavaMta upara zIghrapaNe dhAraNa ka rato vo // 1 // ( 42 ) TIkA:-sosdhastAne tu rudyAmadhAma tAmarasaM mudA // unnAlaM racayAmAsa dAsavadvAsavopamaH // 2 // arthaH- :- vAsava iMdra be upamA te jenI svAmI evA bhagavaMta zrI pArzvanAthanI devaLa ghaNuMbe teja te jenuM evaM ane uMcAM mukhanuM be kamalanI harSe karIne dAsanI peThe racanA karato evo je dharaNeMdra te aparimita eTale nAla te jenuM evA 2 // vo // TIkA:- thopari phaNAvatravAritAMbuda viplavaH // zradhoja - bUnadAMnojanyastazastapadaH prabhuH // 73 // prAgvat pravavRte kAmaM parama dhyAtuM kiMbanaMbaravarjitaH // sarvAvasthAsu sAmyaM yoginAm // e4 // artha :- tyArapaDhI jenA upara phalArupa batra va meghanopadrava nivAraNa karyo be evA ne nIce suvarNa kamalane viSe yAcyA be suMdara paga jeNe evA prabhu pUrvanI peTheja upadravano je zrAmaMbara teNe rahita dhyAna karavAne pravarttatA havA te vAta ghaTeja moTA yogIzvarane sukha duHkhAdi sarva avasthAne viSe pratijJe samapaNuM hoya ve // e3 // // e4 //
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ - atha zrI saMghapaTTakaH ( 43 ) TIkA:- tathApIze mahAmarSaprakarSaM meghamAlinam // meghamAlinamuIkSya tato'vAdI dahIzvaraH // 95 // arthaH- tyAra pI dharaNeMdra meghamAlI pratye pUrve ko evo upadrava karyo ne to paNa prajune viSe mahAkrodhe karIne pAThI megha mAlAnI vadhAre vRSTi karavAmAM tatpara thayo evo meghamAlI devane dekhI te pratye nAgapati dharaNeMdra bolato vo ||e|| TIkA:- mUDha pApIyasAM dhurya maule hodIyasAM navAn // jinepi kimetadno vyaMjayasya samaMjasam // e6 // artha :- he mUDha ! ti pApI mAM presara, ati nIca prANInA mAthAnA mugaTa samAna evo tuM jagAya ve zAthI ke jinezvarane viSepaNa zuM yA teM ghaTita pragaTa karyu ! // e6 // TIkA:- dviSannIzamadhastvaMno mApastaptamAnasaH // yAne vazye payorAzau ko nu nirvvaU maUti // e7|| artha :- he meghamAlI ? prajuno dveSa karI tapyuM be mana jenuM evotuM narakamAM mAM kema je he nirvvaka potAne vaza naukA malI pI samudramAM ko mubI mare // e7 // TIkA:- ho kAruNikAyApi jinAyeSyaMti bAlizAH // dviSatyA mradIyAMsaM karanAH kaMTakAzinaH // e // artha:- mUrkha puruSa karuNAnA samudra evA jinanalI irSyA kare be te vAzvarya be. tyAM alaMkAra batAve be je e vAta ghaTe be. mUrkhano evo svabhAva hoya che. jema kAMTAnuM jakSaNa karanAra uMTa be te pratize komala evo AMbo te pratye dveSa karebe tema // e8 //
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8 atha zrI saMghaTTakaH TIkA:- vijunAitapo'sAraM tene te'nujighRkSayA // nahi jAtu satAM vRttiH pareSAM vipralipsayA / ee // ( 44 ) arthaH- nagavAne tArA upara anugraha karavAnI icchAye tAruM ajJAna tapa khoDhuM karI vistAryu kema je kyAreya paNa sat puruSanI pravRtti bIjA puruSane ThagavA kAraNe hoyaja nahIM // ee // TIkA:- bAliza vAdRzA yahA hitamapya'ditaM viduH // saMpadyate virahiNAM hariNAM ko'pi dAruNaH // 100 // artha:-mATe he mUrkha tArA sarakhA potAnuM hita paNa kareluM teneti mAne ve e nyAya to yA prakAre thayo. jevo virahI (viyogI mANasa) ne zItala caMdramA be to paNa Akaro duHsaha lAgeDhe tema // 100 // TIkA:-tatvaM tAtvikatvena citraM nizcinvate jamAH // zuktikAzakalaM jAMtA manvate rajatAtmanA // 101 // artha:- je jama puruSa be te yathArtha vastupratye yathArthapaNAno nizcaya kare be. jema jAMti pAmelo puruSa bIpanA kama kA pratye dhAto aurat aasta ema mAne be tema // 102 // TIkA:- evaM kamavajIvaH sa nAgarAjena tarjitaH // aparAddhevane diyA maMtu vilakSatAm // 102 // prarthaH- prakAre kamaThanA jIvane te nAgarAje tiraskAra karyo tyAre, lakSya cukyo che bANa te jeno evA puruSanI peThe tatkAla lagAye karIne vilakSaNa pAmyo. eTale juge paruyo / / 102 / /
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8. atha zrI saMghapaTTakaH - (45) TIkA:-upaplavairapi dhyAnasaMpaTalaMpaTamAnasam // sa nikaMpaM jinaM vIkSya nistaraMgapayodhivat // 103 // prAgjanmavairasaMjAravi pratisAranAk ttH|| mamarAmaMbaraM sadyaH saMjahAra vi. zAradaH // 104 // arthaH-tyAra paThI upanave karIne paNa dhyAna saMpadAne viSe laMpaTa De mana jenuM evA ane taraMga rahita samunI peThe kaMpArAe rahita evA jina zrIpAzvanAthajIne dekhIne pUrva janmanA vairano je samUha teNe karIne viparIta jajato eTale ababu AcaraNa karatA evA te buddhivaMta meghamAlIe tatkAla upavano je AmaMbara tene saMhayoM // 103 // 104 // TIkAH svAgAMsi samyagAnamya dAyitvA jinaM tataH / / tApastyaneM jiyagrAmaH svakaM dhAma jagAma sH|| 105 // . arthaH-tyAra par3I te meghamAlI potAnA sarva aparAdha khamAvIne jina zrIpArzvanAthajIne namaskAra karIne, potAne pazcAtApa thayo je je zrA meM khoTuM karyu, te tApathI kRza thayo iMjiyono samUha jeno evo te deva potAnA sthAna pratye jato havo // 15 // TIkAH-atha kRtanayamAthaM zrIjinaM pArzvanAthaM kamavijayadadaM bujhasaddhyAnaladam // muditajanasamAjaH kIrtayitvA- . hirAjaH svanavanamuruzaktiH prApa satsvAminnaktiH // 106 // // iti kathA // .. arthaH-tyAra paThI karyo re nayano nAza jeNe evA, ne kamaune jItavAmAM catura evA, ne pragaTa thayuM le sArA dhyAnane viSe lakSa
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ (46) 49. atha zrI saMghapaTTakA - jemane ehevA zrIjina pArzvanAthajI te pratye, harSa pamADyo lokano samUha jeNe evo, ne ghaNI meM zakti jenI evo ne suMdara le svAmI nakti jenI evo nAgarAja vakhANa karIne athavA stuti karIne potAnA sthAna pratye jato havo // 106 // e prakAre kathA saMpUrNa thaI // ..... TIkA:-tadeva miSTadevatAstavamanidhAyedAnI saMghavyavastho padezarahasyaM pratipAdanIyaM tacca yogyasya puruSasya pratipAdyamAnaM ... sAphalyamAsAdayet / ayogyAya tu dIyamAnaM pratyuttApakArAya syAt / yaduktam-aprazAMtamatau zAstratanAvapratipAdanam // doSAyAcinavodIrNe zamanIyamiva jvare // arthaH-evI rIte iSTa devatAnI stuti kahI have saMghanI vyavasthAnA upadezanu rahasya kahevAnuM be. te rahasya yogya jIvane upadeza karyAtho saphalatAne pAmaze ne ayogya puruSane apAye tuM kadAca ulaTuM apakAra- kAraNa thAya. kahyu be ke, jenI buddhI sthira nathI te jIvane zAstranA kharA tatvano upadeza doSay kAraNa thAya je.jema jene tAva caDhyo be te mANasane zAMtine bAste zrApAtI davA doSanuM kAraNa thAya tema. TokAH-zrato'nidheyamupakramamANa upadezarahasyagaNana. yogyaM zrotAraM nirUpayitumAha // - arthaH-e hetu mATe kahevA yogya vastuno zrAraMja karatA anidheya vastuno upanyAsa karatA batA graMthakAra upadeza rahasyane kahevA yogya zrotA puruSatuM nirupaNa karatA batA kahe , eTale zrotA puruSanAM lakSaNa kahe .
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8. atha zrI saMghapaTTaka: 3. (47) // mUla kAvyaM // kalyANAninivezavAniti guNagrAhIti mithyApatha pratyarthIti vinIta itya'zaTha ityaucityakArIti ca // dAkSiNyIti damIta nItinRditi sthairthIti dhairuti sat dharmArthIti vivekavAniti sudhIrityucyasetvaMmayA // 2 // TIkAH-nacyase vyapadizyase tvamiti yuSmadA vivakSitazrotRnirdezaH mayeti katarAtmanirdezaH tatazca no zrotarmayA tvaM saMghavyavasthAM pratipAdyase ityarthaH // .. artha:-tvaM' eprakAre yuSmat zabdano prayoga karyo, tethI zrA kAvyamAM kahelA lakSaNa sahita je zrotA puruSa teno nirdeza ko ane 'mayA' eprakAranA prayogathI karttAe potAno nirdeza karyo, tethI he zrotA puruSa hu~ tArA pratye saMghanI vyavasthA pratipAdana karuMI eTalo artha thayo. TIkAH-kasmAdityAha // kalyANAninivezavAniti / iti zabdAH sarvepyatra hetvaarthaaH|| kalyANa: zunoniniveza AgrahaH sadgraha ityarthaH // tahAn // ... arthaH-zA hetu mATe evA zrotA. pratye A graMtha kahA evI AzaMkA karI kahe je je yA kAvyamA je sarva iti zabda teno heturupi artha De mATe kalyANa eTale zujane viSe praveza zuna vastuno Agraha eTale sadvastunuM grahaNa karavU ne asad vastuno tyAga karavo evA guNa sahita zrotA puruSa hoya.
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ (48) 8. atha zrI saMghapaTTaH - TIkAH-yataH sadgrAhiNo hi sadupadezaratnazravaNe paramAnaMdaH smussti|asdgraahiitu tavaNepi kadAgrahagrastatayA sayuktI. rapi svamatikalpitA'tAtvikavastusamarthakatvena yojayati // arthaH-je hetu mATe sAcI vastune grahaNa karanAra puruSane to sArA upadezarupI ratna sAMjaLIne paramAnaMda (udalAsa) prApta thAya , ne asad vastune grahaNa karanAra puruSane to te sArI vastu sAnale to paNa pote kadAgrahamA gaLAyo De mATe zAstrokta sArI yuktine paNa potAnI matiye kaTpelI je khoTI vastu tenuM pratipAdana karavA naNI jome // TIkA-yaduktaM // AgrahI bata ninISati yuktiM tatra yatra matirasya niviSTA // pakSapAtarahitasya tu yuktiryatra tatra matireti nivezamiti // arthaH-te vAta zAstramA kahI je je AgrahI puruSa jyAM po.tAnI mati praveza tha tyAM yukti pamAmadhA zche le eTale je kadAgrahamAM potAnI mati coMTI ne tyAM zAstra yuktine lai javA icche ne. ne pakSarahita je puruSa tenI mati to jyAM yukti tyAM praveza pAme le eTale yukti sahita le tenuja grahaNa kare le e prakAre ahiM paNa sAro puruSa le te sAranuM grahaNa kare ne ne apsat puruSa le te asatnuM grahaNa kare 3 // TIkAH-zrathavA kalyANaM modaH tatrAninivezo'dhyavasAyastachAn yato navAjinaMdinAM samupadezopi na cetasi sthiti badhnAti //
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ atha zrI saMghapaTaka rahIsiMha ___ arthI kalyANa zabdano bIjI- gate artha kone meM kalyANa kahetAM mokSa temAM jeno adhyavasAya, sTane nizcaya be, evo zrotA puruSa hoya kemaje navAninaMdI je prANI tenA cittamAM sAco evo paNa upadeza rahI zakato nthii|| TIkAH-yamuktaM // kalyANakAMkSiNAM nRNAmupadezaH . sudhAyate // navAninaMdinAM citraM sa eva garalAyate // __arthaH-te kA je je mokne icchatA je puruSa temane sAco upadeza amRta jevo lAge De, ne navAjinaMdi prANIne teja upadeza phera jevo lAge . e vAta AzcaryakArI . // kavi zabda ghaTanAno tAtparyArthaH // jema suvarNane icchatA lAgyazAlI prANIne te saMbaMdhi je upadeza eTale yA prakAre nizce suvarNa siddhi thAya De evo, je sAco upadeza te amRta jevo thAya , eTale lokamAM kahevAya je je zramRta biMbavajhe suvarNa tathA ajara amara ityAdi guNa utpanna thAyane, ne te avya icchaka puruSane jevo zatavedhI sahastravedhI rasa prApta thAya be, ne je navAnninaMdi eTale je potAne madyuM be teja dArija paNAmAM khuzI evA nirlAgya prANIne te suvarNa siddhino upadeza kera jevo lAge De e Azcarya je e prakAre arthAtara paNa sUcanA kayoM. TIkAH tathA guNagrAhIti // alpIyasopi guNasya grahaNa pravaNaH // doSaikagrAhiNo hi avidyamAnepi doSe tagrAhakatvameva syAt artha:-valI zrotA puruSa kevo hoya, guNagrAhI, atize yomo guNa hoya tenuM paNa grahaNa karavAmAM pravINa, ne je doSamAhI . te
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 50 ) atha zrI saMghapakaH to jemAM doSa na hoya temAM paNa doSa kholI kADhIne doSanuMja pra i kare be // daNa TIkA :- yaduktaM // nAtrAtIva vidhAtavyaM doSadRSTiparaM manaH // doSo vidyamAnopi taccitAnAM prakAzata iti // 2 // artha :-- je mATe zAstramAM kayuM be je atize doSa dRSTine viSe tatpara mana na karavuM kema je doSa na hoya to paNa doSa dRSTivA - lAnA cittamAM doSa nAse be // ityAdi // TIkA:- tathA mithyApathapratyarthI ti // mithyApatho vakSyamA - palakSaNo yathAnaMdaprarUpitotsUtramArgaH // tasya pratyarthI virodhI // utsUtramArga zrotumapyanictuH // utsUtrapathA jilApUkasya hi yayArtha siddhAMtopadezastrAsAya syAt // arthaH-- valI te zrotA kevo hoya to mithyAmArgano zatru, eTale gala kahIzuM evAM jenAM lakSaNa be evo potAnI icchA pramANe prarUpaNA karayo je utsUtra mArga teno virodhI eTale utsUtra mArgane sAMgalavAnI paNa icchA nathI karatA, kema ke utsarga mArganA ani lASI puruSane nizce yathArtha siddhAMtano je upadeza te trAsajaNI thAya be. TIkA:--yaduktaM / khudda migANaM puNa suddhadesaNA sIhanAyasameti arthaH- je mATe zAstramAM kayuM be je krudra puruSa rUpa mRga temane zuddha dezanA be te siMhanAda jevI be eTale trAsa upajAvanArI ityAdi // TIkA:- tathA vinIta iti // gurvAdiSvanyutthAnAdikaraNalAlasaH // vinItAyaiva hi guruvaH siddhAMtatattvaM pratipAdayaMti //
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 51 ) atha zrI saMghapaTTaka: arthaH-valI te zrotA kevo hoya to vinIta hoya eTale guru Adika prApta thaye bate uju tharbu ityAdika vinaya karavAnI lAlasA vAlo, kema je gurumahArAja vinIta ziSya jaNIja siddhAMtanuM tatva Ape be. _____TIkAH-yamuktaM // viNayannayaMmi sIse diti suthaM sUriNo kimaththariyaM // kovA na de nikhkhaM kiM puNa sovannie thAle // arthaH-zAstramA kaDaM le vinayano jANa eTale vinayano karanAra evo ziSya, te naNI AcArya siddhAMta Ape le emAM zuM zrAzcarya le dRSTAMtaH-jema koI moTo puruSa sonAno thAla lazne nikSA mAgavA zrAve to tene na Ape arthAt sarve Ape tema // TIkAH-purvinItAya punarna kiMcidupadizati // yaduktaM // sehaMmi muvviNIe viSayavihANaM na kiMci Akhkhe // na yadijazyAhAraNaM paliyaMciyakannahatththassa // arthaH-ane duvinIta ziSya naNI zrAcArya kAi upadeza na kare je hetu mATe zAstramA kaDaM le je purvinIta.ziSya naNI vinaya vidhAnAdi kAM paNa nathI kahetA, te upara dRSTAMtaH-jema bedana thayA De kAna hAtha jenA evA puruSa pratye zonAne arthe naraNa nathI ApatA tema. TIkAH tathA azaka iti // RjusvannAvaH // gurvAdiSu jIvikAnirapekSapravRttirityarthaH // zage hi na vidyAyogyaH // yato vinItAya bubdhAyA'nRjave na mAM brUyAditi vidyaivAheti // arthaH-valI te zrotA puruSa kevo hoya ? to azava eTale sarala svannAvI gurvAdikane viSa AjIvikAdikanI apakSArahita
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 52 ) atha zrI saMghapaTTakaH sevAmAM pravarttato evo hoya. je zaTha puruSa be te vidyA yogya nathI je mATe sarasvatIye pote kathaM be je vinIta tathA lojI tathA zava puruSa eTalA jaNI mAruM uccAraNa na kara // TIkA:- tathaucityakArIti ca // lokAgamAvirodhena gurvA - diSu yathAnurUpaM vinayAdipravRttiraucityaM // tatkaraNazIlaH // zrocityahInasya hi zeSaguNAH saMtopi kAzakusumasaMkAzAH // arthaH- vaLI te zrotA puruSa kevo hoya to ke ucitapaNuM ka - ranAra eTale lokamAM tathA zAstramAM virodha nA yAve tema guruyAdine viSe jema ghaTe tema vinayAdikanuM karavuM tene ucitapaNuM kahI ye tene karavAnA jeno svabhAva be evo, ucitapaNA vinA bIjA sarve guNa kadApi hoya to paNa kAza nAme koI tRNavizeSa tenA puSpa jevA nAkAmA be // TIkA :- yaduktaM, aucityamekamekatra guNAnAM koTirekataH viSAyate guNagrAma aucityaparivarjita iti // co vize. paNasamuccaye // arthaH- je mATe zAstramAM kayuM be je eka ucitapaNuM karavA rUpi guNa sthApo ne eka pAsa koTI guNa thApo to paNa ucitapaNA vinA te sarva guNa phera jevA thAya che, yA jagAye cakAra mUkyo be, te sarva vizeSaNane eka hAramAM nelAM kare be // TIkA:- tathA dAkSiNyIti // dAkSiNyamanukUlatA // janacittAnuvarttitvaM // tadvAn // nirdAhieyo hi bAMdhavAnAmapyuThejanI yo bhavati //
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ atha zrI saMghapaTTakaH ( 53 ) arthaH valI te zrotA puruSa kevo to ke mAhApaNa (amukasa) paNAye sahita lokanA cittane anusaravApaNuM, arthAt jene de. khone buddhivAnne ema jaNAya je thA puruSa to mAhyo The evA guNa sahita. kemake jemAM mAhApaNapaNuM nathI, te puruSa potAnA baMdhune paNa uhega karanAra thAya // ttiikaaH--|| yamuktaM // nidieyo mucyate baMdhunatyastanmuktasya kIyate'sya trivrgH|| kSINe cAsminmedinInArakArI kArISAno jIvati vyarthameSa iti // 7 // artha:- je mATe zAstramA kayu De je puruSa mAhApaNapaNAe rahita , tene pAtAno baMdhu tathA sevaka te paNa tyAga kare ne jyAre temaNe tyAga ko tyAre te puruSanA dharma artha ne kAma e traNe puruSArtha nAza pAmyA tyAre te puruSa niHkevala pRthvIno nAra karanAra thayo ne sukA gaNanI peThe bAlavA vinA bIjA koi kAryamAM upayogI na thayo mATe enuM jIvana vyartha // TIkAH-tathA damIta // jiteMjiyaH // ajiteMjiyo hi gurusevAyAmapi mNdaayte|| yaduktaM ||anirjiteNjiygraamH kAMtAlalitakIlitaH // na sevate guruM tasmAt kutastyastatva nirNaya iti // 7 // arthaH-vaLI te zrotA puruSa kevo ne to ke damI eTale jiteMjiya. jeNe yo jItI nathI te gurusevAne viSe paNa maMda thAya je je mATe zAstramA kaDaM je je, nathI jItyo iMjiyono samUha jeNe evo ne strIyonA vilAsanA viSe je baMdhAyo evo puruSa gurune seve
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 54 ) atha zrI saMghapaTTakaH nahIM, te mATe te puruSane tatvano nizcaya kyAMthIja hoya ? // 8 // TIkA:- tathA nItinRditi // sadAcAraparAyaNaH // tadvato hi sarvepi sAhAyyaM jajaMte // tadviparItasya ca vaiparItyam // arthaH-- valI te zrotA puruSa kevo hoya to ke nItino dhAraNa karanAra eTale sadAcArane viSe tatpara, sadAcAravAlAne nice sarve paNa sahAya kare be ne sat AcaraNa karanAranuM viparItapaNuM kare // TIkAH -- // yaduktaM // yAMti nyAyapravRttasya tiryacopi sahAyatAm // apaMthAnaM tu gacchantaM sodaropi vimuMcatIti // e // arthH-|| zAstramAM kahyuM be je nyAya mArge cAlanAranI sahAya tiryaMca eTale pazu pakSI paNa kare be, ne unmArge cAlanAra puruSano sodara (nA) paNa tyAga karene // e // TIkA:- tathA sthairyIti // sthairya kAryAne chAnotsukyaM tar3Ana // utsukA hi rAjasyena kAryamArabhamANAH zAstAramapyu - jayaMti // arthaH- valI te zrotA puruSa kevA hoya to, sthairyI kehetAM kAryanA AraMbha viSe sthiratAvAlA, chAne je sthiratAvAlA nathI' ne kAryano AraMbha kare be te puruSa potAno je zikSaka tene paNa udvega pamA temAM zuM kahetuM ? TIkA: - yaduktaM // [ sthirAH svairiNo nUnaM kSojayaMti prabhUnapi // calAnA kulAraMjA yugAMtaparvatA iveti // arthaH- je mATe zAstramAM kanuM De je asthira hoya ne svecchA
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'atha zrI saMghapaTTakaH ( 55 ) cArI hoya. te nizce moTA puruSane paNa dona pamAne be, jema pralaya kAlano vAyu parvatone paNa kaMpAve che tema // TIkA:- tathA dhairyauti // dhairyamApatsvapi manaso konyatvaM // tadvAn // adhIro hi vighnAkulitacetA gurumapi hIlayati // yaduktaM // vighnavidojitasvAMtaH kadAciddharmakarmaNi // kAtaraH sAtara siko gurumapyavamanyata iti // 11 // arthaH- valI zrotA puruSa kevo hoya ? to, dhairya eTale dhairya te Apat kAlamAM paNa mananuM na konavApaNuM evA guNe karI sahita te dhIrajavAlo kavAya ne je adhIra purUSa be. te to vighnavare - kula be citta jenuM evo bato gurUnI paNa hIlanA kare be. je mATe zAstramAM kaj be je kyAreka vighnavame dona pAmyuM be citta jenuM evo puruSa dharma karma viSe raMka jevA thAya be ne zAtAsukhano lAlacI thAya be, tyAre gurUnI paNa avagaNanA kare be. AP TIkA:- tathA saddharmArthIti // san zobhano dharmo lokapravAharahitaH // jJAnugataH pratizrotoparanAmA pAramezvaraH zuddho mArgastasyArthI gaveSakaH // lokapravAha nirate hi puMsi jalanRtakuMnoparipAtukajalabiMdu vi gurUpadezo bahirbuvati arthaH- valI te zrotA purUSa kevo hoya ? to saddharmArthI eTale sAro zojato je lokapravAda rahita tIrthaMkaranI zrajJAne anu sarato pratizrota e prakAranuM jenuM bIjuM nAma be evo paramezvara saMbaMdhI zuddha mArga teno gavekhaNA karanAra evA lakSaNa sahita zrotA joie. kema je lokapravAhane viSe zrati Azakta thayo je puruSa 1
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ (56) atha zrI saMghapaTTaka tene viSe gurU mahArAjano upadeza praveza pAmato nathI bAraNe nIkalI jAya je jema jalavame saMpUrNa narelA kuMla upara jeTaluM pANI po te sarve bAraNe nIkalI jAya le tema.. TIkAH-- // yaduktaM // aMdhaM prati yathA lAsyaM gAnaM ca badhiraM prati // anathinaM prati vyarthaM tathA saddharmadezanam // 15 // arthaH-je mATe zAstramA kayu je je AMdhalA pratye suMdara nRtya karavU tathA beherA pratye suMdara gAna karavU jema vyartha , tema je puruSane sAcA mArganI abhilASA nathI te pratye sAcA mArgano upadeza karavo vyartha // TIkA:-tathA vivekavAniti // pAriNAmikyA buddhyA yuktAyuktavimarzo vivekastachAn // vivekI hi heyaparityAgenopAdeyamupAdatte // arthaH-valI te zrotA purUSa kevo hoya to ke vivekavAlo eTale je karavAthI pazcAtApa na thAya, evaM karAvanArI je buddhi tene pAriNAmikI buddhi kahIe tevI buddhiye karI yukta, tathA yukta ayuktano je vicAra karavo tene viveka kahIe tevA viveka sahita je hoya te vivekI kahIe // TIkA:-taduktaM-heyaM vihAya viralAH sadsadvivekAdAdeya matra samupAdadate pumaaNsH|| saMpratyaho jagati haMta pibaMti nIrAt, dIra vivicya sahasA vihagAH kiyaMtaH // 13 // arthaH-te kayu , je purUSa sat asatnA vivekayI tyAga karavA yogyano tyAga kare ne, ne grahaNa karavA yogyatuM grahaNa kare be,
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8. atha zrI saMghapaTTakaH - (57) tevA puruSa zrA jagatamA viralA be. eTale thomA // jema vartamAna kAle jagatamA keTalAka patI dUdhane. jala benegAM hoya je temAMthI te bene zIghrapaNe jUdAM karIne dUdhanuM pAna kare ne ne jalano tyAga kare je // 13 // ttiikaaH-||tthaa sudhAriti // sudhI prAjJaH // ajhe hi va. tApi gururna kiMcit saMskAramAdhAtumISTe // yaduktaM // vyA. khyAtA kaM guNaM kuryAdvineye maMdameghasiAduredhasi zitopyeti kugara: kuMcatA hagat // 14 // tadevaM pUrvoditasakalaguNagaNasaMpanna stvaM noH zrotastato mayopadezasarvasvaM zrAvyase iti kRtArthaH // __ arthaH-vaLI te zrotA puruSa kevo hoya to, sudhI eTale mAhyo, kema je ajJAnI puruSane viSe, sAraM kahenAra evA paNa guru, kAM paNa sAro saMskAra camAvavA samartha nathI. je mATe zAstramA kaDaM le je maMda buddhivAlA ziSyane viSe, upadeza karanAra guru zo guNa karI zake ? kAM na karI zake. jema kuhAmAthI na dAya evaM du:khadAyI kASTha tene viSe tIkho evo paNa kuhAmo balAtkArathI kuMvita thAya ne tema te mATe pUrve kahyA evA sakala guNa gaNa teNe sahita evo tuM zrotA puruSa buM mATe, huM upadezanuM sarvasva saMnnalAvU. arthAt evA zrotA pratye thA sarvopari upadeza saMnalAvavA yogya , e prakAre yA bIjA kAvyano artha thayo // n . TIkAH-zdAnI yogyazrotAraM prati yAktavyaM tatprastAvanAmAracayituM vRttaghyamAha // arthaH-have yogya zrotA puruSa pratye je kadevA yogya le tenI prastAvanA kahevAne be kAvya saMghAthe kahe be..
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ __e. atha zrI saMghapaTTakA - ke mUlakAvyaM raha kila kalikAlavyAlaya katrAMtarAkhasthitajuSi gatatatvaprItinItipracAre // prasaradanavabodhaprasphuraskApathaugha. sthagitasugatisarge saMprati prANivarge // 3 // protsarpaghnasmarAzigrahasakhadazamAzcaryasAmrAjyapuSya. mithyAtvadhyAMtara jagati viralatAM yAti jainejmArge // saMviSTadviSTamUDhaprakhalajamajanAmnAyaraktairjinoktipratyarthI sAdhudherviSayinirajitaH soyamaprAthi paMthAH // 4 // TIkAH-evaM viSe prANivarge sati sAdhuveSaiH soyaM paMthA zra. prAthIti saMbaMdhaH / zraprAci zratAni / yatracAmAthIti pratherinaMtasya ici vetyanena sAnubaMdhatvArikalpIya-hasvanirmu tapake rupm|| - arthaH-prANIno samUha, zrAgala kahIzuMe prakArano thaye ite, sAdhu veSa dhArI puruSoe thA mArga vistAryo . thA ThekANe vyAkaraNa vicAra je prAdhi evaM je rUpa thayuM te to inaMta evo je prathama dhAtu, tenuM "civA" e sUtre karIne je pade vikalpa-hasvatA nathI catI te pake aprAthi e, sika rUpa thAya // TIkA:-ko'sau paMthA mArgaH svamanISikAkariphtaM matAso'yaM sa iti sakalajanapratiko 'yamiti idAnI pratyakopalanyamAnaH kathamaprAthi ? anitaH samaMtAd juurideshessvityrthH||
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ - atha zrI saMghapaTTakaH (19) artha:- te kI yo mArga eTale potAnI buddhiye kalpanA karyo evo te kIyo mata be ? to sakala janane prasiddha evo kama pratyakSa jagAto mata be. te kaye prakAre vistAryo ? to cAre pAse ghaNA dezamAM vistAryo. TIkA:-kaiH sAdhuveSaiH sAdhoH suviditasyeva veSo rajodaraNAdinepathyo na tvAcAro yeSAM te tatheti // snmuniliNgmaatrdhaariniH|| arthaH- koNe mArga vistAryo ? to rajodaraNAdi suvihita sAdhuno bhUSaNa rUpI je veSa, tenuM dhAraNa karatA paNa te suviditanA yAcAranuM dhAraNa na karatA evA, veSa mAtra dhArI eTale sAcA mu ninA liMgamAtranuMja dhAraNa karanAra evA puruSoye // TIkA:- kuta emadityata zrAha // viSaviniH // vidhi evaM si saMsAraguptau vanaMti se vinaM prAzinamiti viSayAH zabdAdayaH // tadvadinariM priyArthavyAsaMgijiH // viSayAsaMgo hi yatInAM dIyA virudhyate || arthaH- dA hetu mATe to tyAM kahe che je saMsAra rUpI baMdhIkhAnAnA gharane viSe potAne sevana karanAra prANIne bAMdhI rAkhe te viSaya kahIe, te zabdAdi pAMca viSaya teNe sahita eTale niHkevala viSaya mAtramAMja zrAsakta evA te sAdhuveSi ke mATe kema je yatine, viSayamAM pAne dIkSAeM e bene paraspara viruddha The. jhI rIte ? to jyAM dIkSApaNuM che tyAM viSayAsaktapaNuM nayI vane yAM viSayAsa paNuM che tyAM dIkSApaNuM nathI TIkA: / yaduktam // muhura diyamANAH sArayo ke ri
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8 atha zrI saMghapaTTakaH 8 vA, vaphalaka udAre'tIva baMjramyamANAH // vadhavizasana baMdhaiH sAdamAsAdayaMte, parama viSayajAjo dIkSitA bhUrikAlam // (60) arthaH- je mATe zAstramAM kahAM be jema pAsA vame sogaTAM, bAjI mAM cArepAra gharoghara namebe ne tyAM aneka prakAre ghAta tathA nAza tathA baMdhana kheda pAme ve tema caturgati saMsArarUpa copaTa khelane viSe viSayogI dIkSAvaMta prANI paNa atize marA karatA karatAM ghaNA kAla sudhI aneka prakAre nAzaghAta baMdhanAdike karIne khedapAme be. TIkAH / kiMrUpaH paMthAH, jinAnAmanAmuktirvacanamAgamaH tasya pratyarthI virodhI pAramezvara siddhAMta viparyastArthaprarUparUpatayA tadanihitayuktivAdhitaH // kasmAdevaMvidhaH paMthAH prathitasterityata zrAha // artha:- kevo mArga temale vistAryo ? to jina je arihaMta temanA vacanarUpI je zAstra tenoM virodhi, eTale paramAtmAno kahelo je siddhAMta tethI viparIta je arthanI prarUpaNA tero karIne te simAM kahelI je yukti tethI bAMdha pAmelo. zA mATe e prakArano mArga temaNe vistAryo ? te kahe be.. TIkA:- saMkliSTetyAdi // saMkliSTaH sAtatyena dhArmikajano pratApakArttaraudrAdhyavasAyavAn, dviSTo matsarI guNavadguNajaMzanapravaNabuddhiH // mUDhaH // heyopAdeya vimarzazUnyaH // prakhalaH // pra karSeNa pizunaH guNavadguNa sadUvaNAropaNacaturaH jo dummedhA yo janasteSAmeva caturvidhaH saMghastasyAmnAyaH ziSyaprati zi- dhIdisaMtAnaH // tatra raktAH prItimataH // yadvA saMkliSTAdivi
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ -g. atha zrI saMghapaTTa:: ... zeSaNopeto jano nAma suvihitasaMghastasyAnAyaH gurupAraMparyAgataH zrutavirukAcaraNA tatra raktA: pakSapAtinaste, te hi svasa- .. dRzajanAcaritaM prAmANyena pratipadyate sana prAtapadyata arthaH-je niraMtarapaNe karIne dhArmika janane upatApa karanAra evA je zrAtarau adhyavasAya temaNe sahita ane matsara sahita eTale guNavAna puruSanA guNane nAza karavA tatpara jenI buddhi zrane tyAga kara tathA grahaNa karavU te saMbaMthi je vicAra teNerahita mATe mUDha puruSa ane atize khala eTale atize cAmina, guNavAnanA guNane viSaasat doSanA dhAropaNa karavAmAM catura ane jama eTale duSTa buddhivAlo. evo je loka teno cAra prakArano saMgha (sAdhu, sAdhvI, zrAvaka, zrAvikA rUpa) teno je AmnAya eTale ziSyane tenA ziSya ityAdi vistAra te viSe zrAzakta (prItivAlA) te puruSa be, e hetu mATe athavA tuMmA adhyanasAyavAlo, veSI, mUDha, prakhala, jama e prakAranAM vizeSaNe sahita evo je jana eTale nAma mAtre karIneja suvihita saMgha paNa guNavamenahIM, evAno je AmnAya eTale guru paraMparAgata zAstra viruSka je AcaraNa tene viSe zrAzakta eTale pakSapAti evA je sAdhuveSI puruSo je e hetu mATe, kema je teja potAnA sarakhA je loka tenuM AcaraNa pramANapaNe aMgIkAra kare . ttiikaa:--|| yamuktaM // egari manatA, sayaMpi tesiM paesu vadaMtA // rAgadosabAyaNaghA, keza pasaMsaMti nikamme / / . .... artha:-je mATe zAstramA kaheMDhuMThe je eka zrAcAravAlAne mAnanAra keTalAka puruSa le te temanA mArgamA pote paNa varnatA batA
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ * atha zrI saMghapaTTakaH potAnA doSane DhAMkavAne arthe dharmarahita puruSone paNa prazaMsA kare. TIkA:-ta evaMvidhA jinoktipratyarthinameva mArga prathayaMti // atha jAsvatIva dIpyamAne pAramezvare pathikRta evaMvidhapathaprathanasya tamasa ivAvakAzaH // tatrAha // jagati loke viralatAM stokatAM alpajanAnyupagamanIyatAM yAti pApnuvati sati // kasmin // jineMdramArge jagavatpraNIte zuddhe pratizrotasiM pathi // ( 62 ) * artha:-hI kAraNa mATe e prakArano jinezvara jagavaMtanA vacananA zatrurUpaja mArga tene vistAre ve. te upara yahAMkA kare be, je sUryanI peThe dedIpyamAna paramAtmAnA mArgane viSe zAthI e prakAranA mArganA vistAra rUpI aMdhakArano praveza bhayo ? to kar3e be ke jagatamAM jineMdra bhagavaMte kaDelo ne saMsAra mArgathI usaTo evo zubha mArgAne eTale yokApaNAne pAme bate nAvArtha-khokamAM chApa puruSaja zudhdha mArgane pAmavArthI utsUtra mArga vistAra pAkyo. TIkA:- kasmAdetadityata zrAha // protsarpadmasmetyAdi // protsarvvan jagavI mahAvIramuktisamaye tajjanmarAzisaMkrAMtyA tatpakSasaMghasya bAdhA vidhAyitvAt proMnamANo nasmarAzinAmA maMgAlAdivaskrUro grahastasya sakhA mitra rAjA ditvAdan // tatazca protsarpadnasmarAzigrahasakhaM yaddazamAzcaryamasaMyatipUjAkhyaM // artha:- zAthI ema yuM ? to tyAM kahe he je nagavAna zrI mahAvIrasvAmi mukteM gayA te samaye udaya pAmyo, ne temanI janmarAzIne saMkramaNa thayo e mATe. tema mahAvIra svAmInA parUpAtI
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ - atha zrI saMghapaTTakaH * ( 63 ) saMghane bAdhA pamAgato jasmarAzi nAmA graha be, te maMgalAdi prahanI peThe mahA karo graha be tenuM mitrarUpa je Azcarya ve tethI. saMyati pUjA nAme dazamuM TIkA:- atra ca sakhyaM smarAzidazamAzcaryayorlo kikasakhayo riyorapi sAhacaryeNa puSkaraikakAryakAritvaM // taccer3a kAryaM dvayorapi yathAnaMdamAvalyakA ritvena mithyAtvapoSaH // kvacidasaMjJAvyavastudarzanaM hyAzvaryaM // zrasaMyajanapUjA cAnaMtakAla - jAvitvAdasaMjJAvyA varttate'to bhavatyAzcaryaMtacca dazamaM // arthaH- ahIM smarAzI grahane ane dazamAzcaryane paraspara lauktika mitranI peTha mitratA be kema je bene paNa saMghAte DuSkara evaM eka kArya pratye karavAeM be, te eka kArya kI yuM ? to te bene paNa potAnI najaramAM yAve tema varttatA mATe yathAnaMda evA je puruSa temanuM prabalapaNaM karAvIne midhyAtvanuM poSaNa kara. jAvArtha:smarAzi graha paNa ghaNA mithyAtvano poSaNa karanAra be, ne dazamuM zrAzvarya paNa ghalA mithyAtvane poSaNa karanAra be. mATe e kAmane be jaba saMghAte calAve be, tethI temane mitratA thai be. mAMTe ghaNuM midhyAtvanuM bala vRddhi pAmyuM De. zrAzcarya te zuM ? to kyAre paca saMve nahIM evI vastunuM dekhayuM te / asaMyati pUjA pasa anaMta kAle pa mATe ezvarya be te gaNatI mAM dazamuM be // TIkA:- kila jinapravacane dazAzcaryANi nirUpitAni // tadukaM / uvasagga gapjadaraNaM, ithvI tithyaM zramAviyA parisya kanTssa amarakaMkA avayaraNaM caMdasUrANaM // harivaMza kuppanI
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 64 ) camaruppArDa ya NaM teNa kAleA // 48 atha zrI saMghaTTakaH OM sa sidhdhA // arasaMjayANa pUyA, dasa vidyA artha:--jina pravacanamAM daze yA nirUpaNa karyA be, tenAM nAma gaNAvyAM ve je 1 upasarga 2 garbhaharaNa 3 strI tIrtha 4 canAvita sajA, 5 kRSNa vAsudeva amarakaMkAmAM gayA, 6 caMdra sUryanuM avataraNa, harivaMza kulanI utpati, camara utpAta, e eka same ekasone yA sidhdha thayA, 10 asaMyati pUjA e daze paNa - varya anaMta kAle thAya. TIkA:- tatra navAnAM svarUpaM graMthAMtarAdavaseyam // asaMyatapUjAzcaryasyaivopayogitvAt tadoSapradarzanoddezena prakaraNapravRtteH tasya sAmrAjyamiva sAmrAjyaM, yathA rAjJaH kasyacitsakalamaMru. lAdhipatyaM ripu vijayapurassara mAizvarya sAmrAjyamucyate evamihApi suvihitajana tiraskAreNa sakalalokasyA saMyatajanAjJAvazavarttitvaM dazamAzcaryasya sAmrAjyaM // arthaH- temAM nava AzcaryanuM svarUpa to graMthAMtara thakI jAvaM. asaMyati pUjA nAme dazamA AzcaryanuM yahIM upayogI pAMDe mATe tenA doSa dekhAnarao uddeza karIne yA prakaraNAnI pravRtti be mAMTe te dazamA prAzcaryanuM cakravartI rAjya be, jema koi rAjAne sakala maMgala adhipati paNuM ne zatrune jItavA pUrvaka zrAjJAe karIne - zvaryapaNuM jemAM be evaM cakravartti rAjya hoya, ema chAhIM paNa suviddita janano tiraskAra karo tethe karIne sakala lokane yasaMyatinI thAjJAmAM vartAva e dazamA AryanaM cakravartti rAjya be.
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8. atha zrI saMghapaTTakA (65) TIkA:-tena puSyadedhamAnaM mithyAtvaM // atattve tatvapratipratirupaM // tadeva dhvAntaM tamizraM samyagjJAnAlokanirAsakamatvAt // tena ruke vyApte // jaineMumArge // arthaH te rAjye karIne puSTa tha] eTale vRddhi pAmatuM je mithyAtva, mithyAtva eTale atatvane tatvapaNArUpe aMgikAra karavU, te mithyAtvarUpa aMdhakAra jJAnarUpI prakAzano nAza karavAne samartha De, mATe aMdhakAre vyApta thaelo jine mArga bate // . . TIkAH-zrayamarthaH // yathA // zyAmAyAM nIraMdhAMdhatamasena locanaprakAzAvaraNAtaskarAdinayena janA'saMnnArAmAjamArgasya viralatvaM, tathA jagavati vidyamAne tanma himnaiva yathAbaMdAnAM nirastatvAnna mithyApathaprathAvakAzo'bhUt // nivRtte tu jagavatI- . dAnI dazamAzcaryapravRtterniragalayathAbaMdotsUtradezanayA nUrilo- . kasya vAsitatvena prabala mithyAtvodayAtsamyagdRzAM nyagnUtatvena jineMjamArgo viralatAM prAptaH // . . .. .. . artha:-jema rAtrIne viSe gADha aMdhakAre karIne netrano prakAza zrAvaraNa pAme , mATe caurAdikanA naye karIne lokano saM. cAra thato nathI, mATe rAjamArgarnu viralapaNuM thAya . tema nagavAna vidyamAna hatA tyAre temanA mahimAvameja potAnI ichAmAM Ave ema cAlanAra loko nAsatA hatA mATe mithyAmArgano prakAza na hato. ne jyAre jagavAna bholegA tyAre mazaH AzcaryanI pravRtti je. mATe baMdhana rahita potAnI vAmAM Ave tema utsUtra dezanAvame ghaNA lokone utsUtrano paTa (mAgha) besADyo eTale utsUtrarUpI ugaMdha lokanA hRdayamA coTAmo dIdhI le. te
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18. atha zrI saMghapaTTakaH - hetu mATe prabala mithyAtvano udaya thayo, te mATe samyak dRSTi lo. koe nIcAM mukha kA eTale samakita dRSTI potAnA svarUpamA varate je. paNa potAno upadeza nirarthaka jAya mATe kahetA nathI mATe jineMdra mArga viralapaNAne pAmyo ke eTale ghaNoja thomo mAlama pa . TIkA-yathoktaM // pAtaH pUSNo navati mahate nopatApAva yasmAt kAlenAstaM ka zva na gatA yAMti yAsyati caany|etaavttu vyathayati yadA lokabAyaistamonistasminneva prakRtimahati vyomni labdho'vakAzaH // . arthaH-te vAta dRSTAMte karIne kahI je. jema sUryanuM pAtuM eTakhe sUryanuM zrAzramavU te moTA upatApa jaNI nathI. je hetu mATe kAle karIne koNa asta nathI pAmatuM, ne nahIM pAme ane nathI pAmyo, sarve paNa kAle karIne nAza pAme , paNa ATalI vAta to pImA kare , je svAnnAvika moTuM ehevU zrAkAza tene viSe loka niMdya evaM je aMdhakAra teNe AkAzane viSe avakAza pAmyo eTale nivAsa karyo / bhAvArtha:-svAnAvika nirmala evA AkAza jevA jine mArgane viSe aMdhakAra je, mithyAtva AvIne raghu e kAta mane vyathA kare ne ema graMthakAre sUcanA karI. TIkAH-atha kasati jaineDamArge mithyAtvarutvAliralatAM prApta ityAha // zha kila kalikAletyA di|| iha jagati kilazabdArthastvagre vayate // prANivarge mAnavasamudAye sati kiMrUpe lokoktyA kalikAlo jinoktyA ca duSamAkAla. . stena kalikAla eva khamAkAla eva nikhilAnAcAragarala
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10. atha zrI saMghapaTTakaH . . (67) nilayatvAcyAlaH sarpastasya vaktrAMtarAnaM vadanamadhyaM // tatra sthiti avasthAnaM juSate sevate yastasmin // artha:-have zuM bate jineMDa mArga mithyAtvavame vyApta thavAthI viralapaNAne pAmyo evI AzaMkA karIne kahe . kila zabdano artha zrAgala kahIzuM A jagatamA prANIno samudAya, lokoktiye kalikAla ane jinoktie karIne duHkhamAkAla , te hetu mATe kAlikAsa eja duHkhamAkAla te rUpI sarpa kema je sakala zranAcArarUpI keranuM sthAna De mATe te (kalikAlarUpI sarpa) nA mulamA sthiti karate bate. ___TIkAH-zrayamarthaH-yathA kazcinmahAnAgamukhAMtavartI va deSTrAnissaraniraMtaragaralannaragalitacetanatvAnna kiMcit kRtyAkRtyaM vetti // evaM kalikAlavaya''pi prANivargastatpranavakuzI khatAkRtaghnatAmohapralaMnanadaMnAdyanekadoSapoSakaluSitAMtaHkaraNatvAnAtmano hitAhitamavasyatIti arthH|| zrA lAvArtha // jema koI purupa mahA sarpanA mukhamA rayo ne te sarpanI dADhathI nIkalatuM je niraMtara phera tenA samUhathI jenu cetanapaNuM gayu . e hetu mATe karavA yogya ame na karavA yogya tene kAMza paNa jANato nathI ema kalikAlamA rahenAro prANIno samUha paNa te kalikAlathI utpanna thayuM je kuzIlapaNuM tathA kRtaghnIpaNuM, joha, ugAi, kapaTa e Adi aneka doSo jenuM aMtaHkaraNa jarAyuM be, e mATe potAna hita. tathA ahita tene nathI jANato. TIkA jAta chana tatveSu' jagavatpraNIteSu jIvAjIvAdita
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ atha zrI saMghapaTTakaH prItiretAnyeva vAstavAni tatvAni na tu kutIrthikana khitAnI ti cetasaH pramodaH // tathA nIternyAyasya sadAcArasya pracAraH pravRttistatazca gatau yathAkramaM kudarzanAcyA sadurvidagdhatvena pramAdanUdharanArAkAMtatvena ca naSTau tatvaprItinItipracArau yasya sa tathA tasmin // kalikAlamAhAtmyAddhi prANinAM tatvaprItinyAyapravRttizca naSTA // (18) artha:-eja kAraNa mATe bhagavaMte kalAM je jIva jIva Adi tatva tene viSe prIti eTale yA je jagavaMte kahyAM be eTalAMja vastutAe tatva be paNa kutIrthika kahelAM te tatva nathI. e prakArano je cittamAM harSa te pramoda kahIe. valI nIti kahetAM nyAya eTale sadAcAra teno pracAra eTale pravRtti te nIti pracAra kahI ye ebe kudarzananA zranyAsathI thai je potAnI zraNasamajaNa tethI, tathA pramAdarUpI parvatanA jArathI dabAyAM be eTale je puruSanAM gayAM be evA puruSa thaye te kalikAlanA mAhAtmyathI prANI be tatva prIti tathA nyAya pravRtti te be nAza pAmyAM be. TIkA: - yaktaM // kalau kumatasaMskAravArapUrNe nRNAM hRdi / avakAzamaviMdatI, tatvaprItiH zrutA dhruvaM // naSTAH zrutiH smRtiluptA, prAyeNa patitA dvijAH // masena nAzitAH ziSTA, hA vRddho varttate kaliH // arthaH- je mATe zAstramAM kayuM be je kalikAlane viSe ghaNA kumatanA saMskArathI mANasanAM hRdaya narAyAM be mATe tene viSe tatva prIti pesatI ( praveza karatI nathI tethI nizve tatvaprIti nAza pArmI imAratu je vacana te veda kahIe athavA zruti kahIe tathA te vaca
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ .. . atha zrI saMghapaTTakA 8 nane anusaratuM je RSituM vacana te smRti kahIe te zruti smRti be paNa khopa thayAM kema je tenA pravartaka brAhmaNa eTale brahmane jANanAra puruSa brahmajJAnI eTale zrAtmA anAtmAne yathArtha jANanAra te puruSa patita thayA. eTale adhama puruSa thayA ne je lokamAM sArA puruSa kahevAtA hatA te mele karIne nAza pAmyA. eTale asAdhu purupanA vacanamA vizvAsathI temanA aMtaramA aneka prakAre mala jarAyA mATe nAza pAmyA kahevAya zrA vAta kheda jarelI . zraho kalikAla ghaNo vRdhi pAmyo . ma TIkAH-tathA prasaran ||tthaavidhgurusNprdaayaanaavaat prAnavana anavabodhaH samyakasiddhAMtAparijJAnaM // tena prasphurata unmIlaMtaH kApathAnAM kumArgaNAmoghA:samUhAstaiH // sthagitastiraskRta: sugatarapavargalakSaNAyA: sargo niSpatiryasya sa tathA tasmin zdamuktaM navati saMprati hi kAladoSeNa buddhimAMdyAt sAtizayagurusaMpradAyAnAvAcca samyagAgamArthAparijhAnena svasvamatamAsthAya bahavaH kutIthikAH prAdurjUtAH // ___ arthaH-valI yathArtha guru saMpradAyano zrajAva le. mATe pragaTa patuM je zrajJAna eTale sijhAMtanA arthanuM ajANapaNuM tethI pragaTa ghayA je kumArganA samUha teNe karIne mokSa jenuM lakSaNa je ekI je sugati teno mArga tiraskAra pAmyo eTale DhaMkAyo . mokSamArga jeno evo prANIno samUha thaye te liMgadhArIyoe thA kumArga ca. sAvyo , e prakAre zAstramA kaDaM je je hAlamAM kAladoSe karIne bujhinuM maMdapaNuM mATe ane atizaye sahIta je guru saMpradAya teno ajAva le mATe sAro zrAgamano je artha tenuM jANapaNuM mathI mATe
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ (96) atha zrI saMghapaTTakaH pote potAnA mana aMgIkAra karIne ghaNA kutIrthika loko pragaTa yA be. TIkA:- teSAM ca paraspara viruddhAnekakumatazatazravaNodyamAnasaMdehadolA dhiruDhamanasaH prANivargasya kutaH sugati, nahi sA ke kamArga sAdhyA // tAtvikasamyakjJAna darzanacA ritrAtmaka mArgasAdhyatvAt tasyAH // naca dolAyamAnamAnasAnAM vAstavaikamucipathatatvanirNayaH // tadabhAvAcca kathaM muktyupAyA nuSTAnalevanaM tadajAvAzca kathaM muktiriti saMprati idAnIM kile ti saMbhAvane // saMbhAvyate etadyatkalikAlAnubhAvAt saMpratyevaMvidhaH prANivargaH // iti vRttadvayArthaH // artha:-ne temanA paraspara viruddha evA aneka prakAranA mana temanuM seMkako bAra je sAMjala te thakI utpanna thayA je saMdeda, te rUpI je hiMcAlo te upara betuM be mana jenuM evo, eTale eka vAtano niradhAra thato nathI, mATe ati caMcala jenuM citta be evo prANI no samUha tene kyAMthI sugati thAya, kema je te sugati be te aneka mArga vane siddha thatI nathI, te sugatino yathArtha sArAM jJAna darza. nane cAritra te rUpaja eka mArga, tethe karIne sAdhavA yogya be e hetu mATe, ne jemanuM caMcaLa mana be temane yathArtha eka mukti mArganA tatvano nizcaya thato nathI dhane jyAre mukti mArgano nizcaya na thayo tyAre muktinA upAya rUpa je anuSTAna tenuM sevana paNa kyAMcI thaze thAne jyAre muktinA upAya rUpa anuSTAnanuM sevana na thayuM tyAre mukti paNa kyAMthI thaze. ityAdi varttamAna kAlamA e vAta saMbhave be je kalikAlanA mahimAthI e prakArano prANiHsamUha yo dekhAya
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8. atha zrI saMghapaTaka (1) tethI liMgadhArIyoe A kumArga calAvyo . e prakAre be kAvyano saMghAne artha kaho. TIkA-idAnI yogyasya zrotuH purataHsAdhuveSakalpite pathi dajiristatprarUpitaM dharma pratipAdayantasya ca karma nirmUlanAkamavaM saMjAvayatridamAha // arthaH-have yogya zrotAnI zrAgala sAdhuveSadhArI lokoe potAnI matithI kalpelA mArgane viSe dazahAre karIne temaNe prarUpaNA kayoM je dharma te dekhA . ne te dharma karmane mUlamAthI nakhe. mavAne samartha nathI, ema saMbhAvanA karatA batA thA kAvya kahe . // mUkhakAvyaM // .. atraudezikanojanaM jinagRhe vAso vastya'damA, svIkArorthagRhasthacaityasadaneSapreditAdyAsAnaM / / sAvadyAcaritAdaraH zrutapathAvajJA guNidveSaghI,dharmaH karmaharo'tra cetpathi naven merustadAbdhau tret||5|| TIkA:-atra pathi ayaM dharmazcetkarmahase lavet tadA merurabdhau tarediti saMbaMdhaH // atra asmin pratyakSopalanyamAne pathi liMgikadiyate mate dharma audazikanojanAdikaH // ayaM cebadi karmaharo jJAnAvaraNAdinirAsado vetsyA.. tadA tadAnI merulakSayojanayasa parvatarAjaH // abdhau sA. mare taret psavet // arthaH- liMgAdhArIye kapekSA mArgano dharma jo karmano
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ (72) atha zrI saMghapaTTako nAza kare to meru parvata samuamAM tare e prakAre saMbaMdhaH, yA pratyaka jaNAto liMgadhArIye kalpelo je mata tene viSe audezika lojanAdika je dharma te jo karmane hare eTale jJAnAvaraNAdika karmano jo nAza karavAmAM mAhyo hoya to lAkha yojanano merunAme parvatano rAmA te samujamA tare, eTale jema meru parvata samujamA na tare tema liMgadhArIye kahelo dharma karmane na hare. .. .. TIkA:-ayaM ca nidarzanAlaMkAraH // ajavan vastusaMbaMdha, upamAparikalpaka iti tabakaNAt // tatazcAtra prastutadharmakamaharavayo merusamutasNayozca saMbaMdho'nupapadyamAna upamAnopameyatnAve paryavasyati // meroH samuataraNa miva prastutadharmasya karmaharatvaM // tatazcAyamarthaH // samujhe pASANazakalamAtrasyApi taraNa masaMnavi, kiMpunarbharoH // tato yathA mero samuataraNa maghaTamAna meva masya dharmasya karmaharatva miti // arthaH-yA nidarzanA nAme alaMkAra thayo, tenuM lakSaNa - saMkAra zAstramA kaDaM ne upamAnI parikalpanA karanAra na thayelo vastuno saMbaMdha te nidarzanA nAme alaMkAra kahIye mATe yA jagAye varNana kayoM je liMgadhArIno dharma tathA tene karmanuM haravApaNuM e upameya vastu . teno meruparvatane tathA te parvatanuM samuSamA taravApaNuM e be upamAna vastu le temano na thaelo eTale aghaTato je saMbaMdha te je te upamAna upameya nAvane viSe paryavasAna pAme meM e. Tale sthiti kare ne iti alaMkAra vicAra:-meru parvata, jetuM samupramA tara te varNana karIzuM evo liMgadhArIye kahelo dharma tene karmanuM ira mAde A jAvArtha siko je samupane viSe pASArAnA
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ -18 atha zrI saMghapaTTaka: ( 73 ) kakamAne paNa taravAnuM saMjavanuM nayI to meruparvatane na saMjaye temA zuM kahetuM ? jema merune samudra tarayuM rIe kalA dharmane paNa karmane daravApaNuM ghaTatuM ve tema yA veSadhAghaTatuMja be. TIkA: - yatra yasmin pathi kiM yatInAmaudezika nojanAdirdharma iSyata iti sarvatra kriyAdhyAhAraH // tatra uddezena vikalpena yatInmamasi kRtvA nirvRttaM niSpAditam zradezikaM // kI tAdisvAdikA // tacca tad jojanaM cAzanAdi // yadyapi siddhAMta audezikazabda udamadoSa dvitIyajJedArthaH zrUyate // ta thApI i vakSyamANatRtIyavRtArthaparyAlocanena zrAdhAmike va rttate // tasyaiveha kevalayati nimitta vidhIyamAnatvena mahAdoSatayA vivakSitatvAt // uddeza nirvRttatvasya ca sAmAnyavyuttasya rthaspoyatrApi samAnatvAn // arthaH- je mArgane viSe zuM be ? to yatine zradezika jojana kara e cyAdika dharma tene viSe dharma zche be, ema. sarva jagAye kriyApadano adhyAhAra karavo, tyAM uddeza zabdano vikalpa eTalo artha . eTale yatine manamAM rAkhIne nIpajAnyuM je jojana te dezika kahIe // vyAkaraNa vicAra // krItAdikamAM e zabdamo pATha ke mATe ika pratyaya ghyAvIne auaudezika zabda siddha thayo che mATe baudezika evaM je azanAdika naujana tyAM siddhAMtane viSe dezika zabda je te sola udgama doSa bre teno bIjo neva be // e prakArano artha sAMgalIe bIe to paNa yA jagAe Agala kadIzuM je zrIjuM kAvya teno artha vicArI jotAM zrAdhArmikarUpa artha- jAya e. yA jagAe kevala sAdhu nimitta je kareluM hoya te
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ (74) 8. atha zrI saMghapaTTakA - .................................. ....Annnn n n n n n . noja mahAdoSapaNe pAgala kahevAnI icchA , mATe udeze karIne nipajAvyuM evo je sAmAnya vyutpattino artha te to be jagAe sarakho De e hetu mATe. TIkAH-atra ca yatInAmaudezikalojanagrahaNe yathAbaMdA u. papattiM darzayati // pUrva hi zradharitadhanAdhipakozAgArANi caityasAdhuSu yaupayujyate tadevAsmAkaM vittamanyadanartha ityadhyavavasAyavyaMjitadevagurunakti narANi mahIyAMsiyAMsi dAnazraddhAsuzrAddhakulAnyajUvan // tatasteSu kuleSu tatkAlInayatInAM prAsukaiSaNIyenApinadayaNa nirAbAdhaM nirvAho'naviSyat // . . arthaH-zrA jagAye sAdhune zrAdhAkarmika nojana grahaNa karavAmAM svechAcArI liMgadhArI puruSo siddhAMtathI viruddha potAnI mati kalpanAthI yukti dekhA, je pUnA kubera naMmArIno avya jamArane tiraskAra kare evAM dhanAdhipati zrAvakanAM kula hatAM. ne ema jANatA hatA je ApaNuM avya jeTalaM caitya sAdhu nimitta vapa'rAze teTaluMja sArthaka , ne bIjaM to nirarthaka ne e prakAranA adhya"vasAyathI devagurunI naktinA samUha jeNe pragaTa kayoM ne evAM a. "tize moTAM ghaNAMka dAna dharmane viSa zraddhAvAlA zrAvakanAM kula hatAM, te hetu mATe te kulane viSe te kAlanA sAdhune prAsuka eSa'NIya nikAye karIne eTale nirdoSa AhAre karIne paNa nirAbAdha nirvAha thato hato paNa. TIkAH-adhunA tu duHSamAkAladoSAt dunikarAjopanavaparacakAdiprAcuryeNa dariSatAmahapatAM ca gacchatsu tathA vidhasaM.
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ atha zrI saMghapaTTakaH (71) hananazakti vikalAnAM zuddhena jaktAdinA saMyamayAtrA nirvAha jAve yadi kazciddAnazradhdhAlustIrthAvyavacchedamicchuH zrAvakaH zramaNa saMghanimitta nirvRtanaktA dinApi nadA ko doSa: ? dharmAdhArazarIramupaSTaMnaye arthaH- damaNAM to duHkhamA kAlanA doSathI dukAla tathA rA jAno upadrava tathA paracakrAdi (zatrunA sainyanAM yudhdhAdi ) kAraNathI. te zrAvakanAM kula daridrapaNAne tathA alpapaNAne pAmyAM be mATe tene viSe yA kAlanA te prakAranI saMghayaNa zaktiye rahita evA sAdhune zuddha jaktapAnAdika karIne saMyamayAtrAno nirvAha nayI thato mATe eja nimitta koika dAna zraddhAvAlo ne tIrthano uccheda na thAya ema to evo je zrAvakane sAdhunimitte nipajAnyuM je jo janAdi teNe karIne paNa dharmanuM AdhArabhUta evaM zarIra tenuM upaSTaMna kare eTale sAdhu zarIrano nirvAha kare to temAM zo doSa be arthAt kAM paNa nathI. TIkA:- AtmA ca yatinA yathAkathaMcana rakSaNI yaH // dharmasAdhanatvAt // yaktaM // savvaththa saMyamaM saMjamA appANameva: rakkhaMto // muccai azvAyA puNo visohI nayA viraI // artha:-sAdhue jete prakAre AtmA rAkhavo, eTale pApa lAge to paNa zrAtmAnI rakSA karavI. je mATe zAstramAM kahAM be je sarva jagAye saMyamanI rakSA karato ne saMjamadhI zrAtmAnI rakSA karato evo je puruSa te pApathI mukAya The pharIthI zuddha thAya be paNa avirati nathI yato eTale cAritramI rahita nayI yeto. *
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8 atha zrI saMghapaTTakaH TIkA:- tathA kathaMcit rUkSanaktA didAtRsamAvepi ghRtAdivyatirekeNAdyatanayatInAM zarIradhAraNAnupapatteH // tatkRte ghRtAdinizrApi kenacitpuNyAtmanA zrAddhena vidhIyamAnA samIcI naiva pratijJAsate // (76) artha:-vaLI koika prakAre lUkhaM jojanAdikanA denAra male paNa ghRtAdika vinA yA kAlanA sAdhune tethI zarIra dhAraNa tha zakatuM nathI, mATe te zarIra dhAraNa karavAne Arthe ghRtAdikanI nizrA paNa koika puNyAtmA zrAvake karI hoya te ThIkaja be ema jagAya se. TIkA:- kiMca // yathAkathaMcit sAdhuniH zrAddhAnAM zraddhAvRye azuddhamapi grAhyaM // tathaiva teSAM puNyotpatteH // arthaH- valI zuM ? to jete prakAre sAdhuye zrAvakanI zraddhA vadhavAne arthe azuddha paNa grahaNa kara kema je tevIja rIte te zrAvakane puNyanI utpatti thAya be te mATe. 'TIkA:- taDuktaM // anena pAtrAya niyojitena syAnnirjarA me vasunAdhuneti // buddhyA nirAzaMsatayA dadAnaH puNyaM gRhasthaH pRthu saMcinoti. artha:- te vAta zAstramAM kahIM ve je, pAtramAM zrApyaM je jhA dhana tethe karIne mAre hamaNAM nirjarA thaze e prakAranI buddhie karIne koi prakAranI vAMDA rahita Apato je gRhastha te ghaeM puNya upArje be. TIkA:- paropakArazcAyaM svakAryamupekSyApyavazyaM karttavyaH
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ 48. atha zrI. saMghapaTakaH - // yamuktaM / niyakaGa yarakajAMba, je pamutUNa ke ksiMtiparakamAM niyakAM ka, te su sappurisayA vasara ... arthaH-ne zrA paropakAra to potAnuM kArya mUkIne paNa zravazya karavA yogya ve, je mATe zAstramA kayu jejagatamA keTalApha puruSo parakAryanI peThe potAnuja kArya mukIne potAnA kAryanI se pArakuM kArya kare ne evA paropakArI purUSane viSe sarapuruSatA nila vAsa kare . . TIkA-tasmAyatInAmAdhAkarmikanojanamapuSTaM, saMyamazArIropaSTaMnakatvAt // kalpagrahaNavat // zukanojanakA.. tathA patinirAdhAkarmikanojanaM vidheyaM, zrAphajhADihetu: dharmadezanavat // iti prayogAvapyupapadyate // ... .. arthaH-te hetu mATe yatine zrAdhAkarmika jojana kara, te nirdoSa ke kema je saMjama zarIrane rAkhanAra ne e hetu mATe kalpa (vastra) grahaNa peTha, eTale jema vastrAdi te saMyama zarIranu puSTAlaMbana De, tema AdhArmika nojana paNa be, athavA jema zukamo. jana zarIra saMyama zarIrane rAkhanAra , tema AdhArmika nojama paNa . valI temaja sAdhue AdhArmika nojana paNa karavA yogya , kema je zrAvakanI prajA vadhavAmAM kAraNa De e hetu mATe dharma dezanAnI peThe jema dharma dezanA be, te zrAvakanI zraddhA vadhavAmAM kAraNAne mATe sAdhune karavA yogya , tema e prakAre anumAna pramANanA paNa be prayoga thA sthalamA siddha thAya . TIkA-tathA jinAnAmahatAM gRhamAyatanaM tatra vAsaH e detA kAra mAma dezanA - .. - - - - - .:.
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ *8. atha zrI saMghapaTTA sarvadAvasthAnaM // iha kecit saptazIlatayodyatavihAraM kartumazaknuvaMto yatInAM caitye sarvadAvasthAnaM yuktamiti prtipedire|| ..... arthaH-valI jinarAjanuM ghara eTale caitya temAM sAdhune niraMtara rahe emane liMgadhArI sAdhuno dharma dekhAme , temAM keTasAka thati sukhasIliyA thayA ne te mATe ugra vihAra karavAne asamartha thayA mATe sAdhune niraMtara caityamA rahe te yukta , ema aMgikAra kare , temAM siddhAMta viruddha nAnA prakAranI yukti dekhAke le. . TIkAH-tathAhi AdhunikamunInAM caityavAsamaMtareNa udyAnavAso vAsyAt, paragRhavAso veti, ghyI gatiH // tatra paragrahavAso'ye nirAkariSyate // strIsaMsaktyAdyAdhAkarmikAdidoSakalApannAvAt // arthaH-te yukti TIkAkAra kahI batAve je. je thA kAlanA munine caityavAsa vinA udyAnamA rahevU athavA paragharamA rahevU e be prakAranI gati , temAM strIno saMsarga thAya tathA AdhArmika Adi ghaNA doSa utpanna thAya e hetu dekhAmIne paraghara rahevArnu bhAgala khaMgana karIzuM ne udyAnamA rahevArnu hAla khaMmana karIe bIe. ... TIkAH-udyAnavAso yatInAM yukta iti cenna // tatrApi nUtanacUtAMkurAsvAdakUjatkalakaMThapaMcamodgAreNa unmIlahicakilabakulamAlatIparimalena ca samAhitamanasAmutkalikAdarza. nAt ||pNcmodgaaraadiinaaNcohiipn vinAvakatvena jaratAdizAstraH 'nidhAnAt // arthaH-liMgadhArI suvihita pratye je bolyA tame sAdhune udyAna
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ , -8. atha zrI saMghapaTTakA - * (71) mAM rahevAnuM yukta kahetA ho to te vAta yukta nayI kema je tyAM paNa navo AMbAno aMkura tenuM jahaNa karavAthI madhura svara bAkhatA je koyala tenA paMcama svara eTale sAta svaramAM pAMcamo kAmoddIpaka svara tenA uhAse karIne tathA cAre pAsa prasarato evA praphazita bahala mAlatI thAdinA sugaMdhe karIne vaza karelAM evAM paNa mana mokalAM thAya evaM dekhAya ne e hetu mATe ane paMcama svarano u. hAsa te kAmoddIpana thavAnuM kAraNa ema jaratAdi zAstramA kaDaM be e hetu mATe. TIkAH-tathacikrImiSAgatakAmukakAminIsaMkulatvena ca strIsaMsaktyAderapi tatra nAvAt // athavA mAbhUvananavaratazAstrAcyAsaparAvartanAdiparANAM yatInAmetajanyA doSAH // tathApi lokasaMcArazUnyodyAnanUmau vasatAM caraTataskarAdinni rupakaraNApahArasyApi saMnavAt, tadapahAre ca zarIrasaMyamavirAdhanAprasaMgAt // . arthaH-valI krImA karavAnI zvAe tyAM zrAvyAM je kAmI paruSa ne kAminI strIyo teNe karIne vyAptapaNuM le mATe strInA saMbaMdha Adikano paNa tyAM saMbhava // athavA niraMtara zAstrano zranyAsa tathA gaNavU e zrAdikane viSe tatpara evA munine te udyAna saMbaMdhI doSa ma thA to paNa lokanA saMcArathI rahita te udyAna mine viSe rahetA je muni temanAM upakaraNa paNa nIla cora Adika,thA. vIne haraze evo saMnava De mATe te jyAre upakaraNa gayAM tyAre zarI. ranI tathA saMyamanI virAdhanA thavAno prasaMga prApta thAya e hetu mATe munine udyAnamA rahevaM ghaTatuM nathI.
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ (80) . atha zrI saMghapaTTakaH - .. ...........AAAA A OM TIkA-yatnadhAnavAsa zrAgame zrUyate so'nApAtAsaMlokagukahArodyAnaviSayastasya ca prAyeNa kalikAle lokasya rAjacauracaraTAyupaplavairvAdhitatvena dausthyAvasaMjava evetyadyAnavAsaH! kayamadhunAtanamunInAM kahapyamAnaH zolate ? tasmAvidAnI jinagrahavAsa eva sAdhUnAM saMgata: pratinAti. - arthaH-ne je udyAnavAsa AgamamA saMlalAya te to jemAM lokano zrAvaro na hoya gupta eka hAra hoya. evA udyAnamA yatine rahe, evo zAstrano abhiprAya De ne bahudhA to te prakAranA upanave karIne loka duHkhita thayA le. tathA dariti thayA , mATe saMnavatuja nathI. tethI A kAlanA munine udyAnavAsa karape evaM je kahe te kema zone ? naja zone. mATe thA kAlamAMnA sAdhune caityamAMjarahevu e pada sAro ghaTato jaNAya le. TIkA:-na ca tatra dhArmikAdayo doSAH // tatha ca pra. yogaH // caityamidAnItanamunInAmupatnogayogyaM // zrAdhAkarmAdidoSarahitatvAt // tathAvidhAhAravat // nacAyamasiko hetuH jinapratimArthaM niSpAdita Ayatane AdhAkarmAdidoSonava"," kAzAt // yatyartha kriyamANe hi tasminsa syAt // arthaH-ne. tyAM zrAdhA karmizrAdi doSa paNa jaNAtA nathI ne vasI anumAna prayogayI e vAta sipha thAya // te upara nyAyazAstra vicAra je caitya thA kAlanA munine upanoga karavA yomya , zrAdhAkarmAdi doSa rahita ne e hetu mATe jema zrAdhAkarmAdi doSa rahita AhAra munine jogavavA yogya , tema caitya paNa A kAlanA munine nogavavA yogya // paNa yA hetu asiddha nathI
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ - atha zrI saMghapaTTakaH- ( 81 ) kepa je jina pratimAne arthe nipajAvelA sthAnakamAM vyAdhAkarmAdi doSane pesavAna kA paNa nathI mATe anumAna nirbAdha be, kema je munine karyu hoya to temAM te yAdhAkarmAdi doSa hoya ne yA to munine arthe karyu nathI mATe AdhAkarmI doSa nathI. TIkA:- tathAgamoktatvamapyasyAsti // tathA cAgamaH // " nissakakama nissakame" vAvi ceie saJvahiM thuddhaM tini // velaM va cezyAsi va nAuM ki kiyA " vi // artha:- temaja gamamAM kahuM be je nizrAkRta tathA anizrAkRta e sarve caityomAM traNa thui devI bAkI asura thatI hoya - thavA kAjA caityo hoya to eka eka thui paNa pAya The. TIkAH // yatra hi nizrAkRtavyapadezAt caityavAsaH sAdhUnAM sidhyati // anyathA yatra sAdhUnAM nizrA tannizrAkRtamityanvarthAnupapatteH // tannivAsenaiva tannizrAyAH saMbhavAt // yadi ca sAdhUnAM tatra vAso na syAt tadA'nizrAkRtamevaikaM caityaM javet // nyasya nizrAkRtapadavAcyasyAnupapatteH // arthaH- yA zAstra vacanamAM nizrAkRta evaM caitya ema kahevApahuMbe, e hetu mATe sAdhune caityavAsa siddha thayo. ne jo ema na kahIe to je sAdhunI nizrAye karyu te nizrAkRta kahIe e prakAranA sAcA arthanI siddhi na ghAya e hetu mATe sAdhunA nivAse karIneja sAdhunI nizrAno saMjava be, ne jo sAdhuno nivAsa caityamAM na hoya to nizrAkRta evaM ekaja caitya kaheta, mATe nizrAkRta padavame kaheluM je bIjuM caizya tenI siddhI na thAya e hetu mATe sAdhune caityamA rahevAnuM siddha yayuM.
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ (2) (82) -48. atha zrI saMghapahakaH -- TIkAH-tathAca nizrAkRtapadavAcyasya zazaviSANAyamAnatvenAnizrAkRtatulyakatayA tatra vaMdanAnidhAnamapi kathaM ghttaamttaattyte|| tasmAttavyapadezAnyathAnupapattyaiva yatInAM tatra vAso 'vasIyate // arthaH ne valI sasalAnAM zIMgamAnI peThe vastutAye nizrAkRta caityaja nathI ne nikevala anizrAkRta evaM je eka caitya De, ema aMgikAra karo to nizrAkRta caityane viSe vaMdana- je kahevU te kIye prakAre ghaTaze, nizrAkRta caityano aMgIkAra nahIM karoto tenuM kahe, vyartha thaze mATeja nizcaya karIe bIe je sAdhune caityamA rahevArnu , TIkAH-tathA saMjAvaNe visado dekhiyakharaMTajayaNauvaeso ityAdyAgame glAnapratijAgaraNaciMtAyAM devakulikazabdAdapi caityavAsasiddhiH devakulikanivAsamaMtareNa devakulikavyapadezAnupapattejanahi grAmAnAve sImAvidhAnaM nAmeti laukiknyaayaat| evaM caivamAdyAgamavacanaprAmANyAdAgamAktatvamapyasyeti nizcIyate // ..... ... ... artha:-valI saMnnAvaNa ityAdi Agama gAthAne viSa devakulika zabda kahyo , te devakulika zabdathI paNa caityavAsanI siddhi thAya De, kema ke devakula kahetAM devAlaya te jemane De te devakukhika kahIe, eTale devamaMdiravAlA eTalo artha thayo, devamaMdiramAM nivAsa karyA vinA devamaMdiravAlo ema kahevU na ghaTete upara laukika nyAya dekhAme je jema ke gAma vinA sImAmAnuM karavU te nizce hoya nahIM e prakAranA laukika nyAyathI caitya nivAsa karyA vinA caityavAlA amuka puruSo evo vyavahAra hoya nahIM. evaM kahetAM e prakAranA
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8. bhatha zrI saMghapaTTakA - (83) laukika nyAyathI tathA evamAdi kehetAM zrA kaDaM ityAdi zrAgama vacananA pramANapaNAthI e caityavAsane zrAgamoktapaNuM ema nizcaya karIe bIe. TIkA-tathA ca prayogaH // caitya nivAsa idAnIMtanamunInA mucita zrAgamoktatvAt // caityavaMdanavat // nanvevamapi sikAMtAna sAkSAt caityavAsaH sidhyti|| vidheyatayA tasya kvacidapyananidhAnAditi cet / satyamevaM tarhi gItArthAcaritatvA dayamupapatsyate // tathAca sAdhUnAM jinanavanavAso vidheyaH / gItArthAcaritatvAt / caturthI paryuSaNAparvavat nacAyama siddho hetuH // gItArthAcaritatvasyojayatrApi pratItatvAt / tathAhi // zrImadAryarakSitapAdainaMgavati mahAvIre nizreyasasaudhamadhyAsIne gItArthAnAM balamedhAsaMhananadhairyAdihAni pRSThavaMzAdisahitavasativyavachedaM copalanya caityavAso yatInAmAcaritaH arthaH-te upara anumAna prayoga karI dekhAme je je sAdhuye jinajavanamA vAsa karavo kema je gItArtha puruSoe AcaryoM e deta mATe cothane viSe paryuSaNA parva karavAnI peThe. eTale jema cothane viSe gItArtha puruSe paryuSaNA parva kayu . te sAdhune karavA yogya ne tema caityavAsa paNa karavA yogya , ne zrA hetu zrasiddha paNa nathI kema je gItArtha puruSe je pAcaryu te vAdi prativAdi e bene prasika paNe mAnavA yogya 2 // te dekhA je je nagavAn mahAvIra svAmI mokSarUpI mahelamAM padhAryA paThI zrI zrAryarakSita zrAcArye gItArtha puruSanAM balabuddhi, zarIranAM saMghayaNa, dhairya thAdikanI hAnI joDne
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ (84) 8. atha zrI saMghapaTTakaH - tathA lakSaNa yukta je sAdhune rahevAnAM sthAna teno ulleda thayo ema jANIne sAdhune caityavAsa karAvyo be. TIkAH-kuta etadavasitamiti cet // zrAptopadezAt // tathAhi // chavAsasaehiM vIsuttarohiM, siDiM gae mahAvIre ||vucchinnN ca jaNaM, pihIvaMsAzyaM gaNaM ||blmehaabuddhiinnN, hArNi nAUNa suvihiyajaNasta // cezyamagyAvAso pakappiyo ajaarkettiN| arthaH-valI liMgadhArI suvihita pratye bolyo je, jo tame ema kahetA ho je kyAthI e vAtano nizcaya karyo ? to kahIe bIe je hitakArI moTA puruSanA upadezathI te dekhAmIe bIe je mahAvIra svAmI siki gayA palI baseM ne vIza varSa thayAM tyAre yatine rahevA yogya sthAnaka ucchina thayAM ne suvihita jananAM bala, buddhi, ane medhAnI hAni thaI te jANIne AryarakSita AcArthe caityamAM nivAsa kaTapyo . TIkA-na cAgamAvirodhinyAcaraNA pramANaM, zyaM tu na . tatheti vAcyaM zrAgamAvirodhasya nissakametyAdinA samarthitatvAt // gItArthAcaraNA cAgamaM pramANayanniravazyamanyupetavyA // yaduktaM // avalaMbiUNa karjAM, jaMkiMcI AyaraMti gIyaththA // . thovAvarAhabahuguNa, savesiM taM pamANaMti arthaH-valI liMgadhArI suvihita pratye kahe je je jo tame ema kahetA ho je zrAgamane virodha na Ave evaM AcaraNa pramANa ke zrane bAto tevI rIte nathI mATe pramANa nathI to teno uttara
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ 9. atha zrI saMghapaTTakaH - (85) je AgamanI sAye virodha nathI e prakAre nissakama ityAdi zAstra vavane karIne zrAgana sAthe mana to caityavAsa ne ebuM pratipAdana pUrve karyu le ne gItArthanuM AcaraNa Agamane pramANa karanAra puruSane zravazya pramANa karavA yogya le. je mATe zAstramA kaDaM le je gItArtha jano jJAnAdirUpa kAryanuM AlaMbana karIne je kAMza paNa kArya kare 3. temAM thogo aparAdha ane ghaNo guNa rahyo De mATe te sarvane pramANarUpa . TIkAH-iti jagavatpratipAditamumukupravRttinivRttirUpAgamazrutAdivyavahArapacaMkAMtaHpAtyAgamavirujhAcaraNAnanyupagame ' ca nagavadaprAmANyasaMjanAt // tathAca nagavadAzAtanAprasaMgAt .. arthaH-e hetu mATe lagavAne pratipAdana karyA je mumukune pravRtti nivRti rUpa Agama zrutAdi rUpa pAMca vyavahAra temAMnuzrAgamathI avirodha bhAve evaM je AcaraNa teno aMgIkAra nahIM karo to nagavAnane paNa apramANapaNAnI prApti thaze mATe, valI jagavAnanI zrAzAtanA thavAno prasaMga thaze e hetu mATe TIkAH-AcaritalakSaNasyehopapatteH // tathA cAgamaH // asaDhaNa samAnnaM jaM kaththaI keNaI asAvajaM na nivAriyamaH / nnehiM, bahuguNamaNumayamAyariyaM . arthaH-ziSTa puruSe je AcaraNa karyu te AcaraNa lakSaNanI ahIMyAM siddhi , eTale ziSTa puruSanA sarakhaM AcaraNa kara te yukta be, te upara zAstranuM pramANa , je zagnAva vinAnA je pAparahita moTA puruSa temaNe jyAM je kaMzka AcaraNa karyu te nirdoSa The
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ (86) 8. atha zrI saMghapaTTaka - mATe bIjAe avya kSetra kAla nAvanA anumAnanI apekSAye ghaNo guNa jANI nivAraNa karyu nathI to te pAcaraNa kalpe , eTale karavA yogya . - TIkA:-ayaM ca na tAvaccha samAcIrNo, avyakSetrakAlA- papekSayA gurulAghavaciMtayA dhArmikairevAsya pravartitatvAt // " nApyayaM sAvadhaH sAvadhaM hi pApaM,tacca jiivvdhaadi| naca yatInAM caityavAsavidhau jIvavadhAdikaM prayatnenAnveSayaMtoSyupalannemahi // niravadyatvAdevaM ca na bahuzrutaistatkAlanAvinirgItAthairnivAritaH ata eva bahUnAM dhArmikANAmanumataH // arthaH ne zrAje caityavAsa le te zaTha puruSoe zrAcaryo nathI eto'vya kSetra kAlAdikanI apekSAye guru lAghavanA vicArathI eTale doSa thomo ne guNa ghazo evA vicArathI dhArmika puruSoyeja e caityavAsanI pravRtti karI be, e hetu mATe, valI A caityavAsale te sAvaya paNa nathI kemaje avadya je pApa teto jIvavadhAdika ne, ne munine caityavAsa karatAM kAMza jIva vadhAdika pApa prayatnathI kholatAM paNa nathI jamatuM, mATe e caityavAsa niravadya ne e hetu mATeja te kAle thaelA bahuzruta gItArtha puruSoe nivAraNa karyo nathIne ehIja kAraNa mATe dhArmika puruSone caityavAsa karavAno saMmata . . ___TokAH-siddhAMtanikaSapaTTAnAM viracitAnekazrutoddhArasArazAstrAsAM zrIharijaprasUrINAM tathApravRttizravaNAt // svaracitagraMtheSu caityavAsapratipAdanena ca tathApravRttestaiH satyApanAt / / . // tathAca tagraMthaH // jiNavipazyaM, ahavA tkkmmtuljhti|| sayA jiNabiMbassa pazhA sAhunivAso ya ityAdi /
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ - atha zrI saMghapaTTakaH -- wwwwwwwwwwwwwwwwwww __ arthaH-zrane siddhAMtanI kasoTI samAna, zrane rakhyA aneka AgamanA ujhArathI zreSTa zAstra jeNe evAzrI harina sUrI temanI pravRtti saMjayAya ne je harijaprasUrie caityavAsa kayoM hato kema je potAnA racelA graMthone viSe caityavAsanuM pratipAdana kara teNe karIne caityavAsanI pravRtti te temaNeje satya thApI je e hetu mATe caityavAsa karavo valI thA temanA graMthanu vacana , je jinabi. banI pratiSTAne arthe athavA jina karmatulya, tathA jinabiMbanI pra. tiSTA De tyAM sAdhu nivAsa De ityAdi___TIkAH deyaM tu na sAdhunyastiSThati yathA ca te tathA kaary| zradayanIvyA hyevaM, zeyamidaM vaMzatarakAMmamiti arthaH-caitya sAdhune zrApI na de, jevI rIte te sAdhu rahe tema karavU akSaya nIvIye karIne eTale mUla dhanano nAza na thavA devo, e prakAre je karavU te vaMzatarakAMma jANavU eTale vaMza paraMparAe cAdayuM jAya. TIkAH-tathA samarAdityakathAyAmapi jinalavanAMtargataprati'zrayasthitAyAH sAdhvyAH kevalotpAdapratipAdanAt // tathAdhu-: nikamunInAM bahUnAM caityavAsapravRttidarzanAt // yadi payaM. gItArthAnAM nAnumata: syAttadA kathamakavAkyatayA sarvatrA tihataprasaraH pravarttate artha:-valI samarAdityanI kathAmAM paNa jinajavananA aMtagata je pratizraya temA rahelI je sAdhvI tene kevalajJAna utpanna thayuM ke ema pratipAdana karyu le e.retu mATe. valI Adhunika ghaNA
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ (88) * atha zrI saMghapaTakaH - muni caityavAsa kare je tenI pravRttinuM dekhavApaNuM ne mATe. jo e caityavAsa gItArthAne saMmata na hota to kema eka vAkyapaNe sarva jagAye niraMtara temano pasAra pravarte le ? eTale jo caityavApta naja karavAno hota to sarve gItArthonuM vacana tathA pravartavU te eka sAthe malatuM kema Avata ? TIkAH na ca vizeSadoSopalaMnamaMtareNa gItArthAcaritamapramANIkartuM yuktaM // nApi virudhaH sAdhyaviparyayAvyAptatvAt // nahi gItArthAcaritatvaM yatya vidheyatvena vyAptaM // tathAsati paryuSaNAyA api caturthyAmakaraNaprasaMgAt // nApyanaikAMtikaH vi. pade'gatatvAt // nahi gItArthAcaritatvaM yatyavidhayepyanuSThAne gataM // prANAtipAtAdInAmapi gItArthAcaritatvena hi tat syAt // na caivama sti - arthaH-mATe vizeSa doSanI prApti vinA gItArtha puruSatuM zrAcaraNa apramANa karavU te yukta nathI. te upara nyAya zAstrano vicAra je, caityavAsa sAdhune karavA yogya le. gItArtha puruSa AcaraNa karyo e hetu mATe e prakAranA anumAna prayogane viSe je hetu de te vi. ruddha nathI eTale khoTo nayI kema je sAdhune na karavA yogya je vastu temAM gItArthanA zrAcaraNa rUpa je hetu te hoya nahIM mATe je gItArthana zrAcaraNa te sAdhune karavA yogya , ne jo ema na mAnatA ho to cothane viSe paryuSaNA parva karo ge tene na karavAno prasaMga prApta thaze. valI anumAna prayogane viSe je hetu le te ekAMtika paNa nathI eTale khATo nathI kema je yatine na karavA yogya je anuSThAna mAtra te rUpa je vipakSa tene viSa gItArthAcaraNarUpa je hetu te The
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ - atha zrI saMghapaTTakA (6) siddha thayo.... nahI mATe, ne jo prANAtipAtAdikanuM gItArtha AcaraNa karatA hota to e hetu vipakSamA gayo kahevAta, mATe ema to nahIM, tethI anumAma prayoga nirdoSa siddha thayo. ttiikaa:-||kiNc, yatInAM caityavAsamaMtareNa sAMpratikajinajavanAnAM hAniH syAtU // tathAhi // pUrva kAlAnujAvAdeva zrImaMto'vyagracetaso devagurutatvapratipattitaranirbharatayA hyetadeva paraM tatva miti manyamAnAH zrAvakAzcaityaciMtyaciMtA .. paramAdareNA'kariSyan // sAMprataM tu duHSamAdoSA naktaMdivaM ku. . TaMbasaMbalaciMtAsaMtApajarjaritacittatayetastato dhAvatAM prAyeNa . durgatAnAM zrAddhAnAM svanavanepyAgamanaM durlajamAstAM jinamadire tathAca kutastyA tatsamAracanAdiciMtA teSAM . arthaH-valI yatine caityavAsavinA zrA kAlanAM jinanavananI hAni thAya. teja dekhAme De je pUrva kAlanA mahimAthIja ne zrImaMta loka hatA te vyagra citavAlA na hatA.ne devaguru tatvanI ghaNI naktiyo narelA hatA, ne te devagurune eja paramatattva ema mAnatA. evA jene zrAvaka te caitya saMbaMdhI ciMtAne parama Adarava karatA ne hAlamA to duHkhamA kAlanA doSathI rAtri divasa kuTuMbana naraNapoSarA karavAnI ciMtAnA saMtApayoAkula vyAkula cittavAlA thayA . e hetu mATe cAre pAsa domatA ne bahudhA dariti evA zrAvaka lokone potAne ghera parA Aca purvana De to jinamaMdire zrAvavAnI vAtato leTe rahI, mATe te jinamaMdirane samAra, ityAdika ciMtA to temane kyAthIja hoya ? TIkAH-zrImatAM tu pratika amadAsasavAra vikhAsinIpana
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ - atha zrI saMghapaTTakaH sAibala malayajarasa paMkilapInakucakalazapIna jitAmAM niraMtara metra nUrinUrilipsayA pArthiva sevA devA kinAM jinagRhAvalokanameva na saMpadyate dUre tazciMtA // tadabhAve ca kAlena jinasadanAnAM vizarArutA syAt // tathAcato yacchittirApanIpadyate artha:- kAlanA zrImaMta zrAvaka lokone to te caitya ciMtA kyAMthIja hoya ? kema je te to kSaNe kase potAnA rUpAdika guNanI kephe karIne khAlasu evI je vezyAo temanA barAsa karpUravatI mizrita je malaya caMdanano rasa tethe karIne vyApta tharalA ane puSTa thalA je stana kalaza te rUpI pIThane viSe loTa poTa thatA eTale kevala viSaya zakti be ne te dharma kArya nathI karI zakatA tetha dariDI jevA be ne keTalAkane to niraMtaraja ghaNI ghaNI Svya pAmavAnI icchAye karIne rAjA yonI sevA karavAnI kuTeva pakI be. evA te gRhastha zrImaMta lokone jina javananuM dekhatuMja nayI yatuM, to tenI ciMtA to beTe rahI ne jyAre te jinanavanamI ciMtA na rahI tyAre sAra saMbhAla vinA kAle karIne jina javanano vinAza yAya ne jyAre jinajavanano vicheda thayo tyAre tIrthano viveda enI meleja khAvI paDyo ema jAvaM. TIkAH caityAMtarvAse tu yatInAM tadudyamena nUrikAlaM jinanavanAnyavatiSTeran // tathA ca tIrthAvyavacchedaH // tadavyavacchi titozca kiMcidapavAdAsevanasyAgamepi samarthanAt // yadAha // jo jeNa guNela hizro, jeNa viNA vA nasijae jaMtu ityAdi / tadevaM sUkSme dikyA vimRzyatAM viduSAM cetasi caityavAsa eve. dAnIMtanamunInAM saMgatimaMgatI li.
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ -ta. atha zrI saMghapaTTakA - ___ artha:-ne jyAre muni caityavAsa kare tyAre to munino te saMbaMdhi je udyama teNe karIne jinannuvana ghaNA kAla sudhI rahe tyAre tIrthano paNa uccheda na thAya mATe tIrthano uccheda na thAya e hetu mATe kAMka apavAda sevavAnuM zAstramA paNa kaDaM je je je guNe karIne adhika hoya athavA jenA vinA je sika na thAya ityAdi. te mATe sUkSma dRSTie vicAra karo to vidyAnanA cittamA ema Avo je thA kAlanA munine caityavAsa karavoja joze. TIkAH-tathA vasatyakSameti // vasatau paragRhe nivAsaM prati akSamA mAtsarya paragRhavAsogre nirAkariSyata iti yaduktaM, tadidAnI vyajyate / sarvavrateSu nirapavAdaM hi brahmavataM yatInAmAgame gIyate, yaduktaM // na vi kiMci aNunAyaM, pami siddhaM vA vi jigavariMdehiM / muttuM mehuNannAvaM, na so viSA rAgadosehiM // naca tat strIzabdazravaNAdeH samyak nirvoDhuM pAryate // utkalikAdiprAdurbhAvAt // paragRhe vasatAM cAkazyaMnAvinaH tcchuuvnnaadyH|| arthaH-valI te liMgadhArI yA prakAranI prarUpaNA kareM je vasati eTale paraghara temAM je rahe te pratye matsara karavo eTale munine paragharamAM na rahe, e rIte te pratipAdana kare . pUrve ema kaDaM hatuM je paragharamA rahevAnuM pAgala khaMmana karIzuM te thA khaMgana karI pragaTa kare . je sarva vratamAM sAdhune jemAM apavAda mArga nayI evaM to eka brahmavata AgamamAM kaDaM , te zAstravacana e je je jinavareMja tIrthakare eka maithuna jAva mUkIne bIjuM kAMi paNa thAjJA karyu nathI. tathA niSedha paNa karyu nathI. kema je te maithuna rAma vinA
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ atha zrI saMghapaTakaH - hoya nahIM eTale rAganI jome dveSa paNa zrAvyo. ne te panavAme sarve doSa zrAvyA mATe, te brahmavrata strIvonA zabdo sAnnasavA tathA tene dekhavI ityAdikathI sArI rIte nirvAha karate pAra pamAtu nathI, kema je kAmoddIpana AdI pragaTa thavAna e kAraNa mATe, ne paragharamA rahenArAne te zravaNAdika avazya thAya ... ttiikaaH-||tthaac nitaMdhinInAM tulitakokilAkasakUjitaM gItAdiravamadharitaratisauMdarya ca rUpamupalabhya juktabhogAnAM pUrvAnujUtanidhuSanavilasitapratisaMdhAnAdayo'juktanogAnAM ca tatkutUhalAdayaH praarjveyuH|| . arthaH-valI strIyono koyalanA madhura zabda jevo gItAdikano zabda sAjalIne tathA kAmadevanI strI tenuM suMdarapaNuM te jeNe laghutA pamAmayuM . evaM strIyonuM rUpa dekhIne pUrve gRhasthAvasthAmAM jeNe loga nogavyA . te sAdhune pUrve anunnava thaelo je maithunavilAsa tenuM anusaMdhAna thaq eTale smaraNa thaq ityAdi ghaNA doSa pragaTa thAya ne je sAdhuye pUrve gRhasthAvasthAmA joga nogavyA nathI. tene te maithuna- kautuka vArUpa ghaNA doSa pragaTa thAya. TIkAH yatinAM ca satataM karNapIyUSavarSivizadagaMbhIrama. dhurasvAdhyAyadhvAnaM nizamya keSAM cinu zarIrANyagaeyalAvaNyazrI-Ni nirvaye proSitapatikAdInAM taruNInAMrirasAdayaH praadhyuH|| evaM cAnyonyaM niraMtararUpAvalokanagItazravaNAdinirmathamanma- thonmAthadausthyacAritramoSAdayo'nekadoSAH pussyeyuH|| artha ne sAdhuno niraMtara kAnane amRta samAna je suMdara
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ - bhaya bhI saMghapaTTaka madhura svAdhyAyano zabda tene sAMjalIne tathA keTalAka sAdhunAM asaMkhya lAvaNya zonnAnAM dhAraNa karanAra suMdara zarIra temane dekhIne virahizI juvAna stroyone kAma krImA karavAnI icchA thAya e zrAdi ghaNA doSa pragaTa thAya. e prakAre strIyone tathA sAdhune paraspara niraMtara rUpanuM dekha gItanuM sAMjalaq e zrAdi kAraNe karIne duHkhadAyI mahA kAmadeva saMbaMdhI vikAre karIne cAritrano nAza thAya e zrAdi ghaNA doSa pragaTa thAya mATe sAdhue paragharamAM nivAsa na karavo. TIkAH // yathoktaM // thIvaDiyaM viyANaha itthoNaM jaththa kaannruuvaanni||shaayn succaMtI, tAviya tesiM na pecchehi ||bnvyss aguttI, khajAnAso yapIvuDhI ya ||saadhu tavovaNavAso, nivAraNA tiththa parihANI arthaH-te zAstramA kayu ne je sAdhune rahevAnuM sthAna strI varjita jANavU je sthAne strIyonAM rUpa tathA zabda na dekhAya na saMlalAya tathA te strI paNa te sAdhune na dekhe evaM sthAna sAdhune rahevA yogya le kema je evI rIte na hoya to brahmavatanI gupti na rahe tathA lajAno nAza thAya tathA prItinI vRddhi thAya, mATe sA. dhune tapovanamAM nivAsa karavo jethI tIrthanI hAninuM nivAraNa thAya. TIkA:-tathA laukikA apyaahH|| zRNa hRdayarahasyaM ya prazasyaM munInAM, na khalu na khalu yoSitsaMnidhiH saM vidheyH|| harati hi hariNAdI dipramadikurapraprahatazamatanutraM cittamapyunnatAnAM. arthaH saukikamAM paNa ema kahe je je, munine paNa vakhA
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ (14) -18 atha zrI saMghapaTTakaH thavA yogya evaM hRdayanuM rahasya kahuM huM te sAMjaLo je sAdhune trinuM samIpapaNuM nizce naja karavu kema je hariNanA jevAM jenAM netra be evI strI netrarUpI tIkhA zastranA prahAravame upazamarUpa bakhatarano nAza kare be ne uttama puruSanAM paNa mana hare be. TIkA:- ata eva nizIthe paMcamoddezake ekada mUlaguNesuM visuddhA itthi sAriyA bIyA // tuhArovaNavasahI, kAraNi tahi kattha vasiyAM // tra tullArovapatti // utsargeNonnayorapi vasatyorvAse tulyaM prAyazcittamityarthaH // yathApavAde kva vastavyamitiprazne || havA gurussa dosA, kamme zvarIya huMti sasiM // jai e tavovaNavAsaM, vasaMta loge chA parivArDa // artha :-- eja hetu mATe nizIthane viSe pAMcamA uddezAmAM kaghuM be je eka nivAsa to mUla guNane zuddha rAkhe evo nathI ne bIjo nivAsa strI saMsaktivALo be, mATe e bemAM nivAsa karatAM tulya prAyazcitta ke kAraNa pake tyAre te bemAMthI kIyAmAM rahe, e jagyAe tullArovala e zabdano artha TIkAkAra kahe be je utsarga mArge ve e nivAsane viSe rahenArane paNa tulya prAyazcita e. atha apavAda mArge kyoM rahe ema ziSye prazna kartuM tyAre guru kar3e ne je TIkA:--tra itarasyAM strIsaMsaktAyAM vasatau vAse prAganunUta vilasitasmRtikaraNA dinA caturthatratajaMgaprasaMgenA'nyazuddhavasatyalAjena ca yatInAmAdhAkarmikyapi vasatiranujJAtA grAmAdyaMtarvasadbhizca strIsaMsakti viyutA zrutokta nikhilaguNayutA durApA vasatiH // caMtata strIzabdazravaNasyApi saMbhavAt //
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8. atha zrI saMghapaTTakaH - arthaH-zrA jagAye bIjo strI saMsakta nivAsane viSe jo sAdhu nivAsa kare to pUrve gRhasthapaNAmAM strI sAthe anunnava karekho je vilAsa tenuM smaraNa thaq ityAdike karIne cothA vratanA naMgano prasaMga thAya teNe karIne, ne bIjo zurU nivAsano lAja na pAya tethI patine zrAdhAkarmika nivAsa tenI AjJA karelI .ne prAmAdimAM rahenArane to strI saMbaMdha rahitane zAstramA kahelA je sarva guNa teNe sahita evo nivAsa maLavo urlana , kema je gharanA aM. daramAM to strIyonA zabda sAMnaLavAnoM saMcava e hetu mATe mahAsAdhue paraghara vAsa na karavo. . TIkAH-jinagRhavAse tu yatInAM na tathAsaMsaktisaMnnavaH, caityavaMdanArthameva kSaNamAtramAgatya gaMtrINAM zrAvikAdInAM yatiniH saha tathA vidhaprasaMgAnupapatteH // naca ekA mUlaguNesumityAdyAgamabalena pratyuta strIsaMsaktavasatityAgenA dhArmikavasativAso yatInAM saMgato, na tu jinagRhatAsa itivAcyaM // zrAdhAkarmastrIsaMsaktyAdidoSajAlarahitajinagRhavAsalAna AdhAkamavasativAsasyAtyaMtamanucitatvAt // . arthaH-jina gharamAM nivAsa kare tyAre to yatine te prakAranA strI saMbaMdhano saMjava nathI kema je caityavaMdanane artheja kSaNa mAtra AvIne janArI evI zrAvikAdika sAthe yatine te prakArano prasaMga nathI thato jevo tenA gharamA rahe thAya ne tevo valI " ekA malaguNesuM" ityAdi AgamanA bale karIne ulaTo strI saMbaMdharahita nivAsano tyAMga karavI teNe karIne AdhArmika nivAsa sAdhune karavAno saMnavyo, paNa jinagharamA rahevA- saMnavyu nahIM.e prakAre P .
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ 196) 8. atha zrI saMghapaTTakA - jo tame kahetA ho to te na kahe kema je AdhArmika tathA strI saMbaMdha jemAM ne ityAdi doSa samUha rahita je jina ghara nivAsa teno lAna thaye ute AdhArmika nivAsa karavo te atyaMta aghaTatoja // TIkAH-ko hyunmattaH pathyAzanAvAptAvapathyamaznIyAt // tasmAtparagRhavasatirasamIcInA'dhunAtanayatInAM ya stvAgame paragrahavAsaH zrUyate sa tAtkAlikAtisAtvikayatyapedayeti // tathA ca pryogH|| yatInAM paragrahavAso'nupapannaH // aneka doSa . duSTatvAt prANAtipAta vaditi // - arthaH-kemaje koNa unmatta purUSa pathya nojananI prApti thaye bateM apathya lojana jame te mATe A kAlanA muniyone paragharamAM nivAsa karavo te ThIka nahIM, ne je AgamamAM paraghara nivAsa karavo ema saMjaLAya , te to te kAlanA ati sAtvika dhIrajavALA je muni, tenI apekSAe , valI te upara anumAna prayoga paNa sika thAya je je yatiyona paragharamAM rahe te aghaTita . kema je te zraneka doSe karIne puSTa De e hetu mATe prANAtipAtanI peThe jema prApAtipAta le te aneka doSa puSTa le to yatine karavA yogya nathI, tema paraghara vAsa parA karavA yogya natho. TIkA:-tathA svIkAraH svasattApAdanaM kemvityAha // zrayojaviNaM gRhasthaH zrAvakaH caityasadanaM jinAyatanaM // tatortha: zcetyAdi iMdhaH teSu // tatra avyasvIkArasyAgame niSiddhatve'pi sAMpratikayatInAM tatsvIkAro yuktaH // tamaMtereNa glAnaparacakralikAdyavasthAyAM naiSajyapathyAyanupapattetahinA ca dharma
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ 9. atha zrI saMghapaTTakA .... (97) zarIrasyAnAvaprasaMgAt // gRhamedhinAM ca prAyeNa kAladoSAH nirdharmatvena ca yaticiMtAdya vidhAnAt // arthaH-valI te veSadhArI suvihita pratye bole je je vya tathA gRhastha tathA jinamaMdira te potAnAM karI rAkhavAM temAM avyano aMgikAra karavo teno zAstramA niSedha ne to paNa A kAlanA sAdhune te avyano aMgikAra karavo te yukta ne kema je te avya vinA glAna avasthAmAM tathA paracakrano naya thAya tathA ukAla pake ityAdi avasthAmAM auSadha tathA pathya lojana ityAdikanI prApti na thAya e hetu mATe ne te vinA dharma zarIrane nAza thavAno prasaMga thAya e hetu mATe ne gRhastha to bahudhA kAla doSe karIne dharma ra. hita thayA teNe karIne yatinI ciMtAdikane karatA nathI mATe // .. TIkA:-tathA sAMprataM caityavyamapi yatinniH svIkRtya varDanIyaM mUladhanaM rajistai vRSTyAderadhikInavatA avyaga pravacanAvyavacchittaye durbalazrAddhAnAmuchArakaraNAt // teSAM ca tathAdaurgatyapaMkAdukRtAnAM kAlenAnavaratacaityasapaciMtA dinA tIrthapratnAvanayA bahutarapuNyArjanasaMnnavAt // tadukAraM vinA tu pravacanocchedaprasaMgAt // ityarthasvIkAro'dhunAtanamunInAM saMgata zvAnAtIti // 4 // . arthaH-valI sAMpratakAle yatiyone caitya vyano aMgikAra karI vadhAraQ jozye. kema je mUla avyanI rakSA karI vRSTyA vikathI adhika thatu je te 'vya teNe karIne pravacananA uccheda na pAya tene arthe ne durbala zrAvakano paNa uddhAra karAya e hetu' mATene jyAre dariatArUpI kAdavathI te zrAvakano ukAra kayoM tyAre kAle
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ - atha zrI saMghapaTTakaH karIne niraMtara caityanI pUjA arcAdika ciMtAye karIne tathA tIrthanI prabhAvanAye karIne atize puNya upArjana karavAno saMjava be e detu mATe, ne te zrAvakano uddhAra karyA vinA to pravacanano uccheda thavAno prasaMga be e hetu mATe dravyano aMgIkAra te to Adhunika munine saMgata be, eTale karavo ghaTato hoya ne zuM ! ema jaNAya be. (18) TIkA:- tathA zrAvakasvIkAropyadyatana munInA mutsargApadhAdapadavI vidurANAM na niryuktikaH // pUrvaM hi kAlasya sausthyAdatizayavarapuruSabAhulyAt kutIrthyAnAmapIyastvAt lokasya prAyeNAsaM kliSTatvAt ca jainamatabAhyA api janAH sitAMba ranikubhyaH sabahumAnaM nikSA dikaM vyatariSyan // sAMprataM tu prAdurbhavadbhUrikRtIrthikasArthakumata kadarzitAMtakaraNatayA jainamAvaimukhyena teSAM tathAvidhazvetAMvaradI kAyA zrAvAt // zrataH zrAddhasvIkAraM vinA nikSAvAteranupapatteH yuktaM saMprati tasvIkAraH // arthaH- valI te liMgadhArI suvihita pratye bole be je zrA kAlanA utsarga apavAda mArganA jANanAra munine potAnA zrAvaka karI rAkhavA te yukta be // kema je pUrve to kAla sAro hato ne atizayazAlI ghaNA moTA puruSa hatA ne kutIrthika ghaNA Jar datA. ne loka paNa prAye sArA hatA e hetu mATe jaina mata vinAnA paNa loka zvetAMbara sAdhune bahu mAna sahita nikSAdika thApatA dhane yA kAlamAM to pragaTa thayo je ghaNo kutIrthikano samUha teno je kuMmataM teNe karIne kadarthanA pAmyAM je aMtaHkaraNa te hetu mATe temane te prakAre zvetAMbara sAdhune ApavAnI icchAno paNa anAva
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ * atha zrI saMghapaTTakA - (99) be. e hetu mATe potAnA zrAvaka na karI rAkhyA hoya to nikA. nI prApti paNa na thAya mATe yA kAlamAM zrAvakano aMgIkAra karakho te yukta . TIkA:-tathA zrAgapi // jA jassa viI jA jassa saM... haI, puvapurisakayA merA // soM taM zraikamaMto, azaMtasaMsArita hoi ityAdinA svIkRtaguruparihAreNAparaguroraMgIkAraH zrAvakANAmanaMtasaMsAritvAyetipatipAdanenAsyArthasyAnyupagamAt // harina sUriNApi samyaktvadIkSAropaNAvasare zrAddhAnAM dhanadhAnyasvajanaparijanAdisametasyA tmano gurusamarpaNAnidhAnena tatsvIkArasya samarthanAt // arthaH-zrAgamamAM paNa temaja kaDaM le je jenI sthiti pUrvapurUSe karelI maryAdA eTale gacchanI sthiti tene jo atikrame to anaMta saMsArI thAya, ityAdike karIne pote aMgikAra karyA je guru teno tyAga kare ne anya gurUno jo aMgikAra kare to zrAvakane anaMtasaMsArIpaNAnI prAptinuM pratipAdana kayu teNe karIne yA zra. mArA kahelA arthanI prApti thAya le e hetu mATe. ne harijaprasUriye paNa samakita dIkSA ApavAnA avasaramAM zrAvakane dhana dhAnya svajana parijanAdike sahita evo pote zrAvaka gurUne arpaNa thAya ema kahevAthI te sarvano aMgIkAra gurUne thayo ema pratipAdana karyu ne e hetu mATe. ttiikaaH-|| yadAha // aha tipayAhiNapuvaM, sammaM suddheNa cinarayaNeNa // gurUNo niveyaNaM sabaheva daDha mappaNo ittha // -
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ 28 atha zrI saMghapaTTakaH prarthaH - je mATe temanuM vacana be je atha traNa pradakSiNA kavApUrvaka zuddha cittaratne karIne sArI rIte sarva prakAre gurUne - tmAnuM nivedana dRDhapaNe hIM kara. . (100) TIkA:- guruNA ca zrAddhAnAM zrAnuguyena dAnopadezAt // gurostatsvIkAraM vinA ca teSAM tathA nivedanAdyanupapatteH // anyonyApekSatvAtsvIkArasya // anyathetthamAtmanivedanA ji. dhAnasya lokapaMktimAtra phalatvApatteH // etena digbaMdho pi gRhiNAM yativanna duSyatIti // arthaH- gurUe zrAvakanI zraddhAne anusAre dAna zrApavAno upadeza karavo ne guru jo te zrAvakano aMgIkAra na kare tyAre zrAvake je potAnuM nivedana kayuM te na karyA jevuM thAya. kema je potApaNAno je aMgIkAra be tene parasparanI apekSAeM be e hetu mATe. // bhAvArtha // zrAvaka potAnA gurU jANe to gurU potAnA zrAvaka jANe ne ema na kahIe to e prakAranA Atma nivedananuM kehetuM te loka vyavahAra mAtra phala yAya eNe karIne jema sAdhune digbaMdha be eTale potapotAnA AcArya upAdhyAya karI pravarttavApaNuM ve te nirdoSa che tema zrAvakane paNa digbaMdha doSa nalI nathI eTale zrAvaka. ne potAnA gurUne potAnA zrAvaka karI rAkhavA // 5 // C TIkA:- tathA caityasadanasvI kAropyadhunAtanamunInAM samIcInaH // uktanyAyena saMprati gRhamedhinAM caityaciMtAM prati niravadhAnatayA yatisvIkAramaMtareNa kAlena tadutraMzasaMbhavAt // mArgalopaprasaMgrena cAgamepyarthApattyA tatsvIkArasyAnidhAnAt // artha:-balI caityano eTale caitya potAnuM karI rAkhanuM, te paNa
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8. atha zrI saMghapaTTaka EMAMALAAAAAAAAAAA zrA kAlanA munine yukta (ghaTe) kema je pUrve kahyo je nyAya teNe karIne yA kAlanA gRhastha lokone caityanI ciMtA pratye sAvadhAnapaNuM nathI mATe yatiye te caityano aMgikAra karyA vinA kAle karIne teno ucheda thavAno saMnava ne e hetu mATe mArgalopa thavAno prasaMga prApta thAya te mATe zAstramA paNa te caityane potAnuM karI rAkhaq ema kahevApaNuM be. TIkAH-sIleha maMkhaphalae iyare coyati taMtumAIsu // ahijujjati savittisu? annijjphemNtdiisNtaa||atraahi liMgina: prati suvihitAnAM caityasamAracanAdivyApAraNamuktaM // naca tasvIkAraM vinA teSAM ttsNnvti|| asvIkRte ca vastuni ztarapreraNayApi prAyeNa laukikAnAM samAracanAyapravRtteriti // 6 // arthaH-zrA jagAe liMgadhArI ema bole ne je pratyeka suvihitane caityanI sAra saMjAla rAkhavAdi vyApAra kahyo , te caityano potApaNAno aMgIkAra karyA vinA te sAra saMjALa rAkhavAno saMjava nathI. kemaje je vastuno aMgikAra ko nayI temAM bIjo preraNA kare to paNa bahudhA e lokanI sudhAravAne viSe pravRtti dekhAtI nathI mATe // 6 // TIkAH-tathA na vidyate preditaM pratyutpredaNA cakuSA nirIkSaNamAdizabdAtpramArjanaM rajoharaNAdinA sUkSmajIvApasAraNaM ca yatra tat, zrAsanaM. viSTaraM syUtagabdikAdi zuSiragaMnIrasiMhAsanAdau ca pratyupezAdi yatInAM na zubhyati, tena ca / tatra na kalpate upaveSTuM caityavAsinastvevaM pratipadyate ||prvc
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ (102) ... atha zrI saMghapaTTakaH - AAAAAAA pratnAvanAhetostAhazAsanopavezanasyApi sAdhIyastvAt prava canaprannAvanAyAH pradhAnadarzanAMgatvena yathAkathaMcana vidheyatvAt // arthaH--vaLI nathI pamilehaNa eTale netra vajhe dekhaq. zrAdi zabdathI pramArjavaM, rajoharaNAdika karIne sUkSma jIvanuM dUra karavU ne jemAM evU zrAsana eTale doramAe zIvelI gAdI takIyA tathA jemAM gaMnIra bija, evAM siMhAsanAdi tene zuddha pamilehaNAdi thaza zakatAM nathI te mATe tene viSe besabuM na kaTape tene caityavAsI viMgadhArIto ema mAne je je pravacananI pranAvanA thavAnuM kAraNa mATe tevA gAdI takIyAmAM tathA tevAM siMhAsanAdikamAM munine besa te atize sAraM le kema je te to pravacananI pratnAvanAnuM pradhAna dekhAtuM aMga mATe je te prakAre gAdIe tathA siMhAsana upara besavArnu avazya karavA yogyapaNuM ne eTale kaTpe // ttiikaaH-|| yathoktaM // nANAhije varataraM, hINo vi hu pavayaNaM ' panAvito iti // tathA siMhAsanopavezanasya gaNadharANAM vyA khyAna vidhAvAgame'pi zravaNAt // yadAha // rAThavaNIyasIhAsaNovavicho va pAyapIDhaMmi // jihA annayarA vA gnnhaarikhe| biiyaae||tthaac tadanusAreNAdhunikasUrINAmapi dharmadezanAdau taupavezanasya samIcInatvAt // arthaH-te zAstramA kavU de je jJAnathI tathA cAritrathI ra. . hita hoya to paNa pravacananI pratnAvanA karatA ityAdi. vaLI vyA khyAna vidhine viSe gaNadhara siMhAsana upara besatA evaM AgamamAM paNa sAMnaLIe bIe, te zrAgamanuM vacana e je rAjAye zrApelA siMhAsana upara tathA pAdapITha upara beThA jeSTha gaNadhArI athavA zra
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ 48. atha zrI saMghapaTTakA : (103 ) MAAAAAAN nyatara gaNadhara bIjI poruSImAM dezanA kare te prakAre yA kAlanA zrAcAryone paNa dharmadezanAdikane viSe te upara besabuM te ThIka . TIkAH-ata eva nagavAn dazapUrvadharaH zrI vairasvAmI, aho nagavataH sarvAtizAyinI vyAkhyAlabdhiH kiMtuna tAdRzI rUpasaMpaditi rAjAMtaHpurAvacanAkarNanAnaMtaraM dvitIyenhi naisa- . gikI zarIrasauMdaryasaMpadamAvi vya yatya'nucitamapi hira-... emayakuzezayamadhyAsya pravacanapranAvanAyai saMsadi dharmakarmakathAM .... prathayAMbaveti // tataH sijhamidamAcAryANAM gabdikAdyAsana . mupAdeyaM, pravacanapranAvanAMgatvAn, smmtyaadydhyynvditi|||| ... artha:-eja kAraNa mATe nagavAn daza pUrvadhara zrI vayarasvAmI temane dekhIne rAjAnA aMteuranI strIoe ema kA je aho nagavAn vayarasvAmInI vyAkhyAna labdhi to sarva karatAM atize paNa tevI kA rUpa saMpattI nathI evaM vacana sanilIne tyAra paThI bIje divase potAnI svAnAvika zarIra suMdaratA saMpatti pragaTa karIne yatine aghaTita evaM paNa sonAmaya kamala tene viSe besIne pravacananI pranAvanA thavAne arthe sannAmA dharma dezanA vistAratA havA e. kAraNa mATe e vAta siddha thai je AcAryoMne gAdI Adi Asana grahaNa karavaM, kemaje pravacananI pranAvanAnuM aMga e hetu mATe saMmati Adika zAstranA adhyayananI peThe jema saMmatyAdikanuM adhyayana De te pravacananI prajAvanAnuM aMga to AcAryane karavA yogya le tema. TIkA tathA sAvadhaM sapApamAcaritaM zrAcaraNA gRhiNAM niyatagaganajanAdilakSaNaM // tatrAdara aagrhH| zrAcaraNA hi /
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1104) -g. atha zrI saMghapaTTakaH - niravadyaiva pramANaM eSA ca sAvadyA gRhidigbaMdhAdyAcaraNAcyu pagame hi yatesta vidhIyamAnanikhalapApAraMjAnumatyAdyApatteH tathApyeSA caityavAsinirAdRtA arthaH-valI pApa sahita je AcaraNa eTale gRhasthone niyamAe potapotAnA gacchane najaq e zrAdi jenuM lakSaNa le tene viSe Adara eTale je Agraha (AcaraNa) te pApa rahita hoya teja pramANa le ne A je pApa sahita gRhasthone dig baMdhAdi AcaraNA teno aMgikAra karavAne viSe nizce yatine te gRhasthoe karavA mAMmayA je samasta pApanA AraMja temAM anumodanAdikanI prApti be e hetu mATe sAvadya ne. to paNa e sAvadha AcaraNa caityavAsiye Adaryu . TIkAH yatasteSAmayamAzayaH devakAlAdyapekSayA hi sarvajaina matAnuSThAnaM vyavasathitaM // tato yadi gRhiniyatagaganajanAdikAmAcaraNAM vayaM nAjiyemahi tataH kaSAyakaluSitahRdayatvAtprAyeNa saMpratitanayatInAM gRhasthAnyonyAkRSTyA kaladenAvyavasthAyAM sarvamasamaMjasamApadyeta tasmAdeSApyAcaraNA 'dyatanakAlApekSayA yuktimatI arthaH--je hetu mATe te caityavAsIno zrA abhiprAya je je ketra kAlAdikanI apekSAye sarva jainamatanuM anuSThAna nizce radyu ne te hetu mATe jo gRhasthane pota potAnA gacchanI najanAdika AcAra te pratye amo na Adara karIe to, kaSAya vame aMtara melA thaelAMDe mATe bahudhA A kAlanA yatine gRhasthonuM paraspara kheMcavAthI kaleze karIne amaryAdAe karIne sarva aghaTatuM thAya mATe A paNa AcaraNa zraA kAlanI apekSAye yukta be.
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ - atha zrI saMghapaTaka ttiikaa:-||ymuktN utpadyate hisAvasthA dezakAlAmayAn prati // yasya me'kArya kArya syAtkArya karma ca vrjyediti|||| arthaH-je mATe zAstramA kaDaM ve je deza kAlane rogAdi pratye mArI te avasthA utpanna thAya ne jesAM na karavAnuM karavA yogya thAya ne ne karavA yogyano tyAga thAya re // 7 // TIkAH-tathA zrutasya siddhAMtasya paMthA mArgastatrAvajJA'mAdarastehyevamAhuH nagavatsikAMto hi naikAMtenaiva vihitAnuSTAnaniSTaH nissikaanussttaannissedhnissttovaasti|| vihitAnAmaGi keSAMcidanuSTAnAnAM kacinibedhAt // niSikAnAmapi kvacidvidhAnAt // atonAsthAmAsthAya siddhAMtavyavasthayA - kevalayA kimapi kartuM parihartuM vA pAryate // arthaH-vaLI siddhAMtano je mArga teno anAdara te liMgadhArI ema kahe je je jagavAnano je siddhAMta ne te anekAMta le te ekAMtapaNe karavA yogya je anuSTAnakriyA tene viSe tatpara nathI. eTale ekAMtapaNe A kriyA to karavIja ema siddhAMta kahetuM nathI. ne niSika je anuSTAna teno niSedha karavAmAM paNa tatpara nathI. eTale ekAMtapaNe thA kriyA to naja karavI ema siddhAMta kahetuM nathI kema je karavA yogya keTalAMka anuSTAna teno parA koi jagAe niSedha dekhAya De e hetu mATe ne niSedha karelA paNa keTalAMka anuSTAna tenu koi jagAe karavApaNuM e hetu mATe. kevala sijhAMtamAM kaheDhuM te upara AsthA rAkhIne kAM paNa karavA yogya tayA parihavA yogya pAra pAmoe ema nayo.. .
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ atha zrI saMghapahakA TIkAH // evaMca // navikiMci zreNunAyaM pamisiddhaM vA vi jiNavariMdohi // iti vacanAdAgamabahiSTApi kAcitsukumArA kriyA'dyatanasAdhupravarttitA vive kinAM niHzreyasAya navidhyati kiM shruteneti|yduktN rUgviNaH kasyatAM yAMti mRdhyApikriyayA yathA // kAlena dharma kriyayA tathA muktiM zari-- rINa iti // e|| arthaH-te napara valI zAstra vacana le je jinavare kAMi paNa zrAjhA kareluM nathI tema niSedhyaM paNa nathI e prakAranA vacanathI; AgamathI vegalI rahI evI paNa kozka sukhe sukhe thAya evI kiyAne A kALanA sAdhue pravartIvelI evI paNa kriyA te mokSaNI thaze mATe zuM zAstravate ne kAMza paNa nathI. je mATe kA ye je thomI kriyAye karIne sebhIyAno roga jAya tyAre kAjI kriyAnuM zuM prayojana ! zAstramA tema sukhe sukhe atI je yA kriyA teNe karI dehadhArI mukti pAme je. jema ghaNA kAla sudhI dharmakriyA kare teNe karIne mukti pAme // e|| TIkAH-tathA guNiSu jJAnAdiguNavatsu yatiSu vessdhiirmaatsrybuddhiH|| svayaM nirguNAnAM tadguNAnasahiSNUnAM tadupajighAMsayA duSTAmatiriti yAvat // kathamiyaM tanmate na dharma iti ceSucyate // idAnI hi nagavahirahAtsamyag mArgAparijJAnena bahulokapravRttireva mokSamArgaH // mahAjano yena gataH sa pNthaa| iti nyAyAt // arthaH-vanI jJAnAdi guNavAn je yati temane viSe dvekabuddhi
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ atha zrI saMghapaTaka ( 107 eTale matsara buddhi pote nirguNa be ne guNavAnanA guNa sahana nayI karatA mATe temane mAravAnI ichA rAkhe be mATe duSTa buddhivAlA le veSadhArI zaMkA kahe be je guNI puruSa upara dveSabuddhi rAkhavI tene dharma kI prakAre liMgadhArI thApe Dhe, to kahIebIe je yA kAmAM nizce bhagavAnano viraha thayo che mATe sArI rIte mokSamArganuM jJAna nayI yatuM te hetu mATe bahu lokanI je pravRtti tehIja moha mArga e kema je je mArge mahAjana eTale ghaNA loka cAle te mArga evo nyAya ke mATe // `dIkA :- ete ca paragrahavA sino dhArmikaM manyA AtmAnamevaikaM pradUSayaMto nikhilAnapyaparAn dUSayaMta daMyugInaM saMghamapya vize statpravRttiM dUreNa pariharaMto lokavyavahAramapyajAnaMtaH pAkAraMca. taH sarvayaitattavyA iti dveSa evaiteSu zreyA navati // - rthaH - valI te liMgadhArI ema kahe be je yA paragharamA razane potAne viSe dhArmikapaNuM mAnanArAne potAnA zrAtmAneja eka guNe karIne moTo 'dekhAmatAne vIjA sarvene paNa doSa pamAgatA - ne yA kAlanA saMghane paga na mAnatAne yA kAlanA saMghanI pravRttine paNa beTe pariharatAne lIka vyavahArane paNa na jANatA mATe te saMgha bAhAra beja. e hetu sATe sarva prakAre ubedavA yogya be. e prakArano je dveSa karavo teja emane viSe atizezreSTha ve ityAdi // 10 // TIkA :- gautamAdiSu varttitvAttAdRzeSu yatidhvaniH // kathametevarceta nirguNeSvaMseSucet // 1 // kalpadoSI ruhAM yadvaguNA yopivarttate // niMbAdiSu tarudhvAno vinAvipratipattitaH //
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ +8 atha zrI saMghapaTTakaH -- artha:--evI rIte daza prakArano dharma prarUpaNa karanAra te ni kAlanA veSadhArI tene viSe muni zabda kema pravartte be ? kema je muni zabda to gautamAdi mahAn puruSa tene viSe pravarttelo mATe tyAM uttara kahe be je jema liMba Adi vRkSane viSe kalpa vRkSanA guNa nathI, to paNa kevala ruDhIthI taru e prakArano zabda pravarce . te te liMgadhArIne viSe muni zabdanI pravRtti ruDhIthI be. ( 108 ) TIkA: - yathA jAtyaratnAnAM guNAnAvepitAdRzAM // ca sAMdrAM zucircikye maNI zabdaH pravarttate // 3 // gauta guNAyoge - pIdAnIMtana sAdhuSu // udyacchatsu svazakyaivaM tiyati dhvaniH // 4 // iti vAstavakAMtyAdi daza sparddhayeva yathAuMdaiH pradarzito dharmaH zrayaM cetkarmaharo pUrvavyAkhyAtamiti vRttArthaH // 5 // artha:--valI jema jAtivaMta ratnanA guNa na hoya, tA kAcanA kakamAno ghaNA kiraNano cakacakATa be tene viSe maNI zabda pravartte be. tema te liMgadhArIne viSe muni zabda pravarte be // gautamAdi munine viSe rahyA je guNa te guNa yA kAlanA sAdhune viSe nathI to paNa potAnI zaktiye udyama karanArane viSe yati zabda pravarttaze // 4 // e prakAre sAco je kamAcyAdi daza prakArano yati dharma tenI sparddhAye jANe zuM liMgadhArI e dekhAyo je dharma zrA jo karmane hare to meru samudramAM tare ityAdi pUrve vyAkhyAna karyu be e prakAre pAMcamA kAvyano artha thayo / 5 //
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ 19. atha zrI saMghapaTTakA - (10) . TIkA:-sAMpratametAni dazahArANi yathAkramaM pratyAcikhyAsuH prathamaM tAvajjIvopamaInAdyanekadoSAvirtAvapurassaraM / ' uddezikanojanahAraM pratyAkhyAtumAha // arthaH-have e daza jhArane anukrame khaMmana karatA graMthakAra prathama jIvano nAza e Adi aneka doSane prakaTa karI dekhAmavA pUrvaka auddezika nojanahAranuM khaMmana kahe . mUlakAvyaM. TukAyAnupamRdya niyamRSI nAdhAya yatsAdhitaM ziSu pratiSidhyate yadasakRnni striMzatAdhAyi yat // yupamaM yadAhu rathayajutkA yatiryAtyadhaH nAma jighitsatI (jighudatItyapipAgaMtaraM) da / saghRNaH saMghAdi naktiM vidan // 6 // TIkAH kaH saghRNo dayAvuH vidan saMghAdinimittametanniSpaamitijAnan hati pravacane jighitsati attamicchati // adeH sanaMtasya ghasAdezerupaM kiM tat saMghaH sAdhusAdhvIrupaH zramaNagaNaH zrAdizabdAdekahiAdi zramaNaparigrahaH tasya naktaM tatkRte nivRttamarzanAdinAmeti kutsAyAM atIvakutsitametadnaktaM munInAM // jAnato muneH kRpAlorevaM vidhaM naktaM noktuM na kaTapata ityrthH|| artha:-koNa dayAlu puruSa zrA, saMghAdinimitte nipajAvyuMDe ema jANato zrA jina zAsanane viSenojana karavA icche arthAt kora na icne zrA jagAe vyAkaraNaH-je san pratyayAMta je ad akSaNe
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ ..-49. atha zrI saMghapaTTakA - dhAtu teno ghasAdeza thaye sate jighitsati ebuMrupa thayuM ||sNghaati|| sAdhusAdhavIrupa zramaNano samUha be|| Adi zabdathI eka be traNa zrAdi sAdhunuM grahaNa karavU tethI yA prakAre artha thayo je eka sAdhune nimitte nIpajAvyu nojanAdi be sAdhune nimitte nipajAvyu jojanAdi traNa sAdhu0 ityA diyA jagAye nAma zabdano niMditarupI artha jANavo. tethI Ama artha thayo je Anojana sAdhu nimitta nIpajAvyu Deema jANIne paNa tenuM grahaNa karavU te ati niMdita , e prakAralojana kRpAlu munine logavaq na kalpe eTalo artha thayo. TIkAH-atraca vidanitigrahaNAcbUtopayogena bAhyaliMgaparikApuraHsaraM yatamAnasya yateH kadAcidAdhAkarmagrahaNe'pi samya navagamAttagaMjAnasyApi na doSaH // yathoktaM // thovaMti n| kahiyaM va gUDhehi nAyaro vakao // zyabaliyo vina laga vautto asaDha nAvo // ___ arthaH-zrA jagAye vidan e prakAranA zabdanuM gRhaNa kA mATe zAstranA upayoge karIne bAhAranA cinhathI/parIkSApUrvaka yatanAyethI grahaNa karatA evA sAdhune kyAreka AvAkarmi AhAragrahaNa thAya to paNa samyak na jANavAthI tenuM paNa lojana kare le to paNa doSa nathI / te zAstramA kayu De je TIkAH-avaitasmin ko doSo yenaitadevaM kutsitamata Aha yatsAdhitaM tacchabdasya yacchabdena nityAzisaMbaMdhAnatazca yad naktaM sAdhitaM niSyAditaM gRhasthenetizeSaH // kiM kRtvA AdhAyanaditsyakAn RSIn yatI yatinyo 'mayaitaddeyamiti ma... nasikaravetyarthaH /
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ atha zrI saMghapaTTakaH (81110 arthaH- AzaMkA karI kahe be je e jojanamAM zo doSa de je hetu mATe ene yA niMdita kaho vo to tyAM kahe be je satzabadane yat zabda sAthe nitye saMbaMdha be mATe je jojana siddha kayuM be raaja (gRhasthapada uparathI levuM ) to artha Ama thayo je, gRhastha je teNe sAdhune uddezine nipajAvyuM je yA jojana mAre sAdhune Apa ema manamAM dhArIne karyu eTalo artha be. TIkA:-tha niravadyavRtyA yatinimittaM sAdhitepyasmin kodoSa ityata zrAha // upamRdya vidhvasya kAn paTakAyAn SaT vidhajIvanikAyAn kathaM upamRdyetyAha / nirdayamiti kriyA vizeSaNaM niranukaMpaM yathA bhavati // zrayamartha etAvatkila vandi pAkAraMno na sAnukaMpasya nApi SaTjIva nikAyopamardanamaMtareNa saMjavati // evaM ca niravadyavRtyA na naktasAdhanaM kathamapi saMgavale // arthaH- AzaMkA karI kahe ve je pAparahita kriyAe karIne yati nimitta bhojana siddha kare temAM zo doSa be to tyAM kar3e ne je jIvanakAyanuM upamardana karIne' kIya prakAre ? to nirdayapaNe, vi. pada a te upamardanarUpa kriyAnuM vizeSaNa be eTale Ama artha nirdaya jIva nikAyanuM mardana karI e jojana sAdhu nimitte nI pajAnyuM te nipAkano prAraMbha te dayALune na hoya ne SaTU jIva nikAyanA mardana vinA te pAka paNa saMjave nahIM mATe pAparahita kriyAye karIne pAka sAdhana koi prakAre paNa yAya nahIM. TIkA: yadarthaM caitAvAnAraMbhastasya tAnyasa kala pApAnuSaM. gAttratajaMgaprasaMgaH // yadAha // jassahA AhAro dhAraMzo
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ (111) .. atha zrI saMghaTakaH - sta hoi niyameNa ||shraarNje pANI vaho pANI vhehoshvynNgo|| zrataHkathamasya jaktasya na kutsitatvaM // artha:-jene arthe ATalo badho AraMna ne tene te artha thAraMthI utpanna thayu je sakala pApa teno saMbaMdha thavAthI vrata naMgano prasaMga thaze. je mATe zAstramA kA je jene arthe AhArano zrAraMla le teneja niyamAe pApa ne kema je AraMjane viSe prANIno vadha hoya ne prANI vadha thayo eTale vratano jaMga thayo mATe enojananiMditapaNuM kema na hoya apitu hoyaja // TIkA:-etena vastuta AdhAkarmaparyAyatA saMghAdinaktasya sUcitA // AhAya viyappeNaM jazNa kammamasaNAi karaNaMja0 // bakAyAraMjeNaM taM zrAhAkammAiMsu // ityAgame zrAdhAkarmazabda syaivaM vyutpAdanAt __ arthaH-eNe karIne vastutAye zrAdhAkarmarnu paryAyapaNuM saMghAdi jojanane ne ema sUcanA karI // kema je tenuM lakSaNa zAstramA kachu De je jene manamAM dhArIne u kAyano AraMna karavo tene zrAdhAkarma kahe , ityAdi zrAgamane viSe AdhAkarma zabdanI e prakAre vyu. tpatti karI ne e hetu mATe .. TIkA:-nanu navatvetadyathArthasAdhitaM tathApi sihAMtAni... SedhAna'SyatIti ataah|| zAstreSu graMtheSu nizIthAdiSu pratividhyate yatinnojyatayA nivAryate yadanaktaM // kathaM asakRdatyaMta puSTatA khyApanAya muhurmuhuH // tathAca AhAropadhivasatyAdhAkarma vicArAvasare nizIthe'bhihitaM //
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ .. - atha zrI saMghaka: - TIkAH-ata thAha // nizrRMzatAM niHzUkatAM nirdayatva miti yAvat Adhatte karoti yat tadAdhAyi niHzUkatAkArakaM yadanaktaM ayaM naavH|| svayamakRtAdyapyAdhAkarma jAnan gRhNAno munirbhakti magRhiNaH prasaMgAtsaMjA ityaMtaradhruniHzUkatvena saJcittamapi na jahyAt ataH kathaM na doSaH / __ artha:-e prakAra- liMgadhArInuM vacana tenA uttara rupa vizeSaNa kahe 2 // je e nojana nirdayapaNAne kare A lava je je pote kayu nathI ne karAvyuM nathI ne anumoyuM nathI. to paNa AdhAkarmane jANIne gRhaNa karato je muni te jaktivaMta eMvA gRhasthano prasaMga thavAthI atize gRdhila [rasAsvAdavALo] thazne savitano paNa tyAga nahIM kare mATe kyama doSa nathI ? doSa rupaja // - ttiikaaH-|| tamuktaM // saJcaM taha vimurAMto giehaMto vaDhazpa. saMga se // niddhaMdhaso agio na muaz sajiaMpi so pchaa| arthaH te zAstramA kAM le je zrAdhAkarmI jANe De ne gRhaNa kare le to gRhasthano prasaMga vadhArato ne nirdaya rasa lonI te thaine palI. sacinane paNa nahI mUke // TIkA:--ata evAtyaMtametajihApayiSayA gaNadharA aanuruu| ppeNaitanocarAeyupamAnAni darzayAmAsuH // tathA cAha // gomAM sAdIti // goHsurAsaM visitaM // AdizabdAhAMtoccArasu. 'rAgrahaH tairupamA sAdRzyaM yasyatattathA yadnaktamAhurbuvate gaNadharAH svapraNitAgameSu // ____ arthaH-eja kAraNa mATe gaNadhara mahArAjAe audezika jo
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 114 ) atha zrI saMghapaTTakaH jananI atyaMta tyAga karAvavAnI iSThAe te auaudezika jojanane ghaTe tevI tenI upamA dekhAmI be te upamA vizeSaNe karI ne kahI dekhAne beje, gAyanuM je mAMsa te sarakhaM e bhojana be Adi zabdathI vAMti tathA viSThA tathA madirA tenI saMghAthe ve sadRzapazuM jenuM eTale te vastunA jevuM e jojana potAnA graMthAne viSe kayuM be. TIkAH - yathA hi gomAMsanaNaM loke dharmaviruddhatvena mahApApahetutvAdatyaMtaniMditatvAcca vivekinAM sarvathA heyaM / tathA zrA dhAkamapi // evaM vAMtAdiSvapi yathAsaMbhavaM yojyaM // yathotaM // tuccArasurAgo maMsasamamimaMti teSa tajjuttaM // pataMpi kayati kappaM kappar3a puvvaMka risaghamaM // artha:- kahI dekhA be. je gomAMsanuM jaNa lokane viSe dharma viruddha paNe mahA pApanuM kAraNa be e hetu mATe ane ati niMdita be e hetu mATe vivekI puruSane sarvathA tyAga karavA yogya be. tema AdhAkarma jojana paNa tyAga karavA yogya The. e prakAre bAMti dinI upamA paNa jema ghaTe tema jogavI. te upara zAstranuM vacana je vAMti tathA viSTA tathA surA tathA gomAMsa te sarakhaM zradhAkarma nojana be. TIkA:- atha prakAraNAMtareNAdhAkarma zabdArtha vyutpAdayan jotpAdanenAsyAvazya deyatAM darzayati // yatheti prakAre yadbhaktaM nuktvA'zitvA yatirmuniryAti gacchati adho'dhastAtsaMyamAditi iSTavyaM // athavA'dhogatiM narakaM // etenAdhAkarma zabdasyArtha iyaM vyutpAdayatA prakaraNakAreNA'paramapyarthadvayaM sUcitaM //
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6. atha zrI saMghapaTTakA - (115) arthaH-have bIje prakAre zrAdhAkarma zabdano arthapragaTa karatAM jayane utpanna karavaM teNe karIne e AdhAkarma jojana avazya tyAga karavA yogya je ema dekhAme . yathA zabdano prakAra eTalo artha karavo, eTale je prakAre je jojanane jamIne muni saMyamathI hegla thAya 2 (jraSTa thAya ) zrathavA adhogati (narakane) pAme De eNe karIne zrAdhAkarma zabdanA be artha pragaTa karatA je prakaraNanA kartA teNe bIjA paNa be artha sUcanA karyA . ... TIkA-yathAtmannamiti // shraatmkrmetic|| tatrAtmAnaM cAritrAtmAnaM haMti zrAtmaghnaM // zrAdhAkarmanojino hi tAvatpAkAraMjAnumatyAdinizcAritrAtmA hnyte|| tathA zrAtmani karmazrAtma karma zrAdhAkarma / pariNato hiyati reSaNIyamapi guhNan gRhiNA svArthaM pAkAraMjAdi yatkarma nirtitaM tadahomatkRte zojanamidamannaM niSpanna miti paritoSAdAtmani nivezayati tena ca badhyata itijavatyAtmakarma // arthaH-te kahe je je eka to zrAtmana ne bIjo zrAtmakarma, temAM cAritra rupI zrAtmAne haNe mATe zrAtmanna kahIe. kema je zrAdhAkarma nojino cAritra rupI zrAtmA te pAkanA zrAraMjanI anumodanA karavI ityAdikavame haNAya . valI zrAtmAne viSe je karma te zrAtmakarma kahIe. kemaje zrAdhAkarma grahaNa karavA tatpara thayo je yati te eSaNIya jojana- grahaNa karato sato paNa gRhasthe potAne zrarthe pAkAdi je kAz AraMna karma nIpajAvyuM tene ema mAne le je aho A gRhasthe mAre arthe aa sAraM anna nIpajAvyu le ema mAnIne ghaNA saMtoSathI (AnaMdathI) potAnA zrAtmAne viSe teno
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ (116) 9. atha zrI saMghapahakaH aniniveza kare le teNe karIne ebaMdhAya ne mATe e zrAtmakarma kahIe. TIkAH yamuktaM // ahavA jaMtaggAhiM, kuNaz ahe saMjamAu. nee vA // haNazva caraNAyaM se ahakamma tamAya hammaMvA // zrAhAkammapariNaje, phAsuamavi saMkiliSpariNAma // zrAyayamANo. bajAra taM jANasu attakammaMtu // arthaH-zrA be gAthAno nAvArtha upara zrAvI gayo be. TIkAH-evaM vidhAdhAkarmazabdasya caturdA vyutpatirArSasvAt ||atrc vRtte eka vAkyasthenaiva yacabdena zakalavAkyArthe dIpite yatpratipadaM yacabdopAdAnaM tatsaMghAdilaktasyAtyaMtaparidaraNIyatAkhyApanArthaM // etena yatInAmAdhAkarmannojanasamarthanAya yatparairajyadhAyi pUrva hyadharitaH dhanAdhipatyAdi zramaNasaMghanimitta nirvRtanaktAdinApi dharmAdhAraM zarIraMdhArayettadA ko doSa ityaMta tadIpa pratikSiptaM maMtavyam arthaH-e prakAre zrAdhAkarma zabdanI cAra prakAre vyutpati karI je eka to AdhAyakarma, bIjI adhaHkarma, trIjI zrAtmanna ne cothI zrAtmakarma; teto RSi vacanathI pramANarupa De. zrA kAvyane viSe eka vAkyamA rahelo je yat zabda teNe sakala vAkyano artha pragaTa kayoM ne je padepade yat zabdanuM grahaNa kara, te to saMghAdi lojana- atyaMta pariharavApaNuM jaNAvavAne arthe je. eNe karIne yasine zrAdhAkarma nojana karavAne arthe liMgadhArIe pratipAdana kayuM hatuM je pUrve moTA gRhastha hatA, ityAdi AraMnIne zramaNa saMgha nimitta nIpajAvyu je nojanAdi teNe karIne dharmanuM AdhArabhUta zarIra dhAraNa
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ atha zrI saMghapaTaka NWAR karavAmAM zo doSa de tyAM sudhI te sarva khaMDana karyuH TIkA:-tathAhi // yadidAnIMtanakAlApekSayA yatInAmAdhA karmajojana miSyate navannistatkiM yAvajjIvatayA zrAho svikAdAcitkatayA ||ydyaadyH kalpaH so'nucitH|| zrAdhAkarmanojanasya yAvajIvatayAzAstre'nanidhAnAt // . arthaH-liMgadhArI pratye suvihita puDhe je tuM A kAsanI apekSAye yatine AdhAkarma nojana zcche be,te tuM jAvajjIva AdhAkarma nojana kara, ema kahe je ke kyAreka karavU ema kahuM huN|| jo zrAdi para je jAvajjIva karavaM te zcchato hu~ to te aghaTIta . kema je AdhAkarma nojananuM jAvajjIva karavApaNuM zAstramA kozjagAe kayu nathI; e hetu mATe. TIkAH-tasyApavAdenaiva tatra pratipAdanAt // tasyaca kAdAcitkatvAt // puSTAlaMbanena kadAcidityakRtyavastu sevana pavAdaH na cAsau sArvadikaH // tattve ntsrgtvaaptteH|| arthaH te zrAdhAkarma jojanazAstrane viSe zrapavAde karIneja pratipAdana kayu e hetu mATe, ne te apavAdana paNa kyAreka AcaravApaNuM ne e hetu mATe, kema je apavAda-lakSaNa e jedhuSTa zrAlaMbane karIne kyAreka na sevavA yogya evI vastu, je sevana tene apavAda kahIe.ne e apavAda sarva jagAe levAto nathI.ne josarva jagAe apavAda levAto hoya to ene 'utsargaguNAnI prApti thAya e hetu mATe // . .
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 118 ) 7 atha zrI saMghapaTakaH 8 TIkAH - yathoktaM // sAmAnna vihI jaNIo, nassaggo tavvisesi iyaro // // pANivahAi nivattI tividdhaM tividveSa jAjI - vaM // puDhavAisa sevA, naSpanne, kAraNaM mi jayaNAe // migara hiyassa hiyassava, zravavAo hoi nAyavvo. artha :- sAmAnya vidhi te utsarga be, ane vizeSa vidhi te apavAda be, tyAM yAvajjIva trividhe prANivadha na karavo e utsargave ane kAraNa upajatAM yatanAthI pRthvyAdikanI AsevanA nidaMjI puruSa kare to te apavAda be. TIkA: -- zrata eva yugapradhAnairanekA tizaya nidhAnairapi zrI vairasvAmI pAdai mahAdurnideNa hetunA vidyApiMgamupabhujyA pi tasya cAdhAkarma bhojananyUna doSasyApi | piMka aso to pracaritI ityasaMsa natthi / cAritaMmi asane savvA dirakA niratthiyA || iti vacanAdU duSTatAM paryAlocayad nistIrthAvyavacittaye ziSyamekamanyatra preSya saparivAraiH pravacana vidhinA'nazanaM pratipede // arthaH- eja kAraNa mATe yugapradhAna evA ne aneka atiza yanAjaMkAra evA zrI vairasvAmIe jyAre mahA dukAlI pamI tyAre zuddha jojananI prApti na thai e hetu mATe zradhAkarma bhojanathI nyUna doSa yukta evo vidyApiMka tenuM jojana karyu; topaNa zAstramAM kaDuMbe je, azanAdika AhAra pratye aNazodhato cAritrI kahIe mAM saMdAya nathI, cAritrane ajAve sarva divA nirarthaka le. e vacanathI te nojananA duSTapaNAnI AlocanA karatA vairasvAmI
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ * atha zrI saMghapaTTakaH ( 119 ) je te tenuM duSTapaNaM vIcArIna tIrthano naccheda na thAya mATe eka ziSyane bIjI jagyAe mokalIne parivAra sahIta zAstra vidhiye karIne anazanano aMgikAra karatA havA. TIkA:-yadihI dAnI mAdhAkarmajojanaM yatInAM yAvajjIva tayA vidheyaMsyAttadA kathaM tAdRzAH pravacanadhuraMdharA vidyApiMga doSa jiyA tAdRzaM mahAsAhasaM kurvvIran // tasya tato nyUnadoSatvAt // kAlasya ca tadAnImapi duSamAtvAt. artha :- jo yatine AdhAkarma bhojana jAvajjIva karavA yogya hota to tevA mahAna puruSa pravacananA dhuraMdhara te vidyApiMganA doSajaye karIne te prakAranaM eTale anazanarupI moTu sAhasa karma kare !!! naja kare. kema je te vidyApiMgano dhAkarmi jojanathI nyUna doSa be e detu mATe. ne te vakhata kAla paNa dukhamA hato e hetu mATeTIkA:-na ca kA zaktirasmAkaM maMdasatvAnAM taccaritamanuvidhAtuM na hi gajAnAmudaryaM te yo vaTakASTama zitaM pacatItyasmAkamapyu. daryeNa tejasA tathA jAvyamitivaktavyaM // yato na hi taccaritakIrttanena vayaM taccaritamanuvidhApayituM javadbhirvyavasitAH kiMtu kAlAnusAreNA'dyApi tAdRzeSu dAnakuleSu satsu prAsukaiSaNIyenApi prAyeNa vRttau saMbhavatyAM kimityAgraheNa saMvAdikamevAdI. yate vaGgiH // artha:-evI rIte suvihitanAM vacana sAMjaLIne liMgadhArI bolyA je maMda satvavALA eTale nirbaLa te amArI evI zakti kyAMthI hoya je mahaMta puruSanA AcaraNane anusarIe, kema je hAthI no
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ 120 ) - atha zrI saMghapaTTakaH jaTharAgni be te jaNa karelAM vamanAM lAkakAM paNa pacAne ve paNa hamArI jaTharAgni evo nathI eTale je te moTA puruSato thoko doSa lAgyo tene paNa na sahana karIne anazana karI gayA paNa amArAthI to kAM evaM yA nahIM. tyAre suvihita bolyA. je jo ema tamo kahatA ho te na kadevaM je e hetu mATe te moTA puruSanuM caritra kahi dekhAyuM tethe karIne kAMi temanI peThe tamArI pAse mAre karAva evo vyavasAya nathI eTale abhiprAya nathI. tyAre zuM ? to kAlane anusAra Aja paNa tevAM denAranAM kula sate paNa prAsukane eSaNIya eTale nirdoSa evA jojane karIne paNa nirvAha bate zA vAste saMghA di nimita jojananeja he karIne tamo grahaNa karobo. TIkA:--dRzyaM cAdyA pike cinmahAtmAnaH zuddhena naktena saMyapAnAtmAnaM yAparyaMtaH // zratha zuddhenAlpI yasAmevedAnIM zarIra yApanAta dhAkarmAcyupagamaH // tarhi tAvaMta eva dIkSyatAM kiNnuuyissttaiH| tAvad nirevatIrthAvyavaccheda siddheH // bahu muMmA divacanasya javatAmapi prasiddheH // tadavasyAmo nUnaM saMghanatAgrado'dhunAtanayatInAmatigRdhutA nibaMdhano na dharma zarIradhAraNAhetuka iti nAthaH pakSaH // artha :- kAlamA paNa keTalAka mahAtmA puruSa dekhAya be je zuddha bhojana karane saMyama pAsavAne arthe zrAtmAno nirvAha kare nevaLI jo ema kahatA ho je zuddha nojane karIne thomAno nivaha kALamAM thA mATe prAdhAkarmano aMgikAra karIe bIe, to tyAM kahIe bIe je, " tamo jeTalAno zuddha nojane karIne nirvAha thApa teTalAMneja dIkA Apo ghaNAne zuM karavA Apo ge telAvate
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ - atha zrI saMgha paTTakaH 8 (121 ) jatIrthano naccheda nahIM thAya kema je zramaNa alpa ne bahu muMgAM e vacananI tamArAmAM paNa prasiddhi ne eTale tamo paNa ene pramANa karo bote hetu mATe. yA kALanA yatiyo saMghAdi jojananuM je grahaNa kare be. tenuM kAraNa eja be ema zramo nizcaya karIe bIe je te pratize rasalonI thayA be. tethI AdhAkarmI jojana kara be. paNa dharmazarIranuM dhAraNa kara e kAMi kAraNa nathI, e prakAre jAvajjIva AdhAkarmI jojana karavArupa tamAro prathama pakSa tenuM khaMkana thayuM. TIkA:-- atha dvitIyaH tadevametat glAnAdyavasthAyAM Durji - kAdiSu zuddhenA nirvAhe cAdhAkarmagrahaNasyApyAgame pratipAdanAt // zuddhena nirvAtu tasya kAdAcitkatayApi grahaNe dAtRgRhItro rahilatvenA nidhAnAt // yadAha || saMtharaNaMmi suddhaM, huncha vi gita ditayA hiyaM // zranara dihateNaM, taMceva hiyaM asaMtharaNe. artha:-have bIjo pakSa je kyAreka grahaNa karavA rupI kalpa te paNa A prakAre je glAnAdi avasthAmAM, DukAla pane ityAdi kAraNe zuddha jojanavate nirvAha na thAya tyAre AdhAkarma grahaNa karavAnuM AgamamAM pratipAdana karyu be ne zuddhavate nirvAha yAya tyAre to tenuM grahaNa karanAra tathA denAra e benuM prahita thAya ema zAstra - mAM ka be. te vacanano artha je. TIkA: - yadapyukta "mAtmAca yatinA yathAkathaMcana rakSaNIya" ityAdi // tadapyanAlocitAnidhAnAt // nahyetatsUtraM dehasya dharmasAdhanatvena yatInAM yAvajIva mAdhAkarmasevanaparaM, kiMtu tathA vidhAlaMbanasadbhAve kadAcidAdhAkarmA disevanenApi punaH saM 16 2
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ (12) 9. atha zrI saMghapaTTakA yamakaraNAyAtmA rakSaNIya ityetatparaM prAyazcittavidhAnena tajanya pApanAzanasya puNo visohIti vacanena pratipAdanAt // arthaH-vaLI je tame ema kayu je yatiye jeteprakAre potAnA AtmAnI rakSA karavI ityAdi, te paNa vicAra vinAyU~ kahevU De paNa vicArathI nathI. kema je e sUtra kAMi ema kahevAne tatpara nathI je deha dharma sAdhana De mATe sAdhune jAvajIva zrAdhAkarma sevana kara. tyAre zuM ? to te prakAraceM eTale koi moDhe AlaMbana utpanna thaye sate kyAreka AdhAkarmI Adi sevana karIne paNa pharIthI saMyama karavAne arthe zraAtmA rAkhavo e prakAranA arthane kahevAne tatpara ne kema je prAyazcittanA vidhiye karIne te AdhAkarma thakI thayu je pApa tene nAza karavAne puNovisAhI ityAdi vacane karIne zAstramA pra. tipAdana karyu De. . TIkA:-yAvajIvaM tadAsevane tu zuddhe rakhasarAjAvena puNovisohIti vacanasyA'caritArthatvaprasaMgAditi // etena yatyarthaM ghRtAdinizrAvidhAnamapi pratyuktaM // tasyAdhAkarmasthApanAkItAdi doSakalApakalitatvenA nekajaMtuvidhvaMsahetutvena ca lagavani nivAraNAt, itarathA satrAgArAdInAmapi tatkalpatvena jainadharme vidheyatvaprasaMgAt // arthaH-ne jo jAvajIva AdhAkarmI nojanahu~ sevana hota to zu jojanano avasara na Avata teNe karIne " puNovisohI " e vacananu vyarthapaNuM thavAno prasaMga thAta e hetu mATe enuM khaMgana karyu teNe karIne sAdhune arthe ghI Adi vastunI nizrAnuM je karavU tenu
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ - atha zrI saMghapaTTakaH ( 123 ) paNa khaMkana thayuM kema je tene zradhAkarma sthApanA vecAthI lAvavuM 5tyAdi doSanA samUhe karIne sahItapaNuM be e hetu mATe ne aneka jaMtunA nAzanuM kAraNa be, mATe jagavAna tIrthaMkare ghRtAdi nizrA nivAraNa karI be, jo ema na hota eTale nizrAnuM nivAraNa na karyu hota to jainadharmane viSe sAdhune sadAvartta AdikanuM jojanAdi levAno eTale kalpapaNe karavAno prasaMga hota paNa teto nayI e hetu mATe nizvA na kalpe // TIkA:-naca satrAgArAdInAmasaMyatajanapoSakatvena pApahetu tvAdavidheyatvaM ghRtAdinizrANAM tu saMyatopaSTaMnaktvena puNyanibaMdhanatvA dvidheyatvaM bhaviSyatIta vAcyam // artha :- liMgadhArI bole be je sadAvartta zrAdikanuM jojanAdi je sAdhune na kalpe tenuM kAraNa to e ve je sadAvartta to saMjati evA lokanuM poSaNa kare be. e hetu mATe pApanuM kAra ki be, mATe e sAdhune levA yogya nathI, paNa ghIyAdikanI nizrAto saMja: tine upaSTaMna karanAra be eTale Teko denAra puSTa karanAra be evI be teNe karIne puNya bAMdhavAnuM kAraNa be e hetu mATe karavA yogya thaze tyAre suvihita bolyA je ema tamAre na bolavu TIkA:- nizrAdiSu ghRtAdiprAhiNAM yatInAmapi gAddharyAdinA siddhAMta niSiddhakAritvenA saMyatatvAnidhAnAt // tathA coyorapyanayoH samAnadoSatvena jainamate niSedhAt // ghRtAdisaMgrahasyaca zrAvakANAmapi rasavANijyatvenAgame niSedhAdataH kathaM yatyarthaM tatsaMgrahaH kriyamANaH zotreta //
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ (124) 8. atha zrI saMghapaTTakA - arthaH-nizrAdikane viSe ghRtAdi grahaNa karanAra yatine paNa rasalonipaNuM thavAdika doSa ne teNe karIne siddhAMtamA niSedha karyu De teno karanAra e thayo mATe asaMjatipaNuM prApta thayuM mATe e beno sarakho doSa thayo eTale sadAvarttanuM levUne nizrA karelu se, e be asaMjatine mATe e benuM jainamatane viSe sAdhune levAno niSedha e hetu mATe, ne zrAvakane paNa ghRtAdi saMgrahano ne teno vepAra karavAno AgamamA niSedha De mATe yatine arthe ghRtAdino saMgraha karavo te kema zone. TIkAH-idAnI gRhigRheSvalAnena ghRtAdinizrAM vinAyatInAM zarIradharaNasyApyAlaMbanamAtratvAt // zramAnugRheSvadhunApi yathecha shuddhghRtaadipraapteH||purnivaadypekssyaatu kadAcidalAnepyUnodara taayaastpstvenopkaaritvaatuu||yduktaalnyte lanyate sAdhu, sAdhu caiva na labhyate alabdhe tapaso vRddhilabdhe dehasya dhAraNAtadaho mUDhA AlaMbanAnAsenAdyUnatAmeva puraskurvANAH sarvathAyatikriyA mutsRjaMtonasAMte // arthaH-vaLI yA kALamAM gRhasthanA gharane viSa ghRtAdina maLe mATe ghRtAdi nizrA vinA yatine zarIra-dhAraNa thaz zakatuM nathI ema je kaho bo te paNa AlaMbana mAtra ne eTale zroTu dekhAmavAnuM De kahevA mAtra kema je zradhAtu gRhasthanA gharamA zrAja paNa potAnI zvA pramANe zuddha ghRtAdikanI prApti thAya e hetu mATe, ukAlAdikanI apekSAye to kyAreka nyUna lAna thaye bate uNodarapaNAne paNa tapapaNuM ne e hetu mATe upakArI he te zAstramA kathu ne
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8. atha zrI saMghapaTTakA (125) je ko vakhata sAru male koi vakhata sAraM na male ko vakhata muddala paNa namaLe tyAre sAdhu puruSa to namaLe tyAre tapanI vRddhi thAya ne maLe tyAre dehanuM dhAraNa thAya je ema mAne te kAraNa mATe aho mUDha puruSa to bAlaMbananA thAnAsa mAtre karIne kevala potAnuM khaukamapaNuM zrAgaLa karI dekhAmatA sarva prakAre sAdhunI kriyAno tyAga kare ne paNa khajAtA nathI eTale e peTannarA ema lAja pAmatA nathI je thA veSa dhAraNa karIne Ate zuM karIe bIe e moTuM Azcarya . ttiikaaH-ydaah||sNghynnkaalblduusmruuvaalNbnnaaiighettuurnn| sabaMciya niyamadhuraM, nirujjamAo pamuMcaMti. arthaH-je mATe zAstramA kaDaM je ke keTalAka nirudyamI puruSa saMghayaNa tathA kAlabala tathA dUSamAro te rupa AlaMbana gRhaNa karI sarva potAnA niyamarupI dhurAne nizce mukI de. TIkA:-yadapi zrAzramAvRddhayezubhagrahaNamapyaduSTa mityAdyavAci, tadapi vismRtajinavacanasya nvto'nidhaanN||shuk piMmasyadAtRgRhItrorahitatvena prAgeva prtipaadnaat| tathAzramAbadhurasyApi tnaratapateHzakaTapaMcazatyupanItasnigdhamadhurasvAkunadayai yatidAnaMprati jagavatAyugAdidevana pratiSedhAt // arthaH caLI suvihita liMgadhArI pratye kahe je tame kA je je zrAvakanI zraddhA vadhavAne arthe azubha grahaNa karavAmAM doSa nathI topaza visAryA jina vacana jeNe evo je tuM, te tArUM kahe De kema je azurU pimarnu dAna to dAtAne ne grahaNa karanAra e bene zrahitanuM karanAra be. ema amoe prathama pratipAdana kayu e hetu
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 126 ) 18. atha zrI saMghapaTTakaH mATe. vaLI bharata rAjA pAMcase gAmAM suMdara madhura svADa evAM noMjana garine sAdhu dAna pratye zrati zraddhAvaMta thayA topaNa bhagavAna zrI yugAdi deva te dAnano niSedha karyo be e hetu mATe. TIkA :- rAjapitvAtpratiSedhaiticenna // zradhAkarmatvenaiva tapratiSedhasyAgame zravaNAt // zrataH prathamapazcADupanItayorazuddhazuddha piMkayo rAjapiMgatvena samAnatvepi yadbhagavAna 'zuddha piMkamAdhAkarma tvenaiva nyaSedhat tenAvagacchAma zrAdhAkarmaiva sarvadoSe jyomahIyaHnyathA' zuddhavad zuddhamapirAja piMgatvenaivanyaSedhat // artha:-tyAre liMgadhArI bolyA je eto rAjapiMga hato e hetu mATe niSedha karyo, tyAre suvihita bolyA je ema tAre na bolavu kema je zradhAkarmapAM hatuM eja hetu mATe niSedha karyo be. ema zAmAM sAMjaLIe bIe kema je prathama je tyAga karyoM te azuddhapiMka ito ne pI je gRhaNa karyo tezuddha piMka hato mATe e bene rAjapiMpaNuM to sarakhuMja hatuM to paNa bhagavAna ene azuddhapiMga eTale dhAkarmapaNuM mAM ve ema jANIne niSedha karyo te hetu mATe ema jIe boe jedhAkarmaja sarva doSa thakI moTo be. ema jo na hoya to jema zuddhano tyAga karyo tema zuddhapiMgano paNa rAjapiMka be ema jANIneja niSedha karata. TIkA:- tathA tisArA pasaraNAya bhagavannimittanirmitamodakaM dAtuM samudyatAyArevatyA bhagavatA niSedhanAJca // tasmAcchuddhadAnenaiva zrAddhAnAmapi puNyotpAdaH // zradhAkarmagrahaNena ca yateH svArthaparihAeyAkIdRzaH parArthaH // svavaMcanena vastutaH paropakArAnupapatteH //
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ -4 jaya zrI saMghapaTTakaH (127 ) artha:-vaLI revatIjIe atisAra roga maTAruvAne jagavAnana niH mite modaka nipajAvyo ne tene devA ujamAla thai tyAre bhagavAne teno niSedha karyo Dhe te kAraNa mATe zuddhadAne karIneja zrAvakane paNa puNya utpanna yAya be ne AdhAkarma grahaNa karIne yatine svArthanI hAna thAya be mATe parArtha kevo thAya ? naja thAya. kema je vastutAto potAnA AtmAnuM vaMcana karIne paropakAranI siddhi yatI nathI e hetu mATe // TIkA: - yathoktaM // jANeNaM cataMtryappaNayaM nApadaMsaNa carittaM // tazyA tassa paresiM, aNukaMpA natthijIvesu // artha:- je mATe zAstramAM kahuM be jyAre je potAnA jJAnadarzana cAritrane taje be tyAre jANavuM ke tene parajIvomAM anukaMpA nathI TIkA:- tathAnyatrApyuktaM // paraloka viruddhAni kurvANaM dUratastyajet // zrAtmAnaM yotisaMtte, so'nyasmai syAt kathaM hitaH // artha:--vaLI bIje paNa kayuM be je, paralokane biruddha karatoje puruSa teno beTethI tyAga karavo kema je potAnA AtmAnuM bagAme te bIjAno hitakArI kIye prakAre hoya. TIkA:- evaMca saMyama zarIropaSTaMjakatvAditi hetuprayogopyanupapanno vizeSaNAsiddhatvAt // uktanyAyena satatAdhAkarmajojino yateH zarIrasya saMyamazarIratvAnupapatteH // tathA zrAddhazravRddhihetutvAditi dvitIyahetuprayogopyasamIcInaH prAdhAkarma janopAdAnasyAgama viruddhatvena deto badhita viSayatvAt // brAhmaNena surA peyA dravadravyatvAt hI rakha dityAdivat //
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 128 ) - atha zrI saMghapaTakaH artha:-vaLI saMyama rUpI zarIrane upaSTaMja karanAra be eTale Teko ApanAra e, e hetu mATe e prakArano je hetuprayoga karyo te ghaTita . ma je vizeSaNe karIne asiddha be, eTale hetuga khoTo ma je pUrve kAM e prakAranA nyAye karIne niraMtara dhAkarmanuM bhojana karanAra yatine saMyamarUpa zarIranIja siddhi beTe vaLI zrAvakanI zraddhAvRddhi thAya e hetu mATe e prakArano bIjo hu prayoga karyo te paNa sAro nathI kema je zrAdhAkarma jojananuM grahaNa karavuM te gama viruddhapaNe bAdhahetunuM sthAna be eTale e anumAna prayoga nirvAdha na kIye dRSTAMte ? to jema brAhmaNane surApAna karavuM e surA dughanI peThe narama vastu be e hetu mATe e prakArano anumAna prayoga jema bAdhita be tema yA anumAna prayoga paNa bAdhita eTale khoTo be. TIkA :- tathApi prativAdyupanyastahetudUSaNamAtreNa na svapakSa siddhiriti svapade pisAdhanamucyate // yatInA mAdhAkarmajojana manupAdeyaM SaTajIvanikAyopamarda niSpannatvAt tathA vidhavasatyAdivat // tathA yatInA mAdhAkarmajojanamanojyaM dharmaloka viruddha tvAdgomAMsavaditi // evaMcopapannametatsaMghA dinaktaM yatinA na noktavyamitivRtrArthaH // 6 // artha: to paNa prativAdiye sthApana karyA je hetu temAM dUSaNa dekhAvA mAtre karIne potAnA pahanI siddhi nathI yatI mATe potAnA pakSane viSe paNa anumAna sAdhananA prayoga karI dekhAne be. je yatIne zradhAkarma jojana gRhaNa kara yogya nathI kema je ba jIva nikAyanA mardana thakI utpanna yavApAM e hetu mATe jema va jIvani
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ OM atha zrI saMgrahakaH (229 ) kAyanA marddana thakI niSpanna thayo evo nivAsa grahaNa karavA yogya nayI tema te pradhAkarma jojana paNa gRhaNa karavA yogya nathI vaLI bIjo anumAna prayoga je yatine AdhAkarma jojana jamavA yogya nayI kema dharma ne loka e bemAM viruddha be e hetu mATe gomAMsanI peThe. jema gomAMsa be te dharmane loka e bemAM viruddha be. mATe ajaya be tema yatine AdhAkarma jojana paNa ajakSya hai | ema siddha yuM je saMghAdi nimitta je jojana te yatine jogavavA yogya nathIM e prakAre ST kAvyano artha thayo // 6 // e prakAre he zikanojanano prathama dvAra saMpUrNa thayo. TIkA:-- idAnIM devavyopabhogAdidUSaNa prardazanadvAre jinagRhavAsadvAraM nirA cikIrSayA / artha:- dave deva dravyano upajoga e yadi dUSAnuM dekhAmakuM e dvAre karIne jina maMdiramAM nivAsa karavA rupa dvAranuM nIsakaraNa kakhAnI icchAye kar3e be. mUla kAvyaM. gAyagaMdharvanRtyatparamaNiraNadveNuguMjanmRdaMga khatpuSpatra gudyanmRgamadala sallo cacaMcajanaughe // devavyopajogadhruvamava patitAzAtanAcyatrasaMtaH saMtaHsaddbhaktiyogye nakhalu jinagRhe'rhanmatajJA vsNti|| //
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ (160) atha zrI saMghapaTTakaH TIkA :- khalu nizcaye jinagRhe 'rhadvane'InmatajJA jagavaMdA gama niSNAtA yatayonaiva vasaMti satatamavatiSThate // tadAgame tannivAsasyAtyaMtaM nivAraNAt // saMto vivekinaH // kutaityatada // satI zobhanA'kRtrimA naktiH zArIrasaMcamA tizaya stasya yogya mucitaM tasmin // tireva yatastatra karttuM yujyata itinaktiyogyatA meva vizeSato vizeSaNadvAreNa darzayati * artha:-arihaMta matanA jAga eTale bhagavAnanAM zragama tenA pAragAmI evA sAdhu nice jinagharamAM nivAsa nahIja kare, eTale mAM niraMtara nahIM rahe. sAdhune jinamaMdiramAM nivAsa karavAnuM zAmAM atyaMta nivAraNa kayuM be mATe saMta je vivekI puruSa te tyAM nahIM rahe. zAhetu mATe ? to tyAM kahe be je, jinamaMdira kevuM be, to sArI kapaTarahita je bhakti tene yogya eTale nakti karavA ghaTita be mATe naktinuM yogyapaNuMja vizeSe karIne vizeSaNadvAre kahI dekhAne be. TIkAH - gAyataH kalamaMdrAdisvareNa grAmarAge gavadguNAnevotkIrttayaM to gaMdharvAH pradhAnagAyanA yatra tattathA // nRtyaMtI nATya zAstroktakrameNa karacaraNAdyaMga vikSepaM kurvatI paNaramaNI vArastrInarttakI yatra tattathA artha:- madhura gaMjIra evA svare karIne nAnA prakAranA rAgarA gaNaye sahita gaMdharva eTale pradhAna gAyaka loka te jaiM jinamaMdiramAM gAna kare The evaM ne nATyazAstramAM kA pramANe hAthapaMga Adi -
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4. atha zrI saMghapaTTakA gano vikepa karavo te rupa nRtyane karatILe vezyAGa (nartakIyo jinamaMdirane viSe evaM // TIkAH-raNaMtovaiNavikairmukhamarutA nighAtAnmadhuradhvanaMto ve pabovaMzA patra tattathA guMjatomArdagikai pANijyAM tAmanAd gaMbhIra svanaMtaHmRdaMgA murajA yatra tattathA arthaH-vAMsaLIne vagAmanArA puruSa temanA mukhavAyuno praveza avAthI madhura vAge ne veNu te je jinamaMdirane viSe evaM zrane mRdaMganA vagAmanArA puruSonA hastatAmanathI gaMnnIra zabda karatI ne mRdaMgo te, je jinamaMdirane viSe evaM. TIkAH-khaMtyolaMbamAnatvAnmaMdapavanena kaMpamAnA devasaparyArtha viracitAHpuSpasrajaHprasUnamAlA yatra tttthaa| puSpagrahaNenaca pupphAmisathuzneyA. ityAdinA sAhacaryAnidhAnAtpakvAnnAdibalistutilakSaNapUjAdhyasyApIha grahaNaM dRSTavyaM arthaH-maMdapavane karI kaMpanI ne lAMbI, pUjAne arthe racelI ne puSpamAlA te je jinamaMdirane viSe, evaM A jagAye puSpanuM grahaNa karyu le teNe karIne tenI saMghAthe zAstramA grahaNa karelI je pakvAnna balipUjA, tathA stutipUjA. e be pUjAnuM paNa ahIM grahaNa karavU. TIkAH-udyan jagavatpratimAvilepanAthavimaInasamuThala dAmodakAreNa prasaranmRgamadaH kastUrikA ytrttryaa|| asaMtaH pa.
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ -18 atha zrI saMghaSTraka: hAMzukamayatvAt muktAphalAdividhi niyuktatvAcca dIpyamAnA nachocA vitAnAni yatra tattathA // caMcaMto mahAdhanavasana vibhUSaNa garAgaprasAdhitazarIratvAd cAjiSNavojanaughAH zrAvakasamudAyA yatra tattathA // tatazca gAya d gaMdharvacatat nRtyatpaNyaramaNi cetyAdi karmadhArayaH tasmin // etAnihi bhagavadguNagAnAdI ni pravarASi jinagRhe titukAni vyAnAM zubhASollAsahetutvAdvAlu nirvidhIyate // ( 132 ) arthaH- bhagavAnanI pratimAnA vilepanane arthe mardana karo mATe ubalyo je sugaMdha te dvAre karIne prasaratI ne kastUrI te je jinamaM dirane viSe, ne paTTakUla vastramaya ve mATe zojatA ne motInI vicitra racanAe yukta mATe dedIpyamAna e prakAranA be caMdavA te je jinamaMdirane viSe evaM ne moTA mUlanAM jAre evAM vastra tathA bhUSaNa tathA aMgarAga tethe karIne dedIpyamAna evA be zrAvakanA samUha te je jinamaMdirane viSe evaM, e prakAranAM sarva jinamaMdiranAM vizeSaNa na karmadhAraya samAsa karavo jinamaMdirane viSe e sarva jagavAnanAM guNagAnAdi zreSTa hyAM te jinagharane viSe jaktinAM kAraNika be mATe javya prANIne bhAvanA ulvAsanAM kAraNa be mATe zraddhAlu puruSa kare be. TIkA:--yaDuktaM // pavarehiM sAhahiM pAyaMnAvovi jAyaepavaro // tya anno javanago eesi syAlahayaro || arthaH- je mATe zAstramAM kayuM be je sArAM kAskhe karIne jAva paNa prAye sAro thAya te.
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ - aba zrI saMghapaTTakA - (13) PANA TIkAH-athaivaM vidhanaktiyogya jinagRhe kimiti sAdhavona nivasaMti atAha / / trasaMtobijyaMtaHkutodevAvyasya jinavitasya napajogaHsatataM tatra zayanAsanAnojanAdikaraNenopajogaH tathA dhruvA zAsvatI yAvajIvaM athavA dhruvaM nizcitaM mage jinagRha * jagatIsaMbachoyatinimittaniSpannaupAzrayastasya patitA AdhipatyaM jinagRhalekhakodgrAhaNikAkarmAMtarAdisakasaciMtAkAritvenAdhikAritva mitiyAvat // caityavAsino hi niraMtarasaMca riSnujanasaMkulatayA tatrAvyagraM sthAtumazakuvaMta stadanuSaktanuvi ma vidhApya sarvAM taciMtA vidaghatIti navatimAupatyaM / / arthaH-have liMgadhArI suvihita pratye pUre de je prA prakAre nakti karavA yogya je jinamaMdira temA sAdhu kema nivAsa na kare? . tyAre suvihita kahe je je A prakAranA doSayI jaya pAmatA sAdhu nathI nivAsa karatA, te doSa kahe , je deva 'vyano upannoga thAya mATe napajoga te zuM to niraMtara jinamaMdiramA sUq tathA bhojanAdikanuM karavU te upaloga le tathA niraMtara eTale jAvajIva athavA nizce maThapatipaNuM thAya mATe maTha eTale jinagharanI jagatI saMbaMdhi je yatinimitta nipajAvyo napAzraya tenA patipaNuM eTale dhaNIpaeM, jinamaMdiranuM se lakhavU tathA nagharANI karavI ityAdi bIjAM kAmakAja karavAM ema sarva ciMtAtuM karavApaNe adhikArIpaNuMDe vaLI caityavAsI je te niraMtara tyAM AvatA jatA loke karIne vyApta le mATe avyagrapaNe eTale samAdhipaNe rahevA samartha nathI thatA te jinamaMdira saMbaMdhI pRthvImA maTha karAvIne sarva tenI ciMtAne pote kare - de mAre matpattipayuM temane khe.
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ (134) aba zrI saMghapaTaka TIkA tathA nagavatpratikRtipratyAsattau jojanazayanAsana niSTIvanAyavidhikaraNena jJAnAdyAyasya zAtanA ghaMzanaM // nagavasaMnidhauhi nojanAdi kurvANo yatiAnA dilAnAda zyatIti jvtyaashaatnaa'vjnyaa|| tatazca devavyopaloga zcetyAdikaMtAjyaH arthaH-vaLI nagavAnanI pratimAnA samIpa jojana kara " tathA sUrbu tathA Asana karavU tathA dhukavU ityAdi adhikaraNe karIne jagavAnanI pAzAtanA prAya je. te AzAtanA zabdano artha je jJAnAdikano je lAla teno nAza thAya jethI eTale jagavaMtanI samIpe nojanAdikane karato je yati te jJAnAdi lAnathI bhraSTa thAya be, mATe azAtanA eTale avajJA le. devavyopacoga ityAdi padano kaMcha samAsa karavo. .. TIkAH-athagRhiNA nagavannimittaM svapravyeNa nirmApite devagRhe vasata stadavyaMca kanakAdika manupazuMjAnasya yateH kathaM devaSavyopajogaH, jinaavyaniSpanne hi tatra nivasata stadUjanya sAkSAdU juMjAnasya vA syAditicet na / arthaH-have liMgadhArI suvihita pratye bole ne je, gRhastha loka potAne avye karIne nIpajAvyuM je devaghara temAM nivAsa karanAra yatine devaadhyano upajoga kema karIne bhayo ? kema je tejavya te suvarNAdika teno to napajoga karato nathI mATe, ne jo jinAmadhye karIne nIjAvalA sthAnamAM nivAsa kare athavA teja nyano sAkSAt upaloga kare tyAre jinazAno upajoga kahevAya
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 jaya zrI saMghapaTTaka kharo, tyAre suvihita bolyA je tAre ema na bolavu ( 135 ) TIkA:- gRhiNA svavasu nirmA pitatvepi devasadanasya devatrAkRtatvena devadravyatvA tathAca tatra vasataH sAkSAtaddhanamanupajhuMjAnasyApi munerdevavyopagopapatteH // sAkSAddevadravya niSpanne tu kA vArttA / kiMca nityaM tatra vAsena niHspRhasyApi taccitAdau vyA priyamANasya sAkSAttadgraMthopayogasyApi saMjavAt rAjaniyogAdiSu prathamaM nirIhANAmapi pazrAttathAbhAvopalabdheH 2 arthaH- kema je gRhasthe potAnA dravye karIne nIpaMjAveluM evaM paNa devaghara te devane arpaNa kayuM be, e hetu mATe devadravyapaM de mATe tyAM basanArane chAne sAkSAt te dhanane jogavanAra e bene paNa devadravyanA upabhoganI prApti be, ne sAkSAt deva dravye karIne nipajAveluM hoya tyAre to tenI zI vAta kavI, vaLI zuM ? to niraMtara tyAM nivAse karIne nispRha evA munIne paNa te dravyanI ciMtA di viSepAta vAthI sAkSAt te graMthanA upayogano paNa e'Tale sAkSAt te dravya saMbaMdhI upajogano paNa saMbhava be, kema je prathama keTalAka nirIha eTale jogAdikanI vAMDhAe rahita muni datA te paNa rAjAnI AjJA ityAdi kAraNe te dravyasaMbaMdhane pAmyA to vyanA upajoganI vAMDA prApta thai be e hetu mATe. muni * TIkA:- prAstAM tatra vasato munerdeva dravyopabhoga stathApatrako doSa iticeducyate taddbhogasyanita janma sudAruNa vipAkatvena jagavatA nidhAnAt
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ atha zrI saMghakA - arthaH-have liMgadhArI kahe je je jina maMdiramA rahenArane deva avyano upaloga thAya to paNa temAM zo doSa , tyAre suvi. hita kahe ke ghaNo dopa be. je deva avyano uphnoga kare le tene anaMta janma sudhI mahA zrAkalaM pApanuM phala jogakSu pake De e hetu mATe ema jagavAna zrI tIrthaMkare kaDaM . TIkAH yadAha // devassa parIlogo aNaMtajammesudAruNavivAgo / jaM devanaugabhUmisu buDhI nahu vddshcrite|| atrahi devajUminuMjAnasyayatazcAritrAnAvena dAruNo vipAkaH pratipAditaH // tathA saMkAsAdizrAvakANAM caityabhavyopajoginA matyaMtadAruNa vipAkasyAgamepi bahudhA zravaNAt // arthaH-je mATe te zAstra vacana je devAvyano parijoga kare he te anaMta janmane viSe dAruNa pApaphalane logave , e jamAe deva bhUmine jogavamAra yatine cAritrano nAza thayo teNe karIne dAruNa pAra phaLanuM logavaq pratipAdana kaDaM vaLI saMkAsAdi zrAvake caitra atyano napajoga ko teNe karIne anaMta dAruNa pApaphaLa logayuM te AgamamA ghaNI jagAe saMjaLAya ne e hetu mATe. TIkAH-tathA jiNapavayaNavuddhikaraM pannAvagaM nANadasaNagugANaM, narakaMto jiNavaM anaMtasaMsAriI doz // tathA celya
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ - atha zrI saMghapaTTakaH ( 137) davaM sAdAraNaM ca jo Duda mohiyamaI dhammaMca sona yApai aDvA baddhAu narae. artha:- te upara zAstranA vacana je, jinanA pravacananI vRddhi karanAra ne jJAna darzananA guNanuM prajAvaka evaM jinadravya tene kSaNa karanAra je puruSa te anaMta saMsArI hoya vaLI moha pAmI be. mati te jenI evo puruSa caitya dravyane tathA sAdhAraNa dravyane bagAye, te puruSa dharma pratye jANatA nathI. eTale paranave dharma na pAme e jAna athavA te puruSa, bAMdhyu be narakanuM AnakhaM te jeNe evo thAya. TIkAH - ityAdyaparAparAgamavacanAni / ciMtayaMto mahAmunayo devavyopanogena javakUpapAtAtkathaM na trasyaMti tathA mAThapatyAdapi mahAmunayo vijyati // yataH mohi devadravya niSpannovAsyAt gRhiNA yatyartha svadravyeNakAritovA // tatrAdyapake tannivAso yatInA muktaprakAreNa devadravyopanogaprasaMgAdevAnucitaH // arthaH ityAdi bIjAM bIjAM Agama vacanane vicAratA ma hAmuni, devadravyanA napanoge karIne saMsArarupa kuvAmAM padmavAnuM thAya ve mATe kema na trAsa pAme temaja maThapatipaNaM thavAthI paNa maMhAmuni jaya pAme be. je hetu mATe maTha je te devadravye karIne ni. pajAvyo hoya athavA gRhasthe yatine zrarthe potAnA dravye karIne nipajAnyo hoya, temAM prathama pakSa je devadravye karI nopajAvelA nivAsane viSe sAdhune rahevaM tenuM pUrve kanuM e prakAre khaMkana thayuM kema je devadravyanA namanogato prasaMga ghAya mATe aghaTita be: 18
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ - aba bhI saMghapaTaka - TIkA-hitIyetvakalpanIyatvAttanivAsAnupapatteH // tasya kevalasAdhunimitaM niSpannatvena mahAsAvadyazayyArUpatvAt // yathoktaM // kAlAzkaM tu vahANA anikaMtAceva annnikNtaay|| vajAya mahAvajA sAvajA mahappakiriyAya // samapahA sA. vajA ya sAhUNamiti // arthaH-gRhasthe yatine arthe potAnA avye karIne nivAsa karAvyo hoya te rUpa je bIjo pakSa tene viSe paNa te nivAsaveM praka pavApaNuM je. kema je te nivAsa kevala sAdhu nimitte nIpajAvyo ne mATe mahA sAvadyarUpa le e hetuM mATe sAdhune na kalpe, te zAstramA kAmu. je|| TIkA:-akalpanIyavasatyAderyatInAM grahaNaniSedhAta // // yadAha // pimaM siGa ca vaDhaM ca, canaththaMpAyamevaya // akappiyaM na gihikA, pamgiAdiGa kappiyaM / arthaH-na kalpavA yogya je nivAsa Adika tenuM yatine ya. haNa karavAno niSedha De, ne zAstramA kA ye je piMka tathA nivAsa tathA vastra tathA cothu pAtra te sarva na kaTpe evAM hoyato na grahaNa karavAM ne jo kalpe evAM hoya to grahaNa karavAM. TIkA:-zrathApavAdena mahAsAvadyazayyAvAsasyApyAgame-- jibhAnAttapamaThavAse yatInAM ko doSaiticenna //
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ - atha zrI saMghapaTTaka (19) ... arthaH have liMgadhArI kahe je je apavAde mahA sAvaya sthAnamAM paNa nivAsa karavo ema zAstramA kahyu mATe sAvadyarupa je mamvAsa temA rahenAra yatine zo doSa ne tyAre suvihita boTyA je ema tAre na bolavaM, TIkA:-gRhiNA svabhavyeNApi yatividhAsyamAnadevaciMtAnisaMdhinA tasya nirmA pitatvena devanuvi niSpannatvena ca jinagRha vastuto devavyatvAt // apavAdasya cakadAcitkatvena nityaM avatAM tatravAse tsyaapynupptteH|| -gRhasthe potAnA avye karIne testhAna nIpajAvyuMpaNa emAM prA.aniprAya rahyo be, je thA sthAnamA yati radeze ne rahIne devaciMtAdika karaze evA anusaMdhAne karI nIpajAvavApaNuM be, e hetu mATe ne vaLI deva saMbaMdhI pRthvIne viSe nIpajAvavAparyu le mATe jinagRhanI peThe vastutAye devAvyapaNuM le e hetu mATe, ne apavAdane to kadAcitpaNuM mATe niraMtara lemA rahenAra evA tamAre to apavAdanI siddhi prApta thatI nathI. TIkAH-evaM mamvAsaMsadoSa manvAnA munayaH kathamiva maThapatitAmaMgIkurin // tathA jagavadAzAtanAtopi vivekinastrasyaMti arthaH-e prakAre maThavAsane doSa sahita mAnatA muni je te mapatipaNAno kemaja aMgIkAra kare ! naja kare. vaLI vivekI puruSa jema maThavAsathI trAsa pAme tema nagavaMtanI zrAzAtanAthI paNa trAsa pAme ke
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ - (30) aya zrI saMghapaTTakaH / TIkAH-zratha keyaM jagavatpratikRtInAmAzAtanA? kiM guruNAmivAsannagamanAvasthAnAdinA mukhanAzAkuharani:sarada viralobbAsaniHzvAsAdinistadehopatApAdyApAdanalakSaNA nana tAsu jagavadadhyAropeNa pUjyabahumAna prkrsssuucksNtrmaatishyruupaa|| artha:-have liMgadhArI bole je je lagavAnanI pratimAnImA. zAtanA te kaza thAya ne, zuM gurunI peThe te pratimAne samIpa jaq tathA besavU ityAdike karIne mukha tathA nAsikA tenA raMdhrathI nIkaLato je zvAsozvAsa ityAdike karIne temanA dehane napatApAdikaM thAya e rupanI AzAtanA kaho bo ke te pratimAne viSe nagavAnano a. dhyAropa thavo teNe karIne pujyanuM je bahumAna teno je utkarSa tenesU. canA karanAra evo je atize saMtrama te rupanI zAMzAtanA kaho ho. TIkA:-na tAvadAdyaH, nagavatAM paramapadaprAptatvena tatpratikasInAM tadasaMbaMdhena tadasaMJavAt // nApidvitIyaH, garlAgArAdyavAdaM vihAya tiSThatAM tadasaMnavAt // . // yathoktaM // solAlaMdabalANe rhghmiyaaniimmddhvivittesu|| ThaMti muNIjayaNAe titthayarAvaggahaM muttuM artha:-temA prathama kahI je AzAtanA te saMnnavatI nathI kema ne lagavAna to mokSapadane pAmyA De mATe temanI pratimAne nagabAnane kAMDa saMbaMdha nathI mATe te AzAtanA saMjavatI nathI ne bIjA pAnI paNa AzAtanA saMjavatI nathI kema je jemA pratimA khele
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ atha bhI saMghapaTTakaH (2141) thoramo parasAla ityAdi sthAna tenA avagrahano tyAga karIne rahetA je muni temane te pratimAnI zrAzAtanAno saMbhava nathI ne mAThe zAstramAM karUM be je. TIkAH anyathA jinapratimAdhyAsite gRhe vasatAM bhAvakANAM jagavadAzAtanAjayena bahiravasthAnaprasaMgAt // kiMca na saMbhavatyeva sarvathA jagavatyanaktiH, na hi piturbhavane vasatAM tatta nayAnAM pitarya ktirnAma, pratyuta pitaraM vihAya yutakasadane vasatAM teSAM loke mahAnayazaH paTaH prasarati arthaH-jo ema na kahIe to jinapratimA jemAM rahI hai eTale ghara derAsara jemAM be evAM gharane viSe rahenAra zrAvakane paNa naH gavAnanI zrAzAtanAnA jaye karIne ghara mukIne ghara bAraNe rahevAno prasaMga prApta thaze e hetu mATe vaLI sarvathA jagavAnane viSe temane nakti nathI ema kahe paNa saMbhavatu nathI pitAnA gharamA rahenAra jai tenA nA putra temane pitAne viSe jakti nathI ema kahetuM saMbhavatuM nathI, ula pitAne mUkIne sAsarAmA rahenArano lokamAM moTo apayazarupI mo pasare ve eTle moTo apajaza gavAya be, TIkA: - jagavaMtastu samyagjJAnadarzanacAritradAnena saMsAra kAMtAra nistArakatvAt yatInAM pitRjyopyabhyadhikAH // zratastene diSTatayA teSAmavazyamAdaraNIyA ataeva bhagavatAmapUrvasamavasatural tatra sannikRSTAnAM zramaNAnAmanAgamane prAyazcitamA sametyAdi
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ atha zrI saMghapaTTakaH artha :- bhagavAna to samyak jJAnadarzanacAritranuM dAna karIne saMsArarUpI moTI vIthI nistAra karanAra be. e hetu mATe yatine pitA kI paNa atize adhika be mATe te jagavaMta to atIze samIpapaNe te sAdhune avazya AdaravA yogya be. eja hetu mATe jagavaMtanA pUrva samavasaraNAdikane viSe, tyAM samIpe rahenAra sAghu jo jagavaMtanI pAse na yAve to temane zAstramAM prAyazcita karavAnuM pratipAdana karyu be. (142) TIkA :- yadAha // jatha puvvosaraNaM zradipuvvaM va jeesamaSeNa // bArasa di joyaNe hiM so ei aAgame lahuyA tadevaM jina vanAMtarvAsepi yatInAM na bhagavadAzAtanAprasajatIti // artha:- te zAstranuM vacana je te kAraNa mATe yatine jinanavanamAM rahetAM paNa bhagavAnanI zrAzAtanAno prasaMga nathI. TIkAH atrocyate // yattAvadanihitaM jagavatAM paramapadaprAsatvena prathama vikalpoktAzAtanA'saMbhavaiti tadayuktaM // bhagavatAM muktatvepi tatpratikRtInAM tadguNAdhyAropeNa tatvenAdhyavasAnAdU jaktivadAzAtanAyAzrapi saMjavAt // zranyathA muktatvA vizeSe nakterapyanupapatteH ; arthaH- dave liMgadhArI yA prakAre caityavAsanuM maMgana karyu, tenuM suvihita puruSa khaMgana kare Dhe, je tuM ema bole ne je jagavAnato
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ nA , -4 jaya zrI saMghapaka 0 mokSapadane prApta thayA le. mATe prathama vikalpamAM kahI je AzAtanA tano saMnava nathI; te tuM ayukta bole De kema je jagavAna muktie gayA , topaNa temanI pratimA viSe, te jagavAnanA guNano Aropa karIne nagavat rupe karIne nizce karavAthI jema nakti utpanna yAya temaja AzAtanA utpanna thavAno paNa saMnava , ne jo ema nakahIe to jagavaMta mukti gayA , temanI ahIM nakti karavAthIna. gavaMtane muktimAM kAMza vizeSa yatuM nathI. mATe naktinI paNa a siddhi prApta thaI eTale nakti paNa tAre mate na karavI joze, teto tuM mAne le ne AzAtanA kema mAnato nathI. TIkAH-tatpratimAnaktyanaktimatAmupakArApakArayorbahudhAgame zravaNAca // ataevAsannAvasthAnA dinA jagavatyAzAtanA siddhestahetukazcaityavAsapratiSedhaH pUrvapakapuraHsaraM sikAMte niracAyi // yathAha // jAtitthayarANa kayA vaMdaNamAva risaNApAhumiyA // jattI suravarehiM samaNANa tahiM kahiM naNiyaM arthaH-vaLI AgamamAM jagavAnanI pratimAnI je nakti tathA annakti tenA karanArane upakAra tathA apakAranuM bahudhA sAMgaLavA paNuM , eTale nagavatanI pratimAnI nakti karanArane upakAra thayo te tathA annakti karanArane apakAra thayo te be zAstramA saMjaLAya , eja kAraNa mATe samIpanivAsa Adi karavAthInagavAnane viSa zrAzAtanAnI lihile. te AzAtanAnuM kAraNa je caityavAsa teno niSedha simAMtane viSe pUrvapakSapragaTa karIne ghaNoje caracyo le te kahe je.
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ AAN im) - atha zrI saMghapaTTakA - TIkA-asyArthaH, yadyAzAtanAdoSAccaityAvasthAnaM yatInAM ma saMgaDate tadA tIrthaMkRtAM surairyAAvarSaNAdikA gaMdhodakasevana samavasaraNaracanapramukhA prAbhRtikA pUjopacArarUpA kRtA, taba samavasaraNe zramaNAnAM kathaM kena prakAreNA'vasthAnaM naNitamiti arthaH-e zAstranAM vacana kahyAM teno artha TIkAkAra kahe he prathama pUrvapakSa karIne nattara kaheze je jo AzAtanAnA doSayI yatine caityamAM nivAsa karavo nathI saMjavato to tIrthakaranI devatAveje puSpavRSTi, sugaMdhImAna jalanuM siMcavaM, samavasaraNanI racanA zyAdi jeTa sAmagrI pUjAnA upacAra rupa karI te samosaraNane viSe sA. dhune kIye prakAre rahevArnu kayu . TIkA:-atraiva paraHsvapakSasijhaye prasaMgamAha ||jshsmmaann na kappakSa evaM egANiyA jiNavariMdA // kappaiya gaima je sikAyayANe tayavirudhaM // atrAhi yathA jinAnAmekA kityaprasaMgenA'nAhAryaprAtihAryapratisamavasaraNanuvi yatI nAmavasthAnaM kalpate evaM caityAyatanepi na virudhyate // arthaH-yA jagAye jema sAdhu vinA jina- ekAkIpaNuM thavAnA prasaMge karIne kyAre paNa prAtihArya vinAnuMsamavasaraNa hoya nahIM mATe nizce prAtihArya sahita je samavasaraNanI pRthvI tene vitre sAdhane rahe kalpe ne temaja caityamAM paNa sAdhune nivAsa karavo tenaM kA virodha nathI.
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ - atha zrI saMghapaTTakaH : - TIkA:-ityAdau pUrvapade pareNa kRteprAcAryeNa prasaMgAccaturvidhepi caitye yatInAM kalpAkalpayoH samAdhiranihitaH, yathA, sAhammiyANa ahA cavihe liMgaThajaha kumaMbI // maMgalasAsaya AttIe jaM kayaM tattha Aeso // arthaH-ityAdi pUrvapada bIjAe ko tyAre AcArya prasaMgathI cAra prakAranA caityane viSe paNa sAdhune A kalpavA yogya ne A kalpavA yogya nathI evA prakAranuM samAdhAna karyu // te gAthA / / TIkAH atrahi prathamA. liMgavacana nedena caturvidhasya sAdharmikasya madhyAt kuTuMbino vArattakAderAya yatkRtaM caityAdi tatra yatInAmavasthAnAdikaM kalpataityuktaM // dvitIyAHtu maMga- . lAdi caityamadhyAd naktikRte'yamA dezovyavasthArUpaH pratipAditastamAda // arthaH-TIkAkAra te gAthAno artha kahe je je A gAthAnA prathama arDane viSa liMga vacananA nede karIne cAra prakAranA sAdhamikanI madhye kuTuMbI jevArattakamuni ityAdikane arthe je caityAdika kayu hoya temAM sAdhune radevA, kalpe je ema kaDaM ane gAthAnA bIjA aIne viSe to maMgalAdika caityanI madhye naktiye kayeM je caitya tene viSe A Adeza je te vyavasthArUpa pratipAdana karyo / tene kahe // TIkA:- javi na AhAkamma, jattikayaM tahavi vAiyaM tehiN|| jattI khalu hoi kayA jiNANa loevi diiNto||bNdhittaa /
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ (146) . - atha zrI saMghapaTTakaHkAsavo, vayaNaM aguNApotIe ptthivmuvaase||khnu, vitti nimittaM jayAceva // dunnidhi malassa vi taNurappesa anhANiyA // unna vAnavaho ceva, teNa tinaceze ||atrhi devanimittanirmitatvena jinanavanasyAdhAkarmatvAnnAvepi yatInAM tadaMtarvAse jagavati zarIradaugaMdhyAdihetukAzAtanAdoSaprasaMgAd jaktinimittaM tannivAso munInAM nivAritaH // zrataevAti parihArakhyApanAya caityavaMdanAdigatAnAM tatrAvasthAnakAlaparimANalaNanena prakArAMtareNApi tanivAsapratiSedha statraivAgame'nyadhAyi // arthaH-A gAthAzrone viSe deva nimitta nIpajAvyu De e hetu mATe jina javanane zrAdhAkarmapaNuM nathI to paNa te sAdhunI samIpe jagavaMta rahe be te zarIrano je durgaMdha e zrAdI kAraNe karI zrAzAtanAdoSa thavAno prasaMga De. mATe nakti nimitte jagavaMtanI samIpe munine rahevAno niSedha karyo ke eja kAraNa mATe atize niSedha prasiddha karavAne caityavaMdanAdikane arthe caityamA gaelA je sAdhu temane tyAM rahevAnA kAla- parimANakayuM be, bIje prakAre paNa caityamAM nivAsa karavAno niSedha tehIja AgamamAM kahyo // TIkAH-yathA, tinni vA kaI jAva, thuzzro tisiloiyaa|| tAva tattha aNunAyaM, kAraNeNa pareNavi // arthaH-traNa zlokanI traNa thoyo kahevAi rahe teTaloja vakhata tyAM rahevAnI rajA le bAkI kAraNe vadhu rahevAya tenI jUdI vAta le
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18. atha zrI saMghapaTTakA (147) TIkAH-zrataeva taddarzane tadavagrahanUmipradeze vA saMghamaeva vidhAtavyo na tvvjnyaa|| yamuktaM // ittoosaraNAisu, dasaNamitte gayAi oyaraNaM / / succai cezya siharAzesu sussAvagANaMpi // gurudevaggaha nUmI juttaoceva ho| prijogo||shphl sAdago sara, aNahiphalasAhago iharA // arthaH-eja kAraNa mATe te jagavaMtanA darzanane viSe vA temanI avagraha lUminA pradezane viSe naktinuM zrAdhikyapaNuM karavU paNa zravA to naja karavI je mATe zAstramA kaDaM je je // . TIkA: itarathAzAtanAprasaMgAt tasyAzcAnaMtasaMsArakAraNa . tvAt // yamuktaM // AsAyaNa mibattaM; zrAsAyaNavajANAra sammattaM // zrAsAyaNAnimittaM, kuvvazdIhaMca saMsAraM // tadaMtarvAse tu yatInAM satatamazanapAnazayanAdi kriyAsaMnnavAdavazyaMnnAvinI nagavadAzAtanA // arthaH-jo ema na kare to zrAzAtanAno prasaMgathAya ne te zrAzAtanA te anaMta saMsAracaM kAraNa le e hetu mATe zAstramA kA le je zrAzAtanA eja mithAtva le ne AzAtanAnuM varjaq e samakita je. kemaje zrAzAtanA nimita saMsAranI vRddhi kare le mATe te caityamAM nivAsa kare tyAre to yatine niraMtara jojana tathA pAna tathA zayanAdi kriyA karavAnosaMjavaDemATe avazya nagavaMtanI AzAtanAthazeja. TIkAH-ata eva pUjArthaM jinasadanAMtarvartinAM tadnaMktimatAM pUrvAcAya razanAdikriyA nivAritA //
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ (148) atha zrI saMghapaTTaka nawwanmranAmAhmanmananmmmmmmmmmmmmmmwww TRAMAAAAAAAAAA AN // yathoktaM // taMbolapANanoyaNupANahathInogasayaNa nitthvnne|| muttuccAraM jUjhaM vajAra, jimNdirssNto|| nihivaNAdakaraNaM, asakahA aNuciyAsaNAyA // AyayaNaM mi annogo, zvaM devA udAharaNaM // devaharayaMmi devA, visayavisa vimohiyA vi na kayA vi // abarasAhipisamaM, hAsarikhaDDAivi karaMti // arthaH-eja kAraNa mATe pUjAne arthe jinannavanamA rahelA je naktivaMta puruSa temanI nojanAdika kriyA te maMdirane viSe karavAno niSedha kahyo . je mATe te zAstranuM vacana je taMbola, pAna, nojana, pagarakhAM, strIno saMnoga, zayana, thukavU, mala, mUtra, tathA jugaTuM e daza vAnAM jina maMdiramA varjavAM. vaLI devatAne dRSTAMte e AzAtanA na karavI, jema devatA sudharmA sajAmAM jinanI dADhA le tethI strInogAdika karatA nathI temaja thukavU tathA jojana karavU, asatkathA karavI, UMcA Asane besavU ityAdi . jinamaMdiramAM na karavAM. vaLI viSayarupI viSe karIne moha pAmyA evA devatA paNa derAsaramAM kyAre paNa apsarAyonI sAthe hAsya krImA ityAdi nathI karatA. TIkAH yadapi garlAgAraM vihAyetyAdinA dvitIyavikalpoktA zAtanA'nAva pratipAdanaM tadapya'dRSTAgamatAM javato vyaMjayati // ytH|| sAlAlaMdetyAdi vacanasya nipuNanirUpaNenApi
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ / 149) 8. atha zrI saMghapaTTakaH - kvacidappAgamenupalanAt, svamanISAkalpitapAganAMtvAgamatvAnidhAne sarvatrAnAzvAsaprasaMgAt // arthaH-vaLI teM kaDaM je gannArAne mUkIne rahetA ityAdike karIne bIjA vikalpamAM AzAtanA nathI evaM pratipAdana karyu te paNa hAruM jinAgamanuM ajaNapaNuM ne tene pragaTa karI Ape je je hetu mATe " sAlAlaMda " ityAdi tArI matikalpita vacana ko sArA puruSanA nirupaNa karelA graMtha viSe paNa tathA AgamamAM paNa dekhAtuM nathI mATe potAnI bujhiye kaTapelA pAune jo Agama kahIye to sarva jagAe avizvAsa thavAno prasaMga thAya e hetu mATe // TIkAH-kiMca nizrAcaitya vicAra prakrame yAtrA nimittAgAmukasaMyatArtha gRhiNA svapravyeNa devapravyeNa vA badinirmApitasya maMgapAdeniSevaronAdhAkarmAnumatyA devapravyopatnogena vA suvihitAnAM nizrAcaitye gamanAnAvaH pratyapAdi // arthaH-vaLI nizrAcaitya vicAranAprakaraNane viSe yAtrA nimitte AvatA je sAdhu temane arthe gRhasthe potAnA avye karIne athavA devapravye karIne gAma bAraNe nipajAvyAM je maMgapa zrAdi rahevAnAM sthAnaka tenuM sevana karavaM teNe karIne AdhAkarmanI anumodanA a. thavA devajavyano napannoga teNe karIne suvihitone nizrAcaityamAMjavAno niSedha pratipAdana karyo . TIkA:-tathAca kalpanASya // gazmagaznosaraNa maMgavA saMjayadesevA / / peDiyanUmIkamme; nisekzro zraNumaI dosaa||
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 110 ) atha zrI saMghapaTTakaH artha:- te upara kalpanApyanuM vacana pramANa zrApe be je. TIkA :- evaMca yadAba himapa niSevaNAdinApi prAyazcittA patiranihitA tadA kA kathA gaJjagArAdiparihAreNa zAlAbalAnakA diSvavasthAne yatInAM, tatra tatopya dhikataradoSasaMbhavAditi artha:- e prakAre jo bAhira maMrupamAM nivAsAdi kare to paNa prAyazcittanI prApti kar3hI be to kevala gannArAdikane mUkIne thA. sapAsa nivAsa karanAra yatInI to zI vAta kahIe kema je tyAM te thakI paNa atize adhika doSano saMjava ve e hetu mATe TIkA: -- yadyapyanyathA jinapratimetyAdinA zrAddhAnAM gRha badirvAsaprasaMjanaM // tatrApi tadavagrahaka spitabhU nAgasyaiva devAlaya tvAt anyasya ca sakalasyApi gRhigRdatvAt tatravasatAM zrAddhAnAM nAzAtanAsaMjJavaH, jinamaMdirasyatu samastasyApi jinoddezena nirmA pitatvAt kathaM tadekadezepi vasatAMyatInAM nAzAtAnAdoSaH syAditi // artha:-vaLI anyathA jinapratimA ityAdi vAkye karIne zrAvakane ghara thakI bAraze rahevAno prasaMga thaze ema je kahuM teno uttara paNa ema be je tyAM paNa jinamaMdirano zravagraha kalpelo eTakhoja je pRthvIno nAga tene devAlayapaeM be ne bIjA samasta nAgane to gRhasthanuM ghara evI saMjJA be mATe te gharamA rahenAra zrAvakane prA
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ OM atha zrI saMghapaTTakaH 11) zAtanAno saMnnava nathI ne jinamaMdirane to samastane paNa jinanA na. deze karIne nipajAvavApaNuM be mATe te jinamaMdiranA eka dezamAM paNa rahenAra yatine kema AzAtanA thAya ? thAyaja. TIkAH-kiMca pUjArthaM samudghakasthApitalagavadaMgabahumAna nibaMdhanatvenacAtyaMtaviSayiNAmapitridazAnAM sudharmAsannAparivarjanenAMganAsaMjogAdeH sijhAte zravaNAt // arthaH-vaLI devatAye pUjAne arthe mAnnamAmAM sthApela je jagavAnanAM aMga tenuM bahumAna karavU e hetu mATe atyaMta viSayI evA paNa devatA sudharmA sanAmAM strInA saMjogAdikano tyAga kare je ema siddhAMtamAM sAMjaLIe gae mATe jagavAnanI pratimAnuM bahumAna kayu joze // TIkAH yadapi laukikodAharaNena jinajavanaeva yatInAM vAsasamIcInatAvyavasthApanaM tadapi javato jinamatAnapueyaM sUcayati // lokalokottaramArgayorninnatvAt // lokottaramArgehi nagavati vidyamAnepi vaMdanavyAkhyAnAdyavasaraevasAdhUnAM tatpratyAsattizravaNAt // arthaH-vaLI laukika dRSTAMta-je pitAne ghera putra rahe ityAdi teNe karIne jina javanamAMja sAdhune nivAsa karavo, ejIka De ema je te sthApana karyu he paNa tAruM jina matamAM ajANapaNuM le tenI
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 152 ) -18 atha zrI saMghapaTTakaH sUcanA kare be kema je laukika mArgane lokottara mArga temAM jedapaNuM raghuMDe mATe, ne lokottara mArgane viSe paNa bhagavAna vidyamAna ba sAghune bhagavaMtanu vaMdana karavuM athavA vyAkhyAna sAMjaLavaM ityAdikArthe jagavat pAse je zrAvanuM te paNa avasare datuM ema zAstramAM sAMjaLIe bIe e hetu mATe. TIkA: - vaiyAvRtyakarasyApi jojanAdisamaya eva tatsannikarSajAvAt satataMzayanAdyAsaktyA hi tadAzAtanApatteH // zrAgameca jagavataH pAraNakAdau pAdanyAsabhUmAvapi mahAgauravAItayA tadanA kramaNArthaM ratnamayapITha nirmANazravaNAt tatazcaivaM vidhagauravA jagavatAM pratikRtisadane pikathaM yati nivAsaH zreyAn syAt // artha:-vaLI jagavatanI vaiyAvacca karanArane paNa jojanA di samaya viSe jagavatI samIpe javAnuM be kema je niraMtara jo zayanAdika pAse kare to bhagavaMtanI AzAtanA thAya e hetu mATe, gamane viSe paNa jagavatanA pAraNAdikane viSe eTale nagavaMta jyAM pAraM karavA bese tyAM tathA paga mUkavAnI bhUmine viSe paNa te jagavatanuM AkramaNa na thAya eTale saMghaTAdika na thAya mATe ratnamaya pITha nIpajAve be evaM zAstramAM sAMjaLIe bIe te hetu mATe e prakAranI moThyapa karavA yogya je jagavaMta temanI pratimAnA gharane viSe paNa yatine nIvAsa karavo te zreya jI kema hoya eTale cetyanivAsa sAro te kayA prakAre tuM kar3e be ? // TIkA :- lokepyekagRhavAsepi tanayAnAM ca bahumAna yogyatvena pitRzayyAdi parijogA'darzanAt / yadapya pUrvasamavasaraNAdau
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8. atha zrI saMghapaTTakaH - (15) wwwww nikaTazramaNAnA manAgamane prAyazcittApAdanena vidyamAnalagavadAsatyA caityavAsavyavasthApanaM tadapi bhavato mugdhasya keyUrapAdabaMdhananyAya manuharati // - arthaH-lokane viSe paNa eka gharamA rahetA evA paNa putra temane pitA bahumAna karavA yogya mATe pitAnI sukhazayyAdikano upannoga karavAnuM dekhAtuM nathI ne je apUrva samosaraNa Adikane viSe pAse rahyA je sAdhu te na Ave to prAyazcita karavA-pratipAdana karyu le teNe karIne jagavAnano saMbaMdha thAya mATe caityavAsa avazya karavA yogya be evaM je tuM sthApana kare le te to apasamaju evo je tuM, te tAre yA prakArano nyAya thayo je hAtharnu AjUSaNa bAjubaMdha tene lazne page bAMdhaq evA prakAre aNasamajunA nyAne anusare // TIkAH-yadihyapUrva samavaraNe jagavaMtaM vaMditu manAgaDatojyarNa dezasthasya muneHprAyazcitamuktaM etAvatAyaterjina gRhavAsasya ki mAyAtaM, vaMdanArtha hi yatenaMgavatsamIpAgamanaM vayaM manyAmahaeva // satataM zayanAdinA nivAsaMtvanyAse tadAzAtanApattyA nehAmaH // arthaH-jo apUrva samavasaraNane viSe jagavaMtane vaMdana karavAna zrAvatA samIpadezamA rahenAra muni temane prAyazcita kayu eNe karIne yatine jinamaMdiramAM nivAsa karavA saMbaMdhI zuM pramANa Avyu? caMdanane arthe yatine jagavaMtanI samIpe Avaq ema to amo paNa mA. nIe bIeja paNa niraMtara zayanAdi kriyAe sahita temAM nivAsa kare to te jagavatanI AzAtanA thAya mATete nivAsa karavAnunathI isatA.
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ (154) 8. atha zrI saMghapaTTakaH - TIkAH-ityabudhvaivAgamArtha yatratatra yuMjAnasya kaste pratimahati // tadevaM vyavasthitametat, lagavadAzAtanAtastrAso mahAmunInAmiti // e tenAdhunikamunInAM caityavAsamaMtaraNodyAnavAso vA syAdityAdi kathamudyAnavAso'dhunAtanayatInAM kapamAnaHzonetetyaMtaM yaduktaM pareNa tatra saMpratipattiruttaraM // - arthaH-e prakAre Agamano artha jANyAvinA jema tema AgamanA arthane jomato evo je tuM, tene nivAraNa karavA koNa samartha be, mATe e prakAre sthApana thayuM je jagavatanI AzAtanA thAya tethI mahAmunine caityavAsa karavAmAM trAsa napaje De eNe karIne liMgadhArIe je kA tuM je A kAlanA munine caityavAsa vinA udyAnavAsa thaze ityA dithI te yatine A kAlamAM nadyAnavAsa kema zAne tyAM sudhI tene viSe upanyAsa pUrvaka nattara e . TIkAH-yathoktodayAnAnAvena taskarAdinayena ca saMpratyudyAnavAsaniSedhasyAsmAnirapyupagamAtU // tatazcaityaM munInA mupanogayogya, AdhAkarmadoSarahitatvAditihetu ruktanyoyana mu. nInAM caityopatnogayogyatAyA devavyopajogAdidoSe rAgamena bAdhitvAt kaalaatyyaapdissttH|| . arthaH-je zAstramA jevU nadyAna kahyu De, tevU thA kAlamA maLatuM nathI. ne cora AdikanA naya karIne yA kAlamAM udyAna vAsano je niSedha karyo te paNa amAre mAnya le. valI siMgadhArIe kA hatuM je teja kAraNa mAde munine caityavAsa karavA yogya ve.
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ - atha zrI saMghapaTTakaH -- ( 155 ) zradhAkarmAdi doSa rahita paNuM ve e detu mATe, e prakAranA hetu to moe kayuM evA nyAye karIne caityano upanoga karatAM deva dravyano napanoga thAya be ityAdi doSa karIne zAstranI rIte bAdhita lAge be. mATe e je tamAro AdhAkarmAdi doSa rahita rUpI hetu te khAnAsa yo eTale khoTo thayo . TIkA:--- yadapi nissaka metyAdi siddhAMtavacanAccaityAvAsajyupagama tadapyaviditAgamAniprAyasya javato vacaH, samyak nizrAkRtazabdArthA'parijJAnAt // nahi yatra sAdhUnAM nivAsadvAreNa nizrAzrAyatratA javati tannizrAkRtamiti nizrAkRta zabdArthaH // kiMtarhi yaddezataH pArzvasthAdipratibodhitazrAvakaiH . svayaM tathA vivimakurvANairapividhi zraddhAluniH pArzvasthAdInAM caityagRhAdanyatra vasatAmeva nizrayA nirmArpitaM tannizrAkRta miti artha:-vaLI jetuM nissakama ityAdi siddhAMtanA vacanathI caityavAsAMgikAra karavAnuM kahe be te paNa AgamanA abhiprAyane na jANato jetuM te tAru vacana be, kema je nizrAkRta zabdanA artha - nu sArI rIte tane jJAna nathI. tethI ema kahyuM be je jyAM sAdhuno nivAsa hoya te dvAre nizrA AdhIna be eTale je sAghunI nizrAe karyu te nizrAkRta kahIe, ema nizrAkRta zabdanau artha tArA kahyA pramANe nathI, tyAre zo be ! to je daizathI pAsathyAdika puruSe pratibodha karyA paNa pote jema zAstramAM vidhi ko ve te prakAre vidhi mArgane na kara sakatA paNa vidhi mArganA zradvAlu evA je zrAvaka temaNe caitya ghara thakI bIje rahetA je pAsathyAdika temanIja mizrA
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ (156) . atha zrI saMghapaTTakaH - ye nIpajAvyu te nizrAkRta kahIe ema niznAkRta zabdano artha be. TIkAH kathamayamoM nizrAkRtazabdasya nirNItaiticet // nasannAviya tattheva tI ceivaMdagAjesi nissAi taMjavaNaM sajAIhiyakAriya mitivRkSasaMpradAyAt, zrayamapi kuta iti cet ||haaimgosrnn maMgavA saMjayahadesevAti kalpanASyavacanAt // ..... arthaH-liMga dhArI pUje je je evo nizrAkRta zabdanA artha ema kIye prakAre nirNaya ko eTale evA artha kyAthI lAvyA tyAre suvihita uttara Ape je je jo tuM ema kahe to hoya to pAsa thA usanA caityavaMdana karavA Ave ne jemanI nizrAe zrAvakAdike je caitya nipajAvyu De tyAM e prakAranA bRddhasaMpradAyathI nizcaya karIe ai tyAre liMga dhArI.pu je je e prakArano vRkSasaMpradAya paNa kyAMthI Avyo ! tyAre suvihita nattara Ape le je kalpanAjyamAMthI, te nASyanuM vacana e prakAre kalpanASyanA vacanathI evo nirNaya karIe bIe. TIkA-abrahmavasannAdaya statraiva nizrAkate caitye vaMdanAya gacaMtItyuktaM // anyatravasatAM ca teSAM tatrAgamanaM saMnavet // ya. dica te tatraiva vaseyustadAyatyarthaM bahirmaLapakaraNaM vaMdanAyAgamanaM caM teSAM tatra noppdyet|| nahi tatraiva vasatAM tadartha maMmapavidhAnaM tataeva vA tatrAgamanaM nAma // tasmAdevamAgamavacanena nizrAkRta zabdArthAlocanA na zrute nizrAkRtavyapadezena yatInAM caitybaassikiH||
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ * atha zrI saMghapaTTakaH 8 ( 150) arthaH- yA kalpanAyanA vacanamAM avasannAdika te nizrAkRta evaM je caitya temAMja vaMdana karavA jAya be ema kahAM mATe bIjI jagAai rahetA evA te pAsasthA dika temane te nizrAkRta caityane viSe javAno saMjaya be, ne jo te caityamAMja rahetA hotato yatine arthe bAhira maMpa kara tathA temanuM caityane viSe vaMdanane arthe zrAva ebe vAnA ghaTe nahIM kema je te jo caityamAM rahetA hotato temane maMpa karata nahIM ne temane potAnA sthAna thakI caityamAM zrAvavuM paNa na kaheta mATeja zrAgama vacane karIne nizrAkRta zabdanoM artha vicArI jotAM zrAgamane viSe nizrAkRta zabda kahevAne miSe yatine caityavAsa karavo ema siddha yatuM nathI. TIkA: - nissakamaityAdinAhi rAjanimaMtrAdiSu puSTAlaMbanena pratyAsannagrAmAdernizrAkRta caityayAtrAdyavasare: samAgatAnAM suvihitAnAM vaMdana vidhirnihitH||vstutstutsrgenn tatra pArzvasthAdi saMsargaparijihIrSayA pratyavaMdanamapi nivAritameva || arthaH- nissakama ityAdike karIne to koika rAjAnuM nimaMRNa AdikakArya prApta thayuM hoya to puSTAlaMbana jANIne samIpa rahelA are frera caityanI yAtrAdikanA zravasarane viSe khAvyA je suvihita temano vaMdana vidhi ko be ne vastutAye to natsargathI tyAM pAsathyAdikano saMbaMdha thAya teno tyAga karavA mATe niraMtara te caityamAM vaMdana karavAnuM paNa nivAraNaja karyu be. TIkA:~ tatthAso jahasu nissamiti kalpanApyavacanAtu //
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ (158) 18. aba zrI saMghapaTTaka: tatrahi ni:kAraNagamane prAyazcittapratipAdanAditi // nissako gagurU kaivayasahio, iyavarA vae vshiN|| jatthapuNa annissa kapUriti tahiMsamosaraNaM // pUriti samosaraNaM, annAsai nissceshesuNpi|| iharA logavavAna, saddhAnaMgoya sahANa mityAgamaH // punaranizrAkRtAnAve lokApavAdarirakSiSayA zrAphazraddhAvivarSayiSayA ca mAjUddevagRhAgatatathAvidhobRMkhalasamujvalanepathyapArzvasthAdyavalokanenAmISAM vipariNAma ityagItArthAnAM vasato preSaNena vyAkhyAnAdikRte katipayagItArthayatiparivRtasya suvihitAcAryasya nizrAkRte'vasthAnaM pratipAdayan vasativAsameva ya. tInAM pratyuta pratiSThApayati // - artha:-vaLI nizrAkRta caityane viSe lokApavAdanI rakSA karavAnI jAe athavA zrAvakanI zrajhA vadhAravAnI zchAe vaLI te prakAranA eTale svecchAcArI niraMkuzane najalA veSane dhAraNa karatAane devagharamAM AvelA evA pAsathyAdika temane dekhavAtho e lokonI viparita buddhi na thAya e hetu mATe agItArthanA nivAsane viSe vyAkhyAnane arthe keTalAka gItArtha sAdhuye vITelA je suvihita AcArya temanuM nizrAkRta caityane viSe je rahevaM tene pratipAdana karatAM sAdhune vastImA rahekuMpaNa caityamAMna raheqema nalaTuM sthApana thAyale. TIkAH-ztarathA zyarA vae vasahi mitysyaaNtrg:maatrtaaptteH|| tadevaM nissakametyAdinA caityavAsaM sisAdhayiSatastava vasativAsa siddhA yatnenoptA mASAH sphuTamete kojavAjAtA itinyAyena viparItamApatitamiho bhAgamArthakauzalaM nvtH||
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ - atha zrI saMghapaTTakaH ( -119) arthaH- kema je jo ema vasativAsa siddha thayona hota ne caitthavAsa siddha thayo hota to " iyarAvae vasahiM " eTale bIjA vastImAM rahe be e padanI aMtargAMTha tAre yAvI pakata te mATe nissakama eTale nizrAkRta ityAdike karIne caityavAsane siddha karavAne to vo je tuM, te tAre ulaTo vasativAsa siddha thayo mATe prayatna karIne vAvyA je mada te pratyakSa kodarA thayA evo nyAya thayo mATe tAre to avayuM prAvI pamayuM graho ! tAruM zrAgamanA - rthane jANavAnuM mahApaNa ! TIkA :- yadapi dena liyakharaMTetyAdinA devakulikazabdAcaityavAsasAdhanaM tadapyasamyak, yativeSamAtradhAriNAmeva dekulika vyapadezAt // etadgAthA vivarale devakulikA devakulaparipA lakA veSamAtradhAriNa iti vyAkhyAnAt // artha:-vaLI deuliya ityAdike karIne devakulika zabdathI caityavAsanI siddhikarI te paNa sAcI na karI kema je yatinA veSa mAtra dhAraNa karanAra te devakulika zabde karIne kahevAya be, e gAthAnA vivaraNa va devakulika zabdano artha devakulane pAlana karanAra ne tiveSa mAtranoja dhAraNa karanAra evo puruSa e prakA ranuM vyAkhyAna kartuM be. mATe TIkA:taeva teSAM pravacanopadezapUrvaka paruvanarAnarupA kha raMTanA jihitA // zragamoktatvetu caityavAsasya teSAM yathoktakAritvena suvihitatakharaM nAnupapatteH // tasmAtthArzvasthAyanamA
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ (160) 8. atha zrI saMghapaTakaH - nAmeva devakulikavyapadezAt, teSAMcAnaMtatamena kAlena dazamAzcaryamahimnA navateva svamatikalpita caityavAsAjyupagamaprati pAdanAcatata: suvihitAnAM caityavAsa sibhiH / . arthaH-eja kAraNa mATe te devakulika pratye siddhAMtanA napa. deza pUrvaka kaThora nASaNa karavA rupa kharaMTanA eTale tarjana tiraskArAdika karavAnuM kaDaM be, ne jo caityavAsa siddhAMtamAM kahyo hota to zAstra pramANe cAlanAra suvihita ne e hetu mATe, temane suvihita thAvIne tarjanAdika kare ne ema kahevU na thAta te kAraNa mATe pAsaththAdika je adhamapuruSa temaneja devakulika zabdavate kahevAnuM be, ne te pAsaththAdika atize anaMtAkAle karIne dazama AzcaryanA mahimAe tamArIja peThe potAnI buddhiye kaTapyo je caityavAsa teno aMgikAra * karavAnuM pratipAdana kare ne mATe suvihitane caityavAsa nathI. mATetuM caityavAsa siddha kare nete khoTo . TIkA:-kica yatra munayoM vasaMti tanizrAkRtaM syAttadA ja. ttha sAhammiyA bahavetyAdyAgamena yatra caityAdauliMgino vasaMti tadanAyatana mityanAyatanatvAnidhAnaM virudhyeta // tasmAnataevA vasIyate sAdhunivAsa rahitaM nizrAkRtamiti // __ arthaH-vaLI te kaDaM hatuM je, je, jagAye muni nivAsa kare le, te nizrAkRta hoya e prakAraceM tArUM kahevaM sAcaM hoya to " jathasAimmiyA bahave" ityAdi Agame karIne je caityAdikane viSe liMgabhArI base le se anAyalana kahIe e prakAra- anAyatanapaNAnuM ka
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ 9. atha zrI saMghapaTTakaH (161) AAAAAAAA hevaM te viruddha thAta eTale e prakAraceM kahe, na thAta evaM kahavAthIja nizcaya thAya je je sAdhu nivAsa rahIta ne teja nizrAkRta . TIkAH-evaM ca caityavAsa idAnIMtanamunInAmucita zrAga. moktatvAditi heturuktanyAyenA gmokttvsyaasiddhtvaadsidhH|| yadapyuditaMmA saitsItsAdAsikAMtAccaityavAsa stathApi gItArthAcaritvA tsetsyatIti yaccatasyaiva ca zrImadArya rakSitapAdairityAdimA cchavAsa saehI tyaMtena samarthanaM tadapya saMgataM // arthaH-vaLI te kayuMje yA kAlanA munine caityavAsa karavo 'ucita , AgamamAM kaDaM The e hetu mATe ema je sthApana kayu hatuM te pUrva kahI dekhAmayo evA nyAyathI bhAgamamAM kahevApaNuM asika tha, mATe e hetu paNa asika thayo eTale khoTo thayo AgamamA caityavAsa karavAno koI jagAe kahyoja nathI vaLI teM kahyu je sAdAt sijhAMtamAM caityavAsa kayo nathI to paNa gItArtha puruSe Aca. raNa karyo je tethI siddha thaze je mATe thAryarakSita AcArya ityAdi zrAraMnIne " cchavAsasaehI " tyAM sudhacaityavAsa karavAnuM samarthana karyu te paNa asaMgata aghaTatu . TIkAH-cchavAsa saehItyAdyAptopadezasya nagavatpraNotA gameSvanupalaMnAt // mUlAgamena virodhAca // tathAhi // zrImadAryarakSitapAdeSu svargagateSu prAgeva prativAdi nirAcikIrSayA / mathurApurIpreSitena goSTAmAhilena janaparaMparayA gurUNAM svarga gamanaM urbalikApuSpamitrasya sUripadapratiSTA mAkarNyadarpodhdhura
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ *(162) , . atha zrI saMghapaTTakaH - cetasA jAtamatsareNa tata:samAgatya vyAkhyANe zrIpurbalikA puSpamitreNa sAI prArabdhe vivAde tatoyuktisiddhAMtAnyAM pratipAdyamAnenApi mithyAninivezAttadvacana mananyupagacchatA saMghodghATanA ninhavatvaM pratipede ityanihita mAvazyake // arthaH-je cchavAsasaehI ityAdi hitopadezakanuM vacana teM baDhuM te to naMgavaMtanAM kahelAM je zrAgama tene viSe kyAMza paNa dekhAtuM nathI ne mUla AgamathI e vacana virupha ne eTale mUla AgamanI sAthe e vacana malataM nathI zrAvatuM te kahI dekhAme The Arya rakSita zrAcArya svargamAM gayA pahebuMja prativAdinuM nirAkaraNa karavAnI zchAye mathurAMpurImA mokalyo je goSTAmAhila teNe lokanI paraMparAye gurUsvargamAM gayA ane durbalikA puSpa mitrane sUripadanI pratiSTA ApI e vAta sAMjaLI garve karIne nanmatta jenuM citta le ne thayo ne ahaMkAra jene evo te goSTAmAhila tyAMthI thAvIne vyAkhyAnane avasare zrI durvalikA puSpamitranI sAthe vivAda zrAraMjyo tyAra paThI yuktithI tathA siddhAMtathI ghaNuM samajAvyo paNa mithyAbanA antiniveza thakI te durvalikA puSpa mitra zrAcArya vacana thaMgIkAra na karatAM evo te goSTAmAhila saMghano namAha karavAthI nindavapaNAne pAmyo ema AvazyakajImAM kaDaM be. .TIkAH-tathAhi kAryamatra jJAnAdikaM // kaUMnANAya mitivacanAt // tasya ca lezenApyatrAnutsarpaNAt // gItArthAcaritatvasya kAlamAnavirodhenA pAstatvAt // devapravyopajogAzAtanAdi nizca mahAdoSatvenAsya // stokaapraaysvaanupptteH||
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ 48. atha zrI saMghaSaTTakaH - (163) AAAAAAAAAAAMAAAAAAN arthaH-te kahI dekhAme le je ahIM kArya te jJAnAdika jANavU kemake kArya to jJAnAdika evaM zAstranuM vacana , ne te to leza mAtra paNa ahIM pragaTa nathI e hetu mATe, gItArtha je pAcarita tene kAlamAnano virodha Ave be. teNe karIne dUra kayu mATe caityavAsa karavAmAM devayano napannoga thAya tathA AzAtanA thAya teNe karIne mahA doSanI prApti thAya ne mATe ene thomA aparAdhapaNAnI prApti nathI, eTale ghaNoja aparAdha emAM rahyo / TIkAH-ata evana bahuguNatvamiti AgamAvirUjhAcaraNAnanyupagame jagavadaprAmANyA saMjanaMtvasyA zrAgamavirodhana nirastaM caityavAsapratiSedhakAgamenaiva prAguktenAsyA Agama virodhasya sphuTatvAt tada virUjhAyA evacAsyA prAmAeyo pagamAt // arthaH-eja kAraNa mATe "na bahuguNatvaM ityAdi je teM kaDaM te to zrAgamathakI avirUddha AcaraNAno aMgIkAra na karIe to nagavaMtanA vacananuM apramANikapaNAnI prApti zrAve paNa AcaraNAnuM to zrAgamanA virAdhe karIne nirAkaraNa karavApaNuM mATe pUrvekahyo je caityavAsanA niSedhanuM Agama vacana teNe karIne e AcaraNAne bAgama virodhapaNuM spaSTa De, mATe te AgamathI. avirUka evIja. AcaraNAnuM pramANikapaNuM . TIkAH-yayuktaM // zrAyaraNA vihu zrANAvirUgAceva hoI nAyaMtu zaharA. tisthayarAsAyaNatti ..............
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ -18 atha zrI saMghapaTTakaH arthaH- AcaraNA paNa je tIrthaMkaranI zrajJAne zraviruddha hoya te pramANa gAya bAkI bIjI to tIrthaMkaranI AzAtanA de || ( 164 ) TIkA :- yadapyatrAzahA caritavAdyA caritalakSaNopapAdanaM tadavayaM // tathAhi // kAlAdyapekSayA gurulAdhavaciMtayA yazadvairiyamAcaraNA vyadhAyItyavAdi javatAva tatranatAva dutsUtrA carazAparANAM kAlApekSA paritrANAya || arthaH-vaLI je teM yahIM zava puruSe je zrAcaraNa karyu ityAdi zrAcaraNa lakSaNanuM je pratipAdana karyu te paNa doSa narelu be teja kahI dekhA ne je kAlAdikanI apekSAye karIne tathA gurUlAghavanA vicAre karIne zaha purUSoe caityavAsanuM zrAcaraNa karyu be ema je tame kahayuM. tihAM paNa utsUtra AcaraNAne viSe tatpara evA je puruSa tene kAlAdikanI apekSA karavI te kAM rakSaNa maNI nathI. TIkA:- tathAca tanniryuktiH paMcasIe culasIe tajhyA siddhiM masta vIrassa // zravaThiyApadi dasanaranayare samuppannA // arthaH- valI teno niyuktikAre ko ve je. TIkA:- tathAcA nayogathayo vyaktadRSTayutpAda javadupadazitAryarakSita prakalpita caityavAsayoH kAlamAnaM paryAlocyamAnaM na ghaTAMprAMcatIti kathaM na virodhaH // kiMca siddhAMtAt sAkSAda
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ +8 atha zrI saMghapaTTakaH ( 165 ) siddhAgamokta detaudUSite stutAIMgItArthAcaritatvaM deturiti bruvANasya javato hetvaMtara nigrahasthAnApatteH // artha: "baLI be gAthAne viSe avyakta darzana ne teM batAvelA zrAryarakSita te kalapyo je caityavAsa tenuM kAlamAna vicArI jotAM pratizeja ghaTatuM nathI mATe virodha kema na yAvyo kahuM huM, vaLI siddhAMtathI sAkSAt siddha nathI yato evo je AgamoktarupI tAro hetu te doSa mAne sate teM kayuM je gItArthanuM zrAcaraNapaNA rupi hetu thA. e rote kaheto evo je tuM, te tArA bIjA detune paNa nigrahasthAnanI prApti thara eTale khaMmana thayuM. TIkA: - yadapi nissakametyAdinA zrAcaraNAyA zrAgamAvi - rodhAnidhAnaM tadapi nissakamekAiguruityAdyAgamasya vastutova - sativAsasthApakatvenA pAstaM // yadapi vilaMbInaNetyAdinA caityavAsAcaraNAyAH prAmANyAcyupagamavarNanaM tadapyatra kAryAva laMbanAderanAvAda pAkarNanIyam // artha:-vaLI teM nissakana ityAdi vacane yAcaraNAnuM AgamI virodhapaNuM kaM te paNa niskane hAiguru ityAdi zrAgamane vastutAye to vasatimAM sAdhune rahetuM evaM sthApana karI dekhAmayuM te karIne khaMgana karyu valI te je vilaMbiNa ityAdike karIne caityavAsanI zrAcaraNAnuM prAmiNikapaNuM kayuM hatuM te paNa ihAM koI kAryanuM avalaMbanAdika nathI mATe eto sAMjaLavA jevuMja nathI.
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ IM (166) -50 atha zrI saMghapaTTakaH - ttiikaa:-|| yadAha // kAlovi vitahakaraNegaM teNe vahozkaragaM tu // nahi eyaMmivikAle visAi suhayaM zramaMtajujhaM // arthaH-khoTuM kAma karavAmAM kAla, AlaMbana pramANa gaNAya nahIM kema ke zrA kAlamAM paNa maMtrita karyA vagara viSAdika khaavaath| prANa jAya . TIkA-kiMca kayaMguru lAghavaciMtA kiMstoka guNaparityAgena prajUtatama guNopArjanaM // yadAha // appaparicA eNaM bahutaraguH NasAhaNaM jahiMhoisA gurulAghavaciMtA jamhAnAnavavannatti // arthaH-vaLI te kahI je guru lAdhava ciMtA te kai . zuM thomA guNanA tyAge karIne atize ghaNA guNarnu upArjana kara, eDe ke bIjI je. je mATe zAstramA kayuM je je apano parityAga karIne atize ghaNA guNanuM jyAM sAdhana De te guru sAghava ciMtA kahIe. TIkAH-tathAhi asyAMcaityavAsA caraNAyAM tIrthAnuhityAdayo nUyAMso guNAH // doSazca devaciMtAkaraNena avyastavAMgI kaaro'pti||ahosvid gurojagavato lAghavaM avjnyaaciNtyeti|| arthaH-teja kahe je je A caityavAsanI AcaraNAne viSe tIrthano ubeda na thAya ityAdikaghaNA guNa ne doSato devanI ciMtyA karavI teNe karIne anya stavano aMgIkAra karavArupa alpa De i.
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8. aya zrI saMghapaTTakaH (167) tyAdi e tAre kaddevAnuM le ke guru evA je jagavaMta tenuM lAghavapaNuM eTale avajJA tenI ciMtA teNe karIne guru laghupaNuM tAre kehevArnu TIkAH-natAvadAdyaH padaH // caityavAsAcaraNAnyupagame yatInAM devakulakarmAMtaravATikAdetrAdiciMtAdinizcAritrasa. rvasvApahAreNa bahutyAgAt // na cAlpaguNa lipsayA bahuguNatyAgAya spRhayaMti prehAvaMtaH // yduktN|| naya bahuguNa cANeNaM theva guNapasAhaNaM buhajaNANaM // jhaMkyAz kAMkusalAsu payahiyAraMnA // arthaH-temAM tAro je prathama pada te ghaTato nathI kema je caityavAsanI AcaraNAno aMgIkAra kare tyAre yatine devakula saMbaMdhi je bIjAM karma vAmI khetara ityAdikanI ciMtA karavI pame teNe sarva cAritra jAya mATe ghaNo tyAga thAya e hetu mATe alpa guNane pAmavAna zchAe buddhivAna puruSa ghaNA guNano tyAga karavAnI spRhA nathI karatA. je mATe zAstramA kayuM jeghaNA guNano tyAga karIne thomA guNanuM sAdhana paMmita jana nathI zcatA ne kuzala puruSa kadApi kare to sArI peThe vicArIne AraMna kare. TIkAH athadvitIya pakSaH // tadevametat // evaM vidhotsutrA caraNAyA jagavadvAghavahetutvAt // yadAha // suyabaLAcaraNarayA pamANayaMto tahAvidaMlogaM // juvaNaguruNo varAyA pamANayanAvagacchati //
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 168 ) -18 atha zrI saMghapaTTakaH - artha:- dave bIjo jeM pakSa kahyo te temaja deM. je e prakAranI utsUtra yAcaraNA karavI. teneja bhagavAnanI laghutAnu hetupaNa be je mATe zAstramAMka be je zAstramAM bAMdhelI je yAcaraNA tene viSe zrAsakta evA je puruSa te je pramANe kare be te, je prakAre kare be te prakAre loka paNa kare be kemaje moTA puruSa vinA bIjAnuM pramANa nathI thatuM. TIkAH - zrataevaivaM vidhAnAM dharmAyogyataiva siddhAMte pratipAditA // yadAda || sutte cojo nnaM uddisi taM na pariva so taM tavAyavako na hoI dhammaM mi zrahigArI // artha :- eja kAraNa mATe e prakAranA puruSone dharmanuM zrayo gyapaNuMja siddhAMtane viSe pratipAdana karyu de. TIkA:- evaMcotsUtraM caityavAsa mAcaraMtaste kathamAhAstAdRzAMzrute zaThatvA nidhAnAt // yadAha // nassUttamAyaraMto baMdhaI kammaM sucikkaNaM jIvosaMsAraM ca pavai mAyAmAsaM pakkuvazya // artha:- mATe e prakAre utsUtra caityavAsane zrAcaratA te kema
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8. atha zrI saMghapaTTakaH (169) azaTha kahIe zAstramAMto tevA puruSane zaTha kahyA be, te zAstra vacana kahe je natsUtrane AcaratA je puruSa te atize cIkaNAM karmane bAMdhe le ne saMsArane vadhAre . tathA mAyA kapaTa atize kare .. TIkA:-jIvavadhAyavadyarahitatvAnna sAvadyaiSA caraNetyeta dapyayuktaM // jIvavadhAdisakalapApejyopyadhikatvena pratipAdanA.. putsuutrprrupnnaayaaH|| tathA cAhuH zrImatpUjyA etatprakaraNakArA.. eva // ahaha sayalannapAvAhi vitahapannavaNa maNumavi puraMtaM // jaM mariinavatadajiyamukyaavasesalesavasA // surathuyaguNo. vi titthesarovitihuaNaatubamovi // govAhivi bahuhA kathi tijayapahu tapi // thIgobaMjaNaNaMtagAvi kezpuNa da. DhappahArA // bahupAvAvi pasijhA sijhA kira taMmiceva jave // arthaH-valI teM kaDaM je, jIvavadhAdi pAparahitapaNuMe hatu mATe e caityavAsanI AcaraNA sAvadya nayI e je kA te zrayukta , kema je jIvavadha Adika sarva pApa thakI adhikaje natasUtra prarupaNA tenuM pratipAdana De e hetu mATe te prakAre zrImat pUjanIka evA aa prakaraNanA karttA teNe kaDaM ne je. TIkA:-ata evaiSA nUnaM gItArthe nivAritApikaizcidevaihika sukhalolupatayA paralokanirapadai rAhatA // yadapi harinAcAryAdInAM tathApravRttizravaNAdeSA bahUnAmanumatetyavAdi tada. pikiM harinAcAryAdInAM tathApravRtti zravaNa pravAdapAraMparyAta utasvittadyatheSu caityavAsapratipAdanAt
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ - atha zrI saMghapaTTakaH 8 artha:-eja kAraNa mATe nizce gItArthoye e caityavAlanI caraNa nivAraNa karI be topaNa keTalAka yA lokanA sukhamAM lopine paralokanI apekSA rahita evA liMgadhArI puruSoye yAdara karI . vaLI teM kahyuM je harinAdika AcAryanI te prakAranI pravRtti ke eTale caityamA rahevAnI pravRtti sAMjaLIe bIe mATe zrA pravRti bahu puruSoe anumodelI be ema je kadhuM te paNa zuM harijajAdi AcAryanI tevI pravRtti saMjaLAya be te laukika vAtanI paraMparAthI saMjaLAya be ke te haribhadrasUrinA graMthane viSe caityavAsanuM pratipAdana karyu be tethI saMjaLAya De ? ( 170 ) TIkA:- na tAvadAdyaH // pramANazUnyasyapravAda pAraMparyasyAkSAraka ityA divada satyatvAt // zrastyevAtra tadgraMtheSu caityavAsa pratipAdana meva pramANaM dvitIyaH pakSa iticet // // tadUgraMthArtha paryAlocanena yatInAM caityavAsa niSedhAdhyavasAyAt // e arthaH- temAM pehelo pakSa je lokanI paraMparArupa teto pramANa zUnya eTale lokanI vAtanuM kAM pramANa zAstra carcAmAM pAya nahI maje koi yuM je tuM yAMkha rAkha, ityAdi loka vacana zra setya mATe tAro pahelo pakSa khaMmana thayo eTale yukta nathI. ne bIjo pakSa je e harija sUrinA graMthane viSe caityavAsanuM pratipAdana kayuM ve ema jo kahe be to teno uttara je e harijasUrinA graMthanA nuM pUrvApara vicArI jovuM teNe karIne yatine caityavAsa na karavo eja nizcaya thAya ve.
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ 9. atha zrI saMghapaTTakaH - (171) TIkAH-tathAhi // taireva jinannavana nirmApaNaM vidhi paMcAzake zrAjasya svAzayavRddhi madhikRtyoktaM // pihissaM etya ahaM, vaMdaNaga nimitta mAgae sAhU // kayapunne jagavate, guNarayaNanihI mahAsatte arthaH teja kahI dekhAme le je te harinA sUriyeja jinanavanano nIpajAvavAno vidhipaMcAzaka nAmano graMtha karyo tene viSezrAvakane potAnA AzayanI vRjhino adhikAra karIne kaDaM le je TIkA:-yadihyayaM caityavAsamanipreyAt tadA jinajavana nimApayituH zrAmasyAzayavRddhiM nirUpayan caityavaMdananimitta mA gatAn sAdhUnahamatra prekSiSya iti nAnidadhIta kiM tvatra vasataH .. sAdhUna prekSiSya iti pratipAdayenacaivamato nizcIyate nAya- . masya cetasi nivizata iti. artha:-jo thA caityavAsa karavo evI roye haritaprasUrine vasana hota to jinanavana nipajAvanAra zrAvakanA AzayanI vRddhinuM nirupaNa karatA satA caityavaMdana nimitta zrAvelA sAdhu temane hu~ zrahIyAM dekhIza ema na kaheta // tyAre zuM kaheta je ahiM caityamAM vasatA je sAdhu tene dekhIza ema pratipAdana karata. te to ema pratipAdana nathI karyu mATe nizcaya karIe bIe je e caityamA rahevArnu e haritaprasUrinA cittamAMja na hatuM mATe // TIkA nanu kathamayaM nizcayoyAvatA'syaiva graMthAMtareSu ji.
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ (172 ) - atha zrI saMghapaTTakaH biMba paitya mityAdinA caityavAsapratipAdanopalaMnA diticet // na // graMthAMtarANA mapyetada virodhanaiva vyAkhyAnAt // nahi tathAvidhA mahAgraMthakArAH paramAtmAna dayugInasamaya sikAMtArthapArAvArapAragatAH paraspara virodhinamarthaM svayaMtheSu ni aMtsaMtIti saMbhavati // artha:-tyAre liMgadhArI bole ve je evo nizcaya kyAMthI karyo, mATe manA karelA bIjA graMthane viSe kAM be je jinabiMbana pratiSTAne ityAdi vacane karIne caityavAsanuM pratipAdana moe karyu be, tyAre uttara karanAra kahe be je ema jo tAre kahe hoya to tena kahIza kemaje bIjA graMthanuM paNa e graMthanI sAthe virodha ra hita vyAkhyAna be e hetu mATe, kema je tevA moTA puruSa moTA graMtha kanAra ne yA kAlanA samayanAM siddhAMta, tenA artha te rupI samudra tenA pAragAmI te paraspara virodha sahita arthane potAnA graMthAne viSe kema bAMdhaze nahija bAMdhe evo saMbhava be. TIkA:-- anyathA teSAma piloka vipra lipsayaiva pravRttatvenA nA. tatvaprasaMgAt // tasmAt tadUgraMthaH sakalopi pUrvAparA virodhena samyak vivicya vyAkhyeyaH // arthaH- jo ema na kahIe to te moTA puruSane paNa lokane ugavAnI ivAe pravarttavAthI hitakArI paNAno prasaMga thAya te hetu mATe te sarve graMtha paNa pUrvAM para virodha rahita sArI peThe vicArIne vyAkhyAna karavA yogya be, paNa eka kakako temAMcI leine potAnA
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ -49. atha zrI saMghapaTTaka Awar muMmA ajiprAya sAthe melavIne jema tema vyAkhyAna na karavU. TIkA:-tathAhyalpa kriyAMvasatiM vyAcadANena zrIharinanasUriNA vyaakhyaatN|| ithya sayahA neyA,jA niyatnogaM pamuccakAraviyA // jiNabiMbapaztthaM, ahavA tkmmtubti||yaa nijannogaM svakuTuMbopannogaM pratItyodizya gRhiNA kAritA sAsvArthAvasatiratraca svoddezena kAritatvAt svArthAsphuTaiva na kevala miyameva yAvadanyApItyAha // .. arthaH-te virodhano parihAra karIne vyAkhyAna kahI dekhAne, je alpa kriyAvAlI vastI eTale nivAsa tene kahetA evA zrI harinamasUriye vyAkhyA karI je je, potAne nogavavAne athavA potAnA kuTuMbane jogavavAno naddeza karIne gRhasthe karAvI te svArthI vasati kahIe kema je ahIM potAnA naddeze karIne karAvavApaj le mATe svArtha pragaTa jaNAyaja De paNa kevala eja svArtha ema nahIM tyAre zuM ? to bIjI paNa svArthA De ema kahe . TIkA:-jinabiMbapratiSTArtha // athavetyanena svArthakAritetya nuSajyate // jinabiMbapratiSTAmuddizya gRhiNA kAritA sApisvAA // nanveSA sAdharmikanimittaM kRtatvAdyatInAM na kaspiSyata ityatra thAha // artha:-jinabiMbanI pratiSTAne arthe karAvI te paNa svArthA 2 // atha e pade karIne potAne arthe karAvI evo saMbaMdha thAya be. jina
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 atha zrI saMghapaTTakA biMbanI pratiSThAno uddeza karIne gRhasthe karAvI te paNa svArthA kahIe, paNa e sAdharmika nimitta karAvI . mATe yatIne nahI kalpe ema nahI kahe, eto sAdhune kalpe ne ema kahe . TIkAH-tatkamatulyA jinAdhAkarmasamA // yathA jinasthAsAdharmikatvAtannimittaM niSpannaM naktAdimunInAM kalpate evaM vstirpi|| yathoktaMsAhammina na sakkhA, tassakayaM teNa kappara jaINaM // jaMpuNa pamimANa kayaM, tassa kahA kA ajIvattA // arthaH-je te jIvanA karmane tulya je. eTale jinanA prAdhAkarma samAna kema je jinanA sAdharmika je. e hetu mATe te jinane arthe nipajyu je naktAdi te munine paNa kalpe te zAstramA kachu je. TIkA-tenaitaduktaM javati ||puurv hi pratiSThA prayojanena pahiNA svaraviNenapRthakU maMgapAdiH kaaritH|| tataH pazcAdRtne pratiSThAprayojane pratimA madhye jinagRha nivezitA, maMmpAdizca pratimAdhiSTAnazUnyaH zrAvakasattayaiva // tatastadanujhyAtadgo he va tatrApi yatInAM nivAse na caityavAsasibhiH jinabiMbazUnya tvAttasyeti // arthaH-tehIja kAraNa mATe kayu le je pUrva pratiSThAnuM prayojana ke te hetu mATe gRhasthe potAnA avyavate jUdA maMgapAdika -
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ - atha zrI saMghapaTTaka: savyo hoya De ne tyAra paDI pratiSThAnuM prayojana samApta thayA pachI pratimA jinagharanI madhe sthApana karIne e maMgapAdika pratimA vi. nAnuM zUnya zrAvakanIja sattAye raghu hoya je. tyAra par3I te zrAvakanI zrAjJA lazne jANe te zrAvakanA gharamAMja nivAsa kare tema te maMgapAdikane viSe sAdhu nivAsa kare .mATe e prakAre caityavAsanI siki De kemaje te maMgapAdi jina biMbavame rahita be. e hetu mATe... TIkAH-evaM jinannavanoddezena nirmApayituruttarottaraphala pratipAdayatA tenaivAnihitaM. // jiNabiMbassa pakA, sAhunivAsoya ityAdi // pUrva hi zrAjhojinagRhaM kArayati // tatojinabiMba tatastatpratiSTAM // tatastatra grAmAdau sAdhUnAM nivAso'vasthAnaM javati // vaityagRhAdhyAsitehi nagarAdau prAyeNa vihArakarmA- . dinAyatInAM nivAso navati natvatroktaM jinagRhe sAdhunivAsa ityataH kathamito jinajavanavAsaH sidhyeta // arthaH-ehIjaprakAre jinanavananA naddeze karIne nipajAvanAra puruSane nuttarottara phala thAya ema pratipAdana karatA tehIja haritA sari teNeja kaDaM De je jinabiMbanI pratiSThAne sAghuno nivAsa jyAM ne ityAdi zrAvaka prathama jina ghara karAve .ne tyAra panI biMba karAve ke ne tyAra paThI tenI pratiSThA karAve De tyAra par3I te prAmAdikane viSe sAdhano nivAsa thAya je. kemaje caityagRha jemA rahyaM hoya evaM nagarAdike tene viSe bahudhA vihArakrama Adike karIne thAvyA evA sAdha teno nivAsa thAya he paNa ema nathI kaDaM je e jinasamA
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ (17) - atha zrI saMghapaTTakaH - wwwM sAdhuno nivAsa thAya mATe e vacana thakI kema jinabhavana vAsa sika thAya. TIkAH-evaMdeyaMtu na sAdhunya ityasyApyayamarthaH ||kaaryivaapi gRhiNA sAdhunyaH punarvastuM jinagRhaM na deyaM jagavadAgame nivAraNAt // yathAca yenaca prakAreNa zubhavasatinaktapAnakAdi dharmopagrahadAnena tatra nagarAdau vihArakrameNAgatAH saMtaste tiSTaMti tathA kAryaM // vasahIsayaNAsAnattapANanesajAvattharanAzAjaivina paGAttaghaNo, thovA vihu thovayaM de ||itivcnaat / / vasatyAdidAnaM vinA tatrAgatAnAmapi ytiinaamvsthaanaanupptteH|| arthaH-vaLI emaja sAdhune na Apa, teno paNa A artha je. je gRhasthe karAvIne paNa sAdhune nivAsa karavAne jinadhara na Apa, kema je jagavatnA AgamamAM nivAraNa kayu De e hetu mATe je prakAre eTale zuddha nivAsa jaktapAna Adika dharmanAM upakaraNa deve karIne tyAM nagarAdikane viSe vihAranA anukrame AvyA je sAdhu te rahe tema karavU, nivAsa, zayana, Asana, nakta, pAna, auSadha, vastra, pAtrA"dika yatine Ape kema je yatino vinaya karavAne viSe jeNe dhana jo. mayuM ve evo vitita gRhastha thomAmAMtho thoDaM paNa Ape ityAdi vacanathI nivAsa AdIka dIdhA vinA tyAM nagarAdikane viSezrAvyA evA paNa yatine rahevAnuM na thAya e hetu mATe. TIkAH-gRhiNopi ca yati vihAradeza maMtareNotsargeNa vAsAnAdhikArAn //
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ atha zrI saMghapaTTakaH yamuktaM // zrAvakavidhi majidghatA shriivirhaaNken||nivsing tattha saTTho, sAhUNaM jaththa hoI saMpAu~ // ceharA jammi, tadannasAhammiyA cev|| ___ arthaH-gRhasthane paNa je jagAe sAdhuno vihArana thato hoya tevA sthaLamAM natsarga mArge rahevAno adhikAra nathI. je mATe zrAvaka vidhine kahetA zrI virahAMka temaNe kayuM je je, tyAM zrAvaka rahe jyAM sAdhunuM Agamana thatuM hoya tathA jyAM caitya derAsara sAdharmika ra hetA hoya te jagAe rahe. TIkA:-tathA'dayA'vinazvarInIvImUladhanaMgRhiNAhi jinagRhaM kAritavatA zIrNajIrNatatsamAracanAya samudghake pratyaM nikSiptaM // tasya ca avyasya vRdhdhyAdi virDitalAnena jinagRha samAracanayA navatyakSayA nIvI. artha:-vaLI akSaya eTale nAza na pAmatuM evaM mUla dhana kIyu to jinagharane karAvato evo gRhastha tero pamatuM athavA jirNa thatuM evaM jinaghara tene samAravAne arthe mAnamAmAM nAkhyuM tene mUla dhana kahIe te avyane vadhAravAthI je lAja thAya teNe karIne jinagharanI sAra saMjALa thayA kare mATe e dhana akSayanIvI eprakAre kaddevAya. TIkA--tathAhi yasmAt evamanena prakAreNa idaM jinagRhaM jJeyaM . vAtarako / etaduktaM javati // tatra nagarAdau sthitAnAM hi
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 178 ) - atha zrI saMghapaTTakaH sAdhUnAM jinagRhAgatAnAM dharmadezanayA navyalokasyottarottara guNasthAnaprApaNenAkSayanIvI samAracanAdinA bhUrikAla manuvRtyAca kArayitustadvaMzyAnAM tadanyeSAM cAciMtyapuNyasajArakAraNatvAt saMsArAkUpAratAraNAcca bhavati jinajavanaM vaMzatara kAMmamiti // artha :- teja kahI dekhA be je je hetu mATe e prakAre e jinaghara vaMzatahakAMma be ema jAevaM eTale vaMza paraMparAne tAraNahAra dhuM beje te nagarAdIkane viSe rahyA je sAdhu te dharma dezanA devIe hetu mATe jinaghara pratye zrAvelA temanI dharmadezanAeM karIne javya prANIne uttarottara guNa sthAnanuM pAmavuM thAya e hetu mATe ne navI karIne jinadharanI sArasaMjALa ghaNA kALa sudhI cAlatI rahe tethe karIne karAvanArane tathA tenA vaMzamAM tha elA puruSone tathA bIjAne ciMtanamAM paNa na yAve evo punyano samUha thavAnuM kAraNa e. e hetu mATe ne saMsAra samudra thakI tAraNa karanAra be mATe e jinajavana vaMzatarakAMma be eTale vaMza paraMparAne tAraNa karanAra be. TIkA:- evaMcAsya tAtvike vyAkhyAne kutazcaityagRhavAsA vakAza // yadapi samarAdityakathAyAM sAdhvyAcaityAMtaH pratizraya pratipAdanena caityavAsavyavasthApanaM tadapi sakalajanatAprakRtisu jagatvenAsyAmasarva doSAyAma tisarasAyAM mAdhuryasaukumArya varyAyAM kathAyAM pRthivyAmiva nihitaM caityavAsa pratipAdanaM bIjamiva pracate iti viciMtya kenApi dhUrcenA lekhI ti saMcAtyate / /
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ - atha zrI saMghapaTTaka (179) arthaH-e prakAraceM yathArtha vyAkhyAna karIe tyAre kyAthI caityavAsano avakAza Ave eTale caityavAsaveM sthApana kyAthIja thAya vaLI teM kaDaM je samarAdityanI kathAne viSe sAdhvIno caityanImAMhI pratizraya De eTale temAM rahI tene kevalajJAna upajyu le ityAdi pratipAdana karyu teNe karIne caityavAsanuM sthApana kare te paNa samagra lokanI prakRtine suMdara lAge mATe nirdoSane atize sarasa ne madhura sukumAra evI zrA zreSTa kathA tene viSe jema sArI pRthvImAM bIja nAMkhe ne te vistAra pAme tema koika dhUrta puruSe e caityavAsanuM pratipAdanarupI bIja nAMkhyuM be. eTale la khyu ema saMnava thAya .. TIkAH-zrataevAvazyaka TIkAyAM pNcnmskaarniryuktau||raagdos kasAyA, iMdiyANI ya paMcavi ityAdi zlokaM vivRNvan samarAdityakathAkAra eva citramayUranigIrNodIrNahArA diprativajhAyAM sarvAMgasuMdarIgaNinyAHkathAyAM caityavAsAnacilApanaiva kevalajJAnotpAdaMpratyapIpadat // arthaH-eja hetu mATe AvazyakajInI TIkAne viSe paMca namaskAranI niyuktine viSe rAgadveSa kaSAya pAMca iMDiyo paNa ityAdi zlokahu~ vivaraNa karatA jema samarAdityanI kathAnA karanAra teNe citramayUre hArAdika gaLI lIdho ne pAge kADhI nAMkhyo / tyAdi vAta vajhe baMdhAyalI je sarvAMgasuMdarI gaNikAnI kathA tene viSe caityavAsa kahyA vinAja kevala jJAnanI utpattinuM pratipAdana karyu . TIkA-itthaM ca tat // kathamanyathA tathA vidhAH zrutadharAH
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ atha zrI saMghapaTaka svagraMtheSu vasatiM vistareNa yatInAM vyavasthApya kvacidAgama vi. rukhacaityavAsa manidhAsyati // zrAgamavirodhazcAtra sphuTaeva // arthaH-mATe e vAta jo e prakAre na hoya zrane tuM kahe le te prakAre hoya to evA moTA puruSa zrutadhara paMcavastukAdi potAnA graMthane viSe sAdhune vasatimAM nivAsa karavo ema vistAra sahita sthApana karIne kyAre paNa zrAgama viruSka evA caityavAsa, sthApana thAya evaM kaheja nahIM ne te Agama viruka to zrA jagAe pragaTaja dekhAya . TIkAH-tathAhi // avasyapiNyAM suSamaHSamAuHSama suSamayoH sAmAnyenaiva kevalajJAnotpAdapratipAdanAt // duSa mAyAM tu caturthArakapranajitAnAmeva tadanidhAnAt // caityavAsasya cAnaMta tamena kAlena duHssmaayaamevsmaamnaattvaat|| artha:-teja virodha dekhAme le je avasarpiNIkAlamA sukha duHkhamA je trIjo thAro ne duHkhamasukhamA je cotho Aro tene viSe sAmAnye karIne ja kevalajJAnanI utpattinuM pratipAdana kayu .mATe ane phuHkhamA je pAMcamo pAro tene viSe to je cothA. dhArAmAM pravrajyo hoya teneja kevalajJAna thAya, bIjAne na thAya ema kaDaM Dhe e hetu mATe caityavAsa, anaMtekAle du:khamA kAlamAMja thavApaj. . kaDuM ne mATe e virodha jaNAtoja . TIkAH naca tadAraMjaeva caityavAsAnyupagamaH itivAcyaM //
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8. aba zrI saMghapaTTakA (11) bArasavAsasaehiM saDhehi mityAdinA gaNadharapUrvadharAdipuruSasiMhAtyaya eva sAtazIlaiH kaizcideva tatprakalpanasya zravaNAt, tatdatranyAyasya kSetrAMtareSvapinavasu prajJApanAt // ataH kathaM caityavAsakAle kevalotpAdaH saMgaccheta iti // arthaH-vaLI tAre ema kahevaM hoya je cothA zrArAnA aMte pAMcamA ArAnA thArana kAlane viSeja caityavAsa hato ema mA. nIzuM to, e prakAre na kahe, kemaje sADhAbAraseM varasa thayA panI caityavAsa thayo. ityAdi zAstra vacane karIne jyAre gaNadhara tathA pUrva ghara Adi modA puruSa [siMha] nAza pAmyA tyAreja zAtA zIlalaMpaTa evA keTalAka puruSoe caityavAsa kalapyo je. ema vizeSAvazyakamAM saMjalAya ne e hetu mATe ne te zrAzcarya kSetra nyAye karIne eTale jema thA naratakSetramA dasa Azcarya thayAM tema bIjAM je nava kSetra tene viSe paNa bIje rupe dasa Azcarya thAya ne ema kadevApaNuM mATe caityavAsa kAle kevalajJAnanI utpatti kema saMjave. TIkA- yadapIdAnI bahUnAmekavAkyatayo caityavAsapravRtyAtatsamarthanAM tdpysNgtN|| sukhalolatayAzrutanirapekSAyA bahujana pravRtterapvamAeyopagamAt // anyathA marIcyA diprjnyptprvRtrpipraamaannyopptteH|| arthaH-vaLI je teM kaDaM ke hAlamA caityavAsa karavo ema bahu puruSanI eka vAkyatA . eTale ghaNA puruSa ema kahe je ne kare . teNe karIne caityavAsanI pravRtti be, evI rIte pratipAdana karyu te paNa .
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ (182) atha zrI saMghapaTTakaH asaMgata ne eTale khoTuM be. kemaje sukhanI lolupatAye zAstranI - pekSA vinA ghaNA lokanI je pravRtti, tenuM paNa prAmANikapaNuM nathI ne tenuM jo prAmANikapaNuM kahIe to marIci yAdika puruSoe kahela. je zAstra viruddha pravRtti tenuM prAmANikapaNuM thaze e hetu mATe TIkA :- sAtasaMpalaM paTAnAMceyaM prakRtA pravRttiH // yaduktaM // zramAMme hi nAmAiriyanavadyAyasAhuliMgI hiM // jiNagharamaDhAvAso, paka ppi sAyasI lehiM arthaH- zAtA sukhamAM laMpaTI evA puruSonI pravRtti be, je mATe zAstramAM kartuM ve je dhamAdhama evAne kevala nAme karIneja zrAcArya napAdhyAya ne sAdhu prakAre kahe vAtA ne zAtA sukhanA lolupI evA liMgadhArI puruSoe jinagharamAM tathA maThamAM nivAsa karavAno kalapyo be. TIkA :- yadapi vizeSadoSAnu palaMjAt gItArthAcaritasyAsyA prAmANyanirasanaM tadapyasamIcInaM // utsUtrAcaraNAyA vizeSadoSasya prAgeva darzitatvAt // gItArthAcaritatvasya ca pArzvasthAdinirAcaritatvenApAstatvAt // teSAM bahUnAmapyA caraNAyA azuddhikaratvenAprAmANyAMgIkArAt // gItArthasya cai kasyApitasyAH prAmANyopagamAt // artha:-vaLI teM kahyuM je vizeSa doSa dekhAto nathI mATe gI
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ 9. atha zrI saMghapaTTakaH (183) tArtha puruSoe e caityavAsa Acaryo be, mATe apramANika nathI. ema je tArUM kahevaM te sAraM nathI. eTale khoTuM kahuM huM kemaje natsUtra AcaraNA karavI eja moTo vizeSa doSa , ema amoe prathama de. khAmyuM . ne pAsathyAdike e caityavAsa zrAcaryo , e prakAre kahI dekhAmavaM teNe karIne gItArthA cahitarupI hetunuM khamana karyu be. mATe te ghaNA pAsaththAe caityavAsa AcaraNa koM to paNa azuhino karanAra De; apramANika le kema je jo eka gItArtha puruSe AcaraNa kayoM hoya to paNa prAmANikapaNuM thAya e hetu mATe TIkA:- yadAha // jaM jIya masohikaraM pAsatthapamatta saMjayA maM bahuehi viAnaMnatejIeNa vvhaashe|| jaMjIyaM sohikaraM saMviggaparAyaNeNa daMteNa // ikeNavi zrAznaM teeya jIeNa vavahAro // arthaH-zAstramA kayu De je te azuddhi karanAra kalpa je je pAsaththA ne pramatta eTale manamAM Ave tema cAlanAra nAma sAdhu evA ghazA puruSoe AcaraNa karyu te jItakalpe karIne vyavahAra karavA yogya nathI ne te jItakalpa zuddhi karanAra je je saMvigna parAyaNa ne dAMta evA eka puruSe paNa je AcaraNa karyu je. te jItakalpe karIne vyavahAra karavA yogya . TIkAH-etena yadapi gItArthAcaritatvasyA sikSAvihevA
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 184) . - atha zrI saMghapaTTaka: nAsanirAsapratipAdanaM tadapi mugdhasya nivimamaMzuka graMthI kAMcanaM badhatasvireNa tatpatanamanupalakato vRttAMtamanuharati // hetvA nAsojhAraM kurvatApi javatA hetorgItArthAcaritatvasyoktanyAyena * patanAnavagamAt // arthaH-eNe karIne je te pUrve gItArtha AcaraNarupI khoTA hetuno nAza pratipAdana karyo hato eTale caityavAsa sAdhune karavA yogya . gItArthe thAcaraNa kayoM je. e hetu mATe e prakAranA hetunuM satyapaNuM pratipAdana karavA gayo, to paNa jema kozka murkha puruSe sonAno kamako vastrane me AkarI gAMTha vALIne bAMdhyo paNa te vastra kAeM hatuM temAMthI nIkaLI pamyo te na dIge tema tuM paNa te mUrkha jevo DaM kema je tenuM dRSTAMta tArA upara lAgu thAya ne zAthI ke jema jema te hetune sAco karavA prayatna karuM huM tema tema te hetu pUrve kahyo evA nyAyathI khoTo pamato jAya De ne nalaTuM gItArthoye caityavAsa koM nathI, temaNe paNa ghaNo niSedhaja koM ne mATe karavA yogya nathI evaM sthApana thAya . TIkA:-yadapi kiMca caityavAsamaMtareNetyAdinA tathA tIrthAvyavada ityaMtena tIrthAvyavalityA caityavAsapUtiSTApanaM tadapi na suMdaraM / / yataH // keyaM tIrthAvyavachiniH? kiM yatInAM caityAMtarvAsena bahukAlaM lagavaddevagRhabiMbAdyanuvRttiH // ahosvit zipyapratiziSyapAraMparyeNAvicinnamasarA samyagjJAnadarzana cAritrapravRtti
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8. atha zrI saMghapaTTakaH - (185) artha-vaLI te caityavAsa vinA ahIMthI AratIne tIrthano ullece na pAya mATe caityavAsa karavo tyAM sudhI sthApana karya hetu te paNaM suMdara nathI. kemaje tIrthanA nacchedana nathavApaNuM te zuM ? na.thavo te kIyo je sAdhu caityamAM nivAsa kare teNe karIne bahu kAla sudhI nagavat tathA devaghara biMba ityAdikanI sevA cAlatI rahevI e prayojana le ? ke ziSya tenA ziSya evI paraMparAye karIne viccheda rahita samakita jJAna darzana cAritranI pravRtti thAya e prayojana le te kaho ... TIkAH-na tAvadAdyaH // caityavAsamaMtareNApi jagavabiMbA yattimAtradarzanAt // tathAhi pUrvadeze'dyApi tAhaprAkRtaja. nena kuladevatAbujhyA namasitakIkRtApeyAnadayAdinApi nama syamAnAnAM jinabiMbAnAmanekadhopalabdheH // anyatIrthikapa. riMgRhItAnAM ca teSAM tathaivAnuvRttyupalaM jAca // . arthaH-temAM pelA pada je jagavat pUjAdika niraMtara cAlatI rahe e rupI tIrthano uccheda na thAya mATe caityavAsa karavo yo. gya teno natara caityavAsa vinA paNa nagavatnAM pratibiMbanI sevAdi anuvRtti mAtranuM dekhavApaNuM , teja kahI dekhAme De je pUrva dezamA haju sudhI paNa keTalAka prAkRta loko potAnA kula devatAnI bujhie nameM ne khIrakhAMma sukhamA ityAdi nojana karone sevelAM aneka jinabiMba jaNAya be ne anyatIrthika lokoe grahaNa karyAM je te biMba tenI paNa anuvRtti sevA teja prakAre cAlatI dekhAya . ...TIkA tathAcaitAvataiva navanimatatIrthAvyavabittisijhe
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 186) / - atha zrI saMghapaTTakaH AAM kiM niSphalena caityavAsasaMrajeNa ||n caitAvatA tIrthAvyachedakAyaniHzreyasAdiphala sikiH // mithyAiSTiparigRhitAnAM pratimAnAM mokSamArgAnaMgatvenAnidhAnAt // midihiparigrahita yA pamimAnAvagAmo na hu~titti vacanAt // artha-mATe eTalAja vase teM mAnelo je tIrthano na ulle tenI siji thaI mATe zA vAste niSphala caityavAsano samAraMna karUMDhuM ne jo tuM ema kahe je eTalA vameja tIrthano nacheda na thAya ne mo. dAdi phalanI siki paNa thAya to mithyASTie grahaNa karI je pra. timA tene mokSamArganA aMgapaNuM paNa nathIema zAstramA kaDaM De te hetu mATe je mithyASTiye grahaNa karI je pratimA tethI nAvano samUha na hoya evA vacanathI e prathama pakSane mukI bIjA pahano aMgIkAra kr.|| TIkA:-advitiyaH klpH|| tarhi saivatIrthAvyavahitti ra. nyupeyatAM mokSamArgatvAt // kiM tadananuguNotsUtracaityavAsAzrayaNena ||ydaah sIso saGgAlagovA gaNiveThavAna suggrshnNti|| jaM tattha nANadaMsaNacaraNA te sugaImaggo // artha-have te bIjo pakSa kahIe jIe je paraMparAye jJAnadarzana cAritranI pravRtti thAya e rupa bojo kalpa teja tIrthano na uccheda e prakAre aMgIkAra karo kema je mokSamArga De e hetu mATe te modAmArgane anuguNa nahIM evo je utsUtra caityavAsa teno zrAzraya karavo teNe karIne zuMje mATe zAstramA kayuM je....
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ 49 atha zrI saMSapadaka (17) TIkAH-samyag jJAna darzanacAritranuvRttiM vinAca jinagRha bibasalAvepitIrthocittiH // zrataeva jinAMtareSu keSucilatrayapavitramuni virahAt kApi jinabiMbasaMnavepi tIrthocchedaH pratyapAdi // svamatikalpitA ceyaM prakRtAtIrthAvyavacchi. tirAgamavisaMvAditvAkhaiyeva // arthaH-te mATe ema siddhAMta thayo je sArI jJAna darzana ane cAritranI anuvRtti eTale paraMparA te vinA jinagRha biMba hoya to paNa tIrthano uccheda thAya mATeja keTalAka jinanAM zrAMtarAM tene viSe ratnatrayavate pavitra evA munino virahathI ko jagAe paNa jina viMbano saMnava le topaNa tIrthano naccheda zAstramA patipAdana karyo , mATe A caityavAsa te tIrthano na naccheda te to potAnI mati kaspelo ne zAstra viruddha 2 mATe tyAga karavA yogya . TIkAH-yadAha // naya samaiviyappeNaM, jahAtahA kayamiNaM phlNdesh|| avi zrAgamANubAyA rogatigicchAvihANaM va // kiMca navatu jinagRhAdyanuvRtti stIrthAvyavittistathApina yati caityavAsajinagRhAdhanuvRttyoH zyAmatvacaitratanayatvayo vi prayojyaprayojakanAvaH // nahi yaticaityAMtavAsaprayuktA tdnuvRttiH|| tadaMtarvasanirapi yatili ratisAtazIlatayA tabbIrNajIrNokArAdiciMtAmakurvANai stadanuvRtteranupapatte stasmAttaciMtAprayuktA tadanuvRttistAMca zrAddhaireva kurvanistadanuvRttiH kathaM na syAt // artha:-jinaghara zrAdikanI anuvRtti karavI eja tIrthano u
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 188) - aba zrI saMghapaTTakaH / veda e prakAre hoya to paNa yatine caityavAsa karavo ne jinaghara zrAdikanI anuvRtti karavI e bene prayojya prayojaka nAva saMbaMdha nAhI. eTale kArya kAraNanAva nathI ke jinagharanI anuvRtti thAya. e kA. raNa mATe sAdhune caityavAsa karavA yogya De ema nathI. jema zyAmapaNuM ne devadatta putrapaNuM e bane kArya kAraNanAva nathI tema. kemaje zyAmapaNuM to zyAmane viSe raDaM . ne devadatta putrapaNuM te devadatta putrane viSe raghu . mATe yati caityavAsa karetoja jinagharanI anuvRtti thAya ema kAMza nathI kemaje te caityamAM nivAsa karatA ne ati sukha zIlIyApaNe te jinaghara pame truTe athavA jIrNa thAya to paNa to laddhAra karavo ityAdi ciMtAne na karatA evA yatiye karIne paNa te jinagharanI anuvRtti Adika thavAnI siddhi nathI. eTale jinaparatI sevAdi yaz zakatuM nathI. mATe jinagharanI ciMtAdika je sevA kene karatA evA je zrAvaka teNe karIneja zuM sevAdi anuvRtti nahi zrAya thazeja. mATe zAstra viruka caityavAsa zIda karoge. . . .. / TIkA-nacoktanyAyenazrAjhAnAM durgatAnAM zrImatAM cedAnIM taciMtAkaraNAsannavazati vAcyaM // uSamadoSAtkeSAMcittathAtvepyanyeSAM mahAtmanAM zujhAbaMdhurANAM tatsaMnavAt / tathAhi // dRzyaMta eva saMprati kecana puNyanAjaH zrAvakAH svakuTuMbannArATopaM kSamatanayeSu nikSipya jinagRhAdiciMtAmeva satataM vidadhAnAH // atastairevAnuvRttihetutaciMtA sijheH kimamI idAnIMtanA munayazcaityopadezAdanekAnAraMjAnAraMcamANA mudhavai kizyaMti // . arthaH-vaLI teM kaDaM je zrAvakano zrA kAlamA varichI thayA
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ -18 atha zrI saMghapaTTakaH 8- ne keTalAka zrImaMta ve temane ame kahyo evA nyAya karIne te jina maMdiranI ciMtAdi karavAno yA kAlamAM saMbhava nathI. mATe kAmo ka rIe bIe. ityAdi na bolavu kema je duSamA kAlanA doSathI kreTalAka zrAvaka evA haze to paNa bIjA mahAtmA puruSa zuddha zraddhAvate zobhatA evA zrAvaka loka yA kAlamAM paNa be mATe teja vAta kahI dekhA be je yA kAlamAM keTalAka puNyazALI zrAvaka potAnA ku banI nAra naMbara sarva, samartha evA potAnA putrane viSe nAMkhIne eTale sauMpIne jinamaMdirAdikanI ciMtAneja niraMtara karatA dekhAya che. mATe te karIneja te jinamaMdirAdikanI sevAdi anuvRttinuM kAraNa siddha yo. eTale jinamaMdirAdikanI sAra saMbhAra rAkhanAra zrAvaka vidyamAna bateja / vAste yA kAlanA liMgadhArI yatiyo caityanuM mitra ne aneka prakAranA AraMjane karatA satA phogaTaja kleza pAmeve. ( 189 ) TIkA :- yadapi jo jeNetyAdi tIrthAnucchittihetorapavAdAsevanena caityavAsasthApanaM tadapi navato'vidita siddhAMtAnaprAyatAM prakaTayati // anyArthatvAdasya || ahi yaHkazcidyatyAdiyena jJAnAdinA guNenAdhikaH yenaca vinAyatsaMghAdikAryaM mahattamaM na sidhyati tena tatra svaguNavIryasphoraNaM vidheya mityayamartha: / / tathAhyetattarArddhamevaM sthitaM // so te taMmi kaDe savatthAmaM na hAve iti // atonaitasmAdapi javadanipretasiddhiH // arthaH--vaLI teM je ema karUM jo jeNe ityAdi vacane karIne tIrthano naccheda na pAya e hetu mATe apavAdanuM sevana kara e prakAre caityavAsanuM sthApana karyu te paNa tAruM siddhAMtanA abhiprAya pra
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 190 ) jaya zrI saMghapaTTakaH jANapaNuMDhe tene pragaTa karI Ape De. kema je " jojeNa " ityAdi vacanano anya artha be te kaDe be je zrA jagAye yati zrAdi je koika jJAnAdi guNe karIne adhika doya ne jenA vinA je jagAve saMghAdikanuM moDhuM kAma siddha na yatuM hoya te puruSe te jagAe potAnuM vIrya phoraaj e prakArano vartha De te arthane prakAza karanAruM e gA thAnuM uttarArddha yA prakAranuM De je bIjA vate A kArya yAya evaM nathI maoNMTe te jagAe je potAnuM sarva sAmarthya phoravavuM mATe e gAyA vacanathI paNa tArA vAMTita arthanI siddhi nathI. eTale gAthA vacanovala artha karIne caityavAsanuM sthApana kare be te nahIM thAya. TIkA: - evaMca samastaparopanyastopapattinirAkaraNAt yatInAM jinajavanAsa niSedhasiddhau svapakSe sAdhanamabhidhIyate // jinagRhavAso munInA mayogyo, jAyamAnadevadravyopajogatvAt pratimApurato jakta vitIrNabaligrahaNavat // artha:- e prakAre samasta lIMgadhArI puruSoe caityavAsanuM sthApana kuyuktithI kayuM hatuM tenuM siddhAMtane anusarati yuktizro vate khaMgana karavAthI yatine jinajavanamAM nivAsa karavAno niSedha siddha yo mATe potAnA pakSamAM puSTi ApanAra nyAya zAstra anumAna prayoganuM sAdhana kahe be je munine jinajavanamAM nivAsa karavo te ayogya be zAthI je devadravyano upajoga thAya e hetu mATe | ha. STAMta // jema pratimAnI zragaLa naktajane balidAna mukyAM doya eTale naivedya mukyAM hoya ne tenuM jema grahaNa karatuM munine ayogya De. tema jinajavanamAM nivAsa karavo te yogya be.
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ -18. atha zrI saMghapaTaka (191) TIkAH-nacAyamasijho hetustatra vasatAM devavyanogasyo. kanyAyena sAdhitatvAt // nApi virudhaH hetormuniyogyatayAvyApyasvehi sa syAnacaiva masti // devavyopatnogasya muniyogyatAyAH prAgevApAkaraNAt // nApyanekAMtikaH // muniyogye pizuddhavasatyAdauhetovRttau hi stnvencaivN||ttr devapravyopannogasya lezatopyanAvAt // arthaH nyAya zAstramA pAMca prakArano hetvAnAsa De eTale hetu jevA jaNAtA hoya paNa hetu nahi, khoTA hetu. tenAM nAma je eka to zrasiddha,bIjo virujha,ane trIjo anai kAMtika athavA savyanicArI, cotho sapripada ane pAMcamo bAdhita e pAMca prakAranA hetvAnAsamAMno eka hetvAnAsa je anumAna prayogamAMna Avato hoyate anumAna prayoga sAco kahevAya ne bIjo juTho kahevAya eTale apramANika kahevAya mATe zrA jagAe munine jinajuvanamAM nivAsa karavo devavyano upajoga thAya e hetu mATe e prakAranA anumAna prayogane viSe e pAMca prakArano hetvAnnAsa De temAMno eke paNa zrA. vatA nathI. ke jethI e prayoga khoTo thAya. e prakAranI dRDhatA TI. kAkAra kare le je caityamA rahenArane devamucyano upajoga thAya e hetu asipha nathI kemaje temA rahenArane devavyano upajoga pUrve kaho eve nyAye karIne sijha thAya ne e hetu mATe. vaLI e hetu vi. ruDa paNa nathI. kemaje devavyano napanoga munine yogya nathI ema pUrve niSedha dekhAmyo De mATe muninI yogyatAe sahita jo e hetu hoya eTale munine devabhavya jogavavAna zAstramA jo hoya to e hetu viruddha thAya paNa te to natho mATe, ne vaLI ehetu anekAMtika paNa
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 192) .. atha zrI saMghapaTTa kaH - nathI kemaje munine yogya evI paNa zuddha vasati Adikane viSe e heturnu rahevApaNuM hota to e hetu anekAMtika kehevAta paNa te zuddha nivAsane viSe devavyanA upanoganuM lezamAtra paNa dekhavApaNuM nathI mATe e hetu anekAMtika paNa nathI eTale vyannicArI nathI. TIkA:-nApi satpratipakSaH pratibalAnumAnAnAgamoktatmadinAM prAgeva nirastatvAt // nApi bAdhita viSayaH pratyakSAdijira napadRtaviSayatvAtU // nanupratyadeNeva saMprati jinagRhevAsadarzanena ___tahAsasya dharmiNo munyayogyatAyAH sAdhyadharmasya hetuviSayasya vAdhitatvena viSayApahArAtkathaM nahetu bAdhitapiSaya iticenna / . artha:-vaLI e hetu satpratipada nathI kemaje prativAdinAM anumAna je zAstrokta caityavAsa ne tenuM pUrve khaMmana karyu mATe e hetune hamavanAra pratipakIno hetu nathI. mATe vaLI e hetu bAdhita viSaya pAlo paNa nathI kemaje pratipakSAdi pramANavame e hetuno viSaya nAza pAmyo nathI. mATe eTale pratyakSa jaNAya je je muni hoya te caityamAM rahetA nathI mATe e prakAre pAMca hetvAnnAsa eTale doSa te zrA hetu mAM nathI mATe A sakenu kahevAya prativAdinA je sarva hetu te zra.. saddhenu karI dekhAmayA mATe have liMgadhArI AzaMkA kare le je zrA * kAlamA pratyakSapaNe je jinanuvanamAM sAdhuno nivAsa dekhAya ke teNe , karIne te sAdhunA nivAsarupI je dharma tene muninI ayogyatArupI je . sAdhya dharmarupa devavyano upannoga thAya e rupI je hetu teno viSaya jezayogyatA tenuM vAdhitapaNuM thayuM teNe karIne viSayano apahAra yo pahale viSaya nAza pAsyo eTale ayogya hetunuM yogyapaNuM ayuM sAde
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8. atha zrI saMghapaTTaka kema e hetu na bAdha pAmyo tyAre suvihita uttara Ape le je ema tAre na bola. TIkAH-teSAM munyAjAsatvena tatra tahAsa darzanenA pitAsasya munyayogyatAyA bAdhitatvamitihetorviSayApahArAjAvAnna bAdhita viSayatvamiti // evaM sAdhanAMtaramapi prakRtasidhdhyaidayate // jinagRhavAso yatInAMvarjanIyaH // pUjyAzAtanAhetu:svAt // gurvAsanAvasthAnavaditi // atrApi hetvAnnAsojhAraH svavajUhyaH // tadevamupapannametadyatinirjinagRhe na vastavya mitivRttaarthH|| 7 // arthaH kema je te caityamA rahenArA muni nathI, eto mUninA AnnAsa ne eTale muni jevo veSa rAkhe ne paNa muni nathI. mATe teno caityamAM nivAsa dekhAya teNe karIne paNa sAdhune caityamA nivAsa karavo tenuM ayogyapaNuM mATe bAdhita De eTale niSedha che e hetu mATe hetuno viSaya je ayogyapaNuM teno nAza je yogyapaNuM te nathI, mATe e hetune bAdhita viSayapaNuM nathI. e prakAre bIjaM paNa anumAna sAdhana thA prakRta vAtanI sikine arthe dekhAya . je, ji. naghara vAsa yatine varjavA yogya le kema je pUjyanI AzAtanA thAya ne e hetu mATe // dRSTAMta // jema gurvA dikanA Asana napara besa te zrAzAtanA De mATe varjavA yogya le tema thA zranumAnamAM paNa he. svAjAsano ujAra potAnI meLe tarka karI levo te hetu mATe ema sika thayuM je yatine jinagharamAM na raheq e prakAre sAtamA kAvyano varSa yo ti yatine caityavAsa niSedhano nadhAra thayo // 7 //
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ 48 atha zrI saghapaTTakaH 8 yU TIkA :- idAnIM jinAdyA sevitatvena siddhAMtokatvena ca yatInAM paragrahavasatiM vyavasthApayan vasatyakamAdvAraM vRttayena: nira sisiSurAha // ( 194 ) artha:- dave sAdhune paragharamAM nivAsa karavo ramAtmA zrAdika puruSoe paraghara vAsa karyo be e kemaje jina pamATe ne si mAM paNa paraghara vAsa karavAnA kahyo be, mATe sAdhune paraghara vAsa aral e prakAre sthApana karatA satA vasati akamA nAme dvArane be kAvya va nirAkaraNa karatA eTale vasati je paraghara temAM sAdhune na rahetuM evAM je liMgadhArInAM vacana tenuM khaMruna karatA satA kahe be. // mUlakAvya // sAkSAjinairgaNadharaizca niSevitoktAM, niHsaMgatAgrimapadaM munipuMgavAnAM // zayyAtarokti managArapadaM ca jAnan vidveSTi kaH paragRhe vasatiM sakarNaH // 8 // citrosargApavAde yadi zivapurI dUtate nizIthe, prAguktA bhUrinedA gRhigRhavasatIH kAraNe podya pazcAt // strIsaMsaktAdiyutepyanihitayatanAkAriNAM saMyatAnAM sarvatrAgArighAmninyayami natu mataHkvApi caitye nivAsaH // // TIkAH kaH sakarNaH pumAn paragRhegRhisadane vasatiM nivAsa vidveSTi anuzete mAtsaryAnnakSamate niSedhatI tiyAvat / munipuMga
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ - atha zrI saMghapaTTakA (195) vAnAM suvihitayatInAM na kazcidityarthaH // zrayamarthaH // akalohikarNo vinA siddhAMtoktAmapi paragRha vasatimanAkarNayan dvipAdapi yatolokepi badhirastokamapitachacanA zravaNAnmA meSodhikSipatIti manyamAnodviSannupalabhyate // yaHpunaH sakarNaH sa zravaNo'thaca hRdaya:paragRhavAsacaityAMtarvAsaguNadoSa vicAracatura . itiyAvat // saparagRhavasatiM yatInAmanumodayatyeva natu veSTi // arthaH-koNa mAhyo puruSa sAdhune paragharamAM nivAsa karavo te pratye dveSa kare ? naja kare je hetu mATe lokamAM paNa behero puruSa upadezakanI thomI paNa vAta sAMjaLI zakato nathI mATe ema jANe le je zrA puruSa mAro tiraskAra kare . ema mAnIne te upara veSa karato japAya . paNa je kAnavALo ne te dveSa karato nathI. kemaje te mAhyo puruSa paraghara nivAsane caityamAM nivAsa e beno guNa doSanoM vicAra karavAmAM catura le mATe te puruSa sAdhune paragharamAM nivAsa karavo tenI anumodanAja kare le paNa zeSa nathI karato. TIkAH-kiMrUpAMvasatimityAha // niSevitA nivAsenopajuktA naktAca svamukhena yatyAzrayaNIyatvenAgame pratipAditA niSevitA cAsAvuktAcetikarmadhArayaH kathaMsAkSAtpratyadaMsvaya mitya rthaH // kairjinaistIrthakRtiH gaNadharai gautama svaamiprbhRtiniH||cH samuccaye // . artha:-te nivAsa kevo te kahI dekhA le je je gahasthoe potAno nivAsa karavo teNe karIne jogavelo ne vaLI zA
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ atha zrI saMghAhaka samAM sAdhune evA nivAsano pAzraya karavApaNe kahelo pratipAdana karekho mATe zAstramA kahelo ne gRhasthoe jogavelo e ve padano karmadhAraya samAsa karavo. kaye prakAre kahelo ? to sAkSAt pratyak pote kasro eTalo artha be, koNe kahelo to tIrthaMkara tathA gautamasvAmI Adi gaNadharoe kahelo cakArano samuccaya artha karavo. TIkA:-tathAhi // nagavAn zrImahAvIrovarSAcaturmAsake tiSTAsuIyamAnapAkhaMjhinAmAzramaM gatastatkulapatinA jagavat phluikyasyena sabahumAnamanujJAtastachuTajamadhyuvAsetyAdi zUyate tathAcAvazyakacUrNiH // tAhe sAmI vAsAvAse navAgaetaM veva dUrAMtaga gAmaM e|| tatthe gaMmi umae vaasaavaasNtthiyoti|| sayA // tAhe sAmIrAyagiha tatthavAhirigAe taMtuvAyasAlAra . egadisiM zrahApabhirUvaMdhavagahaM zraNunnavittA citi|| arthaH-paraghara vAsa tIrthaMkara mahArAje karyo ne te kahI dai. khAme . je jagavAna zrImahAvIra ravAmI varSAcomAsu rahevA icchatAsatA, ukha pAmatA pAkhaMmi temanA AzramamAM gayA tyAre lagavAnanA pitAno mitra kulapati teNe bahumAnapUrvaka anujJA karI tyAre tenI parNa zALAmAM nivAsa karyoM ityAdi sAMjaLIe bIe vaLI Avazyaka cUrNimAM kaDaM ne je. TIkAH tathA zrI siMhagirisUrayovairamuniksatipAlaM saMsthAvya bahiH saMjJAbhUmiM gatA iticbhruuyte|| tathAhi // annayAmA
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ (PRO) -29 atha zrI saMghaSakaH - yariyA mA he sAhusu nisuM nigja esusannAbhUmiM nijayA varasAmI vi passiyapAloni // artha:-vaLI zrI siMha giri zrAcArya vairasvAmIne vasatipAlathApine bAraNe saMjJAnU mi pratye gayA ema sAMjaLIe bIe te vacana je. TIkA:- evaM niSevitA jinAdiniH paragRvasatiH // tathA saMviggasannigasunne nIyAimuttahAde // vaJcaMtasseesuM vasaI / emaggAho // ityAdinA vahudhA saprapaMca jinAdi jiruktA catAM // tatraca niSevitokte ti samAsakaraNaM jagavadvacana krikayo: sarvadApya visaMvAdaM sUcayati // artha:-e prakAre paragharano nivAsa te jinayAdi mahAMta purupoe savyo che. TIkA:- tathA sajyate jano sminnitisaMgaH // sadamadhanakanaka stanaya va nitAsva janaparijanAdiparigrahaH // nirjataH saMgatriH * saMgasteSAMnAva: tasyAH zrayimaMmukhyaMpadaM sthAnaM munInAM paragRhabasatiH satyAM hi tasyAM ni:saMgatA padamanubadhnAti // kArya:-taLI loka jeme viSe baMdhAya te saMga kAhI me se kyoM, to yamaH dhanaH suvarNaH putraH strI; samAMsabaMdhi, sevakrAdi sarva parigraha kahIe, te nisaMgatAnuM mukhyasthAna suniye parara
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 198) aba zrI saMghapaTTaka: - - - pa vAsale mATe te paradharanivAsa karayesate niHsaMgatApadano anubhava kare . eTale niHsaMga paNuM sthiti karIne Take le. TIkA-tathAhi ||saadhuunaaN paragRhavasati mupalabhya loke va. korojavaMti // kilAtidhatAnAmapi prAyeNa taNakaTIrakamAtra svasattAyAM navatyeSAM tu tadapi nAstItyaho ni:parigrahatA'mISAM // tamuktaM // dhanyAzramI mahAtmAno ni:saMgAmunipuMgavA: // zrapikvApisvakaM nAsti yeSAM tRnnkuttiirk|| paragRhavAsaM vinAtu saM pratyudyAnavAsasyAzakyatvena munInAM svagRhArthamAraMjasaMjave munitvahAnyA janopahAsApatteH // arthaH-te dekhAme je je sAdhune paragharamA raheI dekhIne lokane viSe kahenArA thAya le je june dariji mukhIyAne paNa bahudhA tu. NanI kuMpamI mAtra paNa potAnI sattAmAM hoya ne zrA sAdhune to te paNa nathI mATe thA sAdhunuM parigraha rahitapaNuM to moTuM zrAzcarya kArI te A zlokamAM kaDaM je je zrA mahAtmA puruSa ni:saMgamu. ni madhye zreSTa , jemane potA saMbaMdhi ko jagAe paNa tRNanIkheM: panI paNa nathI mATe evA puruSone dhanya le mATe paraghara vAsa vinAno zrA kAlamA nadyAnavAsa karavo te to azakya . e hetu mATe mu. nine potAne arthe rahevAnuM ghara karavAno saMlava thaye sate munipaNAnI hAni thaze teNe karIne lokane upahAsa karavAnI prApti thaze e hetu mATe pAcara vAsa karavo eja zreSTa be..
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ - atha zrI saMghapaTTakaH - (199) ttiikaa:-|| taktaM // je gharasaraNapasattA bakAyarina sakiM caNA ajayA ||nvrN monaNa gharaM nisaMkamaNaM kayaM tehiM // niHsaM-:: gatAyA agnimaM maulaMpadaM lakSma liMga mityrthH|| padaM vyavasiti trANasthAnaladamAMdhivastuSTrityanekArthavacanAt // ni:saMgatAhi. munitvasya lakSaNaM vahnirivadAhapAkAdi sAmarthyasya tasyAzcaliMgaM.. paragRhavasati:dhUmazvavaDhe:ni:saMgatAmaMtareNa hi ni:spRhasya para.. gRhavasa tirhi vinA dhUmalekhevAnupa padyamAnatAM gamayati. arthaH-athavA zrA prakAre artha karo je ni:saMgatAnuM zramimapada kahetAM mukhya viha e paraghara nivAsa be. eTalo artha be, te pada zabdano cinharupi artha karyo te upara koza- pramANa Ape le je, padazabda je te rakSaNa; sthAna, cihna, caraNa, vastu eTalA arthane viSe pravarte e prakAre anekArtha kozanuM vacana De mATe ni:saMgatA je te nizce munipaNAnuM lakSaNa je. jema dahana tharbu paripakva thaq ityAdi je sAmarthya te agninuM lakSaNa le tema munipa. NAnuM lakSaNa ni:saMgatA de, te ni:saMgatAnuM cihna paraghara nivAsa De jema agninuM cihna dhUma De, jyAM dhUma De tyAM agni hoyaja tema nispRha puruSane paraghara nivAsa De tyAM ni: saMgapaNuM paNa hoyaja jema agni vinA dhUmarekhA ghaTatI nathI tema ni:saMgatA vinA nispRhane paraghara nivAsa ghaTato nathI. . TIkA:-zrato ni:saMgatAnAMtarIyakatvAd navati nispakSasya paragharavasati stadvigaM // nahi svAdhIne vinave manasvI kazcitparamupajIvediti // atraca padazabdazya viSTaliMgatvAnna vize. vya liMgatA // sa.
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ (200) 8. atha zrI saMghapaTTakaH - Inuriwww arthaH-e hetu mATe niHspRhane paragharamAM rahe, e ni:saMgatArnu cinha De kemaje niHsaMgatA DhAMkelI nathI naghAmI De e hetu mApTe ne koI paNa mAhyo puruSa potAne zrAdhina vinava ute. paraghara pratyeM nivAsa karIne upajIkA kare ? na kare thA jagAe pada zabda ajahat liMge . mATe vizeSpanA je strI lIgapaNuM na thayuM, nitya napuMsakapada zabda rahyo. TIkAH-kiM kurvan na vizeSTItyatAha // jAnan Agama zravaNeMnI vabupyamAnaH // kAMzayyAMtara ztyukti nASA tAM // si"kautehiM zayyAtarazata nASA zrUyate // nacAsau sAdhUnAM pa: ragRhavAsa vinopapadyate // tathAhi ||shyyaavstyaayticyodaanaa taratti saMsArapArAvAra miti zayyAtara shbdaarthH||. arthaH-zuM karato to vidveSa na kare evI thA zaMkAthI kahe je zrAgamanA zravaNe karIne zayyAtara e prakAranI ukti eMTale bhASA tene jANato to simAMtamA zayyAtara e prakAranI nASA saMnaLAya , te sAdhune paragharamAM nivAsa vinA ghaTatI nathI mATe teja kahI dekhAme je zayyA je vasati eTale nivAsa tenuM sAdhune ApavA thakI saMsAra samujne tare. tene zayyAtara kahIe ema za. vyAtara zabdano artha be. TIkAH tdukt| shyyaavstiraakhyaataaytinyodaantstyaa| yastarati navAMzodhi zayyAtara muzaMti taM // paragRhavasati kinA
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ -18 atha zrI saMghapaTTakaH (201) tu yatInAM na kasya citsAdhuzayyAdAnena taraNamastIti zayyAtara zabdasya svArthAlAna nirviSayatvApatyA siddhAMte pratisthAnamuccAraNaM kathamivazAnAM vibhRyAt tasmAdAgame zayyAtarazabdazrute ravi paragRhavasa tirmunInAmavasIyate // arthaH- zAstramAM ko ve je zayyA e prakAranuM nivAsanuM nAma ka be, tenuM sAdhune pavAthakI je saMsAra samudrane tare be. tene zayyAtara kahIe mATe munine paraghara nivAsa vinA to koine paNa munine zayyA devAcI taravApaNuM nahi thAya tyAre zayyAtara za badane potAnA prarthanI prApti na thAya teNe karIne te zayyAtara zabda pravarttabAnuM sthAna na radhuM teNe karIne vyartha pakaze, ne siddhAMta mAM to gama gama zayyAtara zabdanuM uccAraNa kartuM be, te kema karIne zobhAnuM dhAraNa karaze, te mATe AgamamAM zayyAtara zabda sAMjaLIe bIe tetha paNa sAdhune paraghara nivAsa karavo evo nizcaya thAya be. TIkA: -- tathAcAgamaH // siddhAyaru cijAnnai zrAlaya saamiti|| tathA sikAyaro pahUvA pahusaMdiTho va hAikAyavo ityAdi // muttU geraMtu saputtadAro vaNimAi dina kAraNehiM // sayaMva annaM vaDA desaM sajjAyaro tattha saeva hoi // tathA // jo dei navasayaM muvirANa tava niyama baMnajutANa // teAM dinnA vatthannapANasayalAsa vigappA ityAdi // tathA'nagArapadaMcajAnanniti sabaMdhyate // // caH samuccaye // navadyate'gAraMgRhaM yasyA sAvanagArastatazcAnagAra itipadaM vyapadezastat zrutenagArapadaMzrUyate // taccateSAM svAgArAnAvena parAgAravAsena ca saMgaite // anyathA svagArasad 26
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ - aba zrI saMghapaTTaka nAve caityavAse vA yathAkramaM yate guMhapatimapativyapadezaprasaMgenA nagArapadavaiyarthyamApadyateti // arthaH-vaLI zuM jANato sato zeSa na kare ? to zranamAra padane jANato e prakAre saMbaMdha karavo ne cakAra le tene samuccaya arthane viSe jANavo, nathI ghara jene tene anagAra kahIe te hetu mATe zranamAra e prakAranA padano vyapadeza je. eTale vyutpatti sahita padano artha ne te sAMnaLe sate je zAstramA anagAra pada saMjaLAya . te to sAdhune potAnA gharano annAva karavo eTale parityAga karavo teNe karIne paragharamAM nivAsa karavo e prakAre e zabdanA arthano saMbaMdha thAya ne ema jANavU ne jo ema jANe to potAnuMghara bate athavA caityavAsa bate sAdhunuM nAma gRhapati athavA maThapati e prakAre sthApavAno prasaMga thAya eTale sAdhune jo potA saMbaMdhI ghara hoya to te gRhapati kahevAya paNa aNagAra na kahevAya ne jo sAdhune caityavAsa hoya to te maThapati kahevAya paNa aNagAra na kahevAya teNe karIne anagAra padanuM vyarthapaNuM prApta thaze mATe munine paraghara vAsa ne ema sika thayu. TIkAH-nanukathametadevaM yAvatA yahi sarvathAgame caityavAso'nalimataH syAttadAparagRhavasatiH kSamyetApi // yadAtu tatra kvacicaityavAsenihite pihaThenaiva navaniH paragRhavasatirAzrIyatetadA kathaM kSamyata ityata Aha // arthaH-liMgadhArI zaMkA karI bole le, je zrA ema kema kaho
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ ___ atha zrI saMghapaTTakaH - (203) ho? jo sarvayA zrAgamamAM caityavAsa animata na kahyo hota to paragharavAsa je tame thApyo tenI kSamA karIe paNa jyAre to te zrAgamamAM ko jagAe caityavAsa kahyo hoya, topaNa havvAdathIja tamo paragharavAsano zrAzraya karoDo tyAre to kSamA karIe e prakAranuMliMgadhArInuM zrAzaMkAvAkya dhAri suvihita citrAtsarga e kAvye karIne uttara zrApe , TIkA:-citrotsargetyAdi // yat yasmAt zheti sanmunInAM nityAnyAsa viSayatvena purovartini athavA iha pravacane nizIthe prakalpAdhyayane paMcamoddezakAdau kiMjUte ? sAmAnya vidhirutsargaH vizeSa vidhirapavAdaH // najjuyamaggusaggo avavA tassa cevapamibarako // ussaggAja pamaMtaM dharezsAlaMbaNa mavAna // itivacaH nAt // natsargazcApavAdazceti iMchaH tatazca citraunAnAvidhauvasatyA digocarAvutsargApavAdau sAmAnyavizeSa vidhIyatra satathA tatra arthaH-je citrotsargApavAde A nizItha sUtramA nAnA pra. kArano utsargaane apavAda saMbaMdhi mArga thA nizItha sUtramA ema je kahyaM teno aniprAya e je sArA muniyone teno nitya ajyAsa karave karIne yA pratyakSa jaNAtuM je nizItha sUtra tena viSe athavA zrI pravacanamAM nizItha sUtrane viSe prakalpa adhyayananA pAMcamA u. dezAne viSe e prakAre iha zabdano artha karo temAM sAmAnya vidhi te utsarga kahIe ne vizeSa vidhi te apavAda kahIe, te kA te je utsarga mArga te ruju mArga kahIe ne te natsargano pratipaka apavAda"mArga kahIe ne je natsarga mArgathI pake . tene AlaMbana
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ (204) 49. atha zrI saMghapaTTakaHsahita hoya ne zuM ema De kema je apavAda mArga dhAraNa kare , e prakAranA vacanathI natsarga tathA apavAda e be padano cha samAsa karavo tyAra palI nAnA prakAranA nivAsasthAna zrAdikane viSe japAtA ne utsarga apavAda kahetAM sAmAnya vizeSa vidhi jene viSe ebuM sUtra . TIkAH-zivapuryyA niHzreyasanagar2yA dUtanUtaHsaMdezaharasahazastatra jUtazabdasyAtrasadRzavAcitvAt // tenAyamarthaH // yathA kazcitpararAjadauvArikAdiH kasyAMcitpuripravivikustatpRthvIpatisaMdiSTadatanaNitena pravezaM prApnoti tathA yatirapi niHzreyasapure nizIthapratipAditavidhinetiprAk prathamaM naktvA pratipAdya narinedAH prajUtaprakArA gRhigRhavasatIguhasthasadanarUpopAzrayAn pazcAcaramakAraNe tathAvidhavasatyalAnnalakSaNe haito zrapodya apavAda viSayIkRtya tAeveti gamyate // artha:-vaLI nizItha sUtra mohanagarInA dUta jevU le. bhUta zabda thA jagAe sadRza vAcI le teNe karIne zrA artha thayo. jema koika pararAjAno jhArapALa hoya, tema kozka nagarImA praveza karavA zvato purUSa te pRthvIpati rAjAe zrAjJA ApelA dUtanA kahevAthI te nagarImA praveza pAme le tema yati paNa mokSapurImA, nizItha sUtramA pratipAdana karelA vidhiye karIne praveza kare le mATe mokSaH purInA dUta jevU nizItha sUtra kayuM temAM prathama ghaNA prakAranAM gahasthanAM ghararUpI upAzraya pratipAdana karyA ne palI beTA kAraNamA
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ * atha zrI saMghapaTTakaH 8 ( 205 ) te prakAranA nivAsano lAna nathAya e hetu mATe apavAdarUpa teneja pratipAdana karyA . TIkA :-- zrayamarthaH // nizIthe hi pUrvamautsargikA vasatinedA yati nivAsayogyatvena pratipAditAH yathA mUluttaraguNa suddhaM thI pasupaMga vivaddhiyaM vasahiM, sevi saGghakAlaM vivajae huMti dosAOM // vichinnA khuDDaliyA pamANajuttAna tivizvasadi // paDhamabiyA suTTA // tatthaya dosA ime hu~ti // arthaH- yA spaSTa artha be je nizItha sUtramAM prathama sAdhune rahevA yogya nivAsanA jeda natsarga mArge pratipAdana karyA be je mUla guNa te karIne zuddha strI tathA pazu tathA napuMsaka teNe rahita e kAranA nivAsane sarva kAle sevavo ne jo doSa hoya to te nivAsano tyAga karavo. TIkA:- sAdhvIruddizyoditA // gutAguttaduvArA kulapatte sattimaMtagaMjIra // jIyaparisamadavie ajA siddhAyare nalie // ghaNakuDDA sakavAkA sAgAriyana giNimAiperatA // nippaccavAyajogA vichinnapurohamA vasI // vaLI sAdhvI nadvezIne kadhuM be je TIkA:- tadalAne pazcAttA evApoditAH // yathA // dravya pratikkAyAmapi vasatau kAraNena vastavyaM // tathAcAra | zraddhA
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ Mana (206 ) - atha zrI saMghapaTTakaH - Na niggayAI tikhkhutto maggiUNa asaIyAgIyatyAjayaNAe va saMti to davvapamibake // rUvaM bAjaraNavihi vahAlaMkAranoyaNe gaMdhe // zrAnajanaddanAmayagIye sayaNe ya davvaMmi // ajANa niggayAI tikhkhutto mAggieNa asiie|| gIyatthA jayagAe vasaMti tonaavpmibje| jaha kAraNapurisesu taha kAraNa itthiyAsuvi vasaMtI / thakANa vAsasAvaya teNesuya kAraNe vasai // TIkAH-tato'podyakiMkRtamityAha // nyayami saMyatAnAM ninivAsa iti sNbNdhH| saMyatAnAM nivAso'vasthAnanyayami // saM. yatavAsasya sAmAnyena sarvatra prasRtasya pAkSikyAMcaityepi prAptAveka viSayatayA vyavasthApane niyamaH // niyamaH pAkSike satIti vacanAt // tenaikaviSayatayA vyavasthApita ityarthaH viSayaikyameva darzayati // agAridhAnigRhasthAgAre // arthaH tyAraM par3I apavAda kahIna zuM karyu to tyAM kahe ke sAdhunA nivAsano niyama ko eTale suvihita munine ravAnA sthAnano niyama kayoM kema je sAmAnyapaNe sarva sthAna kahyAM temAM sarva jagAe munine rahevAmI prApti tha tyAre eka paheM caityamAM paNa radevAnI prApti thai ne niyama to kone kahevAya ? je ghaNI jagAu~mAMthI eka jagAe raheMvAnuM sthApana kara tenuM nAma niyama kahIe te niyama to caityavAsAdika jome pakSa hoya tyAre thAya prakA
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ Awww. - aba zrI saMghapaTTakaH (200) ranuM vacana De mATe munine rahevAno viSaya eka sthAnakano. eTalo artha le. te munine rahevA viSe eka sthAnaka tene dekhAke le le gRhasthanA gharamAM raheDhuM bIje na rahe. TIkAH kIdRze strINAM yoSitAM saMsaktiH saMsorUpAyApAtapratyAsattiH // zrAdigrahaNAt pazupaMmakA digrahaH tadyukte'pi tatsahitepi // zrAstAM tarahita ityapizabdArthaH / najA vayassa agutti ityAdi vacanAt strIsaMktimati pazupaMmage savihaM mohAnaladIviyANa jaM ho // pAyamasuhA pavittI puvannavapnAsarDa tahayetyA divacanAtyazupaMmakasaMsaktimati ca parasadane vasatAM .. saMyatAnAM manmathotkalikAdyanekadoSasaMjavAt kathaM tatra vAso :niyamita statrAha // arthaH-te gRhasthay ghara kevu ne, to strIzrInA saMbaMdha sahita ke. eTale strIzronAM rupadhAdikanuM ityAdi jemAM strI saMbaMdha rahyo ... zrA jagoe Adi zabdanuM grahaNa karyu De mATe gRhastha- ghara pazu tathA napuMsaka ityAdike karI sahita hoya topaNa temAM munine nivAsa karavo, to jemAM strI Adikano saMbaMdha na hoya ne temAM nivAsa karakho tenI to zI vAta karavI. e prakAre api zabdano artha be e prakAranAM vacana sAMjaLIne liMgadhArI AzaMkA kare le je brahma ba. tanI agupti ityAdi vacanathI strIno jemAM saMbaMdha ne jemAM pazu a. thavA napuMsaka rahyA je. tethI jemAM moharupI agni pradipta thAya ityAdi bacanathI pazu tathA napuMzaka teno saMbaMdha jemAMDe, evA paragharamA rehenArA sAdhune kAmanuM uddIpana thAya ityAdi doSano saMjaya
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ (204) -9. atha zrI saMghapaTTakA - De mATe kema tyAM nivAsano niyama kayoM teno uttara suvihita sAdhu uttara zrApe . TIkA:-anihitA nizIthe pratipAditA yatanA strIsaMsaktyAdisaMnnavAtkaMdarpa vikArAdyasatpravRtti nIvRtti paTIyasI tiraskaraNIkaTAyaMta narUpAceSTA // yadAha // jIipajUvatarAsappa vittiviNivitilakaNaM vat, sijjara cihA jo sAjayaNA pAivivizami // artha-je sAdhune gRhasthanA gharamAM nivAsa karavo ema ni. zItha sUtramA pratipAdana kayu . ne temAM striyA dikano saMbaMdha thato hoya to yatanA karavAnI kahI . te yatanA tezuM ? to kAma vikAra Adi asatpravRtinI nivRttI karavAmAM catura evI ceSTA karavI tenuM nAma yatanA kahIe eTale strIyAdikanAM rupAdika na dekhAya mATe caka nAMkhavo athavA kamIta, sAdamI, ityAdikano vacce pamado bAMdhavo jethI te na dekhAya ema karavU e prakAranI yatanA karIne paNa gRhasthanA gharamAM nivAsa karavo paNa cetyAdikamAM na karavo. TIkAH-ANAi vivijnymiti||shraajhyaayaaptopdeshniityaa vipadivyadatrakAlabhAvAdItyarthaH // tatkAriNAM ta'dyatAnAM // .. yadAha ||naami gayamANA paDhamaM gayaMti ruuvpmibddh|| tahiyaM . "kamagacilamiNI tassAsai ti paasvnno|| pAsavaNamattaesuM.. hANe annatha cilimiNIrUve sajjAe jhANevA AvaraNesahakara
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ 7 atha zrI saMghapaTTakaH ( 209 ) aiya // jahi zrapyayarA dosA // zrAnarAI dUrazraya siyA cilamili nisijAgaraNaM gIe sajjAyajANAi // zraddhA niggayAI tikhutto maggiU asaIe // ggIyatthA jayaNAe vasaMti to davasA garie // zraddhA niggayAI vAse sAvayatie va teNajae, AvaliyA tivihevI, vasaMti jayaNAe gIyatthA | artha:-gaLa pAvaLa yAvI gayo be. TIkA:- iyaM yatanA strIsaMsaktavasa timadhikRtyoktA // pazu paMga saMsaktAyAmapi vasatau vasatAmetadanusAreNa saMjavinIyaya-: tanA dRSTavyA / tadayamarthaH // strI saMktyA disaMnavepyevaM vidhayatanAsAvadhAnAnAM munInAM na tajjanyA doSAH prADuSyaMti sa rvatra sarvasminnapi vatyadhikArapravRttodezakA | artha:- prakAranI yatanA strInA saMbaMdha sahita jyAre nivAsa hoya teno adhikAra karIne kahI be mATe pazu tathA napuMsakanA saMbaMdhavALA nivAsamAM paNa rahenArane yA yatanAne anusAre jema saMve te yatanA karavI teno artha pragaTa ne je strIno saMbhava Adika thavAno saMbhava hoya tyAM paNa e prakAranI yatanA karavAmAM sAvadhAna rahetA muniyone te strIyAdikanA saMbaMdhathI tharalA doSa nahIM pragaTa yAya ema sarva jagAe eTale sAdhunA nivAsanA adhikAramAM pravarttelA sarva nadezaka yAdikane viSe ema jANavuM yatanAvAlAne strIyA dikanA saMbaMdhathI yaelA doSa nahI pragaTa yAya 25
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ (210 ) -18 atha zrI saMghapaTTakaH 8 TIkA:- nanvevaM yatanAvatAM caityavAse pi kodoSa ityatazrAha // natu // tude'vadhArasevA // tena napuna naivavA mataiSTaH // kvApi ddezAdau caitye janagRhe nivAso // nivAsa ityunnayatrayojyate // etaDuktaM bhavati // yadihi caityavAso yatInAM kva cinmataH syAtadA strIsaMsaktyAdiyuktaiva gRhe vasatAM tatrApi kAMcidyatanAM brUyAnnacaivaM // tato'vasIyate zrAgA ridhAmnyeva saMyatAnAM vAso, na caitya iti tasmAnna sakarNena tatra vidveSo vidheyaiti sthitaM // arthaH- prativAdiye tarka karyo je e prakAranI yatanAvAlAne caityavAsamAM paNa zo doSa be ? te tarkanuM samAdhAna kahe be ke koI uddezAdikane viSe caityamAM sAdhune nivAsa karavo abhimataja nathI eTale kahyoja nathI. tu avyaya nedarUpI arthane viSe athavA nizcaya rupi artha viSe mATe caityavAsa mAnya nathIja eTalo artha thayo nivAsa zabdanI yojanA ve pAsa karavI teNe karIne yA prakAre artha thayo je sAdhune caityamA nivAsa karavAnuM ko jagAe kajhuMja nathI. sAdhune gRhasthanA gharamAMja nivAsa karavo ema kanuM ve je jo koi jagAye sAdhune caityavAsa karavAnuM kadhuM hoya to jema gRhasthanA gharamAM nivAsa karanAre strIyAdikano saMbaMdha thAya tyAM yatanA karavI kahI be tema caityavAsamAM paNa kAMika yatanA kaheta paNa te to kahI nathI. mATe ema nizcaya karIe bIe je gRhasthanA gharamAM nivAsa karanAra munine viSe dveSa na karavo eTaluM siddhAMta thayuM // TIkA :- etena sarvatrateSu nirapavAde dItyAdinA baMjavayasta agutI ityAdyaMtena yadyatInAM paragRhavasatidUSaNaM banAve pare
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 atha zrI saMghapaTTakaH / NAAM - tadapi parAkRtaM // tathAhi // yadIyaM paragRhavasa vratA yatInAM tatkiM savardA utasvididAnImeva // arthaH-eNe karIne sarva vratamAM apavAda rahita brahmavata 3. syAdithI AraMjIne brahmavatanI agupti thAya tyAM sudhI je liMgadhArIye yatine paragharamAM nivAsa karavA viSe dUSaNa kahyAM hatA te sarvenuM khaMgana karyu te have kAMika dekhAme . suvihita liMgadhArIne pUche je, te sAdhune paragharamA rahevA viSe doSa kahyo te zuM niraMtara sarva kAlamAM ke thA kAlamAMja e doSa lAge . ttiikaaH-|| yadyAdyaH padastadAnImudyAnAdiSu vasatAM yatInAM kayaMciccaurAdyupajavAtkathaM pratIkAraH syAt ||nc tadAnIM kAlasosthyena caurAdyapasargAnAvAdyAnavAsaeva yatInAM zrUyate na paragRhavAsa itivAcyaM // tadAnImapi caurAdyapadhvasya bahudhA shrvnnaat||tthaa tadApi yatInAM paragrahAzrayaNasyAgame'nidhAnAca .. arthaH-tyAre tuM jo prathama padanuM grahaNa karIza je sarvakAle gRhasthanA gharamAM nivAsa karatAM doSa lAge ne to kahIe jIe je te kAlamAM nadyAna Adikane viSe nivAsa karanAra yatine kAMpaNa koza prakAre caurAdikanA upapravathI gRhasthanA gharamA rahevA rupi upAya thato haze e vacana sAMjaLIne liMgadhArI bolyo je te kAla to ghaNo sAro hato mATe caurAdikano napasarga hatoja nahIM mATe sAdhune nayAnamA rahevAnuM zAstramA saMnaLAya paNa gRhasthanA gharamA rahevArnu saMjalAtu nathI tyAre suvihita volyA je ema tAre na bolaq te kAle
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ (212) - atha zrI saMghapaTTakaH NAA paNa caurAdikano upajava bahudhA zAstramA saMjaLAya , valI te kAle paNa yatine paragharano Azraya karavAnuM zAstramA kaDaM De e hetu mATe // ttiikaaH-|| yadAha // bAhiragAme vutthA ujjANe gaNavasahi pamilehA // iharAna gahiyajamA vasahIvAghAyauDDAho // saveviya hiMmaMtA vasahiM maggaMti jahana samuyANaM // laDhe saMkaliyaniveyaNaM tu tatthevau niyaahe|| artha:-zrAvI gayo . ttiikaaH-|| tathA vRSanakalpanayA sthApite grAmAdau yatInAM vasatigaveSaNa ciMtAyAmukta yathA, nayarAiesu dhippara vasahI putvAmuhaM naviya vsii||vaaskmii nivi dIkaya aggaMmikApayaM // siMgarakaume kalahochANaM puNa nAttha hoi clnnesu||ahi. ThANe puTTarogo,puchamiya phemaNaM jANa ||muhmuulN miya cAraMsireya ka. kuheya pUyasakAre // khaMdhe pahIznaro puThaM miya dhAyayo vsho|| arthaH-artha pAdharo . TIkAH-nacaivaM vidhAvasatiryAmAdimadhyamaMtareNa saMbhavati // nadyAnavAsaevaca tadAnI manimate pratipadamuktanyAyena prAmAyaM. trvstiniruupnnaanoppdyet|| evacaM tadAnImapi paragRhavasateryatInA jaavaannprthmpkss||
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ -18. atha zrI saMghapaTTaka: . arthaH-e prakArano nivAsa grAmAdinA madhye hoya tyAreja saMjave paNa te vinAnaM saMnave jo tuM ema kahIza je te kAle to mu. dhAnavAsaja hato to pUrve kahyo evA nyAyathI siddhAMtamA magale nagale gAmamAM muninivAsanI prarupaNA Ave je te kema ghaTe mATe te kAle paNa munine paragharavAsa hato e prakAre prathama padanuM khaMmana thayuM. TIkA-artha dvitIyaH prH||atraapi vaktavyaM kutodoSAdadhunaiva yatInAM paragrahavAsodRSyate strIsaMsaktyAderiticet // n|| asya doSasya tadAnImapi nAvAt // arthaH-have bIjo pada je, sAdhune paragRhamAM nivAsa karatAM zrA kAsamAM doSa lAge je e pakanuM suvihita khaMgana kare le je zrA pakSamAM paNa kahevA yogya e je je zA hetu mATe A kAlamAMja sAdhune paraghara nivAsa karatAM doSa lAge ? tyAre tuM kahIza ke strI. yAdikanA saMbaMdhathI to ema nahI kahevAya kema je e doSa to tekAle paNa hatoja mATe. TIkA-naca tadApi tatsaMsaktirahitavasatiparigrahe tadalAne cAnnihitayatanAM vihAyAnyaH samAdhiH // tathAca sa zdAnImapyA zrIyatAM nyAyasya samAnatvAt // evaM coktayatanAvidhAyinAM sTyAdi saMsaktavasatA vidAnImapi brahmacaryAgaptyAdayodoSAra parAstAH // arthaH-te kAle paNa strI saMbaMdha rahita nivAsano parimana hato,
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ (224) 6 jaya zrI saMghapaTTakaH sevA nivAsanI prApti na thAya. tyAre zAstramAM kahelI yatanA karIne mAM nivAsa karavo paNa te vinAnuM bIjuM samAdhAna na hatu temaja yA kAmAM paNa teja prakArano zrAzraya karo kema je e nyAya to te kAle ne kAle sarakho Dhe e prakAre zAstramAM kahI evI yatanAne karatA evA munIyone strIyAdikanA saMbaMdha sahita evA paNa nivAsamAM ratAM temane brahmacaryanI guptiyAdi doSa nahI thAya e prakAre liMgadhArIe je paragharamAM nivAsa karanAra ne doSa dekhA mayA datA tenuM khaMgana karyu. TIkA: - yadyapi tAtparyavRtyA caityavAsaprasAdhanArthe ekAmUlaguNesu mityavaSTajena strI saMsaktAdhAkarmika vasatyo: saMjave zrAdhAka mmikameva vasatigrahaNamupapAditaM tadapyanavagata jinamata tatvasya to vacaH // natra sAmAnyastrI saMsaktavasatyapakSayA'dhAkarmika vasatyupAdAnamuditaM kiMtu taruNayo Sit saMsakti mahasatyapekSaye khi boddhavyaM // artha:- je caityavAsanI siddhi karavAnI tAtparya vRttie karIne eTale tamAre je te prakAre caityavAsa siddha karavo evA abhiprAyathI ekA mUlaguNe // e gAdhAnuM zrAlaMbana karIne eka to strInA saMbaMdha sahita nivAsa be ne bIjA zrAdhAkarmika nivAsa be temAM dhAkarmika nivAsanuM grahaNa karavuM evaM je tame pratipAdana karyu te tamAruM jina matanA tatvanuM ajANapaNuM be. tethI evaM vacana kaho vo // kema je e jagAe sAmAnya strInA saMbaMdha sahita nivAsanI apekSAe kArmika nivAsatuM prahaNa karavAnuM kAM kathaM nayI e to javAna
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ maya zrI saMghapags: (2) strIdhanA saMbaMdha sahita je nivAsa tenI apekSAe karchu ema jANo TIkA:- anyathA puruSAkI bAlavRddhastrI saMsaktavasatyapekSayAsdhArmika vasativarjanA nidhAnasya vaiyarthya prasaMgAt // yaDuktaM // zravA purisAinnA nAyAyArAya jIyaparisAya // bAlAsu ya vRdvAsu ya nArIsu ya vajjae kammaM // arthaH // ema jo na hoya eTale javAna strIkhonA saMbaMdha sahita nivAsanA tyAga karabo ema jo abhiprAya na hoya to je nivAsa puruSa yukta hoya bAla athavA vRddha strIdhonA saMbaMdhita / nivAsa hoya tenI apekSAe zrAdhAkarmika nivAsano tyAga karavAnuM je kayuM be tene vyartha yavano prasaMga yaze e hetu mATe // te zAstrama kabe je. TIkA:- kiMca ujjaya prAptAvAdhAkarmikavasati grahaNameva caityavAsaM niSedhayati // anyathA yadhAkarmA didoSa vikalasaGgAve zrAdhAkarmikavasatigrahaNaM nAcakIta // tathA strIsaMsaktAdhAkarmikavasatyoriva strIsaMsaktavasa tijina gRDyorekatara nirdhAraNa syAgameM kAraNe pakva cidapratipAdanAt // artha:-vaLI ve prakAranA nivAsanI prApti thaye Dhate Ta
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 23 ) 48 atha zrI saMghapaTTakaH javAna strIyAMnA saMbaMdha sahita nivAsane yAdhAkarmika nivAsa e benI prAptiye sate yAdhAkarmika nivAsanuM grahaNa kara // eja vacana caityavAsano niSedha kare be // ne jo ema na hoya to zrAdhAkarmAdi doSa rahita navAsani prApti thaye bate je zrAdhAkarmika ni vAsanuM grahaNa kara ka te na kaheta // vaLI strIdhanA saMbadha sahita nivAsa ne dhArmika nivAsa te benI peThe javAna strImanA saMbaMdha sahita nivAsa ne caityavAsa e bemAMthI ekano nirdhAra kAraNa bate paNa koi AgamamAM pratipAdana karyo nathI. TIkA: yadyapi grAmAdyaMtarva saMgirityAdinA'dhunA jinagRha vAsasyA smIcInatApAdanaM tadapyajJAna vijRMtritaM // javada jimata jina sadanavAsa pakSepya dhikatara vivakSitadoSasadbhAvAt // arthaH-vaLI je tame grAmAdikanA mAMdI vasatAne // e va canathI prAraMbhIne dAlamAM jina gharavAsa karavo e ThIka be e prakAre dhuM te paNa tamArA ajJAnanuM prakAzapaNuM che. kemaje tame mAnyo je caityavAsa te pakSamAM paNa AgaLa me kahIbhuM evA atizaya adhika donuM vidyamAna be mATe // TIkA:- tathAhi pratyahaM jagavatpurataH zRMgAra sAra gAyannRtya dvArAMganAM ganaMgA pAMga nirIkSaNa stanataTAva lokanAdinA tatra vasatAmidAnIM tanamunInAMkathaM sAtirekA manmatha vikArAMgArAna dIpyeran // tatazcedamupasthitaM yatrojayoH samodoSaH parihArazca tAdRzaH // naikaHparyanuyoktavya stAkRzArtha vicAraNe //
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ - atha zrI saMghapaTTakaH 8 (217-) arthaH- te kahI dekhA be je nitye jagavAnanI samIpa zRMgAra rasathI gAna karatI ne nRtya karatI je vezyAna tenA zarIrano vilAsa tathA kaTAkSa tenuM dekhatuM tathA stanakaLazanuM dekhatuM ityAdike karIne tyAM rahenAra yA kALanA munine kAmanA vikArarupI aMgArA pratize ghaNA kema di dIpyamAna nahi thAya ? thazeja mATe temAMthI nirdhAra prApta thayo je jyAM be vastuno sarakho doSa prApta thayo ne parihAra paNa sarakho prApta thayo tevA arthanA vicAra karavAmAM eka padArthano paNa nirdhAra thAya nahi je yA sthAna grahaNa karavA yogya a ne sthAna pariharavA yogya be. TIkAH - zrayaMca vizeSaH // asmatpade strIsaMsaktaparagRhe kadAcidvasatAmapyuktadoSAsaMbhavaH tatra yatanAnidhAnAt // navat patu caityavAsasya sarvathA varjanIyatvena kvacidapi yatanAna jidhAnA detaddoSa poSa: kena vAryeta // artha:--mATe tevI jagAe sAmAnya vizeSanI kalpanA karavI joie, temAM zramAro je pakSa gharagharamAM nivAsa karavArupI temAM ka dApi strIjano sambandha thAya tyAre temAM nivAsa karanAra muniyone pUrve ko je strIjanA saMbaMdharupI doSa teno saMbhava nathI, kema je temAM to jatanAnuM kevAeM be mATe // ne tamAro pakSa je caityavAsa karavo tenuM to sarvathA tyAga karavAyaeM be, mATe koI zAstramAM temAM rahenArane jatanA karavAnuM kathaM nathI mATe e doSa ghaNo puSTa thayo tenuM koNa nivAraNa karI zake <
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 218) - apa zrI saMghapaTTakA TIkA-naca vaktavyaM gRhigrahANAM saMkIrNatvAdyatanAkaraNepi noktadoSamoSaka zakyata iti pramANayuktasyaiva gRhimaMdirasya prAyeNa yatyAzrayaNIyatvenAnidhAnAt // tatraMcoktadoSaparihA. rasya suzakatvAt // zrataeva gRhiNA sakalagRhasamarpaNepi yatInAM tasyAnyasya vA daurmanasya nirAsAya mitAvagrahAdhyAsanaM sUtre pratyapAdi // artha:-vaLI tamAre ema na kahevU je gRhasthanAM ghara saMkIrNa hoya mATe temAM yatanA kare to paNa pUrve kahelA doSano parihAra karavAne samartha na thavAya // kema je bahudhAe pramANayukta evaMja gRhasthay ghara sAdhune Azraya karavA yogya , ema zAstramA kahevApaNuM mATe temAM tamArA kahelA doSano parihAra sukhethI thAya evo // eja kAraNa mATe gRhastha potAnuM samasta arpaNa kare to paNa yatine parimANa yukta evAja avagrahane viSe rahe, kema je te gRhasthane athavA bIjA kozne e sthAna saMbaMdhI manamAM mATuMcitavana na thAya mATe e prakAre sUtramA pratipAdana karyu be. ttiikaa-|| yaduktaM // evaMjhavi jaM joggaM tadeyaM jaznaNikA yannaNi // culIkhaTTAya mama, sesamaNunnAya tujA me||annunnaa evi sabaMmi, naggAhe ghrsaaminno|| tahAvisIma biMdati, sAha tappiyakAriNo // jANacyA jAyaNadhovaNaThA, duLAcyA atthaNa heuyaM ca, miuggahaM ceva aNihayaMti, mAso va anovakarinumannati // ....
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ - aba zrI saMghakA (219) arthH|| TIkA ||prmaannyuktprgRhaalaajetu saMkIrNepi tasmin yatanayA vasatAM na dossH|| // yamuktaM // nasthi u pamANajuttA, khujjuliyAeva saMti jayaNAetti // yadapi naca ekA mUlaguNasumityAdinA tasmAtparavasatirasamIcIne saMtena jinagRhavAsasamarthanaM tadapi na zonAvahaM // ___ arthaH-zAstramA kahelA pramANa yuktta evaM paNa paraghara na maLe ne saMkIrNa male to paNa te gharamAM yatanAye karIne rahenAra sAdhune doSa na thAya je mATe zAstramA kaDaM je pramANe jukta tujha gharamAM yatanAthI rahenArane doSa na thAya vaLI ekA mUlaguNe suM e vacanathI zrAraMjIne tasmAtparagRha vasati rasamIcInA e vacana sudhI jinagharamAM nivAsa karavAnuM je samarthana karyu tepaNa zonnatu nathI. TIkA:-jinagRhasyAdhAkarmarahitatvepi javi na zrAhAkamma mityAdinA tadaMtarvAsasya munInAM jagavadAzAtanAhetu tvenoktatvAt // tasyAzcApIyasyA appanaMtanavAmayavRddhikAraNatvenApathyAzanatulyatvAt // tasmAtkathaMcidAdhAkarmikyAmapi tasyAM vastavyaM natu jinagRha iti sthitaM // arthaH caityavAsa karavAmAM zrAdhAkarma rahitapaNuM hoya to paNa // jaivina // ityAdi gAthA vacane karIne temA rahenAra muni
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ (10) 1 atha zrI saMghapaTTakA yone nagavatanI zrAzAtanAnuM kAraNapaNuM ne e hetu mATe ne te thomI paNa pAzAtanAne anaMta navajramaNa rupI roganI vRddhi thavAnuM kAra paNuM ne mATe apathya nojana tulya ne koI prakAre zrAdhAkarmika evA paNa nivAsane viSe vasavU paNa jinagharamAM to nivAsa karavoja nahi e prakAre nirdhAra thayo. TIkA:-tasmAuktanyAyena yatInAM paragRhavAsasyatadAnI mivedAnImapi doSAnnAvAtsamIcInaM yatInAM paragRhavAsonupapannaH anekadoSa'STatvAt prANAtipAtavaditi sAdhanaprayogo pi aparodita uktAnekadoSanirAsAsijhatvAdasimaH pratipAdito javati, svapakSasAdhanaM tu yatInAM paragRhavAso vidheyaH ni:saMgatA nivyaMjakatvAt zuddhoMDagrahaNavaditi // tadevaM yatInAM caityaparityAgenaparagrahavasatireva zreyasI ne tareti vRtta dhyArthaH // e|| arthaH-te hetu mATe amArA kahelA nyAye karIne yatIne paraghara nivAsa karavAmAM te kAle jema doSa na hato temaja A kAlamAM paNa doSa nathI. mATe paraghara nivAsa karavo te ThIka De ne tame je anumAna prayoga ko hato je yatine paraghara nivAsa karavo te aghaTita , aneka doSe karIne duSTa ne e hetu mATe prANAtipAtanI peThe evo je anumAna prayoga te paNa ramI pamayo eTale vyartha gyo|| kema je ame kahyA je aneka doSa tanuM nikAraNa na thatuM. mATe zrasika pratipAdana karyo , have amArA padamAM to anumAna sAdhana zA prakAraceM , je yatine paraghara nivAsa karavo // niHsaMgapaNAne
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ atha zrI saMghapaTTakaH jalAvanAra he e hetu mATe doSa varjita AhArane grahaNa karavo tenI paiThe // jema doSa varjita AhAra grahaNa karavAmAM niHsaMgapaNuM jaNAya ma paraghara nivAsa karavAmAM niHsaMgapaNaM jaNAya be. mATe e prakAre tine caityavAsana tyAga karIne paraghara nivAsa karavo. teja prati zaya kalyANakArI be, e pramANe be kAvyano jego artha thayo || || (31) TIkA: - sAMprataM yathAkramaM dIkSAprAtikulyasAvadyatvamATha patyApattidoSairarthAditrayagocarasvIkAradvAratrayamekavRttena pratyAdi vikurAha // artha:- have dhana tathA sarva AraMbha tathA caityano aMgikAra e traNamAM dIkSAnuM pratikuLapaNuM, tathA sAvadyapaNuM tathA maThapatipaNu etraNa doSa anukrame dekhAmI tenuM khaMmana karatA satA etraNa dvA rane eka kAvye karIne kahe be. // 11 bhUla kAvyam // pravrajyApratipathinaM nanu dhanasvIkAramADu rjinA. sarvAraM parigradaM tvatimadAsAvadyamAcakSate // caityasvIkaraNetu garhitatamaM syAnmAThapatyaM yate, rityevaM vratavairiNIti mamatA yuktA na muktyarthinAM // 10 // TIkAH - nanvitya'kSamAyAM na kamyate etat yaduta sAdhUna
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ (212) 48. aba zrI saMghapaTTA - wwwwwwwwwwwwww Amwww dhanasvIkAra iti yato dhanasvIkAraM praviNasaMgrahamAhubruvati jinA ngvNtH||atr ca jinAnAM midAnImatItatvenopadezA saMnavAdAhu rityatIta vinnaktiprAptAvapi zartamAnapratipAdanaM tatteSAM svAgamai graMthasaMgraha vipAkapratipAdakaiH sphurasupatayA'dyayAvadanuvRttyanedAdhyavasAyena vartamAnatayAvanAsAttaupadeza pradaH rzanena vineyAnAM dhanasvIkAraM pratyatiparijihIrSA yathA syAditi jJApanArthaM // eva muttarapadepi yojyaM // arthaH-nanu upasargano akamA eTalo artha thA jagoe le tethI thAma artha thayo je zramo e vAta sahana karatA nathI je sAdhUne dhanano aMgikAra karavo te je mATe dhanano aMgikAra e. Tale saMgraha tene jina jagavaMta, zrAgaLa kahI zuMe prakArano kahe ke e hetu mATe A jagAe vartamAna kALano prayoga mUkayo ne ne jina nagavaMta to thara gayA mATe tenA upadezano asaMcava De mATe AhuH e prayogane viSe atIta kALanI vijakti prApta thai, paNa je vartamAna kALay pratipAdana kayu De te to je avya tenA saMgrahano vipAka tenuM pratipAdana karanArane sphuraNAyamAna rupe karIne zrayApi cATyAM zrAvatAM evAM je potAnAM zrAgama eTale siddhAMta tenI sAthe te jina jagavaMtanuM ajedapaNAnA adhyavasAye karIne varttamAnapaNuMDe te vartamAnapaNAnA AnnAsathI te siddhAMtanA upadezana dAna de, teNe karIne potAnA ziSyone dhanano aMgikAra karavAnI zyA pratye tyAga karavAnI siddhAMtarupa nagavaMtanI zvA te jaNAvavAne arthe atIta kAlane ThekANe vartamAna kAlano prayoga mUkayo je.||e prakAre pAgaLa paNa jANa.....
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ - aba zrI. saMghapahakA TIkA:-pravajyAyA:sarva saMgatyAgarUpAyA dIkSAyAH pratipaMthinaM virodhinaM virodhazcAtra vadhyaghAtakalakSaNa stathAhi ||avy saMgraho mULapariNAmaH pravrajyA tahiratipariNAma stayozcAtra balavatA mULa pariNAmenatahiratipariNAmo bAdhyatati // " arthaH-sarva saMgano tyAga karavo e rupa jedIkSA teno virodhI evo 'vyasaMgraha . zrA jagAye virodha kevo jANavo ke vadhyaghAtaka ne lakSaNa jeneM evo jAvo. have te vadhyaghAtaka lakSaNa dekhAme je. je avya saMgraha te mU no pariNAma De ne pravrajyA be te to avyasaMgrahathI virati pAmavAnA pariNAma rupa le mATe te bemAMbaLavAna evo murbAno pariNAma teNe karIne te avyasaMgrahathI viratI pariNAma bAdha pAme // ttiikaaH-|| yamuktaM // arthagRhIti mULa,dIkA thirtiprinntiHproktaa||anyoii rimRgayo riva,virodhazhaM vadhya ghaatkteti|| arthaH-je mATe zAstramA kayuM je je avyanoje saMgraha karavo te marga kahIe ne tethI viratI pAmavAnI pariNati tene didA kahIe // ne e mUrgane dIkSA e bene paraspara eka bIjAne nAza karavApaNuM rahyaM De ||jyaaN mUrga hoya tyAM dodA na hoya, ne jyAM dIkSA hoya tyAM mULa na hoya ne eka nAza pAmavA yogya thAya ne bIjeM teno nAza karanAra thAya tene vadhyaghAtaka kahIe, jema mRgane siMha ne tema // mATe dIkSAne viSe dhanano svIkAra karayo te saMjave nahi /
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ - atha zrI saMghapaTTakaH -- TIkA:- sahAnavasthAnaM // tathAhi // dravya saMgrahaH saMgo dIkSA ca niHsaMgatA saMganiH sagatayo ca yugapadekatrAvasthAnA bhAvAt // yadAha // graMthasya saMgraha: saMgo, dIkSA niHsaMgatA smRtA // sahAvasthAnamanayo, rna chAyAtapayoriva // ( 224 ) arthaH- e benuM saMghAthe raddevApaNuM saMbhavatuM nathI // te dekhA je dravya saMgraha te saMga kahIe ne dIkSA te niHsaMgatA kahIe te saMga ne niHsaMgatA ebenuM eka kALe eka jagoe rahetuM thatuM nartha // // je mATe te zAstramAMka be je // graMtha eTale dravya teno je saMga tene kahIe ne dIkSA te niHsaMgatA kahIye // e benuM jema tamako ne chAMyotenI peThe eka jagAe rahevApaNuM na hoya. TIkA:-- dravyasvIkAre hi yatInAM gRhilA miva divAnizaM tavardhanarakSaNopanogavyagratvAt kutastyA pravrajyA || tasmAta dvirodhitvAnna dravyAMgikAraH saMgataH // yuktaM // kAmAdhunmAda detutvA janitAneka vigrahaH kathaMcana mumukuNa na yukto dravyasaMgrahaH // artha :-- dravyano aMgikAra kare to yatine gRhasthanI peDhe rAta divasa te dhanane vadhAvuM tathA tenuM rakSaNa karavuM tathA teno upabhoga karavo ityAdikane viSe kuLavyAkuLapa yAya mATe kyAMthI raheM,
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ -49. atha zrI saMghapaTTaka te hetu mATe te dIkSAno virodhi avyano aMgikAra thayo ||je mATe zAstramA kaDaM le je avbano saMgraha le te kAmAdika nanmAdanuM kAraNa De e hetu mATe aneka virodhane utpanna karanAra ||maatte saMsArathakI mUkAvAne zcatA je puruSa tene avya rAkhaq yuta nathI. TIkA:--upadezamAlAyAmapyuktaM // dosasayamUlajAlaMvuvvarisivivaGiyaM jiivNtN|| atthaM vahasi aNatthaM,kIsa aNatyaMta crsi|| vahabaMdhaNamAraNaneyaNA kA pariggahe nasthitaM jai pa- . riggahucciya, jazvammo to naNu pavaMco // arthaH-napadezamAlAmAM paNa kAM be je dhana le te seMkamo. doSanuM mULa // ne pUrvanA munIue tyAga kareluM ne mATe jo temaNe vamana kayu De eTale vAMtinI peThe tyAga kareDhuMDhe to e artha eTale dhana te anarthana dhAraNa kare ne eTale artha le te anartharupa De mATe anarthaka eTale phogaTa tapa kema AcaraNa kare // eTale tapa karanAranuM tapa dhana rAkhethI niSphaLa thAya De // vaLI e parigrahane viSezI vedanA nathI rahI vadha, baMdhana, mAraNa ityAdi sarva rahyaM De mATe jo te parigrahano tyAga kare to yatidharma prapaMca rahita hoya. TIkA:-atraca vizeSaNe tAtparya ||dhnsviikaarsy siddhasya pravajyApratipaMthitvena yatInAM niSedhe vizrAmAt // etena - vyasvIkArasyAgame nivAritvepItyAdinA yaticiMtAya vidhAnAdityaMtena yajavyasvIkArasamarthanaM sAMpratikayatInAM pratipAditaM 28
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ (226) 8. aya zrI saMghapaTTakA - : pareNa tadapyapAstaM maMtavyaM // keSAMcidgRhiNAM nirdhanatvA dinA sAMprataM yaticiMtAdyavidhAnepyanyeSAM tathopalaMnAt // arthaH-zrA jagAe dIkSAnuM virodhI evaM je avya ne emaje vizeSaNa dIdhuM temAM aa tAtparya je tame yatine dhanano aMgikAra dIkSAno virodhI ne mATe teno niSedha sarvathA siha karyo eNe karIne tame ema je kayu hatuM je zAstramA sAdhune dhana rAkhavAno niSedha kayoM De. to paNa ityAdI AraMjIne zrAvaka yatInI ciMtAdi karatA nathI tyAM sudhI je dhananuM aMgikAra kara siddha karyu hatuMA kAlanA yatine te sarvenuM khamana thayu ema mAnavU kema je keTalAka gRhasthonuM nirdhanapaNuM ne teNe karIne hAlamA yatinI ciMtAdikane karI zakatA nathI paNa bIjA keTalAka gRhastho sAdhunI ciMtAdikane karI zake evA dekhAya bai evA hetu mATe // ttiikaaH-|| tathAhi dRzyaMtaevAdyApi kecidudArAzayA glAnAdyavasthAyAM niravagrahA jigrahapurassaraM pathyauSadhAdi dAnenayatInAM saMyamazarIropaSTaMnaM vidadhAnA:pAtrasya aviNa visAvakA: zrAvakAH // tattAvataiva paryAptaM, kiM siddhAMta niSiddhenAnartha sArthamUlena vittaparigraheNa // arthaH-te dekhAme je je A kALamAM paNa keTalAka nadAra cittavALA zrAvaka dekhAya be ke je glAnAdika avasthAne viSe zravagraha rahita anigraha pUrvaka pathya auSadha AdikanuM je de, teNe karIne sAdhunuM saMyamarupa je zarIra teno upaSTaMna kare ye eTale sA
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ -18 atha zrI saMghapaTTakaH ( 227 ) ija kare be ne pAtrane viSe potAnA dravyano vyaya kare be mATe evA zrAvaka lokavameja kArya thayuM tyAre siddhAMtamAM niSedha karelo ne anarthanA samUhanuM mULa evo dravyano parigraha karavo teNe karIne sayuM eTale dravyano aMgikAra karavo ghaTato nathI. TIkA:- paramevaM kAlAdyaucityena pathyAdidAtRsaGgAvepiyadidAnIMtanA yatyAjAsA bAlakAdhyApanamaMtrAdiprayogavaidyakAdijiH pathyapustaka lekhanA divyapadezena gRyijyo'yamaya mikadA svApateya nicayaMsaM cinvAnA upalajyaMte tayanaM viSayatRSA karSitAntaHkaraNatayAteSAmevaM dravyasaMgraha pravRttirnatu glAnAdi hetunA // " artha:--paraMtu yA kALane ucita evAM pathyAdi zrauSadhanA denAra vidyamAna te paNa je kALanA thA liMgadhArI puruSo bALakonuM jaNAvatuM maMtrAdi prayoga karavA tathA vaiDuM kakhaM tathA jene jevAM joie tene tevAM pustaka lakhI ApavAM ityAdi dravya upArjana karavAnI kriyAno miSavame hUM moTo dhanADhaya thanuM huM moTo dhanADhaya thanaM evA abhiprAyathI gRhastha loko pAsethI dhananA samUha grahaNa karanArA eTale gRhastha pAthI aneka yuktivame dhana lai saMcaya karanArA dekhAya be te nice viSaya tRSNAvake AkarSaNa thayAM je aMta:karaNa tethe karIne te liMgadhArIne dravya saMgraha karavAmAM pravRtti dekhAya be, eTale te liMgadhArI viSaya jogavavAnI icchAeja dravya pAse rAkhe be paNa glAnAdi kAraNe rAkhatA nathI. TIkA :- yaktaM / ekA kitvA vizupaThanato maMtrataMtraizca
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ atha zrI saMghapaTTakaH kecinmArasvAmyAnmadhuravacanAt sarvataH kepi naSTAH // rAgAlojAUna viDhapanadhyAna mApUrayaMto, labjAliMgaM vidadhatitarAM naiSTinaiva vRttiM // ( 238 ) arthaH- zAstramAMka be je keTalAka to bokarAMne jaNAva. art STathayA ne keTalAka maMtrataMtra karavAthI RSTa thayAne keTalAka ma. patipaNAthI STathayA, keTalAka strIyAdinA madhura vacanathI braSTa, thayA, ne keTalAka to rAgathI lonathI sarvathA bhraSTa thayA. ema dhana rAqhavAnA dhyAnane vadhAratA puruSo sAdhu veza dhAraNa karIne paNa potAnI je sAdhupaNAnI vRtti tene yatize nathI karatA. TIkAH na ca zizupAvanAdyapi yatinA vidhAtavyamiti vaktumucitaM gRhizAM mAtRkA dipAThanAdi vidhAnasya munInAM cAritranaMga detutvenAgame nivAraNAt yadAha || joHsanimitta - rakavara ko esaikammehiM // karaNANumoaNe diyasAdusa tavarako hoi // artha:- bokarAMne jaNAvavuM ityAdika sAdhune karavA yogya be ema bAlabuM paNa ghaTatuM nathI kemaje gRhasthane lipiArayA dinamaj ityAdikane karanAra munine cAritra jaMganuM kAraNa be e hetu mATe zAstramAM nibAraNa karyu be te zAstra vacana kahe be // jyotiSa tathA nimitta kahe ityAdithI tapa nAza pAme be. TIkA: - yadyapi sAMprataM caityadravyamapi yatiji rityA nidA
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ - atha zrI saMghapaTTakaH 8 ( 229 ) durdhasAdidhIrSayA yatInAM caityadravyasvIkArataUrddhana mupapAditaM tadapyasaMgataM // yadAhi dravyamAtrasvIkAra syApyukta krameNa yatInAmAgame niSedhaH pratyaprAdi tadA kaiva kathA caityasor svIkArasya // tathA dravyeNa zrAddhoddhArasyApyAgame kvaci - dapyapratipAdanAt // devadravyapuMja mAtragrahaNasyApi zrAddhAnAM siddhAMte pratiSedhAcca // prarthaH--vaLI je teM kahyuM je yA kAlamAM caitya dravya paNa sAdhue ityAdithI AraMbhIne durbala zrAvakanA uddhAra vAste yatine caitya dravyano aMgikAra karavo tene vadhAvuM tyAM sudhI je pratipAdana kartuM te paNa ghaTatuMbe // je mATe zrame kahyo e anukrame sAdhune dravya mAtrano aMgikAra paNa siddhAMtamAM niSedha karyo ke ema pratipAdana karyu tyAre caitya dravyano aMgikAra karavAnI to vAtaja kyAMthI hoya // ne te prakAranA svye karIne zrAvakano uddhAra karavAnuM koi siddhAMtamAM paNa pratipAdana karyu nathI mATe siddhAMtamAM zrAvakane devadravya saMbaMdhI, runuM ghUmakuM paNa grahaNa karavAno niSedha karyo be hetu mATe // TIkAH // yaktaM // vajrez cezyAlayadadvaMAMge variM minahAraM // sAhAraNaM ca eyaM, na jAna se puMjayaM lei // taddava ripiyajAyaNa viDIe sagamavaila maNuyANaM // zrahavAvikharA laehI kare tada vayA // yaM puMjaM na kuNa, sarakA voi kimiha vuJcati // vaya taha, visubhAvo sayAkAlaM //
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ (230) atha zrI saMghapaTTakaH arthaH // TIkA // evaMca zrAddhAnAM yadApuMjamAtrasyApyevaM niSedhaaar at vArtA naddidhIrSayA yativitIrNasAkSAddevadravya grahaNasyeti // artha:-e prakAre zrAvakane eka pUmaruM mAtra paNa grahaNa karavAno niSedha zAstramAM kahyo be tyAre uddhAravAnI ihAe yatie AyuM je sAkSAt devadravya tenuM je grahaNa karavuM tenI to vAtaja kyAMcI hoya. TIkAH - // taTuktaM // narake jo na virake, jiNadavvaM tusA vana // pannAhINo nave sona, lippaI pAvakammuNA // zrayANaM nava muMjai, pavinnadhaNaM na dei devassa // nassaMtaM samuviskar3a, so vidu parijama saMsAre // artha:- te vAta zAstramAM kahI be je. TIkAH - devadravyarakSaNavarddhanAdAdeva zrAddhAnAmadhikArAtasyaivaca teSAM paramakoTiprAptiphalAdhAyakatvena jaNanAt // // yaTuktaM // jirpavayAvuDikaraM, pajAvagaM nANadaMsaNaguNANaM // rarakaMto jiNadavaM parittasaMsArinho || jiNapavayAvudvikaraMpajAvagaM naNadaMsaNa guNAeM, vahU'to jiNadavvaM, titthayarattaM laDi jIvo // jipavayavuTikaraM ti //
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ - atha zrI saMghapaTTakaH - (21) arthaH-deva avyanuM rakSaNa karavU ne vadhAra, ityAdikane viSe zrAvakanoja adhikAra u e hetu mATe zrAvakaneja te avyanuM rakSaNa karavU, badhAra ityAdikathI paramakoTIne pAmeDhuM eTale atizaya moTuM phaLa tenuM dhAraNa karavApaNuM ne ema siddhAMtamAM kaDaM ne je mATe te siddhAMtanuM vacana je jinapravacananI vRddhi karanAra evaM te jJAnadarzana guNa- pratnAvaka evaM jinaanya tenI rakSA karatA je puruSo te alpa saMsArI hoya . ne vaLo ejyanI vRddhi karatA je jIva te tIrthakarapaNA rupI ratnane pAme le jiNapavayaNaM e padano artha TIkAkAra poteja kahe // TIkA-jIrNa jinanavanAderuddhAravidhinA tatsthabiMbAyava lokana vihArakramAgatasuvihitayatidharmopadezahAreNa bhUyasAM navyasatvAnAM bodhividhIyakRtvAnavati jinapavyaM pravacanavRjhikaramiti saMkAsAnadAharaNenacAsyArthasya pratItatvAt // zrAjhoddhAre ca yatInAM sarvathA'nadhikA ritvAcca // tasmAbAreva svapravyeNa sAdhAraNasamudAvyeNa vA vAtsalya karapAbAddhochAreNa tIrthAnubittiH setsyati // kiM yatInAM tAkArAya vihitena devAvyasvIkAreNeti // artha-je junAM jinannavana zrAdikano najhAra karavAnA vi. dhie karIne te jinannavanamA rahyAM je biMba Adika tene darzana karavAne vihAranA anukrame AvelA je suvihita muni tenA dhoM. padeza chAre karIne ghaNAka navya prANIne samakItanu dhAraNa karavA
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ (232) 9. atha zrI saMghapaTTa - paNaM zAyadeta mATe jina anya nete pravacananI vakri karanAra le. saMkAza zrAvaka AdikanA dRSTAMte karIne e arthana prasiddhapaNuMDe e hetu mATe vaLI zrAvakano uddhAra karavAmAM yatine sarva prakAre adhikAra nathI e hetu mATe // zrAvakaja potAnA avye karIne tathA samudraka avye karIne athavA sAmI vatsala karavAthI zrAvakano nakAra karaze teNe karIne tIrthano nuccheda na thavo joie,e vAta sika thaze. mATe zrAvakano udhAra karavAne arthe yatine devaadhyano aM. gikAra karavo teNe karIne shuN|| kAM paNa avya rAkhavAnuM prayo. jana nathI. TIkAH-tathA sAraM niNAM sakalasAvadyAraMjapravRtAnAM gR. hiNAM parIgraho margahetuH pAmakatvabuddhisa tathA taM // tuzabdo'rthasvIkArAdasya nedapradarzanArthaH atizayena mahAsAvayaM mahApApaM Acarate vadaMti jinA iti pUrvasmAdanukRSyate // atra cAhu riti kriyAnuvRttyaiva sAdhyasiMjhAvAcakata iti punara nidhAnaM chArAMtaranirAkaraNametaditi jhApanArtham // arthaH-vaLI sakala sAvadya AraMjane viSe pravartelA gRhasthono parigraha karavo te murgana kAraNa // eTale te gahasthane viSa mamatva buddhi karavI je A gRhastha to amArA ke ema je kara tene jina jagavaMta ati mahA sAvadya kahe ne mahA pApa kahe . jina eTalu pada prathama vAkyamAMthI AkarSaNa karavU // zrA jagAe 'tu' zra. vyaya le te dhana aMgikAra karavAthI gRhasthano parigraha karavo te to ati mahA sAvadha De ema neda dekhAmavAne arthe .yA jagAe 'AhuH'
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ -48. atha zrI saMghapaTTakaH : kahatAM 'kahe' De ai prakAraceM kriyApada tenI anuvRtti thatI hatI to paNa 'zrAcadate' kahetAM 'kahe' le e prakAracaM pharIthI kriyApada kaDaM te to A bIjo hAra nathI ema jaNAvavAne arthe kaDaM De. TIkA:-ayamarthaH // gRhiparigrahehi tat kRtakAritAdisakalamahAraMjamahAparigrahajanitapApAnumatyAdinA yatInAmapi tatkRtAdinAkhilapApasatvaprasaMgo'ta: kathaM tasya nAtimahA. sAvadyatA parakRtamahApApasyAtmanya'dhyAropaNameva ceti shbdaarthH|| arthaH-eno spaSTArtha to zrA ne je, gRhasthanA parigrahe karIne nizce te gRhasthoe pote karelA tathA bIjA pAse karAvelA je sama sta moTA AraMja tathA moTA moTA parigraha tethI utpanna thayuM jepApa - tenI anumodanAdike karI yatine paNa te gRhasthoe karyu karAvyuMje samasta pApa tene pAmavAno prasaMga thAya . mATe te gRhasthonuM aMmikAra karavaM temAM ati mahAsAvadhapaNuM kema nahi. kema je bojArnu kara pApa tenuM potAne viSe AropaNa karavU eja ati zabdano artha De, eTale ati mahA sAvadhapaNuM be. - ttiikaaH-|| taduktaM // prAraMjanirjaragRhasthaparigraheNa, tasvAtakaM sakalamAtmani saMdadhAnAH, satyAt pataMtyahaha taskaramoSa-. doSa mAmavyanigrahanayaM sitanikupAzA, iti|| arthaH-te kaDaM , je AraMjane viSa narapura evA gRhastha
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ AM - atha zrI saMghapaTTakaH - loka temano parigraha karave karIne zvetAMbarI nikumAM adhama eTale liMgadhArI puruSo te gRhasthoe karelAM pApane potAnA viSedhAraNa kare ||te jema core corI karIne teno doSa mAMmavya nAme RSine lAgyo tethI te RSino nigraha thayo evA nyAyane satya kare , te kathA anya darzanamA je je eka nagarane viSe rAjAnA rAjadhAramA cora corI karIne nAga te mAMmavya nAme RSinA AzramamAM gayA tyAra panI rAjAe corane kAlavA lazkara mokaTyuM teNe sarve corane kATyA te negA mAMmavya RSi tapa karatA hatA tene paNa kAlyA, tyAra paThI rAjAe AjJA karI je sarva corane phAMsI Apo, panI sarva corane phAMsI dIdhI te negI mAMgavya RSine paNa phAMsI dIdhI te RSie yamarAja pAse jaine pUbyuM je meM koI divasa pApa karyu nathI ne mane phAMsI kema maLI.tyAre yamarAjepotAno citragupta nAme pApa puNyanuM le rAkhanAra puruSa pAse sarve nAmuM lekhU jovamAvyu temAM eTaluMja pApa nIkaLyuM je traNa varasanI avasthA hatI tyAre ramata karatAM eka demakIne bAvaLanI zULamAM parovI De te vAta - pine kahI je thA pApe karIne tamane corI nathI karI to paNa zULI maLI, tyAre RSie kahyaM je zAstramA to ema kayuM le je pAMca varasa sudhI je je pApa bALaka kare ne teto tenA mAbApane lAge De mATe e pApa, phaLa amane zAthI dIdhuM, tyAre yamarAje kaDaM je ghaNA kAmanA ghanarATathI nUlamA e kAma banyu ne. tyAre RSie yamarA. jane zApa dIdho ityAdi moTI kA be. mATe jema core corI karI ne mAMmavya RSine phAMsI maLI tema gRhastha loke pApa karyu tenI anumodanAthI sAdhue lI, tethI ati mahA sAvadhapaNuM gRhasthanA parigrahathI kahyu.
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ * atha zrI saMghapaTTakaH TIkA:- ataeva gRhiparigraho yatInAM prAyazcitApatyA zrute nivAritaH // nasannagi hi sulahu getyAdi / etena gRhisvI kAraM prati yatrasya pUrvaM hi kAlasya sausthyA dityAdinA yuktyanidhAnaM tadapi nirastaM / / kAladoSAt kutIrthikA dinUyastvepi gRhisvI - kAramaMtareNApi jakta prakAdizrAddhenyo yatInAmadhunApi jikAdiprApte rupapatteH // artha:- e hetu mATe sAdhune gRhasthano parigraha prAyazcitta ka ravA Dhe mATe zAstramAM nivAraNa karyo be, usannagi hityAdi gAthA karIne, eNe karIne gRhasthano aMgikAra karavA pratye je liM gadhArI pUrve to kAla sAro hato ityAdi yukti kahI tI tenuM khaMruna karyu. kALanA doSathI kutIrthikAdika ghaNA be to paNa gRhaisno gikAra karyA vinA jakta jaka ityAdi zrAvaka thakI yatine hAlAM paNa nikAdikanI prApti thAya be. e hetu mATe. TIkA:-taH kevalaudarikatvA pakSyAtI vopahAsapadaM viduSAM tadarthastatsvIkAra iti // yopi, jA jassa viz ityAdyAgamo panyAsaH sopi na javadamitaprasAdhakaH // zranyArthatvAt // nahi gRhiparigrahasAdhakoyaM prakRtAgamaH // kiMtu gaNadharAdInAM ziSya pratiziSyaparigraha viSayaH // artha:--ethI ema jaNAya be je paMkitane upahAsa karavA yogya evaM kevaLa peTa jaryAparNa liMgadhArIunuM be tethI te gRhasthone potAnA karI rAkhe be vaLI jenI jeTalI sthiti maryAdA ityAdi yA *
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 236) 9. atha zrI saMghapaTTakaH NNNN gamarnu thApana karyu te paNa te tamAruM liMgadhArIunu ijitane siddha karanAra nathI, kema je e Agamano to bIjo artha , paNa sAdhune gRhasthano parigraha karavo ema siha karanAra 'jAssahi' e zrAgama vacanathI tAre zuM siddha karanAra ne to e ke gaNadharA dikanA ziSya temane bIjA gaNadharA dikanA ziSya temano parigraha karavA viSe e Agama vacanano artha . TIkAH-tathAhi ||yaa kAcidyasya gaNadharaziSyapratiziSyAdeH sthitiH pratikramaNa vaMdanAdau nyUnAdhikadamAzramaNadAnAdi lakSaNA samAcAro yAca yasya saMtatirgurupAraMparyeNAlAcanAdidAna viSayaH saMpradAyaH yAca pUrvapuruSakRtA gaNadharA dipravartitA maryAdA gacchavyavasthA tAmanati kAmananaMtasaMsAriko na navatIti // arthaH-teja spaSTa karI dekhAme ke je je koi je gaNadharanA ziSya pratiziSya AdikanI sthiti eTale pratikramaNa vaMdanA. dikane viSe nyUna tathA adhika khAmaNAM devA ityAdi lakSaNa samAcAra , tathA jenI je saMtati eTale guru paraMparAye AloyaNathA. dika devAne viSe saMpradAya . vaLI je pUrva puruSa karalI te gaNadhara zrAdike pravarttAvalI maryAdA eTale galanI vyavasthA tenuM nabaMdhana je nathI karatA te anaMta saMsArI nathI thatA. TIkAH-zratrahi gaNadharaziSyAdInAM svasvagurupradarzita sthityAdyatikrame'naMtasaMsAritApatyA pratiniyatagaNadharaparibaha viSayatvamavasIyate // zrAvakANAMtu sarvadhArmikagacchavizeSaNa
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ - atha zrI saMghapaTTakaH -- naktapAnA dinaktya nidhAnAt // yaduktaM // tagaghayagulagorasaphA supa milA hAMsa maNasaMdhe // sagaNa vAigANaMti // tathA.... saGkeNaM saivihave sAhUNaM vatthamAi dAyavvaM guNavaMtA viseso tti // ( 237) arthaH je mATe yA jagAe to gaNadharanA ziSyAdikane pota potAnA gurue dekhAmI je sthiti Adika tenuM ullaMdhana thaye sate anaMta saMsArIpaNuM yAya ema kadhuM be mATe je je gaNadharanA ziSya hoya tene tene potapotAnA gaNadharanI maryAdA grahaNa karavI evA abhiprAya e zAstra vacana be ema nizcaya karIe bIe. ne zrAvane to sarvathA dhArmika gacchane viSe vizeSa rahita jakta pAna thA dika bhakti karavAnuM kahevApaNuM ve e hetu mATe, te zAstramAM kahuMbe je. TIkA:- to nedAnIMtana ruDhyA pratiniyatagaSThaparigraha vi payatvaM teSAM sidhyati // yacvazaktasya // tadasaisassa gachassa // tathA disAita vina je satya ityuktagAthayozcaturthapAdAnyAM dharmaguruSu tachevA vizeSaNa dAnanaktipratipAdanaM tatteSAM duHpratikAratayA natu tatsvIkAra viSayatayeti // artha:-- hetu mATe yA kALanI ruDhi pramANe pote potAnAM gaTha bAMdhIne te gahanA ajimAnavALA zrAvakane potAcA karI rA khavA ema zAstra ke siddha thatuM nathI ne vaLI azakta tame kayuM je tadasa sabassa ' e gAthA tathA 'disAichatavi' e gAthA, te begAthAnA cothA pAdathI dharmagurune viSe tathA tenA gahanA viSe vizeSa 6
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ (238) atha zrI saMghapaTTakaH dAna praktinuM pratipAdana karyu, te to temanA nRpakAranuM sahajapaNuM nathI mATe dhuMDe. paNa teno aMgikAra karavA viSe nathI kAM TIkA :- yadapi samyaktadIkSAvasare zrAddhAnAM gurorAtmasarvasvasamarpaNena parigrahasamarthanaM tadapi na zojanaM // tathA hi // * koyaM parigrahaH // kimupAsyopAsaka saMbaMdha, zrAho pratiniyatA jAvyavyavasthA viSayatayA niyamanaM // tatrAdyapakSe siddhasAdhanaM // evaM vidhaparigraha viSayatAyAH sAdhuzrAddhAnAmasmAkamapyanumatatvAt // artha:-vaLI je tame samakita dIkSAne avasare zrAvakane potAnA gurune sarvasva arpaNa kara tethe karIne parigraha karavAnuM pratipAdana karyu te paNa zojatuM nathI, te kahI dekhA be e parigraha te kayo ? // zuM upAsya nRpAsaka saMbaMdha rupI be, ke niyama pUrvaka je zrAvyavyavasthA be tethe karIne niyama karavo e be. temAM prathamano pakSa je upAsya upAsaka saMbaMdha te to ghaTato nathI; kema je temAM to siddha sAdhana doSa yAve ke jee prakArano parigraha to sAdhune tathA zrAvakane tathA hamAre paNa mAnya be e hetu mATe // TIkAH - zratha dvitIyaH // tanna // zrAvyavyavasthAyAH pravitra jiSUtpratra jitagRhi viSayatayai vAgamedarzanAt // tathAhi // kalpavyavahAroktAdi gavyavasthaiva mupalabhyate // yaH pravitra jiSu-sA- mAyikA dipAThapravRttaH sa trINi varSANi yAvat pUrvAcAryasya sa - myaktadAtureva javati //
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 atha zrI saMghapaTTakaH (239) arthaH-vaLI bIjo zrAtmA vyavasthA rupI pakSa tene viSe paNa te parigraha nathI kema je Agamane viSe jene pravrajyA levAnI imA hoya athavA jeNe pravajyA lazna tyAga karI be evA gRhasthane viSeja thAnAvyavyavasthAnuM dekhavApaNuM De e pravrajyA levAnI zvA hoya te sAmAyIkAdi pAune viSe pravartelo traNa varasa sudhI prathamanoAcArya je samakitane pamAmanAra tenoja hoya. TIkAHyaktaM // sAmAzyAzyA khalu, dhammAyariyassa tini jA vAsA // niyameNa ho sehoukvamana tavariMjayaNA // yastu niGavAdirtRtvA puna:pravitra jiSati tasya yadRcchayAdika // zratyaktasamyaktastUtpravRjyayaHpravrajati sa trINi varSANi yAvat pUrvAcAryasyaiva // yadAha // paraliMgi niLAevA, sammaesaNa jaDhe u vasaMte // tadivasameva zvA sammattajue samA tini // arthaH-je mATe zAstramA kA De je nivAdika thaine pharIthI pravajyA levAnI icchA kare , tene to jyA icchAmAM Ave tyAM rahe, e diza ne, ne jeNe samakitano tyAga kayoM nathI ne te pravrajyA grahaNa kare to te traNa varasa sudhI pUrvAcAryanoja ema jANavU, je mATe kaDaM De je. TIkAH-utpravajitastu dvidhA sArupI guhasthazca // tatra sA rUpI rjohrnnvrjsaadhuvessdhaar|| sacayAvajIvaM puurvaacaarysyaiv| tanmuMmIkatAnyapi ||yaanipunsten namuMmIkRtAni kevalaMbodhitA...
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 240 ) -18 atha zrI saMghapaTTakaH -- nyevatA niyamAcArya micchaMti, tasyAsaudadAti tadIyAM nicatAni navatItyana patyasyAyaM vidhiH // artha:-- jeNe pravajyA mUkI be te paNa be prakArano ve eka to sA rupI te rajoharaNa vinA kevaLa sAdhuveSano dharanAra be. te to jAvava pUrvAcAryanoja be ne teNe suMmana karelA athavA tele suMmana na karelA kevaLa pratibodhaneja pamADyA te sarveto je zrAcAryane icche te. neja e pe te tenAja e kadevAya vidhi be te je ziSya vinAnA hoya tenoja e vidhi be. TIkA: - sApatyasyatva'patyAnyapi pUrvAcAryasyaiva // yadAha || sAruvI jAjIvaM puvvAyariyarista jeya pavAve // zrahavAvi esa do iThA jassa sAdei // gRhasthaHpunardvividho muMmitaH sazikhazva sa ca dvividhopi pUrvAcAryasya // yAnica tenotpravrajanAnaMtaraM varSa yAjyaMtare bodhayitvA muMgIkRtAni tAnyapIti // zrahaca // jopuhityako va muMmona tinnivarisAe / cAre ghavAve sayaMca vAyariyasa || artha :- te je ziSya parivAra sahita be tene to potAnA ziSya bete paNa pUrvAcAryanAja be; je mATe te kadhuM ve je gRhastha paNa vaLI be prakAro ne eka to kitane bIjo zikhA sahita te be prakArano bese paNa pUrvAcAryaneoz2a be ne je tethe pravajyA mUkyA paDhI traNa varasarmA bodha pamAkIne suMmana karyo Dhe te pasa pUrvAcAryanAja be te kabuM beje.
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ 48 atha zrI saMghapaTTakaH ( 241 ) TIkA:--evaM cAjAvya vyavasthAyA mAgame vyavasthA pitAyAM navatprakalpita sAmAnyagRhi viSayAnAvyavyavasthAyAH kvAvakAzaH yenedAnIMtanarUDhayA pratiniyatagacchaviSayatayA gRhiparigrahaH kriyamANo bhavataH zobheta // kiMca eSAppAnAvyavyavasthA suvihitAnAmeva pratipAditA na pArzvasthAnAM // arthaH- e prakAre zrAgamamAM AjAvyavasthA sthApI be temAM tame kalpI je sAmAnya gRhasthane viSeyAjAvyavyavasthA tene rahevAno avakAza kyA ve je jethe karIne yA kALanI ruDhiye niyama bAMdhI potapotAnA gacchane viSe gRhasthano parigraha karo bo te kema zone naja zone. vaLI yA je zrAjAvyavyavasthA te to suvihitaneja karavAnI ma pratipAdana karyu pala pAsasthAne karavAnuM nathI pratipAdana karyu. TIkA:-- nanvevaM tarhi samyaktUdI kAkaNe zrAddhAnAM gurave svasamarpaNamupacAravacanaM prasajyeta tannedAnI tathA vidhazarIrAdi ceSTA nivyaMgya bahumAnasAraM naisargikanaktyA tathA nidadhatAM teSA maupacArikajAvAjAvAt itarathA samyaktvapratipatteranupapatteH // arthaH- vaLI tamo ema AzaMkA karatA ho je samakita dAne avasara guru pAse zrAvakanuM je potApaNAnA samarpAnuM vacana te upacAra mAtra ve ema thavAno prasaMga zrAvaze, to evI yA kAMi zaMkA na karavI kema je e avasare te prakAranI zarIra AdikanI ceSTAtha jAtuM je bahumAna te pUrvaka svAbhAvika praktie karIne tema katA eTale potAnuM samarpaNa karatA je puruSa temane napacArika jAva
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ (242 ) -48 atha zrI saMghapaTTakaH na hoya e hetu mATe // ne jo ema na kahIe to samakita prApti - nI siddhi na thAya e hetu mATe // TIkA:- taDuktaM // kAjaktistasya yenAtmA sarvathA na hi yujyate // zranakteH kAryamevAhu, raMzenApya niyojanaM // nacaivaMgurorapi tadanumatyAdinA tatAdhikaraNaprasaMga || mamakAra virahita ratvena tasya jagavadAjJayaiva pravarttamAnasya tadabhAvAt // * artha:- jeno praktie karIne AtmA sarvathA na jomAya to se puruSanI e nakti sArI na kahevAya kema je aMza mAtra paNa jene jomA teto aktinuM kArya ve eTale gurune AtmAnuM samarpaNa kara te guru sAthai potAno AtmA jovA ne jo AtmA aMza mAtra paNana jomAya e jakti na kahevAya. ne vaLI ema paNa AzaMkA na karavI je gurune paNa tenI anumodanA zrAdike karIne temAM rahyAM je kiraNa teno prasaMga gurune paNa thAya; kema je te gurune mamatArahitapaNe jagavaMtanI zrajhAe karIneja pravRrttapaNuM be, mATe te adhi karaNI prApti nathI. TIkA :----yaduktaM // guruNovi nAhigaraNaM, mamattara hiyassa ettha vatyuM mi // tannAvasuddhihetuM, ANA payaTTamANassa // etena zrakAnuguyena dAnopadezAdinA guroryachrAddha svIkArasamarthanaM, tadappasaMgatameva // svIkAra maMtareNaiva nAvAnurUpyeNa dharmma vRdhyarthaM gurosteSu sadviSayadAnAdyupadazapravRtteH // yaduktaM // nAUNayatabajAvaM, jaha hoi imassa dhamma vRdvitti / dANA DuvaesAuM, zraNeNa tahaityajaivvaM //
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ - aba-zrI saMghapaTTakara () 22 ___ arthaH-je mATe zAstramA kAM le je eNe karIne zrajhAne anusarato je guruno dAnAdi upadeza e zrAdike karIne je zrAvakanA aMgikAranuM pratipAdana kayuM te paNa aghaTatuMja De kema je zrAvakano aMgikAra karyA vinAja nAvane anusarato dharmanI vRddhine artha guruno te zrAvakane viSe satpuruSane dAna zrApaq ityAdika upadezanI pravRtti ke e hetu mATe // je mATe te zAstramA kaDaM je. TIkA:-yadapyuktaM // gRhiNAM digbaMdhopi yativanna puSyatIti tdpysmiiciin||'vihaa sAhUNa disA,tivihA puNa sAhuNINa : - vineyA // itinyAyena yatidigUbaMdhavadgRhigrabaMdhasya kvacidapya zravaNAditi // evaMca gradiparigraha ssarvathAyatInAM nocitaH / / arthaH-vaLI tame je kahyu ke yatinI peThe gRhasthone paNa dibaMdha karavAmAM doSa nathI ityAdi te paNa tamALaM vacana aghaTatuM . kema je zAstramA ema kartuM le je sAdhune be prakAranI dizAne sAdhvIne traNa prakAranI dizA jANavI. ityAdi nyAye karIne sAdhunA digbaMdhanIpeThe grahasthane digbaMdha karavAna koi zAstramA sAMjalatA nathI. e hetu mATe ema siddhAMta thayo je grahasthano parigraha karavAnusA dhune sarvathA aNaghaTatuM . // 5 // TIkA:-caityasya jina gRhasya svIkaraNaM svAyattatApAdanaM tatra // turatrApi prathamahArAdasya nedabhAda // garhitatamaM pratyaha sakalacaityakRtyaciMtAtavyopatnogAdinA lokepyatinidita mAupatyaM manAyakatvaM syAnavet yatermuneH // etruktNnvti|
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ (214) . atha zrI saMghapaTTaka - caityasvIkArehi yatInAM tacciMtanaM saMkalamanuSTeyaM tasyacAraMja doSavattayA avyastavatvena yatInAM nivAraNAt // tadadhikaguNasthAnakalAvastavaniSThatvAteSAM // tadazaktasyaca avyastavedhikArAnidhAnAt // arthaH-vaLI caitya ketAM jinamaMdira teno svIkAra eTale po tAnuM karI rAkhaq te paNa ati niMdya . temAM tu zabda je je te pra. thamachAra thakI zrA chArano neda kahe . ne sAdhune niraMtara samasta caityanA kAmakAjanI ciMtA karavI tathA te caityanA avyano napajoga karavo ityAdike karIne lokamAM ati niMdyapaNuM be. ne tethI munine mapatipaNuM hoya e vAta kahI je jo caityano aMkiAraga kare to nizce sAdhune te caityanuM ciMtana Adi sakala karavA yogya kArya tenA AraMjano doSa Ave e hetu mATe ne e avyastava kahevAya e hetu mATe yatine enuM nivAraNa karyu De kema.je e avyastava karatAM adhika guNasthAnaka je nAvastava tene viSe te munine rahevApaNuM 2 mATe ne je nAvastava karavAne azakta ne eTale asamartha De tene avyastava karavAno adhikAra je ema kardA ne. TIkAH-nAvaJcaNa mugravihAriyA udavaccaNaM tu jinnpuushraa|| jAvaJcaNAnanaho,ha vija davavaNu jujto||tciNtnetu yatInAM nAva stavAnAvaprasaMgAt // avyastavasyaca SaTUjIvanikAya virodhi tvena tatonyUnataratvAt // tatsaMyamasyaivaca pUrNasya nagavatA manimattvAt //
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________ - atha zrI saMghapaTTakA arthaH te caityanA kAmakAjanI ciMtA kare tyAre to yatine jAvastavanA anAvano prasaMga thAya e hetu mATe ne je avyastava ne te to na jIva nikAyano virodhI ne te hetu mATe te nAvastava thakI atizaya temAM nyUnapaNuM ne mATe ne nagavaMte teja saMjamane pUrNamAnyA De je jAvastava rupa le te. ttiikaa:-ydaah|| davatthaya nAvatyanaya havvattho bahuguNutti budhisiyA ||aninnnjnnvynnminnN, jIvahiyaM jinnaaviti|| bajIvakAya saMjamadavattha e sovirujna e kasiNo, to kasiNasaMjamavi A pupphAzyaM na chati // artha:--pAdharo be. TIkAH-atha caityayamuddizyAraMnAdayopi yatena virudhyate // tathAhi // nagavAn zrIvairakhAmI tridaza vinimmitamaNimayavimAnasyopariSTAtsAtakauMjamujja'namaMnojamadhyAsIno jaMjaka vRMdArakavadenapuratovidhIyamAnA'vi gAnagAnadRdyanAdyAtoya... ninAdapUritasamastanajastalo himagirizikhara va te zrIde.. vatAyA:sakAzA nirargalasamubaladatucchAvaMdhyasaugaMdhyasurajitakaku. kAMtAnanAni vizaprasUnAni hutAzanagRhAcaprasUnAni samAdAya pur2yA tathAgatAyatanAni vihAya vihAyasA maMdAnilacala zvetaketanaM jinaniketanaM paryuSaNamahasi samAjagAmetizrUyate ||ythoktN // ceiyapUyA kiM vazrasAmiNA muNipuvvasAraNa ||n
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________ (246 ) - atha zrI saMghapaTTakaH kayApurI taiyA murakaMgaMsAvi sAhUNaM // zratastaccaritamanuvarttamAnAH saMprati kathaM vayamupAlanamahIma iti cenna || arthaH--vaLI tamekayuM je caityane uddezIne je AraMbha zra dika karavA te paNa tine viruddha nathI | teja kahI dekhAne be je jagavAn eTale samartha zrI vairasvAmI devatAe nipajAvelA maNimaya vimAna upara sonAnuM vikasvara kamala te upara beThA, ne jUMnaka devatAnA samuhe AgaLa karyA je suMdaragAna tathA manohara nATya tenA zabdava jeNe samasta AkAzatala pUraNa kartuM be evI zojAne dharatA thakA himAcalanA zikhara napara rahI je zrI devatA tenA samIpa thakI zratize nabalatI je moTI sugaMdhI tethe karIne dizArupI strIjanAM mukha jemaNe sugaMdhimAn karyA be evAM kamala tathA hutAzana graha thakI puSpa e bene leine mAraganI nagarIuMmAM je je bauddhanA maMdira yAve betena teno tyAga karIne zrAkAza mArge karIne maMda vAyuvame je jina maMdiranI dholI dhajA caMcala be e prakAranA jinamaMdira pratye pajusanA utsavane viSe yAvatA hatA. je mATe zAstramAM kIM be je caitya pUjA zuM vara svAmiye nathI karI, karI be te varasvAmi kevA be, to jAeyuM ve pUrvanuM sAra jeNe evA mATe te pUjA sAdhune paNa monuM aMga be e detu mATe temanA caritrane anusaratA je ame te tamArA laMnA yogya kema hoya nathIja evaM liMgadhArInuM vacana sAMjaLIne suvihita bole be je ema tamAre na bolavuM. TIkA: - jagavaccaritasya bhavatAmAlaMbanI karttumanucitatvAt nahi staMberamasyarddhayA'smadAdInAmikujakSaNaM yujyate // tena hi
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________ (247) -18 atha zrI saMghapaTTakaH 8 jagavatA tathA vigha saMghaprArthanayA tathAgatamaneArathapathamathanAya svatIrtha protsarpaNAyaca svapANigrahaNaM vinA pUrvocitAni dhUpenA'cittIkRtAnica kusumAni sakRdAna tAni bhavatAMca mAlA kArANAmiva satataM svayamuccayana guMphanapANigrahaNAdinA prakRta pravRttirupalabhyate // atojagavaccaritamAlaMvya devanamasyAdmanA khopabhogAyaiva kevalama niyuMjAnAH kathaMkAraM javaMto natrI maMte. khI arthaH- kema je mahA samartha puruSanuM vyAcaraNa tamAre AlaMbana karavuM ghaTatuM nathI, zAthI ke moTA hAthI zeramI AkhIne eTale kucA kahA mayA vinA jakSaNa karI jAya be te hAthInI sAthe sparddhA karIne ApalA jevAne yAkhI ne vyAkhI zeramI nakSaNa karavI yogya nathI. ne te jagavAn eTale mahA samartha evA vara svAmI tathA prakAranI eTale ghaNIja saMghanI prArthanAe karIne tathA bauddha lokonA manoratha mAraganuM maMthana karavAne eTale bauddhano parAjaya karavAne, ne potAnA tIrthanA jaya vRddhi karavAne potAnA hAthe lIdhA vinAja pUrve dhUpathI cita karelo je puSpano samUha, te eka pheroja Ayo ne tamArI to mALInI peTheja niraMtara potAnI meLe puSpa cuMTavAM tathA guMthavAM hAthe kAlavAM ityAdi hAlamAM pravRti dekhA e hetu mATe moTA puruSanA caritranuM kiMcita uTuM leine deva namaskAranuM mitra laine kevaLa potAnA upabhogane zrartheja puSpane vAvaratAne yA prakAraM kapaTa jAvaNa karatA tamo kema bolatAM lajavAtA nathI. TIkA:--yamuktaM // cezyakulagaNasaMdhe, annaM vA kiMci kATa
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 248 ) - atha zrI saMghapaTTakaH -- nissAe // zrahavA vipravaraMto sevaMtI kara liUM // zrohAvaNaM paresiM satitthonnAvaNaMca vacchalaM, na gaNiti gaNe mANA puvvu - ciyapuSkama himaMca // gaNemApatti prAlaMbanAnigaNyataH ityaho vivekasekaH sAtireka: pratra jitAnAmapi yadevamaMkurayati mahAraM amIruhAn // canaNa gharAvAsaM AraMbha pariggadesu vahaMtI // jaM sannAne evaM eyaM praviveyasAmatthaM // sannAnneti devAdyartha metaditinAmabhedena // maMsanivittikAuM sevai daMtikkhayaMti dha gineyA // iya caikaNAraM paravavaesA kuNai baalo|| zratha, coei vezyAeM khitta hirannAi gAmagolAi | laggaM tassana muSilo tigaraNa suddha kahanu nave // ityAdinA caityakSetrAdiciMtAM vidadhato yate trikaraNazuddhaM dUSayataH pUrvapakSiNo vacanAdavasIyate yatezcaityo dezenAraMjo na duSyatI ticetana siddhAMtArthA parijJAt // zrAgamedyutsargatastAvadAraMjA didoSeNa sattAyAM kSetragrAmAdInAM niSedha evapratyAdi // tathAca kutastyA taciMtA yateH // atha kathaM cit kenApi kA dinA rAjJAcaityasya grAmAdayo vitIrNA saMti te ca kadAciddalavatA kenApi havenApahartumArabdhAstadA saMghalAghava rirakSiSayA sAdhubhAvakANAM taciMtA'nujJAtA yadi tulojA dinA yatiH svayaM dezanAdvAreNa vA tAn mArgayettaccitAM vAvidadhyAttadA tasyacAritrAzuddhireva || arthaH- ityAdi caitya saMbaMdhI khetIvAmInI ciMtA karato te trikaraNa zuddhine doSa pamAgato ne pUrva pakSa karato evo je liMgadhArI tenA vacanathIja jANIe bIe je yatine caityano nadeza
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________ . - atha zrI saMghapaTTakaH , (649 ~ ~ ~ karIne AraMna karavA teno doSa nathI ema jo tuM kaheto hoya to te na kahe. kema je siddhAMtanA artha- parijJAna nathI, mATe ema kaho jo ne siddhAMtamA utsarga thakIja AraMjAdi doSa karIne caitya sacAmAM eTale caitya saMbaMdhI detra gAma AdikanuM je karavaM teno niSedhaja pratipAdana koM ne. to te caitya saMbaMdhI khetaragAma. hoyaja kyAMthI ? je tenI ciMtA yatine karavI pame ne ema karatAM kadAcit ko prakAre mahA AgrahathI kozka napakAdi rAjAe caitya saMbaMdhI gAma Adika yApyo hoya; tene kyAreka kozpaNa baLavAna puruSe ha. gatakAre levAno AraMna ko. tyAre saMghanI laghutA thAya mATe tenI rakSA karavAnI zcAe sAdhu zrAvakane tenI ciMtA karavAnI thAjhA ApI . paNa jyAre to lonnAdike karIne yati potAnI meLe dezanA chAre tene mAgI le athavA potAnI meLeja tenI ciMtA kare to te sAdhunA cAritrapaNAnI azuhatAja thAya . TIkAH--tamuktaM // nanara ittha vinAsA, jo eyAI sayaMvimagrijA // nahu hoi tassa suddhI, aha kovi harijaeyAiMsaba bAmeNa tahiM, saMgheNaM hoi laggiyavaMtuM // sacarittacarittINaM evaM savesikaUMti // ata:kathaM saspRhatayA caityAraMnaM kurvatAmadhunA tanamunInAM na doSaiti // yadica saMprati saMpUrNa jAvastavasyAzakyatena tadapekSyA caityakRtyaciMtanamapi mahAphalamanyupeyate tadA tejakarajoharaNAdiparihAreNa gRhinepathyamanyupagamya jinapUjanamAjiyatAM // / arthaH-e hetu mATe spRhAye sahita caityano zrAraMbha karanAra
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 250 ) ... -4 atha zrI saMghapaTTakaH J yA kALanA yatine kema doSa na lAge. ne baLI jo zrI kALamAM evo saMpUrNa nAvaDe je nAva pUjA karavA samartha nathI. mATe tenI apekSAe caitya saMbaMdhI ciMtA karavI temAM paNa moTuM phaLa be ema jo jANatA ho to te sAdhupaNAne jaNAvanAra rajoharaNAdika teno tyAga karIne gRhasthanA zrAbhUSaNarupa rupa je jinapUjA teno zrAdara karo. TIkA:-yaDuktaM // jai na tarasi dhArenaM, mUlaguNanaraM sauttara guNaMca // mutU to timI susAvagattaM varatarAgaM // zrarahaMtace - zyANaM, susAhupyArana daDhAyAro // sussAvago varataraM na sAhuve - se dhammo // rajoharaNAdiliMgaM vijratAM tu caityoddezanA pi yatInAmAraMbha vidhAnaM mahate pApAya lokazokAyaca // yadAha // jIva nikAyadyAviva jina neva dikhkhi na gihI // jaidhammA cukko, cukkar3a gihidANadhammArja // artha :- rajoharaNAdi liMga dhAraNa karanAra yatine to caityano naddeza karIne AraMbha karavo te moTA pApa jaNI e ne lokane zoka jaNI The. TIkA:- tathA // saMprati tiveSeNa, loka moSameSvaho // sitAMbareSu jAteSu, caurAH kiM nirmitA mudheti / etenoktanyAyena saMprati gRhamedhinAmityAdinA yatInAM caityasvIkArasamarthanaMtadapi zraddhA samRddhAnAM keSAM cicchrAddhAnA mayA pizrutokta vidhinA caityaciMtAkaraNadarzanena nirastaM //
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________ . 49. atha zrI saMghapaTTakA . . ( 251) arthaH-vaLI zrA kALamAM sAdhuveSe karIne ugI lIdhAmA samartha evA zvetAMbarI nitu jagatamAM vidyamAna le te zuM karavA cora, mithyA, nipajAvyA haze ? mATe e moTuM Azcarya je. ekahyo jenyAya teNe karIne, 'saMprati gahamedhinAM' ityAdi vacanathI zrAraMjIne yatine caityano aMgikAra karavAnuM pratipAdana karyu hatuM te sarvenuM khaMgana thayu. kema je zraddhAvaMta keTalAka zrAvaka haju sudhI paNa zAstramA kahelA vidhi pramANe caityanI ciMtAdika kare le tene pratyakSa joe gae, e hetu mATe. TIkAH yadyapi caityasvIkArArthatayA, sIleha makhaphalae tyAgamopadarzanaM tadapTasaMgataM // asyAnyArthatvAt // tathAhi // kecit suvihitA vihArakrameNAMtarA kaMcimubanabhAvakaM madhyasthanurilokamaMta:sthitacaityaciMtA niravadhAna devakulikajIrNazIrNa prAyaikajinasadanAdhiSTitaM grAmamekaM prAptAstatraca tepavAdena devakulikAnAM zidAdyartha devakulaM gatAetatsamAracanasaMnave kAlena gabatA tatratyalokasya nakatayA jainamArgAnyupagama guNaM suvihitasaMpAtena saMnnAvayaMto devakukhikAnpratyAhuHsIlehetyAdi / arthaH-jo paNa caityano aMgikAra karavAne "sokhehamakha' ityAdi Agama vacana dekhAmayAM, te paNa aghaTatAM dekhAmayAM kema je e Agamano artha bIjo . teja kahI dekhA je keTalAka suvihita sAdhune anukrame vihAra karatA thakA koika bacce ebuM gAma zrAvyuM je temAM zrAvakano naveda thayo De paNa gAmamAM to lokanI vastI ghaNI ne temAM caityanI ciMtA karavAmAM asAvadhAna evA
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________ (252) 19. aya zrI saMghapaTTakaH - pUjArI rahyA De ne jUnuM ne bahudhA pameyU~ evaM eka jinamaMdira je gAmamA 2 e prakAranA gAmamAM AvyA satA temAM te suvihita sAdhu apavAda mArge devapUjArInI zikSAdikane arthe devakuLamAM gayA ne vicAra kare le je thA caityanuM samAravU thaye sate yA gAmanA najika loka te jaina mArgano aMgikAra karaze, evaM saMlava De kema je suvihita puruSa, je Agamana ne te jaina mArgano aMgikAra karavArupa guNa naNI mATe devakulIka pratye te suvihita bole je je 'sIle. hamaMkha' ityAdi gAthAe karIne kahe De. TIkAH-nodevakulikA etAnimaMkhaphalakAnIva maMkhaphala kAni yathA maMkhasya phalakojvalatayA grAsanirvAha evaM navatA. mapi caitya nirmalatayA tatsadanasajAtayAca nirvaahH|| ato nirvAhahetucaityAni zIlayata samAracayata // itare suvihitAH coyaMti prerayaMti taMtumAzsu lUtAtatvaprasAraNAdiSu // atha te liMginaH savRttayaH caityaciMtA vinApi prAsaMcitapraviNanicayeta vidyamAna nirvAhA stadA tAn aniyojayaMti // aMbAmiti niSTuravAcA zikSayaMti // yathAno'jhAkimityetAni caityAni na samAracayatha yataetA nivinA pazcAdapi na navitA na'vatAM nirvaahH|| . arthaH-je no devakulika zrAje caitya le teto maMkhaphalaka jevAM ke eTale maMkha te kozka jAti vizeSa puruSa, te potAnI A jivikAnA kAraNarupa je citraphalaka tenI ujvalatA rAkhe to te thakI teno jema nirvAha thAya ne tema tamAre paNa cetyanI nirmaLatA
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________ ___-8. atha zrI saMghapaTTakaH . ( rAkhavI tathA tenI sArI saMnnALa karavI tethI tamAro nirvAha le mATe nirvAhanA kAraNarupa je caitya tene samAro eTale gIka karo ne vaLI suvihita ema preraNA kare je zrA karoLIyAnAM jALAM kADhI nAkhIne sApha karo. ityAdi preraNA kare le to paNa vaLI te liMgadhArIyo potAnI AjIvikAye saMpUrNa be tethI caityanI ciMtA karmA vinA paNa prathamathI saMcaya karelo je avyano samUha teNe karIne te. mano nirvAha vidyamAna be. evaM dekhe tyAre temane kaThora vANIthI zikSA Ape je no ajJAnI A caityanI kema saMjALa karatA nathI, je mATe e caitya vinA palIthI paNa tamAro nirvAha nahi thAya. ' TokAH-zraNicchatti // atha devakulikAH sAtalaMpaTatayaita. dapi kartunechati tadA suvihitAHsvayameva taMtujAlAdIni phemiti apasArayati // napahAsanayAd gRhinirahazyamAnAH kathamevaM suvihitAnAM svayaM caityasamAracanapravRttiriti yadi kazcidRbrUyAt - tatraitsamarthanA yedaMgAthA yugalamuttiSTate // 8. arthaH-have devakulika atizaya sAtA sukhamAM laMpaTa thayA ne mATe e karoLIyAnAM jALAM dUra karavAM eTayaM paNa karavA na ve to te suvihita potAnI meLeja te taMtujALa Adikane dUra kare be. temAM paNa gRhastha loka jema na dekhe evI rIte te kAma kare ne kema je suvihita sAdhunI potAnI meLe caityane samAravU temAM thA pravRtti / kema tha? e prakAranuM gRhastha loka napahAsa kare tenA jayathI. jo vaLI kozka thA vAtamAM saMzaya kare to tenA samarthananI karanArI Abe gAthA prasaMgathI lakhIye bIe.....
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________ (254) atha zrI saMghapaTTaka - . TIkA: annAMnAve jayaNAzthagganAso havijjamA taNApuvva kayAyagaNAsu siMguza sNnveshhraa|| ceiyakulagaNasaMye zrAyariyANaM ca pvynnsuey||svvesuvite ha kayaM,tavasaMjamamujjumaMteNaasyArthaH-anyAnAve zrAvakAyanAve yatastatra zrAjhAna saMti yena taeva samAracanaM kurvIran yataHsvayaMyatanayA kurvti|| mAbhUcaityasamAracanaM ||kaavohaaniriticetytaah ||maargnaasho jaina mArgocchedomAjUttatratena hetunA pUrvakRtAyatanAdiSu ciraMtanajinagRheSu ISaguNasaMjave sati manAgalokasya jinamArgapravRtti saMjAvanAyAM // arthaH-zrA be gAthAno artha TIkAkAra lakhe je je zrAvaka thAdino annAva sate je hetu mATe te gAmamAM zrAvaka rahetA nathI, je.te caityanuM samAravu ityAdi kare. e hetu mATe suvihita yatanAye karIne te kAma kare je. tyAre koz kadeze ke caityanuMsamArana thAya emAM tamArI zI hAnI ? evI AzaMkA kare to te upara kahe je je vaitamArgano uchedamAM thAya te gAmamAM e hetu mATe pUrve karelA mATe atizayajutAM thayelAM jinamaMdira vidyamAna le te thomoka guNa thavAno saMjava je. eTale lokane jina mArgamA pravRtti thAya ema saMjava . ttiikaaH-shrymaashy|| tatrahi dezetadevaikaM jinannavanaM tatazca zrAvakAnAvena devakulikAnAMcasukharasikatvena caityaciMtAgrajA. ve tatradeze jinagRhAjAvAnmArgAdAmAnUditi // tatratyasAkasya
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________ 48. atha zrI saMghapaTTakaH - (255 ) mAdhyasthyena guNasaMbhAvanayA suvihitA apitatra jinagRhe kA. ciJcitAyatanayA vikati // arthaH-yA abhiprAya je te dezamA ekaja jina javana dene temAM zrAvaka nathI ne devakulika te ghaNA sukha zIliyA le mATe . caitya ciMtAdika kAMzpaNa karI zakatA nathI mATe te dezamAM jina maMdirano annAva ne tethI mArga to uccheda na thAya e hetu mATe ne madhyasya dRSTie jotAM te dezanA lokane guNa thavAnuM saMnave . mATe suvihita paNa te jinamaMdirane viSe yatanAye karIne kAMzka ciMtA kare ne eTale tene pote paNa samAre . ttiikaaH-|| zharati // itarathA evaM vidhaguNAnAve caityakula gaNasaMghAcAryapravacanazruteSu seveSvapi vaiyAvRtyasthAneSTha teSu teSutena suvihitena kRtaM vaiyAvRtyaM tapaHsaMyamodyamaM kurvteti|| evaM rUpAlabaMtA nAve suvihitasya na caityaciMtayA kAcit svArtha sikiH saMyamodyogasyaiva tasya srvottmtvaadityrthH|| . arthaH-jo ema na hoya to eTale e prakArano guNa na hoya to tapa saMyamamA udyamavaMta evA te suvihita sAdhu je temaNe caitya 1 kula 5 gaNa 3 saMgha 4 zrAcArya 5 pravacana 6 zruta, e sarva viyAvaccha karavAnAM sthAnaka temane viSe viyAvaccha karIja . kema je e rupanuM jo thAlaMbana na hoya to suvihitane caityaciMtA karavAthI kAMpaNa svArtha siddha karavAnI nathI temane to saMjamane viSe nadyoga karavo eja sarvottamapaNuMDe evo artha ne e hetu mATe.
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 256) atha zrI saMghapaTTakaH - . TIkAH-evaMcAsyA gamasya tAtparye naasmaanycaitysviikaarsidhiH|| mArgocchedanayena hi zrAvakAnAve taJcaityasamAracanaMprati suvihitAnAM devakulikapreraNaM natu yatInAM kRtyametadityanisaMdhAtena // ata kathamayamAgamazcaitya svIkArArthatayA yatInAM payavasyediti // arthaH--mATe e AgamanuM tAtparya vicArI jotAM e thakI caityano aMgikAra karavo e vAta sika thatI nathI ne zrAvakano a. nAva te mArgoccheda thavAnA jaya thakI te caityanuM samAratuM kaDaM mATe suvihita yatinuM e kRtya ne eTale sarve suvihitane e karavA yogya De evA anusaMdhAne karIne devakulikane preraNA karavI evo e thAgamano anniprAya nathI. e hetu mATe yatine caityanoaMgikAra karavo. e prakAre e zrAgamano nAvArtha kema sijha thAya ? naja thAya. . TIkAH-evaMca tvameva parijAvayA mArgAnusAriNyAmanISayA yanmunerdevAdhikAraM ciMtayataHkathaM mAupatyamatikutsitaM na prasa. jyatati // laukikAappAhuH // yadIcchannarakaM gaMtuM, saputrapazubAMdhavaH // deveSvadhikRtikuryAgoSuca braahmnnessuc|| tathA // narakAya " matistecet, paurohitya samAcara // varSayAvakimanyena mAupatyaM dinatrayamiti // arthaH-vaLI e mArgane anusarati bur3iye tuM paNa vicArI jo je devAdhikAranI ciMtA karanAra munine mapatipaNuM kema atizaya
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________ -4 atha zrI saMghapaTTkaH (257) niMdita nahi hoya. eto atizaya niMdA thavAnoja prasaMga De kemaje laukika zAstra paNa ema kahe be je putra, pazu, bAMdhava temanA sahita jo narakamAM javAnI icchA hoya to devane viSe tathA brAhmaNane viSe adhikAra karane vaLI jo tArI narakamAM javAnI mati hoya to eka varasa sudhI purohitapaNuM kara ne vaLI te karatAM e sarve narakamAM javAnAM sAdhananuM zuM prayojana ve eka RNa dinasudhI maThapatipaNuM kara. jeNe karIne kuTuMba sahita narakanI prApti zIghra thAya ityAdi mahA niMdita anya darzanamAM paNa be. TIkA:-- idAnIM nigamayati // itiyasmAdarthe yasmAt eva mityuktakrameNa vratavairizI cAritrapratipaMthinI itihetvArtho jinakramaH sacAgre yodayati // mamatAM zrarthAdiSu svIkArabuddhiH iti tasmAto rnayuktA nopapannA muktyarthinAM nirvANAnilASiNAM munInAmiti vRttArthaH // arthaH- have e vAtanI samApti karatA satA kahe be // je iti zabdano evo arya karavo, eTale je hetu mATe pUrve ko ekrama thakI cAritranI vairI eTale nAza karanArI mamatA ne eTale dravyAdikano aMgikAra karavAnI buddhi e prakAranI The. e hetu mATe muktinA vAMcaka munine e mamatA karavI yukta nathI, ema e kAvyano artha be. masaMyamAdidoSapradarzanenAprekSitAdyAsana TIkA: - sAMprata dvAraM nirAkartumAha //
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________ (218 ) - atha zrI saMghapaTTakaH arthaH- ve saMjama yadi doSa dekhAve karIne palevaNa na thAya evAM zrAsana teno dvAra pratye niSedha karatA satA kahe be.. // mUla kAvyam // navati niyatamatrA saMyamaH syAvibhUSA, nRpatikakudameta loka dAsazca oiH // sphuTataraida saMgaH sAta zIlatvamuccai, riti nakhalu mumudoH saMgataM gandikAdi 11 22 11 TIkA:- navati jAyate niyataM sarvadA chAtra gabdikAdyAsane Siyamo jIvarakSA'nAvaH // gabdikAdernityasyUtatvAdinA pratyudauraara vivarAdinA tadaMtaH praviSTAnAM tadaMtarecotpannAnAM vA prasAdInAM tatropavezanena vinAzasaMbhavAt // nikoritivRtta madhyasthapadaM sarvatra saMbadhyate syAt bhavet vibhUSA zonA tatropaviSTasya jagatopyuparivaha miti vibhUSAkAryA nimAnapravRttervinUSA ca yatInAmavazyaM varjanIyA // artha:- gAdI Adika yAsana rAkhe te nizce niraMtara chA saMjama thAya be eTale jIva rakSA thai zakatI nathI kema je gAdI zrAdika je Asana te niraMtara zIvelAM ve e hetu mATe pamIle thAdika thai zakatuM nathI mATe tenAM vizrAdi dvAre karIne temAM peThA je jIva temanuM tathA temAM utpanna thayA je trasAdika jIva temanuM te
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________ *-1 atha zrI saMghapaka - prAsana upara besavAthI vinAza thavAno saMnava . vratane madhye raghu je niMA eTaduM par3ha teno sarva jagAe saMbaMdha karavo. nihu eTale sAdhu te gAdI upara bese tyAre hu~ jagatanA paNa uparI rahenAra DhuMe prakAranI zonAthI kArya karavAmAM ajimAnanI pravRtti thAya e hetu mATe ne munine zonA to avazya tyAga karavA yogya . TIkAH-yamuktaM ||vibhusaavttiyN nikkhU, kammaM baMdhacikaNaM ||sNsaarsaagre ghore, jeNaM pama uttare // iti // . arthaH-je mATe te vAta zAstramA kahI je je zolAmAM vartato je niku tene cIkaNAM karma baMdhAya be ne te karIne nitu je te zojAe karIne mahAghora ne pu:khathI tarAya evo je saMsArarupI samuja temAM pake De, ityAdi zAstra vacana be. TIkA:-nRpate rAjJaHkakudaM cihna rAjAdInAmeva prAyeNa mahakiAnAM tatropavezadarzanAt // lokahAso janatotprAsanaM ca zabdodoSasamuccaye nidoryateH // ahonidopajIvino muM. mitA apyevaM vidhAsaneSUpaviMzatItyAdiseya'janavacanazravaNAt // sphuTataro lokaprakaTa iha gabdikAdau saMgaH parigraho mahAdhanatvena mU hetutvAt // sAtazIlatvaM sukhalAlasatvaM // tadaMtareNa haMsa rutAdipUrNeSu sparzeSu tathAvidhAsaneSu yatvanucitatayA sikAMta niSikeSUpavezA'saMnnavAt // arthaH-car3hI e gAdI zrAdika bhAkA rAjAne cihAne
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________ (210 ) -18 atha zrI saMghapaTTakaH bahudhA rAjA zrAdika maharddhi loka te tevA Asana upara bese be ema dekhIe bIe, ne vaLI yatinI lokamAM hAMsI thAya be. ca zadano e artha De je doSano samUha ethI thAya be. lokanI dAMsI ema thAya be je aho! jIkha mAgIne zrAjIvikA karanAra muMgIta mAthAvAlA paNa yA prakAranA Asana upara bese be ityAdi irSA sahita lokanAM vacana saMtalAya e hetu mATe lokamAM zratizaya prasiddha gAdI zrAdikano parigraha ke te mahA dhanapaNe saMsAramAM mUrkhAnuM kAraNa be ne vaLI sukhakArI jeno sparza be ne atizaya komaLa ru Adika vastue narelAM sAta zIlapaNane jaNavanAra evAM te siddhAMta mAM munine aghaTitapaNe besavAno niSedha karelo be mATe gAdI zrAdika Asana tene viSe sAdhune besavAno saMjavaja nathI. TIkA:- uccairatizayena itihetau ejyo hetubhyo na khalu naiva khalu vadhAraNe mumukSormokSArthino yateH saMgataM yuktiyuktaM gabda kAdyAsanaM napanogatayeti zeSaH // lokaprasiddha rUtAdinUtayAsana vizeSo gabdikA // zrAdizabdAnmasUrakasiMhAsanAdiparigrahaH // etena yadapi - nANAdivarataramityAdyAgama balena pravacanaprajAvanAMgatayA yatInAM gabdikAsiMhAsanAdyAsanopavezana samarthanaM tadapi sukhazIlatA vilasitaM // artha :- monA zrarthI yatine gaad| zrAdika zAsana zratizaya aghaTitaja be. ' na khalu' e avyayano nizcayavAcaka artha be, mATe yatine e prakAranA zrAsanano upajoga karavo te jukti jukta nithIja. 'upayoga tayA' eTaluM pada uparathI zeSa levuM. loka
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________ - aba zrI saMghapaTTaka LAW mAM prasika rUzrAdi vastue narekhaM je zrAsana vizeSa te gAdI kahIe. zrAdi zabdathI mazarUnI talAza siMhAsana ityAdikanuM grahaNa karavU. eNe karIne je pUrve 'nANAhita' ityAdi Agama vacanabaLa laine pravacana- pranAvaka aMgapaNe yatine gAdI siMhAsana A. dika zAsana napara besavArnu pratipakSIe pratipAdana karyu hatuM te sarve paNa sukhazIlIyApaNAno vilAsa . ttiikaaH-tthaahi|| kiM yatemahArhagabdikAdyAsanopavezanameva pravacanaprasiddhasamyagjJAnAditrayAnivyaMjanaM ? na taavvdaayH|| zdAMnItanarUDhayA nirguNasya kasyacidanAgamajJasyAcAryAdeHsadasi vyAcikhyAsayA mahArhAsanopavezanepi pravacanaprajAvanAyA anupapatteH pratyuta tAdRzastasya tathAbhUtAsanamadhyAsInasya kenApi tarkakarkazavAgjabizakhyitArAtiko videna prativAdinA kSiptasya sa hRdaya hRdayaMgama prativacanAnAvena mahApravacana lAghavApAdanAt // arthaH-teja pratipAdana kare le je yatine moTA moTA mUlanI gAdI zrAdika zrAsana upara besa, eja pravacananI pranAvanAnuM aMga ne ke pravacanamA prasiddha evaM samyag jJAna darzana cAritra e traNano prakAza karavo e pravacananI pranAvanAnuM aMga De teno uttara borbu temAM prathamano pakSa te to aMgikAra karavA yogya nathI. kema je zrA kALanI ruDhIe koika zrAcArya zrAdika te Agamano ajANa ne guNarahita le tene sajAmAM vyAkhyAna karAvavAnI lAe moTA moTA mUkhanA Asana para besArIe to paNa pravacananI prajJAvanA tethI thara zakatI
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________ (261) 8. aya zrI saMghapaTTakaH nathI. ulaTo te puruSa pravacananI laghutA kare . kema je te puruSa tevA prakAranA Asana upara bege te vakhata kozka AkarI vANIrupI zastranA prahAravate zatrunA parAjaya karavAne paMmita evo tarkavAdI prativAdI puruSa te parAnava pamA be. zAthI ke paMmitanA manane prasanna kare evo tethI nattara na thAya e hetu mATe tevo puruSa to pravacananI laghutA karanAra . .. TIkAH-tathAca paThyate // guNai ruttuMgatAM yAti, nacoccAsana / saMsthitaH // prAsAdazikharasthopi kAkaH kiM garumAyate // arthaH-vaLI te nupara sAhityano zloka zrAprakArano kahevAya je je guNe karIne moTApaNuM pamAyahe. paNa naMcA zrAsana upara begathI nathI pamAtuM. jema moTI havelInA zikhara napara kAgamojaine bege paNa te zuM garuma pakSInI peThe moTApaNAnuM kAma karI zakaze ? nahi kare. tema te puruSa paNa pravacananI prannAvanA nahi karI zake. TIkAH-zratha dvitIyaH // tarhitatraiva prastAvanAkalpalatA mUlatayA prayatyatAM kiMvRhadAsanAdyATopena mugdhajanabaMdhIkaraNena // yamucyate // guNeSu yatnaH kriyatAM, kimATIpaiH pryojnN|| vikrI. yaMte na ghaMTAni, gAvaH viirvivrjitaaH|| arthaH-have bIjo pada aMgikAra karo je guNane viSe prayatna kara kema je te guNa mAMheja prajAvanArupI kalpalatAnuM mULapaNuM radyu mATe loLA mANasane baMdhana karanAra evo moTA Asanano ATopa
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________ - atha zrI saMghapaTTakaH ( 263 ) teNe karIne zuM ? je mATe nItivacana yA prakAranuM be je guNane viSe prayatna karatuM temAM ATopanuM zuM prayojana be kema je te upara dRSTAMta jema dUdha rahita gAya te ghaMTAvate vecAtI nathI. eTale jema koika 'gAya sadAkALa dUdha detIja nathI. te tenuM sArUM mUla upajAvavA vAste tenI koTe ghaNI ghaMTA bAMdhIne ATopa karIe paNa tenuM mUla sA upaje nahi tema gueA vinA kevaLa moTA moTA Asana upara beThA tethe karIne pravacananI prabhAvanA thAyaja nahi. TIkA :- Agame ca ziSyopadhyA dinirevasUriniSadyA vidhAnAbhidhAnAt // upadezamAlAyAmapi // navi dhammasta jamaketyatra makkA vRhadAsanAdyATopa iti vyAkhyAnena vastutaH siMhAsanAdyAsana niSedhapratipAdanAt // kiMcApratyupekSatvenAkalpanIyatayAgama niSiddhadrUSyapaMcakAMtarvarttitvena gabdikAyAsanasya pravacanaprajAvanAnaMgatvAt // arthaH- zrAgamane viSe paNa kahyuM ve je ziSya tathA upaMdhi ityAdike karIneja sUrine niSadhAnu vidhAna kahevApaNuM be eTale sUrI yAve tyAre ziSya zrAsana pAtharI Ape, tyAre jo siMhAsana upara be savAnuM hoya to ema nakaheta. upadezamAlAmAM paNa 'navidhammastanamakkA ' e jagAe jamakkA je moTA zrAsanAdikano ghaTATopa ema vyAkhyAnna karave karIne vastutAe siMhAsanAdi Asanano niSedhanuM pratipAdana dekhAya ne e hetu mATe. vaLI jenI pamilehaNa na tha zake mATe kalpavApaNe zrAgamamAM niSedha karyo je dUSya paMcaka // dukhe jenI pakaleha cAya mATe doSayukta je pAMca vastu temAM gA
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________ (264) - atha zrI saMghapaTaka . dIyAdi je Asana te gaNAvelAM mATe tene pravacananI prajAvanAnuM aMgapaNuM nathI e hetu mATe. TIkAH-yadAha // appamilahiyadUse tUlI uvahANagaM canA yadyA // gaM'vahANAliMgiNi masUrae caiva pottmep||hvikoy vivAvAranavaya atahayA dADhagAlIya // uppamile hiyadUse eyaM bIyaM nave paNagaM // arthaH te zAstra vacana zrA prakAranAM ne je, TIkA:-atrahi tUTyupadhAnagabdikAprAvaraNapuSpapaTAdayo'pratyupedayatayA yatInAma saMyamahetutvenAnu pAdeyatayopanyastAH ||nvNtstu tUTyupadhAna gabdikAdInyeva jagavat siddhAMtamAtsaryeNe va :hagadaviratamupajuMjAnAHpravacanamAlityamAnayaMta napasanyaMta ityahomahAmohamadirA madayati viduSopi // arthaH-zrA zAstra vacanane viSe talAza, uzikA, gAdI, ra. jAra, puSpapaTa ityAdikanI pamilehaNa na thAya tathA u:khe evA kA. raNathI yatine asaMyamanuM kAraNa le mATe na grahaNa karavApaNe thApyAM De ne tamoto talAi, ozikA, gAdI ityAdika nagavaMtanA siddhAMtanI sAthe matsara paNeja eTale viparItapaNeja hagatkAre niraMtara napatnoga karo bo; tethI pravacananuM malInapaNuM karatA dekhAu~ jo mATe aho eto moTA moha rupI madIrA vidyAnane paNa eTale jANa puruSane paNa mada kare .
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________ -48aba zrI saMghapaTaka - TIkAH yadapi rAnavaNIya ityAgamabalane vyAlyAnAdaursihAsanopavezanopapAdanaM tadapi na scetsaaNcteshcmtkaarkrN| tathAhi ||raajopniitsiNhaasnopvissttaa gaNadharA vyAlyAMtIti kiMrAnopanItaeva siMhAsanaupaviSTA ahorAjopanItepi upaviSTAztyapi kimuupaviSTA eva natopaviSTA apIticatvAraH pakrAH kaSAyAiva javadajimatavyAghAtadadAtattiSTaMte // arthaH-je paNa rAuvaNIya ityAdike zrAgama bale karIne vyA. khyAnAdikane viSe siMhAsanane viSe besavAnuM pratipAdana karyu te paNa paMmitanA citane camatkAranuM karanAra evaM nathI. teja kahI dekhAme je je rAjAe prApta karyu je siMhAsana te upara bega evA je gaNadhara te vyAkhyAna kare ne ityAdi. e jagAe tane pUIe je zuM rAjAe ApeIM evuja siMhAsana te upara beThelA ke aho rAjAe ApelA siMhAsanane viSe paNa beThelA ne begae jagAe je apizabda tethI bIjA be vikalpa je zuM begaja ke bega paNa e cAra prakAranA paka nutpanna thayA, te jANe tArA cAra kaSAya mUrtimAna utpanna thayA hoya ne zuM? ema tArA matane nAza karavAmAM atize mAjhA . TIkA:-tatra yadyAdyaH padastadAgaNadharanyAya nusAreNa na. vatAmapi rAjopanItasiMhAsanasthAnAmeva vyAkhyAprasaMmaH // atha dvitIyastadA rAjopanIte tadanyopanItepItyayamartha statrApi vikalpa kiM tadanyopanIte rAjavyatiriktajanopanItaM shaahosvopnaat||
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________ (266) 4. atha zrI saMghapaTTaka . .. arthaH-temAM jo prathama pakSano aMgikAra karo tyAre to gaNadharanA nyAyane anusAre tamAre paNa rAjAe ApelA siMhAsanane viSeja bezIne vyAkhyAna karavAno prasaMga Avaze. ne vaLI bIjo pakSa, je rAjAe ApetuM ne bIjAe paNa Apelu evA pakSano aMgikAra karazo to temAM paNa be vikalpa le je zuM rAjA vinA bIjA loke ApeluM ke aho potAne arthe karAvIne eTale yatine arthe karAvIne bIjA loke zrApyu rAjAe pote Apelu. TIkAH na tAvadAdyaH // rAjavyatiriktalokAnAM siMhAsanA jAvenatapanItatvAnupapatteH // nRpAsanaM vinA'nyasyAnidhAna kozAdiSusiMhAsanavyapadezAsijhaiH // nRpAsanaMyattatajAsanasiMhAsanaMcataditivacanAt ||anytrtu tavyapadezasya naakttvaat|| nanulavatvagnirmANavakaztyAdau sarvathAtadAkAradhAraNatadarthakriyA kAritvAdiviraheNa katicittadguNayogAdagnizabdasya mANava kennAktatva mihatumAtrayApitahirahAlAvena sakala tajuNopapatteH - kathaMnAktatvaM // arthaH-temAM prathamano vikalpa je rAjA vinA bIjA loke zrApelu to rAjA vinA bIjA lokone siMhAsana hoya nahIM mATe teNe ApeluM evAta kema siha thAya ne rAjAsana vinA bIjAnuM siMhAsana evaM nAma ajidhAna kozAdikane viSe sika karyu nthii.|| kemaje te koza- vacana A prakAra ne je rAjAnuM Asana te jajAsana kahIe tathA siMhAsana kahIe e hetu mATe ne bIjI jagAe te siMhAsana, nAma kahevAya je te to lAkSaNika ke eTale mukhya
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
________________ - atha zrI saMghapaTTaka (17) paNe nathI gauNapaNe 2 have prativAdInI AzaMkA grahaNa pharIne kahe je je // agnirmANavakaH // eTale zrA bokaro agnirupa jhyAdi sthalane viSe sarvathA prakAre te agninA jevA zrAkAranuM dhAraNa te bokaro karato nathI tathA te agninA guNa tenA yoga e gekarAmAM te mATe agni zabdanu bokarAne viSe AropaNa karyu tethI e agni zabda lAkSaNika kahevAyo paNa zrA jagAe to siMhAsananA jeTalA guNa De te sarva guNa sahita evaM siMhAsana kahevAnuM . lagAra paNa guNa bobo kahevo nathI mATe A jagAe siMhAsana zabdanuM lAkSaNika paNuM kema kahevAya ? naja kahevAya. TIkAH-zrannidhAnakozapAThopyupalakSaNatayAsamAdhAsyate anyathA jagavatprAtihAAMtaHpAtinya pitasminU siMhAsanazabde gauNatvaM prasajyet ||evNcraajhopniite tadanyopanItevA tasminnupaviSTA gaNadharAvyAcakSate tadanusAreNa vayamapIti kimanupapanna mi. ticet // evaMtAIpratyupekSAdyanaItayA tada dhyAsanasyamunInAmananu guNatvAditiparihArostu // artha:-vaLI anidhAna koza paNa upalakSaNathI samAdhAna kare je je sakala siMhAsana guNa sahita e siMhAsana ne ne jo ema na kahIe to jagavaMtanA prAtihAryamAM raDaM je siMhAsana tene viSe paNa siMhAsana zabdanuM gauNapaNuM prApta thAya vaLI jo tamo ema kahetA ho je rAjAe zrApeluM athavA te vinA bIjAe ApeluM te siMhAsana napara besIne gaNadhara vyAkhyAna kare , tene anusAre ame paNa vyAkhyAna karIe bIe, emAM zuM aghaTatuM . ema jo tuM kaheto
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________ (218) hoya to parikhehaNAdi karavA yogya e vastu nathI mATe se napara munine besavu te guNakArI nathI. e prakAre tArI AzaMkAno parihAra thaze. TIkAH-nApi dvitIyaH svArthaniApitasiMhAsanasyAvA karmatvena yatInAM tatropavezanAyogAt // yatyarthanaktazrAvakAvinirmASitasyApi tahadeva varjanIyatvAt // arthaH-have bIjo pakSa paNa ghaTato nathI kema je temAM po. tAne arthe nIpajAvyu je siMhAsana tene viSe zrAdhAkarmika doSa sAge e hetu mATe sAdhune te napara besad te ayogya . ne yatine arthe koika jakta zrAvakAdi teNe nIpajAcyuM hoya to paNa. pUrvanI peTheja tyAga karavA yogya . TIkAH-nApi tRtIyaH // tathAhi // rAjopanItasiMhAsana samAvepi kutopidetostatropavezanAsaMjave na maNadharANAM jyA khyaanaanaavprsNgH|| tathAca tadA nusAreNa navatAmapi // arthaH-trIjo pakSa je begaja te paNa ghaTato nathI kema je rAjAe siMhAsana Ape sate paNa ko kAraNa mATe te upara besavAno saMbhava na thAya tyAre gaNadharathI paNa vyAkhyAna na thAya evo prasaMga Acaze tema tamAre paNa te gaNadharane anusAre rAjAe siMhAsana bAyu hoya tyAreja ApelA siMhAsana napara besIneja byAkhyAna thAya nahIM to na mAya eko prasaMga pAvaze mATetrIjo pakSa paNa ghaTayo nahIM
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8 atha zrI saMghapaTTaka TIkA: - || nApicaturthaH // tathAhi // javatugaladharANAMrAjopanIta siMhAsanopavezanAnupavezAnyAM vyAkhyAna vidhiH // rAjopanItasiMhAsanopavezana saMbhAvanAspadatvAtteSAMnavatAM rAjopanI tasiMhAsanaprApti saMbhAvanAyAM satyAmevAnyapApyupaviSTAnAM vyAkhyAnakaraNaM saMgata // tu ( 269 arthaH-vaLI cotho pakSa je, beTho paNa, tepaNa ghaTato nayI, je gaNadharane to rAjA zrApela siMhAsana upara besIne athavA na besIne vyAkhyAna vidhi karavAnuM ho kema je te gaNadharane to rAjAe pelA siMhAsanane, te upara besavAnuM saMbhave be. paNa tamAre to rAnae pela siMhAsananI prApti kadAcit saMnaveja topaNa te vinA bIje besIne vyAkhyAna karavAno saMjava be. TIkA:- evaMca pradarzitAgamAvaSTaMjenasiMhAsanopavezanaM kathamapi bhavatAM nopadyate // tasmAdayamasyAgamasyA niprAyaH // yadogala nRtAM vyAkhyAnAneha si kaciGgakAdiH pRthvI patirupavezanAya evaM siMhAsanamupanayati tadAtaccetonuvRtyAtatrAdhikaM te prabhAvanA dilAnaM saMjAvayaMtastadA tadAsanamadhyAsyApi vyAcakSate // artha:-e prakAre tame dekhAmayuM je zragama vacana tenuM zrAvalaMbana karave karIne siMhAsana upara besavAnuM tamAre koi prakAre paNa zAstrI siddha yatuM nathI te hetu mATe e zrAgamano to yA prakArano abhiprAya ve je jyAre gaNadharane vyAkhyAna karavo samaya hoya tyAre koika najika rAjA gaNadhara mahArAjAne besavA sAru potArnu siM
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________ (27). 48 baya zrI saMghapaTTA AAAAmwww ANNA hAsana tyAM lai jAya . tyAre tenA cittanI anuvRtti rAkhave karIne prattAvanAdi lAnanI saMjAvanA karatA satA te zrAsana upara besIne paNa vyAkhyAna kare . TIkAH-zranyathAtu teSAMjagavatsamIpavartinAmutsargeNatatpAda pAgadhyAsanena kadAcittataH pRgviharatAMcaupagrahikapaTTAghupave zanena svaniSadyopavezanena vA vyAkhyAvidhiHpratipAditaH // eva - madhunApigItArthasUrinirutsargeNaupagrahika paTTasvaniSadyAdhupaveza nena vyAkhyAnaM vidheyaM // arthaH-ema jo na hoya to jagavatanI samIpa rahenAra evA te gaNadharane natsarge mArge te lagavaMtanA pAdapITha napara besavAna e hetu mATe ne kayAreka te jagavaMtathI judA vihAra kare tyAre to cauda napakaraNathI bAhAra je upakaraNa te aupagrahika kahIe te upagrahIka evAM pATapramukha zrAsana te upara besa, teNe karIne athavA po tAnA zrAsana napara besabuM teNe karIne vyAkhyAna vidhi pratipAdana koM ne. emaA kAlamAM paNa gotArthasUrIye natsarga mArge napagrahIka paTTa athavA potArnu zrAsana te upara besIne vyAkhyAna karavU. TIkAH-apavAdatastu kadAcimAjakulAdigamane tatprArthaH / nayA siNhaasnaayupveshnenaapi|| navidAnIMtanaruDhayAya thAkathaMcisiMhAsanAdAvupaveSTavyamiti // etena yadapi vairasvAmyudAharaNena yatInAM mahAIsiMhAsanAdhyAsanapratipAdanaM tada
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________ -49 maya zrI saMghapaTTaka: (201) pyapAstaM // kanakakamala siMhAsanAdInAM gabdikAdyapekSayA'spadoSatvena kathaMcidapavAdena sAtizayAnAM tathaivajavyopakAra saMnA. vanayA vyAkhyAnAdau sijhate zravaNAt // gabdikAdInAM cakevalasAtazIlatAvyaMjakatvena siMhAsanAdyapekSayA mahAdoSatvena cavyAkhyA vidhau kvacidapyananujJAnAt // artha:-apavAda thakI te kyAreka rAjakulAdikamAM gaye bate te rAjAdikanI prArthanAe karIne siMhAsanAdika napara besIne paNa vyAkhyAna kare paNa yA kAlanA sAdhunI ruDhIe je te prakAre siMhAsanAdika upara caDhI vesavu ema nathI eNe karIne je zrI vaira svAmInA dRSTAMte karIne sAdhune moTA mUlanA siMhAsanAdika upara besavArnu pratipAdana karyu hatuM tenuM khaMmana thayuM ne suvarNa kamaLa siMhAsanAdika tenuM gAdI AdikanI apekSAe alpa doSapaNuM ne tehetu mATe kozka prakAre apavAda mArge atizaya sahita evA moTA puruSone te prakAre navya prANIno napakAra thAya evaM saMjavatuM hoya to vyA. . khyAnA dikane viSe siMhAsana napara besavAnuM siddhAMtane viSesAMnalIe bIe paNa gAdI Adika to kevala sAtA sukhanu jaNAvanAra ne ne siMhAsanAdikanI apekSAe mahA doSapaNuM be e hetu mATe vyAkhyAna zrA. dikane viSe ko jagAe paNa zAstramA AzA ApI nathI. TIkAH-yadapikvacidapavAdena teSAmapajhAnaM tadapiglAnA vasthAyAM guptavRtyA puruSa vizeSamAzritya na yathAkathaMcit // tasmAttacyAga evayatInAM nyAyyaH // etena gabdikAdyAsanamupAdeya
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________ (271) - atha zrI saMghapaTTaka mityAdauprayogepi gabdikAdeH pravacanapranAvanAM gatvasyoktanyAye .na nirastatvAddhaturasijhoveditavyagAsvapakSasAdhanaM tu yatInAM gabdikAyAsana manupAdeyaM asaMyamahetutvAt zrAdhAkarmika jojanavaditivRttArthaH // 11 // artha:-vaLI je kyAreka apavAda mArge temane gAdI zrAdikanI zrAA ApI , te paNa glAnAdika avasthAmAM guptavRttiye karIne puruSa vizeSane AzrIne kA De paNa je te prakAre gAdI - haNa karavAnuM nathI, te gAdIno tyAga karavo eja yatine nyAya , . eNe karIne gAdI Adi zrAsana gRhaNa kara, e prakArano je anumAna prayoga kahyo hato te paNa gAdI Adikane pravacana pracAvanAnuM aMgapaNuM nathI mATe kahyo e prakArano nyAya teNe karIne tenuM khaMgana avAparyu le mATe e hetu zrasiddha thayo ema jANavU ne potAnA pa. jhaTuMje apamAna sAdhana te to sAdhune gAdIzrAdika zrAsana na grahaNa * karavaM. asaMyamanu kAraNa le e hetu mATe; AdhAkarmika nojananI phe jema AdhArmika nojana le tema mAdi Adi zrAsana- mahaNa karavU te paNa asaMyamanuM kAraNa je. e prakAre zrA kAvyano artha thayo .. // 11 // gAdI Adi AsananA khaMmanano sAtamo dvAra thayo. TIkA-sAMprataM sanAmoccArasAvadyAcaritAnidhAna purassarata doSapradarzanena sAvadyAcaritAdaradvAraM nirasyannAha // ___ artha:-have nAmanu kahevU teNe sahita sAvadha AcarItanuM
Page #297
--------------------------------------------------------------------------
________________ AAAAAAAAJEknanana 8. atha zrI saMghapaTaka ...kahe te pUrvaka tenA doSa dekhAmavA teNe karIne sAvadha AcaraNano zrAdara karavA rupa hAranuM khaMmana karatAsatA graMthakAra kahe ." // mUla kaavym|| gRhIniyatagannAgU jinagRhe dhikAroyateH pradeyamazanAdi sAdhuSuyathA tthaarNnibhiH|| vatAdi vidhivAraNaM suvihitAM tikegAriNAMgatAnugatikairadaH kathama saMstutaM prastutam // 12 // TIkAH-gatasya pUrvaprasthitasya kasyacita anupazcAdgataMgamanamanyasya yattad gatAnugataM tdessaamstiitigtaanugtikaaH|| shrstyrtheprtyystddhitH||shrymrthH|| yathA gaDDarikAH kAMcana dizaM pratItyakAM cidekAmavikAM purogacchaMtImavalokya tadanumAe~Na pAzcAtyAH sarvAzrapitAmanugacchati na mArgasya sugamargama-. tvAdikaM mRgayaMti. arthaH-jema lokamAM gAmariyo pravAha kahevAya be tema cAlanAra puruSoe ayukta karavA mAMmayu De ema Agala kaheze, kozka prathama cAlyo ne tenI paLavAme vicAryA vinA bIjAnuM je cAlavU te gatAnugatika kahIe, ne gatAnugata jemane De te gatAnugatika kahIe vyAkaraNa zAstramA astyarthe e prakAranA taddhita sUtre karIne gatAnugatika evo prayoga siddha thayo temAM thA paramArtha De je jema
Page #298
--------------------------------------------------------------------------
________________ (289) atha zrI saMghapaTTakaH gAmarano samUha koika dizanI pratiti karIne koika eka Agala cAlanAra gAkarane jor3ane tenI paDhavAne mArge mArge pAulI sarva gAkara paNa jAya be paza zrA mArga sugama be ke durgama be ema kozpaNa vicAratI nathI. TIkA:- tathA jinapravacane sukhalolatayA kaMcidekaM pravAha mArge gacchaMtaM vIkSya tacchIlatayAnyepi tannayAyyAnyAyyatAmavicAratoye tamanugacchaMti te sAMsArapathAninaMditvAttathocyate // tairgatAnugatikairlokapravAhapatitairyatyAtnAsaiH adaetat sakalajana pratyakSagra hi niyatagacchanajanAdikaM sAvayAcaritaM. artha :- temaja jina pravacanane viSe sukhanI lAlacapaNe koika ekane loka pravAha mArge cAlato dekhIne tenA jevA nyAya pranyAyane na vicAratA bIjA keTalAka puruSa je tenI paDavAme cAle be te saMsAra mArgamAMja khuzI thaelA be e hetu mATe te gAmarIA pravAnI peThe cAlanAra kahIe bIe te je gatAnugatika loka pravAmAM melA yatIno zramAsa mAtravame jAtA te liMgadhArI pu. ruSo A pratyakSa jagAtu je gRhasthAne niyamoe potAnA gacchanuM sevana kara ityAdi sAvadha zrAcaraNa pragaTa karyu be. TIkA: zrasya sAvadyAca ritasyAneka vidhasyApi samudAyarUpa tayaikatvavivakSaNAt zradaityekavacanaM kathamitikSepa garnaprakAra vacano nipAtakana kutsitaprakAreNa zrasaMstutaM yatI nAmakRtyatayA
Page #299
--------------------------------------------------------------------------
________________ * jaya zrI saMghapaTTakaH 8 ( 283 ) aparicitamapyanucitamitiyAvat prastutaM prArabdha mAdRta mityrthH|| tadeva nAmagrAmAda ' TIkA:- aneka prakAranuM paNa sAvadha zrAcaraNa teno samudAya rupe ekapaNuM kahevAnI vA be e hetu mATe adas zabdanuM ekavacana kaM ve kathaM prakArano zrAkSepagarjita eTale tiraskAra sUcanA karanAra nipAta be te zrA jagAe ko De liMgadhArIe zA prakAranaM zrAcaraNa pragaTa karyu be ? to niMdita prakAre eTale yatine na karavApaNe jebe te anucitano Adara karyo ke eTalo artha be tenu nAma grahaNa karIne kahe be eTale vastu na karavAnI be teno Adara kare be te vastunuM nAma je. TIkA :- gRhI zrAvako niyataM gacchAMtaraparihAreNaikataraM gacchamAcAryapratibaddhayatisamudAyaM jajate parigRhAtisa tthaa|| gRhiniyaH tagacchanAktvena di yatInAmidAnI sarvanakta pAnAdi nirAbAdhaM nirvahatItidhiyA javatIti kriyApadaMyathA saMjavamatrAbhyAhArthaM // gRhiniyatagacchanAktvaMca yatInAM tadgatasakalAraMbhAnumatyAdinA pApasatvaprasaMgenAsaMstutaM // artha :- gRhasthAne pota potAnA gahano aMgIkAra karavo bIjA gacchamAM na jatuM ityAdi aghaTIta sthApana kare be eTale zrAvaka bIjA gano tyAga karIne hareka koi eka gaccha eTale zrAcArya pratibaddha je yatino samudAya te rupI gaDa tene naje tenuM sevana kare e prakArano upadeza kare be kAraNa ke jyAre gRhastha niyamAye karI eka
Page #300
--------------------------------------------------------------------------
________________ ..... atha zrI saMghapaTTakaH . REAMPIE R .. . . . . .. . . woman gaccane viSe rahe teNe karIne nizce zrA kAlanA yatine sarva jakta pAnAdika nirAbAdha prApta thAya, sukhe karI nirvAha thAya, e bujhiye karIne zrAvakane gaccharnu anidhAna dharAve . javati kriyApadanozradhyAhAra karI jyAM jema ghaTe tema joma ne jyAre gRhastha eka gacchane naje tyAre yatine te zrAvakoe karelA je sakaLa AraMja tenI anumodanAdike karIne pApa lAgavAno prasaMga thAya te hetu mATe e liMgadhArI na karavAnuM kare . Mon. TIkA-yadapyutpadyatehItyAdinA'dyatanakAlApekSayA tatsamarthanaM tadapina yukta tasyApavAdika tayAgamoktAdhAkAdiviSayatvAnasarvathAniSiddhagRhiniyatagabannajanaviSayatvaM // kiMcagRhiniyatagaTanajanamaMtareNAdhunAtanayatInAM mAtsaryAgrahasthAnyonyAkRSTayAkalahaHsyAditi nvtaaNtdnyupgmHscaasNgtH|| arthaH-vaLI liMgadhArI pratye kahe je je tamoe natpadyate i. tyAdi vacanane AraMjIne A kAlanI apekSAe sAdhuno nirvAha thAya ityAdi kAraNa gRhasthane pote potAno gaccha karI rAkhavArnu pratipAdana karyu te paNa yukta nathI kema je te tArupratipAdaka vacanano apavAdapaNe karIne zAstramA kahelo je AdhAkarmAdi doSa tenuM viSayapaNuM je. e hetu mATe sarvathA niSedha kareluM je gRhasthane niyamAthI eka gahamA rahevApaNuM tenuM e sthAna ne vaLI tame kaDaM je gRhasthane 'niyamAye eka gaThamAM rahyA vinA hAlakAlanA yatIne matsarapaNA thakI mAhomAMhe eka bIjAne kheMcAtANa karavAthI klezanI utpatti thAya e prakAranu je tAruM kahevU tathA jANavU te aMghaTatuM ne...
Page #301
--------------------------------------------------------------------------
________________ - aba zrI saMghapaTTakA MAAwarwwwANNow wwwwwww TIkAH kAladoSAnnavanavaprArjavassuvihitadarzanane guNavatvAdibujhyA zrAvakANAM tadaMtikagamanAdinA navatAmidAnI pratyuta vivakSitakalahasyAdhikyopalaMgAt ityahodaMdazUkaniyAM palAyamAnasya kesarImukhe nipAtaH // arthaH kema je navA navA pragaTa thatA je suvihita temane de. khIne guNIpaNAnI bur3iye karIne zrAvaka temanI pAse gamanAdika karaze tyAre to tamAre yA kALamAM paNa nalaTo adhika kleza thaze je zramArA gacchanA zrAvaka thazne e suvihita pAse kema gayA / tyAdi, mATe aho Ato moTuM Azcarya je je tame alpa klelA maTAmavAnuM pragaTa karavA jatAMja moTo kleza prApta tamAre thayo mATe e nyAya to e prakArano thayo je jema kozka sarpanA nayathI nAMge te siMhanA mukhamAM jaz pamyo tema tamAre thayuM. . . TIkAH-tathA jinagRhe devasadane'dhikAra sakalatatkRtyaciM. tananiyogoyatecnezrAjhAnAmidAnIM taccitAniravadhAnatAvyAjaina // asyacAsaMspatatvaM caityakhIkAradvAra nirAkaraNe prAgevadarzitaM // arthaH-vaLI munine jinamaMdirane viSe adhikAra eTale samasta devamaMdira saMbaMdhI kAmakAjanI ciMtAnuM jomavU zAthI kaithA kAlamAM zrAvakane devamaMdira saMbaMdhI ciMtA karavAmAM sAvadhAna mathI ityAdi miSa lazne zraghaTanuM karavA mAMmayuM tezrayukta De te caitya aMgikAra karavAnA jhAranuM khamana karyu tene viSe prathama dekhAmayu .... NE :: :: 4
Page #302
--------------------------------------------------------------------------
________________ (286) 9 atha zrI saMghapaTTaka TIkA:- tathA pradeyaM vitaraNIyaM zrazanAdi azanaM jojanamodanAdi zrAdizabdAt pAnakA vigrahaH sAdhuSu yatiSu pra traca saMpradAnepi viSayavivakSayA saptamI // yathAtathA yena tena prakAre zuddhamapItyarthaH // raMjinigRhasthai raghunA kevalena zuddhenAzanAdinA nirvAhAjAvAditi // azuddhAzanA didAnapravarttanasyacAsaMstutatvamaudde zikanojana nirasanAvasare prtipaaditN|| artha:-vaLI sAdhune pavA yogya je zrodanAdi jojana tathA Adi zabdathI pAnakanuM paNa gRhaNa karavuM zrA jagAe caturthInA mAM saptamIvinakti thai be, azanapAna je te prakAre eTale - zuddha hoya topaNa zrAvake sAdhune Apa e prakAre bole De. kema je zrI kALamAM zuddha jojanAdike karIne sAdhuno nirvida na thAya mATe e prakAra miSa lene amuddha jojanAdi davAnuM pravartana aghaTita be te dezika jojananuM khaMgana karyu te zravasare pratipAdana karyuM che. TIkA:- tathA vrataM sarva vira tirA dizabdAdeza vira tisamyaktvAropaNatadaMtikagamanAdigrahaH // tatazca vratAdividheH sarvavira - tyAdyanyupagamasya vAraNaM niSedhaH suvihitAMtike sanmunisamIpe' gAriNAM zrAddhAnAmetaddezanApariNatAMtaHkaraNAnAM // nAsmatpArzve dIkSAdikamapi grahISyaMtI tibuddhayA // etasyacAsaMstu tatvaM teSAM suvihitAcyA dezanAkarNanatratAdiniSedhenaya tyAcyAsotsUtra dezanA silatAlUna vivekamastakatayA taddhetukA tivAritaprasara durgativajUpAtApAdanAt //
Page #303
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18 aba zrI saMghapaTTaka wwwww ___ arthaH-vaLI vrata eTale sarva viratirupa, Adi zabdathI deza viratirupa, tathA samakitanuM zrAropaNa ityAdi vratanA vidhino niSedha kare he eTale suvihita pAse jaine zrAvakane koz vratano aMgikAra na karavo ema niSedha kare ne zAthI ke e liMgadhArI ema jANe je thA zrAvaka suvihita pAse jaze ne vratAdika leze ne zrApaNI pAse dikSAdI nahi le tyAre zrApaNo yA prakArano nirvAha nahi cAle e prakAranI buddhi rAkhe De mATe e aghaTatuM karavA mAMmayuM be ne te zrA. vaka suvihita pAse jaze, dezanA sAMnaLaze vratAdi grahaNa karaze e hetu mATe utsUtra prarupaNArupI taravAravame te zrAvakanAM vivekarupI mAthAM kApI nAMkhe ke e hetu mATe te liMgadhArI aticAranA pravezathI purgatirupa vajUpAta potAnA napara nAMkhe . TIkA-anyatipAtanaM cayatInAM pApAdapipApIyaH // tduktN|| kimatopi mahApApa, majJAnAtUtuka: svayaM // pAtayatyaMdhakUpe yanmUDhaH sahacarAnapi // zrAgamepyuktaM // kiM eno kahayara, samma zraNahigayasamayasalAvo ||annN kudezaNAe kayarAgaMmi paam|| kozto pAvAyaro,jona niutto pmaanngnnmmi|| jANaMto jiNavayaNaM pamANamapamANayaMtona // evaMca ciMtyamAnamAdhunikamunInAM sAvadyAcaritamAgamavirukhatayA na ghttaamiyttiitivRttaarthH||12|| arthaH-vaLI bIjAne urgatimA nAMkha e to yatinAM pApa
Page #304
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( ( 288 ) - atha zrI saMghapaTTakaH karatAM paNa ati moTuM pApa be. te zAstramAM kahuM be je je puruSa ajJAnayI pote pApama pamayo be tene bIjo pApamAM nAMkhe be ethI bIjaM zuM moTu pApa De ? kema je muDha puruSa potAnI saMgAthe cAlanAra paNa AMdhaLA kuvAmAM nAMkhe be. zrAgamamAM paNa kahAM be je, e pra kArano vicAra karatAM yA kAlanA munIne sAvadhanuM AcaraNa kara zrama viruddha hetu mATe pratize ghaTatuM nathI. sAva kiyA niSedhano aSTamadvAra saMpUrNa thayo. TIkA:- idAnIM zrutapathAvajJAdvAra nirAsamupakramate // tatracanAnAvidhAH zrutAvajJA jinAjJAbAhyaliMgi nirupakalpitA statra prathama mayogyasyA pisvaguru ziSyasya gannagrahAnmahAjanA pUjopalaMjena zrutapathAvajJAM pazyaM stAmevamohama himapradarzanadvAreNa nirAkurvannAha / / artha:- have siddhAMta mArganI avajJA eTale apamAna te dvAra khaMkana yAraM ve temAM nAnA prakAranI siddhAMta mArganI - vajJA jina jagavaMtanI zrAjJAthI rahita evA liMgadhArI lokoe kalpI mAM prathama pote paNa yogya ne potAnA sarakho ayogya guru jeno evo je te ziSya te gacbanA AgrahathI mahAjana saMbaMdhi potAne pUjAnI prApti yAya e hetu mATe siddhAMta mArganI zravajJA kare. be. tene jotAM je graMthakArane, eto moTA mohano mahimAna e. e prakAranuM dekhAnAra dvAre karIne te siddhAMtanI zravajJAnuM khaMkana ka jatA batA kahe be.
Page #305
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4- aba zrI saMghapaTaka MandiroinnaromwOUNIAUNANING // mUla kaavym|| nirvAhArthinamujitaM guNalavairajhAtazIlAnvayaM,tAhagvaMzajatadguNena guruNA svArthAya muMgIkRtam ||ynikhyaatgunnaanvyaaapi janA lagnogragacchagrahA,devenyo dhikamarcayaMti mahato modasya taninatam // 13 // A ndALACE. TIkA:-nirvAhArthinaM kevalaM udarajaraNaprayojanaMnapa saMsAranistArakAMkSiNaM, najitaM hInaM guNalavaiH kSamAdilezairapi // pravajyAyogyo hipuruSaH kamAdi guNavAn bhavati // yamukta pakkAe joggA,yAriyadesaMmije samuppannAjAzkulehivisilA : thkhiinnppaaykmmmlaa|| evaMpayazaecciyaavagayasaMsAranimguNa, sahAvA // tatto tavirattApayaNukasAyappahAsAya. arthaH-je A prakArano zizya kevala nadara laravAnuja jene prayojana ke evo paNa saMsarano nistAra karavAnI jane ibA nathI.evone vaLI kSamAdi guNano leza karIne paNa rahita evone pravajyA yogya je puruSa te to kamAdi guNavALo joze, je mATe zAstramA kole je.je Arya dezamAM natpanna thayo hoya ne jAti tathA kula e besArAM hoya tazAjeno karmamala bahudhAnAza pAmelo hoya ne jeNe saMsArano guNa rahita khajAva jAeyo be ne jenA kaSAya bhoga thaesA evA guNavAloM puruSa dIkSAne yogya . .
Page #306
--------------------------------------------------------------------------
________________ (21) - atha zrI saMghapaTTakaH - .. . TIkA:-ayaMtu kSamAyaMzenApi tyktH|| tathA zIlaM svannAvaH savRttaMca // anvayazca kulaM zIlaMcAnvayazceti iNdhH|| tatazcAjJAtAvaviditauzIlAnvayau yasya sa tathA taM // parI datazIlakulasyahi pravajyAdAnaM zAstre'nnihitaM // aviditasvanAvohikaSAya uSTAdiH kvacidaparAdhe gurvA dinAzikSitastamapi jighAMsati // arthaH-ne Ato kamAdi guNanA aMze karIne paNa rahita ne, vaLI zILa kahetAM svannAva tathA zIla kehetAM svannAva tathA zIla kehetAM sAru vRttAMta tathA anvaya kahetAM kula // zIlane anvaya e be padano iMcha samAsa karavo tyArapaThI nathI jANyuM zIlakula te jenuM evo ziSya , zAstrane viSe kayu De je zola kulanI parIkSA karIne gurvAdika aparAdha thaye sate zidA detA rete gurune paNa mA. ravAne icche mATe.... ... TIkA-evamajhAtavRttopi taskarAdiH pravRjitastaccIlatvAstainyAdikaM kadAcidAcaran gacchamapi tulaayaamaaropyti|| tathA' viditakulodIkSitaH kathamapi karmodayAdIkA jIhAniraMku. zatayA jhaatyev||kuliinstukdaacidkaarycikiirssurpi kaulinyasatataguruzikSAnivibhanigamaniyamo na karotyeva. - arthaH-e prakAre nathI jAeyu vRttAMta te jenuM evA je puruSa te paNa kadApi cora hoya ne tase dIkSA lodhI hoya tyAre tene corI karavAno skhalAva hoya e hetu mATe kadApi koika corI Adi ke
Page #307
--------------------------------------------------------------------------
________________ - aba zrI saMvapaka karIne badhAgacchane paNa zULIne viSe zrAropaNa karAve vaLI jernu kula jAeyu nathI. te paNa koika karmanA udaya thakI dIkSAne tyAga karavA cche to niraMkuzapaNe dIdAno tyAga karIja de, ne kulavAna to kyAreka na karavAneM kAma karavAne icche to paNa ene viSa kulInapaNuM raDaM je e hetu mATe niraMtara gurunI zikSArupI AkarI bemIvame baMdhAyo 2 mATe na karabAnuM kAma karI zakeja nahI. TIkAH-yamuktaM // zrapi nirgatumanasA, prvrjyaamNdiraannraan| rupachi purata: sthASNuMragaleva kulInatA jazavihuniggayatnAvotaha- . vidu rari kajae sayannohi // vaMsakumaMgIcchinnovi veNuna pAvae. na mAha.. artha-je mATe te vAta zAstramA kahI je je dikSArupI meMdirathI nIkalavAne icchatA puruSone paNa baMdhananI peThe kalInapaNuMje te AgaLa AgaLa zrAvIne roke be. TIkAH-muMmIkRtaMdIkSitaM // guruNAzrAcAryaNa // tAdRzaMvine..yavaMzasame vaMze jAta: satathAajJAtakulonavaztyarthaH // tathA te * tatsajAtIyavineyatulyAguNAH niHzIlatAdayo dharmA yasyasa tathA tataH karmadhArayasamAsakaraNena guruziSyayovaMza guNAtyaMtasAjAtyaM vyanakti // tAdRzohitAdRza meva muMmayate // samAnazIla vyasaneSu sakhyamitivacanAt.. artha:-te prakAranI dikSA, te prakAranA guru Ape , ziSya
Page #308
--------------------------------------------------------------------------
________________ - anI saMgha - zrI samAna vaMzane viSe yAlA guru ajANyA kulamAM bayelo eTalo artha be. vaLI e guru ziSyane tulya guNavAlo ne eTale ziSyanI pe. meja zIlarahita jenA dharma De evo, tyArapaDI tAdakvaMzaja ne tazupae be padano karma dhAsya samAsa karavo teNe karone e gurunA ziSyanA vaMzane guNa e benuM atize sajAtipaNuM eTale sarakhApaNuM pragaTa karI dekhA je, tevo guruja tavA ziSyane mujhe kema je jenA guNa tathA AcaraNa sarakhAM hoya tenaja mitrapaNuM thAya ne ema nIti zAstranuM vacana le ma hetu mATe. TIkA: svArthAya svaprayojanAya svazarIrazuzrUSAdihetave natu saMsArakhecyo mocayituM tamevaMvidhaM yadarcayaMti malayajaghusRNa ghanasArA dinA vastrAdinAca satataM pUjayaMti adhikamiti kriyAvizeSa atiriktaM devejyopi janAH zrAvakalokAH // nanu tepita pUjayaMvastAhagguNA eva naviSyatItyatAha // vikhyAtaguNAnvakA api jagatIpratItagAMnIaudArya damAdiguNamahAkulAzrapi / AsatAMtaditara ityapi zabdArthaH // arthaH-potAnA zarIranI sevA karAvavI ityAdi je potAno skArya tene arthe te ziSyane mujhe De paNa saMsAranA mukha thakI bhu. kAvakAne nAthI mumatA e prakAranA mumelA kevala liMgadhArI gurune zrAvaka sroko sakhayAgaru, kezara, caMdana, kuMkama Adika vastu bake tathA vastrAdika, karIne niraMtara temane pUje je deva yakI para adhika pUje , tyAre AzaMkA karI kahe je te zrAvaka paNa tevA gurune lene mATe ne prazna levA ho ? to te jagae vizeSaNa prApe ke je
Page #309
--------------------------------------------------------------------------
________________ 49 atha zrI saMghaTaka N ANAL "vikhyAta guNavaMzaapi" eTale jagatamAM gaMjIrapaNuM tathA udArapaNuM tathA moTu kula, kSamAdiguNa e sarve jemano prasiddha be, evA sArA zrAkka paNa gaccharupi gala baMdhane karIne temane pUje to bIjAsAmAnya zrAvaka pUje je temAM zuM kahevU e prakAre apizabdanA artha . TIkA:-kasmAdeva mityatabAha // lagnoyagacchaggrahA itihetu garnavizeSaNaM // lagnazcetasi niviSTa nagrodRDhogapratibaMdhoyeSAM te tthaa|| javatu nirguNo vA guNIvAyaM kiM no'nayAciMtayA // guru nirayamasmAkaM pradarzitaH tathA asmazyai rappayaMgurUtvenAnainahAsyAma tivihitsvsvgcchgocrmnoniniveshaashtyrthH|| arthaH-zA hetu mATe temane pUje he tyAM vizeSaNa Ape je zrAvaka kevA ne to" lagnogracchagraha" e vizeSaNa hetu garjita je je. manA cittamAM Akaro ( dRDha ) gaccano pratibaMdha De eTale zrAvaka ema jANe je je thApaNo gurU guNI ho athavA guNarahita ho, zrApaNe eno vicAra na karavo moTA puruSa gurue A ApaNane dekhADyo ke, vaLI ApaNA vaMzamAM thaelA sarva puruSoe thA puruSa gurupaNe de. khAmayo De ApaNa kAMza te karatAM parikSA karavAmAM mAhyA nathI e hetu mATe temanI paripATIno anusAra karIne A guruno tyAga na karavo jevo tevo paNa e ApaNo guru hai. e prakAre potAnA gaDa saMbaMdhI moTA zrAgraha vame gaLAyA ne e hetu mATe te liMgadhArIne pUjene TIkA adha virANAmapi teSAM tAdRk cetonibaMdhe kohetu rityatAha // mahato'ti prabalasya mohasya mithyAninivezasyA
Page #310
--------------------------------------------------------------------------
________________ aba zrI saMghapaTTaka MAnnar taditi tAdRzasyApi tathAvidhAjyarcanAdikaM janitaM lIlAyitaM // tathAhi // nagurupadarzitatvaM nirguNepi tabiSye'nyarcanAdi nibaMdhanaM // yadihiguruHsvAjanyAdinA nimittena nirguNamapiziSya mohAdagurutayA darzayati netAvatA sau bahumAna marhati vivekinaa| guNAnAmeva bahumAnahetutvAt // te cettatra nasaMti tadA kiM niH phalena gurupadarzitena // artha:-have jANatA evAya paNa zrAvakane te prakArano citamAM gabano Agraha rahe tenuM zuM kAraNa le ? to e jagAe nattara kahe je te prakAranA jANa puruSone te prakAranA liMgadhArIona pUjana karavu e sarva mohanI lIlA . eTale e sarva mithyAji nivezana pragaTapaNuM . teja dekhAme je je guNa rahita ziSyane viSe pUjAdika je karavAnuM te gurunu dekhAme na jANavU. kema je guru thaine Apo. tAno ziSya ne ityAdika kAraNe paNa nirguNa ziSyane gurupaNe dekhAme topaNa e ziSya bahumAnapaNAne na pAme kema je vivekIyA yonI madhye guNanuja bahumAnapaNuM je e hetuM mATe jo te guNa te ziSyamAM nathI to niSphaLa evaM gurunuM dekhAmadhuM teNe karI zuM ? kAMi nahi... . TIkAH-yamuktaM // gauravabIjaM ziSye,guNAHsatAMnagurudarzita. tvaM yt||gurudissttmppsvaa hokAyatamatamagauravyaM // tathA svavaMzajAnyupagamasyApi nirguNagurubahumAnahetutve badamIprAptAvapi nRNAM svakulakramAgatadAriyAdare parityAgaprasaMgAna caivaM loke napalajyate // .
Page #311
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8. atha zrI saMghapaTTakaH - // yamuktaM // suguruprAptI kuguruM kramAnuSaktamapi jahati dhImaMtaH // cira paricitamapinojati nidhilAne konu daurgatyaM ||atev sijhAMte guruguNa hInasya guroragurutvena yatInAma pyaMgAramardaka ziSyANAmiva sazurugaDAMtarasaMkramaNena tatparityAgaH pratyayAdi // artha:-je mATe zAstramA kaDaM le je ziSyane viSe guNa dete ja satpuruSane gauravapaNAnuM kAraNa . paNa gurunu dekhAma te kAi gauravapaNAnuM kAraNa nathI. jema gurue dekhAyo hoya topaNa nAstikano mata asat le mATe gaurava karavA yogya nathI. temane nirguNa ziSya paNa mAnavA yogya nathI. vaLI ApaNA vaMzamAM thayelA sarve vRkoe e nirguNa ziSyane gurupaNe mAnyA mATe ApaNe paNa mAnavA, bahumAna karavaM. tyAga na karavo. ema jo mAnatA hoto ladamInI prAptI thAya topaNa puruSane potAnI kuLa paraMparAthI cAdayuM zrAvatuM je dariuparyu ityAdikano paNa tyAga na karavo joie. te to tyAga karoDo mATe zrA nirguNa guru ziSyano kema tyAga karatA nathI. jagatamAM paNa la. damI maLe to daladara rAkhavAnuM jaNAtuM nathI. te laukIka zAstranuM vacana je sugurunI prApti thaye bate koNa buddhimAna puruSa paraMparAthI cAlyo Avato je kuguru teno tyAga na kare. dRSTAMta jema nidhanI prAti thaye te ghaNA kALathI paricaya kareluM evaM paNa dAriuparyu teno koNa tyAga na kare ? eja kAraNa mATe siddhAMtanAM paNa guru guNa rahita je guru teno agurupaNe tyAga karabArnu pratipAdana karyu . jema aMgAra maIkanA ziSya sAdhue aMgAra maIka guruno tyAga karIne sArA guru je gabamAM te gabanAM praveza ko tema.
Page #312
--------------------------------------------------------------------------
________________ - aba zrI saMvapaTTaka - TIkA-yadAha // guruguNa rahiyo ya guru na guru vihityA gamoyatassiho // annatthasaMkameNaM nana egaagitnnnnNpi|| lokikAmapyAhuH // gurorapyavaliptasya, kAryAkArya mjaantH|| utpathaM pratipannasya, parityAgo vidhIyate // tatazcavaM sthite yannirguNepi guruvAnyupagamenAcyarcanA nisaMdhiHsamahAmohama himetivRttArthanA arthaH-je kAraNa mATe te vAta zAstramA kahI je. lokika zAstramA paNa kaDaM je je guru ahaMkArI hoya ne zrA karavA yogyane zrA na karavA yogya evaM na jANatA hoya ne nanmArge cAlatA hoya te guruno sarva prakAre tyAga karavo. te hetu ema siddhAMta thayo je guNane viSe paNa je gurapaNuM mAnIne pUjanAdika karavU te moTA mo. hano mahimA je e prakAre zrA kAvyano artha thayoH // 13 // TIkA:-etarhi gaccha mujAmujitatayA lokAnAM saddharmAprati pattyAdinA zrutAvAmI damANaH saviSAdamAda / _ arthaH-have gurupI baMdhane karIne bAMghelA lokone sArA dhamanI prApti nathI thatI e hetu mATe siddhAMtanuM apamAna jotA satA graMthakAra kheda sahita kahe .
Page #313
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8. atha zrI saMghapaTTaka - (289) // mUla kAvyam // duHprApA gurukarmasaMcayavatAM sadharmabuddhirnRNAM,jAtAyAmapi durkhanaH zujaguruH prAptasa puNyena cet // kartuM na svahitaM tathApyalamamI gaccasthitivyAhatAH, kaM brUmaH kamidAzrayemadi kamArAdhyema kiM kurmahe // 14 // TIkAH-:prApA durlajA sadharmabuddhirbhagavatpraNItanirupacaritadharmajighRkSA // atha pAramezvarasya sarvasyApi zojanatvA vizeSAt kiM saditi vizeSaNeneticet na tasyApIdAnI kAlado.. SAdanuzrotaH pratizrotorupatvena vidhyadarzanAt // arthaH-je sArA dharmane viSe buddhi thavI te purkhana ,eTale tIrthakare, upacAra rahita kaheloje dharma tenI grahaNa karavAnIje icchA te purkhanna . A zaMkA kare je je paramezvare kahelo je te sarve sAroja De temAM ko ubo vadhAre nathI, mATe sat e prakAracaM dharmarnu vizeSaNa kahevAnuM zuM prayojana ! uttaraH-e prakAre tamAre AzaMkA na karavI kema je A kAlanA doSathI dharmarnu be prakAre dekhaq thAya De eka to anuzrotapaNe na bAju prAtazrItapaNe // TIkAH-tathAhi // viSayakumArga vyakriyAnukUSye sukhazIlajanaiH siddhAMtanirapekSakhacchaMdamatiprarupito bahajanapravRtti gocarampathA anuznota- // zrayamarthaH // anupathenahi gacchataH 35
Page #314
--------------------------------------------------------------------------
________________ -49 atha zrI saMghapaTTaka - - puruSasya nadIzrotaH sugama sAgaragAmica javati // evamayamapi prakRto mArgaH sukaratvAt saMsAraprApakatvAca tathocyate zrutokta sakalayuktyupapannaH svayaMcagavatUprajJApitaH prekSAvatpravRtti viSayastu prtishrotH|| etamuktaM navati pratipathena pratiSThamAnasya hi nadIzroto murgamaMpAraprApakaMca jAyate evamayamapi. paMthA kulakaratvAtsaMsAratArakatvAccaivama nidhIyate // arthaH-teja anuzrota, pratizrotapaNuM dekhA je. je viSaya tathA kumArga tathA vyakriyA temanuM anukULapaNuM sate je sukhazI. lIyA lokoe siddhAMtanI apekSAe rahita potAnI zvAmAM Ave tema prarupaNA karelo jemA ghaNA lokanI pravRtti thAya De evo je mArga tene anuzrota mArga kahIe. zrA paramArtha je je pravAhane a. nusarIne cAlanAra puruSane nadIno pravAha sugama De ne samupa pratye javArnu paNa thAya . ema A loka pravAha mArga paNa saMsAra samujne pamAmanAra le sugama ne mATe tema kahIe bIe. ne zAstramA kahelI sakaLa jukti teNe sahita pote lagavaMte kahelo ne je mArge buddhimaMta cAle ne te pratizrota mArga kahIe. e kahyu je sAmA mArge cAlatAne eTale sAme pura cAlanAra nadIno mArga durgama De. dukhe javAya evoM kema je te mArga pAra pamAme evo je. ema A mArga paNa saM. sArane tAranAra le mATe ukhakara le tethI e mArgane pratizrota kahIe bIe. TIkA:-yamuktaM // aNusoyapaThie bahujaNaM mipamisoyalasakakhaNaM // pamisoyameva appAdAyabo hoja komaNAzraSusoya
Page #315
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaya zrI saMghapaTTakaH (291 ) suho logo parisorTa prAsavo suvidiyaa| aloTa saMsAro parisorTa tassa uttAro // zratrAsavaitiiMdriyajayA dirupapara mArthapezalaH kAyavAGa: manovyApAraH bahujanapravRttiviSayatvAdanu zrotasaeva saddharmatvami cet na vikalyAsahatvAt // tathA hi // kiM bahujanapravRttigocaramAtraM saddharmanibaMdhanaM zrAho siddhAMtoktatvaM // arthaH- je mATe te bAta zAstramAM kahI ve je e gAyAmAM A sava e prakAranuM pada be teno artha iMdriyonuM jitakaM ityAdirupano be. paramArtha karavAmAM catura evo je zarIra vANIne mana temano je vyApAra temAM bahujananI pravRtti yAya be. mATe anuzrota eja safarma be tuMkadeto hoya to te na kahetuM kema je emAM vikalpa be tenuM sahana ghAya ema nathI. teja vikalpa kahI dekhAne be je bahujananI pravRtti je mArgamAM thAya te zuM sArA dharmanuM nibaMdhana be. eTakhe kA raNa be, ke siddhAMta mAM kahyA pramANe karavuM e sArA dharmanuM nibaMdhana be. eTale sAro dharma be. TIkA:- na tAvadAdyaH // bahujanapravRtigocaratvasya saddharma nibaMdhanatvAnyupagame laukikadharmasyaiva saddharmatvaprasaMgAttasyaivadAnIM pArthivAdipuruSasiMhapra ruttiviSayatvAt // atha tasya pArthivA dinaru ttiviSayatvepi jagava dvineyAprarurtti tatvena na saddharmatvamasya tujagavadvineyapraNI tatvena tacca miticet na // arthaH- temAM pahelo pakSa mAnavA yogya nathI, kemaje jenAM
Page #316
--------------------------------------------------------------------------
________________ (292) - atha zrI saMghapaTTa wwwmannamranAmAAAnaar bahu jananI pravRtti thAya teNe karIne jaNAto je dharma te jo sapharma paNa aMgikAra karIe to laukika dharmane paNa saddharmapaNAnI prApti thavAno prasaMga zrAvaze kema je te laukika dharmane viSe zrA kALamAM moTA moTA rAjA Adi puruSa madhye siMha samAna puruSa temanI pra. vRtti dekhAya . mATe ne vaLI tAre ema kahe hoya je te laukika dharmamA rAjAdi pravvArtelA ne paNa jagavaMtanA ziSya pravartelA mathI. mATe ene sarmapaNuM nathI ne yA dharma to nagavaMtanA ziSyoe kadekho e hetu mATe saddharma ema tAre jo kahe hoya to te na kahe. ... TIkA-bahujanapravRttiviSayatvena saharmatve pratijJAyAzra niSTaprasaMgena tajAhato javatohetuhAnyopapatteH // kiMca navatu . jagavahineyapraNItatvenAsya tattvaM tathApi jagavahineyatvamevaka thameSA manuzrotapraNetRNAM // kiM nagavanmuMgIkRtatvena tadAjJA kAritvenavA // arthaH-kema je bahu lokanI je pravRttI teNe karIne jaNAto e dharma ne e hetu mATe ene sarmapaNe pratijJA pUrvaka sthApana kara. nArane aniSTanI prApti thAya je. eTale saddharma ene kahevAyaja nahi ne jo tuM ema kahIza ke hu~ bahu lokanI pravRttine saddharma kaheto nathI to tArA hetunI hAni thaze. eTale tAro hetu khoTo thaze. ne vaLI tuM kahuM huM je nagavaMtanA ziSyoe kahelo mATe ene sadharmapaNuM ne to tyAM tune pUbIe bIe je loka pravAha je anuzrota mArga tenA kahenAra liMgadhArIne jagavaMtanA ziSyapaNuMja kyAMbe. ne jo tuM kahIza ke temane jagavaMtanA ziSyapaNuM de to tyAM tene pUlIye bIeje
Page #317
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 293 ) atha zrI saMghapaTTakaH zuM temane jagavaMte pote muMDyA be teNe karIne ziSyapaNuM ve ke temanI AjJA pAlave karIne ziSyapa be. TIkA:- na tAvadAdya: // jagavanmuMgIkRtatvena tadvineyatve - jamAlyAdInAmapi tadvineyatvaprApteH // zratha jamAkhyAdInAM tadvineyatvaM sakalabhUtalapratItamazakyApahnavamiti cenna // teSAM nihUnavatvena siddhAMte tadvineyAnAsatva prasAdhanAt // arthaH- temAM prathamano pakSa aMgikAra karavA yogya nathI, kema je jagavaMte muMruna karyu tethe karIne jo bhagavaMtanA ziSyapaNaM hoya toja mAlI Adikane paNa jagavaMtanA ziSyapaNAnI prApti thaze ne vaLI tuM kahIza ke jamAlI yAdikane jagavaMtanuM ziSyapaNuM be te sakaLa jagatmAM prasiddha be te tamAruM DhAMkyuM DhaMkAze nahi to ema tAre na kahetuM . kema je te jamAlI Adikane to nihnavapaNe siddhAMtane viSe bhagavaMtanA ziSyapaNAno khAjAsa mAtraja pratipAdana karyo e hetu mATe. TIkA:- nApidvitIyaH || jagavadAgamAtyaMta viruddha caityavAsAdi prajJaptyatameva kadarthayatAM kathaMteSAM tadAjJAkAritvaM tathAca kathaM neiyatvaM // // taTuktaM // gaMjIra miNaM bAlAtaprattAmocita hakayatthatA // tacaiva yamazaM
Page #318
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 214 ) atha zrI saMghapaTTakaH tA, yavamatratA na yAti // na hilo kepi satpitR viruddhamAcaratastadAjJAmapyakurvataH putrasyApi vastutaH putratvaM nAma // tasmAtadvineyAnmAsAste'tastatpraNI tatvenotsUtra tvAGgavAjinaMdi bahujanapravRtiviSayatvepya'nuzrota saddharmatvameva // atha dvitIyaH tadevametat pratizrota sa aeva tujagavat praisa siddhAMto karavena katipaya mahAsatvapravRtigocaratvepi saddharmatvAt // zratonuzrotaso vyavaDhede na pratizrotaH saMgRhItuM sa diti vizeSaNaM vidhIyamAnaM na vivAdapadavImadhirohati / arthaH- bIjo pakSa paNa aMgikAra karavA yogya nathI kema je gavaMtanI khAjJAthI atyaMta viruddha evo caityavAsa yAdika sthApave karIne le jagavaMtanI kadarthanA karanArA evA te liMgadhArI khone lagavaMtanI AjJAnuM karavANuM kayAMthI hoya ne vaLI bhagavaMtanA ziSyapazuM kayAMthI hoya. te vAta zAstramAM kahI be je lokane viSe parA sArA pitAe je kahelaM tethI viruddha eTale naladdhaM zrAcaraNa kare to evo putra eTale pitAnI zrajJAne aMzamAtra paNa na karato evA pupaNa vastutAe putra nathIja. te hetu mATe te jagavaMtanA ziSya kadevAya be te to kevala AnAsa mAtra bre mATe temanuM je kahetuM tene utsUtrapaNuMDhe te hetu mATe ' javAjinaMdi ' eTale saMsAramAMja zrAnaMda mAnatA ghaNA loka temanI pravRtti e mArgamAM ve topaNa anuzrota mArgano tyAga karIne pratizrota mArganuM grahaNa karavAne sat e prakAranaM dharma zabdane vizeSaNa ASyuM be te kAMi vivAda karavAnuM e sthAnaka nathI. TIkAH keSAM prApA nRNAM pusAM gurukarma saMcayavatAM mahAjJA
Page #319
--------------------------------------------------------------------------
________________ - atha zrI saMghapaTTaka (295) nAvaraNAdisaMbhAranA / / saMpratidi gurukarmasvA jjIvAnAM na prAyeNa pratizrotasi prvRniruplbhyte|| // yamuktaM // ayogyanAvAtU gurukarmayogAlokapravAhaspRhayA urApA // prAyojanAnAmadhunA pravRtiH prathi pratizrotasi jainacaM // arthaH-kone e saddharmanI prApti duHkha pAmavA yogya ne to jJAnAvaraNAdi jAre karmanA samUhavALA puruSone te vAta ghaTe . kema je yA kALamAM jAre karmI jIva ne e hetu mATe bahudhA pratizrota mArgamAM temanI pravRtti dekhAtI nathI. je mATe zAstramA kaDaM je je zrI jinezvara agavaMtanA kahelA pratizrota mArgane viSe zrAkALamAM bahudhA lokanI pravRtti thatI nathI eTale ukhe thAya . zAthI ke ajogya nAvathI tathA nAre karmano yoga ne tethI tathA loka pravAha nI spRhA je. eTale loka pravAha je mArge cAle le te mArge zvA rAkhe 3. e hetu mATe saharmanI prApti purkhana be. . TIkAH-zrAgamepyuktaM // bahujaNapavittimittaM, zchatehiM ihayozceva // dhammo na ujiyavojeNa tahiM bhujnnpvittii|| to prANANugayaM jaM,taMcaiva buheNa se viyvNtu|| kimidaM bahuNAjadeNaMhaMdina seyasthiNo bahuyA ||rynn sthiNotithovA tadAyArodhi jahana loga mi||shysudhmm rayaNasthivAya gaadddhyrNneyaa||
Page #320
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 296) 49 atha zrI saMghapaTTakaH - bahuguNavihaveNa jana ee labnaMti tA khmimesuN|| eyadaridANaM taha, sumiNevi payaTTaI ciNtaa|| TIkAH-jAtAyAmapi kathaMcitkiMcinnavyatvaparipAkAtmA {tAyAmApa saddharmabujhau purkhanodurAsadaH zuja gururyathArthasiddhAMta prarupaNanipuNolokapravAhabahirbhUtecatovRttiHprativAdimadado dadamaH kAlAdyapekSAnuSTAnapaTiSTaHsUriH // ayamarthaH // saddharma manorathajAvepi samupadeza guruvinA nAsAvAsAdyate // arthaH-kora prakAre kAMka javyapaNAnI paripAka avasthAne viSe saddharma buddhi thaye sate paNa zunaguru malavo urlana . tojathArtha siddhAMtanI prarupaNA karavAmAM kuzaLa be ne jenA cittanI vRtti lokapravAha thakI rahita De, ne je guru prativAdinA madane nAsa karavAmAM samartha De ne vaLI kALAdikanI apekSAe anuSTAna kriyA karavAmAM atise mAhyo De evau guru eTale AyArya te maLavo urlana . zrA artha pragaTa je je sadharma karavAno manoratha thaye ute paNa sAro upadeSTA guru makhyA vinA saddharma pamAto nathI. TIkAH-yaduktaM // dhammAyariyeNa viNA, alahaMtA,sikisAhaNovAyaM // araeva tuMbalaggA namaMti sNsaarckrmi|sc prAyeNa sAMpratamutsatrannASakAcAryaprAcuryeNa tthaavidhonaalpjaagyly| artha:-te vAta zAstramA kahI je je dharmAcArya maLyA vinA siddhi pAsavAnAM sAdhanano upAya na pAmatA jIva saMsAra cakramAM
Page #321
--------------------------------------------------------------------------
________________ - atha zrI saMghapaTTakaH -- ( 197 ) be. jema gAmAnA tuMbane lAgelA vArA jame be tema saMsAra cakramAM prANI meve mATe bahudhA yA kALama utsUtranA bhASaNa karanAra zrAcArya ghaNA be mATe jevo siddhAMtamAM ko be tevA lakSaNavALo dharmAcArya air atgye karIne pamAya be. TIkA: - yaktaM // yasyAnalpa vikalpajalpalahI yug yuktayaH sUktayaH saja jarjarayaM ti saMsadi madaM visphUrjatAM vAdinAM / / yazcotsUtrapadaMna jAtu dizati vyAkhyAsu saprApyate saccAritra pa vitritaH zunaguruH puNyairagaNyaira ko // arthaH-- jenI vANI : aneka vikalpa sahita je bhASaNa tenI lahero eTale paraMparA te sahita yuktina te jene viSe evI be. vaLI je guru samAne viSe prati zaya didIpyamAna evaM vAdI lokanA pra balamadane nAza kare be ne je guru vyAkhyAna te viSe kyAreya paNa utsUtrarUpaNa nayI karatA evA suMdara cAritravane pavitra thayelA zuna guru te jo gaNita puNyano udaya hoya to tene maLe be. TIkA:- prAptaH samAsAdittaH sanadittaguNaH guruguruH puNyena navAMtarasaMtRta sukRtena cetyadi tathApi zujaguru prAptAvapi - kartuM vidhAtuM svahita mAtmanazrAyati sukhAvahaM karma saddharmapratipatti lakSaNaM nAlaM na samarthAH // zramI puNya prApta zujaguravo martyAH // zrAsAditasuguruvopi te kimiti na svahitAya yataMta ityata Aha //
Page #322
--------------------------------------------------------------------------
________________ (298 ) 49 atha zrI saMghapaTTaka arthaH- te pUrve kalA guNa sahita guru janmAMtaramAM saMca karelA puNyavame jo kadApi maLe topaNa potAnA AtmAnuM pariNAme hita karanAra evaM saddharma karmanA aMgikArarupi potAne hitakArI va stu tene karavAne yA puruSa samartha thatA nathI. zubha guru maLyA paTI paNa te puruSa kema potAnuM hita karavAnaNI prayatna karatA nathI to tyAM kahe . TIkAH - gacchasya svavaMzyAnyupetayativargasya sthitiH yuSmat kulAtoyaM gaco'taenaM vihAya yuSmAninInyapArzve dezanA zravaNasamyaktapratipatyAdikaM vidheyamiti gRhiNaH pratItya liMgikRtA vyavasthA tayA vyAhatA evaM vidhazunaguruprAptAvapi niHsatvatayA kimenAM gacchasthiti cAmo navetI tikarttavyatoddhAMtAMtaH karaNAH evaM gacchasthiti vyAhatAH teSAM sva hitakarazAsAmarthya mupalabhyatadupaci kiSuzcetaH samullasatkaruNa || pArAvAraH prakaraNakAraH prAha / 4 artha:- ganI je sthiti teNe karIne e puruSa daNAyA be. ga te zuM to potAnA vaMzamAM thayelA je puruSo temaNe aMgikAra karyo evo je yatino samUha te ganna kahIe ne tenI sthiti je ma yadA eTale tamArA kuLanA vRddha puruSoe yA gahano Adara karyo be mATe ne mUkIne tamAre bIjAnI pAse dezanAnuM sAMjaLa tathA sama kitanuM aMgikAra kara ityAdi kAMi paNa na karavuM e prakAre gRithane zrane liMgadhArIe karelI je maryAdA tene gaccha sthiti kahIe. tethe karIne iNAyelA eTale vyAkula thayelA puruSo zubha e
Page #323
--------------------------------------------------------------------------
________________ - atha zrI saMghapaTTakA (299) guru maLyA palI paNa saddharma karavA samartha nathI thatA. vaLI e puruSo kevA ne to e prakAranI zuja gurunI prApti thaye bate paNa nisala eTale puruSArtha hoNa le mATe ema vicAre je je ApaNe A gavanI maryAdA mUkIe ke na mUkIe e prakAranA vicAramA je karavA yogya te karavAmAM namI gayAM ne aMtaHkaraNa jemanAM evA thAya be. te gaccha sthiti vyAhata kahIe.te puruSane potAnuM hita karavAnuM sAmarthya nathI, ema dekhIne te puruSono napakAra karavAne icchato graMthakAra potAnA ciMtamAM natpanna thayo je dayAno samuSa teNe karIne kahe . TIkA:-kiM brUma ityaadi| ataHkaM puruSavizeSaM brumo jaNAmaH kaM zaha jagati zrAzrayemahi sevemahi // kaM ArAdhyema dAmAdinopacarAmaH // eteSAM jaNanAdInAM madhyAtkiM kurmahe vidmahe / / yadidi kasyacinmahAtmano jaNanenAzrayaNenArAdhanena vA gaDa sthiti vimucya saMjhamapratipattau te svahitamAcaraMti tadetadapi kriyate // paropakRtidIditatvAtsatpuruSANAmiti // arthaH-je kayA puruSane pratye A vAta kahIe. vaLI jagatamA kIyA puruSanI sevA karIe je puruSa sevA vate thA vAtane samaje. vaLI kayA puruSanI ArAdhanA karIe eTale dAnAdika vate teno u. pacAra karIe. e sarvanI madhye zuM karIe. jo kozka moTA puruSanA kahevAthI zrAzraya karavAthI athavA ArAdhana karavAthI gaDha sthitine mUkIne sadharmano aMgikAra karIne potArnu hita karato paNa karIe. kema je sat puruSe to pArako napakAra karavo eja dIkSAno aMgikAra ko le e hetu mATe.
Page #324
--------------------------------------------------------------------------
________________ (30.) atha zrI saMghapaTTakaH ttiikaaH||athvaa // yadAhiprAptasuguruvopi tatvaMjAnAnA apyevaMgaDasthityAvyAmuhyati tadA kaM bruma ityAdi // aymrth| ajAnAnohi tatvaM svayaM vA kasyaciGgaNanArAdhanAdinA vA taddodhayitvA saddharme sthApyetApi eteca mUDhA jAnaMtopigacchasthitivyA hatA iti kathaM tatra syApayituM paaryte|| tatsarvathAsmaJcetasyamISAM * sanmArgavyavasthApane na kazciupAyaH prtisphurti| ataHkiM kumaha itiviSAdavacanaM // arthH-||athvaa jyAre tatvanA jANa evA suguru makhyA to paNa gacchanI sthitiye karIne vyAmoha pAme De tyAre konA pratye kahIe ityAdi jANavU. semAM A pragaTa artha jepotAnI meLe tatvane na jANato hoya tene to kahevAthI, ArAdhana karavAthI hareka prakAre bodha karIne mArgane viSe sthApana karIe. paNa Ato mUDha puSa 2 kema je pote jANe ne to paNa gaDanI sthitimA haNAya ne e hetu mATe temane saddharmamAM sthApana karavAneM kema pAra pAmIe ? eTale kema samartha thae ? te mATe sarva prakAre amArA cittamA emane sa. nmArgamA sthApana karavAne viSe koi upAya phurato nathI; mATe zuM karIe. e prakAre kheda jare vacana kahyu. TIkA:-zdamatraidaMparyaM // mahAsatvasatvopAdeyohyayaM sarma etecAtiklIbA anyathA ki vipuSAM gddhsthitijiyaa|| yadihi liMginaHstalAjAdihetunAgancha sthitiMdarzayati tathApigRhiNA priikssaapurHsrNdhrmprtipttvyH||
Page #325
--------------------------------------------------------------------------
________________ atha zrI saMghapaTTakaH ( 301 ) artha :- jagAe bevaTa kahevAnuM ke tAtparya thA be je yA saddharma be tenuM mahAsatva eTale mahAbalavALo prANI tenAthI prahaNa yAya ema be ne je puruSa be te to atizaya napuMsakaDe. kema jo ema na hoya to je jAe puruSa be tene gaccha sthitino jaya kema rAkhavo joie ? naja rAkhavo kema je jo paNa liMgadhArI potAne lAna thAya be ityAdi kAraNe gabanI sthiti dekhAne be. to paNa gRhasthoe parIkSA pUrvaka dharma aMgikAra karavo. TIkA:-yato gavAne vAda // nikaSachedatApAcyAM suvarNa miva pamitaiH // parIkSya nikSavo grAhyaM mahaco natu gauravAt // zrAgamepyuditaM / sabbudharaNa nimittaM gIyarasanesaNAna nakosA joyaNasayAI satta na bArasava risAI kAya vA // artha:- te vAta jagavAne pote kahI be je jema suvarNanI parIkSA kasoTIthI, bedavAthI, tApa devAthI thAya be tema he niLu soko paMdito mAruM vacana parIkSA karIne grahaNa kara. paNa mArI mahobatI na grahaNa kara. vaLI e vAta zrAgamamAM paNa kahI be je. TIkA:- tathA saMpradAyAgatasyApi nirguNasya gacchasyAgame yatInAmapi parihArazravaNAt // // yaTukkaM // sAraNamA vittaM gavaM vidu guruguNeNa parihINaM // paricattanAzvaggo caijataM suta vihiNAna //
Page #326
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 202 ) -18 atha zrI saMghapaTTakaH artha:-vaLI zrAgamane viSe sAdhune paNa potAnA saMpradAyathI vAyo zrAvelo evo nirguNa gaccha teno parityAga karavo ema sAMjakIe bIee hetu mATe gahano mamatva tyAga karIne zubha guru thakI saddharma pAmavo je mATe te vAta zAstramAM kahI be je. TIkA - evaMca yadA kRtadigabaMdhAnAmapi yatInAM nirguNagancha parihAraH patipAdita stadA kA kathA zrAddhAnAmiti // tadevaM vidhAnAmapi aba sthitiniyA teSAM na saddharmAcyupagama balIyasI mudrA tirayati vivekAMkuraM // // yamuktaM // jIvAH pramAdamadirA hRtahRya vidyA zrapyanyathA supathisaMprati notsahate | hAmaUnAya tu navAMjasi liMga niH kiMga ccha sthiti vinihateva gale zilaiSA // tadgaccha sthiterapi vijyato dharmAna dhikAri e vatevarakA anAtmanInA zrasamarthatvAt samarthasyaidizAstre tattha higArI acchI samatthazro ityAdinA dharmAdhikAriva pratipAdanAt // samarthasyaivalakSaNatvAt // hoi samatyo dhammaMkuNamANo jo navAha parasiM || mAi piisA miguru mAjhyApa dhammeNa jinnA // tadyavasthitametat kaMbrama ityAdI tI vRttArthaH 14 artha :- ema jyAre karyo be digbaMdha te jamaNe evA sAdhune patha nirguNa gacchamAM rahevAno niSedha karyo tyAre zrAvakane nirguNa ga
Page #327
--------------------------------------------------------------------------
________________ atha zrI saMghapaTTaka cno parityAga karavo tenI to zI bAta kahevI. e hetu mATe zrA nirguNa gacche ema jANanArane paNa tenI maryAdAnA jayathakI saddharmano aMgikAra nathI thato mATe atizaya baLavAna evI e ga mudrA je teja vivekarupI aMkurAne DhAMkI de be je mATe te vAta zAstramAM kar3I je pramAdapi madirAvate nAza pAmI be sArI vidyA te jemanI eTale sAraM jJAna jemanuM gayuM be evA je jIva je te bIjI rItanoM je sAro mArga te te pratye paNa javAno utsAha nathI karatA. te upara tarka thAya De je saMsAra samudramAM buruyoja rahe te mATe gaccha sthitithakI jaya pAmanAra puruSo dharmanA adhikArI tathI. mATe e bacArA A tmAnuM hita karavAmAM zratizaya zaMkamA De kema je asamartha yayA be e detu mATe zAstramAM to samarthaM puruSoja dharmanA adhikArI kayA be. te hetu mATe evo nizcaya karyo je konA pratye kahIe konI dhArAdhanA karIe jethI yA bAta samaje ityAdi. yA caudamA kAvyanI artha saMpUrNa thayo. // 14 // (302) TIkA :- idAnIM kasyacidayogyasyAcAryapadaprAptyA tada sacceSTitapradarzanena zrutAvajhAM jJApayannAha // arthaH- dave koika ayogya puruSa zrAcArya par3hane pAmyo tenI asat ceSTA dekhAvI tethe karIne siddhAMtanI avajJA pratye jANAvatA satA graMthakAra kahe be. 10
Page #328
--------------------------------------------------------------------------
________________ (304) - atha zrI saMghapaTTaka // mUla kAvyam // kSutkSAmaHkila kopirakazizukaHpravrajya caityai kvacit, kRtvA kaMcana padamadatakaliH prApta stadAcAryakaM // citraM caityagRhe gRhIyati nije gokuTuMbIyatisvaM, zakIyati bAlizIyati budhAna vizvaMvarAkIyati // 15 // . TIkA:-kutakAmo bujukSA zladaNAkukSiH gRhasthAvasthAyAM kile ti:saMjAvanAyAM pratyakSopalabdhamAyarthaM saMjAvanAsyadatayavasaMto vadaMtItinyAyaH // zrataH stadajJApanAya kileti padaM // anyathA saMprati pratyakSa evAyamartha iti // arthaH-jukhavate jenuM peTa coMTI gayuM De ne AMkho mI natarI gane evo rAMkano putra gRhaavasthAmAM hoya evaM saMnave . mATe A jagAe kila avyayano saMbhAvanArupa artha karavo. kema je satapurUSa te pratyakSa jaNAto evopaNa arthane saMnnAvanAnuM sthAnaka ke e prakAreja kahe je. evo nyAya . e hetu mATe te nyAya jaNA. vavAne kila e prakAraceM pada mUkyu De jo ema na hoya to A kA. LamAM e artha pratyakSa dekhAya ne eTale rAMkanA nokarA e prakAranA thayelA pratyakSa dekhAya le to evAta saMjave je ema saMnnAvanA zIda kaheta? TIkAH kopi zvasAta nAmA raMkA nikAko'ta eva kutsi:
Page #329
--------------------------------------------------------------------------
________________ atha zrI saMghapaTTakaH ( 305 ) to'nukaMpito vA zizurarnakaH zizukutsAyAmanukaMpane vA kaH // tatoraMkazcAsau zizukazceti karmadhArayaH // raMkasya vA kasyaci - vizu iti // nena paraMpayApi tasya nikSAkatvaM niveditaM / etena prabrajyAyApi tasyA yogyatA mAha || arthaH- koika eTale jenuM nAma paNa jANatA nathI evo raMka eTale nikhArI eja hetu mATe niMdita athavA dayA karavA yogya vo bAlaka niMdA arthane viSe athavA anukaMpA arthane viSe kapratyaya jAvo. tyAra pachI raMka evo je zizu kahIe, ema karmadhAraya samAsa karavo. athavA koika raMka teno bAlaka ema chArtha karavo. eNe karIne paraMparAthI enuM jIkhArIpaNuM cAlyuM zrAvatuM ve ema jaNAvyuM. tero karIne pravrajyA devAne paNa e puruSa yogya nathI. TIkA: -- kulazIlA divikalatvAttadyuktasyaiva dIkSA yogyatAyAH prAkpratipAdanAt // pravajya muMkInUya // caitye liMgi saMbaMdhina janagRhe kvacida nirdiSTanAmni kRtvA vidhAya laMcA dinA kaMcana kamapi baddhamUlaM balIyAMsaM saMyataM zrAvakaM vA pakSaM sahAyaM // nahi tAdRk sAhAyyaM vinA tAdRzAmAcAryapadalAja saMbhavaH // arthaH- te yogyapaNAne kahe be je e puruSa kulazIla yadi karIne rahIta e hetu mATe ne pUrve tadyukta puruSaneja dIkSA devAnuM yogyapaNuM ve ema pratipAdana karyu be. e hetu mATe ne te puruSa liMgadhArI saMbaMdhI koika jinadharane viSe suMkita thaine koine lAMca 35
Page #330
--------------------------------------------------------------------------
________________ 49 atha zrI saMghapaTTaka - zrApavI ityAdi kAraNe karIne koika baLavAna sAdhu athavA zrAvaka tenI sahAyya karIne eTale te prakAranA puruSane AcArya padano lAja thavo te kAMza sAhAyya vinA thAya nahi mATe. TIkA-akSatakaliH yat kiMcinnimittamAtraM prApya ziSyA . diniH saha naktaMdinamakhaMmitakalahaH // etenAcAryapadAnau cityaM tasyAha // ninimittAtyaMtakopanasya sakalagaccageTegavega. hetutvenAcAryapadAyogyatvAt // somo pasaMtahiyo gurU hozatyA divacanAt // artha:-te puruSa prAcAryapada pAmyA panI je te kAMka nimitta mAtranuM grahaNa karIne ziSyAdikanI sAthe rAta divasa kalaha kare je. eNe karIne e puruSa zrAcAryapadane yogya nathI ema jaNavyu kema je kAraNa vinAno atyaMta krodhI e puruSa sakala gahane nahega kara. vAnuM kAraNa le mATe ene zrAcAryapadanuM ayogyapaNuMDe e hetu mATe. TIkAH-haca kaligrahaNamanyeSAmapyAcArya padAyogyatA pAdakAnAM staMnadaMnalojamUrkhatvAdidoSANAmupalakSaNaM // tataH sakalasUripadAnuguNagaNarahita ityarthaH // ataevApAtrANAM sUripadadAturapi pApIyastvamuktamAgame // arthaH-A jagAe kali kahetAM kalaha e zabda grahaNa karyu ke tethe karIne bIjA. paNa jethI zrAcArya pada na devAya evA praaii|
Page #331
--------------------------------------------------------------------------
________________ -18 atha zrI saMghapaTTaka (107) kAra, dala, lona, mUrkhapaNuM ityAdi doSa paNa e puruSane viSe le ema upalakaNathI jANavU. te hetu mATe sUripadane anusaratA evA samasta guNa teNe rahita e puruSa ne eTalo artha thayo eja hetu mATe apAtra sUripada denAranuM paNa atizaya pApIpaNuM ne ema AgamamAM kaDaM . TIkAH yadAha // bUDho gaNaharasado, goyamamAI hiM dhIrapurisahiM, jotaM uvaz apatte, jANaMto somhaapaavo|logNmivi u. vaghAu~, jattha gurU eriso tahiM siisaa|| laghyarA annesiM,zraNAya ro hozya guNesutti // prAptazrAsedivAnsan taditi vivekinAM vimaMbanAspadaM zrAcAryakaM zrAcAryatvaM sUripada mityarthaH // arthaH-je hetu mATe te vAta zAstramA kahI je je te hetu mATe vivekInI madhye vilaMbanAne pAmyuM evaM prAcAryapaNuM ,eTale sU. 'ripada vimaMbanA pAmyuM eTalo artha De. TIkAH atraca yo padhAvRtIyAdigurorakaNityanena jAve 'kaNa thitH|| citramadbhutametat yaccaitya gRhe devannavane gRhIyati gRhaMzvAcarati yathA nijasadane gRhI zayanAsanapAnapacanasaMnoga tAMbUlanakSaNAdikaM ni:zaMkamAcarati tathAyamapi kevalanakti yogyepi jinamaMdire'tyaMtAnucitamapyetadyaya, samAcaraneva mucyata iti // arthaH-AcAryakaH e zabdane viSe 'yopadhAt ' e sUtre karIne jAvamA taddhitano akaNa pratyaya bhAvIne e zabda sika thayo .
Page #332
--------------------------------------------------------------------------
________________ (308) 49. atha zrI saMghapaTTakaH - vaLI zrAvAta AzcaryakArI je jinamaMdirane viSe gharanI peThe Acare De eTale jema gRhastha potAnA gharamA suve, nojana kare, pIye, rAMdhe, saMnoga kare, pAna cAve ityAdi kriyA niHzaMkapaNe kare, tema zrA liMgadhArI paNa kevaLa nakti karavA yogya evaM jinamaMdira tene viSe atyaMta aghaTatI evI paNa e kriyAne potAnI icchAmAM Ave tema kare ne mATe gharanI peThe Acare be ema kahIe bIe. TIkAH-nije vakIye gaLe kuTuMbIyati kuTuMba ishcrti|| yathAhi gRhasthaH svakuTuMbe parvadineSu nAtRjAmAtRmAtRnaginiputrikA disaMbadhaina nimaMtraNAdAnAnupradAnAdiSu pravartata evameSopi sAdhvAdivarge tathA pravarttamAna evamucyate // arthaH-vaLI liMgadhArI guru potAnA gaccane viSe kuTuMbanI peThe zrAcare ne. jema gRhastha potAnA kuTuMbane viSa parva dina Ave tyAre nAi, jamAi, phoI e traNa prakArano je saMbaMdha eTale mAtApitAno tathA potAno je saMbaMdha teNe karIne temane nimaMtraNa karavU tathA Apaq levU ityAdi kriyAne viSe pravarne be, tema liMgadhArI paNa potAnA jevo je sAdhuno varga tene viSe temaja pravarte ne mATe te gRhasthanI peTheja pravarte je ema kahIe bIe. TIkAH-yadi vA zrAcAryeNa hi smAraNavAraNAdipurasara pratyupekSa parApramArjanavinayAdhyayanAdhyApanAdinottarottaraguNa , sthAnAdhiropaNena svagacchaHpratikSaNa mavedaNIyaH yathA guNaMca pra
Page #333
--------------------------------------------------------------------------
________________ 49atha zrI saMghapaTTaka (309). tIkSyo yathAdoSaM ca zikSaNIya iti siddhAMta sthitiH|| ayaMtu garvoddharakaM dharatayA tAmavagaNayya yathA gRhI prAyeNa kuTuMbamadhyAt saujanyaparopakArAdisatpuruSaguNahInamapi graMthArjanagR. hakarmakaraNAdimAtrapravaNaM putrAdikaM bahumanyate tadanyaM cAva manyate tathA gacchamadhyAhi zrAmaNAdiSu zuzrUSAkAriNaM sadoSamapi jUSayati // tadanyaM ca sadguNanUSaNamapi dUSayati iti gRhikuTuMbaprakriyAvartitvAttathAnidhIyata iti // .. arthaH-vaLI AcArye potAnA gacchano kSaNe kSaNe tapAsa rAkhavo je kozkane vismaraNa thayuM hoya to tene saMnnArI zrApa tathA ko viparIta karato hoya to tenuM nivAraNa karavaM. ityAdi pUrvaka je jovaM pramArjaq tathA ziSya, naNaduM jaNAvaq ityAdike karIne potAnA gabane jovo tapAsavo tathA jeno jevo guNa tene tevaM mAna Apa tathA jeno jevo doSa tene tevI zikSA zrApavI, .. e prakAranI siddhAMtanI sthiti ke eTale maryAdA De ne zrA zrAcA. yatuM to ahaMkAre karIne naMcaM mAthu De e hetu mATe te siAMtanI maryAdAnI avagaNanA karIne jema gRhastha bahudhAe kuTuMbanA madhyathI zrA prakArano putrAdika tene bahu mAne le je je putrAdikane viSe sujanapaNuM tathA paropakAra ityAdi satpurUSanA guNe karIne rahitapaNuM ke to paNa te avya upArjana karavu tathA gharanuM kAma karavU ityAdikane viSeja catura hoya to tene ghaNuM mAna Ape ne te thakI anya guNI hoya to tenuM apamAna kare le temaja gaccha madhye je ko doSavALo hoya ne te jo visAmA karAvato hoya, sevA karato hoya to tene mAne he zonAve de ne te vinA bIjo mahAguNI hoya, guNarUpI
Page #334
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 310 ) jaya zrI saMghapaTTakaH bhUSaNanuM dhAraNa karanAra hoya to paNa tena doSa pamAne ve, e hetu mATe gRhasthanI kriyAne anusare be mATe kuTuMbI gRhastha jevo ene kahyo. TIkA:- tathA svamAtmAnaM zakrIyati // zakramiva puraMdara mivAcarati // sahi nIcatvAttathAvidhacaityadravya ziSyazrAvakAdi samRddhidarzanAnma diSNuH zakroha mitya jimanyata iti tathA katipayAkSaralezalepa dijihUtayA madAvalepAddAlizIyati bAlizAniva mUrkhAnivAcarati budhAn kuzAgrIyabuddhIn vicakSaNAn zrahameva sakalavAGmayapArapAradRzvA kimamI ajJA vIdaMtIti // arthaH- vaLI te zrAcArya purUSa potAnA AtmAne iMDanI . peDhe khAcare be. kemaje te puruSane viSe nIcapaNuM racuM be mATe te prakAranaM caitya tathA dravya tathA zrAvakAdi samRddhi tene dekhavArthI ahaMkArI bhayelo evo e purUSa ema mAne be je huM iMDa huM vaLI keTalAka akSara e eyo be teno leza mAtra lepa eTale thokuM jAepate karIne cAre pAsa mukha ghAlato paNa eke graMtha yathArtha na jANato paNa made karIne ahaMkArI be e hetu mATe sArA sUkSmadarzI paMkitAne paNa mUrkhanI peThe zrAcare be eTale temane mUrkha jANe be ne potAne mahA paMkti jANe be. je DhuMja sarva zAstrarUpa samumo pAra dekhanAra tuM mATe shrjnyaan| zuM bole ve zuM samaje be ityAdi. TIkAH tathA zrataeva vizvaM jagadvarAkIyati varAkamiva kamivAcarati // saMhi rasA digauravamadirAmavArthamAna
Page #335
--------------------------------------------------------------------------
________________ - maya zrI saMghapaTaka (317) nayanatayA jagadapi matpurataH hitakamiti manute // ....... // yamuktaM // zrakharvagarvasaMcArAH samAsAdya mahApadaM // nIcA stRNAya manyate, nirvikalpatayA jagat // arthaH-vaLI eja hetu mATe jagatane raMka jevaM zrAcare ne eTale raMka mAne , kemaje te purUSa rasAdi gAravarUpI madirAnA made karIne ghumarAyamAna jenAM netra thayAM , evo De e hetu mATe jagata paNa mArA AgaLa taraNA tulya ke ema mAne ,je mATe tevU kayuM je mahA garviSTa nIca purUSa moTuM pada pAmIne niHzaMkapaNe jagatane tRNa samAna mAne je. TIkAH-zrayamAzayaH // Izvarohi kazcit pravrajya prAptA. cAryapadaH sannivivekatayA kathaMcittaJcaityagrahAdiSu gRhIyitAdikaM vidadhAnopi na tathA lokAnAM citriiyte|| gRhavAsepi - lalitatvasya lokaistathA drshnaat|| ayaMtu raMkazizurdIkSitvA sU. ripadAsAdanena tathA kurvANo janAnAmupahAsa viSayatayA mahadAzcaryanAjanamiti // tadaho atyaMtamAcAryAdyanucita caityagRhagRhIyitAdinA'sacceSTitena zrutapathAvajJA pApAnAM mani nayati pravacana miti vRttArthaH // 15 // - artha:-temAM yA ajinAya je koi samartha dhanAtya hoya
Page #336
--------------------------------------------------------------------------
________________ (312) -48-atha zrI saMghapaTTaka: - ne te dIkSA lazne AcArya pada pAmyo bato nirvivekapazAe karIne kyAreya caitya gRhAdikane viSe gRhasthanI peThe AcaraNAdikane karato hoya to paNa te prakAre lokane AzcaryakArI na thAya paNa jenuM gRhasthAvasthAmA dAlijapaNuM dITuM hoya ne tenI A prakAranI nukata dazA dekhIne lokane kema Azcarya na thAya, ne zraA to vaLI rAMkanuM bokaruM dIkSA lazne AcArya pada pAmIne tevUjhatapaNuM karavA mAMmayu mATe lokane upahAsa karavAnuM ThekANu e be, e hetu mATe moTA zrAzcaryanuM pAtra je te mATe atyaMta prAcAryA dikane aghaTatuM je caityamAM gharamAM gRhasthanI peThe AcaravU ityAdika je graimI ceSTA eTale nagaruM AcaraNa teNe karIne siddhAMta mArganI je avajJA karavI e pApe karIne pravacanane malIna kare ne eTale sijhAMtanuM apamAna kare e prakAre A kAvyano artha thayo. // 15 // TIkAH-saMprati pitRputrAdisaMbaMdhaM vinApi hagadilagi vihitalokavAhanopalanahAreNa zrutavajJA pratipAdayannAha // arthaH-have pitA putra Adika saMbaMdha vinA paNa hagatkAre liMgadhArIe pote sthApana karIne loka pAse japAmAvI je rIti te saMbaMdhI je ulaMno devo te chAre karIne siddhAMta avajJAnupratipAdana karatA satA graMthakAra kahe .
Page #337
--------------------------------------------------------------------------
________________ -18 atha zrI saMghapaTTakaH (ITF) // mUkha kAvyam // ye jato naca varddhito naca nacakrIto'dhamarNonaca / prAgdRSTo naca bAMdhavo naca naca preyAnnacaprItiH // tairevAtyadhamAdhamaiH kRtamunivyAjairbalAdvAhyate / nasyotaH paza vajanoyama nizaM nIrAjakaM hA jagat // 16 // TIkA: - yailiMginirayaM jano navajAto janeraMtarjAvitayarthatvAnna janitaH pitrAdirUpatayA na janma laMnitaH // cakArAH sarvepi samuccayArthAH avadhAraNArtha vA // zratha mAnUjJAtastathApi karito viSyatye tAvatApi balAttadvAna siddhistathA // varddhitonaceti evamuttarapadeSvapyAzaMkya yojanA kAryA varddhito yogamAdisaMpAdattena zarIrapoSaM prApitaH // * arthaH- je liMgadhArI zrA zrAvaka janano kAM bApa nathI je enuM jema tema kaheluM zrAvaka aMgikAra kare be eTale liMgadhArIe yA jana utpanna karyo nathI. jana dhAtunAM aMtarnAviJyaMtano artha e hetu mATe nathI utpanna karyo e prakArano artha thayo. eTale pitAdi rUpapaNe janma zrApyo nathI. zrA jagAe sarve paNa cakArano samuccayarupI artha be, athavA avadhAraNarUpI artha De vaLI AzaMkA karI kahe ve je janma apanAra na hoya to paNa vRddhi karanAra to ho, ke jepI balAtkAre te liMgadhArInA vacananI mAthe napAkI levAnI siddhi yAca. eja hetu mAr3he vizeSa kahe de je e liMgavArIda
Page #338
--------------------------------------------------------------------------
________________ (314) - jaya zrI saMghapaTTakaH OM pAlaNa poSaNa karIne kAi thA jananI vRddhi pamAmI nathI ke jethI enuM avalUM kahevU paNa mAthe napAmI le e prakAre zrAgalyAM padane viSe paNa AzaMkA karIne yojanA karavI. varddhita zabdano e arthaDe je na maLelI vastuno yoga karavo ne maLelI vastunI rakSA karavI e rupa je yoga dema ityAdikanuM je karavaM teNe karIne je zarIranuM poSaNa karatuM te. TIkAH-naca krIto mUlyadAnenA'nyasmAdgRhItaH ||shrdhmoN naca uttamarNasakAzAddhArAdiprayogeNArtha gRhIto'dhamarNaH // atraca yairitikartRtayA saMbaMdhAnupapatteryeSAmiti saMbaMdhavivakSayA yababdo yojyaH // arthavazAhijaktipariNAma itivacanAt // tena yeSAM liMginAmayaMjano'dhamorthadhArayitAna javati evamuttaratrApi yathAsaMjavaM yeSAmiti saMbaMdhanIyam // arthaH-vaLI liMgadhArIe thA zrAvaka koI pAsethI mUkha ApIne vecAto lIdho nathI je enuM bolyuM mAthe napAme vaLI yA jana eTale zrAvaka loka e liMgadhArIjano devAdAra nathI je potAnI AjJA parANe paLAve.dhanAdi vastu ApanAra je puruSa te nattamarNa kA hIe. ne je dhanAdi vastuno lenAra puruSa te adharmaNa kahIe. mATe uttamarNa pAsethI nadhAra pramukha prayoge karIne arthano gRhaNa karanAra eTale adharmaNa thayelo A jana nathI.zrA jagAe vyAkaraNAdi vicAra je A jagAe yaiH e prakAranuM kartA pada le teNe karIne saMbaMdhanI siddhi nathI thatI mATe yeSAM e prakAranA saMbaMdhanI kehevAnI jJAe karIne yat zabdanI yojanA karavI. kema je arthanA vAthI vita
Page #339
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaya zrI saMghapaTTaka ( 315 ) kino pariNAma yAya e prakAranuM vacana che e hetu mATe yA prakArano yo je je liMgadhArIno yA jana je te adhamarNa nathI. eTale te liMgadhArI thakI dravyano lenAra nathI, ema AgaLa paNa jema ghaTe tema ' yeSAM' kahetAM je saMbaMdhI e prakAre padano saMbaMdha karavo. TIkAH - tathA // yaiH prAg pUrvaM dRSTo'valokito nc|| zrayamarthaH // yailiMgi niHsvazrAddhAda viSTadezavarti tvAtkadA cidapi na dRSTAste pi svagavagrahaprastatvAdanyaM guruM vAcApi na saMjJApaMte // tameva gaSTha guruM dhyAyataH kAlamativAhayaMti // arthaH- vaLI je liMgadhArIue pUrve dITho paNa nathI eTale tenoA artha be je liMgadhArIe potAnA zrAvaka atizaya dUra dezamAM rahyA be mATe kyAreya paNa te dIvA nathI te zrAvaka paNa potAnA gacchanA Agraha vate galAyA ve e hetu mATe bIjA gurune vANIe karIne paNa na bolAvatA. ne kevaLa teja gaccha gurunuM dhyAna karatA tA kAlo nirvAha kare be. TIkAH - bAMdhavaH pitRmAtRvyAdi saMbaMdhanAg na ca yeSAM // naca preyAna vanataro maitryAdisaMbaMdhena naca prI pito dAnajJAnAtizayAdinA toSitaH / atracedAnIMtanarUDhyA yadyapi keSAM cihnarddhitatvAdisaMbhava stathApyayaM paTasaMvRtaeva zojata iti myAyenA tilaUnI yatvA dinA tadavivakSaNAnnacavarddhita ityAyu tathA keSAM cihnAMdhavatvAdisaMjavepi davIyasAM bhUyasAM ca tada saMjavena tadavivakSaNAnnaca bAMdhavaityAyuktamiti //
Page #340
--------------------------------------------------------------------------
________________ (16) ava zrI saMghapaTTakA arthaH-vaLI e liMgadhArIno Ajana bAMdhava paNa nathI ne zrAjJA napAmAve bAMdhava eTale pitA, jAtA ityAdi saMbaMdhavALo je hoya te. vaLI e liMgadhArIne zrAjana maitrI zrAdika saMbaMdha vate - tizaya vahAlo paNa nathI. vaLI e liMgadhArIe thA jana dAna jJAna Adi atizaya ApIne prasanna paNa karyo nathI.je enuM avalu kaheDaM vaghana aMgikAra kare. zrA jagAe thA kALanI ruDhie karIne jo paNa ko liMgadhArInA zrAvakane vRddhi pamAnavI ityAdika guNa saMnave topaNa eto jema A paTa DhAMkeloja zone je e prakAranA nyAye karIne atizaya sajA pAmavA yogyapaNuM emAM raghu De ityAdi kAraNe karIne te DhAMkelI vAta naghAmI karI dekhAmavAnI amArI icchA nathI. e hetu mATe ema kayuMje nathI vRddhi pamADyo ityAdi kahyu. vaLI ko. ino ko bAMdhava paNa haze evo saMjava thaye bate paNa atizaya dura rahenAra ghaNAka lokane te saMbaMdha saMjavato nathI mATe tesaMbaMdha kaDevAnI icchA paNa nathI mATe nathI bAMdhava ityAdi kahyu. TIkAH-taireva prAguktasaMbaMdhAnAvena lokavAhanayogyatA. vikalailiginnireva evetyavyayamiha parijave // Sadarthe pAranave pyevau pamye'vadhAraNa iti vishvprkaashvcnaat|| tatazcamahAn parAnavo'yaM yattAdRzairapi liMginiloMko vAhyata iti // balAt harena natu praNayena bAhyate vazIkRtya svakAryANi kaaryte|| artha:-zrAjhAvahana karAvavAne ayogya evA liMgadhArIeja pUrve saMbaMdha kahyA temAMno eke saMbaMdha nathI, to paNa zrA jagAe eva'
Page #341
--------------------------------------------------------------------------
________________ - aba zrI saMghAhaka (11) e prakArano zravyaya , te parAnava rupI zrarthane viSa ne kesa je eva avyaya le te lagAreka evA zrarthane viSe pravarte, tathA parAnava rupI arthane viSe pravarte tathA 'tathA' nizcayarupI arthane viSe pravarte ema vizvaprakAza nAme kozanuM vacana ne e hetu mATe yahIM parAjavarupI artha levo tethI zrA prakArano artha thayo je tevA paNa liMgadhArI thA loka pAse thAjJA napAmAveDe eTale balAtkAre paNa snehayI nahi te zrAvaka lokane vaza karIne potAnAM kAma karAve ne eto moTo parAjeva karyo ema jANavU. TIkA:-ayaM gacchamahAgrahagRhItaHpratyakSopasanyamAnojanAzrAddha loko nasyoto nAstitazva pazuvat vRSanAdiriva // ...yathA rajjuniyamitanAso vRSanAdiryadRcchayA bAhyate yatratatra nI yate tathA lokopi liMgivAhyatvenopacArAnazyota ityucyate // arthaH-zrA pratyakSa jaNAto jana eTale zrAvaka loka te ga. chano je moTo Agraha teNe karIne grahaNa thayelo . zrathavA gaccha eja mahA moTo puSTa graha teNe gaLI khIdhelo be. kema je nAke nAyesro balada zrAdi pazunI peThe eTale jema balada Adi pazu nAke nAthIne bAMdheduM hoya tene jyAM potAnI icchAmAM Ave tyAM nAra upAmAvIne laz jAya tema liMgadhArIyo zrA zrAvaka rupI baLadane pazune gabanI mamatArupa nAke nAtha ghAlIne potAnI zrAjhArupa nAra vahana karAvIne potAnI najaramAM Ave tema pherave ne mATe napacAra yakI nAke nAthelA kahISa bIe...
Page #342
--------------------------------------------------------------------------
________________ 49 aba bhI saMghapaTaka * TIkA:-nanupazuvaprajjubaddhanAzatayA anizamanavaratana tu sakRt vAramekaM kilaivamapi kopivAhyatApiAetamuktaM nvti| kila jananavarjanakrayaNAdhamarNatvaprAgdarzanabAMdhavatva preyastvanIpanAdisaMbaMdhairbalAdapi jano vAhayituMpAryate loke tathAvyavahAra darzanAt // liMginistUditasaMbaMdhAnaMtareNApi yadevaM loko vAhyate tanmahAparinava iti // arthaH-AzaMkA karIne kahe je je pazunI peThe nAke dorAM pAMdhIne niraMtara paNa kozka kAma karAve paNa kharaM kemaje khokamAM tevo vyavahAra dekhAya .je koie utpanna karyo hoya, vRddhi pamAmayo hoya, tenuM karaja kAmayu hoya, teNe prathama dIge hoya, teno bAMdhava hoya, teno vahAlo hoya, teNe prasanna karyo hoya ityAdi saMbaMdhanA baLabate tokadApi potAnI AjJAnuM vahana karAvaq saMnave . loka vyavahArathI paNa thA to liMgadhArIe pUrve kahelA saMbaMdha vinA paNa je zrAvaka khoka pAse potAnI AjJAnuM vahana karAve e to moTo parAjava dekhAya . eTale moTo anyAya dekhAya . TIkA:-nanUktasaMbaMdhapratibaMdhaM vinApi sadgurutvena teSAM mastitapazuvabokAH kAryANi nirmApayiSyate // nAnupakRtaparahitaratAnAM gurUNAM dharmadAnopakArasya pratyupakAraH kartuM shkyte|| // yauktaM // nAvANuvattaNaM taha, savvapayatteNa teNa kAyavvaM, :: samattadAyagANaM, uSpamiyAraMjanapiyaM //
Page #343
--------------------------------------------------------------------------
________________ - maya zrI saMghapaTTakA arthaH-prathama vitarka karIne AgaLa vizeSaNarupa samAdhAna Apa De mATe kahe je je pUrve saMbaMdha kahyA te vinA te liMgadhArIune viSe sadgurupaNuM raghu ne teNe karIne te zrAvaka loka temanAM kArya karaze kema je jeno napagAra thai zakato nathI evAne pArakuM hita karavAmAMja Asakta evA guruno je dharma dAnano upagAra teno pratyupakAra eTale teno badalo vALavAne koi samartha thatuM nathI. te vAta zAstramA kahI je mATe te liMgadhArI gurunI AjJA mAthe napAmI joie ema jo tuM kaheto hoya to te upara vizeSaNarupa samAdhAna ApIe bIe je. TIkA:-atAha // atyadhamAdhamai riti|| lokalokottara garditatamasAdhvI pratisevAdeva'vyanakaNasuvihitaghAtazAsanoDA. haprabhRtibhRripApakarmanirmANAdatizayenAdhamenyopi hIna jAtI. yenyopyadhamai rahI nairyamuktaM // saMjapa misevAe devadavastana kkhnnennNc||isighaaepvyssuddddaahe, bohidhA nidNsiyo||shrtH - kathameSAM sadgurutayA loko vAhanIyo naviSyati // . arthaH-eja hetu mATe te liMgadhArI guru kevA ne to adhama karatAM paNa mahA adhama eTale nIca karatAM paNa mahA nIca kemaje lokane lokottara temAM atizaya niMdita evAM je sAdhvInI pratisevA karavI tathA devAvyatuM nadaNa kavU tathA suvihitano ghAta karavo, tathA zAsananA uDDAha karavo ityAdika je ghaNAM mahA pApa karma tene karavA thakI atizaya adhama evAhIna jAtivALA puruSote thakI paNa pratizaya adhama mahAnIca evA eliMgadhArI guru .je mATe zAstramAMkapuMje sAdhvInI pratisevA,devabhavyataruNa,suvihitano ghAta, zAsa:
Page #344
--------------------------------------------------------------------------
________________ (10) 49 atha zrI saMghapaTTaka mano naDDAda eTalAMvAnAM bodhiratananAM ghAta karanAra kahyAMe hetu mATe pa.siMgadhArI ne sadgurupaNe loka pAse potAnI AjJAnuM vahana karAva, kyAthI thAya! naja thAya eTale AjJA karavA yogyaja nathI.. . TIkA:-athaivaMvidhaireniH kathaMtarhi vAhayituM lokaH pAryate , ata zAha kRtamunivyAjaiH // prapaMcacaturatayA vizvAso tpAdanena mugdhajanasya vipralittayAracitazAMtarupamAsopavAsa karapAdisuvihitabadmatiH // ayamarthaH // evamasamaMjasakAriNopi liMgino vidhenahetutathAvidhaya tirUpapradarzanena sukhakara pathaprarUpaNena ca sukhasubdhAn mugdhAna pralojya yathecaM vaadyNtiiti| arthaH-have e liMgadhArI e prakAranA De tyAre loka pAse potAnI AjJAnuM vahana karAva, kema karI zake ne to e prakAranI AzaMkAnA uttara rupa vizeSaNa zrApe , je kayu munipaNAnuM kapaTa te jemaNe evA.e De mATe eTase prapaMca karavAmAM je potAnuM catura. paNaM teNe karInenoLAM mANasane vizvAsa napajAvIne temane ugavAnI icchAe uparathI kayu De zAMta rupa te jemaNe ne mAsopavAsa thAdi je suvihitanuM AcaraNa tenuM miSa jemaNe grahaNa kayu De evA teno mA pragaTa zrartha je e prakAranA ati namuAcaraNa karavAmA mahA kapaTI ne to paNa liMgadhArI paNuM te vizvAsana kAraNale mATe te prakAra yatirupatuM dekhAmavaM teNe karIne tathA sukhe thAya eko mArga prarupavo teNe karIne sUkhamAM lojAyalA evA joLA mANasone lonAvIne jema potAnI najaramAM Ave tama potAnI aAjhA temanI pAse upAsAve .
Page #345
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8. atha zrI saMghapaTaka TIkAH-yamuktaM // zravareM niyamipahANA payamivesAsiyaM :: SaNaM rUvaM // suhabukhAjaNavaMcaNeNa kappiMti niyavittiM // amumevArtha samarthayituM prakArAMtareNa lokavAhanapratikAramasaMjAvayan saviSAdamanuguNaM vaidhayeNArthAMtaranyAsamAha // . 'arthaH-je mATe te vAta zAstramA kahI ne eja arthane samartha karavAne lokane je e liMgadhArI uge le teno napAya bIje prakAre saMjavato jaNAto nathI mATe graMthakAra khedasahita jene anusarato guNa rahyo e prakAraceM vaidharmI dRSTAMte karIne arthAMtara nyAsa akhaM. kArane kahe . TIkA:-nIrAjakaM // vigatasahAjJaizvaryanyAyagopAyita . prajapuSTazidA ziSTarakSA vicakSaNapaM kiMrAjasahitamapi nI . rAjakamiva nIrAjakamucyate hA itiviSAde jagadjuvanaM // na . hyanyathoditaguNannAji rAjani balAbokavAhanaM kartuM lacyate / / zrayamAzayaH // yathA saguNaM rAjAnaM vinA taddezaH pratibhUpamalimyucAdinirupajyate evaM saMprati prauDhasAtizayabahujanApekSapIyagaNadharAdipuruSasiMhavirahAviMginirayaM zrAddhajano vAhyata itivRttArthaH // 16 // arthaH je zrA jagat hA iti khede rAjA rahita hoya ne zuM ema thayuM nidhaNIzrAtuM thayuH kemaje AjJAe sahita bhaizvaryapaNuM tathA nyAye karIne prajAnuM rakSaNa karavU tathA puSTanI zikSA karavI tathA sAdhu puruSanI rakSA karavI temAM caturA rupa je rAjApaNuM teNe
Page #346
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 322) atha zrI saMghapaTTaka ' rahita A jagat thayu De mATe AzaMkA karIne kahe je je rAjA sahita evaM zrA jagat De tene rAjA rahita hoya ne zuM ema kema kaho bo to te upara kahe je je zrA liMgadhArIo uge De e moTI kheda narelI vAta De kemaje jo ema na.hoya ne pUrve kahelA guNa sahita rAjA hoya to baLAkAre loka pAse potAnI AjhA manAve je te kema thAya ? temAM A atiprAya De ke jema pUrve kahyA evA guNavALA rAjA vinA te rAjAnA deza pratye zatru. tathA cora ityAdika upava kare le tema aa kALamAM paNa moTAne atizaye sahita evA ghaNA , janane apekSA karavA yogya evA gaNadhara Adi puruSasiMhano viraha le e hetu mATe liMgadhArIo zrA zrAvaka janane uge eTale potAne manamAM zrAveM tema prarupaNA karIne potAnA svArtha sAdhavAnI vAta temanA mAthA upara camAvIne namAve le e prakArano zrA kAvyano artha thayo // 16 // TIkAH-adhunA liMgino vaizasaM dRSTvApi kadAgrahAttatprathita kApathAda'nivRttamAnAnmUDhAndigmUDhatvAdinA vikalpayannAha // arthaH-have liMgadhArIzronI karelI pratyakSa hiMsA dekhIne paNa kadAgraha thakI teNe praruSaNa karelo je niMdita mArga te thakI nivRtti na pAmelA eTale te mArge cAlatA evA mUDhapuruSone digmUDhapaNuM ityAdika doSa le tena vikalpa karatA satA kahe .
Page #347
--------------------------------------------------------------------------
________________ 48 atha zrI saMghapaTakaM (12) ||muul kAvyam // kiM digmohamitAH kimaMdhabadhirAHki yogacUrNIkRtAH kiM daivopahatAHkimaMga gitAH kiMvA grahAvezitAH // kRtvA mUrdhnipadaM zrutasya yadamI dRSTorudoSAapi / vyAvRttiM kupathA jjamA na dadhate sUryati caitatkRte // 17 // TIkAH-kiMzabdAH sarvepi vikalpArthAH // kimamI jamA digmohaHkutazcidadRSTAdinimittAt prAMcyAdidinu pratIcyAdi jamastamitAH prAptAH // shrymrthH|ythaa digmUDhAH prAcI pratIcItvenAdhyavasyaMto lokena yuktyA jJApitatatvAzrapi tadadhya vasAyAna nirvartata evamatepi vidisakupathadoSAapi kutopi hetostato'nivartamAnAstatsAmyAttathocyate // arthaH- kAvyamAM sarve paNa kiM zabda le te vikalpa athane kahenArA le tethI yA prakAre artha thayo, je zrA zrAvaka loka jama puruSe eTale te koika kAraNathakI : digmUDha thayo ke zuM eTale kozka zradRSTAdi kAraNathakI pUrvAdi dizAone viSe pazcima Adi dizAonI brAMti thAya tene digmUDha kahIe. te digmUDhapaNAne zrA jama puruSo pAmyA De ke zuM ? teno pragaTa artha Ale je jema digmUDha puruSa pUrva dizAne pazcima dizArupe nizcaya kare le. tene bIjA loka yuktie karIne yathArtha samajAve le topaNa te potAnA khoTA nizcayathakI pADo nivRtti pAmato nathI. ema zrA jaka puruSo
Page #348
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 324 ) 43. atha zrI saMghapaTTakaH paNa kumArganA doSa jANe ve topaNa koNa jANe kayA kAraNa mATe te kI nivRtti pAmatA nathI. eTale e liMgadhArI yonA doSa dekhe be jANe be teja paNa teno tyAga karI zakatA nathI mATe temane digmUDha kahIe bIe. TIkA: kimaMdhAnayanahInA ba~dhirAupahatazravaNAH aMdhAzca dhirAcetiH // te kimaMdhAH kiM badhirAityarthaH // yathAMdhAdRgvikalatvAtsamyakpaMthAnamajAnAnAM zrapathamapi satpathatayA'vagamya tatragacchaMto hitaiSiNA tatvaM jJApyamAnA zrapi svagrahAnna nivarttate yathAca badhirAH zrutivikalatvAdana karNayato duSTavaitAlikA di vaco niMdArthamapi stutyarthatayAvagamya taddAnAdau pravartamAnA statvaMbodhitA api svanirbaMdhAnna nivarttate // evamimepi sadoSamapi kupathaM svagacchAdigrahAnnirdoSatayAvabudhya tato'nivarttamAnA stathocyate // evamuttarapadeSvapi bhAvanIyaM // * arthaH- vaLI te jama puruSo zuM aAMdhaLA be athavA baherA e liMgadhArI khone mAne be, kema je jema aMdha puruSa hoya te sArA mArgane na jANe ne kumArga hoya tene paNa sanmArga paNe jANInete mArge cAlavA mAMge tyAre koika hitenchu puruSa tene samajAve je yAta kumArga be, mATe yA mArgathI pATho vaLa. to paNa potAnA kadAgrahI pATho veLe nahi ne vaLI jema bahero hoya tene kAna nathI sAMjaLato na ho ne tenI yAgaLaM 'koika puSTa loka niMdA kare te vacanane stutirupe jANIne tene sarapAva Adika yApavAne pravartte, tyAre tene koika yathArtha vAta samajAve je yA to stuti nathI
Page #349
--------------------------------------------------------------------------
________________ 49. atha zrI saMghapaTTaka . (29) ' karato niMdA kare ne ema bodha kare topaNa potAnA kadAgraha thakI na nivRtti pAme // ema A zrAvaka loko paNa doSa sahita kumArga ne potAnA gachanA Agraha thakI nirdoSapaNe jANIne te kumArga thakI nivRttine nathI pAmatA mATe temane AMdhaLA baherA kahIe bIe ema AgaLa bIjAM padane viSe paNa nAvanA karavI. TIkAH-tathA kiM vazIkaraNAdihetu ranekAvyamelakaH pAda pralepAdiyogaH tAdRgeva nayanAMjanAdicUrNayogazca cUrNa te vidyate yeSAmitivigrahe tadasyAstItIn. // zrayogacUrNino yogacU. *NinaHkRtAbhyogacUrNIkRtA abhUtatanAvecviH mastakAdiSu yoga cUrNadebeNa vazIkRtA ityarthaH // yathA kenApi dhUrnena kSiptayoga cUrNAH pumAMsa AtmAno hitaiSiNamapi taMhitaiSitayA manyamAnAH kenApi tatvaM pratipAdyamAnA api yogAdipranAvena tahacanakaraNAna nivartate tathaitepi kupathAditi pUrvavat // ___ arthaH-vaLI te liMgadhArIzroe vazIkaraNanI vastuvake zrA * zrAvaka loka vaza karyA De ke zuM ? vazIkaraNa- kAraNarupa je any| no meLApa je pAdapralepa Adika tene yoga kahIe. nete prakArarnu je nelAMjana Adika tene cUrNa kahIe te yogane cUrNa e be vastue sahita karyA eTale mastakA dine viSe yoga cUrNa khepavIne vaza karyA, eTalo artha thA jagAe vyAkaraNa vicAra je yoga zabda tathA cUrNa zabda te beno iMcha samAsa karIne astyarthane viSe in pratyaya khAvIne ajUtaM tanAva arthane viSe cci pratyaya lAvavo,jema kozka dharta puruSe yoga cUrNa khepavIne vA karelA puruSa te potAnuM zrahita karanAra
Page #350
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 326 ) * atha zrI saMghapaTTakaH svo e dhUrta puruSa potAno hitakArI mAne be ne tene koika yathArtha bAta kahe be je khAto tAruM juMkuM karanAra be eno saMga tyAga kara. ema yathArtha kanAra maLe - topaNa te yoga cUrNAdikanA prajAvadhI ta puruSaM vacana tyAga karI zakato nathI tema yA zrAvaka loka ema liMgadhArInA kumArgarupI vazIkaraNaakI buTI zakatA nathI ityAdi pUrvanI peThe saMbaMdha karavo. TIkA:- kiM daivena pratikUla vidhinopahatAH sadbuddhivaMza prApitAH // tehi vidhivazena viparyastamatitvAdakRtyamapi steyAdikaM kRtyatayA manvAnA statvaM pratipAdyamAnAzrapi durdaivama- ' himnA tato na nivartate tathaitepi kiM aMgeti pA rzvavatyAMmaMtraNaM kiM gitAH maMtrAdiprayogeNa svAyattIkRtAH // * artha:- vaLI pratikUla daive eTale viparIta dRSTe zrAvaka lokanI sArI buddhino nAza karyo The kedhuM kemaje jenuM pratikUla daiva betenI viparIta mati ne e hetu mATe corI pramukha na karavAnuM kA nepaNa karavAMpa mAne be. tene koika kahenAra maLe be je yA kAma karavA yogya nathI ema yathArtha kaDe topaNa puSTa adRSTanA mahimAye karIne te cauryAdika karmatha| nivRtti nathI pAmatA. tema e zrAvaka paNa na karavAnuM kare be mATe emanuM zradRSTa vAMku yayuM ke zuM ! aMga epra kAranuM pAse rahelAne saMbodhana thApe be je tamo vagAyA bo ke zuM ! eTale he zrAvaka loko e liMgadhArI nae maMtrAdi prayoge karI ne tamane ggI bIdhA DheM ke zuM !
Page #351
--------------------------------------------------------------------------
________________ 49 atha zrI saMghapaTTakaH -- (327) tathAkRtA TIkA :- yathA hi kecana kenApi durmA trikeNa vazIkaraNa maMtreSa stadvacanamasamIcInamapyatyaMta samIcInatayA'bhyupa tastvamavagamitAzrapi maMtramahimnA na tato nivartate eva mesepi // kiMceti pakSAMtare grahairbhUtAdibhirAvezitAH kRtAvezAvihitazarIrAdhiSTAnA itiyAvat // * artha:-jema koi iSTa mAMtrika puruSe koika vazIkaraNanA maMtre karIne tevI rIte vaza karyo hoya je tenuM viparIta vacana hoya tene paNa sAruM karIne mAne paDhI tene koi puruSa yathArtha samajAve to paNa e maMtranA mahimAe karone tethI nivRtti na pAne eTale te khoTAne paNa sAdhuM jANIne kAlI rahe e prakAre yA zrAvakaM loka pasa thayA che zuM !. kiMca - eMTalo avyaya bIjA pahane kar3e be ke caLI bhUtAdigrahe praveza karyA be ke zuM eTale e zrAvaka lokanA zarIranuM adhiSTAna karIne bhUta vaLagyAM be ke zuM ? TIkA :- yathA jUtAdyadhiTitA stadAvezA dvidheyAparijJAnenA vidheyamapi pitRprahArAdikaM vidadhAnA stato nivartyamAnA pina nivarttate evametepi sadasadviveka vikala tayA kupadhAnna nivarttata iti // atraca dimmUDhA dibahudhA vikalpa pradarzanamAdhunika zrAkalokAnAmatyaMtA nivartyasvagavagrastatvajJApanArthaM // arthaH- kema je jenA zarIrane jUtAdi vaLagyAM doSa temA
Page #352
--------------------------------------------------------------------------
________________ (128) - atha zrI saMghapaTTaka - zrAveza thakI tene yA te karavA yogya be ke Ate karavA yogya nathI evaM jJAna nathI rahatuM mATe pitA dikane paNa prahAra karavA mAM tyAre tene koi tenAthI nivRtti pamAmavA jAya topaNa nivRti pAme nahi ema thA zrAvaka loka paNa sArA khoTAnA viveke rahita De mATe,te kumArgathakI nathI nivRtti pAmatA have zrA kAvyamAM ghaNA vikalpa dekhADyA teno aniprAya e je yA kALanA zrAvaka lo. ko atyaMta jemAMthI nivRtti na pamAya evo potAno garupI graha teNe. karIne gaLAyA ema jaNAvavAne arthe ghaNA vikadA kahyA be. .. TIkAH kRtvA vidhAya mUrdhni zirasipadaM pAdazrutasya siddhAMtoktAtikrameNa niHzaMkatayA svaguruliM gipravarttitAsanmArgapoSaNameva zrutamUrdhni pAdakaraNaM zrutamUrdhni pAdacyAse ca teSAmidaM bIjaM // jagavasiddhAMto hinaikAMtenaiva vihitAnuSTAna vidhiniSTaztyAdi vive kinAM niHzreyasAya naviSyati kiM zrutenetyaMta liMginiryamuktaM mUlapUrvapade // tasyopadezasya satataM tatsakAze zravaNamiti // etaccAyuktaM // . - arthaH-zuM karIne e prakAranA thayA to siddhAMtanA mastaka upara paga dazne kema je siddhAMtamA je kayuM tenuM nizaMkapaNe udasaMghana karavU ne potAnA je liMga dhArI guru tene pravartAvyo je asat mArga tenuM poSaNa kara, eja siddhAMtane mAthe paga dIdho kahevAya mATe temane siddhAMtane mAthe paga .dIdhArnu to A bIja le. je lagavatno siddhAMta to ekAMtikapaNe kahyo evo, je anuSTAna vidhi tene viSe jatAtparya tejenuevo nathI e vacanathI bhAratIne vivekIona moda
Page #353
--------------------------------------------------------------------------
________________ - aMtha zrI saMghapaTTaka ( 129 ) jaNI siddhAMta thave zuM e vacana paryaMta liMgadhArI e. je kayuM hatuM. mUla pUrvapane viSe eTale pUrve te upadezanuM te liMgadhArIna pAse' niraMtara sAMjaLa eto ghaNuMja prayukta be. TIkAH -- yataH, navi kiMcItyAdyAgamazakala syeda mutarArddha // esA toseM ANA, ko sacce hoyava miti // zrasya cAyamarthaH // eSA jagavatA mAjJA yat kArye satyena javitavyaM // korthaH kAryaM jJAnAditrayaM // satyaMca saMyamaH // yathA yathA jJAnAdikaM saMyamazcotsarpata stathAtathA yatinA nirmAyaM yatitavyaM // arthaH- je hetu mATe 'na vikiMcI ' ityAdi zrAgamano kakamo laine e liMgadhArI bole be paNa te gAthAnuM uttarArddha to zrA prakAra. be je 'esA' ityAdi eno A prakArano artha be je zra bhagavaMtI AjJA je kAryane viSe satyapaNe tha. teno pragaTa artha je zo yo ? to yA prakAre thayo je kArya eTale karavA yogya jJAnAdi ne satya eTale saMyama te beya jema jema vRddhi pAme tema tema mAyArahitapaNe yati prayatna karato. * TIkAH - padAha // kajjaM nApAIyaM, saccaM puNa saMjamo muNe yo | jaha jar3a so hAi thiro, tahataha kAyavayaM kuNasu // dosA jeNa nirujjaMti, jaNa khijjaMti puva kammAI // so so murakocA zro, rogAvacchAsu samava // arthaH- je mATe e vAta zAstramAM kahIM be je jJAnAdi traya Xx
Page #354
--------------------------------------------------------------------------
________________ - aba zrI saMghapaTaka . ene kArya kahIe ne vaLI satya te saMyama jANavo. te beya jema jema sthira thAya tema tema kArya karavU. jeNe karIne doSa jAya ne jeNe karIne pUrve karelAM karma khapAya te te modano upAya jANavo. . TIkA:-nayAgame sukhalipsayA kiMcitsUtritaM, kiMtarhi- . yAvatA vinA saMyamajJAna diyAtrA notsarpati tAvanmAtrasyaiva . vihitanivAraNasyanivAritavidhAnasya ca nagavaniH puSTAlaMbanena kAdAcitkatayA tatrAnujJAnAt // arthaH-Agamane viSe sukhanI lAlace kAMpaNa karjA nathI sAre zuM to jenA vinA saMyama jJAnAdiyAtrA vRddhi na pAme, teTalA vidhino niSedha kahyo ne niSedhano vidhi ko le nagavate puSTAMlaMbana jANIne kyAreka karavApaNe tenI AjJA ApI De paNa niraMtarapaNe ApI nathI. TIkA-evaMcakathaM zrutasyAvyavasthA // navanmArgasyacoddezikannojanAdeH sarvasyApi sArvadikatayA nistUMzatvena kebala sukhAnunavodezenaiva prvRtteH|| tathAca tasya mahAsAvadyatvena jJAnAdiyAtrAhrayamANatvAt kathaM prAmAeyamityaho akalitaguNa. doSa vinAgaH svapadAnurAgaH khalAnAM yanagavanmatasyAvyavasthApAdanena svamatasyotkarSaprardazanaM / nahitejasaH sakAzAtU kadAcit tamasautkarSasaMnnava iti // arthaH ne jo vidhino niSedha, niSedhanoM vidhi niraMtarapaNe
Page #355
--------------------------------------------------------------------------
________________ 48 bapa zrI saMghapahA . (331) hoya to jagavatnA mArganI tathA uddezika jojana ityAdi sarva va.stunI vyavasthA na rahe, kemaje sarvane sArvadikapaNuM thAya tema nirdayapaNe kevaLa potAne jema sukha napaje temaja pravartavArnu rahekheM e hetu mATevaLI te uddezika nojanAdikane mahA sAvadhapaNaM ke teNe karIne jhAnAdiyAtrAnI hAnipaNuM temAM raDaM je mATe kema pramANikapaNuM kahevAya ne Ato Azcarya he je khaLa' puruSone jemAM guNadoSanA vinAga nIkaLatA nathI evA potAnA padano anurAga le je mATe nagavaMtanA.matanI avyavasthA saMpAdana karavI teNe karIne potAnA matanuM utkarSapaNuM dekhAme De paNa te ema nathI jANatA je kyAreya paNa tejanA mhoMmA AgaLa aMdhakArano natkarSa saMjavaze? nahija saMnave. . TIkAH-kiMca tIrthaMkaragaNadharapUrvadharA disAtizayamahApuruSavirahe saMprati tatsiddhAMtaeva naHpramANaM // yaduktaM // no piDAmo savvannuNo sayaM na maNapajAva jiNAI // naya candasa dasapubvippamuhe vissuyasuyahare vi // evaM pi ahmasaraNaM tANaM caskU gai pivoy|| jayavaM sitocciya,aviruko zTha dihiN| arthaH-vaLIzuM to tIrthaMkara gaNadhara zrAdika je mahA atizaya vAlA puruSa temano viraha thaye sate yA kALamAM temanAM si. ddhAMta eja hamAre to pramANa le je mATe te zAstramA kaDaM le je. TIkAH-tasya ca prAmANyAnanyupagame tatSaNetu jaMga- . vatopyAprAmANyAnyupagamaprasaMgena' navatastanmUlarajoharaNAdi vessprityaagaaptiH||
Page #356
--------------------------------------------------------------------------
________________ (32) 8. ayaM zrI saMghapaTTaka // yamuktaM // ANAeJciya caraNaM,tabnaMge jANa kiM na laggaM tiAzrANaM ca azkatoM kassAesA kuNai sesaM // arthaH-siddhAMtanuM jo pramANapaNuM aMgikAra na karo to tenA kahenAra jagavaMtanuM paNa pramANapaNuM na zvAno prasaMga thaze. teNe ka. rIne jagavaMta ne mUla te jenuM evo je tAro rajoharaNAdi dhAraNa karelo veSa teno parityAga karavAnI prApti thaze. eTale jo nagavaMtanuM siddhAMta nathI mAnato to jagavaMtano kahelo rajoharaNAdi veSa tene mUkI de. je mATe te vAta zAstramA kahI je je lagavaMtanI AjJA eja nizce cAritra , mATe te AjhA jAge sate zuM na lAgyu ! sarve lAgyuM. ... TIkA:-tathAcAyaM sukhAzayA navatkalpitaH paMthAH saka. khopi vizarArutA mApayete tyaholAnamibonI vyAapi. vyayaH sNvRttH|| yadapi,rugviNaH kalyatAM yAMtItyA vizlokabalena svaprakalpitakriyAyAH sukumArAyA mokSAMgatvasamarthanaM tadapya . suMdaraM // yata eta chalokArtha eva mAgame vidhIyate // mana / evi kiriyAe kAleNArogayaM jaha naveMti // tahaceva na nivvANaM jIvA siddhaMta kiriyAe ti||atrhi siddhAMtakriyAyAeva ciraMtanamunikriyApekSayA komalAyA api nirvANAMgatvaM pratipAH ditaM natu tvadanipretotsUtra kriyAjAsasya //
Page #357
--------------------------------------------------------------------------
________________ - aba zrI saMghapaha . (31) -- arthaH-vaLI sukhanI zrAzAe je karatuM teNe karIne jagavate karelo je mArga te sarva nAza pAme mATe aho zrAto morTa thAzcarya je lAnanI ichA karanArane mULa dhanano paNa nAza thayoM. tema vaLI je purve tame pratipAdana karyu je rogI paNa sArA thAya tyAdi nAvane kahenAra zlokanuM baLa lazne potAnI kapola kalpita kriyA sukumAra ne eTale sukha samAdhe thAya evI . tene mokanA aMgapaNuM pratipAdana karyu te paNa zojatuM nathI kemaje te zlokano artha Agamane viSe yA prakArano kahyo je je thA jagAe siddhAMtane viSe pUrvanA mahaMta munInI kriyAnI apekSAye je sukumAra kriyA kahIle tene mokSay aMgapaNuM pratipAdana kayu le teNe karIne kAM tAro mAnelo je natsUtra kriyAnAsa tene modanuM aMgapaNuM pratipAdana napara pramANe na thayuM. TIkAH-zrato navadanimatakriyAyA upadarzitanyAyena taviparyayaprasAdhanAnna tatzlokabalena. navatprakalpitazrutA praamaannysiddhiH|| evaMca liMgadezanayA zrutasya mUrdhni padakaraNamasAMpratamapi kRtvA yadamI pratyakSagocarAH zrAvakajanAH sudRDhagabagrahagraMthayodRSTo rudoSAapi sAkSAkRtagurutarapUrvodita kupathAparAdhA api // adRSTa doSAhi vivekinopi ku pathAdapi na nivartitumIzate kiM punaranya ityapi zabdArthaH // .. .... arthaH-e hetu mATe teM mAnelI je kriyA teno prathama dekhA
Page #358
--------------------------------------------------------------------------
________________ - ( 331 ) -48 jaba bhI saMghapaTTakaH kayo je nyAya tethe karIne viparyayanuM sAdhana karavApatuM ne eTale temAM mAlI je kriyA tenuM khaMkana karavApaNuM be e hetu mATe e zlokanA baLe karIne te kalpanA karI je siddhAMtanuM zrapramANapaNuM tenI siddhi na thai mATe liMgadhArI unI dezanAe karIne siddhAMtanA mastaka upara paga mUkavo te aghaTita be topA tenA karanArA je zrA pratyakSa japAtA zrAvaka loko be te atizaya dRDha baMdhAi be gannA graharUpI graMthI te jemane evA be mATe te liMgadhArInunA pratyakSa ghaNAka doSa dekhe be ne vaLI sAkSAt atizaya moTA pUrve kA be kumArgamAM pravarttavArupa aparAdha te jemanA evA be topaNaM koika adRSTanA doSe karIne je vivekI che te paNa kumArgamAMthI nivRtti pAmavAne samartha yatA nathI to bIjA viveka kumArgathakI nivRtti pAmavAne kayAM thii| samartha yAya ema pi zabdano artha be. - * TIkAH -- vyAvRttimapasaraNaM kupathAt adhikRtAt kumArgAt jamAH svaM hitAhita vivekazUnyAH nadadhate na cetasi dhArayaMti na kurvatItyarthaH nakevalaM vyAvRttiM svayaM na dadhate zrasUyaMti caiti saguNe doSamAropayaMtI tiyAvat caH samuccaye etAM kuMpathavyAvRttiM karoti etatkRt tasmai // kudhaDuheSyetyA dinA ca'turthI // mahAsatvAya kasmaicitkupathavyAvRttividhAyine // arthaH- je potAnuM hita ne zraditano je viveka tethe karIne zUnya evA jamapuruSo kumArga thakI nivRtti pAmavAne vicAra paNa karatA nathI eTalo artha be. kevaLa eTaluMja nathI karatA tyAre zuM to irSyA paNa kare be paTale guNavAnane viSe ghoSano dhAropa *
Page #359
--------------------------------------------------------------------------
________________ - jaya zrI saMghapaTTakaH kare be. cakAra avyaya be teno samuccaya rupI artha be. tethe karIne ma yo je e kumArgathakI nivRtti pAmanAra koika mahAsasvavaMta prANI te pratye ulaTA irSyA kare be. vyAkaraNa vicAra je ma hAsatvAya e jagAe 'kudha duherSyA' e sUtre karIne caturthI kinatI be. thai (334) : TIkAH - atracolaravAkyArthagatatvena prayujyamAno yacchavdastacchabdopAdAnaM vinApi tadarthaMga miyati // yathA // sAdhu caMdramasi puSkaraiH kRtaM, mIlitaM yadabhirAmatAdhikaM ' iti // tenAyamarthaH // teSAM hi dRSTa doSatvAt kupathAttAvatsvayaM vyAvRttiH ka yuktA / zratha kuto pihetoH svayaM na vyAvartate tadA tadvyAvRtti kAriNi pramodo vidhAtuM saMgataH // yatpunaramI dvayamadhyAdekamapikartR notsahate pratyuta kupatha nivRttividhAyini kasminnapi - tujhopar3avAya yataMte tatkimamI digmomitA ityAdi yojyaM // tenaitaTuktaM javati // digmUDhAdayo hi hitaiSiNA vyAvarttamAnA zrapi digmohAdevyavRtti mAlamevana kurvati // ete tunakevala kupathAnna vyAvartate yAvatAkupathavyAvRttikAriNe 'sUyaMtyapIti tejyopyamI kutsitAiti vRtArthaH // 17 // * arthaH - zrA jagAe uttara vAkyArthamAM rahelo je yat zabda se tat zabdanuM grahaNa karyA vinA paNa teno artha pamAne be jema sAro caMdramA nadaya pAme sate je kamala mIcAyAM te zeojAnuM adhi ka paNuM kathuM be te hetu mATe yA artha thayo je pote doSa dIThA mATe potAnI- meLe ja kumArgathI nivRtti pAmanuM joie e yukta ke ne
Page #360
--------------------------------------------------------------------------
________________ (16) atha zrI saMghapaTTaka vALI koi kAraNe potAnI meLe te kumArgathI pAhuM na vaLAya tyAre je puruSa e kumArgathI pAThA vaLyA hoya te upara pramoda karavo ghaTita bevaLI yA zrAvaka to e bemAMtha eke paNa karavAno utsAha nathI karatA. nalaTo jeM kumArgathI koika nivRtti pAme The tenA upara paNa krudra upadrava karavAno prayatna kare be te mATe yA te zuM digmoha pAmyA ke zuM thayuM ve ityAdi yojanA karavI teo karIne yA spaSTArtha ko be je digmoha pAmelA je puruSa te nice hitakArI puruSe tetha nivRtti pamAvA mAMDyA ne topaNa te digmohAdikathIjaM ke* vaLa nivRtti nathI pAmatA ne yA to kevaLa kumArgathI nivRtti nayI pAmatA eTaluMja nahi tyAre zuM to je e kumArgathI nivRttiM pAme be te para ulaTA irSyA kare DheM mATe te digmUDha thaMkI paNa to * - tize niMdya be. bhUmA be. e prakAre yA kAvyano artha thayo || 1 || TIkA: - sAMprataliM gidezanayA zrAddhairavidhivihitasya ji. namajanasyApi durgatipAtahetutvapratipAdana dvAreNazrutapathAvajJAM darzayannAha // arthaH- have liMgadhArInI dezanAye karIne zrAvaka loko vidhi rahita je jinamajjana utsava kare be tepaNa DugartimAM paruvAnuM kAraNa che ema pratipAdana karanAra dvAra karIne siddhAMta mArganI zravA dekhAtA satA kar3e be.
Page #361
--------------------------------------------------------------------------
________________ - atha zrI saMghapaTTA - (337). www ||muul kAvyam // zSTAvAptituSTabiTanaTanaTaceTakapeTakAkuvaM nidhuvanavidhinibaddhadohadanaranArInikarasaMkulaM // rAgoSamatserayAghanamaghapaMkethanimajjanaM janayatyevacamUDhajanaviditamavidhinAjainamajjanaM // 10 // * TIkA: jainamajAnaM jagavahibasnAtraM kartR janayatyeva saMpAdayatyeva natu kadAcinna janayatyevakArArthaH // aghapake pApakardame nimanaM junaM karma tatkartRNAmitizeSaH // atha kathaM puNyAyaH vidhIyamAnaM jinasnAtraM pApapaMkanimaUnAya prajavatItyA tyaah|| arthaH-je nagavatviMbanuM snAtra teja pAparupI kAdava pratye bumAme be ema artha jaNAvanAra evakArano artha , te kone bujhAke / ne to je snAtra kare ne tene ema kartRpadazeSa uparathI levu tyAre have ahIM AzaMkA karIne kahe je je puNyane arthe karyu ne jina snAtra te pApakAdavamAM bumAmavAne kema samartha thAya ? to teno - nattara kahe je je. TIkA:-avidhinA siddhAMtoktakramaviparyayeNa prAktana vizeSaNAnyathAnupapatyA raatraavityrthH|| siddhAMte hirajanyAM jina snAnaM nivAritamatastatra tatkurvatAM kathaM na paatkmityrthH|| ya
Page #362
--------------------------------------------------------------------------
________________ (338) . atha zrI saMghapaTTakA - atha ke doSamajipretya siddhAMte rAtrisnAtra nivAraNa miti doSapradarzanAya hetugarna vizeSaNatrayaM majjanasyAha // arthaH-vidhirahita eTale siddhAMtamA je anukrama kahyo tethI viparIta pUrve kahelAM vizeSaNane sArthaka karavAne rAtrine viSe snAtra kare ne eTalo artha thayo.. vidhi rahita ne rAtri viSe je pa. ramAtmAnuM snAna karavU te pUrve kayu e prakAranuM je. eTale siddhAMtane viSe rAtrimA jinanuM snAna nivAraNa karyu De e hetu mATe rAtrine viSe snAtra karanArane kema pApa na hoya eTalo artha ne. have zo doSa aMgikAra karIne siddhAMtamAM rAtrine viSe snAtra karavAnuM nivAraNa karyu le e doSa dekhAmavAne heturjita e snAtranAM praNa vizeSaNa kahe . TIkAH-zSTAvApti ityaadiH|| zSTAyA vahanAyA majjana darzanamiSeNAgatAyA avApti melakastayA tuSTA niHzaMkamatrA dya naH suratalIlA pravartyatItidhiyA muditA viTA vezyApatayaH . naTA nATakAlinayanAdikalopajIvinaH naTAH zastrAdikalAjIvinaH neTakA mAsAdiniyamitavRttigrAhiNaH eSAM peTakaM samudAya stanAkulaM dunitaM preyasvIprAptyA sAtvikannAvenAkulIkRta viTAdijanA kIrNatvAt majjanamapyupacArAdAkulaM // .. . arthaH je e snAtra ke, je jemA potAne vabanna evI je strI tenI prApti thAya eTale snAtra dekhavAnuM miSa karIne AvelI je potAnI vAMbita strI teno samAgama teNe karIne rAjI yayelA
Page #363
--------------------------------------------------------------------------
________________ -49. atha zrI saMghapaTTaka ( 339 ) eTale Aja zaMkA rahita ApaNI saMjoga lIlA pravarttaze e. prakAranI buddhivate harSa pAmelA je viTa kahetAM vezyApati, tathA naTa katAM nATaka yAdi kaLAva AjIvikA karanAra puruSo tathA jaTa katAM zAstrAdika kaLAva zrAjIvikA karanArA tathA ceTaka kahetAM mahine mahine athavA varSe je je potAnI niyamAye yAjI vikA bAMdhI benuM grahaNa karanArA evA je puruSo teno je samudAya teNe karIne dona pAmeluM evaM snAtra be eTale vAMchita strInI prApti tha te rupa zRMgAra rasano hetu bhUta sAtvika nAma zravyabhicArI eTale zRMgAranI puSTIno kAraNayoga tethe karIne yAkula vyAkula thayelA je loka tethe karIne vyApta thayeluM be mATe e snAtra paNa upacArathI zrAkula thaMyuM ema kahevAya. TIkA:- tathA nidhuvanavidhinibaddhadohadA mohanavilasita vihitA jilASA H yA naranAryaH puruSayoSita stAsAM nikareNa nicamena saMkulaM vyAptaM // nArINAM hi prAyonidhuvanArthameva ma jjanAvalokanadmanA tatrAgamanAt // tathAvidhavyAjamaMtareNa rAtrau tatrApyAgamanAsaMjavAt // tathAvidhavyAjena cAnyatra gaMtu mazaktatvAt // 8 artha:-vaLI e snAtra kevuM be je jemaNe maithuna vilAsa kavAnI abhilASA bAMdhI ne evI strI ne puruSa temano je samUha tethe karIne vyApta evaM eTale bahudhA strInane maithunane artheja snAtra jo vAnA kapaTe karIne tyAM zrAvatuM thAya be. e hetu mATe kemaje te prakAranaM kapaTa karyA vinA rAtrine viSe tyAM yAvatuM saMjavatuM nathI. ne
Page #364
--------------------------------------------------------------------------
________________ aba bhI saMghaTaka te prakAra- kapaTa karIne bIjI jagAe paNa javA samarthana thAyamATe. ... TIkAH-zrataevarAgaH kAMcit paravara varNinIM pratyanigaH deSaH svapreyasImanyena saha saMgacchamAnAM pazyatastajiyAMsA massaraH kiMcitsaulAgyena kayAcitsaMghaTTamAnamAlokayataH svayaMca tAM kAmayamAnasya tatsaunnAgya vicyA viSA, IrSyA svivacanAmanyena sAUM saMlapaMtImIkSamANasyA'sahiSNutA // tato rAgazcetyAdiH // tAnirghanaM sAMDaM // atrApi rAgAdimaukaghanakhAnmajanamapyupacArAttathA // * arthaH-eja kAraNa mATe rAga eTale kozka pArakI strI pratye ati Asakti, ne zeSa eTale potAnI vahAlI strI bIjA puruSa saMghAthe saMgama karatI dekhIne te puruSane haNavAnI zvA karavI te, tathA matsara eTale kozka puruSe koika strInI kAmanA karelI eTale prathama vAcchA karelI te strI te vinA te karatAM adhika suMdara bIjo puruSa maLyo tenI saMghAce saMghaTana karatI te strIne prathamanA puruSa dekhI par3I jenI sAthe saMghaTana kare le te puruSanA saulAgyapapAno nAza karavo tenI je icchA te, tathA irSyA eTale potAnI va. braja strI bIjAnI saMghAthe AlApa saMlApa karatI dekhIne je asainapaj thAya te sarve karIne e snAtra atize vyApta je. rAgAdi padajo samAsa karavo. zrA jagAe paNa rAgAdi sahita paNA meka e prakAravA The paNa napacArathI te prakAraceM snAtra kaSu. TIkA:-kAmukkalokamelakehi jinarahepi nizAyAM rAgA
Page #365
--------------------------------------------------------------------------
________________ - aba zrI saMghAhaka ? vyaebojjaMnaMte natvaNIyasyapi dharmanAvanA // taduktaM // prA. rabdhe jinabiMbamajana vidhau mugdhai nizi zrAvakaiH, zreyorthaM jinamadire samuditAzcitraM riraMsAspRzaH // strIpuMsA ranasAupAttasamayAstAMbUlabiMbAMdharA, gADhAliMgananaMgisaMgamasukhaM vidaMti nNdNtic|| arthaH- rAtrie jinagharane viSe kAmi lokano melAko thAya temAM rAgAdikaja utpanna thAya paNa atizaya thomI paNa dharmanIlA. vanA to natpanna thAyaja nahi te zAstramA kayu De je rAtriye jinamaM. diramA zrAvaka loke snAtra vidhi zreyane arthe AraMnyo je ema je kahe te to mahA AzcaryakArI , kemaje krImA karavAnI icchAe vege karIne neLAM thayAM je strI puruSa te e samaya pAmIne tAMbUla jakSaNa karavAthI lAla hou jemanA thayA le ne paraspara thAliMgananI svanAvate saMgamanuM sukha anujava kare ne ane AnaMda pAme . TIkAH-etamuktaM navati jinasnapanaM hi svasya pareSAMcaSTraNAMrAgaleSAMdikSayAya vidhiiyte|| nizAyAMtadvidhAneca kAmukA- . nAMsuratAdyasamaMjasapravRtyA'pratihataprasarastatprAu va iti kathaM takSAya vidhAyitA tasya syAt // arthaH-e vAta kahI De je jina paramAtmAnaM snAtra te po. tAne tathA parane tathA dekhanArane rAga dveSanA kSayane arthe karIe bIe ne rAtrie te kare sate to kAmI puruSanI saMjogAdika lumI pravRtti rokAz zakAya evI nathI mATe te jina snAtra rAgaSanuM nAza karanAra kema thAya ? ulaTuM rAgadveSanI karanAra .
Page #366
--------------------------------------------------------------------------
________________ (R) - ava zrI saMghapaTTakA hai .. TIkAH-athAstu naTaviTAdInAM tatyApurjAvaH kinshcinn| nahyetAvatApi zrAkAnAM zradhyA snAtraM vidadhAnAnAM tajanyapueyahAniriticenna // teSAM tatmApunIvasyasuratAdivazaprApuSyannagavadAzAtanAyAzcAnaMtasaMsArakArieyA rAtrisnAtrakArizrAvaka nibaMdhanatvAt // majanavyAjamaMtareNa nizIthinyAM teSAM ratArtha* mapi prAyeNa jinanavanAgamanAsaMnavAt // evaMca naTAdirAgAdi vRkinimittannAvamAseSAM zrAvakANAM kathaM na majanajanyapu. eyanAzaH // arthaH-have tuM ema kaheto hoya je eto naTaviTAdika 'kAmI puruSonI evI pravRtti thAya ne temAM zramAraM zuM gayuM? hamAru zaM.dAyuM ? eNe karIne je zrAvake snAna karanAra zrAvaka lokone e snAtra thakI thayuM je puNya tenI hAnI thatI nathI. ema tAre na kahe, kema je teno nattara kahIe bIe je te kAmI puruSonI jUmI pravRttinI utpatti thavI tenuM kAraNa te rAtri snAtra karanAra zrAvaka he e hetu mATe ne te kAmI puruSo saMjogAdikane viSe paravaza thAya ne te thakI utpanna yaz je jagavaMtanI AzAtanA tene anaMta saMsArakAraNapaNuM . mATe rAtri snAna karanAra e sarveno kAraNika thayoM e hetu mATe kema je rAtrie snAtranA miSa vinA temanuM saMjogane arthe paNa bahudhA jinamaMdiramA AvavAno saMjava nathI e hetu mATe naTAdika puruSonI rAgAdikanI vRddhi nimitta kAraNane pamAmanAra zrAvaka lokane esnAtra thakI kema puNyano nAza na thAya eto thAyaja. TIkAH-kiMca naTAdyasamaMjasapravRttidarzanena zrAjhAnAmapya
Page #367
--------------------------------------------------------------------------
________________ atha zrI saMghapaTTakA . (35) 'vivekinAM keSAMcididAnI jinagRhe tathA pravRtryupalaMjAt ||t. ekeNa kaMyamakAMkare tappaccayA puNo anno|saayaa bahulaparaMpakhucchena saMyamatavANaM // arthaH-vaLI naTAdikanI jUMmI pravRtti dekhave karIne avivekI keTalAka zrAvakane paNa yA kALamAM jinamaMdiramAM te prakAranI mI pravRtti karavAnuM dekhIe bIe he hetu mATe te vAta zA. stramA kahI je je. TIkAH-tathAca teSAM kathaM maUnAdijanyapuNyagaMdhopIti ciMtyatAM sUdamadhiyA // lagavaniH zrIjinadattasUrijirapyenaM doSasamUhaM rAtrisnAtrasyopalanya pratipAditaM ||jaa rattI jAratI miha ra jaNa jinnvrgihevi||saa rayaNI rayaNiyarassa honakaha nIrayANa mayA // pA / / arthaH-vaLI tame sUkSma buddhi karIne vicAro je te puruSone snAtra zrAdika thakI thayuM je puNya teno gaMdha paNa kyAthI hoya naja hoya, samartha evA zrI jinadatta sUri temaNe paNa e rAtri snAtrano doSa lazne niSedha pratipAdana karyu De je. TIkAH-ahni jinamajjana vidhAneca noktadoSale zasyApi sNjvH|| janasamadaM divA tathApravRtterlajjanIyatvena rAjaniprahalayenaca prAyeNAsaMjavAt // tasmAdinaeva jinasnAtraM dharmArthinAM vidhipravaNAnAM zreyo na nizAyAmiti //
Page #368
--------------------------------------------------------------------------
________________ - atha zrI saMghapaTaka : artha:-diksane viSe jina snAtra vidhi kare sate to pUrve . kahelA doSano leza paNa saMjavato nathI kemaje divasane viSa lokanI samada te prakAranI pravRttivALAne lajjA pAmavApaNuMDe e hetu mATe tathA rAja daMga no laya De e hetu mATe bahudhA e vAtano saMnava nathI. dharmanA arthI evA ne vidhi viSe tatpara evA prANIne divasamAM ja jinasnAtra karavU eja zreya naNI paNa rAtrine viSe je snAtra kara te. zreya jaNI nathI eto doSa naNIja be.. TIkAH-atra yadyapISTAvAptItyAdi vizeSaNaMkadaMbakaM jinagRhasyaiva saMjavati na majjanasya tathApi majjane sati tasyaivaM vidhatvamitimajjanasya prAdhAnyena vivakSaNA upacAreNamajjanamapyevaM vizeSaNAnAM cAnyatra nivezane vizeSaNa viziSTha muktamiti anya rAtrimajjanasyAtyaMtadoSatayA sarvathA nivaarytvNvyjyte| arthaH-zrA jagAe jo paNa iSTAvAptI eTale vaDaja va. stunI prAptI. ityAdi vizeSaNano samUha te to jinamaMdiranuja saM. nave le paNa snAtrano saMnavato nathI topaNa jina snAtra sateja te jinamaMdira e prakAre thAya mATe snAtranuM ahiM prAdhAnyapaNe kahe. vAnI zyAne tethI upacAra mAtre karIne snAtra paNa e prakAranA vi. zeSaNe sahita ema kahyu. kemaje anya vizeSaNarnu anya jagAe sthApana kare sate rAtri snAtane atyaMta doSapaNe karIne sarvathA nivAraNa karavApaNuM 2 ema sUcanA karI. TIkAH-etena yadapi kaizcidanidhIyaterAtrisnA'pi jaga
Page #369
--------------------------------------------------------------------------
________________ . 49. atha zrI saMghapaTTaka (34) vatona kazcidoSaH jinajanmamajanasya zakreNa tathAvidhAnAt // . tathAhi sarvavijineDA nizIthinIyAmadhyasamayaeva jAyatetadai. vaca sureMjazcAmIkara girizikharaM nItvA tAna snapayatItizrUyate // tasyaca tathAsadoSatve zakrastathA na tat kurvIta ||mhtaahynythaa.. karaNetalocanatvAttatpathAnuvartinInAM prajAnAM durgatipAte nateSAM mhaahaanyaaptteH|| . arthaH-jo paNa keTalAka ema kahe le je rAtri snAna jagavatanuM kare sate paNa doSa nathI kemaje iMjamahArAje jina jagavaMtanuM janmasnAna rAtrie karyu . e hetu mATe teja dekhA le je sarve paNa jine rAtrinA be pahora samayamAM eTale madhya rAtriye janme 2 tyAreja iMja mahArAja meru parvatanA zikharaM upara lai jazne te jina paramAtmAne snAna karAve . ema sikAMtamAM sAMjaLIe bIe mATe rAtri snAna karatAM teja prakArano doSa hota to tema iMja mahArAja na karata. zAthI je moTA puruSa anyathA AcaraNa kare eTale viparIta AcaraNa kare to temanA mArgane anusaratI je prajA temane to . te moTA puruSa eja netra . eTale moTA puruSanI AcaraNa - mANe AcaraNa karavu emaja dekhe je eTale jANe 2 e hetu mATe te prajAne phugatimAM. pama thAya teNe karIne te moTA puruSane moTI hANa prApta thAya e hetu mATe e rAtri snAna karavAmAM doSa nathI. TIkAH-snAtrAdividhAviMzAcaritasya sarvairapi jinapatha vartinniHprAmANyopagamAt // // yamuktaM //
Page #370
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 246 ) 48 atha zrI saMghapaTTaka titthayare bahumANo, annAso taDhya jIyakappassa // deviMdA gira, gaMjIrapaloyaNA loe // * arthaH- snAtrAdika vidhi vidhe iMDanA AcaraNanuM jinamA - rgamAM varatanAra puruSoe pramANapaNe aMgikAra karyu be e hetu mAhe a. * TIkAH - tasmAdiMdrAcaritasyaprAmAeyA nizAyAmapi snapanaM vidhAtavyamiti tadapAstaM // zakro jinajanmamanaM merau - karotIti manyAmahe // natu yAminIyAmadvitayaiti // meru zikhare sUryodayAstamayAnAvenarAtriM divavyavahArAjAMvAt // arthaH- te detu mATe iMDanuM je zrAcaraNa tenuM pramANapaNuM The mATe rAtrie paNa snAna vidhi karAvavo, ema je kahe be te mata pala khaMkana karyo zAthI ke iMdra jinajagavaMtanuM janma snAna meru parvatane viSe kare be ema mAnIe bIe paNa rAtrinA be par3ora thaye sate ema nabhI mAnatA kema je meruparvatane viSe sUryano udaya ne sUryano astateno zrAva be e hetu mATe tyAM rAtri divasa evo vyavahAra nathI. TIkAH - tathAhi // pratyastamitai tatkSetravartti dinakara kiraNa nikAraH kAla vizeSo hi rAtrirityucyate tadviparItazca dina miti // mervapekSayA kheratyaMtanI cairvA hitatvena kiraNAnAM copariSTAM tathAtrasarAnAvenAdhastananAgasyaivatatprakAza viSayatvAttathAca kathaM tatra rAtriM diva vibhAgaH syAt //
Page #371
--------------------------------------------------------------------------
________________ - aba bhI saMghaSakA (147) arthaH teja dekhA je je kSetramA rahyo je sUrya tenA kiraNano samUha zrAthame sate je kALa vizeSa te kSetrane viSerAtrikahI. ye, ne te thakI je viparIta kALa vizeSa te divasa kahIe ne meru parvatanI apekSAe atyaMta nIco gamana karato evo sUrya je e hetu mATe kiraNano napara tathAvidha pasAra thato nathI. eto heglA nAga. neja te kiraNavame prakAza karavAno viSaya e hetu mATe rAtri divasa no vijAga tyAM kaye prakAre le ? ko prakAre nathI.. TIkAH-kathaM tarhi prakAzAjAveta ANAM jinamaUnAdi vidhiriticenna // ratnasAnoradhityakAyAzratApakena nirastapUSamayUkhadyotena satatamuJcaratA bahala vimalamANikyazilAmarIci nicayena devamahimnA ca zazvaghnAsvaratvAt // evaMceMjAcaritAvaSTaM nena kathaM rAtrisnAtraM samarthyamANaM cArimANamaMcet // arthaH-tyAre tyAM sUryano prakAza nathI tyAre iM jina snAnano vidhi kaye prakAre kare je ema jo tuM zrAzaMkA karato hoya to te na karavI kema je ratnanAM le zikhara te jenAM evA meru parvatanI napalI bhUmine viSe tApa rahita ne jemAM sUryanA kiraNano prakAza nathI ne niraMtara atizaya dedIpyamAna evI je ghaNI nirmaLa mApIkya ratnanI zilAna temanA kiraNano je samUha teNe karIne te vaLI devatAnA mahimAe karIne niraMtara atizaya dedIpyamAnapaMNuM ne e hetu mATe e prakAre iMjanA AcaraNarnu AlaMbana karIna je rAtrisnAtranuM samarthana karatuM eTale sthApaq te kema atizaya zojA pratye pAmaze nahija pAme :
Page #372
--------------------------------------------------------------------------
________________ (38) aka zrI saMghapaTTakA TIkA:-ztopi na rAtrisnAnaM puNyapAtraM // jagavatpratikR. tipAtukasalilapUraplAvyamAnasya pipIlIkAdijaMtu saMtAnasya . rakSAyatanAyA rAtrau puHzakatvAt ,tatpradhAnatvAJca jinshaasnsy|| // yamuktaM // 'jayaNAya dhamma jaNaNI,jayaNA dhammassa pAlapaNIceva // tabuSTikarI jayaNA, egaMtasuhAvahA jayaNA // arthaH-vaLI hetu mATe paNa rAtri snAtra je te puNyane rahe. vArnu pAtra nathI, eTale rAtrisnAtra thakI puNya yatuM nathI.je jagavAnanI pratimA napara pamato je jaLano samUha teNe karIne kheMcAto z2e kImI zrAdika jaMtuno samUha tenI rakSA jatanA tenuM rAtriye karavaM te mahA puSkara ne eTale thazzakatuM nathI ne jinazAsanato jatanApradhAna De e hetu mATe te zAstramA kaDaM ne je jatanA le te dharmanI natpatti karanArI ne jatanA te dharmanI pAlana karAvanArI 3 mATe ekAMta sukha karanArI jatanA De ityAdi. .. TIkAH-kiMca mAnUhababdena satvasaMhArakAriNAM gRha godhikAdinAM krUrajaMtUnA mutthAnamiti prAnAtikaM pratikramaNa mapi sAdhUnAM mRGakhareNA nihitamAgame // yAminyAM ca ... majannAdividhau niraMtaragaMjIroDaravAdyamAnAtodyaninAdazravaNena bilAtamiti manyamAnasya taptAyomolakalpasyAsaMyalajanasya / jAgaraNAt //
Page #373
--------------------------------------------------------------------------
________________ atha zrI saMghapaTTaka arthaH- vaLI moTA zabde karIne prANIno saMhAra karanAra z2e gharolI pramukha krura jaMtunuM naThavuM ma thAva aiTale na thAva. kema je sAdhu prajAta kALa parikramaNaM paNa komaLa svare karIne karavAnuM zAstramAM kathaM The to rAtrie snAtra vidhi kare sate niraMtara gaMbhIra ne moTA zabde vAgatAM je vAditra tenA zabda sAMbhaLave karIne yA to prAtaHkALa thayo ke zuM ema mAnatA je tapAvelA - loha jevA kuraM zrasaMjati loko temanuM jAganuM yAya e. hetu mATe. zrA ( 149) TIkA:- tathAca tatkSaNatadAramyamANAne kapApakarma nimirAjavena kathaM rAtrisnAtrakartraNAM pApabaMdho na javet // etena yadapi kvacitkathA diSu keSAM cit strIpuMsAnAM girikAnanAdi sthita devagRheSu nizAyAM jinapratimAsnAnAdizravaNena tadadbhyupagamaH sopyalI kAlaMbanamAtrarucitAM bhavatovyanakti mokSArthasnAnAde rihAdhikRtatvAt // tasyaca siddhAMte rAtrau nivAraNAt // * arthaH- vaLI te avasare AraMja karyA je aneka pApa karma. tenuM nimitta kAraNa ve e hetu mATe rAtrisnAtra karanArane kema pApa. baMdhana thAya e to thAyaja eNe karIne je koika kathAnane viSe koiMka strI puruSoe karAvetuM parvatanA vanamAM rahyAM devamaMdira tene viSe rAtrIe jima pratimAnuM snAtra yAdika tene sAMbhaLIne te vAtano je 'aMgikAra karavo te paNa juThI vAtanuM zrAlaMbana karanArI tamArI rUcI ema pragaTa kahI dekhAne be chAhIM to mohane zrarthe snAtra Adi karavAno adhikAra karelo be tethI rAtrisnAtra siddhAMtamAM nivAraNa karyu be je e hetu mATe na karavuM.
Page #374
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 50) ayazrIsaMghapaTaka TIkAHtathAhi // siddhAMte saMkA tini tAvauhaNa miti kcanAt saMdhyAtrayalakSaNo jinapUjAyAH kAlo niyamitorAtrA- vapi tahidhAneca kAlaMmi kIramANaM kisikammaM bahuphalaM jhaa|| . hozzya sabacciya kiriyA,niyaniyakAlaM mivineyetyAdinA kRSi. dRSTAMtena kAla vidhIyamAnajinapUjAdikriyANAMsA phalyAnidhAna * vyartha mApadyeta // arthaH teja dekhAme je je sikAMtamA traNa saMdhyA udhe kahI je mATe traNa saMdhyAna De lakSaNa jenuM evo jinapUjAno kALa nImyo . ne rAtrine viSe te kare sate, je kriyA kALane viSe karIe te kriyA phaLadAyI hoya jema kRSikarma eTale khetI je kALane viSe bahu phaLadAyI hoya je ema sarve kiyA potapotAnA kALane viSe karavI ema jANavU ityAdi khetInA dRSTAMte karIne kALamAM karelI je jinapUjAdika kriyA tenuM saphaLapaNuM je kayuMDe te akALe karavAthI vyarthapaNAne pAme. TIkA:-naca vittikiriyAviruddho,zrahavA jo jassajAvazutivacanApAtrAvapitatpratipAdana miti vaacyN||shraavkaannaaN tri. saMdhyaM jinapUjAyAdinakRtyatvenasiddhAMtenidhAnAt // tatazcavitikiriyAviruko ityAderayamoM yaH prAjAtAdisaMdhyAyAM vRtti nimittavANijyAdivyagratvAtkathaMccidevapUjAyAM na vyApriyate sa dinamadhyaeva mUhU dinAsadhyA tikramapyapavAdataH pujaaNkrotu|| * napunarasyAyamaryAyautApavAdena rAtrau karoti dinakRtyatAhAni : prasaMgAditi // .
Page #375
--------------------------------------------------------------------------
________________ (1) 48 atha bhI saMghapaTTakaH 8 artha:-vaLI 'vitti kiriyA' ityAdi vacanathI rAtrie paNa pUjA yAdikanuM pratipAdana thaze. ema na bolavu kemaje zrAvakane paNa saMdhyAkALane viSe je jina pUjA karavI te dina kRtya ne eTale divasanI karaNI be te hetu mATe 'vitti kiriyA viruddho' ityAdi. kano artha be je pranAtAdi kALanI saMdhyAne viSe potAnI AjIvikA nimitta je vyApAra tene viSe vyagrapaNA yakI eTale Aku* * LavyAkuLapaNA thakI koika prakAre devapUjAmAM na pravarttAya to te puruSa madhyAnane viSe paNa kare eTale pUjA karavAno je kALa te be ghAdika atikramIne paNa apavAdathI pUjA kare ema artha be. paNa ema nathI je apavAda mArge rAtrie paNa pUjA kare ne jo ema hoya to dinakRtyapaNAni hAni thavAno prasaMga yAve eTale e pUjananI dinakRtya evI saMjJAja na thAya e hetu mATe. TIkAH - evaMca yadyapi vidyA di siddhyarthinAM keSAM cidbhavA jinaM ditvena girikAnanAdau jinasnAtrA diSu rAtrAva pipravRttiH bhUyatetathApi na taccaritamavalaMbya zrutoktamajjanAdisamayaM parihRtya rAtrau dvidhAnena vive kinAtmaguhA navitavyamiti // arthaH- jo paNa vidyA dikanI siddhine inArA keTalA javAjinaMdI puruSonI parvatanA vana yadikane viSe rAtrie paNa jina snAtra yA dine viSe pravRtti saMjaLAya be. to paNa tenuM caritra zravalaMbana karIne siddhAMtamAM kahelo snAtra zrAdikano samaya teno parihAra karIne rAtrine viSe snAtra karAvavuM te vivekI puruSone zrAtmaDoha be eTale zrAtmAne vagavAjaNI be mATe te karatuM nayI ghaTatuM ityAdi.
Page #376
--------------------------------------------------------------------------
________________ (332 ) -4 aya zrI saMghapaTTakaH 8 TIkI:- - etena rAtrau jinasadane balidAnanaMdipratiSThA di vidhAnamapi pratyuktaM // prAyomajanena samAnayogakSematvAt // nizisnapanoktadoSANAM balidAnAdAvapi saMjavAt // kiMcidAdhikyAcca satra prathamaM tAvadda lidAnamadhikRtya taducyate // arthaH- - eNe karI ne rAtrine viSe jinamaMdiramAM balIdAna tathA naMdita pratiSThA ityAdikanuM karavuM te paNa khaMmana karyu, kema je bahudhA snAnI saMghAthe enuM samAnapaNuM sarakhApaNuM ve e hetu mATe eTale yoga kema sarakho ke kema je pApa sarakhuM lAge. be mATe rAtri snAnamAM kahelA je doSa te baliyA dikane viSe paNa saMjave ne e detu mATe vaLI te karatAM adhika doSapaNuM be, temAM prathama balidAnano adhikAra karIne doSa kahe be. TIkA:- bhagavat pravacane vijJAva caturvidhAhArasyApi saktimavapratipAdanAt // tathAca nizi jinapuratastAdRgAhAradAnena kathaM tatprajavAsaMkhyajIvavadhajanyaH karmabaMdho dAtRNAM na syAt // artha:-- jagavaMtanA siddhAMtane viSe rAtrIe cAra prakAranA AhArane paNa saMsaktimatva doSanuM pratipAdana karyu be mATe vaLI rAtrie jina bhagavaMtanI zrAgaLa te prakAranA AhAranuM devuM teNe karIne te thakI thayo je asaMkhya jIvano nAza te thakI thayo je kanabaMdha te bali detArane kema na thAya ? e to thAya ja.
Page #377
--------------------------------------------------------------------------
________________ -9 atha zrI saMghapaTTaka. . mmmmmnama: jaya zrI saMghapaTaka .... TIkA:-tamuktaM // rAtrau baliM vRSanimittamatIvajIvasaM saktimaMtamapi tIrthapateH purstaat||ye DhaukayaMtibalinAkalinA ji. tAste, nUnaM zunena talinA malinA aghena // artha:-te zAstramA kaDaM je je rAtriye tIrthakaranA mhoMmA prA. gaLa atizaya jIvanI saMsakti doSavAdyaM balIdAna dharmanimittaje puruSa Dhoke le arpaNa kare be. te puruSa nizce baLavAna evA kalikAle jItyA puNya rahita evA thAya ne pApavame malina thAya be.eTale rAtrie balidAna ApatAM puNya to thatuMnathI paNa nalaTuM pApa baMdhAya . TIkAra--tathA lokaviruddhopi aho amI zrAvakAHsvayaM rAtrinojana niSedhe pisvadevasya purato nizibalimupaDhaukayaMtyataH kIdRgamISAM rAtrinnojanaviratiritisotprAsalokavAkyazrava. paat||thaag'me pinagavatpuratobyAravyAnAvasAne samavasaraNanuvi . rAjAdiniH sikasya siktharUpasya kalamataMkulabalerdivasaevopaDhokanapratipAdanAt // .. . . . ta. ... arthaH-vaLI e lokaviruddha paNa be, kemaje loka ema bole je aho A zrAvaka loka potAne rAtri bhojanano niSedha ne topaNa potAnA devanI AgaLa rAtriye balidAna Ape . mATe emanuM rAtri jojanathI virAma pAmavArUpa vrata ke, ema kahI upahAsa kare le te dhana vacanahu~ sAnaka thAya . vaLI AgamamAM paNa lagavaMtanI vyAyAnanI samAptI thaye sate sammosaraNanI. pRthvIne viSe
Page #378
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 354) . A aya zrI saMghapaTTakA siddha karelA caMcI mAMgaranA taMmusa tenuM balidAna rAjAdika mUke De te paNa divasane viSeja ema pratipAdana karyu De e hetu mATe.. TIkAH ydaah||raayaavraaymcco,tssaas panarajaNavaThevA. Li // subbahilakhaMmizrabaliumiyataMDulANADhayaMkalamaM / jAzyapuNANiyANaM akhaMmphumiyANa phlgsriyaann|| kIrabalI. ' surAviya, tattheva buMhati gNdhaash|| . TIkAH-devArcanatvAt balidAnaM rAtrAvappucitaM tathAca kimAyAtaM loka virodhasyeticet na // devArcanasyApi rAtrau siddhAMte niSedhAt mahimaM ca sUruggamaNe karitItyAvazyakacUrNiva. canaprAmAeyAt // - arthaH--vaLI devapUjana e hetu mATe balidAna rAtrie paNa kara ucita le ne lokane viruddha De temAM ApaNuM zuM gayuM ne zuM Avyu. ema jo tAre kahevaM hoya to te na kahe, kemaje devapU. jana paNa rAtrie karavAno siddhAMtamA niSedha . sUrya uge pUjanA. dika mahimA karavau ema zrI AvazyakacUrNinA vacananuM pramANapaNuM De e hetu mATe. ... TIkAH-laukikamArgepi. rAtrau snAtradevArcanAde nivA- . . raNAt // taduktaM // naivAhuti nacasnAtraM, na zrAUM devatArcanaM // dAnaM vAvihittaM rAtrau, jojanaM tuvizeSataH //
Page #379
--------------------------------------------------------------------------
________________ - atha zrI saMghapaTaka . (395) manna arthaH-laukika mArgamAM paNa rAtrie snAtra tathA devapUjanAdikanuM nivAraNa karavAparyu le e hetu mATe te kaDaM je je rAtrie bAhutI tathA snAtra tathA zrAi tathA devapUjana tathA yogya evaMdAna teTalAM vAnAM karavAM ne nojana to vizeSe karIne na karavU. . TIkA:-zratha nAvazuddhihetusvAnizAyAmapi balisnAtrAdi.vidhAnaM saMgataM / tathAhi // rAtrAvapi jinagRhe pugdha dadhisurajinIvipUreNAtinIrajIkRtannagavajJAnaM snAnaM vidadhate . vikaca vica kilabakulamAlatInavamAlikAdinizca vA~ saparyA viracayato ruciracanA nirmitajanamanohAraM snigdhamadhura pakvAnnaphalopahAraMca DhaukrayataH zraddhAbaMdhurabujhe hiNo dUrIkRta kugativAso nAvolhAso jAyate // tasyaivaca sugatihetutvena nagavato bahumatatvAt // arthaH-prativAdI bole , je nAvazuchinuM kAraNapaNuM emAM raghu ne mATe rAtrie balisnAtra zrAdikanuM karavaM saMgata eTale ghaTita le teja kahI dekhAme je rAtrine viSe paNa gharamAM dUdha dahIM sugaMdhImAna jaLa tenA samUhabaje atizaya rajarahita karyu eTale atizaya svacha nirmaka karyu le nagavaMtanuM zarIra te jethI evaM je snAtra tene karato ne praphulla vikasvara je bakula tathA mAlatI tathA navo mogaro ityAdikanAM suMdara puSpavame karI je navI mALAo eTale hAra pramukha teNe karIne zreSTha pUjA karato ne suMdara racanAvake karyu De lokanA manana haraNa te jeNe evaM suMdara miSTa pakavAna tathA phaLa temano napahAra eTale leTaNuM balidAna te pratye vistArato ne ajhAvame suMdara thai . . ..
Page #380
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1316) aya zrI saMghapaTTaka:* ne buddhi jenI evA gRhasthone dUra ko le kugatinivAsa te jeNe evo evo nAvano nahAsa thAya . ne teja prakAranA nAva 'ulhAsane sugati, kAraNapaNuM ne teth| te nAva navAsane nagavate baTu mAnyo 2 e hetu mATe. TIkAH yadAha // joceva jAvaleso, socaivaya nagavarDa bhumti|| arthaH-je kAraNa mATe zAstramA kayuM / je jecI lAvazu. ddhi kheza mAtra paNa thAya teja jagavate bahu karIne mAnyuM meM eTale zreSTha kahyu be. . TIkAH-iti cet tanna // mArgAnusAriNyAH kadAgraharahitAyAH prajJApanAyogyAyAeva nAvazu rihAdhikArAt / / // yamuktaM // jAvazudhirapi zeyA, yaiSA mAgAnusAriNI // prajJApanApriyAtyartha napunaH svAgrahAtmikA // aucityena pravRttasya kugrahatyAgato bhRzaM // : ____ sarvatrAgamaniSTasya nAvazuhiryathoditA / / . arthaH-suvihita uttara zrApe ema jo tuM kahe to hopa se te na kahe kema je mArgAnusAriNI ne kadAgraha rahita ne prajJApano
Page #381
--------------------------------------------------------------------------
________________ - atha zrI saMghapaTaka . (57) karavA yogya eTale prarupaNA karavA yogya evIja nAvazuddhino yahIM adhikAra ve e hetu mATe zAstramA kayu je je eja nAvazuddhi paNa jANavI ke je mArgAnusAriNI ne tathA jenI prajJApanA atizaya prItikAraka De eja nAvazuddhi sArI je paNa potAnA kadAgraharUpa jAmazuddhi sArI nathI kema je je purUSa kadAgrahano atizaya tyAga karIne ucitapaNe pravayoM ne sarva jagAe zrAgamamA jenI niSThA eSAne yathArtha lAvazujhino udaya le. / TIkAH bhavadvivaditAyAzca nAvazuddhaiH siddhAMtavirodhIsvena muktimArgAnusAritvAnnAvAt 'asmatpUrvajairetAvatamane : hasaMrAtrAvevedaM snAtraM kAritamato'smAnirapItthamaivartavya miti kadAgrahagrastatayA prajJApanAnucitatvAcca kathaM muktyaMgatA syaaditi|| ' arthaH-tame kahevAne icchelI je jJAvazuddhi te siddhAMtathakI virUDa De mATe muktimArgane anusArIpaNAno anAva je e hetu mATe ne kadAgraha je amArA pUrvaja vRkSoe ATalA kALa sudhI rAtrieja zrAsnAtra karAvyu mATe amAre paNa ejaprakAre karavU ityAdi kadAgrahavameM sahitapaNuM ne e hetu mATe prajJApanA karavAne anucitapaNuM De. mATe kema muktinA aMgapaNuM hoya. . .. - TIkAH-naMdividhAnamapi rAtro mahAdoSaM // tathAhi dI. kAyartha hiMnaM dikaraNaM // . dIkSAca sthUlasUdamaprANAtipAtavira"tilakSaNA // rAtrauca prakAza nimittojvAlitabhUridIpakarUpate. jaskAyikajIvAnAM zarIrasparzenavyApAdanAt pratidIpeSuca niraMtara
Page #382
--------------------------------------------------------------------------
________________ (398) nava zrI saMghAhaka marwaranana nipatatAM lakSaza pataMgAdijaMtUnAMvyApattinimittajAvAnkIdRzI. dIkSAdAtagRhItroH sarvaviratiH // - arthaH-te rAtrie nAMdya mAMgavI te paNa mahA doSane karanArI . teja vAta. kahI dekhAme le je dIkSAdikane arthe nizcenA. dhanuM karavApaNuM ne ne je dIkSA le te to sthUla sUkSma prANAtipAta te thakI virAma pAmavArupI le sakaNa je te rAtriye prakAza nimitta najavala karyA je gaNAka dIvArupa je tejaskAyika jIva tenuM po. tAnI meLe zarIrane pharaza thavAthI nAza thavApaNuM je e hetu mATe dIvAdIvAne viSa niraMtara pamatAM je lakho pataMgiyAdika jIba tenA nAzanuM nimitta kAraNa ve e hetu mATe dIkSA lenArane ne dIkA thA. panArane sarva viratirupa dIkSA kevI thara eTale ete sarva viritarupa dIkSA thake sarva hiMsAmayI dIkSA thazte tuM tArA manamAM vicArI jo. TIkAH-tathAca karemitesAmAzyamityAdi sarvaviratisAmAyikasUtrasyApi tatkSaNaM ziSyeNoccAryamANasya vaiyarthyaprasaMgaH // ziSyasya dIkSAprathamakSaNAdAranyaprANAtipAtapravRtteH // tamuktaM ||svNtinaanninnnN,virshkhlujss sabiyA nasthi // sosaba virazvAI. cukkaM desaMcasabaMca // arthaH-vaLI dIkSA letI vakhata -- karemijaMta ' ityAdika sarva virati sAmAyika sUtranuM je uccAraNa zIkhe karyu tenuM teja vakhata vyartha thavAno prasaMga pAvaze kemaje ziSyane divAnA prathama
Page #383
--------------------------------------------------------------------------
________________ * -48 atha zrI saMghapaTTakaH ( 359 ) kSaNathI AraMjIneja prANAtipAtane viSe pravRtti thai e hetu mATe te kayuM ve je. TIkA:- dIkSAdAtuzca doSasaMkhyApi vaktuM na zakyate / ta hidayA tAvarjatujA tvyaaghaatprvRtteH|| tadahomUMDhA etAvataM pApakalApamAtmanyAropayaMtojA vijavajramaNAnmanAgavi na bibhyatIti // artha :-- dIkSA denArane paNa je doSa thAya te te doSanI saMkhyA paNa kalevA samartha nathI kemaje te dIkSA yApanAranI dikSAe karIne teTalA jaMtunA samUhano nAza thavAmAM pravRtti thai e hetu mATe aho to Azcarya ne je e mUDha puruSa thATalobadho pApano potAne viSe AropaNa kareM be paNa AgaLa thaye evaM saMsAramAM maNa thaze tethI lagAra mAtra paNa jaya pAmatA nathI. samUha TIkA:- taDuktaM || jyo tijyoM titakRtsnadevasadanaprAyaH pra dI poccarahI pAJcirnikuraMbacuMbananavattaMgatpataMgaiSaNAM // nistriMzAnizi sUtrayaM tikudhiyo mugdhAmudhAmI hahA naMdiMsaMditisammitAM svaparayoH saMsAra kArAgRhe // . arthaH- jyotiH eTale graha, nakSatra jevuM dedIpyamAna jai samasta devamaMdira temAM ghaNA dIvAthI utpanna yaha divyakAMti teno je samUha tenA sparzathI jaMpApAta karatA je pataMgIyA tathA tenakA yi prANi tenA nAzaM karavAmAM taravAra samAna duSTa buddhivAlA thA mugdha
Page #384
--------------------------------------------------------------------------
________________ . . . atha zrI saMghapaTTaka - sa loka protAne ne parane saMsAra rupa baMdhI khAnAnA gharane viSa nAkhanArI baMdhana samAna je rAtriye nAMda mAMgI te pratye vistAra kare eTale vistAra sahita nAMda mAMDe. hA! zrAto moTI kheda narelI vAta The kemaje aneka jIvanI hiMsA pratyakSa kare ............... TIkAH-ahidIkSA dilagnabalAnAvarAtrauca tanAve vihArakramavadapavAdena kadAcitrAtrAvapi naMdividadhatAM kodoya iticen|| -vihArakramasyApavAdena rAtrAvapi pratipAdanAttatra kadAcittakaraNaM... yuktaM // naMdividhAnasyacApavAdenApyAgame rAtrAvananidhAnAtkathaM. sahidhAnaM tatra saMgata // . artha: baLI divasane viSe dIkSAdIkanu lagna baLa na hova ne rAtrie te hoya tyAre jema apavAde karIne rAtrie vihAra kare ne tema kyAreka rAtrine viSe paNa nAMda karanArane zo doSa ? ema jo tuMkaheto. hoya-to. te na kahevaM. kemaje vihArakramanuM to apavAda mArge rAtrie paNa karavAna zAstrane viSe pratipAdana karyu ,mATe te to kadAcita karavU yukta je paNa nAMda karavAnuM to apavAdamArge paNa zA. srane viSe kayuM nathI mATe rAtrie nAMda karavI kema ghaTatI Ave. TIkAH-kiMcApavAdika kRtyAnAMrAtrivihArakramAdInAM sarveSAM prAyazcittama nihitamAgame // naca nizi naMdividhAnasya javanItyApavAdikasyApi kvacittadanidhAnaM zrRyate // tatovagamyatenAstyapavAdenApirajanyAMnaMdi vidhAnaM // tathA jagavadajJAtA,
Page #385
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8 atha zrI saMghapaTTaka AviaW . dapi rAtrau tadvidhAnamasamIcInaM // jagavatAhi vimalakevalA lokenApi tAvatAM vineyalakSANAM madhyAtkasyacidapi kSaNadAyAmadIkSaNAt ... arthaH-vaLI zuM to rAtri vihAra Adika apavAdika kRtya eTale apavAda mArge karavA yogya je sarve kRtya temarnu zAstramA prAyazcita karavAnuM kaDaM . paNa rAtrie nAMda mAMgavAnuM tamArA nyAye apavAda mArge paNa ko jagAe prAyazcita karavAnuM kartuM nathI te mATe ema jANIe gae je apa. vAda mArge paNa rAtrie nAMda mAMgavAna nathI. vaLI nagavaMtanI vaMdanAnA dRSTAte paNa rAtrie nAMda mAMmavI te paNa aghaTita . kema je jagavaMta kevalajJAnI hatA to paNa temaNe lAkho ziSyanI madhye ko. ne paNa rAtrie dIkSA dIdhI nathI e hetu mATe... TIkAH-divasAzyaM titthaMdiNaM pasatyaM cetyAdyAgamavacanaprA. mAeyAt // tatpathavartitvAcca tahineyAnAmaidaMyugInAnAM kathaM nizi tatkartuyujyataiti // evaM nizi jinapratimApratiSTAyAmapi sakalametadUSaNajAtaM vivicya vAcyaM // arthaH-divasAdikanuM je kRtya te divasane viSe kara taje prazasta eTale divasamAMja karavU paNa rAtriye na karavU,ityAdika zrAgama vacananA pramANapaNAthI te mArgamAM radevApaNuM be, e hetu mATe yA kALanA je temanA ziSya temane te nAMda thAdikanuM karavaM te
Page #386
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 152 ) -1 atha zrI saMghapaTTaka rAtri kema ghaTe ! ema rAtriye jina pratimAnI pratiSTAne viSe paNa yA samapradoSano samuha judo judo karI vivekathI kahevo. TIkAH - taDuktaM // prADuH SaddoSapoSAyAM, doSAyAM sAdhayaM tiye|| jinabiMba pratiSTAM te, pratiSTAM svasya durgatau // tadevaM doSakalApadarzanA rAtraumajanA dividhAyinAM pApapaMke nimajjanaM bhavatIti vyavasthitaM / idaM vakSyamANaM ca vRttadvayaM dvipadI baMda itivRttArthaH // 18 // arthaH- te vAta zAstramAM kahIM be je ghaNA doSane puSTa kara nArI je rAtri temAM je puruSa jina biMbanI pratiSTA sAdhe ne eTale je rAtriye jinabiMbanI pratiSThA kare be te puruSa potAnA AtmAne durgatimAM sthApe . e prakAre doSanA samUha dekhIne rAtrisnAtra kanArane pAparUpI kAdavamAM paruvuM thAya be ema siddhAMta thayo. dave yA kAvyanuM vRta tathA zrAgaMLa kahIzuM e kAvyanuM vRta e be dvipadI da nAme . e prakAre yA kAvyano artha thayo. TIkA: sAMprataM prasaMgena majjamA danyasyApidharmakRtyasya vi. dhirahitasya saMsAranimittatvaM prakaTayannAha // arthaH- have yA prasaMgane viSe snAtra vinA paNa je vidhiradita dharmakRtya tene saMsAranuM nimittapaNuM ve ema pragaTa karatA satA kahe be.
Page #387
--------------------------------------------------------------------------
________________ vaya zrI saMghaSakA . (11) - // mUla kaavym|| jinamatavimukhaviditamaditAya na majjana meva kevalaM / kiMtu tapazcaritradAnAdyapi janayati na khalu shivphlN|| avidhividhikramA jinAjhApiyazunazulAya jaayte| kiMpunaritivimbanaivAditahetu na pratAyate // 1 // TIkA:-jinamatavimukhavihitaM lagavadAgamavaiparItya nirmitaM majjanameva snapanameva kevalamekaM zrahitAya saMsArAya na javati snAnamevaikamavidhivihitaM saMsArakAraNamitinAsti kiMtu kiMtarhi tapyate dhAtavozuja kmaannivaanenetitponshaanaadi| . artha:-nagavAnanA zrAgamathI viparIta kayu je snAna teja kevala kahetAM eka saMsArajaNI thAya ne ema nathI, zuM tyAre to bIjuM .paNa e prakAre je je tapa jeNe karIne zarIranA dhAtu tathA zrazuja karma tapAvIe te tapa kahIe.azanAdika te paNa Agama viruSka kare to saMsArane artha thAya . TIkA:-yamuktaM // majjAsthirudhirapalarasamedAzukAyane na tapyate // karmANi cA zujAnI tyatastapo nAma nairuktN| tathA . cAritraM sarvaviratiH dAnaM pAtre 'nyAyArjitazulanakAdivittaraNaM // AdizabdAdhinayavayAvRtyA digrahaH // tatastapazcetyAdi maMgoM bahubrIhi // tatathaivamAnapyanuSTAnaM jinamataveparItya
Page #388
--------------------------------------------------------------------------
________________ (3 ) 8atha zrI saMghapaTTakA vihitaM na kevalaM majjana mityapi shbdaarthH|| na khA naiva jana yati saMpAdayati zivaphalaM muktirupaM phalaM // arthaH-have te tapaH zabdano artha zAstramA kahyo le je jeNe karIne zarIranA sAta dhAtu je mIjo,hAmakAM, rudhira, mAMsa, rasa, meda, vIrya e sarva tape lene vaLI azula karmane tapAve tethI tapa evaM nAma nirakta kayuM ne eTale e prakArano tapazabdano artha rupinA vacanathI jANavo.vaLI cAritra eTale sarva viratirupane dAna eTakhe pAtrane viSe nyAyava napArjana karyu je jaktapAna tenuM zrApavU. zrAdi zabdathI vinaya tathA vIyAvana ityAdikanuM grahaNa karavaM te hetu mATe tapazca ityAdi kaMcha samAsa garmita bahuvrIhi samAsa karavo, mATe eprakAraje je anuSTAna zrAdika paNa jina matathI viparIta kareluM hoya te paNa grahaNa kara kevaLa snAtraja nahi ema api zabdano zrartha De mADe te te anuSTAna mukti rupi phaLane nathIja utpanna kara. TIkAH-atha kasmAdevamityata Aha // hIyasmAt avi. vividhikramAt siddhAMtAnuktatamuktaprakAreNa jinAjJApi jagavabAsanoktAnuSTAnamapi azunazunAya azreyaH zreyase // iMbaikava. nAvAdatraikavacanaM // jAyate saMpadyate // yathAsaMkhyenAtrayojanA // tenAyamarthaH // kila jina pUjAtapaHpranRti pravacanaprasiddha ji. naajnyaa||ngvtaa nizreyasa sAdhanatvena jnyaapittvaat| tathAca tadapyavidhikramaNa kAlesuzlUeNamityAdyuktavidhiparyayeNa kriyamANamazujAya navati // vidhikrameNatu saMdhyAtrayArAdhanazucijUta
Page #389
--------------------------------------------------------------------------
________________ -48 atha bhI saMghapaTTakaH tvAdinAtadeva zujAya // vidhyaM vidhinyAM jagavadAjJArAdhanAnArAdhanayoreva mohasaMsAraphalatvAt // ( 235 ) arthaH- have zyA mATe ema kaho to evI zrAzaMkA dhArIneM ttararUpa kar3e ne je je hetu mATe avidhikrama ne vidhikrama thakI eTale siddhAMtamAM na kahelA prakAravame ne siddhAMtamAM kahelA prakAravame z2ina jagavaMtanA zAsanamAM kaheluM anuSTAna paNa azunane zrarthe tathA zumane arthe eTale zreya jaNI tathA zreya jaNI thAya be. anukrame yA jagAe zabdonI yojanA karavI. teNe karIne yA prakAre artha thAya be je jinapUjA tathA tapa Adi zragama prasiddha je be te jina bhagavaMte mokSa sAdhanapaNe kayuM be. mATe vaLI te paNa avidhi krame karIne eTale yathAkALe pavitra thaine ityAdi vidhi kahyo be tethI viparIta je kayuM te sarva azubha maNI thAya be ne vidhikrame karIe to eTale RNa saMdhyAkALe pavitra thazne ityAdi je vidhikrama teNe karIne je karyu te zuna jaNI thAya be. eTale vidhi ne avidhi je bhagavaMtanI AjJA pramANe ArAdhanA karavI ne bhagavaMtanI zrAjJA vinAnI ArAdhanA karavI te beneja mokSaphaLa tathA saMsAraphaLa e benuM pApa e hetu mATe. jAvArtha:- je jagavaMtanI zrAjJArUpa je je vidhi tethe karIne je ArAdhanA kare be tene mokSa phaLa yAya De ne jeM jagavaMtanI zrAjJA rahI tarupa je avidhi tethe karIne je zrArAdhanA kare be tene saMsAra bhramaNarupa phaLa yAya be TIkAH-yadAda // jahacevanramorakaphalAzrANA zrArA diyAjiuidANaM || saMsAra DurakaphalayA, tadacaiva virAdiyA hoI //
Page #390
--------------------------------------------------------------------------
________________ (46) 4 aba zrI saMghapaTTakaH rtha:- vAta zAstramAM kahI be je jiteMdra jagavaMsanI -- aa ArAdhana karavAthI nizce mokSa thAya ne teja zrAjJA virAdhavAthI duHkha jenuM phaLa be evo saMsAra thAya be TIkA:- athavA jinAjJApavAdikI AdhAkarmanojanAdikA kriyA // sApyavidhikrameNa saMstaraNAdau tadgrahaNAdinA. zunAya vidhikrameNa vA'saMstaraNAdau taddmaNA dinA zubhAyeti // kiMpuna rityA divAkyaM kAkkAyojyaM // zratraca kimityAkSepe punarapi vAkyade itiprakaraNe // tenaiSAprakRtA rAtri jinamajanAdikA kriyAvimaMbanaiva pravacanAtra cAjanaiva lokopahAsAspadaM // natveSA jinAjJApItyevakArArthaH // arthaH- je jina bhagavaMtanI apavAda mArge je zradhAkarma nojamAdikanuM karavuM te rUpa AjJA te paNa vidhi krame karIne nivAdA ditAM pALa hoya to azubha jalI thAya be, ne jo vidhi krame karIne nirvAhAdi nahi yatAM grahaNa karelI hoya to zubha maNI yA to rAtrisnAtrA dikanuM zuM kahetuM e to azuna jaNI thAyaja. ema e vAkya kAku arthavame joka. zrA jagAe 'kiM' eTalA padano Apa artha karavo ne 'punarapi' e padano vAkya bhedarUpa artha karavo ne 'iti' avyayano zrA prakaraNane viSe eTalo artha karavo. teNe karIne A kahevAne AraMbha karelI je rAtrie jina snAtra Adika karavAnI kriyA te vizvanA mAtraja te eTale pravacananI halakAza karanArIja ke tiraskAra karAvanArI De ne lokane upahAsa karavAnuM
Page #391
--------------------------------------------------------------------------
________________ -48. atha zrI saMghapaTTaka (4) sthAnaka De ne e jina nagavaMtanIyADA paNa nathIema evakArano artha De eTale e vAta nizce emaja . TIkAH-zrahitahetuH saMsAranibaMdhanaM na pratAyate na vistAyate // kiMtvahitahetutvena pratyAkhyApyata eva // tamuktaM // rAtrisnAtra vidhApanAdijiraho saMsArapaslyAM hagatpArzvasthAdi mali myucai balitayA aAgnIyamAnaM janaM // dRSTvA saMprati zudezanamipAye pUtkRtiM kurvate. dhanyaistaiHzitadhAma dhAma vizadaM jainaM mataM bhUSitaM // arthaH-saMsAra bAMdhavAnuM kAraNa je eno vistAra nathI karatA tyAre zeM karIe bIe to e ahita, kAraNa je ema jANIne pratyAkhyAnakarIe bIeeTale e rAtrisnAtrAdika koi divasa na karavAM ema pacakhANaja karIe bIe te zAstramA kayu De je pAsaththAdika cora loko baLavAna De e hetu mATe saMsArarupI lUTavAnI jagyA pratye zrA lokane hagatkAre lai jatAM dekhIne A kALamAM zurU dezanA. rupI miSavame te te pAsaththAdika pAsethI je bomAve te caMDakAMti jevAzItala purUSone dhanya che ne teNe karIneja Ajainamata zonita ne, TIkA:-damuktaM javati // jinAjJApi tapaH prabhRtikA ApavAdikAdhAkarmannojanAdikA vA yadA zravidhinA vidhIyamAnA javaphalA tadA kiMpunarasyApi vibanAyAHsarvathA jinavacana bAhyAyA rAtrimaUnAdi kAyAvaktavyaM // sutarAmeSA navaheturevA. ato'hitahetutvena pratyAkhyApate ye nasA tathA pratyAkhyApyamAnA
Page #392
--------------------------------------------------------------------------
________________ - aya zrI saMghapaTTakA kasyApi puNyAtmanaH svato nivartanAya prajavatI tivRttaarthH||17|| arthaH-emAM zrA prakArano pragaTa abhiprAya kahyo je jina jagavaMtanI AjJA paNa tapa zrAdika apavAda mArga saMbaMdhI ne zrathavA AdhAkarma lojanAdikanI ALA paNa apavAda mArge le ne jyAre avidhivame tyAre te paNa saMsAra phaLane ApanArI ne tyAre to sarvathA jinavacana bAhya evI thA rAtrisnAtra Adika vimaMbanA saMsAraphaLane Ape emAMzuM kahevU atizayaja saMsAranuM kAraNa le e hetu mATe ahitanuM kAraNa je ema jANIne pacakhANa karIe bIe eTale niSedha karIe bIe je hetu mATe te niSedha dekhI koi paNa puNyAtmA potAnI meLe nivRtti pAmaze e prakAre yA kAvyano artha thayo // 19 // TIkAH-idAnIM nirvANakAraNamapi nisargeNajinagRhAdinirmApaNaM gRhiNaHkumatAdilezasyApyanuvedhAnavahetave navatI. tyetatpradarzanAyAha // arthaH-have svannAvathI mohanuM kAraNa ebuMje jinagRha thA. dikanuM nipajAvaq te paNa gRhasthane kumata AdikanA lezano paNa anuvedha thavAthI eTale kumatano mizrannAva thavAthI saMsAranA kAraNa jaNI thAya ne e dekhAmavAne kahe .
Page #393
--------------------------------------------------------------------------
________________ 49. atha zrI saMghapaTTakA - (69) NAVANWVVVVVVVNA // mUla kaavym|| jinagRhajinabiMbajinapUjanajinayAtrAdividhikRtaM / daantpovrtaadigurunktishrutptthmaadicaahtN|| syAdiha kumatakugurukumAdakubodhakuzinAMzataH . sphuTamananimatakArivarajojanamiva visslvniveshtH||30|| TIkAH-jinagRhaM paramezvarajavanaM jainabiMba nAgavatI pratimA jinapUjanaM jagavatpratimAyAH kusumAdimiranyarvanaM jinayAmA jinAnapratItyASTAhikAkalyArAkarathaniSkramaNAdimahAmahakaraNaM arthaH-jinezvara nagavaMtanu maMdira tathA jinapratimA tathA lagavAnanuM puSpAdikAme pUjA tayA jina nagavaMtane nadezAne zra. STAhikA natsava karavo tathA kalyANa rayayAtrA ityAdi mahAmahotsava karavA. ... TIkA:-yamuktaM // jattAmahasavokhanu, nadistajiNe sa kI raI jona ||so jiNajattA janai tIevihANaM na dANAi // tatojinarahaM cetyAdivaMga!bahutrI hirevanuttarapadyayorapi // Adi grahaNAjinavaMdanapratiSTAdigrahaH ihacAsakRjhinapadopAdAnaM jagavato'tyaMtanaktigocaratayA tadudezena vidhinA gRhAdinirmA pakSasya paramamuktyaMgatvakhyApanArtha // evamAdi dhrmkrmjaatbhitishessH||
Page #394
--------------------------------------------------------------------------
________________ - aya zrI saghapaTTakA arthaH-par3I jimagRha, jinabiMba, jinapUjana,.jinayAtrAe sarva padano iMcha samAsa garjita bahuvrIhi samAsa karavo ema A. galAM je be pada tene viSe paNa temaja samAsa karavo ne zrAdI zabdane grahaNa karyo ke e hetu mATe jinavaMdana tathA pratiSTA ityAdikanuM grahaNa karavaM. A jagAe vAraMvAra jinapadanuM je. grahaNa karavU te donagavaMtanI atyaMta caktinuM pragaTa karatuM teNe karIne je jagavaMtane uddezIne vidhi sahita jina maMdiranuM nipajAva tene parama muktinuM aMgapaNuM ne ema jaNAvavAne arthe be. sarva dharmakarmano samUha eja prakAre ne ema uparathI zeSa levU. TIkAH-vidhinA zrutokna prakAreNa kRtaM nirmApitaM // tathAhi // jinagRhanirmApaNavidhiH zudhabhUmiparigrahAdikaH // yamuktaM // . . jiNanavaNakAraNa vihI suddhA jUmIdavaMcaka hA // niyagANasaMdhANaM sAsayavuDhIya jayaNAya // 'artha:-je zAstramA kahelo je vidhi te prakAre karyu hoya teja kahI dekhAme le je jinamaMdirane niyajAvavAno vidhi yA prakArano je je zuddha nUmino parigraha Adika, te zAstramAMkahyo je. TIkA:-tadvidhApanA naMtaraM caitasminnapizilA pittamAdi ghaTitaptatirUpasaMpratinagavahirahetaguNAnadhyArApyatapUjayAmIti praNidhAnena zrAzasya nagavahibanisApaNaM // tannirmApaNe vidhi
Page #395
--------------------------------------------------------------------------
________________ aba zrI saMghapaTTakA - sUtradhArasyadAnAdisanmAna pUrvavijavaucityena ghaTitabiMba muulysmrpnnN|| arthaH-e zAstra pramANe jinamaMdira karAvyA paDI e maMdirane viSa zikhAnI tathA pitalanI ityAdikanI ghamelI je pratimA tene viSe bhagavaMtanA guNano adhyAropa karIne kema je hAla kALama n-| makaMtano viraha ke e hetu mATe tene pUnuM bu e prakAranA praNidhAne karIne zrAvakane nagavahibarnu nipajAva. te nipajAvavAno vidhi to zrA prakArano je je sUtradhArane eTale pratimAnA ghamanArane dAnAdi sanmAnapUrvaka potAnA vainavane ghaTita eTale potAnI zakti pramANe biMba ghamavAnuM mUla zrApa. TIkA:-yadAda // iha sujhabuddhijogA kAle saMpUraUNa kattAraM // vinavociyamappikA mUkhaM aNahassa suhanAvo // .. * arthaH // TIkA // tadevaM jinabiMbe vidhinA nirmApite pratiSTAvitecAyaM pUjana vidhiH // saMdhyAtraye vidhinA zuci --tvA cagavahivaMzraddhAvAn puSpAdijiracayati // taduktaM // kAle sura puraNaM visihapuSphAraehiM vihiNAna // sArathuzthuttagaI jiNA ho kAyavA // arthaH-te jinabiMba e prakAre vidhiye karIne nipajAvesate pratiSThA kare sate yA prakArano pUjana vidhi , je traNa saMdhyAkALane vidhie karIne pavitra thazne zraddhAvALo puruSa me te pavitra thazne jagavatAbiMbane pUje je te vAta zAstramA kahI le je... .
Page #396
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 372 ) atha bhI saMghapaTTakaH TIkA:- tathAca natraca kalyANakAdi dineSuyAtrA prastUyate / / tatracAyaM vidhiH // yathAzakidAnatapazcaraNazarIra vibhUSA jima guNagAna vAditrAdikaraNaM // yadAha // dANaM tavovahANaM sarIra sakkAra mo jadAsattiM // uciyaMca gIyabAzyathuIthunApi pAya // artha:-vaLI kalyANa Adika dinane viSe je yAtrA kahI be mAM paNa yA prakArano vidhi be je potAnI zakti pramANe dAna tathA tapazcaryA zarIranI zonA jinaguNanuM gAna tathA vAditra saMhita utsavAdikanuM karavuM te vAta zAstramAM kahI be je.. TIkA tathA darzanatapasI pUrva vyAkhyAte vratAni sthUla prANAtipAta viramaNAdIni // zrAdizabdA dvicitraanigrhgrhH|| tatodAnaM cetyAdidvaMdvaH // tathA gurordharmAcAryasya naktiH zuzrUSA Aga dani mukhagamano sthitAnyutthAna gadyadanugama nizrAmaNA vizuddhapraktapAnAdidAna cittAnuraMjanAdikA // 'artha:- darzana ne tapa te benuM prathama vyAkhyAna karyu le ne vrata te sthUla prANAtipAta viramaNAdika jANavAM ne zrAdizabdayI nAnA prakAranA nigraha grahaNa karavA, tyAra paDhI dAna Adika za bdano dvaMdva samAsa karavo. vaLI guru je dharmAcArya tenI nakti temanI sevA karavI eTale te jyAre zrAve tyAre sanmukha januM ne te chaThe tyAre nanuM yanuM ne te jAya tyAre paDhavAme januM tathA visAmo karAvavo tathA vizuddha jakka pAna Adika devA ne temanA cittane prasanna kara ityAdika se' jArAvI.
Page #397
--------------------------------------------------------------------------
________________ atha zrI saMghapaTTaka - TIkAH - ddutN| aDvA viguru samantadAyagA tApa hAre sussA | tANa nimuhagamAM natthANaM na thie suca // vissAmAisammaM viyANaNudhvayaNa meva jaMtANaM // saMpAraNa meyANaMsa+ miDiyA visuddhA | nAvANuvattaNaM tad savapayatteNa tANa kAya vrvvasammattadAya gANaM Duppa miyAraM jarja nayiM // zrutapaThanaM siddhAMtAdhyayanaM // AdigrahaNAtadarthazravaNamananAdigrahaH // etacca vivekinA vizeSeNa vidheyametatpurassaratvAt sakalaprAgukta jinagRhAdi karaNa vidhipratipatteH // yadAha // annesi pavittIe niMbadhaNaM ho vihisamAraMjo sAsuttAna najjai tA taM paDhamaM paDheyavaM / suttA zratthe ja navara hoi kAyo // ito unnayavisuddha ti sUyagaM kevalaM sutaM tti // arthaH- siddhAMtanuM vuM zrAdi zabdathakI tenA artha jA. vA tathA sAMjaLavaM tathA manana kara ityAdikanuM grahaNa kara eTalAM vAnAM vivekI puruSAeM vizeSe karIne karavAM kemaje e prathama kare toja * samasta pUrvekayuM je jinagRha zrAdikanuM karavuM tenoja vidhi tenI siddhi thApa e hetu mATe e vAta zAstramAM kahIM ve je. TIkA :- etadaMtareNasamastasyApi kriyAkalApasyAMdhamUkasAmyApatteH // tato guru naktizcetyAdi dvaMdvaH // vA samuccaye // cAdRtaMsa bahumAnaM natvavadelayA // etatsakalaM jinagRhAdidAnA diguruktyAdyanuSTAnaM kimityAha // syAdbhavet iha pravacane ana cimatakArI tisaMbaMdhaH / kasmAdatazrAha // ku matetyAdi // tatra kumataMparatIrthikasamayA nihitaM kriyA kadaMba kaMzrA'caMdrasUryoparAgasaMkrAM timAghamAlAprapAdAnAdi //
Page #398
--------------------------------------------------------------------------
________________ MM Man) . atha bhI saMghaSakA hai . arthaH-e vinAnA sarva paNa kriyA kalApane aMdha tathA mU. kano sarakhApaNAnI prApti thAya ne e hetu mATe tyAra paThI guru bhakti ityAdi padano iMcha samAsa karavo. vA avyayano samuccayane viSe aMrtha karavo e sarva jinagRha Adika tathA dAna zrAdika tathA guru jakti zrAdika anuSTAna je bahumAna sahita thAdara kayu ne te zrA pravacanane viSe aMnimata nathI. eTale mAnavA yogya nathI. ema saMbaM. dha karavo zAthI ke te sarva kumata je anya darzanI temanA zAkhamAM ko je kriyAno samUha zrApha tathA caMdra sUryanuM grahaNa tayA saMkAti tathA mAgha mAlA ityAdikanuMje pratipAdana tene kumata kahIe. ____TIkAH-kuguru rutsUtradezanAkaraNa pravaNaH sanmArgadUSaNaparAyaNo dhArmika janakuJo pajavatatparaHsukhalola tayAyatikriyA vikaloz2anavipralipsayAkarakriyAniSTopivA lAnapUjA khyAtikAmaH kutsitshraacaaryH|| kugrAhaH siddhAMtabAhya svamati kalpitasvAnyupetAsatpadArthasamarthanAnuSTAnagocaro mAnasoji . niveshH|| . ..arthaH-ne kuguru je nutsUtra dezanA karavAmAM tatpara ne sArA mAne doSa pamAnavAne tatpara ne dharmavaMtaM lokane kucha upajava karavAmAM tatpara ne viSaya sukhanI lAlace yatikriyAthI bhraSTa thalo ne lokane gaMvAnI zcAe duHkara kriyA kare to paNa lAja tathA * pUjA tathA potAnI khyAtI temanI zchAvALo te kuguru kahIe, kutsita zrAcArya kahIe, ne kumAha te siddhAMtanI bAhya eTale sikAMtathI ulaTo potAnI budhie kalpanA koM ne aMgIkAra kyoM
Page #399
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6. atha zrI saMghapaTTaka () je asat padArtha tenuM samarthane karanAra eTale pratipAdana karanAra parbu jeanuSTAna eTale kriyA teNe karIne pratyada jaNAMto je mana saMbaMdhI aniniveza eTale havvAda tene kugrAha kahIe. - TIkAH-kubodho'nyathAvyavasthitasya naMgavadAgamArthasyA jJAnAchiziSTasaMpradAyAjAvAhA'nyathAparijedaH // yadyojayA nAvAdanyathAparichedaH // kudezanA zrutoktArthAnAM saMzayAdazAnAnmithyAninivezAcA vaiparI yena prarUpaNaM // * // yamuktaM // siddhAMtAnnihitArthAnAM vyatyAsena prarUpaNA // - yAgrahAninivezAderjaNitA sA kudezanA // arthaH-kubodha te. anyathA prakAre eTale bIje prakAre vyavasthita eTale rahelo je nagavAnanA Agamano artha tenuM ajJAnathI athavA koka viziSTa saMpradAyanA anAvayI eTale zurU guru paraparAnA annAvathI bIjo rIte paricheda karavo eTale nirdhAra karavoM. tene kubodha kahoe ayavA benA anaavth| eTale potAnA ajJAH nako tathA tevo ko jnyaan| gurU malyo nahi te kAraNayI viparItapaNe je zAstrane jAga tene kubova kahoe, ne kudezanA te sijhAMtamA kahelA arthanA saMzaya thakI athavA ajJAna thakI athavA 'mithyAninivezatho je viparIta prarUpayA tene kudezanA kahoe. te vAta zAstramA kahI je je lihAtamAM kahelA arthatuM AgrahathI. ulaToroteja prarUpasa kara tene kudezanA kahoe.
Page #400
--------------------------------------------------------------------------
________________ - atha zrI saMghapaTTaka TIkAH - zratra ca kugurugrahaNena kudezanAlAnepi pRthagupa-: dAnaM tasyAH sakaletaradoSejyo mahattvajJApanArthaM // tataH kumataM cetyAdidvaMdvaH // tAsAmaM zolezastasmAt zrastAMkumatA dibhyaH samayaH kiMtveSAmaMzamAtrAdapi sphuTaMvyaktaM nizcitamitiyAvat nanimatakAri aniSTa vidhAyiDuraMta saMsAra kAMtAra niraMtara paryaTana kAraNamityarthaH // (273 ) arthaH- jagAe kugurunA grahaNavame kudezanAno bAna thaye sate paNa je kudezanA padanuM juDuM grahaNa karyaM te to te kudezanAno samasta bIjA doSatha moTo doSa ke ema jaNAvavAne zrarthe grahaNa kayuM be. tyAra pachI kumata ityAdi padako dvaMdva samAsa karavo. te kumatAdikanA aMza mAtra pUrve kahyo je samasta kriyAkalApa te vyartha thAya be to samasta kumatAdikanI to vAtaja zI kadevI e to vAtaja beTe raho. paNa e kumatAdikanA aMza mAtrathI paNa nizce - niSTakArI thAya be eTale mahA duHkhavame jeno aMta be evI saMsArarupI va tene viSe sarva kriyAkalApa paribhramaNa karAvanAeM be eTalo artha. e TIkA: --- etaduktaM navati // jina, pravacanaM hi samyag jJAnadarzanacA strisamudAyarUpaM kumatAdI nitu mithyAtva rUpANi tathAca zrAddhAdIni kutIrthikakarmANi yaH zrAddho jinAcanA divatkarttavyAnyetAnI tidhiyA samastAnyapi karoti tasya prAktana manuSTAnaM sakalamapi viphalamiti kimatravaktavyaM // yAvadetanmadhyAdekAdikamapi tadzAdikaM vAyo vidhatte tasyApyetadevameva //
Page #401
--------------------------------------------------------------------------
________________ 48. atha zrI saMghapaTTakA --- arthaH-e badhuM kaDaM temAM sAra artha zrATalo kahyo le je jina paramAtmAnuM pravacana ne te nizce samyakta tathA jJAna darzana cArijanA samudAyarupI ne ne kumatAdi samastato mithyAtvarupa De ne vaLI zrApha Adika je kutIthi lokonAM karma tene je zrAvaka thazne nagavAnanI pratimAnA pUjanAdikanI peThe Ato ApaNe.karavA yogya 2 evI bujhie karIne te samasta kutIrthikanAM karmane paNa kare le te puruSane pUrve kaheDhuM sarva anuSTAna niSphaLa thAya ne emAM te zuM kahevu e sarvamAMthI eke paNa hoya to paNa niSphaLa thAya ne athavA teno aMza leza mAtra paNa jo hoya to tenuM paNa sarba anuSTAna e prakAre nizce niSphaLa thAya . . TIkA-yamuktaM // zrAprapAra vizazigrahamAghamAlA saMkAMtipUrvaparatIrthikaparvamAlAH // pApAvahAvigalajjvalayukti / jAlA jainAH svavezmasu kathaMracayaMti bAlAH // artha:-je mATe te vAta zAstramA kahI je je zrApha tathA parva mamAvavI te,tathA sUrya caM'nuM grahaNa tathA mAghamAlA tathA saMkrAMti Adika je anya tIthikanA parvano samUha te pApane vahana karanAra De ne.sarva parva je te sArI nirmaLa yuktinA samUhathI rahita le tene jaina loka potAnA gharane viSe race eTale zuM kare ? naMja kare eTale ajJAnI hoya te to e parva kare paNa jainI to naja kare. . TIkAH-tathA' kugurura piyonUyAMsyutsUtrapadAniprajJApayati tadAjhyAvarttamAnasyasametanavahetu riti kimataMyAvatAyaH
Page #402
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3 378) * apa bhI sNghpttttkH| * padamAtra mapyutsUtraM prarUpayati tadagirApi prayatamAnasya tasya mithyASTitvena tadAjJApravRtte navanibaMdhanatvAt // arthaH-caLI je kuguru paNa ghaNAMka utsUtra padane kahe lene tenI AjJAye karone vartato evo je puruSa tene e sarva kriyA saMsA. tuM kAraNa thAya ne emAM zuM Azcarya De kemaje je puruSapada mAtra paNa utsUtra prarupe ne tenA kahyA pramANe je prayatna kare nete puruSane paNa mithyAdRSTipaNe karIne tenI AzAmAM pravayoM ne mATe saMsArakheM. bAMdhavApaNuM thAya le e hetu mATe. . TIkAH-yayuktaM // ussUtroccayamucUSaH sukhajuSaH siddhAMtapayAmuSaH prozarNyanavatApakApathapuSaH smygdRshaaNvidvissH|| yetu. jAH pratijAnate gurutayA jUrInkusUrInaho,te cuMbatisahasrazaH zramannarodazrAzcatasro gtiiH|| . arthaH-je mATe te vAta zAstramA kahI je je nassUtranA samUhane bodhatA ne viSaya sukhane logavatA ne siddhAMta mArganA lopanArane jethI saMsAra tApa ghaNo vRddhi pAme evA kumArganI puSTI karanArane samakita dRSTivaMtanA veSI evA ghaNAka kugurune gurupaNe nANe bemAne e moTuM Azcarya . te kucha prANI eTale nIca mANasa hajAro hajAravAra mahA phuHkhavALI cAre gatIyo pratye bramaNa kare . . TIkAH tasmAdevaM vidhasyaguroH parihAra evazreyAn // ya3. kN|| ahitanayataH saMtrastAnAM nRNAMzaraNArthinAM // sugatisa.
Page #403
--------------------------------------------------------------------------
________________ - va zrI saMghapaTaka rabinavyAnAM yaH kudezanayAnayA // kunRpasutavachIrSazreNiM Di. natsyasilekhayA, jabatikuguruH sa tyaktavyaH zivaspRhayAbutiH // __ arthaH- te mATe e prakAranA guruno tyAga karavo eja zreSTa je mATe zAstramA kayu 2 je kuguru duHkhadAyi evA saMsAra thakI trAsa pAmelA evA ne zaraNapaNAne khoLatA evA navya puruSone sugatirupI mAragane kudezanA eTale utsUtra dezanA teNe karIne nAza kare ke jema navAro rAjA teno putra paNa tenA jevo nagaro te taravAravake je sarvenA mastakane bede tema e kuguru paNa mAthu kApanAraja ne mATe mokSanI spRhAvALA puruSoe te kuguruno tyAga karavo. . TIkAH-tathAkuyAhasyApyAninivezikamithyAtva rUpatvAtabAhulyenatattIvrapariNAmatayAvA sarva meta vidhIyamAnamasamaMjasamiti kiMcitraMyAvattadanyatamatvena tanmaMdapariNAmatayAvAtadekadezenApi // . arthaH-vaLI kugrAha eTale mAge kadAgraha tene paNa Anninivezika mithyAtvarupapaNu meM e hetu mATe yAninivezika mithyAvana jene hoya te mAnane nadaye karIne jANIne jUge phAkheloM kadAgraha Dome nahi te rupapaNuM be. mATe athavA te kadAgrahay bahupaNuM ne e hetu mATe athavA te kadAgraha- tIvra eTale AkaruM pariNAma pAmavApaNuM je e hetu mATe athavA te kadAgrahanA eka * deze karIne paNa mithyAtvapaNuM e hetu mATe tathA te sarvanuM maMda pariNAma pA. mavApaNuM ne e hetu mATe emAMnuM harakoI eka hoya to sarva karelu
Page #404
--------------------------------------------------------------------------
________________ -48 atha zrI saMghapaTTakaH ghaTatuM thAya to e sarva hoya temAM ayogyapaNuM ( 380 ) tapa Adi anuSTAna thavAmAM zuM Azcarya ve kAMipaNa nathI. TIkA - taktaM // kugrahAH samayanI tibahiSTasvAzrayasvamatikalpana niSTAH mAnasAzrani niveza vizeSA durbadAiva javArtikRtaste // arthaH- te vAta zAstramAM kahIM be je kugraha je te siddhAMtanI nI tithI bAhira be ne jemAM zrAzrava rahyA be ne potAnI meM tikaepanAye sthApelA be ne mana saMbaMdhI koika prakAranA zraniMniveza vizeSa ne eTale haThavAdarupa be te jema mAThA graha saMsAramAM duHkha denA a te kadAgraha paNa saMsAra duHkhane ApanAra de. TIkAH - zrataeva jagavat pravacanapratipattAvapikugurukugrAdagrastAnAM dAruNo vipAkaH pratipAdita // yadAha // tuhapavayaNaM pipA viya saMjJAviya sAhusAvagataMpi // kugraha kuguruharja na takhutto dupatto || artha:-eja kAraNa mATe jagavaMtanA pravacananI prApti yaye sate paNa kuguru tathA kugrAha eTale mAge kadAgraha teNe karIne ga LAlA prANIne mahA karo vipAka eTale e pApanuM mahA karUM phaLa pratipAdana karyu be je mATe te vAta zAstramAM kahI be je tamAruM pravacana pAmIne tathA sAdhupaNuM zrathavA zrAvakapaNuM suMdara pAmIne je puruSa mATho kadAgraha tathA kuguru tethe karIne daNAyA be. eTale. huMkA
Page #405
--------------------------------------------------------------------------
________________ 19. atha zrI saMghapaTTaka (381 ) kugurUMnA vacana pramANe cAlanArA te anaMtavAra saMsAra kAdavane viSe khutyA ne eTale coMTyA be te mahAduHkhane pAmaze. TIkAH - tathA kubodhasyApi viparyaya jJAnatvena mithyAtvarupa tvAd bahujagavadupadiSTapadArtha viSaya viparyayajJAnarupatatsAkalyenaiva kriyamANa metannakevalaM saMsArAya kiMtva'lpatara jineoktArtha viSaya viparyayajJAnarupa tadaMzenApi // arthaH- vaLI kubodhane paNa viparIta jJAnapaNuM be e hetu mATe ghaNI rIte jagavaMte upadeza karyA je padArtha te saMbaMdhIM je viparIta jJAna te rupa je kubodha tenuM samastapaNuM teNe karIneja je kayuM teja kevaLa saMsArajaNa be ema na jANavuM. tyAre zuM to pratize alpa bhagavaMte kahalA je artha te saMbaMdhI viparIta jJAna te rupa je kubodha teno aMzamAtra paNa saMsAra jaNI be. jAvArtha:-- vItarAge upadezelo eTale kahelo je akSara teno artha potAnI mati kalpanAe avaLo kare to utkRSTa jAMge anaMto saMsAra vRddhi pAme to samasta vItarAge kahelA' padanA arthanuM mati kalpanAe vo artha kare tenuM to zuM kahetuM. TIkAM:- yadAha // siddhAMtamanyArthatayAvagamya, pravarttamAnA naphalaM lagnaMte // viparyayAtkAcatayeva jAtyaM mANikya majJAH parivartayataH // arthaH- je mATe te zAstramAM kayuM be je siddhAMtanA artha bIjI rIte jANIne pravarttatA je puruSa te phaLane nathI pAmatA. jema
Page #406
--------------------------------------------------------------------------
________________ (2020) - ayazrI sghpttttkr| bahAnI puruSa jAtivaMta mANikya maNine kAca jevo jANIne Apa De te mANikya maNInA phaLane nathI pAmato tema. 'TIkAH-tathA kudezanAbAhulyenAnuvidhaM sakala meva pugaitihetaveiti kimAzcarya yAvattadazenApi // ataevazrImanma. hAvIrasya marIcinnave padamAtrotsUtradezanA nibaMdhanaM nUrinavanamaNaM zrUyate // arthaH-vaLI kudezanAnuM je bahupaNuM teNe sahita je sakasa eTale samasta zujakArya temAMja purgatinuM kAraNa hoya temAMzuM zrAzcarya. kema je te kudezanAnA aMza mAtre karIne paNa purgati thAya ne. eja kAraNa mATe zrI mahAvIrasvAmIne marIci navane viSe padamAanI je natsUtra dezanA teNe karIne bAMdhyu je karma te ghaNA laka na maNa karavAnuM kAraNa thayu ema sAMjaLIe bIe. ' . TIkA:-yamuktaM // natsUtrapadamAtrasya, dezanenApijaMtavaH // baMtramyate navAMnodhau, jUrikAlaMmarI civat // - arthaH-je mATe te vAta zAstramA kahI je je utsUtra eka padamAtra thIpaNa dezanAye karIne prANI je te saMsAra sasuane viSe ghaNA kALa sudhI marIcInI peThe atizaya jramaNa kare . . TIkAH-zrAgamepyuktaM // phubhavAgamamakahaMto jahahiyaM bohilAjamuvahaNajahalaga visAlojaramaraNa mahohI zrAsi .
Page #407
--------------------------------------------------------------------------
________________ -4 atha zrI saMghapaTTaka - (14) / arthaH--te vAta zrAgamane viSe kahI je je. . TIkA:-atha kathaM punarvidhikRte jingRhaadaukumtaayNshaanuvedhH|| ncyte|| pUrvoktAnekakutIrthika mata madhyAdekamapijina . gRhAdiSu vidadhato navati kumatAMzAnuvedhaH // tathaikapadAyalposUtrajASiNaH kugurorAjJA yA kiMciMdekarA trisnAnAdikaM jinanavanAdaukurvatoyahAnyupetasugurUktasamastadharmakarmavidhAyinopi kathaMci kugurUktamApArkicittatra vidadhAnasya navati kuguru kheshsprshH|| __artha--have prativAdI bole le ke vidhie karIne karelAM je jinamaMdira zrAdika tene viSe kumatAdikano aMzano praveza kema thAya. zI rIte thAya le to teno uttara kahe je pUrve kahyA evA je aneka kutIrthika mata tenA madhyathI eka paNa jinamaMdirAdikane viSe karanAra puruSane kumatanA aMzano praveza thAya . vaLI eka padAdi aspa paNa natsUtrane kahenAra evA kugurunI zrAjhAe karIne jina maMdirAdikane viSe rAtri snAtra Adika kAMza eka paNa karanArane kumatanA aMzano praveza thAya ne athavA prApta thayelA je suguru teNe kayuM evaM je samasta dharma karma tene karato evo je puruSa tene paNa ko prakAre te jinamaMdirAdikane viSe dharma karma karanAra kugurunA dezano sparza thAya be.. TIkAH-tathA dakSiNAdidigvyavasthitAnAM jaMgavatpratimA nAMsnAna vidhAne'smAkamAmnAyastasmA tatrasthitairasmAnirevasnAnaM
Page #408
--------------------------------------------------------------------------
________________ (187) 8. atha zrI saMghapaTTaka - vidhAtavyamityAdyanekakugrAhAnyatamena kugrAhenatanmaMdapariNAma rUpatayAvA tatrasnAnAdikaMracayataHkugrahAMzazleSaH // ... arthaH-vaLI nagavaMtanI pratimAnA snAtra vidhine viSe da. kSiNa Adika dezamA raheq evo amAro AmnAya be mATe tejadizamA rahIne amAre snAtra karaQ ityAdika aneka prakAranA kugrAha eTale mAga kadAgraha temAMthI hareka ko kugrAha teNe karIne athavA tenA maMda pariNAma rupa kadAgnahanA aMzathI jina maMdirane viSe snAtra Adika kriyAne racato evo je puruSa tene kugrahanA eTale.kadAgrahanA aMzano praveza thAya be. rIkA:-tathA jAjassahiz ityAdyAgamArthamanyathA bujhA .. tadanusAreNa zrAkAnAM khasya digbaMdhAdyanyatamaM pratIcatAM kubodha lvaanussNgH|| tathA'nekotsUtravAdina zrAcAryAde jUMyasyAHkudezanAyAHekataraM kiMciutsUtrapadaMrAtrinaMdyAdikaM tatrakArayataHzrAhasya kudezanAlezapraveza ityevaM sarvatroktadharmakarmasu kumatAdyanuvedhaH svadhiyA'nyUhanIya iti // arthavaLI je jenI sthiti ityAdi AgamanA arthane viparItapaNe jANIne tene anusAre zrAvakane digbaMdha eTale dizana bAMdhavaM ityAdika hareka ko avaLI samajaNa tene grahaNa karanArane kubodhanA lavamAtrano praveza thAya ne e prakAre sarva jagAe kahyAM evAM je dharmakarma tene viSe kumatAdikano praveza je te potAnI buddhie karIte kalpanA karI levo.
Page #409
--------------------------------------------------------------------------
________________ - atha zrI saMghapaTTakaH -- ( 385 ) TIkA:- nanukathametAni garIyAMsi dharmakRtyA ni kumatA di - lezamAtreNApi pratirudhyate // nahimRNAlataMtunA daMtinaH pratibahuM pAryaMta ityAzaMkya viva hitArthaprasAdhanAnuguNamupamAnamAda // caranojanamiva snigdhamadhura susvAdajemanamiva // zvetyupamAnadyotakamavyayaM // viSalava niveza togaralakaNaprakSepAt // * arthaH- tarkakari samAdhAna thApe ve je zrA atiza moTA dharma kRtya je jinamaMdirAdika te je te kumatAdikanA leza mAtre karIne paNa kema pratirodhane pAme eTale kema hitakArI thAya kema je kamalanA tAMtaNAva hAthI je te bAMdhavA na samartha thaie tema lagAra kumatA dike karIne e prakAranAM moTAM dharmakRtya doSarUpa ma yA evI AzaMkA karIne kaddevAnI iDA karyo evo je artha tenuM je siddha kara tene anusarato be guNa jeno evaM nRpamAna kahe eTale tenI upamA de be je zreSTa bhojana eTale suMdara madhura sArUM svAdiSTa bhojana jema pheranA lavano praveza thavAthI ahitakArI thAya ma e sarva dharmakRtya te kumatAdinA lavathakI ahitakArI ghAya jagAe upamA alaMkArane kahenAra iva zravyaya be. TIkAH - zrayamarthaH // ihazI hi viSakaNasyApi pariNAmikAzaktiryayAdyamapi bahra pinojanaM kRNAdaiva sakalamasausvAtmanAvenapariNamayati sathA pariNamitaMcata bhujyamAnamapAyAyajAyate yathA tathA kumatA dilezasyApi mithyAtvarUpatvAdevaMvidhama himAyena madIyo pijinagRha vidhAnAdi dharmakarma svasvarUpatayA jAvayati // tathAjAvitaM ca tadvidhIyamAnamapi saMsArAya saMpadyata iti // 39
Page #410
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 186) - aya zrI saghapaTTakA - ... arthaH-enospaSTArtha yA prakAre ke ma pheranAkarAnI eja prakAranI pariNAmika zaktile jeNe karIne suMdara evaM paNa ghaNuM bhojana je te kSaNa mAtramAMja ejera je te samasta thanane potA jevUja karebe eTale potAjeQja pariNAma pamAne te prakAre pariNAma pamAmyuM je anna te nojana karanArane nizce nAza pamAjhe .tema kumata AdikanA sezane paNa mithyAtvarUpapaNuM e hetu mATe eno e prakArano mahimA le je jeNe karIne atize moTuM ebuM paNa jinamaMdira karAvavA Adika dharma karma tene potAnA rUpapaNe eTale mithyAtvarUpapaNe pariNamAve . eTale mithyAtvamaya kare ne te.mithyAtvarUpa thayuM je dharma karma te: saMsAra jaNI thAya De eTale ghaNuM sArUM dharma karma De paNa temAM mithyA-. tvarUpI phera naLavAthI saMsAra- kAraNa thAya .. .:. TIkA:-damatra tAtparya / yadyapi viSayasAdaguNyena jina . . .. gRhAdikaraNaM nisargamadhuraM tathApi tadbhagavadAjJApuraskAreNaiva suga. tiphalAya kalpate nagavadAjJAmaMtareNa jinagRhAdikaraNe pitadArAdhanA'nAvena tadanupapatteH // arthaH-zrA jagAe kahevAnu thA tAtparya je. jo paNa viSaya AdhIna thazne viSaya nogavavAne kAraNe jinagRhAdikanuM je kara te svAnnAvika dekhAtuM to suMdara jaNAya le to paNa jagavaMtanI AjJApUrvaka je karavU tene je sugatirupI phaLa zrApavApaNuM je mATe jagavaM. tanI zrAjhArahita jinagRhAdika kare sate paNa te lagavaMtanI bArAdhanA temAM thatI nayI temAM to viSayanI ArAdhanA thAya be e hetu mATe te jinamaMdirAdikane karavAnuM phaLa thatuM nathI..
Page #411
--------------------------------------------------------------------------
________________ -g. atha zrI saMghapaTTaka 8 (187) ... TIkAH kuMtaladevyAdInAM tatkaraNepi 'rgatigamanazravaNAt ||thaajnyaasNprdaansyaiv tadArAdhanopAyasvAt // yadAha // tuma... mabIhiMnadosasi nArA hija sipayapUyAhiM / / kiMtugurujattirAge'Na vayaNaparipAsaNeNaMca // - arthaH-kuMtala devyAdIke paNa te dharmakRtya karyAM le to paNa temanI purgati tha De ema zAstrathI sAMjaLIe bIe. je mATe te ... TIkAH-tathA // yasyacArAdhanopAyaH sadAjhAnyAsa eva hi // yathAzaktividhAnena niyamAtsa phalapradaH // lokepi svA.. mizAsanaM vinA tadanukulaM kiMcanavidadhAnopi nRtyonasvAmina stoSAya jAyate pratyuta roSAya // tsyaajnyaanNgjnitvaidhurypraapteH|| arthaH-vaLI jene ArAdhanano upAya satpuruSanI AjhAno anyAsa eDIja De potAnI zakti pramANe niyamathI jinamaMdira thAdikarnu karAvaq teNe karIne phaLa ApanAra thAya De lokamAM. paNa ko puruSa potAnA svAmInI zrAjhA vinA te svAmine anukula kAMzka kare le to paNa te sevaka svAmine prasanna karavA naNI nathI thato. ulaTo te svAminA roSajaNI thAya' ne kema meM te svAmInu. AjJAnu nAgavaM te. thakI thayu je kaSTa tenI prApti thAya ne e hetu mATe. / TIkAH--yamuktaM // jiJcAvi sAmiNoM zaha janeNa kuSaMti jevaH saniMga // hu~tiphalajAyaNaM te zyaresi kilesamittaMtu / / evamihApikumatAdIniz2amavadAjhA virodhInyatastadaMzAnuvedhenAphi
Page #412
--------------------------------------------------------------------------
________________ (388) * atha zrI. saMghapaTTaka : sarvAeyapi jinagRha nirmApaNAdInitannimicAnyapi nagavadAjhA nNghetutvaanbphlaanyev.|| arthaH--e prakAre thA lokane viSe paNa nagavAnanI zrAmanAM virodhI evAM je kumatAdika tenA thaMza mAtrano paNa praveza thavAthI sarva paNa jinamaMdirAdikanuM nipajAva ityAdika sarve dharma kArya je te nagavAnanI zrAjhAnaMganuM kAraNapaNuM emAM raghu be e hetu mATe saMsArarupI phaLaneja thApanArAM. TIkAH-samapa vittI sabA ANAvajjati javaphalAceva // titthagaruheseNavi na tatta saatdesaa|| ataevasamyaktazujhihe. tave kartavyatayA'nihitAnyapyetAnyasamaMjasavRtyA kriyamANAni tadanAvApAdakatvena zrUyaMte // yadAha zrI harinasUrayaH // pAeNaNaMtadeusajiNapamimA kAriyAna jIvahiM / asamaMjasa vittI e naya siko dasaNalavovi // tadevaMviSalavasaMvalitanojano . pamAnema jinagRhAdividhAnasya kumatAdilezasaMsparzinopyana nimatakAritvaM vyavasthita miti vRttArthaH // 20 // artha--eja kAraNa mATe samakitanI zuddhinA kAraNa mATe meM zAstramA karavA yogyapaNe kahyAM evAM jinamaMdirAdika tene zraghaTa-: tI vRttie karIne kare to te dharma karma na karUM kahevAya. ema zAstramA pratipAdana kayu be te saMjalAya . je mATe zrI harijaprasUrie kaDaMDe jetehija kAraNa mATe viSa lavamizrita jennojana teMnI napamA devI teNe karIne jinamaMdira zrAdikanuMje kara tene kumata AdikAnA
Page #413
--------------------------------------------------------------------------
________________ -48 atha zrI saMghaSaka: ( 389 ) leza mAtrano paNa sparza thAya to vAMchitakArI te na thAya eTale te jinamaMdirAdikane karAvavAnuM phaLa na thAya ema siddhAMta thayo. e prakAre zrI kAvyano artha samApta thayo. // 20 // TIkA:-- zradhunA mugdhajanAkarSaNa nimittaM jinabiMba pradarzanAdidvAreNa liMginAM lokapratAraNaM darzayannAha // arthaH- dave joLA lokane yArkaSaNa karavAne kAje jiMnaviMba dekhAng ityAdi dvAre karIne liMgadhArIna lokane Thage ve tene dekhAkRtA satA kahe . mUla kAvyam. AkRSTuM mugdhamInAn baMmiza pizitavadvibamAdarzya jainaM / tatrAmnA ramyarUpAnapavarakamaThAn sveSTa sidryayai vidhApya // yAtrAsnAtrAdyupAyai rnamasitaka nizA jAgarA zvazva | zraddhAsurnAma jainaizvalita iva zavairvacyate dA jano'yam // 22 // TIkAH - zrakRSTuM mugdhamInAn jainabiMbamAdarya nAmajainairjanoyaM vacyata iti saMbaMdhaH tatrAkRSTumitiH svavazamAnetuM natu puNya-: marjayituM mugdhA deyopAdeya vicArazUnyatayA dharmazraddhAlavastaeva
Page #414
--------------------------------------------------------------------------
________________ atha zrI saMghaSakaH / - jamaprakRti tayAsvahitAhitaparijJAnavaikalpasAdhAnmInAmasyAstAn biMbaM pratimAM jainaM nAgavataM zrAdaryadarzayitvA yathA "nojavyA aihikAmuSmikasukhasAkalpanidhAnakaspamidamahi / - pUjayata naktyeti sAmAnyato'thavA navatpUrvajairatabimArhataM ni maapit| tathedameva pratyahaM niyamenApupUjan ||tto navanirapodameva vizeSeNa pUjanIyaM // arthaH-vicAra rahitapaNe dharmanAzramAyuevAje puruSa tehija nama prakRtipaNe potAnA hitanuM tathA ahitanuM yathArtha jJAna nathI mATe e puruSane matsarnu samAnapaNuM De mATe matsa jevA temane jina jagavaMta saMbaMdhI biMba eTale pratimA tene dekhAmIne eTale liMgadhArI e zrAvaka lokone ema kahe je nonavyAH eTale he nAvika prANI, thA lokanA tathA paralokanA samasta sukhanA nidhi samAna prA aItanuM pratibiMba le tene naktinAve pUjo athavA tamArA pUrvaja eTale vRko temaNe mA jina pratimA nipajAvI De ne eja pratimArnu nitya pUjana tamArA vRddho karatA hatA mATetamAre paNa zrAja pratimAnuM vizeSe karI pUjana kara. .. TIkAH-tathAIhiMbanirmApaNameva saMprati jvjldhinip| tatutAraNAyAlamitinavaniH svazreyase navInaM jagavahibaM sva: nAnAvidhApanIyamiti vizeSatomugdhajanapurataH prajJApyetyarthaH / kila yatinA dezanAdvAreNa jinarSibArcanAdeguhipuraH phalamupavarNanIyaM // tatphalalipsayA tadanusAreNa mRhiNaH svayameva ttrprvRshyupptteH||
Page #415
--------------------------------------------------------------------------
________________ -48 atha zrI saMghapahaka 8 arthaH- vaLI AInI pratimAnuM nipajAvatuM eja thA kALane viSe saMsAra samudramAM pamelA prANIne tArakhA samartha be e hetu mATe tamAre potAnA kalyANane arthe natuM bhagavaMtanuM biMba eTale pratimA te potAnA nAmanI navI pratimA karAvavI joie e prakAre vizeSe karIne joLA mANasanI AgaLa prarUpaNA karIne eTalo artha be. vaLI sAdhue dezanA dvAre karIne gRhasthanI AgaLa. jina pratimAnA pUjanAdikanuM phaLa varNana karatuM joie ne te phaLane pAmavAnI icchAe gRhastha poteja te prakAranI kriyAdika karavAmAM pravarttaze. ( 391 ) TIkAH natu sAkSAt tannirmANa nirmANayorupadezo dAsavyasta Dupadezasya sAvadyatayA yaterniSedhAt // liMginastu kathamA janmAmI gRhiNo'smAkaM vazyA javiSyaMtI tidhiyA mai dikameva svArthaM kevalaM ciMtayaMtodhUrttatayA pUrvapuruSasaMbaMdhitAdikrameNa mugdheyo jinabiMbamAdarzayati // artha :- paNa te pratimAnuM karAvatuM teno upadeza karavAno yatine niSedha be e hetu mATe ne liMgadhArI to ema jAro be je zrA gRhastha loka janmArA sudhI ApaNe vaza kema karIe to thAya evI bujhie yA lokanoja kevaLa svArtha teno dhUrtapaNe vicAra karatA satA prathamato yA jagAe tamArA vRddha pUjanAdika karatA hatA e prakArano puruSa saMbaMdha dekhAvo evA anukrame karIne moLA lokone jinabiMba dekhAne be.
Page #416
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 392 ) atha zrI saMghapaTTakaH TIkA:- testu mugdhatvAttadAzayamanavabudhyamAnAkaju zraddhAlutayA pUrvavaMzyasnehasvakAritamamatAdinA tatra jinabiMbAdau nityaM dravyaM vyayaMte liMgina zveta DupayuMjate svenayeti // navati tadAkarSaNArthaM liMginAM jinabiMba darzana miti // kimivetyAi // artha:-ne te joLA lokoto aNasamaju be mATe liMgadhArIuno ugavArupa duSTa abhiprAya tene nathI jANI zakatA ne sarala zraddhAlupaNe vRddhaparaMparAthI cAlI zrAvatI ne pUrvajanA snehathakI thayelI je mamatA ityAdi kAraNe karIne te liMgadhArI ue upadeza karelI je jina pratimA tene viSe nitya dravya kharace be. te dravya liMgadhArI june upayogI thAya che tene potAnI ichA pramANe vApare be mATe te moLA lokone AkarSaNa karavA eTale potAnA jaNI khecI lAvavAne liMgadhArIna jinabiMba dekhA be te konA jevuM be to te have kar3he be je. TIkA:-mizaM matsavedhanaM tadagre matsya vilobhanAya sthApitaM pizitaMmAMsaM tadvat // vatirupamAne // tadiva // yathAdhIvarA matsyAkarSaNAya va mizAgrepizitaM sthApayaMti teca tallojatayA svApAyamAgA minama vijAvayaMto gabhIrAdapinI rAzayA nirgatyamudhatvAttatra lIyamAnAbadhyate evaM liMgino pimugdhajanAnAM svavazatA vidhAnAyokta vidhinA jagavadUrbikmAdarzayati natu saMsAranistAraNAya // arthaH- matsane viMdhavAno je loDhAno kAMTo tene bamiza
Page #417
--------------------------------------------------------------------------
________________ ___ atha zrI saMghapaTTaka - (193) kahIe ne tenI AgaLa matsyane lonAvavAne arthe sthApana kayu je mAMsa tenI peThe yA jagAe vat pratyayano upamArupI artha karavo teNe karIne bamiza mAMsanI peThe ema artha thayo eTale mAlI loka mAnakhAM kheMcI levAne loDhAnA kAMTAnI zrAgaLa mAMsano kamako sthApana kare De tene levAnA lonathI mAulA potAnA e lIdhAthI prANa jaze ema na.vicAratAM mahA gaMjIra evA moTA dhromAMthI nIkaLIne te kAMTA. nI AgaLa rahelA mAMsane lakSaNa karavA jatAMja baMdhana pAmI maraNa pAme De zAthI ke e mAulAMmAM loLApaNuM rahyu De e hetu mATe. tema jiMgadhArIna. paNa noLA lokane noLavIne potAne vaza karavAne pUrve kamu e prakAranA vidhie jagavaMtanA biMbane dekhAme paNasaMsAraM tAravAne arthe jinabiMba dekhAmatA nathI. TIkAH--tecazrAjhAH snehAdinA pratyahame vatatpUjanAdikaM vidadhAnA vivekazUnyatvAdanagavaguNabahumAnena pUjAdikriyamANaM mokSAya natu mamatAdinetyajAnAnA nAvinamAtmano'rgatipAtamaciMtayaMto liMginirvazIkRtyasatatamupajIvyaMta iti navati pazipizitasamAnaM jinabiMba miti // - artha:-te zrAvaka loka je te snehAdike karIne niraMtaraja tenuM pUjana pramukha pratye kare le viveka zunyapaNuM be e hetu mATe ne nagavaMtanA guNarnu bahumAna kara, teNe karIne pUjanAdika je kara te mokSa laNI be. paNa mamatAdike karIne je karavU te kAMza mokSa jaNI nathI e prakAranA aniprAyane na jANatA. evA je te puruSa potAnA AtmAnuja purgatimA pamavApaNuM tene na vicAratA evA te lokone 50
Page #418
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 394 ) 48 atha zrI saMghapaTTakaH vaza karIne niraMtara e liMgadhArI potAnI AjIvikA kare ve mATe e jinabiMba matsya kAlavAnA kAMTAne viSe rayuM je mAMsa te samAna kusuMbe. TIkA:- nanukathaM jina biMbaba miza pizitayo rupmaanopmeybhaavH|| samAna guNayo revonnayoralaMkAragraMtheSUpamAnopameyanAva. pratipAdanAt || mahAkavikAvyeSu tathA darzanAt // artha:- e jagAe prativAdi tarka kare be je jinabiMbane matsya jalavAnA kAMTAne viSe rayuM je mAMsa e bene nRpamAna ne upameya evA je nAva te kema thAya. kemaje barobara guNavALAM je upamAna ne pameya e bene alaMkAranA graMthane viSe upamAna tathA upameya nAva yA ema pratipAdana karyu be e hetu mATe ne vaLI mahA kavinA kAvyane viSe tema dekhAya be e hetu mATe. TIkA:- tratu jina biMbasyasakala tribhuvanAtizAyinaH sarvopamAtItatvAdatyuttama vastUpamAyogyatvAt vA ba kiza pizitasya. ca sarvAtyaMtahInatvAt kathaM tenopamA. uttamamAtrasyApi hInamAtreNApyupamAnopamayeya jAvo nayuktaH / kiMpunaH sarvottamasyAdhamena // evaMca jinabiMbasya ba milA pizitenopamAnopameyabhAvapradarzane kaviturmahApApaprasaMga H // arthaH - zrA jagAe to samasta trilokane viSe mahA chAtizayavaMta paTale sarvopari evaM je jina biMba te to sarva upamA thakI
Page #419
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6 -48 atha zrI saMghapaTTakaH 8 ( 191 ) rahIta be eTale evI koi trijagatamAM vastu nathI je jenI jina biMbane upamA karIe e hetu mATe athavA uttama vastunI upamA de - vAnuM yogyapa ne e hetu mATe te baniza mAMsa to sarva thakI atyaMta hIna be eTale ati nIca be mATe kema tenI sAthe upamA saMjave naja saMjave kemaje uttama mAtra je vastu tenI paNa hIna mAtranI saMghAthe upamAna tathA upameya nAva karavo yukta nathI to sarvottama je jina biMba tenI adhama je vamiza mAMsa tenI sAthe upamA ghaTe ja kyAMthI ne vaLI e prakAranI kavitA karanArane paNa jina biMbane an mAMsa te benI upamAna upameya jAva dekhA bate mahA pApano prasaMga yAya ve eTale ema kahyAthI kavine moTuM pApa baMdhAya ke. TIkAH -- kiMca kAvyAlaMkAramArge caMgA khiyuSmAbhiH sAhasaM paramaM kRtamityAdinyAyena hInottamasyopamAnakaraNe kave-mahAkAvyAkauzaladoSA nidhAnAttatsarvathA nAyamupamAnopameyajAvo ghaTAM prAMcatIti // artha:----vaLI zuM to kAvya tathA alaMkAra tenA mAragane viSe ko ika puruSe sArA puruSanA mATe ema kavitA karI je caMkAlanI peThe tamora moTuM sAhasa karma karyu te kavitA jema doSavaMta be e. nyAye karIne dhamanI upamA uttama purupane kare sate kavine mahA kAvya nuM je mahApaNapaNuM temAM doSa be ema kayuM be mATe te matsya kAkhavAnA kAMTAnuM mAMsa tenI upamA jinabiMbane zrApavI te sarva prakAre paM. upamAna upameya jAna ghaTato nayI sarvathA aghaTita ke. *
Page #420
--------------------------------------------------------------------------
________________ - atha zrI saghapaTTakaH TIkAH - tanna // khokAkarSaNena sva nirvAhahetorli giparigRhI-tasya jinabiMbasyottamasyApyasaDupAdhivazAt duHparivAraparivRtarAjAdekhi vAMchitaphalAsAdhakatvA ddhInatAdhyAropeNopa 'mAnena sAmyApAdanAdupamAnopameyabhAvopapatteH // ( 196 ) artha:-- have uttarakAra kahe be je je tuM kahuM huM te tema nathI kema je loka AkarSaNa karavA mATe tathA potAnA nirvAhane kAje - je liMgadhArIe grahaNa karyu je jinabiMba te uttama Dhe to paNa asat upAdhinA vazathI jema rAjAdika be te mAge parivAra tethe karIne bIMTI lIdho hoya te vAMcita phaLa eTale icita phaLa tenuM sAdhana karI zakato nathI tema hInapaNAno yAropa karanAra evo mAre paNa e bazimAMsa sAdhe e jina biMbanuM samapaNuM pratipAdana karavAthI upamAna upameya jAvanI siddhi yaze e hetuM mATe. TIkA:- nanu tathApi naitaTupamAnaM jinabiMbasya saMgahate !! siddhAMte kacidapi jinabiMboddezenaivaM vidhopamAnAnupalaM nAt // arthaH-vaLI te prativAdI AzaMkA kare ve je ema be to paNa jina biMbane evI upamA ghaTeja kema kema je siddhAMtamAM koi jagAe pasa jinabiMbane naddezIne eMvI upamA dIdhI dekhAtI nathI. * TIkA: -- iti cenna tatrApyupalabdheH // tathA hi // zIleha maMkhaphala ityAdyAgame svanirvAhA dihetu caityAdI nAmupameyAnAmatyaMtasvasamatApradarzanAyopamAnairmakhaphalakai ra tihInaiH svAMta nimIrtha-
Page #421
--------------------------------------------------------------------------
________________ - - atha zrI saMghapaTTaka : (397) tayA'bhyavasitAnA mupamApekSayAtizayoktyA'tihInatAyAH prati- :pAdanAt // arthaH-siddhAMto kahe je je jo tuM ema kaheto hoya to te na kahevU kema je te sijhAMtamAM paNa ema napamA devA je e hetu mATe teja kahI dekhA je je 'zIlehamakhaphalae' ityAdika Agama tene viSe potAnA nirvAha Adi kAraNe karAvyAM evAM je caitya prAdika upameya vastu tenI sAthe atyaMta potAnuM samapaNuM te dekhAmavAne napamAna evAM te atihInamaMkhaphalaka tene manamAMrAkhIne napamAnI apekSAe adhyavasAya karyo ke eTale nizcaya kayoM ne eTale. caityane maMkhaphalakanI napamA dIdhI le tenuM atizayokti alaMkAre karIne zratihInapaNAnuM pratipAdana karyu je e hetu mATe. TIkAH-napamAyAMdyuyorapi svataMtratayA pArthakyena pratIte stulyatAmAtramavagamyate // atizayoktautu kamalamanaMjasikamakhecakuvalaye ityA divadeva nAmasAmyamupameyasyopamAnena, // yenamaMkhaphalakaiH sarvathAtmanaikAtmyamApAditAni jinabiMdhAni maMkhaphalakAnyeva caitAni liMginirvAhahetucaityAni natu jagavahiMbAnIti // arthaH-nupamA alaMkArane viSe napamAna je caMDAdikane upameya je mukhAdi e benuM paNa svataMtrapaNe juIjuIje jAsana tethe karIne tulya mAtrapaNuMja dekhAya De ne atizayoki alaMkArane kpei tosthakhakamala tathA jalakamaLaM e bene viSe jemaH kamaLa zabda vaSa
Page #422
--------------------------------------------------------------------------
________________ (398) atha zrI saMghapaTTakaH - rAya De ityAdikanI peTheja upamAnanI sAthe upameyarnu tulyapaNuM le je hetu mATe maMkhaphalakanI saMghAthe eka rupapaNAne pratipAdana karyo je jinabiMba teja maMkhaphalakaja. kema je liMgadhArIe nirvAha kAraNe kayoM je caitya te maMkhaphalakanI peThe zrAjivIkA hetu . mATe te jagavadvibaja nathI e se pUrve kA e, bahizamAMsaja . TokAH-tathAcAtizayoktilakSaNaM // nigIryAdhyavasAnaMca prakRtasyapareNaya dityevaMca kathaM nAgame evaM vidhopamAnopalaMjasana vastathAca siddhAMtAnusAreNopamAnopameyanAvaM nibanataH kaveH - kathaM pApalezopi // kathaM coktanyAyena samAnaguNayorunayo stannAvaM athnataH kavituH kAvyAnaipuNadoSaprasaMgopItiyukta mukta prakaraNakAreNa bamizapizitavadityupamAnaM prkRtjinviNbsyeti|| . . arthaH-vaLI atizayokti alaMkAranu lakSaNa je vaeyaM vastune polavIne zravarya vastu eTale paravastu teNe karIne je prakRtavastuno dhAropa karavo te. he prakArano zrAgamane viSe upamAna vastune dekhavAno kema saMnnava nathI to saMjava ne mATe siddhAMtane anusAre napamAna upameya nAvane bAMdhato evo je kavi tene pApano leza paNa kyAthIja hoya ne vaLI pUrve kahyo evo je 'nyAya teNe karIne samAna le guNa te jenA evo je napamAna nAvane upameya nAva tene bAMdhato evo je kavi tenA kAvyamAM mahApaNapajAne viSa doSano prasaMga kyAthIja hoya mATe prakaraNanA kartA puruSe . je kachu te yuktaja kamuLe te zuM to ne siMgadhArIe prahaNa karekhAM
Page #423
--------------------------------------------------------------------------
________________ -4 atha zrI saMghapaTTakaH 8 jinabiMga sene bazimAMsanI upamA dIdhI te ThIka kayuM che. ( 399 ) * TIkAH - zratracApavitreNa va zipizitenopamAnaM liMgiparigRhItasya jinabiMbasyA'tyaMtadeyatAjJApanArthaM // zrAgame'tideyasyAdhAkarmAdegomAMsAdinaivopamAnopameyadarzanA diti // - nena copamAnena siddhAMtA nihitamaMkhaphalakopamAnasaMvAdinAliMgi parigRhIta jinabiMbasyopAdhikamanAyatanatva mapisUcitaM // arthaH- :- jagAe apavitra evaM je bazimAMsa tenI upamA liMgadhArI gRhaNa karyu je jinabiMba tene dIdhI tethI e jinabiMbanuM atizaya tyAga karavApaNuM be ema jaNAvavAne zrarthe kadhuM che. yAga* mane viSe atizaya tyAga karavA yogya evaM je prAdhAkarmAdika tene gomAMsa zrAdikanI saMghAtheja upameya. paNuM dekhAya, be e hetu mATe ne siddhAMtane viSe maMkhaphalakanI jema upamA dIdhI be tema liMgadhArIe grahaNa karyu je jinabiMba tene upAdhithakI thayuM evaM je anAyatanapazuM tenI paNa sucanA karI ema jANavuM. " TIkA:- tathAdi // bahuzastAvadAgameyatInAM zrAddhAnAM cAyatanasevA'nAyatanapa rihAropadezaH zrUyate // tatrakimidamAyatanaM kiMvAnAyatana miti // tatraprathamaM pratipakSa nirnayenAyatanasvarUpaM sugamaMtravatI tyanAyatanasvarUpa mucyate // artha :- ghaNIvAra zrAgamane viSe sAdhune tathA bhAvakane A yatamanuM sevana karavuM ne anAyatanano tyAga karato evo upadeza sAM
Page #424
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 400 ) - atha zrI saMghapaTTaka jaLIe bIe temAM zrA te zuM zrAyanana De ke anAyatana be evo vicAra kahIe bIe temAM prathama pratipakSano nirNaya karavo tethe karIne AyatananuM svarupa to sugama mATe nAyatananuM svarupa kahIe bIe. TIkAH - tathAhyanAyatana masthAnaM jJAnAdiguNAnAmiti sAmamyaM // zrathavA // jJAnAdyA''yahA nijananAdanAyatanaM // // yamuktaM // sAvamAyayaNaM // sodigaNaM kuzIlasaMsaggI // egahAkuMtipayA evivarIya Aya // * prarthaH -- teja kahI dekhA be je anAyatana eTale asthAna te sthAna konuM to ke jJAnAdika guNanuM. eTale jJAnAdika guNa mAM sthAna karI rahyA nayI tene anAyatana kahIe. e prakA mo artha sAmarthya thakIja prApta thayo athavA jJAnAdi guNano zrAya eTale lAja tenI hAni karanAra e ve mATe anAyatana kahIe. te vAta zAstramAM kahI ve je sAvaya jemAM be te anAyatana jANavuM tathA te azuddhapaNAnaM sthAna be ne temAM kuzIlano saMbaMdha rahyo be mATe e sarva pada eka arthavALAM ve kema je ene sAvaya kaho athavA canAyatava kaho athavA azuddhisthAnaM kaho athavA kuzIla saMbaMdhI kaho ne ethI je viparIta tene zrAyatana kahIe. TIkAH taccadveSA // laukika lokottarikabhedAt // laukimapi dravyabhAvanedAdvidhA // tatra dravyatI laukikamanAya
Page #425
--------------------------------------------------------------------------
________________ -4 atha zrI saMghapaTTakaH 8 ( 401 ) tanaMdrasadanAdi bhAvatovezyAdayaH jinapravacanabAhyasya yathAsaMkhyaM dravyarUpasyAzumajAva rUpasya ca satodvayasyApi yathAsaMbhavaM saMsarga vaMdanasevanAdinA samyagdRzAM jJAnAdivighAtanimittatvAt // arthaH-- anAyatana be prakAranAM eka to laukika ne bIjo lokottara e ve prakAranA nede be. temAM laukika paNa dravya tathA jAva be prakAre be mAM dravyathI je laukika anAyatana te to ziva maMdira yadi jAvaM. ne jAvathI je anAyatana te to vezyA dikanuM ghara jANavuM. je jinanA pravacanathI bAhya yayuM ne eTale siddhAMtathI viruddha be te dravyarUpe tathA jAvarupe hoya to paNa e benuM saMsarga, vaMdana tathA sevanAdi je te samakita dRSTivaMta prANInunA jJAnAdikane vighAtanuM nimitta kAraNa be e hetu mATe te anAyatana tyAga karavA yogya be. TIkA: dave ruhAi dharA zralAyayaNa jAva vihameva // loiyalonattariyaM tahiyaM pue loiyaM imo || khariyA tirikkhajolI tAlAyarasamaNamAhaNa susANe vagguriyavAGgummiyadariesapuliMdamacchaMdhA // lokottarikamapi jAvato'nAyatanaM suviditAcAraparibhraSTA liMgamA tradhAriNaH zaktimaMtopi saMyama kriyAmaNIyasImapyakurvANAH yatyAjAsAH // yadAda || ahaloguttariyaM puSSaNAyaNa nAva, muNeyavaM // je saMjamajogAeM kariMta dANiM samatyAdi // arthaH lokona rika je te paNa jAvathI anAyatana e beje pA
Page #426
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 402 ) - atha zrI saMghapaTTakaH suvihitanA AcArathakI bhraSTa thayelA evA ne kevala liMgamAtrane dhAraNa karatA ne zaktivaMta be topaNa atizaya thomI paNa saMjamanI kriyAne karatA nathI evA je yatinA zranAsarupa puruSa te lokotta rikanAtha anAyatana be je mATe te vAta zAstramAM kahI te je. TIkA:- teSAMjaina liMgasthitAnAmazujannAva rUpANAM satAmA -- lApavaMdanAderjJAnAdyAyahA nidetutvAt // taTuktaM // ghAlAvo saMvAso vI saMjo saMthavo pasaMgo vA // hI pAyAre hi sammaM saba jii dipakuThe // arthaH- te azuna jAvarupa evA ne jina saMbaMdhI je liMga eTale cihna tene viSe rahelA eTale liMgadhArI temanI sAthe je bolavu tathA vaMdana karavuM ityAdikane paNa jJAnAdinA lAnanI hAnInuM kAraNa be. e hetu mATe te vAta zAstramAM kahI je je pAsathyAdikanI sAdhe bolatuM, temanI sAthe nivAsa karavo, temano vizvAsa karabo tathA temano paricaya karavo. eTale vastrAdika Apa letuM ityAdika vyavahAra te sarvano jinezvare niSedha karelo be. TIkA: zrataeva jinazAsana sthitAnAmapi teSAM vaMdanAdikaM nivArita mAgame // yadAda || vaMdaNapUyaNasakkAraNAraM savaM na kappaekAnaM // loguttamaliMgINa vikesiMcevaMjana ziyaM // pAsatthosannakusI lanIyasaMsattajaNamahAbaMdaM // nAUpataMsu vihiyAsavappayatteNa vajjaMti ||
Page #427
--------------------------------------------------------------------------
________________ - atha zrI saMghapaTTaka - (403) arthaH-eja hetu mATe jinazAsanane viSe rahyA evA te liMgadhArI puruSonuM vaMdanAdika je te paNa zAstramA nivAraNa kayu le mATe te zAstramA A prakAra, vacana le je. TIkAH atha kathaM nirguNatvepi pArzvasthAdInAM vaMdanAdi prtissedhH|| liMgamAtrasyaiva hi vaMdyatvenAnyupagamAt // tasyaca teSAmapi snaavaat|| liMga grahaNena kathaMcidakArya cikIborapiyatejanAyavAdazaMkayA tatra praagevaaprvRtteH|| ___ artha:-have te liMgadhArI prativAdI bole je pAsaththAdika guNa rahita le toSaNa temane vaMdanAdi karavAno kema niSedha karoDo kemaje vaMdana karatuM temAM to kevaLa liMgamAtranuMja aMgikAra karavApaNuMDe eTale moTA puruSano veSamAtra dekhIne namaskAra karavo. pA kA guNa jovA nahine te liMgamAtranuM dhAraNa karavApaNuM to pAsathyAdikamAMDe ne jo temaNe liMgadhAraNa kayu ho to koI na kaskArnu kArya karavA zvaze topaNa te yatine khokApavAdanI zaMkAye karIne temAM pravRtija prathamayI thaze nahi mATe e prakArano guNa e veSamA rahyo ne mATe te veSadhArIne namaskAra karavAno paNa kema niSedha karoDo e jAva . TIkAH ceSapadAsya 'dhammararakA veso' ityAdinopadezamAlAyAmapicAritrarakSakatvena pratipAdanAt // zreNikAdInAmapi jinapravacane pravAdapAraMparyeNa rajoharaNAdimAtrasya vaMdana zravaNAt //
Page #428
--------------------------------------------------------------------------
________________ (404) 4. atha zrI saMghapaTTakaH Aware . arthaH-veSa grahaNa karavo te paNa cAritranI rakSA karanAra be kemaje te vAta upadezamALAmAM pratipAdana karI je je veSaje te cAritra dharmanI rakSA kare ne ityAdi vacana ne e hetu mATe vaLI zreNikAdIka rAjAe paNa rajoharaNa mAtra dekhIne vaMdana karyu De ema jina zAsanane viSe vRddha paraMparAe sAMnaLIe bIe e hetu mATe. TokAH-kiMca navatu saguNasyaivayatevaMdanaM tathApi saMpratijinagaNadharAdizAtizayapuruSavirahe prANInA maMtaraMgazukAzujhAdhyavasAyaparijJAnAjAvAnnAsmadAdiniH saguNanirguNamu. nivinAgaH samyagavasAtuMpAryate // tasmAnnedAnIMtanajanAnAyatiguNAguNaciMtayA tavaMdanAdikarnu mucitaM kiMtarhi rajoharaNAdigimAtradarzaneneti // arthaH-vaLI tame ema kahetA ho je guNa sahita je yati le tenuMja vaMdana ho to paNa yA kALamAM jina tathA gaNadhara ityAdika atizayavaMta je puruSa teno viraha thaye sate prANInA aMtaraMganA je zubha athavA azuddha evA je zradhyavasAya tenuM ApaNane jJAna nathI mATe zrAmuni guNa sahita ne zrA muni guNa rahita The evA vijAga karI yathArtha jANavAne zrApaNA jevA ko puruSa samartha thatA nathI. mATe A kALanA lokane muninA guNa tathA avaguNa te beno vicAra DomI dazne te munine vaMdanAdika kara ghaTe ne to rajoharaNa mAtra liMgane dekhIne vaMdana karavU temAM to zuM kahevU e to vaMdana karabuja. TIkA:-yamuktaM //
Page #429
--------------------------------------------------------------------------
________________ - atha zrI saMghapaTTaka kevalamaNodicanadasadasanavapubvIdiM virahie ihiM // sumasuddhaM caraNaM // ko jAi kassa jAvaMvA // (tathA) suvihiyaDu vihiyaMvA nAhaM jANAmahaMkhugnamattho // siMgaMtupUyayAmI tigaraNa suddhe jAveti // (809) TIkAH - zratrocyate // yattAvuktaM liMgamAtrasyaiva vaMdyatvAditi tadayuktaM // saMyamabrahmacaryA diguNAnAmeva yatyanuSaMgiyAM baMdha: nAgame' nidhAnAnnatuliMgasya // yamuktaM // vaMdAmi tavaM taha saMjamaMcakhaMtI yabaMjaceraMca || jaM jIvANa nahiMsA jaMca niyattA gir3hAvAsA // arthaH- zrA jagAe suvidita samAdhAna kare be je tamoe kayuM je liMga mAtra dekhIneja vaMdana karavuM te prayukta be. kemaje yatine viSe rahyA evA saMjama tathA brahmacarya ityAdika guNanuMja zAstramAM vaMdana karatuM kathaM ve paNa liMga mAtranuM vaMdana karavuM kathaM nathI je mATe te vAta zAstramAM kahI be je tamArA guNa je tapa, saMyama, zAMti, brahmacarya, jIvanI zrahiMsA, tathA aniyata gRhavAsa eTale eka ThekANe niyamAye na rahevuM ityAdi te guNane huM namaskAra karUM hu~. TIkA: - liMgamAtrastu vaMdyatve nihnavAnAmapivaMdanIyatvApatteH // liMgamAtradarzanasya tatrApyavizeSAt // yamuktaM //
Page #430
--------------------------------------------------------------------------
________________ - atha zrI saghapaTTakaH 8 jate liMgapamANaM vaMdAhI nihue tumaM savve // ee avaMda mANasa liMgamavi appamANaM te // ( 406 ) * arthaH--- jo liMgamAtra vaMdanIka hoya to nihnavane paNa baMda - nIkapaNAnI prApti thAya ke maje liMga mAtranuM dekhatuM te to nihuva puru pane viSe paNa be e hetu mATe te zAstramAM kahuM be je jo vaMdanapayAne viSe liMga mAtra pramANabhUta hoya to sarva nihnavane paNa vaMdana karavAnI prApti thAya paNa nihnavato vaMdanIka be mATe liMga pA pramANika a. TIkA:-tha nihRvAnAM saMghabAhyatayA prakAzitatvenAgame tadvaMdanapratiSedhAnnatadvidhIyate // pArzvasthAnAMtu tatvenAprakA zitatvAttadvidhAsyataiticenna || arthaH- dave liMgadhArI AzaMkA kare be je nihnavato saMgha thakI bAhira karelA prasiddha be mATe temanuM vaMdana zAstramAM niSedha kayuM be mATe temane vaMdana nayI karatA ne pAsathyA to nihnavapaNe prasiddha prakAzyA nathI mATe temane vaMdana karatuM joie. tyAre siddhAMti kar3e be jo tame ema kahetA hoto te na kahetuM - TIkAH -- tattayAnuddghATitAnAmapi sarvAkRtya vidhAyinAM niHzaMkatayA gRhasthavatsakalapApAraMbhapravRtyA pravacanoDDAikA riNAM yatyAtnAsAnAM raMgAMgaNavartidarzana vimaMtranAthaMparika dipata yatinepathyadhA rizailUSA divavana nivAraNAt //
Page #431
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8. atha zrI saMghapaTakaH - (407) arthaH-kema je te sijhAMtamAM nihavapaNe ughAmA kahI dekhAmyA nathI to paNa sarva na karavAnAM kAryane karatA evA ne niHzaMkapaNe gRhasthanI peThe samasta pApanA zrAraMjane viSe pravRtti kare ne mATe pravacananA uDDAha karanArAne jema raMgamaMjhapanA prAMgaNAmAM e. Tale nATaka karavAnA sthAnakamAM rahelo ne jaina darzananI vivanA karavAne arthe yatino veSa kalpIne rahyo evo je veSadhArI naTa tenI peThe kevaLa yatinA thAnAsa mAtra jagAtA je te pAsaththA liMgadhArI puruSo temanA vaMdanano niSedha be. TIkAH-yadAda // jaha velabagaliMgaM jANaMtassa namohavara doso|| nibaMdhasati naauunnvNdmaannedhuvNdoso|| yadapyupadezamAlAvacanAvaSTaMnena veSapadaNasyadharmarakSakatvena samarthanaM tadapya saMbajhAnidhAnaM // yadihikasyApimahAtmanaH kadAcitkamArdayAda.. kRtyaM vidhitsorapi veSagrahaNAdilajayA tadavidhAnaM tadA kimAyAtamidAnItanaruDhyA nistriMzatvenA'samaMjasavRtyA vyApriyamANAnA makSipajhma nimeSamAtreNApilokApavAdamagaSayatAM siMginAM veSagrahaNasya // arthaH-vaLI je upadeza mALAnA vacana- AlaMbana karIne veSa grahaNa karabo te dharmanI rakSA karamAra je ema je pratipAdana kayu te paNa saMbaMdha vinAnuM kartuM ne eTale te graMthano saMbaMdha jAeyA vinA e tAruM pratipAdana khoTuMbe. kema je e graMthano saMbaMdha to zrA prakArano je je koi moTA puruSane kyAreka karmanA nadayayI.ca karavAtuM kAma karavAnI zchA natpanna thai hoya topaNa veSa grahaNa karelo De
Page #432
--------------------------------------------------------------------------
________________ (1.8 ) -19 atha zrI saMghapaTTaka mATe zrAma kema thAya ityAdika lajAe karIne te kArya karI zake nahi. mATe yA prakaraNamA temAMnuM zuM zrAvyuM, kAMza paNa na Avyu. zrAto nirlajapaNe jematema manamAM Ave tevAM jUMmAM zrAcaraNa karatA eka AMkhanA nimeSa mAtra paNa lokApavAdane na gaNatA evA liMgadhArI veSa vimbaka tene to zuM kahevU. TIkA:-nahite veSAdizaMkayApikathaMcidakAryA daMzamAtreNAvinivartamAnA napasanyate tasmAtsatpuruSavizeSa viSayaM tatsUtraM na sAmAnya viSayamiti na tadbalena veSagrahaNaprAmAeyAdadhunAta nAnAM veSamAtrabhRtAM vaMdanaM saMgacchata iti // .. . arthaH-kema je te liMgadhArI veSAdikanI zaMkAye karIne sagAra mAtra paNa na karavAnA kArya thakI koi prakAre paNa nivRtti pAmatA dekhAtA nathI eto na karavAnAM kArya karyA kare le te hetu mATe e upadeza mALAnuM je vacana teno viSaya to kozka satpuruSa le paNa e liMgadhArInane e vacanano saMbaMdha lAgato nathI. kemaje e sUtrano sAmAnya viSaya nathI je tenuM baLa lazne veSa grahaNa karavAnA pramANapaNA thakI A kALanA kevaLa veSa mAtra dhAraNa karanAra yatine vaMdana karavAnuM siMha thApa mATe zrA kALanA veSa vibaka yatine vaMdana na karavaM ema siddhAMta thayo. itinAva // TIkAH-yadapi pravAdapAraMpAryeNa zreNikAderajoharaNava- danAnidhAnaM tadapyAgama nirmUlasya pravAdapAraparyasyA prAmANyA pagamena nirastaM // nadi zreNikanRpatikathAsvAgame'nekadhA vi
Page #433
--------------------------------------------------------------------------
________________ - atha zrI saMghapaTTakaH - (409) AAAAAAAAM sRtAsvapi kvaciccunaHpucasaMyamitarajoharaNavaMdanaM zrUyate pratyuta dojaNanimittAgatamuniveSagIrvANAdidarzane tadavaMdanamevopakhanyata iti // arthaH-vaLI je loka pravAda paraMparAe karIne zreNIkAdika rAjAe rajoharaNa dekhI vaMdana karyu je ema je tuM kahuM bu te paNa zAstra virupha nirmULa e loka vAtonI paraMparA te kA pramANa nathI mATe e tArUM kahevU jUTuMDe zAstramA aneka prakAre zreNika rAjAnI kathA vistAravaMta to paNa koi jagAe kUtarAnA pUDhanI peThe kATyu je rajoharaNa tenuM vaMdana saMnaLAtuM nathI ulaTuM emaja dekhAya De je devatAdikaHmuni veSa dharIne dona pamAmavA nimite zrAvyA temanuM vaMdana na kayu e prakAre zrAgamane viSe prasiddha dekhAya be. TIkAH-yadapyanyupagamavAdena kiMca navatvityAdinA sAMprataM saguNa nirguNa vinnAgAnavagamena liMgamAtrapraNAmapratipAdanaM sadapyaviditajinAgamasya tevacaH // yatozeSavizeSaviSaya- tayA jinAdiva badmasthai ridAnI mA nAma nizcAthi dehinAM mAna sAdhyavasAya stathApyAkAreMgitabAhya kriyAdijiraMtaraMgaH prANi pariNAmaHsAmAnyatayA tairapi nizcetuM zakyata ev||tthaivdrshnaat|| arthaH-vaLI jo paNa laukikavAdano aMgikAra karIne ema kadAcit vaMdana hoya, paraMtu vartamAnakALamAM saguNa nirguNa vijAga jAeyA vinA kevaLa liMgamAtra dekhIne praNAma karavo e je pratipAdana kayu teto jina paramAtmAnA Agamane na jANato evo je para
Page #434
--------------------------------------------------------------------------
________________ (41.) - aya zrI saMghapaTTaka - tuM te tAruM vacana De kema je je hetumATe jina paramAtmA jema samasta nAva jANe ne tema banastha puruSa paNa yA kALamAM dehadhArInA ma. nanA adhyavasAyane paNa AkAra tathA ceSTA ityAdi bAhya kriyAdi kAraNe karIne jANI zake le. aMtaraMganA prANadhArInA praNAma sAmAnyapaNe paNa te udmastha nizcaya karavAne samartha thAya ne kema je ame kayu e prakAre zrAja paNa dekhAya je e hetu mATe. TIkAH-yamuktaM ||sujhmsuii caraNaM jahAna jANaMti nahi nANA, zrAgArehi maNaMpiDutaha chanamatyAvi jaannNti| ataeva jagavatA nAbAhusvAminA sauvihityaM lakSayituM vasativihArA dikA bAhyakriyA lakSaNatvenopanyastAH // arthaH te vAta zAstramA kahI le je jema avadhi, manaparyavajJAnI, kevaLajhAnI zuddhacAritra tathA azubha cAritra tene jANe ne tema udmastha paNa zrAkAre karIne mananA adhyavasAyane paNa nizce jANe . eja kAraNa mATe nagavAna naprabAhu svAmie suvihitapaNuM uLakhAvavA sAruM nivAsa tathA vihAra ityAdika bAhya kriyArupa lakSaNa sthApana kayuM ne eTale suvihitapaNuM bAhya kriyAthILakhAya kema je nivAsa karavAmAM ityAdi kriyA lakSaNa dekhIne bukimAna puruSa enA aMtaranA jAvanI parIkSA karIne te puruSane viSe suvihitapaNuM satya jANI lene. . TIkAH-yauktaM //
Page #435
--------------------------------------------------------------------------
________________ - atha zrI saMghapaTTakaH 8 Alae vihAreNaM ThANAcaMkamaNeSaya | sakkA suvihiyAnAUMnAsAveNa eNaya | ( 411 ) TIkA :- lokepyAkAreM gitA dijireva pArthivAdI nAmAMtara prasAdAdinAva paricchedana vijJAnujI viprabhRtInAM vijJaptyA di pravRttidarzanAt // evamanabhyupagameca jagadvyavahArocchedaprasaMgAt // kiMca mAjUda tigUDhAzayatayA bakavRttInAM keSAMcicchadmasthairmAna sAdhyavasAyAvasAyaH // arthaH- lokane viSe paNa bAhya AkAra ceSTAdike karI - neja rAjA zrAdikanA aMtaranI prasannatA yA dika je jAva tene jANIne catura evA je sevaka yAdika puruSo temanI rAjAne vijJapti karavI eTale araja karavI ityAdikanI pravRtti dekhAya be eTale catura sevaka bAhya zrAkArathI rAjAnI aMtaranI khuzI vartine koI kAmakAja kahe hoya te kar3e be ityAdi vyavahAra pratyakSa dekhAya be ne jo ema nahi mAno to jagatanA vyavahArane uccheda thavAno prasaMga zrAva. e hetu mATe vaLI keTalAka gUDha niprAyavALA be e hetu mATe bagalAnI peThe uparathI sArI pravRtti dekhAmatA temanA manano zradhyavasAyano nizcaya badmastha puruSovate kalanAmAM kadApi nahi. Ave to paNa bIjAnA to kalanAmAM Avaze mATe te dAMjika puruponA jiprAya jAgavAno upAya dekhAne be. TIkAH tathA ca tadanavasAyAt kriyatAM teSAmaMgAramaI kA divAM jikAnAmapivaMdanaM // yeSAMtvAdhu nikanyAyena prakaTaprati
Page #436
--------------------------------------------------------------------------
________________ (412) - atha zrI saMghapaTTakaH -- sevinA mativaizasakRtyA lavanirapyaM taraMgannAvo palaMjasteSAM tAvadanyupagamyatAmavaMdanamiti // arthaH-je te prakAranA dAMnika puruSono aMtaraMga adhyava. sAyano nizcaya zrAkAra ceSTAthI na tha zake to temanI parIkSA ka. rIne aMgAramaIka zrAcAryanI peThe temanuM vaMdana paNa karo kemaje parIkSA karavAthI temanuM avaMdanIkapaNuM jaNAya mATe eTale vaMdana na kara, ema varaze pragaTapaNe na karavAnAM hiMsaka kAryane karatA evA puruSono puSTa aMtaraMga nAva jANIne tamo tenuM vaMdana nivAraNa karo. TIkAH-nanu tathApikRSyAyakaraNena gRhijya uttamatvAtteSAMvaMdyatvaM saMgasyata iticena // saMpratikeSAMcittApalaMnepilajanIyatayA tadavivakSayApi sijhate gRhiyatidharmabAhyatvena gRhijyopi teSAM hInatvapratipAdanAt // - arthaH-have AzaMkA karIne kahe je gRhastha khetIvAmI zrAdika kare ne thA liMgadhArI karato nathI temATe te gRhastha thakI uttama ne mATe temane vaMdana kara, ghaTita je ema jo tuM kaheto hoya to te na kahe kema je zrA kALamAM keTalAkanuM to gRhastha jeja AcaraNa dekhIe bIe to paNa e vAta lajA pAmyA jevI De mATe te kahevAnI cA nathI paNa siddhAMtamAM te puruSane ujayanraSTa kahyo ne eTale gRhastha dharmathI tathA yati dharmatho naSTa karo De mATe e puruSa gRhasthathI paNa hIna ne eTale nIca je e puruSanI apekSAe gRhastha sAro ema pratipAdana kayuM .
Page #437
--------------------------------------------------------------------------
________________ 48 atha zrI saMghapaTTaka - TIkAH - yaktaM // kesiMpisaMjayANaM kehiMpi guNehi sAvagA zrahigA // jamhA te desajaI, iyare puNa ujayo nA // ( 413 ) artha- je mATe te vAta zAstramAM kahIM be je keTalAka saMjati karatAM keTalAka guNe karIne zrAvaka adhika be. je mATe te zrAvaka dezathI yatibe ne e liMgadhArI to najayAthI eTale zrAvaka tathA sAdhu e ve prakAranA dharmathI RSTa thayo mATe. TIkA: --- nanvevaM yadi sarvathA pArzvasthAdInAM vaMdana niSedhastarhi kathaM " kAla mmisaM ki liTTe" ityA dinApArzvasthAdi paMcakAnyatareNa saMvAsaH // tathA vAyAenamukkAro ityAdinA suvihitAnAmapi tadvAgnamaskArAdyupadezazca siddhAMtezrUyate iti cettanna // artha:-- have liMgadhArI AzaMkA karI pUDhe be je jo ema savathA pAsathyAne vAMdavAno niSedha hoya to 'kAlammi ' ityAdi zAstra vacane karIne pAsathyAdika pAMca madhye sujate eka puruSa sAthe munine nivAsa karo ko be vaLI 'vAyAe namukkAro ' ityAdi zAstra vacane karIne suvihitane paNa te puruSone vANIthI namaskArAdika karavAno upadeza siddhAMtamAM sAMjaLIe bIe te kema ghaTe have suvidita muni eno uttara dhApe be je ema tamAre na bolavu TIkAH- sadoSAdapi pArzvasthAdisaMvAsAnmahAdoSamekA
Page #438
--------------------------------------------------------------------------
________________ - atha zrI savapaTTakaH kityatInAmityekAkitvAtyaMta niSedhaparyavasAyitvenakAlammisaMkiliDe ityAdyAgamasyApavAdikasaMvAsA nidhAya kasyApi sarvadA tadvaMdanAprasAdhakatvAt // ( 414 ) arthaH-kama je doSa sahita evo paNa pAsathyAdikano sahavAsa te karatAM paNa je ekA ki yatine rahetuM e mahA doSa be mATe ekAkI rahevAnA niSedhane pratipAdana karanAra je kAlammi ityAdi Agama te apavAda mArge teno sahavAsa karavAnuM kahe be to paNa niraMtara temanI vaMdanA pramukha karavAnuM pratipAdana nathI karatu. TIkAH tathA vAyAe namokAro ityAdira pimlekhA cupaplavAtpArzvasthAyanAkIrNakSetreSu sthityanAve tadAkIpi kSetre suviditaiH samAgatya tadanAdyanuvRttyApi svasaMyama kriyA vidhAtavyA // anyathA tAvanmAtratadanuvRtya karaNe tenyasteSAM bahulAghavApatterityAdihetu niH kSetrakAlAdyapekSayA tatraiva aggIyAdAinne khitteAnnatya vizvanAvami ityAdinA vizeSaviSayatva samarthanAt // artha:--vaLI vANIe namaskAra karavo ityAdi vacana be paNa glennAdikanA upadravathI pAsadhyAnI jagyA vinA bIje rahevAno joga na hoya to te pAsathyA sahita sthAnane viSe paNa suvidita puruSoe januM ne tenI vaMdanAdikanI anuvRttie karIne pala potAnI saMyama kriyA karavI ne jo eTalaM paNa na kare to te pAsa
Page #439
--------------------------------------------------------------------------
________________ -48 atha zrI saMghapaTTaka ( 415 ) dhyAnI ghaNI laghutA thAya ityAdi kAraNe karIne kSetrakALa yAdikanI apekSAe vaMdana karavAnuM ve kema je teja zAstrane viSe. TIkA :- nanu tathApi yathA'rhahiMbAnAmadguNavaMdhyatve'pi tadguNAdhyAropeNa vaMdanaM vAMchitaphalAvaM // tadvatpArzvasthAdInAMya ti guNazUnyatve'piliMga sAmyena tadAropAt tathA ghaTiSyataiticenna // arthaH--prativAdI liMgadhArI AzaMkA kare be je tamo ema kaho bo to paNa jema arihaMtanI pratimAmAM arihaMtanA guNa nathI to paNa te guNano Aropa karIne je vaMdana karavuM te vAMchita phaLane panAra thAya be tema pAsathyAmAM muninA guNa nathI to muninA je liMgadhAraNa kare ve mATe muninA guNano zrAropa karIne tenuM vaMdana kara ghaTo. dave suvihita kahe be je ema jo tuM kar3eto hoya to teno uttara pIe bIe. TIkAH - zrahiMSuhyanupayogarUpatvAdyathA guNAnAmajAvastathA doSANAmapi // tathAconayasyApyajAvAdyuktaM teSusato vidyamAnAIruNAnadhyAtmamadhyAropya phalArthinAM vaMdanaM // pArzvasthAdInAM tu pratyakSalakSyamANa nikhila doSa kalApAnAM sarvathA muniguNokatatvena liMgasAdharmyAttadguNAropeNa tadvidhIyamAnaM - kathaMkAraM ghaTAmATIketa // arthaH- je arihaMtanA vitrane viSe to upayoga rupapaNuM nathI
Page #440
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 416 ) - atha zrI saMghapaTTakaH 8 e hetu mATe jema gurAno ajAva e tema doSano paNa zrAva De. eprakAre guNadoSa be e nathI. mATe te pratimAnuM vaMdana karatuM te to yukta . ma je te arihaMtane viSe vidyamAna evA je guNa tenuM zrA - mAne viSe zrAropaNa karIne phaLanA arthI puruSone vaMdana karavuM ghaTIta papAsAdika to pratyakSa jalAtA sakala doSanA samUharUpa be, ne sarvathA muniguNavame rahita be, mATe kevala liMganA samAnapaNAthI temanA viSe muninA gubanuM yAropaNa karavuM te kema ghaTe ! naja ghaTe. TIkA:- koyanunmattaH pItimacAkacakyAdisAdharmyAtkAMcanaguNAnAropyArakUTaM kanakamUlyena krINIyAt // taduktaM // nAGgAdRte muniguNAna dhiropya liMgasArupyataH paricaratyavakItonyaH // krINAtirukma mititadguNaropaNAtko rItiM suvarNatulayetara janmadiSNoH prarthaH- pItaLano pILo cakacakATa dekhIne kevaLa pILA guthIja suvarNanA guNanuM AropaNa karone sonAnuM mUla zrApIne pItaLane koNa mAhyo puruSa becAtuM le ? koi na le. te vAta zAstramAM kahI be te vacana je, sarakhA veSathI liMgadhArImAM muninA guNano zrAropa karone ajJAnI vinA bIjo koNa puruSa tenI sevA kare eto ajJAnIja kare jema pItaLane viSe sonAnA guNano Aropa karIne sonAnA mUlavame pItaLane mahA mUrkha vinA bIjA koNa le tema liMgadhArImAM muninA guNAno yAropa karI vaMdana koNa kare, je mUrkha hoya te kare.
Page #441
--------------------------------------------------------------------------
________________ -49. atha zrI saMghapaTTaka (417) TIkAH-tasmAdyatkiMcidetadapIti // tasmAnaliMgamAtraM suvihitAnAM vaMdanagocaraH kiMtu guNaH nacaliMgamAtrasyAvaMdyatvechijAdivadapavAdenApiteSAMvaMdanAnidhAnaM sikAte na saMgata iti vAcyaM, teSA manudghATitatvena liMgamAtrasAdhAdapavAdena vapu. papatte riti|| arthaHte hetu mATe suvihitanuM kAMka liMga mAtra pakSa vaMdanIka je. ema nathI tyAre zuM vaMdanIka ? to suvihitanA gukha ke teja vaMdanIka . TIkAH-nanumAjUvanpArzvasthAdayaH kriyAhInatvAiMdanI. yAH // yetugachebahuyatisaMkulatvAtsvamatyA piMmAzuddhayAdidoSa saMjAknayA tato nirgatya svAtaMtryeNa puSkarakriyAM kurvatite saMyama kiyAtatparatvAdyAnaviSyaMtItivet na // teSAmapi sugurutaMpradAyAjAvAt samyagAgamArthAparijhAnena viparyastamatitayotsUtrannASitvAt // kugrahAdchuSkara kriyAkaraNepyutsargApavAdadevakAlAdi viSayavinnAgAnavabodhena pravacanamAlinyakArivAcayatitva niSedhAt // . arthaH prativAdI bole je je pAsaththAdika kriyAhIna le mATe vaMdanIka na thA paNa jenA gabane viSe ghaNA yatithI saMkalapaNuM thayuM . e hetu mATe minI azuddhi Adika doSanI saMjAvanA karIne te jagAmAMthI nIkaLIne svataMtrapaNe puSkara kriyAne kare . te saMyama kriyAne viSa tatpara be e hetu mApe vaMdanIya thaze
Page #442
--------------------------------------------------------------------------
________________ (418) atha zrI saMghapaTTaka ve suvita bole be je ema tamAre na bolavu kema je sArA gurunA saMpradAyana va e hetu mATe samyak zAstranA zrarthanuM parijJAna be nathI mATe enI vaLI buddhi thai be mATe utsUtrabhASIpa ene radhuM ve e hetu mATe, ne vaLI kadAgrahathI duHkara kriyA kare be to paNa utsarga, tathA apavAda kSetrakALa ityAdika saMbaMdhi vijAgano ene bodha nathI mATe pravacanane malina karanAra be eTale jinazAsananA kalaMkarUpa be, ne je e prakArano puruSa be, tene viSe yatipaNAno nidha. e hetu mATe te vaMdanIka nathI. TIkA:- tathA cAvaMdanIyatvAttadbahumAna vidhAyinAM copathAnumodanena durgatipAtapratipAdanAt // yadAha // jena tad vivajaththA sammaM gurulAghavaM chAyANaMtA / saggAhA ki riyarayA pavayakhiMsAvA khuddA // pAyaM ninnagaMDI tamAna taha DukkaraM pi kuvaMtA // bavana te sAhU khaMbhA harayeNa vinneyA // tesiM bahumANesaM ummaggaNumAyA aphilA // tajhA tityayarAlA Tiesa junuthya vahumANo artha:- baLI e liMgadhArI vaMdanIka be e hetu mATe temanuM bahumAna karanAra puruSone paNa unmArganI anumodanA karavI teNe karIne temanuM durgatimAM paruvApaNAnuM zAstramAM pratipAdana karyuM che. te zAstranuM vacana e beje TIkA:- tasmAd guNavatAmeva vaMdanaM zreyo naliMga kriyAmAtradhAriNAmiti // tathA pUrvatvAdajJAtaguNadoSo piyatiH paryu
Page #443
--------------------------------------------------------------------------
________________ * jaya zrI saMghaTaka ra (29) pAsanIyaH prathamaMyAvatparizIlanena tasyAdyApidoSopalaMno na bhavati // taupakhaMtu sopidUrato vrjniiyH|| - arthaH--mATe guNavAnanuM vaMdana kara, ejIka .paNa kevala liMgakriyA mAtrane dhAraNa karanAranuM vaMdana kara, e ThIka nathI. temaja prathamathI jenA guNadoSa jAeyA nathI evA paNa yatinI napAsanA karavI. paThI teno paricaya karate karate zrAja sudhI paNa doSa dIgamAM na Ave to tenI upAsanA karyA karavI ne jo doSa dIgamAM bhAve to teno paNa dUra thakIja tyAga karavo. ttiikaaH-|| yadAha // amuNiyaguNadosaM pAsilaM sAhuvesaM, paDhamamasaDhanAvAlehasussaMjayaM ca // puNabakusakusIbuttinamussutanAsiM ? visavisaharasaMsagiMva ujkeDa tuti // atha pAvasthA divaMdane kodoSoyenaivaM siddhAMtapratiSedha iticet ayazaH karmabaMdhAdi ritibrUmaH // tamuktaM // ... pAsatthAI vaMdamANassa neya kittIna nijarA hoi // kAyakilesaM emeva kuNaztahakammabaMdhaM ca // arthaH--have pAsaththAdikane vaMdana karavAmAM zo doSa je. jeNe karIne e prakAre siddhAMtamA niSedha be. ema jo tuM kaheto hoya to teno uttara kahIe bIe je tethI ayaza maLe tathA karmabaMdha thAya mAvi doSa pAsasthAne baMbavAmAM rajhA . te zAstramA kAM ne je
Page #444
--------------------------------------------------------------------------
________________ atha zrI saMghapaTTakaH TIkA:- nanunnavatvasadAcAragurUsAM vaMdanAdayazaH karmabaMdhastukutastyastatkAraNasaMklezAdyanAvAditicet na // tadane tadasatkriyAnumodanenA'nyeSAmapi bahUnAM tadviSaya bahumAnotpAMdanAtkarmabaMdhopapatteH // (40) artha :- liMgadhArI AzaMkA kare ve je asat zrAcaraNa kasmAramA moTA evA je puruSa temanuM vaMdana karavAthI, athavA asat zrAcaraNa karanAra evA je guru temanuM vaMdana karavAyI apayaza cAya paraMtu karma baMdha to kyAMthI yAya karma je te karma baMdhanAM kAraNa evAM je saMkleza Adika teno zrAva ve e hetu mATe. have suvihita enoM uttara zrApe De je, ema tamAre na bolavu kema je evA asat puruSanuM vaMdana kare to tenI asatkriyAnI anumodanA thAya tethe karIne bIjA ghaNAka puruSo te asat puruSanuM bahu mAna kare tethI ene karma baMdhanI utpatti thAya be. e mATe tenuM vaMdana na kara. TIkA :- // yadAha // kizkaMmaMcapasaMsA, suhasIlajAM mikamma baMdhAya // jeje pamAyaThANA tete navavUhiyAhoMti // kiMca taiH sArddha saMvAsa mAtrasyApiyathAkramamasevyatAgarhitatvApatyAdRSTAMtAcyAM siddhAMtesu vihitAnAM niSedhapratipAdanAt // yaduktaM // asu ThANe pa kiyA caMpagamAlAna kI raIsI se || pAsatyAgaNe suvaha mANAta aputA // pakkaNakule vasaMto sanI pAro vi gara hina hoi // iyamara diyA suvidiyA, majji vasaMtA kusIjANaM //
Page #445
--------------------------------------------------------------------------
________________ + aba zrI saMvAhakA (21) ....... artha-baLI te liMgadhArIna saMgAye nivAsa mAtrano pakSa siddhAMtane viSe be dRSTAMte karIne niSedha karyo be. e vAta zAstrane viSe kahI je je anukrame asevavApaNuM tathA niMditapaNuM prApta thAya maatte|| - ttiikaaH-|| praveSastuteSvapinakartavyastasyapurgatinibaMdhana tvenaanidhaanaat|| kiMtvahokathamamImUDhAnavakoTicarApamapyetaddhi namatamANikyamAsAdya mudhAhArayaMtIti tatsvarUpaMsAnukaMpavijA. vayanirvivekinirupedaiva teSuvidheyA. arthaH-ne dveSato temane viSe paNa na karavo kemaje te Ipato murgatinuM kAraNa ema zAstramA kaDaM De e hetu mATe. sAre zuM karavu ? to, aho thA mUDha puruSo koTAkoTi janmathI paNa duHkhe mAla thaevaM je jinamata rUpa mANikya ratna tene phogaTa hAre .e prakAre te liMgadhArInanuM svarupa anukaMpA sahita nAvanA karatA evA vivekI puruSoe temanI napekSA karavI. ttiikaa-yduktN| iyaresuviyapau~so,nokAyavvonnavAhie so|| navaraM vivajANijjo, vihiNA sazdhammaniraeNamiti // tadevaM pArzvasthAdi vaMdanasya suvihitAnAMjhAnAdihAninimittatvA yavasitametakInAcArAyatayo'nAyatanamiti // arthaH-suvihitane pAsathyAdikanu vaMkana karavAcI zamAdi
Page #446
--------------------------------------------------------------------------
________________ (( 422 ) atha zrI saMghapaTTakaH guNanI hAni thAya be mATe dIna thAcAravALA yatiyo anAyatana be ema nizcaya karyo . TIkA:- adhunAyatanaM vicAryate // tatrAyatanaM sthAnaM gupAnA mitIhA pigamyaM zrathavA zrAyasyatananAnniruktavidhinA yatanaM // vaMdanAdinA jJAnAdilAna vistArakAraNa mityarthaH // tadapi dvidhA // dravyabhAvanedAttatradravyato jinajavana manizrA - kRtaM vidhicaityamAyatanaM // artha:-- dave zrAyatanano vicAra karIe bIe. tyAM zrAyatana eTale gueAnuM sthAna ema zrahI jANavuM athavA " zrAya" je lAja "tenuM "tana" kahetAM vistAra karanAra mATe zrAyatana e prakArano zada nirukta vidhi kI siddha thayo. eTale moTA puruSanA vacanathI siddha thayo. vaMdanAdike karIne jJAnAdi lAjanA vistAranuM kAraNa be, eTalo artha jANavo. te zrAyatana paNa be prakAranA dravya tathA " nizrAkRta evaM nAva ebe dathI temAM dravyathI jina javana jinajavana tathA vidhi caitya te zrAyatana jANavuM. TIkA:- pravyarUpasya satastasya siddhAMtokta vidhipravarttanena javyAnAM jJAnAdivRddhihetutvAt // atha kosau vidhiryatpravRsyAtat vidhi caitya mityucyate // tatra nirmApaNe vidhiH prathamameva kiMcidanihitaH // saMprati nirmApite tasmin pratiSThApiteca sa eva digmAtrama nidhIyate // yamuktaM zrIprakaraNakAraireva sthAnAMtare vibhitmavidhiM pradarzayaGgiH
Page #447
--------------------------------------------------------------------------
________________ - aya zrI saMghapaTTaka , . arthaH-kema je avya svarUpa je jinannavana te sikAMtamAM kahelA vidhiye karone thaeva~ hoya to teNe karIne jJAnAdikanI vR. dinuM hetupaNuM thAya . mATe have thA zaMkA karI samAdhAna kare le je e kIyo vidhi ? jenI pravartiye karIne te caitya vidhicaitya kahe. vAya je ? to tyAM kahIe bIe je te caitya nIpajAvavAne viSe vidhi je te prathamathIja kAMzka kahyo be. have te caitya nIpaje te tathA temAM pratiSTA kare bate teja diza mAtra yA prakaraNanA karanAra puruSa bIjA ko graMthAtararUpI sthAnamA vidhicaityano vidhi dekhAmatAM yA kAvya kayuM je. TIkAH-atrotsUtrajanakramonacanaca snAtraM rajanyAM sadA, sAdhUnAM mamatAzrayonacanacastrINAM pravezo nizi // jAtijJAti kadAgrahonaca naca zrAddheSu tAMbUla mityAjJAtreyamanizrite vidhikRte zrI jainacaityAlaye / iha nakhanu niSedhaH kasyacidanAdau, zrutavidhibahumAnI tvatrasarvo'dhikArI // tricaturajanadRSTayAcAtra caityArthavRddhi vyayavinimayaradAcaityakRtyAdi kArya // vyAkhyA // atreti vidhicaitye natsUtrajanAnAmutsUtranASiNAM . * yatyAdInAM kramo vyAkhyAnaM naMdyAdikaraNAdhikAro nAsti kiM. tadutsUtramiticet nacyate arthaH-zrA vidhi caityane viSe, utsUtra nASaka evA je liMgadhArI yati zrAdika temano "vyAkhyAnatathAnaMdi" ityAdika karavAno adhikAra nathI. mATe te natsUtra kema thayu ema jotuM kaheto hoya to te uttara kahIe bIe.
Page #448
--------------------------------------------------------------------------
________________ 19 jaya zrI saghapaTTakaH 8 TIkAH svamatikalpita mAgamottI ta dvisaMvAdi cAnuSTAnaM // yadAha // ussUttamaNuvahaM sacchaMda vigappiyaM aNuvAiti // kathaM punaretadutsUtraM jinasadane jAyate iti cet ucyate // ( 124 ) - arthaH- potAnI buddhiye kalpeluM zrane zrAgamathI rahita evaM je te visaMvAdi anuSThAna te yAgama viruddha kriyA De. te zAstramAM kayuM ne je e prakAranaM natsUtra jina maMdirane viSe kema thAya ? ema jI tu kaheto hoya to teno uttara kahIe bIe. TIkA:- er3hiyA svavittena devavittena vA nATakAdi hetukadevajavyavRddhaye yaddevanimittaM sthAvarAdiniSpAdanaM // tathA mahArghAne sivikrayeNa bahudeva viSotpAdanAya gRhiNA yedevadhanena samardhadhAnya saMgrahaNaM // arthaH- je gRhasthoe potAnA dhanavame athavA deva dravye ka rIne jAUM Adika be kAraNa jenuM evaM deva dravyanI vRddhine arthe je deva nimitta sthAvarAdikanuM nIpajAvakuM eTale deva dravyane vadhAard as karIne jagAo baMdhAvI jAmAM levAM tema vaLI moMghAsane viSe vecIne bahu dravyanI utpatti karavA arthe gRhastha lokoe je deva dhanavame soyAsamA dhAnyano saMgraha karavo te. TIkA:- tathA yaddevahetave kUpavATikAkSetrAdi vidhAnaM // tathA ..zulka zAkhAdiSuddizya rAjyamAhAnAmA dhikakarotthA
Page #449
--------------------------------------------------------------------------
________________ - atha zrI saMghapaTTakaH 8 ( 425 ) danAdutpannena praviNenayadgRhiNA deva pUjana vidhAna mitthamevamAdI yutsUtrapadAni yatidezanayA devagRhe'pi saMjavaMti // artha:-vaLI je devane kAraNe kuvA vAva ityAdika tathA khetara ityAdinuM kara tathA koi vastunI dANa levAnI zALAne viSe rAjA kara lebe temAM koi prakArano jAga rAkhIne adhika kara vadhAravArthI utpanna karela je dravya tethe karIne je gRhasthane deva pUjA karavI te sarve e prakArAM utsUtra pada be te yatina / dezanAe karIne devamaMdismAM paNa saMjave be eTale thAya be. yaduktaM // nassutaM purAitthaM thAvarapAoga kUva karaNAI // nRpbhUyagakara uppAyaNAi dhammAhigAraMmi // zratra cAdizabdA nizibalinayAdigrahaH / tatra sthAvarAdinirmApaNAdInAM SaT kAyA diraMjAsaMyata vAsAdinA mahAsAvadyatvena devanimittaM siddhAMte nivAritatvAtsUtraM // je mATe e vAta zAstramAM kahI be je yA jagAe Adi za aart rAtriye nAMda mAMvo tathA baLidAna devaM ityAdikano paNa saMgraha karavo. temAM je jagA baMdhAvI temAM bakAya yA dikano zrA raMga rahyo . tathA zrasaMjatino nivAsa yAya ityAdi kAraNavame mahA sAkyapaNe deva nimitta karAvavAnuM siddhAMtamAM nivAraNa karyu be e hetu mATe utsUtra . TIkA:- etAnyatareNApi ca jaktimaGgiH svadravyavyayena ca
Page #450
--------------------------------------------------------------------------
________________ (426) 48. atha zrI saMghapaTTakaH - AAAN AAAAAAAAAAAAAA gavatsaparyAparyApaNAt // unnatakakarotpAdanasya ca vyavahAriNA matyaMtAprItijananAputsUtratvaM // parAprItimAtrasyApi jainamate jagavaDrImahAvIrodAharaNena bahudhA niSedhAt // arthaH-eTalAM vAnAM karyA vinA paNa jaktivaMta puruSo potAnA avyano kharca karIne jagavat pUjA karavA samartha thAya . e hetu mATe navo kara utpanna karavo teNe karIne vepArI lokone atyaMta zraprIti natpanna karavAparyu emAM rathu De mATe e utsUtra , kema je jaina matamAM parane aprIti mAtranuM paNa je upajAvad teno mahAvIra svA. minA dRSTAMte bahudhA niSedha me e hetu mATe. TIkA-yamuktaM // dhammatthamujaeNaM savastApattiyaM na kA. yatvaM // iya saMjamovi senaztthaya jayavaM nadAharaNaM // sotAvasAsamAna tesiMthappattiyaM muNeUNaM // paramaM abohibIyaM ta gaiMtakAlevi // TokA-nizibalinaMdyAdikasyotsUtratvaM praagevnaavitN|| tathAcaivamAyusUtranAviNAM tatra vyAkhyAnAdyadhikAreNayAvadu. sUtranASisaMtAnaM yAvajinagRhaMcataddezanayA tatra pravarttamAnAnAM saMtAnakrameNa prajAyamAnAnAMcAddhAnAMnavakUpa prapAtaprasaMga iti| arthaH-rAtrie balidAna zrApa, tathA nAMdya mAMmavI ityAdi. kanuM je utsUtrapaNuM teto prathama dekhAmayuM he. vaLI ityAdika utsUtra
Page #451
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8. atha zrI saMghapaTTaka - (127) bhASaNa karanAranuM te sthAnamA vyAkhyAna Adika karavAno adhikAra thAya teNe karIne jeTalo utsUtranApino saMtAna lete tathA jeTalAM jina maMdira te sarva jagAmAM tenI dezanAe karIne pravartelA loko temane tathA tenA anukrame temanA ziSyo pravarne temane tathA zrAvakane e sarvene saMsArarUpa kUvAmAM pamavAno prasaMga thaze. . TIkAH-ataeva kathaMcidagatyAnapAzrayegatAnAM suvihitAnAMmAnuttaddezanAkarNanAtsaMzayAdinA satpathavipratipatiriti tadanAkarNanAya tatpratighAtazravaNasthaganAdayaH prakArAH si. kAMte prdrshitaaH|| arthaH-e hetu mAde ko prakAranA avazya kAma vAste te. manA napAzrayamAM gayA je suvihita sAdhu temane temanI dezamA sAM. jaLavAthI saMzayAdikavame sanmArgarnu viruSpaNuM thAya e hetu mATe te dezanA na saMjaLAya tene arthe teno vighAta karavo, kAna DhAMkI devA, kora zabda kAne na pamvA devA ityAdi prakAra siddhAMtamAM de. khAmayA be. TIkAH-yadAha // emeva ahAbaMde pamihaNaNAjANa ajayapakanA // gaNaginisAme suvaNAharaNAya gahieNe // tasmA pravidhicaitye teSAMkrama iti|| tathA naca snAtraM rajanyAM sdaa|| prA - gadarzita doSasaMdohAt sadeti sarvakAla mityarthaH // - tena kadAcitkasya zrImahAvIramokakalyANakasnAtrasyApyAdhu:
Page #452
--------------------------------------------------------------------------
________________ (R) atha zrI saMghapaTTaka . . nikaruDhyA rAtrau kaizcitidhiyamAnasya niSedho jnyaapitH|| etena pratiSTAyA zrApa rAtrau niSedhaH sUcitaHtasyAH snAtrapuraHsaratvAt / artha:-te hetu mATe caityamAM te lokono pagaja nathI eTakheM praveza nathI e prakAranuM vidhikRta zrIjinanu caitya De ema saMbaMdha 3. vaLI rAtrie snAtra kara tenA doSano samUha to pUrve dekhAyo ne temAM " sadA" zabdano " sarve kALamAM" ema artha karavo teNe karIne kozka vakhata zrI mahAvIra svAmIna mokSa kalyANaka saMbaMdhi snAtra yA kALanI rUDhIe keTalAka rAtriye kare ne teno paNa niSedha jaNAvyo eTale dekhAyo. eNe karIne rAtriye pratiSTA karavI teno paNa niSedha sucavyo eTale dekhAyo kemaje te pratiSTA paNa prathama snAna karyA paDI thAya ne e hetu mATe. TIkAH-tathA sAdhUnAM mamatAmadIya metAjanagRhapratimAdika mityAdikAnAsti // gRhasthasyaiva tanirmApaNaciMtAdAvadhikArAtathAca kathaM jinagRhAderyati mamakAra viSayatA // Azrayazca teSAM nAsti // prAgannihitadoSakalApAt // - arthaH-vaLI jyAM sAdhUne mamatA nathI eTase zrA jina maMdira tathA pratimA ityAdi hamAro ne ityAdirUpa te jyAM nathI ke maje e caityAdikanuM nipajAvaq tathA tenI ciMtA karavI ityAdi. kane viSe gRhasthanoja adhikAra ne e hetu mATe vaLI jinamaMdiranI mamatAno avakAzaja sAdhune kyAthI hoya ne te jinamaMdiramA rahe;
Page #453
--------------------------------------------------------------------------
________________ - atha zrI saMghapaTTakA pAno Azraya paNa kyAthI hoya kemaje pUrve caityavAsa karavAmAM dopano samUha kahI AvyA bIe mATe. TIkAH-tathA strINAMpravezonizinAsti / akAla caritradoSaprasaMgAt // tamuktaM // ajANasAviyANa ya akAlacAritta dosajAvA // saraNaM mi na gamaNaM divasatijAme nisikhNtaa|| arthaH-tathA vaLI jyA rAtrIe strIno praveza nathI te vAta zAstramA kahI le je. TIkAH-lokepi kulavadhUnAM yAminyAM svagRhAihirni: gaItInAM mahApavAdAnidhAnAt // tayuktaM // khagehadehalI tyA kA nizi strI yAtiyA bhiH|| jJeyAkula sthite lopAtkukhaTAku. sajApi sA // damanItAvapi kulabAlikAnAM nizi khasaMbahinigame damapratipAdanAca // ... arthaH-lokamAM paNa kuLavAna strInane rAtrie potAnA gha. / rathI bAraNe nIkaLavAmAM moTo apavAda thAya ema kaDaM le mATe te zAkhanuM vacana je potAnA gharano namaro mUkIne je strI rAtrIe bAraNe nikaLe je te strI kuLavAna hoya to paNa kulamaryAdAno lopa karavAthI kulaTA jANavI. eTale vyabhicAriNI jANavI vaLI daMganI. timAM paNa kuLavAna strI rAtrIe bAraNe nIkaLe to teno dema karavo ma pratipAdana kayu e hetu mATe.
Page #454
--------------------------------------------------------------------------
________________ (430 ) - atha zrI saMghapaTTakaH 'TIkA:- taeva yativasatyAdau yoSitAmekAkinInAM di vasepyanekAvarNazaMkAkalaM kAnuMpaMgAskaM ditatvena pravezasya pratiSedhaH // evaM yadA lokepi rAtrau strINAM gRha nirgamo viruddhastadAkAvArttA jina zAsane || tasmAtsarvathA jinavezmani nizAyAM yoSitpravezo 'nucitatvAnnAstIti // artha - eja kAraNa mATe sAdhu zrAdikanA nivAsamAM ekaaal aari praveza kare to paNa aneka avarNavAda yAya, tathA this inth. tathA kalaMka yAve ityAdi kAraNathI e parAnavanuM sthAna ve mATe tenA pravezanA niSedha karyo be jyAre ema lokamAM paNa rAtri strIne gharathI bAraNe nIkaLavAno niSedha ve to jina zAsa. namAM niSedha hoya tenI to vAtaja zI kahevI. te mATe sarvathA jinamaMdiramAM rAtri strIno praveza aghaTita ne e hetu mATe te vidhi caityamAMe nathI. TIkA: - jAtijJAtikadAgrahazcanAsti // tatra jAtikadAgrahaetajjJAtIyAeva zrAvakA chAtra bhagavad biMbasya dakSiNA dizisnAtrAdhikAriNonAnyajAtIyA ityAdikaH // jJAtikadAgraha a smA nirasmatpUrvajaivakAritamidaM jinamaMdiraM tato'smat sagotrA evAtra sarvasyAmapi deva vittasamudgakA diciMtAyAmadhikAriyonetara ityAdikaH // arthaH- - vaLI te vidhicaityane viSe jAti saMbaMdhI tathA jJAti saMbaMdhI koi jAno kadAgraha nathI temAM jAti kradrAgraha to e je je
Page #455
--------------------------------------------------------------------------
________________ -18 atha zrI saMghapaTTaka - ( 431 ) jJAtinA zrAvaka yA jagAe jagavad biMba saMbaMdhI dakSiNA dika snAtra karavAmAM adhikArI be paNa bIjI jAtanA adhikArI nathI. ityAdi jJAti kadAgraha e be je amoe tathA zramArA vRddhoe zrA jinamaMdira karAvyaM ve te mATe pramArA gotranAja yA sarva devadravya mAnakAdikanI ciMtA karavAmAM adhikArI ne pala bIjA adhikArI nathI ityAdi. TIkA: saca vidhicaitye na saMgataH sarveSAmeva dhArmikazrAkAnAM guNavatAM tatra sarvAdhikAritvA nidhAnAdanyathA jAtyAdini zrayApya nizrAkRtatvAnupapatte riti // arthaH-- e prakArano jAti jJAti saMbaMdhi kadAgraha vidhi caityamAM nathI, kema je sarva dharmavaMta, guNavaMta evA zrASakanoja tyadhikAra ema kayuM be ne jo ema na hoya to e vidhicaityane paNa jAtyAdikanI nizrAe karIne nizrAkRtapaNAnI siddhi na thAya eTale e vidhicaitya nizrAkRta na kahevAya. TIkAH naca zrAdvalokasya tAMbUlana kSaNamasti // nagavadAzAtanApatteH // tAMbUlamiti ca taMbolapANetyAdi gAthoktAnAM pAnabhojanAdInA mupalakSaNaM // tathA // gabdikAdyAsana mapyAzAtanA vizeSatvADupalakSyate // ityevaM prakArA zrAjJAvi dhiH // atraiSA nizritekasyApi yatyAdernizrayA adhInatayA vinAkRte vidhikRte zrutokta vidhi niSpAdite zrI jina caisthAlaye jinajavana iti //
Page #456
--------------------------------------------------------------------------
________________ atha zrI saMghapaTTakaH 8 arthaH-vaLI tyAM zrAvaka lokane tAMbUla nakSaNa nathI kema je tethI jagavaMtanI zrAzAtanA thAya e hetu mATe tAMbUla zabde karIne taMbola pAna ityAdi gAthAmAM kahelAM je pAna tathA jojana ityAdika paNa upalakSaNayI grahaNa karavAM. vaLI gAdI zrAdika prAsana paNa ko prakAranI zAtanAnuM kAraNa be mATe teno niSedha paNa upalakSaNathI jANavo. e prakAranI je zrAjJA te vidhi be. zrA jagAe e zrAjJA koI yatinI nizrA vinA kareluM je vidhicaitya eTale siddhAMta mAM kalA vidhi pramANe nipajAvyuM je vidhicaitya tene viSe pUrve kathaM te na hoya ema saMbaMdha be. ( 432 ) TIkA:- tathA ida nakhalu naiva niSedho nivAraNaM kasyApi kaMdanapUjanAdAvutsUtra jASiNAM tadbhaktAnAM cApivaMdanAdikaM vidatAM na niSedhaH kriyate // zraddhAjaMgamAstaryAdidoSA prasaMgAt // zruta vidhivadumAnI siddhAMtakramAdaravAn tuH punararthe sarvoyatiH zrAddho vA yathAkramaM vyAkhyAnAdau caityaciMtAyAM cAdhikArI yogyaH siddhAMta vidhividhurasya sAdhvAdervyAkhyAnAdau natatrASikAra ityarthaH // tricaturajanadRSTyA vidhi parazrAddhatraya catuSTaya dRzAtra caityadravya vRdhyAdikaM caityaciMtanaM kAryaM vidheyaM natvekAkinA nispRDheNApi // lokApavAdAdidoSApatte riti prAsaM gika vRtaiyArthaH // artha:-vaLI yA jagAe natsUtra jApakanuM vaMdana pUjana dine viSe kone paNa zramo niSedha nathI karatA, ne vaMdanAdikane karanAra evA je te utsUtra jApakanA jakta loko temane paNa niSedha
Page #457
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8 atha zrI saMghapaTTakA AAmawwwwwwrahe navI karatA kema je zramAno jaMga tathA matsaranI natpatti ityAdika koSano prasaMga thAya e hetu mATe. vaLI siddhAMtanA AdaravALA je sarva yatijana tathA zrAvaka te anukrame vyAkhyAnAdikane viSe tathA caitya ciMtAne viSe adhikArI ne eTale yogya je. eTale siddhAMtamA kahelA vidhinuM bahumAna karanAra evo je yati te vyAkhyAna karavAmAM adhikArI tathA evo jezrAvaka te caityanI ciMtA karavAmAM adhikArI ne siddhAMta vidhivame rahita evo je sAdhu thAdika te vyAkhyAna Adi karavAmAM adhikArI nathI eTalo artha meM ne traNa cAra lokanI dRSTie eTale vidhine viSe tatpara evAtraNa cAra zrAvakano dRSTie thA jagAe caitya avyanI vRddhi Adika caityaciMtA te vAravA yogya De paNa ekAkI nispRha puruSane paNa e kAma karavA yogya nathI zAthI ke lokApavAda Adika doSanI prApti thAya e hetu mATe e prakAre prasaMge zrAvelAM be kAvya teno artha yA prakAre karI dekhAyo. TIkAH-evaM caivaM vidhaH siddhAMtAnihito vidhiryatra vartate tada vidhicaitya manizrAkRtaM avyatAyatanaM cocyate itijAvatazrAyatanaMtu jJAnAditraya brAjiSNavaH paMcavidhAcAracAravaH suvihitaptAdhavaH // zujanAvarUpAgAM satAM vaMdanAdinAnavyAnAM jJAnAdilAja hetutvAt // arthaH-e prakArano siddhAMtamAM kahelo je vidhi te je jamAe karate te vidhicaitya anizrAkRta avyatho Ayatana kahIe meya ne jAva thakI Ayatanano jJAna darzana cAritra e traNavame zo 55
Page #458
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 434 ) * maya zrI saMghapaTTakaH jatA ne pAMca prakAranA je jJAnAcAra, darzanAcAra, cAritrAcAra, tapAcAra tathA vIryAcAra tevame zojatA evA je suvihita sAdhu te kemaje zubha nAvarUpa evA ne vaMdanAdika vane javya jaNAtA evA je je satpuruSa temane jJAnAdi lAna thavAnuM kAraNapahuM emAM radhuM ne e hetu mATe. TIkA: - yaDukkaM // zrAyayapi ya viddanve jAveya hoi. nAyacaM // dabaMmi jiNaharAI jAvaM mi ya hoi tividaMtu || TIkA:- nanu javatvevaM dravyannAvajedenA nAyatanasvarupaM tathApijinajavanaM na kvacidanAyatana majihnitaM // satyamanaupAdhikamanAyatanAyatanayoH svarUpamidamuditaM / zropAdhikaM tvanAyatana svarUpa mevaM pratipAdita mAgame // yatra gatAnAM jJAnAditrayavyAghAto javati tadvarjayenmatimAn // zratha kagatAnAM tayAghrAta iticemucyate // artha :- liMgadhArI AzaMkA kare be je dravyajAva nede karIne e prakAre anAyatananuM svarUpa ho, to paNa ko jagAe jinajavana chAnAyavana ka nathI tyAre siddhAMtI bole The je e vAta satyabe paNa upAdhi thakI thayuMje nAyaMtana ne zrAyatana e benuM svarUpa yA prakAranuM be zAstrAne viSe temAM upAdhi anAyatananA svarUpanuM yA prakAre pratipAdana be je, je jagAe gayelA ne jJAnAdi traNano vidhAta thAya to te sthAnako buddhimAn puruSoe tyAga karavo ne have tuM jo ema kaheto hoya je kyAM gaelA ne jJAnAdikano vighAta thAya ema. jo
Page #459
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 atha zrI saMghapa OM pUto hoya to teno uttara kahIe bIe. TIkAH--yatra. liMgamAtradhAriNaH sAdhavo vasaMti yadAhu rogha- : niryuko zrIbAhusvAmipAdAH // nANassa dasaessaya caraNarasa ya jatya hoi vAghAna ||v jijjavajjanIrU zraNAyayaNa vajjaca khipyaM || sugamA || navaraM yatretyAyatane sthAne devagRdAdo || (439 ) * arthaH- je jagAe liMgamAtra dhAraNa karanAra sAdhu vase be te jaMghaniryuktimAM kathaM bezrI naDabAhu svAmIe je jJAna darzana cAritraH je jagAe vyAghAta eTale nAza thAya to te sthAnane anAyatana jANI tatkALa tyAga karavo e prakAre e gAthAno artha sugama be temAM zra TaluM vizeSa be je yatra zabdava ATalo artha be je je devagRha A dika zrAyatana sthAnane viSe gaye sate jJAnAdikano vighAta thAya ema pada saMbaMdha karavo. * TIkA:-nacA yatanazabdenA layamAtramevocyate // taddevaraha miti vAcyaM // zrAyatanaM devAnAM // tathA zrAyayama nogo ityanidhAna kozAgamavacanAcyAM loke lokottare ca sAmAnya vizeSAjyAM devagRhasyA nidhAnAt // artha - zrAyatana zabde karIne sthAnamAtra kahIe bIe ema jo kahatA hoto te na kahetuM kemaje zrAyatana zabde karIne devamaMdira kade kemaje devanuM je sthAna tene prAyatana kahIe te vAta pra nidhAna kozamAM kahI be je devasthAnaka tene zrAyatana kahIe tathA zAstramAM pappA kAMbe je jeno loga na thAya te sthAna Ayatana ka
Page #460
--------------------------------------------------------------------------
________________ (39). - atha zrI saMpaTTakA hIe. ema annidhAna koza tathA zrAgama e benuM bacana chema hetu mATe lokamAM tathA lokottaramA sAmAnyathI tathA vizeSathI Ayatana sabda devamaMdiranA arthane kahenAra . TIkAH-atha kiM tadAyatanaM yat jJAnAditrayopaghAtimimi'tatvA danAyatanaM jvtiityaah||jty sAhammiyA bahave ninnacittA zraNAriyA mUlaguNappamisevI zraNAyayaNaM taM viyANAdi // sA. dharmikA liMgataH samAna dharmANo bahavo ninnavRttA braSTAcArA . anAryA mUlaguNapratise vino nirdayatayA prANAtipAtAdi prasA kA yatra te nivasaMti tadanAyatanaM // arthaH-have te anAyatana te zuM to teno vicAra khakhe le je jhAnAdi traNa, upaghAtaka ne te anAyatana kahIe ema zAkhamA kaDuM te vacana je je jagAe sAdharmika eTale liMgathI samAna dharmavALA ghaNAka judAM judAM zrAcaraNa karatA traSTAcArIanArya loka mUkhaguNapratisevI eTale nirdaya paNe prANAtipAta Adikane viSe Asakta loko je jagAe vase ne te anAyatana kahIe. . TIkA:-tathA jattha sAdammiyA bar3ave ninnacittA praNAriyA // nattaraguNapamisevI aNAyayaNaM taM viyANAdi sugamA // navaraM uttara guNapratise vino'shuddhpimaadigraahinnH|| tathA ||jsth sAimmiyA bahave jinnacittA shrnnaariyaa||liNgves pani unnA apAyayaNaM taM viyANAhi // sugamA // navaraM liMgaveSamA- .. zreNa pratibannA AcchAditAH prAkRta lokaH suvihitenyo'lakSyamANa vizeSA itiyAvat // iti vAmataH // AtyaMtarataH puna
Page #461
--------------------------------------------------------------------------
________________ -4 atha zrI saMghapaTTA (10) saguNa pratisevinaH uttara guNapratise vinazca yatra tadanAyatanamiti . 'mAyA tryaarthH|| - arthaH-je jaMgAe liMga dharavAthI sarakhA dharmavALA ghaNA. rahetA hoya ne tema judA judA cittavALA hoya ne anAryane liMga tathA veSa te bevame DhAMkelA jyAM te zranAyatana kSetra jANavU e gAthA sugama De mATe enI TIkA TIkAkAre nathI karI temAM ATaTuM vizeSa le je liMga tathA veSa teNe karoneja DhAMkelA ne eTale prAkRta lokoe suvihita munithakI judA jAeyA nathI eTalo artha. e pra. kAre bAherathI tathA aMtarathI mUlaguNa pratisevi . tathA uttaraguNa pratisevi ne te je jagAe rahetA hoya te zranAyatana kahIe ema e traNa gAthAno artha be.. TIkA-zrI harijaprasUrini vivaraNe pratipAdita iti|| asya cAyamAzayaH // nahi rudhAdigRhava tsvarUpeNa jinanavana'manAyatanaM // kiMtU pAdhivazAt // upAdhizca tatra liMginivAsamA atamavoktaM // yatra nivasaMti tadanAyatanamiti // tathA ca yadi ve jimajavane nivasaMti tadA tanivAsaupAdhikatvAd navati jina, . avanasyA nAyatanatvaM // arthaH-je harinaprasUrie vivaraNa karyu le temAM pratipAdana karSako jiprAya e je je zivamaMdiranI peThe svarUpe karIne ninavana anAyatana nathI tyAre zuM to upAdhinA vazathI AnA sana ne mAM upAdhi zo le to liMgadhArIno nivAsa rUpamA
Page #462
--------------------------------------------------------------------------
________________ (538) - jaya zrI saMghapaTTakaH * ghi eja hetu mATe kathu je je jagAe liMgadhArI rahe ne tezra. nAyatana kahIe. vaLI te liMgadhArI jo jinannavanamAM rahe le to te jinanavana paNa temanA nivAsarUpI upAdhiyI anAyatana yAya . TIkAH-upAdhyaparAdhena svarUpata zrAyatanasyApi tasyAnA zrayaNIyatvAt // dRzyateco pAdhivaiguNyA upAdhimataH saguNasyApyannogyatvaM // yathA jujaMgasaMgA caMdanataroriti navatyaupAdhika masyAnAyatanatvamiti // zrataeva nagavatA nAbAhusvAminA nAyatanasvarUpa vicArAtparataH zrAyatanavicAra prakrame jAvAya tana svarUpaM pratipipAdayiSatA prathamaM nAmi nahoti vihaMtu ityanena jJAnadarzanacA ritrapavitramunilakaNamanaupAdhika nA. vAyatana svarUpamanidhAya tannivAsopAdhikatvA tadAzrayasyApyAyatanatva // . . . . . . . .. arthaH-upAdhi je liMgadhArI semanA aparAdhI svarUpathI Ayatana evaM paNa jinannavana tenA AzrayanuM na karavApaNuM be e hetu mATe e jinannavana anAyatana kahIe lokamAM eq dekhAya je je upAdhinA doSathI napAdhivALo guNasahita hoya topaNa tenuM ajogya parcha jema sarpanA saMbaMdhathI caMdanavRkSa, De tema mATe jinamaMdiranuM napAdhithI anAyatanapaNuM thayu 3. eja kAraNa mATe naprabAhu svAmIe anAyatananA svarUpano vicAra karyA paDI zrAyatanano vicAra zrAraMja kare sate nAvAyatananA svarUpane pratipAdana karavAnI hAe prathama nAvaM mi ityAdi gAthAe karIne jJAna,darzana, cAritra e traNava pavitra yayelA je muni te ne lahara, jenuM ne liMgadhArIrUpI upAdhi jemAMnI
Page #463
--------------------------------------------------------------------------
________________ -18 atha zrI saMghapaTTakaH ( 419 ) evaM jAva zrAyatananuM svarUpa kahoMne te muni nivAsarUpI nRpAdhi jemAM rahyo je te sthAnakane paNa Ayatana kahI e ema ka. be te vacana kar3e ne je. TIkAH - jattha sAdammiyA bar3have sIlavaMtA bahussuyA || caritAyAra saMpannA zrAyayaNaM taM viyANA hi // ityanena pratipAditaM // liMgapravacanAbhyAM sAdharmikAH zilAdimaMtaH sAdhavo yatra nivasaMti tadAyatana miti tatra vyAkhyAnAttatkasya hetoH taDupAdhisannidhAnA dupAdhimatastadrUpatA javattIti jJApanArthaM // arthaH- je jagAe sAdharmika ghaNA rahyA hoya te kevA be to zIlavaMta be tathA bahuzruta be tathA cAritrAcAravame sahita be evaM je sthAnaka tene zrAyatana e prakAranaM jANo. e gAthAvake AyatananuM svarUpa pratipAdana kayuM, paDhI tenuM vyAkhyAna e prakAranaM karyu; je je jagAe liMga tathA pravacana eM be vame sarakhA jAtA ne zIlAdi guNavALA sAdhu je jagAe rahetA hoya te zrAyatana kahIe mATe e prakAranA vyAkhyAna karavAnuM zuM kAraNa be to te liMgadhArI tathA te prakAranA suvihita muni te be rUpa z2e upAdhi tenA saMbaMdhI sthA.. na. paNa ebe prakAranuM thAya be ema jaNAvavA vAste e prakAranuM je vyAkhyAna karyu je nAvArtha: je liMgamAtra dhArInA nivAsathI jinamaMdirAdika Ayatana eTale zrAzraya karavA yogya evAM sthAnaka papA anAyatana cAya ke eTale tyAga karavA yogya thAya be ne suvihitanA . nivAsathI sthAnaka mAtra zrAyatana yAya deM eTale javya prANine Azraya karavA yogya thAya be.
Page #464
--------------------------------------------------------------------------
________________ 82.) atha zrI saMghaTaka - TIkAH - ataeva harinadrasUriNA jinajavana kivApana bhUbhAgaM nirupayatAtatpaMcAzake kutsitalokAkIrNapATa kAMtarnirmite jina sAdhUnA bhupapAtena cAritrajaMgaprasaMgA tatra tadvidhApanAnAvaH pradarzitaH // yaDukkaM // saMmina buDhI kAravaNe jiNaharassa naya pUyA // . sArA maNavArDa kiriyA nAsona javavAeM // artha:- eja kAraNa mATe hasniprasUrie jinajavanane sthApana karavA yogya evo pRthvIno jAga tenuM nirUpaNa karatI vakhata paMcAka nAmA thane viSe kathaM be je niMdita evA je loka tethe sahita evo je pAyo temAM nipajAveluM je jinamaMdira tene viSe sAdhunuM zrAgamana thAya tethe karIne sAdhunA cAritrano jaMga thavAno prasaMga Ave te hetu mATe te pAyAne viSe jinamaMdira karavAno niSedha dekhAyo be. TIkA:- nacai tAvatA tasya nA nAyatanatvaM jJAnAditrayavighAtadetutvasya talakSaNasya tatrApyupapadyamAnatvAt // tasmAtsiddha . supAdhidoSA jinajavanasyA pyanAyatanatvaM jJAnAditraya vidhAta hetutvasya tallakSaNasya tatrApyupapadyamAnatvAt // tasmAtsimupAvidoSA jinajavanasyApyanAyatanatvamiti // . arthaH-vaLI e vAta kahI teNe karIne te jinajavananuM zranAyatanapa na zravyu ena nathI tyAre zuM to anAyatanapaja prA. suMbe maje anAyatanatuM e lakSaNa je je jJAnAdi apanA vidhAta
Page #465
--------------------------------------------------------------------------
________________ -49. atha zrI saMghapaTTaka - (141) - me kAraNa hoya te anAyatana kahIe te lakSaNa to e jina maMdiramAM paNa Avyu e hetu mATe napAdhinA doSathI jina javananuM paNa anAyatanapaNuM sika thAya De. iti. TIkAH-anizrAnizrAkRtayo ranyeta radeta dadhikRtaM jinanavanaM naviSyatIti cenna tabakSaNAnupapatteH tabakSaNa maMtareNa ca lakSyasya tattayA vyavasthApayitu mazakyatvAt // arthaH-prativAdine kahe ke tu ema kahe je je anizrAkRta tathA nizrAkRta e bemAMnu eka thA jinanavana paNa haze paNa ema tAre na kahevU kema je e benuM paNa lakSaNa thA jinannavanamA maLatuM nathI zrAvatuM. ne te lakSaNa maLyA vinA lakSya vastunI sthA panA karavA samartha na thavAya aiTale je vastumA vastunuM lakSaNa na hoya tene te prakAranI na kahevAya liMgadhArIe nivAsa kareluM jinamaMdira temAM nizrAkRta, lakSaNa paNa maLatuM nathI AvatuM ne anizrAkRtanuM paNa lakSaNa maLatuM nathI AvatuM. TIkAH-tathAhi ||naitdnishraakRtN ||trotsuutretyaadinaa prAganiditasya tanvakSaNasya vidhirodhaso'tra vivakSitacaitye'navarataM pravahatA sarvathA tahiparItenA'vidhizrotasA samUlakASaM kaSitatvAt // artha-teja kahI dekhAme ve je e jinajavana anizrAkR. ta nathI kema je atrotsUtra ityAdi pUrve kaDaM je vidhi sahita karavA
Page #466
--------------------------------------------------------------------------
________________ (42) - aya zrI saMghapaTaka rupa anizrAkRtarnu lakSaNa tenuM zrA caityane viSe niraMtara vahana thato meM sarvathA lakSaNarahita je avidhino pravAha teNe karIne bhULamAthIja vidhi lakSaNanuM javApaNaM he hetu mATe. TIkAH-nApyetannizrAkRtaM // nizrAkRtaM hi tamuSyate // yatra dezakAlaviprakarSAdinA suvihitaguru zikSAdivirahA baithisyAtizayena dezataH pArzvasthAvasanAdilAva mApanAnA zurUprarUpakANAmapi sAtalolatayA tathAvidhaMvidhi manupadizatA mapravarttabatA cacaitvAidinivAsepi taciMtAparANAM yatInAM nizrA vrtte|| arthaH-vaLI e caitya nizrAkRta paNa nathI kemaje nizrAkRta to tene kahIe ke je deza kALanA viparItapaNAdika kAraNe karIne tathA suvihita gurUnI zikSA ityAdikano je viraha te thakI je atizaya zithilapaNuM teNe karIne tathA dezathakI pAsaththA, nasannA ityAdika jAvene pAmelA ne zuddha prarUpaka ne to paNa sAtA sukhane viSe lolapIje e hetu mATe te prakArano vidhi mArgane upadeza na karatA tathA na pravarttAvatA ne caityathI bAraNe nivAsa kare le to paNa te tpanI ciMtA karavAmAM tatpara evA je yati tenI nizrA je jamAe varne le te 2 te nizrAkRta kahIe. TIkAH yatraca zrAkAnAM zraddhAvRddhaye suvihitasUrayopi ___kadAciThyAkhyAnaM viddhti||nsnnaaviy tatthevetyAdi tathAptari. ti samosaraNa mityAdi prApratipAdita pacamAt // nacokta khaNNamacyA prakRtapatve kiMci sumanatyate
Page #467
--------------------------------------------------------------------------
________________ atha zrI saMvapaTTakaH (3) arthaH- je jagAe zrAvakanI zraddhA vadhavAne varSe suvihita sUri paNa kadAcit vyAkhyAna kare be, 'usannAvi ' ityAdi vacana - va te vAta prathama pratipAdana karI be e hetu mATe e vAta sAMjaLIne liMgadhArI zaMkA kare be je thA kahyuM je lakSaNa temAMthI kAM paNa zrA liMgadhArI nivAsa karelA caityamAM Ave be ? tyAre suvidita kahe ne je kAMi paNa nathI zrAvatuM TIkAH - tathA hitatra // sarvadAM tarnivasadbhireva pArzvasthAdiciH sakalaciMtAvidhAnA brAddhAnAM cAtyaMtakudezanAvAsitAnAM vidhicathamAtsaryeNa taDutsAdAyaiva pratyavasthAnAda dUrotsArita suviditAnAM tatra vyAkhyAna vidhAnaM // tathA ca kathametannibhAkRtaM syAt // arthaH- teja kahI dekhAne be je niraMtara caityamAMja nivAsa karatA evA je pAsathyAdika te caitya saMbaMdhi kAryane kare temanI thAtyaMta kudezanAvake vAsita thayelA eTale kudezanA rUpa thayelA je zrAvaka tenI madhye vidhi mArga sAthe matsara thakIja jANezuM ema vRddhi prAmato je pravidhi mArga tene pravartAvavAne arthe rahyA hoya ne zuM evA je te liMgadhArI tethI suvihitanuM vyAkhyAna dUra gayuM te mATe e kema mizrAkRta caitya kaddevAya. TIkA:- tasmAda nizrA nizrAkRtavyatiriktaM liMgijiyAsitaM tRtIya meta danAyatanAnidhAnaM caitya mayupagaMtavya miti // naH nu nityaca cikkRtasAdhArmikamaMgala caityajedA ccaturvidhaM caityaM si. ddhAMte parisaMkhyAyate // naphikRtasya ninAnizrAkRtajevana hai
Page #468
--------------------------------------------------------------------------
________________ (vi) * atha zrI saMghapaTTaka wwwww manav vidhyAtpaMcavidhaM vaa|| arthaH--te hetu mATe anizrAkRtatathAnizrAkRta e bethI rahita liMgadhArIe nivAsa kareDhuM trIjuzrA anAyata nAma caitya ne ema jANavU. tyAM AzaMkA kare je je siddhAMtamAM nitya caitya naktikRta caitya, tathA sAdharmika caitya tathA maMgala caitya evA nedathI cAra prakAranAM caitya gaNAvyAM de athavA temAM naktikRta caitya nizrAkRta, anizrA. kRta evA de karIne be prakAranuM tethI pAMca prakAranAM caitya be. - TIkAH-natvanAyatanAkhyasya paMcamasya SaSTasya vAkvacitpari saMkhyAna msti|| yadi hyanAyatana mapyanipretaM syAttadAtadapi nityacaityAdivat parisaMkhyAyeta // na caivaM // tasmAccatvAri paMca vA caityAni nA nAyatanamiti // ythoktN||niiyaaiNsurloe natti- kayAiMca jrhmaaiinnN|| nissAnissakayA sAhammi ya maMgalAI ceti cenn|| arthaH-temAM liMgadhArI ema zrAzaMkA karI kahe je zranAyatana nAme pAMcamuM athavA bahuM koi jagAe caitya gaeyu De ne jo siddhAMtakArane e anAyatana caitya kahevArnu hoya to paNa nityacaityAdikanI peThe ko jagAe gaeyuja hota paNa ema to koza jagAe gaeyu nathI mATe sikAtakArane mate cAra prakAranAM athavA pAMca prakAranAMja caitya je. paNa anAyatana nAmarnu caitya nathI te zAstra, vacana je nitya caitya devalokane viSe tathA naktikRte caitya jaratyAdika ke. trane viSe nizrAkRta tathA anizrAkRta tathA sAdharmika caitya tathA maMgala caitya e prakAre je temAM anAyatananuM nAmaja nathI. have suvi
Page #469
--------------------------------------------------------------------------
________________ * atha zrI saMghapaTTaka hita eno uttara zrApe De je ema tAre na kahe. TIkA:-anyatIrthikaparigRhItAItpratimAnAM vaMdanAdi niSedhena tasyApyAgame nimatvAt // katha manyathA samyakaprati pattisamaye zrAkAnAM nome kappaz annatithiyapariggihiyANi arihaMtaceIyANi vaMdittae vA namaMsitta e vA ityAdinA jagavAn naprabAhusvAmI nagavatpratikRtInAM boTikAdi parigrahItAnAM vaMdanAdipratiSedha mniddhiit||n hyanAyatanatvaM vinA tatpratiSadhAnidhAnaM zonAM binrti|tsmaa dastyanAyatanaM siddhAMtAnnihita miti|| arthaH-kema je anyadarzanIe grahaNa karelI je arihaMtanI pratimA tenuM vaMdanAdika niSedha kaheve karIne te anAyatana caityana paNa zrAgamane viSe kahevApaNuM De e hetu mATe ne jo ema na hoya to samakita aMgikAra karavAne same zrAvakane 'nokappa' ityAdi eTale anyadarzanIe grahaNa karelAM evAM je arihaMtanAM caitya te vaM. dana karavAM tathA namaskAra karavAM nathI kalpatAM ityAdi vacane karIne nagavAn zrInaprabAhu svAmi boTikAdika anyadarzanI temaNe grahaNa karelAM je caitya temanuM vaMdanAdika te pratye niSedha kema kaheta naja kaheta. mATe jo anAyatana caitya naja hoya to te caityanA vaMdanAdikano niSedha karyo te na zonnata mATe anAyatana eTale avaMdanIka evaM caitya siddhAMtamAMja kahevU . TIkAH-nukteSvevAMtAvA naitatpRthagastI ticenna tadannAvAt tathAhi na tAva nityacaitye'syAMta vaHkRtakatvena tadanAvAnupapatteH // vimAnajavanasanAtanazilocayAdiSveva
Page #470
--------------------------------------------------------------------------
________________ (46) 48 atha zrI saMghapaTTakaH nitya caityAnAM bhAvAt // nApi nizrAnizrAkRtayoH // prAyuktalakSaNasye hAnupapattyeva tadaMtarbhAvasyApAkaraNAt // arthaH- gaNAvelAM je e caitya temAM zrA anAyatana cai tyano paNa aMtarbhAva thaze ethI juDuM nahi pake ema jo tu kaheto hoya to te na kahetuM kema je teja kahI dekhAne be je nitya caityane viSe e anAyatana caityano aMtarbhAva nathI yato kema je te to nitya zAzvatAM caitya ve ne yA to kareluM be mATe ne nitya caitya to vimAna, javana tathA sanAtana parbata ityAdikane viSe rahyAM e hetu mATe ne nizrAkRta, anizrAkRta e ve prakAranA caityanuM paNa prathama kayuM be te yA anAyatana caityamAM nathI mATe temAM na gaNIneja juduM kahI dekhAyuM be mATe. TIkA :- nApi sAdharmika caitye // yati mUrttanuSaM gilvenaiva tasvAbhidhAnAt // // yadukaM // vArattagasta putto pamimaMThAviMsucez ya haraMmi // tatprayatthalI desI sAdammiya cezyaM taMtu // nApimaMgale caitye tasya pratiniyata viSaya tayaiva pratipAdanAt // // yuktaM // rata paThAe mahurAnayarI maMgalAraMtu // geddesu caccAresu ya unnana gAma gadyesu //
Page #471
--------------------------------------------------------------------------
________________ - atha zrI saMghapaTaka * tasmA detebbata vAt paratIrthikaparihIsA'rhacaityAnAmanAyatana caityatvaM sika miti // arthaH-sAdharmika caityane viSe paNa e anAyatana caityano aMtarajAva nathI kema je temAM to sAdhunI mUrti sthApana karavI teNe karIne kaDevApaNuM je mATe te vAta zAstramA kahI je je tathA maM. gala caityamAM paNa eno aMtarnAva nathI. kema je teto sthAna sthAna pratye niyamAe karIne tenuM pratipAdana karyu je je mATe te vAta zAsamAM kaho ne te hetu mATe e sarva caityamAM anAyatana caitpano aMtarjAva nathI eTale te thakI thA anAyatana caitya judaM pake jee prakAre paratIthi lokoe gRhaNa karelAM je arihaMtanAM caitya tenuM anAyatanapaNuM sima thayu. TIkAH-nanvevaM SaSTacaityAnyupagame sUtroktA nityAdicaitya paMcakasaMkhyA viruddhate // tathAca sUtrakRtAM viruvAditvenAnyatrApitacasi vineyAnAM samAsvAso nasyA devaM ca bahu vizIyetetiyena // avirodhAt // arthaH-liMgadhArI AzaMkA kare le je jo ema baI anAyatana caityamAM na zone to sUtramA kahelI je nityAdi caityanI pAMca saMkhyA teno virodha lAgaze vaLI sUtra karanArane viruvAdi jANIne bIjI jagAe paNa temanA vacanane viSe ziSyone vizvAsa jamI jaze ema vicAratAM ghaNI hAnI prApta thaze. have suvihita kahe je je ema tamAre na bolaq kema je koI prakArano virodha beja nahi zI rIte to.
Page #472
--------------------------------------------------------------------------
________________ (448 ) - aya zrI saMghapaTTakaH TIkA:-"nIyA suraloeztyAdau devakulika parigrahAdhupA. dhivazenA nizrAkRtAde rapi kvacitkadAci danAyatanavyapadezAdaupAdhikatvena tasya pRthagaparisaMkhyAnAt // yhaa|| tatpUjA pAmeva caityAnAM saMkhyA nidhAnaM // anAyatanacatyasyatvapUjya... tvena pRthagapAga nadaMtaHpAH tasyApyevaM prtipdhernmNdmedhsH|| arthaH-nityAdicaitya devalokamAM ne ityAdi vacanane viSe devapUjArAnuM grahaNa karavU e rUpa je upAdhi te to vazathI thanizrA. kRtAdi caityano paNa kyAreka ko jagAe anAyatana paNAnA kahevAthI upAdhika saMbaMdhI karIne tene jueM gaeyuM nathI e hetu mATe athavA temAM pUjA karavA yogya evAM je caitya tenIja saMkhyA kahI ne anAyatana caitya to apUjya De e hetu mATe eno pATha judo na. Nelo le kemaje jo te pUjanika caitya nelU apUjanika je anAya. tana caitya teno pATha naeyo hota to keTalAka maMda buhivALAne e sarva caitya pUjanika manAta e hetu mATe nAvArthaH pAMca prakAranAM caitya pUjanika le ne bahuM liMgadhArIe grahaNa karedhuM anAyatana caitya te apUjanika be. TokAH-eka sUtrani rdiSTAnAM sahavA pravRttiH sahavAnivRtiriti veyAkaraNa nyAyAt // tasmAt jJAyate vizeSa pratipattayetenyastasyapArthakyA jidhAna mitinAgamokta caitya saMkhyA viropati //
Page #473
--------------------------------------------------------------------------
________________ - atha zrI saMghapaTTaka - ( 449 ) artha - neje eka sUtramA dekhAmelAM temanI pravRtti tathA nivRtti te ve saMghAja thAya ema vyAkaraNa javelA vidvAna lokono nyAya ke e hetu mATe eTale pUjya tathA apUjya e ve prakAranAM caitya eka sUtramAM saMghAthe gaNAnyAM hoya tyAre sarve pUjya thAya athavA sarve prapUjya cAya mATe pUjavA lAyaka pAMca prakAranAM caitya eka sUtramAM gaNAvyAM bahu pUjya je liMgadhArIe grahaNa kareluM anAyatana caityate juDuM gaNAnyuM mATe te pUjya caityth| apUjya caitya jur3a gaNAvatAM zAstramAM kahelI je pAMcanI saMkhyA teno virodha nahi ghyAve. TIkAH nanvetAvatA kutIrthaparigRhItAI caityAnAM sidhyasvanAyatanatvaM natu svayUthya pArzvasthAdiparigRhItAnA miti cennateSAmapi siddhAMtoktenA jAvagrAmatvena tayAtvasiddheH // - arthaH- liMgadhArI zrAzaMkA kare be je yA je tamoe kayuM te karIne kutIrthika puruSoe grahaNa karelAM je arihaMtanAM caitya tenuM anAyatanapa siddha thAya paNa potAnA yuthanA eTale potAnA varganA je pAsathyAdika te grahaNa karelAM je caitya temanuM anAyatanapa to na tyAre suvihita muni uttara Aye be je jo ema tamAre kahevAnuM hoya to te na kahetuM ma je siddhAMtamAM jAvagrAma ko be teNe karIne te liMgadhArIe grahaNa karelA je caitya tenuM paNa anAyatana pahuM siddha thAya be. TIkA nanu korya jAvamA monAma yadanAvAtimAMnA maM nAyatanatvaM prasAdhyate javateticet // uvyate // jJAnadarzanabA 57
Page #474
--------------------------------------------------------------------------
________________ (450) 4. atha zrI saMghapaTTakaH - NAMMAM ritrANi nAvagrAmo yenyovA jJAnAdInAmutpatti riti||ath ke. te yenyo jJAnAdyutpAdaH // avahitI nUya zrUyatAM // . arthaH-liMgadhArI proje je e lAvagrAma kIyo ke jenA vinA pratimAnuM anAyatanapaNuM tamo sijha karo jo have suvihita bodhyA je jo ema tame kahetA hoto teno nattara kahIe bIe meM jJAna darzana tathA cAritra e nAvagrAma ke jethI athavA jethI jJAnAdikanI utpatti thAya te nAvagrAma kahIe have liMgadhArI pUre ne je jethI jJAnAdikanI utpatti thAya evA te koNa je tyAre suvihita voTyA je tuM sAvadhAna thA sAMjaLa uttara ApIe bIe.' TIkAH-tIrthaMkara manaH paryAyAvadhijJAnina caturdazadazanavapUrvadharAH saMvignAstatpAlikAzca sArUpiNo gRhItANuvratAH pratipannasamyaktvAzca zrAvakAH ahat pratimAzca // tIrthaMkarAdayo hi dezanAdi chAreNa navyasatvAnAM jJAnAdyutpAdahetutvena navaMti naavgraamH|| __ aryaH-je tIrthaMkara tathA manaH paryAya zAni tathA avadhi jJAna tathA canada pUrvadhArI tathA daza pUrvadhArI tathA nava pUrvadhArI tathA saMvigna tathA temanA pakSapAti tathA sArUpI tathA grahaNa karyu ne aNuvrata te jemaNe tathA grahaNa kayu De samakita jemaNe evA je zrAvaka tathA arihaMtanI pratimA tathA tIrthaMkarAdika paNa dezanA. dika hAre navya jIvone jJAnAdikanI nutpattinuM kAraNa je e hetu mATe nAvanAma e sarvene kahIe bIe.
Page #475
--------------------------------------------------------------------------
________________ - baya zrI saMghapaTTaka TIkAH-nanvevaM tarhi phalitamasmAkaM manorathapAdape nAtIthaMkarAdivatpratimAnAmapi nAvagrAmatvenA'nAyatanavAsike riticena samyagudRSTiparigRhItAnA meva tAsAM nAvagrAmatvapratipAdanAt // ... arthaH-liMgadhArI bodhyA je e prakAre jAvagrAma kahetA hoto amArA manoratha rUpI vRkSa phaLavALu thayu. eTale amAjhaM dhAyuM teja tamArA kahyAmAM Avyu. je tIrthaMkarA dikanI peja pratimAne paNa nAvagrAmapaNuM prApta thayuM mATe anAyatana caityanI bAta asika thaI eTale khoTI thaI, have suvihita bole le je ema tamAre na bolaq kema je samakita dRSTivALA puruSoe grahaNa karelI jinapratimAneja nAvagrAmapaNAnuM pratipAdana e hetu mATe siMgadhArIe nivAsa karelAM caityanuM anAyatanapaNuM siha thAya . .....TIkAH-zratha kathaMcit mithyASTiparigRhItAnAM tAsAM tannannavati jJAnAdyanAvAditi cena tadanAvepi tAsAM vItarAgatvaliMgadarzanena kasyaci tsamyaktvAdyutpAdAt // yamuktaM // dalitatamasa muccai svato yasya biMbaM gatamala mapi dRSTernAlikAnAM vibodhaM // prajanayati rajoni dhUsarANAM narANAM nijagati sa namasyaH kasya na syaajjineH||
Page #476
--------------------------------------------------------------------------
________________ (452) 8. atha zrI saMghapaTTaka: - www arthaH--have liMgadhArI bole le je mithyAdRSTie grahaNa karelI je pratimA tene koI prakAre jAvagrAmapaNuM nathI. kema je jJAnAdikano annAva e hetu mATe ema je tamo kahoge te na kahevU. kemaje te pratimAune nAva grAma paNuM nathI topaNa vItarAga paNAnuM cihna dekhave karIne kone samakita zrAdika guNanI utpatti de. khAya je. e hetu mATe, mAnya je kAraNa mATe e vAta zAstramAMkahI le je ajJAna aMdhakAranI nAza karanAra ane dedipyamAna ane mala rahita evI je jagavatanI pratimA te jema sUrya dRSTino prakAza kare le tema rajoguNa vame malIna thaelA puruSone ajJAna aMdhArUM TALIne ava. bodha utpanna kare ne e jinarAja traNa jagatamAM kayA puruSane namaskAra karavA yogya nathI ? sarvane namaskAra karavA yogya . TIkAH--tatazcAyughRtamitivat kAraNe pratimA lakSaNe jJAnAdilakSaNakAryopacAreNa tAsAmapi nAvagrAmatva mupapatsyata iti cenn|| evaM sati nihavAdInAmapi nAvagrAmatvApatte steSAmapi prazAMtarUpakriyA didarzanena kasyacit samyatvAdyutpatteH // arthaH-te hetu mATe ghRta ne teja AyuSya ne eTale ghRta rUpI kAraNa thakI AnakhA rUpI kArya natpanna thAya be evAjema nyAya laukika zAstramA De temaja pratimA rUpI kAraNa dekhavAthI jJAnAdi khakSaNa je kArya tenI utpati thAya. e prakAre upacAra mAtre karIne te pratimAne paNa nAva grAmapaNuM utpanna thaze. ema jo tame kahetA ho to te na kaheQ ema suvihita bole je. je ema kahIe to niha. vAdikane paNa jAvagrAmapaNuM prApta thAya kema.je temanuM paNa prazAMta
Page #477
--------------------------------------------------------------------------
________________ atha zrI saMghapaTTaka - ( 453) rUpa kriyAdika dekhavAthI koikane samakitA dikanI utpatti yaze e hetu mATe. TIkA:- nacedamiSTaM javato pi sarvaireva jinamatavarttini rniha vAnA mAjJAbAhyatvenA jAvagrAmatayA varjanIyatvAnyupagamAt // evaM nivodAharaNena pratimAnAmapi mithyAdRSTiparigRhItAnAmAvagrAmatvena varjanIyatva mayupeyam // artha:-- suvidita kahe be ke e prakAranuM je tamAhaM kahetuM te tamAre paNa valana nathI ne sarve jinamatavALA puruSo ema jAye beje nitra puruSo paramAtmAnI zrAjJAthI bAhira be e hetu mATe anAvagrAmapaNuM emAM racuM be tethe karIne tyAga karavA yogya be ema sajA . e prakAre nihnava puruSonA dRSTAMte karIne mithyA dRSTie grahaNa karelI jina pratimAne paNa anAvagrAmapaNuM ve e detu mATe varjavA yogya be ema jANavuM. TIkA: - yaktaM // citraM nisargasunagApi paripradeza, mi. thyAdRzAM jagavataH pratimA tathApi // samyagdRzAM praNamanAdi vidhA vajAvamAmatvato bhavati nihnavavapriyA || arthaH- te vAta zAstramAM kahI be je svabhAva thakIja suMdara evI jina jagavaMtanI pratimA je te mithyA dRSTinA parigraha mAtre karIne paNa te pratimAja te samyag dRSTi puruSone namaskAra karavA di vidhine viSe zrAvagrAmane utpanna karanArI be mATe teno nihavanI pena yAga karavo.
Page #478
--------------------------------------------------------------------------
________________ (14) -19 aba zrI saMghapaTaka - TIkA:-amu mevArtha nAvagrAmavicAraprakame zaMkottarAcyA mUcatu statra jagavaMto kalpanASyarNikArau ||naannaaitigN nA.. ko jaya eesiM nuppattI lAvagrAmo nANadaMsaNa caritANi // ja vA eesi nappattI hv|| keya te janappattI hava // ucyate // tisthagarA jiNacuisadasajinne saMvigga taha asaMvigge // sArUviya vayasapamimAna nAvagAmA // jA saMminAviyA pamimA iyarI na nAvagAmo ya // jA. vo jaznasthi tahiM naNu kAraNakajanavayAro // thAha kahaMmila hihipariggahiyAna nAvagAmona hava // nacyate // tatra jJAnAdinAvo nAsti // zrAda ||nnukaarnne kAryopacAra iti kRtvaa|| tAnavi dahaNaM kassavi saMmuppAnhojA to kahatA jAvagAmo na java // zrAyari ng|| evaM khunAvagAme nihagamAIvija.. ha mayaM tunaM // eya mavaccaM koNuhu vayavivarI vajAhi // arthaH-zrAja vAta nagavAn kaTapanASyakAra tathA cUrNikAre jAvagrAmanA vicAranA prastAve zaMkA ane uttaravame jagAvelI te zrArIte le ke jJAnAdi traNa nAvagrAma kahevAya . athavA jenAthI emanI utpati thAya te paNa nAvagrAma kahevAya. vAruM tyAre kayI kayI bAbatothI emanI natpatti thAya le to kahe be ke tIrthakara, sAmAnyakevaLi, canadapUrvI, pUrvadhara, saMvignasAdhu, asaMvignasArupika, vratadhArIzrAvaka, samakitI zrAvaka tathA pratimA e badhAthI temanI utpani thAya .tyAM pratimA je samyagdRSTinI parigrahIta hoya to jAvaNAma ke, paNa mithyAdRSTi parigrahIta hoya te nAvagrAma nahi thAya. -
Page #479
--------------------------------------------------------------------------
________________ 7 atha zrI saMghapaTTakaH -- ( 455 ) ema kema ho to kahe be ke tyAM jJAnAdikano jAva hoto nathI, mATe ema be, koi bolaze ke tyAre kAraNamAM kAryano napacAra kema nahi zake kemake temane joine paNa koine jJAnAdika upaje be mATe te paNa jAgrAma thaze tyAM zrAcArya javAba Ape be ke ema jo jAvagrAmapaM yatuM hoya to tArA hisAbe nihRvo paNa jAvagrAma gAze, mATe yAvI e viparIta vAta koNa kahe ? TIkAH nanu tathApi mithyAdRk parigRhItacaityAnA ma. nAvagrAmatvamevoktaM natvanAyatanatvaM // ajAvayAmA'nAyatana zabdayoH paryAyatvAnAvA diti cenna || jAvagrAmazabdasya jJAnAdyutpa tikAraNAdyarthatve nAyatana paryAyatva siddhau tadvipakSasyArthAdevAnAyatana paryAyatvasiddheH // arthaH- liMgadhArI zaMkA kare be je e prakAre zAstra vacana le to paNa mithyA dRSTie grahaNa karelA je caitya temane zrAvayAmapazuMja kayuM paNa anAyatapaNuM to nayIja kartuM ne anAvagrAma tathA anAyatana zabda ebene paryAyapaNAno abhAva be e hetu mATe have suvidita kahe ve je ema jo tame kahetA hoto te na kahetuM. kemaje jAvagrAma zabdane jJAnAdikanI utpatti thavArUpa kAraNAdikanA artha paNe karone zrAyatana zabdanA paryAyapaNuM jema siddha thAya be temaja jAvaprAmai zabdathI ulaTo je ajAvayAma zabda tene paNa Ayatana zabdathI nalaTo je anAyatana zabda tene paNa paryAyapaNuM siddha yazeja. dIkAH evaMca jagavatkalpanAyArtha mImAMsanena kathaM mi.
Page #480
--------------------------------------------------------------------------
________________ (466 ) - atha zrI saMghapaTTakaH 8- yASTiparigRhItArha pratimAnAM nAyatanatvaM sidhyatIti // etena " para tithi pariggahie muttuM arahaMtaceie sese avaMda mANo pA raMciyA riho hoi" tti vizeSakalpacUpa sUtramida madhIyata iti yatkeciDucyate // tadmAmyajana vipralaMbhana miti maMtavyaM // artha:- e prakAre bhagavAn zrI kalpajApya teno artha vi. cAra karavo tethe karIne mithyA dRSTie grahaNa karelI je arihaMtanI pratimA tenuM nApa kema siddha nathI eto anAyatanaja be. e je sarva kathaM tethe karIne je keTalAka je vizeSakalpacUrNane viSe . paratitthi e prakAranuM sUtra jaNe te te praNasamaju mUrkha lokane betaravA sAru naye ve ema jANavuM eTale liMgadhArIna potAnAM caitya vaMdAvavAne tathA ajANa lokane ThagavA sAru potAnA kapola kalpita evA jUnA pATha temAM jeLavIne jaNe be te pAvano e artha be je paratIrtha grahaNa karelA je caitya tene mUkIne zeSa rahyAM je caitya sene vaMdana karato to saMsArapArane pAme be e prakAranA potAne gamatA bIjA sUtrayI viruddha pATha jalIne joLA lokane jamAve be. TIkA:---evaM vidha sUtrasya tatra kvaapynuplNjaat|| jA sammi nAviyA ityAdi kalpanApya virodhAcca mithyAninivezena ca sva. kapola zilpikalpitai revaM vidhapAvairmugdhajanavyAmohane mahApApaprasaMgAt // arthaH- prakAra sUtra te maMthamAM koI jagAe dIvAmAM
Page #481
--------------------------------------------------------------------------
________________ 49. atha zrI saMghapaTTakA - (157) mAvatuM nathI e hetu mATe ne kaLI jA sammi ityAdika je kalpanA dhyanuM vacana tenI sAye virodha zrAve he e hetu mATe ne vaLI mi. bhyAniniveze karIne potAnA kapola kalpita e prakAranA jaga pATha kalpIne agasamaju joLA lokane moha napajAvave karIne te siMgadhArInane mahA pApano prasaMga prApta thAya be. TIkA:- nanvatAvatA piprabaMdhena tadavasthameva pArzvasthAdiparigrahItavaityAnAmAyatanatvaM ||prtothikaanaamev mithyAdRSTitvApArzvasthAdInAMcasvayathyatvenatadatAvA diti cenn|| teSAmapisi. dAMte mithyAtvapratipAdanAt // . artha-liMgadhArI bole De ke tame ATalo badho vAtano pra. baMdha racyo, tero karIne je amAro vAta hatI tenI teja sika rahI. kemaje pAsatthAdike grahaNa karelAM je caitya tenuM AyatanapardA De ne je anya darzanI ke teja mithyAdRSTi De e hetu mATe te pAsatthAdika to svadarzanI le teNe karIne temane mithyAdRSTi na kahevAya e hetu mATe suvihita bole je ema tame kahetA ho to te na kaDevaM kema je siddhAMtamAM to te pAsasthAne paNa mithyAtva rUpe pratipAdana karyA mATe. TIkA---tathA dhupdeshmaalaayaaN|| saavjjjogprivjjnnaaisvvuttmojiidhmmo|biiyosaavggdhmmo to saMvigga paskapaho. rIja vAta upadeza mAlAmAM kahI je je sAvadha 58
Page #482
--------------------------------------------------------------------------
________________ - aya zrI saMghapaTTakaH yogyano tyAga karavo ityAdi sarvottama yati dharma le tathA bIjo zrAvaka dharma ne tathA trIjo saMvigna pAkSika be. TIkA:-ityanenottamamadhyamajaghanyannedena muktipathaprayaM pradarya saMsArapathatrayaM didarzayiSatA graMthakAreNa pratipAditaM se sAmibadichIgihi liMgakuliMga davaliMgehiM jahatitrImukapahA. saMsArapahA tahA tini|| arthaH--e vacane karine nuttama madhyama ne jaghanya etraNa bhede karIne traNa prakArano moda mArga dekhAmIne saMsAra mArca paNa traNa prakArano De ema dekhAmavAnI bAye graMthakAre yA prakAre prati. pAdana karyu 2 je bAkI rahyA te gRhastha liMge karIne tathA kuliMge karIne tathA avyaliMge karIne mithyAdRSTi jANavA. jema RNa prakAre mokSa mArga tema e traya prakArano saMsAra mArga ke. TIkAH-atrasu sAdhvAdivyatiriktA mithyAdRSTayorahi . viMgijavyaliMgino darzitAH // tatra gRhili ginAM haladharagopAlAdInAM sAmAcAra uttamaH sNsaarpthH|| tanmithyAtvasyAnAni grahikatvena saMklezAnAvenacottamatvAt // kutIrthinAM tanakAnAMca madhyamaH // tanmithyAtvasyAnigrahikatvena prathamApekSayA nivimatvAt // avyAli ginAM pArzvasthAdInAMtu jaghanyastanmithyAtvasyAninivezikatvena goSTAmAhilAdivaditibakamUla. tyAta // evaMca graMthArthapUrvAparapAlocanena kathaM ma teSAM mahAmi
Page #483
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8. atha zrI saMghapaTaka (59) - nyArUpatvaM // . artha-yA jagAe sArA sAdhvAdikathI rahita gRhastha liMgabhArI tathA avyaliMgadhArI e be prakAranA mithyAdRSTi dekhADyA. mAM gRhastha liMgadhArI je haladhara gopAlAdika temano samAcAra je te uttama saMsArano mArga le kemaje temanA mithyAtvanuM anAnihita kapaNuMDe e hetu mATe tathA saMkvezano anAva je e hetu mATe emAM uttamapaNuM le ne kutIrthika evA je temanA jakta temano madhyama mibhyAtvAniniveza kemaje temanA mithyAtvane zranigrahikapaNuMDe e hetu mATe prathamanI apekSAe tenuM nivimapaNuM ne eTale AkarApaNuM ne e hetu mATe ne avya siMgije pAsathyAdika temanuM to jaghanya De kemaje tene viSe mithyAtvanuM zrAninivezikapaNuM ne e hetu mATe goSTAmAhilAdikanI peThe bamULapaNuM mAThe e prakAre graMthanA artharnu pUrvApara vicAra kara teNe karIne te pAsaththA liNgdhaarii| mahA mithyAdRSTi kema nathI e to mahA mithyAdRSTija De. TIkAH--tathA ca sihaM tatparigRhItA'IcchatyAnA manAyatatanatvaM tatpradarzitasya sarvasyApyadhunAtanarUDhyA pratyakSasya pathaH sArapathasvenA'nAyatanatvAt // tadevamahAmohadhvAMtamahimAyadeva muditepi sakalanAvAnAsanenagavaThacane tamopahe mUdAnAM viveka socana gocaraMvidhurayati // arthaH-mATe te prakAranA mahA mibhyAraSTi evA liMgadhAzae mahaNa karelAM ne arihaMtanAM caitya samatuM anAyatapaNuM sika
Page #484
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 460 ) ** atha zrI saMghapaTTakaH yuM ne tema dekhAyo je sarve yA kALanI ruDhIe pratyakSa mArga tene saMsAra mArgapaNuMbe tethe karIne anAyatanapaNuM thayuM teja kAraNa mATe e prakArano mahA moha aMdhakArano mahimA be je kAraNa mATe sakala nAvane pragaTa karI dekhAnArane ajJAna aMdhakArane nAza karamAra evaM jagavadvacana e prakAre udaya pAme sate paNa je mUDha puruSo nAM vivekarupI locana dhamatAM nathI. ajJAna aMdhAruM jatuM namI eja mahA moha mahimA dekhAya be. TIkAH - athavA tAmasAnA miyamevagatiH // kiMca paMcaka spepi prazna pUrvamanAyatana dezaparihAreNAyatanadeza vihArakramaM pratipAdayatAjASyakAreNa // jahiyaMtucaNAya yaNAna huMti ke puyApAyayA yA // sAhammicinnacittA mUlUttaradosapamisevI // eehiM jo deso zrAinno taDhya annatitthihiM // madhavAdgAmA puliMdadesANAyayaNA // ityAdinA suvihitAnAM dezasyApi pA rzvasthAdikudezanA nivima nigamitasyA'nAyatanatvamupadarzitaM // kiMpunaH satata tannivAsadUSitasya jinajavanasya vaktavyaM // Du* raMtatvAttatsaMsargasyeti // arthaH-- yA TIkAno jAvArtha Upara zrAvI gayo be mATe te judo nayI lakhyo. TIkA:- nanu bhavatyevaM jinagRhAnAyatanatva siddhirya dijatthasAda miyAityAdauyatreti jinagRhAdA vityayamarthaH syAnna caivaM kiMtuyatre timAdau // tathAcatadevatadvAsAM kitatvAdanAyatanaM
Page #485
--------------------------------------------------------------------------
________________ - aba zrI saMghapaTTaka na jinanavana miti cena // nANassadasaNassaya ityAdau yatreti jinagRhAdAvi tyAyatana iti vRttikRdvyAkhyAnenaikaprakamAt // jatthasAhimmiyA ityatrApi tadarthAnuvRtteryatre tyAyatana iti vyAkhyAnasya nyAya prAptatvAnna yatreti magadA vityrthH|| - arthaH-liMgadhArI AzaMkA kare je je e prakAre jina gR. hanI anAyatanapaNAnI siki thAya De paNa jo 'jattha sAhimmiyA' ityAdika gAthAne viSa yatra e zabdano jina gRhAdika e prakArano e artha hoya. apitu na hoya tyAre zo artha hoya to yatra zabdano maThAdika e prakArano artha thaze tyAre e jinanavana temanA nivAse sahita thaze topaNa anAyatana nahi thAya tyAre suvihita bolyA je ema tame kahetA hoto te na kahevu kema je 'nANassadaMsassaya' ityAdi sthaLane viSe yatra kahetA je Ayatanane viSe ema vRti karanAre yatra zabdanI vyAkhyA karI tenI saMghAye e yatra zabdano paNa eka prakrama ne e hetu mATe 'jatthasAhammiyA' e jagAe paNa teja arthanI anuvRtti zrAvaze e hetu mATe yatra kahetA je Ayatanane viSe e prakAranI vyAkhyA karavI eja nyAya prApta artha thayo ne mATe yatra zabdano maThAdirupa artha nahi thAya. ... TIkAH-javatuvAyatretimagadau tathApi kiMmaThAdAvevavasaMti ahomaThAdAvapIti vikalpayugalaM javanmanorathapathamayanapaTiSTamu. .. tiSTate // tatra yadyAyaH pada stadAnavatovAGamanasa visaMvAdena caityavAsAnyupagamanaMgaprasaMgaH itarathA magadAvevetyavadhAraNA. nupapatteH //
Page #486
--------------------------------------------------------------------------
________________ - aba zrI saMghapaTTaka ANNY. wwwcom arthaH-athavA ema karatAM yatra zabdano artha maThAdi e pra. kAranoM karo topaNa zeM kevala magadikane viSeja e liMgadhArI vase ne ke magadikane viSe paNa vase De e prakAranA be vikalpa tamArA manoratha mArgane nAza karavAne samartha evA nutpanna thAya ne temAM jo prathamano pada grahaNa karazo je kevaLa maThAdikane viSeja rahe e prakAranuM bolazo to tamArI vANIne mana e bernu visaMvAdapaNuM thaze eTale manano aniprAya caityamAM radevAno ne mukhathI magadikA rahevArnu kahevAya. mATe paraspara visaMvAdapaNuM thayu. teNe karIne caityavAsa je tamoe aMgikAra ko le teno jaMga thaze kema je jo ema na hoya to 'magadAveva e jagAe kevaLa nirdhAravAcaka je eva zabda tenI thasiddhi thaze eTale evakAra zabda vyartha pamaze. TIkA:-advitIyaH // tadAnenaivAmRtaMnnakSaya // magdevaShayorunayatrApitanivAsasiddheH sirpha naH samIhitaM // atha ma. gadAvevavasaMticaityavAsAnyupagamastva'jyupagamamAtramauvAsatidhyartha taMvinA yatInAM caityavAsaprayojakatvataHccatA vidhAnAya.. pptteriticenn|| vikalpAsahatvAt // arthaH bIjo pakSa tame kahezo ke aMgikAra karIzuM to te pakavameja zramata nakSaNa karo eTale bIjo pakSa je magadikane viSe paNa tyAre to te pakSa amRta nakSaNa jevo hitakArI le magne deva gRha e be jagAe temanA nivAsanI siddhi thai tethI zramAraM vAMcchita sika thayu have magadikane viSeja nivAsa kare ne caityavAsano je AlaMbana teto aMgikAra mAtra De maThamAM je nivAsa karavo
Page #487
--------------------------------------------------------------------------
________________ 40 atha zrI saMghapaTTaka 8- ( 413 ) tenI siddhine chAyeM be kema je te vinA yatine caityavAsa saMbaMdhI svataMtra kartApana thAya tathA te caityanI je ciMtA paTale sAla saMjAla sukhavI tenuM karavApaNuM ityAdika siddhana thai zake mATe ema jo tame kahatA hoto te na kahetuM kema je vikalpa sahana nahIM thAya evA e * prakAranaM suvihitanuM vacana be. TIkA:- tathAditadabhyupagamamAtraMpramANamUla mapramANamUlaM vAsyAt // pramANamUlaM cenmavAdAvevetyavadhAraNavyAghAtaH // tadajyupagamamAtrasya pramANamUlatve caityavAsasyApitanmUlatvena pramANa siddheH // chArthaH- teja kahI dekhAne be je te maThavAsanuM je zrAvana te pramANa mUla be ke zrapramANa mUla be ne jo pramANa mUla be to 'mAdau eva' e jagAe evakAra zabdano niradhAraNavAcaka je kArtha be teno vyAmAta base eTale nahi ghaTe ne te mavvAsanA aMgikAra karavAnuM pra mAlapaNuM jo hoya to caityavAsanuM paNa tenA mUlapaNe karone pramA siddha thAya paNa teto nathI. TIkAH - zrapramANamUlaM cetyajyatAM tarhi caityavAsAninivezaH // samUlamunmUlyatAM tatsamarthanAya viracitAni vAdasthalAni // samutsRjyatAmapramANika caityavAsAcyupagamamUlatvenA prAmAyAnmahAsAvadyazayyArUpamaThavAsAcyupagamaH // acyupeyatAM cAkarmAdisakala doSarahitaparagRvAsena sauvidityamiti // arthaH- ne jo caityavAsa zramamAgamUsa De to caityavAsano
Page #488
--------------------------------------------------------------------------
________________ atha zrI saMghapaTTakaH - Agraha tyAga karo, ne te caityavAsane siddha karavAne racyAM evAM vivAdanA je sthala tene mULamAMthI ukhemI nAkho ne apramANika evaM je caityavAsanuM aMgikAra karavApaNuM te rupa je mUla teNe karIne apramANikapaNuMDe e hetu mATe mahAsAvaya nivAsarupa je mamvAsa teno aMgikAra tyAga karo ne zrAdhAkarmAdika je sakala doSa teNe rahita evo je paragrahavAsa teNe karIne suvihitapaNuM aMgikAra karo. TIkAH-tasmAmuktanItyAyoti magadAvityarthAnupapaneyathAvRttikRghyAkhyAna mevasAdhIya iti // evaMcava mazavizitopamAnena jinabiMba syAnAyatanatvasiyuktamuditaM bamiza pizitavAdabamAdarya jaina miti // saaNprtNprkRtmupkrmyte|| arthaH te kAraNa mATe kahI evI je nIti teNe karIne yatra e zabdano je artha te magadirupa nahi thAya mATe jema vRnikAre ernu pUrve vyAkhyAna karyu le temaja atizaya zreSTha le mATe babhIza mAMsanI je jinabiMbane upamA dIdhI teNe karIne jinabinuM anAyatanapaNuM je siddha kayu te yukta kaDaM. have baniza mAMsanI peThe jinanuM biMba dekhAmIne lokane liMgadhArI uge e prakAranuM cAlatuM prakaraNa kahIe bIe. TIkAH-tathA tannAmnAjinanAmadheyena nagavanAMmAgArAdi nimittameta nirmApyate nAsmAtra misamiti vyapadezena ramyarUpAn ruciraracanayAdRDhabaMdhatayAca manoharAkArAn apavarakAaMtaryahAH mAnalayavizeSAstato uMchastAn //
Page #489
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 atha zrI saMghapaTTaka - ( 465 ) artha:-vaLI jinanA nAmavame eTale yA to jagavata saMbaMdhI jaMgAra ghara be ityAdi nimitte yA nipajAvIe bIe paNa amArA nimitte nathI nipajAvatA. e prakAranA miSavame suMdara rupavA - chAne suMdara racanAeM sahitaM ne dRDha baMdhapaNe manohara evA jaramA eTale aMtara maTha sthAnavizeSa tyAra pachI e padono dvaMdva samAsa karavo. TIkAH - sveSTa siddhyai vayameSvAjanma sukhena vatsyAma ityAmAbhimataniSpattaye vidhApya kArayitvA tehi zaThAH svanimittamapavarakAdInniSpAdayaM || mugdhAzca jAnate jinanimittamityaho e teSAM jinana ktiriti teSu rajyaMte taizcopajIvyaMta itivaMcanaprakAraH / karA arthaH- tezroramAne potAnI iSTa siddhine arthe eTale vAMcchita sAdhavAne eTale yA sthAnane viSe ApaNe janmArA sudhI sukhe nivAsa karIbhuM e prakAre potAnA matanI siddhine vIne te puruSa eTale liMgadhArI potAnA nimitte e prakAranA sudara rahevAnA oramA nipajAve be ne joLA loko ema jAai be je jina nimitta yA nipajAve ve mATe aho to moDaM Azcarya je zrA munione yA prakAranI paramAtmAnI nakti ne ema dhArIne temane viSe rIU pAme be ne tevA joLA lokovame te liMgadhArInanI AjIvikA cAle be e prakAre temane ThagavAno prakAra be. TIkAH - tathA yAtrAH pitrAdyuddezena navadbhiratrASTA hnikAH karttavyAH // zramuSminvA mAsAdAvamunAzrAddhena zrImatAtra devaAhe yAtrAH kRtAstasmAdbhavadbhirapi tathaiva vidheyAH // tathA snAnaM pUrva
Page #490
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 466 ) - atha zrI saMghapaTTakaH zrApAdiSu pitrA (dazreyaseyuSmAbhiratrasnAnaM karttavyamityupa dezavyAjena yAtrAsnAtra vidhApanaM tato dvaMdvaH // artha - vaLI yAtrAH kahetAM pitrAdikano uddeza karIne zrA jagAe tamAre hA mahotsava karavo ghaTe ve athavA yA mAsane viSe ya zrAvake tathA zrImaMta loke yA devagharane viSe yAtrA karI te mATe tamAre paNa teja prakAre yAtrA karavI. ityAdi yAtrAno upadeza karavo. vaLI snAtraM eTale zroddhapAdikane viSe pitrAdikanA ne tamAre yA jagAe snAtra utsava karavo ghaTe be evA miSayakI je snAtranuM karAvanuM te e sarve padano dvaMdva samAsa karavo. TIkAH - AdizabdAcchrutAnuktAdhunApravarttita mANikyapra stArikAdiparvagrahaH // tadAdaya upAyAmugdha vipralaMjanaprakA rAstaiH // nanu kathamevaM vidhayAtrAdInAM mugdhajanapratArakatvaM yAMvatA yathAtathA bhagavatpUjAyAH kuzalAnubaMdhahetutvAditicena // evaM hilokodAharaNa mAna jagavatpUjAvidhAne jagavahilokodAharaNaprAmAeyena to'pramAeyApAdanena mithyAtvAdiprasaMgAt // artha :- Adi zabdavame siddhAMtamAMna kahetuM ne dAlamA e loko pravarttIvetuM je 'mANikya prastArikAdika parva' tenuM paNa pra hA kara ityAdika joLA lokone betaravAne je upAya tethe karIne e loka Thage be te vAtamAM liMgadhArI zaMkA kare be je e prakAranI yAtrAdika vastune mugdhajananuM eTale joLA lokanuM betaravApa kema rM *
Page #491
--------------------------------------------------------------------------
________________ - atha zrI saMghapaTTakA (167) kahevAya ? je te prakAre karI evI paNa jagavatnI pUjAne kuzaLa bAMdhavApaNuM ne e hetu mATe have suvihita bolyA je jo tame ema kahetA hoto te na kahevU. kema je e prakAre lokanA udAharaNanA pramANapaNe karIne jagavat pUjA karesate jagavaMtanA apramANapaNAnuM pratipAdana thayuM teNe karIne mithyAtva Adikano prasaMga prApta thAya e hetu mATe. ... TIkA-jilumi vijamANe ucie aNujighpUyaNamajutta logAharaNaM ca tahA payame nagavaMtavayaNaM mi|| logo gurutarago khalu evaM sajagavanavi iThotti // micuttamoya evaM esA zrAsAyayA paramA // TIkAH--tathA namasitakamupayAcitakaMnavatAmidAnImIha. gupazva samupasthitaHsamupasthAsya mAnavAvartate tasmAnavanistannivRttayejinagotradevatA'mbikA dizAsanasurANAmiya'vya meSaNIya mitigRhiNaH prati jinAAddezena vittavyayavidhApana mitiyaavt|| arthaH-vaLI namasitaka eTale baLIdAnAdi nimitta mAgI lIdhenuM avyAdi eTale tamAre A kAlamAM A prakArano sapanava prApta thayo ne athavA upabhava prApta thaze athavA upajava varte ne te hetu mATe tamAre tenI nivRttine arthe jina gotranI devatA je aMbikA te Adika zAsana devatAne zrATaj anya eSaNIya De eTale zrApavA yogya jozze. ityAdika gRhastho pratye jinAdikanA uddeze karIne anyano kharca karAvavo eTalo artha be.
Page #492
--------------------------------------------------------------------------
________________ (468) - atha zrI saMghapaTTakaH TIkA:- nizAjAgara upasarga vargopazamanAya pravacanaghatAdInAM puratoSalyA disthApanagItavAdyalA syapurassaraM sakala rAtrijAgaraNaM tatodvaMdvaH // zrAdigrahaNAdanyeSAmapizAM tikapauMSTakAnAM saMgrahaH // tadAdIni balAni badmAni lokopajIvanArtha mAgamAna nihitatvena vilojana nimittAnIti yAvat // arthaH-- rAtri jAgaraNa eTale nRpasarganA samUhane samAvavAne kArthe pravacana devatAdikanI yAgala balIdAna yAdikanuM sthApana kara tathA gIta vAdya nRtyapUrvaka sakala rAtrinuM jAgaraNa karavuM. tyApaTI e padono dvaMdva samAsa karavo. Adi zabdanA grahaNa karavA bIjA paNa zAMtika pauSTika stotra pAThamaMtra te paNa grahaNa ka ravA ityAdika bala loka thakI potAnI AjIvikA karavAne kare be eTale e sarva upAya zAstramAM nathI kalA te kare ne mATe lokane loaravAnAM nimitta kAraNa be eTalo artha. TIkAH taiH karaNabhUtai zvazabdauktaMvacanaprakArasamuccaye bhAlurviveka vikaladharmeAvAn // vivekinodi prAyeNa naivaM vidhaiH pratArayituM pAryate nAmataH saMjJAmAtreNa jainairjina devatai rnatu kriyayA caSTAcAratvAtteSAM tena liMginirityarthaH // arthaH- ca zabdanuM grahaNa karyu be mATe pUrve kathA evA sarva sagavAnA prakAre karIne kevaLa nAma mAtravame jainI kahevAtA patha kriyAvame nahi. kema je te braSTAcArI be mATe evA je e liMgadhArI puruSo te viveka rahita ne dharmanI iDAvALA ne zraddhAlu ekA lokone
Page #493
--------------------------------------------------------------------------
________________ atha zrI saMghapaTTaka ( 469 ) uge be ne jeM vivekI lokoM be te to bahudhA e prakAranA upAyaya ugAtA nathI eTalo artha be. TIkAH -- zaThaiH prapaMca prapaMcanacaturaiH balitaivetyupamAnaM // yathA balitaH zAkinyAdinirvazIkRtastathAvidhacaitanyarAhityAt sukhena vaMcayituM zakyate tathAyameSa janaH zrAddhaloko hAiti vi. SAde vacyate vipralabhyate // mahAnayamasmaccetasi viSAdoyaddharmAthilo ko dhUrteH svArthaM vaMcayitvA durgatau pAtyata iti vRttaarthH|| 21 // -- artha :- prapaMcano vistAra karavA catura evA liMgadhArI zaTha puruSo temaNe e loka badayA hoya ne zuM ema upamAna karyu eTale jema balelo eTale jema zAkalI Adike vaza karelo doya te potAnuM jetuM cetanapaeM hatuM teNe rahita thayo tethI te sukhe betaravA yogya thAya. tema yA zrAvaka lokane paNa betare be. hA thA to mahA kheda narelI vAta be yA to amArA cittamAM moTo viSAda zrAve be je dharmanA arthI prANIune dhUrta loko potAnA svArthane arthe betarI ne durgatimAM nAkhe: be eTale betarIne narakamAM DhoLI pAne be e prakAre A ekavIsamA kAvyano artha thayo. TIkAH - idAnImatyucchRMkhalAnAMnAmajainAnAM dazamAzcaryAnubhAvAdajyudayaM svaviSAdapurassaraM darzayannAha // arthaH- dave atize ucchRMkhala thayelA evA paNa kevaLa nAma mAtra jainI kahevAtA je puruSa temano vazamAzcarSanA mahimAnI
Page #494
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 470 ) - atha zrI saMghapaTTaka thayelo je udaya tene potAnA viSAda sahita eTale kheda pUrvaka de khAtA satA kahe . // mUla kAvyam // sarvatra sthagitAzravAH svaviSayavyAsaktasarvepriyA / valgaurava caMmadaM turagAH puSyatkaSAyoragAH // sarvAkRtyakRtopi kaSTamadhunAMtyAzcaryarAjAzritAH / sthitvA sanmunimUIsuddhata dhiyastuSyaMti puSyaMti ca // 1 // TIkA :- sarvatraloka samakSa samakSaM ca zrAzravati saMcino ti jIvaH karma nirityAzravAH paMcaprANAtipAtAdayastatazcAstha gi niruddhAyAzravAyaiste tathA // kila yatInAM saptadazavidhasaMyamamadhyAtpaMcAzravadvAra nirodhaH paramasaMyamastenaiva teSAM paMcamahA vratadhAritva siddhestatva tiniraMkuzatvAnna tAni niruSaMti // arthaH- sarva jagAe eTale lokanA dekhatAM prANAtipAta zrAdika pAMca zrava te jemale rokyA nathI eTale pAMca prakAranA Azravane bAnA tathA ughAmA sevana karanAra jIva je te jeNe karIne karmano saMcaya kare be tene yAzrava kahIe. e prakAre zrAzrava zabdanI vyutpatti be. vaLI yatine sattara prakAranA saMyamamAMthI pAMca prakAranA - yavano nirodha karato te parama saMyama kahIe tese karIneja temane pAMca mahAvratanuM dhAravAeM siddha thAya ne paNa te liMgadhArI to
Page #495
--------------------------------------------------------------------------
________________ - atha zrI saMghapaTTakA - (471) inanananananananana. tizeja niraMkuza thayA ne e hetu mATe te mahAvratane paNa rAkhI zakatA natho. TIkA:-anirudhAnA apikecana lokApavAdajiyA na prA. kaTayena tatpratise vino navaMti // zmetunitrapatayA sarvatra tAnya pratihataprasaratvena sevaMta iti // tathAsvaviSayeSvAtmagrAhyeSurUparasagaMdhasparzazabdeSu vyAsaktAnyupatnogapravaNAni sarve piyANi sakalakaraNAni carrasanaghrANatvagazrotrANi yeSAM te tathA // yatinA hi nigRhIteMjiyeNa navitavyaM // .. . " arthaH-mahAvratane na pALanAra evA paNa keTalAka liMgadhAse puruSo lokApavAdanA jaya thakI pragaTapaNe te pAMca mahAvratane nAza karatA nathI paNa nirdayapaNuM sarva jagAe e hetu mATe niraMtara mahAvratane nathI sevatA // eTale bAnA niraMtara paMca mahAba tanA ghAtaka kapaTIe liMgadhArI puruSo . valI sarva iMjina eTale netra, jivhA, nAsikA, tvacA, kAna e pAMca iMjiyo temanA je potapotAnA viSaya eTale te iMjiyovame anukrame grahaNa karavA yogya evA je rUpa, rasa, gaMdha, sparza ne zabda e je paMca viSaya tene viSe atizaya Asakta e. Tele te viSaya nogavavAmAM pravINa evI De sarva iMjina te jema. nI, evA liMgadhArI ne nizce sAdhune to sarva iMjina vaza karavI ghaTe . TIkA:-anyathA pravrajyAyA jIvanamAtratApatteH ||ydaah // prasaMjitAnidokSitvA,svAni yena sukhaashyaa||vissyessu hRSIkANi,
Page #496
--------------------------------------------------------------------------
________________ (472.) 1 atha zrI saMghapaTTakaH - pravajyA tasya jiivn| liMginastvaihikameva,sukhaM puraskRtya viSaya vijiyANi vyAsaMjaMto, yathecchaM vicaraMti // tathA gauravAeyAtma nyutkarSapratyayahetavo'dhyavasAya vizeSAstAnica RjirasasAtAtirekahetutvena kAraNekAryopacArAkirasasAtasaMjhAnyeva trINi taishcmaasttsaahaayyenodhdhuraaH|| arthaH - ne jo iMjiyo vaza na kare to dIkSA je te kevaLa zrAMjIvikArupapaNAne pAme. je hetu mATe kaDaM je je je puruSa dIkSA lazna sukhanI AzAe viSayane viSe potAnI iMjiyo pravattIve ne tene dIkSA je te AjIvikArupa thAya De ne liMgadhArI to Alokaja saMkha AMgaLa karI eTale mukhya karIne iMjiyone viSayamA atizaya zrAsakta karIne potAnI zyAmAM Ave tema yatheSTa eTale manamA Ave tema vicare De vaLI gaurava eTale potAne viSe utkarSa jaNAvavAnuM kAraNa evA je AtmAnA adhyavasAya vizeSa te gaurava kahIe te Rddhi tathA rasa tathA zAtA tenuM je atizayapaNuM tainA kAraNajuta ke e hetu mATe kAraNane viSe kAryano napacAra krvaath| rUki gaurava tathA rasa gaurava tathA zAtA gaurava temaNe karIne AkarA evA je dama eTale te gauravanI sAhAyye karIne AkarA dama thAya ne. TIkA:-damA daMgyatepurtipAtena phuHkhasaMsthApyate AtmA'mIniritidaMmA akuzalamanovAkAyAstaeva dehinAmutyathapravakatyAcapalatvAca turaMgAzrazvAstatazca vakSgato'niyamitatayA yasavAprasaratogauravacaMkAdaMmaturagAyeSAM te tathA //
Page #497
--------------------------------------------------------------------------
________________ atha zrI saMghapaTTaka ( 473 ) arthaH- kema je daMga zabdano ema artha thAya be je zrAtmAne durgatimAM nAkhavAvame duHkhita kare be tene daMga kahI e te akuzala eTale sArAM nahi evAM je mana vANI ne zarIra teja dehadhAra ne unmArgamAM pravarttavavAthI ne capaLapaNAthI ghomA samAna kahyA be te detu mATe ubaLatA eTale niyama rahita manamAM Ave tema gamana karatA mATe gauravava karA evA ve mana vacana ne kAyArUpI ghomA te jemanA evA eTale jemanAM mana vacana ne kAyA te sarve narUta be evA liMgadhArIna be - TIkA: - yathA hi turagA nirbalAzrapi jAtisvAnAvyAd vasyaMti yadAtu gauraveNa balopacayena darpiSTAstadA kiM vaktavyaM // evaM mApi svarupeNaiva tAvaDuddhurA rudhyA digauravatrayasaMkalitAnAM teSAM kA kathA // artha:-jema ghomA nirbaLa hoya to paNa enI jAti svanAbIja caMcaLa hoya to jyAre gaurava baLavame madonmata thAya tyAre to zuM kahe. ema mana vacana ne kAyA te rUpa je daMga te paNa sva. rupavane eTale potAnI meLeja uddhata be te jyAre zaddhi gaurava rasa gaurava ne sAtA gaurava e traNavame sahita thayAM tyAre tenA uddhatapapAnI zI vAta kavI. TIkAH na ca yatInAM trayollAsanamupapannaM // durgatidetutvena tasyAnucitatvAt //
Page #498
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 474 ) -4 atha zrI saMghapaTTakaH 8 // yaktaM // trayomanojA pitakAyamA vinirmitAsamatipAtadaMgAH // na jAtu kAryA yatinA pracaMkAH smiikRtaakaaNrukRtaaNtdNgaaH|| liMginastu gauravoddhurakaMdha ratayA satataM tAnvagayaMti // artha:-yatine mana vacana ne kAyA temanuM je ullAsa kara eTale game tema chUTAM mUkavAM te ghaTatuM nathI kema je e durgatimAM vAnAM kAraNa be hetu mATe sAdhune iMdriyo ne aMtaHkaraNane manamAM zrAve te, je calAva te paNa ghaTita be. je mATe te vAta zAstramAM kahI be je mana vacana tathA kAyA temanuM je damana kara te sadUgatimAM javAnuM zrAlaMbanarupa thAya be ne yati puruSe te mana vacana kA yAne pracaMma na karavAM eTale unmatta game tema cAlanAra na karavAM kema je jo ema kare to teja yamarAjAnA daMga jANavA. eTale teja mana vacana kAyA nAza karanAra durgati pamAmanAra duHkha denAra jAvAM ne e liMgadhArI to potAne viSe gurupaeM mAnIne uMca khAMdha rAkhIne niraMtara te traNa prakAranA gauravane vaLagI rahyA be eTale te gauravanuM ghaM sevana karavAthIja potAne viSe moThyA mAne be e jAvaDe. TIkAH - tathA kaSAyAeva deyopAdeya vastutatva caitanyadA ritvADuragAnujaMgAstatazcadhArmikajanasatkriyAdarzanAsa danena puSyaMtaH prabalIjavaMtaH kaSAyorAgAyeSAM te tathA, yatInAM hi sauzrAmaNyavaiphalyotpAdanAtkaSAyAH kartuM na yujyaMte // ydaahuH|| muktyaM ganAyAH krayaNejaraNyaM zrAmaNya muccairguNinAM zaraNyaM // kRtavyapAyA yatinAkaSAyAH sasyaM / narasyaMti yathA kuvAtAH //
Page #499
--------------------------------------------------------------------------
________________ atha zrI saMghapaTTaka ( 475) arthaH- vaLI kaSAya je te tyAga tathA grahaNa karavA yogya evIje vastu tenuM yathArtha jJAnarupI je caitanya tenA nAza karanAra be e hetu sarpa mATe samAna be ne dharmiSTa lokanI sArI kriyA dekhI na khamAya tethe ka prabaLa thatA be kaSAyarupI sarpa te jemanA evA e liMgadhArI be vaLI nizce potAnuM je sAraM sAdhupaeM tene niSphaLa kare evA kaSAya mATe karavA ghaTatA nathI. je mATe te vAta zAstramAM kahI be je muktirUpI strIne vecAthI lIdhAmAM sAdhupaNuM rAkhatuM te mUlya ne eTale jenI pAse sAdhupaNArupI mUkhya be tene muktirupI strI maLe be nevaLI sAdhueM se le guNa puruSone zaraNa karavA yogya be ne je kaSAya be te yatipaNAne nAza karanAra be jema viparIta vAyu be te dhAnyane bagAne nAza kare a tema // bre TIkAH -- yatyAnnAsAstuguNiSu nirnimittakaSAyakaluSitAMtaH karaNA evopalabhyata iti // evaMtAvat paMcAzrava viramaNapaMceM* priyanigrahamaMtraya viratikaSAya catuSTayajayalakSaNa saptadaza viva saMyamAnAvena teSAM lokottarabAhyatvaM pradadAnIM lokalokotarabAhyatvamapidarzayatItyAha // arthaH-- liMgadhArI to guNavALA puruSone viSe kAraNa vinAjaM kaSAyavame malina thayAM be aMtara te jemanAM evAja dekhAya be e rIte pAMca zrAzravathI virAma pAmavuM tathA pAMca iMDiyono nigraha karavo tathA RNa daMthI virati karavI tathA cAra kaSAya jItavA e be lakSaNa jenuM evo je sattara prakArano saMyama te e liMgadhArI jane
Page #500
--------------------------------------------------------------------------
________________ (476) + atha zrI saMghapaTTakaH viSe nathI mATe temane lokottara kriyA thakI rahitapaeM be te dekhAmayuM ne have laukika lokottara ebe thakI rahitapaNuM liMgadhArI unuM dekhAne ke. TIkAH - sarvAkRtyakRto pi lokalokottara viruddhA brahma sevanapuSpaphalApa jo gAyasadAcAra kA riNopi // yadA // dagapANaM pupphaphalaM zraNesa NijjaM hitya kiccAI // zrajayApakI sevaMtI jaivesaviruMvagAnavaraM // arthaH- je e liMgadhArIna sevana karavAnuM kAma kare ve to paNa eTale lokane lokottaramAM viruddha evAM je maithuna sevavAM tathA puSpaphaLa yA dikano napanoga karavo ityAdi asat prAcaraNa karatA evA be topaNa je mATe te vAta zAstramAM kahI be je. TIkA:- nAma jainA iti prakRtaM // kaSTaM mahaduHkhametat // adhunA saMprati sthitvA zraruhya sansu nimUrddhasu suvihitasAdhumastakeSu pratipadamasUyayA suvihitAnAmasadoSAropaNena lAghavo tpAdanameva hiteSAM tanmUrddhasvavasthAnaM // nuddhata dhiyonAstyasmatsamo jagati saMprati kazciditi dappadhmAtabuddhayaH tuSyaMti suvihitaM manyA apyete'smA jirlaghUkRtA ityAzayena modate // tuSyaMti ca sAdhvAdiparikhAreNa zrAddhAdi pUjayAca varddhate caH samuccaye // arthaH-- e liMgadhArI nAma jainI kahevAya ve eTale nAma mAtrava jainI ne ema prasaMgathI prApta thayuM mATe aho dhAto moTuM
Page #501
--------------------------------------------------------------------------
________________ * atha zrI saMghapaTTakaH ( 477 ) kaSTa, moTuM duHkha be je have suvihita sAdhunA mastaka uparathI Arohala karIne paTale mAthA upara camIne rAjI thAya be eTale pada pada praye irSyAva asat doSanuM je AropaNa karavuM tethe karIne laghupakhArnu je utpAdana karavuM teja temanA mAthA upara paga mukyo jANavo te natabuddhivAlA ema jANe be je yA kALamAM jagatane viSe mArA jevo koi nathI e prakAre ahaMkAravame dhamadhamatI be buddhi te jemanI evA e liMgadhArI harSa pAme ve eTale suvihitapaNAne mAnatA evA e suvihita sAdhu je te moe laghu karyA be eTale emanI halakAza karI arthAt emane moe jItyA be ema mAnIne rAjI thAya be ne potAnI pAse potAnA jevA je liMgadhArI puruSo tenA parivAravane potAnI moTapa mAnI rAjI thAya be ne zrAvakAdikanI pUjAvase aiMkArapa dhAraNa kare be cakArano sasuccaya artha be eTale e sarva doSa eka eka liMgadhArI mAM rahyA be. TIkA: kathamevaM vidhA zrapi sanmunimurddhAvasthAnena te tuSyaMti puSyaMti cetyata Aha || aMtyAzcaryarAjAzritAH pAzcAtyAzcaryapArthivAnugatAya taiti hetugarbhavizeSaNaM // etaduktaM javati // nahyevaMvidhAkRtya vidhAyino mahAmunInAM mastakeSvavasthAnaM kartuM pArayati // arthaH- dave e prakAranA liMgadhArIna De topaNa sArA munian Heart viSe nivAsa karavo teNe karIne kema prasanna thAya be puSTa mAye eTale rAjI rahe be ema jo kahetA hoya to teno uttara kahe be je vazamA Azcarya rUpI rAjAno dhyAya karIne e liMgadhArIca
Page #502
--------------------------------------------------------------------------
________________ (78) 49. aba zrI saMghapaTTaka Wwwwwwwwwwwwwwwwwwwww pUjAya le harakhAya le. je hetu mATe dazamA zrAzcarya rupI rAjAne anusaratA e je vizeSaNa le te hetu garjita 3 eTale e vizeSaNa kayu temAM hetu rahyo De e vAta zAstramA kahI je e prakAre akAryanA karanArA liMgadhArI te mahAmuninA mastaka upara nivAsa karavA kyAre paNa pAra pAmeja nahi eTale samartha thAyaja nahi. TIkAH-kathaMcitkurvANAapivA na toSaM poSaMca te prApnuvaM ti // mahAmunitiraskAramAtreNApi tatkAriNA midaiva hA. nizravaNAt // yadAda // ihevahIliyA hANi hasiyAroviyavae. zrakosiyA vahaditimaraNaM diti tAmiyA ||prNcaivmnrthkaarinno piliMginaH suvihitAM stiraskRtyApinaMdaMti tannUnaM dazamAzcarya mahimAyaM // arthaH-kora prakAre paNa mahAmuninA mastaka upara paga sthApanArA puruSo je saMtoSa pratye tathA puSTi pratye na pAmekemaje mahAmuninA tiraskAra mAtravame paNa te tiraskArane karanAra puruSanI e jagoeja hAni thAya De ema saMnaLAya De e hetu mATe te vAta zAstramA kahI De paraMtu e prakAre anarthanA karanAra evA paNa siMgadhArI je te suvihitano tiraskAra karIne paNa AnaMda pAme ne te nizce dazamAzcaryano mahimA De. TIkA:-yamucyate // nekena kvaNatA saroSaparuSaMyat kRSNa : sanine,dAtuMtena caMpeTamukhatadhiyA hastaH smutsaasitH|| ya
Page #503
--------------------------------------------------------------------------
________________ - atha zrI saMghapaTTakaH -- ( 479 ) cAdhomukhamaNi vidadhatA tenApi tanmarSitaM // tanmanye viSamaM triyo balavataH kasyApi lIlAyitaM // ' arthaH- te upara dRSTAMta kayuM ve je madonmatta ghayeloM ne zabda karato evo deko kALA sarpanA mukhane viSe lApaTa mAravAne z2e roSa rahita kaThorapaNe hAtha nagAme be ne te sarpa AMkho mIcI nIcaM mukha kara te makAno aparAdha sahana kare be te baLavAna evo harse paNa viSa maMtravALo puruSa tenuM lIlAceSTita De ema huM mAnuM eTale kAlo sarpa kAno mAra khAya te te viSamaMtravALA puruSano prabhAva be tema suvidita sAdhu je te liMgadhArI dhonuM apamAna sahana kare be te dazamAzcaryano mahimA be paNa e liMgadhArI zrono mahimA nathI. 'TIkA:- tatazca yathAnI cAya pikecana kiMrAjAdeH svAmino'vaSTaMnena mahatAmapimUrddhasvAruhyapuSpaMti // evametepi dazamAzcaryamahimnA mahAmunIn paribhUyApi puSyaMtItyapi zabdArthaH // arthaH-vaLI jema keTalAka nIca nagarA puruSo te rAjAdika lokamAM moTA kadevAtA hoya tenuM AlaMbana karIne moTA purupanA mAthA upara paNa zrArohaNa karIne khuzI thAya ema zrA liMgadhArI paNa dazamA AzcaryanA mahimAvake te moTA munine paNa parAbhava karIne harSa pAme ve ema zrapizabdano artha be. TIkA:- tathAca prakaraNakArai revA'nyatrA nihitaM // ida
Page #504
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1480) - aya zrI saMghapaTTaka: - samapuraMta rayamAsarAsI, usamasamayahaM jotumasappalAve // jamihakavamakUmAsAhuliMgIguNaTeparinaviya pahuttaM jatinaMdaMtidUra etacca mahatkaSTaM, nahimahAmunInAmevaM parAnavaH kartumucita iti vRttArthaH // 2 // Moto .. arthaH-vaLI prakaraNanA karanAra puruSeja bIjI jagAe karyu je moTA munino e prakAre parAnava karavo ghaTato nathI ne te kare te moTuM kaSTa . e prakAre yA bAvIsamA kAvyano artha thayo TIkAH-sAMprataM teSAM pratyahaM sarva viratirUpapratyAkhyAna jaMgakaraNena tapazcaraNAdyannAvaM pratipAdayannAha // arthaH-have te liMgadhArIunuM niraMtara sarva viratIrupa pacakhAparnu je nAgavaM teNe karIne tapa tathA cAritra teno anAva eTale nAza tene pratipAdana karatA satA kahe . . // mUla kAvyam // sariMjaparigrahasya gRhinnopyekaashnaadyekdaa| * pratyAkhyAyanarakSato hdinvettiivaanutaapssdaa|| SaTkRtvastrividhaMtridhetyanudinaM procyApinaMjati ye| teSAM tu katapaH kvasatyavacanaM kvajhAnitA va vrt||3||
Page #505
--------------------------------------------------------------------------
________________ AAAAAAAAAAAAAAN - atha zrI saMghapaTTaka - (541) TIkA-sariMjaparigrahasya sakalasAvadhavyApAradhanadhAnyAdisaMgrahatatparasya gRhiNopizrAmasyApyAstAM mahAmunerityapizabdArthaH // ekAzanaM aMtardivasamekavAraniyamitajojanaH pratyAkhyAnajedastadAdiryasya nirvikRtikaadestdaadiprtyaakhyaan|| artha:-samasta je sAvadha vepAra dhanya dhAnya zrAdika teno je saMgraha tene viSe tatpara evo jegRhastha zrAvaka tenA paNa aMtaramA ekAsaNuM pramukha paJcarakANa nAgIne pazcAtApa thAya to moTA muninA aMtaramA pazcAttApa thAya temAM zuM kahe, ema api zabdano artha ne ekAsa' te zuM to divasamA ekavAra niyama pramANe jojana kara evo je paJcarakAno neda te je Adi te jene evaM je nirvikRtikAdika // eTale vimajha na vAvaravI ityAdikanuM je paJcarakANa tene // TIkAH-ekadA kadAcidaSTamyAditithiSupramAdabAhulyana nityapratyAkhyAnAnAvAt pratyAkhyAya niyamya tadapi kadAcit kRtamekAsanAdi na rakSato'nAjogasahasAkArA dinA na pAlayato jaMjataztyarthaH hadicetasi navejAyeta tIbro niSTuro'nutApaH // arthaH-kyAreka karato evo zrAvaka eTale aSTamI zrAdika tithine viSe paJcarakANa karato kemaje ghaNA pramAdathI nitya paccarakANa karato nathI evo je zrAvaka te paNa kyAreka karelu evaM ekAzanAdi tene na pALato eTale ajANe sahasAtkArAdikavajhe nAgato evo e pramAdI zrAvaka tenA cittamAM paNa atizaya Akaro pazcAttApa thAya je meM thA zuMkayu.
Page #506
--------------------------------------------------------------------------
________________ 7 atha zrI saMghapaTTakaH 8 TIkA:-bahunA kAlena tAvadadyapratyAkhyAnaM kRtaM // tadapi mayAmaMdanAmyena jagnamato dhigmAM kathaM me zuddhirbhaviSyatItyevaM rUpaH pazcAttApaH sadA sarvadA yAvadU jaMgaprAyazcitaM gurujyonAsAdayati // SaT kRtvastrIn vArAn sAyaMtanapratikramaNe trIMzcapragetana pratikramaNe iti SaTvArAn saMkhyAyA vArekRtvastaddhitaH // trividhaM triSeti // anena sAmAyika sUtramupalakSayati // kilasAdhavaH sAyaM prAtazca pratikramaNe sAmAyika sUtramuccArayataH trividhaM trividheneti paThati // (482 ) arthaH- do meM gha kAle Aja paccarakAla karyu te paNa maMda jAgyavAlo huM je tethe nAgyuM mATe mane dhikkAra ne mArI pApa zuddhi kema thaze ityAdi rUpa pazcAttApa niraMtara kare be jyAM sudhI e paJcakAnuM prAyazcita guru thakI nathI pAmyo tyAM sudhI pazcAtApa kare be ne je liMgavArI ne te to uvAra eTale sAyaMkALanA parika maNA vakhata traNavAra ne prAtaHkAlanA pamikamalA vakhata traNavAra ema vAra trividha trividha ityAdi sAmAyika sUtrane nizce uccAraNa karatA satA traNa prakAre trikaraNa zuddhie sAvadyanuM paJcaskA * kare. be. TIkA: - yathA savaM sAvajjaMyogaM paJcarakA mi jAvajjIvAetivihaMti videNaM maSeNaM vAyAe kAraNa mityAdi // tatra trividhamiti tisro vidhAyasyeti trividhaM kRtakAritAnumatalakSaNaM tridheti trividhena karaNena manovAkkAyarUpeNa sAvadyaMyogaM pratyAkhyAmi //
Page #507
--------------------------------------------------------------------------
________________ m 19. atha zrI saMghapaTTakA - (483) ityevaMrUpatayA anudinaM prativAsaraM procyApyanidhAya pratijJA pApItyarthaH // arthaH--jema mana vacana kAyA e traNe karIne traNe prakAre jAvajIva sarva sAvayayogane hu~ paJcarakANa karuM buM ityAdi temA praNa ke prakAra te jenA tene trividha kar3hIe eTaletraNa prakAre karavaM, karAvaq ne anumodanA karavI e De lakSaNa jenuM evaM mana, vacana kAyAe karIne sAvadyayogarnu hu~ paJcarakANa karuMDe e prakAre nitya paJcakANa karIne paNa eTale nitya bolIne pratijJA karIne paNa jAge ne eTaso artha be. . TIkA:--apratijJAtAnuSTAnasyahi jaMgenApi na tathA doSa ityapizabdArthaH tikhamayaMti ye liMgamAtravRttayasteSAM tuhipoledapradarzanArthaH // kvazabdAH sarvepyakSamAvyaMjakAkepArthAH // tapo'nazanAdi // nityapratyAkhyAnasya sarvasAvadyayogavirati rUpasya sakalalokasamakSamajyupetasyanaMgadarzanena naimittika pra... tyAkhyAnasyApikathaMcillokapaMktyA viditasyopavAsAdenaMgAna. mAnAnnAstyeva teSAM kvacittapaH na" nityapratyAkhyA gadarzanena nAgA: arthaH-ne je anuSTAna, paJcarakANa kayuM nathI tenuM meM nA. garbu teNe karIne tevo doSa lAgato nathI. jevo paJcarakANa karIne tene jAgatAM doSa lAge . e prakAre api zabdano artha De je khigamAtra dhAraNa karIne kevaLa potAnI AjIvikA mAtra kare le te. mane tapato kyAthIja hoya. tu zabda je te gRhasthathakI te liMgadhArI
Page #508
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 484 ) 28 atha bhI saMghapaTTakaH judA be ema jagAve be ne ' sarve kva' zabda be te akSamAne japAve be eTale tiraskAra ve artha te jeno evA ve. arthAt e liMgadhArIne tiraskAra be jene tapa nathI. tapa eTale anazanAdika jANavuM ne sarva lokanI samakSa aMgikAra kareluM sarva sAvadyayoga viratirupa je nitya paJcarakA tenuM nAgavuM pratyakSa dekhAya be. tethe karIne lokapaMrie eTale lokalajjAe karyu evaM je naimittika paccarakANa eTale koi tithIne viSe upavAsAdika tenuM paNa anumAne jAgavuM japAya se mATe te liMgadhArIne kAMi paNa tapaja nathI. TIkA: - yadvA vastugatyApitapaH kurvatAMteSAMta ponAstyeva // tAma livat // SaTkAyopamarddinAM tapaso viphalatvenA nidhAnAt // kaM satyavacanaM // tathyavAk // sarvaM sAvadhaMyogaM na karomityAdyanidhAya punastatkSaNamevatanniSevaNAt pratyakSamRSAvAditA prasaMgepisatyavacanAbhAvAt // arthaH- athavA kadAcit tapakaratA evA paNa te siMgadhArIjane vastugatie tapa nathIja. tAmalI tApasanI peThe. kemaje u. kAyanuM upamarddana karanAra prANIunuM tapa niSphaLa yAya ke ema zAstramAM kadevAeM bee hetu mATe. vaLI te puruSone satya vacana paNa kyAMthI ja "hoya. je sarva sAvadha yoga nadi karUM ityAdi kahIne paNa tatkAla ja te sAvaya yoganuM sevana kare be mATe pratyakSa mRSAvAdapa adyAya haine mRSAvAdanA prasaMgano aMza mAtrathI paNa satya vacana hoya te 'asatya thAya be e hetu mATe sAkSAt asatya vacananI to zI bAta 'kavI. iti jAva //
Page #509
--------------------------------------------------------------------------
________________ -48 aba bhI saMpapaTTakaH TIkA:- // yaktaM // na karemi ttijalittA taM caiva jisevaI puNo pAvaM // paJcarakamusAvAI mAyA niyamI pasaMgoya // (485 ) evaM ca yadA pravrajyAvasaroktasya sarva vira tiviSayasyatadvacanasyAlIkatvaM tadA vastvaMtara viSayasya tasya kA satyatvasaMbhAvaneti sarvathA nRtanASiNaevata iti // arthaH- te vAta zAstramAM kahIM be jeM pApa nahi karUM ema kahI ne teja pApane vaLI seve che te pratyakSa mRSAvAdI be ne bAhya mA yAne abhyaMtara mAyA teno temane prasaMga thAya be mATe jyAre dIkSA basate sarva sAvadha yoganI viraMtirUpa potAnuM boleluM vacana asatya thayuM tyAre bIjI vastu saMbaMdhI je temanuM bolavu te satya saMnaveja kyAMthI mATe e liMgadhArI sarvathA asatya jASija be. TIkAH kva jJAnitA siddhAMtarahasyaparicetRtvaM // jJAnasya'hiphalaM viratistasyAzcasAtazIlatayA teHsamUlamunmUlanAttacA ca kathaMcitsato pijJAnasyA'kiMcitkaratvena tadAnAsatyAvajJAna gaMdhopi teSAM nAstIti // svarNa-vaLI te liMgadhArIune siddhAMtanA rahasyanuM jANapaeM kyAMcI na hoya kema je jJAnanuM phaLa to virati be me te virati to khazIkhapase te liMgadhArI uMe mULamAMthIja ukhAkI nAMlI ne mahe
Page #510
--------------------------------------------------------------------------
________________ (486) 49. aba bhI saMpapaTTA mATe vaLI kozprakAraceM kAMikajhAna ho to paNa te jJAna kAM karavA samartha nathI kema je e jJAna nathI e to jJAnano zrAnnAsa jaNAya ne mATe te liMgadhArInane jJAnano gaMdha paNa nathI e vAta sikathaz. ttiikaaH-|| yamuktaM // subahuMpi suyamahIyaM kiM kAhI caraNa vippahINasta // aMdhassa jadda palittA dIvasayasahassakomIvi // - arthaH- te vAta zAstramA kahI je je atizaya ghaNuM evaM e paNa je zAstra, naNa te cAritrarahita evA puruSane zuM karI zakaze kaMDa paNa nahi karI zake jema AMdhaLAnIthAgaLa so hajAra karoga evA paNa dIvA pradIpta karyA paNa te aMdhane upakAra jaNI nathI tevU cAritrahINa puruSarnu naNavU be. TIkA:-kva vrataMdIkSAdIkSopAdAnepipratyAkhyAnajaMgAdalokanASaNena dIdAyAapArthakyApAdAnAtaM teSAMnAstIti ||ydaahm loevi jo sasUgo zraliyaM sahasA na jAsaI kiNvi| ahadiskivi aliyaM nAsara to kiMca dikAe / arthaH-vaLI te liMgadhArIu~ne dIkSA paNa nathI kema je dIkSA le le to paNa paJcarakAnuM nAgavU tethI tathA asatya nASaNa karavaM tethI dIkSAnuM nirarthakapaNuM zrAya e hetu mATe temane dIkSA
Page #511
--------------------------------------------------------------------------
________________ - atha zrI saMghapaTTaka - nathI te vAta zAstramA kahI le je lokane viSe sAro puruSa hoya te paNa sahasAtkAre kAM jUTuM na bole ne aho AliMgadhArIe to dIkSA lIdhI le to paNa juTuM bole ne mATee dIkSAvame zuM? kaMpaNaM nahi. e dIkSA lIdhI te na lIdhA jevIja thai iti nAva // TIkA:-atracAsakRtkvazabdopAdAnena loke lokottare ca sattapaHpravRtestapastvAdikaM na saMjavatItijJApyate // tenAyamA. . zayaH // yadAkilagRhiNopisaMtataM gRhAraMjasaMraMnaratatvAt pramAda jaranirjarAapyana vagatasihAMtatatvAzrapi kadAcit pratyAkhyAna jaMgenaivamanutapyate tadA sutarAM yatInAM sarvasAvadyayogaviratAnAM .. viditAgamasArANAM kathaMcihiratinaMge pazcAttApaH prAyazcittagraha. , zca yukta yetuniHzUkatayA tAMnajato manAglajjAmapinAdadhati teSAMnAstyeva tapaHpranRtItivRttArthaH 23 // artha:- jagAe vAraMvAratra zabdanu je grahaNa karateNe karIne lokane viSe tathA lokottarane viSe te liMgadhArInana je tapa dika te thakI tapa AdikapaNuM saMnnavatuM nathI ema jaNAve . eTale e liMgadhArIunu je tapa te :niSphaLa De arthAt ema je tapa nathI, vrata nathI ityAdi arthane kva zabda jaNAve 2 te hetu mATe A zra. jiprAya pragaTa jaNAya je jyAre gRhastha De te paNa niraMtara gharanA mAralane viSe magna De te hetu mATe pramAdanA samUhane viSe jarapura pumelA De ne nathI jAeyu simAMtanuM tatva se jemaNe evA le to paNa kyAreka paJcaskANanuM nAgavU thAya to teNe karIne atizaya paritapta thAya be. tyAre sarva sAvadha yogathI virAma pAmelA ne jAeyo
Page #512
--------------------------------------------------------------------------
________________ (50) aba zrI saMghapaTTaka prAmamano sArate.jemaNe ekA yatine lo koi prakAre viratino aMga se sake pazcAmApa vo joie tathA prAyazcitanuM grahaNaH karatuM te kuka ne je niHzUkapaNe te tapAdikane nAgatA satAsagAramAtra sajA pAmatA nathI mATe te liMgadhArInane tapa zrAdika kAMzpaNa nathI e prakAre zrAtrevIsamA kAvyano artha thayo. // 3 // TIkAH-idAnI teSAM lokopahAsAdipuraH saraM jinapayapha ripapisvaM vRttavyena prakaTayatrAha // arthaH-have te liMgadhArIunu lokamAM upahAsAdika thAya te pUrvaka jinamArgathI je nalaTApaNuM ne tene be kAvye karIne pragaTa karI kahe . ||muul kAvyam // devArthavyapato yathArucikRte sarva ramye maThe nityasyAH zucipahatUlizayanAH sabdikAdyAsanAH // sAraMnAH saparigrahAH saviSayAH seAH sakAMkSAH sadA sAdhuvyAjaviTA aho sitapaTAH kaSTaM caraMti vratam // 3 // ityAyukta sopahAsavacasaH syuHprekSyalokAH sthiti, zrutvAnyenimukhAapi shrutpthaabaimukhymaatnvte|| niyoktyAsu suhazopibibhrati manaH saMdevadokhAcalaM, aSo se nanu sarvathA jinapatha prtyrthinomiittH||5||
Page #513
--------------------------------------------------------------------------
________________ atha bhI saMghapaTuka (WOR) TIkA-peSAM sthitiM preya lokAH lohAsavacasaH syu ri0 vi saMbaMdhaH // kaSamityAha // ahoiti vismaye sitapaTA: zvetAMbarAH kaSTaM duSkaraM caratyanutiSTaMti vrataM pravajyAM mahadAzvaryametat yat sitapaTAH kalAvapyevaMvidhaMtratakaSTamanujavaMti // nahi saMpratitanairmAnavairalpasatvairevaMvidhaM kaSTaM kartuM zakyate // artha:- je liMgadhArI unI sthiti dekhIne loka je te upahA sahita thAya ne eTale e liMgadhArIcanI hAMsI kare ve e prakArako saMbaMdha be se kaye prakAre kare che to tyAM kahe be je ho yAta moTuM zrAzvarya je yA zvetAMbara yatI loka duSkara vrata pALe tu mA kaLikALamAM paNa yA prakAranuM dIkSA kaSTa anubhava kare to moTuM zrAzvarya zrI kALanA alpa baLanA prAthI ema. kAranuM kaSTa karavAne nathI samartha yatA. TIkA: athaca sarvairapyevaMrUpaM vrataM kartuM pAryataeva sukhadetuvAvityupahAsaH // atha kathamevamupahAsasteSAMtaiH kriyataityataAi // sAdhuvyAjena yatibAnA viTAH khizAH nAmI sAdhakastana kRpAyogAt // kiMtu tadvAjena viTAH sakala taka NopapatteH / artha-ve kahevAmAM yA prakAraar lokano abhiprAya be je sarva loka paNa yA prakAranuM vrata karavAne samarthaja be kema je e to sukhanuM kAraNa ve e detu mATe. ityAdi liMgadhArI bane dekhane loka ise be valI kIye prakAre loka liMgadhArI januM upahAsa kare te ko je thAto sAdhuko mana lazne eTale upasthI sA.
Page #514
--------------------------------------------------------------------------
________________ sababa zrI saMghapaharU dhuno veSa banAvIne jaNAtA viTa puruSa De eTale vezyApati haiM nAvArtha je khumcA, uccakA, vaMThela, vyabhicArI evA e puruSa De paNa sAdhu nathI. kemaje sAdhunA lakSaNamAMthI eke lakSaNa zrA liMgadhArIumA dekhAtuM nathI tyAre zuM dekhAya ne to kevala sAdhunuM kapaTa karIne vartatA vya. nicArI puruSo dekhAya ne kema je samasta vyabhicArI puruSonAM . kaSa emane viSe pratyakSa dekhAya De e detu mATe. rAumA dekhA sAdhu kapaTa khAya ke kapa emane ttiikaa:-tdevaah||devaarthvyyto devagRhAdhipatyena tahavi. pasyatadadhInatvAt jinavitta viniyogena yathAruciruceH svecchAyA. anatikramerotyavyayojAvaH svamanonilASAnurUpa mityarthaH kute niSpAdita sarva ramye sakasavasaMtAdirUpatAvinaktakAsa vizeSa manohare maThe pratIte // .. .. ..... arthaH-seja kahI dekhAma je je liMgadhArIune devamaMdiranu pradhipatipaNuM 2 teNe karIne devajavya e liMgadhArInane svAdhIna ke te hetu mATe je prakAranI potAnI icchA ke eTale ruci le te prakAre karAvelo ne sarva vasaMtAdi Rtune viSe manohara eTale je je kA. lamA je je vastuthI sukha thAya te prakAre karAvelo je suMdara prasiddha maga tene viSe. TIkA:- tathAhyatrajAlikAzuSiravizacchiziracArumAruta vihitajISmagrISmapRthudavathumathitazarIrApyAyanAni tuMgatA saMpAditasaMcariSNujanato'dhUtarathyArajaHsaMpAtanAyanAni vaataaynaani|| arthaH-te suMdarapaNuM kahI dekhAme le je e maune viSera
Page #515
--------------------------------------------------------------------------
________________ maya zrI saMghapaTTakaH 8 ( 491 ) Tale potAne ravAnA sthAnane viSe yA prakAranAM suMdara jAlIyAM mUkAve che. te kevAM ve to je jAlI yAMnA vimAMthI praveza karato ne zItala evo je suMdara vAyu tethe karIne karyo be khAkarA grISma RtunA ghaNA ghAmathI vyAkula dhatuM je zarIra tenI puSTi te jemaNe evAM ne vaLI te jAlIyAM kevAM ve to mAragamAM cAlanAra lokoe umAmI je rastAnI raja te jema na pake e prakAre jenuM uMcApaNuM saMpAdana karyu be evAM eTale deva dravyavame potAne rahevAnA sthAnama nRSNakAlamAM sukha thavAne vAste uMcI bArIo tathA jAlI bhono tAlamela banAve be itibhAvaH // TIkA: - niruddhaprAvRSeNyavareNyajaladapaTala vigalada virala saliladhArAsArA vicitra citrazAlikA sArA viTaMko kita daMtakalA valanayaH // arthaH-vaLI varSARtu mAM potAnA sukhane thArthe te jagAe suMdara meghatha kI pakatuM je ghaNuM jala tenI dhArArjunA kaliyA rokAvAne vAste upara vAdanavALAM bajAM karAve . TIkAH - ajavan prAleya kaNa saMvalitamanapavana sparzalezAnizI thinyAmapi sukhapravezA apavarakadezAH // evaM ca kathaM na sarvarturamyatA maThasya // artha:- baLI zivALAmAM himanA kakSIyAvane mizrita pa
Page #516
--------------------------------------------------------------------------
________________ (2) aba bhI saMpa pelI je ati zItala vA tainA sparzanI baiMza jamA na yAya ne rotrie paNa jemAM sukhanI praveza De evA jemA suMdara jarakA hai. eN prakAranI potAno maTha sarva kALamAM sukhakArI kema na hoya. - TIkA:- tathA ca tatra nityasthAH satatavAsinaH / suvihitAdi devadravyopajoga jayAdyatinimittanirmitatvena mahAsAvadyatvAcca maThe na vasaMta kiMtuyA cite yAha zitAha zi paragRhAdAveva tatrApinAnavarata vasati // arthaH- vaLI te sthAnakane viSe niraMtara nivAsa karatA evA liMgadhArI De ne suvidita sAdhu me te to devadravyamI upannoga thAeM jayathakI yatine nimitte nipajAnyo meM e hetu mATe ne mahA sAvadhapaNuM ve e hetu mATe tyAM nathI vasaMtA tyAre kyoM vaseM be? to mAgI lIdhenuM jetuM tenuM pArakuM ghara tene viSeja nivAsa kare be zamI paNa niraMtara nivAsa nathI karatA. TIkA:- nityavAsitvaprasaMgA nityavAsasya ca yatInA zrI. ddhAdipratibaMdha lAghavAdihetutvena pratiSedhAt // // yak // paribaMdho lahuyattaM na jaNuvayAro na desa vinnANaM // "moborAha nae dosA vihArAnI
Page #517
--------------------------------------------------------------------------
________________ para bhI saM (3) parthama je nitya nivAsapAnI asana bAya 1 hetu moTe ne sAdhune zrAvakAdikanoM pratibaMdha thAya tethI laghutA AdikanI proti vAya te vAta zAstramAM kahI ve je jo sAdhu vihAra meM kare to te pakSamA ATalA doSa rahyA ve je pratibaMdha thAya tathA laghutA thAya tathA lokono upakAra na thAya. tathA nAnA prakAranA dezanuM vijJAna na thAya tathA AjJAnuM Aradhina na thAye. TIkA:- udyata vihArasyaiva mamakArAyuccheda nimittatvenAnidhAnAt // yadAha // zraniyayavAsI samuyANaca riyA zrannIya ThaMDe payarikayAya // appovaMdI kalaha vivANA ya vihAraca riyA isisatyA // arthaH- je bihAranA udyamI hai tenaija mamatvano nAza yAya he te zAstramAM kathaM be je munine vihAra caryA karavI te prazasta hai paTale vakhANavA yogya De kaima je eka jagAe niyamAe nivAsa yaha na jAya tathA ghaNA gharanI gaucarI thAya tathA ajJAta gocarI thApa eTale panAra tathA lenAra paraspara naLakhe nahi tathA zuddha ahAra maLe tathA pratiriktapaNuM thAya. eTale strI pazu napuMsake rahita evaM sthAna male tathA apa upadhi thAya tathA kalahano tyAga yAya e sabai guNa munine vihAra karatA prApta yayi hai. TIkAH sAtapaTatayA~ mai niyatasthitayo bhAsaMtIti kathaM na javaMti viTAH // tathA zucayo nirmajAH para
Page #518
--------------------------------------------------------------------------
________________ mA zrIH saMghapakAsa lA. paTTAMzukasaMvItA haMsarutAdimayAH zayyA vizeSAH // yahA paTTAH zrIpAdidAru nirmitA stAHzayanaMzayanIyaM yeSAM te tthaa|| sAdhavohi kaMbalAdisaMstAraka eva zerate na paTTatUlyAdiSu tAsAM pramAjanAdyazujhe vinuussaasaatshiiltvvyNjktvaalokophaashetutvaacc|| - arthaH-zrA liMgadhArI to sAtAsukhamAM laMpaTa De e hetu mATe magne viSe nitya nivAsa karI rahyA De ne vilAsa kare le mATe e viTa puruSa eTale vyabhicArI puruSa kema na hoya vaLI nirmaLa suMdara talAzca nAre. sArAM vastranA nabAme sahita tarehavAranI zayyAna suvAnI sAmagrImAM jemane dekhAya De evA athavA zIzama zrAdika kASTanA palaMga suvAnA jemane le evA. nizce sAdhu to kAMbalI zrAdikanA saMthArAmAM suve te paNa kAM nAre nAre godamAM talAi palaMga pAtharaNAM vageremA sutA nathI kema je tevI vastunuM pUjavU pamileharbu thara zakatuM nathI mATe azuJjapaNuM rahe je e hetu mATe tathA zonAne jaNAvanAra ne tathA sAtA sukhazIlapaNAne jaNAvanAra De e hetu mATe tathA lokomA upahAsa thavAnuM kAraNa ne e hetu mATe. ... TIkAH-etetu tatra zayAnA viTatvaM prakaTayaMti // tathA samandikAdyAsanAH // zonnanagabdikAmasUrakAdiviSTarajAjaH / / gadikAyupavezane cadoSA munInAM prAgevoktAsAraMjA maThavATikAkRSyAdimahAsAvadhavyApArakaraNakAraNapravaNAH saparigrahAH pahivANijyAdiprayojanane dhanyavAnyasnehAdinAMgasaMgraha
Page #519
--------------------------------------------------------------------------
________________ MAR arthaH-yA liMgadhArI to pave kahI evI talAmA saveM le mATe potAnuM vyajicArIpaNuM pragaTa kahI Ape ne vaLI sArI gA. dI je mazaru, mukhamala, kInakhApa, sADhI, gajIyANI, selA prA. dikanI gAdIyo zrAsana takIyA vagere vastuno napannoga kare lene muniyone to gAdI Adika Asana napara besavAthI ghaNA doSa lAge ne te pUrve karA vaLI te liMgadhArIzro zrAraMja sahita ne eTale maTha tathA vAmIzro tathA khetI ityAdika je mahAsAvadha vepAra tenuM kara tathA karAvaq tene viSe tatpara De vaLI te liMgadhArIo parigraha sahita ne eTale gRhasthanI peThe vepAra zrAdika prayojanane kAraNe dhana tayA dhAnya tathA sneha eTale ghI, tela, divela ityAdika vastu tayA pAtra te sarvano je saMgraha karavo tene viSe tatpara le // ... TIkA:-saviSayAzcakSurAdIjiyAnukulanartakIdarzanatAMbU. , sAsvAdanacaMdanAyaMgarAgagaMdharvagItazravaNAdiviSaya satatAnuSakta cetasaH // seA viSayAsaktasvAtkAmukavat // svAnimatAM yo. : Sitamanyena sArka mAlApAdi vivadhAnAmavekSya taM pratya. 'kSamAnAjaH // arthaH-vaLI te liMgadhArIyo viSaya sahita ne eTale netra zrAdika iMjiyone anukuLa eTale iMjiyone AnaMdakArI je nATika karanArI strIro tenuM je dekhaq tathA. tAMbUlanuM nakSaNa kara tathA caMdanAdikano aMgarAga karavo tathA gaMdharvanuM gItagAna sAMnaLavU i. tyAdika je viSaya tene viSe niraMtara Asakta ne citta te jematuM evA paLI te liMgadhArIo iyAe sahita De eTakhe kAmI puruSanI peThe : viSayAsakta ve e hetu mATe potAnI mAnelIstrI tene bIjA puruSanI
Page #520
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( VRS) zrI AlApAdikAM dekhIne te pratye kamAla na yatA pada irSyA karatA ekhA TIkA: kAMkAH saMno vilAsAnyAsAt pratijJAM navadavopajJAyamAnakhisotkalikAH // zrAraMjAdayazcayatInAM bahuH doSakhAnekadhA vivikAsa sarvadA || vizyAyAMnA di vAjyAlAkA citsaramuvera ki kasmA viceto vikAramA praha hRSyAta 14 zArthI te liMgadhArI sahita saMjoga karavAno tathA vilAsa karavAne ke e hetu mAhe kaNe kRNe navI navI ramavAnI, iSThAzro jemane uThe be evA sAdhune Ara AdikanI aneka prakAre niSedha ke kaimake emAM bahu doSa. paja ke e* hetu mATe niraMtara viSayano anAdi kAlano abhyAsa be hetu mATe kyAreka koi paNa sArA muninA citta pratye paNa vikAra mAtrane pragaTaH thakAeM be mATe dhurve kajhAM je kAraNa te munine sevavA yogya nathI. * TIkAH yaDukkaM // nava lipa navi dohI / pAekhaM tiyAMni so jIvo // jorarahitaM mayA hodaH // chArtha:-se vAtaH zAkhamA kahI. ke. je. pro, koI jIva to pratha nahi je yAra pasIne
Page #521
--------------------------------------------------------------------------
________________ -18 atha zrI saMghapaTTaka vikAra rahita sadAkAla eTale niraMtara hoya || ( 497 ) A TIkAH - - natu sarvadA // tadaiva teSAM jJAnAMkuzena svacittamAkRSya mithyADuH kRtAdiprAyazcittapratipatteH // etetu egA giya rasa dosA, itthI sANe tadeva pamiNIe // jirakaviso himahavaya ta mhAsa biijae gama mityAdyAgama niSiddhaikA kivicaraNAdinA' tyucchRMkhala tayAca sadaiva manmayavikAranAja itisAdhUktaM sAdhuvyAja viTA iti // 24 // artha:----mATe jJAnarupI kuThAvake potAnA cittanuM zrAkarSaNa kararI mithyA duHkRta yAdika prAyazcittanuM aMgIkAra kara tene sadAkAla karato evo. yA liMgadhArI niraMtara kAma vikAraneja jebe kema je zAstramAM niSedha karyu evaM je ekAki vihAra karavApa ityAdikane atizaya utzRMkhalapaNe eTale madonmattapaNe kare be te ekA ki vihAra upara zAstranuM vacana je ekAki vihAra karanArane strI saMbaMdhI tathA zvAna eTale kutarAM sambandhI tathA zatru sambandhI doSa utpanna yAya ke tathA nidAnI zuddhi yatI nathI tathA mahAvratano jaMga thAya be mATe ekA ki vihAra karavAno tyAga karavo mATe je liMgadhArI jane sAdhunA miSathI jaNAtA vyanicArI puruSa kalA te be. // 24 // vAta yukta TIkAH - iti uktaprakArANi zrAdizabdA danyAnyapyevaM prAyANi vizvanAvyaMjakAni vacAMsi gRhAMte // tatazca ityAdI
Page #522
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( m) atha zrI saMghapaTaka AAN W nyuddhatAni bahujanabadanasya muapitumazakyatvA bizAMkalAyo praTAni sarvatrA'skhalitAnItiyAvat // arthaH-ema pUrve kahyAM evAM Adi zabdathI bIjAM paNa bahudhA eja prakAranAM vimaMbaNAne jalAvanArAM vacana: grahaNa karIebIe te hetu mATe ghamA uta lokanAM vacana thAya be kemaje bahu lokanA mukhane rokavA nathI samartha thatA mATe niHzaMkapaNe atizaya prasika koI jagAe skhalanA na pAmatAM evAM lokanAM vacana e liMgadhArI. nane dekhIne utpanna thAya . vIkAra-mopahAsAnyutprAsanAMji kyAsi vacanAni yeSAM te macAyunavecurlokAH prAkRtajanAH kutorthikanAvitA jaina papalsa risaH predaya sAkSAtkRtya yeSAmiti padaM tUryapAda sthita kalaM vAsayaMdIpayati // lenaH yeSAM sthiti mityAdi sNbNdhyte|| arthaH paTale je liMgadhArInane sAkSAta dekhI kutIrthanI ko bhAvanA baLagI evA prAkRta matsarI loka upahAsa sahita ke vacana te jemanAM evA thAya ne yeSAM e pada yA kAvyanA codhA vasthAmA syu be. paNa sakala vAkyane dIpAve te. hetu mAde je viM madhArI unI aghaTita sthiti dekhIne loka upahAsa kare ke para saMbaMdha thAya . * TIkA:-sthiti yatyanucitamasamaMjasamAcAraM // svarUpeNaiva bAvansatsariNaH sarkasyApyupahAsaMkuti kiMpunaH saMmati niratiza
Page #523
--------------------------------------------------------------------------
________________ - mAvI saMpAdaka * (19) palpa jinamAsanastha samAvi vimina tathArU vaizamavyavahAraM bIsya kathaMkAraM na kuryu rittvrthH| arthaH-matsari puruSa potAnA svanAveja potAnI maryAdAne na ghaTato evo prAcAra dekhIne sarvanuM upahAsa kare ne to sarvopari je jinazAsana tenuM vartamAnakALe upahAsa kare temAM to zukaDevU temAM paNa liMmadhArIjano te prakArakA hiMsaka vyavahAra dekhIne kema upahAsa na kare eTalo artha . TIkAH-tathA zrutvApAkaye yeSAM sthiti anye capareDa jimukhAH zeSadarzanenyaH sakalopapattikalitamidaM jainadarzanaM yatyopyatradarzane jhAMtAtmAnaH kriyA niSNa zcopalajyate // tato' smAkamapIdamaMgIkarnu mucita miti cetasyajyupagama viSayota jinazAsanA stepi bhAsatAM tadaparaztyaperarthaH // arthaH-vaLI je viMgadhArIDanI sthiti dekhIne pInAmA haTale jaina darzanane sanmukha ayekhA loka papa bimukha bhAra para anaLa saMbaMdha De te ema jANatA itA je sarva darzanI sADa kaLAnI siddhiye sahita thA jaina darzana ne maje bApAlA yati paNa zAMta cittavALA De tathA kriyAniSTa dekhAya ne e hetu mATe mAre pakSA darzana zramikAra kara ghahita eka potAnA cibame bina sAsanano aMgikAra karIme rakhA ekAvAso pokate vimukha bAba le so vIjA pAya mumA se zuM kahAM hama pArizabdako
Page #524
--------------------------------------------------------------------------
________________ (500.) -+atha zrI saMghapaTTakaH TIkAH-zrutapathAjjainasiddhAMtamArgAt vaimukhyaM etAvaM. tamanedasaM vayamajhAH syAma yadetadeva tAtvikaM dharmadarzanaM nira1. : pavAdaM / paraMyatrApyaveM vidhAsadAcArakAriNo vilokyate // / tadAlamanena tAmrahiranmayAlaMkAradezIyenAMtarniH sAreNa bahirmA.:. trimanohareNa // sarvathA prAksvIkRta mevAsmAkaM darzanaM shreyH|| 5. aho jainA anyathAvAdino'nyathAkAriNaztyA divacanasaMdarneNa. __ parAGamukhatvaM sarvathA bahirnAva miti yAvat Atanvate drshyNti|| .. arthaH-jinanA siddhAMta thakI vimukhapaNuM zI rIte pAme je to te kahe je je amo zrATalA kALa sudhI ajJAnIja itA. je hetu mATe zramo jANatA hatA je nirbAdha yathArtha dharma darzana to Aja je paNa je darzanane viSe zrA prakAranA asat AcaraNa karanArA liMgadhArIna dekhAya be mATe e darzanavame sayu zrAto uparathI sonAe rasedUM tAMbAnA zrAjUSaNa jevU mAMhethI niHsAra je kevaLa bAraNethI manohara jaNAtuM A jaina darzana mATe sarvathA pUrve aMgikAra kare ApaNuM darzanaja sAraM aho bAto mATuM Azcarya je zrA lokato bole ke juduM ne kare le jueM ityAdi vacananA samuhane kahetA satA sarvathA jaina darzanathI bahirnAva eTale jaina darzanano tyAga karI dekhAme . TIkAH-tathA yeSAM mithyoktyA mRSAvacanena // tehi skhalitAcAratvena sarvazaMkitatvAt asamaMjasaceSTitaM prati kena cit pRSTA ssaMto malimbucavadalIkaM naate|| ythaa.kevmaah| navayamevaM vidhakAriNa iti // tatazca pratyadopalakSitadoSApaha
Page #525
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 X atha zrI saMghapaTTaka vAttAdRzAmeva bAhulyena darzanAcca kimityAha // arthaH-- vaLI je liMgadhArInanA mithyA vacane karIne saMdeha utpanna yAya ne ema AgaLa saMbaMdha be te liMgadhArIja mithyA bole te kar3e maje nice te puruSo potAnA AcArathI caSTa be e hetu mATe emane dekhIne sarvane zaMkA upajavApaNuM racuM ne e hetu mATe koi na karavAnuM kAma kareyuM dekhIne koi puruSe puDhe sate coranI peThe juTuM bole be je koeA ema kade ve zramo e prakAranaM karIe evA nathI. tyAra paDhI pratyakSa dIge ne uLakhyo evo je doSa tene jaLavyo e detu mATe tathA te liMgadhArIna madhye bahudhA te prakAranuM oLavavApaNuM dekhAya be e hetu mATe zuM thAya be te kahe be. (501 ) TIkA: -- sudRzopi samyagdRSTayo jinamatAMtaHsthApi prAyazaH kiMpunaranyaityaperarthaH // viti dhArayati kurvatI tiyAvat manazvetaH saMdehaidaM kimevamanyathAvetyubhayakoTayullekhyana vadhAraNajJAnaM saevaikatrAnavasthitarUpatvasAdharmmIddolA meMkhA tayA cala mekatrA'sthAsnu // yathAdolArUDhaM vastu tasyAzcalatvAcalamevaM sudRzAmapimanaH // artha :- je samakita dRSTi jina matamAM rahyA be te paNa saMzayanuM dhAraNa kare be to bIjAne saMzaya thAya temAM te zuM kahetuM e api zabdano artha be. eTale te liMgadhArInanuM mithyA vacana sAMjaLIne sama kitI puruSonuM mana paNa saMzaya kare be je zuM zrAma haze ke bIje prakAre haze ema be prakAranA tarkavane nizcaya rahita je jJAna
Page #526
--------------------------------------------------------------------------
________________ mapa bhI saMgamahaka - tene saMdeha kahIe. tehija eka jagAe rahetonathI mATe hiMgholA sa. mAna caMcaLa . eka caMcaLa vastune viSe rahI je vastu te caMcaLaja kAhIe. jema hiMdolo caMcaLa le to tene viSe rahI je bastu te caMcakama hoya tema saMdeharnu svarupa caMcaLa le to tene pAmejhuM samakina jinuM mana te paNa caMcaLaja hoya. TIkAH-pUrvahyasmAnirjenamataM vAkkriyayo ravisaMvAdi svasaMdharmakathAdiSvAkarNita midAnItvaMzenApina tthoklgyte| taskimidaM vAstavamavAstavaM veti saMdehAdhirUhatvAna jainamate jaDhImAnaM nibanAti ||athvaa saMdeine karaNanUtena dokhAvaca tAtparya tu pUrvavat // yeSAM nAmajainAnAM te'mI saMprati sarvatraprasatatvAtpurovartinaH nanvityakSamAyAM pArzvavartisuhRdAmaMtraNevA // sarvathA sarveH prakArai rjinapathapatyArthino jagavanyatAtpanIkAnatu kenApi prakAreNa vadanukUlAzrapi / arthaH-tezI rIte to te ema kahe je je pUrve to samoe jaina mata je te vANi tathA kriyA tene viSe visaMvAda rahita sva. rupa jenuM evaM dharma kathAdikane viSe sAMnaLyuM ituM eTakhe jevU ghAlI. e kahe teja kriyAvame dIvAmAM Ave evaM jaina mata le ema sAMjabyu hatuM paNa hAlamAM to aMza mAtra paNa tema dekhATunamI. eTale mukhe bole je juu~ ne cAle De juDaM mATe visaMvAdi jaina darzana japyAsa meM se mATe yA te zuM vastutAe emaja De ke nathI. e prakAratA saMbeDU upara mana cameluM ne mATe jaina matane viSe samakina haTiyovAlaM paNa mana dRDhapaNe baMdhAtuM nathI athavA saMdehe karIne samakitA ra
Page #527
--------------------------------------------------------------------------
________________ - maya zrI saMkapAkA Mamme baMtuM paNa mana hiMdolAnI peThe caMcaLa thAya ne emAtIparya to pUrvanI pe jAevaM je nAma mAtra jainI le te sarva jagAeTa pasarelA meM e hetu mATe thA samIpa rahelA ema pratyakSa nirdeza karyo ? nanuH thavyayano akSamArupa artha eTale amo e viparitapaNAne sahana karatA nathIM athavA pAse rahelA mitronuM saMbodhana kahenAroM nanu zabda jANavo e liMgadhArI to sarva prakAre jinamArganA vairI ke eTase jagavaMtanA mArganA zatru ne paNa koi prakAre jina mAnane anukUla nApI ... TIkA:- jainadarzanopahAsatadanimukhavaimukhyApAdanAdikA jinasAzanAnupacayahetutvena vastutasteSAM taDachedakatvAt / / yevAMcApasadhenaH zazadharakara vizade jagavalAsane lokopahAsa ki paryAsAdayo doSAH prApuHSyaMti te'naMtasaMsAriNaH siddhAMte prati pAditA mahApApIyastvAt // yamuktaM // doseMNajassa ayaso AyAso pavayaNeya aggahaNaM // vippariNAmo appaccoyakubAya nappajje / / pavayaNa maNupehaMtassa nibaMdhassatassa luhassa // baTu mohassa jagavayA saMsAropaMtazronnaNioM // tata ityetatpadamagre vRttAdau saMtsyataH iti vRttadhyArthaH // 25 // - arthaH-nasaTA jaina darzana- upahAsa. karAvanArA dene ke
Page #528
--------------------------------------------------------------------------
________________ (104) - aya bhI saMghapaTTakA jina darzanane sanmukha thayelA De temanuM vimukha paNuM karavU ityAdi doSe karIne jina zAsananI hAni karavAnA kAraNika be mATe vastutAe e liMgadhArI jana matanA uchedaMka De kemaje je liMgadhArIunA aparAdhe karIne caMDamAnA kiraNa sara najaluM jina zAsana tene viSe loka napahAsa kare tathA jina mArgathI viparItapaNuM pAme ityA. dika doSa pragaTa thAya ne tethI siddhAMtane viSe evA puruSo anaMta saMsArika kahyA le kemaje atize mahA pApI De e hetu mATe. TIkAH-sAMprataM kupathavartinAM vidhipathaM pratyekAMtikImAtyaMtikI nirupamAM ca manasopuSTatA mupalabhya tamutpAdaM cetarajanamanaH kAraNa sAmagryAthasaMjAvayaM stahilakSaNAMtakutpAdakAraNasAmagrI sNtaavnaakaarnnaah|| arthaH-have kumArgamA vartanAra evA liMgadhArInanA mananI vidhi mArga pratye ekAMtapaNe atizaya upamAye rahita je uSTatA eTale puSTapaNuM.tene dekhIne e prakAracaM uSTapaNuM bIjA lokanA manarupI samasta kAraNa te thakI saMnnavatuM nathI ema dhArIne e prakArarnu muSTa mana thaq tenI kAraNa sAmagrI ko prakAranI vilakSaNa saMjave ne evI saMbhAvanA karatA satA graMthakAra saMnnAvanA dhAravame e liMgabhArIunA mananI puSTatAne kahe De eTale ekAMtapaNe atiseja vidhi mArganA kevI evA e liMgadhArInanA mananI upamA rahita je puSTatA te zIzI vastu neLI thane nipajI De ema tarka karatA graMthakAra kahe tinaavH|| .
Page #529
--------------------------------------------------------------------------
________________ +ava zrI saMghapahara ||muul kaavym|| sarvotkaTakAlakUTapaTakhaiH sarvairapuNyoccayaiH sarvavyAlakulaiH smstvidhuraadhivyaadhidussttgrhaiH|| nUnaM krUramakAri mAnasamamuM uArgamAseuSAM daurAtmyena nijaghnuSAM jinapathaM vaacaisssetyuucussaaN||26|| TIkAH-tataH zabdasya prAktanavRttasthasyeha saMbaMdhAttena ya. . to'mI sarvathAsatpathaM prati kuSTacetasastatastasmAitoH kimi- : tyaah|| nUnamiti saMnnAvanAyAM / ahmevNsNnnaavyaami|| yAvaMtya- . tiSTavastUni jagati saMti tAvanniImArgamAseSuSAM karaM mAna samakArIti sNbNdhH|| arthaH-pUrvanA kAvyamAM tataH e zabda rahelo ne teno zrA jagAe saMbaMdha le teNe karIne je hetu mATe e liMgadhArI sarva prakAre sanmArga pratye puSTa citavALA . tataH kahetAM te detu mATe zuM thayu te kahe je hu~ ema saMbhAvanA karuM huM ke je jeTalo puSTa vastu jagatamA teTalI vastuvame muSTa mArgane pAmelA eTale nanmArge cAlanArA evA liMgadhAronnu krUra eTale mahA thAkalaM uSTa mana karyu 3. eTale nipajAvyu ema saMbaMdha . TIkAH kathamanyathA tanmanaso'tIva krUratA // itara jana : manaH sAdhAraNakAraNa sAmagrItastadanupapatteH kAraNAnurUpatvAt kAryasya // nahi nyagrodhabIjAspicumaMda prrohH|| kaisterityaah||
Page #530
--------------------------------------------------------------------------
________________ 49 aba bhI saMghapaTTakA - sarvaiH sakalairutkaTakAlakUlapaTale nUtanatvAdatyugrasadyoghAti viSanedasamUhaiH // eka hizyAditiranutkadaizcakAlakUdamakala statpadalai vA tAdRk krUramanasojanayituma zakyatvAdevamukaM // eva muttarapadeSvapi yojyaM // artha:-jo atize krUra vastuvame te liMgadhArInanu mana na nipajAvyuM hota to temanA mananI atizeja karatA kyAthI hota, kemaje bImA lokanA manane sAdhAraNa sAmagrI hota to eTale je vastuthI bIjA sokarnu mana nipajyuM ne teja vastu sAmagrIcI e liMgadhArIunu mana nIpajyuM hota to thA prakAranI je atizaya krU. ratA te na hota mATe je kAraNa hoya teja kArya thAya . kAraNanA guNa kAryamAM Ave je jemake vamanA bIjathI lIMbamAno aMkura nIpajato nathI. have kIyA kIyA te kAraNa jethI e liMgadhArInanu mana nIpajyuM tene kahe je je samasta AkarAM je kAlakUTa pheranAM ksI teNe karIne navaM ne atize AkarUM ne tatkAla nAza kare evA ke vipa tenA je nedanA samUha teNe karIne atizaya AkarAM jena hoya ekAM je kera tathA eka, be ne traNa Adika je kAlakUTa pheranA kamakA athavA dalIAM teNe karIne te te prakAranu krUrapaNuM nIpajAra kuI thazAkya ne eTale atize krUrapaNuM thava zakatuM nathI mATe samaH sta kAlakUTa phera lazne e liMgadhArIunuM mana utpanna thayuM ve jethI tene viSe atizeja krUrapaNuM jaNAya ne mATe sarva padanuM grahaNa karyu be, ema AyaLanAM padane viSe paNa yojanA karavI eTale jomavaM. TIkAH-sakA kATakUlapaTakhaireva kevalaiH prakRtamanasaH ImazakyatvAdapuNyocayarityAdi vAkyAvatAraH // tataH mAra
Page #531
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaya zrI saMcapaTTaka (607) rakhilai rapuzyoccayaiH pAparAzini sarvavyAlakulaira zeSAzI viSa saMbodhaiH samasta vidhurAdhivyAdhiduSTagrahaiH kRtsna vyasanacetaH pI kAgada maMgalA dipApagrahaire nirakhilairduSThaireka sAmagrI jAvena saMjU krUraM sanmArgadhAtukaM mAnasaM cetaH prakAri nirmame // arthaH---samasta kAlakUTa keranA samUhavameja kevaLa evaMmadhArIjanA mananI krUratA karavAne zrasamarthapaNuM ne e hetu mATe pApanA samUhavame nipajAnyuM be. vaLI eTalAjavane atizaya krUra ma thabuM tyAre samasta sarpanA samUhavame nipajAvyuM e prakAre A AgaLa vAkya je je kahIe bIe teno avakAza jAdhava ve mAThe samasta pApanA samUhavame nipajAvyuM ve tathA samasta mahA kerI sarpanA samUhavame nipajAvyuM be tathA samasta kaSTa tathA samasta maM banI pIkA tathA samasta roga tathA pApagraha e sarva zrati kuSTa - samI ekaTI karIne e liMgadhArIunuM sArA mArgane racanAeM jaba vipajAcyuM De. TIkA:- krUrarUpasya manaso nirmANaM vidheyamatra pattenAsya manasa zvaramanobhiH sAjAtyamapinirastamityetadapi saMvA mi / itaramano vilakSaNasAmagrI janyatvena vaijAtyopayaceH a nadi mRtpiMmadamAditaMtuvesAdi visadRzasAmagrI janyayorghaTa paSTaSoH sAjAsyaM nAma // tathAca tanmanasaH kadAcidani zubha tApatiH nahi jUniMbasya zarkarAjAvaH zilpikSasenApyAva yete // tatkasyadeto: svasvasAmamyA vijAtIya sava bopace riti //
Page #532
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1904) - aba yo saMghapaTTaka - arthaH-thA jagAe e viMgadhArIunuM mana krUrarupa nipajAvevaM ema sthApana karyu teNe karIne.e mananuM bIjA lokanA mananI sAthe sajAtipaNuM ituM eTale sarakhApaNuM hatuM te paNa nivAraNa kayu mATe ema paNa saMnnAvanA karuM bu je bIjA lokanA manathI ko vi. bakSaNa sAmagrIvame e mana natpanna thayu le mATe vijAti ,kema je mRtikAnA piMka tathA daMga ityAdi kAraNathI ghaTa natpanna thAya . tathA tAMtaNA tathA temanI meLavaNI karanAra kASTa ityAdi sAmagrI vake paTa natpanna thAya ne te benI kAraNa sAmagrI judI judI le to tethI utpanna thayuM je kArya te paNa juDaM juIM le vijAti le paNa sajAti nathI eTale sarakhAM nth| eTale mRtikAdikathI paTa nutpanna thatA nathI ne tAMtaNAvake ghaTa stpanna thatA nathI ne ghaTane paTa na kahevAya, ne paTane ghaTa na kahevAya nizce tema te liMgadhArInanA mamane kyAre paNa zunna nAvanI prApti thatI nathI. kemaje seMkamo prakAranI caturAya kare to paNa karIzrAtAnI sAkara karavAne samartha na thavAya. mATe potapotAnI sAmagrItho vijAtipaNe liMgadhArInuM mana tathA lokanuM mana te kayA hetuthI sarakhApaNe jANIe 'apitu' ko kArapathI jaNAya ema nathI eTale kAlakUTAdi sAmagrI thakI utpanna thayeluM je siMgadhArIunuM mana te lokanA mana jevU kema kahevAya shtinaavH|| TIkAH-athavA manaHsiddhameva // tasya tu krUratvaM vidheyN|| taJca kAlakUTAdiniH sAdhyaM // athAsminpale karatvasyo. pAdhikatvAt apagamaprasaMgo vastrAdiSu mahAraMjanarAgasya tathA darzanAditicetana napAdhikasyApi dharmasya kayAcitsAmacyA janya
Page #533
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaya zrI saMghapaTTaka ( 109 ) -mAnasyAnapagamadarzanAt // yathA paTTAMzukAdiSu nIlI rAgasyopAdhikasyApi na kadAcidapagama iti // taDupapanna metannUnaM krUrabhakAri mAnasamiti || arthaH:- athavA liMgadhArIjanA manane viSe potAnI meLe krUrapaNuM siddhaja ke kema je te manane krUrapaNuM je te to vizeSaNa rUpa ne eTale liMgadhArInuM mana kevuM be to krUra be e prakAranA vize paNe sahita be te kAlakUTAdi je hetu tethe karIne sAdhya be eTale anumAna prayoge karIne sAdhavA yogya be, have e pahane viSe krUrapa pAne upAdhipa ne e hetu mATe krUrapaNAne nAza pAmavAno prasaMga thaze jema vastrAdikane viSe nAre raMgano nAza thAya be te prakAre krUrapaNAno nAza prApta yaze tyAre e anumAna prayoga khoTo thaze. kema je je detu upAdhi sahita hoya te khoTo thAya be mATe ema jo ta zaMkA karatA ho to te na karavI kema je upAdhi saMbaMdhI je dharma te paNa koi prakAranI sAmagrIva utpanna thavApaNuM Dhe teno nAza nathI yato. ema pratyakSa dekhavAmAM Ave che e detu mATe jema hts vastrAdikane viSe galIno raMga jo paNa upAdhi be to paNa kyAreya nAza nathI thato e nyAye karIne liMgadhArI unuM mana kAlakUTA divame krUra thayuM be te koi divasa nAza pAme evaM nathI mATe e vAta siddha thara je liMgadhArIcanuM mana kAlakUTAdikavake nipajeluM be mATe - tizaya krUra . TIkAH - zramuM pratyakSaM durmArgaM kupathaM zrAseduSAmabhyupeyuSAM // biMginAM taduktAnAM cetizeSaH // nanu javatu teSAM krUraMmana
Page #534
--------------------------------------------------------------------------
________________ (110) zrI saMvAhaka samApikina chinnmitytyaah||dauraatmyen duSTAzayatvena nijamubAmudhividuSAM jinapathaM jagavatpraNItaM satpathaM // sanamAne. rtinAmupasargakaraNena vastuto jinamArga brazastihasmAkaM binnamityarthaH // arthaH-zrA pratyakSa jagAto kumArga tene pAmelA eSA kimadhArI tathA temanA nakta te benAM mana mahA krUra le tvAM AzaMkA karI kahe je je temanAM mana krUra ne to paNa temAM aApaNuM zuM vAyu erale AphNuM zuM gayu. e jagAe uttara kahe je duSTa bujhiekarI ne agavaMte kahelA mArgano ucheda karavAne zcatA vastutAra napasarga karIye jinamArga tokI pAmatA jinamArgathI uSTa karatA ekA viMmadhArIThae zrApaNuM ghaNuM DeyuM he eTale bhASaNuM aNuM bagAmaDhuMkhe. eTalo artha:---- TIkA:-atha jinapathaM nighnatAM teSAM hijAdInAmiva kiMvA nAMsara parigrahaNamatAMtaraprarupaNA // netyAha ||kaac vacameka svamasikalpitamapaudezika nojanAdimArga eSa sammamekasa jinavaNItaH paMthA nAnyaH iti evaM prakAreNa ucuka anidadhupAM. ..mateSAM na darzanAMsarasthAHsvamataMprarUpayaMtimAtatasvairjinapayavartino ... jamasya pratArayitumazakyatvAt // .. . arthaH--vaLI zaMkA karI samAdhAna kare le je jina mArgane hasanAra ekA te liMgadhArIunI potAnA mAnI je alavA te sAmAdikanI beTe vImA darzanano aMgikAra karo okarIne
Page #535
--------------------------------------------------------------------------
________________ -4 atha zrI saMghapaTTakA (511) matAMtarakI prarupaNA le to tyAM kahe je je na kahetAM te brAhmaNAdi kanI peThe nathI, A to potAnI kapola kalpanAthI polAnI malie kaspeDhuM je vacana teNe karIne zrAdhAkarmAdi AhArAdika grahaNa kara e prakAranA mArgane paNa ema kahe je je Aja jinarAjano kahelo mArma le paNa bIjo nathI. e prakAre kahe je paNa bIjA varzanamA rahelAM je brAhmaNAdika te potAnA matane ema kahetA nathI je Aja jinarAjano mArga ,mATe bIjA darzanamA rahelA loko jina mArgamAM sTelA lokane betavA samartha thatA nathI e hetu mATe liMgadhArI nAnI prarUpaNA te brAhmaNAdika anya darzanI jevI kema kaDevAya ? TIkA:-kitvasminneva darzane veSamAtreNa sthitAH svaprarupitaM kumArma jainamArgatayA vadaMto mugdhalokaM vyAmodayaMtItyarthaH ||e tAvatA saMraMjeNa satpathaM pratyatIvapratyanIkatvaM teSAM prkttitN||h ca setyatra sazabdAdvisarjanIyalope saMdhipratiSedhepi tadaHpAdapUraNe saMdhiriti vizeSalakSaNena saMdhi vidhAnamiti vRttArthaH // 26 // arthaH-vaLI zuM zrAja darzanane viSe veSa mAtra dhAraNa karIne rahelA evA liMgadhArIna potAnA prarupaNa karelA evA kumArgane jainamArgapaNe kahetA eTale A amo kahIe bIe eja jainamArga ema kahIne noLA lokane namAve , moha pamAme be eTalo artha. e siMgavArInuM ATaTuMbadhuM kahe, teNe karIne sanmArga pratye emanuM atimoja zatrupaNuM le tene pragaTa karI ApyuM A kAvyamAM seti e jagAra samdathI visarjanoyano lopa kare sate saMdhino niSedha to paNa tat zabdano je saMdhi karyo te pAdapUraNe saMdhi e satramA
Page #536
--------------------------------------------------------------------------
________________ (512) - aba bhI saMpapaTaka vizeSa aruNa kathu le teNe karIne saMdhi kayoM e prakAre prA kAvyano artha thayo. // 26 // TIkAH-zrata ityaMtarApadaM yorapyanayovRttayoH saMbaMdhayojanArtha taccAgrimavRttasyAdau yodayate // idAnIM teSAM vacanamAtramapi vivekinaH zrotuM na yujyata ityAha // arthaH-zrataH e prakAraceM pada be kAvyanI bacce mUkyu le te ve kAvyano saMbaMdha paraspara jomavAne arthe ne tene zrAgaDaM kAvya kahetAM pahelAM jomIzuM. have te liMgadhArInnu vacana mAtra paNa vive. kIne sAMnaLa yogya nathI ema kahe . eja kAraNa mATe e liMgadhArIyo sAcA mArgathI atizeja viparIta cAle ne e hetu mATe. // mUla kAvyam // durnedasphuradugrakugrahatamaH stomAstadhIcakSuSAM / sikSAMtaSitAM niraMtaramahAmodAdahaMmAninAM // naSTAnAM svayamanyanAzanakRte bahodyamAnAM sadA mithyAcAravatAM vacAMsi kurute kaNe sakarNaH kathaM // 2 // TIkAH-yata evanAmaite jinapathaM prati duSTA zrato'smAdetoH ||kimityaah // teSAM vacAMsi kupathapratipAdakAni vacanAni kurute vidhatte karNe svazravaNe sakarNaHsazrotaHzrathaca sahRdayaH kathaM kena prakAreNa na kthNcidityrthH||
Page #537
--------------------------------------------------------------------------
________________ - ayaM zrI saMghaSaka: arthaH-jehetu mATee liMgadhArIna nizce jinamArga pratye puSTa De e hetu mATe zuM karavaM te kahe . je te liMgadhArIUnAM unmArgane pratipAdana karanArAM vacana potAne kAne sAMnaLe te puruSa kAnavAko kema kahevAya? vaLI hRdaya sahita paNa kIye prakAre kahevAya? kema je je haiyAno zUnya hoya tene hRdaya sahita kema kahIe? koi prakAre na kahIe eTalo arthaH // TIkAH-nahi sakarNasya karNakaTU nispRSTaparamarmANi vacanAni khalAnAM zrotuM yuktaani||kiNtu karNayoretadeva phalaM yat pIyU. SavarSakA apahasitamuktAH satAM sUktayaH zrUyaMte ||ath ca saka parNasya prekSAvataHkupathavartinAM nASitAni karNe kartuM na yujyte|| - tacvaNasya sAdhUnAmapi mithyAtva nibNdhntvenaanidhaanaat|| arthaH-karNa sahita je puruSa eTale sArA puruSa semanA kAnane kamavAM lAge ne pArakA marmasthAnane sparza karanArAM je khaLa puruSonAM vacana te sAMnaLavAM ghaTita nathI. tyAre zuM sAMgaLavaM ghaTita De to kAnanU eja phaLa le je amRtane varasatAM ne motine upahAsa karatAM evA sat puruSanAM sArAM vacana teja sAMjaLakA yukta . have kAna sahita je buddhivAna puruSa tene kumArgamA rahenAra puruSonAM vacana kAne sAMjaLavAM ghaTita nathI. kema je te vacana sAdhu sAMjaLe to tene paNa mithyAtvanuM kAraNa thAya ema zAstramA kahedhuMDe e hetumATe. TIkAH // yamuktaM // ebucciya tersi muvassayaMmi tumivasasamAga sAhU // tersi dhammakahAe kuNA vidhAyaM saibalaMmi //
Page #538
--------------------------------------------------------------------------
________________ (514) - atha zrI saMghapaTTakaH .. zaharA ue| kanne tassavaNA milame sAivi // avaloki mujo saTTho jiivaajiivaashynnniyo|| TIkA:-kIrazAmityAha // durnedo nivamatvAd durucchedaH sphUranmanasi saMtatAvasthitatayA jAgaruka ugro dRDhaH kugrahazcaityavAsAdipratiSThApana viSayo mithyAniniveza sa evatamastomaH satpathadarzanAMtarbAyakatvAdadhatamasapaTalaM tena astaM unnadhIH prekSA saivasatpatha prkaashktvaacckulocnN yeSAM te tathA tessaaN|ythaa tamastomena tirohitaM catuHpaMthAnaM na pazyati tathA teSAmapi dhIH kugraheNa tiraskRtatvAnasanmArga mRgayate // arthaH--te liMgadhArI kevA ne to jemanA manane viSe a. tizaya gADha rahyo mATe mahA duHkhathI nedAya evo ne niraMtara rahyo De mATe jAgato evo je mahA Akaro kadAgraha eTale caityavAsa AdikanuM je sthApana karavaM tene viSe je mithyAniniveza eTale mithyAtva te hija aMdhakArano samUha kemaje sAcA mArgane jANayAnuM aMtardhyAna kare . e hetu mATe gADha zrAMdhaLu karanAra atizaya aMdhakAra tenA samUha jevaM je e mithyAtva teNe karIne DhAMkyu ne buddhirupI netra te jemanuM evA liMgadhArIna De sAcA mArgane prakAza karanArI buddhi mATe buddhirupI netra kaDaM jema: aMdhakAravame DhaMkAyela netra te mArgane na dekhe tema te liMgadhArInanI buddhi kadAgrahavame tiraskAra pAmI ne e hetu mATe sAcA mArgane khoLatI nathI.. TIkA:-siddhAMtadviSatAM tadhiparyastArthaprarupaNayA taduccheda
Page #539
--------------------------------------------------------------------------
________________ - atha zrI saMghapaTTakaH pravRttatvAdAgamavairiNAM niraMtaramahAmohAt vyasanAtirekA'vivekAt zrahamiti nipAto'smadarthe // tatazca vayameva zreSTA nAsma tsamaH kazcidityAtmAnaM manyate // ye te zrahaMmAninasteSAM viveki nAM di gIratvena mahati guNagaNe satyapyanutsekAt // ( 515 ) arthaH-vaLI te liMgadhArI kevA The to siddhAMtanA dveSI eTale siddhAMtano je artha tethI viparIta je artha: tenI prarUpaNA kare e hetu mATe siddhAMtano uccheda karavAmAM pravartelA be e hetu mATe siddhAMtanA vairIrupa be. te liMgadhArIja niraMtara mahA mohathI ema jANe be je moja zreSTa bIe amArA jevo bIjo koi nathI e prakAre vivekathI potAnA AtmAne mAne be kema je vivekIne to gaMjIrapa be mATe moTA guNano samUha bate paNa garva nathI to e hetu mATe. TIkA:- mUDhAnAM tu tu tayA stoke pitasmin jagato. pitRNatayA mananAt // taTuktaM // jaha jaMDurasa ekke vidiSAdovi vAvamAha tyA // taha asuSiya paramayA theveNa vinuNAhuti H arthaH-ne mUDhapuruSane to thomo guNa doya topaNa jagatane tRNa samAna mAne be te vAta zAstramAM kahI be je. TIkAH - tathA svayamAtmanA naSTAH sukhalolatayA'navarata
Page #540
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4. atha zrI saMghapaTakaH -.. manyAyye pathipravarcamAnA janapurataHspaM saMsthApayitumazaknuvaMtaH kva dharmaH kva saMprati atina ityAdi nAstikyaM pratipannAsteSAM anyeSAmAtmavyatiriktAnAM nAzanakRte nAstitApAdananimittaM baDodyamAnAM / yadi hyetAnapyAtmanA kathaMcitsamI kurmastadA suMdaraM navatya'nyathaite dhArmikaMmanyAH paruSavAg nirasmAn saMta kSiSyaMtI tyAzayena tannAzanAya vihitaprayatnAnAM n: arthaH-vaLI e liMgadhArI poteja potAnI meLe naSTa le eTale sukhanI lAlace niraMtara anyAyanA mAragamAM pravA le te lokanI zrAgaLa potAnuM sAraM sthApana karavA asamartha De eTale potAnA munipaNAnuM vartana dekhAmI zakatA nathI mATe ema bole ne je zrA kALamAM jainamuni kyAthI hoya ne jaina dharma paNa kyAthI hoya ityAdi nAstipaNAne pAmelA te pote nAza pAmyA ne ne bIjAne nAza karavAne arthe eTale nAstipaNAnuM pratipAdana karavAne kAraNe bAMdhyo De udyama te jemaNe evA ne eTale A utkRSTA kahevAya mATe jo emane ApaNA barAbara ko prakAre karIe to sAru ne jo ema nahi karIe to dharmiSTapaNAne mAnanArA e utkRSTA sA. dhu te zrApaNane kagera vANIe karIne tiraskAra karaze evA zrAzaye karIne temano nAza karavAmAM udyamavaMta ne eTale je te prakAre suvihitane dharma caSTa kahenArA e liMgadhArI je e jAvaH TIkAH-sadA sarvadA mithyAcArA muktipathaviparItAcArA mithyAtvAviratipramAdakaSAyapuSTayogalakSaNAH athavA loka
Page #541
--------------------------------------------------------------------------
________________ (517) -48 atha zrI saMghapaTTakA - pralaMnanahetuka vAyejiyasaMyamapurassaraM viSayapraNihitamana skatvaM // arthaH-vaLI te niraMtara mithyAcAravALA De eTale mukti mArgathI viparIta ne zrAcAra te jemano evA De mithyAtva 1, avi. rati , pramAda 3, kaSAya 4 e rupI je uSTayoga te ne khakaNa te je. marnu evA e liMgadhArI ne athavA lokane ugavA kAraNe bAherathI potAnI iMjiyono niyama karAvavA pUrvaka viSayamA manane jokI rAkhanArA le. TIkAH-yadAda ||baayeN jiyANi saMyamya, ya Aste manasAsmaran / iMjiyArthAn vimUDhAtmA, mithyAcAraH sa naccatAtatazca tahatA tayuktAnAM dAMnikAnAM hyApAtamadhuropi vacanasaMdarbhaH prasaMnnanagarnatvena pariNAme nUyo'narthasaMnnArakAraNatvAhiSAyate // arthaH-te vAta kahI le je je puruSa uparathI iMjiyone niyamamA rAkhIne manavame viSayane saMnnArato rahe De te mUDha puruSa mithyAcAravALo kahIe, te hetu mATe mithyAcAravALA daMni evA e lokano je tatkALa madhura jaNAto evo paNa vacanano samUha te pariNAme ghaNA anartha- kAraNa thAya . kemaje temA garnu ugavApaNuM raghu De e hetu mATe temanuM vacana viSa jevU le eTale tyAga karavA yogya . ttiikaaH-|| taktaM // pIyuSadhArAmiva dAnikAH prAg prakhaMjanIyAM giramugiraMti //
Page #542
--------------------------------------------------------------------------
________________ - atha zrI saMghapaTTakaH 8 punarvipAke'khila doSadhAtrI saivAtizete bata kAlakUTaM // tastadbhASitAni suvihitaiH suzrAvakaizca na zrotavyAnI ti tAtparya miti vRtArthaH // 21 // 118 ) arthaH- te vAta zAstramAM kahIM ve je daMnI puruSa je te prathama to zramRtanI dhArA jevI sarvane lobhAvanArI evI vAlI bole bepI pariNAme teja vANI samasta doSanI karanArI thAya be mATe kAlakUTa jera karatAM paNa daMjI puruSanI vAlI prati adhika be mATe te jI puruSanAM vacana suvihitane tathA sArA zrAvakane na sAMjaLavAM eja tAtparya be; e prakAre yA kAvyano artha thayo // 27 // TIkA:- adhunA vitathA dirupadharmade zinAmapi teSAM kupathasya tathA vidhamugdhajanopAdeyatAM saviSAdaM pratipAdyannAda || artha -- have te mithyAdirupa dharmane upadeza karatA evA paNa te liMgadhArInano kumArga te prakAranA joLA lokaneM grahaNa karavAmAM betene vikhavAda sahita pratipAdana karatA satA eTale e vAta ghaNI kheda narelI ke ema pratipAdana karatA satA graMthakAra kahe .
Page #543
--------------------------------------------------------------------------
________________ 49 aya zrI saMghapaTTakaH -- // mUla kAvyam // yat kiMcitithaM yadapyanucitaM ylloklokottro| ttIrNa yadnava detureva navinAM yacAstrabAdhAkaraM // tattama iti bruvaMti kudhiyo muuddhaastdiinmt| jrAMtyA lAMti ca dAuraMtadazamAzcaryasya visphuurjitm||shn|| TIkAH-tattaditivIpsAyAM sarvasaMgrahamAda // dharma sA- ... dhanamanuSTAna miha dharmastatazcadharma iti sukRtamidamityevaMrupa. tayA bruvaMti vadaMti kudhIyo jurmedhaso nAma jainAH // ytkiNityaad|| yatkiMciditi sAmAnyato nirdiSTaM vizeSa to'nirdiSTanAma ke vitathamalI zreNikarAjarajoharaNavaMdanAdi na hyetadAgamakvacidvikhitamasti yena satyaM syAt paraM liMginaH svavaMdhatA / / pAdanAyai tadapi dharma iti nApate // arthaH-kahI| e sarve vAtono saMgraha thAya ne te kahe je puSTa buddhivALA kevaLa nAma mAtrathI jainI kahevAtA evA e liMgadhArI je te AgaLa kahIzuM e sarvene thAto dharma be eprakAre bole be. tat zabdanuM bevAra naccAraNa kara tethI zrAgaLaM kahe je zrA jagAe dharma sAdhana karavAnuM je anuSTAna tene dharma kahoe eTale dharmarupapaNe sthApana kare . te zuMsthApana kare ? to je kAMza sthApana kare le te kahIe jIe. je kAMza sAmAnyathI dekhAmayuM hoya ne vizeSathakI nAma na dekhAmayuM hoya evI jagAe juTuM bole ,
Page #544
--------------------------------------------------------------------------
________________ (520) - atha zrI saMghapaTTakA je zreNikarAjAe rajoharaNa dekhIne vaMdanAdika kayu. paNa ema vi. cAratA nathI je e vAta zrAgamane viSe ko jagAe lakhI nathI, je teNe karIne e vAta sAcI thAya. paraMtu e liMgadhArI potAnuM vaMdanapaNuM pratipAdana karavAne tene paNa dharma ne e prakAre bole . TIkA:-yadAha // zrI zreNika kSitipatiH kila sArameyalAMgUla mUlanihitaM yativaravaMde // jakatyA rajoharaNamityanRtaM vadaMti hI liMgino vRSatayA kudhIyaH pralabdhaM // * arthaH-te kaDaM le je puSTa buddhivALA liMgadhArI joLA sokane netaravA sAru yA prakAre juTuM bole le je zrI zreNikarAjA je te jema ko puruSe kUtarAnuM pUMjamuMbagalamA dhAryu hoya tema rajodaraNa mAtra grahaNa karanArane nakkie karIne sAdhunI peTheja vaMdana kayu mATe e prakAre he zrAvaka loko tamAro dharma eTale tamAre paNa eja pra: kAre vaMdana karavu e prakArano dharma kahI dekhAme .. TIkAH-tathA yadapi api samuccaye yccaanucitmyogy|.. pitrAyuddezena yAtrAkaraNAdi dharmanimittaM hi kRtyajAtaM jinamadire kartumucitaM nAnyat // pitrAdyuddezena tu yAtrAdi tatra vidhIya. mAnaM guNabahumAna vikalakevalasneha nibaMdhanatvAnnadharmaH // .paraM tadapi liMgino dharmoya mityajidhAya svopayogAya vidhaapyNti||.. arthaH-yadapi e jagAe api zabda samuccaya arthane virSe
Page #545
--------------------------------------------------------------------------
________________ atha zrI saMghapaka -- ( 111) be. vaLI e. liMgadhArI je ayogya vastu be tene paNa dharma rUpe sthA pana kare be te kahe be. pitA zrAdikane naddezIne yAtrA karavI eTale yA caityamAM tamArA bApa dAdAe yAtrA pUjA ityAdika karyA be mATe tamAre paNa e sarve karavAM joie, ityAdi uddeza karone je yAtrAdika karAva tene dharmarupe kahI dekhA be ne jina maMdirane viSe je je kAmakAja be te dharma nimitte karavuM ghaTita be paNa bIjI rIte nathI to pitA Adiko uddeza karI paDhI tyAM yAtrAdikanuM je karatuM tene, guNanuM je bahumAna tethI rahitapaeM be kevaLa pitA zrAdikanA sne: inuM kAraNa be, mATe temAM dharma nathI paraMtu te liMgadhArI yA dharma be e prakAre potAnI matalaba siddha karavA sAru sthApana karI dekhAne be. TIkAH - yadAha // yAtrAH pratItya pitarau bhavatA'tracaitye yAtra mAsi vihitA dhaninAmunA tat // kAryAstvayApi ca tatheti kathaM gRhasthai dharmo'yamityanucitaMracayaMti dhUrttAH // arthaH-- te vAta kahI beM je liMgadhArI gRhasthone dharmopadeza samajAve ne je yA caityamAM tamArA mA bApane uddezIne yAtrA karavI eTale tamAre yA caityamAM asalathI tamArA vRddhoM karatA AvyA be mATe tamAre yAtrA Adi kara e tamAro dharmaja be. athavA yA mAsane viSe yA gRhasthe zrA jagAe jema yAtrAdika karyu che tema gRhasthopa kara e dharma be ityAdi ghaTatI vAtanI e dhUtArA gadhArIna racanA kare be. jiM
Page #546
--------------------------------------------------------------------------
________________ (522 ) .. - atha zrI saMghapaTTakaH - TIkA:-tathA yaboko jainamArgabahi--taH ziSTajanaH 'lokottaraM jinaHpravacanaM tAnyAmuttIrNa bAhyaM sUtaka gRhanidA grahaNAdi etahi lokalokottarayo viruddhatvAnna dharmaste tu gAhyA dihetunaitadapi dharma itya niddhti|| . arthaH-vaLI je loka kahetAM jaina mArgathI rahita evA sArA loka tathA lokottara kahetAM jinarAjanuM pravacana te bethI je rahita eTale je lokane lokottarathI viruddha te zuM to sUtakInA gharanI nikSAdikanuM grahaNa kara ityAdi e vAta nizce lokane lokottara e bene viva viruka e hetu mATe dharma nathI. topaNa liMgadhArI sonAdi kAraNe, karIne ene paNa dharmarupe sthApana karate dekhAme De. TokAH-yadAha // jikA sUtakamaMdire jagavatAM pUjA malinyA striyA // honAnAM parameSTi saMstava vidherya ccikSaNaMdokSaNaM // jaineM pratimAvidhApanamaho taboka lokotara // vyAvRte ratha hetu mapyadhiSaNAH zreyastayA cakate // arthaH-te vAta kahI le je sUtakone ghera nikA karavI tathA malona strI jagavaMtanI pUjA kare, tathA hINa jAtivALAne parameSTi nagavaMtanA stotramaMtrane vidhi zikhayo, tathA temane dokSA thApavI, tathA temanI pAse jineno pratimAnuM vidhividhAna sthApanAdikanuM karAva. e prakAre e bujhihoNa liMgadhArI loka lo. kottara thako e saI viruddha be tene paNa dharmanuM kAraNa be e prakAre
Page #547
--------------------------------------------------------------------------
________________ -4 jaya zrI saMghapaTTakaH 8 ( 523 ) kahe ve eTale yA zramArI kahelI sarve vAta kalyANa karI be, dharmarupa be ema bole be e moTuM Azcarya be. TIkA:- tathA yadbhavadetureva saMsArakAraNameva javinAM dehinAM jinamaMdire jalakrI mAdi // etaddhimadanoddIpanatvAt krImAmAtratvanAtAtvikatvAcca saMsAravarddhanameva parametadapi liMgino dharmajhanA svAvalokana kutulena kArayati // arthaH- vaLI e liMgadhArI je dehadhArIone saMsAranuM kAraNaja betene paNa dharmarUpe sthApe be te kahe be. je jagavatanA maMdi - rane viSe je jalakrI mAdikanuM karAvanuM te nizce kAmanuM uddIpana ka nA tu mATe, ne krImA mAtrapaeM be e hetu mATe tAtvika nathI eTale karavA yogya nathI, mATe saMsAra vadhAravAnuM kAraNa be paraMtu liMgadhArIyo tene paNa dharmanuM miSa laine potAne jovAnuM je kautuka te sAru karAve be. TIkA:-yadAha // zrRMgaiH prasUnasamaye jalakeli lIlA // mAMdolanaM bhagavadokasi devatAnAM // dharma balAla gururAsa manasyahAsaM saMsRtihetumajJAH // nirmApayaMtya arthaH--te vAta kahI be ke e ajJAna liMgadhArIzro dharmanA miSathI vasaMta RtumAM pIcakArI khova jalakrImA karAve be. vaLI bhagavaMtanA maMdirane viSe devatAnA hiMdolA baMdhAve be vaLI jemA ghaNo
Page #548
--------------------------------------------------------------------------
________________ (54) atha zrI saMghapaTaka wwws hAsyavinoda rahyo evaM je mImIyAvame ramava'tene karAve je e sarve saMsAranAM kAraNa le tene dharmarupe sthApe e moTI kheda narelI vIta . TIkAH-tathA yat zAstrabAdhAkara siddhAMtavirodhAdhAyakamaudezika jojnaadi||ythaacau dezikAdInAM zAstrabAdhitatvaM tathA prAgevopapAditaM // athavA ASADhacaturmAsakAtpaMcAzattamadina pratipAditasya paryuSaNAparvaNaH zrAvaNAdyAdhikyavativarSe'sIti tame'hni vidhaan|| . artha-vaLI zAstrabAdhaka eTale zAstra viruGa je zrAdhAkamarmAdika jojanAdi tene paNa dharmarUpe sthApana kare je je rIte zrAdhA karmAdikane zAstra viruddhapaNuM te rIte prathama pratipAdana kayu . zrathavA zrASADha comAsAthI AraMjIne pacAsa divasarnu paryuSaNA parvazAstrane viSe pratipAdana karyu le te parva jyAre zrAvaNAdi adhika mAsa je varasamAM zrAve ne tAre azI divasanu e parva kare . TIkA:- yamuktaM // vRkSau lokadizA nannasyanannasoH satyAM zrutoktaMdinaM paMcAzaM parihatya hI zucinnavAtpazcAccaturmAsakAt / / tatrAzItitame kathaM vidadhate mUDhA mahaM vArSikaM kumAhAhi gaNayya jainavacaso bAdhAM munivyaMsakA // ....... artha:- te vAta kahI je je jyAre loka rItIe zrAvaNa jAda ravI adhika mAsa AveDe tyAre zAstramA kaheca je bhASADha caumA.
Page #549
--------------------------------------------------------------------------
________________ * atha zrI saMghapaTaka sAthI bhAratIne pacAsa divasarnu paryuSaNA parva eTale vArSika parva ke tene e mUDha puruSo (liMgadhArI) eMzI divasa- kema kare ? potAnA kadAgrahathI jaina vacanane bAdha zrAve ne tene na gaNIne kare le mATe e prakAre e puruSo muni madhye dhUtArA je. ... TokAH-nanu bruvaMtu te svamatikalpitaM mArga tathApi vita thAdisvabhAvatvAttaM na kopi ahiSyati tathA coktopyanuktakalpo lokopAdAnA nAvena prasarAjAvAdityata Aha ||muuddaa zrajJAninaH tatra dharmavyAjena liMgiprarupitaM mataM arhanmatantrAMtyA jainamArgo'yamiti mithyAjJAnena lAMti upAdAite // zrayamarthaH // yathonaya. gatacAkacakyAdi sadRza dharmopalaM nAt parasparavyAvartaka dezajAsyAdiledadharmAnupalaMnAJcarajate'pi zuktikAyAMrajatametaditi dhiyA brAMtAH pravarttate // arthaH---AzaMkA karIne kahe je je te liMgadhArIyo potAnI buddhi kalpita mAragane e prakAre bolo to paNa e vANI svajAvathI jai asatyAdi doSa sahita ne mATe tene koi paNa nahi grahaNa kare. vAre e vANI kahI te na kahyA jevI kamaje loke te vANInuM grahaNa meM kaDaM teNe karIne teno pasAra nahi thAya e hetu mATe e prakAranI AzaMkAno nattara je mUDha ajJAnI loko je te dharmano miSa grahaNa karIne liMgadhArIoe prarupaNa koM je mata tene arihaMtanA matamI brAMtivama eTale Aja jaina mArga ne e prakAre mithyA jJAne karAne e siMgadhArIzronA matane grahaNa kare le temAM thA pragaTa artha je je jaima rupAne viSe tathA bIpane viSe cakacakATa zrAdika sarakho dharma
Page #550
--------------------------------------------------------------------------
________________ (526) - aba zrI saMghapaTTaka rahyo eTale e be dholAsathI tathA ujvalapaNAthI sarakhAM jaNAya De e hetu mATe tathA parasparanI nivRtti kare e prakArano ko jAti zrAdikano neda dharma paNa jaNAto natha eTale vijAti dharmavame vastu judI jaNAya ne te to rupAne viSa tathA bIpane viSe dholAza thAdika sadRza dekhAya ne tethI brAMti pAmelA puruSane bIpa dekhIne thA to rupuMDe e prakAranI buddhivame brAMtie karIne pravRttile tema je liMgadhArIyothe potAnI matie kalpelA mAragane viSe mUDha puruSone thA to jaina mAraga De evI brAMti thAya . TIkAH---tathehApi sanmArgA sanmArgagatajinadevatAnyupa gamabAhyAveSAdisamAnadharmA'vagamAdanyonyavyavavedaka vidhyavidhi pravRtyAdivizeSadharmAnavagamAcca vitathatvAdinA vastuto'naI. nmatepi prakRtamArge'hanmatametaditibuddhyA mUDhAHpravartata iti|| na kevalametatkumArga vdNti|muuddhaastu taM gRhaMtyapIti ca shbdaarthH|| ho ti viSAde arthaH---vaLI sanmArgane viSe' tathA asanmArgane viSe jina devatAno aMgikAra rahyo ne te bene viSe bAhyathI veSAdi samAna dharma rahyo / tenuM te brAMti pAmelA puruSone jJAna nathI, mATe ema kahe je zrAja jaina mArga be ne vaLI vidhi mArgane viSetathA avidhi mA. gane viSe pravRtti zrAdika je paraspara neda jaNAvanAro vizeSa dharma tenuM te trAMti pAmelA puruSone jJAna nathI mATe ema kahe je je Aja jaina mArga vastutAe to emAM asatyapaNuM zrAdika doSa rahyA 2 mATe e arihaMtano mArgaja nathI paNa hAla lokanI pravRtti mArgane viSe
Page #551
--------------------------------------------------------------------------
________________ - atha zrI saMghapaTTakaH ( 527) Aja arihaMtano mAraga ve e prakAranI buddhie mUDha puruSonI pravRtti be, paNa vidhimAraganA jANa puruSonI pravRti yatI nathI kemaje tejA puruSo to sanmArgane viSe aMgikAra karelA je jina devatA tenuMja grahaNa kare be ne vidhi mAragane viSe pravRttirUpa je vizeSa dharma teva jaina matane oLakhIne tene viSe pravartte be. vaLI yA jagAe ca zabda betena yA prakAre artha be je vaLI loka pravAhe yA jainamata be ema jAlIne kelA muDha puruSo yA kumArga be ema kevaLa kahI zakatAja nathI, eTaluMja nahi kiMtu eTale tyAre zuM kare be? to grahaNa paNa kare be. eTale pote mAnetuM mukatA paNa nathI aho A to moTI kheda narelI vAta ve ema ho zabdano artha be. TIkAH -- puraM tadazamAzcaryastha duHkhAvasAnAMtyAzcaryasya visphUrjitaM vijRMjitametaditi // kathamanyathA kupathasthApyetasya bahumugdhajanopAdeyatAsyAdataH kaSTametadyadadyApyayaM kumArgo'skhalita prasaronuvata iti vRttArthaH // 28 // artha :---duHkha eja be aMtephaLa jenuM evaM pUrve sarva ka te dazamA AzcaryaM pragaTapaNuM be eTale dazamA Azcaryano mahimA be ne jo ema na hota to e kumArganuM ghayA loka kema grahaNa karata. e hetu mATe emoTI kaSTakArI vAta thai be je haju sudhI paNa e kumArga evo cAle be je jeno pasAra khalanA pAmatoja nathI. eka bIjA paThavA cAlyo Ave be e prakAre A kAvyano artha yo zava TIkA:--- sAMprataM mugdhajanAn prati khamataM mokSapayatayAdi
Page #552
--------------------------------------------------------------------------
________________ (528 ) - atha zrI saMghapaTTakaH zataH satpathagAminazca dhArmikAn svavacanAnurodhitvenA itayA zravajAnA nasyakasya cidyathA dvaMdAcArya grAmayo'prastuta prazaMsayA svarupamAha // artha:-.have yA kALamAM joLA loka pratye potAno mataH moka mAragapaNe upadeza karato ne potAnI ivAe jema phAve tema cAlato ne lokamAM moTo thara pharato koika AcArya te pote - jJAnI be mATe potAnA vacanane anusAre na cAlatAM ne sArA mArage cAlatA evA dharmiSTa lokonI avajJA kare be eTale tame mAsa kalApramANe cAlo ajJAnInI peThe zuM cAlo bo ema apamAna kare tenuM svarupa prastuta prazaMsA nAme alaMkAre karIne kahe be. te chA laMkAra svarupa paNa e prakAranuM be je je vAta cAlatI hoya te na kar3e ne te vAtane anusaratuM dRSTAMta kahIne teno upanaya cAlatI vAta saMghAthe meLave. jema sarve brAhmaNonuM ToluM beTuM be te madhye eka saMtopI. brAhmaNa eka yajamAnanI yAcanA kare be te jeTaluM prApe te laine saMtoSa pAmIne koi moTA rAjA sAhukAra AdikanI kaMDupaNa yAcanA kato nathI. tathA te koi parANe pe to paNa le to nathI tene dekhIne koika kavi bolyo je sarve pakSI madhye eka cAtaka pakSIne dhanya be je eka iMdra vinA eTale meva vinA bIjAnI yAcanA karato nathI.. temaja yA kAvyamA ajANapaNe daiva chAe sAce mArage cAlatA: zrAMdhaLAne janmArAthI aAMdhaLo paradeza | koi puruSa ise be je re. mUrkho ! mArA kA paramANe cAlo ityAdi yagaLa TokAkAra kadeze evA jAva garjitanuM graMthakAra kAvya kahe be.
Page #553
--------------------------------------------------------------------------
________________ OM atha zrI saMghapaTTaka: - (129) // mUla kAvyam // kaSTaM naSTadizAM nRNAM yadadRzAM jAtyaMdhavaidezikaH kAMtAre pradizatyanIpsitapurAdhvAnaM kilotkNdhrH|| etatkaSTataraM tu sopi sudRzaH sanmArgagAMstahida stamAkyAnanuvarttino dasati yatsAvajhamajhAnivAraNA TIkA---kaSTaM kuHkhametanna zcetasi vartate ytkimityaah||yditivaakyopdepe // yatnRNAmahazAMjAtyaM dhavaidezikaH kAMtAre'. jIpsitapurAdhvAnaM pradizatoti saMbaMdhaH // tatra nRNAM puMsAM naSTa dizAM alocanatvAkAMtArapAtena digmUDhatvAcca pranaSTaprAcI pratIcyA dikakundignAgaparijedAnAM // adRzAM kAcakAmalA di. nA havikalAnAM na tu janmAMdhAnAM // jAtyaMdho janmAjivyA. ptyA locnrhitH|| arthaH---je A to hamArA cittane viSe moTuM duHkha varate De, te zuM to te kahe je yat e zabdano artha vAkyane AkSepa karanAro De, mATe je dRSTi rahita eTale AMdhaLA puruSone janmArAthoja aMdha thaelo paradezI puruSa aTavIne viSe icita nagarano mAraga de. khAme le ema saMbaMdha je. temAM AMdhaLA puruSa kevA to netra nayo mATe mahA aTavImAM pamateNe karIne digmUDha thayelA eTale purva dizA tathA pazcima dizA ityAdi dizAnA vinAgarnu je jANavU teyo jraSTa thayelA, kAca kAmalAdika kAraNathI dRSTigocara thayelA paNa janmArAnA bAMdhaLA nahi.
Page #554
--------------------------------------------------------------------------
________________ (530) + aba bhI saMghapahakaH / TIkAH-nanu sopi taddezajAta itarebhyaHzravaNAdinA vijJAya kathaMcidiSTapurapathaM dekSyatIti tatroktaM vaidezika iti // videze yojanazatavyavahite dezAMtare jAto vardhitazceti vaidezikaH // sa hi taddeza svarupa mAtra syApyananijJa tvAtkathaM prakRtamArga jA. nIyAdapi // tataH krmdhaaryH|| arthaH-zrAzaMkA kare le je janmArAno bAMdhaLo paNa teja dezanoM hoya to bIjA lokathasAMjaLavU ityAdike karIne jANone ko prakAre icchita nagarano mAraga dekhAmaze to tyAM vizeSaNa kahyu 'je e' paradezI eTale so yojana vacamAM mUkIne dezAMtaramA utpanna thayo ne ne vRddhi pAmyo mATe te yA dezanA svarupa mAtrano paNa jANa nathI to iDita nagaranA mArgame zIrIte jANI zake ? TIkA:---kAMtAre janasaMcArazunyedurgavartmani lokasaMcAra mArge hi kadAcit mArgajrAMtAnAM pAMthopi saMcariSNuH supaMthAnaM darzayet // prakoNa ayamevAsya purasya paMthAnAnya ityavadhAraNa pUrva natu saMjAvanAmAtreNa dizati pratipAdayati anIpsitapu. rAvAnaM jigamiSatanagaramArgakileti vArtAya utkaMdharaHugrIvaH kaMdharAmunnamayya jujadaMgamudipya kathayati natu vcnmaatrenn|| kilamArgopadeSTA tadanize mAgAnuyoktAtu tadavanijhonavatIti lokasthitiH atra nupadeSTAjAtyaMdhatvAdinA sarvathA prastutapathaM na jAnAti anuyoktAstvadRzopi taddezyatvapUrvAnujUtAnusaMdhAna vatvAdinA tadanimukhA va layaMte atastadupadiSTapaMthAH kathami
Page #555
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4. atha zrI saMghapaTTakA www STapuragAmukaH syAdatha ca satamupadizatIti kaSTametat // tu punarthe - idaMvadayamANaM punaHkaSTataraM pUrvasmAdapi kaSTAnmahatkaSTaM yatki mityAda // . arthaH-sUnA mArgamAM kemake cAlu mArgamAM to koza vaTemANu paNa vakhate rasto batAvI dIe tyAM paNa saMjAvanA mAtra kare nahi paNa nirdhAraNa pUrvaka cita nagarano mArga tebatAve .zI rIte te kahe je ke bAMhyo UMcI karIne, ihAM loka rIti evI ke mArgano upadezaka jANa hoya ane mArgamAM cAlanAra ghaNe nAge ajANa hoya, paNa ihAM to napadezaka tadana janmAMdha le ane cAlanArA jano jo ke zrAMdhaLA to paNa te dezanA janmelA ane pUrve jarA jomiyA hovAthI mArgane animukha pamatA dekhAya ne mATe evA janmAMdhano batAvelo mArga zI rIte iSTa nagara pratye pahoMce. batA te mArga batAve ne e eka kaSTa De, paNa AvaLI tenA karatAM paNa vadhatuM kaSTa te kahe . TIkAH-sopi prAgukto mArgadeSTA sudRzo nirmalanayamAna ta eva samArgagAn iSTanagara sugamapatha prasthitAn tadvidaH samyak sanmArgajJAn yat haMsati smayate sAvamiti kriyAvizeSaNaM sAvalaM // ajJAniva mArgAnanijhAniva yathA mArgAnanijhA mArga mupaidizataMH napahasyaMte lokena // tathai tepi yathA kimete bA"lizAvAyasA zvA janmAnujhitasvadezA mArgA mArgasvarupaM vidti| arthaH te zu kahe De te vAta kahI dekhAme je te pUrva
Page #556
--------------------------------------------------------------------------
________________ (12) - baya zrI saMghapaTTakA hai A kajho evo paNa mAragano dekhAmanAra je te eTale janmArAno aMdha puruSa je te icchita nagara pratye sugama mAragavame cAlanAra je nirmaLa netravALA puruSo tene hase be. avagaNanA pUrvaka hase e kriyA vizeSaNa jANavU eTale loka je te mAragano ajANa ne vaLI mAraga. no upadeza karanAra temane jema hase le tema e paNa sAce mArage cAlanArane paNa ise jema aho Ato mUrkha hoya ne zuM janmArAyI prAraMnnIne potAno deza paNa jemaNe Domyo nathI te puruSo mAraga amAraganA svarupane zuM jANe ! TIkAH-ahameva zaizavAda vekSitanikhilajanapado vidita sakalagrAmanagarasamAcAraH savaM vedimati kuta evaM satAnupahasatItyatAha // tachAkyAna nuvarttino jAtyaMdhavacanAnanurodhina iti hetugarna vizeSaNaM // te hISTapurasya samyagpaMthAnaM jAnaM tastachAkyaM ya mahaM kathayAmi sa tannagara mArga ityevaM rupaM nAnumanyate // tathA ca saruSTaHsaMstAnupahasatIti // evaM ca svayaM sarvathA khrISTa purapathamajAnanapi yatta jJAn hsti|| tanmahAkaSTa mitya. prstutprshNsaanedH|| TIkAH-e to huMja jANuM kemaje nAnapaNathIja jeNe dezadezAMtara samasta dIga De ne samasta grAma nagaranA samAcAra jeNe jAeyA ne mATe sarva hu~ jANuM buM; e prakAre e liMgadhArI suvihitane kahe je. e jagAe thaAzaMkA karI vizeSaNa zrApe je je zA kAraNe te temanuM upahAsa kare le to te kahe je je te janmAMdha puruSanA vacanane anusaratA nathI, mATe e hetu garna vizeSaNa le kemaje ni.
Page #557
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 jaya zrIsaMghapaTTakaH ( 133 ) zve te puruSo vAMcchita nagaranA mAragane sArI rIte jANe be mATe pUrve kathaM e rupanuM temanuM vacana mAnatA nathI mATe te janmAMdha puruSa temanuM upahAsa kare be. mATe janmAMdha pote sarva prakAre vAMcchita nagaranA mAragane jANatA nathI topala mArganA jANa puruSonuM upahAsa kare ne te moTuM kaSTa be e prakAre aprastuta prazaMsA alaMkArano jeda thayo . TIkA:- tathA hyupamAnena tulye prastute upameyesati yada prastutasyopamAnasya prastutatulyasya prazaMsanamanidhAna mityetadasya lakSaNaM tulye tulyasya vaca iti vacanAt // arthaH-- te kar3e be je je upamAnanI saMghAthe upameyanI tulyatAno prasaMga thAve sate je upamAnanuM prastuta upameya saMghA - the tukhyatAnuM kahe e alaMkAranuM lakSaNa be. je tulyapaNuM sate tene tulya vacana kahetuM e prakAre alaMkAra zAstranuM vacana be. TIkAH -- evaM cAprastutamupamAnaM yojayitvA prastuta mupameyamidAnIM yojyate // kaSTametat // yannRNAM satpathectupuruSANAM naSTa dizAM zratimugdhatayA satpathakupatha vibhAgAna nijJAnAM zradRzAM samyagjJAnadarzana vikalAnAM jAtyaMdhaH siddhAMta rahasya lezAnabhijJaH sarvathA'gItArthaH // sopi gItArtha saMvAsAdaiH kathaM cinmokSapathakathanapravINaH syAttatrAha // arthaH- e prakAre prasaMga vinA kayuM je upamAna tenI yo
Page #558
--------------------------------------------------------------------------
________________ (-534 ) 4 atha zrI saMghapaTTakaH -- janA karIne te vAta cAlatA prasaMga sAthe have yojanA kare be. je to moTuM kaSTa be je sAcA mAragane icchanArAne sanmArgane kumArgamA vibhAgane jANatA nathI mATe zrati noLA eTale aAMdhaLA lo. kame janmAMdha puruSa eTale siddhAMtanA rahasyano lezamAtrane paNa na jANato sarvathA zragItArtha puruSa je te kadApi e zragItArtha puruSa paNa gItArthanI sobata koi prakAre mokSa mAragane kar3evA catura daze evI AzaMkA dhArIne te jagAe vizeSaNa kahe be. TIkAH - vaideziko ga hitAcAratvAdAjanmAgama nikaSa viDuragItArtha munipuMgava saMgamAtravarjitaH // eSacAdhunika DuH saMgha pravaro niHzaMkaM niHzreyasapathapratyarthimArga prathanadI kito yathAnaMda zikhAmaNiH kazcidAcAryo maMtavyaH // kAMtAre mahATavyAM pradizati zrayameva maDupadiSTo mokSamArga iti prajJApayati zrabhIpsitapurAdhvAnaM muktimArga utkaMdharo darzitAkAra vikAraH // arthaH- janmAMdha puruSa kevo be to paradezI eTale koika niMdita zrAcAravALo be, mATe zrAgamanI kasoTInA jAe gItArtha munirAjanA saMga mAtrathI rahita evo A hAla kAlano durAcAra | saMgha madhye zreSTha ne niHzaMkapaNe mokSa mArgano zatrurUpa je mArga teno vistAra karavAne dIkSAvALo thayelo evo ne potAnI vAmAM Ave tema cAlanAra je puruSa te madhye ziromaNi evo koika AcArya jAvo. te moTI khaTavIne viSe kar3e be je A huM kahuM hu~, upadeza kalaM buM eja mokSamArga be. ema ahaMkArano vikAra dekhAmAne moka mArga dekhAye be.
Page #559
--------------------------------------------------------------------------
________________ 48. atha zrI saMghapaTTakA (536) TIkA:-tathA ca so'gItArtha utsUtranASaka aninivezika mithyASTikathaMcidapi satyaM muktipathaM naveti nApyanyena gItArthe na pratipAditopi pratyeti // narAstu muktipathaparyanucoktAra AjigrahikAdimithyAhazastatrApi kiMcitsanmArgAnilASukA napadeSTarapekSyA sArataravinAgena kiMcidazAstathA ca tat prajJA sodhvA kathaM teSAMmuktipura prApakaHsyAttathApi satejyastaM pradarzayatIti javati kaSTaM / arthaH-vaLI te agItArtha eTale utsUtrano nASaka zra. ninivezika mithyA aSTivALo e ko prakAre paNa mukti mArgane nathI jANI zakato ne ko bIjo agItArtha puruSa teNe karoM hoya to paNa e nathI jANI zakato ne je mukti mAragane anuH sarelA puruSa te to AnigrahIkAdi mithyASTivALA mATe temAM paNa kAMka sanmAragarnu anilASa paNuM rathu De mATe atize sAranA vijAge karone upadeza karanAra puruSano apekSAye kAMka jANapaNuM thAya le mATe te janmArAnA aMdha puruSe kahe to je mAraga te temane mukti nagara pratye pamAmanAra kema thAya ! naja thAya. topaNa tejanmAMdha puruSa temane mAraga dekhA e moTuM kaSTa . TIkAH-etatkaSTataraM vitipUrvavat // sopi prAganihito yathAbaMdAcAryaH sudRzaH samyagjJAnadarza nayujaH sanmArgagAn jhAnadarzanavAritraladarAnuktipathapravRttAn tahido mukti mArgAvijJAn dhArmikAn suvihitasAdhUn yat isati sAvakamara jJAniva // yathA kimamo amotArthA. mUrkhasiromaNyaH sihAMta .
Page #560
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8. aba zrI saMghapaTTakaH rahasyamavasyati // ahameva sakalazrutapArAvArapAradazvA // tatoyamahaM bravImi samuktimArga iti // arthaH-vaLI zrAto atizeja moTuM kaSTa De ityAdi pUrvanI peThe jANavU te pUrve kahyo evo potAnI zchA pramANe cAlanAro kozaka AcArya je te sArA jJAnadarzane yukta ne jJAnadarzana cAritra le lakSaNa jenuM evo je muktimArga tene viSe pravartelA ne mukti mA. rganA jANa evA je suvihita sAdhu tene ise le jema ajJAnine apamAna sahita hase le tema te vAta kahe je je aho thA agotArthane mUrkha ziromaNi evA De ne siddhAMta rahasyane nAza karanArA le ne huMja samasta siddhAMta samunno pAragAmILa mATe hu~ je boluMDaM eja mukti mArga De ityAdi. TIkAH-kimityevamupahasatI yata Aha // tahAkyAnabhuvartinoyataste gItArtha / nutsUtraM muktipathapratipAdakaM tadvAkyaM nAnurudhyaMta iti // ataeva duHkhamAsamayajinazAsana naviSya dazunanAva sUcaka dusvapnASTakAMtaH sthavAnaraphalaM vivRevatAhari jAsUriNAnihitaM // arthaH-have e kema ema upahAsa kara le to tyAM kahe je je je hetu mATe te gItArtha je te utsUtra evaM mukti mArgane pratipAdana karanAra temanuM je vacana tene anusaratA nayo te hetu mATe eja kA. raNa mATe ukhanAsamayane vive jina zAsanamAM thaze evA je azuna nAva tenI sUcanA karanAra je ATha mArga svapna tena madhye vAnara phaLa svamano vistAra karatA harina sarie kaDu De ke.
Page #561
--------------------------------------------------------------------------
________________ 9. atha zrIsaMghapaTTaka: TIkA:bahu vAnaramajjhagayA-tavvasahA asuzNA vilipNti|| appANaM anneviya tahAvihaM logahasaNaM ca // virasAe maliMpaNayA, tadannakhiMsA na eyamasutti // muniNo yaM eyassana, vivAgamo navaramAyariyA // TIkA:-kila kasyacit pArthivasya svadRSTasvapnaphalaM parya: nujhuMjAnasya nagavAn zrImahAvIraH smaadidesh|| mayi muktimupeyuSyAcAryA evaM vidhaanvissyti||ythaa cApalAdinA vAnarayUthAdhipakalpA AcAryA bahavaH purISatulyotsUtraprarUpaNenAtmAnaM pA. vartinazca dhedayaMti // viralatarAzca tanmadhyAnAtmAnaM nApyanyAnu sUtreNa khepsyti|| arthaH--nizce kozaka rAjA pote dIrghya je svapna tenA phaLane jANavAno vicAra karIne zrI mahAvIra svAmine pUchanA lAgyA tyAre jagavAn tene kahe je je, hu~ mukti pAme te zrA prakAranA AcAryoM thaze te kahe je je capaLapaNuM ityAdi guNavame ghaNA AcAryoM vAnaranA ToLAno je adhipati moTo vAnara tenA jevA thaze. te viSTA je je utsUtra tenA prarupaNe karIne potAnA AtmAne tathA bIjA potAnI pAse rahenAra lokone khepa karaze temAM atize thomA loko potAnA AtmAne tathA bIjAne utsUtravame nahi lIpe. TIkA:-tathA cAtmAnamutsUtreNA dihAnAMstAnavalokya teha
Page #562
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 138 ) 4 atha zrI saMghapaTTakaH -- siSyaMti // aho ete bAlizAH zuddha siddhAMtadezanAmalayajara sena sura jilA ne nanAtmAnaM carcayaM / [t| tadeteSAM yathoktAgamArthanASakagItArthopahasanaMkuladharmaH // evaM ca yat svayamagItArtha nilayopi gItArthAnavamanyate saMpratitanaruDhyA tanmadAkaSTami tyupamAnopameyayostulyatayA yojanA || artha:----vaLI potAnA AtmAne natsUtravame lepa nahi karanAra evA te gItArthone joine te gotArtha puruSo ema kahe be je aho mAto atizeja mUrkha be je siddhAMtanI dezanArUpa je malayacaMdanano sugaMdhImAna rasa tethe karIne potAnA AtmAne carcatA nathI mATe e gItArtha puruSo jebe temane zrAgamanA arthane jApaNa karanAra evA gItArtha puruSonuM je upahAsya karavuM te emano kuladharma be e prakAre je poteja gatArthatuM ghara Dhe to paNa yA kAlanI rUDhie karIne je gItArtha puruSonI gaNanA kare be te moDuM kaSTa be ema upamAna ne upameya vastuna tulyapaNAnI yojanA karavI. TIkAH atra ca mugdhajanapurato niraMkuzaM svakalpitaM caityAvAsAdikamutsUtrapathaM prathayan viviviSayapArataMtryaprarUpaNA nipuNAn sugurusaMpradAyavarttinaH suvihitAnasUyayopahasan saMprati vartamAnaH kutaMvA vAgatayA jaMgyA kavinA pratipAdita iti vRttArthaH // 29 // artha:-..hAM no lokotAsAne niraMkuza se kalpita 11
Page #563
--------------------------------------------------------------------------
________________ - atha zrI saMghapaTTakA (539) PawM caitya vAsAdi utsUtra batAvanAra ane vidhimArganI prarupaNA karavAmA nipurNa zrane sugurunA saMpradAyamA vartanAra suvihita janonI hAMso karanAra evA zrAja kAlanA zrAcAryoM kavie thA naMgIthI batAvI thApyA . TIkAH-sAMprataM zrutapathAvAdhAra mupasaMjihIrSuH zujina mArgasya puSTopacitasamuditakAraNakalApena saMprati urkhanatvaM pratipAdayannAha // - arthaH-have siddhAMta mArganI avagaNanAnuM je dvAra tenI sa. mApti karavAne zcatA graMthakAra je te puSTa puruSoe vRdhi pamADyA je. ghaNAMka kAraNa tenA samUhe karIne zrA mukhama kALamAM zuphajinarAjano je mArga tenuM urkhannapaNuM ema pratipAdana karatA utA maMthakAra kahe . mUla kaavym|| saiSA hu~mAvasarpiNyanusamayahasadbhavyanAvAnulAvA / triNshshcogrgrho'yNkhkhnkhmitivrsssthitnsmraashiH|| aMtyaM cAzcaryametajinamatahata yetatsamA kuSamAce / tyevaM puSTeSu duSTeSvanukalamadhunA durkhano jainamArgaH // 30 // TIkAH-yA zrAgamagraMtheSvAgAmitayA likhitAkaeyate sA. eSA saMprati kAkasyA pratyakSavepi tanavakAryANA
Page #564
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1140) - atha zrI saMghapaTTakA pratyakSopalaMnopacArA deSetyuktaM // avasarpati pratikSaNamAyuHzarI rapramANAdayo nAvA hAniM gaLaMti prANinAmasyAmityaka sarpiNI sijhAMtaprasikaH kaalvishessH|| Tu sakalAMgopAMgAnoM yathoktamAnavaikalpahetuH SaSTaM saMsthAnaM tenopaladita avasarpiNI humaavsppinn| vyutpattimAtraM cedN|| arthaH-je zrAgama graMthone viSa hu~mAvasarpiNI Avaze, ema sakhekhU saMnaLAya ne teja thA vartamAna kALe pratyakSa jaNAya be. kemaje yadyapi kAlarnu apratyakSapaNuM jaNAya ne to paNa te kALamAM utpanna yavAnAM je kArya tenuM zrA kALamAM pratyakSapaNuM ne e hetu mATe zrA hu~. mAvasarpiNI pratyakSa ema kaDaM. jene viSe prANInAM zrAyuSya tathA zarIranuM pramANa ityAdika jAva hAnine pAme ve evo avasarpiNI siddhAMtamAM prasika kALa vizeSa le ne huMma eTale samasta aMga upAMgarnu jema zAstramA kayuM te prakArarnu parimANa hAla jaNAtuM nathI tenuM kAraNarupa je baIsaMsthAna teNe karIne zrA levAkhamAM kA. vatI evI zrA hu~mAvasarpiNI je e prakAre zrA huMmAvasarpiNI za. gdanI vyutpatti mAtra . TIkAH--tatvatastvanaMtatamakAlanAvyasaMyatapUjAnibaMdhanaM . caityavAsyutpAdahetuH zunanAvahAnikAraNaM kAlanedo huMmA. bsaarpnn|| sA ca nagavati modaMgate jAteti // samayaH paramasU. kSmaH kAlastatazcAnusamayaM prati navyAnAM muktigAminAM athavA navyAHzunA nAvAHpariNAmA anunnAvAzca prajAvA matinizcayAvA tatazca hasaMtohIyamAnA navyanAvAnunnAvA yasyAM sA tthaa|
Page #565
--------------------------------------------------------------------------
________________ -42 jaya zrI saMghapaTTakaH (613.) . mAksarpieyAM hi kAlasvAnAvyAddharmArthinAmapi prAyeNa nAvA yAdRzA varttamAna kSaNena tAdRzAH kSaNAMtara ityAdikrameNa pratikAM saMklezatAratajyAghrAtatayopajAyamAnA napalacyate // arthaH---vastutAe to pratize anaMto kAla jatAM nArI je zrasaMjatinI pUjA tenuM kAraNa ne caityavAsInI utpattinuM kAraNa ne 'zubha jAvanI hAninuM kAraNa evo je kAlabheda tene DhuMgAvasarpihI kar3Ie, te jagavaMta mokSa gaye bate thai. parama sUkSma evo je kAla tene samaya kahIe. te samaya samaya pratye mukti janAra prANI nA paNa jAva athavA temanA paNa zubha nAva eTale pariNAma tathA anubhAva kahatAM prajAva athavA buddhinA nizcaya te jene viSe hAni pAme be tene huMmAvasarpiNI kAla kahIe. te kAlanA svanAvadhIja dharmArthI prANInunA paNa nAva bahudhA evA dekhAya be je jevA varttamAna kSaNamAM dekhAya ve tevAja bIjA kSaNamAM nathI dekhAtA - tyAdi kramavame kaNa kaNa pratye saMkvezana tAratamyayoge sahita tha yelA jaNAya ve. TIkA:---- tathA ca prakaraNakAreNaiva prakaraNAMtare pradarzitaM // kAlassa zraikiliGa naNeNa zraise sipurisaviraheNa // pAyama juggateya, gurukammatteNaya jiyAla || kira muNiya jiNamayA bidu, aMgI kayasa risadhammamaggA vi // pAyamaisaM ki lihA, dhamma zrI vittha dIsaMti // artha:----vaLI prakaraNanA kartA puruSeja bIjA prakaraNa mAM paNa e* bAta dekhAmI be je.
Page #566
--------------------------------------------------------------------------
________________ (542 ) - atha zrI saMghapaTTakaH TIkA :-- atra ca dUsadityanena saMyogaparatvepi pUrvavarNasya na gurutvaM // baMdaH zAstre vyavasthitayAnuvRttyA kvacittaniSedhAt // artha:- yA trIzamA kAvyamAM dUsat e prakAranA padava saMyoganuM parapaM sate paNa pUrva arane guru saMjJA thavAthI vRttanaMga thayo ema na jAvaM. kema je baMda zAstramAM vikalpanI anuvRtti lA vIne koi jagAe guru saMjJAno niSedha karyo ne e hetu mATe. TIkAH -- tathA triMzaH jina siddhAMtoktASTAzItigrahamadhyA triMzataH pUraNaH // caH samuccaye // ugragraho jinapravacanasyodagro pasarga vargakAritvAddAruNo grahaH // ayameva pratyopalabhyamAnakAryo jasmarAzinAmA khamAkAzaM tasya ca zUnyatvAtkhamiti gaNita vyavahAre zUnyabiMdoH saMjJAH // nakhAiti ca viMzateH saMjJA // nakhAnAM viMzatisaMkhyatvAttatazca khaM ca khaM ca nakhAzceti dvaMdvaH // taiH pazcAnupU. off karacanayA sthApitairmitAnI parisaMkhyAtAni varSANi saMvatsarAH sthitirekasmin rAzAvavasthAnaM yasya sa tathA // ekarAzau varSa sahasrapraya sthitikaityarthaH // artha :--- trizamo graha eTale jina siddhAMtamAM kahelA - vyAzI graha te madhye zrAjasmagraha trizamo be. cakAra samuccaya arthane jAve . e smagraha nagragraha ve eTale ati Akaro graha hai. kemaje jina pravacanane moTA AkarA upasargane karanAra be. mATe mahA dAruNa ko be te yA pratyakSa jenuM kArya jayAya De evo ja smarAzinAmA graha be hajAra varSanI sthitivALo be. te varasanI saM
Page #567
--------------------------------------------------------------------------
________________ - atha zrI saMghapaTTakaH - (543) khyA yA prakAre karI je je kha ketAM AkAza tenuM zUnyapaNuM 2 mATe kha.zabdavame bipu grahaNa karavo evo zAstra vyavahAra je.biMdu kahavo hoya tyAre teno saMjJA kha zabdavame thAya . nakha e prakAre vIzanI saMjJA . kema je vIza nakha manuSyane De mATe. khaMkhaM nakha e traNa padano iMcha samAsa karavo. paLI pazcAnupUrvI te aMka karIe eTale viparIta karIe tyAre be hajAra varSa sudhI ekarAzi napara jasmagrahanI sthiti de ema artha thayo. TIkAH-sa higraho nagavanirvANakAlAnaMtaraM varSasahasraSyaM yAvat krUratvAdnagavajanmarAzau saMkrAMtatvAd jagavaMtaM ca mukta khena puHkhIkartumazaktatvAttatpaztayaiva pravacanasya bAdhAM krissyti|| arthaH te graha jagavat nirvANa thayA paDI be hajAra varSa sudhI je. krUrapaNe jagavatnI janmarAzImAM saMkramyo 2 te jagavaMta mukti gayA je mATe tenane duvo karavA samartha nathI thato. te hetu mATe temanA pakSarUpa je pravacana tene bAdhA kare. TokAH-dRzyate ca lokepi kazcit kasyacit svapratipakSa sya kiMcidapakartumapArayo tarakAreNApi tasyApakRtaM naviSya toti mUDhatathA manati nidhAya taya tAlazaM cApakurvANaH // arthaH-lokamAM paNa evI vAta dekhAya le je koika puruSa koka potAnA pratimahi zatrune kAra paNa aAkAra karavA na samaI
Page #568
--------------------------------------------------------------------------
________________ 48. atha zrI saMghapaTTakA thAya to te puruSa te zatrunA saMbaMdhIno apakAra karIne paNa te zatru no apakAra karyo ema mUDhapaNe manamA dhArIne te zatrunA pakSapAti no tathA tenA jevAno apakAra kare . ttiikaaH-|| yamuktaM // tvaM vinirjitamanonavarupaH, sA tu suMdara navatyanuraktA // paMcaniyugapadeva zaraistAM, tAmayatyanuza yA diva kaamH|| arthaH te vAta graMthAMtaramAM kahI je rAjimatIno tyAga karanAra neminAtha pratye rAjimatInI sakhIna vacana " je he suMdara jeNe kAmadevarnu rupa jItyuM be evA tamo ge ne te mArI sakhI to tamAre viSe ati Asakta thaDe mATe te kAmadeva tamane. parAnava karavA na samartha thayo mATe pazcAttApathI eTale tamAraM vera vALavA te rAjimatIne pAMca bANavame saMghAthe tAmana kare be. TIkA:----tathA // yasya kiMcidapaka manamaH, kAyanigraha gRhiitvigrhH|| kAMtavatrasadRzAkRti kRtI, rAhu riMmumadhunApi bAdhate // artha-juvone lokamAM paNa e vAta prasiddha je je harino kei paNa apakAra karavA na samartha thayelo ne potAnAM zarIrane harie mAdA karyu De tethI virodha grahaNa karato evo rAhu je te isniA
Page #569
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 atha zrI saMghapaTTakaH (545 ) mukha sarakhI jenI prAkRti be evA caMdrane hajI sudhI paNa pome be. aaukika zAstramAM eva vAta be je deva daityoe maLI maMdrAcala parvatano ravaiyA karI vAsukI nAganAM netrAM karI amRta kahA mayuM tyAre devatAna | paMktimA darie ghAva amRta pIrasavA mAMgayuM tyAre rAhue kapaTathI sUrya caMdra e ve devatA vacce pelI nacuM mukha karI amRta pIdhuM ne gaLe nathI natA evAmAMja harie sudarzana cakrAne evaM mAyuM daitya jANIne kApyuM tyAre rAhu harine kAMi paNa apakAra karavA na samartha thayo tyAre harinA mukha jevo caMdrane joi tene haju sudhI paNa grahaNarUpe thane pImA kare The. TIkAH tathA chatyaM dazamaM caH pUrvavat zrAzvayaM anaMta tamakAlajAvitvAdadbhutama saMyatapUjAkhyaM etat idAnIM pratyakSaM jinamatahataye zrAtapravacanAM paJcAjanApAdanAya // tatsamAnaiH prAguktaistribhiH samA tulyabalA puSyamA DuSTAH lokaduHkhakAriNyaH samA varSANi yasyAM sA tathA // arthaH- vaLI belluM dazamaM Azcarya, cakArano artha pUrvana / peThe jAvo. te saMpati pUjA ke nAma jetuM evaM adbhuta Azcarya tenuM zratize anaMta kALa gayethI thatrApaNuM ve e hetu mATe ene a taka be te hAlamA pratyakSa jinamatane nAza karavA hilanA pamAnavA thayeluM jaNAya ve. pUrve kalAM traNa je eka to dugAvasapiNI tathA janmagraha tathA dazamaM Azcarya temaNe samAna eTale e traNa sarakho balavaMta duSyamA kAla varte be. lokane duHkhakArI be varSa te jene viSe te DuSmA kahIe. 55
Page #570
--------------------------------------------------------------------------
________________ (546) -g. atha zrI saMghapaTTakA - TIkAH-kAlacakrasya Samarakasya paMcamo'rakaH yathA prAktanA strayaH samuditA jinamataM nighnaMti tathA caturthI pussymaapi|| // yamuktaM // natkarSavatpuruSasiMha viyogato'mI, nasmagrahaprabhRtayo'hita. vAraNA hI // jainaM mataM nuvi mahAvanamastazaMkA, naMktuM kathaM sapadi saMprati saMpravRtAH // arthaH-- jenA zrArA ne evaM kAla cakra teno A pAMcamo Aro je. jema pUrvanA traNa eTale hu~mAvasarpiNI tathA nasmagraha tathA dazamaiM Azcarya e sarve maLI jinamatane haNe ne tema cotho thA du. mA kAla paNa jinamatane haNe . te prakaraNakAre kA je, natkarSavALA ne puruSomAM siMhasamAna evA moTA puruSonA viyogathI A nasmagraha Adi madonmatta hasti pRthvImAM jainamatarupI mahA va. nane nizce nAgavA zaMkA rahita hAla kema zIghra pravartyA ? TIkAH-caH pUrvavat ||iti prakaraNe // eSu prakRteSu DhumAvasarpiNyAdiSu evaM pradarzitaprakAreNa pratipadaM suvihitalAghavAs. saMyatagauravApAdanaladaNaduSTakAryadarzanAd uSTeSviva kuSTeSu krUreSu puSTeSu prakarSakoTi prApteSu huMmAvasarpiyAdiSu caturbu nukUlaM pratisamayaM adhunA sAMprataM ulano purApo jainamArga pratipatti vighnakAriyAM hu~mAvasapiNyAdInAM duSTatvAt // . . .
Page #571
--------------------------------------------------------------------------
________________ 49. atha zrI saMghapaTTakaH - (547) arthaH-cakArano artha pUrvanI peThe be. e prakAre hu~mAvasapiNI Adika AraMjelA prakaraNane viSe pUrve dekhAmayu e prakAre pa. dopadi suvihitanuM laghupaNuM ne asaMjatinuM gauravapaNuM tene karavA rupI De lakSaNa jenuM evaM je duSTa kArya tenA dekhavAthI duSTa jevA mahA AkarA hUMmAvasarpiNa Adika cAra duSTa moTA utkarSane pAme bate sAMprata kAle samesame jaina mArga pAmavo ghaNo durlanna le kema je jainamArga pAmavAmAM vighnakArI hUMjhAvasarSiNa AdikanuM puSTapaNuM le e hetu mATe. TIkAH-tanmahimnA nUyolokasya javAjinaMditvAtkatipayasAtvikajanopAdeya iti yAvat // jainamArgaH pratizrotorupa jgvtpthH| etanmadhyAdekopi puSTaHpuSTaH svakAryakaraNasamarthaH kiMpunaH saMprati sarve'pi militaaH|| tato yathA puSTeSu caraTAdiSu pratnaviSNuSu purAdimArgo jigamiSatAM urgamo navati tathA nagavanmArgopyadhunaiteSu satsviti // arthaH--te hu~mAvasarpiNI zrAdikanA mahimA vajhe ghaNA lokone javAjinaMdipaNuM thayu De e hetu mATe, thomAka sAtvika lokoe jaina mArga grahaNa karyo be. kema je jagavaMtano mArga le te pravAha mAragathI viparIta . huMmAvasarpiNo zrAditraNa duSTa kAraNa madhye eka kAraNa paNa jo puSTa thAya to potAnuM kAma karavA samartha thAya . to sAMprata kALe sarve duSTa kAraNa ekagaM maLyAM temAM zuM kahe ? te hetu mATe. jema puSTa caurAdika ati samartha thaye bate nagarAdikano mAraga javAne zcchanAra lokone murgama thAya be eTale
Page #572
--------------------------------------------------------------------------
________________ (986) - atha zrI saMghapaTTakaH 8 duSTa caurAdinA jayathI te mArge jai zakAtuM nathI tema jagavAnano mArga paNa dAlamAM e traNenuM ghaNuM baLa thaye bate sahaja pamAya evo nathI. mahA duHkhI mArgAnusArIpaNuM pamAya be e jAvaH TIkAH - zrAgamepyuktam // dUsamahuMmAvasarpiNI jasamaggapIyiM imaM tithaM // | teNa kasAyA jAyA, kUrA ihasaMjayAlaM pi|| arthaH- AgamamAM paNa e vAta kahI be je duSamA kAla DuMgAvasarpiNI rupa tathA jasmagraha teNe yA tIrtha pImayuM be te mATe saMjatIne paNa karA kaSAya utpanna yAya be. TIkAH - anuzrotorupastu jainamArga idAnImapi sulanaH yeSAmeva mAvasarpiNyAdInAM sanmArgapravRttiM prati prAtikUlyaM teSAmevAsanmArgapravRttiM pratyAnukUlyAditi // artha :- loka pravAha rupa jaina mArga to sAMprata kALamAM paNa sugama je mAvasarpiNAdikane sanmArgamAM pravRti karavA pratye pratikUlapapuMja be temaneja asanmArgamAM pravRtti karAvA pratye anukUla be eTale sukhe karAve be. TIkAH - itthaM yadyapi liMginiH prakaTitA bhUpRSTa RtsnAvanIruyatra mitAvataH zrutapathAvajJAnasaMjJAnvitaiH // kalpenApi - kalAvatA kalayituM sAkalpato duHzakA, saMbodhAya tathApi mUDha manasAmeSA digAdarziteti vRttArthaH // 30 // iti zrutAvajJA nAme navamo dvAra saMpUrNa thayo.
Page #573
--------------------------------------------------------------------------
________________ -18 atha zrI saMghapaTTakaH 8 ( 549 ) TIkA:- evaM tAvadaSTAdazanirvRttaiH prabaMdhena liMginAM zrutapathAvajJA pratipAditA // saMprati taireva dharmatayA pratipAditaM guNidveSadhIriti dvAraM nirAkurvasteSAM guNidveSaM darzayannAda || arthaH- e prakAre dAra vRttabaMdhi kAvyanA vistAravame liMgadhAriyonI karelI siddhAMta mArganI avajJA eTale avahelanA te kahI dekhAmA. have sAMprata kAle te liMgadhArIue je dharmapaNe pratipAdana kareluM guNi dveSadhI eTale guNi puruSonA upara dveSa buddhi rAkhe be te dvAranuM khaMgana karatA batA te liMgadhArInane guNijana upara dveSa be tene dekhAmatA batA kar3e be. mUla kAvyam. samyagmArgapuSaH prazAMtavapuSaH prItollasaccakSuSaH zrAmaNyarddhimupeyuSaH smayajuSaH kaMdarpakakSapluSaH // siddhAMtAdhvani tasthuSaH zamajuSaH satpUjyatAM jagmuSaH satsAdhUn viduSaH khalAH kRtaduSaH kSAmyaMti nodyaduSaH 31 TIkAH - khalAH satsAdhUn na kSAmyaMtIti sNbNdh|| tatra khalA guNI matsariNaH prakaraNAM ginaH kRtaduSa iti // duSadhAtuH kvi to'tradoSaparyAyastatazca kRtA vihitA duSo doSAH svayamanekAnarthA yaiste tathA // tatsvabhAvatvAtteSAM // athavA kRtAcAro pitA duSo doSA yaiste tathA //
Page #574
--------------------------------------------------------------------------
________________ (550 ) - jaya zrI saMcapaTTakaH -- artha:- khala puruSa sAdhu upara kamA nathI rAkhatA. khala te kIyA puruSa jANavA to gulI puruSo upara matsara rAkhanArA te yA prakaraNa vazathI liMgadhArI jANavA. te kevA be? to karyA be potAnI meLe aneka prakAranA anartha te jema evA be. kema je e liMgadhArIne anartha karavAnoja svabhAva hoya e hetu mATe. athavA guNI puruSone viSe yAropaNa karyA be doSa te jemale evA be. vikAra vAcaka duSa ghAtunuM doSa rUpI paryAya zabda vAcaka duSa e prakAranuM kvita rUpa be. TIkA: --- nirmaleSvapi sanmuniguNeSu lokamadhye lAghavApAdanAya svadhiyA vihitadoSAropA ityarthaH // guNavatsvasaddoSAropaNasya teSAM kulanatatvAt // // taduktaM // lAjArthaM malinAMzuke kitavatAM kaSTa kriyAdhAM / yena, prAhudajikatAma nigraharucau paMktyarthatAM kaMtari // guptAMge bakavRttitAM ca tapasA zasye namasyecchutA mitthaM haMta na duSayaMti yatinAM hI liMginaH kAn guNAn // artha :--- nirmaLa evAya paNa sArA muninA guNa vidyamAna r3hate lokamAM te muniyonI laghutA pratipAdana karavA sAru potAnI buddhi ahaja doSanaM AropaNa te jemaNe evA liMgadhArI be. kema je guNIjanane viSe jUtA doSanaM zrAropaNa kara e prakAranaM e liMga
Page #575
--------------------------------------------------------------------------
________________ -49. atha zrI saMghapaTTakaH (551) dhArIUnA kulanuM vrata De eTale lIMgadhArIunI kuLa paraMparA e prakA. ranIja . te zAstramA kaDaM je je liMgadhArI guNa puruSanA guNane viSe A prakAre doSana AropaNa kare . je gunn| puruSo jo malIna vastra rAkhe to temAM Avo doSa de je je eto lojane arthe evAM vastra rAkhe De eTale koza prakAranI vastu maLe te sAru rAkhe le paNa emanA evA nAva nathI.ne gunn| puruSo aneka prakAranI kaSTa kriyA kareM to temAM kapaTarupI doSa para . ne aneka prakAranA anigrahano ruci rAkhe to temAM daMnarupi doSa parave . ne danA guNa rAkhe De temAM kIrtinI zvArupI dopa de . eTale kamA guNa dekhone ema doSa de je je eto potAnI lokamAM korti vadhAravA sAru sahana kare 3. ne jo potAnAM aMgopAMga gopavIne cAle to temAM ema doSa parave De je eto bagalAnI peThe bAraNethI evaM vartana dekhAme paNa aMtarathI evA nathI.ne jo tapavame pradhAnapaNuM dekhA to ema doSa de le je loka namaskAra kare, pUje eTalA sAru tapa kare paNa bIjI zchA nathI. e prakAre guNi puruSonA sarve guNamA liMgadhArona doSa kalpe . nizce evA guNI puruSonA evA kayA guNa je je jemA liMgadhArIe doSa nathI dIdho? sarve guNamAM doSay AropaNa kare . . . ... TIkAH---te hi tadguNAnasahAnAstAniMdaMti // ... // taduktam // bANAniva guNAn karNa-mAgatAnasahiSNavaH // pImApAdanato' zrImA nirdeti guNInAM khalAH //
Page #576
--------------------------------------------------------------------------
________________ (552) 43. atha zrI saMghapaTTakA artha:---te liMgadhArIna nizce te muninA guNane sahana karI zakatA nathI, mATe temanI niMdA kare be. te vAta kahI le je guNI puruSonA guNa liMgadhArIunA kAne zrAvI pame le tyAre temane bANa sarakhA jaNAya De; tenuM sahana karI zakatA nathI. kema je te guNa emane pImAkArI thAya De, mATe nirlaja thayA batA khala puruSo guNI puruSonI niMdA kare . TIkAH-udyamuSaH nirnimittaM suvihitadarzanamAtreNaiva prakaTitalalATataTakuTyAdikrodhavikArAH na kAmyaMti na sahate dviSatItyarthaH / atra deze'mISAM pracAreNa vayaM lokasyAgauravA naviSyAma ityAdi buddhyAmAtsaryAnatrAvasthAtumeva teSAM na dadatI tyarthaH // satsAdhUna suvihitayatIn satsAdhutvamevAnuguNavi. . zeSaNaisteSAM nAvayati // .. arthaH-kAraNa vinAja suvihitane dekhavA mAtrathIja pragaTa karyA De lalATa upara kuTI camAvI devI ityAdika krodha vikAra te jemaNe evA utA nathI sahana karatA. eTale veSa kare . kAraNa ke te ema jANe je je jo A dezamAM suvihita munino pracAra thaze to ApaNA uparathI lokanuM gauravapaNuM utarI jaze. eTale loka temanuM bahu mAna karaze, ityAdi bujhiyo temanA upara matsarapaNuM rAkhIne te dezamAM suvihita sAdhune rahevAja detA nathI eTalo artha. have satsAdhupaNAneja ghaTatAM vizeSaNa ApI pragaTa kare . TIkA:--samyagmArgapuSaH jagavatpraNItajJAnAvitrayarupa
Page #577
--------------------------------------------------------------------------
________________ - atha zrI saMghapaTTakaH - ( 553 ) mokSapathasya vyAnAM zuddhopadezapratibodhadvAreNa vistA rakAn // etena teSAmutsUtranASaNapratiSedhamAha // arthaH- nagavaMte kahelo jJAna darzana cAritrarupa je mokSa mArga teno bhavya prANInane zuddha upadezano pratibodha thAya e dvAre vistAra karanArA . eNe karIne te muniyone utsUtra jASaNa karavAno niSedha ve eTale muni natsUtra jAvaNa nathI karatA ema e vizeSaNava jAvyaM te kahe . TIkA:--- prazAMtavapuSaH bahiralakSitarAgAdivikArazA rirAjaH etenAMtarama piprabala rAgAdyanAvaM prakAzayati // aMtastave bahiH sarvadA prazAMtatvAnupapatteH // arthaH-je bAyothI nathI jAtA rAgAdi vikAra te jemAM evA zarIrane aMgIkAra karatA eTale jenuM aMga jotAM rAgAdi vikAra koi prakAre jagAtA nathI. e vizeSaNe karone aMtara saMbaMdhI paNa prabala rAgAdikano jAva ke ema prakAza thAya be. jo aMtaramAM rAgAdika hoya to niraMtara bAraNethI prazAMtapaNuM na rahe e hetu mATe. TIkA:- prItollasaccakSuSaH dviSAnapi pratItya prasannotphullalocanAn / etena bahiH kopa vikAraparihAramA viH karoti // zrAmaNyaddhi prANAtipAta viramaNAdipaMcamAtrata vibhUtimupeyuSa zrAseduSaH / etena dIkSAmUlaM sarvaviratisaMpadaM darzayati // 70
Page #578
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1(194) 4. atha zrI saMghapaTTakaH arthaH-deSIne dekhIne paNa prasanna ane praphullita ne netra te jemanAM evA suvihita muni ne e vizeSaNa bAraNethI kopa vikA* rano parihAra pragaTa kare .aMtaramAM kopa vikAra hoya to bahArathI niraMtara prazAMtapaNuM na rahe e nAva je. prANAtipAta viramaNAdi paMca mahAvrata rupa ukurAzne pAmelA suvihita muni De e vizeSaNa dIkSA jenuM mUla De evI sarva viratirupa saMpadAne dekhAme be. TIkA:-smayamuSaH ahNkaartirskaarinnH|| etena vAgmitvavichatvAdAvalimAnahetau satyapi tadannAvaM prakaTayati // (satsU. trakriyAniH) kaMdarpakarapluSaH manmathazuSkatRNadAdinaH // etena sarvavratamadhye nirapavAdabrahmavatadADhyaM dRDhayati // arthaH-ahaMkAra ne tiraskAra karanArA e vizeSaNa ajimA. nanA kAraNa rupa je suMdaravANIpaNuM tathA vidhAnapaNuM te sate paNa ahaMkAra nathI ema pragaTa kare . satsUtranI kriyAnavame kAmarupI sUkA tRNane bALanArA e vizeSaNa sarva vrata madhye apavAda rahita evu brahmavata le tenuM dRDhapaNuM sucave . TIkAH-siddhAMtAdhvani zuddhAgamamArge tasthuSaH sthitavata statparA nityarthaH // etena svayamutsUtrakriyA niSedhaM pratipA:: dayati // samayuSa: samAjAjaH // etenAMtarepi krodha nirA. . saM jJApayati // arthaH----sidhAMta mArgane viSe rahelA eTale. tatpara eTalo
Page #579
--------------------------------------------------------------------------
________________ atha zrI saMghapaTTakaH (655 ) artha; e vizeSaNa pote natsUtra kriyAno niSedha kare te te pratipAdana kare be ne kSamAvALA e vizeSaNa aMtaramAM paNa krodha nathI, ema japAve be. TIkAH satpUjyatAM vivekijanasevyatAM jagmuSaH prApnuSaH etena sakalazrama guNasaMpattimA vijIvayati // nirguNAnAM vi vekI lokapUjanA'saMjavAt // viduSaH vicakSaNAn // etena svasamayaparasamayasAra viDuratAM visphArayati // arthaH- vaLI vivekI lokone sevavA yogya paNAne pAmelA e vizeSaNa samasta sAdhuguNanI saMpattine pragaTa kare be kema je je sAdhu guNa rahita be tenuM vivekI loko pUjana kare ema saMjaya mayI e hetu mATe. baLI vicakSaNa evA e vizeSaNa potAnA siddhAMtano tathA anya darzanInA siddhAMtano je sAra tenuM sArI peThe jAe~ papuM phorave be, vistAre be. TIkA:-na caivaM guNazAliSu yatiSu dveSaH kartuM yuktaH // zrIpIthasopi tadudveSasya sakalagu ligata guNadveSarUpatvenAnaMrtajava zramaNa nibaMdhanatvAt // // yuktaM // samyaktvajJAnazIla spRza iha guNinaH sAdhavo'gAdhamedhA / steSu dveko guNAnAM guSita rajidadyA vastutaH syAdguNeSu / /
Page #580
--------------------------------------------------------------------------
________________ (556) * atha zrI saMghapaTTakaH - sarvasthAnAM guNAnA mavagamanamato'hAya mithyaatvmsmaa| tasmAd bhUyo navAdhinamaNamiti guNidveSadhIrvajanIyA // . arthaH-e prakAre guNavame zojatA munine viSe dveSa karavo yukta nathI kemaje atizaya uMge evo paNa te munino kSeSa le tene sakala guNIjanane viSe rahelo je zeSa te rupapaNuM De e hetu mATe anaMta java bramaNanibaMdhanapaNuM ne e hatu mATe, eTale ethI anaMto java bramaNa thAya evo karmabaMdha thAya je. te vAta zAstramA kahI je zrapAra bujhivALA mahAguNI sAdhu puruSo kevA le to samakitavALA tathA jJAnavALA tathA zIlavALA tevA muninane viSe rahelA je guNa tene viSe je veSa karavo te vastutAe. guNa guNInuM annedapaNuM e hetu mATe sarve guNojananA guNano avagaNanA thamATe ethI zIghra mithyApaNuM prApta thAya ne tethI vAraMvAra java samujamAM navajramaNapaNuM thAya e hetu mATe guNI puruSo naparathI keSa buddhi tyAga karavI.. . TIkA:--sikAMte'pyannihitaM // naraheravayavidehe, paMnarasa. vi kammalumiyA sAhU // ekaMmihIliyaMmi, sabe te hiliyA hu~ tI // saMtaguNaDAyaNA khanu paraparivAya ho aliyaMca ||dhmme vi bahumAyo, sAhupana se ya sNsaaro|| tataHpredAvatA guNiSu. bahumAna eva karttavyo na keSa iti vRtaarthH||31|| arthaH-te vAta siddhAMtamAM paNa kahI je je jarata auravata tathA videha temAM patnarakarmabhUmiyo . temAM eka sAdhunI jo dIkhanA kare to sarva sAdhunI holanA karI ema thAya ne batA guNa AvA
Page #581
--------------------------------------------------------------------------
________________ -9. atha zrI saMghapaTTakA (557) Amarv - dana karavU tathA pArako parivAda karavo tathA jUTuM bola tathA dharma nuM bahumAna na karavu tathA sAdhune viSe praveSa karavo e saMsAra .e hetu mATe buddhimAn puruSe guNIne bahumAnaja karavo paNa dveSa na karavo. ema thA kAvyano artha . // 31 // TIkA:-atha kathamevaMvidhAnapi satsAdhUna khalA na dA. myaMti // mithyAtvaprAbalyAditi brumaH // ata eva tato mUDha janasya nAma jainapathavartinaH svarupaM nirupayannAha // arthaH---have aa prakAranA satsAdhUne paNa khala puruSa kema sahana nathI karatA? to mithyAtvanA prabalapaNAthI sahana karatA nathI ema kahIe bIe, e hetu mATe prabala mithyAtvavALAne mUDhajanane nAma mAtra vajhe janarmAgamA rahenArA temanuM svarupa nirupaNa karatA batA kahe je. .. . ||muul kAvyam // devIyatyurudoSiNaH datamahAdoSA na devIyati / sarvazIyati mUrkhamukhyanivadaM tatvajJamajhIyati // janmArgIyati jainamArgamapathaM smykpthiiytydo| mithyAtvagrahiyo janaH svamaguNAgraNyaM kRtaarthiiyti||3|| ... TIkA:-mithyAtvamahilo jana urudoSiNo devIyatIlA....
Page #582
--------------------------------------------------------------------------
________________ (558) * atha zrI saMghapaTTaka: 'disaMbaMdhaH // aho ti vismaye grahaH caitaso'sanibaMdhaH so'syA stItyastyarthe zla prtyystdvitH||shh mithyAtvaM prakaraNAdAnini .. vezikaM gRhyate // prAyeNa jaina mithyAdRSTInAM gohAmAhila mAiNetyAdinAninivezikasyaiva tasya prtipaadnaat|| tatazca tena grahilaH prabala mithyAninivezagrahagRhIta ityarthaH // artha-mithyAtvavake ghelo thayelo jana ghaNA doSavALAne devatA jevo gaNe le. ityAdi bAkAvyamAM saMbaMdha . aho e prakAranA avyayano Azcarya artha je. eTale zrAvAta acarija . ci. nano kadAgraha jene evA arthane viSe taddhitano zlU pratyaya zrAvIne ahila zabda thayo . zrA jagAe prakaraNa vazathI Aninivezika mithyAtva grahaNa karavU. bahudhA jaina mithyAdRSTi lokonuM mohAmAhila ityAdi zAstra vacanavame zrAntinivezika mithyAtvanuMja patipAdana kayu le te detu mATe zrAntinivezika mithyAtvavame ghelo thayeloM eTale prabaLa evo je mithyA aniniveza te rupI je graha teNe karIne gherAyalo eTalo artha je. TIkA-jano dharmadhvajitadanaktazrAUlokaH uravo mahAMto yatijanasyAtyarthamanucitatvena doSA aparAdhA rAgadveSaprANA. tipAtAdaya urudoSAstachataH zrAcAryAdIniti gamyaM // arthaH-e prakArano liMgadhArIno laka zrAvakaloka je te manijamane atizaya anucita eTale aghaTatA mATe jene doSa kaheDe
Page #583
--------------------------------------------------------------------------
________________ - atha zrI saMghapaTTakaH ( 669 ) evA rAgadveSa prANAtipAta yadi moTA doSa teNe sahita evA AcArya pramukhane deva jevA jANe be. TIkA :--- devIyati devAniva jinAnivAcarati yAdazA devA nIrAgAtizayAdimaMtazca tAdRzA amI tasmAdArAdhyA iti devaistAnu pamimIte // na ca tAdRzAM taDupAsanaM smiiciinN||tessaaN mahAdoSavatvena devopamAna vidhAnasya mahApAtakahetutvAt paraM mithyAtvasya viparyasarUpatvA dviparItabuddhistAdRzAnapi tathopaminoti // evamuttarapadeSvapi jAvanIyam // artha :----. eTale jinadeva jevA jANe be. jevA jinadeva vIta. rAgI be tathA chAtizayAdimaMta be tevA yA paNa be, mATe ArAdhanA karavA yogya ve e hetu mATe devatA saMghAthe temanuM upamAna kare be evA doSavaMta puruSonI upAsanA karavI te ThIka nathI. kemaje te mahAdoSavALA be e hetu mATe temane devanI upamA karavI tene ma hApApanuM kAraNa be. paraMtu mithyAtvanuM viparyAsa rupapaNuM be. eTale viparIta buddhi nRtpanna karavAeM be tethI tevA doSavartane paNa devanI upamA debe ema AgaLa padamAM paNa jAvanA karavI. TIkAH - katamahAdoSAn pranaSTaprAguktavRdaparAdhAn yugapradhAnAdI niti zeSaH pradevIyati devA nivAcarati // nAmIdevasaDazAH sadoSatvAnniratizayatvAcca tasmAdanArAdhyA iti // atra ca kINaprAya mahAdoSANAM devairupamAnaM siddhAMtepyuditaM //
Page #584
--------------------------------------------------------------------------
________________ atha zrI saMghapaTTakaH artha:- nAza pAmyA be pUrve kahelA moTA aparAdha te jemanA evA eTale yuga pradhAnAdika eTaluM uparathI lebuM. evA moTA puruSone paNa deva jevA gaNe be. zuM kahe be? to e yuga pradhAnAdika je te deva sarakhA nathI. kemaje doSa sahita be ne atizaya rahita be mATe emanI zrArAdhanA karavI. yA jagAe prAye jemanA doSa nAza pAmyA ve temane devanI upamA siddhAMtamAM paNa kahI be. ( 160 ) TIkAH paruivo teyassI ityAdAvAcAryaguNavaktavyatAyAM pratirUpaH siddhAMtatAtparyapa richedadezanAtizayavatvAdinA dvipayabuddhijanakatvAt tIrthaMkarapratibiMbarupa iti vyAkhyAnAt // sa ca viparyastamatitvAttathA na karoti // artha:---- paruiva ityAdi gAthA vame zrAcAryanA chatrIsa guNo kahevAne avasare siddhAMtanA tAtparyanuM parimANa karI kevA rupa atizayavALAyAcArya be ityAdi siddhAMta saMbaMdhI buddhinuM natpanna thavA paNuM temane viSe radhuM be, mATe te prAcArya tIrthaMkara samAna be ema gAthAnuM vyAkhyAna be. te AcAryane viparIta buddhivALA puruSo devanI upamA nathI karatA. TIkAH - evamadevaprAye devabuddhirdevaprAyecAdevabuddhiriti mithyAtvarUpaM pratiprAdyAgurau gurubuddhayAdirUpaM tadAha // sarva jJIyati sarvajJamiva sarva vidamivAcarati mUrkha mukhya nivahaM zrajJacUkAma pisamuhaM svAbhyupetagacca sthitaM yatijanaM yathA sarvasadRzo'yaM madIyayati janaH kiM kiM zAstrajAtaM na vettAti //
Page #585
--------------------------------------------------------------------------
________________ 49 atha zrI saMghapaTTaka: (AAR) arthaH-e prakAre adeva jevAne viSe devabuddhi ne deva jevAne viSe zradevabuddhi e prakAre mithyAtvanuM rUpa pratipAdana karIne agurune viSe guru buddhi karavI ityAdi mithyAtva svarUpa ne tene kahe be. je moTA mUrkhanA samUha ne tene sarvAnI peThe AcaraNa kare le eTakhe sarvajJa jevA jANe . pote aMgikAra karelA gabamAM radelo yatino samUha tene zAni vidvAna paMmita jANe je amArA gabanA yati loko zuM zuM zAstra nathI jANatA? sarva zAstra jANe ityaadi| ... TIkAH tatvajJa SaTdarzanatakarkarkazadhiyaM svaparasamaya niyamiM sUrivizeSaM ajJIyati ajJamiva bAlizamivAcarati // yathA na kiMcidapyeSa jAnAti // aymrthH|| nahi mUrkhaziromaNeH sarvajhenopamAnaM yuktaM // nApi tatvajJasyAjhena // atyaMtamanurupatvAt // paraM sa mithyAjJAnAdevamapi karoti // artha:---vaLI tatvano jANa eTale badarzana saMbaMdhI tarka vi. cAra karavAmAM tIkhI jenI buddhi be, nAvArtha e le je potAnA da. ninAM je zAstra tathA bIjA darzananAM je zAstra teno nirNaya karavAmAM sImArupa, e jevA bIjA ko nahi evA sUri vizeSane eTale evA koz zrAcAryane ajJAnInI peThe jANe he eTale eprAcArya kAMza paNa jANatA nathI A artha sikathayo. je murkha ziromalinI sarvajJa sAthe je napamA karavI te yukta nathI. ne tatvajJa puruSanI zrajJAnI sAthe upamA karavI te paNa yukta nathI. kema je atyaMta zramomapaNuM he e hetu mATe, paraMtu te mithyAjJAnathI ema paNa kare be.
Page #586
--------------------------------------------------------------------------
________________ (12) .. 18. atha zrI saMghapaTTakaH TIkA:-adhunA zramArge mArgabuddhayAdirUpaM mithyAtvaM da. shyti|unmaargyti ||nnmaargmiv utpathamivAcarati jainamArga zuddhaM jagavatpathaM // yathA nAyaM jagavatpraNIto mArgaH kiMtU tsUtra iti // apathaM kumArga prAk pratipAditamaudezikanojanAdikaM svakalpitaM samyak pathIyatisamyak pathamiva snmaargmivaacrti|| arthaH-have amArgane viSe mArga buddhi thavArupa mithyAtvane dekhA le je zuddha jagavatnA mArgane nanmArganI peThe Acare le eTakhe unmArga jevo jANe je je Ato nagavAnano kahelo mArga nathI eto natsUtra mArga ne ityAdi. vaLI pUrve pratipAdana kareluM je potAnuM kapola kalpita uddezika nojanAdi tene sAro mArga jANe 3. sArA mArganI peThe AcaraNa kare . TIkA:-trApi yanimArgasya caMvatprakAzakasyonmArgeNa tAmasenasAdRzyApAdanamunmArgasya ca satpathatulyatApAdanaMta mithyAtvodayAditi // tathA svamAtmAnaM aguNAgraNyaM nirguNa dhuraMdhuraMkRtArthIyati kRtArthamiva vihitasakalaprayojanamivA carati // atrApi svasya nirguNamukhyasya kRtArthena guNimukhyenopamAnamA vidyAvatvAditi // arthaH--zrahI paNa je jinamArga caMcha sarakho prakAzavaMta le tena nanmArgarUpI je aMdhakArano mArga tenI sAthe sahazapaNaM prati. pAdana kare le te mithyAtvanA udayatho kare be. vaLI potAno zrAtmA
Page #587
--------------------------------------------------------------------------
________________ . atha zrI saMghapaTTakA je guNa rahita puruSomAM dhuraMdhara ne eTale agresara le tene kRtArtha jevo jANe ne eTale jANe sakaLa prayojana karI rahyo hoya ne zuM ema saMpUrNa guNavALo mAne je. ahIM paNa guNa rahitamAM mukhya evo potAno AtmA le tene guNIjanamAM mukhya evA mahAMta puruSonI sAye upamA karavI tenuM kAraNa potAne viSe rahelu zravidyApaNuM eja . TIkA:-evaM tAvadokottarikajana viSayaM mithyAtvasvarUpaM pradarya bAhyalokaviSayamapi prasaMgAt kiMcittadazyate // mithyA. tvahilo janaH aniyahikAdimithyAtvabAn jinamatabahi--to lokaH devIyati devAnivAcarati muktyarthamArAdhyatayA deva.. tvenAnyupaitIti yAvat // nurudoSiNo rAgAdimato lokapratItAn devAn // katamahAdoSAnU vItarAgAn lokottaravizvatAn adevIyati anArAdhyatvenA'numanyate // arthaH-e prakAre prathama lokottara saMbaMdhI je puruSa temane AzrIne je mithyAtva tenuM svarupa dekhAmIne bAhira loka eTale anyadarzanI tene zrAzrIne je mithyAtva tene prasaMgavazathI kAMka dekhAke le je zrAnigrahikAdi mithyAtvavALo jinamatathI bAhira yayelo evo loka je te rAgAdi ghaNA doSa jemA rahekhA evA lokamAM prasikaje deva temane modAne arthe ArAdhavA yogya devapaNe aMgikAra kare .mATe adevane viSe devapaNAnI AcaraNA kare ne ne jemanA doSa nAza pAmyA be evA vItarAgane adeva jevA gaNe eTale ArAdhavApaNe nathI mAnatA..
Page #588
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1554) 9. atha zrI saMghapaTTakA OUNRNAww TIkA:-zratha kathametanmithyAtvamiticet // mucyate // ghoSavatAM devatvAnAvAt // tathAhi // sAkSAt kRtadharmA nirIha svena paropacikIrSAprayukto yo muktimArgamupadizati sa devaztyAsa iti cocyate // na ca rAgAdimata etallakSaNaM saMgacyate // tA. canasya prabala vipralaMcakavAkyavachisaMvAditvAhisaMvAdakavaca-. nAca prekSAvatAM prvRtynupptteH|| arthaH--ive siMgadhArI pUje je je e mithyAtva kema kaho ho? to temo uttara kahe je doSavALAne devapaNAno anAva ne e hetu mATe. teja dekhAme je jeNe dharmano sAkSAtkAra ko lene ko prakAranI vAMchA vinAja paranA napakAra karavAnI jenI zchA varSe De ne mukti mArgano napadeza kare le te deva kahIe tene hitakArI paNa kahIe. ne rAgAdivALAnuM e lakSaNa saMnavatuM nathI, kemaje rAgAdivALAnuM vacana to atizaya uga puruSanAM vacananI peThe visaMvAdi le e hetu mATe, ne vaLI enAM vacana paraspara virodhI ne e hetu mATe bakivAnanI pravRtti temAM thatI nathI. .. TIkAH rAgAdimato hi vipralipsayA nadyAstIre gummA kaMTaparyastamAste dhAvata minakA ityAdivatkadAcidanyathA vyaka.. sthitamarthamanyathApi bruvANA upalabhyate // tathA ca samacamAt... avartamAnA minakavanasamIhitamaznuvIran // mAjhA vidhi sA tathApi tasya rAgAdimatvenAsAkSAt kRtadharmatayA samyAna . ... muktimaargopdeshaannupptteH||...
Page #589
--------------------------------------------------------------------------
________________ atha zrI saMghapaTTakaH (1965) artha:-rAgAdi doSayukta puruSa je te nizce betaravAnI icchAe je prakAranI vastu hoya tethI viparIta kahenArA dekhIe bIe. jema ali betaravA koie kayuM je he bokarAM! domo domo !! nadIne kAMbe goLanuM gAUM truTI pamayuM che. ema goLa khAdhAnI AzA upajAbI chokarAM dokAvyAM, tema kyAreka to je prakAre rahelI vastu be tethI bIjI prakAre paNa kadenArA Thaga puruSo jaNAya be mATe tevA puruSanA vacanamAM pravartelA puruSo goLa khAvA domelAM bokarAMnI peThe potAnuM bAMbIta pAmatA nathI. kadAcita e prakAranI ugavAnI ihA na hoya. paraMtu te puruSo rAgAdi doSavALA be mATe temane dharmano sAkSAtkAra nathI thayo tethI sArI rIte mukti mArgano upadeza yatoja nathI. TIkA:- tathA tveva asmadAdInAmapi rAgAdimatAM sA kAtkRtadharmatvena sArvajJyApatteH tathAca siddhaM samIhitaM kiM muktyarthaM tadamveSaNena // zrArke cenmadhu videttatkimarthaM parvataM vrajet // iSThasyArthasya saMsiddhau ko vidvAn yatnamAcarediti laukika nyAyAt // kiM ca paropakAropi pareSAM saMsAratAraNalacaNastasAna saMbhavati // rAgAdimatvenAsmadA di nistulyayogakSematayA tasya svayamatarituH paratArakatvAnupapatteH lo'pi potAdeHsvayaM tari reva paratArakatvopalaM nAt // arthaH- ne jo rAgAdika doSavALA puruSathI sArI rIte mukti mArgamo upadeza yato hota to sagAdi doSakALA ApaNe paNa DIe sATe Apayate paNa dharmano sAkSAtkAra vo joie ne
Page #590
--------------------------------------------------------------------------
________________ 48 atha zrI saMghapaTTakA sarvajJapaNuM paNa prApta tharbu joie ne jyAre sarvajJapaNuM prApta thayuM tyAre to ApaNuM vAMchita sarve sika thayuM tyAre to muktine arthe vItarA. ganAM vacana khoLavAnI jarura na rahI. kemaje jo zrAkamAnAM phulamAMthI madhano svAda maLyo to madha khoLavA parvatamAM koNa jAya ! tema potAno vAMcchita artha siddha thayo to par3I koNa vidhAna puruSa tene vAste prayatna kare? e prakAre laukika nyAya e hetu mATe. vaLI zuM? to temaNe karelo paropakAra jete paNa saMsArane tAraNa karanAra saMjavato nathI. kemaje rAgAdi doSa yuktapaNAvame ApaNI peTheja te paNa yoga kema kare eTale ApaNI peThe te paNa rAgAdi doSe na. rekhA le te poteja taratA nathI to temane viSa bIjAnuM tAraNapaNuM to kyAthIja sika thAya ! lokamAM paNa je naukA pramukha pote ta. ratI hoya teja bIjAne tAratI dekhAya je e hetu mATe. TIkAH-nanu syAdetayadi rAgAdimatvaM javettadekavAkyatayA sakalapArthivAdivicAracaturapradhAnapuruSapUjyatAnyathAnupapatyA teSAmasijhamiti cet na // tatprakRtiSvaMganAdi ghaTanAvalokanena tatsiH // teSAM rAgAdImaMtareNa tatpratibiMbeSu tadakSaNAdhyAropA saMjavAt // itarathA ttprtibiNbtvaanupptteH|| napalAdinA saka satattulyAkAranirmApaNaM hi tatpratibiMba nAma tannUnaM te rAgAdi maMta iti // arthaH-zrA jagAe anyadarzanI AzaMkA kare le je jo. amArA rAgAdi deva doSa sahita hoya to je samasta pRthvI zrAdisaMbaMdhI
Page #591
--------------------------------------------------------------------------
________________ 48 atha zrI saMghapaTTakaH padArthano vicAra karavAmAM catura puruSo De temAM potAnuM pradhAna purupapa be, jethI pUjanIkapaNuM be. te potAnAM kahelAM vacananI eka vAkyatA e hetu mATe, eTale potAnAM vacanamAM paraspara bAdhA nathI mATe. tathA anyathAnupapatti be e hetu mATe, eTale emaNe kahyAM tevAMja pRthvI Adi padArtha be mATe temanuM pUrve kathaM evaM prasiddhapaNaM nathI eTale sipa be. jAvArtha:- je amArA deva rAgAdi doSa yukta nathI mATe manuM kahe satya be. have siddhAMtI temane javAba de be je tamAre ema na bolavu . kemaje tamArA devanI pratimAne viSe athavA pratimAnI jo strI pramukhanI saMghAthe ghaTanA karelI be tene jotAM emane viSe rAgAdi doSanI pratyakSa siddhi thAya be ne temane jo rAgAdi doSa na hoya to temanI pratImArjune viSe rAgAdi doSane jaNAvanAra evAM apano ropaM karyo Dhe te saMbhave nahi. rAgAdi doSa lakSaNa vinAnI temanI pratimAna ghamAtIja nathI. pASANAdi pratimAyone viSe pASANAdikanA AkAra pragaTa rAgAdikane jalAvanArA be jevA emAM doSa narelA be tevA AkAranI temano pratimAo ke mATe nizce te deva rAgAdi doSa sahitaja be. ttiikaaH---|| yuktaM // lakSyaMte lalanAMga saMgama vidhe rAgoparAgopagA, dveSazleSo joti madAddhaste ca zakhamahAt // zreyaHkalpalattAstrazAstraracanAnmoda prarohaspRzo, ye devA nanu saMtumaMtu sahitAste vItarAgAH kathaM //
Page #592
--------------------------------------------------------------------------
________________ ((168 ) -18 atha zrI saMghapaTTakaH 8 arthaH-- te vAta zAstramAM kahI be je anyadarzanImA deva sIno aMgasaMga rAkhe de tethI rAmarupI pravake gaLAyelA japAya De baLI naUta madane jaNAvanAra hastamudrA De tethI tathA dAthamAM zakha grahaNa kare be tethI dveSavALA e deva ve ema japAya be. vaLI kalyANarUpI kalpalatAne nAza kare evI zAstranI racanA karavAthI mohavALA se ema jAtA e devo krodhI hoya tethI te vItarAga kema kahevAba. TIkA :- yadapi pArthivAdipuruSa pUjyatAnyathAnupapatyA teSAM vItarAgavyaprasAdhanaM tadapya vidyAvilasitaM // yato yata eva teSA madhyakSeNa rAgAdilakSaNaM lakSyaMto'pi te tAn vItarAgatavAdhya vasAya pUjayaMtyata evaitanmithyAtvamucyate // arthaH- e devone viSe vItarAgapaNuM sthApana kare te te ema bole Dhe je jo e devamAM vItarAgapaeM e to rAjA pramukha puruSo pUje a nahi to kema pUje? te mATe e prakAranA anumAna prayogavake vI. tarAgapaNuM sAdhe be topaNa te sarva vidyAno vilAsa be ema jANavu. je mATe temanAM rAgAdi lakSaNa pratyakSa jaNAya ne topaNa temane viSe vItarAgapaNAno nizcaya karI pUje be eja hetu mATe ene mithyAtva kahIe bIe. TIkA: tasmiMstaditi pratyayasyaiva tavakRNatvAt // tasmAnna rAgAdimaMto devAH kiMtu saMpratyapi biMbAdiSu rAgAdilakaNa virahRdarzanena vItarAgatayAnumIyamAnava deva iti //
Page #593
--------------------------------------------------------------------------
________________ - atha zrI saMghapaTTakA (569) // yamuktaM // yasya saMklezajanano, rAgo nAstyeva sarvathA // na ca So'pi satveSu shmeNdhndvaanlH|| arthaH-jemAM je vastu nathI temAM te vastuno nizcaya karavo tene mithyAtva kahIe. e prakAre mithyAtvanuM lakSaNa ne e hetu mATe rAgAdi doSavALA hoya te deva na kahIe. tyAre kone deva kahIe ? to teno nattara poteja kare je je hAlamAM paNa pratimAdikane viSe rAgAdi lakSaNano viraha dekhave karIne vItarAgapaNe je anumAna karelA teja deva kahIe. te vAta zAstramA kahI le je, klezane utpanna karanAra evo rAgAdika doSaM jemAM sarvathA nathI. zAMtIrUpI kASTane bALavA dAvAnala agni samAna evo keSa paNa jene ko prANImAtra pratye nathI. TIkA:-naca mohopisaMjhAnA bAdano 'zUmavRttakRt // trailokakhyAtamahimA, mahAdevaH sa nucyate // evaM vidhazcamahAdevo 'hanneva // yamuktam // arhaneva ca balakaNagaNo rAgAdilakahate devaH kevalamRddhakevalabalaH syAhItarAgastataH //
Page #594
--------------------------------------------------------------------------
________________ (17.) - jaya zrI saMghapaTTakA gIrvANAH kathamanyathA samuditA naktyAnvahaMpUrvikA . masyaiva prathayaMti saMsadi mahASTaprAtihAINAm / / arthaH-jene jJAnano DhAMkanAra ne azuddha AcaraNano kara. nAra evo moha paNa nathI, jeno mahimA traNa lokamAM vikhyAta le te mahAdeva kahIe. e prakAranA mahAdeva to eka arihaMtaja ne te vAta zAstramA kahI je je rAgAdi lAkho doSa nAza pAmavAthI tha. rihaMta eja nirmaLa lakSaNanA samUharupa De eTale sarve nirmaLa lakSaNa arihaMtamAMja rahyAM le. jene kevaLajJAna- baLa vRddhi pAmelu le evA deva to eka vItarAga arihaMtaja . jo ema na hoya to devatAnA samUha naktivake samavasaraNamAM mahA Adara sahita ATha mahA prA. tihAryarUpI pUjA eja devanI kema vistAre? mATe eja vitarAga devale. TIkAH-tadevaM vidhe pi vItarAge adevabuddhirityaho mahA mithyAtvaM tAdayatA'deve devatAbuddhivevAdevabukiriti mithyA. tvasvarUpaM nirupitaM // tathA sarvazIyati sarvavidayamitya nimanyate mUrkhamukhyanivahaM anyaparatIrthikasamUhaM prANAtipAtAdya nivRttaM svagurutayA nimataM // arthaH-mATe e prakAranA paNa vItarAgane viSe adeva buddhi eja mithyAtva jANavU.e vAta AzcaryakArI je. te zAstroM kA je adevane viSe devabuddhi ne devane viSeSa adevabuddhi e prakAre mithyAtvatuM svarupa nirupaNa kayaM vaLI moTA mUrkhanA samUhane yA sarvajJa
Page #595
--------------------------------------------------------------------------
________________ - aba zrI saMghapaTTakA (171) ema mAne eTale prANAtipAtAdikathI nivRmi na pAmelo anyadarzanIno samUha tene potAno guru karI mAne . TIkAH--atha mUrkheSu sarvajJatvAnimAno lavatu mithyAtvaM ye tu kutIthikA api sakalAnavadhacAturvidyavizAradAH pratyakSa sAradAkArAH zranalpavikalpajAlajaTilajalpavidhau gIrvANa gIrvINa vidAritaprativAdikovidaladAH saMpratyapi bhUriza upamanyate teSu sarvajJatvAdhyavasAyasya kathaM mithyAtna miti cet|| satyaM // tatjJAnasyaikAMtAnyupagamaviSayatvena vastuto'jJAna svAt // arthaH---have prativAdi pUne le je mUrkhane viSe sarvajJApamAno ajimAna karavo te mithyAtva ho, paraMtu je kutIrthika lene paNa samasta nirdoSa evI cAre vidyA temAM catura hoya ne sAkSAt sarasvatI jevo jemano AkAra le ne ghaNA ghaNA vikalpano samUha teNe karIne vyApta evo je bolavAno prasaMga tene viSe saMskRta bhASA rupI bANavame neyAM le paMmitanapI bada te jemaNe evA A kALamAM paNa ghaNA paMmito dekhAya ne temane viSe sarvajJapasAno nizcaya karavAmAM kema mithyAtva kahobo ? ema jo kahetA hoya to tIka. ema kahI uttara kare le je te jhAnane ekAMtapaNuM mATe vastutAe ahAnapapuMja ne tethI tene mithyAtva kahIe bIe. TIkAH-na caikAMta eva sAdhIyAniti vAcyaM // tadAhi sasupa eva jAvaH syAt asadrUpa eva veti javadanimatadyotakaM ki.... kampamugalamavatarati tatra na tAvadAyA ekAMtena satve hi ghaTasya
Page #596
--------------------------------------------------------------------------
________________ (172) 48 atha zrI saMghapaTTaka svarUpavatpara rUpeNApi satvAttadrUpApatyA svarupApagama prasaMgaHaneka ... rupatvAnyupagame vA jagadvaicitryanaMgaprasaMgAt // artha-have siddhAMtI anyadarzanInA ekAMtamatane khaMgana kare je ekAMta mata eja ati zreSTha je ema tamAre na bolavUkemaje jo ema kaheto hoya to tArA vAMbitane jaNAvanAra be vikalpa prApta thAya , te kayA. to padArtha mAtra sajapa ne athavA asadUpa le e tane prazna pUbIe bIe. temAM jo sadUpaja padArtha mAtra 2 ema prathama, vikalpa aMgikAra kare to A prakAre dUSaNa prApta thAya je ekAMtapaNe sadrUpa padArtha bate ghaTanA svarupanI peThe paTanA svaruparnu paNa sadrUpapaNuMDe tethI svarUpApagamanAmA doSanI prApti thaze eTale ghaTapaTanA svarUpa, ekapaNuM thaze. jo aneka rUpapaNAno aMgikAra karaze to jagatanuM je vicitrapaNuM tenA nAzano prasaMga thaze e hetu mATe. :: TIkAH-ekasmAdeva ghaTAdeH sakalapadArthakAryakAraNo papattastathA ca ghaTo jalaharaNavatprAvaraNAdyapi paTAdikArya kuni caivaM // tasmAna sadrUpa eva jAvAH // nApihitIyaH // e. kAMtAsatvasvIkAre ghaTasya pararUpa vatsvarupeNApyasatvena kharavi.. pANavadatyaMtAnAvaprasaMgAt // tathA ca nodakArthI ghaTArtha prayate ta tasyAtyatAsatvena samastArthakriyAvirahAt // - arthaH-eka ghaTAdika padArthathI sakaLa padArthano kArya '- M .
Page #597
--------------------------------------------------------------------------
________________ + atha zrI saMghapaTTakA PR AAAAAAnam.oron kAraNanAva sika thaze. vaLI ghaTa jema jaLa lAvavArupI kAryane kare De tema uDhavA paheravA pramukha paTAdika, paNa kArya kare. paNa te kArya to ghaTathI yatuM nathI, mATe sadrUpa evAja padArtha De ema ekAMta pakSa sika na thayo. have bIjo vikalpa je padArtha mAtra ekAMtapaNe a. sadrUpa le te paNa siddha thato nathI. kemaje jo ekAMta asadUpano aMgikAra karIe to ghaTane pararUpanuM asatpaj De temaja potAnA rUpanuM paNa asatpaNuM prApta thaze. tyAre gardananA ziMgamAnI peThe atyaMta annAvano prasaMga thaze. tyAre jaLa naravAnuM jene prayojana .te ghaTane arthe nahi prayatna kare. kemaje te ghaTanA svarUpano atyaMta nAva be, mATe samasta artha kriyAno viraha prApta thayo e hetu mATe.. TIkAH tasmAdekAMtena sadasatvAnyupagame jAvasyArthakriyA nupapatterujayarUpaM vastvajyupagaMtavyam na ca sadasatvayoranyonya virodhenaikatra samAvezAjAvAnonayarupatA nAvasya saMgabata iti vAcyaM ||naavsy svarupeNa sadasatvAnyupagame hi syAdhirodhaH kharU. papararUpAnyAM tu tadanyupagame kaanuppttiH|| ...: arthaH----ekAMtapaNe padArtha- sadrUpapaNuM aMgikAra kare to athavA ekAMtapaNe padArthanuM asadrUpa aMgikAra kare to padArtha mA. banI artha kriyA na thAya. mATe vastu mAtra, sadrUpa tathA asadrupa aMgikAra karavU. tyAre prativAdI bolyo je jo eka vastunuM sadUpapaNuM tathA asadrUpapaNuM e be aMgikAra karazo to eka bIjA sAthe virodha thavAthI eka vastune viSe beno samAveza nahi thAya mATe besa rupano atyaMtA nAva prApta thaze. tyAre siddhAMto bomyoje
Page #598
--------------------------------------------------------------------------
________________ 48 atha zrI saMghapaTTakaH 8 ema tamAre na bolavaM. kemaje padArthanuM kharupe karIne sadUpapaNuM tathA apapagikAra karIe to tAro kar3elo virodha prApta thAya paNa svarUpa tathA pararUpa e bevane sadrUpapaeM tathA sadrUpapaNuM e be aMgikAra karIe to zI asiddhi thAya ? eTale zo doSa Abe ? koi na khAve. ( 171) TIkA: --- tathAhi // ghaTaH svarUpeNa dravyataH pArthivatvena sannAtvAdinA || kSetrata ityatvena na mAthuratvAdinA // kAlato vartamAna kAlatvena nAtItAdikAlatvena || jAvataH zyAmatvena na raktatvAdineti // itarathApyatvAdinApi tasrUsatve'nekarUpatvaM svarupa vilopo vAprasajyeta // tasmAt sadasadrUpaM vastviti // artha:----teja dekhA be je ghaTa svarupe karIne dravyathI pRthvI sabaMdhI sat be paNa anyapaNe nathI. tathA kSetrathI A kSetrano be paNa mathurAdi kSetra saMbaMdhI nathI. tathA kALathI varttamAnakALapaNe ve paNa zratItAda kALapaNe nathI. tathA jAvathI zyAmapaNe be patha raktAdipaNe nathI. ema na kahIe ne bIjI rIte kahIe to e ghaTanuM aneka rUpapaNuM athavA potAnA rUpano nAza e ve doSano prasaMga yAve detu mATe sarve vastunuM sadrUpapaNuM tathA sapadrUpa e rIte siddha yayuM. TIkA: --- kiMcaikAMtavAde sadasatora vizeSaprasaMgaH // tathAhi nityaikAMtavA dinAM sAMkhyAnAM mate yathA asatA mRtRpiMkena ghaTona janyate // tathA satApi na janyeta // sadevakAraNe kAryamiti
Page #599
--------------------------------------------------------------------------
________________ -48 atha zrI saMghapakaH ( 575 ) siddhAMtAt // satazcotpAdAnupapatteH // kSaNikaikAM tivA dinAmapi saugatAnAM mate asate vasatApi kAraNena kAryaM na janyeta asa devakAraNe kAryamityabhyupagamAt // tathA ca kAraNe sarvathA kAryAnanvayAnmRtpiMmAdapi ghaTo notpadyeta // nRtpAde vAtaMtvA dijyopyutpadyeta // zrakAraNatvAvizeSAditi // sadrUpa artha:---vaLI ekAMtapaNe vastunuM sadrUpapaNuM tathA pahuM aMgikAra karanArane mate koi prakAre vizeSano prasaMga nathI. eTale e ve matamAM barAbara svadoSano prasaMga yAve be, teja dekhAmeM be. je nitya ekAMtavAdi evA sAMkhyamatane viSe jema asat evA mRti. kAnA piMka ghaTa nathI nRtpanna thato temaja vidyamAna evA paNa mRta finah ghaTa nahi utpanna thAya. kemaje sat evuMja kArya kAraNa vo te sAMkhyamatavALAno siddhAMta be ne je sat be tenI utpatinI siddhibe e hetu mATe kSaNika ekAMtavAdi evA paNa baumatane viSe asat thakIja jema kArya utpanna nathI yatuM ema sakAraNathI paNa kArya nahi utpanna yAya. kemaje kAraNane viSe asat kuMja kArya ema manuM aMgikAra karavApaNuM be. vaLI kAraNane viSe sarvathA kAryano anvaya nathI evo temano mata be mATe mRtikAnA piMthI paNa ghaTanI nRtpatti nahiyAya athavA to taMtu prabhukhathI paNa ghaTanI utpatti thavI jo e. ke maje prakAraNamAM vizeSapaNuM temanA matamAM nathI mATe. TIkAH atra ca bahu vaktavyaM // taccAprakRtatvAnnocyate // evaM cApramAzikaikAMta viSayatayopapadyate tat jJAnasyA'jJAnatvaM // -
Page #600
--------------------------------------------------------------------------
________________ (576) - atha zrI saMghapaTTakaH tathA vadetutvayA vikopalaM jatva niSphalatvecyo pi // yadAha // sadasada vizeSaNA | jaba jaha vinavalaMjAna // nANaphalAbhAvA // midissi annA // arthaH- zra jagAe ghaNI vAta e saMbaMdhI kadevAya De paNa yA prakaraNa bIjI vAtanuM cAle ve mATe te vAtano vistAra nathI katA. have je pramANika evA ekAMta matane aMgikAra karanAranuM je jJAna te ajJAna kahIe. kemaje e jJAnane saMsAranuM kAraNapa r3he tathA potAnI ivAmAM Ave tema aMgikAra karavAeM emAM radhuM be e hetu mATe. tathA e jJAnanuM niSphaLapaNuM be e hetu mATe e traNe kAraNe paNa mithyA dRSTinuM jJAna te ajJAnaja be. te vAta zAstramAM kahI be je mithyA dRSTinA jJAnamAM vastunuM ekAMta sadrUpa mAnavAmAM tathA kAM sadrUpa mAnavAmAM vizeSa nathI. tathA te jJAna saMsAranuM kAraNa be tathA te jJAna potAnI ichA pramANe kalpeluM te tathA te jJAnanuM phaLa nathI mATe e jJAna te ajJAnaja be. TIkAH -- evaM ca siddhaM teSAM vastuto mUrkhatvaM // tathA ca teSu sarvajJatvAdhyAropo mithyAtvamiti // tatvajJaM samastazAstra rahasya vedinaM paramAIta paMcamahAvratadhAriNaM sarvaprAyaM sitAMbara sUriM zrIyati mUrkhIyati // evaM ca tatvajJe gurAvaitvAropo mithyAtvavijRMjitaM // arthaH--e prakAre vastutAe temanuM mUkhapaNuM siddha yuM. vaLI
Page #601
--------------------------------------------------------------------------
________________ 48 atha zrI saMghapaTTakaH (57) temane viSe sarvajJapaNAno Aropa karavo tene mithyAtva kahIe. ne tatva paTale zAstra rahasyano jApa ne utkRSTo zrAita eTale siMhatanAM vacana pramANe rahenAro ne paMca mahAvratadhArI ne sarvajJa jevo je zvetAMbarasuratene mUrkha jevo jAye be mATe takhanA jANa evA gurune viSe ajJAnIpaNAno prAropa karavo te sarva mithyAtvanuM prakAzapaNuM che. TIkAH etAvatA cAgurau gurubhAvanA gurau cAgurudhIritI mithyAtvaM lakSitaM // unmArgIyati utpayatvena manyate jainamArga // apathaM kutIrthikamataM samyakpathIyati sanmArgIyati // atra ca // jainamArgasyonmArgatvaM trayobAhyatvAdinA kutIrthyApathasya ca satpathatvaM tadaMtarbhAvA dinAbhyupagacchaMti mithyAdRzaH // arthaH- e karIne gurune viSe gurupaNAnI jAvanA ne gurune viSe gurupaNAnI buddhi ene mithyAtva kahIe ema dekhAmayuM. jainamArgane unmArgamAM mAne be ne kutIrthI lokonA matane sAco mArga jANe be. yA jagAe mithyAdRSTina jainamArgane unmArgapa sthApana kare bedI bAhya ra jatanuM be ityAdi kAraNava ne kutIrthino je unmArga be tene sanmArgaparNa sthApana kare va te kutIrthIno mAraga vedane naLato Ave be e hetu mATe. TIkA: - etaccAsuMdaraM // trayyAH prAmANyena hi tadbAhyatathA jainapathasyotpathatvaM syAnna caivamasti tasyAloka lokottaraviruddhArthapratipAdakatvenAprAmANyAt // tathAhi dharmamArgasya mUrkha dayA sarvadarzaneSu gIyate // yadAda || paMcaitAni pavitrAli, 76
Page #602
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 178 ) -28 atha zrI saMghapaTTakaH sarveSAM dharmacAriNAM // zrahiMsA satyamasteyaM, tyAgo maithunavarjanaM // trayyAzca yAgAdiSu bAgA dihiMsAmupadizaMtyAH kathaM dharmamArgatvaM // arthaH- e vAta suMdara be eTale ghaTatI be kemaje jo vedanuM pramANapaNaM hoyato tethe karIne nizve veda bAhya jaina dharmanuM unmArgapa hoya paNa ema to nathI. kemaje loka viruddha tathA lokotara viruddha evA prarthanuM pratipAdana karavApaNuM be mATe vedanuM chAtramApaM ve e detu mATe teja dekhAne be. je dharma mArganuM mUla sarva darzanamA eka dayAneja kayuM be. te vAta zAstramAM kahI be je dharmanA zrAcaraNa karanAra sarve puruSone yA pAMca vAnAM pavitra be eTale karavA yogya be, te kayAM? to eka ahiMsA, bIjuM corI na karavI, trIjuM satya jASaNa kara, cothuM dAna ApakuM, pAMcamuM brahmacarya rAkhatuM mATe yajJAdikane viSe bakara pramukhana hiMsA karavAnuM nRpadeza karanAra vedamArgane dharmamArgapaNuM ke maja hoya ? TIkA:---atha yI viditatvAttahiMsAyA dharmahetutvena svargaphalatvAdavyAdataM tasyAdharmamArgatvamiti cet na // tasyA eva prAmANyAt // tathA hi trayyAH prAmANyaM yadadbhyupeyate javatA tatki mapauruSeyatvAt Izvara kartRkatvAt utAvyAhatArthapratipAdakatvAt zrAdo svidavya nicAripramAjanakatvAt // artha:-- have anyadarzanI AzaMkA kare be je vedamAM kahelI hiMsA te dharmanuM kAraNa ve mATe nirbaMdha evaM svarga phaLa te hiMsAthI prApta thaze mATe vedamAM kahelI hiMsA te dharma mArga be ema jo tAruM
Page #603
--------------------------------------------------------------------------
________________ (179) * atha zrI saMghapaTTakaH kahe hoya to te na kadevaM, kemaje tenuM zrapramANikapaNuMja ne e hetu mATe. teja kahI dekhA be je vedanuM pramANikapaNuM tamo aMgikAra karo Dho te zuM vedavacana puruSe nathI kahyAM ema apauruSeya vacanapaNuM emAM be hetu mATe. athavA veda Izvare karyA be e hetu mATe. athavA vedamAM paraspara viruddha artha pratipAdana karyo nathI e hetu mATe. athavA avyajicArI pramANanuM utpanna karavApaNuM emAM racuM ve e hetu mATe. TIkAH na tAvadAyaH // kila puruSANAM rAgAdimatvena tadvacanasya pratArakavAkya vadoSavattAzaMkayA dAnopAdAnA vi Sayatvena trayyAstadadbhyupagamo bhavataH // etaccAsaMgataM // vacana syA pauruSeyatvAsiddheH // ucyate iti vacanamityanvarthasya vivakSApra yatnodI ritakoSTavAdya nihanyamAnatAtvAdikAraNakalApa maMtareNAnupapatteH tAbvAdInAM ca puruSamaMtareNAsaMbhavAt // arthaH- dave eH prakAre cAra vikalpa utpanna karI tenuM khaMmana kare be je prathamano vikalpa puruSe veda karyA nathI tenuM khaMdana. je puruSone rAgAdi sahitapaNuM be teNe karIne tenAM vacanane ga puruSanAM vAkyanI peThe doSa sahitapaNAnI AzaMkA vane tamAre te vedanaM aMgikAra karavAeM nathI e Azcarya be. kemaje tamAre to hitakA rInA vacananI peThe aMgikAra karavAeM be mATe e vAta asaMgata be. vedavacana puruSanAM kalAM be e vAta siddha yatI nathI. puruSanAMja kalAM be. kemaje vacana zabdano e artha be je bolIe tene vacana kahIe. e prakAre e zabdanoja ghaTato artha tenI kar3evAnI ilAva prayatnathI ucAraNa thato ne hRdayAdi zrAva sthAnamAM aphalAtoja
Page #604
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhI saMpa - - jhAbda tenuM tAnu Adika je naccAraNa sthAna te pramukha je. kAraNano samUha te, vinA tena siki nathI. mADhe puruSa vinA tAlu. zAdi sthAnano saMlava nathI e hetu mATe apuruSano kahelo veda ve e kAna vyartha pamI. TIkA-nApi dvitIyaH // tasya rAgAvimatvena tamacana syAprAmANyAzaMkAkalaM kitatvAt // rAgAdimatvaM tasyAsiddhamiticenna aMganAdisaMbaMdhAttadupapatteH // abhaMgavasthAyAM tadupapattAvapi parAvasthAyAM tadanAvAna canasya prAmAeyamiticena // arthaH---have bIjo vikalpa je veda Izvare karelo ne tenuM khaMgana ||je te tamArA Izvarane rAgAdi sahitapaNuM 2 mATe tenuM vacana apramANa le evI AzaMkAvame kalaMkita . tyAre tame kadezo je a. mArA Izvarane rAgAdi nathI, to ema na bolayu. kemaje srIAdikanA saMbaMdhayI rAgAdika De ema potAnI meLeja sijha thAya le. tyAre tame kaddezo je e to pUrva avasthAmAM rAgAdikanI utpatti te paNa para avasthAmA te rAgAdikanuM asikapaNuM mATe Izvara vacanarupI vedana pramANapaNuM . to ema na kahe. TIkA:-navadacyupagamena tasyAnAdisimatvAvarvApA. vasthAnidhAnavirodhAt // navatu vA kathaMcittasyAvasthApyaM tathApiparAvasthAyAmapi zarIraparigrahamaMtareNa tAvAdi kAraNAjAvena tasya RSIpratipAdanAsaMjavAtkayaM tasyAstatakartRkatvaM simsevA:
Page #605
--------------------------------------------------------------------------
________________ baba mo. saMghAhara ~ arthaH-kemaje tamArA matane zrAzrite IzvaranI pUrva ava. samA tathA para avasthA tenuM je kahe, temAM virodha be. kemaje tamo Izvarane zranAdi sika mAno bo e hetu mATe. zrathavA ko prakAre te IzvaranI be avasthA hoya to paNa parAvasthAmAM paNa zarIra parigraha karyA vinA akSaranuM uccAraNa karavAmAM kAraNarUpa tAyudhAdi sthAna vinA vedanuM pratipAdana karavAno saMnava nathI. mATe vedanuM Izvara kApaNuM kama aMgikAra karIe? TIkAH-nApi tRtiiyH||n hiMsyAtsarvajUtAnItyanenAvizeSeNa hiMsAniSedhamanidhAyAnISTomIyaM pazumAlaneta vargakAma ityAdinA tavidhimupadizaMtyAstasyAH paraspara virujhArthapratipAdanAt // atha svargAdiphala vizeSodezena hiMsAvidherupadezA. na tena sAmAnyavidhivihitahiMsAniSedhavyAghAtaH // apavAda viSayaM parihatyotsargapravRtteriticena vikalpA shtvaat|| arthaH----have trIjo vikalpa je paraspara virodha jaNAvanAra tenuM khaMmana kare je. je vedamA ema kayuM le je 'koz jIva prANI mA. anI hiMsA na karavI.' e prakAre hiMsAno niSedha kahIne vaLI kachu je jene svarganI ihA hoya te agni tathA soma ne deva jemano eTale yA saMbaMdhI pazutuM zrAkhaMbana kare.' ityAdi vacanavame hiMsAno vidhi dekhAmanAra vedane paraspara virodhI arthane pratipAdana karavApaNuM ne e hetu mATe. tyAre anya darzanI bolyo je svargAdi phaLa vizeSa uhe. zone hiMsA vidhino upadeza de tetho.sAmAnya vidhivame karelo je hisAno niSedha te pratye virodha nathI, mATe apavAdano parihAra karI
Page #606
--------------------------------------------------------------------------
________________ (582) + maya zrI saMghapaTTaka 1NNNNNNNN nutsarganI pravRtti thaze. tyAre sihAMtI bokhyA je ema tamAre na bolavaM, kemaje vikalpa vame sahana thAya ema nayI. eTale virodha kalpa natpanna karI ejeM khaMmana thAya . TIkAH-na hiMsyAdityAdikA hizrutiH kiM phalavatI na vA na cet kimanayA'jagalastanakarUpayA phalodezAjAve prekssaavtprvRtynupptteH||pryojnmnudishy na maMdo'pi pravRrtata iti nyAyAt // phalavatI cet kena phalena kiM svargAdinA zrAho shaihiken|| natonnayena // artha:-je na hiMsA karavI ityAdika je zruti te zuM phaLa vALI athavA nathI? jo nathI to bokamInA gale stana thAya ne ne te nirarthaka le tenA jevI nirarthaka evI e zrutinuM zuM prayojana ? kemaje jyAre phalano uddeza nathI eTale e zruti karavAnuM phaLa nathI tyAre buddhivAnanI pravRtino paNa annAva thaze, kemaje prayojanano radeza karyA vinA maMdabuddhivALo paNa nathI pravartato. e prakArano nyAya e hetu mATe. ne jo e zruti phaLavALI je ema kahezo to kIyA phaLavALI je? zuM svargAdi phaLavALI je? athavA thA lokanA phaLane kahenArI ? athavA Aloka paraloka saMbaMdhI phaLane kahenArI ? : TIkA:-na prathamatRtIyau // vividitazruteraihikAmu. mikaphalatve tayaiva sAdhyasiddheH kRtaM niraparAdhapazuvadhAnidhA-: yinA zrutyaMtareNa // nApihitIyaH // tadAhi // pratiniyataphala
Page #607
--------------------------------------------------------------------------
________________ - atha zrI saMghapaTTakaH / viSayatayojayorapi zrutyoH sAmAnyavidhisvaM vizeSavidhitvaM vA prasajyeta // vinigamanAyAM pramANAnAvAt // artha:----prathamano tathA trIjo e be vikalpa na grahaNa kara. kema je zrAgaLa kahelI je zruti tethIja thA loka paralokaceM phaLa sika thaze. mATe aparAdha vinAnA pazunA vadhane kahenArI bIjI zruti te vame sayu. eTale bIjI zruti kahevAnuM zuM prayojana ?vaLI bIjo vikalpa paNa nathI ghaTato. kema je be zrutiyonuM phaLa barobara niyamAye to be zrutiyono paNa sAmAnya vidhi aMgikAra karo athavA vizeSa vidhi aMgikAra karo. kema je eka zruti aMgikAra karavI evA nizcayano anAva ke. TIkAH na caitad nvtopynimt|tsmaann hiMsyA dityAdi. zrutyaiva sakalasatvAnnayadAnapratipAdanakhurkhalitayA 'nAyAsasA. dhyArthayA svargAdiphala siddheH kimanayA yAgakAriNAM pizitalolatA mAtrA nivyaMjikayA'mutra narakapAtakA rieyA bahuvittavyayAyAsa sAdhyArthayA pazuvadhazrutyeti // arthaH-eka zruti eTale na hiMsA karavI koznI, athavA yajJamAM hiMsA karavI, e zruti e bemAMthI eka mAnavI eka na mAnavI evo to tAro paNa mata nathI. te mATe samasta prANI mAtrane ajayadAna prApavAnuM je pratipAdana karavaM temAM darija eTale sarvathA ajaya dAna kahevA na samartha thatI evI ne prayAsa vinA sAdhya ne artha jeno evI ne hiMsA karavI ityAdi zruti teNe karIneja svargAdi phalanI
Page #608
--------------------------------------------------------------------------
________________ (58) 49 atha bhI saMghapaTTakA - siki thaze mATe yajJa karanArane mAMsa nakSaNanI lAlaca mAtrane ja. pAvanArI ne paralokamAM narakapAta karAvanA ne ghaNA dhanano kharaca ne mahA prayAsa teNe karIne sAdhya padArthane jaNAvanArI pazu mAra. kA zrutinuM zuM prayojana ? TIkAH-nApicaturthaH // yAgAdivihitAyAM hiMsAyAma: 'pyahiMsAbudhdhyutpAdanena rAgAdimattayA'nApteSvappAptabujhyutpAda nena ca viparyayajJAnajananAt // tathA coktaM viprottamena parIkSA purassaramanyupetajinazAsanena zrutInAM paraspara vyAhatArthatvA. dika mImAMsamAnena pramANikacakracUmAmaNinA pamitadhana pAkhena // arthaH-cotho vikalpa paNa ghaTato nathI kemaje yajJAdikane viSe karelI je hiMsA temAM paNa ahiMsA buddhine utpanna karanArI e zrati le mATe.tathA potAmA rahelA je rAgadveSAdi doSa teNe karIne ahitakArI eTale yajJane viSe hiMsAne kahenAra puruSo temane viSe hitakArI paNAnI buddhi utpanna karavA te rUpo viparIta jJAnane nutpanna karavApaNuM vedamAM raghu ne, e hetu mATa brAhmaNamAM zreSTa parIkSApUrvaka jinazAsanano aMgIkAra ne zrutiyornu paraspara viruSArthapaNuM ityAdi vicAra karanAra ne pramANika puruSanA samUhano mukuTamaNi samAna paMkita dhanapAla tethe thA prakAre kayuM . TIkA--sparzo'medhyakSujAM gavAmaghaho vaMdyA visaMjJA pumAH
Page #609
--------------------------------------------------------------------------
________________ + aba bhI saMghapaTTaka , svarga'gagavAhinoti ca pitRn vipropranukkAzanam // AptA udmaparAH surAH zikhihutaM prINAti devAn davi . zvetthaM vadhyu ca phabyu ca zrutigirAMkovetti lIlAyitaM // arthaH-apavitra vastune lakSaNa karanArI gAyono sparza pApane nAza kare De, tathA saMjJA rahita pIpaLA pramukha vRkSa vaMdanIkaDe, tathA kkarAM mAravAtho svarga maLe , tathA brAhmaNa lokoe jojana kare je anna te pitrilokone tRpti kare , tathA kapaTI deva be te hitakArI , tathA animA homyuM je hutavya te devatAne prasanna kareve e prakAre suMdara ane vaLA niSphaLa evaM vedavANInuM bIlAcaraNa koSa jANe? TIkAH-evaM ca trayyA aprAmAeye kathaM tasyA dharmamArgakhaM / tathA ca sati tanmUlasya kutorthikapathasyApi sanmArgatva mapAstaM // jinamatasyaiva vanekAtarUpatayA pravRttinivRtyAvirupa sakalalokavyavahArapravartakavena prAmANyaM vatprAmAeyAyupaga. * mamaMtareNa vstutstsyaapynupptteH|| arthaH-e prakAre vedanuM apramANapaNuM bate dharma mArgapaNaM tenuM hoya? naja hoya. jyAre vedatuM atramAsapaNuM thayuM tyAre veda ne mULa jetuM evo kutIrthika eTale anyadarzana) tenA mAragarnu paNa khaMgana thayu.ne jinamatane to anekAMtarUpapaNuMDe mATe pravRtti tathA nivRtti ityAdirUpa je sakala loka vyavahAra tenuM pravartakarapuM te
Page #610
--------------------------------------------------------------------------
________________ - atha zrI saMghapaTTakaH- teNe karIne pramANikapaNuM . loka vyavahArarnu pramANikapaNu karyAM vinA vastutAe pramANa- paNa apramANikapaNuM thAya. TIkAH-yamuktaM // jeNa viNA logassa vi, vavahAro sabahA na niyama / tassa nuvaNeka guruNo, namo aNegaMtavAyassa // arthaH-je anekAMta vinA yogano vyavahAra sarvathA nathI nIpajato,te jagadguru paramAtmAnuM anekAMta vAkya tene namaskAra karuM buM. TIkAH--tathA ca pUrvAparA'vyAhatArthaprajJApakatvAdAdi madhyAvasAneSu doSavarjitatvAnniHzreyasapathatvAJcetarapratikSepaNa tasyaivasanmArgatvaM // // yamuktaM // syAcchandayugnayasamuccayalIDhasarve / nAvAvannAsanamadhorapa vargamArgam // pUrvAparayatihativyutamatrikoTi / doSaM mataM tu kupayopati ko'tra jainam // arthaH--vaLI jainamatamA pUrve kahelo tathA panI kaheMlo je artha tenuM nirbAdhapaNe prarupakapaNuM che e hetu mATe, tathA Adi madhya ne.aMta ne viSe doSa rahitapaNuMDe e hetu mATe,tathA bIjAmAraga, khaMmana kara teNe karIna potAnuja satyamArgapaNuM pratipAdana kayu be mATe moda sAraga.
Page #611
--------------------------------------------------------------------------
________________ -48 atha zrI saMghapaTTakaH -- (187 ) papuM jinamatanuMja be. te zAstramAM kahyuM be je zabda sahita je nayano samUha teNe karIne vyApta evA je sarvabhAva tenuM pragaTa karanAra mokumAragarUpa tathA pUrva tathA apara je vyavadhAna tethe rahita tathA jemAM koi prakArano doSa nathI evA jinamatane yA jagatamAM koNa kumArga kI zake ? TIkAH -- evaM ca vAstave jainamArge zrazravAstavatvAropaH // zravAstave ca kutIrthyapathe vAstavatvasamAropo mithyAtvamahimne ti| etAvatA ca tatve tatvabuddhiratatve ca tatvabuddhiriti mithyAtva lakSaNamA vijavitaM // svamaguNAgrayamityAdi tu pUrvavat // tadAzcaryametanmithyAtvopahatA yadevaM viparyayeNa sarva mavasAya gupino dviSaMtIti vRttArthaH // artha:--e prakAre sarvathA satya evo jaina mArga che tene viSe asatyapaNAno je Aropa karavo tathA yathArthI eTale asatya evo anya darzanIno je mArga tene viSe satyapaNAno je zrAropa te midhyAtvanA mahimAvake be. eNe karIne tatvane viSe tatvanI buddhi karavI tathA atatvane viSe tatvabuddhi karavI eja mithyAtvanuM lakSaNa pragaTa karyu. tathA pote guNa rahitanA ziromaNi be to paNa pUrvekayuM te pramANe mAne ve e moTuM zrAzcarya be. pote mithyAtva va iNAyelA be tethI ema viparItapaNe sarva jANI guNI puruSono dveSa kare be. e prakAre yA kAvyano artha thayo. // 32 // TIkAH -- nanu kimidAnIM guNiniH prayojanaM saMgha eva ja.
Page #612
--------------------------------------------------------------------------
________________ ((988 ) 48 jaya zrI sarvapaTTakaH gavA niHzeSadoSamoSamaH samAzrIyatAM // jagaktApi ca tasya mahatvena namarakRtatvAttathAca tadAjJayA vartamAnAnAM mohaH prANInAM saMpazyata ityAzaMkyAdhunAtana saMghavazavarttino javyajana svApa pUrva mokSAbhAvamupadarzayiSurAha // artha:-vitarka kare be je yA kALamAM guNI puruSonuM zuM prayojana be ? kemaje saMgha be teja mahA aizvaryavALo be ne samagradoSane mUkAvavA samartha be mATe te saMghano Azraya karo. jagavAna tIrthaMkare paNa tenI moTAi jANI namaskAra karyoM ve e hetu mATe. vaLI te saMghanI AjJA pramANe vartanAra prANIno mokSa thaze evI AzaMkA kr| sAMprata kAlanA saMghane vaza varttanAra navyajanane tiraskAra pUrvaka monova dekhAvA iDatA batA kade be. // mUla kAvyam // saMghatrAkRtacaityakUTapatitasyAtastarAM tAmyata stanmuprAdRDhapAzabaMdhanavataH zaktasya na spaMdituM // muktyai kalpitadAnazIlatapaso 'ppetakramasthAyinaH saMghavyAghravazasya jaMtudariNatrAtasya mokSaH kutaH // 33 // TIkA: jaMtavo dhamArthino javyasatvAH ta evA'calatvAmmugdhatvAtsatvara hitatvAcca dakSiNA mRgAstadvrAtasya tatsamudAyasya // kSetpathapravRtta jatsUtra prajJApakaH zrutAjhA nirapekSaH svaSTavacArI
Page #613
--------------------------------------------------------------------------
________________ atha zrI saMghapaTTakaH (189 ) sAtalolupaH sAdhusAdhvI zrAvakA vikAsamabAyo bhUyAniha saMgha ucyate sa eva baliSTatvAt krUratvAt vyaaghrH|| zArdUlastazasya tadadhInasya dAsavadyatratatra niyojyasyeti yAvat // artha :---.- dharmanA arthI evA janya prANIrUpI je mRgano samUha, navya prANIne mRga jevA zAthI kahyA? to temanI noLAzathI tathA bala rahitapaNAthI, te mRgane saMgharUpI moTA vAghe phAlyo be. te saMgha kI yo? to jainamArga mukI unmArge cAlato, tathA utsUtranI prarupaNA karato, tathA zAstranI zrAjJAnI apekSA na rAkhato, potAnI najaramAM zrAve tema cAlato, tathA zAtAsukhano lAlacI evo sAdhu sAdhvI zrAvaka zrAvikAno ghaNo je samUha tene saMgha kahIe. teja baLavAnapaNAthI tathA krUrapaNAthI vAgha samAna be tene prAdhIna thayelo eTale dAsanI peThe jyAM tyAM mokalavA yogya evo je puruSa teno mokSa kyAMthI doya e prakAre saMbaMdha be. ; TIkA: --- dvitIyapake pAsa viSayIbhUtasya // mokSa iti zliSTaM padaM // tena jaMtupade moko nirvANaM // hariNapakSe ca buTanaM vyAjAtpalAyanamiti yAvat // kutaH kasmAnnakathaM cidityarthaH // nanu muktyanuguNAnuSTAnAbhAvAttasya mokSAjAvaH kimAyAtaM saMprasyetyata zrAha // have bIjo patra eTale jema koi puruSane vAghe manabUta phAlyo hoya te kyAMcI mUkAya? tema janya prANIrupI hariNa saMgharupI
Page #614
--------------------------------------------------------------------------
________________ (190) - jaya zrI saMghapaTTaka maanwww AkarA vAghe pakamyuM ne te kayAMthI mUkAya? eTale teno mokSa kyAthI thAya? hariNapakSe kyAthI bUTe? kyAthI nAze? evo artha karavo. nAzavAno ko napAya nathI e artha be.te jagAe kozyAzaMkA kare je muktine anusaratI kriyAno annAva De mATe teno moda nathI thato temAM saMghano zo vAMkale to te jagAe vizeSaNa kahe . TIkAH----muktyai nizreyasAtha kalpitadAnazIlatapasopi svabuddhyA vihitajinAdivitaraNadezacAritrAnazanAderapyAstAMtaditarasyetyapi shbdaarthH||kthN tarhi mokSAnAva ityata shraah|| saMghAya liMgisamudAyAya deyAni kRtAni deye trAcetitrA tjitH|| tatazca saMghatrAkRtAni zrAvakalokena naktyA svaaviNena nirmApya siMginyastaddezanayaiva vA sAdyarthasamapaNena tadAyatIkRtAni caityAni // arthaH---je muktine arthe potAnI buddhie kahyAM ne eTale karyA ne dAna zIla tathA tapa te jeNe. nAvArtha e le je potAnI bu. die kalpanA karI kayA~ le jinAdidAna tathA dezacAritra tathA anazanAdika te jeNe. evAno paNa moda nathI to bIjAno kyAthI hoya? ema api zabdano artha je. kema mokSano anAva kahoDo? to te jagAe kahe je je liMgiThanA samUhane ApesAM je caitya eTale zrAvaka lokoe naktinAve potAnA avyavame nipajAvI liMgadhArInI dezanAthI liMgadhArIne rahevA sAru liMgadhArIne ApyAM evAM je caitya eTale liMgadhArIune zrAdhIna karelAM je caityamaMdira.
Page #615
--------------------------------------------------------------------------
________________ baba bhI saMvAhakA TIkAH- caityAni jinAyatanAni tAnyeva kUTA hariNabaMdhana yaMtra vizeSAH // atha kathamiha caityAnAM kuTanirUpaNaM // yAvatA darzanavaMdanAdinA navyAnAM rAgadveSakaSAyAdyarUSitazunnaciH totpAdanena navaguptamocanaheturjinabiMbaM jinajavanaM vA caitya mucyate // arthaH-te jinamaMdira rUpI je kUTa kahetAM hariNane bAMdhavAnA koi prakAranA yaMtra vizeSa. have temAM ko AzaMkA kare je jinamaMdirane navya janarupI hariNane bAMdhavAnA yaMtra vizeSa kema ka. hobo? eto darzana vaMdanAdike karIne navya prANIne rAgadveSa kaSAyA. dike rahita zuna cittane natpanna kare teNe karIne saMsArarupI baMdhI. khAnAnA gharathI mUkAvavAnuM kAraNa jinabiMba tathA janamaMdira tene caitya kahIe. ttiikaaH-|| yamuktaM // cittaM muSasattha maNo tattAvo kamma vAvijaMtassa // taM cezyaMti janaza, uSayAro hoza jinnpmimaa| TIkAH-kUTazcabaMdhanaheturanidhIyate // mocanahetubaMdhana hetvozcamahavaiSamyaM // tathA cAnayorupamAnopameyatnAvAjAvena ta - danedasya rupklkssnnsyedaa'nupptteH|| kathaM caityAnAM kUTairajedApU * pyarupaNanAva iti cetsatyam // arthaH---ne baMdhana hetu hoya tene kUTa kahIe, mocana hetune baMdhana hetu te bemA moTu viSamapaNuM ve eTale ghaNo AMtaro ke mAde
Page #616
--------------------------------------------------------------------------
________________ ca bhI saMghapaTTakA e bene napamAna nAva tathA napameya nAvano annAva e hetu mATe te beno banneda karI rupakAlaMkAra karo jo paNa te rupakAlaMkAra ba. kSaNanI thA jagAe asiki. tethI caityanuM tathA kUTarnu anedapaNAthI rupyannAva tathA rupaNanAva kema hoya, ema jo tuM kaheto hoya to teno uttara siddhAMtI kahe . TokAH--yAni caityAni muktikRte siddhAMtavidhinA khiM. ginAM nizrA nivAsaviraheNa AjaividhAyate tAni saMsAra guptimocana nibaMdhanAni navaMti // etAni tu prakRtacaityAni mugdhAn protsAhya sva nivAsAdyartha kathamAjanmAmI zrAjhA a. smAkaM nogyA naviSyati ityAzayena teSAM tatra mamakArotpAdanena niyamanArtha liMginiH kAritAni tatkathameteSAM mocnhetutv| arthaH-je caitya muktine arthe siddhAMta vidhivame liMgadhAronI nizrA nivAsa vinA zrAvake karAvyAM hoya teto saMsArarupI baMdhIkhAnAthI mUkAvAnuM kAraNa hoya. caitya to liMgadhArIe potAne radevA sAru ityAdi kAraNe noLA lokane utsAha pamAmI karAvelAM temAM viMgaMdhArIuno zrA abhiprAya je A zrAvaka lokane janmArA sudhI ApaNe nogavavA yogya kaye prakAre thAya ema dhArI te caityamaMdirane viSe zrAvakone mamatva natpanna karI temane bAMdhI rA. khaMvA sAru liMgadhArIue karAvelAM caitya temane saMsArathI mUkAva. nAra kema kahevAya ? TIkAH-pratyuta baMdhana nibaMdhanatvameva pUrvokta
Page #617
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaba bhI saMvAhakA zamAnaM saMgacyate // evaM caityAnAM kUTairatyaMta baMdhanahetutvasAmyenA nedavivakSaNAyuktau rupyeNa rupaNa nAvati // etena vivikSata caityAnAM bamizapizitavadityupamAnenA'nAyatanatvaM prAkpratipAditamapi punarvinayajanamanaHpratItidADharyArtha mihApi tadevavyaM jitamiti aSTavyaM // arthaH-nulaTAM baMdhana, kAraNaja be, pUrva kahelA yuktiva vicAra karatAM e vAta sika . e prakAre caityane atyaMta baMdhananuM kAraNapaNuM teNe karIne kUTa je mRgabaMdhana pAsa tenI sAthe samAnapaNuM kartuM. te sAthe anedapaNAnI yukti kahe sate rupakAlaMkAra kara vA yogya vastuvame rupakAlaMkAra thayo. eNe karIne yA kahevAmAmelA vanIzapizita eTale matsa kAlavAno loDhAnoAMkamo temAM ghAlelA mAMsane lakSaNa karavA zrAvatAM je matsa te baMdhana pAme tema zrAvaka khoko caityamaMdirano mamatA karI baMdhana pAme je ema pUrve napamA dIdhI 2 teNe karIne anAyatanapaNuM sthApyuM . topaNa pharIyA je A kahyu teto ziSyanAM manane dRDha pratiti thAya te sAru ahIM paNa te vAta jaNAvI je ema dekha. TIkA-zrAyatanatve garhitatamaiH pApopakaraNaiH kUTaisteSAM rUpaNAnupapatte. ||shyaaNstu vizeSastatra biMbasyaiva tatsUvitami iviMbAnAM tadAyatanAnA c|| tathA tatropamAnena jinenaivopame. yasyA'nAyatanatvamAvikRtaM // upamAnopameyayornedenaivopamAyAH pravRtteH // iha tvevaM nAma kUTaizcaityAnAM sAmyaM yenonayathApya neda vivakSayA kuTatvena rUpitAni caityAni //
Page #618
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 594 ) vi zrI saMghapaTTaka arthaH- zrati niMdita evAM pApanAM nRparaNarUpa je mRga baMdhana pAsa tethe karIne caityanuM zrAyatanapa kahetu. temAM rUpakAlaMkAranI utpatti nayI yatI, pUrva karatA Alu zra jagAye vizeSa kartuM be. pUrve biMbanI sUcanA karI hatI ane yA jagAye to biMbonI tathA tenAM sthAnanI anAyatanapaNAnI sUcanA karI. veLI pUrve nRpamAna vastu jUdI rAkhI upameya padanuM zranAyatanapaNuM pragaTa kayuM hatuM kema je upamAnane upameya e benA nedavame upamA alaMkAranI pravRtti cAya be e hetu mATe A jagAye to chUTa evA nAma vameja caityanuM sarakhApa kayuM. jeNekarIne be prakAre eTale nAma vane tathA alaMkAra 'pane mRga baMdhana pAsanI sAthe caityano zrajeda kaddevAnI icchA be mATe kUTa zabde karI caityamuM nirupaNa karyu. TIkA: tathA ca rUpakAlaMkAreNopamAnAdabhedenopameya 'syAtizayane tAdrUpyamanAyatanatvaM pratyAkhyApyate // tathA ca takSaNaM // tadrUpakamanedo ya upamAnopameyayoriti // tadyukamuktaM caityAnyevakUTA isi // arthaH-vaLI rUpakAlaMkAre karIne upamAnathI upameyanuM dapa kahetuM te karone atize te sarakhaM zranAyatanapa pra tyAkhyAna kayuM eTale je mRganI peThe baMdhana karamAra caitya ne tenuM paJcakhANa karIe bIe. vaLI te rUpakAlaMkAramuM lakSaNa yA prakAranuM be. je upamAna pada tathA upameya pada e beno je ada karavo tene rUpakAlaMkAra kahIe. mATe caitya eja saMgharUpI mRgane baMdhana pAsa be ema kayuM te yukta be.
Page #619
--------------------------------------------------------------------------
________________ * zrI saMghaTaka TIkA:-zrata eva siMgiparigRhItacaityAnAM yugapravasthI jina vahanasUridezanA nizamanAdanAyatanatvaM ninIya zrI citrakUTe prajunnaktazrAvakaiH zrImahAvIrajinaniketanaM vidhicetyaM vidhipathavikAzayiSayA nirmApayAMbalUve // tathA cetavarSa satyApikA tatratyA prshstiH|| __ arthaH---eja kAraNa mATe veSa dhAriyoye gRhapA karekhAM ne caitya tenuM yugapradhAna evA zrI jinavabanasUri temanI dezanA sAMjaLavAthI anAyatanapaNAnuM nizcaya karI zrI citrakUTane viSe prAnuna ukta evA zrAvaka lokoye zrI mahAvIra svAmInuM sthAna je: vidhicaitya tene vidhi mArgano prakAza karavo evI lAe nopajAbyuM, te arthanuM satyapaNuM sthApana karanAro A prakAranI tyAMno prazasti , te prazastinAM kAvyo thA pramANe De. "kuprAcIrNakubodhakugrahahate svaM dhArmikaM tanvati / hiSTAniSTanikRSTadhRSThamanasi kliSTe jane nUyasi // tAhagalokaparigraheNa nivimoSoparAgagraha / astaistadgurusAskRteSu ca jinAvAseSu cUmnA'dhunA // tavadveSa vizeSa eSa yada sanmArge pravRtiH sadA / seyaM dharmavirodhabodhavidhutiryatsatpathe saamydhiiH|| tasmAtsapathamuchinAvayiSuciH kRtyaM kRtaM syaaditi| . zrIvIrAspadamAptasammatamidaM te kArayAMca kire|| TIkA vyAkhyA-jIrAspadaM zrImahAvIrajinagRhaM prA.
Page #620
--------------------------------------------------------------------------
________________ (1996) + atha zrI saMghapaTTakA NNNN NNNNNNNNN tasaMmataM sadguruNAmanumataM idaM pratyakaM te prAyuktAH zrAvakAH kArayAMcakrire viracayAMbanUvuH // zratha tatrAnyadevagRhasadjAve. pi tada bahumAnAdapara vidhApanena teSAM jagavadAzAtanA prasaMgA. kimiti tatkArayAmAsurityata Aha // artha:--have e prazastinAM ve kAvya le tenI vyAkhyA kare be. je zrI mahAvIrasvAmI, ghara tene sadgurunA anumatathI pUrve kahelA je zrAvaka temaNe A pratyakSa karAvyu. te jagAye AzaMkA karI uttara Ape je je tyAM bIjAM devamaMdira ghaNAM he topaNa bIjeM devamaMdira karAvaq teNe karIne pUrve devamaMdira karAvedUM hoya tenuM bahumAnapaNuM rehetuM nathI, tethI nagavaMtanI AzAtanAno prasaMga thaze mATe zA vAste temaNe navu jina maMdira karAvyuM teno uttara kahe je. TIkAH-kuDANAM liMginAmAcIrNAni siddhAMtoktamapi zrImahAvIrasya SaSTaMga pahArakasyANakaM khajanIyatvAna kartavya mityAdikA AcaraNAstatazcAcIrNAni ca kubodhazca kugrahazca taiIte dRSite svaM dhArmikaM tanvati vayameva dhArmikA iti sarvatra pratyAkhyApayati hiSTaM mAtsaryavat aniSTamapAyakaraNapravaNaM nikRSTamadharma dhRSTaM pApaM kurvato'nupajAyamAnazaMkaM manazcittaM yasya sa tathA arthaH je liMgadhArIe karelI je siddhAMtamAM kahe evaM paNa zrI mahAvIrasvAmInu nahuM kalyANaka:je ga pahArarUpa te ghaNuM bajA pAmavA yogya 2 e hetu mATe na karavaM, ityAdi thAcaraNA tathA kubodha tathA kadAgraha teNe karIne lokane doSa pamANe
Page #621
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 jaya zrI saMghapaTTakaH ( 597 ) te tathA ameja dharmaniSTa bIe e prakAranI vAta sarvatra prasiddha kare base tathA matsara sahita ane ani karavAmAM tatpara tathA abhrama tathA pApa karatAM paNa jene zaMkA thatI nathI e prakAranuM be mana jenuM evo loka thaye te TIkA:-- tasmin kliSTe dhArmikAn prati churAdhyavasAye evaM vidhe saMprati jUyasi prabhUte jane loke sati zratha yadyevaM vidho nyAnkhokaH saMprati tataH kimAyAta maparacaitya vidhApanasyetyata - yA // tAdRklokaparigraheNa prAyukta vizeSaNaviziSTajanAdhInatvena nividveSarAgagradeSa tIvraguNavanmAtsaryodagrasvamatAnurAgAninivezena grastA vazIkRtA ye etadguravaH prAganihata janAcAryAstatsAtkRteSu // artha:-- tathA dharma niSTa puruSo upara krUra adhyavasAya jene ve e prakAranA yA kAlamAM ghaNA loka thaye bate navuM vidhi caitya karAvyuM ema AgaLa saMbaMdha jAeAvo. AzaMkA karI uttara kar3e be. jai ve e prakAranA ghaNA loka yA kALamAM thayA tethI bIjaM caitya karAvyAmAM zuM kAraNa prApta thayuM ? to teno uttara kahe be. je pUrve vizeSaNa kalAM tethe sahita evA loka sAthai parAdhInapaNuM yayuM tethe karIne tathA je Akaro guNavAna sAthe matsara tethe karIne moTo potAnA matano anurAga thayo tethe karIne vaza thayelA evA pUrve kahelA lokonA zrAcArya temane sarva caitya arpaNa kare bate navuM caitya "karAvayuM ema saMbaMdha be.
Page #622
--------------------------------------------------------------------------
________________ - aba zrI saMghapaTTakA TIkA:-deye sAti taddhitaH // tatazcagurudakSiNIkaraNena tadAyatIkRteSu jinAvAseSu caityasadaneSu jUmnA bAhulyena adhunA saMjAteSu satsu // nanu yadi saMprati jinAlayA duSTalokaparigRhItAliMgiguruNAmAyattAzca tatkimetAvatA veSakAritvAdAgamaviru. kAdhAyitvAcca teSAmeva pAtakaM naviSyati navatAM tu tatrapUjAvaMdanAdikaM kurvANAnAM dharmaevetyata Aha artha:----yApavArupI arthane viSe takitano sAtipratyaya - vyo, tethI evo artha thayo je guru dakSaNA karave karIne gurune svAdhina caitya maMdira kare bate bahudhA AkAlamAM e prakAre thaye te narbu caitya karAvyu ema saMbaMdha . e jagAye AzaMkA karI samAdhAna kare je, jo A kAlamAM jinamaMdira puSTa lokoe grahaNa karyA, liMga dhArI gurue potAne svAdhIna kayoM ne eNe karIne temAM zuM kAraNa kathu ke jethI navaM caitya kara pamyu. kemaje kSeSa karavApaNuM tathA zrAgamaviruka karavApaNuM tethI te lokoneja pApa thaze. tamAre to tyAM pUjA vaMdanAdika karatAM dharmaja thaze evI AzaMkAno uttara kahe.. TIkAH-tatvaSavizeSaH sanmArgamAtsaryaprakarSa eSaH yada'sanmArge kumArge pravRttirgamanapUjanavyavahAraH liMgiparigR. hoto hi jinAlayAdiH sarvopyasanmArgastatazca satpathamavabubhyamAnA api yanityamasanmArge pravartate tannUnaM teSAM satpathe dveSo manasi viparivartate // arthaH-je sAcA mArgane viSe je atize matsara se chor3ane
Page #623
--------------------------------------------------------------------------
________________ para bhI saMvAhaka varne le mATe, eTale je asat mArgane viSe pravartavU tathA jebru pUjana karavU ityAdi vyavahAra tathA liMgadhArIyoye grahaNa kareluM je jinamaMdirAdi te sarva paNa asat mArgaja , te hetu mATe satya mArgane jANe ne to paNa je nitya asatya mArge pravarte je temanA manamAM satya mArgane viSe doSa vizeSa varte . kA:---kathamanyathA tatraiva pravRttiratastatra pravarttamAnAnAM ... dhArmikANAmapyavidhyanumodanamugdhajanasthirIkaraNAdinA pApa: meva // sadA grahaNAt kadAcidapavAdena tatrApi pravRttiratu...mAtA seyaM saiSA dharmavirodhena samarmavizeSeNa bodhavidhatiHsa. .bodhanAzo yatsatpathe sanmArge kupathena saamydhiistulytaabuddhiH|| artha:-zrane jo keSana varttato hoya to tyAMja kema javAnI pravarti thAya? dhArmika lokane paNa avidhi caityamA jatAM avidhinI anumodanAthI tathA mugdha lokane tyAM javA AvavA viSe sthirapaNaM kakhaM ityAdi kAraNava pApaja thAya De ne e dharmI puruSane satya u. para thAgraha rahyo be. tethI kadApi apavAda mArge zravidhi caityamA javAna zAstramA zrAjJA te aajnyaath| pravRtti sAcA dharma sAthe keSa thave karIne sAcA bodhane nAza karanAra le. kemaje sanmArga ane kumArga e bene viSe tulya buddhi eTale sarakha budhi thavAthI. TIkA:--satpathakupathayAAlokatamasoriva mahadaMtaraM satpatha .. parijJAne'pi nityaM kupathapravRttau tu teSAM satpathakupathayoH sAdhAraNyaM cetasi nivizamAnaM lakSyate tathA ca nUnaM te dharmavidveSiNaH sad
Page #624
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaba bhI saMpapakA bodhvidhuraati|| yasmAdevaM tasmAt satpathaM vidhimArgamuhinAva yinirvidhicaityavidhApanena prakAzayanirasmAniH kRtyaM kRtavyaM kRtaM vihitaM syAt arthaH-sanmArga ane kumArga e benuM ajavALu ane aMdhAra ebenI peThe moTuM zrAMtakaM eTale kyAM prakAza ane kyA aMdhakAra e benuM samAnapaNuM na hoya, tema kyA sanmArga ane kyA kumArga eye sarakhAM na hoya. sanmArganuM jANapaNuM thaye te paNa je niraMtara kumA. rgamAM pravRtti kare to tenA cinane viSe sanmArgane kumArgane viSe sAdhAraNapaNuM raheDhuM jaNAya De, vaLI te puruSo sAcA bodha vinAnA be. kemaje je hetu mATe avidhi mArgamA pravRtti le te hetu mATe vidhi caityaneM sthApana karavU teNe karIne vidhi mArgane prakAza karanAra a. .moe e karavA yogya kAma kayu le. TIkA-vidhimArgamAseSAM hyetadeva karttavyaM yat kupatha pAyodhipAtukajavikodidhIrSayA vidhimArgasya prakAzanaM na cAso saMprati pRthagvidhicaityanirmApaNaM vanAprakAzayituM shkyte|| zeSa caityAnAM prAyeNa sarvepAmapiligiparigraheNAdhivinA ghAtatvAt // ti deto asmAddhetostevo rAspadamityAdi pUrvavyAkhyAtamityAnuSaMgikavRttaghyArthaH arthaH-vidhi mArgane pAmelA puruSoye nizce e prakAranAM kAmaja karyAM joie, jethI kumArgarUpo sanumamA pamatA navya prApIne nakAra karavAnI khAe vidhi mArgano prakAza thAya. mA kAlamA
Page #625
--------------------------------------------------------------------------
________________ 19. atha zrI saMghapaTTakA MAAAAAAAwannaam juI vidhi caitya karAvyA vinA e vidhi mArgano prakAza karavA nathI samartha thatA. bAkI rahelA sarve caityamaMdira liMgadhArIe bahudhA pra. haNa kayoM , teNe karIne avidhi sahitapaNuM dekhAya je e hetu mATe. iti zabdano heturUpI artha . navaM vidhicaitya karAvyu ityAdi vyA. khyAna pUrve karyu je. e prakAre cAsatA prakaraNavazathI AvelAM ve kAvya teno artha thayo. TIkAH-sAMprataM prakRtamudhyate // saMghatrAkRtacaityakUTeSu patitasya pratibaddhasya kathaMcit satpathaM pratiparasorapi tatra goSTikaravAdinA svakAritapratimAmamatvAdinA vA niyamitatvAttato ni gaMtumazaktasyeti yAvat arthaH-have je prakaraNa pUrve cAlatuM zrAve te kahe , je caityarUpo mRgabaMdhanano pAsa tene viSe pamelo eTale baMdhAyelo te sanmArgane pAmavA zche le to paNa te puruSane te jagyAnA loko sAthe goThamI thavI ityAdi kAraNavame athavA potAnI karAvelI prati mAno mamata baMdhAvo ityAdi kAraNathI baMdhAyo 2 e hetu mATe tyAMthA nIkaLavA samartha nathI thato. TIkA:-hitiyapakSapatitasya bakasyatathAMtastarAMtAmyataH sanmArgabahumAnitvAttato nirjigamiSorapi nirgamA'sAnAt // javitA kadAcittadinaM yatraitasmAdasatpathAdahaM nirgamiSyAmItyeva matizayenAMtaHkaraNamadhye cetomarmaNIti yAvat khidyamAnasya //
Page #626
--------------------------------------------------------------------------
________________ - aba bhI saMvapaTTakA artha:-mRgapahe patita zabdano bAMdhavArUpI artha je. vaLI aMtaHkaraNane viSa kheda pAmato eTale sanmAmane bahumAna kare ne teSI asalmArgamAthI nIkaLavA iche , to paNa nIkaLI zakato navI ne ema vicAra kare je je, aho! te divasa mAre kyAre zrAvaze je viSasa asat mArgathI hu~ nIkalu e prakAre aMtaramAM kheda karato. TIkA nanvevaM cennirgatuMtasya tApaH tarhi kiM caityaiSu goSTikavAdipratibaMdhenetyata Aha na zaktasya na kamasya syaMdituMcalituM tato nirgamanAya bahiH zceSTayodyogamAtramapi kamiti yaavt|kut ityata thAhAtabdena saMghaH parAmRzyate tasya saMghasya mukhAzcatuI. zyArikAH parvatithaya etadAcAryasaMvAdena taponiyamAdikRte pra. mANIkartavyA nAnyathetyevamAdikA vyavasthA // __ arthaH--e jagAe zrAzaMkA kari kahe je je, jo e prakAre temane caitya baMdhana pAsathI nikaLavA paritApa thato hoya to caityane -viSe goSTi karavAdi pratibaMdhavame zaM? kAM nahIM. teno nattara kahe le je, tyAMthI nikaLavA samartha nth| thato eTale bAraNe nikaLI iSTa puruSano yAga mAtra karavA paNa samartha nathI thato. tyAM kahe le je tat zabda vajhe saMgha kahevo. te saMghanI mukhAo eTale caudazI pramukha parva tithiyo te tithio AcArya puruSonA saMvAde karIne je niyamane arthe pramANa karavA yogya le teja pramANe grahaNa karavI bIjI rIte na karavI. ityAdika je liMgadhArimono maryAdA. TIkAH-yadAha // caitye'sminnathavAmukatra vasato tithyaH kriyaMse yathA,
Page #627
--------------------------------------------------------------------------
________________ + atha zrI saMvakara mananesamaanten namaina sarvatraiva catudazIprabhUtayA kAryAstathA nAnyathA // jikA na vRtinAM na cAtra vasatiyA tathAmI yato, nirvAsyA na ca maMdiraM jagavataH soDhavyametanmate. arthaH-have te liMgadhArionI bAMdhalI maryAdAo kahe haiM, joLA sokane baMdhanapAsamA nAMkhavA liMgadhArikha kahe je,mA. tyamA athavA A sthAnamAMja niraMtara codaza pramukha tithI kastI. have e prakAraceM mAnanAra puruSo e vratavALAne eTale suvihita nAma dharAvI pharanAra mumidane nikSA tathA nivAsa te na Apavo. tyAre zuM karatuM ? to temane kahAmI mukavA. eTakhe dekho khAMthI suvihita munine mArI kahAmavA e lAvArtha be. jagavAnatuM navaM maMdira eTale navu vidhicaitya karAvyuMje te sahana karavA yogya nathI,te kSamA karavA yogya nathI. kema je e to emanA matanuM . e prakAre liMgadhArI maryAdA bAMdhe . TIkA:-eSAM na kenacidado savidhe vidheyA, dharmazrutirvata gRhItiranItilAjAM // - deyaM na caityagRhavezanamanyathA vo, 'kAmena mUrdhani patiSyati rAjadaMmaH / gha kI anIlime najagAra evA vidhivAdI khoko pAle kora kvAre paNa dharma sAMgaLavA majayo. tamAsA na grahaNa karaIM, ne caitya gharamAM pelavA bama dekhane ko patrahI kaseko samAre mAye zoSito rAja kapako
Page #628
--------------------------------------------------------------------------
________________ atha zrI saMghapaTTakaH TIkA:- evamAdyAH svato'mujhe kumudrAH pravarttitAH // varAkAn mugdhasAraMgAnU, hA badhdhuM vAgurA iva // 601 ) arthaH- pote zAstra maryAdA rahita niraMkuzapaNe varttatA ne joLA lokone jegA karI potAnI kapola kalpita maryAdAune pravanavanArA liMgadhArIna e mugdha lokarUpi hariNanAM raMka ToLAMne bAMvA e prakAranI maryAdArUpi pAsa pravarttAve be. TIkA:- tatazca tanmudvaiva dRDhaM nivimaM pAzomRgAdibaMdhanArthaM davarakA di nirmita thi vizeSastena baMdhanaM saMyamanaM tadvatasta danvitasya sa hi saMghamudrAmuditastato nirgamanavArttAmapi kasyApi purato vaktuM na zaknoti kiM punarnirgaMtu mityarthaH arthaH- te mATe saMgharUpi eka bApa dharAvI ehIja dRDhapAsa jema mRga bAMdhavAne sutaranI dorinane gAMThyo vAlI pAsalA race be tema saMgha nAma dhAraNa karavAdi pAsamAM nAMkhelA loko tyAMthI nIkaLavAnI vAtane paNa koi pAse kar3evA samartha nathI thatA to bicArA e liMgadhA rirjanA pAsamAMthI nIkaLavA kyAMthIja samartha thAya? eTalo artha be. TIkAH tathA etasya saMghasya kramastanirdiSTA rAtrisnAtrAdikA paripATI tatsthA yinastadvarttinaH dvittIyapakSe tu hariNaM prahArArthamukkipya satiH pAdakramastadgocaragatasyeti // tato'yamarthaH // yathA vyAghramAsa viSayasya tatkramagocara
Page #629
--------------------------------------------------------------------------
________________ - atha zrI saMghapaTTakA sya tatrApi kUTapatitasya anyathA hi palAyyApi kavitA mokSaH saMnnAvyate tatrApi nirjigamiSayA cetasi tAmyato'pi pAzasaMyami tatvenAMgasyadanamAtramapi kartumazaktasya hariNavAtasya na kathaM cittato mokSaH saMnavati // . arthaH--vaLI e loka kevA je ? to liMgadhArIe dekhAmI je rAtrisnAna karavAdika paripATI temAM rahelA be. have bIje pade ema artha thAya le je hariNane mAravA sAru taiyAra thaelo je vAgha tenI najare pamelo. spaSTa artha thA prakAre je. jema vAghe hariNane mAravA sAru paga uMco kayoM hoya te paga taLe je hariNa AvyuM te mukAze, eTale tyAMthI buTI nAzIne potAnuM jIvita bacAvaze evI vAta kema saMnnave ? na ja saMnave. kemaje cAre pAsathI vAghanAM ToLAMye paga naMcA karI vikaTa sthAnamAM gherI lIdhelo pAzamAM pamelo hariNa De mATe. jo ema na hoya to kadAcit nAzIne buTe evo saM. nava karIe paNa te to nathI, mATe te sthAnamAM te hariNa nIkaLI javAnI icchAe ghaNo paritApa pAme le to paNa pAzamAM pote baM. dhAyo , teNe karIne aMga halAvavA paNa samartha nathI thato, to tyAMcI nAzI potAnuM jIvita bacAvavA kyAMtho samartha thAya ! eTakhe tyAMcI te haripane ko prakAre mukAvavAnI vAtaja kema saMjave? .. TIkA:-evamasyApi caityapratibaddhasya sanmArgaspRhyA nirgatuM manasi khadyamAnasyApi saMghamujyA kIlitatvena satpathAnyu. pagamaM pratyudyatumappazaknuvatastatatkramamanatikrAmataH saMpratitana saMpAzAvazyasya jaMtusaMdohasya nirvANaM na saMjAyata iti /
Page #630
--------------------------------------------------------------------------
________________ (20) - aba bhI saMghAhaka artha-e prakAre thA caityamAM baMdhAelA lokone paNa sAcA mAraganI manamA vAMcchA le teNe karIne temAthI nIkaLavArnu mana De * mATe kheda pAmato evo to paNa saMgha evI ene mAthe bApa dIdhI teNe karIne baMdhana pAmyo,mATe sAcA mAraga pratye javAlo udyoga karavA asamartha thaelo ane tenI bAMdhelI maryAdAnane paNa ubaMdhana karavA samartha na thatto evo bhane saMghanI AjJAne vaza thaelo zrA kALanA navya lokano samUha teno mojha nathI thato. TIkA:-atha kathamiha saMghasya krUratayA vyAghraNa ruupnnN|| ... tatve hi tasya nagavannamaskAro na ghaTA miyyaat||shruuyte catIrtha pravarttanA'nehasinamo titthassetyAyAgamavacana prAmAeyena jagavatastanamaskAra vidhAnaM tatkathametakupapadyata iti cet na // artha:-have prativAdI zrAzaMkA kare ne je, ahIM saMghane karapaNAvake vAgha jevaM varNana karyu te kema ghaTe ? tatvapaNe vicAratAM jo bAgha jevo krUra saMgha hoya to tene nagavAn namaskAra kare ve te na ghaTe. sAMjaLIe bIe je, tIrtha pravarttAvavAne avasare " namo siNyassa" ityAdi zrAgama vacananA pramANapaNAe karIne nagavAn tesaM ghane namaskAra kare , te vAta kema yukta hoya ? have teno uttara kahe je je, jo tame e prakAre kahetA hoya to te na kahe. hIkA-sahAnAmabhavaNAd saMghepi prakRte vaktA saMpa teH|| anyo hi saMko jaganamaskAra viSayo'nyazcAdhuliko prAka
Page #631
--------------------------------------------------------------------------
________________ atha zrI saMcayakara (for) nimataH / tathAhi // guNaguNInoH kathaM cittAdAtmyevena jJAnAdi guNasamudAyarUpaH zuddhapathaprathanabaddhAdaro'nuvaMghitanagavaccAsanaH vAdiH siddhAMte saMgha itya nidhIyate // dhyarthaH kema je sarakhaM nAma sAMjaLavAthI je saMgha nabhI ane saMgha nAma dharAve te prakaraNamAM tane sAcA saMghanI jAMti thaha be tithI ema AzaMkA karuM suM, te saMgha nizve jUdo be ke jene bhagavAn namaskAra kare che, chAne yA to hamaNAMno je saMgha be te to tamoe mAnI lIdho che. teja kar3e be je, koi prakAre guNa tathA guNI e besuM ekapa kahe tethe karIne jJAnAdi guNano samudAyarUpa ane zuddha mAnavI vistAra karavAmAM jese Adara bAMdhyo be ne jagavAmmI AjJA jero ulaMbana karo nathI evo je sAdhu pramukha tene siddhAM mAM saMgha ko be. TIkA: padAda || sovinApadaMsaNa caraNaguNa vijuliyANa samaSANaM // samudArja hoi saMdho, guNasaMghAta tikAnuSaM // arthaH-te kahI dekhA be je jJAna darzana cAritra guNava sojato sAdhuno sarve samudAya tene saMgha kahIe. te kIye prakAre ? to sukhasaMgha e prakAre karone eTale je saMghanA guNa zAstramAM kA be, ve guNa sahita tene saMgha kahI9, paNa ekalA nAma mAtre nathI kakSetA.
Page #632
--------------------------------------------------------------------------
________________ (68) - atha zrI saMghapaTTakA TIkAH-evaM vidhazca saMgho jagavannamaskAraviSayaH // sa hi jagavAnamasyadakhaMmAkhaMmalamaulimAlAlalitakramakamalopi tI. rthasya sAdAsraSTApi prAktanajanmanivartitanAvasaMghavAtsalyA dAhatyaM mayAvAptamiti kRtajJatA pradidarzayiSayA sabahumAnadarzanAca lokopyenaM bahu manyeta iti jijJApayiSayA ca taM nmskurute|| arthaH-e prakAranA je saMgha hoya tene jagavAna namaskAra kare , te sarva iMjanA mukuTanI zreNIvame zojatA De caraNa kamaLa jemanA evA ne to paNa tathA tIrthanA sAkSAt karanArA The to paNa ema vicAre je je pUrva janmane viSe nIpajAvyuM je nAva saMghanuM sAmivAtsalyapaNuM tethIthamoe arihaMtapaNuM pAmyuMDe e prakAre kRtajJapaNAnI je dekhAmavAnI ilA teNe karIne tathA satpuruSanA bahumAnane dekhAmavA mATe tathA loka paNa e saMgharnu bahumAna kare ityAdi jaNAvavAnI zvA je e hetu mATe te saMghane namaskAra kare. TIkAH--guNasamudA saMgho pavayaNa titthaM ti huMti egaThA // titthayarovi hu eyaM, namae gurunAvau~ ceva // tappudhiyA arayA, pUzyapUyA ya vizayakammaM ca // kayakicovi jaha kahaM kaheza namae tahA titthaM // arthaH-e vAta zAstramA kahI be, je jJAnAdi guNano sa. dAya tathA saMgha tathA pravacana tathA tIrtha e sarve eka arthavALA , Te tIrthakara paNa nizca moTA lAvazI e saMghane namaskAra kare be.
Page #633
--------------------------------------------------------------------------
________________ -46 atha zrI saMghapaTTakA (609) __TIkAH-itarathA kRtakRtyatvena jagavato yathAkathaM cittatraiva jave muktisaMjavAkimaneneti sAMpratikastu navadanipreta unmArgaprajJApakatvena sanmArgapraNAzakatvena jinAjhAsarvasvakhuMTAkatveta yatidharmamANikyakuTTAkatvena ca guNasamudAyarUpatvasya saMghalakSaNa- . syAnAvAna saMghaH arthaH-ema jo na hoya to jagavAna kRtArtha thaelA .. eTale je karavAnuM te karI rahyA , ane je te prakAre teja navamAM moda javAnA he mATe temane saMgha namaskAra karavo teNe karIne zuM? kAi paNa vizeSa nathI. A kALano tamAro mAnelo je saMgha te zAstramA kalAM je saMghanAM lakSaNa teNe rahita le mATe saMgha nathI, kema je guNano samudAyarUpa saMgha hoya, evAM lakSaNa tamArA mAnelA saMghane viSe nayo, A to nanmArganI prarupaNA kare , e hetu mATe, tathA sanmArgano nAza kare ne e hetu mATe, tathA jinarAjanI zrAjJAnA sarvathA cora De eTale jinarAjanI AjhAnA ghaNuM chedana karanArA ne e hetu mATe, tathA yati dharmarUpa mANikya maNinA kuTanAra e hetu mATe tamAro mAnelo je saMgha te saMgha nathI. TIkA-yamuktaM // keza nammaggaThiyaM ussuttaparuvayaM bahuM loyaM // dahuM naNaMti saMghaM saMghasarUvaM ayANaMtA // suhasIlAo sarva dacAriNo veriNo sivapahassa // ANAnahAja bahu, jaNA mA naNada saMghotti //
Page #634
--------------------------------------------------------------------------
________________ (10) -19 atha zrI saMghapahakaH M artha:-te vAta zAstramA kahI je je, nanmArgamA rahelA tathA narasUtranA prarUpaka evA ghaNA lokane dekhI keTalAka puruSo saMghanya svarUpane nathI jANatA mATe temane saMgha kahe .sukhazilIyA tathA svabaMdacArI eTale potAnI najaramA zrAve tema cAlatA evA tathA moda mArganA zatrurUpa tathA vItarAganI zrAjhAthI bhraSTa thaelA ghaNA lokanA samUha tene saMgha e prakAre na kahe. TIkA:-paraM bahukIkA saMghAtarUpatvAtsopi saMgha itya nidhayA loke'nidhIyata iti mugdhanAmnA vipralabdhosi // arthaH-vaLI ghaNAM hAmakAMnA samUharUpapaNuM le e hetu mATe eTale tAro mAnelo saMgha te hAmakAMnA saMgha jevo le mATe lokamAM saMgha e prakAre kahe , e hetu mATe he mugdha ! saMgha evA nAmacI tuM ugAyo. TIkA:-yamuktaM // eko sAhU ekA vi sAhuNI sAvarDa ya saTThIya ANAjutto saMgho seso puNa ahisaMghAu~ // zrataH saMghalakSaNAjAvAnnAyaM bahumAnamarhati tadbahumAnAdikA. riNo jagavatpratyanIkAdinAvenAnidhAnAt // arthaH---te vAta zAstramA kahI ke je, tIrthakaranI zrAjJAe
Page #635
--------------------------------------------------------------------------
________________ -48 atha zrI saMghapaTTakaH (641 ) yukta evo eka sAdhu athavA eka sAdhvI athavA eka zrAvaka athavA eka zrAvikA hoya tene saMgha kahIe ane te vinA zeSa je sAdhu sAdhvI, zrAvaka, zrAvikAno samudAya tene hArukAnA samUha jevo saMgha kahI e e hetu mATe, tamAro mAnelo je saMgha temAM saMghanAM lakSaNa nathI mATe e bahumAna karavA yogya nathI. ane tene je bahumAnAdika kare be, te jagavaMtano sAmAvALI zro zatru be ityAdi mitrAya va zAstrakAranuM zrA prakAre kahetuM thayuM be. TIkA: - yaduktaM // ANAe avataM jo navavU hiU mohadose || tityayarassa suyassa ya, saMghassa ya paJcaNI o so // tathA // jo sAhijje vaha zrANAnaMge payaTTamASANaM // maNavAyAkAehiM samAdosaM tayaM biMti // artha :--- te vAta zAstramAM kahI be je tIrthaMkaranI zrAjJAmAM je na varttato tathA moharUpI doSavame vRddhi pAmelo te puruSa tIrthaMkarano tathA siddhAMtano tathA saMghano pratyanIka be, eTale sAmAvALI yo zatrurUpa be. vaLI je svAdhInapaNe varttato eTale svachaMdapaNe cAlato, tIrthaMkaranI AjJAnA nAzamAM pravarttato eTale zrIkaranI zrAjJA viruddha pravarttelo evo je puruSa tene mana vacana kAyAnA doSa sarakho ke ema kartuM be. TIkAH - zrataeva sukhasI latAnurAgAderasaMghama pi saMgha itya nidadhatAM prAyazcittaM praviprAditaM siddhAMte
Page #636
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4. atha zrI saMghapaTTakaH - // yadAha // assaMgha saMgha je, naNaMti rAgeNa ahava doseNa // Demo vA mUlaM vA, pacittaM jAyae tesi / / / tasmAdU yuktaM krUratayA prakRtasaMghasya vyAghratayA rUpaNaM // arthaH----e hetu mATe sukhazIlayApaNAnA anurAgathI je saMgha nathI tene saMgha kahe , temane prAyazcitta karavAnuM zAstramA pratipAdana kareluM sika thAya , te zAstra vacana zrA prakAre , je A saMghane eTale jemAM zAstre kahelA saMghanAM lakSaNa nathI tene je saMgha kahe , ( rAge karIne athavA Se karIne) te puruSane beda prAyazcitta athavA mUla prAyazcitta natpanna thAya , mATe jenuM A prakaraNa cAle le tevA saMghane krUrapaNAthI vAgha jevo nirUpaNa karavo te yukta . TIkAH-tathAca simastazasya prANigaNasya modAnAvaiti // nanvevaM tarhi siddhAMtokta lakSaNasya saMghasya saMpratyanAvAdanavanmate tIrthocchedaH prasajyata iti cet // arthaH-valI te saMgharUpi vAghane vaza thayelA je prANIno samUha teno mokSa na thAya e vAta paNa arthAt sika thara. have e jagoe prativAdI AzaMkA kare je je, jo tame kahoge temaja hoya to sijhAMtamAM kahelA je lakSaNa teNe :sahita hoya teneja saMgha kahIe to thA kAlamAM tevo saMgha nathI, mATe tamAre mate tIrthano baccheda
Page #637
--------------------------------------------------------------------------
________________ 48. atha zrI saMghapaTTakA - (6 thaze evo prasaMga prAtaHthayo. have sijhAMtI liMgadhArIune pUDe je, jo tamo ema kahetA ho ke, tIrthano uccheda thaze to te jagoe tamane puDIe bIe. TIkAH-zratha kenaM pramANena navatA tadannAvo nirnnaayi|| kiM pratyadeNa natAnumAnena ahosvidAgameneti trayaH kapAstri. kUTAcalakUTA zca maMdairdurArohA prarohaMti // tatra na tAvatpratyakSaNa arvAgdRzAM pratyakeNa sarvatra tanAvasya nirnetumazakyatvAttathAtve ca srvsrvjnytvaaptteH|| arthaH--je have kayA pramANe karIne tamoe tIrthano ulleda thaze evo nirNaya koM? zuM pratyakSa pramANavame koM? athavA anumAna pramANavame karyo? ke Agama pramANavame karyo? e prakAre traNa vikalpa nutpanna thAya nete trikUTAcala parvatanAM traNa zikhara hoya nahI ? ema maMda buddhivAlAthI:ArohaNa na thAya evA purghaTa . eTale traNa vikalpanuM samAdhAna thAya ema nathI, temAMprathama pratyakSa pramANavatamArIvAta sijhanathI thatI, kemaje jenI dRSTi avarAelI ne, eTale jene alpa jJAna le te puruSone pratyakSapaNe sarva jagAe tIrthano nacheda thaze evo nirNaya karavAnuM sAmarthya nathI e hetu mATe, ne jo sarva padArthano nirNaya karavAnuM sAmarthya hoya to sarva lokane sarvajJapaNAnI prApti thAya e hetu mATe eTale pratyakSa pramANavake ApaNa jevAthI tIrthano nacheda nirNaya karI zakAya tema nathI. TIkA-tatazca kvaciddezakAlAdau tathAnUtasyApi saMghasya saM
Page #638
--------------------------------------------------------------------------
________________ -18 atha zrI saMghapaTTakaH m nAvanAspadatvAnna pratyakSeNa tadannAvo'vaseyaH // athAnumAnene ti dvitIyaH kalpaH // tathApi kiM tadanumAnaM // arthaH--te kAraNa mATe koi dezakAlAdikane viSe te prakArano eTale zAstramA kalA guNavALo paNa saMgha ema saMjAvanAnuM sthAna De e hetu mATe, pratyakSapaNe tIrthano annAva ke ema na jANavU. have anumAnavame tIrthano nacheda kahevo e prakArano bIjo vikalpa tamAre mate to paNa bolo je te kayu anumAna, eTale te kaye prakAre anumAna prayoga karo Do? te kahI dekhAmo. TIkA:--javavikSitaH saMghaH saMprati nAsti kvacidanupalajyamAnatvAt pradhvastaghaTavadityanumAnamastIticet nA'sarva vidA manupalaMnopalaMjayorniyataviSayatvAdekatra tadanupalaMnnena sarvatra tadanAcA sake arthaH-sijhAMti liMgadhArIno aniprAya kahI khaMmana kare je, tamo kahetA ho ke tamAro kahelo saMgha thA kAlamAM nathI, kemake koi jagAe dekhAto nathI. e hetu mATe nAza pAmelA ghamAnI peThe e prakArano anumAna prayoga ke ema tamAre na dhAra, kamaje sa. vajJa nathI temane vastunI prApti thAyaja athavA na ja thAya evI niyama nathI. eka jagAe je vastu na dogI te vastuno sarva jagAe anAva haze ema vAta siha nathI thatI. TIkAH-tathA siddhAMtaprAmAeyena parIkSApuraHsaraM mRgayamA
Page #639
--------------------------------------------------------------------------
________________ - atha zrI saMghapaTTakaH (615.) madhyasthaiH kaizciccAruvicAracAturItaspairappairidAnImapi nAvasaMghasyopalaMnAdanupalacyamAnatvAditya siddho detuH // kuTyA divya vahitAnAM jUnikhAtAdInAM ca vidyamAnAnA mapyasmadAdiniranu palaMnAdanaikAMtikazca // tasmAnAnumAnenApi tadanAvAvagamaH arthaH-vaLI siddhAMtanA pramANapaNAvame parIkSA pUrvaka khoLatA je madhyastha dRSTivAlA suMdara vicAranI caturAine rahevAnA ghararUpa evA keTalAka puruSoe thA kAlamAM paNa nAva saMgha eTale tIrthakaranI zrAjJAmA raheto sAco saMgha dIge je e hetu mATe tamAro mAnelo je na dekhavArUpa hetu te asika thayo eTale khoTo thayo nIta AdikanA aMtarAya mAM rahelI je vastu tathA pRthvImAM khodI ghAlelI je vastu te vidyamAna to paNa ApaNa jevAnI ha. STimAM nathI zrAvatI mATe tamArA hetune anekAMti nAme anumAnamAM doSa lAgyo, mATe anumAna pramANavame saMghano anAva jaNAto nathI. TokA--nApyAgameneti tRtIyaH kpH|| te nahi samyagjhAnadarzanacAritramayasya jagavadAjJAprajJApananiSNAtasya nAvasaMghasya bahumuMmA divacanato'lpIyastayAduHSamAkAlepi pra tipAdanAt. arthaH--zrAgama pramANavame paNa saMgha nth| e prakArano bIjo vikalpa tenuM khamana je samakita jJAnadarzana tathA cAritramaya evAne jagavAnanI AjJAnuM je kadevU temAM catura evo je
Page #640
--------------------------------------------------------------------------
________________ 49. atha zrI saMghapaTTaka: nAvasaMgha tenuM dukhama kAlane viSe paNa pratipAdana . mAthA muMmA lIMgadhArI jagatamAM bahu pravartyA . ityAdi zAstra vacananI a. pekSAye atize thomA suvihita je ema kahevApaNuM zAstranuM thayu mATe duHkhama kAlamAM paNa jAvasaMgha evaM pratipAdana Avyu e hetu mATe. ttiikaaH-|| yayuktaM // NegaMteNaM ciya lo-ganAyasAreNa etyahoyatvaM // bahumuMmAzvayaNAna, ANAztto iha pamANaM // nimmalanANapahANo, dasaNasuko crittgunnjutto|| titthayarANAthijjo, vuccai eyA riso saMgho // AgamannaziyaM jopa-naveza sadadara kuNi jahasattiM // telukavaMdaNijjo, usamakAlevi so saMgho // arthaH te vAta zAstramA kahI le je, A lokamAM ekAMta. paNe loka nyAyane anusAreja na vartavu eTale jema ghaNA loka varSe be, emaja kevaLa na vartavaM. kema je, mAthAmuMmAnAM vacana jagatamAM ghaNAM ne, mATe je tIrthakaranI AjhAe yukta ne te pramANa , zrA jagAe tathA nirmala jJAna jene pradhAna , jenI darzana zuddhithaDe, ne cAritra guNavame saMyukta evo je saMgha te tIrthakarane paNa pUjya De. vaLI je AgamamAM kaDaM je tema prarUpaNA kare ne sabahe , potAnI zakti pramANe kare , te saMgha dukhama kAlamAM paNa lokane
Page #641
--------------------------------------------------------------------------
________________ -498 atha zrI saMghapaTTakaH - (617) vaMdana karavA yogya be. TIkA:- anyathA duppasadaMtaM caraNa mityAderAduH SamAtaM cAritrAnuvRttipratipAdakasya jagadvacanasya vyAghAtApatteH // jAva saMghamaMtareNa tAvaMtamanedasaM cAritrAnuvRtterasaMjavAt artha:----ema jo na hoya to zAstramAM kathaM je je duHpasaha sUriparyaMta cAritra be, ityAdi je cAritranuM paraMparAgata paNuM pratiprAdana, karyu be te jagavatvacananI hAnI prApta thAya e hetu mATe, nAva saMgha vinA teTalA kALa sudhI cAritranuM je zrAvanuM teno saMbhava thAya nadI mATe., TIkAH - nanu javatu siddhAMta prAmANyAdidAnImapi cAvasaMgho'lpI yAMstathApi mayA tAvanna dRzyata iti cenna // zravagdarzitvena mAtsaryeNa vA bhavatastada darzanasyAnyathAsiddhatvAt // dRzyate cakaSAyakaluSitacakSuSAM saMnnikarSe pi niSeDuSo manuSyAderanupalaMjaH arthaH-- baLI liMgadhArInI AzaMkA pragaTa karI samAdhAna kare beje, tame kadezo je siddhAMtanA pramANathI yA kAlamAM pA nAva saMgha prati pa daze to paNa huM to koI jagAe dekhato nathI to ema tamAre na bolavu . kemaje tamAre viSe brahmasthapaNuM be tathA ma sarapaNuM ve te karIne tamArA dIgamAM nAva saMgha na zrAvyoM te vAta pramANa nathI. kemaje je kaSAyavALo thayo tene samIpe beThesAM manuSyAdika paNa tenI najare nathI zrAvatAM ema dekhIe bIe. TIkA:- tato yadi tvaM zuddhapathaspRhayAlustadA mAtsaryamu 78
Page #642
--------------------------------------------------------------------------
________________ (618) atha zrI saMghapaTTakaH sArya mAdhyasthamAsthAya sUkSmaprekSayA parIkSasva jAvasaMghaM yena ka citprekSase // bhaivameva nAstikatAmavalaMvya javAMjodhau maMkI riti // tasmAd bhagavadvacanAnyathAnupapatyA saMpratyapyasti jAvasaMghaH sa eva prekSAvatA duHsaMghaparihAreNAbhyupetavya. / arthaH- te mATe jo zuddha mArganI spRhAvALo thayo hoya to matsarAno tyAga karI madhyasthapaeM aMgikAra karI sUkSma buddhie parIkSA kara, jeNe karone ko jagAe tuM nAva saMghane dekhIza. paNa yA prakAranaM nAstikapaNaM avalaMbana karI saMsAra samudramAM mubIza nahIM. mATe jagavaMtanuM vacana anyathA thAya eTale vyartha pake, e detu mATe yA kALamA paNa jAva saMgha be, ane buddhivaMta prANIe mAThA saMghano parihAra kara teja sAco saMgha aMgIkAra karavo. TIkA:- etena guNidveSadhI prasAdhanAya yaDukkaM mUlapUrvapade idAnIM / [ jagavadvirahAdityAdi iti dveSa evaiteSu zreyAnityataM tad pipratikSipta mavaseyaM // bhagavadviradepi sanmArgaparijJAnopAyAnAM bahuzastadAgame'nidhAnena tadarthinA tatparijJAna siddheH // bahu janapravRttezca mokSapathatayAcyupagame laukikadharmasyaivAcyupagamApateH // tavpravRttestatraivA tinUyastvAt // mahAjano yenetyAdinA laukikanyAyena tatpravRtteH prAmANyasamarthanaM tvAtmakadartha na bhava bhavataH // arthaH- e bAta kahI tethe karIne guyojana napara dveSa buddhi ema siddha karavAne je pUrve muLa pakSamA yA prakAre kadhuM datuM je
Page #643
--------------------------------------------------------------------------
________________ - atha zrI saMghapaTTakA - A kAlamAM nagavatanA virahathI' ityAdi graMthane zrAraMjI emane viSe keSa karavo eja zreya le. tyAM sudhI graMtha ko hato tenuMpaNa khemana thayuM ema jANavU. gavatano viraha thayo to paNa sAcA mArgane jANavAnA napAya ghaNAja te moTA puruSanA kahelA kahyA le. teNe karIne sAcA mArganA khapa karanAra puruSone sAcA mArganuM jJAna sika thAya ne ane je mArgamAM ghaNA jananI pravRtti tha, teja sAco mArga . e prakAre mokSa mArgano aMgIkAra karoe to laukika dharmanI Apatti eTale prApti thAya. kema je laukika mArgane viSe lokanI pravRtti ati ghaNIne e hetu mATe, 'mahAjana jemArge cAle te mArga ityAdije laukikanyAya teNe karIne je pravRtti tenuMje tamArepramANapaj pratipAdana karavU te to ni:kevala Atma klezaja De, paNa ernu pramApapaNuM pratipAdana thAya ema nathI. TIkAH-tathAhi mahAjana ityatra vRkSaprAmANikapuruSa.. . vacana zcenmahacchabdastadA na vipratipadyAmahe // vRkSaprAmANika , gaNadharAdipuruSazAIlapadakueNasyaiva patho'smAnirapi mokSamArga tvenAnyupagamAt // bahvarthazcettarhi bahujaNapamivattItyAdinA kho- kottaravacasaivAsya nyAyasya bAdhitatvenA'navakAzAt // ...' Ravi arthaH--'mahAjana' e vAkyamA vRkSa prAmANika puruSane kahenAra jo mahat zabda hoya to teno aMgIkAra karIe bIe. kemaje, vRkSa prAmANika je gaNadharAdi uttama puruSa tenoja mArga zramoHmo. kSamArgapaNe aMgIkAra karIe bIe e hetu mATe, eTale. "mahAjano yena e vAkyamAM mahAjana e zabde karIne gaNadhara e prakAre artha
Page #644
--------------------------------------------------------------------------
________________ (120 ) 48 atha zrI saMghapaTTakaH 8 kahatA ho to te vAkya amAre mAnya ke ane mahAjana zabde karIne 'ghaNA loka' ema artha karo to " bahu jaNa pamI vattI " ityAdizAstra vacane karIneja e nyAyane bAdha lAgyo, mATe e vAkyano aMgIkAra nayI karatA. su TIkAH tathA yadi paragrahavA sino mahAtmAnaH suvihitAH satpathakupatha vibhAgajJApanAyArakta dviSTatayA navyenyaH viditadurvi hitaguNadoSA vijavakaM yathAvasthitamAgamArthaM vyAcakSate // naitAvatA ta napAlanamarhati // AtmotkarSaparApakarSa vikhyApa viSayaiva tadvAkhyAnasya suhu vikramamANa mityAdinAtmastutiparaniMdAnAvena yatinAM doSatayA nidhAnAt // 17 artha:- vaLI paragharavAsI mahAtmA suvihita puruSa satmArga kumArga e beno vijAga jaNAvavAne rAgadveSa ra hita navya prANI pratye suviditanA guNa tathA durvihitanA doSa jema be tema pragaTa karanAra evo zrAgamano artha kahe be. tethe karIne te suvihita puruSo unno devA yogya nathI. jo potAno utkarSa jaNAvavAnI icchAyeja " suhu vivajjamamANa" ityAdi potAnI stuti ane paraniMdAnA bhAva rAkhI ne kahetA hoya to doSapaeM kadevAya paNa te to temane nathI. TIkA:-- anyathA tIrthakara gaNadharAdInAmapyasaMyatadoSa -, pratipAdakamAgamathaM grathnatAM paraniMdakatvena dRSaNApatteH // aidaMyugIna saMghapravRti parihAreNa ca saMgha bAhyatvapratipAdanamamISAM bhUSaNaM na tu duSaNaM // tatpravRtterutsUtratvena tatkAriNAM dAruSaDu
Page #645
--------------------------------------------------------------------------
________________ + atha zrI saMghapaTaka (121) gativipAkazrutyA tatparihAreNa prakRtasaMghabAhyatvasyaiva teSAM - cetasi rucitatvAttadaMta ve tu teSAmapi tatpravRttivartiSNutayA' . . . naMtajavATavIparyaTanaprasaMgAt // arthaH--ema jo na hoya to tIrthakara gaNadhara ityAdikane paNa asaMyatanA doSa pratipAdana karanAra evA Agama graMthane bAMdhatAM paraniMdA thara teNe karIne doSanI prApti thaze. yA kALanA saMghanI pravRttino parihAra karavo teNe karIne suvihitone e saMghathI bAhyapaNuM prApta tharbu te nUSaNa je paNa dUSaNa nathI. kemaje te purvihita saMghanI pravRttine utsUtrapaNuM prApta thAya ne teNe karIne utsUtra pravRtti karanArane ati bhAkarI durgatirupa phaLa thAya ne, ema zAstrathI sAMjaLIe bIe. e hetu mATe te natsUtranI pravRttino tyAga karIne zrA kALanA durvihita saMghathI bAhirapaNe raheq emaja te suvihitanA citamA rucyu , ane jo durvi hita saMghamAM jaLI jAya to te suvihitone paNa temanA jevI pravRttimAM vartavApaNuM thAya teNe karIne anaMta nava vramaNa karavAno prasaMga thAya. TIkAH-ata zrAdhunikasaMghabAhyatvenaiva teSAM guNitvaM tathA ca teSUcchedabuddhimahApApIyasAmeva javati // tasmAtteSu muktyarthinAM pramoda eva vidhAtavyo na tanIyasyapiSadhI ritivyavasthitaMya. dapi pUrvapade gautamAdiSu yatizabdapravRttitvAtkathaM nirguNeSvidAnItanasAdhuSu pravartata ityAzaMkya yathA kalpavRkSaguNavaikalpe niMbAdiSu taruzabdapravRttirityAdinA dRSTAMtaghyenedAnIMtanamuniSu yatizabdapravRrtisamarthanaM tadapya'samIcInaM //
Page #646
--------------------------------------------------------------------------
________________ (122) 49. atha zrI saMghapahakaH-- arthaH-e hetu mATe yA kALanA saMghathI ju panavaM teNe karIneja suvihitane guNopaNuM be, vaLI te guNI puruSone viSe mahA pApI puruSoneja temano nAza karavo evI buddhi thAya , mATe mu. kinI zchA karanAra puruSoe te suvihitane viSe pramoda rAkhavo eTale temane joi harakha pAmavaM, paNa alpa mAtra veSa buddhi na rAkhavI e vAta sipha thai. jo paNa pUrva padane viSe gautamAdikane viSe yati zabdanuM pravRttipaNuM be, to paNa nirguNa evA zrA kA. LanA sAdhune viSe kema te zabda pravarne be, e prakAranI zrAzaMkA karIne jema lIbamA Adi vRdane viSe kalpavRdanA guNa nathI, to paNa kalpavRkSa e prakAranA zabdanI pravRtti ke tema. ityAdi be dRSTAMtavake thA kALanA munine viSe yati zabda- je samarthana karyu te paNa zraghaTita karyu. TIkAH-pravartatA hi nAma kalpavRkSaguNA'yogepi niMbAdiSu, taruzabdastatpravRttinimitasya zAkhAdimatvasyonayatrApyanugamAt ||shh tu yatizabdapravRtinimittasya liMgiSvanupapatteH kathaM tababdastatra pravartate // arthaH-zrathavA lIMbamA zrAdikane viSe nizce kalpavRkSanA gupano yoga nathI to paNa temane viSa taru zabdanI pravRttinuM nimitta je zAkhAdi sahitapaNuM te be jagAe paNa vidyamAna De e hetu mATe, zrahIM to yati zabdanI pravRtti kAraNa te liMgadhArIyone viSe dekhAtuM nathI. mATe temane viSe yati zabda kema pravarne ? // .
Page #647
--------------------------------------------------------------------------
________________ AAAAAAY 4. atha zrI saMghapaTTakA - (623) TIkA:-tathAhi yamuparama iti pAgadyabatyuparamati pApenyati pApoparamo yahA yatI prayatna iti dhAtupAgat yatate kriyAsvitiyatiriti detrakAlAdyapedo'nuSTAnaprayatno yatizabdapravRttinimittaM // tatazca yaH pApoparato yazca balakAlA disAmagrIsamagraH satatamazage'nuSTAne samutiTate yopi dezakAlasaMhananAmayavaiSamyAtsaMpUrNamanuSTAnamanuSThAtumapArayannapi nijazarIrazaktyAdikamagopayan zAgyaparihAreNa kriyAsu yatate tatrasarvatrApi yatizabdo gautamA divat pravartate pravRtti nimitasyanAvAt artha te vAta dekhAme le je 'yamuparame e prakArano dhAtu teno artha virAma pAmavArUpa ke, je pApathakI virAma pAme tene yati kahIe, athavA 'yati prayatne' e dhAtuno prayatnarupI artha , tethI je kriyAne viSe prayatna kare tene yati kahIe, e prakAre ketra kAlAdikanI apekSAye anuSTAnano prayatna karavo, te yati zabdanI pravR-: ttinuM kAraNa , mATe je pApathI virAma pAmyo, ane potAnuM baLa tathA kALAdi sAmagrI teNe sahita thayo ane niraMtara azaThapaNe anuSTAna karavAmAM tatpara ane je deza, kALa, baLa zarIra temana viSamapaNuM nathI, mATe saMpUrNa anuSTAna karavAne pAra pAmato nathI to paNa potAnI zarIra zakti Adika gopavato nathI ane zaThapaNAno tyAga karI kriyAne viSe pravarte je te sarva jagAye paNa yati zabda gautamAdikanI peThe pravarte De, kemaje tyAM yati zabdanI pravRttinuM kA. raNa raghu be e hetu mATe.
Page #648
--------------------------------------------------------------------------
________________ (124) 8 atha zrI saMghapaTTakaH wwwwwwNAAMAM TIkAH-yamuktaM // matvA navanarguNyaM, yabatyuparamati yena pApebhyaH // kRtikAraNAnumitiji-stena yatimudAharaMti jinAH arthaH te vAta zAstramA kahI ne je, saMsArarnu asArapaNuM mAnIne je karavU karAva, ane anumodaQ e traNa prakAre pApathI vi. rAma pAmyo , tene zvetAMbara yati jinarAje kahyo . ttiikaaH-tthaa|| nANeNa dasaNeNaM, cAritteNaM taveNa virieNa // je sAhayaMti murakaM, te sADhUnAvajazNoti // jo huU u asamaththo, rogeNa va pibi juriyadeho // sabamavi jahAnaNiyaM, kayAi natariGa kAuMjo // soviya niyayaparakama, vavasAya dhiIbalaM agUraMto // monUNa kUmacariyaM, jaI jayato avssj|| . TokAH-ye tu pApavyAvRttAH zaktimaMta pi ca sAMpratikarUDhyA sarvathAnuSTAnavikalAsteSu prakaTakapaTakUTeSu pratyakSapApakUTeSu liMgipurUDheSu nimittAjAvAdyati zabdaH pravarttamAnaH kathaM kadAM ghanIyAt // arthaH-vaLI je pote zaktivALA le topaNa yA kALe je
Page #649
--------------------------------------------------------------------------
________________ -48 atha zrI saMghapaTTakaH ( 115 ) thalI ruDhI, teNIe pApamAM pravarttelA ne sarva prakAre kriyA anuSTAnathI rahita evA ne pragaTapaNe kapaTane rahevAnuM sthaLarUpa ane pratyakSa pAparUpa evA te liMgadhArInane viSe jema lIMbAne viSe kalpavRkka zabdanI pravRttibe tevI rIte paNa yati zabdanI pravRtti koi prakAra paNa pravarttavAnuM kAraNa na bate kema pravRrtti zake eTale liMgadhArI muni evo zabda paNa kemaja kahI zakAya ? TIkA: ---|| yaktaM // iyasI laMgajuyA khalu, durakaMtakarA jihiM pannatA || jAva pahA yA jaiyo, na u ne dava liMgadharA // arthaH- te vAta zAstramAM kahI beje, aDhAra hajAra zIlAMgaratha tethe saMyukta ekAne nice duHkhano aMta karanAra evA jAva, pradhAna eTale jAva jene pradhAna be evA yati jinarAje kalA bepA bIjA dravyatha liMga dharanAra evAne yati nathI kA. TIkAH - tasmAnna niMbAdiSu taruzabdapravRciSTAMtAvaSTajena liMgiSu yatizabda pravRttirupapadyate // yazca yathA jAtyama pigurAvaigueye pikAce maNizabdaprayoga iti dvitIyadRSTAMtopanyAsastatra saMpratipattiruttaram // ----- arthaH- e hetu mATe liMbamAdikane viSe vRkSa zabdanI pravR tinuM je dRSTAMta tenuM avalaMbana kara tethe karIne liMgadhArIcane viSe
Page #650
--------------------------------------------------------------------------
________________ (126 ) 8. atha zrI saMghapaTTakaH yati zabdanI pravRtti thAya ne, vaLI jema jAtivaMta maNinA guNa je. mAM nathI evo paNa kAcano kakamo tene viSe maNi zabdano prayoga thAya . e prakAranuM boju dRSTAMta sthApana kayu, te jagAye yukti sahita uttara yA prakArano . y TIkAH-kAco hina vastuto mnnishbdvaacyH||priikssaashaastrprsisstthsy tadasAdhAraNalakSaNasya tatpravRttinimittasyatatrAnAvAt // nIlatvAdikiraNa nikuraMbakaraMbitatvAdibAhyasAdhAraNadharmadarzanAttvAjJA statrApi maNizabdaM prayuMjate // , arthaH je kAca De te nizce vastutAye maNi zabdavame kahevA yogya nathI. kemaje maNinI parIkSA karavAnAM je zAstra temAM prasiddhapaNe kahelAM je maNinA asAdhAraNa lakSaNa tenI pravRttinuM kAraNa te kAcanA kakamAmAM dekhAtAM nathI e hetu mATe, nIlapaNuM ityAdi kiraNano je samUha terI sahita paNuM le ityAdi bAhyayI sAdhAraNa dharma dekhavAthaajJAnI puruSoto te kAcanA kakamAne vive parA maNi zabdano prayoga kare . TIkAH-eva yatyAnAzeSvapyuktanyAyena yati' zabda pravR. tti nimittAnAvepi bAharajodaraNAdiliMginepathyAdisAdhAraNa dharmopalaM nAt brAMtA yatizabdaM pravayaMti // tasmAtsuvihiteSvevakAlAya nurupaM yatamAneSu vAstavo yati zaprayoga itivRtaarthH||33||
Page #651
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4. atha zrI saMghapaTTakA (127) arthaH-e prakAre liMgadhArIune viSepaNa kahyA evA nyAye karIne yati zabdanI pravRttinuM kAraNa nathI. to paNa bAhyathI rajoharaNAdi sAdhAraNa dharmanA avalaMbanathI brAMti pAmelA puruSo liMgadhArine viSe yati zabda vIve , te hetu mATe kALane anusarI prayatna karanAra suvihita puruSone viSe je vastutAye yati zabdano prayoga ghaTe 3. e prakAre zrA kAvyano artha thayo // 33 // TIkAH-tadeva maudezikanojanAdidhAradazakena liMgitiH prajJApitasya dharmasyotpathatvaprakAzanena jamAnAM cetasi kopAvi viM saMjAvayaMstatvamaNapurassaraM tatpradarzanaprayojanamAvizcikIe'rAha // arthaH-te hetu mATe naddezika nojanAdi daza jhAre karIne liMgadhArIue nirupaNa karyo je dharma te unmArgapaNAne prakAza karanAra De ema kardA. e hetu mATe. te sAMnaLI jama puruSane cittamAM krodhano Aveza thayo haze ema saMnnAvanA karanAra graMthakAra te avasare te kahI dekhAmavAnA prayojanane pragaTa karatA batA thA prakAre kahe . mUlakAvyam:itthaM mithyApathakathanayA tathyayApIda kazcin / medaM jhAsIdanucitamayo mA kupatkopi ysmaat|| jainatrAMtyA kupathapatitAn prekSya nUstatpramohA / / pohAyedaM kimapi kRpayA kalpitaM jalpitaM ca // 36 //
Page #652
--------------------------------------------------------------------------
________________ (16) atha zrI saMghapaTTakA - TIkAH -itthaM prAkpratipAditaprakAreNa mithyApathakathanayA caityavAsIprarUpitotsUtramArgaprakaTanayA karaNanUtayA tathyayA pi yathArthayApi asatyayA hi tayA kopotpAdAdya pikasyApi saMjAvyata ityapi zabdArthaH arthaH-pUrve pratipAdana kae prakAre mithyA mArganuM je kahe eTale caityavAsIe prarUpaNA karelo je mArga tenuM utsUtrapaNe je pragaTa karI dekhAmavaM te vAta yathArtha De eTale satya , to paNa, eTale te vAta asatya hoya to koine paNa krodha zrAdi natpanna thAya ema saM. bhAvanA karIe bIe eTalo api zabdano artha be. TIkAH-zha loke pravacane vAkazcijinazAsanastho mAjhAsIt mAmesta yat idaM mithyApathakupathatvaprakaTanaM anucitmsNgti| yadi hIdaM rAgadveSAcyAmatathyaM vidhIyeta tadA naucityaM syAnacaivamasti ||atho ityAnaMtarye'vyayaM // tenA'nucitajhAnAnaM taraM mA kupat mA krudhat kopi kazcit // arthaH-ahIM lokane viSe athavA pravacanane viSe koI jina zAsanamA rahelo jIva te ema na mAnazo je A mithyA mAgarnu kumArgapaNuM pragaTa karyu te anucita ke eTale aghaTatuM . kemaje jo rApa keSavame khoTI prarupaNA karIe to anucitapaNuM Ave, paNa A to ema nathI. anaMtara arthane viSe "atha" eTalo avyaya jANavo, te hetu mATe anucitta jAeyA par3I ko paNa prANI kopa na pAme.
Page #653
--------------------------------------------------------------------------
________________ -4 atha zrI saMghapaTTakA (129) TIkAH-yadi hyetadanucitaM syAttadA tadajJAnAnaMtaraM kopo. pi kartuM kathaMcit yujyeta // na caivaM tasmAnna kopanIyaM // atha yayevaM mithyApathakathanena pareSAM kopAvi vazaMkA tadAsau na kathanIya eva // paraM saMklezahetoH satyasyApi vacanasyAvaktavya tvenAnidhAnAt // arthaH-jo A kahe, nizce anucita hoya to te jANavA paDI ko prakAre kopa paNa karavo ghaTe, paNa A to ema nathI mATe kopa na karavo. have jo emaja hoya ke mithyA mArganuM je kahe teNe karIne parane kopa natpanna thaze evI zaMkA rahI , to e vAta kahe. vIja nahIM. kema je parapratye kveza utpanna thavA, kAraNarUpa evaM satya vacana paNa na bolavU ema zAstra vacana De. TIkA:-yamuktaM saccAvi sA na vattavA, jana pAvassa zrAgamo // ztyatAha // yasmAdyato hetorjenatrAMtyA sAdhusAdhvIzrAvakazrAvikA caityAyAkAradarzanAdAItametatpravacana miti mithyAjJAnena mahi liMgyAdayastatvata ArhatA uktanyAyena teSAM tathA tvasyApAkaraNAMt // arthaH-te kahI dekhAme ve je, jethI pApa khAne evI satya
Page #654
--------------------------------------------------------------------------
________________ (630 ) -48 atha zrI saMghapaTTakaH vANI hoya to te paNa na bolavI. evI AzaMkA karI teno uttara kahe be. je hetu mATe yA jaina be evI prAMtiye karIne sAdhu, sAdhvI, zrAvaka, zrAvikA tathA caitya ityAdi bAhyarthI thAkAra mAtrane dekhI ne yA arihaMtanuM pravacana be e prakAre mithyA jJAne karIne liMgadhArI zrAdika puruSo tatvarthI jainI nathI. kema je pUrve kathaM e prakAre te liMgadhArIne jainI paNAnuH khaMgana karyu be e hetu mATe. TIkAH- tato yathA hatpUrapUritodarAH saMkalamupalA dijAlaM kAMcanatayA'dhyavAsyati tathA tepi jamAHkuvAsanAvAsitAMtaHkarayA vastuto'nArhatamapyetat liMgivatmahitaMmiti viparyasyatIti navati jainacAMtiH // -- arthaH-jema koika te pASANanA samUhane thA sonAno Dhagalo be e prakArano nizcaya kare tema navArI vAsanAvame jemanAM aMtaHkaraNa vAsanAvAlAM thayAM ne evA jama puruSo vastutAe zrA liMgadhArI mArga arihaMta saMbaMdhI nathI. to paNa te mArgane chArihaMtano jAye be eja jainapaNAnI jAMti be. TIkA:-tayA kupathapatitAn kumArgaprasthitAn nRRn mAnavAn prekSya avalokya tatpramodApohAya kupathapa titanaraprAgukta prabala mithyAjJAnApanodAya idaM etabliginAM mithyApathasvarUpaM kimapi digmAtraM sakalasya tasyArvAgdArzanirjivdAzatenApi vaktumazakyatvAt //
Page #655
--------------------------------------------------------------------------
________________ -49 artha zrI saMghapaTTakaH arthaH-- tethe karIne kumArgamAM pamelA puruSone joi temano vizeSa moha nAza karavAne eTale pUrve kayuM e prakAre prabala mithyA jJAnane nAza karavA yA liMgadhArInuM mithyA mArganuM svarupa kAMika dizamAtra dekhAyuM che. kemaje badmastha dRSTIvALA puruSoe to so jI jovane paNa liMgadhArI uno kumArga kahI dekhAvA samartha thavAtuM nathI e hetu mATe. TIkAH kRpayA kathamamI mUDhAstIrthAbhAvakadarzitAH kupatha svarUpaM vijJAya tatparihAreNa satyathamacyupetya navodadhiM tariSyaMtItyanukaMpayA katiM vyapratipipAdaviSayA sakalaM saMkalayya prathamaM cetasi majjitaM tato jalpitaM kararacanayAdRgdhaM // tadaMtare parasya purataH samyak pratipAdayitumazakyatvAt // -- arthaH- kRpAye karIne yA prakAre kahyuM be. kRpA te zuM ? to tIrthanA shraavy| kadanAne pAmelA thA mUDha puruSo kumArganA svarUpane jANateno parihAra karavo tethe karIne sanmArga pAmI saMsAra samudrane taraze e prakAranI anukaMpAvake prathama cittamAM saMkalanA karI vyathuM pratipAdana karavAnI ihAvame kalpanA karI kAMbe, eTale karanI racanAvane karyu, kemaje te vinA bojAnA moDha / zrAgaLa sArI rIte pratipAdana karI zakAtuM nayI e hetu mATe. TIkA:- ca samuccaye // etena saccAvItyAdyAgamabalena para saMklezanibaMdhanaM satyamapi vavona vacanIyamiti yadAzaMkitaM // tadapyapAkRtaM yasyAgamasyAnyaviSayatvAt // tayAhi // dharmA
Page #656
--------------------------------------------------------------------------
________________ (612) atha zrI saMghapaTTakA - yogyaprati hitaiSiNApi satyamapi hitopadezavacanaM na jaassnniiy|| tasya karmabaMdhahetutvAt // tathA kvacidaTavyAdau tasthuSA muninA dedRzuSA pimRgaM mRgayamANasya vyAdhasyAnuyujAnasyApi tasya purato mRgadarzanaM satyamapi nAnidhAtavyam // arthaH--cakArano samuccayavAcaka artha je. zrA pUrvekaDaM teNe karIne " saccIvI" ityAdi Agama vacananA baLe karIne parane kle. zanuM kAraNa evaM satya vacana paNa na bolavU. e prakAranI je AzaMkA karI tI te paNa pura karI, kamaje e Agama vacanano viSaya jado ne e hetu mATe. te jUdA viSayapaNuM dekhAme je je, je puruSa dharmane ayogya te pratye hitane zvanAra puruSe paNa hitakArI napadeza vacana satya ne topaNa na bolavU. kemaje tene karmabaMdhanuM kAraNapaNuM thAya ne e hetu mATe. te kahe je je, koika araNya pramukha sthaLane viSeradelA maniye pAradhInA jayatho nAzIne mRga saMtAyo , tene pote jANe , topaNa mRgayA karanAra pAradhIye mRga khoLatAM munine pUjyu topaNa te bhAgaLa satya vacana paNa na bolyA, mATe ev| jagAe satya na bolavU ema zAstrano thanniprAya de. TIkA-tadvidhAta nimizatvAt / / kiMtu tatra tahiparItaMka ktavyaM taddhitatvAt // tadeva vacanaM tatra satyaM // nuuthitmitivcnaat||ityevmaadirsyaagmsy vissyH||h tu pArzvasthAdi. malimbucairvazIkRtyotpathena saMsArapaTalI noyamAnaM norAjakami. va jananivadamavedaya kenApi mahAsatvena vidhAyamAnasya prakAra
Page #657
--------------------------------------------------------------------------
________________ atha zrI saMghapaTTakaH (632) vijramaM vicatastatpathasvajalpanasya teSAM saMkleza detukhepi pravacanaprajAvanA nimittatayA'ciMtya puNyasaMcAra kAraNatvenA jidhAnAttajjalpanamavazyaM kartavyameva // arthaH- kema je te satya vacana vighAtanuM kAraNa ve e hetu mATe. tyAre te jagAe zuM karavuM ? to tethI ulaTuM vacana bolavu . kema je te jagAe te ulaDhuM vacana bolavu eja hitakArI be. te vacanaja se jagAe satya be, kema je zAstramAM kahyuM be je, satya vacana te kayuM ? to teno uttara ema kayoM be je, je vacana prANI mAtrane hitakArI hoya te satya vacana jANavuM. pUrve kayuM ityAdi sthaLa eja e Agamano viSaya be. eTale evI jagAe satya paNa na bolavu ema zraniprAya che. ahIM to pAsathyAdi cora puruSoe vaza karIne unmArgavake saMsArarUpI potAne rahevAnuM gAma te pratye lai javA mAMgelo jema jene mAthe rAjA na hoya tevA jagatUne potAnI najaramAM prAve tyAM kheMcI jAya tenI peThe lokanA samUhane joi koi mahA satvavaMta prANIe te suMTAtA lokono pokAra sAMjaLI te cora lokane klezanuM kAraNa evaM paNa te coranuM nanmArge vartavApaNaM prakAza karI dekhAmayuM, tema pravacananI prajAvanA thAya evA hetuvame citavanamAM na Ave evA puNyandha samUhanuM kAraNa jANI te liMgadhArIjanA svarUpanuM nirUpaya karyu se zAstramAM karavAnuM kathuM be, mATe avazya karavA yogyaja be. TIkAH ||ddukN // suhasIlateya gahie, navapAhIM teSa jagamiya mayA // jo kuNai kuviyattaM, so vannaM kubai saMghassa //
Page #658
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8. atha zrI saMghapaTTako ataH kupathapaMkanimajjannaranikaroddharaNAya mayA kiMcijjapitamidamitisuSTuktaM jagavatA prakaraNakAreNetivRttArthaH // arthaH-e hetu mATe kumArgarUpI kAdavane viSe bUmatA lokanA samUhane dekhI teno ujhAra karavAne amoe thA kAMka kahyu, mATe samartha evA thA prakaraNanA karanAre liMgadhArInuM svarUpa nirupaNa karyu te ThIkaja kayu , e prakAre A kAvyano artha thayo. // 34 // TIkAH--atha kimiti digmAtramevAnnihitaM yAvatA niH zeSadoSaprakAzanena hi mithyApathaH sujhAnaH sutyajazca javatI tyAzaMkya tannirAsadyotakena yata iti padenAMtarApUrya tadoSANAmAnaMtyenAnidhAnAzakyatvaM nidarzanayAvirbhAvayannAha // ytH|| - arthaH-zA kAraNa mATe liMgadhArInA svarUpanuM nirupaNa dizamAtraja dekhAmayu? jevU ne tevu samasta dekhAmayuM hoya to nizce mithyAmArga sukhethI jANavAmAM Ave tathA sukhetho tyAga thAya evI AzaMkA manamAM dharI tenuM khaMmana jalAvanAra 'yata' e prakAranuM padakace . muko teno uttara yA prakAre , ema kahetAM graMthakAra jaNAve le je. te liMgadhArIunA samasta doSa anaMtA , te sarve doSa kahevArnu . mAru sAmarthya nathI eprakAre nidarzanAalaMkAravame pragaTa karatA batA zrA prakAraceM kAvya kahe .
Page #659
--------------------------------------------------------------------------
________________ - atha zrI saMghapaTTakA - // mUla kaavym|| prodbhUte'naMtakAlAt kalimalanilaye nAmanepathyato'rhana, mArgajrAMtiM dadhAne'tha ca tadanimare tatvato'smin purdhvo| kAruNyAdyaH kuvodhanRSu nirasisiSurdoSasaMkhyAM vivade, daMnonodheHpramitsetsasakalagagano laMghanavA vidhitset||35|| TIkAH-yata iti yasmA torasmin puradhve'naMtakAlAt prodlute yo doSasaMkhyAM vividityAdi sNbNdhH|| tatra projhate saMjAte anaMtakAlAt anaMtAnehasA anaMtotsarpieyavasapiNIparIvartanenAsyakumArgasyAzcaryadazakAMtaHpAtitvena siddhAMta pAdu vapratipAdanAt // arthaH--je hetu mATe anaMto kALa gayA paThI utpanna yaelo A duSTa mArga tene viSe je doSa rahyA , tenI saMkhyA karavA je puruSa icche; ityAdi saMbaMdha jANavo. temAM anaMto kALa gayA palI e. Tale anaMtI natsarpiNI avasarpiNI kALa gaye A liMgadhArI no karelo kumArga te daza AzcaryamAMnuM e bellu saMjati pUjanarUpa zrA zrAzcarya , ema enI natpatti siddhAMtamAM pratipAdana karI je. TIkA:-kalimala nilaye suSyamApAtakanivAse puSyamAkAlohyaparakAlApekSayA mhaapaapH|| tatazcAtrAtIvAsamaMjasapra. vRnidarzanAtsaMnAvyate sakalaM puSyamAmalaM durdhve'sminivsti|
Page #660
--------------------------------------------------------------------------
________________ (636) -4 atha zrI saMghapaTTakaH athavA kalirevakalada eva malaM kihaMtasya nilaye // tathAnAma - nidhAnaM yathA liMga darzane pi lokA vaktAro bhavaMti // zramI jainA thAmI sitAMbara jiva ityAdi // arthaH- kaLIkALa saMbaMdhI pApanuM ghararUpa eTale duHSamA kALanAM pApane rahevAnuM sthAnarUpa evA duHSamA kALavane bIjA kA LanI apekSAvane mahA pApa be, te detu mATe A kALamAM zratizeja ghaTatI pravRtti dekhavArthI ema saMbhAvanA thAya be je, samasta duHSamA kAnu pApa thA duSTa mArgane viSe nivAsa karI ra e. athavA kalI katAM kalaha eja je mala tenuM ghararUpa evo A liMgadhArI unoM mArga tene viSe nAma eTale khanidhAna jema bAhyayI liMga dekhe paNa loka ema kahe be je, zra jainI ne zrI zvetAMbara nikku beityAdi // TIkA :- nepathyaM rajoharaNAdiveSastato dvaMdvaH tatazca nAmane pazyataH suvihitasAdharaNAnnAmazravaNAnnepathyadarzanAccA'rhanmArga cItiM tAtvika jinapathAdRzyaM dadhAne bijrANe || nanvayaM paMyAstahi jinamArga eva javiSyatItyata zrAha // artha:---- nepathya kahetAM rajoharaNAdi veSa, paDhI pUrve kAM te padano dvaMdva samAsa karavo, veza mAtranA nAmathI suvihita mu ninA jevuM eka nAma mAtra sAMjaLavAthI tathA dekhavAthI arihaMtanA 'mArganI' jAMtine dhAraNa karato zAstramAM kahelo je jinamata tenI jAMti upajAvato. e jagAe zrAzaMkA karI kahe be, je nizce e
Page #661
--------------------------------------------------------------------------
________________ -4 atha zrI saMghapaTTakaH (637) liMgadhArI uno mArga eja jina mArga haze evI AzaMkA dhAya be teno uttara kahe te je, TIkA:- atha ceti pratikUlapakSAMtaradyotakamavyayaM // nanvataH paramArthataH tada nimare'InmArgaghAtuke // zrayamarthaH // yathA' nimarAH prachannaghAtukAH svaveSeNa rAjAdighAtakarttumazaknuvaMto vaiSaparAvarttanena rAjAdikaM vyApAdayaMti / tathaitepi gRhasthaveSeNAInmArgacchedanaM tathAvidhAtumapArayaMto yativeSeNa viruddhaprarUpapAceSTitAdinA'InmArgamucchiMdatIti javatyanimarAH // - arthaH- atha ca' eTalo viparIta pakSAMtarane kahenAro zra 'vyaya be. e hetu mATe nizce paramArthathI vicArI jotAM e liMgadhArIcaM arihaMtanA mArgane ghAta karanArA be. temAM pragaTapaNe zrAvo jAvArtha rahyo be je, jema rAjAdikane bAnA mAranArA ghAtakI puruSo te posAno jebo be tevo veza rAkhI rAjA pramukhane mAravA samartha nathI yaMtA tyAre potAno veSa palaTI bIjo veSa karI rAjAdikane mAre be tena zrA liMgadhArIna paNa gRhasthanA veSavame arihaMtano mArga bedana kasbA na samartha yayA tyAre yatino veSa dhAraNa karI virUddha prarUpaNA karavI; ityAdi upAyavame arihaMtanA mArganoM uccheda kare be mATe e ghAtakI be. TIkAH -- tatazca duradhva DuradhvavarttinoranedopacArAditthamupanyAsaH // zrasmin prAgvarNitasvarUpe Duradhve kumArge kArueyAt mAsmAmI buman jamA yasmin kupathapaka itidayAdhyavasA
Page #662
--------------------------------------------------------------------------
________________ (68) * atha zrI saMghapaTTakA yAt yaHkazcinmahAsatvo naSuliginnAvanAnAviteSu maryeSu kubodhaM kudezanotpAditamasatpathe pi satpathamaM nirasisiSurbi jitsuH|| yadi hi kathaMcidamISAM mUDhAnAM duradhvadoSasAmastyapradarzanenAyaM kubodho vidhvaMsate tadAmI napakRtA navaMtItyAzayena doSasaMkhyAM dUSaNeyattAM vivaket anidhitset // arthaH-te hetumATe duSTa evo je mArga ane je puSTa mArgamAM rahenAra puruSoM e beno upacArathI anneda ne tethI e prakAre kaDaM. A pUrva kahyo evo je puSTa mArga tene viSe jamapuruSo bume , tene dekhI e prakAranI karuNA zrAvI je, A puruSo kumArgarUpI kAdavamAM bume le evA adhyavasAyathI temane napharavA A kayu , ema saMbaMdha jANavo. liMgadhArIunI nAvanAvame sahita thaelA tathA kudezanAtha) nutpanna thaelo je kubodha eTale asat mArgane viSe paNa thA sat mArga be evI brAMti tene nAza karavA zchatA ane naya pAmatA evA puruSo tenI madhye kozka mahAsatvavALo puruSa ema vicAre le je, ko prakAre A mUDha puruSone iSTa mArga saMbaMdhI samasta doSa dekhAmoe to teNe karIne emano kubodha nAza pAme to emano upakAra ko kahevAya evA aniprAyavame doSa saMkhyAne kadevA ije|| TIkAH-etAvat saMkhyA atra kumArge doSAH saMtIti yovaktumichedatyarthaH // sa pumAn aMjojalaM aMnodheraNavasya pramiset // zyadatrAMna iti culukAdiniH saMcikhyAset // jalavijalapamitsAnidarzanena duradhvadoSANAmasaMkhyeyatAsidhyA
Page #663
--------------------------------------------------------------------------
________________ * atha zrI saMghapaTTako anno Anim aparituSyan vivaditatadAnaMtya cikhyApayiSayA nidarzanAMtaramAha // arthaH-eTale zrA kumArgane viSe doSanI ATalI saMkhyA be, ema je kahevA zche le (eTalo arthaDe) te puruSa samujanA jaLanuM pramANa kare je A samuSamAM ATavU jaLa , eTakhe aMjali Adikavame kahevA zche, je samujnuM jaLa bATalI aMjaliyo pramANe be. samujanA jaLanI pramANa karavAnI zvAnuM dRSTAMta dekhAnyu teNe karIne uSTa mArganA doSa asaMkhyAtapaNuM siddha thayuM teNe karIne saMtoSa na pAmatAM graMthakAra vaLI te doSanuM anaMtapaNuMDe ema kahevAnI zcAe bIjuM dRSTAMta kahe . .. TokAH-sakalagaganolaMghanaM padayAM samagrAMtarikSAMtaprApa. NaM veti pakSAMtare vidhitset cikIt // ayaM ca nidarzanA nA. mAlaMkAraH // yatra prAkaraNikAprAkaraNikayoH parasparaM saMbaMdhA jAvAdupamAyAM paryavasAnaM sA nidarzaneti tanakaNAt // arthaH-samasta AkAzanuM navaMdhana pagavame karavA ile evo De, ema bIjA pakSAne viSa artha thayo e nidarzanAnAme akhaMkAra thayo. je jagAe varNana karavA yogya je vastu tathA tethI bIjI vastu e beno paraspara saMbaMdha nathI e hetu mATe upamAne viSe paryavasAna tharbu te nidarzanAlaMkAranuM lakSaNa le.
Page #664
--------------------------------------------------------------------------
________________ (610) 48. atha zrI saMghapahaka AAAAAAAAAAw - ttiikaa:-|| yyuktN|| - annavastusaMbaMdha upamA parikalpaka iti tadatra prAkaraNikAprAkaraNikayoduradhvadoSadoSasaMkhyA vivakSaNajaladhijalapramitsayorduravvadoSasaMkhyAvivakSaNasakalagaganovaMdhana vidhitsa: yo pRthakpRthagviSayatvAdanyonyAsaMbacyorupamAyAM pryvsaanN|| sAgarAMnaHpramitseva ca sakalagaganovaMdhana vidhitseva vA prakRtapuruSeNa uradhvadoSasaMkhyA vivadA // arthaH te kaDaM ne je, upamAnI parikalpanA karanAra vastuno saMbaMdha jemAM hoya te nidarzanAlaMkAra kahIe, mATe zrA jagAe varNana karavA yogya ne avarNana karavA yogya evA je puSTa mArganA doSa kahevA te tathA samunnA jalanuM mAna karavU te benuM athavA iSTa mArganA doSanI saMkhyAna kahevu tathA sakala AkAza, navaMdhana karavAnI zvA e benA viSaya jUdA jUdA , te hetu mATe e bene paraspara saMbaMdha nathI tethI napamA alaMkArane viSe ernu paryavasAna De, kema je samupha jalano pramANa karavAnI icchA jevI ne athavA sakala AkAzane ullaMghana karavAnI icchA jevI tevI puruSane A cAlato liMgadhArIuno karelo duSTa pravAdarUpa mArganA doSanI saMkhyA karavAnI icchA . eTale paramArtha e je e mArganA doSanI saMkhyA karI zakAya evI nathI. TIkAH-tato'yamarthaH // // yathA sAgarAMno'tijUyastvAt pramAtumazakyaM sakalagaganokhaMyanaM vAnaMtyAdvidhAtumazakyaM tathA duravasya mahAmithyAtvarUpasya lokottaraviruvAsamaMjasaceSTita.
Page #665
--------------------------------------------------------------------------
________________ 28 atha zrI saMghapaTTaka: (1) zatasahasrasaMnRtatvAttaddoSasaMkhyApyati bAhulyAdvaktumazakyeti // to digmAtramevodAhRtaM // tAvanmAtreNApi keSAM cit puNyAsmAnAM mohApohena satpathAnyupagamo javiSyatIti bhiyeti vRttArthaH // 35 // arthaH- te hetu mATe yA artha sasphuTa be je, jema sAgaranuM jati be mATe tenuM pramANa karavA samartha nathI yavAtuM zrAthavA samasta prakAzanuM ballaMghana karavA samartha nathI thavAtuM. kemaje te anaMtu e hetu mATe; tema duSTa mArganuM mahA mithyAtvarUpapaNuM be te lokottara viruddha je aghaTIta artha tenAM seMkako tathA hajAro te sahita be mATe te doSanI saMkhyA paNa ati ghaNI be: mATe kahI zakAta nathI, e kAraNa mATe yA diza mAtra dekhAmI be tethe karIne paNa keTalAka puNyAtmA prANIne mohano nAza yaze tethe karIne sanmArganI prApti yaze, evI buddhiye karIne yA kayuM be. e prakAre kAvyano kArya thayo. // 35 // TIkA: nanUkanyAyena liMginacedyatayo na javaMti // ta dina saMtyeva kvacitsaMpratizrutoka lakSaNa nAjo yatayo'darzanAt // tathA ca jJAnadarzanAbhyAmeva jagavatIrthamanuvarttata iti manyamAnaM mUDhaMprati liMginyaH pakSAMttarasaMsUcakena tathA zabdenAMtarApUrya saMprati vartamAnatayA kAlo citayatila karAla kitAn suvihi tayatIn pratipAdayannAha // artha:-- tarka karI kahe be je, pUrve ko e nyAyeM-- karIne 1
Page #666
--------------------------------------------------------------------------
________________ . aba zrI saMghapaTTakA liMgadhAri jo pati na hoya to A kAlamAM koI jagAye sihAMtamA kSetrAM lakSaNa kahyAMbe, tevA lakSaNa vALA yati nathIja kemake tejA sakaNa vALA pati koi jagaue dekhAtA natho, e hetu mATe. vaLI jJAna darzane karIne je jagavatanuM tIrtha va De, ema jApatA ziSya pratye liMgadhArI vinA zAstra lakSaNathI maLatA AvatA evA suvihita yatiyo be, e prakArano pakSAMtarane jaNavanAra tathA zabda madhye mUkI vartamAna kALamAM ucita evA yati lakSaNavame sahita suvihita yati De ema pratipAdana karatA satA kahe je. tathAca // malakAvyam:-- na sAvadyAmnAyA na, bakuza kuzIlocita yti| kriyA muktA yuktA, na madamamatAjIvana nyaiH|| na saMkvezAvezA, na kadaninivezA na kapaTa / priyA ye tedyApi syurida, yatayaH sUtraratayaH // 36 // TIkA:-tatheti yathA saMprati nayAMso liMginaH saMti tathA tena prakAreNa viralAHsuvihitA apItyetadevAha // tedyApi syuriha yataya iti saMbaMdhaH ||aamnaayo guruziSyapratiziSyAdikrameNa saMpradAyaH sAvadyaH prAgvarNitaudezikanojanAdyupatnogAdeH sapApa AmnAyo yeSAMte tathA nAteSAM nissedhH| adhunAtanaruDhyaudezikazojanacekhavAsAdinA sAvadmasaMpradAyavaMtro yena jati tathA //
Page #667
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 atha zrI saMghapakA Manual arthaH te prakAre nathI eTale jema vartamAna kALe ghaNA liMgadhArI , te prakAre suvihita nathI. suvihita virala , paNa suvihitanI nAsti nathI. je hetu mATe adyApi eTale zrA kALamAM paNa suvihita De, e prakArano saMbaMdha A kAvyamAM jANavo. AmnAya je ziSya tenA ziSya ityAdi kramano saMpradAya te pUrve kayuMje udde zika nojanAdikanuM logavaq teNe karIne sAvadya thaelo eprakArako nathIthAmnAya jemano evA, eTale yA kALanI ruDhIye nadezika nojana tathA caityavAsa ityAdike karIne sAvadha saMpradAya vALA-je mathI te. TIkA-bakuzaM zabalamaticArapaMkena samasaM prakramAcAritraM // tatazca bakuzacAritrayogAtsAdhavopi bakuzAH // te ca hidhAH // upakaraNadehaledAt // tatropakaraNabakuzA yevarSApratyAsattimaMtare NApi kadAciThastrAdikaM dhAvaMti zladaNAyaMzukAdica jighRdaMti . kadAcit paridadhate c|| arthH--|| tathA bakuza ketAM zabala eTale aticArarUpI kAdavavake melu thaeva~ cAritra, tenA yogathI sAdhu paNa bakuza kahIe, te sAdhu be prakAranA , temAM ekato upakaraNa nedayI ane bIjA deha nedathI, temAM napakaraNa bakuza tene kahIe je varSAkAla samIpa thayA vinA paNa kyAreka vastrAdikane dhue tathA kIsArAM ityAdi guNa yukta vastrAdikane gRhaNa karavA zve. tathA kyAre tenuM dhAraNa paNa kare. TIkAH-pAtradaMgakAdyapi pRSTaM tailAdinakSaNotyAktiteja
Page #668
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 644 ) 48 atha zrI saMgha paTTakaH skaM ca dhArayati // upakaraNamapyatiriktaM prArthayate iti // dehabakuzAstu ye ka caraNanakhAdIn kadAcinnirnimittaM bhUSayaMtIti // ime - ca dvividhA api ziSyA diparivArAdikAM vinUrti tapaHpAMmityAdipranavaM ca yazaH prArthayate tadAsAdanena ca pramodate bedAzcAticArairbahuniH zalitA pi karmakSayArthamudyatA ityAdi lakSaNa yuktA bakuzAH // arthaH- tathA pAtrAM tathA dAMgo ityAdika paNa ghazelAM telAdike copamelAM jhaLajhaLATa evAM karI dhAraNa kare ne adhika upakaraNa paNa prArthanA karI rAkhe have deha bakuza to tene kahIe, je hAthapaganA nakhAdikane kyAreka kAraNa vinA paNa zojAve. e be prakAranA bakuza paNa ziSyAdi parivArarUpI vijU tine tathA tapathI utpanna thalu tathA paMmitapaNAthI nRtpanna thaeluM je yaza tenI prArthanA kare thAne te maLavAthI rAjI thAya ne bedane yogya evA ghaNA - ticAravame zabaLa thayA be eTale yukta thayA be topaNa karmakayane zrarthe yamavaMta be, ityAdi lakSaNa yukta hoya tene bakuza kahIe. TIkAH -- // yaduktaM // upakaraNadedacorakA iDhIrasa gAravAsiyA nizcaM // bakusabalabeyajuttA niggaMthA bAusA jagiyA // arthaH- te vAta zAstramAM kahI be je, upakaraNane tathA dehane cokhAM rAkhe tathA kyAreka RddhigArava tathA rasagArakhe sahita
Page #669
--------------------------------------------------------------------------
________________ - atha zrI saMghapaTTakA - 1945) hoya tathA nitye ghaNuM zabaLa eTale ghaj malina beda prAyazcitta zrAve tyAM sudhI malina cAritra sahita evA je nigraMtha te bakuza kahIe. TIkAH-tathA kutsitaM zIlaM baraNaM yeSAM te tthaa|| tepidvidhA // AsevanAkaSAyanadAt // tatrAsevanAkuzIlA ye jJAna darzanacAritratapAMsi kiMcidupajIvaMtikaSAyakuzIlAstu ye kodhAdiniH kaSAyaiAnAdiguNAn yuMjaMti athavA kaSAyai niAdIn ye virAdhayaMti // javo dAyopasthitA apItyAdi lakSaNanAjazca kuzIlA iti tato bakuzAzca kuzIlAzceti iMjaH arthaH----vaLI kutsita eTale niMdita De cAritra tejemanuM te kuzIla kahIe. te kuzIla be prakAranA . temAM eka to AsevanA kuzIla tathA kaSAya kuzIla evA jedathI. temAM zrAsevanA kuzIla tene kahIe je, jJAna darzana cAritrane tathA tapane kA zrAjIvikA rUpe dhAraNa kare, ane kaSAya kuzIlato krodhAdi kaSAye karIne jJA. nAdika guNane jome (neLave) athavA kaSAye karIne jJAnAdika guNanI je virAdhanA kare ane saMsArano nacheda karavA tatpara paNa thaelA ityAdi lakSaNavALA De te kuzIla kahIe. tyAra paDho bakuza ne kuzIla e be padano iMcha samAsa karavo. TIkAH teSAmucitA yogyA yatikriyA pratyupekSApramArjanaprabhRtikA sAdhusamAcArI tayA muktA rahitAye na nvNti|prtyhN yatikRtya pamilehaNA pamajjaNA, niskiriyA loya muMjaNA cev||
Page #670
--------------------------------------------------------------------------
________________ (646) * atha zrI saMghapaTTakA pattagadhuyaNa viyArA mila mAvassayAiyetyAdi / daza vidha cakravAlAdi sAmAcA cArIriNa ityrthH|| arthaH-temane yogya evI je muninI kriyA pamilehaNa pramArja Adi sAdhu samAcArI teNe rahita evA je nathI eTale nitye sAdhu samAcArIye yukta je. sAdhune nitya karavA yogya evI kriyA je pa. miledaNa ityAdi. .. tIrthaprayAyuktayatigaveSAlAtakaparihAreNa yaha TIkAH-atraca pulAkanigraMthasnAtakaparihAreNa yaddakuza kuzIlocitakriyAyuktayatigaveSaNaM tataireva sarvatIrthakarANAM tIrthapravRtteH saba jiNANaM jahmA, bakuzakuzIlehiM vaTTae tittha, mitivacanAt // tathA na yuktA na spRSTA mado jAtyAM dinirAtmo, skarSapratyayaH mamatA gRhasthAdiSu pratibaMdho mamaite yogademaM vahaMti tato yadyamISAM kvApyaniSTaM na saMpadyate ityAdi snehena tavasukha duHkhAnyAM yaterapi tatteti yAvat // - arthaH-zrA jagAye pulAka nirmatha tathA snAtaka e sarvenoM tyAga karI je bakuza kuzIlane yogya evI je kriyA teNe yukta evA yati khoLI kADhayA tenuM kAraNa e je je, bakuza kuzIlavameja sarva tIrthakaranA tIrthanI pravRtti thAya be, e hetu mATe. te kaDuM je, sarva jinanA tIrthane bakuza kuzIla vRddhi pamAme De evA vacanathI, vaLI te bakuza kuzIla. kevA De? to potAnA utkarSane jaNAvanAra jAtyAdika je madate jemane sparza karI zakatA nathI, tathA gahasthAdikane.viSe pratibaMdha eTale thA zrAvaka to mArA mAro yoga kema
Page #671
--------------------------------------------------------------------------
________________ - atha zrI saMghapaTTakaH -- (647 ) kare . e prakAre gRhasthAdikane viSe je mamatA, tethI ema thAya be je zrA zrAvakAdikanuM kyAre paNa aniSTa eTale mATuM na thAna, ityAdika snehe karIne yati paNa te zrAvakanA sukhavame sukhI yAya be, ane duHkhavame duHkhI thAya be. eTalo jAtrArtha be, mATe te gRhastha sAthai paricaya rAkhatA nathI. TIkAH - zrAjIvanaM yAjavikA nirvAhastasmAd jayaMtaddbhAvasaMjAvanayA jI tirgRhi nirviditazaithilyAH siddhAMtAdhya yanAdivirahitA vA gRhastha caMdo'nuvRttiM vinA niHspRhatayA zuddhaM prarUparyaMto vA etatkRta nirvAhAjAvena kathaM vayaM jIviSyAma ityAvyadhyavasAya ityarthaH // tatazca madazcetyAdi dvaMdvaH // arthaH- AjIvikA eTale nirvAha tethI je jaba tenI saMbhAvanAye karIne je jaya, eTale gRhastha lokoye jAeyuM be zithi pa se jemanuM, athavA siddhAMtanuM je adhyayanAdi tethe rahita athavA gRhasthanI anuvRti vinA niHspRhapaNe zuddha prarUpaNA karatAM e zrAvaka nirvAda nahIM kare to Apa kema jIvIe ityAdi adhyava sAya, eTalo artha jANavo, tyAra pachI mada pada sAthe dvaMdva samAsa thAya. TIkA:- tairmahAsatvAnAM hi svajanadhana putra kalatrAdisaMgatyAgena pravrajyAgrAhiNAM kutastyo gRhasthAdiSu mamatAdyavakAzaH kI bAnAmeva taddbhAvAt / evaM ca sati mamatAdinirvarjitAH // tathA saMhezaH vinivAtayA pratIyamAno raupradhyavasAya *
Page #672
--------------------------------------------------------------------------
________________ (948) - atha zrI saMghapaTaka stasya AvezaH AvegaHnatkarSoM yeSAmiti vyadhikaraNo bahuvrIhiH tathA yena nvNti|sNjvlnkssaayodytven teSAM tannibaMdhanaprathamAdikaSAyodayAnAvAt // arthaH--te mahA satvavaMta puruSo svajana tathA dhana tathA putra tathA strI ityAdika saMgano tyAga karIne pravrajyA gRhaNa kare ne temane gRhasthAdikane viSe mamatAdika thavAno avakAzaja thato nathI eTale tevA mahAMta puruSo gRhasthAdikane viSe mamatA kareja nahIM, eto napuMsakaneja gRhasthAdikane viSe mamatA thAya e hetu mATe. e puruSo evA ne tethI mamatAdika varjita kahyA. vaLI saMkleza kahetAM avijinna pravAha paNe jaNAto je roja adhyavasAya, tenA je Aveza kahetA vega te je jemane e prakArano vyadhikaraNa bahuvrIhi samAsa karavo, te prakAranA je nathI. kema je te bakuza kuzIlane saMjvalana kaSAyano udaya he paNa te madAdinA kAraNa jUta je prathamAdi kaSAya eTale anaMtAnubaMdhi Adi kaSAya teno udayaja nathI e hetu mATe. TIkAH--na kadAnninivezAH anAjogAdinA anyathAkAraM svayaMprajhate anyupagate bAbatsitamAnasAgrahavaMto ye na javaMti tanimittajanaraMjanApariNAmAlAvAt // mamatAjIvana nayAdayazca sAdhutvabAdhakatvAdyatonAM sarvathA heyA evetyatasteSAmiha niSedho vizeSaNa pradarzitaH // arthaH kutsita mAnavALA nathI paTale ajANapaNe a
Page #673
--------------------------------------------------------------------------
________________ ** atha zrI saMghapaTTakaH - (que) nyathA prakAre vastu kahyAmAM Ave athavA aMgikAra karavAmAM Ave to jemane kadAgraha nathI. kemaje te kadAgradanuM kAraNarUpa je sithyAjimAna te temane viSe nathI e hetu mATe. vaLI te bakuza kuzIla kevA be? to jemane kapaTa vAhAluM nathI evA eTale mAyA pra dhAna je anuSTAnI kriyA tene viSe tatpara evA nathI. kemaje te mAyA kapaTa be kAraNa jetuM evaM je lokaraMjana pariNAma teno ajAva be, mamatA tathA AjIvikA tathA jaya ityAdika sAdhupakhAnA bAdhaka be, e mATe tine sarvathA prakAre e tyAga karavA yogyaja be e hetu mATe temano niSedha thA jagAe vizeSe karI dekhAyo // TIkAH // yaktaM // evaM ca saMkilihA, mAihAmi nicca tAi // zrAjo viyajayaghatthA, mUDhA no sAhUNo neyA // arthaH- te vAta zAstramAM kahI be je e prakAre mAga - dhyavasAyavALA tathA. TIkAH - ya evaM guNagaNopetAste yatayaH sAdhavaH zradyApi susAdhuvirahitayAzaM kite duHSamA kAlepi zrAstAM duSamasuSamAdAvityapizabdArthaH syurbhaveyuH iD pravacane sUtraratayaH siddhAM tAdhyayanAdhyApanavyAkhyAnazravaNaparAyaNAH adhyayanAdikarttavyatAviSayatayaiva teSAM zAstrIya zikSAzravaNAt // 19
Page #674
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 650 ) 4. atha zrI saMghapaTTakaH arthaH- je e prakAre guNagaNe sahita be te sAdhu be. A kALamAM paNa eTale susAdhuno viraha jemAM be evI AzaMkAe sahita evo A duSamA kALa tene viSe paNa susAdhu hoya to DuSama sukhamAdika bIjA kALamAM hoya temAM zuM kahetuM ! e prakArano api zabdano artha be. yA jinazAsanane viSe sUtrane viSe prItivALA eTale siddhAMtanuM navaM bhaNAva, kehetuM, sAMjaLa tene viSe tatpara evA, kemaje siddhAMtanuM jaNavaM ityAdi temanI zikSA zAstramAM sAMbhaLIe bIe e hetu mATe. TIkAH -- // yaDukkaM // zAstrAdhyayane cAdhyApane ca saMciMtane tathAtmani ca // dharmakathane ca satataM yatnaH sarvAtmanA kAryaH // na tu liMgina iva pravarjyA dinamArajya vyavahAramaMtrAdiprayogatatparAH // etena teSAmunmAdAyajAvaH pratipAditaH // mahAtmanAM sUtrAdyadhyayanAderevaM phalatvAt // etena saMtyeva saMprati yathoktalakSaNanAjo yatayo'darzanAdityAdi yadAzaMkitaM tadapAstam // arthaH- te vAta zAstramAM kahI be je, sAdhue zAnutraM jayavaM tathA jaNAvavuM tathA ciMtana karavuM tene viSe tathA zrAtmAno vicAra karavo tathA dharma saMjaLAvavo tene viSe sarva prakAre niraMtara yatna karavo. paNa liMgadhArInA peThe je divasathI pravajyA lIdho te divasane AraMbhI vyavahAra karavo tathA maMtrAdikano prayoga karavo tene vi tatpara nayo yatA e vavana kartuM tethe karone te suvihita sAdhune unmAda Adi doSa nayI ema pratipAdana karyu. moTA puruSAne M
Page #675
--------------------------------------------------------------------------
________________ 48. atha zrI saMghapaTTakA - sutrAdikanuM jaNaityAdikayo e prakAranuM phalapaNuM thAya ne e hetu mATe, e kaDaM teNe karIne A kALamAM paNa zAstramA kahelA je lakSaNa teNe sahita evA yati beja. pUrve prativAdie niSedha kayoM hato je A kALamAM zAstrokta lakSaNavALA sAdhu nathI, kemaje te dekhAtA nathI. ityAdi je AzaMkA karI hatI tenuM khaMgana kayu. TIkAH-kAlAdidoSAt prAyazastathAvidhayatInAmadarzane pi kvApi tena saMtItyanAzvAsasyakartumayogyatvAt // // yamuktaM // kAlAzdosa kahavi, javi dIsaMti tArisA na j|| savattha tahavi na bitti neva kujjA annaasaasN|| arthaH-kAlAdi doSathI bahudhA te prakAranA yatinuM nAma dekhAmaI ko jagAe thatuM nathI teNe karIne te prakAranA suvihita sAdhu nathI e prakArano vizvAsa rAkhavo te ayukta ne e hetu mATe te vAta zAstramA kahI be, jo kAlAdi doSathI kadApi te prakAranA satpuruSo dekhavAmAM zrAvatA nathI topaNa sarva jagAe tevA satpurupono viccheda thayo je e prakArano avizvAsa na rAkhavo. TIkAH-zrAtIrthamAgame bakuzakuzIlAnAmanuvRtizravathAt // yadAha ||n viNA titthaM niyaMhi nAtitthA yniyNgyaa|| bakAyasaMjamAyAva tAva aNusajjAduehamiti // bakuzakuzI-:
Page #676
--------------------------------------------------------------------------
________________ (15) -40 aba bhI sarvapaTTakA sayoranuvRtiriti tatra vyaakhyaanaat||tthaac jJAnadarzanAcyAmeva saMprati tIrthamiti bruvANasya navataH prAyazcittApatteH ||ydaah // kesiMciya aeso, daMsaNanANe hi vaTTae tity| vulenaM ca caritaM, SayamANe nAriyA cauro // asadgrahAnada nicatazcasaMghabAhyatva prasaMgAt // yamuktaM // jo jaNa natthi dhammo, naya sAmazyaM na cevaya vyaaii|| so samaNasaMghabajjo, kAyavo samaNasaMgheNa // arthaH -e vAta zAstramA kahI je je asat zrAgrahathI te vAtane na zchatA je puruSo tene saMgha bahAra karavAno prasaMga be. te vAta zAstramA kahI je, jo koza ema kahe je dharma nathI, sAmAyika nathI, vratAdi mathI to te puruSane zramaNasaMghe zramaNa saMghathI bAhAra kADhavo. TIkAH-tasmAtsaMtyadyApi viralAH prAgvarNitaguNA munayaH paapdaah||taajaasraasigh vihu-rie vi taha darikaNevizha rirne|| ali ciyajA titthaM, viralatarA kei muNipavarA // itivR. tArthaH // 36 // arthaH-temATe yA kALamAM paNa pUrve jenA guNa varNana karyA ekA muni virakha de. te vAta zAstramA kahI je je
Page #677
--------------------------------------------------------------------------
________________ - atha zrI saMghapaTTakA - (35) MAHARAMMAnd TIkA:--tadevaM puSamAyAmapi suvihitayatisattAM vya.. vasthApya sAMprataM sAmAnya vizeSaguNavattayA teSAmeva vaMdanIyatAM pradarzayannAha / / arthaH-te hetu mATe phuHSamA kAlamAM paNa suvihita yati be, ema sthApana karI have sAmAnya vizeSa guNayuktapaNe temanuja vaMdanIyapaNuM ne eTale vaMdana karavA yogya te suvihita yatija ne ema dekhAmatA utA kahe . // 36 // // muulkaavym|| saMvinAH sopadezAH zrutanikaSavidaH kSetrakAkhAdyapekSA / muSTAnAH zUmArgaprakaTanapaTavaH praastmithyaaprvaadaaH|| vaMdyAHsatsAdhavo'sminniyamazamadamaucityagAMnIryadhairya sthairyodAcAryacaryAvinayanayadayAdAkSyadAkSiNya punnyaa||37|| TIkAH-vaMdyAH sattAdhavo'sminniti saMbaMdhaH // saMvinA. mokSAnilASukAH navanIravo vaa|| natu paralokavaimukhyenehaloka pratiyAH // evaM vidhA apisva nistArakA eva naviSyati // tathA ca kiM tairityata Aha. / arthaH-zrA jagatamA jesu sAdhu le te vaMdanIka , e prakArano saMbaMdha jANavo. te susAdhu kevA be? to modanA anilASI zra
Page #678
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1654) - atha zrI saMghapaTTakaH -- thavA saMsAratho naya pAmatA evA paNa paralokanA kAryathI vimukha thai thA lokamAM baMdhAelA nathI e prakAranA be. to paNa potAnA tAraka haze te mATe te vame zuM ? evI AzaMkA karI uttara kahe . TIkAH--sopadezAH dharmadezanAtatparAH natvAlasyasAtazIlatvAdinA tamukhAHtaM vinA navyopakArAnnAvAttasya cAvazyaM yatinA vidheytvaat|| anyathAtmaMjaritvamAtraprasaMgAt ||ythaa kathaMcit tadanavamuktigAmukenApi kRtakRtyena nagavatA javi. kopacikIrSayA tadAdaraNAt ___ arthaH-je susAdhu kevA je ? to dharma dezanA karavAmAM tatpara je. paNa ALasa tathA sAtAsukha zIlapaNuM ityAdike karI dharma dezanAthI vimukha nathI, kemaje te dharma dezanA vinA javya puruSano napakAra thato nathI e hetu mATe, ne te javya puruSano napakAra yatie avazya karavA yogya , jo ema na hoya to te yatine nadaraMjarIpapAnoja prasaMga Ave eTale te yati peTannarAja kahevAya paNa paropakArI na kahevAya, kemaje teja navamAM mukti janAra zrane karavA yogya je kArya te jeNe saMpUrNa kayu De evA jagavaMte, navya prANIno upakAra thaze ema dhArI dharma dezanAno Adara ko be e hetu mATe. TIkA:-glAnAdinApyAcAryeNa dharmavyAkhyAnamavazyaMkavyamityAgame' nidhAnAca // // yadAha // doceva mattagAi, khele kAzyasado sagassacie / evaM vihovinibaMvarakANijAta nAvatyo /
Page #679
--------------------------------------------------------------------------
________________ - atha zrI saMghapaTTakaH 8- ( 665 ) arthaH zrAcAryAdika glAna hoya to paNa tele dharma vyAkhyAna avazya kara, e prakAre AgamamAM paNa kayuM be. te zrAgama vacana yA prakAre be je -- TIkAH - zrutanikaSa vidaH zrAgamarahasya nipuNAH // etena gItArthatA dharmakathA dhikAritvamAha || gItArthasya tadayogAt // yadA // kusumayasuINa mahaNo viviborDa javiyapuMmarIyAeM || dhammo jirApannato, pakappajazNa kaheyo || artha:----- AgamanuM rahasya jANavAmAM ati mAhyA, e ka tethe karIne emane viSe gItArthapaeM be e hetu mATe dharma kathAnuM adhikArapaNuM ve ema kahe be, ghane je gItArtha nathI te dharma kathAnA adhIkArI nathI. TIkA:- evaMvidhA api svayaM kriyA zithilA javiSyatItyatathA // trakAlAdyapekSaM yasmin kSetre muSmin kAle yadi shbdaabriirblaadigrhH|| evaM vidhe ca bale sati vidhIyamAnametadanuSTAnamasmAkamAtmasaMyamazarIrayora bAdhakaM javISyatIti deza samayabalAnusAryanuSTAnaM vihAra kramAdikriyAkAMmaM yeSAM te tthaa|| arthaH- prakAranA be to paNa pote suvihita sAdhu kriyA zithila ho, evI zaMkAno nAza karatAsatA kaheM be je, yA kSetrane viSe yA kALate viSe Adi zabdavame zarIra baLAdikanuM paNa grahaNa kara eTale yA prakAra baLavate karavA mAMluM Apa anuSTAn
Page #680
--------------------------------------------------------------------------
________________ 49atha zrI saMghapaTTakA - dhAtma saMyama zarIrane bAdhaka nahI kare, e prakAre deza samaya baLane zranusaratuM je anuSTAna eTale vihAra kramAdi kriyAkAMma te jemane ne evA. TIkA--tathA anena padachayena jJAna kriyAnayAnugAmitvaM teSAM niveditaM // tatpradhAnatvAdIkSAyAH kevalayoraniSTaphalatvA. nidhAnena samuditayoreva tayoH paMgbaMdhayoriveSTaphalasAdhakatayA tairiSTatvAt / / // yadAha // hayaM nANaM kiyAhINaM hayA annANa kriyA // pAsaMto paMgulo dahro dhAvamANo ya aMdhana // artha---vaLI te suvihita sAdhune zrAbe padavame jJAna kri. yAne anusaravApaNuM ne ema dekhAmayaM kemaje divAne jJAna kriyAna pradhAnapaNuM ne e hetu mATe, ekaluM jJAna ane ekalI krIyAnuM zraniSTa phala kA De bhATe e be ekAM hoya tyAreja pAMgalo ne aMdha e benI peThe iSTa phalanuM sAdhakapaNuM temaNe mAnyuM . te vAta zAstramA kahI be, je kiyA vinAnuM jJAna te hona . ane jJAna vinAnI kriyA je te hINa . jema pAMgaLo vanamAM dAvAnalane dekhato hato to paNa dagdha thayo ane AMdhaLo domato hato to paNa dagdha thayo tema ekaDhuM jJAna athavA ekalI kriyA te e prakAra, . . TIkA:-saMjogasiddhIe phalaM vayaMti,nahu egacakkaNa raho payAAaMdho ya paMgU ya vaNe samiccA te saMpattA nagaraM pvitthaa| artha:--mATe benA saMyogamAM siddhi phala rahyu ke ema
Page #681
--------------------------------------------------------------------------
________________ 48 atha zrI saMghapaTTakaH moTA puruSa kahe be. eka cakravame ratha cAlI zakato nathI. AMdhaLo ne pAMgaLo vanamA ekatA maLyA to nagaramAM peThA tena jJAna kriyA ebe ekane viSe doya to siddhi yAya, te upara e aMdhapaMgU nyAya jAvo. AMdhaLA upara pAMgaLo beTho tyAre AMdhaLAnA paga ne pAMgaoAnI khoe ve ekaThAM maLyAM to dAvAnaLathI ugaro nagaramAM sukhe pevA. 'TIkA:- evaMrUpA zrapi kutopi kadAgrahagaralodgArAdutsUtraM prajJApayoSyatItyata zrAha // zuddhamArgaprakaTanapaTavaH // yathArtha - zrutapathaprakAzana caturAH // alIyasopyutsUtrapadasya dAruNaM vipArka vidaMtaH kathamapi te tanna vadaMtItyarthaH arthaH- e prakAranA te suvidita sAdhu ne topaNa kyAreka kadAgraharUpI keranA kArathI utsUtra prarUpatA daze evo AzaMkA karI teno uttara vizeSaNadvArA kade be. je, te suvidita sAdhu kevA be? to yathArtha siddhAMtanA mArganA prakAza karavAmAM catura be, atize thokuM paNa utsUtra padanuM jASaNa zrAya to teno dAruNa vipAka be ema jANe be mATe koi prakAre parA te utsUtrane nayI bolatA e. lo artha be. TIkAH chataeva kathaM cit karmadoSAccaraNa karaNAla senApi zuddha eva mArgaH prarUpaNIyaH / / // yaTukkaM // hujja du vasaNappatto, razIdubalAI asammatyo || caraNakaraNe asuDosuddhaM maggaM parU vijjA |
Page #682
--------------------------------------------------------------------------
________________ atha zrI saMghapaTTakaH arthaH- eja hetu mATe koi prakAranA karma doSathI caraNa karaNamA bAlasu hoya teNe paNa zuddha mArganIja prarUpaNA karavI, te ghAta zAkhamAM kahI be je. (324 ) TIkAH tathAvidhasyApi zuddhapathaprarUpaNAt pretya boviprAptyA kathaMcitsaMsArapArAvAra nistArAt // azuddhapathaprarUpakasya puSkara kriyAkA ripopyamutra bodhityAnaMtana va nirva rttanAt // zrataeva tAdRzasya darzanamAtramapi zrute nivAritaM // artha:- tevo be topaNa, eTale kriyAcaSTa be topaNa zuddha mArgano prarUpaka be, e hetu mATe maraNa pAmyA panI samakIta pAmIne koi prakAre saMsAra samudrano nistAra karaze, zrane azuddha mArgano prarUpaka De, ne se jo Dubkara eTale ati zrAkarI kriyAno karanAra The to paNa paralokama, sanakIla nAza thavAthI anaMtA java jamava karaze e hetu mATe, tevAnuM darzana mAtra paNa siddhAMtamAM nivAraNa kartuM che. TIkAH // yadAda // umaggadesaNAe, caraNaM nAsiMti jivariMdANaM // vAvannadaMsaNA khalu, nahu lapnA tArisA daTuM // ataH zuddhapathameva te prathayaMti // eta eva prAstamithyApravAdAH svapade nirAkRtotsUtroccAvacavaktavyatAH parapade tu nirastaprAvA DukamatAH // naMyA yathAI dvAdazAvarttavaMdanAdinA prathamanIyAH //
Page #683
--------------------------------------------------------------------------
________________ 48 jaya bhI saMghapaTTakaH -- (359) satsAdhavaH suviditayatayaH // zrasmin jinazAsane duSyamAkAle vA // arthaH- e detu mATe zuddha mArgane te suvihita sAdhu je te vistAra pamAze, mATe te kevA The ? to nAza karyA be mithyAtvanA khoTA vAda te jema evA eTale potAnA pakSamAM jatsUtra saMbaMdhI kAM paNa jAvaNa te jemaNe nivAraNa karyu be evA, dhane parapakSamA eTale anya darzanImAM te te darzana saMbaMdhI pravAda eTale viparIta bAda, te jemaNe khaMgana karyA be evA samartha, vaMdana karavA yogya, eTale jema ghaTe te dvAdazAvartta vaMdanAdikavane namaskAra karavA yogya evA jinazAsanane viSe athavA duHSamA kALane viSe suvihita yati vartte be. TIkAH // yaktaM // te ya balakAladesA sAripA liya vihAraparihArA // isisadosa vidu, bahumANa marihati // niyamo 'vyAdyanigrahaH zamaH kaSAyanigrahaH dama iMDiyava - zIkAraH aucityaM sarvatra yogyatAnusAreNa vinayAdiprayokratvaM, gAMbhIryamala dayaharSadainyA divikAratvaM // arthaH- vaLI niyama kahatAM dravyAdi zranigraha tathA ka pAyanigraha tathA iMDiyonuM vaza karavuM tathA sarva jagAe yogyapaNAne anusAre vinayAdikanuM karavApaNuM tathA harSa tathA dInatAdikanA vikAranuM na jaNAvApaj.
Page #684
--------------------------------------------------------------------------
________________ (360) -4 atha zrI saba paTTakaH TIkAH // yaktaM // yasya prajAvAdAkArAH, krodhaharSajayAdiSu // nAveSu nopalakSyate, tadgAMnIryamudAhRtam // artha:- teja gaMjIrapaNuM be tenuM lakSaNa zAstramAM kayuM je je koSa tathA harSa tathA jaya ityAdi jAva pragaTa thaye bate je gaMjIrapaNAnA prabhAvI AkAra jLakhyAmAM na zrAve tenuM nAma gaMbhIrapaNuM kathuM be. TIkA: - dhairyaM vipatsvapi cetaso'vaiklavyaM / sthairyaM vimRzyakArya kAritvaM / zraudArya vineyAdInAmadhyApanAdiSu vipulaashytaa| zrAryacaryA satpuruSakramavRttitA / vinayo gurvAdiSvanyutthAnAdipratipattiH / nayo lokalokottarA viruddhavarttitvaM / dayA dusthitAdidarzanAtaHkaraNatvaM / dAkSyaM dharmakriyAsvanAlasyaM / dAkSiNyaM sarala cittatA // tato dvaMdvaH enirguNaiH puNyAH pavitrA manojJA vA sAdhavo vaMdanAyatIti vRttArthaH // 37 // * artha:- tathA vipattine viSe paNa cittanuM ya vikalapaNuM tathA vicArIne kAryaM karavAeM tathA ziSyAdikane jaNAvavAdikane viSe vizALa AzayapaNuM tathA satpuruSanI rIte varttavApa tathA gurvAdikane viSe sanmukha navI nanuM dhanuM ityAdi vinaya kara vApa tathA loka lokottarane praviruddha varttavApaNuM tathA koinI dudezAdika dekhane komaLa aMtaHkaraNa tathA dharmakriyAne viSe bhALata rahitapaeM tathA saraLa cittapaNuM, eTalA guNavame pavitra kA
Page #685
--------------------------------------------------------------------------
________________ - atha zrI saMghapaTTaka thavA suMdara evA sAdhu je te vaMdanAdika karavA yogya , e prakAre A kAvyano artha thayo. // 3 // TIkA:- // sAMprataM prakaraNakAraH prakaraNaM samApnuvanniSTa devatAstavadmanA'vasAnamaMgalaM sUcagaMzcakrabaMdhana svanAmadheyamAvirvinAvayiSurAda // . artha:-have prakaraNanA kartA puruSa prakaraNane samApta karatA batA iSTadevanI stutinA miSathI bevA maMgalAcaraNana sUcanA karatA utA cakrabaMdha kAvye karIne potAnuM nAma pragaTa karatA batA kahe . ||muul kAvyam // vitrAjiSNumagarvamasmaramanAzAdaM shrutollNghne| sajhAnadhumaNi jinaM varavapuH shriicNddikaaneshvrm|| vaMde varNyamanekadhA suranaraiH zakreNa cainshcidN| daMnAriM viSAM sadA suvacasAnekAMtaraMgapradam // 38 // ttiikaaH||jinN vaMde iti sNbNdhH||vitraajissnnuN trijuvanA tizAyicatustriMzadatizayavatvenAtyaMtaM zonamAnaM ||shrgrv nahi. tAhaMkAraM // asmaraM mathitamanmathaM / / zrutokhaMghane siMhAMtAjJA tikrame anAzAdaM zrAzAM manorathaM dadAti pUrayati zrAzAdaH na zrAzAdo'nAzAdastaM zrutAzatikramakAriNaH puMso nAnumaMtAra. mityrthH|| ..
Page #686
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 662) -48 atha zrI saMghapaTTakaH artha:---- jinarAjane vaMdana karUM DhaM e prakArano saMbaMdha be te jinarAja kevA be ? to RNa jagatane atikramaNa kare evA cotrI za atizaya tethe karIne atyaMta zobhAyamAna evA chAne nAza kayoM be haMkAra jema evA, nayI kAma te jemane evA, ane siddhAMtanI prajJA atikramaNa karanAranI AzAne na pUranAra eTale siddhAMtanI jJAne na mAnanAra puruSanI na anumodanA karanAra eTalo artha. TIkAH - sadjJAnamaNiM sadjJAnena kevalajJAnena lokA lokAvajAsakatvAd jJAsvaMtaM jinaM tIrthaMkaraM // tathA // saba surA jarUvaM, aMguThapamAyaM vina vijjA // jiNA pAyagurupade na sohae taM jahiMgAlo | artha:- vaLI jinarAja kevA be to kevalajJAne karIne dedIpyamAna, kemaje loka tathA alokane pragaTa kahI dekhAmanAra be, e hetu mATe vaLI // TIkAH - ityAdivacanena varA sarvAMgasujagA vapuH zrIH zarIrakAMtiH saiva caMdrikA jagato janapramodadAyitvAtkaumudI tayAnezvaraM nakSatranAthaM / caMDikayA caMdravadvapuH zriyA strI jagadAhAdakamityarthaH vaMde stuve // arthaH- ityAdika vacane karIne sarvAMga suMdara evI zarIranI zonA eja caMdrikA eTale caMdrakAMti jagat janane darSa nRtpanna karanAra be e hetu mATe, te zarIranI kAMti caMdrasamAna eTale caMdramA potAnI kAMtivane jema lokone AnaMda kare che, tema jinarAja po
Page #687
--------------------------------------------------------------------------
________________ -48 atha zrI saMghapaTTakaH -- (61) tAnI zarIranI zobhAva me Na jagatane AnaMda karanAra be eTalo . te nirAjane graMtha karttA kahe je je huM vaMdana karubuM - TIkA:---varyaM stutyaM anekadhA bahudhA asuranaraiH dAnamAnavaiH zakreNa magho nAcaH samuccaye // enavidaM kalmaSasarva kathaM // daMjAriM zAvyaniSTApakaM viduSAM vipazcittAM sadA sarvadA suvacasA madhuragirA // anekAMtaraMgapradaM kila jainadarzane trailokyavartti sakalaM vastujAtaM sadasannityAnityAdirUpatayA'nekAMtAtmakamanyupagamyate. arthaH- vaLI jinarAja kevA be ? to aneka prakAre sura tathA manuSya tathA iMDa, temaNe stuti karavA yogya evA cakArano samuccaya rUpI artha be, vaLI te jinarAja kevA be ? to sarva pApanA nAza karanArA chAne vaLI zaThapaNAne nAza karanArA be, vaLI be vidvAnane niraMtara madhura vANIe karIne anekAMta mata rUpI raMgane ApanArA be, jinadarzanane viSe traNa lokamAM rahelI sarva vastunA samUhane nityapaeM tathA nityapaNuM ityAdi anekAMtarUpapaNe vastu svarUpane aMgIkAra karanArA be. TIkA:- tathaiva pramANopapannatvAt natu paratI rthika vatsadevAsadeva vA // nityamevA'nityameva vetyAdirupa tayaikAMtAtmakaM // tasya vicaaraashsvaat|| tato'nekAM te'nekAMtAtmaka vastuvAde raMgamanurAgaM pravRtte nRtpAdayati yaH sa tathA taM // anekAMtavAdazI tyutpAdakaM
Page #688
--------------------------------------------------------------------------
________________ (660) - atha zrI saMghapaTTakaH tarka zarkarA rasasyaMdinyA vAcA tathA jagavAna nekAMtavAdaM vyu tpAdayati yathA vidvAMsaH zeSadarzanatyAgena tatraiva rajyaMta ityarthaH - artha :- ma je temaja pramANa paNe sahita be e hetu mATe paNa anya darzanInI peThe sat athavA asat athavA nitya athavA nitya ityAdi eka svarUpa vastunuM be ema ekAMtarUpapaNaM jaina darzanamAM nathI kemaje vicAra karatAM tenuM pramANa paNuM nathI thatuM. te mATe aneka rUpa vastunA vAdane vidhe anurAgane utpanna karanAra eTale kAMta vAdane viSe prIti natpanna karanAra tarkarUpI sAkaranA rasane karanArI vANIvame bhagavAn anekAMta vAdane vyutpanna kare che je prakAre vidvAna puruSa samasta darzanano tyAga karIne te kAMta vAdane viSeja rAjI thAya be eTalo artha // TIkA:- cakramidaM cakrabaMdhaH // mAghasamaM yAdRzyA varNanyAsaparipATyA mAghakAvyasthacakraM tathA mAghakAvyamidaM zizupAlavadha ityevaM rUpo nAma nibaMdhaH prAdurbhavati // ihApi tAdRzye veti mAghasamatArthaH // arthaH- cakra baMdha kAvya De. te mAgha kAvyanA jetuM be, je prakAre akSara sthApana karavAnI paripATI mAghakAvyanA cakrabaMdhi zlokamA be te prakAre ahIM paNa be. zizupAla vadha nAmano je graMtha betene mAghakAvya kahe be, tenA jevo cakrabaMdha ke mATe mAgha samAna vo artha thayo.
Page #689
--------------------------------------------------------------------------
________________ - atha zrI saMghapAkA ttiikaaH-|| tathAhi // prathamAMvalayAkArANi zAMtarANi trINirekhAyugalAni vyvsthaapyte||tessaaNc trIeyaMtarAlAnijavaM. ti|| tataH srvaaNtrnaanivRttaakaaraasNsthaapyte|| tsyaashcssttsudi| kuddhAjyAM duddhAbhyAM rekhAnyAMSarakAaMtyavalayAMtyArekhAMyAvat // evametat SamakaMcakranavati // arthaH-teja dekhAme je je prathama valayane AkAre eTale golAkAra aMtara sahita traNa rekhA jugala sthApana karavAM emanAM traNa aMtrarAla thAya. tyAra par3I te sarvanI vacce nAjI goLa AkA. ranI sthApana karavI, tenI ba dizAne viSe bebe rekhAvame u zrArAja karavI, besA valaya ane bebI rekhA sudhI, e prakAre kare ute bA. rAnuM cakra thAya . TIkAH--tataekasya kasyacidarakasyAMtargatAMtyavalayAMtarAlevRtasya prathamAkaraM likhyate tato'dhastAhitIyamakaraM // tasyA dhastAna madhya valayAMtare tRtIyaM ||tto dhastAccaturtha paMcame tato dhastAdAyavalayAMtarAleSaSTaM // . 'TA ___ arthaH-tyAra par3I kozka eka zrArAnI aMtargata valayanI bacce prathama akSara lakhavo tyAra par3I tenI nIce bIjo akSara khakhavo tenI nIce madhyama valayAnI vacce trIjo akSara lakhavo tyAra panI nIce cotho pAMcamo akSara lakhavo. tyAra palI nIcalA valayanI bacce ho akSara lakhavo.
Page #690
--------------------------------------------------------------------------
________________ (666) 48 atha zrI saMghapaTTakaiH TIkA:- tatodhastAt saptamASTamanavamAni // tatonAjIMdazarma // tata prathamAraka sanmukhArakAdAvekAdaza dvAdaza trayodazAni // tatastadupariSTAdAdyavalayAMtarAle caturdazaM // tatastadupari paMcadazaSo'ze // tatastadupa rimadhye valayAMtarAsaptadazaM // tadupariSTAdaSTAdazaM // tataupariSTAtyavasayAMtarAle ekonavIzaM // evaM vRttasya prathamapAdorakadvaye samApyate // evamanenakrameNa dvitIyavRtIyapAdAvapyavaziSTArakacatuSTaya iti // nAnerakaraM trirAva // tatastRtIyapAdasyAtyAkSaraM caturthapAdAdyAkSaratayA punarAvayara kazUnyAMtya valayAMtare caturthapAdasya dvitIyatRtIye kare vyavasthApyete // tadanaMtaraMprathamArakAMtaH svavRttaprathamAkSaraM caturthapAdAsvaturyAkaratayAvartyatatpuratArakazUnyAMta valayAMtare paMcamaSaSTe - hare likhyate // anenakrameNa tAvanneyaM yAvatRtIyapAdasyAMtyAkSaraM taccatRtIyavAramAvRttaMcaturthapAdasyAMtyAkSaratayAjJAtavyaM // ihacanAmabaMdhamata punarAvRttavarNAnusvArA yatho saMjavaM tadvegapaMcamatayApramavarNeSuyojyAH // zratra jinavallanenagaNane dacakre tinAmabaMdhaH // sthApanAceyaM // etaccaivaM cakrAdara nyAsasvarUpaM vyakta mapimugdha bodhanAya kiMciddarzita mitivRtArthaH // 38 // * arthaH-- ityAdi cakrabaMdhI citramAM akSara lakhavAnI rIta jAvI. yA kAvyamA jinavallajagaNIe A graMtha racyo be epra. kAre nAma baMdha be, tena / sthApanA lakhyA pramANe be. yA cakrAkaranuM 'svarUpa pragaTa ne topaNa bALajIvanA bodha sAru kAMika dekhAmayuM be e prakAre yA kAvyano artha yo // 38 //
Page #691
--------------------------------------------------------------------------
________________ * atha zrI saMghapaTTakA - (8) TIkAH-evaMcAnena prakareNana saprapaMcaM mithyApathasvarUme prakaTite pranuzrI jinavAnnasUrayaH kimityevaM prakaSThavRtyATigino navaniSitA iti kenApyupAlabjhAstasyaca prati vacanaM tasmaivakamANavRtta zayenopanyastaM atastadapi pAtitvA prakRtAnu datraiva prakaraNAMtare nibaUM // tadidAnI vyAkhyAyata ityAha // arthaH--e prakAre yA prakaraNe karIne prapaMca sahita mizyAmArgarnu svarupa pragaTa kare ute eTale samartha zrI jina vacasUrI je te zA vAste pRkaSTa vRttiye karIne liMgadhArIune doSavAlA kare , ema kozke ulaMno Apyo tyAre teno uttara AgaLa kahIzuM evAM be kAvyo vajhe kahyo mATe te paNa A cAlatA prakaraNane upayogI De mATe bIjA prakaraNamAM kahelAM be kAvya tene yA prakaraNamA have kahe . // mUla kaavym|| jinapatimata urge kAlataH sAdhu vessai| * viSayi nirani bhUte jasmaka mleccha sainyaiH // sva vazajama janAnAM shRNkhlevsvgcche| sthitiriya madhunAtaira prathi svArtha sidhyai // 3 // TIkA:---jinapatimatameva jagatrabAzatameva mizyAtvAdi .. bairivAra rakA kamaravAhaka mUlanenaprati parikSAmA prati...
Page #692
--------------------------------------------------------------------------
________________ - aba zrI sagha paTTA - matvena purArohatvAJcapugaMprAkArastasmin anijUte napachute vimaMbite ityarthaH // sAdhu veSai liginniH arthaH-nagavatanuM zAsana ne teja mithyAtvAdi vairInAsamUhathI rakSA karavA samartha Dee hetu mATe, tathA bapha mUla mATe zatru mAtra kaya karavA samartha nathI thatA e hetu mATe unnativALo ne mATe duHkhe zrArohaNa karavA yogya be, evo je jinamata rUpI purga eTale kiTalo te liMgadhArIe parAnava kare bate eTale vimaM. banA pamAme bate eTalo artha le. TIkA:-nasmakojasmarAzigrahaH sa evAIbAsana ratAnAM nAnAvidha bAdhA vidhAyitvAt mlecastu ruSkavAdhipastasya sainyAsta danuvarti ceSTitatvAt sainikAstai viviyitiH kAmukaiH dvitIyapake vazIkRta bAhyadezeH atha kathamevaM vidhasyApi jinamata pugasya viSayinIrapi liMgijirA ninnava ityatAha // arthaH-lasmarAzInAsAgraha eja arihaMtanA zAsanamAM Azakta puruSone nAnA prakAranI pImAnA karanAra , mATe mleDa jevo , tenI senAmA rahenArA eTale nasmagRharUpa mleDa rAjAne anusarI rahenArA, evA ane viSaya bubdha evA liMgadhArIe jinamata rupI urgano parAjava ko have mleca rAja pade ema arthaDe je, vaza karyA ne bAhyadeza jemaNe evA jenI senAnA loka je evaM mkheDa rAja . have A prakArano jinezvara jagavaMtanA matarUpI moTo
Page #693
--------------------------------------------------------------------------
________________ * atha zrI saMghapaTTakaH ( 669) killo, te viSaya evA paNa liMgadhArIue kema parAjava karyoM teno uttara kahe . TIkA:- kAlato duHSamA samaya doSAt aninuyaM tehi kAlavazAnmahAtejasvinopi // // yamuktaM // samAItaM yasya karaisipi jista mo digaMteSvipinA vatiSThate // saeSa sUryastamasA jinUyate spRzaMti kiM kAlavazenanApadaH // arthaH- je duHkhamA kALa doSethI parAbhava yAya be mahA tejasvI paNa kALavazathI parAjava pAme te kacuMbe je, jenA vistAravaMta kiraNa dhakAra dizAmAM pala rahevA samartha nathI yatuM te sUrya kALe karIne aMdhakAravame parAjava pAme be, kemaje tejasvIne paNa kALavaze karIne Apatti zuM nathI sparza karatI ? eTale zuM ApatkALa nathI zrAvato. thAveja be. TIkAH - // tatazca svavazaja rujanAnAMsamyaktvAdhAro paNa vyAjenAtmAyattIkRta mugdha lokAnAM svagana sthitiH ete vayaM saMpradAyAgatA yuSmAkaM guravastasmAtkadAcidapin moktavyA ityAdikA prAk pratipAditA nijagaha mudrAzyaMeSA adhunAidAnIM tanaiH sAdhuveSeH // prathisarvatraika matyena zratAni // arthaH- te mATe potAne vaza evA jamalokane sama kitA di
Page #694
--------------------------------------------------------------------------
________________ 670 ) - atha zrI saMghapaTTakaH -- yAropaNa karavAnA miSayI potAne AdhIna karyA evA je joLA loka temane potAnA gahanI sthiti eTale A zramo paraMparAgatanuM tamArA guru bIe mATe kyAre paNa na mUkatrA ityAdi pUrve pratipAdana karI eva je potAnA gachanI mudrA te hAlanA sAdhu veSadhArorjae vistArI be eTale sarva jagAe ekamata karo vistAra pamAmI be. TIkAH // svArtha siddhayaikathamasmAkamevaite nogyAjaviSyaM tIti nijakArya niSpattaye // trArthe'nurupanupamAnamAha // zrRkha leva nigamazva // etaDuktaM javati // yathAmle sainyAH kasmizcidapiDurge svanujabalena gRhItedra viNAdyarthaM tadaMtardarttinAgarikaloka saMyamanAzrRMkhalAM prasArayaMti // tathaite piliMganaH svopanogArthaM mugdhajana niyamanAtagaDa sthitiM prathayamA suritivRtArtha // 3 // artha :----|| potAnA svArthanI siddhine arthe eTale AjoLA loka prApaNeja jogavanA yogya kema karIe to thAya ? evaM vIcArI gana sthiti vistArI e jagAe ghaTanuM nRpamAna kar3e be, je bemIdnA jevI guDa mudrA be, te kayuM be je jema mlebanI senAnA yoddhA koi durgabhUmi paTale vikaTa sthAna pAtAnA bhUjabaLavame grahaNa kare vyAdikane temAM rahelA nagaranA lokane bAMdhavA sAru zRMkhalA vistAre be tema yA liMgadhArIyo potAnA upajogane coLA lokane bAMdhavA sAru gacha sthitine vistAre be yA prakAre zrA kAvyano artha pUro thayo // 30 //
Page #695
--------------------------------------------------------------------------
________________ -48 atha zrI saMghapaTTakaH (671) TIkA: -- // nanuya ditega sthitiM sarvatra vistAra yAmAsuretAvatApi kimityatazrAha // arthaH- AzaMkA kare be je jo te liMgadhArI sarva jagAe potAnA gahanI sthitiune vistAre be tethe karIne zuM yayuMe jamAe teno uttara kar3e be. // mUla kAvyam // saMpratya prati me kusaMghava puSi projjUMjite jasmaka lenA tucchabale dUraMta dazamAzcarye ca visphUrjati // prauDha jagmuSi modarAja kaTake lokaistadAjJApare rekIya sadAgamasya kathayA pIcchaM kadarthyAmade // 40 // TIkAH - moharAjakaTakeprauDhijagmu pilokairvayaM kadarthyAmahaiti saMbaMdha // saMpratyadhutA projjUMnite abhyudite nasmakamle - bAbale || smarAzituruSkavAdhipa sArasainye pratime teja svitayA'nanya sAdhAraNe // artha H-- moharAjanuM lazkara moTI unnati pAne u lokazrama kadarthanA karIe bIe ema saMbaMdha be, A kALamAM jasmaka graharUpa leha rAjA tenuM moTuM sainya De, jenA tejasvI paNAnI bI. jAne upamA nathI mATe asAdhAraNa ke.
Page #696
--------------------------------------------------------------------------
________________ (672) atha bhI saMghapaTTako TIkA:-kusaMgha evaprAvarNitanirguNa sAdhvAdi samudAya evavapuH zarIra svarupaM yasyatattathA // tasmin nasmaka mlecasya hiH saMghaeva svasainyaM // tato yathA mlecho'zvAdi sAdhane naparajanapadamani javati evaM jasmakopi prabala duHsaMgha balena jaga. vaDAsana mAlinyotpAdanena tiraskurute // arthaH-kusaMgha eTale pUrve varNana karyo evo guNa rahita sAdhu Adikano samUha eja De svarupa te jenuM evo jasmaka graharupI mlejanuM sainya duHsaMgha eja mATe jema mleca azva Adi sAdhane karIne zatrunA dezano parAnava kare ne e prakAre nasmakagraha paNa baliSTa evo kusaMghano samUha teNe karIne nagavaMtanA zAsanane malinapaj utpanna karave karIne tiraskAra kare . TIkAH-tathA duraMta dazamAzcarye uSTA saMyata pUjAkhyAM tyAzcaryecaH samuccaye visUrjati prannaviSNau // evaMca sati prauDhI sphAti jagmuSi moha eva mithyAjJAna meva liMgiprApta saMsAra mArgasyAdi kAraNatvAdati purjayatvA prAgAdi prajavatvAca rAjA prArthivastasya kaTake anIke // arthaH-vaLI duSTa evA asaMjatinI pUjA nAmanuM dazamuM Azcarya prabalapaNe pragaTa thaye te moha rAjAnuM sainya moTI unnati pAmyu. moha te mithyAjJAnaja , te liMgadhArIe kahelA je saMsAra mArga tenuM zrAdi kAraNa le tathA ati duHkhavame jitAya evo be, tathA rAgAdinuM kAraNa , e hetu mATe moha eja rAjA le tenuM sai. nya liMgadhArInarUpI vistAra pAme bate.
Page #697
--------------------------------------------------------------------------
________________ -48 atha zrI saMghapaTTakaH ( 673 ) TIkA :- prAguktasya jasmakAdeH sarvasyApi modarAjaparibhUtatvena tatkaTaka kalpatvAt // zrayamarthaH // modo hiM duSTamaularAja kalpastasya ca duHsaMghalakSaNacaturaMgabalakalito jasma ko mlecchAkhyamahAsAmaMta kalpaH // dazamAzcarya tu svata evAtiprabalatvAtsAdAyAMtara nirapekSameva dvitIyamadAsAmaMtaprakhyaM // artha :- pUrvekayuM je jasmaka grahAdi sarve te paNa moha rAjAnuM nRpakaraNarUpa be mATe ten| senAne tulyapaNuM be e detu mATe grA artha sphuTa be. nizce moharAjA be te duSTa mUla utarAga be te pRSTa saMgha be lakSaNa jenuM evaM caturaMga sainya sahita be, jasmagraha be nAme mahA cakravarti rAjA sarakho be, chAne dazamaM Azcarya to potAnI meLeja ati prabala be mATe bIjAnI sahAyatAnI ape kSA karyA vinAja bIjA moTA cakravarti rAjA sarIkho be. TIkAH tato yathA kazcinmahArAjAdhirAjo mlecchAdi majhAsametairjU maMgalaM sAdhayati tathA zrayamapi moharAjo jasmakA di nirjinazAsanamaninavatIti // tato lokaiH kusaMgha janaiH tadAjJAparaima rAjazAsanamanatikrAmaM dbhiH mUDhatvAdavimRzyakA rijirityarthaH ekInUya duSTatvenaikamatyaM vidhAya // arthaH- te detu mATe jema koi mahArAjAdhirAja be te mlekSAdi moharAjAvake pRthvI maMgalane sAdhe be tema zrA moharAjA paNa 85
Page #698
--------------------------------------------------------------------------
________________ (674) - atha zrI saMghapaTTakaH / jasmakAdi grahavajhe jInazAsanano parAnnava kare , mATe moharAjAnI AjhAmAM tatpara evA kusaMgha loko ekaga thaine eTale kusaMgha je te mUDha mATe moDarAjAnI AjhArnu ukhaMghana karato natho thane aNavicAryu kare le te sarva puruSoe potAno ekamata karIne. TIkA:--itthaM sakalajanapratI tairAkozatarjanahIlAdiniH prakAraH rAjavaJcasena vayaM kadarthyAmahe pImayAmahe upaha. nyAmaha ityarthaH // kena hetunetyAha / sadAgamasya liMgiprathina mithyApathotpathatvapratipAdakasya zuddha siddhAMtasya kathayApi dharmadezanAdvArA vicAramAtreNApi // yadi hi pakSapratipakSa parigraheNa sAdhanadUSaNopanyAsaiH prakRtaviSaye paraiH sahavAda mupakramAmahe // arthaH-sakala lokane prasiddha evA niMdA tathA tiraskAra tathA hIlanAdi prakAre karIne tathA rAja tejavame pImIe bIe, zA hetu mATe pImIe bIe ? teno nattara kahe , je liMgadhArIe vistAryoM je mithyAmArga tene unmAgapaNuM , e prakAre pratipAdana karanAra je zuddha siddhAMta tenI kathAe karIne eTale dharma dezanAdhAre vicAra karavA mAtre karIne pada ane pratipakSanuM grahaNa karI anumAnAdi pramANanuM kahe teNe karIne AvAtamA para sAthe vAda vivAda karavAno upakrama karIe bIe. ttiikaaH--|| tadA navidmaste kimapi kuvIranityapi za.
Page #699
--------------------------------------------------------------------------
________________ - atha zrI saMghapaTTakA wwww wwwwwww bdArthaH // tathA ca vayaM zubhasiddhAMtavicArajavyenyo'nujighakSayopadizaMto nAlpIyAMsamapyujAlaMjAmahAmaH // .... arthaH-te vakhata te kAMza karaze ema paNa nathI jANatA ema zrapi zabdano artha rahyo De, eTale thA ame je je liMgadhArI saMbaMdhi khamana kayuM te sAMjaLo te vivAda karavA zrAvaze to temane sikAMtanI sAkhe javAba ApIzuM paNa tethI jaya pAmatA nathI. vaLI zuddha siddhAMtatanA vicArane javya prANI pratye anugrahanI zvAe upadeza karatAM lagAra mAtra paNa nalaMjo pAmavA yogya amo nathI. ttiikaaH-|| yamuktaM // netrairnirIya viSakaMTaka sarpa kITAn // samyagyathA vrajata tAn parihRtya sarvAn // kujhAna kuzruta kRSTi kumArga doSAn samyag // vicAra yata kotra parApavAdaH // iti vRttaarthH|| arthaH-te vAta zAstramA kahI je je, cAlaq te netre joza viSa, kAMTA, sarpa, kImA, ityA dino parihAra karI sAre mArge cAlo. kujJAna, kusikAMta, kudRSTi, kumAge te saMbaMdhi sarva doSane sArI peThe vicAro ema amArUM kahe , temAM lokopavAda zo le ? ko prakArano jaNAto nathI.e prakAre thA berA kAvyanoartha saMpUrNa thayo // 4 // TIkAH ||suuriHshriijinvvno'jni budhazcAMke kule,teja
Page #700
--------------------------------------------------------------------------
________________ . + atha zrI saMghapahaka sA sNpuurnnonydevsuuricrnnaaNjojaaliliilaayitH|| citraM rAjasajAsuyasya kRtinAM karNe sudhA'rdinaM tanvAnA vibudhairgurorapi, kaveH kairna stutAH sUktayaH // 1 // - artha:----caM'kulamAM zrI jinavakhanasUri thayA. te kevA ? to paMmita evA tathA teja pratApavame saMpUrNa tathA ajayadevasurInA caraNarupI-kamaLane viSe umara lIlAnuM zrAcaraNa karatA eTale te. manA aMtevAsI ziSya evA guru evA, ane kavi evA je jinavaanasUri temanI je suMdara vANIyo te rAjasajAnane viSe, paMmitonA kAnane viSe amRtavRSTine vistAra karatI dekhAya . mATe teno stutikoNe nathI karI ? eTale sarva paMmitoe temanI vANI vakhANI. ttiikaa:-||hitvaa vAGamayapAradRzvatisakaM yaMdIpralokaMpRNa prajJAnAmapiraMjayaMti guNinAM citrANi cetAMsyaho // khuMTAkya zyutataMcaMDamahasAmadyApyavidyAmuSaH kasyAnyasya manoramA:sakala dik kUlaM kssaaHkiirtyH|||| . arthaH-vaLI zAstranA pAraMgAmI, puruSomAM tilaka samAna, evA je jinavAnasUri teno tyAga karI bIjA kayA kavinI saMpUrNa caSakAMtine khuMTanArI eTale saMpUrNa caMdrakAMti samAna evI ane haju sudhI paNa avidyAno nAza karatI ane sakaLa dizAmAM vyApatI evI suMdara kIrti be? arthAt evI ko gurunI kIrtiyo nathI, kemaje khokane dIpAvanAra ane khokane prasanna kare evo budhiLa je.
Page #701
--------------------------------------------------------------------------
________________ atha zrI saMghapaTTakaH (1919) manI evA guNI puruSonAM paNa nAnA prakAranA cittane raMjana kare be moDaM Azcarya // 2 // 7 - TIkAH // mAdhurya zArka ritazarkarayArayAdyaM, pIyuSavarSamiva tarka girA kiraMtaM || vidyAnuraktavanitAja nitAsyalAsyaM hitvA - paratra na menA viduSAmaraMsta // 3 // artha :- madhuratAva sAkaranI mIThAzanA garvane kamakA karatI eTale yati mIThI evI tarkavANI va amRtarasane DhoLatAja hoyane zuM ? ne sarasvatI rUpa anurAgiNI strIye natpanna karI be mukhacAturyatA te jenI evA je jinavallanasUrI teno tyAga karI vi dvAna lokanAM mana bIje ThekANe na ramatAM havAM // 3 // " TIkAH - // jajJe zrI jinadattayatyadhipatiH ziSyastatasta syaya, siddhAMtAhi vidhipArataMtrya viSayA jikhyAmanikhyAnvitaH // zrAsAdya tripadIM vidhurba limiva vyadhvaM vRSadhvaMsanaM // cicheda pratipaMthinaM sumanasAM vyaktakramaprakramaH // 4 // arthaH-- yAra paDhI te jina vallajasUrinA ziSya zojAye sahita jinadattasUrI thayA je jinadattasUri vidhinA pAraMgAmIpaNArUmI jenuM nAma be evI tripadIne siddhAMtathI pAmIne satpuruSano dharmanAzaka evo je unmArga teno pragaTapaNe pAda vihAra zatrurUpa, karatA utA (vedatA havA) te upara dRSTAMta anya darzananuM kaDe be je. jema viSNuye unmArge cAlanAra bali rAjAno bacheda karyo tema e
Page #702
--------------------------------------------------------------------------
________________ 678 ) atha zrI saMghapaTTakaH vAta zranyadarzanonA zAstramAM be je eka same daityano adhipati balirAjA mahA baLavAna thayo teNe iMdrane jItI iMdrAsana uparathI kADhI mukyo, paDhI te gAdI upara balirAjA iMdra thayo, teNe potAnA IprAsananI dRDhatAne arthe potAne arthe pRthvI upara ghyAvI narmadA nadI napara yajJa karavA mAMjhyA tyAre jagatpAlaka viSNuye te anyAya joi avatAra lIdho paDhI vAmaNu rUpa karI brahmacArIno veSa je daMga ka maMgala, kaupIna, mRgacarma, ityAdi dhAraNa karI kapaTathI balirAjAnA yajJamAM gayA ane traNa magalAM pRthvI mAgI, paDhI potAnuM vIrATa rUpa pragaTa karI be magalAMmAM sarva jagat jarI lIdhuM ane trIjuM magalaMbaLI rAjAthI na pAyuM tyAre tenA upara paga mUkI pAtALamAM cAMpI ghAya, enI sarve rAjyasamRddhi iMDane pIne pATho iMdrAsane besAya ityAdi savistara kathA vAmanapurANathI jAvI. TIkAH // lAvaNyAvasatho yathA patirapAM no parvatako nitaH zrRMgIva sadAM suvarNa sujago noccaiH surAgAzrayaH // yaH kalpaDuriva tArpita phalo nodyatsadApallavaH, sAmyaM yasya tathApizasya yaza sastaiH kurvate bAlizAH // 5 // " arthaH- vaLI te kevA be ? to lAvaNya mAtrane rahevAnuM ghara rupa, jema jalane rahevAnuM ghara samudra be tema temAM ghAluM vizeSa je samudra maMthana kartuM tyAre parvatavame samudrane kona thayo che, ane o AcArya ko jagAe kona pAmyA nathI. vaLI uMcA meruparvatanA jevo suMdara be varNa jemano evA be, devatAne meruparvata sArA raMgano eTale rAgano Azraya be prasanna kare evo ne yA AcArya
Page #703
--------------------------------------------------------------------------
________________ + atha zrI saMghapaTTakA rAgane rahevAno Azraya nathI eTalaM vizeSa. vaLI sArA pallava vALo je kalpavRkSa tenA jevA, paNa temAM bATaluM vizeSa De je A AcAryane ko divasa Apattino lava paNa natpanna thayo nathI, to paNa bALa puruSote, vakhANavA yogya je yaza te jemano evA thA AcArya temanI pUrve kahI evI napamAna temane kare // 5 // TIkAH tasya zrIjinacaM sUri ranavaniSpAvataM, sastato dhAmnAyena vitanvatA kuvalayAmodaM budhAnaM dinA // sarvasyAH su. jagaM naviSNumavaneH zukla dvitIye'vatkeno maMdidRvavastanu kalamaunmukhyamApAditAH // 6 // arthaH-tyAra par3I jinadattasUrinA moTA ziSya zrI jinacaMjasari thayA. paMmitane AnaMda pamAmanAra evA, jeNe potAnA pra. tApe karIne samasta pRthvInA lokane AnaMda vistAryo. tathA tenuM sAlaM nAgya vistAyu, temanI suMdara ajavALI yA padanI bIjanA caMDamAnI peThe zighrapaNe jovAne koNa puruSo nutsAhavaMta thayA nahi ? arthAt sarve paNa thayA // 6 // TIkA:--vizvatrayepyajayya zrI madanekAMtahRdyayAsUktayA // varavarNinyA prIyata-yasya jano navavilAsinyA // 7 // arthaH-vaLI traNa jagatamA jene jItavA samartha nathI evaM anekAMta mananI suMdara saMsAramA vilAsa na karato evI nirdoSa pAkhIva jeNe loka prasanna karyA be evA // 7 //
Page #704
--------------------------------------------------------------------------
________________ (100) + atha zrI saMghapaSTakA TIkAH----aMtaHsaMsadamarkakarkazalasatarkadaNutavyAhRtisRkprAvAUkagarvacarvaNacaNaprakhanmanISAjuSaH // ziSyastasya yatIzvaro jinapatirjagraMthasagraMthadhopaeNthatyAgyapi saMghapaTTa vivRttiM spaSTAnidheyAmimAn // 7 // arthaH-sajAne viSe sUrya jevA AkarA ane zejatA evA je tarka teNe karIne prayAsa karI evI je nakti tene utpanna karanAra evA je vAdi loko temano je garva tene nAza karavA samartha evI dedIpyamAna je buddhi teNe sahita evA je jinacaMusUri temanA ziSya jinapati nAme yatinA adhipati thayA te nigraMtha De topaNa graMtha eTale zAstra athavA AgraMtha tene racatA havA, eTale vicAra karavA yogya evI ane pragaTapaNe jeno artha De evI saMghapaTTakanI A prakAranI TIkAne karatA havA // 7 // e prakAre jinavAnasUrinA ziSya zrI jinadattasUri temanA ziSya zrI jinacaM sUri temanA ziSya zrIjinapatisUri temanI karelI TIkA samApta tha. ||akssr gaNanayA 102400 zloka baMdhana 3200 iti pramANaM // BRURBRBRBRBanane 1 ||iti saMghapaTTaka vRttiH samAptA // Bernaannnnn