Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ trijagattArakatIrthakaravacanapIyUSapInazrImattapAgacchIyamahopAdhyAyazrIdharmasAgaropAdha tapogacchIyaparamazuddhasAmAcArIsarasaudhAnupamAvyAbAdhastambhAbhA zrIpravacanaparIkSA (zrIhIrasUrIyAbhidhA) kupakSakauzikasahasrakiraNaH (granthakRtkRtA'bhidhA) (pUrvabhAgaH) mudrayitrI-mAlavadezAntargataratnapurIyazrIRSabhadevajIkezarImalajItyabhidhAnA zvetAmbarasaMsthA mudrakA-mohanalAla maganalAla badAmI. "jainAnaMda" prinTIMga presa, dariA mahela, surata. zrIvIrasaMvat 2463 vikramasaMvat 1993 krAiSTasan 1937 pratayaH 500 paNyaM 6-0-0 in Education tembon For Personal and Private Use Only www. byorg
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ Printed by -- Mohanlal Maganlal Badami. at the Jainanand P. Press, Surat, Published by:-Shree Rushabhdevaji Kesharimalji Jain Pedhi Ratlam in Education www.siny ong For Personal and Private Use Only on
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA pUrvArdhe sAkSyAdigranthanAmAni granthanAmAni | AcArAMgasUtraM 40,48, 162, 215, 82, 92,126, 132, 138, 142, agamyamadhyAtmadvAtriMzikA 11 331,354, 388,35 | 133,155,179,180,270,364, anuttaropapAtikAMga 217 AcArAMgadIpikA 386, 313 1 78, 451, 453, 404, 415, anuyogadvArasUtraM 6, 43,186, 434, | AryarakSitakathAnakaM 431 413, 14, 65, 67, 100,140, 442, 450 AvazyakacUrNiH 12, 126, 144, | 167,452, 338,376,372,420 " cUrNiH 431-451 177, 178, 179 |AvazyakaniyuktimUlabhASyaM 40 ,, vRttiH 434, 450, 451 180, 214, 453, amamatIrthakRcaritraM 187 450, 452, 318 IryApathikIpaTtriMzikA 421 aSTakavRttiH 291 340,338,376,421 u aSTasaptatiH 296 AvazyakaniyuktiH 12, 21,23,25 utarAdhyayanasUtraM 37,112,124,165, __ A 33,35,40,57 215, 290, 391, AcArapradIpaH 219 65,68,78,87, 297, 442, 446, in Education tembon For Personal and Private Use Only
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA // 2 // granthanAmAni kAlakAcAryakathA 176 kumArapAlapravandhaH 272 kulakasaMgrahaH 271 " vRttiH 371 316, 339, 421 / au utarAdhyayananiyuktiH 310, 318 aupapAtikasUtraM 351 vRttiH 104, 113, 219 upadezapadaH 131, 152 kathAkopaH 129 upadezamAlA 31, 40,53,61,134 karmagranthavRttiH 296 141,144,213,223, | kalpacUrNiH 438, 129, 168 270,460, 378,401 , bhASyaM 343 upadezasaptatiH 314,318,319, 315/ ,, vRttiH 339, 343 upamitibhavaprapaMcA 161, 166 , vizeSacUrNiH 168 upAsakadazAMga 434 453 , mUtraM 436 kalpasAmAnyacUrNiH 168 RSabhadevacaritraM 286,290,291,328 kalyANakaprakaraNam 129 o kalyANakasaMstavaH 304 opaniyuktiH 67 kAyotsarganiyu0 178, 180 gaNadharasArdhazatakaM 316, 239, 244, 256, 260, 266, 269,284, 285, 367, 374, 332 , vRttiH 239, 240, 248, 256, 294, 332 gurutacapradIpaH 176 gurvAvalI 14,315, 317 HiaINDImicalm MITHAIRMANMmmnasammaan I - nnon, Jan Education For Personal and Private Use Only www. byorg
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA // 3 // Jain Educationa International candraprajJaptiH 187, 189, 191, / tacataraMgiNI 320, 414 tArthasUtraM 375 192, 193 candravedhyakaprakIrNakaM 64 caityavandana bhASyaM 165 bhASyaM 375 vRtti: 375, 376, 377 ja "" jIvAjIvAbhigama0 207 jaMbUdvIpaprajJaptiH 326 jyotikaraNDakaH 188, 191, 193, tIrthodgAragAthA 321 tapAkRtaprati vRttiH 322 tapAgaNa dUSaNazatakaM 316 tilakamaMjarI 161 321 5 ThANAprakaraNaM 129 ThANAvivaraNaM 166 "" vRttiH 439, 438 ta "" da dazavaikAlikaM 97, 98, 102, 285, 316, 340, 403 niryuktiH 139, 195, 212 vRttiH 418 dazAzrutaskaMdha 183 17 99 For Personal and Private Use Only 29 cUrNi: 183, 339 dinacaryA 356 dIpAlikAkalpa: 55, 319, darzanasaptatikA 284, 307 dvAtriMzikA 44 dha dharmasaMgrahaNI 23, 92, 93,94, 117 dharmopadezamAlAvRttiH 418, 176 na nandIsUtraM 37, 38 navapadaprakaraNaM 356 navapadavRttiH 381 nAmamAlA 172 nirvANakalikA 135 grantha nAmAni // 3 //
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA // 4 // granthanAmAni HONORIN TENNIEWal im namaAINPUTRAIGHALISAPANASI nizIthasUtraM 436 paryuSaNAcUrNiH 331, 337 377, 371, 405 nizIthacUrNiH 95,141, 170,176, | paryupaNAdazazatakaM 443, 460, 46 , kavRttiH 405, 435,140,291, 178,196,214,334, | pAkSikacUrNiH 179 321, 330,371 345,383,387,389, , saptatiH 187 prajJApanAsUtraM 207, 219 392,438,447,452, | piDaM vizuddhiH 308 pratikramaNabhASyaM 320 456 pauSadhavidhiprakaraNaM 308, 333,333, prabhAvakacaritraM 273, 283,302,324 , bhASyaM 141,177,178,196, | 378,382,384, | pravacanasAroddhAraH 67,356,357,358 334,341,383,387, , vRttiH 356, 357, 358 paurNamIyakakSetrasamAsaH 2, 187 | nUpurapaMDitAkathAnakaM 222 paMcakalpaM 67, 224, 374 bRhatkalpaH 167, 186, 392, 393 paMcavastukaH 442, 94, 135, 137, bRhatkalpacUrNiH 393,395 / / paryuSaNAkalpaH 316, 436,438,10, | 138, 139, 196, 350 bhASyaM 186,401,339,352 85, 87, 164,326, | paMcAzakaM 313, 138, 139, 156, | , vRttiH 352 327, 328, 341 161, 162, 328, 384, | bRhatsaMgrahaNI 46. Himulthimmitmla mumdilliAmAIRRISHIROIm TituRHITENITENAPARENROLMARITHIMATISTIANE SUHIPTIONARIES // 4 // in Education Interbon For Personal and Private Use Only www. byorg
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrantha zrIpravacanaparIkSA MIRAHMIRIHANI Il nAmAni. MJHANALAILAINElite, LATUREDEEMBIRHITS vimalanAthacaritraM 166 | bhaktaprakIrNakaM 127 yatidinacaryA 338, 347, 423 vizeSaNavatI 57 bhagavatI 22, 42, 43,105, 185, | yogazAstravRttiH 20, 446, 352, vizeSAvazyakabhASyaM 12, 73,76,79, 373, 374 90, 97, 98, ra-ratnamAlA 189 117,454,462 | mahAnizIthaM 12, 15, 52, 146, la-lalitavistarA 461 vyavahArasUtraM 276, 436, 452 147,151,179,194, , cUrNiH 177, 178 198,205,206,208, | vandanakaniyuktiH 12, 318 , bhASyam 219 210,212,214,217, vAgbhaTTAlaMkAraH 422 , vRttiH 171,177,184,195, 219, 223,420,417, vicAravallabhA 320, 457 (x) 401 vicArAmRtasaMgrahaH 167 za mahAvIracaritraM 10, 122, 246, | vidhiprapA 384, 412 zatapadI 436, 437, 438, 374, 288, 233 vinayasamAdhyadhyayanaM 139 173, 269, 285, 357 munisuvratacaritraM 292 vipAkazrutaM 380 | zatrujayamAhAtmyaM 10,122,136,178 Iain Education Interno For Personal and Private Use Only
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ THIMIRMIRAIRS llllli and zrIpravadhanaparIkSA grantha nAmAni zrAddhavidhivinizcayaH 13, 319 | samavAyAMga 185, 206, 407 saMghAcAravRttiH 13, 14, 420 zrAddhapratikramaNacUrNiH 382 " vRttiH 57 saMdehada lAvalI 321, 355, 326 , , vRttiH 287,288,382, samyaktvakaumudI 136 , vRttiH 351, 356, 360 343 siddhAntastavAvacUrNiH 316 saMdehaviSauSadhI 313, 331, 338 zrAvakapratikramaNAvacUrNiH 382 sudarzanakathAnakaM 223 sthAnakavRttiH 129, 439, 448 sUtrakRdaMga 443, 320, 185, 218, | sthAnAMgasUtraM 65,69,70,73,124, SaDazIticUrNiH 304 321, 342 206,216,253,353, paDAvazyakabAlAvabodhaH 358, 321 | , niyuktiH 13, 176, 177 / 386, 402,424,463 paSTizatakaM 185 , vRttiH 320,184,185,385/ , vRttiH 65,176,263, 312, ,, kavRttiH 321 , cUrNiH 383 | saMghapaTTakaH 241 ha-harivaMzaH 166 MAHARA indianR ITHIS TRamusalman N ILIRIdlinallenRILLIAN Jan Education Interbon For Personal and Private Use Only
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA inutRAMINAAMILITARRIGATIAL ( H ABHIHI a sAkSivizeSanAmAni sAkSivize panAmAni akabaraH 61 | 285, 293, 294, 299, 195, | AraghaTTaH 5 ajayapAla: 272 296, 298,300,302-3-4-5- | AryasuhastI 202 aNahillapATakaH 233, 238 6-9--308-10-12-14-18-321- AryasurakSitamUriH 431 atimuktakaH 266 22-23-24-25 277 ASADhAcAryaH 210 abhayakumAraH 283 arjunadevaH 272 abhayadevamUriH 233, 235, 283, abudAcalaH 292 AsikadurgaH 231-233234 239, 240, 242, | allAvadInaH 272 ujjayaMtagiriH 114, 116 242, 250, 251, | azokacaMdrAcAyaH 246 uttarA 68, 82 252, 253, 254, | aSTApadaH 122 udyotanamUriH 5,286, 287, 300-- 256, 259, 261, A 2-8-9-10,412 262, 263, 264, | ANaMdavimalasUriH 6, 7, 8, 300 | upakozA 217 265, 266, 269, | ANaMdamUriH 360, 357, 359 umaasvaativaackH2,122,359,126,0|| 7 // A itinummittle HINITISARAI INEm lli a nARIHARI MAnuutilimthir RANILIHSHTRIANRAIL MADHUPATINUTE WW Jan Education Intebon For Personal and Private Use Only HA w .iainelibrary.org
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA // 8 // Jain Educationa 140, 302 R RSabhajinaH 7,49, 127, 348, 424 RSabhadatta jinadattau 219 ka 188, 368, 436, 439, 442, 443 kumArapAla: 272 kumudacaMdrAcAryaH 104 kulamaMDanasUriH 14, 337, 338, 314 kUrccapuraH 231, 243, 249, 225 kakkasUriH kapilaH 347 kapilakevalI 122, 166 karkaragrAmaH 430 karNaH 272 kalkI 11 kalikAlasarvajJaH 368 girinAra : 114 kAlikA 267, 431 guNacaMdrasUriH 288 kAlikAcArya: 6, 15, 16, 176, gautamasvAmI 56, 129, 131, 301 kRSNabrAhmaNaH 282 kezikumAraH 16 kauDinyako havIrau 68, 69, 114 kSemarAjaH 271 ga For Personal and Private Use Only cakezvarI 317 candragaccha H 248, 255, 302, 308 kulaM 286, 294 19 candraprabhAcAryaH 4, 5, 9,49,119, 120, 121, 122, 123, 133, 151, 158, 174, 175, 178, 188, 189, 191, 192, 194, 208, 209, 253 camarendraH 1 campakadurga : 268 cAmuNDarAjaH 272 sAkSivizepanAmAni // 8 //
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ METHIR JHAN zrIpravacanaparIkSA sAkSivize panAmAni cAmuNDikA 267, 269 jinacaMdrasUriH 251, 285, 301 / / 59-70-82-83- cAritraratnaH 314 jinadAsaH 180 84-86-87-89-90citrakUTAcalaH 236, 238, 243, jinadattaH 4,286,287,290,292, 91-94--96-97, 247, 256, 257 296,299, 300, 249, 301-6-7-14-305caMdanabAlA 84 243, 248,248, 254, 323, 287,285 266,266, 261, 263, / jinapatimUriH 284, 285, 287, chauNayagrAmaH 430, 436 264,265,266, 267, 308, 310 268,269,285, 286, jinaprabhamUriH 316, 317, jagacaMdra: 5 289,290, 330, 310, 331, 338 jagatsUriH 136 321, 322, 335, 361, | jinabhadragaNikSamAzramaNaH 302 jamAlI 65, 270, 309 362,364,365, 366, | jinavallabhaH 231-32-33-34-35 jayasiMhaH 272,104, 252 369, 371, 373, 336, 36-37-38--39-40 jAvAlapuraH 368 41-42-43-44-46 jinakuzalaH 371 | jinezvarasUriH 231-33-40-51- | 47-48-4951-53.54 I A INRIHIROIN KumarithilmiBHIBHAmmRMATION HIRaigaaliHRIAAILAIMAHIMALAMIRRIAGIRITAlaintaining EET Jan Education Interbon For Personal and Private Use Only
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA // 10 // sAkSivizepanAmAni 55-56-57-61-61 | tatvArthavRttikAraH 377 duSprasabhasUriH 45-424-443 63-65-66-69-85 | tilakamaMjarI 128 devabhadrAcAryaH 238-39--40-44 93-94-95-96-9899 | tilakAcAryaH 121-29-40-52 46-47-48-49-50 301-2-4-5-6-7-8 5758-59-61-63 53-54-55-57 12-14-25-26-27 64.65-66-68-69- devamUriH 104-120-338 30-32-34-38-78-84 70-71-73 devAnaMdA 84-333 jinazekharaH233-48.57-58306-tihuaNapAla:272 devendrasUriH 420 7-8 trizalA 333 droNAcAryaH 285 jinasuMdarasUriH 203, 319 jinahaMsamariH 271 dattaH 11 dhanyarSiH 228 jesalameruH 286, 288, 313,321 | damayaMtI 128, 162 dhArAnagarI 283 jaMbUsvAmI 64-442 dubalikApuppamitraH 105 dhaMdhakaH 236 Dha-dadaraH 420 durlabharAjaH 269-71-72-73-83 | dhanezvarasUriH 178 285 | dharmadAsaH 300 IASPIREMPHIBRARAMILANDMATIHARNImallBRISTIARRIANRAININNARAININilliAIIANE HIRANIORITE HINDMedia // 10 // For Person and Prive Only
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIprava. canaparIkSA // 11 // sAkSivizepanAmAni dharmadevopAdhyAyaH 245 dharmaghoSaH 13, 14, 294 , riH 293, 42 dharmasAgaraH 62 narasiMhaH 257, 268, 429, 30, 31,441 nAgapuraH 238 nAgahastI 302 nADhA 430, 431 - nAbhasariH 122, 136, 166 nAbheyaH 127 . nIlAdevI 272 nupUrapaNDitA 233 nemicaMdraH 285 narmadAsuMdarI 128 bahudevazreSThI 238 bAlamUlarAjaH 272 pattanaM 291 buddhisAgaraH 282 panacaMdrasUriH307 padmaprabhasUriH 291, 292 bhadrabAhusvAmI 302,308,315,228 padmAvatI 120 bharataH 84, 347 palhakaH 236 bhANakaH 5 pAdaliptasUriH 122, 135 bhASyakAraH 12,79, 365,352 pArzvanAthaH 60 bhImaH 272 pAzacaMdraH 258, 300 bhUyaDarAjaH 271 prabhAcaMdrasUriH 202 prasanacaMdrAcAryaH 235,38,39,251, | maDAhaDagacchaH 301 52, 301 | marIciH 347, 348 FIRahimAMIHIR DISHIDAIHARIHARANASHTANISEANIANTARIKA MINSimaluedictim allaIAL ARIAADHummin NISHALA Iain Education Interno For Personal and Private Use Only Birww.jainelibrary.org
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIprava. canaparIkSA // 12 // sAkSivizepanAmAni laghukarNaH 272 ,, bhImadevaH 272 lumpAkaH 5, 439, 460 lepaH 218 MAHINimadh JamNAIIMAHARIHARINNARUMPittsRIEND urta marUkoTaH 233 mRgAvatI 84 marUdevI 84 meghakumAraH 309 malayagiriH 14, 304 meghajI 61, 300 maladhArIhemacaMdrasUriH 452 meDapATadezaH 236 mahAvIraH 1,64, 85, 296, 305, maMkhalIputraH 84, 296, 300 318, 348 yogarAjaH 271 mahendrasUriH 436, 437 yodhapuraH 300 mAIDagrAmaH 234 mAnadevaH 236 ratnAdityaH 271 mArUdevaH 127 ratnazekharasUriH 287, 288, 314 municaMdrasUriH4,13,187,119,120 sthavIranagaraM 66 munisuMdarasUriH 315, 316, 318, | rAmadevaH 304 324, 325 rudrapallaH 312, 306, 258 mUlarAjaH 272 rudraprabhAcAryaH 321 vajrasena: 301 vajrasvAmI 147, 299, 308,309 baTagacchaH 119 | vanarAjaH 271 vardhamAnasUriH 249, 51, 52, 61, 62,82, 83,84, 86, 87, 90,91,94,97, 301,307,309,450 / / 12 / / For Personed Private Use Only
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIprava. canaparIkSA sAkSivizepanAmAni HER vallabhaH 272 vAdidevasUriH 104, 369 vAghelA 272 vikramaH 271 vicchigaH 244 vijayadAnamariH 8. vidyAsAgaramUriH 136 visaladevaH 272 vijAmataH 300 vIraH 63, 84,109, 131, 147 . 424, 412,333,151,188 299, 301 vIrakaH 236 vIradevaH 236 vRddha0tapa0 bhANDAgAraH 291 / zIlAMkAcAryaH 321 vairisiMhaH 271 zrIdharaH 282 zrIpatiH 282 zrIpatigaNI 300 zatapadIkAraH 173,187, 184,13: zrutasamudraH 300 zatAnIkarAjA 84 zatrujayaH 114, 122 mamudrAcAyaH 122, 135 zAkyaH 47-347 sarasvatIbhAMDAgAraH 285 zAntimUriH 104, 120 marvadevagaNI 245 sarvadevamUriH 5, 3, 1 zirohI 5 sahasramalaH 3, 66 zivabhUtiH 3, 9, 45, 64, 67, 68, sAmaMtasiMhaH 271 69,82,104,109,110, | mAraMgadevaH 272 siddhapuraH 317 Pumstainarane H HINummitoitFICE RUBINAROOPARANTIABILIBHITIANMIRI maim magDLEDIANPATHIMIREMAINA THANI Jan Education Interbon For Personal and Private Use Only www.minelibrary.org
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIprava. vanaparIkSA // 14 // sAkSivizepanAmAni HANUMPERHITAHARISHIPTI ISHAIRAHALULAIKALNILEIPidile siddhasenadivAkaraH 118, 126, 127, | somatilakasUriH 317, 318 135, 206,434, | somadharmagaNI 315, 317 162, 166, 169, 420, 372, 373 | somasuMdarasUriH 323, 314 173, 196, 206, , sUriH 359 | somatilakaH 233 206, 209, 210, / sudharmasvAmI 5, 64, 67, 77,301, | saudharmendraH 318 320, 322, 332, 307, 442 saMgamakaH 318 371, 372, 384, susthitasupratibadau 5, 301, 302 saMghatilakasUriH284, 307 459,460,461,418 sUrAcAryaH 280 saMbhRtavijayasvAmI 217, 302 harSabhUSaNaH 319 somacaMdraH238, 344, 245, 246, | sthUlabhadraH 128, 217 hIravijayasUriH 8, 9,5 247, 250, 254, 255, | hemacaMdrasariH 11,136, 369,324, 256,260,261,235,304 / haribhadrasUriH 34, 65, 122, 126, / 322, 352 M IMPORTHATANA URNAPAN AARAM WHITENAME-MAILABIBUP maamRRAMP BIRStination R EMIRATING For Personal and Private Use Only
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA sAkSi pRSThAMkAH janmajarAmaraNabhayaiH chabAsasayAI sukaMbarA ya samaNA vaDagacchAo puNNima tivihe Agame titthaM cAuvaNNo jaM rayaNi bhAsarAsI sunizcitaM matsariNaH jJAtA hi zatravaH je bhikkhU. parapA0 pasaMsaM. je jiNavayaNuttiNaM satteyA diDIo ummaggadesaNAe mAkSipRSThAMkAH payamakkharaM ca ikaM AyariyaparaMparae huMnedendriyarudrakAla AjAbhaMgAMtarAyotthA. upadhAnapratikrAnti yattatprAsukamiSTAMcu0 eyaM tu jaM paMcamaMgala. jo kaNNAi dhaNeNa ya je ajanAe samaNA jammaM dikkhA gANaM tIrtha nadyAdevi saMsAra titthaM bhaMte ! titthaM ,, | jAissaro u bhayatra 12 | dANamapaMthanayaNaM | bAlakatANussaraNaM titthapaNAma kAuM kAyAvi jiNavariMdA aNa thovaM vaNa thovaM cejhyadabaviNAse ussuttamAsagANaM kAlamaNaMtaM ca mue nivvuipahasAsaNayaM puddhiM ca iNDi ca pAsagassa natthi uva. saMjogasiddhIi. 21 | aparicchiyamuniha. 20 I In Education Internation For Personal and Private Use Only
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravanaparIkSA // 16 // Jain Educationa suttho khalu padama jaMbUdIve0 tithaM aNuma0 Agame tivihe pa0 yathAsthitaM vastu dizan* na hulambhA tArisA da0 paMca khala titthayaraM0 duvasumuNI aNANAe gopAMganA saMgani pAyAtsadA naH puru0 sAvayadhammo ya vRchino je te devehiM kayA hoUNavi devakayA ete ca yadanyathAspi 0 puNehiM coiyA puraka 42 | tesaThThI nisaDhaMmi a0 haMtUna samAna 43 " 44 37 45 48 51 "" 57 "" 77 61 62 64 satta pavayaNaniNhagAyariyA paM0 taM0 65 samudghAtAdi jinAbhihitaM pavayaNanI ANaM jaM tesiM 11 naite sAdhavo nApi gRhasthA: jiNakapiAya duvihA0 pattaM pattAbaMdho 67 68-94 saci ega seNa niggathA 68-78-92 tihiM ThANehiM vatthaM dharejA taM samasAhasavatAmasmAkaM 69 kAraNa saMbhavI chahiM ThANehiM samaNe0 AhAraM0 se kiM taM rojjhANe ?, For Personal and Private Use Only " " 70 19 73 jitA velaparIsaho muNi paridvajuSNakucchiya0 jaha jalamavagAhaMto taha thotrajuSNakucchriya0 paramo hilAe0 raNNo ANAbhaMge ikkucciya ANAkhaMDaNakArI jar3avi 0 saMghayaNaM saMThANaM uccataM 0 rAgo vA yadivA dveSaH sama0 bha0 ma0 satta samaNasayAI siddhAI 74 75 76 "" 79 81 82 85 tAo pAvarAsIo "" uddhaMgAmI rAmA0 87 sa0 bha0 caudasa ajiyAsayAI si0,, sAkSi pRSThAMkAH / / 16 / /
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravavanaparIkSA / / 17 / / egA siddhiM patA maru0 mucchA pariggaho vRtto tamhA kinatthi vatyuM gaMdho 0 adhyayana vidvAMsaH aNNemi mohodaya abhAvo 0 te hi bhaga0 nirupamadhRtisaMha mAija ghaDamahassA0 niratizayinA0 caraNasya pramAdhayitumazakyatvAt dugatiga cauka paNagaM0 kiM saMjamovayAraM karer3a kaMsesa kaMsa pAe0 saMmattasattu gorasapANaya0 jaMpi vayaM va pAyaM vA0 87 88. 90 92 11 "" 93 9.4 "" 18 bahiNA buddhA tisu sAyabaMdhu 0 eka vihavaM majogIbhava 0 "" kaha paramahA paM0 veyaNije NaM bhane ? " 7 ratna mukAro jaM ca kAmasuhaM lora kAle viNae bahu ohohovaramahinaM0 uccAraM pAsavarNa hayaM nANaM kiAhINaM urjita selasihare saddharmavIjavapanAnagha0 102 105 For Personal and Private Use Only 105 106 107 110 112 "" 114 19 115 198 dANa maMtanAmo0 122-123, 127, rUpyakacolakasthena sadaseNa dhavalavatthe to iTThe saMpatte 0 viviNaM ca pamANaM aMgAramadao dAyara dyumnaM dravyamRkthaM gAratthehiM ca sahiM ahanaM bhaMte! tuma miccha paDika mAmi0 imivamANasa tato bhagavaM aNuSNaM maNasIkareha (jAva) ThAvettANaM aNujANeti 126 nijavamapRvajigiMda 127 122, 135, " "1 ", 135, "" "" "" 124 125 "" mAkSi pRSTAMkA / / 17 / / .
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA // 18 // sAkSipRSThAMkAH m MINigamsarmilamestimonalisa na paiTTA tassa kayA namivinamikulAnvayI0 koi mAvago jiNapaDi. dhammigrAhakapramANenAva ANAi tavo ANAi saMjamo appAgamo kilissaha uppajae vA vigamae bA. saMjogasiddhIi phalaM sahAo pANAivAA. thUlAo pANAi. cattAri taragA paM0 mUriH pratiSThAM kuryAt niSphAia jayaNAe. pratiSThApya jinendrANAM 128 | kevalyepa svayaMbuddhaH, zve ,, pratiSThAmahatAM yo hi. sarvatIrthodake evaM siMhaniSAdAkhyaM0 dazvatthayabhAvatthayarUvaM jaiNovihu dabatthayame 132 taMtami vaMdaNAe. osaraNe balimAI | rAyA va rAyamaco jaM ca cauddhA bhaNio 134 | titthayarasiddhakulagaNa. 135 | dhUbhasaya bhAuANaM0 sakavAu0 136 / kAmI sagharaMgaNao0 136 | paMca visayA kAmeitti (yAvata) sarvavirato na bhavati sAmAiaMmi u kae. so saDDho duviho. kaJcaNamaNisovANa meruttuMge maNigaNamaMDie. 50 taH 58 gAthAH dANAica ukkeNa. AjammaniraticAraM0 pUaNavattiAe tavasaMjameNa bahubhava se bhayavaM! je NaM kei sAha (jAva) vA AlavijA 141 / ceadabaviNAse Jan Education Intenbon For Personal and Private Use Only www. byorg
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAkSi zrIprava. canaparIkSA // 19 // pRSTAMkAH Samne akasiNapavattagANaM. 153 | mahurAe nayarIe. 164 | iANi mabhi vAina duvihe dhamme paM. pratiSThA prApitaH ziSyaH mAvago koI jiNapaDimAe paTTavaNaM. paMcahi ThANehi. mahApajjavamANe0 154 gururAmane pratiSThAya cattAri purisajAyA0 154-171 nAmajiNA ThavaNajiNA aigamaNaMti pacchaddhaM eehi kAraNehi nAmaThavaNANaM ko paivi0 kiMci usmagasutta. maI sAvajaM jogaM nAmaMThavaNAdavie. sunamma maggeNa cariJja. jiNabhavaNavi . 156, 160, ummagganivAraNaya jaM suamahijai bahuM0 mukravo tAva mahagdho 158 pataMgo dyotayan vizva jAvaiA ussaggA OM namo bhagavate. pradIparUpamAlokya.. kAmaM savaparasuvi0 nhAya vilittau caMdaNiNa.159-169, | | tadA nadIpravAheNa kaMkaNamuddasamuddakara0 vayachakka kAyachakaM. 160, 169 ratnacUDaH vidyAdharaH kathayani- mArgazISoM vatmarAdi. AyapamANA kappA ia citiuNa to mA gaMtUNa tabaseNa ya caummAsiANi janya hiraNNasuvaNaM | dhAvatarabho DimbhAH ! taraM0 guDa0 167 tabaseNa pakhiyAINi tao puNo jaccakaNaga. 164 / ceiapUA gayA nimaMtaNe , | aNNaha AgamuttANi. ASIAHIRAINARom For Pe a nd Private Use Only
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA // 20 // Jain Educationa semaM va gAva kikammassAkaraNe camakaraNe eesa caiva ceha jo posavaNAe isari aM'pAhAraM0 inaripAhAraM posa0 paDikamaNaM desia0 176 | sasu kAlapabesu0 habija posahio 180 | apparagaMthamahatthaM basIsa 177 phAsugacArI kiNiUNa dijAtiH aliyamuvaghAyajaNayaM 0. cAuda samIpakakhie su0 durvAdidviradAMkuza 0 pUrNimAM prAcIkazata vaDagacchAo puNima ammI ahaMtA sA0 vaMdevA saMte balavIra purasakAra eaM posahiati0 " 178 " " "" 179 17 15 yAvajIcaM vizeSeNa 17 sAgaracaMdo kamalA0 paDimaM ThAti 180 caMpAe sudaMsaNo 0 0 paDimaM paDivaJjati,, 11 ise camAsiANi0 180, 181 puDhAvareNa paribhAviuNa0 aSNaha AgamutANi udarasthaputrAzayA kaTisthaM0 kUpe kSipati 0 pakhiaposaha sahiesu0 pakakhiyaM pakakhiyameva0 vijANaM parivADI pave0 pakkhassa aDamI khalu * bahahiM sIlavaya0 pomahaM0 aNupAlemANA se NaM levae gAhAvaI - " For Personal and Private Use Only 181 182 183 25 184 35 185 35 kuccayarA khara0 pADavara bir3aa ta tA kahaM te divasA naMdA bhadrA jayA riktA kahaM te tihI Ahineti aMto ekvassa0 186 uttamA suNakakhattA0 tA kahUM mAmA Ahiteti 0 AhitAti " " 187 187 188 190 17 191 19 192 sAkSi pRSThakAH // 20 //
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIprava vanaparIkSA // 21 // jayA NaM te duve sUriA uvasagANaM tavovahANAI paDimAo 195 zrutagrahaNamabhIpsatA upadhAnaM kArya 193 | se bhayavaM mahatI esA niaMtaNA 211 | utsargAdapavAdo 0 imaM (iccheyaMmi) dubAlasaMga Ame ghaDe niha aNANAe0 27 195, 219, 195 se gurukule ni tovahANamAdAya kAle viNae bahu duggatipaDaNuvadharaNA iANi uvahANeti dAraM uhANaM puNa AyaMbilAI kAle nikkhame bhikkhU sAmAmi ukae tattha eesiM aTTahaMpi saMpamANaM ettha jaM payaM paraNa sammadikI jIvo uba 195, 213 196 11 " 11. 197 198 207 208 AsAyaNa micchataM sAvagassa jahaNaM * tivaripari Agassa AgamabaliA samaNA taNaM dhane aNagAre maTTa uvaNe sAmAi amAiAI0 dhAu pacchA samuvaMti sammaM dhArijAhi 212 213 214 217, 215 216 jAvar3aA ussaggA0 taghA savANuNNA For Personal and Private Use Only 217 219 220 222 223 "" 223 224 234 235 atrotsUtrajanakramo na ca bhUtapUrvakastadvadupacAraH0 paMcahatttare hotthA mAiNA parinibbu De 0 237 240 jinabhavanaM jinabimbaM jinapUjAM 238 saMghatrAkRtacaityakUTapatitaH karemi bhaMte ! sAmAhaaM0 241 pIUNa pANiaM saravarANa 0 sarIramA nAbuti0 svayaM daridro na paramI0 paMcahi ThANehi0 gAmANunAmaM duijie 245 248 " 252 254 mAkSi pRSThAMkA: // 21 //
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ 294 zrIpravacanaparIkSA // 22 // | sAkSi pRSThAMkAH PANDAL HIMiPhilinguitm HIKHAmawunymn NIHINDI AyariyauvajjhAe0 254 / bhUtapUrvakastadvadupacAraH | lokAcakUccapura0 aparadine jinazekhareNa | zrImahAvIratIrthe0 tapaH kA sthAdaMbudhivArivAya. aputrasya gatirnAsti 265 paTTikA kAritA | tasyopasaMpada0 auSTrikA AcaraNAH tatredamami0269 zrIvardhamAnAbhidhasUrirAjo. | caMpAe pAlie nAmA dasasayacauvIsehiM nayari 271 269 | zrIvIrazAsane klezanAzane zrIvIrastatpaTTe yAvat sAvajajogaparivaaNAi0 jamAnapAravaaNA0 270 bhavajalahivAyasaMbhave. 288 | jinahaMsasUrividyamAnaH satteA diTThIo nimmalA sAhusaMtaI jamhA kholaDio jinavallabhaH uparodhena tato yUyaM 1 thI 77 naMdasihiruddasaMkhe0 sammaM namiUNa jiNe (abhayadevamUriprabandhaH) zlokAH 279 kRtazca zIlavidhvaMso0 tacchadhyo jinazekharo gaNa vacchA gacchaha aNahillapaTTaNe0 283 saMjao nAma nAmeNa jinavallahasariso0 paya paNamia sirivIrajiNu. 285 . caMdakule caMdajaso jaijA samaNe bhaya naMdau vihisamudAu. svasti zrInRpa0 1293 varSe0 292 yo yathA budhyate hu~ nandedriyarudra. hu~nandendriya paMcahatthuttare hotthA atrotsUtrakramo0 na cakoradayitamala. 293 | samaddiDI jIvo uva0 22 // Jain Educational For Personal and Private Use Only www. byorg
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA // 23 // sAkSipRSThAMkAH 318 yathA yathA vicAryata zrIvikramAdityanarendrakAlAt paTTe tadIye'bhayadeva0 saralagatiH saralamatiH gacchaH kharatarasteSu cArasavAsasaesu vika NANAo baDagaccho0 purA zrIpattane rAjyaM0 AjJAbhaMgAntarAyo mlecchAdhipapratirodhaka bAhyakriyAdazanena muddhANAyayaNagayA0 siNANaM aduvA kakaM AyAmagaM ceva jatrodaNaM ca 311 / cautthabhattiyassA 312 | purA zrIjinaprabhasUrimiH zrIzatrujayayAtrAyai ga0 | vaMdiya vIraM paDiniatto tanmadhyapatitastadgraha | ummagadesaNAe caraNaM khalu sadA jai keI nicchaya nahi nAmAnAbhoga chama cauraMgulappamANaM Ta0 tihipaDaNe kAyavA0 se NaM levae gAhAvaI uddiTTamicauddasI , mAhUrNa goarao vucchi. / kAlagajehiM kAraNiA0 316 | tavaseNa ya pakhiANi. 321 itto a ahigassa ya chadvisahiA na aTThamI0 terasasahina pakhiyaM0 322 pannaramaMmi a divase hu~ nandendriyarudra. 333 AjJAbhaMgAntarAyottha0 323-324 umabheNaM arahatA0 uttarAsAdAhiM cue. teNaM kAleNaM0 amIipaMcame hotthattika 3ra8 paMca mahAkallANA sami sianavami suvihimukakho / jo bhagavayA umabhasAmiNA HI HaramiANDHILammatimemediales RIMPATHITAR PHARMINATIL TIHaathimire NEETAHARITAMBHARITALININETITISEASINDHIPARIANINITRicesitana 3 // 23 // in Education tembon For Personal and Private Use Only ww.jahelibrary.org
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ , zrIpravacanaparIkSA ||24 // sAkSipRSTAMkAH 352 PRINTAIN MAHIMALININDIAHINADIATIMINSaamI PATRAMAIL sesatitthagarehi. 331 | usiNodaga tattaphAsuaM0 340-342 / se kiM taM rasaparicAe. nahi nAmAnAbhoga chama paMcamahAyajutto aNalasa0 341 niSphAvacaNagamAI asahAraNAvi vihi pasAhio0 332 adunA vAradhoyaNaM. AgamorasasaMpRktaM pUei mUlapaDimaMpi sAviA0 , kaMjiaAyAmAmaha avi mui vA mukaM vA tao rAiacaramajAme0 sajjhAyaM 333 gavaMgarasabhAyaNa bhaktamannaM kUramandho. kAmI sagharaMgaNao0 334 usiNodagatattabhoiNo. 342 dadhyahadvitIyAtItaM. ahanaM bhaMte dhUlagaM pANA* 335 zamasaMveganirvedAnu. cattAri gorasaviga. namukkAramuccaria0 micchattamasaMcaie. gozAlakastu upananda paryuSitA0354 posahaputti paDilehimIni0 vasahi kaha nisijidikSa 346 je mikkhU sacele. aNNayaraM vA tahappagAraM kavilA itthaMpi ihayapi 348 | saMgarigAimmi apaDie. vaNNagaMdharasAphAsA jaha dave 339 tatthavi marIinAmA0 jaha kira cavalayacaNayA0 AyAmagaM ceva javodaNaM ca , vabahAro bahu (bihu) balavaM0 phaliAvagge taha saMgaraM0 muddhANAyayaNagayA 340-366 | jai jiNama pavajaha 351 | naya saMgarabIAo tillu sejaM puNa pANagajAyaMga 340 / vRkSaM kSINaphalaM tyajanti / dahie vigayagayAI ghola* 356 358 Simpalalita JainEducationalIEI For Personal and Private Use Only
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA muANAMRATAR usinesaniumin, into sAkSipRSThAMkAH ||25 // 385 pUrNimAsu ca trisRSvapi catu0 358 | jAvadivasa ahorattaM 376 |dasaNavayasAmAia0 maGapuggalarasayANaM. 359 | divasa ahorattaM dunni aho / | jutto puNa esa kamo kAlamaNaMtaM ca sue. 364 jo puNa AhAraposahI | taMtaMtaresuvi imo0 je jiNavayaNuttiNNaM. 365 mAhUNa kappaNijjaM0 paMcahiM ThANehiM NAikkamati sAmagrI hi kAryamavazyaM 366 tupyatu durjanaH |tivihaM ca hoi duggaM0 jiNapUAvigdhakaro taeNaM se subAhukumAre aTThamabhattiya | bhUmIe asaMpatte pattaM vA jinadattakriyAkozacchedo'yaM popahaM0 viharani0 380 paMko khalu cikkhallo saMbhavai akAle vihu kusumaM 371 paidiNa bhattapANeNa. rAgeNa vA bhayeNa vA. samatipavittI savA cAudasaTTamuddiTTapuNNi0 382 414 iti ema asamANA AsAyaNabahulANaM ukkosaM0 370 tattha jai desao0 382 puvabhavaverieNaM. kaha samaNA0 kaMkhAmohaNijaM0 , ayamAuso niggaMdhe 383 ummAo khalu duviho. asaDheNa samAiNNaM 374 je bhikkhU asaNAdI dilA. tivihe a ubassagge. jassa jaM paraMparAgayaM0 taM sattio karijA. ahigaraNaMmi kayaMmi digdezAnarthadaNDa. 375 | tao jai pAraNaittao. 384 | aTuM vA heDaM vA0 / atinAmAIIT PURamayannin aama gadha0 HammHITTHEIRelim.mmmm THEIR n e // 25 // a Jan Educationa international For Personal and Private Use Only .
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA sAkSipRSThAMkAH aTThoti jIe~ karja | mottUNa mAsakappaM 402 | yAtrAvivAhamaNDanamaH se mikkhU saMjayAmeva0 jAva kAlAidosao puNa a0 bhavayasuddhapaMcamIe. 410 tijeja vA 388 | paMcavihe uvaghAe. cauNhaM mAsANaM. je bhikkhU sagaNiciAe 388, 38 | pariharaNA AsevA bArasahaM mAmAhaM. NiggaMthANaM gaNadhararUvANA0 uuvAsAsumaItA. abhivaiDhiavarise sAvaNa. 1taH 19 gAthAH saMvaccharaM vAvi paraM kSaye pUrvA tithiH kAryA. piadhamme NAmege. jai dakhiNAdisAe. jayA pakhiAeka se gAmaMsi vA0 kAlassa ya parihANI. jai tami diNe cauddasI | duhato vAdhAo puNa. iha puNa addhArUvaM. 405 jai phullA kaNiArayA0 duhato vA gAhA. samaNe0 bha0 mA vAmANaM se bhayavaM jahunaviNaovahANeNa. eseva kamo niyamA0 (1taH 24) 393 savIsairAe. jahANaM paMca maMgalamahAsurkhadhaMti 418 eseva gAhA kaMThA ityAdi paMcaNhaM mAsAhaM dasaNhaM mAmAiaMnAma mAvaJjajogaparivajaNaM pahagamaNa vasahi AhAra 401 / pakkhANaM0407-410 (jAva) esA vihi sAmAiyassa0418 paDibaMdho lahuattaNa 402 | teramahaM mAsANaM , -, |jh cehaAI zathila 420 ChHINI // 26 // For Person and Private Use Only
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA // 27 // Jain Educationa International zrutvaivamalpamapi kAUNa ya sAmaiaM 0 jo etesiM sAvago0 cavIsa eNaM bhaMte! jIve kiM jaNer3a ekadaNDAni sapta syuH0 ekatrAsatyajaM pApaM kAlamaNataMca sue advA0 yamakakharaM ca ikaMpi0 ussutabhAsa gANaM sijjhas freannamaliMga0 saddharmavIjavapanAnagha 0 sAmAi miukae karemi bhaMte! sAmA 420 12 " 421 422 423 " 424 " 426 427 433 "" kintaM logottariyaM bhAvAvasyaM 434 tasmAhaNe jANi sarIraraoharaNa0 434 451 435 navi caMdaNa mANaNapUaNAe so eso jasma guNA0 jaM jIaM sohikaraM0 pahAvaMtaM nigiNhAmi0 paraMparAgataM sUriH sUrimaMtraM dadAti vimohate aNukA yete " ekatrAsatyajaM pApaM0 cattAri paramaMgANi kAlagajehiM kAraNiA mohatimirohasU raM0 se kiM taM louttariyaM bhAvA0 samaNeNa sAvaraNa ya0 sAvigA egA micchA asai sAhuce ANa0 sA0 karoDa 0 paMcamahavayajutto aNalama0 451-452 avamANA dunna hojAye 442 | duoNaaM jAe velAe0 452 "" For Personal and Private Use Only " 436 "" juga pahANehiM cautthI 0 patra0 abhivadviaMmi vIsA0 441, 438 439 evaM ca kAraNeNa kAlagA0 aJjakAlage hiM0 cau0 pa0 " tava seNa ya pakhiANivi0 439, 448 441 svAdhirUDhazAkhA bhaMgAnnahi pravacanaM dvAdazAMgI0 pravacanaM vacyadhIte ahavA Agame tivihe0 " 442 "" 443 446 11 447 450 " " 11 "" 23 sAkSi pRSThAMkAH // / 27 //
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ viSayA'nukramaH zrIprava- so akira sAmAi 452 | bharuacchi aMmi a vijae 455 | vIsahi diNehi kappo. canaparIkSA uttari nAma pAuraNaM. AyappamANamitto. suttaM gaNahararaiaM0 // 28 // tae0 kuMDakolie. dhamma viharati ,, | causiraM tiguttaM ca. aparicchiasuanihasa teNaM kAleNaM sAmI samosaDhe , vAsattANAvariA. 454 kiikammakaro havai sAhU 461 tae NaM se kAmadeve posahaM0 saMpehei 453 na ya vicchinnaM vAmagajANuM0 - jaMjiNavayaNuttiNaM. avahaTTukusumasehara0 guruvirahaMmi a uvaNA0 jIvannaro bhadraM pazyati 463 akkhe varADae vA0 . 455, ,, ittha u aNabhiggahi 458 | paMcahi ThA0dullahabohia kammaM karei ,, asai puttassa aMtaNa. | AsADhapuNNimAe. , na ya pavayaNaDDAhakara vissyaa'nukrmH| | gAthA? zrIvIrajinamaMgalaM . . pRSThAMka 2) pagatApalApe nihavatA, paurNimIyakAnAmaminivezitA, 2-7 zrIAnanda vimalavijayadAnavijayahIranamaskArAH upakezanirAsaH TIppanakazrAvakatvaM. (digambarAdInAM navInatvaM jIvarSibodhitatA) satyAsa- 8-9 kupAkSikanAmAni tIrthabAhyatA tyamAdhyasthyamithyAtvaM AnukUlye paramAdhArmikatA khyA- |10 tIrthasya svarUpaM jinajanyatA tyA'pi adraSTavyatA akSarAzraddhAne mithyAtvaM, tIrthAbhyu- |11 jinasya jIvavizeSatA Pigment-HIHISimilim MAHIMAHILE HAMARITRAMANANEIGRIHSHAIRAIIMPRITHILIPPIRIT nyuant IN HILA HAIRAATRINASHI HARIRIRIHARAN INTERP RIMATERIATIMithonein taridulithaurasimar A SHIRPHAwain- H I NTANDESHIFinainment 28 // Jain Education Inmin For Personal and Private Use Only
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpracacanaparIkSA // 20 // viSayA'nukramaH 79-87 mA ahaMdAdimitAlukA graMtha MAHIMIREmaiINIIMHAR IHARIHARIHMIERNAM AIRAMMAPPLAHINILAJAUNPIRATNIRUPAINITIANIMLINES 12-15 kevalitve dezakatA,jAtismaraNavanAhetuH azrunvAke / dInAM cAbhAvaH, pustakavAdino na sarikulAH,AgamavalyAdi,zrutAnAditA,garbhajaparamparA tritayavAhyatA avyaktatA nAmAropAH 16-32 paraMpagagamaH,tIrthatIrthakRtoranyo'nyanamyatA, sAdhu- 71-78dazAnAmapi mitramatAni,ahaMdAdInAM mitratA sadRSTAntA53|| sUryakazAkhAcandrakulAnAM tIrthatA, avivAde'pyasAMbho- 79-87 sUtrANAM paroneyatA bhinnAbhinnatve mUtrArthasaMketagikatA,vinayAdiyuktatA, sahakArakalpadRSTAntau ana 32 bhinnatA ahaMdAdiminnatvasiddhiH 36-39 namAnAM nirbhIkatA,zeSalakSaNyaM, akiMcitkaratvadhIH, 98-9 88-96lumpakavarjAHkAcabinduyutAHlumpakAMjanaM ca zalAkAyuk85/ tapAgaNastIrtha 197-101 tIrthatIrthAbhAsatIrthasvarUpavizrAmopasaMhAsa graMtha | kRteH kAlaH guruzca kartRnAmAzIca 40-44 durAzayatA mahAmohatA ca dazAnA,kupakSanAzavicAre / tIrthasvarUpavizrAmaH 1 dharmaH harikeziyakSajJAtaM 1-2 dazApi pravacana dviSTatAdimantaH avyaktAzca 65 |45.58 tIrthasvarUpoktau hetuH sUtraparaMparAzrayatA yogyatA:yogyate vajradhenuvat , sArthavAhadhenuH, kupAkSikA mRta |3-4 digaMbaramantavyaM nagnasya pravartakaH kAlo nimittaM ca 69 5-6 jinakalpasvarUpaM upakaraNAni savastratvasiddhiH digaMbaragosevakAH chinodbhAvinaH vikalpanavakanirAtaH || 59-70 pustakajAtAstIrthavAdyAH, teSAM paMcaparameSTisAmA- 7-17 anukAritAnirAsaH ..cArIvyavahAravAcanAchedopasthApanIyAdivAnAdhArAvanA- 18 upakaraNAbhAve samityAdyabhAvaH 82 MA // 29 // inmantrala Jan Education Interno For Personal and Private Use Only
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIprava canaparIkSA // 30 // 86 yA upacAravinayaH anyo'nyasApekSatA sAmAyikavadravyastavaH ratnagajakAJcananayanasamaH kAJcanamaNIti vacaH saMyamApekSaM caityakAryatyAgo mohaH kanakagajaratnanetrasamo munau vAsairapUjA''jJayA 19-21 strImuktau saMhananasaccamamyaktvaviratipariNAmadAnAdipratyakSatA jinajananItvaM saptamIgamanAbhAvahetuH 22-64 durbalatAsamAdhAnaM UrdhvagativyabhicAraH cIvarabhAvAnmokSAbhAva ityasya nirAmaH brahmahetutA anAdimamAnatA vastraguNAH laAAhetutA saMyamAMgaM parigrahatvAbhAvaH AvRtitvanirAsaH bAdhA'bhAvaH digaMbarANAM mohaH jJAnAbhojanAvyAptiH vedanIyataijasasadbhAvo vRkSadRSTAntaH jugupsAyAM jJAnaM duHkhahetuH paryAyapramANatA pazcAdbhavatvaM jJAnadarzanacAritre upakArAH vipakSatA nAmyena 65-75 tIrtharahitA namrAH pAdamUle pallavaH upasaMhArAdi 118 54-86 pUrNimApakSaH saMghavAdyatA pAkSika caturdazya sahacAritA 32.53 sAvadyahetudoSAH niravadyatve'pi na munikriyA jinakalpavaiyAvRtyavadAjJAbhAvaH anumodanA mahAvrate saMkramaH pratiSThAsiddhiH kalpAbhAsaH mRttikAmaye na sUtravidhiH pratiSThAzabdArthasiddhiH kalaMkadAnAdimayaM tilakavacaH dodhakatrikacarcA IryAyA akRtiprasaMgaH 174 114 digambara nirAkaraNa vizrAmaH 2 1- 3 tanmatAdinAmagaNa nimittavarSANi 4 - 6 dravyastatra hetunirAsaH bhAgAsiddhatA 7-31 mUrizrAvakakRtyavibhAgaH, munikArye bhAvAMzatA, pratiSThA proktA kevalitAca, dravyastavAnumodyatA balikri 120/ 130 dvitIyAMge pUrNimAsu caturmAsI sarvacaityavandanAdi pAkSikaM tapaH paThatapaH prasaMga: paMcadazadinoktau mAMvatsarikapraznaH paurNimIyaka vadamAvAsIyatvaM caturdazIparyAyatA zabdadvayAbhAva: pUrNimA candraprabhamUlA jyotiSkramaH divasarAtrapakSAntau ASADhe sAMvatsaraM karkasaMkrAntau vA 194 For Personal and Private Use Only viSayA'nukramaH // 30 //
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravaparIkSA // 31 // 87-14upadhAnasiddhiH mahAnizIthe tatprAmANyaM mahAprabhAvatA anupadhAne'nantasaMsAritA AzAyA'dhyayanaM abhyAsAya AgamavyavahAre'niyamaH RSabhadattajinadattau mahAzrutaskandhatA svakRte na yogAH, AlocanAvadbhAvazuddhiH, yogyAH, kumate smaraNe'pi pApaM nirvRktisUtrabhedaH 230 iti paurNimIyakamatanirAkaraNa vizrAmaH 3 80-85 kUrcapurIyo jinezvaraH dravyadAnaM jinavallabhaH gaNagharamAzatakoktaM vRttaM citrakUTacaNDikAmaThe'vakAzaH kalyANakopadezaH vyAghropamaH saMghaH nirapatyatA vi. visaMghaH jinadattAt kharataraH dravyamuniH somacandro jinadattanAmAdhiSThitaH jinadattadevabhadrajinavallabhamamudAyavicAraH lambakarNAdyuktiH jinazekharacarcA rudrapalIyavarNanaM tIrthAnukRtiH varSadvaye jinadattaH jAggarbhasImantaM digbaMdha: zAkhAdicchedaH jinavallabhajinadanaceSTaphalaM cAmuNDakauTrikavaratagnAmAni (1204) gR jarabhUpAvalI prabhAvaka caritrAntargataM vRttaM tatpiNDArthaH darzanasatikAvRttigataM zatapadyAmauSTrikaH kharatarapaTTAvalI jesalameruzilAlekhA''cArAMgaDI pikAvicAraH mahAvIracaritrArthadIpikApATha parAvRttiH vardhamAnasUrikRta zrIRbhacaritraprazastiH padmapramIyamunisuvratacaritramarbudAcalekhaH jinasundarIyadIpAlikAkalpaH aSTasaptatikA(1964) praznaikaSaSTizatakaM prakaraNAdyupasaMpat paTTAvalIbhedA: vIjAmatIyo dharmadAsaH pAzacandroktiH kharatarapahAvalI mRSA tapAgaNapaTTAvalI rAmadevagururjinavallabhaH kalyANakastavanaM darzanasaptatikApaTTAvalI jinapatirmaafararraka: jaijAstavanaM prAyo'nuvAdaH AcArAMgadA pikApaTTAvalI upadezasatikAvacaH tapoTaniMdA gaNadharasAzanakoktA niMdA malatandulajalAdisiddhiH siddhAntastavavacaH asatsamatayaH jyotiSkakaraNDe prakSepaH arthadIpikAprakSepaH For Personal and Private Use Only viSayA'nukramaH 322 / / 31 //
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravavanaparIkSA / / 32 / / 322 194 zrAvakapratimA 325 195-197 zramaNIvihAraH 198-202 mAsakalpavihAraH 326 203 gRhiNAM pAnakAkArAH 333 204-222 ayathAsthAne mAsavRddhi carcA tithikSayavRddhicarcA 416 335 223-227 pUrvaryAsiddhiH 228 pArzvasupArzvaphaNAH 405 422 " |229-239 unmArgadezanAmArganAzau lokottaramidhyAtvaduSTatA 428 iti kharataravizrAmaH 4 86-88 abhayadevamUrni khAdyaH 89-91 kharatarabAhyatA pUrvAcAryoktA 12-93 kriyAvacanotsUtre tridvibhede 94 ayathAsthAnaM SaDidhaM 95-103 SaTkalyANakakhaMDanaM 104-108 rAtripauSAdhikAnsyayAmasAmAyiko zcAra khaMDanaM 109-139 triH sAmAyiko cArakhaMDanaM, sAdhUpadhAnakhaMDanaM, kasellajalaniSedhaH, paryuSitadvidalakhaMDanaM, marIcivacaH paSita zabdArthaH 140-150 saMgarikAyA advidalatA, dolAsamIkSA 151-177UnotsUtre SaDidhe strIjinapUjAniSedhaH prAyazcittarItiH AcAryavacomAnavidhiH siddhasenadivAkaravacanavidhiH 314 178-190 aparvapauSadhaniSedhakhaMDanaM tavArthabhASyavacaH saMvi 354 / 361 bhAge'tiprasaMga H prAyazcittAdRSTAntatA pratiniyatazabdArthaH 380 191-993 pauSadhe bhojanamiddhiH 184 385 401 404 1-8 AJcalikotpabhyAdi 9-16 mukhavastrikAsiddhiH 17-59 paryuSaNAkRtivacasorvirodhaH abhivardhitamAsavicAraH pustakAzaraNatA mukhavastrikAprakaraNollekhaH paMcakahAnyabhAvaH bhedagaNanaM pUrNimAvicArAtidezaH ityAJcalika vizrAmaH 5 For Personal and Private Use Only 431 436 464 viSayA 'nukramaH | // 32 //
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ maMgalam zrIpravacanaparIkSA Frencarrcancarnemocroencescrperscrcmmerserscrscmcrocraceneuroencincot Facrorensemenacanner: namaH zrIvItarAgAya - mahopAdhyAyazrImaddharmasAgaragaNikRtA svopajJA shriiprvcnpriikssaa| vemma (kupakSakauzikasahasrakiraNaH) praNamya zrImahAvIraM, vizvavizvArthadIpakam / kupakSakauzikAdityaM, khopajJaM vivRNomyaham // 1 // iha hi tAvat prAripsitaprakaraNasya nirvighnaparisamAptyarthamAdau maGgalaM vaktavyaM, tena devatvena sampratitIrthasvAdhipati zrImahAvIraM namaskartuM gAthAmAhapaNamia NANanihANaM vIrajiNaM asurarAyakayasaraNaM / suravarasIsavibhUsaNacaraNarayaM cAruvayaNavayaM // 1 // 'vIrajiNaM'ti vizeSeNa Irayati-prerayati karmazatrUniti vIraH rAgAdijetRtvAjinaH vIrazvAsau jinazceti (vIrajinaH) karmadhArayaH, MPARIRHANIAMPARIHARAEMBPMARATHISAPANINARIAHISAMAARAMBIND For Pesca Pives
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA // 2 // | varttamAnatIrthAdhipatiH sAnvarthanAmA zrImahAvIro'pazcimo jinendrastamityarthaH, kiM kRtvA ? - ' praNamya' manovAkkAyagrahI bhAvena tridhA | namaskRtyetyarthaH, kiMlakSaNaM vIrajinaM 1 - 'jJAnanidhAnaM ' jJAnaM samastavastuviSayakasAkSAdyathArthAvabhAsarUpaM tasya nidhAnamiva yaH, | yathA ratnAnAM nidhAnamAzrayastathA bhagavAnapi kevalajJAnAtmakatvenAtItAnAgatavarttamAnakAlavarttisamastavastuprakAzarUpasyAzraya iti jJAnAtizayaH 1, punaH kiMbhUtaM ? - 'asurarAjakRtazaraNaM' asurarAjaH - camarendrastena kRtaM zaraNaM yasya sa tathA tam / zaraNakaraNaM tvevam | - ekadA sadyaskotpannazca marendraH svazIrSoparisiMhAsanasthaM zakraM nirIkSyotpannerNyaH zakrAzAtanadhiyA kadAcit zakraparAjitaH zrIvIrajinazaraNAt me mokSo bhavatviti zrIvIrajinaM zaraNIkRtya saudharmaM gataH zakraparAjito mItaH san rakSa rakSa vIreti | sasaMbhramazabdAkulaH zrIvIracaraNayorantarAla eva praviSTaH, dattopayogena zakreNa zrIvIrazaraNAd vimukta ityapAyApagamAyizayaH 2, | punarapi kIdRzaM vIraM ? - 'suravarazIrSavibhUSaNacaraNarajasaM' sukharANAM zakrezAnAdInAmindrANAM zIrSANi mastakAni teSAM vibhUSaNam| alaMkaraNazIlaM caraNayoH - pAdayoH rajo-reNuryasya sa tathA tam, prAyo martyAnAmamarthAH pUjyAH teSAmapi zakrezAnAdayo devendrAH, | teSAmapi bhagavAn pUjya iti pUjyapUjyapUjyatvAt pUjAtizaya: 3, punarapi kIdRzaM ? - 'cAruvayaNavayaM' ti cAruvacanavrajaM, cAruH| pradhAnaH syAtpadalAJchitatvenAnyatIrthikairavAdhyo vacanAnAM ghaTapaTastambhakumbhAmbhoruhAdipadArthAbhidhAyakavAkyAdInAM vrajaH-samUho | yasya sa tathA tam, yadvA cAturgatikAnAmapi prANinAM duHkhopanipAtopataptAnAM zaraNabhUtatvena cAru - pradhAnaM vadane - mukhe vaco - vacanaM yasya sa tathA tam, duHkhApagamahetutvena jinavaravacanAdanyat kimapi zaraNaM nAsti, yaduktaM vAcakamukhyazrIumAsvAtivAcakaiH"janmajarAmaraNa bhayairupadrute vyAdhipIDite loke / jinavaravacanAdanyatra nAsti zaraNaM kvacilloke // 1 // " iti vacanAtizayaH 4 / For Personal and Private Use Only maMgalAdi // 2 //
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIprabacanaparIkSA // 3 // zrIAnanda vimala| stutiH iti mUlAtizayacatuSTayaviziSTo bhagavAn bhavatyeva vighnopaghAtaka iti bhAvamaGgalabhUtaM bhagavantaM zrIvIrajinaM namaskRtyeti gAthArthaH | // 1 // atha gAthASadkena granthakarturupakartRn bhAvamaMgalabhUtAn trIn sUrIn namaskartumAdyamaristutaye gAthAyugmamAha jeNaM dUsamasamae kupakkhabahule abhArahe vaase| acchinnapi atitthaM pabhAviaM puNNacariAe // 2 // caMdutva somaleso sayalavihAreNa loannaannNdo|| ANaMdavimalasUrI saMviggo savavikkhAo // 3 // yena bhagavatA bhArate varSe asmin bharatakSetre 'kupakSabahule vakSyamANalakSaNairdigambarAdipAzaparyantaiH kumatairvyApte 'duSSamAsamaye' | paJcamArakalakSaNe 'acchinnamapi' satatapravRttimadapi tIrtha 'cAuvaNNo saMgho tittha miti vacanAt zramaNAdisamudAyalakSaNaM 'puNNacaryayA pavitrakriyayA 'prabhAvitaM' prauDhimAnaM prApitam , ayaM bhAvaH-yAvajjIvaM SaSThASTamatapovidhAnena tIrthakadAjJApravartanapurassaraM sadupadezadAnenAnekebhyaputrazatapravAjanena ca 'aho ete jainapravacane mahAnubhAvAH vidyamAnAmapi dhanAdisampadaM parityajya duSkarakriyAkAriNa' ityAdirUpeNa sakalajanaprazaMsAM prApitamiti / atrAcchinnamiti tIrthavizeSaNena vakSyamANAnAM digambarAdipAzaparyantAnAM svamati| vikalpitopadezenAtmasAtkRtasya zramaNAbhAsAdisamudAyasya tIrthatvaM nirAkRtaM, nahi kupAkSikasamudAyastIrtha bhavitumarhati, tasya svasvamatAkarSakazivabhUtyAdimUlakatvena tIrthakarAdeva satatapravRttimacAbhAvAt , taccaivaM-digambarastAvat zrIvIranirvANAt navottapadazata (609) varSAtikrame zivabhUtyaparanAmnaH sahasramallataH saMjAtaH, yadAgamaH-"chavAsasayAI navuttarAI taiA siddhiM gayassa | viirss| to boDiANa diTThI rahavIrapure samuppannA" 1 // iti, atra digambarastAvaditthaM praSTavyaH-bho digaMbara! tvadutpatteH pUrva zrIvIrajinapravartitaM tIrthamAsIna vA, AsIcceta tarhi boTikAnutpattAvananyagatyA zvetAmbara eva tIrtha sampannam, atha nAsIt | For Per and Private Use Only
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA chinnatA // 4 // taca 'sukavarAya tarhi vyucchinnaM tIrtha zivabhUtinA prAduSkRtamiti zrotumapyakalpyaM, na hi vyucchinnaM tIrtha tIrthakaramantareNa kenApi prAduSkatuM / / tIrthAvyuzakyate, tIrthakarAdhikyaprasaGgAdityubhayathA'pi digambarastIrthabAhyaH saMpannaH, yattu digambarAt zvetAmbarottiriti tvadIyaM vacaH, |taca 'sukaMbarA ya samaNA niraMbarA majjJa dhaaurttaaii| hoMtu a me vatthAI ariho mi kasAyakalusamaI // 1 // " ityAdizrIbhadrabAhusvAmiprabhRtipraNItaniyuktyAgamabAdhitatvena devAnAMpriya ! pralApakalpameveti digambarasamudAyo nAcchinnaM tIrthamiti bodhyam 1 // evaM paurNimIyako'pi zrIvIrAt 1629 varSe vikramAt 1159 varSe zrImunicandrasUrigurubhrAtRmAtsaryAccaturdazIyapakSanirgatAt | candraprabhAcAryAt pravRtto na tIrtha, yuktistu prAguktaivAtrApyavatAraNIyA, caturdazIyapakSAnirgatatvaM ca tadIyairapyuktaM, yaduktam| durvAdidviradAGkuzaH samayaviccheNIziromaNDanaM, zrIcandraprabhasUrirAT sa bhagavAn prAcIkazata pUrNimAm / tsmaajjainvco'mRtNbhRshmdhuH| zrIdharmaghoSAdayaH, zrIbhadrezvarasUritastvacakalat zAkhA dvitIyA prathAm // 1 // " iti paurnnimiiykkRtsNskRtkssetrsmaasvRttiprshstau| tathA zrIamamatIrthakRccaritraprazastAvapi tadIyaireva candraprabhAcAryAdeva pUrNimAprakaTanaM bhaNitamiti, tathA-'vaDagacchAo puNNima puNNimao saDDhapuNNimaMcalayA |dohivi AgamanAmA kuccayarA kharayaro jaao||1|| tathA saGghana nivAryamANo'pi candraprabhAcArya: pUrNimApAkSikaM prakAzitavAnityasmavRddhavacaH / kiMca-yathA gurubhrAtRzrImunicandrasUrimAtsaryAt 1158 varSe caturdazIyakAcandraprabhAcAryAt pUrNimApakSaH samutpanna iti prasiddhiAna tathA amukahetunA'mukAcAryato'mukasaMvatsare pUrNimApakSAccaturdazIpakSa iti prasiddhiH karNakoTarapathamavatIrNA, ata evAcchinne tIrthe vidyamAne tanirgataH pUrNimApakSastIrthavAdya eva 2 // tathA kharatarotpattirapi vikramasaMvat / |1204 varSe zrI(strI)jinapUjotthApakajinadattAcAryAdeva jAtA,tatrApi sa eva tAvaditthaM praSTavyaH-bhoHkharataretyAdipraznottaravacogarmA // 4 // PanRINATURATPURITTALILABIPIHIROINORITINUTARImamiBRINIAN Jan Education Intebon For Personal and Private Use Only www. byorg
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravabanaparIkSA dazAnAM bAhyatvaM iTRAN SUINTHINDIAALHAPANmAD IANSHARMAHAITHIRAIMINAITITISHEDPAIN RICHPDAINITION yuktiH prAgvadavagantavyA, ye tvAJcalikasArddhapaurNimIyakAgamikanAmAnaH kupAkSikAste paurNamIyakamUlakA eveti nijanijanAmnA vizrAme vakSyAmaH, tena paurNimIyake tIrthavAdye siddhe te tu sutarAM tIrthabAhyA eveti 'pad kupAkSikA jIrNA' iti janaprasiddhiH 6 // athAdhunikAnAM caturNA madhye lumpAkamataM vi0 1508 varSe lumpakalekhakAt prarUpaNAmadhikRtya pravRttaM, tatprarUpaNA ca jinapratimAniSedhamUlikA, tanmate veSadharAH punaH vi0 saM0 1533 varSe sIrohIpratyAsannAraghaTTakavAstavyaprAgvATajJAtIyabhANAkhyAdeva pravRttAH,etadutpattirvistaratastu etannAmnA'STamavizrAme vakSyate, ayaM ca pravacanabAhyatayA''bAlagopAlAGganAnAmapi prtiit:7|| evaM kaDukabIjApAzacandrAH svasvanAmnA matAkarSakA api godhyA:,upalakSaNAdanye'pyupadhAnAdyapalApinastathAbhUtA evaavgntvyaaH10|| ete dazApyatIrthakaramUlakAH na tIrtha, kiMtu marumarIcikAyAM jalAbhAsa iva tIrthAbhAsAstIrthabAhyA iti // nanu tapAgaNo'pi vi0 1285 varSe zrIjagaccandrasarito jAtaH,sopyuktayuktyA kathaM tIrthamiti ced ucyate-na hi zrIjagaccandrasUrirvaTagacchAt kutazcinimittAd viparItaprarUpaNayA candraprabhAcAryAdivat pRthagbhUtaH,kintu pramAdabazena kriyAzithilaM sAdhusamudAya parityajya nijagurvAjJayA zrIANandavimalasUrivat zrIsudharmasvAmino'cchinnaparipATyA samAgatAM dazavidhacakravAlasAmAcArIkriyAM kurvANaM yAvajjIvamAcAmAmlatapo'bhigraheNa kRzAGgIbhUtaM zrIjagaccandramUriM dRSTvA rAjJA tapA ityAkhyA vaktavyetyuktaM,tataHprabhRti vaTagaNasyaiva tapA ityAkhyA prasasAra, na hyetAvatA prAguktayuktiratrAvatarati,anyathA zrIsusthitasupratibuddhAbhyAmeva kauTikanAnA gaNaH, tato'pi zrIcandrasUrezcandragacchasaMjJA,tato'pi candragacchIyena zrIudyotanasUriNA zrIsarvadevasUrevaTe sUripadakaraNAt zrIsadevasarito vaTagaccha itirUDhirityevaM kauTikAdigaNA apyacchinnaM tIrtha na syuH, tasmAnAmAntaraprAdurbhAve'pyAcAraprarUpaNayoracchi- IMM Imam ISTRATIMIMPAIGITAL AUDIHDAINITARINA alinsan In Education Intematon For Personal and Private Use Only www. byorg
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA ENI mamp tapAgacchasa tIrthatA nAgamamUlatAca IIMSPARROTALENNAIHINIRUPAINTHI HIR matA'bhyupagantavyA, loke'pi sAdhuzreSThimantrisApatyAdinAmAntarasaMbhave'pi na kulAcArAdeH kiMcid bAdhakaM, prarUpaNAcArayothA- cchinnatA nAtra gaNe kenApi parAkatuM zakyA, atastapAgaNasaMbaMdhyeva sAdhvAdisamudAyastIrtha saMprati bharatakSetre, nAnya iti bodhyam / / etena vayamAgamamanusRtya pravartAmahe, kimasmAkaM paramparayA prayojanamityAdikAcapicyakadAzApi parAstA, paramparAnaGgIkArAt, para|mparAmUlakatvAdAgamasya, yadAgamaH-"tivihe Agame paM0, taM0-attAgame aNaMtarAgame paraMparAgame"tti zrIanuyoga0, tatrAtmAga mAnantarAgamau gaNadharaziSyAntAvato vyucchinnau, tRtIyastu paramparAgamaH, sa ca paramparAmantareNAsaMbhavIti kathaM paramparAnaGgIkAre | AgamAnusAreNa pravRttigaMdho'pi na hi ghaTAnaGgIkAre tadgatarUpAdInAmapi svIkAraH samyaka syAta, kiMca-svamativikalpanayA:pyAgamAnusAreNa pravarcane tIrthabAhyatA tvanivAryava, nanvAgamAnusAreNa pravartitasya khasamudAyasyaiva tIrthatvAbhyupagamAt kutastIrthabAdyateti ceta maivaM,Agamamalakamapi tIrtha syAdityevaM kApyAgame'nupalambhAta mahAmRpAbhASitvAd , ayaM bhAvaH-"titthaM cAuvaNNo, saMghoM so paDhamae smorrnne| uppanno ajiNANaM vIrajiNiMdassa biiaNmi||1||"tti pravacanavacanaprAmANyAt , tIrtha hi samutpancakevalajJAnAt | tIrthakarAdeva syAt, na punaH kutazcidapyaparasmAddhetoH, tena vayamAgamAnusAreNa pravartAmahe iti vacanaM pitA me kumArabrahmacArIti vacanavadavagantavyam , AgamaviruddhapravRttimato'pyAtmana AgamAnusAreNa pravRtterbhaNanAt , na hi kvApyAgame zrutavyavahAriNA vyava| sthApito'pi sAdhvAdisamudAyastIrtha sthAdityAdi dRSTaM zrutaM vA, tena tIrtha tIrthakaramUlakameva, va punarAgamamUlakamitarapuruSamUlakaM vA |syAdityatra bahu vaktavyaM, kiMciccehaiva titthaM cAuvaNNo ityAdidazamagAthAta Arabhya tIrthasvarUpanirUpaNAvasare kiMcitkevalapustakamUlakaluMpAkamataprarUpaNAvasare ca vakSyate iti bodhyam // nanu suhadbhAvena pRcchAmaH-tIrthAbhyupagatamapi kizcidAgamAsaMgataM dRzyate tatra in Education Intematon For Personal and Private Use Only www.nebrary org
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA aimalaidaiPRImmi MAHITIANIMANISHNADITIONALISARDAIHIRAA MHIMIRIBRatitle | kiM karttavyamiticed ucyate,na hi AgamAsaMgatamabhyupagacchat tIrtha syAt ,na vA tIrthamAgamAsaMgatamabhyupagacchet ,zItoSNasparzayori-pAcaparyavAgamAsaMgatatIrthAbhyupagamayoranyo'nyaM virodhasyAnAdisiddhatvAt , tasmAt sadoSadRzAmeva marumarIcikAjalajJAnadRSTAntena tIrthAbhyupa-10 SaNA tIrtha gatamAgamAsaMgatamivAbhAti, na punarnidoSadRzAmapi, ata eva tIrthAbhyupagatAM paryuSaNAcaturthI parityajya pazcamI svIkurvANastIrthabAhya ityaJcalamatanirAkaraNavizrAme vkssyaamH|| nanu kAlakasUreH pUrva tIrthakudgaNadharAdimahApuruSaiH paJcamyAmeva paryuSaNA kRteti buddhimavalabya tathA kurvatAmasmAkaM kathaM tIrthabAhyateti ced ,ucyate-caturthIpravartakakAlakasUrerAramyAdya yAvat caturthyAzritaM tIrthamacchinnamiti | tavApi pratItam , evaMvidhe tIrthe vidyamAne tatpratikUlacArI paJcamyAzritastvaM khata eva tIrthabAhyaH saMpanno, yo yataH pratikUlAcAravartI | sa tato bAhya iti tu gopAlasyApi pratItam / / kiMca-zrIRSabhajinapariNayanakAlAt pUrvabhAvinAM yaugalikamanuSyANAmapariNItabhrAtRbhaginIsaMbaMdho'pi dampatibhAvAzrito yathA nirdoSatayA vyavahriyamANo'nindho bhavannapIdAnIntanamanuSyANAM sadoSo yAvadapAteyahetuzca syAt tathA'trApi bodhyaM, tena sArvajanInapravRttau satyAM tadviparItaprAcInapravRtteH satpuruSAcaritAyA apIdAnImanAdaraNIyasvameveti bodhyam , caturthIparyuSaNAyAzca sArvajanInatvaM pravacane pratItameva, nahi tadAnIM paJcamIparyuSaNAmAzritaH ko'pi pakSa AsId , ata eva caturthIparyuSaNAzritasya yato bAhyatvaM bhaNyate tatpakSasyaivAbhAvAdananyagatyA'pi caturthIzritameva tIrtha, tato bAhyatvaM ca paJcamIparyuSaNAzritasya samudAyasya sphuTameva, tasya bAhyatvavyapadezahetozcaturthItIrthasya vidyamAnatvAditi siddham-'acchinnapi a titthaM pabhAviaM puNNacariAe'tti // tathA 'caMdu'tti sa zrIANaMdavimalasUriyugapravaro-yugapradhAnaH- saMvignaH saMvinatvAdiguNairadvitIyo'ta eva sarvavikhyAtaH-sarvatra khyAtibhAk,kiMlakSaNaH',candravat somalezyaH,sakalavihAreNa locanAnandaH, sakale Jan Econo Fored Pies
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ HATION zrIpravacanaparIkSA zrIvijayadAnavijayahIrasUristuti // 8 // sAdhuvihArakSetre'skhalitApratibaddhavihAreNa locanAnandakAri, sakalalokAnAmiti gamyam , candro'pi saha kalAmivartata iti sakalAsaMpUrNo, bhAvanirdezAt sakalatvena vihAro-gaganamaNDale caMkramaNaM tena jananetrANAmAnandakArIti candrasAmyaM // yAvaJjIvaM vikRtyAdiparityAgAdinA saMvinatvAdiguNairadvitIyapaNDitaziromaNipaM0zrIjIvarSigaNivacaHprabuddhasya me pravrajyApratipattiheturuktaH sUriH ato maGlanimittaM smRtigocarIkRta iti gAthAyugmArthaH // 23 / / atha jJAnasaMpaddhetutvena paramopakAriNaM mUrti smRtigocarIphurvamAhatassa pae puNa ahiNavasUro dUrahiANa bahutAyo / sirivijayadANasUrI nAmeNavi kumayatamamahaNo // 4 // tasya-zrIANaMdavimalasUreH pade-paTTe zrIvijayadAnasUriH,sa ca kiMlakSaNaH?-'abhinavasUri dRzyamAnasUryApekSayA vilakSaNaH sUryaH, atha vailakSaNyameva spaSTayati-'dUraTTiti darasthitAnAM bahuH-bhRyAnasahyastApaH-pratApajanyaH parAbhavo yasmAt sa tathA, anyastu draSTujanAnAmudayAstasamaya eva dUro bhavati, tadAnIM ca na bahutApaH, kiMtvalpatApa iti vailakSaNyaM, tathA 'nAmnA'pi nAmamAtreNApi 'kumatatamomathana' kumatAMdhakAranAzakRd , anyastu sUryaH svodayenaiva tamo nAzayati, na punarnAmamAtreNApIti bailakSaNyamitigAthArthaH // 4 // atha yadAjJAmavApyedaM prakaraNamArabhyate taM sUriM namaskatuM gAthAyugmamAha tassavi payaMmi vihiNA egIkAUNa somasUre a| ghaDio ubhayasahAvo teNa sirihIravijayagurU // 5 // saMpai taM jugapavaraM paNamittA paNayabhAvabhAvaNaM / sabaMmi a jialoe loaMtaM nehanayahiM // 6 // tasyApi-zrIvijayadAnasUrerapi 'payaMmi'pade zrIhIravijayasUriH vidhinA-vidhAtrA ghaTito-niSpAditaH, kiM kRtvA?-somasUrau-candrabhAskarAvekIkRtyobhayakhabhAvo ghaTitaH, ayaM bhAvaH-candrasUryopamitayoH prAguktasUryorguNAn samudAyIkRtyobhayakhabhAvo ghaTita bhAHIDPINION Jan Education Intematon For Personal and Private Use Only
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA // 9 // ityarthaH tenaiva kAraNena zrIhIravijayagururiti nAmA, hIti duHkhaheturvirahijanasya zokakAraNaM iH- kAmo yasmAt sa hIH- caMdro raviH - sUryastayorjayo yasya saH, tayorjetetyarthaH, sa cAsau guruzceti, zriyA yuktastathA zrIhIravijayaguruH evaMvidhaM guruM praNamya, kiMlakSaNaM :| praNayasya bhAvaH - utpattiryasmAt sa praNayabhAvo bhAvanirdezAt snehahetutvamApannaM - prAptaM, samastalokavallabhamityarthaH, kiM kurvantaM :- sne halocanAbhyAM - sasnehanayanAbhyAM lokAn pazyantaM, karuNaikarasAIlocanAvalokanazIlamiti gAthAyugmArthaH // 5-6 // atha zrotRjanapravRttinimittamabhidheyaM prayojanaM ca darzayan gAthAmAha vIrajiNajammasaGkantabhAsarAsippabhAvao paurA / pavayaNapUA sahaNA kupakukhiA te mmi daMsemi |||7|| tAn kupAkSikAnahaM darzayAmi - vAggocarIkurve ityanvayaH / 'asmado mmi ammi amhi haM ahaM ahayaM sine' ti prAkRtasUtreNa mmi, ahamityarthaH, yattadornityAbhisambandhAt tAn kAn ?, ye 'kupAkSikAH' pakSa:- aGgIkAraH prayojanaM yeSAM te pAkSikAH utsUtrabhASaNAdinA | kutsitAstIrthanindyAH te ca te pAkSikAzca kupAkSikA iti vyutpanyA utsUtrabhASiNo'bhinivezamithyAtvina ityarthaH, varttanta iti | vArttamAnikA kriyA adhyAhAryA, tena nissattAkI bhRtasaMtAnA jamAlyAdayo na vakSyante, kintu vidyamAnasantAnAH digambarAdi| pAzaparyantA vakSyanta ityarthaH / athotsUtra bhASiNAM svarUpabhASaNAya vizeSaNamAha-'pavayaNa'tti, kiMlakSaNAste 1 - 'pravacana pUjA'sahanAH' | pravacanasya pUjAyA - abhyudayasyAsahanA - dviSaH, yataH ziva bhUticandraprabhAcAryAdayo'nantAnubandhikaSAyodayiNaH pravacanapUjAbhibhUtaya eva navInamatapravarttakA abhUvan kathamanyathA svayaMsiddhaM siddhisaudhasaukhyAsvAdakalpaM tIrthaM parityajya navInamatakalpanA| klezenAtmAnaM akadarthayiSyan ? / te ca kupAkSikAH kiyantaH 1 - 'paura' tti pracurAH - pracurasaMkhyAkAH, pracuratve hetumAha-'vIrajiNa'tti Jain Educationa International For Personal and Private Use Only abhidheyaprayojane // 9 // .
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ masmagrahaH zrIpravacanaparIkSA // 10 // | vIrajinajanmazabdena tadupalakSitaM nakSatramuttaraphAlgunIrUpaM grAhyaM, tatra saGkrAnto-meSAdirAzicArAnukrameNAgato bhasmarAzi:-bhasmarA-| zinAmA krUragrahaH, ekasin nakSatre dvisaMhasravarSasthitibhAga, tasya prabhAvo-mahimA tasmAt , zrImahAvIrasya nirvANAvasare janmanakSatre saMkrAntabhasmarAzimAhAtmyAt kupAkSikabAhulyamityarthaH, nanu dvisahasravarSAnte zrIvIrajanmanakSatrAt vyatikrAnte bhasmarAzau kupAkSikaprAcurya bhaviSyati uta neti ceducyate, prAyo na bhaviSyatIti saMbhAvyate, yatastadAnIM nigraMthAnAM nigraMthInAM ca pUjA'bhivRddhiruktA, yadAgamaH-"jaM rayaNiM ca NaM samaNe bhagavaM mahAvIre jAva savvadukkhappahINe taM rayaNi caNaMkhuddAe bhAsarAsI nAma mahaggahe doSAsasahassaTTiI samaNassa bhagavao mahAvIrassa jammanakSattaM saMkete tappabhiI ca NaM samaNANaM niggaMthANaM niggaMthINa ya no udiodie pUAsakkAre pavattaI, jayA NaM se khuddAe jAva jammanakSattAu vaikate bhavissai tayANaM samaNANaM niggaMthANaM niggaMthINa ya udio| die pUjAsakkAre bhavissai"tti zrIparyuSaNAkalpe,tAdRzI ca pUjA kunRpakupAkSikeSu balavatsu satsu na saMbhavati, teSAM ca pravacanapUjAyA | asahiSNutvAt , tatra kunRpAstAvat kalkirAjaputrasya dattanAmnorAjJa Arabhya pazcamArakaparyantamasaMbhavinaH,yaduktaM zrIhemAcAryapAdaiH| "pituH pApaphalaM ghoraM,zakrazikSA ca saMsmaran / dattaH kariSyati mahImarhaccaityavibhUSitAm // 1 // paJcamArakaparyantaM,yAvadevamataH param / pravRttirjinadharmasya,bhaviSyati nirantaram / 2 / " iti zrImahAvIracaritrezrIzatruJjayamAhAtmye ca,evaM sarvadezavisaMvAdino digambararAkAraktAdayaH kupAkSikA api dattanAmno rAjJa Arabhya paJcamArakaparyantamasaMbhavino'vagantavyAH,dvayorapi pravacanapIDApUjAbhibhavakAritvena taulyAt ,nanu kunRpA balavantaH pravacanapUjAyA asahiSNavaH santaH parAbhaviSNavaH saMbhavanti,tatkRtau teSAM sAmarthyAt ,kupAkSikAstu varAkAH prAyaH pravacanAgItA eva vartamAnAH kathaM pravacanapUjAM parAbhavantIticet satyaM, yadyapi svAtantryAt kizcitkartumasamarthA eva, PRINTDelimHENDITU MEANITALIRIGHTTHALINITIATIONALIMIMPRATIMITA RAIPHATHITAll TION-imminamaintam // 10 // in Education tembon For Personal and Private Use Only www. byorg
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA tathApyekArimaitrIvazAt kunRpAdipreraNAdvArA tathA saMbhavantyeva, yadvA yathA kunRpebhyaH saMbhAvitazaGkayA pravacanaprabhAvanAprabhaviSNavo'pi uditodi| kAlAnubhAvAccetodaurbalyAcca na pravacanaM prabhAvayituM prabhavanti tathA kupAkSikebhyo'pi bhUyaHsaMparkavazAdAkSiNyAt tatkRtopahAsanindA-1|| tapUjAdizaGkayA ca pravacanaprabhAvanAprabhavo'pyaprabhavaH syuH, tathA kAlAnubhAvAt / nanu kupAkSikabAhulye satyapIdAnIMtanapUjAvattadAnImapi vyavasthA pUjAsatkAro bhavatu kiM bAdhakamiticeducyate, yo hIdAnIMtanaH pUjAtkAraH sa ca bhAvinaH skItapUjAsatkArasya bIjabhRto,na punaH svayaM sphItaH, yataH kupAkSikabAhulye satyAstAmanyo janaH sumArgapatito'pi bhUyAn janaH kupakSasupakSayostulyadhiyA pravarttamAnaH pUjAsatkAra kurvannapi vastugatyA dveSimudrAM nAtikAmati, yadAhuH zrIhemasUrayaH-"sunizcitaM matsariNo janasya, na nAtha ! mudrAmatizerate te / mAdhyasthyamAsthAya parIkSakA ye, maNau ca kAceca samAnubandhAH ||shaa ityagamyamadhyAtmeti dvAtriMzikAyAm ,atastatkRtaH pUjAsatkAro'pyakiJcitkara eva, yastvananyamanAH supakSameva kakSIkRtya pravarttate sa cAlpIyAn svayamaprabhuzceti tatkRtapUjAsatkAro'pi na sphIta iti bodhyaM, tasmAduditoditapUjAsiddhyartha dvayorapyanayorvizeSyavizeSaNabhAve'bhyupagate na kiMcidvAdhakaM, vaiparItye tu bAdhakamiti svayamevAlocyam / atrAbhidheyaM tAvat kupAkSikAn darzayAmIti sAkSAdevoktaM, prayojanaM ca dvedhA-paramaparaM ca, tatra paraM prayojanaM mokSaH, aparaM ca mokSAGgaM kupAkSikaparijJAnaM,yato 'jJAtA hi zatravo na parAbhavaMtI'tikRtvA kupAkSikA api samyak parijJAya parityaktAH santona mokSamArgavighnakarA bhavanti,ityataH kupAkSikaparijJAnaM mokSAGgam ,ajJAtAstvanAdRtA apyAnukUlyAdibhASaNAdinA sugatihantAraH saMsArahetavazca bhavanti, yadAgamaH-"je mikkhU vAra parapAsaMDANaM pasaMsaM karejA jeAvi niNhagANaM pasaMsaM karejA je Avi niNhagANaM AyayaNaM pavisijA je Avi niNhagANaM gaMthaM satthaM payaM akkharaM vA parUvejA je NaM nihagANaM saMtie kAyakilesAie tavei vA saMjame Jan Education Interno For Personal and Private Use Only www. byorg
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA // 12 // i vA NAmei vA viSNANeha vA sue vA paMDiccei vA abhimuhamuddhaparisAmajjhagae silAhejA se'via NaM paramAhammiesu uvavajeA, jahA | sumatI" ti zrImahAnizIthacaturthAdhyayane, tathA "je jiNavayaNuttinnaM vayaNaM bhAsaMti je u maNNaMti / sammaddiTThINaM taddaMsaNaMpi saMsArabuddhikaraM // 1 // iti bhASyakAravacaH / kiMca-saMsArasya mUlaM sAdhurUpeNApyutsUtrabhASiNa eva, yadAgamaH- "satteA diTThIo jAijarAmaraNaganbhavasahINaM / mUlaM saMsArassa u havaMti niggaMtharUveNaM // 1 // ti zrI Avazyakaniryuktau, tiSThatu dUre kupAkSikapakSAnurakto janaH, yaH | kazcittathAvidhazubhakarmapariNatyA zrIsudharmakhAmino'cchinnapravRttimAnayaM tapAgaNa eva tIrtha, paurNimIyakAdayo hi niyamAdutsUtra| bhASiNo mahAmithyAdRSTaya ityevaMrUpeNa nizcayanayAnusAreNa samyagdRSTirapi vyavahArato'haM paurNimIyakaH kharatara AJcaliko vetyAdi| rUpeNAtmAnaM khyApayan kupAkSikamArgapatitaH so'pi 'vavahAranaucchee titthuccheo havai'vassa' mityAdipaJcavastukAdyAgamavacanAt | sanmArgapatitAnAM samyagdRzAM draSTumapyakalpaH, yadAgamaH - "ummaggadesaNAeM caraNaM nAsaMti jiNavariMdANaM / vAvaNNadaMsaNA khalu nahu | labbhA tArisA dadU || 1 ||" iti zrIvandanakaniryuktau, etaccUrNiryathA-je puNa jahicchAlaMbhaM gahAya aNNesiM sattANaM saMsAraM nittharittukAmANaM ummaggaM desayati tattha gAhA, ummaggadesaNAe caraNaM-aNuTThANaM nAsaMti jiNavariMdANaM, sammattaM appaNo aNNesiM ca, te vAvaNNadaMsaNA jaNA, te caraNaM na saddahaMti, mokho a vijAe karaNe a bhaNio, aNNesiM ca micchattuppAyaNeNa, evamAdiehiM kAraNehiM vAvaNNadaMsaNA, khalusaddA jaivi keI nicchayavihIe avAvaNNadaMsaNA tahavi vAvaNNadaMsaNA iva daTThavvA, te a daTThapi na labbhA, kimaMga puNa saMvAso saMbhuMjaNA saMthavo vA, husado avisaddattho, so a vavahi asaMbaMdho darisio ceva, na labbhA nAma na kappaMti, NANattigayaM // | iti zrIAva0 cUrNau patra464 saMkhye pustake 318 patre, tathA "payamakUkharaMpi ikkaMpi jo na roei suttaniddidvaM / sesaM roaMto'vihu Jain Educationa International For Personal and Private Use Only kupAkSika pakSavartti tAdoSaH // 12 //
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA // 13 // tIrthAbhyupagatApalApadoSaH micchaddiTThI jmaalivv||1||" iti zrIvizeSAvazyakava0348 patre,tathA"AyariaparaMparae AgayaM jo ucheabuddhIe / kovei cheavAI jamAlinAsaM sa naasiihii||1||iti zrIsUtrakRdaGganiyukto,evamanyatrApi jinoktasya padamAtrasyApyapalApino'pyaminiviSTAbodhyAH,AsatAM jinoktApalApinaH,tIrthAbhyupagatasyApyapalapane nihavamArgAnupAtitvaM syAd , yaduktaM dazame ujiMtaselasihareti gAthAprAmANye-"ujjayaMta"tti tAtsthyAt tadvyapadeza itinyAyAdujayantaparvatAlaMkaraNasya zrIneminAthasya stutirvidhIyate, cazabdo vizeSakaH, tenAyaM jinastutitvAddarzanavizodhakatvAt karmakSayAdikArakatvAt saMvegAdikArakatvAdazaThasamAcaritatvAt bahuzrutAcaritatvAt jItavyavahArAnupAtitvAdbhASyakArAdibhirAkhyAtatvAdAvazyakacUrNikRto'pyanumatatvAt aniSiddhatvAt pAramparyAgatasyArthasya niSedhumazakyatvAt (niSedhe ca) nilavamArgAnupAtitvAdAjJAprakAratvAcetyato yukta evAyamadhikAraH, evamagretano'pIti" zrIdharmaghoSasUrikRtAyAM saMghAcAravRttau,atra tIrthAbhyupagatasya dazamAdhikArasyApyanaGgIkAre nihavamArgAnupAtitvaM pradarzitaM,na caivaM satyapyAdhunikAcArya rAkAraktAdayo'miniviSTA noktA iti zaGkanIyaM,zrAddhavidhivinizcayAdau abhinivezamithyAtvitvena bhaNanAt , tathAhi-huM naMdeMdriyarudra1159 kAlajanitaH pakSo'sti rAkAGkito, vedAbhrAruNa1204 kAla auSTrikabhavo vizvArka1213 kaale'shclH| SavyarkeSu1236 ca sArddhapaurNima iti vyomendriyArke1250 punaH,kAle tristutikaH kalau jinamate jAtAH svakIyAgrahAt // 1 // iti zrAddhavidhivinizcaye, atra svakIyAgrahAdityanenAbhinivezamithyAtvamamISAmuktaM, tathA AMcalikobhinivezaprastotrAnyatra ca bahuSu sthAneSu nigaditaH, tathA shriimunisundrsuuryo'pyaahuH-"aajnyaabhnggaantraayotthaanntsNsaarnirbhyaiH| sAmAcAryo'pi pAzcAtyaiH, prAyaH, svairaM pravartitAH // 1 // upadhAnapratikrAntijinArcAdiniSedhataH / nyUnitA dussssmaadossaatprmttjntaapriyaaH||2|| yattatprAsukamiSTAmbu in Education tembon For Personal and Private Use Only www.neborg
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIprava Alle hoipATha cacoM E ents pravRttyAdisukhAvahA / vIkSyante'nyagaNeSvatrAcaraNAlakSaNojjhitAH // 3 // " ityatropadhAnaniSedhako rAkAraktAdiH pratIta eva, zrAddhAnAM / canaparIkSA pratikrAntiniSedhakaH stanikaH strINAM jinapUjAniSedhakaH kharatarazvatyete kIdRzAH?-'AjJAbhaMge' tyAdi, ttraajnyaabhnggstiirthkRduktprtipe||14||YA dhena aMtarAyazca tajjanyapuNyaprakRtInAM tAbhyAmutthaH-prAdurbhUto yo'naMtasaMsArastasmAnirbhayA-bhayarahitAH, ityanena vizeSaNenAbhinivezamithyAtvamAja evoktAH iti gurvAvalyAM,tathA zrIkulamaNDanamUribhirapi vicArAmRtasaMgrahe "pUrNimApAkSikaprarUpakazcandraprabhAcAryaH saMghena nivArito'pyabhinivezamatyajan sabAhyaH kRta" ityAdi, tathA hoi maMgalapAThino'pi zrIdharmaghoSasUribhirabhinivezina uktAH, | tathA zrImalayagiriNA'pyAvazyakavRttiM kurvatA vRttimadhye tA gAthA havai iti pAThata eva likhitAH, etannizcayArthinA tavRttinirIkSaNIyeti / paramArtha jJAtvA kadAgrahAbhinivezAdivilasitakalpitamAgamAnuktaM hoitti muktvA sAkSAtparamparAgatasUtrAntargataM zrIvajrasvAmiprabhRtidazapUrvadharAdibahuzrutasaMvignasuvihitavyAkhyAnasamAdRtaM havaitti pAThato'STaSaSTivarNapramANaM paripUrNa navakArasUtramadhye| tavyaM, tacce-"namo arihaMtANaM namo siddhANaM namo AyariANaM namo uvajjhAyANaM namo loe savasAhUNaM / eso paMcanamukkAro, svpaavppnnaasnno| maMgalANaM ca savvesiM,paDhamaM havai maMgalaM9 // 1 // asya ca vyAkhyAnaM yadeva zrIvajrasvAmyAdibhiH chedagranthAdimadhye likhitaM | tadeva bhaktibahumAnAtizayato vizeSatazca bhavyasacopakArakamiti dayate tathAhI"tyAdi zrIdharmaghoSasUrikRtAyAM saGghAcAravRttau patre |249 saMkhye pustake 121 patre, atra hoi maMgalamiti paThatAM kadAgrahAbhinivezavilAsaH kathitaH, nanu 'havai maMgala'miti pAThaH zrIvatra| svAminA kRtaH, pUrva tu 'hoi maMgala mityeva pATha AsIditi cenmaivaM, havai maMgalamiti pAThasyAnAdisiddhatvAt , nahi kvApyAgame | |zrIvajrasvAminA pAThaH parAvartita iti dRSTaM zrutaM vA, kiMtu zrIvajrasvAminA sUtramadhye likhitaH, yaduktaM-"eaMtujaM paMcamaMgalamahA // 14 // For Personand Private Use Only
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA / / 15 / / Jain Educationa International | suakakhaMdhassa vakrakhANaM taM mahayA pabaMgheNaM aNaMtagamapajavehiM suttassa ya pihabhUAhiM nijuttibhAsacuNNIhiM jaheva aNataNANadaMsaNadharehiM titthaya rehiM vakhANiyaM taheva samAsao vakkhANiaMtaM AsI, aha'NNayA kAlaparihANi doseNa tAo nijjuttibhAsacuNNIo bucchi nAo, io a vaccaMteNa kAlasamaeNaM mahaDhipatte payANusArI vayarasAmI duvAlasaMgasuahare samuppaNNe, teNeso paMcamaMgalamahAsuakkhaMdhassa uddhAro mUlasuttassa majjhe lihio, mUlasutaM puNa suttattAe gaNaharehiM atthattAe arihaMtehiM bhagavaMtehiM dhammatitthagarehiM tiloamahiehiM vIrajiNidehiM paNNaviaMti buddhasaMpayAutti " // zrImahAnizIthasUtre'dhyane 4 / kiMca - zrIvatrasvAmikRtatvena hetunA'naGgIkAravacanamapi mahAmohahetuH sarveSAmapi garhaNIyasya doSadvayasya sadbhAvAt, tathAhi - vajrakhAmyakRte'pi tatkRtamiti mahApuruSasya kalaGkadAnamubhayalokaviruddhamityeko doSaH, "jo kaNNAi dhaNeNa ya nimaMtio juvaNaMmi gihivaiNA / nayaraMmi kusumanAme taM vayararisiM nama'sAmi ||1||" ityAdistutivacanaiH zrIbhadrabAhukhAmiprabhRtimahA puruSaiH stuto yuga pradhAno'pyAgamavyavahArI zrIvajrakhAmI sarvajanapratItaH AgamavyavahAriNAM cAjJA na tIrthakRdAjJAto bhinnA, atastadAjJollaGghane tIrthakRtAmapyAjJAyA ullaMghanamAvazyakamiti | dvitIyo'pi mahAdoSaH, tasmAdAstAM tatkRtanizcaye, tatkRtasaMzaye'pi 'havai maMgala' mityevaM bhaNanIyaM syAt, kartA ca zrIvatrasvAmI amyupagaMta ca zrImahAvIrapravarttitaM tIrtham, evaM ca sati yaH kazcidvarAko nAbhyupagacchet tasya mahati saMkaTe patanaM, tathAhizrIvajrakhAmI tadAjJA cetyubhayamapyArAdhyatvena tIrthasyAbhimatamityavivAdena yuSmAkamapi siddhaM, tathA yadi 'havai maMgala 'miti zrIvajrasvAmikRtamiti yauSmAkINo'bhiprAyaH syAt tathApi zrIvajrasvAmikRtatvena tIrthAbhimatatvena ca tattathaivAMgIkarttavyam, | anyathA tIrthabAhyatA zakrazatairapi parAkartumazakyA, tasmAt yathA zrIkAlakasUripravarttitA paryuSaNAcaturthI tIrthAbhimatA tIrthabahirbha - For Personal and Private Use Only hoipAThacarcA // 15 // www.janelibrary.org.
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA // 16 // Jain Educationa Inte vanabhItyA abhyupagatA, tadbhItyaiva 'havai maMgala' mityapyabhyupagantavyaM, tIrthAdvahirbhavanabhIterubhayatrApi taulyAt / kiMca caturthI tAvat zrIkAlakasUriNA pravarttiteti jagadvizruteti nizcaye'pi sA'bhyupagatA 'havai maMgala' miti yugapradhAnenAgamavyavahAriNA zrIvajrasvA| minA kRtamityasadeva buddhyA vikalpya nAGgIkRtamiti kaH kIdRzo bhavatAM gururmilita ityaGgulyagreNa darzayantu tadIyaM darzanaM tu vayamapi samIhAmahe / etena zrIpArzvanAthasantAnIyasya kezikumArasyApatyAnAmasmAkaM paramparAyAto 'hoi maMgala' miti pAThaH zrIvI| ratIrthAdapi purAtanaH kenApi parAkartuM na zakyate iti mudhAbhimAno'pi nirastaH, " je ajattAe samaNA niggaMthA viharaMti te | sohammAvacci "tti pravacanavacanAt kezikumArApatyatvapUtkaraNe gauravAbhAvAt, zrIkezikumAreNApi zrIgautamapArzve paJcamahAvratoccA| rAdinA zrIvIratIrthameva pratipannaM, tIrthaM ca zrIvIreNa zrIsurmakhAmina evAnujJAtaM, tasmAt tIrthAMtarbhavanecchavaH zrIsudharmasvAmyapatyatvabhava - | namevAtmanaH khyApayantu, zrIpArzvanAthatIrthikabhavane prayojanAbhAvAt / kiMca-kezikumArApatyAni yadi saMvignAH sthavirA abhaviSyan tarhi zrIbhadrabAhusvAmyAdayaH sthavirAvalyAdau tannAmAnyapyudakIrtayiSyan, tAni ca lezato'pi notkIrtitAni, tasmAcchrI kezikumArasaMtAnavyatikaraH zrIgautamavatsaMjAta iti saMbhAvyate, nanu yaduktaM 'havai maMgala' mityanaGgIkAre tIrthabAhyatA syAt tadayuktaM, kezikumArApatyAnAM 'hor3a maMgalikAstIrtha' mityucyamAne sAmpratInAgamasyaivAmAnyatA syAditi mahadbAdhakaM, tatkathamiti cecchRNuta, tIrthadvayAnuvRtterasaMbhavo bhavatAmapi sammataH, tathA ca yadi hoimAMgalikAstIrthaM tarhi havaimAMgalikAnAmatIrthatvApattyA zrIvajrasvAmyAdInAmamAnyatA syAt, tadamAnyatAyAM ca zrIbhadrabAhusvAmiprabhRtipraNItAnAM zrI Avazyaka niryuktyAdInAmapyamAnyatA sphuTaiva, yatastatra 'taM vayararisiM nama'sAmi 'tti vacanena zrI svAmI mahAnubhAvatayA varNitaH sarvasammataH, tasmAdananyagatyA hoimAMgalikAnAM For Personal and Private Use Only prArzvApatyavAdanirAsaH // 16 //
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 112911 | tIrthabAhyatAbhaNane na kiJcidvAdhakaM pazyAmaH / kApyAgame kezikumArasaMtAnIyo'mukanAmA sthaviro hoimAMgalikatvena pratIto mahAnu| bhAva ityAdyadarzanAt, nanu na hi vayaM havaimAMgalikAnAmatIrthatvaM vadAmaH, kiMtu vIratIrthaM tadAyattameva jAnImaH paraM yadA zrIkezikumAreNa zrIgautamasamIpe paJcamahAtratoccAraniyatazvetavarNAdyupetanepathyamArgo'GgIkRtastadAnIM pratikramaNAdisAmAcAryAM hoimaMgala - | mitipAThe ca sannapi kiMcidbhedaH zrIgautamasyApyabhimataH, ato na kezikumAreNa parityaktaH, sa cAsmAkaM paramparAgata iti dhIrasmAkamiti cet, tadayuktaM, namaskArAdiSaDAvazyakapAThasya pratikramaNAdyanuSThAnasya ca caturviMzaterapi tIrthakRtAM tIrtheSu bhedAbhAvAd, | anyathA zrI RSabhatIrthikAnAM koTizaH zrAvakAdInAM zrIajitatIrthotpattisamaye namaskArAdiSaDAvazyakasya pAThasyAnyathAsaMbhave prAcI|napAThavismAraNapurassaraM punaranyathA pAThanaM yujyate, evaM yAvat zrIvIratIrthotpattisamaye'pi, tathA cAcchinna zrAvaka kulamaryAdA vilupyeta, tasmAt kulakramAyAta niyatAnuSThAnAtirikte kathaMcidbhedo'pi na doSAya, tatrApi namaskArapAThasya nityatvAt tIrthavarttinA kenApi parAkartumazakyatvAt, kiMca-pAThaparAvRttirapi kiMcinnimittamAsAdyaiva jyAyasI, yathA caturviMzatistavAdhyayane pratyutsapiNyAdau | kevalajJAnyAdiRSabhAdipadmanAbhAdirUpeNa tIrthakunnAmnAM pArthakyaM pAThaparAvRttikalpanAyAM kAraNaM, sA'pi kalpanA na tIrthAntaramadhikRtyApi, tatroktakAraNAbhAvAd, evamaGgAdiSvapi yatra kvApi tathAvidhakAraNaM tatraiva pAThaparAvRttiH kalpanIyA, na punaH sAmAyikAdi| dvAdazAGgIparyantasya sakalasyApi zrutasya pratitIrthaM pAThaparAvRttireva kalpanIyA, nimittAbhAve naimittikasyApyabhAvAt vastutastu | gaNadharANAM jJAnAvaraNIyAdikarmakSayopazamavaicitryameva pATharacanAyAM hetuH, tadapi pAThabhedamadhikRtya niyatAnuSThAnopayogizrutAti| riktasthale bodhyam, anyathA dvayorbahUnAM vA gaNadharANAM parasparamAvazyakAdimaNDalI vyavahAro na syAt, zrAvakANAmapi sAdhu Jain Educationa International For Personal and Private Use Only upakezIyavicAraH // 17 //
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpraSacanaparIkSA // 18 // samIpe pratikramaNAvasare vyAmohasyAnuparatireva syAdityevaM paryAlocanayA yathA zrIdharmaghoSasUribhiH saGghAcAravRttau kathitaM tattathaiva | pathyamiti zraddhAviSayI kAryamiti / nanvatra prakaraNe dezavisaMvAdino rAkAraktAdayo digambaravyatiriktA navaivodviSTAstathA dazamo | hoimAMgaliko'pi kathaM noddiSTa iti ceducyate, pUrvAcAryairyathA rAkauSTrikAdayo 'nabhimatatvena tiraskRtA na tathA hoimAMgalikA api, | tatra kiM nidAnamiti ceducyate, rAkauSTrikAdayo hi tIrthabhayarahitAstIrthAnabhimataprarUpaNayA tIrthasya prAtikUlyamAcarantastIrthaMka| dezaM sAdhvAdisamudAyaM vipratArya prathamata eva tIrthAdvahirbhUtAstIrthAddaravarttino draSTumapyakalpyatayA tIrthena parihRtAH, hoimAMgali - kAstu na tathA, kiMtu tIrthabhayazaGkAM manyamAnA vidyAdicamatkAreNAnyatIrthikabhaktAn kSatriyAdIn pratibodhya zrAvakIkRtavantaH, ata eva teSAM TippanakazrAvakA iti rUDhiH, te ca tIrthapratyAsannAH prAyo na tIrthapratikUlapravRttimantaH, saMpratyapi tathaivopalabhyamAnAH prAyo dRzyante, ata eva tatkRtAnAM granthAnAmapi prAyoGgIkRtireva tIrthasya, yataste tIrthabhItyA prAyo notsUtraracanArasikA iti | hetunA sarvathA tIrthena na tiraskRtA iti saMbhAvyate, tattvaM tu bahuzrutagamyam, ato'tra prakaraNe tadanuddezo'pi no doSAvaho, rAkAdayastu | jAtidoSeNaiva svasvotpatterArabhya svasvabIjAvasAyinaH tIrthaM prati pratipakSabhUtA nirantaraM durAzayA evetikRtvA teSAmevoddezaH phalavAn, | ye tu tatkalpAH saMpratyadhikA api kecidRzyante te'kizcitkarAH utsUtramadhikRtyoddiSTatulyA atraivAntarbhAvanIyAH, tathA ca sati | siddhaM - kupAkSikaparijJAnamaparaM prayojanaM tacca paraprayojanaheturitikRtvA paraM prayojanaM mokSa iti svata eva siddhyati, satyavikalakAraNe kAryasya svata eva bhavanAditi dvedhApi prayojanamabhidheyakathanena sUcitamiti bodhyamitigAthArthaH // 7 // atha dazAnAmapyuddiSTAnAM kupAkSikANAM yathAbhavanakrameNa nAmAnyAha Jain Educationa International For Personal and Private Use Only upakezIyavicAraH // 18 // .
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA // 19 // kupAkSikanAmAni khavaNaya puNNima kharayara pallaviA4 sddh'punnnnimaa''gmiaa| paDimA muNiarivIjA, pAso puNa. saMpaI dasamo // 8 // ksspnnko-digmbrH| pUrNimAzabdena pAkSikatvena pUrNimAmabhyupagacchan paurNimIyakaH2 'kharahatti kharatara auSTrikAparanAmA, 'pallavo' vastrAMcalaH tameva sAmAyikAdau zrAvakANAmupadizatIti pAllavikaH-AJcalikA sArddhapaurNimIyakaH-pauNimIyakabhedavizeSaH5 AgamikaH-tristutikA 'paDimAmuNiaritti pratimA ca munizca pratimAmunI,jinavimbasAdhU ityarthaH,tayorari:-vairI,'dvandvAnte zrayamANaM padaM pratyekamabhisaMbadhyate' iti pratimArilampAkaH, munyari:-kaDukAra, yadyapi munivairiNo digambarAdayo dazApi bhavanti, tathApi sAdhvAbhAsaM svakIyaM svakIyaM guruM sAdhutvena pratipannAH,kaDukastu nAsmapathamAyAnti munaya iti nAmamAtreNApi tatsvIkArazUnya iti kar3aka eva munivairitvena prasiddhaH, evaM pratimAvairitvamapi lumpAkamate rUDham , anyathA sarve'pi kupAkSikAH pratimAvairiNa eva santi, tatkathamiti cecchRNuta,tIrthakRtpravartitaM tIrthaM parityajya tIrthAbhibhUtaye navInamArgAviSkaraNena tIrthadvairitve siddha kathaM tatpratimAmaMta sikSyatIti svayamevAlocyaM, vaMdhyo-luMpAkamatAnnigato bIjAkhyanAmA veSadharastasmAtpravRttasya matasya loke bIjAmatIti rUDhiH 'pAzaH pAzacandro nAgapurIyatapAgaNAnnirgatya prarUpaNayA prAyo lumpAkamatasadRzaH10,sa ca punaH samprati vartamAno dazamo'vagantavyaH, saMpratizabdenaitatprakaraNakAle dazAnAmapi vidyamAnatvamasUci, ata eva sUtroktAnAmapi jamAlyAdInAmagrahaNe'pi navyAmohaH, saMprati tadIyasaMtAnasya nissattAkIbhUtatvenAkiJcitkaratvAditi gaathaarthH||8|| atha dazAnAmapi tIrthAt pArthakye svarUpamAhapaDhamilluANa udae titthAo kevi niggayA kevi| tattovi kevi mucchimakappA pAvANa pAvayarA // 1 // HMIRailalilianimals INSTH SIMINIMILIATILATIONAMITRINAMUSIRAHAIRIPATHIPPINI NILIUNISISHISHIRPHASANNIL Jan Education Interbon For Personal and Private Use Only www.neborg
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 1120 11 Jain Educationa prathamAnAm - anantAnubandhinAM krodhAdInAmudaye, tIrthapradveSiNAmutsUtra bhASiNAmanantAnubandhina eva krodhAdaya uditA bhavanti, anyathA cAtIrthaM tIrthatayA tIrthaM cAtIrthatayA vitathabhaNanAsaMbhavAt, 'tIrthAt ' zrIsudharmasvAmino'cchinnasAdhvAdisamudAyAt kecit| digambarapaurNimIya kauSTrikapAzacandranAmAnazcatvAro'nantaraM tIrthAnnirgatAH kecit -- stanika sArddhapaurNimIya kAgamikalakSaNAstrayaH | 'tatto 'ti tasmAnnirgatAt paurNimIyakAt nirgatAH ke'pi 'mUrcchimakalpA:' saMmUrcchimakalpAH, saMmUrcchimadvIMdriyAdijantukalpAH, na tIrthAt na vA tIrthanirgatAt, kiMtu svata evAkasmikanimittakA ityarthaH, te ke ? -lumpAkakaTubandhyanAmAnastrayaH, tatra lumpAka| kaTukau gRhasthau, vandhyastu lumpAkAt nirgataH, ete dazApi 'pApAnAM pApAtmanAM mithyAdRzAM pApatarA:-mahAmidhyAtvana ityarthaH, iti gaathaarthH|| 9 // atha tIrthasvarUpavati tIrthe siddha eva tIrthabAhyAH kupAkSikA iti vaktuM zakyate, ataH prathamaM tIrthasvarUpamAha tithaM cANa saMgha takkArao a titthayaro / teNaM taM bucchinnaM titthayarANaNNao hoi // 10 // tIrthaM tAvaccaturvarNaH saGghaH - sAdhusAdhvIzrAvaka zrAvikAlakSaNAzcatvAro varNA yatraivaMvidhaH saMghastIrthaM bhaNyate, prathamagaNadharo vA, yaduktaM - "tIrthaM nadyAderiva saMsArasya taraNe sukhAvatAro mArgaH tacca dveghA-dravyatIrthaM bhAvatIrthaM ca dravyatIrthaM tIrthakRtAM janmadIkSA| jJAnanirvANasthAnaM, yadAha - " jammaM dikhA NANaM titthayarANaM mahANubhAvANaM / jattha ya kira nivANaM AgADhaM daMsaNaM hoi // 1 // " bhAvatIrthaM tu | caturvarNaH zramaNasaMghaH prathamagaNadharo vA, yadAha- "titthaM bhaMte! titthaM? titthayare titthaM?, goamA! arihA tAva niyamA titthaM kare, titthaM puNa cAuvaNNo samaNasaMgho, paDhamagaNahare vA" iti yogazAstradvitIyaprakAzavRttau, 'tatkArakaH' tadvayavasthApakastIrthakaro, yatastIrthaM karotIti | tIrthakara iti zabdavyutpazyaiva siddhastIrthakaro'rhanneva, tena kAraNena vyucchinnaM tIrthaM tIrthakarAnanyato bhavet, nAnyo'nanyastIrthakarAda For Personal and Private Use Only tIrthAdinirgatatA tIrthasvarUpaM ca // 20 //
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIprabacanaparIkSA // 21 // tIrthasvarUpaM INDIANRNA RAND nanyastIrthakarAnanyaH-tIrthakara eva tato bhaveta , vyucchinnaM tIrtha tIrthakara eva vyavasthApayati, nAnya iti gaathaarthH||10|| atha tIrthakaro'pi pUrvabhavAyAto yaH kazcijIvo bhavati uta jIvavizeSo vetyAhaNI titthayaro puNa titthaMkaraANArAhaNeNa puvabhave / ajiajiNanAmajuo uppajai sohijaaisro||11|| tIrthakaraH punastIrthakarAjJArAdhanena pUrvabhave'rjitajinanAmakarmayuta utpadyate, prAgbhave tIrthaMkarArAdhanajanyatIrthakaranAmasattAkastIthakaratvenotpadyate, so'pi sAvadhijAtismaH -jAtismaraNAvadhijJAnayutaH, uktaM ca-"jAIsaroabhayavaM apparivaDiehiM tIhi NANehiM"ti zrIA0ni0,evaMvidhajIvavizeSastIrthakaratayotpadyate,na punaryaH kshciditigaathaarthH||11||athoktsvruupo'pi jIvaH kiMparyAyamApannastIrtha pravartayatItyAhasovi a kevalaNANI devattaM pAviUNa punnnnjso| paDhamAe desaNAe Thavija titthaMti titthayaro // 12 // so'pi-pUrvabhavArjitatIrthakaranAmasattAko'pi ca punaH kevalajJAnI san-utpannakevalajJAnaH san devatvaM prApya-svayaM devasvarUpayukto, na punargurutvaM, tacca parAyataM, yato gurutvaM gaNadharANAM devAyattaM jaMbUsvAmyAdInAM ca gurvAyattamityubhayathApi parAyattameva gurutvam,ata eva tIrthakRto hi caraNapratipasyavasare 'karemi sAmAimityAdhuccaranti, zeSAstu karemi bhaMte ! sAmAiamityAdi, so'pi kiMlakSaNaH -puNyayazAH, trailokyaM vyApyAdvitIyayazasvItyarthaH, prathamAyAM dezanAyAM-kevalajJAnotpattyanantaraM yA prathamA dezanA tasyAmeva tIrtha | sthApayati, yattu zrImahAvIrasya dvitIyadezanAyAM tIrthavyavasthitistadAzcaryamiti na doSa iti, amunA prakAreNa tIrthakaraH syAditi | gAthArthaH // 12 // atha yadi kevalajJAnI tarhi jAtismaraNAdinA kiM prayojanamityAha U SARAININEPATNAMUNDAR For Person and Private Use Only
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravavanaparIkSA / / 22 / / sucA dhammuvaesaM nAsuccAkevalIvi dijatti / dhammuvaesasAvaNaM jiNassavi aNAiparivADI // 13 // zrutveti padaikadeze padasamudAyopacArAt zrutvAkevalI - tIrthakarAdisamIpe dharmaM zrutvA yaH kevalI jAtaH sa zrutvA kevalI bhaNyate, sa dharmopadezaM dadyAd, yadAgamaH - " succANaM bhaMte ! ityAdi yAvat se NaM bhaMte! kevalI kevalipaNNattaM dhammaM AghavejjA vA paNNavejA vA parUvijA vAI, haMtA, go0, padyAvija vA muMDAvija vA ?, tassa NaM bhaMte ! sIsAvi paDhAvejA vA muMDAvejA vAI, haMtA go0 ! padyAvia vA muMDAveja vA, se NaM bhaMte! sijjhai ityAdi " zrI bhagavatI za09 30 31 'nAzrutvA kevalyapi' dharmamazrutvA yaH kevalI jAtaH | sa dharmopadezaM na dadAtItyarthaH, yadAgamaH- "asuccA NaM bhaMte! ityAdi yAvat kevalavaraNANadaMsaNe samuppajati, se NaM bhaMte! kevalipaNNattaM dhammamAghaveja vA paNNaveja vA parUveja vA?, go0! No iNaTThe samaTThe, nannattha egaNAeNa vA egavAgaraNeNa vA, se NaM pavAveja vA muMDAveja vAI, No iNaTThe samaTThe, uvaesaM puNa karijA, se NaM bhaMte! sijjhati jAva aMtaM kareti" bhagavatI za0 9-u0 31, etaddR| syaikadezo yathA 'Aghavijja' tti AgrAhayet ziSyAn, arghApayeta vA pratipAdanataH pUjAM prApayet, 'paNNavea' tti prajJApayet bheda| bhaNanato bodhayedvA 'parUvejja' tti upapattikathanataH, 'nannattha eganAeNa vatti neti yo'yaM niSedhaH so'nyatraikajJAtAt, ekasudAharaNaM varjayitvetyarthaH, tathAvidhakalpatvAdasyeti, 'egavAgaraNeNa va'ti ekavyAkaraNAdekottarAdityarthaH, 'paJcAvijja' tti pravrAja| yet rajoharaNAdidravyaliMgadAnataH 'muMDAveja' tti muMDayet zirolocanataH, 'uvaesaM puNa karejja'tti amuSya pArzve pravrajetyAdikamupadezaM kuryAdityAdi bha0 za09 30 31 / evaM kevalyapi azrutadharmA dharmaM na kathayati, ataH zramaNazrAvaNayoH paramparAnimittaM jAtismaraNAdyupayogaH, jAtismaraNena ca prAgbhave zrutadharmasya smaraNAt zrAvaNamapi bhavyajanebhyo yuktameveti darzayati- 'dhammucaesa' ti For Personal and Private Use Only zrAvaNapAraparya // 22 //
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA / / 23 // MARATHIMITRImand dharmopadeze jinasyApi-tIrthakRto'pi zravaNamanAdiparipATI,jinasyApi dharmazravaNamanAdipravAhataH samAgatam ata evAnyebhyo bhnyebhyH| zrAvayati jinendra iti, etena 'sayaMsaMbuddhANa'mitivacanAt zrutadharmasthAnAdito'cchinnaparamparAgatatvameva syAdityevaM niyamo nAstIti dharmopadezaH parAzaMkApi vyudastA, etatpadamiha janmani paropadezanirapekSatvasUcakaM, prAgbhavasaMbandhinocchinnasya zrutasya vidyamAnatvAt , tathA prathamabodhikAle'pi tIrthajIvAH gurUpadezena dharmaprAptibhAjo'pi sukhabodhibhAktvAt svayaMsaMbuddhA ityupacaryante, yathA pacyate odanaH | svayameveti vacanaM, na punaH prAgjanmanyapi sarvathA paropadezAbhAva eva,nayasArajanmani zrImahAvIrajIvasya gurUpadezenaiva bodhilAbhAta, yadAgamaH-"dANanna paMthaNayaNaM aNukaMpa gurUNa kahaNa sammattaM / sohamme ubavaNNo paliAu suro mahiDDhIu ||1||tti zrIAva0 niH / nanu zrutadharmasyAnAdimatvamavadhijJAnenApi saMbhavati kiM jAtismaraNeneti cet , ucyate, narakAdutpannasya tIrthakRtastathAvidhAvadhijAnAnabhatapadArthAbhAvAd avadhijJAnApekSayA jAtismaraNasya bhUyaHkAlagocaratvAcca jAtismaraNenaiva zrutadharmasyAcchinnaparampareti / ata evAgamo'pi 'jAIsaro a bhavayaM apparivaDiehiM tIhiM NANehinti prAguktaH, etaccUrNau ca jAtisaraNameva hetaH, tasya bAlyAvasthAnubhUtavastuparijJAnavajanmAntarAnubhUtavastuparijJAnarUpatvAd , yaduktam-"cAlakatANussaraNaM tivvakkhaovasamabhAvajuttassa / jaha kassaha buDDhassavi jAissaraNaM tahA ki na? // 1 // iti dharmasaMgra0 tatvRttiyethA-kasyApi puMso vRddhasyApi tIvrakSayopazamayuktasya bAlyAvasthAyAmapi yatkRtaM tasyAnusmaraNaM bhavati, tathA jAtismaraNamapi, yaduktam-iha loke jAtismaraNamapi anekabhavama-anekabhavaviSayakamapi keSAMcidasumatAmavitathArtha dRzyate iti dharmasaM046 patre iti gaathaarthH||13|| atha dharmasya zravaNazrAvaNayoranAdyacchinnaparamparAM dRSTAntaH samarthayan gAthAmAha D23 // Jan Education International For Personal and Private Use Only
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA // 24 // zrutasya anAditA dRSTAntAH NA MISilmINSmutam M EANAMUSIMPORTRAMMAP ganbhe jAyA ganbhaM dharija ItthIvi nitthirUvadharI / jaNaNIkhIraM jIe pIaM pAI va sA ceva // 14 // strI api garbha jAtA garbha dharet , yA strI garbhotpannA syAt saiva garbha dharati, punaHzabdo'dhyAhAryaH, tathA na punaH strIveSadharIkhathAkAramAtravatI strInepathyadharI vA garbha dhared , yataH AkArakhatI asaMjhitirazyapi syAd , asaMjJitirazcAM kecijIvAH strIcihvayuktAH | kecitpuruSacihnayuktAH kecinnapuMsakayuktAzca syuH, na ca sA strI garbha dharet , tasyAH vayaM garbhAnutpannatvAt , tathA strInepathyadharI | naTarUpA kASThAdimayI puttalikA vA syAt sA'pi na garbhadharI, tasyA api agarbhajatvAt , tathA yayA jananIkSIraM-mAtRdugdhaM pItaM sA || caiva-saiba pAyayet svApatyaM prati nijakSIraM dugdhaM, tatrAnvaye mAnuSI vyatireke pakSiNI dRSTAnto bodhyaH, dArTItikayojanA tvevaM-yena guroH samIpe dharmaH zrutaH sa evAnyAn zrAvayati, nAnya itigAthArthaH // 14 // atha dRSTAntena kAryakAraNabhAvamapi dRDhayatikaja kAraNaniayaM na samatthA hathiNIvi gopsvaa| tamatitthaM titthayarA nannAu mahANubhAvAvi // 15 // kArya kAraNaniyataM, pratikAryaniyatAnyeva kAraNAni, na punaryatkiMcitkAraNajAtaM yatkicidaniyataM kAyaM janayati,jagadvyavasthAviplavasya prasahya prasakteH,tatra dRSTAMtamAha-na samarthA-na padvI hastinI-kariNI goprasavA,gAM-dhenuM prasUte iti goprasavA-dhenujananI syAt ,tathA tIrtha tIrthakarAdeva,nAnyasmAt mahAnubhAvAdapi,ayaM bhAvaH-jagati yadyatkArya tat tatkAraNaniyataM,na punaranyasmAnmahato'pi | vikalpitakAraNAtkArya syAt ,tathA tIrtha tIrthakarAdeva,na punarmahAnubhAvAdapi itarakevalinaH sakAzAt tIrtha jAyate itigaathaarthH||15|| athoktamartha siddhAntasammatyA samarthayituM gAthAyugmamAhasiddhaMto'vi pamANaM tesiM jesipi suuriprivaaddii| haja pamANaM niyamA jaM so'vi paraMparAmUlo // 16 // SANILIPINITIALA Jaun Educationa.in For Personal and Private Use Only
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ svarUpaM zrIprava evaMvihasiddhaMte khayabhAve vaTTamANao titthaM / na khaovasame bhAve titthaMpi havija jiNabhaNi // 17 // tIrthasya canaparIkSA yeSAM siddhAnto'pi pramANaM teSAM sariparipATI-AcAryaparamparA niyamAt pramANaM bhavet tatra vizeSaNadvArA hetumAha-'jaM sovi'||25|| tti yad-yasAt so'pi-siddhAnto'pi 'paramparAmUlaH' paramparA-AcAryaparipATI mUlaM yasya sa tathA, AtmAgamAnantarAgamaparamparA jinapUjyagamalakSaNAnAmAgamAnAM madhye AdyayorgaNadharaziSyAntatvAt saMprati paramparAgamasyaiva vidyamAnatvAd , evaMvidhasiddhAnte paramparAgame tAca 'kSayamA 'kSAyikabhAve' vartamAnAtpuruSAt tIrthaM bhavet kevalajJAnavatastIrthakarAtIrtha bhavet , yadAgamaH-"khaiaMmi vaTTamANassa | niggayaM bhagavao jinnvrss| bhAve khaovasamie vaTTamANehiM taM gahi ||1||"ti zrI aa0ni0| neti punaradhyAhArAt, na punaH kSayopazamabhAve, vartamAnAditi prAguktamatrApi grAhyaM, tIthaM bhavediti jinamaNitaM-tIrthakareNoktalakSaNe siddhAnte nigaditam ,etenAsAmiH siddhAntamanusRtya tIrthamuddhRtamiti kupAkSikakadAzA'pi parAstA,teSAM paramparAyA abhAvAt siddhAntasyaivAsaMbhavAt ,prAmANyasaMbhave ca svamatocchedApatteH, tatra yuktiruktA vakSyate ceti gaathaarthH||16-17|| athAsadvikalpitasAdhvAdisamudAyo'pi tIrtha bhaviSyatIti kupAkSikakadAzAvallIvinAzAya himAnIkalpAmantayuktiM sUcayanneva tIrthatIrthakarayoranyo'nyaM saMbandhasvarUpamAha titthaM khalu titthaMkaranamaMsiaM teNa titthakarapujaM / sakkAidevasakkhaM teNaM satvesimavi pujaM // 18 // khaluravadhAraNe, tIrtha tIrthakaranamasthitameva tena tIrthakarapUjyaM, tacca kathaM namasyitaM?, 'namo titthasse'tyAdivacanena, zakrAdidevasamakSaM-devendrAdisakalajanasamakSamityarthaH, yadAgamaH-"titthapaNAmaM kAuM kahei sAdhAraNeNa saddeNa | sanvesi sattANaM joaNanIIA | gaNiA bhayavaM // 1 // " zrI A0ni0 yena kAraNena tIrthakarapUjyaM tIrtha tena kAraNena sarveSAmapi pUjya, pUjyapUjyatvAd, atra || // 25 // For Per and Private Use Only
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA // 26 // tIrthasya sAdhvAyattatA tIrthatIrthakarayoranyo'nyaM yathAha namaskaraNIyanamaskatabhAvalakSaNaH saMbandho'sUci, tatrAntayuktistvevaM-kupAkSikavikalpitaH samudAyastIrthakRnnamaskaraNIyo na syAt , tIto hi svahastasthApitameva tIrtha namaskurvanti, nAnyat, tacca tIrtha yAvattIrthasthitistAvatkAlaM tiSThatyeva, tamucchede punaH tIrtha tasya tIrthakRto na syAt . kintu yaH kazcit tIrtha vyavasthApayati tattasyaiva saMbandhi, namaskaraNIyaM ca tasyaiva syAd , evaM ca sati yadi kupAkSikANAM samudAyastIrtha tarhi tattIrthakarAH zivabhUticandraprabhakSimadattAdaya eva siddhyanti, tadIyasamudAyAnAM zivabhUtyAdimUlakatvAd, acchinnatIrthAnirgatya svamativikalpitaprarUpaNayA tIrthavilakSaNasamudAyasya karaNAt tIrthAnabhimatacAcceti yuktiH kupAkSikAzAvallI vinAze himAnyeveti gaathaarthH||18|| atha tIrthakRtpravartitamapi tIrtha kimaayttmityaah| taM cia samaNAyattaM paNNattaM jiNavareNa vIreNa / na viNA titthaM niggaMthehitti pvynnvynnaao||19|| | ciatti evakArArthe, tadeva yat zrIvIreNa sthApitaM tadeva zramaNAyattaM jinavareNa-zrIvIreNa prajJapta, catuSu sAdhvAdivarNeSu prathamaH sAdhurityarthaH, tatra hetumAha-'na viNa'tti 'na viNA titthaM niggaMthehiti pravacanavacanAt nigranthairvinA-sAdhubhirvinA tIrtha nasyAd , yadyapi caturNAM varNAnAmanyo'nyAnuviddhatvAdekAkI varNaH ko'pi tIrtha na syAd , ekasyApyabhAve'pi tIrthavyapadezAsaMbhavAt tathApi sAdhomukhyatvAditigAthArthaH / / 19 / / atha sAdhuSvapi mUrirmukhyaH, sa ca kIdRzaH kathaM ca syAdityAha tatthavi rAyA sUse so sUriparaMparAi ahisitto| sohammAo jaMbU jaMbUo pabhava icAi // 20 // tatrApi sAdhuSu rAjA sUriH-AcAryaH, sa ca riH sUriparamparayAbhiSiktaH-AcAryaparipATyAgatenAcAryeNa pade sthApitaH syAt , man APRIMAN HUMANIPRINDA in Econtemton For Person Private Use Only
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIprava zAkhAkulA| divicAraH canaparIkSA na punaH svayameva mUriH syAt , yadAgamaH-"rAyA na hoi sayameva dhAraMto cAmarADovi"tti shriiupde| sUriparamparAdRSTAntamAha"sohammAu"tti zrIsudharmato jambUH, zrIsudharmasvAminA nijapaTTe zrIjambUsvAmI sthApitaH,jambUtaH prabhavaH, zrIjambUsvAminApi zrIprabhavaH svapaTTe sthApita ityAdi yAvatsamprati zrIvijayadAnasUristhApitAH zrIhIravijayasUrayaH, evaM paripATyA sthApitaH sUriH sarirucyate, na punarlumpAkAdiSu kupAkSikeSu vikalpitA apIti gaathaarthH||20|| atha sUrisaMtatayo'pi baDhayo bhavanti, tatra | sarvA apyacchinnaM tIrthaM na veti zaGkAyAM tIrthavyavasthApanAyAM gatimAha sUrINa saMtaIo saahaakulsniaaunnegvihaa| tAsuvi egA vitthaM sesA punn'nnaaisNtaao||21|| sUrINAM zAkhAkulAni 'cattAri sAhAu cattAri kulAI' ityAgamavacanAt saMjJA-nAma jAtA yAsAM tAH zAkhAkulasaMjJitAH anekavidhAH-anekaprakArAH saMtatayaH saMbhavantIti gamyaM, tAsvapyekA saMtatistIrtha,zrIsudharmakhAmito duSprasahaM yAvadacchinnA saMtatirekaiva tIrtha bhavatItyarthaH, zeSAH punaranAdisAntAH,tIrthakaraziSyAdArabhyAcchinnaM pravRttimattvenAnAditvaM, vivakSitaM kAlamadhikRtya tathAvidhAcAravatAM samudAyasyAnAdisiddhatvaM vA,sAntatvaM ca yAvattIrthavartitvAbhAvAt ,arvAgeva paryavasAnAditi gaathaarthH||21||ath yata evaM tata Aha taM therAvalibhaNi sAhApamuhaM tusaMpaI satvaM / nAgiMdacaMdanivuivijAharaesu caMdakulaM // 22 // yataH zeSAH saMtatayo'nAdisAMtAstata eva sthavirAvalIbhaNitaM-paryuSaNAkalpasthavirAvalyAM bhaNitaM 'zAkhApramukhaM' zAkhAkulAdika sarva saMprati nAsti, teSAM ca zAkhAdInAmanAditve sAntatvameva siddhaM, nanu 'nAgabhUtaM somabhUta'mityAdinAmnA sAditve siddha kathamanAditvamitice , ucyate, atrAcAramadhikRtyAnAditvamuktalakSaNamabhyupagataM, tasya ca tIrthakRcchiSyAtpravRttasya nAgakulAdAbapya // 27 // Iain Education Interno For Personal and Private Use Only www. byorg
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravavanaparIkSA // 28 // divicAraH virahAt, kiMkhideka saMtatistIrthamityAha - ' nAgiMde 'tyAdi, nAgendracandranirvRtividyAdharakuleSu yathA candrakulaM tIrthasvenAbhimataM zAkhAkulA| saMpratyapi pratyakSaM, zeSANAM trayANAM madhye nirvRtikulaM tu tadAnImeva nirvRtaM, nAgendravidyAdharakule api chinnaprAye eva, kvacitkazcittatkulajaH zrUyamANo'pi cAritrakriyAyA abhAvAt kevalaliMgadhAritvenAkiMcitkara eva, ye tu candrakulAdapi rAkAraktAdayaH pRthagbhUtAzcandra| kulatvamAtmanaH khyApayanti tadayuktameva, navInamArgaprakAzakatvenAbhinivezamArgapatitvAtteSAmitigAthArthaH ||22|| atha dRSTAMtamAha - jaha maNuANaM egA aNAghaNatA ya saMtaI loe / sesA aNAisaMtA paJcakakhaM ceva dIsaMti // 23 // yathetyudAharaNopanyAse, yathA manujAnAmekA saMtatiranAdyanantA bhavati - AdyantarahitA syAt, zeSAH saMtatayo'nAdisAntAH - A| dirahitA api saparyavasAnAH, garbhajAnAM hi saMtatimapekSyAnAditvameva syAd evaM satyapi kAzcana saMtatayaH saparyavasAnA eva syuH, etacca loke pratyakSaM dRzyate, yathA kasyaciddevadattasya caturNAM putrANAmekasya saMtatiH pravarddhamAnA dRzyate, zeSANAM madhye kasyacidekA| patyaparyavasAyinI, kasyacid dvitryAdyapatyAntA'pi syAditi gAthArthaH || 23 || atha sthavirAvalyAM yAH zAkhAH yAni ca kulAni teSAM parasparamadUSakatvenAvivAda evAsIt tatkathamityAha dasavihasAmAyArIkaraNe taha niccakiJcakiriAsu / sadhesiM sAmanaM tesiM teNeva avivAoM // 24 // dazavidha sAmAcArI "icchA micchA tahakAro" ityAdirUpA tasyAH karaNaM tasmin tathA nityakRtyAni - pratikramaNapratilekha| nAdisAdhvanuSThAnarUpANi tadupAyAH kriyAstAsu, sarveSAM zAkhAdInAM sAmAnyaM samAnatA avaiSamyamAsIt, tenaiva hetunA teSAmavivAdaH - avipratipattiriti // atha teSAmavipratipacau sAMbhogikatvameva kathaM na syAdityAha - Jain Educationa International For Personal and Private Use Only // 28 //
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 1vizrAme // 29 // saMbhoga vicAraH bahuAyariaparaMparaaMtariANaM na hoi sNbhogo| viNayAiakammaM puNa aNNuNNaM hoi aviruddhaM // 25 // bahvAcAryaparamparAntaritAnAM-bahUnAmAcAryANAM paramparayA antaritAnA-vyavahitAnAmanyo'nyaM saMbhogo na bhavati, arthAdanantaritAnAM saMbhogo bhavatyeva, ayaM bhAvaH-ekamin gaNe bhUyAMso'pyAcAryAH saMbhavanti, te ca parasparaM saMbhogina eva syuH, yathA zrImahAgirisuhastinau sAMbhogikI, evaM ca kathaMciddezAdivyavadhAnena tattadapatyAnAM bhinnabhinnAcAryAntaritAnAM saMbhogo na bhavati, | nigrahAnugrahAdAvekasyAdhikArAbhAvAd, vinayAdikarma-parasparavandanAsanadAnAdikRtyaM aviruddhaM bhavati-tathA karaNe virodho na bhavati, annAdidAne tu jinAjJAbhaGgaH, ata eva visaMbhogikAnAM zrAddhakulAdidarzanameva cAgame bhaNitamiti gaathaarthH||25|| atha ||| saMbhogAdikharUpe laukikadRSTAMtamAha--- loe puNa saMbhogo sahoarANaMpi egaannaae| vAvArAirayANaM tabasalAhAikakhANaM // 26 // loke punaH 'saMbhogoM nityaM bhojanAdikriyAsu samatayA sammatyA pravRttiH 'sahodarANAM' bhrAtRNAmekAjJayA-ekasya pitrAde| rAjJayA 'vyApArAdiratAnAM tadupadiSTakAryakAriNAM 'tadvazalAbhAkAGkSANAM' pitrAdyAyattalAbhAdyabhilASukANAM bhavati, ayaM bhaavH-yH| kazcit pitrAdiH kulAdau jyeSThastadAyattAnAM putrAdInAmekasmin gRhe nivAsaH, tatra pravezanirgamAdinirantarabhojanAdividhizca parasparaM sApekSaH,vyApArAdivicAraNApUrvakalAbhAdisamIhA cetyAdi sarvamapi sarvasammatameva dRzyate, evameva vivakSitAcAryAdezAyattAnAM bahUnAmapyAcAryAdInAM saMbhogo yujyata iti gAthArthaH // 26 // atha viparItAnAM kiM syAdityAhavivarIA aNNuNNaM jaha aNNo NAisaMbhavo tesiN| AyAro puNa ego kulavaDio nickiccesu||27|| mahARIESimhatmalitD RANILIALPHILMALAAPARIHARASHIRALLAHAPAINITALIARINAKAL hrishma // 29 // Iain Education International For Personal and Private Use Only
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravanaparIkSA 1 vizrAme // 30 // 'viparItAH pitrAdeH sakAzAtpRthagbhUtAH putrAdayo'nyo'nyaM yathA'nyasteSAM pitrAdInAM jJAtisaMbhavaH - svagotrIyo bhavati tatsadRzaH putrAdiH, tasyApi ca pitrAdistathaiva, ayaM bhAvaH - yathA nijajAtIyAstadgRhe praveSTuM tadgRhasaMbandhi vastujAtaM bhoktuM dAtuM vA na samarthA bhavanti, tathA pitrAdeH sakAzAtpRthagbhUtAH putrAdayo'pIti, AcAraH punaH - nityakRtyeSu 'kulapatitaH' kulakramAyAtaH ekaH evakAro gamyaH, eka eva na tu bhinnaH, evaM jinapravacane'pi bhinnazAkhAdipatito'pi na nityakriyAyAM bhedabhAg navA prarUpaNAmadhikRtyApi tasya bheda iti gAthArthaH ||27|| atha prakArAMtareNa dRSTAntamAha ahavege sahagAre sAhapasAhAisaMbhavANaMpi / pattAINaM vaNNAyArAsAyAbhihAi samaM // 28 // athavaikasmin sahakAre zAkhAprazAkhAdisaMbhavAnAmapi patrAdInAM - patrapuSpaphalAnAM varNAkArAsvAdAbhidhAnAdi samaM bhavati, yathaikasyAM zAkhAyAM patrapuSpaphalAnAM varNa AkAra: AsvAdo'bhidhAnaM ca yAdRzaM bhavati tAdRzamevAparasyAmapi zAkhAyAM patrAdInAM syAt, na punarbhinnasvabhAvaH, evaM tIrthe'pi pRthakzAkhAdigatAnAM muniprabhRtInAmeka evAcAro, na bhinna iti gAthArthaH // 28 // atha tIrthaM kalpadrumeNopamayituM gAthAtrikamAha maMjari dubAlasaMgI phalasariso sohaNI a AyAro / mahurarasAsAyasamaM kevalaNANaM muNeavaM ||30| titthanamukkArasalilasittaM titthaMkareNa taM paDhamaM / tapphalasAyabhilAsI aNNo'vi taheva siMcijjA // 31 // samyaktva pRthvIpIThe tIrthaM kalpadrumaH, caH punararthe, zAkhAdizca sUripramukhAH zramaNAH, zrAvakavargazca patrANi, maJjarI tAvat dvAdazAGkhayAdiH, zobhana AcArazva phaLasadRzaH, madhurarasAkhAdasamaM kevalajJAnaM, zobhanAcAraparipAlanAt kevalAvAptiH syAt, sa ca madhura For Personal and Private Use Only saMbhogavicAra: // 30 // .
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhIprava canaparIkSA 1vizrAme tI kalpa: tasyotpacyAdi PAHADUR rasAsvAdakalpa eva, tIrthanamaskAraH 'namo titthasse'tyAdirUpo yastIrthanamaskArastadrUpaM yatsalilaM tena siktaM tat tIrtha prathama tIrthakareNa, yadAgama:-"titthapaNAmaM kAuM kahei sAhAraNeNa saddeNaM ti" A0ni0 (pa66) tatphalaM-tIrthaphalaM, tIrthArAdhanena keva- lajJAnahetuH sadAcAraH paripAlito bhavatItikRtvA sadAcAra eva tatphalaM, tasyAsvAdaH kevalajJAnaM tasyAbhilASI anyo'pi tathaiva siJcet-namaskArAdi yAvadArAdhanavidhinA samyagArAdhayeditikalpadrumeNa sAdRzyaM tIrthasyeti gaathaatryaarthH||29-30-31|| atha tIrthasyotpattiH sthitizca yathA bhavati tathaiva darzayituM dRSTAntamAha jaha paDhama uppattI mehavisesAu kapparukhassa / bIaparaMparasaMThiha bIucchee puNo mehA // 32 // taha titthaM titthayarA paDhama uppajae na annnnaao| sUriparaMparasaMThii sUricchee puNo arahA // 33 // yathA kalpavRkSasya prathamamutpattirmeghavizeSAt kalpadrumahetubhUtAt meghAta ,tasthitiH punarvIjaparamparA, bIjaparamparayA bhavatItikRtvA, bIjocchede punarmeghAt prAguktameghavizeSAdutpattiriti dRSTAnta iti gAthArthaH // 32 // atha dArzantikamAha-tathA tIrtha tIrthakarAt prathamamutpadyate, nAnyasmAdapi, tasya sthitiH sUriparamparayaiva, yaduktaM-"kaiAvi jiNavariMdA pattA ayarAmaraM pahaM daauN| AyariehiM pavayaNaM dhArijai saMpayaM sayalaM // 1 // ti zrIupa0 (12) yathA svayamatathAbhUtenApi bIjameghakalpanAhatA zrIvIreNa zrIsudharmasvAmI sUrIkRtastena ca jambUsvAmI tenApi zrIprabhava ityAdivIjaparamparA jJeyA, tasyA ucchede punastIrthamarhata eva, na punaH kevalino'pyaparasAt , kalpavRkSasyApi bIjocchede hi na yatkizcinmaghAt , navA mahato'pi sahakArAdivijAtIyavRkSAditi dAAntikayojanetigAthArthaH // 33 // athaivaM niyamaH kathamityAha For Personal and Private Use Only in Education w.minibyong
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 1 vizrAme // 32 // tityaM khalu titthayarA aNAijagasaMThiI na iharAvi / kiM macchiApasUA haMsI egAvi keNa suA! // 34 // yadyapi "titthaM cAuvaNo saMgho" ityAdidazamagAthAyAM tIrthakarAdeva tIrthotpattiriti darzitaM tathApi jagatsthityA draDhayituM dvirbaddhaM subaddhaM bhavatItinyAyAccAha- 'titthaM khalvi' tyAdi, tIrthaM tIrthakarAdevetyanAdijagatsaMsthitiH, zAzvatIyaM maryAdetyarthaH, nApItaratheti, dRSTAntamAha - " kiM macchia'ti makSikAprasUtA ekApi haMsIH, apirgamyaH, kenApi zrutA 1, apitu neti jagatsthitiH, yathA pakSitvena sAmye'pi haMsyA jananI makSikA na bhavati, tathA tIrthaM tIrthakarAd, anyasmAnna bhavatItigAthArthaH // 34 // atha sAmAnyato'pi kAryakAraNaniyamamAha - evaM jaM jaM kajjaM niayaM niakAraNehiM jaha jAyaM / taM taM taheva jAyai annaha jagasaMThiIlovo // 35 // ' evaM ' prAguktayuktyA yadyatkAryaM nijakAraNairniyataM tattatkAryaM tathaiva jAyate, anyathA jagatsaMsthitilopaH syAd, goriva vRkSAderapi | vRSabhAdInAmutpattiH prasajyetetigAthArthaH ||35|| atha tIrthasya sakalajanaprasiddhaM lakSaNamAha- jamhA kuvakhapakkho bIheI jaha nivAu teNagaNo / taM khalu titthaM titthaMkarakaraThaviaM muNeavaM ||33|| yasmAt 'kupakSapakSa' utsUtra bhASisamudAyo bibheti - mAsmAnnigrahaM kArSIdityevaMrUpeNa nityaM bhIta evAste, yathA nRpAt stenagaNa:caurasamUhaH, tattIrthaM tIrthaGkarakarasthApitaM jJAtavyamitigAthArthaH // 36 // atha digambaraH prAyastIrthAnna bibheti tatra hetumAhajaM puNa pAyaM titthA khamaNo na bihei tattha tittheNa / paricatto paDhamadiNaMmi saGghahA sahasaMbaMdhA // 37 // yatpunaH prAyaH kSapaNako digambarastIrthAna vimeti tatra tIrthena prathamadine - navInamArgaprarUpaNAvasare prathama eva divase tIrthena Jain Educationa International For Personal and Private Use Only tIrthasvarUpaM // 32 //
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 1vizrAme // 33 // paurNimIyIkAdayaH parityaktaH, kutaH?-'sarvathA' sarvaprakAreNa, sarvasaMbandhAd ,ayaM bhAvaH-ayaM ca tIrthabAhyaH, atonAlApAdyapi vidheyamityevaMrUpeNa sarvaprakAreNa sarvasaMbandhAtparityaktastena sa tIrthAnna vibheti, 'nahi mRtaH punamriyate' itinyAyAta sarvasaMbandhAbhAve kuto bhayamiti bodhyamitigAthArthaH / / 37 / / atha zeSANAM digambarApekSayA bailakSaNyaM darzayannAhasesA akiMcigaNiA paDhamaMtittheNa kaalvljogaa| pacchA pasaimuvagayA jaha vaNalesovi suppsro||38|| zeSAH-paurNimIyakAdayo navApi tIrthena prathamamutpattisamaye akiJcidguNitAH, kimanena varAkeNa tIrthasya syAdityevaMrUpeNAkizcittayA cintitAH, evaM cintanaM kutaH ?-'kAlabalayogAd', avazyaM bhAvinI pravacanapIDeti hetunA, kazcitkAlastathA pari|Nato yasya balayogAtkupAkSikeSapekSaiva jAtA tIrthasyeti,atha sAmpratamapi digambarAdivat kathaM na kriyate ?, tatra hetumAha-pacche tyAdi, pazcAd anukrameNa prasRti-prasAramupagatAH, tIrthasamIpasthA eva vRddhi prAptA ityarthaH, tatra dRSTAntamAha-'jaha vaNe'tyAdi, | yathA 'vraNalezo'pi sUkSmavraNo'pi suprasaraH-atiprasaravAn bhavati, ata eva sUkSmo'pi vraNo na vizvasanIyaH, yadAgamaH-"aNa | thovaM vaNathovaM aggIthovaM kasAya thovaM ca / na hu me vIsasiavaM thevaMpihu taM bahuM hoi||1||tti zrI Ava0ni0 (120) iti gAthArthaH | // 38 // athAnantaraM yaduktaM 'jamhA kuvakhapakkho' ityAdi tatsamarthanapurassaraM vyaktyA tIrtha darzayati te puNa jamhA niamA sasaMkiA taMpi saMpayaM bhrhe| tavagaNatitthaM NeaMkaNagaM va parikkhapaJcakkhaM // 39 // te punaH-paurNimIyakAdayaH sazaGkitAH-samayA bhavanti yasmAt 'taMpiti apirevArthe tadeva 'sAmprataM' vartamAnakAle 'tapAga|NatIrtha' tapAgaNa eva tIrtha tapAgaNatIrtha, 'bharate' iha bharatakSetre 'jJeyaM' bodhyaM, kiMlakSaNaM? kena kamiva ?-suvarNamiva parIkSA / // 33 // Jan Education Interno For Personal and Private Use Only
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 1 vizrAme // 34 // pratyakSaM, zuddhaprarUpaNApravRtyAdinA iha bharatakSetre'cchinnaparaMmparAgatamidameva dRzyate, duSkarakriyAkAritve, tathAvidhasyAparasyAdRzyamA| natvAt, tathA kupAkSikapakSo'pyasmAdeva vibheti, yataH kupAkSikasaMsargo'pi mahApApahetuH, AstAmanyat, kupAkSikanAmAGkito draSTumadhyakalpya ityevaMrUpeNa tapAgaNasAdhava eva sadasyupadizanti, tathAvidhasamyaktvAdiguNAlaGkRtAstadupadeza zrotAro'pi kecit zrAvakAstathA kurvantyapi, ata eva zrIpattane bha0 samarthena lumpAkA apAGkeyA eva kRtA Asanniti sarvajanapratItameva, na caivaM kazcidaparastathopadeSTA zrUyate ityevaM parIkSayA pratyakSam - adhyakSamevedaM tIrthaM, na caitat asmAbhirevocyate, kintu zrIharibhadrabhUriprabhRtivacobhiraSTamavizrAmaprAnte granthasaMmatthA vyavasthApayiSyamANatvAditi bodhyamiti gAthArthaH // 39 // athaivaMvidhe tIrthe kupAkSikAH kIdRkceSTAbhAja ityAha evaM titthaviAre kasavaTTi parikhiaMmi titthaMmi / sasamavigappiamae rAeNa durAsayA dasavi ||40|| ' evaM ' prAguktaprakAreNa tIrthavicAre 'kapapaTTe' tIrthavicAralakSaNe kapapaTTe kanakamiva parIkSite tIrthe dazApi kupAkSikAH 'khakhama| tikalpitamate' svasvamatyA - nija nijabuddhyA vikalpitaM yanmataM pAkSikaM tu pakSasyAnte bhavatIti pUrNimApAkSikaM yuktaM tathA striyo'pavitrAH kathaM tIrthakRtpratimAM pUjayantIti strINAM jinapUjA na yuktA mukhavastrikAdidharaNe zrAddhAnAM sAdhusamateti zrAddhAnAM sAmAyikAdau mukhavastrikA na yuktetyAdikuvikalpakalpanalakSaNayA vikalpitaM yanmataM tatra rAgeNa - abhinivezanibaddha snehenAsmadIyaM matameva sarvo'pi jana Azrayatu nAnyaditirUpeNa 'durAzayAH' duSTAdhyavasAyinaH, sa ca duSTAdhvasAyo'nantaragAthAyameva vakSyate itigAthArthaH // 41 // atha teSAM durAzayamAha For Personal and Private Use Only tapogaNatIrthetA // 34 //
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 1vizrAme // 35 // kupAkSikANAmanantasaMsAritA teNaM paisamayaM muNidhAyamahApAvaruddapariNAmA / NaMtabhavabhogakammA titvamatitthaMti mhmohaa||41|| yena kAraNena te kupAkSikA nijamatodayamicchati tena kAraNena 'pratisamaya samayara prati tattanmatAnAM tiraskArakAriNastIrthasyocchedamevecchanti,AtmIyapakSasya parAbhaviSNorucchedaM sarvo'pi janaH samIhata eveti jagatsthitiH,parAbhaviSyataH kasyacit kiMcit syAt, kupAkSikANAM tu tathAvidhaprAgjanmopArjitAzubhakliSTakarmaparipAkajanyatathAvidhabhavitavyatAvazena tIrthameva parAbhaviSNutayA saMpanna, tasya cocchede samIhamAne bhAvataH sAdhvAdInAM vinAza eva samIhitaH, so'pi na kAdAcitkaH, kiMtu pratisAmayikaH, tena | munighAtaH, upalakSaNAt sAdhvyAdInAmapi, tena hetubhUtena yanmahatpApaM, yaduktaM-"ceiyadabaviNAse isighAe pavayaNassa uDDAhe / saMjaicautthabhaMge mUlaggI bohilaabhss||1||tti (415) tena pApena rudraH pariNAmo yeSAM te munighAtamahApAparudrapariNAmAH, punaH | kIdRzAH?-'mahAmohAH' mahA-mahAn anantabhavasaMbandhaheturmoho-mithyAtvaM eSAM te mahAmohAH, tat kathamityullekhamAha-'titthama-| titthaM' tIrtha-sAdhvAdisamudAyamatIrthamiti, atIrtha ca-svasvasamudAyalakSaNaM sAdhvAbhAsAdirUpaM tIrthamiti manyamAnA iti gamyam, ayaM bhAvaH-te kupAkSikAstIrthamatIrthatayopadizanti, atIthaM ca nijamativikalpitaM tIrthatayeti mahAmohavijRmbhitaM, mAtaH paraM pAtakamiti codhyaM, tathAbhRtAste kIdRzAH saMpannA ityAha-'aNaMtetyAdi, anantabhavabhogakarmANaH-anantaibhavai gyAni karmANi yeSAM te tathA,anantasaMsArabhAja ityarthaH,utstrabhASiNo'nuparatAH mRtAH santo niyamAdanantasaMsAriNa eva syuH,yaduktaM-"ussuttabhAsagANaM bohInAso aNaMtasaMsAro"tti, tathA 'kAlamaNaMtaM ca sue addhApariaDao a desuunno| AsAyaNabahulANaM ukosaM aMtara hoi||1||tti zrIA0 ni0 (853) atrAzAtanAbahula utsUtramASyeva bodhyaH, pratisamayaM tIrthaghAtapAtakabhAjanavAd, ata eva ghorAnuSThAna // 35 // In Education Interior For Personal and Private Use Only www.n yong
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 1 vizrAme // 36 // Jain Educationa Inte | kurvannapi jamAlyAdivatpratisamayamanantasaMsArameva nirvarttayati, asaMkhyAtasamayAtmake tannijAyuSA antarmuhUrttena vA pratisamayamanantasaMsAravRddhyabhAve'nantasaMsArAsaMbhavAditigAthArthaH // 41 // atha tIrthapradveSAt yathA kupAkSikA rudrapariNAmAH syuH yathA kupAkSika| pradveSAtIrthAntarvarttino bhavanto'pi kathaM na syuriti parAzaGkodbhAvanAmAha Nu tumhANavi doso kupakkhapakkhami dIsaI pyddo| to me ruhajjhANaM hANi aNNesamANANaM // 42 // nanviti paraprazne, nanu bhoH tIrthapakSapAtinaH ! yuSmAkamapi, apizabdAd yathA tIrthe dveSaH kupAkSikANAM tathA yuSmAkamapi, kupakSapakSe dveSo dRzyate 'to' tasmAt yathA tIrthocchedamicchatAM kupAkSikANAM rudradhyAnaM tathA bhavatAmapi hAnim - arthAtkupAkSikANAma|nveSayatAM - kupAkSikocchedamicchatAM raudradhyAnaM bhavatyeva, vinAzAbhiprAyasyobhayatrApi taulyAditiparAzaGketi gAthArthaH // 42 // atha parAzaGkAmeva parAkaroti nevaM vatuM jutaM jaM so titthassa paramarogutti / tassavi hANivigappo jayadhammo keriso dhammo 1 // 43 // ' evaM ' prAguktaM 'nanu tumhANa' mityAdi tadvaktum - apimadhyAhRtya vaktumapi na yuktaM, yad - yasmAtkAraNAt 'saH' kupAkSikapakSa| stIrthasya paramarogaH-utkRSTAtaGka iva, yathotkRSTarogo'sahyavedanayA rudhiramAMsAdizoSaNena puSTamapi puruSaM kRzIkaroti balavantamapi durbalaM tathA kupAkSikapakSo'pyutsUtraprarUpaNarUpayA'sahyavedanayA tIrthAntargatazrAvakAdisamudAyamAdAya tIrthameva kRzIkaroti, taccAdhyakSasiddha| meva, yato yAvanto vakSyamANAH kupAkSikAstaistIrthasaMbandhina eva zrAvakAdIn vyudgrAhya AstAM tIrthatyAjanaM pratyutAnA lokavat tIrthapratikUlavartina eva vihitAH, 'tasyApi' kupakSikapakSasyApi tIrthamahArogasya hAnivikalpo yadyadharmastarhi dharmaH kIdRzaH syAt 1, For Personal and Private Use Only kupakSocche dodharmaH // 36 //
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 1 vizrAme // 37 // nAsmAdanyo dharma ityarthaH, anena raudradhyAnaM dUre, pratyuta paradharma eva tadIyamatAhAnivikalpa iti darzitam / ata eva "nivvuipahasA| saNayaM jayai sayA savabhAvadesaNayaM / kusamayamayanAsaNayaM jiNiMdavaravIrasAsaNayaM" 1 / ( nandI - 225 ) ityAdivacobhiH pravacana|viSayakA''zIrapItigAthArthaH // 43 // atha tIrthahAniM kupAkSikahAniM cecchatoH parasparaM mahadantaraM, tadeva dRSTAntenAha kiM vijJAijjhANaM sarisaM hariesijakhajhANeNa / asuIlitto pAo caMdaNalitteNa kiM sariso 1 // 44 // 'dhigjAtidhyAnaM ' brAhmaNakumArANAM dhyAnaM 'harikeziyakSa dhyAnena' harikezisAdhorvaiyAvRtyakarasya tindukanAmno yakSasya dhyAnena sadRzaM kiM bhaved 1, apitu na bhavet, yataH kumAradhyAnaM munihananaviSayaM, yakSasya tu kumArahanane'pi munirakSaNena vaiyAvRtyaviSayakaM, na | punaH rAgadveSaprabhavaM yadAgamaH - " puviM ca ihi ca aNAgayaM ca, maNappadoso na me atthi koI / jakkhA hu veAvaDiaM kariMti, tamhA u ee niiyA kumArA" // 1 // itizrI u0 (39-5) vaiyAvRtyaM hi mahAnirjarAheturityagre vakSyate, tasmAddhananAmiprAyasAmye'pi dvayordhyAnayormahadantaram evaM kupAkSikANAM tIrthocchedaviSayaka dhyAnamasmAkaM ca tIrtharogakalpasya kupAkSikapakSasyocchedaviSayakamiti ucchedadhyAnasAmye'pi ekasya dharmadhyAnamaparasya raudradhyAnamiti, tatrApi dRSTAntamAha- 'asuIlitto 'ti azucinA-purIpAdidravyeNa liptaH pAdaH kiM candanaliptena pAdena samaH syAd ?, apitu na syAt, evaM liptatvena sAmye'pi azuciliptaH pAdo jalena dhauta eva bhRmAnuSThAnapravRttihetuH syAt, candanaliptastu svata eva vizeSataH syAd, evaM tIrthocchedadhyAnaM purISakalpaM kupA|kSikocchedadhyAnaM ca candanakalpam, evaM vimalavAhana dhyAnaM vikalpaM sumaGgalasAdhozca dhyAnaM candanakalpamityAdi khayamevAlocyam, evaM ca dhyAnaM jIvayogyatayaiva samApatitaM yathA AhAraviSayaka dhyAnasAmye'pi haMsasya kamalapatrANyeva saMpannAni, kAkAdInAM tu viD For Personal and Private Use Only ucchedacyA ne vaiSamyaM // .
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ tIrthasvarUpaM zrInavacanaparIkSA 1vizrAme // 38 // mAMsAdIni, tathA tIrthakupAkSikayorapItigAthArthaH // 44 // athopasaMharaneva prathamaM tIrthasvarUpaprarUpaNe hetumAha| evaM tityasarUvaM parUviaMtaM pasaMgao pddhm| jaM jau bhaNi sakA kuvakhiA bAhirA smuhN||45|| | 'tat' tasmAtkAraNAtprasaGgataH "paDhamilluANa udaye" ityAdinavamagAthAyAM kupAkSikAH kecit tIrthAnnirgatA iti tIrthasvarUpa-1 |nirUpaNaM prasaGgata AgatamataH prathamam-Adau tIrthasvarUpaM 'prarUpitaM' nidarzitaM, yad-yasmAtkAraNAdyatastIrthAt kupAkSikAH 'khavaNaye| tyAdigAthoddiSTAH samukhaM bAhyA bhaNituM zakyA bhavantIti, tIrthasvarUpAparijJAne ca kupAkSikANAMbAyatvaM kuto bhaNyate iti prathama | tIrthasvarUpanirUpaNaM saprayojanamitigAthArthaH // 45 / / atha prakArAntareNApi tIrthasvarUpaM nirUpayitumupakramyateihamaha kupakkhapakkhaM anbhAsavaseNa muNia pricytii| taha titthAsayaNaMpi a kujjA viNNutti buddhiie||46|| juttipayAraM kiMcI daMsemo jeNa dIvarUveNa / titthAtitthasarUvaM phuDaM siA thUlamaiNo'vi // 47 // teNaM kathavi aMse puNovi bhaNaNaMpi dIsae ihayaM / na ya puNaruttadoso ciMteabo jamanbhAso // 48 // 'iha' kupakSakauzikasahasrakiraNanAmni prakaraNe 'athetipUrvApekSayA prakArAntaradyotane, kupakSapakSamabhyAsavazena-'punaHpunaH karaNamabhyAsa' iti vacanAt punaH punastatsvarUpazravaNena 'jJAtvA' samyak paryAlocya 'parityajatu,' ekazaHzravaNena sahasA tatyAgAsaMbha| vAt , saMbhave vA kadAcittadabhimukhIbhavanasyApi saMbhave avimRzya tyaktamiti pazcAttApasyApi kasyApi saMbhavo durnivAro'taH punaH punaH zravaNenAbhyasya tyAge khame'pi prAguktadoSAsaMbhavaH, tathA tIrthAzrayaNamapi cAbhyAsavazena kRtaM sat surasamUhenApi tatazcAlapitumazakyam , atastatrApyabhyAsaHzreyAneveti tIrthAzrayaNamapyabhyAsavazena vijJaH kuryAditibuddhyA hetubhUtayA yuktiprakAraM kizciddarza // 30 // Jan Education For Personal and Private Use Only
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 1vizrAme sUtrapustakazaraNanirAsa: // 39 // HARSHANTIPilem ailyHARITHILITAL SALAIJHIMRAPARI a yAmaH, yena yuktiprakAreNa dIparUpeNa-pradIpakalpena tIrthAtIrthasvarUpaM sphuTaM syAt ,kasya?-AstAM sUkSmadRg , sthUlamaterapi, tena kAraNena kutracidaMze punarapi bhaNanamapi-vAraM vAraM kathanamapi dRzyate 'iha' adhikAre asmin prakaraNe vA,na punaruktadoSazcintanIyaH,co'pyarthe, na cintanIyo'pi, bhASaNaM tu dUre ityapizabdArthaH, evaM kuto, yataH so'bhyAsaH, sa ca punaH punarbhaNanenaiva syAditigAthAtrayArthaH // 46-47-48 // tribhirvizeSakaM / atha prathamaM kupakSamAtrakharUpamAha| prAyaM kupakkhapakkho u suttasaraNo havija vayaNeNaM / suttaM putthayasaraNaM naNu kiMca paraMparAsaraNaM // 49 // ___'prAyo' bAhulyena kupakSapakSastu vacanena-vacomAtreNa, natu manasApi, sUtrazaraNo bhaveta, asAkaM sUtrameva pramANaM, na vRzyAdika|mapItyAdivacomAtreNa sUtrazaraNa ityarthaH, tatraiva praSTavyaM-nanu bhoH sUtraM pustakazaraNaM kiMvA paramparAzaraNamiti vikalpadvayI, tatra | pustakameva zaraNam-Azrayo yasya tatpustakazaraNaM, paramparA-acchinnapuruSapravAhaH saiva zaraNaM yasyeti paramparAzaraNamiti, kupAkSikA-I kUtameva praznadvArA vikalpitamitigAthArthaH // 49 // atha prathamavikalpAkRtaM dUSayitumAha putthayasaraNaM suttaM phalavaM na hu hoi kevalaM kiMtu / purisAyattaM puriso payattavaMto'vi vihiviNNU // 50 // kevalaM pustakazaraNaM sUtraM phalavanna bhavet ,kiMtu?-'puruSAyattaM' puruSaparatantraM, puruSo'pi na yaH kazcit , kiMtu,prayatnavAnapi vidhijJaH, sUtrasya grahaNe dAne ca vidhi jAnAtIti vidhijJa iti gAthArthaH // 50 // atha vidhijJo'pi kIdRk syAdityAha so'vi adAyagagAhagabhAvApannovi juggyaajutto| teNaM tipaImittA duvAlasaMgIi rynnaavi||51|| 'so'pi ca' vidhijJo'pi ca dAyakagrAhakabhAvApannaH,zrutajJAnaM hi dvAbhyAmeva sAdhya,tatrako dAyako'paro grAhakazceti, evaMrUpeNa malitimelimuslem P AHIRANIMUMFARMIRIN ||39 // in Education tembon For Personal and Private Use Only
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 1vizrAme // 4 // svastakazaraNanirAsa: kharUpamApanaH puruSo'pi 'yogyatAyukta dAyakayogyatAyuktodadAti, grAhakayogyatAyuktazca gRhUNAtIti, puruSa ityatraikavacanaM dAyakena| yukto grAhako grAhakeNa yukto dAyako vetyevaM vigraheNa bodhyam ,ata eva "pAsagassa natthi uvaeso"tti (AcA.8-82) pravacanaM, tasya yogyatAyA abhAvAda, athobhayoryogyatAyAM dRSTAntamAha-'tene tyAdi,tena kAraNena yena yogyatAmApanastenaiva tripadImAtrAt 'upanneha vA vigamei vA dhuvei veti mAtRkApadamAtrAt dvAdazA'GgyA racanA,tIrthakRdgaNadharayoIyorapidAyakagrAhakayoyogyatAmApannatvAd , | AstAM dvayoH, ekatarasyApyamAve tripadIna phalavatI,tripadIdAne yogyatAmApanno'pi bhagavAn vIraH zrIgautamAyekAdazagaNabhRdatirikteSu na dvAdazAGgIracanAhetuH, na ca grAhakayogyatAmApannA api gaNabhRto bhagavantamantareNa tripadyavAptAvapi tathAsAmarthyabhAjaH, ata eva || 'saMjogasiddhIi phalaM vayaMti' (Ava.102) pravacanavacanam , ata eva ca vidyamAnApi tripadI nedAnI phalavatI, dvayorapi dAyakagrAhakayoryogyatAyA abhAvAta kiMca-tripadIdRSTAntena kevalaM sUtraM na phalavadityapi kupAkSikastiraskaraNIyaH,kevalasUtravAdI pravacane mithyA gapi bhaNitaH, yadAgamaH-"aparicchiasuanihasassa kevlmbhinnsuttcaariss| savvujameNavi kayaM aNNANatave bahuM paDai // 1 // (415) iti zrIupadezamAlAyAmiti gaathaarthH||51|| atha yogyatAyAmayogyatAyAM codAharaNamAha vajaMpi kajajaNayaM sakapayatteNa juggyaajutte|aagaaskhNddkrnne asamatthaM sakkabalamuttaM // 52 // vajramapi kAryajanakaM zakraprayatnena yogyatAyukte vastuni syAt , AkAzakhaNDakaraNe zakreNa nijabalamuktamapyasamartham , AkAzasya khaNDazo bhavanAyogyatvAd , evaM puruSAyattamapi sUtraMdAyakagrAhakayogyatAyAmeva phalavat ,nAnyatheti vajradRSTAnta iti gAthArthaH // 52 // atha punarapi sarvapratItaM dRSTAntarAntaramAha // 40 // MAHIRAINA In Education Intematon For Personal and Private Use Only
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravapanaparIkSA 1vidhAme // 41 // kuzalAya. tatvedhenudRSTAnta: th IIHINMAHILARIANRAINITION gheNU vAvi saduddhA dohnnkiriaaikuslmaayttaa| duddhapayA vivarIA vivarIapayA udAharaNaM // 53 // 'vA' athavA 'dhenurapi' gaurapi 'dohanakriyAdikuzalAyasA' dohanasya kriyA,AdizabdAta piNDapayodAnasusthAnarakSaNAdikaM grAhya, tatra kuzalo-nipuNaH makAro'lAkSaNikastasyAyattA-vazagA 'dugdhapradA' dugdhadAyinI syAd, viparItA dohanakriyAdyakuzalAyacA 'viparItapradA' dugdhadAnApekSayA viparItaM phalaM prddaatiitytrodaahrnnmitykssraarthH|| bhAvArthastvayaM-yastu piNDadAnAdikuzalo doha|nakriyAdikuzalazca sa goH sakAzAt dugdhamavAmoti, tatrAkuzalaca goHzarIre dugdhamastIti sAmAnyena dugdhajJAnavAn dugdhAvAptimicchan | | yatra kvApyaGge karasparzanakaraNena lakuTAdinA hananena yatra kvApyane astrAdinA chidrakaraNena vA kevalaM mUtrarudhirAdikamevAvAmoti, sarvathA kriyArahitazca goghAtapAtakabhAg syAta, piNDAdidAnakriyAyukto'pi dohanAdikriyAzUnyaH svabhAvasiddhacchagaNamUtrAdilAmamAm / atra sArthavAharAjJodRSTAntaH pratIta eva, tathApi digdarzanaM tvevamiha-kazcitsArthavAho'nekapaNyabhRd dhenuvirahite dvIpe | vANijyanimittaM jigamiSuH sadhenukaH samudramutIrya jigamiSite dvIpe prAptaH, tatra saMtuSTayartha rAjJe rUpyakaccolake pAyasaM prakSipya | pratyahaM prAbhRtIkaroti, asmadIyadezavRkSarasa iti rAjJA pRSTo bhaNati, ekadA ca kRtakRtyo rAjJo mutkalavacanecchayA rAjAnaM bhaNitavAn-svadezaM rAjAjJayA jigamiSurityukte rAjovAca-pAyasarasamasmabhyaM ko dAsyati !, tadanu rAjJo'nurodhena tena sA gaurdattA, uktaM ca-etadIyo raso mayA dIyamAna AsIdityuktvA sa sArthavAhaH svadezaM prasthitaH, rAjJA ca sA gauzcitrazAlAyAmanekavidhakharjUra-17 drAkSekSurasAdikhAdyapAnAdividhinA poSyamANA gomayamatrAdikaraNAvasare yadA pucchamRrvIkaroti tadAnIM rAjapuruSAH rUpyakacolakAdikaM pAtraM vibhrati, tadAnIM varNAsvAdAdinA gomayAdeparItyaM dRSTvA vaJcitaH khalu tena pApAtmanA'hamapIti ruSTaH san samudra A HWAND MAHATANTRam // 41 // Jan Education Interno For Personal and Private Use Only
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhIpravacanaparIkSA 1vizrAme // 42 // kuzalAyatasvedhenudRSTAntaH madhyAta pazcAdAnAyitaH, sako bhaNito-bho! mAmapi tvaM vaJcitavAnityAdi bhaNitvA prAktanavyatikaraM proktavAn , tat zrutvA sArthavAhena bhaNitaM-bho rAjan ! nahi kimapi vastujAtaM svarUpeNa sadeva phalavadbhati, kiM tu yathocitakriyAdibhireva, kriyAzca | samyagAmnAyagamyAH, AmnAyo'pi tanipuNapuruSAdeva labhyo, nAnyatheti bhaNitvA teSAM zikSAnimittaM svayameva dohanakriyAyAM pravRttaH, bhaNitavAMzca-anenaiva vidhinA'smAd vRkSAdraso grAhyo nAnyatheti, pazcAd yAvatpAyasaniSpattistAvatsarvamapi vihitavAn , tadRSTvA ca te rAjapuruSAstathaiva kRtavanto'vAptavantazca samIhitaM pAyasamiti dRssttaantH| iti gaathaarthH||5||athoktN dRSTAntaM dArTAntikena yojayitumAha gheNU sutta:vacchA nijuttI vittipmuhannujogii| dohaNakiriAkusalo uvahANaM piMDapayadANaM // 54 // sUtraM tAvaddhenuH, tasya niyuktivatsA, yathA vatsA dugdhadAnAbhimukhAM gAM karoti tathArthadAnAbhimukhaM sUtraM niyuktiH karoti, tatra dohanakriyAkuzalaH vRttipramukhAnuyogI, tatrAnuyogaH-sUtreNa sahArthasyAnukUlayojanAlakSaNaH sa vidyate yasya so'nuyogI, vRttipramukhaiH-vRttibhASyacUrNiprabhRtibhiranuyogI, vRzyAdinA gurusamIpe'dhigatasamyagAmnAya ityarthaH, yadAgamaH-"suttatthokhalu paDhamo bIo nijjuttimIsio bhnnio| taio a niravaseso esa vihI hoi annuoge||1||tti" bhaga0 za25 u2 (945) tatropadhAna-zrutArAdhanatapovizeSaH tatpiNDapayodAnaM, gaurapi piNDapayodAnAdinA praguNIkRtaiva dugdhadAtrIti gopAlasyApi pratItaM, na punaracAritApIti, etena ye kecidyogopadhAnAdikamantareNApi paThanapAThanAdikaM kurvanti te tRNAdidAnAbhAvena dRzyamAnazarIrazeSamAtrAMgAM duhantIti bodhyA ityapi jJApitamiti dArzantikayojaneti gAthArthaH // 54 // athoktaM sUtraM kkopalabhyate iti darzayati MainRNIRMIR ahimilindanilmimithilimATTRAINIPATHA HinIRSANARASINIMIRITERINKINAARIMARITHALUMAMATERIAASTHANIM L // 42 // Jan Education Intebon For Personal and Private Use Only www. byorg
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ HE zrIpravacanaparIkSA 1vizrAme // 43 // paramparAzaraNatAtIrthasya evaM phalavaM suttaM titthayarapavahiaMmi titthaMmi / titthaM puNa acchinnaM vIrassa ya jAva duppsho||55|| 'evam uktadRSTAntena tIrthasUtraM phalavad, dRzyate iti gamyaM, tatroktasAmagyA vidyamAnatvAta , tIrtha ca kiyatkAlaM bhavatItyAha-tIrtha punaracchinnaM yAvaduSprasabhasUristAvadanavarataM vartate, kasya ?-vIrasya, yadAgamaH-"jaMbUdIve NaM bhaMte! dIve bhArahe vAse | hamIse osappiNIe devANuppiANaM kevaiaM kAlaM titthaM aNusajjissai ?, goamA! jaMbUdIve dIve bhArahe vAse imIse osappiNIe mama ikkavIsaM vAsasahassAI titthaM aNusajissaI"tti zrIbhaga0 za0 20 u08 (sU. 680) iti gaathaarthH||55|| atha paramparA-| zaraNaM sUtramiti dvitIyaM vikalpaM samyagitikRtvA samarthayannAha teNa paraMparasaraNaM suttaM titthassa sammayaM nneaN| sesA mayagopAse bhamaMti pypaannaasaae||56|| 'tena' prAguktayuktiprakAreNa paramparAzaraNaM sUtraM bhavati, paramparA ca tIrtha, tacca puruSaparipATyAcchinnamitikRtvA pustakazaraNaM na bhavati, pustakalikhanakAlAt pUrva sUtrasyAbhAvApacayA likhanamapyucchinnasaMkathaM kathaM pustakazaraNatA sUtrasyeti kupAkSikANAmaniSTaM, yataH paramparAzaraNaM tata eva sampratyAgamaH paramparAviziSTastRtIya eva, yadAgamaH-"Agame trivihe paM00-attAgame aNaMtarAgame paraMparAgame"tti zrI anu0 (sa. 144 va. 219) tatrAdyau gaNadharaziSyAntau, tRtIyastu tIrtha paryavasAyIti, tadeva sUtra tIrthasammataM jJeyaM, zeSAH-tIrthavAdyA vakSyamANAH kupAkSikAH payaHpAnAzayA mRtagoH pArzve bhramanti, ukta lakSaNayogyatAyA abhAvAd, AstAM payaHpAnAzApUrtiH dUre,lokaniMdAspadameva bhavantItigAthArthaH // 56 // atha vakSyamANayuktyA pAkSikAbhyupagataM sUtrameva na bhavati, kiMtu sUtrAbhAsa eva, saca tanmUlasyAbhAsatve sati siddhayatIti tanmUlasyAbhAsatvamAha Jan Education Interno For Personal and Private Use Only
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 1 vizrAme // 44 // Jain Educationa Inte chinnugbhAviatitthA titthAbhAsAiThavaNamanipuNA / pAsaMtA pAstA pAse avvA payatteNaM // 57 // chinnaM- truTitamitibuddhipUrvakamudbhAcitaM prAduSkRtaM tIrtha yaiste chibhodbhAvitatIrthAH, na ca digambarasya chinnatvabuddhirnAsIditi zaGkanIyaM, guruNoktaM-samprati jinakalpo vyucchinnaH, tat zrutvA mayi vidyamAne kathaM vyucchinno bhaNyate iti bhaNitvA nirgataH, ahaM vyucchinnamapi | jinakalpaM prakaTIkaromItibuddhyA jinakalpAtmakameva tIrthaM vikalpitamiti zivabhUterapi tathAsvabhAvAnapAyAt, kiMlakSaNAste :'tIrthAbhAsasthApanamatinipuNAH' tIrthAbhAsasthApane yA matistayA mipuNAH, asato'pi vastunaH sadbhUtavastusamatAbuddhijananasAmarthya | nipuNatvamantareNa na bhavatIti, yaduktaM - "yathAsthitaM vastu dizannadhIza!, na tAdRzaM kauzalamAzrito'si / turaGgazRGgANyupapAdayadbhayo, namaH | parebhyo naya ( nava) paNDitebhyaH // 1 // iti dvAtriMzikAyAM / nacaitadvarNanaM lAkSaNikamiti vAcyam, atrApi tathaivAbhyupagamAt, te ca ke:- pAzAntAH - digambarAdipAzaparyantAH, prativizrAmaM vyaktyA vakSyamANAH, kiMlakSaNA H 1 - 'prAsvantaH' prakarSeNAsUnAM prANAnAM prakRte jJAnAdibhAvaprANAnAmanto- vinAzo yeSAM te tathA, unmArgadezanAdinA kliSTakarmopArjanenAnantakAlalabhyabodheH saMbhavAt, yadvA prakarSeNAsUnAM - bhAvaprANAnAM tadupadezavarttinAM tadanukUlapravRttimatAM vA anto yebhyaste tathA, anyeSAmapi durlabhabodhihetavaH, svayaM naSTAH parAnnA| zayantItyarthaH, ata eva kiMlakSaNA: 1 - prayatnena dRzyAH- darzanIyAH, carcAdimahatprayojanavizeSe taiH saha vacanapravRttiH karttavyA, | nAnyathA, pravacane 'na hu lagbhA tArisA daTTumityAdinA taddarzanasya pAtakahetutvena bhaNitatvAt, tacca prAgdarzitamiti gAthArthaH // 57 // atha punarapi yuktidAyahetave prAsaGgikamAha--- suvipuNNimapamuhA putthayasaraNA paraMparAsunnA / sAdhAraNaM sarUvaM tesiM pAsaMgiaM bhaNimo ||18|| For Personal and Private Use Only pareSAM tIrthAbhAsatA // 44 //
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ MINIA zrIpravacanaparIkSA 1vizrAma // 45 // pustakazara NAnAM saudharmAnapatyatA 'teSvapi' digambarAdiSvapi pUrNimApramukhAH 'pustakazaraNAH' pustakameva zaraNaM yeSAM te tathA, paramparAzUnyAH, kimasAka para|mparayA prayojanaM ?, pustakalikhitasiddhAntaM zaraNIkRtya pravartAmahe ityasamIkSyabhASiNaH,teSAM prAsaGgika sAdhAraNasvarUpaM bhaNAma iti gAthArthaH // 58 // atha te tIrthamadhyavarttino na bhavantItyAha sohammAvaccijA acchinnA jAva duppshsuurii| tehiMto se bhinnA jaM te putthAu no jAyA // 59 // saudharmApatyAnyacchinnAni yAvadduSprasabhasUriH,vyucchinne ca tIrthe tIrthakaramantareNa kevalinA'pi tIrtha prakaTIkartumazakyamiti prAk | prapazcitaM, pUrNimAdayastu zrIsudharmApatyebhyo bhinnA eva, tatra hetumAha-'jaM te'tti yasmAt te zrIsudharmApatyAni na pustakAjAtAH, | yo yathotpadyate tajAtIyastenaiva vidhinA, yathA garbhajAdgarbhajotpattirna punaH saMmRcchimAdapi, yA tu garbhajAt saMmUcchimotpattiH sA ca na tadapatyavyavahArahetuH, apatyotpattiprakArAdbhinnaprakAreNaivotpatteH, na hi mAtRzarIrotpannA'pi SaTpadI bhaginIvyavahAraviSayaH, bhaginyutpattiprakArAdbhinnaprakAreNaivotpatteH, evaM pUrNimAdiSvapi yojyaM, tadevaM tIrthe samutpannA api pauNimIyakAdayo na sAdhuvatsamutpannAH, kiMtu pustakamUlakatvena minnaprakAreNotpannAH, yathA mAtuH zarIre SaTpadIti gAthArthaH // 59 // atha pustakazaraNAnAM yanna saMbhavati tadarzanAya gAthAdvayena dizamAhapaMca paramehi dasaviha sAmAyArI a paMca vavahArA / vAyaNajuggAjuggA juggANavi vAyaNami vihI // 60 // chaovaTThAvaNiappamuhuccArAi NANamAINaM / ArAhaNAivihao putthayadiTThINa nahu huMti // 61 // pustakavAdinAM paJca parameSThinastIrthAbhimatA na saMbhavanti, tanmate cArhadAdInAM bhinnatvAditi, 'paMca khalu titthayara'mityAdi / / / 45 // Jan Educationa internatonal For Person and Private Use Only www.janebayorg
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIprava canaparIkSA 1 vizrAme // 46 // gAthAsu vakSyate, tathA 'dazavidhasAmAcArI' 'icchAmicchetyAdidazaprakArA guruziSyasaMbandhe satyeva saMbhavati, tathA paJca vyavahArAH| AgamazrutAjJAdhAraNAjItalakSaNA na saMbhavanti, tatrApi zrutajItau kevala gurvAyattAveva, kathaM pustakAyattAviti tathA'yaM vAcanA| yogyo'yaM ca neti vAcanAyogyAyogya vicAro na saMbhavati, pustakasya tatrAsAmarthyAt, na hi pustakaM yogyamayogyaM ca vivecayituM | zaknoti, tathA vAcanAyAM vidhiH- uddezasamuddezAdilakSaNo gurukramAyAto na pustakasAdhyaH, tathA chedopasthApanIyaM cAritraM gurumantareNa na saMbhavatyeva, guruNaiva sAmAyikocchedapUrvakaM tasyAropyamANatvAd, AdizabdAt sAmAyikAdInAmapi yathAsaMbhavamAyojyaM, tathA | jJAnAdInAmArAdhanavidhayo'pi yogAdyanuSThAnapUrvakama dhyayanAdhyApanAdilakSaNAH pustakadRSTInAM 'na hu' naiva saMbhavantIti kriyA sarvatrApi saMbandhanIyA, vistarajijJAsunA tu matkRta paryuSaNAdazazatakaTIkA'valokanIyeti gAthAyugmArthaH ||60 - 61 || atha pustakavAdino yadeva pustake likhitaM tadeva pramANaM, na punaH paramparAyAtamapIti vadanti, tadasamyak, yataH kvApi pustake'pItthaM likhitaM nAsti yatpustaka likhitAdanyadasamyag yadvA pustakaM dRSTvA ye dharmaM prarUpayiSyaMti te samyaktayA'vagantavyA ityapi kApi pustake likhitaM yadvocchinnaM tIrthamamukAdAcAryAt prakaTIbhaviSyatItyapi kvApi nAsti, kathamete dhASTarthamavalambya pustakaM zaraNaM prapadyante 1, evaM 'pitA me kumArabrahmacArI' ti nyAyamApannAnAmadhyakSasiddhameva mRSAbhASitvaM yato vayaM pustakalikhitapramANavAdina ityevaM vAcATA api pustakAlikhitamapyanantaroktaM svIkurvanti, pariharanti ca pustakalikhitamapi dazavidhasAmAcArIpaJzcavyavahArAdikamacchinnatIrthaM duSprasabhaM yAvadityAdi ca / evaM satyapi pustakavAditve laukikadRSTAntamAha vavahAriakulavaDio AyAro gharauvakUkharo sayalo / kiM lekUkhagaMmi lihio' tA kaha sUrINa kulavaDio 1 // 62 // For Personal and Private Use Only pustakavA dinAM sAmAcAryAdyabhAvaH // 46 //
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravaparIkSA 1 vizrAme // 47 // vyAvahArika kulapatito- vyAvahArikakula kramAyAtaH, upalakSaNAt rAjakulakramAyAto'pi grAhyaH, AcAraH - pravRttinivRttirUpaH | gRhopaskaraH- strIpramukhANAM nAnAbharaNavastrAdIni zayanAsanabhojanabhAjanAdIni ca yAvat strIputraputryAdayazca gomahiSyAdayazca saka| lospi kiM lekhyake likhito labhyate ?, apitu na labhyate, tarhi surikulapatita AcAraH kathaM pustake likhitaH saMbhavet , na ca | rAjakule lekhyakaM na saMbhavatIti zaGkanIyamiSTApatteH, nahi rAjakulAcArAdi likhitAnusAreNaiva pravarttate, kiM tu paramparAyAtameva, | evaM pravacane'pi bodhyaM yattu kiJcillikhitaM dRzyate tadapi paramparAgatAcArasyaikadezo bodhyaH, tena kevalalikhanAnusAreNa pravRttibhASaNamabhASaNameva, evaM satyapi yaH kazcidibhyaputro lekhyakaM dRSTvA yadeva lekhyake likhitaM tadeva svakIyaM, zeSaM tu nAtmIyamiti | buddhyA gRhAnniSkAzya parityajan kena kIdRzo bhaNyate ?, tathA pustakavAdino'pi kevalasUtravAdino vA bodhyA iti gAthArthaH // 62 // atha siddhAntavAdinamAtmAnaM khyApayan mahAmRSAbhASyeveti jJApanAya prathamaM siddhAntakharUpamAha Jain Educationa International attAgamapAsAo suNio bIo aNaMtarAgamao / tatto savaNaparaMparasamAgao taia Agamao // 63 // AtmAgamapArzvAt 'tAtsthyAt tadvyapadeza' iti nyAyAdAtmAgamavataH sakAzAt zruto dvitIyo'nantarAgamo bhavati, 'tato' dvitIyAgamapArzvAt zravaNaparamparAsamAgatastRtIya AgamakaH, paramparAgamaka ityarthaH, sa ca dvitIyAgamasakAzAt zravaNasamuttho'pi puruSapAramparyeNa tIrthaparyavasAyIti siddhAntakramaH, na punaH prathamAbhAve dvitIyo dvitIyAbhAve ca tRtIyo bhavatIti gAthArthaH // 63 // athaivaM kramasiddhe siddhAnte siddhAntavAdI kathaM praznaviSayIkArya iti darzayati sUriparaMpararahio putthaya lihio a jo u siddhaMto / tinha khalu AgamANaM kerisao keNa nAmeNaM 1 // 64 // For Personal and Private Use Only kulAcArI'likhitaH siddhAntasvarUpaM // 47 //
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ avyaktasiddhAntatA zrIpravacanaparIkSA 1vizrAme // 48 // THAPARITAMATHSRPURIUEIPRITAMARHAALIRAMAILOPOIRALA sUriparamparArahitaH pustakalikhitazca siddhAntaH trayANAmAgamAnAM kena nAmnA kIdRzaH?, kimAtmAgama utAnantarAgamaH para- mparAgamo veti parasyodIraNeti gAthArthaH // 64 // athaivaM pRSTaH paraH kIdRg syAdityAha evaM khalu pucchio so vesAtaNaucca jnnymmunnto| kovi ahohi avattaM saMNeI elamucca // 65 // evamanantaroktaprakAreNa, khaluravadhAraNe, pRSTaH san sa kupAkSiko janakamajAnan 'vezyAtanuja iva' paNyAGganAputravat ko'pi ca 'hohI ti bhaviSyatItyavyaktaM siddhAntaM saMjJayati, kiMvad ?-eDamUkavad, ayaM bhAvaH- yathA eDamUkaH kenacit kathazcit saMjJAvizeSeNa pRSTaH san vaktumazaktaH san karAdinA saMjJAM karoti, paraM tathA saMjJAM karoti yathA'nyeSAM samyagvastuparijJAnaM bhavati, ayaM / tu siddhAntamavyaktameva saMjJayati, yathA vezyAputro janakaM bruvANo hi ko'pItyavyakta bhASate, dRSTAntadvayana eDamUkavezyAtanUjakalpaH | kupAkSikaH siddhAntavAdI pradarzitaH, AstAM kupAkSikastathA AcArahIno'pi bruvANastathaiva bhavati, yadAgamaH-"dubasumuNI aNANAe tucchae gilAyai vattae"tti zrIAcArAMge lokavi0 (u06 sU-101) etaTTIkAdezo yathA-kvacitsaMzItiviSaye kenacitpRSTo'parijJAnAt glAyati vaktuM, jJAnasamanvito vA cAritrariktaH pUjAsatkArabhayAta zuddhamArgaprarUpaNAvasare glAyati yathAvasthitaM prajJApayitu"mityAdi A0, iti gAthArthaH // 35 / / athaivamAgamamavyaktaM bruvANasya kiM syAdityAhajaha Agamo avatto vigappiattho taheva tammUlaM / titthayarovi avatto taM tayavaccAi avattA // 66 // kupAkSikANAM vikalpitArtha:-nijanijamatAnusAreNa vikalpito'rthoM yasyaivaMvidha Agamo yathA'vyaktaH, vikalpitArthoM hi siddhAnto jAragarbha iva sajjanaparSadyavyakta eva syAdityarthaH, tathA tanmUlaM tIrthakaro'pyavyakta eva, yathA kenacitpRSTaM nanu bhoH etA atlaritinARROTHeatmealionllite icchApA glAyati vaktuM, jJAnasamA 5 // athaivamAgamamavyaktaM Ma avatto taM tayavacAi MOREml // 48 // Iain Education inte For Personal and Private Use Only
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 1 vizrAme // 49 // | DagarthavAn siddhAntastava kena guruNA pAThita ityukte vikalpitArthaprarUpakaM devadattAdinA kalpitaM nijaguruM vaktumakSama eva syAditi jagatthitiH, evaM tanmUle cAvyakte tadapatyAnyapyavyaktAnyeva, ata evAgame nihnavA avyaktA iti bhaNitaM prAk pradarzitamitigAthArthaH |||66 || atha pustakavAdinAM kastIrthakara ityAha- usa bhAIjiNaNAmAropeNANegahAvi egajaNo / nianiamayAibhUo putthayasiddhaMtatitthayaro ||67 // pustaka siddhAntasya tIrthakaro nijanijamatAkarSakaH zivabhUticandraprabhAdirekajanaH- eka eva jana ekajanaH anekadhA - anekasva| rUpaH, kena ? - RSabhAdijinanAmnA samAropeNa 'atasmiMstadadhyavasAya Aropa' iti vacanAt zivabhUtyAdAvekasminnevAnekeSAM tIrthakRtAmupalakSaNAd gaNadharAdInAM ca nAmnAmAropaH kRtaH tena hetubhUteneti gAthArthaH // 67 // atha nAmnAmAropastena kiM jAtamityAhate titthAbhAsetitthayaro titthatitthakaranAmA | saGghappayArapAvo bhinno bhinnutti viSNeo ||38|| yena kAraNena RSabhAdijinanAmnAmAropastenaiva kAraNena tIrthAbhAse- kupAkSikavarge tIrthakarastIrthatIrthakaranAmA bhavati, tIrthe yastIrthakarastasyaiva nAma yasya sa tIrthatIrthakaranAmetyarthaH, yata eva nAmnAmAropaH kRtaH ata eva pRSTAH santo devo'rhannityAdi bhASate, tathA cAropitanAmnA kupAkSikAbhimatatIrthakRtkIdRzaH 1 - 'sarvaprakArapApaH ' sarvAtmanA pApabhUta ityarthaH, sa ca prati kupAkSikaM minna evetikRtvA bhinno bhinno bodhyaH, yathA digambarANAM zivabhUtiH paurNimIyakAnAM candraprabhAcArya ityAdiritigAthArthaH // 68 // nanvevamAropaH kathaM bhavatIti parAzaGkAmapAkaroti-- savehiM sadehiM saGghapayatthAvi huMti ahilappA / AroveNa jahicchiasaMkeo jeNamaNivAro / / 69 / / For Personal and Private Use Only jinAdInAmAropaH // 49 //
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ vikalpitasaMketAH zrIprava- AropeNa sarve'pi padArthAH sarvaiH zabdairabhilApyA bhavanti, yena kAraNena yathepsitasaMketo-yathAruci vikalpitaH saMketo hyanivArya canaparIkSA meM iti gAthArthaH // 69 / / atha yathepsitasaMkete udAharaNamAha1vizrAme jaha ceiasaddeNaM NANaM sAhU a saahipmuhaaii| luMpagavigappiAI teNaM te tammae atthA // 7 // // 50 // yathetyudAharaNopanyAse,caityazabdena jJAnaM sAdhuzca zAkhipramukhANi-vRkSAdIni 'lumpakavikalpitAni' lumpakena saMketaviSayIkRtAni, | tena kAraNena tanmate caityazabdena te'rthA bodhyAH, yathA varddhamAnAdinAmnA loke nijanijaputrAdInAmabhisaMdhAraNaM bhavati tathA lumpakamatIyAnAM caityazabdena jJAnAdInAmabhisaMdhAraNaM bhavati, ata eva teSAM siddhAnto na jainasiddhAntaH, kiMtu lumpakamatasiddhAnta | eva,vastugatyA tu artha eva siddhAntaH, sa ca bhinna eveti gAthArthaH 70 // atha prastutaM kupAkSikeSu yojayituM gAthApaJcakamAhaevaM khalu titthayaraM itthImutiMnisehagaM khamaNA / puSiNamiA puNa puNNimapakhiadakkhaM jiNaM viti // 71 // itthINaM jiNapUApaDisehaparAyaNaMpi khryryaa| aMcaliA aMcalayaM parUvayaMtaMpi saDDhANaM // 72 / / phalapUAinisehaM kuNamANaM saDDhapuNNimo arihN| suadevIthuipamuhaM paDisehataM tu AgamiA // 73|| jiNapaDimAinisehovaesakusalaM lavaMti lupaagaa| titthadvaMpi pamANaM vayaMtamarihaMtamavi kdduo74|| vIjo vaNNavihINo paDimaM mottaNa lupagaM sacaM / aNumittakammabaMdhaM dhammamabhAsaMtamavi pAso // 7 // evaM prAguktasaMketAdiprakAreNArope sati, khaluravadhAraNe, kSapaNakAH strImuktiniSedhakaM tIrthakara bhaNanti,paurNimIyakAH punaH 'pUrNimApA| kSikadakSaM pUrNimAyAM pAkSikavyavasthApane yo dakSastaM jinaM truvanti, tathA parvAtiriktadine pauSadha(sya strINAM jinapUjAyAzca)niSedhaparAyaNaM HINAINITIHARITRAININDIA ANILAPARISHADDITIAHRAITANILINGUISHIRI SAIRAT NSINAHANIJINA MINSPIRAMAI THIMIRMIRAIL RIA For Per and Private Use Only
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravavanaparIkSA 1 vizrAme 1143 11 kharatarAH, AJcalikAH zrAddhAnAM sAmAyikAdAvaJcalaM - pallavaM prarUpayantaM tIrthakaraM, phalapUjAdiniSedhaM kurvantamarhantaM sArddhapaurNibhIyakAH, zrutadevatAstutipramukhaM pratiSedhayantamAgamikAH, jinapratimAniSedhopadezakuzalaM lumpAkA jinaM lapanti, tIrthArddha-zrAvakazrAvikAlakSaNamapi pramANaM vadantamarhantaM kaDukAH, 'bIjo' bIjAkhyo varNairakArAdibhirdravyazrutahetubhirapi hInaH prAyo'timUrkhaH pratimAM muktatvA lumpAkaM satyaM - lumpAkamate pratimAnaGgIkArastadasatyaM, zeSaM tu satyameveti vadantamarhantam, aNumAtramapi karmmabandho yatraivaMvidhaM dharmamabhASamANaM pAzo'rhantaM vadatIti dazAnAmapi nijanijavikalpArUDhAstIrthakRto bhinnabhinnA eveti gAthApaJcakArthaH // 71-7273-74-75 // atha gAthApaJcakopasaMhAramAha evaM sabakuvakhA paDivaNNA bhiNNabhiNNatitthayaraM / paramatthA sivabhUippamuhe te tArise nane // 76 // siddhaviya tammaggArAhaNapuddA ya evamavi sesA / titthabhihANAbhAsA bhAsAbhAsA ya kiriyAsu ||77|| evaM prAguktAH sarve kupAkSikAH bhinnabhinnatIrthakaraM pratipannAH, te ca tIrthakarAH 'paramArthAt ' vastugatyA zivabhUtipramukhA eva, | nAnye, tathAvidhaprarUpaNAviziSTA na tIrthasammatA RSabhAdayaH, vizeSaNabhede ca viziSTasyAvazyaM bhedAd, ekanAmavAcyAzcAneke'pi padArthA bhavanti, ato nAmnAmanekArthatA'pi tatra vizeSapratipattirvizeSaNaireva syAt, yathA 'gopAGganAsaGganibaddharaGgo, gIrvANageyAGgaguNo | jino'vyAdi 'tyatrAdyapadavAcyArthavizeSaNena jinazabdena nArAyaNa evAvagamyate, na tu jainAbhimato'rhan, tathA 'pAyAtsadA naH puruSottamo yo, jitendriyo'naGgakuraGgahetu' rityatrottarapade vAcyArthavizeSaNAnvitena puruSottamazabdenAIneva, na tu nArAyaNaH, evaM sarvatrApi nAmnAmabhede'pi vizeSaNa medAdbhedaH, anyathA jagadvyavasthAbhaGgaH syAt, na hi bhUpatinAmA roraH kazcit tannAmavato rAjJo rAjya Jain Educationa International For Personal and Private Use Only jinasiddhAdInAmAbhAsatA // 51 // . .
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ Anima zrIpravacanaparIkSA 1vizrAme // 52 // I NAINAMITHALINASHISH AIMIMINARSalman | saMbhogI syAditigAthArthaH // 76 / / athAhadvatsiddhAdayo'pi kupAkSikANAM bhinnA eveti darzayati-siddhA api tanmArgArAdhanapUrvA ye jinAdInAte teSAM siddhatvenAbhimatAH, te ca bhinnA eva, na hi jainairye siddhA abhyupagatAste tathAbhUtAH, kiM tu kupAkSikavikalpitakriyAto mAropa: |viparItA yA jainakriyA tadArAdhanayeti, 'evamapi apirevArthe evameva, zeSAH-AcAryAdayo'pi bhinnAH, te cAdhyakSasiddhA eva, kiM | lakSaNAste ?-tIrthAbhidhAnAbhAsAH-tIrtha yAnyabhidhAnAni-sAdhusAdhvIzrAvakazrAvikArUpANi tathA devo'rhan susAdhurguruH kevali-| bhASito dharma ityAdinA, etainAmabhihetubhUtairAbhAso teSAM te tathA, nAmnA sAmyenaiva tIrthasAmyaM vibhratItyarthaH, tathA bhASayA idaM sAmA|yikamayaM ca pauSadha idaM ca pratikramaNamityAdi yAvatpaJca mahAvratAni dvAdazANuvratAnItyAdirUpayA AbhAso yeSAM te tathA, kAsu?kriyAsu, tIrthapravartitanAmnA sAmyabhAjo'ta eva tadvadAbhAsante iti kriyAsu bhASAbhAsAH, nanu kupAkSikANAM kriyA kimakAmanijarAheturutAjJAnakaSTaM veti ced ,ucyate, sA kriyA nAjJAnakaSTa, nApyakAmanirjarA, kiMtu kriyAmAtramupavezanotthAnAdirUpamucyate, tadapi pratisamayamanantasaMsAraheturiti prAguktamiti gAthArthaH // 77 // athoktaprakAreNa siddhAntasyApi bhinnatve siddhe'pi vizeSato dRSTA-3 ntenaiva bhinnatvaM darzayitumAhanianiamayaThiiheU attho sanvesi sammao nnno| siddhaMtassavi suddho pADho vasahuva prtNto||78|| sarveSAmapi mate siddhAntasyAoM nijanijamatasthitihetuH, evamarthakalpanenAsmAkaM matasthiti nyatheti vikalpaH tadanusAreNArtho | vikalpitaH, yathA caityazabdena sAdhurityAdi, jinapratimAyA arthakaraNena lumpakamatamucchinnaM syAd , ataH svamatasthitiheturevArtho | | vikalpitaH, yatra tu vyaktazabdena jinapratimA tatrArthasyAnyathAkartumazakyatvena sUtrANAmeva tyAgaH kRto, yathA zrImahAnizI- | // 52 // A TIMIn managin Jain Education Internation For Personal and Private Use Only
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ PAHINI sUtrasya paratantratA zrIpravacanaparIkSA 1vizrAme // 53 // LIBRARIArana MEDICINEPARAMDHAmiBP | thopadezamAlAdikaM, zuddhapAThastu vRSabhavatparatantra ityakSarArthaH, bhAvArthastvayaM-prathamastAvatkupAkSikainavInaviparItaprarUpaNAdikaM vihitaM, pazcAsiddhAntapAThastu yathAsthita evAbhyupagataH, tatparAvRttikaraNe zaktyabhAvAt , yasya zaktirAsIt taiH pAThaparAvRttirapi vihitA, yathA digambareNa, arthasya tu parAvRttiH sarvairapi kartuM zakyate, yathA caityazabdenAsmAbhirjJAnamucyate, natu jinapratimA, vRttyAdAvevamoM nAsti, kiMtu jinapratimaiva,tataH TIkAdikamasmAbhirnAGgIkriyate ityAdyasamaJjasavAde samutsukIbhavanti, siddhAntastu sUtrArthobhayAtmakaH, sa ca tairnAbhyupagataH, yastu kevalapAThaH sa ca vRSabhavat paratantro, yatra nIyate tatra yAtItigAthArthaH // 78 // atha | pATho vRSabhavat paratantrastena prakRte kiM saMpannamityAha teNa vivarIaatthaM bhAsijaMtaM viattabhAsAe / na ya pukkarei suttaM AgarisapurisagayaNugai // 79 // yena kAraNena pAThaH paratantrastena kAraNena viparItArthatayA bhASyamANaM sUtraM vyaktabhASayA na ca pUtkurute, tatra vizeSaNadvArA hetumAha-kiMbhUtaM sUtraM ?-'Agarise'tyAdi AkarSakapuruSagatyanugati, rajjvAdinA gRhItvA puro gantA AkarSakastasya yA gatistasyA anu-pazcAd gatiryasya tadAkarSapuruSagatyanugati sUtram, AkarSako yatra yatra nayati tatra yAtIti vRSabhopamaM sUtraM, yo yathA vikalpyAthaM karoti tadevArthamanugacchati, ataH kevalasUtrapAThastu siddhAnta eva na bhavati, kiMtu sUtrArthobhayAtmaka iti gAthArthaH // 79 // atha kevalapAThaH kIdRk syAdityAhateNevAgamapADho na ya vavahArappavAyago samae / bhinno vA'bhinno vA bhinno niameNa bhinnattho // 8 // yena kAraNenAgamapATho vRSabhakalpastena kAraNenAgamapATho 'naca' naiva 'vyavahArapravAdakaH' pravRttinivRttirUpaM vyavahAraM pravada DISHITITLEEPI SILITANIUDUPAMARI For and i n
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUtrasya paratantratA zrIprava- (tIti vyavahAra tIti vyavahArapravAdakaH, sa na bhavati, kva?-samaye-jinazAsane, pAThaH kiMlakSaNo?-minno vA abhinnovA, ubhayathApi 'bhinnArthoM canaparIkSA minna eva, samyagvyavahArapravartako na bhavatItyarthaH, ata evAgamapuraskAreNa pravRttA apyamI bhinnabhinnamArgaprAduSkartAraH, yena vizrAme kAraNenArthabhede siddhAnto bhinna eva,ayaM bhAvaH-pAThabhede'pi yadyarthassAbhedastahi niyamAnyavahArapravRttirabhedenaiva syAt , vastugatyA si||54|| ddhAntAbhede'rthAbheda eva nidAnam ,ata eva pAThato bhinnAnyapyarthato bhedAbhAvabhAJji prakaraNAnyapi sUtrANIva pramANAni samyagdRzAM, ubhayorapi vyavahArapravAdane bhedAbhAvAd ,arthabhede hi sarvatrApi bheda evetyarthaH, iti gaathaarthH|| 80 // atha kiMvarUpaH siddhAnta ityAha suttatthobhayarUvo siddhaMto suaharANa niameNa | suttaM puNa saMkeianinAyarayaNAmayaM sumayaM // 81 // niyamena 'zrutadharANAM' bahuzrutAnAM 'siddhAntaH' sUtrArthobhayarUpaH,na punaH kevalaM sUtrapAThaH siddhAntaH, yataH sUtraM saMketitaninAdaracanAmayam-amukazabdenAmukaM vAcyamityevaM saMketitA ye ninAdAH-zabdAstairyA racanA gadyapadyAtmikA tanmayaM,sumatam-atizayena | sammataM, pUrvamarthena saha zabdAnAM saMketamavagamya pazcAtsUtraracanetikRtvA zabdo yo yatra saMketitaH sa tadvAcakatayA khIkartavya iti || gaathaarthH||81|| atha saMketaH katividha ityAha-- saMkeo puNa duviho aNAisiddho adhuttamutto a| paDhamojiNiMdabhaNio bIo bhnniokuvkhehiN||82|| saMketaH punardvividhaH-anAdisiddho dhUrtamuktazca, prathamo jinendrabhaNitaH, dvitIyaH kupaakssikairitigaathaarthH||82|| atha dRSTAntamAha-- jaha pakakhiaMpi sahocaudasisaMkeio jinniNdutto| puNNimatihisaMkeonimmavio kumayavaggeNa // 8 // yathA pAkSikamitizabdaH caturdazIsaMketito jinendraNoktaH, atra jinendra bhaNanenAnAdisiddho'pi saMketaH kevalajJAnavatA bhagavatA| SHYANA Einm al De HAL||54 // For Person and Private Use Only www.janebry.org on Education Internation
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 1 vizrAme / / 55 / / zrIvIreNa jJApita ityarthaH sUcitaH, pUrNimAtithau ca kupAkSikavargeNa saMketo nirmApitaH, mugdhajana vipratAraNabuddhyA navInaH saMketo vihitaH, yathAssdhunikai rvaNi jairekAdaza gaNanIyA itizabde palAyanaM saMketitaM kvacidekatriMzacchabdenAnucita, paJcatriMzacchabdenocitaM, | tathA navanavatipATakazabdenaikasaMkhyA saMketitA, evamaSTanavatizabdena dvisaMkhyA, yAvatpazcAnupUrvyA'GkAnAM nyUnatve saMkhyAdhikyaM saMketitaM, tathA kupAkSikaiH svamatavyavasthApanAya pAkSikazabdena pUrNimA yAvat kharatareNa "sAvayadhammo a vucchinno" (dIpA0 ) ityatra zrAvakadharmaH - pratimAsvarUpo grAhya iti vikalpitaM tacca tadIyAnAM pramANaM, na punastIrthasya, tato vilakSaNatvAditi gaathaarthH|| 83 // | athAtmIyaH zaGkate - Nu vesiM AyariyappamuddA paJcakkhatitthaAbhAsA / titthAu huMti bhinnA kahaNNu arihaMta siddhAvi ! // 84 // ia ce buccai niagA AyariA tesi baMdaNijjattaM / jo paNNavei purao bhavANaM tesi so arihA ||85 || | siddhaMtovi samattho putthaya lihio'vi titthaThavaNAe / purisaparataMtarahio jo bhAsai tesi so arihA // 86 // siddhAvi taduvaesA uvaladdhA huMti tesi saddhajjA / evaM goamamAI gaNaharavaggo'vi viSNeo // 87 // nanu bho amISAmAcAryAdayo hi tIrthAdbhinnAstadvadAbhAsarUpA adhyakSasiddhAH, nu vitarke, arhatsiddhAvapi kathaM bhinnA iti pUrva - pakSAzaGketi gAthArthaH // 84 // athottaramAha - iti ceducyate, ye nijakA - AtmIyAH kupAkSikamukhyA matAkarSakAH teSAM vandanIyatvaMvandanAdiyogyatvaM bhavyAnAM purastAt (yaH) prajJApayati sa teSAM kupAkSikANAmarhan, tIrthasammatastvarhan kupAkSikA draSTumapyakalpyA iti bruvANa ityanayorbheda iti gAthArthaH || 85 || athavA prakArAntareNottaramAha - pustakalikhito'pi puruSaparatantrarahitaH siddhAnta - Jain Educationa International For Personal and Private Use Only saMketabhedau arhadAdipArthavRttaM // 55 // .
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIprava kupAkSikavibhAga: canaparIkSA 1vizrAme // 56 // stIrthasthApanAya samartha iti yo bhASate teSAM so'rhan, na caitAdRzastIrthAbhyupagato'rhaniti bhinna iti gAthArthaH // 86 // atha | siddhaviSaye uttaramAha-teSAM-kupAkSikANAM siddhA api tadupadezAd-vikalpitatIrthakaropadezAdupalabdhAH zraddhayA bhavanti, te ca tadupadiSTamArgArAdhanAjAtA bhinnA eva, tIrthe tathAvidhasiddhAnAmazraddhAnAdeva, gautamAdigaNadharavargopi nijamativikalpitamtIrthA|dbhinna eveti gAthArthaH / / 87 // athoktakupAkSikeSu vivekamAha| tesuvi lupagavajA pAyaM khalu kAyabiMdujuanayaNA / nimmalanayaNasamANA dIsaMti suvijaparivajjA // 88 // teSvapi-paurNimIyakAdiSvapi lumpakavarjAH prAyaH kAcabinduyutanayanAH nirmalanayanasamAnA-nirmalalocanaiH saha samAnA dRzyante, | paraM suvaidyaparityAjyAH, tAdRgrogasyAsAdhyatvAt , tathA lumpakavarjA amI api, yataste pratimAM tu vayamapyaGgIkurmaH, zeSabhedastu sAmAcArIvizeSAdakizcitkara eva, tathA ca yathA'yaM tapAgaNastathA vayamapIti dhAryamAzritAH sAdhUpadezamapi na samIhante, kathaM | teSAM tatpratIkAraH?, tena kAcavindurogakalpaM tathA dhASTayaM tadIyazraddhAnadRSTAvasAdhyaM, nacaivaM lumpakasyApItyanantaraM vakSyamANamiti | gAthArthaH / / 88 // atha pRthakkRtasya lumpakasya svarUpamAha-- luMpakanayaNAtaMkANegavihA teNa kei sajjhAvi / tesuvi koi suhaMjaNasajjho se aMjaNaM eyaM // 89 // lumpakanayanAtaGkA anekavidhA-nAnAprakArAstena kepi rogavizeSAH sAdhyA api, teSvapi ko'pyaJjanasAdhyaH, 'se' tasyAJjanametad-vakSyamANamiti gAthArthaH / / 89 // atha gAthApaMcakenAJjanamAha-- samusaraNe caurUvo titthayaro tattha tiNNi ruuvaaii| jai sammayAiM paDimA niameNaM sammayA hoi||10|| KARANILITARAKHAANIRTHRUMPUTRASANNADUINDIANRITERATURI NESHARINITIAS // // 56 // in Education tembon For Personal and Private Use Only
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIprava MAHARIHAR pratimApUjA canaparIkSA 1vizrAme // 57 // WHAMITRATHIHDPAHILATIllaPAKIRATRAISHIPPIL titthayarajIvarahiA paDimA paDirUvagAitaha ceva / titthayarAgAravasA buddhI titthayaravisayatti // 11 // paDimAevi samAcaM gaMdhodayapupphabuDhimAIhiM / jaha devA taha maNuyA daMsaNasuddhiM uvalahaMti // 92 // jalathalayakusumarAsiM abhayarUvaM viuvvaNaM kAuM / jANuppamANavuhiM kariMti devA sagaMdhudayaM // 93 // evaM jahasattIe sAvayavaggovi pupphamAIhiM / pUei a puNNaTThA titthayarAgArabiMbAI // 14 // samavasaraNe catUrUpastIrthakaro, dharmopadezanAM karotIti gamyaM, yadAgamaH-"je te devehiM kayA tidisi paDirUvagA jinnvrss| tesipi tappabhAvA tayANurUvaM havai rUvaM" 1 // zrIAva0ni0 (557) tathA "dAnazIlatapobhAvamedAddharma caturvidham / manye yugpdaakhyaatuN,cturvkro'bhvdbhvaan||1||" iti vItarAgastotre,tathA "vapratrayaM cAru caturmukhAMgate"tyAdinA'tizayo'pi devakRto nAmamAlAyAM bhaNitaH, nanu samavAyAGge ye'tizayAH proktAsteSu caturmukhAGgatA noktA ataH kathaM zraddheyeti cet , maivaM, yataste niyatAH, aniyatAstvanye'pi,yaduktam-"hoUNavi devakayA cautIsAisayabAhirA kIsa / pAgAraMburuhAI aNaNNasarisAvi bhogmmi?||1|| cautIsaM kiraNiyA te gahiyA sesayA anniaytti| suttammina saMgahiyA jaha laddhIo anniyyaao||2||" iti zrIvizeSaNavattyAm / ata evAtizayAnAM catustriMzatvena saGkhthAniyamapi vaicitryAdeva samavAyAGgavRttau "ete ca yadanyathA'pi dRzyante tanmatAntaramavagantavya". | miti bhaNitaM, ata eva pravacanasAroddhArAddhau caturmukhAMgatAntarbhAvenaivAtizayA bhnnitaaH| tatra yadi lumpAkasya tIrthakarasaMbandhIni | trINi rUpANi sammatAni tarhi niyamena pratimA sammatA, yathA tIrthakarajIvarahitA pratimA tathaiva trINi pratirUpakANyapi tIrthakarajIvarahitAnItyarthaH, atha tIrthakarAkAravazAttebhyastIrthakaraviSayA buddhiriti ceciraM jIva, pratimAyAmapi samAnaM, tathA samavasaraNe malIGADHI REAPaAMIRMIRRITAIN - yAniyame'piyA caturmukhAMgatAnArthakarajIva // 57 // Jan Education Interno For Personal and Private Use Only
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIvacanaparIkSA 1 vizrAme // 58 // gandhodakapuSpavRSTayAdimirdevAH zakrAdayo darzanazuddhiM samyaktvanairmalyammupalabhante tathA manujA api zrAvakazrAvikAdirUpA jinabhavane tathA kurvANA darzanazuddhiM labhante, devakRtyaM kimityAha - 'jalathalaya' mityAdi, jalasthalajakusumarAziM - jale sthale ca jAtAni yAni | kusumAni teSAM rAzim abhrakarUpAM - vAIlAkArAM vikurvaNAM kRtvA jAnupramANAM vRSTiM kurvanti devAH, atrAbhrAkAreNa vikurvaNA, na punaH kusumAni vikurvitAni, Agame 'jalajasthalaje' ti pAThazravaNAt, vRSTiM kiMlakSaNA :- 'sagandhodakAM' prathamaM gaMdhodakavRSTiM kRtvA pazcAt kusumavRSTimityevam- amunA prakAreNa yathAzaktyA zrAvakavargo'pi tIrthakarAkAravicAni puNyArthaM puSpAdibhiH pUjayatIti lumpakacakSuSo'Jjana mitigAthApaJcakArthaH / / 90-91-92-93 - 94 / / athAJjanaprakSepanimittaM zalAkAmAha Jain Educationa International tesiM vaMdaNapamuhaM jiNavaMdaNasamaphalati No bhinnaM / taha jiNapaDimAvaMdaNamaMjaNakheve silAgesA // 95 // 'teSAM trayANAM jinapratirUpakANAM vandanapramukhaM jinavandanasamaphalaM jinavandanAdyabhigrahanistArakaM ceti pravacane pratItaM, no bhinnaphalaM, tathA jinapratimAvandanam, aJjanaprakSepe eSA zalAketi gAthArthaH // 95 // atha kiM saMpannamityAha eeNamaMjaNeNaM nIroaM cakkhu jassa no jaayN| se kAryabiMducakkhU uvikkhaNijaM va dussajhaM // 95 // etenAJjanena yasya lumpakavizeSasya cakSurnIrogaM na jAtaM ' se' tasya kAcabindu cakSurupekSaNIyamasAdhyatvAd, athavA duHsAdhyaM - bahuprayAsasAdhyaM tadvidhirapi lumpakamatanirAkaraNavizrAme vakSyate iti gAthArthaH / / 96 / / atha tIrthatIrthAbhAsayorupasaMhAramAhaevaM juttidisAe sammaM ambhasia titthaAbhAsaM / muNiUNa titthasaraNaM kuNaMtu bhavA hu bhaddaTThA // 97 // evamuktaprakArayA yuktidizayA samyag abhyasya tIrthAbhAsaM kupAkSikavarga jJAtvA, parihRtyetyarthAd jJeyaM, bhavyAstIrthazaraNaM kurvantu, For Personal and Private Use Only aMjanaM tacchalAkA ca // 58 //
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 1 vizrAme // 59 // | kimarthaM :- bhadrArtha- maGgalAyeti gAthArthaH // 97 // atha tIrthasvarUpopasaMhAramAha evaM titthasarUvaM sammaM muNiUNa sukayaanbhAso / viSNU kuvakhakosiasahanirohaM suhaM kuNaI ||98 || ' evaM ' prAguktaprakAreNa tIrthasvarUpaM samyag jJAtvA sukRtAbhyAso vijJaH paNDitaH kupakSakauzikazabda nirodhaM sukhaM yathA syAttathA karoti, kauzikazabdo hi janAnAmazubhaheturatastannirodha eva zreyAn tena kupakSakauziko'pi tIrthasvarUpe nirUpite niruddhazabdaprasaro bhavatIti gAthArthaH // 98 // atha vizrAmopasaMhAramAha evaM kupakukhakosiasahassakiraNaMmi udayamAvaNNe / dasavi kuvakhA visarA vigayappasarA muNeyA // 99 // 'evaM' prAguktaprakAreNa kupakSakauzika sahasrakiraNe udayaM prApte dazApi kupakSAH vikharA-utsUtra bhASakatvena viruddhaH - azrAvyaH svaroninAdo yeSAM te visvarAH, arthAtkauzikA ityarthaH, 'vigataprasarAH' vigataH prasaro- gamanAgamanAdikriyArUpo yeSAM te tathA jJeyAH paNDi | tairbodhyA iti gAthArthaH // 99 // athedaM tIrthasvarUpaM kasmin saMvatsare kasmiMzca gurau vidyamAne sati kathitamiti pradarzanAya gAthAmAhanavahatthakAyarAyaMki asamamahimami cittsiapkkhe| gurudevayapuNNudae sirihIravijayasuguruvAre // 100 // saMvatsarapakSe tvevaM-navahastazabdau krameNa navakadvikasaMkhyAbhidhAyakau, kAyAH pRthivyAdayaH samayabhASayA SaDiti pasaGkhyAvAcI | kAyazabdaH, rAjA - candraH sa caikatvasaGkhyAvAcI jyotirvidAM pratItaH, etaiH zabdaiH 'aGkAnAM vAmato gati' ritivacanAt krameNa ye'GkAH 1629 te jAtA yAsu tA navahastakAyarAjAGkitA evaMvidhAH samAH saMvatsarAstAsAM mahimA - nAmagrahaNAdinA khyAtiryasminnevaMvidhe | caitrasitapakSe madhumAsasya zuklapakSe, tatrApi zrIhit ravijayasuguruvAre - zriyA - zobhayA hinoti-varddhate suragurutvAt yaH sa zrIhit kheH For Personal and Private Use Only prathamavizrAmopasaMhAraH // 59 //
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 1vizrAme RIL I HAATMARATHIBUALITANIUIMAmeanI HARIPURANTITM sUryasya jayo yasmAt sa ravijayaH, sUryabRhaspatyoH parasparaM maitrIsadbhAvAt bRhaspateH sakAzAdraverjayo bhavatyeva, tato vizeSaNasamAsaH, granthakRtau evaMvidho yaH su-zobhano guruH-bRhaspatistannAmnA vArastasin zrIhidUvijayasuguruvAre, kiMlakSaNe ?-'gurudaivatapUrNodaye' gurudai varSa guravazva vataH-puSyaM pUrNA ca arthAd dazamI, caitrazuklapakSe paJcamIdazamIpUrNAtithyoH puSyanakSatrayogAt , tayorudayo yatra sa gurudaivatapUrNodayastasin, saM01629 varSe caitrasitadazamI10 tithau bRhaspativAre puSyanakSatre candre carati satIti bhAvArthaH, gurupakSe punAkhyAnaM yathA-zrIhIravijayasuguruvAre-suvihitAgraNIzrIhIravijayasUrIzvararAjye pravarttamAne, kiMlakSaNe ?-'navahatye 'tyAdi, nava hastAH pramANaM yasyaivaMvidhaH kAyaH-zarIraM yasya sa cAsau rAjA ca navahastakAyarAjaH-zrIpArzvanAthastenAGkitaH-avacchinnorthAt | yaH kAlastena samaH-sadRzo mahimA yatra sa tathA tasin , atsamAsAntena navahastakAyarAjAGkitasamamahime, yadvA nava hastAH pramANaM yasyaivaMvidho rAjate ityevaMzIlo rAjI-zobhanazIlaH kAyaH-zarIraM yasya sa prAkRtatvAdvizeSaNasya paranipAtastenAGkitaHcilIkRto'rthAt zrIpArzvanAthastasya mahimnaH samo mahimA yatra sa tathA tasin , zrIpArzvanAtharAjyasadRzamahimni zrIhIravijayasarirAjye ityarthaH, ayaM bhAvaH-zrIRSabhAdyapekSayA hInakAlasamutpanno'pi zrIpArzvanAthaH sarvajaneSvAdeyanAmA yathA'bhUt na tathA RSabhAdayaH, evaM vajravAmyAdyapekSayA zrIvIrajanmanakSatrasaMkrAntabhamarAzimAhAtmyAt kunRpakupAkSikabAhulyenAtathAvidhakAlo-| tpanno'pi zrIhIravijayasariryathA mAhAtmyabhAga na tathA vajaskhAmyAdayaH, na caitadvarNanamAtraM, kiMtu pAramArthikamiti pradarzanAya , | vizeSaNadvArA hetumAha, kiMlakSaNe zrIhIravijayasuguruvAre?-'citrasitapakSe' citram-Azcarya yathA syAttathA kupAkSikamukhyAnAmapi nijakupakSaparityAgapurassaraM sitaH-zvetaH zuddha itiyAvat pakSaH-aGgIkAro yatra vArake sa tathA tasmin , ayaM bhAvaH-kupAkSika // 6 // Jun Educationam For Personal and Private Use Only
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ granthavarSamAnAdi zrIpravacanaparIkSA 1vizrAma // 61 // khyAH saparikarA R0 meghajIprabhRtayo nagaramukhya ahammadAvAde mlecchamukhyamudgalAdhipatipAtisAhIzrIakabarasAkSikamahAmahaH purassaraM yathA pravrajyAdikaM pratipedire na tathA prAcInAcAryarAjyeSu,yadyapi kazcit kadAcitpravajyAdikaM svIkurvANo dRSTaH zruto'pi | paraM tanmukhyAstUktayuktyA zrIhIraviyamUrirAjye iti citram , evamapi kuta iti vizeSaNadvArA hetumAha, yataH kiMlakSaNe zrIpUjyavArake?| 'gurudaivatapUrNodaye' guru-mahata tacca taddevaM-bhAgyaM gurudaivaM, tadeva gurudaivakamiti svArthe kaH, tasya pUrNaH-anyUna udayaH tIrthakRnnAmakarmodayavat prAgjanmopArjitazubhaprakRtivipAkAnubhavanaM yatra sa tathA tasmin gurudaivakapUrNodaye, tatra na kevalaM guroreva puNyapraka|tyudayaH, kiMtu tadbhaktAnAmapi, tathAhi-gurupakSe tAvat nahi gurUNAM tathAvidhapuNyavipAkAnudaye kupAkSikakunRpavyAkule'pi kAle | zrIstambhatIrthe prabhAvanAmukhenaiva koTisaMkhyAdravyavyayaH saMbhavati, navA caraNavinyAse pratipadaM raupyakasauvarNikamocanaM mauktika| svastikAdiracanamityAdinA tIrthakRtpatimaH pUjodayaH saMbhavati, tadbhaktapakSe tu tathAvidhe'pi kAle tadbhaktAnAM dhAtrA jJAnadarza nacAritrANi piNDIkRtya nirmitaikamRrtInAM zrIgurUNAM ye bhaktAH zrAvakAsteSAM prAgjanmopArjitazubhakarmapreraNayA bhAvinyA ca tathA| vidhabhavitavyatayaiva tathA bhaktyullAsaH saMbhavati,yadAgamaH-puNNehiM coiA purakkhaDehi siribhAyaNaM bhaviasattA / gurumAgamesibhaddA | | devayamiva pjjuvaasNti||shaatti (upade 101) gaathaarthH||100|| athaitatprakaraNakartRnAmagarbhitAmAzIrabhidhAyikAM gAthAmAha-- ia sAsaNaudayagiri jiNabhAsiadhammasAyarANugayaM / pAviapabhAsayaMto sahassakiraNojayau eso||101|| | iti-amunA prakAreNaiSaH-adhyakSasiddhaH sahasrakiraNaH 'padaikadeze padasamudAyopacArAt' kupakSakauzikasahasrakiraNo jayatu-jIyAdityAzIrupadarzitetisaMbandhaH, AzIrapi tatkRtyodbhAvanapurassarameva bhavatItyAha, kiM kurvan jayatu ?-'prabhAsayan' prakAzaM kurvan , arthAt IIIIIIIIIMSMallillmmeditSTINlta AmitighTHATRIOSPIRITA MAIHARIRAHALILAHALILAHABHAPAINTAINRITINGHall m atiPHATITAlmana // mam Rela 6 in Education tembon For Personal and Private Use Only
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ grantha syAzI zrIpravacanaparIkSA 1vizrAme // 62 // jIvalokam ,anyo'pi sUryo lokaM prakAzayannevAzIrbhAg bhavati tathA'yamapi, prakAzamapi kiM kRtvA karotItyAha-'sAsaNetyAdi, zAsanaM-jainatIthaM tadrUpo yaH udayagiriH-udayAcalo niSadha itiyAvat taM prApya tacchikharamAsAdya,anyo'pi sUryo niSadhazikharamAsAdya prakAzaM kurute tathA'yamapi jainatIrthaM prApyaiva prakAzayati, nAnyathA, kiMlakSaNaM zAsanodayagiriM ?-'jinabhASitadharmasAgarAnugataM' jinena-arhatA bhASito yo dAnAdilakSaNo dharmastadrUpo yaH sAgaraH-samudrastaM pratyanugataH-prAptaH saMbaddho'nukArI cetyarthaH, | niSadho'pi samudrasaMbaddho bhavati, ubhayato'pi samudrasparzItyarthaH, athavA tamanukArI-samudrasadRzaH, yathA sUryaH samudre maNDalAni kurute tathaiva niSadhe'pi, yaduktaM-"tesaTThI nisabaMmi adunni abAhA dujoannNtriaa| eguNavIsaM ca sayaM sUrassa ya maMDalA lavaNe // 1 // " iti, atha niSadhApekSayA samudre sUryasya bhUyAMsi maNDalAnyataH samudropamayopamito niSadhaH / atra dharmasAgara iti prakaraNakarturnAmApi sUcitaM bodhyamiti gaathaarthH||101|| iakuvakhakosiasahassakiraNami pavayaNaparikkhAvaranAmaMmi titthasarUvanirUvaNanAmA paDhamo vissaamosmtto|| / iti zrImattapAgaNanabhonabhomaNizrIhIravijayasUrIzvaraziSyopAdhyAyazrIdharmasAgaragaNiviracite kupakSakauzikasahasrakiraNe zrIhIravijayasUridattapravacanaparIkSAparanAmni prakaraNe tIrthasvarUpanirUpaNanAmA prathamo vizrAmo vyAkhyAtaH // 6 For Pe a nd Private Use Only
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 2 vizrAme // 63 // atha prakRtaM vivakSurAha - aha pagayaM daMsemo vittharao kiMci jaM ca sAmannA / bhaNiaM titthasarUve dasassarUvaM pasaMgeNaM // 1 // atha 'prakRtaM' kupAkSikAstIrthAdbhinnA iti bhavyA jAnaMtviti kupAkSikasvarUpanirUpaNaM prakRtaM prArabdhaM tat kiMcidvistarato darzayAmaH tatki ? - yat prasaGgena dazasvarUpaM sAmAnyAt tIrthasvarUpe tIrthasvarUpanirUpaNavizrAme bhaNitaM, prasaGgastvevaM-tIrthasvarUpanirUpaNamantareNa tato bAhyAH kupAkSikA iti vaktumazakyamiti tatsvarUpanirUpaNaM prAsaGgikamiti gAthArthaH ||1|| atha 'titthaM cAuvaNNo' ityAdidazamagAthAta Arabhya ' evaM juttidisAe' ityAdisaptanavatitamagAthAyaryantaM tIrthasvarUpaM nirUpitam evaMvidhe tIrthe siddhe tatpratyanIkAnAM dazAnAmapi tIrthAntarvarttinAM sarvathA heyatve siddhe'pi vyaktyA tatsvarUpaM vivakSuH prathamaM sAdhAraNasvarUpamAha--- dasavi a ee pavayaNapaosabhAvA pavayaNao bhtttthaa| guruparataMtavirahiA ummaggaparUvaNArasiA ||2|| dazApi caite - prAguddiSTA: 'khavaNaye' tyAdinA digambarAdipAza paryantAH pravacanato bhraSTAH - jainapravacanato bhraSTAH, jainapravacanAccyutAstIrthAddUravarttina ityarthaH kuta iti hetumAha - 'pavayaNa' tti pravacanapradveSabhAvAt - jinazAsana viSayaka dveSodayAt, etatpravacanamasmatparAbhavakAri mA'smadRkpathamavataratu, kiMtu nissattAkI bhavatvityevaMrUpeNAnantAnubandhidveSajanyarudrapariNAmasadbhAvAditi tAtparya, tatrApi vizeSaNadvArA hetumAha yataste kIdRzAH 1 - 'unmArgaprarUpaNAra sikA' unmArgaH - strImuktiniSedha1 caturdazIpAkSikaniSedha 2 parvA - |tiriktadinapauSadhaniSedha 3 sAmAyikAdau zrAddhamukhavastrikAniSedha 4 jinabimbAnAM puraH phalAdipUjA niSedha5 zrutadevatAstuti niSedha6jinapratimA niSedha7 saMprati guruDagpathAvatAraniSedha8 paramparAgataprAyobahuvidhiniSedha9 jinapUjAdiSu sAdhUpadeza niSedha 10 pramukhala - Jain Educationa International For Personal and Private Use Only dazAnAM bhraSTatvaM // 63 // ww.jainelibrary.org
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ H zrInavacanaparIkSA ravizrAme | // 64 // kSaNaH tasya prarUpaNA-tadvayavasthApanAya kuyuktyudbhAvanA tatra rasikA-ahorAtraM tadekadhyAnaparAyaNAH ahamahamikayA vyasaninaH, evaM-IMI dazAnA vidhA api kuta ityAha-yasmAdguruparatantravirahitAH-paratantrazabdenAtra bhAvanirdezAt pAratantryaM tena zUnyA ityarthaH, na hi strImukti bhraSTatvaM | niSedhAdiprarUpaNAM zivabhUtyAdayaH svakIyasvakIyagurubhyo'vApya kRtavantaH, kiMtu gurUpadezamantareNaiva nijamativikalpanayA prAdukRtavantaH, svasvamataprarUpaNAmadhikRtya na kasyApi ziSyA ityarthaH, ata eva teSAM svasvaziSyApekSayApi gurutvavyapadezaH kevalaM kalaGka eva, ziSyatvAvinAbhAvina eva gurutvasya sadbhAvAt , ayaM bhAvaH-yo yo guruH sa sa kasyApi ziSyatvenAsIdevetyevaMrUpeNa ziSyatvAvinAbhAvyeva guruH, yadAgamaH-"haMtUNa satvamANaM sIso hoUNa tAva sikkhaahi| sIsassa huMti sIsA na huMti sIsA asIsassa ||1||"tti zrIcandravedhyakaprakIrNake, atra dRSTAntaH zrIsudharmasvAmyeva, sa ca zrImahAvIrasya ziSyaH sanneva zrIjambUkhAmyAdInAM gururapi,nanu yathA bhagavAna mahAvIraH svayaM kasyApya ziSyaH sanneva zrIsudharmakhAmyAdInAM gurustathA'mI api bhavantu ko doSa iti cenmaivaM,zivabhRtyAdInAM devatvApatteH,yo yo devaH sa ca na kasyApi ziSya ityevaMrUpeNa ziSyatvAbhAvAvinAbhAvina eva devatvamityevaM devalakSaNopetatvAt , nanvamISAM devatvamevAstAmiticet ciraM jIva, yato jainapravacane pratyutsarpiNyAdau caturviMzatireva devatvena pratItAstIrthakRto bhavanti, te cAsyAmavasapiNyAM RSabhAdivIrAvasAnAH saMbhUtA eva, amI ca tebhyo'dhikAH,ataH pravacanavAhyAH svata eva matsAdhyakoTimArUDhAH kiMca-mAksuhRdvacasA zrIsudharmasvAmino'patyatvamAtmanaH khyApayantaste nivAraNIyAH, yatastathA bruvaNAnAM teSAM svarUpasyaiva hAneH, manmAtRtvavaMdhyatvayoriva sudharmApatyatvasvatantrapraNetRtvayorvirodhAt , tathA ca dRSTAntAsiddhiH, nahi zrIvIraH kasyApi devasya gurorvA khAtmano'patyatvamAkhyApayatismetyAdiyuktibhirvicAryamANAnAM zivabhUtyAdInAM gurutvaM tadapa-|| // 64 // For Pesonand Private Use Only
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ A zrIpravacanaparIkSA 2vizrAme Rite ThimamimalAPPhilimming Handir JILAFADARIRI RAMEWATIRLITARATHIFAIPATHITAL HIMANIPAHI HARISHINGANSATIHAURIGAMIL | tyAnAM ca kauNDinyAdInAM ziSyatvaM vizIryata eva, yataste svAtmanaH zrIsudharmasvAmyapatyatvaM ravyApayantona tIrthakRto nApi gurakho, nihavAnAgurupAratantryAbhAvenaiva navInamatAviSkaraNAt kasyApi ziSyatvAbhAvAditi bhAvArthaH, yattu teSAM parasparaM guruziSyatvavyavahArasta-| mavyaktatA marumarIcikAyAM jalavyavahAravattadAbhAsatvenaiva bodhyaH, ata evAgame'pi-"satta pavayaNanihagAyariA paM0,taM.-jamAlI"tyAdi (eesiNaM sattahaM pavayaNaniNhagANaM satta dhammAyariyA hutthA, taM0-jamAlI0 iti pAThaH sthAnAGge587 sUtre410 patre) tanmatAdimUlakartRtvAd , vastugatyA devAbhAsatve'pi gurvAbhAsatvena loke guruziSyavyavahArAt , nanvevaM boTikAdipAzaparyantAH kiM svatIthikA | utAnyatIthikA vocyante ? athavA'nyathaiveti ced , ucyate, naite svatIthikA utsUtraprarUpaNAyAstIrthavAhyatvAt , yaduktaM "samudghA tAdi jinAbhihitaM vastvanyathA prarUpayan pravacanabAhyo bhavatI"ti zrIsthAnAGgavRttau (587 sU.upakrame) saptanivAdhikAre, na vA | paratIrthikAH, zAkyAdiparatIrthikakriyAnabhyupagamAt , kiM tvamI avyaktazabdenAnyathaiva vAcyAH ete'vyaktA iti, yadAhuH zrIharibhadrasUripAdAH-"pavayaNanIhUANaM jaMtesiM kAriaM jahiM jattha / bhaja pariharaNAe mUle taha uttaraguNe ||1||"tti niyuktigAthA(787)vyAkhyAyAM "naite sAdhavo namapi gRhasthAH nApi anyatIrthikAH yatastadarthAya kRtaM kalpyameva bhavatyato'vyaktA ete" | iti gAthArthaH iti zrIA0ni00 (326patre) iti gAthArthaH // 2 // atha ke'mISAmAdikartAraH1 ko'mIpAmutpattikAlaH2 kA vA'mISAM prarUpaNA3 ko vA'syAH pratIkAraH4 kiMnimittaM cAmISAM tIrthavAhyabhavana5mityAdi yathA''mnAyaM vibhaNiSuH 'yathoddezaM | nirdeza miti nyAyAt prathamamuddiSTasya digambarasya vaktavyatAmAha| tattha ya khamaNo ramaNo duggaivaNiAi jeNa vaNiAe / na muNai muttiM bhutti kevaliNo kavalabhoissa // 3 // 1 // 65 // llinalitimalitimatlamm IL MAILAHARITRAIPiliaHOPARAI HINDI a matlRATI For Person Piese
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ AITIATIMIm zrIprava __ tatra ca-teSUddiSTeSu ca 'kSapaNako' boTiko 'ramaNo' bhartA, kasyAH ?-durgativanitAyA durgatiH-nArakAdikugatistadUpA yA ba- digaMbarotpacanaparIkSA 2vizrAme| | nitA-strI tasyA ityarthaH, cakAro'nyeSAmapi kupAkSikANAM durgativanitAbhartRtvasUcakaH, atha digambarasya durgativanitAbhartRtve hetu-| // 66 // | mAha-'jeNaM'ti yena kAraNena boTiko vanitAyA muktiM na manyate, sakalakarmakSayalakSaNAM muktiM striyo na prApnuvantItyupadezena strImuktiniSedhakaH, tathA kavalabhojinaH-tathAvidhavedanIyakarmodayAt kSudvedanopazamanAya kavalAhAraM gRhNAnasya kevalinaH, cakA| ramadhyAhRtya bhuktiM ca-bhojanaM, kevalinAM kavalAhAro na bhavatItyupadezena pratiSedhayati, atra yadyapi siddhAvasthaM kevalinamAdAya tIrtha|syApyapasiddhAntaH syAt tannirAkaraNAya digambarasya vAdinaH kevalinaH kavalabhojitvamasiddhamiti tadvAraNAya ca kavalabhojitvavizeSaNatyAgena 'kAyajogissa'tti kAyayogina iti vizeSaNaM vaktuM yuktaM, tathApi jainasya niyamena kevalinaH kavalabhojitvaM siddhamevAstIti jJApanArthametadvizeSaNaM na dopaheturiti gAthArthaH // 3 // atha nagnATamatasyAdikartAraM tadutpattikAlaM tIrthAdvahirbhavananimittaM ca pradarzayituM gAthAmAhaDI tassuppattI navahiachavAsasaehiM vIranivANA / rahavIrapure kaMvalakohAoN shssmllaao||4|| 'tasya' boTikasyotpattiH-prAdurbhAvaH zrIvIranirvANAta navAdhikaSaTzatavarSe 609 yatItai rathavIranagare jAtetyutpattikAlaH | | pradarzitaH, kasmAjAtetyAha-'sahassa'tti sahasramallAd-rAjamAnyasahasramallAbhidhAnazivabhRtyaparanAmnaH puruSAditi, anena digambara| matasyAdikartA pradarzitaH,sahasramallAta kiMlakSaNAt?-'kambalakrodhAt ' kambalo-ratnakambalastanimittaHkrodho yasya sa tathA tasmAd , anena vizeSaNena tIrthabahirbhavananimittaM kambalakrodhaHpradarzitaH, tavyatikarastvevam-ihaiva bharatakSetre rathavIrapuraM nAma nagaraM, tadvahizca D| // 66 // in Education Intematon For Person Private Use Only
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 2vizrAme // 67 // digaMbarotpattikAlAdi dIpakAbhidhAnamudyAnaM, tatrAryakRSNanAmAnaH sUrayaH samAgatAH, tasiMzca nagare sahasramallo rAjasevakaH, sa ca rAjaprasAdAdvilAsAn kurvannagaramadhye paryaTati, rAtrezca praharadvaye'tikrAnte gRhamAgacchati, tadaitadIyabhAryA tanmAtaraM bhaNati-nirveditA'haM tvatputreNa, na | khalveSa rAtrau velAyAM kadAcidapyAgacchati, tata ujAgarakeNa bubhukSayA ca bAdhyamAnA pratyahaM tiSThAmi, tatastayA proktaM-vatse ! | yadyevaM tarhi tvamadya svapihi, svayamevAhaM jAgariSyAmi, tato vadhvA tathaiva kRtam , itarasyAstu jAgratyA rAtripraharadvaye'tikrAnte zivabhUtinA samAgatya proktaM-dvAramudghATayata, tataH prakupitayA mAtrA proktaM-durNayanidhe ! yatraitasyAM velAyAM dvArANyudghATitAni | bhavanti tatra gaccha,na punarevaM tvatpRSThalagnaH ko'pyatra mariSyati,tataH kopAhaGkArAbhyAM preryamANo'sau nirgataH, paryaTatA codghATitadvAraH sAdhUpAzrayo dRSTaH, tatra sAdhavaH kAlagrahaNaM kurvanti, teSAM ca pArzva tena vaMditvA vrataM yAcitaM, taizca rAjavallabho mAtrAdibhiramutkalitazceti vrataM na dattaM, tataH khelamallakAdrakSAM gRhItvA svayameva locaH kRtaH, sAdhubhirliGgaM samarpita, vihRtAzca sarve'pyanyatra, kAlAntareNa punarapi tatrAgatAH, tato rAjJA zivabhUtaye bahumUlyaM kambalaratnaM dattaM, tata AcAryaiH zivabhUtiruktaH-kiM tavAnena sAdhUnAM mArgAdiSvanekAnarthahetunA gRhItena ?, tatastena gurvapratibhAsenApi saMgopya mUrchayA tadvidhRtaM, gocaracaryAdibhyazcAgataH pratyahaM tadasau saMbhAlayati, natu kiMcidapi vyApArati, tato gurubhirmacchito'yamati jJAtvA anyatra dine tamanApRcchathaiva bahirgatasya parokSe | kambalaratnaM pATayitvA sAdhUnAM pAdaproJchanakAni kRtAni, tato jJAtavyatikaraH kapAyito'sau tiSThati, anyadA ca sUrayo jinaka-| lpikAn varNayanti, tadyathA-"jiNakappiA ya duvihA pANIpAyA paDiggahadharA yA pAuraNamapAvaraNA ikkikA te bhave duvihA // 1 // duga 1 tiga2 caukka 3 paNagaM4 nava 5 dasa 6 ikAraseva 7 baarsgN8| ee aTThavigappA jiNakappe hu~ti uvahissa ||2||tti" // 67 // in Education tembon For Personal and Private Use Only Hi
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ MININ-RIGIPm digaMbarotpattikAlAdi zrIpravacanaparIkSA ravizrAme | // 6 // (Ava0 vRttau prava0 493-494 paMcakalpe) anayorarthastvevam-iha keSAzcijinakalpikAnAM rajoharaNaM mukhavatrikA ceti dvividha upadhiH1 anyeSAM tu kalpena saha trividhaH2 kalpadvayena saha caturvidhA3 kalpatrayeNa saha paJcavidhaH4 keSAMcittu rajoharaNaM mukhavatrikA ceti dvayaM "pattaM pattAbaMdho pAyaTThavaNaM ca paaykesriaa| paDalAiM rayattANaM gocchago pAyanijogu ||1||"tti (opani0669) | saptavidhaH pAtraniyoga ityevaM navavidhaH5 kalpena tu saha dazavidhaH6 kalpadvayena sahakAdazavidhaH7 kalpatrayeNa saha kepAzcit dvAdazavidha upadhirjinakalpikAnAmiti, tadetacchrutvA zivabhUtinA proktaM-yadyevaM tarhi kimidAnImaudhika opagrahikazcaitAvAnupadhiH parigRhyate ?, sa eva jinakalpaH kiM na kriyate ?, tato gurumiruktaM-jambUsvAmini vyavacchinno'sau, saMhananAdyabhAvAt sAmprataM na zakyo kartu, tataH zivabhUtinA proktaM-mayi jIvati sa kiM vyavacchidyate?, nanvahameva taM karomi, paralokArthinA hi sa eva nipparigraho jinakalpaH | kartavyaH, kiM punaranena kaSAyamUrchAdidoSanidhinA parigrahAnarthena ?,ata eva zrute niSparigrahatvamuktam , acelakAzca jinendrAH,ato'celataiva sundareti, tato guruNA proktaM hanta yadyevaM tarhi dehe'pi kaSAyabhayamUrchAdayoH doSAH kasyApi saMbhavantIti so'pi vratagrahaNAnantarameva tyaktavyaH prAmoti,yacca zrute niSparigrahatvamuktaM tadapi dharmopakaraNeSvapi mUrchA na karttavyeti mUIyA abhAva eva niSparigrahatvamavaseyaM, na punaH sarvathA dharmopakaraNasyApi tyAgaH, jinendrA api na sarvathaivAcelakAH, 'satve'vi egadaseNa niggayA jiNavarA caubIsa'mityAgamavacanAt (Ava0 227) tadevaM guruNA sthaviraizca yathoktAbhirvakSyamANAbhizca yuktibhiH prajJApyamAno'pi tathAvidhakaSAyamohAdikarmodayAt na khAgrahAnnivRtto'sau, kiMtu cIvarANi parityajya nirgataH, tatazca bahirudyAne sthitasyottarAnAma bhaginI vandanArthaM gatA, sA ca tyaktacIvaraM taM bhrAtaramAlokya vayamapi cIvarANi tyaktavatI, tato bhikSArtha nagaramadhye praviSTA E maNAbhizca yukti tasyottarAnAma // // Jan Education intento For Personal and Private Use Only www. byorg
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA ravizrAme dehAhArajJAnAdau pratibandI | gaNikayA dRSTA, tata itthaM vivastrAM bIbhatsAmimAM dRSTvA mA loko'smAsu virAGkIdityanicchantyapi tayA paridhApitA'sau, sa eva vyatikaro'nayA zivabhUtaye niveditaH, tato'nena vivastrA yoSinitarAM vIbhatsA'tilajjanIyA ca bhavatIti vicintya proktA'sau- tiSTha tvamitthamapi, na tyaktavyaM tvayaitadvalaM,devatayA hi tavedaM pradattamiti,tataH zivabhUtinA kauNDinyakoTTavIrau ziSyau dIkSitau,tAbhyAmAcAryaziSyalakSaNA paramparA pravRtteti boTikadRSTerutpattiriti gAthArthaH ||4||ath digambaramataprarUpaNAmadhikRtya mUlaprarUpaNAmAha sammayamUlaparUvaNamuvagaraNaM dhammasAhaNaM jaM c| taMpia pariggaho khalu mucchAbhayadosaheutti // 5 // tasya-digambarasya mate mUlaprarUpaNaM-prathama eva bhASaNaM 'jaMca'tti co'pyarthe vyavahitaH saMbadhyate, yaddharmasAdhanamapyupakaraNaM-rajoharaNAdicaturdazopakaraNalakSaNaM tadapi parigrahaH,khaluravadhAraNe,parigraha eva, tatra vizeSaNadvArA hetumAha-'mucchatti, tatparigrahaH kuto?, yatastadupakaraNaM mUrchAbhayadveSaheturiti, mamedamityevaMrUpeNa rAgAnuSaGgo mUrchA,caurAderupaharaNasamutthaM bhayaM,tadanupakAriNi ca dveSaH,teSAM heturupakaraNamityarthaH, yasmAdevaM tasAdutsargato vastradhAraNaM sAdhUnAM na yuktaM, 'jitAcelaparisaho muNi'tti vacanAd vastrAbhAve satyevAcelatAparISaho jito bhavet , yaccAgame-"tihiM ThANehiM vatthaM dharejA,taM0-hiripatiaM1 duguMchAvattiaM2 parIsahavattiaM3" (sthA0 | 171 sU0) iti vastradhAraNamuktaM,tacca lajAdirakSArtha kAraNikameva, kAraNaM cAsadRzasAhasavatAmasAdRzAmasaMbhavIti digambarAbhiprAyamArUDhaH pUrvapakSa iti gAthArthaH // 5 // atha digambaravikalpitaM pUrvapakSaM pratibandyaiva SayitumAha dehAhArappamuhaM pariharaNijjaM havija tssme| ahavANANAi jao purisavisese sadosaMti // 6 // dehaH-zarIramAhAraH-azanAdilakSaNazcaturvidhastatpramukhaM-tadAdi,AdizabdAta zayyA''sanavasatyAdiparigrahaH,tadapi tanmate-digambaramate Ims anand mms HamaAHINA RADIATIHARI elyHus, woman Jan Education Interno For Personal and Private Use Only "
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 2vizrAme // 70 // pariharaNIyaM syAt, tatrApyuktadoSANAM sutarAM saMbhavAd, AstAmanyad, athavA jJAnadarzanacAritrANyapi tyAjyAni bhaveyuH, yataH puruSavizeSe jJAnAdyapi sadoSaM tvadvikalpitadoSabhAgU, tatkathamiticecchRNu bho namrATa ! tvayA vastraM nAbhyupagamyate tatra kAraNaM kiM 1, jinAnu| padiSTatvaM vA 1 uta mUrcchAhetutvaM vAra bhayahetutvaM vA krodhAdihetutvaM vA4 durdhyAnahetutvaM vA5 parISahasahanArthaM vA6 pravacanagauravaM | cA7 arhadanabhyupagatatvaM vA8 jinakalpikAnabhyupagatatvaM vA iti nava vikalpAH, Adyo vikalpo nAlpadoSAvahaH, lajAdirakSAnimittaM vastradhAraNasya jinairanujJAtatvAd, yadAgamaH - " tihiM ThANehiM vatthaM dhArejA, taM0 - hirivattiaM1 durguchAvattiaM2 parIsahavattiaM3'ti zrIsthAnAMge (sU. 1971) etadvRttiryathA - hUI :- lajjA saMyamo vA pratyayo - nimittaM yasya dhAraNasya tattathA, jugupsA-lokavihitA nindA sA prayojanaM yasya tattathA, evaM parISahAH - zItoSNadaMzamazakAdayaH pratyayo yatra tattathe "ti, etacca tvayA'pi prAgabhyupagataM, paraM | kAraNikamityAdi yadudbhAvitaM tat zUnyahRdayatvAtsamyak nopalakSitaM, tathAhi - vayamapItthameva brUmaH - tribhireva kAraNaiH sAdhurvakhaM dharet paraM yAni kAraNAnyuktAni tAni kAraNAni jinakalpAdyayogyAnAM niratizayinAM ca sAdhUnAM satataM saMbhavatyeva, tato dhAraNIyameva vastraM, yadivA kutsAparISahArthaM na tat dhiyate tathApi saMyamanimittamavazyaM dharaNIyameva, anyathA zItakAle'gnijvAlanAdinA mahA'saMyamApatteH, yaccoktam -'asa masAhasavatAmasmAkaM kAraNamasaMbhavI'ti tarhi bhavAdRzAmAhAragrahaNamapi na yuktaM, tasyApi kAraNikatvAd, yadAgamaH - "chahiM ThANehiM samaNe niggaMthe AhAramAhAremANe nAikamai, taM0 - veaNa 1 veyAvacce2 iriaTThAe are saMjamaTThAe 4 / taha pANavatti Ae5 chaTuM puNa dhammaciMtAe6 // 41* || ti (sU0500) zrIsthAnAGge, asya vyAkhyA- 'chahi' nti kaNThyaM, navaramAhAram - azanAdikamAhArayan- abhyavaharan nAtikrAmatyAjJAM puSTAlambanatvAd, anyathA tvatikrAmatyeva, rAgAdibhAvAt, tadyathA Jain Educationa International For Personal and Private Use Only jinAnupadiSTatvAdi 1190 11 www.jninelibrary.org
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravabanaparIkSA 2vizrAme // 71 // jinAnupadiSTatvAdi 'veaNa' gAhA,vedanA ca-kSudvedanA1 vaiyAvRtyam-AcAryAdikRtyakaraNaM2 vedanAvaiyAvRttye, bhuJjIta vedanopazamanArtha vaiyAvRtyakaraNArtha ceti bhAvaH,IryA-gamanaM tasyA vizuddhiH-yugamAtranihitadRSTitvamIryAvizuddhistasyai ca vizuddhyarthamim , iha ca vizuddhizabdalopAdIryApathamityuktaM, bubhukSito hIryAzuddhAvazaktaH syAditi tadarthamiti, caH samuccaye, saMyamaH-prekSotprekSApramArjanAdilakSaNastadartha, tatheti kAraNAntarasamuccaye, prANAH-ucchAsAdayo balaM vA teSAM tasya vA vRttiH-pAlanaM tadartha, prANasaMdhAraNArthamityarthaH, SaSThaM punaH kAraNaM | |dharmacintAyai, guNanAnuprekSArthamityarthaH, ityetAni SaT kAraNAnIti / kiMca-AhArakAraNApekSayA vastrakAraNaM balavattarameva, yato vastraparityAge lajjAdimanuSyadharmarahito loke devattAyatto'yamanAlApyo draSTumapyakalpya ityAdyupekSyaiva parihiyate, AhAraparityAge cAho mahAnubhAvo'yaM tapasvI yAvatparyupAsanAha ityAdikhyAtimAn pravacanagauravaheturbhavet , tasmAdguhyAvayavAdyAcchAdanena manuSya| dharmasatyApanahetuM vastramupAdAya parihara pariNAmAnucitamAhAravidhimiti suhRdvacaH satyameveti bodhym1|| atha mR.nimittaM hi | vastramitikRtvA vastropAdAnaM nAbhimatamiti dvitIyavikalpazcet tarhi vayaM pRcchAmaH-bho nagnATa ! nijazarIre tava mUrchA'sti navA ?, | asti cettarhi zarIravadvastramapi tavAstAM, nyAyasya samAnatvAt , nAsti cetsutarAM vastre mUrchA na syAt , na hyavApte kalpatarAvamUJchitaH kalpatarUpakAriNyAM tRNAdivRttau mUrchitaH ko'pi saMbhaved ,ayaM bhAvaH-prAyo'nantakAlenApi durlabhaM ratnakoTizatairapi krayeNAlabhyamanekakoTidravyavyayenApi paripAlanAhaM tatparipAlananimittaM bahumUlyabahuvastuvinAze'pi pramodAspadaM vastrAdyanekabAhyavastvapekSayAtaraGgaM cirakAlasthAyi ca ahikaNTakakarkaragartAgnivAtAtapazItAdyupadravebhyaH paritrAyamANaM lakSapAkAditailodvarttanajaladhAvanAdinA |parizIlyamAnaM zarkarApAnapurassaramiSTAnnapAnAdibhavyabhojanavidhinA paripAlyamAnaM, kiMbahunA ?, svargApavargAdhanekAbhISTArthasAdhaka spititisatillathi EdititilimmatlunMARITRIANISMEN || 71 // h ISANI Jan Education Internation For Personal and Private Use Only
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ jinAnupadiSTatvAdi zrIpravacanaparIkSA 2vizrAme // 72 // PARISHAIN TIHINDIS miadiamenigl tvena kalpatarukalyaM mAnuSaM zarIraM, tatrApi yadi tava mUrchA nAsti hanta tarhi zarIrAdyapekSayA'tyantanissAre katipayadinAnte'vazyaM / svayameva vinazvare kSaNamAtreNaivAgnitaskarAyupadravahate prAyaH krayavikrayAdau sulabhatare sthUle bAhye vastrAdivastuni mUrchA tu durApAstava, evaM satyapi yadi vastrAdau tava mUrchA syAdeva tarhi zarIre tu sutarAM vizeSeNaiva bhaviSyati, zarIrArthameva vastrAdyupAdAnAt , na hi | dugdhAdihetorgavAdenimittameva tRNAdikamupakurvan tRNAdau mUrchAvAn gavAdau cAmUcchitaH kenApi vaktuM zakyate, gavAdimUrchAjanyAyA eva tRNAdimUrchAyAH sadbhAvAt , tena gavAdau yA mUrchA sA vAstavI tRNAdau copacaritA bodhyA, evaM nagnATamate zarIram rchApUrvikaiva vastrAdau mUrchA saMbhavati, nAnyathetikRtvA yadi zarIre na mUcchitastarhi vastravatyapi zarIre sutarAmamUJchita iti,nanu vastugatyA vicAre zarIre mUrchA'stIti vayamapi jAnImaH, paraM zarIraM tyaktuM na zakyate iti cet satyaM, 'jaM sakkai taM kIrai'tti pravacanavacanAd , AhAravidhistu tyaktuM zakyate, tyaktuM zakyate ya eva sa eva tyajyatAm , AhAravidhimantareNa zarIrasthitireva na syAditi cet | mA''stAM, ko doSaH?,zarIrAbhAve saMyamAbhAvAnmokSaH kathaM sAdhyate iti tatki mR viSayo'pi zarIraM mokSasAdhanatayA tvayeSyate?, ananyagatyA iSyate'pIti cet tarhi vastreNa kimaparAddhaM ? yanmR viSayatvena sAmye'pi tAvanmahatA yatnena zarIraM paripAlyate vastraM ca pariDriyate, kiMca-bhojanamapi mUrchAviSayo na vetyAdivikalpodbhAvanena prAguktayuktyA tiraskaraNIya,tathA guruNA ziSyaH ziSyeNa ca gururapi pariharaNIyaH syAd, evaM tIrthe tIrthakRti jJAne darzane cAritre cApi bhAvyaM, sarvatrApi mamedamityevaMrUpeNa mUrchAyA anivaarytvaaditylNvistrenn2|ath bhayahetutvamiti tRtIyo vikalpaH, so'pyatiduSTaH,gAvaTakaNTakasarpasiMhAdijvarAtisArAdibhyo |bhojanabhaiSajAlAbhAdibhyo'tibhojanAdibhyo duSTajanebhyaH pavanapAvakapAnIyAdibhyazcAnekadhA zarIrahetukabhayasaMbhavAccharIrasyApyavazyaM endingILAIMHARIHANIHAR // 72 For Personad Pi y
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA zavizrAme // 73 // tyAgApatteH, tathA nidrAdipramAdavazena vismaraNAdibhayaheturjJAnaM, zaGkAdinA vinAzabhayaheturdarzanaM,pramAdAcaraNAdinA mAlinyabhayahe- krodhAdituzcAritramiti jJAnAdyapi pariharaNIyaM syAt , AstAmanyad-bhojane'pyajIrNAdibhayaM bhavatyeveti bhojanamapi pariharaNIya saMpadyeta3, ID hetutvAdi| atha vastraM krodhAdiheturiti caturtho vikalpaH so'pyakizcitkara eva, zarIrAderapi krodhAdihetutvena tyAgApatteH, tatkathamiti cet / nirAsa: zRNu, AstAmanyat paramaho ayaM pApAtmA kulavadhUnAmapyavAcyaM darzayan na lajjata ityAditathAvidhA''ryajanoktistava karNapathamavatI tavaiva krodhotpattiheturjAyate, tannidAnaM ca nagnarUpatayA vIbhatsaM tvadIyaM zarIrameva, tadabhAve ca tathAvidhokterevAsaMbhavAt kutaH krodhA-| derutpattiH, evamAhAravidhAvapi vAcyaM, tatrApyamanojJAhArAvAptau tvadvikalpitAntarAyapAte cAnupayogipuruSaviSayakaH krodha utpadyata eva, na caitadasaMbhavIti vAcyaM, dazamaguNasthAnakaM yAvatsAdhorapi saMjvalanakrodhAderudayAt , tannimittaM coktaM kAraNajAtameva, nAnyad, evaM jJAnAdAvapi bhAvyaM, nanu jJAnAt krodhotpattiH kathamiticettarhi vastrAt krodhotpattiH kathamiti vayaM pRcchAmaH ?, tatra vastrApagame caurAdiviSayakaH krodho vastranimittaka eveti mamAzaya iti cet tarhi kazcitpANDityAdiguNairvikhyAtaH kvacidrAjasabhAdAvaparapaNDitena parAbhUto'pabhrAjanAM prAptaH khajetari paNDite krodhabhAk syAt , tatra krodhanidAnaM zrutajJAnameva, anadhItasya tathAparAbhRterevAsaMbhavAt kutaH krodhAdiH, evaM paravAdijaye mAnaheturapi jJAnameva, tataH zrutamapi nAdhyayanIyaM syAt , bAhubalyAdidRSTAntena cAritramapi mAnahetuH, kathamanyathA bhrAtRvandanabhItyA varSa yAvatkAyotsarge tasthau, tanmAnakAraNaM ca cAritrameva tadapyanupAdeyaM syAt , tathA sUripadAdikamapi kasyacinmAnahetutvena vastrAdivanopAdeyaM saMpadyeta digambaramate ityalaM prapazcaneti4 / atha durvyAnahetutvaM |cetivikalpaH so'pyanucita eva, tathAhi-"se kiM taM rodajjhANe ?, roddajjhANe caubihe paM0, taM0-hiMsANubaMdhI? mosANubaMdhIra teaa-||||73|| SHARUPANISHINI For Personal and Private
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ HTA zrIpravacanaparIkSA 2vizrAme // 74 // raudrAdihetutAnirAsa: NubaMdhI3 sArakkhaNANubaMdhI4" ti0 zrIsthAnAGge (804 sU0) tatra saMrakSaNaM-sarvairiNAyupAyaistaskarAdibhyo nijavittasya saMgopana tasyAnuvandhaH-sAtatyena cintanaM yatra raudradhyAne tattathA, evaM saMrakSaNAnubandho raudradhyAnasya caturthoM bhedaH, sa ca vastravatAmavazyaMbhAvAd durgatihetuH, ataH zastrAdivadvastrAdyapi sAdhunA na grAhyamiti digambarAbhiprAyaH, so'pyayuktaH, dehAdiSvapi jalajvalajjalanamalimlucazvApadAhikaNTakaviSAdibhyaH saMrakSaNAnubandhasya tulyatvAd , ato dehAdayo'pi tyAjyA bhaveyuH, atheha dehAdermokSasAdhanAGga| tvAd yatanayA tatsaMrakSaNAnubandhavidhAnaM prazastaM na doSAyeti cet tarhi pravacanaprasiddhena yatanAprakAreNehApi vastrAdau saMrakSaNAnubandhavidhAnaM kathaM na prazastam ?, atha vastrAdimUrchAvato lokasya bhavabhramaNakAraNaM vastrAdi pratItaM, tacca sAdhUnAM nocitamiti cet maivaM, yato loke zayanAsanapAnabhojanagamanAvasthAnamanovAkAyaceSTAdayo'pyasaMyatAnAmaprazastAdhyavasAyahetutvena saMsArahetavaH, ta eva saMyatAnAM prazastAdhyavasAyahetutvena mokSAyaiva saMpadyante,tasmAdvastrAdisvIkAre'pi netarajanavatsAdhUnAM tvadudbhAvitadoSalezo'pyanuyujyate 5 // atha parIpahasahanArtha vastrAbhAvo'sAkamiti SaSTho vikalpaH so'pyatitucchaH,tathAhi-'jitAcelaparIsaho muNittivacanAdvastrAbhAve satyevAcelaparISaho jito bhavatIti digambarAzayaH, tatra digambarastAvaditthaM praSTavyaH-bho nagnATa! kiM celabhogamAtreNApyajitAcelaparISaho munirbhavati? yena bhavatA sarvathA vastraparityAgaH kriyate,AhozcidaneSaNIyadoSaduSTavastraparibhogeNa?,AdyapakSe yadi celaparibhogamAtreNApi sAdhunA AcelakyapariSaho jito na syAt tarhi bhaktAdiparibhogamAtrAdapi jitakSutpipAsAdipariSaho munina syAt ,tatazca yadi eSaNIyAdiguNasaMpannAnnAdikaM bhuJjAno'pi kSutpipAsAdiparIpahajetA jagati na kazcidapi sidhyet , AsatAmanye, nirupamadhRtisaMhananAHsattvaikanidhayo jinendrA api bhagavantaH samyageSaNAdiguNasaMpannAnAdikaM bhuJjAnAstvadabhiprAyeNa nakSutpipAsAdiparISahajetAraH saMbhavanti, PRIMARILADIMANI HINDIMIMIRPOnlineK / / 74 // Jan Education inte For Personal and Private Use Only
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 2vizrAme AcelakyavyavasthA athodgamAdidoSavipramukta vizuddhameSaNIyaM bhaktapAnAdikaMrAgAdidoSarahitaH san sevamAno'pi jitapipAsAdiparISaho munirbhaNyate tarhi 0 yo'yaM vidhibhaktAdiSu yateH sa vidhirvastre'pi bhaNyamAnaH kvApi naSTo? yena tathAvidhavastraparibhogAjjitAcelaparISaho munina syAt , yattu sAdhUnAmAcelakyamuktaM tacca vastre satyasati cAgame loke ca rUDhaM, tathAhi-ihAlakyaM dvidhA-mukhyamaupacArikaM ca, tatra mukhya tIrthakRtAM kasyaciJjinakalpikasya ca, tatra tIrthakRtAM pravrajyApratipattisamaye vAmaskandhasyopari devendropanItadevaghyavaskhApagame savathA vastrAbhAvAt mukhyavRttyaivAcelakatvaM, jinakalpikasya tu kasyacittathAvidhalabdhimato jinakalpapratipatteH rajoharaNamukhavastrikAtiriktopakaraNAbhAvAt sarvathA vastrAbhAvAdevAcelakatvaM mukhyameva, uktazeSasAdhUnAM tUpacaritaM, yataste parizuddhajIrNAdivatraM mR dirAhityena paribhuJjAnAH satyapi vastre'celA eva bhaNyante, yadAgamaH-"parisuddhajuNNakucchiathovAniayaNNabhogabhogehiM / muNiNo mucchArahiA saMtehiM acelayA huMti // 9 / / (vi0 2599) asyA vyAkhyA-munayaH sAdhavo mRjarahitAH sadbhirapi celairupacArato'celakA bhavanti, kathaMbhUtaizcelairityAha-'parisuddha'tti luptavibhaktidarzanAt parizuddhaH-eSaNIyaiH tathA jIrNaiH-bahudivasaiH kutsitaiH-asAraiH stokaiH-gaNanApramANato hInaistucchairvA aniyataiH-kAdAcitkAsevanaiH anyabhogabhogaiH-lokarUDhaprakArAdanyaprakAreNa bhogaH-AsevanaM, prakAralakSaNasya madhyapadasya lopAd anyabhogastenAnyabhogena bhogaH-paribhogo yeSAM tAni tathA, tairityevaMbhUtaizcelaiH sadbhirapyupacArato'celakA munayo bhaNyante,evaMbhUtaM cAlakatvaM loke'pi prasiddhameva,yathA kaTIvastreNa veSTitaziraso jalAvagADhapuruSasyAcelakatvavyapadezaH evaM sAdhorapi kacchAbandhAbhAvAt kUparAbhyAmagrabhAva eva colapaTTakasya dhAraNAt mastakasyopari prAvaraNAdyabhAvAca lokarUDha(prakArAdanya)prakAreNa celabhogo draSTavyaH,tadevaM 'parisuddhajuNNakucchi' ityAdivizeSaNaviziSTaiH sadbhirapi celaistathAvidhavastrakAryAkara | |75 // For Person Piese Only ranelibrary.org.
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 2vizrAme // 76 // SANE jitAcelaparipahatAdi AIIMSIMPA NAt teSu mRAdyabhAvAcca munayo'celA vyapadizyanta itIha tAtparya,na cAnyathA paribhogeNAcelakatvavyavahAro'pratIto bhaviSyatIti zakanIyaM, "jaha jalamavagAhaMto bahucelo'vi siraveDhiakaDillo / bhaNNai naro acelo taha muNao saMtacelAvi // 1 // " (bi0 2600)tti vizeSAvazyakabhASyavacanAllokavyavahAre'pi pratItatvAt , tathA jIrNAdibhirapi vastrairacelatvavyavahAro yathA-"taha thovajuNNakucchiacelehivi bhaNNaI acelutti / jaha tUra sAlilahuM disu poti naggiA mo||1||tti"(vi.2601) vizeSAvazyakabhASye,asyA arthaH, pUrvArddha sugama, 'jaha tUre tyAdi dRSTAntaH yathA iha kA'pi yoSita kaTiveSTitajIrNabahucchidrakazATikA kazcitkolikaM vadati-tvarasva | bhoH zAlika:-zIghro bhUtvA madIyapotIzATikAM nirmApya 'dadastra' samarpaya, nagnikA varte'haM, tadiha savaskhAyAmapi yoSiti nAgnya| vAcakazabdapravRtteH, tasmAdupacaritamevAcelakyaM saMyamopakArI, na punaH sarvathA vastrAbhAvaH, tenAcelatAparISaho'pi tadeveti bodhyaM 6 / nApi pravacanagauravArthamityapi vikalpaH zreyAn , vastrAbhAve pravacanakhisAyA evAdhyakSasiddhatvAdgauravaM tu durApAstamiti 7 / atha | tIrthakRdanabhyupagantRtvamiti vikalpaH so'pyazrAvyaH, yatastIrthakarAH sarve'pi nirupamadhRtisaMhananAH chamasthAvasthAyAmapi jJAnacatuSTayopetAH atizayasatvasaMpannAH acchidrapANayo jitasamastaparISahA bhavanti, tasmAtteSAM vastrAdyabhAve'pi saMyamavirAdhanAdayo doSA na bhavanti, atastIrthakRtAM vastrAdikaM saMyamopakAryapi na syAd, akiJcitkaratvAta , yacaikaM devaddhyavastramAdAya tIrthakRtaH pratra| janti tat savastro dharmo mayA prajJApanIya iti jJApanArtham , etena tIrthakRtAM sarvathA vastrAbhAva eveti digambarAbhiprAyo'pi tiraskRtaH, yAvat taddevadRSyavastrasaMdhAraNaM tAvatkAlaM sacelA api bhagavanto bhavantIti,kiMca-tIrthakRdanukRtau chAmasthye dharmopadezaziSyapravrAjanAGgA-IN dyadhyayanAdikamapi vyucchidyeta, tIrthakRtAM tadabhAvAt 8 / atha jinakalpikAnabhyupagantRtvamityapi na cAru, yato jinakalpikA // 7 // JainEducational For Personal and Private Use Only www.jinyong
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ MAR | anukaraNavicAraH zrIprava api ye tathAvighalandhimantasta eva vastraM na vibhrati, zeSAstu vastradhAriNa eva, ata eva jinakalpikAnAmutkarSato dvAdazavidha upadhiH canaparIkSA prAradarzitaH 9 / iti vastrAbhAvaprasAdhanAya digambarodbhAvitavikalpanavakaM nirastamiti gAthArthaH // 6 // atha digambaraH zaGkate2vizrAmasIsA guruaNuhA sIso guruaNuhArI rUveNavi aNNahA kaha Nu siiso| teNa vayaM jiNasIsA gurUvi amhANa jiNaNAho // 7 // // 77 // nevaM juttaM jatto sIso guruvayaNasaMThio nicaM / sugurUvi hiuvaesI ahiassa nivArago sIse // 8 // ziSyastAvadrUpeNApi, AcAreNa tu bhavatyevetyapizabdAdodhyaM, 'guvanuhArI' gurusadRzo bhavet , nu iti vitarke, anyathA kathaM ziSyaH ?, gurvanurUpaH ziSyo bhavedityarthaH, tena kAraNena vayameva jinaziSyAH, asmAkamapi jinanAtho gururitidigambarAzaya iti gAthArthaH // 7 // atha digambarAzayaM nirAkaroti-gurvanukArI ziSya iti vaktuM na yuktaM, ziSyatvameva tava vyAhanyeta, na hyarhan zipyatvamAtmanaH khyApayati, tvaM tu tIrthakRcchiSyatvamiti kathaM tadanurUpateti SaNaM mAtA me vandhyeti nyAyakalpamupekSyApi guruzipyayoH svarUpamAha-'sIsoti ziSyo nityaM guruvacanasthito gurvAjJAtatparaH syAt , gururapi hitopadezI ahitanivArakazca syAt , yaduktaM-"hitAhitaprAptiparihAropadeSTA guru"riti gAthArthaH // 8 // atha gurorapi svarUpeNa dvaividhyamAha so'vi duhA jiNaNAhearabheA Aimo a devguruu| bIo khalu sIsagurU vIrasuhammAiNAeNa // 9 // 'so'pi' gururapi dvidhA, jinanAthetarabhedAd-arhatsAdhubhedAt , tatrAdimo 'devagurU' devaH san hitAyupadezako devaguruH, paropaD. dezamantareNaiva svayaM saMbuddhaH san , amukasya tIrthakarAdeH ziSya ityevaMrUpaH san pArantryeNa hitAyupadezakaH ziSyaguruH, 'vIrasudharmAdi jJAtena' zrIvIrasudharmasvAmidRSTAntenetigAthArthaH // 9 // atha zrIvIrazrIsudharmasvAminoH sarvathA sAdRzyAbhAve hetumAha maNawaratimadam A THIMIRAINRITERASHTRA MELESS dililtime wimmuneumsapanim ateABPremAhmer iatimemili a HIRANAINA / For Person and Private Use Only
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 2 vizrAme 1106 11 Jain Educationa arihaMtassuvArI saMjamajoesa neva vatthAI / iaresiM uvayArI teNaM No sarisA duhaM // 10 // arhataH saMyamayogeSUpakArI vastrapAtrAdirna bhavati, itareSAM sudharmAdisAdhUnAM bhavati, tena tIrthakRtA saha sAmyaM na sAdhoritigAthArthaH ||10|| athAn kIdRzaH kIdRzAca sAdhava ityAha teNaM arihA rahio saliMga paraliMgasgAraliMgehiM / tassa'NurUvaM rUvaM dhariuM sammaM na sAhUNaM // 11 // yena kAraNena tIrthakRtAM vastrAdyanupayogaH tena kAraNenArhan svaliGgaparaliGgagRhasthaliGge rahitaH syAt, tatra svaliGgaM rajoharaNAdi paraliGgamanya tIthikaliGgaM picchikAdikaM gRhasthaliGgaM tu pratItameva, emirvipramuktastIrthakRdbhavati, yadAgamaH - "save'vi egadU| seNa niggayA jiNavarA cauvIsaM / na ya nAma aNNaliMge No gihiliMge kuliMge vA // 1 // (A0 227 ) iti, tasyArhato'nurUpaM - sadRzaM rUpaM dhartu na samyag satyaM yuktamitigAthArthaH || 11|| atha tIrthakarAnukaraNe hitazikSAmAha jaI jiNavara aNukaraNe vIsAso hujja tA imaM savaM / parihara dhammuvaesa chaumatthe sIsakaraNAi ||12|| yadi tIrthakarAnukaraNe vizvAsastarhi etad vakSyamANaM sarva pariharetyanvayaH, etatkimityAha - chAnasthye- chadmasthAvasthAyAM dharmopadezaM ziSyakaraNAdi ca parihara, yataH tIrthakarAH chadmasthAvasthAyAM na dharmopadezaM kasyacitpravrajyAM ca dadati, AdizabdAdamu| kasya vayaM ziSyAH asmAkaM cAyaM gururityAdivyavahAro'pi pariharttavyaH, tIrthakRtAM tathAvyavahArAbhAvAt, tathA AcArya padagrahaNaM sUtrAdyadhyayanAdhyApanAdi punaH punarlocakaraNaM cetyAdyapi tyAjyaM, teSAM tdbhaavaaditigaathaarthH|| 12 // atha prakArAntareNApi tIrthakarAnukRtiM dUSayitumAha For Personal and Private Use Only anukaraNavicAra: 1106 11
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 2vizrAme // 79 // anukaraNavicAra: ANTHAanadaNSARIBANSIRINursio HIPARILAAPARIRITAMILL ATTRAIAIDIARRITAPAIRAHULIHIUTAIL IN n | jai jiNavaraaNukaraNe vIsAso hunja bhAvao niymaa|taakiN tassuvaese visAso? na uNa niuNamae ! // 13 // __ pUrvAddhaM sugama, yadi jinavarAnukaraNe vizvAsaH tA-tarhi tasya-jinasyopadeze punarna kiM vizvAsaH?,tatrAvazyaM vizvAsaH karttavyaH, he nipuNamate! iti saMbodhanaM,yadvA jinasyopadeze kilakSaNe?-nipuNAnAM-dakSANAM mataH-sammato vidhyAdyapekSayA vallabho nipuNamatastasminniti gAthArthaH // 13 // athAhadupadezamAha uvaeso puNa evaM jiNakappo saMpayaM smucchinno| jeNaM sonavaputvI paDivajjai paDhamasaMghayaNI // 14 // upadezaH punarevaM yatsAmprataM jinakalpaH samucchinnaH-samyak prakAreNocchinnaH,tatra hetumAha-yena kAraNena tatpratipattA zrutamadhikRtya navapUrvI-navapUrvadharaH, arthAtkiJcinyUnAnyapi nava pUrvANi yasyeti, prathamasaMhananI-vajrarSabhanArAcasaMhananI, etavyaM caadhunaa| nAstIti kAraNAbhAvAtkAryasyApyabhAvaH pradarzita iti gAthArtha H // 14 // atha yatsAmagryabhAve yannAsti yatsAmagrIsadbhAve ca yadasti taddarzayitumAhatassAmaggiabhAvA jiNakappo natthi atthi therANaM / kappo titthapavittIheU uvgrnnpriklio||15|| tasya-jinakalpasya sAmagryA uktalakSaNAyA abhAvAjinakalpo nAsti,sampratIti gamyaM, zrutasaMhananAdisAmayyabhAvAt, tannimittasya jinakalpasyoccheda ityarthaH, nanu kasminkAle vyucchinna iti ced, ucyate, jambUsvAmini nivRtte jinakalpo vyucchinnaH, yaduktaM bhASyakAreNa-"maNa1 paramohira pulAe3 AhAraga4 khavaga5 uvasame6 kppe7| saMjamatiga8 kevali9 sijmaNA ya10 jaMbuMmi bucchinnA" // 1 // (vi0 2593) asyA arthaH-manaHparyAyajJAnaM? paramAvadhiH2 pulAkalabdhiH3 AhArakazarIraM4 kSapakazreNiH5 // 79 // Jan Education Interior For Personal and Private Use Only www. n yora
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravavanaparIkSA ravizrAme // 80 // upazamazreNiH 6 jinakalpaH 7 parihAravizuddhisUkSmasaMparAyathAkhyAtalakSaNaM saMyamatrikaMTa kevalI 9 mokSagamanalakSaNA siddhizva 10, sarve'pyete | padArthAH jambUsvAmini vyucchinnAH, jambUsvAminaM yAvatpravRttAH, na tUttaratreti zrIvizeSAvazyakabhASyavRttau 363 patre / atha kAraNasadbhAve kimastItyAha - 'asthi' ti cakAro'dhyAhAryaH asti ca sthavirANAM kalpaH sthavirakalpaH kIdRzaH 1 - tIrthapravRttihetuH sarveSvapi | tIrtheSu acchinnapravRttihetavaH sthavirakalpikA eva sAdhavo bhavanti, teSAmeva dharmopadezapravrajyAdAnAdAvadhikAraH, na punarjinakalpikA api teSAM dharmopadezadAnAdAvanadhikArAt, sthavirakalpaH punaH kIdRzo bhavati ? - upakaraNaparikalitaH, tatropakaraNAni rajoharaNaM ? | mukhavastrikAra kalpatrikaM5 colapaTTakaH 6 sAdhAraNapAtraM - mAtrAparaparyAyaM 7 sapta ca pAtrasabandhIni 'pattaM pattAbaMdho' ityAdiprAguktAni 14 | iti caturddazopakaraNAni jaghanyapade'pi sthavirakalpe bhavanti, taiH parikalitaH sahitaH sthavirakalpo bhavatIti jinopadeza iti gAthArthaH ||15|| athopadezakaraNe dRSTAntamAha vijjuvaesa rogI kuNamANo lahai icchiaM lacchi / jaha taha tassavi cariApamuhaM No aNuharaMto'vi // 16 // yathA vaidyopadezaM kurvANo rogI rogAdvimuktaH ipsitAM - vAJchitAM lakSmIM labhate, na tathA tasyApi vaidyasyApi caryApramukhamanu| haran - vaidyAnukAraM kurvan rogAdvimucyate, pratyuta vaidyopadezamakurvan veSAdinA tadanukAraM kurvan bhaNDika ityabhidhIyate, vaidyo 'pyayamanucita itikRtvA pariharatIti gAthArthaH / / 16 / / athopanayamAha - evaM jiniMdaNaM kuNamANo lahai nivvuidvANaM / AgiimaNaNuharaMto vivarIe'NatasaMtAvaM // 17 // evaM prAguktadRSTAntena dravyavaidyena bhAvavaidyasya jinendrasyAjJAmeva kurvANo nirvRtisthAnaM-mokSAspadaM labhate - prAdmoti, kiM kurvan? - Jain Educationa International For Personal and Private Use Only jinakalpAdhucchedaH // 80 //
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 2 vizrAme // 81 // | AkRtimananuharan, AkArAnukAraM parityajan, apirgamyaH, tIrthakRdanukAramakurvannapItyarthaH, guruziSyasaMbandhe AjJAyA eva prAdhAnyAd, ayaM bhAvaH yathA dravyavaidyopadezenaiva pravarttamAno rogI nIrogatAM bhajate tathA jinAjJayA pravarttamAno hi tadanukArarahito | mokSamAmati, anyathA viparIto- vaiparItyaM kurvannAjJAmatikramya naTavattadanukAraM kurvannapi anantasaMtApam - anantakAlaM yAvat klezaM narakAdau labhate, yataH - "raNo ANAbhaMge ikkucia hoi niggaho loe / savaNNu ANabhaMge anaMtaso niggahaM lahai // 1 // " iti, ata evAstAmanyad, jinendrAjJAparAGmukho jinendrameva mahAvibhUtyA pUjayannapi tiraskaraNIyaH, yaduktam- "ANAkhaMDaNakArI jaivi tikAlaM | mahAvibhUIe / pUei vIarAyaM sarvvapi nityaM tassa || 1 || "tti ata eva he nagnATa! tava ca tIrthakara ziSyatvAt tadAkArAdikaM pramANaM tarhi tadupadezo'pi pramANamAstAM, tathA kiM nAgyavratasvIkAreNAtmAnaM vigopayasi ?, nahi nAgyAdivatarUpaM kaSTamevAtmanAM karmakSaya| kAraNaM, kiMtu jinAzaiva, yaduktaM - "viziSTakaSTasya karmakSayaM pratyakAraNatvAjinAjJAyA eva karmakSayaM prati kAraNatvAt," tasmAccaturddazopakara|NaviziSTaM tIrthadupadiSTamasmAkamapyabhISTaM sthavirakalpikamArgameva svIkurviti gAthArthaH / / 17 / / athopakaraNAbhAve doSadizaM darzayannAha uvagaraNANamabhAve na huMti samiIDa saMjamo katto ? / tayabhAvA u narANaM tumbha mae neva nivANaM || 18 || vastrapAtrAdyupakaraNAbhAve samitayaH - IryAbhASaipaNAdAnapAriSThApanikAlakSaNAH paJca samitayo na bhavanti, tadabhAvAcca kutaH saMyamaH 1, | saMyamAbhAvAcca tava mate narANAM puruSANAm, apirgamyaH, strINAmiva puruSANAmapi nirvANaM naiva saMbhavedityakSarArthaH, bhAvArthastu saMkSepeNa | tvevaM- vastrAbhAvezItAtapacAtavAriprabhRtyupadrave tathAvidhadhRtisaMhananAdivalarahitaH sAdhuryutaM2 gacchannAgacchaMzca naryAsamitaH syAt, pAtrAbhAve ca saMsaktasaktadadhyAdikaM galanAdibhayAt tvaritaM 2 gRhaNAno bhuJjAno'pyaneSaNAsamitaH syAt, bhAjanAbhAve ca kevalabhUmau For Personal and Private Use Only AjJA khaMDanaphalaM // 81 //
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 2vizrAme // 82 // PENNY | prazravaNasiGkhAnAdi kurvan varSAkAle vizeSato'nekajantUpaghAtakaH kathaM pAriSThApanikAsamitaH ?, evaM kurvANaH kenApyudIritaH samyag - vaktumazakto bhASAsamito na syAdeva, AdAnanikSepaNAsamitastu vastrapAtrAdisadbhAve satyeva saMbhavatIti paJcAnAmapi samitInAmabhAvaH | pradarzitaH, upalakSaNAt manovAkkAyaguptayo'pi sutarAM na saMbhavanti, 'tadabhAvAt' samityAdyabhAvAt saMyamAbhAva ityAdi, vastrAdyupakaraNasadbhAve ca ye guNAste strInirvANavyavasthApanAvasare vakSyAmaH iti gAthArthaH || 18 || atha yadA zivabhUtinA nagna bhAvo'bhyupagatasta| dAnImuttarAnAmnyAH svabhaginyA vastraparidhAnamanujJAtam evaM ca sati yadi strINAM muktiM prarUpayati tadA savastranirvastrayoravizeSApacyA | svakIya namra bhAvasya kevalaM klezataivApadyeteti vicintya strINAM muktirniSiddhA, ato vastrAbhAvaviSayakamUlaprarUpaNAnantaraM strImuktyabhAvapra| rUpaNetikRtvA caturviMzatyA gAthAbhiH strINAM muktyabhAve yuktiM tatpratIkAraM ca vibhaNiSuH prathamagAthAmAha itthamuttaabhAve jutiM jaMpei dubbalA abalA / tanno juttaM jamhA dubbalayA keNa dhammeNa ? // 19 // abalAH- striyo durbalA - calarahitAH muktisAdhanabalazUnyAH, ataH striyo na muktibhAjaH, atra prayogaH- striyo na muktibhAjaH puruSA| pekSayA durbalatvAt, napuMsakavaditi strImuktyabhAve yuktiM 'jaMpei' ti kathayatIti digambareNa pUrvapakSitam, atra tatpratikAraM siddhAntamAha'tanno 'ti tatprAguktaM na yuktaM, yasmAt kena dharmeNa durbalatA ?, na kenApItyartha iti gAthArthaH || 19|| atha kenApi dharmeNa durbalatA | na bhavatIti samarthayati Jain Educationa International saMghaNaM puNa paDhamaM sattaM sammaM ca viraipariNAmo / aNNaMpi dhammakammaM dIsai tIse'vi dANAI ||20|| saMhananaM punaH prathamaM - varSabhanArAcaM mokSAGgaM, taca tAsAmapi bhavatyeva, yadAgamaH - "saMghayaNaM ThANaM uccattaM caiva kulagarehiM sa For Personal and Private Use Only | upakaraNA bhAve amokSaH // 82 //
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 2vizrAme // 83 // MINAIPAHIR MISHRAMPIRATRA meN|"ti zrIAvazyakani0(160) tathA sattvaM-sAhasavattvaM,parISahasahanAdau svaprANavyaparopaNaM yAvaddhairya,tadapi tAsAmasadRzaM loke'pi vINAM dautrapratItaM,-"rAgovA yadivA dveSaH,ko'pi lokottaraH striyaaH| dadAti rAgiNI prANAnAdatte dveSiNI ca sA // 1 // " iti, ata eva kAzcana lyAbhAvaH striyaH patyau mRte tadanurAgeNa satItvakhyAtihetukAbhimAnena vA bahvAvapi nizzaGkaM pravizantIti tavApi pratItaM, tathA samyaktvaMyathArthavastuzraddhAnaM, tacca tAsAM nAstIti cet , maivaM, prathamasaMhananAdisamanvitAyAH manujagatereva kSAyikasamyaktvanimittatvenoktatvAta , cakAraH samuccayArthaH, tathA viratiH-sarvaviratistasyAH pariNAmaH-adhyavasAyaH, so'pi tAsAM yukta eva, anyathA trividhasaGghApatyA tIrthatIrthakarayoH svarUpasyaiva hAnyApattiH, yatastIrtha caturvarNaH zramaNasaGghastatkartA tIrthaGkarazceti svarUpasyAbhimatatvAt , na cAvyavadhAnena yathAkhyAtacAritrameva mokSAGgaM, tacca strINAM na saMbhavatIti vAcyaM, kSAyikasamyaktvavadyathAkhyAtacAritrasyApyaviruddhatvAt , sAmagrathAstaulyAt , tathA 'annapitti anyadapi dAnAdikaM, dAnazIlatapobhAvanAlakSaNaM 'dharmakarma dharmakRtyaM 'tasyAH' striyA dRzyate, ityevaMvicAraNayA dharmakRtyamAzritya na puruSebhyo durbalatA, kiMtu puruSasamataivetigAthArthaH // 20 // atha puruSApekSayA / / dharma dAdyamapi strINAM saMbhavatIti darzayati titthayarANaM jaNaNI itthIvaggaMmi teNa jiNadhamme / thINaM tibo rAgo teNeva na sattamIgamaNaM // 21 // tIrthakRtAM jananI tAvatstrIvarge-strIjAtau vartate, strIjanAntarvartinI tIrthakaramAtA, tena kAraNena puruSApekSayA strINAM jinadharma tIvro rAgaH, puruSApekSayA vizeSatara ityarthaH, yata evaM tenaiva kAraNena, athavA iyotprekSyate, tena kAraNena strINAM saptamIgamanaM-saptamanarakapathivyAmutpattirnAstItyakSarArthaH, bhAvArthastvayaM-jJAnAdilakSaNasya dharmasyAdhArastAvattIrtha, tadvayavasthApakastu tIrthakaraH, tIrtha- // 83 // HIHARImranium amaromiumPapimalayaNAL iRINHuntain NEETUP ww b For Personal and Private Use Only on Education ury.org on
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ saptamyagamane hetuH zrIpravacanaparIkSA 2vizrAme // 84 // syAcchinnapravRttihetavastu gaNadharAdisAdhavaH, tanmAtaraH striya eva bhavanti, mAtRNAM ca nijApatyevakRtrimaH snehaH syAt , tena pitrAdyapekSayA mAtaraH svApatyAni sAtisnehaM paripAlayantIti jagatasthitiH, ata eva zrIRSabhajine prabajite putrasnehe zokAzruvimo|canAt kSAmalocanA marudevI pratyahaM bharataM prati-he bharata ! matputra RSabho nirazano nirvasano niryAno vanavAsI bane ekAkyeva paribhramati, | tvaM tu rAjyasukhanimagnastadvArtAmapi na karopi,ityAdhupAlambhaparAyaNA varSasahasraM yAvat kSaNamAtramapi svAsthyaM na prApa,na caivaM nAbhikulakaro'pi, AstAM janmamAtA, kukSidharamAtreNApi devAnandA brAhmaNI zrIvIravandanArthamAgatA zrIvIraM nirIkSya ninimeSatayA pazyantI roma zcitA'tisnehena stanyapayAzrAvaNAkaJcukI saMjajJe iti pravacane pratItam , evaM tIrthakaramAtRNAM tajjAtIyAnAmanyAsAmapi strINAM tIrthakare tIrthakarApatyeSu sAdhuSu tIrthakarabhASite ca zrutacAritrAdidharme tIvo rAgo yujyate, etacca saMprati pratyakSamapi lakSyate, kAsAMcit strINAM puruSApekSayA'dhikatarasyApi dharmarAgasyopalabhyamAnatvAt , pratyakSApalApasya kenApi kartumazakyatvAt , nacaivaM saMpratyupalabhyate paraM pUrva nAsIditi zaGkanIyaM, tIrthakaravArake'pi tathaivopalambhAt , tathAhi-chAmasthye bhagavatA zrIvIreNa dravyataH kulmASAH kSetrato dehalyA ekaM pAdamArata eka pAdaM ca parataH kRtvA kAlato bhikSAcareSu nivRtteSu bhAvato rAjasutA dAsatvamApannA muNDitazirojA'STa| mopavAsikA sUryakoNasthitAn kulmASAn rudatI dAsyati tadA mama pAraNakamiti ghorAbhigrahe kRte caturyu mAsetu gateSu kauzAmbhyAM | zatAnIkarAjasya mRgAvatI nAma rAjJI kadA bhagavataH pAraNakaM bhAvIti bhagavati tIvrarAgeNa pratyahaM cintAparA tathyavAdinaM nimitta pRSTavatI, na punaH koTizaH saMkhyeSvapi zrAvakeSu vidyamAneSu ko'pi zrAvakaH pRSTavAn , tatra kAraNaM kiM rAgo'nyadveti svayameva vicAraNIyaM, tathA bhikSAmalAtvA calamAne bhagavati vIre candanavAlavArudat , na caivaM ko'pi zrAvakaH zrUyate, tathA maGkhaliputramuktatejo ||84 // Jan Education For Personal and Private Use Only www.neborg
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 2vizrAme lezyAjanyaraktAtisAravato vIrasya bAdhA sarvajanapratItA, tadvAdhopazamanAya zrAvikA revatyevauSadhacintAM kRtavatI, zrAddhAstu koTizaH khINAM dharma|saMkhyAkA api nizciMtA evAsan , tatrApi dharmarAgatAratamyameva kAraNaM saMbhAvanIyamiti siddhaM kAsAMcitstrINAM puruSApekSayA dharmarA- dAdartha geNAdhikyamapi, ata eva zrImahAvIrasya sAdhvyaH sAdhubhyo dviguNA eva mokSaM gatAH, yadAgamaH-"samaNassa bhagavao mahAvIrassa satta samaNasayAI siddhAI,cauddasa ajiAsayAI siddhAI"ti,zrIparyuSaNAkalpe,evaM zrIRSabhAdInAmapi bodhyaM,nanu striyo'nanto|ditapApA" bhavanti, yadAgamaH-"NatAo pAvarAsIo, jayA udymaagyaa| tayA itthittaNaM pattaM, sammaM jANAhi goama ||1||"ti / / zvetavAsasAmapi sammataM, evaMvidhAH striyaH kathaM muktiyogyA iti cet , maivam , ata eva puruSebhyastAsAM dharme dAdyakalpanAyAH prAmANyAt , loke'pyekaH subhaTaH dvAbhyAM vairibhyAM samAkrAntastayorjayI balavAn bhaNyate, tadapekSayA paJcajayI tu mahAbalavAn evamanantA api pApaprakRtInirjitya muktibhAjaH striyaH puruSebhyo dharme'tidAyabhAja iti siddhaM, na caivaM pApena tAsAM saptamIgamanaM,yadvA utprekSyate-he putra ! matkukSau samutpano majAtIyAnAM strINAM saptamanarakagamanaM nivArayeti jananIyAcita iva bhagavAn mAtRbhaktyaiva strINAM saptamIgamanaM nivAritavAniti, atha kSapaNakaH zaGkate-nanu bhoH puruSApekSayA strINAM balavacamuktaM tatki sarvebhyaH puruSebhyaH sarvAsAM strINAM athavA katipayapuruSebhyaH sarvAsAM strINAM uta sarvebhyaH puruSebhyaH katipayastrINAM kiMvA katipayapuruSebhyaH katipayastrINAmiti ceda, satyaM, bho nagnATa ! tvAmapi vayamapi pRcchAmaH, tvayA'pi strINAM yA durbalatA proktA sA kiM sarvebhyaH puruSebhyaH sarvAsAM strINAmityAditvaduktavilalpacatuSTaye kasmin vikalpe vizrAmyati ?, Adyavikalpatraye pratyakSabAdhasaMbhavena caturthavikalpa evAsmAkamabhimata iti cet tarhi asmAkamapyayameva pakSo'bhimataH, AstAM katicitpuruSebhyaH katicitstrINAM balavacamitti, nanu strINAmevAbalA i // 85 // For Person Piese
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIprava- | canaparIkSA 2vizrAme // 86 // strINAM UvoMdhogamanavicAraH INIMIPARANASIBHARAMILARIMARRIA PRILLIAMSUTRIPATHIcA tyamidhAnaM kathamiti ced bho nagnATa! tavAbhiprAyaM kathaya, pazcAdvayamapi bhaNiSyAmaH, muktigamanayogyazubhAdhyavasAyAbhAvArdhvagamanasAmarthyAbhAvAdabalA ityabhidhIyante iti cedvayamapi saptamanarakagamanayogyakliSTapariNAmAbhAvAdadhogamanazaktyabhAvAdabalA ityasmAkaM zvetavAsasAmabhiprAyaH, ata eva loke pApakAtarAH striyo na saMgrAmAdhupayoginya iti pratItameva, na ca pApakAtarA dharme'pi tathaiveti zaGkanIyaM, tIrthakarAdiSu vyabhicArAt , teSAM pApakAtaratve'pi dharme zauryadarzanAdityalaM prapaJcenetigAthArthaH // 21 // atha prAguktaM vismRtamiva nanATaH zaGkate aha dubbalayA maNasAjeNa na gacchaMti sattabhi puddhviN| tA kaha khavagasseNiM pddivjiamuttimuviNti||22|| ____ atha strINAM manasA-manovIryeNa durbalatA yena kAraNena tA:-striyaH saptamI narakapRthivIM na yAnti, tA-tasmAt kSapakazreNiM pratipadya muktiM kathamupayAnti ?, na kathamapIti digmbrpuurvpkssodbhaavnetigaathaarthH||22|| atha yeSAM saptamyAM gamanazaktisteSAmeva | muktAvapIti digambarAbhiprAyArUDhAM vyAptiM vyabhicAreNa dUSayitumAha ahagamaNe jassa sattI uddhaM sattIvi tassa cevatti / nevaM niyamo baladevavAsudevesu vbhiaaro||23|| yasya jIvavizeSasyAdhogamane zaktistasyordhvagamane'pIti vyAptiH zItoSNasparzayoriva bAdhagrastA, yathA brahmadattasyAdhogamane zaktinoMrdhvagamane manAgapi, citrasAdhUpadezasahasreNApi mokSahetucAritrAnu -teH, atha yasya jAtivizeSasyAdhogamane zaktistajAtIyasyaivordhvagamane'pi zaktirityapi vyAptiH kathaJcidvAdhagrastA-kathaMcidvayAMbhacAragrasteti naivaM niyamaH, dRSTAntamAha-'baladeve'tyAdi, baladevajAtivizeSasyAdhogamanazaktyabhAve'pyUrdhvagamanazaktiH, vAsudevajAtivizeSasyAdhogamanazaktisadbhAve'pi na manAgapyUrdhvaga For Per and Private Use Only
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 2vizrAme UrdhAdhogamanavyamicAra: manazaktiH, yadAgamaH-"uddhaMgAmI rAmA kesava save ahogAmI"ti (415) zrIA0ni0, evamadhogamanazaktizUnyA api striyo | valadevavadurdhvagatigAminyo bhavantyeva, nanu yadyapi nAdhogatigamanazaktyupetA baladevAdayo bhavanti tathApi te puruSA eva bhavanti, puruSatvajAtyA ca baladevasamAnajAtIyA itare puruSA adhogatizaktyupetAH, ato baladevA apyupacArAttatsAmarthyabhAja upacaryante eveticed , upacaryatAM nAma manujatvajAtyA strIsamAnajAtIyA itare manujAstathAzaktyupetA ataH striyo'pyupacArAttathAzaktibhAja iti, yuktestaulyAt , tasmAdaladevavat strINAmapi muktiyuktisiddhA, siddhAntasiddhApi 'samaNassa bhagavao mahAvIrassa cauddasa ajiAsayAiM siddhAI 'ti (payu0) tathA "egA siddhiM pattA marudevI nAbhiNo pattI"ti (Ava0166) tathA matsyAnAmadhogamane yAvatsa-1 samyAmapi zaktiH UdhvaM tu sahasrAradevalokAdageveti matsyeSvapi vyabhicAraH, evamadhogamanazaktyabhAve'pi UrdhvagamanazaktibhAjo jinendragaNadharAdicaramazarIriNo bodhyAH, teSAM tathAsvabhAvAd , atasteSvapi vyabhicAraH sphuTa eva,ayaM bhAvaH-vAsudevAnAmadhogamane zakti!vaM manAgapi, baladevAnAmUvaM, nAdho manAgapi, matsyAnAmadho mahatI ladhIyasI cocaM, strINAmUrdhva mahatI laghIyasI cAdhogatiriti samyak paryAlocya nAdhogamanazaktirUpragatiniyAmikA,baladevavAsudevayorvyabhicArAt iti gAthArthaH // 23 // athAdhogatau | tulyasAmarthya satyevordhvagatau tulyasAmarthya miti digambareNopadarzitA vyAptiH sarvathA prazithilayitumAhasarisavAsauNicauppaya sappi sthI 'jalayarANa sannINaM / bIAinirayagamaNaM kameNa uDDhe tusamagamaNaM // 24 // sarIsRpAH-bhujaparisarpAH zakunayaH-pakSiNaH catuSpadAH-siMhAdayaH sarpAH-uraHparisarpAH striyaH-strIratnAdayaHjalacarA-matsyAdayasteSAM saMjJinAm , asaMjJinAM tu ratnaprabhAyAH parata utpAdAsaMbhavAt , dvitIyAdinarakagamanaM krameNa bhavati, yathA sarIsRpAH // 87 // Jan Education Interno For Personal and Private Use Only
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 2 vizrAme 11 66 11 Jain Educationa Inte | utkarSato'pi dvitIyAyAM vAlukAprabhAyAmutpadyante, nAdhaH, zakunayaH paGkaprabhAyAM yAvadutpadyante nAdha ityAdi, yAvat matsyAH saptamyAmapIti, UrdhvaM tu sarveSAmapi samaM gamanaM, sahasrAraM yAvatsarveSAmapyutpAdAt, ataH sarIsRpAdInAmadhogamane vaiSamye'pi Urdhvagamane zaktisAmyameveti digambarodbhAvitA vyAptirnirmUlamunmUlitaivetigAthArthaH ||24|| athoktaM prakRte yojayati- evaM dhIpurisANaM bhemi ahogaI ca ahigicca / uddhaMgamaNe bheo natthi tthitteNa zrImuktI // 25 // ' evaM ' prAguktasarIsRpAdidRSTAntenAdhogatimadhikRtya strIpuruSayorbhede'pi vaiSamye'pi Urdhvagamane bhedo nAsti, tena kAraNena strINAM muktirastItiyuktirAturasya kaTukauSadhapAnakalpA'nicchato'pi digambarasya galavilagneti gAthArthaH || 25 || atha strINAM cAritrAnaGgIkAre trividhasaGghApacyA pAdonaM tIrthaM saMpadyeteti vicArabAhyo digambaraH zaGkate - abalA cIvaravariA cIvaravariANa hoi mmkaaro| mamayApariggaho khalu teNaM no thINa cAritaM // 26 // abalAH-tucchasaccAH striyaH 'cIvaravaria'tti cIvarANi - vastrANi tairvRtA - AcchAditAH bhavanti, cIvarAvRtAnAM ca mamakAro, mamatA ca parigrahaH, yenAgamaH - " mucchA pariggaho vRtto"tti, tena kAraNena parigrahavaccena strINAM cAritraM na bhavatItiH gAthArthaH // 26 // atha caraNAbhAve kiM syAdityAha - caraNAbhAvA mokkho itthINaM natthi tattha ko doso ? / nahi sAmaggiabhAvA kajjaM uppajjae kiMci ||27|| caraNAbhAvAt strINAM mokSo nAsti tatra ko doSaH ?, ko'pi nAstItyarthaH, hiH - yasmAt sAmayyabhAvAt - avikalakAraNAbhAvAnna kiJcid ghaTAdikaM kAryamutpadyate, tathA cAritrAbhAvAt strINAM mokSAbhAva iti gAthArthaH ||27|| atha digambara pUrvapakSaM dUSayitumAha For Personal and Private Use Only trayamuktau digaMbarapakSaH // 88 // .
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 2 vizrAme // 89 // jaha itthINaM vatthaM sahajAyaM tA tauba no doso / aha baMbhavayaheU to'NuguNaM saGghaviraIe ||28|| yaduktaM vastrAvRtA hi nAryaH, tatra vastraM kiM strINAM sahajAtaM brahmatrataheturvA ?, AdyaH pakSaH pratyakSavAdhitaH, nahi strINAM vastraM tvasvat sahajAtaM dRSTaM zrutaM vA, tathAtve'pi tvagiva vastraM parigraho na bhavet, dvitIyapakSe cAritrasyAnuguNam - anukUlaM vastraM, na hi yad | brahmavratahetustaccAritrAbhAvahetuH zItoSNasparzayoriva virodhAt, tathA ca siddhaM cIvaradhAraNameva cAritrahetuH, kiMca-bho nagnATa ! | abalAnAmambaraparibhogaH kiM tIrthakRdupadiSTa uta tava matAkarSaka zivabhUtinA prarUpitaH azakyaparityAgakRto vA 1, Adye tAvadvastrAvRtAnAmeva muktiH siddhA, yataH " prekSAvatAM hi pravRttiH svArthakAruNyAbhyAM vyApte" tivacanAt paramaprekSAvactvena paramakAruNyabhAjo bhagavanto nAbalAnAM muktyupaghAtakamupadizanti, tathAtve hyAstAM tAvadanyat, lokanindyA apyarhanto bhaveyuH, dvitIye tu strImiH zivabhUteH kimaparAddhaM 1 yena pApAtmanA vastradAnenAbalAnAM muktyupaghAto vihitaH, na hyAntaravairamantareNa kazcittathAvidhotkRSTasaMpadvighAtako bhavet, atha zivabhUtinaiva vastradAnaM strINAM brahmacaryapAlananimittameva vihitamiti ced AyAto'si khayameva asmaduktamArgeNa, | yato yad brahmacaryAdipAlana hetustatsaMyamaM prati heturevetisiddhaM niSparigrahatAheturvastrapAtrAdiriti, azakyaparityAgakRta iti tRtIyo'pi | vikalpaH tuccha:, pratyakSabAdhAt, bAlyAvasthAyAmivAnyAsvapyavasthAsu vastrarAhityasya sArvajanInatvAt, atha kAdAcitkameva vastrasAhityamucyate tarhi puruSANAmapi gArhasthye vastrasAhityasya sadbhAvAt puruSANAmapi muktyabhAvaprasakteH atha kAdAcitkamapi pratrajyA - | pratipacyanantaramevocyate iti cet tarhi azoMbhagandarAdiSu tadvaNamAtropayogini vastre mUrcchAyA abhAvAnna doSa iti cet ciraM jIva, tarhi zItAtapatrAtadaMzamazakAdibAdhitasya zarIrasya taccikitsAmAtropayogini vastre kuto mUrcchati vicArya mokSasAdhanasya zarIrasyo For Personal and Private Use Only abalAMgharaparibhogaH 1148 11
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA ravizrAme // 9 // M NI |paSTambhakaM vastraM dharmopakaraNaM, na mUrchAviSayaH parigrahaH, kiMtu tadatiriktasyAsaMyamanimittasya mUrchAviSayatvamAgame pratItaM, tadeva pari- abalAMbaragrahaH, nahi prAsAdaniSpAdanAbhiprAyavatA zrAvakeNa tadarthameva svAyattIkRtaM kanakAdikaM svagRhakaraNodyatena svAyattIkRtasvApateyena paribhogaH samAnaM tvayA'pi gIyate,yatastayorekaM dhamopaSTambhakatvena mokSAGgamaparaM cAzravahetutvena saMsArakAraNam ,evaM vastramapi saMyamArthamasaMyamArtha ca gRhItaM na samasvabhAvaM bhavati,nanvevaM kanakAdikasyAparigrahatvApalyA jagati kimapi parigraho na syAt , tathAtve ca dattAJjalireva parigrahAparigrahavicArAyeticed aho vaidagdhyaM bhavataH, nahi vayaM svarUpeNa sat kanakAdikaM kimapi vastujAtaM parigrahamaparigrahaM vA brUmaH, kiMtu yanmU viSayaH saMyamopaghAti tatparigrahaH, yadAgamaH-tamhA kimatthi vatthu gaMtho'gaMtho va sabahA loe?| gaMtho'gaMtho va mao mucchamamucchAhiM nicchyo||1|| vatthAi teNa jaM jaM saMjamasAhaNamarAgadosassa / taM tamapariggaho ciapariggaho jaMtaduvaghAI // 2 // " (2573-4) iti zrIvizeSAvazyakabhASye, etaTTIkaikadezo yathA-tasmAt kiM nAma tadvastvasti loke yad AtmasvarUpeNa sarvathA grantho'grantho vA ?,nAstyevaitadityarthaH, tatazca 'mucchA pariggaho vutto,ia vuttaM mahesiNe'ti vacanAt yatra vastradehAhArakanakAdau mUrchA| V samutpadyate tanizcayataH-paramArthato granthaH, yatra tu sA nopajAyate tadagrantha iti / etadeva vyaktIkaroti-'vatthAi teNe'tyAdi, | tena tasmAt , zeSaM sugamamiti zrIvi0 TIkA / tathA ca vastrapAtrAdikaM saMyamopakAraka, tathA'traivA'gre vakSyate iti, gAthArthaH / / 28 // |athAnantaragAthAyAM strINAM vastraparibhogaH kiM tIrthakadupadiSTo vetyAdivikalpatrayItrizUlyAhato vyAkulIbhUtaH palAyanadizamalabha| mAno digambaraH strINAM brahmavratadharaNAya vastradhAraNamityuktavAn , tacca sarvavisteranukUlamevetyasmadIyaM vacaH zrutvA digambareNa kiM karttavyamityupadezamAha AARISHAILEBANAPRILAULIGIBHAISA For Person and Private Use Only
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ AhAravastraM vastrapAtraguNAzca zrIprava tA jaha dehaM saMjamabhArubahaNatthamannamAIhiM / posijjA taha niyamA pAlehivi cIvarAIhiM // 29 // canaparIkSA yasmAtprAguktaM tava pramANaM 'tA'tasmAt yathA dehaM-zarIraM saMyamabhArodvahanArthamannAdibhiH-azanapAnakhAdimasvAdimaiH puSNIyAH 2vizrAme' tathA 'cIvarAIhinti cIvarAdibhiH, AdizabdAt yAvaccharIropaSTambhakaM vasatipAtrAdikaM tasyApi grahaH, vastrapAtravasatyAdimiH // 9 // saMyama pAlayetyarthaH, anyathA azanAdikamapi zarIrarakSAnimittaM na grAhyam , ayaM bhAvaH-yathA taveSTasaMyamahetuzarIrasya sthitihetave | azanAdikaM gRhyate tarhi tAdRkzarIraparipAlananimittena vastrAdinA kimaparAddhaM ,tasmAdyathA kSudhAdipIDitaM zarIraM na saMyamahetustathA zItAtapadaMzamazakAdipIDitamapIti bodhyamitigAthArthaH // 29 / / atha vastrapAtradharaNe ye guNAstAn darzayitumAha loANuvattidhammo lajjA taha baMbhacerarakkhA ya / sIAtavadaMsamasagapIDArahiassa sajjhANaM // 30 // vastradharaNe lokAnuvRttidharmaH prathamo guNo lokapratItaH, tatra loko-mayaMlakSaNo, natu tiryagAdiH, tasya lAdinimittaM vastradhAraNAsaMbhavAt , tasyAnuvRttiH-anAdisiddha AcArastallakSaNo dharmaH satyApitaH syAdityarthaH, tathA 'lajatti lajjA-vrIDA saMyamo vA, arthAtsA rakSitA bhaved , vastrAbhAve ca rAsabhAdivadavizeSeNa lajjArAhityaM syAt , lajjArahitasya ca kutazcAritrapAlanaM ?, cakAraH samuccayArthaH, brahmavratarakSA ca-vastrAvRtasya lajjayA brahmacarya syAd , anyathA vaDavAdarzanAt vADavasyeva strIdarzanAlliGgAdivikRtyA pravacanoDDAhAbrahmasevAdayo bahavo doSAH sarvajanaviditA bhaveyuH, tathA vastraiH zItoSNakAlAdiSu zItAtapadaMzamazakairyA pIDA tayA rahitasya saddhyAna-dharmazuklalakSaNaM syAd , vastrAbhAve ca kSudhAdyanAkulasyApi durdhyAnam-agnitRNAdisevAbhiprAyeNa durdhyAnaM, tatsevane cAsaMyamaH syAditigAthArthaH // 30 // atha punarapi guNAnAha // 91 // For Pemand Private
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ RAMPA zrIpravacanaparIkSA 2vizrAme // 92 // AhAravadvakhaMvasapAtraguNAzca pavayaNakhiMsA paravaggamohudayavAraNaM ca vatthehiM / tasathAvarANa jayaNA pattehiM taheva vipaNeA // 31 // pravacanakhiMsA-aho ete muNDAH! pApAtmAnaH asmadIyaputrIvadhvAdIna svajanAn pratyavAcyaM darzayanto'pi na lajante, ato mAsadgRhAdau pravizantvitivacobhiH pravacanahIlA, tathA 'paravargasya' puruSApekSayA paravargaH-strIvargastasya mohodayaH, prAyaH strIpuruSayorayameva svabhAvaH yadvasvAnAvRtaM paravagaM dRSTvA mohodayo bhavatyeva, tataH pravacanakhisA ca paravargavedodayazceti dvandvastayornivAraNaM vareNaiva syAt , anye'pi vastrAdisAdhunepathyajanyAH parSaddharmaprAptihetavo rUpavasvAdaya AcAryaguNAH svadhiyA yojyAH, nanu jinendra-1 jinakalpikAdayo vastrAdirahitA eva bhavanti, teSAM ca kathamete guNA iti cet maivaM, jinendrAdInAmapi lokAnuvRttyAdikAraNasadbhAve vastrasadbhAvasyaivAsmAkaM sammatatvAt , tatkathamiticet zRNu jinendrA api gRhasthAvasthAyAM bAlabhAve tadatikrame ca yathocitaM vastrAlaGkAravibhUSitA eva bhavanti, pravrajyApratipratyavasare tu devendropanItadevadUSyavastraM savastrapAtro dharmo mayA prajJApanIya iti vAmaskandhopari dharanti, yadAgamaH-"satve'vi egaduseNa niggayA jiNavarA cauccIsaM"ti zrIAva0ni0 (227) paridhAnabhAvastu teSAM | satyapi nAgye puNyotkarSodayAt kutsanIyatvAbhAvAt pratyuta subhagatvAca,uktaM ca "anadhyayanavidvAMso,nidravyaparamezvarAH / analaGkAra subhagAH, pAntu yuSmAn jinezvarA // 1 // " iti, kiMca-jinendrANAM guhyapradezo vasnenaiva zubhaprabhAmaNDalenAcchAdito na carmacakSuSAM | dRggocarIbhavati, yaduktaM-"aNNesiM mohodeyaheuabhAvo suhANubaMdhAo / gutidiayA ya guNA aNannatullA muNeavvA // 1 // (1116) itizrI dharmasaMgrahaNIsUtre, tadvRttiryathA-anyeSAM ca-strayAdInAM tadrUpadarzanAnantaraM mohodayahetutvAbhAvaH,guptendriyateti guptaliGgatA, cakAro'nuktasamucaye, tenAnye'pi nizchidrapANipAtrAdayo draSTavyAH, tathA coktaM-"te hi bhagavanto nirupamadhRtisaMhananAH gUDhendriyAH NORIGINAL MPLALITIERamPHONE // 92 Jain Education Inter For Personal and Private Use Only www. byorg
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 2 vizrAme // 93 // svaprabhAmaNDalAcchAditadehAH jJAnAtizaya saMpatsamanvitAH nizchidrapANipAtrAH jitapariSahA" ityAdi, evarUpAdiguNA ananyatulyA | jJAtavyAH / iti zrIdharmasaMgrahaNIvRttau / tasmAdvastraparidhAnAdinimittaM jugupsanIyAvAcyAvayavAdidarzanaM tacca tIrthakRtAM na saMbhavati, | ataH 'kAraNAbhAvAtkAryasyApyabhAva' iti nyAyAt vastrAparidhAne'pi tIrthakRtAM na lokAnuvRcyAdiguNa vilopaH, lokairapi vastraparidhAnaM mukhyavRtyA asabhyAvayavagopananimittameva kriyate, marcyAmarzvalokasya lajjayA laJjanIyAvayavagopanasvabhAvAd, ata eva lokAbhANako'pi - 'aho agho nanasya mastake maulika miti, zarIrAdizobhA tu kSudhAdyupazamanAya kriyamANe bhojane azanAdyanusAreNa | mAdhuryAdyAsvAdazarIrapuSTyAdivi guhyAvayaveSvAcchAditeSu svata eva siddhyati, na punaH prathamatastadarthameva pravRttiH, pAtrabhogastu tIrtha| kRtAM sarvathA na syAt, yataste yacchidrapANayastIrthakarAH teSAM bhojanAvasare candrAdityoM yAvacchikhA gacchati, na bindurapyadhaH patati, caturvidhajJAnabalAcca saMsaktAsaMsaktamannaM satrasamatrasaM ca jalAdikaM jJAtvA nirdoSamevopAdadate iti tIrthakRtAM pAtradhAraNe na kazcid guNaH, ye tu jinakalpikAste dvividhA - labdhimanto'labdhimantatra tatra labdhirapi karmaNAM kSayopazamavaicitryavazAt keSAMcitpAtraviSayA keSAMcidvastraviSayA keSAMcidubhayaviSayA'pi tatrApi yeSAM pAtraviSayA taiH pANipAtratayaiva bhavitavyaM, pANinaivAzanAdAvAddrIyamANe na kApi saMyamavirAdhanA, nApi pravacanajugupsA, pratyuta pravacanaprabhAvanA, sA ca labdhirevaM "mAija ghaDasahassA ahavA mAyaMti sAgarA s| ArisaladdhIo so pANipaDiggahI hoi // 1 // tti, te ca vastrANi vibhrati, tadviSayakalabdhyabhAvAt, tatrApi sAmarthyAnusAreNa | kazcidekaM kalpaM kazcid dvau kazcitrIn kalpAn bibharti teSAM ca krameNa rajoharaNamukhavatrikopetAni trINi catvAri paJca vopakaraNAni bhavanti, evaM vastrAnAvRtA api ye nazA na dRzyante te vastraviSayakalabdhimantaH, vastrajanya kAryaviSayakalabdhibhAja ityarthaH teSAM For Personal and Private Use Only jinajinakalpikasvarUpaM // 93 //
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ IMA zrIpravacanaparIkSA | 2vizrAme // 94 // jinakalpakharUpaM vastrakAryasya labdhyaiva kRtatvAdvastrAbhAvaH, nahi kazcidapyAdityodyotite vastuni pradIpamapekSate, pradIpakAryasya sUryeNaiva kRtatvAt , tatrApi zItAdisahanasAmarthyamapekSaNIyaM, pAtrANi ca vibhrati, tadviSayakalabdhyabhAvAta , teSAM copakaraNAni navaiva bhavanti, niyatasaptasaMkhyAkeSu pAtraniyogopakaraNeSu vikalpAbhAvAt , ye tu vastrapAtrobhayaviSayakalabdhimanto na te pAtraM na vA vastrANi vibhrati, dvayorapi prayojanAbhAvAd , ubhayajanyasyApi kAryasya labdhyaiva kRtatvAt , teSAmupakaraNe rajoharaNamukhavatrikAlakSaNe bhavataH, ye tvalabdhibhAjastairavazyaM vastrapAtrAdyupakaraNaM dhartavyameva, yaduktaM-"niratizayinA vastrApAtrAdikamantareNa caraNasya prasAdhayitumazakyatvA"diti zrIdharmasaMgrahaNIvRttau 226 patrAtmaka pustake 192 patre, teSAM ca madhye sAmarthyAnusAreNa kazcidekaM kalpaM dharati tasya dazopakaraNAni, yastu dvau kalpau vibharti tasyaikAdaza, yasya kalpatrayaM tasya dvAdazopakaraNAni bhavanti, yaduktaM-"patta pattAbaMdhorapAyaTThavaNaM ca6 paaykesriaa|4 paDalAiM5 rayattANaM gucchagao7 paaynijogo9||1|| 'pAyanijogutti pAtraparikaraH "tinneva ya pacchAgA10 rayaharaNaM11 ceva hoi muhpttii12| eso duvAlasaviho uvahI jiNakappiANaM tu // 2 // " 'pacchAga'tti pracchAdakAH kalpAH, dvau sautrau ekastvaurNika iti trayaH kalpAH, evamupakaraNabhedairaSTau vikalpA jinakalpe bhavanti, yaduktaM-"dugara tiga3 caukka4 paNagaM5 nava9 dasa10 ikkAraseva11 baarsgN12| ee aTTha vigappA jiNakappe huMti uvahissa // 1 // puttIrayaharaNehiM duvihora tiviho aikkakappajuo3 / cauhA kappadugeNa4 kappatigeNaM tu paMcaviho5 // 2 // duviho tiviho cauhA paMcavihovihu spaaynijogo| jAyai navahA dasahA ikkArasahA duvAlasahA / / 3 / / iti (paJcavastu. 772-3-4) evaMvidho hi jinakalpaH saMprati vyucchinnaH, yatkAlotpannaH siddhyati tatkAlotpanna eva jinakalpaM pratipadyante, nAnyaH, saMprati tathAsvarUpAbhAvAt , saMpratyekaH sthavirakalpa eva, tadvAn For Pesonand Private Use Only
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA ravizrAme // 95 // tharakappaMmi utkRSTapadikoSa parakalpikAzcetyA'pyadhiko AIMIMMINIRAHAMPITAL APRINTHITRATHIMINSANSATHEIRUSnuul MILIPPIRED HIMPI MURDERMIRRIGAMIRUNATH punarjaghanyato'pi catudazopakaraNavAneva, tAni copakaraNAni dvAdaza jinakalpoktAnyeva, mAtrakaM13 colapaTTakazceti14 caturdaza, yaduktaM-"ee ceva duvAlasa mattaga aidega colapaTTo u| eso caudasarUvo uvahI puNa therakappaMmi // 1 // iti (paM0 779) tatra ||| saMyamahetuH mAtrakaM sarvayatisAdhAraNavastugrahaNayogyaH pAtravizeSaH, sthavirakalpe utkRSTapadikopakaraNacintAyAM tu zItAdyasahiSNUn tapasvibAlaglAnAdIn pratItya yAvatsaMyamanirvAhaheturdviguNo'pyadhiko vA upadhiH zrInizIthacUAdyAgamokto'vagantavyaH, evamuktaprakAreNa jinakalpikAH sthavirakalpikAzcetyubhaye'pi prAguktaguNahetave vastrANi vibhrati, anyathA pravacanakhisAdayaH strIjanasyAtmanazca mohodayAdayo bahavo doSAH syuH, nanu parityaktasarvasaGgAnAM sAdhUnAM lokAnuvRttyA lajjayA vA kiM prayojanaM ?, pratyuta tayoH pariharaNIyatvAditicet , maivaM, pApopAdAnahetUnAmeva lokAnuvRttyAdInAM parihartavyatvAt , na punaH saMyamahetUnAmapi, pratyuta teSAmupAdeyatvAd, anyathA kathaM tvayA'pi nagnATena jalazaucamukhavivarakavalaprakSepAdikaM vidhIyate, tasyApi lokAnuvRtyantaHpAtitvAt , nanu bhavatu yatkizcid vastraparityAge, niHspRhatA tu bhavatyeva, sA ca cAritrAnuguNA kathaM bhavatAM nAbhimateti cet , satyaM, dharmopakaraNAtiriktaparityAgenaiva niHspRhatA'smAkaM saMmatA, na punardharmopakaraNaparityAge'pi, anyathA tavApi kamaNDalupicchikAdi pariharaNIyaM syAt , atha | zItAdisahanArtha vastraM parihiyate iti cet parihiyatAM nAma tadartha, paramavAcyAvayavagopananimittaM tu dhartavyameva, na hi tAvanmAtropayogivastradharaNe zItAdisahanAntarAyaH syAt , nanvAsmAkInabrahmavatadhairyajJApanAya nAgnyavratamasAkamiti cet , satya, tarhi lAvaNyAdiguNopetAbhiH sundarIbhiH saha saMvAsAsanazayanAdikamapi yujyeta, tasyApi brahmacaryadhairyajJApanAya vizeSato hetutvAt , kiMcanagnasya te vezyAdijanopAnta evopavezanAdikaM yuktaM, bhaNDikaceSTAyAH tatraiva yuktatvAt , na punaH kulastrImadhye'vAcyaM drshytst-1||95 // Fored Pies
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ PH zrIpravacanaparIkSA 2vizrAme // 96 // valaM jIvarakSAhetuH MITRA TIMINSaliHISA ITS HRIRANIBHAIRAMAILOPARISHALADAINALI Mahim l anti vAvasthAnaM yukta, loke tava tAsAM cAtinindanIyatvAd, yadi vezyAjanopAntopavezane brahmavataguptibhaGga iti cet tarhi navamaguNasthAnakaM yAvatsAdhUnAmapi vedodayo niyataH, tIthaM tAvat SaTsaptamaguNasthAnakavartisAdhvAyattaM, teSAM ca sAdhUnAM nagnabhAve tathAvidhastrIdarzanAdinA sAgArikavikRtisaMbhave kathaM brahmacaryaguptisthitiH?, kathaM vA na pravacanoDDAha ityAdikaM netranimIlanapuraHsaraM rahasi vicArya he Arya! pariharAnAryacihU,kiMca-lokabhASayA yadabhASyaM sAgArikAdikaM tannIcajAtIyo'pi kvacitkrodhAviSTo'pi kalahAdau prayojanavizeSa pratipakSaM pratyaprItihetave vAggocarIkurvan dRSTaH, paramuktakAraNAbhAve'pi kulastrIjanasyApi dRggocarIkArayaMstu tvameva dhRSTo dRSTa ityalaM tava kuviklpnyaa| evaM satyapi yadi tava vastrana rucistarhi picchikAvat mayUrapicchagrathitatathAvidharacanayA saddarikayA vA tathAvidhakASThakaupInena vA sAgArikaM tu sNgopniiymevetibhaavH|| ___atha jIvarakSAhetutvena yathA saMyamopakArakaM vastraM tathA''ha-'tasathAvarANaM'ti basasthAvarANAM yatanA-rakSA vastraireva syAd , vastrapadamupalakSaNaparaM tena vastraniSpannarajoharaNAdiparigrahaH, rajoharaNAdimitrasasthAvarajantuyatanA syAdityarthaH, tathAhi-zayanopavezanAdikiyAM cikIrSuNA zayyAsanAdigatakunthupipIlikAdipramArjanaM tAvadavazyaM karttavyam , anyathA tadgatAnekatrasaghAtastavApi sammataH, tatpramArjanaM ca rajoharaNenaiva kartuM zakyate, yadyapi pramArjananimittaM picchikA tvayA'pyabhyupagatA paramubhayakAlaM viralIkRtya pratilekhayitumazakyatvena tadgatapanakAdivirAdhanAsaMbhavAt saivAyatanAhetuH, tathA'nAvRtamukhena bhASamANasya mukhavivare sahasA makSikAdipravezastavApyadhyakSasiddhaH, sarvajJavacanaprAmANyAcca mukhanirgataniHzvAsAdinA asaMkhyAtajIvAtmakabAdaravAyukAyikavirAdhanA mukhavakhikAmantareNa nivArayituM na zakyate, daMzamazakAdimiramidrUyamANasa sahasA kaNDUyanAdi kurvato daMzamazakAdivirAdhanA, zItAdinA- ASHPASTUDHAI MULSHAMATIPATIMILSIMDISHALL A // 96 / / HAIL For Per and Private Use Only
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA pAtra saMyamopakAraka ravizrAme // 97 // BHUMIHIRamahINITIMILEEDINThumilititiRITERIAL 'midrUyamANasyAgnikAyAdisevA, ato'nekatrasasthAvaravirAdhanA,mahikAdhUmrikAdipAte'pkAyavirAdhanA cetyAdidoSAH anAvRtazcarIrasya saMbhavanti, tanivAraNaM ca na vastraivinA kartuM zakyaM, tathA jvarAdibAdhitatanostava vastrAbhAve guptadavarakasaddarikAdigRhasthopakaraNapratiSevaNayA gRhasthatulyataiva,pratilekhanAnaheM guptadavarakasaddarikAdau trasAdhanekajantuvirAdhanA pravacanamAlinyaM cetyAdidoSapratihatinimitvaMkalpatrikaM,yadAgamaH-"kiM saMjamovayAraM karei vatthAi jai maI sunnsu| sIattANaM tANaM jalaNataNagayANa sttaann||1||" (2575) ityAdi zrIvizeSAvazyakabhASye tadvRttau ca savistaramitibodhyam / atha pAtraiH saMyamopakAramAha-"pattehinti pAtraiHpatagRhAdibhiH tathaiva-vastravadeva trasasthAvarayatanA vijJeyA, tathAhi pAtrAbhAvena bhojane kriyamANe sasnigdhA dugdhAdibindavo'dhaH patanti,tatra ca pRthivyAM vidyamAnAnAM pipIlikAdInAM sadya evopaghAtaH avidyamAnAnAM ca tadgandhAdhAkRSTAnAM pipIlikAdInAM samAgamanaM, samuditAzca jantavaH kathaMcit kasyApi pAdAdinyAsena sadya eva yugapadvipadyante, makSikAdyarthamAgatebhyo gRhagodhAdibhyazca sakAzAt mahAnasaMyamaH, kuNDikAdimaNDApane'pi gRhasthabhAjanavyApAraNamasaMyama eva, yatastadapratilekhitaM sat panakakunthvAdisaMsaktaM sacittajalAdisaMsaktaM vA bhavet , kadAcidevaM doSAbhAve na manasaH zuddhiH, tadyApArAnantaraM ca patitavindunAM gRhasthakRtAyAM pariSThApanAyAM prAguktaprakAreNa jantUnAmupaghAtaH, sacittajalAdinA pAtradhAvanAdau bahavo doSA iti kuNDikAdikaM nAsaMyamanivArakaM, pratyuta kevalamasaMyamaheturiti, ata eva gRhasthapAtrabhogo'nagArANAmayogya eva, yadAgamaH-"kaMsesu kaMsapAesu, kuDamoesu vA puNo / bhuMjato asaNapANAI, AyArA paribhassai // 1 // " ityAdi zrIdazavakAlike (259) tathA pANibhyAM bhuJjAnasya drAkSAdigatatrasajantu. yatanA na syAt , tathA galanAdibhayena dadhyAdidravavastuni tvarita2 bhujyamAne tadgatajantuvipattiH syAt , tathA pAtrAbhAve'zanA-1 Ramai HamarSitamari m I ANRAINIDHIRAINM matitlemmand8010Nimilan MIIth MMITTARATHI ANIMALSINAL - nimite: Jan Education Interno For Personal and Private Use Only
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 2vizrAme // 98 // NILIUPARIANTRA dyAnayanena bAlaglAnAdInAM vaiyAvRtyAsaMbhavAt te'nukampitA na bhaveyuH, yadAgamaH-"saMsattasattugorasapANayapANIapANarakkhatthaM / vakhAderapaparigalaNapANadhoyaNapacchAkammAiANaM ca // 1 // parihAratthaM pattaM gilANabAlAduvaggahatthaM c| dANamayadhammasAhaNa samayA] | rigrahatA cevaM paropparao // 2 // "(2578-9) zrIvizeSAva0 itigAthArthaH // 31 // atha vastrapAtrAdikaM sAdhUnAM parigraho na bhavatIti dRSTAntadvArA parAzaGkAmapAkartuM gAthAmAhasaMjamanimittamitta uvagaraNaM taM pariggaho na bhave / jaha rayaNAmayajiNavarapaDimA tahasaNamaINaM // 32 // saMyamanimittameva-saMyamanimittamAtra cAritraparipAlanArtha yaditi gamyaM yadupakaraNaM-rajoharaNAdi pAtraniryogaparyantaM parigraho na bhavet , yadAgamaH-"japi vatthaM va pAyaM vA, kaMbalaM pAyachaNaM / taMpi saMjamalajahI, dhariti pariharaMti a // 1 // na so pariggaho vutto, nAyaputteNa tAiNa"ti zrIdazavai0 (247 // *) yatheti dRSTAntopanyAse, yathA ratnamayajinapratimA parigraho na bhavati,keSAM ?'taddarzanamatInAM pratimAyAmArAdhyatvena jinendra iva darzanaM-zraddhAnaM tatpUrvikA matiH-matijJAnaM yeSAM te tathA teSAmevetyarthaH, na / punarlampAkakalpAnAmanAryajanAnAmapi, yataste tAdRzI pratimA vikrIyAjIvikAmapi kurvanti tatasteSAM parigraha evetigAthArthaH // 32 // atha saMyamaparipAlananimittAdatiriktaM kiM syAdityAhasesaM puNa ahigaraNaM mucchAvisao pariggaho hoi / jaha picchiAkamaMDaludehappamuhaM tuhaM bhaNiaM // 33 // zeSa-dharmopakaraNavyatiriktaM punaradhikaraNameva, tacca parigraho bhavati, kutaH1-yato mUrchAviSayaH, yadAgamaH-"mucchA pariggaho | vutto, ia vRttaM mahesiNa"tti yatheti dRSTAntopanyAse, yathA 'tuha'tava nanATasya picchikAkamaNDaludehapramukhaM bhaNitaM, tIrthakRdbhiH UtthamaiAIIMITRAimiteethamadh RANILBAIGNITIAHILOPTI IBUPROPRIAH i lltim Spaniliyonilnainmen talathuntial JainEducationminta For Personal and Private Use Only www.jinyong
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIprabavanaparIkSA 2 vizrAme // 99 // parigrahatayetigamyaM, nanu picchikAdikamasmAkaM dharmopakaraNameva kathaM parigraha iti cet ciraM jIva, dharmopakaraNaM parigraho na bhavatIti vANastvamapi svayameva taTAdarzizakuntapotanyAyenAsmatpakSamevAzritaH, zakuntapotanyAyastvevaM - mahAsamudramadhyagatapotakUpastambhAt kazcit zakunipota uDDInaH san anyattaTAdikamupavezanasthAnamanupalabhamAnaH punaH tatraivAgatyopavizati, evaM tvamapi picchikAka| maNDalu dehaprabhRtikaM bibhrANaH zvetAmbareNa dhriyamANacaturddazopakaraNavat tavApi parigraho naveti kenacidudIritaH anyatpratyuttaradAnAsamartho dharmopakaraNaM parigraho na syAditi brUSe, paramasmAkaM yAnyupakaraNAni tAni zubhadhyAnAdivighAtakAnAM zItAtapAdInAM nivA| rakatvenAsaMyamahetu dhUmaketuprabhRtisevAparAkartRtvena prAguktaprakAreNa trasAdijanturakSAhetutvena ca tIrthakRdupadiSTatvAt saMyamaparipAlanahetavo'saMyamanivArakANi ca tava tu picchikAkamaNDaluprabhRtIni na saMyamahetavo nApyasaMyamanivArakANi, pratyuta tIrthakRdanupadiSTatvenA| dhikaraNarUpatvAdasaMyamahetava eva, tIrthakRdanupadiSTatvaM tu tavApi sammataM, na hi picchikAdikaM tIrthakRdbhirupadiSTaM dhRtaM vA, na cAstAmanyadyatkiJcit paraM picchikA tAvat pramArjanAhetutayaiva dhiyate sA kathamadhikaraNamiti ced, ucyate, na hi picchikA tAvatkevalapramArjanahetava eva dhiyate, kiMtu sAdhuliGgadhiyA, na ca picchikA sAdhuliGgam, anyatIrthikAnAmapi picchikAyA dRzyamAnatvAt, tasmA| tIrthakRdanupadiSTatvenAdhikaraNameva picchikA, kiMca- picchikA yadi sAdhuliGgaM syAttarhi digambaramAtrasyApi yujyate, yathA zvetAmbaranAmamAtrasyApi rajoharaNamukhavatrike, na caivaM digambaramate, yato digambarANAM cacAro bhedAH, tathAhi - kASThAsaGgho mUlasaGgho gopyasaGgho mAthurasaGghaceti, tatra mUlasajhe mayUrapicchikA kASThAsa ca camarIgovAlapicchikA gopyasaGke ca picchikA gopyA, mAdhu| rasaGgena ca mUlato picchikA nAteti tena digambarasya picchikAkamaNDaludehAdikaM parigraha evetigAthArthaH // 33 // atha vastrAvRtAnAM For Personal and Private Use Only picchikAderaliMgatA // 99 //
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 2vizrAme // 100 // TONG strINAM kevalajJAnaM na syAditi digambarAkRtakadalyAH kRpANakalpAM gAthAmAha jai cIvaravariANaM na kevalaM taM have tayAvaraNaM / uppaNNaMpi kayAha cIvarajoge viliijjA // 34 // yadi cIrAvRtAnAM - vastrAcchAditazarIrANAM kevalajJAnaM na bhavet, tahIMti gamyaM, tarhi tad vastraM parihitavastraM ' tayAvaraNaM' titasya kevalajJAnasyAvaraNam - AcchAdanakAraNaM saMpadyeta, kevalajJAnAvaraNIyakarmatayA pariNataM yadyadAvRNoti tattasyAvaraNaM, yathA zrutajJAna| mAvRNvan zrutajJAnAvaraNIyakarmma prakRtiriti 'yad vidyamAnaM sat yasyotpattiM pratibadhnAti tattathAbhUtaM sattadutpannamapi vinAzayatI 'ti| kRtvA utpannamapi kevalajJAnaM kadAciccIvarayoge - vastrasambandhe vilIyeta - vinAzaM prApnuyAt, tacca na saMbhavati, ato digambarAkRta| mAlajAlamiti gAthArthaH ||34|| atha prAguktamaniSTamapISTApacyA svIkurvantaM kSapaNakaM dUSayitumAha evaM cia kappijjai cIvaravariANa jai na suaNANaM / ghositaM hujjA lupijjA ahava bhaNiapi ||35|| ciazabdo'pyarthe, evamapi kalpyeta yadi savastrasya parihitavastrasya ghoSyamANamapi zrutajJAnaM na bhaved, athavA bhaNitamapi vastravato vilupyeta, zrutajJAnasyApi jJAnatvena kevalajJAnasAmyAt, kevalajJAnasyeva zrutajJAnasyApyutpattivinAzayoravizeSAt nanu zrutajJAnaM tAvat kSAyopazamikaM, tasya savastrasyApi saMbhavo na virudhyate, kevalajJAnaM tu kSAyika, tacca vastrAdau mamatAvataH kathaM syAditicet, maivaM, dehe'pi tathAsaMbhavAt dehimAtrasyApi tadabhAvApatteH, tasmAd jJAnasya svasvAvaraNApagame khakhotpatterbalIyasA'pi parAkartumazakteH zrutajJAnAdivat kevalajJAnamapi savastrasya bhavatyeva, vastrasya ca jJAnAvaraNAtmakatvAbhAvAditi gAthArthaH / / 35 / / atha vastrAdidharmopakaraNaM na kevalaM kevalajJAnAvaraNameva na bhavati, apitu kevalajJAnotpattAvupakArakamapIti gAthAtrayeNa didarzayiSuH prathamagAthAmAha For Personal and Private Use Only ZZZZZ/GP/ vastrasya jJAnAnAvaraNatA 1120011 .
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 2 vizrAme // 101 // tamhA kevalaNANaM NANAvaraNakvayaMmi so a puNo / suhajhANA suhajhANaM pAyaM bAhAvirahiassa ||36|| bAhA puNa NegavihA tathabhAvo'NegakAraNehiM bhave / katthavi asaNAIhiM katthavi vatthAhavatthUhiM ||37|| ia viSNeyaM dhammovagaraNaairitu parigaho hoi / aNNaha asaNAIhiM sarIraposo tumaM doso // 38 // yasmAtprAguktayuktisamUhAt na vastraM kevalajJAnAvaraNaM tasmAt kevalajJAnaM kevalajJAnAvaraNasya-jJAnAvaraNIyamUlaprakRtivizeSasya kSaye- sarvathA'pagame sati saMbhavati, 'so'pi ' jJAnAvaraNIya karmakSayo'pi 'zubhadhyAnAt ' zukladhyAnavizeSAt, zukladhyAnamapi 'prAyo' bAhulyena 'bAghAvirahitasya' zarIrAdipIDAzUnyasya manujasya saMbhavati, prAyograhaNAt skandalAcAryaziSyagajasukumArAdInAmanyathA darzane'pi na doSa iti gAthArthaH || 36 || atha dvitIyagAthAmAha bAdhA punaranekadhA - anekaprakArAH syuH, tadabhAvo'pi - anekavidhabAdhAnAmabhAvo'pi anekakAraNairbhavet, prati kArya kAraNAnAmapi minnatvAt, tadeva spaSTayati- 'katthavi' tti kutracit kSudhAdipIDite puruSavizeSe kSudhAjanyapIDAyA abhAvo'zanAdibhireva syAd, o| danAdInAmeva tatkAraNatvAt, evaM pipAsAjanya bAdhA pAnIyenaivopazAmyati, na punarodanAdinA, tathA zItAtapadaMzamazakAdijanyAyAH bAdhAyA vastrAdibhirevopazamaH, nanu zItAtapAdipIDAnivAraNaM vastrAdiprAvaraNaM tAvadyuktaM, kathaM punaH pAtramapIticed, ucyate, mikSA| caryAM gataH sAdhuruSNamannaM pAnaM vA'vApya pANinA bhuJjAnaH pibaMzca pANimukhahRddAhAdinA bAdhyate, tannivAraNaM tu pAtreNaiva bhavet, | yatastathAvidhamannaM pAnaM vA pAtreNaivopAdAya saMyamAbAdhayA bhuGkte pibati ca, pAtramantareNa tAdRzamanAdikaM grahItumakSamastatparityajyAnyadannAdikamanveSayato'lAbhe saMyamabAdhA syAd, bhUyasA kAlena lAme'pi svAdhyAya dhyAnAdiH upahanyeta, asaMyamanivAraNaM tu For Personal and Private Use Only vastrasya zubhadhyAnahetutA // 102 //
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA ravizrAme // 102 // SIRAMERITAMIREONIRUrian namrATastrImokSAbhAvayuktatA HINASIHALI pAtrajanyaM prAgeva nyagAdi, vicArabhUmyAdigamane tu niyamAta pAtropayoga iti gAyArthaH // 37 // atha tRtIyagAthAmAha 'iti' amunA prakAreNa prAguktayuktyA dharmopakaraNavyatirikta eva parigraho bhavati,na punardharmopakaraNamapIti jJeya-codhyam , anyathA'zanAdibhiH 'tumati tava nagnATasya zarIrapoSo'pi-zarIrapoSaNamapi doSo, mamatAviSayatvena kevalajJAnAMtarAyabhUtatvAtsaMsAraparibhramaNahetutvAdvastrAdivat , na ca zarIraM mamatAviSayo na bhaviSyatItizaGkanIyaM, svasaMvedanavedyatvAt , tanmUla evAnyatrApi mamakAra | iti prAguktam , ata eva zarIramamakAro'pi sAdhUnAM niSiddhaH, yadAgamaH-"savatthuvahiNA buddhA saMrakSaNapariggahe / avi appaNovi dehaMmi, nAyaraMti mamAiaM ||1||"ti zrIdazavai0, atha zarIramantareNa saMyama eva na syAt, ataH kathaM tatpoSo'smAkaM doSa iti cet / | satyaM, tarhi saMyamahetoH zarIrasya paripAlananimittaM vastrAdyapi kiM na svIkaroSi , azanAdivadatrApi yukteH sAmyAditi gAthArthaH | // 38 // (tribhirvizeSaka) atha nanATanATake strINAM muktyabhAvamiSTApattyaiva prasAdhayan gAthAmAha___ juttaM jaM nivANaM tuha sAsaNi kahavi natthi itthINaM / taM khalu mohAbhAvA so tAsi neva saMbhavai // 39 // | 'tuha sAsaNi'tti tava darzane kathamapi strINAM nirvANaM-mukti sti, yattaditigamyaM, yadyuktaM, ghaTata ityarthaH, yasmAt tat-nirvANaM khaluravadhAraNe mohAbhAvAt-mohanIyakarmakSayAdeva, 'so'tti sa mohanIyakarmakSayaH 'tAsiM' tAsAM strINAM na saMbhavati, gAthArthaH | // 39 // atha mohakSayAbhAve hetumAha devagurumuhapaloaNaicchAe AgayANa itthINaM / paDhama miDhanirikSaNamiha hujjA taM mahAmoho // 40 // 'devagurumukhapralokana' devagurvormukhasya nirIkSaNaM tasyecchayA, vayaM devagurumukhaM dRSTvA niSpApA bhavAma iti devagurumukhanirIkSaNo MINAR "alim // 102 // Jain Education For Personal and Private Use Only
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ avakhatAdugetihetuH zrIpravacanaparIkSA 2vizrAma // 103 // kaNThayA, AgatAnAM strINAM 'prathamam' AditaH 'iha tvadIyamaThAdau 'meNTuM' mehanaM puruSaliGgaM tasya nirIkSaNaM bhavati, dvayorapi nagnatvAt , meNTradarzanaM mahAmoho, mahAmohanIyodayahetutvAd , ayaM bhAvaH-jagatsvAbhAvyAdanAdikAlAbhyAsAcca nAgnye sati strIpuruSayoH prAyo guhyapradeza eva dRSTipAto bhavati, nAnyatreti pratItiH sarvajanAnAmanubhavasiddhava, puruSaliGgadarzane ca strINAM vedodayAnmahAmohaH ataH strINAM muktyabhAvastvadarzane yukta evetigAthArthaH ||40||ath vastradharaNe adharaNe ca dvayorapi lAbhamalAbhaM ca darzayannupasaMhAramAhatamhA tumaMpi vatthaM itthIaNukaMpayAi jai dharasi / tA duNhavi nivANaM annaha duNhaMpi duggaio // 41 // 'tasmAt prAguktayuktinicayAt yadi 'strISvanukampayA' malliGgadarzanato mA strIjanasya mohodayo bhavatviti strIjanaviSayakakRpayA tvaM vastram , apizabdAdyathA striyo vastrANi vibhrati tathA tvamapi vastraM dhariSyasi 'tA' tarhi 'duNhaMpi' dvayorapi striyAstava ca 'nirvANa' muktiH syAdeva, anyathA-vastrAdharaNe dvayorapi 'durgatayoM' nArakAdikutsitagatayo, bahuvacanamanantazastatra gamanasUcakam , ata eva bhavabhramaNamityarthaH,strINAM durgatayastu tvalliGgadarzanena vedodayAd durdhyAnAta , tava tu strIdurgatihetumArgaprarUpakatveneti | | gAthArthaH // 41 // atha nagnATanATakamAzritAnAM mUDhatvamAviSkurvannAha na muNai mUDho loo dhammaM pucchaMtameva jo gujjhaM / dasei tassa pAse dhammo tA kahimahammo a||42|| 'mUDhaH' ajJAnAvRto lokaH, he nagnATa ! tvanmArgAzrito loko na jAnAti yat ko dharmo muktisAdhaka iti, 'dharma' dharmamArga ca | 'pRcchantameva' praznaM kurvantameva yaH praSTavyapuruSo gurulakSaNo 'guhyaM gopanIyaliGgopasthAdikaM darzayati tasya pArzve yadi 'dharma' dharmaprAptiH syAt 'tA' tahi 'kahiM ti kutrAnyatrAdharmaH 1, na kvApi, kiMtu tvatsamIpa evAdharmaH, he nagnATa! tvameva pApAtmA mUrtimA amittan: PMISARTAINMalini MARHIRAIMARATHIMILAINEDAINIRUNAINITIRALIAHINIRAHASANPATIMILLIA // 10 In Education t o For Personal and Prive Only
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ N zrIprava kevalibhaktiH canaparIkSA 2vizrAma // 104 // SO ARENDSHIP LUTIPS nadharma evetigAthArthaH // 42 // iti strImuktivyavasthApanA / / iti caturviMzatyA gAthAmiH striimuktirvyvsthaapitaa| zrImadaNahillapattane zrIjayasiMhadevarAjasabhAyAmanekavidvajanasamakSaM zrIvAdidevasUrayazcaturazItivAdalabdhajayAbhimAninaM digambaracakravartinaM kumudacandrAcArya nirjitya pattane digambarapravezaM nivAritavantaH, tatra vAde strImuktivyavasthApananimittaM zrIdevasUribhizcaturazItivikalpA udbhAvitAH, te cAmI-iha khalu yasya yatrAsaMbhavo na tasya tatra kAraNAvaikalyaM, yathA zuddhazilAyAM zAlyakurasya, asti ca | tathAvidhastrISu mukteH kAraNAvaikalyaM, na cAyasiddho hetuH, yato'syAsiddhatvaM kiM strINAM puruSebhyo'pakRSyamANatvenAhocinirvANasthAnA| ghaprasiddhatvena nirvANasAdhakapramANAbhAvena vetyAdi zrIzAntisUrikRtAyAM zrIuttarAdhyayanavRttau likhitAH santi tato bodhyA:, iha tu granthagauravabhayAna likhitA iti // athotpannadivyajJAnA arhantona mikSArtha brajanti sAdhvAnItAnnAdibhuktau ca saptavidhaH pAtra| niryogo'vazyamabhyupagantavyaH syAt , tathA ca nAgyavrataM strImuktiniSedhazcetyubhayamapi dattAJjalyeva syAditi vicintya zivabhUtinA | kevalino bhuktiniSiddhA, ata ekAdazamirgAthAmiH kevalibhuktiM vyavasthApayan prathamagAthAmAha jaM kevalI na bhuMjai kiM kAraNamittha kevalaM NANaM / aha veaNiAbhAvA? paDhamavigappo na juttijuo||4|| yatkevalIna bhur3e 'itthati atra kiM kAraNaM, kiM kevalajJAnaM athavA 'vedanIyAbhAvo' vedanIyakAnudayo vA', tatra prathamavikalpaH | kevalajJAnaM sa na yuktiyuktaH, vicAryamANo yuktivikala iti gaathaarthH|| 43 // atha yuktiriktatvaM darzayatipattijjai suaNANI jo jo jamhA u hoi ahiayaro / so appaM appataraM bhujai niyameNa bhAveNa // 44 // kevalI kevalajJAnamAhAtmyAna bhute iti tadA pratIyate yadi yo yasAt zrutajJAnenAdhiko'dhikataro'dhikatamo vA bhavet so' MmmaNA // 204 // in Education tembon For Personal and Private Use Only www. byorg
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ kevalini kSutkAraNaM zrIpravacanaparIkSA 2vizrAme // 10 // BIHAmalam lpamalpataramalpatamaM ca bhute, kena svarUpeNa ?-niytbhaaven-vyaaptisvruupenn,avybhicaarennetyrthH||44|| atha prAguktamiSTApattyA svIku- rvantaM nagnATaM dRSayitumAha dIsai bahu bhujaMto bahussuo ko'vi appamaNNANI / duNNivi bahu appaM vA bhuMjaMtA kei diisNti||4|| ko'pi bahuzruto bahu-prabhUtaM bhuJjAno dRzyate, zrUyate'pi ca durbalikApuSpamitraH bahutaraghRtabhojIti, ko'pizabdo lAlAghaNTAnyAyenAtrApi sambandhAt ko'pyajJAnI alpa-tucchaM bhuJjAnaH, 'dvAvapi' bahuzrutAlpazrutau bahu bhuJjAnau alpaM vA bhuJjAnau dRzyete 'keha'tti kecidityadhyakSasiddha eva vyabhicAra iti gAthArthaH // 45 // atha vedanIyAbhAvaM dRSayitumAha bIe AgamayAhA arihaMtANaMpi veaNijadugaM / saMtudayaM puNa sAyAbaMdho bhaNio jiNidehiM // 46 // dvitIyavikalpe AgamabAdhA, yataH 'arhatAmapi puNyotkarSodayavatAmapi tIrthakRtAM sattA codayazca sattodayamitisamAhAraH, tadadhikRtyetyadhyAhArya, 'vedanIyadvikaM' sAtAsAtalakSaNaM bhavati, bandhamAzritya punaH sAtabandhaH jinendrabhaNitaH, yadAha-"tisu sAyabaMdhu"tti ekAdazAditriSu guNasthAnakeSu sAtasyaiva bandha iti gAthArthaH // 36 / / atha sati kAraNe kAryasyAvazyaMbhAvAditi kevalino'pi kSudhAyAH kAraNamAha kevaliNo'via veaNiteasaudayA chuhAiA hUMti / aNNaha bhavatyasiddhANamaMtaraM sabahA na have // 47 // kevalino'pi vedanIyasahakRtataijasazarIrodayAt kSudhApipAse bhavataH, anye'pi zItoSNAdayaH parIpahA vedanIyodaye bhavanti, yadAgamaH-"egavihabaMdhagassa NaM bhaMte ! sajogibhavatthakevalissa kaha parIsahA paM0?,goamA! ekArasa parIsahApaM0,nava puNa vedetitti" MISTRA SARAN D ITIONAL / // 105 // Jan Education Intematon For Personal and Private Use Only www.jinyong
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 2 vizrAme // 106 // zrIbhagavatIza0 8-u08| ekAdaza parISahAstvevaM- "veaNije NaM bhaMte !" kamme kati parIsahA samoaraMti ?, go0 ! ekkArasa parIsahA samoaraMti, taM0- "paMcaiva ANupuvI cariA sejA vahe a roge a / taNaphAse jalameva ya ikkArasa veaNijaMmi / / 1 (12 - 58* ) / / " | iti zrIbhagavatyAM za08 u08 / 'aNNaha'tti anyathA vedanIyakarmAnudayAt kSudhAdyabhAvAcca bhavasthakevalinAM siddhAnAM ca parasparaM sarvathA 'antaraM' bhedo na syAt, tacca tavApyaniSTaM iti gAthArthaH || 47|| atha dRSTAntadvAreNa kevalino bhuktiprasAdhanAya gAthAdvayamAha - jaha jalasittA rugvA saceaNA jAba AuaM huMti / ahavA lahaMti buDhi tayabhAve neva ubhayaMpi // 48 // evaM kevaliNo'via sarIriNo bhuttivirahiA dehe / dhirabhAvaM buDhi vA lahaMti nevatti viSNeaM // 49 // yathA jalasiktAH vRkSAH sahakArAdayaH yAvadAyustAvatsacetanAH- sajIvAstadvRkSajIvA vRkSasambaddhA bhavanti, athavA punarvRddhiM labhante, zAkhAprazAkhApuSpaphalAdibhiH samRddhibhAjo bhavanti, 'tadabhAve' jalasecanAdyabhAve taducitAhArAdyabhAve 'ubhayamapi' sacetanatvaM | vRddhimattvaM ceti na syAd upanayanamAha evaM kevalino'pi ca zarIriNo bhuktivirahitA 'dehe' zarIre sthitibhAvaM sthairyaM naiva labhante, zarIrAtpRthak bhavantItyarthaH, tathA vRddhiM sAdhikavarSASTakaH kazcitsaMjAta kevalaH tadavastha eva bhavet, zaizavAvasthameva syAt, 'pudgalaireva puddralopacaya' itivacanAt, AhArAbhAve ( sacetanasya ) tanoH zarIrasya vRddherasaMbhavAditigAthArthaH / / 48-49 / / atha nagnATa vikalpitaM dUSa| yituM prathamaM tadvikalpitamAha duhi anaMtajIve pAsaMto kevalI kaha bhuMje 1 / aNNaM tatakhutto asuIbhAvaM samAvaNNaM // 50 // anantajIvAn nigodanArakAdigatAn chedanabhedanAdyananta vedanApannAn 'pazyan' sAkSAt nirIkSamANaH kevalI kathaM bhuGkte ?, tathA For Personal and Private Use Only AhArAbhAve bhavadehavadvyabhAvaH // 106 //
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ win jagaduHkhitA'kAraNaM zrIpravacanaparIkSA 2vizrAme // 107 // h me Am A ITR n ihilmiIANSIPAHINICHIKIMEDIA NIGHARATI I NA mamifigestIn HINDIm | vidhAnapi jIvAn pazyan kevalI yadyAhAravyApAravAn syAttarhi tajIvaviSayakAnukampA kathaM syAt ?, na kathamapItikRtvA tajjIvaduHkhAtaH san kevalI kavalAn mukhe na prakSipatItyarthaH,tathA 'aNNaMta tti annapadamupalakSaNaparaM tenAnapAnAdikaM punaH 'aNaMtakhutto'tti anantakRtvaH-anantazo vArAn , azucibhAvaM' nindyaparyAyaM samApanna-samyakprakAreNa nizcayenApannaM, tAdRzamazanAdikaM pazyan kathaM kevalI tAn kavalAn bhute, na kathamapItyarthaH, iti kevalibhuktyabhAve vikalpadvayI digambarAzayArUDheti gAthArthaH // 50 // atha prathamaM vikalpaM dUpayitumAha tanno juttaM jeNaM aNaMtaduhakAraNaM bhave NANaM / puzviM niaduhaduhio pacchA jagaduhaduhI jugavaM // 51 // __ anantaduHkhavihvalAn jIvAn pratyakSaM pazyan kevalI kathaM bhuGkte iti yaduktaM tanno yuktaM, yena kAraNena 'jJAna' kevalajJAnamanantaduHkhakAraNamApadyeta, tatkathamityAha-'puciMti kevalajJAnotpatteH pUrvakAle 'nijaduHkhadukhitaH' nijena-AtmIyena duHkhenArthAtkramabhAvinA chedanabhedanAdyubhRtenAsAtavedanIyena duHkhita AsIt , 'pazcAt ' kevalajJAnotpattyanantaraM 'jugavaM'ti yugapat-samakAlaM 'jagaduHkhaduHkhI' jagatAM-caturdazarajjvAtmakalokavartinAM prANinAM yAni duHkhAni tairduHkhI-dukhabhAga jAtaH, tannidAnaM tu kevalajJAnameva saMpanna, tacca na kasyApyabhimataM, kevalajJAnasyAnantAnandahetutvAd , AstAM kevalI vItarAgaH, chamasthavItarAgo'pyanantasukhabhAg bhavati, yaduktaM-"jaM ca kAmasuhaM loe, jaM ca divaM mahAsuhaM / vIarAyasuhasseyaM, aMtabhAgaMpi nagghai ||1||"tti| kiMcakevalI vItarAgaH duHkhAtaM jIvaM pazyan tadanukampayA svayamapi duHkhAtaH syAt tatra nidAnaM kiM rAgo vA bhayaM vA?, nAyo, vIta| rAgatvasyaiva hAneH, nApi bhayaM, mohanIyasya samUlamunmUlitatvAt tatprakRtibhUtasya bhavasyAbhAvAt , tasmAnamATaraTitamakizcitkara // 17 // in Education tembon For Personal and Private Use Only
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ varSamAnaparyAyamAnatA zrIpravacanaparIkSA 2vizrAme // 108 // RAIN imms netmmmmmmm TAPAIKINI KARAMBIRMALETHIS miti gaathaarthH||51|| atha kevalinaH svarUpamAha tamhA mohavimutto sakaDaM kammaM phalaMpi tayaNuharaM / paipANiM pAsaMtotaMmutto'NaMtasuha NANI // 52 // tasmAtkAraNAt mohavimuktaH sarvathA kSINamohanIyaH 'jJAnI' kevalajJAnI, pratiprANi' prANinaM prANinaM prati pratiprANi 'svakRtaM karma' | zubhamazubhaM vA svayaM 2 kRtaM jJAnAvaraNAdikarma 'phalaMpi' phalamapi tatkarmajanyavipAko'pi tadanuharaM' tatkarmAnusAri, 'kAraNAnurUpaM kArya'miti vacanAt , zubhaM vA azubhaM vA karmajanyaM phalamapi svasvakRtakarmAnurUpamityarthaH, tathAsvarUpaM pazyan 'tadvimuktaH tAbhyAM karmatadvipAkAbhyAM vipramuktaH- svayaM tataH pRthagbhUtaH 'aNaMtasuha'tti anantaM sukhaM yasya saH anantasukho, luptavibhaktikamidaM vizepaNamiti gAthArthaH // 52 / / athAnantazo'zucibhAvamApanamannAdikaM kathaM kevalI bhute iti dvitIyaM vikalpaM dUSayitumAha pajjAo'vi pamANaM pavaTTamANo huna uNa iaroci| siMhAsaNe nisaNNo dhammakahaM kahai jaha arihA // 53 // ___'paryAyopi' pratikSaNabhAvivastusvabhAvaH so'pi 'pravarttamAno' vartamAnakAlavI 'pramANaM' vyavahAraviSayo bhavati, na punaritara:-atItAnAgatarUpaH, tasya vinaSTAnutpannatvena prakRtakAryAnupayogitvAta , na hi bhUtabhAvIndraparyAyopi gopAlaka indratayAvyavahiyate, tatkAryAkaraNatvAd , anyathA devAdibhya AgatAnAM manuSyANAM cAritrAnupapatteH, devAdInAM viratipariNAmasyApyasaMbhavAd, vartamAnaparyAya evaM vyavahAraviSayo bhavatItyatra dRSTAntamAha-'jahe'tyAdi, yathA 'siMhAsane niSaNNaH' svarNaratnamayasiMhAsanopaviSTo'rhana dharmakathA kathayati, ayaM bhAvaH-yathA vArnamAnikaparyAyamapekSya mvarNAdisiMhAsanastho bhagavAna dharmakathAM kurute, tathA vArtamAnikaparyAyamadhikRtya zAlyAdibhojanamapi kriyatAM,yuktarubhayatrApi sAmyAta ,nanu manuSyocitakutsitakavalabhojitve kevalinA'pI // 108 // For Pead Pin
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 2 vizrAme // / 109 / / bhoja | rajanasAmyaM syAt, tanna maccetasi pratibhAsate iti cet, tarhi tIrthakRtAmitarajanavajanmAdividhirapi svIkarttavyo na syAd, | nApekSayA strIkukSisaMbhavAderatyanta kutsanIyatvAt, atastvadvikalpitamanalpapApIya ityalaM vistareNeti gAthArthaH // 53 // iti kevalibhuktivyavasthApanA || atha nagnATamataM kathametAvadvRddhimupAgatamityAkAGkSAyAM gAthAmAha siva bhUippabhavamayaM eaM kAlANubhAvao vuDDhaM / mUDhANa purANaMtia bhaMtikaraM NaMta bhavaU ||14|| etadidAnImevAnantaraM lezato darzitaM zivabhUtiprabhavaM mataM 'kAlAnubhAvataH ' zrIvIrajanmanakSatrasaMkrAnta bhasmagrahakupitakalikAlAnubhAvato bhUyasAM janAnAM nimaJjanasvabhAvatvAcca vRddhiM gataM mUDhAnAM tanmatavAsinAM 'purAtana' miti jIrNa - zvetAmbarebhyaH pUrvaM pravRttamiti bhrAntikaraM bhramajanaka manantabhavahetuH - cAturgatikAnantasaMsAraparibhramaNa kAraNaM svasya pareSAM ca tadabhimukhAnAmiti gAdhArthaH // 54 // atha purAtanabhrAntirapi nagnATavacanAdeva jAyate atastadvacanapaddhatimAviSkaroti-- nagiNo pabhaNai paDhamaM amhe amhehiM niggayA tumhe / teNaM titthaM amhe tumhe titthAu bAhiriA ||15|| 'nagno' digambaraH 'prabhaNati' pUtkurute prathamaM - tIrthapravRttikAle AdibhUtA 'amhe' ti vayaM 'tumhe' tti yUyaM, 'amhehi' nti asmat 'niggaya'tti nirgatAH, prathame vayaM yUyaM cAsmannirgatA ityarthaH tena kAraNena zrIvIrapravarttitaM tIrthamasmadIyasamudAya eva, yUyaM tu tIrthabAhyA iti digambarAbhiprAya iti gAthArthaH || 55 || atha prAguktaprakAreNa digambarasya mudhAgarvavidhvaMsanAya gAthASTakena tasyaiva tIrthavAdyatAmA viSkurvan prathamagAthAmAha taM micchA jaM pacchA siaMbarA diaMbarehi uppaNNA / jaNNaM kiriAjuttaM titthaM titthaMkarA viMti / / 56 / / For Personal and Private Use Only purANatAbhramaH // 109 // .
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ Faima N zrIpravacanaparIkSA 2vizrAme // 110 // itinuditite __ yaddigambarebhyaH zvetAmbarAH pazcAdutpannAstanmithyA-asatyaM,yad-yasmAt tIrtha hi tIrthakRtpravartita "titthaM cAucaNNo saMghoso | digaMbare paDhamae samosaraNe"tti (3-265) vacanAt sAdhvAdilakSaNaM, tacca kriyAyuktaM bhavati, tatra kriyA tAvat jJAnAcArAdhanarUpA, tayA jJAnAcA rAbhAva: yuktaM-sahitaM tIrthakarA bhASante itigAthArthaH / / 56 / / atha jinoktAM kriyAmAha sA puNa kiriA tivihA NANuvayAro adsnnuvyaaro| caraNukyAro atahA uvayAro rAhaNA tesiM / / 57 // __sA punaH kriyA trividhA bhavati, tasyAstraividhyamAha-jJAnopacAraH, caH samuccaye, darzanopacAraH cAritropacArazceti traividhyaM, tatropacArazabdasya ko'rtha ityAkAGkSAyAmAha-upacArasteSAM-jJAnAdInAmArAdhanA-tIrthakadupadezena tadanukUlapravRttirityartha iti gA| thaarthH||57|| atha jJAnasyopacAramAhatattha ya NANuvayAro paraMparuvahANajogapamuhehiM / tuha sAsaNi so na suo nAmeNavi sumiNapattaNaM // 18 // tatra jJAnAdiSu jJAnopacAro yathA-"kAle1 viNae2 bahumANe3 uvahANe4 taha ceva aniNhavaNe5 / vaMjaNa6 attha7 tadubhae8 aTThaviho nnaannmaayaaro||shaati" tatra caturthAcAratapolakSaNamadhikRtya zrutArAdhanaM paramparopadhAnayogAnuSThAnapramukhairbhavati, tatra paramparA tAvat zrIsudharmasvAmino'dyayAvadacchinnaparipATI, na punaH svacchandapravRttibhAgbhyaH zivabhUtyAdimyaH pravRttA, tatsaMtAnapravAharUpetyarthaH, tayA paripATyA arthAdAgatA ye upadhAnayogAH-zrutArAdhanatapovizeSAH, tatropadhAnAni zrIAvazyakazrutArAdhanahetave zrAvakazrAvikANAmeva, yogAstu kAlikotkAlikazrutArAdhanatapovizeSAH sAdhusAdhvInAmiti, tatra zrAvakopadhAnavidherdigdarzanaM tvevaM -paJcacatvAriMzadAcAmlatapaHpurassaramuddezAnujJAdikriyayA kRtamahAnizIthayogAnuSThAnasya sAdhoH samIpe zraddhAvAn zrAvako nandivi- // 110 // Jan Education Intebon For Personal and Private Use Only
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 2vizrAme // 111 // dhipUrvakadvAdazopavAsaiH zrIpaJcamaGgalamahAzrutaskandhasyArAdhanaM karoti, tatrApi pratidinakriyA tAvadacchinnAcArya paripATyA samAgatA avagantavyA, evaM dvitIyopadhAnAdiSu zrImahAnizIthoktavidhinA''rAdhanavidhirakhagantavyaH, sAdhuvargasya tu zrIAvazyakazrutaskandhasyAcAmlAditapoviziSTairaSTabhirdinairArAdhanaM, zrIdazavaikAlikazrutaskandhasya paJcadazamirdinaiH, zrIuttarAdhyayanasyASTAviMzatyA dinaiH zrIAcArAGgasya paJcAzatA dinaiH zrIsUtrakRdaGgasya triMzatA dinaiH zrIsthAnAGgasyASTAdazabhirdinaiH zrIsamavAyAGgasya tribhirdinaiH zrIbhagavatyaGkasya paddinAdhikaiH SadbhirmAsaiH zrIjJAtAdharmakathAGgasya triMzatA dinaiH zrIupAsakadazAGgasya caturdazabhirdinaiH antakRddazAGgasya dvAdazabhirdinaiH anuttaropapAtikasya saptabhirdinaiH zrIpraznavyAkaraNasya caturddazabhirdinaiH zrIvipAkazrutAGgasya caturviMzatyA dinaizca | yathoktakriyAviziSTairevArAdhanaM syAt, evamupAGgacchedagranthaprakIrNakAdiSvapi svasvArAdhana niyatatapaH kriyAviziSTairbodhyaM, evaM zrutArAdhanavidhistava digambarasya zAsane- tvadIyadarzane, AstAM sAkSAt, svapnagatenApi nAmnA na zruto-na zravaNapathamAgataH, gaganabhakSaNAdikamasaMbhavyapi svapne saMbhavatItijJApanAyedaM darzitamitigAthArthaH || 58 || atha darzanopacAramAha egaurisrihaMtA sAyaNAcAyao na so tumhaM / jeNaM jiNapaDimAhiM saha vAso sAyaNAmUlaM // 59 // darzanaM - samyaktvaM tasyArAdhanaM tIrthakRdAzAtanAtyAgato bhavati, sa ca tyAgastava kathamapi na saMbhavati, ayaM bhAvaH samyaktvaM | tAvat sarvvavidupadiSTapadArtha sArthasya yathAvacchraddhAnaM, tacca tava durApaM, yata AstAmanyat, padArthasArthAntargatA tIrthakarAzAtanA parihAryatvena zraddhAya pariharttavyA, sA ca tvayA tathA zraddhAnaviSayIkRtya na pariDriyate, pratyutodIrya vidhIyate, tatkathamityAzaGkAyAmAha - 'jeNaM' ti | yena kAraNena tava jinapratimAbhiH sahavAsa AzAtanAmUlaM varttate, kutaH samyaktvArAdhanamitigAthArthaH // / 59 / / atha caraNopacAramAha For Personal and Private Use Only digaMbare jJAnAcArAbhAvaH // 111 //
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 2vizrAme // 112 // digaMbare samityabhAva: caraNuvayAro paMcahi samiIhiM hoi tIhiM guttIhi / so puNa tuha bhamarIe bhaTTo diTTho mae sakkhaM / / 60 / / - caraNopacAra:-cAritrArAdhanA IryAsamityAdibhiH paJcabhiH samitibhiH manoguptyAdibhistisRbhirguptibhizca bhavati, sa ca tava mate 'bhramaryA' bhikSAcaryA bhraSTo-bhraMzamApanno mayA sAkSAtpratyakSaM dRSTaH,pratyakSApalApasya kenApi kartumazakyatvAditi gaathaarthH||60|| atha samityAdhabhAvaM darzayatrAha-- jaha jAmAiapamuhA pAhuNayA aNNautthiA ahvaa| uddiTTamoaNAI bhuMjaMti taheva tumhaMpi // 61 / / yathA jAmAtRpramukhAH prAghUrNakA athavA anyatIthikAH 'adyAsmadgRhe bhoktavya'mityAdyAdaravacanaraJjitA 'uddiSTaM tannimittameyopaskRtaM yadodanAdi yAvadbhojanopayogi zAlyAdi sakalavastujAtaM taddhale tathaiva tvamapi, asmadgRha evaM gocarI kartavyeti nimantraNaraJjitaH prAghUrNaka iva ekatra bhuJjAnaH kathaM samitiguptibhAk ?, na kathamapItyarthaH, samitInAmabhAvattvevaM-sadoSamAhAraM bhuJjAnasyAneSaNIyabhojitvAt kathaM tadvirodhinI epaNAsamitiH?,aneSaNIyaM bhuktvA ca nirdoSabhojitvamAtmanaH khyApayan asatyabhASitvAt na bhASAsamitimAn , AdAnanikSepaNAsamitistu saMyamopakArivastrapAtrAdidharmopakaraNamupadadhata eva bhavati, yadAgamaH-"ohovahovangahiaM, bhaMDagaM duvihaM muNI / givhato nikhivaMto vA,pauMjija imaM vihiM // 1 // cakakhusA paDilehitA, pamajija jayaM jii| Aie | nikhivijAvA, duhaovi samie syaa|2|| (71933-4)tti" tathA paJcamIsamitiruccArAdyAhAraparyantaM pariSThApayata eva bhavanti, yadAgamaH-"uccAraM pAsavaNaM, khelaM siMghANajalliaM / AhAraM uvahiM deha,aNNaM vAvi thaavih|shaa vicchinnaM dUramogADhe,nAsanne bilavaJjie / tasapANabIarahie, uccArAINi bosire / / 2||"tti (7 / 935-6) zrIuttarA0 24 / bhojanAvasare ghRtAdisaMpRktakSarada // 112 // Marap For and Prive Oy
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ samityAdhabhAvaH tIvAhyatA ca zrIprava. canaparIkSA 2vizrAme // 113 // nAdisikthadhRtaye gRhasthaiH kuNDikAdikaM maNDayitvA bhuktyanantaraM gRhasthaireva ucchiSTasikthAdikaM pariSThApayatastava pAriSThApanikAsamitirduruttaraiva, tathA IryAsamitistu gRhasthAcAravatastava na saMbhavatyeva, evaM samitipaJcakAbhAve kuto manovAkAyaguptayopi?, nanu tarhi tIrthakRtAmapi samityAdInAmabhAvaH saMpadyate, teSAmapi vastrapAtrAdyabhAvena samitipazcakAsaMbhavAditi cet , maivaM, teSAM tathAkalpatvena prAguktayuktyA vasrapAtrAdyabhAve'pyasamitInAmabhAvAt , tatpratipakSabhUtAnAM samitInAmeva sadbhAvAt , yathA siddhAnAM pratyAkhyAnAbhAve'pyanAvitvAttatpratipakSabhUtaH saMvara eva sispati, vastutastu uktalakSaNAH samitayaH sAdhUnuddizyopadiSTAstIrthakadbhiH, | tIrthakaravarNane tu kathazcitsAdhusAmyAttIrthakRtAmapyuktA draSTavyA itigAthArthaH // 61 // atha na kevalaM pravacanagamyenaiva jJAnAdyupacAreNa hInA nagnATAH pravacanabAhyAH, kiMtu prakArAntareNApIti darzayati bhoaNanevatthehi a paJcakkhaM aNNautthiA nagiNA / nagiNA NANAIhiM NANIhiM te muNeyavA // 62 // bhojanaM tAvadekatra gRhe uddiSTaudanAdInAM bhakSaNaM, nepathyaM picchikAkamaNDaluprabhRtibhiryatirUpadharaNaM, tAbhyAM cihnIbhUtAbhyAM sAkSAdanyatIthikA eva dRzyante, yasmAdevaM tasmAd 'jJAnimiH' paMDitainanAH-nanATAH zAnadarzanacAritrai rahitAH-zUnyA eva jJAtavyAH | iti gAthArthaH // 62 / / atha kIdRzA nagnATAH kimAyattaM ca tIrthamityupasaMhAramAha evaM kiriAhINA nagiNA NANeNa titthbaahiriaa| seaMbarehiM titthaM juttehiM NANakiriAhiM // 63 / / 'evam' amunA prakAreNa kriyAhIno-jJAnAdyupacArarahito nepathyAdirahitazca jJAnena zUnyo yathAvasthitavastuparijJAnavikalaH san jainapravacanabAhyo namATaH sphuTa eva, nanu uktalakSaNo jJAnAdyupacAro hi zvetAmbarAbhyupagatAgame varttate, na punarasmadabhyupagatAgame // 113 // in Education tembon For Personal and Private Use Only
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ / zrIpravacanaparIkSA ravizrAme // 11 // Sammmmm. | 'pIticedaho devAnupriya! ata eva tvadIyAgamo'pi na sarvajJamUlakaH, kiMtu zivabhUtinA tacchiSyAbhyAM ca kauNDinyakoDavIrA- zvetAMbarA bhyAM pravartitanijamatAnusAreNa parikalpya nibaddhaH, sarvajJopadiSTe hyAgame'vazyamuktopacArANAM sadbhAvAt / atha kaistIrtha pravartate ityu-DIL... ttarArddhanAha-tIrtha saMprati zvetAmbaraireva bhavati, tairapi na nAmamAtradhArimiH, yato nAmnA zvetAmbarA api vakSyamANA rAkauSTrikAdayo / AgjayAdi nAmamAtreNaivAsmadabhyupagatamevAgamamabhyupagamyApi nijanijamativikalpitArthodbhAvanena bahujanAna vyudgrAhayantastIrthapradveSeNa tvatto'pi kiSTapariNAmAH tvadvatte'pi tIrthabAhyA eva vakSyante, atastIrthapravarttakaiH zvetAmbaraH, kiMlakSaNaiH ?-"jJAnakriyAbhyAM yuktaiH" jJAnacAritrasaMyuktaH, na punarekatareNApi vikalaiH, taistIrthApravRtteH, yadAgamaH-"hayaM NANaM kiAhINaM, hayA aNNANao kiA" iti || (3-101) iti gaathaarthH||63|| iti gAthASTakena nagnATastIrthabAhyaH pradarzitaH, atha prakArAntareNApi tathA darzayituM yuktimAha___ ahavA savapasiddhaM situMjayaujjayaMta titthadugaM / jassa ya taM AyattaM so saMgho vIrajiNatitthaM // 14 // athaveti prakArAntarodyotakaH, zatruJjayaH pratItaH ujjayantagiriH-girinAriparvataH etattIrthadvayam , AsatAM jainAH, tadatiriktA api jainasaMbandhIti vadanti,sarveSAM samyagdRzAM mithyAdRzAM cAbAlagopAGganAnAmapi prasiddhaM,tattIrthadvayaM yastha saGghasyAyattaM nizrayA varttate sa saMghaH-zramaNAdisamudAyalakSaNo viirtiirthmitigaathaarthH||64||arthtttiirth nagnATasyApi bhaviSyatIti zaGkAnirAsAya gAthAmAha ujiMtagirivivAe sAsaNasurikahaNamittha saMjAyaM / jo maNNai nArINaM muttiM tasseva tithamiNaM / / 65 // 'ujayantagirivivAde' digambaraiH saha parasparamAtmIyatvena kalahe samutpanne 'zAsanasurI' jinazAsanAdhiSThAyikA tasyAH kathanamitthaM saMjAtaM-yo nArINAM muktiM manyate tasyedaM tIrtha,tatra saMpradAyastvevaM-purA yadA idaM zrImaduJjayantamahAtIrthamAzAmbaraiH zrIzra- |||29yaa IFA In Education International For Personal and Private Use Only
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ Halin zrIpravacanaparIkSA 2vizrAme maNasaGghapArthAduddAlayitumArabdhaM tadA saGghasya kAyotsargAnubhAvena kampitAsanA zAsanadevatA nRpaparSadi dAdAnItakanyakAmukhena girinAri"ikovi namukAro jiNavaravasahassa bddhmaannss| saMsArasAgarAo tArei naraM va nAriM vA // // " iti gAthAnantaraM-"ujitaselasihare bAdaH dikkhANANaM nisIhiA jss| taM dhamma cakkavaTTi, arihanemi namasAmi ||1||"tti gAthAM caityavandanAntargatAM kRtvA samApayat ,tatpra IN pallavaciI bhRtyevaM sakalasaMghena pkhymaaneymaagaaditigaathaarthH||65| atha vivAde zAsanasurIkathanAnantaraM nagnATAH kIdRzA jAtA ityAha tatto visannacittA khamaNA pAsaMDiA vigyaasaa| nianiaThANaM pattA panbhaTThA dANamANehiM // 66 // 'tato vivAdAnantaraM vigatA-naSTA saMjJA-jijJAsitavastuviSayajJAnalakSaNA yasmAttadvisaMjJamevaMbhUtaM cittaM yeSAM te visaMjJacittAH, kAMdizIkA ityarthaH, 'kSapaNakA' iti nAma pAkhaMDam-ajJAnipraNItamArgamAzritA ye te pApaNDikAH, vigatA-naSTA idamasmadIyaM tIrtha bhaviSyatItirUpA AzA-kadAzA yeSAM te vigatAzAH, punaH ?-dAnamAnAmyAM prabhraSTAH, naite pAtrabuddhyA dAnArhAH, navA guNavavenAbhyutthAnArhA ityevaM janoktiviSayA jAtAH santo 'nijanijasthAnaM' maThAdilakSaNaM prAptA itigAthArthaH // 66 / / atha digambaraiH / / saha saMbhAvitabhAvivivAdabhaJjanAya saGghana yatkRtaM tadAha - mA paDimANa vivAo hohitti viciMtiUNa sirisNgho| kAsI pallavaciMdha navINapaDimANa payamUle // 17 // pratimAsaMbandhI kalaho mA bhUdityamunA prakAreNa 'vicintya paryAlocya zrIsaGgho 'navInapratimAnAM' adyaprabhRtinirmIyamANAnAM jinapratimAnAM 'padamUle' pAdasamIpe 'pallavacihUnaM' vastrapaTTalikAlakSaNaM lAnchanamakArSIt , kRtavAniti gaathaarthH||67|| atha zrIsakRtyamadhigatya digambaro yamyadhAttadAha HIT MAITHIHITI online For Personed Private Use Only
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravavanaparIkSA 2 vizrAme / / 116 / / taM soUNaM ruThTho duTTho khamaNo'vi kAsi nagigataM / niaparimANaM jiNavaravigovaNaM so'vi gayasanno || 68 || tat - zrIjinendrapratimAnAM padamUle zrIsaGghakRtaM pallavacihnaM jJAtvA duSTaH kSapaNako 'ruSTaH krodhAviSTaH san saGghaM prati kizcitkartumazakto jinavaravigopanamarthAttaddhetuH - 'nijAnAM' svAyattAnAM jinapratimAnAM nagnatvaM dRzyamAnaliGgAdyavayavavatvamakArSIt sa'viga tasaMjJo nagnAkArakaraNena jinendravigopanaM bhaviSyati naveti vicAraNAzUnyaH, ayaM bhAvaH - aho'smannizritapratimAkArato bhinnAkA|rakaraNAya yadi zrIsaddhena pallavacihUna makAri, kariSyAmastarhi vayamapi zvetAmbarapratimAto minnatvakaraNAya kiJciccihUnamitivicintya | matsarabhAvena jinapratimAnAM nagnatvaM vihitaM zvetAmbareNa svayaM vastradhAritvAt vastraM cihnaM kRtaM, digambareNa svayaM nagnatvAt nagnatva| meveti gAthArthaH ||68 || atha mugdhajanapratyAyanAya taccihUnamAha teNaM saMpaipamupaDimANaM pallavaMkaNaM natthi / asthi puNa saMpaINappaDamANa vivAyakAlAo // 69 // yena kAraNena vivAde samutpanne pallavacihUnaM pratimAsu saMvRttaM tenaiva kAraNena 'sampratipramukhapratimAnAM' vivAdAt pUrvakAlabhAvinInAM | trikhaNDAdhipatisaMpratinRpaprabhRtinirmApitAnAM jIrNapratimAnAM 'pallavAGkanam' aJcalacihnanaM 'nAsti' na vidyate, 'asti' vidyate punaH | sAmpratInapratimAnAM - AdhunikajinapratimAnAM pallava cihnamiti, sAmpratInatvaM kuta ityAha- 'vivAyakAlAu 'ti ujjayantagirimAzritya ( digambaraiH) saha vivAdakAlAditi gAthArthaH ||61|| atha vivAdakAlAtpUrvaM kimAsIttadAha- purvi jiNapaDimANaM nagiNattaM neva navia pallavao / teNaM nAgAreNa bheo ubhaesi saMbhUo // 70 // 'pUrva' vivAdAtpUrvakAlaM jinapratimAnAM naiva nagnatvaM nApi ca pallavaka:- aJcalacihnaM, tena kAraNena AkAreNa jinapratimAnAmu For Personal and Private Use Only girinAri vAdaH pallavaciha / / 116 //
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ GAIN HINA zrIprabacanaparIkSA 2vizrAme // 117 // HTRAFHINTAITRIBlucHITAURABHATSUPaune HARIHIDIPIRITAILHI | bhayeSAM-zvetAmbaradigambarANAM bhedo-bhinnatvaM 'na saMbhUto' nAsIt , sadRza AkAra AsIditigAthArthaH // 70 // atha boTikamata girinArisvarUpaM tatprarUpaNApUrvakanirAkaraNe hetuM ca darzayan gAthAdvayenopasaMhAramAha-- || vAdaH eaMboDiakumayaM paDiaMtitthAu dUrataradese / No titthaM bAheI vaNagiriaggI jahA nayaraM // 71 / / | pallavaciI tahavia pavaTTamANaM vivAyaheutti muNia bhaNiaMti / thUlamaINaM esA juttidisA daMsiA NeA // 72 // ___ yadyapyetadvoTikakumataM pravacanaliGgAbhyAM sarvathA sAdhAbhAvena zAkyAdivattIrthAddarataradeze patitaM, na bAdhate tIrtha, yathA rAko|STikAdayastIrthAntavartinAM zrAddhAdInAM zaGkotpAdakatvena tIrthabAdhAkAriNo na tathA'yaM digambara iti, tatra dRSTAntamAha-yathA 'vana| giryagniH' araNyaparvatavartivahanirna nagaraM bAdhate, darataravartitvAt , pratyAsannastu prAkRtajanatRNakuTI jyAlayana bAdhate, tarhi kima| rthametanmataprarUpaNaM kRtamityAzaGkAmapAkaroti-'tahavitti tathApi ca pravarttamAna-vidyamAnametat , na punarjamAlyAdivaniHsattAkIbhUtam , ata eva kadAcidvivAdaheturbhavatItijJAtvA bhaNitamiti na doSaH, atha vivAde samutpanne etAvadbhaNanena kiM syAdityAha'thUlamaINaM ti sthUlamatInAM-matto'pyalpamatInAM na punardharmasaMgrahaNIvizeSAvazyakAdivRttiniSNAtamatInAM viduSAmapi esa'tti eSA yuktidizA darzitA jJeyA-jJAtavyA, sthUlamatibhiranayA yuktidizA nagnATAstiraskaraNIyA iti gAthAyugmArthaH / / 71-72 / / athAdhikAropasaMhAramAha| evaM kuvAkhakosiasahassakiraNami udayamAvaNNe / cakkhuppahAvarahio kahio a. diaMbaro pddhmo||73|| 'evaM' prAguktaprakAreNa kupakSakauzikasahasrakiraNe udayaM prApte 'cakkhutti cakSuH-svakIyaM locanaM tasya yaH prabhAvo-mahimA niilaa-0||117|| my mindianimashamimicwmummy sanni liam Naam in Education tembon For Personal and Private Use Only
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ granthamahimA zrIprava- canaparIkSA ravizrAme // 11 // baraH kathita tatprabhAvarahitakiraNasahitakAnyabhavan / tanAtyAmatayA bhAsana Imamimah ima AAPLAIMAHINICHITRI SalmuaamaAPRIMARTHI dirUpagrahaNazaktistena rahito-vikalaH prathamo digambaraH kathitaH, ayaM bhAvaH-udite hi sahasrakiraNe yathA kauziko nijacakSuH- prabhAvarahito bhavati, ayaM hi jagatsvabhAvo yattAmasazakunikulasya sUryakiraNA atizyAmatayA bhAsante, yadAha zrIsiddhasenadivAkaraH-"saddharmavIjavapanAnaghakauzalasya,yallokabAndhava! tavApi khilAnyabhUvan / tannAdbhutaM khagakuleSviha tAmaseSu,sUryAMzavo madhukarIcaraNAvadAtAH // 1 // " iti, tathA kupakSakauzikasahasrakiraNasaMjJite'smin prakaraNe kupakSANAM purastAdudbhAvite kupAkSikavizeSo di-|| gambaraH nijacakSuH-kuzraddhAnarUpA kudRSTistatprabhAvarahito bhavati, tasya svamatikalpitAH kuyuktayo na sphuranti, athavA kudRSTireva sudRSTibhavati, evaMvidho digambaraH kathita iti gAthArthaH / / 73 // athAyaM digambaraH kasmin saMvatsare kasmin gurau vidyamAne sati kathita iti pradarzanAya gAthAmAha navahatthakAyarAyakiasamamahimaMmi cittasiapakkhe / gurudevayapugNudae sirihIravijayasuguruvAre // 74 // ia saasnnudygiriNjinnbhaasiadhmmsaayraannugyN| pAviapabhAsayaMto sahassakiraNo jayau eso||75|| 74|| athaitatprakaraNakartRnAmagarbhitAmAzIrabhidhAyikAM gAthAmAha-ia mA0 vyAkhyA prAgvat // 75|| iakumvakosiasahassakiraNaMmi pavayaNaparikSAvaranAmaMmi digaMbaranirAkaraNanAmo bIovIsAmo sammatto iti zrImattapAgaNanabhonabhomaNizrIhIravijayasUrIzvaraziSyopAdhyAyazrIdharmasAgaragaNiviracitasvopajJakupakSakauzikasahasrakiraNe zrIhIravijayasUridattapravacanaparIkSAparanAmni prakaraNe digambaranirAkaraNanAmA dvitIyo vizrAmo vikhyAtaH (graMtha 1000) RAIPilimmunMATURGINITAMARPAHILIARPUR Inn Education Intention For Personal and Private Use Only www.n yong
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ ___ atha paurNimIyamatanirasanastRtIyo vizrAmaH paurNimIyakotpatti zrIpravacanaparIkSA 3vizrAme // 119 // atha paurNimIyakamataM bibhaNiSuH kinAmA paurNimIyakamatAkarSakaH kasmAt gaNAt kasmin saMvatsare kiMnimittAnirgata iti| jJApanAya gAthAmAha aha caMdappaharippabhavaM puNNimamayaM vddgnnaao| egAraiguNasaTThIvarise gurubaMdhu'mariseNaM // 1 // 'artha' ti boTikavaktavyatAnantaraM kramaprAptaM boTikotpatterbhUyasA kAlenApi vidyamAnApatyakamidameva jAtamiti gamyaM, kiMlakSaNam| 'candraprabhasUriprabhavaM' candraprabhAcAryAtsamuttham , anena vizeSaNena tanmatAkarSakazcandraprabhasUriH pradarzitaH, 'vaTagacchAt' vRhadgacchAnirgata iti nirgamagaNo'pi darzitaH, kasmin saMvatsare ?-'ekAdazaikonapaSTivarSe ekonaSaSTayadhikaikAdazazatavarSAtikrameAdvikramasaMva|tsarataH, anenotpattisaMvatsaraH pradarzitaH, kena hetunA ?--'gurubandhvamarSeNa' guruvandhuH-zrImunicandramUristasyAmarSeNa-matsareNeti | gaNAnirgamahetuH sUcita itigAthArthaH // 1 // athAmarSakAraNapradarzanAya gAthAdvayamAha gurubhAyA muNicaMdo saMviggo Asi suuripyptto| kassai teNa paiTeM karijamANaM suNia rusio // 2 // _tammahaviddhaMsamaI bhaNai paihA na sAhuNo kiccN| davatthaottijuttiM japaMta mahaMtasaddeNa // 3 // yugmaM caMdraprabhAcAryasya gurubhrAtA-satIrthyaH AcAmlAditapo'nuSThAnakaSTena saMvigno bahuzruto gaNanAyakatAM prAptaH zrImunicandramarirAsIt , tena kasyacinmaharddhikasya zrAddhasya pratiSThAM kriyamANAM zrutvA ruSTa:-krodhAviSTazcandraprabhAcAryaH tasyAH pratiSThAyA mahotsavavidhvaMsa ItemiditamIIIIIIIIIIIIIIIIIIINDAI MAHILDERLIRIDAINIRAIMILSINARAINEER HAIRanANABERDARNIHDIMPAINI m e in Education tembon For Personal and Private Use Only www.neborg
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ HTML paurNimIyakotpattiH zrIpravacanaparIkSA 3vizrAme // 120 // AMAVALI namatiH san pratiSThA sAdhoH kRtyaM na bhavati, kiMtu zrAvakakRtyamiti bhaNati, kiM kurvan ?-bho lokAH! pratiSThA dravyastava iti yuktiM | jalpana mahAzabdena, bADhasvareNetyakSarArthaH // bhAvArthastvayaM-tadAnIM kila rAjazrIkarNavArake zrIcandraprabhamUriH zrImunicandramUriH zrImAn devamUriH zrIzAntisUrizceti catvAro'pyekaguruziSyAcAritriNo'bhUvana , teSAM madhye samadhikajJAnAdiguNaiH sarvajanapadavikhyAtaH zrImunicandrasUriH, anyadA zrIdharanAmA kazcinmahardikaH zrAvako bahuvittavyayena mahAmahaHpUrva zrIjinendrapratimA pratitiSThApayiSuvRddhatvAt zrIcandraprabhAcArya prati moktavAn-bhoH pUjyA ! madIyamanorathasaphalIkaraNAya pratiSThAkRte zrImunicandrasUrInAjJApayateti, mahAntamuparodhaM ca kRtavAn , candraprabhAcAryazcintitavAna-mayi vRddhe satyapi kathaM zrImunicandrasUriH pratiSThAM karotItyabhimAnatyAgAkSamaH tanmahotsavavidhvaMsanAya bho caturazrAvaka ! vidhinA pratiSThAM kuru, na hyAgame sAdhoH pratiSThAkRtyamuktaM, kiMtu dravyastavatvena zrAvakasyaiva yuktamityAdiyuktyA vi0 saM0 1149 varSe zrAvakapratiSThA prarUpitA, saGghanApyupekSya tiraskRtAH, tata ekAkItyasau kAraNe'pi patatIti vicintya | zrImunicandrasUrimatsareNa matabhedakaraNAya saM0 1159 varSe adya rAtrau mama padmAvatyA AgatyoktaM-zrAvakapratiSThA pUrNimApAkSikaM cetyanAdisiddhaM tvaM prarUpayeti vacasA mayA pUrNimApAkSikaM kariSyate, dvitIyA pUrNimA prakAzitA, tataH zrIsaGghana pravacanopaghAtakaM vacanaM mA bRhItyAkrozito'pi pratyuktavAn-yadi padmAvatyoktaM na pramANIkriyate tarhi sA mayi kupyatIti vacasA saGghoktamapratipadyamAno'sAvaminivezItikRtvA saGghabAhyaH kRta iti vyatikaravAn candraprabhAcAryo matsareNa prathama zrAvakapratiSThA prarUpitavAniti | gAthAdvayArthaH // 2-3 // atha candraprabhAcAyodbhAvitAnumAnaprayogaghaTitAM gAthAmAha HINEMAIF // 120 // Jan Education For Personal and Private Use Only .
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIparacanaparIkSA zvizrAme // 12 // MARRIAHINILITATPIR HTMISHRA zrAvakAtiSThAniSedhaH jiNapaDimANa paiTThA na sAhukajaM tu davathayabhAvA / ahavA sAvajjattA kusumehiM jiNiMdapUyaca // 4 // jinapratimApratiSThetipakSaH, na sAdhukAryamiti sAdhyaM, tuzabdAt zrAvakeNaiva kAryamiti dvitIyamapi sAdhyaM codhyaM, dravyastavabhAvAt-dravyastavatvAt sAvadyatvAceti hetudvayam , atra sAvadyatvAditiheturna candraprabhAcAryodbhAvitaH, kiMtu tilakAcAryohAvitaH, tilakAcAryastu tadanvayItikRtvA prasaGgatotra likhito'pi hetuH 'tilago kuvakhatilago'tti trayastriMzattagAthAta Arabhya nirAkariSyate, kusumaijinendrapUjeveti dRSTAnta itigAthArthaH // 4 // dabamapahANa daviNaM thaovi jiNabhatti dhammamittaM vA / dUsai na kiMci kiccaM muNiuciapaikiccesu // 5 // atha sa eva tAvaditthaM praSTavyaH-bho candraprabhAcArya ! adya yAvadacchinnaM tIrthamAsIt na vA?, neti vaktumazakyatvenAsIdityeva vaktavyaM, tacca tIrtha sAdhupratiSThAmAzritamuta zrAvakapratiSThAM vA?, yadi sAdhupratiSThAmiti brUSe tarhi kiM tvaM tIrthabAhyabhavanenAtmAnaM kezayasi ?, atha pUrvamavidhirevAsIditicet tarhi vidhiM kurvANo'pi tvamacchinnaparamparAyAtatIrthabAhyaH saMpanna iti vidherihaivaitatkalaM prAsaM, paratrAsAdvidheH kiM phalaM bhAvIti svayameva kimiti na paryAlocayasi ?, atha pUrva zrAvakapratiSThevAsIt ,paraM kiyatA kAlena caityavAsimiH sAdhupratiSThA vyavasthApiteti cet tarhi etadvacanaM tvayaivAptenoktamasmAbhiH zraddheyaM uta tabyaJjakamanyatkimapyasti ?, AdyapakSe divyakaraNamantareNa tvayyAptatvameva ko gaIbhIkSIrapAyI zraddadhAtIti pallavamAdAya daryatAM, dvitIye tabyaJjakaM tvadutpaceH pUrva pratiSThitAsu pratimAsu amukena zrAvakeNeyaM pratimA pratiSThitetyAdivarNAvalI utAgamo vA AptajanapravAdo vA', nAyaH, kaskhAmapi pratimAyAM tathAvarNAvalyA anupalabdheH, paraM yatra kApi jIrNapratimAsu varNAvalI tatrAmukamarimiH pratiSThitamamukavimpamityAdirUpeNa // 22 // For Pesonand Prive Only
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 3vizrAme // 122 // tadbhAdhikaiva varNAvalyupalabhyate, nApi dvitIyaH, kvApyAgame amuka zrAvakeNa pratiSThA kRtetyanupalabdheH pratyuta "thuidANa 1 maMtanAso2 jiNa AhavaNaM 3 taheva disibaMdho 4 / nettummIlaNa5 desaNa 6 guruahigArA ihaM kappe ||1|| " iti zrIpAdaliptasUrivacaH, tathA-rUpyakacolakasthena, zucinA madhusarpiSA / sa netronmIlanaM kuryAtsUriH svarNazalAkaye // 1 // ti zrIumAsvAtivAcakavacaH, tathA "sadaseNa dhavalavattheNa veDhiaM vAsadhUvavatthehiM / abhimaMtiuM tivAraM sUriNA sUrimaMteNaM ||2|| ityAryazrIsamudrAcAryavacaH, tathA "to iTuM saMpatte | hemasilAgAitavihipuvaM / jiNanettummIlaNayaM kareja vaNNe nisaMtattho || 1 || acchInilADasaMdhisu hiaevia sirapayAi ekNNe / | rayayassa vaDiAe gahiamahU thiramaNo sUrI || 2 || iti zrIharibhadrasUrivacaH, tathA - vihivayaNaM ca pamANaM suttuttaM jeNa ThAvaNAguruNo / kajA jiNabiMbANaM taM ca savisayaM havai karaNe // 1 // iti zrIhari bhadrasUrivacaH, ityAdipravacanapramANapuruSaviracitasvasvapratiSThAkalpAdivacAMsi tvaduktavacobAdhakAnyevopalabhyante, nApi tRtIyaH, pUrvaM zrAvakapratiSThA''sIt kiyatA kAlena caityavAsibhiH sAdhupratiSThA vyavasthApiteti tIrthapravAdAnupalabdheH pratyuta zrI zatruJjayamAhAtmyazrI mahAvIracaritrAdau zrIzatraJjayASTApadAdiSu zrI| nAbhasUri kapilakevaliprabhRtisAdhubhiH pratiSThA kRtetyevaM pravAda upalabhyate, ityAdiprAJjalayuktilezenApi tiraskarttavyA candra| prabhAcArye satyapi yAvattadudbhAvitAnumAnAbhAsAdiracanA tatpratipakSabhUtairanumAnAdibhirna nirAkriyate tAvatkepAJcinmugdhAnAM durvidagdhAnAM ca zaGkApizAcIparAbhRtirnApaitIti vicintya tatparAkaraNAyopakramyate, tathAhi pratiSThA na sAdhukRtyaM, dravyastavatvAt, kusumAdinA | jinapUjAvaditiprathamAnumAne dravyastatvAditi padadvayAtmakasya hetodvayorapi zabdayorvaikalpikaparyAyAnudbhAvya dUSayituM gAthAmAha'aMgAramahao davAyario sayA'bhavo' ti vacanAt, 'dyumnaM dravyamRktha' mityAdivacanAcca dravyaM kimapradhAnamuta draviNaM ceti Jain Educationa International For Personal and Private Use Only zrAvakapratiThAniSedhaH // 122 // .
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhIpravapanaparIkSA vizrAme // 123 // rARIANISPIRICIPPIcA kiM jinAnupadiSTatvAt uta vikalpadvayI dravyazabdaviSayiNI, stavo'pi kiM jinabhaktiH ? prAkRtatvAdvibhaktilopaH dharmamAtraM veti vikalpadvayI stavaviSayiNI, zrAvakaprati| tathA ca dravyastavatvaM nAma kimapradhAnajinabhaktitvaM vA apradhAnadharmatvaM vA draviNajinabhaktitvaM vA draviNadharmatvaM vA ?, upalakSaNAd SThAniSedhaH 'dravyaM hi bhAvakAraNa' mitivacanAdbhAvastavakAraNatvaM vetyAdivikalpajAlapatitazcandraprabhAcAryavikalpito'numAnamIno maraNAtithiH saMpannaH san 'munInAM' sAdhUnAmucitAni-jinopadiSTatvena yogyAni pratiSThAkRtyAni "thuidANa? maMtanAsora jiNaAhavarNa taheva disibaMdho4 / nettummIlaNa5 desaNa6 guruahigArA ihaM kappe // 1 // " ityAdi pada kRtyAni teSu kizcidapi kRtyaM na dUSayati, arthA SayatItyakSarArthaH, bhAvArthastvayaM-jinapratiSThA na sAdhukRtyaM, dravyastavatvAditi ko'rthaH ?, apradhAnajinabhaktitvAt , tatra jinabhaktI | tAvadaprAdhAnyaM kiM jinAnupadiSTatvAt utopadiSTe'pyApavAdikatvAt sArambhatvAt zrAvakadharmAntarbhUtatvAd vA?, Aye zrAvakeNApi / kathaM kartavyA syAt ?, jinAnupadiSTasya dharmAnuSThAnasya zrAvakANAmapyanucitatvAd , atha jinopadiSTatve'pyApavAdikatvAdaprAdhAnyamiti dvitIyo vikalpazcet tarhi 'kAraNaNiko'pavAda' itivacanAt tatra kAraNaM kiM pratiSThAkRtimantareNa sthAtuM gantuM vaktuM bhoktuM vA na zakyate ?, aihikArthasiddhyabhAvo vA svargAdyanavAptirvA zrAvakadharmanyUnatA vA ?, nAdyau pakSI, pratyakSabAdhAt , pratiSThAkRtimantareNApi sthityAdikriyaihikArthasiddhyorupalambhAt , na tRtIyaH, AgamabAdhAt , pratiSThAmantareNAnekeSAM tiryagmanuSyANAM svargAvApteH zravaNAt , caturthe tvazeSakRtyasaMpanno'pi yadi prAtiSThAM na karoti tarhi zrAvakadharmanyUnatA, tatkRtau ca pUrNateti pratiSThAyAH zrAvakadharmaparipUrNatAhetutvaM saMpanna, tasyA apyapradhAnabhaktitvaM syAttarhi prAdhAnyaM kasyocyate iti paryAlocya nApavAdikatvena hetunA |jinabhakteraprAdhAnyaM siddhyati, atha sArambhatvAditi tRtIyo'pi vikalpazcettarhi pratiSThA kiM caturvidhAhAropavAsapratyAkhyAnavadeka zrAvakANAmapyanucitatvAd , a santareNa sthAtuM gantuM vaktu / wanramma For Personal and Prive Only
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravapanaparIkSA vidhAme // 12 // svabhAvaikakriyAtmikA utAnekasvabhAvakriyAkalApAtmikA vA, nAdyaH pakSo'dhyakSabAdhAta , dvitIye kiM sarvA api kriyAH pratiSThAyAH|zrAvakaprati|sArambhAH sacitajalaphalakusumAdisAdhyA uta kAzcana ,nAdyo'dhyakSavAdhAta , netronmIlanAdikriyANAM nirArambhatvena sarvajanapratIta SThAniSedhaH vAd, atha kAzcana sArambhAH kAzcana nirArambhAzceti cettarhi yAsu kriyAyu sArambhatvaM tAH kriyA adhikRtya tava mate jinabhaktaraprAdhAnya siyatu, paraM yAsu nirArambhatvaM tAadhikRtya prAdhAnye siddhe apradhAnajinabhakteriti tvadupanyasto heturbhAgAsiddhigrasto bodhyA, bAgho'pi, tadaMze sAdhukRtyatvasyAnapAyAditi sArambhatvamapyaprAdhAnyaheturna syAt , atha sAdhudharmApekSayA zrAvakadharmo na pradhAnaH, | yadAgama:-"gAratthehiM ca sabehi, sAhavo saMjamuttara"tti // zrIutarA0 (108*) zrAvakadharmAntarbhUtA ca jinabimbapratiSThA, ata iyaM 0 jinamaktirapradhAnabhUtaiveticet tarhi zrAvakadharmAntarbhUtApi jinabimbapratiSThA sAdhusApekSA nirapekSA vA ?, sAdhunirapekSeveti cedaho| devAnupriya! zrAvakadharmamAtrasyApi sAdhusApekSatve pratiSThayA kimaparAddhaM? yataH sA sAdhunirapekSavocyate, tatkathamiticet zRNu, kazci|dvivekI zrAvakaH sAdhudharma pratyasamarthaH samyaktvamUladvAdazavratarUpaM zrAvakadharma pratipadyate, tatra sAdhorapekSA'vazyaM vaktavyA, sA caivaM-sa zrAvako vidhinA zrAvakadharma pratipattukAmaH prazastamuhUrte candravale ca sati zucIbhUto bhavyavaskhAdyalaGghanazarIro'nekasAdharmikasamavAya| sahitaH sUrisamIpamupAgatya niyojitakarakuDmalo vinayAvanatottamAGgaH mUriM pradakSiNayati, sugandhAdinA pUjayati namasyati vandate stauti ca, pazcAtsakalAmapi nandisAmagrI praguNIkutya gurvAjJayA gurubhiranujJAtapradeze sthitvA gurubahumAnaparAyaNo gujiyA IryA|pathikI pratikramya kSamAzramaNapUrva mukhavatrikA pratilikhya ca kSamA0 icchakAri bhagavan ! tumhe amha zrIsamyaktvasAmAyikazrutasAmA|yikadezaviratisAmAyikaArovAvaNI deve baMdAvehetyAdigurvAjJAMpratIcchan gurubhiH saha devAnamivandate, tatodvAdazAva-vandanakapUrvakaM // 14 // ) For Person Prive Only
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 3vizrAme // 125 // nandisatrazravaNanimittaM saptaviMzatyucchavAsamAnaM kAyotsarga vidhAya nandisUtrasthAne namaskAratrayaM gurumukhAcchRNoti, zrutvA ca guru- zrAvakAti| mukhena samyaktvaM dvAdaza vratAni coccarati, gururapi zrAvakamastake varddhamAnAbhirmuSTibhirvAsanikSepaM kurvan 'ahavaM bhaMte ! tumhANa samIve STApratiSedhaH | micchattAo paDikamAmI' tyAdyAlApakAdizrAvaNenoccArayati, tadanu sapta kSamAzramaNAni, nandi pradakSiNayatazca zrAvakasya mastake sarirvarddhamAnAbhimuSTibhirvAsanikSepaM karoti, zrAvako'pyAtmAnaM kRtArtha dhanyaM ca manyamAnastaM vAsaM pratIcchati, tato gurumukhena yathA| zaktyupavAsAditapaH karoti, marizvataM puraskRtya zrAvakadhamopabRMhaNAnimittaM tadutsAhaparAM dharmadezanAM vidadhAti, tataH zrAvakastINoM'haM / / | saMsArasamudramityAdyAtmAnaM manyamAno yathAzakti saGghapUjAmAtodyAdi zrAvakazrAvakazrAvikAdInAM yathocitadraviNadAnaM ca saGghasame| tazcaityaparipATimapi vidadhAti, kiMbahunA ?, yathA yathA pravacanaprabhAvanA bhavati tathA tathA pravartate, evamekAdazopAsakapratimAprati| pattirapi bhAvanIyA, AstAmanyata , namaskArasahitapratyAkhyAnaghaTikAdvayamAnasAmAyikAdyuccarannapi gurusAkSikaM gurumukhenaivoccarati, | kimaGga punaH pratiSThA mAdhunirapekSeti, nanu kusumAdibhirjinapUjA sAdhunirapekSava dRzyate, tathA pratiSThA'pyAstAmiti cet tarhi pAkSi| kAdikapauSadhakaraNaM nandivAsAdinirapekSaM dRzyate tadvatsamyaktvapUrvakadvAdazavatoccAro'pyAstAM, yuktestaulyAt , tasmAddharmASThAnamAtre sadRza eva kAraNAdividhirnAnveSaNIyaH, kiMtu paramparAgamAnusAreNa yathA''mnAyaM kasyacit kvacita kvacidapekSA'napekSA vA'bhyupagantavyA, tena kusumAdidravyapUjAvidhau gurUpadezapUrvakatvenaiva gurusApekSatvamabhyupeyam , evamanyatrApi yathAsaMbhavamAyojyaM, kiMca-tavAmiprAyeNa dravastavasAmye'pi zrAvakeNa kimupakRtaM yatsamyaktvAdyuccArasamaye zrAvakamastake vAsakSepaM tatkarNayoH sUtrAlApakazrAvaNaM sUrireva karoti, tIrthakRtA ca kimaparAddhaM yatrailokyapUjyAyAmapi tatpratimAyAM vAmakSepamantranyAsaM zrAvaka evaM karoti, na punaH For Pesonand Prive Only
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ A UDIO zrIpravacanaparIkSA 3vizrAme // 126 // mUriH, paraM jJAyate tvayA bhagavataH ko'pyaparAdhastathA kRto yena bhagavatA sarvathA durIkRtaH, kiMca-bho candraprabhAcArya ! yadi tubhya- zrAvakAtimevaM rocate tarhi sthApanAcAryapratiSThAyAM ziSyapravAjane mUripadadAne ca vAsakSepaM zrAvaka eva karotu, anyathA'rddhajaratIyanyAyamanu SThApratiSedhaH saratastava mahati saMkaTe patanaM syAt , atha zrAvakapratiSThitasthApanAcAryasya purastAta sAdhUnAM pratikramaNAdikAH kriyAHna zuddhyanti zrAvakavAsakSepeNa ca ziSyaH sAdhuH sUrizca na syAt , tarhi zrAvakapratiSThitAyAH pratimAyAH purastAtkathamIryApratikrAntipurassaraM devavandanAdikAH kriyAH sAdhavaH kuryuH ?, kathaM vA zrAvakapratiSThitA pratimA tIrthakarakalpA bhavedityAdyapi kiM na paryAlocayasi ?, nanu ziSyamastake vAsanikSepaH siddhAnte bhaNitaH, yadAgamaH-"khaimi vaTTamANassa niggayaM bhagavao jiNavariMdassa / bhAve khaovasamie vaTTamANehiM to gahi // 1 // " zrIAva0ni0 (3-735) etaccUrNiyathA-tato bhagavaM aNuNNaM maNasIkarei, tAhe sakko vayarAmae / thAle divagaMdhagaMdhikANi cuNNANi choDhaNa sAmi uvagato, tAhe sAmI sIhAsaNAo udvittA paDipuNNaM muThiM kesarANaM geNhati, tAhe goamasAmippamuhA ikkArasavi gaNaharA IsIoNayA parivADie ThaMti, tAhe devA AujagIasadaM ni maMti, puvaM titthaM goamasAmissa davehiM guNehiM pajavehiM aNujANAmitti cuNNANi sIse chubhati, tato devatANivi cuNNavAsaM ca pupphavAsaM |ca vAsaMti, gaNaM ca muhammasAmissa dhure ThAvettANaM aNujANeti'tti zrIAvazyakacUrNau 464 saMkhye pustake180 patre iti|cet tarhi pratiSThAyAmapi samAna,zrIsiddhasenazrIharibhadromAsvAtivAcakaprabhRtimahApuruSaprakRtapratiSThAkalpAdiSu sUrikRtyatvenaiva vAsanikSepAderuktatvAd , athAsmAkaM cUrNirekha pramANaM, na punaH pratiSThAkalpAdiriti cettarhi cUrNikArasya pratiSThAkalpakartAraH sammatA asammatA vA ?, nAntyo'sammatatvAd , Aye sutarAM pratiSThAkalpAnAM prAmANyaM siddhyati, anyathA mAtA me bandhyeti nyAyaH saMpadyate, // 126 // HIKARANPHEIRTANTRIPATHIANISMISHRAIRNALISinha asmRRIAL Jain Educational For Personal and Private Use Only
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrAvakapratichApratiSedhaH zrIpravacanaparIkSA 3vizrAme / / 127 // na hi cUrNikAraM pramANatayA'bhyupagamya cUrNikAreNa pramANIkRte puruSa prAmANyAbhAvaM vaktuM zakyate,atha zrIsiddhasenazrIharibhadrasUriprabhRtimireva kRtA amI pratiSThAkalpA iti nAmAkaM samyagAstheticettarhi saMpratyaGgopAGganiyuktyAdikamapi zrIsudharmakhAmyAdikRtamiti kathamAstheti, yuktaH samAnatvAd , atha pratiSThAkalpokto vidhiH kvApi nopalabhyate'to nAstheticettarhi pratiSThava nAGgIkartavyA, anupalabdhasyApyaGgIkAre zazaviSANasyApyaGgIkArApatteH, atha nAmamAtreNa pratiSThA siddhAnte samupalabhyate, yduktN-"niadvmpuvjinniNdbhvnnjinnbiNbvrpitttthaasu| viarai ya patthaputthaya sutitthatitthayarapUAsu // 1 // "(27-306) itizrIbhaktaprakIrNake iti cettahi nAmamAtreNaiva pratiSThA zraddheyA tathaivopalambhAt ,na punarvedikAyavArakASTAdazasnAtrAdividhirapi,tasya kvApyanupalambhAd ,atha pratiSThAkalpe sa vidhirupalabhyate iti cedalaM vivAdena, teSu sUrereva pada kRtyAnyuktAni, evamuktayuktyA zrAvakadharmAntarbhUtAyA api pratiSThAyAH sAdhusApekSatve siddhe na kiJcidanupapanna, yato yathA zrAvakadharme'pi samyaktvamUladvAdazavatoccAre pratimAyuccAre ca ahaNNaM bhaMte ! ityAdiryAvadvAsanikSepAdikaM sAdhukRtyaM saGghabhaktyAdikaM ca zrAvakakRtyaM tathA pratiSThAyAmapi 'thuidANa1 mantanAso2' ityAdIni paT kRtyAni sUrisaMbandhIni zeSamazeSaM tu dravyavyayAdisAdhyaM sacittajalaphalapuSpAdisAdhyaM ca zrAvakakRtyameva,tathA caikasyA api pratiSThAyAH kvacidaMze sAdhukRtyatvena sAdhudharmAntarbhUtatvaM kvacidaMze zrAvakakRtyatvena zrAvakadharmAntarbhUtatvaM cetyubhayamapi na virudhyate, tathA cAnumAne bAdhaH sphuTa eva, sAdhukRtyatvena siddhe'pi pratiSThAkRtye tadabhAva sAdhanAta , na caikasya kAryasyobhayasvabhAvatvaM kathaM saMbhavatIti zaGkanIyam-ekasminneva putre mAtRputrItvapitRputratvayorikhAdhyakSasiddhatvAd , ata eva RSabhadevasya nAbheyo mArudevazcetyabhidhAnadvayamapyaviruddhaM, nanu yadi kadAcidAcAryAdisAmayyabhAve tIrthakRdabhimukhIbhUya tIrthakRtpratimA vA puraskRtya kiMci RAILED // 127 in Education Internation For Personal and Private Use Only
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 3 vizrAme // 128 // Jain Educationa dratAdikaM zrAvakaH pratipadyate yatra vA zAsanadevatArpitaliGgaH pratyekabuddhAdizcAritraM pratipadyate kathaM tatra vAsanikSepAdisUrikRtyamiti | cetsatyam, AcAryAdyabhAve kAraNavazAt svayameva vratAdikaM pratipadyamAnaH paralokArAdhako bhavati, na punastathA zAsanapravRttiH, ta| syAzrAgamoktamUrisApekSatvAd, ata eva kAraNikatathAvidhacaritAnupatitadamayantInilakamaJjarI narmadA sundarIdRSTAntenAga| moktavidhiM pariharan mUrkhazekharo bhaNyate, na hi caritAnuvAdamanusRtya vidhivAdaH pravarttate, tathA pravarttane ca zrIvIradRSTAntena jIva| tormAtApitroH putrasya pravrajyA agrAhyA syAt, zrIgautamadRSTAntena kautukavilokananimittamekAkinA'pyAcAryeNa rAjAntaHpure ga| manamekAkinyA ca rAjJyA saha vijanapradeze ca saMcaraNaM karttavyaM syAt, zrIsthUlabhadradRSTAntena vezyAgRhe caturmAsakakaraNaM na doSa| bhAg bhavet, atimuktadRSTAntena mRttikApAliniruddhajale patadgrahaplAvanaM kSullakaiH karttavyaM syAt, tathA ca pravacanamaryAdA dattAJjali - tAmApadyeta, tasmAccaritAnuvAdena na vidhiH pravarttanIyaH, kiMca- yadidaM damayantyAdicaritAnuvAdamadhikRtya pravartyate tadA pratiSThA - | kRtyaM zrAvikAyA evopapadyate, na punaH zrAvakasyApi tatrApi lagnazuddhyAdyanveSaNaM vedikAyavArakAdikaraNamapyucchinna saMkathaM bhavet, | nanu zrAvakasyApi kvApi pratiSThAkRtyamuktamasti yaduktaM - " na paDDA tassa kayA dANaM dAUNa sayalasaMghassa / teNeva dukkhabhAro bhave | bhave hoi aiguruo || 1 ||" iti stavane iti cetsatyaM, pratiSThAyAM prAguktayuktyA kathaMcit zrAvakasyApi tatkartRvyavahArasyAviruddhatvAd, yathA samyaktvamUladvAdazavatAni zrAvakeNoccaritAnIti, evaM satyapi yadi stavanavacomAtramavalambya zrAvaka pratiSThAvyavasthApanasamIhA | syAt tarhi "namivinamikulAnvayibhirvidyAdharanAmakAlakAcAryaiH / kAzahadAkhye nagare pratiSThito jayati jinavRSabha || 1 ||" iti stadhanavacanAtsUripratiSThA'pi kathaM na samIhyate ?, tasmAt kathaMcicchAyakakRtyatvamapi pratiSThAyA na viruddham, etena 'koi sAvago For Personal and Private Use Only zrAvakapratiSThApratiSedhaH // 128 // .
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ IMAG zrIprava zrAvakapratiThApratiSedhaH dhanaparIkSA 3vizrAme // 129 // a ilumin PillmmentarnammHRIES AmARIRAMPANIONLINFSARALIAMMALAITINA jiNapaDimANaM paDhamapaiTThANaM kareI' ityAdIni kalpacUAdivacanAni tathA'nyAnyapi ca sthAnakakathAkozakalyANakaprakaraNopamitibhavaprapazcAdisaMbaMdhIni kupAkSikatilakatilakAcAryeNa svamativikalpitapratiSThAkalpe mugdhajanabhrAntijanakAnyudbhAvi- tAni tAni nirastAnIti bodhyam ,uktayuktaH sarvatrApyavatArAta ,kaciccAnyathAbhiprAyeNa cUAdiSu vidyamAnasyAnyathAmiprAyavatA tilakAcAryeNa vilalpitasya dravyastavatvAditihetorapradhAnabhaktitvAditi prathamo vikalpazcandraprabhAcAryasya pAzakalpaH saMpanna iti pradarzitaM1, atha jinapratiSThA na sAdhukRtyamapradhAnadharmatvAditi dvitIyo vikalpazcettatrApi dharme'prAdhAnyaM kiM jinAnupadiSTatvamityAdiprathamavika-| lpodbhAvitavikalpajAlakavalitatvAdakiMcitkara eva 2, atha jinapratiSThA na sAdhukRtyaM draviNajinabhaktitvAdititRtIyo vikalpazcetso'pyayuktaH, tathAhi-draviNena-sauvarNikAdidhanenArthAn draviNalabhyena sazcandanAdipUjopayogivastujAtena jinabhaktiH sA draviNajinabhaktistasyA bhAvo draviNajinabhaktitvaM tasmAt draviNajinabhaktitvAditihetuH saMpannaH, sa hetuH pratiSThAlakSaNe pakSe varttamAnaH kiM zrAvakocitakRtyamAtravartI nigadyate utAcAryocitakRtyamAvartI vA ubhayakRtyavartI vA ?, nAdhaH, siddhasAdhanAt , pratiSThAyAM dezena zrAvakocitakRtyeSu sUrikRtyatvAnabhyupagamAt , dvitIye stutidAnAdiSu SaTsu sUrikRtyatvena siddhAntasiddheSu marikRtyavAbhAvasAdhane sphuTa eva bAdhaH, hetuzca tadaMze zabde cAkSuSamiva svarUpAsiddhaH,stutidAnAdiSu sUrikRtyeSu draviNajinabhaktitvAbhAvAt, tRtIye heto gAsiddhiraMzato bAdhazca, yataH pratiSThopayogikRtyamAtravartItiheturucyamAnaH mUrikRtyeSvavartI bhAgenAsiddhaH, tadaMze sUrikRtyatvAbhAvo'pi sAdhayituM zakyate, tadabhAvasya sAdhukRtyatvasya siddhAntasiddhatvAt , siddhAntasiddhe vastuni tadabhAvasAdhanAyAnumAnasyApravRtteriti draviNajinabhaktitvAdititRtIyo'pi vikalpo'kiJcitkara eveti3, evaM draviNadharmatvAditi caturtho'pi randuISHMISE // 129 // Jan Education Interno For Personal and Private Use Only anw.jainelibrary.org
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ ' zrIprava zrAvakAti MAIN SThApratiSedhaH canaparIkSA 3vizrAme // 130 // MastiRomantTimespand vikalpastvadAzAvallIpallavanahetuna syAt , tasyApi sa hetuH kiM zrAvakocitakRtyavartItyAdivikalpatrikajvalanajvAlAkalApakavalita- tvAd ,evamupalakSaNasUcitaM bhAvastavahetutvAdityapi pUrvoktavikalpatrikakavalito'samartha eva4,etena caturthagAthAyAM 'ahavA sAvajjatti padena yo dvitIyo hetuH sAvadyatvAditi so'pi nirasto bodhyaH, sUrikRtyAMze sAvadyatvAbhAvena svarUpAsiddheriti gaathaarthH||5|| atha | 'davamappahANe' tyAdyanantaroktagAthAhetucaturbhagI nigaditA, tasyAM yAni dUSaNAni tAni sUtrata eva darzayannAha bhaMgesu causu bhAgAsiddho heU a sajjhavaMjho'vi / jaM deseNaM duNhavi ahigAro iha pihaae||6|| caturyu bhaGgeSaktalakSaNeSu heturbhAgAsiddhaH, caH punaH sAdhyavanbhyazca-bAdhitaH, apizandAdvivakSayA kvacidaMzato bAdho hetuzca svarUpAsiddha ityAdyapi bodhyaM, kuta evaM ?-'yat' yasmAdiha-pratiSThAyAmadhyakSasiddhe pratiSThAkRtye dezena,na punaH sarvathA, dvayorapi-mUrizrAvakayorapyadhikAraH, he gautama ! pratiSThAvidhAvetAvatkRtyaM zrAvakakaraNArha metAvaJca sarikaraNAhamityevaMrUpeNa zrIvIropadiSTatvAdityakSarArthaH, bhAvArthastvayaM-jinapratiSThA na sAdhukRtyaM dravyastavatvAditi ko'rthaH-sArambhajinabhaktitvAcchAvakadharmAntarbhUtatvAdI, ubhayathA'pi zrAvakocitakRtyamAtravartitvena pakSakadeze vartamAnAdbhAgAsiddhaH, yathA pakkAmraphalaM sacittaparihAriNA na bhoktavyaM, sarvAtmanA jIvapradezAptatvAt , jalAgnI zItArtena sevyau uSNasparzAdhikaNatvAcetyAdayo bhAgAsiddhA hetavaH,tathA pratiSThAyAM zrAvakavaddezataH sAdhorapyadhikArAt sAdhukRtyatvamapi siddhAntasiddhaM, tathA ca sati tadabhAvasAdhane bAdha eva, 'dhammigrAhakapramANenAvadhRte sAdhye tadabhAvasAdhane bAdha evaM tivacanAt ,yadA ca dravyastavatvaM nAma dravyapUjAtvamitivivakSyate tadA svarUpAsiddho hetuH syAt , nahi || pratiSThA dravyapUjocyate, pratiSThAmahasi jinapUjA'dya kriyate iti lokavyavahArasyApyabhAvAt , pratiSThitAnAM pUjAmiprAyeNa kusumA // 130 // For Personal and Private
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 3vizrAme // 13 // dimiH kriyAvizeSaH pUjocyate, anyathA pratiSThAyA vaiyarthyamApadyeta, apratiSThitAyA api pratimAyA dravyapUjArhatvAt , yadaMze|zrAvakAtisarikRtyatvaM tadaMze sUryakRtyatvasAdhane bAdhaH, kriyAmAtre ca sAdhanezato bAdha ityAdyanumAnaprayoganipuNaiH svayameva bhAvyamitigAthArthaH SThApratiSedhaH | // 6 // atha pratiSThAyAM kiM sUrikRtyaM kiM ca zrAvakakRtyamiti spaSTayituM gAthAmAha tatthavi jamaNAraMbhaM jiNabhaNiaMtami suuriahigaaro| sesesu a ahigAro gurUvaesA gihINaMpi // 7 // 'tatrApi pratiSThAyAmapi 'aNAraMbhaM' nirArambhaM kriyAkAle sacittAnupayogi tadapi yad jinabhaNitam , anena vizeSaNena | nirArambhamapi jinAnupadiSTaM na mokSAGgamiti jJApitaM,hitavacane jinAbAyA eva prAdhAnyAd , yaduktaM-"ANAi tavo ANAi saMjamo tahaya daannmaannaae| ANArahio dhammo palAlapUluvva paDihAi // 1 // " iti jinAjJAmantareNa svabuddhyA sundaramapyasundarameva, yadAgamaH| "appAgamo kilissai jaivi karei aidukkaraM tu tvN| suMdarabuddhIi kayaM bahuyaMpi na suMdaraM hoI // 1 // " itizrIupade0(414)"taMmi"tti tasminirArambhe jinabhaNite sUreH-AcAryasyopalakSaNAdupAdhyAderapi parigrahaH,tasyAdhikAro jinAbA,zeSeSu ca gurUpadezAd'gRhiNAmapi' zrAvakANAmapi, upalakSaNAt zrAvikANAmapi, svasvakRtyeSu adhikAraH, pratiSThAkalpoktavidhinA kvacitkRtyepu zrAvakANAM kvacica zrAvikANAmapyadhikAra ityarthaH, gurUpadezAdityanena yAdRcchikapravRttiH zrAvakazrAvikANAmapi nociteti jJApitaM, anyathA kANakuNyAdayaH zrAvakAH zrAvikAca vandhyAvidhavAdayo'pyadhikAriNyo bhaveyuH, na ca teSAmadhikAraH, pratiSThAkalpAdau niSiddhatvAditi gAthArthaH // 7 // atha sUrizrAvakayoruktakRtyaM savyaktaM sadRSTAntaM ca vibhaNiSurgAthAyugmamAhathuidANa maMtanAso jiNaAhavaNaM taheva disibNdho'| nettummIlaNa desaNa guruahigArA jiNuvaihA ||8|| S anitam D // 13 // For Person and Private Use Only
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrAvakAtiThApratiSedhaH zrIpravacanaparIkSA 3vizrAme // 132 // rahajattaNhavaNapamuhaM sAvayakiccaM sacittamAIhiM / jai gaNaharapayaThavaNA jinniNddeviNdvaavaaraa||9|| yugmaM stutidAnAdayaH pada guroradhikArA jinopdissttaaH| 'rahajatte'tyAdi, rathayAtrAsnapanapramukhamazeSa zeSa zrAvakakRtyaM, tatra hetumAha| 'sacitte'tyAdi prAyaH zrAvakakRtyaM sacittAdibhirdravyaiH syAt , tAni ca sAdhUnAM na sparzaviSayo'pi, tathaiva jinAjJeti codhyaM, athottarArddhana dRSTAntamAha-'jahe tyAdi, yathA gaNadharasya padasthApanA 'jinendradevendravyApArAt' tIrthakaddevendrakriyAbhyAM bhavati, na punaH kevalena tIrthakRtA, na vA zakreNa, kiMtu ?, ubhAbhyAmeva, tatra jinendrakRtyaM niravadyaM, zeSaM tu devendrAdisurakRtyaM sacittAdidravyasAdhyamapi, tathAhi-prathamasamavasaraNe candanakarpUrAdisarvottamasugandhadravyaniSpannena divyavAsena vajramayaM sthAlaM bhRtvA karAbhyAmA|dAya devendraH samAyAti, bhagavAn zrIvIrastu ratnasiMhAsanAdutthAya zakrahastagatasthAlAd ghanataraniviDAM vAsamuSTiM bhRtvAra kramasthi| tagautamAdimastakeSu "upajjae vA vigamae vA dhuvae vA" ityanujJAtrikaM kurvan pratyekaM vAsamuSTikaM prakSipati, anye ca bahavo devA | devyazca bhaktibharollasitamAnasA vismayotphullanayanAH tIrthakRdgaNadharAdidarzanenAtmAnaM dhanyaM manyamAnA divyacandanAdisugandhavAsa| muSTiM jalasthalasamudbhUtadivyakusumavRSTi ca gautamAdInAmupari kurvanti, na caitatkRtyaM jinendradevendrayoranyatareNa kartuM zakyate, trailokyapUjyo'pi zrIvIrajinendro gautamAdInAM mastake zakrAnItavAsamantareNa kiM prakSipati ?, AnItamapi vAsaM nijapaTTadharatayA vyavasthApanIyAnAM gaNadharANAM gaNadharapadasthApanAnimittaM zrIvIramantareNa kaH karoti ?, bhagavadvAsakSepAnantaraM devAnAmapi | pUjyo bhavati gaNadharAdisAdhuvarga iti jJApanAya devadevIbhivinA kusumAdivRSTiM ke kurvantItyAdivyatikaraNa saMyoga eva phalavAn , | yadAgamaH-"saMjogasiddhI phalaM vayaMti,na huegacakeNaraho payAI" iti (Ava0ni0 102) etaddaSTAntena dAAntikayojanA tvevaM NIS H IDARI 32 / Jan Education For Personal and Private Use Only
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIprava. canaparIkSA .mms zrAvakAtiSThApratiSedhaH 3vizrAme // 13 // kAryA, pratiSThAkRtyamapi sUrizrAvakayoranyatareNa kartumazakyaM,jaghanyavidhAvapi zrAvakAnItavAsamantareNa pratimAnAM mastake mantranyAsaM ca kurvan dakSiNakarNe ca kiM prakSipati ?, AnItamapi vAsaM sUrINAmapi jinendrabuddhyArAdhanIyAnAM jinapratimAnAM mastake kaH prakSipati , na caivaM sAmAnyasAdhukRtA pratiSThA sUrerapramANaM bhaviSyatIti zaGkanIyaM, svahastadIkSitasAdhuriva sAmAnyasAdhudIkSitasAdhuravizeSeNa pramANIbhavanniva svapratiSThitapratimeva sAdhupratiSThitApyavizeSeNa pramANamevetiprasiddheHna punarmahAkenApi zrAvakeNa dIkSitaH sAdhuH syAt ,evaM zrAvakapratiSThitApratimA'pi prAjJazekharaM candraprabhAcArya vihAya nAnyasya kasyApi pramANaM bhavedityAdi netre nimIlya paryAlocyamiti gAthAyugmArthaH / / 8-9 / / atha siMhAvalokananyAyena candraprabhAcAryasyAzaGkAmAhaaha bhAvatthayaheU davathao na ya muNINa so jutto| japaNaM muNINa maggo siddhaphalo bhaavthyruuvo||10|| atha bhAvastavaheturdravyastavaH, sa ca munInAM na yuktaH, yad-yasmAt ,NamityalaGkAre, munInAM mArgoM bhAvastavarUpaH 'siddhaphala' | siddhaM phalaM dravyastavasya bhAvastavalakSaNaM yasya sa tatheti gAthArthaH // 10 // atha munInAM mAgoM mAvastavarUpaH kuta ityAha AraMbhakalusabhAvo katthavi natthittha puNNa jinnaannaa| desANo sAraMbho sAvayadhammo advtho||11|| / ___atra-munimArge kutrApi ArammeNa-pRthivyAdivirAdhanayA kaluSabhAvaH-AvilasvabhAvo nAsti, tatkuto ?, yato munimArge jinAjJA pUrNA varNate, 'sabAo pANAivAyAo veramaNa'mityAdirUpeNa jinopadiSTamArgaH, sarvAtmanA munibhiraGgIkaraNAt , caH punaH, 'zrAvakamArgo dravyastavaH', kuto?, yataH sa 'dezAjJo' dezena-aMzenAjJA yatra sa tathA, tatkuto?, yataH sArambhaH pRthivyAdyArambhAdhyavasAyakaluSita ityarthaH, ayaM bhAvaH-jinendrairutsargataH sAdhumArga evopadizyate, tatrAzaktasya 'thUlAo pANAivAyAo veramaNaM' AMERITAM ARHIR A HEERIT.Immittarianhi. hem "HTINATHPANISHAIRAHAILIPARAN // 13 // Jan Educationembon For Personal and Private Use Only www.jinyong
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ DAINIK zrIprava- || ityAdi yathArucipratipannavratamArgaH zrAvakadharmo nigadyate, ayaM ca mArgaH sarvaviratisamudrApekSayA gopadakalpaH, yadAgamaH-cattAri- zrAvakAticanaparIkSA taragA paM0, taM0-samudaM tarAmittege gopatitaM taratI"tyAdi,(sthAna010-359) atra samudraprAyA sarvaviratiH, gopadaprAyA ca deza-ID SThApratiSedhaH 3vizrAme | viratiruktA, AjJA ca viratimAtraviSayiketi dezAjJaH-alpAjJaH zrAvakaH, tathA ca kathaM sAdhuvyastavAdhikArI syaaditigaathaarthH| // 13 // 11 // atha dravyastave sAdhoradhikAro na yukta ityatra sammatimAha yataH-bhAvaJcaNamuggavihArayA ya davaccaNaM tu jinnpuuaa| bhAvaccaNAu bhaTTho havija dbccnnujjutto||12|| ___ 'bhAvArcanaM' bhagavatAM pAramArthikapUjanamugravihAritA, casvAvadhAraNArthatvAt udyatavihAritaiva, dravyArcanaM tu, tuzabdo bhAvArcanApekSayA gauNatvasAdhakaH, taki ?-'jinapUjA' mAlyAdibhirbhagavadarcanA, bhAvArcanAdbhaSTaH-sarvasaGgatyAgaM kartumazakto bhaveta dravyArcanoyuktaH, tatparamparapuNyAnubandhipuNyakanibandhanatayA tasyApi bhAvArcanAmUlabIjabhUtatvAditi, sarvasaGgaparityAgalakSaNaM (bhAvArcana), tacca sAdhumArga eva, tadvilakSaNastu zrAvakamArgoM dravyAnamiti zrIupadezamAlAyAmapyuktamitigAthArthaH / / 12 // athoktaM mithyApacyA dRSayitumAha evaM te jai buddhI siddhaM amhANa sammayaM satvaM / muNikajaMse bhAvatthao a houtti tuha vayaNA // 13 // he candraprabhAcArya! yadyevaM-prAguktaprakAreNa 'te' tava buddhiH-matiH syAt tarhi asmAkaM sarvasammatameva-tvaduktamasmAkamapISTameva, tatkathamityAha-'muNikajaMseti pratiSThAyAmapi munikAr2yAMze stutidAnamantranyAsAdisAdhukarttavyArheze bhAvastavaH, cakAro'vadhAraNe, bhAvattava eva, 'houtti bhavatu, tava vacanAt , tvayaivoktaM-sarvo'pi munimArgo bhAvastava eva, mantranyAsAdau munimArgatvaM tu / // 134 // Manu HATIAHIMIRAHEIR MINISTimins Imaanikuthya mantillmitratilifethRRE in Education tembon For Personal and Private Use Only
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrAvakapratiSThApratiSedhaH zrIpravacanaparIkSA vizrAme // 135 // idAnImeva kizciddarzayiSyate, atra tava vacanAditi bhaNanenAsmAkaM tu jinAjJayA dravyastavatve'pi sAdhukarttavyatAyA anapAyAdityagre darzayiSyate iti jJApanArthamitigAthArthaH // 13 // atra netronmIlanAdikaM tu munikRtyameveti darzayati muNikajaM puNa haribhaddaomAsAIpaiTThakappesu / vihivAe carie puNa kevalikavilAinimmaviaM // 14 // munikArya punaH zrIharibhadromAsvAtivAcakapratiSThAkalpeSu, upalakSaNAdvahuvacanAcca zrIsiddhasenadivAkarazrIpAdaliptasamudrasUrikRtapratiSThAkalpeSvapi, mantranyAsanetronmIlanAdikaM sUriH kuryAdityevaMrUpeNa vidheruktatvAt , tathAhi-"to iThaM saMpanne hemasilAgAimaMtavihipuvaM / jiNanettummIlaNayaM karejja vaNaM nisaMtitthA // 1 // acchInilADasaMdhisu hiaevi a sirapayAie vaNNe / | rayayassa vaTTiAe gahiamahU thiramaNo suurii||2|| itizrIharibhadramUrikRtapratiSThAkalpe,tathA "rUpyakaccolakasthena,zucinA madhusarpiSA / (tan) netronmIlanaM kuryAt , sariH svarNazilAkaye ||1||"ti zrIumAsvAtivAcakapra0, tathA "thuidANa1 maMtanAso2, iti zrIpAdaliptasUripra0 tathA 'sadaseNa dhavalavattheNa veDhiaM vAsadhUvavatthehi / ahimaMtiuM tivAraM sUriNA sUrimaMteNaM // 1 // " iti zrIsamudrasUriH, tathA 'mUriH pratiSThAM kuryAditi nirvANakalikAyAmityAdipratiSThAkalpavacanAtsAdhukRtyaM vidhidenava siddhaM, tathA "nipphAia jayaNAe jiNabhavaNaM suMdaraM tahiM biNbN| vihikAriamaha vihiNA paivijA asaMbhaMto // 1 // (1129) iti pazcavatukasUtre, asyA vRttiH-niSpAdya yatanayA-pariNatodakAdigrahaNarUpayA 'jinabhavanaM' jinAyatanaM sundaraM 'tatra' bhavane vimba bhagavato vidhikAritaM sad athaca vidhinA vakSyamANena pratiSThApayed asaMbhrAntaH-anAkulaH samiti gAthArthaH" itizrIharibhadrasUrikRtavRttau patre |104, atrApi vidhivAdena zrAvakasya pratiSThApanamuktaM, tathA caritAnuvAdenApi yathA 'carie puNe tyAdi, caritAnuvAde kapila CRUIPMARRIA magar // 135 // PAM Jan Education Interior For Personal and Private Use Only
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA zvizrAme // 13 // zrAvakapratiSThApratiSedhaH M DD kevalyAdinimmitaM, tathAhi "kevalyeSa svayaMbuddhaH, zvetAmbaraziromaNiH / kartA pratiSThA ko'pyeSa, puNyAnAmudayastava // 1 // tata- zvAvantinAthena, prArthitaH kapilo muniH| pratyaSThAtpratimA mantrapUrva cUrNa vinikSipan // 2 // " iti zrIhemAcAryakRtazrImahAvIraca|ritre11 sarge,tathA "pratiSThApya jinendrANAM,pratimA nimmitA nvaaH| vidhinA marimantreNa,guruNA brhmcaarinnaa||1|| iti samyaktvakomudyAM tRtIyaprastAve tRtIyakathAyAM,tathA "pratiSThAmahatAM yo hi,kaaryetsrimntrtH| sorhatpratiSThAM labhate,yathA vApastathA phlm||1|| iti bRhacchatruJjayamAhAtmye, tathA "sarvatIrthodakaiH savauMSadhIbhirdevatAhRtaiH / zAstroktavidhinA bhUpaH, pratiSThAmapyakArayat // 1 // |vAsAkSatAH sUrimantreNAbhimanvya pavitritAH / kSiptA dhvajeSu daNDeSu, caityabimbeSu sUribhiH // 2 // iti vi0 saM0477 varSe niSpane | zrIzatruJjayamAhAtmye laghuni, tathA tatraiva-tatra "evaM siMhaniSAdAkhyaM, prAsAdaM bhrtaadhipH| kArayitvA pratiSThApya, jinAMzcApUjaya tataH // 1 // iti zrIza0 aSTApadaprAsAdapratiSThAdhikAre, evamanekeSvapi caritreSu bharatAdInAM zrInAbhasUrizrIvidyAsAgarasUriprabhRti|miH pratiSThA kArayitRtvena prayogA dRzyate,na punaH svayaM pratiSThAkarttatveneti / tathA jIrNapratimAsvapi 'zrIjagatsUribhiH pratiSThitaM | zrImahAvIraM vimba'mityAdirUpeNa sUrINAM vimbAnAM ca nAmaparAvRtyApi sarirevopalabhyate, na punaH kvApyamukazrAvakeNedaM bimba prati|SThitamityAdhupalabhyate, evaM prAsAdaprazastyAdAvapi bodhyam , evaM vidhivAdacaritavAdAbhyAM pratiSThA munikAryatvenaiva siddhA, na caivaM | pUrva kathaJcicchrAvakakRtyatvenApyuktA tathA cAsaMgatiriti zaGkanIya, vastugatyA'ntyakriyaiva phalavatItikRtvA sUrikRtanetronmIlanAdikriyaiva pratiSThocyate, sA coktaprakAreNa mUrikRtyatvenaivAgamasiddhA, sA ca tavAbhiprAyeNa bhAvastavatayaivAvivAdena sAdhukarttavyatayA pratiSThA siddhatISTApattirasmAkamiti gaathaarthH||14|| atha dravyastavatvena hetunA pratiSThAkRtyaM sAdhonoMcitamitivacanaM kIgityAha HARITRIPRACTI // 13 // For Person and Private Use Only
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravavanaparIkSA 3 vizrAme // 137 // 'davatthauttikAuM paTThakica na sAhuNo sammaM / aNNANamUlamUlaM vayaNamiNaM bhaNai mUhamaNo // 15 // dravyastava itikRtvA sAdhUnAM pratiSThAkRtyaM na samyag na yuktamiti, idaM vacanaM mUDhamanAzcandraprabhAcAryo bhaNati, tadvacanaM kI? - 'ajJAnamUlamUlam' ajJAnamUlaM - jJAnAvaraNIyaM karma tasyApi mUlaM - mohanIyaM, tadapyabhinivezarUpaM mithyAtvamohanIyaM bodhyaM sarve| pAmapi karmaNAM mohanIyamUlakatvAd, ajJAnamUlamUlamiti abhinivezamidhyAtvamUlakamityartha iti gAthArthaH // 15 // atha tathA vakturmUDhatvaM kuta ityAha teresa samae paDisiddho saGghahA na sAhUNaM / aNumoaNAirUvo kAussagge muNINapi // 16 // 'samaye' jinazAsane sAdhUnAM dravyastavaH sarvathA na pratiSiddhaH, yato'numodanAdirUpaH kAyotsarge munInAmapi bhaNitaH - vaMdana| vattiAe pUaNavattiAe sakkAravattiAe iti vacanairanumodanAlakSaNo dravyastavaH sAdhUnAmapyAgame bhaNitaH, sa ca tenAjJena na jJAtaH, na ca dravyastavo'numodanArUpo bhAvastavo bhaviSyatItizaGkanIyaM dravyastavo'pi kRtakAritAnumatibhirvibhajanIyaH, tathA cAnumodanArUpo'pi dravyastavo bhavatyeva, ayaM bhAvaH kevalo dravyastavaH kasyApi na saMbhavati, na vA kevalo bhAvastavo'pi, kiMtvanyo'nyAnusamanuviddha eva yaduktaM - "davatthayabhAvatthayarUvaM eapi hoi daTThavaM / aNNuNNasamaNuviddhaM nicchayao bhaNiavisayaM tu // 1 // (1209) iti paJcavastuke, tena bhavyavidhinA puSpAdikRtAM jinendrapUjAmAlokya tatkarturutsAhapravarddhanArthaM pUjAjanyaphalaprAptyarthaM ca dhanyo'yaM | jinendrapUjAkartetyAdivacobhiranumodanAlakSaNo'bhito dravyastavaH sAdhUnAmapi, yaduktaM - "jaiNovi hu - davatthaya bheo aNumoaNeNa atthiti / evaM ca ittha NeaM ia suddhaM taMtajutIe // 1 // (1210) iti 'taMtajuttI 'ti taMtrayukyA- siddhAntayukyA, tantrayukti For Personal and Private Use Only zrAvakaprati ThApratiSedhaH 17
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 3vizrAme // 13 // wildliHISHIRisalmnirmiti DAII-IIINDIHITSLIMITALIRAPARAN stvevaM kAyotsarge munInAmapi 'vaMdaNavattiAe ityAdisiddhAntaH, yaduktaM-"taMtaMmi vaMdaNAe puuaaskaarheumussgge| jaiNo'viDa nidiyo / so puNa dabatthayasarUvo // 1 // " iti gaathaarthH||16|| athA''stAM sAdhuH,jinendrasyApyanumodanAlakSaNo dravyastavo'stIti darzayati ThApratiSedhaH kiMcaNajaNo dUre balipamuhaM jiNavarANamosaraNe / aNisehA aNumoaNamAiavisao a dvtho||17|| ___ 'anyajano jinendrApekSayA'nyaH sAdhujano dUre AstAM, sAdhujanasyAnumodanA tu bhavatyeva, paraM jinendrasyApItyarthaH, tatkathamityAha-'balI' tyAdi, samavasaraNe balipramukhamaniSedhAdanumodanAviSayo bhavati, sa ca dravyastava eva, yaduktaM-"osaraNe balimAI| | Naveha jaM bhagavayAvi pddisiddh| to esa aNuNNAo uciANaM gammaI tenn||1||nn ya bhagavaM aNujANai jogaM mokkhaviguNaM kyaaiivi| naya tayaNuguNovi tao bahameo hoi aNNesi // 2 // iti pazcAzake (275-276) (paMca. 1213-14) 'osaraNe'tti samavasaraNe-devasaMskRtabhagavayAkhyAnabhUmau balyAdi-upahAraprabhRti,AdizabdAdgandhamAlyAdi (lyagIta) vAdyaparigrahaH,'na' naiva,cazabdo dravyastavAdanyasya samarthanakAraNAntarasya samuccayArthaH'iha' Agame loke vA 'yad'yasmAtkAraNAdbhagavatApi-jinenApi,tena hi kila ni| raticAracAritritayA niSedhanIyaM syAdityapizabdArthaH, [na] pratiSiddhaM-na] nivAritaM 'tA'iti tA-tasmAtkAraNAdeSaH-dravyastavo, | balyAdividhAnasya dravyastavatvAd ,anujJAto'numata iti gamyate-avasIyate, 'apratiSiddhamanumata mitivacanAd ,ucitAnAM-tadyogyAnAM | gRhasthAnAM,rAjAdInAmityarthaH,tena bhagavatA-jineneti, Aha ca-"rAyA va rAyamacco tassAsai paurajaNavao vAvi / dubbalikhaMDiabalichaDiataMdulANADhayaM kalamA // 1 // bhAiapuNANiANaM akhaMDaphuDiANa phalagasariANaM / kIrai balI surAvia tattheva chuhaMti gaMdhAI // 2 / / (Ava0ni-584-5) ityAdItigAthArthaH // 17 // atha kvacitkarttavyarUpo'pi dravyastavo jinA ti darzayati- // 13 // H INDIP Jan Education Intebon For Personal and Private Use Only www. byorg
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ millIDHI I zrIpravacanaparIkSA 3vizrAma // 139 // N E a al ATHIMAmaintam maiIALHAAll UNLIM I RITHILI NANAiviNayavihiNo cauhA uvayAraviNayarUvo jo| so davathayANaNNo kAyavo sabasAhaNaM // 18 // zrAvakaprati'jJAnAdInAM' jJAnadarzanacAritropacArarUpANAM vinayavidhayazcaturdA,tatropacAro-lokavyavahAraH pUjA vA prayojanamasyetyaupacArikoSThApratiSedhaH -bhaktirUpo yaH sa 'dravyastavAnanyaH' dravyastavAdanyo na bhavati,dravyastava evetyarthaH,sa ca sAdhUnAM karttavyaH kartavyatayA jinairUpadiSTaH,yaduktaM-"jaM ca cauddhA bhaNio viNao uvayArio a jo ttth| so titthayare niyamAna hoi dabatthayA aNNozAeassa u saMpADaNaheU taha haMdi vNdnnaaevi| pUaNamAuccAraNamuvavaNaM hoi jinno'bi||2|| iti pazcAzake (281-282) (paMca01219-20) / etavRttiryathA 'jaM ca ca0' vyAkhyA-yad-yasmAtkAraNAt , cazabda upapatyantarasamuccayArthaH, caturdA-caturbhiH prakAraiH jJAnadarzanacAritropacAralakSaNairbhaNitaH-sAdhUnAM vidheyatayA varNitovinayasamAdhyadhyayanAdau vinayaH-karmavinayanasamartho'nuSThAnavizeSaH, 'tattha'tti tatra-teSu caturpu vinayeSu madhye upacAro-lokavyavahAraH pUjA vA prayojanamasyeti aupacAriko-bhaktirUpaH,tuzabdaH punararthe, ya iti vinayaHsa-ityasau tIrthakare-arhadviSaye niyamAd-avazyaMbhAvena na bhavati-na vartate dravyastavAt-pUjAdeH anyaH-aparo, dravyastava evAsAvitibhAvaH,tasmAdravyastavAnuviddho bhAvastava iti prakRtam / / aupacArikavinayasvarUpaM cedaM-"titthayarasiddhakulagaNasaMghakiriadhammaNANaNANINaM / AyariyatheruvajjhAyagaNINaM terasa payANi // 11 // aNasAyaNA ya1 bhattIra bahumANo3 tahaya vnnnnsNjlnnaa4| titthayarAI terasa caugguNA huMti baavnnnnaa||2|| (daza0ni0 327-8) iti gaathaarthH| yadi dravyastavAdanyo nAsau tataH kimityAha-'eassa da.' vyAkhyA-etasya tu-etasyaiva dravyastavarUpaupacArikavinayasya 'saMpAdanahetuH' saMpAdanArtha 'taha ceva'tti tathaiva-tenaiva prakAreNa kAyotsargakaraNalakSaNena vandanAyAM-caityavandanAyAM, tuzabdaH pUraNe, 'pUjanAdhudhAraNaM' pUjAprabhRtipadAmidhAnam , // 13 // AIMINAIHARIHARISHAILERTISERIES Jan Education Interbon For Personal and Private Use Only
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA vizrAme // 14 // zrAvakAtiThApratiSedhaH AdizabdAtsatkArAdiparigrahaH, upapanna-saMgataM bhavati-vartate yaterapi-bhAvastavavato,na kevalaM gRhiNa evetigaathaarthH| iti paMcA0 vRttI,nacaivaM puSpAdibhirapi sAdhUnAM dravyastavasya karttavyatA''pattiritizaGkanIya,tathaiva jinAjJAyAH sadbhAvAt ,tathAkaraNe ca kRtsnasaMyamasya hAniH syAd ,etacca savistara kizcit paMcAzake 'sakkhAu' (284)tti gAthAyAmuktamasti tato jJeyamiti,iha tu vistarabhayAnoktaM,dravyastavasya kAritatvaM tu upadezadvArA pratItameva,evaM kRtakAritAnumatalakSaNasya dravyastavasya kvacitkathaJcitsAdhukarcavyatayA siddheryadi pratiSThA'pi bhAvastavahetutayA dravyastatvenAbhimatA tarhi bhavaduktayuktyA dravyastavavatpratiSThA'pi tadantargatA sAdhukakyatayaiva jJeyA, anyathA tIrthasammatAH zrIharibhadrasUrizrIumAsvAtivAcakaprabhRtayo mahApuruSAH nijakRtapratiSThAkalpeSu mantranyAsAdividhi sUrikarttavyatayA kathamakathayiSyan ?, tIrthakRdAjJAmantareNa tathA kathane teSAM tIrthabAhyatA'bhaviSyat ,tathA ca tatkRtA granthAstIrthasammatatayA nApravartiSyan , yathA kupAkSikatilakAcAryakRtaH pratiSThAkalpaH, naca tilakAcAryakRtAvazyakavRtyAdayo'pi pravacante itivAcyaM, pravacanaparamArthavidbhistatkRtastiraskRtatvAt , tilakAcAryakRteH prAmANye 'bharataH svayaM pratiSThitavA'niti 'dhUbhasayabhAuANaM' (Ava. mU. bhA-45) gAthAvyAkhyAne bhaNitaM, taccAnAgamikameva, tadabhyupagame ca zrIharibhadrasUriprabhRtikRtInAmaprAmANyApacyA tIrthamapi pariharaNIyaM syAt , tasmAt tIrthatilakAcAryayoH parasparaM viparItaprarUpiNorekataraparihArasthAvazyakatvAt tilakAcAryasyaiva parihAraH zreyAn prvcnvidaamitigaathaarthH||18||ath 'bhAvaccaNamuggavihArayA yetigAthAyAM zrAvakamArgoM dravyastavo bhAvastavastu sAdhumArga iti kathaM niyatavAkyamityAzaGkAparihArAya gAthAmAha aNNuNNaM sAvikkhA dovi thayA sAvayANa bahudavo / bahubhAvo sAhaNaM vavahAro bahuthavA Neo / / 19 / / // 14 // Jan Educationa international For Personal and Private Use Only
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 3vizrAme // 14 // panAmA Humatism RANAPANNAPURNIMADIRAL MEDIA , int e r dvAvapi stavau-dravyastavabhAvastavAvanyo'nya-parasparaM sApekSau, bhAvastavo dravyastavaM vihAya na kevalaH kApi tiSThati, na vA // dravyadravyastavaH kevalo bhAvastavaM vihAya kvApi tiSThati, kiMtu sAmAnAdhikaraNyena dvAvapi tiSThataH, tathA ca sAdhuzrAvakayoH sAmyaM mA bhAvastavau | bhavatvityAha-zrAvakANAM bahudravya iti-bhUyAn dravyastavorthAt svalpo bhAvastavaH,sAdhUnAM bahubhAvo-bhUyAn bhAvastavo'rthAdalyo / dravyastavaH, vyavahAro bahustavAd-vyavahArapravRttiH punaryo yatra bhUyAn tadanusAreNaiva bodhyA, tena zrAvakadharmo dravyastavAtmako | bhAvastavAtmako yatimArga iti nopadezamAlAvacanavirodha iti gAthArthaH // 19 // atha bahudharmAnusAreNa vyavahAre dRSTAntamAhajaha sAvayANa dhammo savo AraMbhakalusiovi tahiM / sAmaiaMbhAvathao iaro dabbutti vavahAro // 20 // __yathA zrAvakANAM dharmaH sarvo'pyArambhakaluSitaH-ArambhAdhyavasAyamalinastatrApi sAmAyikaM bhAvastava itaro-jinabhavanajina| bimbAdinirmApaNAdikusumAdipUjAparyanto dharmaH 'dava'tti padaikadeze padasamudAyopacArAt dravyastava iti vyavahAro bahutvamadhikRtyaiva, | ayaM bhAvaH-yathA kusumAdipUjAdhyavasAyo hyArambhAdhyavasAyakaluSitaH tathA sAmAyikAdhyavasAyo'pi dhanadhAnyaputrakalatrAdimamatvabhAvayuktasya apratyAkhyAtAnumatyArambhasya sAmAyike'pyuddiSTabhojinaH zrAvakasyArambhAdhyavasAyakaluSita eva,yadAgamaH-"kAmI sagharaMgaNao thUlapaiNNA si hoi daTTavvA / cheaNabheakaraNA uddiTukaDaMpi se muMje // 1 // " iti zrInizIthabhASyam ,etaccUrNirevaM-paMca | visayA kAmeitti kAmI, gRhazcAGganA ca gRhAGgane saha gRhAGganAbhyAM yaH sa sagRhAGganakaH, thUlapaiNNA-desaviraitti vuttaM bhavati, sAhUNaM sabaviraI, vRkSAdicchedane pRthivyAdibhedane pravRttaH, sAmAyikabhAvAdanyatra, jaMca uddiDhakaDaM taM kaDasAmaiobi jhuMjai, evaM // sa sarvavirato na bhavati iti zrInizIthacUrNI u0 15 patre, (11-15-275, 291) evaM sarvatrApi sAmye satyapi sAmAyika ) ||141 // For Person Prive Only
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAvastavo m zrIprakacanaparIkSA 3vizrAme // 12 // meaninmlHUMINATumsh bhAvastavaH, itara:-kusumAdibhirjinapUjA 'davyutti padaikadeze padasamudAyopacArAdravyastava iti vyavahAro bahutvamadhikRtyaiva, yataH / sAmAyikavAn zrAvako bAhyavRtyA bhUyobhiranuSThAnaiH sAdhusamAno dRzyate, ata eva kRtasAmAyikaH zrAvakaH sAdhUpamAmapi labhate, yadAgamaH-"sAmAiaMmi u kae samaNo iva sAvao havai jmhaa| eehiM kAraNehiM bahuso sAmAiaM kuj||shaatti" (Ava. 020 ni. 801) zrIAvazyakani0, na caivaM vastugatyA zrAvakadharmasyArambhakaluSitatvena kevalaM dravyastavatvameva bhaviSyatIti zaGkanIya, dravyastavabhAvastavayoranyo'nyAnuviddhatvena prAgeva bhaNitatvAt , kiMca-sAmAyikAdau kriyAmadhikRtya sAdhvanukRtimAtreNa vyavahAraviSayo bhAvastavaH, sarvaviratimatAmupaSTambhakatvena kAritAnumatirUpo vastugatyA bhAvastavaH zrAvakANAmityalpatvaM, bahutvaM ca 'niadavathayA' ityAdigAthAbhirgajadRSTAntena vakSyata itigAthArthaH // 20 // atha zrAvakANAM dravyastava evetyatra vyavahAre yuktyantaramAhadavathao khalu rAyA tayaNucaro sAvayANa bhaavtho| samaNANaM vivarIA pahANabhAveNa vvhaaro||21|| zrAvakANAM khaluH-avadhAraNe dravyastava eva rAjA-bhUpatistadanucaro-dravyastavalakSaNasya rAjJo'nucaraH-sevako bhAvastavaH, zramaNAnAM, tu gamyaH, sAdhUnAM tu viparItau-rAjA bhAvastavaH tadanucaro dravyastaya iti, vyavahArastAvat pradhAnabhAvenetikRtvA zrAvakadharmo dravyastava eva,sAdhudharmo bhAvastava eveti vyavahAro na doSAvaho, loke'pi rAjA gacchatItyAdirvyavahAraH sphuTa eveti gAthArthaH | | // 21 // atha zrAvakamArge bhUyAn dravyastavo'lpIyAMzca bhAvastava iti pradarzanAya sadRSTAntAM gAthAmAha niyadavathayA appo sahAvasiddho sarUvabahukato / rayayAmayagayakaMcaNanayaNaM va gihINa bhaavtho||22|| gRhiNAM-zrAvakANAM svakIyadravyastavAdbhAvastavo'lpaH-stokaH, kiMlakSaNaH?-svabhAvasiddhaH, zrAvakadharmasya tAdRk svabhAva eva, // 142 // In Education International For Personal and Private Use Only
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ NDI ALS dravya. bhAvastavA zrIpravabanaparIkSA 3vizrAme // 143 // Aam DURATI.HDHI PRITIALAI NAUpailu na punaraupAdhikaH, alpo'pi bhAvastavaH punaH kIdRzaH?-'svarUpabahukAntaH' svarUpeNa-vastusvabhAvena bahukAntaH-atizayena manohara ,dravyastavApekSayA'tisundara ityarthaH,atha dravyastavabhAvastavayoralpAnalpatvajJApanAya dRSTAntamAha-'rayayAmae'tyAdi,rajataM-rUpyaM tanmayaH-taniSpano yo gajo-hastI tasya kAzcananayanaM-suvarNamayalocanaM tadvat , rUpyamayahastino hemamayalocanakalpo bhAvastavaH zrAvakANAmityarthaH, ayaM bhAvaH-dezaviratilakSaNo dharmastAvadgajatulyaH, sa ca dravyastavabhAvastavAbhyAM vibhajyamAno rajatazarIratulyo dravyastavaH, bhAvastavaH punaH kAJcanalocanasadRzaH, kAJcanalocanamapi na sarvAtmanA, kiMtu kAJcanarasarasitatvena kAJcanalocanami| vAvabhAsamAnaM grAhyam , anyathA sAdhuzrAvakadharmayoralpataramevAntaraM syAd, vidyate ca mahad , evaM ca sati yadyapi svabhAvataH | suvarNamatisundaraM bhavati tathApyuktadRSTAntarItyA nayanapramANaM suvarNa gajazarIratulyasya rajatapuJjasya mUlyaM na labhate, tasmAtsva| bhAvata uttamatve'pi mUlyamAzrityAnuttamatvameva, khalpatvAd , evaM zrAvakadharme bahuvittavyayAyAsasAdhyaprAsAdapratimApratiSThAyAtrA| sAdhammikavAtsalyAdilakSaNo dravyastavo bhUyastvAt pravacanotsarpaNAdihetutvAdanyeSAM cAbhinnagranthikAnAmanumodanAdinA granthibheda| hetutvAdbhinagranthinAM cotsAhapravarddhanena bodhenermlyhetutvaatpuujypuujaaprvRttihetutvaaddhrmaanbhimukhiibhuutaanaampi dharmAbhimukhIkaraNahetutvA|dityAdyanekahetubhiryathA sugatisAdhako bhavati na tathA sAmAyikAdi, yataH sAmAyike'pi sAdhvanukRtimAtreNaiva bhAvastavatvAt svabhAvata uttamatve'pyalpatvAdalpaprayAsasAdhyatvAdalparddhikaprabhRtibhirapi kartuM zakyatvAcca, nacaivaM sAmAyikAdikaraNe nirutsAhatA bhavipyatItizaGkanIyaM, yato mahati prAsAdAdidravyastave sAmarthyAbhAvAdyadi sAmAyikAdikamapi na karoti tarhi tenApi vazcitaH sannubhayabhraSTo bhavati, kiMca-yadi sAmAyikAdAvutsAhapravRddhyartha prAsAdAdyapekSayA sAmAyikAdau bhUyAn lAbha upadizyate tarhi prAsAdAdi HITIANILEANI // 53 // Jan Educationa internate For Personal and Private Use Only
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ dravya |bhAvastavA zrIpravacanaparIkSA vizrAme // 14 // kaM tu mUlata evocchinnasaMkathaM bhaved , AstAmanyat , sAdhudAnAdikamapi vilIyeta, vastrAdidAnAdyapekSayA sAmAyikamekaM sukhasAdhyaM mahAphalaM ceti vimucya ko mRDhAtmA dAnAdau prarvatata ?, na ca sAdhudAnAdyapekSayA sAmAyikaM bahuphalaM na bhaviSyatIti zaGkApi vidheyA, yato devA api tIrthakarasAdhudAnAdiraJjitA 'aho dAnamahodAna'mityAdiharSaprAdurbhUtavacobhitAramabhiSTuvantaH koTizaH kanakavRSTipramukhANi pazca divyAni kRtavantaH, na tathA kvApi kadAcidapyekasyApi sauvarNikasya mocanaM sAmAyikAdau kRtavanta iti svayameva paryAlocyaM, kiMca-prAsAdapratimAdayo hi sAdhvAdInAM mokSAdhvagAnAmadhvani dharmaprapAH,tAsAM ca vyucchede koTizo janAnAM dharmapipAsitAnAmanupakAritayA mahApAtakamiti tadanutsAho'pi na karttavyaH, tasmAt yathAzakti yathocitaM yathAvasaraM ca parasparAbAdhayA | saImapi dharmAnuSThAnamanuSTheyaM, naca sAmAyikAdyapekSayA pravacanaprabhAvanA garIyasI na bhaviSyatIti zaGkanIyaM, pravacanaprabhAvanAhetave sAmAyikakaraNAbhAvasyApyanujJAtatvAd , yadAgamaH-"so saDDho duviho-iDDiMpatto aNiDhipatto a, jo so aNidipatto so ceighare sAhusamIve ghare posahasAlAe vA jattha vA vIsamai acchati vA nichAvAro savattha karei saI, causu ThANesu niyamA kAyaI, | taMjahA-ceiyaghare sAhumUle posahasAlAe vA ghare vA,AvassayaM kareMto'tti ityAdi yAvat 'sAhusakikhaaMsAmAtitaM kareti-karemi bhaMte ! | sAmAiaM sAvajaM jogaM paJcakkhAmi duvihaM tiviheNaM jAva sAhU pajjuvAsAmittikAUNa, jai ceiAI asthi to paDhamaM vaMdati,sAhUNaM sagAsAo rayaharaNaM nisijaM vA maggati,aha ghare to se uggahirayaharaNaM atthi, tassa asati pottassa anteNa,pacchA iriAvahiAe | paDikkamai, pacchA AloittA vaMdati AyariAdI jahArAyaNiAetti,puNo'vi guruM vaMdittA paDilehittA niviThTho pucchati paDhai vA, evaM ceiesuvi, asai sAhuceiANaM posahasAlAe sagihe vA,evaM sAmAiaM AvasmayaM vA kareti,tattha navari gamaNaM natthi, bhaNai jA Sugi- // 144 // A Jan Education For Personal and Private Use Only
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ | bhAvastavI zrIpravacanaparIkSA 3vizrAme // 145 // baniameNaM samAmi / jo so iDDiMpatto so kira eMto sabiDDIe eti to jaNassa accAyaro hoti, ADhiA ya sAhuNo sappurisapariggaheNa, jai so kayasAmAio eti tAhe AsahatthimAdijaNeNa ya ahigaraNaM pavaddati, tAhe Na kareti"nti zrIAvazyakacUNauM, atra mahArddhikasya rAjJaH sarvA''gamane janAsthA sAdhujanAdarazca sAmAyikApekSayA bahulAbhahetuH, tenaiva tadakaraNAnujJA |'na kareha'tipadena bodhyetigAthArthaH // 22 // atha 'kaJcaNamaNisovANa' mityAdyupadezamAlAvacanAt prAsAdAdyapekSayA tapaHsaMyamo mahAn bhaNitaH, saca sAmAyikAdirUpa eveti parAzaGkAmapAkarotijaM puNa kaMcaNamaNisovANaMti avayaNamAgame mnni| tattha hio muNidhammotavasaMjama na uNa iaro'vi // 23 // yatpunaH 'kaMcaNamaNisovANa' mityAdi cAgame bhaNitaM atrAdhiko-viziSTataro munidharma:-sarvaviratirUpastapaHsaMyamo,na punarita| ro'pi-dezaviratisaMbandhyapItizabdArthaH, bhAvArthastvayaM-kaMcaNamaNisovANaM thNbhshsmRsisuvnnnntlN| jo kArija jiNaharaM tamo'ti tavasaMjamo ahio // 1 // (494) itigAthAM zaraNIkRtya prAsAdapratimApratiSThApUjAdyapekSayA nirArambhasAmAyikAdidharmAnuSThAnaM mahAphalamiti kasyacidaparamArthajJasya saMkalpaH saMpadyate atastanirAkartu prathamato'syA eva vyAkhyAnamAha-"nanu dravyArcanabhAvAlanayoH kimabhyadhikataramiti,atrocyate-'kaMcaNa' vyAkhyA-kAJcanaM suvarNa maNayaH-candrakAntAdyAstatprAdhAnAni sopAnAni asin tattathA, stambhazatasahasrocchritamanena vistIrNatAmudbhAvayati, suvarNapradhAnaM talaM yasya tattathA, sarvasauvaNikamityarthaH,yaH kAsyeta-nimApayet jinagRhaM-bhagavadbhavanaM 'tato'pi tathAvidhajinagRhakArApaNAdapi, AstAmanyasmAt ,kiM,tapaHsaMyamo'dhikA-samAlataraH, tata eva mokSAvApteriti, yata evaM tasmAtsati sAmarthya bhAvAcane yatitavyaM, kevalamaGgIkRte tasmin pramAdo na vidheyaH, annasthA InPIRIRAHINI PAHINILIPINALHAPURIHIARPALI HINIMUMRAPALLAHIHARIHAR HITATTIMIMP // 45 // For Persona Pivy
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ dravyabhAvastavau zrIpravacanaparIkSA 3vizrAme // 146 // DAHALNITAPAARAPARINEEN mahAnAya syAdityAdi yadAgamabhaNitaM tatsarva sarvaviratimadhikRtya bodhyaM, na cANuviratimapi, etabyAkhyAna eva tathopalambhAt , lApanikAyAmapi dravyAnabhAvArcanayoH pUrvAktayorevAdhikRtvAt , tathA dravyAnAparasyotkarSato'pyacyutopapAtaH, bhAvArcanA | parasya tu yAvanmokSAvAptiH,yadAgamaH-"taMjahA-meruttuMge maNigaNamaMDie kaMcaNamae paramaramme / nayaNamaNANaMdayare pabhUavinANasAtisae // 50 // susiliTThavisidvasulaTThacchaMdasuvibhattasanni(bhanisuNi)vese / bahusiMhapattaghaMTAdhayAule pavaratoraNasaNAhe // 52 / / suvisAlasuvicchiNNe pae pae ptthiavyrisii(sirii)e| maghamaghamaghaMtaDajhaMtaagarukappUracaMdaNAmoe // 52 // bahuvihavicittabahupupphamAipUyArUhe supUe a| nicapaNacciraNADayasayAule mahuramuravasaddAle // 53 // kuTuMtarAsayajaNasayasamAule jiNakahAkhittacitte / pakahatakahagaNaccaMtachattagaMdhacatUranigghose // 54 // emAdiguNovee pae pae sabameiNIvaDe / niabhujaviDhattapuNNajjhaeNa nAyAgaeNaM attheNa // 55 // kaMcaNamaNisovANaM thUmasahassUsie suvnnnntle| jo kArija jiNahare taovi tavasaMjamo aNaMtaguNo // 1 // 56 // tavasaMjameNa bahubhavasamajiaM pAvakammamalalevaM / niviUNaM airA aNaMtasokkhaM vae mokkhaM // 2 // // 57 // kAuMpi jiNAyayaNehiM maMDiaM sbmeanniipttuN| dANAicaukkeNaM suTuvi gaccheja accuyagaM // 58|| na paraogoyama ! gehi"tti,paraMparao0 ityAdi zrImahAnizIthe tRtIyAdhyayane,atra merugirivaduccAnityAdivizeSaNaviziSTAn suvarNamayaprAsAdAna kArayitvA'pi dAnazIlatapobhAvanAcatuSkeNApi acyutakalpArdhva| papAto niSiddhaH, tapaHsaMyamena tu yAvanmokSaprAptiH, atastato'pi tapaHsaMyamo'dhikaH, saca sAdhumArga eva bodhyo, na punaH zrAvakamArgAntarbhUtaH sAmAyikapauSadhAdirUpaH, yataH zrAvakasaMbandhI tapaHsaMyamaH dANAicaukkeNetipadena zrImahAnizIthe bhaNitaH, 'kaMcaNama|NisovANa'miti gAthAvyAkhyAyAma AstAmanyasmAdityupekSAvacanenaiva prAsAdApekSayA sAmAyikadharmasyApakarSatvameva sUcitam,anyathA INDIA // 146 // For Persona Pivo
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 3 vizrAme // 147 // 'kaMcaNamaNisovANa' mityAdigAthAsthAne 'AjammaniraticAraM posahadhammaM guruNa pymuule| jo kuNai suddhabhAvo taovi tavasaMjamo ahiu // 1 // tti gAthAmakathayiSyan tacca noktaM, kuta itiparyAlocanayA vyavahArataH zrAvakadharme prAsAdapratimAdikaM tathA tathAvidhapUjAdikRtyaM ca pravacanagaurava heturmahAphalaM na tathA sAmAyikAdi, ata eva zrIvajrasvAmyapi kusumAdidravya pUjAnimittaM vidyAprayogeNa zrIdevatAprabhRtisamIpe gatvA kusumAnyAnIya zrAvakebhyo dattavAn, sAdhavo'pi kAyotsarge " pUaNavattiAe " ti pAThoccAreNa pUjApratyayikaphalamabhilaSitavanto, na punaH 'posahavattiAe'ti vacasA pauSadhAdipratyayakaM phalaM, kiMca - sAdhukAyotsapratyayikaphalApekSayA kusumAdinA'rhatpUjApratyayakaM phalaM mahatsaMbhAvyate, anyathA sAdhorapi "pUaNavattiAe" ityAdivAkU paddhatyA tathAprArthanAyA asaMbhavAt, nacaivaM sArambho'pi dharmo nirArambhadharmApekSayA zobhanaH saMpadyeta, tacca na yuktamiti zaGkanIyaM, prAguktagajadRSTAntena kathaJcicchobhanatayA apISTatvAdityalaM vistareNeti gAthArthaH // 23 // atha prAsAdApekSayA'dhiko yastapaH saMyamo bhaNitaH sa ca sAdhusaMbaMdhyevetyatra yuktimAha jaM teNa saMjameNaM muttisuhasaMpayAvi iareNaM / accuakappo bhaNio mahAnisIhaMmi phuDameaM ||24|| yad - yasmAtkAraNAttena-saMyamena muktisukhasaMpadapi bhaNitA zrImahAnizIthe 'kaMcaNamaNisovANa' mityAdigAthAyAM, "taovi tavasaMjamo anaMtaguNo"tti bhaNitaM, tena tapaHsaMyamena "tavasaMjameNa bahubhava" ityAdigAthAyAM muktisukhaprAptirbhaNitA ityanantaragAthAvyAkhyAyAM pradarzitaM tacca sAdhutapaH saMyamamantareNAsaMbhavi, itareNa tadvyatiriktena prAsAdAdidharmakRtyenAcyutadevalokaM yAvadgatiruktA, etacca zrImahAnizItheH sphuTamityatra vicAraNayA yena tapaHsaMyamenAccyutAdUrdhvaM gatirbhavati sa eva grAhya itigAthArthaH // 24 // For Personal and Private Use Only dravyabhAvastavau / / 147 / /
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvastavA zrIpravacanaparIkSA 3vizrAme // 148 // ( atha zrAvakamArge bhAvastavApekSayA dravyastavasya prAdhAnyamapIti darzayati jaM sAvayadavathao bahumullo appamulla bhaavtho| rUvamaNuNNo'vi tao NemaMta bhaNai viirjinno||25|| yad-yasmAt zrAvakadravyastavo bahumUlyaH,alpamUlyo bhAvastavaH,saca bhAvastavo rUpeNa manojJo'pi dravyastavamUlyApekSayA'lpamUlyaH | tato'nekAntaM bhaNati vIrajina ityakSarArthaH, zrAvakadharma dravyastavo rUpyasvarUpo'pi gajazarIratulyo, mahApuNyaprakRtijanakatvena |varNarasarasitalocanakalpabhAvastavApekSayA mahAnityarthaH, (bhAvastavastu) rUpamanojJo'pi svarNatulyo'pi mUlyenAlpo, na hi | locanapramANaM svarNa gajakalpena rajatapuJjena saha samamUlyaM bhavati,tena mUlyamapekSya svarNApekSayApi rajatamuttamaM svarNa cAnuttamaM,svarNa |ca dhAtvapekSayottamatve'pi mUlyApekSayA'nuttamamiti, ata evaikamapi vastu kathaJciduttamaM kathaJciccAnuttamamapIti naikAntaM bhagavAn | zrImahAvIro bhaNati-brUte iti gAthArthaH // 25 // athoktayuktyA kiM saMpannamityAha teNaM sai sAmatthe ceiapamuhaM mahaMtakanjapi / caiUNa ya sAmai juttaM bhaMtitti sNtsiaa||25|| yena kAraNena prAsAdAdividhAnAdidravyastavApekSayA sarvaviratirUpabhAvastavo'nantaguNo bhaNitaH tena kAraNena sati sAmarthe prAsAdiniSpAdanasAmagyAM satyAM caityapramukha mahadapi kArya tyaktvA sAmAyikameva yuktaM bhAvastavatvAditi kasyaciddhAntiH sApi 'saMtrAsitA' samyak prakAreNa trAsaM nItA, vidhvastetyarthaH,pratyAkhyAne'pi 'mahattarAgAreNa mityAkArasya caityAdiprayojananimittamevokta| tvAt , na punaH sAmAyikAdikAryanimittamapi, kiMca-pratiSThAdinimittaM yathA sUriprabhRtayo mahApuruSA api dezAntarato'pyAyAtAAyAnti ca na tathA sAmAyikAdinimittamapi, tathA prAyazcittagranthe'pi pramAdataH pratimAdivinAze yathA prAyazcittavidhirukto ( in Education Intern For Personal and Private Use Only
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ jIvacanaparIkSA 3 vizrAme // 149 // na tathA sAmAyikAdivirAdhane'pi tathA sAdhucaityAdivandananimittaM sAdhusAdhvI zrAvaka zrAvikAH samudAyIbhUya gacchantyAgacchanti ca na tathA kaJcanApi pauSadhikaM pratimAdharaM zrAvakamuddizyApi, ato jJAyate zrAvakadharme caityAdividhApanaM mahatkAryamiti paryAlocya na sthUladhiyA bhavitavyaM, na caivaM caityAdiviSayakaH sarvo'pi vidhiH pauSadhAdyapekSayA mahAnitizaGkanIyaM, satyapi gRhacaityacintAdikArake putrAdau pratidaivasikAcAramAtrabhUtajinapUjAdinimittamapi pauSadhaparityAge pAkSikAdiniyatamauSadhamAtrasyApyucche| dApatteH, tasmAdyo dravyastavaH pravacanaprabhAvanAhetuH bahudravya bahukAlasAdhyaH tadarthaM sAmAyikAdiparityAgo yuktaH, na punastaditara| dravyastavArthamapi, loke'pi svabhAvato'nuttamamapi mUlyata uttamaM gadyANakasahasrapramANaM yadrajataM tannimitaM svabhAvata uttamamapi mUlyato'nuttamaM mASapramANaM suvarNa parityajanto dRzyante, na punaH sArddhamASapramANarajatanimittaM mASapramANaM suvarNamapi ko'pi tyajati, svarUpamUlyAmyAmapyuttamatvAt, paramparAyA api tathaiva dRzyamAnatvAdityalaM prapaJzceneti gAthArthaH // 26 // atha sAdhUnAM dravyastavo'lpo bhUyAMtha bhAvastava iti pradarzayan dRSTAntamAha bhAvathA vavathao sahAvasiddho sarUvalahukaMto / kaNagagayarayayaloaNakappo appo'vi muNidhamme ||27|| sAdhudharme - sAdhumArge bhAvastavAt dravyastavaH svabhAvasiddho, na punaraupAdhikaH, svakharUpeNAlpataro vA, alpo'pi -kiMdRSTAntagamya ityAha- 'kaNagagaye' tyAdi, kanakamayagajasya sarvAtmanA sauvarNamayahastino rajatalocanakalpaH, sAdhoH sarvaviratilakSaNo dharmo dravyasvababhAvastavAbhyAM vibhajyamAno bhAvastavastAvat gajopamayA suvarNadehapramANaH, dravyastavastu rajatalocanapramANa iti gAthArthaH // 27 // atha zrAvakadharme dravyastavo mahAnalpIyAMzca sAdhudharme kathamiti gAthAdvayena darzayituM prathamagAthAmAha Jain Educationa International For Personal and Private Use Only dravyastavabhAvastanau // 149 // www.jainlibrary.org
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravaparIkSA 3 vizrAme / / 150 // sacittavittajaNio davathao jo havijja jAvaMto / so saDDhANamaNumao saGghapayAreNa savo'vi // 28 // ceiaveyAvacaM ubaesaNumoaNehiM sAhUNaM / pAyaM jiNiMdarbhANiaM na sayaMkaraNeNa saDduva // 29 // saccitaM - pRthivyAdivanaspatiparyantaM suvarNacandanAdikaM prAsAdapratimAdinirmANahetubhUtaM vastujAtaM vittaM draviNaM sauvarNikAdi ghanaM tAbhyAM janito yAvAn - yo dravyastavo bhavet sa zrAddhAnAM sarvo'pi, amuko dravyastavaH zrAddhajAtIyAnAM nocita ityevaMvacanasyApyasaMbhavAt sakalo'pi 'sarvaprakAreNa' manokAyakRtakAritaiH anumataH - anujJAtaH zrAvakadharme yukta ityevaMrUpeNa tIrthakRtopadiSTaH, tasmA|cchAvakadharme dravyastavo mahAniti gAthArthaH ||28|| atha sAdhudharme dravyastavo'lpaH kuta ityAha- 'ceia 0' vyAkhyA - caityavaiyAvRtyamupadezAnumodanAbhyAM sAdhUnAM prAyo - bAhulyena, prAyograhaNAtkAraNavizeSe kvacidaucityena kRtirUpeNApi jinendrabhaNitam, aupacAri | kacinayalakSaNo dravyastavastu prAgukta eva, na punaH zrAddhavat sarvaH sarvaprakAreNeti khalpatvaM dravyastavasyeti gaathaarthH||29|| atha paraH zaMkateNaNu niravajjo vAso pUA teNeva kiM na sAhUNaM ? / taMpi a pamANamamhaM jai jiNaANApaiva ||30|| A paTThiANaM paDimANaM pUaNaMti buddhIe / sA vIreNa nisiddhA liMgINa mahAnisIhaMmi // 31 // bAsaH - candanacUrNa niravadyastena vAsena hetubhUtena sAdhUnAM pUjA kiM na 1, kathaM na bhavatItyartha itipUrvapakSa:, yathAliGgitamevottaramAha - 'taMpi 'tyAdi taMpi asmAkaM pramANaM - sammatameva, yadi pratiSThAvajjinAjJA'bhaviSyat, yathA pratiSThA sAdhunA karttavyetyAdirUpeNa ji| nAjJA prAg darzitA tathA'cicavAsena jinapratimAmapi sAdhuH pUjayediti jinAjJA syAt sA ca nAstIti nAsAmirvidhIyate, jinAjJAyA evAsmAkaM prAmANyAditigAthArthaH // 30 // atha niravadyenApi vAsena jinapUjanaM nocitaM tarhi kathaM jinapratiSThA'pItiparAzaMkAmapAkurvaneva Jain Educationa International For Personal and Private Use Only dravyastavabhAvastavau // 150 //
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ MAN zrIpravapanaparIkSA zvizrAme // 151 // jinAjJAmAha-pratiSThitAnAM pratimAnAM pUjanamitibuddhyA-ahaM jinendraM pUjayAmItidhiyA pUjA bhavati,na punarapratiSThitAnAM pratimAnAmapi, dravyastavapratiSThAyA vaiyApatteH tAdRzI ca pUjA vIreNa-zrIvIrajinendreNa liGginA-sAdhuliGgadhAriNAM niSiddhA, kutra 1-zrImahAnizIthe, mAvastavau tathAhi-"se bhayavaM! je NaM kei sAhU vA sAhuNI vA niggaMthe aNagAre dabatthayaM kujjA se NaM kimAlavijA ?, goamA! je NaM kei sAhU vA jAva davatthayaM kujA se NaM ajaei vA asaMjaei vA devabhoei vA devaJcagei vA jAva NaM ummaggapaiTThiei vA dujhiasIlei vA kusIlei vA sacchaMdAyariei vA AlavijA" (sU. 38) itizrImahAnizIthe pazcamAdhyayane, nanu pUrvamaupacArikavinayarUpo dravyastavaH sAdhUnAmapyuktaH, idAnIM ca zrImahAnizIthoktasammatyA sarvathA dravyastavo niSiddhaH, tathA ca kathamanyo'nyaM saMgatiriti / cet satyaM, zrImahAnizIthoktotsargavacanasyApavAdikavizeSavacanAdanyaviSayakatvAnna doSaH, tena snAnAdipUrvakapuSpAdimiH pUjAmiprAyeNa dravyastavasya sAdhUnAM niSiddhatvamiti bodhyamitigAthArthaH // 31 // atha candraprabhAcAryoktamupasaMharabAhaiya caMdappahabhaNio davatthayaheu dUsio kiMcI / aha tassa pakrakhavAItilagavigappaMpi dRsemi // 32 // iti-prAguktaprakAreNa candraprabhAcAryabhaNito dravyastavaheturdUSitaH, atha tasya-candraprabhAcAryasya pakSapAtitilakAcAryavikalpamapi dUSayAma iti gAthArthaH, bhAvArthastu jinapratimApratiSThA na sAdhukRtyaM, dravyastavatvAdityAdiracanAdirUpeNa prAg pradarzita itigaathaarthH| // 32 // atha tilakAcAryavikalpamAhatilago kuvavavatilagosAvajattaNa sadakicamiNaM / ia sAhaMto sAhai appassava mUDhacakittaM // 33 // tilaka:-tilakAcAryaH kiMlakSaNaH-'kupakSatilaka kupAkSikANAM-stanikAgamikAdInAM tilaka iva, tatpakSapAtitvena tallalATe PAHIMANMITRAIIALIRAMI // 15 m ages Jan Education Interno For Personal and Private Use Only www.neborg
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 3vizrAme // 152 // tilakApAyakhaMDana tilakakalpaH, idaM vivAdApana pratiSThAkRtyaM sAbadyatvena hetunA zrAvakakRtyaM, prayogastvevam-pratiSThA zrAvakakRtyaM sAvadyatvAjinapUjAvaditi sAdhayan Atmano, vA evArthaH, Atmana eva mUDhacakritvaM-mUDhacakravartitvaM,evAdhyAhAryaH, mUrkhacakravarzitvameva sAdhayatItigA- thArthaH // 33 / / atha tilakasya mUrkhacakritvameva darzayitumatiprasaGgamAha jaM jaM sAvalaM taM jai saDDheNaM havija kAyavaM / tA muNighAyappamuhA mahAsavA tassa jiNaANA // 34 // sApadyatvena hetunA zrAvakakRtyatve sAdhyamAne, vyAptigrahastvevaM-pratiSThA zrAvakeNaiva kartavyA, sAvadyatvAd , yadyat sAvadhaM tadyadi |zrAvakeNaiva karttavyaM bhavet 'tA' tarhi munighAtapramukhA mahAzravAH-sAvadyAH zrAvakasyaiva jinAjJA bhavet , yato munighAtotsUtraprarUpaNadevadravyApahArasaMyatyabrahmasevApravacanoDDAhAdayo mahAzravAH, itarAzravApekSayA mahApApahetutvAd, yadAgamaH-"ceiadabaviNAse isighAe pavayaNassa uDDAhe / saMjaicautthabhaMge mUlaggI bohilAbhassa ||1||"tti (upadezapada.415) teSu sAvadyatvasya hetoH sancAt, zrAvakeNaivetyevakAreNa niyamAcchrAvakakarttavyatApattau jinAjJA bhavet , tathA ca tava mate'nAryakarttavyatAyA dattAJjalitaiva, atha mahAzravAH zrAvakakRtyaM na bhavatIticettarhi tatra hetoH satvAtsAdhyAbhAvAcca vyabhicArAtisArarogagrasto heturapavitra iti gaathaaryH||34|| atha kusumAdijinapUjA dRSTAntatayA tenopanyastA, tatra sAvadyatvAditi heturnAstItipradarzanAya prathamaM jinapUjAyA amilApaH kIdRzaH karttavya ityAha tattaviAre pUA sAvajatti aniThuraM vayaNaM / sAraMbho gihidhammo'NAraMbho samaNadhammo a||35|| tasvavicAre-vastugatyA vicAre kusumAdijinapUjAyAM sAvadyatayA nirvacanaM taniSThuraM vacanam , anucitabhASaNamityarthaH, yato| For Person Prive Only
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravaparIkSA vizrAme // 153 // yadyapi kizcidAraMbho dravyato dRzyate tathA'pi zubhAdhyavasAyAnmahatI nirjarA mahAMzca puNyaprakRtibandho bhavati, yastu dravyataH ki JcidArambhajanyo'lpIyAnazubhabandhaH sa cAlpataratvAdvyaktyA taJjanyaphalAnudayAt tatkarmavargaNAnAmatirUkSatvena tatkSaNAdeva vilayAcca na vivakSyate, ata eva kiJcitsArambho'pi jinapUjAlakSaNo dravyastavo jinaiH zrAvakANAmanujJAtaH, yadAgamaH- " akasiNapavattagANaM virayAvirayANa esa khalu jutto / saMsArapayaNukaraNe dabathae kUvadiTThe to // | 1 || "tti zrIAva0 ni0 (A0 bhA0 196) nanu tarhi | dravyastave kUpadRSTAnto na yuktaH, tatra kUpakhananAnantarameva jalanirgame malApagamaH, atra pUjAM kurvata evArambhasaMbhavamAlinyApagama iti | cet, maivaM, kUpakhananajanitaM mAlinyaM kUpajalenaivApanIyate ityevaMrUpeNa dezata eva dRSTAntAt, nahi dRSTAntadASTantikayoH sarvadharmasAdharmya kenApi dRSTaM zrutaM vA, tathA jagadvayaMvahArAbhAvAd, anyathA dvayorekatvApacyA upamAnopameyayoreva hAnyApatteH, tasmAcchrAvakadharmaH sAvadya iti niSThuravacanaM na vaktavyaM, kiMtu sArambhaH zrAvakadharma iti vaktavyaM, nirArambhazva zravaNadharma iti, ata evAgame "duvihe dhamme paNNatte, taM0- agAradhamme aNagAradhamme"tti, na punaH 'sAvajadhamme niravajadhamme' tti pAThaH, yattu kvacidravyastave sAvadyatvavyapadezaH sa | dravyataH kiJcidArambhajanyarUkSAlparajaH sparzalakSaNamAlinyanirdezaparo, na tu narakAdigatibhogya takanirdezaparo'pi, nanu trividhatrividhapratyAkhyAnavatAM sAdhUnAM sArambho dravyastavaH kathamanumodanIyaH ?, tadgatArambhasyApyanumodanApatteriticet, maivaM, sAmAyikAdizrAvakadharmamAtrasyApyananumodanIyatvApatteH kRtasAmAyikAdInAmapyuddiSTabhojitvenArambhakaluSitatvAt tasmAtsAdhUnAM tadgatArambho nAnumodanAviSayaH, kiMtu tajjanyaH zrAvakadharma evetigAthArthaH ||35|| atha kusumAdipUjAyAH vastugatyA sAvadyatvAbhAvena sAdhukarttavyatayA kathaM nAnujJeti parAzaGkAmudbhAvya tiraskurvannAha - Jain Educationa International For Personal and Private Use Only tilakAcArya khaMDanaM / / 153 / /
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIprava tilakA |cAryakhaMDana canaparIkSA vizrAme // 154 // ARUHIRAIMIMAmale READINilimam MAHARITHILIPHARINAMAHINAINAHINILAS ithi pUA sAbajatti a vayaNaM jai hoi niThuraM vayaNaM / tA sAhaNavi juttA sayaMpi eyaMpi duvynnN||36|| pUjA-kusumAdinA jinArcanaM sAvadheti yadi niSThuravacanaM bhaveta 'tA' tarhi sAdhUnAM svayamapi yuktA kartumiti gamyamiti parAzaGkAvacanaM, etadapi durvacanam-ajalpanAhamitigAthArthaH // 36 // atha kathaM paroktaM vacanaM durvacanamiti darzayannAha nevaM jaM niravajaM taM samaNehi sayaMpi karaNijjaM / bArasavayasAmAiamuccAro jaM na sAhaNaM // 37 // yadyaniravadyaM tattatsAdhumiH svayamapi karaNIyamityevaM niyamo nAsti, hetumAha-jati yad-yasAdAstAM sArambho, nirArambhatayopavarNito'pi dvAdazavratasAmAyikapauSadhazrAddhapratimAdhuccAraH sAdhUnAM nAstIti vyabhicAra itigaathaarthH||37|| atha mahAvratinAma|NuvratAyuccAro na yukta itikRtvA prakArAntaramAhaahavA aNNuNNaMpia veAvacaMpi kiM na jinnkppe?| tamhA jiNiMdaANA pamANamiha kevalaM tattaM // 38 // athavA 'jinakalpe' jinakalpamArge 'anyo'nyamapi' jinakalpikAnAM parasparamapi 'vaiyAvRtyam' azanAdidAnasaMvAhanAdirUpaM 'kiM ne ti kena hetunA jinainiSiddhaM ?, tatra sAvadyasaMbhAvanAyA apyasaMbhavAt , tasmAtkAraNAdiheti-jinakalpe'nyatra vA 'jinAjJA' | evakAro'dhyAhAryo jinA va pramANaM kevalaM, nAnyatsvamativikalpanAdi kiMcidapi suMdaramapItyakSarArthaH, bhAvArthatvayam-zobhanamapya|nuSThAnamupadiSTamapi puruSavizeSa pratItya pratiSiddhaM dRzyate, tacaiva-"paMcahi ThANehi samaNe niggaMthe mahAnijare mahApajavasANe bhavati, |taM0-agilAe AyariaveAvaccaM karemANe" (10-397) ityAdi sAmAnyoktamapi puruSavizeSa pratItya niSiddhaM, yathA jinakalpikAnAM parasparaM vaiyAvRzyAdi, yadAgamaH-"cattAri purisajAyA paM0,0-karoti nAmamege veyAvaccaM nopaDicchati ityAdi4 (10-320) l amIIITRA AINA Mittha LURARIPaa ANILIMARATHALINIRALA . // 154 // Jan Education Interbon For Personal and Private Use Only www. byorg
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravaparIkSA 3 vizrAme // 155 // G | iti sthAnAGge caturthasthAnake tRtIyodezake, atra caturthe bhaGge jinakalpikaH, sa ca vaiyAvRtyaM na karoti na vA pratIcchatIti, tathA dvitI| yabhaMge sthavirakalpikA apyAcAryaglAnAdayo, vaiyAvRtyaM pratIcchanti na kurvantIti, ata evAvazyakaniryuktAvapi, vyAkhyeyavyAkhyAnayorabhedAt niyuktizabdena tadvRttigrahyA, asti ca tatrecchAkArasAmAcArIvarNane iyaM gAthA "eehiM kAraNehiM tuMbI bhUo a hoi Ayario / vaiyAvaccaM na kare kAyavaM tassa sesehiM ||1||ti, evamabhyutthAnavandana satkArasanmAnapRcchApratipRcchAvyAkaraNAdiSvapi yojyaM, tasmAjinAzaiva kevalaM pramANaM, nAnyatkimapi, parasparaM vaiyAvRtyAderapi sAvadyatvApatteritigAthArthaH // 38 // atha pUjAyAH sAvadyatvasvIkAre'tiprasaGgarUpadoSamAha - aNNaha sA sAhUNaM pUA aNumoaNobaesehiM / No juttA jaM tesiM sAvajjaM saGghahA heyaM ||39|| anyathA pUjAyAH sAvadyatvasvIkAre zrAvakaiH puSpAdinA vihitA sA pUjA sAdhUnAmupadezAnumodanAviSayo na syAd, yataH kAraNAtteSAM sAdhUnAM sAvadyaM - sapApamanuSThAnaM sarvathA - sarvaprakAreNa "savaM sAvajjaM jogaM paccakakhAmi" ityAdivacobhiH manovAkkAyakatakAritAnumatibhirheyaM-tyAjyaM varttate, nahi sAdhavaH sAvadyamupadizanti, na vA'numodante, abrahmasevAderapyupadezAdiviSayatvApatteH, | na cAyaM doSaH sArambhapakSe'pi bhaviSyatItizaGkanIyam, ArambhasyAnanyagatyA pUjAkAraNatvAd avadyasya ca tathA svabhAvAbhAvAt, tasmAt satyapyArambhe tajjanyaphalAbhAvAt pUjAyA niravadyataiva, sAdhoH svayaM karttavyatAniSedhe tu yuktiruktA, vakSyate'nantaramitigAdhArthaH ||39|| athopasaMharaneva sAdhukarttavyatAniSedhe yuktimAha tamahA mahavvasuM saMkaMto'NuvvayAigihidhammo / jai saMkaMtA paMcamamahatvae kiM na tA pUA ||40|| For Personal and Private Use Only tilakAcAryakhaMDanaM 1184411
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ M ANTIHAR zrIpravabanaparIkSA 3vizrAme // 156 // AHITIMAHANIHIGHIMIRCHIRAINRI tasAd yadi yathetyadhyAhArya yathA mahAvrateSu aNuvratAdigRhidharmaH saMkrantastA-tarhi tathetyadhyAhArya tathA paJcamamahAvrate pUjA | tilakAkiM na saMkrAntA?, apitu saMkrAntetyartha itigAthArthaH // 40 // atha dravyapUjA yathA pazcamamahAvrate saMkrAntA tathA darzayannAha cAryakhaMDanaM ___ANAi davvapUA davvaccAeNa desarUveNa / so sabvadabvacAe jiNaANAe samoaraI // 41 // dravyapUjA hi divyakusumacandanAdidravyasamudAyasAdhyA, sA cAjJayA dezarUpeNa dravyatyAgena bhavati, dezato dravyavyayenaiva / sthAdityarthaH, AjJA'pi tIrthakRdupadezarUpA,na punaH kusumAdidravyavyayamAtreNa, utsUtrabhASiNAmapi tIrthakRtpUjAkRtiprasakteH, nacaivaM, yato dravyapUjA hi bhAvapUjAkAraNaM-bhAvastavahetuH, bhAvastavo hi cAritraM, yaduktaM-"jiNabhavaNaviMbaThAvaNa jattA pUA ya suttao vihiNA / davatthautti NeaM bhAvatthayakAraNatteNaM // 1 // itipaJcAzake (247) taccotsUtrabhASiNAmanantenApi kAlena durApam ,anantakAlasthitihetustu kupAkSikANAM pUjApi bhagavati utsUtrasaMyuktA,AstAM kusumAdipUjA,pravrajyA'pyanantasaMsArahetustathAvastukhabhAvAd, yuktayastu prathamavizrAme tIrthasvarUpavyavasthApanAvasare darzitA, etaca jamAlyAdInAmeveti pravacane pratItametat , kumataM hi kriyAbalena barddhate iti pUjAdikriyaiva caiSAmanyeSAM vA'numodanAdiviSayatvenAnarthaheturapi, tasmAtkumataM yathAra kriyAzithilaM tathA2 pravacanasya tasya ca hitameveti matimatA mantavyaM, sa dezato dravyatyAgaH, sarvadravyatyAge "savAo pariggahAo veramaNa"mitijinAjJayaiva sarvaparigrahatyAgAtmake pazcamamahAvrate samavatarati, ayaM bhAvaH-yadi sAdhUnAM kusumAdidravyastavo nirjarAGgamabhaviSyattarhi sarvajJAH sarvaparigrahatyAgaM sAdhUnAM nAkArayiSyan ,kAritavantazca sarvaparigrahatyAgaM sAdhUnAmataH sarvaparigrahatyAgAntabhUto'pi dravyastavaH pRthaka kri| yamANastIrthakRdAzAtanavAjJAbAhyatvAditigAthArthaH / / 41 // atha pratimApratiSThA zrAvakeNaiva karttavyA sAvadyatvA vyastavapUjAdivaditi // 156 / / THALILARAM INTAINTIMAmethinAna Iain Education Intel For Personal and Private Use Only
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ tilakAnumAnavAyA zrIpravapanaparIkSA vizrAme // 157 // DINARISHIDARSHAIRATHORAH tilakAcAryodAvitasyAnumAnasya tadviparItasAdhakaM tatpratipakSabhUtamanumAnamAha jiNapaDimANa paiThThA kAyavA munigurUhiM jagasakkhaM / telukapUakAraNabhAvA gaNaharapaihavva // 42 // jinapratimAnAM pratiSThA jagatsamakSaM munigurubhiH kartavyA,anApavAdikatve sati trailokyapUjAkAraNabhAvAt trailokyapUjAhetutvAgaNadharapratiSThAvad-gaNadharapadasthApanAvadityanumAnaprayogaH, vyAptigrahastvevaM-yadyatrailokyapUjAkAraNaM tattanmuniguruNaiva vidheyaM, yathA gaNadharapadapratiSThA, tatra hetusAdhyayoddhayorapi saccAt , prakRtasAdhyasiddhyartha muniguru:-mUriH dRSTAnte tIrthakRditi, na punarmUhikRtyaM trailokyapUjyatvaheturbhavati, yattu kvaciccaritAnuvAde tathA dRzyate tadivyAnubhAvAdyAtmakamaupAdhikamevAvagantavyaM, divyAnubhAvastu vidhivAde vicArakSodakSamo na bhavati,yathA aviratadevatApitaliGgaH sAdhuliGgadhArI kazcit sAdhukhailokyasyApyArAdhyo bhavati, na tathA dvAdazavratadhArakazrAvakApitaliGgAtsAdhuH syAt, tathA'nAdisiddhajagatsvabhAvAt ,jagatsAkSikamitipadena pratiSThAkRtyaM na rahovRtyA vidheyaM, kiMtu rAjAmAtyAdisamastamaharddhikajanasamakSaM,yataH samastajanasAkSikaM pratiSThAkRtyaM samastasyApi lokasyArAdhyatvenAbhimataM syAt , tatrApi sAdhunA kRtamavivAdenaiva samastAnAmapi sammataM, sAdhoH samastAbhimatatvAditigAthArthaH // 42 // atha satpratipakSitaM tilakAcAryodbhAvitamanumAnaM kIdRzaM jAtamityAhapaDivakkha'NumANasarappahao tuha heusauNi gypkkho| siddhaMtapakkhajutto heusaro jayau amhANaM // 43 // pratipakSAnumAna-parodbhAvitAnumAnasAdhyAdviparItasAdhakAnumAnaM tadeva zaro-bANastena prahata:-Ahata'tuhe'ti-he tilakAcArya! tava tvadIyo hetuH sAvadyatvAditirUpastadrUpaH zakuniH-pakSI, kiMlakSaNo?-tapakSaH-chinnapakSo jAtaH, anyo'pi pakSI paraprayogapre ATAINumanitUTIANRAIN Jan Education Interno For Personal and Private Use Only
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 3 vizrAme // 158 // | ritavANa prahato vigatapakSo'samarthaH cyutaprANo vA bhavati, tathA tvadanumAnapakSI tIrthapreritAnumAnazaraprahato bodhyaH, yata evaM tato| 'smAkam - asmatsaMbandhI trailokyapUjAkAraNatvAditihetuSANo jayatu, kiMlakSaNaH 1 - siddhAntapakSayuktaH - anekapratiSThAkalpAdipravaca - | nAnuyAyI, aparo'pi bANaH siddhAH parikarmmaNA saMskRtAH ye'ntA - antimAvayavAsteSu pakSAH patatrANi yatra sa tathA, patatramanta| reNa bANasyApyagateH, tvadanumAnapakSihantA siddhAnta kSayukto'smadIyo bANo jayatviti samudAyArthaH ||43|| iti candraprabhAcArya| tilakAcAryaviracitAnyanumAnAni hetvAbhAsagrastAni na zrAvaka pratiSThAvyavasthApanAya samarthAnIti jJApayitvA sAdhupratiSThAvyavasthApanA| yAnumAnAni Agamasammatayazca prdrshitaaH|| atha kAlAnubhAvAt keSAMcinmatimAMdyAtilakAcAryakRtapratiSThA kalpamAlokya zaGkotpadyate tatparAkaraNAya gAthAmAha jo puNatilagAyario kuvakukhamukho mayANurAeNa / lavio kappAbhAse amuNaMto dhammaparamatthaM // 44 // yaH punastilakAcAryaH kupakSamukhyo nahA'jJAnAndhaH svamatAnurAgeNa khamatadADharthahetave eva granthakartRtvAccheSakupAkSikApekSayA prasiddhaH, | yadvA kupAkSikANAM madhye mUrkhaH, mUrkhatvaM pratiSThA kalpAdigrantharacanAyAM svayamanumAnAdiprayoga karaNAzaktaH parakRtAnAmanumAnaprayogANAM |dUSaNabhUSaNAnyajAnanneva rAkAmatAkarSakacandraprabhAcAryeNa krodhAviSTena zrAvaka pratiSThAvyavasthApanAyodbhAvitA ye hetvAbhAsAstAnevAndha| yuddhavannijacAturyAviSkaraNAya nijakRtitayA'likhiSya tarhi mUrkhatvamapyasya nAjJAsyad, yataH - 'mukakho tAva mahaggho moNaM kAUNa sayalamajjhami / jAva na khasarakhasappusacvaH phupphusakhasaphasaM kuNai || 1 | "tti, nacaivaM vipazcitAM gatiH, yadAsmAkInena pUrvajena krodhAnA| bhogAdinA paravazIbhUtena yatkicitkRtaM kAritaM prakAzitaM vA tatsarvvamapi pramANIkRtya vipazcitparSadi vyavasthApyate, tadvyavasthApane For Personal and Private Use Only tilakIyaH kalpAbhAsaH / / 158 / /
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 3vizrAme // 159 // AL % A ca khakIyaM maukharyamevAviSkarttavyaM syAt , nAnumAnAbhAso balIyasA'pi puruSeNa prAmANikaparSadi paravAdijayAyodbhAvitaH svAtmanaH | tilakIyaH zaraNaM bhavitumarhati, kiM khaDgAbhAsenApyarkakASThena vairisainyaM jetuM zakyate ? ityAdi svayameva bodhyaM, matAnurAgeNetipadena tilakAcA- kalpAmAsa: ryasya rAkAzAkhApatitatvaM sUtritaM // 'laviutti lapito yattatpralapitaH, kutra ?-'kalpAbhAse' kalpazabdeneha pratiSThAkalpastadvadAbhAsate apratiSThAkalpo'pi pratiSThAkalpatayA AbhAsate iti pratiSThAkalpAbhAsastasmin , kiM kurvan , ?--'dharmaparamArthamajAnan' dharmasya-zrutacAritrAtmakasya paramArtho-rahasyaM sAmAnyavizeSotsargApavAdAtmakaM na jnyaatvaanityrthH| | atha tilakAcAyapralapitaM prAduSkartuM tadvikalpitA pratiSThAkalpapIThikA (daryate) yathA-unamo bhagavate zrIpaJcamaGgalAya // yenAvarahitenApi, viSamAstro vinirjitH| mahAvIraH savaH paayaallokottrpraakrmH||1|| srvottmsmaaciirnnjnyaancaaritrdrshnaaH| guravaH sukhamedhantAM, siddhizrIsaMgamodyatAH // 2 // sAdhUnAM zrAvakANAM ca, vidhiryatra nirucyate / sa niSkanditasaMdehazciraM jIyAjinAgamaH // 3 // evaM samAhitasvAntaH, smRtyartha bhavinAM sadA / jinabimbapratiSThAnavidhimAviSkaromyaham // 4 // iha ca prathamameva kecidutsUtraprarUpiNo yathAcchandAH khAtmapratyanIkAzciraparicitApArasaMsArakAntArasaMcAravirahabhIravaH siddhisImantinIparirambhayogya| bhogyavikalAH kugativanitAGgapariSvaGgabaddharaGgAH svIkRtaniSprapaJcapaJcamahAvratAnAM vatinAM pratiSThAkAratvamupavarNayanti tadasaMgataM, yataH pratiSThAkArasyedaM kharUpaM nirUpyate-yathA-nhAyavilitau caMdaNiNa gNdhsugNdhiadeh| parihAviasiasadasajuyala guNagaNarayaNaha geh||1|| "takkhaNi dakkhiNi kari dhriakNknnkddhsnnaahu| suMdaramuddArayaNajuya dkssinnkrtrusaahu||2|| suThTha paiTAkAra tahiM vaNijai jaya- // 159 // AP PARIA Jan Education International For Personal and Private Use Only
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravadhanaparIkSA 3vizrAme // 160 // tilakIyakalpa pIThikA vaMtu / jo navi nAhisamayakalioNna kudaMsaNa dIsaMtu // 3 // tatra 'vayachakka kAyachakkaM akappo gihibhaaynnN| palliaMka nisijAe siNANaM sobhavajaNaM // 1 // ityAgamAt sAdhUnAM snAnaM zarIre candanavilepanaM gandhaiH sugaMdhIkaraNaM zobhAGgatvAnnaiva yujyate, tathA "A| yapamANA kappA aDDhAijA ya vitthaDA hatthA" ityAgameSu pramANopetavastraparidhAnena sAdhoracelakatvasthApanAdakhaNDasadazavastraparidhAnamapi na yujyate / tathA-"jattha hiraNNa suvaNaM hattheNa parANayaMpi No chappe / kAraNasamalliaMpihu goama! gacchaM tayaM | bhaNimo // 1 // ityAgamena sAdhoH suvarNasparzanamAtramapi niSiddhaM,tatkathaM kaGkaNasUtrAdyalaMkAramaGgIkariSyati', ataH pratiSThAkAralakSaNaM || sarvamapi sAdhoviruddhyate, zrAvakasyaivopapadyate, tatastenaiva pratiSThA kAryA, atra cArthe anumimIhe-jinabimbapratiSThA zrAvakeNaiva karttavyA, dravyastavarUpatvAtpuSpapUjAdivad , dravyastavatvaM cAsyAH "jiNabhavaNabiMbaThAvaNajattApUAi suttao vihinnaa| davatthautti |NeaM bhAvatthayakAraNatteNaM // 1 // " iti vacanAt , tathA sAvadyarUpatvAditihetoH jinapratiSThA zrAvakeNaiva kAryA,sAvadyarUpatvaM cAsyA evaM-zuddhiM kRtvA pratiSThAkArazcandanamabhimantrya svahastena vimbasya vilepanaM karoti, abhimantritadhUpotpATanaM svahastena karoti, | puSpavAsayuktAbhimantritamadanaphalabandhanaM svahastena karoti, pratyagravastreNa pratimAcchAdanaM tadupari candanacchaTAmocanaM puSpakSepaM nAnAgandhayuktasaptadhAnyakSepaNaM ca svahastena kageti, tato lagnasamaye tripaJcasaptavArAn sarvAGgaM pratimA spazet , punarvAsanikSepaNaM puSpAropaNaM |ca pratiSThAkAraH svahastena karoti iti sarvapratiSThAkalpepUktatvAditi kupAkSikatilakatilakAcAryaH svamatAnurAgeNa zrAvakapratiSThAvyavasthApanAya yattatpralapacanmattakelisadRzI pratiSThAkalpAbhAsapIThikAmutsUtraviDbhRtamukhacaJcUnAM ciraMjIvinAM vizrAmakRte kRtavAn , | tatra sAmAnyatastAvaditthamamidhAtavyaM For Personal and Private Use Only Jan Educabonnembo
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 3vizrAme // 16 // ABHelmethTHANImamima BAITHAPTERNIRAHISAMAJIKIMALAIMURARIANRAKALINITARIHATRAINMET A ITIRAN I nanu bho tilakAcArya! evaM zuddhiM kRtvA pratiSThAkArazcandanamabhimanvya khahastena bimbasya vilepanaM karotItyAdirUpaH pratiSThA-IM sAdhupratiSThA vidhistvayA kuto likhitaH 1, kiM siddhAntAduta pUrvAcAryaviracitaprakaraNebhyo vA athavA pUrvabhavAmyastaparijJAnahetorjAtismRtyAdervA || khamativikalpanAdvA?, nAdyaH, kApi siddhAnte tvallikhitavidheranupalambhAd ,dvitIye prakaraNAnyapi caritrAdirUpANi uta pratiSThAvidhereva pratipAdakAni ?, nAdyaH, AstAmanyat tvayaiva pratiSThAkalpe nAmagrAhaM nidarzitAni yAnyupamitibhavapazcAdIni caritrarUpANi | prakaraNAni teSvapi kvApi tvaduktavidhergandhasyApyabhAvAt , na hi kvApi kenApi tilakamaJjaryAdizakraparyantena prathamamamimantritacandanena bimbaM liptaM, na cAbhimantritadhUpotpATanamityAdi yAvanmantranyAsanetronmIlanAdi kRtaM,tAvanmAtrasyaiva tavopadezArhatvAd, atha pratiSThAvidheH pratipAdakAni pratiSThAkalparUpANi prakaraNAnIti cettarhi te pratiSThAkalpAstava pramAgamapramANaM vA ?,Aye vivAdasya|| dattAJjalitaiva, teSu pratiSThAkalpeSu yAni kRtyAni zrAvakasya tAni zrAvakasyaivAbhyupagantavyAni, yAni ca sAdhostAni ca sAdhoreveti | naSTA tvadabhISTA zrAvakapratiSThA dUramiti / iha ca prathamameva kecidutsUtraprarUpiNo yathAcchandAH svAtmapratyanIkAciraparicitApArasaMsArakAntArasaMcAravirahamIrava ityAdyanAryadurvacanaiH sAdhupratiSThAvyavasthApakAnAM tIrthasammatAnAmapi zrIharibhadrasUriprabhRtipUrvasUrINAM mahAzAtanAM kRtvA mUripratiSThAbhidhAyakebhyastatkRtapratiSThAkalpebhyaH zeSapratiSThAvidhiM ca vakRte pratiSThAbhAse likhan punaH sAdhupratiThotthApanAya zrIharibhadramariprabhRtikRtAnAmeva pazcAzakAdigranthAnAM sammatiM darzayan he nirlaja ! tilakAcArya tvaM kIdRzaH kiMsaMjJo| bhaNyate ?, paraM 'nissthAnikAyAH sapatnyAH pitRgRhaM sthAnaka'miti lokAbhANakastvayA satyApita iti,kiMca-bho tilakAcArya ! sarvapratiSThAkalpeSUktatvAditi vacasA ye tvayaiva pratiSThAkalpAH sammatitayodbhAvitAH tatra kvApi mantranyAsanetronmIlanAdikamapi zrAvaka eva // 16 1 // For Persona Pivy
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 3 vizrAme // 162 // Jain Educationa In | karoti, na punaH sAdhurityAdi likhitaM dRSTaM na vA ?, neti cettarhi tava pituH kiM yAti yacameva kaNThAgatAntraM yAvad vADhasvareNa pratiSThA | zrAvakeNaiva karttavyA sAdhostatrAnadhikarAdityAdi jalpasi, atha pratiSThAkalyA apramANamiticet maivaM, pratiSThAkalpapraNetRRNAM zrIhari| bhadrasUriprabhRtInAmanAptatvApacyA tatkRtapaJcAzakAdigranthAnAM sammatitayA'nudbhAvanApatteH tvadvikalpitapratikalpAbhAsasyApi nirmUlatA| pattezca, atha tRtIyo vikalpacet na pUrvabhavAbhyastaparijJAnahetorjAtismRtyAderiti divyakaraNapratyAyanIyatvenAkiMcitkaratvAnna sadasi | vaktumapi kalpyaH, atha svamativikalpanAditi yo'ntyaH so'tyaja ivAspRzyaH, nahi svamativikalpitaM kasyApi vizvAsahetuH, tasmAt | svayaM pratiSThA kalpAbhAsamapi kurvatA tvayA tanmUlabhUtAH zrIharibhadravariprabhRtikRtAH pratiSThAkalpAH pramANIkarttavyAH, anyathA sarva| pratiSThAkalpeSUktatvAditi vaktumapyazakyatvAt, tatpramANIkaraNe ca tvadvikalpitapratiSThAkalpo'rdhajaratIyanyAyamApanno na zravaNArho - |'pi, tathA ca siddhamanAyAsenaiva sAdhupratiSThAkaraNamiti gAthArthaH // 44 // athoktArthasaMgrAhakaM gAthAtrikamAha na tuha pakappe bahi lihio AgamA pagaraNehiM ? / paDhamo tuhaM'paNiTTho bIe cariaM ca vihimaMtaM // 45 // damayaMtIpamuhAI jAI cariAI taeva vRttAI / tesuvi tuha lihiavihI na dIsaI AsasiMguva // 46 // vihitaM puNa pagaraNa paTTakappo havija jai tumhaM / tA amhANavi iTuM sUripaiTTA jiNuvaiTThA // 47 // nanu tava pratiSThAkalpe likhito vidhiH AgamAt prakaraNebhyo vA 1, prathamastavApyaniSTaH, AcArAGgAdiSu tvaduktavidheranupalambhAt, | dvitIye prakaraNamapi caritaM vidhimadvA 1, prathame damayantIpramukhAni yAni caritAni tvayA'pyuktAni sammatitayeti teSvapi tatra | likhito vidhirna dRzyate, azvazRGgavad, yathA turaGgazRGgamadRzyaM tathA tvadukto vidhizcaritraprakaraNeSu na dRzyate, yadi tava vidhimatprati For Personal and Private Use Only sAdhupratiSThA // 162 // .
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIprava canaparIkSA 3 vizrAme // 163 // SThAdivipratipAdakaM punaH prakaraNaM pratiSTAkalpastA- tarhi asmAkamapISTaM, sUripratiSThA jinopadiSTA siddhetigAthAtrayArthaH / 45 46 47 atha phalitArthamAha tamhA jattha navINaM biMbaM nimmavia mahiAimayaM / mahiaM ahiggahIhiM tattha vihI neva satthutto // 48 // yasmAtkAraNAtpratiSThAkalpokto vidhiH 'sUriH pratiSThAM kuryAdi tyAdivacobhirvyaGgayaH pramANaM tasmAtkAraNAt mRttikAdidravya| mayaM - mRttikA gomayAdipudgalAtmakaM 'bimbaM ' jinapratimA 'abhigrahimiH' jinabimbaM namaskRtyaivAzanAdi bhoktuM kalpate, nAnyathetyami| grahavadbhiH kvacitkadAcitprayojanavizeSe bimbasAmayyabhAve 'nirmApitaM ' niSpAditaM tatra zAstrokto vidhiH- pratiSThAkalpokto vidhirna| bhavet, nahi vidhipratiSThAM cikIrSan ko'pi mRttikAdidravyeNa jinabimbaM karoti tAdRzasya vimbasya jalasparzamAtreNaiva vinazvara| svabhAvAt kutaH snAtrAdividhikaraNa saMbhavaH 1, kiMtu svAbhigrahaparipAlananimittaM mRttikAdinA tIrthakRdAkRtiM vidhAya caityatrandanazuddhyarthaM | namaskAramAtreNa sthApanA kriyate, sA ca tathAvidhabhavitavyatAyogAddevatayA tIrthatayA pravRttA sarveSAmapi sammatA jAtetibodhyaM, nacaivaM zAstrokto vidhirlupyetetigAthArthaH || 48 || atha tilakAcAryaH svapratiSThAkalpe pratiSThAdizabdAnAmarthaM yathA tathA pralapan bahujanAnAM bhrAntijanakaH atastacchaGkAparAkaraNArthaM pratiSThAzabdasya ko'rtha ityAha sesa higAri paTThA paThiaparimANamAsaNaDavaNA / ahigAraTThapavittI jaha laTThipaiTTiA ya dhayA // 49 // 'zeSAdhikAre' navIna pratimAkaraNAdatiriktAdhikAre yatra ko'pi pratiSThAzabdo dRzyate tatra pratiSThA tAvat pratiSThitAnAM jIrNa| pratimAnAmAsanasthApanA, prAsAda siMhAsanAdikaM navInaM niSpAdya pUjAnimittaM tatropavezanamiti pratiSThAzabdArthaH, tatkuta ityAha-adhi Jain Educationa International For Personal and Private Use Only sAdhupratiSThA // 163 //
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 3vizrAme // 164 // pratiSThAzabdArthaH kArAt-prakaraNavizeSAdarthapratipattiH-arthAbhyupagamo bhavati,tatra dRSTAntamAha-'jahe' tyAdi,yathA laSTipratiSThitA dhvajA, lapTau-daNDe pratiSThitA-nyastA yathA dhvjetyrthH| yadAgamaH-"tao puNo jaJcakaNagaladviyapaiTThiaMsamUhanIle'tyAdi zrIparyuSaNAkalpe, tathA "bharahaMtapaiTThAe mahurAnayarIe maMgalAI tu / gehesu caccaresu achnnvigaamaddhesu||1||tti mahurAe nayarIe ghare kae paDhamaM arahaMtA paiTThavi-| aMti maMgalanimittaM, jai na kareti gharaM paDai"tti, atra brAhmaNakSatriyAdigRheSu nyasanamAtra eva pratiSThAzabdArthaH, etena pratiSThA1pratiSThAna2 pratiSThApana3 saMsthApana4 sthApanA5 dizabdAnAmekArthatAM vikalpya parasparaparyAyavAcitA tilakAcAryeNa pratipAditA sA'pi nirastA, pratiSThAdizabdAnAM paryAyavAcitvena vipazcitprayogAdarzanAta / kiMta 'adhikAravazAdarthaprApti'ritinyAyAta kvacitpratipThAzabdaH zobhAvAcI, yathA "pratiSThA prApitaH ziSyo, guruNA guruvidyayA" kvacidAdhArAdheyasaMvandhavAcako yathA-"gururAsane pratiSThAya, ziSyAnadhyApayatyamUn" tathA''gamaprayogo'pi-"tao puNo jaccakaNagalaTThipaiTia"tti, tathA NigantaprayogeNApi,yathA 'gapUjayet pratiSThApya, caitye'rhatpratimA sudhiiH|" kvacicca pratiSThApyaviSayakAbhimantritavAsakSepamantranyAsAdikriyAvizeSavAcako, | yathA "mUriH pratiSThAM kuryAdi'tyAdi,evaM pratiSThAnazabdo'pi prAyaH sthityarthAbhidhAyakaH, pratiSThApanazabdastu NigantaprayogAtsphuTa eva bhinnArthaH, nacaivaM pratiSThApratiSThAnazabdayoH pratiSThAnamiti nirukterabhedaH, pratiSThantaM prayukte iti pratiSThApanamiti niruktereva | | bhedastena pratiSThApanazabdo Nikpratyayanippannatvena pratiSThAprayojakakartRkriyAvizeSavAcakaH,etena 'jaM na paridvavia' mityasya zabdasya | yantra parityaktamitiparyAyo vRttikRtA datto na punaH parityAjitamiti sammatiH pratiSThAnapratiSThApanazabdayorekArthatAbhidhAnAya tila-12. kAcAryeNa pradarzitA sA'pi nirastA, dhAtvantaramAsAdya NigantANigantaprayogayostulyArthAbhidhAyakatvasya dRSTatvAd , yathA saMbhA- USERMATL PRIORAIPASAIRMANEEDPURARIAN A BSTRAilnalihement R AINEDAINIOS // 164 // For Person and Private Use Only
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIprava pratiSThAzabdArthaH canaparIkSA 3vizrAme // 165 // LITERAILERTRAITHILITAHIRAIN vayatItiNigantaprayogeNApyaNigantaprayogaH zakate iti tulyArthaH, na punarekadhAtuprayoge'pi NigantANigantayoravizeSaH, prayojakapratyayasya vaiyarthyApatteH, nanvekadhAtuprayoge'pi kvacidbhinArthAnamidhAnaM yathA sthApanazabdasya paryAyaH pratiSTheticet , maivaM "upasargeNa dhAtvoM, balAdanyatra nIyate" iti vacanAt pratinA sopasargasya dhAtoH kevaladhAtvapekSayA bhinnArthAbhidhAyakatvena vastugatyA bhinnatvAd , ata evAtmanepadikaH parasmaipadiko vAdhAtuHprayojanaNigantapratyayaprayogAdubhayapadiko bhavati, vastugatyA sthApanazabdo lakSyavastvAkRtimAtrAbhidhAyakaH, tathAhi "nAmajiNA jiNanAmA ThavaNajiNA puNa jiNiMdapaDimAo / davajiNA jiNajIvA bhAvajiNA samavasaraNatthA // 1 // iti (caityavandanabhASyaM) tathA "nAmaThavaNANaM ko paiviseso?, nAmaM Avakahi, ThavaNA ittariA vA hoja"tti tathA "nAma ThavaNAdavie khittadisAtAvakhittapaNNavae / sattamiA bhAvadisA hoi aTThArasavihA u // 1 // " tti / kvacidbhAvAdisthApanAropaNe'pi, yathA "ummaraganivAraNayaM sammaggaTThAvaNaM ca bhavANaM / emAI jaM vihi aNumoe'haM tamapahi // " (ArAdhanA) iti / nanu kvacitsthApanAzabdasya paryAyaH pratiSThetyupalabhyate tatra kiM kartavyamiticecchRNu, kvacitkathazcidyutpattyA'pyekArthatAM vibhAvya chando'nuvRttyA dharmadharmiNorabhedopacAramaGgIkRtya vA granthakArANAM tathA prayogasaMbhave'pi sarvatrApi sthApanAzabdena pratiSThA vAcyeti na pUtkaraNIyam , anantaroktayuktyA tilakAcAryasya galapAdukAnyAyotpatteH, kvacitkasyacicchabdasya kazcitparyAya dRSTvA sarvatrApi tathA paryAyakaraNe "pataGgo dyotayan vizvaM, kasya nAnandakAraNam ?" tathA "pradIparUpamAlokya, pataGgo nAzamAzrita" | ityubhayatrApi pataGgazabdasya sUryaparyAyakaraNaprasaktezca, tasmAtvApi kaviprayuktAnAM khagapataGgAdizabdAnAM sUryAdizabdaiH paryAyaM dRSTvA | sarvatrApi tathA paryAyakaraNAbhAvavat sthApanAzabdena sarvatrApi pratiSThAparyAyo na yuktaH, prayogAnusAreNa pataGgAdizabdavadasyApyanekA // 165 // For Per and Private Use Only .
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 3vizrAme|| // 166 // tilakakhAnyathAvAditA USDMR ANDARPANDARATHI-NIRiman rthatA bhAvyA, anyathA "tadA nadIpravAheNa, pATitAdvikaTAtaTAt / yugAdidevapratimA, prakaTA'bhUt prabhAvayuk // 1 // tAM prekSya | harSayukto'sau, snapayAmAsa vAriNA / pIThaM kRtvA mRdottuGgaM, sthApayAmAsa tatra tAm // 2 // " iti zrIvimalanAthacaritre, atra | tilakAcAryAbhiprAyeNa sthApayAmAseti pratiSThAM kRtavAniti vaktavyaM syAt , taccAdhyakSabAdhitaM, svakIyAgrahaM vimucyAlocayantu, tila| kAcAryaH pradarzitAsu upamitau 'ratnacUDavidyAdharaH kathayatI'tyAdi, "yAvadvidyAdharANAmavatAraNArtha mahAbhavanaM vidhAya pratiSThitaM tena bhagavatA yugAdidevasya bimbaM" ThANAvivaraNe "ia ciMtiUNa to sAgaMtUNa ya saravaraM niyayadehaM / pakkhAlia saMThaviA paDimaM tA | vaMdae devaM // 1 // " harivaMzagranthe ityAdirUpAsu sammatiSu kvApi vivAdApanAyAH pratiSThAyAH sUcakamabhimantritavAsakSepamantranyA-| |sAdikaM kimapi vidyate na vA?, prathamo'dhyakSabAdhitaH, dvitIye pratiSThaiva tatra nAvabuddhyate, tadavabodhakaliGgAbhAvAt , tarhi kutastatrAkANDakUSmANDakalpaH zrAvakastatkartA praviSTaH, tathA ca saMpannam 'akhAte taTAke makarapraveza' iti lokAbhANaka iti, asmAbhistu "muNikajaM puNa haribhadda" ityAdicaturdazagAthAyAM prAguktAyAM sammatitayopadarzitAsu sarvAsvapi kapilakevalinA zrInAbhasariprabhRtibhirabhimantritavAsakSepAdikaM pratiSThAsUcakaM vidyata eva, tena tilakAcAryapradarzitAH sammatayo devatAyattapralapitakalpA bodhyAH iti sAmAnyatastilakAcAryastiraskRta iti gAthArthaH // 49 // atha vyakkyA'pi kizcidAhakatthavi kalaMkadANaM kathavi saddANamaNNahA lvnnN| katthavi pavayaNaparamatthabhAvasuNNaMpi tilagavayaM // 50 // tilakAcAryavacaH kvacitkalaGkadAnaM-pravacanasya kalaGkadAnAtmakaM, kvacicchabdAnAM pratiSThAsthApanAdilakSaNAnAmanyathA lapanam-a|paryAyabhUtAnAmapi paryAyarUpatayA pralapanaM, kvacitparamArthabhAvazUnya-pUrvAparasaMbandhaparyAlocanavikalamapIti, pratiSThAkalpAbhAse iti u patinine Meta // 166 // Jan Education Intematon For Personal and Private Use Only
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 3vizrAme // 167 // tilakasyAnyathAvAditA prkrnnaadbodhymitykssraarthH| bhAvArthaH punarevaM-kalaGkadAnaM tve-svakRtAvazyakavRttau 'bharataH svayaM pratiSThitavAniti likhitvA pratiSThAkalpe ca zrIAvazyakavRttiM sammatitayodbhAvitavAn , zrIharibhadramarikatAvazyakavRttau ca tadgandhasyApyabhAvAd, evaM ca sati | "dhAvatara bho DimbhAH! taraMgiNItIre guDazakaTaM viparyasta"mityAdi dhUrttavAkyavattilakAcAryavAkyamapi bodhyaM, atha zabdAnAmanyathAbhASaNaM yathA damayantyAM zakrAvatAre ekavimbamAzritya zakracakravattivAsudevAdayaH pratiSThAM cakrire ityAdhuktaM, tatra kAlabhedena yugapadvA?, ubhayathApi pratiSThAyA vivAdApanAyA asaMbhavAd , yataH prathame vikalpe pratiSThitasya bimbasya punaH pratiSThAkaraNe'navasthAnAd , yAvatkathitasthApanAbhaGgApattyA svarUpahAnezca, dvitIyo'pyasaMbhavI, nahi cakravarttivAsudevau yugapadekatra milataH, tayorekakSetre yugapadutpatterabhAvAt tasmAt , zakracakravartivAsudevAdayaH pratiSThAM cakrire iti kvacit prAsAde saMsthApya tadvimbaM pUjitavanta ityarthe yuktyupanne pratiSThAkalpokta vidhinA pratiSThA kRtetyanyathA bhaNanaM tilakasyeti bodhyaM, atha pUrvAparasaMbandhAparyAlocanA tathA | "ceiapUA rAyAnimaMtaNe sanni vAi khavaga khii| saMki patta pabhAvaNa pauttikajA ya uDDAho // 1 // " iti bRhatkalpaprathamoddezakabhASyasya dvAragAthA,tatra sanivAiapadassa cUrNiyathA-"iANi sanniM vAI a ee dovi dAre egaDhe vakkhANei, 'emeva ya sannINavi jiNANa paDimAsu paDhamapaTThavaNe / mA paravAI vigdhaM karija vAI a ovisai // 1 // sAvago koi paDhamaM jiNapaDimAe paiTThANaM karei, tattha sAhuNo Agae daTTaNa ciMtei-jai tAva ime bhagavaMto arihato pUaMdaTuMiMti tadevaM mamAu alAhi paNNAhe(ettAhe)niccameva | pUaM karemi,evaM sAvagassa bhAvavuddhI bhavati,aha na pavisaMti saMjayA,nasthiti vipariNAmo bhavati-kiM eesiM pUA kIrai se natthi,vAiNA ya pavidveNa ime guNA-paravAiniggahaMdaTuM bhavaMti-navadhammANa thirataM,pabhAvaNA sAsaNe a bahumANo / abhigacchaMti aviusA avi P AR SHAHRUARY antilittiminalletin // 167 // mara Jan Education Intention For Personal and Private Use Only Liww.jainelibrary.org
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIprAcanaparIkSA 3 vizrAme // 168 // |gghapUA ya seAe // // kaNThyA, seyAiti avigdhapUAe kayAe sapakhaparapakkhANaM ihaloe a seaM, ihaloe asivAiuvaddavA na ya bhavaMti, paraloiaM titthagarapUAe darisaNasuddhI nivatti bhavati "tti kalpavizeSacUrNiH, kalpasAmAnyacUrNau ca - sAvago koi jina DimAe paTTavaNaM kareiti pAThaH, atha tilakAcAryaH pravacana paramArthAnabhijJaH prayojakapratyayAntena pratiSThApanazabdena kevalasya | pratiSThAnazabdasyaikArthatAM vikalpya zrAvakaH pratiSThAM karotIti brUte, paramubhayatrApi pratiSThAyA adhikArasyaivAbhAvAt, kiMtu rathAnu| yAtrAyA evAdhikAraH, tathAhi aigamaNaMti pacchaddhaM, asya cUrNiH - sIso pucchati- aNujANeNa kiM gaMtavvaM na vatti, Ayario bhaNai - jai | nikAraNaM gacchati to ANAiNo dosA, imehiM karaNehiM tattha pavisiahaM, tatreti anuyAne, anuyAnazabdasyAyamarthaH - anu-pazcAdrathasya purAdisthAneSu parizrAmyato yAnaM gamanamAcAryAdInAM yatra parvaNi tadanuyAnaM, rathayAtretyarthaH, tatra kANi kAraNANi a 1, 'ceia' dAragAhA, sA caivaM cei apUA rAyAnimantaNaM sanni vAi dhmmkhii| saMkia patta pabhAvaNa pavittikajA ya uDDAho // 1 // ti ceiapuA rAyAnimaMtaNaM ca do'vi dAre egaTThe vakakhANer3a, pavisaMte ime guNA bhavaMti - 'saddhA' gAhA, sA caivaM - saddhA buddhIraNNo pUAi thirataNaM pabhAvaNayA / paDighAoM aNatthANaM atthA ya kayA bhavaMtittha ||1||"tti kaMThA, sannitti - zrAvako vAiti vAdI, ee dovi dAre egaTThe vakakhANei, emeva ya sannINavi jiNapaDimAsu paThamapaTTavaNe / mA paravAI vigdhaM karija vAI ao visai // 1||ti, kaMThA, sAvao koI | jiNapaDimAe paiTThANaM karei'tti, ko'pi rathayAtrAkaraNasamartho, na sarvo'pi zrAvako - nirgranthopAsakaH prathamam - AdyaM jinapratimAyAH | pratiSThApanaM nyAsamAropaNamitiyAvad rathe iti prakramAdavagamyaM, prAthamyasyAnyathAnupapacyA, nUtane rathe karoti-vidhatte iti zrIkalpacUrNiH ityevamarthastilakAcAryeNa mUlato nAvagataH, ataH paramArthAnamijJaH sa iti / kiMca - nijapratiSThAkalpe kvApi mlecchaiH kApi Jain Educationa Internationa For Personal and Private Use Only tilakasyAnyathAvA ditA // 168 //
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ tilakAcAtiraskAraH zrIpravacanaparIkSA 3vizrAme // 169 // prAgukta bhadrasUriprabhRtInAM vacano mahAn anantasaMsa zrAvikayA kvApi devenetyAdyaniyataM vaco bhaNitvA'pi 'nhAyavilittu caMdaNiNu' ityAdi dodhikayoktalakSaNaH zrAvaka eva pratiSThA karotItitilakAcAryavaco gaIbhIkSIrapAnakalpaM tacchrotRNAmiti bodhyamitigAthArthaH // 50 // atha tilakAcAryavikalpitapratiSThAkalpasya mUlamudbhAvya dRSayannAha dohagatigamuvajIvia paiTTakappo kuvakkhatilageNa | raio puvAyarievayaNaviroho mahAmoho // 51 // | 'dodhakatrikaM' 'nhAyavilittu caMdaNiNu gaMdhasugaMdhiadehu / parihAvia siasadasajuala guNagaNarayaNaha gehu // 1 // ityAdi prAguktaM dodhakatrikaM tilakAcAryAbhiprAyeNa mahAzAstraM tadupajIvya-taccharaNIkRtya tilakAcAryeNa pratiSThAkalporacitaH, kIdRzaH?| pUrvAcAryANAM-zrIharibhadrasariprabhRtInAM vacanAni tatkRtapratiSThAkalparUpANi taiH saha virodho yatra sa tathA, ekAra chando'nuvRtyA / | alAkSaNiko bodhyaH, yata evaM tasmAt kIdRzo ?-mahAmoho-mahAn-anantasaMsArahetutvAt garIyAn moho-mithyAtvamohanIyaM yasmAd, yadvA mahAmohaH-abhinivezamithyAtvaM,taddhetutvAt tatkRtapratiSThAkalpo'pi mahAmoha evetigAthArthaH // 51 // atha dodhakatrikamadhikRtyApi kIdRzastilakAcArya ityAha| dohagatigaparamatthaM na muNai kaha muNai gaNaharANa vayaM rayaNAyaraMgamiyaraM ussaggavavAyarayaNAe // 52 // | dodhakatrikaparamArtha tilako na jAnAti, tathAhi-pratiSThAkArastAvatkRtasnAnazcandanAdivilepanena sugandhIkRtadeha ityAdivizeSaNaviziSTaH zrAvaka eva saMbhavati, na punaH sUriH,tasya snAnAdeniSiddhatvAd ,yadAgamaH-'vayachakaM kAyachakka mityAdi,siddhAntabAdhApacyA na sAdhuH pratiSThAkAraH, kiMtu zrAvaka eveti tilakAcAryasya kuvikalpanA, sA caivaM tiraskaraNIyA-bho tilakAcArya ! sAmAnyavidhinA | // 169 // Jan Education Internation For Person and Private Use Only
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ HAMARINE zrIprava- I/vizeSavidhercAdhitumazakyatvAd bAdhagandhasyApyabhAvAta tavaiva samyaparijJAnAbhAvaH, tathAhi-yadyapi trividhena brahmavratadhAriNAM mahAva-IDItilakAcA vizeSa vidhi canaparIkSA | tinAM zucitvaM svabhAvasiddhamevAsti. tathApi pratiSThAdiprayojanavizeSamaddizya tAvanmAtrakAryopayogi hastapAdAdidhAvanalakSaNaM loka yatiraskAraH 3vizrAme pratItiviSayaM zucitvaM tvApavAdikaM na sAmAnyasAdhvAcAravidhinA bAdhituM zakyate, kiMtu vizeSavidhinA sAmAnyavidhirbAdhyate, // 17 // | 'utsargAdapavAdo balIyA'nitinyAyAt , na caitadayuktaM, kAryavizeSe kAraNavizeSasya sarvatrApyupalambhAd , ata eva kiMci ussagga| sutrta1 kiMci avavAyasuttara ussaggavavAiaM3 avavAussaggiaM4 ussaggussaggiaM5 avavAyAvavAi 6 ti, tattha imaM ussaggasuttaM-goaraggapaviTThoana,nisIija katthaI / kahaM ca na pabaMdhijjA,cidvittANa va sNje||shaa1,imN avavAiaM-kappai niggaMthANa vA niggaMthINa vA Ame tAlapalaMbe bhiNNe paDigAhittaettira,ussaggavavAiyaM-No kappai NiggaMthANa2 vArAo viAle vA sijAsaMthArayaM paDi| ggAhittae, nannattha egeNa puvapaDilehieNaM sijAsaMthAraeNaM3, avavAyaussaggi-kappai niggaMthANa vAra pakke tAlapalaMbe minne paDi| gAhittae, sevi vihibhiNNe, No ceva NaM avihibhiNNe, avavAeNa gahaNe patte avihibhinnassa paDisehaM karei esa ussaggo4, imaM ussaggassaggiaM-je0 asaNaM vA4 paDhamAe porisie paDigAhittA pacchima porisiM uvAyaNAviti uvAyaNAtiM vA sAiati, se Ahacca uvAyaNAvie siA jo taM bhuMjati bhujaMtaM vA sAijati5, avavAyAvavAiaM jesu avavAo suttesu nibaddho tesuM |ceva suttesu atthao puNo'vi aNuNNApavittie avavAyAvavAiA suttA,jao sA vitiA aNuNNA sutttthaannugyaa6|| itizrInizIthacUrNoM u016 itiSaDvidhasUtraracanA, sA ca tilakAcAryamate vyathaiva syAt ,tasmAt kevalaM kizcidutsargasUtramapavAdasUtraM vA dRSTvaiva na pravartanIya nivarttanIyaM vA, kiMtUnsargApavAdaghaTitaM tadarthamAlocyaiva, yadAgamaH-"suttassa maggeNa carija mikkhU , suttassa attho| // 17 // Jan Educationa international For Person and Private Use Only
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ Huntle zrIpravacanaparIkSA 3vizrAme // 171 // tilakAcAtiraskAraH m amalinimaliHRIMAmlindiatimittanA jaha ANavei'tti (510*) dazavaikAlike, tavRttiH-yathA kiM bahunA ?, sarvatraiva sUtrasya mArgeNa caredbhikSuH, Agamoddezena pravarne- teti bhAvaH,tatrApi naughata eva yathAzrutagrAhI syAt ,apitu sUtrasyArthaH pUrvAparA'virodhI taMtrayuktighaTitaH pAramArthikotsargApavAdago yathA''jJApayati-niyuGkte tathA pravarteta, nAnyathe"ti daza vR0 / tathA "jaMsuamahijai bahuM suttatthaM ca niuNaM nayANei / kappe vavahAraMmI na so pamANaM suaharANaM ||1||ti vyavahAravRttau,na cAnyatra syAdapavAdaH, paraM zucitvAdAvapavAdona bhaviSyatIti zaGkanIyam , utsargamAtrasyApyapavAdasApekSatvAd , yadAgamaH-"jAvaiA ussaggA tAvaiA ceva huMti avvaayaa| jAvaiA avavAyA ussaggA tettiA ceva ||1||"tti, navaraM maithunavarjaH,yaduktaM-"kAmaM sabapaesuvi ussaggavavAyadhammayA juttA / mottuM mehuNadhamma na viNA so rAgadosehi ||1||"ti, yaccoktaM-kanakakaGkaNamudrikAdiparidhAnaM na yuktaM tadapyayuktaM, yatastAvanmAtrakAlaM paridhIyamAnaM bhUSaNaM na vibhUSaNahetuH na vA parigrahaH, tathA pariNAmAbhAvAt , pariNAmavizeSeNa tu nAmno'pyanyathAbhUtatvAd , yathA sthAdikaM tIrthakRdandananimittaM praguNIkRtya pravartitaM sat dharmayAnamucyate, sAmprataM tu yadyapi candanarasena tadAkRtayo yathAsthAnaM vidhIyante tathApi kAlavizeSe puruSavizeSasya tathA tatparidhAnamapyasmAkaM sammatameva, yaccoktaM-'sAdhUnAM na rUpavatvaM', tadapyasAraM, rUvavatvena sAdhunepathyasyaiva pratipAdanAd, yadAgamaH-'cattAri purisajAyA paM0,taM0-rUvasaMpanne nAmamege no guNasaMpanne4' tavRttau-rUpaM suvihitasAdhunepathyarUpaM bhaNitaM, tena tRtIyabhaGge 'rUvasaMpannevi guNasaMpannevittilakSaNe suvihitanepathyasanAthaH sAdhuruktaH, caturthe tu 'no svasaMpannettilakSaNe gRhasthAdiruktaH,tena rUpasaMpanno'pi sAdhureva,na gRhastha itibodhyaM,yattu sarvapratiSThAkalpeSu yatpratiSThAkArakalakSaNamuktaM tat sAdhuSuna ghaTate ataH zrAddha eva pratiSThAkAro yukta iti tilakAcAryeNoktaM tatra sa eva tAvaditthaM praSTavyaH,nanu bhoH tilakAcArya yAn pratiSThAkalpAn vA definim mITRAHIMIMARATHI // Jan Educationa international For Personal and Private Use Only Tww.jainelibrary.org
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIprava tilakAcA yatiraskAraH canaparIkSA 3vizrAme // 172 // IMANIDHIMANS WAMImatiPRIMINANTI AMARACHANDNIBANAUNARIES R Dainment JHANIRAULI imAtreNopajIvya tvayA pratiSThAkalpAbhAso vihitasteSu pratiSThAkalpeSu yathA pratiSThAkArakalakSaNamuktaM dRSTa tathA lakSyatayA kazcitpratiSThAkAro'pi dRSTaH zruto navA ?, dRSTazcet sa kiM sAdhuHzrAvako vA?, nAntyaH,kvApi zrAvakeNa pratiSThA karttavyetyevaMrUpeNAnupalambhAt , sAdhuzcettarhi pratiSThAkalpoktalakSaNopetena sAdhunA pratiSThA karttavyetyevaM bruvANAH pratiSThAkalpakArakAH zrIharibhadramuriprabhRtayo'zuddhabhASakA iti tu dhASTarthamavalambyamAnastvatpitRbhirapi vaktumazakyatvAta , zuddhabhASakaistailakSyatayoktasyApi sAdhoH pratiSThAkAralakSaNamapahRtyAlakSyabhUte'vapi zrAvakeSu tadAropayatastavaivAzuddhabhASitvAta svAsyenaivAtmanaH kupAkSikatilakatvamudghoSitamiti bodhyaM, kiMca-lakSyAnusAreNa lakSaNakalpanA jyAyasIti sarvaprAmANikAbhimataM, paraM lakSaNAnusAreNa lakSyakalpanAkukarI rAkAnvayigRhe eva nRtyantI dRSTA, tasmAdyathA | dvayorapi lakSyalakSaNayoH pratiSThAkalpoktayormadhyAta sAdhulakSaNaM dharmiNaM parityajya pratiSThAkAralakSaNaM dharmamanyatra ropayasi tathA yathAruci kiJcidanyadeva pratiSThAkAralakSaNaM vikalpya pratiSThAkAre sAdhAveva kimiti nAropayasi ?, dharmiparityAgApekSayA dharmaparityAge lAghavAt , dhayaMze'nyatIrthikairapi saha vipratipatterabhAvAt , tathAhi-yathA hariirAdayo'nyatIrthikairdevatvenAbhyupagatAH jainaistu na | tathA, paramubhayeSAmapi dharmitayA te'mimatA eva, evamRSabhAdayo'pi jainairdevatvenAbhyupagatAH, zeSaistvanyatheti, dharmitayA tUbhayeSAmapyamimatA eva, nahi loke'pi ko'pyatimUkho'pi hrasvAM khaTvAmAlokya pAdacchedaM vidhatte, yataH zarIrAnumAnena zayyAyA anyathAkaraNaM yuktaM, na punaH zayyAnusAreNa zarIrAvayavAnAmapi nyUnatAkaraNaM dRSTaM zrutaM vA, tvaM tu tato'pyadhiko, yadanyathaiva vidhAyAnyAnapyupa| dizanasi,kiMca-'nhANavilitau caMdaNiNu' ityAdidodhakatrikeNa vyaktyA anukto'pi zrAvakaH kalpitastarhi "kaMkaNamuddasamuddakara suiasaMmajiadehu / sadasaakhaMDiavatthajuala jaNavallaha jaha mehu ||1||surnrpuuiapypum suhanevatthasaNAhu / suvvayavaMta pasannamaNu, kuNai a msunainamain // 72 // Iain Education in For Personal and Private Use Only
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravavanaparIkSA 3 vizrAme // 173 // | paThThe sAhu ||2|| iti dodhakadvikena sAkSAdukta eva sAdhuH kathaM na svIkriyate 1, kiMca - zrAvako'pi tvayA dvAdazavratadhArI taddinatra| hmacArI kRtopavAsa ityAdivizeSaNairguNaratnAlaGkRto bhaNitaH, so'pi yadi vizeSataH saMvaravAn parigRhyate tarhi kRtasnAna candanavilepanakanakakaGkaNamudrAlaGkRtazarIrAdyapekSayA akRtasnAnAdiko bhUSitazca varIyAn atha pratiSThAnimittaM snAnavilepanAdikaM na saMvara| mAlinya hetuH, kiMtu tatkAryaprasAdhakatvena guNa eveti cet tarhi sAdhunA kimaparAddhaM ?, tAvatkAryamAtropayogi zaucAdikarma kurvANo'pi | sAdhuH sAdhureva, tatkRtacAritramAlinyAdyasaMbhavAd, etena damayantyAdinidarzanamapi nirastaM, zrAvikAyAmuktalakSaNalakSaNasyApyasaMbhavAt, nahi zrAvikA sadazavastrayugalavatyeva syAt, kaJcukAdyabhAve tIrthakRdAzAtanApatteH, kiMca- bhoH tilakAcArya ! zAstraM tu | dodhakatrikaM tadapyajJAtakartRkaM taccharaNIkRtya zrIharibhadrasUripramukhava cAMsya pramANIkurvANasya tava dAkSyaM tvayyeva vizrAntaM bhavatu, mAnyatretyasmadAzIH / evaM dodhakatrikAbhiprAyamapyajAnAnastilakAcArya utsargApavAdaracanayA ratnAkaravat samudravadgambhIramalabdhamadhyaM gaNadharavaco'rthAttadabhiprAyaM kathaM jAnAti 1, na kathamapItyarthaH, tasmAdalamAlajAlena tvatpratiSThAkalpeneti / etena zatapadIkAroktamapi nirastaM bodhyaM tatrApi tilakAcAryakRtapratiSThAkalpasamAna kalpanAyA vidyamAnatvAd, atraivaMvidhakiJcidvistarakathanena | rAkAsArddha rAkAzJcalikAgamikakaTukavandhyapAzalakSaNA: paDapi kupAkSikAstiraskRtAH, teSAM prAyastIrthapradveSeNa sAdhupratiSThAniSedhaparatvena | tilakAcArya kRtapratiSThAkalpAbhAsa eva zaraNamabhUt sa cAgamayuktyA tiraskRta iti gAthArthaH // 52 // atha gRhipratiSThAyAM prasaGgato lokaprasiddhamapi doSamAha - na muNai mUDho paDimA paTTiA sAvaeNa tappurao / iriApamuhaM kiriaM kuNaMti kaha sAhuNo niuNA ? // 53 // For Personal and Private Use Only tilakAcAyatiraskAraH // 173 // .
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIprAcanaparIkSA 3vizrAme // 174 // tilakAcAyatiraskAraH mUDhaH-pUrvAparavicAraNAzUnyazcandraprabhAcAryoM na jAnAti, yaditigamyaM, yadi zrAddhena pratiSThitA pratimA jagatpUjyA syAttarhi / tatpurataH-tasyAH-zrAvakapratiSThitAyAH pratimAyA agre, tAM nizrIkRtyetyarthaH, nipuNA-dakSAH sAdhava IryApratikrAntipUrvakavidhivad devavandanAdikAM kriyAM kathaM kurvati?, zrAbakapratiSThitasthApanAcAryasya purata iva tasyA api purato na kurvantItyarthaH,anyathA sUripadasthApanAderapi zrAvakakarttavyatA''patteritigAthArthaH // 53 // iti candraprabhAcAryasya prathamaprarUpaNAviSayIbhUtagRhasthapratiSThA nirAkRtA, atha mUlaprarUpaNAdoSamupasaMharanevAparadoSotpattaye hetumAha evaM AgamajuttiM avahIlia aNNahA kahiMtassa / naya loo aNuratto aNNaMpia so viciMtijjA // 54 // ___ evaM-prAguktaprakAreNAgamayukti-siddhAntayuktimavahIlya-avigaNayyAnyathA-zrAvakapratiSThAlakSaNaM viparItamArga kathayati candrapra|bhAcArye loko nAnuraktaH, tadvacasi savizvAsena rAgavAn jAtaH,na candraprabhAcAryAyatto jAta ityarthaH, pazcAditigamyaM, pazcAcchrAvapAkapratiSThAvyavasthApanena ko'pi janastIrthAt pRthakbhUtvA madAyatto na saMpanna iti vicintya 'annapitti apirevArthe, anyadeva, ca punararthe, sa candraprabhAcAryoM viciMtayet , svAyattapRthaksamudAyakaraNArtha myaa'nytkinycidvktvymitigaathaarthH|| 54 // atha tathA vicintya yatkRtaM tadAhapacchA puNNimapakhiamayamabhinivesao a sNtthvi|sNghe nivArayaMte saMgheNa tao kao bAhiM // 55 / / pazcAta-prAguktaparyAlocanato'nu-pazcAdanyadA'vasaravizeSe vikramata ekonaSaSTayadhikaikAdazazatasaMvatsarAtikrame1159 pUrNimA|| pAkSikamabhinivezataH-abhinivezamithyAtvavazAtsaMsthApitaM, mUDhAnAM purastAtprarUpitamityarthaH, kasmin sati ?-acchinnaparamparAyAte // 174 // in Education tembon For Personal and Private Use Only
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 3vizrAme // 175 // pUrNimApAkSikaH pratiSedhaH saGgha-tIrthe nivArayati, bho itthaM mA prarUpayetyAdivacobhirAkrozaM dadati, tataH-tasmAt saGghana bAhyaH kRtaH, saGghoktamanaGgIkurvan tiraskRta iti gAthArthaH // 5 // atha pUrNimApakSavyavasthApane kuyuktimAha pakkhassa majjhamaLUmi mAsassa ya majjha puNNima bhnniaN| teNaM puNNimapakhiamevaM juttipi japei // 55 // ___ aSTamI pakSasya madhyaM mAsasya ca madhyaM pAkSikaM bhaNitaM, tena kAraNena pUrNimApAkSikam , evaM yukti-yuktyAbhAsaM kuyuktimitiyAvat , jalpatIti gAthArthaH // 56 // atha candraprabhAcAryoktAM kuyukti pratibandhA dayitumAhajaha evaM caumAsaM cauhiM mAsehiM tehiM tiguNehiM / bArasamAsA vaccharapattIvia puNNimAsu have // 57 // yadyevaM tvaduktaprakAreNa pUrNimAyAM pAkSikaM tarhi caturbhirmAsaizcaturmAsakaM, taizcatubhirmAsaitriguNaiAdaza mAsAH syuH,tathA ca pUrNimAsu, apiH evArthe, pUrNimAsveva vatsaraprAptiH-saMvatsaraprAptirbhavediti gAthArthaH / / 57 / / athAnantaroktapratibandhA yajjAtaM tadAhaAsADhapuNNimAe kattiamAse va ahava phagguNae / pajjosavaNA juttA tumbha mae na uNa bhddve||58|| tathA ca paryuSaNApi ASADhapUrNimAyAM yuktA syAd , athavA mArgazIrSo vatsarAdi riti nAmamAlAvacanAt kArtikapUrNimAyAm , athavA laukikaTippanakaM caitrAdimAsakaM bhavati tadapekSayA phAlgunapUrNimAyAM vA paryuSaNA yuktA, he candraprabhAcArya tava mate, na punarbhAdrapadamAse, tatrApi caturthyAM paryuSaNA'yuktetigAthArthaH // 58 // atha pratibandhA upasaMhAramAha-- tamhA jaha vacchariaM bhaddavae pakhiaMpi cudsie| ia sAsaNasaMkeo aNAisiddho muNeavo // 59 // tasmAtkAraNAdyathA vatsarika-sAMvatsarikaM paryuSaNAparva bhAdrapade tathA pAkSikamapi caturdazyAm iti-amunA prakAreNa // 175 // Jan Econo For Peso Peso
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 3 vizrAme // 176 // Jain Educationa | 'zAsanasaMketaH' kSAyikAdibhAva saGketava janapravacana saGketo'nAdisiddho jJAtavyaH, na punaJcaturthyAM paryuSaNAnayanavat kenacidAcAryeNa pravRttyA niyamitaH, kvApi pravacane tathAnupalambhAd, yaccAcAryeNApi pravarttitaM tIrthasammataM ca tatkvApi prakaraNAdipravacane pratItameva | labhyate, yathA nizIthacUrNiThANAvRtti kAlakAcAryakathAprabhRtiSu zrIkAlakasUriNA paJcamItazcaturthyAM paryuSaNa parva pravarttitaM / tathA " tavaseNa ya caummAsiANi cauddasIe AyariANi, aNNaha AgamuttANi puNNimAe "tti ityAdivacasA cAturmAsikaM catu| IzyAmAcaritamityupalabhyate, na punaH kvApi tava seNa ya pakrikhaANItyAdi, yattu kvApi ThANAvRttau 'tavaseNa pakkhiyAiNi caudasIe' ityAdi likhitaM dRzyate, tatra rAkAraktena kenacitpAThaH parAvRtya likhito, jIrNAdarzeSu tathAnupalambhAdityAdyasmadIyacirantanAcAyairapi gurutattvapradIpAdau jJApitamasti, tatsAkSikAstu dharmopadeza mAlAvRttiH zrIkAlakAcAryakathAH sarvA api, yatastAsu | tADIyapustaka likhitAsu cirantanAsu pattanIyapustaka bhAMDAgArasaMbandhinISu bahvISu "tavaseNa ya caummAsiANi caudasIe Aya| riANI 'ti likhitamasti, kiMca pAThaparAvRttervyaJjakamapi "aNNaha AgamuttANi puNNimAe" ti padameva, yato yadevAgame pUrNi| mAyAmupalabhyate tasyaiva caturddazyAmAnayanaM yuktaM yathA paJcamItazcaturthyAM paryuSaNAnayanam, Agame ca pUrNimAyAM caturmAsakasyaivopalambho, na punaH pAkSikasya, yataH 'se NaM levae gAhAvaI' ityAdidvitIyAGgasUtrasya vRtyaikadeze " tathA paurNamAsISu ca tisRSvapi caturmAsakatithiSvityarthaH" ityagretanagAthAyAM sammatitayA vRttau vakSyate'tra, yadi pUrNimAyAM pAkSikamabhaviSyattarhi pUrNimAtrikaM vRttikAro nAgrahISyat, sakale'pyAgame caturmAsakapUrNimAvyatiriktapUrNimAsu caturthatapo'pi vyaktyA nAstIti sUkSmadhiyA paryA| locyamitigAthArthaH || 59 || atha caturddazyAM pAkSikamityatra caturdazI pAkSikayoH parasparaM paryAyatAyAM hetumAha For Personal and Private Use Only pUrNimApAkSikaH pratiSedhaH // 176 //
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ M zrIpravacanaparIkSA 3vizrAma // 177 // pUrNimA pAkSikapratiSedhaH a aHITRA ARATHI MARA jattha ya pakkhiasaho cauddasisaddo na tattha niddiho| niayatavAyabhihANe aNNuNNaM teNa pnjaao||6|| yatra ca vyavahArAvazyakacUAdau pAkSikazabdastatra caturdazIzabdo nAsti,cakArAdyatra caturdazIzabdona tatra pAkSikazabdaH, kutra ityAha-'niaya'tti niyatatapaAdyabhidhAne, caturthAdiniyatatapovaktavyatAyAmityarthaH, tena kAraNena 'aNguNNaM'ti pAkSikacaturdazIzabdayoranyo'nyaM-parasparaM bhAvanirdezAt paryAyaH-paryAyatA iti gAthArthaH // 6 // atha pUrNimA pAkSikaM na bhavatItyatra yuktimAha caumAsapuNNimAtigamuvai8 bIaaMgi levss| evaM ceva vivego caudasisaiMmi no divo // 6 // dvitIyAGge-mUtrakRdaGganAmnyaGgettidvRttau lepasya-lepanAmnaH zrAvakasyArthAttadadhikAre caturmAsakapUrNimAtrikamupadiSTaM-kathi-/ tam , 'evaM ceva'tti evaM prakAreNa caturdazIzabde vivekaH-pRthakkaraNaM na dRSTaH kvApyAgame, etAzcaturdazyazcaturthAditaponiyatA ityAdirUpeNa na dRkpathamAgatAH, tasmAtpUrNimAyAM pAkSikakRtyaM-caturthatapaHpAkSikAticArAlocanAdikaM na bhavatItyartha iti gaathaarthH||61|| atha yeSu grantheSu pAkSikazabdasteSu ca na caturdazIzabdastannAmagrAhamupadarzayannAhavavahAravitticuNNIpIDhi taha nisiihbhaasmaaiisuN| jiNabiMbasAhuvaMdaNubalikakhi pakhiaM bhnniaN||62|| vyavahAravRtticUryoH pIThe tathA nizIthabhASyAdiSu 'jinabimbasAdhuvandanaM' caityaparipATI sAdhuvandanaM ca, upalakSaNAcca caturthatapaH | | pAkSikapratikramaNaM ca,tairupalakSitaM-cihnIkRtaM pAkSikanAmnA parvadinaM bhaNitaM-tIrthakRdupadiSTaM,tathAhi-"kiikammassAkaraNe kAussagge tahA apddilehaa| posahiatavo atahA avaMdaNe ceisaahuunnN||1||" tatra posahiatavotti padaM vyAkhyAnayati-cautthachaTTamakaraNe aTThami IIIIIPORNEDRAPARIA // 177 / / For Personal and Private Use Only
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 3 vizrAme // 178 // pakva ca umAsiva rise a| lahu guru lahugA gurugA avaMdaNe ceisAhUNaM // 2 // atra yathAsaGkaM padayojanA, sA caivam-aSTamyAM caturthasyAkaraNe 'pakSe' pAkSike caturthasyAkaraNe caturmAse paSThasyAkaraNe sAMvatsarike aSTamasyAkaraNe prAyazcittaM, tathA eteSvaSTamyAdiSu divaseSu caityAnAma| manyAnyavasatigatasusAdhUnAM cAvandane pratyekaM prAyazcittaM cazabdena, "eesa ceva ceiA sAhuNo vA je aNNAe basahIe ThiA te na vaMdaMti pacchitta" miti, vyavahArapIThacUrNo, tathA 'jo pajosavaNAe ittariaMpAhAraM AhArei AhAritaM vA sAijati tti zrInizI - thasUtre udde0 10" ittariaMpAhAraM pajjosavaNAe jo u AhAre / tayabhUibiMdumAdI so pAvati ANamAdINi // | 1 || uttarakaraNaM egaggayA ya Aloa ceivaMdaNayA / maMgala dhammakahAvia parvvasu a tavaguNA huMti // 2 // aTThamachaTTacautthaM saMvacchari cAumAsi pakkhe a / | posahiatave bhaNie biMtiaM asahU gilANe a ||3|| itizrInizItha bhASye, tatra "ittariaM " gAhA, ittariaM nAma thovaM ega| sitthamavi addhalaMbaNAdi vA ahavA AhAre 'tatAmittaM' sAdime mirIacuNNagAdi 'bhRtimittaM' bhUtiriti yatpramANamaGguSThapradezanI saM| dazakena bhasmopagRhyate, pAnake bindumAtramapi, AdigrahaNato khAdimaMpi thovaM jo AhAreti pajjosavaNAra ANAdidose pAveti, patresu | tavaM kariMtassa imo guNo bhavati - "aTTama" gAhA, pajosavaNAe jo aTTamaM na kareti cAummAsie chaTuM na kareti pakhie cautthaM na kareti to pacchittaM, tamhA ete dosA tamhA jahAbhaNio tavo kAyavo, 'bitiaM'ti na karejAvi avavAyassa, asahUna karejA, gilANo vA na karejA gilANapaDiArago vA, so uvavAsaM veyAvaccaM ca kAuM asamattho, evamAdiehiM kAraNehiM pajosavaNAe AhAreMto'vi | suddho "tti zrInizIthacUrNau u0 10, AdizabdAdAvazyakacUrNirapi, yathA-paDikamaNaM desiyaM rAiyaM ca, divasao devasiassa rAo | rAiassa pakakhiaM pakhiassa cAummAsie cAummAiassa saMvaccharie saMvaccha riassa" tti, evamanyatrApi yatra kvApi pAkSikakRtyaM For Personal and Private Use Only pUrNimApAkSika pratiSedhaH // 178 .
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 3vizrAme // 179 // pUrNimApAkSikapratiSedhaH pAkSikapratikramaNAdi tadviziSTaH pAkSikazabdanirdezo na tatra caturdazIzabda itigaathaarthH||6||ath pAkSikakRtyopalakSitacaturdazIzabdapratipAdakagranthasammatipradarzanAya gAthAmAha AvassayacuNNIe mahAnisIhe a pakravacuNNIe / pakhiatavapamuhehiM juttAvi cauddasI vuttA // 63 // zrIAvazyakacUrNI zrImahAnizIthe pAkSikacUrNI ca pAkSikatapaHpramukhaiyuktA,apirevArthe yuktaiva,caturdazI 'vutta'tti uktA, tathAhi-"ahamicauddasIsu arahaMtA sAhuNo a vaMdeavA" zrIAvazyakakAyotsarganiyukticUrNI, tathA 'saMte balavIriapurisakAraparakame aTThamicAuddasINANapaMcamIpajosavaNAcAummAsie cautthachaTachaDe na karijA pacchittaM"ti zrImahAnizIthe'dhyayane,tathA "icchAmi khamAsamaNo! pica meityAdi,gurU bhaNai-eaMposahiatti aTThamicausadasiuvavAsakaraNaM iti pAkSikacUrNI, tathA vikramataH saptasaptatyadhikacatuHzatasaMvatsara477saMjAtena zrIdhanezvarasUriNA zrIzatruJjayamAhAtmye tRtIyasarge catu| rdazyAmeva pAkSikamanAdisiddhamuktaM,tathAhi-"yAvajjIvaM vizeSeNa, so'STamI ca caturdazI / pratyAkhyAnapauSadhAditapasA''rAdhayatyalam // 1 // tathA-"sa cASTamIcaturdazyoH ,parvaNostapasaH kvacit / cAlyate nizcayAnnaiSa, kRtayatnaiH surairapi // 1 // tathA-'jagau nRpatirapyevaM, zRNu rambhe! mahAvratam / caturdazyaSTamIparva,tAtenoktaM samasti nH||1||' tathA 'trayodazyAM ca saptamyAM, lokabodhAya bhAmini ! / ayaM | hi paTahodghoSo, madAdezAtprajAyate // 1 / / caturdazyaSTamIparva, trailokye devi! durlabham / karoti yo jano bhaktyA, sa yAti paramaM padaM // 2 // tathA aSTamyAM pAkSike pakSimRgasiMhAdizAvakAH / apyAhAraM na gRhNanti, ye'rhaddharmeNa vAsitAH // 1 // tathA-catuIzyaSTamIparva,daDhadharmaH sa dharmavAn / nityamArAdhayAmAsa, zrIyugAdijinAnivat // 1 // ityAdayo'neke zlokA bhinnAdhikArapratibaddhAH, // 1 Jan Education Interbo For Personal and Private Use Only
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ Sama zrIpravacanaparIkSA 3vizrAme // 18 // pUrNimApAkSikapratiSedhaH A OPERTAIm RIHANAININE m itmetallindeithethunHALI FIRIN HISAPANIPATHIHEARTICLE teSvapi yatra pAkSikazabdo na tatra caturdazIzabdo, yatra ca caturdazIzabdo na tatra pAkSikazabdaH, ato'nayoH parasparaparyAyataiveti | caturdazyAM pAkSikazabdasya saMketo'nAdisiddha eva / tathA 'sAgaracaMdo kamalA sAgaracaMdo aTThamicaddasIsu suNNagharesu masANesu ega| rAiaM paDimaM ThAti" zrIAva0 cUrNI, tathA "caMpAe sudaMsaNo siTThiputto aTThamicauddasIsu caccaresu uvAsagapaDimaMpaDivajati, so 7 mahAdevIe patthijamANo nicchai"tti zrIAva0 kAyotsarganiyukticUrNI,tathA "satvesu kAlapavvesu supasattho jiNamae jhaajoggo| amicauddasIsu aniameNa havija posahio // 1 // zrIAva0 cUrNI, kvacicca ahamipannarasIsu atti pAThastatrApi ThANAvRttigatapAThavat kupAkSikavijJAnaM saMbhAvyate, yadvA pannarasIti padaM caturdazyA upalakSakam , anyathA 'se NaM cAuddasiaTThamipuNNamAsiNIsu paDipuNNaM posahaM sammaM aNupAlittA bhavatI"ti zrAAvazyakacUrNI zrAddhapratimAdhikAre bhaNitaM tena sahAsyA gAthAyA visaMvAdaH syAd , yadvA bhAdrasitapaJcamIto'parabhAdrasitapaJcamyAM saMvatsaravat pUrvacaturdazIto dvitIyacaturdazyAM paJcadazadinasaMbhavAt paJcadazIzabdena caturdazyeva bodhyA,anyathA jinadAsazrAvakavyatikarAlApakena saha saMvAdo na syAt , tathAhi-phAsugacArI kiNiUNa dijati, evaM posijaMti, so asAvao aTThamicauddasIsu uvavAsaM karei, putthayaM ca vAyai, te'vitaM soUNa bhaddayA jAyA uvasaMtA saNNiNo, jadivasaM sAvaona jimei taddivasaM tevina caraMti"tti zrIAvazyakaparIpahaniyukte cUrNI, zrIhAribhadrIyavRttau ca, etena "tabaseNa| caumAsiANi caudasIe AyariANi, aNNahA AgamuttANi puNNimAe "tti samyakpAThe vidyamAne'pi kvacit 'tabaseNa ya pakhiAINi cauddasIe AyariANi'tti pAThaM dRSTvA pUrNimApAkSizazaGkApi vyudastA, pravacane pUrvAparasaMbandhena paryAlocyaiva vicAraNAyAH kSodakSamatvAd , yaduktam- "putvAvareNa paribhAviUNa suttaM payAsiavaMti / jaM vayaNapArataMtaM eaMdhammatthiNo liMga ||1||"ti|| // 18 // Jain Education inte For Personal and Private Use Only www. byorg
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 3 vizrAme // 181 // sA paryAlocanA tvevam--" aNNaha AgamuttANi puNNimAe "tti padaM pravacanena saGgatIkriyamANaM yadevAgame pUrNimAyAmupalabhyate ityAdi prAguktaM bodhyaM kiMca- caturthatapazcaityaparipATIpramukhapAkSikakRtyaviziSTAyAH pUrNimAyAH kApyAgame'nupalambhena tabaseNa pakkhiAiNi cauddasIe AyariANi'tti vAkyaM, "aNNaha AgamuttANi puNNimAe "tti padena saha agninA siJcetyAdivAkyavadasaGgatameva syAt, tasmAt 'tabaseNa ya caummAsiANi caudasIe AyariANi'tti jIrNapATha eva svabhAvasiddhaH, kSodakSamatvAt, pUrNimAyAM caturmAsakasyaiva siddhAntasiddhatvAt, tathAsiddhatvaM ca 'tamhA dosaddehiM'ti vakSyamANagAthAvyAkhyAyAM dvitIyAGgasaMmatyA darzayiSyate, | kiMca - ' AgamuttANi puNNimAe 'tti padaM pUrNimApAkSikAbhiprAyeNa pramANIkriyate tarhi pUrNimAtaH pUrNimAyAM mAsena saMbhavAt | mAsikaM vaktavyaM syAt, na punaH pAkSikamityalaM prapaJcenetigAthArthaH || 63 // athAnantaroktagAthAyAmuttarArddhena yaduktaM tasya tAtparyamAha, athavA'nantaroktagAthAdvayasya tAtparyamAha - teNaM caudasIe pakakhiasaddeNa hoi pajjAo / na puNo puSNimadivase tavapamuhaM pakkhiaM kajaM // 64 // yena kAraNena pAkSikakRtyaviziSTA caturddazyAgame bhaNitA, athavA yena gAthAdvayoktasammatiprakAreNa pAkSikacaturdazIzabdayoH paryAyavAcitoktA, tena kAraNena caturdazyAH pAkSikazabdena paryAyo bhavati, na punaH pUrNimAdivase tapaH pramukhaM pAkSikakRtyaM, bhaNita| mAgama iti gamyaM, tena kAraNena pUrNimAdivase pAkSikazabdena paryAyo na bhavatItyatrApi saMbadhyate iti paramArtha itigAthArthaH // 64 // || atha rAkAraktaH zaGkate - V aha sAvayaahigAre caupavI majjhagattikAUNaM / kappijjai niameNaM tavapamuho pakkhio'vi vihI ||35|| For Personal and Private Use Only pUrNimApAkSikapratiSedhaH // 189 //
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 3vizrAme // 182 // atha zrAvakAdhikAre ca catuSpaya'ntarvartinI pUrNimAsItikRtvA anukto'pi tapaHpramukhaH pAkSiko vidhiniyamena kalpyate iti || pUrNimApUrvapakSaH, atra 'udarasthaputrAzayA kaTisthaM putraM kUpe kSipatIti nyAyamApannena rAkAraktenAzaGkitaM,yatazcaturdazI pAkSikakRtyaviziSTAM || pAkSika pratiSedhaH | siddhAntoktAM ca parityajya tAdRzI pUrNimA bhaviSyatItikalpanAtatpara itigaathaarthH||65|| atha pUrvapakSitasyAtiprasaMgena dUSayitumAha|tA caudasitavajutto chachovutto'pi kiM na pkkhtvo| jaha caudasitavajutto caumAsadiNami chkRtvo||66|| ___yadyevaM prAguktaM 'tA' tarhi caturdazIcaturthatapoyuktaM pAkSikatapo'pItyupavAsadvayalakSaNaH SaSThaH kathaM noktaH, dRSTAntamAha-'jahe'tyAdi, yathA caturdazItapoyuktaM caturmAsakadine SaSThatapa uktaM, kiM catuSparvI tAvacchrAvakadharmamAzrityoktA ?, sAdhudharmamAzritya tu / | aSTamIcaturdazyAveva, pAkSikaparva tu zrAvakasAdhvoH sAdhAraNamityapi vicAryamANe caturdazyeva pAkSikatvena siddhyati, catuSpa-madhya| vartinI pUrNimetyAdivicAraNA svagalapAdukAkalpeti gAthArthaH // 66 // atha punarapi rAkAzaGkAmAhaaha caumAsagadivasA panarasa divasehiM pkhipddikmnnN| teNavi puNNimadivase pakhiakajapi juttiju||67|| ___ atha caturmAsikadinAt-caturmAsikapratikramaNAt paJcadazabhirdinaiH pAkSikapratikramaNaM bhavati, tenApi kAraNena pUrNimAdine | pAkSikapratikramaNAdikaM yuktiyuktamitigAthArthaH // 37 // atha paroktamatiprasaGgena dUSayati jai evaM saMvacchariapaDikamaNAu pakhapaDikamaNaM / pannarasadiNehiM juttaM pattaM tA paMcamI pakkho // 6 // yadyevaM tvaduktayuktizcettarhi sAMvatsarikapratikramaNAtpAkSikapratikramaNaM paJcadazabhirdinaireveti yuktaM 'tA' tasmAt 'paJcamIpakSa' |paJcamyAM pAkSikaM prAptam , ubhayatrApi yuktestaulyAditigAthArthaH // 68 // atha yuktyantaramAha // 18 // MADRASI TopyRITAMILE Sahya For Person and Private Use Only
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpraca jai pavipi puSiNama amAvasA yatti tihidurga hujjA / tA tuha nAmapi imaM pakkhe pakkhe havai bhinnaM // 69 // / pUrNimAcanaparIkSA - yadi pAkSikaM pUrNimA amAvAsyA ceti tithidvayaM syAt tarhi tava nAmApi pakSe pakSe bhinnaM syAditigAthArthaH / / 69 // atha || pAkSika3vizrAme pakSe2 nAmnobhinnatvaM kathamityAha pratiSedhaH // 183 // INsiapakkhe puNNimio knnhe'maavaasiott'vrnaamaa| aNNaha tuha nAmaMmi a aliaMtaha pakkhiabhihANe // 7 // ___'sitapakSe zuklapakSe paurNimIyakaH,pUrNimAyAM pAkSikaparvaNaH kariSyamANatvAt ,kRSNa pakSe AmAvAsyika ityaparanAmA vaktavyastvaM, tasmin pakSe amAvAsyAyAmeva pAkSikasya kariSyamANatvAd ,anyathA yadi nAmadvikaM na syAttahi tava nAmnyalIkaM-mRSAbhASaNaM bhavet , | pAkSikaparvapAratantryeNaiva tavAbhidhAnasya sammatatvAd, anyathA paurNimIyako'hamityapi nodghoSaNIya,tathA pAkSikAbhidhAne'pi mRSA | syAd , ayaM bhAvaH-kRSNa pakSe'mAvAsyAyAM pAkSikaM kurvANaH ahaM pUrNimAyAM pAkSikaM karomItyato'haM paurNimIyaka iti bruvANaH sphuTa eva khanAmni pAkSikaparvanAmni cetyubhayathA'pi mRSAbhApI syAditi gAthArthaH // 70 // atra sUtravyAkhyAne'pi pAkSikazabdena catuIzI vyAkhyAteti darzayatijaha pakkhiapajjAo caudasisaheNa desio'vi thaa| na ya puSNimasaddeNa dasAicugNippamuhasamae // 71 / / ___ yathA pAkSikaparyAyazcaturdazIzabdena dezito, dRzyate iti gamyaM, na tathA pUrNimAzabdena pAkSikaparyAyaH kRtaH, kvetyAha-'dazAcUNipramukhasamayedazAzrutaskandhacUrNipramukhasiddhAnte,tathAhi-"pakhiaposahiesuM samAhipattANaM"ti zrIdazAzru0 sUtra,etaccUrNirevaM-pakkhiyaM pakkhiameva,pakhie posaho pakarikhaaposaho,cAuddasiaTThamIsuvA,samAhipattANaM"ti zrIdazA0,atra prathamavyAkhyAne pakkhi // 183 // P ILEPHRAINIDHAMP For and Prive Only
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIprajacanaparIkSA 3vizrAme // 184 // pUrNimApAkSikapratiSedhaH HILARIA HRITHIPATI pakhiameveti sAvadhAraNavAkyena kevalacaturdazyA eva grahaNaM kRtaM, dvitIyavyAkhyAne ca pAkSikapadamaSTamyA apyupalakSakamityabhiprAyeNa aTThamicauddasIsu vetyaSTamIsaMyuktAyA eva caturdazyA grahaNaM kRtamiti codhyam , anyathA dvitIyavyAkhyAnaM niranvayaM syAt , tayAkhyAnasya vyAkhyeyapadasya sUtre'nupalambhAt , tvadabhiprAyeNa pAkSikazabdasya vyAkhyAnaM nASTamI na vA caturdazI saMbhavati, tasmAtprathamavyAkhyAnaM kevalacaturdazyabhiprAyakam , anyathA paryAyAntaramakRtvA evakAragrahaNAsaMbhavAvyAkhyAnAsaMbhavAcca, nahi ko'pi sUtravyAkhyAtA ghaTazabdasya ghaTa iti bruvANo vyAkhyAtRtvaM bhajate, dvitIyavyAkhyAne cASTamyupalakSitA caturdazI gRhItetivakSyamA|NasUtrakRdaGgavRttipradIpamAdAya dazAcUNirevAvalokanIyA, tvadabhiprAyeNa tu dvitIyavyAkhyAnaM aTThamipannarasIsu veti ghaTate, tacca noktamiti netre nimIlya vicAraNIyam ,AdizabdAyavyavahAravRttirapi,yathA-vijANaM parivADI pavve pavve ya diti aayriaa| mAsaddha| mAsieNaM patvaM puNa hoi majjhaM tu||1|| AcAryAH parvaNi parvaNi vidyAnAM paripATIrdadati, vidyAH parAvarttanta iti bhAvaH, atha parva | kimucyate,tata Aha-mAsArdhamAsayormadhyaM parva punarbhavati,etadevAha-"pakkhassa aTThamI khalu mAsassa ya pakhioM munneach| aNNaMpi | hoi parva uvarAgo caMdasUrANaM // 1 // arddhamAsasya-pakSAtmakasya madhyamaSTamI, mAsasya madhyaM pAkSika-pakSeNa nivRttaM, tacca kRSNacaturda| zIrUpamavasAtavyaM, tatra prAyo vidyAsAdhanopacArabhAvAditi vyava0 vR0 u06, atra vRttikRtA kRSNacaturdazI vivicya vyAkhyAtA tadvidyAsAdhanAdhikArAd ,anyathA sAmAnyena caturdazyeva vyAkhyAtA syAdanthAntarasammatestathaiva dRzyamAnatvAdityapi netre nimIlya | rahovRtyA vicAryamitigAthArthaH // 71 / / atha punarapi yuktyantaramAhacAuddasaTThamuhiTThapuNNamAsiNisupamuhajiNavayaNaM / na ya katthavi cAuddasiaTTamipakhiapamuhavayaNaM // 72 // // 184 // In Education Intematon For Personal and Private Use Only
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 3vizrAme // 185 // pUrNimApAkSikapratiSedhaH "vahahiM sIlavyaguNaveramaNapaccakkhANaposahovavAsehiM cAuddasamuddiThThapuNNamAsiNIsu paDipuNNaM posahaM sammaM aNupAlemANA" ityAdikaM zrIbhagavatyAdigataM jinapravacanaM, vidyata iti kriyA'dhyAhAryA, atra gAthAyAM 'puNNamAsiNisutti hasvatvaM gAthAnulomyAdavasAtavyaM,tadvatkutrApi "cAuddasaTTamipakhiesutti pramukhavacanaM na ca dRSTamitigAthArthaH // 72 // athaivaMpAThAtki saMpannamityAhajamhA dosaddehiM dunni tihIo jinniNdbhnniaao| tamhA caudasipakhiasakkhI levo'vi sUagaDe // 73 // ___ yasmAt dvAmyAM zabdAbhyAM dve tithI jinendramaNite, uddiSTapUrNimAzabdAbhyAmamAvAsyApUrNimAlakSaNaM tithidvayaM bhaNitaM, tacca pAkSikaM na bhavati,tasmAccaturdazyeva pAkSikam , atrArthe sAkSI tAvatsUtrakRdaGge 'levovi' lepanAmA zrAvako'pi,yatastatra dvAbhyAM zabdAbhyAM pAkSikavyatiriktAstithayo gRhItAH, tathAhi-"seNaM levae gAhAvaI samaNovAsAe ahigagajIvAjIve'tti" dvitIyAGgasUtradezasya vRttiriya,tathA-caturdazyaSTamyAdiSu tithipUddiSTAsu-mahAkalyANakasaMbandhitayA puNyatithitvena prakhyAtAsu tathA paurNamAsISu ca tisapvapi caturmAsakatithiSvityarthaH evaMbhUteSu dharmadivaseSu suSTu-atizayena pratipUrNo yaH pauSadho-vratAbhigrahastaM pratipUrNam-AhArazarIrabrahmacaryAvyApArarUpaM pauSadhamanupAlayan saMpUrNazrAvakadharmamanucarati // iti zrIsUtrakRdaGge dvitIyazrutaskandhe'dhyayane lepazrAvakavarNanAdhikAre iti gAthArthaH // 73 // atha dvAbhyAmapi zabdAbhyAM pAkSikatvenAmimatayostithyograhaNe ko doSa ityAkAGkSAyAM sUtragatibhaGgalakSaNaM doSamAha suttami egaattho No jutto nnegsddvynnilo| appaggaMthamahatthaM suttaM japaMti jeNa jiNA // 74 // sUtre eko'rthaH-pAkSikAdilakSaNo'nekazabdavAcanIyaH-nekairuddiSTapUrNimAdilakSaNaiH zabdaivaktanyo na yuktaH, yataH sUtraM tAvada // 185 // san Educationa international For Person and Private Use Only
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 3vizrAme // 186 // pUrNimApAkSikapratiSedhaH lpagranthaM mahArthaM ca jinA avanti, zabdaralpamarthena ca mahadityarthaH,yadAgamaH-"appaggaMthamahatthaM battIsAdosavirahiaMjaMcAlakkhaNa juttaM suttaM aTThahi a guNehi uvveaN||1|| (3-880) tatra dvAtriMzadoSA amI-"aliamuvaghAyajaNayaM niratthayamavatthayaM chalaM |duhilaM / nissAramahiamUrNa puNaruttaM vAhayamajuttaM // 1 // kamamiNNa vayaNabhinnaM vibhattibhinnaM ca liMgaminnaM ca / aNamihiamapaya-|| | meva ya sahAvahINaM vavahijaM ca // 2 // kAlajaicchavidoso samayaviruddhaM ca vayaNamittaM ca / atthAvattIdoso neo asamAsadoso a||3|| uvamArUvagadoso niddesapayattha'saMghidoso a| ee a suttadosA battIsaM huMti nAyabA // 4 // (3 / 881-2-3-4) iti || zrIanuyogadvAravRttau,tathA "nihosaM sAravaMtaM c,heujuttmlNki| uvaNIaMsovayAraM ca,mizra mahurameva ya // 1 // (2-5113-885)|| |iti kalpabhASyapIThe'pi sUtralakSaNam ,etAdRkstralakSaNayuktaM sUtraM nAnekazabdairekasminnarthe vAcye sati saMbhavati, pratyutAlpArthamahA| granthatvena vaiparItyAta , tasmAdamAvAsyApUrNimAbhyAM yathA pAkSikaM vAcyatayA nirdiSTaM tadapekSayA ekenaiva pAkSikazabdena pAkSikaM vaktuM yuktam ,ayaM bhAvaH-pUrNimA'mAvAsye yadi pAkSikatithI abhaviSyatAM tarhi sUtrakAro gaNadharaHsarvatra bhavatu mA vA kvacit pAkSikazabdaprayogamadAsyat ,tathAca "cAuddasaTThamIpakhiemu paDipuNNaM posaha" mityAdyamaNiSyat tacca kvApi noktam , ato na pUrNimAmAvAsye pAkSikaM,nanu tarhi caturdazIzabdasthAne pAkSikamityeva kathaM noktamiticeducyate,pAkSikacaturdazIzabdayoH paryAyarUpatvenaikavarUpatvAde|| kazabdavAcyatvAvyabhicArAditigAthArthaH // 74 // atha prAyaH sukhAvabodhAM yuktimAha caudasipakhiatitthaM acchinnaM anna jAva vadeha / jaM tassa mUlamaNNaM pavahao natthi titthayarA / / 75 // caturdazyAM pAkSikam arthAt pAkSikakRtyaM tatra tIrtha,tadAzritaM tIrthamityarthaH, katham?,adya yAvadacchinnamiti, acchinnaM,na punastruTi // 186 // Jan Education For Personal and Private Use Only
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 3 vizrAme // 187 // taM sat kenApi saMhitaM yattadornityAbhisaMbandhAt, tasmAttanmUlaM caturdazIpAkSikamUlaM, tIrthakarAd anyaH pravarttako nAsti, caturdazI - | pAkSikapravarttakastIrthakudeva, anAdisiddhamityupadezadvAretigAthArthaH // 75 // atha pUrNimApAkSikasyApi mUlaM tIrthakRdbhaviSyatIti parAzaGkAparAkRtaye gAthAmAha puNimapatsviamUlaM caMdappahasannio turhapi mao / liMgaM pakhiasattari muNicaMdakayA tayaThThAe // 76 // pUrNimApAkSikamUlaM candraprabhasaMjJitaH - candraprabhAcArya nAmA tavApi sammataH - pratItaH, yataH - " durvAdidviradAGkuzaH samayavicchreNIziromaNDanaM zrIcandraprabhasUrizad sa bhagavAn prAcIkazatpUrNimA" mityAdipaurNimIyakakRtasaMskRtakSetrasamAsavRttau, tathA rAkAraktakRtAmamatIrthakRccaritre'pi, tathA zatapadI kAreNApi vRhadgacchAtpUrNimApakSazcandraprabhAcAryAdevoktaH tatazcAtmana utpattiriti, tatra liGgaM-cihnaM 'tayaTThAe 'ti tadartha tasmai idaM tasya pratibodhanimittaM zrImunicandrasUriH- tadgurubhrAtA tena kRtA pAkSikasaptatireva, yadi pUrNimAmUlaM candraprabho nAbhaviSyattarhi kathaM tatpratibodhanimittaM pAkSikasaptatikAmakariSyaditigAthArthaH // 76 // atha pUrNimAmUle yuktayantaramAha Jain Educationa International caudasipakakhA puNNimapakUkho iha niggaotti vikukhAyaM / puNNimapakkhA caudasipakkho'vi na vayaNagagho'vi // 77 // yathAtathAzabdayoradhyAhArAd yathA caturdazIpakSAtpUrNimApakSo nirgata iti vikhyAtaM, "vaDagacchAo puSNima puSNimao shpussnnimNclyaa| dohivi AgamanAmA kuccayarA kharayaro jAu // 1 // ti vRddhasaMpradAyAtsarvajanapratItaM, na tathA pUrNimApakSAcaturdazI For Personal and Private Use Only pUrNimApAkSika pratiSedhaH // 187 // .
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 3 vizrAme // 188 // Jain Educationa pakSo'pIti yuktiH sukhAvabodhetigAthArthaH // 77 // athaivaM sati pUrNimApakSe kiM saMpannamityAha . tamhA puSNimapakakhe chinnaM titthaM havijja niameNaM / evaM sesamaesuvi bhAvijjA suhumabuddhIe // 78 // yasmAccaturddazIpakSAtpUrNimApakSo nirgatastasmAtpUrNimApakSe niyamena tIrthaM chinnaM bhaved, ayaM bhAvaH- zrIvIrAttadvikalpitakAlakasUriprabhRtervA candraprabhAcArya yAvaccaturdazyAM tIrthamAsIt, tacca pUrNimApakSe tIrthaM na bhavatyevAtastanmate tIrthasya vyucchedaH saMpannaH, atha tadAnIM tattIrthameva, tarhi tasmin tAdRksvarUpeNa vidyamAne pUrNimApakSasya tIrthabAhyatA'nAyAsasiddhA, acchinne tIrthe tadanabhi mataprarUpaNAtastataH pRthagbhavanAd, evam amunA prakAreNa zeSamateSvapi - auSTikAdipAzaparyanteSvapi chinnaM tIrthaM jJAtavyaM, teSAmabhi| prAyeNa svasvamatotpattereva svAbhimatatIrthapravarttanAt na punastIrthakarAdArabhyAcchinnapravRttisteSAM saMbhavatItigAthArthaH // 78 // atha nazyato'parAdhinastRNAvaraNakalpAM kuyuktimapAkartumAha joisakaraMDapamuhe paDivAikamA tihINa NAmAI / tatto pasiddhapakhiapavanimittaM jiNuttAI // 79 // jyotiSkaraNDapramukhe - jyotiSkaraNDacandraprajJaptisUryaprajJAyAdau 'pratipadAdikramAt pratipadmAdau kRtvA krameNa yattithInAM nAmAni 'tatto' tato jainapravacane prasiddhapAkSikaparvanimittaM caturthatapovidhAnaviziSTapravacanaprasiddhapAkSikaparvaparijJAnArthaM jine| noktAnItyakSarArtho, bhAvArthastvayaM- pADivara viiya tahaA cautthi taha paMmamI a chaDDI a / sattamiaTThami navamIdasamI ikArasI caiva // 1 // bArasi terasi cAuddasI a niTThavaNiA u pannarasI / kiNhaMmi a juNhaMmi a eAoM tihI muNeava || 2 || iti jyotiSkaraNDe (101-102 ) tathA dazamacaturdaze prAbhRtake "tA kahaM te divasANaM NAmadhejA AhitAti vadejA 1, tA egamegassa NaM pakakhassa For Personal and Private Use Only pUrNimApAkSikapratiSedhaH 1186411
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 3vizrAme // 189 // pUrNimApAkSikanirAsaH pannarasa divasA paNNatA, taMjahA-paDivayadivase jAva pannarasIdivase, tA etesiNaM patrarasa nAmadhejA paNNattA, taMjahA-puvaMgasiddhe1 maNorame2 maNohare3 jasabhadde4 jasodhare5 sabakAmasamiddhe6 iMde7 muddhAmisitte8 somaNase9 dhaNaMjae10 atthasiddhe11 abhijAte12 | acAsaNe13 sataMjae14 aggivesovasame15 divasANaM nAmadhijAI / tA kahaM te rAIo Ahijatti vadejA ?, tA egamegassa NaM pakkha|ssa paNNarasa rAI paNNattA, taMjahA-paDivArAI1 biiArAI2 jAva paNNasIrAI15, tA eesiNaM pannarasaNhaM rAINaM paNNarasa nAmadhejA |paM0, taM0-uttamA1 suNavattAra elAvaccA3 jasodharA4 somaNasA5 sirisaMbhRtA5 vijatA7 vejayaMtI8 jayaMtI9 aparAjitA10 icchA11 samAhArA12 teA13 abhineA14 devANaMdA niratA15, rayaNInAmadhejjAI"ti zrIcandraprajJaptI, evaM sUryaprajJaptAvapi (24-48) evaMvidheSvAgameSu krameNoktAni yAni nAmAni tAni sammatitayodbhAvya pakSAnte bhavaM pAkSikamitivyutpacyA pazcadazyAM | pAkSikamiti candraprabhAcAryasya vAgvilAsaH, sa ca stanyapAnArthino mAtaraM parityajya pitaraM paridhAvamAnasya ceSTeva vipazcitAmu| pahAsyahetuH, yato mAtRstanakalpaM caturthatapaHprabhRtipAkSikakRtyaviziSTacaturdazIjJApakaM prAguktamAgamakadambakaM tadAzrayabhRtaM tIrtha ca parityajya tadAzApUraNe'jAgalastanakalpaM jyotiHzAstrAnugatatithikramamAtrajJApakaM jyotiSkaraNDAdikaM prati dhAvati, tasmAddhe candraprabhAcArya ! jyotiSkaraNDAdau tithikramamavalambya pazcadazyAM pAkSikamiti zRgAlakadAzA pariharttavyetigAthArthaH // 79 // atha jyotikaraNDAdau tithikramaH kimarthamityAhakiMtiha joisasatthe aNAisiddho tihikamo evaM / teNiva naMde1 bhadde2 jae a3 tucche a4 puNNatti5 // 8 // kiMtviha jagati jyoti zAstre laukike ratnamAlAdau lokottare ca candraprajJaptyAdau evaM-prAguktaprakAreNa pratipadAdiracanA SUMPTAINHEIR IMEANISHATARIATIONAL WARNIMAL in Education tembon For Personal and Private Use Only
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIprava vanaparIkSA 3 vizrAme // 190 // | rUpeNa kramaH - paripATiranAdisiddhaH, yata evaM tataH kimityAha- 'teNiva 'tti prAkRtatvAd bhrasvatve tenaiva kAraNena nandA 1 bhadrAra | jayA3 riktA 4 pUrNA ityAdi, evaMkrama iti lAlaghaNTAnyAyenehApi saMbadhyate, evaM kramo bhavati, tatra laukike - " nandA 1 bhadrA2 jayA 3 riktA 4, pUrNA5 ceti triranvitA / hInA5 madhyo 10 ttamA 15 zuklA, kRSNAtu vyatyayAtithi // 1 // " rityAdi, lokettare "tA kahaM te tihI Ahiteti vadekhA ?, tattha khalu imA duvihA tihI paNNattA, taMjahA-divasatihI rAitihI a, tA kahaM te divasatihI Ahiteti vadejjA ?, tA egamessa pakkhassa paNNarasa divasa tihI paNNattA, taMjahA-NaMde1 bhadde2 jae3 tucche4 puNNe5 pakkhassa paM|camI, puNaravi naMde6 bhadde7 jae8 tucche puNNe 10 pakkhassa dasamI, puNaravi naMde11 bhadde 12 jae13 tucche 14 puNNe 15 pakkhassa paNNarasI, evaM tiguNA tihI saGghasiM divasANaM / kahaM te rAItihI AhitAti vadejA 1, tA egamegassa NaM pakkhassa paNNarasa rAItihI | paM0, taM0- uggavatI 1 bhogavatI 2 jasavatI 3 sabasiddhA4 suhaNAmA5 puNaravi uggavatI6 bhogavatI7 jasavatI sabaTThasiddhA 9 suhaNAmA 10, puNaravi uggavatI11 bhogavatI12 jasavatI13 sabaTThasiddhA 14 suhaNAmA 15, evaM tiguNA eA tihIu saGghAsiM rAtINaM" ti ( 24-49) zrIcandraprajJaptau dazame paJcadaze prAbhRtaprAbhRtake patra45, evaM sUryaprajJaptAvapi, dazamasya paJcadaze prAbhRtaprAbhR| take43 patre ayameva pATho'vagantavyaH, ata eva laukike lokettare ca TippanakavyavahArapravRttirapi pratipadAditithikrameNaiva, vyucchi| ne'pi jainaTippana ke saMprati TippanakapravRttireva tatsAkSiNI, tasmAtpratipadAditithikramaH pAkSika vicAre akizcitkara evetigAthArthaH // 80 // athoktayuktyA kiM saMpannamityAha te pakhasto paNNarasI tattha pakkhapaDikaNaNaM / juttaMti mahavigappo miuva siMhAu saMtasio // 81 // Jain Education international For Personal and Private Use Only pUrNimA pAkSikanirAsaH // 190 //
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 3vizrAme // 19 // IPLAINTIP AIIIIIIII A IIIINDIANSIMIRROREmainly RANASIRAINRAISINHARIHINKILLER yena kAraNena jyotiSkaraNDAdau tithikramo na pAkSikavicAropayogI tena kAraNena pakSasyAntaH paJcadazI bhavati tatraiva ca pAkSi- pUrNimAkapratikramaNaM yuktamiti candraprabhAcAryasya kuvikalpaH siMhAnmRga iva saMtrAsitaH-trAsaM nIta iti / yattu 'aMto pakkhasse ti pAkSika- pAkSika| sUtrapadamavalambya pakSasyAnte pUrNimAyAM pAkSikapratikramaNaM yuktamiti tanmahadajJAnaM bodhyaM,yatastatrAntazabdo madhyArthavAcI, tena pakSa-IYA nirAsa: syAntaH-madhye vAcanAdiviSayaM yadavadyaM vihitaM tadAlocanIyamitibhaNitam , anyathA pUrNimApratipadormadhye yatpAtakaM tadevAlocitaM syAt , na punaH paJcadazadinasaMvandhyapIti gAthArthaH / / 81 // atha candraprajJayAdyanusAreNa pAkSikakalpane dUSaNAntaramAhakiMciha pakkhassaMto devasio rAio va tubha mae / duhao tuha galapAso duNhapaMto viAle'vi // 82 // "kiM ceti dUSaNAbhyuccaye, candraprajJaptyAdyanusAreNa pakSasyAnto daivasiko rAtriko vA tava mataH-abhimataH?, dvidhApi-ubhayathApi| tava galapAzaH, yataH kAraNAd dvayorapi daivasikarAtrikayorapyanto vikAle'pi-madhyAhnAdAvapi bhavedityakSarArthaH,bhAvArthastvayaM-bhozcandraprabhAcArya ! jainapravacane pakSastAvavividhaH kathitaH,putvaMgasiddhe1 maNorame2 ityAdiprAgukto daivasikaH pakSaH,uttamA? suNakkhattAra | ityAdiprAgukto rAtrikA pakSazceti dvaividhya, tatra tava daivasiko'bhimato rAtriko vA ubhAvapi vA ?, Aye rAtrikapakSaNa kimaparAddhaM, | yata Agame dvayorapyavizeSeNoktayo rAtrikaM pakSaM parityajya daivasiko'bhyupagamyate,evaM rAtrikAbhyupagame'pi daivasikena pakSaNa kimaparAddhamityAdi bodhyam , athobhAvapyamimatAviticettarhi pAkSikapratikramaNe apyubhe evAbhyupagantavye syAtA,tathA caikasminneva divase pakSadvayApacyA tadante pAkSikapratikramaNakaraNe pAkSikapratikramaNadvayApacayA pravacanamaryAdAbhaga eva, kiMca-candraprajJAtyAyanusAreNa pAkSikatvAbhyupagame TippanakAdyavalokanena kadAcitprAtaH kadAcinmadhyAhna'parAhne vA daivasikasya rAtrikasya vA pakSasya paryavasAnAt / // 19 // Jan Education Interno For Personal and Private Use Only www.neborg
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 3 vizrAme // 192 // | pAkSikapratikramaNamapi kAlAniyamena karttavyamApadyeta, evaM rAtrAvapi bhAvyam evaM yuktyA candraprabhAcAryasya sarvatrApi galapAza iti / gAthArthaH // 82 // athaivamukte'pyabhinivezamatyajantamatiprasaGgena dUSayitumAha aNNaha sAvaNapamuhA mAsA ahiNaMdaNAiNAmehiM / bhaNiA teNAsAThe puNNima pajjosavaNapatraM // 83 // anyathA yadi candra prajJayAdyanusAreNaiva pakSasyAnte pAkSikapratikramaNamabhyupagamyate tarhi candraprajJaptyAdyanusAreNaiva sAMvatsarika| parvApi ASADhapUrNimAsyAmeva karttavyamApadyeta, tathAhi - "tA kahaM mAsA AhitAti vadejjA 1, tA egamegassa NaM saMvaccharassa duvA| lasa mAsA paM0, tesiM do nAmajjA bhavaMti - loiA louttariA ya, tattha loiA NAmA sAvaNe 1 bhadavae2 assoe 3 kattie 4 | maggasire5 pose6 mAhe7 phagguNe8 citte9 vaisAhe 10 jehAmUle 11 AsADhe 12 / louttariA NAmA abhinaMdaNe 1 paTTe 2 vijae 3 | pItivaddhaNe4 sijjaMse5 sive6 sisire7 hemacaM8 vasaMtamAse9 kusumasaMbhave10 NidAhe 11 vaNavirohI 12ti, zrIcandraprajJaptau | dazamasyaikonaviMzatitame trAbhRtaprAbhRtake, evaM sUryaprajJaptAvapi bodhyam, (28-53) evaM ca sati saMvatsarAnte bhavaM sAMvatsarikamitivyutpacyA ASADhe mAse pUrNimAyAM paryuSaNAparva sAMvatsarikAticArAlocanAdikriyAviziSTaM karttavyaM syAditigamyam, ayaM bhAvaH- yadi | candraprajJatyAdikaM zaraNIkRtya paJcadazyAM pAkSikamabhyupagamyate, abhyupagamyatAM tarhi tadeva zaraNIkRtyASADhasitapUrNimAyAM paryuSaNA| parvApi, atha paryuSaNA na tatheticettarhi pAkSikamapyAstAM, atha paryuSaNAparva bhAdrapade paJcamyAmityAgame dRzyate tathA paramparApIti | cettarhi pAkSikamapi caturdazyAmAgame pUrvanirdiSTe dRzyate, tathA paramparA'pIti svIkriyatAmiti pratibandInadI dustretigaathaarthH|| 83 // atha prakArAntareNApyatiprasaGgamAha- For Personal and Private Use Only pUrNimA pAkSikanirAsaH // 192 //
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 3vizrAme // 193 // ahavA kADasaMkaMtidiNe ya saMvaccharI a paDikkamaNaM / tubbha mae saMsiddhaM caMdappaNNattipamuhehiM // 4 // upadhAna'athave ti prAguktApekSayA prakArAntaradyotakaH, karkasaMkrAntidine sAMvatsarikapratikramaNaM tava mate candraprajJApyAdyAgamaiH siddhaM, siddhiH 'tumbha mae'tipadena nAsmAkaM mate siddhyatItyakSarArthaH, bhAvArthastvayaM-candraprajJApyAdau karkasaMkrAntau saMvatsaraparyavasAnaM kathitaM, tathAhi "jayA NaM te duve mUriA sababAhiramaMDalaM uvasaMkamittA cAraM cAraMti tayA NaM ega joaNasayasahassaM chacca saTe joaNasae aNNamaNNassa aMtaraM kaTu cAraM caraMti,tayA NaM uttamakaTThapattAjAva rAtI bhavati,jahaNNeNaM duvAlasa jAva divase bhavati, esa NaM paDhame chammA sassa pajjavasANe,te pavisamANA mUriA dovaM chammAsaM ayamANe paDhamaMsi ahorattaMsi bAhirANaMtaraM maMDalaM uvasaMkamittA cAraM caraMtI'| tyAdi yAvat 'tayA NaM uttamakaTThapatte jAva divase bhavati,jahaNNiA duvAlamuhuttA rAI bhavati, esa NaM docce chammAse,eassa NaM docca-| ssa chammAsassa pajjavasANe,esa NaM Aicce saMvacchare, esa NaM AiJcassa saMvaccharassa pjvsaanne|" itizrIcandraprajJaptau caturthaprAbhRtakaprAnte | patra 10, evaM sUryaprajJaptAvapi (28-15) atha yadi tatra sAMvatsarikaM nAbhimatamasmAkamiticet tarhi pAkSikamapi paJcadazyAM kathama-|| bhimatamiti, yuktestaulyAditigAthArthaH // 84 // athoktayuktarupasaMhAreNa tAtparyamAha- .. teNiva pajjosavaNA bhaddavayapaMcamIi rUDhatti / taha caudasidiNi pakhiapavaM savaNNusaMvuttaM // 8 // yena kAraNena jyotiSkaraNDacandraprajJaptyAdiSu yastithimAsAdInAM kramaH pratipAditaH sa coktayuktibhiH pAkSikAdiparvavicAre'nu1 evaM khalu eteNuvAeNaM NikkhamamANA ete duve sUriyA tatoNaMtarAo tadANaMtaraM maMDalAo maMDalaM saMkamemANA2 paJca2 joyaNAI | paNatIsaM ca egaTThibhAe joyaNassa egamege maMDale annamanassa aMtaraM abhibaddhemANA 2sababAhiraM iti ca pAThaH saMprati labhyamAne pustake | // 193 / / MARA For Pesonand Private Use Only
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIprAcanaparIkSA 3 vizrAme // 194 // payogitvenAkiJcitkara eva tena kAraNenaiva yathA bhAdrapadapaJcamyAM paryuSaNA rUDhA - pravacane sarvajanapratItA ityamunA prakAreNa tathA caturddazIdine pAkSikaM parva sarvajJaiH samuktaM, samyak prakAreNa bhaNitamityarthaH, etena bAlaceSTitakAca picyakalpaM stanikazatapadI kAroktamapi tiraskRtamiti bodhyamitigAthArthaH ||85 || atha caturddazIM parityajya punarapi candraprabhAcAryastatpratibaddhaM kiM tyaktavAnityAhacaudasipakhiyabhIo pariharaha mahAnisIhattaMpi / teNaM uvahANavihI catto usmuttaratteNaM // 86 // caturdazI pAkSikabhItaH zrImahAnizIthasUtramapi pariharati smeti gamyaM, pariharati sma - tyaktavAnityarthaH, zrImahAnizIthasvIkAre cAvazyaM pAkSikaM caturddazyAmabhyupagantavyaM bhavet, tatra spaSTameva pAkSikaM caturddazyAmupalabhyate tacca prAguktamiti bodhyaM yena kAraNena zrImahAnizIthaM tyaktaM tena kAraNenotsUtraraktena - tIrthakaduktApalApapAtakAsaktena candraprabhAcAryeNopadhAnavidhiH - zrAddhAnAM namaskArAdizrutArAdhanatapovizeSavidhiH, apirgamyaH, so'pi tyakta itigAthArthaH // 86 // atha zrImahAnizIthavyavasthApanAya yuktervakSyamANatvAdupadhAnaviSaye candraprabhAcAryaH kathaM praSTavya ityAha Nu uvahANAbhAvo paDisehA ahava bhaNiyabhAvAo ? / paDhamo asiddhirakhasigasio avaro a duvigappo ||87|| nanu bhozcandraprabhAcArya ! tvayA zrAddhAnAmupadhAnAbhAvaH prarUpyate tatki pratiSedhAt - siddhAnte pratiSedhopalambhAd atho bhaNityabhAvAta- siddhAnte upadhAnoterabhAvAditi vikalpadvayI praSTavyA, tatra prathamo vikalpo'siddhirAkSasIgrastaH, tatra prayogo yathA - upadhAno dvahanaM zrAddhAnAM nocitaM, pravacane pratiSiddhatvAd, AlocanAyAM pANmAsAdhikatapovaditi, atra pravacanapratiSiddhatvamasiddhaM, kvApyAgame For Personal and Private Use Only upadhAnasiddhiH | // 194 //
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 3vizrAme // 195 / / mammitalimImmitiennium niSedhAnupalabdheH, aparaH caH punararthe siddhAnte bhaNityabhAvalakSaNo dvitIyo vikalpaH, kiMlakSaNaH-dvivikalpaH, vakSyamANo dvau / upadhAnavikalpau yasya sa tathA, dvividha ityarthaH itigAthArthaH // 87 // atha dvitIyavikalpasya dvaividhyamAha siddhiH nAmapi natthi kiM vA karijamANo vihI na siddhate / paDhamutva hoi paDhamo jaM uvahANaMti samavAe / / 88 // atha siddhAnte upadhAnanAmApi nAsti uta kriyamANavidhirnAsti?, tatra prathamo vikalpaH prAguktaprathamavikalpavadasiddhirAkSasIgrastaH, yataH samavAye-samavAyAGge upadhAnanAmAsti, samavAyAGge upAsakadazAGgasvarUpaprarUpaNAdhikAre sAkSAdeva zrAvakANAmupadhAnAnyuktAni, tathAhi-uvAsagANaM ca sIlavayaveramaNaguNapaJcakkhANaposahovavAsapaDivajaNayAo suaparigaho tavovahANAI paDimAo" iti samavAyAGgasUtre patre 37 sarvapatra 50 (11-142) atra vRtyekadezo yathA-zrutaparigrahAstapaupadhAnAni-pratItAni, | upalakSaNAdvayavahAravRttAvapi yathA 'zrutagrahaNamabhIpsatA upadhAna kAryamiti,tathA "vase gurukule nicaM, jogavaM uvahANavaM / piaM kare piaMvAI, se sikkhaM ladhumarihati (7-340*) zrIuttarAdhyAye11, tavRttyekadezo yathA yojanaM yogoH-vyApAraH, sa |ceha prakramAddharmagata eva tadvAn , atizayane matup , yadvA yogaH-samAdhiH so'syAstIti yogavAna ,prazaMsAyAM matupa, upadhAnam-aGgAnaGgAdhyayanAdau yathAyogamAcAmAmlatapovizeSastadvAniti zrIutta. bRhadvRttau, tathA 'tavovahANamAdAya, paDimaM pddivjo| evaMpi viharao me, chaumaM na niyaTTai ||1||(7-81)tti // zrIuttarA02,etaddezyekadezo yathA-tapo bhadramahAbhadrAdi upadhAnamAgamopacArarUpamAcAmAmlAdi AdAya-svIkRtya caritvetiyAvadityAdi zrIu0 bR0, tathA-kAle viNae bahumANe uvahANe tahA aniNhavaNe / vaMjaNa attha tadubhae aTTaviho NANamAyAro // 1 // (da0ni0 186) iti dvAragAthAyAM caturthadvAragAthA yathA- // 195 // Am mEmailmemantIm For Person and Private Use Only
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA vizrAme // 196 // duggatipaDaNuvadharaNA uvahANaM jattha jattha jaM sutte / AgADhamaNAgADhe guru lahu aannaadsgpddiaa||1|| iti zrInizIthabhASyam-eta- upadhAnaccUrNiyathA-iANiM uvahANettidAraM, taMdavA bhAvA ya, dave uvahANagAdi, bhAve imaM-duggati gAhA // duTThA gatI duggatI dukhaM / / siddhiH vA jaMsi vijjati gatIe esA duggatI, viSametyarthaH, kutsitA vA gatidurgatIH, pataNaM pAtaH, tIe duggatIe pataMtamappANaM je dhareti taM upahANaM bhaNNati, taM ca jattha jatthati-esa suttavIpsA jattha uddesage jattha ajjhayaNe jattha suakhaMdhe jattha aMge kAlukkAliaaMgANaMgesu neA, jamiti jaM uvahANaM NivItitAditaM tattha tattha sutte-zrute kAyavamiti vaksesaM bhavati | 'AgADhANAgADha'tti jaMca uddesagAdisutaM bhaNitaM taM satvaM samAsao duvihaM bhaNNati, AgADhamaNAgADhaM vA, taM ca AgADhasuaM bhagavatisuAi, aNAgADhamAyAramAtI"tyAdi zrInizIthacUrNI, tathA-"uvahANaM puNa AyaMbilAI jaM jassa vaNNi sutte| taM teNeva u deaM iharA ANAiA dosA // 1 // (579) itipaMcavastukasUtre, asyA vRttiH-upadhAnaM punarAcAmAmlAdi yadyasyAdhyayanAdevarNita sUtra eva-Agame tadadhyayanAdi tenaiva tu deyamitarathA-anyathAdAne AjJAdayo doSAzcatvAra itigAthArthaH / / itizrIharibhadrasUrikRtavRttau |DJ sarvapatra 152 pustake patre 51, evaM dazabaikAlikaniyuktAvapi "kAle viNae bahumANe uvahANe" ityAdi,na caitatsAdhUnAmevoktami|ti vAcyaM, zrutArAdhanatapovizeSasya yathAsaMbhavaM yathAzaM vobhayorapi sammatatvAt , nahi sAmAyikAdipaDadhyayanAtmakasya zrIAvazya kazrutaskandhasya adhyayanamadhikRtya dvayorapyadhikArAdekasya zrutArAdhanatapovizeSo yukto netarasyeti vaktuM zakyate,tasmAcchtaskandhasya | tadadhyayanAnAM cArAdhanaM nizIthacUAdiSu sAdhUnuddizyoktamapyupalakSaNAttadanuyAyinaH zrAvakasyApi yathAzaM yuktameva, yathA "kAleNa | nikkhame bhikkhU" ityAdAvanuktA'pi sAdhvI sAdhvanuyAvitvAt parigRhyate, anyathA kAlAdiraSTadhA jJAnAcAraH sAdhUnAmeva saMpadyate, // 196 // MISSINiranROIRISHNAKOS
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadhAna zrIpravacanaparIkSA 3vizrAme // 197 // PRIMARIAHINARAATANALISAPAHARITAL na punaH zrAvakANAmapi, na vedamevAstAmitivAcyaM, sAdhUnAmaSTavidho jJAnAcAraH zrAvakANAM copadhAnavarjaH saptagheti kkApyAgame vivicya vyakteranupalambhAt , paraM dezaviratisarvaviratyorArAdhanatapovidhau bhedo yathA 'sAmAiaMmi u kae samaNo iva sAvao havai jamhA' ityatra sAdhusAmye'pi na sarvathA sAmyaM, kiMtu dezena, tadvazAcca tamuddizya kRtamapyannAdikaM mur3e zrAvako, na punaH sAdhuH, evamanyo| 'pi bhUyAn bhedaH,evaM sAdhUnAM zrIAvazyakazrutaskandhasyASTadinAtmako yogaH zrAvakANAM ca vakSyamANaH zrImahAnizIthokto vidhirupadhAnasaMjJitaH, yadyapyupadhAnazabdena sAmAnyataH zrutArAdhanatapovizeSo bhaNyate tathApi vivicyamAno munInAM yogAparaparyAyamupadhAnaM zrAvakANAM tu paryAyaviyutamevopadhAnamiti bodhyaM, nanvemArAdhanavidhibhedaH kathamiticejinAjJAyA arcanIyatvAt , kiMcauddiSTabhojitvenArambhaparigrahavatAM kazcidbhedo vaktavyaH, sa ca paryAlocyamAno'yameva, dRzyate ca loke'pi samAnarogopazAntAvapi kAlapuruSavayaHpratyupekSaNayA auSadhAdipathyavidhau bhedaH, paraM pathyaM tUbhayorapi deyameva, kiMca-eka evArAdhyo bhinna bhinnArAdhakApekSayA minnasvabhAvenaiva pariNamati, yato vidyamAno'rhana sAdhvAnItamevAhAraM bhuJjAnaH sAdhumapekSyAhArabhoktRtayA pariNataH pUjAsvAdakatayA tu devAdikamapekSyaiva evaM bodhyaH, nahi yenaiva vidhinA sAdhunA pratimA ArAdhyate tenaiva vidhinA zrAvakeNApIti, pravacanamaryAdAbhaGgApatterityalaM prapazcaneti dvitIyavikalpe upadhAnamiti nAmApi siddhAnte nopalabhyate iti prathamo vikalpo'siddhatAgrasto darzita iti gAthArthaH // 88 // atha dvitIyavikalpasaMbandhinaM dvitIyavikalpaM dayitumAha nahi katthavi siddhaMte sabasavihI labhija kIevi / biie mahAnisIhe sUA uvahANakiriAe / / 89 // kriyamANo'pi vidhiH kiM sakalaH sUcArUpo veti cetasi vikalpya prathamamasaMbhavena dUSayati-'nahIM'ti nahi kvApyAgame kasyA I AMERamamal // 197 // For Per and Private Use Only
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 3 vizrAme // / 198 / / Jain Educationa C api kriyAyAH 'sarvAMzavidhiH' sarvaprakAreNa sarvo'pi vidhirupalabhyate, tathAtve ca guruparipATyA vaiphalyApatteritipUrvArddhana prathamo vikalpo'saMbhavena dUSitaH, atha dvitIyaH sUcAlakSaNacetarhi susthaM saMpannaM, yataH zrImahAnizIthe upadhAnakriyAyAH zrAvakANAmapi zrutArAdhanatapo'nuSThAnasya sUcA'styeva, athAhi - 'tattha eesiM aTThaNhaMpi saMpayANaM goamA ! je kei aNovahANeNa supasatthaM NANama| hIaMti ajjhAyaMti vA ahIaMte vA ajjhAvayaMte vA samaNujANaMti te NaM mahApAvakammA, mahatiM supasatthaNANassAsAyaNaM kubaMti (10) se bhayavaM ! jai evaM tA kiM paMcamaMgalassa NaM uvahANaM kAyavaM 1, goamA ! paDhamaM NANaM tato dayA, dayAe a savajagajIvapANabhUa| sattANaM attasamadarisittaM jAva (ityAdi yAvat) sabuttamaM sokkhaMti, tA sabameveaM NANAo pavattijA jAva (ityAdi yAvat 11 ) imAe vihIe paMcamaMgalassa NaM viNaovahANaM kAyacaM, taMjahA- supasatthe ceva tihikaraNamuhuttanakkhatta jo galaggasasIbale vippamukajAyAimayAsaMkeNa saMjAyasaddhAsaMvegasu tivvata ra mahaMtula saMta suhajjhavasAyANugayabhatti bahumANapurva niSNiANaduvAlasabhattaTThieNa ceiA - |lae jaMtuvirahiogAse bhaktinbharucchasiasa romAvalIe pamphullavayavayaNa (NayaNa) sayavattapasaMtasomathiradiTThI navanavasaMvegasamucchalaM| tasaMjAya bahala ghaNa niraMtara aciMta parama suhapariNAmavise sullAsiajIvavIriANusamaya vivarddhatapamo asuvisuddhasunimmalavimalathiradaDhayaraMtakaraNeNaM khitinihiajANusi autta maMgakaraka malamaulasohaMtaMjalipuDeNaM siriusa bhAipavaravaradhammatitthagarapaDimAbiMbaviNivesiaNaya|NamANa se gaggataggayajjhavasAeNa samayaNNU daDhacarittAdiguNasaMpaovaveA gurusaddatthatthANuhANakaraNekabaddhala kUkhatavAhiaguruvaya| viNiggaya viNayAdibahumANapariosANukaMpovaladdhaM aNegasoga saMtAyuvegamahAvAhive aNAghoradukkhadAridda kilesa zegajammajarAmara - | NaganbhanivAsAiduTThasAvagAgAha bhImabhavoda hitaraMDamabhUyaM iNamo sayalAgamamajjhavattagassa micchattadosovahayavisihabuddhIparikappi For Personal and Private Use Only upadhAna siddhiH // 198 //
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 3vizrAme // 199 // upadhAnasiddhiH akubhaNiaaghaDamANaasesaheudihatajuttIviddhaMsaNikapaccalapoTTassa paMcamaMgalamahAsuakhaMdhassa paMcajjhayaNegacUlAparikhittassa pavarapavayaNadevatAhiTiassa tipadaparicchimegAlAvagasattakkharaparimANaM aNaMtagamapajavatvapasAhagaM sabamahAmaMtapavaravijANaM pavarabIabhUaM 'Namo arihaMtANaM ti paDhamamajjhayaNaM ahijeaI, taddiahe aAyaMbileNaM pAreavaM, taheva bIadiNe aNegAisayaguNasaMpaovaveaM aNaMtarabhaNiatthapasAhagaM aNaMtarutteNeva kameNa dupayaparicchinnegAlAvagapaMcakkharaparimANaM 'namo siddhANaM ti bIamajjhayaNaM ahijevaMtaddiahe AyaMbileNa pAreavaM, evaM aNaMtarabhaNieNeva kameNaM aNaMtaruttatthapasAhagaM 'tipadaparicchinnegAlAvagasattakkharaparimANaM 'namo AyariyANaM'ti taiamajjhayaNaM AyaMbileNa ajJayavaM, tahA ya aNaMtaruttatthapasAhagaM tipayaparicchinnegAlAvagasattakkharaparimANaM 'namo uvajjhAmANaM'ti cautthamajjhayaNaM ahijjiyavaMtaddiahe ya AyaMbileNa pAreavaM,evaM Namoloe sabasAhUNaM ti paMcamamajjhayaNaM paMcamadiNe AyaMbileNa, taheva tayatthANugAmiaMikkArasapayaparicchinnaM tipaAlAvagatittIsakkharaparimANaM 'eso pNcnmukkaaro,sbpaavppnnaasnno| maMgalANaM ca savesiM, paDhama havai mNgl||1'miti cUlaMti,chaThasattaTThamadiNe teNeva kamavibhAgaNa AyaMbilehiM ahijiavaM,evameva paMcamaMgalamahAsuakkhadhaM saravaNNayasahi payakkharabiMdumattAvisuddhaM guruguNovaveaguruvaiTai kasiNamahiJjittANaM tahA kAyacaM jahA | puvANupubIe pacchANupubIe aNANuputrIe jIhagge tarejA, tao teNevANaMtarabhaNiatihikaraNamuhuttanakhattajogalaggasasIbalajaMtuvirahie ogAse ceiAlagAikameNa aTThamabhatteNa samaNujANAveUNa goamA! mahayA pabaMdheNa supariphuDaM niuNaM asaMdiddhaM suttatthaM aNegahA | soUNa avadhAreazvamityAdi yAvat eaMtu jaM paMcamaMgalamahAsuakkhaMdhassa vakkhANaM taM mahayA pabaMdheNaM aNaMtagamapajjavehiM suttassa ya pihanbhUAhiM nijuttibhAsacuNNIhiM jaheva aNataNANadaMsaNadharehiM titthagarehiM vakkhANi taheva samAsao vakkhANijaMtaM Asi, Rupatil SANTANSHILI MAHILABithiltanuTOR THILANAMRITAMASUMARI RHI // 19 Jan Education Interno For Personal and Private Use Only
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 3vizrAme // 20 // ( dem ahaNNayA kAlaparihANidoseNa tAo nijjuttibhAsacuNNiovocchinnAo(16) io vaccaMteNa kAlasamaeNaM mahiDDhIpatte payANusArI | upadhAnavayarasAmI nAma duvAlasaMgasuahare samuppaNNe, teNeaM paMcamaMgalamahAsuakhaMdhassa uddhAro mUlasuttamajhe lihio, mUlasuttaM puNa su-10 siddhiH tattAe gaNaharehiM atthattAe puNa arahaMtehiM bhagavaMtehiM titthagarehiM tilogapUiehiM vIrajiNiMdehiM paNNaviaMti, esa buDDhasaMpayAo | (17) ettha ya jattha jaM payaM paeNANulaggaM suttAlAvagaM na saMpajjai tattha tattha suaharehiM kulihiadoso na dAyabotti, kiMtu jo so eassa aciMtaciMtAmaNikappabhUyassa mahAnisIhasuakhaMdhassa puvAyariso Asi tahiM ceva khaMDAkhaMDIhi uddehiAiehiM heUhiM | bahave pattagA parisaDiA tahAvi accaMtasumahatthAisayaMti imaM mahAnisIhasukkhaMdhaM kasiNapavayaNassa paramasArabhUaM paraM tantaM mahatthaMti kaliUNa pavayaNavacchallaeNaM bahubhavasattovayAriaMti kAuM. tahA ya AyahiaTTAe AyariyaharibhaddeNaM tatthAyarise diTuM sarva samatIe sohiUNaM lihiaMti, aNNehipi siddhaseNadivAyaravuDDhavAIjakkhaseNadevaguttajasavaddhaNakhamAsamaNasIsaraviguttanemicaMdajiNadAsagaNikhavagasaccasiripamuhehiM jugappahANasuaharehiM bahu maNNiamiNaMti (18) se bhayavaM ! juhuttaviNaovahANeNaM paMcamaMgalamahAsuakkhaMdha mahinjittANaM puvANupuchIe pacchANapuvIe aNANuputrIe saravaMjaNamattAbiMduakkharavisuddhacirapariciaMkAUNa mahayA pabaMdheNa suttatthaM ca viNNAya taoNaM kimahijA ?, goamA ! iriAvahiraM, se bhaya ! keNaM aTeNaM evaM vubai ? jahANaM paMcamaMgala mahAsuakkhaMdhamahinjittANaM puNo iriAvahiaM ahIe, goamA! je esa AyA se NaM jayA gamaNAgamaNAipariNae aNegajIvapANabhUasattANaM aNu| vauttapamatte saMghaTTaNaavaddAvaNakilAmaNaM kAUNa aNAloiapaDikaMtaM ceva asesakammakkhayahAe kiMci ciivaMdaNasajjhAyajjhANAiesu abhiramejA tayA se egaggacittasamAhI havejA navA, jao NaM gamaNAiaNegaaNNavAvArapariNAmAsattacittayAe kei pANI tameva bhA-IDI For Personal and Private Use Only
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 3 vizrAme // 201 // vAMta ramacchaDDia aTTaduhaTTajjhavasie kaMci kAlaM khaNaM viratejA, tA tassa phaleNa visaMvaejA, jayA NaM kahiMci aNNANamohapamAyadoseNa | sahasA egiMdiAdINaM saMghaTTaNapariAvaNaM vA kathaM havejA, tayA ya pacchA hA hA hA duTTu kayamamhehiMti vaNarAgadosamohamicchattaaNNANa| ghehiM adiTThaparalogavAehiM kUrakammanigghiNehiMti paramasaMvegamAvaNNe suparipphuDaM AloittANaM niMdittANaM garahittANaM pAyacchittamaNu| carittANaM nissalle aNAulacitte asuhakammakkhayaTTA kiMci AyahiaM ciivaMdaNAi aNuDejA, tayA tayaTTe ceva uvautte se bhavejA, | jayA NaM se tayaTThe uvautte bhavejjA tathA tassa NaM paramegagga cittasamAhI havejA, tayA ceva sabvajagajItrapANabhUasattANaM jahiTThaphalasaMpattI |bhavejA, tA goamA ! apaDikaMtAe iriAvahiAe na kappar3a caiva kAuM kiMcivi ciivaMdaNasajjhAyajjhANAiaM phalAsAyaNamabhikaMkhugANaM, eeNaM adveNaM goama! evaM buccai, jahA NaM goyamA ! sasuttobhayapaMcamaMgalaM thirapariciaM kAUNaM to iriAvahiaM ajjhae | (19) se bhayavaM ! kayarAe vihie tamiriAvahiaM ahIe ?, goama ! jahA paMcamaMgalamahAsuakkhaMdhaM ( 20 ) se bhayacamiriyAvahia| mahijittANaM tao kimahijA ?, goama ! sakkatthayAiaM ceivaMdaNavihANaM, NavaraM sakatthayaM egaTThamatratIsAe AyaMvilehiM arihaMtatthayaM egeNaM cauttheNaM paMcahiM AyaMvilehiM, cauvIsatthayaM egeNaM chaTTheNaM egeNaM cauttheNaM paNavIsAe AyaMbilehiM NANatthavaM egeNaM cauttheNaM paMcahiM AyaMbilehiM, evaM saravaMjaNamatta biMdupayaccheyapayakkharavimuddhaM aviccAmeliaM ahijittANaM gotao kasiNaM suttatthaM viSNeyaM, jattha ya saMdehaM havejA taM puNora vImaMsia nIsaMkamavadhAriUNa NIsaMdehaM karejA (21) evaM suttathobhayaciivaMdaNavihANaM ahijittANaM tao supasatthe sohaNe tihikaraNamuhuttanakhatta jogalaggasasIvale jahAsattIe jagagurUNaM saMpAiapUovayAreNa paDilAhiasAhuvaggeNa ya bhattibharanivbhareNaM romaMcakaMcuapulaijamANataNU saharisavisiddhavayaNAraviMdeNaM saddhAsaMvegavivegaparamaveraggamUlaM viNiha Jain Educationa International For Personal and Private Use Only upadhAna siddhiH // 201 //
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ announ zrIprava canaparIkSA 3vizrAme // 202 // MINSAANNAINAMAH yaSaNarAgadosamohamicchattamalakalaMkeNa suvisuddhasunimmalavimalasubhasubhayarANusamayasamullasaMtasupasatthajjhavasAyagaeNa pavayaNa (suvaNa)- upadhAnagurujiNiMdapaDimAviNivesianayaNamANaseNaM aNaNNamANasegaggacittayAe dhaNNo'haM puNNo'haMti jiNavaMdaNAisahalIkayajammotti ii || siddhiH maNNamANeNaM viraha akarakamalaMjaliNA hariataNacIajaMtuvirahiabhUmIe nihiobhayajANuNA supariphuDasuviianIsaMkayajahatthasuttatyobhayaM pae pae bhAvemAmeNaM daDhacArittasamayannUappamAyAiaaNegaguNasaMpaovaeNa guruNA saddhiM sAhusAhuNIsAhammiasesabaMdhuvamagapariarieNaM ceva paDhamaM cehae vaMdeabve, tayaNaMtaraM ca guNaDDhe asAhuNo, tahA sAhammiajaNassa NaM jahAsattIe pANAvAe jAe gaM sumahagghayamauacokkhavatthapayANAiNA vA mahAsammANo kAyaco, eAvasaraMmi suviiasamayasAreNa guruNA pabaMdheNa akkhevanikakhevAiehiM pabaMdhehiM saMsAranivveajaNaNi saddhAsaMveguppAyagaM dhammadesaNaM kAyavvaM (22) tao paramasaddhAsaMvegaparaM nAUNa AjammAmimmahaM ca dAyavvaM, jahA NaM sahalIkayasuladdhamaNussabhava ! bho bho devANuppiA ! tae ajappamiI jAvajIvaM tikAlija azudiNaM aNuttAvalegaggacitteNa ceie vaMdeanve, iNameva bho maNuattAo asuiasAsayakhaNabhaMgurAo sAraMti, tattha puthvaNhe tAva udagapANaM na kAyanvaM jAva ceie sAhU aNa baMdie, tA majjhaNhe tAva asaNakirina kAyadhvaM jAtra ceie sAhU aNa baMdie, | vahA avaraNhe ceva tahA kAyavvaM jahA acaMdiehiM ceiehiM No vi(saMjJA)AlamaikkamejA (23) evaM cAmiggahabaMdhaM kAUNa jAvajIvAe, tAhe agoamA! imAe ceva vijAe aMhimaMtiA satta gaMdhamuTThIo tasmuttamaMge nitthAramapArago bhavejAsutti uccAremANeNaM guruNA khecambAo,aum gamu bhagavao arahao saijUjhaume bhagavatI mahaI mahAvi au Irae2 maiAIe jayavaIrae meNaIe. jayaaMtara apaAie svAhA, upacAro cautthabhatteNa sAhijati, eAe vijAe savvagao nitthAragapAramo hoi, uva // 202 // Amragnandsay Amritail A MALARIAHINidian Jain Education inte For Personal and Private Use Only
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadhAnasiddhiH H zrIpravacanaparIkSA 3vizrAme // 203 // omemamalimmahatam reORIES hAvaNAe vA maNissa vA aNuNNAe vA saca vArA parijaveavvA,nitthAragapArago hoi, uttamapaDivaNNe vA amimaMtijA, ArAhayo bhavati, vigyaviNAyagA uvasamaMti, sUro saMgAme pavisaMto aparAjito bhavati, kappasammattIe maMgalavahaNI khemavahaNI havA, tahA sAhusAhuNisamaNovAsagasaddhimA sesA sammattasAhammiajaNacaubiheNaMpi samaNasaMgheSa nitthAragapArago bhavejA, dhano saMpupNalakSaNosi tumaMtiuccAremANeNaM gaMdhamuTThIo ghettavvAo, tao jagagurUNaM jiNiMdANaM pUegadesAo gaMdhaDDhAmilANasiyamalladA gahAya sahattheNaM ubhayakhaMdhesumArovayamANeNaM guruNA NIsaMdehamevaM mANiavvaM, jahA bho bho jammaMtarasaMciaguruguruyapuSNapambhArasuladdhasuvidattasusahalamaNuajamma devANuppiA ! ThaiaMca nirayatiriagaidAraM tumbhaMti, abaMdhago a ayasaakittinIAmosakammavisesANaM tumaMti, bhavaMtaragayassAvi na dullaho tumbhaM paMcanamukkAro bhAvijammaMtaresu, paMcanamukkArappabhAvao a jatthara uvavajejA tattha tastha uttamA jAI uttamaM ca kularUvAroggAsaMpayaMti, eaMnicchaio bhavejA, aNNaM ca paMcanamukArapabhAvao bhavai dAsattaNaM na dAriddaduhagahINajoNiattaM Na vigaliMdiattaMti, kiM bahueNaM ?, goamA! je kei eAe vihIe paMcanamukkArAdisuaNNANamahinjitANaM tadatthANusAreNa payao savvAvassagAiNiccANuTThaNijjesu aArasIlaMgasahassesu amiramejA se NaM sarAgattAe jAna nivvuDe tao gevijaNuttarAdIsuM ciramamiramiUNeha uttamakulappasUI ukkiTThalaTThasavyaMgasuMdaracaM sancakalApattaTThajaNamaNANaMdayAricaNaM ca pAviUNa suriMdovamariddhIe egateNaM ca dayANukaMpApare nivinakAmabhogo saddhammamaNuDheUNaM vihuarayamalo sijhijA (25) se bhayavaM! kiM jahA paMcamaMgalaM tahA sAmAiamAiamasesapi suaNANamahijiNeavvaM', gotramA ! tahA ceva viNaovahANeNamahIavvaM, navaramahijiNittukAmehiM aTThavihaM ceva NANAyAraM sabapayatteNaM kAlAI rakkhejA,aNNahA mahAsAyaNaMti ityAdi yAvat nama Buddha DeatmiILAMICHHAND PREPARATIMemonHARI 203 // For Person Prive Oy
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 3vizrAme // 204 // (26) se bhayavaM ! sudukkaraM paMcamaMgalamahAsuakkhaMdhassa viNaovahANaM paNNattaM, mahatI a esA nijaMtaNA kahaM bAlehiM kajati ?, upadhAnagoamA! je NaM kei Na icchejA evaM niraMtaNaM aviNaovahANeNa ceva paMcamaMgalAisuaNANamahIjaMti ajjhAvei vA ajjhAvayamA- siddhiH Nassa vA aNuNNaM vA payAi se Na bhavejA piadhamme Na havejjA daDhadhamme Na bhavejjA bhattijue hIlijjA suttaM hIlijjA atthaM hIlijjA suttatthobhae hIlijjA guruM, je NaM hIlijjA suttaM hIlijjA atthaM hIlijjA suttatthobhae jAvaNaM guruM se NaM AsAejjA atItANAgayavaTTamANe titthayare,AsAejjA AyariauvajjhAyasAhuNo,jeNaM AsAejjA suaNANamarihaMtasiddhasAhU se tassa NaM sudIhaAlamaNaMtasaMsArasAgaramAhiMDemANassa tAsu tAsu saMkuDaviaDAsu culasIilakkhaparisaMkhANAsu sIosiNamissajoNIsu timiraMdhayAra|duggaMdhAmijjhavilINakhAramuttojjhasaMbhapaDihatthaM basajalupUaduddiNavilicillaruhiracillakhallacikhilladuvaMsaNajaMbAlapaMkabIbhacchaghoragambhavAsesu kaTakaTaMtacalacalassa TalaTalaTalassa rajaMtasaMpiMDiaMgamaMgassa suiraM niaMtaNA,je uNaM eaM vihiM phAsejA No NaM maNayaMpi aiarejA jahuttavihANeNaM ceva paMcamaMgalayabhiisuaNANassa viNaovahANaM karejjA se NaM goamA! No hIlijjA suttaM No hIlijjA atthaM No hIlijjA suttatthobhae,se NaM No AsAejjA tikAlabhAvititthayare, No AsAijjA tilogasiharavAsI vihUara| yamale siddhe, No AsAejjA AyariauvajjhAyasAhuNo, suTTyaraM caiva bhavejjA piadhamme daDhadhamme bhattIjutte egaMteNaM bhavejjA suttatthANuraMjiamANasasaddhAsaMvegamAvaNNo, se esa NaM Na labhejjA puNo2 bhavacArage gambhavAsAi aNegahA jaMtaNaMti (27) NavaraM goamA! jeNaM vAle jAva aviNNAyapuNNapAvANaM viseso tAva NaM se paMcamaMgalassa NaM goamA! egateNaM aoge, Na tassa paMcamaMgalassa gaM| mahAsu-yakrakhaMdhassa egamavi AlAvagaM dAyabvaM,jao aNAibhavaMtarasamajiAsuhakammarAsidahaNaTThamiNaM lamittANaM na bAle smmmaaraa-10||204|| Inn Education For Personal and Private Use Only
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIprava canaparIkSA 3 vizrAme // 205 // hejA, lahuasaM ca ANeti, tA tassa kevalaM dhammakahAe goamA ! bhattI samuppAijara, tao NAUNa piadhammaM daDhadhammaM bhattijuttaM tAhe jAvaiaM paJcakakhANaM nivvAheuM samattho bhavati tAvaiaM kAraveara, rAibhoaNaM ca duvihaM tivihaM caubviheNa vA jahAsattIe paJcakUkhAviara (28) imA goamA panayAlAe namukkArasahiANaM cautthaM, cauvIsAe porisIhiM bArasahiM purimaDDhehiM dasahiM avaDDhehiM chahiM nivvIiehiM cauhiM egaTThANehiM dohiM AyaMbilehiM egeNaM suddhacchAyaMbileNaM avyAvArattAe roddajjhANavigahAvirahiassa sajjhAegaggaci| tassa egameva AyaMbilaM mAsakhamaNaM visesija, tao a jAvaiaM tavovahANagaM vIsamaMto karijA tAvaiaM aNuguNeUNa jAhe | jANejjA jahA NaM ettiamiteNaM tavovahANeNaM paMcamaMgalassa jogIbhUo tAhe Auto pADhijjA, Na aNNahatti (29) se bhayavaM ! pabhU| akAlAtikamaM eaM jai kayAi avaMtarAle paMcattamuvagacche tao namukkAravirahie kahamuttamahaM sAhejjA ?, goamA ! jaMsamayaM ceva suttatthovayAranimitteNa asaDhabhAvattAe jahAsattIe kiMci tavamArabhejjA taMsamayameva ahiasuttatthobhayaM daDavvaM, jao NaM so taM paMcanamukAraM suttatthobhayaM Na avihIe giNhe, kiMtu tahA giNhe jahA bhavaMtaresuMpi Na vippaNasse, eajjhavasAyattA ArAhago bhavejjA (30) se bhayavaM ! jeNa uNa aNNesimahIyamANANaM suAvaraNakhaovasameNa kaNNahADitaNeNa paMcamaMgalamahIaM bhavejjA se'vi a kiM tavovahANaM karejjA ?, goamA ! karijjA, se bhayavaM ! keNaM aDeNaM ?, goamA ! sulahabohilA bhanimitteNaM, evaM ceAI akuvamANe NANakusIle " (31) ti / itizrImahAnizIthe tRtIyAdhyayane vyaktameva zrAvakANAM kAlAdiSvaSTasvapyAcAreSu mahAcAratvenopadhAnaM, | tadvivizva sUtrArUpeNokta iti gaathaarthH|| 89 / / athaivamupadhAnavidhau siddhe rAkAraktAdInAM durvvarcanamudbhAvya dUSayitumAhaaha mahAnisIha tumhaM na pamANaM taMpi kiM sabuddhIe / punvAyariavaeNa va ? bucijjai Aimo ahamo ||10|| For Personal and Private Use Only zrImahAnizItha | prAmANyam // 205 //
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 3vizrAme zrImahAnizIthaprAmANyam // 206 // atha mahAnizIthasUtrameva nAsmAkaM pramANamiti yattadAzaGkAdurvacanaM, tatraivaM praSTavyaM-nanu bho rAkArakta! sadapi-aprAmANyamapi kiM svabuddhyA uta pUrvAcAryavacanena vA 1, zrIharibhadrasariprabhRtiprasiddhapUrvAcAryavacasA vA ucyate, tatrAdimaH-khabubyeti prathamo vikalpo'dhamo-nIcaH, alpajJasyApyanupAdeya ityarthaH, nahi nijamativikalpanA kasyApi pramANaM syAt , sarvajJavacasAmevAstheyatvAditigAthArthaH // 9 // atha pUrvAcAryavacaseti dvitIyavikalpe doSamAhabIe jAvayamittaM jaha bhaNiaMtaM taevi bhaNiacaM / UNamahiaM va bhaNaNaM titthAsAyaNa mahAdoso // 11 // dvitIyavikalpe yAvanmAnaM yathA bhaNitaM,pUrvAcAryairiti bodhyaM,tattAvanmAnaM tvayA'pi bhaNitavyam ,UnamadhikaM vA bhaNanaM tIrthAzA| tanAlakSaNo mahAdoSaH, tIrthena yadyathA'bhyupagataM tadanyathAbhaNane tasyAzAtanA mahatI, anantasaMsArahetutvAditi gAthArthaH // 11 // | atha zrImahAnizIthamadhikRtya pUrvAcAryabhaNitamAha haribhaddavayaNameaM puvAyariANa cautthamajjhayaNe / katipayapayANa samma saddhA no teNamamhaMpi // 12 // haribhadravacanaM zrIharibhadrasUrivacanametad-vakSyamANaM, kiM?-zrImahAnizIthe caturthAdhyayane katipayapadAnAM zrIsiddhasenadivA| karaprabhRtInAM samyazraddhAnAbhAvaH keSAMcittu samyak zraddhAnaM nAsIta tenAsmAkamapi samyazraddhAnAbhAvaH, keSAMcittu samyakcaddhAnamityarthaH, yaduktaM "atra caturthAdhyayane bahavaH saiddhAntikAH kAMzcidAlApakAn na samyag zraddadhati, evaM tairazraddhAnarasmAkamapi na samyakzraddhAnamityAha zrIharibhadrasUriH, na punaH sarvameva caturthAdhyayanamanyAni vA'dhyayanAni, caturthAdhyayanasyaiva katipayaiH | parimitairAlApakairazraddhAnamityarthaH, yataH sthAnasamavAyajIvAbhigamaprajJApanAdiSu na kathaMcididamAcacakhye yathA pratisaMtApasthalamasti MIREDIUPARHITENIHIRDPAHIBILLIOMAN NARASINI // 206 // For Persona Pivy
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA PAHINImumta PIRL HAOTAPAAAAAHIRAIN m marmu zrImahAnizIthaprAmANyam 3vizrAme // 207 // ThamnamaANIHIROHIBIHammuslimumHHHHEART ALMALINDARINAMAHAKIR MINAIPAHARHAALAPHARIHARIPRIMURTAPUR | tatra guhAvAsinasu manujAsteSu ca paramAdhArmikANAM punaH2 saptASTavArAn yathASadupapAtaH,teSAM tairdAruNairvajazUlAragharadRsaMpuTairdalitAnAM paripIDyamAnAmapi saMvatsaraM yAvatprANavyApattina bhavati, vRddhavAdastu punaryathA tAvadidamArSa sUtraM, vikRtirna tAvadatra praviSTA, prabhU| tAzcAtra zrutaskandhe arthAH, suSThatizayena sAtizayAni gaNadharokkAni ceha vacanAni, tadevaM sthite na kizcidAzanIyaM" iti zrI mahAnizIthe caturthAdhyayanasamAtyanantaraM pUrvAcAryalikhitamiti bodhyamiti gAthArthaH // 92 // atha mahAnizIthaM sUtra kIrazaM | zrIharibhadreNApyuktamityAha teNeca mahAnisIhaM mahappabhAvaMti vaNi tattha / teNaM haribhaddavayA bhaI sesaM asesaM vA // 13 // tenaiva-zrIharibhadrasUriNaiva mahAn prabhAvo yasya tattathA varNitaM, kutra ?-yatrAzraddhAnaM bhaNitaM tatraiva, yadyapi zrIharibhadrAzraddhAnaM pUrvAcAyaireva likhitaM, na punaH svayaM tenaiva, tathApi pUrvAcAryoktamapi taduktameveti cetasyavadhRtya vicAryamANaM na doSAvahamiti, kathaM varNitamityAha-"ettha je payaM paeNANulaggaM suttAlAvagaM na saMpajjai tattha tattha suaharehiM kulihiadoso na dAyahotti,kiMtu jo soeassa aciMtaciMtAmaNikappabhUassa mahAnisIhasuakkhaMdhassa puvAyariso Asi tahiM ceva khaMDAkhaMDIe uddehiAiehiM heUhiM bahave pattagA parisaDiA, tahavi accaMtasumahatthAisayaMti imaM mahAnisIhasuavaMdhaM kasiNapavayaNassa paramAhAra(masAra)bhRzaM paraM tattaM | mahatthaMti kaliUNa pavayaNavacchallattaNeNa bahubhavasattovayAriaMtikAuM tahA ya AyahiyaTThayAe AyariaharibhaddeNaM jaM tattha Ayarise diDha taM savaM samatie sAhiUNa lihiaMti, aNNehipi siddhaseNadivAyaravuDDhavAIjakkhaseNadevaguttajasavaddhaNakhamAsamaNasIsaravigutanemicaMdajiNadAsagaNikhamagasaccasirippamuhehiM jugappahANasuaharehiM bahumaNNiamiNati / iti zrImahAnizIthe tRtIyAdhyayane,yata MITRANGilliamusal RITAMARIKAILASHAIL // 207|| For Persona Pivy
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 3vizrAme // 208 // zrImahAnizIthaprAmANyam RAIGamin USA evaM zrIharibhadrAcAryeNaiva vaNitaM tena kAraNena zrIharibhadravacasaH-zrIharibhadrasUrivacanAdbhadra-bhadrahetutvAccheSaM caturthAdhyayanagatakati-| payAlApakavyatiriktaM caturthamadhyayanaM zeSANi ca saptApyadhyayanAni vA, athavA azeSamapi-saMpUrNamapi bhadrameva, yataH zrIharibhadrasUriNaiva vRddhasaMpradAyagatAnAmAcAryANAM vivAdApanAnAmapi katipayapadAnAM zraddhAnameva bhaNitaM,paraM na te dRSitAH, ataH svakIyazraddhAnasyApi na samyag zraddhAnamitipadena saMzayArUDhatvameva jJApita,paraM na zrImahAnizIthacaturthAdhyayanagatakatipayAlApakAnAmaprAmANyameva jJApitaM, pratyutAnyeSAM zraddhAne gaNadharakRtametatsUtramityAdivacobhirhetu pitaH, kiMca-karmaNAM kSayopazamavaicicyAtkasyacinmahato'pyazraddhAne'nyepAmapyabaddhAnameva yuktamiti vaktamapyayuktaM,guruniyogAdapi mithyAzraddhAnasyApyAgame bhaNitatvAd , yadAgama:-"sammadiTTI jIvo uvahaTTa pavayaNaM tu saddahadA sahai asabbhAvaM aNabhogA guruniyogaavaa||1||"itishriiutt0ni0(163)at eva caturthAdhyayane bahavaH saiddhAntikAH kAMzcidAlApakAn na zraddadhati,evaM tairazraddhAnarasmAkamapi na samyagzraddhAnamityevoktaM,na punaranyairapi na zraddheya. miti bhaNitaM, navAte tathA zraddhAlavo dRSitA iti sUkSmadhiyA pryaalocymitigaathaarthH||93|| atha rAkAraktavacanapaddhatAvAzcaryamAha cittaM haribhaddavayaM gaNaharavayaNAu suMdaramihattaM / caMdappaheNa sesaM gaNaharavayaNehiM saha cattaM // 14 // 'ihe'ti nAsmAkaM rAkAraktAnAM zrImahAnizIthaviSayakaM samyakzraddhAnamityAdhadhikAre gaNadharavacanAd apigamyastato'pi sundaraMprazastaM zrIharibhadrasUrervaco-vacanamukta-bhaNitaM, kena ?-candraprabhAcAryeNa,evaM bhaNitvA'pi zeSam-azraddhAnAtiriktasthaloktaM zrImahAnizIthavarNanAtmakam arthAt zrIharibhadrasUrerapi tyaktaM, na kevalaM, kiMtu ?-gaNadharavacanaiH saheti, ayaM bhAvaH-iheti-caturdazIpAkSikamItyA zrImahAnizIthasUtraM nAsmAkaM pramANamityAdyasatpralApAvasare gaNadharavacanAdapi-zrImahAnizIthavacanAdapi zrIharibhadrasUri HE // 208 // In Education For Personal and Private Use Only
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 3vizrAme // 209 // zrImahAnizIthaprAmANyam vacaH sundaraM candraprabhAcAryeNoktam , anyathA katipayAlApakAnAM samyag zraddhAnaM nAmAkamityetAvanmAtramanyathAbhiprAyeNoktamapyuccakarNabalavAdinevAnyathAbhiprAyamudbhAvya tatyAgAsaMbhavAt zeSa tairazraddhAnaramAkamapi na samyagzraddhAnamityetAvanmAnaM yatsUriNoktaM tadatiriktaM yat zrImahAnizIthaguNavarNanAdikaM tadapi tyaktaM, nadyuktamAhAtmyaM zrImahAnizIthaM yathA sUreH pramANaM tathA'smAkamapIti bhaNitavAn , na punaH kevalaM mUrivacastyaktaM, kiMtu gaNadharavacanaiH saheti, gaNadharavacanAni zrIharibhadrasUvicazceti sarvamapi candraprabhAcAryeNa tyaktamiti citram-AcaryamityarthaH itigaathaarthH||94|| atha kupAkSikANAM gaNadharavacane AstA nAstItidarzayatijai khalu kuvakhiANaM gaNaharavayaNAu haja sddhnnN| haribhaddAsaddahaNaM bhaNiavamakiMci tA tehiM // 95|| __ atha kupAkSikANAM gaNadharavacanAnAM zraddhAnaM bhavet tA-tarhi haribhadrAzraddhAnaM-haribhadrasUraryatkatipayAzraddhAnaM tattaiH-kupAkSikarakiMcid asAramiti bhaNitavyaM bhavet , gaNadharavacanApekSayA akishcitkrtvaaditigaathaarthH||95|| athAkiMcidgaNane hetumAha haribhaddeNavi bhaNiaMgaNaharavayaNaM mahAnisIhaM taM / kahamitthamasaddahaNaM amhANaM sammayaM sme||96|| yad-yasmAtkAraNAnmahAnizIthaM gaNadharavacanaM haribhadreNApi-zrIharibhadramUriNA'pi bhaNitaM, 'vRddhavAdastu punaryathA tAvadidamA sUtraM, vikRtirna tAvadatra praviSTA,prabhUtAzcAtra zrutaskandhe arthAH suSTu atizayena sAtizayAni gaNadharoktAni ceha vacanAni,tadevaM sthite na kiMcidAzaGkanIyamitisvarUpeNa tatraiva nigaditaM,tadityadhyAhArya, tasmAtkAraNAd'itthaMti atra katipayAlApakeSvapyazraddhAnaM zrIharibhadrasUreritigamyam ,asmAkaM sammataM samaye-pravacane kathaM syAt ?,na kathamapItyarthaH, yato haribhadreNApi zrImahAnizIthaM gaNadharoktaM bhaNitaM, na punaH tatrApi kiMcidanyakRtamityAdi bhaNitaM, tatra yadi zrIharibhadrasyAnyeSAmapi tadanuyAyinAmazraddhAnaM tasmAkaM kim ?, ityeva // 209|| Jan Education Interbon For Personal and Private Use Only
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 3 vizrAme // 210 // hetuH kupAkSikairvaktavyo bhaved yadi gaNadharavacanAsthA syAditi gAthArthaH || 96 || atha rAkAraktaM prati hitopadezamAha haribhadassavi dese na sammasaddahaNavayaNasavaNeNaM / jaha sayalaM paricattaM mahAnisIhaM mahAsuttaM // 97 // taha amhANavi vayaMNaM tassavi titthassa sammayaM suNiuM / paDivajjasu taM suttaM sesamasesaMva jahaicchaM // 98 // haribhadrasyApi deze - zrImahAnizIthazrutaskandhasya caturthAdhyayane'pi katipayAlApakalakSaNe na samyak zraddhAnamitilakSaNaM yadvacanaM | tasya zravaNena sarvamapi - nikhilamapi mahAsUtraM - sarvasUtrAtizAyi zrImahAnizIthaM parityaktaM yathA tathA-tena prakAreNAsmAkamapi tasyApi zrIharibhadrasrarerapi tIrthasaMmatamapi vacanaM zrImahAnizIthaM paramasUtraM pravacanasArabhUtamityAdirUpeNodghoSyamANaM zrutvA - nizamya tatsUtraM zrImahAnizIthAkhyaM pratipadyasva - pramANatvena svIkuruSva kIdRzaM ? - 'zeSa' caturthAdhyayanagata katipayAlApakavyatiriktam, azeSaM vA saMpUrNa vA 'yatheccham' icchAmanatikramya, evaM ca sati gaNadharavacanaM zrIharibhadravacanaM asmadIyavacanaM ca sarvamapi svIkRtaM |bhaved, anyathA yathA katipayapadAzraddhAnamiti paroktaM zrutvA sakalamapi zrImahAnizIthaM tyaktaM tathA zrImahAnizIthaM nAsmAkaM pramA| Namiti paroktaM zrutvA zeSasUtrANyapyaGgopAGgAdilakSaNAni parihartavyAni syuH, gaNadharakRtasUtratvena sarvatrApyavizeSAda, dezAzraddhAne | sarvAzraddhAnasya yuktestaulyAditi hitopadeza itigAthAyugmArthaH ||17|| 98 || atha yaH kazvidokeza bAlaprabhRtiH zrIharibhadraM pramANayanapi mahAnizIthaM na pramANayati tatsvarUpamAha - Jain Educationa International haribhaddapi pamANaM bhaNiUNa mahAnisIhamapamANaM / jo bhAsai so mAyAmevaMjhAnAyamAyaNNo // 99 // nanu caturdazIyakairapi kaizcit zrImahAnizIthaM na pramANIkriyate, tatra kiM nidAnamiti ceducyate caturdazIpAkSikAbhyupagamabhItivat For Personal and Private Use Only zrImahAnizIthaprAmANyam // 210 //
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 3vizrAme | // 21 // zrImahAnizIthaprAmANyam caityasthitiparityAgabhItervidyamAnatvAt , prAyaH svAbhyupagatamArga dUSayacchAstraM na kasyApi pramANIsyAd ,ata eva pratimAbhyupagamabhayena lumpAkenApyetannAbhyupagamyate,yattu caityavAsAbhAve'pi sAmpratInAnAM keSAMcinmahAnizIthAnaGgIkArabhASaNaM taccaityavAsivacanAnuvAda eva bodhyaH,na punaH paramArthamavagamyApyetadbhASaNamiti gaathaarthH||19|| atha zrImahAnizIthaparityAgAbhiprAyeNa punarapi rAkAraktaH zakate naNu uvahANAbhAve maMgalamAINa jaM ca ajjhayaNaM / jiNavarapamuhAsAyaNa aNaMtasaMsArayAheU // 10 // 'upadhAnAbhAve' upadhAnodvahanamantareNa 'maMgalAINaM'ti paJcamaGgalamahAzrutaskandhAdInAmadhyanaM yat tat jinavarapramukhANAm-arha| siddhAcAryopAdhyAyasAdhUnAmAzAtanA anantasaMsAraheturbhaved , yaduktaM-"se bhayavaM ! mahatI esA niaMtaNA kahaM bAlehiM kajati ?, goamA! je NaM kei na icchejA eaMniaMtaNa, aviNaovahANeNaM ceva paMcamaMgalAisuaNANamahijei ajjhAveda vA ajjhAvayamANasa vA aNuNNaM payAi, se NaM na havejA piadhamme na bhavejA daDhadhamme na bhavejjA bhattijue, hIlijjA suttaM hIlijjA atthaM hIlijjA suttatthobhae hIlijjA guruM jAva NaM se guruM AsAejjA atItANAgayatitthayare AsAejjA AyariuvajjhAyasAhuNo, je NaM AsAejjA suaNANamarihaMtasiddhasAhU se tassa NaM sudIhayAlamaNaMtasaMsArasAgaraM AhiMDamANassa" ityAdi prAguktam , asyAlApakasya saMkSepArthastvevaM-yaH kazcitprANI pazcamaGgalAdIni sUtrANyupadhAnodvahanamantareNAvIte'dhyApayati adhyApayantamanyamanujAnIte sa | AzAtayati sUtrArthobhayarUpamAgamaM guruM trikAlabhAvitIrthakarasiddhAcAryopAdhyAyasAdhUzca, tatrAzAtanApratyayaM tatkarma banAti yena caturazItiyonilakSasaMbhavAni nAnAduHkhAnyanubhavannanantasaMsAraM paribhramati, yastUpadhAnodvahanapUrvakametAnyadhIte sa AzAtanAjanyakarmabandharahitaH sulabhabodhiko bhUtvA saMsArocchedaM vidhatte, tathA yAvatprANI puNyapApayorvizeSa na jAnIte tAvattasya paJcamaGgalaM na Harmonielimmitmendmonielm SAHISAPANINEPARATHARArany MPARNATAN ||211 // Jan Education Interbon For Personal and Private Use Only www.neborg
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 3vizrAme // 212 / / zrImahAnizIthaprAmANyam deyamityatrAnupadhAnino namaskArAdhyayane'nantasaMsAritoktati gAthArthaH // 100 // atha pUrvapakSiNo'bhiprAyamAha| jai eaMpia vayaNaM sammaM tA niamaNaMtasaMsArI / sabo sAvayavaggo caupaMcavivajio hujjA // 101 // / yadyetatprAguktaM vacanaM samyagbhavet tA-tarhi niyamAcatuSpaJcavivarjitaH sarvo'pi zrAvakazrAvikAvargo'nantasaMsArI bhavedityakSa| rArthaH, bhAvArthastvayaM-prAyaH zrAvakakulotpannAnAmupadhAnavahanamantareNaiva namaskArAdhyayanAdi dRzyate, teSAM tadadhyApakAnAM cAnantasaMsAritA kathaM yukteti gAthArthaH // 10 // atha pUrvapakSamupasaMharaneva siddhAntamAhateNaM khalu taM suttaM apamANaM amhamesa sNkppo| ia ce pavayaNaparamatthasuNNacittassa citttthaN||102|| tena kAraNena prAguktalakSaNena tatsUtraM-zrImahAnizIthamapramANameSo'smAkaM-rAkAraktAnAM saMkalpa iti pUrvapakSopasaMhAraH, siddhAntamAha-'ia cetti iti ceducyate evaM prAguktaM pravacanaparamArthazUnyacittasya ceSTA, yathA devatAyattasya yathA tathA'vimRzya jalpa| tazceSTA-vAkAyayoH kriyAvizeSo pareSAmupahAsyahetustathA'syApIti gAthArthaH // 102 / / atha prAguktaM kathamityatra hetumAha jamiNaM duvAlasaMgaM gaNipiDagaM pANiNo aNANAe / puhavAivirAhittA bhamaMta'NaMte bhave ghore // 103 // yad-yasmAtkAraNAdidaM dvAdazA-sAmAyikAdiSTivAdaparyantaM gaNipiTakaM anAjJayA-jinAjJAmantareNa virAdhya 'prANino' | jIvAH sAdhvAdayo'nantAn bhavAn nArakAdirUpAn ghogan-duHkhagahanAtmakAn bhramanti-paryaTanti, yadAgamaH-"imaM (icceiyaMmi) |duvAlasaMgaM aNANAe virAhettA atIte kAle aNaMtA jIvA cAuraMtasaMsArakatAraM pariadisu, aNAgae kAle pariaTTissaMti, paDa| panne kAle saMkhejjA jIvA jAva pariaTuMti"ti nandIsUtre (58) iti gAthArthaH // 103 / / athAjJAyA abhAvo'nAjJetikRtvA | // 212 / / MARA in Education Internation For Personal and Private Use Only
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 3vizrAme // 213 // upadhAnAzraddhAneAzAtanA N kA AjJetyAhaAyAro khalu ANA tatthavi uvahANamiha mhaayaaro| tayabhAve jANANA mahaI AsAyaNA samae // 104 // AcAra:-kAlAdhaSTaprakAro jJAnAcAraH, yaduktaM-"kAle viNae bahumANe uvahANe tahA aniNhavaNe / vaMjaNamatthatadubhae aTThaviho | NANamAyAro // 1 // " zrIdaza0ni0 / khaluravadhAraNe, tatrApi-kAlAdiSvaSTasvapyAcAreviha-pravacane upadhAnaM mahAcAraH,samyagvarNAghuccArApekSayA mahAnAcAraH, tadabhAve-uparyuktakAraNena upadhAnAbhAve anAjJA yA sA mahatI AzAtanA samaye iti gAthArthaH // 104|| atha hetuhetumadbhAvena uktaM samarthayati teNaM tIe juttaM aNaMtabhavabhamaNameva jIvANaM / jaM dIsaha ajjhayaNaM viNAvi taM tatthimaM bucchaM // 105 // upadhAnAbhAvo'nAjJA, sA ca mahatI AzAtanA,tena kAraNena tayA-AzAtanayA jIvAnAmanantabhavabhramaNameva yuktam ,AzAtanAyAstaddhetutvAd , yadAgamaH-"AsAyaNa micchattaM AsAyaNavajjaNA u sammattaM / AsAyaNAnimittaM kubai dIhaM ca saMsAraM 1 // " ityu|padezamAlAyAM (410) tadvinApi-upadhAnodvahanaM vinApi yadadhyayanaM sAmAyikAdisUtrANAM dRzyate tatredaM vakSye-anantaragAthAyAM | bhaNiyAmItigAthArthaH // 4 // atha vakSye iti yaduktaM tadAha uvahANavahaNaAsAjuttANaM juttameva ajjhayaNaM / jaha jA chajjIvaNi ahijja pavajaAsAe // 106 // upadhAnavahanAzA-sati sAmarthya sati ca prastAve upadhAnodvahanaM kariSyAmItirUpA tayA yuktAnAmupadhAnazraddhAnapUrvakatadvahanAzAkalitacetasAmadhyayanaM-sAmAyikAdisUtrANAM paThanaM yuktameca, dRSTAntamAha-yathA pravrajyAzayA-dIkSAgrahaNecchayA yAvat SaDjIvanika // 21 // For Pesonand Private Use Only
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 3vizrAme // 214 // E mailAIRAGIm namaskArAdiSaDjIvanikAyaparyantamadhyApayecchatamitigamyaM yaduktaM [nizIthacUNoM]-sAvagassa jahantreNaM taM ceva, ukkoseNaM chajIva-|| zrutasya |NiyA suttaovi atthaovi, piMDesaNajjhayaNaM na suttao, atthao puNa ullAveNa muNaI AvazyakacUrNI (3. 190 cuurnnii)||106|| |kriyArtha mabhyAsaH athopadhAnavahanAzayA'pi upadhAnavidhimantareNa kiyacchratamadhyetavyamityAha-- .. - jaM jIe kiriAe uvaogI taM tayaTThamANanti / teNamuvahANajoggaM ahijja anbhaasbuddhiie||107|| ___ yad yasyAH kriyAyA upayogi-taddhetubhUtaM tadartha-tasyAH kriyAyA nimittaM tat-tAvanmAtramadhyetavyamityAjJA, nAdhikaM, tena kAraNenAbhyAsavuddhyA, taddhetubhUtakriyAzuddhyarthamityarthaH, upadhAnayogyaM yAvadupadhAnopayogi tadadhIyeteti gAthArthaH // 107 // athopadhAnopayogi zrutamupadhAnamantareNApyadhIyetetyataH kiM saMpannamityAha teNa uvahANakiriA posahapamuhAvi jujae tesiN| evaM sehe'vi suaM AvassaajogakiriaTThA // 108 // | yena kAraNenopadhAnodvahanAzayA namaskArAdi zrutamabhyasyate tena kAraNena pauSadhapramukhAdyupadhAnakriyA'pi yujyate teSAM zrAva-|| kANAM, tathAvidhazrutAbhAvena pauSadhAdikriyAyA evAsaMbhavAt , nanu zrImahAnizIthe tapomAtramevopadhAnamuktaM, kathaM tarhi pauSadhAdikriyAnimittamabhyAsa iti cedupyate, yadyapi zrImahAnizIthe pauSadhAdikriyA sAkSAnoktA, tathApi yathA sAdhoryogeSvatizAyikriyA|vacvaM sarvapratItaM tathA zrAddhAnAmapyupadhAneSu vilokyate, tacca nirArambhatvAdiguNaireva, te ca samyak pauSadhasvIkAra eva syurnAnyathA, ata eva pUrvAcAryapraNIteSu sAmAcAryAdiprakaraNeSapadhAnavidhau ca sAkSAdeva poSadhAdidRzyate,na ca sAmAcArIgrantho nAsmAkaM pramANamiti vAcyaM, yato yogavidhirapi sAmAcArIgrantheSvevopalabhyate, na punaH kvApi siddhAnte, tathA ca yogavidhirapi pariharttavya A- ||2141 MINIMURBINITIHARIRAM MAITRINTAMATTARAI For Person and Private Use Only
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIprava. canaparIkSA 3vizrAme // 215 // ARImamiARIOR zrutasya kriyArthamabhyAsaH HIHATIPRIRAMAIHDommamimitatinAm | padyeta, tasmAcchrAddhAnAmupadhAneSu pauSadhagrahaNAdividhiogavidhivat pramANayitavya iti siddhaM namaskArAdyabhyAsaH poSadhakriyAhetutvena namaskArAdizrutArAdhanahetureva, evaM zrAddhavacchekSe'pi-navadIkSitaziSye'pi zrIAvazyakayogakriyArtha-zrIAvazyakazrutaskandhArAdhanakriyAnimittameva sAmAyikAdiSaDjIvanikAparyantaM zrutaM mata-sammataM, jJeyamiti gamyamiti gAthArthaH // 108 // athopadhAnodvahanAkAsanyA sAmAyikAdyadhyayanamabhyupagamyate tarhi kathaM nAcArAGgAdiSvapItyatiprasaGgaM nivArayannAhajaM AvassayakhaMdho uvajujjai niaparesi kiriAsu / dIvuca teNa paDhamaM ahikinai na uNa sessuaN||109|| yad-yasmAdAvazyakazrutaskandho nijaparayoH kriyAsu-zrIAvazyakazrutaskandhatadatiriktazrutArAdhanakriyAsUpayujyate-upayogI syAt tena kAraNena dIpavatprathamamadhikriyate, upadhAnayogodvahanAt tat pUrvamevAbhyasyate, na punaH zeSazrutam-AcArAGgAdizrutami tyakSarArthaH, bhAvArthastvayam-Avazyakazrutaskandho hyabhyastaH AvazyakazrutaskandhasyaivArAdhanahetave yAnyupadhAnAni tatsaMbandhinISu kriyAsUpayogI syAd , anyathA tadvidherevAsaMbhavAt , tathA parakriyAsu zrIAcArAGgapramukhAkhilazrutArAdhanahetuyogakriyAsvapi, tatra dRSTAntamAha-yathA pradIpaH, sa hi svaparaviSayakaprakAzanakriyopayogI ahaM pradIpaM ghaTAdikaM ca pazyAmIti pradIpaghaTAdidikSuNA saMtamase prathamaM pradIpa evAdhikriyate,prathamaM praguNIkriyate(ca),pradIpamantareNobhayorapi prakAzAsaMbhavAt ,na punastadvaccheSamAcArAGgAdizrutamupadhAnayogAbhyAM pUrvamabhyasanIya, yato nAcArAGgAdizrutaM khopadhAnakriyopayogi navA paropadhAnakriyopayogi,kiMca-AcArAGgAdyadhyayanaM pravajitasyApi varSatrayaparyAyAdyatikrame'nujJAtaM, yaduktaM-"tivarisapariAgassa samaNassa niggaMthassa kappati AyArapakappanA| mamajjhayaNaM uddisittae, cauparisapariAgassa0 ni0 suttagaDe nAmamaMge u. paMcavAsapariAgassa sama0ni0 dasAkappavavahArA ||215|| in Education Interton For Personal and Private Use Only
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 3 vizrAme // 216 // Jain Educationa nAmajjhayaNA uddisitae, aduvAsapariAgassa0 ni0 ThANasamavAyae NAmaM aMge u0, dasavAsa0 pari0 sama0 ni0 kappar3a vivAha| paNNa0 aMge u0 ityAdiyAvat vIsativAsapari0 sama0 niggaMthe sabasuANuvAI bhavati "tti / zrIvyavahArasUtre ( 13 - 105022-36) evaM ca sati kathaM tathAvidhaM zrutamupadhAnAdyupayogIti, sAmAyikAdiprANAM tathAsvabhAvAd, ata evAdhItasAmAyikAdisUtrANAmeva | sAdhUnAM yogodvahanavidhiranAdipravAhapatito dRzyate, anAditvaM caturdazIpravarttakAcAryAbhidhAnAbhAvavadetatpravarttakasyApyAcAryasyAmi - dhAnAbhAvAditi nAtiprasaGga iti gAthArthaH / / 109 / / athopadhAnarUpasUtropacArakriyA sarvaSAM niyatA uta netyAkAGkSAyAmAha - suttovayArakiriA suavavahArINa tisthkrkhiaa| AgamavavahArINaM baliANaM nevamavi niamo // 110 // sUtropacArakriyA- upadhAnarUpA 'zrutavyavahAriNAM ' AgamAdivyavahArapazcakamadhye dvitIyavyavahAramAzritAnAm, evakAro'dhyAhAryaH, teSAmeva, 'tIrthakarakathitA' jinedrairupadiSTA, AgamavyavahAriNAm-avadhimanaH paryAyakevalajJAna caturddazadazana va pUrvabhRtAmevamupadhAna| kriyA karttavyetyevaM na niyamaH, apizabdAtpuruSavizeSaM pratItya bhavatyapi, niyamAbhAve hetumAha - 'baliANaM'ti yatasteSAM kiMlakSaNAnAM ? - balikAnAm-AgamavyavahAriNo baliSTAH - zeSavyavahArApekSayA balavantaH, yadAgamaH - " AgamabaliA samaNA niggaMtha "tti (10 - 421) zrIsthAnAGge iti gAthArthaH // 110 // athAgamavyavahAriNaH strarUpamAha - jaM AgamavabahArI suaniravikkho pahuca kaMpi naraM / ajjhAvijjuvahANaM viNeva jaha ghaNNamaNagAraM // 111 // yad - yasmAdAgamavyavahArI 'zrutanirapekSaH' zrutasya- AcArAGgAdernirgatA'pekSA- tadanusRtya pravRttiryasya sa tathA, kamapi - kazcinaraM sAdhvAdilakSaNaM pratItya- AzrityopadhAnaM vinaivAdhyApayed yathA dhanyamanagAraM - dhanyarSinAmAnaM yogodvahanamantareNa zrutoktavidhyape For Personal and Private Use Only AgamavyavahAriNAM yogAniyamaH // 216 // .
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ San zrIpravacanaparIkSA 3vizrAme // 217 // AgamavyavahAriNAM zrutAnapekSA m HIRAINR kSayA prakArAntaravidhinA vA ekAdazAGgImadhyApitavantaH sthavirAH,yadAgamaH-"tae NaMdhaNNe aNagAre samaNassa bhagavao mahAvIrassa tahArUvANaM thaMrANaM aMtie sAmAiamAiAI ikkArasa aMgAI ahijatira saMjameNaM tavasA appANaM bhAvamANe viharati' ityAdi yAvat 'mAsiAe saMlehaNAe navamAsapariAo jAva kAlamAse kAlaM kiccA uDDeMcaMdimajAvanavagevijavimANapatthaDe uDDhaM dUraM vItIvatittA sabaTThasiddha vimANe devattAe uvavaNNe"tti zrIanuttaropapAtike (16703-4-5) atra navamAsaparyAye'pi dhanarSirekAdazAGgadharaH kathitaH, sa ca zrutavyavahArAnugatayogAnuSThAnavAnna saMbhavati, tAvatA kAlena yogAnuSThAnAsaMbhavAt , tathA "tivarisapariAgassa samaNassa niggaMthassa kappati AyArapakappanAmamajjhayaNamuddisittae" ityAdiparyAyaprApterapyasaMbhavAt , tena yathAtra paryAyaprAptyabhAve'pi tadadhyayana tathA yogAdyabhAve'pi, yadvA AgamavyavahAriNA anyaH ko'pi yogavidhiH kArito bhaviSyati, paraM na sa zrutavyavahAriNA'nuSTheya iti tAtparyamitigAthArthaH // 111 / / athAgamavyavahArApekSA zrutavyavahAriNo na yuktA, tadapekSAyAM ca doSamAha na tahA suavavahArI tayavikkhe aNNahovaesijA / vesAgharacaumAsaM sIsaM saMbhUavijaucca // 112 / / yathA AgamavyavahAriNA zrutamadhyApitaM tathA tadapekSaH-AgamavyavahArApekSaH zrutavyavahArI na syAd , anyathA-tadapekSAyAM saMbhUtabijayavacchiSyaM prati vezyAgRhe caturmAsikamupadizeta , yathA AgamavyavahAriNA zrIsaMbhRtavijayasvAminopakozAgRhe caturmAsaM zrIsthUlabhadrasyopadiSTaM tathA zrutavyavahAriNA'pyupadeSTavyamApadyatetyarthaH, taba srvessaampysmmtmitigaathaarthH||112|| atha punarapi zrImahAnizItheprAmANya vyavasthApayituM zaGkatenaNu jaha mahAnisIhe uvahANavihI tahA na aNNattha / katthavi dIsaha teNaM havija apamANamamhANaM // 113 / / // 217 // Jan Education Intebon For Personal and Private Use Only www.anebryong
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ LITARIAL, Pilim zrIprava. canaparIkSA vizrAme // 218 // upadhAnenyazrutasAkSI I PITRUMALA HRATNAIBAHANIHIRAN nanu bho yathA zrImahAnizIthe upadhAna vidhina tathA anyatra kutrApi dRzyate tena kAraNenAsmAkamapramANam , arthAttanmahAnizIthamitigAthArthaH ||113||athottrmaah jai evaM tA savaM parihariavaM suaMpi tujha mae / levovAsagapamuhA pAyamikikasuttuttA // 114 / / yadyevaM prAguktaM tarhi tava mate sarvamapi zrutaM pariharttavyaM bhaveta , tatkathamityAha-lepopAsakapramukhAH-zrIsUtrakRdaGgadvitIyazrutaska|ndhoktalepazrAvakapramukhAH prAyo-bAhulyenaikaikasUtroktAH-ekaikasmina sUtre paThitAH santi, nahi lepazrAvakavarNanamanyatra tathopalabhyate, tathA ca dvitIyAnamapi parihartavyam , evamAcArAGgAdayo'pi, na hyAcArAGgoktaH sarvo'pi vicAraH sarvatropalabhyate,tathopalambhe ca sarveSAmapyaikyApatterityAdi svayameva paryAlocyamitigAthArthaH // 114|| atha pravacanasvarUpamAhatamhA jiNiMdasAsaNa mAyariaparaMparAnuvahijaM / teNiva sUAbahuhA kassa ya'sUAvi sUripahA // 115 // tasmAtkAraNAjjinendrazAsanamAcAryaparamparAnuvartanIyaM, AcAryaparamparAmantareNa na kimapyanuSThAnaM zrutaM vA bhavet , kiMtu tadAyattameva, tena kAraNena mUcA-zAstreSapadhAnAdikriyANAM nAmoccArAdinA sUcanaM 'bahudhA' anekaprakArA syAt , kasyacit kriyAvizepasyAsUcA-sUcanAbhAvaH, sApi 'mUripathA' sUrireva panthA yasyAH sA tathA, yadyapyAgame nopalabhyate tathApi sUriparamparayA samAgatA, ayaM bhAvaH-kvacit kiJcinnAmamAtreNopalabhyate tadeva kvacitkizcidvistareNetyAdi, kizcicca nAmnApi nopalabhyate, tasya kevalaM savistarakriyAkaraNasyeva paramparaiva mUlaM, nAnyaditigAthArthaH // 115 / / atha prakRtamAha AyAro upahANaM sUAmittaNa gasuttesu / kiMcici vittharavayaNaM mahAnisIhaMmi ko doso ? // 116 // mamminiumPallium mummHILAMHARARIA // 218 // i Jain Education Internat For Personal and Private Use Only
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravavanaparIkSA 3 vizrAme // 219 // upadhAnamAcAro - jJAnAcAraH saca sUcAmAtreNAnekeSu sUtreSu " vase gurukule nicaM, jogavaM uvahANavaM" ityAdirUpeSu kiMcidvi| staravacanaM mahAnizIthe, tatra ko doSo 1, na ko'pItigAthArthaH // 116 // atha yogopadhAnaviSaye udAharaNAnyAha - joge AsADhAriasIsapamuhAvi huMtudAharaNaM / uvahANi usabhadatto jiNadatto bhAyarA do'vi // 117 / / yoge ASADhAcAryaziSyapramukhAH udAharaNaM bhavanti, tathyatikarastUttarAdhyayanaTIkAto'vaseyaH, AdizabdAdAcAmAmlatapo| 'bhigraheNAsaMkhyeyAdhyayanAdhyetRsAdhurapi, upadhAne ca RSabhadattajinadattau dvAvapi bhrAtarau AcArapradIpAdyuktau bodhyAvitigAthArthaH | // 118 // atha prakArAntareNaiva pUrvapakSI prAha suakhaMdhe ajjhayaNA iccAI Agame kamo diTTho / ajjhayaNe suakhaMdho mahAnisIhitti taM na mayaM // 118 // zrutaskandhe adhyayanAni ityAdiH kramaH Agame-aGgAdau dRSTaH, zrImahAnizIthe'dhyayane sAmAyikalakSaNaH zrutaskandhaH namaskA| ralakSaNaH sAmAyikAdhyayanaikadezo namaskAraH so'pi mahAzrutaskandhatayA taMtra bhaNita iti tat zrImahAnizIthaM na mataM - sammataM | nAsmAkamiti pUrvapakSAzaya itigAthArthaH // 118 // athottaramAha ia ce paNNavaNAeM paryami uddesayA payA tesu / lesAparyabhi sAvia kahaM pamANaM tuhaM hoi ? // 119 // 'ia' iticettarhi prajJApanAyAM lezyApade uddezakA bhaNitAH teSUddezeSu ca padA iti prAkRtatvAt puMstvaM padAni vibhaktyantAna pratItAnyeveti kathaM sApi ca- prajJApanA'pi ca tava pramANaM bhavet ?, na kathamapi, kramabhaGgAditigAthArthaH ||119|| atha namaskArastAvatsarvazrutAbhyantarabhUtaH, yataH sarvasyApi zrutasyAdyaM sAmAyikasUtraM, 'sAmAiamAiAI ikArasa aMgAI' nti 'vacanAt, sAmAyikasUtra Jain Educationa International For Personal and Private Use Only yogAdyudAharaNAni // 219 //
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ TANISHA paMca zrIpravacanaparIkSA 3vizrAme // 220 // skandhatvaM Is AANIPRIMALINEPATITHEIR tAvadadhyayanarUpaM tasyApyAdibhUtaM namaskArasUtra, taccAdhyayanaikadezarUpaM kathaM zrataskandhaH, zratamAtre prathamatayA'dhyayanIyArhatvAdveti | parAzayaM cetasi kRtvA gAthAmAha maMgalasya sababhaMtarabhUo paMcanamukkAra teNa thbhuuo| bhaNNai mahasuakhaMdho rukkhe sAhANa jaha mUlaM // 120 // mahAzrutayena kAraNena sarvAbhyantarabhUtastenaiva kAraNena paJcanamaskArastathAbhUtaH san-sarvAbhyantarabhUtaH san mahAzrutaskandho bhaNyate, / sarvazrutamUlabhUtatvAd , dRSTAntamAha-vRkSe zAkhAnAM mUlaM skandho yathA bhaNyate "khaMdhAu pacchA samuvaMti sAhA" (5-4160) ityA gamavacanAllokapratItatvAcceti siddhaM zrutaskandhavaM nmskaarsyetigaathaarthH||120|| atha sAmAyikAdhyayanasyaikadezatve'pi zrutaskandhavyapadeze daSTAntamAha paumaddahajaladeso pihabbhRo khaMdhasiMdhukuMbhaMbho / titthayaro'vi a devo narajAipuDho na tappaDio // 12 // 'padmahadajaladezaH' himavacchikharisthitasya padmopalakSito hRdAhatasya jaladezastadaMzabhRtaH san tatpRthakbhUtaH skandhasindhukumbhAmbho bhava|ti, samAhAradvandvaH,ayaM bhAvaH-tataH pRthagbhUtaH skandho'yaM sindhunadIyaM kumbhAmbha idamityAdivyapadezaM labhate, atra dezo'pi skandhA| dhanekavyapadezabhAga pradarzitaH, tathA tIrthakaro'pi narajAteH pRthakbhRtaH-buddhyA tataH pRthagvivakSito devo bhavati-devatvaM bhajate, na punastaspatitaH, tatra-manuSyeSu patitastatpatitaH,manujo'yamiti sAmAnyanAmnA patito'pIti, vyapadezabhedaH pArthakye darzita iti-TH gAthArthaH // 121 // atha vivAdApanne namaskAre yojanAmAha evaM cia sAmAiapihanbhUo paMcamaMgalo khNdho| aNNaha tadikadeso eso viusANa uveso||122|| / // 220 // Argum i niumis hanisan HAI For Personal and Prive Only
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 3 vizrAme // 229 // evam amunA prAguktaprakAreNa 'cia'tti nizcitaM sAmAyikAt pRthagbhUtaH paJcamaGgalaH - 'namo arihaMtANa' mityAdi 'paDhamaM maMgala'mitiparyantanamaskAralakSaNaH skandho bhaNyate anyatheti - sAmAyikAdapRthak bhUtavivakSAyAM sAmAyikAdhyayanasaMbandhavivakSAyAM tadeka| dezaH- sAmAyikAdhyayanaikadezaH, eSa viduSAM paNDitAnA mupadezo - vacanamitigAthArthaH || 122 || atha punarapi parAzaGkAmAhasakkarasa ya sakathae upahANaM neva saMbhavijjAvi / tA kaha narANa hujA ? ia saMkappo mahApAvo // 123 // nanu zakrastava viSaya mupadhAnaM vAdinAM paJcatriMzaddinamAnaM, taca zakrastave zakrasya- indrasya na saMbhavedapi, 'tA' tarhi 'narANAM' manuSyANAM kathaM bhavet ?, iti- amunA prakAreNa saMkalpo - vikalpanA 'mahApApaH' mahAmohanIyahetuko'yaM vikalpa iti gAthArthaH ||123|| atha tadvikalpaM nirAkaroti sakasthao a duviho devakao tahaya gaNahareNa kao / duNhaM sakayattaNao asaMbhavA hujja uvahANaM // 124 // zakrastavastu dvividhaH - devakRtaH zakrAdidevajanitaH tathA gaNadhareNa kRtava, tatraikaJcakAro devate'nekamedasUcakaH, nahi deva| kRto'pi zakrastava ekaH svarUpeNa syAt, kiMtu zaRvijayasUryAbhAdidevA yathAvasaraM karmakSayopazamavaicitryAdbhinnAn bhinnAn paThitavantaH, | ata eva devakRtAH zakrastavA: aniyatapAThAH sarveSAmapi zakrastavAbhidhAnaM ca prAyaH zakrakRtazakrastavAnukAritvAdeva, evaM gaNadharakRte'pi bodhyaM, 'duhaM' ti dvayoH zakragaNadharayoH svakRtatvAdupadhAnamasaMbhavi bhavediti gAthArthaH / / 124 / / atha kathamasaMbhavItyAha usasamuhesANA muhovahANakiriAo / guruputre ajjhayaNe havaMti sakayaMmi neva gurU || 125|| Jain Educationa International For Personal and Private Use Only upadhAnasthApanA // 221 //
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 3 vizrAme // 222 // uddezasamuddezAnujJApramukhopadhAnakriyA acchinnaparamparAyAtA gurupUrve'dhyayane bhavati, gururudezAdyupadeSTA sa eva pUrva yasyaivaMvidhe'dhyayane syuH, svakRte - svayaM racite zakrastave sAmAyikAdidvAdazAGgayAM ca gurureva na syAt, gurutve svakRtatvavyAghAtAd, | gurorabhAve codezAdividhAtA kaH syAt ?, na ko'pIti zakrastave zakrasyopadhAnAbhAvena manuSyANAmapi nocitamiti vikalpanaM maha| dajJAnamitigAthArthaH || 126 // athopadhAne'pi guroranujJA naikasvarUpeti darzayati guruANA ya aNuNNA duvihA sAvayamuNINa mahigicca / sammaM dharaNe sammaM dharaNe dANe a kamavayaNA // 126 // gurvAjJA cAnujJA dvividhA - dviprakArA, kathaM ? - zrAvakamunInadhikRtya - Azritya zrAvakasyAnujJA bhinnA sAdhUnAM ca bhineti | bhinnatvaM kathamityAha-'sammaM dharaNe 'ti zrAvakasya samyag dharaNe'nujJA, taccaivaM- aNuNNAyamityAdi yAvatsammaM dhArijAhitti samyag | dhAraNaviSayakameva gurvanujJAvacanaM, na punardAnAnujJA'pi sAdhostu 'sammaM dhAriJjAhi aNNesiM ca pavejAhi tti svayaMdhAraNe'nyebhyo | dAne cenyubhayathA'pi gurvanujJAvacanamiti kramavacanAt krameNa dvidhA'nujJetigAthArthaH // 126 // atha kathaMcitkadAcicchrAvakeNApi namaskArAdi dIyamAnaM dRzyate, tatra kA gatirityAha jaM puNa katthavi sAvayadANe Avassagassa avabhAso / jaha uvahANAbhAve taha'NuNNA evabhAvami || 127|| yatpunaH kadAcit - tathAvidhAvasaravizeSe svApatyAdikaM prati tathAvidhabhadrakamidhyAdRzamapi samyaktvAbhimukhaM vijJAya zrAvaka| dAne-zrAvakeNApi dAne-namaskArAdipAThane namaskArAdeH zrAvakayogyasya zrutasyAbhyAsaH prAguktalakSaNo bhavatIti bodhyaM kathami| vetyAha- 'jaha uvahANAbhAve 'ti yathopadhAnAbhAve upadhAnavahanAbhiprAyavatastadabhyAsaH tathA'nujJAyA apyabhAve'bhyAsaH samyageva, etena For Personal and Private Use Only upadhAna sthApanA // 222 //
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 3vizrAme // 223 // upadhAnasthApanA ma asthitiathuania APURPOPINMUNIma puNyapApavizeSaM jAnato namaskAro deyo,nAnyasya lAghavApAdanAdityAdi yadi zrImahAnizIthoktaM satyaM syAt tarhi nUpurapaNDitAkathAnake tathAvidhavivekavikalasyApi zUlikAprotasya miSThasya jalaM mArgayataH paJcanamaskArapAThanaM devatvahetuH sudarzanakathAnake prAgbhave tajjIvasya subhagAkhyamahiSIpAlasya RSabhadAsazreSThinA namaskArAdizikSaNamanucitaM syAdityAdizatapadIkArAdInAM maukharya nirastaM, yato mukhyavRttistAvatsvabhAvataH pravRttirutsargarUpA, utsargastvapavAdaghaTita eva syAd , yadAgamaH-"jAvaiA ussaggA | tAvaiAceva hu~ti avvaayaa| jAvaiA avavAyA ussaggA tattiA caiv||1||" vyava0 bhASye, tathA cotsarge nirUpite kvApyapavAdo'pya| vazyaM vaktavya eva,saca zUlikAprotamiNThAdipuruSebhyaHkkopayujyate anyatra?,ata eva pravacanamanaikAntikaM,yaduktaM-"tamhA savvANuNA saba|niseho ya pavayaNe nasthi / Aya vayaM tulijA lAhAkaMkhiva vANiau ||1||"tti zrIupadena caivamutsargeNApavAdaH parAkriyate, 'utsa rgAdapavAdo balIyA'nitinyAyAta apavAdasya balIyastvAd , dvayorapi vyatyayatayA''sevane vAmadakSiNayorakSNoyatyayakaraNavadanartha eva, yattu kazcidupadhAnadviT zarAhatazakunikA zrIpArzvanAthajIvo hastI zrIsuvratapAzviH zreSTiputro matsyazcetyAdaya upadhAnavikalAH kathaM namaskAraM zrAvitA ityAdi lapati tacca mahadajJAnameva, yataH zrAvaNaM nAgame niSiddhaM, kiMtu tadadhyayanAdhyApane iti, kathamanyathA | kAlikazrutamapyAcArAGgAdi zrAvakebhyaH zrAvyate ityAdi svayameva paryAlocyamitigAthArthaH // 127 // athopadhAnAbhAve'pi kathaM zuddhirityAha-- tahavihasAmaggIe abhAvao suddhabhAvao suddhii| kassai jA sA''loaNavihiva savattha na pamANaM // 128 // tathAvidhasAmagryAH-tapaHkaraNazaktigurvAdilakSaNAyA abhAvAtkasyacit ,na punaH sarvasyApi, zuddhabhAvataH upadhAnavahanAmimukhasya HAMIT geCHRIANETSMartimHINAMANIP RITIEmaints RITRA // 223 // For Person and Private Use Only
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadhAnasthApanA zrIpratracanaparIkSA 3vizrAme // 224 // zuddhiryA vartate sA AlocanAvidhivat , yathA''locanAM jighRkSuH zuddhapariNAmo gurvAdisAmayyabhAve tadabhimukho'nAlocitapAtako'pi zuddho bhavati tathA'yamapi, paraM nAyaM prakAraH sarvatra pramANaM, kathaMcitkAdAcitkatvAt , nahi marudevIsiddhimapekSya dravyacAritragrahaNe nirAdaratA yuktetigAthArthaH // 128 // athopadhAnatapo'pi zrutAdhyayanayogyasyaiveti yogyAyogyayoH svarUpaM gAthASTakena | vivakSuH prathamagAthAmAha--- juggAjuggaviAro ajjhayaNajjhAvaNaMmi jinnbhnnio| AmaghaDajalAharaNavisesao mahasuakhaMdhe // 129 // 'yogyAyogyayorvicAraH' ayametasya zrutasyAdhyayane yogyo'yogyo vetyevaMrUpeNa paryAlocanamarthAttadadhyApakasyAdhyayanAdhyApane |jinabhaNita:-tIrthakRtoktaH, kimudAharaNAd ?-'AmaghaTajalodAharaNAd , Ame-apakke ghaTe jalaM yathA dvayorapi vinAzahetuH, yadAgama:-"Ame ghaDe nihattaM jahA jalaM taM ghaDaM viNAsei / ia siddhaMtarahassaM appAhAraM viNAseI" ||1||3-vRttau 137-2 naM-vRttI |55-2 paMca-982) iti, mahAzrutaskandhe arthAttadadhyayane vizeSato yogyAyogyavicAro yuktaH, sarvazrutAbhyantarabhUtatvena paramamantrAtmakatvAditi gAthArthaH // 129 // atha yogyasya sAmAnyato vizeSatazca lakSaNamAhasAmaNNeNaM joggo abbuggahiamaI suhmnnnno| vihiArAhaNarasio gurUvaesaMpa'bhimuhobA // 130 // sAmAnyena-namaskArAdhyayanArhasya sAmAnyalakSaNaM tAvadavyudAhitaH san zubhaMmanyaH, kupAkSikairavyudgrAhitaH zubhaM-namaskArAdhyayanaM hitamiti manyamAnaH sarvo'pi sAmAnyena namaskArAdhyayanayogyaH, athottarArddhana vizeSalakSaNamAha-'vihIM'tyAdi, vidhyA s ionedTHNAINAwaimaan AADMAPanAmAPriminalI SM famiminishin animanima-canamsesimamimmis FIROINARAINRITYALAM Jan Education Interbon For Personal and Private Use Only www. byorg
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 3vizrAme ||225 // MEHTAmana T imin tiltim MEETPRAININATHManmathNTHAPAINITIANE Hammeline | rAdhanarasikaH-upadhAnAditapaHprabhRtilakSaNena vidhinA''rAdhane tatparaH, athavA gurUpadezamapi, apirebArthe, gurUpadezamekAbhimukhaH tadA- | upadhAne rAdhanAdiviSaye gurUpadezazravaNe samutsuko 'vizeSaH sAmAnyAliGgita evetinyAyAta sAmAnyalakSaNayukto yadi tadArAdhanavidhirasi- yogyA| kastarhi vizeSeNetigamyaM yogyo bhavatItigAthArthaH // 130 // atha yogyasya lakSaNamAha-- yogyau buggAhio ajo so'Nariho ahavA parammuho vihio| mahasuavadhajjhayaNe kuvakhavaggubasavaNe'vi // 131 / / ___vyudgrAhitaH-pAkSikavAsito yaH so'nahaH-ayogyaH, ka?-mahAzrutaskandhAdhyayane,tasya namaskArAdhyayanaM na yuktamityarthaH, athavA abhyudgrAhito'pi vidhito-vidhikaraNAtparAGmukhaH, kimanenopadhAnatapovidhinetyevaMrUpeNa tadvidhizraddhAnavikalaH, paraM| " vyudgrAhitApekSayA'lyadoSabhAga, mArgapatitatvAt , kadAcitkathaMcicchraddhAnasaMbhavasyAzApratibaddhatvAd , anarhaH, kiMvat ?-'kupAkSi-| |kavargavat ' yathA kupAkSikasamUhaH pazcamaGgalAdhyayanAnahaH, AstAmadhyayanaM dareNa, zravaNe'pi na yogyaH, na caivaM dRSTAntadAntika| yoraikyamityAzaGkanIyaM, vyugrAhitasya kupAkSikamArgAdbhinnasyApi saMbhavAditigAthArthaH // 131 // atha kupAkSikavargasyAhanAmAdi-| zravaNamapi nocitaM, tat kathamityAha jaNNaM kumaIvaggo arahaMtAINa NAma samaraMtA / paisamayaM maha pAvaM aNaMtabhavakAraNaM jaNai // 123 / / yad-yasmAtkumativargo'haMdAdInAM nAma smarana , apigamyaH smarannapi, pratisamayamanantabhavakAraNaM mahApApaM janayati-arjayatIti gAthArthaH // 132 / / atha tAdRzaM pApaM kathamityAha nianiamayANuratta arihaMtAIvi maNasi kAUNaM / jhAijA tamajuttaM kalaMkadANaM mahaMtANaM // 133 / / aHiRILLNALISARTANTIBHIRAININ Human // 225 // Jan Education Intebon For Personal and Private Use Only
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIprava. canaparIkSA 3vizrAme // 226 // yattadornityAmisaMbandhAt yad-yasmAtkAraNAdarhadAdInapi svasvamatAnuraktAneva manasi kRtvA kupAkSikavoM dhyAyet ,na cAhadAdayaH / kupAkSikAkupAkSikavikalpitamArgazraddhAnabhAjo bhavanti, tena tattathAvacanaM mahatAm-arhadAdInAM kalaGkadAnameveti mahApAtakaM,vastutastu tathA- NAM dhyAna vidhAcAraparikalpanAkAla eva tathAvidhAcAraprarUpakANAmarhadAdInAmapi tadvatkalpanAsaMbhavAd , anyathA svAcArasya prAmANyaM vaktumazakyatvAd ,ata eva tathAvidhAcArArhadAdInAM kalpanA mhaapaatkmitigaathaarthH||33|| atha nAmnA sAmye'pi bhinnatve dRSTAntamAha paramesaruttinAma jaha egaM bhinnabhinnaatthajunianiamayaphalaheU AyArAyArajhANavasA // 34 // paramezvara ityekaM nAma 'bhinnabhinnArthayutaM' nijanijAcAraprarUpakatvena vikalpitAnekakoTiparamezvaravAcakaM nijamataphalaheturbhavati, |kasmAd?-AcArAkAradhyAnavazAd ,AcAra:-sandhyAvandanAgnipUjAdilakSaNaH AkAraH-zaGkhacakratrizUlagadAdipraharaNabhRdvicitravAhana| liGgAdisvarUpaH, AcAracAkArazca tayordhyAnamasmadIya AcAraH kIdRgAkArabhRtA kena prarUpita ityAdi manasA cintanaM tadvazAttatpAratantryAd , ayaM bhAvaH-bauddhAdInAM sarveSAmapi yo devaH sa paramezvaratvenaivAbhimataH, tacca nAmaikamapi nijanijavikalpanAnusAreNAnekasaMketavazAnnAnArtha saMpannaM, tanAmno dhyAnaM kurbANA api nijanijAcAraprarUpakaM tathAvidhavicitrAkAravatI ca mUrtiM dhyAyati, taddhyAnaM ca tanmatazraddhAnAdyAtmakamevetikRtvA yadyatphalaM tattanmatAcArArAdhanena, tadeva dhyAnenApi, tadananyapariNAmarUpatvAditigAthArthaH // 134 / / atha tathAvidhapariNAmAviSkaraNAyopAyamAha pucchijaMto loo nianiaAyArabhAsagaM bhnnii| AyAraM puNa baMbhesaramAiabiMbarUvAI // 13 // loko yAvAn kuzraddhAnaH sa ca 'pRcchayamAnaH praznaviSayIkriyamANaH nanu bhoH ko bhavatAM paramezvara ityavaMrUpeNa preryamANa ityarthaH, || ... . . AM // 226 // Jan Education Intematon For Personal and Private Use Only
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ kupAkSikANAM dhyAna zrIpravacanaparIkSA 3vizrAme // 227 // YammilanthamPRAMMAR BAAPAMROPAINTIPUR 'nijanijAcArabhASakaM' svakIyasvakIyamArgapraNetAraM paramezvaraM bhaNati, evaM ca sati paramezvarAcArayoH prAmANyaM parasparaprAmANyasApekSaM, tazcaiva-paramezvare prAmANyaM svAbhimatAcAraprarUpakatvAdeva, AcAre ca prAmANya tathAvidhaparamezvaraprarUpitatvAdeva, paramezvarasyAprAmANye AcArasyApyapramANyamAcArasyAprAmANye ca paramezvarasyAprAmANyameveti parasparasApekSatA,sA ca vicAryamANA paramezvarAcArayoH kathaMcidaikyameva sUcayati sma, ataH svAcArAnanyarUpatvAtparamezvaradhyAnamakizcitkarameva mithyAdRzAM, tathA AkAraM punaH brahmezvarAdivimvarUpANi bhaNati,nanu bho bhavatAM paramezvarasya kIdRgAkAra ityevaM prerito bhaNati kazcid brahmamUrti kazcidIzvaraliGgam ,AdizabdAnArAyaNAdimRtiprabhRtikam , evaM ca sati nAmnaikatve'pi nijanijAcArAkAradhyAnapAratantryAnnijanijamatakriyAjanyameva phalaM paramezvaradhyAne'pItigAthArthaH // 135 / / athoktaM dRSTAntaM prakRte yojayitumAha evaM kuvakhavaggo pucchijaMto'vi bhaNai amhANaM / saddahaNAisamA je te arihaMtAiNo'bhimayA // 136 // ___ evamuktanyAyena kupAkSikavargaH pRcchayamAno'pi bhaNati-ye'smAkaM zraddhAnAdisamAste evArhadAdayo'bhimatAH-namoarihaMtANamityAdinamaskArAvalyA smaryamANAstathAbhRtA eva dhyAnagocarIbhavanti, na punaratazraddhAnabhAjo, na vA'smadviparItamupadizanto'pIti spaSTameva namaskAraM japanto'pi pratisamayamanantabhavabhogyaM kliSTakarmArjayantIti gAthArthaH // 136 // itigAthASTakena namaskArAdhyayane yogyAyogyavicAraM vidhAya yogyasyaiva namaskArAdhyayanAdhyApane yogye, nAnyasyeti pradAthopadhAnamapi kathaM jinAjeti darzayatiuvahANaM puNa nANA jaha taha raiaMmi jeNa kennaavi| kiMtu rayaNAvisese purisaviseseNa jahajuggaM // 137 // malishalilian samatanARISE EmmIIMFaiIALIMPERIARIEDUPATRIOR // 227 // Jan Education International For Personal and Private Use Only www.janeyard
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogAnayatyaM zrIpravacanaparIkSA 3vizrAme // 228 // ___ upadhAnaM punaryena kenApi puruSeNa yathA tathA racitena zrutena nAnA-jinAjJA na bhavati,kiMtu puruSavizeSeNa-AgamavyavahAriNA | 'racanAvizeSe sUtraracanAtmake zrute 'yathAyogya' yogyasyAnatikrameNa, dhanyarSerivAgamavyavahArakAle upadhAnaM na bhavatyapi,Agamasya balavatvena, aniyatavidhirapi kazcit kasyacitsaMbhavati, niyatavidhinopadhAnaM zrutavyavahArakAle bhavatyeveti yathAyogyamitipadamiti | gAthArthaH ||137||ath dRSTAntamAha jaha suakevaliraie nijjuttimuhaMmi nathi uvhaannN| pajosavaNAkappe asthi tao taMpi NegavihaM // 138 // ___ yathA zrutakevalinA zrIbhadrabAhusvAminA racite niyuktipramukhe-AvazyakAdiniyuktyupasargaharajaijAsamaNebhayavamityAdistotrAdAvupadhAnaM nAsti, asti ca zrIpayuSaNAkalpasUtre, kasAmye'pi racanAvizeSa evopadhAnaM bhaNitaM, yata evaM tatastadapi-upadhAnamapi anekavidhaM-nAnAprakAraM kAlikotkAlikAdi, niyatadinaniyatatapolakSaNaM jinAjJayA, na punaH svecchayA, ata evAcArAGge paJcAzadinAmako yogaH sthAnAGge tu granthagarIyastve'pyaSTAdazadinAtmaka ityAdisariparamparAyAtavidhinetigAthArthaH // 138 // atha rAkAmatotsUtropasaMhAramAha - ia puNNimamayamUlaM ussuttaM tivihameamihamuttaM / sAhupaiTThAcaudasimahAnisIhANa paDiseho // 13 // --iti-prAguktaprakAreNa pUrNimAmatamUlametad utsUtraM trividhamihoktam , etatkimityAha-'sAhutti sAdhupratiSThA 'caudasI'ti mApadaikadeze padasamudAyopacArAccaturdazIpAkSikaM mahAnizIthaM-zrImahAnizIthasaMjJaka sUtraM tato dvandvasteSAM pratiSedhaH, sAdhupratiSThApratiSedhaH / arthAt zrAvakapratiSTheti mArganAzonmArgadezanArUpaM mahotsUtraM, tathA caturdazIpAkSikaniSedhaH arthAtpUrNimApAkSikAbhyupagama ityatrApi // 228 // Jan Education For Personal and Private Use Only
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ kharatarAtidezaH zrIpravacanaparIkSA 3vizrAme // 229 // mArganAzonmAgadezanAtmaka mahotsUtraM dvitIya, zrImahAnizIthapratiSedho mArganAzalakSaNaM, tadapi sarvazrutAtizAyitazrutapratiSedhAtmakatvena mahotsUtramiti tRtIyamapi tathAbhUtameveti rAkAmate mahotsUtratrika darzitamiti gAthArthaH // 139 // atha tadanujebhyaH pravRttAnAmutsUtrANAmatidezamAha sesaM pavaDDhamANaM usmuttaM jamiha saDDhasAmaie | pacchA iriApamuhaM kiaMtamavi kharayareNa smN||140|| zeSam-uktotsUtratrikAtiriktaM yadiha-rAkAmate utsUtraM pravarddhamAnaM zrAddhAnAM sAmAyike pazcAdIryApathikApratikrAntipramukhaM kiya-131 dapi kharatareNa sam-auSTrikamatamamAnamiti gAthArthaH / / 140 // atha yadutsUtraM kharatareNa samaM tacca yadyapIheva vaktuM yuktaM tathApi | kharatareNa sahAtideze hetumAha--- svarayaramayaMpi kAlANubhavA mUDhANa sAhutikaraM / teNaM tammayavasare pabhaNijjaMtaM ihaMpi mayaM // 141 / ___ kharataramatamapi kAlAnubhAvAt mUDhAnAM-samyagvicAraparAGmukhAnAm , ete'pi yogopadhAnasAdhupratiSThAdisvIkAreNa sAdhava evetyevarUpeNa sAdhubhrAntikaraM-bAhyadRSTInAM sAdhumamatAbuddhijanakaM tena kAraNena tanmatAksare-anantaraM bhaNiSyamANauSTrikamatavaktavyatAvasare prabhaNiSyamANamihApi paurNimIyakamate mataM-sammataM jJeyamiti gAthArthaH // 141 // atha dvitIyavizrAmopasaMhAramAha evaM kuvazvakosiasahassakiraNami udymaavnnnne| cakkhuppahAvarahio kahioviio a punnnnimio||142|| / evaM-prAguktaprakAreNa kupakSakauzikasahasrakiraNe udayaM prApte 'cakkhu'tti cakSuH-svakIyaM locanaM tasya prabhAvo-nIlAdivastugraha Nazaktistena rahito-vikalo dvitIyaH paurNimaH-paurNimIyakaH kathitaH, ayaM bhAvaH-udite hi sahasrakiraNe yathA kauziko nija KINNARULMISHIP Jan Education Intematon For Personal and Private Use Only www.jinyong
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravavanaparIkSA 3 vizrAme // 230 // Jain Educationa cakSuHprabhAvarahito bhavati, ayaM hi jagansvabhAvo yattAmasakulasya sUryakiraNA atizyAmatayA bhAsante, tathA kupakSakauzikasahasraki| raNasaMjJite'smin prakaraNe kupakSANAM purastAdudbhAvite kupakSavizeSaH paurNimIyako nijacakSuH - kudRSTistatprabhAvarahito bhavati, tasya | svamativikalpitAH kuyuktayo na sphuranti, athavA kudRSTirapi sudRSTirbhavati, evaMvidhaH paurNimIyakaH kathita iti gAthArthaH // 142 // | athAyaM paurNimIyakaH kasmin saMvatsare kasmizca gurau vidyamAne kathita iti pradarzanAya gAthAmAha navahatthakAyarAyaki asamamahimami cittasiapakakhe / gurudevayapuNNudae sirihIravijaya suguruvAre // 143 // ia sAsaNaudayagiriM jiNa bhAsia dhammasAyarANugayaM / pAvia pabhAsayaMto sahassakiraNo jayau eso // 144 // prathamavizrAmoktA bodhyA / / 143 // athaitatprakaraNakartRnAmargabhitAzIra midhAyikAM gAthAmAha - prAgvat0 // 144 // ia kRbasvakosiama hassa kiraNaMmi pavayaNaparikhA paranAmaMmi puSNimamayanirAkaraNanAmA taio vissAmo sammatto XXXR FORC iti zrImatta pAgaNana bhomaNi zrIhIra vijayasUrIzvaraziSyopAdhyAya zrIdharmasAgaragaNiviracite kupakSakauzikasahasrakiraNe zrIhIravijayamUridatta pravacana parIkSA paranAmni prakaraNe paurNimIyakamatanirAkaraNanAmA tRtIyo vizrAmo vyAkhyAtaH granthAgraM 2072 || KHOK SHOK KIKOKHOK DOCK O For Personal and Private Use Only | upasaMhAraH // 230 //
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravavanaparIkSA 4 vizrAme // 231 // atha paurNimIyakAnantaraM kramaprAptaM kharataramataM nirUpayitumAha aha kharayaramayamUlaM ussuttaM jaM jahA jao jAyaM / paDhamAyariaM nAmuppattiM sussuttamavi vucchaM // 1 // 'athe 'ti paurNimIyakamatanirUpaNAnantaraM kharataro- vakSyamANaniruktikauSTrikAdyaparanAmA lokaprasiddhaH tasya mataM tadabhimatapra rUpaNAlakSaNo mArgaH tasya tasmin vA mUlam - AdibhUtaM kharataramatotpattinidAnamutsUtraM - pravacanamatikramya yAdRcchika bhASaNaM 'yathA' yena prakAreNa 'yataH puruSAd, upalakSaNAt yasmin saMvatsare ityAdi grAhyaM jAtam - utpannaM, tathetyadhyAhArya, tathA prathamamAcAryatanmatAkarSakaM tathA nAmotpattim-amukahetunA amukanAma saMjajJe ityAdirUpeNa kharatarAdinAmnAmutpattiM cakAraH samuccayArthaH, | utsUtraM maulAdutsUtrAt krameNa pravarddhamAnaM yadutsUtraM jAtaM tadvakSye - bhaNiSyAmIti gAthArthaH || 1 || atha mUlamutsUtraM jinavallabhAdevAtastadutpattisvarUpamAha - kuccaragacchavAsI ciianivAsI jiNesaro suurii| jiNavallaho a sIso teNa kao daviNadANeNa ||2|| kUrccapurIyagacchavAsI caityanivAsI jinezvara iti nAmnA sUrirAsIt, tena sUriNA draviNadAnena paJcazatIdrammadravyavyayena jinavallabhanAmA zrAvakaputraH ziSyaH kRtaH, yaduktaM kharataraireva - "itazca tasmin samaye AsikAbhidhAna durgavAsI kUrccapurIyajinezvarAcArya AsIt, tatra ye zrAvakaputrAste sarve'pi tasya maThe paThanti tatra ca jinavallabhanAmA zrAvakaputro'sti tasya janako divaM gataH, taM jananI pratipAlayati, pAThayogyazvAsau prakSiptaH tayA tatra maThe paThituM sarvebhyazvadvebhyastasyAdhikaH pATha Agacchati, atha kathaMcitena jinavallabhacaTTena bahirgacchatA TippanakamekaM prAptaM, tatra vidyAdvayaM likhitamasti, sappakarSiNI sarpamocanI ca tataH kaNThagatAM For Personal and Private Use Only jinavallabhAdhikAraH / / 231 / /
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 4vizrAme ||232 // kRtvA yAvatprathamA vidyA pratyayAya paThitA tAvatsphuTATopabhISaNAH phutkurvANAcazcalacalajihvAyugalAH sphuradaruNalocanAH sarvA- jinavallabhyo digbhya Agacchan te vidyAprabhAvAkRSTAH mahAnAgAH, nirbhayacetasA cintitaM tena-bhUtapratyayeyaM vidyA, punaruccAritA dvitIyA, ta bhAdhikAraH sthAHprabhAveNa punaH pazcAnmukhAzcalitAzcakSuHzravasaH,etacca tatsvarUpaM zrutaM sUriNA,jJAtaM ca-nizcitaM sAcciko guNAdhikaH puNyapAtrameSaH,tasmAdAtmasAtkartuM yukta iti,tatastaM drAkSAkharjUrAkSoTakakhaNDamaNDakamodakAdidAnapurassaraM vazIkRtya tanmAtaraM madhuravacanaiH saMbodhayAmAsa, yaduta eSa tvadIyaputro'tyantaprAjJaH mUrtimAna sAvikaH, kiMbahunA ?, AcAryapadayogyo'sti, tadenamasmabhyaM prayaccha, eSA tAvakInA devakulikA anyeSAM ca nistArako bhaviSyatItyatrArthe nAnyathA kiMcidvaktavyamityabhidhAya drammazatapazcakaM tasyA haste prakSipya kSipraM didIkSe, jinavallabho'dhyApitastena samastA lakSaNacchando'laGkAratarkagrahagaNitAdikA niravadyavidyAH, kadAcittasyAcAryasya grAmAdau prayojanamupatasthe, tato gacchatA paNDito jinavallabho bhaNito-bhostvayA tAvat sarvA'pi cintA karttavyA yAvatprayojanamanuzIlyAhamAgacchAmi. vinayapraNatottamAGgena jinavallabhenoktaM-pUjyairyathA''diSTaM tathA vidhAsye, paramArAdhyaiH kArya niSpAdya zIghramAgantavyamiti, gato'sau grAmAntaraM, tato dvitIye'hni cintitaM jinavallabhena-bhANDAgAramadhye maJjUSA pustakabhRtA dRzyate, tadeteSu | pustakeSu kimastIti bhAlayAmi, yatastadvazaM sarvamapi jAtamastIti choTitamekaM pustakaM, tacca siddhAntasatkaM, tatroktaM pazyati-"sAdhunA dvicatvAriMzadoSavizuddhena piNDena gRhasthagRhebhyo madhukaravRttyA gRhItena saMyamanirvAhahetave dehadhAraNA karttavyA, na kalpate yatInAM sacittapuSpaphalAdikaM hastenApi spaSTuM. kimaGga tAdRzamAhArayituM ?, na yukta ekatra nivAso munInAmityAdivicArAn dRSTvA / | manasA vismitazcintayAmAsa-aho anya eva sa kazcidvatAcAro yena muktau gamyate,visadRzastvasmAkameSa samAcAraH,sphuTaM durgatiga- // 22 // Smilan Ninnamamal alliAINimmitte AalhealtualunkRNA Jan Education Interbon For Personal and Private Use Only
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ jinavalla bhavRttam zrIpravacanaparIkSA 4vizrAme| // 23 // HINDI tayAM patatAmetena na kazcidAdhAra iti cetasthAlocya gambhIravRtyA pustakAdikaM yathAsthiti kRtvA gurUktarItyA sthitaH, katipayadinAnantaramakRtakAryastataH samAgataH AcAryazcintayati-kimapi sthAnaM na hInaM jAtaM yAvajinavallabhena maThavATikAvihAradravyasaMbhArakoSThAgAraprabhRti sarva trAtaM, tasmAdyathA yogyazcintitaH tathA nizcitameSa bhaviSyati, kiMtu siddhAntaM vinA zeSA azeSA api2 tarkAlaGkArAdividyA anenAbhyastAH, siddhAntazca yathAvasthitaH saMpratitanakAlApekSayA saMpUrNaH sAmprataM zrIabhayadevamUrisamIpe zrUyate, tatsiddhAntavAcanAgrahaNArtha tatpAzva jinavallabhaM preSayAmi, gRhItAyAM tu siddhAntavAcanAyAM samastavidyAvanitAvallabhaM svapade sthApayiSyAmIti paribhAvya vAcanAcArya kRtvA nizcintatopetabhojanAdiyuktiM ca cintayitvA jinazekharAbhidhAnadvitIyaziSyavaiyAvRtyakarasametaM jinavallabhaM zrIabhayadevAcAryasamIpe preSitavAn , marukoTTamadhyenANahillapATakaM gacchatA rAtrau marukoTTimANazrAvakakAritajinabhavane pratiSThA vidadhe, tataH pattane prAptaH zrIabhayadevamUrivasatiM pRSTvA praviSTaH, tatra dRSTo bhagavAn tIrthakarapratirUpaH sannikRSTo| paviSTasiddhAntavAcanArthipracurAcAryaH svavAgvaibhavAvadhRtadevAcAryaH, bhaktibharollasitabahalaromAJcakaJcukitAzcitakAyalatikena vanditastena, tato guruNA darzanamAtreNeva yogyo'yaM zuddhAtmakaphalaka iva kazcidayaM dRzyate iti parivibhAjya madhuravANyA pRSTaH-kuto bhavAn | kiM ca bhavataH prayojanam , Anamya tato niyojitakarakuDmalena bhagavadarzanodbhUtaprabhRtanirupamAnabahumAnajalapaTanirdhAtAntaramalena | vacanAmRtavArinyakkRtAmRtanimmitarohiNIvallabhena jagade jinavallabhena-bhagavan ! nijAkhaNDalakSmIpravINasvaHpurIdAsikAyAH samAgataH zrImadAzikAyAH, zrIjinezvarasUriNA svaguruNA preSitasya mama madhukaravibhramasya yauSmAkINavakrAmbhojamakarandapAnaM vidhAtuM, tataHprabhubhiruktaM yuktaM vihitaM bhavatA yat siddhAntavAcanAbhiprAyeNAtra samAgataH,tataHpradhAnadine vAcanAM dAtumArabdhaH, yathA yathA guru / / 233 // san Educationa international For Person and Private Use Only www.janelibrary.org
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 4 vizrAme // 234 // Jain Educationa | jinavacanavAcanAM dadAti tathA tathA pramuditacittaH san sa suziSyaH sudhArasamiva tAmAsvAda yati, harSotphullapadmasadRzaM taM tAdRzaM ziSyamamivIkSya guravo'pi toSapopadviguNIkRtavAcanAdAnotsAhA babhruvuH, kiMbahUktena ?, tathAra jJApanabuddhya / zrIpUjyA vAcanAM tasmai dAtuM pravRttAH | yathA stokenaiva kAlena siddhAnta vAcanA paripUrNA jAtA, tathA gurorjyotiSika ekaH pUrvapratipanna AsIt, yadi bhavatAM kazcidyogyaH ziSyo | bhavet tadA'sau mahyaM samarpaNIyo yena tasmai samagrajyotiSaM samarpayAmi, tataH pUjyairjinavallabhagaNiH samarpitaH, tenApi jinavallabhAya jyotiSaM saparijJAnaM samarpitam evaM ca gRhItasiddhAntavAcanaH siddhAntoktakriyAsamyaganuSThAnabaddhamAnasaH samyagadhigatasasphUrttijyotiSaH | svaguroH samAgamanAya mutkalavacanaM pratIcchati, prabhubhirabhihitaM vatsa ! siddhAntoktasAdhusamAcArastAvatsamasto'pi tvayA'vagato'tastadanusAreNa kriyoddhAreNa yathA pravarttase tathA vidheyaM, zrIjinavallabhagaNinA pAdayornipatya bhaNitaM yathA pUjyapAdA AjJApayanti| tathaiva nizcitaM pravarttiSye, pradhAnadine ca calito, yathAgatamArgeNa punarmarukoTTe prAptaH, AgacchatA siddhAntAnusAreNa devagRhe vidhirli| khito yena vidhinA vidhicaityamapi muktisAdhanaM, vidhicaityasya vidhirayaM - "atrotsUtrajanakramo na ca na ca snAtraM rajanyAM sadA, sAdhUnAM mamatAzrayo na ca na ca strINAM pravezo nizi / jAtijJAtikadA graho na ca na ca zrAddheSu tAmbUlamityAjJA'treyamanizrite vidhikRte zrIjaina caityAlaye // 1 // " ityAdividhirvidheyo yena sarva caityavandanAdyanuSThAnaM muktaye saMpadyate iti, tato'sau gurusamIpe gantuM pravRttaH, prApto mAiDagrAme, AsikAdurgAdava krozatraye sthitaH, tatraiva gurormIlanAya puruSaH preSitaH, tasya haste lekho datto yathA yuSma| tprasAdataH sugurusamIpe vAcanAM gRhItvA mAiDAgrame ahaM samAgato'smi, pUjyaiH prasAdaM kRtvA'traivAgatya mama mIlanIyaM tato guru| mirajJAyi kimiti jinavallabhenetthaM nirdiSTaM ?, nAtrAgato'bhavat ?, tato dvitIyadine sakalalokena sArddha samAyAta AcAryaH, abhimukhaM For Personal and Private Use Only jinavalabhavRttam // 234 //
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 4 vizrAme ||235 // gato jinavallabhaH praNato guruH, pRSTA zremavArttA guruNA kathitA yathoktA sarvApi vArttA, tena brAhmaNasamIcInajJAnanimittaM meghAdisva| rUpANi tathA jyotiSacalena bhaNitAni kAnicidyathA gurorapyAzcaryakArINi jAtAni 'bhRtapUrvakastadvadupacAra' iti nyAyAdguruNetyuktaM, | pRSTo guruNA - kimiti tvaM madhye nAgato ?, jinavallabhagaNinA'bhihitaM -bhagavan ! sugurumukhAjinavacanAmRtaM pItvA kathamadhunA durgatiguptAvAtmanaH samucitapAzaM viSayavRkSasadRzaM caityavAsaM sevitumicchAmi ?, tato guruNA bhaNitaM - bho jinavallabha ! mayedaM cintita| mAsId-yattubhyaM svapadaM dacvA tvayi svagacchadevagRhazrAvakAdicintAM nivezya pazcAtsvayaM sugurusamIpe vasatimArgamaGgIkariSye, tato jinavallabhagaNinA vikasvaravadanAravindena bhaNitaM - bhagavan ! atIva zobhanametad, vivekasya hIdameva phalaM yad heyaparisyAgenopA| deyamupAdIyate, tarhi samakameva sugurusamIpe gamyate, guruNeSanniHzvasya pratyapAdi - yaduta vatsa ! IdRzI niHspRhatA nAstyasmArka, yayA cintAkaraNasamarthaM puruSaM vinA gacchadevagRhavATikAdicintAM muktvA sugurupArzve vasativAsamaGgIkurmmahe, avazyaM bhavatA vidhAtavyaM vasativasanaM, jinavallabhagaNirapi tatsammatena pattane vijahAra, zrImadabhayadevasUripAdAn brahrAdareNa vanditavAn, sadgurUNAma| tizayena samAdhAnaM samajani, cintitaM ca yathA parIkSitastathaivaiSa jajJe, tato manasi vidanto'pi na kasyApi pratipAdayanti yaduta eSa evAsmatpadayogyo, yato devagRhanivAsiziSya itihetorgacchasya sammataM na bhaviSyatIti, tato gacchAdhArako varddhamAnAcAryaH svapade nivezitaH, jinavallabhagaNezca kriyopasaMpadaM dattavanta ityataH prabhRtyasmadAjJayA sarvatra pravarttitavyamiti, ekAnte punaH prasannacandrAcAryo bhaNitaH madIye paDhe bhavyalane jinavallabhagaNiH sthApanIya ityevaM navAGgIvRttiM vartinImiva muktinagarasya bhavyajanebhyaH prati| pAdya siddhAntoktavidhinA samAdhAnena devalokaM gatAH zrIabhayadevasUrayaH, prasannacandrAcAryasyApi sugurupada nivezana prastAvo na jAtaH, | Jain Educationa International For Personal and Private Use Only |jinavalla bhaTTattam // 235 //
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIprakacanaparIkSA 4vizrAme // 236 // jinavallabhavRttam tatastenApi svAyuHparisamAptisamaye zrIdevabhadrAcAryANAM vijJaptaM yatsugurUpadezo yuSmAbhireva saphalIkAryo'vazyameva, mayA kartuM na| zakitaH, tataH pratipannaM-vartamAnayogenaivaM kariSyAmaH, samAdhAnaM bhavadbhirvidheyamiti, jinavallabhavAcanAcAryo'pi katicidinAni patanabhUmau vihatya na tAdRzo vizeSeNa bodhaH kasyApyatra gurjaratrAmaNDale vidhAtuM zakyate yena samAdhAnamutpadyate (iti) manasikatyAtmadvitIya AgamavidhinA suzakunena bhavyajanamanassukSetrabhRmikAsu bhagavadbhaNitavidhidharmabIjanikSepaNArtha zrImedapATadezAdiSu vihAraM cakAra, te ca dezAH sarve'pi prAyeNa caityanivAsyAcAryaiAptAH, sarvo'pi lokastadvAsito varttate, kiM bahunA?, tAdRzadezAntarasthagrAmanagarAdiSu vihAraM vidadhAnazcitrakUTAcaladurge prAptaH, yadyapi tatratyakSadvairbhAvito lokastathAdhyayuktaM kimapi kartuM na zaknoti, zrIpattane zrIgurUNAM mahatyAH prasiddheH zravaNAta , tato jinavallabhagaNinA sthAnaM yAcitAH tatratyazrAddhAH, taizcoktaM-caNDikAmaTo'sti yadi tatra tiSTatha, tato jinavallabhagaNinA jJAtaM-duSTAbhiprAyeNaivaM bhaNanti, tathApi tatrApi sthitasya devaguruprasAdAdbhadraM | bhaviSyatIticintayitvA bhaNitAste-tatraiva bahu manyadhvaM yUyaM yena tiSThAmaH, teruktam-atIva sammatamasmAkaM,tiSThatha yUyaM, tato devagurun saMsmRtya devatAM cAnujJApya sthitAH tatra, devatA teSAM jJAnena dhyAnena saMtuSTA satI dattAvadhAnA rakSati, te ca zrIjinavallabhavAcanAcAryA ityAdi yAvat zrAvakA api stokaM stokena samAgacchanti, tataH siddhAntavacanAni zrutvA tadanusAreNa kriyAmapi dRSTvA sAdhAraNasaTTakasumatipalhakavIrakamAnadevadhaMdhakasomilakavIradevAdibhiH zrAvakaiH samAdhinA zrIjinavallabhavAcanAcAyoM gurutvena pratipede, zrIjinavallabhagaNIzAnAM gurUpadezenAtItAnAgatAdijJAnaM jyotiSajJAnaM cAtizayitamAsIta , bhagavadantike sAdhAraNazrAddhaH |parigrahaparimANaM grahItuM pravRttaH, gaNimitraiH sa uktaH-kiyanmAnaM sarvasaMgrahe kariSyasIti ?, sAdhAraNaH-bhagavan! mRtaM viMzatyA HIMSUTRAINITHALIPANI MAHIMAHARAULINE DilliAdhunnuliamadunihaal Munna RHINA 236 // Jan Educationem bon For Personal and Private Use Only www. byorg
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 4 vizrAme // 237|| sahasrama, vimalajJAnadRSTayo jinavallabhagaNayaH zrAvaka ! bahutaraM kuru tataH kRtAni triMzatsahasrANi punarjJAnena - mahAnubhAva ! ito'pi prabhUtataraM paribhAvaya, sAdhAraNaH - prabho ! madIyasamastagRhasAramUlyagaNane'pi pazca zatAni na pUryante, kautaskutI mamAdhikataradravyasaMprAptiH ?, punarhukRtya prabhavaH - sarvasAdhAraNasAdhAraNa dhArmika zrAvaka ! kimasAdhyaM puNyasaMbhArasya ? mA kuru gaNanatulAM, caNakamAtra vikrayiNo'pi puruSAH saMkhyAtigA lakSapatayo bhavantIti, sAbhiprAyaM guruvacanamAkarNya nizcintitaM kiMcit kAJcanasaMprAtyAdikaM bhadraM mama bhaviSyatIti vicintyeSadvihasya ca sAdhAraNenoktaM yadyevaM tarhi bhagavan ! bhavatu sarvaparigrahe | mamakaM lakSamiti, tathA vittIrNagRhIta parigrahaparimANaH san sadgurupAdopAstyapahastitAprazastAntarAyakarmmA dine dine pravarddhamAnaH saMpadA gurvAjJayA vizeSataH pravarttamAnaH sAdhAraNaH sakalasaGghasya sAdhAraNaH samabhRt, sahakAdayo'pi zrAddhAH sAdhAraNavat sarvatra jinavallabha| gaNerAjJayA pravartitumArabdhAH, tatra kRtacaturmAsakakalpAnAM zrIjinavallabhagaNivAcanAcAryANAmAzvinamAsasya kRSNapakSa trayodazyAM zrImahAvIradevagarbhApahArakalyANakaM (AgataM) "paMcahatthuttare hotthA sAiNA parinicyuDe' tti prakaTAkSaraireva siddhAnte pratipAdanAd, anyazca tathAvidhaM vidhicaityaM kimapi nAsti, tato'traiva caityavAsiMcatye gatvA yadi devA vandyante tadA zobhanaM bhavati, gurumukhakamalavini|rgatavacanArAdhakaH zrAvakarukta-bhagavan ! yadyuSmAkaM sammataM tat kriyate, tataH sarve zrAvakAH nirmalazarIra nirmalavaskhA gRhItanirmalapUjopakaraNA guruNA saha devagRhe gantuM pravRttAH, tato devagRhasthitayA ArthikayA guruzrAddha samudAyenAgacchato gurUna dRSTvA pRSTaM - ko | vizeSo'dya 1, kenApi kathitaM - vIragarbhApahArakalyANakakaraNArthamete samAgacchanti, tayA cintitaM-pUrva kenApi na kRtametad, ete'dhunA kariSyantIti na yuktaM, pazcAt saMyatIdevagRhadvAre patitvA sthitA, dvAraprAptAn prabhUnavalokyoktametayA duSTacittayA mayA mRtayA yadi For Personal and Private Use Only jinavalabhavRttaM // 237||
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 4 vizrAme ||238|| Jain Educationa paraM pravizata, tAdyagaprItikaM jJAtvA nivartya sthAnaM gatAH pUjyAH, zrAddhairuktaM- bhagavan ! asmAkaM bRhattarANi sadanAni santi, tata ekasya | gRhopari caturviMzatipaTTakaM dhRtvA devavandanAdi sarva dharmaprayojanaM kriyate, paSThakalyANakamArAdhyate, guruNA bhaNitaM tatkimatrAyuktaM ?, tata ArAdhitaM vistareNa kalyANakaM jAtaM samAdhAnam, anyedyugItArthaH zrAvakairmantritaM yadi vipakSebhyo'vidhipravRttebhyaH prA jinokto vidhirna labhyate tato yadi guroH sammataM bhavati tadA tale upari ca devahagRhadvayaM kAryate, strasamAdhAnaM gurUNAM niveditaM, guru bhirapyuktaM - jinabhavanaM jinavimbaM jinapUjAM jinamataM ca yaH kuryAt / tasya narAmaraziva sukhaphalAni karapallavasthAni // 1 // ityAdidezanayA jJAtaM zrAddhaiH zrAddhapradhAnaiH yadgurUNAmabhipretamevaitat, lokamadhye ca vArttA jAtA yathaite devagRhadvitayaM kArayiSyantIti, vArttAmAkarNya prahalAda nabRhattareNa bahudevazreSThinA kathitam ete'STau kApAlikA devagRhadvitayaM kArayiSyantItiyAvat, tatra copari|STAt zrIpArzvanAthajinabhavanamadhastAcca yAvacchrImahAvIrabhavanaM nirmApitaM zrIjinavallabhavAcanAcAryairvistareNa samastavidhipUrvakaM cakre | gariSThA pratiSThA, sarvatra prasiddhirjAtA aho eta eva gurava ityAdi yAvat marukoTTIyazrAvakaiH zrIjinavallabhagaNina AcAryA vihAra| krameNa samAhRtA ityAdi yAvat zrAvakANAM dharmapariNAmamutpAdya punarnAgapure vihAraM cakruH zrIjinavallabhagaNayaH, atrAntare zrIdeva| bhadrAcAryA vihArakramaM kurvANAH zrIaNahilapattane samAyAtAH, tatrAgataizcintitaM - prasannacandrAcAryeNa paryantasamaye mamAgre bhaNitaM - bhavatA jinavallabhagaNiH zrI abhayadevasUripadaM nivezanIyaH, sa ca prastAvo'dhunA varttate, tataH zrInAgapure zrIjinavallabhagaNervistareNa lekhaH preSitaH - tvayA zIghraM samudAyena saha citrakUTe viharttavyaM yena vayamAgatya cintitaM prayojanaM kurmaH, tataH samAgatAzcitrakUTe jinavallabhagaNayaH, tathA devabhadrAcAryA api saparivArAH, paM0 somacandro'pyAkAritaH paraM nAgantuM zakto'bhUt, tato mahatA vistareNa For Personal and Private Use Only jinavallabhavRttaM // 238 //
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________ jinavallabhavRtta zrIpravacanaparIkSA 4vizrAme // 239 // zrIdevabhadrAcAryaH zrIabhayadevamaripaTTe zrIjinavallabhagaNiH sthApitaH, anena bhavyalokaH zrIjinavallabhamUrIn yugapradhAnazrIabhayadevamUriprabhubhaktAn samAlokya mokSamArge pravRttaH, devabhadrAcAryAdayastu padasthApanaM kRtvA kRtakRtyamAtmAnaM manyamAnAH zrIaNahilla| pATakAdisthAne vihAraM cakrire, zrIjinavallabhasUribhistu svAyuHpramANaM gaNitaM yAvat SaD varSANyadyApyAyurastItyAgataM, tatazcintitam-etAvatA'pi kAlena prabhUtabhavyalokapratibodhaM kariSyAma ityevaM susthitAnAM teSAM SaNmAsAtikrame'kasmAdehAsvAsthyaM jAtaM,jJAta kimetat ?, punarnipuNaM nirUpayanti tAvadakocchiSTaM jAtaM, paNmAsAnAM sthAne SaDvarSANyAgatAni, tata etAvadevAyuriti nizcitya te | mahAsaccAH samastasaGghana sArddha dattamithyAduSkRtAH pratipannacatuHzaraNA vihitasarvasaccakSAmaNAH dinatritayamanazanaM vidhAya saptaSaSTyutaraikAdazazatasaMvatsare1167 kArtikakRSNadvAdazyAM12 rajanIcaramayAme pazcaparameSThiparAvartanaM kurvantaH zrIjinavallabhasUrayo mahAtmAnazcaturthadevalokaM prAptA ityAdi jinadattAcAryakRtasya gaNadharasArddhazatakasya bRhRvRttau,evaMvidhe jinavallabhavyatikare tadapatyakRtavarNanamAkarNya na sammohaH kAryaH, yato janakajananIkhajUrAdikhAdyArpaNavidhipurassaravazIkaraNapazcazatIdraviNArpaNapUrvakapravAjanAcAryAbhidhAnotsUtravyavasthApanapurassarasAdhAraNasaTTakapramukhanavInasamudAyavyavasthApanArthikotsUtranivAraNapramukhasaMbandhamAtraghaTakaM samIcInaM, zeSaM tu yogAdyanuSThAnavikalasyApi tathAbhUtasya jinavallabhasya saMvignazrIabhayadevasUrisakAzAsiddhAntavAcanA zrIabhayadevamUrisaMbandhaghaTanAya prasannacandrAdInAM karNajApaparamparayA tatpadRdharatvamityAdikaM jinadattAcAryAdibhirvikalpya likhitaM samya| gdhiyA paryAlocyamAnaM vizIryata evetikRtvA akizcitkarameveti bodhyaM, tatparyAlocanaM ca kharatarauSTrikAdinAmavyutpattivaktavya| tA'vasare vakSyate, ata eva bhUyo'saMgato'pi jinavallabhavyatikarogre bahupayogIti vicintya kizcitsavistaramihava likhita iti // 239 // For Persona Pives
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________ jinavallabhavRttaM zrIpravacanaparIkSA 4vizrAme // 24 // Ham melinatomiseall JAIAIRANIHIRAAMIRLAAISAP | gAthArthaH // 2 // atha jinavallabhaH kIdRzo bhUtvA kiM kRtavAniti jJApanArtha gAthAyugmamAha' so caiDaM niayaguruM cittauDe caMDiAmadami tthio| vAsArattaM aNNattha vasahimavagAsamalahaMto // 3 // | suvihiamaccharagasio tasio supahA suvihianiyttho| teNaM keivi sa.DhA vasIkayA vynnrynnaae||4|| so'nantarokto jinavallabho nijako-nija eva nijaka AtmIyaH sa cAsau guruzca-prajAjanAcAryastaM zrIjinezvarasUrinAmAnaM | | 'tyaktvA' apAsya 'jiNavallahakohAo'tti vRddhavacanAt krodhAditigamyaM, krodhanidAnaM tu 'paMcahatthuttare'tyAdivyAkhyAyAM rAbhasyAspaSThakalyANakArUpaNe guruNA nivAraNameva saMbhAvyate, tadvathaMjakaM tu vRddhavAdAnugataM prAguktajinavallabhavyatikare gurjaratrAvanau viharato jinavallabhasya cittasvAsthyahetoH kasyApi pratibodhAbhAvAccitrakUTe SaSThakalyANakavyavasthApanAnantaraM cittasvAsthyaM samajanI-| tyarthavadgaNadharasArddhazatakavRttivacanameva, anyathA tathAvidhArthApakavAkyAdyasaMbhavAd , evaM krodhAnitazcitrakUTe'nyatra vasatyavakAzamalabhamAno varSArAnaM 'caNDikAmaThe' caNDikAbhidhAnA mithyAgdevatA tasyAH sthAne 'sthito' varSAnivAsaM kRtavAn , kIdRzo jinavallabhaH-?-"suvihia" ityAdi suvihitamatsaragrastaH suvihitAstadAnIM zrIabhayadevasarizrIdevamUriprabhRtayasteSu yo matsaraH, tairanAdRtatvena teSvAntaravRttyA sepyaH, tena grastaH-tadAyattaH, tadyaJjakaM ca tathAbhUteSvapi suvihiteSu tannizrAmantareNaiva yAvajjIvaM | svecchayA pravartanamutsUtraprarUpaNena tIrthabAdhAkAri navInamatavyavasthApanaM ceti sphuTameva, anyathA SaSThakalyANakavyavasthApanasyAsaMbha vAt , nacAyaM zrIabhadevasUrinizrayaiva pravRtto bhaviSyatIti zaGkanIyaM, tadanizrayaiva pravRtterasya darzayiSyamANatvAt , punaH kIdRzaHD'vastaH' trasta iva trasto, bhraSTa ityarthaH, kutaH ?-'supathAt , zobhanaH paMthAH supatho-jinoditamArgastasmAt ,punarapi kIdRzaH?-'suvi Sumi maiIRImmunNINNILAMERImant INIRAHMINAPITANAMAnimne TAITRENTS ||240|| For Person Prive Only
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 4 vizrAme // 241 // hitanepathyaH sAdhuvepadhArI, sAdhyAbhAsa ityarthaH, kiMca- anantAnubandhikaSAyodayamantareNotsUtramArgapravartakatvAsaMbhavAt, anantAnubaMdhikaSAyiNo hi niyamAnmithyAdRSTaya eva, te ca suvihitamatsariNa eva syuH, yadyapi kadAcit vAGmAtreNa suvihitAnukUlyaM jJApa| yanti tathApi te viSakumbhAmRtapidhAnakumbhakalpA bodhyAH, yathA sAmpratamapi kecana kupAkSikAH vayaM tapAgaNasAdhUnAM mahAnubhAvatva| meca zramaha iti pratyakSA dRzyante, tena tathAbhUtena suvihitabhrAntijanakena jinavallabhena 'vacanaracanayA' nijavacanacAturyA kAlAnubhAvAt 'kehavi' apirevArthe kecideva, na punaH sarve'pi zrAddhAH upalakSaNAtkAcit zrAvikA api 'vazIkRtAH' svAyattIkRtAH, tatratyasazcaikadezaH svAyattIkRta ityartha itigAthAyugmArthaH | 3 | 4 | atha jinavallabhena kiM prarUpitamityAha siM purao paDhamaM chaha kalANagaMpi ubaiGkaM / niaciMtiakajjaTTA vArijaMteNa teNeva ||5|| ye zrAvakAH svavazIkRtAsteSAM purastAtprathamam Adau paSThaM kalyANakameva prarUpitaM, viparItabodhanidAnaM tUtsUtravacanAvasare vakSyAmaH, | kimarthaM SaSTha kalyANakaM prarUpitaM ? - 'nia ' ityAdi, nijacintitakAryArtha, mayA'vazyaM SaSThaM kalyANakaM vyavasthApanIyamityevaMrUpeNa cintitaM yatkArya tadartha, kena ? - 'tenaiva' jinavallabhenaiva, paSThakalyANakaprarUpaNAmUlaM jinavallabha eva, nAnyaH ko'pItyarthaH, kiM kriya| mANena ? - nivAryamANena arthAttIrthena, ayaM bhAvaH pravacanopaghAtyanucitaM prarUpayantaM balavantamapi puruSaM tIrthadAjJAvarttI saGgho | nivArayatyevetikRtvA bho jinavallabha mA itthaM prarUpayetyAkrozavacanaistIrthanivArito'pi abhinivezAtpaSThaM kalyANakaM tIrthamavagaNayyaiva vyavasthApitavAn, anyathA saGghana bahiSkRterasaMbhavAt na hyaparAdhI tadIyAparAdhamanudbhAvyaiva kenApi bahiSkriyate iti loke'pi pratItatvAt, bahiSkRtatvaM ca jinavallabhasya kharatareNaiva bhaNitaM, tathAhi - "saMghatrAkRtacaitya kUTapatitasyAntastarAM tAmyatastanmudrAdRDha For Personal and Private Use Only jinavallabhaprarUpaNA // 241 // .
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________ jinavallabhaprarUpaNA zrIpravacanaparIkSA 4vizrAme // 242 // P Pandimamimma ImmunitP RIMARSHIROINTAILSINAHARAPARISHMAPLANTHI awanRINISTRATHI |pAzabandhanavataH zaktazca na spanditum / muktyai kalpitadAnazIlatapaso'pyetatkramasthAyinaH,saGghavyAghravazasya jantuhariNavAtasya mokSaH | kutaH 1 // 1 // " itisaGghapaTTake,tadvRttyekadezo yathA-tathaidaMyugInasadhapravRttiparihAreNa saGghabAhyatvapratipAdanamamISAM bhUSaNaM,natu dUSaNaM, | tatpravRtterutsUtratvena tatkAriNo dAruNadargativipAkazrutyA tatparihAreNa prakRtasaGghabAhyatvaM teSAM cetasi rucitatvAdityAdinA sabAhyatvakaraNaM ca tadAnIM tasya siddhameva, na ca jinavallabhasya yatsaGghavAhyatvaM taccaityavAsisaGghApekSayaivetivAcyaM, caityavAsibhirapi susAdhusamudAyasya vacasApi tathA parAbhUteH kartumazakyatvAt , nahi loke'pyunmArgagAmI bhRyAnapi janaH sumArgagAminaM vacasA'pyapAteyaM kartuM zaknoti, tathA jagadvyavahArAbhAvAt , zrIabhayadevasUryAdInAmapi tathAparAbhUtiprasaktezca, nacaitatkvacit kadAcit nApi asaMvinasamudAyena saMvinasamudAyaHsaMghabahiSkRta iti dRSTaM zrutaM vA,kiMca-kharatareNApyaidayugInasaGghapravRttiparihAreNetyAyuktaM na punazcaityavAsisa netyAyuktaM, tasmAtsaMghabAhyatA jinavallabhasya tIrthAnamimataprakAzakatvAt nivAraNe'pyanivRttatvAcca pUrNimAprarUpakacandraprabhAcAryavabodhyam,etena zrIabhayadevamUrinizrAM pratipadyaiva jinavallabho vihRtavAnityapi kazcidvAcAlo vadanneva mudritavAgavagantavyaH, |zrIabhayadevasUrinizritasya saGghabAhyatvakaraNAsaMbhavAt , kiMca-yadyayaM saGghabAhyo nAbhaviSyattadA tadAnIMtanasacaM vyAghropamayA'pi / nopAvarNayiSyat , tasmAtsaGgha nivArayatveva SaSThaM kalyANakaM vyasthApita, saMyatInivAraNaM tu kharatareNApyuktamastIti prAguktatavyatikare | bodhyam ,evaM saMyatInivAraNe siddhe saMghanivAraNaM tu sutarAmeva siddhyati, saMyatyAzca saGghAnta tatvAditigAthArthaH / / 5 / / athaivaM prarUpayan | jinavallabho yathA paralokaM prAptastathA darzayannAha evaM buggAhaMto aNNatthavi vihariUNa kai barise / niayapayasIsarahio kAlagao kAlajopaNa // 6 // mammmmmmmHARDHAMIRRE-LAAPARINEETIBPMAINILITY // 242 // For Persona Pivo
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIprava vidhisaMghaH canaparIkSA 4vizrAme // 243 // MORMINIS Imamaline NI Imamt INCOMHIRALAALARITamil a initatinimalini MHRIRAL Hunt evaM paSThakalyANakaprarUpaNena 'vyudgrahayan' tathAvidhakliSTakarmavazavattino janAn vipratArayan 'anyatra' citrakUTAdanyatra nAgapurAdau 'kai varisetti kati varSANi-katisaMkhyAkAni varSANi vihRtya prAkRtatvAtpustvaM nijameva-svakIyameva nijakamevaMvidhaM yatpadaMsthAnaM taducitena ziSyeNa rahitaH-zUnyaH, svapade kazcanApi ziSyamanavasthApyetyarthaH, 'kAlayogena' tathAvidhakAlasAmayyA 'kAlaM' kAladharma maraNaM prAptaH, svapadocitApatyazUnya eva paralokaM gata ityarthaH, bahukAlaM viharatApi jinavallabhenAmukaH pravAjita iti zruterapyanupalabdheH apatyazUnyatve'pi nAzaGketi, kiMca-agre'pi prasaMgato nirapatyatvasUcikA bayo yuktayo vakSyante itigAthArthaH | // 6 // atha jinaballabhavaktavyatAyA upasaMhAramAhaia jiNavallahajAo kuccayarA nAmao a vihisaMgho / kharayaramayabIaMti akAumiha samAsao bhnnio||7|| iti-amunA prakAreNa kUrcapurAt' kUrcapurIyagacchAna nAmataH cakAro'vadhAraNe nAmata eva,vidhisaGghaH,paramArthato'vidhisaGgha eva,yathA paramArthato'nAgamiko'pi nAmnA AgamikaH pratIto, 'jinavallabhajAtaH' jinavallabhAtsamutpannaH,kharataramatabIjamitikRtvA iha 'samAsataH' saMkSepato bhaNitaH, anyathA 'hataM sainyamanAyaka' mitivacanAt jinavallabhasya nirapazyatve tanmatasyApi tadanvevocchinnatvAttadbhaNanamayuktaM syAditigAthArthaH // 7 // atha kathaM kharataramatasya bIjabhRto vidhisaGgha ityAha__ kuccayarA vihisaMgho duggamiva'valaMbiUNa vihisaMgha jiNadattAo kharayaranAmeNa pavahiaMkumayaM // 8 // 'kUrcapurAt' kUrcapurIyajinezvarasUriziSyajinavallabhAdvidhisaGghaH samutpannaH, tadutpattistu vikramatastriMzadadhikaikAdazazatAdArabhya varSANAM viMzaterAMgevAvagantavyA, vidhisammavalambya jinadattAt kharataranAmnA kumataM pravartitamitigAthArthaH / / 8 / / atha jinadattena R EmaiIII.mmmoninhimamminimali MATIMILARAMITALIMIMIRMIRRIA NAHARMARATHeium // 243 / / Jan Education Internation For Personal and Private Use Only www.newyor
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________ jinadatta svarUpa zrIpravacanaparIkSA 4vizrAme // 244 // Prime mmHINutankallantopatime kathaM vidhisaGka Azrita ityAha nislAmiasamavAyaM muNiUNa ya somacaMdavamuNI / sUrI havittu sAmI jAojiNadattanAmeNa // 9 // nirapatye jinavallabhe paralokaMgate mati kazciddharmadevopAdhyAyasya ziSyaH somacandranAmA'dravyamuniH'dravyaliGgadhArI nissAmia'tti niggataH-niHsattAkIbhRtaH svAmI jinavallabhanAmA yasyAsau niHsvAmikaH sa cAsau samavAyazca jinavallabhavyavasthApitavidhisaGghanAmnA samudAyastaM tathAvidhaM 'muNitti jJAtvA avagamya sUri tvA kenApi saMtoSahetuvidhinA satIrthyadevabhadrAcAryAdAcAryapadamAdAya | jinadattanAmnA 'svAmI'tatsamudAyanAyako jAtaH,yadi jinavallabhasamudAye somacandro nAdhiSThAtA'bhaviSyattadA tadAnImeva miHkhAmika-| tvAttanmataM vyucchinnasaMkathamabhaviSyata,tasmAtsomacandreNaiva tanmatamadhiSThAyAdya yAvadacchimapravRttimadvihitamiti / / atha jinadattakharUpajJApanAyAnyatroktaM kharatarasya sammataM bhavati vAna bhavatyataH pratyahaM prAtaHsmaraNIyaM gaNadharasArddhazatakameva bodhyaM, tadapi prasaGgato vicAryamANamabhinavanATakamivAbhAtItikRtvA gaNadharasArddhazatakavRttyuktaM caritraM likhyate, tathAhi-kila pUrva jinezvarasUrisatkazrIdharma| devopAdhyAyasya saMyatImirgItArthAbhirdhavalakake caturmAsI kRtA''sIt , tatra kSapaNakabhakA vicchiganAmnaH zrAvakasya patnI chAhaDadevI nAmnI putrasahitA tAsAM mAdhdhInAM pArzva dharma zrotuM samAgacchati, tA api tasyAH vizeSeNa dharmakathAdikaM kathayanti, purupalakSaNaM ca zubhamazubhaM ca gurUpadezAdvidanti, tasyAH putrasya pradhAnalakSaNAni pazyanti, tallAbhanimittaM ca tanmAtaraM bahvAkSipanti, | kiM bahunA ?, tathA''kSiptA yathA kathitakAriNI jAtA, tato bhaNitA''yikAbhiH-dharmazIle! eSa tvadIyaH putro viziSTayugapradhAnalakSaNadharaH, tadenaM yadyasmadgurUNAM prayacchasi tadA taba mahAn dhamoM bhavati, kiMca-eSa samastajaganmukuTabhUto bhaviSyati, tayA'pi II. Anyma l palman MAITARATHIANAMINATHANurinangi Sandalilianilium P AIN maa 244 // Inn Education intention For Personal and Private Use Only www.n yong
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________ jinadatta zrIpravacanaparIkSA 4vizrAme // 245 // pratipanna, tatazcaturmAsyanantaraM dharmadevopAdhyAyAnAM svarUpaM dattaM yadasmAbhiratra pAtramekaM prAptamasti yathA yuSmAkaM pratibhAsyati, tataH zIghraM samAgatAH dharmadevopAdhyAyAH pRSTazca saH, jJAtaM ca-nizcitaM na sAmAnyapuruSa eSaH, kiM tarhi ?, gurupadayogyo bhaviSyati, tatastanmAtA pRSTA-tava sammataM yadyepa dIkSyate ?, tayoktaM puNyamAnyA-bhagavan ! prasAdaM kRtvA kurutaivaM yena mamApi nistAro bhavati, punaH pRSTopAdhyAyaH-kiyadvarSapramANo'yaM ?, tayoktam-ekAdazazatadvAtriMzatsaMvatsare 1132 jAta iti, tata ekAdazazate ekaca| tvAriMzatsaMvatsare zubhalagne tasyopAdhyAyairdIkSA pradattA, nAma ca kRtaM somacandra iti, bhaNita upAdhyAyaiH sarvadevagaNiH-atha kiyadvarSANyeSa paripAlyaH, sarva yahi minayanAdikaM kArya, kriyAkalApaM ca zikSaNIyaH, tathA sUtrapAThastena svagRhe kRto nAsti ataH 'karemi bhaMte ! sAmAi'mityAdi pAThyate, prathamavatadine cAsau somacandramuniIto'sti bahirbhUmau sarvadevagaNinA, ajJAnatvAdudgatAni kSetrANi troTitAni tena, tataH zikSAnimittaM rajoharaNaM mukhavatrikA ca gRhItA sarvadevagaNinA, bhaNitazca-vrate gRhIte kiM kSetrANi troTyante ?, tadgaccha svagRhaM, tatastadaivotpannapratibhena tenokta-yuktaM kRtaM gaNinA, paraM mama coTikA AsIt tAM dApaya | yena gacchAmi ityukte gaNerAzcaryamabhRd-aho laghorapi kIdRk saduttaratvametasya ?, kIdRzaM prativacanaM pradIyate ?, eSA carcA dharmadevopAdhyAyasyAgre jAtA, dharmadevopAdhyAyazcintitaM-bhaviSyati yogya eSaH, sarvatra pattane paribhraman lakSaNapaJjikAdizAstrANi bhaNitumArabdhaH somacandraH, evaM ca bhAvadevAcAryadharmazAlAyAM paJjikAgaNanArthamekadA gacchannuddhatena kenApi pratipAdito yathA aho sitapaTAH ! kapAlikAgrahaNaM kimarthaM ?,somacandreNoktaM-tvadIyamukhacUraNArthamAtmamukhamaNDanAthaM ca,gato'sau niruttaro, na kimapi vaktuM zaktaH, bhaNanasthAne gataH, tatrAnekAdhikAriputrAH paJjikA bhaNanti, kadAcittenAcAryaNa parIkSArtha pRSTo'sau somacandra-na vidyate MORADITIHARI P LAINITARI NIRAHESHP mamta MEERUIN A NEIDEOMARATRAMMERISPRINITIAURAHARI MURREARRIA HIERamanimals m attes ATHAmar // 245 // For Person Prive Only
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________ jinadatta zrIpravacanaparIkSA 4vizrAme // 246 // Imanitli mmalintaintHAIDEHATIONatimes ANSARAISHALINAMAITINGLIS MEANILAIMAHILAILABILIMPANIT IS vakAro yatra sa navakAra iti yathArthanAma, pratibhAvatA proktaM jhaTiti somacandreNa-maivamAvedayantvAcAryAH, kiM tarhi ?,navakaraNaM navakAra itivyutpattiH kAryA, AcAryeNa jJAtam-aho'tyantasaduttara eSaH, anena saha vaktuM na zakyate, anyadA locadine vyAkhyAnabhaNanAya nAgato, vyAkhyAnavyavasthA cedRzI-yadyapyeko'pi chAtro nAgacchati vyAkhyA na, abhaNatyAcArya sagarva bhaNitamadhikAriputraiH-AcAryamizrAH ! somacandrasthAne epa pApANo dhRto'sti, bhaNata yUyaM vyAkhyAnaM, tatastadanurodhena bhaNitaM vyAkhyAnaM, dvitIyadine samAgataH somacandraH prapaccha chAtrANi-atIte'hni kiM mAM vinA bhaNitaM yuNmAbhiH ?, tairuktaM tvadIyasthAne pASANo dhRtaH, | somacandreNoktaM-kazcitpASANaH kazcinnetyadhunaiva jJAsyate, yAvatI paJjikA bhaNitA tAvatI mAM pRcchantu, etAnapyahaM pRcchAmi,yathArtha | yo na vyAkhyAsyati sa eva pASANaH, bho somacandra ! tvAM prajJAdisaurabhyaguNADhyAM kastUrikAM jAnAmyeva, parametaimUrkhaH prerito'haM | vyAkhyAne'taH kSantavyaM bhavatA, evaM paJjikApAThaH, azokacandrAcAryeNotthApanA kRtA harisiMhAcAryaNa siddhAntavAcanA dattA paNDitasomacandrAya, tathA mantrapustikA, yayA siddhAntavAcanA svayaM gRhItA sA kapAlikA bhagavatA tuSTena dattA,tathA devabhadrAcA|ryeNa tuSTena kASThokiraNaM dattaM yena mahAvIracaritAdIni catvAri kathAzAstrANi paTTikAyAM likhitAni,evaM paNDitasomacandragagirjJAnI dhyAnI saiddhAntikaH sarvajanamanohArI zrAvakANAmAhlAdakArI sAdhvAcAreNa grAmAnugrAma viharati, itazca zrIdevabhadrAcAryaiH zrutA | jinavallabhasUrINAM devalokagamanavArtA, samutpanno'tIva cittasaMtApaH, aho sugurUNAM padamudghoSitamabhUt paraM vighaTitaM, pazcAddevabhadrA|cAryANAmIdRzaM cittaM jAtaM-zrIjinavallabhasUriH yugapradhAnapadayogyapadasthApanena nAdriyate tadAkA bhaktiH,cintitamAcArya:-asmin | gacche kastatpadayogya iti cintAyAM paMDitamomacandragaNirlano, nizcitameSa eva yogyaH, zrAvakANAM jJAnadhyAnakriyAparatvenAnandakArI, // 246 // in Education tembon For Personal and Private Use Only
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 4vizrAme // 247 // | pazcAt sarvasammatena somacandrasya lekhaH pradattaH paccitrakUTe zIghraM samAgantavyaM yena zrIjinavallabhasUripadasthApanaM bhaviSyati, na jJA| yate kazcidupavekSyati, zrIjinavallabhasRripadapratiSThAyAmanAgato'bhUstvaM, bahavazca tatpade sthAtuM lambakarNA gauravarNAH zrIparNaparNAkSAH |sAkSAdiva makaradhvajAH gUjaratrAsaMjAtAH saMyatA abhyudyatA Asan , paraM yogyatAM gurava eva vidanti, kiMbahunA ?, devabhadrAcAryAH paNDitasomacandro'nye'pi sAdhavazcitrakUTe samAjagmuH, sarvo'pi loko vetti sAmAnyena zrIjinavallabhasaripadasthApana bhaviSyati, na jJAyate kazcidupavekSyati, zrIjinavallabhasaripratiSThite sAdhAraNasAdhukArite zrImahAvIrecaitye padasthApanaM bhaviSyati, tataH svapa|ribhAvitalagnadinAdAdine zrIdevabhadrAcAryarekAnte bhaNitaH paNDitaH somacaMdragaNiH-yadutAsmin dine yuSmadIyaM padasthApanAlagnaM |bhAvitamasti, paMDitasomacandreNoktaM-yayuSmAkaM sammataM tadyuktaM, paraM yadyasmin lagne sthApayiSyate tadA na cirAya jIvitaM bhaviSyati, paNNAM dinAnAmupari zanaizcaravAre yallagnaM bhaviSyati tatropaviSTAnAmasmAkaM caturdikSu viharatAM caturvidhaH zrIzramaNasaGghaH zrIjinavallabhasRrivacanena prabhUto bhaviSyati, ciraMjIvitvaM ca, devabhadrAcAryaruktaM-tadeva vayamapi gaveSayAmaH, tadapi lagnaM na dare, tatraiva | bhavatu, tatastasmin dine zrIjinavallabhasUripade vistareNa saMdhyAsamaye lagnavelAyAM saMsthApitAH zrIjinadattanAmAno yugapravarAH, tato vAditre vAdyamAne samAnItA vasato, pratikramaNAnantaraM vandanakaM dattvA zrIdevabhadrasUribhirbhaNita-dezanAM kuruta, tataH siddhAntoktodA haraNAnusArimanohArisudhAsAraNIgIrvANavANIprabandhena tathA kRtA pUjyaiH zrIjinadattasUribhirdezanA yathA husvazarIraH zyAmavarNo'yaM kimityupavezyate ? kiM na saMtyanye gauravavarNA lambakarNAH vizAlalocanA gacchamadhye sAdhava ityAdikAluSyamapahAya sarvA prajA raJjitA bhaNati-aho siMhAnAM pade siMha evopaviSTo virAjate, dhanyAH zrIdevabhadrAcAryAH yairIdRzaM pAtraratnaM parIkSitaM, kimasmAdRzAH // 247|| Jan Education Interno For Personal and Private Use Only
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________ jinavallabhA zrIpravacanaparIkSA 4vizrAme // 248 // IIIMailRAHANIHERImakatha ANUARIMARIDDITIONusuntain P sthUlamatayo nirlakSaNA jAnanti ?,anyasmin dine vijJaptA zrIjinadattasUrayaH zrIdevabhadrAcAyaH-yadi katipayadinAnantaraM katici- dinAni pattanAda bahirviharttavyaM, zrIjinadattasUribhiruktam-evaM vidhAsyAmaH, aparadine jinazekhareNa mAdhuviSaye kiMcitkalahAdikamayuktaM kRtaM tato devabhadrAcAryaNa gale gRhItvA niSkAsitaH,tato yatra zrIjinadattasUrayo bahirgacchanti tatra gatvA sthitaH, tatra gatAnAM pUjyAnAM pAdayolagitvA dInavAgavAdIta-prabho! madIyo'yamanyAya ekavAraM kSantavyo,na punaH kariSyAmi, tataH kRpodadhayaH zrIjinadattasUrayastaM pravezayAmAsuH, pazcAddevabhadrAcAryairuktaM-yuSmAbhirna yuktaM kRtam , eSa durAtmA, na bhavatAM sukhAvaho bhaviSyati, pAmanoSTra syeva tasya bahirniSkAzanameva zreyaH, pUjyairuktaM-zrIjinavallabhapRSThe lagno'yaM yAvadanuvartayituM zakyate tAvadanuvaya'te, zrIdevabhadrAcAryAdayo'nyatra vihAraM cakruH, kAlena svaHpadaM saMprApuriti, zrIjinadattamUribhiruktaM-kutra viharAma iti, tato marusthalAdiSu viharttavyamityuktamupadezaM datvA gato'darzanamitipramukhaM gaNadharasArddhazatakavRttI, atra jinadattasvarUpaM1 devabhadrAcAryasvarUpaM2 jinavallabhasamavAyasvarUpaM ca3 sudRzA paryAlocyamAnamabhinavanATakamivAbhAtIti prAguktaM tadidAnI vyaktIkriyate, tathAhi-bAlaceSTitaM hi prAyaH svamavat bhaviSyadbhAvAvirbhAvakaM bhavati, yataH-"pIUNa pANiaM saravarANa piTTi na diti sihiddiNbhaa| hohI jANa kalAbo nANaM citra erisI buddhii||1||"iti, yathA'timuktakasya zrIvIravineyasya mama naustaratItibAlaceSTaivAtmanastadbhava eva saMsArataNamUcikA, nauzabdena zarIramapi, yataH-"sarIramAhu nAvRtti,jIvo vuccai naavio| saMsAro aNNavo vutto,jaMtaraMti mahesiNo" // 1 // "(7-904*) iti, tathA prakRte pravrajyAdina evodgatakSetratroTanaM tathA gaNinA AkrozaviSayIkRtya rajoharaNAyuddAlane'pi nirbhayatayA prativacodAnaM coTikAmArgaNapurassaraM parAvRtya gRhagamanabhaNanaM cetyAdikaM jinadattaceSTitaM kiM bhAviyugapradhAnabhAvasUcakamuta ( INIOmmaa // 248 // dan Education For Personal and Private Use Only
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 4vizrAme // 249 // jinadattavRttacarcA vaiparItyabhAvasUcakaM cetyAdiparyAlocyamAne prathamapakSo na dakSaH,kSodAkSamaccAta ,tathAhi-tatra tAvadbhaviSyadyugapradhAnabhAvasUcakaM kimudgatakSetratroTanaM kalpyate uta rajoharaNAdyuddAlane'pi yuktaM kRtamiti bhASaNamathavA coTikAmArgaNapurassaraM parAvRtya svagRhagamanaM cetyAdi, yatkiMcidetat , nahi nizAnte spaSTadRSTo'pi kAkasvAmaH AtmanaH karizataparikalpitA rAjyapadavIM sUcayati,tasmAd dvitIyavikalpa eva jyAyAn , tasyaiva vicArakSamatvAt ,tathAhi-udgatakSetratroTanena dharmAkaritasya saGghakSetrasya dezena dharmanAzako bhaviSyAmImi stUcitaM, rajoharaNAyuddAlane'pi yuktaM kRtamiti bhaNanena madIyA dIkSA mamAnyeSAM ca na zreyaskarI bhaviSyatIti sUcitam , Akroze'pi nirbhayatayA prativacodAnena tIrthanirbhatsito'pi nirbhayatayA pratijalpAko bhaviSyAmIti tena mUcitaM, coTikAmArgaNapurassaraM gRha|gamanabhaNanena gRhavAsa evaM mama zreyAnityamUci,evaM prAmANike vicAre kartavyAhe'pi yattadIyairupAdhyAyAdibhiH eSa ityAdi vicArita tadavazyaM tathAvidhabhavitavyatAyogAdeva bodhyaM, tathA kenacidaho sitapaTAH! kapAlikAgrahaNaM kimarthamiti mRduvacasodIrito'pi tvadIyamukhacUraNImAtmano mukhamaNDanArtha cetyAdi niSTurabhASaNena paJjikAdhyayanamAtreNApi kazcitpASANaH kazcinnetyadhunaiva jJAsyate | ityAdi sagarvabhASaNena cAtmano maukharyameva jJApitavAn , na punaH kazcitsatpuruSasvabhAvam , ata eva kharatara iti nAmno'pi hetujinadattamaukhayamevetyagre vakSyate, tathA sammatena somacandrasya lekhaH preSita ityuktvA sAmAnyena jinavallabhapaTTe kazcidupavekSyati, paraM ko'pi na jAnAti amuka iti kathaM saMgatiH ?, kiMca-tadAnIM somacandro vyakto'vyakto vA ?, vyaktazcetkathaM svakIyaM gaNaM gaNAcArya pravrAjanAcArya svakIyasaMghATakAdikaM vA'nApRcchayAvimRzya ca sahasA sarvamapi pratibandhaM parityajya svayaM zrIvIrasya paJcakalyANakavAdI candragacchIyaH san atakita eva devabhadrasakAzAdAcAryAbhUya paralokagatasyApi paTakalyANakavAdinaH kUrcapurIya-|| ||249 // in Education tembon For Personal and Private Use Only
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 4vizrAme // 250 // BIPI | caityavAsino jinavallabhasya paTTadharo jAtaH1, avyaktazced bAlabhAvAdajJAnAdvA?, Adyo'saMbhavI,tadAnImekonacatvAriMzadvarSIya-II devabhadravayaskatvAd , ajJAnAdveti dvitIyo vikalpaH kharatarANAmevAniSTaH, kiMca-ayaM yadi yugapradhAnapadavIyogyaH maripadadAnamAtreNApi|| vRttacarcA svAyattIkatuM zakyazca tarhi nijagaNAcAryaH zrIvarddhamAnAcAryAdibhirnijapada eva kathaM na sthApitaH?, nahi nipuNaH ko'pyetAdRzaM| pAtraratnamanyatra gantuM dadAti, yatnachatairapi punaraprApyatvAditi saMkSepato jinadattacitaH // atha devabhadrAcAryazcaryate sa saMvigno'saMvinovA?,saMvignazcettarhi padakalyANakatrarUpaNAdinA navInamatapravartakatvAt sadhena bahiSkRtasya jinavallabhasya paTTe | nijavineyaprAyaM satIrthyamAcAryAMkRtya tadIyasamudAyasya samarpayediti vA gandhasyApyasaMbhavaH, saMbhave vA saMvignatvasyaivAsaMbhavaH, nahi pravacanadattadRSTiH saMvignaH sAdhuH saMvignapAkSiko vA utsUtramArgamutsarpayet , pratyuta pravacanAhitasya tadIyamArgasyocchedAbhiprAyeNa tadIyasamudAya tathAvidhahitopadezadAnAdinA svanizrayaiva pravartayet , saMvinAnAM tathaivAcArAd , anyathopekSaNAdinA saMsAravRddhilaghutAdayo bahavo doSAH, kiMca-sa devabhadrastadIyasamudAyasya sammato'sammato vA ?, Adye'navadyopadezena tathAvidho vidhisa yamukhenaivaH dharmamArge'vatArayituM zakyaH, kathaM tena nAvatAritaH?,asammatazcetkathaM tacchiSyaH somacandraH sammato jAtaH ityatrAntavRttyA kAcinmahatI vicAraNA kartavyA,nahi prayojanamanuddizya mando'pi pravartate itinyAyAta ,kena prayojanavizeSeNaivaM sAdaraM devabhadrasya pravRttiriti, nanu saMvignaziromaNinA zrIabhayadevamariNA antyasamaye prasannacandrAcArya ekAnte bhaNitaH-yogyo'pi jinavallabhaH caityavAsiziSyatvena gacchAsammatatvAnijapade sthApayituM na zakitaH, paraM bhavadbhireva matpade sthApanIya ityAdiprAguktaprakAreNa zrIabhayadevamUrivacanasyaiva pramANIkaraNamatra prayojana,tatra kA vicAraNeti ced aho atraiva mahatyA vicAraNAyAH saccAt ,tathAhi // 25 // For Personand Private Use Only
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 4 vizrAme // 251 // yastu kharatareNa saMgatighaTanAtha karNajApaH kalpitaH, sa ca rabvayA karNasaMdhAnakalpo'kiJcitkara eva, na vidvatparSadyavyaktazabdenApi vaktavyaH, tatra yuktiryathA - zrI abhayadevasUriNA ekAnte prasannacandro bhaNitastena ca devabhadrAcArya ityAdi tatsarvaM kozapAnapratyAyanIyam etadviSaye'parasya sAkSikasyAbhAvAdivyakaraNenaiva pratyayaH samutpAdanIyaH atha kiMcitsAkSikAbhAve'pi vizvasanIyaM bhaved yadi yuktisaMgataM syAt, tacca yuktyA vicAryamANamAlajAlakalpaM, vicAraNA tvevaM yadi caityavAsiziSyatvena hetunA sUribhiH svahastena sthApito gacchasammato na syAttarhi tathAtve satyeva tadvacanena prasannacandrasthApito gacchasammataH kathaM syAt, kiMca paramparayA zrI abhayadevasUrivacanodbhAvanamakiJcitkarameva, yato yathA jinavallabhasUripaTTadharaH kRtaH tathA sUrivacanamantareNApi sUripaTTadharaH kriyatAM, devabhadrasyobhayatrApi sAmarthyAt kiMca- jinavallabhasyAcAryapadamantareNa kiM nyUnaM ko gaNAdhAraH ko'pyAtmIyo | nAsIdutAcAryapadamantareNa tasya cAritraguNA hIyante athavA yogyataiva kAcittasya tAdRzI yenAvazyamasyAcAryapadaM karttavyameva utAsmAdevAgrato'pyAcArya padapravRttiryenAsatyapi samavAye rahasyAcAryapadasthApanAyai sUribhirAjJA dattA ?, nAdyaH, gaNAdhArasya varddhamAnAcAryasya svahastenaiva kRtatvAt, na dvitIyaH, AcAryapadamantareNApi biziSTacAritraguNAnAmupalabdheH pratItatvAt na tRtIyaH, sUribhireva tatpadasthApanAyAH kartavyatA''patteH, ekasminnapi yogyAnAmanekeSAmapi sUripada saMbhavAt kathamanyathA zrIjinezvarasUriNaiva jina candrAbhayadevAvAcAryapade nivezitau ?, athaivamapi saGghasammatyA varttuM na zakyata iticettatra saMghasammatyabhAve nidAnaM kiM caityavAsiziSyatvamanyadvA ?, Adye digbandhAdinA tadapAkaraNasya sukaratvAd, evamapyasammatau kathaM prasannacandra sthApitaH sammato bhavi vyatIti sUrervicAraNA kiM nAsIt 1, matpaTTe'yaM sthApanIya ityekAnte bhaNitam, atha vicAraNA AsIdeva, parametAdRza evAyama For Personal and Private Use Only jinavalabhAcAryatvacarcA // 251 //
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 4vizrAme // 252 // vagato yannAyaM sAmAnyapuruSaH, kiMtu mahApuruSaH,svayameva caityavAsisamavAyameva khAyattIkRtya pravacanaprabhAvako bhaviSyatIti cet tarhi || jinavallasvayameva tasyAcAryapadaM davA kathaM na visarjitaH ?, tatra saMghasammateraprayojakatvAta ,kiMca-saMghAsammatau caityavAsiziSyatvamevoddhA bhAcAryatva carcA | vitaM tattu kharatarasya vaktumapi na yuktaM, yatazcaityavAsina eva zrIvarddhamAnamUreH zrIudyotanamraripaTTadharatvaM taireva bhaNyate,athAnyatkizci-|| kAraNamitivikalpazcettarhi tadvAcyamavAcyaM vA ?, vAcyaM ceducyatAM, vaktuM na zakyate iti cettarhi avAcyasya mastake kiM zRGgaM niga-| cchati ? yadavAcyAdvAcyaM bhinnamiti bhaNitvA'pi vaktuM na zakyate iti bhaNyate, tasmAdavAcyameva vaktavyaM, tacca kAraNaM tadeva saMbhAvyaM yena zrIabhayadevasaribhiH ziSyatvenApi pratipattuM na zakitaH, kathaM paTTadharatveneti, kiMca-paTTadharo'pi sa evocyate yastadIyasamudAyAdhipatiH syAt , nahi bhinnasamudAyAdhipatIbhya pravarttamAnastatpaTTadharaH saMbhavati, loke'pi nRpAdipu tathaiva darzanAt , kiMcasamudAyapratibandhAbhAve'nyato'pi kutazcidAcAryapadamAdAya yathA zrIabhayadevamUripaddharatvamAtmanaH khyApayati tathA gautamAdInAmeva kimiti na pUtkurute ?, samudAyaprativandhAbhAvasyobhayatrApi taulyAta , kiMca-niyatayogyatAM saMvidatA mUriNA yathA prasannaca. ndra ekAnte bhaNitaH tathA nijapadasthApitaH zrIvarddhamAnAcArya eva bhaNituM yuktaH, yato'saMbhAvyamapi sthUladhIbhiH saMbhAvyate tatpadAdhikAritvAd ,yo yatpadAdhikArI so'nyamapi tatpadAdhikAriNaM kartusamartho bhavati, na punaH prasannacandraH,maripadAnadhikAritvAd , evaM ca sati devabhadro dUratara eva, yataH 'svayaM daridro na paramIzvarIkartumIzvara' iti sUripaTTadharatvamadhikRtya zrIvarddhamAnAcAryavyatiriktAnAM sarveSAmapi tadrAhityena dAridyAt , kiMca-AstAM prasannacandro'pi, paraM sarvajanasamakSameva kathaM na bhaNitaH ?, rahasi | bhaNane prayojanAbhAvAd , yadi jinavallabho yogyastarhi saMvignasamudAyo na taM parAbhavati, vizeSataH sUrivacanAt , anukUla eva || ||252 // For Personal and Private Use Only
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 4vizrAme // 25 // jinavallabhavRttAdi cacA | syAt na vA ?, so'pi taM saMvinasamudAyamiti, ayogyazcedalaM rahaH karNajApena, nApi caturthaH, nahi jinavallabhena kasyApyAcArya| padaM datta, nApyamukasya deyamityanujJAtamapi, kiMtu svayameva stanikamatAkarSakanarasiMhopAdhyAyavat kenApyantarvRpayA tuSTividhinA deva| bhadrasakAzAdAcAryAbhUya viMzatidinAdhika mAmatrayaM jIvitavAn , atastasyAcAryapadaM kAzakusumamiva niSphalameva saMjaje, ityAdivicAraNayA jinavallabhasyAcAryapadaM na zrIabhayadevamUrivacasA, na vA tathAbhUtaH kasyApi paTTadharaH, kiMtu candraprabhAcAryAdivanmatAka pakaH, kiMca-karNajApakalpanAsthAne zrIabhayadevamUribhizcitrakUTIyasaMghasya jJApitaM yadeSa mayA tathAvidhayogyatAyA abhAvAdanaGgIkRtaH tatra samAgataH SaSThaM kalyANakaM vyavasthApayan tiraskaraNIya ityeva vicAraNA jyAyasI caturacetazcamatkaroti,liGgAlliGgino jJAnami|ti vacanAt ,tatsadbhAve liGgasyApi sadbhAvAt , kathamanyathA caNDikAmaThe sthito'pi saGghabAhyaH kRtaH, kharatarakalpanA tu karNajApaviSayiNI kozapAnapratyAyanIyA svagRha eva praNigadyamAnApi na hayA, kiMca-zrIabhayadevamUripAzcitrakUTe gatastata Arabhya na mUremilito navA tadAjJA mAgitA na vA saMdezakamapi preSitavAnityapi liGgaM sphuTameva, tasmAtkarNajApajalpAko devabhadro lobhena mRSAbhApI na saMvigna iti devabhadrazcazcitaH 2 / atha jinavallabhasthApitaH samudAyazcaryate, tathAhi-sa samudAyaH kiM dharmAnuraktaH uta svamatAnuraktaH, Adyazcetsa eva tAvaditthaM praSTavyaH-nanu bho jinavallabhe paralokaM gate tIrthamAcAryakaM nirAcAryakaM vA ?,sAcA| yakaM cettarhi paJcakalyANavAdyAcAryanizritaM tIrtha tavyatiriktaM cAtIrtha svata eva siddha,paryAlocya tIrthamevAdriyatAmalamatIrtha krItAcAryanizrayA pravartanena ?, nirAcAryakaM ceti dvitIyaH pakSazcettarhi kiM jinavallabhasya jinadattasya cAcAryapadadAyakadevabhadrAcAryasya / mudhA prazaMsanAdiktezena ?, kiMca-devabhadrasya paJcakalyANakavAdinaH sakAzAdAcAryapadopAdAnamapi na yuktaM, paTkalyANakavAdimatena IMRAPahmAIIANRAILBUMHRIRA // 253 // Iain Education Interno For Personal and Private Use Only
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________ jinavallabhavRttAdi zrIpravacanaparIkSA 4vizrAme // 254 // WHERamni m atiindHITRAImmitalia Realllllam Kumanittilitithou PRIMEHINDISHISHNASHISHMAHILIAMARPATRAINISIWANILIMSHIOPHIRAIL | tasya tIrthavAhyatvAt , kiMca-jinavallabhe paralokaM gate yena kenacidAcAryeNa yaH kazcidanirdiSTanAmA AcAryAMkRtya samarpitastadapa-| patyatAM bhajeta tarhi jagadyavasthA vilupyeta, sarveSAmapi sarvApatyatvApacyA nirapatyatvaM kasyApi na syAditi prAk pradarzitamatrApyavagantavyaM, tathA ca sthApyasthApakagrAhakANAM somacandradevabhadravidhisaGghAnAM trayANAmapyupahAsyahetutvena laghutavetikRtvA yadi |vidhisayo dharmAnurakto'bhaviSyattarhi jinavallabhe paralokaMgate suvihitAnyagacchAzrayaNamakariSyat ,kiMca-AstAmetAdRg kumataM,samyagamArgasaMbandhinyapyAcArya vyucchinne suvihitagacchAcAryAzrayaNaM jinAjJA,yadAgamaH-"paMcahi ThANehiM kappati niggaMthINa vA niggaMdhINa vA |gAmANugAmaM duiJjittae,taMjahA-nANayAe desaNaTTayAe carittaTTayAe AyariauvajjhAe se visuMbhejA AyariauvajjhAyANa vA bahiA veAvaJcakaraNayAe"tti / zrIsthAnAGge(413) etadvRttyekadezo yathA tathA-'AyariyauvajjhAe'tti samAhAradvandvastadAcAryopAdhyAyaM vA se-tasya mikSoH vimuMbheja ti viSvak-zarIrAt pRthagbhaveta-jAyeta,mriyetetyarthaH, tatastatra gacche'nyasyAcAryAdarabhAvAt gaNAntarAzrayaNArthamityAdi sthAnAGgavRttI,na punaranyagacchIyo yaH kazcidyena kenApi vidhinA AcArya kArayitvopAdAya ca tannizrayA pravartana jinAjJA, tasmAtsa jinavallabhasamudAyo na dharmAnuraktaH,kiMtu svamatAnuraktaH,parametaccitraM yat kharataramate krItamantareNa yugapradhAna eva na syAt , takathamiti ceducyate,prathamato jinavallabhaH paJcadrammazatyA krItaH,jinadattastu AcAryapadasaMyukta eva devabhadrasakAzAn krItaH,naca krItatvaM teSAM mate trapAkaram,adyayAvattathaiva pravRtteravizrAnteH,tathA devabhadrasyApi caritraM citrakRd yat zrIabhayadevamUripaTTadharaH karNajApakalpanayA'pi jinavallabhaH sUrIkRtaH,tasminnapi paralokaM gate yadi jinavallabhapaTTe'para AcAryona sthApyate tadA kA bhaktiritimiSodbhAvanenAtmI| yasatIyaM somacandramAcA kRtya vikrItavAn ,jinadattasyApi caritramatIvAcayakRd yannAmamAtreNa svayaM puruSaH sanmArgapatito'pyAcA PalIE HISTMETHIRHI SINHINTrilim mandationalll HAHAmalliamsuralunam WHICHHAHIRamaAILAHAPARI YAR ||254|| Iain Education Interno For Personal and Private Use Only www. byorg
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravavanaparIkSA 4 vizrAme // 255 // yIMbhUya gotrAntare kanyeva devabhadreNa dIyamAnaH paragRhamaNDanaM jAtaH, paragRhamaNDa natvaM cAsya pratijJApUrvakameva, yato devabhadrAcAryeNaikAnte | bhaNitaH paNDitasomacandragaNiryadutAsmin dine yuSmadIyaM padasthApanAlayaM paribhAvitamasti pazcAt somacandreNoktaM- yayuSmAkaM sammataM tadyuktaM, paraM yadyasmin lagne sthApayiSyate tadA na cirAya jIvitaM bhaviSyati, paNNAM dinAnAmupari zanaizvaravAre yallanaM bha|viSyati tatropaviSTAnAmasmAkaM caturdikSu viharatAM caturvidhaH zramagasaGghaH zrIjinavallabhasUrivacanena prabhUto bhaviSyati ciraMjIvi | tvaM ce' tyAdi jinadattena pratyapAdi, na punacaityavAsyAdikusaGgaM parityajya saMvigrabhAvito bhaviSyati, na cAsmAdIyagurUNAM zrIjinezvara| sUrizrIabhayadevasUriprabhRtInAM vacanena bhUyAn jano bhaviSyatItyAdi, kiMca bahavazca tatpade sthAtuM lambakarNA gauravarNAH zrIpa|rNaparNAkSAH sAkSAdiva makaradhvajA gurjaratrA saMyatAH abhyudyatAH Asan, paraM yogyatAM gurava eva vidantItyAdihIlanAvAkyairvarNitA ye saMyatAste saMvinA asaMvinA vA ?, nAdyaH, saMvidhAnAM tathAvidhahIlanAsthAne milanasyApyasaMbhavAt milane prayojanAbhAvAt | SaTkalyANakavAdipadAbhilASAsaMbhavAcca, kiMca-lambakarNA ityAdi vacanaM bhANDaceSTitavacanavadanAryavacanameva, saMvineSu prayujyamAnamanantasaMsAritAhetuH, kiMca-saMyatAH kiM kUrccapurIyAH candragacchIyA vA ?, nAdyaH, jinavallabhenAmukasya pravrajyA daneti vArtAgandhasyApyananubhUteH, ata eva jinavallabhakAle vidhisaMgho dvividhastrividho vetyagre vakSyate, cAturvidhyaM tu jinadattAdevetiprasaGgato bodhyam, atha candragacchIyA iti vikalpe vicAryamANe devabhadrAcArya saMbandhina eva saMbhavanti, na punarabhayadevapaTTadharazrIvarddhamAnAcAryaprabhRtisaMbandhinaH, teSAM tatra prayojanAbhAvAt, ye tu devabhadrasaMbandhinaste jJAtavyatikarAH saGghapUjAdyarthameva milanti, kathaM | te padapralipsavaH syuH ?, nahi loke'pyudvAhotsavodyatA varapakSIyAH suhRdo'pi vara iva kanyAM samIhamAnAH kenApi dRSTAH zrutA vA?, Jain Educationa International For Personal and Private Use Only jinavallabhavRttAdicarcA // 255 // .
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 4vizrAme // 256 // | utkarSato'pi mudrAdyalaGkArAbhilASiNaH, tathA saMyatA api te vastrakambalAghabhilASiNo'vagantavyAH,tasmAdvastpadalipsava ityAdi- jinakallavacanAni devatAyattAnAM pralApajhaSaNakalpAnIti, nahi kautukotsukA gadyagiro geyaratikAH saMbhRya militA bAlakA api sarve rajaHpa bhavRttAdi carcA baNi rAjyapralipsavo bhavantItyevaM sudRzA samIkSyamANA jinadattakathA bindusaMyuktAdyavarNA tadbhaktAnAM kaNThapIThe sadA tiSThatu,tasmAyathoktajanakajananIsaMbhUto yathoktapravajyAdinakSetratroTanAdiceSTAkaH kaNavRttivadavAptakizcidvidyAko yathoktacApalyamaukharyAdiguNagaNAlamataH soma candro vidhisaGghazcetyubhAbhyAmapi saMbhUyAntavRttyA paryAlocya ca kiMcinmanaHsaMtuSTiniSpAdanapurassaraM saMketitena devabhadrAcAryeNa citrakUTe gatvA zrIabhayadevaripaTTe jinavallabhavajinavallabhapaTTe somacandro jinadattanAmnA saMsthApya samarpitaH, anyathA nAmnA'pyajJAtaH somacandraH sUrIkRtya samapitaH yugapatsamastasya jinavallabhasamudAyasya sammataH kathaM bhavedityetAva-|| nmAnaM jinadattacaritraM vicAraNIyaM, zeSaM tu saMgatighaTanAya ghaTitamapyuktayuktyA vighaTata evetikRtvA'pakarNanIyameveti bhAvArtha iti gAthArthaH / / 9 / / athoktaM sUtrata eva sUcayannAha gaNaharasaDDhasayassA vittIe vaNNio ajinndtto| sammaM viAraNina vaNNayavajaM jahA jAyaM // 10 // __ gaNadharasAIzatasya jinadattakRtasya vRttau jinadatto varNitaH tatreti gamyaM, tadvRttau varNakavarja-yugapradhAno'yamityAdi yadapukavacanaM tanmukyA samyanicAraNIyaM 'yathA jAtaM' yathA saMvRttaM tattathA vicAraNIyamiti gAthArthaH // 10 // atha varNakasya varjanaM kathamityAhavapaNayavayaNaM loAbhANayaNAeNa pAya phaaddi| jaha niyamAyaraM ko DAiNivAitti loutti // 12|| Jain Education internation For Personal and Private Use Only www. byorg
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 4 vizrAme // 257 // varNakavacanaM lokAbhANakanyAyena prAyaH pathapatitaM, prAyo - bAhulyaM, tadrUpo yaH panthAH - mArgaH tatra patitaM tadAzritaM, lokA| bhANakamAha - ' jahe 'tyAdi, yathA 'nijakamAtaraM' nijajananIM prati DAkinIvAdI-madIyA mAtA DAkinIritivaktuM zIlamasyeti DA - kinIvAdI ko'pi na syAditi lokoktiH, lokAbhANakanyAyenAbhyupagatasya guroravarNavAdI na syAt, kiMtu tadvipakSaM varNavAdameva kurute tena varNakavacanaM kiMcitkadAcitkvApi satyaM syAt, prAyo'satyamevetikRtvA karNakavarja bhaNitamiti gAthArthaH // 11 // atha jinadattavarNanaM prAyo'satyamevetyatrodAhAraNamAha jiNa seharacaMdappahanarasiMhappamuhavaNNayAharaNaM / kiMcivi sammaM saMbaMdhasaMgayaM taMpi no savaM ||12|| jina zekharo - jinavallabhasatIrthyaH candraprabhaH - paurNimIyakamatAkarSaka zradraprabhAcAryaH narasiMho- narasiMhanAmopAdhyAyaH stanikamatAkarSakaH tato dvaMdvastatpramukhANAM tadAdInAm AdizabdAtpAzacandraparyantAH sarve'pi grAhyAH, teSAM varNanaM tadevodAharaNamatra bodhyam, ayaM bhAvaH - jinazekharAda yastadabhyupagantRbhirmahatA prabandhena varNitAstadatiriktaizva tiraskRtAH tatra kiMcitsaMbandhasaMgataM jananIjanakAdisaMbandhamAtrasUcakaM samyag satyaM, tadapi saMbandhasaMgatamapi na sarva, kiMtu prAyo'lpamevetigAthArthaH / / 12 / / athobhayasa|mmatavarNanodAharaNamAha Jain Educationa International nikAsio gaheuM galaMmi jiNaseharotti kharayarayA / ruholiA ya ahinavagoamasAmitti paDivaNNA || 13 || jinazekharo gale gRhItvA niSkAzita iti kharatarAH, yaduktaM - " aparadine jinazekhareNa sAdhuviSaye kiMcitkalahAdikamayuktaM kRtaM, tato devabhadrAcAryeNa gale gRhItvA niSkAzita ityAdi yAvadeSa durAtmA na bhavatAM sukhAvaho bhaviSyati, pAmanoSTrasyeva tasya bahi For Personal and Private Use Only jinavallabhajinadattavicAraNA // 257 // ww.jainelibrary.org
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 4vizrAme 258 // jinavallabhajinadattavicAraNA HAITHILLSHISHIRAININLAI witleminimaliNTS ILPAIma NTIMATERIANIPATHIMImm n dis | niSkAzanameva zreya ityAdiprakAreNa tiraskRtaH, rudrapallIyAstu nijaprakaraNaprazastyAdAvabhinavagautamasvAmIti pratipannAH,tatra vicAraNIyaM-kiM varNanaM pramANIkriyate ?, niSkAzakasyAbhyupaganturvetyAdi vicAraNAyAM yattIrthasammataM tadeva satyamitigAthArthaH // 13 // | athaivamapyuktaM varNanaM kathaM kena dRSTAntenetyAhajaha siMha niapiaraM vaNijaMtaM munniamiapmuhaa| nianiapiaraM gayaghaDavidArayaM vaNayaMti muhA // 14 // yathA nijapitaraM varNayanta siMha zrutvA mRgapramukhA nijanijapitaraM gajaghaTAvidArakaM mudhA varNayanti,mRgAdayaH zvApadA jAnantinijapitA itthameva vaya'te, tena yathA siMhena nijapitA varNyate tathA'smAbhirapi nijajanako varNyate, tatra siMhena varNana satyaM, zeSamasatyamitigAthArthaH // 14 // atha prakArAntareNa dRSTAntamAha ahavA sAsaNamUrti pAsia pAsaMtakumaivaggaMpi / titthaaNugaraNamittaM tabhattA vaNayaMti muhA // 15 / / athavA 'zAsanamUriM' jainapravacanAdhipati sUrimarthAt stutivandanapUjanAdipUjyakriyAviSayIkriyamANaM dRSTvA 'pAzAntakumativargamapi' pAzacandraparyaMtakupAkSikavarga tadbhaktAH digambarAdipAzacandraparyatAnAM bhaktA varNayanti, kathaM ?-tIrthAnukaraNamAtraM yathA syAttatheti kriyAvizeSaNaM, yathA tIrthe pratikramaNAdikriyANAM yAni nAmAni tAni tAni nAmAni nijamativikalpitakriyANAmapi sUryamarIci-| tApopataptacakSubhirmarumarIcikAyAM jalasaMjJAmiva vadanti, tathA sAdhusAdhvIzrAvakazrAvikAdisaMjJA tathA teSAM bhaktiH sAdharmikavAtsalyamityAdi tIrthAnukaraNameva, tacca mudhA-vyarthameva, vastutastathAsvarUpAbhAvAt , nahi zuktizakale rajatajJAnAttaddhiyA pravartamAno'pi rajatalAbhavAniti dRSTAntena tIrthAnukAriNo'pi kupakSAstIrthapratipakSAH, teSAM tadbhaktaiH kriyamANaM varNanamakizcitkarameveti MIRIRA L HalInIndilim milfalamandal IMPRAMINAUman INIBAPURI BHARTIMILAINI | // 258 / / For Persona Pivy
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 4 vizrAme // 259 // | gAthArthaH || 15 || atha sarvamapi varNanaM nAsatyamityAha - pAogahaNA evaM sacamasacA ya aNuharA sesA / jaha jiNasAsaNamegaM sabaM sesA asacA ya // 15 // 'vaNavaNaM' ti gAthAyAM prAyograhaNAt - prAyaH zabdopAdAnAdekaM satyaM yasyAnukAro vidhIyate tatsatyaM tattu ekameva bhavati, | zeSA anukAravidhAyina ete tIrthavarttinaH sAdhyAdaya itthaM kurvantyato'smAbhirapItyameva vidheyamityevaMrUpeNa rAjaceSTAvidhAyino naTA ivAsatyAH, varNanIyaguNAnAzrayA ityarthaH, tatra dRSTAntamAha- ' jahe 'tyAdi, yathA jainazAsanamekameva mokSamArgatayA satyaM, zeSAH sarve'pi sugatAdayo'satyA eva, mokSArthamapi nijamativikalpitakriyA vidhAyino'sarvajJamUlA akiJcitkarA, itigAthArthaH / / 16 / / atha 'nikkAsiu'tti trayodazagAthAyAM varNakavacanamakiJcitkaratayA darzitaM yacca tIrthasammataM tatsamyagityapyuktaM tena tIrthasammataM yajji| navallabhaviSayaM tadAha jiNavallaho a evaM guruNA catto na keNavaMgikao / appabio bahu bhamio kaijaNaasubhANa udaeNaM // 17 // evaM jinazekharAdidRSTAntena, jinavallabho'pItigamyaM, so'pi guruNA tyaktaH, SaTkalyANakaprarUpaNAdikaM kiJcinimittamAsAdya caityavAsijinezvarasUriNA niSkAzito na kenApyaGgIkRtaH, ahaM caityavAsaM tyakSyAmIti vAGmAtramudbhAvya zrI abhayadevasU risamIpaM gataH tenApi parIkSayA'nucito'yamiti jJAtvA nAbhyupagataH paraM lokAnuvRtyA tvaM zobhanAM kriyAM kuru pazvAdyathAvasaraM jJAsyate ityuktvA pratyuttaritaH so'pi dhaurthyAd guruvacanaM pramANamiti vacanamuktvA citrakUTAdau gataH, kiMlakSaNaH - AtmadvitIyaH, eko | jina zekharo'parazvAtmeti dvisthAnakena 'bahu bhrAntaH' bahukAlaM bahukSetraM ca bhrAntaH- paryaTitaH, 'katijanAzubhAnAmudayena' katipayajanA For Personal and Private Use Only jinavallabhajinadattavicAraNA // 259 //
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 4 vizrAme 260 // nAM yAnyazubhAni karmANi teSAM karmmaNAmudayena, prAgjanmasaMbandhikliSTakarmodayamantareNotsUtra bhApyupadezaviSayo na bhavatIti gAthArthaH ||17|| atha tena bhramatA kiM vihitamityAha - te kao vihisaMgho appavio sAvao a tibiho vA / niravace paralogaM gayaMmi jA dunni varisAI || 18 || tena - jinavallabhena nAmnA vidhisaGghaH kRtaH svavaco niyaMtrita katipayajanasamudAyo vidhisaGghanAmnA vyavasthApitaH, saca | saGghaH kIdRza: ? - ' AtmadvitIyaH zrAvakaH' Atmaiva dvitIyoH yatra sa zrAvakaH - zrAvakajAtIyaH, sAdhu zrAvakalakSaNo dvividhaH saGva ityarthaH, sAdhAraNapramukhAH zrAvakA anena svAyattIkRtA itigaNadhara sArddhazatake'bhihitAH paraM zrAvikA noktA, sAdhvyazva | dIkSitA eva nAsan, tAtha dUre AstAM sAdhurapi kazcinna dIkSitaH, athavA trividhaH, kAzcana zrAvikAH zrAvakAyattAH saMbhAvyamAnA api itikRtvA trividha ityarthaH, 'nirapatye' apatyarahite paralokaM gate jinavallabhe dve varSe yAvad gate, varSadvayaM yAvatsAdhurahita eva vidhisaGgha AsIditigAthArthaH ||18|| athaivaMvidhena saGghana kiM kRtamityAha teNa paloaMteNaM lahio ego a somacaMdamuNI / aNNuSNaM vayabaMdhaM kAUNaM kArio sUrI ||19|| tena saGghena 'pralokayatA' asmatsamudAyo niHsvAmiko'taH kazcitsvAmI karttavya iti dhiyA pratyahamanveSayatA varSadvaye'tikrAnte ekaH somacandranAmA munirlabdhaH, anyo'nyaM vacobandhaM vratabandhaM vA kRtvA rahovRcyA svasvAbhirucyA ekIbhUya tena saGghena sUriH | kAritaH, tasya ca nAma jinadattasUriritikRtamitigAthArthaH ||19|| atha jinavallabhajinadattayorAcAryapada vidhiH gaNadharasArddhazatakAdupalabhyAnaH kIdRza iti jJApayannAha - Jain Educationa Internatio For Personal and Private Use Only jinavallabha jinadattavicAraNA // 260 //
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravaparIkSA 4 vizrAme // 261 // jiNavallaha jiNadattAyari apayaM jAragagbhasAritvaM / sImaMtasamaM putthayalihaNaM ko kuNai tassAvi ? ||20|| jinavallabhajinadattayorAcAryapadaM jAragarbhasadRkSaM, tasyApi paTTasya sImantasamaM pustakalikhanaM- gaNadharasArddhazatakAdigrantharacanayA | pustake likhane kaH karoti ?, na ko'pi karotItyarthaH yattu kharatareNa kRtaM tatsAnvarthanAmatvAdyuktamevetyakSarArthaH / bhAvArthasvayaM - caitya - | vAsiziSyatvena na gacchasammato bhaviSyatItikRtvA zrIabhayadevasUriNA nAcAryapadaM dattam, antyasamaye prasannacandrAcAryasyoktaMyanmatpaTTe jinavallabhaH sthApyastenApyantyasamaye devabhadrAcArya:, tena ca jinavallabha kRtasamudAyasAkSikaM citrakUTe gatvA''cAryapadaM kRtaM, zrI abhayadevasUriNA ca svapaTTe zrIvarddhamAnAcAryaH sthApita ityAdi jinavallabhapadasthApanasvarUpaM gaNadhara sArddhazatake likhitaM, tacca prAgU tatsaMbandhavyatikare'traiva darzitam, evaM jinadattasyApi vyatikaraH prAg pradarzito bodhyaH, evaM tayoH padaM vicAryamANaM | jAragarbha ivApannaM, jAragarbhasya ca sImantakaraNaM na kenApi zrutaM dRSTaM vA ?, tadvadetAdRzo vyatikaraH pustake lekhanAnarho'pi kharatare| NAvimRzya likhitaH, nahyevaMvidhavyatikaraH padasya dAturanujJAtuH upAdAturvA gauravakaraH, kiMtu mahAlajjAkaraH, nacaivaM tadIyasamudAyasyApi gauravamiti sUkSmaghiyA pryaalocymitigaathaarthH| 20|| atha jAragarbhasAdRzyajJApanAya dizamAha - pavajA uTTAvaNuvahaNasuNNovi ciinivAsIvi / siddhaMtapAragAmI sUrIvi vigoyaNuttIe // 21 // jinavallabhastAvat krItakRto'pi caityavAsyapi pravrajyopasthAnopadhAnazUnyaH, nahi jinavallabhena kasyApi saMvigrasya pArzve pravrajyA gRhItA, tadabhAvAcca na kenApyupasthApitaH, upasthApanA'bhAvAnnopadhAnamapi, AvazyakAdizrutArAdhanatapo vizeSayogAnuSThAnAdyapi na jAtam, | etaiH zUnyo-rahitaH siddhAntapAragAmI saMvigrazrI abhayadevasUripArzve saMpannaH, tathAbhUto'pi rahaH karNajApaparamparayA sUrirapi, so'pi Jain Educationa International For Personal and Private Use Only zrI abhayasUryAdibhiH saMbandhaghaTanA / / 261 // ww.jainelibrary.org
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIprava- |zrIabhayadevamaripaTTe zrIvarddhamAnAcArya vidyamAne'pi,tadIyasamavAyenAnabhyupagato'pi,sadhena bahiSkRto'pi ekAkI bhramannapi zrIa-IVzrIabhayacanaparIkSAbhayadevamaripaTTadhara ityAdi vigopanayuktyA zAstraM likhitaM kharataramantareNa ko gaIbhIkSIrapAyI pratyetIti gaathaarthH||21|| atha pra sUryAdimiH kArAntareNApi digdarzanaM gAthAdazakena cikIrSuH prathamagAthAmAha sNbndh||262|| ghaTanA jAva disAbaMdheNaM na kao sIso sahatthavAseNa | tAva na maMDalibhogovi hoi kaha hoi paTTadharo? // 22 // yAvatsvahastavAsena-nijahastavAsanikSepeNa hetubhUtena digbandhena ziSyaH kRto na syAt , digbandhastvevaM-kauTiko gaNo vairI zAkhA cAndraM kulamamukanAmA bhaTTArako'muka AcAryo'mukazyopAdhyAyo'mukA pravartinI cetyAyevaMvidhena digbaMdhena ziSyaH kRto na | bhavet tAvat maNDalIsaMbhogo'pi na bhavati-sUtrAdisaptamaNDalIsaMbhogo na syAt , saptamaNDalyastvevaM-"sutte atthe bhoaNa kAle | | Avassae a sjjhaae| saMthAraevidha tahA satteA maMDalI huMti // 1 // " tarhi paTTadharaH kathaM bhavet , maNDalIsaMbhogAbhAve paTTadharatvaM |durApameveti gAthArthaH // 22 // atha vyatireke granthasammatimAha bhinnadisAbaMdheNaM na haMti saMbhogasIsamAINi ThANaMge caubhaMgI gaNasaMThiimAivittIe // 23 // minadigbandhena-gacchAntarIyadigbandhakaraNena nijagacchasaMbandhimaNDalIsaMbhogaziSyAdIni, AdizabdAnijapadasthApanAni grAhyANi, tAni na bhavanti, anyathA digbandhasya vaiyApatteH, etacca sthAnAGge caturthasthAnake caturbhaGgayAM gaNasaMsthityAdivRttau | bhaNitamityadhyAhArya, tathAhi-"cattAri purisajAyA paM0, taM0-dhammasaMThiI jahAti nAmamege no gaNasaMThiI, gaNasaMThiI jahAti nA // 262 // mamege no dhammasaMThiI" ityAdi zrIsthAnAGge,tadvRttiryathA-dharma tyajatyeko jinAjJArUpaM,na gaNasaMsthiti-svaganchasatkAM maryAdAm ,iha | JainEducationair For Personal and Private Use Only www.n yong
Page #297
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravaparIkSA 4 vizrAme // 263 // | kaizvidAcAryaistIrthakarAnupadezena saMsthitiH kRtA yathA - nAsmAbhirmahAkalpAdyatizaya zrutamanyagaNa satkAya deyamiti, evaM ca yo'nya| gaNasatkAya na taddadAti sa dharmaM tyajati, na gaNasthiti, jinAjJAnanupAlanAt, tIrthakaropadezo hyevaM sarvebhyo yogyebhyaH zrutaM dAtavyamiti prathamaH, yastu dadAti sa dvitIyaH, yastvayogyebhyastaddadAti sa tRtIyaH, yastu zrutAvyavacchedasamarthasya paraziSyasya svakI - yadigbandhaM kRtvA zrutaM dadAti tena na dharmo nApi gaNasaMsthitistyakteti" zrIsthAnAGgavRttAviti gAthArthaH ||23|| atha gacchA| ntarIyadigbandhena ziSyAdivyavahAro na syAt tatkathamiti jJApanAya gAthAmAha teNaM pajjosavaNAkappaMmi thirAvalIi bhaNiAI / sAhAkulapamuhAI nAmehiM neva dIsaMti || 24 // yena kAraNena gacchAntarIyadigbandhenAtmIyasaMbandhi ziSyAdi na syAt tenaiva kAraNena paryuSaNAkalpe sthavirAvalyAM zAkhAkulapramukhAni | bhaNitAni yAni tAni nAmabhiH - yathoktAbhidhAnairna dRzyante, ayaM bhAvaH - jinavallabhavat saMtAnarahitA ye paralokaM gatAstatkRta| digbandhAdivikalAstatsaMtAnA bhavituM nArhantyato vyucchinnasaMtAnAste'bhUvan tataH kathaM teSAM nAmabhiste labhyante 1, na punaH sAkSAda dRzyanta itigAthArthaH ||24|| atha prakRte yojayati jiNadattadisAbaMdho na kao jiNavallaheNa tassAvi / na kao'bhayadeveNaM kaha maNNuNNaMpi saMbaMdho // 25 // 'jinadatta digbandhaH ' jinadattasya somacandrAparamUlakasya digbandhaH jinavallabhena na kRtaH, tasyApi - jitavallabhasyApyabhayadevena zrI abhayadevasUriNA na kRtaH, evaM ca sati kathamanyo'nyamapi - parasparamapi saMbandhaH - guruziSyabhAvalakSaNaH syAt ?, na kathamapItigAthArthaH ||25|| athoktAnAM trayANAmapi saMbandhAbhAve dRSTAntapurassaramAzvaryamAha Jain Educationa International For Personal and Private Use Only zrIabhayasUryAdibhiH saMbandhaghaTanA // 263 // .
Page #298
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 4vizrAme // 264 // WHATRAPATIENTulsilpaiklin zrIabhayasUryAdibhiH saMbandhaghaTanA imitin AMINAINAARE jaha kIDiaudhANaM saMbaMdho tAriso ataha tesiN| cittaM tadavaJceNaM cariaMjaM tArisaM lihiaM // 26 // yathA kITikopTrayoH saMbandho yAdRza iti gamyaM tAdRzastathA teSAM-zrIabhayadevamUrijinavallabhajinadattAnAM parasparaM saMbandhaH, ayaM bhAvaH-kITikAbhiruSTrena uSTrasya ca kITikAbhiH saMbandho-janyajanakabhAvo na syAt ,nahi bahIbhirapi kITikAbhiruSTra eko'pi janyate, tathA tena tAzcetyAdi dRSTAntaH pratIta eva, 'tadapatyena' jinapatimariprabhRtinA tAdRzaM caritaM-jinavallabhajinadattayoryathAbhUtaM saMbandhamAtraghaTaka caritraM likhitaM taccitram-Azcaryam , anyathA kathamamAdRzairyathAvat jJAyatetigAthArthaH // 26 // atha jinavallabhasyopahAsahetusaubhAgyamAviSkurvannAha niravaJcamayassAviavaccaM jiNavallahassa taM teNaM / louttarasoharagaM vaNijada kittiaM tassa? // 27 // nirapatyamRtasyApi jinavallabhasyApatyaM, cazabdAcatvAriMzadvarSIyAcAryapadopetameva prasUtamitigamyaM, tat tadapatyahetukaM lokottaraM | saubhAgyam , anyasya tadyatiriktasya tAdRzaM na bhavatIti, lokottaramiti saubhAgyavizeSaNaM, 'tasya jinavallabhasya 'kiyt'| kiyanmAnaM varNyate ?, varNitumazakyamityupahAsya, jagatsthitebahirbhUtatvAd, etena kharatarA yadavAdiSu:-asmadIyo gacchaH sAdhiSThAyakastatsatyaM saMpannaM, tathAvidhAdhiSThAyakamantareNa mRtAnAmapyapatyatvAsaMbhavAditigAthArthaH // 27 // atha jinadattasyApyupahAsyAspadatvamAha louttarasohaggaM jiNadattassAvi jeNa niravacco / kAlagao sAvaccojAo jiNavallaho jeNa // 28 // jinadattasyApi lokottaraM saubhAgya yena kAraNena nirapatyaH kAlagato'pi jinavallabho yena jinadattena hetunA sApatyo jAtaH, ThummaN aInfamilthmanle "954 / / JainEducational For Personal and Private Use Only www.n yong
Page #299
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 4vizrAme // 265 // |etadapyasaMbhavi jagadvilakSaNaM saMbhUtamiti, ayaM bhAvaH-'aputrasya gatirnAstIti vacaH zrutvA aho jinavallabho'patyarahito | |jinavallabhamRto vigatibhAga mA bhavatviti tadbhaktyullasitamAnasaH svayaM tadapatyIbhUya jinavallabhaM sugati prApitavAn jinadatta ityupahAsyami-0| jinadatta|tigAthArthaH / / 28 / / atha kharatarasamudAyamAtrasyApi loke hAsyAspadatvaM darzayati vRttacarcA jIvaMtajaNayajaNiAvaccAI haMti esa jagavaTTo / kharayaranAmAvaccaM tu uggakiriaMti vivarIaM // 29 // 'jIvajanakajanitApatyAni' jIvadbhirjanakaijanitAnyapatyAni jIvajanakajanitApatyAni bhavanti eSa jaganmArgo-jagatsthitiH, 'kharataranAmApatyaM tu kharatara iti nAma yasyeti, kharataramAtragrahaNaM, tadrUpaM yadapatyaM tattagrakriyamiti tadIyaM vacastadanusAreNaiva saMbhAvyate ityarthAd bodhyaM 'viparItaM' viparyayahetukaM,mRtajanakajanitamityarthaH,ayaM bhAvaH-saM0 1135 varSe kvacit 1139 varSe divaM gataH zrIabhayadevamUriH, jinavallabhastu saM. 1167 varSe tatpadRdharaH saMpannaH, (tasminneva ca divaM gataH) tato'pi varSadvaye'tikrAnte somacandro jinadattanAmnA''cAryAbhUya tatpaDhe jAtaH, tatazca kharataranAmnA matapravRttiriti mRtajanakAtsamutpannaM kharataranAmakamapatyamityupahAsasthAnaM lokAnAmiti gAthArthaH // 29 // atha jinavallabhajinadattayostathAvidhabhaviSyatAsUcikA ceSTAmAha - sappAkarisiNivijAlAhuggayakhittatoDaNaM paDhama | bhavianvayANuciTThA liMgaM aimuttayAharaNA // 30 // jinavallabhena bAlyAvasthAyAM sarpAkarSiNI vidyA tanmocanI ca TippanakalikhitA prAptA tasyAHbhAviphalaM-marpatulyAnAmanantasaMmArabhAjAM duSTAzayavatAM manujAnAmAkarSaNaM svAyattatAM kariSyati, yA ca sarpamocinI tasyAH phalaM-nirapatya eva paralokaM yAsyatIti sUcitaM, yatastenaiva te mocitA iti likhitamasti, jinadattenodgatakSetraM troTitaM, tatphalaM-samyaktvAkulitasya saGghakSetrasya | // 265|| lireoniuitments sapanaanaANISTMAmaRI B RAR For Person and Private Use Only
Page #300
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 4 vizrAme 8266 // | dezena troTako bhaviSyatIti prAk pradarzitamiti 'bhavitavyatAnuceSTA' bhavitavyatAnusAreNa ceSTA bhavitavyatAnuceSTA liMga-prAguktaphalasUcakam atimuktakodAharaNAd, yathA'timuktakena zrImahAvIraziSyeNAsmAkInA naustaratIti vadatA jale nijapAtraM pravAhitaM, tayA tadbhavamokSagamane liGgaM sUcitamitigAthArthaH // 30 // athAtidezopasaMhAramAha icceaM jiNavallaha jiNadattANaM carittamiha vaccaM / gaNaharasaDDhasauttaM vaNNayavajjaMti taM bhaNiaM ||31 // ityevaM prAguktaprakAreNa jinavallabhajinadattayoH svarUpaM - caritraM gaNadharasArddhazatakoktaM, varNanaM tvayathArthamapi bhavatItikRtvA varNa| kavarjamiha prakaraNe vAcyaM vaktavyaM bhavatIti tadbhaNitamitigAthArthaH ||31|| itigAthAdazakena kharatarapaTTadharaparamparopahAsyaheturiti darzitaM // atha kharataramatAkarSako jinadattAcAryaH kathamityAha jiNadattA uvaNa samudAo ajja jAva acchinno / saMjAo taM paDhamo Ayario nAmajiNadatto ||32|| jinavallabhAdvidhisaGghaHH pravRtto'pi sAdhvInAmnA vikalastrividha evAsIt, jinadattAttu caturvarNaH kiyatkAlAnantaraM sAdhvI| vepArpaNena sAdhvIsaMyukto jAtaH - saMpannaH samavAyo jinavallabhasthApito vidhisaGghanAmneti, evaMvidhaH sannadya yAvadacchinno varttate, tena kAraNena caturvarNAtmIbhUtasya vidhisaMghasya prathamaH- Adya AcAryo nAmnA jinadatto nAmajinadattaH, kharataramatAkarSako jinadattAcArya | iti mUlAcAryaH pradarzita itigAthArthaH // 32 // ityuddiSTayormUlotsUtraprathamAcAryayorvaktavyatA pradarzitA, atha kharataramate nAmnA|mutpattiM darzayannAha - aha cAmuMDia aTTigvarayaranAmAI tiNi jiNadattA / jaha jAyAI taheva ya samAsao muNaha daMsemi // 33 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only kharataranAmatrikaM // 266 //
Page #301
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 4 vizrAme // 267|| 'athe 'ti mUlotsUtraprathamAcAryayorvaktavyatAnantaraM cAmuNDikacauSTrikazca kharataraceti nAmAni ' trINi' trisaMkhyAkAni jinadattAd yathA jAtAni amukavarSe mukahetunA jAtAni tathaiva, nAnyathA, cakAraH pAdapUraNe, zRNuta bho lokAH !, tannAmotpattijijJAsayA zravaNago- | carIkurutAhaM darzayAmItigAthArthaH ||33|| atha prathamaM cAmuNDikanAmna utpattimAha teNeviguttarehiM bArasasayavarisaehiM cAmuMDA / ArAhiA ya teNaM cAmuMDiasannio jAo ||34|| tenaiva - jinadattenaivako tarAdhikadvAdazazatavarSe 1201 nijamatavRddhaye 'cAmuNDA' caNDikA parAbhidhAnA mithyAdRgdevatA vizeSa ArA| dhitA tena hetubhUtena cAmuNDika iti saMjJA - nAma jAtA'syeti cAmuNDikasaMjJito jAtaH - utpannaH, tathAvidhakhyAtimAnityarthaH, | ayaM bhAvaH - citrakUTe yasyA maThe jinavallabho varSArAtraM sthita AsIt, tatraiva sthitvA jinadattena sA ArAdhitA nijamatavRddhaye, yathA AJcalikamatAkarSakeNa narasiMhopAdhyAyena campakadurge mithyAham kAlikA devI nijamatavRddhaye ArAdhitA tathA'yaM cAmuNDikArAdha| nAcAmuNDika iti sAnvarthaM nAma jinadattAdeva pravRttamitigAthArthaH ||34|| atha sArddhagAthAdvayenoSTikanAmna utpattimAha Jain Educationa International aha aNNayA kayAI ruhiraM daTTaNa jiNahare ruTTho / itthINaM pacchittaM dei jiNapUapaDisehaM // 35 // saMghuttibhayapalANI paTTaNao uvAhaNArUDho / patto jAvAlapuraM jaNakahaNe bhaNai vijjAe ||36| loeNaM so bhaNio nAmeNaM uhiutti bianAmaM / tannAmasavaNarusio loehi misimisemANo ||37|| jAo tAmasavayaNo bhaNio loeNa kharayarA payaDI / teNAmarisavaseNaM kharayarasannattipaDivaNNaM ||38|| 'athe'ti prAgvat anyadA- ekadA prastAve jinadattena jinabhavane rudhiraM patitaM dRSTvA ruSTaH san adyaprabhRti strIbhirjinapratimA na For Personal and Private Use Only kharataranAmatrikaM // 267 / Www.jainelibrary.org.
Page #302
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 4 vizrAme // 268|| pUjanIyA, vizeSato mUlapratimetyevamupadezena strIbhyo rudhirapAtaprabhavapAtakasya prAyazcittaM dadAti etadvayatikaramAkarNya saGghana | cintitam - aho pravacanopaghAtako padezenAnenaivaMvidhaH prAyazcittavidhiH kuto'bhyasto ? yadekasyAparAdhe tajAtimAtrasya jinapUjApra| tiSedharUpaM prAyazcittaM dIyate, evaM ca sati dharmAnuSThAnamAtrasyApyucchedApattiH, na hi kimapi dharmAnuSThAnasthAnaM tAdRg yadanAdau | saMsAre'nekairanekazo'nanukUlakriyAbhirna virAdhitaM, tasmAdvirAdhitasthAne tadArAdhanAya pravRtto nodvejayitavyaH, kiMtu yatsthAnaM yena | virAdhitaM bhavetsa eva tatsthAnakavirAdhanAsamutthapAtakaghAtAya punastatraiva pravarttayitavyaH, ata eva pratimA pustakavinAze navIna| kArApaNe zuddhiH prAyazcittadAne bhaNitA, na punastadArAdhanavidheH parAGmukhIkarttavyaH, tasmAt prAtareSa praSTavyo, yadi kadAgrahaM na tyakSyati tadA'mai zikSA dAsyate, ityevaMrUpeNa yA saGghoktiH tasyAH samutthaM yadbhayaM tasmAt tannimittAt 'palANo' ti palAyito,naSTa ityarthaH kIdRzo naSTaH ? - uSTravAhanArUDhaH, pattanAjAbAlapuraM prAptaH, uSTramAruhya svarNagiriM prApta ityarthaH, tatratyajanakathane - kathaM | kena vidhinA zIghrameva bhavAnihAgata iti lokoktau satyAM dravyaliGgibhyaH saMbhAvitopadravaH auSTrikIM vidyAM smRtvA'trAgata iti | pratyuttaraM dattavAn tadAnIM pAnIyapAtrAbhAvena ghaTAcaraNA'pi tanmate prasaGgato bodhyA, tato lokenauSTrikI vidyAvAnaya mauSTrika ityukto'to dvitIya mauSTrikanAmeti sArddhagAthAdvayArthaH / / 35 / / 36 / / atha sArddhagAthayA vRddhavayo'nusAreNa yuktyA kharatara - nAmna utpattimAha- tadanantarokta mauSTrika itinAma tannAma tasya nAmnaH zravaNaM-lokamukhAdAkarNanaM tena hetubhUtena ruSTo - roSaM gataH lokaiH saha "misamisemANo tti krodhajvalanena dedIpyamAnastAmasavacano jAtaH san lokena bhaNitaH - aho'sya kharatarA prakatiriti pazcAttena jinadattenAmarSavazena kharatarasaMjJeti pratipannam ayaM bhAvaH - auSTrika ityukte lokaM prati saroSaM trivalIsamalaGka For Personal and Private Use Only kharatara nAmatrikaM ||268|| .
Page #303
--------------------------------------------------------------------------
________________ AM kharataranAma zrIpravacanaparIkSA 4vizrAme // 269 // Samarpan talalATaH sabAppAruNalocanaH mAM pratItthaM loko brUte iti dvepAmibhRto'sabhyabhASaNAya sphuradoSTaH san tAmasavAg-mAM prati nopalakSadhvamityAdirUpeNa bhayotpAdanapurassaramAkrozadAtA jAto'bhUt , pazcAllokena bhaNitam-aho kharatarA prakRtirasya, maukhayaM / ca jinadattasya svabhAvasiddhaM gaNadharasAIzatakavRttAvapyupalabhyate,kathamanyathA mRdubhASayA pRSTo'pi kApalikA tvadIyamukhacUraNArthamityAdi niSThurabhASI bhaved?,etadarthinA tu prAguktajinadattacaritrameva vilokyam , adyApi loke yastAmasaprakRtirbhavati tasya | kharataraprakRtiriti khyAtiH svarNagiryAdau pratItaiva, pazcAttena cintitaM-kharataraprakRtikaM mAM jJAtvA ko'pyanyo bhIto mA'pavadatvityamarSavazAttenAhaM kharataro'smIti mAM prati samIkSya kiMcidvaktavyaM,nAhaM sahiSye iti tena jinadattena kharatarasaMjeti pratipannamiti kharatara iti tRtIyaM nAma lokadattaM, tadapi jinadattenAbhyupagatamityubhayasammataM, paraM kharataranAmnaH prasiddhiH kiyatkAlAnantarameva bahI jAtA, ata eva gaNadharasArddhazatakavRtyAdau kharataranAmno nAbhidhAnaM, tathA zrAvaNikatvena sagotraH staniko'pi zatapadyAm-'auSTrikA AcaraNAyAH prAmANyaM vadanti tatredamabhidhAtavya'mityAdivacanaruktavAn , na punaH kvApi kharatarA iti, tadAnImauSTrikanAmna eva prasiddheriti saarddhgaathaarthH||37-38|| athoSTrikakharataranAmnorutpattiH kasmin saMvatsare jAtetyAhaevaM cauttarehiM bArasasayavarisahiM 1204 naamdurg| cAmuMDianAmajuaM nAmatigaM teNa jiNadattA // 30 // "evaM' prAguktaprakAreNa caturuttaraH-caturadhikairvAdazazata 1204 varSeH 'nAmadugam'abhidhAnadvikaM jAtamityarthaH, tacca nAmadvikaM cAmuNDikanAmayutaM sannAmatrika syAd , etannAmatrikaM jinadattAdeva, nAnyasmAjinavallabhAdestathAvidhanimittAbhAvAdevetigAthArthaH | // 39 / / atha "dasasayacauvIsehiM nayari paTTaNa aNahilapuri / huau vAda suvihittha ceivAsI syu bahupariM // 1 // dullahanaravaisabhAsamakhya NIDESIRIDHARPATRINA // 269 // For Pesonand Private Use Only Fy
Page #304
--------------------------------------------------------------------------
________________ Hom zrIpravacanaparIkSA 4vizrAme / / 270 // jinezvarA na kharA |jiNa helihiM jinnau / caivAsa ucchappi desagujarahava dinu||2|| suvihitagaccha kharataraviruda dullahanaravai tihiM diai| sividdhamANapaTTihiM tilau,jiNesaramUri gurU gahagahai // 3 // " ityAdivacobhiH zrIdurlabharAjasabhAyAM caityavAsibhiH saha vivAde jayAt zrIjinezvarasUribhiH kharataravirudaM prAptamiti tadIyAH zrIjinezvaramarimabhyAkhyAMti, tadaprAkRtaye gAthAmAha- .. jaM puNa jiNesareNaM kharayarabiruaM nivAu uvaladdhaM / iccAiyamullavaNaM lavaNaM dhammaMkurassa tayaM // 40 // ___ yatpunarjinezvareNa-zrIjinezvarAcAryeNa nRpAd-durlabharAjasakAzAta kharatarabirudamupalabdha-prAptamityAdikamullapanaM tadeva takaM ku| sArthe kapratyaye tarka-prAguktaM dharmAGkarasya lavana chedanaM,tatra dharmo jJAnAdilakSaNastasyAGkaraH-satyabhASaNaM, yataH satyabhASaNAdeva saMvi apAkSiko'pi jJAnadarzanabhAg san mokSasya tRtIyaH panthA bhaNitaH, yaduktaM-"sAvajajogaparivajaNAi savvuttamo jiidhmmo| bIo | sAvagadhammo taio saMviggapakkhapaho ||1||tti zrIupadezamAlA (519) asatyabhASaNe ca ghorAnuSThAnaparo'pyanantasaMsArabhAga, yathA jamAlyAdayaH, yadAgamaH-"satteA diTThIo jAijarAmaraNagambhavasahINaM / mUlaM saMsArassa u havaMti niggaMtharUveNa // 1 // (3-786) tti' zrIAvazyakani0. vizeSato mahApuruSasyAbhyAkhyAnaM jJAnAdinAzakamitigAthArthaH // 40 // atha tatra mRSAbhASaNe vyaJjakamAha jaNaM dullaharAyA dasacauvIsaMmi 1024 dullaho ceva / jo puNa asIi 1080 vigappotaMsasagasseva svnnpuddN||41|| dazacaturviMze-caturviMzatyadhikadazazata 1024 varSe sa durlabharAjo durlabha eva, tadAnIM tasyAnutpannatvAt ,na cAnutpanno virudai // 27011. For Per and Private Use Only
Page #305
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 4 vizrAme // 271 // | dadyAt, yatpunarazItivikalpaH - azItyadhikadazazata 1080 varSe kharataravirudaM jAtamiti kalpanA tadapi zazakasya zravaNapuTamitra, yathAhi - AkheTakapariveSTitaH zazakaH svakarNapuTena nijacakSuSI AvRtya tiSThati tathA'ya mauSTriko'pi, ayaM bhAvaH- prAguktayuktyA saMtrA| sitaH palAyanadizamalabhamAnaH kazcidvAcAlo vadati - aho mayA "dasasayacauvIsehiM nayari"tti tatra caturviMzatizabdena catasro viMzatayazcaturviMzataya itivyutpanyA azItirucyate iti vikalpya jalpanamapi zazakasya karNapuTamiva nAlaM bhavati, yatastadIyajIrNa| pahAvalISu 1024 varSe zrImadaNahillapattane durlabharAjasamakSa mityAdi likhitamasti, tathA, - 'zrIpattane durlabharAjarAjye, vijitya vAde maThavAsisUrIn / varSe'ndhipakSAbhrazazi 1024 pramANe, lebhe'pi yaiH khArataro viruddha // 1 // iti saM0 1582 varSe jinahaMsasUrirAjye | kharatarakRtacchando nibaddhapaTTAvalyAmitigAthArthaH // 41 // atha tathA vikalpitaM kathaM na trANamityAha jaMso dasabAvaTTIvArise uvavesiUNa rajjami / dasasattasattarIe kAlagao dullaho rAyA // 42 // yad - yasmAt sa durlabharAjaH SaTSaSTyadhikadazazatavarSe 1066 rAjye upavizya saptasaptatyadhikadazazata 1077 varSe kAlagataH-paralokaM prAptaH, kacit saM0 1078 varSe ityapi dRzyate, tatrAyaM varSa 11 mAsa 6 rAjyaM kRtavAniti likhitam, atastadapi yuktameva, yataH zrIpattanarAjapaTTAvalI tvevaM zrIvIrAt 470 varSe zrIvikramaH saMvatsaraH, vikramAdityataH saM0 802 varSe vanarAjena pattanasthApanA kRtA, tatra tasya rAjyAbhiSekaca 802 varSe, vanarAjarAjyaM varSa 60, tataH 862 yogarAjarAjyaM, varSa 35, tataH 897 kSemarAjarAjyaM, varSa 25, tataH 022 bhUyaDarAjyaM, varSa 19, tataH 951 vairasiMharAjyaM, varSa 25, tataH 976 varSe | ratnAdityarAjyaM, varSa 15, tataH 991 sAmanta siMharAjyaM, varSa 7, ete cApotkaTA rAjAnaH 196 varSavadhye bodhyAH, tataH 998 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only jinezvarA na kharA // 271 //
Page #306
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 4 vizrAme // 272 // mUlarAjarAjyaM, varSa 55, sa ca sAmantasiMhabhaginI lIlAdevIsutaH, tataH 1053 cAmuNDarAjyaM, varSa 13, tataH 1066 ballabharAjyaM, mAsa 6, tataH 1066 varSe durlabharAjyaM, varSa 11 mAsa 6, tataH 1078 varSe bhImarAjyaM, varSa 42, tataH 1120 varSe karNarAjyaM, varSa 30, tataH 1150 varSe jayasiMhadevarAjyaM, varSa 49, tataH 1199 varSe kumArapAladevarAjyaM, varSa 31, tataH 1230 ajayapAlarAjyaM, varSa 3, tataH 1233 bAlamUlarAjyaM, varSa 2, tataH 1235 laghubhImadevarAjyaM, varSa 63, tataH 1298 varSe tihuyaNapAlarAjyaM, varSa 4, evaM caulukyavaMze ekAdaza 11 bhUpAH 300 varSamadhye, tatazca 1302 varSe bisaladevarAjyaM, varSa 18, tataH | 1320 varSe arjunadevarAjyaM, varSa 13, tataH 1333 sAraMgadevarAjyaM, varSa 20, tataH 1353 varSe laghukarNarAjyaM, varSa 7, evaM vAve - | lAnvaye rAjyaM varSa 58, tataH alAvadInAdisuratrANarAjyaM gurjaradharitryAmityAdi vistAramicchatA kumArapAlaprabandho viloka| nIya itigAthArthaH || 42 || atha kharatareNa kharataravirudanimittaM vivAda uktaH sa eva nAsIditi pradarzanAya gAthAyugmamAhapi nivaparisAe liMgivivAe jiNesareNa sayaM / jaiUNa ya uvaladdha svarayaraviruddhaM tae bhaNiaM ||43|| taMpi (ci) a micchAvAo vAo jAo na ko'vi liMgIhiM / pakaanivauvarohANuSNA ya pabhAvayacarite // 44 // yugmaM // 'apice 'ti dUpaNAbhyuccaye yannRpaparSadi - durlabharAjasabhAyAM liGgivivAde caityavAsibhiH saha vivAde zrIjinezvarasUriNA jitvA| jayamavApya kharatarabirudamupalabdhaM prAptamiti 'tapa'tti tvayA kharatareNa, cakAra evArthe, tvayaiva, bhaNitaM na punaH paramArtha vidA'pare | NetyarthaH, tad dUSayati- 'taM ci' ityAdi, tadeva mithyAvAdaH - alIkabhASaNaM, yato na liGgibhiH ko'pi vivAdo jAtaH, pratyuta du Jain Educationa International For Personal and Private Use Only jinezvarA na kharA // 273 //
Page #307
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 4 vizrAme // 273 || | rlabharAjanRpoparodhAttadvacasaiva teSAM sthityarthamAjJAM dadadhvamiti nRpAgraheNa liGginAmAjJA jAteti prabhAvakacaritre zrI abhayadevasUrisaMbandhe dRzyate, yaduktaM - " uparodhena tato yUyamamISAM vasanaM pure / anumanyadhvamevaM ca zrutvA tatra tadAdadhuH || 1 || ityAdi zrIprabhA| vakacaritre, atra kAlAnubhAvAt samagravyatikaramantareNa prAyaH prasiddhe vivAdArUDhe ca vicAre samyak pratyayo na syAt tato bahUpayo| gitvAtprabhAvakacaritragataH zrI abhayadevasUri saMbandho yathA - anamaH || zrIjainadharma (tIrtha0pra0) dhammilo'bhayadevaprabhuH zriye / bhU| yAtsaumanasodbhedabhAsvaraH sarvamaulibhUH || 1 || AhatyASTAGgayogaM yaH, svAGgamuddhRtya ca prabhuH / zrutasya ca nayAGgAnAM, prakAzI sa | zriye dvidhA ||2|| vadan bAlo yathA'vyaktaM, mAtApitroH pramodakRt / tadvRttamiha vakSyAmi, guruharSate tathA ||3|| asti zrImAlavo | dezaH, sadvRttarasazAlitaH / jambUdvIpAkhya mAkandaphalaM sadvarNavRttaH ||4|| tatrAsti nagarI dhArA, maNDalAgroditasthitiH / mUlaM nRpazriyo duSTavigrahadrohazAlinI ||5|| zrI bhojarAjastatrAsIdbhUpAlaH pAlitAvaniH / zeSasyevApare mUrttI, vizvoddhArAya yadbhujau // 6 // tatra lakSmIpatirnAma vyavahArI mahAdhanaH / yasya zriyA zritaH zrIdaH, kailAsAdrimazizriyat // 7 // anyadA madhyadezIya kRSNa brAhmaNanandanau / prahnaprajJAbalAkAnta vedavidyAvizAradau ||8|| adhItapUrviNau sarvAn, vidyAsthAnAMcaturdaza / smRtyaitihyapurANAnAM, kulaketanatAM gatau ||9|| | zrIdharaH zrIpatizceti, nAmAnau yauvanodyamAt / dezAntaradidRkSAyai, nirgatau tatra cAgatau ||10|| tribhirvizeSakaM / tau pavitrayataH | smAtra, lakSmIdharagRhAGgaNam / so'pi bhikSAM dadau bhaktyA, tdaakRtivshiikRtH| 11 / gehAbhimukhabhittau ca likhyate smAsya | lekhykm| TaGkaviMzatilakSANAM nityaM dadRzatuzca tau // 12 // sadA darzanataH prajJAbalAdapyatisaMkulam / tatparisphuritaM samyak, sadA'bhya| stamivAnayoH // 13 // jano matpArzvataH sUpakAravat supakAravAn / varttate niSThuraH kiMtu mama kiMcinna yacchati ||14|| brAhmaNA For Personal and Private Use Only zrIabhayadevasUrivRttAntaM // 273 //
Page #308
--------------------------------------------------------------------------
________________ Mil HIROIN a nkitai zrIpravacanaparIkSA 4vizrAme ||274|| RAJIRRINARIMARY api gIrvANAnmanmukhAdAhutipradAH / tarpayanti phalaM tu syAttatkarmakarataiva me // 15 / / itIva kupito vahirati kenApi bhasa-| zrIabhaya|sAt / vidadhe tAM purImarIkRtapratikRtakriyaH ||16|||tribhirvishessk| lakSmIpatidvitIyevinyastahastaH kpolyoH| srvsvnaashtH| devasUri vRttAntaM khinno, lekhyadAhAdvizeSataH // 17 // prAptakAle ca tau bhikSAkRte tasya gRhAGgaNe / prAptau plaSTaM ca tad dRSTvA. vissnnnnaavidmuuctuH||18|| yajamAna! tabonnidrakaSTenAvAM suduHkhitau / kiM kurvahe kSudhA kiMtu, sarvaduHkhAtizAyinI // 19 // punarIdRkzucAkrAntaH,sacavRttirbha|vAn sudhIH, (kimu pr0)|kii(dhii)raaH sacaMna muzcanti, vyasaneSu bhavAdRzAH // 20 // ityAkarNya tayorvAkyamAha zreSThI nizamyatAm / / na me dhanAnnavastrAdidAhAduHkhaM tu tAdRzam ! / / 21 / / yAdRg lekhyakanAzena, nidharmeNa janena yat / kalahaH saMbhavI dharmahAnikRtkriyate hi kim? // 22 // jajalpatuzca tAvAvAM,bhikSAvRttI na cAparam / zaknuvo nopakartuM hi, vyAkhyAvo lekhyakaM punaH // 23 // zrutvA'tiharSabhUH zreSThI, svapurastau varAsane / nyavezayajanaH svArthapUraka dhruvamarhati ||24||tau cAditaH samArabhya, tithivArakSasaMgatam / vyaktavasaramAsAGkasahitaM khaTinIdalaiH // 25 // varNajAtyamidhAmUladravyasaMkhyAnavRddhibhRt / AkhyAtaM lekhyakaM svAkhyAkhyAnavaddhipaNAba-| lAt / / 26 / / patrakeSu likhitvA tacchaSTI dadhyAvaho imau / mama gotrasurau kaucityAptau madanukampayA // 27 // yadvizopakamAtre'pya(Na), | vadatAM (badantau) tAvavismRtam / dastarIsaMpuTIpatranirapekSaM hi lekhyakam // 28 // yugmaM // tataH sanmAnya sdbhojyvskhaadibhumaantH| svagehaciMtako tena,vihitau hitavedinA / / 29 / / jitendriyau sa tau zAntI,dRSTreti vymRshddhnii| ziSyau madgurupArzve'bhUtAM (mU stA) ghettatsaMghabhUSaNau // 30 // itaH sapAdalakSe'sti, nAmnA kurcapuraM puram / maSIkUrcakamAdhAtuM, yadalaM zAtravAnane // 31 / / allabhUpAla| pautro'sti, prAkpotrIya dhraadhrH| zrImAn bhuvnpaalaakhyo.vikhyaatHsaanvyaabhidhH||32|| tatrAsItprazamazrIbhirvaddhamAno gunnoddhiH| ORITERAISITIRE ItemSAHIM nRITUALIBAPURIRAMAULIHIMAHARMATHALINbbateitmasinilliARAMARHI i neraimple mAno gunnoddhiH| / // 27 // For Pesonand Prive Only
Page #309
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 4 vizrAme // 275 // zrIvarddhamAna ityAkhyaH, sUriH saMsArapArabhUH ||33|| caturbhiradhikAzItizcaityAnAM yena tatyaje / siddhAntAbhyAsataH satyatatraM vijJAya | saMsRteH ||34|| anyadA viharan dhArApuryAM dhArAdharopamaH / AgAdvAgbrahmadhArAbhirjanamuJjIvayannayam ||25|| lakSmIpatistadAkarNya, zraddhAlakSmIpatistataH / yayau pradyumnazAmbAbhyAmiva tAbhyAM gurornatau ||36|| sarvAbhigamapUrva sa, praNamyopAvizatprabhum / tau vidhA| ya niviSTau ca, karasaMpuTayojanam ||37|| varyalakSaNavaryAM ca dadhyau vIkSya tanuM tayoH / gururAhAnayormUrtiH, samyaksva parajitvarI ||38|| | tau ca prAgbhavasaMbandhAvivAnimiSalocanau / vIkSamANau gurorAsyaM vratayogyau ca tairmatau ||39|| dezanAbhIzuvidhvastatAmasau | bodharaGgiNau / lakSmIpatyanumatyA ca dIkSitau zikSitau tathA // 40 // mahAvratabharoddhAradhurINau tapasAM nidhI / adhyApitau ca siddhAntaM, | yogodvahanapUrvakam // 41 // jJAtvaucityaM ca sUritve, sthApitau gurumitha tau / zuddhavAso hi saurabhyavAsaM samanugacchati // 42 // jinezvarastataH sUriraparo buddhisAgaraH / nAmabhyAM vizrutau pUjyairvihAre'numatau tadA ||43|| dade zikSeti taiH zrImatpattane caityasUribhiH / vighnaM suvihitAnAM syAttatrAvasthAnavAraNAt ||44 || yuvAbhyAmapanetavyaM, zaktyA buddhyA ca ttkil| yadidAnIMtane kAle, nAsti (na staH prAjJau bhavatsamau ) prAjJo'bhavatsamaH || 45|| anuzAsti pratIcchAva, ityuktvA gUrjarAvanau / viharantau zanaiH zrImatpattanaM prApaturmudA // 46 // sadgItArthaparIvArau, tatra bhrAntau gRhe gRhe / vizuddhopAzrayAlAbhAdvAcaM sasmaraturguroH // 47 // zrImAn durlabharAjAkhyastatra cAsIdvizAMpatiH / gIppaterapyupAdhyAyo, nItivikramazikSaNe (NAt ) ||48 || zrI somezvaradevAkhyastatra cAsItpurohitaH / taddvehe jagma| turyugmarUpau sUryasutAviva // 49|| taddvAre cakraturvedoccAraM saMketasaMyutau / tIrthaM satyApayantau ca brAhmaM paitryaM ca daivatam ||50 // catuvedIrahasyAni, sAriNIzuddhipUrvakam / vyAkurvantau sa zuzrAva, devatAvasasare ttH||51|| taddhyAnadhyAna nirmana cetAH stambhitavattadA / sama Jain Educationa International For Personal and Private Use Only zrI abhaya devasUrivRttAntaM // 275 //
Page #310
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravavanaparIkSA 4 vizrAme // 276 // Jain Educationa grendriyacaitanyaM zrutyoriva sa nItavAn // 52 // tato bhaktyA nijaM bandhumApyAya vacanAmRtaiH / AhvAnAya tayoH preSItprekSAprekSI dvije| zvaraH // 53 // tau ca dRSTvA'ntarAyAtau dadhyAvambhojabhUH kimu ? / dvidhAbhRyAda Adatta darzanaM zasyadarzanam // 54 // hitvA bhadrAsanAdIni, | taddattAnyAsanAni tau / samupAvizatAM zuddhasvakambalaniSadyayoH // 55 // vedopaniSadAM jainazrutatasyagirAM tathA / vAgbhiH sAmyaM prakAzyaitA| vabhyadhattAM tadAziSam ||56 // tathAhi - "apANipAdo dyamano grahItA, pazyatyacakSuH sa zRNotyakarNa: / sa vetti vizvaM nahi tasya vettA, | zivo hyarUpI sa jino'vatAdvaH // 57 // UcatuzcAnayoH samyagavagamyArthasaMgraham / dayayA'bhyadhikaM jainaM, tatrAvAmAdriyAvahe // 58 // yuvAmavasthitau kutretyukte tenocatuzca tau / na kutrApi sthitizcaityavAsibhyo labhyate yataH ||59|| candrazAlAM nijAM candrajyotsnAnirmalamAnasaH / sa tayorArpayanatra, tasthatussaparicchadau // 60 // dvAcatvAriMzatA mikSAdoSairmukkamalolupaiH / navakoTivizuddhaM cAyAtaM bhaikSyamabhuatAm ||61 || madhyAhna yAjJikasmArttadIkSitAnagnihotriNaH / AhUya darzitrau tatra, nirvyUDhau tatparIkSayA // 62 // yAvadvidyAvinodo'yaM, viriceriva parSadi / varttate tAvadA jagmurniyuktAzcaityamAnuSAH // 33 // Ucuzca te jhaTityeva, gamyatAM nagarAd bahiH / asminna labhyate sthAtuM, caityatrAhyasitAmbaraiH || 64|| purodhAH prAha nirNeyamidaM bhUpasabhAntare / itigatvA nijezAnamidamAkhyAta bhASitam ||65|| ityAkhyAte ca taiH sarvaiH, samudAyena bhUpatiH / vIkSitaH prAtarAyAsIttatra sauvastiko'pi saH ||66 || vyAjahArAtha devAsmadgRhe jainamunI ubhau / svapakSe sthAnamaprApnuvantau saMprApatustataH ||67|| mayA ca guNagRhyatvAt, sthApitAvAzraye nije / bhaTTaputrA amIbhirme, | prahitAcaityapakSibhiH ||68 || atrAdizata me kSUNaM, daNDaM vA'tra yathArhatam / zrutvetyAha smitaM kRtvA, bhUpAlaH samadarzanaH // 69 // matpure guNino'kasmAddezAntarata AgatAH / vasantaH kena vAryante 1, ko doSastatra dRzyate ? ||70 || anuyuktAzca te caivaM, prAhuH zRNu mahi For Personal and Private Use Only zrIabhaya | devasUrivRttAntaM // 276 //
Page #311
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIprava canaparIkSA 4vizrAme // 277 // REPARIATIMERIDATESTRAME MPARA DIPKARIRIHANIBARAAT R ARAMICUPATINATIONSUMARITAMISHRA pte!| purA zrIvanarAjA'bhUn , caapotkttvraanvyH||71|| sa bAlye varddhitaH zrImaddevacandreNa muurinnaa| nAgendragacchabhRddhAraprAivarAho zrIabhayapamAspRzA / / 72 / / paJcAzravAbhidhasthAnasthitacaityanivAsinA / puraM sa ca nivezyedamatra rAjyaM dadhau navam / / 73 // vanarAjavihAraM ca, devasUritatrAsthApayata prbhuH| kRtajJatvAdasau teSAM, gurUNAmahaNaM vyadhAt / / 74 // vyavasthA tatra cAkAri, saGghana nRpasAkSikam / saMpradAyavibhe- prabandhaH dena, lAghavaM na yathA bhavet / / 75 / / caityagacchayatitrAtasammato vstaanmuniH| nagare munibhirnAtra, vastavyaM tdsmmtaiH||76|| rAjJAM | vyavasthA pUrveSAM, pAlyA paashcaatybhuumipaiH| yadAdizasi tatkArya, rAjannevaM sthite sati // 77 // rAjA prAha samAcAraM, prAgbhUpAnAM vayaM | dRDham / pAlayAmo guNavatAM, pUjA tUllaGghanyema na // 78 // bhavAdRzAM sadAcAraniSThAnAmAziSA nRpaaH| edhate yuSmadIyaM tadrAjyaM nAtrAsti saMzayaH // 79 / / uparodhena no yUyamamIpAM vasanaM pure / anumanyadhvamevaM ca, zrutvA tetra tadAdadhuH // 8 // sauvastikastataH prAha, khaaminnessaamvsthitau| bhUmiH kApyAzrayasyArtha, zrImukhena pradIyatAm / / 81 / / tadA samAyayau tatra, shaivdrshnivaasvH| jJAnadevAmidhaH / kruursmudrbirudaarhtH||82|| abhyutthAya samabhyaya', niviSTaM nija Asane / rAjA vyajijJapatkicidatha (dya pra0) vijJapyate prabho ! // 83 / / prAptA jainarSayasteSAmarpayadhvamupAzrayam / ityAkarNya tapasvIndraH, prAha grahasitAnanaH // 84 // guNinAmarcanAM yUyaM, kuruvaM vidhutainasam / so'smAkamupadezAnAM, phalapAkaH zriyAM nidhiHnaa85|| ziva eva jino baahytyaagaatprpdsthitH| darzaneSu vibhedo hi, cihUM mithyAma| teridam / / 86|| nistuSavrIhihaTTAnAM, madhyetra (tri pra.) purussaashritaa| bhUmiH purodhasA grAhyopAzrayAya yathAruci / / 87 // vighnaH svaparapakSebhyo, niSedhyaH sakalo mayA / dvijastacca pratizrutya, tadAzrayamakArayat / / 88 // tataHprabhRti saMjajJe, vasatInAM prmpraa|| mahadbhiH sthApitaM vRddhimaznate nAtra saMzayaH / / 89 // zrIbuddhimAgaraH mUrizvake vyAkaraNaM navam / sahasrASTakamAnaM tcchriibuddhisaagraa-1||277| BIPINIOPINISHPANI ImamPINITIAN BIRHAugaenima Pimple For Person and Private Use Only www.janelibrary.org
Page #312
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 4vizrAme // 278 // bhidham // 90 // anyadA viharantazca, shriijineshvrsuuryH| punardhArApurI prApuH,sapuNyaprApyadarzanAm / / 11 / / zreSThI mahIdharastatra,puruSArtha-| shriiabhytryonntH| muktvaikA svadhane saMkhyA, yaH sarvatra vicakSaNaH // 92 / / tasyAbhayakumArAkhyo, dhanadevyaGgabhUrabhUt / putraH sahasrajihvo'pi, | devasUriyadguNoktI nahi prabhuH // 93 // saputraH so'nyadA sUriM,praNantuM sukRtI yyau| saMsArAsAratAmUlaM, zruto dharmazca bhaktitaH (turvidhaHpra0) prabandhaH | // 94 // athAbhayakumAro'sau, vairAgyeNa trnggitH| Apapracche nijaM jAtaM, tapa:zrIsaMgamotsukaH // 95 // anumatyA tatastasya, gurubhiH | | sa ca diikssitH| grahaNAsevanArUpazikSAdvitayamagrahIt // 96 // sa caavgaaddhsiddhaantstcckaavyaanumaantH| babhau mahAkriyAniSThaH, shriisN|ghaaNbhojbhaaskrH||97|| zrIvarddhamAnasUrINAmAdezAtmUritAM dadau / zrIjinezvarasUrizca, tatastasya gunnoddheH||98|| zrImAnabhayadevAkhyaH, | sariH puuritvissttpH| yazobhirviharana prApa, palyapadrapuraM zanaiH // 19 // AyuHprAnte ca saMnyAsamavalambya divaH purIm / alaJcakurva ImAnasUrayo bhUrayaH zamAt (kramAt pr.)||10||smye tatra durbhikssopdrvairdeshdausthytH| siddhAntastruTimAyAsIducchinnA vRttayo'sya ca // 1 // ISatsthitaM ca yatsUtraM, prekSAsunipuNairapi / durbodhadezyazabdArtha,khilaM jajJe tatazca tat // 2 // nizIthe'tha prabhuM dharmadhyAnasthaM zAma-|| nAmarI / natvA nistandramAha smAbhayadevamunIzvaram // 3 // zrIzIlAGkaH purA koTyAcAryanAmnA prasiddhibhUH / vRttimekAdazAjhyAH sa, vidadhe dhautakalmaSaH // 4|| aGgadvayaM vinA'nyeSAM, kaalaadcchedmaayyuH| vRttayo'mutra saGghAnugrahAyAdya kurUdyamam / / 5 / / mUriHprAha tato mAtaH!, ko'hmlpmtirjddH| zrIsudharmakRtagrandhadarzane'pyasamarthadhIH // 6 // ajJatvAkkacidutsUtre, vivRte kalmaSArjanam / prAcyairanantasaMsArabhramimirdarzitaM mahat ||jaa anullacyA ca te vANI,tadAdiza karomi kim / itikartavyatAmUDho,na lebhe kizciduttaram / / 8 / / devI prAha manISA'tra,(pIza pra0) siddhAntArthavicAraNe / yogyatAM tava matvA'haM,kathayAmi vicintaya / / 9 / / yatra saMdihyate cetH,prsstt-16||278|| AyuHprAnte ca me samaye taba sUtraM, prekSAsahi Jain Education For Person and Private Use Only
Page #313
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 4vizrAme // 279 // RiimssdevasUriprabandhaH manimumania niyantimonialisunita HINABRAHIRAILamsalinmuHAITHINNAINER vyo'tra mayA sadA / zrImAna sImandharaH svAmI,tatra gatvA dhRtiM kuru||10||aarbhv tato hyetanmAtra saMzayyatAM tvayA / smRtamAtrA samAyAsye, ihArthe tvtpdoHshpe||11|| zrutvetyaGgIcakArAtha, kArya dusskrmpydH| AcAmAmlAni cArabdhagranthasaMpUrNatAvadhi // 12 // aklezenaiva saMpUrNA,navAjhyA vRttysttH| niravAhyata deNyAca,pratijJA yA purA kRtaa||13|| mahAzrutadharaiH srvaaH,shodhitaastaashcirntnaiH| UrIcakre tataH zrAddhaiH, pustakAnAM ca lekhanam // 14 // tataH zAsanadevI ca, vijane tAn vyajijJapat / prabho! madIyadravyeNa, vidhApyA prathamA''vRtiH (pratiH pr0)||15|| ityuktvA sA samadadhatsaraNopari haimanIm / uttarIyAM nijajyotiHkSatadRSTiruci dadhau // 16 // | tiro'dhatta tato devI,yatayo gocraadth| AgatA dadRzuH sUryabimbavattadvibhUSaNam // 17 // citrIyitAstatazcitte,papracchuste prbhuunmudaa| te cAcakhyurudantaM taM, zrAddhAnAhvAyayaMstataH // 18 // AyAtAnAM tatasteSAM, guravaH prekSayaMzca tat / ajAnantazca tanmUlyaM, zrAvakAH | pattanaM yayuH // 19 // adarzi taizca sAtatra,sthitaratnaparIkSiNAm / ajJAste'pi ca tanmUlyamantraM vyadadhurIdRzam // 20 // atra zrIbhImabhUpAlapurato mucyatAmiyam / tadatto niSkrayo grAhayo, mUlyaM nirNIyate na tu // 21 // samudAyena te sarve, puro rAjJastadadbhutam / mumucuH kila zakreNa, praNayAtprAbhRtaM kRtam / / 22 / / tadudante ca vijJapte, tuSTaH provAca bhuuptiH| tapasvinAM vinA mUlyaM, na gRhaNAmi pratigraham // 23 // te procuH zrImukhenAsya,yamAdizata niSkrayam / sa evAsti pramANaM nastataH zrIbhImabhUpatiH // 24 // drammalakSatrayaM kozAdhyakSAddApayati sma sH| pustikA lekhayitvA ca, saribhyo dadire'tha taiH||25|| pattane tAmraliyAM cAzApalyAM dhvlkke| caturAzca| turazItiH,zrImantaH zrAvakAstathA // 26 // pustkaanynggvRttiinaaN,vaasnaavishdaashyaaH| pratyekaM lekhayitvA te, sUrINAM pradadurmudA // 27 // yugmaM / / grAvartanta navAGgAnAmevaM tkRtvRttyH| zrIsudharmopadiSTeSTatacatAlakakucikAH // 28 // puraM dhavalakaM prApuratha sNymyaatryaa| // 279 // Jan Education Intematon For Personal and Private Use Only www.n yong
Page #314
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIprava- sthAneSvapratibandho hi, siddhAntopAstilakSaNam // 29 // AcAmAmlatapaHkaSTAt , nizAyAmatijAgarAt / atyAyAsAtprabhojajJe, rakta- zrIabhayacanaparIkSA doSo durAyatiH // 30 // amarSaNA janAstatra, procurutsUtradezanAt / vRttikArasya kuSTho'bhUtkupitaiH zAsanAmaraiH // 31 // nizamyeti / devasUri4vizrAme prabandhaH | zucAkrAntaH, svaantaabhilaassuksttH(svaantpreyaabhilaassukH)| nizi praNidadhat pannagendra zrIdharaNAbhidham // 32 // lelihAnezvaraM leli. // 28 // hAnaM dehamanehasA / acireNaikSata zrImAn ,svapne sacakaSopalaH // 33 // kAlarUpeNa kaalen,vyaalenaaliiddhvigrhH| kSINAyuriti saMnyAsa, eva me sAmprataM tataH // 34 // iti dhyAyan dvitIyeti, nizi svabhesa aucyata / dharaNendreNa rogo'yaM,mayA''liya hRtsttH||35|| yugm|| nizamyeti guruH prAha, nAti mRtyubhiititH| rogAdvA pizunA yattu, kadvadAstaddhi dussaham // 36 // nAgaH prAhAdhRtirmAtra, kAryA jainaprabhAvanAm / ekAmadya vidhehi tvaM, hitvA dainyaM jinoddhRtH||37|| zrIkAntInagarIsatkavanezazrAvakeNa yat / vAridherantarA yAnapAtreNa bajatA satA // 38 // tadadhiSThAyakasurastambhite vAhane ttH| aciMtavyantarasyopadezena vyavahAriNA // 39 // tasyA | bhuvaH samAkRSTA, pratimAnAM trayIzituH / teSAmekA ca cArUpagrAme tIrthe pratiSThitA / / 40 // anyA zrIpattane cizcAtaromUle nive| zitA / ariSTanemipratimAprAsAdAntaH pratiSThitA // 41 // tRtIyA stambhanagrAme, seddhikaatttiniittte| tarujAlAntare bhUmimadhye vini hitA'sti ca // 42 // tAM ca zrIpArzvanAthasyApratimA pratimAmiha / prakaTIkuru tatraitanmahAtIrtha bhaviSyati // 43 // pabhiH kulakaM / / IYA purA nAgArjuno vidyArasasiddho dhiyaaNnidhiH| rsmstmbhydbhuumyntHsthbimbprbhaavtH||44|| tataH stambhanakAbhikhyastena grAmo nive | shitH| tadeSA te'pi kIrtiH syAcchAzvatI puNyabhUSaNA // 45 // yugmam // adRSTA'nyaiH surI vRddharUpA te maargdrshikaa| zvAnasvarUpataH| | kSetrapAlo gantA yathA'grataH // 46 // uktvetyantarhite tatra, sUrayaH pramadodhurAH / vyAkurvanti sma saGghasya, nizAvRttaM tadadbhutam || ||280 // Jan Educabonnematon For Personal and Private Use Only
Page #315
--------------------------------------------------------------------------
________________ Minamainin zrIpravacanaparIkSA 4vizrAme // 28 // - to thisanminanamamyami Samsindim Im HRHIMSHI MAHAmailATHITARTUN MINISTIANEmailITI MEANING m ediaNameH INE // 47 // tatazca sammadottAlaiH, prakrAntA dhArmikaistadA / yAtrA navazatI tatra, zakaTAnAM cacAla ca // 48 // agre mRtyA prabhuddhako- zrIabhayaleyakapadAnugaH / zrAvakAnugato'cAlIta , tRNakaNTakinA pathA // 49 // zanastatra yayuH seDhItIre tatra tirohitau / vRddhAzvAnau tata- devamaristasthustatrAbhijJAnato'mutaH // 50 // papraccharatha gopAlAna , pUjyAH kimapi bhoH kimu / jAlyAmatrAsti ? teSvekaH, provAca || prabandhaH zrUyatAM prabho! // 51 // grAme mahIlaNAkhyasya,mukhyapaTTakilasya gauH| kRSNA''gatya kSaretkSIramatra sarvairapi stanaiH / / 52 / / gRhe riktava | sA gacchedudhamAnA'tikaSTataH / manAga muJcati dugdhaM na,jJAyate'cana kAraNam / / 53 / / tatra tairdarzita kSIramupavizyAsya snnidhau| zrI| matpArzvaprabhoH stotraM, proce prAkRtavastukaiH // 54|| jayatihuaNetyAdivRttAtriMzatA tadA / avadat stavanaM tatra, nAsAgranyastadRSTayaH |155 / / babhUva prakaTaM shriimtpaarshvnaathprbhosttH| zanairunnidratejasvi,vimvaM ttprtivstukm|56| praNataM sUribhiH sngghshitairetdnyjsaa| gato rogaH samagro'pi, kAyo'bhRtkanakaprabhaH / / 57 // gandhAmbhomiH sa saMsnapya, krpuuraadivilepnaiH| vilipya cArcitaH saumnsaiH| saumanasaistadA // 58 // cakre tasyoparicchAyA,sacchAyA pratisIrayA / satrAdavAritAttatra, saGgho grAmyAnabhojayat // 59 // prAsAdArtha tatazcakruH, zrAddhA dravyasya mIlanam / aklezenAmilallakSaM grAmyairanumatA ca bhuuH||6||shriimllbaadishissyshv,shraaddhrgreshvraamidhH| mahi-11 kAkhyapurAvAsaH, samAhvAyi dhiyAM nidhiH / / 61 // anuyuktaH sa sanmAnya, kaantrvickssnnH| atha prAsAda Arebhe so'cirA-11 tparyapUryata // 62 / / karmAdhyakSasya vRttau yamma eko dina prati / vihitoghRtakarSazca,bhuktau tandulamAnakam / / 63 / / vihRtya bhojanAttena, tena dravyeNa kAritA / zrI(svA pra0)devakulikA caitye, sA tatrAdyApi dRzyate // 64 // zubhe muhUrte bimbaM ca,pUjyAstatra nyavezayan / / tadrAtrau dharaNAdhIzasteSAmetadupAdizat / / 65 / / stavanAdamuto gopya, madvAcA vastukadvayam / kiyatAM hi vipuNyAnAM, pratyakSIbhUyate / / // 28 // PHHHIAN HINMASAIR A HIRAIMARRAmino Jan Education Interno For Personal and Private Use Only
Page #316
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravavanaparIkSA 4 vizrAme // 282 // Jain Educationa in | mayA // 66 // tadAdezAdato'dyApi, triMzadvRttamitA stutiH| sapuNyaiH paThyamAnA'tra, kSudropadravanAzinI // 67 // tataH prabhRtyadastIrthaM | manovAJchitapUraNam / pravRttaM rogazokAdiduHkhadAvaghanAghanaH // 68 // adyApi kalazo janmakalyANakamahAmahe / Adyo dhavalakaH zrAddhaH, | sa ca snapayati prabhum ||69 || vimvAsanasya pAJcAtyabhAge'kSaraparamparA / aitihyAt zrUyate pUrvakathitA prathitA jane // 70 // namestIrthakRtastIrthe, varSe dvikacatuSTaye 2222 | ASADha zrAvako gauDo'kArayatpratimAtrayam // 71 || zrImAn jinezvaraH sUristathA zrIbuddhi| sAgaraH / ciramAyuH prapAlyaitau sannyAsAddivamIyatuH // 72 || zrImAnabhayadevo'pi zAsanasya prabhAvanAm / pattane zrI karNarAjye, ghara| NopAstizobhitaH || 73 // vidhAya yoginIrodhaM dhikkRtAparavAsanaH / paralokamalaMcakre, dharmadhyAnaikadhInidhiH 74 // yugmaM // vRttA|nto'bhayadevasUri sugurorIdRg satAmaJcitaH, kalyANaikaniketanaM kliklaashailaadrivjrprbhH| bhUyAddurddharadurghaToditatamaH pradhvaMsasUryodayaH, | zreyaH zrInilayo layaM dizatu vo brahmaNyanantodaye / / 75 / / zrIcandraprabhasUripaTTasarasIhaMsaprabhaH zrIprabhAcandraH sUriranena cetasi kRte | zrIrAmalakSmIbhuvA / zrIpUrvarSicaritrarohaNagirau pradyumnasUrIkSito, vRttAnto'bhayadevasU risuguroH zRGge mahenduprabhaH || 76 // varakaraNavandhu| jIvakanRtilaka nAlIkarUpavijayasya / zrIpradyumnasujAteH sumanazcitraM na bakulazrIH // 77 iti zroprabhAcandrasUrikRte prabhAvakacaritre || atra parityaktacaityavAsena zrIvarddhamAnasUriNA zrIdhara zrIpatinAmAnau kRSNabrAhmaNaputrau dIkSitau, krameNa bahuzrutIbhRtau zrIjinezvasUriSudvisAgarAcAryAviti sUrIkRtau, gurvAjJayA vasativAsamutkalIkaraNAya pattananagare prAptau pattane ca caityebhyo'nyatrAvasthAnAya vasatimalabhamAnau purohitagRhe gatvA tatpurastAccaityavAsivyatikaramuktavantau, purohito'pi guNapAtrametau munI nirIkSya svagRha eva rakSitavAn gatvA ca rAjJaH purastA caityatrAsivyatikaraM munidvikasvarUpaM ca yathAvannirUpitavAn, caityavAsyAjJAvidhAyinA rAjJA caityavAsinaH savinayaM bhaNi For Personal and Private Use Only zrIabhaya devasUriprabandhaH // 282 //
Page #317
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravavanaparIkSA 4 vizrAme // 283 // tAH- madanurodhenAnayoH sthitaye dattAjJAmityukte rAjoparodhena caityavAsibhirAjJA dattA, sthitau ca tau tatra vasativAsena, tataH kiyatkAlAnantaraM punarapi dhArAnagaryAM prAptau tatra mahebhya mahIdharadhanadevyoH suto'bhayakumAranAmA kumArabrahmacArI samutpannavairAgyaH prabrAjitaH, so'pi bahuzrutIbhRto varddhamAnamUrivacasA zrIjinezvarasUriNA sUrIkRto vairAgyanidhiH, tena ca zAsanasUrIpreritena navAGgavRttayo vihitAH, kriyamANAsu ca vRttiSyAcAmlatapasA rAtrau jAgaraNA lekhanAdiprayAsAcca raktadoSaH zarIre samutpannaH, tad dRSTrA ca matsaribhiHaho utsUtraphalaM, | yadasya sUreH zarIre kuSThotpattijatityapabhrAjanAmAkalayya khinnaH sUriH zAsanasurIM pratyuktavAn, tayA ca zrIstambhanapArzvajinapratimApraka|TanAdyupAyena tadupazAntyupAyaH pradarzitaH, sUrizva tattathaiva kRtvopazAntaraktadoSaH kiyatkAlaM pravacanaM prabhAvya zubhadhyAnaparAyaNo'nazanena svargamasAdhayaditti zrIabhayadevasUricaritrapiNDArthaH, atra caritre durlabharAjasabhAyAM zrIjinezvarasUrergamanamapi nAbhUt, tadabhAvAtkutastyaH tatra vivAdo ?, vivAdAbhAvAcca kharatarabirudaM vandhyAstanandhayakalpaM saMpannaM, nacaivaM saMbandhaH zrIprabhASakacaritra evopalabhyate, | nAnyatreti zaGkanIyam, anyatrApi tathaivopalabhyamAnatvAt, tathAhi-bacchA ! gacchaha aNahillapaTTaNe saMpayaM jao tattha / suvihiajar3a| pavesaM ceiamuNiNo nivAriti // | 1 || sattIe buddhIe suvihiasAhUNa tattha ya paveso / kAyavo tumha samo anno na hu asthi ko'vi | viU ||2|| sIse dhariUNa guruNameyamANaM krameNa te pattA / gujaradharAvayaMsaM aNahillabhihANayaM nagaraM // 3 // gIatthamuNisameyA bhamizra | paimaMdiraM vasahiheU / sA tattha neva pattA guruNa to samariaM vayaNaM / 4 // tattha ya dulaharAo rAyA rAya sakalakalio / tattha (msa) purohiasAro somesaranAmao AsI ||5|| tassa ghare saMpannA (te pattA) so'viddu taNayANa veaajjhayaNaM / kAremANo diho siTTo sUrippahANehiM || 6 || suNu vakkhANaM veassa erisaM sAraNI parisuddhaM / so'vi suNaMto utphullaloaNNo vimhio jAo // 7 // For Personal and Private Use Only zrIabhayadevasUri prabandhaH // 283 // .
Page #318
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravavanaparIkSA 4 vizrAme // 284 / / | kiM bamhA rUvajuyaM kAUNaM attaNA iha uiSNo / ia ciMtato vippo payaparamaM baMdaI tesiM || 8 || sivasAsaNassa jiNasAsaNassa sArakhare gaheUNaM / ia AsIsA dinnA sUrIhiM sakaja siddhikae || 9 || 'apANipAdo hyamano grahItA, pazyatyacakSuH sa zRNotyakarNaH / sa vetti vizvaM nahi tasya vettA, zivo hyarupI sa jino'vatAdvaH ||10|| to vippo te jaMpara ciha guDhI tumehiM saha hoi| tumha pasAyA | veatthapAragA huMti me a suA ||11|| ThANAbhAvA amhe ciTThAmo kattha ittha tuha nayare ? / ceiavAsiamuNiNo na diMti suvihiajaNe vasiuM ||12|| teNavi sacaMdasAlA uvariM ThAvittu suddhaasaNeNaM / paDilAbhia majjharahe parikhiya savasatthesu || 13|| tatto ceiyavAsiamuMDA tatthAgayA bhaNati imaM / nIsaraha nayaramajjhA ceiavajjhA na iha ThaMti ||14|| ia vRttaMtaM souM raNNo purao purohio bhaNai / rAyAvi sayalace avAsINaM sAhae purao ||15|| jar3a ko'vi guNaDDhANaM imANa purao virUvayaM bhaNihI / taM niarajAu phuDaM nAsemi sakimiyabhasa || 16 || raNNo AeseNaM vasahiM lahiuM ThiA caummAsiM / tatto suvihijamuNiNo viharati jahicchiaM tattha |||17|| ityAdirudrapallI yasaGghatilaka mUrikRta darzanasaptatikAvRttau yadyapyatrApi prabhAvakacaritreNa saha bhUyo'saMgataM tathApi kharatarabirudahetuH kharataravikalpitazcaityavAsibhiH saha vivAdastatra nAstItyatrArthe samma tameveti darzitaM yastu gaNadhara sArddhazataka bRhadvRttau | vivAdaH sa ca kharatara matasUtraNA sUtradhAreNa jinapatisUriNA saMgatighaTanAya vikalpitaH, sa eva tacchiSyeNa sumatinAmnA'tra likhito'kicitkarastathaiva bodhyaH, yataH so'bhUto'pi bhUtapUrvIkRtya likhitaH, bhUyAMsi ca tatrAnyAnyapya saMbaddhavAkyAni tatrAbhUtatvaM ca prabhAvakaca|ritrAdAvanuktasyApi tatra bhaNanAt, anyAnAmapyasaMbaddhavAkyAnAM saccaM tvevam - AtmanA'STAdazamiH paNDitajinezvaraprabhRtibhiH saha zrIvarddhamAnAcAryAH pattane prAptAH ityAyukta taca vicAryamANaM kharatarANAmapi na sammataM yata evaM sati zrIvarddhamAnAcAryasyaiva khara For Personal and Private Use Only zrIabhayadevaprabandhaH tadvicAraNA ca // 284 //
Page #319
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 4vizrAme // 285 // kharatarabirudavicAraH MINImanmami tarabirudaM syAt , nAnyasya, ucyate ca taiH zrIjinezvarasUrerityasaMgatiH, tathA tatraiva caityavAsimukhyaH sUrAcArya uktaH, sa ca droNAcAryasya bhAgineyaH,sa ca ziSyIbhRtastadAnIM nAstIti mahatyasaMgatiH svadhiyA bhAvyeti, tena prabhAvakacaritrAsaMgataM yAvattAvatsarvamapi jinapatisUrikalpitamiti / kiMca-ekaM citraM yat jinezvarasRrivarNane kAcapicyabhUtAnyanekAni vAkyAni likhitAni paraM kharataraviruddhaM na likhitaM, kiMtu rAjA tu nyAyavAdI yAvanna kiMcijalpatItyetAvanmAtraM bhaNitaM, kuto rAjJA kharataraviruddhaM dattaM ?, maune virUddhadAnanidAnavAkpravRtterevAbhAvAt ,tasmAd jJAyate gaNadharasArddhazatakavRttikaraNakAle bAhulyena kharataranAmnaH prasiddhirnAsIt , | kiMtu, tadIyamukhAdvidhisaGgho vidhisamudAyo vidhidharmo vetyAdi lokamukhAccauSTrika iti prasiddhiH, ata eva jinadattaziSyo jina| candrastacchiSyo jinapatistatpratibodhitena bhANDAgArikanemicandreNa SaSTizatakakAreNa jinavallabhaikaguNAnurAgeNa jinavallabha stutiM kurvatA'pi na kvApi kharataragaccho bhaNitaH, kiMtu "paya paNamia sirivIrajiNu gaNaharagoamasAmi" ityAdi kharataraprasiddha| jinavallabhavarNane 'naMdau vihisamudAo' ityAdyuktam , evaM tatpakSIyaprAsAdaprazastyAdau kvacidvidhipakSa ityAdyapi likhitaM dRzyate, |lokoktyA auSTrikazabdapravRttiH stanikakRtazatapadyAM-huM nandendriyarudrakAla1159 janitaH pakSo'sti rAkAGkito, vedAbhrAruNa| kAla1204 auSTrikabhavo vizvArkakAle1213'JcalaH / SavyarkeSu ca1236 sArddhapaurNima iti vyomendriyArke1250 punaH, kAle tristutikaH kalau jinamate jAtAH svakIyAgrahAt // 1 // ityAdipurAtanakAvyAdau yatra kvApi kharatarAdhikArastatrauSTrikanAmneveti, yattu kharatarapaTTAvalyAM yathA kharataraviruddhaM likhitaM tathA sadasi vaktumapyayuktaM, tathAhi-saM0 1024 varSe zrImadaNahillapattane durlabha-| rAjasabhAsamakSaM vivadamAnaH sarasvatIbhANDAgArAnItadazavakAlikapustakavAcakatvapratijJayA labdhA''tmalaghutvairantarAle phalaM corayani- AailiARILARIAHINILASPIRITIATIMALLINDosanRIBMIPARRIANISHALINDARAMATOM A HEEMPARI HIT // 285 // In Education Intematon For Personal and Private Use Only
Page #320
--------------------------------------------------------------------------
________________ JA kharataravirudavicAraH zrIpravacanaparIkSA 4vizrAme // 286 // caityavAsibhiH saha tayAkhyAtRtvena labdhagurupadAH rAjaloke jAgratyapyaho cauryamitijalpato'ho ete kharatarA iti prazaMsAtaH prAptakharataraviruddhAH, zrIjinezvarasUrINAM laghutvApAdakaM,tacca teSAM na saMbhavati, kiMtu prAguktaprakAreNa jinadattenaiva prakaTIkRtaM tasyaiva yujyate, tasyAvAlyAdapi tAdRgvAgvilAsasya sarvajanapratItatvAt ,naca sarvathApyasadeva paTTAvalyAM kathaM likhituM zakyate iti zaGkanIya,teSAM tathAlikhane bhayAbhAvAt ,kathamanyathA kharataraviruddhaM zrIjinezvarasUrereveti vANA api kharataragacche zrIudyotanamUrirityAdinijavacanavirodhijesalameruprAsAde zilAmutkIrya likhitavantaH,tatratyaM likhitaM, yathA "zrImahAvIratIrthe zrIsudharmasvAmisantAne zrIkharataragacche zrIudyotanasUriH zrIvarddhamAnasUriH zrIjinezvarasUriH zrIjinacandrasUriH zrIabhayadevamUrizrIjinavallabhasUrizrIjinadattasUrizrIjinacandra-| sarizrIjinapatisRrizrIjinezvarasarirityAdiyAvattatpaTTAlaGkArazrIjinabhadrasarirAjye zrIjesalamerUmahAdurge zrIcAcigadeve pRthvIze sati saM0 1505 varSe tapaHpaTTikA kAritA, tathA'parapaTTikAyAM yathA "itazca candrakule zrIkharataravidhiparcha-"zrIvarddhamAnAbhidhamUrirAjo, jAtaH krmaadrbudprvtaaye| mantrIzvarazrIvimalAbhidhAnaH, prAcIkaTat yadcanena caity|shaamityaadi, tathA "zrIvIrazAsane klezanAzane jayini kSitau / sudharmasvAmyapatyAni,gaNAH santi shsrshH||1|| gacchaH kharayarasteSu, samasti svastibhAjanam / yatrAbhUvan | guNajuSo, gurakho gatakalmapAH // 2 // zrImAnudyotanaH mUritra mAno jinezvaraH / jinacandro'bhayadevo, navAGgavRttikArakaH // 3 // ityAdi zrIAcArAGgadIpikAprazastau, atrodyotanamarivarddhamAnAcAyauM kharataragacchIyAvuktau, tacca teSAmapyanabhimataM / kiMca| atrAparamapi vicAraNIya, tathAhi-zrIabhayadevamUritacchiSyazrIvarddhamAnAcAryaprabhRtikRte navAGgavRttizrIRpabhadevacaritrAdau zrIvarddha1 jesalamerIyabhANDAgArIyagranthAnAM sUcIpatre pRSThe 75 lekhaH trayodazaH 2 pRthvI zAsati pra. 3 lekho'yaM sUcIpatre tRtIyaH UPIRITUALIMPAIRANIRUPES // 286 // For Person and Private Use Only
Page #321
--------------------------------------------------------------------------
________________ kharataravirudavicAraH zrIpravacanaparIkSA 4vizrAme // 287 // WAIRAMITRAPARISMAPI M | mAnasUrita eva paTTaparamparoktA, atra tu zrIudyotanamaripaTTadharatvena zrIvarddhamAnAcAryo bhaNitastatra nidAnaM kiM ?, samyag na vidyaH, nahi zrIudyotanamUriziSyaH zrIvarddhamAnAcAryaH, kiMtu caityavAsiziSyaH sUriH saJava cAritrAdyupasaMpadaM gRhItvA vijahAreti prati|pAdanAd , upasaMpannastu svakAryasamAptau gantuka eva syAt , tasya ca digbandhAdikaM na saMbhavati, tadabhAve ca na maNDalyAdinA saM| bhogaH, tadabhAvAca na paTTadharatvamiti prAg darzitamityAdyanekaprakAraM kharataralikhitaM sudRzAM na smmtmitigaathaarthH||44|| atha lokadattamapi kharataranAma jinadattena kathaM vikalpitamityAha kharayaranAmaM kiriAuggattaNaotti cittatuTThIe | parikappiaMti tadavaccakappiaM tassa mUlaMpi // 45 // kharataranAma kriyogratvAta-kriyAbhirugratvamasmAkamataH,kharatara iti nAma cittatuSTacai-manaHsaMtuSTinimittaM parikalpitamapi,arthAjinadattena tasya nAmno mUlamapi zrIjinezvaramUrilakSaNaM tadapatyakalpitaM-jinapatimUriprabhRtibhiH kalpitaM, jinadattena kharatarazabdasya |kriyogratvamityarthaH kalpitaH, tadapatyena ca tasya mUlamapi jinezvarAcAryaH kalpitaH, tasya ca nimittaM caityavAsibhiH saha vivAda | ityAdyapi kalpitamitigAthArthaH / / 45 / / athoktakalpanAyAM janavizvAsaH kathaM bhavatIti vikalpya yatkRtaM kurvanti ca tadAha jeNaM jiNadattamae puraannpaaddhaannmnnnnhaakrnne| paraloabhayAbhIA ajavi dIsaMti vesaharA // 46 // jinadattamate purAtanapAThAnAmanyathAkaraNe-prAcInazAstrapAThaparAvRttikaraNe yena kAraNena 'paralokabhayAbhItAH' paralokabhayaM-nara-2 kAdipAtabhayaM tasmAdabhItAH-nizzUkAH adyApi veSadharAH-jinadattApatyAni sAdhvAbhAsarUpANi dRzyante, yataH sAmpratamapi tapAga-1 cchIyaratnazekharasUrikRtazrAvakapratikramaNavRttau zrIabhayadevamUrirityatra kharataradhurINazrIabhayadevamUririti prakSipya likhitaM, tacca ARATURamman u || // 287 // man For Per and Private Use Only
Page #322
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 4vizrAme // 288 // ummmmmmmmmmmmmarati jesalamerau svaasyenaivaabhyupgtmevetigaathaarthH||46|| atha prAcInapAThaparAvRttikaraNe bhayarahitA ataH kiM kRtamityAha kharataraviteNa mahAbIracariappasatthipamuhesu nimmalApamuhaM / caiUNa kharayarittia lihilehAviaMca tahiM // 47 // rudavicAra yena kAraNena jinadattApatyAni paralokabhayAbhItAni tena kAraNena mahAvIracaritraprazastipramukheSu-guNacandragaNikRtazrImahA-10 | vIracaritraprazastyAdiSu nirmalApramukha-nimmalAityAdizabdapramukhaM tyaktvA-parAkRtya kharayarIti ca likhita lekhitaM ca tatra-tatsthAne, nirmalAdizabdasthAne taiH kharayarItikRtaM kAritaM cetyarthaH / / tatkathamiticecchRNu-bhavajalahivAyasaMbhaMtabhaviasaMtANatAraNasamattho / bohittho va mahattho sirisUrijiNesaro paDhamo | gurusArAu dhavalAu nimmalA sAhusaMtaI jamhA / himavaMtAo gaMgu niggayA sayalajaNapujA // 2 // itizrImahAvIracaritraprazastau, atrAyaM vicAraH-kharatarANAmutpattiH 1204 varSe sarveSAmapi sammatA, taba kharatarANAmaniSTaM,atastadapAkaraNAya 'nimmalA sAhusaMtaI jamhA' ityatra 'kharayarI sAhusaMtaI ti likhitam , etaccaritraM ca 'naMdasihirudRsaMkhe vokaMte vikkamAu kAlaMmi / jiTTassa suddhataiAtihimi some samattamiNaM // 1 // itivacanAt saM0 1139 varSe niSpannam , evaM ca sati vayaM na jinadattamUlakAH kiMtu jIrNA iti mudhAkhyAtyartha viparItalikhanenAtmA karthitaH,tatsiddhirapi na saMjAtA, ataH 'kRtazca zIlavidhvaMso, na cAnaGgaH zamaM gata' itinyAyaH saMpanna itigAthArthaH // 47 // atha kUTalikhanAta sAMprataM yajAtaM tadAha putthaMtaraniNNayao jesalamekaimi kuuddlihnnaao| khINasarA saMjAyA kharakharayA teNa bahu khAyaM // 48|| pustakAntaranirNayAt-kharataralikhitapustakAdanyasmAtpustakAnnAradapuryAdibhyaH samAnItapustakAd yo nirNayastasmAttapAgacchIyazrIratnazekharasUrikRtazrAddhapratikramaNasUtravRttisaMbandhipustakAdupalakSaNAttadIyaprAsAdeSu zilotkIrNavarNalikhanAdezca tacca prAg pradarzitaM imamminim // 288 // Jain Education Intern For Personal and Private Use Only
Page #323
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIvacanaparIkSA 4vizrAme // 289 // Pramommaniamroseminama jesalamerau kUTalikhanaM janaprasiddhaM jAtaM, tasmAd bahu khyAtaM yathA syAttathA kharatarAH kSINasvarAH-mAnyarogagrastA iva uccaiHsvareNa ||kharatarabi. vaktumazaktAH saMjAtAH, tena kAraNena kUTalikhanaheturiti gAthArthaH // 48 // atha caityavAsivivAde dUSaNAntaramAha sadacacoM kiMca vivAo ceiavAsIhimasaMbhavI'vi AyAre / tatthavi gvarayarabiruaM jayavAe sabahA neva // 49 // kiMceti dRSaNAbhyuccaye, caityavAsibhiH saha sAdhUnAM vivAdo'saMbhavI, apirevArthe, asaMbhavyeva, ka?-AcAra-AcAraviSayo vivAdo na saMbhavati, caityavAsinAM sAdhUnAM cAcAraH sarvajanapratIta eva, siddhe vastuni sAdhanAyogAd , dazavaikAlikAdipustakAnayanamayuktameva, AcAre ityukto kadAcitpANDityaparIkSAnimittaM tArkikavAdo yukto'pIti jJApitaM, tatrApi-jayavAde kharataravirudaM / sarvathA naiva-na saMbhavatyeva, kharataranAmno'zubhArthavAcakatvAditigAthArthaH // 49 // athAzubhArthavAcakatve'pi dRSaNamAha sahANaM dubhikkhe kharayaraviruaMpi advjrii| gvaramado loamuhA tarasaddo shstthaao|50|| __ zabdAnAM durbhikSe-zubhAzubhArthavAcakAnAmanyazabdAnAmaprAptau satyAM kharataravirudamardrajaratIyam-arddhajaratIyanyAyamApana, arddha] jaratIyanyAyastvevaM-kharazabdaH satyavAcitvenAbhyupagame lokamukhAdeva kharazabdasya pravRttiH, tarazabdaH atizayArthe pratyayalakSaNaH, sa ca zabdazAstrAdevetyarddhajaratIyanyAyo, caiparItyapravRttimadbhayAmubhAbhyAmeva kharatarazabdasya vyutpannatvAd , athobhAvapi zabdo vyAkaraNaniSpannAveva gRhyate taddatizayena kharaH kharataraH iti vyutpattyA mahAn gaIbha ugrataro vA bhaNyate, sa ca lokAnAM mukhAdasaMbhavIti, lokamukhAca birudasaMbhave tarapratyayaprayogo'saMbhavIti vicAraNayA svarNagiryAdau krodhAviSTavAkzrAvaNe kharataro'yamiti bhaNanaM prasiddhaM tadevAtra saMbhavIti gAthArthaH / / 50 / / atha jinezvaramUreH kharataravirudaM na jAtaM tatra yuktimAha--- ||289 inamainanimuninsungelirumily artting JainEducational For Personal and Private Use Only www.n yong
Page #324
--------------------------------------------------------------------------
________________ SAMITING kharataravi zrIprakacanaparIkSA 4vizrAme // 29 // MIN I SRIANDI bAALIDISHAROHITENIPARLIENDSHI Imaal ARRIANITEDHUNDRANI K hwalling jai jayavAe jAyaM kharayaraviruaM havija tA niymaa|nvaNgivittipmuhe vaNNayavayaNaMpi tadavacA / / 5 / / __ yadi jayavAde jinezvarAta kharataravirudaM jAtaM bhaveta tA-tarhi niyamAta navAGgavRttipramukhe, AdizabdAcchIabhayadevamariziSya rudacarcA zrIvarddhamAnAcAryakRtazrIRSabhadevacaritrAdiparigrahaH tatra tadapatyAt-zrIjinezvarasUriziSyapraziSyAdisakAzAcchIabhayadevamUripramukhapArthAd arthAttanmukhAdvarNakavacanam-anena prakAreNAsmadIyagurUNAmitthaM svarataragacchIyena mayA idaM vRtyAdikaM kRtamityAdirUpeNa tadva-| |NitamabhaviSyat , tacca kvApi noktamiti gAthArthaH // 51 // atha vyatirekamAha nevaM katthavi diheM suNiaMvA kharayarAu aNNattha / paccua tavagaNapamuhA jiNadattA ceva vucaMti // 52 // naivaM kutrApi dRSTaM zrutaM vA kharatarAdanyatra, kharatareNoktaM dRSTaM zrutaM ca, paramanyenoktamiti na dRSTaM zrutaM ceti, pratyuta tapAgaNa| pramukhAH jinadattAdeva vadantItyakSarArthaH / bhAvArthastvayaM-yatra kvApi jinezvarasaMtAnIyakRteSu grantheSu prazastiH tatra kharataravirudasva rUpaM gandhato'pi nodbhAvitaM, tathAhi navAGgIvRttiprazastistu sarvatrANi sulabhA supratItA ceti neha likhyate,yattu tatra kharatarAH zrI. | abhayadevamUreH nispRhatAmudbhAvayanti tadasamyag , rAjAdisakAzAjayAdyavApte kriyogyAdervA nijaguruNA labdhasya virudasya suzipyeNa vizeSato dIpanArhatvAt , nijajAtivaMzAderiva gurugacchAdena moktau niHspRhatAyA anapAyAd ,yadAgamaH-saMjao nAma nAmeNa, tahA gutteNa goamo / gaddabhAli mmaayriaa,vijaacrnnpaargaa||1|| ityuttarA0 18 (569*) tasmAdgurugacchAdernAmAvazyaM vaktavyam , anyathA zrIabhayadevamUribhirityAdyapi vRttiprazastau na yuktaM syAt ,nanvetattacchiSyalikhitamiticeciraMjIva,tarhi tadvatkharatarabirudamapi / tacchiSyeNeva kathaM na likhitamityapi vicAraNIya,kiMca-kharatarabirudaM svAtmana eva samutthaM syAtarhi niHspRhatA'pi vaktuM zakyate, // 29 // Jan Education Internation For Personal and Private Use Only
Page #325
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 4vizrAme // 291 // HDIMiami PADAHRAININETINGAARI kharataravi rudacarcA ALLAHABANAILABORANDIRA AHMIRTICH nent- TAINRITRISHISHIPARINE MAHARASHAIN NEPAL I nomimmmmmmmmm etacca nijagurojinezvarasUreriti kuto niHspRhatAvArtA'pi?,na ca vismRtamiti saMbhAvanIyaM,candrakulasyApi tathAtvApatteH, tasmAt yadi nijagurorAjasabhAyAM jayahetukaM kharataravirudamabhaviSyattarhi savistaraM navAGgIbRttipazcAzakavRttyaSTakavRttyAdau zrIabhayadevamUriziSyAH zrIvarddhamAnasUriprabhRtayaH praziSyAzca tadanujAtAH zrIpadmaprabhasUryAdayo'pyavarNaviSyanU , taizca lezato'pi na likhitaM tathAhicaMdakule caMdajaso dukkrtvcrnnsosiasriiro| appaDibaddhavihAro saruva vinniggypyaavo||1|| eNapariggaharahio vivihasAraMgasaMgaho nicaM / sayalakkhavijayapayaDo'vi eksNsaarbhybhiio||2||iNdiaturiaturNgmvsiarnnsumaarhii mhaasto| dhmmaaraamulluurnnmnnmkkddruddhvaavaacaaro||3|| khamadamasaMjamaguNarohaNo vijiadunyjyaannNgo| Asi sirivadvamANo sarI savvattha supasiddho // 4 // sUrijiNesarasirikhuddhisAyarA sAyaruva gaMbhIrA / suragurusukkasaritthA sahoarA tasma do sIsA / / 5 / / vaayrnnchNdnighNttukvnnaaddypmaannmmesu| aNivAriappayArA jANa maI sayalamatthesu / / 6 / / tANa viNeo siriabhayadevasarittinAma vikkhAo / vijayakravo paJcakakho kayavikkayasaMgaho dhamme // 7 // jiNamayabhavaNabhaMtaragRDhapayatthANa payaDaNe jassa / dIvayasihiva vimalA sUI buddhI pavitthariA ||8||ddhaannaainvNgaannN paMcAsayapamuhapagaraNANaM ca / vivaraNakaraNeNa kao uvayAro jeNa saMghassa // 9 // ikko va do va tiNNi va kahavi tu laggeNa jaiguNA huMti / kalikAle jassa puNo cucchaM savehivi guNehiM ||1||siisehiN tassa rahaaMcariamiNaM vaddhamANasUrIhiM / hou paDhaMtasuNaMtANa kAraNaM mokkhasukkhassa // 11 // iti navAGgavRttikArakazrIabhayadevasUriziSyazrIvarddhamAnasRrikRtaprAkRtagAthAtmakIpabhadevacaritraprazastau,etatpustakaM tADIyaM pattananagare vRddhazAlikatapAgaNabhANDAgAre'stIti bodhya,tathA-pUrva candrakule babhUva vipule zrIvaddhamA1 etasyA vRtteH kartA yadyapi zrIjinezvarAcAryaH tathApi saMzodhitA sA zrImadbhirabhayadevasaribhiH iti tatra varNanalikhanaprasaGgaH, HIPARIRAHANERAPIAFile In Education Internation For Personal and Private Use Only www.n yong
Page #326
--------------------------------------------------------------------------
________________ kharatarabi rudacarcA zrIpravacanaparIkSA 4vizrAme // 292 // naprabhuH,mUrimaGgalabhAjanaM sumanasA sevyaHsuvRttAspadam / ziSyastasya jinezvaraH samajani syAdvAdinAmagraNIH,bandhustasya ca buddhisAgara | iti traividypaarnggmH||1|| sariH shriijincndro'bhydevgururnvaanvRttikrH| zrIjinabhadramunIndrojinezvaravibhoskhayaH shissyaaH||2|| cake |zrIjinacandrasarigurumidhuH prasannAbhidhastena granthacatuSTayIsphuTamatiH shriidevbhdrprbhuH| devAnandamunIzvaro'bhavadatazcAritriNAmagraNIH, saMsArAmbudhipAragAmijanatAkAmeSu kAma sakhA // 3 // yanmukhAvAsavAstavyA,vyavasyati sarasvatI / gantuM nAnyatra sa nyaayyH,shriimaandevprbhprbhuH||4|| mukuratulAmaGkurayati vastuprativimbavizadamativRttam / zrIvibudhaprabhacittaM na vidhatte vaiparItyaM tu // 5 / / tatpadapadmabhramarazcake | padmaprabhazcaritametad / vikramato'tikrAnte vedagraharavi1294mite smy||6||iti zrIpadmaprabhamUriviracitazrImunisuvratacaritraprazastau, tathA "svastizrInRpavikramasaMvat 1293varSe vaizAkhazukla15zanAvoha zrIarbudAcalamahAtIrthe aNahillapuravAstavyaprAgvATajJAtIyata0 zrIcaNDaprasAdamahaM0momAnvaye ta0 AsarAjasutamahaM-zrImalladeva mahaM zrIvastupAlayoranuja mahaM-zrItejapAlena kAritazrIlUNasIhavasahikAyAMzrIneminAthacaitye ityAdiyAvat zre0ghelaNasamuddharapramukhakuTumbasamudAyena zrIzAntinAthavi kAritaM pratiSThitaM ca navAGgIvRttikArakazrIayadevasUrisaMtAnIyaiH zrIdharmaghoSasUrimi"riti zrIabudAcalatIrthe zrIneminAthacaityapazcimadvArecaturdazadevakulikAprazastiH,evamanyatrApIyame-) varItiyodhyeti,pratyuta tapAgagapramukhA jinadanAdava truvanti,yadaktaM-"huM nannendriyarudrakAla1159 janitaH pakSo'sti rAkAGkito, vedAbhrArUNa 1204kAla auSTrikabhavo vizvArkakAle'JcalaH 1213 / Savya 1236Su ca sArddhapaurNima iti vyomeMdriyArke 1250 punaH, kAle tristutikaH kalau jinamate jAtAH svakIyAgrahAd // 1 // etatkAvya mantrivastupAlatejapAlakavArakaniSpannagrantheSvapi sammatitayA bhaNitamityatrauSTrikazabdena kharatarobodhyaH,paraM tadAnImuktanAmnaiva prasiddhiriti,tathA "vatsaraiAdazazataizcaturbhiradhikairgataiH,bhAvIvikra- // 292 // For Person and Private Use Only
Page #327
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 4 vizrAme // 293 // | mato gacchaH khyAtaH kharatarAkhyayA || 1 || iti zrIjina sundarasUrikRte dIpAlikAkalpe, evaM tapAprabhRtInAM paTTAvalISvapi saM0 1204 varSe | kharatara matotpattiriti likhitaM, kiMca- navAGgIvRttikArakasaMtAne ye zrIdharmaghoSasUriprabhRtayaH uktAsteSAM nAmApi kharatarapaTTAvalyAM nAsti tadapi sUkSmadhiyA paryAlocyamitigAthArthaH // 52 // atha kharatarAbhimatasyApi sammatimAha jiNavallaho'vi katthavi kharayarabiruaM jiNesarA jaayN| na vasu ahava takkula jAo'haM kiMtu aNNaguruM // 53 // jinavallabho'pi, apizabdAdanye tu dUre, jinavallabho'pi kharataravirudaM jinezvarAJjAtamiti nAvAdIt, athavA tatkulajAto'haM-tadanvayajAto'hamityapi nAvAdIt kiM tvanyagurum - anyat tatkulAdanyadyatkulaM tadudbhavo gururyasya so'nyagururetAdRzo'hamasmIti jJApitamiti prasaGgato'bhihitaM bodhyaM, kharatarasyAniSTatvAdityakSarArthaH, bhAvArthastvayaM- kharatarAstu zrI abhayadevasUriziSyaH jinavallabhaH ata eva tatpaTTadhara iti bruvanti, jinavallabhastu neti vRte, tathAhi prathamaM tAvajinavallabhavacasA zrIabhayavamvarUpaM yathA- na cakora ci | tamalamadopamatamonirastasadvRttam / nAlika tAvakAzodayamaparaM cAndramasti kulam // 1 // tasmin budho'bhavada saGga vihAravatIM, sUrijinezvara iti prathitodaya zrIH / zrIvarddhamAnagurudeva matAnusArI hArIbhavan hRdi sadA giridevatAyAH ||2|| anekakavinAyakastutapadaH sado mAzrayaH, sphuradvapaparigraha stuhinadhAma ramyAkRtiH / prabhUtapatiradbhutazrutavibhUtirasvasmaro, mahezvara ivodabhUdabhayadevasUristataH // 3 // zrIvIrAnvayavRddhaye gaNabhRtA nAnArtharatnairdadhe, yatsthAnAdinavAGgazevadhigaNaH kairapyanudghATitaH / tadvaMzyaH svagurUpadezavizadaprajJaH karidhyacchubhAM taTTIkAmuda jIghaTat tamakhilaM zrIsaMghatopAya yaH || 4 || satarka nyAyaca cacitacaturagiraH zrIprasannendusariH sUriH zrIvarddhamAno yatipatiharibhadro munI devabhadraH / ityAdyAH sarvavidyArNavakalazabhuvaH saMcariSNUrukIrttaH, stambhAyante'dhunA'pi zrutacaraNaramArA For Personal and Private Use Only kharatara birudacarcA // 293 //
Page #328
--------------------------------------------------------------------------
________________ Pawan kharataravi zrIpravapanaparIkSA 4vizrAme| // 294 // rudacarcA jino yasya ziSyAH // 5 // " ityAdi jinavallabhakRtAyAM jinavallabhIyaprazastyaparanAmnyAmaSTasasatikAyAM, atra yadi jinezvarasUreH kharatarabirudamabhaviSyat tarhi jinavallabho'pi cAndrakulamiva birudamapyavarNayiSyat , tacca na varNitam , atastadvipaye jinavalla| bho'pi sAkSika ityarthaH, tathA tadvaMzajo nAhamammItyavAdIta , zrIabhayadevasarijinavallabhayoguruziSyasaMbandho nAsIdityarthaH, nahi zrIabhayadevamUriNA jinavallabho'smadIyaH ziSya ityuktam , etaca kharatarasyApi sammataM, yato gaNadharasArddhazatakavRttau "caityavAsiziSyo'ya"mityAdhuktaM, na punaH pravrajyAdAnadigbandhAdinA''tmasAtkRta ityapi bhaNitaM tathAtve caityavAsiziSyatvalavyapadezAsaMbhavAt ,na vA jinavallabhenApyahaM zrIabhayadevasRriziSya ityuktaM,pratyuta caityavAsiziSyatvamevoktaM, yaduktaM-"lokAryakUrcapuragacchamahAdhanotthamuktAphalojjvalajinezvarasUriziSyaH / prAptaH prathA bhuvi gaNirjinavallabhotra, tasyopasaMpadamavApya tataH zrutaM ca // 1 // " ityaSTasaptatikAyAm iyaM ca zrIabhayadevasUrI divaM gate triMzatA catustriMzatA vA vagataH 1164 varSe kRtvA citrakUTe zrImahAvIraprAsAde chAjakAdhaH zilAmutkIrya likhitA,atra vicAraNIyaM-zrIabhayadevamaritastriMzadvarSAtikrame catusviMdvapAtikrame vA yadi nijagurutayA zrIabhayadevamUriM noktavAn tarhi kadA vakSyati ? kathaM vA tatpaTTadharo bhaviteti ?,kiMca-caityavAsaM parityajyApi caityavAsinameva nijagurutayA zrIjizvaneramUriM mahatA prabandhana varNitavAn ,na punaranyamapi kaMcana zrIvarddhamAnamUriprabhRtikamapi, evaM praznakaSaSTizatake'pi, tathAhi-"pAMke dhAturavAcikaH kva bhavato bhIromanaH prItaye,sAlaGkAravidagdhayA vada kayA rajyanti vidvjjnaaH| pANI kiM murajidvibhani muvi taM dhyAyanti ke vAsadA, ke vA madguravo'tra cArucaraNAH zrIsuzrutA vizrutAH ||shaa eteSAM praznAnAmuttaraM zrImadabhayadevA1 etat praznottarekaSaSTizatakaM stotraratnAkare savRttikaM mudrita S HRI mama Jain Education Internatio For Personal and Private Use Only www. byorg
Page #329
--------------------------------------------------------------------------
________________ kharataravi rudacarcA zrIpraka cAryAH ityevaMrUpeNa zrIabhayadevamUrayaH sadgurutvena sarvasAdhAraNavacamA varNitAH, na punarnijagurutveneti. caityavAsinaM zrIjinezvarAbanaparIkSAcArya ca nijagurutayaiva varNitavAn , tathAhi-kaH syAdambudhibArivAyasacite kka dvIpinaM hatyayaM, lokaH prAha haya prayoganipuNaiH kaH 4vizrAme zabdadhAtuH smRtaH / sUte pAlayitAtra durdharataraH kaH kSubhyate'mbhonidheH, mUhi tvaM jinavallabhastutipadaM kI gvidhAH ke satAm // 1 // / / 295 // atrosaraM madguravo jinezvarasUraya ityevoktavAn jinavallabha iti, guruziSyasaMbandhaH zrIjinezvarasarijinavallabhayoreva, na punarabhayadeva sUrijinavallabhayorapIti jinavallabhavacasaivAvabodhyaH, nanu 'tasyopasaMpadamavApya tataH zrutaM ceti caturthacaraNena zrinavallabhenApyupasaMpadamadhikRtya saMbandhaH sUcita iti cet satyaM, tathAvidhasaMbandhasyAkiMcitkaratvAt , tathAhi-upasaMpannatvamapi zrutamadhikRtya dina| vallabhenaivoktaM, tacca vicAryamANaM pravajyApUrvakayogAdyanuSThAnamantareNa siddhAntavAcanAmadhikRtyAsaMbhavyevetikRtvA pArizeSyAtkarmagranthAdiprakaraNavyAkaraNAdikamadhikRtya saMbhavati, na ca caityavAsinA satA'pi yogAnuSThAnaM kRtaM bhaviSyatIti zaGkanIya,gaNadharasAddhazatakoktavarNanaviziSTasya yogAnuSThAnAsaMbhavAt , tena tathAvidhaM kiMcicchratamadhikRtyopasaMpannatve saMbhavatyapi tatredaM vicAraNIyam , | upasaMpanno'pi dvidhA-sAMbhogiko visaMbhogikazca, tatra sAMbhogiko digbandhAdinA samAnaH, ma caikasminneva gaNe vidyamAno'pi pravrAjakAcAryApekSayA AcAryAntarAzrayI, tasya ca maNDalyAdivyabahAra: svaziSyAdivadeva, visaMbhogikastu gacchAntarIyo digbandhAdinA visadRzaH, tasya ca ziSyatvavyavahAro vivakSitakAryamAnahetukaH zrAvakasyevAvagantavyaH, zrAvakasyApyAgame ziSyatvena pratipAdanAd , yadAgamaH-"caMpAe pAlie nAma, sAvae Asi vANie / mahAvIrasma bhagavao.sIso so u mahappao ||1||"ti zrIuttarAdhyayanamUtre (759*) AstAmupasaMpad , kiMcicchikSAmAtreNApyekapAkSikAbhyupagamenApi guruziSyatvavyavahAraH pravacana- THENTIATIMIRE imaterest IMPURNARISHAPATIRHITHAIRATSHAHIR NILAMIRI MITHAIRAINRITY H TRAINImmittee 295 / / Jan Education Interbon For Personal and Private Use Only
Page #330
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 4 vizrAme // 296 // Jain Educationa Int pratIto yathA zrImahAvIramaGkhaliputrayoH, nahi maGkhaliputraH zrImahAvIreNa pratrAzrito na vopasaMpannaH, kiMtu kvacittathAvidhapraznottaradAnamAtreNa zikSitaH, pravrajyA ca tvacchiSyo'smIti maGkhaliputravacomAtrAbhyupagamenaivaikapAkSikAbhyupagamaH, evaM zrI abhaya| devasUrijinavallabhayorapi kathaMcidasaMbhAvito'pi saMbhavannapyakiMcitkara eva, tena jinavallabhenAtmano bhinnagaNasaMbandhitvameva jJA| pitaM tadyuktameva, AdhunikAstu paTTadharanyAdisaMbandhaM pUtkurvANA devatAyattA ivAvagantavyA itigAthArthaH // 53 // atha kharata|ranAmotpattimupasaMharannAha - tegaM jaha nAmadugaM jiNadattA ahakameNa saMjAyaM / taha jiNadattakavAle tahaaM tilayaM ca vihilihiaM // 54 // yena kAraNena kharataravyatiriktAH jinavallabhaM yAvatsarve'pi jinezvarAt kharataravirudaM na vadanti tena kAraNena yathA nAmadvikaM cAmu | NDikauSTika lakSaNamabhidhAnadvayaM jinadattAdyathAkrameNa -kramasthAnatikrameNa prathamaM cAmuNDikaM pacAJcauSTrikamiti, tathA jinadattaka| pAle- jinadattalalATe tRtIyamapi kharatarasaMjJApi tilakamitra tilakaM vidhilikhitaM vidhAtrA lipIkRtaM. jinadattAdeva prAguktayuktayA | jAtaM nAnyasmAdapIti kenApi parAkartumazakyam, ata eva pratikramaNaprAnte jinadattasyaiva kAyotsargo vidhIyate, tasyaiva tanmatAkarSakatvAditi liGkamapi bodhyamitigAthArthaH || 54|| atha siMhAvalokananyAyena prasaGgAgata vicAramAha jiNavallaho akatthavi iagAhArAvaradvabhAgaMmi / nAhaM takkulajAo taMpi a eaM viArijaM || 15 || 'villAho akatthavI 'ti prAguktagAthAyAmaparArddhabhAge uttadve nAhaM tatkulajAta iti jinavallabhena yadbhaNitaM tadapyevaM vakSyamANaprakAreNa vicArya-samyagdhiyA paryAlocyamitigAthArthaH ||55|| atha vicAraNAmAha For Personal and Private Use Only kharatara birudacarcA // 296 //
Page #331
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravanaparIkSA 4 vizrAme // 297 // eMgArasasayacausaTThIe jiNavallaheNa bhaNiamiNaM / tassa'NurUvaviAre sadasayaM AlajAlaMba // 56 // ekAdazatacatuHpaSTathA 1964 varSargateH jinavallabhenedaM prAguktamaSTasaptatigataM zrI abhayadevavarisaMbandhi svarUpaM bhaNitaM, saM0 1164 aSTasaptatikA nirmApitA, tatra ca prAguktaM bhaNitamityarthaH tasya taduktasyAnurUpaH - anukUlo yo vicArastatra tadanusAreNa vicAre kriyamANe sArddhazatakaM - gaNadharasArddhazatakamupalakSaNAcca tadvRttirAlajAlamiva - mudhAjalpana mitra bhavatItigAthArthaH // 56 // atha jinavallabhoktAnusAreNa vicAramAha sUriMmi divaM patte tIsaM vAsAI jAva usUrI / tesu siriSadmANo paharo kharayareNutto ||27|| sUrau - zrI abhayadevAcArye divaM gate sati triMzadvarSANi yAvaccatuHsUri- caturNAM sUrINAM samAhArazcatuHsUri, catvAro'pi sUrayo varttanta ityarthaH teSu zrIvarddhamAnaH paTTadharaH kharatareNoktaH, zrI abhayadevasUripaTTadharaH zrIvarddhamAnAcArya ityevaM gaNadhara sArddhazatakavRttau kharatareNApi bhaNita ityarthaH itigAdhArthaH // 57 // atha jinavallabhaH kIdRza ityAha jiNavallaho a ceianivAsinissAha vadyamANo'vi / kahamaMtarA paviTTo paTTadharateNa sUripae ? // 58 // jinavallabha caityanivAsi nizrayA - zrIjinezvarasUrinizrayaiva varttamAno'pi paTTadharatvena sUripade - zrIabhayadevasUripade kathamantarA | praviSTaH 1, avakAzAbhAve'pi kharataraiH kathaM balAtprakSiptaH, campita ityarthaH, yathA vivAha mahotsavamanicchatorapi vatsAvatsayorudvAhotsavo brAhmaNairvidhIyate tathA zrIabhayadevasUrijinavallabhayostathA migrAya rahitayorapi kharatarApatyaiH paTTadharatvavyavahAraH pravarttita itigAthArthaH || 58 || atha kharatarasya rItimAha Jain Educationa International For Personal and Private Use Only kharatarapaTTAvalIvicAra: // 297|| ww.jainelibrary.org
Page #332
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 4vizrAme / / 298 // MOTIHARITINANISHAD evaM jiNavallahao puSvipia paTTasarigo tesiM / ja ujjoaNamUrI puci bhegavi kahamikko ? // 51 // kharatarapaevaM prAguktaprakAreNa jinavallabhavanjinavallabhataH pUrvamapi paTTadharA AcAryAsteSAM-kharatarANAM bhavanti, yat-yasmAtpUrva bhede sati || hAvalI vicAra: | udyotanasUrirekaH kathaM, cakArAdudyotanamUreH pazcAdapi paTTadharatvaghaTanaiva kRtetyakSarArthaH, bhAvArthastvayam-udyotanasUreH pUrva ye sUrayaH / / paTTadharatvena kharatareNoktAste'nyeSAM pAvalyAM na santi, kiMtu prAyo bhinnA eva, evaM ca sati zrIudyotanamUrti sarve'pyavivAdena |prapannAH tatkathaM ghaTate ?, kharatarapaTAvalI tAvadevaM-'zrIvIrastatpaTe1 zrIsudharmasvAmI tatpa12 zrIjambUsvAmI tatpadR3 zrIprabhavasvAmI tatpaTTe4 zrIzayyambhavasvAmI tatpadR5 zrIyazobhadramUriH tatpazrIsaMbhUtavijayastatpaTTe7 zrIbhadrabAhusvAmI tatpadaTe8 zrIsthUlabhadraH tatpa?9 zrImahAgiristanpaTe10 suhastisUristatpaTTe11 zrIzAntisUristatpadde12 zrIharibhadrasUristatpaTTe 13 zrI| kAlakAcAryaH tatpaTTe14 zrIsAMDillasarista paTTe15 zrIrevatImitramUristatpa?16 zrIdharmAcAryaH tatpa?17 zrIguptAcAryastasaTTe18 zrIsamudramUristatpadaTe19 zrIAryamaGgumUristatpada 20 zrIAryasudharmasUristatpaTTe21 zrIgupta sUristatpa?22 zrIvayara' svAmI tatpaTTe26 AyarakSitamaristatpaTe24 zrIbAlakApuSpamitrastatpa?25 AryanandisUristatpaTTe26 zrInAgahastimUristatpada 27 zrIAyarevatIsaristapaTTe28 zrIbrahmadvIpisUristatpaTTe29 zrIsaMDillasaristatpadR30 zrIhimavaMtasUristatpadve31 zrInAgAjunavAcakastatpadR32 zrIgoviMdavAcakastatpadR33 zrIsaMbhUtadinnavAcakastatpadR34 zrIlohitaristatpadR35 zrIharSasUristatpaTTe36 | |zrIumAsvAtivAcakastatpadR37 zrIjinabhadragaNikSamAzramaNaH tatpaTTe 38 zrIharibhadramUristatpaTTe 39 zrIdevamUristatpaTTe40 zrInemi| candramUristapaTTe41 udyotanasaristatpaDhe42 zrIvarddhamAnamUristatpaTTe43 zrIjinezvaramaristatpadde44 zrIjinacandramUrista paTTe45 shriia-10||298|| SHRIANDEneh MINISAARE alnile MEIN Fordi
Page #333
--------------------------------------------------------------------------
________________ kharatarapa zrIpravacanaparIkSA 4vizrAme // 299 // hAvalI vicAra bhayadevasaristatpaTTe46 zrIjinavallabhamUristatpadde47 zrI jinadattasUristatpa48 zrIjinacandramUristapaTTe49 zrIjinapatisUriyaH kharatara|gacchamUtraNAsUtradhAro babhUva, bhANDArikanemicaMdraparIkSitaca, tatpa250 zrIjinezvarasUristatpaTTe51 zrIjinaprabodhasUristatpadde52 zrIjinacandra sUristatpaTTe53 zrIjinakuzalamUristatpadR54 zrIjinapadyamUristatpaTTe55 zrIjinalabdhimUriH,etasyAcAryapadaM zrItaruNaprabhAcAZNa saM0 1400 varSe dattaM, 1406 divaM gatastatpadde56 zrIjinacandrasUristasyApyAcAryapadaM taruNaprabheNa saM0 1406 varSe kRtaM, tatpaTTe57 zrIjinodayasUristatpaTTe58 zrIjinarAjasUristatpa159 zrIjinavarddhanasRristatpaTTe60 zrIjinacandrasUristatpaTTe61 zrIjina| haMsamarividyamAnaH' iti kharatarapaTTAvalyAM bahUnyasaMbaddhAni, tathAhi-zrIvatrasvAmina Arabhya jinadattaM yAvatprAyo bahUnAM guruziSya| saMbandhAbhAve'pi adattapaTTadhAritvenaiva paTTAnukramo likhito dRzyate, tathAhi-prathamaM tAvajinadatto jinavallabhapaTTadharatvena saMpannaH, sa cAdattapaTTadhAryava, nahi jinavallabhena jinadatto nijapaTTe sthApito, na vA vAGmAtreNAnujJAto, navA digbandhAdinA ziSyatvenAbhyupagataH, kiMtu jinadattaH svayameva dRkpathAnavatINoM'pi dhRtavAkyamiva jinavallabhapaTTadharo'hamityAdivAkyamudbhAvyAdattapaTTadharo jAtaH, na ca sa devabhadrAcAryeNa tanpaTTadharaH kRta iti vAcyaM, tadIyapaTTadharatvamadhikRtya devabhadrAcAryasya dAridyAtkathaM tadAtuM zaknoti ?, kiMca-tasyApi jinaballabhasyAnujJAyA apyabhAvenAdattamAdAyAnyasmai dAnamanucitamityapi vicAraNIyaM, jJAtvA tadgrahaNe dAne cobhayorapyadattameva, kiMca-devabhadrasya kiM yAti yadevaMvidhamadattamAdAya tasmai dattaM ?, kiMca-jinavallabhasyAcAryapadaM kharatarereva nijaprakaraNAdau likhitaM dRzyate, tallikhanaM tvakiJcitkaratayA darzitaM darzayiSyate cAnyataradapi, yattvanyatrApyAdhunikaiH kvApi jinavallabhasRririti likhitaM tattu jinadattApatyIyAnAmanuvAdo'nAbhogAllikhitaH,tena caturadhikadvAdazazatavarSebhyo likhite IDO For Person and Prive Only
Page #334
--------------------------------------------------------------------------
________________ Namah kharatarapaDAvalIvicAraH maa zrIprava. vizvAso na kartavyaH, kiMtu tataH prAgniSpannagrantheSu likhita iti, kiMca-bahakAlaM bhramatApi jinavallabhena ko'pi na prabrAjito'to, canaparIkSAmA'smadIyaM kumatamagre pravartatAmityapyabhiprAyo jinavallabhasyAnumeyo bodhyA, na caivamasaMbhavi, prAyaH pApaM kRtvA bhUyAn janaH 4vizrAme pazcAttApavAn bhavatyeva, yathA maGkhaliputraH, etacca sAmpratamapi dRzyate, yathA vIjAmatIyena dharmadAsenAhaM citrakUTe gatvA'smadIyaM // 30 // samavAyaM pratibodhya zrIANaMdavimalamUrSi gurutayA prapatsye iti paM0 zrutasamudrasAkSikaM pratijJAM kRtvA citrakUTe gataH, tatratyaizca tadIyaiH zrAddhaH vijane tathA nibaMdhaH kRto yathA vaktumapyazakto jAtaH, tathA pAzacandreNApi paM0 zrIpatigaNisAkSikaM pratijJAtaM yanmayA svakIyasamudAyena saha vicArya zrIANaMdavimalamari zrayiSye. pazcAdyodhapure tadIyaiH zrAddhaH tadeva kRtaM yathA maunamevAzritavAna , tena pravartitaM kumataM pravartakAdhInaM na syAt , kiMtu ?, tatpratibodhitagRhasthAyattamevAta eva luMpAkamukhyaRSimeghajIpramukhaistyaktamapi lumpAkamataM na tatpratibodhitazrAvastyaktaM,kiMtu vizeSato niyantritAstatpakSIyA veSadharA apIti sarvajanapratItam ,evaM prakRtamate'pi bodhyaM, kathamanyathA jinavallabhe paralokaM gate varSadvayaM yAvanirAzrayIbhRtAH kevalazrAvakA api zrIabhayadevamarisaMtAnIyeSu saMkgreiSu vidyamAneSvapi somacandranAmAnaM dravyaliGginamAcAryAkArayitvA nijasamudAyaM sasvAmikaM kRtavanto'dya yAvatpravAhabhAgiti digdarzanena zepaM svadhiyA bahu paryAlocyaM / tathA jinadattavat jinavallabhasyApi zrIabhayadevamUripaTTadharatvamadattameva, visaMbhogasya paTTayaratvA|saMbhavAd , visaMbhogikatvaM ca "kholaDiu jinavallabha" ityAdivacobhirgIyamAnatvAtteSAmapi pratItameva, yatastadIyAH-zrIabhayadevamUripArzve bhaNannapyAhAramanyatra tRNakuDIrAdau gatvA kRtavAn jinavallabha iti, paraM jinadattApekSayA ayaM vizeSaH-yajinavallabhastadIyasamudAyena paTTadharatayA kalpitaH, jinadattastu svAsyenaiva tatpadharatvamAtmana udghoSayAmAseti / tathA zrIabhayadevasarirapi Paani murgmithin.com // 30 // For Personal and Private Use Only
Page #335
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 4 vizrAme // 301 || zrIjinacandrasUripaTTadharaH kathitastadapyayuktaM, yataH zrIjinacandreNa prasannacandraH svapade sthApitaH, zrI abhayadevamUristu na ziSyo na | cAdhyApito navA''cAryakRtaH, kiMtu jinacandrasya gurubhrAtA jinezvarasUriNaiva jinacandravadIkSito'dhyApitaH, sUrikRtazceti, nahi su| dharmasvAmI gotamasvAmipaTTadharaH kiMtu zrIvIrasyaiva, tathA'yamapi zrIjinezvarasUripaTTadharo yukto, na punastallikhitavidhineti / tathA zrIudyotanasUreH paTTadharatayA zrIvarddhamAnAcAryo likhitastadapyayuktaM, zrIudyotanasUriNA nijaziSyaH zrIsarvadevasUriH paTTadharatayA vya|vasthApitaH, zrIvarddhamAnAcAryastu caityavAsaM parityajya zrIudyotanasUripArzve cAritraM gRhItvA visaMbhogikaH sanneva yogAnuSThAnapUrvakasUtravAcanAM gRhItavAn paraM vihArastadAjJAmAtreNeti, ata eva zrIvarddhamAnanUrisaMtAnIyaiH zrIabhayadevasUri zrIvarddhamAna riprabhRtibhi|stathA tadanapatyajinavallabhenApi zrIvarddhamAna sUrimavadhIkRtya svakRtagranthaprazastyAdau zrIvarddhamAnasUripaTTaparamparA likhitA, na puna| stataH prAgapi sUrimavadhI kRtyeti, tatra kiM nidAnamiticecchraNu, tadIyAH prAcInAcAryAcaityavAsinas SAmabhidhAnamayuktam, udyota| nanUristu visaMbhogitvena paTTaparamparAyAM likhitumazakya iti bodhyaM yattu jinadattApatyIyAH sAmprataM likhanti tacaityavAsisaMtA| natAnatrapAkareti matvA saMbandhamAtreNApi paTTadharatvakalpanA bodhyA, tathA yeSAM zrIudyotanasUriH paTTadharatayA paTTAvalyAM likhitasteSAM sarveSAmapi zrIsudharmasvAmina Arabhya sadRzyeva paTTAvalI dRzyate, yathA maDAhaDagacchapaTTAvalI, tathA kupAkSikA api pUrNimIyakAdayastadanu nirgatAsteSAmapi zrIudyotana varitaH pUrva zrIsudharmasvAmina yAvat na paDAvalI bhedaH, kharatarasya tu na tadanukAragandho'pi, kiMtu ye ye | yugapradhAnatvAdiguNairvikhyAtAste te parasparaM guruziSyasaMbandhAbhAve'pyanukramato vyatikramato'nanukramato'ndhayuddhanyAyena samudAyIkRtya saMkhyApUrtirvihitA taiH nanvandhanyAyaH kathamiticchRNu, cAndrakulaM tAvatsarvairapi varNyate tacca zrIcandrasUrejataM, sa ca zrIvatrasena ziSyaH For Personal and Private Use Only kharatarapa TTAvalIvicAraH // 301 // .
Page #336
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIprava- dvitIyodayasya ca prathamAcAyaH, tau dvAvapi na likhitau,tathA koTikagaNasaMjJAhetU susthitasuprativaddhAvapi noktau,tathA zrIumAsvA- kharatarapacanaparIkSA tivAcakapaTTe zrIjinabhadragaNikSamAzramaNo likhitaH, sa ca guruziSyasaMbandhAbhAve'pi kAlavyatyayenoktaH, evaM zrIvajrasvAminaH pUrva DAvalI4vizrAme vicAraH // 302 // ||zrIAyasuhastinaM yAvatpaTTadharAste sarve'pi vikalpitAH, na pAramArthikAH, tathA zrIsaMbhUtavijayazrIbhadrabAhavoH zrImahAgirizrIsuha-|| |stinozca gurutrAtroryat pRthakpaTTadharatvamuktaM tadapyasaMgataM,tathA zrIvatrasvAmina Arabhya zrIudyotanasUriM yAvadye paTTadharatvenoktAste vi-IN kalpya likhitAH,paraM mahAnubhAvA api paTTadharA na santIti bodhyaM, kiMca-prabhAvakacaritrAnusAreNa zrInAgahastiprabhRtayaH kiyanto vidyAdharazAkhAsaMvandhinaste'pi nijapaTTAvalyAM likhitAH, vakti cAhaM candragacchIya ityAdi bahu vaktavyamastIti, tasmAtkharatarapadaTAvalyA vicAre kriyamANe dRSaNAni kiyanto vA dadhimASabhojane kRSNA vivecyate iti nyAyamArUDhAni codhyAnIti, tasmAdudyo|tanamarimAzritAnAM bahu sammatA asmatpaTTAvalyeva yuktetikRtvA tatpaTTAvalI yathA zrIvarddhamAnasvAmI? tatpaTTe zrIsaddharmasvAmIra tatpaTTe zrIjambUsvAmI3 tatpa? zrIprabhavasvAmI4 tatpaTe zrIzayyaMbhavasvAmI5 tatpaTTe zrIyazobhadrasUriH6 tatpadaTe zrIsaMbhUtavijayazrIbhadrabAha7 tatpaTTe zrIsthUlabhadraH8 tatpa? zrImahAgirisuhastinau9 tatpa? zrIsuhasthitasupratibuddhau10 tatpaTTe zrIindradattamariH11 tatpaTTe zrIdinamUriH12 tatpa? zrIsiMhagiriH13 tatpaTTe zrIvatrasvAmI14 tatpa? zrIvajrasenaH15 tatpaTTe zrIcandrasUriH16 tatpa? zrIsAmantabhadrasUriH17 tatpa? zrIvRddhadevasRriH18 tatpa? zrIpradyotanamUriH19 tatpa? zrImAnadevamariH |20 tatpaTTe zrImAnatuGgamUriH21 tatpaTTe zrIvIramUriH22 tatpaTTe zrIjayadevasUriH23 tatpaTTe zrIdevANandasUriH24 tatpaTTe zrI-| |vikramamUriH25 tatpa? zrInarasiMhamUriH26 tatpaTe zrIvikramasRriH27 tatpa? zrImAnadevasariH28 tatpaTTe shriivibudhsriH29||"201|| REIGARH Jan Education Internation For Personal and Private Use Only
Page #337
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 4vizrAme khastarapaDAvalIvicAraH IM.HOTHAImantimamalp LITERARMAPANAINAHINDIAA.. MERAPARITRIEnamaarnama rnalitammnaamanand A P tatpaTTe zrIjayAnandasariH30 tatpaTe zrIraviprabhari:31 tatpaTTe zrIyazodevasariH32 tatpaTTe zrIpradyumnasUriH33 tatpa? zrImA-1 nadevasUriH34 tatpaTTe zrIvimalacandrasUri:35 tatpaTTe zrIudyotanamUriH36 tatpaTTe zrIsarvadevamUriH37 tatpaTTe zrIdevasari:38 tatpaTTe zrIsarvadevamUriH39 tatpaTTe zrIyazobhadranemicandrau mUrI40 tatpaTTe zrImunicandramariH41 tatpa? zrIajitadevamUriH42 tatpa? zrIvijayasiMhamUri:43 tatpa? zrIsomaprabhamUrizrImaNiratnasUrI44 tapaTTe zrIjagacandramUri:45 tatpaTTe zrIdevendrasUriH 46 tatpaTTe zrIdharmaghopamUriH47 tatpaTTe zrIsomaprabhamUriH48 tatpaTTe zrIsomatilakamariH49 tatpaTTe zrIdevasundaramari:50 tatpa? | || zrIjJAnasAgaramUri:51 tatpa? zrIkulamaNDanasi2 tatpa? zrIsomasundaramariH53 tatpaTTe zrImunisundaramUri:54 tatpaTTe zrIratnazekharasUri:55 tatpaTTe zrIlakSmIsAgarasUriH56 tatpaTTe zrIsumatisAdhumrariH57 tatpaTTe zrIhemavimalasUri:58 tatpaSTe zrIANandavimalasari:59 tatpaTTe zrIvijayadAnamari60 tatpaTe zrIhIravijayasarividyamAnaH / iti tapAgaNasaMbandhinI paTTAvalI, udyotanasurimAzritAnAM sarveSAmapi samAnA,zrIudyotanasUripaTTe ca zrIsarvadevasUriH,saca bRhadgacchasaMjJAheturityapi bahu sammataM, kharataraistu svajAtyuddhavasvareNa zrotRNAM zravaNakaTu raTitamiti bodhyamiti gAthArthaH / / 5 / / atha jinadattamate tAtparyamAhapAyaM jiNadattamA AyAro ema aNNahA lihaNaM / taMpia katthavi UNaM ahiaMvA ahava vivriiaN||6|| jinadattamate prAyo-bAhulyenaipa AcAro yad anyathA likhanaM,likhane pUrvAparasaMbandhaghaTanAghaTanavicArazUnyaH kharatara ityarthaH,nadapi ca kvacidanaM vA athavA'dhikamathavA viparItaM ceti tridhApi, etacotsUtraprarUpaNodghATanAvasare vakSyAma iti gAthArthaH // 60 // iti nAmatrayotpattisiddhau kharataraH zaGkane Ram nayeralTHIS LILAHATTISGAREPARAMINATURASIRAISANILEMERARIA Lummitment For Person and Private Use Only
Page #338
--------------------------------------------------------------------------
________________ w zrIprava. canaparIkSA 4vizrAme // 304 naNu jiNavallahasUrI pasaMsio tumha putvmriihiN| teNaM tahosavayaM aliaMna viatti vattavaM // 6 // jinavallabhananu jinanallabhamariyuSmAkaM pUrvamUribhiH prazaMsitaH, tena kAraNena taddoSavacanam-tadoSAviSkaraNavacanamalIkam-asatyaM, pApa carcA heturityarthaH, 'na vitti naivetivaktavyam?,alIkavacanaM na bhavatyeveti praznottaravacanabhiti gaathaarthH||61|| atha parAzaGkAvacana| masatyamityatra hetumAha jinavallaho asurI pasaMsio jo a putvasUrIhiM / so kharayaraaMgikayA bhinno niyameNa viNNeo 62 // yastu jinavallabhasUriH prasiddhamUribhiH zrImalayagiriprabhRtibhiH karmagranthavRttau prazaMsitaH, pUrva jinadattamatotpatteH pUrva, sa | jinavallabhaH kharatarairaGgIkRtAjinavallabhAdbhinna eva vijJeya iti gaathaarthH||62|| atha bhinnatve yo hetuH prayuktastatra yuktimAha tassa rAmadevo sIso chAsa ithupiNakAro a| kallANagasaMthavaNe paMceva jiNiMdavIrassa // 6 // yad-smAttasya-bhinnasya kharatarAbhyupagatajinavallabhAditarasya SaDazIticUrNikAra:-zrIjinavallabhamarikRtaSaDazItikarmagranthasya cUrNe: kartA jinavallabhasUreH rAmadevo-rAmadevanAmnA ziSya AsIt ,ya ukta paDazIticUrNI, evaMvidhaH ziSyaH kharatarAbhyupagatasya caityavAsiziSyajinavallabhasya ko'pi nAsIditi kharatara eva dvitIyo bhaNito, nAparaH ko'pi pravAjito milito veti, kiMca-tathAvidhabahuzrute ziSye ca vidyamAne kenApyajJAto visaMbhogikaH somavandranAmA dravyaliGgI jinadattanAmnA''cAryAbhUya jinavallabhasya | paTTadharaH kathaM bhavediti netre nimIlya paryAlocyaM, tathA kalyANakasaMstavane-"samma namiUNa jiNe cauvIsaM tesi ceva ptte| |bucchaM cui1 jamma2 dikrayA3 NANaM4 nivANa5 kallANe // 1 // kattiavahule paMcamI" tyAdi kalyANakastavane jinendrviirsy-shrii-110/||204|| HINDHinduIDAI INISHTRAINITAPGISHRAMOM P ASHIRAMINATIHAARTAINITAHARANIRHAMITRallant I NATIENTS Jan Education Interno For Personal and Private Use Only www. byorg
Page #339
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 4vizrAme cacA | mahAvIrasya pazcaiva kalyANakAnyuktAni, kharatarAbhimatasya tu paTkalyANakavyavasthApakatvaM skandhAsphAlanapUrvakaM sarvajanaviditaM gaNa jinavallabhadharasArddhazatake savistaraM kharatarasyApyabhimatamiti sarvajanapratItayuktibhirmino'yaM jinavallabha iti gAthArthaH // 63 // atha sa jinavallabhaH kIdRza ityAha so abhayadevasIso saMbhoI ahava sammao samae / teNaM takyapagaraNapamuhaMpi pamANapaya taM // 64 / ___ sa jinavallabho'bhayadevasUriziSyaH saMbhogI svahastadIkSito na punarupasaMpannaH, athavopasaMpanno'pi saMbhogikaHsana tIrthasammataH, |na punaH kharatarAGgIkRtajinavallabhavadutsUtraprarUpaNArasikaH, yata evaM tena kAraNena tatkRtaprakaraNapramukhaM pramANapadaprApta, tIrthana pramA| NIkRtamityarthaH, tatkRtaprakaraNAni prakaraNAni kharatarAbhimatajinavallabhakRtAnIti kharatarairAkhyAyate'nyeSAmapi tathaiva pratItiritice|tsatyaM, vitathajalpane vitathalikhane ca zaGkArAhityaM kharatarANAM svabhAva eveti prAkathitaM,vakSyate ca 'jiNavaisRrIti gAthAyAmiti, tathA svabhAvo yAvadyaiH samyag jJAto na syAttAvatteSAM tadanuvAdena tathA pratItirdurnivAryaiva, ata eva tadIyamukhanirgatavAkyAni zrutvA tadanuvAdabhUtAni bhUyAMsi vAkyAni pravacane pravRttAni yathA navAGgIvRttikArakazrIabhayadevasUriH kharatara ityAdIni tathA pravRttAni yathA'dyApi samyagvicAraNAkSamAnAM nApagacchantIti, paramitthaM vicAraNIyaM-ye tu karNajApaparamparayA AcAryAbhUya tatpaTTadharatvamAtmana udghoSayanto nalajante teSAM nAmasAmyAdhathA zrIjinezvaramUriziSyatvena zrIabhayadevasUregurubhrAtA jinavallabha iti kacillikhitaM vadanti ca kecittadIyAH sAMpratamapi tathA'nyakRtAni prakaraNAni svAbhimatajinavallabhakRtAni vadatAM kiyatI lajjeti / / svayameva vicArya sudRzaiH, kharataroktAnuvAdo'pakarNanIyaH, evamukte'pi yasya samyagAsthA na syAttena kharatarapaTTAvalyeva praaguktaa|0||305|| MAINEANS THEIRamlilaweSNEHITHAImmolitiPAHI MAHISHNATIHRADHIRHINORRHHIMIMITENAMAHamaANIRMERHITI Jan Education Interno For Personal and Private Use Only www. byorg
Page #340
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravanaparIkSA 4 vizrAme // 306 // tadanUktayuktiprakAreNa vicAraNIyA, yatastadvicAraNAyAM tanmatasvarUpaM mudRzAM karatalAmalakavadbhavatItigAthArthaH // 64 // atha kharatarAbhimatasya jinavallabhasya svarUpamAha svarayara mayassa sIso nAsI AmI va so a gurubaMdhU / jiNaseharanAmeNa na sammao vaMcio ahavA / / 65 / / kharataramatasya - kharatarANAM mataH- abhimatastairaGgIkRtastasya jinavallabhasyeti gamyaM ziSyo nAsIt-ziSyatayA pravarttamAnaH ko'pi nAsId, AsIdvA sa gurubandhuH - ekaguruziSyo vaiyAvRzyanimittaM zrIjinezvarasUriNA niyojitaH ziSyasvarUpeNa sthitaH, kena nAmnA ? - jinazekhara nApnA, so'pi na sammato'rthAjinavallabhasthApita vidhisaMghasya nAbhimataH, aniSTa ityarthaH, athavA sa vaMcitaH arthAt somacandreNa yadi mAM gurutvena prapadyase tarhi tvAM gurumitra pAlayAmItyAdinA kenApi vidhinA sa varAko vipratArita iti saMbhAvanetyartha itigAthArthaH || 65 // atha prAguktasamarthanAya hetumAha aNNaha tappaTTadharo jiNadatto kahaNu taMmi saMtaMmi ? / saMbhogI gurubaMdhU joggo'joggo va saMbhavai ||66|| anyathA tasmin sati - vidyamAne jinazekhare nu iti vitakeM tatpaTTadharo - jinavallabhapaTTadharo jinadattaH kathaM syAd ?, yataH sa jinazekharo yogyo'yogyo vA gurubandhuH saMbhogItikRtvA paTTadharaH saMbhavati, na punarvisaMbhogiko jinadatta iti gAthArthaH / / 66 / / atha kharatarAbhimatajinavallabhasaMtAnanirNayamAha - svarayara mayajiNavallahasaMtANaM jaha havijja tA nRNaM / ruholio a jamhA jAo jiNaseharo mUlaM // 67 // kharataramatajinavallabhasaMtAnaM - kharatarAGgIkRta jinavallabhasyApatyapravRttiryadi bhavet tA tarhi nUna nizcitaM rudrapallIyaH, nAnya For Personal and Private Use Only jinavallabha carcA // 306 // .
Page #341
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIzravacanaparIkSA 4 vizrAme 1120011 | auSTriko, yasmAJjinazekharo mUlaM jAtaH, rudrapallIyasamudAyasya mUlaM jinazekharaH, sa ca jinavallabhasya saMbhogI gurubandhuH, ata | eva tadanujAnAM paTTAvalI tvevaM cAndrakule zrIvarddhamAna mUristatpaTTe zrIjinezvarasUristatpaTTe zrI abhayadevasUristatpaTTe zrIjinavallabhasUristatpaTTe zrIjina zekharasUristatpaTTe zrIpadma candrasUristatpaTTe zrIvijayacandramUristatpaThThe zrIabhayadevamUrirityAdi, kiMca-saM0 | 1422 varSe zrIsaMghatilakaskRitadarzanasaptatikAvRttiprazastau jinazekharo mahAnubhAvatayA bhaNitaH, yaduktaM - " tacchiSyo jina| zekharo gaNadharo jajJe'tivijJAgraNI "rityAdi, yastu kharatareNa pAmaroSTravad bahirniSkAzanayogyo durAtmetyAdinA varNitaH sa eva tAvat tatretthaM varNitaH, tena "jiNavallahasariso puNa puNo'vi jiNavallaho ceva"tti varNanena na tuSTirvidheyA, ayathArthavarNanasyA kiMcitkara| tvAditi prAgdarzitamiti, evaM jinavallabhapaTTe jinazekhare vidyamAne'nyasya jinadattAdeH paTTadharatvakalpanaM kalaGka eva, atrApi paiparamparA zrIvarddhamAnAcAryata eva likhitA, na punarudyotanamrarerapIti prasaGgato jinadattApatyasya vitathalikhanamadhyasUci, kiMca| rudrapallI yairapi khagacchotpattizcandrakulAduktA, na punaH kharataragacchAt, yadi zrIjinezvarasUreH kharataravirudamabhaviSyatarhi tata eva | strIyotpattiruktA'bhaviSyadityapi bodhyamiti gAthArthaH || 67|| atha yadi kharataramatoktaM prAyo'satyameva tarhi tadIyaprakaraNAdiSu | sarveSAmekavAkyatA kathaM syAditi parAzaGkAmapAkartumAha jiNava sUrI kharayaramayamerAkaraNasuttahArasamo / jaha jiNasamae merAkAro vayaro a suttesu ||67|| kharatara mata merA karaNasUtradhArasamaH - kharataramaryAdAkaraNe sUtradhArakalpaH jinapatisRrirAsIt, dRSTAntamAha-yathA jinasamaye - jainazAsane sUtreSu sUtrapATharacanAyAM maryAdAkAro vajrasvAmI apazcimazrutadharaH, ayaM bhAvaH - vikalpitamapi mataM bahukAlAntaritaM prAyaH For Personal and Private Use Only |jinavallabhacarcA // 307 // .
Page #342
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 4 vizrAme ||308|| Jain Educationa | prAcInAcAyaiH saha saMgatIkartuM zakyate, yo yena yojayituM zakyate tattena vikalpya 2 niyojya likhita, pazcAcca gaNadhara sArddhaza|takavRcyAdirUpeNa pravarttitaM, tatkalpanA tvevaM yadi vayaM zrIsudharmmasvAmino'cchinnaparamparAgatA na bhavAmastarhi anyeSAmabhibhavanIyA bha|viSyAma iti vicintya paTTAvalI vikalpitA, sA ca guruziSyatvAdisaMbandhe satyeva nAnyathetikRtvA pratyAsanneSvAcArye vavazyaM saMbandhaH kalpanIyaH, tena kathaMcitsaMbandho jinavallabhasya zrIabhayadevasUriNA saha vikalpitastatrApi sUripadamantareNa tatpaTTadhara| tvamasaMbhavItikRtvA karNajApaparamparAsamudbhavamAcAryapadaM vikalpitaM, virudamapi sahetukamitihetuH, tatra durlabharAjasabhAyAM zrIjine|zvarasUrezvaityavAsibhiH saha vivAde jayAtteSAM loke~ rAjJA ca kharatarabirudaM dattaM, tenAsmadIyAnvaye navAGgIvRttikarAH saMjAtA ityA| tmano mudhotkarSamuddhoparyaMto'pi tIrthenopekSitAH santastIrthasamA ityAkhyAM mugdhajanebhyo labdhavantaH, tathA'parajinavallabhakRtAni | piNDavizuddhayAdIni prakaraNAnyapyasmadabhimatajinavallabhakutAnIti vacanena jinavallabho'pi mudhA khyAtipadavImAropitaH, evamAstAmanyat, zrIbhadrabAhusvAmikRtaM "jaijA samaNe bhayava' miti stotramapi prAnte navInagAthAM prakSipyAsmadIyazrIabhayadevasUrikRtamityudghoSitamityAdi sarvamapi 'yo yathA buddhyate jantustaM tathA bodhayed budhaH' iti vAkyaM zaraNIkRtya jinapatisUriNA brahmANDakalpaM svamataM vikalpya tadanusAreNa maryAdA kRtA sarveSAM sammatA jAtA, prakaraNAni tu prAyastadanveva niSpannAni yAni ca pUrvaM niSpannAni tAni cAnanugata vicAraniSkAzanapUrvakAnugatavicAraprakSepayuktAni kRtAni, ata evaikavAkyatA prAyo grantheSvapi dRzyate, na punaH sarvathA, yataH | pauSadhavidhiprakaraNe sAmAyikoccAre namaskAratrayapUrvakatriruccAro'sannapi taduddhArarUpe likhitaH, sa cAsaMgata evetyAdyanekamasaMgatamapi | vikalpitam, athaivaMvidhe'pi maryAdAkaraNe dezena dRSTAntamAha-'jaha jiNe' tyAdi yathA sUtreSu sUtrapATheSu zrIvajrasvAminA maryAdA For Personal and Private Use Only jinavallabhacarcA // 308|| .
Page #343
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 4 vizrAme ||309|| kRtA, meghakumArajamAlyAdInAM nAmAni prAktananAmaparAvRtyA likhitAni, pratyavasapiNi caramazrutadharaH sUtrapAThamaryAdAM kurute, daza| vaikAlikasUtraM cAbhinavamAtanotItyanAdisaMsthitiH, tena caramazrutadhareNa zrIvajrasvAminA kRtA maryAdA sUtrapATharUpA sarveSAmapi sa mmateti vRddhasaMpradAya iti gAthArthaH || 68 || atha jinapatisUrikRtA maryAdA kasyeva kasya sammatetyAha jaha vayarasAmisukayA merA sumayApi sAsaNe caiva / taha tammayakayamerA tammayavAsINa nannesiM ||19|| yathA zrIsvAminA zobhanA kRtA maryAdA jainazAsana evAtizayena mataiva sammataiva. atrApirevArthe, nAnyatra tathA kharataramatamaryAdA kharataramatavAsinAM sammatA, nAnyeSAM pravacanavidAM zuddhazraddhAnavatAmitisamudAyArtha itigAthArthaH ||69 || atha kharataramatamaryAdAsvIkAre yatsyAttadAha tI pamANakaraNe apamANaM sAsaNaM samaggapi / kAyavaM vivarIyA jeNaM dopahaMSi do paMthA // 70 // kharataramatamaryAdAyAH pramANakaraNe samagramapi jinazAsanamapramANaM karttavyamApadyetetigamyaM yena kAraNena kharataramaryAdAjainapravacanayordvayorviparItau panthAnau staH, nahi pUrvAbhimukhamudbhajan pazcimAbhimukhamudvajantaM milati na vA tau samabhilapitamekaM nagaraM prApnuta iti, vaiparItyaM ca pravacane strINAM jinapUjA'bhimatA tAM ca saMprati niSedhayatItyAdikamaye vakSyamANaM bodhyamitigAthArthaH // 70 // athAtmIyaH kazcicchaGkate - nanu vaddhamANasUrI jaha taha jiNavallaho'vi saMjAo / sesaM jiNavahamuttaNamia ce aisuMdaraM vayaNaM // 71 // nanu bhoH yathA zrIvarddhamAna rizvaityavAsaM parityajya zrIudyotanasUrimupasaMpadya visaMbhogikaH sanneva tadAjJayA vijahAra tathA jina Jain Educationa International For Personal and Private Use Only kharataracarcA // 309 // .
Page #344
--------------------------------------------------------------------------
________________ kharataracarcA zrIpravacanaparIkSA 4vizrAme // 31 // vallabho'pi caityavAsaM parityajya zrIabhayadevasarimevopasaMpadya visaMbhogika eva sarerAjayA caityavAsinAM samudAyaM pratibodhayana vija- | hAra, zeSaM tu SadkalyANakArUpaNAdikaM sarva jinapatisUtraNaM jinadattenaiva prakAzitaM sat jinavallabhasya mastake AropitaM,AropitaM, na punarayaM kizcidapi tIrthapratikUla prarUpitavAniticed atisundaraM vacanaM, yadyevaM tarhi asmAkamabhISTamevetigAthArthaH // 71 / / athoktaM yatpUrvapakSiNA tadevAbhimatamasmAkamapItyatra dRSTAntamAhajaha usabhAijiNiMdA vigappiA sasamayANuvAraNa | sabehiM kuvAkhehi a taha eso evamavi juttaM // 72 // sarvairapi kupAkSikaissvasvamatAnuvAdana RSabhAdayo jinAH vikalpitAstathA eSaH, apirgamyaH, eSo'pi jinavallabho'pi, evaM yuktamevetyakSarArthaH, bhAvArthastvayaM-yathA kupAkSikAH sarve'pi yathA'smAbhiH pUrNimApAkSikAdirUpo mArgaH prarUpyate tathA tIrthakaraira| pyuktamiti svavacanAnuvAdena tIrthakarAH kalpitAH, tathA jinavallabho'pi kharatarAbhimatazraddhAnAropaNena vikalpitaH,paraM na tAdRzaH, kiMtu yathAsUtrakapapadaTakarUpeNa pUrvAcAyavarNitastathaiva sa zraddheyaH,anyathA "paMcahatthuttare hottha'tti siddhAntavacanamudbhAvya SaSThaM kalyANakaM vyavasthApayitustadIyavacanameva siddhAntagandhasyApyabhAvaM sUcayatItyagre vakSyate iti gAthArthaH // 72 / / atha sukumAratiH kazcinchakateNaNu evaM bahu khAyaM jAyaM kaha sabahA alIamiNaM / jaha paravayaNAkhittA visaMpi piiaNt'nnaabhogaa||73|| nanu bhoH sarvathA alIkamidaM matamevaM-dRzyamAnasvarUpeNa bahu khyAtaM kathaM jAtam ,? aho yathA tapAgaNasaMbandhinaH sAdhavastathA'mI / apIti mugdhalokeSu khyAtibhAjaH kathamiti parAzaGkA, uttaramAha-yathA paravacanAkSiptAH-parairudIritA anAbhogAt-samyak tathAvi in Education tembon For Personal and Private Use Only
Page #345
--------------------------------------------------------------------------
________________ kharataracarcA zrIvacanaparIkSA 4vizrAme ) dhaparijJAnAbhAvAn viSamapi pibati,jalamadhye prakSitaM viSamapyanAbhogAt pibanto bahavo dRzyante,tarhi anyahare AstAM, tathA idamapi mataM zepakumatApekSayA sAdhupratiSThAcaturdazIpAkSikopadhAnAdivAhanAdimirbahubhidhamaiH sAmyadarzanAdanAbhogAtkathaMcit keSAMcitpravacana paramArthAnabhijJAnAM tathApravRttiviSayIbhRtamitigAthArthaH // 73 // athAnAbhogaH samyagdRzAmapi syAditi darzayati sammaTTiINaMpi a aNabhogo jiNanarehiM niddittttho| so aiAro niNNayavayaNaM jAtaaNu bivriiaN||4|| samyagdRSTInAmapi cAnAbhogo jinavaraiH saMdiSTaH,yadAgamaH-"sammahiTThI jIvo uvai8 pavayaNaM tu saddahai / saddahai asambhAvaM aNa| bhogA guruniyogA vA / / 1 / / " iti zrIuttarAdhyayananiyuktI (163) sa cAnAbhogo nirNayavAdaM yAvadatIcAraH samyagdRzAM, parasparaM vivAde yAvanirNayo na bhavati tAvadaticAraH, tadanu nizcaye jAte viparItaM, yadi samyag zraddadhAti tadA samyaktvaM niraticAram , atha na tarhi mithyAtvamabhinivezarUpaM, nirNaye'pi svakIyakavAgrahAmocanAditigAthArthaH // 47 // atha nirNaye vivAdAbhAve hetumAha bahukAladaradesaMtariANaM niNNayapi ko kuNai? / uppaNNaMmi vivAga niNNayavayaNaM jaha iANiM // 7 // bahukAladaradezAntaritAnAM-yasyotpannasya kumatasya kAlo bhRyAn jAtaH athavA dUraM gataH-svadezaM parityajya vipakSabhUtAttIrthAharadezaM gataH tasya nirNayamapi kaH karoti ?, na ko'pItyarthaH, evaM matyapyutpanne vivAde nirNayabacanaM bhavatyeva,yathA idAnIM vivAde jAte kharataramataM yathAvatsvarUpaM vicAryamANamamAratayeva prakaTIbhUtam , asatyoktasya tathAsvabhAvAd , yaduktaM-"yathA yathA vicAryata, vizIryaMta tathA tathA / asatyoktaM bahIramyaM, nAntaH kharapurIpavat // " itigAthArthaH // 75 / / athAnAbhogAdikamAviSkurvanAha // 31 // For Pesca Pives
Page #346
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImatracanaparIkSA 4 vizrAme // 312 // kamaNNaha vArasasayacauvarise kharayarANamuppattiM / bhAsaMtAvi navagIvittikaro kharayarotti vayaM // 75 // kathamanyathA - yadyanAbhogo na syAttarhi kathaM dvAdazazatacaturvarSe 1204 caturadhikadvAdazatasaMvatsare kharatarANAmutpattiM bhASamANA | navAGgIvRttikaraH kharatara iti vaco, bhASanta iti gamyam, ayaM bhAvaH - kharataramatasyotpattiH saM0 1204 jAtA, zrI abhayadevasUriNA zrIsthAnAGgavRttiH saM0 1120 varSe kRtA, yaduktaM - " zrIvikramAditya narendrakAlAt, zatena viMzatyadhikena yukte / samAsahasre'tigate vidhA, sthAnAGgaTIkA'lpadhiyo'pi gamyA | 1 ||" iti zrIsthAnAGgavRttiprazastau iti parasparaM vicAraNA yadi kRtAsyA tarhi ko nAma kharatarakalaGkaM navAGgIvRttikarturdadAti ?, ata eva prAyaH kupAkSikAnuvAdAtpravRttirasamyageva syAt, yattu kazcittadAnIM 1204 rudrapallIyakharatarotpattiritirasamyag yato rudrapallIyasaMjJA na jinazekharata evotpannA, kiMtu jina kharatazcaturthapaTTadharAt zrIabha | yadevasUritaH, yaduktaM rudrapallIyaireva - "paTTe tadIye'bhayadevasUrirAsId dvitIyo'pi guNAdvitIyaH / jAto yato'yaM jayatIha rudrapallIyagacchaH sutarAmatuccha H || 1 ||" iti vRttiprazastAviti gAthArthaH // 76 // atha prAyaH pravacanAdattopayogo bhUyAn janaH kharataravacanAnAmanuvAdaka eva dRzyate atastadanuvAdApavadanAya kAzcana yuktIH sUtrata eva darzayan gAthAmAha jaM puNa katthavi putthayalihiaM dIsaha a kharayare gcche| siriabhayadevasUrI tappaTTe vallaho lihio // 77 // yat punaH kvApi pRthakapatrAdiSu sadyaskaprakaraNAdau vA likhitaM dRzyate, tallikhitollekhamAha-kharataragacche zrI abhayadevasUristapaTTe zrIjinavallabhasUrirityAdItigAthArthaH // 77 // atha tallikhitaM samarthayannAha - taM kharayaravayaNANaM aNuvAo mahayANaSNA bhogA / jaha kallANagachaDaM katthavi kappasma vastrANe // 78 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only kharataracarcA ||312||
Page #347
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 4 vizrAme // 313 // | tatkharataravacanAnAmanuvAdaH, uktavacanasya vAdo'nuvAda itikRtvA tatkharataravacanamevAnudyoktaM na punastAccikam, anAptavacanAnAmanuvAdasyApyatAtvikatvAd, anuvAdo'pi keSAM bhavatItyAha-bhadrakANAM pravacanAnupayoge satyakuTilAnAm, ete'pi samyagva| tAro bhaviSyantIti saralamatInAM saralamatayo hi prAyaH saralameva pazyanti, yaduktam - "saralagatiH saralamatiH saralAtmA sarala| zIlasaMpannaH / sarvaM pazyati saralaM saralaH saralena bhAvena || 1||" iti, adhAsatyAnuvAde dRSTAntamAha- 'jahe' tyAdi, yathA kalpavyA| khyAne paryuSaNAkalpavyAkhyAne kvacitkalyANakapaTkaM tatkhastarakRta saMdeha viSauSadhyuktAnuvAda eva, paJcAzakAdigranthAnupayogAditi | gAthArthaH // 78 // athaivamanuvAdaH kathaM syAdityAzaGkAparAkaraNAya dRSTAntabhUtAM gAthAmAha - | paDhamaMgadIviAe ujjoaNamRri svarayare gacche / lihiaM daTTu saralo ko Na bhAsija aNubhAsaM? // 78 // prathamAGgadIpikAyAM-kharatarakRtAcArAGgadIpikAprazastau "gacchaH kharatarasteSu, samasti svastibhAjanam / yatrAbhUvangu gajuSo, gukho gatakalpapAH || 1 || zrImAnudyotanaH sUrirvarddhamAnA jinezvaraH / jinacandro'bhayadevo, navAGgavRttikArakaH / / " ityAdI kharataragacche zrIudyotanasUriruktaH, evaM jesalameruprAsAde zilAmutkIrya likhitaM, tAdRzaM ca dRSTvA kaH saralaH pumAn bhASAmanuvAdaM no bhASeta nava| de ?, apitu saralo jano vadedeva, ayaM bhAvaH-yathA AcArAGgadIpikAdau zrIudyotanasUriprabhRtayaH kharataragacche likhitAstathA kvacicchrI abhayadevasUrirityAdyapi, tacca tathA dRSTvA kenacidasmadIyena likhitaM tatkharataravacanavadanuvadanamadhya kiJcitkarameveti bodhyaM, yattu kvApi "bArasavAsasaesuM vikamakAlA jalahiahie / jiNavallaha kohAo kuccayaragaNAu kharayarayA // 1 // " iti vRddha saMpradAyAgatA gAthA paTTAvalyAdiSu likhitA dRzyate tattu yuktameva pratibhAsate, yato'syAM gAthAyAM pUrvArddhana 1204 varSe kharataramatasyotpattira For Personal and Private Use Only kharataracarcA // 313||
Page #348
--------------------------------------------------------------------------
________________ kharataraca zrIpravacanaparIkSA 4vizrAme // 314 // | bhihitA,uttarArdhana jinavallabhakrodhAditivacanena jinavallabho malotsUtraprarUpako darzitaH, krodhazabdana nijaguruNA saha kalahaH sUcitaH, tenAyaM nijaguruNA caityavAsijinezvareNa saha kalahaM kRtvA nirgato, na punarvairAgyaraGgAta ,karcapurAdityanena kUrcapUrIyagaNAnnigato, na punazcandrAdisaMjJitAt , yataH krodhAviSTo'ta eva na zrIabhayadevamaribhirapi svanizrAM prApitaH, ataH ubhayabhraSTaH san citrakUTa gatvA navInamataM vyavasthApitavAnityabhiprAyaH, anyathA pUrvAparAsaMgatireva syAd , uktakAle 1204 jinavallabhakAle coktasaMvatsarAsaMbhavAditi paryAlonyaM,yattu kvApi "NANAo baDagaccho koraMTagaNAu cittvaalgnno| kuccayarAu navaMgI rAyagurU puNNatullAoM ||2||tti gAthA likhitA. tatra kUrcapurAnavAGgIvRttiriti yaduktaM tatkharatarAnuvAdAdRjumatinA gAthAyAM likhitaM,na punastAvikam ,etacca kharatarasyApi sammataM, nahi kharatarairapi navAGgIvRttikaraH kUrcapurIya ucyate, navAGgavRttiprazastau svayameva candragacchasyoktatvAditi | | gAthArthaH / / 79 // athAnAbhogato granthoktaM puraskRtya pUnkurvantaM kharataraM gAthAtrayeNa tiraskatuM prathamagAthAmAha jaM puNa jehiM paDheM AvaNo kharayarotti so mRrI / uvaesasattarIe bhaNio'bhayadevanAmeNaM // 8 // ___ 'je puNajehinti yebhyaH pratiSThAmApannaH kharataraH mamUrirabhayadevanAmnA upadezasaptatikAyAM bhaNitaH,tathAhi "purA zrIpattane | rAjyaM, kurvANa bhImabhRpatau / abhUvan bhRtalakhyAtAH, shriijineshvrmuuryH||1|| zrImadabhayadevAkhyAsteSAM paTTe didiipire| yebhyaH prati|SThAmApano,gacchaH kharatarAbhidhaH // 2 // " itizrIratnazemvaramUrirAjye zrIsomasundaraziSyasyopAdhyAyazrIcAritraratnasya ziSyeNa paM. somadharmagaNinA viracitAyAmupadezama vitigAthArthaH / / 80 // athopadezasaptatikAkRta kIragityAhatakAro'nAbhogI paJcakam jennnnNtsNmaarii| bhaNiovi teNa thuNio jiNappaho dhammapaDivamvo // 81|| malitimilanatil For Person and Private Use Only
Page #349
--------------------------------------------------------------------------
________________ kharataracarcA zrIprakacanaparIkSA 4vizrAme // 315 // upadezasaptatikAkArakaH paM0 somadharmaH pratyakSamanAbhogI yena kAraNenAnantasaMsArI bhaNito'pi -zrImunisundaramaribhiH stanikAdipaMktau nivezyauSTriko'nantasaMsArIti kathito'pi tena somadharmeNa stutaH, anantasaMsArIbhaNitaH, tathAcAha-"AjJAbhaGgAntarAyotthAnantasaMsAranirbhayaiH / sAmAcAryo'pi pAzcAtyaiH, prAyaH svairaM pravartitAH // 1 // upadhAnapratikrAntijinArcAdiniSedhataH / nyUnitA | duSSamAdoSAt , prmttjntaapriyaaH||2|| ytttpraasukmissttaambuprvRttyaadisukhaavhaaH||" ityAdinA gurvAvalyAM bhaNitaM,tatropadhAnapratikrA|ntiniSedhako yathA pUrNimIyakAJcaliko tathA AjJAbhaGgAntarAyotthAnantasaMsAranirbhayatvena strIjinA_niSedhakaH kharataro'pyuktaH,tadantargato jinaprabho'pyanantasaMmArI bhaNitaH somadharmagaNinA 'mlecchAdhipatipratibodhako jinaprabhasUrijinazAsanaprabhAvaka' ityAdivacanairunnati prApitaH, saca kIdRzaH ?-dharmapratipakSaH-dharmadvepI, yatastadIyavAgvilAsastvevaM- "bAhyakriyAdarzanena, mohayanto jagajanam / tapobhUtA aTantIti, tapo'TAH parikIrtitAH / / 1 / / tapoTAnAM mataM caiva,mudgalAnAM mataM tathA / zAkinInAM mataM caiva, prAyastulyAni vakSyate / / 2 / / saMkliSTapariNAmitvAttulyametanmatatrayam / tasmAd dRrataraM tyAjyaM, bhAvazuddhimabhIpsatA // 3 // ayuktamuktamathavA,mithyAduSkRtamastu nH| zAkinImudgalebhyo'pi,yattapoSTA durAzayAH ||4||zAkinImudgalAttAnAM, dRshyte'dyaapyupkrmH| tapoTenArditAnAM tu. cikitmA syAdarA bhRzam // 5 // hinamti janmanyekatra, zAkinImudgalagrahaH / tapoTakugrahastveSa,praNihanti bhave bhave // 6 // viparyastadhiyaH krUrAH, paraddhimasahiSNavaH / gurulAghavavijJAnavandhyAH zAsananidinaH / 7 // " ityAdi tapAnindanavAkyAni,tathA "jJAnamuSNapayaHpAnaM, darzanaM mukhamudraNam / cAritraM takayAmbeSAM, kevalaM maladhAraNama // 1 // " tathA "varNAntarAdiprAptaM sat ,prAsukaM ca zrute smRtam / nyavAri ziziraM vAri, nadapi neti gahinAm / / 9 / / akAyamAtrahiyonthaM, nirasya prAmukodakam / prArUpi gRhiNAmuNNaM, vAH padakAyopamaI 315|| For Personal and Private Use Only
Page #350
--------------------------------------------------------------------------
________________ kharataracarcA zrIpravacanaparIkSA 4vizrAme // 316|| jam / / 2 / / " ityAdiH sadAcAro'pi tena pApAtmanA ninditaH, etacca jinaprabhasUrikRte tapAgaNadUSaNazatake,nacaivamanenaiva sadAcAro ninditaH, kiMtvetatkulakramastvayameva, tathAhi "muddhANAyayaNagayA cukkA0 maggAu jaaysNdehaa| bahujaNapiDhivilaggA duhiNo huA smaaiaa||1||" itigaNadharasArddhazatake.atra vRttI-paurNamIyakAdiSaNadvArA tapo SaNIyaH,yathA likhitaM tathA cAha,athavA malinagAtradurgandhapAtrAvazrAvaNatanduladhAvanAdipAyinAM gurukulavAsatyAginAM tapasvinAmityAdi bhaNitaM, tacca sacetanAnAM zrotRNAM dharmaprAptiheturapyetena viparItatayA paribhAvya likhitaM taccAyuktameva,yato malAdidhAraNaM tu sAdhUnAmucitameva, yadAgamaH-"siNANaM aduvA kakaM, luddhaM paumagANi a| gAyassubaTTaNaThAe, nAyariMti kayAivi // 2 / / iti daza0 (272* ) tathA "kilinnagAyamehAvI, | paMkaNa va raeNa vaa| priMsu vA paritAveNa, sAyaM no paridevae // 1 // veijja nijarApehI, aariaNdhmmnnuttrN| jAva sarIrabheutti,jallaM kAraNa dhArae // 2 // iti uttarA0 (84-85*) tathA "AyAmagaM ceva javodaNaM ca, sIaMsobIraM javodagaM c| no hIlae piMDanIrassa pantaM, kulAI parivae je abhirakU // 1 // iti zrIuttarA0 (506*) tathA paryuSaNAkalpe'pi "cautthabhaniyassa" ityAdi pratItameva, evamAgamoktaM tanduladhAvanAdipAnaM tu sAdhUnAM yuktameva, yaccoktaM 'gurukulavAsatyAginAM taccAdhyakSabAdhitaM, vakturevAnAptatvasUcakam , evaM jinaprabheNa tatpUjyaizca yAni kRtyAni jinena sAdhUnAM bhUSaNatayA bhASitAni tAni dRSaNatayodbhAvitAni, ata eva zrImunisundarasUribhiH prAguktaprakAreNa stanikavat kharataro'pyanantasaMsAryava, tanmadhyapatito jinaprabho'pi mlecchAdhipatipratibodhako'pi pravacanopaghAtyeva, utsUtrabhASiNAM pravacanopaghAtakatvaniyamAta , na punaH pravacanaprabhAvakaH,anyathA digambarAdInAmapi pravacanaprabhAvakatvaM syAt , yatastatprabodhitA rAjAno'dyApi dakSiNasyAM vidyante, tasmAd mlecchAdipratibodhanodbhAvanamakizcitkarameva, HAMICRATHIMIRIRAMAItalia // 31 // in Education tembon For Personal and Private Use Only
Page #351
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 4 vizrAme // 317 // yatastatpratibodhito'pi strI pUjA niSedhAdilakSaNa mauSTrikamArgameva zraddhattavAn, na punastIrthakara bhASitaM tIrthasammataM mArgam, upadezasa | pratikAkArastu nijapUrvAcAryaviracitaprakaraNAnupayogenASTrikakRtaprakaraNAdivizvAsena ca pravacanopaghAtakamapi jinaprabhaM mlecchapratibodhakamAtreNApi pravacanaprabhAvakatayA varNitavAn, ata eva paM0 somadharmasyAnAbhAgaH sphuTa eva adhyakSasiddhaH, nanu jinaprabheNa tapAgaNaH prazaMsito'pi dRzyate, tathAhi - "purA zrIjinaprabhasUribhiH pratidinanatrastavananirmApaNapurassaraM niravadyAhAra grahaNAbhigrahavadbhiH | pratyakSapadmAvatIdevIvacasA abhyudayinaM tapAgacchaM vibhAvya bhagavatAM zrIsoma tilakasUrINAM khazaikSAdipaThanavilokanAdyarthaM yamakazle| pacitracchandovizeSAdinavanavabhaGgisubhagAH saptazatImitAH stavA upadIkRtAH nijanAmAGkitAH, tepyayaM sarvasiddhAntastavo bahupayogi tvAdvitriyate iti jinaprabhamRSikRtasiddhAntastavAvacUrNI, tathA kvApi - " zrIzatraJjayayAtrAyai gacchatA jinaprabheNa siddhapure tapAga|NanAyakAH zrIsomatilakasUrayo bahvAmbareNa vanditA ityapi likhita dRzyate tatkathaM ghaTata iticeducyate, yatsiddhAntastavAvacNa | likhitaM tattu tadIyaireva, na punaH kenApyAptabhRtena sammatenAtmIyena pUrvajenetthaM likhitam, ataH kathaM samyagAsthApUrvaka nirNayaH 1, kiMcayat stavAvacUrNI pratyakSapadmAvatIvacasetyuktaM tacca svapne'pi nAsmAkaM zraddhAnaviSayaH, yato nadyutsUtra bhASisamIpe samyagdRSTidevatA prAdubhavati, kiMtu tato dUrata eva nazyati, tasmAd yathA mama svajhe zAsanadevatayA bhaNitaM yat zrAddhapratiSThA pUrNimApAkSikaM cAnAdi| siddhaM tvayA na mocyamiti saGghasya puracandraprabhAcAryeNa bhaNitaM tathA yathA''JcalikamatAkarSakanarasiMhopAdhyAyena pAvakagirau midhyAdRka | kAlikAdevI ArAdhitA lokAnAM ca puro mama cakrezvarI pratyakSIbhUteti nijamatavizvAsotpAdanAya svaprauDhimajJApanAya coktaM, tathA jinaprabho'pi kiMcitkSetrapAlAdikadeva vizeSamArAdhya mama padmAvatI pratyakSIbhUteti proktavAnitizraddheya yattu siddhapure so matilakasUrayo Jain Educationa International For Personal and Private Use Only kharataracarcA // 317 // .
Page #352
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 4 vizrAme / / 318|| vanditAstacca ghaTata eva yataH prAyo liGginaH parasparaM vandanAdikriyAH kurvANAH saMpratyapi dRzyante, tarhi saMvipratvena sarvatra sarvajanaprasiddhAn zrIso matilakasUrIn kathaM na vandate ?, parametadvandanAdikaM zrutvA na kiMcidutsahanIyaM, navA tadanukUlatayA pravarttanIyaM, 'vaMdia vIraM paDiniatto 'ti siddhAntavacanAcchrImahAvIraM vanditvA gato'pi saMgamakA'maraH zrIsaudharmendreNa svargAnnirvAsitaH, na punaH zrImahAvIravandanaM cetasi dhRtvA prazaMsitaH, evamutsUtra bhASiNo vandanAdikriyAM kurvANA apyupekSya yathAzakti tiraskaraNIyA iti, kiMca |-yadyapi ko'pyuttrabhASI tathAvidhaprakRtyA bhadrako nizvayataH samyaktvabhAgapi tathApi 'tanmadhyapatitastadgrahaNena gRhyate' itinyAyAt yAvantastannAmadhArakAste sarve saMkliSTapariNAmA eva bhASyante teSAM darzanamapi samyagdRzAmazubhabandhahetuH, yadAgamaH - "ummaggadesaNAe caraNaM nAsaMti jiNavariMdANaM / vAvaNNadaMsaNA khalu nahu labbhA tArisA dada || 1 ||" itizrIvandanakaniryuktau (1154) asyAcUrNe " khalu sadA jar3a ke nicchayavihIe avAvaNNadaMsaNA tahavi vAvaNNadaMsaNA iva daTTvA te a daTuMpi na labbhA, kimaMga puNa saMvAso saMbhujaNA saMthavo ve" tyAdi zrI Ava0 cU0, ayaM bhAvaH - yadyapyavasaravizeSe jinaprabhamUrirapi suvihitAnurAgIbhavettathApyAgamadattadRSTInAM yAvattanAma dhatte tAvadraSTumapyakalpayaH kathaM prabhAvakatayA stavanAI ?, upadezasaptatikAkAreNa tu tathA varNitaH, anAbhoga eva tatra kAraNaM bodhyamitigAthArthaH // 81 // athopadeza saptatikAviSaye kiM saMpannamityAha paNa tumhANaM gaMdhe bhaNiaMti vayaNamava'juttaM / aNabhogo'vi pamANIkao a hujA abhiNivemo // 82 // etena prAguktaprakAreNAnAbhogasiddhau yuSmAkaM granthe upadezasaptatikAlakSaNe zrI abhayadevasUribhyaH kharataragacchaH pratiSThAM prApta ityAdivacanamapi kharatarANAmayuktaM, tatra hetumAha-yata iti gamyaM yataH kAraNAdanAbhogo'pi pramANIkRtaH anAbhogato'pi nija Jain Educationa International For Personal and Private Use Only ENTANDO kharataracarcA // 318 //
Page #353
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIprava canaparIkSA 4vizrAme // 319 // HAPTERI kharataracarcA pakSIyaH granthe bhaNitaM tadapyamA pramANamiti khIkAro'pyabhinivezo bhavet ,anyathA jamAlyAdiziSyANAmapyabhinivezo na bhavet , |svakIyaguruNoktasyaiva pramANIkaraNAd , anAbhogastu chamasthamAtrasyApi saMbhaved , yadAgamaH-"nahi nAmAnAbhogazchamasthasyeha kasyacinna syAt / jJAnAvaraNIya hi jJAnAvaraNaprakRti karma // 1 // " iti, etena upadezasaptatikAmAdAya tathAvidhamanyadapi kizcidAdAya ca kharatareNa na patkaraNIyamitidarzitaM, kiMca-upadezasaptatikAbhyupagame zrImunisundaramarizrIjinasundaramaripaM0harSabhUSaNaprabhRtikRtagurvAvalIdIpAlikAkalpazrAddhavidhivinizcayapramukhA granthA apramANIkartavyA bhaveyuH, tathA makalasiddhAnto'pi, yatastatrosUtrabhASiNAM niSiddhaM kutopya'nukUlavarNanamiti gAthArthaH / / 82 / / atha kharataramatabhASitamAtrasyopasaMhAramAhatamhA tammayalihitappaDima ahava lihiamaNNeNaM / ubhayapi appamANaM jamabhinivesA aNAbhogA / / 83 / / tasmAtkAraNAtprAguktayuktiprakArAdvakSyamANahetozca tanmatalikhitaM-tadIyamatavAsinAM jalpitaM mata kvApi likhitaM tadubhayamapyapramANaM, tatra hetumAha-yasmAna khagtareNa yallikhitaM tadabhinivezAna nadRSTvA'nyenAviditatanmatasvarUpeNa likhitaM tadanAbhogAdeveti gAthArthaH / / 83 // atha kharataralikhita sarvathA vizvAsAbhAvaH kathamityAzaGkAparAkaraNAya gAthAyugme prathamagAthAmAha savahiM kuyakhehi a nibhaMto gvarayaro mahAveNaM / jimmAdosadugeNaM bhAsaNabhakavaNasarUveNaM // 84 // ussuttaM bhAsittA dijA aliaMpi mammaI muutto| pajjasiavidalAI bhavato bhaNai muNimappaM / / 85 // sarvebhyaH kupAkSikebhyazca kharataraH svabhAvena jAtisahasamudbhavena guNena nirdhAnto-nizzUkaH pAratrikabhamarahitaH, kena ?-- bhApaNabhakSaNasvarUpeNa jihvAdopadvikanetigAthArthaH / / 84 // atha prAguktaM kathamityAha-unmUtrabhApitvAd mUrkhaH mammati- PRADESH // 319 / / For Person Prive Only
Page #354
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpratracanaparIkSA 4vizrAme // 320 // .." Tamiltimilimmunit AIRALINISHNAHARTINAUTARI NAU HRIRRIANTIDunt K RITHE granthAntaranidarzanamalIkA co'pyarthe svamatavyavasthApanAya asatImapi vadati, tathAhi-cauraMgulappamANaM ThavaNAyariaM Thavittu . kharataracarcA muNivasabhA / vihiNA kuNaMti kiriaM tayabhAve daMDagaM vAvi // 1 // dArumae Ayarie muTThipamANe suvaghyAyAre / paNavIsaM paDilehA habaMti jutto a teNeso // 2 // paDilehaNA u puNNA na tahA akakhAiemu susiresu / labbhaMti bhariamajhe teNa u katthavi visesNmi||||3|| suttuttevihu ThavaNAyarie kiriAsu pubasUrIhiM / paDilehaNAvisesaM daTTaNaM daMsiA ke'vi // 4 // " iti zrIumAsvAtivAcakakRtAyAM vicAravallabhAyAM,tathA "tihipaDaNe kAyavA puvA jjuttadhammakajesu / cAuddasIvilove puNNamiaM pakkhapaDikamaNaM // 1 // tattheva posahavihI kAyavA sAvagehiM suhaheU / nahu terasIi kIrai jamhA NANAiNo dosA // 2 // sUrodayaghaDiAvidha terasi huMtA na pakhioM kujA / cAummAsiakaraNe esa vihI desiA samae // 3 // tihIvuvIe paDhamA gahiA paDipuNNabhogasaMjuttA / iarAvi mAgaNijA paraM na thovatti tttullaa||4|| iti zrIharibhadramUrikRte tattvataraGgiNIgranthe, tathA "tadavicchinnaM vAmagajA| [miNaMtara Thaviya muhapattiM / rayaharaNamajjhabhAge ThAvae pujapAyajugaM // 1 // AvassayakiikammaM dIharaputtIi kammakhayaheU / jo kuNai | bhattijutto so pAvai paramanivANaM ||2||||iti pratikramaNabhASye ||atrc vicAravallabhA ca ta caraGgiNI cetigranthadvayamuktakartRtvena kharapuSpamivAsadeva nijamatasthirIkaraNAya mugdhajanavipratAraNAya ca vikalpya sammatitayA likhitaM, pratikramaNabhASyaM tvabhyAkhyAnakalaGkitaM, tatroktagAthAdvayagandhasyApyabhAvAt , tathA "se NaM levae gAhAvaI samaNovAsae ahigayajIvAjIve" ityAdi dvitIyAGgasUtralezasya vRttiriyaM "tathA caturdazyaSTamyAdiSu tithiddiSTAsu-mahAkalyANakatayA puNyatithitvena prakhyAtAsu tathA paurNamAsISu ca tisRSvapi caturmAsakatithiSvityarthaH" iti sUtrakRdaGgavRttau evaM vidhe pAThe vidyamAne'pi paryuSaNApauSadhagrahaNAtha kharatararUpa // 320 // IMI T HU t tamatuRINRAIPimmittlemanPatiltin IRANI PAHARITRA AHRAICHINTANAMITHMETaimuTRAIPUnguint HIMDIHIRAIL in Education tembon For Personal and Private Use Only
Page #355
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAThaparA zrIprabacanaparIkSA 4vizrAma // 321 // MAHATARATHIMISARTANILITANHAIRIHARunnielimsTAINMITHSHAHRAICTET prabhAcAryaNa paDAvazyakabAlAvabodhe paurNamAsIsu catasRSvapi caturmAsakaparyuSaNAtithiSvityarthaH ityevamanyathApAThaM kRtvA mUtrakRdaGgavRttAvuktamityAdivacasA vRttiH sammatitayA darzitA, evaM "uddidRTThamicauddasI" ityAdigAthA saMdehadolAvalyAM saptatriMzattamA, saMdehadolAvalIsUtraM ca jinadattamarikRtaM, tadyAkhyAne coddiSTA-vizeSaparvatvena pravacane prasiddhAstithayaH, yaduktaM sUtrakRdaGgavRttau "cAuddasaTumuddivapuNNimAsiNIsu"ti AlApakaM vivRNvatA zIlAGkAcAryeNoddiSTAsu-mahAkalyANakasaMbandhitayA-puNyatithitvena prakhyAtAsviti, tAzcaturmAsakasAMvatsarikamahAkalyANakadinAnyucyante ityAdyasaMbaddhameva bhASitaM, tathA 'mAhaNaM goarao vucchiNNo duusmaannubhaavaao| ajANaM paNavIsaM sAvayadhammo a vucchinnnno||9|| iti tIthoMdgAragAthAyAH kvApi vyAkhyAnupalambhe'pi zrAvakadharmazcAtra pratimArUpo jJeyaH,tataH saMpratyapi ye zrAvakebhyo bhikSAM grAhayanti tadAgamayAdhitamityAdi SaSTizatakavRttau svamatAnurAgeNa vikalpyArthI likhitaH,yataH saMprati kAle vizeSataH pratimAvahanena tulanAM vidhAya prabajatIti pazcAzakavRttI zrIabhayadevasUribhirvyAkhyAtamityagre darzayiSyate ityAdi paryAlocya kharataroktau taduktasammatau ca na vizvasanIyameva,nanu rAkAstanikAbhyAmapi tathoktaM dRzyate, tathAhi-"kAlagajehiM kAraNiA cautthI pavattiA, tabaseNa ya caummAsiANi cauddasIe AyariANi"tti granthakArokta vidyamAne'pi "tabaseNa ya pakkhiANi cauddasIe AyariANi"tti kvApi parAvRtya likhitaM, tathA "itto a ahigassa ya niSphatti me nisAmeha"tti pramukhagAthAtrayAtmake jyotiSkaraNDasUtre3 prAbhRtake (gA089) mUcyagre muzalapraveza iti | nyAyamavagaNayya "chaDisahiA na aTThami terasisahina pakkhiaMhoi / paDavaisahiaMkahaAvi ia bhnniviiaraagehi||1|| ityA| digAthAdazakaM pUrNimApAkSikAbhyupagantrA prakSiptaM, gAthAbandho'pi gopAlavAkyamamudbhava iva pratibhAni, evamamatyagranthamammatidarzanena // 32 // ink Jan Education Interior For Personal and Private Use Only wow.jainelibrary.org
Page #356
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jim pAThaparA zrIpravacanaparIkSA 4vizrAma // 322 / / MIDIPINI | siddhAntakalaGkadAnena ca auSTrikasamAvimAvapi tarhi kathamauSTrika eva nizzaka iti cetsatyaM, yathapyevamavizeSastathApyayaM vizeSA yadrAkAdInAM madhye kenacittathA prakSipyoktaM sattadanujaistathaiva satyatayA'bhyupagamya pravaryate, kharatarastu na kevalaM prAcInoktamAtreNa vizrAmyati, kiMvadyApi navInaraprakSepodyato'dhyakSasiddha eva, yato jesalamerau tapAkRtapratikramaNavRttI nabAGgIvR|ttikArazrIabhayadevasUrizrIhemacandrasUrirityAdi svayaM siddhe pAThe kharataradhurINeti saptAdharANyantarA prakSipya navInapustakaM likhitaM, tatra likhanasaMvatsaro'pi purAtano likhitaH, vivAde ca samyanirNIya mugdhena kenacitprakSiptaM bhaviSyati tahiM| kimityAdi vadanto'pi kSINaprANaprAyAH saMjAtAH, nacaivamatra kiMciccitraM saMbhAvanIyaM, prAyaH kharataraH pUrvAparasaMbandhamanAlo byeca pUtkurute, ata eva svayaM caturdazIpAthikAbhyupagantApi. kenacita prathitaM gAthAdazakaM kaNThagataM kRtvA yatra kApi "tera| sisahina pakakhiraM hoI"tti bruvANo ma lajjate, na vetti cAtra 'pannarasaMmi adivase kAya pakhiraM tu pAeNa"miti SaSThayAM mAthAyAM kimuktaM kathaM vA'haM vacmi kena vedaM gAthAdazakaM kRtam, evaM rAkAraktakRtahuNDikAM dRSTvA'pyuddhAntaH kharataraH pUrNimA'pi |pAdhikaM satyameveti svapade pracAraM kurvan dRzyate, na tathA'nye, kRpAkSikA iti kharataro'tibhrAnta iti samarthitamiti vAgdoSo jihvAsamudtaH, tathA bhakSaNamadhikRtyAha-"pajjusi"tti paryuSita-rAjyantaritaM dvidalAdi, dvidalaM-mugAdi, AdizabdAtpolikAdi, zrAvakakulanindyamapi bhakSayan-khAdanAtmAnaM muni bhaNati, paryuSitadvidalapolikAdi bhuJjAno'pyahaM sAdhurityarthaH, paryuSitadvidalAdigrahaNamanucitamiti puro vakSyate itigAthArthaH // 85 // atha prAguktaprakAreNa navAGgavRttikaraH kharataro na bhavatIti siddhezapi punaH pArthakyena dAArthamAha HTMan ParaPIRANIDHIPARAN APANIMANIRAINRISHANILIPINKINNEL // 32 // For Person and Private Use Only
Page #357
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravavanaparIkSA 4 vizrAme // 323 // ar3a pAyaM bahu svAyaM varaparavayaNAoM varayaro suurii| navaaMgivittikAro tamasacaM bhinnamavi vocchaM || 86 // atiprAguktayuktyapekSayA pArthakyasUcakaH kharataravacanAt - navAGgavRttikAro'smadIyaH kharatara ityevaMrUpeNa kharataravacanAccavAGgavRtti| kAraH kharatara iti buDU khyAtaM prAyaH, prAyograhaNAtpravacana paramArthavitsvasmadIyaprAcInAcAryeSu na khyAta ityarthaH, tadvahu khyAtamasatyaM, | minamapi vakSye itigAthArthaH // 86 // abhoktasamarthanAya yuktimAha - jaha sirijiNesaro so kharayaranAmeNa hor3a supasiddho / tA kahamamhAyariA kharayaranAmeNa dhikakujA // 87 // yadi zrIjinezvarasvariH kharataranAmnA suprasiddho bhavet tA - tarhi asmadAcAryAH- zrIsomasundarasUriprabhRtayaH kharataranAmnA kathaM tAn cikkuryuH - dhikAraM kurvIrana, dhikArollekhamAha - "huM nandendriyarudrakAla 1159 janitaH pakSo'sti rAkAGkito, vedAbhrAruNa1204kAla auSTrikabhavo vizvArka 1213 kAle'calaH / paTyarkeSu 1236 ca sArddhapaurNima iti vyomendriyArka 1250 punaH, kAle tristutikaH kalau jinamate jAtAH svakIyAgrahAt ||1||" ityatra rAkAsta nikAdivatkharataro'pi kalau svakIyAgrahAd-abhinivezAjAta ityuktaM, tathA "AjJAbhaGgAntarAyotthAnantasaMsAraninirbhayaiH / sAmAcAryo'pi pAzcAtyaiH, prAyaH svairaM prvrtitaaH|| 1 // upadhAnapratikrAntijinArthAdhikAH / nyUnitA duSSamAdoSAtpramattajanatApriyAH || 2 ||" ityatra strIjinAca niSedhakaH kharataraH so'pyanantasaMsArI bhaNita | ityAdi prAguktaM zrIjinezvarasUreH kharataratve kathaM saMbhavati ?, na saMbhavatIti na kharataracihnaM tasyetigAthArthaH ||87|| athAsmadIyA AcAryAH na kevalaM svarataro'nantasaMsArItyevamuktavantaH, kiMtu zrI abhayadevasUriM prabhAvakamapItyAha paNatAvi pabhAvayacarie bhagadevahemacaMdAI / ussuttamaggavaDio pabhAvago hor3a naM virohA // 88 // For Personal and Private Use Only zrI abhaya devA na khAdyAH // 323 // .
Page #358
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 4vizrAme // 324 // BIRAININAGA prabhAvakacaritraM zrIabhayadevamarizrIhemacandrasUriprabhRtIn jinazAsanaprabhAvakatvena prabhaNanta eva kharataraM stanikapatI prakSiptavantaH, zrIabhayayata evaM tasmAdutsUtramArgapatitaH prabhAvako na bhavati, kuto?-virodhAd, virodhastvevam-utsUtramArgapatito yadyapi kadAcidanya- devA na khAyAH tIthikairapi sahAsaMbhavinamapi jayamavApyonnatimavAmoti tathApi na pravacanaprabhAvakaH, kiMtu svAzritamArgasyaivoddIpakaH,sa coddiipito| mAgoM vizeSataH pravacanopaghAtI syAd , yathA digambarapakSIyo jayI jAtaH san garvitAtmA zvetAmbarapakSamucchettumeva samIhate, tasmAdutsUtramArgAzritatvapravacanaprabhAvakatvayoranyo'nyaM zItoSNasparzayoriva sahAnavasthAnalakSaNo virodhaH, tathA ca kutaH kharataranAmADkitaH sa sUririti gaathaarthH||88|| athaivamukto ko'pyanyathAbhAvamApanno'pi kIdRg syAditi pradarzanAya gAthAyugmamAha| eeNa koi mUDho maccharagasio hu hoi vAyAlo / anbhAsavattio vA nehaMto taMmi muhari siA / / 8 / eso na dUsiavo na dRsio jeNa putvsuuriihiN| so'vi muhamuddio valu ANAbhaMgAivayaNehiM // 10 // etena-prAguktayuktiprakAreNa so'pi mukhamudrito bhavatItisaMbandhaH,saH kaH?, yaH ko'pi mUDhaH-pravacanaparamArthAnamijJaHathavA matsaragrastaH yadyanyairayaM tiraskriyate tarhi mayA'yamupaSTambhanIya ityevaM matsaragrastaH vAcAlo bhaved , athavA kharataraiH sahAlApasaMlApAdinA'bhyAsavazatastasmin kharatare snehayan kharataro mAM mitraM jAnAtvitidhiyA mukharIsyAd , vAcAlatvaM collikhannAha-'esone'tyAdi eSaH-kharataro na dUSayitavyaH, yena kAraNena pUrvasUribhiH kaizcidapi na dUSita ityevaM vaktA mukhaM mudritaM jAtaM yasyeti mukhamudrito jAto vijJeyaH, khaluravadhAraNe, vaktumazakta evetyarthaH, kaiH?-AjJAbhaGgAdivacanaiH-"AjJAbhaGgAntarAyotthAnantasaMsAranirbhaya" rityAdibhiH zrImunisundaramariprabhRtisammativacanaiH,prAguktaH,ayaM bhAvaH-na hi svayameva kutazcikRtrimanimittAddaSayAmaH, kiMtu suvihi- ||324 // R ILALPRILARIMIL in contemton For Person and Private Use Only www.jinyong
Page #359
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 4vizrAme // 325 // tAgraNIzrImunisundarasUriprabhRtibhiH pUrvAcAyaranekazo duSitA itigAthAyugmArthaH / 89 / 90 / / atha prarUpaNayApi bhedaM dazayannAha- kharatarotsjaM puNa parUvaNAe bheo'bhayadevavallahANaMpi / ballaha jiNadattANaM tamaNaMtara vucchamussutte / / 91 // trANi ___ yatpunaH prarUpaNayA abhayadevavallabhayoH-padaikadeze padetinyAyAcchIabhayadevamarijinavallabhayorapi punarjinavallabhajinadattayozca bhedaH-pArthakyaM tadanantaramutsUtre-utsUtrodghATanAvasare vakSye itigAthArthaH / / 91 // iti zrIabhayadevamUriH kharatagnAmnA kalaGkito nAstIti prasaGgato bhaNitamiti, atha kharataramatotsUtrAdidarzayiSayA prathamamutsUtrabhedAnAha aha usmuttaM duvihaM kiriAvisayaM ca vayaNavisayaM ca / kiriAvisayaM tivihaM duvihaM puNa vynnvisyNti||92|| | 'atheti nAmAdivyavasthApanAnantaramutsUtraM dvividha-kriyAvipayaM vacanaviSayaM ca, kriyaiva vipayo yasya takriyAviSayaM, yadyapi yatkiyAviSayaM bhavati tadvacanaviSayamapi bhavatyeva tathApi mukhyavRttyetibodhyam , evamagre'pi, vacanaM viSayo yasyeti tadvacanaviSayaM , ceti dviprakAraM syAt , tatra kriyAviSayaM trividhaM dvividhaM punarvacanaviSayamitigAthArthaH / / 12 / / atha trividhaM dvividhaM ca vyaktIkaroti ahiaM1 aNaM2 ajahaTTANaH cussuttameva kiriaahiN| ummaggademaNAmagganAmaNehiM duhA vayaNaM / / 9 / / | adhika UnaM2 ayathAsthAnaM3 ca utsUtramadhikArAnkriyAviSayamevakAro vyavahitaH saMbadhyate kriyAbhireva syAd ,ayaM bhAvaHtIrthakaduktakriyAsu nijabuddhyA kiJcidadhikakaraNaM tadadhikamucyate, evaM nyUnakaraNamapi, yA kriyA yatra sthAne bhaNitA tasyAstayatiriktasthAne karaNamayathAsthAnamiti,tathonmArgadarzanamArganAgAbhyAM vacanaM-vacanaviSayamansUtraM dvidhA bhavati, etacca nIrthadbhASinAdadhikanyUnabhASaNAbhyAmeveti gAthArthaH / / 93 // atha dvAragAthAyugmamAha // // 325 // PumeiCOHTE NARSHA SUBTIHAR Jan Education Intebon For Personal and Private Use Only
Page #360
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 4 vizrAme // 326 // Jain Educationa bhAvahAra kallA Naga 1 rayaNIposahammi sAmaiaM 2 / tiguNucAro posahasAmaiesuM3 kasellajala4 // 94 // pajju si avidalapoliagahaNaM5 vidalaMti saMgarappamuhaM / iccA ahiustuttaM kiriA visayaM muNeavaM // 95 // zrIvIrasya garbhApahAraH kalyANakaM bhavati 1 rAtripauSadhikAnAM rAtri caramayAme sAmAyikaM2 sAmAyike pauSadhe ca namaskAratraya| pUrvakatrirdaNDako cAraH 3. kasellakajalagrahaNaM 4 paryuSitadvidala pUpikAdigrahaNaM5 saMgarapramukhaM dvidalamiti zraddhAnaM6 ityAdi kriyAviSayamadhikamutsUtramiti, vyaktyA vakSyamANAnAmihoddiSTatvam, anyathA'neka saMkhyAkAnAmutsRtrANAM sadbhAvAt teSAM ca vicAraNe granthasya lakSapramANatve'pyavizrAnteH tena yAni yAni sthUladhIdhanAnAmapi vaktuM zakyante tAnyevAtroddiSTAnyuttrANi bodhyAnIti dvAragAthAtAsparyam || 94 95 || atha krameNa vyaktIkRtya dUSayitumAha tatthavi ahiaM gabhAvahArakallANagaMti viirss| jiNavallaheNa bhaNiaM micchAbhinivesavasageNa ||13|| teSvapi uktalakSaNettreSu vIrasya - zrImahAvIratIrthakRto garbhApahArakalyANakaM paSThamitidhiyA janmAdikalyANakadinAnIvAzvi| nasitatrayodazyapyArAdhyetikRtvA tadArAdhanakriyArUpamadhikamutsUtraM kharataramate trovyaM taccAsyAmavarUpiyAM prathamato jinavallabhena | kharatarAbhimatenAbhinivezavazagena bhaNitaM prakAzitam, ata eva tanmithyetigAthArthaH / / 96 / / atha jinavallabhena bhrAntyA yasiddhAntavacanamavalambya prarUpitaM tadvAkyamAha bhai bhaNiyaM ca suttavi paMcahatyuttaretivaya gehiM / ganbhAvahArarUvaM chaTTa kallANagaM vIre // 97 // jinavallabho bhaNati - nijazrAvakANAM puraH siddhAntAbhijJatAcAturImAviSkaroti-bho zrAvakAH ! adya SaSThaM zrImahAvIragarbhApahAraka For Personal and Private Use Only tarbhAvihAracarcA // 326 // .
Page #361
--------------------------------------------------------------------------
________________ MALI tabhApahAra carcA zrIpravacanaparIkSA 4vizrAme ||327|| Praining im |lyANakamanti, natra 'paMcahatthuttare' tivacanaiH siddhAntaprakaTAkSaraiH sUtre'pi payuSaNAkalpasUtre'pi, apirevArthe, sUtra eva labhyate, | ityevaM nijavacanacAturyetigAthArthaH // 97 // atha jina vallabhaM payituM pratibandImAha na muNai eraM vayaNaM usabheNaM paMca uttraamaaddhe| abhiIcha?tti samaM havija rajjAbhiseo'vi // 18 // jinavallabho na jAnAtyetadvacanaM-vakSyamANAgamavAkya,kIdRzamityAha-'usameNa mityAdi "usabhe gaMarahA kosalie paMcauttarAsADhe amiichaTTe hottha'tti(25-33) zrIjambUdvIpaprajJaptau samaM tulyamarthAt paMcahatthuttare ityAdivacanena,tathA sati rAjyAbhiSako'pizakakRtazrIRSabharAjyAbhiSeko'pi bhavet , kiM ?-kalyANakamitigamyamityakSarArthaH / bhAvArthastvayaM-"mamaNe bhagavaM mahAvIre paMcahatthuttare hotthA, taMjahA hatthuttarAhi cue caittA gambhaM vakaMte" ityAdizrIpayupaNAkalpavAkyamavalambya kalyANakapratibaddhatvAcchakrajItatvAJca garbhasaMharaNamapi kalyANakamiti jinavallabhavikalpita vacaH, tatra vaktavyaM-nanu bho jinavallabha! yadi kalyANakAdhikArapratibaddhatvAcchakajItatvAceti saMharaNasthApi kalyANakatvaM tarhi sutarAmaddhanapuNyaprakRtijanyasya zrIRSabharAjyAbhiSekasyApi kathaM na kalyANakatvaM ?, tatrApyevaMvidhavyatikarasya sadbhAvAt , tathAhi-"umabhe NaM arahA kosalie paMcauttarAsADhe abhIichaDe hottha"tti | sUtrasya vyaktiyathA 'uttarAsADhAhiM cue caittA gambhaM vakaMte, uttarAmADhAhiM jAe, uttarAmADhAhiM gayAbhiseaM patte, uttarAmADhAhiM agArAo aNagArizra pavaie,uttarAsAdAhiM aNaMte jAva samuppaNNa, abhiiNA pariNivvue"tti zrIparyuSaNAkalpapAThasAdRzyaM zrIjambUdvI|paprajJaptAvapi, atra yathA garbhasaMharaNaM zakrajItastathA prathamatIrthakadrAjyAbhiSeko'pi zakrajIta eva zrIhAribhadyAmuktaH, tasmAjanmAdibadanAzcaryabhRtasya zrIRSabharAjyAbhiSekasyApi tvayA kalyANakatvamabhyupagantavyaM syAditigAthArthaH ||98||ath kharataraH zaGkane- a HINFINITIALANATION nepalNDHERamu HIRAINilantan // 327 // Jan Education Interno For Personal and Private Use Only
Page #362
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpratracanaparIkSA 4 vizrAme // 328|| Jain Educationa try kappeNa bhaNio rajjabhiseo a usabhasAmissa / saMharaNaM puNa savattha vIracarie kahaM tulaM // 992 // nanu RSabhasvAmino rAjyAbhiSekaH 'kappe'tti paryuSaNAkalpe na bhaNitaH, tathAhi "teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM usame arahA kosalie cauuttarAsAde abhI paMcame hotthati, saMharaNaM punaH sarvatra - yAvanti vIracaritAni teSu sarveSvapi garbhasaMharaNasyoktatvAt kathaM taulyaM RSabhacaritena saheti ?, nAsmAkaM rAjyAbhiSeke kalyANazaGkApItipUrvapakSaH itigAthArthaH || 99|| atha taulyaM darzayan siddhAntayatiia ce suNAhi suMdara! paMcAsayasuttamuttajuttIe / hatthuttarajoeNaM cauro taha sAiNA caramo ||100|| iti cedyadi prAguktaM tarhi he sundara ! zRNu paJcAzakasUtraM zrIharibhadrasUrikRtaM paryuSaNAkalpoktaRSabhacaritravaduktayuktayA bhaNitamiti, tadbhaNati 'hatthuttare' tyAdi, tathAhi paMca mahAkallANA savesiM jiNANa hoi niyameNaM / bhuvaNaccherayabhUA kallANaphalA ya | jIvANaM / / 1 / / gabbhe ? jamme a tahAra nikakhamaNe 3 caiva NANa 4 nivANe5 / bhuvaNagurUNa jiNANaM kallANA huMti NAyA ||2|| tesu a diNesu dhaNNA deviMdAI kariti bhattiNayA / jiNajattAdivihANA kalANaM appaNo caiva // 3 // ia te diNA pasatthA tA sesehiMpi tesu kAya / jiNa| jattAdi saharisaM te a ime vaddhamANassa || 4 || AsAdasuddhachuTTI 1 citte taha suddhaterasI 2ceva / maggasirakaNhadasamI 3 vesAhe suddhadasamI ya4 | ||5|| katti akaNhe carimA bhAidiNA jahakamaM ete / hatthuttarajoeNaM cauro taha sAiNA caramo || 6 || ahigayatitthavihiyA bhagavaMti nirdasiA ime tassa / sesANavi evaM cia nianiatitthesu viSNeA||7|| itizrIyAtrApaJcAzake, tadvRttiryathA 'paMce 'ti paJcaiva | mahAkalyANAni - paramazreyAMsi sarveSAM sakalakAlanikhilanaralokabhAvinAM jinAnAm arhatAM bhavanti niyamena - avazyaMbhAvena, tathA vastusvabhAvatvAt bhuvanAzcaryabhRtAni - tribhuvanajanAnandahetutvAt, tathA kalyANaphalAni - nizreyasasAdhanAni, caH samuccaye, jIvAnAM For Personal and Private Use Only 1)tarbhApahAracarcA // 328||
Page #363
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 4 vizrAme // 329|| prANinAmiti / / garbha - garbhAdhAne janmani- utpattau caH samuccaye tathetivAkyopekSe niSkramaNe - agAravAsAbhigamane caivatti samuccayAvadhAraNArthAvuttaratra saMbhantsyete, jJAnanirmANe samAhAradvandvatvAtkevalajJAnanirvRcyoreva ca keSAM garbhAdiSvityAha- 'bhuvanagurUNAM' jagajjyeSThAnAM jinAnAm arhatAM, kimityAha- kalyANAni - svaH zreyANi bhavanti-varttante jJAtavyAni - jJeyAnItigAthArthaH / tatazca 'tesu' ni gAhA, teSu punardineSu divaseSu yeSu garbhAdayo babhruvuH dhanyA-dharmadhanaM labdhAraH puNyabhAja ityarthaH devendraadyaaH-suraasurendrprbhRtyH| | kurvanti-vidadhati bhaktinatAH - bahumAnanamrAH, kimityAha - jinayAtrAdi - arhadutsavapUjAsnAtraprabhRti, kuta ityAha-vidhAnAd-vidhinA, | athavA jinayAtrAdividhAnAni, atha kathaMbhUtaM jinayAtrAdItyAha- 'kalyANaM svaHzreyasaM, kasyetyAha-AtmanaH svasya caivazabdasya samuccayo'rthaH nanvapareSAM ceti gaathaarthH|| yata evaM 'ia'tti gAhA, ito hetoH pUrvoktAta jIvAnAM kalyANaphalatvAdilakSaNAta te iti yeSu jinagarbhA - dhAnAdayo bhavanti dinAni - divasAH, dinazabdaH pulliGgo'sti, prazastAH zreyAMsaH, tataH kimityAha-'nA' iti yasmAdevaM tasmAccheSairapi| devendrAdivyatiriktairmanuSyairapi na kevalamindrAdimihevetyapizabdArthaH, teSu garbhAdikalyANakadineSu karttavyaM jinayAtrAdi vItarAgotsa vapUjAprabhRtikaM vastu saharSa - sapramodaM yathA bhavati, kAni ca tAni dinAnItyasyAM jijJAsAyAM sarvajinasaMbandhinAM tathA vaktumazakyatvAdva| rttamAnatIrthAdhipatitvena pratyAsannatvAdasyaiva zrImahAvIrasya tAni vivakSurAha 'te a'ti tAni punargarbhAdidinAni imAni - vakSyamA NAni varddhamAnasya - mahAvIranajisya bhavantItigAthArthaH / 'AmAda' gAhA, ASADhazuddha SaSThI-ASADhamAsa zuklapakSe paSThIti thirekaM dinaM 1 | evaM caitramAse tathetisamuccaye zuddha trayodazyeveti dvitIyaM2 caivetyavadhAraNaM, tathA mArgazIrSa kRSNa dazamIti tRtIyaM3 vaizAkha zuddha dazamI ti caturtha4, cazabdaH samuccayArthaH, kArtikakRSNe caramA - paJcadazIti paJcamaM5, etAni kimityAha - garbhAdidinAni - garbhajanmaniSkramaNajJA Jain Educationa International For Personal and Private Use Only garbhApahAracarcA // 3.29 // .
Page #364
--------------------------------------------------------------------------
________________ garbhApahAracarcA zrIpravacanaparIkSA 4vizrAme // 330 // INDISANI. H | nanirvANadivasA yathAkrama-krameNaiva tAnyanantaroktAni,eSAM ca madhye 'hastottarAyogena' hasta uttaro yAsAM hastopalakSitA vA uttarA- uttaraphAlgunyastAbhiyogaH-saMbandhazceti hastottarAyogastena karaNabhRtena catvAryAdyAni dinAni bhavanti, tatheti samuccaye, svAtinA |-svAtinakSatreNa yuktaH caramotti-caramakalyANakadina iti praakRttvaadgaathaadvyaarthH|| atha kimiti mahAvIrasyaivaitAni darzitAnItyatrAha-'ahigaya'gAhA, adhigatatIrthavidhAtA-vartamAnapravacanakartA bhagavAn zrImahAvIraH itihetornidarzitAni uktAnImAni kalyANakadinAni tapa-varddhamAnasya, atha zeSANAM tAnyatidizabAha-zeSANAmapi-na barddhamAnasyaiva, RSabhAdInAmapi vartamAnAva-| | mapiNIbharatakSetrApekSayA evameveha tIrthe varddhamAnasyeva nijanijatIrtheSu-svakIyasvakIyapravacanAvasareSu vijJeyAni-jJAtavyAni, mukhyacyA vidheyatayeti / iha yAnyeva garbhAdidinAni jinAnAM tAnyeva sarvabhAratAnAM savairAvatAnAM ca, yAnyeva caiteSAmasyAmavasarpiNyAM tAnyeva ca vyatyayenotmapiNyAmapIti gaathaarthH|| iti zrIabhayadevasUrikRtayAtrApazcAzakavRttI,atra pazcAnAmeva kalyANakAnAM mAsAH pakSAstithayo nakSatrANi coktAni, tatra yadi garbhasaMharaNadino'pi kalyANakatayA ArAdhyo'bhaviSyat tarhi tadvattasyApi mAsAdyakathayiSyat , tacca noktamato garbhApahAro na kalyANakamiti siddha zrIRSabhacaritrasAmyaM zrImahAvIracaritrasyApi, tathopalakSaNAcIrthAmimatajinavallabhakRtakalyANakastavane'pi "sianavami suvihimukkho nemissAsoamAvasA NANaM puNNimi cui nami jiNavallahaM payaM desu paNayANaM // 1 // " ityatrAzvinamAse trayodazyAM kalyANakaM noktam , ataH zrImahAvIrasya pacaiva kalyANakAni. tena paSThakalyANakavAdI tIrthabAya evetigAyArthaH // 100 // atha paryuSaNAkalpavyAkhyAnenApi garbhasaMharaNasya kalyANakAmAvaM darzayabAha ANDAmhi mummy MAHARSIN MARY // 3E Jan Education in For Personal and Private Use Only
Page #365
--------------------------------------------------------------------------
________________ garbhApahAracarcA zrIpravacanaparIkSA 4vizrAme // 33 // | vakasvANaM puNa pajjosavaNAkappassa cuNNivaNNesu / chaNhaM vatthUNaM cia aNNathavi tayaNusaraNaMti // 101 / / | vyAkhyAnaM punaH paryuSaNAkalyasya cUrNivarNeSu-"chaNhaM vatthUNaM ' citti avadhAraNe chaNhaM vatthUNameva, tathAhi-'jo bhagavayAusamasAmiNA sesatitthagarehi a bhagavato baddhamANasAmiNo cayaNAINaM chaNhaM vatthUNaM kAlo NAo dilo vAgario a teNaM kAleNaM" ityAdi zrIpayu0 cU0,evaM dazAcUrNAvapyayameva pAThaH, anyatrApi-AcArAGgAdau tadanusaraNaM cUrNyanusAreNaiva bodhyaM, tathAhi-"paMcahatthuttare hottha"tti AcArAGgasUtra, tatra TIkA yathA-hasta uttaro yAmAmuttaraphAlgunInAM tA hastottarAstAzca paJcasu sthAneSu garbhAdhAnasaMharaNajanmadIkSAbAnotpattilakSaNeSu saMvRttAH ataH paJcahastonaro bhagavAnabhUditi, atra pazcasu sthAneSvityeva vyAkhyAtaM,tacca cUrNyanusAryeva, na punaH paJcasu kalyANakeSviti, etena kvacina kalpAvaNI saMdehaviSoSadhyanuvAdena kalyANakaSaTkavyAkhyAnaM tadanA| bhogAdeveti pradarzitaM bodhyam , anAbhogastu granthAntarAnupayoge mahatAmapi na viruddhaH, yadAgamaH-"nahi nAmAnAbhogazchavasthasseha kasyacina syAd / jJAnAvaraNIyaM hi jJAnAvaraNaprakRti karma // 1 // " ityAdi, nacaivaM kvacidaMze zrutAnupayogo lAghavAya,gautamasvAmino'pi zrutAnupayogasyAgame prasiddhatvAt ,tasmAdanAbhogAdanyatra tIrthasammatapuruSasammatimanAdAya sUtravyAkhyAne prarUpaNe ca tIrthAzAtanA tIrthabAhyatA ca syAdeva, nacaivaM jinaprabhasyApyanAbhogaH zaGkanIyaH,kupAkSikasamudAyAntatitvena jinaprabhasyApyabhinivezasya | vidyamAnatvAt , yato yatra kupAkSika yo vattate ma tanmUlabhRtAcAryagatamithyAtvavAn bhavati, yathA adya yAvat digambarasamudAyAntarvatI zivabhUtigatAbhinivezamithyAtvavAn kalyANakaSadakaprarUpaNAmadhikRtya tu ive mUlabhRto jinavallabho bahu vikhyAtaH, maca sakena nivAryamANo'pi SaSThaM kalyANaka prarUpayana zivabhUtivadabhinivezavAneva, ataeva tadyapasthApitasamudAyAvalambI kharataramatAka SIMILARATI // 33 Jan Education Intematon For Personal and Private Use Only www.n yong
Page #366
--------------------------------------------------------------------------
________________ garbhApahAracarcA HE zrIpravacanaparIkSA 4vizrAme // 332 / / Holita. INSPIRNS ItaliaPIMES MIRINAHILAAJAIL NADUINSPIRAUDHAR | rSako jinadatto'pi ghuNAkSaranyAyena jinavallabhamabhinivezavantaM vyajitavAna ,tathAhi,-"asahAraNAvi vihI pasAhiojona sesa- sUrIhiM / loaNapahe'vi baccai vuccai puNa jiNamayaNNU / hiM / / 1 / / " itigaNadharasArddha0122 gAthA,tavRttiryathA-tato yena bhagavatA'sahAyenApi ekAkinApi parakIyasahAyanirapekSam ,apirvisbhaye,atIvAzcaryametad ,vidhiH-AgamoktaH SaSThakalyANakarUpazcetyAdiviSayaH pUrvapradarzitazca prakAra:-prakarSeNa idamitthameva bhavati yo'trArthe'sahiSNuH sa vAvadIviti skandhAsphAlanapUrvakaM sAdhitaH-sakalalokapratyakSaM prakAzitaH,yo na zeSasUrINAm ,ajJAtasiddhAntarahasyAnAmityarthaH,locanapathe'pi dRSTimArga,AstAM zrutipathe,vrajati-yAti,ucyate punajinamatajJaiH-bhagavadvacanavedibhiriti gaNa vRttau,evaMvidhavaktA tvanAbhogavAn na bhavati,kiMtvaminivezavAneveti jinadattenApi sUcitaM, | taduktAbhyupagantRtvenAtmano'pi "pUeDa mUlapaDi maMpi sAviAciinivAsisammattaM / gabbhAvahArakallANagaMpi nahu hoi vIrassa // 1 // " ityutsUtrapadodghATanakulakavacasA tathA jJApita,kiMca-jinavallabha eva tAvaditthaM praSTavyaH-bho jinavallabha! paJcakalyANakavAdinaH zrIharibhadramUriprabhRtyaH tIrthasammatA uta neti, neti vaktumazakyatvena tIrthasammatatve siddha tIrthamapi paJcakalyANakavAdyeva siddha, tathA ca asahAeNAvitti niSThuravacasA sarvAnapi pUrvAcAryAn tiraskRtya tIrthAsammataM SaSThaM kalyANakaM prarUpayan kathaM tvaM tIrthasparyapIti svayameva paryAlocaya, etena siddhAntarapAragAmI jinavallabhamaririti yajinadattApatyIyAnAM vacastadapi nirastaM, 'paMcahatthuttare' ityAdivacanena SaSThaM kalyANakaM vyavasthApayan siddhAntagandhenApi zUnyo jinavallabha ityeva pravacanavidAmadhyakSasiddhatvAdityalaM prpnycetinetigaathaarthH||101|| atha zrIvIracaritre sarvatrApi garbhasaMharaNapAThaniyame yuktipradarzanapurassaramupasaMharannAha tamhA jaM saMharaNaM carie niameNa saMgaIghaDaNaM / devANaduppannaM vIraM tisalA pasUatti // 102 // RIL // 332 // For Pead Pin
Page #367
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA vizrAme // 33 // tasmAtprAguktaprakArAccarita-zrImahAvIracarite niyamena garbhasaMharaNamarthAttaNanaM yat tat saMgatighaTanaM-pUrvAparasaMbandhaghaTakamityarthaH | antyarAtritadevAha-'devANaMde' tyAdi, yato garbhasaMharaNamata eva devAnandotpanna-devAnandAyA brAhmaNyAH kukSAvavatIrNa zrIvIraM trizalA prasUte- sAmAyika vicAraH | tiasaMgatiH,anyathA yasyAH kukSau samutpannaH saiva prasUteti vaktavyaM syAt ,tacca na jAtamiti saMgatighaTanAya garbhasaMharaNabhaNanamAvaiyakamitigAthArthaH // 102 // atha rAjyAbhiSeke'pyevamAstAmiti parAzaGkAmapaharati nevarajjabhisoga bhayaNA bhaNiA ya teNa tahaNe / teNobhayapi kallANagavavaeseNa rhiaNti||10|| - rAjyAbhiSeke tAvadevaM na bhavati-asaMgatirna bhavati tena kAraNena tatkathane bhajanA bhaNitA, kvacit "cauuttarAsADhe" kvacica 'paMcauttarAsADhe'ni, tenobhayamapi garbhasaMharaNaM gajyAbhiSekazceti dvitayamapi kalyANakavyapadezena rahitamiti gAthArthaH // 3 // atha punarapyadhikotsUtramAharayaNIposahiANaM sAmaDaaM suvaNa'NaMtaraM bhaNijinavallaheNa vihiNA mutte sAmaIna have // 14 // rAtripauSadhikAnAM svapanAnantaraM-nidrAvasAne jinavallabhena sAmAyikadaNDoccArAdi vidhinA bhaNitaM,tathAhi-"tao rAiacarama-10 jAme udviUNa iriAvahi paDikamizra sakathaeNa ceie baMdiza puI va poti pehianamukkAraputvaM mAmAiasuttaM kaDhi saMdisAvia majjhAyaM kuNai, jAva paDikkamaNavela"tti jinavallabhena pauSadhavidhiprakaraNe bhaNitaM, tatra yuktimAha-'sutne'ti yena | kAraNena supte mAmAyikaM na bhavena , sAmAyikaM kRtvA yadi svaSyAtahi sAmAyikarahito bhaveditigAthArthaH // 104 // athoktayukti nirAkaroti In Education International For Personal and Private Use Only
Page #368
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 4vizrAme // 334 // A RTILAMBIRTHRITI Inml mA na muNaha e posahapajjavasANaM taheva uccaaro| ja posahami kappai kappaDa taM tassa sAmaie // 105 // antyarAtrina jAnAti jinavallabha itigamyaM, kiM na jAnAti ?-etatsAmAyikaM pauSadhasahacaritaM pauSadhaparyavasAnaM-pauSadhasamAnakAlInameva,DDI sAmAyika| tathaivoccAro'pi "jAva posaha pajjuvAsAmI ti pAThAt , tena na svalpakAlInaM, tena yatpauSadhe kalpate tadeva tasya pauSadhasaMbandhini vicAraH sAmAyikepi kalpata itigAthArthaH // 105 / / atha kalpyatve pravacanamAha teNevAgamavayaNaM uddiTTakaDaMpi bhuMjaI mddddho| kayasAmaiobi nisIhabhAsacuNNippamuhagaMthe // 106 // yena kAraNena yatpauSadhe kalpate ityAdi tena kAraNena uddiSTakRtamapi-pauSadhikamuddizya niSpAditamapyazanAdikaM kRtasAmAyikaH|| zrAddho muDnte ityAgamavacanaM, nizIthabhASyacUrNipramukhagranthe, yataH-"kAmI sagharaMgaNao thUlapaiNNA si hoi daTTayA / cheaNameaNaka|raNe uddiTTakaDaMpi so bhuMje // 1 // " itizrInizIthabhASye udde15, etaccUrNistu rAkAmatavaktavyatAdhikAre likhitetibodhyam , etenAdhunikaiH pauSadhikAnAM bhojanaM niSidhyate tadapi nirAkRtamiti bodhyaM,kRtamAmAyikasya bhojanasya nizIthacUAdAvuktatvAditi-II | gAthArthaH // 106 // atha vyarireke doSamAha aNNaha'vahimapuNNe love bayabhaMgapAvayaM payaDaM / teNaM tammayasAvayasAmaie posahe asuhaM // 10 // anyathA-kalpyAkalpye Azritya yadi pauSadhasAmyaM na syAt , kiMtu nidrAnantaramapi pauSadhasthitiH, na punaH sAmAyikasthati, tayavadhau apUrNa sAmAyikalope vratabhaGgapAtakaM prakaTameva syAt , tena kAraNena tanmatazrAvakasya pauSadhe sAmAyikamazubhaM syAt , pauSadhAvadhike'pi sAmAyike'bhyupagate'pi nidrodaye vinAzAta , pAtakahetutvAditigAthArthaH // 107 // atha jinAjJayA nidrApi saMyama- // 334 // In Education International For Personal and Private Use Only
Page #369
--------------------------------------------------------------------------
________________ :m zrIprava- || hetuH kutaH sAmAyikavilopakAriNItidazayati antyarAtrinihAvia guruANApurva sA ceva dhammaaNukUlA / jaha saMthArAporasipaDhaNaMtarasAhuniddatti // 18 // canaparIkSA sAmAyika4vizrAma vicAraH nidrA'pi ca pauSadhasAmAyikavato rAtriprathamapauruSyanantaraM gurvAjJApUrva syAt , sA ca dharmAnukUlaiva, prakRtadharmaprasAdhanItyarthaH, // 335 / / tatra dRSTAntamAha-yathetyAdi, yathA saMstArakapauruSIpaThanAnantaraM mAdhunidrA, sA ca saMyamAdhArazarIrasthitihetureva, yaduktaM yadyapi kvacidAcAryAnujJAtA dvitIyapauruSyAdau dIrghasaMyamAdhArazarIrasthityartha nidrAvazopagatA bhavanti tathApi sadAjAgarAeveti zrIAcArAGge zItoSNIyAdhyayane prathamoddezaka, evaMvidhA nidrA kathaM paupadhikAnAM sAmAyikavigamahetuH,na kathamapItyarthaH, tena jinavallabhena rAtripauSadhikAnAM pazcime gagame yatmAmAyikakaraNaM nirdiSTaM tad dussttmevaadhikkriyaaruuptvaaditigaathaarthH||108|| atha sAmAyikapauSadhayonamaskAratrayapUrvakaM tridaNDakoccAraNaM yat tadapi kharataramate'dhikamutmatraM yathA syAttathA darzayatimAmAiaposahesuM uccAro mAvayANa tivutto| juttotti a jiNadatto bhaNai jahA aguvuccaaro||10|| mAmAyikapauSadhayoruccAraH 'tikhuttotti trikRtvaH-cIna vArAna yukta iti jinadatto bhaNati,tatra dRSTAntamAha-yathetyAdi, yathA / | zrAvakANAmaNuvratoccAraH-sthUlaprANAtipAtaviramaNAdau "ahaNNaM bhaMte! tumhANaM samIve zRlagaM pANAivAya" ityAdivAratrayamuccAryate tathA | sAmAyikamapItigAthArthaH // 109 / / atha jinadattAbhiprAya tiraskurvannAha na muNaDa mUDho logaTTiiMpi bahukAlasajma maha kajja / nattulaM kahamiaraM tihirikagvapaloaNAIhiM // 11 // mRDhaH-abhinivezI jinadatto lokasthitimapi na jAnAti, yatastithinakSatra pralokanAdibhiH bahukAlamAdhyaM yan mahatkArya tattulya |335 // SiwanNLOURISIPAHINITISHED For Person and Prive Only
Page #370
--------------------------------------------------------------------------
________________ THI zrIpravacanaparIkSA 4vizrAme // 336 // 1 taditarad alpakAlasAdhyamalpaM ca kathaM syAt ?, na kathamapItyarthaH, ayaM bhAvaH-mahatkArya tAvad dUragrAmAntaragamanodvAhAdikaM, tacca sAmAyikazubhatithinakSatracandrAdibalavilokanapurassarameva kriyate, na tathA taditara ApaNAdigamanabhojanAdikAryamapi, evaM yAvajjIvAbhigraha |trirucAraH rUpaM vivakSitavratAdikaM pratipattukAmo muhartAdipurassaraM trirapyuccarati, na tathA'lpakAlInaM maamaayikmpiitigaathaarthH|| 110 // athAtiprasaGgamAha| aNNaha vAmakkhevappamuhaM uvavAsamAiuccAra jujai tammaha magge aNNapi mahatvayAiva // 11 // anyathA'lpakAlInasyApi sAmAyikAderyadi triruccAro'bhyupagamyate tarhi aNuvratoccArAdivad AstAmanyat , upavAsAdyuccAre vAsakSepapramukhaM-bAmakSepAdi samagro'pi nandividhiyujyate-adhikartavyo bhaveta ,kiMca-yathA sAmAyikAdyuJcAre'NuvratocAro dRSTAntIkriyate tathA'NuvratoccAre mahAvratoccAro'pi dRSTAntIkartavyaH syAta, tathA ca annaMpi-anyadapi ziromuNDanAdikamapi tanmate mArge jinadattAbhimataprarUpaNAlakSaNe yuktaM syAt , taccAsyApyanabhimatamato yatkizcitrirucArAdisAmAyikamapItigAthArthaH // 111 / / / / atha jinavallabhoktasammatyA dRSayitumAha-- posahavihiMmi jiNavallaheNa igavayaNabhaNaNao iko| daMDagamAucAro paricatto teNa payaDo'vi // 112 // pauSadhavidhau-pauSadhavidhiprakaraNe jinavallabhena-vidhidharmanAmamatAkarSakeNa ekavacanabhaNanataH 'namukkAramuccaria' ityAdidvitIyaikavacanabhaNanena daNDakocAro'pyekavAraH prakaTaH, tathAhi "posahamuhapani paDilehimIti bhaNia bIakhamAsamaNapurva pottiM paDilehi | khamAsamaNeNa posaha saMdisAviya bIakhamAsamaNeNa ThAemitti bhaNittA khamAmamaNaM dAuM uddhaThio isimoNayakAo guruvayaNamaNu // 336 // RANILIBP For Pead Pin
Page #371
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIprava naparIkSA 4 vizrAme ||337|| bhaNato namokAramuccaria bhaNar3a karemi bhaMte / posahaM ityAdi yAvadvosirAmitti, evaM sAmAyike'pi paMcamaMgalaM paDhittA karemi bhaMte !,' | ityAdyevaMvidho'pi tena jinadattena tyaktaH, ekavAramuccAraM parityajya trivAramabhyupagata ityatra dviruccaraNamadhikamitigAthArthaH // 112 // | atha punarapyadhikamutsUtramAha sAhUNaM uvahANaM gihiva ahiaMti jeNa takicaM / AvasyajoeNaM siddhaM siddhaM buddhINaM // 113 // gRhivat zrAvakavat sAdhUnAmapyAvazyakazrutArAdhanArthamupadhAnavahanaM yat tadadhikaM, yena kAraNena tatkRtyaM SaDAvazyakArAdhanalakSaNaM | zrI Avazyaka yogenaiva siddhaM, kepAM ? - siddhAntabuddhInAM tatvavidAM na punaH kupAkSikANAmapi nanu svayamupadhAnodvahanamantareNa kathaM zrAvakANAmudvAhayituM zakyate iti cet maivaM yataH sAmAyikapauSadhadvAdazavatoccArAdiSvapIyameva rItiH prasajyeteti svayaM vicAraNIyamitigAthArthaH // 113 // atha punarapi tadAha--- | ussaggeNa kasellayajalagahaNaM sAhuNAvi hI mohA / taMcia maTTiabhAyaNasaMgaiaM kaha Nu tasajayaNAH // 114 // utsargeNa - mukhyavRtyA kasellakajalagrahaNamupalakSaNAt kvAthajalAdiparigrahaH, hI iti khede, mohAt- cAritramohanIyodayAt tathA zraddhAnapurassaraM tathAvidhajalagrahaNaM sAdhorapi zrAvakANAM sutarAmityapizabdArthaH tathApi - kasellakAdijalagrahaNamapi ca mRttikAbhAjanasaMgatikaM - kuNDAdau prakSiptaM nu iti vitarka, kathaM trasajantuyataneti ?, na kathamapItyarthaH yatastathAvidhaM zItalajalaM kumbhAdimRttikAbhAjanagataM prAyaH zIghrameva zrasAdijantuyoniH syAt, tadyatanA sAdhUnAM na saMbhavati, nanu zuddhavikaTamuSNodakaM varNAntarAdiprAptaM | zuddhajalaM vA iti zrIkulamaNDanamUrikRtaparyuSaNAkalpAvacUrNo tathA saMdehaviSauSadhyAM coktaM kathaM kasellAdinIraM na gRhyate iti For Personal and Private Use Only kaselakA dijalAdhikAraH // 337|| .
Page #372
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 4vizrAme // 338 // m HRIRAINRISHITAL ced , ucyate, siddhAnte'dRzyamAnatvAt tathA tIrthe tathApravRtteranupalambhAcca, yattu zrIkulamaNDanasUrivacanaM tattu saMdehaviSauSadhI-[.. kaselakA| likhitameva likhitaM tadanuvAdarUpaM,na punastatkRtaM vyAkhyAna,saMdehaviSauSadhikArastu jinaprabhasUriH svamatapravRtyanusAreNaiva vyAkhyA dijalA dhikAraH tavAn , na punarAgamAnusAreNa, yataH paryuSaNAkalpacUNoM zuddhavikaTazabdenoSNodakameva vyAkhyAtaM,na tu varNAntarAdiprAptaM ceti, tathA| zrIabhayadevamUriNA sthAnAGgavRttAvapi tathaiva vyAkhyAtam , evaM nizIthacUrNAvapi codhyaM, "aNNayaraM vA tahappagAraM pANagajAyaM" | ityasya zrIAcArAGgasUtrasya vRttau anyatarazabdena cAcArAGgoktameva drAkSApAnIyAdi vyAkhyAtamasti,na tu kAthakasellakAdinIramapi, tathA "vaSNaMtarayApattaM phAsuasalilaM ca tayabhAve" iti zrIdevamarikRtayatidinacaryAyAM,pravacanasAroddhAre tu sAmAnyato varNA|ntarAdiprAptamevoktaM, natu vyaktyeti, tadapi ca tadabhAve iti vacanAdapareSAM sarvajalAnAmabhAve satyeva grAhya, na punarmukhyatayA tAhyamuktam ,apavAdato'pi yena kenApi vastunA yathA tathA varNAntarApAditaM udakaM grAhya yadi tadA prathamavRSTayAdau rajogaDulanadItaTAgAdigatamapi jalaM grAhyaM syAt tasyApi varNAntarAdiprAptatvAvizeSAd , athavA devakusumazarkarAkarpUrAdidravyayogato'pi tathAbhUtaM jalaM | grAhyaM bhavettaccAnucitamiti tavApi sammataM, nanu tarhi varNAntarAdiprAptazabdena kimucyate iti ced , ucyate, oghaniyuktI dhAvanikAkRte yanIbAdhudakamuktamasti tattathA gRhItaM draSTavyaM, kiMca-yatra kvApi nIravicArastatra sarvatrApi prAyaH kAJjikAdivyAkhyAnamupalabhyate, na punaH kvAthakasellakAdinA tathAbhUtamapi,kharataraistu satyapi kAJjikAdinIre mukhyavRttyA tadevAdRtaM svAdalAmpasyAt , kiMca-mukhyavRtyA kasellakAdinIragrahaNe AyAmAmlazabdanippattirapi na saMbhavati, yataH zrIAvazyakavRttau AyAmaH-avasAvanaM ||338 // amlaM-turyo rasastAbhyAM nivRttamAyAmAmlamityAyAmAmlazabdavyutpattirasti, tathA yogazAstrattIyaprakAzavRttau AcAmaH-aba MARATPURIHILIPIN HINDHIRAJ HARINEAHARA u SAMIRMAammarAHARIES MAIN ImantikNTRA, InspirailmiImatini SHTRANSI Jan Education For Personal and Private Use Only
Page #373
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 4 vizrAme / / 339 / / zrAvaNamAmlaM ca turyo rasaH te eva prAyeNa vyaJjane yatra bhojane odanakulmApasakdhuprabhRtikaM tadAcAmAmlaM samayabhApayocyate, kiMcakAthakasellakAdinA jalapariNamanakAlo'pi svabuddhyA samyakathaM jJAtuM zakyate, yataH "vaNNarasagaMdhaphAsA jaha dave jammi ukaDA huti / taha taha ciraM na cihna asubhesu subhesu kAlesu || 1 || iti bRhatkalpa bhASyaM, tadvRttiryathA - yasmin dravye yathA yathA varNaga|ndharasasparzA utkaTA utkaTatarA bhavanti tathA tathA tena tena dravyeNa saha mizritamudakaM ciraM na tiSThati, kSipraM kSiprataraM pariNamata iti bhAvaH, kimavizeSeNa ?, netyAha-ye azubhA varNAdaya utkaTAsteSveva kSipraM pariNa mate, ye tu zubhA varNAdayasteSUtkaTeSu kAlena pariNamate, cirAdityarthaH / iti kalpavRttau caturthagvaNDe patra175, zubhadravyaM ca kvAthakasellakAdi, atastatprakSepaNe nIrasya pariNama|nakAlo na jJAyate'nukUlatvAdeva, kiMca- kAJjikAdijalagrahaNe jinAzaiva kAraNaM dRzyate, na punaH svAdamukhalampaTateti sarvajanapratItaM, | kAJjikajalaM cAgamoktaM parityajya kvAthakasellakAdijalagrahaNaM tu svAdasukhaparatvameva vyaJjayati tadgrAhiNAM nanu zubhadravyaprakSepe pariNamanakAlAparijJAne sitApAnI yasyApyagrahaNaprasaGga iti cenmaivaM, sitApAnIye tu svAdArtha pittopazamanAdyarthaM vA sitAprakSepaH kriyate, sA ca nAlpA saMbhavati, kiMtu bahveva, anyathA svAda pittopazamanAdyasaMbhavAt, kvAthakasekAdinIraM tu svalpenaiva cUrNena kriyate, tato na tatpariNatizuddhiralpasvAde'pi gRhyate, tato na sitApAnIyasAmyaM kiMca- kiMcidravyaM tathAvidhameva bhavati yanmadhuraM svalpaM ca sadapi varNaM parAvarttayati yathA madhyAdi, evaM lagaNAdipAnIye yojyaM, kiMca- siddhAntoktAyAmakAJjikAdijalahIlanAM kurvataH kharatarasya nAmnA'pi bhikSutvAsaMbhavaH, yataH - " AyAmagaM caiva javodaNaM ca, sIaM sovIraM jabodagaM ca / no hIlae piMDa nIrasaM tu. paMtakulAI parivara je sa bhikkhU || 1 ||" iti zrIuttarA0 tADapAnIyagrahaNaM mizrorlakSaNamuktaM taca kharatareNa nAbhyupagataM na cAna For Personal and Private Use Only kaselakAdijalAdhikAraH // 339 // .
Page #374
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 4 vizrAme // 340 // bhyupagama eva, kiMtu tadgrAhiNAM hIlanAvaco'pi yaduktaM- "muddhANAyayaNagayA" ityAdi gaNadhara sArddhazatake 105 gAthA, taTTIkAyAM tapAgaNasAdhUnAM varNanaM yathA malamalinagAtra daurgandhyapAtrAvazrAvaNatanduladhAvanAdigrAhiNAmekAkivihAriNAM gurukulavAsatyAginAM tapasvinAmityAdivarNanaM kurvannAtmanaH snAnAdikaraNaM sUcitavAn, avazrAvaNAdihIlanena ca siddhAntAnabhyupagantRtvamapi yataH siddhAnte tadupAdAnAt, tathAhi - "seaM puNa pANagajAyaM jANejA, taMjahA - usseimaM 1 saMseimaM2 cAulodagaM vAre aNNayaraM vA tahappagAraM pANagajAye" ityAdi yAvat phAsUaM jAva paDigAhejA // se bhikkhura vA samANe seaM puNa pANagajAyaM jANejA, taMjahA- tilodagaM vA4 tumodagaM vA5 javodagaM bA6 AyAmaM bA7 sovIraM vATa suddhaviaDaM vA9 aNNayaraM vA tahappagAraM pANagajAyaM" ityAdi yAvat bhikkhussa bhikkhuNIe vA sAmagginaM" itizrIAcA0 dvi0 0 prathamAdhyayane saptamodezake etaDIkaikadezo yathA 'ahe 'tyAdi sugamaM, pAnakAdhikAra eva vizeSArthamAha-sa bhikSugRhapatikulaM praviSTo yaH punaH pAnakajAtamevaM jAnIyAt, tadyathA 'tilodarka' tilaiH kenacitprakAreNa prAsukIkRtamudakam, evaM tupayevairvA, tathA AcAmlam - avazyAmaM sauvIram - AranAlaM zuddhavikaTaM - prAsukam anyadvA tathAprakAraM drAkSApAnAdi pAnakajAtaM - pAnIyasAmAnyaM pUrvamevAvalokayet - pazyedityAdi" atra zuddhavikaTaM prAmukamudakamuktaM, tacca cUrNikArAdibhiruSNodakameva vyAkhyAtam, ataH sAmAnyena prAmukoktAvapi uSNodakameva jJeyaM, granthAntarasammatestathaiva darzanAt prAsukasyApi tathAtvena vizeSitatvAcca yadAgamaH - "usiNodaga tattaphAsuaM ti dazavai0 (a0 5u - 1-77 cU0 ) anyacchabdena tu vakSyamANoddezaka bhaNitAni pAnIyAni gRhItAni tAni cemAni-se bhikkhu vAra jAva samANe se jaM pANagajAyaM jANejA | taM jahA - aMbapANagaM vA10 aMbADagANagaM vA 11 kavipANagaM vA 12 mAtuluMgapANagaM vA 1 3 muddiApANagaM vA 14 dAlimapANagaM vA15 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only kaselakAdijalAdhikAraH // 340 //
Page #375
--------------------------------------------------------------------------
________________ kaselakAdijalAdhikAraH zrIprava- khajjUrapANagaMvA16 nAlierapANagaMvA17 karIrapANagaMvA18 kohalApANagaMvA19 AmalagapANagaM vA20 cicApANagaMvA21 aNNacanaparIkSA / yaraM vA tahappagAraM pANagajAyaM" ityAdi,na punaH kasellakAdIni kvApyuktAni,tathA "vAsAvAsaM0 niccabhattiassa bhikkhussa kappaMti savA- 4vizrAme || | I pANAI paDigAhittaetti,vAsA0 cautthabhattiassa0 tao pANagAI paDigAhittae,taM0-usseimaM vA saMseimaM vA cAulodagaM vetyAdi" // 34 // zrIpayu0, ityAdyAgamoktajaleSu AstAM tAvattanduladhAvanAdikaM jalam , uktajaleSveva yacchuddhavikaTazabdenoNNajalaM yaduktaM tadapyavaga Nayya nAmagrAheNa kvApyanuktamapi kasellakagrahaNaM siddhAnatAnaMgIkArakatvamUcakaM, yastu tanduladhAvanAdipAnIyapAnaviSaye gRhasthAnAMpratyAkhyAnaM kArayati ma siddhAntAnabhinna eva, prativarSa sabhAsamakSaM vAcyamAnakalpamUtre tanduladhAvanAdijalasya spaSTopalambhAt , na ca tadgrahaNaM sAdhUnAmeveti vAcyaM, zrAvakANAM tu kApyAgame pArthakyena jalavibhAgAnupalambhAd , acittabhojinastu zrAvakA apya| tasteSAmapyetAnyeva pAnAhA'Ni, pAnAgArANAmapi sAdhusamAnatvAd , yathA cAvazyake vandanakasya kaH kartetidvAre "paMcamahatvayajutto aNalasamANaparivajiamaIo / saMvigganijaraTThI kiDakammakarI havar3a mAha // 1 // " iti vacanAtsAdhureva vandanakakartA prokto, na ca zrAddhAdiH, ma cAnukto'pyAgamAvirodhenopalakSaNAd gRhItaH, tenaiva vidhinA yathA vandanakaM dadAti tathA tandulAdipAnIyamapyanuktAnAM zrAddhAnAM yujyata eva, anyathA zrAddhAnAM pAnArtha pAnIyavibhAgo dazyatAmityalaM vistareNa, nanu 'aduvA vAradhoaNa'mityAdidazavakAlikavacanAt "kaMjiaAyAmAsai saMsaTThasiNodagamsa vA asati / phAsuajalaM tasajaDhaM tassAsai tasehi jNrhi||1||" zrInizIthabhASye saMsaTTazabdena 'gavaMgarasabhAyaNanikeaNaM'ti taccoM jaratpAnIyamuktamityAgamavacanAcca mukhyataH sAdhUnAM jarapAnIyameva yujyate, na punastadvaduSNodakamapIti nanu tadgrahaNaM bhavatAmapi svAdalAmpaTyAdeveti cenmaivam , uSNodakasyApi mukhya-| // 34 // For Personal and Private Use Only
Page #376
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIprava canaparIkSA 4vizrAme // 34 // HTTRICIPARI IIIMPAINITAMITHIROMANIPATRAKAIRANIBARAM tayA bahuSu sthAneSu bhaNanAt , tathAhi 'usiNodagatattaphAsu, paDigAhija saMjae'tti zrIdazava0, tathA 'usiNodagatattabhoiNo kaselakAdhamme Thiassa muNissa hImau"tti zrImUtrakRdaGge vaitAlIyadvitIyAdhyayane, tathA'nyatrApyuSNodakaM sAdhUnAmutsargataH pravacanoktameva / dijalA dhikAra: yodhyaM, na punarevaM kvApi kasellakajalamiti, adhikatvaM cotsargapadeSvanuktasyApi bhaNanAd , idaM ca vivakSayA nyUnotsUtre'pi patatya| pavAdapadebhyaH parityaktatvAditi gAthArthaH // 14 // atha kasellakapAnIyagrahaNe trasayatanAdyabhAve yatsyAttadAha tasajayaNAiabhAve sNjmleso'vidrtrvddio|gvNvihovi maggo ummago keriso hunaa?||115|| trasayatanAdyabhAve samyaktvamapi na saMbhavati, tasya lakSaNasyApyabhAvAt , samyaktvalakSaNaM tvevaM "zamasaMveganirvedAnukampAstikyalakSaNaiH / lakSaNaiH paJcabhiH samyak, samyaktvamupalakSyate / / " iti zrIyogazAstre, samyaktvAbhAve ca kutaH saMyamagaMdho'pi ?, A|stAM sarvaviratisaMyamaH, dezaviratipariNAmo'pi dUratarapatitaH-atidaviSTataraH tadgandhasyApyabhAva ityarthaH, ayaM bhAvaH-samyagdRSTidezavirativAM trasayatanAparAyaNo bhavati, ayaM tu yatiliGgadharo'pi na tatheti kathaM sAdhuH ?, evaM satyapi yadi he kharatara! tvadabhimataH pUtarAditrasajantuvirAdhanAhetuH zItalakasellakajalagrahaNamapi mAgoM-jJAnAdirUpo mokSasya bhaveta tarhi kIdRza unmArgaH ?, aya| mevonmAgoM, nAnya iti gAthArthaH // 15|| atha punarapyadhikamutsUtramAha-- sAvayakulapaDisiddhaM pajjusiavidalamAija raddhaM / siddhaMtavayaNamaliaMbhaNiUNaM bhavae mukkho // 116 // zrAvakakulapratipiLU-nAmnApi yaH zrAvaka iti khyAtimAn tadIyakule pratiSiddhaM rAtribhojanavadidamapyakalpyamitivacanaprabAheNa 1 ajIvaM pariNayaM Naceti piNDaiSaNAprathamo zake saptasaptatitamAyA gAthAyAH pAThAntaramidaM, tatroSNodakAdhikArAn // 342 // For Person Prive Only
Page #377
--------------------------------------------------------------------------
________________ paryuSita vicAraH zrIprabacanaparIkSA 4vizrAme // 343 // MahamaramIRIN HINDI PARI MAHILARISPRINTENNAIRTANAMAHARISHNA jugupsitaM yad rAddhaM madarthAdAdramiti gamyaM payuSitaM-rAdhyantaritaM dvidalaM mudgamApAdidhAnyavizeSaH, AdizabdAtpaulikAdiparigrahaH / / tAdRzamalIkam-anuktamapyuktamityasadabhyAkhyAnenAsatyaM siddhAntavacanaM bhaNitvA mukhoM bhkssytiitigaathaarthH||116|| atha paryuSitaM dvidalAdikaM kIdRzaM bhavatItyAha rattari vidalaM caliarasaM poliA u laaljuaa| osannaM teNa tayaM na bhujaI sANukaMpamaI // 117 / / rAjyantaritaM dvidalaM calitarasaM--vinaSTaM saMbhavet , polikA ca lAlAyutA-dvIndriyajantuvizeSasaMyuktA bhaved , yadAgamaH-"micchattamasaMcaie virAhaNA tattha pANajAIo / saMmucchaNA ya takaga dave a domA ime hu~ti // 1 // iti zrIkalpabhASye,tavRttiryathA azanAdikaM rajanyAM parikhAsyamAnaM dRSTvA zaikSo'nyo vA mithyAtvaM gaccheduDDAhaM vA kuryAd-aho amI asaMcayikA iti, tathA parivAsite saMyamAtmavirAdhanA bhavati, tatra saMyamavirAdhanA bhAvyate-maktukAdiSu dhAryamANepUraNikAdayaH prANajAtayaH saMmUrchanti, pUpalikAdiSu lAlAsaMmRcchanA ca bhavati, undaro vA tatra takaNam-abhilASaM kurvana pArzvataH pArzvataH paribhraman mArjArAdinA bhakSyate, evamAdikA saMyamavirAdhanA, AtmavirAdhanA tu tatrAzanAdI lAlAvipamappoM lAlA muzcet tvagviSo vA jighrana niHzvAsena viSIkuryAd udaro vA lAlAM muzced ,drave cAhAre rAtrau parivAsyamAne ete vakSyamANA dopA bhavantIti shriiklpvRttau| tathA "calitarasaM kuthitAnnaM paryuSitadvidalapUpikAdyanekajantusaMsaktatvAd ,upalakSaNAtpuSpitodanapakvAnnAdidinadvayAtItadadhyAdyapi ceti zrAvakapratikramaNasUtravRttI 'osanna ti osanna-prAyeNa tena taka-kutsitaM tat takaM dvidalAdi sAnukampamatiH-tramAnukampAnvitabuddhina bhuMkta itigAthArthaH // 117 / / atha paraH zaGkate . HI-IIIMAnamitramayananim // 343 / / Jan Education Internator For Personal and Private Use Only
Page #378
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravaparIkSA 4 vizrAme // 344|| | naNu pajjusiavidalappamuhaM pAeNa nIrasaM bhaNiaM / taMcia muNINamuciaM tappaDiseho na siM seo // 118 // nanu bhoH paryuSitadvidalapramukhaM prAyeNa nIrasaM bhaNitamAgame iti gamyaM, 'taM cia 'ti tadeva munInAM-jitendriyANAmucitaM-yogyaM tatpratiSedhaH 'siM'ti teSAM munInAM na zreyAniti pUrvapakSa iti gAthArthaH // 118 // athottaramAha tanno juttaM jamhA gahiavaM taM havijja sAhUNaM / jaM saMjamauvagArI bAhAkArI na kahaAvi / / 119 / / tatprAguktaM na yuktaM yad-yasmAtsAdhUnAM tadevocitaM yatsaMyamopakArI - cAritrakriyApuSTikaraM, na punarbAdhAkAri-saMyamakriyopahanta kadAcidapItigAthArthaH ||119|| vyatireke'tiprasaGgAdidopamAha toore bhUippamuhaM gahiavaM na uNa ghayaguDappamuhaM / evaM viANiUNaM pavayaNamerA na mottanvA // 120 // anyathA nIrasAhAragrahaNamAtrAgrahe bhRtipramukhaM bhasmAdikamAdizabdAcchaTitapatitazuSkapalAzapatrAdigrahaH tadeva grahItavyaM bhojyaM syAt sarveSvapi tathAvidhavastuSu bhasmAdereva nIrasatvAt, na punardhRtaguDapramukhaM ghRtaguDadadhidugdhapakkAnnAdi, uSNebhyo'pi kUrAdibhyo ghRtAderatizayena sArasyAd, evamamunA prakAreNa vijJAya pravacanamaryAdA na moktavyA, sA caivaM - zrAvakakulotpannA hi abhakSyabho jino na bhavanti, dvidalAdikaM tu paryuSitaM prAyo vinasvabhAvamanantakAyAdivadabhakSyamiti jJAtvA vrjniiymitigaathaarthH|| 120 // atha tasmAtkiM karttavyamityAha pajjusi avidalamAI alaM pAeNa kuhialAlajuaM / teNaM tavairittaM juttaM sAhUNa kurAI // 121 // paryuSitadvidalAdi Ardra- jalaklinnaM, na punaH zuSkamapi, prAyeNa - bAhulyena kvathitaM ca bhavet, mApAdi krathi N calitarasaM pUpikAdi For Personal and Private Use Only paryuSitavicAra: // 344 // www.jninelibrary.org
Page #379
--------------------------------------------------------------------------
________________ vicAra: zrIprava kaMtu lAlA:-saMmRcchimadvIndriyajIvavizeSAstAbhiyutaM-saMsaktaM syAta, tenaiva kAraNena tadvyatiriktaM kurAdi sAdhUnAM sarvasAcanaparIkSA |vadyavarjakAnAM grahItuM bhoktumiti gamyaM yuktamitigAthArthaH // 121 // atha kadAcit kurAdhodano'pi calitaraso dRzyate 4vizrAme natra kiM krtvymityaah||345|| ___ karAI puNa pAyaM na uttadosehi~ dasi jamhA / teNa nirikakhiamuNiNo dRsiasesaM pabhujaMti // 122 // | kUrAdyodanajAtiH punaH prAyo-bAhulyena payuSitamiti prakaraNAbodhyaM, noktadoSaiSitaM syAd , yathA hi dvidalAdi vinazvarasva|bhAvaM na tathaivodanAdyapItyarthaH, yasmAdevaM tasmAdvAhulyagrahaNAt kadAcittathAvidhasAmagrIvazAccalitarasaM bhavedapIti saMbhAvitadoSapariVA hArAya nirIkSya-vastvantarAlipte pAtre prathama svalpaM gRhItvA cakSuSA nirIkSya jighrati pazcAdyathopayogi gRhaNAtItyAdi nizIthacU-| pdhuktavidhinA samyak paryAlocya munayo dRSitazeSa-kadAciccalitarasaM syAttatparityajya zeSaM prabhuJjate--gRhapatidattaM sadAdAyA| bhyavaharantItigAthArthaH / / 223 / / atha tadapi kIdRzamityAha taMpi jai kevaleNaM jaleNa raddhaM havijJa jahajAyaM / amhehavi No dhippai vialaM jaha vuddddhvynnaao||123|| | tadapi-kUrAdikamapi punayadi kevalajalena rAddhaM syAttadyathAjAtaM takrAdinA'saMskRtaM vRddhavacanAnnAsmAbhihate, asmAkaM vRddhasaMpradAyastvevaM-takrAdinA rAddhaM mizraM vA kUrAdi grAhyam , itarad dvidalavadvinazvarasvabhAvaM parihAryamiti gAthArthaH // 123 / / atha tAgvidalabhakSaNamupasaMharannAha-- .. kevalajaleNa raddhaM taMdulamAIvi pAya cliarsN| vidale surANubhAyokiM jAo jeNa No caliaM||12|| // 345 // in Education tembon For Personal and Private Use Only
Page #380
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIprava canaparIkSA 4 vizrAme // 346 // Jain Education tandulAdyapi kevalajalena rAddhaM prAyazcalitarasaM syAd, etaccAdhyakSa siddhaM vidale kiM surAnubhAvo jAto yena tana calitarasam ?, evaM pUpikAdAvapi bhAvyamiti gAthArthaH || 124|| atha pravacanamaryAdAsvarUpamAha jaM jaM bahalasahAvaM pavayaNamerAha raksvayaM bhaNiaM / jaha baMbhavayaguttI bhaNiA na tahA ya aNNesiM // 125 // yadyad bahalasvabhAvaM - nirupAdhikasvarUpaM vastu tatpravacana merAyAH - jinazAsanasya maryAdAyAH rakSakaM bhaNitaM dRSTAntamAha-yathA brahmavrataguptiH, prAkRtatvAdekavacanaM brahmavrataguptayo bhaNitAH, tAzvemAH "vasahi kaha nisijidia kuDDaMtara puDhakIlia paNIe / aimAyAhAra vibhUmaNA ya nava baMbhaguttI || 1 | "tti, na tathA tena prakAreNAnyeSAM mahAtratAnAM guptayo bhaNitA iti gAthArthaH / / 125 / atha tatra hetumAha pAyaM guttivilove lovo baMbhavvayassa jaha diTTho / diTTipahANehiM taha nannesi mahavayANaMpi // 126 // guptivilope prAya brahmavratasyApi bhaGgo dRSTipradhAnaiH sarvajJeryathA dRSTo na tathA'nyeSAM vratAnAmapi dAntikayojanA tvevaM yathA guptibhaGge brahmavratabhaGgo na tathA'nyeSAmapi, evaM paryuSitatve'pi vidalAderyathA calitarasatvaM na tathA kUrAdyodanasyApIti gAthArthaH | // 126 // atha paryuSitayorapi dvidalAdvidalayoH kathitAkkathita niyamAbhAvaM pradarzya vyavahAranayasamarthanAya gAthAyugmamAha - javia vidalappamuhaM pajjusiaM kiMci hoi aviNadvaM / kiMcivi oaNajAyaM viNaTTamavi hoi pajjusiaM // 127 // // tahavia bahalasahAvaM ahigicA hor3a cAru vabahAro / so ceva saMjayANaM pavittinivittiutti // 128 // yadyapi ca dvidalapramukham AdizabdAtpUpikAdigrahaH, kiMcitparyuSitamavinaSTaM calitarasaM na bhavedapi, punaH kiJcidodana jAtaM For Personal and Private Use Only paryuSitavicAra: / / 346 / / .
Page #381
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 4 vizrAme // 347 // paryuSitaM vinaSTamapi bhavet, tathApi bahalasvabhAvamadhikRtya cAruvyavahAraH -zobhano vyavahAro bhavet, 'so caitra'tti sa eva vyavahAraH | saMyatAnAM pravRttinivRttiheturiti, ayaM bhAvaH- dvidalaM hi paryuSitaM bAhulyena vinamraM syAt tena tato nivRttiH - apasaraNaM, gRhiNA | dIyamAnaM sadoSamato nAsmAkaM kalpyamitibhaNitvA pariharatItyarthaH, kUrAdyodanajAtaM tu dIyamAnaM samyag parIkSya zuddhamasmAkaM kalpya | miti bhaNitvopAdane itigaathaayugmaarthH|| 127 // 128 // nanvodanavad dvidalamapi samyag nirIkSya yadacalitarasaM tad gRhyate tatra ko doSa | iti parAzaGkAmudAharaNena pariharati suvihianevatthajuo vavahAraparikagvio jahA pujjo |n tahA kutitthaliMgI vavahAraparikUmvabAhirio || 129|| suvihitanepathyayutaH - susAdhuveSadhArI vyavahAraparIkSitaH - chadmasthagamyatIrthavarttibrahmavratAdimUlottaraguNagaNAnvito yathA pUjyo | vandanAbhyutthAnAdiyAvadArAdhanavidhinA ArAdhyo na tathA kutIrthaliGgI - zAkyAdiliGgadharaH, talliGgaM tu picchikAkamaNDaludhAtu| raktavastrAdicihnaM tena yukto'bhyutthAnAnarhaH, kuta iti vizeSaNadvArA hetumAha-yataH so'nyatIrthiko vyavahAraparIkSAbAhyaH - ayaM jinoktamArgAnuSThAnaparAyaNo bhavatyuta neti parIkSAyA- anarhaH, tAdRguliGge kathaMcibhizvayataH kiJcijJAnAdirUpamArgasyavonmArgatayA jinairupadiSTatvAditi gAthArthaH || 129 || atha dRSTAntamAha te maitidaMDI kavilA ihapi suddhavayapi / bhAsato dubbhAsI bhaNio usaNa duhabhAgI // 130 // yena kAraNenAnyatIrthika vyavahAraparIkSAbAhyastena kAraNena marIcinAmA triNDiko-bharatamutaH pratItaH, sa ca nijadezanApra| tibuddhaM yAhi yatisamIpe mokSamArgekahetuM saMpUrNa sAdhudharmaM prapadyasvetyukte kapilo jagAda - kimiti zobhano mArgo bhavatA tyakta ityukte Jain Educationa International For Personal and Private Use Only paryuSitavicAra: // 347 // .
Page #382
--------------------------------------------------------------------------
________________ AmAHIPATI payuApata zrIpravacanaparIkSA 4vizrAme // 348 // vicAraH I HAINE m marIciruvAca-zramaNAstridaNDa viratA nAhamityAyevamukte'pi kapila uvAca,khalvayaM dvirukto'pi sAdhumArgAnabhimukho maducitaH sahAyaH ||saMvRtta iti vicintya 'kavilA itthaMpi ihayaMpitti he kapila ! mamApi pArzva kizciddharma ityukte tathAvidhadharmAbhimukhaM pravAjitavAn , / atra yadyapi "tatthavi marIinAmA AiparivAyago usabhanattA / sajjhAyajhANajutto egate jhAyai mahappA // 1 // vajaMti vajabhIrU bahu jIvasamAulaM jalAraMbha / hou mama parimieNaM jaleNa hANaM ca piyaNaM c||2||" ityAgamagamyadezaviratidharme vidyamAne'pi zuddhavacanamapi bhASamANaH zrIRSabheNa durbhASI-anucitabhASI bhaNitaH, yadAgamaH-"dubbhAsieNamikeNa marII dukkhasAgaraM patto / bhamio koDAkoDI maagrsrinaamdhijaann||1||"ti, tatra nidAnaM tAvadanyatIrthikaveSe vidyamAne samyaktvavyavahArasyApyabhAvAt kuto deza| viratipariNAmavyavahAro'pIti vyavahAraparIkSAbAhyasyApi marIcestAigaliGgadhAritve mama mArge kizciddhamo'stItivacanaM jinAjJAyA abhAvAdutsUtrAnurUpameva,yato yadyapi tAliGgadharo'pi marIciH kiMciddharmavAn tathApi na tanmArgastAdRzaH,evaMvidhavacanena tanmA| goddIpanameva syAt , na punaH zrAvakamArgasyApIti vyavahAro balIyAn , vyavahArastu bAhulyapakSApekSa iti, yastvambaDazramaNopAsakasya samyaktvavyavahAraH sa ca zrImahAvIrazrAvakatvenaiva, na punastanmArgAzritatvenaiva, so'pi tathopadizya kaJcana prAtrAjayipyattarhi so'pi tathaivAviSyaditi gAthArthaH // 30 // athoktamevArtha gAthayA sUcayatisAhusamIve puNNo dhammo amhaM tu kiMci na ya punnnno| iabhAsA talliMge no juttaM teNa mosatti // 13 // sAdhusamIpe dharmaH pUrNaH, mama tu kiMcita , na pUrNa itibhASA talliGge-tAdRze liGge vidyamAne na yuktA, tena mRSA-asatyetyata evotsUtrabhApimArgapatito, nizcayanayAtsamyagdRSTirapi draSTumapyakalpya iti niyuktikAravacanaM prAg pradarzitamitigAthArthaH // 131 // u nolithiliualitinthe // 348 // For Person and Private Use Only
Page #383
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 4 vizrAme ||349|| atha punarapi dRSTAntamAha- jayaba'NNatitthiAvia sijjhatia nahu sAtatthiA keI / tahavi paratitthigahiA jiNapaDimA kappae neva / / 132 / / | yadyapyanyatIrthikA api - anyatIrthika veSamAtradhArakA api kadAcittathAbhavyatvaparipAkavazAt samyaktvAvabodhAdisAmagryAM satyAM | siddhyanti - ekasmin samaye utkRSTapade dazApi mokSaM yAnti 'nahu' naiva kecit svatIrthikA api tathA siddhyanti, tathApyAstAmanya| tparatIrthikArAdhanAdi, co'pyarthe, paratIrthikagRhItajinapratimA'pi na kalpate jainAnAm, upanayastvevam-anyatIrthikavad dvidalaM tazcA| calitarasamapi parIkSAbAhyamitikRtvA heyamiti gAthArthaH // 132 || atha punarapi laukikadRSTAntamAha- loevi sujAikuluppaNo suparikhio jahA juggo / na tahA bivarIovi a guNavaMpi vivAhamAIsu // 133 // loke'pi sujJAtikulotpannaH- zuddhamAtApitRpakSotpannaH suparIkSito vivAhAdikAryeSu yogyo bhavati, na tathA viparIto'pi -hInakulotpanno'pi kadAcidguNavAnapi tadvad dvidalaM hi paryuSitamAdraM sat sakalamapi pariharaNIyaM, odanajAtaM tu sukulotpannavat suparIkSya prAyimitigAthArthaH // 133 // atha parihAramadhikRtyA laukikadRSTAntamAha uttamakule asuddho jo jAo so Nu caiva caiyo / vivarIakulaM sayalaM sukulehiM caiva caiavaM // 134 // uttamakule yo'zuddho jAtaH nu iti vitarka sa eva tyaktavyaH- tyAjyo, ciparIta kulaM tu 'sukulerhi' ti mukulotpannaiH sakalaM 'caiva'tti | evArthe vyavahito'pi sakalameva tyAjyam, evamodanajAtau yadazuddhaM tattAvanmAtrameva parihartavyaM, na punastajAtimAtraM dvidalapUpi kAdikaM tu paryuSitamA sana hIna kulotpannavana tajjJAtimAtramapi nyAjyamitigAthArthaH / / 134 / / atha punarapi lokottaradRzantabAhulyamAha For Personal and Private Use Only paryuSitavicAra: // 349 // www.janelibrary.org
Page #384
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 4 vizrAme // 350 // Jain Educationa |jaha vA paraparigahiA jiNapaDimA bhaddao'vi usmutte| muNiguNajuttovi kusIlaliMgivagge'vi paricatto // 135 // yathA vA paraparigRhItA - hariharAdibuddhyA mithyAdRSTiparigRhItA jinapratimA hariharAdipratimeva tyAjyA, utsUtre - utsUtra bhASimArge patitaH kadAcitko'pi bhadrako'pi vastuto'yyApana darzanoM'pi vyavahAranayAvalambimirutsUtra bhASivanyAjyaH, samyagdazAM draSTumakalpyatvAt kuzIlaliGgivarge- pArzvasthAdisamudAye muniguNayukto'pi -- sAdhuguNasamanvito'pi pArzvasthAdivanyAjya iti gAthArthaH | ||135|| atha dArzantikayojanAya gAthAmAha evaM nijaguNavilayAbhAve viMdalAi rattiaMtariaM / kuhaNasahA vayavagge paDiaM parihe amevatti // 136 // evam anena prakAreNa prAguktayuktayA nijaguNavilayAbhAve - avinaSTatve, satyapItigamyaM, vidalAdi rAjyantaritaM, dvitIyadine ityarthaH, kadAcitkizcitsyAt tathApi kuthitasvabhAvakaH - kutsitaH svabhAvaH svabhAvakaH kathanena hetunA svabhAvako yasya sa cAsau | vargaca sa kathanasvabhAvakavargaH tatra patitaM dvidalAdyArdra paryuSitaM dvidalapUpikAdi parihAryameveti gAthArthaH // 136 // athaivaM kuta ityAhabahAro bahu balavaM loe louttare a maggaMmi / tassucchee titthuccheo cheehiM nihiDo // 137 // vyavahAro - vyavahAranayapravRttiH loke laukikamArge lokottara- jainapravacane vyavahAraH - zrutAdyanusAreNa bAhulya pravRttiH bahubala| vAn- atibaliSThaH, yadAgamaH - "vatrahAro bahu (vihu) balavaM jaM chaumatthaMpi baMdae arahA / jA hoi aNAminno jANaMto dhammayaM evaM // 1 // " (3 - 123 bhA0 ) iti, tasyocchede - tadvilope chekaiH- nipuNairgaNadharAdibhiH tIrthocchedo nirdiSTaH, yadAgamaH- "jaha jiNamayaM patraaha tA mA babahAranicchayaM muaha / vabahArana ucchede titthuccheo jao vassaM || 1 || (172 ) iti zrIpaJcavastuke iti gAthArthaH For Personal and Private Use Only paryuSitavicAra: / / 350 / /
Page #385
--------------------------------------------------------------------------
________________ maruwes payuktivicAraH zrIpravacanaparIkSA 4vizrAme // 35 // - HAMARIANAINA - I // 137 // atha pathupitazabdAddhAntasya kharatarasya bhrAntinirAkaraNAya payuSitazabdasvarUpamAhapajjUsiasahattho ahigAravaseNa hoi nnaanntti| jo jastha jahA vutto jutto taha ceva No iharA // 138 // paryupitazabdArtho'dhikAravazena-prakaraNavazena nAneti-nAnAprakAro'nekaprakAro bhavati, tena yo'rtho yatra prakaraNe yathokto-yena prakAreNa paNDitairbhaNitaH sa tathaiva vicAryamANo vicArasaGgato bhavati, no itarathA, yatra kApi mAvitA'rtho'nyatra marvatrApi tathaiva vicAryamANo na yuktisaGgato bhavati gAthArthaH // 138 // atha paryuSitazabdasyAnekadhA kaviprayogaM darzayatikathavi ThANambhaMse purANabhAve kahiMci vAvaNNe / katthavi sIalabhAve rattaMtarievi pajjusio // 139 / / paryuSitazabdaH kvacit sthAnabhraMze-utpattisthAnAddhaSTe prayuktaH, tathAhi-"vRkSaM kSINaphalaM tyajanti vihagAH zuSkaM saraH sArasAH, || puSpa paryuSitaM tyajanti madhupAH dagdhaM banAntaM mRgaaH| nidravyaM puruSaM tyajanti gaNikA bhRSTaM nRpaM sevakAH,sarvaH svArthavazAjanomiramate nokasya ko vllbhH||1|| ityatra vRkSAbijotpattisthAnAdbhaSTaM puSpaM paryuSitaM bhaNitaM,tacca bhramarAstyajanti,tabaddhogino'pi narAH butoddharitaM kUrAdikaM pAkasthAlyAH sthAlyAntare saMkrAmitaM paryuSitaM maNyate tadbhojino na bhavanti, ata evAdyApi nirgatabASpaM kUrAdikaM bhogino na bhuJjate iti lokoktirapi, prAntaM-paryuSitamityaupapAtikavRttyAdau, tathAhi-"se ki taM rasaparicAe?,2 aNegavihe paM0,0--NibItIe. paNItarasapariccAe AyaMbilae AyAmasitthabhoI arasAhAre virasAhAre aMtAhAre paMtAhAre lahAhAre sattarasaparicAe"ti zrIaupapapAtikatraM, etavRtyekadezo yathA 'aMtAhAre ti ante bhavaM AntaM-jaghanyadhAnyaM vallAdi 'paMtAhAreMti prakarSaNAntaM ballAyeca bhuktAMvazeSaM paryuSitaM vA ityaupa0 vR0, atra prAntazabdena phyuSitaM maNitaM,yattu ballAdevizeSaNaM prAntaM tathApi nitinuuNHINDI M // in Education tembon For Personal and Private Use Only
Page #386
--------------------------------------------------------------------------
________________ paryuSita vicArata zrIpravadhanaparIkSA vizrAma // 352 // yuktameva, yato yad vallAdirantaM bhaNitaM tadeva paryuSitaM prAntaM, tatra paryuSitaM-dhyApana purANamityartho grAhyaH, ata eva bhASyakAreNa prAntazabdaM vyAkhyAnayatA tatasthAne vyApanazabdaprayuktaH, tathAhi-"nipphAvacaNagamAI aMtaM paMtaM tu hoi vAvaNaM"ti zrIbRhatkalpa| bhASyaM, taTTIkA yathA-niSpAvA-vallAH caNakAH pratItAH AdizabdAtkulmASAdikaM cAntamityucyate, prAntaM punastadeva vyAparva|vinaSTamiti zrIbRha. vR0, atra vallacanakAdyapi vinaSTaM prAntaM bhaNitaM, vinaSTatvaM ca na kathitAdiparyAyApanna, yatastacchrAvakANAmapyakalpyaM,yadAhuH zrIhemAcAryapAdA:-"AgamorasasaMpRktaM,dvidalaM puSpitaudanam / dadhyahatiyAtItaM,kathitAnaMcavajayet // 1 // " || | iti yogazAstre 40 pra0,tasmAd vyApannatvaM nAma vinaSTatvaM vidhvastayonikamityarthaH,tacca zrIbhagavatyaGgoktaM varSatrayAdiparyAyApanAnAM.DI svarUpaM bodhyaM, tacca navInavallAdyapekSayA nIrasatvAd , ata eva mandAnInAM jIrNamudgAdi dIyate, tathA prakRSTamantaM prAntamitizabdavyutpattirapi samIcInA, tathA kvacicchItalabhAve'pi paryuSitazabdo yathA-"avi sUi vA sukaM yA, sIyapiMDaM purANakummAsaM / adu bukkasaM pulAgaM vA,laddhe piMDe aladdhae davie // 1 // iti zrIAcArAne prathamathu (107*) tadvRttiryathA 'sUi'tti dadhyAdinA | bhaktamArdIkRtamapi tathAbhUtaM zuSkaM vA-ballacanakAdi zItapiNDaM vA-paryuSitabhaktaM, tathA purANakulmASa vA-bahudivasasiddhasthitakulmASa kukkasaM-cirantanadhAnyaudanaM yadivA purAtanasaktupiNDaM yadivA bahudivasasaMbhRtagorasagodhUmaNDakaM ceti, tathA pulAkaM vA yavanippAvAdi, tadevaMbhUtaM piNDamavApya rAgadveSavirahAviko bhagavAniti zrI AcArAGgavRttI, atra zItapiNDaM paryupitabhaktamuktaM, bhaktaM , |ca 'bhaktamannaM kUramandho'tti vacanAt kUrAdi, tacca tadinasaMbandhi anyadinasaMbandhi cetyubhayathApi sAdhUnAM kalpyamevetiyuktaM zItalaM paryuSitamiti, yattu purANaphalmASa-bahudivasasiddhasthitakulmASamiti padaM zaraNIkRtyAbhakSyasyApi paryuSitadvidalasya bhojitvaM kharatara 52 // For Pesonand Private Use Only
Page #387
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 4vizrAme // 353 / / pikAparyuSitatA sya tanmahAmohavilasitaM, yataH bahudivasasaMbandhino ye rAddhAH kulmASAste'tivinaSTAH pAmarANAmapyabhakSyAH adhyakSasiddhAH, avi- zvAse ca rAddhAn kulmASAn dinatritayaM yAvatsaMsthApyAvalokanIyaM, nahi hastakaGkaNanirIkSaNArtha darpaNAnveSaNaM yuktamiti lokAbhANako'pi, nanu katarhi tathAvidhakulmASagrAhitvena bhagavato varNanamiticet satyaM, nahi vayaM tadvAkyamAtramapi nAbhyupagacchAmaH, kiMtu abhakSyamAtrabhakSaNabaddhakakSasya tavAbhiprAyAdbhinnAmiprAyakaM tatpadaM,tathAhi-kulmASastAvadardhasvino mASAdirucyate,yaduktaM-"kulmAsastu yAvakaH" kule na masyati pariNamate vA vRSodarAditvAt , kulmASo'pi,tathA ca bahudivasasiddhasthitakulmASAH bahudivasasaMbandhino'gnisaMskRtA bakulAste ca tathAbhUtAH prAyo nIrasA eva mAdhUnAmucitAH, na punaH kharataramukhayogyaM dvidalAdi gaddhAnamanekadivasasaMsthitamapi,nanu bhavatu vidalaM tathAbhUtaM paraM bahudivasasaMbhRtagorasagodhUmamaNDakaM vetivacanAtparyuSitapUpikAgrahaNaM tu yuktameveticet ,maivaMtatra paryuSitapUpikAgrahaNavidhergandhasyApyabhAvAta ,tathAhi-yathA'tra bahudivasasaMbhRtagorasamaNDakazabdena bahudivasasaMbhRtaM ghRta| meva grAyaM, na tu dadhyAdi,dinadvayAdhuparivartinastasya niSiddhatvAd ,yaduktaM-"dadhyahardvitIyAtItaM, kathitAnnaM ca varjayedi"ti yoga, goramazabdena ghRtamapyAgame pratItameva, yadAgamaH-"cattAri gorasavigaIo paNNatAo, taM0-duddhaM dahi navaNIyaM ghayaM ce"ti, | zrIsthAnAGge, (274) tathA bahudivasasaMbhRtamaNDakazabdena zuSkamaNDakAH-kharkharAH janapratItA bodhyAH, teSAmeva saMkhaNDyAdAvuddhari| tAnAmAtapasthApanapuramsaraM rakSyamANatvAt , taccAdyApi janapratItam ,ata eva nAtra pUpikAzabdaH, pUpikAnAM saMkhaMDyAmanupayogAta ,ma-N / NDakAnAmevopayogAt , pUpikAnAM tu prAyaH pratidivasaM yathopayoga vidhIyamAnatvena tadvRddherasaMbhavAt kutaH AtapadAnAdinA kharkha rAdikaraNamiti, ArdrapUpikA tu bahudivasasaMbandhinyaH pAmarANAmapyanabhimatAH kutaH kharataramya tava nakSaNAbhyAsaH prAdarabhRditi ? HENNAINI TAHARASHTRIANISMETIMAHIMAmanandHIRIES alloPARALLPAIKINNAREIPTAHIRAMITAPAINHINRAISIS Jan Education Intematon For Personal and Private Use Only www.n yong
Page #388
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA vizrAme // 354|| pUpikAparyuSitatA ANI. | yadvA bahudivasasaMbhRtaM gorasaM godhUmamaNDakaM ca bahudivasasaMbhRtagorasagodhUmamaNDakamitiptamAhAraH, yadvA bahudivasasaMbhRnagorasena bahukAlI. naghRtena yukto yo godhUmamaNDakastamiti tatpuruSo'pi,tathA ca kutastavAbhipretapUpikAgrahaNavArtA'pIti vicArya no'bhakSyabhakSaNAbhyAsaH kartavyaH, nanu bhavatu yathA tathA, zItalapUpikAgrahaNe'smAkaM nIrasabhojitvaM tu saMpannameveticed aho kharatara! yadi tava nIrasAhAra-| grahaNasamIhA syAttarhi ghRtaguDAdityAgenoSNamapyannaM bhuJAnasya tava nIrasAhArabhojitvaM vayamapi bADhasvareNodghoSayiSyAmaH, tadeva kathaM nAcarasi?,nanu tahyasmAkaM zItalapUpikAgrahaNe ko guNa iti cet ,mahAn guNo vaktumapyazakyaH,tat kathamiticecchRNu,tadinapUpikAdikaM prAyaH madhyAhna eva saMpadyate.tAvatkAlaM bubhukSAsahanAsamarthasya taba tathAvidhapUpikAmistAvatkAlaM mahAnupaka.ro'nyathA prathamAlikA AlajAlakalpetikRtvA kasellApAnIyagrahaNamayAhAralAmpaTyAdevetyalaM vistareNa, tathA rAjyantarite'pyannAdau paryuSitazabdaprayogo yathA "gozAlakastu upanandagRha payuSitAnnadAnAd dviSTa" iti zrIAva0 vRkSa, tathA kvacitpracurakAlasthitAvapi, yathA"vAsAvAsaM | pajosaviANaM" ityAdiparyuSaNAkalpe varSAvAsaM paryuSitAnAmityAdi, kvacit paryuSito-vyavasthitaH, yadAgamaH "je mikkhU acele prikhusiy"ti|| zrIAcA0 dhRtAdhyayane u0 (8-182) etaTTIkA yathA "alpArthe nab , yathA'yaM pumAnamaH, khalpajJAna ityarthaH, | yaH sAdhu sya celamastItya celaH-alpacela ityarthaH saMyame paryuSito-vyavasthita ityAcA TIkA / evaM prayogAnusAreNa paryuSitaza bdo'nekArtha itigAthArthaH / / 139 / / atha zrutadhoktAM gAthAmudbhAvyApi bhrAntyA saMgarikAyA dvidalatvena pravRttAvadhikamutsUtraM nirAci| kIrSayA prathamaM zrutadharoktAM gAthAmAhaDIL jaMmi u pIlijjate neho naha hoDa bitinaM vidalaM / vidale vihu uppannaM hajuaM hoDa No vidalaM // 14 // KUMARRIAND 1940 // // 354 // For Pesonand Private Use Only
Page #389
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 4 vizrAme // 355 // yasmin pIDyamAnaM yantrAdAviti gamyaM sneho 'nahu' naiva bhavati tacchrutadharA dvidalaM bravanti, dvidale'pyutpannaM snehayuta dvidalaM na bhavatyevetigAthArthaH // 140 // athauSTrikabhrAntimAha evaM vidalasarUvaM bhaNiUNavi bhaNai vidalavaggagayaM / saMgarigAI cavalayaphaliu vidalasanoti // 141 // prAguktagAthodbhAvanena dvidalasvarUpaM bhaNitvA'pi saMgarikAdikaM dvidalavargagataM - dvidalajAtIyaM bhaNati capalaphaliketra, yathA | capalaphalikA dvidala tathA phalikAsAmyAtsaMgarikA'pi dvidala miti bruvANaH kIdRza: ? - 'dvidalasaMjJaH ' dvidalA - dvidalIbhRtA-sphuTitA | saMjJA yasya sa tatheti, ekadvidalazabdasya lopa iti bodhyamitigAthArthaH || 141 || atha saMjJArAhityaM kuta ityAha jaM ukkA liasaMgarajalatariA dIsaI phuDaM Neho / cakkhupphAsaNavisao paJcakUvaM cakkhumaMtANaM // 142 // yad-yasmAtkAraNAdutkAlitasaMgarikAjaloparivartinI tarikA cakSuSmatAM cakSuHsparzanaviSayIbhUtA pratyakSaM sphuTaM sneho dRzyate, ayaM bhAvaH - kharatareNa saMdehadolAvalyAM saMgarikAdau sarvathA snehAbhAvo bhaNitaH, sa ca pratyakSabAdhitaH, yata utkAlitasaMgarikA| jale yA sneharUpA tarikA sA cakSuSA dRzyate, sparzanendriyeNa cikaNatopalabhyate, etaccAnubhavasiddhaM sarveSAmapi salocanAnAM, pratyakSA| palApastu kharataramantareNa kena kartuM zakyate ?, ataH pratyazvApalApitvAt kharataraH saMjJArahita iti gAthArthaH / / 142 / / athau|STrikAbhiprAyarUDhAM saMsthitimAha jaM dolAvattIe bhaNiaM bhaNiaM ca saMgaraM vidalaM / pavayaNasAroddhAro saMgarimAimmi appaTie || 143 || yaholAvRttau-padaikadeze padasamudAyopacArAjJjinada taka tasaM dehadolAvalyAH vRttau bhaNitaM kimityAha-bhaNitaM catti-bhaNitaM ca saMgari For Personal and Private Use Only saMmarikAyA dvidalatApratiSedhaH / / 355 / /
Page #390
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravavanaparIkSA 4 vizrAme / / 356 // Jain Educations kA dvidalaM pravacanasAroddhAre "saMgarigAimmi appaDie "tti saMdehado lAvalI vRttigatapAThamAha, "atha saMgaripRcchAyAmuttaramAha "jaha kira cavalayacaNayA vidalaM taha saMgarAr3a vidalaMti / diNacariAnavapayapagaraNesa lihiA u phalivagge ||1|| kiletyAptavAde, tata Apta evaM bruvate, mahArUkSadvidalavaccAccapalakacanakAdidhAnyavizeSavad dvidalaM tathA saMgharANyapi dvidalaM, saMgarizabdasya napuMlliGgatvaM prAkRtatvAditihetoH, dinacaryAnavapadaprakaraNayoH likhitAH nikSiptAH phalikAvarge, tathAhi dinacaryAyAM "phaliAvagge taha saMgara vallA cavalAya holA ye "ti, navapadaprakaraNe tu kakamUrikRte na dRzyate, paraM pUjyaiH kRtatvAttadvRttau vApi tatraiva cAnyatra zrutadharakRte likhitA bhaviSyatIti svayaM paribhAvyAH, phalikAca prAyo dvidalA eva bhavantIti bhAvaH 138 ityAptoktatvena saMgarANAM dvidalatvaM samarthitam, athaitatsamarthanArthameva lakSaNasadbhAvaM bhAvayati-naya saMgarabIAo tilluppattI kayAvi saMbhavai / dalie duni dalAI muggAINaM va dIsaMti || 139 / / na ca saMgaribIjAtailompattiH kadApi yantrapIDanAdikAle'pi saMbhavati, dalite ca saMgaribIje dve dale mudgAdInAmiva dRzyete, tataH saMpUrNalakSaNasadbhAvAtsaMgaraM dvidalameva, ata eva "dahie vigaigayAI gholavaDAM gholasiharaNi karaMbo / lavaNakaNadahiamahia saMgarigAiMmi appaDie || 1|| iti pravacanasAroddhAragAdhAdvitIyArddha vyAkhyAnayadbhiH zrIAnaMdamUribhiH svavRttAvuktaM-la | vaNakaNaiH jIrakalavaNalezairyuktaM dRdhi tadapi hastena mathitaM vastreNa galitaM taccApi rAtryuSitaM satkalpate nirvikRtipratyAkhyAnavatAM, kvApi deze saMgarikAdyapi tatra prakSipyate ityAzaGkayAha - paraM saMgarikAdAvapatite sati, tatra tu dvidaladoSasaMbhavAt na kalpata ityarthaH, ityanyairapyAcAryaH saMgarasya dvidalatvaM pratipannamevetyarthaH 139 / / itisaMdeha dolAvalIvRttiH, tatrAsaMgatasammatidarzanAdetadvRttikarttA asaMbaddhapralApyevAvagantavyaH, etanmatasyaitAdRzasvabhAva eveti prAg pradarzitaM bodhyaM, nanu kathamasaMbaddhapralApitvamiti cecchRNu, dvidalavicAre For Personal and Private Use Only saMgarikAyA | dvidalatApratiSedhaH / / 356 / /
Page #391
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMgarikAyA advidalatA zrIpravacanaparIkSA 4vizrAme // 357 // MUMBAIIALHARIFA kriyamANe dvidalatvapratipAdikA sammatina darzitA, kiMtu phalikAvargagatatvapratipAdikA,mApi dvidalatvasiddhaye syAdyadi yadyatphalikAvargagataM tattatsarva dvidalamiti niyamaH syAt , sa ca nAsti, yataH phalikAvargagatamapi rAjikAdikaM dvidalaM,tacca saMdehadolAvalIvRttikArasyApyabhimataM, yataH phalikAH prAyo dvidalA bhavantIti tenAnantaramuktam , atra prAyograhaNAta phalikAvatsaMgarikAdikamapi | dvidalaM na bhavatIti vRddhavAdAta , tathaiva tIrthe pravRttidarzanAccetyasmAbhiruktaH kathaM phalikAvargagatatvapratipAdikA sammatistrANAyeti svagalapAdukA'nena janena nAvagatA, nahi paJcandriyatvena sAmye devavanmanuSyA api cAritrAnadhikAriNaH saMpadyante, kiMca-AnandasUrikRtavRttiH sammatitayA pradarzitA,mA ca vRttiH sampratyanupalabhyamAnApi vAttamAnikasarvasammatazrIsiddhasenasRrikRtapravacanasAroddhAravRtyA saha visaMvAdinI kathamanyeSAM pramANaM syAta ?.kiMca-saMdehadolAvalIvRttikArakAle vidyamAnAyAmapi vRttau tAM vihAya kathaM tadvisaMvAdinI khapuSpamivAsatI sammatitayA pradarzitA,tasmAdyathA tithivRddhau prathamaitra tithiH pramANamitipradarzanArtha zrIumAsvAtivAcakakRtA vicAravallabhA sammatitayA pradarzitA tathA'sau vRttirapi bodhyA.tena viduSA saMdehadolAvalIvRttikAro'saMbaddhapralApI dUrata eva parihartavyaH,ata evAsmadIyA vRddhA yathA stanikAnAM zatapadI tathA kharatarANAM saMdehadolAvalIti gAthArthaH // 143 / / athaivaM kathamasaMgatasammatipradarzanamityatra hetumAhajaM balu anjappabhiDa tavayaNavisArao nako hohii| ia muNiUNa lihiaM mRDhamaNeNeva taruNuva / / 144 // yasmAtkAraNAt khaluravadhAraNe kriyayA saha yojanIyaH,adyaprabhRti-idAnIMtanakAlAdArabhyAgre tadvacanavizAradaH-pravacanasAroddhAraparamArthavettA ko'pi 'na hohI ti na bhaviSyatyevetijJAtvA mahamanamA-ajAnAvRtacittena nena likhitamiti, asaMbaddhamammatidAne marwINA MPIRITIALISAR // 357 // For Persona Pivo
Page #392
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIprava- canaparIkSA 4vizrAme // 358 // dRSTAntamAha-kiMvat ?-taruNavat , padaikadeze padasamudAyopacArAtaruNaprabhAcAryaH kharatarANAM prasiddhaH tadvat , sa ca SaDAvazyakavAlAva-IM saMgarikAyA | bodhe paryuSaNAdine pauSadhavyavasthApanAya 'pUrNimAsu ca tisRSvapi caturmAsakatithivi'tyatra 'pUrNimAsu catasRSvapi caturmAsakaparyu advidalatA | SaNAtithiSu' iti vikalpya uktaM ca sUtrakRdaGgavRttAvityevaMrUpeNa dvitIyAGgavRttimapyabhyAkhyAtavAn , yathA tena mUDhena nAtaH paraM ko'pi sUtrakRdaGgavRttervAcayitA jJAtA vA zrotA vA bhaviSyatItinizcityAlIkaiva sammatirdarzitA tathA'nenApi, jinadattAdArabhyAdha yAvatta. thAmatasammatidAne'sya gRharItiH, yato jinadattena navapadaprakaraNavRttistathaivAbhyAkhyAtA'to mUlAcAryapravRttiH sarvairapyabhyupagateti| gAthArthaH // 144 / / atha pravacanasAroddhAravRtterabhiprAyamAha_____ nabittIe saMgarapamuhApaDievi uttarUbadahi / vigaigayaM viNNeaM tappaDie puNa bhave niymaa||145|| tadvRttI-pravacanasAroddhAravRttau uktarUpalavaNAdisaMyuktadadhi saMgaripramukhApatite'pi-saMgarAdike apatite'pi vikRtigataM nirvika|tikaM jJeyaM, patite punaH-tatra saMsarAdau patite tu niyamAta-nizciyena nirvikRtikameva bhaveta , pravacanasAroddhAravRttiryathA "dadhivi|kRtigatAnyAha-"dahie vigahagayAI gholavaDA gholasihariNI karaMyo / lavaNakaNadahiamahiaM saMgarigAiMmi appaDie |||1||"tti, dadhiviSaye vikRtigatAni paJca, gholavaTakAni, tathA gholo-vasvagalitaM dadhi tathA zikhariNI-karamathitakhaNDayuktadadhiniSpannA,tathA| karambako dadhiyuktakaraniSpannaH, tathA lavaNakaNayuktaM dadhi mathitaM rAjikAravATakamityarthaH, tacca saMgarikAdike apatite'pi vi. |kRtigataM bhavati, saMgarikApuMsphalazakalAdau patite punarbhavatyeva 28 // iti gAthArthaH // 45 // atha kharatarAmiprAya dUSayituM / yuktyantagmAha // 358 // in Education tembon For Personal and Private Use Only
Page #393
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 4 vizrAme 1134811 jaM jammi u appaDie vigar3agayaM taM ca taMmi paDiaMmi / tappaDivakkhI vigaI jaha ghayapaDaNe tahA bhUaM // 146 // yaddadhyAdikaM yasminnapatite - saMgarikAdike'patite vikRtigataM nirvikRtikaM bhavati, tacca dadhyAdikaM ca tasmin patite saMgari| kAdike patite tatpratipakSI - nirvikRterviparItA vikRtireva syAt yathA ghRte'patite nirvikRtikaM yadi takrAdikaM tatra ghRte patite vikRtireveti kharatarAbhimatAnandamRriNA vyAkhyAnaM karttavyaM syAt, taca kathaM na kRtamitivicAryamiti gAthArthaH || 146 // atheSTApatiM dUSayitumAha nevaM saMgaripaDaNe bigar3agayaM kiMpi huja vigaIvi / teNaM tappaDievia vakakhANe pavayaNe merA || 147 || vikRtivat saMgarakAdipatane kimapi dadhyAdikaM vikRtirbhavet tena kAraNena tadapatite'pIti apizabdena vyAkhyAne zrIsiddha| senasUrikRte pravacane merA-maryAdA syAd, ayaM bhAvaH - saMgarikAdAvapatite'pi salavaNaM dadhi nirvikRtikaM bhavati, patite tu sutarAM | syAdityapizabdaghaTitaM yacchrIsiddhasenasUriNA vyAkhyAtaM tadeva pravacanavyAkhyAnamaryAdAvidhAyi syAt na punaH kharataramatamabhakSyavikalpanayeti gAthArthaH || 47|| atha yAvadvikRtigataM tAvannirvikRtikapratyAkhyAnavatAM kalpyaM syAt, saMgarikAdiyoge cAbhakSyatvAdakalpyamiti vikalpaM tiraskartuM niyamAbhAvamAha jaM jaM vigaiyaM khalu taM savaM nidhiaMmi kappaMti / No niamo jiNasamae mahumaMsAINa sanbhAvA // 148 // yadyadvikRtigataM tattatsarvaM khaluravadhAraNe nirvikRtika pratyAkhyAnavatAM kalpyamiti na niyamaH jinasamaye - jainapravacane, kuto ?madhumAMsAdInAmapi tadbhAvAt nirvikRtikatvAd, yaduktaM pravacanasAroddhAra eva - "mahupuggalarasayANaM arddhagulayaM tu hor3a saMsaGkaM / gulapu For Personal and Private Use Only saMgarikAyA advidalatA / / 359 / / www.jainlibrary.org.
Page #394
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 4 vizrAme // 360 // galanavaNIe addAmalayaM tu saMsa || 1 ||" ityAdigranthena mAsAdInAmapi nirvikRtikAni bhaNitAni na ca tAni pratyAkhyAnavatAM suye hyuktAni, kiMtu pulapariNAmastIrthakRdbhistathA dRSTaH yathA svAdimAhAre guDaH, tadjJApanArthamAgame bhaNitAni, bhakSyAbhakSyavicAre tu saMgaraM dvidalamiti pravRttirAgamamUlikA zrAvakakulakramAyAtA vA syAttarhi mAMsAdivikRtityAgavatacyAgo'pi svataH sukhAvaseyaH, tathA ca vyarthameva caturthacaraNakathanaM khAdyenetikRtvA na kazcidAnandasvarirauSTika auSTrikavikalpito vetigaathaarthH|| 148 // atha tathAvidhasammatidAtAramupAlambhaya nAha tA kama bhakakhasaMkaM bhAvia vidalaMti saMgarippamuhaM / ANaMda sUrivayaNA lihiaM saMdehadolAe / / 149 / / yadi Ananda sUrirauSTriko na syAttahiM sarvamapi nirvikRtikaM tatpratyAkhyAnavatAM niyamena kalpata eveti niyamAbhAve'pyabhakSyazaGkAM bhAvayitvA udbhAvya saMgaripramukhaM dvidalamityAnandasUrivacanAtkathaM saMdehadolAvalyAM likhitaM ?, tallikhane cobhayorapi pravacana| paramArthAnabhijJatA sarvajanapratItA syAd iha yadyapyantyamabhakSyavargAd vidalavargAcca parityAjanena vakSyamANanyUnakriyArUpotsUtre'pyantarbhavati tathApi vivakSaer rearge dvidalavarge ca prakSepAdAdhikyaM tvaviruddhamiti tAtparyamiti gAthArthaH // 49 // athAdhikotsUtramupasaMharannAha evaM svarayarakumae chavihamussuttamahiamiha vRttaM / naM pAyaM bahuvArya aNNaMpi imAi juttI // 150 // evaM prAguktaprakAreNa kharatara kumate'dhikamutsUtraM SaDvidhamuktaM tatprAyo bahuvAda - prAyazo vAhulyena bahuH - bhUyAn vAdo - nijakRtaprakaraNAdau likhitatvena vivAdo yatreti tattathA, anayA yuktyA anyadapyutsUtrajAtaM tanmate svato bodhyamiti gAthArthaH / / 150 / / Jain Educationa International For Personal and Private Use Only adhikotthU|tropasaMhAraH // 360 //
Page #395
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhIprava canaparIkSA 4vizrAme // 36 // TNA ityadhikotsUtravidhidarzitaH, athonamunmatramAha unasUtre aha uNaM ussuttaM kiriArUvaM'paNegahA temi| tatthavi jaM bahakhAyaM kiMci pavavAmi jahaNAyaM // 51 // strIjina'atheti 'yathoddezaM nirdeza' iti nyAyAdadhikotsUtraprarUpaNAnantaramanakriyArUpamutsUtraM, tadapyanekadhA-anekaprakAraM teSAm-auSTri pUjAniSedhaH |kANAM mate, vartate iti gamyaM, tatrApi bahukhyAtaM-sarvajanapratItaM yakiMcita , na punaH sarvamapi, pravakSyAmi, yathA vAtaM, gurumukhAditigamyamiti gAthArthaH // 51 // athonotsUtraviSaye dvAragAthAyugmamAhathIjiNapUaniseho posahapaDisahaNaM apavaMmira / posahabhoaNacAo3 sAvayapaDimANamuccheo4 / / 52 / / mamaNANaM samaNIhi samaM vihAro jiNANa nANatti5mAsaMkappavihAro na saMpayaMka UNamussuttaM // 5 // bIjinapUjAniSedhaH1 aparvaNi-catuSpa vyatirikte zrAddhAnAM pauSadhakaraNaniSedhaH2 pauSadhikAnAM bhojananiSedhaH3 zrAvakapratimAniSedhaH4 zramaNIbhiH saha zramaNAnAM vihAraniSedhaH5 saMprati mAsakalpavyucchedaH6, upalakSaNAd gRhiNAM pAnasyAkArAdayo'pi | tena niSiddhAste'pi 'gihiNI pANAgAra'tti vakSyamANagAthAyA bodhyAH inyunamutsUtramiti dvAragAthAyugmArthaH / / 52 // 53 // atha kharataramatamUlamutsUtramAhaitthINaM jiNapUApaDisaho kharayarANa muulenn| jiNadattaNa ya bhaNio pAsia rahiraM khu jiNabhavaNe // 54 // - jinapUjAniSedhaH kharatarANAM mUlena-AdyAcAryeNa jinadattena bhaNitaH-prarUpitaH, vINAM jinapUjAniSedhe nidAnamAha-'pAsiti / khurevArtha jinabhavane rudhiraM,patitamiti gamya, dRSTva, ayaM bhAvaH-pattanagare ekadA jinabhavanagatena jinadattena (tatra rudhiraM) dRSTvA nathA Merman in Education tembon For Personal and Private Use Only www.neborg
Page #396
--------------------------------------------------------------------------
________________ How zrInava. canaparIkSA 4vizrAme vidhakliSTakarmodayAd-aho apAvitryabhAjaH striyo na jinapUjArhA iti vikalpAminivezAnijasamudAyasya purastAt strINAM jinapU-10 UnasUtre jAkRtyaM niSiddhavAn , paraM strINAM jinabhavane pravezo'pi na yukta ityupadezAvasare pUjA na yuktetyupadezaM dadato jinadattasyopadezA strIjinakauzalyamapi bodhyamiti gaathaarthH||54|| atha tadapadezaM dapayitumAha pUjAniSedhaH ___egAvarAhajaNio ramaNIvaggassa hoi jo dNddo| jiNadattamae jutto mutto nIIsarUveNa // 55 // 'ekAparAdhaH' ekasyAH kasyAzcit striyo'parAdhaH-pramAdavazAdAzAtanAlakSaNastena janitaH-taddhetuko ramaNIvargasya-khIjAtimAtrasya yo daNDo-jinapUjAniSedhalakSaNo bhavati sa jinadattamate, evetigamyaM, jinadattamata eva, nAnyatra, yukto-yuktisaMgataH, kRSNa| vAsasi mapItilakamiva, yataH kIdRzo ?-nItiH-nyAyastatsvarUpaM nItisvarUpaM tena mukto-rahitaH, jinadattamate'yaM nyAyo yukto, nAnyatra, anyAyasyApi nyAyatayA'bhyupagamAditi gAthArthaH // 55 / / atha tanmate nyAyo nAstyevetyatra hetumAha-- na muNai pavayaNameraM na muNai jiNaANakhaMDaNApAvaM / na muNai jaNavavahAraM aippasaMgAidosehiM // 156 // na jAnAti pravacanamerAM-pravacanamaryAdA, tathA jinAjJAkhaNDanapApamapi na jAnAti, yadyapi jinAbAkhaNDane mahApAtakamiti vacomAtreNa sarve'pi kupAkSikA buvANA dRzyante tathA'yamapi, paramaminiviSTo ghusUtramapi mUtrameva manyate'taH samyagutsUtrasyaivAparijJAnAta zukavata pAThamAtramevocaranavagantavyaH, tathA janavyavahAra-lokasthitimapi na jAnAti, kaiH kRtvetyAha?-atiprasaMgadopaiH-ati-I | prasaMgadoSAmna jAnAtItyartha iti gaathaarthH||156|| atha pravacanamaryAdAmAha-- keNavi kahiM pamAyA virAhiaMkiMci dhammiaM ThANaM / taMmi apuNo pavittI apamAyA setti jiNamerA // 157 / / // 36 // For Personad Pi y
Page #397
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA vizrAma // 33 // UnasUtre strIjinapUjAniSedhaH Khaandana it WITHHTHHALPURA HTTEAm kenApi-puMstrInapuMsakAnAmanyatareNApi kvacid-avasaravizeSe pramAdAd-anAbhogAzakyaparihArAdilakSaNAt kiMciddhArmika sthAna -jinapratimAdi cAritraparyantaM virAdhitam-AzAtanAdinA sAticAraMkRtaM khaNDitaM vA bhavet tasmin yadvirAdhitaM tasminneva punarapramAdApravRttiH 'se tasya svato gudinodanAdveti jinazAsanamaryAdA, ayaM bhAvaH-kenacitkathaMcitkicitpramAdAdazakyaparityAgAdvA| dharmasthAnaM virAdhitaM syAt ,tasya tasminnevApramAdAtpunaH pravartane tatpratyayamazubhakarma vizIryaMta,ata evAstAmanyat ,khaNDitacAritrA apyAIkumArAdayaH punazcAritrapratipacyA svargApavargabhAgino'neke pravacane pratItAH, tathA prAyazcittavidhAvapi pramAdAtpratimApustakAdivinAze navInakArApaNAdinA zuddhirityapi pratItameva, na punaH sarvathA tajAterapi tataH pRthakaraNamiti gAthArthaH / / 157 / / athAtiprasaGgamAhaapaNaha aippasaMgo purisevi virAhaNAi paccakAva / tassa va tabaggassa ya cAe cAo a titthasma // 108 // yadi prAguktaM nAbhyupagamyate tarhi puruSe'pyatiprasaGgaH, puruSe'pi virAdhanAdikamanekadhA pratyakSaM dRzyate, tad virAdhanAdikaM dRSTvA | tasya virAdhakasya vA-athavA tadvargasya-puruSamAtrasya tyAge-virAdhitadharmasthAnaparihAre tIrthasya-co'pyartha tIrthasyApi tyAgo bhavati, ayaM bhAvaH-strINAmapAvitryaM sArvadikaM tu na saMbhavati, sarvajanapratItibAdhAt , namaskArAdipATagaNanAyA adhyakalpyatvApatteca, kiMtu kAdAcitkaM, tat puruSepi mamAnaM, kAdAcitkavaNavataH puruSAdapi kadAcittathAvidhatraNAyuddhavarudhirapAnasya saMbhavAt jinabhavane, nanu vraNavatastatra pravezo na yukta iti cetsatyaM, yadyevaM tarhi tatra gatasyApi puruSasya kadAcitpAdAdiskhalanAdisaMbhavena tatprabhavarudhirapAto'nivArya eva, evaM vizucikAvAtyAdiprabhavamapyapAvitryamaudArikazarIrasAdhAraNaM kadAcijAtaM tadA khIpuruSamAtra I HEAPluming Hearan FIRMERARMINAILABILaltimami JHERI For Pesand Private Use Only
Page #398
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravavanaparIkSA 4 vizrAme // 364|| pravezaniSedhaprasaktiH zunI tatra gRhe nRtyantI bhAtIti bodhyamitigAthArthaH || 158 || adhAtiprasaGgaM vyaktyA gAdhayA''hajaM jaM dhammaTThANaM naranArivirAhiaM ihaM niyamA / jinndttghraayaa| savaM ucchinnapuvaM taM // 159 // yadyaddharmasthAnaM-jinapUjAdezaviratisarvaviratilakSaNamiha niyamAdvirAdhitaM syAttatsarva jinadattagharA cArAt-tadgRharIterucchinapUrvaM syAta, tajAtimAtrasyApi punastatkaraNAdupadezAtpratiSedhAcca kutastIrthapravRttiriti gAthArthaH // 159 // athotsUtrapApAparijJAne hetumAhaniabuddhivigappeNaM asupi suhaMti maNNamANo a / ussuttaNANarahio kahaM barAo muNai pArva? / / 160 / / nijabuddhivikalpena - jinAnuktamapIdaM sundaraM dRzyata ityevamAtmIyakuvikalpanayA azubhamapi - jinAjJAbahirbhUtatvenAnantasaMsAraklezahetubhUtamapi zobhanaM tathAvidhakarmapariNatibalena jamAlevi svavikalpanaM mokSAGgamitimanyamAnaH utsUtrajJAnarahitaH - utsUtrAnutsUtra| vivekaparijJAnazUnyo varAkaH- tapasvI kathaM pApam - utsUtra hetukakliSTakarmabandhalakSaNaM kathamavagacchati ?, nAvagacchatItyartha iti gAthArthaH / / 160 // athotsUtrapApavipAkamAha- ussutabhAsagANaM bohInAmo anNtsNmaaro| tahaMsaNaMpa pAvaM parUviaM puNNapaNehiM // 162 // utsUtra bhASakANAM - jinAjJottIrNa prarUpakANAM bodhiH- jinadharmaprAptistasyA nAzaH - anantakAlalabhyatvAdikaraNamato'nantasaMsAraH, yadAgamaH- "kAlamaNaMtaM ca sue addhApariaDao a deNo / AsAyaNabahulANaM ukkosaM aMtaraM hoI || 1 ||" iti zrIAva0 ni0 (853) atrAzAtanAbahula utsUtrabhASyeva bodhyaH, tasyaiva pratisamayaM bhAvatastIrthoccheda pAtakaliptatvAd, etaca tIrthavyavasthApanAvasare darzitamiti, yadyanantasyApi paryavasAnaM bhavati tathApyanantAbhirutsarpaNyavamarpiNIbhirjAyamAnatvenAparyavasAnatocyate, ata eva puNya Jain Educationa International For Personal and Private Use Only UnasUtre strIjinapUjAniSedhaH // 364 //
Page #399
--------------------------------------------------------------------------
________________ UnasUtre zrIpravacanaparIkSA 4vidhAme // 365 // strIjinapUjAniSedhaH prAnaH-tIrthakarAdimistaddarzanamapi-utsUtrabhApiNAM cakSuSA nirIkSaNamapi pApaM pApahatutvAtprarUpitaM-bhASitaM,yadAgamaH-"je jiNavaya| muttiNaM vayaNa bhAsaMti je u maNNanti / maTThiINaM tahasaNaMpi saMsArakhuiDhikaraM ||" iti bhASyakAravaca iti gAthArthaH // 16 // atha lokavyavahAramAhaparamaNNaM bhujaMto kammavasA ko'vi annnnhaabhuuo| naNNemi paramaNNaM juttaMti na loavvhaaro|| 162 // paramAnaM-pAyasaM bhuJjAnaH karmavazAt-tathAvidhavedanIyodayAdanyathAbhUto-vizucikAvAntyAdibhAga bhUtaH yAvadAyuH paryavasAnAdIghanidrAmApannaH,evaMvidhaM paramAnamataH paramapareSAM-mRtAtiriktAnAM na yuktaM bhoktumiti na lokavyavahAraH,kintvAstAmanye,tasyApi tAhagavasthAM vihAya zeSakAlaM tatparamAna yogyameveti lokavyavahAra iti gAthArthaH // 162 / / atha lokavyavahAre'tiprasaGgamAha ikkimamaNamAI bhee bhiNNA u maannvaannege| tA tuhavaesarattA bhuMjaMti kahagu kRrAI / / 163 // .. ekakAzanAdibheda-yAvanto'zanapAnakhAdimambAdimAnAM kurAdibhedAsteSu vivakSitakakasminnapi bhede'neke-bahavo mAnavA-manuSyAH bhinnAH-pUrvasvabhAvAtsvabhAvAntaramApannAH, kAlAvasthAvizeSe zobhanapUrvAvasthAtaH azubhAmazanAdihetukA rogAdigrastAvasthAmApannA ityarthaH, evaM sati hai jinadatta ! tvadupadezaraktA-ekAparAdhe'pi tajAtidaNDo yukta iti tvadvacanaracanaraJjitAHnu itivitarke kathaM kUrAdikaM bhuJjate ?, kiMtvAvayorabhimatA bubhukSeva zreyaskarI tvadbhaktAnAM, mA ca tvadIyairapi nAdRtA, kathaM tarhi strIjanamAtreNa pUjAniSedho'GgIkRta iti netre nimIlya vicArya lokavyavahArabAhyena na bhavitavyamiti gAthArthaH // 163 // atha jinadattena strINAM jinapUjA niSiddhA, digambareNa ca vINAM muktizcetyanayormadhye ko dakSa iti didaSiyA prathamaM dvayorupadezamAha // 365 // Imin Education Intematon For Personal and Private Use Only
Page #400
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 4 vizrAme // 366 // Jain Educationa jiNadatto jiNapUjArahiA ramaNIu jaMti nivANaM / siddhaNarihAbi ramaNI pUeu jiNaM bhaNai khamaNo || 164 // jinadataH kharataramatAkarSakaH jinapUjArahitAH striyo nirvANaM yAntIti bhaNati, kSapaNakastu siddhyanahaH - mukterayogyA api striyo jinapUjAM kurvantviti bhaNatItigAthArthaH // 164 // athAnayoH ko dakSa ityAha evaM duhavi dakkho khamaNo niameNa jeNa jiNapUA / muttiuvAo bhaNio kalaM puNa kAraNAyattaM / / 165 / / evam amunA prakAreNopadezapravRttayoH jinadattakSapaNayoH kSapaNako dakSo-nipuNo, yena kAraNena jinapUjA tAvanmuktyupAya :mokSahetuH, sa ca bhaNitaH - prakAzitaH, kArya punaH kAraNAyattamiti kAraNe siddhe kAryamanicchAviSayo'pi siddhyati, yathA tIrthakRtAM | siddhimanicchatAmapi tadanukUlAnuSThAna vidhAyitvAt svata eva siddhisiddhiH, 'sAmagrI hi kAryamavazyaM janayatIti nyAyAt, kSapaNako jinadattApekSayA dakSo na punardharmiNAM prazaMsanAI itigaathaarthH|| 165 // atha jinadattasya kSapaNakApekSayA nikRSTatve hetumAha kAraNanimehaNeNaM kapi nisehiaM havai niyamA / teNaM khamaNA duguNaM pAvaM jiNadattavayaNeNaM // 166 / / kAraNaniSedhanena - muktikAraNajinapUjApratiSedhena kAryamapi - jinapUjAjanyamuktilakSaNaM phalamapi niyamAnniSiddhaM bhavati tena kAra| Nena kSapaNakAJjinadattavacanAGgIkAreNa dviguNaM strINAM kAryakAraNarUpobhayapadArthaniSedhanena pApaM vijJeyamiti siddhaM kSapaNakAt kharataro | nikRSTa iti gAthArthaH / / 166 / / athaudArikazarIratvenApAvitrya sAmye'pi strINAM jinapUjA niSiddhA, na punaH puruSANAmityatra hetumAhapuSaM virAhio moDaNaMtodiapAvarAsinArIhiM / pAvAvaNayaNakAle galaggaho jeNa nimmavio || 167 || pUrva - pUrvajanmanyanantoditapAparAzibhiH jinadattopAttAbhirjinadatto virAdhitaH kvacinmahatyAmApadi pAtito'bhUt tena kAraNena For Personal and Private Use Only anasUtre strIjinapUjAniSedhaH // 366 / / www.jninelibrary.org
Page #401
--------------------------------------------------------------------------
________________ Unasatre zrIpravacanaparIkSA 4vizrAme // 367 // strIjinapUjAniSedhaH prAgjanmavaraNa madveriNya imAH striyo jinapUjAvidhAnenAnantAn pAparAzIn mA prakSipanvitidhiyA pApApanayanakAle-jinapUjAkaraNena pAparAzikSayAvasare galagraho niApitaH-pAparAzikSayahetujinapUjAto gale gRhItvA pRthakRtAH, nanu janmAntaravirAdhitAstA| ityatra kiM liMgamiti ceducyate, jinapUjAtaH pRthakaraNameva liGgamiti gAthArthaH // 67 // atha kharataraH zaGkateNaNu titthayareNa samo mUrI bhaNio jiNAgame payaDaM / teNa pavATTiapUApaDisehe kaha Nu ussustaM ? 198 // - nanu bho jinAgame tIrthakareNa samaH-tIrthakarasamAnaH sUriH-AcAryaH prakaTa bhaNitaH tatpravartitapUjApratiSedhaH nu vitarke kathamunmatraM ?, na kathamapIti gAthArthaH // 168|| azottaramAha evaM ce dattaMjali ussuttaM tuha mayaMmi saMpaNNaM / puttinisahappamuhaM tammayamUhi jaM vuttaM // 167 // evaM cettarhi tvanmate-kharataramate utsUtraM dattAJjali saMpannam , ataH paraM kharatarAbhiprAyeNotsUtraM kadApi kasyApi na bhaved , yato mukhapotikApramukhaM tanmatamraribhiH-AJcalikAcAryaruktam , etAvatA digambarAdipAzaparyantA notsUtriNo bhaveyuH, tattanmArgasya tadIyatadIyAcAryairuktatvAt , na ceSTApattiH, tvadIyapUrvajairAkAzcalikAgamikAdayo gaNadharamAIzatakavRttau "muddhANAyayaNagaye"ti gAthAvRttau pratyekaM nAmagrAhaM pitA iti gAthArthaH // 169 / / atha tAtparyamAha tamhA mo jiNasariso samma jo jiNamayaM payAser3A iharA u pAvapuMjo parivajo puNNasahiM / / 17 / / tasmAtsa evAcAryoM jinasadRzaH yo jinamataM mamyaka yathAvasthitaM prakAzayati,itarathA sa pApapuJjaH--kevalapApAtmA parityAjyaH |-dUraM dUreNa pariharaNIyaH, kai?-'puNyasaMjaH' puNyA-mithyAtvAdikAlupyApratihatA saMjJA yeSAM te tathA, yadvA pUrNasaMjJAH samyagdRSTaya MINUTMINisualiHIN AsianPeritalin Real HIMPORILASPIRDAriHIRALHARIRAHARI iteeMINSamnila H ASHAmaintamaulilan // 367 // in Education tembon For Personal and Private Use Only www. byorg
Page #402
--------------------------------------------------------------------------
________________ UnasUtre zrImatracanaparIkSA 4vizrAme strIjina ityarthastaiH puruSajinavacanavitathaprarUpako rdazanamAtrato'pi tyAjya itigAthArthaH // 170 / / atha sUrikRtaM yatpramANaM tadAhamRrikayapi pamANaM taM ciajaM asaDhabhAvasaMjaNi niravalaM aNivAriamapaNehi bahussuANumayaM // 17 // pUjAniSedhaH marikRtamapi-AcAyapravartitamapi ciati evakArArthe tadeva pramANaM-satyatayA'bhyupagantavyaM yadazaThabhAvena-nirmAyitayA -7 jubhAvenetyarthaH saMjanitaM-samyak paryAlocanayA vihitaM, tadapi niravayaM-niSpApaM pravacanAnupaghAti tathA'nyairanivAritaM-'mA itthaM | kuru' ityevaMrUpeNa nAnyabahuzrutastatkAlavartibhiH pratiSiddham , evaMvidhamapi bahuzrutAnAmanumataM tatkAlavartisarvagItArthasammataM yathA payuSaNAcaturthI,nahi tadAnIM kAlakAcAryapravartitA caturthI kenApi pratiSiddhA,na vA nAnumatA,ata evAya yAvadacchinnapravRttimatI tIrthasammateti gAthArthaH // 171 // atha strIjinapUjAniSedhako'pi caturthIpayuSaNApravartakavadbhaviSyatIti kharatarAzakAparAkaraNAyAha- ... jiNapUApaDiseho mAvalo asddhbhaavnnaainnnno| aNNanivAriabahusuaaNaNumao teNa vivarIo // 172 / / jinapUjApratiSedhastAvatsAvadyaH "jiNapUAvigdhakaro hiMsAiparAyaNo jayai viggha" mityAdivacanAjinapUjAvighnakaro mahApAtakI, pravacanopaghAtI ca, ata eva zaThabhAvAnAcINoM, na punarazaThabhAvAcIrNaH, evaMvidho'pi na kenApi na nivAritaH, apitu kalikAlasarvajJazrIhemacAryaprabhRtibhiranekaibahuzrutairanekazI nivArito'pi svAbhinivezamatyajan saGghabhItyA uSTramAruhya jAvAlapure gataH,yaduktaM"jinadattakriyAkozacchedo'yaM ytkRtsttH| savoktibhItitaste'bhRdAruhyoSTra palAyana |1||"miti vRddhaH, tenaiva bahuzrutAnAM na sammata ityevamAcaraNAlakSaNato viparIto-viruddhaH, ata evAdyApi bahuzrutairnivAryata eva, paryuSaNAcaturthI tu tatpravartanakAle sarvairapya // 368 // bhyupagatA, na punastatpratipakSIbhRtaH ko'pyAsIta , strIjinapUjAniSedhakAle ca tatpratipakSabhRtA acchinnaparamparAgatanIrthavartinaH strI in Education tembon For Personal and Private Use Only www.neborg
Page #403
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravaaaparIkSA 4 vizrAme // 369|| | jinapUjAvyavasthApakA AsmAkInA vAdizrIdevasUri zrIhemAcAryaprabhRtayo bhUyAMso yeSAM bhayenoSTramAruhya palAyanaM jinadattasya | strI jinapUjAniSedhahetukaM saMpannam, etena kecidajJAH paryuSaNAcaturthIvat strI jinapUjA niSedho'pyAcAryapravartitaH pramANamiti vadanti | te'pi tiraskRtAH, yatkiMcidAcAryapravarttitasya prAmANyAbhyupagame pravacanamAtrasyApyucchedApatterityalaM vistareNeti gAthArthaH // 172 // atha strIjinapUjAniSedhe nigamanamAha paNa titthasammaya paryaTTi tahaviheNa puriseNa / taM sarvvaM aiNaANA na'NNapi anaMtastu / / 173 / / etena prAguktayuktiprakAreNa tathAvidhAgamavyavahAriyugapradhAnAdipuruSeNAcchinnaparamparAgatatIrthamammataM pravartitaM tadeva jinAz2A, na punaranyadapi jinadattasadRzena tatsamudAyasammatamapyuktaM pramANaM bhavati, kiMvad ? - anantaroktavat - strI jinapUjAniSedho na tIrthapramAgaM tadvat, tathA'nyadapyuktaM vakSyamANaM ca kharataramatAkarSakapravarttitaM na pramANamiti gAthArthaH || 173 / / atheha prakaraNe strIjinapUjA| viSaye siddhAntAkSarANi kathaM na darzitAnIti svakIyAnAmapi keSAMcicchaGkA syAttadapAkRtaye prAha iha suttasammaIe paoaNaM natthi jeNa tayaNaM / mUDhamuhamuharUvaM sAmAyAritti amhANaM // 174 | iha prakaraNe mukasiddhAnte strINAM jinapUjA bhaNitetyevaMrUpeNa sUtrasammatyA prayojanaM-phalaM nAsti, tatra hetumAha-yena kAraNena strIjinapUjAniSedharUpA'smAkaM sAmAcArIti mUDhamukhamudrArUpaM tadvacanaM teSAM sAmpratInAnAM kharatarANAM vacanaM vidyate, ayaM bhAvaH nanu bhoH kharatara ! strIpUjAniSedhaH kiM sUtrokto'cchinnaparamparAgato vetyevaMrUpeNodIrito'pyASTriko bhaNati na hi vayaM strIjinapUjA siddhAnte niSiddheti bramaH, kiMtvasmAkaM gaccha mAmAcArIti, etadvacanaM mUrkhANAM mukhamudrA syAd, etadvacanazravaNamAtreNa jinavacanAnavagata For Personal and Private Use Only UnasUtre strIjinapUjAniSedhaH / / 369 / /
Page #404
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIprava. canaparIkSA 4vizrAme // 370|| UnasUtre strIjinapUjAniSedhaH paramArthAstuSTibhAjo bhavanti-aho ete'pi samyagvAdino dRzyante iti,ye tu jinavacanaparamArthajJAste tAvaditthaM vicArayanti-rAja- dhanamAdAya nazyaccauraH herikairgRhItvA rAjasamIpamAnIto nijakulAcAra pUtkurvANaH- aho ayaM satyavAdItikRtvA kiM rAjJA mocyate?, evamayamapi, anyathA lumpAkA api tathA vakSyamANA upekSaNIyAH satyavAditayA vA vaktavyAH syurityAdi svayameva paryAlocyaM, gaNasAmAcArIvaktA tathAvidho dhRtoM na vizvasanIyaH, kiMtu yathA nanu bho caura! tvatkRtyaM zubhamazubhaM veti nodito jagatsthitivilopAzakto'zubhameva bUte,taddaNDo'pi tanmukhAdeva karttavyo bhaved , evamatrApi nanu bho jinadattApatya ! strIjinapUjAniSedharUpA tvadabhimatA sAmAcArI kiM samyagutAsamyagyA?, ityevamudIrito yadi mRduH syAttarhi samyagiti vaktumazakto'samyageva,paraM gacchasAmAcArIti zaraNaM zrayate, tadA ca tadvacanAdeva tathA daNDayogyaH kartavyaH,atha dhUrtaH kazciddhASTaryabhAga bUte-samyageva, tadAnIM praSTavyaHbho tAiksAmAcArI zrIsudharmasvAmino'cchinnaparamparAgatA uta tvadamimatAcAryAtpravRteti?, tatra prathamaM vikalpaM vaktumazakto jina| dattAcAryAdeva pravRtteti brUte,tatraivamabhidhAtavyaM-bho kharatara! ma AcAryaH kimAgamavyavahArI uta zrutavyavahArI?, prathamo vaktumazakyaH, tadAnImAgapavyavahArasya vyucchinnatvAt , zrutavyavahAre ca zrutavyavahAramullaGghaya pravartamAno draSTumapyakalpyaH, yo yo yadyayavahAravAna sa ma taM taM vyavahAra puraskRtya pravartamAno jinAjJArAdhako, nAnyathA,evaM ca sati zrutavyavahAravAnapyAgamavyavahAriNo'pyadhikamAtmAnaM manyamAnaH kRtyaM strIjinapUjAniSedharUpaM prarUpayan kIdRzo bhaNyate?,vaktumapyazakya ityarthaH, yato'dyaprabhRtyetAdRzaM prarUpaNaM na kenApi kRtam ,anena ca dhArthamavalambya vihitamataH sAmAcArIti vacanaM na tuSTihetuH, sAmAcArIvacanamapyAdhunikAnAmeva, prAcInAstu tadIyAstIrthaRdbhireva strINAM jinapUjA niSiddhA ityavAdiSuH, yaduktaM-AzAtanAbhaGgabhayAdeva strINAM svahastena jinabimbapUjA ARMERITAIIAN PARSA MUMBAIIMohall Jan Education ! For Personal and Private Use Only
Page #405
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 4 vizrAme 1130211 pratiSiddhA, yaduktaM - " saMbhavai akAle'vihu kusumaM mahilANa teNa devANaM / pUAI ahigAro na oghao suttaniddiTTho // 1 // na chiviMti jahA dehaM osaraNe bhAvajiNavariMdANaM / taha tappaDimaMpi sayA pUaMti na saDDhanArIo || 2 ||" ityAdi jinadattasUrikRtasya kulakasya jinakuzalasUrikRtAyAM vRttau, atra strIjanamAtrasya pUjA niSiddhA, sApi jinokteti tIrthakarakalaGkadAnaM, yA tu gAthAdvayasammatidarzitA sA ca svayaM kRtvaiva zAstroktamiti zAstrasyApi kalaGkadAnaM, nahi kvApyAgame etad gAthAdvayamastIti, ata eva kharatarajAtisvAbhAvyAvasammatidAnaM prAyaH kalaGkameva bodhyaM nanu tathAvidho'pAvitryahetukAmAzAtanAM dRSTvA zrIjinendraviSayaka paramabhaktyullasitamAnaso'smadguruH strINAM jinapUjAM niSiddhavAn tatra ko doSa iti cenmaivaM, tIrthakudgaNadharAdInAM tIrthasya ca mahAzAtanAkAritvAjinAjJAmantareNa tIrthakududdezenASi kRtasya kRtyasya mahAnarthahetutvAd, yadAhuH zrIharibhadrasUripAdAH- "samatipacittI savA ANAcajjhatti bhavaphalA ceva / titthakaruddeseNavi Na tattao sA taduddemA || 1 ||" iti paJcAzakasUtre, asyA vRttiryathA - svamatipravRttiHAtmabuddhipUrvikA ceSTA sarvA-samastA dravyastavabhAvastavadiSayA AjJAvAdyA- AptopadezazUnyA iti hetorbhavaphalaiba - saMsAranibandhanameva, AjJAyA eva bhavottAraNahetutayA praNANatvAditi, nanu yA tIrthakarAnudezavatI sA bhavaphalA yuktA, natvitarA, jinapakSapAtasya mahA| phalatvAdityAzaGkayAha - tIrthakaroddezenApi - jinAlambanato'pi, AstAM tato'nyatra, khamatipravRttirbhavakaleveti prakRtaM kuta evaM? - yato na | tacvataH- paramArthataH sA tIrthakarodezavatI svamatipravRttistasmin tIrthakare uddezaH praNidhAnaM yasyAH sA taduddezA, ya evAjJAbAhya varttata | ityabhidhIyate, nAparaH iti shriipnycaashkvRttiH| kiMca tathAvidhAzAtanAheturapAvitryaM strINAM nAdhunikAdikAla vizeSajanyaM, kiMtu sarvakAlInaM svIsvabhAvajanyaM tacca tIrthakarAdikAle'pi samAnaM, evaM ca sati strINAM jinapUjA jinAdibhirna niSiddhA jinadattena ca niSiddhe ti Jain Educationa International For Personal and Private Use Only UnasUtre strIjinapUjAniSedhaH // 371 //
Page #406
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 4 vizrAme // 372 // Jain Educationa tIrthakarAdibhyo'pi kiM jinadatto laSTataraH ? yena kadAcitkenApItthaM na prarUpitamayaM caitAdRzaH paramabhakto yena tIrthakara pUjA'pi niSi| dvetyAdiyuktimiH ma tiraskaraNIyaH, pariharaNIyo darzanato'pIti gAthArthaH // 174 // atha kiMvatkena hetunA tiraskaraNIya ityAhapAgayaAgamasakkayakaraNaM bhAraMtu siddhaseNo'bi / jiNagaNaharaAsAI kA vattA dumagajiNadatte ? ||75|| prAkRtAgamasaMskRta karaNaM - prAkRtabhASayA AgamaH - siddhAntaH sa prAkRtAgamastasya saMskRtakaraNaM - saMskRtabhASayA racanaM prAkRtasiddhAntaM saMskRtaM karomIti racanAvacanaM bhASamANaH siddhaseno'pi - zrI siddhasenadivAkaro'pi jinagaNadharAzAtI - tIrthakRdAdyAzAtanAkArI saMpannaH, ata eva tadguruNA AkrozaviSayIkRtya pArAzcitaprAyazcittena zuddhIkRtaH, kA vArttA dramakajinadatte ?, SaSThayarthe saptamI prAkRtatvAd, varAkasya jinadattasya kA vArttA ?, tadviSaye vArttApi nocitA, atyantAnucitaprarUpakatvenAgrAhmanAmetyarthaH, upanayayojanA | tvevaM- zrIsiddhasenadivAkareNApi pravacanagauravanimittaM paramabhaktyA prAkRtasya siddhAntasya saMskRtakaraNe gurvabhilASeNa nijaguruviMjJapto, guruNA pANiprahAreNAhato guroH pAdayorlamaH, zaMtavyo mamAparAdhaH prAyazcittaM ca dAtavyamityukte guruNA bhaNito- vatsa ! saMskRtabhASayA racitaH siddhAnto yadi bAlAdInAmupakArako bhaviSya tarhi tvadapekSayA sarvAkSarasaMnipAtanipuNatvena mahAzaktibhAjo gaNadharA eva tathAracayiSyan taistu satyapi sAmarthyaM pravacanAnupakAriNI saMskRtasiddhAntaracaneti vicintya prAkRtabhASAnibaddhaH siddhAntaH kRtaH, atastava saMskRta racanAbhiprAyo vacanaM cetyubhe apyanucite, gaNadharAdimahApuruSANAM mahAzAtanAhet iti bhaNitvA pArAzcikaprAyazcitaM dattam, evaM strIsvabhAvajanye jinadattavikalpitApAvitrye satyapi yadi strINAM jinapUjA'nucitA'bhaviSyattarhi jinakalpapratipasyAdivagaNabhRdAdarA evaM nyaSedhayiSyan taistu na niSiddhA, atastanniSedhanaM jinadattasya kevalaM gaNabhRdAdyAzAtanaiva yatha spayoktaM For Personal and Private Use Only UnasUtre strIjinapUjAniSedhaH ||372 / /
Page #407
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravavanaparIkSA 4 vizrAme // 373 // | jinendraviSayaka parama bhaktayullasinetyAdi tattu devAyattapuruSavAkyavadevAvamantavyaM siddhaseno'pi kimindriyapopanimittaM tathA vacanavAnAsIditi svayamevAlocyaM, kiMca - zrIsiddhasenasya gurvAjJAmArgaNanimittaM tathAvacanamabhUt, jinadattasya gurorabhAvAtsvayameva vikalpya taducitopadezadvArA pravarttitamapi asya ca prAyazcittaM tIrthavyatiriktaH ko dadAtIti vaktavyamiti gAthArthaH / / 175 / / atha tIrthAsammatasya strIjanapUjAniSedhasya bhASaNe phalamAha titthAsammaya bhAsaNAra sio titthassa hoi AsAI / so AsAyaNabahulo niameNa anaMtasaMsArI // 176 // tIrthAsamma bhASaNarasiko jinadattAdisadRzaH tIrthasya - sAdhvAdicaturvarNAtmakasyAzAtako hyAzAsanAbahulo niyamena - nizcayenAnantasaMsArI, yadAgamaH- "AmAyaNabahulANaM ukkosaM aMtaraM hor3a "ni zrIAva0 ni0 iti gAthArthaH || 176 / / athoktayuktayA mRdazaGkApi nirasteti darzayati- khalu magaMtare himicAimAgamaM vayaNaM / desaMto dRrikao pavayaNaparamatthamamuNaMto || 177 || etena - prAguktaprakAreNa khaluravadhAraNe 'magaMtarehi' nti AgamavacanaM makAro'lAkSaNiko dezayan pravacanaparamArthamajAnan dUrIkRta ityakSarArthaH, bhAvArthastvayaM- kazcitprAgjanmopAJjitatadhAvidhasammohaka modayAt samyagjinavacanaparijJAnazUnyo mArgAmArgavivekakaraNAzaktaH pUtkurute - nanu bhoH ! puruSakramAyAtasAmAcArI mArgo manyate sa ca pravacane pramANameva, yadAgamaH - " kahaNNaM bhaMte! sa | maNA niggaMdhA kaMkhAmohaNiaM kammata vedeti 1, go0 ! nehi tehiM NANaMtarehiM daMsaNaMtarehiM caritaMtarehi liMgaMtarehiM patrayaNaMtarehiM pAtrayaNaMtarehiM kappaMnarehiM maggaMtarehiM ityAdi yAvat kakhAmohaNije krammaM vedeti" ni zrIbhaga0 zata0 1 30 3 (29) etadvRcyeka For Personal and Private Use Only nyUnotsUtre aparvapauSadhaniSedhaH // 373 // .
Page #408
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 4vizrAme // 374 / / dezo yathA-tathA mAgaH-pUrvapuruSakramAgatA sAmAcArI,tatra keSAMcid dvizvatyavandanAnekavidhakAyotsargakaraNAdikA''vazyakasAmAcArI || nyUnotsUtre tadanyeSAM tu na tatheti kimatra tacamiti, samAdhizca gItArthAzaThapravartitA'sau sarvApi na viruddhA,AcaritalakSaNopetatvAd , Acara-| aparvapauSaNAlakSaNaM cedaM-"asaDheNa samAiNNaM jaM katthai keNaI asAvajIna nivAriamaNNehiM bhumnnumymeamaayri||1||"ti(pNc0476) dhaniSedhaH pravacanavacanA"cchIbhagavatIvRttI. ityevamAgamavacanAta strIpUjAniSedhAtmikA'pi mAmAcArI kathaM na pramANamityevaMvidhaM yadvacanaM tatprava-PA canaparamArthAnabhijJasyaiveti bodhyaM, yataH bIjinapUjAniSedhAtmikA sAmAcArI nAcaraNAlakSaNopetA, kiMtu viparItevetyatra prAguktavyanikage bicAyaH,kiMca-bahumammatamanyAcaritaM ca prAyastadeva bhavati yadAgamavyavahAriyugapradhAnAdimUlakaM syAd , yathA paryuSaNAcaturthI, anyathA "jamma jaM paraMparAgayaM tamma taM pamANaM" ityAdivacanAnupapatteH, yataH paramparA'pi ki yatkicitpuruSAdArabhyAbhyupagamyate?, nahi mAtizaya puruSamUlakamantareNa paramparAgatamiti bhaNituM zakyate, yatkicitpuruSamUlake'pi paramparAgatAbhyupagame digambarAdipAza-TANI paryantebhyo'pi pravRtnaM paramparAgataM vaktavyaM syAna ,taca kasyApi nAbhimataM,yataH zatapadokAreNa kharataro dRSitaH,gaNadharasArddhazatakakAreNa ca zatapadIkAraH staniko dRSitaH, evaM gakAraktAdayo'pi paramparaM bhAvyAH , ata eva zrutavyavahArApekSayA 'pAvayaNaMtarehi'nti padaM vyAkhyAnayatA prabadhanamadhIte vetti vA prAvacanaH-kAlApekSayA bahvAgamaH puruSaH,tatra ekaH prAvacanika evaM kurute,aparastvevamiti kimatra navamiti, samAdhizveha cAritramohanIkSayopazamavizeSeNotsargApavAdAdibhAvitatvena ca prAvacanikAnAM vicitrA pravRttiH, | nAso sarvathApi pramANam , AgamAviruddhapravRttereva pramANatvAditi vyAkhyAnaM zrIbhagavatIvRttI,tatra sarvApi pravRttiHpramANatayA na bhaNitA, yataH zrutavyavahAriNA prabatinaM tadeva pramANaM syAdyadAgamAnupAtiH, anyathA prabacanavyavasthAviplavaH prasajyenetyalaM vist-10||374|| Jan Educationa intamational For Personal and Private Use Only
Page #409
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 4vizrAme ||375 // nyUnotsUtre aparvapauSadhaniSedhaH raNeti gAthArthaH // 1770 / / atha punapi nyUnamutsUtramAha-- aTTamicaudasipuNNimaamAvasAsuvia pomaho nnnnnno| ia saMvarapaDiseho jiNadattamA mahAmoho / 78 // aSTamIcaturdazIpUrNimAvAsyAsu 'ciya'tti evArthe tAsveva pauSadho, nAnyaH, anyAsu tithiSu na yukta ityarthaH, ityamunA prakAreNa saMvarapratiSedho jinadattamate mahAmohaH-anantabhavabhramaNahetu namiti gAthArthaH // 168 / / athoktAzayarogapratikAramAha-- aTTamipamuhatihIsuniameNaM pomaho gihINa vae / paDivAisu puNa niyamAbhAvo bhaNio a ttttthe||179|| aSTamIpramukhatithiSu niyamena,pratipadAdiSu punaniyamAbhAvAdgRhiNAM-zrAvakANAM vrate pauSadho bhaNitaH,kka ?-tatvArthe-tavArthabhApyAdAvityarthaH, tatvArthAdikamAha--"digdezAnarthadaNDaviratisAmAyikapauSadhopavAsopabhogaparimANAtithisaMvibhAgavatasaMpannazce"ti tasvArthamUtraM, 'popadhopavAmaH' poSadhaH parvetyanAntaraM, mo'STamI caturdazI paJcadazImanyatamA vA tithimabhigRhya caturthAdhupavAsinA vyapagatasnAnAnulepanagandhamAlyAlaGkAreNa nyastamarvasAvadyayogena kuzasaMstArakaphalakAdInAmanyatamaM saMstArakamAstIya sthAna vIrAmananiSadyAnAmanyatamamAmthAya dharmajAgarikAparaNAnuSTheyo bhavatIti tattvArthabhASyaM, taTTIkA yathA 'pauSadhopacAmo nAme tyAdinA | pauSadhasvarUpaM nirUpayati, rUDhyA pauSadhazabdaH pavasu vanata, pANi cASTamyAdayaH, mAdhanaM kRteti samAsaH, nAmazabdena vAkyasyAlakRtiH, yasya vA niyamavizeSaH tasyedaM nAma pauSadhopavAsa iti mo'yAkhyAyate pauSadhopavAma ityAdinA bhASyeNa,anarthAnantaramityekArthatA, so'STamImityAdi,saH-pauSadhopavAsaH ubhayapakSayoraSTamyAditithimabhigRhya-nizcinya buddhyA anyatamA ceti-pratipadAditi-11 thim , anena cAnyAsu tithivaniyamaM darzayati.nAvazyantayA'nyAma kartavyaH, aSTamyAdiSu tu niyamena kAryavaturthAyupavAseneti MAIRANIHai HuminimilliamIDIO PIRam ranicomadimanamannaahISimp // 375 / / in Education tembon For Personal and Private Use Only
Page #410
--------------------------------------------------------------------------
________________ AIIMMM zrIpravacanaparIkSA 4vizrAme / / 376 // nyUnotsUtre aparvapauSadhaniSedhaH ... H inine tatvArthavRttau saptamAdhyAye iti gAthArthaH // 79 // atha tatvArthavRttAveva vakSyamANaM padaM bhrAntyutpAdakamudbhAvya samarthayitumAhanattatthavittimAisu na ya paDi divasatti vayaNamabhihANaM / tapparamattho aTTamimAIsu puNo punnuccaaro||180|| - tacArthavRzyAdiSu tatvArthavRtizrIAvazyakavRtticUAdiSu na pratidivaseti vacanAbhidhAnaM, makAro'lAkSaNikaH, 'pauSadhopavAsAtithisaMvibhAgau tu pratiniyatadivasAnuSTheyau, na pratidivasAcaraNIyA' vityevaMrUpeNa yadvacanaM tasyAbhidhAnaM-kathanaM tatparamArthaH-tasya tAtparyamaSTamyAdiSu tithiSu punaH punaruccAraH kartavya ityakSarArthaH,bhAvArthastvayaM-"pauSadhopavAsAtithisaMvibhAgau tu pratiniyatadivasAnuSTheyau,na pratidivasAcaraNIyA"viti zrItacvArthavRttyAdyanusAreNa niSedhasya vidyamAnatvAt kathaM pratipadAdiSu bhajaneti parAkUtaM, tadayuktaM, yataH tatra pratiniyatadivasagabdena pauSadhAdicikIrSayA svAbhimato divaso grAhyaH, sa ca pauSadhAdyakaraNe prAyazcittaprAptivazAcatuSpAdirUpo niyamena grAhyaH, zeSastvaniyameneti, tathA mA bhavatu tadanuSThitAnuSThAnAparyavamAnaM cAritrocAravajinapratimApratiSThAvaDA pauSadhopacAganuSThAnamaparyavasAyi mA bhavatvityarthaH, tatra kAlaniyamArthamAha-'na pratidivasAcaraNIyA viti. yadvA svAbhiprAyA| rUDhadvitrAdidivasAnugAmitvapratiSedhAyAha-na pratidivasAcaraNIyAviti, ayaM bhAvaH-nahi macaritaH pauSadho dvitIyAdidivasagAmI bhavitumarhati, navA jinapratiSThAvansakRtkRtazcAtithisaMvibhAgaH pratidivasamanugacchati, kiM tvatithisaMvibhAgacikIrSubhiH pratidivasamubhAvapi yathAzakti kartavyAveva, kathamanyathopadhAnavAhanAdividhau prathamadivase zrAddhA aSTAdazAdIn poSadhAnna grAhyante ?, tasmAtpauSadhopavAsAtithisaMvibhAgau tu pratiniyatadivasAnuSTheyAviti prathamaM vAkyaM vivakSitadivasAnuSThAnasyaiva jJApakaM, na pratidivasAcaraNIyAviti dvitIyaM vAkyaM tu kAlaniyamanApakam , ata eva pauSadhoccArAlApako'pi "jAva divasa ahorattaM pajjuvAsAmI". // 376 // in Education Internation For Personal and Private Use Only www. byorg
Page #411
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 4 vizrAme // 377 // tyAdi, na punaH kApi "divasa ahorataM dunni ahorate ve "tyAdipAThaH saMpradAyAdAgataH, na caitatkAlpanikaM, tasyArthavRttikRtA tathaiva pradarzitatvAt, tathA hi-yathA'NuvratAni tathA guNavratAnyapi sakRdgRhItAni yAvajjIvaM bhAvanIyAni, zikSApadatratAni sAmAyika| dezAvakAzikapauSadhopacAsAtithisaMvibhAgAkhyAni catvAri, pratidivasamanuSTheye dve sAmAyikadezAvakAzike, punaH punaruccArye itiyAvat, pauSadhopacAsAtithisaMvibhAgau tu pratiniyatadivasAnuSTheyau, na pratidivasAcaraNIyau, punaH punaraSTamyAditithiSvanuSThIyete iti, zi kSA - abhyAsastasyAH padAni - sthAnAnyabhyAsaviSayAstAnyeva vratAni zikSApadavatAni, guNavratAni tu na pratidivasagrAhyANi sakRdyAhyANyeva iti tatvArthavRttau patra 194 sarvapatra 263, atroktavAkyadvayasyApi punaH punaraSTamyAditithiSvanuSTheyete iti paramArthaH pradazitaH, ata eva prathamapaJcAzaka vRttau zrI abhayadevasUribhiH pauSadhopavAsAtithisaMvibhAgau tu pratiniyatadivasAnuSTheyAvityekameva vAkyaM nigaditamiti gAthArthaH // 80 // atha virodhamAha sikkhA puNa avabhAso karaNijjaM paidiNaM khu taMpi vayaM / aTThamimAisu kajjo nannAsu viruddhavayaNamiNaM // 81 // zikSA punarabhyAso bhaNyate, tatra vrataM pratidinaM dinaM2 prati karaNIyaM- karttavyam, anyathA'bhyAsasyaivAsaMbhavAd, abhyAso hi pratidinaM karttavyAH, yaduktaM - "aJjanasya kSayaM dRSTvA valmIkasya ca varddhanam / avandhyaM divasaM kuryAddAnAdhyayanakarmasu // 1||" ityevaM satyapyaSTamyAdiSveva pauSadho vidheyo nAnyAsviti viruddhavacanamidamiti gAthArthaH ||81|| atha pratibandImAhasikvAvasu casuvi tiSNi vayAI tu sammayAI tuhaM / paidiNakaraNijAI kiM posahapaMta bheeNa! || 82 // zikSAtrateSu caturSu trINi vratAni sAmAyikadezAvakAzikA tithisaMvibhAganAmAni tu tavApi - kharatarasyApi pratidinaM karaNIyAni Jain Educationa International For Personal and Private Use Only aparvapauSadhaH / / 377 / /
Page #412
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 4 vizrAme // 378 // sammatAni ki pauSadhapatibhedena - pauSadhasya patibhedaH kriyate tatra kiM kAraNaM 1, ko vA pauSadhasthAparAdha iti gAthArthaH // 82 // athAtiprasaGgajJAnAbhAvamAha na muNa aippasaMga atihINaM saMvibhAgakaraNaMmi / navamIpamuhatihIsuM uSaesaMtovi nillajjo // 83 // navamIpramukha tithiSu - pauSadhiko hi pAraNake sAdhubhyo dacaiva bhuMkte ityAdirUpeNa navamyAdiSu tithiSvarthAdatithisaMvibhAmamupadizannaSi nirlaja-lajArahito'tithInAM sAdhUnAM saMvibhAge'tiprasaGgaM na jAnAti, yadi zikSAtratarUpo'pi pauSadho'STamvAditithiSveva | yuktastarhyatithisaMvibhAgo'pi tathaiva yukto bhavet, tathA ca navamyAdiSu tatpratiSeghaprasaGgaH, na cArthAdatithisaMvibhAgo navamyAdiSveva saMbhavatIti zaGkanIyam, aSTamyAdiSvapi jinavallabhenApi bhaNanAt, tathAhi - "jo puNa AhAraposahI desao so puNNe paJcakakhANe tIria khamAsamaNa dugeNa muhaputiM paDilehia khamAsamaNeNa vaMdittA bhaNai icchAkAreNa saMdisaha bhattapANaM pArAveha, porasi purimaDDa cauvihAra ekkAsaNaM niviaM AyaMbilaM vA kathaM, jA kAvi velA tAe pArAvemi, taoM sakkatyaraNa cehae baMdia sajjhAyaM solasa vIsaM | vA siloge kAuM jahAsaMbhavamatihisaMvibhAgaM dAu~ suhahatthapAe paDilehia namokAra hamaratadRTThoM bhuMje" iti pauSadhavidhiprakaraNe, | manu * so'tithisaMvibhAgo dvAdazavataM na bhaNyate, kiMtu yadAgamaH- "sAhUNa kappaNiaM jaM navi diSNaM kahaMci kiMpi tahiM / dhIrA ja | huttakArI susAvagA tantra muMjaMti ||1|| "tti zrIupa0, iti cezciraM jIva, 'tuSyatu durjana' iti nyAyAdyathA dvAdazatrata svarUpAbhAve'pi nirjarAhetutvena sAdhudAnamabhyupagamyate tathaikAdazavratasvarUpAbhAve'pi nirjarAhetutvena pratidinaM pauSagho'pyabhyupagantavyoM, nyAyasya samAnatvAditi gAthArthaH // 83 // atha pauSadhoM hi pratikramaNavabhiyatakAlAnuSThAnaM bhaviSyatItiparAzaGkAmavAkaroti For Personal and Private Use Only apUrvapauSadhaH / / 378 / / .
Page #413
--------------------------------------------------------------------------
________________ pauSadhaH zrIpravacanaparIkSA 4vizrAme // 379 // paDikamaNaM pacchittaM rayaNIdiNapamuhapAvasaMbaMdhI / tadditI saMvararUve kaha posahe jutto? 84|| pratikramaNa-rAtrikadevasikapAkSikacAturmAsikasAMvatsarikalakSaNa paJcavidhamapi rajanIdinapramukhapApasaMbandhiprAyazcittaM tadRSTAntaH saMvararUpe pauSadhe kathaM yukto, ma kathamapItyarthaH, prAyazcittaM ca yathoktameva bhavati, mAdhikamiti gAthArthaH // 48 // atha prAvadhi nAdhikaM bhavatIti darzayati asiisaya uvavAsA pacchitaM AgamuttamukkosaM / na tahA sesatavesuM saMvararUvesu niamovi // 85 // azItizatam-azItyAdhikaM zatamazItizatamupavAsAH utkRSTaM prAyazcittamAgamoktaM, na tathA saMvararUpeSu zeSatapassu-guNaratmasaMvatsarAdiSu niyamo'pi, etAvadeva tapaH kartavyaM nAdhikamitiniyamaH,na kvApi kenApyukta iti gAthArthaH // 86 // atha gAthAcatuprayena vRddhAbhiprAyamAhaahavA sikkhacau paDiniayadizami aMtima jualN| ia harimahappamuhANa vayaM siddhaMtasupasiddhaM // 86 // tattha paDiniasaho vivakkhiasthANa pAyago hoi / sAvi vivakkhA duvihA miamAmiamehiM gAyA // 47 // NiameNavamipamuhA aNiameNeharAsu a tihIsu / teNaM na paDidivasAcaraNIA miamapaDiseho // 6 // __ abhaveti vRddhavAdAbhiprAye, zikSAcatuSka-zikSAbatacatuSTaye pratiniyatadine'timaM yugalaM-pauSadhAtithisaMvibhAgalakSaNamiti-amunA prakAreNa haribhadrapramukhANAM vacaH siddhAntasuprasiddha-siddhAnte zrIAvazyakavRtyAdilakSaNe'tiprasiddhamiti gAthArthaH // 46 // tatra 'pauSadhopatrAsAtithisaMvibhAgau nu pratiniyatadivasAnuSTheyAvi'tyatra pratiniyatazabdo vivakSitArthAnAM vAcako bhavati, sA'pi vivakSA | // 379 // THI Jan Education Interno For Personal and Private Use Only
Page #414
--------------------------------------------------------------------------
________________ aparvapauSadhaH zrIprava. canaparIkSA 4vizrAme // 38 // dvividhA, kAbhyAM ?-niyamAniyamAbhyAM jJAtavyA, ekA niyamena vivakSA'parA'niyamena vivakSA ceti gAthArthaH / / 87 / / aSTamIpramu- khAsu tithiSu niyamena-akaraNe prAyazcittasaMbhavAnizcayena pauSadhaH kAryaH,itarAsuca-pratipadAdiSu cAniyamena-anizcayeneti,tena kAraNena na pratidivasAcaraNIyAviti niyamapratiSedho bodhya iti gAthArthaH // 88 // atha dRSTAntavAkyamAhajaha sAhUNaM dAuM bhuMjiz2a susAvao na iarANaM / ahava divarSabhayArI naya rattimabhiggaho amhaM / / 89 // suzrAvakaH sAdhubhyo dacaiva bhuJjIta, netarebhyaH zrAvakAdibhyaH, atra zrAvakebhyo davaiva bhuJjItetiniyamaniSedho, na punastaddAna| niSedhaH, tathA dRSTAntAntaramAha-'ahava'tti athavA divase brahmacArI na ca rAtrimiti,rAtrimaGgIkRtya divA brahmacArI na rAtrAvityartha | | ityabhigraho'smAkamiti trutrANasya zrAvakasya na rAtrI brahmacAritvaniSedhaH saMpannaH, kiMtu niyamAbhAvaH, anyathA'vazyamabrahmasevanaM prasajyeta, tacca pravacane'tyantaM nindyamityevaM dRSTAntadvayenASTamyAdiSu niyamenAnyAsu cAniyameneti pauSadho'bhyupagantavyaH. ata eva subAhuprabhRtInAM trayaH pauSadhA vipAkazrutAGge bhaNitA labhyante, tathAhi-"tae NaM se subAhukumAre aNNayA cAuddasamuddiTThapuNimAsiNIsu jeNeva posahasAlA teNeva uvA02 posahasAlaM pamaJjati uccArapAsavaNabhRmi paDi02 danbhasaMthArayaM saMthAreti dabbhasaMthArayaM | durUhatira amabhattaM pageNhatira posahasAlAe posahie aTThabhatti posahaM paDijAgaramANe viharati"tti zrIvipAkazrutAGge,tathA| navapadaprakaraNe'nyatithisaMvibhAgAniyama uktaH,tathAhi-"ayaM ca yadyapi zrAvakeNa sadA kartavya eva, yaduktaM-"paidiNa bhattapANeNa, osaheNa taheva ya / aNugaheha me bhayava!,sAvae u nimNte||1||" gRhaM praviSTe ca sAdhAvayaM vidhiryathA "gihimAgayassa sAhussa,AsaNaM |niamao ya dAyatvaM / vaMdia sayaM viarai ahavA aNaM davAvei // 2 // " ityAdi, tathApi pauSadhopavAsapAraNake'vazyaM sAdhusaMbhave'muM / // 380 // For Personal and Private Use Only
Page #415
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 4 vizrAme // 381 // kRtyA bhoktavyam, anyathA viniyama iti navapadavRttau iti gAthArthaH // 85 // atha dUSaNAntaramAha kiMca muNisaMvibhAgo navamIpaDavAsu caiva na'NNAsu / caupavI tavaposahagahiA kaha pakkhiaMte so ? // 90 // kiceti dUSaNAbhyuccaye, kharataramate'tithisaMvibhAgo navamIpratipadoreva tithyoH saMpadyate, nAnyAsu tithiSu yataJcatuSpa tapaH pau | vadhagRhItA-caturthAditapaHsamanvitA pauSadhaniyatA, tathA ca kathaM pAkSikAnte- pAkSikapAraNa ke pUrNimAmAvAsyayoH 'so'ti atithi| saMvibhAga ityakSarArthaH, bhAvArthastvayaM - pauSaghopavAsAtithisaMvibhAgau tu pratiniyatadivasAnuSTheSAvityAgamabalena catuSpameva pauSadhoM | jinAjJA, nAnyAstriti kharatarAkUtaM, tatredaM praSTavyaM bhoH kharatara ! pratiniyatadivasazabdena catuSpayaivocyate uta yathAsaMbhavadivaso vA ?, Adye'tithisaMvibhAgo'STamyAdiSu tithiSveva karttavyaH syAt, navamyAdau tu catuSpavatvAbhAvAd, dvitIye pauSadhikAnAM bhojanAnaGgIkAreNa | catuSpa caturthAditapaHsamanvitaH pauSadhaH, atithisaMvibhAgastu tatpAraNaka eveti niyame siddhe pratipannavamIbhyAmatiriktAsu tithiSvati | thisaMvibhAgo na jinAjJeti saMpanne kathaM pUrNimAyAmamAvAsyAyAM vA'tithisaMvibhAgaH kAryate ?, pauSadhamadhikRtya yathA pratipadvitIyAdyA| stithayastathA'tithisaMvibhAgamadhikRtya pUrNimAmAvAsye api, tasmAdyathA zrI AvazyakacUryAdau pauSadhikAnAM pAraNake niyamenAtithisaM| vibhAgo'nyatra tvaniyamena tathA pauSadho'pyaSTamyAdiSu niyamena zeSa tithiSvaniyameneti gAdhArthaH ||10|| atha punarapi nyUnamutsUtra sAha .... bhopaDiseho posahiANaM tamRNamussuttaM / bhuttijuaposahANaM jiNabhaNiANaM tu paDiseho // 11 // yatpauSadhikAnAM bhojanapratiSedhastadnamutsUtraM bhavati, athonatvaM vyaktIkaroti- 'bhutti'tti yato bhuktiyuktAnAM - bhojanasaMyuktAnAM | pauSadhAnAM jinabhASitAnAM turapyarthe jinoktAnAmapi niSedhaH, sa nyUnamutsUtramiti gAthArthaH // 91 // pauSadhikAnAM bhojane yuktimAha For Personal and Private Use Only pauSadhabhojanaM // 38 // .
Page #416
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( zrIpravapanaparIkSA 4vizrAme // 382 // cAuddasahaicAi Agamutta a puNNimAidiNe / kevalaposahavayaNaM tavaniamo caudasIi diNe // 12 // 'cAuddasaTTamuddiTTapuNNimAsiNIsu paDipuNNaM posahaM sammaM aNupAlemANA viharaMtIti pravacanokte pUrNimAdine upalakSaNAdamAvAsyAyAM kevalapauSadhavacanaM bhaNitaM, caturdazIdine ca taponiyamazcaturthalakSaNaM tapobhaNitam , arthAtpUrNimAyAmamAvAsyAM ca bhojanameva saMpannam, anyathA pAkSike caturmAsakavat SaSThatapa evoktamabhaviSyat ,tacca noktam ,ataH pauSadhikAnAM bhojanaM siddhamapi pratiSedhayato jinadattasya nyUnamutsUtramiti gAthArthaH // 92 // atha granthasammatimAhasAvayapaDikamaNAIvuNNippamuhesu bhoaNaM bhnni| pausahiANaM posahavihipagaraNamAisuvi dih||9|| zrAvakapratikramaNAdicUrNipramukheSu pauSadhikAnAM bhojanaM bhaNitaM, tathA poSadhavidhiprakaraNAdiSu ca dRSTaM, pUrvArddha bhaNitamitizabdena caritArthatve'pi yadana pRthaka dRSTamiti bhaNitaM tatpauSadhavidhiprakaraNe vidhiprapAyAM ca ghuNAkSaranyAyena yathArtha patitamityanAdarasUcanArtha bodhyaM, yathA bhaNitaM tathA cAha "tattha jai desao posahio so bhattapANassa gurusamakkhaM pArAvittA AvassiaM karettA iriAsamio gaMtuM ghare IriAvahi paDikkamai AgamaNamAloaNaM karei, ciivaMdaNaM, tao saMDAse ya pamajjetA pAuMchaNage nisIai, bhAyaNaM pamajjai, jahocie bhoaNe parivesie paMcamaMgalamuccarei, tao vayaNaM pamajittA asurasuraM acavacavaM aduyamavilaMbiaM apparisADi maNavayaNakAyagutto bhuMjai sAhuca uvautto. jAyAe mAyAe vA bhocA phAsuajaleNa muhasuddhiM kAuM navakArasaraNeNa uhANaM, deve vaMdei, baMdaNaM dAuM saMvaraNaM kAuM puNo'vi posahasAlAe gaMtUNa sajjhAyaMto ciTThaI"nizrAddhapratikramaNasUtracUrNI, tathA "cAuddasaTTamudipuNNamAsiNIe paImAsassa aTThami pakkhassa uddivA-amAvasA puNNimA iti candramAH pUrNamA bANitaM tathA cAha paDikamai AgamaNamAlADa, tao vayaNaM pAjaleNa muhamuddhi kA admAHANIBAPPARAMHINAHATHHAPalmalamalini // 382 // GM Jan Education Internation For Personal and Private Use Only
Page #417
--------------------------------------------------------------------------
________________ Humam / pauSadha bhojana zrIpravacanaparIkSA 4vizrAme // 383 // a A | sasya tasyeyaM pUrNimA, paDipuNNaM posahati AhAraposahAdi, posahio pAraNe avassaM sAhUNa bhikkhaM dAUNa pArati, tenocyate samaNe niggaMthe phAsuesaNijaM asaNaM4 paDilAmemANe viharatI"ti zrIsUtrakRdaGgacUNoM, atrAhArapauSadhikasya pAraNaM bhaNitaM, tacca | pUrNimA'mAvAsyodina saMbhavati, yato'traiva patidazakopari-"ayamAuso niggaMthe pAvayaNe adve sese aNaTe jamhA evaM pratipadyate tamhA | ussihaphalihA jAva pavesA, jamhA evaM tamhA cAuddasaTTamIsu0 tamhA pAraNae samaNe niggaMthe, teNaM eAraveNa vihAreNaM viharamANe bahUNi vAsANi prApnuvaMtIti caturdazyaSTamyostapa uktaM, pAraNakaM taduttaradivasa eva syAt , ma ca dinaH pauSadhasaMyuktaH pUrNimA'mAvAsyA vA syAditi svayameva paryAlocyaM / tathA "je bhikkhU asaNAdI dijA gihI ahaba aNNatitthINaM / so ANAaNavatthaM micchattavirAhaNaM pAve ||1|| juttamadANamasIle kaDasAmaio uhoi samaNa ivA tassamajuttamadANa coaga! suNa kAraNaM tattha // 2 // kAmI sagharaMgaNao thUlapaiNNA si hoi daTTavA / cheaNabheaNakaraNe uddiTTakaDaMpi so bhuMje // 3 // iti zrInizIthabhASye, jaMca uddiSTekarDa kaDasAmaiovi bhuMjai, 'evaM so sabavirao bhavati, eteNaM kAraNeNa tassa na kappai dAuMti zrInizIthabhASyacUrNI udde0 |15, tathA 'taM sattio karijA tavo u jo vaNNio smnndhmme| desAvagAsieNaM juttosAmAieNaM vaa||1||iyN gAthA zrIAvazyakacUrNI paupadhAdhikAre'stIti bodhyam , atha yathA dRSTaM tathA cAha-jo puNa AhAraposahI desaoso puNNe paccakkhANe tIrie a khamAsamaNadugeNa muhaputtiM paDilehia khamAsamaNeNa baMdia bhaNai-icchAkAreNa saMdisaha bhattaM pArAveha porasi purimaDdaM caubihAra | ekkAsaNaM nibIamAyabilaM vAcyaM, jA kAvi velA tAe pArAvemi, tao sakkathaeNavi ceie vaMdia sajjhAyaM solasa vIsaM vA siloge kAUjahAsaMbhavamatithisaMvibhAga dAuM muhahatthapAe paDilehia namukArapravamarattadaTTho jhuMjai,bhaNi ca-"rAgaddosavirahiA vaNalevAi indaimIMILANIKHE PalMINATIONINGHalist NISHARIRANIRAHIMAITHILITIEmilPAKHIHI NAUTHORI // 383 // Iain Education Interbo For Personal and Private Use Only
Page #418
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravavanaparIkSA 4 vizrAme // 384 // Jain Educational TE ubamAe jhuNjNti| kaTThitu namukAraM vihIeN guruNA aNuNNAyAH // 1 // " ityAdi jinavallabha kRtapauSadhavidhiprakaraNe, atropadhAna| vAhipaudhavidhirayaM na putaH pautratatratAmapIti kathidvAcAlo brUte, tanmukhatraNapAcanahetave tadyogyavidhiprapaiva yathA - "tao jai pAraNaisao to paJcakakhANe puNNe khamAsa maNadugeNa puvaM muhapoti paDilehia vaMdia bhaNai-bhagavan ! bhAtapANI pArAveha, uvahANavAhI bhai-namukkArasahiaM caubihAra, iaro bhaNai-porasiM purima vA timihAhAraM ekAsaNaM nivIaM aMvilaM vA jA kAvi velA tIe | bhattapANaM pArAvemi"tti ityAdikharatarapeyapAnIyayutAyAM vidhiprapAyAmiti, atropadhAnavAhI pauSadhiko bhinna evoktaH, atastatpauSadha| vidhiprakaraNe yadbhojanaM tatsAmAnyenaiva bodhyamitigAthArthaH // 93 // atha punarapi tathAha sAvayapaDimA dhammo bucchiSNo dUsamANubhAvAo / ia dujjaNadubvayaNaM anaMtabhavakAraNaM NeaM / / 94 / / duSpamAnubhAvataH paJca makAlamAhAtmyAt zrAvakapratimAdhama "daMsaNavayasAmAi apo sahapaDimA avaMbhasaccitte / AraMbhapesauddiTThavaja | samaNabhUNa A|| 1 || "tti gAthoktaikAdazapratimAlakSaNo ca cchinna iti durjanadurvacanamanantabhavakAraNam-anantabhava bhramaNaheturitigAthArthaH // 94 // athahetumAha jaNaM dUsamasamae sAvayapaDimANa pAlago joggo / ussaggeNa carite paMcAsayacittivayati // 256 // yadyasmAt NamityalaGkAre duSpamAsamaye utsargeNa-mukhyavacyA zrAvakapratimApAlaka cAritre yogyaH paJcAzakopAye, zrIharibhadrasUrikRtapaJcAzakavRttau bhaNitaH, tathAhi - "jutto puNa esa kamo oddeNaM saMpaI viseseNa / jamhA asuho kAlo duraNucaro saMjamo ettha // 1 // asyA vRttiH- 'juttoM' gAhA, yadyapi kramAntareNApi pravrajyA syAt tathApi yuktaH saMgataH punaritivizeSaNArthaH eSaH - anantaH For Personal and Private Use Only pratimAnu cchedaH IR .
Page #419
--------------------------------------------------------------------------
________________ MAIL cchedaH zrIprava roktaH pratimAnuSThAnAdikramaH pratrajyApratipatto paripATiH, kathamityAha "opana' sAmAnyena, na tu sarvathaiva, tadvinApi bahUnAM | pratimAnu canaparIkSA pravajyAzravaNAta, kAlApekSayA vizeSamAha-sAmprataM-vartamAnakAle vizeSeNa-vizeSato yukta eva kramaH,kuta etadevamityAha-yataH kA- III 4vizrAme | raNAdazubhaH-azubhAnubhAvaH kAlo duSpamAlakSaNo vartate,tatazca duranucaro-duHkhAsevyaHsaMyamaH-saMyatatvamatra-azubhakAle'taH pravajitu- II 1 // 385|| kAmena pratimAbhyAso vidheya itibhAva iti gaathaarthH|| tantrAntaraprasiddhyA pratimApUrvakatvaM pravrajyAyAH samarthayannAha-taMtaMtaresuvi imo Asamabheo pasiddhaoceva / tAiha jaiavaM khalu bhavAviraha icchmaannehi||shaati, asyA vRttiH-tantrAntareSvapi-darzanAntareSvapi, AstAM | |jainapravacane anantaroktaH Azramabhedo-bhUmikAvizeSo 'brahmacArI gRhasthazca,vAnaprastho yatistathetyAdinoktasvarUpaH iutti pAThAntaraM tatra ita:--azubhakAladuranucarasaMyamalakSaNAddhetudvayAd athavA ito-jainapravacanAtantrAntaredhiti,prasiddhakazcaiva-siddha eva,na tu sAdhyo, yasmAdevaM tat-tasmAdityuktanyAyeneha pratimApUrva vA pravrajyAyAM yatitavyaM yatno vidheyaH,bhavaviraha-saMsAraviyogamicchadbhiH-vAJchadbhinikhilazAstrapravarapAragatAgamAvalambibhiriti gaathaarthH||95|| atra duSpamAkAle vizeSataH pratimApUrvakameva cAritrapratipaciruktA, tena yaH kazcit "sAhUNaM goarao vucchinno duusmaannubhaavaao| ajANaM paNavIsaM sAvayadhammo avucchinno||1||"tti gAthAyAM zrA vadharmazcAtra pratimArUpo breya iti kAlpanikamarthamudbhAvya mugdhAna vyudAhayati so'pi pratikSipto bodhyaH,evaMvidhasyArthasya kApyAAV/ game'nupalambhAditigAthArthaH / / 15 / / atha punarapi nyUnamutsUtramAha samaNANaM samaNIhiMgAmANuggAmaviharaNa na suh| isa upaesI payavaNamerAo dUrao Nee / 9 / / zramaNImaH sAdhvIbhiH saha zramaNAnAM-nirgranthAnAM grAmAnugrAmaviharaNaM grAmAnugrAmavihArakaraNaM na zubhamityamunA prakAreNopadezavacanaM // 385 / / / Jan Education Interno For Personal and Private Use Only Mivw.jainelibrary.org
Page #420
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 4 vizrAme ||386|| Jain Educationa in pravacanamaryAdAto dUrato dUre jJeyamitigAthArthaH // 96 // atha sAdhvIbhiH saha sAdhuvihAre sammatipradarzanAya gAthAmAhaThANAyAraSpamuhe nisIha bhAsAicheaMgathe vA / sAhUNa sAhuNIhiM samaM vihAro jiNANAe // 97 // sthAnAcArapramukhe sthAnAGgAcArAGgapramukhe nizIthabhAgyAdicchedagranthe vA sAdhUnAM sAdhvIbhiH samaM vihAro jinenAnujJAtaH, yathA'nujJAtastathA cAha- "paMcahiM ThANehiM samaNe niggaMthe niggaMthiM geNhamANe vA avalaMbamANe vA NAikamati, taMjahA - niggaMthiM ca NaM aSNayare pasujAie pakhijAie vA odhAejA tattha niggaMdhe niggaMthiM giNhamANe vA avalaMbamANe vA NAikamati 1, niggaMthe niggaMthiM duggaMsi vA visamaMsi vA pakkhalamANi vA pavaDamANi vA geNhamANe vA avalaMbamANe vA NAikamati 2, niggaMthe niggaMthi setaMsi vA paMkaMsi vA paNagaMsi vA udagaMsi vA ukkasamANIM vA ujjhamANIM vA geNDa0 ava0NAti0 3, niggaMthe niggaMdhi AruhamANe vA orumamANe vA NAikamati 4, khitaitaM dittaittaM jakkhAviTThe jAva bhattapANapaDiatikhitaM niggaMthe niggaMthiM geNhamANe vA | avalaMbamANe vA NAtikamati 5, zrIsthAnAGge (437) etadvRttiryathA - 'paMcahi ' mityAdi sugamaM, navaraM 'giNhamANe 'ti bAhrAdAvaGge gRhaNana avalambAnaH patantIM bAhrAdau gRhItvA dhArayan, athavA 'sarvagiaM tu gahaNaM kareNa avalaMbaNaM tu desaMmi tti, nAtikrAmati svAcAramAjJAM vA gItArthasthaviro nirgranthabhAvena yathA kathaMcit pazujAtIyo - haptagavAdiH pakSijAtIyo gradhadiH 'ohAeja' ti upahanyAt tatreti upahanane gRhNAti, nAtikrAmati, kAraNikatvAt, niSkAraNatve tu doSAH, yadAha-micchataM uDDAho virAhaNA phaasbhaavsNbNdho| paDigamaNAI dosA bhuttAbhutte a NAyavA / / 51 // ityekaM 1, tathA duHkhena gamyate iti durgaH, sa ca tridhA-vRkSadurgaH zvApadaduggoM mlecchAdimanuSyadurgaH, tatra durge, uktaM ca- "tividaM ca hoi duggaM rukakhe 1 mAtraya2 maNussa3 duggaM ca "tti, tathA viSame For Personal and Private Use Only sAdhusA dhvIvihAra: // 386 //
Page #421
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 4 vizrAme ||387|| vA - garbhapASANAdyAkule parvate vA praskhalite vA gatyA prapatantIM vA bhuvi, athavA "bhUmIe asaMpattaM pattaM vA hatthajANugAdIhiM / pakUkhalaNaM NAya paDaNaM bhUmIha gattehiM / / 1 / / " ti gRhNAtikrAmati dvitIyaM 2, tathA paGkaH panako vA sajalo yatra nimajjyate sa sekastatra vA, paGkaH panako vA-AgantukapratanudravarUpaH kaIma eva olyAM vA apakasantIM panapanakayoH parihasantIM apodyamAnAM vA -seke udake vA nIyamAnAM gRhNannAtikrAmati, gAthA neha - "paMko khalu cikakhallo AgaMtuM pataNuo davo paNao / sucia sajalo | seo sIija jattha duvihevi // 1||"tti, paMkapaNaesa niyamA okasaNaM vujjhaNaM siA see / nimiaMmi nimaJjaNayA sajale see siA | dotri || 1 || ti tRtIyaM 3 tathA nAvaM 'AruhamANe' ni Arohayan 'oru hamANe 'ti avarohayannuttArayannityathoM, nAtikrAmatIti catu| 4, tathA kSiptaM naSTaM rAgabhayApamAnaizcittaM yasyAH sA kSiptacitA tAM vA uktaM ca- "rAgeNa vA bhaeNa va ahavA avamANiA mahaM | teNa / etehiM khittacitta "tti, tathA da-sanmAnAhavaJcitaM yasyAH sA iptacittA tAM vA uktaM ca-iti esa asammANA khitto sammANao bhave ditto / aggIva iMdhaNe dippar3a cittaM imehiM tu || 1|| lAbhamaeNavi matto ahavA jeUNa dujayaM sattuM"ti, yakSeNa| deveNAviSTA adhiSTitA yakSAviSTA nAM vA, atroktaM- " puDhabhavaverieNaM ahavA rAgeNa rAgiA saMtI / etehiM jakhaiTTha"tti, unmAdam| unmattatAM prAptA unmAdaprAptA tAM cA, atrApyukta - "ummAo khalu duviho jakakhAese a mohaNijje a / jakrakhAeso buto moheNa | imaM tu vRcchAmi // 1 // rUvaMgaM daTTaNaM ummAo ahava pittamucchAi "tti, upasargam upadravaM prAptA upasargaprAptA tAM vA, ihApyuktaM- "tivihe a | uvasagge dive mANussae tirikakhe a| dive a puvabhaNie mANusse Abhioge || 1 || vijAe maMteNa ya cuNNeNa va joiA aNappana| sa"tti, mahAdhikaraNena sAdhikaraNA-yuddhArthamupasthitA tAM vA, maha prAyazcittena saprAyazcittA tAMbA, bhAvanA ceha-ahigaraNami kami Jain Educationa International For Personal and Private Use Only sAdhusAsafahAra: ||387||
Page #422
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIprava canaparIkSA 4 vizrAme ||388|| u khAme muvaDiAya pacchittaM / tappaDhamayAbharaNaM hoi kilaMtA va vahamANA // 1 // " tathA bhaktapAne AbhavaM pratyAkhyAte yayA sA bhaktapAnapratyAkhyAtA pratyAkhyAtabhaktapAnA vA tAM, iha gAthA - ahaM vA heuM vA samaNINaM virahie kahiMtassa / mucchAe vaDiAe kappai gahaNaM pariNNA| e ||1||tti 5 tathA arthaH kAryamutpravAjanataH svakIyapariNeMtrAderjAtaM yayA sA'rthajAtA paticaurAdinA saMyamAccAlyamAnetyarthaH tAM vA, iha gAthA - aTThotti jIeN karja saMjAyaM esa aTThajAyA u| taM puNa saMjamabhAvAcAlijjataM samavalaMbaM || 1 || ti paJcamamiti zrIsthAnAGgayRtau, tathA AcArAGge yathA-se bhikkhu vA bhikkhuNI vA AyariauvajjhAehiM saddhiM gAmANugAmaM0 AyariauvajjhAyassa hattheNa hatthe jAvaaNAsAyamANA tato saMjayAmeva AyariauvajjhAya saddhiM jAva dUtijjeJja vA" ityAdi zrIAcArAGgasUtre dvitIyazrutaskandhe IryAdhyayane tRtIyodezake, etaddRzyekadezo yathA sAmpratamAcAryAdinA saha gacchataH sAdhorvidhimAha 'se' ityAdi, samikSurAcAryA| dibhiH saha gacchaMstAvanmAtrAyAM bhUmau sthito gacchet hastAdisaMsparzo na bhavatIti AcA0 vRttau, atra yadyapi bhikSuNIzabdaH | sUtrokto'pi na vyAkhyAtastathA'pyAdau vyAkhyAto'trApi bodhyaH, pratisUtraM vyAkhyAne vaiyarthyApatteH, atha vyaktyA vihAravidhistu | nizIthAdibhyo yathA'vagamyaH syAttathA cAha-je bhikkhU sagaNicciAe vA paragaNacciAe vA niggaMthIe saddhiM gAmANugAme dUijamANe purao gacchamANe piTThao rIyamANe ohaya maNasaM kappe ciMtAsogasAgaraM saMpaviTTe karayalapalhatthamuhe adRjjhANovagae vihAraM karei | jAva karitaM vA sAijati" iti zrInizIthamUtre udde0 8, etadbhASyaM yathA - NiggaMdhINaM gaNadharaparUvaNA khittamaggaNA vasadhI / sejAyaravIAre gacchassa ya ANaNA dArA || 1 || piadhamme dadhamme saMvigge vajato a teaMsI / saMgahuvaggahakusalo sucatthavid gaNAdhipatI ||2|| ArohaNapariNAho citamaso iMdiAipaDipuNNo / aha oo teo teNa hoti aNotappatA dehe ||3|| khittassa tu For Personal and Private Use Only sAdhusA dhvIvihAraH ||388|| .
Page #423
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAdhvImiH saha vihAraH zrInavacanaparIkSA 4vizrAme // 389 // paDilehA kAyadA hoti aannupubiie| kiM vaJcati a gaNadharI? jo vahatI sotaNaM crti||4|| saMjatigamaNe gurugA ANAdI sauNi- pesipellnnyaa| tuccheNavi lobhaNayAAsiAvaNAdI bhave dosA||5|| tuccheNavi lohinjai bharuacchAharaNi niaDisaDDheNaM / gaMtanimaMtaNavahaNe cetitarUDhANa akhivaNA // 6 / / emAdikAraNehiM Na kappaI saMjaINa paDilehA / gaMtavaM gaNahareNaM vihiNA jo vaNNito puci ||7|| guttA gusaduvArA kulaputte sttmNtgNbhiire| mItaparIsahadavite ajAsiJjAtaro bhaNito // 8 // ghaDakuDDA sakavADA sAgArikha | bhagiNimAtaperaMtA / nippaJcavAyajoggA vicchinnpurohddaavsdhii||9||nnaasnnnaatiduure vihiNA pariNatavatANa pddivese| majjhatyavikArAgaM akuUhalabhAviANaM c||10|| bhoI mayaharamAI bahusayaNo vittako kulINo ya / pariNavayA amIrU aNabhiggahio akohllo||11|| vIAre caugurugA aMto'via tttivnyjianev| tatiebi jattha purisA uciMti vesitthiAo a||12|| jatto dussIlA khalu vesithinnpuNshddhtericchaa| sA tu disA paDikaTThA paDhamA vitiA cautthIA||13|| cArabhaDavoDamiMdA sAlagataruNAya je a dussiilaa| u mAmitthIvesia apumesu a paMti tu tdttttii||14|| hehauvAsaNaheuM NegAgamaNaMmi ghnnuddaaho| vANaramakaDahaMsA chagalagasuNagAti tericch||15|| jai aMto vAghAto bahiM tAsiMtatiayA annunnnnaayaa| sesA NANuNNAyA ajANa viaarbhuumiio||16|| paDilehiaMca khitvaM saMjaibaggasa ANaNA hoi / NikAraNa maggaMto kAraNa purato va smgNvaa||17|| NippaJcavAyasaMbaMdhibhAvite gnndhrppvitittio| asati / / bhae puNa sattheNa saddhiM kayakaraNasahito yaa||18|| ubhayadyAiniviTThamA pelle samaNi teNa purato tA / taM tu Na juJjati aviNayaviruddhabhamayaM pjynnaae||19|| iti zrInizIthabhASye'STamoddezake,etaccUrNiyathA-'je bhikkha sagaNecciAe vetyAdi,iANi khettasaMkramaNeti / | dAraM, 'niggaMdhINa' dAragAhA, eriso saMjatIgaNaharo bhavati, 'piadhammeM NAmege No dadadhamme evaM caubhaMgo,tatiabhaMgillo gaNadharo, PREHELimitram RamritsNIRAMPATHI // 389 // For Pe a nd Private Use Only I mr.jainelibrary.org.
Page #424
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIprava vanaparIkSA 4 vizrAme // 390 // Jain Educationa saMviggo dave bhAve a, dave migo, bhAve sAhU saMsArabhaudviggo, mA kaovi pamAeNa chalijihAmiti satatovautto acchati, va| pAvaM tassa bhIrU 'uate assi'tti 'Aroha' gAhA usseho Aroho bhaNNati, vitthAro pariNAho bhaNNati, ee jassa do'vi tullA | uvaci amaMso-calI asarIro, iMdiapaDipuNNo No vigaliMdio, na cakkhuvigalAdItyarthaH, 'aho' ti esa oo bhaNNati, teo jo sarIre aNotappatA 'trapauSi lajjAyAm' alajanIya ityarthaH, vatthAIehiM jo saMgahakArI, o sahabhesa jehiM uvaggahaparo, kriyAparo kusalo, | suttatthe jANato vidU bhaNNati, eriso gaNAdhipatI bhaNNati, gaNadharaprarUpaNeti dAraM gayaM / iANi khetapehaNetidAraM 'khittassa u' gAhA, khetta paDilahaNakamo jo so ceva ANupuvI saMjatINa khetaM saMjatehiM paDilehiavaM, No saMjatIhiM, tatthavi gaNadhareNa, coaga | Aha- kiM vacyati gaNadharo ?, ucyate, jo vahati so taNaM carati, evaM jo gaNabhogaM bhuMjati, tato Ayariassa cauguruM ANAiA ya dosA, jahA saguNI vIrallasauNassa gammA bhavati evaM tAovi duTThagammAu bhavaMti, sabassa amilasaNijA bhavaMti, maMsapesiaba visayatthIhiM pelliaMti, tucchaM svalpaM teNavi lobhiaMti AsiAvaNaM - haraNaM evamAdidosA bhavaMti 'tuccheNavi' gAhA, bharuacche rUpavatIo saMjatIo da AgaMtugavaNiyao niaDiasadatrANaM paDivaNNo, visaMmiyA, gamaNakAle pavatiNi viSNaveti, vahaNaThANe maMgalaThANaM, tAhaM nivattemi, saMjaIo paTTaveha, paTTaviA, vahaNe cer3avaMdaNaDA ArUDhA, paryaTTiaM vahaNaM akhivaNaMti, evaM haraNadosA bhavaMti, 'evamAdi' gAhA, puvaMti ohanijjuttIe dAraM, iyANi vasahisijAyareti do dArA 'guttA guttaduvArA ' gAhA, vatIparikhittA guttA, jassa kavADaM asthi sA guttaduvArA, 'ghaNakuDDA' gAhA, pakiTTigAdi ghaNakuDDA, saha kavADeNa sakavADA, seJjA| paramAubhagiNINaM je dhareti saMjativasahIe peraMteNa DiA duDateNagAdi paJcavAyA Natthi, mahanta purohaDA ya 'NAsanna' gAhA, vihavA - DAraM For Personal and Private Use Only sAdhvIbhiH saha bihAraH ||390 //
Page #425
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAdhvImiH saha vihAraH zrIpravacanaparIkSA 4vizrAme // 391 // praNahaMtA-pariyavayA majjhatthattA Na kaMdappasIlA gIAdivikArarahiAo saMjaINaM bhoaNAdikiriAsu akouA dhammeNa sAhusAhuNIhi bhAviA, erisA paDivesavAsiNIo, vasahittigayaM, iANi sijAyaretti dAraM, 'kulaputteti tiNNi dArA paDhiasiddhA, so a imo 'bhoga' gAhA, sattamaMto mahaMtamavi paoaNaM ajjhavasati, uppaNNe puNa paoaNe abhIrU aNamiggahiamicchaco sesaM | kaMThaM, dAraM, iANi viAretti,aNAvAyamasaMlogAdI cauNhaM bhaMgANaM tesiM kayamo pasattho ?,tesiM kiM viArabhUmI aMto pasatthA bAhiM pamatthA ?,bhaNNati-'bIAre' gAhA, ussageNaM saMjaINaM aMto viArabhRmI, jai bAhiM viArabhRmi gacchati to Ayariassa caugurU, aMto tatiabhaMge aNuNNAya, tatthavitthIAvAyaM aMto, visesabhaMgesu cauguruM, tatievi jai purisA AvAyati vesithiAo a tahAvi cauguruM, 'jatto u' gAhA, paradArAmigAmI dussIlA, heTThovAsaNa heuM jattha lohakarA thAyaMti, jattha ya vAnarAi tiriA baddhA ciTuMti, jattha ya ime uventi, 'cArabhaDA gAhA, paMcAlacaDDAi ghoDA sAlAturagapariagA unbhAmagavesitthiga apumesu a| tadaviNo aNNo Agacchati, 'he?'tti asya vyAkhyA-'heTTha u' gAhA, gujjhappadesovAsaNaheuM te jai udiNNamohA saMjatiM gehaMti to uDDAho, 'tericchani asya vyAkhyA-vANarapacchaddhaM, ee kila ithiaM abhilasaMti / 'jai aMto' gAhA,bahiAvi a itthiAbAto taiyabhaMgo to annunnnnaao| dAraM / iANiM gacchassa ANaNaMtidAraM, paDileha' gAhA,jayA khetAto khettaM saMjatIo saMcArajati tadA nibhae nirAbAhe sAhU purao thiA tAo a maggao thiA AgacchaMti, bhayAdikAraNe puNa sAhU purao maggato pakakhApakakhi vA samaMtao vA ThiA gacchaMti, 'nippacca' gAhA, saMjaINaM saMbaMdhiNo je saMjayA tehiM sahito gaNadharo appavitio appatatio vA NippacavAe: Neti, sappaccavAe mantheNa mayi Neti, jo bA saMjao- sahassajohI Imacche vA kayakaraNo HTRIANRAMAILOPED SIDHARMAmmamim SHISHINE For Person Prive Only
Page #426
--------------------------------------------------------------------------
________________ IMINSAR zrIprava- | teNa sahito ti, 'ubhayaTThA'gAhA ege AyariA bhaNaMti-puraovi asaMjatIto gacchaMtu, kiM kAraNamAha-kAiasambaniviTeM saMjaI | sAdhvImiH canaparIkSAmA vaiNo pellehinti, sA vA vaiNaM, tamhA puraogacchaMtu, taM Na jujati, kamhA?,tAsiM aviNao bhavati logaviruddha ca,tamhA ubhayaM / / saha vihAra 4vizrAme jayaNAe karejA,kA jayaNA?, jattha ego kAi saNaM vA bosiriti tattha sabai nisirati tattha sabai ciTThati,tAovi ciTThie da? || // 392|| maggao ceva ciTuMti.tAovi pi osarIracitaM kareMti,evaM dosA Na bhvNti| shriinishiithcuurnnaavssttmoddeshke| atra sAmAnyena sA-| dhvIbhiH saha saadhuvihaarvissiruktH|| atha mArge vastrApagame gamanavidhimAha-duhato vAghAo puNa cautthabhaMgami hoti nnaatho| emevaya parapakkhe puve avaraMmi a pdNmi||1|| duhRto vAghAyaM tA purato samaNA tu maggato smnnii| khuDDehi bhaNAvartI kajje deaMca dAveMti | ||2|| samaNANaM jo u gamo aTTahi suttehiM vaNito eso| so ceva niravaseso vocattho hoi samaNINaM // 3 // iti zrInizItha bhASye u011 / etaccUrNiyathA 'duhato vA' gAhA, pubaddhaM kaMThaM,pakkhe gihatthiaNNatisthiNIte, tesu evaM ceva caubhaMgo, dosA ya | vattavA, egatare ubhayapakakhe vA vitta vatthAbhAve khaMDapattadanbhacIvarahatthapihANAdi jayaNA kAyadA, sAvayabhayAdisu a saMjaIo | majhe choDhuM ThANAdI cedeja, duhatovi acelANaM pathe imo gamaNavihI-'duhato vA'gAhA, aggato sAhU gacchati piTThato samaNIto, nadi saMjatIto kiMci vattavA to khuDDagehi bhaNAveti,jaM kiMci deaM taMpi khuDDagehiM ceva davAtI,sabhae puNa piTTato amgato pAsato. yA saMjayA gacchaMti, na doso, bitiacautthesu bhagesu savapayatteNa saMjaINa vatthA dAyabA,samaNANaM gAhA, cauro saMjatisuttA cauro | gihatthannatithiNo suttA,ee aTTha,saMjatANavi saMjaesu cauro suttA nihatthannatitthiesucauro,eseva vivaccAsodosAya vattavAnizIdhacUrNAvakAdazohezake11.iti mArgagamane stenAdinA vastrApagamane gmnvidhiH| AdizabdAd bRhatkalpAdiyathA 'se gAmasi vA S IMIHIPHARMAHAR Jan Education For Personal and Private Use Only
Page #427
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 4 vizrAme // 393 // jAya rAyahANisi vA saparikakhevaMsi abAhiriaMsi kappar3a niggaMthIrNa hemaMtagimhesu do mAsA batthae "ti zrIbRhat kalpasUtram, etadbhASyaM yathA- eseba kamo niamA nimgaMthINapi hoti NAyaco / jaM itthaM NANattaM tamahaM vocchaM samAseNaM // 1 // niggaMdhINaM gaNahara parUvaNA vittamaggaNA caiva / vasahI vihAra gacchassa ANaNA vArae ceva ||2|| mataTThAe a vihI paDaNIla mikvaNiggame caiva / nigga thANaM mAso kamhA tAsiM duve mAsA 1 || 3 || piadhamme dadhamme saMvigge baja uate aNsii| saMgahuvaggahakusalo susatthaviU gaNAdhipatI ||| 4 || Aro0 ||5|| khittassa0 ||6|| saMjati0 ||7|| tuccheNa0 ||8|| eehi 0 // 9 // jatthAdhivatI sUro samaNANaM so a jANai viNsers| eArisaMmi khitte ajaNaM hor3a paDilehA / / 10 / / guttA gutta0 ||11|| ghaNaku0||12|| nAsana 0 // 13 // bhoha mahattara gAdI bahusamaNI | pillao kulINo A pariNayavao abhIrU aNabhiggahio akutuuhllii|| 14 // kulaputta sattamaMto bhI aparisa bhaddao pariNao a / dhammaTThIo (maddo) ajAsejAyaro bhnnio|| 15 / / aNAvAyamasaMlogA AvAyA ceva hoi sNlogaa| AvAyamasaMlogA AvAyA caiva saMlogA || 16 || vIAre0||17|| jato du0 / / 18 / / cArabha0 / / 19 / / heTThA uvA0 // 20 // jai aM0 // 21|| paDile 0 ||22|| Nippaca 0 ||23|| ubhaya 0 ||24|| | iti zrIbRhatkalpa bhASyam, etaccUrNiryathA- 'eseva' gAhA kaMThA, niggaMthINaM dAragAthAdvayaM, tattha paDhamaM dAraM niggaMthINaM keriso gaNaharo | Thaveavo ?, tassa parUvaNA- 'piadhamme' gAhA, piadhamme nAmege No daDhadhamme caubhaMgo, tatiabhaMge Thavijati, Na ya seso, saMviggoM dabe mio, bhAve jo puvarattAvaranaM0 silogo. vajraM - pAvaM tassa bhIrU oateassitti, 'Aroha' gAthA, Aroho NAma nAtidIho nAtimaMDaloM, parimAho NAma nAtisthUlo nAtitaNuo, ahavA Aroho uccataM pariNAho bAhUNaM vikakhaMbho, samaca uraMmasaMThANamityarthaH, citamAMso nAma | No paMsuliAdINi dIsaMti, aNota patA- deheni otappatA nisteja svAtparibhRtatvaM aNotappatA tejoyuktatvAdaparibhRtatvaM, "dehIti Jain Educationa International For Personal and Private Use Only sAdhvIbhiH saha bihAraH // 293 //
Page #428
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 4vizrAme // 394 // vadatoM vANI, sava dahIti yAcataH / prahAdvagajananI, zrAgvadhyavarayoriva ||shaa" saMgahI vatthAdIhi uvaggaho pANAdIhi, gaNahara-- sAdhvImiH | parUvaNatti gataM,iANi khittamaggaNA,paDilehaNA ityarthaH,'khittassa yagAhA taM puNa khettaM paDilehiavaM, kiM saMjatIo gacchaMti udAhu saha bihAraH saMjayA gacchaMti ?, ucyate, 'saMjatIgamaNe' gAhA kaMThA, jahA sauNIvaMde vIrallago lINo, avaMtAovi keNai puriseNa sabAo'vi abhibhUyaMte, jaM vA ruJcati taM karijati, se jadhA vA-aMbapesiAti vA sUtrApakAH, pelliJjajati vA paDiNIeNaM, avitra mahilAo tucchAo AhArAdilobheNaM 'tujcheNavi' gAhA kaMThA, 'etehiM gAhA kaMThA, Aha-tA ko vaccati ?, ucyate, gaNadharo, jo carati so | taNaM vahati, hathissa cArI hatthI ceva samattho baheuM egasarAe, evaM tassa bharassa gaNadharo ceva samattho, ahanA jayahA hathissa aNNe ceva mahisAdiNo ANeti, evamihAvi gaNaharo dukhaNao hojA to aNNo tagguNa eva paDilehao jAti. taM puNa kerisaM khetaM? 'jatthAdhi' gAthAdvayaM kaMThaM. 'vasahI ti tattha vasahI kerisA, guttA-batiparikhittA kuDuparikhittA vA, guttaduvArA sakavADA, 'ghaNakuDDA' gAhA kaMThA, sijAyaro kulaputto sattamaMto jo Na keNavi khobhiJjati, gaMbhIro acavalo, uccArapAsavaNArayagAe aMto na kiMcivi bhaNaMti 'obhAsaNa'tti eriso ajANa vasahiM obhAsijati, digNAe bhaNNati-jai ciMtesi mae dhUAsuNhAo vA jahA sArakhibAo, jai paDivaJjati to ThaviJjati, jai a ajAo abbhuvagacchaMti aNNaparivADIe, | 'NAsaNNa'gAhA kaMThA, 'bhoi'gAthAdvayaM, sijjAyaro eriso, aNNaparivADIe 'viAre'tti saNNAbhUmI, ussaggeNaM purohaDe vijamANe asatie hiNDaMti 'vIArabahu' gAhA, purohaDe vijamANe ajai ehijatti, aNAvAta'gAhA causuvi 4,aMtocitti vaiNIo abbhatare purohaDe tatiathaMDilaM AvAte asaMloga baJjattA jati paDhame bitie cautthe vA bosarati, jo ema tatiA aNuNNAyA, l||394 // RUAmaAIMUNT in Education tembon For Personal and Private Use Only www. byorg
Page #429
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIprava parIkSA 4 vizrAme ||395|| | esAvi kulayANaM isthiANaM jAvAtA asaMlogA sA tatie puvaddhaM tattha vidhavA, Aha- kiM puNa paDhamaM bIaM cautthaM thaMDilaM aMto paDisiddhaM, ucyate- 'jatto' gAhA, etovi appasAriaMtikAuM paDhamacIANi omANI vacaMti, dussIlA vesinthiNapuMsatti ' cArabhaDa' puchaddhaM ete dussIlA, unbhAmaigamahilANaM vesitthINaM napuMsagANa ya addhAe paDhamacitiesu thaMDilesu eti ghoDA caTTA sovagA pariaDDAgAheti heAhAvitA tesiM heDAuvAsaNaM puvaddhaM tesiM appasAriaMtikAuM paDhame thaMDilesu gacchaMti, tericchaMti vANaraMpacchadraM, etevi uvasagati, evaM aMto gayaM, 'jar3a aMto vAghAo' gAthA kaMThA, khettamaggaNAvasadhIviArANi gayANi / iANi saMjatIgacchassa ANapattidAraM / 'paDilehiaM ca' gAthAtrayaM kaMTha, saMbaMdhetti Amane bhAvite, jatiNIgacchassa ANaNatti gataM, iANi vArae cevattidAraM iti zrIbRhatkalpacUca // atha bRhatkalpavRttirlikhyate sUtraM' se gAmaMsi vA' ityAdisUtraM prAgvad, atha bhASyavistaraH 'eseva0 vyAkhyA eSa eva nirgranthasUtrokta eva yaH 'sikkhAvaya' ityAdikaH kramo niyamo nirgranthInAmapi jJAtavyo bhavati, yatpunaratra vihAradvAre nAnAtvaM tadahaM vakSye samAsena / pratijJAtameva nirvahati- niggaMdhINaM0 bhattaTTA0 vyAkhyA -nirgranthInAM yo gaNadharo - gacchavarttApakastasya prarUpaNA kartavyA, tataH kSetrasya saMyatiprAyogyasya mArgaNA - pratyupekSaNA vaktavyA, tatastAsAM yogyA vasatirvicAramUmizca tato gacchasya- saMyativargasyAnayanA, tato cArako-ghaTavatsvarUpaM tadanantaraM bhaktArthatA - samudezanaM tasya vidhiH-vyavasthA, tataH pratyanIkakRtopadravato nivAraNaM tato bhikSAyAM nirgamaH, tato nirgranthAnAM kasmAdeko mAsastAsAM ca kasmAt dvau mAsau ?, etAni dvArANi vaktavyAnIti dvAragAthAdvayasamudAyArthaH, athAvayavArtha pratidvAramAha- tadyathA 'piadhamme0 ' vyAkhyA-priyaH iSTo dharmaH zrutacArirUpo yasya sa priyadharmA yastu tasminneva dharme dRDho -- dravyakSetrAdyApadadaye'pi nizcalaH sa udadharmA, rAjadantAditvAdRzabdasya For Personal and Private Use Only sAdhvIbhiH saha vihAraH // 395 //
Page #430
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIprava- canaparIkSA 4vizrAme // 396 // sAdhvImiH saha vihAraH pUrvanipAtaH, saMvino dvidhA-dravyato bhAvatazca, dravyato mRgaH sadaiva trastamAnasatvAd, bhAvato yaH samArabhayodvinaH pUrvarAtrA- | pararAtrakAle saMprekSate-kiMvA mayA kRtaM kiMvA kartavyazeSa? kiMvA zakyamapi tapaHkarmAdikamahaM na karomItyAdi, 'vajauti|| akAraprazleSAdavadyaM-pApaM sUcanAtsUtramitikRtvA tadbhIru:-abadyamIruH,ojastejazcobhayamapi vakSyamANalakSaNaM tadvidyate yasya sa ojasvI tejasvI veti,saMgraho dravyato vastrAdimirbhAvataH sUtrAbhyAm ,upagraho dravyata auSadhAdimiH bhAvato jJAnAdimiH,etayoH saMyatIviSayayoH saMgrahopagrahayoH kuzalaH,sUtrArthavid-gItArthaH,eSa evaMvidhogagAdhipatiH-ArthikANAM gaNadharaH sthaapniiyH4|| athaujastejasI vyAcaSTe-'Aroha' vyAkhyA,Aroho nAma-zarIreNa nAtidaidhya nAtiGkasvatApariNAho-nAtisthaulye nAtidurbalatA,athavA Aroha:--zarIrocchyaH pariNAho-bAiborviSkambhaH,etau dvAvapi tulyau na hInAdhikapramANau 'ciamaMsoti bhAvapradhAnatvAnirdezasya citamAMsatvaM nAma vapuSi pAMsulikA nA'valokyante, tathA indriyANi ca pratipUrNAni, na cakSuHzrotrAdyavayavavikalateti bhAvaH, athaitadArohAdikamoja ucyate tadyasyAti sa ojasvI, tejaH punardehe-zarIre anapatrapyatA-alajanIyatA, dIptiyuktatvenAparibhRtatvaM, tadvidyate yasya sa tejasvItigataM gaNadharaprarUpaNAdvAram ,atha kSetramArgaNAdvAramAha-'khittassa u0' vyAkhyA-kSetrasya saMyatIprAyogyasyAnupUrdhyA 'thuimaMgalamAmaMtaNa' ityAdinA pUrvoktaprakAreNa pratyupekSaNA gaNadhareNa karttavyA, Aha-kiM-kena hetunA gaNadharaH svayameva pratyupekSaNAya brajati ?, ucyate, yo balIvaIzvArI carati sa eva tRNabhAraM vahati,evaM yo nirgranthIgaNasyAdhipatyamanubhavati sa eva sarvamapi taccintAbharamudahati, Aha-saMyatyaH kimarthaM na gacchantItyucyate-'saMjaI0' vyAkhyA, yadi saMpatyaH kSetra pratyupekSituM gacchanti tatrAcAryasya caturguravaH AjAdayazca doSAH, yathA zakunikA pakSiNI zyenasya gamyA bhavati 'pesiti yathA vA mAMsapesikA Jain Education For Personal and Private Use Only
Page #431
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIprava. canaparIkSA 4vizrAme AmrapezikA vA sarvasyApyamilapaNIyA tathA etA api, ata eva 'pallaNaya'tti viSayArthinA preyante, tathA tucchAstato yena tenA- sazramaNIko pyAhArAdinA lomena pralobhya AsiAvaNaM-apaharaNaM tAsAM kriyate, evamAdayo doSA bhavanti / idameva bhAvayati-'tuccheNa' vihAraH vyAkhyA-tucchenAhAravastrAdinA strI lobhyate, atra bhRgukacchaprAptena nikRtizrAddhenodAharaNaM, kathamityAha- 'paMta'ti vastrANi nairnimantraNAM kRtvA vahati pravahaNe caityavanda nArthamArUDhAnAM tenAkSepaNam-apaharaNaM kRtamiti, jaha bharuacche AgaMtugavANiao tacaNNI-1 asaDDho saMjaIo rUvavaIo daTTaNa kavaDasaDDhataNaM paDivaNNo,tAo tassa visaMbhiAo,gamaNakAle patratiNi viSNavei-bahaNaThANe - maMgalaTThA parilAhaNaM karemi, to saMjaIo paTTaveha, amhevi aNuggahiyA hojAmo, to paTTavie gayA, kavaDasaDDheNa bhaNNaMti| padama cehaAI baMdaha, to paDilAhaNaM karemini, tAo jANaMti aho vivego,to ceiabaMdaNatthamArUDhANaM payaTTi vahaNaM jAva A| mishraaviaao| eehi vyAkhyA-etaiH kAraNaH saMyatInAM kSetrapratyupekSA katu na kalpate kena punaH pratyupekSaNAyAM gantavyamityAhagantavyaM maNadhareNa vidhinA, kaH punarvidhirityAha-yaH pUrvamatraiva mAsakalpaprakRte sthavirakalpikavihAradvAre varNitaH, Aha-kIdRzaM kSetraM pratyupekSaNIyam ?, ucyate, jatthAdhi' 'jahia vyAkhyA-yatra grAmAdAvadhipatirbhogikAdiSu yaH zUraH,cArabhaTAdimiranabhibhavanIya ityarthaH, ma ca zramaNAnAM-sAdhUnAM vizeSa jAnAti yathezamamISAM darzane vratamIdRzazva samAcAraH,etAdRze kSetre sAdhvIyogye zramaNAnAM pratyupekSaNA bhavati, tathA yatra duHzIlajanaH taskarazvApadabhayaM vA yatra nAstIdRze niSpratyapAye kSetre AryikANAM prAyogyapratyupekSaNA kartavyA bhvti| adha vasatidvAramAha-'guttA guna' vyAkhyA--guptA vRkyA kuDayena vA parikSiptA, guptahAga-karATadvayopetadvArA, yasyAM ca zayyAtarakulaputrakaH kathaMbhUtaH ?-maccavAn , na kenApi kSobhyate,mahadapi ca prayojanaM kartumadhyavasyati,gambhIro // PaniPARY in Education tembon For Personal and Private Use Only www.neborg
Page #432
--------------------------------------------------------------------------
________________ sazramaNIko vihAraH zrIpravacanaparIkSA 4vizrAme // 398 // nAma saMyatInAM puruSAdhAcaraNaM dRSTvA'pi vipariNAmaM na yAti, tathA bhItA-cakitA parSad yasya sa bhItaparSad , AjJakasAratayA yasya bhrakuTimAtramapi dRSTvA parivAraH so'pi bhayena kampAyamAnastiSTati, na ca kvacidanyAya pravRtti karoti,mArdavam-astabdhatA tadvidyate yasya ma mAIvikaH, evaMvidho yadi kula putrako bhavati tata 'obhAmaNa'nti saMyatInAmupAzrayasyAvabhASaNaM kartavyam , avabhASite ca yadyayamupAzrayamanujAnI nato bhavyate 'cintaNa ti yathA svakIyAyA duhituH snuSAyA vA cintAM karoSi tathA yadyetAmAmapi pratyanIkatAdhupamargarakSaNe cintAM kartumutsahase tatotra sthApayAmaH, ma pAha-bADhaM karomi cintA, paraM kathaM punastadrakSaNIyAH ?, tato'bhidhAtavyaM yathA kilAkSiNI svahastena parahastena vA dayamAne rakSyete tadhatA yadyAtmamAnuSaH paramAnuSai; upadryamANA rakSami tana etA rakSitA bhavantIti, yadyevaM pratipadya mbIpAzrayasya dAnaM karoti tataH sthApanIyAH, athApatipadyamAne sthApayanti | tatazcatvAro gurukAH,anyAcAyAMbhiprAyeNAmumevArthamAha - 'ghaNakuDDA vyAkhyA-dhanakuDyA-paveSTikAdimayabhittikA sakapATA-kapATopetadvArA mAgArikasatkAnAM mAtabhaginInAM gRhANi paryante-pArzvato yasyAH mA mAgArikamAtabhaginIgRhaparyantA, gAthAyAmanukto'pi gRhazabdo draSTavyaH, niSpratyapAyA-durjanapravezAdipratyapAyarahitA vistIrNa purohara-gRhapazcAdbhAgo yasyAM mA vistIrNapurohaDA, evaM vidhA vasatiH saMyatInAM yogbA / 'nAmannA0' cyAkhyA-vidhavAzca nAH pariNatavayamazva-sthavirastriyastAmA tathA madhyasthAnAMkandappAdibhAvavikalAnAmavikArANAM-gItAdivikArarahitAnAM akutUhalAnAM-saMyatyo bhojanAdikriyAH kathaM kurvantIti kautukava|jitAnAM bhAvitAnAM-sAdhusAdhvImAmAcArIvAsitAnAM saMbandhi yatprativezma-pratyAsannaM tatra nAsane nAtidare saMyatIpratizrayo grAhyaH, athAnyAcAryaparipATyA zayyAtaramvarUpamAha--'bhoi0' 'kutuhala'. vyAkhyA-yo bhogikaH-mahattarAdi bahusvajanaH-bahupAkSikastathA EMBRIPETITINE // 398 // For Pead Pin
Page #433
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIprava canaparIkSA 4 vizrAme ||399|| | preraka :- piGgAdInAM svagRhe gravizatAM nivArakaH kulInaH pariNatavayAzca pratItaH, amIruH - utpanne mahatyapi kArya na vibheti katha| metatkarttavyamiti, anabhigRhItaH - AbhigrahikamithyAtvarahitaH - akutUhalaH saMyatInAM bhojanAdidarzane kautukavarjitaH, yastu kulaputrakaH | saccavAn - na kenApyabhibhavanIyaH bhItaparSat prAgvat bhadrakaH zAsane bahumAnavAn pariNato vayasA matyA vA dharmArthI - dharmazraddhAluvi| nIto - vinayavAn, eSa ArthikANAM zayyAtaro bhaNitastIrthakarairiti, gataM vasatidvAraM / atha vicAradvAramAha-'aNAvAya0' vyAkhyAanApAtA asaMlokA? anApAtA saMlokAra ApAtA asaMlokA 2 ApAtA saMlokA4 ceti catasro vicArabhUmayaH, etAsu saMgatInAM vidhimAha 'vijAre' vyAkhyA, yadi purohaDe vidyamAne saMyatyo grAmAdvahivicArabhUmau gacchanti tatazcaturSvapi sthaNDileSu pratyekaM | caturgurukAH, antare'pi ca- prAmAbhyantare purohaDAdau ApAtAsaMlokalakSaNaM tRtIyaM sthaNDilaM varjayitvA zeSeSu triSvapi | sthaNDileSu gacchantInAM ta eva catvAro gurukAH, yatra kulajAnAM strINAmApAto bhavati tatra gantavyaM, kiM punaH kAraNaM | prathamAdIni sthaNDilAni tAsAM nAnujJAyante ?, ucyate, 'jato du0' vyAkhyA--' jatto 'ti yasyAM dizi duHzIlA:paradArAbhigAminaH puruSAH tathA vezyAH striyo napuMsakAzca heduti adhonApitAH tiryaJcava catvAro vAnarAdayaH Apatanti mA tu -sA punaH diga prathamA dvitIyA caturthI ca pratikuSTA - niSiddhA, prathamAdIni sthaNDilAnItyarthaH, athainAmeva nirmuktigAthAM vyAcaSTe 'cArumaDA0' vyAkhyA - cArabhaTA:--rAjapuruSAH ghoTA:- cahAH miSThA-gajaparivartakA: solA:- turaMgacintAniyuktA evamAdayo | ye taruNAH santo duHzIlAH prathamadvitIyayo: sthaNDilayoranApAtatvAdekAntamitikRtvA uddhamaH strISu vA vezyAsu vA asuutti | napuMsakasteSu pUrvaprApteSu tadarthaM teSAmudrAmaka strIprabhRtInAM pratiSedhanArthamAyAntIti caturtha sthaNDile saMcalitatvAd ete duHzIlAdayaH Jain Educationa International For Personal and Private Use Only sazramaNIko vihAraH // 399 // ww.jainelibrary.org
Page #434
--------------------------------------------------------------------------
________________ mandu sazramaNIko vihAraH zrIpratracanaparIkSA 4vizrAme // 40 // PHS MARATHI Nisaar alILMIBEATORIES saMyatIvarga pazyeyuH, saMyatIvargeNa tena vA dRzyaran ityatastadapi niSiddhyate, 'heTau0' vyAkhyA-adhastAdupAsanam-adholocakarma taGketave adhonApiteSu pUrvaprApteSvanekeSAM manuSyANAmadholocakarmakArApakANAmAgamane sati yAddIrNamohAste saMyatI gRhNanti tato grahaNe uDAho mavati, tathA vAnaramayUrahaMsAH chagalAH zunakAdayastiyazcastatrAyAtAH saMyatImupasargayeyuH, yata evaM tataH kimityAha'jai aMto' vyAkhyA-yadyantaH-grAmAbhyantare vyAghAtaH-purohaDAderabhAvastato bahistAsAM tRtIyA vicArabhUmirApAtAsaMlokarUpA:nujAtA, tatrApi strINAmevApAto grAyo, na puruSANAM,zeSA vicArabhRmayo'nApAtAsaMlokAdyA AryikANAM nAnujJAtA gataM vicAradvAraM / atha saMyatIgacchasyAnayanamiti dvAramAha-'paDile.' vyAkhyA-evaM ca sati vicArabhUmyAdividhinA pratyupekSitaM ca saMyatIprAyogya kSetraM tataH saMyatIvargamyAnayanaM tatra kSetre bhavati, kathamityAMha-niSkAraNe nirbhaye nirAbAdhe vA sati sAdhavaH purataH sthitA gaLanti,kAraNe tu samakaMvA sAdhUnAM pArvataH purato vA mAdhUnAmagrataH sthitAH saMyatyo gacchanti / 'nippacavA0' vyAkhyA-niSpratyapAya saMyatInAM saMbandhinaH- svajJAtIyAH bhAvitAzca-samyakapariNatajinavacanAH nirvikArAH saMyatAstaiH sahaH gaNadhara AtmadvitIya AtmatRtIyo vA saMyatIrvivakSitaM kSetraM nyti| atha stenAdInAM bhayaM vartate tataH sArthena sAddhaM nayati, yo vA saMyataH kRtakaraNaH -ipuzAstrakRtAbhyAsamtena sahitaH saMyatIstatra nayati, sa ca gaNadharaH svayaM purataH sthito gacchati, saMyatyastu mArgataH sthitAH, ava matAntaramupanyasya dRpayannAha-'ubhaya0' vyAkhyA-eke sUrayo bruvate-ubhaya- kAyikIsaMjJe tadarthamAdizabdAdaparasmin vA kvacitprayojane niviSTama-upaviSTa santaM saMyataM vratanI ca mA prerayatu ityanena hetunA saMyatyaH purato gacchanti,atrAcArya Aha-tatra yaduktaM tattu na yujyate, kuta ityAha- purato gacchantInAM tAsAmavinayaH sAdhuSu saMjAyate, lokaviruddhaM caivaM sphuTaM bhavati-aho mahilApra HDMINITAMARHAITALIRIDPatra // 40011 In Education Interior For Personal and Private Use Only
Page #435
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIprakacanaparIkSA 4vizrAme // 40 // hoursuit AHMANISTANTS vyavacchedaH IS THE dhAnamamISAM darzanaM, yata evamato mAgataH sthitA eva tA gacchanti, umayaM ca-kAyikIsaMjJArUpaM yatanayA kuryAt , kApunayataneti ceducyate,yatraikaH kAyikasaMjJAM vyutsRjati tatra sarve'pi tiSThanti,tathA sthitAMzca tAn dRSTvA saMyatyo'pi nAgrataH samAgaccheyuH,tA api pRSThata eva zarIracintAM kurvantItigataMgachamyAnayanamitidvAraM / iti bRhatkalpabhASyavRttiprathamagvaNDe prthmoddeshkpraante| evaM vyavahAravRttAvapi bodhyA nthaa-phgmnnvshiaahaarsuannthNddillvihiprittttvnnN| nAyarai neva jANai ajAvaTTAvaNaM cev||1|| iti zrIupadezamAlAyAM,atrAryikAvartanaM vapinaM na jAnAtyanena prakAreNArthikayA pravartanIya, prAmAdau sthitau gamane ca mamyagAcAraparijJAnazUnyaH pravartamAnaH pAvastho bhaNyate ityarthaH, yastu jAnAti sa tu prAguktavidhinA grAmAdau biharan sAdhvImiH sahApi jinAjJArAdhako bodhyH| na punaH svanizritAH mAdhvya ekAkinyo bhramanti, mvayaM ca tadvirahito grAmAdau yAtyAyAti cetyaadi| AgamoktavidhinA zarIracintAnimittamapi bahigamanaM sAdhInAmanucitaM, kathaM svecchayA tAsAM grAmAnugrAmavihArakaraNamucitamiti sUkSmadhiyA paryAlocya / / nanvevaM vihArakaraNavidhirapi sAdhvInAmevAgame bhaNitastAmAmevAnAryalokebhyaH zIlakhaNDanAdibhayasaMbhavAt , kupAkSikaveSadhAriNInAM tu samyaktvasyAbhAvena zIlaguNalezasyApyabhAvAna tAsAM zIlakhaNDanAdibhayamiti svecchayA'pi grAmAnu-10) grAmaparibhramaNe'pi na kazciddoSaH, tathA ca siddhAntasammatipradarzane kiM prayojanamiticet , satyaM, nahi vayaM kupAkSikaveSadharAstadvepadhAriNImiH saha paribhramantvitidhiyA siddhAntasammatiM darzayAmaH, kiMtu tadvacasA mugdhajanAnAM zaGkApAtakaM yattatparAkaraNameva prayojanamiti gAthArthaH // 97 // atha punarapi nyUnamutsUtramAha-- ahuNA mAmavihAraM bucchinnaM bhaNaDa chinnasanno aa| jiNadatto jiNadattovaesaparamatthamamuNaMto / / 98 // M HISHITE THEAmarnalitate HaHARITAMARHATHISES CAMERA 401 // ayed 1. in Education tembon For Personal and Private Use Only
Page #436
--------------------------------------------------------------------------
________________ MAR mAsakalpAvyavacchedaH zrIprava. canaparIkSA vizrAmeM // 402 // adhunA-samprati kAle bhAsavihAra-mAsakalpena viharaNaM vyucchinna bhaNati jinadatto nAma svastaramatAkarSakaH,kIdRzaH?-chinnasaMtrAka:-chinnA saMjJA-sudRSTilakSaNA yasya sa tathA, kiM kurvana?-ajAnan , ke?-jinena-tIrthakRtA datto ya upadezastasya paramArtha nahasyamiti gAthArthaH // 98 // athaivaM kuta ityAha| jammotu mAsakappaM anno sutami nathi avihaaro| ia siddhatami phuDaM diTTa diTTippahANehiM // 19 // ___ yat-yasmAtkAraNAna mAsakalpaM muktvA anyaH sUtre vihAro nAstIti siddhAnte dRSTipradhAnaH-susAdhubhidRSTaM / yathA dRSTaM tathAcAha|paDibaMdho lahuattaNa na jaNuvayAro na desaviNNANaM / NANArAhaNamee dosA avihArapAkhaMmi // 1 // asyA arthaH pratibandhaHnagyAtarAdivastuSyabhiSaGgaH laghutvaM ca-kathamete svagRhaM parityajyAnyagRheSu vyAsaktAH anupakArazca-vicitradezasthitajanAnAmupadeza-| dAnAbhAvena 'desaviNNANati na-naiva dezeSu-vividhamaNDaleSu saMcaratAM yadvijJAna-vicitralokalokottarajJAnaM 'NANArAhaNa'ti nAnArAdhanA, AtrA caivaM-'mottUNa mAsakalpaM aNNo suttami natthi u vihAro'tti, ete doSA avihaarpksse|| kadAcitsaMyamabAdhAkAridubhikSaglAnyAdikAraNavazATravyato mAsakalpAbhavane tu vasatipATakaparAvarttatenAntataH zayanabhUmiparAvartanenApi cAyamavazyaM vidheya eva, yadukta-"kAlAidosao puNa Na davao esa kIrae niamaa| bhAveNa u kAyabo saMthAragavaccayAIhiM // 1 // sNstaarkvytyyaadibhirityrthH| iti pnycaashkvRttau| tathA mAsAdUrdhvamavasthAne vasatirapyupahatA bhavati,yadAgamaH-paMcavihe uvadhAepaMcha, taM0-uggamovadhAe? uppAyaNovaghAe2 esaNovaghAe parikammovadhAe4 prihrnnovghaae5| iti zrIsthAnAGge,etadvRtyekadezo yathA-tathA pariharaNA AsevA tayopadhyAderakalpyatA, tatropadheryathA ekAkinA hiNDakasAdhanA yadAsevitamupakaraNaM tadupahataM bhavatIti samayavyavasthA "ja Samim. He // 40 // Jan Education Intematon For Personal and Private Use Only www.n yong
Page #437
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIprava- canaparIkSA 4vizrAme // 43 // MINISTRATIMES WRITIRAHUAITHUPI N Imeaning: gaNa appaDibajmaNa jaivi cireNaM na uvahameM tti vacanAd, asya cAyamarthaH-ekAkI gacchabhraSTo yadi jAgatiM dugdhAdiSu mAsakalyAcana prativazyate tadA yadyaso gacche cireNAgacchati tathApyupadhiopahanyate, vasatirapi mAsacaturmAsayorupari kAlAtikrAnteti, vyavacchedaH tathA mAsadvayaM caturmAsadvayaM cAvarjayitvA punastatraiva vasatAmupasthAneti ca taddoSAmidhAnAd , uktaM. ca-"uuvAsAsumaItA kAlAtItA u sA bhave sejA / sA ceva uvaTThANA duguNA duguNaM avaJjittA // 1 // " iti zrIsthAnAGgavRttI, tathA "saMvaccharaM vAvi eraM pamANaM, bIaMca vAsaM na tahiM vasijA / suttassa maggeNa carija mikkhU, suttassa attho jaha aannbei||1||" iti zrIdaza0 (5101) / tavRttyekadezo yathA-saMvatsaraM vApi,atra saMvatsarazabdena varSAsu cAturmAsiko jyeSThAvagraha ucyate tamapi, apizabdAta mAsamapi, paraM pramANaM-varSARtubaddhayorutkRSTamekatra nivAsakAlamAnam , tadvitIyaM ca varSa cazabdasya vyavahita upanyAso dvitIya varSa ca varSAsu, cazabdAnmAsaM pa Rtubaddhe, na taya kSetre vaseta , yatrako varSAkalpo mAmakalpazra kRtaH, api tu saGgadoSAdvitIya tRtIyaM ca parihRtya varSAdikAlaM, tatastatra basedityarthaH, sarvathA, kiMbahunA ?-sarvatraiva mUtrasya mArgeNa caredbhikSuH-AgamAdezena vaHteti bhAvaH, tatrApi | nauSata eva ca yathAzrutagrAhI syAd , api tu sUtrasyArthaH-pUrvAparavirodhitatrayuktighaTitaH pAramArthikotsargApavAdago yathA'jJApayati-niyukte tathA vaHta, nAnyathA, yathehApavAdato nityavAmo'pi vasatAveva pratimAsAdi sAdhUnAM saMstArakagocarAdiparivartena, nAnyathA, zuddhApavAdAyogAdityevaM vandanapratikramaNAdiSvapi tadarthapratyupekSaNenAnuSThAnena barneta, na tu tathAvidhalokaheryA taM parityajen , tadAzAtanAprasaGgAditi zrIdanavai0 vRttau / / ityanekagranthasiddhe'pi mAsakalpavyucchedavacanaM mahApApamitigAthArthaH // 99 // / azva padacanaM tasya bhrAntijanakaM tadAha--- AGRA hintama Jan Econo Fored Pies
Page #438
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAsakalpAvyavacchedaH zrIpratracanaparIkSA 4vizrAma // 404|| jaM mAsakappaavihAra vayaM paMcavatthue athitaM teNeva kameNaM navakappA niamao nahuNA // 20 // yat 'mAsakalpAvihArava ditivacanaM paJcavastuke-paJcavastukavRttAvasti-vidyate tattena krameNaikasmin kasmizcinmAsakalpaM vidhAyAnyatra samIpavattini grAme'pi mAsakalpamityAdikrameNa natra kalpAH niyamato-nizcayenAdhunA na mantItibhAvArthaH, ata evAnapAnAdInAM daurlabhye mAsakalpabhaGgo bhaNitaH, yaduktaM-jaha dakhiNAdIsAe paDilehaMti to ime dosA-bhattapANaM na labhaMti, alabhate jaM | virAhaNaM pAveMti, esaNaM vA pelleti. jaM vA mikkhaM alabhamANA mAmakappaM bhajani"tti zrIAvazyakapArichapanikAniyuktiprAnte vRttaavitigaathaarthH||200|| atha hetumAha... kAlaparihANidosA khittAbhAveNa UNayA ahavA / ahie pADagavasahIsaMdhAragavaccayAIhiM // 201 / / "kAlasma ya parihANI saMjamajuggAI nasthi khittAI / jayaNAi vaTTiavaM na hu jayaNA bhaMjae aMgaM // 1 // " ityAgamavacanAtkAlaparihANidoSAta kSetrAbhAvena UnatA syAd , ayaM bhAvaH-duSpamakAle nagarANi grAmatulyAni grAmAzca pretavanopamA bhaviSyaMtIti prAyo mAsakalpayogyAni kSetrANyalpAni,tato'pi caturmAsakayogyAnyalpAnItikRtvA mA'dhikAvasthAnena kulAdiSu pratibandhabhAjaH sAdhavo-| bhUvaniti mAsakalpo'pyekatrakAdidinairUna evaM kartavya ityAcaraNA kRtA, na punayucchedadhiyA yAvajIvamekatraivAvasthAtavyamiti kApi dRSTaM zrutaM vA, tathAtve cAnyatra sthitAnAM janAnAM sAdhudarzanAdyabhAvena kathaM dharmaprAptiH syAd ?, athAcaraNayonatAyAM hetumAha'athavetyAdi. athavetyapatrAdapade'dhikAvasthAne pATake ca sati saMstArakavyatyayAdimirekatra kSetre'vasthAtavyam , ayaM bhAvaH-kadAcinathAvidhaglAnyAdisadbhAve'kSamo vihArAdau pATakaparAvarttanena tiSThati, tatmAmayyabhAve ca vasatiparAvarttanenaivaM saMstArakavyatyayenApi // 404 // Jain Education Internation For Personal and Private Use Only www. byorg
Page #439
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 4vizrAme / 4.5 // sthAtavyamiti prAguktapazcAzakavRtyAyanusAreNa sA AcasNA UnatAviSayiNI bodhyA, anyathaivaM vikalpAsaMbhavAt , nahiM byucchiA UnasUtraM mAsakalpe pATakAdiparAvRttibhaNanaM saprayojanaM syAd ,yadyapi kupAkSikasya dezAntaraparibhramaNamagnivattattaddezanivAsinAM janAnAmahi| tAyaivetikRtvA nityavAsa eva zreya iti tadartha zAkhasammatipradarzanamaracitameva, tathA'pi mAsakalpAvihAravaditi vAsyamudghoSayan / tIrthAntarvatinAM katicinmugdhAnAM pramAdarUcikAnAM ca mAdhanAM zaGkAheturbhavatIti nanirAsArtha sArthakamevetigAthArthaH / / 201 // atha tAtparyamAhaevaM karaNANuNNA tathavi jo bhaNai mAsavucche / so vittamukadamamaMDUo paMDiamaNNo // 20 // evaM-prAguktaprakAreNa mAsakalpAdikaraNAnujJA jinAjJA,tatrApi yo mAsakalpavyuccheda bhaNati sa kSetramUrchA-nityavAsalAmpaTaya tallakSaNo yaH kaImaH-kacavaraH tatra tatsaMbandhIvA maNDakaH sana paNDitamanyaH-svagRha evAtmAnaM paNDitaM manyate iti gaathaarthH||20|| athonamatsUtramupasaMharabAha gihiNo pANAgArA paMcAsayamAibuttaaviluttA / iccAi aNegavihaM ussuttaM tammae UNaM // 20 // gRhiNAM pAnAkArAH 'pANassa leveNa vA aleveNa vA accheNa vA bahaleNa vA sasitveNa vA asittheNa veti pAnasya SaDAkArAHna / saMbhavantIti nijamativikalpanayA pazcAzakAyuktA api luptA-NigantargamyaH lopitA-nAGgIkRtAH, tatra paMcAzakAdiryathA-"iha puNa addhArUrva NavakArAdI paidiNuvaogitti / AhAragoaraM jaigihINa bhaNioimaM ceva / / 1 / / gahaNe AgAre sAmAie ceva vihisamAuttaM / | bhee bhoge sayapAlaNAe aNubaMdhabhAve azAti" paMcA0 sUtre (187-8) tadvRttau ca gRhisAdhusAdhAraNapratyAkhyAnaM tadAkArA- 11405 // TURELATION IA Jan Education Interbon For Personal and Private Use Only www. byorg
Page #440
--------------------------------------------------------------------------
________________ Paras zrIpravAsAdayazca bhaNitAH, paraM na bhedaH,tathA''stAmanyad ,asaMbhavyapi pAriSThApanikAkAro gRhiNAmaskhalitapAThoccAravazAGgaNitaH,tathAhi-nanu ayadhAsthAcanaparIkSA pariSThApanikAdaya AkArAH sAdhanAmeva ghaTante, tato gRhiNAmayuktametata , naivaM, yato yathA gurvAdayaH pAriSThApanikasyAnadhikAriNo natsUitra 4vizrAma / yathA vA bhagavatIyogavAhino gRhasthasaMsRSTAdhanadhikAriNo'pi pAriSThApanikAdyAkArobAraNena pratyAkhyAnti, akhaNDasUtramuccAraNIya-17 // 406 |mitinyAyAd, evaM gRhasthA apIti na doSaH,ityAdi prathamapazcAzakavRttAvityAdi anekavidhamanamutsUtraM tanmane-kharataramate bhava tIti gAthArthaH // 3 // athobhayasvabhAvaM yadayathAsthAnamutsUtraM tadAha| aha jahaajahaTTANaM ubhayasahAvaM havija taha buccha / abhivaDUDhiaMmi sAvaNi pajosavaNAvi osavaNA // 204 // - atha-anantaramadhikanyUnotsUtraprarUpaNAnantaramubhayasvabhAvamayathAsthAnaM yathA bhavettathA vakSye iti pUrvAddhaM / atha kiM tadityAha-IKA abhivArdhite-abhivatisaMvatsare zrAvaNAdimAmavRddhau kadAcicchAvaNe'pi-zrAvaNamAse'pyapazravaNA-avagataM zrAvaNamAgamAdibhyo yasyAHmA, kvApyAgame sAMvatsarikapratikramaNAdipaJcakRtyaviziSTaM zrAvaNe'pi paryuSaNAparva bhavatIti zravaNAbhAvAt payuSaNAyAH aya thAsthAnamutsUtraM bhavati, taccobhayasvabhAvaM, bhAdrapado hi paryuSaNAyAH sthAnaM bhavati tatyAge ca nyUnamutsUtram , asthAnabhUte ca zrAvaNe matadAropaNamadhikamityubhayasvabhAvamutsUtramiti gAthArthaH // 204 / / atha yathA''gamoktaM tathA cAha jaNaM mavIsarAe mAse sesehi sattarIe pijjosavaNA savaNAmimi mAsaMmi bhadavae / 205 / / yat-yasmAt NamityalaGkAre saviMzatirAtre mAse'tikrAnte saptatyA ca dinaiH zeSaH zravaNAmRte-siddhAntoktatvena zravaNayoramRtamiva yastasmina bhAdrapar3he mAse paryuSaNA bhavati, yadAgamaH-"mamaNe bhayavaM mahAvIre kAsANaM savIsairAe mAse vaikate sacari rAIdiehiM J // 10 // i marAAMHITAHADHIPATENAMIRIMARIHARANSHISHESH in Education tembon For Personal and Private Use Only www. byorg
Page #441
--------------------------------------------------------------------------
________________ jayathAsthAna notsUtra zrIpracacanaparIkSA 4vizrAme // 407 // | saMsahi vAsAvAsaM posaveti"tti zrIsamavAyAGga,evaM cAgamamaryAdayA paryuSaNAvyatikaraH zrAvaNavRddhau bhAdrapada bhAdrapadavRddhau ca dvitI- yabhAdrapada eva paryuSaNA sispati, anyathA 'sattari rAIdiehi sese hinti pravacanavAdhA syAt, nanvevaM 'savIsairAe mAse vaikate ni | pravacanavAdhA'pi ki dRkpathaM nAvatIrNeticenmaivaM, tatra pravacanabAdhAgandhasyApyabhAvAn yato'bhivaddhito mAsogiparatra vA dinagaNanApaMktau nopanyasyate, kAlacUlakatvAd ,anyathA kArtikasitacaturdazyAM caturmAsakapratikrAntyA "paMcaNhaM mAsAhaM dasaNhaM pakkhANaM paMcAsuttarasayarAiMdiANaM" ityAdi cAturmAsikakSAmaNakAlapAkaH, tathA terasaNhaM mAsANaM chabbIsahaM pakavANaM tiNNisayanauirAiMdiANamityAdi sAMvatsarikakSAmaNakAlApakazca vaktavyo bhaveta; naca tavApyaniSTamiti bhAdrapada eva payuSaNA AgamasidretigAthArthaH // 205 / / athoktameva dRDhayati-- jaha cAumAsiAI kattiamAsAimAsaniayAI |th mahavapa mAse pajjosavaNAvi jiNasamae / 206 // .. yathA cAturmAsakAni kArtikamAsAdimAsA:-kAttikaphAlgunASADhamAsAstaiH saha niyatAni-niyamitAni, kArtikacaturmAsakaM kArtikasitacaturdazyAmeba, phAlgunacaturmAsakaM phAlgunamAsa eva ASADhacaturmAsakaM tvASADhamAsa eveti niyatamAsapratibaddhAni tathA |paryuSaNApi jinasamaye-jinasiddhAnte bhAdrapada eva mAse niyatA caturmAsakavatparyuSaNApi mAmaniyanetyartha iti gaathaarthH||20||ath mAsaniyate paryuSaNAparvaNi jinadattaH kIdRg saMpanna ityAha mAsAimi vuDDhe paDhamo'vayavo pamANamia vayaNe / japato jiNadatto ajahaTTANeNa ussuttI // 207 // ...mAsAdau vRddhe AdizabdAttithiriti mAsatithyovRddhau satyAM prathamo'vayavaH pramANam ,ASAdAdimAsavRddhau prathamo mAsaH tithiddhau BENIMS TUPart FouTIPATIONSHAINSTAGalines TEHATION H||407 // in Education tembon For Personal and Private Use Only
Page #442
--------------------------------------------------------------------------
________________ " zrIpraba. canaparIkSA vizrAme // 408 // ImamiINHINIDAlla ca prathamA tithiH pramANamitivacanaM 'jaMpato tibravANo jinadattaH ayathAsthAnanotsUtrItigAthArthaH / / 207 // atha mAsAdizuddhau ayathAsthAtanamvarUpamAha notsUtraM buDhe pahamo'vayavo napuMsaoniayanAmakajjesu / japaNaM takAjakAro iarosavvuttame sumao // 20 // vRddhe-mAsAdau vRddhe sati tadIyaH prathamo'vayatraH, sUryodayadvayasparzinI tithirvavetyucyate, tatrAdyasUryodayAvacchinAtithiH prathamo'vayavo dvitIyodayAvicchinA ca dvitIyo'vayavo bhaNyate, yadA caikasyAM saMkrAntau mAsadvayasyodayaH syAttadAmAsavRddhirucyate, tatra prathamamAsodayAvacchinnA saMkrAntireva prathamo'vayavo bhaNyate,parastu dvitIya iti, evaM ca sati tithimAsayorAdyayoraMzayoH prathamatithyAdisaMjJA syAt , tatra prathamA tithirmAso vA nijakanAmakAryeSu-ASADhAdimAseSu pratipadAditithiSu cedaM kartavyAdirUpeNa svasvanAmAGkitakRtyeSu napuMsaka iva napuMsako bodhyaH, yathA hi napuMsakaH svApatyotpattimadhikRtyAsamarthastathA tattanAmAGkitakRtyeSveva prathamA tithiH prathamo mAso vA na samarthaH, na punaH sarveSvapi kAryeSu, nahi napuMsako'pi svApatyaM pratyaheturapi bhojanAdi kRtyaM pratyAyahetureveti,napuMsakatve hetumAha 'jaNNaM NamityalaGkAre yad-yasmAditaro dvitIyo'zo dvitIyatithyAdisaMjitastatkAryakaro-vivakSitakAryakaraNasamarthaH sarvottamaH-pUrvAvayavApekSayA pradhAnaH sumataH-sarvajanasammataH, anAdiparamparAsiddho'ne vakSyamANaityarthaH, ayaM bhAva:-yathA kila vivakSitA tithizcatudazI, sA ca pravacane pAkSikaparvatvenAmimatA,tassAca kRtyaM caturthatapaH pAkSika pratikramaNaM cetyAdi, tatkRtyakaro dvitIya evAMzI, na. punaH prathamo'pi, tasya tatkRtyamadhikRtya napuMsakavadasAmarthyAd , evaM vikSi-) no mAso bhAdrapadaH,so'pi samprati caturdhAvicchinnasya zrIsaMghasya paryuSaNAparvatvena pravacane pratItaH,tasyApi kRtyaM sarvasAdhucaivandanAra // 408|| - MRIDurati Jan Education Interno For Personal and Private Use Only www. byorg
Page #443
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 4 vizrAme 1180911 locanA 2'STamatapo3 loca4 sAMvatsarikapratikramaNa5 lakSaNAni paJca kRtyAni niyatAni tAnyadhikRtya prathamo bhAdrapado napuMsaka - vadasamarthaH, napuMsakatvaM ca jyotirvidAM pratItameva yaduktaM - "yAtrAvivAhamaNDanamanyAnyapi zobhanAni karmANi / pariharttavyAni budhaiH, | sarvANi napuMsake mAsi || 1 ||" iti, tasmAtsarvottamo dvitIya eva bhAdrapado'dhikarttavyaH evamaSTamyAdayastithayaH kArttikAdayazca mAsA api yojanIyA iti gAdhArthaH || 208 || atha paroktamupahAsyavacanamudbhAvya dUSayituM gAdhAyugmamAha ehie mAse puNNApuNNAyavacca maccuchuhaM / taha labhalAhu loe na hor3a kiM jeNa so kIvo 1 // 209 // evamuvAsavayaNaM nagiNassa vaDalaMki api paTa parisaM / jaM cAumAsapamuhe niagalapAsaMpi na muNei || 210 // etena prAguktaprakAreNAdhike mAse puNyaM dAnAdilakSaNamapuNyaM - hiMsAdilakSaNaM pApam AdizabdAt tajanyaM kAryasvargAdilakSaNamapatyaM - garbhadharaNagrasacAdilakSaNaM mRtyuH paJcatvaM kSudhA upalakSaNAttRpAdiparigrahaH, puNyaM cApuNyaM cAdiryasya pUjAdestatpuNyApuNyAdi taccApatyaM ca mRtyuzca kSudhA ceti samAhAradvandvaH, tathA labhyalAbho loke kiM na bhavati ? yena so'bhivarddhito mAsaH kqIbo bhaNyate, upalakSaNAki samAsaH kAkena bhakSita ityevamupahAsyavacanaM nagasyAlaGkRtaM - vastrAbharaNAdibhiH sarvAGgavibhUSitamapi puruSaM pratIva bodhyaM, | yathAhi kazcidbhUtAta vivastrIbhya paribhraman vibhUSitamapi puruSamupahasati tathA'yamapIti bhUtArtatve hetumAha- 'jaM cAu'tti yadyasmAt cAturmAsakapramukhe cAturmAsikasAMvatsarikakRtyeSu nijagalapAzamapi na jAnAtItyakSarArthaH bhAvArthastvayam atra kazcicchrAva Niko'tivAcAlatayA vrate nanu bho adhiko mAsaH kiM kAkrena bhakSitaH kiM vA tasmin mAse sAdhudAnajinapUjAdikRtyajanyaM puNyaM | na bhavati uta hiMsAyAzravasevAtaH pAtakaM na bhavati uta garbhAdhAnaprasavAdi na bhavatyathavA RNAdyasaMbhavaH kiM vA tanmAse vRkSA Jain Educationa International For Personal and Private Use Only ayathAsthA notsUtraM 112 811
Page #444
--------------------------------------------------------------------------
________________ UN zrIpravacanaparIkSA 4vizrAme // 410 // ayathAsthAnotsUtraM nalagati kasyacitpAve yallabhyaM tasya lAbho na bhavatItyAdhupahasan yakSAvezojjhitavasano'pyalaMkRtapuruSaM pratyupahasabhivAvagantavyaH, kathamanyathA paJcabhirmAsaizcaturmAsakaM trayodazabhirmAsaidazamAsAtmaka saMvatsaramamivarddhitavarSe bruvANo'pIthamatrapo'bhaviSyat , nanu sarvatrApyAgame "cauNhaM mAsANaM aTuNDaM pakkhANaM" ityAdi tathA "cArasaNDaM mAsANaM" ityAdi pATha evopalabhyate,na punastatsthAne kApi | "paMcaNDaM mAsANaM dasahaM pakkhANaM" ityAdi, tathA "terasaNhaM mAsANaM chabIsahaM pakkhANaM" ityAdipATha iti, tasmAdAgamabalenaiva pa zramirapi mAsaizcaturmAsyeva trayodazamAsaizca saMvatsara eva svIkriyate iticecitraM, pannagavadane'pyamRtabuddodbhavaH, nahi kApyAgame | 'bhaddavayasuddhapaMcamIe pajosavaiti pAThavat "abhivaiDhiavarise sAvaNasuddhapaMcamIe pajosacijati"tti pATha upalabhyate iti, kiM kAkenAdhiko mAso bhakSita iti vaidharmikavacanameva bodhyaM, tasmAdyathA caturmAsAdyapekSayAdhiko mAso na pramANaM tathA sthaviranavakalpavihArAdau 'AmAhe mAse dupayA' ityAdisUryacAre tathA loke'pi zuddhavarSAntarabhAviSu niyatavAsAdipratibaddhAkSatatRtIyAdIpotsavAdipu parvasvapyadhiko mAso na pramANatayA vyavahIyate, tasmAttAtparyamAha-yatkRtya pratimAsaM nAmagrAhaM niyatakRtyaM tat tasminneva mAse vidheyaM, nAnyatreti, vivakSayA tithivanyUnAdhikamAso'pyupekSaNIyaH, anyatra tu gaNyate'pi, tathA hi-vivakSitaM| |hi pAkSikapratikramaNaM tacaturdazyAM niyataM, sA ca yadyamivarddhitA tadA prathamAM parityajya dvitIyApi kartavyA, dinagaNanAyAM tvasyA | anyAsAM vA vRddhau saMbhavanto'pi SoDaza dinAH paJcadazaiva gaNyante, evaM kSINAyAM caturdazApi dinAH paJcadazaivetibodhya, tadvadatrApi |vivakSitaM kRtyaM sAMvatsaripratikramaNAdi, taca mAsamadhikRtya bhAdrapade niyataM, sa ca yadyamivarddhitastadA prathama bhAdrapadaM parityajya dvitIyo'dhikartavyaH, dinagaNanAyAM tvasyAnyasya vA mAsasya vRddhau saMbhavanto'pyazItidinAH paJcAzadeva gaNyante, yathA parasyA // 410 // For Person Piese
Page #445
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 4vizrAme // 411 // pyabhimatA paJcamAsyapi caturmAsItayeti, yaduktaM sAdhudAnAdipuNyakRtyaM tacca na mAsaniyataM, kiMtu dinamAtrapratibaddhaM, tacca yaM kazcana | LES dinamavApyApi karttavyameva, tatrApi kSaNavizeSaniyatatvena,rAtrikadevasikapratikramaNayorapi nirAlambanaM jinoktavelAmatikramya parA- notsUtra vayaM vA karaNe'nAjJaiva, pAkSikadaivasikakRtyAdyapekSayA tu prathamo'pi mAsaH pramANameva, mAsakukSinipatitatvAtpAkSikadevasikakRtyAdeH, pAtakaMtu pratipANinaM pratisamaya tathAvidhAdhyavasAyAdisAmagyanurUpamutpadyate,apatyamRtyukSudhAdInAM tu mAsAdivRhatkAlApekSA dUre,samayasyApyapekSA nAsti,anyathA manuSyakSetrAdahivartinAM tiryagdevAdijantUnAM tadabhAvApattaH,tatra samayAdirUpasya kAlasyA| bhAvAdityAdi svayameva paryAlocya bAlaceSTitaM prihrtvymitigaathaayugmaarthH||9||210|| atha parAbhiprAyeNAzaya payitumAha-- NaNu bIevi pamANaM bhavae tassa kajjamavi duguNaM / apamANe uvahAsoihaMpi kiM kaaymuhvddio?||21|| nanu dvitIye bhAdrapade pramANe tasya bhAdrapadasya kArya sAMvatsarikapratikramaNAdi tadapi dviguNaM syAt , dvayorapi bhAdrapadayoH | sAMvatsarikAdi kRtyaM yuktaM bhavedityarthaH, apramANe upahAsastvadudbhAvitaH kimadhiko mAsaH kAkena bhakSita ityAdilakSaNa ihApidvitIyamAsasyAprAmANye vaktavye kiM kAkamukhapatita ityakSarArthaH, bhAvArthastvayaM-kharatareNa bhAdrapade vRddhe prathama eva mAsaH pramANatayA'bhyupagataH, tatra kharatara eva praSTavyaH-nanu bho zrAvaNika dvitIyo bhAdrapadaH pramANamutApramANaM veti vikalpadvayI, atra pramANamiticet tarhi prathamabhAdrapada iva dvitIye'pi bhAdrapada paryuSaNAkRtya karttavyaM bhaved , aprAmANye ca kAkabhakSaNAyupahAsastvadu-IN bhAvito'pi kiM kAkena bhakSita ityupahAsasyaivopahAso bhavadgalapAzakalpa itigAthArthaH // 211 // athAbhivar3ite mAmAdau yasya ) prAmANyaM tadAha // 4112 // AMUHIRMANENainine ManARSIte in Education tembon For Personal and Private Use Only
Page #446
--------------------------------------------------------------------------
________________ ayathAsthAnotsUtra zrIpravadhanaparIkSA 4vizrAme // 412 // | jaM raviudayaM lahiuM samappaIjAtihI ajomAso sokhalu udayotannAmaMkiyakajjesupavaratamo // 212 // yaM vyudayaM-mUryodayaM labdhvA-prApya yA tithiH-pratipadAdilakSaNA yAM sUryasaMkrAMti prApya yo vA mAsaH zrAvaNAdiH samApyate tannAmAvitakAryeSu-tithimAsaniyatakAryeSu pravaratamaH-atipradhAnaH, tadudayasaMyuktA tithirmAso vA pramANatayA'bhyupagantavya itigAthArthaH // 212 // athoktaprakAreNa tithipAte'pi gtirdrshitaivetyaah| teNaM tihipaDaNe puNa puvA na ya uttarA ya pvrtihii| kiM saMbaMdhAbhAve lanbhaM laMbhijae kiMcI // 213 // yena kAraNena tithyAdeH samAptisUcakodayaH pradhAnastena kAraNena tithipatane-tithikSaye punaH pUrvA tithiryuktA, na ca pravaratithirapyuttarA-agretanA, caturdazIpAte trayodazI grAhyA, na punaH pUrNimAdirityarthaH, ata eva vRddhapravAdAgataM zrIumAsvAtivAcakavacanaM | yathA "kSayepUrvI tithiH kAryA, vRddhI kAryA tthottraa| zrImadvIrasya nirvANaM, kArya lokAnusArataH // 1 // iti, yatastrayodazyAM dvayorapi tithyoH mamAptatvena caturdazyA japi samAptisUcakaH sa sUryodayaH saMpanna eva,athotrA na brAhyetyatrottarArddhana hetumAha-'kiM saMbaMdhe'tyAdi, saMbandhAbhAve'pi kiMcitki labhyaM labhyate ?, api tu na labhyate ityarthaH, caturdazyAH saMvandhastu trayodazyAmeva vartate, na punaH paJcadazyAmapi, tatra caturdazIsaMvandhagandhasyApyabhAvAd , ata eva vidhiprapAyAmapi "jayA pakhiAe pavatihI paDai | tayA pRvatihI ceva ghettavA, na uttarA,tabbhogagandhassavi abhAvA"tti, etacca ghuNAkSaranyAyena samyaga patitam ,anyathA caturmAsakacaturdazIpAte pUrNimaiva grAhyetyAdi kathamavakSyan ?, loke'pi bho devadatta yajJadanalabhyaM tvaM dehIti vaktumapi na zakyate, tathAtve ca jagadvyavasthAviplavaH pramajyateti, ata eva "jar3a taMmi diNe cauddasI to pakakhi cAummAsi vAM, aha na to devasiaM tHITAHININEmithal // 412 / / main in Education Intematon For Personal and Private Use Only www.jinyong
Page #447
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 4vizrAme | 413 // cetyAdi jinavallabhena poSadhavidhiprakaraNe bhaNitaM, kiM ca vidhiprapAyAM caturmAsacatuddazyAH pAte pUrNimoktA,sAMpratInestu catu. tithimAsadazImAtrasthAne pUrNimAmAvAsyo gRhyante iti tacitraM, tasmAduttaratra dine kSINatitheH saMbandhAbhAvAt na tattithilabhyaM labhyate vicAraH itigAthArthaH // 213 / / atha parAzayasya kutsitatvamudbhAvya tiraskaroti____ vuDDhIpa puNa paDhamA puNNA hANIi mUlaogaliA / iavayaNaM dubvayaNaM soavaM neva niuNehiM / / 214 // | badau punaH prathamA tithiH pUrNA hAnau ca mUlato'pi galitA iti vacanaM durvacanaM-mRSAbhASaNaM na nipuNaH zrotavyaM, kintu apaka yitavyamitigAthArthaH // 214 / / athAzrotavye hetumAha- . 'jamhA tIe'vayavo pahANudayasaMjuo a biiadinne| hINA puNa putva diNe puNNA paNNehiM ditti // 215 // | yasmAtkAraNAt 'tIe'tti tasyA evaM titheH pradhAnodayasaMyukto'vayavo dvitIye dine vartate, hInA punaH pUrvadine pUrNA vartate, nahi hInatvaM nAma tithe zaH, kiMtu yadA ghaTikAdvayamitA trayodazI caturdazI ca catuSpaJcAzadAdighaTikAmitA syAttadA tasyAstithehInatvaM pratipadyate, tayA papTipaTikAmitasya cyAdevArasya pUrnerabhAvAda , evaMvidhA ca pUrNA prAjaiH-paNDitaiH jyotiHzAvanipuNedRSTetigAthArthaH / / 21 / / atha tithAnau kharataramyAdajaratIyamAha-- . ... aTTamipaDaNe sattamicaudasipaDaNe apunnnnimaapmuhaa| ia addhajaraikukkuri kIDa jiNavattanilayaMmi // 21 // aSTamIpatane saptamI caturdazIpAteca pUrNimApramukhAH pUrNimAmAvAsya iti arddhajaratikukkurI jinadattanilayaMmi-jinadattagRhe || jIDatIti, ayaM bhAvaH-yadA'STamyAditithiH patati tadA'STamyAdisaMbandhi kRtyaM saptamyAmaSTamItidhiyA kriyate, caturdazIpAte caturdazyAM // 413 // in Education tembon For Personal and Private Use Only
Page #448
--------------------------------------------------------------------------
________________ tithimAsavicAraH zrIpravacanaparIkSA 4vizrAma // 414 // DHARTHATI mUlato'pi gatAyAM ArAdhyatvena pavarUpAyAM pUrNimAyAM caturdazIkRtyaM kriyate,atra ca caturmAsakavyatiriktA pUrNimA amAvAsyA |ca zrAvakANAmeva 'cAuddasaTTamuddiTTapuNNamAsiNIsupaDipuNNaM posaha samma aNupAlemANA viharaMtI'ti pravacanavacanAt pauSadhavratamAtra| maGgIkRtyArAdhyatvenAbhimatA, na punaH kvApi sAdhUnAmapIyamamukavidhinA''rAdhyeti, tathA ca pAkSikakRtyamadhikRtya yathA trayodazI tathA pUrNimAdyapIti kathaM pAkSikakRtyopayoginI, kSINA ca caturdazI trayodazyAM sarvAtmanA sthiteti trayodazyAM dvayorapi vidyamAnatvAcaturdazIkRtyaM trayodazyAmeva yuktamiti, atra ca baDhyo yuktayaH santi,kiMcidvistarArthinA tumatkRtatattvataraGgiNIto kodhyA iti gAthArtha / / 216 // atha samAptisUcakodayasya prAdhAnyasamarthanAya dRSTAntamAha AmUlA mahagAro maMjaripajjaMtao mhNto'vi| na pahANo kiMtate phalaM pahANaM maNuajuggaM // 217 // AmUlAt-mUlAdArabhya maJjarIparyanto mahAnapi sahakAro na pradhAnaH, kiMtvante manujayogyaM phalamevopagamya,phalameva pradhAnam , AmUlaphalaparyantasyAkhaNDasya vRkSasya pradhAno'vayavaH phalaM tadatiriktasyAprAdhAnyAt , phalArthameva zeSAvayaveSvapi prayatnakaraNAd, ata eva phalita eva sahakAre vRtyAdinA yatnakaraNaM, nAnyathA, phalopekSakANAM tu vaTAdivRkSasadRza eva sahakAro'pIti gAthArthaH // 217 // atha dRSTAntadAntikayojanAya gAthAmAhaphalasariso mo udao jammi samappai tihI amAso a| maMjaripaLatasamo seso phalasAhagosamae // 218 // phalasadRzaH sa udayaH-sUryodayo yasminnudaye tithiH samApyate-yamudayamupalabhya tithiH samApti yAti, caH punararthe,mAso vaa| saMkrAnti prApya mAsaH samAptiM yAti saiva saMkrAMtiH phalasadRzI, tathAvidhasUryodayasamanvitA tithirmAso vA vivakSitaniyata SHIRADHANASHIROHIBITINGH // 414 // Jan Education Intebon For Personal and Private Use Only www. byorg
Page #449
--------------------------------------------------------------------------
________________ tithimAsavicAraH zrIprava- kAyaheturityarthaH, zeSaH punastithyAdevayavaH maJjarIparyantasahakArasamaH phalasAdhako, vivakSitaphalarUpasyAbhimatatithyAdehetumAtra evecanaparIkSA tyarthaH, samaye-svasamaye parasamaye ca, etAvatA tithivRddhau dvitIyA tithiH mAsavRddhau ca dvitIyo mAso vivakSitatithyAdevRkSakalpa4vizrAme sya phalasadRzo manuSyakalpAnAmamimataH, zeSastu AstAM viziSTacetanA manujAH, prazastavanaspatayo'pi sahakArAdayaH suurysNkraanti||415|| DICHAR prathamaM mAsaM parityajya dvitIyamAsa eva puSpaphalAdikaM prayacchanti,yadAgamaH-"jai phullA kaNiArayA cUaga ahimAsayaMmi ghuttuNmi| tuha na khamaM phulleuM jaha paJcaMtA karaMti DamarAI ||1||"ti zrIAva0ni0(1255) yastu vRddhau prathamaM mAsaM pramANayati sa ca prazastavanaspatiSvapi nAntarbhAvanIyaH, yato vanaspatibhya uddhRtyAvAptamanujabhavo mokSamapi yAti, ayaM tu niyamAdanantasaMsAryaveti gAthArthaH // 218 // atha lokavyavahAramAhajamhA lammA ahiaMna deha dittovi dAyago ko'vi / tatthavi purANarII loavavahArao nneyaa||219|| yasmAtkAraNAhIpto'pi-dIptimAnapi dAyako labhyAdadhikaM na ko'pi dadAti, arthAna dApayatyapi ko'pi kAraNikaH, tatrApi lokavyavahArataH purANarItiyA-pUrva yayA rItyA deyalabhyAdivyavahAra AsInayaiva rItyA'dhunApi nyAyaprAptI vyavahAge bhaveta , nAnyathetigAthArthaH // 219 // atha tithivipaye pUrvarItimAha-- purva rabiudayajuA egA ghaDiAvi lbbhlaahgrii| aNNAvi tAvavekavAjuttA kiM pihiapeSTAe ? // 220 // pUrvam-anAdikAlato'dya yAvat ravyudayayutA ekApi ghaTikA lamyalAbhakArI AsId , grAhyadAyikA'bhUdityarthaH, tatratyaM tAvatpAkSikakRtyaM caturthAdi, pAkSikatvena cAbhimatA caturdazI, mA caikaghaTikAmitA'pi samAptisUcakamyodayayutA pAkSi PIRIMADIRAININDIA NATURELIMINISTRATI // 415 // Jan Education Intematon For Personal and Private Use Only www.jinyong
Page #450
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIprava canaparIkSA 4 vizrAme ||416 // Jain Educationa |kakRtpadAyikA''sId, etaca parasyApyabhimatam adhunApi tAvadapekSAyuktA yathA pUrvamekA'pi ghaTikA sUryodayayutA pAkSikakRtyAdiheturAsIttathedAnImapi dvitIyadine tAdRzI tu tithirastyeva atastAvatyA evApekSA yuktA, kiM pihitamaJjUSAkalpayA | prAcInayA tithyA syAt ? na kimapItyartha itigAthArthaH // 220 // atha pUrvarItilope yat syAttadAha- labbhAhilAhakakhI adattamavi muddiaMpi maMjUlaM / givhaMto so teNuva niggahaM dAruNaM lahai // 221 // 1. labhyAdhikalAbhAkAGkSI adattAmapi mudritAM maJjUSAM gRhana san stenavat-cauravad dAruNaM nigrahaM labhate, ayaM bhAvaH- adyA khiladinaM yAvacaturdazI, sA. ca labhyAdhikaphaladAyinI bhavatvitibhRgAlakadAzayA niyatakRtyamadhikRtyAkiJcitkaratvenAdasA-nAjJasA AzAmAtra phalajanakatvena mudritamaJjUSAkalpA pUrvA tithistAM ca gRhNana cauravaddAruNaM zUlikA ropaNakalpamanantasaMsAraparibhramaNaM labhate itigAthArthaH // 221|| atha prakRte yojayati-- tumhA tihiba mAso putro pugvRttajuttivisaotti / suNiUNa bIamAso Neo NiaNAmakajja karo / / 222 / / yasmAtpUrvoktaM tasmAttithivadabhivarddhitAyAM tithau yA pUrvA tithistadvat pUrvo mAso'pi pUrvoktayuktiviSaya iti jJAtvA dvitIyamAmI bhAdrapadAdilakSaNo nijanAmakAryakaraH paryuSaNA bhAdrapade kArtikacaturmAsa kArttike ityAdi nijamAnAGgitAni yAni kAryANi teSAM karo jJeya iti gAthArthaH ||222|| atha punarapyayathAsthAnamutsUtra mAha iriAe paDikamaNaM pacchA sAmAiaMmi ajahapayaM / bhAsato ummato na muNaSTa samayAipara matthaM // 23 // mAmAgri zrAvakANAM sAmAyikakriyAyAmIryApathikAyAH pratikramaNaM pazcAta sAmAyikoJcArAnantaramityarthaH, etaccAyathApadaM For Personal and Private Use Only tithimAsavicAra: / / 416 / / .
Page #451
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIprava- canaparIkSA 4vizrAma // 417 // ayathAsthAnaM bhApamANa unmatta iva-devatAyatta iva na jAnAti samayAdiparamArtha-siddhAntaparamparAdirahasyamiti gAthArthaH // 223 / / ryApAthiatha samayAdiparamArthamAha kAvicAraH cittavimohinimittaM maNiA iriA mahAnisIhami / na ya katthavi sAmAaM asuddhacittaNa kAyavaM / / 224 // cittavizodhinimittamaryA-IpithikApratikramaNaM zrImahAnizIthe bhaNitA, tathAhi-"se bhayavaM! jahuttaviNaovahANeNa paMcamaMgalamahAsuakhaMdhamahijjittANaM putrANuputrIe pacchANupubIe aNANupubIe saravaMjaNamattabiMdupayakakharavisuddhaM thiraparicioM kAUNa mahatA pabaMdheNa suttaM atthaM ca viNNAya tao NaM kimahIejA.goamA! iriAvahi,se bhayavaM ! keNa aTeNaM evaM vuccati jahANaM paMcamaMgalamahAsuakhaMdhamahinjittANaM puNo iriyAvahiaM ahIe ?, goamA! je esa AyA gamaNAgamaNAipariNAmapariNae aNegajIvapANabhRasattANaM aNIva uttapamate saMghaTTaNaavadAvaNakilAmaNaM kAUNa aNAloiaapaDikate ceva asesakammakkhayaTTayAe kiMcI ciidaMNamajjhANAiemu abhiramejA tayA se egaggacittA samAhI bhavejA na vA,jaoNaM gamaNAgamaNAiaNegaaNNavAvAraparapariNAmAsattacinayAe kei pANI tameva bhAvaMtaramacchiDia ahavajhavasie kiMci kAlaM khaNaM viratteA,tAhe taM tassa phaleNa visaMvaejA, jayA uNa kahiMci aNNANamohamAyAdoseNa sahasA egidiANaM saMghaTTaNaM pariAvaNaM vA kayaM havejjA tayA ya pacchA hA hA hA duTu kayamamhehiMti ghaNarAgadosamohamicchattaNNANadhehi adiTTaparalogapaJcavAehi kUrakammanigdhiNehiMti paramasaMvegamAvaNNe suparipphuDaM AloittANaM niMdittANaM garahittANaM pAyacchittamaNucarittANaM nissalle aNAulacitte amuhakammakkhayaTThA kiMci Ayahi ciDavaMdagAi aNuDhejA, nayA nayaTTe ceva uvautte se havejjA, jayA tamma NaM paramegaggacittasamAhI havejjA nayA ceva sbjgjiivpaannbhuu-11||417|| Tom Jan Education Interno For Personal and Private Use Only www. byorg
Page #452
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 4vizrAma // 418 // ryApAthi| kAvicAraH amattANaM jahiTaphalasaMpattI havejjA, tA goamA! apaDikaMtAe iriAvAhaAe na kappar3a ceva kAuM kiMcivi ciivaMdaNasajjhANA- iaM phalAsAyamamikkhugANaM, eeNa?NaM goamA! evaM bucai-jahANaM goamAH samuttatthobhayaM paMcamaMgalaM thirapariciaMkAUNa tao iriAvahiaM ajjhIe, se bhayavaM : kayarAe vihIe tamiriAvahiamahIe?,goamA! jahA NaM paMcamaMgalamahAsurkhadhaMti (19-20) zrImahAnizIthatRtIyAdhyayane,upalakSaNAd IryApathapratikramaNamakRtvA nAnyatkimapi kuryAttadazuddhatApatte"riti zrIharibhadrIyadazavakAlikavRttirapi, na ca kvApi mAmAyikamazuddhacittena karttavyam , ayaM bhAvaH-yAvadIryApratikrAntipratibaddhaM bRhaccaityavandanAdi dharmAnuSThAnaM zrImahAnizIthoktaprayojanayA IryApratikrAntyA cittazuddhiM vidhAyaiva kartavyaM, sAmAyika punarazuddhenaiva cittena kartavyamityevaM kvApyAgame'nupalambhAta , tathA paramparAyA apyabhAvAyuktikSamatvAbhAvAcca kathaM sAmAyike pazcAdIryeti gAthArthaH // 224 // atha paraH zaGkate AhAvasmayacugNippamuhesu karemibhaMtaccAi / kAUNa ya sAmoM pacchA iriatti payaDavayaM // 225|| Aha para:- nanu bho AvazyakacUrNipramukheSu-zrIAvazyakacUrNivRttipaJcAzakavRttiyozazAsravRttinavapadaprakaraNavRttizrAvaka-| dinakRtyavRttizrAddhavidhipramukhepu 'karemi bhaMte'ityAdi yAvata mAmAiaM kAUNa pacchA iriAvahiAe paDikamaitti prakaTavacaHspaSTavacanamAgame vidyata eveti. tatra zrI AvazyakacUrNiyathA "mAmAi nAma sAvajjogaparivajaNaM niravajajogapaDisevaNaM ca, taM sAvaeNa kathaM kAya?,mo duviho-idi patto aNidi patto a,jo so aNidi patto soceiaghare sAhusamIve ghare vA posahasAlAe vA jattha vA vIsamaha acchai vA nivAvArI sambandha karei savaM. cauThANesu niamA kAyavaM, taMjahA-ceighare mAmale NARENDINAR // 418 // Jan Education For Personal and Private Use Only .
Page #453
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 4 vizrAme // 419 // posahasAlAra ghare vA AvasmayaM karatIti, tattha jai sAhasagAse kareti tattha kA vihI ?, jai pAraMparabhayaM nanthi, javi keNai samaM | vivAo natthi, jai kassava Na dharoti, mA teNa aMchaviaMchiaM kaDUDhijati, jai dhAraNagaM dahUNa Na geNhati mA nAsijjahitti, | paDhamaM jar3a a vAvAraM Na vAvAreti tAhe ghare caiva sAmAtitaM kAUNa uvAhaNAo mottRRNa saccittadavvavirahio vaccati, paMcasamio |tigutto iriAe upautto jahA mAhU, bhAsAe sAvajraM pariharaMto, esagAe kaI leTTaM vA paDilehitu evaM AdANanikakhevaNe, khelasiMghANe Na vigiMcati, vigiMcato vA paDilehia pamajia thaMDile, jattha ciTThati tattha guttinirohaM karoti, etAe vihIe gaMtA tiviheNa NamiUNa mAhuNo pacchA sAhusakakhiaM sAmAitaM kareti' karemi bhaMte! sAmAiyaM sAvajaM jogaM paJcakakhAmi duvihaM tiviNa | jAva sAhU pajjuvAsAmi cikAUNa, jar3a cer3aAI asthi to paDhamaM vaMdati, sAhUNaM sagAsAto syaharaNaM nisiaM vA maggati, aha ghare to meM uggahiaM syaharaNaM asthi, tasma asati pottassa aMteNa, pacchA iritAvahiAe paDikamai, pacchA AloittA caMdati, Ayari| AdI jahA rAyaNiApatti, puNovi guruM vaMditA paDilehittA niviTTo pucchati paDhati vA, evaM ceie vi, asati mAhuveiANaM posahamAlAe sagihe vA, evaM sAmAiaM AvasmayaM vA kareti, tattha navari gamanaM tatthi, bhaNati - jAvaniamaM samANemi, jo ihaTipatto so kira eMto savvidIe eti to jaNasma aDDhA hoti, AditA ya sAhuNI sappurisapariggaheNa, katasAmAieNa ya pAehiM AgaMtantraM, teNa Na kareti, Agato mAhasamAse kareti, jai so mAvao Na koi uTTeti, aha ahAbhahautti pUA kayA hohiti bhaNatini tAhe puvvaraaM AsaNaM kIrati, AyariA NaM uTTittA acchaMti, tattha uhaMtamahaMte dosA bhANiavvA, pacchA so iiTiM patnI mAmAtitaM kAUNa paDikaMto vaMdanA pRcchati, so kira mAmAtitaM kareMto mauDaM Na avaNeti, kuMDalANi NAmamudaM pupphataMbolapAcAra For Personal and Private Use Only IryApAfthakAvicAraH 1419 / /
Page #454
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIprava- canaparIkSA 4vizrAme // 420 // KOS NPAPAur gamAdi bosirati, aNNa bhaNati-mauDapi avarNati,esA vihI sAmAiyassatti' evaM zrIAvazyakavRtyAdiSvapi bodhyamitigAthArthaH / iiryaapaathi||225|| atha siddhAntamAha -- kAvicAraH ace dhuvaMkarUvA paDhamA iriyA bigappiatti tuhaM / iriAjugaMpi juggaM dhuvaMkacAe pamANa kiM? // 226 // ___ aba "jar3a ceiAI anthi to paDhama vaMdatitti' pAdavAcyena seryApathikA caityavandanalakSaNena kriyAntareNa vyavahitA pazcAdIryA| pathikA na sAmAyikahetutvena-sAmAyikasaMbandhinA, kiMtu yAvaddagantavyaM tAvadanuktatvena gantavyakriyAnivRttau coktatvena gantavyakriyAvyAvRttimUcikA vyAvRtyarthAbhidhAyikA, na punaH zrImahAnizIthoktaprayojanabattI, nanu zrIAvazyakavRttyAdau 'jai ceiAI asthi to pahamaM vandatI'tyAdivAkyaM nAsti tatra kiM vaktavyamiticetsatyaM,mukhavatrikApratilekhanAdividhiranukto'pi yathA paramparA| vAgato gRhyate, tathA cUrNAyuktastu caityavandanAdividhiH sutarAM grAhyo, bAdhakAbhAvAt , kiMca-yadi sAmAyike pazcAdapIryApathikApratikrAntiH zrImahAnizIthoktaprayojanavatyabhaviSyattarhi zrIharibhadramUrireva dazavakAlikavRttau IryApathapratikramaNamakRtvA sAmAyikavyaktiriktaM nAnyatkimapi kuryAditi viziSyAbhaNiSyad , anyathA zrIAvazyakavRtyuktavacasA saha virodho dunira eva syAt , tathA "zrutvaivamalpamapi puSkalinA'nucIrNamIryApratikramaNataH kila dhrmkRtym| sAmAyikAdi vidadhIta tataH prasUna, tatpUrvamatra ca padAvanimArjanaM triH // 1 // itizrIsaGghAcAravRttau zrIdevendrasUrisamIpasthAyibhiH zrIdharmaghoSamUribhiruktaM nAbhaviSyad, yataH zrIdeve ndramarikRtena "kAUNa ya sAmaiaM iriaM paDikkamia gamaNamAloe" ityAdizrAvakadinakRtyena saha virodhaH syAt ,tathA caritA. nuvAde prathamamIryA DhaiDharazrAvakeNa pratikrAntApi, yadunaM-"jo etesiM sAvago bhavissati teNa uvayAreNa atIhAmi.egapAse acchati // 420 // ( For Personal and Private Use Only
Page #455
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 4vizrAme // 42 // HIRWISHNOLONESHI amar NaraPAHINILIWAPARIHATTARRHOEATURMILAPHIARP ISMATHIMITA RAM in and palINo,tattha DhaDDharasAvo,so sarIracinna kAUNa sAhUNa paDissayaM vaccati, tAhe DhaDhareNa tinni nisihIyAo kayAo,evaM so irizrA- IryApAthidi DhaiDhareNa sareNa kareti,so puNa mehAvItaM uvadhAreti,so teNeva kameNa atigao,sabvesiM sAhUNaM vaMdaNaM kayaM,so sAvaona vaMdio,tAhe| kAvicAraH Ayariehi bhaNiaM-navagasaiDho sitti,pacchA pucchti|| iti zrIAva0cUNau~ zrIAryarakSitakathAnake, tathA"cauvIsatthaeNe bhNte| jIve ki jaNai ?, cauvIsanyaeNaM daMsaNavisohiM jaNai9" iti zrI utta-29,etaTTIkAyAM-mAmAyikaM ca pratipattukAmena tatpra-66 NetAraH stotavyAH, te ca tatvatastIyakRta eveti tatsUtramAha-caturviMzatistavenaitadavasappiNIprabhavatIrthakradutkIrtanAtmakena darzanaM -samyaktvaM tasya vizuddhiH-taduSaghAtikarmApagamena nirmalIbhavanaM darzanavizuddhistAM janayati9 utta0 vR0, atra sAmAyikaM ca pratipatukAmenetyAdigranthasaMgatighaTakavacasA tIrthakRdutkIrtanapUrvakameva sAmAyika bhaNitaM, taccaryApUrvakameva sAmAyikaM kurvataH syAt ,nAnyatheti sUkSmadhiyA paryAlocyaM, kiMca-navapadaprakaraNAdikAma svayamAdAveveryA pratikAmayantaH kathaM nijakRtiSu mAmAyike pazcAdIryeti vadeyuH?, nahi svapade kuThAraM zaTho'pi kurute, tasmAt pazcAdIyeti na mahAnizIthoktaprayojanavatI, kiMtu bhinnArthetyAyaneka-|| yuktivistarArthinA matkRtAmIryApathapavizikAM vilokayiSyantIti dhiyA nAtra tA yuktayaH pradazyante, kiMtu kiMcit sthU ravIgamyaM yathA 'iti cet' pUrvoktaM cettarhi sAmAyikamapi zuddhacetasA karttavyaM, zuddhividhAtrI tu prathamA IryApratikrAnti vAGkarUpA, dvitIyA | pazcAdIryetyAdilakSaNA vikalpitA-bhinnArthApyekakAryatayA vikalpiteti vAstavAroparUpamIryApadhikAyugaM taba mate yogya,paraM dhruvAGkatyAge-prathameryApratikrAntiparityAge kiM pramANaM ,na kimapItyarthaH,etAvatA cittazuddhihetuM prathameryAM parityAjya dvitIyAM ca niSpra yojanAMye pratikAmayanti te mahA'jJAnino viparItotsUtrabhApiNa iti gAthArthaH // 226 / / atha sthalayuktyaiva tAtparyamAha // 421 // . MERIRANI RANIHINiltrati DINARTNEmmarAAMAITRINCIDHAUTARIRRITUATHIMIRMAINMENITISHALIP m antritiou Iain Education International For Personal and Private Use Only www.byong
Page #456
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 4vizrAme // 422 // IryApAthikAvicAraH namhA paDhamA peDhiakappA kappadumovamA iriaa| sA puNa pacchAiriA gamaNanivittIa paDikamaNaM / / 227 // - yasmAtpUrvoktaM tasmAt prathamA IryApratikrAntiH pauSadhAdyazeSAnuSThAnasAdhAraNapIThikAkalpA kalpadrumopamA kriyANAM sAdhikA, yA punaH pazcAdIryA "pacchA iriAvahiAe paDikamaitti padamAtragamyA tatreryAyA arthoM gamanaM tasyAH pratikramaNaM-nivRttirIyapratikrAntiH mArgAdau gamanAgamanakriyAnivRttirUpo'rthaH saMpannaH, tatrApyadhikAravazAt kvaciccittazuddhihetvIryApratikrAntipUrvikaiva | |mArgagantavyakriyAnivRttiH kvacicca gamanAgamanAdipariNatirahitasya kRtasAmAyikasya gantavyakriyAnivRttimAtrameva, atrApi yukti ryApathaSatriMzikAto jJeyetigAthArthaH // 227 / / athApekSayA nyUnAdhikasvabhAvamapyayathAsthAnaM yattadAhajaivi supAse tiphaNA nava pAse UNamahiamavi kmso| tahavi supAsA pAse ThavaNaM ajahApayapi bhve||228|| VI yadyapi supArzve timraH phaNAH UnamutsUtraM, yataH supArzve pazcaiva phaNA bhavanti, pArzva-pArzvanAthe nava phaNAH, adhikamutsUtraM, yataH zrIpArzvanAthasya saptaitra phagA bhavanti,yataH-"ekadaNDAni sapta syuryadicchatrANi prvte| tadopamIyate pArzvamUrdhni saptaphaNaH phnnii||1|| iti vAgbhaTTAlaGkAre,tathApi zrIsupArzvasakAzAt phaNAdvayamupAdAya zrIpArzvanAthazirasi yojayato'yathAsthAnamapi syAd ,etacca ji|nadattenaiva digambareNa pratimAnAM namatvakaraNamiva matabhedakaraNAya prarUpitam ,ata eva svarNagirau pittalamayyAM zrIpArzvanAthapratimAyAM jIrNAyAM navInaphaNAdvayaniyojana vihitaM sampratyapi dRzyate. saMzaye gatvA vilokanIyamiti gAthArthaH // 228 // atha kriyAviSayotsUtrasya nigamanamAha evaM ajahaTTANaM usmuttaM iMsi smaasenn| evaM sutte kiriAvisayaM tivihaMpi niTTi :229 // // 22 // For Person and Private Use Only
Page #457
--------------------------------------------------------------------------
________________ AHINDI I zrIpravacanaparIkSA 4vizrAme // 423 // THE H evam-amunA prakAreNAyathAsthAnaM kriyAviSayaM tRtIyamutsUtraM darzitam , etasmin darzite kriyAviSayaM trividhamavi-adhikanya-10 IyApAthinAyathAsthAnalakSaNaM triprakAramapyutsUtraM nirdiSTaM-yathoddezaM pradarzitamiti gAthArthaH // 229 / / atha maulaM dvitIyavikalpamAha kAvicAra aha puNa uvaesavisayamussuttaM bIameva duvigappaM / ummaggadesaNA magganAsaNA taMpi daMsemi // 230 / / atheti kriyAviSayakotsUtrAnantaraM punarupadezaviSayamutsUtraM dvitIyamapi dvivikalpa-vikalpadvayabhAg, tatronmArgadezanAt mArganAzanAca, cakAro gamyaH, unmArgadezanAmArganAzanAbhyAM dvivikalpamityarthaH, yadbhavati tadapi darzayAmIti gAthArthaH // 230 // athoktameva vyaktIkaroti ahiaM uvaesaMto paDhame bhaMge a UNamavi bIe / kiriAo'NataguNaM pAvayaraM vayaNavisayaM taM / / 231 / / adhika-paTakalyANakAdi prAguktamupadizan-arUpayan prathame bhaGge-unmArgadezanAlakSaNe, vartate iti gamyaM, Unamapi-strIjinapUjAniSedhAdikamapi prarUpayan dvitIyamaGge ityetacotsUtraM kriyAtaH-kriyAviSayotsUtrAdanantaguNam , anantapApahetutvAt , sarveSvapi | doSeSu bhASAdoSo hi vyApakaH, yadAhuH-"ekatrAsatyaja pArpa, pApaM niHshessmektH| dvayostulAvidhRtayorAdyamevAtiricyate // 1 // " || iti yoga vR0, ata eva pApataram-atipAparUpaM vacanaviSayaM tat , samyaktvaprAptAvutkRSTakAlAntaraprAptihetutvAd, yadAgamaH"kAlamaNataM ca mue addhApariao a demUNo / AsAyaNabahulANaM ukkosaM aMtara hoi||1|| iti zrIAva0,atrAzAtanAbahulastAvadunmArgaprarUpako mArganAzakazca grAhyaH, tasyaiva tIrthocchedapAtakalipsatvenAzAtanAbahulatvAditi gAthArthaH / / 231 // atha prakArAntareNApyunmArgaprarUpaNAbAda OPINITAMINOPAURNIRAHULRAINE // 42 // Jan Education Internation For Personal and Private Use Only
Page #458
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIprava parIkSA 4 vizrAme // 424 // athavA thINaM jiNavarapUApaDisaMharga atitthaMpi / titthaMtia bhAsato ummaggaparUvago pAvo ||232 || 'athave 'ti prakArAntaradyotakaH strINAM jinavarapUjApratiSedhakamatIrthamapi tIrthamiti bhASamANaH unmArgaprarUpakaH pApAtmA jJAtavya | iti gAthArthaH // 232 // atha tIrthasvarUpamudbhAvya tallopako mArganAzakaH syAdityAha - titthaM puNa acchinnaM zrIjiNapUAparUvagaM bharahe / taMpi na tityaMti vayaM bhAsato magganAsayaro // 233 // tIrthaM punaH satatapravRttimahaM yAvadacchinnaM varttate, tacca bharatakSetre strI jinapUjAprarUpakameva, tattIrthamapyatIrthamitivacanaM bhASamANo mArganAzakaH yadyapyunmArgabhASakA bauddhAdayo laukikamidhyAdRzo'pi bhavanti tathApi te notsUtrabhASiNaH, kiM tu upacArAdisAdhyavatsanAg2avipakalpAbhigrahikamidhyAtva bhAjaH, utsUtra bhASiNAM hi midhyAtvamupacArazatairapyasAdhyatAlapuTa viSakalpamabhinivezarUpaM, tacca padamAtrAdyazraddhAne tadatiriktAkhilamapi jainapravacanaM zradadhatAM bhavati, yadAgamaH - "payamakkharaM ca ikaMpi jo na roei suttaniddivaM / sesaM aMtovihu micchAddiDDI jamAliva ||1|| "tti, etacca niyamAdanantasaMsArahetureva yaduktaM- "ussuttabhAsagANaM bohInAso anaMtasaM sAro"tti, durlabha bodhitvaM cAmISAmahadAdInAmavarNavAdAt sphuTameva, yadAgamaH- "paMcahi ThANehiM jIvA dullahabohitAe kammaM pakareMti, taMda-arahaMtANaM avaNNaM vadamANe 1 arahaMtapaNNattassa dhammassa a02 AyariuvajjhAyANaM a03 cAvaNNassa saMghassa a04 vivikatavathaMbhacerANaM devANaM ava05" iti zrIsthAnAGge, avarNavAditvaM coramUtriNAM tIrthamapyatIrthatayA bhASamANAnAM sphuTameva, atIrtharUpasyApi nijamativikalpitasya: mArgasya prarUpakaH zrIkrAmAdijina evetyalIkakalaGkadAnAt mahApAtakamiti bodhyaM, nanvevaM tIrthakadAdInAM kathamavarNavAdIticecchRNu, zrIvIreNa dRSprasabhaM yAvadacchi meM tIrthaM jagatritayaMpUjyaM tIrthakRtAmapi namaskaraNIyamiti zrIvIrapravartitamapya Jain Educationa International For Personal and Private Use Only vacanotsUtraM ||424 //
Page #459
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 4vizrAme // 425 // lokottaramithyAtvamahattA IHARIUDRAPatialletin palapya pratisamayamavarNavAdI san tIrthakRtAmapyavarNavAdyava, yo yadArAdhyasyAvarNavAdyeveti tIrthakadavarNavAdI, tathAbhUtazca zrutacArivarUpadharmasyApyavarNavAdI sphuTameva, tathA ca tIrthAntarvatinAmAcAryAdInAmapi tathaiveti svadhiyaiva dhIdhanAnAM pratItameveti gAthArthaH // 233 / / nanu laukikamithyAgapekSayA unmArgAdidezako lokottaramithyAg kIdRg syAdityAha loiamicchattAo'NaMtaguNaM magganAsaNAivayaM / pAvaM tityaJcAe tullevia tAvayA ahiaM // 234 // laukikamithyAtvAd unmArgadezanAdivaca:-unmArgadarzanAnmArganAzanAdivacanamanantaguNapApaM-mithyAtvabandhamadhikRtyAnantagugapAtakanimittaM, tatra hetumAha-tIrthatyAge tyulye'pi ca tAvatA unmArgadezanAdinAdhikamityakSarArthaH, bhAvArthastvayaM-nanu laukikamithyAdRg tAvat mUlato'pi jainamArga nAGgIkurute, lokottaramithyAdRSTistu bhUyAMsaM jinoktamArgamaGgIkRtya kiMcinmAtramapalapati, tatkathaM laukikamithyAtvApekSayA lokottaramithyAtvamanantaguNamiti pUrvapakSe prApte'bhidhIyate, yaduktaM bhRyAMsaM jinotamArgamaGgIkurute tanmRpAbhASaNameva, yato jinokto mArgastIrtha, taccotsUtrabhASiNA mUlato'pi tyaktaM, tatyAge cAMzato'pi jinoktamArgAnaGgIkArAtva kathaM bhUyo'GgIkAra iti vacanaM satyaM ?, kiMtu mRSavetyarthaH, tathA ca yathA bauddhAdimirjenapravacanaM tyata tathotsUtrabhASiNA'pIti tulye'pi tyAge cauddhAdiH pRSTaH san jainamArga jainamArgatayaiva brate, yathA'smadyatiriktA ete jainA iti, ayaM kupAkSikastu pApAtmA pRSTaH san jainamArgamapyajainamArgatayA bete, yathA naite jainAH, kiMtu vayameva janA iti jainamArgavyatirikte'pi jainasaMjJAvAdina ityetAvatA mArganAzAvalIkavacasA'dhikaM-bauddhAdibhyo'dhikaM,tacAdhikyamanantaguNakAreNa bodhyaM, kiMca-janamArgadveSo'pi bauddhAdibhyo'|dhika eveti tIrthayahi tasya tIrthadveSiNo'pi yadi bhUyo'GgIkArastahi kasyAlpAGgIkAra ini mbadhiyA vicArya bhRyo jainamAGgiI PramilyHAITAPUR | // 425 // in Education tembon For Personal and Private Use Only
Page #460
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 4vizrAme // 426 // lokottaramithyAtvamahattA kArikhaco na vaktavyamiti gAthArthaH // 234 // atha gAthAyugmenopasaMhAramAhajamhA u saMkiliTTho'bhinivesI hoha tithapaDikalelooubhaNai titthaM titthaM khalu titthaaNukulo // 235 // teNaM sambhavasiddhI lAbhaha paratisthiesuna viy'vtte| iamuNiahaMtu bhavA bharapayA tithbhttivyaa||236|| __ yasmAdaminivezI-kupAkSikaH saMkliSTaH-nikliSTapariNAmavAn tIrthapratikUla:-tIrthAhitapravRttimAn prAguktayuktyA bhavati, lokastu-bauddhAdimtu khaluravadhAraNe tIrthameva-jainamArgameva tIrtha-jainamArga bhaNati tIrthAnukUlo-vacasA samyagbhASamANastIrthAnukUlapravRtimAn bhavati, tena kAraNena tadbhavasiddhiH, apergamyatvAt tadbhavasiddhipi-caramazarIryapi labhyate'nyatIrthikeSu, yato'nyatIthikA utkarSato daza siDyantyekasmin samaye, yaduktaM-"sijjhai gihiannasaliMga cauddasaTTAhiasayaM ca'tti, na cAvyakte-kupAkSikavarge caramazarIrI syAd , ayaM bhAvaH-anyatIrthiko hi jainamArgazraddhAnabhAga tadbhavasiddhiko'pi syAta, kiM tu tathAvidhayogyatAvazAt kazcidekAdibhavasiddhiko'pi bhavet , tasya jainamArga jainamArgatayA avANasya tathAvidhavacodoSAbhAvAd, utsUtramArgapatitastu sanmArgamAzrito'pi na caramazarIrI syAt , tacchaddhAnena mRtastu niyamAdanantasaMsAryeva, tasya tIrthamatIrthatvenAtIrtha ca tIrthatvena bhASamANasya tathAvidhavacodoSasadbhAvAditi bhAvaH / 'ia muNioNtti iti-amunA prakAreNa jJAtvA 'tIrthabhaktivacasaH' tIrtha tIrthatvena vaktavyaM, tadapi trailokyottamaM sarvaguNanidhAnamityAdibhaktyA vaco yeSAM te tathAbhUtA bhavyAH 'bhadrapadAni maGgalasthAnAni bhavantu, prAkRtatvAt puMstvanirdezaH, ayaM bhAvaH-AstAM svayaM kAyena tadArAdhanaM, vacomAtreNApi tIrthasvarUpaM samyag nirUpayan trailokyapUjyalakSmIsthAnaM bhavatItigAthArthaH // 232-236 / / atha tRtIyavizrAmopasaMhAramAha 426 // Jan Education Interation For Personal and Private Use Only
Page #461
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 4 vizrAme // 427 // evaM kukukhakosiasahassa kiraNami udayamAvaNNe / cakkhuppahAvarahio kahio tahao kharayaro'vi || 237|| evaM prAguktaprakAreNa kupakSako zikasahasrakiraNe udayaM prApte cakkhuti-cakSuH svakIyalocanaM tasya yaH prabhAvo-mahimA nIlAdivastugrahaNazaktistena rahito- vikalastRtIyaH kharataro'pi kathitaH, ayaM bhAvaH - udite hi sahasrakiraNe yathA kauziko nijacakSuH prabhAvarahito bhavati, ayaM jagatsvabhAvo yattAmasakulasya sUryakiraNA atizyAmatayA bhAsante yadAha zrIsiddha senadivAkaraH"maddharmabIjavapanAnagha kauzalasya, yallokabAndhava / tavApi khilAnyabhUvan / tannAdbhutaM khagakuleSviha tAmaseSu, sUryAMzavo madhukarIcaraNAvadAtAH // 1 // " iti tathA kupakSakauzikasahasrakiraNasaMjJite'smin prakaraNe kupakSANAM purastAdudbhAvite kupAkSikavizeSaH kharataro | nijacakSuH kuzraddhAnarUpA kudRSTistatprabhAvarahito bhavati, tasya mativikalpitAH kuyuktayo na sphuranti, athavA kudRSTireva sudRSTI - |bhavatItyevaMvidhaH kharataraH kathita itigAthArthaH || 237 / / athAyaM kharataraH kasmin saMvatsare kasmiMzca gurau vidyamAne satyasmin prakaraNe bhaNita iti pradarzanAya gAthAmAha navahatyakArrieasamamahimaMmi cittasiapakakhe / gurudevayapuNgudae sirihIra vijaya sugurucAre ||238 || prathama vizrAmoktA bodhyA / / 238 // athaitatprakaraNakartR nAmagarbhitAmAzirabhidhAyikAM gAthAmAhaia sAmaNaudayagiriM jiNabhAsi adhmmsaagraannugye| pAvia pabhAsayaMto sahassakiraNo jayaDa eso // 239 // vyAkhyAsaft prAgvat / / 239 / / ina kuvakavakosiasahassakiraNami pavayaNaparikathAvaranAmaMmi kharayaramagra nirAkaraNanAmA caDattho vismAmo sammatto // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only | upasaMhAraH // 427||
Page #462
--------------------------------------------------------------------------
________________ MIM MARAH .COMHINDISitantrIHIRTHDRAWINSUntai MINATIONAIRAINEDAINITIATICAINITIHAAmitapanium NHRPl - n ll iti zrImattapAgaNanabhonabhomaNizrIhIravijayasUrIzvaraziSyopAdhyAyazrIdharmasAgaraviracite svopajJakupakSakauzikasahasrakiraNe zrIhIravijayasUridattapravacanaparIkSAnAmni prakaraNe kharataramatanirAkaraNanAmA caturthoM vizrAmo vyAkhyAta iti / 03 DAS For Pe d Private Use Oy
Page #463
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 4 vizrAme // 429 // Jain Educationa International atha paJcamo vizrAmaH // atha kramaprAptamAMcalikamataM nirUpayitumAha- aha acaliaM kumayaM loapasiddhapi kiMci daMsemi / teruttaravArasara vikamao ahamakammudA // 1 // 'athe' tyauSTrikanirUpaNAnantaram 'AMcalikam' aJcalaM - pallavo dharmAnuSThAnAdau zrAvakANAM prarUpayantItyAJcalikAsteSAmidamAJcalikaM 'kumataM' kutsitazraddhAnarUpa lokaprasiddhamapi sarvalokasammatamapi, yadyapi sarve'pi kupAkSikAH pravacane pratItA eva tathApi teSvapyAalikaH prakRto vakSyamANava lumpA ka iti dvitayamAbAlagopAGganAnAmapi pratItamiti jJApanArthamidaM vizeSaNaM yata evaM tata eva kiMciddarzayAmi na punaH kharataravadvistareNeti pUrvArddham, atho tarArddhanotpatti kAlamAha - 'teruttare' tyAdi, trayodazottara dvAdazazate varSe vikramato'dhamakammodayAd-azubha karmAdi yA jAtamityadhyAhAryamitigAthArthaH || 1 || atha yataH puruSAdutpannaM tamAha puNNimio narasiMho nAmeNaM eganayaNadukhayaNo / keNavi avarAheNaM tehivi vAhikao AsI ||2|| paurNimIki :- pUrNimApakSa saMbandhI nAmnA narasiMha: 'ekanayanadurvacanaH' ekaM nayanaM- locanaM yasya sa ekanayano duSTaM va canaM yasya sa2 tato vizeSaNasamAsaH, kANAzro'pi jinadattavanmukharItyarthaH, ata eva kenApyaparAdhena 'tehivi' nti tairapi - paurNimIyakairapi bahiSkRta AsIditigAthArthaH ||3|| so.puNa kameNa uNagAme patto a tattha tammaiyA / loaNarahiA nAdInisaddIvi mahidiA vuDDhA // 3 // For Personal and Private Use Only aMcalamatotpattiH // 42959 // www.jainlibrary.org
Page #464
--------------------------------------------------------------------------
________________ aMcalamatotpattiH zrIpravacanaparIkSA 4vizrAme // 430 // ma punanarasiMhaH krameNa kiyatA kAlena paryaTana kakaragrAmAsanne chauNayagrAme prAptaH,tatra ca tanmatikA-paurNimIyakamataratA locana- rahitA nAdAnAmnI zrAddhI mahardvikA vRddhA ca vayasA kuTumbamAnyA cAsIditi gAthArthaH // 3 // tIe vaMdaNadANAvasare muhapattiAvi No pattA / dehaMcaleNa vaMdaNamia bhaNiaM teNa pAveNa // 4 // nayA bandanadAnAvasare 'mukhapatrikA' mukhavastrikApi no prAptA, tadAnIM tena pApena narasiMhena devazcalena vandanakamiti bhaNita|miti gAthArthaH // 4 // atha tanmatasAnnidhyadAcyA nADyAH svarUpamAha-- sA puNa puvaM puSiNamagurUNa keNAvi dRmiA AsI / narasiMhassavi bhaiNI dohivi payaDIkayaM kumayaM // 5 // mA nADhI nija dumbe bahumAnyA kenacid paurNimaguruNA-paurNimIyakAcAryeNa 'dumiti dRmitA doyAM prApitA''sId , ayaM bhAvaH-kazcidAcAryaH tatra prAptaH, tena ca tatratyathAddhAdisamudAyo dharmanirvAhaNodantena pRSTaH, tena ca nADhIprasAdenoktaM, tadAnImAcAyoM'pi kIdRzI nADhI ?,devaguruprasAdeneti kathaM nocyate ? ityuktavAn ,ekadA ca vandanakadAnAvasare nADhI nAsIt , kuTumbena coktaM-yAvannADhI nAyAti tAvatpratIkSaNIyam , AcAryazca tanmAnamlAnIkRte tAmantareNaiva vandanakaM dApitavAn , tadudantaM ca svarUpaM | cAkarNya mA nADyapi sAmA'bhUt , tadvRttAntaM ca nizamya narasiMhastatrAgataH,mA ca tasya bhaginI,vandanakadAnAvasare daivayogAt | tasyA eva mukhavakhikA na prabhUtA, narasiMhena coktaM-he nADhi! nAstyAgame mukhabastrikA zrAddhAnAmiti prarUpaNayA tava mAnamlAnikarAcAryAnuraktazrAddhasamudAyasya mukhavatrikAtyAjanena tavAmA pramANapadavIM neSyAmo, dehyazcalena dvAdazAvarttavandanakaM, dattaM ca tayA sakuTuMbikayA tata , tato dRgvikalanATiekAkSanarasiMhAbhyAM kAraNAnurupaM kAryamiti nyAyAdAJcalikamatotpattiriti dvAbhyAM kumataM praka // 430 // lain ducational For Personal and Private Use Only
Page #465
--------------------------------------------------------------------------
________________ M PH / mukhapotikAsiddhiH zrIpravacanaparIkSA 4vizrAme // 431 // TIkRtamitigAthArthaH / / 5 // atha nALyA kiM kRtamityAha tIe sUripayaMpia davAviaM aTThasahasadaviNeNaM / tassajjarakakhieNaM nAmeNaM ciinivaasiihiN||3|| tayA nADhyA aSTamahasradraviNadAnena caityanivAsibhiH-naTIpIyacaityavAsimUribhirAryarakSitena nAmnA-AryarakSitamUririti nAmnA saripadaM dApitamitigAthArthaH // 6 // atha narasiMhena kiM kRtamityAhaniamayavuDadinimittaM pAvaya girikAliAbhihA devI / ArAhiA ya micchAdiTThI igavIsuvAsehiM // 7 // nijamatavRddhinimittaM pAvakagirI yA kAlikAbhidhA-kAlikAnAmnI mithyAdRSTihi~mApriyA devI mA ekaviMzatyopavAsairArAdhitA-svAyattIkRtetigAthArthaH // 8 // atha tadanantaraM narasihaH kiM kRtavAnityAha paJcakavA cakesari amhaMti musaMvaiMsu so pAvo / pAvajaNANaM puraobuggahavayaNaM payAsaMto // 8 // asmAkaM cakrezvarI pratyakSeti mRSA avAdIt sa narasiMhaH pApo-nabInamatAkarSaNAminivezamithyAtvapApaliptaH pApajanAnAM purataH-taducitaparpadi vyutgrahavacanaM prakAzayana mugdhajanAna , vipratArayannityarthaH // 8 // atha mugdhajanAnAM vipratAraNamutsUtravacanareva syAditi tAnyAha ussuttaM puNa payahaM paDhamaM muhapoiAi paDiseho / juttI jailiMga taMNo juttaM mAvayANa bhave // 9 // utsUtraM punaH prakaTaM tanmatotpattikAlAdArabhyAdya yAvatsarvajanapratItaM prathamaM lumpAkAnAM pratimApratiSedhavat , mukhapotikA-mukhavatrikA tasyAH pratiSedha iti pUrvArddhana prathamonmatramAviSkRtaM, atha uttarArdhana tadudbhAvitAM yuktimAha-'jutti'tti yuktistatra R IRAM ATIPAHITIHARIENDSHAHITTERIAL ATLABEANINTENTISTAB ASIRAMAILOPMILAMMARDARJEHRALLY // 431 // in Education Interbon For Personal and Private Use Only
Page #466
--------------------------------------------------------------------------
________________ apse zrIprava- canaparIkSA 4vizrAme // 432 / / mukhavasvikA yatInAM liGgaM tacca zrAvakANAM no yuktam-ucitaM bhavediti tadvacanamitigAthArthaH / / 9 / / athAtiprasaGgena payitumAha- mukhapotipottiamittaNaM jai liMga kiM nAma neha sAmaiesamaNo ivatti samae bhaNiovi jao jinniNdehiN||10|| kAsiddhiH pottikA-mukhavastrikA tanmAtreNa yadi liGgaM yatInAM-sAdhUnAM liGgaM vA, nAmeti komalAmantraNe. kim ?-iha-jagati prabacane vA sAmAyike na syAta?, tatra tu sutarAM syAdityarthaH,tatra hetumAha--'samaNetyAdi, yataH kAraNAta samaye-siddhAnte jinendraiHzramaNa iveti-zrAvakaH zramaNa iva sAmAyike bhaNito'pi, ayaM bhAvaH-mukhavatrikAmAtreNa yadi zrAvakaH zravaNaliGgIsyAttarhi tIrthakaraiH sAmAyike zramaNa iva zrAvako bhaNitaH, taca tanmate na yuktam , ataH sAmAyikamapi pariharaNIyaM syAd yatisamatAbhavanahetutvA-101 |ditigAthArthaH // 10 // atha zrAvakasAmAyikaM ghaTikAdvayapramANaM, taca sAdhubhirnAGgIkRtamato na yatisamateti nirAkartumAha-- muNijaNaaMgIkaraNA liGgaM jai suddhasadahaNamAI / anbhataramavi bajjJa arihanamukkAramAINi // 11 // atra yathA zrAvakANAM sAmAyikamalpakAlInaM na sAdhusamatAmUcakaM tathA mukhavastrikAdigrahaNamapi yAvatsAmAyikAdikriyopayogi svalpakAlInameveti kathaM mAdhusamatAmUcakamiti satyAmapi prativanyAM yuktyantaramAha-'maNi'tti munijanAGgIkaraNAdyadi liGgamarthAt mukhapotikA, tahIti gamyaM, zuddhazraddhAnAdyAbhyantaramapi punarvAhyamahanamaskArAdIni yatibhiryAyajIvamaGgIkRtAni tathaiva zrAvakairapIti tavAbhiprAyeNa sAdhusantA zrAvakANAM nociteti zrAvakaistAnyapi parihartavyAni bhaveyuriti gAthArthaH // 11 // atha zrA|vakANAM sAmAyikamabhyupagacchatA stanikainAvazyaM mukhavatrikA'bhyupagantavyetyatra yuktimAhasAmAiaMmi u kapa samaNo iva mAvao havai jamhA / iavayaNA muNiliMga kahaMci na viruddhamiha sme||12|| // 432 // RANIPHSINAGARIKRAMNIRAINRNIMARSTHANIHEDPRIL SARANARTHATARIAHISHANGARPAIMIMIHITHILINDAIHIRANICHIN M CITHILIENNATHERINility Jan Education Inter For Personal and Private Use Only www. byorg
Page #467
--------------------------------------------------------------------------
________________ mukhapotikAsiddhiH zrIpravacanaparIkSA 4vizrAme // 433 // "sAmAimi ukae samaNo iva sAvao havai jmhaa| eeNa kAraNaNaM bahuso saamaaiaNkujaa||1||" iti siddhAntavacanaM tatrAdyArdhavacanAdiha-pravacane 'samae'tti kAlavizeSAvasare sAmAyikAdikriyAkaraNakAle kathazcinmuniliGga-sAdhuliGgAnukAri cilu zrAvakANAmapi na viruddham , anyathA zramaNa ivetyAdivacanAsaMbhavAd , atrevazabdo chupamAvAcI, sA ca bhUyomiH samAnadharmaireva syAd , yataH 'tadbhinnatve sati tadgatabhUyo'sAdhAraNadharmavaccaM sAdRzya miti sAdRzyalakSaNaM, na ca tatrAdhyavasAyirUpaM grAhyaM, bAhyacihamantareNa tathAvyavahArAbhAvAna ,tatra sAdRzyaM minnatvaM caiva-mAdhUnAM kriyopayogi rajoharaNamukhavakhikAdi tathA zrAvakANAM cavalakamukhavatrikAdi, evaM sAmye'pi sAdhUnAM satrauNikaniSadyAdvayopetaM paTTakasyUtada zikAkalitaM rajoharaNaM zrAvakANAM tu daNDamAtranivaddhadazikAtmakaM nAmnA'pi cavalakarUpaM rajoharaNaM, mukhavatrikA'pi sAdhUnAM mukhapramANA, zrAvakANAM tu poDazAGgulapramANA, tathA parihitacolapaTTakaH sAdhuH kacchoTikAsaMyuktaparihitavastraH zrAvakaH, saveNIkamastakaH zrAvako luzcitakezamastakastu sAdhuH, ma ca yAvajIvAmigrahI zrAvakastu parimitakAlAbhigrahI cetyAdi vaisadRzyamapi bodhyaM, ata eva zramaNavacchAvakaH sAmAyike bhaNitaH, tathA ca kathaMcitsAdRzyaM na mukhavakhikAdicihnamantareNa syAditi siddhAntayuktyaiva mukhavastrikAdau dharmasAdhanopakaraNe siddhe natpratiSedhavacanaM tIrthAsammataM mahAmithyAtvamohanIyabandhaheturitigAthArthaH // 12 // atha vyavahAranayAbhiprAyeNa sAmAyikasvarUpamAha-- dhammobagaraNarahio kayamAmaio'vi akysaamio|vvhaarne sAha jaha liMgAyAraparicatto // 13 / / dharmopakaraNAni-oharaNamukhavatrikAdIni te rahitaH kRtasAmAyiko'pyakRtasAmAyiko vyavahAranaye bhavati, rajoharaNAdyupakaraNazUnyaH man "karemi bhaMte ! mAmAi" ityAdipAThoccAreNa sAmAyikapariNAmavAnapi vyavahAranaye sAmAyikavAna na myAda , // 433 // in Education tembon For Personal and Private Use Only Laww.jainelibrary.org
Page #468
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 4 vizrAme // 434 // Jain Education Inte yathA liGgAcAraparityaktaH sAdhurvyavahAranaye sAdhurna bhavati, tatra liGgaM rajoharaNAdi AcArastu pratilekhana pratikramaNAdiniyatakriyArUpastAbhyAM parityaktaH - zUnyaH antarvRtyA kRtamahAtratoccAro'pi gRhaliGgI - gRhocitavyApArarahito'pi sAdhvanuSThAna rahito na sAdhuvyapadezabhAk syAd evamananyagatyA vyavahArataH sAmAyikavyaJjakaM rajoharaNAdiliGgameva, tacca sazikhaziraHprabhRtiSu cihneSu satsu kathaJcitsAdhvanukRtimAtrameva manyate, na punaH sarvatheti yuktyA sphuTaM yathA syAttathA siddhA mukhavastrikA zrAvakAdInAmapi sAmAyikAdikriyAsAdhanopayogi niitigaathaarthH|| 3 // athAgamAnuyAyiyuktisiddhAmapi mukhavastrikAM mugdhajanapratyAyanArthaM nAmagrAheNApi siddhAntasiddhAM darzayitumAha ubagaraNe puNa tukaM bhaNiaM samaNehiM sAvayANaMpi / aNuogAisu AvassayakiriAsAhaNaMmi phuTaM // 14 // anuyogAdiSu-anuyogadvArapaJcAzaka vRtyAdiSvAcazyaka kriyAsAdhane - ubhayasaMdhyapratikramaNAdikriyAkaraNe sphuTaM yathA syAtathA zrAvakANAmapyupakaraNa - rajoharaNAdikaM zramaNaiH sAdhubhistulyaM - samAnaM bhaNitaM, tathAhi - "kintaM louttariaM bhAvAvassayaM 1, 2jaM NaM samaNo vA samaNI vA sAvao vA sAviA vA taccitte tammaNe tallese tadajjhasie tadajjhavasANe tadappikaraNe aNNattha ! katthaDa maNaM akuddemANe ubhayakAle AvasmayaM kariti"tti zrI anuyogasUtram, etaddRzyekadezo yathA- 'tadapitakaraNaH ' karaNAni -ta| tsAdhakatamAni deharajoharaNamukhavastrikAdIni tasmin - Avazyake yathocitavyApAraniyogenArpitAni niyuktAni yena, sarvathA samyag yathAsthAnanyastopakaraNa ityarthaH iti zrIanuyogadvAravRttiH, tathA " tassa haNe jANi sarIraraoharaNamuhaNaMtagAdiANi davvANi tANi | kiriAkaraNa ttaNao apiANitti" anuyogacUrNI, tathA yaduktam - "upAsakadazAGgAdAvanuktatvAcchrAvakANAmAvazyakamayuktamiti / For Personal and Private Use Only mukhapotikAsiddhiH // 434 // .
Page #469
--------------------------------------------------------------------------
________________ Poticlth mar S zrIprava tadayuktam , anupadiSTasyAsiddhatvAta , tathAhi-yadyapyupAsakazAGgAdau nopadiSTaM samprati na upalabhyate tathA'pyanuyogadvAre tadupadiSTa, mukhapoticanaparIkSA || || tathAhi-jaM imaM samaNo vA samaNI vA sAvao vA sAviA vA taccitte tammaNa" ityAdi vaca ihApi bodhyaM, upadhAnAdipAThavat | kAsiddhiH 4vizrAme tathAvidhapAThasyApi vyucchinnatvAt , evaM yAvat subhadrAzrAvikAnidarzanatazca zrAvakasya vidheyatayA pratipattavyamiti pazcAzakavRttI, // 435 // atra vyaktameva nAmagrAheNa sAdhanAmiva zrAvakANAmapi mukhavastrikA AvazyakakriyopayoginI bhaNiteti gAthArthaH // 14 // atha granthAntarasammatimAha taha pAhAvAgaraNe saMvaradAraMmi Aime puuaa| muhaNaMtayapamuhehiM saDDhANamaNesaNAheU // 15 // tathA praznavyAkaraNe-praznavyAkaraNanAmni dazamAGge Adime-prathame saMvaradvAre mukhAnantakapramukhaiH-mukhavatrikAjapamAlikApramukhaiH | zrAddhAnAM-zrAvakANAM pUjA'nepaNAhetuH sAdhorbhavatIti bhaNitamiti bodhyaM,yathA bhaNitaM tathA cAha-"navi vaMdaNamANaNapUaNAe mikakhaM gavesaviaI"ti zrIpraznavyAkaraNAGge prathamasaMvaradvAre, etadvRttyekadezo yathA-'navI'tyAdi maikSa-bhikSAsamUho gaveSayitavyamanveSaNIyaM nApi vandanena-stavanena yathA "so eso jassa guNA vidharaMti avAriA dasa disaasuN| irA kahAsu subasi paJcakarakhaM | aJja ditttthosi||1||"tti, nApi mAnanayA AsanadAnAdipratipacyA nApi pUjanayA-tIrthanirmAlyadAnamastakagandhakSepamukhavastrikAnamaskAramAlikAdAnalakSaNayA" ityatra yadi zrAvakANAM mukhavatrikAyA anupayogo bhavettarhi tadAnena tadAvajanArtha pUjA'pi na bhavediti svayameva paryAlocyamiti gAthArthaH // 15 // atha mukhavastrikApratiSedhanAnantaraM stanikena kiM pratiSidvAmityAhauvagaraNe paDisiTe paDisiddhaM mAvayANa paDikamaNaM / vivarIaM paDisehaM keibi bahakAlaaMtariaM // 16 // 435 // i taraineerica M For Pesand Private Use Only
Page #470
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturthIpayu paNAH zrIpravacanaparIkSA vizrAme // 436 // DAINIK ANALYTENTINENINGINEERIHITS upakaraNa-pratikramaNAdikriyAsAdhakatame mukhavastrikArajoharaNAdau pratiSiddhe-zrAddhAnAM nocitamityupadezadAnAdinA tyAjite 'kAraNAbhAve kAryasyApyabhAva' iti nyAyAta tatkAryam-AvazyakakriyArUpaM pratikramaNaM tadapi zrAvakANAM niSiddhaM, mukhavatrikAdyabhAve pratikramaNAsaMbhavAt , kecid vRddhAstu pratiSedhaM viparItaM bhaNanti-prathamaM tena pratikramaNaM zrAvakANAM pratiSiddhaM,pazcAtkArya niSiddhe | kAraNasyAnupayogAnmukhavasvikAdi niSiddhaM, tadapi bahukAlAntaritaM,yadA paurNimIyakaibahiSkRtastadAnIM pratikramaNaM niSiddhaM, kiyatA kAlena tathAvidhasAmagrIyogAta saM0 1213 varSe chauNayagrAme nATIsAMnidhyAta mukhavastrikAdi pratiSiddhamiti gaathaarthH||16|| atha punarapyutsUtramudbhAvayitumetatpravRttikAlasaMpratikAlayorvirodha darzayan prathamaM paryuSaNAsvarUpamAha pajosavaNApuvaM cauthidiNe sayavaIi vynnaao| jaM AyaraNAharaNaM pajosavaNAcautthIe // 17 // zatapadIvacanAta-mahendrasiMhamUrikRtazatapadInAmnaH stanikamatasAmAcArIgranthAt pUrvam-AJcalikamatapravRttikAle paryuSaNA caturthIdine'bhyupagatA'bhUt , pauNimIyakamatAnnirgatyAzcalikamatAkarSakeNa caturthIpayuSaNA na tyaktatyarthaH, yad-yasmAtkAraNAdAcaraNodAharaNe caturthyAM paryuSaNA darzitA, AcaraNAdvAre azaThAcaraNApramANakaraNAya zrIkAlikAcAryapravartitA caturyevodAharaNatayA darzitA, nathAhi-"jaM jIaM sohikara saMvegaparAyaNeNa daMteNa / ikkeNavi AipaNaM teNa u jIeNa vvhaaro||1|| iti vyavahAre u010, iti kalpanizIthavyavahAragranthatrayAbhiprAyAt jJAyate viziSTapuruSA eva kecidazaThatvenAtra mantavyAH, tadAcaritaM tu pramANameva, yathA kAlakAyaiH paryuSaNA''caritA, tathAhi "juggappahANehiM cautthI kAraNe pavattiA , sA ceva aNumayA sabasAhUNaM"ti nizIthe 10.paryuSaNAkalpe cetyAdi yAvadAcaraNAdvAraprAnte ityevaMrUpamanyadapyazaThAcaritaMpramANameva 21 ityazaThAcaraNAvidhiH 102" // 436 // in Education tembon For Personal and Private Use Only www.minelibrary.org
Page #471
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 5vizrAme // 437 // iti zatapacAm, atra yadi teSAM caturthI apramANamabhaviSyatahiM AcaraNAdvAraracanAcA evAsaMbhavaH, prayojanAbhAvAt saMbhave vA'zaThAcaritA caturthItinidarzanAsaMbhavAt, tasmAt mAhendrasUriNA saM0 1294 varSe zatapadI pUrvazatapadIto'zena vistaravatI racitA | tadAnIM catuyaiva paryuSaNAtvenAbhimateti dRzyaM iti gAthArthaH ||17|| adhAJcalikamale katidinaiH paryuSaNetyAha eguNavaNNadiNehiM pajjosavaNAvi tammae teNaM / abhivaddhievi sAvaNamaddavae sAvaNAiMmi // 18 // ekonapaJcAzatyA dinaiH paryuSaNA tanmate tena kAraNena yena kAraNena caturthyAM paryuSaNA, ayaM bhAvaH- AJcalikastAvat pUrNimApakSArbhirgataH, pUrNimApakSastu pUrNimAyAmeva pAkSikaM caturmAsakaM ca caturthyAM ca paryuSaNetikRtvA'yamapi tathaiva kRtavAn tathA ca pUrNimAtacaturthyAM dina gaNanayA ekonapaJcAzadeva dinA bhavanti, zrAvaNa bhAdrapade'bhivarddhite'pi 'zrAvaNAdau' zrAvaNaprathama bhAdrapadayoH paryuSaNA''sId, ayaM bhAvaH - yathA candrasaMvatsare tathA zrAvaNa bhAdrapadayovRddhAvapi paraM dinagaNanayA zrAtraNe prathamabhAdrapadaM caikonapaJcAzatA dinairbhavatyata eva eke zrAvaNa bhAdra padAdhikamAsayoH paryuSaNAmekonapaJcAzatA dinaiH kurvate aparatveko nAzItyA'pIti zatapa| grAmevAcaraNAvaicitryadvAre bhaNitaM, na caitadAzcalikavyatiriktAnAmeveti zaGkanIyaM yathAsaMbhavaM kvacidetasyApi kammizritpakSe'ntaH pAtisvAd, anyathA eke caityavAsaM kurvantyeke ca vasatinivAsaM 1 eka paDhamaM hoi maMgalaM aparaM tu hava 2 caityavandanAyAmeke namaH siddhebhya ityekapadamapare tvekamapi na bhaNanti3 eke namaskArAdyupadhAnavidhi manyante aparaM tu na4 ityAdi yAvadeke sAmAyike zrAvakANAM | prathamamIryApathapratikramaNamaparaM tu sAmAyikagrahaNAnantaraM 18 eke pavetithiH pratikramaNavelAyAM aparaM tu sUryodaye26 ityAdAvekasmin pakSe'syApyantarbhAvAd, anyathA tRtIyapakSAbhyupagame caityavamatyatiriktavAsAdiprasaGgenAtivyAkulatA sthAna, tasmAtkvacid Jain Educationa International For Personal and Private Use Only caturthIpayuSaNA // 437 / /
Page #472
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturthI payuSaNA zrIpravacanaparIkSA 5vizrAme // 438 // dvayoH pakSayorekatarapakSe'vazyamanta vavadakonapaJcAzadinapayuSaNAbhyupagame'pyantarbhAvo'syAvasAtavyaH, ekonAzItipakSe tu stanikavyatirikto'pi kazcitpUrNimApAkSikA'bhyupagantA'vagantavyaH,cAturdazIyakAnAM tu dinagaNanayA khrtrvytiriktaanaamshiitirdinaaH| saMbhavanti, kharatarasya tu pazcAzaditi,nanveke pazcAzatA dinarapare tvazItyetyAdivikalpaH kathaM nodbhAvita iti ceducyate,paurNamIyakanirgatattvena paurNamIyaka eva sahasA dRkpathamavatIrNastena nadvikalpa evodbhAvita iti saMbhAvyate,yadvA'neke bhedA noktAstadvadayamapIti | gAthArthaH // 18 // atha caitrAdimAsavRddhau vizeSamAhacittAiaMmi vuDDhe pajjosavaNAvi vIsaidiNehiM / abhivaDhimi vIsA iccAiamAgama bhaNai // 19 // caitrAdau vRddhe-caitravaizAkhajyeSThASADheSu, vRddheSu viMzatidinairapi paryupaNA stanikenaivAbhyupagatA, natra bhrAntyA siddhAntamapi vadati, yathA-"abhivaiDhiaMmi vIsA iaraMmi sImaI mAse"tti ityAdi AgamaM bhaNati, Agamastu tanmatecchinnaparamparAtyAgena na na saMbhavatItyagre dazayiSyate iti gaathaarthH||19|| atha saMpratipravRtti dRSayitumAha. je puNa paMcamidivase pajjosavaNAvi saMpaI tesi / taM aDDhajaraiNAyaM saMpattaM pAvakumayaMmi // 20 // yatpunaH samprati teSAM-pallavikAnAM paJcamIdivase'pi payuSaNA tadarddhajaratIyanyAyaM saMprAptaM pApakumate-stanikamate itigAthArthaH // 20 // athAdajaratI vyaktIkaroti... jaNaM cuNNIvayaNaM pamANayaMtapi mayavaIkAraM / saMpaI pamANayaMtA pallaviA paMcamIvayaNA // 21 // yad-yasmAta NamityalaGkAre 'cUrNivacanaM paryuSaNAkalpanizIthAdicUrNivacanaM pramANayantamapi zatapadIkAraM saMprati pramANayaMtaH PanminaimanandHI HIRAINRISHISHIRAITIN MILAIGARHIT MILITAPGAR MIRMAHARASHTRA HRI MPHIREL // 438 // Jan Education Interno For Personal and Private Use Only www. byorg
Page #473
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 5vizrAme // 439 // caturthIpayuSaNA SIMILSINAINAuTIOHINI NIRMANATLABline pallavikAH paJcamIvacanA ityaddhajaratA, ayaM bhAvaH-zatapadAkAraNa cUrNiH siddhAntatayA'bhyupagatA,cUNoM ca yugapradhAnazrIkAlakAcAryapravartitA caturthI tIrthasammatA'dya yAvadacchinnA pravartate, evaM satyapi paryuSaNA siddhAntoktA'smAkaM sammateti mahatyasaMgati, dvayormadhye'nyatarasyAvazyaM tyAgApacayA,caturthItyAge zatapadIkAropityajanIya eva syAt ,na ca tadAnIM zatapadIkArazvaturthI pramANatayA vANo'pi paJcamImeva svayaM kRtavAniti zaGkanIya, caturdazIpAkSikaparihArAbhidhitsayA caturdazyAM pAkSikaM na kAlakAcAryapravartitaM, kiMtu kiyatA kAlena caturthIyaryuSaNAnurodhenAnyairAcAryairAcIrNamiti samarthitavAn , tathAhi-kiMca-adhunA''cAryairapi pAkSikamAgamAbhiprAyeNa paJcadazyAmevAbhyupagataM, yathA sthAnakavRttiH"evaM ca kAraNeNa kAlagAyariehiM cautthIe pajomavaNaM pavatti, samatthasaMgheNa ya aNumani, tabaseNa ya pakhiANivi cauddasIe AyariANi, aNNaha AgamuttANi puNNimAe" iti, atha yadaiva kAlakAcAryaiH paJcamItazcaturthyAM paryuSaNA kRtA tadaiva paJcadazItazcatuddazyAM pAkSikamapIticettana, yataH paryuSaNAkalpe "anjakAlagehi kAraNiA cautthI pattiA , sA ceva khAI gayA sabasAhaNaM"ti, anena paryupaNAviSayaiva carceti, na punaH kApi pAkSikasyeti, apica-sthAnakavRttikRtA'pi tabaseNa ya pakhiANivi cauddasIe AyariANi" ityevamuktaM, na punaruktaM kAlakAcAryeNa pAkSikamapi caturdazyAmAnItamiti 12 iti zatapadyAM dvAdazAdhikazatatamadvAre, atra zrIkAlakAcAryacaritA'nyAcAryAcaritayoH parasparaM bhedadarzanena kazcidvizeSo vaktavyaH, sa ca mUkSmadhiyA paryAlocyamAnaH zrIkAlakAcAryAcaritAyAzcaturthyAH prAmANyamantareNa na saMbhavati, anyathA stanikamate caturdazIpAlikacaturthIpayuSaNayodvayorapi pUrvAcAryAcaritatvena parihAryatve vizeSAbhAvAd atha yadaivetyAdiziSyanodanAyudbhAvanasyAkizcitkaratvamevApadyate. kiMca-pUrvAcAryairapi caturthyanurodhena pAkSika parAvartitaM, na ||439 // Jan Educationa international For Person and Private Use Only
Page #474
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIzvacanaparIkSA 5 vizrAme 1188 11 | punaH zrIkAlakAcAryAcaritAyA api caturthyA ullaGghanaM vihitaM, tasyA - atibalavaccAd, ata evaM pUrNimApakSo'dyApi pUrNimAyAM | pAkSikaM caturmAsakaM ca kurvANo'pi paryuSaNAM tu caturthyAmeva vidadhAti, tanmate'nAdisiddhamapi caturddazyAM pAkSikaM pUrvAcAryeNAcaritaM sa cAcAryazcaturthImavartaka zrI kAlakAcAryavyatirikta evetikRtvA nAsmAkaM sammatamiti - vikalpaH, ata eva zatapadIkAreNApi kApi caturthIparyuSaNA na dUSitA, na vA kecitpaJcamyAM paryuSaNAM kurvati keciccaturthyAmeveti AcaraNAvaicitrye darzitaM pratyuta pauSadhaparvasthitidvAre paryupaNAyAmaSTamatapasa uttarapAraNakaM pratipadyevoktaM, tathAhi - "raNNA aMteuriA bhaNijA-tumbhe amAvasAe uvivAsaM kAuM paDivayAe savakhajjavihIhiM sAhU uttarapAraNae paDilA bhettA pAreha, paJjosavaNAe ahamatikAuM paDivayAe uttarapAraNayaM / bhavai "itinizIthadaza modezakoktaH, tathA-aTTamachaTTaca utthaM saMvacchara cAumA sapakakhesu / na karei sAyabahulo na ya viharai mAsakappeNaM // 1||" ityupadeza mAlAvacanAcca paryuSaNAdinatrayasyApi parvvatvaM sugratItamena, ato dinatraye'pi pauSadhama viruddhameveti itipauSadhavicAraH 36 // iti zatapadyAM, atrASTamatapama uttarapAraNakaM pratipadyevoktaM, na punaH kvApi zatapadyAmapi dvitIyAyAmuttarapAraNakaM, navA keci spratipadi kecittu dvitIyAyAmapIti vaicitryamapi darzitaM tena caturthIparyuSaNAmadhikRtya zatapadakArakAle vipratipattirnAsIditi bodhyam, anyathA pravacanaviruddhamanyad bahuvidhaM pralapannapi tadapi prAlapiSyat; tacca kvApi noktaM tadvipayakacacagandho'pi nodbhAvitaH / kiMca - zatapadyuddhAre'pi "aMtarAvi a se kappar3a pajosavittae, no se kappar3a taM syaNi uvAyaNAvittae 'ti zrIparyuSaNAkalpe | paJcAzaddinAtikramaH sAkSAnniSiddho'ta eva zrIkAlakAcAryeNa paraM caturthyAM parva kRtaM na punaH SaSThyAmiti zatapadyuddhAre 38dvAre, atha paryuSaNAmadhikRtya samudAyArthastvevaM- stanikamate pUrva paryuSaNA caturthyAmeva, zrAvaNa bhAdrapadavRddhau ca dinagaNanayA ekonapaJcAzaddinaireva, Jain Educationa International For Personal and Private Use Only caturthIpayuSaNA 1188011
Page #475
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturthI zrIgravacanaparIkSA 5vizrAme // 44 // INSARIHARANHAIKAHANI catrAdivRddhau ca viMzatyA dinaH, sarvatrApi caturmAsakaM tvASADhapUrNimAyAmeva, saMgrati tu "abhivaDDhi aMmi vIsA" ityAdivacanabalena zrAvaNabhAdrapadavRddhau caturmAsaka zrAvaNe'pi, parametanmavajanaviruddha, yatasvINyapi caturmAsakAni kArtikaphAlgunApADhamAsaniyatAni, yattu jainaTippanakAnusAreNa zrAvaNabhAdravRddhAvapi ASADhavRddhireva gaNyate iti tanna yuktaM, jainaTippanakasya vyucchinnatvAt saM paryuSaNA prati zaivaTippanakenaiva vyavahArapravRttiH, tadanaGgIkAre dIkSApratiSThAdimuhartaparijJAnaM dare, mAsavRddhirapi kathaM jJAyate ?, tasmAcchAvaNa| bhAdrapadavRddhi pADhatayA vyavaharttavyA, kiMtu zrAvaNAditayaiveti, kiMca-zatapadyAmapi zrAvaNe'pi caturmAsakamiti vicAro nodbhAvitaH, tena brAyate zatapadyAmanuktasyApi pravRttirAdhunikaiva kiyatkAlAnantaraM pravRtteti gAthArthaH // 21 // atha kRtAgamazaraNasya stanikasyAgamaH zaraNameva na bhavatIti darzayitumAha titthA cuasma AgamamaraNaM sAhAu pattasaraNucha / jaMmuttatthumayaMpiya titthAyattaM jiNiMduttaM // 22 // tIrthAta-zrIvIrapravartitAcchinnatIrthAccyunasya-bhraSTasya narasiMhasyAgamazaraNaM zAkhAtathyutasya patrazaraNavanna bhavati, ayaM bhAvaH| 'svAdhirUDhazAkhAbhaGgAtrAhi patramAlambAyAla mitinyAyAta svAdhisadRzAkhAtaH patataH puruSasya tacchArakhApatrAvalambanaM trANAya na bhavati, tathA tIrthAddhaSTasya kupAkSikamAtrasyApyAgamakhANaM na bhavati,natra hetumAha-'jaM sutte' tyAdi yad-yasmAtkAraNAt sUtrAthoMbhayamapyAgamastIrthAyanaM-tIrthavazaM "pravacanaM-dvAdazAGgI tasyAdhAraH tIrthamapi pravacanaM bhaNyane" ityAgamavacanAd , yadvA 'pravacanaM venyadhIte / | vA iti prAvaca nika:-kAlApekSayA bahavAgama' inyAdyAgamavacanAca dvAdazAjhyAdi yAvacchUtaM tAvatpravacana bhaNyate, taba tIrthe / eva syAt , na punastIrthabAhye kupAkSikAdisamRdAye, etacca jineMdroktaM-tIrthakareNa bhASitamiti gAthArthaH / / 22 / / atha tiirthaa-||441|| MILARINARIESIRE MAHANIPATION MILAMHARIHARMATHEMAMA mailita HILOPatitis MINS u nil For Persona Pivy
Page #476
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturthI paryuSaNA MANTRA zrIprava- Dyattatvameva samarthayaticanaparIkSA iha Agamo ativiho attaannNtrprNpraaputvo| do gaNaharasIsaMtA taio tithappavitaMto // 23 // 5vizrAme iha-pravacane AgamastrividhaH-AtmAnantaraparaMparApUrvaH, AtmA cAnantaraM ca paramparA cetizabdAH pUrva yasya sa tathA, aatmaag||442|| | mo'nantarAgamaH paraMparAgamazcetibhAvaH, yadAgamaH-"ahavA Agame tivihe paM0, taM0-attAgame aNaMtarAgame paraMparAgame" iti zrIanuyogahAre, tatrAdyau dvau gaNadharaziSyAntau, sudharmajambRmvAmyantAvityarthaH, tRtIyastu tIrthapravRzyanto-yAvatIrthAnuyAyIti gAthArthaH / / 23 // atha saMpratyAgamaH kIdRgityAhasaMpai saio Agama titthdumsuurisaahkusumsmo| phalasariso suhajogo mokkho mahuro rasAsAo // 24 // ___ saMprati-vartamAnakAle tRtIya AgamaH-paramparAgamalakSaNo varttate,na punarAtmAgamAnantarAgamalakSaNI, tayoyucchinnatvAt , sa ca tIrthadrumama rizAkhAkusumasapaH-tIrthalakSaNo yo drumaH-kalpavRkSAdilakSaNaH tatra sUrilakSaNA zAkhA tatra kusumasamaH-puSpasamAnaH, phalasadRzo yastasmAcchubhayogaH-manaHprabhRtInAM zubhavyApAraH,manaso'zubhavyApAra pravarttanaM zrutameva nigRhNAti,yadAgamaH-"pahAvaMtaM nigiNhAmi, suarssiismaahi| na me gacchai ummaggaM,maggaM ca pddivaai||1||"tti zrIuttarA0 (870) madhuraH phalA (rasA) khAdo mokSaH, madhuraphalA (ramA) svAdakalpo mokSa ityarthaH, tatra yathA vRkSamantareNa na zAkhAsaMbhavaH, zAkhAmantareNa ca na kusumotpattiH,tadabhAvAcca na phalaM, phalAbhAvAtkuto madhurarasAsvAdaH?, tathA tIrthamantareNa na mUriH, yataH pazcavastuke-"paramparAgataH mUriH svaziSyaM pratisamyaguddezAdividhinA siddhAntamadhyApya pustakepvalikhitaM mUrimantraM dadAtI"tyuktamasti, mUrimantareNa ca paramparAgamalakSaNastRtIya // 442 // For Pesonand Private Use Only
Page #477
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturthI zrIpravacanaparIkSA 5vizrAme // 443 // paryuSaNA Agamo'pi na saMbhavati, tamantareNa na zubhayogastadabhAvAtkuto mokSaH ? iti gAthArthaH // 24 // atha tIrtha kathamAsIdityAhatitthaM tu kAlagajjA acchinnaM jAva duppshsuurii| pajosavaNacautthIThiaMti kA tattha sNkaavi?||26|| | tIrtha tu zrIkAlakAcAryAduSprasabhari yAvat paryuSaNAcaturthIzritamiti kA tatra zaGkApi ?, yadi zrIvIrasthApitaM tIrtha caturthImevAdhitaM vidyamAnaM tarhi tIrthA bahirbhavanahetuH pazcamIzaGkApi na yuktA, kiM tena suvarNana yena kI truTathete iti lokAmA kAt kiM paJcamyAH prayojanaM ?, tIrthA dahibhUyate iti gAthArthaH // 22 / / atha kupAkSikastIrthanirapekSa eva syAdatastada-|| |bhiprAyamAviSkRtya dRzyannAha saMpai titthamajuttaM kuNaha ajuttaMpi jo unasI / ia Agamaparamattho matthayasUla khukiMmUlo? // 24 // saMprati tIrthamayuktaM karoti. cakArAtprarUpayati ca, yastu tapito'rthAdavarNavAdI sa yuktamapi-apirevArthe yuktameva karoti,evaM | parAbhiprAye matyucyate 'itti ityamunA prakAreNa prAguktayuktyA AgamaparamArtha:-siddhAntarahasyaM mastakazUlaM-zrotajanassa mastakazUlamiva, kiM mUlaM yasya sa tathA, kasmAdguroH sakAzAdavApta evamAzayanimittopadezaH ?, ko'pi gururnAsIt , kiMtu nijamativikalpotthaH, ma ca jJAnAdInAM nAzaheturaMva, yadAgamaH-viMsohoMte aNukAhayaMte, je AyabhAveNa viaagrejaa| aTThANie hu~ti / | bahUguNANaM, jo NANasaMkAe musaM varAja ||1||"ti zrIsUtrakRditi (559*) gAthArthaH / / 26 / / athAnanyagatyA'pi tIrthameva yathArthapravRttimaditi darzayati-- AgamaviruddhacArI AgamavaMtapi titvamAvi hujAtA ko apaNo AgamacArIti abhaNNaI lopa ? // 27 // WHAIRANIBANDROINDERARU MOHIT PARIHAmmHIT Jan Education Interbon For Personal and Private Use Only
Page #478
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravavanaparIkSA 5 vizrAme // 444 // Agamavadapi AgamaH - siddhAnto vidyate yasya tadAgamavad evaMvidhamapi tIrthakara namaskaraNIyatvAttIrthakarAdapi balavad yadI - tigamyaM yadyAgamaviruddhacAri-Agamaviruddha paryuSaNA caturthyAdi tena carituM zIlamasyeti tattathA, AgamaviruddhacAri myAt tarhi | anyaH-tIrthAd vyatiriktaH ko'pi cAgamacArI bhaNyate loke manuSyaloke trailokye vA?, na ko'pItyarthaH, trailokyapUjyamapi tIrthaM / yadi pravacanaviruddhaM bhASeta pravarttata vA tarhi tIrthamapyatIrthaM bhavet, tathA ca tIrthocchede'tIrthabhUtAH kupAkSikA api na bhaveyuH, satyeva tIrthe kupAkSikANAM saMbhavaH, tIrthocchede tIrthApravRttau vA'nyatIrthikA bhavanti, na punarjamAlyAdayaH kupAkSikA api, nahi vaNijA - | mabhAve vaNikpaGkibAhyavyapadezabhAk ko'pi vaNig saMbhavati yasmin satyeva yastataH pRthagbhUya tadviruddhAcArakhAn syAt sa tadvAhyo bhaNyate, evaM ca sati catudhyati tIrthe vidyamAne stanikastadvatpaJcamyAzritastIrthavAdya ityananyagatyaiva tIrtha samyagitigAthArthaH ||27|| atha tIrthapratyanIko'nanyagatyA kIDagU syAdityAha- tattha paDivakasvabhUo titthayarAiNamahiapaDivo / sovi jai hujja dakakho mukkho dubhikkhamuhavaDio // 28 // tIrthapratipakSabhUtaH - tIrthapratikUlakriyAmaktastIrthakarAdInAmapi pratipakSI-dveSI cakAra evArthe pratipakSa eva, so'pi yadi dakSo-nipuNo bhavettarhi mUkhoM-jaDo durbhikSamukhapatitaH- durbhikSe yeSAM kSayo bhavati tanmukhe prathamamayameva patitaH, etAvatA mUrkhasya jagati durbhikSo'vagantavyaH tathA cAnanyagatyA'yameva mUrkhacakravatItigAthArthaH ||28|| atha tIrthAnabhimatavAdinaH pAtakaM gAthAdvayenAha- Jain Educationa International titvapaDikUlavaNaM na tAtramitteNa pAvaheutti / kiMtu arahaMtapamuhA musaM vayattatthavattI ||29|| tatto'via padmamayaM nityRcche aM paicchaI pAvo / taMdulamacchudhicchA paisamayaM na bhavajaNiA ||30|| "yugmaM" For Personal and Private Use Only M caturthI paryuSaNA // 444 //
Page #479
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturthI payuSaNA zrIpravacanaparIkSA 5vizrAme // 445 // tIrthapratikUlavacana-tIrthAnabhimataprarUpaNaM na tAvanmAtreNa pApaheturiti-na tIrthAnabhimataprarUpaNAmAtrapAtakahetuH, kiMtu ?, arhatpramukhA-ahaMgaNadharAdayaH sarve'pyadya yAvat mUrayo'rthApacyA mRSAvadA-mRSAbhASiNa iti vadati kupAkSika iti gamyaM,tatrArthApattistvevaM| yadyapi tIrthakarAdayo mRSA bhASantei tina sAkSAd brUte tathA'pyacchinnaM duSpramabhaM yAvat trailokyasyApi tIrtha pUjyamiti zrIvIreNa saudharmA| dibhizca bhASitaM,tacca teSAmaruciviSayo'rthApatyA tIrthakaravacasyeveyamaruciH, kathaM tIrthakRtA vIreNaitAdRzaM tIrtha pUjyatayoktaminyAdirUpA, sA ca tIrthakarAdInAM mRSAbhASitvamUcikA bodhyA, tacca mahApAtaka, tato'pi ca pratisamayaM ayaM pApastIrthocchedaM pratIcchati, tatastandulamatsyavadicchA-tadabhilApaH pratisamayamanantabhavajanikA-pratisamayaM ananta kAlaparibhramaNahetubIjabhRtaM karma kupAkSiko badhnAti,na caidanupapattikaM, zatavarSajIvino'pyAyurasaMkhyeyamamayAtmakaM bhavati, tAdRzo'pyutsUtrabhASI niyamAdAzAtanAbahulo'nantAnantaguNA apyunmapiNyavasarpiNIH paribhramati cAturgatisaMsAra, tAzca vibhajyamAnAH pratisamayamanantA apyAyAnti, tatrApi yastanmatAsaktaH kriyAvAn sa vizeSatastathA bodhya itigAthAyugmArthaH / / 29 // // 30 // atha laukikamithyAgapekSayA kIdRg syAdityAha-- | teNevAbhinivemI aNaMtaguNasaMkiliTTapariNAmo / loiamiccha o aphAsaNijjo asanvesi // 31 // yena kAraNena prAguktaM tenaiva kAraNenAbhinivezI-kupAkSiko laukikamithyAtvAd-hariharAdizraddhAvataH sakAzAdanantaguNasaMkliSTapariNAmo-mithyAtvabandhamadhikRtya mahAduSTapariNAmaH,pratisamayaM tIrthahAnyanveSaNAdbhAvatastIrthocchedapAtakArjanAt , sarveSAmAstAmAItAnAmanyatIthikAnAM co'pyarthe laukikamithyAdRzAmapyaspRzyaH, yato laukikamithyAtvaM vatsanAgavipakalpaM, tacca mantrAyupacAreNa sukhamAdhyama ,abhinivezamithyAvaM tu tAlapuTa vipakalpamupAyayatairapyamAdhyam , atastatmparzAna kadAcillaukikamithyAtvaM parityajya Hal // 415 // For Person and Private Use Only
Page #480
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 5 vizrAme ||446|| | lokottaramidhyAtvavAsito bhavettadA punarjanmAntare'pi durlabhabodhiH syAd ataH sarveSAmapyaspRzya itigAthArthaH // 31 // atha sugdhajanatrAsakaM kupAkSikavacanaM yathA- jo puNa putthaM titthaM ahavA puttheNa nityamuddhariaM / iccAI bucato pAvesuDavaNArio Neo ||32|| yaH punaH kazcitkupAkSiko lumpAkAdi tIrthaM pustakaM manyate, yataH pustakaparaMparayaiva samyagmArgAvAptiH syAt, kiM tIrthena prayojana| mityabhiprAyavAnityarthaH, athavA pustakena tIrthamuddhRtaM, vyucchinnamapi tIrthaM pustakaM siddhAnta pustakamavApya prAduSkRtamasmAbhirityAdi | vANaH pApeSvapi yAvantaH pApAtmAnasteSvapi anAryo--nIco jJeyo, yatastathA vaktA mahAnRtavAdI, sa ca sarvapApebhyo'pyadhamo bhavati, yaduktaM - "ekatrAsatyajaM pApaM pApaM nizzeSamekataH / dvayostulAvidhRtayorAdyamevAtiricyate // 1 // " ityAdi yogazAstravRttau, | tIrthe ca vyucchinnaM tIrthakaramantareNAstAM pustakAdi kevalinA'pi prAduSkartumazakyaM, tIrthavyavasthApanena ca tIrthakarAdhikyaprasaGgAditi | gAthArthaH ||32|| adhAnRtatvameva spaSTayati jaha savarNa mokagvaMgaM bhaNiaM taha kSetra katthaI putthaM / jaM taM purisAyattaM puriso'vi paraMparAyatto ||33|| yathA zravaNaM-dharmazrutirmokSAnaM bhaNitaM yadAgamaH " cattAri paramaMgANi, dullahANi a jaMtuNo / mANusataM suI saddhA, saMjamaMmi a vIriaM // 1 // " iti zrIutta095 tathA kutracit - kvApyAgame pustakaM naitra-noktameva, tatra hetumAha- 'jaMta'nti yadyasmAt tatpustakaM puruSAyattaM purupaparatantraM, AstAM vAcanaM, likhanamapi puruSamantareNa na syAt, tathA ca likhanaM zodhanaM vAcanaM ceti tritayamapi purupAyataM, nahi puruSanirapekSaM pustakaM kiMcidapi svAnurUpaM pustakaM janayati, navA zodhayati vAcayati ceti, kathaM pustakaparamparA dharma Jain Educationa International For Personal and Private Use Only caturthI paryuSaNA ||446 //
Page #481
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturthI zrIpravacanaparIkSA 5vizrAme 1417|| HANDPURIM pravRttihetuH, tasmAtpustakaM puruSAyattaM, puruSoNi paraMparAyattaH, svotpattau lipyAdizikSAyAM ca prAcInajanakagurvAdyapekSAyA avazyaM DI bhAvAt , puruSaparamparA tvanena kupAkSikeNa nAbhyupagatA,ataH pustakAdyakizcitkarameva saMpannam , atra ca kAzcana yuktayaH paryuSaNA- paryuSaNA dazazatake darzitAstato'valokyA itigAthArthaH // 33 // atha pustakamAtreNa tIrthapravRttina bhavatIti dRSTAntayati-... kiM guruniravivovia vatthuamatthAo nimmavijjAvi / jiNapAsAyappamuhaMtAkaha titthaMpi putthayao? // 34 // / kiM gurunirapekSo'pi-gurorapekSArahito'pi, cazabdAttathAvidhajAtismaraNAdivijJAnarAhityaM bodhyaM, vAstukazAstrAd-vAstukagrandhamAtrAjinaprAsAdapramukhaM-jinabhavanarAjamandirAdikaM nirmApayed ?,api tu na nirmApayet , tA--tarhi pustakAtIrthamapi kathaM pravatayeta ?, natra pustakamapi kamyacitkevalamUtrasaMbandhi tatrApi kasyacita kizcidityatrApi yuktayo bahavyo'pi svadhiyA'vagantavyAH, | kiMcicca paryuSaNAdazazatakAdavaseyamitigAthArthaH // 34 // atha kiM kartavyamityAha--- tamhA nitthe saMte dhammo nitthaMmina uNamaNNattha / titthaM puNa cAuthiamiha siddhaM kAlagajjAo // 35 // yasmAtpustakaM tIrthapravRttimadhikRtyAkiJcitkaraM tasmAttIrthe vidyamAne dharmaH-zrutacAritrarUpastIrthe, evo gamyaH,tIrthe eva, na tu NamityalaGkAre yadvA na punaranyatra, tIrthAdanyatra dharmo na bhavatyevetyarthaH, tIrtha punariha-bharatakSetre kAlakAcAryAt-kAlakasUrerArabhya, cAturthika siddhaM, ekkAro'trApyadhyAhAryaH bhAdrapadasitacaturthIparyuSaNAzritameva sarvajanapratItaM nizIthacUAdibhyo'vasAtavyamiti gAthArthaH // 35 // atha caturthIpravartanAdanyatki jAtamityAhatavamao caumAsaM pakhimadivasaMmi sammayaM titthe / evaM kAlavisese paDikamaNaM paMcahA nibhayaM / / 36 // AR ThtmmuniPrimamalniwwmaraamINAR bhaa||447|| For Personal and Private Use Only .
Page #482
--------------------------------------------------------------------------
________________ HATION zrInava ROIN SAMITIES caturthI payuSaNA canaparIkSA 5vizrAme // 448 // ITION n HIN I a ATAR-SATHAmernama SETIMARAHINEMAHIRAINRIBE yadvazataH-caturthIpravRttivazAcaturmAsaM pAkSikadivase tIrtha mammataM, yaduktaM-"kAlagajehiM kAraNiA cautthI pavattiA, tabaseNa |ya caummAsiANi cauddasIe AyariANi ti" dharmopadezamAlAvRtyAdau,yattu kvacita ThANAvRttyAdau tabaseNa ya pakhiANi cauddasIe AyariANi tti likhitaM dRzyate tadrAkAraktena kenacitpAThaH parAvanito bodhyaH, atra ca yuktiH paurNamIyakamatanirA| karaNe dvitIyavizrAme darzitA, evaM prAguktayuktyA kAlavizeSa pratikramaNaM pazcadhA-paJcaprakAraM niyataM-niyaMtritamiti gaathaarthH||36|| atha kAlaniyatAni paJca pratikramaNAnyAha| desiarAiapakakhia caumAsia vaccharaMti paMcavihaM / paDikamaNaM puNa pAvA niattaNaM nAmanipphattI // 37 // devasikaM ca rAtrikaM ca pAkSikaM ca cAturmAsikaM ca sAMvatsarikaM ceti samAhAraH,ityamunA prakAreNa paJcavidhaM-paJcaprakAraM divasAdikAlaniyanam , asya pratikramaNamya nAmaniSpaniH pApAnivarttanaM pratikramaNamiti gAthArthaH / / 36 / / atha nAmamAtre paJcavidhaM pratikramaNaM yadukta tatprayojanamAha-- . Aiduge aNukaraNa kuvakhi ANapi hoi tittheNa / aMtimatigaM tu tithA bAhirabhAvassa maha ciNhaM // 38 // Adidvika-rAtrikadaivasika pratikramaNe kupAkSikANAM tIrthena mahAnukaraNam ,apirevArthe'nukaraNameva,yathA naTorAjAdInAmanukaraNaceSTApa-/ rAyaNo bhavati tathA'yamapi pratikramaNAdikriyayA tIrthAnukaraNakArI syAta,na tvanukaraNamAtreNa tIrthAntavartI syAt ,naTasyApi rAjAdivyapadezApatteH,antimatrikaM tu-pAkSikacAturmAsikamAMvatmarikalakSaNaM pratikramaNatrayaM tIrthAdvahirbhAvasya mahAcihnam ,etaizvidvaistIrthAihiH prAyo bAlakairapi jJAyata ityarthaH,tanakathamiticecchRNu,devasikaMrAtrikaM ceti pratikramagaDayaM yathA tIrtha divasarAtryoH paryante karoti / For Pesand Private Use Only
Page #483
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 5 vizrAme // 449 // tathA kupAkSikavizeSA api paraM yadyapi tatpratikramaNaM nAcchinnatIrthaparamparAgataM, kintu nijamatikalpitaM, tathApi nAmakAlayoH sAmyAt tIrthAnukaraNaM, pAkSikapratikramaNaM cAnAdisiddhaM tIrthana caturdazyAmeva vidhIyate, caturmAsakapratikramaNaM tu zrIkAlakAcAryAdAramya saMprati caturddazyAmeva, kupAkSikestu nAmamAtreNApi pAkSikacAturmAsikapratikramaNaM paJcadazyAmeva, tacca cihna tIrthAdvahirbhAvasUcakaM | kupAkSikANAM sphuTameva, yadyapi kupAkSikavizeSaH kharatarazcaturdazyAmeva pAkSikaM pratikramati tathApi caturdazIpAte paJcadazyaGgIkAreNa tattulya eva evaM paryuSaNAcaturthyaGgIkAre'pi caturthIpAte paJcamyaGgIkAreNa mAsavRddhau ca zrAvaNAGgIkAreNa ca vizeSakupAkSikebhyo na | bhinna eveti bodhyamitigAthArthaH ||38|| atha prastutasyAJcalikasya yaizvinaistIrthAdvahirbhAvo'vagamyate teSvapi vizeSamAha-jehacalio tithe pAyaM svamaNuva nitdhavAhirio / payaDo tesuvi ciNhesu tiSNi puttippamuhayAI ||39|| | yaizvarAJcalikastIrthAd bahiH kSapaNakavat picchikA dicihnaH digambara iva prakaTo bhavati teSvapi cihneSu 'putipramukhakAni' mukhavastrikApratikramaNaparyuSaNAcaturthIniSedharUpANi trINi cihnAni AvAlagopAGganAnAmapi pratItAnIti gamyamitigAthArthaH ||39|| atha pratItacidveSvapi prAdhAnyamAha- te bhaNie bhaNiaM pArya sayalaMpi sesa cinhagayaM / tatthavi pottiacAo niaaNugayamAtrayAINaM ||40|| teSu triSu bhaNiteSu zeSacihnaganaM sakalamapi prAyo bhaNitaM bodhyaM tatrApi teSvapi nijAnugata zrAvakAdInAM sukhavakhikAtyAgo mahAcihnaM tIrthAda bahirbhavane itigAthArthaH ||40|| atha mukhavastrikAtyAgo mahacihnaM tataH kimityAha| teNa muhabattiThAvaNapagaraNamiha vaddhamANaAyario / puSNimapavaTiovitra kAsI aNNesi kA battA ? // 41 // For Personal and Private Use Only mukhavastrikAcarcA 1182911
Page #484
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 5 vizrAme // 450 // yena kAraNena tIrthAd bahirbhavane stanikasya mahacihnaM tena kAraNeneha mukhya trikAsthApanaprakaraNaM pUrNimApakSasthito'pi ca zrIvarddha|mAnAcArya : akArSIt, tathAhi - " mohatimirohasraM namiuM vIraM suANusAreNa / sAhemi a muhapatti saDDhANamaNuhaTTAe || 1 // iha keha | samayatattaM amuNaMtA sAvayANa muhapattiM / paDisehaMti jaINaM uvagaraNamiNaMtikAUNaM // 2 // evaM ca cIvarANivi juaMti na sAvagANa pari| he | jamhA tANivi majjhimajiNANa uvagaraNabhRAI || 3 || jaM ca jar3avi phusaMto pAe muhaNaMtaraNa pacchitaM / pAvar3a kiM puNa saDDho taM | pia niakappaNAmittaM ? ||4||" ityAdi kulakaM jJeyaM, na caivaM zrIvarddhamAnamra rereva pravRttiH, kiMtvanyeSAmapItyuttarArddhamAha - 'aNNesimi' tyAdi, anyeSAM tIrthasthitAnAM sUripravarANAM kA vArttA, tIrthabAhya rAkArakto'pi nijasamudAyAdvahirbhUtastanika pratibodhAya mukhavastrikAvyavasthApakaM prakaraNaM kRtavAn tarhi tIrthavarttinaH sUrayaH kurvanti tatra kimAzcaryamiti bhAvaH, tathAhi prathamaM zrAvakANAM zrAvikANAM ca pratikramaNavicAro likhyate yathA "se kiM taM louttariaM bhAvAvasmayaM ?, 2 jaNNaM samaNo vA samaNI vA sAtrao vA sAviA vA tacite tammaNe tase tadajjhavasie tadajjhatramANe tadaTThovautte tadapi karaNe aNNattha katthai maNaM akuvemANe ubhaokAlaM AvastrayaM kareti "ti (27) zrI anuyogadvArasUtre, etadvRttiH- yadiha zramaNAdayastazcittAdivizeSaNaviziSTA ubhayakAlaM pratikramagAdyAvazyakaM kuvanti tallokottarikaM bhAvAvazyakamiti saMTaGkaH, tathA 'samaNeNa sAvaraNa ya avassakAya dvayaM havar3a jamhA / aMto ahonisa| ssA tamhA AvassayaM nAma || 1 || iti zrI anuyo0 sUtre (3) atra sUtre vRttau ca sAdhUnAM zrAvakANAM ca sadRzameva SaDvidhAvazyakAntargataM pratikramaNaM prakaTa mevotaM, tathA "sAvigA egA micchAdiTThiasma diNNA, AvasmayaM vekAliaM kareti, paccakhAi a"tti zrI AvazyakacUrNI yogasaMgrahA dhikAre, tathA 'asaha sAhuceiANa pomahasAlAe magihe vA evaM sAmAiaM vA kareti / zrI AvazyakacUrNI pratyA Jain Educationa International For Personal and Private Use Only mukhavakhikAcarcA // 450 //
Page #485
--------------------------------------------------------------------------
________________ mukhavakhikAcarcA zrIpravacanaparIkSA 5vizrAme // 451|| Bharattn URDURanile khyAnAdhyayane, atrApyAvazyakacUNA sthAnadvaye'pi pazidhAvazyakarUpaM pratikramaNa suvyaktamuktaM zrAvakANAM. paDDidhAvazyakakramastu zrIAvazyakacUrNAyukta evaM jJeyaH, nanu sa sAdhUdezenokto'sti tataH zrAvakANAM kathaM labhyate iticeducyate,sAdhUnAM zrAvakANAM ca paD-i dhAvazyakakramasya pUrvoktazrIsiddhAntAkSaraiH sadRzasyaiva labhyamAnatvAd ,upalakSaNavyAkhyA vaNAd ,anyathA zramaNyA api tatkramAbhAvaH prasajyeta, yathA ca-"paMcamahatvayajutto aNalama mANaparivajjiA maI / saMvigganiJjarahI kiikammakaro havai saahuu||1||"(ni120) | iti zrIAvazyakoktavandana vidhiH sAdhudezena nirdiSTo'pi zramaNIzrAvakazrAvikAtrayasyApi pratipadyate tathA paDvidhAvazyakakramo'pyavazyaM pratipattavyaH kevalaM tu zrAvakaM pratItya kutrApi samagrasya paDidhAvazyakavidharanyatrAnupalagbhAta , kiM ca-zrAvakANAM paDidhAyazyakavidhivipayaM vibhAga svamatyA saMbhAvya kvApyAgame pUrvAgamajJapraNItaprakaraNeSu pUrvAcAryaparamparAyAM cAdRzyamAnAnuvAdaM yaH kalpayati masatAM na pramANa,svacchandapravRttatvena zrImarvajJAtAbhaGgAkAritvAditi / / iti mukhavatrikAdeyatkArya pratikramaNAdi taddarzitaM tacca kAraNamantareNa na bhavatIti tarakAraNaM mukhavakhikAdIti, darzayati zrAvakANAM rajoharaNamukhavastrikAvicAro yathA-"se kiM taM louttari" ityAdi prAguktaM, tatra tadappikaraNetti-'tadaptikaraNaH karaNAni-joharaNamukhavatrikAdIni tasmin-Avazyake yathocitavyApAraniyogenArpitAni karaNAni yena ma tathAvidho, dravyataH svasthAnanyastopakaraNa ityarthaH itizrIanuyogaddhAravRttau zrIvIranirvANAtmahasravarSasaMjAtaiH zrIhari bhadramUribhiH kRtAyAM,tathA "tasmAhaNe jANi sarIraraoharaNamuhaNatagAiANi davANi tANi kiriAkaraNataNao appiANi"ti zrIanu cUrNI,tathA tadApitakaraNaH' karaNAni-tatmAdhakatamAni deharajoharaNamukhavatrikAdIni tasmina-Avazyake yathocitavyApAraniyogenArpinAni-niyuktAni yena sa tathA, ani ca naJcittAdivizeSaNAni liGgavipariNAmataH|| // 451 // HINHAI temsharam ACHINETITIRTHANIHINDIHIRINITALMAITHAPAHARMAT InitmentMITERINAR ILITATIOPRIMi im Jan Education Interbon For Personal and Private Use Only
Page #486
--------------------------------------------------------------------------
________________ mukhabakhikAcarcA canaparIkSA 5vizrAme | anthali R // 452 // IDIHIRAN MANTMEHE zramaNIzrAvikayorapi yojyAni iti zrIanuyo vRttau maladhArizrIhemacandramarikRtAyAm , atra cUNau vRttidvaye'pi ca tadarpitakaraNa itivizeSaNasya zramaNazrAvakAdisaMbandhinaH sadRzameva vyAkhyAnaM kRta tribhirapi granthakRdbhiH, tatra karaNazabdasya rajoharaNamukhavastrikAdirUpa evArthaH pradarzitaH, tathA-avaNAmA dunna hAjAya,AvanA bAraseva u| sIsA cattAriguttIo,tini do apavesaNA||1|| eganikakhamaNaM ceva paNavIsaM viaahiaa| AvassaehiM parisuddha, kir3akammaM jehiM kIrai / / 2 / / kir3akammapi kuNaMto na hoi kiikmmnijraamaagii| paNavIsAmannayaraM mAhU ThANaM viraahto||3|| iti zroAvazyakaniyuktI (1215-6-7) duoNayaM jAe velAe paDhamaM vaMdati tAhe niphiDiUNaM baMdai,jahAjAyaM mAmaNNe joNinikakhamaNe a,sAmaNNe rayaharaNaM muhapattiA colapaTToa,joNinikkhamaNe aMjaliM sIse kAUNa nII' iti zrIAvazyakacUNauM,evaM zrIanuyogadvAreSu SavidhAvazyakakriyA mukhavastrikArajoharaNAdivyApArapUrvikA proktA, vandanakaniyukAviha yathAjAnAvazyaka rajoharaNamukharakhikA'vinAmRtaM darzitaM, tacca sAdhUnAM zrAddhAnAM ca zeSacaturviMzatyAvazyakavat prAyaH mamAnameva yujyate, zrAdrAneva kevalAnAzritya vandanakavidheH kvApi siddhAnte'nupalambhAta , nacaivaM zrAvakANAM colapaTTo'pi prasajyatetivAcyaM, yato yathAjAtAvazyaka sAmAnyenoktamapi pUrvAcAryasaMpradAyAt kiMcidvizeSeNaiva jJeyaM,anyathA zramaNyA api mukhavatrikAbaccolapaTTaH pramajyatetyalamatiprasaGgena / tathA "mo akira sAmAiaMkarito mauDaM avaNeti, kuMDalaM nAmamudde pupphataMbolaM pAvAramAI vosirati" zrIAvazyakasya vRttItaccoM ca "uttariaM nAma pAuraNa" zrInizIthacUrNa uddese 14,atra zrIAvazyakacUNau~ vRttau cottarIyamocanena mAmAyikagrahaNavidhiH zrAvakANAM sAkSAtkathito'rthApacyA mukhavatrikAgrahaNaM jJApayati,tathA 'tapaNaM se kuMDa kolie samaNovAsae aNNayA kayAI puvAvaraNDakAlasamayami jeNeva asogavaNijeNeva puDhavisilAvaTTae teNeva uvA R E NAINITIHAAR // 45 // Jan Education For Personal and Private Use Only
Page #487
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 5 vizrAme // 453 // gacchadda, nAmamuddagaM ca uttarijagaM ca puDhavisilAvaTTae vedara samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtiaM dhammapannatti uvasaMpajitANaM vi| harati" zrIupAsakadazAGgavaSTAdhyayane, atraiva devaparIkSAnantaraM "teNaM kAleNaM sAmI samosaDhe, tae NaM se kuMDako lie imIse kahAe | laddhaTThe haTTe jahA kAmadevo tahA niggacchara jAva pajjuvAsaha" upAsa06 adhyayane, kAmadevazva gRhItapauSadha evAtraiva dvitIyAdhyayane evaM nirgato yathA--"tae NaM se kAmadeve imI se kahAe laTTe samANe evaM khalu samaNe jAva viharadda, taM me khalu mamaM samaNaM bhagavaM | mahAvIraM vaMdittA narmasittA nao paDinianamsa posahaM pArita ettikaTTu evaM saMpehedda" ityAdi, iha kuNDakolikena muktottarIyena | mukhavakhikAdinA gRhIta pauSadhena dharmAnuSThAnaM kRtam, anyathA kAmadevopamAnena tatpAraNAbhiprAyo na ghaTate, tathAhi abaDi (vahaddu) kusumasehara sukhayadavA higAramajjhami / ThavaNAyariaM ThaviDaM pomahamAlAi puNa sIho // 1 // ummukkabhUmaNo so iriAipurassaraM ca muhapatiM / | paDilehaMto pacchA caudvihaM pomahaM kuNaH ||2|| iti vyavahAracUlikAdau siMhazrAvakasya sthApanAcAryasyAgre mukhavatrikayaiva pauSadhagrahaNavidhiH prakaTameva bhaNitaH, tathA zrI Avazyaka niyuktau vandanakAdhyayane "akkhe barADae vA kaDe putthe a cittakamme a / sambhA | mamabhAvaM ThevaNAkAyaM viANijA ||1|| " (1529) ityanayA gAthayA gurorabhAve sthApanAcAryA vandanAdikartA mukhyavRtyA sAdhurevoktaH, yathA "paMcamahAyajutto aNalama mANaparivajiamaIo / saMvigganijagTTI kikammakaro vaha sAha || 1 ||" paraM sAdhuvacchrAvakeNApi bandanakaM dIyate, na ca tasya rajoharaNaM kvApi siddhAnte bhaNitaM, mukhavatrikA tvanekeSu sthAneSu bhaNitA, aJcalena pu| narvandanakaM kvApi na dRzyate, yazca kRSNavAsudevadRSTAntastairbhaNyate tatrApi yathA mukhavatrikayA vandanakaM na bhaNitaM tathA'JzvalenApi noktaM, yattu 'asaha puttassa aMteNaM' ti AvazyakacUrNyakSarANi dRSTvA puttazabdena bhrAntAH santaste'Jcalena bandanakaM vadanti tatrApi te mugdhaaH| Jain Educationa International For Personal and Private Use Only mukhavakhi kAsiddhiH 1453 // .
Page #488
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 5vizrAme // 454 // sthApanAcAryA HAMANISHRIRANG | prastAvaM na vidanti,yataH tatra sAmAyikavatavivaraNe sAmAyikagrahaNAnantaraM "aha ghare to se uvaggahiraM rayaharaNaM asthi,tassa asai | pottassa aMteNaM"ti akSarANi santi, tepAmayamarthaH-atha gRhe sAmAyika karoti tadA tasyaupagrahika rajoharaNamasti, tena bhuvaM pramArjayati,tasyaupagrahikarajoharaNasya asaitti asatve'bhAve tasya vastrasyAntena-aJcalena saMstArakAdibhuvaM pramAJjayati,etairakSaraiH svAdhyAyasaMstArakAdibhUmigramArjanamevoktaM,na vandanAdi, kiMca-puttazabdena mukhavasvikApi bhaNyate, yata AvazyakaniyuktAyukta-"vA| sattANAvariA nikAraNa ThaMti kaja jayaNAe / hatthatthaMgulisannA puttAvariAva bhaasNti||"(ni.1427) kiMca vandanakabhASye'pi zrAvakaga mukhavatrikAyAmeva vandanAdividhiruktaH, tathAhi-"na ya vicchiNaM vAmagajANu nisiUNa tattha muhapatti / rayaharaNamajjhabhAgaMmi ThAvae pujapAyajugaM // 1 // evaM sumAvaoviha vAlasAvattavaMdaNaM dito / muhaputtimajjhabhAgaMmi ThAvae pujapAyajugaM / 2 // " | iti / atha stanikana thAddhAnAM mukhavastikAnipedhavatsthApanAcAryasthApanamapi pratiSiddhamataH prasaGgatastadapyAzakya nirAkaraNa (kriyate), | yathA nanu kiM zrAvakasyApi kvApyAgame sthApanAcAryasthApanamasti ?,astIti bamaH-guruvirahami aThavaNA gurUvaemobadasaNathaM ca / / |jiNavirahami ya jiNavisevaNAbhaMtaNaM sahalaM // 1 // raNunca parukakhasmavi jaha sevA maMtadevayAe yaa| taha ceva parukakhassavi guruNA sevA viNayaheU // 2 // ityAdi (3465) vizeSAvazyakAdivacanaprAmANyAd , atha yatisAmAyikaprastAve bhadantazabdaM vyAkhyA-| nayatA 'guruvirahamI tyAdi bhASyakRtA sAdhumAzrityoktaM na zrAvakamiticetahi praSTavyo'tra bhavAna-kiM zrAvakaH sAmAyikamuccaran bhada|ntazabda bhaNati na vA?, yadi bhaNati tarhi sAdhuvatsAkSAdgurorabhAve so'pi sthApanAcArya sthApayati, ubhayatrApi nyAyasya samAna| tvAd , dvitIyastu pakSo na ghaTate eva, bhadantazabdavajasAmAyikasyAhanevocaraNIyatvAditi, kiMca-yadi saphalasiddhAntasadbhAva // 454 // JainEducationainlerial For Personal and Private Use Only www. byorg
Page #489
--------------------------------------------------------------------------
________________ maraman sthApanAcAryA zrIpravacanaparIkSA 5vizrAme // 455|| INHEADRA vijJena samagrasAmAcArIsamAcaraNacatureNApi sAdhunA gurorabhAve sthApanAcAyasya purata eva yathoditakRtyaM kriyate yathA "bharuacchaMmi a vijae naDapiDae vAsanAga naaghre| ThavaNA AyarissA sAmAyarI pauMjaNayA // 1 // (Ava0ni01413) tarhi tathAvidhaviza|dasamayasAravicAracaturacetaskena sadA'nyo'nyakAryakadambakapravaNamanaskenopAsakena sutarAmetadvidheyamityAgamapramANamupadarya yuktimapi darzayAmaH, tathAhi-yadi sthApanAcAryamantareNApi vandanAdyanuSThAna vidhIyate tadA yadvandanakaniyuktau "AyaemANamitto caudisi hoi uggaho guruNo" (1233 vRttau) ityAdyakSaravagrahaNapramANamuktaM tatkathaM ghaTAmiyatti?,nahi gurvabhAve gurugatAvagrahapramANaM ghaTamAnakaM syAt , grAmAbhAve tatsIno vyavasthAvat , tathA tatraiva yadaparamuktaM 'caussiraM tiguttaM ca dupavesaM eganikkhamaNaM" (1214) ityAdi, tadapi na yuktaM bhavet , yatazcatuHzIrpatvaM vandanakadAtRtatpratIcchakayoH sadbhAve sati saMbhavati, tacca stanikAbhiprAyeNa kathaM yujyate ?, sAkSAdrvabhAve sthApanAcAryasyAnabhyupagamAt , dvipravezaikaniSkramaNavicAraNA tu gurorabhAve'vadhibhUtasthA- | | panAcAryAsthApanAnigamapravezAbhAvena durApAstava, arthatahopaparijihA~puH paraH prerayati-nanu vayamapi hRdayamadhye guruM sthApayAmastatazca sarva susthaM, haho tadapi kharaviSANe lAvaNyavarNanamiva kevalaprayAmahetureva, hRdayamadhyattitvAd gurorvandanakadAtrA sahaiva saMcaraNAt na kathaMcidapi tadAtunigamapravezau syAtAM, tadasacce ca na paJcaviMzatyAvazyakasaMpUrtiH, tadasaMpUtauM ca vandanakAzuddhiH, evamapAkRtaH san bhRyo'pi mukharatayA paro bravIti-nanu na kevalaM vayaM hRdayamadhye eva guruM vyavasthApayAmaH, kiM tarhi nikaTataravartikaTakuDayAdAvapi sthApayitvA tadvidhApayAmaH, hantavaM truvatA bhavatA'pi zUnyahRdayatayA 'akkhe varADae vA kaDe putthe acittakamme a / mabhAvamamabhAvaM ThavaNAyariaM vizANAhi // 1 // ityAgamavacanAt svamukhenaiva sthApanAcAryasthApanA'smadISTA'manyata, tasmAcchA AHMAHRTAITHIBAIKINNAIm // 45 // In Education International For Personal and Private Use Only
Page #490
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIvacanaparIkSA 5 vizrAme // 456 / / vakeNApi candanAdikaM cikIrSuNA gurorabhAve sAdhuvat sthApya eva sthApanAcAryaH ityevaM siddhAntapramANena yuktibalena ca sthApite'pi sthApanAcArye nijAnalpakuvikalpasaMkalpita kuyuktizataM mugdhajanapratAraNaparaH paraH prajalpati yathA dezAntarasthitaM guruM vayamapi vyava| sthApyaivAnuSThAnaM kurmA, nAnyathA, tatazra nAvadhyabhAvAdipaNAnuSaGgaH, maivaM vocaH, evaM hi gurvanuSThAna karantarA gajAzvarathapadAtikoTI| saMTaMkakakaTakAdisaMcaraNAdinA SaDdhiAvazyake kAyotsargAdivaneke ucchedanakAdayo doSAH prasajyeyurityalaM kadAgrahagrahakadarzitacetasA samamatiprasaGgeneti sthApanAcAryasthApanetyAdi anekayuktimiH pUrvAcAryairmukhavastrikAdivyavasthApanaM kRtamiti gAthArthaH // 41 // atha mukhavastrikAvicAre kathite sarvamapi tanmatasaMbandhyuktameveti darzayati macchedamavigapi amayamUlacchedagaM jiNiMduttaM / ikkaMpi juttijuttaM nAhimayaM kiM bahahiMpi // 42 // svacchandasya - gurupArantatrya virahitasya yA matiH- buddhiH yadvA bhAvanirdezAtsvacchandatvena yA matistayA vikalpitaM yanmataM--kupAkimArgastasya yanmUlaM - prathamamutsUtraM kSapaNakAnAM nAzyatrataM 1 paurNimIyakAnAM pUrNimApAkSikaM2 auSTrikANAM strIjanapUjAniSedhaH 3 stanikAnAM mukhatrastrikAniSedhaH 4 sArddharAkAnAM phalAdipUjAniSedhaH 5 AgamikAnAM zrutadevatAstutiniSedhaH 6 lumpAkAnAM pratimAniSedhaH 7 kaTukAnAM saMprati sAdhudarzanAbhAvaH 8 bandhyAnAmAgamikavacchrutadevatAniSedhaH 9 pAzasya nidrAdikaraNe sAdhUnAM jinopadezaniSedhaH 10 ityAdi, tasyocchedakaM tADakUprarUpaNA vipaparAkaraNA mRtakalpaM jinondroktamekamapi yuktiprayuktaM vicAryamANaM yuktikSamaM nAbhimataM-na | sammataM, yadyapyetadAgame bhaNitaM paramanyat kimapi siddhAntavacanaM darzayantvityAdivacomiH prAk pradarzitavacane rucirna bhavet, jJAtadharmakathAGgaktadupadIkRtajina pUjopekSakalumpAkavat kiM bahubhirapi vacanaiH syAt tAdRkpuruSasya siddhAntavacanazatairapi kimapi na Jain Educationa Internationa For Personal and Private Use Only sthApa nAcAryA // 456 // .
Page #491
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 5 vizrAme // 457 / / syAdityartha itigAthArthaH // 42 // atha siddhAntaikavacanArucikasya bahubhirapi kimapi na syAdityatra dRSTAntamAhaikami paImi adIvate neva pAsaI kiMcI / loaNasattivimukto paIvakoDIhiM kiM tassa ! ||43|| aster, ekasminnapi pradIpe dIpyamAne kiMcinna pazyati, tatra hetumAha-yataH saH 'locanazaktivimuktaH' locanayoH - akSNoryA zakti:- vasturUpaviSaya kajJAnajanakazaktistayA vimukto - vizeSeNa muktaH sarvvathA dRktejorahitastasya puruSasya pradIpako Timapi kiM., na kimapItyarthaH, itigAthArthaH // 43 // atha dArzantikamAha evamaNuogavaNaM puttirayaharaNapayAsayaM payaDaM / ikkaMpi dIvakappaM ummIlianayaNasaMNINaM // 44 // evamanuyogavacanaM - 'se kiM taM louttariaM bhAvAvassayaM?' ityAdi prAguktaM zrIanuyogadvArasUtra vAkyaM, kIdRzaM ? - mukhavastrikArajoharaNaprakAzakaM - zrAvakadharme'pi rajoharaNamukhavastrikAdyupakaraNaM pratikramaNakriyopayogi bhaNitaM kathaM? - 'prakaTaM' spaSTaM, na punaravyaktam, etadvacanamekamapi 'dIpakalpaM pradIpakalpaM pradIpatulyaM, kepAm ? - unmIlite-udghATite nayane-locane yeSAM te unmIlitanayanAste ca te saMjJinazceti samAsaH, udghATitalocano'pi yadyasaMjJI syAttadA na kiMcidabhISTArthasiddhiH, saMjJyapi yadi nimIlatilocano | locanarahito vA syAttathApyakiJcitkara iti dvayorapi vizeSaNayoH prayojanamiti gAthArthaH // 44 // atha stanikasya viMzatyA | dinaiH paryuSaNAkaraNe prayojanamAha jaM puNa vIsa diNehiM pajjosavaNA'bhivaDhie vrise| taM titthabajjhabajjho sarAMti paJcAyaNaTThAe ||45 || yatpunaH abhivardhate varSe viMzatyA dinaiH paryuSaNA tatsvayamahaM tIrthabAdyabAhya iti pratyAyanArthaM bodhyaM, torthavAhya rAkAraktasta For Personal and Private Use Only caturthIparyuSaNA // 457 //
Page #492
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12 caturthI payuSaNA zrIpravaghanaparIkSA 5vizrAme / / 458 // SHITHIN HunungiNGILAMHRIRISHIMITRAAmalim HamsitaSHISHPanihariESHITANIUPRATISHAL nato'pyahaM bAhya iti janAnAM pratyAyanArtha viMzatyA dinaH payupaNatibhAvaH,yadvA sarve'pi kupAkSikAH pravacanabAdhAste ca parasparaM kathaMcidvipratipannA api pazcAzatA dinaireva paryuSaNAM kurvanti, ayaM tu tebhyo'pi vailakSaNyamUcakaM viMzatyA dinaireva paryuSaNAkaraNena sarvakupAkSikebhyaH svAtmAnaM bAhya jJApayatIti bhAva itigAthArthaH // 45 // atha viMzatyA dinairyadbhaNitaM tadAha-- jaM taM sAbhiggahi paMcagahANoi jAva paMcAsA / abhivaDhie u vIsA niamAbhAveNa muNivavaNa // 4 // yad-yasmAttat svAmigrahikaM paJcakahAnyA tAvata kriyate yAvatpazcAzadinA bhavanti.abhivaddhitetu-abhivarddhitavarSe tu viMzatihinAH | svAbhigrahikaM bhavati, tatra niyamAbhAvena munivacanaM syAt , pRcchatA gRhasthAnAM purastAttiSThAmo naveti saMdigdhameva sAdhavo badantI|ti, svayaM nizcaye'pi gRhasthamAkSikanizcayAbhAvAtsvAbhigrahika bhaNyate iti gaathaarthH||46|| kathamabhivar3ite viMzatidinebhyo'nyathA | paJcAzadinebhyazca gRhijJAtameva bhavatIti darzayati-- tattovi paraM niyama bhAsaMto nAhigaraNadosamuNI / iabhAsagAhaattho cuNNIe vapiNao pyddo||47|| tataH-prAguktAta svAmigRhItakAlAt paraM niyama-gRhasthAnAM pRcchatA puro vayamatra sthitAH sma iti nizcayaM bhASamANo nAdhikaraNadoSamuniH syAd--adhikaraNadoSabhAg sAdhuna bhaved iti-amunA prakAraNa bhASyagAthArtho bhaNitaH, ka?-cUrNI-nizIthacUrNI prakaTaH-spaSTaH,tathAhi-"intha u aNamiggahivImaharAI sviisimaaso| teNa paramabhiggahiaMgihiNAyaM kttiaNjaavaa||1|| asivAiD|kAraNehiM ahavA vAsaM na suTu aarddhN| abhivaDhimi bIsA iaraMmi sviisiimaaso||2|| iti zrInizIthabhASye udde010| eta-|| |ccUrNiyathA "ittha u"gAhA,ityani-AsADhapuNNimAe,sAvaNabahulapaMcamIe pajosavietti appaNA aNabhiggahIaM,ahavA jai giha minatitismed iaNIYARAM CHINTHS maiINNERHI Smritin MUSAHARANAMASTARANASAIRAITAMILAPTAHILIHEHRADDHIRAMhram uegirl // 458 // Jan Education inte For Personal and Private Use Only
Page #493
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturthI payuSaNA zrIpravacanaparIkSA 5vizrAme // 459 // sthA pucchati-ajo! tunbhe ittha varisAkAlaM ThiA aha na ThiA ?, evaM pucchiehiM 'aNabhiggahiti saMdigdhaM vaktavyam , ihAnyatra vA nAdyApi nizcayo bhavatItyarthaH, evaM saMdigdhaM kiyatkAlaM vaktavyam ?, ucyate-'vIsairAya'ti jai abhivaDhie varise to vIsatirAtaM jAva aNabhiggahiraM, aha caMdavarise to savIsatirAtaM mAsaM jAva aNabhiggahitaM bhavati. teNaM-tatkAlAtparataH appaNo Abhimukhyena gRhItamiha vyavasthitA iti, gihINa ya pucchaMtANa kaheti-ThiA mo varisAkAlaMti, kiM puNa kAraNaM vIsatirAte savIsatirAe mAse vA gae appaNo abhiggahiaMgihiNAyaM kareMti Arato na kareMti ?, ucyate, 'asivA' gAhA, kadAci asivaM bhave, AdiggahaNAto rAyaduTTAdI, vAsaM vA na sudu AraddhaM vAsiuM, evamAiehi kAraNehiM jai acchaMti to ahigaraNAdidosA, aha na acchaMti to gihatthA bhaNaMti-ete savaNNuputtagA na kiMci jANaMti, logo gharAdINi chAdeti, halAdikammANi vA saMThaveti, a| bhiggahie gihiNAe a Arao kae jamhA evamAiA ahigaraNAdidosA tamhA abhivaDDhi aMmi varise bIsatirAte gate gihi NAnaM kareMti, tisu caMdavarisesu savIsatirAte mAse gate gihiNAtaM kareMtIti nizIthacU0 1030, ayamabhiprAyaH-zrAvaNe|'pyaSTamatapazcaityaparipATisAMvatsarikapratikramaNAdikRtyaviziSTaM paryuSaNAparva na kartavyamiti gAthArthaH // 47 // athASTamatapaHprabhRtikRtyaviziSTA, paryuSaNA kadA kartavyetyAha jaM puNa pajjomavaNA pavaM savesi mammayaM samae / taM bhavae mAse cauthidiNe nanahA merA // 48 // yatpunaH sarveSAmAbAlagopAGganAnAmapi samaye-pravacane paryupaNAparva sammataM-pratItaM tadbhAdrapade mAse caturthIdine'rthAcchrIkAlakAcAryAdArabhya duSpramahaM yAvatsaMpratikAle bhavatIti, anyathA mega-maryAdA na syAt , kiMca-kApyAgame zrAvaNamAmaviziSTaM paryuSaNA HaniGanAITHILITIESITE HASHMAHamIHAHIPAHINA MAINANHAINSamisamaATHAaulil // 459 // in Education tembon For Personal and Private Use Only
Page #494
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 5 vizrAme // 460 // pabetyuktaM nAstIti gAthArtha || 48 || atha saMprati paJcakahAnyA kathaM na kriyate ityAha saMpai paMcagahANIpamuhavihI saMghavagaNao chinno / sAbhiggahagihiNAyaM ubhayaMpi a bhaddavai bhaI ||49|| saMprati varttamAnakAle paJcakahAnipramukha vidhiH saMghavacanataH - tIrthAgrahAd vyucchinnaH, ata eva kvacidiyaM gAthApi - " vIsa hiM di | jehiM kappo paMcagahANIr3a kappaThavaNA ya / navasayateNauehiM bucchinnaM saMgha ANAe || 1|| "ti, tasmAtsvAbhigrahagRhijJAtamubhayamapi - | svAbhigRhItaM gRhijJAtaM ceti dvitayamapi bhAdrapade - bhAdrapada caturthyAM bhadraM maGgalaM tIrthAbhyupagatatvAditi gAthArthaH || 49 || atha staniH kasya grathilyasUcakaM yathAcchandatvamAha - fi arriasi titthANumapi tattha ahachaMdo / eaM suMdaramevaM nevaMti maI mahApAvaM ||50 // stanikamate zrIharibhadrasUriprabhRtInAM pUrvA vAryANAmanaGgIkArAd vRttiprakaraNa caritrAdyanaGgIkArAcca lumpAkavat siddhAnto'pi kevalasUtra rUpa eva tatra- "suttaM gaNahararaiaM 1 taheva patteabuddharaiaM cara / suakevaliNA rahaaM3 abhinadasapuviNA ra 4 || 1 || " ti | gAthA na siddhAntoktA, kiMtu bRhatsaMgrahiNIgatA, saMgrahiNI ca pUrvAcAryaracitaM prakaraNamiti mAtA me vandhyeti nyAyamApannaH san tadIyAmeva tAM gAthAM pRtkurvANo'pi na laJjate, tathA kevalasUtravAdI midhyAdRSTireva bhavati, yadAgamaH -- " aparicchiasu anihasassa | kevalamabhinnamuttacArissa / sabbujameNavi kathaM aNNANatave bahuM paDai || 1|| jaha dAiaMmivi pahe tassa visese phss'yaannNto| pa | hio kilisns cea taha liMgAyAramua mitte || 2 || (415-6) zrIupadezamAlAyAm, atra digmAtramArgadarzako yathA pathikaM | klezayati tathA kevalasUtravAdI dharma zrotAraM saMsAre pAtayatIti vRttAyuktam, atra yuktistu paryuSaNAdazazatakaTIkAto jJeyA, evaM For Personal and Private Use Only caturthIparyuSaNA // 460 //
Page #495
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 5vizrAme // 461 // stanikamata| zikSA satyapi 'kiMceti dUpaNAbhyuccaye,Agame'nuktaM-stanikAbhimatAgame kvApi noktaM tIrthAnumataM-tIrthasya sammataM tatra yathAcchandaH-svecchAcArI yata evaM tadeva sundaramevaM ca neti matiH,sA ca matirmahApApaM, kevalinAmapi vAcAmagocaragatikam ,ayaM bhAvaH-tIrthAbhimataM tadabhimatasiddhAntAnuktaM ceti jJAtvA'pi siddhAntoktakAritvamAtmano manyamAnaH kiMcitsvIkaroti kiMcicca neti yathAcchaMdatvaM grAthilyasUcakaM, tathAhi-caityavandanakAyotsarge'STocchvAsamAna lalitavistagavRttau zrIharibhadramUribhirevoktaM, na punaH kvApi tadabhimatasiddhAnte1 zrAddhAnAmAlocanAyAM prAyazcittadAnavidhiH prakaraNeSvevoktaH2 zrAdhAnAmIryApathikAdisUtrapaThanaM sAdhusadRzaM na siddhAntoktaM3 zrAddhAnAM vandanake dvAdazAvatavidhina siddhAntoktaH 'kiikammakaro havai sAhutti vacanAt4 paupadhagrahaNavidhiH pAraNakavidhizca nAgamoktaH5 tathA pauSadhoccAradaNDakavidhigranthikasAmAyikavidhizca na siddhAntoktaH5 sAmAyikadaNDako'pi cUAyukto| 'pi 'duvihaM tibiheNa mityevAsti, na punarmaNeNamityAdi vyaktiH6 sAdhusAdhvInAM mukhapotikApratilekhanavidhibhinnaH kvApyukto nAsti7 yogavidhirAcAryapadavAcakapadapratiSThAvidhiH sUrimantrasAdhanavidhizceti na siddhAntoktaH8 zrAddhAdisamakSa paryupaNAkalpakarpaNalaukikaTippanakoparidIkSAdAnaparyuSaNAdivaraNaM cetyAdikaM tIrthAbhimatameva kriyate, na punaH siddhAntokta9, tathA pratikramaNamUtra? pukkharavaradIra siddhANaM buddhANaM3 tRtIyAdimAmAyika4 pAnyadinapauSadhaH5 siddhAntavRtti tIrthakarAdicaritra7 zrIharibhadrasUripramukharacitaprakaraNa8 zrIharibhadramUripramugvagItArtha9 yatipratiSThA10ArAtrika11 kusumAJjali12 jinAgrapradIpa13 caturviMzatijinapaTTaka14 navagrahasaMyuktajinapratimA15 paJcakalyANIpratimA16,kSAmaNadaNDakAdInAM tIrthAbhimatAnAmapi siddhAntAnuktatvena hetunA parityAgavacanAni svaparimitAni likhitumazakyAni svadhiyA bodhyAnIti gaathaarthH||50|| athoktaprakAreNa stanikasyopalakSaNAdanyeSAmapi tIrthamantareNa nAnyatkimapi zaraNamiti kena prakAreNa tIrthAntarvI syAt kena ca tIrthabAhya iti bibhaNipuH prathamaprakAramAha A THI italirawinimalitimanamMITHARAHINILAIME ANCHAMITmMananam THAP MAR // 46 // Jan Education Internator For Personal and Private Use Only
Page #496
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 5vizrAme // 462 // jaMja jeNaM jeNaM rUveNaM tityasammayaM samae / taM teNa sarUveNaM rIaMto titthamajjhattho // 51 // stanikamatasamaye-jainapravacane yadyadvastu yena yena rUpeNa tIrthasammataM-tIrthenAGgIkRtaM. yathA bhAdrapadasitacaturthIparyuSaNA parvatvenAbhyupagatA||| zikSA tIrthana,tadvastu tena svarUpeNa rocayan-ruciviSayIkurvan zraddadhadityarthaH sa tIrthamadhyastho bhavati-tIrthAntarvI syAditi gaathaarthH||51|| atha sAmAnyena tIrthAntarvatitvamabhidhAya tIrthabAhyatvaM prakRtaM stanikamadhikRtya vizeSeNAha-- titthAo vivarIaM thaNiamaya taM thnniavivrii| evaMpi dhammapimma nikAraNakajauppattI // 52 // tIrthAdviparItaM stanikamatam-AJcalikamataM 'taMpiti tIrthamapi stanikaviparItaM-stanikamatAdviparItasvarUpaM, caraNaprarUpaNAbhyAmanyo'nyaM pratipakSatevetyarthaH, yadyapyekapratikSatAbhaNanena dvitIyapratipakSatA siddhyati tathApi budhacandrayorivaikapAkSikyA api pratipakSatAyAH saMbhavAt tannirAsArtha ubhayapratipakSatA darzitA, staniko hi tIrthacchAyAmicchanneva tIrtha dUSayati, tIrthaM tu stanikAdisamudAyastIrthapratipakSabhUto dRSTa eva saMsAravRddhiheturityupadizati, yadAgamaH-"je jiNavayaNuttiNNaM vayaNaM mAsaMti je u maNNaMti / sahiTThINaM tadasaNaMpi saMsArakhuDhikaraM ||1||"ti shriivishessaavshykbhaassye| evamapi parasparaM pratipakSatAyAmapi satyAM yadi dharmapremaparasparaM dharmaprItiH syAttahi niSkAraNakAryotpattiH tantvAdikAraNamantareNApi paTAdilakSaNakAryotpattiH prasakteti gAthArthaH / / 52 // | atha stanikasya gAthAtrayeNa hitamupadizan prathamagAthAmAha tamhA titthaM cai tityAhiamabhinivesa mahapAvaM / caiUNamaNNautthiatitthAsayaNaM paraM seaN||52|| yasmAt tIrthapratikUlatA dharmavirodhinI tasmAttathAvidhakarmapariNatyA yadi tIrthAjJA kartumazakyA tathA'pyayamupadezo-yattIrtha tyaktvA | tIthAhitaM-tIrthasya pIDAkAri rogakalpamabhinivezaM mahApApaM tyaktvA anyatIrthikAzrayaNaM-zAkyAdidarzanAvalambanaM paraM-kevalamu- // 462 // PARTIES SARDARDS For Pesonand Private Use Only
Page #497
--------------------------------------------------------------------------
________________ stanikamatazikSA zrIgravacanaparIkSA 5vizrAma // 46 // ANNELHIPilims HULOPARIHA skRSTaM vA zreyo-maGgalaM, kupAkSikamArgAzrayaNApekSayA'nyatIrthikamArgAzrayaNaM sundrmevetigaathaarthH||53|| atha tatra dRSTAntamAha jaha nAma koi duhago ciccA'miyabhAyaNaM tu mahuraMpi / visamavi caiuM cauro bhakkhato micchakaMdAi // 54 // / yathA nAmeti komalAmantraNe durbhago'mRtabhAjanaM-pIyUSapAtraM tu tyaktvA madhuramapi viSaM tyaktvA mlecchakandAdi-lazunAdi bhakSayan caturo bhavati,yadyapi lazunAdibhakSaNaM kulInAnAM ninyaM durgandhaduHsvAdyaM bhakSitumanucitaM, viSaM tu kiMcinnAlikerakarpUrAdisaMyogajanyaM susvAdyaM sugandhi suvarNa ca bhavati, tathApi tathAvidhamapi viSaM tyaktvA, apirevArthe vyavahitaH saMbadhyate, tyaktvaiva tucchabhakSaNIyamapi tathAvidhaM lazunaM bhakSayan na jIvitavyAnmucyate,tathA 'jIvannaro bhadrazatAni pazyatIti nyAyAt punarapi sa subhojanaM labhate, tathA'nyatIthikaH kazcittathAvidho'pi iha paratra vA bodhi labhate, abhinivezI tu niyamAddurlabhabodhyeva, yadAgamaH--"paMcahiM ThANehiM jIvA dullahabohiattAe kammaM pakareMti, taM0-arahatANaM avaNNaM vayamANe 1 arahaMtapaNNattassa dhammassa ava02 AyariauvajjhAyANaM a03 cAuvaNNassa saMghassa a04 vivikkatavavaMbhacerANa devANaM a05" iti zrIsthAnAGge, atra tvekasyApyavarNavAdena durlabhabodhitA bhaNitA,utsUtrabhASI tu yugapatsarveSAmapyavarNavAdIti prAguktamiti gaathaarthH||54|| athotsUtramArgAzrayaNApekSayA zrayo'nyatIrthikatIrthAzrayaNamityatrApi dRSTAntamAha teNeva jiNavareNaM jailiMgadharo akajakajakaro / tamhA caiuMliMgaM susAvago suMdaro bhnnio||15|| yena kAraNena prAguktaM tenaiva kAraNena yadi yatiliGgadharo akAryakAryakaraH-abrahmasevAdyAsaktaH, tasmAtkAraNAdyatiliGgaM tyaktvA suzrAvakaH zobhana iti jinavareNa bhaNitaH,ayaM bhAvaH zobhanaH, yataH-"naya pavayaNuDDAhakare kaMThaggayapANasese'vi"tti pravacanavacaH, tathA yadi mithyAtvaM tUbhayorapyAvazyakaM tadyutsUtrabhApaNaM hi tIrthasya mahAzAtanA, tatparityAgenaiva tacchobhanamiti gAthArthaH // 55 // RASHNA BHAIRLINESHARIHARISHAN MAHILA // 463 // Jan Education Internation For Personal and Private Use Only
Page #498
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpravacanaparIkSA 5vizrAme // 464 // atheha zeSaprasiddhotsUtrajJApanAya gatimAha stanikamatapuSiNamapakhiapacchAiriApamuhAI jAi iaraaiN| tAiMciatia(tiyacau)vissAmuttAI ihNpineaaii||56|| zikSA pUrNimApAkSikaM pazcAdIryA zrAvakANAM sAmAyike ityAdIni yAnyutsUtrANi tAni tRtIyacaturthavizrAmoktAnIhApi jJeyAnIti | gAthArthaH // 56 / / atha caturthavizrAmopasaMhAramAhaevaM kuvAkhakosia0 kahio iha pNcmothnnio||57|| nvhtthkaayraayN0||58|| iasAsaNaudayagiri0 // 59 // ____ evaM-prAguktaprakAreNa kupakSakauzikasahasrakiraNe udayaM prApte cakkhutti-cakSaH svakIyalocanaM tasya yaH prabhAvo-mahimA nIlA-10 divastugrahaNazaktistena rahito-vikalaH paJcamaH stanikaH-AJcalikaH kathitaH, ayaM bhAvaH-udite hi sahasrakiraNe yathA kauziko nijacakSuHprabhAvarahito bhavati,ayaM jagatsvabhAvaH yattAmasakulasya sUryakiraNA atizyAmatayA bhAsante, yadAha zrIsiddhasenadivAkaraH -"saddharmavIja." tathA kupakSakauzikasahasrakiraNe kupakSANAM purastAdudbhAvite kupAkSikavizeSaH pallaviko'pi nijacakSuH-kuzraddhAnarUpA kudRSTistatprabhAvarahito bhavati-tasya svamativikalpitAH kuyuktayo na sphuranti, yadvA kudRSTireva sudRSTirbhavatItyevaM staniko bhaNita | iti gaathaarthH||57|| athAyaM stanikaH kasmin saMvatsare kasmizca gurau vidyamAne satyasmin prakaraNe bhaNita iti pradarzanArtha gAthAmAhavyAkhyA prathamavizrAmoktA bodhyaa||58|| arthatatprakaraNakartRnAmagarbhitAmAzirabhidhAyikAM gAthAmAha-atrApi vyAkhyA praagvt||59|| ia kuvAvakosiasahassakiraNami0 aMcaliamayanirAkaraNanAmA paMcamo vissAmo smmtto|| iti kupakSakozikasahasrakiraNe pravacanaparIkSAparanAmni stanikanirAkaraNaH paJcamo vizrAmaH samAptaH // 464 // Jan Education Interbon For Personal and Private Use Only