Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatrth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrIjinadatcasUriprAcInapustakodvAraphaNDa (surata) anthAGka:-42 ahm| zrImatkharataragacchAdhIzvara-zrIakabarasAhijalAluddInapratibodhaka-zrImajinacandrasUriziSya-sakalacandragaNiziSyavAcakasamayasundaragaNiviracitayA kalpalatA-cyAkhyayA samalaGkRtaM zrutakevalizrIbhadrapAhukhAmibhaNItaM zrIkalpasUtram / (kAlikAcAryakathAsamalakRtam / ) jaGgama-yugapradhAna-bhaTTAraka-zrImajinakRpAcandrasUrIzvarANAM ziSyaratropAdhyAyamunisukhasAgaropadezA zA. siMgajI vIkamasI, zA. harajIvana nAgaradAsa kaMpanI, zreSThI mUlacanda somAgamala, zreSThI bhImarAja devIcanda ityevairvihivadravyasAhAyyena mumbacyo nirNayasAgarAsyamudraNayAlaye mudrApayitvA prakAzitam / vikramasaMvat 1996. (pratayaH-500 meTa) aisIsan 1959 Serving Jin Shasan 095482 For Private and Personal Use Only
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ / / kobAtIrthamaMDana zrI mahAvIrasvAmine namaH / / / / anaMtalabdhinidhAna zrI gautamasvAmine namaH / / / / gaNadhara bhagavaMta zrI sudharmAsvAmine namaH / / / / yoganiSTha AcArya zrImad buddhisAgarasUrIzvarebhyo namaH / / / / cAritracUDAmaNi AcArya zrImad kailAsasAgarasUrIzvarebhyo namaH / / AcArya zrI kailAsasAgarasUri jJAnamaMdira (jaina va prAcyavidyA zodhasaMsthAna evaM graMthAlaya) punitapreraNA va AzIrvAda rASTrasaMta zrutoddhAraka AcAryadeva zrImat padmasAgarasUrIzvarajI ma. sA. jaina mudrita graMtha skeniMga prakalpa graMthAMka: 1237 jaina bana ArAdhanA kA kandra zrI mahAvI kobA. amRtaM vidyA dhA tu zrI mahAvIra jaina ArAdhanA kendra zahara zAkhA AcAryazrI kailAsasAgarasUri jJAnamaMdira kobA, gAMdhInagara-zrI mahAvIra jaina ArAdhanA kendra AcAryazrI kailAsasAgarasUri jJAnamaMdira kobA, gAMdhInagara-382007 (gujarAta) (079)23276252,23276204 pheksa : 23276249 Websiet : www.kobatirth.org Email : Kendra@kobatirth.org AcAryazrI kailAsasAgarasUri jJAnamaMdira zahara zAkhA AcAryazrI kailAsasAgarasari jJAnamaMdira traNa baMgalA, Tolakanagara haoNTala herITez2a kI galI meM pAlaDI, ahamadAbAda - 380007 (079)26582355
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrIkalpasUtra chapavAneke liye dravyasAhAyya karanevAle: ru. 1000 1 zA. siMgajI vIkamasI, kacchabhuja. , 500 2 zA. harajIvana nAgaradAsanI kaMpanI, haste:-mANakacanda thAvara, muMbaI. , 250 3 zeTha mUlacanda sobhAgamala, phalodI, hasteH-punamacanda, molecchA, , 250 4 zeTha bhImarAja devIcanda, tivarI. prakAzaka:-zrIjinadattaparijJAnabhaMDArakAryavAhakaH-janherI mUlacaMda hirAcaMda bhagata, mahAvIravAmi-jainaderAsara, pAyadhunI, muMbaI. Printed by Ramchandra Yesu Shedge, at the Niroaya Sagar Press, 26-28, Kolbhat Street, Bombay. For Private and Personal Use Only
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir janma-saMvat 1913. dIkSA 1936 1844RahDPORROADITORIRHAPAR ONITORINGARH > samarpaNam 18 jaGgama-yugapradhAna bhaTTAraka-1008 zrIjinakRpAcandra sUrIzvaraparamaguruvaryAH ! kharataragacchAdhIzaistatrabhavadbhiH anyAnyadezavasatiSu vihRtya bhavyajIvAzca jJAnagunmIlanena saMpratibodhya saMsArata uddhatAH, tathaiva jesalamerabhANDArasaGgatiprAcInatADapatrapranthAzca sahRdayereva pratyuddhatAH, kiMcAnekasthAneSu jJAnabhANDArasthApanAzca vidhApitAH, kiMbahunA, bhavatAM kRpApAGgalezata eveyaM sAhityoddhArapreraNA hi samajani, iti bhavatkarakamalayoridaM kalpasUtrAkhyaM grantharatvaM saprazrayaM samapyate-- bhavacaraNAravindamilindAyamAnena maGgalasAgareNa. AcAryapadaM 1972. svargavAsaH 1994 N.S.P. For Private and Personal Use Only
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir . vIrama. drvysaahaaykzrI karachabhuja nivAsI kharatara gamachIya zrAvaka rA. ajamala tejazI temanA suputra hemacaMda ajamala tathA bhagavAnajI ajarAmala tathA vIkamazI ajarAma ke jeo dharmaniSTha hatAM, eTaluM ja nahIM paNa teoe potAnA dezamAM ghA dharmane kAryo karI potAnI kIrtine ujavala banAvI hatI. ajarAmala tejazI kacchamAM sArA AbarUdAra vepArI gaNatA hatA tenuM sarave mAna hemacaMda ajamalane ghaTe che ane potAnI sAtInI paNa sArI sevA bajAvI sArAmAM sArI khyAti meLavI hatI tathA vIkamazI ajarAmalanA suputra viracaMda vIkamazI temanA nAnA bhAI dAmajI vIkamazInA smara arthe temanA bhAI hAla sA vepArI habIba enDa sansanI kaMpa nA kArya katAM dhaNa lAyaka sArA kAmamAM madada karavAvAlA zA. siMgajIbhAI vIkamIe A pustakamAM madada karI che. prakAzaka, . che. 1231 * ni. sA. presa. 4. $. 11 67 For Private and Personal Use Only
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir nivedanam / padavAkyapramANa-pArAvArapArINa-kavikulakairavopAdhyAya-zrIsamayasundaragaNiviracitakalpalatAkhyavyAkhyAsamalakRtaM zrIbhadrabAhusvAmipraNItaM zrIkalpasUtra vidvajjanamanovinodAya prakAzyate / asya mUlamanthasya praNetAraH paMcamazrutakevalinaH zrIbhadrabAhusvAmina iti AbAlavRddhebhyaH suprasiddhamiti tadviSaye'tra nAdhikaM nivedyate / vyAkhyAkartAraH zrIsamayasundaragaNinastu keSAM vineyAvataMsakAH ? kadA ca bhUmaNDalamidamalanakuH ? ityAdi jijJAsAparipUrtyarthaM svakIyaguruparamparAparicayaM vitanvadbhiH svayameva anyasyA'sya prAnte vinivezitAni teSAM padyAnyevA'tra yathAvat pratyudbhiyante "tadgacche tvabhidhAnataH 'kharatare' yaiH 'stambhanA' dhIzvaro, bhUmadhyAt prakaTIkRtaH punarapi snAnodakAguggatA / sthAnAGgAdinavAGgasUtravivRtirnavyA'tibhavyA kRtA / zrImanto'bhayadevasUriguravo jAtA jagadvizrutAH / / 3 / / yo yoginIbhyo jagRhe dadau ca, varAn varAn jApadanekavidyaH / paJcApi pIrAna svavazIcakAra, yugapradhAno jinadattasUriH // 4 // munirapi yasmin gacche babhUva jinakuzalanAmasUrivaraH / yasya stUpanivezAH suyazaHpuJjA ivAbhAnti // 5 // tatpaTTAnukramataH, zrImajinacandrasUrinAmAnaH / jAtA yugapradhAnAH, 'dillI patipAtisAhikRtAH // 6 // akabararaJjanapUrva dvAdazasUbeSu sarvadezeSu / sphuTataramamAripaTahaH, pravAdito yaizca sUrivaraiH // 7 // pUjyapAdAnAM caritaM vi0 saM0 1295 varSe sumatigaNiviracitagaNadharasArdhazatakavRhadvRttau vilokanIyaM jijJAsubhiH / For Private and Personal Use Only
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharva Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtre nivedanam // 2 // yadvAre kila karmacandrasacivaH zrAddho'bhavadIptimAna, yena zrIgururAjanandimasi dravyatyayo nirmame / koTeH pAdayujaH zarAgnisamaye durbhikSavelAkule, satrAkAravidhAnato bahujanAH sajIvitA yena ca // 8 // yadvAre punaratra somaji-zivAzrAddhau jagadvizrutau, yAbhyAM 'rANapura'sya raivata'gireH zrI arbuda'sya sphuTam / gauDizrI zatrukSaya'sya ca mahAn so'naghaH kArito, gacche lambhanikA kRtA pratipuraM rukmArdhamekaM punH||9|| teSAM zrIjinacandrANAM, ziSyaH prathamato'bhavat / gaNiH sakalacandrAkhyo, 'rohaDA'nvayabhUSaNam // 10 // tcchissysmysundr-sdupaadhyaayairvinirmitaabhyaayaiH| 'kalpalatAnAmA'yaM, pranthazcakre prayatnena // 11 // prakriyAhaimabhASyAdi-pAThakaizca vizodhitA / harSanandanavAdIndra-zcintAmaNivizAradaiH // 12 // " padyAnyetAni nitarAM kuTIkurvanti teSAM gurukramaH, paraM pUjyapAdAnAM janmanirvANasamayAvedaka na kiJcidatra labhyate / pUjyapAdavinirmitaantharacanAsamayatastu vikramasaMvat 1641 varSataH 1700 varSaparyantamete bhUmaNDalaM vibhUSayAmAsuriti teSAM sattAsamayo saptadazazavAcyA uttarArdha eveti sutarAM avsiiyte|| zrIsamayasundaragaNipraNItabhanthAnAM racanAsamayo granthAzca sanAmaprAhaM tAvadana vinirdizyante karmacandramaMtrivaMzaprabaMdha vaSTamyaM / raupadIsatIsambandhaH (ka) racanA sN01700| tathA ca "saMvat 1000 varSe AsAThavavi / dine zrIamadAvAdanagare hAjApaTeLapolamadhyavartivRddhIpAzraye yugapradhAna-zrIjinacaMdrasUripradhAna ziSya-paMrita-zrIsakalacandragaNiziSyazrIsamavasuMdaropAdhyAyalikhitA-vAdivRMdakaMdakaMdakuhAuzIvAcanAcAryahanandanagajisahitA ||ch||" itvayaM samAptilekhaH zrIsamavasundaragaNihastalikhitasya "tIrthabhASyasisI" iti nAmaH pustakasya 1 patre raoNyala eziyATika sosAiTI (muMbaI) zAkhAyAM saMgrahAlaye vartate / ata evaiSAM ...saM. yAvat satcAsamayo nirvivAda eva / // For Private and Personal Use Only
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir www.kobatirth.org upAdhyAya-zrIsamayasundaragaNipraNItA granthAHmaM0 nAma racanAsambat paM. nAma *bhAvazatakam . ... ... ... ... 1641 *gAthAsahastrI aSTalakSI 1646 jayatihuaNavRttiH ... *rUpakamAlA'vacUriH 1663 *navatattvavRttiH ... *cAturmAsikavyAkhyAnam 1665 dazavakAlikavRttiH... kAlikAcAryakathA... 1666 *vRttaratnAkaravRttiH ... *zrAvaka-ArAdhanA... *raghuvaMzaTIkA ... sAmAcArIzatakam ... 1672 kalyANamandirastotraTIkA vizeSazatakam ... *saptasmaraNavRttiH ... ... *vicArazatakam ... 1674 RSabhabhakAmaram ... ... *vizeSasaMgraha ... ... ... ... 1685 duriyarayasamIravRttiH *visaMvAdazatakam ... ... ... ... 1685 kalpasUtra-phalpalavAsya-vRttiH ... *tArakaritADitA prathA adhAvadhi na kuvApi prakAzitAH / racanAsamban 1686 1687 1688 1691 694 1695 For Private and Personal Use Only
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org kalpasUtre nivedanam khanyA api gurjarabhASAyAM caupAi-rAsa-stavana-sajjhAyAdayaH sunibaddhAH kRtayaH kRtimatAM vilokyante, kintu granthagauravamayAdataH para kevaLaM nAmollekhanata eva viramyate / / __asa kalpasUtrasya paramaprAcInA saMdehaviSauSadhInAmnI TIkA saM0 1364 varSe zrIkharataragaNanAyakajinaprabhasUrimahArAjenAkAri, sApa mudritA varIvarti, paraM mUlasUtrasya kevalavyAkhyArUpatvAt , bodhakArakadRSTAntarahitatvAca na tAdRk pipaThiSUNAM zrAvakANAmAnanda 1 muzita pustakamidaM granthakaH prazastirahittameca mudritaM vartate, sA ca prazAstiH jizAkha'tra dIyate "yadatrotsUtramAsUtri matimAndhAnmayA pit / prasava jitamAtsaryaistahizodhyaM bhvtH||1|| surIndrasyAnvaye jAto nvaaNgaavRttivedhsH| zrIjinezvarasUrINAM pautraH putramoda saH // 2 // putraH zrImaminasiMhasrINAM rINarepa (na) saaN| jagraMtha graMthametaM zrIjinamabhamuniprabhuH // 3 // vaikame cikalAvizvedeva (1367) sNkhye'nuvtsre| mahASTamyAmayaM puryAmayodhyAyAM samarthitaH // 7 // udayAkaragaNinAmA vinItavinayo vineyamujananaH / prathamAdarza nyadhita graMthamimaM vAcanAcAryaH // 5 // padacApamali kuSAlaM paryuSaNAkalpapalikAbaTanAt / jinavacanasudhArasapAnasusthitastena bhavatu janaH // 6 // avakhasau zrIjinasiMhasUri (6) padmAvatI vAgadhidevatA ca / zritA yadadhismRtipAtamucaiH prAptA na ke vAJchitasiddhipAram // pratyakSaraM nirUpyAkhyA graMyamAnaM vinivitaM / sahakhatritayaM saikacatvAriMzadanuSTubhAm // 8 // saMvat 1135 varSe kArtikavadi saptamyAM tiyo gIrvANagurudine zrImajinaprabhAcAryAnvaye mahArakazrIjinahitaripUjyA:-tacchiSyAH zrIAnandarAjapAThakaminAH // takhiyA:-zrImadabhayacandramahopAdhyAyAH tacchiSyAH shriiraajvrdngnnyH|| tacchiSyAH shriiraajmehgnnyH|| tacchiSyAH zrIvinayarAjagaNayaH / tacchiSyAH // 3 // For Private and Personal Use Only
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatrth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandit sandohavarSiNI / darIdRzyante hotadarvAcInAH vayaSaSTIkAH, paraM nAdyAvadhi saMskRtavyAkhyAnabhUtA kAcidetAdRzI sarvAnamanoharA TIkA vAcakasulabhAsIt / prastutaiSA TIkA cAtivistRtasarasakathAsaMvalitatvAt zrotRjanazravaNamukhAvahatvAca pranyamUrdhanyatvaM cApnuyAdityatra na ko'pi sandehaH / kavisamayasundaragaNimahodayAnAM prakarSapANDityaM jinAgamapAragAmitvaM ca pUjyapAdaracitagraMthAvalokanenaiva jJAsyanti bhaavrsikaaH| prastutaandhakAramahodayAnAM caraNakamalabhRGgAyamANAH zata (100) ziSyAzvAsana iti zrUyate (1) teSAM madhye mukhyaziSya viduSAmapresaro vAdiharSanandano'bhavat yena etadgranthasya saMzodhanamakAri, punazca gurucaraNarasikaH pracurataragurubhatyA vi0 saM0 1705 varSe jesalamerAbhidhAne nagare upAdhyAyamahodayAnAM caraNapAdukayoH pratiSThApanaM cakAra, tadadyApi ubhayoH kIrtistambhabhUtaM darIdRzyate bhaktaiH / etatsaMskaraNasamaye saMzodhanArtha sahAyakatayopagRhItAnAM AdarzapustakAnAM saMzodhanakAryastha va viSaye sanAmanirdezaM vAcakamahodayAnAM savidhe kininivedyate (1) prathamaM pustakaM, atraiva (mumbApuryAm ) muni zrImohanalAlajI-jainasenTla-lAyabrerI-pradhAnapustakAlayataH, tatkAryasaMpAdakadvArA |saMprAptam dvipaMcAzadadhikazat (152) patrapramANaM zuddham , granthasamAptilekhazcetyaM varIparti zrIzivasundaravAcakAvarAH // tacchiNyena devAtilakena mumukSuNA lipikRteyaM pratiH zrI 'AgarA' nAma mahArAjadhAnyAM pAtisAhi zrIakamvararAjye bicamAne / *zubhamastu lekhakapAThakavoH // bIpastu / " iti|| diskipriya kaeNTalaoNga oNpha di gamharnameMTa kalekzans oNpha maeNnyuskriesa mA0 o0ma0 insTiyUTa, pUnA. 1936 (188 ptre)| saMvat 1705 poSavadi 3 gurupuSe zrIsamapasuMdaramahopAdhyAyAnAM pADuke pratiSThite vAdizrIharSanandanagaNibhiH / bhaktimANagaNInA (NitaH) (artha lekhaH jesalamerataH paM0 20 vRddhicaMdavIdvArA prAptaH) For Private and Personal Use Only
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtre saMvat 1752 varSe zrImadarAjanagare pauSamAse kRSNapakSe paMcamyAM tithau somavAsare lipikRtA pratiriya svavAcanAya, nivedana iti, zubhaM bhavatu // sambat 1765 varSe bhAdrapadavadi ravidine zodhiteyaM paM0 guNavilAsena // kalyANamastu // shriiH|| TIkAro pustaka cha paM / pra0 / zrIjaitasIjIdIno saM0 1832 rA prathama jeTha zuda 2 // L (2) dvitIyamatraiva (mumbApuryA) zrI anantanAthajI-jaina-derAsarasthajJAnakozAt zA0 padamasI hIrajI je. pI. ityanena mahAzayena PAnIya pradattam , etAvat (180) patrAtmakaM zuddhaprArya, tatsamAptilekhazcetyaM labhyate sambat 1735 varSe kArtikamAse zuklapakSe dvitIyAtithau somavAsare zrInavalakhI-mAmamadhye paM0 dayAsAgaramuninA'lekhi kalyANamastu vAcakalekhakayoH // zAha-acaladAsa DAgA tatputrI bAi rukhamArI pratiRSizrIgoindrajInu vaharAvI ch| vIkAneramadhye // shriiH|| (3) tRtIyamatraiva (mumbayyA) dhI baoNmbe ca oNpha dhI raoNyal esiyATika sosAyaTI lAyabrerItaH zrIyuta hIrAlAla-amRtalAla zAha bI0e0-ityanena zreSThivaryeNa atiparizrameNa samAnItam navanakhA(209)tmakapatraparimitaM zuddhaM AdarzapustakaM vatprAntavibhUSito'yaM lekho vidyate, yathA // 4 // sambat-adri-niSi-muni-indu-pramite mAsottame mAse sahasi valakSapakSe trayodazyAM tithau guruvAsare zrImajesalamerudurgamahAdurge jaGgamayugapradhAna-bhaTTAraka-zrImajinasAgarasUrINAM paTTaprabhAkara-bhaTTArakayuga[]vara zrImajinadharmasUrivarANAM / For Private and Personal Use Only
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir www.kobairthorg ziSyadakSamahopAdhyAya-zrIsiddhivardhana-gaNivarANAM vineyavaraiH zrIguNavilAsopAdhyAyaiH lipIkRtA pratiriya vAcyamAnA ciraM nandyAt // rAula zrIakhayasiMhajI vijayarAjye // shriiH|| (4) caturtha sUryapura (sUrata) zrImohanalAlajIjaina-mAnabhANDAgArataH tatkAryasaMvAhakadvArA (169 patramAnaka) saMprAptam , tatyAnte lekho'yamalitaH yathA sambat 1811 varSe mAhavadi 1 dine candravAre likhito'yaM grNthH|| (5paMcamam (amadAvAdasthaM) zrIvijayasiddhisUrijImahArAjANAM kRpayA saMprAptam (94) patrAtmakam / (6) SaSThaM (sUratastha) parama guruvaryazrIjinakRpAcandrasUribhiH-saMsthApita-zrIjinadattasUrijJAnabhANDArataH tatrasthakAryasaMvAhaka zAha|motIcandra-magubhAinAmakena-AnAyya pradattam ( 189) patramAnakam / / (7) saptamam (bIkAnerastha) zrIjinakRpAcandrasUrijJAnabhANDAgArAt tatkAryakartA zA0 zaMkaradAnajI agaracandrajI nAhaTAnAmakena preSitam (181) saMkhyAkapAtmakam // zrIkAlikAcAryakathAyAH saMprAptapustakAniXI (1) prathamaM (bIkAnerasthaM)jaM0 ju0 bha0 vyAkhyAnavAcaspatizrIjinacAritrasUreH prasAdena prAptam zarendu (15) patrAtmakam / / (2) dvitIya (jesalamerasthaM) ma0 u0 paM0 pra0 vRddhicandrajInAmakena mahAzayena preSitaM nava (9) patrAtmakam , tatvAnte samAptilekhazcaivaM For Private and Personal Use Only
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtre nivedanam zrImadvRhatkharataragacche zrIjinabhadrasUrizAkhAyAM u0 zrI 108 zrIkSamApramodajIgaNivarANAM ziSyamukhya vA. zrI 108 jJAnavallabhajIgaNivarANAM ziSya paM0pra0 zrI 108 puNyakamalajImunivarANAM ziSya paM0pra0 padmahaMsamuninA likhiteyaM prati sahaziSyeNa saMvat 1863 varSe bhAdrapada zudi 5 paMcamyAM budhavAsare // zubhaM bhavatu // uparinirdiSTapustakasAhAyyakArakANAM prazastacetasAM dravyasahAyakAnAM ca mahAzayAnAM smAraM smAramupakRtirmanye // assa granthasya saMzodhanaM asmat guruvarya-upAdhyAyasukhasAgaragaNimiH tathA ca-nirNayasAgarakhena "kAvyatIrtha" ityupAdhyalatena zAni-nArAyaNAcAryamahAzayena atiparizrameNa presakaoNpI vidhAya sUkSmekSikayA kRte'pi saMzodhane dRSTidoSAt akSarayojakapramAdAt *mudraNayaMtradoSAd vA samutpannAn analpAnapyavadyAn 'gacchataH skhalanaM kvApi bhavatyeva prasAdataH' iti nyAyenopekSya pranthaguNagauraveNaiva guNaikapakSapAtino nirmatsarA vidvAMsastoSameSyanti saphalIkariSyanti cAyaM grantho tatpaThanAdibhirityAzAste zrIkharataragaNAvataMsakA'nekajJAnabhaNDAradhArmikavidyAlayasthApakaI zrImahAvIrasvAmi-jainaderAsara-upAzrayaH, ] zrIjinakRpAcandrasUrIzvarANAM ziSyaratopAdhyAyasukhasAgaramahArAjANAM zithyo pAyadhunI-mumbaI.3 saM0 1996 ASADha zu0 21 muniH maMgalasAgaraH For Private and Personal Use Only
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir INTRODUCTION Kalpasutra or the Paryusana Kalpasutra is a work of great importance and antiquity. It consists of three parts, namely the Jinacarita, the Sthaviravali and the Samacari. The first gives a traditional account of the lives of the first and the last three of the 24 Tirthamkaras in a reverse order. Thus we first get the life of Mahavira, and then of Parsva, Aristanemi and Rsabhadeva in succession. Between the life of Aristanemi and that of Rsabhadeva, there is merely a mention of the remaining Tirthamkaras and the period which elapsed since the passing away of each of them. Even the account that is given in connection with the four above mentioned Arhats, does not aim at supplying fall details of their life, but has a distinct purpose of memorising the five great auspicious events the Panca Kalyanakani of their life. At the beginning of every account, these five auspicious events are briefly mentioned and this leaves no doubt as to the real purpose in the mind of the author. Evidently the narration of the five events was intended to be a part of the ceremonial rites connected with the worship of the Jinas, which had to be performed on the day of the Paryusana Parvan. The second part, called the Sthaviravall has also the same i. e. a liturgical purpose. For Private and Personal Use Only
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandie www.kobatirth.org Kalpar sutra. Introduction It briefly recounts the older Acaryas, who helped in the propagation and preservation of the Jain Faith. The names of these Acaryas have to be remembered by the devout Jainas on the day of the Parvan for the sake of acquiring merit and also for strengthening their faith and devotion. Sthaviravali in its present form extends upto the name of Devardhigani, who is generally admitted as the editor of the Jaina Agamas and among them also of the Kalpasutra. It is however, very probable that the Sthaviravali of Devardhigani extended only upto Vajrasena, Padma and Ratha, the three pupils of Vajra. The 14 Gathas that follow hereafter, must have been added by subsequent Acaryas, who had rightly recognized the purpose of the Sthaviravali, namely the revival of the holy memory of the important preachers of Jainism on the I occasion of the Parvan. That this was the purpose of the Sthaviravali is also fully kaown to our commentator Samayasundars, who, at the end of the Sthaviravall, briefly narrates the lives of many more recent Jain Acaryas, as they also must be regarded as the Sthaviras; cf. cfarreirava sfarzarurat : af erfarer er det nat teed # Thas he gives a brief account of Aryaraksita, Veddhavadin, Siddhasena, Haribhadra, Bappabhatti, Padalipta, Malayagiri, Hemacandra, Ratnaprabha, Manadeva, Manatunga, Abhayadeva, Devendra, Vadivetala, Santi Suri, Jivadeva, Vadi Devasuri and remarks at the end : quate prabhAvakapuruSAH zrIjinazAsane jAtAtepi svavirAvalImAnte vAcyAH // ' For Private and Personal Use Only
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir The third part, which is really the most important one and which gave its name to the Sutra, treats of the duties to be observed by the Jain monks and nuns during their stay at one place in the days of the rainy season. "Paryusana' literally means 'dwelling overnight, but the word is technically applied to their 'continued residence in one place during the four months of rain', as against the 'Parivrajya' or the constant wandering during the rest of the year. Cf. paryuSaNA- varSAsveka kSetranivAsaH tasya saMbandhI kalpaH sAmAcArI | Kalpalata, p. 281a. Paryusana Kalpa thus is a set of rules governing the mode of living of the Jain Sadhus and nuns, during the rainy season. This part of the Kalpasutra contains 28 such rules called the Samacaris, and the whole chapter is called the Samacari on that account. According to the Jain tradition, the whole of the Kalpasutra was composed by Bhadrabahu, but this does not seem to be correct. It is probable that the third part or the Samacari was composed by him, but the other two parts do not appear to have originated from him. It is very likely that they were added on to the Samacari by Devardhigani. It is however, doubtful whether even Devardhi was the author of these. It seems that for several years before the time of Devardhigani, the Samacari was publicly read out and explained to laymen, partly for the sake of reviving the memory of the Sadhus who read it and partly for impressing the laymen who heard it, with the severity of the tapas which the Sadhus practised For Private and Personal Use Only
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandit Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Kalpa sutra III M and thus for confirming their faith in the great religion. In course of time, its reading became more or less Intro a regular formality to be gone through on the day of the Paryusani Parvan. It had to be done as a sacred Koduction rite and as a part of the holy work enjoined for that sacred day. Naturally therefore, some introductory rites ame gradually to be added to it. Among such rites, the two, namely, (1) the mention of the five auspicious events in the life of the Tirthamkaras, who were the greatest pillars of the Jain Faith, and (2) the mention of the important preachers of Jainisin coming after the Jitas, seem to have been generally accepted as compulsory for all. And probably this was the reason, which actuated Devardhigani to include the Jinacarita and the Sthavirsvalf in the final text of the Kalpasutra, which he edited. Of the two, he must have himself composed the former, siace a uniform text of it did not probably exist at his time. Different Adryas narrated the five Kalyanakas in different words; what was common to them however, was the practice of narrating the Kalyanakas of only four Tirthamkaras, namely the last three and the first. This would perhaps explain why Devardhigani's Jinacarita contains the lives of only four Tirtbarhkaras. It was different on the other hand in the case of the Sthaviravali. It must have existed in an almost uniform text, as it consisted only of the names of important preachers of Jainisrn; yet it is not impossible that there existed many such lists which slightly differed from each other and that Devardhigapi consulted them all wod prepared his own list with their help. As said above, however, Devardhi's Sthavirivali most For Private and Personal Use Only
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir have extended only upto the three pupils of Vajra. If we remember all this, the 'disparity of subjects treated in the Kalpasutra' can be naturally and easily explained. In the early days, the Kalpasutra was read completely in a single night. But later, it came to be divided into nine or more parte, and the reading was distributed over nine or even cleven or thirteen instalmenta; cf. Kalpalata, p. 160b, 241b &c. As the Kalpalata of Samayasundara was composed mainly for explaining the ceremonial connected with the reading of the Kalpagutra (of. Kalpalati, v. 8 of the Introduction), it divided the text into nine Vacadas, or conveniently readable parte. There is however no complete agreement between the different Jain Acaryas as regards these divisions. After reading the Sthavirivali, it seems to have been the general practioe to read the Kalikaaryakatha, for the purpose of commemorating the great event in the history of the Jain Church, namely, the transference of the Paryusana Parvan from the 5th to the 4th day of the first half of the month of Bhadrapada. Kalpalata recommends its reading in the following words:- * Le RFT A STAR WARST -p. 241b. There was no fixed text for the story, and the reader could choose any one from the large number of Sanskrit and Prakrit versions of it. Profeskor Brown of the Pennsylvania University in America has considered 17 different versions of the story Fer Private and Personal Use Only
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagersuri Gyanmandir Kalpa- sutra Intro duction X * in his work called The Story of Kulaka'; 8 of them are in Sanskrit and 9 in Prakrit. They were composed * by different authors, some of whom have also commented upon the Kalpasatra. Our commentator has composed one such Katha in Sanskrit and it is printed at the end of this book. Though the story of Kalaka has thus many different versions, yet its component parts or the episodes of which it is made up are genernlly X el the same. The main episode in of coprae the one which deals with the change of the date of the Paryusana e Parvan, and the others came to be strong round it in course of time in order to lend colour and force to the story, as suggested by me in my Review of Prof. Brown's work, at BUJ., Nov. 1985. I here draw the attention of my readers to the two Prakrit verses quoted in Utpala's commentary on Varahamihira's Bphajjataka, XV. 1, and which were for some time ascribed by scholars like Buhler, to one Kalakacarya. The fact however is that the author of the two verses is a Bankalakaokrya (Vankalakacarya) and not Kalakacarya. This Vankalakacarya, who seems to have got this nickname from his curly hair, was in all probability a Jain author as the language i. e, the Prakrit shows. This work on Astrology of his enjoyed considerable reputation, as the quotation in Utpala's commentary shows, and was called a Samhita. It is indeed difficult to say who this Vankalaka was, though I have suggested that he was perhaps Bhadrabahu. I give below the quotations in the hope that some one will be able to identify them and finally settle the question of the identity of Vankalakacarya r a xang 4419: 48EURwar ein: For Private and Personal Use Only
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vathA ca bNkaalkaacaaryH| tAvasio viNanAhe, caMde kAbAlio tahA mnniyo| stavaDo bhUmisue somakhue ebhdNtiio| devagurusukoNA kamega jahacAnakhavaNAI // tathA ca vakAlakasaMhitAntaraM paThyate / jalaNArAmugmaakesabharibhaNagamaggem / dikkhANaM gAambA sUrAvagahA kameNa NAigamA / Owing to its importance and antiquity, the Kalpasutra has a large number of commentarice written on it. Most of them are in Sanskrit, though the earliest commentary on the Satra, bately the Curni, is written in Prakrit. This Corni is utilised and followed by almost all the subsequeat commentators. As the Satra bad to be read out and explained before an audience consisting of laymen, there also arose a number of Gujrati and Hindi cotamentaries called the Stabskas or the Balarabodhas, Among the Ssoakrit commentaries, the most important and perhaps the earliest among the exhaustive commentaries, is the Patijiki called Sandehavisausadhi, composed by Jinaprabhastri of the Kharatara Gaocha, in Sarn. 1364. ID explains both the Sutra and ita Niryukti, which latter consists of 68 Gathas and is gonerally ascribed to For Private and Personal Use Only
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandie www.kobatirth.org Kalda pitra Introdaction Bhadrabahu. There are two Sanskrit commentaries written a little earlier than the Pafjka, but they are no better than brief explanatory notes. The first is the Tippanaka of Pythvicandra, papil of Devasena, composed before Sam. 1292, which is the date of a Palm Ms. no. 226 in the Sanghavi Pada Bhandar, Patan. Another Me of the Tippana, namely no. 5 in box no. 63 of the New Sengh Bbandar at Vakhatji Sheri, Patna, is dated Sarn. 1307. The second of the two above-mentioned commentaries in the Dergapedanirakta, composed in Sari. 1325 by Vinayacandra, pupil of Rstrasimha. The Granthagra of the Tippana in 670, while that of the Nirukta is only 418. Among the Sanskrit commentaries written after the Panjika, the following were composed by the teachers who belonged to the Tapa Gaocha :-(1) Kirapavali, composed in Sam. 1628 by Dharmasagaragani, popil of Vijayadapasuri; (2) Kalpalata, composed in San. 1671 by Sabhavijayagani, papil of Hiravijayasuri; (3) Pradipika, composed in Sam. 1674, by Sanghavijayagani, papil of Vijayasenasuri; (4) Dipika, composed in Sam. 1677, by Jayavijayagani, papil of Vimalaharsagani; (5) Kalpalata composed about Sam. 1688, by Grnavijayagani, pupil of Kamalavijayagani; (6) Sabodhika, composed in Sam. 1696 by Vinayavijayagani, papil of Kirtivijayagani: (7) Kaumudi, composed in Sam. 1707 by Santisagara, Pupil of Srutasagara; (8) Danadipika, composed in Sam. 1722 by Dao vijaya, pupil For Private and Personal Use Only
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir of Suravijaya, (9) and Kalpabodhini, composed in Sam. 1788, by Nyayasagara, pupil of Uttamaaagara. The following are by the teachers of the Kharatara Gaccha-1) Mafijari, composed in Sam. 1685, by Sahajakirtigani and Srisara, both pupils of Hemanandanagani; (2) Kalpalata, composed before Sam. 1699, by Samayasundaragani, pupil of Sakalacandra; (3) and Kalpadrukalika, which was composed about the middle of the 18th century of the Vikrama era, by Laksmivallabhagani, pupil of Laksmikirti. All these 12 commentaries are quite exhaustive and give many stories, illustrating particular points in the text. In addition to the above-mentioned commentaries and Tippanas, we have a number of Antarvacy as or Antarviranas, which also are a sort of commentary, intended to explain the ritual in connection with the ceremony of the reading of the Kalpa Sutra Samayasundara, the author of the Kalpalata which is published along with the text in the present edition, was a pupil of Sakalacandra, who was himself a prominent pupil of the famous Jinacandra Suri of the Kharatara Gaccha, who was greatly honoured at the Court of Emperor Akabar. Samayasundara was a learned and voluminous writer who lived and wrote in the second half of the 17th century of the Vikrama era. The earliest dated work of his is Bhavatataks, a small poem in a hundred stanzas composed in Sarb, 1641. The commentary on the Kalpasutra is not dated; but according to the Prasasti, it was For Private and Personal Use Only
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Kalper Intro duction II 11 composed during the spiritual reign of Jinaraja Sari of the Kharatara Gaccha, who died in Sar. 1699. His Astalaksarthi, also called Artharatnavali, comfosed in San. 1646, sbows his wonderful command of the Sanskrit language. It consists of a single line namely, rajano dadate saukhyam', interpreted so as to yield eight lacs of different senses! An exhaustive list of Samayasundara's Sanskrit, Prakrit and Gujarati works and their datos is given at p. 60 of the Introduction to Dalal's Catalogue of the M8s, in the Jesalmir Bhandar published in the Gaek. O. Series, no. XXI, Baroda, 1923. His lucid Kalikacaryakatha, which is published in the present edition, was composed in Sam. 1666. Besides his works on Jainism, Samaya sundara is known to have written commentaries on two non-jaia works tamoly, the Vittaratnakara A and the Raghuvama. The editor of this work, Mani Mangalagagara has evidently taken great pains in seeing it through ke the proe. In the Proface, he tells us that he used seven manuscripts for the text and two more for the commentary, His aim however, seems to be only to give us what he believes to be the original and correct form of the text and the cotamentary. Shastri Hal, Bombay 7. HD. VELASKAR. 25th June, 1999. 11.800 For Private and Personal Use Only
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kuttirth.org/ upodghAta 1 kalpasUtra vamanvaM svamAvipacvaM / upasamiyannaM udasamA viyadhvaM / sumadda saMpuSNA nahuleNaM hoyaSvaM / jo uvasamad tamsa asthi bhArAhaNA / ' jo na usama vassa natthi ArAhaNA / tamhA apyaNA ceva uvasamiyandhaM / se kimAhu bhaMte ! ucasamasAraM su sAmaNNaM // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir --kSamA ApavI, kSamA levI; uparAMta thavuM--pote payama rAkhayo, uparAMta anyane karavA pazama anyapAse rakhAvavo, suta eTale rAgadveSarahita buddhi pUrvaka sArIrIte pRcchA karavI-nirmala mane kurAlaprAthIkhAlApa karavo. je hapAma kare-odhAdi kAmone samAve che tene (jJAnAdinI) ArAdhanA thAya che, je uparAma karato nathI tene ArAdhanA thatI nathI. mATe AtmAvare ja uparAma karavo. huM puttva ! za! hetue Ama karavuM ? (guru uttara ke ) zramaNyamaNusAva nizcarya pAmapradhAna che. --lpasUtra (patra 268 ) kalpasUtra-paryeSaNAkalpasUtra zvetAmbara jainomAM paryuSaNapatramAM daravaneM AdarapUrvaka vaMcAya che tene khAraso gAthAnuM graMthapramANa dvaMI bhArasA' sUtra paNa kahevAmAM Aveche. zrIbhadrabAhusvAmIe (vicchinna thayelAM pUrvo paikI ) navamA pUrvanA AThamA adhyayanane uSkRta karI kalpasUtranI ghaTanA karI ema kahevAya che. A rIte te sUtranuM mAhAtmya ane prAcInatva che, kalpa eTale AcAra. sAdhuonI kalpa-AcAra daza prakArano che. tenAM TuMka nAmaH-acelatva, audezika, zayyAtara, rAjapiMDa, zrRtikarma, vrata, jyeSTha, pratikramaNa, mAsa ane paryuSaNa kalpa che. A sUtramAM paryuSaNano khAsa saMbaMdha hoI te paryuSaNA-kalpasUtra kahevAya che. jaina sAdhuo pari trAjaka che, sthaLe sthaLe sadA paribhramaNa karyAM karavuM e temano AcAra che; paraMtu varSAkAlamAM bhramaNa karavuM doSita hoI eka kSetra-stho vAsa karavo paDeche tene varSAvAsa kaheche. paryuSaNano vyutpatti artha karIe to pari upasarga che teno artha samastapaNe thAyache, uvaSNu eTale vasavuM. vizeSa For Private and Personal Use Only
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagersuri Gyanmandir kalpasUtra vakhata sudhI-khAsa karI varSAkAlamAM eka kSetre sthale vAsa karavo te paryuSaNa-paryuSaNa vizeSa vakhata sudhI niraMtara gamana-paribhramaNa karavuM tenuM nAma hiMdI upodaghAta INI paribanyA. A paryuSaNamAM parvanA 8 divaso niyata thayA che. te chello dina-bhAdrapada zukala paMcamI yA caturthI saMvatsarI' kahevAya che, I 11 || thI A sUtramAM traNa adhikAra batAvyA cheH-1 jinacarita, 2 sthavirAvalI ane 3 paryuSaNA-sAmAcArI. jinacaritamAM 24 jina-tIrthakaro paikI |jI LpahelA ane chellA traNanAM TuMka vRttAMto cheoNthI laIne e pahelAM AsatraupakArI chelA eTale 24 mA mahAvIranuM, pachI ra3 mA zrI pArzvanAthanuM, jIpachI 22 mA zrIariSTanemi naminAthanuM ane pachI 1 lA zrISabhadevanuM-e kamamAM Apela che. te cAre caritamAM darekanA jIvanano vistAra hinathI. sarvamAM te darekanA yavana, janma, dIkSA, kevalajJAna ane nirvANa thayAnA dine avazya Apela che. tene pavitra ane maraNIya dina gaNuM kalyANaka' dina kahevAmAM Ave che. Gii sthavirAvalImAM zrI mahAvIra svAmInI paTTaparaMparAmAM temanA gaNadharothI mAMDIne zrIdevadvigaNi sudhImAM je sthavize-prabhAvazAlI AcAryo thayA, jAtamano nAmanirdeza gotrAdisahita karI temanuM smaraNa karela che. (patra 237 sudhI.) pachI A vRttimAM vRttikAra samayasuMdarajIe bIja paNa sthaviro | potAne lAgyA te nAme -AryarakSita, vRddhavAdi ane siddhasena, haribhadra, bappabhadiM, pAdalipta, malayagiri, hemacaMdra, rabaprabha, mAnadeva, mAnatuMga, | abhayadeva, devaMdra, zAMti, jIvadeva, vAdideva nAmanA AcAryo-sUrio gaNAvyA che ne chevaTe traNa kAlikAcAryanAM nAmo ApI lakhyuM che ke grIna dina kAlikAcArya vIranirvANuthI 993 varSe ane vi. saM. para3 mAM thayA ke jemaNe paryuSaNa parva bhAdrapada sudi pAMcamamAMthI cothamAM pravartAvyuM. temano | vizeSa saMbaMdha potAnI racelI kAlakAcAryakathAmAMthI judo joI levo. (patra 241.) paryuSaNA sAmAcArImAM zramaNa-sAdhuone naNavA ane pAlavA yogya sAmAcArI-kriyAo-vidhio che ke jene A vRttikAre aDAvIsa vAtanI I 11 || 28 sAmAcArI tarIke jaNAvI che. (patra 242 thI 281.) temAM khAsa ra4 mImAM zramaNane paraspara kSAmaNAdhikArarUpe je mULasUtra che te A che SAvanaganA AraMbhamAM mUkeluM che. te janasAdhuo ja mATe nahi, paNa sarva maTe-samasta jagatanA mAnavo mATe eka mahAna upadeza che. Forgive and Forbear-mA Ape, sahana karo-eTaluM ja nahi, paraMtu kSamA sAmApAsethI co, kSamA ApatAM ne letAM manamAM kaMI paNa krodhAdi vikAra na rAkho, zAMta rAkho ne Ape. For Private and Personal Use Only
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vRttikAre A traNa adhikArane nava mAkhyAnomAM vibhakta karelA che. (1) paMcaparameSTi namaskAra ane zrI mahAvIra svAmInA saMkSepe kalyANa hIpatra (12) 28 (2) zrImahAvIradevanAM avana ane gabharapahAra ka9yANaka patra 49 (3) temanI mAtAne janma pahelAM Avela 14 ratvo patra 71 (9 StemanuM janmakalyANakapatra 10% (5) temanI dIkSA, kevalajJAna ane nirvAza-kalyA, patra 160 (6) zrI pArzvanAtha ane zrIneminAthanAM pAMca daEL pAMca kalyANako, patra 185 (7) aMtarakAla ane zrIhavabhadevanAM pAMca kahyA, patra 214 (8) sthavirAvalI, patra 241. te vyAkhyAna aMte zrI jaNAvyuM che ke sthavirAvalI pachI vakhata hoya to kAlika sAyakathA vAMcavI (9) paryuSaNamAM sAdhusamAcArI. patra 281. 2 kalpalatA vRtti mUva graMthanA artha batAvIne, graMthakartA Azaya samajAvIne, temAM rahelI gUDhatAne ukela karIne, te graMthane spaSTa ane sugama karavA mATe nirUkta (padabaMjana), paryAya, pina, cUrNi, avaNi, bhASya, TIkA, vRtti ema judAM judAM lagabhaga samAnArtha nAma ApI vivaraNa vivecana kartAthI anya vidvAno kare che. Ama karavAmAM prastuta aprastutamaye draDha lA rahetuM nathI, kazA ADakathA vagere umeravAmAM Ave che tethI ghaNI vakhata " maMdiranA dikaratAM kaLaza moTo" evuM banI jAya che. A TIkAonAM khAsa nAmo jevAke athavoSikA, dIpikA, pradIpikA, TIkAkArI Ape che. prAkRta bhASASA pracalita lokabhASA tasvarUpe maTI gaI teno abhyAsa ocho-nahivata thayo. saMskRta ke je mRtabhASA hatI tene gIrvANa bhASAtarIke khUna abhyAsa karatA cAre bAju vadhyo eTale jamAnAnA baLe prAkRta copara saMskRta vRtti-TIka racAtI gaI. kalpasUtra Arya prAkRtamAM che, ane te para A saMskRta vRtti che. A vRtti racavAmAM je hata che te saMbaMdhI kajInA zabdo e che ke kaha5savanAM nava vAgyAno judA judA graMthane anusAre spaSTa rIte, sugama ane subodha karIne kahuM chuM ke jethI A pustaka jApAnavAe pAse hoya hAthamAM hoya te na to sUtranI, na avasUrinI, na vRttinI ke na to anya pAnAnI jarUra paDe che. (graMthAraMbhanA zloka 2 ane 3.) "keTalAka alpabuddhine ghaNA upAya karavA chatAM sabhA samakSa kahe5sutranuM SAyAkhyAna karatuM dura thAya che tethI temanA para anukaMpA karIne A sugama ' kaha5vatA" meM racI che ke jethI A ekamAMthI ja te kahI zakAya." (aMta pragatinA choka 15, 16.) je imacho te carta maLe ema A vRttimAM karyuM che e batAvavA ka vRttinuM nAma "kapalatA" rAkhyuM che. For Private and Personal Use Only
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobabirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ka95sUtra kharataragacchamAM zrI mahAvIra prabhunA avana, janma, dIkSA, jJAna ane nirvANa e pAMca uparAMta garbhapaharaNane eka vadhu gaNI temanAM cha kalyANaka lAupodaghata sviIkAravAmAM Ave che ane vRttikAra te gacchanA hoI temaNe paNa toja maMtavya svIkArI prathama sUtrano togya artha karyo che, paNa tenA para temaNe B 12 ||. his vizeSa vivecana A vRttimAM karyuM nathI, jyAre te pUrve eTale se. 1928 mAM kahapariNAvalImAM tapAgacchanA zrI dharmasAgara upAdhyAye na jIracelI TIkA, ke jeno ullekha samayasuMdarajIe be sthale (kalapalatA patra 130, 280) karyo che eTale ke je pote joI che temAM garbhApahAra- kirI | dinane eka kalyANaka na gaNavAmAM zAM kAraNo ane AdhAra che te batAvavAmAM ghaNuM vaktavya karyuM che, to koIne ema prazna thAya ke A kattoe zA | | mATe te saMbaMdhInA vAparatve mana sevyuM haze ? Ano uttara paNa koI evo Ape ke teo pote khaMDanamaMDanamAM utaravAnI vRttivALA nahIM hoya, ane khAsa karIne paryuSaNa parvamAM je sUtranI vAcanA thAya te sUtrapara vRtti lakhatAM te pavitra divasomAM khaMDanamaMDanano vAda khaDo karI azAMta vAtAvaraNa ubhuM karavuM e dai nahi ema potAne lAgyuM haze, tethI mauna sevyuM haze, paraMtu mane lAge che ke te vAdana khaMDanamaMDanamAM pote A vRttinI A pUrve saM. 1672 mAM pUrNa karelA potAnA "sAmAcArIzataka" mAM utarIne potAnA gucachanA maMtavyanuM maMDana karI zakAya teTalA vistArathI paNa AsAmyapaNe karI nAMkhyuM hoI ahIM tenuM punarkathana karavuM e piSTapeSaNa thAya tethI A vRttimAM lAMbuM vivecana karyuM nathI. je sUtranA arthamAMthI pAMca ane cha kalyANakane vAda upasthita thayo che te kalpasUtramAM prathama "namaskAra' kahyA pachI turataja AvatuM sUtra cheH-ISNI karI te kAle te samaye zamaNu bhagavAna mahAvIranAM pAMca hastottara (uttarAphAlyunI nakSatramAM) thayAM nAme hastottarAmAM (devalokamAMthI) Duta thayA ane avIne hira nA garbhamAM utpanna thayA, hastottarAmAM garbhamAMthI garbha saMhata thayo-garbhApAra thayo, hastottarAmAM janma thayo, hastottarImAM muMDita thaIne zvAsamAMthI agA21/ pAmyA-sAputIkSA lIdhI, hastAromAM anaMta, anuttara anupama, nibAdha-AdhArahita, nivaNa-avaranuM varganuM, ka sumasta, paripUrNa pradhAna e3 kavalanadarzana samutpanna thayuM; svAti (nakSatra)mAM bhagavAna parinivRtta thayA-nirvANa pAmyA. 1 A pramANe hastottara nakSatramAM yavana garbha, garbhapahAra, janma, dIkSA ane kevalajJAna thayAM ne svAtimAM nirvANa thayuM; emAM vanAdisAthe | garbhApahAra Avyo tethI racavanAdi kalyANaka che to tene paNa kamANaka gaNavo, kAraNa ke saMdehavivadha TIkAmAM kahyuM che ke bhAjapamathI, avara-!i kI 125 For Private and Personal Use Only
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir * * * | nAnA vRort janarInA thayALAnAM hetune #fai...aMjAra...kunaM karavAno, Ama cha kathAkano mata kharataragacchamAM che, jyAre tapAgacchavALA paMcakalyANaka jema sarva tIrthaMkaronI tejapramANe zrImahAvIratIrthaMkaranAM che e aviprAyana che. pautAna sAmAcArI-zatakamAM ( patra 16 thI 19 ) samayasuMdarajI jaNAve che ke:-"(1) AcArAMga dvitIya kAtarajSamAM bhAvanApyayanamAM FIovana, garbhApahAra, janma, dIkSA, jJAnotpatti haste ttArA nakSatramAM ane nirvANa svAti nakSatramAM thakAnuM kahyuM che, te ja pramANe sthAnAMgasUtranA pAMcamA sthAnanA prathama uddezamAM paNa jaNAveluM che, te baMne sUtranI vRttiomAM te pramANe artha karelo che. dazArkaMdhanI cUNimAM AThamA | mukhyayanamAM ukta AvanAra cha vastu bhagavAna vandra mAnavAmInI thaI ema darzAvyuM che. Ama 'Ana' ke ' tu ' kathela che, paNa te chane cha | kalyANaka' mAMya kahela che ? ujAsamAM 'hA' tenI zAkha che ke pRthvIcaMdrasUrie paryuSaNa -595-TapanamAM ' haratArAne bahuvacanamAM mUkelA che te bahu kayANakanI apekSAe ' ema jaNAvyuM che; punarapi paryuSaNaka9pAcananuM nirUkta ke je vinaye-6 ( vinayacaDha) sUrie saM. 1625 mAM raceluM temAM paNa teja pramANe jaNAvI chayenAM nAma jaNAkhyAM che. e rIte (saM. 1368 mAM ayodhyA mAM relI ) kaha5sUtra paranI saMdehavidhi nAmanI TIkA(kharatararASTrIya)mAM jinaprabhasUrie "cha karayANuka' evA cokhkhA zabdo vAparyA che, ane e mati ApanAra guNacaMdrakRta prAkRta | vIracaritra, pravacanasAro dvAra ane Avazyaka sUtravRtti pramukha graMtho avalokyA. (2) khIjI bAju haribhadrasUrinA pacAza kasUtramAM ane te para thAabhayadevasUrie racelI TIkAmAM zrI mahAvIra prabhunA garbhapaharaNa dinano ullekha karyA vagara te sivAyanA anya pAMca prazasta dina (kalyANaka) karUNarIte jaNAvyA che. A chAno niSedha karanArUM kathana nathI, chatAM temano abhiprAya hato jANe. (vizeSa tyAM joI levuM.) zrIdharmasAgara upAdhyAye kiraNAvalImAM (patra 11 thI 13) kaMI ugratAthI paMcakayAsukavAdanI tarapheNamAM kaheluM che temAMthI kaTutA dUra karI sArabhAga atra ApavAmAM Ave che:-"paNAka9pacUrNa tathA dazAbataSThimAM zrIvIranA thanAdi cha varatuM' ema kahIne jaNAvela che ke " paMcamI flebhuttare eTale stottara nakSatramAM yuvanAdi pAMca vastu' banI che, nahi ke * kayA'. ema jo na hoya to jaMbudvIpa-prApisUtramAM zrIyama-| divanA caritra saMbaMdhe "za barAsaTraida tamane 2." jaNAveluM che, eTale 1 vana, 2 janma, 3 rAjyAbhiSeka, 4 dIkSaka, * * For Private and Personal Use Only
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtra || 13 || www.kpaatilh.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 5 jJAna--e pAMca zrIRSabhadevane uttarASADhA nakSatramAM thayAM ane paricanervANa abhijita nakSatramAM thayuM. AmAM uttarASADhAmAM thayela pAMca 'vastu" mAM rAjyAbhiSekane batAvela che, chatAM te rAjyAbhiSeka-dinane kalyANaka dina nathI gaNI zakAto. zrIharibhadrasUri jevA mahAsamartha prAcIna AcAryanA cAvApaMcAzakamAM ane te paranI zrIabhayadevasUrinI TIkAmAM prabhunAM zrImahAvIranA pAMca kalyANaka tithi, pakSa, mAsa ApIne gaNAvela che ne temAM galAMpaDhArano dina kalyANaka tarIke nirdiSTa karyo nathI. Ama tapAgacchanA paMcakalyANUkavAdanuM maMtavya che, ane bIjI bAju kharataragacchano SaTakalyANakayA che. mULa sUtramAM 'kalyANaka evo zabda nathI; amuka nakSatramAM zuM banyuM te jaNAvyuM che. cyavanAdi sAthe garbhApahAra gaNAvyo mATe cyavanAdine kalyANaka gaNIe to garbhApahArane paNa kalyANaka gaNavo joie, ema eka kaheche to bIjo kaheche ke amuka nakSatramAM cyavanAdi banyuM ane teja nakSatramAM garbhApahAra banyo hoya tethI sAthe sAthe jaNAvAya, tethI cyavanAdinI 'kalyANuka'nI koTi garbhApahArane prApta thatI nathI. Ama arthabheda karI tepara mAnyatAbheda khaDo thayo che; mAnyatAbhedane laine hRdayabheda-kaleza, gAlipradAna, tiraskAra, zabda saMgrAma na thavA ghaTe. AmAM siddhAMtabheda jaNAto nathI; anudAratA asahiSNutAne sthAna nathI. paMcamI-caturthAMvAda-paryuSaNA parvano atyadina-sAMvatsarI parva bhAdrapada zuda paMcamI che, paNa kAlikAcAryajIe amuka kAraNavazAt zAsanazobhA ane hitAyeM te pheravI caturthamAM tenuM pravartana karyuM; A caturthAMmAM kharatara ane tapA e baMne gaccho mAne che, jyAre aMcalagaccha Adi paMcamImAM mAne che. dharma pakSo pADavAnuM zikhavato nathI, judI judI mAnyatAo para vADA-pakSo ubhA karavA e dharmano durUpayoga gaNAya. evA upayogathI dharmane alaga rAkhavo ghaTe. dhArmika saMsthAomAM saMkucita mAnasa kArya kare che tyAre jhaghaDA utpanna thAyache, ane tethI dharma vagovAya che-avahelanA pAme che. AvA jhaghaDAthI trAsIne dharmane khudane nakAmo nirarthaka gaNavAnI vRtti keTalAkanI thAyache te paNa ayogya che. dharma mAnavajIvanamAM mahattvanuM sthAna dharAve che. dareka manuSyanI prakRtimAM ja dharmanAM bIja rahelAM che. e dharmabIjano vikAsa manuSyane udAtta, vizAlahRdayI ane susaMskArI banAvavAmAM ane tevo ne tevo vyaktigata ane samUhagata jIvanamAM sadoDhita rAkhavAmAM prabala kArajjubhUta thAyache. jainadharma to rahyo anekAMtavAdI For Private and Personal Use Only upodghAta || 13 ||
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagersuri Gyanmandir sarva dRSTibiMduone najara samIpa rANI dareka vastu ke abhiprAyano susaMgata ane nyAyapUrNa nirNaya karanAro, ane tethI jUdI jUdI mAnyatAonuM pRthakkaraNa karI samIkaraNa zodhanAro; te mAnyatAne virodhapakAnI kakSAmAM mUkavAnI saMmati mApe ja nahi, vRttikAra samayasuMdarajI poteja " sAmAcArI-zataka'nI aMtaprazastimAM ra54 Dha che ke janA gacchA samati bahavo bhinabhijJAbhidhAnA, bhimAcArA nijanijamataM sthApayanti pramANam / gacchAdhIzAH zrutanigaditAM saMbhati darzayanti, navyAnoho na bhavati kathaM ? cad jinajiva satyA / -jagamAM judAM judAM nAmanA, judA judA AcAravALA jaina go ghaNA che, te potapotAnA matanuM pramANa narIke sthApana kare che, te apanA adhipatio AgamamAMthI pAcho kadI saMmati darzAve che, pachI guno grAmoda &ma na thAya ? kharI rIte jinA ja samaya che. vaLI gujarAtI bhASAmAM AvecanA-raMtavanamAM teo zrI hRdayanA kharA udagAra potAnA samayanI sthiti para nIcenA zabdomAM kADhe cheH tSama kAle dilojI, rAdhe gusema, paramAraya pIcha naTiMcha, vaDa-pravAhI lo. jinadharma niSamAM , thApe apaja vAta, sAmAcArI jatu huIcha, saMrAya 5mAM miyAna, nAmu aApa karIy, bolyA kusuva bola, tane kAga UMDAvatIjI, hAryo janama niTola. judI jadI mAnyatA hoya, bhinna bhinna Acara-sAmAcArI heya, chatAM potapotAnI mAnyatA ane sAmAcArI rAkhI-ALavIne anya mAnyatA ne | sAmAcArI rAkhanAra pratye dveSa, tiraskAra, IrSyA, virodha, zatrutA na ja hovAM joIe, kAra ke upazamapradhAna zramaya che. A 'kavatA' vRttino racanA saMvat kartAe khAsa Apyo nathI, paNa aMtanI pragatimAM ema jaNAveluM che ke (1) zrIjinarAjasUrinA rAjyamAM (gacchanAyakapada saM. 16 ne svargavAsa se. 1699) ane jinasAgarasUrinA yauvarAjyamAM-ne baMne gurunA prasAdathI te vRtti karI. | ukta jinasAgarasUri saM. 167% thI bAra varSe jinarAjasUrinI AjJAmAM temanA yuvarAja tarIke rahnA ne pachI alaga paDI temaNe saM. 186 mAM laMAyArSiya kharatara zAkhA kADhI-eTale A vRtti saM. 186 pahelAM racAI e nakkI thAya che. have virodha cokkasa varSa te prazastinI bIjI hakIkatapasthI nita thaI zake che. (2) "luNakarNasara gAme prAraMbhI ane eka varSamAM rinagaramAM pUrNa karI'-A vAtanuM pageruM kADhatAM jaNAya che For Private and Personal Use Only
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir feek kapatra ISA: laNakarNasaramAM pate saM. 1884 mAM hatA ne tyAM saMskRtamAM dariyarathasamIra vRtti, ane gUjarAtImAM saMtoSachatrIzI rI, ne pachInA varSamAMthI upodaghAta . eTale saM. 1685 mAM rilImAM yati-ArAdhanA racI e te te graMthe te pote darzAvyuM che; A parathI nirvivAdapaNe siddha thAya che ke A vRttino { 14 ll. AraMbha saM. 1684 mAM pharI eka varSanI aMdara eTale saM. 1685 mAM tenI samApti karI. kalpasUtra paranI mudrita thayelI TIkAe sAta che. 1 saMdehavidhi (pra. hIrAlAla haMsarAja ke jeNe tenA kartA kharataragacchanA jinaprabhasUrinuM nAma mUkayuM nathI ne tenI aMtaprazasti ke jemAM racanAsthaLa ayodhyA ane rasyA saMvata 1364 Apela che te uDADI dIdhI che.) 2 dharmasAgarakRta kapariNAvalI (pra. bhAvanagara zrIAmAnaMda sabhA), 3 vinayavijayakuta kapamubodhikA (pra) e sabhA temaja delAga naM. 7, 61, maphatalAla jhaveracanTa vigere) 4 lakSmIvannubhakRta kapakumakalikA TIkA (pra0 velajI zivajI). 5 saMghavijayakRta pradIpikA 6 jayavijayakRta dIpikA 7 zratasAgarakRta kaumudI. | 3 vRttikAra samayasuMdara teSAM ziSyA mukhyA vacanakalAkavikalAsu nissnnaataaH| tarka-vyAkRti-sAhitya-jyotiH-samaya-sazvavidaH // TIkarSaka "yAre' ti sAM thAya che ke datAtra siddhiH saMtAne AithAika aTalakSAnarthAnekapade prApya ye tu niyanyAH / saMsArasakalasubhagA vizeSataH sarvarAjAnAm // -(sakalacaMdra gaNiInA mukhya ziSya (samayasaMdara) vacanaklA ane kavikallAmAM niSNAta, tarka, vyAkaraNa, sAhitya, jyotiSa, ane AgamanA tatvanA jANanAra hatA, temaNe "prajJApakapa poravADamAM ja' e vidhAna satya karyuM, temanA haratathI ripazidhyAdi saMtAnamAM siddhi maLI, te nirdhanya eka padanA A lAkha arva WIkaravAthI virodha karI sajhA akabara)ne saMsAramAM sauthI subhaga jaNAyA.-mukhya riApya harSanaMdanavRta madhyAhUna vyAkhyAna pati saM. 1673. Agama arthe agAha, sayaMmukha sAco ho jeNe prarUpIyo, gio guru gajagAda, parivAra pUro ho jehano paragaDo. kIdho kriyA-uddhAra, saMvata sole ho iwANa same, gautamane AzudAra, paMcAcAra pAle to dhANuM valI khapa kare. 14 | nahardhanaMdananA praSi samakAlIna rAjasoma muM, 1702 pachI, (e. je. . saMgraha : jJAna-paddhi prabodhavA re, abina sahira prAya, kumudacaMdra upamA vahera, samayasuMdara kaviya. -praSyinA kaziya vinayacaMdrata uttamakumArarAsa saM. 1758. ek ek ekche For Private and Personal Use Only
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagersuri Gyanmandir A kRtinA racanAra samayasuMdarajI jaina zvetAmbara saMpradAyanA kharatara mAM eka prasiddha vidrAna thayA. temanA vize meM vistArathI lakhyuM che. dIjai, sI, saMzodhaka khaMDa 2 aMka 3-4; A, kAma, mo7) aa TuMkamAM kahevAnuM che ke mAravADanA sApora gAmamAM pIravADa vaNika jJAtimAM zA | upasIne tyAM lIlAdevI temano janma thayo. jemaNe AcArya ane gacchanAyaknAM pada sa. 1612 mAM prApta karyo, e jinacaMdrasUrie svahaste temane lava | jIdIkSA ApI ane potAnA prathama svahastadIzrita ziSya sakavacaMdra upAdhyAyanA ziSyatarIke rAkhyA (saM. 1612 pachI te seM. 161 pahetAM. temanA vidyAguru vaceka mahimarAja (pAchaLathI thayelA jinasiMhasUri) ane vAcaka samayarAja hatA. (juo temanI artha ratnAvalInI prazasti Aya 28:-| zrIjinasiMha munIzvA-vAcakavara samayarAjagaNirAjAm / machi baikaguruNAmabhugraho meDana vizeSaH // kirtA A vRttino prAraMma dIkSAgura ane jJAnaguru baMnene praNAma karIne kare che]. temane tarka, nyAkararA, sAhitya, jyotiSa ane Agamane abhyAsa thANA kALathI satata zAha rAkhI tenA viSe saMkatamAM pratho aneTI | gujarAtI bhASAmAM kAco rUAprathama pustaka bhAvazataka saMskRtamAM saM. 1941 mAM racyuMte vakhate temanI vaya ochAmAM ochI sola varSanI | ane vadhumAM , 21 varSanI gaNI zakAya, A ane bIjA sAskRtamAM racelA gaMgonI sUci AdinA nivaidananA paga 3 mAM ApI che. temAM sudhArI vadhAro e pharavAnuM rahe che ke sAmAcArIzatakano prAraMbha saM1668 mAM karI samApti ne dazavi saM. 1678 che eTale te racI pUrNa karavAmAM traNa varSano gALo gayo. tyAM saMvat vinAnA jaNAvela cAra graMtho paikI trachunA rasthA-saMvat maLe cheH-sAmaravRtti (nAme mukhabodhikA) saM. 1695 pAlaNapuramAM, duriyarayasagIra vRtti eTale jinavalabhasUrikata vIracaritraratava para vRtti saM. 1684 luNakarNasaramAM, ane A kahesUtraparanI kapalatA nAmanI vRttine prAraMbha saM. 1684 mAM lakarNasaramAM ane pUrNa karyAno saMvat 1685 riNImAM che. raghuvaMTI saM. 1695 (jesala0 sUcI) dabadale saM. 1&2 mAM (nAhaTA pramANe) thAI tyAM umeravAnA graMtho e che ke-saMvatavALA gAthAlakSaNa saM. 1673 meDAmAM, bhaktAmarasubodhinI 8 vRtti saM. 1687 pATaNa, tathA saMdehadolAvalI-paryAya saM. 1693 amadAvAdamAM, ane saMvat vagaranA sArasvatarahasya, vimalayamastutivRtti, a5bahugarbhitaratu svopazTIkA, vAccadAlaMkAravRtti ane praznottarasArasaMgeha-padavicAra. (jIe zrInAhaTAkRta jinacaMdrasUri mR. 16-171) For Private and Personal Use Only
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra putra 1194 11 www.kpaatilh.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir lokabhASAmAM-gUjarAtImAM temaNe aneka rAsa, copAI, stavana, svAdhyAya sajhAya, pada Adi racyAM che ke jenI vigatavAra sUci mATe juo mAro 'jaina gUrjara kavio' bhAga 1 pR. 331 thI 31 ane bhAga 3 pR. 846 thI 875. temAM sItAzama copAino racyA. saMvat 1680 Apela che te bhUla che-te meDatAmAM racAI ke jyAM naladamayaMtI copAI saM. 1673 mAM racAI che. ne jenA AgrahathI te racAI tenA sagAnA AgrahathI sItArAma copAI racAI che. tethI teno racanA saMvat 1673 joie. temanI A bhASAkRtio jotAM teo potAnA jamAnAmAM eka sArA kavi hatA ema spaSTa jaNAya che, temanI ziSyaparaMparAmAMthI eke temane 'kavizaya' kahyA che te yathArtha che. Ama chatAM temanI moTI kRtiomAMthI mAtra eka kRti nAme cArapratyekabuddha rAsa-copAI e prakAzaka hAthe mudrita thayela che (pra0 bhImazI mANeka ane A. kA ma mau07) zoka ane lajjAno viSaya che ke temanI bIjI kRtio prazna samakSa mUkAI nathI, pustaka prakAzinI saMsthAo jaina samAjamAM ghaNI che. chatAM te paikI koinuM A pratye lakSa gayuM nathI. hajuye te cetaze ? ane A kavinI kRtione prakAzamAM lAvaze ? A kavie to maratAM sudhI kAvya, po vagere racyAM ja karyAM che, chatAM tenA vArasoe--ApaNe te para dRSTi paNa pheravI nathI ! ! 'RgyA tyAMthI savAra' gaNI A ane AvA bIjA nAmI jaina kavionuM gUrjara padya sAhitya bahAra pADI temanA pratyenuM RNa adA karavA mATe ApaNA zrImaMto ApaNI sAhityasarrAmatio kaTibaddha thaze ane jainetara gUjarAtI kAvyasAmagrI sAthe teno mukAbalo karAvaze. sa. 1649 mAM kharatara gucchanA nAyaka zrI jinacaMdrasUri sAthe ApaNA nAyaka lAhora gayA hatA; te varSamAM akabara bAdazAhe kAzmIramAM jI vakhata caDAI laI javAnI taiyArI karI. samayasuMdarajIe rasano thapte saucat--e vAkyanA ATha lAkha arthavALo graMtha nAme aSTalakSI-aparanAma artharabhAvathI saM. 1649 mAM (tyAM saMvat 1646 chapAyo che te nahi, kAraNa ke saMt-sUcaka rasa zabdano artha zRMgArAdi rasa 9 hovAno che) lAhoramAM pUrNa karyo, temAM chevaTanA bhAgamAM pote jaNAve che ke:--(mApha), saMvat 1649 (gujarAtI 1948) nA zrAvaNa zukala 13 dine saMdhyAsamaye kazmIradeza para vijaya karavAnA uddezathI rAja rAmadAsanI vADImAM prathama paDAva nAMkhI rahelA akabara bAdazAha jalAladIne khAnadAna zAhajAdA salema sulatAna tathA sArmata maMDalika rAjaothI bharelI rAjasabhAmAM aneka vaiyAkaraNa, tArkika, vidvAno ane bhaTTo samakSa amArA guruvarya yugapradhAna For Private and Personal Use Only *(t upadhAna // 15 //
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir www.kobatirth.org kharatara bhAraka zrIjinacaMdrasUrIzvarane AcAryazrI jinasiMhasUri pramukha ziyAvRdaMparika rasaDhita ati sanmAnapUrvaka lAvIne A adalaznArthI graMtha mArI pAse sarasa cittathI vaMcAyo, pachI te arthe zravaNathI upara thayela nUtana AnaMdanA atizayathI cittano camakAravaDe bahuprakAre bAdazAhe bahu prazaMsApUrvaka paThana karo-karAvo sarva vistAra karo-siddhi pAmo' ema kahI sAhae A pustaka hAthamAM laine mArA hAthamAM ApI tene pramANu-le jAbhUta baMdha karyo. ( juo te graMthanuM pRSTha 65 20 lAra jaina pura phaMDa vAMka 81.) te ja varSamAM (mArU tathA gujarAtI) saMvat 1649 nA phAgaraja zIzuda 2 jayatithie kAramIrapara vijaya karI lAhora AnA pachI akabarazAhe jinacaMdrasUrine "yugapradhAna pada ApyuM-sAthe mahimarAja (mAnasiMha) vAcakane AcAryapada ApI jinasiMhasUri nAma rAkhyuM, te prasaMge samayasuMdara ane gurUvinaya baMnene "vAcaka pada apAyuM. jinacaMdrasUri saM. 1670 mAM svargastha thayA, pachI gacchanAyaka ni jinasihasUrie samacartudaravAcakane 'upAdhyAya'-pAka' pada laveremAM saM. 11 mAM ApyuM. (vAcakaI4 ane upAdhyAya ke pAkika samAnapada-samAnaparyAyavAcI che, chatAM tene judAM gaNI judAM ApavAnI paddhati jovAya che.) saM. 14 mAM jinasiMhasUri svargastha thatAM temanI pATe jinarAjasUri AvyA. te sUrisAye AcAryapada pAmelA ji-sAgarasUri bAra varSa temanI AjJAmAM rahyA, pachI temaNe zAsa, 1686 mAM alaga zAkhA'lakviAcAyaya' kharatara zAkhA kADhI ne tyArathI aMtasudhI samayasuMdara upAdhyAya te jinasAgarasUrinI AjJAmAM rahyA jaNAya che. ( juo te varSa ne tyArapachI racelA potAnA graMthonI aMta-prazasti, ke jemAM jinasAgarasUrinuM rAjya batAveluM che. ) | saM. 191 mAM samayasaMdarajIe kiyA-udAra potAnA samudAyamAM karelo vAge che. saM. 186 thI te maratyuparyata potAnI vRddhAvasthAne laI amadAvAdamAM hAni paTelanI poLanA upAzrayamAM rahyA hatA ne tyAM saM. 1702 nA caitra zukla 13 (zrImahAvIraja-makalyANaka) dine svargastha thayA. prathama gaMdha bhAvazatakanI racanA samaye. 1941 mAM temanI vaya 1 ke 21 gaNIe to temanuM AyuSya 73 ke 78 lekhI zakAya, temanA ziSyomAM naMdanamaNi (ke jemaNe kamalatAvRtti zodhI che), pati maLavijaya, sahajavimala ane bIjI aneka thayA ane ziSya paraMparA SIghANI cAhmI, paNa atra vistArathI jaNAvela nathI. (juo vinayazta nuM, 409, AlamacaMda na. 488, samayanidhAna naM. 859 jaina gUrjara kIkavio bhAga 2-3,). For Private and Personal Use Only
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagersuri Gyanmandir ka9pasUtra 4 kAlikAcAryakathA upodaghAta || 16 ]]. "kAlikAcArya paNa sthavira hatA, paraMtu kAlikAcArya traNa thayAH-(1) eka vIrA saM. 376 varSa zyAmAcArya aparanAma kAlikAcAryuM ke je pUrvanA che EXjJAtAonA vaMzamAM hAI prajJApanA sUtranA kartA thayA, ane sudharmasvAmithI mAMDI 23 mA purU thayA ane jemaNe brAhmaNa veze Avela saudharmendra pAme nigodane vicAra kazo hato. A kaeNTalAkanA kahevA pramANe te prakAranI gAthA jatAM vIrAta se, 320 mAM thayA ne keTalAkanA kathanAnusAra Sii vIrAta saM. 325 mAM thayA. (2) bIja kAlikAcArya vIranuM saM, 453 mAM sarasvatInA bhAI, garda bilanA uchedaka, ane balamitra ane bhAnumitranA bhANeja thayA. ahIM paNa je cothamAM paryuSaNAnI pravanA karanAra kAlikAcAryuM che te ja te baMnenA mAmA kahelA che. je yathArita hoya te pramANa.jI (3) trIjA kAlikAcArya vIranirvANuta saM. 997 varSe vikrama saMvat para3 varSamAM thayA ke jemaNe vIravIrmapramANe paryuSaNa parvanuM bhAdrapada sudi pAMcama-gue mAMthI cothamAM pravartana karyuM ? tamAma kapalatAvRtti (patra 241) mAM sthavirAvalIne aMte jaNAvI ko kahe che ke te traNeno vistarasaMbaMdha mArI sikarelI likAcAryakathAmAMthI juoja navA yogya che.' A kathA temaNe kalpasUtranI vRtti prAraMbhaLI te pahelAM 18 varSe upara eTale saM. 1666 mAM rAula teijasInA rAjayamAM vIramapuramAM mukhya saMkRtagadAmAM racI. A vIramapura gujarAtanuM vIramagAma nahi, paNa tethI anya prAya: jesalameranA ti riAyAMtargata jaNAya che; ne rAjA tejasIne ' rAula ' kahyA che te rAula" thI jesalameranA rAja oLakhAya che. have vistAramayane lIdhe A prastAvanA vadhu na laMbAvatAM kartAnA zabdomAM -fjU sumirforfor4i, javA ni jivADA tAM NI -ichI tenI samApti karavA rajA lau chuM. * 16 + tavAvAlA bilDiMga, ] mohanalAla dalIcaMda desAI lihAracAla, muMbaI ? tA. 22-7-1939U B. A. LL. B. Advocate caNN For Private and Personal Use Only
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org zrIsUri paraMparA - prazastiH // namaH zrI vardhamAnAya, zrImate ca sudharmaNe / sarvAnuyogavRddhebhyo, vANyai sarvavidastathA // 1 // ajJAnatimirAndhAnAM jJAnAJjanazalAkayA / netramunmIlitaM yena tasmai zrIgurave namaH // 2 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sUrimudyotanaM vande, vardhamAnaM jinezvaram / jinacandraM prabhuM bhaktyA - 'bhayadevamahaM stuve // 3 // zrIjinavallabha-jinadattasUri-jinacandra-jinapatiyatIndrAH ! lakSmIrjinezvaraguruH kurvantu mukhAni saMghasya // 4 // vande jinaprabodhaM, jinacandrayatIzvaraM ca jinakuzalam / jinapadmasUri-labdhI, jinacandra-jinodayA jahuH // 5 // jinarAjaM jinabhadra, jinacandraM jinasamudrasUrivaram / sUriM zrIjinahaMsaM, jinamANikyaM ca vande'ham // 6 // AkArya gurjaradizo varalAbhapuryA, zrIsAhinA guruguNAn nipuNAn nirIkSya | sanmAnitA yugavarAvarAvadAtA, jAtA vazIkRtasurA jinacandrapUjyAH // 7 // tatpaTTe jinasiMhasUrasugururjAtastato zrImatAM mAnyaH zrIjinarAjasUrimuni pastatpaTTasUryopamaH / zrImacchrIjinaratnasUrigaNabhRcchrIjainacandrastataH, || pUjyaH zrIjina saukhyasUrirabhavadvidhAvatAmuttamaH // 8 // tatpaGkaudayazailabhAskara nibhastejakhinAmapraNIH zrImacchrIjinabhakti surisugururjajJe gaNAdhIzvaraH / tatpAdAmbujasevino yugavarAH sadbhUtayogIzvarA, jAtAH zrIjinalAbhasUriguravaH prajJAguNAnuttarAH // 9 // saMbadvedahutAzanASTavasudhA saMkhye zubhe cAss zvine, dvAdazyuttaravAsare'sitagate zrImaddAkhye pure / bairAsaM padamuttamaM guNaguruM zrIsadgurorvAkyataste syuH zrIjinacandrasUriguravaH saMghasya kAmapradAH // 10 // zrIsUrate zrIjinacandrasUribhiH, pradattapaTTAjitasarvasUribhiH / guNAnvitA raJjitabhUrisUrayo, jAtAzca te zrIjinaharSasUrayaH // 11 // saMbannetranidhAnasiddhivasudhAsaMkhye sumodaye, mArge sattamasaptamIgurusrutau pakSe site yena vai| zrImadvikramapattane guNanidhau prAptaM padaM cottamaM jIyAcchI For Private and Personal Use Only
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtre // 1 // -* www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jinapUrvago yatipatiH saubhAgyasUrirguruH // 12 // abde zailadharAGkarUpanidhane mAse site phAlgune, aizAnyAM guruvAsare guNanidhau deze ca zrIvikrame / paTtriMzadguNarAjite varapade sthApyo hi yogIzvarejavyAcchrI jinahaMsasU risugurumanyaH sadA vAgminAm // 13 // saMvatsAyakatistra aGkabasudhAsaMkhye sulajhodaye, [gha]dharmiNyAM tapamAsake zaniyute durge ca zrIvikrame / zrImacchrIjinahaMsasUrisuguroH prAptaM padaM vAkyataste'mI zrIjinacandrasUriguravo nandantu bhaTTArakAH // 14 // rasa-zara-nidhi candre vikramAbde sumAse, asitazazisudhase kArtike paJcamIze / suguNamunipavaryaH zarmakRtrityavaya, jayatu jinasanAtha: kIrtisUrIzvaraH saH || 15 || varSe varSeguhAsya nandavasudhA saMkhye zubhe mAsake, mAghe kRSNasughatrapaJcami dine prAptaM padaM cottamam / zrIkharatara gaNanAyakaH suvihitAnuSThAnacaryAvara, zrImajjina [ca] cAritrasUrigurudhamAn sadA nandatu // 16 // SaTtriMzadguNaratnanIranilayAH zrIzaGkhavAlAnvayAH, prasphullAmalanIrasaMbhavaguNA vyAkopahaMsopamAH / kSoNInAyakanamrakapradalanA dIpAkhya [kSa] sAdhvaGgajAH, | zarmazreNikarA jayantu jagati zrIkIrtiratvAyAH // 1 // samyakrUsamArAdhitasUrimantraM, zrImatkRpAcandraguruM vareNyam / bhaktena bhaktyA puri mohamayyAM kRtvotsavaM bhUridhanavyayena // 1 // nayanarSinidhIndumite, varSe zrIkharatarIyasaMghena / sUripadamalacake, tamahaM vande kRpAcandram // 2 // yugmam // adhindhidambasya tilako niHzeSasUryAvale-rApIDaH pratibodhane guNavatAmagrasaro vAgminAm / dRSTAnto gurubhaktizAlimanasAM maulistapaH zrIjuSAM sarvAzcaryamayo mahiSThasamayaH zrI gautamastAna mude // 1 // caMdAmi bhavAhu, pAINaM caramasayalasuyaNANi / suttassa kAragamisiM, dasANukappe avavahAre // 2 // > // iti zrIsUriparaMparAprazastiH // For Private and Personal Use Only zrIsa riparaMparAprazastiH // 1 //
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir www.kobatrth.org zrIsaGghastutiH // zrIgurubhyo nmH|| kalpadrumaH tasya gRhe'vatIrNaH ciMtAmaNiH tasya kare luloTha // trailokyalakSmIrapi taM vRNIte punAti yadyasya gRheSu kalpaH // 1 // (isyuktvA kalpapustakaM dIyate) sAvapakulaMmi jammaM punnehiM pAvio tae bhaddhe / / devaguruNayabhatto sammatte nicalo hojjA // 1 // (iyuktabA bAlakapisi vAsakSepaH dIyate) nakSatrAkSatapUritaM marakatasthAlaM vizAlaM namaH, pIyUSadyutinAlikerakalitaM, candraprabhAcandanam / / yAvanmerukare gabhastikaTake, dhatte dharitrIvadhUstAvannandatu dharmakarmanirataH zrIsaGghabhaddArakaH // 1 // vyAkhyA tAvatkAlaM zrIsaGgha etra bhaTTArakaH pUjyaH zrIsaGghabhaTTArakaH-nandatu samRddhi prAmotu / dharmakarmanirataH-dharmasa karmakriyA tatra * nirataH sAvadhAnaH, tatpara iti yAvat , [ putra-pautrasaMhitaH iti pATAntaraM / ] vargatraye dharmArthakAmasvarUpe-dharmasyaiva pradhAnamityato dharmakarmetyuktamdharmakarmasya hetutvaM tayoH kAryamityarthaH / tAvadityukte yAvatsa eva tayoH itIti yAvatkALaM dharitrI vadhUH merukare meruH parvatottamaH sa eva karo | hastastasmin-vizAlaM nabhaH tadeva marakatasthAlaM marakato rajavizeSaH, zyAma ityarthaH, tasya svAlaM AkAzasya marakatasthAlopamA tadvat dhatta-vibharti / kayaMbhUtaM ? nakSatrAsta eva annatAH taNDulAstaiH pUrita-bharitam na zUnyaM / punaH kathaMbhUtam ! pIyUSayutizcandraH sa eva nArike lastena kalitam For Private and Personal Use Only
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtre mudritagranthasUcI // 2 // RXOXOXO-KOKOKDKEKAXOXOXXX nArikelaphalAnAM maMgalarUpatvAcandramasopamA candramAkAntiH saiva candanaM yatra-tattathA-kathaMbhUtaM ? gabhastikaTake gabhastireva-sUrya eva kaTakaM kaMkaNaM yatra sa tathA / kaizcidatraivaM prAhuH-dharitrIvaghUH zrIsaGghabhaTTArakaM vardApayati-AkAzasthAle nakSatrataNDulAn prakSipya candranAlikeraM candramadhye prakSipya candraprabhAcandanaM kRtvA-iti-yathA svIlokaiH taNDulaiH kRtvA vardhApayati / ityanena zrIsaccasya stutirvihitA-iti kalpamaJjarIvRttau // zrIjinadattasUri-prAcIna-pustakoddhAra-phaNDadvArA mudritapustakAni gaNadharasArdhazatakam anuyogadvArasUtramUlaM dvAdazakulakavivaraNaM jayatihuaNavRttiH, kalpadumakalikAbhASAMtaraM padasthAnakaprakaraNam divAlIkalpaH saMvegaraMgazAlA dhanyazAlibhadracaritram prazrottarasArdhazatakam zrIpAlacaritaM prAkRta-bhASAMtaraM dhanyacaritram vizeSazatakaH dvAdazaparvavyAkhyAnabhASA sAmAcArIzatakam saMdehadolAvalIvRttiH jIvacArAdi prakaraNabhASA kalpasUtra-kalpalatAvyAkhyA paMcAliMgiprakaraNam kalyANamaMdirastotraTIkA prAkRtavyAkaraNaM caityavaMdanakulakavRttiH bhaktAmarastotraTIkA vidhiprapA (mudraNAvasthAyAM vartate) pustakamAptisthAnam zrIjinadattasUri-jJAna-bhaMDAra, gopIpurA, sItalavADI upAsarA, mu. surata. // 2 // For Private and Personal Use Only
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra paNa 1 www.kobatirth.org // aIm // zrIstambhanapArzvanAthAya namaH / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrImadakalcara pAtizAipratibodhaka jaGgamayugapradhAna bhaTTAraka- zrIjinacandrasUri-mukhya ziSya mahopAdhyAya - zrIsakala candragaNiziSya- aSTalakSyAdyanekagranthapraNet-upAdhyAya - zrIsamayasundaragaNiviracita - kalpalatAkhyavRcisamalaGkRtam caturdazapUrvadhara - zrutakevali zrIbhadrabAhusvAmisamuddhRtam zrIkalpasUtram / praNamya paramaM jyotiH, paJcApi parameSThinaH / dIkSAjJAnagurUMzcApi mamopakRtikArakAn // 1 // vakSye'haM kalpasUtrasya, vyAkhyAnAni nava sphuTam / sugamAni subodhAni, nAnAgranthAnusArataH // 2 // na sUtraM nAvacUrizva, na vRttirnAnyapatrakam / grAhyaM vyAkhyAnavelAyAM, pustake'smin puraH (kara) sthite // 3 // pratisaGghATakaM prAjJaiH, prAyo vyAkhyAnapaddhatiH / kRtA tathA'hamapi tAM kurve svecchAnusAriNIm // 4 // zrI bhImapalAsI lIlavilAsI - tato bhImapalAsIrAgeNa zrIparyuSaNa parvavyAkhyAnaM kartavyam iti zrIkharataragacchAmnAyaH // For Private and Personal Use Only
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtra kalpalatA vyA0 1 // 1 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir namaH zrIvarddhamAnAya, zrImate ca sudharmaNe / sarvAnuyogavRddhebhyo, vANyai sarvavidastathA // 1 // ajJAnatimirAndhAnAM jJAnAJjanazalAkayA / netramunmIlitaM yena tasmai zrIgurave namaH // 2 // ataH paraM vastragacchIyA khakhasaGghATakIyA gurvAvalI vAcyA, tasyA agre-eSa kAvyo vAcyaH / abdhirlabdhikadambakasya tilako niHzeSasUryAvale-rApIDaH pratibodhane guNavatAmagresaro vAgminAm / dRSTAnto gurubhaktizAlimanasAM maulistapaH zrIjuSAM sarvAzcaryamayo mahiSThasamayaH zrIgautama stAnmude // 3 // vaMdAmi bhadabAhu, pAINaM caramasayalasuyanANiM / suttassa kAragamisiM, dasANukappe a cabahAre // 4 // arhata bhagavaMta utpannadivyavimalakevalajJAna - divAkarazAsanAdhIzvarazrImanmahAvIrakhAmI paJcamagatigAmI tadupadiSTaviziSTazrIparyuSaNAparva tehataNe samAgame gAmagAme ThAmaThAme nagaranagare (purapATane ) zrIkalpasiddhAMta vaMcAyeM tebhaNI ihAM piNa zrIsaMghane Agrahai zrIkalpasiddhAMta vaMcAyeM yathAsamAdhi // atra zrIkalpasUtre adhikAratrayaM vAcyaM vartate / tathA hi purima varimANa kappo, maMgalaM vaddhamANatitthammi / to parikahiA jiNa-gaNa- harAi therAvalicariyaM // 1 // jinAnAM caritAni 1 sthavirAvalI 2 zrI paryuSaNAparvasAmAcArI ca 3 / tatrApi zrImahAvIradevo vartamAnatIrthasya khAmI, punaH AsavopakArI, tataH zrIbhadraSAhukhAminaH pUrva zrImahAvIradevasya caritaM kathayanti / tatrApi pUrva sAdhUnAM dazaprakAraH kalpaH (AcAraH) kathyate; tathA hi For Private and Personal Use Only maGgalam / // 1 //
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Acelaku-ddesia-sijAyara-rAyapiMDa-kiakamme / vaya-jiTTha-paDikkamaNe mAsaM pjjosvnnkppo||1|| "acelatvaM zrIAdinAthamahAvIrasAdhUnAM vastraM mAnapramANasahitaM jIrNaprAya dhavalaM ca kalpate / zrIajitAdi 22 tIrthakarasAdhUnAM tu paJcavarNam ||1||"auddeshikm" zrIAdinAthamahAvIrasAdhUnAM ekasyApi sAdhonimittaM yat kRtam AdhAkarmAdi tat sarveSAM sAdhUnAM na kalpate, atha ca ajitAdi 22 tIrthakarasAdhUnAm yasyaiva sAdhornimittaM AdhAkarmAdi kRtaM tat tasyaiva sAdhona kalpate, anyeSAM sAdhUnAM kalpate eva ||2||"shyyaatrH"= upAzrayadAtA vasatikhAmI, tasya piNDaH caturvizatitIrthakarasAdhUnAmapi na kalpate / tatrApyayaM vizeSo yathAzayyAtaragRhe sAdhubhiH dvAdazaprakAra: piNDo na graahyH| dvAdaza bhedA yathA-azana 1 pAna 2 khAdima 3 khAdima 4 vastra 5 pAtra 6 kambala 7 rajoharaNa 8 sUcI 9 pippalaka 10 nakharadana 11 karNazodhana 12 dvAdaza rUpAH ete akalpAH // tRNa 1 bhasma 2 Dagala 3 mallaka 4 pITha 5 phalaka 6 zayyA 7 saMstAraka 8 lepAdi 9 vastUnAM sopadhikaziSyasya ca grahaNaM kalpate / yato vAhaparibhogatvena teSAM bhagavatA AjJA-dattA asti / zayyAtara-2 gRhaM ca itthaM bhavati-yasya gRhe sAdhavo rAtrI caturaHpraharAn tiSThanti jAgrati ca, paraM prAbhAtikaM Avazyaka pratikramaNaM anyasya Asannasya kasyacidgRhe pratikramaNaM kurvati / tadA yasya gRhe rAtrau suptAH tasya gRhaM zayyAtaraM na bhavati, kintu yatra pratikramaNaM kRtaM tat zayyAtaragRhaM syAt / atha ca ekasya gRhe suptaM anyasya gRhe pratikramaNaM kRtam, tadA dvayorapi zayyAtaragRhe bhavataH / / 3 / / "rAjapiNDaH" rAjA chatradharaH, tasya piNDaH FamoXaxxXOXOXOXOXOXAX8XO For Private and Personal Use Only
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtraM kalpalatA vyA0 1 // 2 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI AdinAthamahAvIrasAdhUnAM na kalpate / ajitAdi 22 tIrthaGkarasAdhUnAM tu kalpate // 4 // " kRtakarma" baMda- kalpamedAH / NakaH - 24 tIrthaGkarANAmapi laghu sAdhunA vRddhasAdhuH vandanIyo vandanakAni deyAni // 5 // " vratam " mahAvratAni zrI AdinAthamahAvIrasAdhUnAM paJcamahAvratAni bhavanti / ajitAdi 22 tIrthaGkarasAdhUnAM tu catvAri mahAvratAni bhavanti strINAM parigradrarUpatvena paMcamavRtte eva AMtarabhAvAt // 6 // "jyeSThaH " sarveSAM tIrthaGkarANAM puruSajyeSTho dharmo jAtaH, yataH zatavarSadIkSitayA api sAdhyA aya dIkSito'pi sAdhurvandanIyaH; yaduktaM varisasayadikkhiAe, acAe ajadikkhio sAhU / abhigamaNavaMdaNanamaM-saNeNa viNaeNa so pujjo // 1 // athavA zrI AdinAthamahAvIrasAdhUnAM jyeSThatvaM upasthApanAparyAyeNa vRddhadIkSApekSayA, 22 tIrthaMkarasAdhUnAM tu mUladIkSayA jyeSThatvam // 7 // " pratikramaNam" zrI AdinAthamahAvIrasAdhubhirnizcayena ubhayakAlaM pratikramaNaM kartavyam / 22 tIrthaGkarasAdhubhistu atIcAre kAraNe jAte pratikramaNaM kriyate, na jAte na kriyate // 8 // "mAsakalpaH" zrI AdinAthamahAvIrasAdhubhiH zeSakAle aSTamAseSu mAsakalpaH kriyate / 22 tIrthaGkarasAdhubhistu na mAsakalpaH kriyate // 9 // "paryuSaNAkalpaH " zrIAdinAthamahAvIrasAdhUnAM varSAyA abhAve'pi kSetrasadbhAve utkRSTazcaturmAsikasthitirUpaH paryuSaNAkalpaH proktH| kSetrasya abhAve tu bhAdrapadasudipaJcamIyAvatakSetragaveSaNAkAryAH, bhAdrapadasudipazcamItaH Arabhya saptati (70) dinasthitirUpo'vazyaM kartavya eva / tatrApyayaM vizeSo yathAkadAcit azivamutpadyate 1, bhikSA vA na labhyate 2, rAjA vA duSTo bhavati 3, glAnatvaM ca jAyate 4, tadA For Private and Personal Use Only // 2 //
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagersuri Gyanmandir saptatidinebhyaH arvAgapi anyatra gamane kAraNatvAnna dossH| atha ca kadAcit-caturmAsyuttAre'pi varSA na viramati 1, mArgA vA durgamA bhagnA bhavanti 2, cikhillaM vA prabhUtaM syAt 3, tadA adhikamapi tiSThet, na dossH| 22 tIrthaGkarasAdhUnAM tu saptatidinasthitirUpo niyamo nAsti, varSAyA abhAve zeSakAlavat vihAraM kurvanti // 10 // | yathA-madhyama 22 tIrthakarasAdhUnAM kalpAH, tathA mahAvidehasAdhUnAmapi kalpA jnyeyaaH| madhyama 22 tIrthaGkarANAM mahAvidehasAdhUnAM ca-acelatvaM 1, AdezikaM 2, pratikramaNaM 3, rAjapiNDaH 4, mAsakalpaH 5, paryuSaNAkalpazca / ete SaTakalpA asthitarUpA jnyaatvyaaH|| zayyAtarapiNDaH 1, catumeMhAvratarUpo dharma: 2, puruSaH jyeSTho dharmaH 3, bandanakadAnaM ca 4 / ete kalpAstu sthiti(t)ruupaaH||iti 10 klpaaH|| eSa kalpaH zrutaH pAlitaH san tRtIyauSadhasahazo jnyaatvyH| tathA hitatra dRSTAnto yathA-ekasyApi rAjJaH putro'tivallabho'bhUt , tena rAjJA vicAritam-'yadi putrasya anAgate roge cikitsA kAryate, tadA putraH ciraJjIvI bhvti| tasmin prastAve trayo vaidyA rAjJA AkAritAH pRSTAzca, tadA trayANAM madhye ekaH prAha-'mamauSadhaM vyAdhisadbhAve vyAdhiM gamayati, vyAdhiH na bhavet tadA navaM vyAdhidoSaM karoti / tadA rAjJA proktam-'anena auSadhena suptasiMhotthApanakalpena alam / dvitIyo vaidyaH prAha'mamauSadhaM yadi vyAdhiH bhavet tadA taM vyAdhi gamayati, na bhavet tadA doSaM na karoti / ' rAjJA vicAritamanenA'pi auSadhena bhasmani (hutamiva) kRtakalpena alam / tRtIyo vaidyaH prAha-'mamauSadhaM yadi vyAdhiH bhavet tadA taM vyAdhi gamayati, na bhavet tadA'pi saubhAgya-tuSTi-puSTi-dIpti-parAkramAdIn anekAn guNAn For Private and Personal Use Only
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtraM kalpalatA vyA0 1 // 3 // www.kobatirth.org karoti / ' rAjJA proktam- 'idamauSadhaM atibhavyam', tataH putrasya kAritam / evameSa kalpo'pi tRtIyoSadhasadRzaH yadi karmma-rUpavyAdhirbhavet tadA taM gamayati, navInaM karmavyAtriM AgacchantaM nivArayati, saukhyaM saMpatiM ca karoti iti / punarapi - Aha rimANa duvisojho carimANaM duraNupAlao kappo / majjhimagANa jiNANaM suvisojho suhaNupAlo ya // ujjaDA paThamA khalu naDAinAyAo hunti nAyahA / vakkajaDA puNa carimA ujjupaNA majjhimA bhaNiA // prathamatIrthaMkarasamaye sAdhUnAM sAdhudharmo jJAtumazakyaH yadA jAnanti tadA samyaka pAlayanti, RjujaDatvAt / caramatIrthaMkarasya samaye sAdhUnAM sAdhudharmo jJAtuM sukaraH, paraM pAlayitumazakyaH, vaRjaDatvAt / ajitAditIrthakarasAdhUnAM tu sAdhudharmo jJAtumapi sukaraH pAlayitumapi sukaraH, RjuprAjJatvAt // atra ca dRSTAntAH zrI AdinAthasAdhUnAM RjujaDatvAt durvizodhyo bhavati ayaM kalpaH / yathA-- kecit AdinAthatIrthaGkaracArakasya yatayaH sthaNDile gatvA, gurusamIpaM cirAt samAgatAH guruNA pRSTA:-'kiM cirAdAgatAH ' ? RjukhabhAvatvAt te procuH- 'nadaM nRtyantaM pazyanto vayaM sthitAH / tato gurubhiH proktam- 'nA'ya- | mAcAraH sAdhUnAm, ataH paraM na naTo nRtyan vilokanIyaH / ' taiH proktam- 'tahatti' / punaH anyadA te evaM sAdhavaH 1 pUrveSAM durvizodhyaH caramANAM duranupAlakaH kalpaH / madhyamakAnAM jinAnAM suvizodhyaH sukhAnupAtyaca // 2 RjujaDAH prathamAH khalu naTAdijJAnAd bhavanti jJAtavyAH / vakrajaDAH punazvaramA RjuprajJA madhyamA maNitAH // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private and Personal Use Only RjujaDAdInAM dRSTAntaH / // 3 //
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tathaiva pRSTAH - 'kiM cirAdAgatAH ? te RjutvAt procu:-'nadIM nRtyantIM pazyanto'ya vayaM sthitAH tadA guruNA nirbhatsitAH - 'bho ! yUyaM jaDatvAnna jAnItha, yadi naTanATakaM sAdhUnAM na draSTavyaM tadA narttakI nATakaM tu vizeSato niSiddhameva // 1 // atha kauGkaNadezIyasAdhudRSTAntaH / tathA hi ekaH kazcit kauGkaNadezanAmnA prasiddhaH kauGkaNo vaNika putrAdikuTumbaM tyaktvA, vairAgyAt sthavirasamIpe vRddhatve dIkSAM jagrAha / ekadA sthaNDilAdAgatya IryApathikI kAyotsarge ciraM tasthau / guruNA proktam- 'bho kauGkaNasAdho ! kathaM prabhUtA velA lagnA kAyotsarge ? tadA kauGkaNasAdhuH RjujaDatvAtprAha- 'he khAmin! mayA adya jIvadayA dhyAtA / ' guruNA proktam- 'katham ? sAdhuH prAha-'yadA vayaM gRhe avasAma tadA varSAkAle sarvatrakSetre vRkSanisUdanaM akArayAma, punardAvaM amocayAma, halaM akheTayAma, nidAnaM asRjAma, tena prabhUtaM dhAnyaM asmAkaM kSetre abhavat / sAmprataM mama putrAdayaH kRSau na kuzalA nirudyamAH tena nizcintAH santaH tiSThanti paraM te'pi yadi vayamiva kSetrodyamaM kurvanti tadA sukhino bhavanti, anyathA barAkAH kSudhayA mariSyanti iti jIvadayA cintitA / ' tato gururAha-'bho sAdho ! tvayA duzcintitam, yato jIvasaMhAraM vinA kSetrakArya na syAt, tato mithyA duSkRtaM dehi / tena dattam, jAtaH zuddhaH // iti dvitIyo dRSTAntaH // 2 // zrImahAvIratIrthaGkaravArakasya sAdhavo vA jaDAca, tena eSaH kalpo duSpAlanIyo durvizodhazca / tatrApi sa eva naTanartakIdRSTAntaH / tathA hi-kecit kila caramajinasAdhavaH naTanATakaM pazyantaH cirAt AgatAH, tathaiva guruNA pRSTAH UcuH - 'naTanATakaM For Private and Personal Use Only
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatrth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jujarA dInAM dRssttaantH| kalpasUtravIkSyamANAH sthitaaH| tato guruNA nissiddhaaH| punaranyadA nahIM vIkSyamANAH sthitAH cirAdAgatA, guruNA pRSTAH kalpalatA vakratayA uttarAntarANi dduH| punargurubhiH atyAgraheNa pRSTAH 'naTI nATakaM' uktavantaH, tato guruNA upAlabdhAzca cyA01 santo jahatvAdUcuH-'yathA naTa eva na draSTavyaH' ityasmAbhiAtamAsIt iti // 1 // dvitIyastu zreSThiputradRSTAntaH // 2 // ajitAditIrthe tu RjuprAjJatvAdubhayamapi sukarameva, iSTAntastu naTanRtyAvalokaikasAdhoreva / yathA kecit // 4 // 1 yathA-ekasmin nagare kazcidekaH zreSThI vasati, tatputro durvinIto vakro jaDazyAsIt, mAtApitroH sammukhaM jalpati, zikSA na manute, ekadA mAtRpitRbhyAM madhuravAkyaiH zikSA dattA-he putra! khajanasaMbandhijanasamakSaM, zrRddhAnAM sammukha ca kadApi na jalpanIyam / ' pratyuttaraM na dAtavyam, putreNoktam-sAdhu, evameva kariSyAmi / anyadA prastAve gRhasya sarve manuSyAstaM putraM gRhe muphtvA, gRhaM bhalApya, Ta anyatra khajanagRhe gatvA, kAryAdikaM kRtvA yadA gRhe AgatAH, pazcAt sa pa dvAra pidhAya gRhamadhye sthita AsIt, vaizva kapATa pihitaM rahA sa putro nAnA zabdita:-'moH puvaka ! kapATaM samudghATaya, sa ca teSAM zabdaM zrutvA, mAtRpitRdattAM zikSA smRtvA, zRNvAno'pi pratyuttara na dadAti, madhye isati, gAyati, jalpati; paraM tebhyaH prativacanameva na jUte / tadA taireva paravarmanA bhUtvA, gRhamadhye uttIrya, kapATamudAya tasyai niveditam-'kathaM bhoH putra! tvamasmAkaM zabdaM zRNvan pratyuttaraM nA'dAH / tadA so'pyavAdIt-'bhavadbhirecA'haM |zikSito vRddhAnAM sammukhaM na jalpanIyam / tadA pitroktam-'IrcayA, ucAlatayA ca na jalpanIyam' / tenoktam-'pramANam / atha zanaireSa vakSyAmi / anyadA prastAve pitA lokAnAM madhye hathAhikAyAM sthita AsIt / tadA gRhe agnirlamaH / jananyA proktam-'bhoH putra ! tvaM zIghraM gatvA tava janakamAhUya Agaccha, kathaya-tvayA zIghram-Agatya gRhamadhyAtU samyaktaraM vastu sarva niSkAsanIyam , anirvi // 4 // For Private and Personal Use Only
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ajitanAthAdivArakasya sAdhavo naTanATakaM dRSTvA cirAdAgatA guruNA dRSTAH RjutvAtprocuH - 'naTo nRtyan asmAbhirdRSTaH tena belA lagnA / ' guruNA proktam- 'ataH paraM naTanRtyaM na bilokanIyaM raaghetutvaat|' punarekadA taireva sAdhubhirnartakI nRtyantI dRSTA, paraM na tatra vilokanArthaM sthitAH, yataH prAjJatvAdvicAritam -'gurubhirnaTanRtyamapi nivAritam, tato nartakInRtyaM niSiddhameva vizeSataH, tasya vizeSato rAgahetutvAt / ' RjuprAjJAste iti // 1 // atha ca sAdhavazcaturmAsyAM yasmin kSetre tiSThanti, tasya kSetrasya utkRSTatastrayodazaguNA vilokyante, te cAmI - cikkhilla pANa thaMDila, vasahI gorasa jiNAule vijje / osaha nicayAhivaI, pAkhaMDI bhikkha sajjhAe // 1 // artha:-yatra kSetre na bhUyAn karddamo bhavati 1, punaryatra na prabhUtAH saMmUrkichamAH prANA bhavanti 2, punaryatra sthaNDilasthAnaM anApAtaM asaMlokaM ca bhavati 3, punaryatra vasatiH strIpazupaNDakAdirahitA bhavati 4, punaryatra gorasaM pracuraM bhavati 5, punaryatra bhUyAn jano bhavaMti so'pyatIva bhadrakaH syAt 6, punaryatra vaidyA bhadrakA bhavanti 7, punaryatra sAdhUnAM auSadhAni milanti 8, punaryat kuTumbikAnAM gRhANi dhanadhAnyAdibhirnicitAni dhyApanIyaH iti / so'pi tatrAgatya lokAn dRSTvA cintayAmAsa / idAnIM lokasamakSaM na vadeyam / pitraiva niSiddho'smi - 'uttAlatayA na jalpanIyam / ' evaM jJAtvA tatraivAgatya tUSNIM sthitaH, ghaTikAmekAM sthitvA zanairAgatya karNe uktam- 'gRhe agnimo'sti tvamAgaccha / ' pitroktam- 'kiyatI velA lagnA' ? tenokam- 'ghaTikaikA'bhUt' / pitrA uktam- 're mUrkha! iyatI velA jAtA, svayA purA eva kathaM nokam' ? tenoktam- 'bhavataiva | niSiddha:- 'lokasamakSam uttADhatayA na vaktavyam / ' etAdRzA vakrajaDA jIvA bhavanti punarapi bahavo vakra - jaDAnAM dRSTAntAH santi // For Private and Personal Use Only
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtraM kalpalatA vyA0 1 // 5 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyAsAni bahUni bhavanti 9, punaryatra rAjA atIva bhadrako yatibhaktazca bhavet 10, punaryat brAhmaNa-tApasabharaDakakuliGgikAH sAdhUnAM na apamAnaM kurvanti 11, punaryat kSetre bhikSA sulabhA bhavati 12, punaryat svAdhyAyaH sukaro bhavati, 13, tathAvidhavasatisadbhAvAt iti // atha kadAcit ete trayodazaguNAH kathaJcit na bhavanti, tathApi jaghanyato guNacatuSTayaM vilokyate eva / te cAmI " mahuI bihAra bhUmI bihArabhUmI a sulahasajjhAyo / sulahA bhikhA ya jahiM jahannaM vAsakhitaM tu // 1 // ' yatra grAme - mahatI vihArabhUmiH (jinAyatanaM) 1, punaH zuddhA sthaNDilabhUmiH 2, punaH sulabhA bhikSA 3, punaH svAdhyAyaH sukaraH 4, iti // ete dvayorjaghanyotkRSTaguNayoH madhyavarttino madhyamA guNAH iti // to ca sAdhavo yatra caturmAsIM tiSThanti tatra asmin parvaNi Agate sati, maGgalArthaM idaM kalpasUtraM avazyaM vAcayanti tato'smAbhirapi vAcyate / atha tasya mahimA kathyate - "matrANAM parameSThimanamahimA tIrtheSu zatruMjayo, dAne prANidayA guNeSu vinayo brahma vrateSu vratam / saMtoSe niyamaH tapassu ca zamaH tattveSu saddarzanaM sarveSUttamaparvasu pragaditaH zrIparvarAjastathA // 1 // " maMtramahi jima paMcaparameSThimaMtramodo 1, tIrthamAMhi jima zatruMjaya 2, dAnamAMhi jima abhayadAna 3, guNa-mAMhi jima vinayaguNa 4, vratamAMhi jima brahmacaryavrata 5, niyamamAMhi jima saMtoSa 6, tapamAMhi jima upa For Private and Personal Use Only vasati guNAH / // 5 //
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir XOXOXOXOXOXXXXXXX zama 7, darzanamAMhi jima jainadarzana 8, kSIramAMhi jima gokSIra 9, jalamAM jima gaMgAnIra 10, paTTasUtramAhi |jima hIra 11, vasnamAMhi jima cIra 12, alaMkAramAMhi jima cUDAmaNi 13, jyotiSimAMhi jima nizAmaNi 14, turaMgamamAhi jima paMcavallabhakisora 15, nRtyakalAvaMtamAMhi jima mora 16, gajamAMhi jima airAvaNa 17, daityamAMhi jima rAvaNa 18, vanamAMhi jima naMdanavana 19, kASThamAMhi jima caMdana 20, tejavaMtamAMhi jima Aditya 21, sAhasIkamAMhi jima zrIvikramAditya 22, nyAyavaMtamAMhi jima zrIrAma 23, rUpavaMtamAMhi jima kAma 24, satImAMhi jima sItA 25, zAstramAMhi jima gItA (bhagavati) 26, vAjinamAMhi jima bhaMbhA 27, strImAMhi jima raMbhA 28, sugaMdhamAMhi jima kastUrI 29, vastumAMhi jima tejanatUrI 30, punyazlokamAMhi jima nala 31, puSpamAhi jima sahasradalakamala 32, dhanurddharamAMhi jima arjuna 33, iMdriyAmAMhi jima nayana 34, dhAtumAMhi jima svarNa 35, dAtAramAMhi jima karNa 36, gaumAMhi jima kAmadhenu 37, lehamAMhi jima ghRta 38, jalamAhi jima amRta 39, tima laukikalokottarasakalaparvamAMhi zrIparyuSaNAparva moTo jaannvo|| | punaryathA-bhAdravAsudipaMcamIparva zrIjinazAsane mAnyaM vartate / tathA parazAsane'pi RSipaMcamIparveti mAnyam / tatsambandho yathA-puSpavatyAM nagaryA gaMgAdharanAmA eko vipro'bhUt, tasya pitarau mRtau, krameNa putragRhe pitA balIva? jAtaH, mAtA tu zunI babhUva / atha ca tasyaiva pituH zrAddhadinaM samAgatam , tasmin dine * putrena balIvakSoTayituM tailakasya dattaH, putreNa dugdhamAnAyya kSaireyI rAdhitA, pitRzrAddhakaraNAya brAhmaNa-1 For Private and Personal Use Only
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir www.kobairthorg kalpasUtraM bhojanArtha, nimaMtritA / asmin prastAve gRhazunyA mAtRjIvena kathaMcit jJAnavizeSAt sarpagaralaM kSaireyImadhye paryuSaNAkalpalatA Apalat dRSTam jJAtaM ca, mA anartho bhAbIti, zunyA svamukhena apUtaM kRtam / brAhmaNyA ca roSAt zunyAH kaTiH cyA01 bhannA, sA zunI gamANisthAne baddhA / kSareyI navA rAddhA, brAhmaNA bhojitAH, sandhyAyAM sa balIvaH sarvadi- kRtyAni / navAhitaH kSudhAturaH tRSayA pIDito gamANisthAne badastailikena, nataH zunIM duHkhitAM dRSTvA palIvaIna proktam'pApiSThena mama putreNa adya ahaM bhRzaM pIDito'smi, / tadA sApa svakaTibhaJjanaduHkhaM prAha / tena sutena pAzce susena dUyorapi vacanaM zrutam, tadA jJAtam-'aho! mama imo pitarau / tatastadaiva utthApya dvayoH kSIrAnaM dattam / tatastayormAtRpitrorgatyartha vidize gatvA RSayaH pRSTAH / taiH proktam-AbhyAM aprastAve kAmakrIDA cakrete, sena balIbazunyau jaatii| atha tvaM akheTitAna bhAdrapadi sudi paJcamyAM muha, yathA tayorgatiH syAt', tena tathA kRtam / tato'nantaraM loke RSipaJcamI nAma mahAparva pravRttam / athAsmina bhIparyuSaNAparvaNi sAdhUnAM dharmakRtyAni saMvatsarapratikAntiH, laJcanam , cASTamaM tapaH / sarvArhadbhaktipUjA ca, saMghasya kSAmaNAvidhiH // 1 // asthArtha:-saMvatsarapratikrAntiH1, lokacaraNam 2, aSTamatapaHkaraNam 3, sarvacaityeSu ahaMduktiH4, saGghasya para- // 6 // sparaM kSAmaNAkaraNam 5, amISAM paJcAnAM kAraNAnAM kRte tIrthaGkarairgaNadharaizca zrIparyuSaNAparva pravartitam // punarasmin / zrIparyuSaNAparvaNi zrAvakANAM amUni dharmakRtyAni | zrutajJAnasya bhaktiH kriyate 1, aSTamAdi tapo yathAzakti For Private and Personal Use Only
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagersuri Gyanmandir parakarasya vidhAya, nAgarikajanAna AkArya, kAzmIra, kalpapustakaM kSamAzramaNadAjanIyaH 11, nijavi kartavyam 2, nagare sarvatra amArighoSaNA dApayitavyA 3, supAtre dAnaM dAtavyam 4, pragI-nAlikerAdibhiH / prabhAvanA kartavyA 5, zrIvItarAgadevasya pratimAH pUjanIyAH 6, zrIsaGghasya bhaktiH kartavyA 7, sacittaparihAraH kAryaH 8, kAyotsargaH karmakSayArtha kartavyaH 9, brahmacarya pAlayitavyam 10, Arambho varjanIyaH 11, nijavittAnusAreNa dravyavyayaH kAryaH 12, mahotsavaH kartavyaH 13, kalpapustakaM kSamAzramaNadAnapUrva gRhe samAnIya, rAtrijAgaraNaM kRtvA, prAtarnAgarikajanAn AkArya, kAzmIrajanmacchaTAcchoTakaraNapUrva tAmbUlAdi dattvA, gajArUDhakumArakarasthaM vidhAya, gIta-gAna-tAna-mAnapUrva gurUNAM haste dattvA vAcanA kArayitavyA 14, vAcanAyAM ca sAhAyyaM dAtavyam 15 / anena vidhinA ayaM kalpaH sarvAkSaraiH zrutaH ArAdhitaH san aSTabhavAnAM madhye mokSadAtA bhavati / punarayaM kalpaH pApasya pradhvaMsakaH, manovAJchitapUraNe klpvRksssmaanH| ye bhavyajIvA enaM kalpa tapovahanapUrva kAlagrahaNAni lAtvA, aSTamaM tapaH kRtvA, vidhinA vAcayanti, ye ca vandanakadAnapUrva pramAda-nidrA-vikathA-parihAreNa vidhinA zRNvanti, te dvAdazakalpeSu vihRtya, tatsukhAni bhuktvA, muktistrIsukhaM lbhnte|| bA punaH zrIkalpasUtrazravaNasya mAhAtmyaM varNayatipA "egaggacittAjiNasAsaNammi,pabhAvaNA-pUaparAnarAje tisattavAraM nisugaMti kappaM, bhavaNNavaM te lahusaMtaraMti For Private and Personal Use Only
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatrth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtraM kalpalatA vyA01 ye manuSyA nizcalacittAH, jinazAsane prabhAvanA-pUjAsu sAvadhAnAH santaH, trisaptavAram (21) zrIkalpa-* kalpasUtrasUtram samyaka zRNvanti, te bhavyajIvAH zIghram saMsArasamudraM saMtaraMti // zravaNa| punarapi zrIjIvAbhigame proktamasti-caturmAsikatrayasmin zrIparyuSaNAparvaNi ca surendrA api ekatra sambhUya, mAhAtmya nandIzvarAdiSu aSTAhnikotsavaM kurvanti / punarapi yat yaH) brahmacaryeNa, tapasA, kanakadAnena tIrthayAtrayA ca nAgaketukarmakSayo bhavati, sa kalpasUtranavaNena bhavati / kathA ca / punarapi asmin zrIparyuSaNAparvaNi samAgate nAgaketubadaSTamatapaH kAryam / nAgaketusambandho yathA candrakAntA nAma nagarI, vijayaseno rAjA, zrIkAntaH zreSThI, zrIsakhI tasya bhAryA, tayoH putro jAtaH / ekadA kuTumbena proktam-'zrIparyuSaNAparva samAgatam, vayaM aSTamaM tapaH krissyaamH|' iti bacanaM zrutvA tasya putrasya jAtismaraNaM jJAnaM utpannam / tena bAlenApi aSTamaM tapaH kRtam / stanyaM na pibati, mAtrAdibhivaMhavaH upacArAH kRtAH, paraM tathApi na pibati / tato mUrchayA yAlo nizceSTo jAtaH, mRta iti jJAtvA pitA duHkhAt hRdayasphoTena mRtaH / tatvajanairSAlo bhUmau nikSiptaH / rAjJA zrutam-"zreSThI aputro mRtA" tato rAjJA nijasevakA muktA-"gacchantu taddhanaM lAntu / " tasminprastAve dharaNendro'vadhijJAnena vijJAya tatrAgatya amRtapAnena upajIvya, aputratvena zreSThidhanaM gRhRto rAjapuruSAn puruSarUpeNa nivArayati sma / tato rAjJA pRSTe dharaNendro cAlaM jIvantaM bhuvi AkRSya darzayitvA pUrvabhavasamvandhaM prAha-tathAhi-asya bAlasya pUrvabhave vAlye // 7 // LaXEXXXXXX For Private and Personal Use Only
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir eva mAtA mRtaa| vimAtrA apamAnitaH san nityaM dUno duHkhitastiSThati / khamitrasya zrAddhasya vacanena sarvaduHkhApahAri tapaH kurvan tiSThati / ekadA zrIparyuSaNAparvaNi samAgate khamitrazrAddhavacanena aSTamaM tapaH kRtvA, ekasmina tRNagRhe suptaH, tAvatA AsannaM pradIpanaM lagnam / tato vimAtrA tanmAraNAya tasmingRhe agniH kssiptH| tataH sa tapodhyAnaikAgracittaH tavyathAM avijJAya mRtvA aputrasya asya zreSThino gRhe putro jaatH| tataH pUrvabhavasaMskArAt paryuSaNAparvadinaM zrutvA jAtismaraNena aSTamaM tapaH kRtavAn / stanyamapi apiyana mUrchayA mRta iti jJAtvA | vajanairbhUmau nikSiptaH, mayA amRtapAnena jI[va]vita iti / tato dharaNendro bAlasyAhAraM dattvA, svasthAnaM gtH| rAjA iti vismayakAriNI bAlakathAM zrutvA, bAlasya mAtuH kathayati sma-'ayaM bAlo bhavyarItyA rakSaNIya iti| tadAditaH khajanai,lakasya nAgaketuriti nAma dattam / atha sa bAlo varddhamAnaH catuHpA caturtha, caturmAsake SaSThaM, paryuSaNAyAM aSTamaM kurvan sAmAyika-pauSadha-devapUjAdi dharmakartavyatatparaH san , yauvane'pi jitendriyo babhUva / anyadA rAjJA ekazcauro vyApAditaH, sa mRtvA vyantaro jAtaH, tena vyantareNa adRzyIbhUtena pAdena Ahatya siMhAsanAt rAjA bhuvi pAtitaH, lokazca sarvo'pi vyaakuliibhuutH| punarapi vyantaro nagaropari mahatIM zilAM| vikuLa durvacanena lokAn bhApayAmAsa / tato nAgaketuH zrAvakazcaturvidhasaGka-jinamAsAdapratimArakSArtha uccaiH prAsAdopari caTitvA, tAM vyantaramuktAM mahatIM zilAM kareNa dhRtavAn / tasya tejasA hatapratApo vyantaraH zilAM saMhRtya nAgaketuM natvA rAjAnaM samAdhimantaM kRtvA svasthAnaM gtH| tato nAgaketuzrAddho rAjAdInAM vizeSato For Private and Personal Use Only
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagersuri Gyanmandie kalpasUtraM mAnyo jAtaH / anyadA nAgaketuH jinapratimApUjAM kurvan puppamadhyasthena sarpaNa daSTaH / zubhadhyAnena kevalajJAnaM jinazAsakalpalatA ziprAptavAn / zAsanadecyA ca sAdhuveSo dattaH / tataH cirakAlaM bhavyajIvAn pratiyodhya mokSaM gtH|| nastha vyA01 // iti aSTamatapasi nAgaketukathA // 18 praaciintaa| | tathA na cedaM zrIjinazAsanaM arvAcInaM, vede purANe smRtau ca sarvatra tasya adhikAradarzanAt / tatra yajJeSu // 8 // mUlamatro yathA-sAmavede paraM vedadhvaninA svahastanyAsena ca vktvyH| OM lokazrIpratiSThAna caturviMzatitIrthakarAn RSamAdIn varddhamAnAntAn siddhAn zaraNaM prapadyAmahe / atharvaNavede OMpavitramagnimupaspRzAmahe, yeSAM jAtaM suprajAtaM, yeSAM dhIraM sudhIra, yeSAM nagnaM sunagnaM, brahma-subrahmacAriNAM uditena manasA anuditena manasA devasya maharSayo maharSibhirjuhe yAjakasya yajantasya ca sA eSA rakSA bhavatu zAntiH bhavatu, tuSTiH bhavatu, vRddhiH bhavatu,* zaktiH bhavatu, svastiH bhavatu, zraddhA bhavatu, nirvyAjam bhavatu / brahmANDapurANe'pyuktam "nAbhistu janayet putraM, marudevyAM mahAdyutim // RSabhaM kSatriyajyeSThaM, sarvakSatrasya pUrvakam // 1 // RSabhAd bharato jajJe, vIraputrazatAgrajaH / abhiSicya bharataM rAjye, mahApravrajyAmAzritaH" // 2 // punarbrahmANDapurANe-"iha hi ikSvAkukulacaMzodbhavena nAbhisutena mamdenyA nandanena mahAdevena RSabheNa dazaprakAro dharmaH svayamevA''cIrNaH, kevalajJAnalA- // 8 // bhAca pravartitaH" iti / tathA AraNyakapurANe'pi yathA-"RSabha eva bhagavAna brahmA, tena bhagavatA brahmaNA khayamevA''cINAni brahmANi, tapasA ca prAptaH paraM padam / " punaH prabhAsapurANe'pi yathA-"yuge yuge mahApuNyA, RoKIKOT XXXX For Private and Personal Use Only
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatrth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir XdRzyate dvArikApurI / avatIrNo hariyaMtra, prabhAse zazibhUSaNam // 1 // raivatAdrI jino nemi-yugAdivimalAcale / RSINAmAzramAdeva, muktimArgasya kAraNam // 2 // " tathA punarapi skandhapurANe-aSTAdaza 18 sahasrasaGkhye nagarapurANe atiprasiddhavRddhanagarasthApanAdivaktavyatAdhikAre bhavAvatArarahasye SaTsahasraiH zrIRSabhacaritraM samagramasti / tathA tatraiva bhavAvatArarahasye-"spRSTvA zatrujayaM tIrtha, natvA raivatakA'calam / snAtvA gajapade kuNDe, punarjanma na vidyate // 1 // " ityAdi bahuSu sthAneSu zrIjinazAsanaM varNitamasti / / tathA ayaM zrIkalpaH pUrva bhAdrapadasudi 5 paJcamyAM rAtrI vAcyamAno abhUt / ekaH pArzvastho rAtrau pratikramaNAnantaraM zrIkalpasUtraM pAThato vAcayati / anye sarve'pi sAdhavaH kAyotsarga kRtvA zRNvanti / ayaM vidhiH pUrvamAsIt, sa tu vyavavicchinnaH, tadanantaraM zrIvIrAt saM0980 varSe zrIAnandapure sAMprataM nAmnA vaDanagare dhruvaseno rAjA abhUt / tasya putraH senAGgajo rAjJo'tIva vllbhH| sa ca daivAtparyuSaNA'game mRtaH, rAjA'tIva zokAkrAnto jAtaH / dharmazAlAyAM nAgacchati, tasya anAgamane 'yathA rAjA tathA prajA' iti hetoH anye'pi zreSThivyavahAriNo lokA nAgacchanti / tatazca dharmahAniM jAyamAnaM dRSTvA gurubhirbhuvasenarAjasamIpe gatvA proktam-'he rAjan ! svayi(yA) zoke kriyamANe sarva nagaraM sadezaM zokAturaM jAtam / zarIraM anityaM vibhavo'pi azAzvataH, Ayuzca caJcalam , asAraH saMsAro'sti / na bhavAdRzAM jJAtajinadharmANAM adhikazokakaraNaM yuktam / atha ca bhavatAM lAbhaH pradIyate / azrutaM zrutaM shraavyaamH| zrIbhadrayAhukhAmipAdainavamapUrvAdaSTamaM For Private and Personal Use Only
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtraM kalpalatA vyA0 1 // 9 // www.kobatirth.org adhyayanaM kalpasUtranAmakaM uddhRtamasti / taca maGgalabhUtaM mahAkarmakSayakArakaM vizeSazAstraM vartate / yadi dharmazA lAyAmAgamyate tadA vAcyate / ' rAjJA ca aGgIkRtam / tato rAjAdisa bhAsamakSaM navabhirvAcanAbhiH saprabhAvanAbhiH vAcitam, tataH prabhRti lokasamakSaM kalpasUtravAcanApravRttirjAtA / tato guruparamparayA asmAbhirapi bhavatsamIpe vAcyate / tathA idaM zrIkalpasUtraM anantArthaviSayaM yataH sarvanadInAM ye vAlukAkaNAH samudrANAM ca ye pAnIyabindavaH tebhyo'pi ekasya sUtrasya artho'nantaguNaH, tato mayA mandamatinA kathaM vyAkhyAtuM zakyate ? / tathApi yatkimapi arthalavalezamAtraM kathayan asmi tat mama mAhAtmyaM nAsti, kintu guroreva // tadRSTAnto yathA"yadreNurvikalIkaroti taraNiM tanmArutasphUrjitaM, bhekacaMbati yadbhujaMgabadanaM tajjubhitaM maMtriNaH || " caitre kRjati kokilaH kalaravaM yatsA rasAladruma-sphUrtirjalpati mAdRzaH kimapi yanmAhAtmyametadguroH // 1 // reNuH sUryamaNDalaM spRzati tat vAyormAhAtmyam, na reNoH // 1 // darduraH sarpamukhaM cumbati tat gAruDimAmAhAtmyam, na dardurasya // 2 // caitramAse kokilA madhuraM kUjati-tat mAhAtmyam AmramaJjaryAH, na kokilAyAH // 2 // atha maGgalArthaM zrIpaJcaparameSThinamaskAro bhaNyate Namo arihaMtANaM, Namo siddhANaM, Namo AyariyANaM, Namo uvajjhAyANaM, Namo loe sabasAhUNaM, eso paMcaNamokAro, sabapAvappaNAsaNo, maMgalANaM ca savesiM paDhamaM havai maMgalaM // 1 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private and Personal Use Only | caturvidhasahasama vAcyatA / 118 11
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyAkhyAlezo yathA-"Namo ari0" namaH arhadbhyaH catuHSaSTIndrakRtAM pUjAM arhatIti arhataH, tebhyo mama *namaskAraH astu ||1||"nmo si." namaH siddhebhyaH aSTakarmANi kSapayitvA siddhi prAptAH tebhyo mama namaskAro'stu // 2 // "namo A0" namaH AcAryebhya: AcAreSu paJcasu jJAna 1 darzana 2 cAritra 3 tapo 4 vIrya 5 rUpeSu sAdhavasta AcAryAH tebhyo mama namaskAraH astu // 3 // namo u0" namaH upAdhyAyebhyaHdvAdazAGgAni sUtrato'rthatazca ye pAThayanti te upAdhyAyAH, tebhyo mama namaskAraH astu // 4 // "namo loe0" namo loke sarvasAdhubhyaHjJAnadarzanacAritraiH kRtvA mokSamArga ye sAdhayanti te sAdhavaH, sarvazabdena ye jinakalpikasthavirakalpikAdayaH ardhatRtIyadvIpavartinaH tebhyaH sarvebhyaH namaskAraH astu // 5 // atha namaskArasya phalamAha"eso paMca0" eSaH paJcaparameSTinamaskAraH "sabapA." sarvapApapraNAzanaH / "maMgalA." sarveSAM maGgalAnAM prathama bhavati maGgalam // atra namaskAre aSTaSaSTiH 68 akSarANi, ekaSaSTi, 61 akSarANi laghUni, sapta ca gurvakSarANi nava padAni, aSTo ca saMpadaH, (vizrAmasthAnAni) punaH phalaM namaskArasya ekAkSaraM guNitaM saptasAgaropamapApAni gamayati, sampUrNo namaskAraH paJcazatasAgaropamapApAni gamayati / kathaM ? aTThasaTTisattA 476 sapta gurvakSarANAM 483 navanavapadAnAM 492 aSTa sampadAM jAtAni 500-sAgaropamANi iti // 1 punarapi namaskAraphaladRSTAntAH "iha loammi tidaMDI sA divaM mAuliMgavaNameva / paraloe caMDapiMgalaM-huMDaya-jakyo ya diTuMtA / / 1012 // " For Private and Personal Use Only
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtraM kalpalatA nyA0 1 // 10 // XXXXX www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir atha zrImadbhagavanmahAvIradevasya paJcAnupUrvyA AsannopakAritvena SaT kalyANakAni zrI bhadrabAhukhA mI varNayatite NaM kAle NaM, teNaM samae NaM, samaNe bhagavaM mahAvIre paMcahatyuttare hotthA, taM jahAhatthuttarAhiM cue cuittA gabbhaM vakte / 1 / hatthuttarAhiM gabhAo gandhaM sAharie / 2 / hatthuttarAhiM jAe / 3 / hatthuttarAhiM muMDe bhavittA AgArAo aNagAriaM pavaie / 4 / hatthucarAhiM anaMte, aNuttare, nivAghAe, nirAvaraNe, kasiNe, paDipuNNe kevalavaranANa- daMsaNe samunne | 5 | sAiNA parinibrue bhayavaM / 6 / vyAkhyA - "te NaM kAle NaM" 'te' iti prAkRtatvAt tasmin kAle avasarpiNyAH caturthAraka lakSaNe tasmin samaye tadvizeSe, grasmin samaye bhagavAn zrImahAvIradevo devAnandAyAH kukSau dazamalokalaH puSpottaravimAnamaskAro'rthAvahaH, kathamiti ?, udAharaNam-yathaikasya Abakasya putro dharma nAzrayati so'pi zrAvakaH kAlagataH, sa vyavahArAhata evameva viharati / anyadA teSAM (zrAvakajanAnAM ) gRhasamIpe parivrAjaka AvAsitaH, sa tena samaM maitrI karoti, anyadA bhaNati-Anaya nirupahataM anAthamRtakaM yataratvAM IzvaraM karoti, tena mArgitaM labdha udgho manuSyaH, sa zmazAnaM nItaH, yaca tatra prAyogyaM / sa ca dArakaH pitrA zikSito namaskAraM bhaNitazra - yadA vimIyAstadainaM paTheH, vidhaiSA, sa tasya mRtakasya purataH sthApitaH, tasya ca mRtakasya haste'sirdattaH, For Private and Personal Use Only sArtho nava kAramatraH tatphale dRSTAntAcca / // 10 //
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 01-10110*6 www.kobatirth.org nAt cyutvA avatIrNaH / "NaM" zabdo vAkyAlaGkAre / yadvA saptamyarthe iyaM tRtIyA / yo cA kAlasamaya RSaparivAjako vidyAM parivartayati, utthAtumArabdho vaitAlaH, sa dArako mIto hRdi namaskAraM parAvartayati, sa baitAlaH patitaH, punarapi japati, punarapyutthitaH suSThutaraM parivartayati, punarapi patitaH, tridaNDI bhaNati - kicit jAnISe ?, bhaNati-ca, punarapi japati, tRtIyavAraM, punarapi pRSTaH, punarnamaskAraM karoti (parAvartayati, tadA vyantareNa ruSTena taM khanaM gRhItvA sa tridaNDI dvikhaNDIkRtaH, suvarNakoTikaH, (suvarNapuruSaH) jAtaH, aGgopAGgAni ca tasya yuktayuktAni ( pRthak pRthak ) kRtvA sarvarAtrau vyUDhaH Izvaro jAto namaskAraphalena, yadi nAbhaviSyannamaskAraH, tadA vaitAlenAmAriSyat sa (ca ) sauvarNo'bhaviSyat // kAmaniSpattiH, -katham ?, ekA zrAvikA tasyA bhartA mithyAdRSTiranyAM bhAryA AnetuM mArgayati, tasyAH sambandhena na labhyate tasyAH sApanyamiti, cintayati - kathaM mArayAmi ?, anyadA kRSNasarpo ghaTe vA''nItaH, saMgopitaH, jimito bhaNati --Anaya puSpANi amukasmin ghaTe sthApitAni, sA praviSTA, andhakAramiti namaskAraM karoti ( guNayati ), yadyapi mAM ko'pi khAdet tadyapi mama mriyamANAyA namaskAro na nakSyatIti, hastaH kSiptA, sarpoM devatayA'pahRtaH, puSpamAlA kRtA, sA gRhItA, dattA ca tasmai sa saMbhrAntaJcintayati - anyAni kathitaM gataH pazyati ghaTaM puSpagandhaM ca naivAtra ko'pi sarpaH, AvarjitaH pAdapatitaH sarva kathayati kSamayati ca pazcAtsaiva gRhasvAminI jAtA, evaM kAmAvahaH // ArogyAbhirati :- ekaM nagaraM nadyAstIre kharakarmikeNa zarIracintAyai nirgatena nadyAmuyamAnaM bIjapUrakaM dRSTaM rAjJa upanItaM, sUdasya haste dattaM jimata upanItaM pramANenAtiriktaM varNena gandhenAtiriktaM tasmai manuSyAya tuSTaH, bhogo dattaH, rAjA bhaNati anunadi mArgayata yAvandhaM (bhavati), pathyadanaM gRhItvA puruSA gatAH, dRSTo vanakhaNDaH, yo gRhAti phalAni sa mriyate, rAjJe kathitaM bhaNati - avazyamAnetavyAni, akSapatitAH ( akSapAtanikayA ) prajantu, evaM gavA For Private and Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir XCXCX******
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtra bhAdibhiH zrIvIrasya SaSaNAM cyavanAdInAM kalyANakAnAM hetutve kathitaH, zramaNastapasvI, bhagavAn samagraizvarya-zrImahAvIrakalpalatA Anayanti, ekaH praviSTaH sa bahinikSipati, anye Anayanti, sa mriyate, evaM kAle brajati zrAvakasya paripATI jAtA, gatasatra,* vyA01 cintayati-mA virAdhitazrAmaNyaH kazcit bhUditi naipedhikI namaskAraM ca kurvan gacchati, vyantarasya cintA, saMbuddhaH, vadante, bhaNatiahaM tatraivAneSye, gataH, rAjJaH kathitaM, saMpUjitaH tasya ucchIrSe dine dine sthApayati, evaM tenAbhirati gAzca labdhAH, jIvitabAMnA, kaani| // 11 // Ka kimanyad ArogyaM !, rAjApi tuSTaH / paraloke namaskAraphalaM-vasantapure nagare jivazatrU rAjA, tasya gaNikA zrAcikA, sA caNDapiGgalena caureNa sama vasati / anvadA kadAcit tena rAjJo gRhaM apahRtaM, hAra AnItaH, bhItAbhyAM saMgopyate / anyadojAnikAgamanaM, sarvA vibhUSitA gaNikA brajanti, tayA sarvAbhyo'tizAyinI syAmiti (sarvA atizaye iti) sa hAra AbiddhaH, yasyA devyAH sa hArastasyA dAsyA sa jJAtaH, kavitaM rAkSe, sA kena sama vasati ?, kathite caNDapiGgalo gRhItaH, zUle bhinnaH, tayA cintitaM-sama doSeNa mArita iti sA *vasmai namaskAra dadAti, bhaNati ca-nidAnaM kuru yathA-etasya rAjJaH putra utpadya iti, kRtaM, agramahiSyA udare utpannA, dArako jAtaH,* sA zrAvikA kIDanadhAtrI jAtA / anyadA cintayati-kAlaH samo garbhasya ca maraNasya ca, bhavekadAcit, ramayantI bhaNati-mA rodIH caNDapiGgala iti, saMbuddho, rAjA mRtaH, sa rAjA jAtaH, sucireNa kAlena vAvapi prabajitau / / evaM sukulapranyAyAtiH tanmUlaM ca siddhi[gamanaM / / athavA dvitIyamudAharaNaM-mathurAyAM nagayo jinadattaH pAvakaH, tatra huNDikazcauraH nagaraM muSNAti, sa kadAcid gRhItaH zUle // 11 // bhinnaH, praticarataH sahAyA api tasya jhAyanta iti manuSyAH praticaranti, sa Avakastasya nAtidUreNa vyatibrajati sa bhaNati-zrAvaka ! tvamasi anukampakaH tRSito'haM dehi mAM pAnIyaM yanniye, bhAvako bhaNati-imaM namaskAraM paTha yAvatubhyamAnayAmi pAnIyaM, yadi vissa For Private and Personal Use Only
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yukta, mahAvIraH karmazatrujayAt saarthknaamaa| "paMcahatthu" hasta uttaro yAsa tA hastottarA uttarAphAlgunyaH hastAt uttaradizi vartamAnAt vA tAH paJcasu cyavanAdikalyANakeSu yasya sa pnychstottrH| nirvANasya tu svAtI *saMbhUtatvAt, samAse hastottarA iti bahuvacanaM bahukalyANakApekSaM 'hotthA' iti abhavat, atha sUtraM-"taM jahA-" hastottarAyAM uttarAphAlgunyA nakSatre cyuto devalokAt cyutvA ca garbha vyutkraantH||1|| hastottarAyAmeva ekasmAt garbhAt anyasmin garbhe "sAharie" tti sngkaamitH||2|| hastottarAyAM jAtaH // 3 // hastottarAyAM "muMDe"tti-dravyato bhAvatazca muNDito bhUtvA, agArAtgRhavAsAt niSkramya iti gamyam , anagAratAMsAdhutAM pratrajitA prakarSaNa gtH||4|| hastottarAyAM "kevalavanaranANadaMsaNe samuppanne kevalaM asahAyaM ata eva varaM jJAnaM ca darzanaM ceti, tataHprAkpadAbhyAM karmadhArayaH / jJAna vizeSA'vabodharUpaM darzanaM sAmAnyAvabodharUpaM / paraM kIdRze jJAnadarzane ? anante anantArthaviSayatvAt , anuttare sarvottamatvAt, nirvyAghAte kaTakuvyAdyapratihatvAt, nirAvaraNe kSAyikatvAt, kRtsle sakalArthagrAhatvAt , pratipUrNe sakalakhAMzasamanvitatvAt rAkAcandramaNDalavat // 5 // riSyasi tadA''nItamapi na dAsyAmi, sa tayA lolupatayA paThati zrAvako'pi pAnIyaM gRhItvA''gataH, adhunA pAsyAmIti namaskAra ghoSayata eva nirgato jIvaH, yakSa AyAtaH / zrAvakastairmanuSyaihItazcaurabhaktadAyaka iti, rAjJe niveditaM, bhaNati-enamapi zUle bhinta, KApAta nIyate, yakSo'vadhi prayukte, pazyati zrAvakamAtmanazca zarIrakaM, parvatamutpATya nagarasyopari sthitvA bhaNati-zrAvakaM bhaTTArakaM na * jAnItha ?, kSAmayata, mA bhavataH sarvAzcacuraM, devanirmitena (vAt caityAt ) pUrvasyAM tasyAyatanaM kRtaM / evaM phalaM labhyate namaskAreNeti / For Private and Personal Use Only
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra XOXOXOX kalpasUtraM kalpalatA vyA0 1 0 // 12 // ****** ***** www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir svAtI nakSatre bhagavAn parinirvRtaH = mokSaM gataH // 6 // iti zrImahAvIradevasya SaTkalyANakAni saMkSepeNa proktAni // [ prathamavyAkhyAnaM tu meghakumAradRSTAntaparyantaM yuktam, tathaiva keSucidAdarzeSu paThitatvAt, tathA'karaNe dvitIyavyAkhyAnasya ca nitarAM malambAyamAnatvAt tathA karaNaM sukaraM bhUyAt / ] atha bhagavato dvitIyavacanAyAM cyavanakalyANakaM garbhApahArakalyANakaM ca vyAkhyAsyate - te varttamAna yoga, naI divase Ae eka bhavya jIvadAna dei, eka zIla pAle, eka tapa tape, eka bhAvanA bhAve, te zrIzAsanAdhIzvarazrImahAvIradeva - zrIsudharmakhAmi jambUkhAmi tAvat yAvat zAkhAnukramazrIvayara vajra khAmi tataH khagacchaguruparaMparA vAcyA, yAvadvarttamAnaguru teha taNI AjJAye zrIsaMgha pravartte // vyAkhyAnaM kalpasUtrasya prathamaM sugamaM sphuTam / ziSyArthaM pAThakAzcakruH samayAdimasundarAH // 1 // iti zrIkalpasUtrasya prathamaM vyAkhyAnaM zrIsamaya sundaropAdhyAyaviracitaM sampUrNam // 1. yattu paMcakalyANaka bAdibhiH kalpakiraNAvalIkAra-nihnava dharmasAgaropAdhyAyaiH subodhikAkartrI dibhica 'mahAvIradevasya paMcakalyANakAni' iti prajalpitaM tattu mithyaiva, yataH sthAnAGgAdyanekaprantheSu tapAgacchIya zrIkulamaNDanasUribhiH tathaiva kalpAbacUrau api 'mahAvIra bhagavataH paTU kalyANakAni' iti sutarAM pratipAditam varIvarti, vistaratastu jijJAsubhiH sAmAcArIzatakaM ( 16 patre ) avazyaM draSTavyam / For Private and Personal Use Only zrImahAvIradevasya paTh kalyANa kAni / // 12 //
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir atha dvitIyaM vyAkhyAnam // tatra prathamavyAkhyAne zrIpaJcaparameSThinamaskAraHzrImahAvIradevasya saMkSepavAcanayA SaTkalyANakAni(ca) vyAkhyAtAni, dvitIyavAcanAyAM zrImahAvIradevasya cyavanakalyANakaM garbhApahArakalyANakaM ca vyAkhyAyate // tatra prathamaM zrImahAvIradevajIvena yasmin bhave samyaktvaM labdham, tata Arabhya sthUlA bhavA lokaprasiddhyA saptaviMzatiH 27 vizeSagranthAnusAreNa aSTAviMzatiH ca kathyaMte, tathAhigrAmezastridazo marIciramaraH SoDhA parivrAT suraH, saMsAro bahu vizvabhUtiraimaro nArAyaNo nArakaH / siMho" nairayiko bhaveSu bahuzazcakrI suro nandanaH, zrIpuSpotaranirjaro'vatu bhavAd vIrastrilokIguruH // 1 // pazcimamahAvidehe nayasAro grAmacintako'bhUt / tena mArgabhraSTAnAM sAdhUnAM vane zuddhAhAro dattaH, tatra samyaktavaM labdham / / iti eko bhavaH // 1 // tataH saudhamma deyo jaatH|| iti dvitIyo bhavaH // 2 // tato marIcinAmA RSabhadevapAtro bharatasya putro jAtaH, tatra pUrva dIkSAM lAtvA, tato dIkSAM tyaktvA, tridaNDI bhUtvA, madena nIcairgotraM karma baddhavA kapilAne utsUtraprarUpaNena sAgaropamakoTAkoTIbhavabhramaNamupArjitavAn // iti kalpa03 For Private and Personal Use Only
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtraM kalpalatA vyA0 1 // 13 // XXXXXXXXXXXX tRtIyo bhvH||3|| tataH paJcame devaloke dazasAgaropamAyurdevo jaatH|| iti caturthI bhavaH // 4 // tatazyutvA zrIvIrakha kollAkasanniveze kauzikanAmA vipro jaatH| aMzItipUrvalakSAyuH pAnte tridaNDitvamAzritaH // iti pazcamo27 bhavAH / bhavaH // 5 // tato mRtvA dvitIyadevaloke IzAne madhyamAyurdevo jAtaH // ini paSTo bhavaH // 6 // tatazyutvA sthalAkhyasanniveze putpamitranAmA vipro jAtA, TrAMsaptatipUrvalakSAyuH prAnte tridaNDitvamAzritaH // iti sAmo bhavaH // 7 // tataH prathame saudharme devaloke madhyamAyurdevo jAtaH // iti aSTamo bhvH||8|| tatabhyutthA caityasaniveze agnidyotanAmA vipro jAtaH / catuHSaSTipUrvalakSAyaH prAnte tridnndditvmaashritH|| iti navamo bhavaH // 9 // tato dvitIye IzAnadevaloke madhyamAyurdevo jAtaH // iti dazamo bhavaH // 10 // tatazyutvA mandirAkhye sanniveze agnibhUtinAmA vipro jAtaH / SaTpaJcAzatpUrvalakSAyuH prAnte tridaNDitvamAzritaH / / iti ekAdazo| | bhavaH / / 11 // tataH sanatkumAre tRtIyadevaloke madhyamAyurdevo jAtaH // iti dvAdazo bhavaH // 12 // tatavyutvA zvetAmbhyAM nagA bhAradvAjanAmA vigro jAtaH / caturthatvAriMzatpUrvalakSAyuH prAnte tridaNDitvamA-1 zritaH // iti trayodazo bhavaH // 13 // tato mAhendra caturthe devaloke madhyamAyurdevo jAtaH // iti caturdazo bhavaH / / 14 // tatazyutvA bhavaM bhrAntvA rAjagRhanagare sthAvaranAmA vipro jAtaH / catutriMzatpUrvalakSAyuH // 13 // pAnte bidaNDitvamAzritaH // iti paJcadazo bhavaH // 15 // tataH paJcame brahmadevaloke madhyamAyurdevo jAtaH // iti poDazo bhavaH // 16 // tatazyutvA bahubhavaM bhrAntvA, rAjagRhanagare vizvanandI iti (citranandI-pAThAntaram) nAma For Private and Personal Use Only
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatrth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rAjA tasya laghubhrAtA vizAkhabhUtiH yuvarAjA / tasya putro vizvabhUtinAmA jAtaH / pitRvyavaJcanayA jAtavairAgyo dIkSA lAtvA, mathurAyAM gavA saGghahane pitRvyaputrasya vizAkhanandinaH sainikarupahAsahIlaNAkaraNe nidAnaM kRtavAn / koTivarSAyuH varSasahasraM dIkSAM pAlayati sma // iti saptadazo bhvH||17|| tato mahAzukre saptame devaloke saptadazasAgaropamAyurdevo jAtaH // iti aSTAdazo bhavaH // 18 // tatazyutvA potanapure prajApatimRgAvatyoH putraH tripRSThanAmA vAsudevo jAtaH / vizAkhanandijIvaM siMha vidAritavAn / zayyApAlakakaNe vapu taptaM kSiptvA, trikhaNDaM sAdhayitvA, ugraM karma baddhA caturaizItivarSalakSAyurjIvati sma / / iti ekonaviMzatitamo bhavaH // 19 // tato mRtvA sasamanarake nArako jAtaH // iti viMzatitamo bhavaH // 20 // tataH uddhRtya siMho jAtaH / / iti ekaviMzatitamo bhavaH // 21 // tatazcaturtha narakaM gtH|| iti dvAviMzatitamo bhavaH // 22 // tato bhavaM bhraantH| atra saMvat 1314 varSe zrIdevabhadrakRte zrIvIracaritre evamuktamasti / ekadA nayasArajIvo bhavaM bhraman rathapuranagare priyamitro rAjA, vimalA rAjJI,tayoH putro vimalazrInAmA jaatH| sakalakalAkuzalasya(tasya) pitrA rAjyaM dattam / ekadA bane krIDan pAzabaddhaM mRgaM mocitvaan| tena anukampAguNena bhadrakatayA ca mAnu*SyAyuddham / prAnte dIkSAM gRhItvA ugraM tapastatvA, cakravartipadavIbhogyaM ca karma upAya' mAsikI saMlekhanA kRtavAn // iti trayoviMzatitamo bhavaH // 23 // tataH pazcimamahAvidehe mUkAnagaryA dhanaJjayo nAma rAjA, dhAriNI rAjJI, tayoH putraH priyamitranAmA cakravartI jaatH| tatrabhave truTitAMgamAyuH pAlitam / tatpramANaM yathA For Private and Personal Use Only
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtraM kalpalatA vyA01 sayamAneraiehiM ciya yA asmin kSetra tAro'pi jAnA draSTavyam / matamo bhavaH punaH tatra nAganA devabhaktAlayatima iti mo bhavaH / zrIvIrasya 27 bhvaaH| // 14 // "auNeMdrisayasahassA sattAvAsaM bhave sahassAI / cartI koDAkoDI tuDiyaMge varisamANamiNaM // 1 // atrAha ziSyaH-suraneraiehiM ciya havaMti hari 1 ariha 2 cakki 3 baladevA / ityuktatvAt , kathaM manuSyo mRtvA cakravartI jAtaH / tatrottaraM-yathA asmin kSetre daza AzcaryANi jAtAni / tathA tasmin kSetre'pi idaM Azcaryamadhye gaNitamasti / punaH tatra nAgakumArataH tIrthakaro'pi jAto'sti / tIrthaGkarastu devaganimAzritya vaimAnikadevebhya eva Agacchati / punarvastarArthanA devabhadrakRtaM vIracaritraM draSTavyam / sa prAnte rAjyaM tyaktvA kodivarSANi dIkSAM pAlayitvA, caturazItipUrvalakSANi AyuH pAlayati sma // iti caturviMzatitamo bhvH||24|| tataH saptame zukradevaloke mataMdazamAgaropamAyurdevo jAtaH // iti paJcaviMzatitamo bhavaH // 25 // tatazcayutbA jambUdvIpabharatakSetre chatrAnAmapuryAM jitazatrunAmA rAjA, bhadrA rAjJI, tayoH putro nandananAmA jAtaH, caturviMzativarSalakSAn gRhe sthitvA, poTilAcAryasamIpe varSalakSaM mAsakSapaNaiH pAlayitvA, piMzatisthAnakasevanena tIrthakaranAmakarma baddhavAn // iti SaDviMzatitamo bhavaH // 26 // tataH pANale(prANatakalpe) dazamadevaloke puSpottaravimAne viMzatisAgaropamAyurdevo jAtaH // iti saptaviMzatitamo bhavaH // 27 // tatazyutvA zrImahAvIradevazcaturviMzatitamaH tIrthakaro jAtaH // iti aSTAviMzatitamo bhavaH // 28 // atha bhagavatazyavanakalyANakavaktavyatAmAhate NaM kAleNaM te NaM samaye NaM samaNe bhagavaM mahAvIre je se gimhANaM cautthe mAse, aTThame rAjA, bhadrA rAjA paJcaviMzanitamojAva iti pAlAcAryasamA // 14 For Private and Personal Use Only
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra *********************** www.kobatirth.org. pakkhe, AsADhasuddhe tassa NaM AsADhasuddhassa chaTThI [ pakkhe NaM ] divase NaM mahAvijayapupphuttarapavarapuNDarIAo mahAvimANAo vIsaM sAgarovamaTTiiAo AukkhaeNaM, bhavakkhaeNaM, Thiikkhae NaM, anaMtaraM cayaM cattA iheva jaMbuddIce dIve bhArahe vAse dAhiNaDDabharahe imIse osappiNIe sumasumAe samAe viikkatAe |1| susamAe samAe viikaMtAe |2| susamadusamAe samAe viitAe |3| dussamasusamAe samAe bahuviikaMtAe sAgarovamakoDAkoDIe bAyAlIsAe vAsasahassehiM UNiAe paMcahattarIe vAsehiM addhanavamehiM a mAsehiM sesehiM ikkIsAe titthayarehiM ikkhAgakulasamuppannehiM kAsavaguttehiM, dohi a harivaMsakulasamuppannahiM goyasattehiM, tevIsAe titthayarehiM viikkatehiM // samaNe bhagavaM mahAvIre caramatitthayare puvatittharaniTThei mAhaNakuMDaggAme nayare usabhadattassa mAhaNassa koDAlasaguttassa bhAriAe devAnaMdAe mAhaNIe jAlaMdharasaguttAe puvarattAvarattakAlasamayaMsi hatthuttarAhiM nakkhaNaM jogavA AhAravatIe, bhavavakkaMtIe sarIrakkatIe, kucchisi gabbhattAe, varkate // 3 // For Private and Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir xoxoxoxoxoxoxoxoxoxoxox.
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatrth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtra kalpalatA vyA01 SaDArakANAM kharUpam / // 15 // vyAkhyA-tasmin kAle tasmin samaye, zramaNo bhagavAna mahAvIraH grISmasya strItvaM bahutvaM ca AryatvAt / caturthe mAse aSTame pakSe ASADhasudi "caTThIpakkhe NaM ti" dinarAtribhyAM ahorAtribhyAM ahorAtrasya ubhaya- |pakSatvAt SaSTyA ahorAtrasya rAnI, kApi "chaTThIdivase NaM tti" pAThaH, tatra divasazabdena tidhigAhyA, tasyAM rAtrI mahAvimAnAt cyutvA / paraM kIhazAt mahAvimAnAt? / mahAna vijayo yantra / taca tat puSpottaraM ca puppottaranAmakaM tadeva pravareSu puNDarIkamiva uttamatvAt / punaH kiMviziSTAn mahAvimAnAt / viMzatisAgaropamasthi-x tikAt / "AukkhaeNaM tti" devasaMbaMdhinaH AyuSaH kSayeNa, "bhava ti" bhavasya devagateHkSaNa, "TiikvaeNaM" sthiterAhArasya vaikriyazarIre avasthAnasya vA kSayeNa "aNaMtaraM tti antararahitaM pazcAdityarthaH / "carya" devasambandhi zarIraM / 'caittA" tyaktvA, athavA cayaM cyavanaM "ciccA" kRtvA, "iheva jaMbuddIve" asminneva jambUdvIpe nAnyasmin , yato jambUdvIpA anye asaGkhyAtAH santi / bharatakSetre asyAM avasarpipayAM suSamasuSamAnAmake prathame are vyatikrAnte sati tatsvarUpaM ca idam-catuSkoTAkoTisAgarapramANaM, tatra yugalakAnAM tripalyo*pamAyuH trikrozapramANaM zarIram , caturtha dine tuarIkaNamAtram AhAraM gRhNAti, 256 pRSThakaraMDakaH (pAMzulyA) 49 dinAni yAvat apatyapAlanAM karotIti // 1 // punaH suSamAnAmake dvitIye'pi are vyatIte sati tatsvarUpaM cedam-trikoTAkoTisAgarapramANaM, tatra yugalakAnAM dvipalyopamAyuH kozadvayaM dehapramANam , tRtIyadine badarapramANam AhAraM gRhNAti, 128 pRSThakaraMDakaH (pAMzulyaH) 64 dinAni yAvat apatyapAlanAM karotIti / / 2 // // 15 // For Private and Personal Use Only
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tRtIye suSamaduHSamAnAmake are'pi vyatIte sati tatsvarUpamidam-dvikoTAkoTisAgarapramANaM tatra yugalakAnAM ekapalyopamAyuH, ekakrozapramANaM zarIram , ekAntare AmalakapramANaM AhAraM gRhNAti, 64 pRSThakaraMDakaH (pAMzulyaH) 79 dinAni yAvat apatyapAlanAM karotIti // 3 // duHSamasuSamAnAmake caturthArake 42 sahasravarSenyUne ekasAgaropamakoTAkoTimAne vyatIte tatsvarUpamidam-42 sahasravarSanyUna-ekakoTAkoTisAgarapramANaM tatra manupyANAM ekapUrvakoTivarSAyuH 500 dhanurdehamAnaM nityaM AhAraM karotIti // 4 // paJcamo duHSamAnAmA araH.. tatvarUpamidam-21 sahasravarSapramANaM tatra 100 varSa manuSyANAM AyuH, saptahastadehamAnamiti // 5 // SaSTho duHSamaduHSamAbhidhaH araH, tatsvarUpamidam-21 sahasravarSapramANaM 16 varSAyuH (20 pAThAntare) narANAM ekahastapramANaM zarIraM matsyamAMsAhArI // 6 // iti uktaM ArakANAM kharUpam // | atha-"paMcahattarIe vAsehiM addhanavamehiM a mAsehi sesehi" ko'rthaH? caturthArakasya tRtIyA saptamyarthe / tataH * paJcasaptativarSeSu sArddhASTamAsAdhikeSu satsu 75 varSe sArdASTamAsA 8 // etAvatA zrImahAvIradevasyAyuH 72 varSANi / tataH paraM tribhivaH sArdhASTamAsaizca ekonanavatipakSarityarthaH caturthArakaH pUrNo jAtaH / punarekaviMzatitIrthakAreSu ikSvAkukulasamutpanneSu kAzyapagotreSu vyatikrAnteSu satsu, punarrayormunisuvrataneminAthayoharivaMzakulasamutpannayogautamagotrayorvyatikrAntayoH stoH| evaM trayoviMzatitIrthaGkareSu vyatikrAnteSu satsu caramatIrthakaraH pUrvatIrthaGkareNa zrIRSabhadevena bharatasya agre nirdiSTaH ayaM marIcizcaturviMzatitamatIrthaGkaro bhAvIti kathitaH / ****XXXXXXX For Private and Personal Use Only
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtraM kalpalatA vyA01 zrIvIrasya cyvnklyaannk| brAhmaNAnAM "kuNDa" AjJA yasmin grAme sa brAhmaNakuNDagrAmaH, tasmin RSabhadattasya brAhmaNasya "koDAlasa" iti nAnA gotrasya tasya yA bhAryA devAnandAnAmnI "jAlandhara" itigotrA tasyAH kukSau garbhatayA vyutkrAntaH= utpanna ityarthaH / kasmina samaye ? / pUrvarAtrazcAsI apararAtrazca sa eva kAlalakSaNaHsamayo na samAcArAdilakSaNaH tatra madhyarAtre ityarthaH / ArSatvAt ekarephalopaH, aparAtrazabdo'yaM vA / 'ardhe gate sarva gatam iti nyAyAt apagatA rAtriH (yasmAt saH) aparAtraH / punaH hastottarAnakSatre candreNa saha yogamupagate sati "AhAravakaMtIe tti" AhArApakrAntyA=devAhAraparityAgena athavA AhAravyutkrAntyA apUrvAhArotpAdena manuSyocitAhAragrahaNenetyarthaH / evamanyadapi padadvayaM vyAkhyeyam // te NaM kAleNaM teNaM samaeNaM samaNe bhagavaM mahAvIre tinnANovagae Avi hotthA, 'caissAmi' tti jANai, 'cayamANe na jANai, 'cuemiti jANai // jaM rayaNiM ca NaM samaNe bhagavaM mahAvIre devAnaMdAe mAhaNIe jAlaMdharasaguttAe kaJchisi gambhattAe vaktaMte, taM rayaNi ca NaM sA devANaMdA mANI sayaNijaMsi suttajAgarA ohIramANI ohIramANI imeeyArUve, urAle, kallANe, sive, dhanne, maMgalle sassirIe cauddasa mahAsumiNe pAsittA NaM paDibuddhA For Private and Personal Use Only
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir taM jahA-gaya-vasaha-sIha-abhiseya-dAma-sasi-diNayaraM-jhayaM-kuMbhaM / paumasara-sAgaravimANa(bhavaNa)rayaNuccaya-sihiM ca // 4 // tae NaM sA devANaMdA mAhaNI ime eyArUve urAle kallANe sive dhaNNe maMgalle sassirIe cauddasa mahAsumiNe pAsittA NaM paDibuddhA samANI, haTTatuTThacittamANaMdiA pIamaNA paramasomaNasiA harisavasavisappamANahiyayA dhArAhayakalaMbugaMpiva samussasiaromakUvA sumiNuggahaM karei, sumiNuggahaM karittA sayaNijjAo abbhuTTittA abbhuTei, aturiamacavalamasaMbhaMtAe avilaMbiAe rAyahaMsasarisIe gaIe, jeNeva usabhadatte mAhaNe, teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA usabhadattaM mAhaNaM jaeNaM vijaeNaM vaddhAvei, vaddhAvittA suhAsaNavaragayA AsatthA vIsatthA karayalapariggahiyaM dasanahaM sirasAvattaM matthae aMjaliM kaTu evaM vayAsI // 5 // vyAkhyA-zramaNo bhagavAna mahAvIro devaloke garbhe'pi sthitaH trijJAnasahito'bhavat / tatra yadyapi devAnAM paNamAsa zeSAyuSAM 'mAlyamlAniH 1 kalpavRkSaprakaMpaH2 zrI 3 hInAzo 4 vAsasAM coparAgaH 5 / dainyaM 6 tandrA 7 kAmarAgAM 8 gabhaGgau 9 dRSTAnti 10 upadhuzcAratizca 12 // iti bhAvA jAyante, tathApi tIrthaGkarasurAH XoxoKOKEKeXOXOXOXOXOXOK For Private and Personal Use Only
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir KO kalpasUtra kalpalatA nyA01 / // 17 // puNyotkarSAt kAntivijJAnAdinA yuktA bhavanti "caissAmi" cyavanakAlaM bhagavAn jAnAti "cayamANe" zrIvIrasya cyavamAno na jAnAti cyavanasya ekasamayakatvAt / chadmasthajJAnopayogasya ca jaghanyato'pi antamaurtika cyavanatvAt / "ja rayaNi" yasyAM rajanyAM rAtrau zramaNo bhagavAna mahAvIro devAnandAyAH kukSau avatIrNaH / tasyAM rAtrI klyaannk| sA devAnandA zayyAyAM suptajAgarA-nAtisuptA nAtijAgratI "uhIramANI" vAraMvAra IpannidrAMgacchantI, kalpaTippaNakoktatvAt / tRtIyanidrayA pracalAyamAnA imAn vakSyamANAn caturdaza 14 svapnAn dRSTvA prtivudaa-jaagritaa| kiMviziSTAn svamAn ? / etadrUpAn etadeva varNitalakSaNaM rUpaM yeSAM svamAnAM na kavikRtaM nyUna adhikaM vA etadvapAHte tathA tAn / "urAle" udArAna-pradhAnAn , kalyANAnAM zubhasamRddhivizeSANAM kAraNatvAt / kalpaM nIrogatvaM vA "aNaMti" gacchanti kalyANAH tAn kalyANAn zivAn upadravopazamahetutvAt / dhanyA dhanAvahatvAt maGgale duritopazame sAdhutvAt mAGgalyAna-sazrIkAn sazobhAna / tadyathA tAn caturdazakhamAn | nAmata Aha-prathamasvapne devAnandA gajaM pshyti| dvitIye vRSabham , tRtIye siMha, caturthe zrIdevIsambandhinaM abhiSekam , paJcame puSpadAma, SaSThe zazinaM candram , saptame dinakara sUryam , aSTame dhvajam , navame pUrNakalazam, dazame padmasarovaram , ekAdaze samudram , dvAdaze devavimAnam / tatrAyaM vizeSa:-yaH tIrthaGkaro devalokAdavatarati| tanmAtA vimAnaM pazyati / yastu narakAdAgacchati zreNikAdivat tanmAtA bhavanaM prAsAdaM pazyati / caturdazeca ete stramA vimAnabhavanayorekataradarzanAt / trayodaze ratnoJcaratnabhRtaM sthAlam , caturdaze zikhinaM nimamagnim / For Private and Personal Use Only
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tatazcaturdaza svapnAn etAdRzAn dRSTvA prativuddhA samAnA devAnandA brAhmaNI kIdRzI jAtA? ityAha-hRSTA vismitA, tuSTA-toSavatI, AnanditatvAt / AnanditaM cittaM yasyAH sA cittAnanditA, makAraHprAkRtatvAt, athavA hRSTa-vismitam , tuSTaM toSavat-cittaM yatra tattathA, tadyathA bhavati evaM aannditaa| prItiH ApyAyanaM manasi yasyAH sA prItimanAH paramaM saumanasyaM jAtamasyAH sA, paramasaumanasthitA harSavazena visarpata-vistArayAyi hRdayaM yasyAH sA tathA, ekAthikAni etAni harSAdhikyapratipAdanArthatvAt / dhArAbhimeghavAridhArAbhiH AhataM yat kadampapuSpaM tadiva samucchasitAni uddhaSitAni romANi kUpeSu-romarandhreSu yasyAH sA / atha devAnandA etAdRzI satI kiM karoti ? ityAha-devAnandA brAhmaNI khamAnAM smaraNaM karoti, "viziSTaphalAdi vibhAvayatItyanye," smaraNaM kRtvA zayyAtaH uttiSThati / atvaritaM mAnasautsukyAbhAvena, acapalaM kAyatazcApalpasyAbhAvena, asambhrAntayA askhalantyA rAjahaMsasadRzayA gatyA kRtvA, yatra sthAne RSabhadatto brAhmaNaH tatra Agacchati, Agatya ca RSabhadattaM brAhmaNaM vApayati / kena kRtvA ? jayena, jayaH paraiH anabhibhUyamAnatA pratApavRddhizca tena, vijayaH pareSAM asahamAnAnAM abhibhavaH tena / athavA jayaH svadeze, vijayaH paradeze, vApayitvA / bhadrAsane upaviSTA satI kIdRzI jAtA?"AsatyA" AzvastA, gatijanitazramAbhAvAt / punaH kiMbhUtA?? "vIsatthA" vizvastA salobhAbhAvAt anutsukaa| punaH kiNbhuutaa?| "suhAsanavaragayA"=sukheNa sukhaM * vA zubhaMbA AsanavaraM gatA yA sA, evaMvidhA satI mastake aMjaliM-mukulitakamalAkAraM kRtvA evaM avAdIt For Private and Personal Use Only
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtra kalpalatA vyA01 devaanndaakhmdrshn| // 18 // kiviziSTa aJjaliM ? karatalAbhyAM parigRhItaM-Attama / punaH kiNvishissttN| zirasi AvataH AvartanaM | pAdakSiNyena paribhramaNaM yasya sa zirasyAvataH tam / punaH kiMviziSTaM ? / daza nakhA yasmin sa tam / kiM avAdIt ? ityAha evaM khallu ahaM devANuppiyA ! ajja sayaNijjasi suttajAgarA ohIramANI ohIramANI ime eyArUve urAle jAva sassirIe cauddasa mahAsumiNe pAsittA gaM pddibuddhaa| taM jahA-gaya jAva-siMhiM ca // 6 // eesiM NaM devANuppiyA ! urAlANaM jAva cauddasaNhaM mahAsumiNANaM ke mapaNe kallANe phalavittivisese bhavissai ? tae NaM se usabhadatte mAhaNe devANaMdAe mAhaNIe aMtie eamaTuM succA nisamma hatu jAva hiae dhArAhayakayaMvapupphagaM piva samussasiyaromakUve sumiNuggahaM karei, karitA IhaM azupavisai, ihaM aNupavisittA appaNo sAbhAvieNaM maipuvvaeNaM buddhiviNNANeNaM tesiM sumiNANaM atyuggahaM karei, atthuggahaM karittA devANaMdaM mAhaNiM evaM vayAsI // 7 // vyAkhyA-sUtraM sugamam , navaraM he devAnupriya subhaga! athavA devAnapi anurUpaM prINAtIti devAnupriyaH, tasya // 18 // For Private and Personal Use Only
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir KOKOKOKEKeXOXOXOXOKeXO-KO sambodhanaM he devAnupriya ! 'manye' iti vitarkArthe nipaatH| eteSAM khamAnAM ko manye kalyANaphalavRttivizeSo bhaviSyati ? / tataH RSabhadattabrAhmaNo devAnandAsamIpe etaM artha zrutvA-zrotreNa AkarNya, nizamya-hRdayena avadhArya, hRSTatuSTAdivizeSaNopeto jAtaH / tataH kiM karoti ? ityAha-RSabhadattaH khanAvagrahaM arthAvagrahataH karoti / tata IhAM tadarthaparyAlocanalakSaNAM anupravizati / tataH AtmasambandhinA svAbhAvikena-sahajena, matipUrvakeNa AbhinibodhikaprabhAveNa buddhivijJAnena / tatra matiH aprAptaviSayA, buddhiH sAmpratadarzinI, vijJAnaM atItA'nAgatavastuviSayam , tena teSAM svamAnAM arthAvagrahaM svamaphalanizcayaM karoti, kRtvA ca devAnandAM ityavAdIt / kiM avAdIt ? tadAha urAlA NaM tume devANuppie! sumiNA divA, kallANA sivA dhannA maMgallA sassiriA Arogga-tuTThi-dIhAu-kallANa-maMgallakAragANaM tume devANuppie ! sumiNA diTThA, taM jahAatthalAbho devANuppie ! bhogalAbho devANuppie ! puttalAbho devANuppie ! sukkhalAmo devANuppie ! evaM khalu tumaM devANuppie ! navaNhaM mAsANaM bahupaDipunnANaM aTThamANaM rAiMdiANaM viiktANaM sukumAlapANipAyaM ahINapaDipunnapaMciMdiyasarIraM lakkhaNavaMjaNaguNovaveaM KORKarkekarke XXXOKEKOKS kalpa04 For Private and Personal Use Only
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtraM kalpalatA vyA0 1 // 19 // *X X X XXXX X X ****** www.kobatirth.org mANummANapamANapaDi punna sujAyasavaMgasuMdaraMgaM sasisomAkAraM kaMtaM piadaMsaNaM surUvaM devakumArovamaM dArayaM payAhisi // 8 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyAkhyA-he devAnupriye ! tvayA udArAdi vizeSaNopetAH khamA dRSTAH punaH ArogyaM = nIrogatA, tuSTiH = santoSaH dIrghAyuH ciraMjIvitvaM teSAM kArakAH svapnA dRSTAH / atha teSAM phalamAha - he devAnupriye ! artha-lAbhAdayaH tava bhaviSyanti iti zeSaH / punaH evaMrUpAn uktaphalasAdhanasamarthAn svapnAn tvaM dArakaM putraM prajaniSyasIti sambandhaH / paraM kadA ? / navasu mAseSu pratipUrNeSu / punaH ardha aSTamaM yeSu rAtridivaseSu = ahorAtreSu etAvatA navamAseSu sArva saptadineSu ca gateSu kiMviziSTaM putraM ? / sukumArapANipAdaM sukumArau pANipAdau hastacaraNau yasya taM / punaH kiMviziSTaM putraM ? / ahInAni lakSaNataH pratipUrNAni svarUpataH paJcendriyANi yasmin tat tathAvidhaM zarIraM yasya tam / punaH kiMviziSTaM putram ? / lakSaNAni svastikacakrAdIni iha sAmAnyapuruSANAM madhye uttamanarasya 32 lakSaNAni bhavanti / tadyathA-yasya nakha 1 caraNa 2 hasta 2 jivhA 4 oSTa 5 tAlu 6 locanAntAni 7 raktAni bhavanti, sa saptAGgalakSmIM bhajati / yasya kakSA 1 hRdaya 2 hanu 3 nAsikA 4 nakha 5 mukhAni 6 unnatAni bhavanti tasya unnatayo jAyante / punaryasya danta 1 tvak 2 keza 3 aGgulIparva 4 nakhAH 5 sUkSmA bhavanti, tasya dhanaM prabhUtaM syAt / punaryasya akSi 1 stanAntara 2 nAsA 3 hanu 4 bhujAH 5 dIrghA For Private and Personal Use Only SEXKO dvAtriMzalakSaNAni / // 19 //
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra *-*-*-*-**-> www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bhavanti, sa dIrghAyuH syAt / punaryasya bhAla 1 hRdaya 2 mukhAni 3 vistIrNAni bhavanti sa rAjA syAt / punaryasya grIvA 1 janA 2 puruSacinhaM 3 laghu syAt, so'pi rAjA syAt / punaryasya svara 1 nAbhi 2 sattvAni 3 gambhIrANi bhavanti, sa saptasamudrAntapRthvIpatiH syAt iti 32 lakSaNAni prAkRtamanuSyANAm / baladevavAsudevAnAM ekazataM aSTau ca lakSaNAni bhavanti / cakravartitIrthaGkarANAM tu ekasahasraM aSTau ca lakSaNAni bhavanti, yAni hastapAdAdau sphuTaM prakaTatayA dRzyante / vyaJjanAni maSa-tilakAdIni teSAM guNa: = prazastatA, tena upapetam upa 1 apa 2 ta 3 iti zabdatrayasya sthAne zakandhvAdidarzanAt upapetaM iti syAt / yadvA sahajaM lakSaNaM paJcAdbhavaM vyaJjanaM, guNAH = saubhAgyAdayaH taiH sahitam / punaH kiMviziSTaM putram ? | mAnena 1 unmAnena 2 pramANena 3 ca pratipUrNAni = anyUnAni sujAtAni= suniSpannAni sarvANyaGgAni ziraHprabhRtIni yasmin tat tathAvidhaM sundaraM a-zarIraM yasya sa tam / tatra jalabhRtakuNDikAyAM yasmin nare praviSTe jalasya droNo bahiH patati sa mAnopetaH / droNamAnaM yathA-dvizataSaTpaJcAzat 206 palapramANaM droNamAnaM // 1 // tathA yastulArUDho'rdha bhAraM tulati sa unmAnopetaH / bhAramAnaM yathA-SabhiH sarSapaireko yavaH, tribhiryavaireko guJjaH syAt / tribhirguJjAbhiH eko vallaH syAt, SoDazabhirvalaiH ekaH gadyANaH syAt, dazabhirgadyANairekaM palaM syAt palAnAM sAMrdhazatena maNaH syAt dazabhirmaNaiH ekA dhaTiH syAt, dazabhirdhaTibhiH eko bhAraH syAt / 1. jaladoNamaddhabhAraM, sumuhAI samUsio jo na ca o / mANummANapamANaM, tivihaM khalu lakkhaNaM neyaM || 1 || saMdehavi0 / For Private and Personal Use Only
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagersuri Gyanmandir kalpasUtra kalpalatA vyA01 dvAtriMzalakSaNAni / // 20 // evaM yaH ardhabhAraM tulati sa unmAnopetaH, // 2 // tathA yaH khAGgalena aSTottarazatoco bhavet sa pramANopetaH * // 3 // sumukhAt dvAdazAGgulapramANAt dehaM navaguNaM, [aSTottararzatamaMgulAnAM bhavati ] zeSapuruSalakSaNametat tIrthaGkarAstu viMzatyaGgulazatamAnA bhavanti / teSAM hi mastake dvAdazAGgulaM uSNIpaM bhavati / punaH kiMviziSTaM putram ? / zazivat-candravat saumyAkAro yasya sa tam / punaH kiMviziSTaM putraM / kAntaM-kamanIyaM ata evaM draSTaNAM miyaM darzanaM yasya sa taM, ata eva surUpaM zobhanarUpaM / punaH sa putraH kIdRzo bhAvI ? tadAhase'viya NaM dArae ummukkavAlabhAve, viSNAyapariNayamitte, jovaNagamaNupatte, riukveajauvea-sAmavea-athavaNavea-itihAsapaMcamANaM, nigghaMTuchaTThANaM saMgovaMgANaM, sarahassANaM cauNhaM beANaM sArae, pArae, dhArae, saDaMgavI, sadvitaMtavisArae, saMkhANe, sikkhANe, sikkhAkappe, vAgaraNe, chade, nirutte, joisAmayaNe, aNNasu ya bahusu baMbhaNNaesu, parivAyaesu naesu supariniTThie Avibhavissai // 9 // taM urAlA gaM tume devANuppie ! sumiNAdiTThA jAva-Arogga-tuTThi-dIhAuya-kallANa-maMgalakArakA NaM tume devANuppie sumiNA diTTha guvUhai // 10 // // 20 // For Private and Personal Use Only
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagersuri Gyanmandir vyAkhyA-so'pi bAlaka unmuktabAlabhAvaH sAto'STavarSaH, punarvijJAtaM-vijJAnaM pariNatamAnaM yasya sH| kApi "viNayeti"pAThaH, tatra vijJa eva vijJakA, sacAsau pariNatamAtrazca phalAdiSu iti gamyam / punaH yauvanakamanuprAptaH san / eteSAM Rgveda 1 yajurveda 2 sAmaveda 3 atharvaNa 4 vedAnAm , atra prAkRtatvAt sssstthiilopH| kiMviziSTAnAM vedAnAm ? / itihAsapurANaM paJcamaM yeSAM te| punaH kiMviziSTAnAM vedAnAM nighaNTurnAmamAlA SaSThA yeSAM te| punaH kiMbhUtAnAM vedAnAm / sAGgopAGgAnAM ajhaiH upAGgaizca sahitAnAm / tatra aGgAni-zikSA 1 kalpa 2 vyAkaraNa 3 chando 4 jyoti 5 niruktayaH 6SaDiti, upAGgAni-teSAM eva aGgAnAM prapazcanaparAH prbndhaaH| kiMbhUtAnAM / vedAnAm ? / sarahasyAnAMaidaMparyasahitAnAm , sArakA adhyApanena pravartakaH smArako vA vismRtasya mAraNAt / punaH pAragaH paryantagAmI, dhAraka adhItAn dhArayituM kssmH| kacit "vArae" iti pAThaH, tatra-vArakA, azuddhapAThaniSedhAt / punaH SaDaGgavit-zikSAdi vicArakA, jJAnArthe tu paunaruttayaM na syAt / puna: SaSTirAstabritA atreti SaSTitantram kApilIyazAstram tatra vishaardH| punaHsaMkhyAne saMkalitavyavakalitAdigaNitaskandhe / "sikkhANe"tti zikSAmaNatimpratipAdayati zikSANaM-AcArazAstram , tatra zikSA ca akSarakharUpanirUpakaM zAstram , kalpazca yajJAdisamAcArIvAcakaM ceti zikSAkalpam / tatra punaH vyAkaraNe zandalakSaNazAstre, chandasipadyalakSaNanirUpakazAstre, nirukte padabhaJjane / punaH jyotiSAM ayane jJAne jyoti zAstreSu ityarthaH / anyeSvapi yahuSu brAhmaNakeSu vedavyAkhyAnarUpeSu brAhmaNasaMbandhiSu brAhmaNahiteSu vA parivrAjakadarzanaprasiddheSu nayeSu punaH pAvarahasyAnAM aidaMparyApaDiti, upA For Private and Personal Use Only
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtraM kalpalatA vyA0 1 // 21 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AcAreSu nyAyazAstreSu vA pariniSThitaH suniSNAtazvApi bhaviSyati / punarvistarataH zAstranAmAni - brahmapurANa 1 ambhoruhapurANa 2 viSNupurANa 3 vAyupurANa 4 bhAgavatapurANa 5 nAradapurANa 6 mArkaNDeyapurANa 7 agnidaivatapurANa bhaviSyatpurANa 9 brahmavivartapurANa 10 liGgapurANa 11 varAhapurANa 12 skandapurANa 13 vAmanapurANa 14 matsyapurANa 15 kUrmapurANa 16 garuDapurANa 17 brahmANDapurANa 18 iti aSTAdazapurANAni teSAM jJAtA bhaviyati / punaH mAnavIsmRti 1 AtreyIsmRti 2 vaiSNavIsmRti 3 hArItIsmRti 4 yAjJavalkIsmRti 5 uzanasI smRti 6 AGgirasIsmRti 7 yAmIsmRti 8 ApastambIsmRti 9 sAMvatasmRti 10 kAtyAyanIsmRti 19 vAIspatIsmRti 12 pArAzarIsmRti 13 zAGkhIsmRti 14 dAkSIsmRti 15 gautamIsmRti 16 zAntAnapIsmRti 17 vaiziSThIsmRti 18 iti aSTAdazasmRtayaH tAsAmapi jJAtA bhaviSyati / punaH aindravyAkaraNa 1 pANinivyAkaraNa 12 jainendravyAkaraNa 3 zAkaTAyanavyAkaraNa 4 ApizalIvyAkaraNa 5 cAndravyAkaraNa 6 sarakhatIkaNThAbharaNavyAkaraNa 7 buddhisAgaravyAkaraNa 8 vizrAntavidyAdharavyAkaraNa 9 bhImasenavyAkaraNa 10 kAlApakavyAkaraNa 11 muSTivyAkaraNa 12 zaivavyAkaraNa 13 gauDavyAkaraNa 14 nandijayotpalavyAkaraNa 15 sArakhatatryAkaraNa 16 siddhamavyAkaraNa 17 jayahemavyAkaraNeti 18 aSTAdaza vyAkaraNAni teSAmapi jJAtA bhaviSyati / punaH zikSA 1 kalpa 2 vyAkaraNa 3 cchando 4 jyotiSa 5 nirukti 6 iti 6 SaDaGgAni / vedAH evaM 10 mImAMsA 11 tarkavidyA 12 dharmmazAstra 13 purANa 14 iti caturdaza vidyAH, nAsAmapi jJAtA bhaviSyati / punarapi RSabha For Private and Personal Use Only sarvazAstrajJAtRtvam / // 21 //
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir EXXX dattaH kiM karoti? ityAha-'he devAnupriye! tvayA pradhAnAH khamA dRSTAH' iti kRtvA iti bhaNitvA, vAraM |2 khamAna anubRMhatianumodayati / atha devAnandA kiM karoti? ityAha taeNaM sA devANaMdA mAhaNI usabhadattassa aMtie eamaTuM succA nisamma haTThatuTTha jAva hiyayA jAva karayalapariggahiyaM dasanahaM sirasAvattaM matthae aMjaliM kaTu usabhadattaM mAhaNaM evaM vayAsI // 11 // evameyaM devANuppiA! tahameyaM devANuppiA ! avitahameyaM devANuppiA ! asaMdiddhameyaM devANuppiA! icchiyameaMdevANuppiA! paDicchiameaM devANuppiA! icchiyapaDicchiyameaM devANuppiA ! sacce NaM esamaTe, se jaheyaM tunbhe vayahatti kaTu te sumiNe samma paDicchai paDicchittA usabhadatteNaM mAhaNeNaM saddhiM urAlAI mANussagAI bhogabhogAI bhuMjamANI viharai // 12 // vyAkhyA-"taeNaM sA devANaMdA-" tataH sA devAnandA brAhmaNI RSabhadattasya samIpe etaM artha zrutvA hRSTa*tuSTA satI mastake aJjaliM kRtvA RSabhadattasya evaM avAdIta-he devAnupriya! tvayA yaduktaM tat mama evametat iti prativacane pratyayAviSkaraNam / etadeva sphuTayati puna: "tahameyaM" tathaiva etadyathA bhavantaH pratipAda FoXXXXXXXXXXX For Private and Personal Use Only
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatrth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtra kalpalatA vyA01 kendrakam / // 22 // yanti, anena anvayaH tadvacanasatyatA uktA / punaH avitathametat, vyatirekAbhAvAt / punaH asandigdhametat, sandehAbhAvAt / ata eva iSTa IpsitaM vA mamaitat / punaH pratISTa pratIpsitaM vA abhyupagataM yuSmanmukhAtna AgRhItaM vA dharmadvayayogo'tyantA''darakhyApakaH satyo'yaM artho'yaM yUyaM vadatha, iti kRtvA tAn svamAn samyak pratIcchati / tataH RSabhadattena brAhmaNena samaM bhogAhA bhogA bhogabhogAH, tAn bhukhamAnA viharati / / prAkRtatvAt napuMsakatvam / atha tasmin samaye kiM jAtaM ? ityAha teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM sake devide devarAyA vajapANI puraMdare sayakaU sahassakhe maghavaM pAgasAsaNe dAhiNavalogAhibaI battIsavimANasayasahassAhibaI erAvaNavAhaNe suriMde arayaMbaravatthadhare AlaiamAlamauDe navahemacArucittacaMcalakuMDalavilihijamANagalle mahihie mahajuie mahAbale mahAyase mahANubhAve mahAsukkhe bhAsurabuMdI palaMbavaNamAladhare sohamme kappe sohammavaDisae vimANe suhammAe sabhAe sakasi sIhAsaNaMsi, se NaM tasya vattIsAe vimANavAsasayasAhassINaM, caurAsIe sAmANiasAhassINaM, tAyattIsAe tAyattIsagANaM, cauNhaM logapAlANaM, aTThaNhaM aggamahisINaM saparivArANaM, tiNhaM parisANaM, sattaNhaM aNI 22 // For Private and Personal Use Only
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ANaM, sattaNhaM aNIAhivaINaM, cauNhaM caurAsIe AyarakkhadevasAhassINaM, annesiM ca vahaNaM sohammakappavAsINaM vemANiANaM devANaM devINa ya AhevaccaM porevaccaM sAmittaM bhahittaM mahattaragattaM aNAIsarasegAvacaM kAremANe pAlemANe mahayAhayanadRgIyavAiataMtItalatAlatuDiyaghaNamuiMgapaDupaDahavAiyaraveNaM divAiM bhogabhogAiM bhuMjamANe viharai // 13 // vyAkhyA-"taNaM kAleNaM ti" tasmin kAle, tasmin samaye zakrasya AsanavizeSasya adhiSThAtA (svaamii)| tataH zakraH devAnAM madhye paramaizvaryAt indra iti devendra deveSu rAjA, kAntyAdibhiH adhikaM virAjamAnatvAt iti devarAjaH, vajraM pANI-haste yasya sa vajrapANiH / asurAdipurANAM dAraNAt-vidAraNAt iti purndrH| zataM kratavo abhigrahavizeSAH pazcamapratimAnAM kArtikabhave yasya sa shtkrtuH| kArtikazreSThisambandhastu evampRthivIbhUSaNaM nAma puram , prajApAlo rAjA kArtikanAmA zreSThI rAjamAnyo maharddhikaH paramajainazrAvakaH, tena zreSThinA zrAddhapratimAnAM zataM kRtam, tena zatakraturiti loke prasiddhirjAtA / anyadA mAsopavAsI gairikanAmA parivrAjakaH smaagtH| sarvo'pi rAjAdiko nagaralokaH paramabhakto jAtaH, paraM kArtikaH zrAvakaH tena gairikaM na manyate, tadvRttAntaM jJAtvA, gairiko ruSTo rAjAnaM prAha-he rAjan ! ahaM tava gRhe pAraNaM tadA karomi yadA kArtikazreSThI mama bhuJjAnasya privessyti| tadA rAjA zreSThigRhe gataH, zreSThinA satkRtya prayojanaM pRSTaH rAjA prAha For Private and Personal Use Only
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtraM kalpalatA vyA0 1 // 23 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 'he bhrAtaH ! he mahAzreSThin / mama guruH gairikatApasaH taM tvaM pariveSaNena bhojaya / ' zreSThI prAha-'ahaM samyaktvaghArI zrAvako na mama yogyatA, paraM tava puravAsitvAt "rAyAbhiogeNaM" iti AgArasadbhAvAcca kariSyAmi' iti aGgIkRtya, rAjJo gRhe Agatya, kSaireSI pariveSayitvA bhojitaH / sa ca (gairikatApasaH) bhuJjAno nijAGgulyA pRSTo'sIti zreSThinaM nirbhartsayati sma / zreSThI ca tadA cetasi cintitavAn-'aho ! yadA mayA dIkSA na gRhItA, tadA iyaM mama hIlanA jAtA / tataH zrImunisuvratasvAmisamIpe aSTAdhikasahasravaNikputraiH sArdhaM dIkSA gRhItA / dvAdazAGgAni paThitvA, dvAdazavarSANi dIkSAM pAlayitvA saudharme prathamadevaloke indro jAtaH / gairikatApasazca mRtvA indrasya airAvaNavAhanatvena jAtaH indraM dRSTvA palAyitaH / indreNa dhRtaH indro'dhirUDhaH tadA mastakadvayaM cakre / indreNApi rUpadvayaM kRtam, evaM tena mastakacatuSTayaM indreNApi rUpacatuSTayaM tato'vadhinA | jJAtvA tarjitaH indreNa-' re ! na jAnAsi tvaM gairiko mama vAhanatvena jAtaH / // iti kArtikazreSTikathA // punaH indraH kIdRzo'sti ? "sahassakkhe" sahasrAkSaH, paJcamatrizatAni santi teSAM pratyekaM akSidvaya sadbhAvAt sahasranetrANi tAni indrasya rAjakArye akSINIva vyASTatAni santi / punaH kIdRzaH ? maghavA / maghAH devavizeSAH vA vaze santi yasya saH / punaH kIdRzaH ? "pAgasAsaNe" pAkAH = valavanto'rayaH, pAko vA (daitya) dAnava vizeSaH, tAn taM vA zAsti / punaH kIdRzaH ? dakSiNArdhalokAdhipatiH / meroH dakSiNataH sarvasya tadAyattatvAt / punaH | kIdRzaH 1 32 dvAtriMzalakSa vimAnAdhipatiH / punaH kiMbhUtaH ? "airAvaNa" airAvaNarUpaH suro vAhanaM yasya saH / punaH For Private and Personal Use Only 1-01-10 kArtika zreSThi kathAnakam / // 23 //
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kIdRzaH 1 "suriMde" surANAM indraH AhlAdakatvAt / punaH kiMbhUtaH ? arajAMsi = nirmalAni ambara-vastrANi svacchatayA AkAza sadRzAni vastrANi gharati / punaH kIdRza: ? "Alaiya mAlamauDe" AliGgi yathAsthAnaM sthApitau mAlA-mukuTau yena saH / punaH kIdRzaH 1 navAbhyAmiva hemnaH satkAbhyAM cArubhyAM AzcaryakAribhyAMcaMcalAbhyAM itastataH calanarUpAbhyAM kuMDalAbhyAM viliSyamAnau gallau yasya saH / punaH kiMbhUtaH ? / "mahaDDIe" mahatI RddhiH chatrAdirAjacinharUpA yasya saH / "mahajjuI" mahatI dyutiH kAntiH AbharaNAdInAM dyutirvA samagrocitavastuprAptiryasya saH "mahabale " mahat balaM yasya saH / "mahAyase " mahAnyazo yasya saH / "mahANubhAve" mahAn anubhAvaH = prabhAvo yasya saH / "mahasukkhe" mahaddevasambandhi saukhyaM yasya saH / "bhAsuraboMdI" bhAsurA - dIptimatI yoMdiH - vapuH yasya saH / "palaMbavaNamAladhare" pralambA vanamAlA = AbharaNavizeSaH pAdAntalambinI paJcavarNA puSpamAlA yasya saH / IdRzaH san saudharme devaloke saudharmAvataMsake vimAne sudhamAMsabhAyAM zakre siMhAsane sa indraH, 'NaM' vAkyAlaGkAre tatra ArSatvAt strItvaM, 32 lakSavimAnAnAM, 84 sahasrasAmAnikasurANAM tathA 33 trayastriMzAnAM devAnAM pUjyasthAnIyAnAM matrikalpAnAM vA / tathA caturNAM sona 1 yama 2 varuNa 3 kuberANAM 4 lokapAlAnAM, tathA aSTAnAM agramahiSINAM padmA 1 zivA 2 zacI 3 aMjU 4 amalA 5 apsarA 6 navamikA 7 rohiNI 8 nAmnInAM saparivArANAM tathA tisRNAM parSadAM-abhyantara 1 madhyama 2 bAhya 3 rUpANAM tathA saptAnAM anIkAnAM gandharva 1 naTa 2 haya 3 gaya 4 raha 5 bhaDa 6 vasaha 7 rUpArNA, For Private and Personal Use Only *By-By-BY-3-07-BY-XCXXX
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir X kalpasUtra kalpalatA nyA01 // 24 // tadapi poSakatvaM vinApa taca svAmimAnyajanapanyata ArakSakegApi kiyA punaH sasAnIkAdhipatInAM, tathA caturazItayaH sahasrAH AtmarakSakadevAH caturdiza vartante / tataH 36 sahasrA- zrImahAvIravikalakSanayamitAnAM aGgarakSakadevAnAM anyeSAM ca bahUnAM saudharmakalpavAsinAM vaimAnikAnAM devAnAM devInAM darzanam / ca "AhevacaM" adhipatikarma-rakSAM / etat sAmAnyata ArakSakeNApi kriyate, ata Aha-"porevaccaM"| paurAvartya, sarvAgresaratvam / taca svAmimAnyajane'pi syAt, ata Aha-"sAmita" khAmitvaM nAyakatvam / / tadapi poSakatvaM vinApi hariNayUdhAdhipasyeva syAt, ata Aha-"bhahitaM" bhartRtvaM poSakatvam / atara Aha-"mahattaragattaM" gurutaratvam / tadapi AjJAvirahitaH AjJAvikalasthApi, yathA kasyacit vaNijA khadAsadAsIvarga prati syAt, ataH Aha-"ANAIsaraseNAvaccaM" AjJayA IzvaraH AjJezvaraH senAyAH patiH tasya karma AjJezvarasenApatyaM khasainyaM prati adbhutaM AjJAprAdhAnyaM ityarthaH / "kAremANe" kArayan niyuktaH, "pAlemANe" pAlayan svayameva, etAdRzaH san ki kurvan Aste ? ata Aha-"mahatA raveNa" iti yogaH, ahataM avyavacchinnaM yannAvyaM tatra yahItaM yAni ca vAditrANi tatrI-vINA-talatAlA-hastasphoTaravAH, yadA talA: hastAH, taalaa-kaaNsikaaH| "tur3iyatti" zeSataryANi ghanamRdago meghadhvanimardalaH yaca paTupaTahavAditaM / / tataH karmadhArayagarbho dvandUH, tatazca teSAM yo ravaH tena divyAni devajanocitAni bhogabhogAni, ApatvAt // 24 // napuMsakatvam / bhuJjAno viharati Aste iti // punaH sa kiM kurvan ? ityAha imaM ca NaM kevalakappaM jaMbuddIvaM dIvaM viuleNaM ohiNA AbhoemANe 2 viharai, tatthaNaM samaNaM For Private and Personal Use Only
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bhagavaM mahAvIraM jaMbuddIve dIve bhArahe vAse dAhiNaDDabharahe mAhaNakuMDagAme nayare usabhadattassa mAhaNassa koDAlasaguttassa bhAriyAe devANaMdAe mAhaNIe jAlaMdharasaguttAe kucchisi gabbhattAe vakaMtaM pAsai, pAsittA haTTatuTThacittamANadie gaMdie paramAnaMdie pIamaNe paramasomaNassie harisavasavisappamANahiyae dhArAhayanIvasurabhikusumacaMcumAlaiyaUsasiyaromakUve vikasiyavarakamalanayaNavayaNe payaliyavarakaDagatuDiyakeUramauDakuMDalahAravirAyaMtavacche pAlaMcapalaMbamANagholaMtabhUsaNadhare sasaMbhamaM turiaM cavalaM suriMde sIhAsaNAo abbhuTei, abbhudvittA pAyapIDhAo paJcoruhai, paJcoruhitA veruliyavariTThariTuMjaNaniuNovi (vaci)amisimisiMtamaNirayaNamaMDiAo pAuyAo omuai, omuittA egasADiaM uttarAsaMgaM karei, karittA aMjalimauliaggahatthe titthayarAbhimuhe sattaTTha payAiM aNugacchai, sattaTu payAI aNugacchittA vAmaM jANuM aMcei, aMcittA dAhiNaM jANuM dharaNiyalaMsi sAhahu tikkhutto muddhANaM dharaNiyalaMsi nivesei, nivesittA IsiM paJcunnamai, paJcuNNamittA kaDagatuDiarthabhiAo XokeXXXXXXeKOXXo kalpa05 For Private and Personal Use Only
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtraM kalpalatA vyA0 1 / / 25 / / / / www.kobatirth.org Ao sAharei, sAharitA karapalapariggahiaM dasanahaM sirasAvataM matthae aMjaliM kaTTu evaM vayAsI // 14 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyAkhyA - atha indraH imaM jambUdvIpaM kevalakalpaM sampUrNa vistIrNena avadhijJAnena " AbhoemANe" Abhogayan pazyan viharati Aste, tatprastAve jambUdvIpe dakSiNabharatArthe brAhmaNakuNDagrAme RSabhadattasya bhAryAyAH | devAnandAyA kukSau bhagavantaM avatIrNaM pazyati, dRGkA ca hRSTaH tuSTaH nanvitaH samRddhitaratAM prAptaH, paramAnandito'tIvasamRddhibhAvaM gataH, dhArAhUtaM yat nIpasya = kadambasya surabhikusumaM tadiva "caMcumAlayatti" pulakito ana eva " Usasiyatti" ucchritaromakUpazca yaH sa tathA punaH vikasitAni utkulAni bhagavano'vataraNAt utpanAt AnandAt varakamalavat AnanaM nayane ca yasya / punaH pracalitAni sambhramAt kaMpitAni varANi kaTakAni= kaGkaNAni, truTikAtha-vAharakSikAH, keyUrANi= bAhumUla bhUSaNAni ca yasya mukuTaM ca kirITaM ca karNAbharaNe kuNDale yasya / punaH hAravirAjadvakSAH, tataH padadvayasya karmadhArayaH / punaH prAlamyo cuMbana muktAmayaM prAlambamAnaM "gholaMta" dolAyamAnaM bhUSaNaM = AbharaNaM dhArayati yaH saH / tathA sasambhramaM sAdaraM sotsukyaM "turia" vegavaca yA svAdevaM surendraH siMhAsanAt abhyuttiSTati tataH pAdapIThAt avatarati uttarati, tataH pAke abprti| paraM pAduke kIDaze staH ? ityAha-vairyeNa madhyavartinA variSThe rivAjane ratnavizeSau bhayoH te / da nipuNena zilpinA "oviatti" parikarmite / punaH " misimilita " ata eva cikicikAyamAne / punaH For Private and Personal Use Only SABDANK K zrImahAvIra darzanam / | // 25 //
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir maNibhiH candrakAntAdibhiH ratnazca karketanAdibhiH maNDite ye te tthaa| tataH padacatuSTayasya krmdhaaryH|| evaMvidhe pAduke muktvA, tataH ekakhaNDazATakamayaM uttarAsaGgaM vaikakSaM karoti, kRtvA ca aJjalinA mukulito mukulAkRtI kRtI agrahastI yena, tIrthaGkarasya abhimukhaH san saptASTapadAn anugacchati, tataH vAmaM jAnu "aMcei dAhiNaM jANuM dharaNiyalaMsi kaha" pRthvItale kRtvA, "sAha" iti pAThe tu saMhRtya=nivezya, "tikkhutto" trikRtvAcIna vArAn mastakaM dharaNItale nivezya "IsiM pacunnamaI" ISat manAk pratyunnamati / tataH evaMvidhe bhuje "sAhareitti" Urdhva nayati stambhikopame karoti / kIdRze bhuje ? / kaGkaNa 1 vAhurakSAbhyAM 2 stambhite / tataH karatalAbhyAM parigRhItaM kRtaM "sirasAvattaM" AvartanaM AvartaH, zirasi AvatoM yasya saH tam / mastake aJjaliM kRtvA evaM avAdItnamutthu Na arihaMtANaM bhagavaMtANaM, // 1 // AigarANaM titthayarANaM sayaMsaMbuddhANaM // 2 // purisuttamANaM purisasIhANaM purisavarapuMDarIyANaM purisavaragaMdhahatthINaM // 3 // loguttamANaM loganAhANaM logahiyANaM logapaIvANaM logapajjoagarANaM // 4 // abhayadayANaM cakkhudayANaM maggadayANaM saraNadayANaM jIvadayANaM bohidayANaM // 5 // dhammadayANaM dhammadesayANaM dhammanAyagANaM dhammasArahINaM dhammavaracAuraMtacakavaTTINaM // 6 // dIvo tANaM saraNaM gaI paiTThA appaDi For Private and Personal Use Only
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtraM kalpalatA vyA0 1 // 26 // **** -*-*-** **** ** *** www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir / hayavaranANadaMsaNadharANaM viaTThachaumANaM // 7 // jiNANaM jAvayANaM tinnANaM tArayANaM buddhANaM bayANaM muttANaM moagANaM // 8 // savaSNUNaM savadarisINaM, sitramayalamaruamaNaM tamakkhayamavAvAhamapuNarAvittisiddhigainAmadheyaM ThANaM saMpattANaM, namo jiNANaM jiyabhayANaM // 9 // vyAkhyA- "namutthu NaM" namo namaskAro astu bhavatu / " N" iti vAkyAlaGkAre / namo'stu iti sarvatra sambadhyate / sarvatra prAkRte caturthIsthAne SaSThI / atra pAThatrayam- 'arahaMtANaM' 1 'arihaMtANaM' 2 'aruhaMtANaM' 3 / tatra catuHSaSTisurendraiH kRtAM pUjAM arhati iti arhantaH tebhyaH // 1 // " arihaMtANaM" arin karmarUpazatrUn manti iti arihantAraH ||2|| "aruhaMtANaM" bhave aprarohaNAt bahuvacanam / advaitocchedena arhatAm, bahutvakhyApanArthaM namaskArakartuH phalasya atizayajJApanArthaM ca / bhagavaMtANaM" bhagazabdasya caturdazaH 14 arthAH tatra arkoni 2 arthadvayarahitA, dvAdaza (12) ardhagrAhyAste ca evaM jJAnavantaH 1 mAhAtmyavantaH 2 yazakhinaH zAzvatatrairiNAM vairopazamanAt 3 bairAgyavantaH rAjazrItyajanAt 4 muktimantaH 5 rUpavantaH 6 vIryavantaH aparimitabalatvAt 7 prayatnavantaH tapaHkarmaNi utsAhavattvAt 8 icchAvanto bhavAt jantUnAmuddharaNe 9 zrImantaH - catu striMzadatizaya virAjamAnatvAt 10 dharmavantaH 11 aizvaryavantaH aneka devakoTisevyatvAt 12 tatazcaturthI tebhyaH saMpadA 1 " AigarANaM" zrutadharmasya arthApekSayA nityatve'pi svasvatIrtheSu AdikaraNAt "titthayarANaM" tIrtha caturvidhaH saGghaH prathamagaNadharo vA tatsthApanAt "sayaMsaMvRddhArNa" svayaM AtmanA buddhAH paropadezaM vinA For Private and Personal Use Only zakrastavaH / // 26 //
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tattvA'vabodhAt saMpadA 2 / kuta evam / yataH "purisuttamANaM" puruSottamebhyaH puruSeSu saMsAre'pi parArthaprAdhAnyam 1 khArthagauNatvam 2 aucityam 3 adInabhAvatvam 4 kRtajJatA 5 gAmbhIrya ca 6 ityAdiguNairuttamAH,IX punaruttamatvameva upamAtrayeNa Aha-"purisasIhANaM" puruSAH puruSeSu siMhA iva karmazatruSu krUratvAt parIpaheSu sAvahI(he)lanatvAt upasargeSu nirbhayatvAcca / puna: "purisavarapuMDarIyANaM" puruSAH varapuNDarIkANi iva, puNDarIkANi-dhavalakamalAni yato bhagavantaH karmapaGke jAtAH bhogajalairvardhitAH tataH ubhayamapi tyaktvA jagalakSmInivAsA nRpAdisevyAzca jAtAH, yadvA varapuNDarIkANi sevakAnAM santApaharatvAt bhUSAkRtitvAca chatrANIva / punaH "purisavaragaMdhahatthINaM" puruSavaragandhahastibhyaH puruSA gandhahastina iva, yathA gandhahastinAM gandhena anye gajA bhajyante, tathA bhagavadvihAreNa ItimAripramukhA upadravA dUrato yAnti saMpadA // 3 // punaH ["loguttamANaM" lokasya bhavyalokasya madhye uttamAH, (34) catustriMzat atizayasahitatvAt / punaH "loganAhANaM" lokasya viziSTabhavyalokasya madhye nAthAH alabdhasamyaktvAdeH prApaNAt, yogasya prAptasya rakSaNAt kSemasya ca kAritvAt / puna: "logahiyANaM" lokasya ekendriyAdiprANigaNasya paJcAstikAyAtmakasya vA samyak rakSaNa-prarUpaNAbhyAM hitebhyH| punaH "logapaIvANaM" lokasya-dezanAyogyanarAdirUpasya pradIpA iva pradIpAH tebhyaH mithyAtvatamoharaNAt / punaH "logapajjoagarANaM" lokasya lokAlokarUpasya pravacanapravatanena pradyota prakAzaM kurvanti saMpadA // 4 // punaH "abhayadayANaM" prANAntakAriSvapi na bhayaM dadate, athavA For Private and Personal Use Only
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtra kalpalatA vyA0 1 www.kobatirth.org // 27 // ihaloka 1 paraloka 2 AdAna 3 akasmAt 4 AjIvikA 5 maraNa 6 azlokarUpa 7 sptbhyhrnnaat| * meghakumAra"cakkhudayANaM" cakSuriva cakSuH zrutajJAnaM tat-dayante / punaH " maggadayANaM" mArga= samyaka darzanAdikaM dRSTAntaH / mokSapathaM dayante / punaH "saraNadayANaM" zaraNaM trANaM bahupadravaiH pIDitAnAM tattvato nirvANaM dayante / punaH * "jIvadayANaM" jIvanaM jIvo bhAvaprANadhAraNaM amaraNadharmatvaM dayante / athavA jIveSu dayA yeSAM te / punaH kacit "mohidayANaM" ityapi dRzyate, tatra bodhi :- jinadharmaprAziH tAM dayante saMpadA // 5 // punaH "dhammadaghANaM dharma- deza sarvacAritrarUpaM dayante / punaH "dhammadesayANaM" dharmaM zrutacAritrarUpaM dezayanti / punaH "dhammanAthagANaM" dharmasya kSAyikajJAnAdirUpasya nAyakAH tadvazIkaraNAt / punaH "dhammasArahINaM" dharmarUpatya rathasya sArathaya iva sArathayaH, saMyamatulyasya rathasya, Atmatulyasya rathikasya, pravacanatulyasya turaGgamasya, samyakapravartanAt rakSaNAca // atra meghakumAradRSTAnto yathA zreNiko rAjA, dhAriNI rAjJI, tayoH meghakumAraH putraH zrImahAvIravANIM zrutvA pratibuddhaH, aSTau bhAryAH tyaktvA dIkSAM gRhItavAn / rAtrau prAnte sutasya pravizadbhiH nirgacchadbhizca sAdhubhiH tathA saGghaTTito yathA kSaNamapi nidrAM na prApa / tato vicAritaM meghakumAreNa-'aho ! ekasyAM rAtrau ahamevaM saGgahitaH, tadA sadA itthaM kadarthanAM // 27 // kathaM sahiSye ?, tataH prAtaH prabhuM pRSTvA gRhasthAvAsaM zrapiSye iti cintayitvA bhagavatsamIpe gataH / tadA bhagavinA proktam-hi vatsa ! tvaM ito bhavAt tRtIye bhave vaitADhyaparvanaSTathivyAM sahasrahastinAM yUthapatiH SaDdantaH Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private and Personal Use Only
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org zvetazca sumeruprabhanAmA hastI abhUH / tatra davAgninA bhItaH san sarovare praviSTaH paGke magno vairihastinA danteviddhaH saptadinAni vyathAM sahitvA 130 varSANi AyuH prapAlya mRtvA vindhyAcalaparvate punazcaturdanto raktavarNaH 700 saptazatahastinInAyako meruprabhanAmA hastI jAtaH / ekadA dAvAnalaM dRSTvA jAtismaraNaM samutpannam / tena yojanamAnaM sthaNDilaM kRtam, vAratrayaM tRNakASThAdidUrIkaraNena zodhitam / dAvAnale lagne sati anyaiH jIvaiH sthaNDile bhRte'pi svayaM sthitaH, karNamUle kaNDUyanArthaM pAdaH utpATitaH / tatra pAdasthAne tatkSaNe evaM zazakaH sthitaH / tvamapi kRpayA tathaiva sthito 'mA mriyatAM varAkaH' iti / tataH sArdhadvayadine dAbAnala upazAntaH / zazAdayo gatAH, tadA dinatrayAnte tvaM pAdaM muJcan gireH zRGgamiva dharitryAM patitaH / kRpayA mRtvA tvaM meghakumAro jAtaH / tadAnIM hastisaGghaTTane pAdatolanena na duHkhI jAtaH / adhunA sAdhusaGghaTTito duHkhI bhavasi ? evaM zrImahAvIradevena dharme sthirIkRtaH / tato meghakumAreNa abhigraho gRhItaH -- "ahaM netradvayaM muktvA saGghahanAdau manasA'pi na duHkhaM kariSyAmi / " tataH tapaH tasvA mAsikIM saMlekhanAM kRtvA vijaye devo jAtaH / tataH cyutvA mahAvidehe setsyati // iti meghakumAraSTraSTAntaH samAptaH // iti zrIkalpasUtrasya prathamaM vyAkhyAnaM zrIsamayasundaropAdhyAyaviracitaM sampUrNam // 20 e [ 1 atraiva prathamavyAkhyAnasya samAptiH samucitA, tathaiva bahupu mUlAdarzeSu nirdezavattvAt, vAcakAnAmapi pAThe sukaratvAcca / ] Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private and Personal Use Only *******
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir shkrstvH| kalpasUtraM kalpalatA vyA02 atha dvitIyaM vyAkhyAnam // // 28 // punaH "dhammavaracAuraMtacakkavINaM" dharmeSu vara=zreSThaH, tena narakAdicatugatyantakaraNAcaturAntena mithyAtvAdiripUcchedakatvAcakreNeva vartituM zIlaM yeSAM te saMpadA // 6 // punaH "dIpotANaM" ityAdiSu pazcapadeSu caturthyatheM SaSThyantapadAni yojyAni / tatra dIpa iva dIpaH samastavastuprakAzakatvAt / athavA dIpo bhavAmbudhau duHkhakallolarabhihatAnAM AzvAsahetutvAt / punaH "nANaM" anarthapratihananaM, tasya hetutvAt / punaH "zaraNaM" arthasaMpAdanam , tasya hetutvAt / punaH "gaI" gamyate duHsthaiH saukhyArtha AzrIyate iti gtiH| punaH "paiTThA" pratiSThanti asyAM pratiSThA AdhAraH saMsAragate patatAM jIvAnAM AlambanatvAt / punaH "appaDiyavaranANadasaNadharANaM" apratihate-kaTAdibhiH askhalite bare kSapikatvAt kevalajJAnadarzane te dharantIti / punaH "viachaumANaM" catvAri ghAtikarmANi saMsAro vA chadma ucyate tat vyAvRttaM(kSINa) yebhyaste saMpadA // 7 // punaH "jinebhyo"| raagaadijetRbhyH| punaH "jApakebhyaH" anpairapi tAn rAgAdIn jApayaGgyaH / punaH "tIrNebhyaH" saMsArasamudram (bhvaarnnvpaarNgtebhyH)| punaH "tArakebhyaH" anyeSAmapi upadezavartinAm / punaH "buddhebhyaH" ajJAna // 28 // For Private and Personal Use Only
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra *** www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private and Personal Use Only nidrAprasupte jagati buddhebhyaH svayaM tattvaM / punaH "bodhakebhyaH" anyAnapi tattvaM bodhayantIti bodhakAH tebhyaH / / punaH "muktebhyaH" bAhyAbhyantaragrandhibandhanAt / punaH "mocakebhyaH" pareSAmapi tasmAt saMpadA // 8 // etAni vizeSaNAni bhavAvasthAmAzritya uktAni, atha siddhAvasthAmAzritya ucyante - punaH "sarvvannUrNa" sarvavizeSarUpatayA jAnanti / punaH " saGghadarisINaM" sAmAnyarUpatayA punaH pazyanti, na tu vaizeSikamatavat jaDAH / punaH kIdRze bhyaH / evaMvidhaM sthAnaM prAptebhyaH / kiMviziSTaM sthAnam ? | zivam nirupadravam / punaH kiMviziSTaM sthAnam ? | acalam | svabhAvaprayogakRtacalanAbhAvAt / punaH kiMviziSTaM sthAnam ? / arujam, AdhivyAghyabhAvAt / punaH kiMviziSTa sthAnam ? / anantam, anantArthaviSayajJAnasvarUpatvAt, athavA anantasukhAdirUpatvAt / punaH kiMviziSTaM |sthAnam ? | akSayaM anAzam, sAdyanantatvAt / punaH kiMviziSTaM sthAnam ? / avyAbAdham, pIDAkArikarmAbhAvAt / punaH kiMviziSTaM sthAnam ? / apunarAvRtti, punaH saMsAre avataraNAbhAvAt / punaH kiMviziSTaM sthAnam ? / siddhigatinAmadheyam, siddhi : = lokAntakSetram, sa cAsau gamyamAnatvAt gatizca saiva nAmadheyaM yasya tat tAdRzaM sthAnaM vyavahArataH siddhikSetraM, nizcayato yathAsthitaM svaM svarUpaM prAptebhyaH azeSakarmakSayeNa / "namo jiNANaM" namo jinebhyaH AdyantakRto namaskAro madhyavyApIti / punarjitabhayebhyo bhavaprapaJzcanivRtteH saMpadA // 9 // na cAtra paunaruktyam, yataH "svAdhyAye 1 dhyAne 2 tapasi 3 auSadhe 4 upadeze 5 stutau 6 sadguNakIrtane ca vAraM vAraM kRte'pi punaruktadoSo na bhavet" / anena jinajanmAdiSu zakraH stauti jinAn iti zakrastava ucyate / atra xxxxxxxxxxxx
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir shkrstvH| kalpasUtra kalpalatA vyA02 // 29 // zakrastave trayastriMzat 33 padAni, nava 9 saMpadaH, dve zate dvASTizca 262 varNAH // atha pUrvAcAryA etat zakastavAnantaraM trikAlabhAvijinavandanArtha imAM gAyAM paThanti-"je a aIAsiddhA" ye atItAH siddhAH, "je a bhavissaMti NAgae kAle" ye anAgate kAle bhaviSyanti, "saMpai a vahamANA" saMpati ye vartamAnAH "saba tiviheNa vaMdAmi" || sarvAn trividhena mano-cAk-kAyaiH vandAmi / nanu-dravyAhanto'pi narakasthA bhAvArhata ica vandanAhA bhavanti ? / om , bharatena marIcivat, iti sAmAnyataH sarvAna bhAvArhataH stutvA / atha punaradhikaM vIraM stautinamutthu NaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa Aigarassa caramatitthayarassa puvatitthayaraniddi TThassa jAva saMpAviukAmassa // vaMdAmi NaM bhagavaMtaM tattha gayaM iha gae, pAsau me bhagavaM tattha __ gayaM iha gayaMtikaTu samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdai namasai, baMdittA namaMsittA sIhAsaNavaraMsi purasthAbhimuhe sannisanne // tae NaM tassa sakkassa deviMdassa devaranno ayameArUve anbhasthie ciMtie pasthie maNogae saMkapye samuppajitthA // 15 // vyAkhyA-"namo'stu" mama zramaNasya bhagavato mahAvIrasya Adikarasya caramatIrthaGkarasya pUrvatIrthaGkaranirdiSTasya "jAva saMpAviukAmassa" atra yAvatkaraNAt / "sayaM saMvuddhavANaM" ityata Arabhya "ThANaM saMpattANaM" itiparyantaM KakkekeX-Ko: // 29 // For Private and Personal Use Only
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir grAhyam / iha yadyapi bhagavataH siddhigarmane kAmo nAsti, tathApi tadAnurUpaveSTanAt saMprAptuM kAma iva saMprApsukAmaH, tatra asaMprApta ityarthaH / "vaMdAmi bhagavaMtaM tattha gayaM" tatra brAhmaNakuMDagrAme devAnandAkukSigataM ahaM "iha gae tti" saudharme sthitaH san, "pAsau me bhayavaM tattha gae iha gayaMtika?" pazyatu mAM bhagavAn natra gataH iha gataM mAM! iti kRtvA-iti bhaNitvA zramaNaM-bhagavantaM mahAvIraM, vandate-pUrvoktastutyA namasyati, zironamanena siMhAsane | pUrvAbhimukhaH "sannisanne" upaviSTam / tatra kiM kRtavAn ? ityAha-"tae NaM tss."| tataH tasya indrasya etadrUpaH saGkalpa utpannaH / kIdRzaH saGkalpaH / "anbhatthira" Atmani adhi adhyAtma, tatra bhava AdhyAtmika AtmaviSaya ityarthaH / punaH kiidRshH| "ciMtie" cintAtmako na dhyAnAtmakaH, saca aprArthito'pi syAt / ataH S"patthie" prArthanA saMjAtA asmin iti prArthitaH, abhilASAtmaka iti bhaavH| punaH kIdRzaH / "mano*gataH" / kaH saGkalpaH? ityAha* na khallu eyaM bhUaM, na eyaM bhavaM, na eyaM bhavissaM, jaM NaM arihaMtA vA cakkavaTTI vA baladevA 2 vA vAsudevA vA aMtakulesu vA paMtakulesu vA tucchakulesu vA daridakulesu vA kivaNakulesu vA bhikkhAgakulesu vA mAhaNakulesu vA, AyAiMsu vA, AyAiMti vA AyAissaMti vA // 16 // 1 "mokSe bhave ca sarvatra, niHspRho munisattamaH / / " iti vcnaat| For Private and Personal Use Only
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagersuri Gyanmandir saGkalpaH / kalpasUtraM evaM khallu arahaMtA vA cakkavaTTI vA baladevA vA vAsudevA vA, uggakulesu vA bhogakulesu vA kalpalatA rAiNNakulesu vA ikkhAgakulesu vA khattiyakulesu vA harivaMsakulesu vA annayaresu vA tahappavyA02 gAresu vA visuddhajAikulavaMsesu AyAiMsu vA AyAiMti vA AyAissaMti vA // 17 // vyAkhyA -"na evaM bhUaM" na evaM pUrva jAtam // 1 // "na eyaM bhava" nApi evaM bhavati // 2 // "na evaM bhavissaM" nApi evaM bhaviSyati // 3 // yat arhanto vA 1 cakravartino vA 2 baladevA vA 3 vAsudevA vA 4 eteSu saptakuleSu | "AyAiMsu" AyAti, "AyadhAtuH" Agame janmani prayujyate, tatra AyAsiSurjajJire 1 AyAnti vA jAyante |"AyAissaMti" jniynti| kIdRzeSu kuleSu? | "aMtakulesu vA" antyAni antyavarNatvAt zUdrakulAni teSu 1|"pNtkulesuvaa" prAntAni adhamAni teSu |"tucchkulesu vA" tucchAni kuTumbasya Rddhava alpatvena3 / "daridakulesu vA" daridrANi sarvathA nirdhanAni teSu 4 / "kivaNakulesu vA kirAdAdi tadvanAH(?) teSu (kRpaNaku0) *"bhivAgakulesu vA" bhikSAcarAH tAlAcarAdayaH teSu 6 / "mAhaNakulesu vA" brAhmaNA dhigajAtayaH teSu 7* eteSu saptakuleSu ete=ahaMdAdayaH catvAro na AgatAna AyAnti na AgamiSyanti / paraM evaM vartate-ete ahaMdAdayaH 4 ugrAdi 7 kuleSu samAgacchanti / kIdRzeSu kuleSu ? ityAha-"uggakulesu vA" ugrAH zrIAdinAthena ArakSakatve ye niyuktAH teSu 1|"bhogkulesu vA" bhogA ye pUjyatvena gurutvena sthApitAH teSu 2|"raai // 30 // For Private and Personal Use Only
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatrth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Xo-Kokeko KeXOXO-Koke-KeXOX nakulesu vA" rAjanyA ye vayasyatayA mitratvena sthApitAH teSu 3 / "ikkhAgakulesu vA" ikSvAkuvaMze AdyavaMzyAH teSu 4 / "khattiyakulesuvA" kSatriyAH zrIRSabhadevenaiva zeSaprakRtitayA sthApitA rAjakulInAH teSu 5 / "harivaMzakulesu vA" haricarSakSetrAt AnItAt yugalAt udbhaveSu 6 / "annaparesu vA tahappagAresu visuddhajAikulavaMsesu vA anyatareSu jJAta 1 bhaTa 2 mallaki 3 lecchaki 4 kauravyAdikuleSu tatra jJAtAH zrIRSabhakhajanavaMzajA ikSvAkuvaMzyA eva, 1 nAgA vA nagapaMzajAH 2 bhaTA zauryavanto ye yodhAH 3 mallakino lecchakinazca rAjavizeSAH 4 kauravyAH kuruvaMzajAH 5 jAtiH mAtRpakSA, kulaM pitRsamutthaM vizuddha jAtikule yeSu baMzeSu puruSAnvayeSu, epu uttamakulavaMzeSu AgatAH 1 Agacchanti 2 AgamiSyanti 3 ca / atha ca ayaM zrImahAvIradeyo brAhmaNakule AyAtaH tat kathaM ? ityAhaatthi puNa ese'vi bhAve logaccherayabhUe aNaMtAhiM ussappiNIhiM osappiNIhi viikatAhiM samuppajai, (100) nAmaguttassa vA kammassa akkhINassa aveiyassa aNijiNNassa udaeNaM jaM NaM arahaMtA vA cakkacaTTI vA baladevA vA vAsudevA vA aMtakulesu vA paMtakulesu vA tuccha0 daridda bhikkhAga0 kiviNa mAhaNa0 AyAiMsu vA AyAiMti vA AyAissaMti vA, kuJchisi gabbhattAe vakkamiMsu vA vanamaMti vA vaRmissaMti vA, no cevaNaM joNIjammaNanikkhamaNeNaM nirakharmisu KeXXXXXXXXXXX kaspa06 For Private and Personal Use Only
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandit Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org kalpasUtraM kalpalatA vyA02 sNhrnnaacaarH| vA nikkhamaMti vA nikkhamissaMti vA // 18 // ayaM ca NaM samaNe bhagavaM mahAvIre jaMbuddIve dIve bhArahe vAse mAhaNakuMDaggAme nayare usabhadattassa mAhaNasta koDAlasaguttassa bhAriyAe devANaMdAe mAhaNIe jAlaMdharasaguttAe kucchisi gabbhattAe vakte // 19 // vyAkhyA-"asthi puNa" asti punaH eSo'pi bhAvo bhavitavyatAkhyaH padArthaH samutpadyate, loke AzcaryabhUtaH, anantAbhiH utsarpiNIbhiH anantAbhiH avasarpiNIbhizca utpadyate, kathaM nAma gotrasya-gotrakarmaNaH nAmakarmaNo'thavA nAmnA saMjJayA gotrasya-nIcairgotrasya akSINasya sthiteH akSayAt / punaH aveditasya tat rasasya ananubhUtatvAt, punaH anijIrNasya nAma tatmadezAnAM jIvapradezebhyo'parizATanAt , udayena yat ahaMdAdayaH catvAraH antakulAdiSu saptamu AgatA Agacchanti AgamiSyanti paraM "no" naiva "joNIjammaNanikkhamaNeNaM" yonyA janmArtha niSkramaNena nirakramiSuH niSkAmanti niSkramiSyanti // atha ca ayaM zramaNo bhagavAn mahAvIradevaH jambUdvIpe bharatakSetre brAhmaNakuNDagrAme RSabhadattasya bhAryAyA devAnandAyAH kukSI avatIrNaH / tataH kiM kartavyaM ? ityAha taM jIameaM tIapaJcuppannamaNAgayANaM sakANaM deviMdANaM devarAyANaM, arahaMte bhagavaMte tahappagArahito aMtakulehito paMtakulehito tucchakulehito daridakulehito bhikkhAgakulehito kiviNa // 31 // For Private and Personal Use Only
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kulehito mAhaNakulehito vA tahappagAresu uggakulesu vA bhogakulesu vA rAyannakulesu yA nAyakhattiyaharivaMsakulesu vA annayaresu vA tahappagAresu visuddhajAikulavaMsesu jAva rajasiri kAremANesu pAlemANesu sAharAvittae, taM seyaM khalu mamavi samaNaM bhagavaM mahAvIraM caramatisthayaraM puvatitthayaraniddi mAhaNakuMDaggAmAo nayarAo usabhadattassa mAhaNassa koDAlasaguttassa bhAriyAe devANaMdAe mAhaNIe jAlaMdharasaguttAe kucchIo khattiyakuMDaggAme nayare nAyANaM khattiyANaM siddhatthassa khattiyassa kAsavaguttassa bhAriyAe tisalAe khattiANIe vAsiTThasayuttAe kuJchisi gambhattAe sAharAvittae / je'viya NaM se tisalAe khattiyANIe gambhe taMpiya NaM devANaMdAe mAhaNIe jAlaMdharasaguttAe kucchisi gambhattAe sAharAvittaettikaTTa evaM saMpeheI, evaM saMpehittA hariNegamesi pAyattANiyAhibaI devaM sadAvai, saddAvettA evaM vayAsI // 20 // vyAkhyA-"taM jIameaMti' tataH indrANAM idaM jItaM AcaritaM kalpo cartate, tryo'pyekaarthaaH| kiMvizighaTAnAM indrANAm ? / "tIapacuppannamaNAgayANaMtti" atItAnAM vartamAnAnAM anAgatAnAM ca "tIatti" tItyAdI For Private and Personal Use Only
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagersuri Gyanmandir GXXXXX indrANAM sNhrnnaacaarH| kalpasUtra ityanena akAralope tItamiti / kiM jItaM yat ahaMdAdIn antakulAdibhyaH saptabhyaH upakulAdiSu "sAharAvikalpalatA ttae" saMkramayituM (mocayituM) "ttika?" iti kRtvA, indraH kiM kRtavAn ? ityAha-"evaM saMpeheitti", indra evaM * cyA02 paryAlocayati paryAlocayitvA harinaigameSiNaM harerindrasya naigameSI-AdezapatIcchakaH iti vyutpattyA anvartha nAmAnaM "pAyattANiyAhibaI" padAtyanIkAdhipatiM "devaM saddAvei" AkArayati / AkArayitvA evaM avAdIt= // 32 // kathayati sma / kiM avAdIt ? tadAha evaM khalla devANuppiA ! na eaM bhUaM, na eaM bhavaM, na evaM bhavissaM, ja NaM arihaMtA vA cakkavaTTI vA baladevA vA vAsudevA vA aMta0 vA paMta0 kiviNa0 darida0 tuccha0 bhikkhAga0, AyAiMsu vA 3, evaM khalla arihaMtA vA cakka0 bala0 vAsudevA vA uggakulesu vA bhoga0 rAinna0 nAya0 khattiya0 ikkhAga0 harivaMsakulesu vA annayaresu vA tahappagAresu visuddhajAikulavaMsesu AyAuMsu vA 3 // 21 // atthi puNa ese'vi bhAve logaccherayabhUe aNaMtAhiM usappiNIosappiNIhi viikaMtAhiM smuppji(ti)|| vyAkhyA-"evaM khalu devANuppiAtti" evaM khalu iti vAkyasya upakrame, he devAnupriya! na etat bhUtam , na jAetat bhavati, na etat bhaviSyati-yat ahaMdAdayaH4 aMta-prAMtAdikuleSu na AgatA na Agacchanti na Agami-1 // 32 // KEEKEXexer For Private and Personal Use Only
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Syanti, paraM arhadAdayaH 4 ugrakulAdiSveva AgatA Agacchanti AgamiSyanti // tarhi bhagavAn kathaM brAhmaNakuleSu utpanna: ? ityAha-paraM idaM Azcaryam-anantAbhiH utsarpiNIbhiH avasarpiNIbhizca (vyatikrAntAbhiH loke dazaprakArako AzcaryarUpaH kazcit padArtha utpdyte)|| anna-asyAM avasarpiNyAM daza AzcaryANi jAtAni tAni kathyante vasaMgga-gambhaharaNaM, itthItindhaM abhAviyA prisaa| kaNhassa acarakako, avayaraNaM caMdasUraNaM // 1 // harivaMsakulupattI, camaruppAo a aTThasayasi / assaMjayANa pUA, dasavi aNaMteNa kAleNa // 2 // vyAkhyA-"uvasaggatti prathama zrImahAvIradevasya kevalajJAne utpanne'pi gozAlakakRta upasA jAtaH tatsambandho yathA-ekadA zrImahAvIradevaH zrAvastyAM nagayA samavamRto gozAlako'pi tatrAsti, gautamasvAmI gocari(caryAyai) gataH san lokAnAM bahanAM idaM vacanaM zrutavAn-yataH dvau jinau sarvajJau zrAvastyAM zrImahAvIro gozAlakazca / tato gautamasvAminA bhagavatsamIpe samAgatya gozAlotpattisvarUpaM pRSTam / bhagavatA proktam-'ayaM maGguliputro nAyaM sarvajJaH / kathaM ? eko malinAmA maGkho'bhUta, tasya subhadrA bhAryA, tau zaravaNagrAme gobahulabrAhmaNagozAlAyAM sthitau / tatra putro jAta, iti gozAlanAma upasarga-garbhaharaNaM triyAtIrtham abhAvitA parSat / kRSNasya amarakakA avataraNa candra-sUryayoH // 1 // harivaMzakulotpattiH camarotpAtaca aSTazatasiddhAH / asaMyattAnAM pUjA dazA'pi anantena kAlena // 2 // For Private and Personal Use Only
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtraM kalpalatA vyA0 2 // 33 // XOXOXO*********** www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private and Personal Use Only dattam / sa kiyatkAle mama militaH, SaDvarSANi chadmasthena mayA sArdhaM vihRtaH asmattaH [ mattaH ] eva bahuzrutavAn jAtaH, nAyaM jino nAyaM sarvajJaH' / idaM bhagavato vacanaM zrutvA, bahujanA nagaryAM trika-catuSka- catvarAdiSu parasparaM evaM vadanti sma - yat " gozAlo maGkaliputro na jino na sarvajJa iti / " gozAlo lokAt iti vacanaM zrutvA, kupitaH san gocaryA (gocaracaryArtha = bhikSArtha ) nagaryAM AgacchantaM bhagavataH antevAsinaM AnandanAmAnaM sAdhu evaM prAha-'bho Ananda ! tvaM ehi, eka dRSTAntaM zRNu - ke'pi vaNijo dhanArthino nAnAprakArakayANakaiH zakayAni bhRtvA, dezAntaraM prati calitAH, mahATavyAM praviSTAH tRSApIDitAH santo jalaM gaveSayanti / tatra catvAri valmIkazikharANi zAlavRkSANAM madhye dRSTAni / atra pAnIyaM bhAvi iti jJAtvA, ekaM zikharaM taiH bhinnam / tatra pAnIyaM niHsRtaM AkaNThaM pItam, bhAjanAni ca bhRtAni / tato lobhArthibhiH vRddhapuruSeNa kaSTadarzinA vAryamANaiH api dvitIyaM zikharaM bhinnam, tasmAt suvarNaM niHsRtam / evaM tRtIyaM bhinnam, tasmAt ratnAni niHsRtAni / punaH lobhAcaturthamapi zikharaM bhinnam, tataH tasmAt mahAkAlaH kRSNavarNaH raktalocanaH kopAruNo lapalapAyamAnajihvaH bhujaGgamo niHsRtaH sa sUryasanmukhIbhUya dRSTyA sarvAn samakAlaM jvAlayAmAsa / paraM yo hitazikSAdAtA vRddhavaNik abhUt sa nyAyadarzI iti hetoH, vanadevatayA anukampayA jIvan rakSitaH san 28 // 33 // | svasthAnaM prAptaH / evaM tvadIyaM dharmAcArya mahAvIraM AtmIyasampadA aparituSTaM mama avarNavAdavidhAyinaM ahaM adya svakIyatapasA bhasmasAt kariSyAmi iti tvaM pazya / eSo'haM pracalito'smi tvAM ca nyAyadarzitvAt vRddhapuruSavat **ox daza AzcaryANi
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatrth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rakSiSyAmi / ' etat gozAlakavacanaM zrutvA, bhItaH AnandamuniH, bhagavatsamIpe Agalya, sarva kathitavAn / bhagavatA'pi gautamAdIn AkArya proktam-'bhoH! gozAlakaH samAgacchannasti, sarve'pi dUrIbhavantu, na kenApi kimapi vaktavyam / ' tato gozAlaka Agata eca, Agatya ca bhagavantaM prati prAha-bhoH zobhana AyuSman kAzyapa! tvaM mAM prati evaM vadasi-yat 'gozAlo maGgaliputraH' yo gozAlaH tava ziSyo'bhUt, sa tu mRtaH, ahaM tu anya evA'smi / paraM gozAlakazarIraM parISahasahanasamartha jJAtvA madhye praviSTo'smi / ' ityAdi kalpitavRttAntaM kathayati sma / evaM sati sarvAnubhUtisunakSatranAmAnI dvau sAdhU khadharmAcAryazrIvIraparAbhavaM asahamAnau gozAlakanivAraNAya pravRttI, gozAlena kopena tejolezyayA dagdhau / tataH bhagavatA proktam-'bho gozAlaka! tvaM anyathA jalpanena kiM AtmAnaM apalapasi? tvaM mayA muNDito, mayaiva zikSito, mayaiva bahuzrutavAn kRtaH, tato mA'vAdIH vRthaa| tataH punarapi gozAlakena tejolezyA muktA, sA zrIbhagavantaM pradakSiNIkRtya bhagavaccharIraM anutApayantI gozAlakazarIre evaM praviSTA / tayA gozAlakazarIraM dgdhm| gozAlA saptamarAtrI kAlaM kRtavAn / bhagavatazca zarIre tatyA lohitasthAnaM jAtam-idamAzcaryam , tatazca azvanimittena kRtena auSadhapAkena revatyA siMho'nagAraH pratilAbhitaH, siMhenA'pi bhagavataH pAkaH pradatto bhagavatA koSThake prakSiptaH-samAdhizva jaatH|| iti prathamaM Azcaryam // 1 // aptha-"gambhaharaNaMtti" garbhaharaNaM pratInaM idameva vAcyamAnamAzcaryam // iti dvitIyamAzcaryam // 2 // *zikSito, mayaiva bahutAt bhagavaccharIraM anutApayantA zaratacyA lohita zrIbhagavantaM pradakSiNIkala kAlaM kRtavAn / bhagavatazca zapratilAbhitaH, For Private and Personal Use Only
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtraM kalpalatA vyA02 AzcaryANi // 34 // Co-KeXXXXXXXXXXX atha-"itthItityatti" tRtIyamidaM Azcaryam-mallIkumAryA strIvedatvena tIrthaM pravartitam / tatsambandho yathAzrImahAvidehakSetre salilAvatIvijaye vItazokAyAM nagaryA balo nAma rAjA, tasya dhAriNInAmnI bhAryA, tayoH mahAbalaH putro dvisaptati-kalAbAn / pitrA yauvane kamala zrIpramukhapaJcazaitakanyAnAM pANigrahaNaM kaaritH| paJcazatAni saudhAnAM ratnavarNarUpyAdInAM ca pitrA yautake dattAni, balo mahAyalAya rAjyaM dattvA cAritraM gRhItavAn , kramAt mokSaM ca praaptH| atha mahAbalasya rAjJaH acala 1 dharaNa 2 abhicandra 3 pUraNa 4 vasu 5 vaizramaNAH 6 SaTra mitrANi militAni / anyadA guroH pArthe dharma zrutvA, paDiH mitraiH samaM cAritraM gRhItam / saptA'pi guruprasAdAt ekAdazAGgAni peTuH / 'sarvaiH samAnaM tapaH kAryam' iti pratijJAM kRtvA, tapaH kartuM prArabdham / mahAvalastu / AgAmibhave'pi 'aham etebhyo adhiko bhavAmi iti hetoH, adhikatapaHkaraNAya pAraNakadine 'ziro me dRSyati' ityAdi miSaM kRtvA mAyayA upavAsaM kRtvA, mAyApratyayaM strIgotraM karma baddhavAn / viMzatisthAnakasevanena tIrthaGkaranAmagotramapi baddhavAn / tataH SaDiH api laghusiMhaniHkrIDitaM tapaH prArabdham / tadvidhiH ayam-prathamazreNyAM pAraNe vikRtityAgaH 1. dvitIya zreNyAM nirvikRtikatyAgaH 2, tRtIyazreNyAM alepakRt AhAraH 3, caturthazreNyAM AcAmlaH 4, dinamAnamidaM varSadvayam dinAni aSTAviMzatiH 1 evaM mahAsiMhaniHkrIDitaM api tapaH prArabdham / tadapi pUrvavat / navaraM dinamAnamidaM SaDvarSANi mAsadvayam aSTAdaza ca dinaani| tataH sarve'pi prAnte dvimAsikI saMlekhanAM kRtvA, caturazItipUrvalakSAH caturazI tisahasrAzca varSANAM AyuH prapAlya saptApi // 34 // For Private and Personal Use Only
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jayante vimAne dezona(ISadUna)dvAtriMzatsAgaropamAyuSkAH devAH smutpnnaaH| tatazyutvA Ayo acalajIvo'yodhyAyAM pratibuddhinAmA rAjA jAtaH1, dvitIyo dharaNajIcaH campAyAM candracchAyo rAjA jJAtaH2, tRtIyo abhi-* candrajIvaH kAzInagayA~ zaGko rAjA jAtaH 3, caturthaH pUraNajIvaH zrAvastyAM rukmInAmarAjA jAtaH 4, paJcamo vastujIvaH kuruSu adInazatrunAmA rAjA jAtaH 5, SaSTho vaizramaNajIvaH kampilAyAM jitazatrunAmA rAjA jAtaH 6 evaM SaDapi pRthak pRthaka sthAneSu rAjAno jaataaH| mahAbalajIvastu mithilAnagaryA kuMbharAjJaH priyAyAH prabhAvatyAH kukSI caturdazasvamasUcitaH samutpannaH, azvinInakSatre mArgazIrSa zuklakAdazyAM 11 rAtrI mallIkumArItvena aIn jAtaH / kramAt mallI yauvanaM prAptA, avadhijJAnena SaDapi pUrvabhavamitranapAna anyAnyasthAneSu utpannAna jAnAti sma / tataH teSAM pratibodhanAya ratnamayaM mohanagRhaM azokavATikAmadhye kRtam, tasmin mohanagRhe SaDapacarikAsahite jAlamaNDape ratnamayIM zirachidrAM khamUrti cakre / tato mallIpratidina ekaikAM annapiNDI svahastena mUrticchidre kSitvA kSiptvA ratnotpalapidhAnaM dadAti / itazca ayodhyAyAM supratibuddhirAjA padmAvatyA khadecyA nAgayakSamandire pUjArtha racitaM atyantaM adbhutaM zrIdAma dRSTvA dUtAn pRcchati sma-'bho dUtAH! IdRzaM kApi zrIdAma dRSTam / tadA dUtaiH proktam-'he rAjan ! mallIkanyAyA ito'pi adhikataraM dRSTam , tasyAgre idaM lakSAMzo'pi naayaati|' kA mallI? kIdRzI ca?, taiH sarva svarUpa niveditam / tataH pUrvabhavapremavazAt mallIyAcanArtha rAjJA kuMbharAjAnaM prati dUto muktaH (1) itazca campAnagaryA arahannakapramukhA vyavahAriNaH santi, te ca pravahaNaiH calitAH XXXXXXXXX For Private and Personal Use Only
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtraM kalpalatA www.kobatirth.org *-*-*-**-> daza gaMbhIrapattanaM gatvA punaH dvIpAntaraM calitAH / tasminnavasare indreNa arahannakazrAvakasya sabhAsamakSaM prazaMsA kutA - 'adya bharatakSetre arahannakasadRzo dRDhasamyaktvasya dhArako anyaH kopi nAsti / tadvacanaM zrutvA, ko'pi AzcaryANi vyA0 2 2 mithyAtvI devo'sahamAnaH tatrAgatya mahata utpAtAn kRtavAn / mithyAtvilokAH svakIyasvakIyadevAn hariharAdIn smaranti sma / arahannakastu zrAvakaH sAkAraM anazanaM pratyAkhyAya, vItarAgadevaM smaran akSobhyaH // 35 // sthito, devena bahuprakAraM kSobhito'pi na kSubdhaH, tato devena proktam- 'bItarAgadevaM muktvA, hariharAdidevAn smara, yathA utpAtaM nivArayAmi, no cet tava adharmeNa sarvAn samudre bolayiSyAmi, pApaM ca tava / ' lokairapi sarvaiH proktam- 'arahanaka ! evaM kuru, paraM arahanako nijasamyaktvadharme dRDhaH sthitaH / tataH devaH tuSTaH calatkuNDalAbharaNo bhUtvA pradakSiNAM dattvA karakamalaM yojayitvA stuvati sma - 'aho arahanaka ! tvaM dhanyaH, tvaM kRtapuNyaH, tava janma jIvitaM ca saphalam indraH tvAM vyAkhyAnayati, sanyAya ( 2 ) eva tuSTo'smi, yAcakha yat kathayasi tat ddaami|' arahannakaH prAha- 'ubhayalokasAghako jinadharmo mayA prApto'sti, anyattu mama kimapi na vilokyate, ato 'amoghaM devadarzanam' ityuktatvA, anicchato'pi kuNDalacatuSTayaM devo dattvA svasthAnaM gataH / atha te vyavahAriNaH kuzalena gaMbhIrapattanaM prApya kramAt mithilAyAM AgatAH / tatra kumbhasya rAjJaH kuNDaladvayaM prAbhRtIkRtam, rAjJA ca mallIkumAryai dattam / tataH campAyAM AgatAH tatra candracchAyarAjJe svakIyasvAmine anyatkuNDa - ladvayaM praabhRtiikRtm| tasminnavasare rAjJA pRSTam -'bho vyavahAriNaH ! paradeze kimapi AzcaryaM dRSTam ? / ' tadA taiH Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private and Personal Use Only ******* // 35 //
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandie www.kobatirth.org malTIkumAryA rUpavarNanaM kRtam-'na etAdRzaM kApi ruupmsti| tataH candracchAyarAjenApi kumbhaM prati dUto mukta:-'yat mallI mama deyA' iti (2) punaH itazca anyadA mallIkuNDalaM bhagnaM kumbhena rAjJA / kuNDalasandhAnArtha svarNakAraH smaadissttH| sa prAha-'he deva ! idaM devasambandhi kuNDalaM na mayA sandhAtuM zakAte / tato ruSTena% rAjJA sa svarNakAro dezAt niSkAsito, gato vArANasyAM zaGkharAjJaH samIpe nijavAsArtham / rAjJA pRSTam-'kathaM khadezaM tyaktvA anaagtH| tena kuNDalasambandhaM kathayatA mallIrUpavarNanaM kRtam , tenApi zaGkharAjena kumbhaM prati dUto muktaH (3) itazca rukmirAjenA'pi subAhunAcyA nijaputryA kRte cAturmAsikamajanavicchittau kriyamANAyAM dUtAH pRSTAH, te pAhuH-'malle manjanaka[gRhasthAne idaM lakSAMze'pi naayaati| tenApi rukmirAjena kumbha prati mallI nimittaM dUto muktaH (1) itazca kumbhaputreNa malle: laghubhrAtrA mallAdinana citrakaraiH citrasabhA citrapitA / citrakaraNa labdhimatA yavanikAntaritamallipAdAGguSTaM dRSTvA, mallIrUpaM (yathAvat) tatsvarUpaM citritamAsIt / tatraikadA malladinnaH svabhAryAbhiH saha krIDan, mallIrUpaM dRSTvA lajjito roSAt hastau chittvA citrakaro deshaani:kaasitH| sa hastipuraM gatvA adInazatro rAjJo militaH, mallIrUpavarNane kRte adInazatrurAjenA'pi mallInimittaM kumbhaM prati dUto muktaH (1) itazca dharmacarcAyAM ekA parivAjikA cokheti nAmnI, mallIkumAryA jitA mAnabhraSTA kRtA / sA ruSTA satI kampilAnagaryA gatvA, jitazatrurAjasyAgre mallIrUpaM paTe likhitvA darzayati sma / tenApi rAjJA rUpamohitena mallIkRte kumbhaM prati dUto muktaH (6) evaM SaNNAmapi rAjJAM paDapi dUtAH samakAlaM For Private and Personal Use Only
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtraM kalpalatA vyA0 2 // 36 // XXXX -03-0 www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kumbhasamIpe gatAH, mallI yAcitA, rAjJA sarve'pi dUtA apamAnitA :- " kasyApi rAjJo mama putrIM ahaM na dAsyAmi / " tataH SaDapi rAjAno abhimAnena nijaM nijaM sainyaM lAtvA samakAlamAgatya mithilAnagarIM rodhayAmAsuH / kumbharAjo bahiH niHsRtya, yuddhaM kurvan bhagno mithilAM praviSTaH / tato mallIprapaJcavacanena rAjJA sarve'pi AkAritAH, te rAjAno ratnagRhaM prAptAH, SaTsu apavarikAsu pRthak pRthak praviSTAH / tadA malleH pratimAM sAkSAt mallimiva dRSTvA mohitAH / tato mallIkumAryA tatrAgatya tatpratimAyAH ziraH pidhAnaM udghATya dUrIkRtam / tataH ucchalito mahAdurgandhaH / tataH te rAjAno vastreNa nAsikAM nipIDya thU thUkurvanto naSTAH / tataH teSAM pratibodhAya mallI Agatya kathayati sma - 'haMho rAjAnaH / yadi ratnamayyAmapi puttalikAyAM AhArasaMsargAt IdRzo durgandho jAto bhavatAM prAtuM na zakyo duHkhAvahazca tadA svAbhAvikadurgandhAsu strISu kiM etAvAn rAgaH pratibandhazca kriyate ? kathaM rAgAndhA jAtAH ?' ityAdipratibodhavacanapUrva pUrva bhavamitratAkathanena proktam- 'sAMprataM yUyaM svasthAne gacchata, mama kevalajJAne utpanne zIghraM samAgantavyam' te'pi sarve svakhasthAnaM gatAH / malliJca samaye trizatI (300) rAjaputrIbhiH samaM dIkSAM jagrAha / tasminneva dine kevalotpattau taiH SaDripi rAjabhiH mitraidikSA gRhItA mokSaM gatAH / mahayA ca strItvena tIrthaM pravartitam // idaM tRtIyaM Azcaryam // 3 // atha - "abhAviAparisAtti" zrImahAvIradevasya kevalajJAnaM utpannam devaiH samavasaraNaM racitam surA narAzca koTizaH samAgatAH, bhagavatA dezanA dattA, paraM kenApi na sarvaviratiH, nApi dezaviratiH, nApi samyaktvaM For Private and Personal Use Only XOXOX daza AzcaryANi // 36 //
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpa0 7 www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ca gRhItam, niSphalA dezanA jAtA / nahi kadApi tIrthaGkarANAM dezanA niSphalA bhavati / iyaM ca prathamadezanA | niSphalA jAtA || ataH idaM caturtha Azcaryam // 4 // adha-"kaNhassa amarakaMkAgamaNaM" ti paMcamaM vyAkhyAyate - ekadA hastinAgapure paJcapANDavadraupadI - kuntIpramukhaparivAraparivRtaH paNDurAjaH siMhAsane upaviSTo'sti / tasminnavasare sabhAyAM kacchullanAmA navamo nAradaH samAgataH paraM kIdRzo'sti nAradaH, darzanena atibhadrakaH punarvinItaH punaH antarduSTacittaH, punaH AzritAnAM saumyapriyadarzanaH punaH amalinaM akhaNDaM valkalacIraM yena paridhAnIkRtaM asti / punaH yena kRSNamRgacarmaNAM hRdaye uttarAsaGgaH kRto'sti / punaH yasya jaTAjUTena ziro dItaM vartate / punaH yajJopavIta rudrAkSa kRtakalAcikA| bharaNamuJjamekhalA valkalacIrapramukhatApasopakaraNAni dharana, hastakRtakaccha[cchu]pikaH gItapriyaH, punaH AkAzagAminI - pAtAlagAminI - stambhinI- mohanI - prajJaptI - gaurI - ityAdi vidyAdharasaMyandhi vidyAbhiH vikhyAtA kIrtiH yasya saH / punaH zrIrAmakezavayoH abhISTaH / punaH zAmbapradyumnAniruddhaniSadhasAraNagaja sukumAla sumukhAdiyAdabisArdhatrayakumArakodInAM hRdayavallabhaH / punaH kalahayuddha - kolAhalapriyaH / punaH bhaNDanasya abhilASI / punaH bahusaGgrAmANAM darzane utsukaH / punaH lokAnAM asamAdhikaraH, etAdRzaH san, gaganatalamullaGghayan kalahakandalaM anugaveSayan- AgataH / tataH paNDurAjapramukhaiH sanmAnitaH tataH utthAya antaHpuramadhye gataH, tatra draupadyA abhyutthAnAdinA na satkArito na saMmAnitaH, yataH ayaM asaMyatI = avirataH aprakhyAta pApakarmA / tato For Private and Personal Use Only XsXsX Xs-o-KoXe
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org kalpasUtraM kalpalatA vyA0 2 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir nAradena ruSTena vicAritam - "iyaM draupadI rUpalAvaNyAdinA garvitA, paJcabhartRvallabhA ca tataH enAM sapatnIzatasaMkaTe pAtayAmi / " iti vicArya nArado dhAtakIkhaNDe dakSiNArdha bharate amarakaGkAnagaryAM strIlolupasya padmanAbhasya rAjJaH sabhAyAM gataH / tataH padmanAbhena khakIyasatazata sundarIsaundaryato jAtagarveNa praznaH kRtaH - 'bho nArada / mama antaHpurasadRzaM kasyApi antaHpuraM dRSTaM na vA ?' tato nAradena kUpamaNDUkadRSTAntadAnena mAnamuttArya // 37 // draupadIrUpavarNanaM kRtam / tataH kandarpadarSonmAdena padmanAbhena pauSadhazAlAyAM gatvA upavAsatrayaM kRtvA, 1. kUpamaNDUkadRSTAntazca itthaM varIvarti ekadA kazcit samudradarduraH catra kutra bhraman kUpadarduraM militaH / taM dRSTvA parasparayoH aparici tatvena kUpadarduraH apRcchat- 'ayi sajAtIya ! tvaM ka nitrasasi ?, kutazca samAgataH ? / samudradardurazca taM pratyuvAca- 'bhoH ! samudre | ahaM nivasAmi samudrAya samAgato'ham atra / ' tatazca sakutUhala: kUpadarduraH taM papraccha-'bho samudradarbura ! sa samudraH kriyAna bRhat ? / pRSTvA cetthaM khacaraNau paritaH prasArayam taM ca pradarzayan san punaH aprAzIt - 'so'yaM samudraH etAvatpramANaH kim ? ' so'pyavAdIt- 'nahi nahi, ito'pi vRhattamaH / tataH kUpadarduraH tatkUpasya ekakoNAt utputya anyasmin koNe ca prAptaH pRSTavAn - ' api nAma iyatpramANaH kim 1 / samudradrayAvadat - 'tataJcApi mahApramANaH / tadA kUpadarduraH krUpasyAntaH gatyA parito bhramaNaM ca kRtvA papraccha-'atha kiM iyatpramANaH sa samudraH ?' sadA hasan samudradaduraH provAca re kUpamaNDUka ! samudrastu tato'pi mahatpramANaH / anena pratyuttareNa krodhAtirekasaMyuktaH avAdIt- 're asatyavAdin ! sa etAvAn hRhat samudraH kutrApyeva nAsti, nAbhUt nApi bhaviSyati ca yato'yaM na mayA zrutaH dRSTo vA yo'yaM etasmAdapi vRhattama ityetraM tvaM brUSe / dUre yAhi / ityacivAm iti // For Private and Personal Use Only XXKe ***** XX Xex daza AzcaryANi // 37 //
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tasmai prokta dIpadI utpAda priyamAtuH mama zuddhiM na karoti, vicAritam-cala dopadI ca SaSThaSaSThapAraNa pArce na pazyati pUrvasaGgatiko deva aaraadhitH| tasmai proktam-'bho! draupadI zIghraM aany| tataH sa devA tatra gatvA, avakhApinI nidrAM datvA, yudhiSThirasya pAveM suptAM draupadI utpAvya, padmanAbhasya azokavATikAyAM AnIya mumoca / tataH padmanAbhena dRSTA satI prArthitA / tadA draupadyA proktam-'mama priyamAtuH bhrAtRvyaH kRSNavAsude|vo'sti, sa yadi SaNmAsamadhye mama zuddhiM na karoti, tadA tavAgre asmi|' tataH padmanAbhena vicAritam-'balAt naprItiH' iti hetoH maunamAdhAya antaHpuramadhye muktA, draupadI ca SaSThaSaSThapAraNe AcAmlaM kurvatI tasthau / atha-draupadIsaMharaNAnantaraM pRSTo [pazcAt ] kiM jAtaM? tadAha-muhUrtAt yudhiSThiraH prabuddho draupadI pArthe na pazyati sarvatra vilokitA, paraM na kutrApi zrutimAtramapi prAptam / tataH paNDunRpAya svarUpaM [nirUpitaM] niveditam / tataH paNDarAjenApi kauTumbikadvArA sarvatra puramadhye udghoSaNA dApitA, paraM na zuddhirjAtA / tato jJAtam"kenApi devena dAnavena vA gandharveNa vA kinnareNa vA kimpuruSeNa vA apahRtA jnyaayte|" punaH rAjJA proktam-"yo daupadIzuddhiM pakti tasmai khepsitAM sampattiM ddaami|" paraM na ko'pi jAnAti / tataH pANDurAjena nijabhAryA kuntI kRSNapAdhaM zuddhikArApaNAya muktaa| kuntyapi dvArikAyA udyAne gatvA, khayaM sthitvA kauTumbikena nijAgamanaM jJApayAmAsa / kRSNo'pi hastiskandhArUDhaH saparikaraH sanmukhamAgatya, hastita uttIrya pAdayoH nipatya mahAvicchittyA nijapitRSvasAraM [sa] nijamandire AnItavAn / AgamanaprayojanaM ca pRSTam , kuntyA'pi draupadIsaMharaNaM jJApitam / tataH kRSNena proktam-"yasyA eko bhartA bhavati so'pi svakIyAM bhAryA rakSati, XOXOX puruSeNa vA ajAnAti / tatapasthitvA kIDa pAdayo For Private and Personal Use Only
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir T kalpasUtra ka AzcaryANi kalpalatA vyA02 // 38 // pANDavaiH paJcabhirapi ekA bhAryA na rakSitA ? / ahaM tu SoDazasahasragopAGganAH kathaM rkssaami|' kuntyA kathitam-"sAmprataM hAsyavelA nAsti / " tataH kRSNena proktam-'ardhabharatamadhye pAtAle vA yatra kutrApi draupadI bhaviSyati, tatra zuddhiM kArayitvA tubhyaM dAsyAmi, na cintA kaaryaa|' iti satkArasanmAnAdinA santoSya, kuntI hastinAgapure prApitA / tataH kRSNaH kauTumbikaiH sarvatra udghoSaNAM dattavAn, paraM na kutrA'pi zuddhiH prAptA / tataH tasmin prastAve kiMkartavyatAmUDhA yAdavasabhA jaataa| tataH nAradaH smaagtH| kRSNena pRSTam"aho nArada ! bhavadbhiH sarvatra bhramadbhiH kutrApi draupadI [sadRzA] dRSTA zrutA vA syAt / tadA kathyatAm / " tato nAradena proktam-"anyadA dhAtakIkhaNDe dakSiNabharatArdhe amarakAyAM nagaryA padmanAbhabhavane mayA draupadIsadRzA dRssttaa|" tataH kRSNena proktam-"bhavatAM evaM idaM karma!" tataH kRSNena paNDanRpAya dUto muktaH, proktaM ca-"tatra draupadIzuddhiH jAtA'sti, bhavadbhiH paJcapANDavaizcaturaGginI senAM lAtvA, pUrvasamudravelAtaTe samAgantavyam / tato dUto gatvA tathaiva kAritavAn / tataH kRSNavAsudevo'pi prayANabherI vAdayitvA, samudravijayAdidazadazArdAdiparivArasahito vAsudevarddhi vicchikyA hastiskandhAdhirUDho dhRtamastakacchatraH cAmaraiH vIjyamAnaH pUrvasamudravelAkUle saGketasthAne pANDavaiH saha sNmilitH| tataH kRSNena pauSadhazAlAyAM aSTamaM kRtvA | susthitanAmA lavaNAdhipatirdeva ArAdhitaH so'pyaagtH| kRSNena moktam-'bho susthita ! draupadyAnayanAthe ahaM yAmi, paJcAnAM pANDavAnAM SaSThasya mama evaM SaNNAM rathAnAM mArga dehi / ' tataH susthito devaH prAha, mA For Private and Personal Use Only
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagersuri Gyanmandir prayAsaM kurU, padmanAbhasyApi pUrvasaMgatikadevena draupadI AnIya dattA'sti na svayaM, tato yadi kathayasi tadA draupadI, tato lAtvA hastinAgapure muJcAmi, athavA padmanAbhaM puravAhanabalasametaM samudra kSipAmi / tato hariH valagarvitaH prAha-naivaM mama zobhA, tvaM mama mArga vitr| tato devena devamAyayA mArgoM dttH| zrIkRSNaH sarvasainyaM samudrasya velAkUle muttavA, paJcapANDavaiH samaM samudraM rathaiH ullatya, amarakaTTAyAM udyAne gataH, sthitvA ca tatra dArukanAmA saarthirmuktH| proktaM ca-'bho dAruka ! tvayA tatra gatvA pAdena padmanAbhasya pAdapIThaM Akramya, kuntAgreNa lekha agre muktavA trivali lalATe cATayitvA, kopaM kRtvA, itthaM vAcyam-"re padmanAbhAkhya! re akAle maraNavAgchaka! re durantaprAntalakSaNa! re hInacaturdazIjAta ! re zrI-hI-dhRti-kInivarjita / ava tvaM na bhavasi, yato mama bhaginI draupadI tvayA hatA, aya zIdhaM draupadIM dehi, no cet saGgrAme sajjo bhava / " tataH padmanAbho'pi kRSNasya dUtasya kuvacanaM zrutvA, kopaM kRtvA, "avadhyo dUtaH" iti hetoH dUtaM, ahataM, asatkAritaM, apamAnitaM, apadvAreNa niSkAsya, svayaM hastiskandhaM samArukha, sarvasainyaM lAtvA,* sanmukhamAgatya sthitH| tataH kRSNaH pazcapANDavAn prAha-'bho pANDavAH! yUyaM kiM yuddhaM kariSyatha? kiMvA drakSyatha ? / ' tataH te procuH-'vayaM yuddha kariSyAmaH, pazcAt yadi vayaM padmanAbhAt hArayAma, tadA bhavadbhiH yuddhaM karaNIyaM' iti / amaGgalavacanaM mukhe niHmRtam, tathApi pANDavAH padmanAbhena samaM yuddha kartu lgnaaH| paraM padmanAbhena balavatA pazcApi pANDavA hatagrahatAH kRtAH santaH kRSNasamIpe smetaaH| tataH kRSNo yuddhaM kartu For Private and Personal Use Only
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatrth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AzcaryANi kalpasUtraM lgnH| prathamaM pAJcajanyazaGkhanAdena padmanAbhasainyasya trivibhAgo naashitH| tataH zArGgadhanuSTaGkAraraveNa dvitIyakalpalatA va trivibhAgo hataH / tataH padmanAbho'vaziSTayalatribhAgo jIvaM lAtvA naSThA, amarakAnagarImadhye prvissttH| vyA02 tataH kRSNo narasiMharUpaM kRtvA, vaprAdikaM pAtayitvA nagaramadhye praviSTaH, padmanAbho maraNabhItyA-"he draupdi|| zaraNe ! mAM rakSa rakSa" iti kathayan strIrUpaM kRtvA, draupadIzaraNe praviSTaH / kRSNena draupadI pRSTA-"tava pRSThe kA // 39 // eSA strI?" tataH padmanAbho haste prAbhRtaM kRtvA kathayati sma-"ahaM padmanAbhaH taba mAraNabhItyA draupadIza raNaM praviSTo'smi / " tataH kRSNena"zaraNAgato na hanyate" iti kRpayA jiivnmuktH| tataH kRSNo draupadI akhaNDazIlA lAtvA, paJcapANDavaiH saha pratyAgacchan , labdhajayatvAt harSeNa zaGkha pUritavAn / tasminnavasare tatra kSetre campAyAM zrImunisuvratakhAmitIrthaGkarasamIpe vyAkhyAnaM zRNvan kapilavAsudevaH zaGkhanAdaM azRNot / tataH zaGkA jAtA-"kiM dvitIyo vAsudevo jAtaH?" tadA bhagavatA proktam-'bho kapilavAsudeva ! ekasmin kSetre tIrthaGkarAzcakravartino vAsudevA baladevA vA notpAdyante, paraM jambUdvIpasambandhibharatakSetrasya vAsudevaH kRSNanAmA svatsadRzo draupadIM padmanAbhena atra AnItAM tAM lAtvA yAti / tena zaGkaH puuritH| tataH kapiladhAsudevaH zIghra utthAya'matsadRzaM puruSottamaM pazyAmi' iti harSeNa milanArtha samudrataTe gataH, tAvatA kRSNo dUre gtH| paraM kRSNAdirathAnAM pItazvetAdidhvajAcihnAni dRSTA zaGkha pUritavAn / tanmadhye jJApitam-"aho zrIkRSNavAsudeva! kapilavAsudevaH tvAM praNamati / " kRSNo'pi tannAdaM zrutvA, zaGkhanAdaM kRtavAn-"aho kapilavAsudeva ! kRSNo'pi tvAM // 39 // For Private and Personal Use Only
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatrth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mnnmti|" tato kapilavAsudevo harSa prApya pazcAt valityA padmanAbhaM dezAt niSkAsitavAn, tatsutaM tasya paTTe sthApitavAn / tataH kRSNo'pi pANDavaiH samaM samudramullaGya, paJcapANDavAnAmevaM kathayati sma-'yUyaM gaGgAmahAnadI nAvA utsarata / pazcAnnIH balamAnA mama mocyA / yathA ahaM AgacchAmi, sAmprataM ahaM susthitaM devaM sambhASayAmi / tataH paJcApi pANDavAH gaGgAmuttIrNAH, paraM manasi vicAritam-'kRSNo pAhubhyAM gaGgAM tarituM samartho na vA ? / ' tato balamAnA nauH kRSNAya na muktA / tataH kRSNo nAvaM gaveSayan kSaNaM sthitaH, nauH nAgatA, ekayA bAhvA turaGgamasArathisahitaM rathaM gRhItvA, ekayA ca bAhvA sArdhadvASaSTi 62 // yojanavistIrNA gaGgAM viloDayan pAtAlamadhye hastaM nikSipan , utprekSate-'mA pANDavAH ghuDitvA adhastAdgatAH bhavantu, tato niSkAsayAmi' iti uttarana praantH| tato gaGgAdevyA sAhAyyaM dattam, tato gagAM uttIrya Agatena kRSNena pazcApi pANDavA upAlambhitAH-'kimiti nauH na muktaa|' tataH pANDavaiH proktam-'yuSmacchaktiparIkSAvilokanArtham / ' tato hariH kopaM kRtvA prAha-rere! yadA mayA dvilakSayojanapramANo lavaNasamudra ullajitA, puna: padmanAbhaM jitvA draupadI AnItA, tadA mama zaktirna dRSTA / iti kathayitvA kopAt lohadaNDena pazcApi pANDavAna cUrNayAmi, punaH kRpayA vicAritam-'naitat yuktm| tataH paJcApi pANDavAnAM rathAn bhattavA cuurnnitaaH| pazcApi pANDavAMzca dezAt nirviSayAn Adizati sma, sthabhaJjanasthAne "rathamardananAmA" koho jaatH| tataH kRSNaH khasainyaM lAtvA dvArikAM praviSTaH / pANDavA api draupadIM lAtvA, sainyasAhitA hastinAgapuraM praaptaaH| For Private and Personal Use Only
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtraM kalpalatA vyA02 // 4 // XXXXXXXXXXXX kuntI dezaniSkAsanasvarUpaM zrutvA, pANDurAjapreritA punaH kRSNasamIpe gatvA, mRSTavacanaiH kRSNaM santoSya, navyapANDumathurAvAsasya AjJA lAtvA smaagtaa| tataH pazcApi pANDavAH saparivArA dakSiNavelAtaTe pANDumathurA navInAM sthApayitvA, adRSTasevakAH santo vasanti sma / tato gate kiyati kAle sthavirasamIpe dharma zrutvA, saMsArabhayAt udvignAH / paNDusenaputraM rAjye saMsthApya, draupadyA saha prabajitAH / SaSThASTamAdinapAMsi kRtvA catudezapUrvANi adhItya, sthavirAjJayA zrIneminAthavandanAtha girinArAya calitAH, viharanto hastikalpanagare Agatya yudhiSThiraM vane muktavA, catvAraH pANDavA mAsakSapaNapAraNe nagaramadhye AhArArtha gatAH / uccanIcakulAni adanto lokamukhAt zrIneminirvANaM zrutvA yudhiSTirasya kathayitvA, vimanaskAH santaH AhAraM pariSThApya, zatruJjayopari dvimAsikI saMlekhanAM kRtvA, paJcApi pANDavAH siddhaaH| draupadI api ekAdazAGgAni paThitvA, mAsikI saMlekhanAM kRtvA paJcamabrahmadevaloke utpannA / tataH cyutvA, mahAvidehe kSetra setsyati, atra draupadI vAlitA ityetAvatA sambandhena prayojanam / agretanasambandhastu prasaGgAt likhito'sti / velA khecchA ca bhavet tadA vAcyA, no cet na hi / atra ubhayoH vAsudevayoH [parasparayoH) zaGkhadhvanizravaNaM // iti paJcamaM Azcaryam // 5 // ___ atha-"avayaraNaM cNdsuuraannNtti"| punaH kozAmbhyAM nagaryA candrasUryo svavimAnena pazcimapauruSyAM zrImahAvIravandanArthaM AgatI, anna khakIyamUlavimAnena AgamanaM / / iti SaSThaM Azcaryam // 6 // atha-"harivaMsakuluppattitti" tatsambandhalezo yathA-kauzAmbInagarI tatra sumukho nAma rAjA, vasanta // 40 // For Private and Personal Use Only
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir samaye gajArUDhaH san udyAne krIDArtha gtH| tatra eko vIranAmA kuvindaH tasya bhAryA atisurUpA atimulAvaNyA vanamAlAnAnI, rAjJA dRssttaa| dvayorapi kAmarAgaH utpnnH| rAjA tAM pazyan sthitaH agre na calati / mantriNA proktam-'kimiti vilambaH kriyte|' rAjJA khasyA'bhiprAyo niveditH| mantriNA proktam'cintA na kAryA, tAM melyissyaami|' sarve'pi svasthAnaM gatAH / matriNA parivAjikAprayogeNa sA vanamAlA rAjJo melitA, rAjJA antaHpure kSiptA, tayA saha sukhena rAjA kAlaM gamayati / atha kuvindo atilehAt |bhAyoviyukto prathilo jAto, nagaramadhye trike catuSke casvare ca hA vanamAle! hA vanamAle ! iti vilapan gavAkSasthAbhyAM tAbhyAM dRSTaH, cintitaM ca-'ahaha ! asmAbhiH ubhayalokaviruddhaM kRtm| iti pazcAttApaM kuceMtoH, tayorupari vidyut patitA, bAvapi mRtvA zubhadhyAnena harivarSakSetre harihariNInAmAnI yugalinI jaatii| vIrakuvindo'pi tayormRtyuM jJAtvA duHkhAta ajJAnakaSTatapaH kRtvA, saudharmadevaloke kilbiSiko devo jAtaH / avadhijJAnena jJAtaM "mA etau mama vairiNI galitvAt varga yAsyatA" iti vicArya to harihariNIyugalinI 'pravacanasAroddhAravacanAt dehena AyuSA ca hRsvIkRtya kalpavRkSaH samaM utpATya, campAnagayoM AnItI / tasmin prastAve campAnagarIsvAmI ikSvAkuvaMzIyazcandrakIrtiH rAjA aputro mRtH| nagaralokA aparaM rAjAnaM vilokayanti, paraM na tAdRzo milati / tadA''kAze devena proktam-'bho lokAH ! yuSmAkaM ayaM hariH rAjA, iyaM ca hariNI rAjJI astu, paraM etayoH kalpavRkSakalena mizro mAMsAhAro yAvajIvaM deyH|' iti katha AST tasmin prastAve campAnamA milati / tadA''kAze mAMsAhAro yAvajIva dayA For Private and Personal Use Only
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtra yitvA devo gtH| lokaiH api tathaiva kRtam / atha harinAmA rAjA pRthivIM sAdhayitvA, mahArambha kRtyA, kalpalatA bhAryAsahito marakaM gataH / tasmAt hari-hariNIyugalAt jAto harivaMzaH / atra hari-hariNIyugalaM narake gatam // AzcaryANi vyA02 idaM Azcarya saptamam / / 7 // atha-"camaruppAotti" camarolpAtakharUpaM ca idam / tat yathA-vibhelasaMnivese pUraNo nAma gAthApatiH // 41 // *mahAsamRddhaH rAtrau suptena cintitam-'mayA pUrvabhaveSu purya prabhUtaM kRtam , tena iha RddhiH prAptA, tena punarapi hA atra tapaH karomi, tadA AgAmibhave'pi kiJcit sukhaM prAmomi' iti vicintya, prabhAte kuTumba AkArya, svaputraM khapade sthApayitvA, tApasI dIkSA gRhItA yAvajIvaM SaSTaSaSThatapaH kRtavAn / pAraNakadine kASThamayaM catuHpuTaM bhAjanaM kRtvA, bhikSAyAM bhramati / tatra prathamapuTe patitAM mikSAM pAnthebhyo dadAti 1, dvitIyapuTe patitAM bhikSAM kAkAdibhyo dadAti 2, tRtIyapuTe patitAM bhikSAM jalacarAdibhyo dadAti 3, caturthapuTe patitAM bhikSA svayaM bhute 4 / evaM dvAdazavarSANi ajJAtatapaH kRtvA, pUraNaH zubhadhyAnena mRtvA, bhavanapatiprathamanikAye camarendra ekasAgaropamAyuH maharddhiko jaatH| ekadA camarendraH khasabhAyAM catuHSaSTisahasrasAmAnyadevasahitaH ekasyAM ekasyAM dizi catuHSaSTicatuHSaSTisahasraH AtmarakSakaiH parivRtaH upaviSTo'sti / ab-x||41|| dhijJAnena saudharmadevaloke zakrasiMhAsane sthitaM saudharmendraM pazyati sm| tasya ca pAdau svamastakopari Agato, tataH kruddhaH san vadati sma-'are re! ko'yaM durAtmA mama mastake pAdau dhatte ? / sevakapradhAnasuraiH proktam For Private and Personal Use Only
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vAmin / ayaM pUrvopArjitapuNyaiH atrAvatIrNaH, asya ca iyaM eba sthitiH, na kopaH krtvyH| etat zrutvA / vizeSataH kruddhaH praah-rere| ye saudharmendrapAdau svamastakopari sahanti te camarakA anye, ahaM camarendraH anyaH, ahaM tatra gatvA saudharmendrapAdau gRhItvA adhaH paatyissyaami|' iti kathayitvA kopaM kRtvA pradhAnaH vArito'pi svasthAnata usthAya calitA, agre gatvA vicAritam-'arhanto vA 1 arhacaityasya vA 2 anagArasya vA bhAvitAtmanaH 3 zaraNaM vinA na gamyate / tadavasare chAsthA zrImahAvIraH susamArapurAt bahiH kAyotsarge sthito'bhuut| tasya zaraNaM kRtvA, lakSayojanarUpaM kRtvA pAdAbhyAM dharitrI Anan , hastAbhyAM tAlAsphoTaM kurvan , meghavat garjAravaM kurvan , bidyudiva jhAtkAraM kurvan , jyotizcakraM trAsayan , eka pAdaM saudharmAvataMsakavimAnavedikAyAM, dvitIyaM pAdaM sudharmasabhAyAM dattvA, pratolyAM prahAraM daravA, zakraM AkrozayAmAsa / devA bhayanAntA jAtAH, devAGganA bhItyA devAnAM kaNThe lgaa| kolAhalaM zrutvA indro vismayaM prAptaH pRSTavAn-'bho devAH ko'yaM upadravaH / " devaH proktam-khAmin ! ko'pi lakSayojanarUpadhArI mahAvIbhatso mahAvikarAlaH samutthitaH asti / ' indreNa avadhinA jJAtam-'ayaM camarakaH asampUrNabhRtagharavat samucchalito'sti / paraM asya zikSA dadAmi tadA varam / tato jvaladagnisphuliGgasahasrasamAkulaM vajaM camarendra prati mumoca / camaro'pi vajraM Agacchat dRSTvA bhItyA XadhomukhaH UrdhvapAdo mahAkAyaM saGkocayan kuNDalahArAdIni AbharaNAni patantyapi agRhNan , kunthukarUpaM * kRtvA, he zrImahAvIra ! taba mama zaraNam tava mama zaraNam' iti kathayan svAmipAdayoH antare praviSTaH / vajaM / For Private and Personal Use Only
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandit Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org kalpasUtraM kalpalatA vyA02 AbayANi // 42 // api svAmipAdAbhyAM caturaGgalairdUrato bhraman 'mA tIrthaGkarasya AzAtanA bhavatu' iti zIghraM pazcAdAgatya indreNa aprApta sat gRhItaM, svAminaM vandayitvA kSamayitvA ca camaraM prati indraH prAha-re camara ! mukto'si bhagavatprasAdAt, tvaM nissara, sAdharmikatvAt na kimapi vaktavyam, paramevaM punaH na kAryam / tataH zakraH prabhuM natvA svasthAnaM gataH / tataH camarendro'pi pAdadvayAt niHsRtya prabhuM praNamya khasthAnaM gtH| atra camarendrasya saudharma-* devaloke gamanam // iti Azcarya aSTamam // 8 // __atha "aTThasayasiddhAtti" aSTApadaparvate ekasamaye utkRSTAvagAhanAyAM (500)paJcazatadhanu-pramANAyAM ekaH zrIRSabhadevaH (1) bharataM vinA navanavatiH (99) bhagavataH putrA aSTau (8) ca bharatasya putrAH, evaM ekaM zataM aSTau ca (108) siddhAH / atra utkRSTAvagAhanAyAM 108 siddhAH // uktaM ca| "risaho risahassa suyA, bharaheNa vivaliyA navanavaI / adveva bharahassa muthA, siddhigayA egasamayammi"||1|| iti navamaM Azcaryam // 9 // atha "asaMjayANapUyAtti" // zrIsuvidhinirvANAt kiyati kAle gate sAdhudharmasya vicchedo jAtaH / / 1. vRSabho 1 vRSabhasya sutA bharatena vivarjitAH 59 navanavatiH / aSTau 8 bharatasya sutAH (108) zivaM gatA ekasamayena // 1 // 2. "assaMjatesu pUA" asaMyatA:-asaMyamavanta ArambhaparigrahaprasaktA abrahmacAriNaH teSu pUjA satkAraH, sarvadA hi kila saMyatA *eva pUjAhI:, asyAM tvavasarpiNyAM viparItaM jAtamityAzcarya, (zrIsthAnAGgasU0 pR0 524) // 42 // For Private and Personal Use Only
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandit Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org tadA lokaiH vRddhabhAvakAH pRSTA:-'bho! dharmamArga kathayata / ' taiH nijajJAnAnusAreNa khakhAdArtha ca proktam-'bho! vRddhazrAvakANAM dhanaM deyaM, vasatiH deyA, bhavya bhojanaM deyam , kanyA deyA, teSAM pUjA krtvyaa| tataH teSAM pUjA: jAtA / atra asaMyatAnAM satAM sAdhubujyA pUjA jAtA // idaM dazamaM Azcaryam // 10 // ["dasa vi agaMteNa kAleNa" tti ata evAha-dazApi etAni (AzcaryANi) anantena kAlena anantakAlAt SsaMvRttAni asyAmavasarpiNyAmiti, // ] uktaM ca___ "dasama vi vAse(e)sevaM, dasa dasa accherayAiM jaayaaii| ussappiNie evaM titthuggAlI ya bhaNiyAI" // 1 // nanu etAni daza AzcaryANi kasya tIrthaGkarasya vArake jAtAni? ityAhaeka zataM aSTAdhikaM (108) siddham RSabhadevatIrtha // 1 // asaMyati-pUjA suvidhinAthatIrthe // 2 // harihariNIyugalikanarakagamanaM zItalanAthatIrthe // 3 // strItIrthaGkaraH mallinAthatIrthe // 4 // zaGkhayoH [parasparaM] zabdazravaNaM neminAthatItheM // 5 // zeSANi (upasargaH 1 garbhaharaNam 2 caMdrasUryakhavimAnAvataraNaM 3 camarotyAtaH 4 niSphaladezanA 5) paJca zrImahAvIrasambandhIni // 10 / / uktaM ca"risahe aTTahiya saya-siddhe sIyalajiNammi hrivNso| nemijiNe amarakaMkA-gamaNaM kaNhassa saMpannaM // 1 // itthItitthaM mallI, pUA assaMjayANa navamajiNe / avasesA accherA, vIrajiNidassa tithammi" // 2 // -> Azcarya dazakamiti // BF.XXXXXX***** kalpa08 For Private and Personal Use Only
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatrth.org Acharya Shri Kailassagersuri Gyanmandir indrasa kalpasUtra kalpalatA vyA02 Adeza XXXOXOXOXXXX nAmaguttassa vA kammassa akkhINassa aveiassa aNijipaNassa udaeNaM, jaMNaM arihaMtA vA cakkavaTTI vA baladevA vA vAsudevA vA aMtakulesu vA paMtakulesu vA tuccha0 kivaNa daridda0 bhikkhAgakulesu vA AyAiMsu vA 3, kucchisi gambhattAe vakkamiMsu vA vakramati vA vakkamissaMti vA / no ceva NaM joNIjammaNanikkhamaNeNaM nikkhamiMsu vA 3 // 22 // ayaM ca NaM samaNe bhagavaM mahAvIre jaMbuddIve dIve bhArahe vAse mAhaNakuMDaggAme nayare usabhadattassa mAhaNassa koDAlasaguttassa bhAriyAe devANaMdAe mAhaNIe jAlaMdharasaguttAe kucchisi gabbhattAe vakaMte // 23 // taM jIameaM tIapaJcuppaNNamaNAgayANaM sakkANaM deviMdANaM devarAINaM arahaMte bhagavate tahappagArehito aMtakulehiMto paMtakulahito tuccha0 kiviNa0 daridda0 vaNImaga0 jAva mAhaNakulehiMto tahappagAresu uggakulesu vA bhogakulesu vA rAiNNa0 nAya0 khattiya0 ikkhAga0 harivaM0 annayaresu vA tahappagAresu visuddhajAikulavaMsesu vA sAharAvittae // 24 // taM gaccha NaM tumaM devANuppiA ! samaNaM bhagavaM mahAvIraM mAhaNakuMDaggAmAo nayarAo usabhadattassa mAha // 43 // kok For Private and Personal Use Only
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Nassa koDAlasaguttassa bhAriyAe devANaMdAe mAhaNIe jAlaMdharasaguttAe kucchIo khattiyakuMDaggAme nayare nAyANaM khattiyANaM siddhatthassa khattiyassa kAsavaguttassa bhAriyAe tisalAe khattiyANIe vAsiTThasaguttAe kucchisi gambhattAe sAharAhi, je'via NaM se tisalAe khattiyANIe ganbhe taMpia NaM devANaMdAe mAhaNIe jAlaMdharasaguttAe. kuJchisi gambhattAe sAharAhi, sAharittA mameyamANattikaM khippAmeva paccappiNAhi // 25 // vyAkhyA-"nAmaguttassa tti" nAma gotrakarmaNoH akSINasya aveditasya udayena utpadyate, tat jItaM yat vyAkhyAnAmaguttassa ta nAma mAtraka talmeATION ahaMdAdayaH 4 uttamapuruSAH anta-prAntAdikuleSu AgatAH Agacchanti AgamiSyanti paraM na ca evaM kadApi S bhavati, yat yonito niSkramaNaM bhavati // "ayaM ca NaM tti" ayaM ca zramaNo bhagavAn mahAvIro jaMbUdvIpe |bharatakSetre brAhmaNakuNDagrAme RSabhadattasya brAhmaNasya bhAryAyAH devAnaMdAyAH kukSau avtiirnnH|| "taM jIa meaMti" tasmAt atItAnAM vartamAnAnAM anAgatAnAM ca indrANAM idaM jItaM-kalpa: AcAro vartate yat arha* dAdIn [prati] anta-prAntAdikulebhyaH ugrAdikuleSu saMkrAmayituM / "taM gacchaNaM ti" tasmAt tvaM gaccha devAnupriya ! zramaNaM bhagavantaM mahAvIraM brAhmaNakuNDagrAmAt RSabhadattabhAryAyAH devAnandAyAH kukSito lAtvA, kSatriyakuNDagrAme siddhArthasya rAjJo bhAryAyAH trizalAyAH kukSau garbhatvena saMhara 1 atha ca yaH trizalAgarbha: For Private and Personal Use Only
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtraM kalpalatA vyA0 2 // 44 // XXXXX www.kobatirth.org putrikAlakSaNaH taM devAnaMdAkukSau saMhara / imAM mama AjJAM AjJaptiM vA kSiprameva pratyarpaya, madAjJAM kRtArthIkRtya zIghraM Agatya nivedayetyarthaH // evaM indreNa Adeze datte sati hariNaigameSI devaH kIdRzo jAtaH ?, kiM ca kRtavAn ? tadAhataeNa se hariNegamesI aggANIyAhivaI deve sakkeNaM deviMdeNaM devarannA evaM vRtte samANe haTThe jAva efore karayala jAvattikaddu, evaM jaM devo ANaveitti ANAe viNaeNaM vayaNaM paDisuNei, paDaNettA uttarapuracchimaM disIbhAgaM avakamai, avakamittA veuviasamugdhAeNaM samohaNai, vimugdhAraNaM samohaNittA saMkhijjAI joaNAI daMDa nisirai, taM jahA - rayaNANaM vairANaM verulaNaM lohiakkhANaM masAragallANaM haMsaganbhANaM pulayANaM sogaMdhiyANaM joIrasANaM aMjagANaM aMjaNapulayANaM rayaNANaM jAyarUtrANaM subhagANaM aMkANaM phalihANaM riTThANaM ahAbAyare puggale parisAi, parisADittA ahAsuhume puggale pariAdiyai ||26|| pariyAittA duccaMpi veuvimugdhANaM samohaNa samohaNittA uttaraveuviyarUtraM viuvii, biuvittA tAe ukkiTThAe Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private and Personal Use Only XXXXXXXXX vaikriyarUpakaraNam * // 44 //
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandit www.kobatirth.org turiyAe cavalAe caMDAe jaiNAe uddhRAe sigghAe divAe devagaIe vIIvayamANe 2 tiriamasaMkhijANaM dIvasamuddANaM majhamajjheNaM jeNeva jaMbuddIve dIve, jeNeva bhArahe vAse, jeNeva mAhaNakuMDaggAme nayare, jeNeva usabhadattassa mANassa gihe, jeNeva devANaMdA mAhaNI, teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA Aloe samaNassa bhagavao mahAvIrassa paNAmaM karei, karittA devANaMdAe mAhaNIe saparijaNAe osovaNi dalai, osovaNiM dalittA asubhe puggale avaharai, avaharittA subhe puggale pakkhivai, pakkhivittA aNujANau me bhayavaMti kaDu, samaNaM bhagavaM mahAvIra avAbAhaM avAbAheNaM diveNaM pahAveNaM karayalasaMpuDeNaM giNhai, samaNaM bhagavaM mahAvIraM giNhittA jeNeva khattimakuMDaggAme nayare, jeNeva siddhatthassa khattiassa gihe, jeNeva tisalA khattiyANI, teNeva uvAgacchai, teNeva uvAgacchittA tisalAe khattiANIe saparijaNAe osoaNi dalai, osoaNi dalittA asubhe puggale avaharai, avaharittA subhe puggale pakkhivai, pakkhivittA samaNaM bhagavaM mahAvIraM avAbAhaM avAbAheNaM tisalAe khattiANIe kucchisi RXKOKAKDXKEXEREKKed Ko For Private and Personal Use Only
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtraM kalpalatA vyA0 2 // 45 // **********************. www.kobatirth.org ganbhantAe sAharai, je vi a NaM se tisalAe khattiANIe ganbhe taMpia NaM devAnaMdAe mAhaNIe jAlaMdharasaguttAe kucchisi gabbhattAe sAharai sAharitA // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyAkhyA- "taraNaM tti" tataH saH hariNaigameSIdevaH devendreNa evam uktaH san hRSTatuSTo mastake aJjaliM kRtvA evaM avAdIt - "devaH khAmI AjJApayati tat tathaiva "ANAe" AjJayA vinayena ca "vayaNaM" AdezavacanaM, "paDisuNer3a" pratizRNoti kartuM abhyupagacchati, pratizrutya ca "uttarapuracchimaM disI bhAgaM" IzAnakUrNa apakrAmati= gacchati gatvA ca "veuciasamugdhAeNaM" uttaravaikriyarUpakaraNAya prayatnavizeSeNa " samohaNai " "samugdhatti" AtmapradezAn vikSipati, samudghAtasvarUpameva prAha - "saMkhijAI joaNAI daMDa nisirai" daNDa iva daNDaH, UrdhvAdhaAyataH zarIrabAhulyo jIvapradezakarmapudgalasamUhaH taM daNDaM saMkhyAtAni yojanAni yAvat / niHsRjati = niSkAsayati vitanoti tatra ca vividhAn pudgalAn Adatte iti darzayan Aha, tat yathA - "raya gANaM" ityAdi / ratnAnAM karketanAnAM evaM vajra - baiDUrya - lohitAkSa-masAragalla-haMsagarbha- pulaka-saugandhikajAtisara-aJjana-aJjana pulaka-jAtarUpa - subhaga-aGkaratna-sphaTikaratnAnAM daNDena yathA bAdarAn asArAn daNDanisargagRhItAn pudgalAn parisATya (= parityajya ), yathA sUkSmAn sArAn paryAdatte= pratyAdatte daNDanisargagRhItAn sAmastyena Adatte ityarthaH // evaM dvitIyavAraM samuddhAtaM karoti vAJchitarUpakaraNArtha, yena rUpeNa For Private and Personal Use Only vaikriyarUpakaraNam / / 45 / /
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandit devAmanuSyalokaM samAgacchanti, iha ca yadyapi ratnAdipudgalA audArikA vaikriyasamudghAte ca vaikriyA eca grAdhA, tathApi iha teSAM rabAdipudgalAnAmiva sAratApratipAdanAya ratnAnAm ityAdyuktam , tacca rabAdInAM iva iti vyAkhyeyam // anye AcAryAH eSamAiH-audArikA api te gRhItAH santo vaikriyatayA pariNamanti / | atha uttaravaikriyarUpaM kRtvA kIdRzyA gayA hariNaigameSidevo jambUdvIpe AyAti? tadAha-tayA devajanaprasiddhayA "tAe ukiTAe" utkRSTayA prazastavihAyogatiSu utkarSavattvAt "turayAe" tvaritayA mAnasautsukyAt"cavalAe" capalayA kAyataH "caMDAe" caNDyA saMbhAravattvAt, "jayaNAe" jayinyA azeSa[karma] gatijetRtvAt "uddha|yAe" uddutayA azeSAvayavakampanAt "sigyAe" zIghrayA paramotkRSTavegavattvAt "divAe" devajanocitayA "devagaIe" devagatyA, athavA gaticatuSTayamAnaM idam-yo deva ekayA vIMkhayA (=gatyA) yojanAnAM lakSadvayaM 1 gatimAnaM tu rItyantareNa saGgrahaNIsUtre paThyate, tathA hi'eyammi puNo guNie, tipaMcasaganavahi hoi kamamANaM / tiguNamsI do lakkhA, tesIisahassa paMca sayA // 85 // asiI cha sahibhAgA, joaNa caTalakkha visattari sahassA / chaca savA tettIsA, tIsa kalA paMcaguNiaMmi // 86 // sattaguNe chalakkhA, igasahisahassa chasaya chAsI / ghaupanna kalA taha navaguNammi aDalakkha saTTA u // 87 // satta sayA cattAlA, aTTArakalA ya ia kamA cauro / caMDA cavalA jayaNA, vegA ya tahA gaI cauro / / 88 / / iti / / 2 gatau vIsA nihAreryA-parisarpaparikramAH" ( 'ikhu gatI, vIDanaM vIjA) // iti hemacaMdraH / / For Private and Personal Use Only
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtra kalpalatA vyA02 nirUpaNam // 46 // azItisahasrAH paJcazatAni azItyadhikAni SaT ca SaSTikabhAgA 2805806 gacchati sA caNDA gtiH| | devagati(1) atha ca yo deva ekayA vIMkhayA yojanAnAM lakSacatuSTayaM dvisaptatisahasrAH SaTzatAni triMzadadhikAni catuSTayatriMzaca SaSTikA bhAgA 4726301 : gacchati sA capalA gatiH (2) atha ca yo deva ekayA vIMkhayA yojanAnAM paTlakSAH ekapaSTisahasrAH SaTzatAni SaDazItyadhikAni catuHpaJcAzaca kalAH gacchati 66168664 sA javanA gatiH (3) atha ca yo deva ekayA vIMkhayA aSTau lakSAH pazcAzatsahasrAH saptazatAni catvAriMzadadhikAni aSTAdaza bhAgA 85074036 gacchati sA vegavatI gatiH (4) tayA gatyA "vIIvayamANe" vyativrajana tiryagasaMkhyAtAnAM dvIpasamudrANAM madhyabhAgena yatra jambUdvIpe bharatakSetre brAhmaNakuNDagrAme RSabhadattasya gRhe | yatra devAnandA brAhmaNI tatra Agacchati, Agatya ca "Aloe" Aloke darzanamAtre zramaNasya bhagavato mahA-* vIrasya praNAmaM karoti, kRtvA ca devAnandAyAH brAhmaNyAH saparijanAyAH avakhApinI nidrAM dadAti, dattvA ca azubhAna pudgalAn apaharati, zubhAn pudgalAn prakSipati, tataH 'anujAnAtu mAM bhagavAn' ityuktvA zramaNaM bhagavaMtaM mahAvIraM "acAbAha" bhagavato vizeSeNa tatpIDAparihArAt "abAbAheNaM" sukhena saMharturapi pIDAbhAvAt / yataH tathAvidhakaraNavyApAreNa saMspRzya athavA "avAbAheNaM" sukhaM sukhenetyrthH| yonidvAreNa niSkAsya devaprabhAveNa karatalasaMpuTena gRhNAti, gRhItvA yatra kSatriyakuNDagrAme siddhArtharAjasya gRhe yatra trizalA kSatriyANI tatra Agacchati, Agatya ca trizalAyAH kSatriyANyAH saparijanAyAH avakhApinI nidrAM dadAti, nidrAM dadAti, mhaa| tathAvidhakaraNa bhagavato vizeSeNa pati, tataH 'anujAna * * * * For Private and Personal Use Only
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dattvA azubhAn pudgalAn apaharati, apahRtya ca zubhAna pudgalAna prakSipati, prakSiSya ca zramaNaM bhagavantaM mahAvIraM avyAyAdhaM avyAyAdhena trizalAyAH kSatriyANyAH kukSau garbhatvena chavicchedaM akratvaiva garbhAzaye | "sAharaha" pravezayati, "sAharittA" pravezayitvA, kvacit vyAkhyAtam , chavicchedakaraNe'pi ISadapi vAdhAM naiva utpAdayati, anyathA nakhAne vA romakUpe vA garbha pravezayituM hariNaigameSidevasya zaktirasti / atha-garbhasaMharaNAnantaraM hariNaigamepidevaH kiM kRtavAn ? tadAhajAmeva disiM pAubbhUe tAmeva disi paDigae // 27 // ukiTThAe turiAe cavalAe caMDAe javaNAe u Ae sigghAe divAe devagaIe, tiriamasaMkhijANaM dIvasamuddANaM majhamajjheNaM joaNasAhassiehiM viggahehiM uppayamANe 2 jeNAmeva sohamme kappe sohammavaDisae vimANe sikasi sIhAsaNaMti sake deviMde devarAyA, teNAmeva uvAgacchai, uvAgacchittA sakkassa deviMdassa devaranno eamANattiaM khippAmeva paJcappiNai // 28 // vyAkhyA-atha hariNaigameSidevaH "jAmeva disi pAuDabhUe" yasyAM dizo'vadheH prAdurbhUtaH prakaTya bhUt, Agata ityarthaH, tAmeva dizaM prati gnH|| paraM kiM kurvan ? tayA utkRSTayA caNDAdigatyA tiryaka asaMkhyAtAnA For Private and Personal Use Only
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatrth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AdezapratyarpaNam kalpasUtra kalpalatA cyA0 2 // 47 // dvIpasamudrANAM madhyena yojanasAhatikAbhiH vIMkhAbhiH "uppayamANe" Urdhva gacchan, yatra saudharmadevaloke saudharmAvataMsake vimAne zake siMhAsane zakro devendro-devarAjaH tatra Agacchati, Agatya ca zakrasya devendrasya devarAjasya imAM AjJAM kSiprameva pratyarpayati // atha kadA garbhApahArakaM kalyANakaM jAtam ? tadAha* teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM samaNe bhagavaM mahAvIre je se vAsANaM tacce mAse paMcame pakkhe Aso. abahule, tassa NaM Assoabahulassa terasIpakkheNaM bAsIirAiMdiehiM viikaMtehiM tesIimassa rAiMdiassa aMtarA vaTTamANe hiANukaMpaeNaM deveNaM hariNegamesiNA sakkavayaNasaMdiTeNaM mAhaNakuMDaggAmAo nayarAo usabhadattassa mAhaNassa koDAlasaguttassa bhAriAe devANaMdAe mAhaNIe jAlaMdharasaguttAe kucchIo khattiyakuMDaggAme nayare nAyANaM khattiANaM siddhatthassa khattiassa kAsavaguttassa bhAriAe tisalAe khattiANIe vAsiTThasaguttAe putvarattAvarattakAlasamayaMsi hatthuttarAhiM nakkhatteNaM jogamuvAgaeNaM abAvAhaM avAbAheNaM kucchisi ganbhattAe sAharie // 29 // vyAkhyA-"teNaM kAleNaM" tasmin kAle-tasmin samaye zramaNo bhagavAna mahAvIra varSAkAle zrAvaNAdInAM 47 // For Private and Personal Use Only
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir madhye tRtIye mAse Azvine paJcame pakSe kRSNapakSe "terasIpakkheNaM" trayodazIpakSe pazcArdharAtrau yazItirAtridineSu vyatikrAnteSu yazItitamasya rAnindinasya "aMtarA vahamANe" aMtarakAle rAtrI "hiANukaMpaeNaM" hitaH zakrasya svasya ca, anukampastu bhakto bhagavataH, anukampA ca atra bhaktiH, evaMvidhena hariNaigameSiNA devena zakravacanasandiSTena brAhmaNakuNDagrAmAt RSabhadattabhAryAyAH devAnandAyAH kukSitaH, kSatriyakuNDagrAme siddhArthabhAryAyAH trizalAyAH kukSI ardharAtrisamaye uttaraphAlgunInakSatre candreNa saha vartamAne garbhatvena sNhRtH|| bhagavatastadA kiyat jJAnaM AsIt ? tadAha| teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM samaNe bhagavaM mahAvIre tinnANovagae Avi hutthA, taM jahA___ sAharijissAmitti jANar3a, sAharijamANe na jANai, sAhariemitti jANai // 30 // vyAkhyA-"samaNe bhagavaM mahAvIre"zramaNo bhagavAna mahAvIraH jJAnatrayasahito'bhavat, tena mAM saMhariSyati iti jAnAti saMhiyamANona jAnAti 2saMharaNasyApi ekasAmayikatvAt / yadyapi ca atra antarmuhUrtakAlaHsaMbhAvyate, tathApi chAdmasthikopayogAdapi saMharaNakAlA sUkSmatara ityAmnAyikAH / kecittu "sAharijvamANe viyANa" iti paThanti, katham ? zrIAcArAne tathaiva darzanAt / paraM na cAyaM pAThaH sArvatrikaH / saMhRta iti ca jAnAti 3 // * uktamiti garbhAvahArakalyANakam / / ** For Private and Personal Use Only
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AVM mAndhAtkathA kalpasUtraM anA''ha ko'pi zivazAsanI-'aho! jainadarzane eSA DiGgarUpA asambaddhA vktvytaa!| evamapi garbhakalpalatA parAvartanaM kadApi bhavati ? tatrocyate-zivazAsane'pi zrIbhAgavate dazamaskandhe dvitIyAdhyayane baladevasya garbhavyA02 parAvartanaM shruuyte| tatratyaM zlokacatuSTayam-"bhagavAnapi vizvAtmA, viditvA kaMsa bhayam / yadUnAM nijanAdhAnAM, yogamAyAM samAdizan // 1 // gaccha devi! brajaM bhadre, gopaM gobhiralaGkatam / rohiNI vasudevasya, bhAryA''ste // 48 // nandagokule // 2 // devakyA jaThare garbha, zeSAkhyaM dhAma mAmakam / tatsaMnikRSya rohiNyA, udare saMnivezayat // 3 // garbhasaMkarSaNAt taM cai, AhuH saMkarSarNa bhuvi / rAmeti lokaramaNA-ThUlabhadraM balAzrayAt / / 4 // " / punarapi purANe mAndhAtArAjotpattikathA yathA-vizAlA nAma nagarI, tatra yavanAzvo rAjA mahAsAmrAjyadharaH, paraM aputraH, tena putrArtha 1600 poDazazatakanyApANigrahaNaM kRtam , paraM tathApi putro na jAyate, tena manasi * atIva dUnaH cintAturaH, yataH-"aputrasya gatinAsti, khagoM naiva ca naiva ca / tasmAt putramukhaM dRSTvA, kharge yAnti hi maanvaaH||1||" punaH 'gehaMpi taM masANaM, jattha na dIsaMti dhuulidhuusrmuhaaii| uhRti paDaMti raDavaDaMti do tinni | ddibhaaii||' ityAdi, tataH kasyApyupadezAt 88000 aSTAzItisahasraRSINAM bhojanaM dAtuM prvRttH| 33 trayastriMzatkoTidevatA''rAdhanamapi kRtam , tathApi putro na bhavati / ekadA 88 sahasraRSibhiH vimRSTham-'ayaM rAjA AtmanAM pratyahaM miSTAnnapAnaH bhaktiM karoti, paraM kasyApi putrakaraNe zaktiH nAsti, sarve'pi udarambharayaH FoXXXXXX For Private and Personal Use Only
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagersuri Gyanmandir pAraNAyai militAH santi / tadA teSAM madhyAdekena muninA moktam-'ahaM jAnAmi upAyam / tadA suvarNakabolake nIraM abhimachaya, rAjJo dattam, proktaM ca-'yA tava abhISTA rAjhI bhavati tasyAH pArayam putro bhaavii| rAjA nIraM lAtvA svAvAse gtH| sarvAbhI rAjJIbhiH zruto vyatikaraH, sarvAbhiH dAsIdvArA kathApitam-| 'mama deyam / ' rAjJA vicAritam-'rAiyo baDayaH, kasyA dIyate ?, ekasyA datte anyAH sarvA api kleza kariSyanti, mariSyanti, mAM api mArayiSyanti / punaH tAbhiH proktam-'yasyA dAsyasi pAnIyam tAM vayaM mArayiSyAmaH rAjJA cintitam-'pratApo1 gauravaM 2 pUjA 3, zrIH4 hIH5 yazaH6 supratiSTitA 7 tAvatkAla pravartante, yAvannotpadyate kliH||1||" iti vicintya na kasyA api dattam / nIrabhRtaM kaccolakaM vastreNa AcchAdya, pAnIyasthAne ghaTopari muktam / rAjA svasyA''vAse suptH| rAmro rAjJaH tRSA lagnA, pAnIyaM mArgitam / rAzya: kathayanti-'yA taba abhISTA bhaviSyati sA pAnIyaM paayyissyti| tadA anyaH ko'pi pArve nAbhUt / ekA zayyApAlikA abhUt, tayA ajAnatyA tat kabolakanIraM AnIya dattam, rAjJA ca pItam, manaprabhAvAt garbho jaatH| pratidina (dine dine) udaraM vardhate, rAjA lanayA sabhAyAM nAyAti, pratyuta asamAdhAnaM jAtam / rAjJA 88 aSTAzI tisahasramunInAM upAlambho dattaH, 'lAmaM icchato mama mUlakSatiH aayaataa| tataH 33 koTidevatA 88 sahasramunimelApakena ArAdhita indraH samAgataH, tena khasevakadevapArthAt rAjJo nAbhiM vidArya saMpUrNoM garbho nisskaasitH| sarvaH proktam-'stanyapAnaM kasya kariSyati / indreNa proktam-'mAM dhAsyati / ' kalpa09 For Private and Personal Use Only
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mAndhAna kalpasUtraM kalpalatA vyA02 kathA tataH indreNa strIrUpaM kRtvA, stanyapAnaM kAritam / krameNa vardhamAno mAndhAtA nAma rAjA jAtaH ityAdayo aneke evaMvidhA vyatikarAH saMti, tato na jainAnAM upahAsaH kaaryH|| * // iti mAndhAtArAjotpattikathAnakam // OM zrIkalpasUtrasya dvitIyaM vyAkhyAnaM paraM ativRhattaraM tena sati celAsadbhAve etat sarva vAcyam / velAyA abhAve garbhApahAravaktavyatA tRtIyavyAkhyAne Adau vAcayitvA pazcAt caturdaza svapnA vyaakhyaatvyaaH|| vyAkhyAnaM kalpasUtrasya, dvitIyaM sugama sphuTam / ziSyArtha pAThakAzcakruH, samayAdimasundarAH // 1 // // 49 // M MMMMWM 1 iti zrIkalpasUtrasya dvitIyaM vyAkhyAnaM zrIsamaya sundaropAdhyAyaviracitaM sampUrNam // // 49 // -- For Private and Personal Use Only
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (atha tRtIyaM vyAkhyAnam // atha pUrva prathamavAcanAyAM paMcaparameSThinamaskAra vyAkhyAtaM zrImahAvIradevasya saMkSepavAcanayA kRtvA SaTakalyANakAni vyAkhyAtAni, dvitIyavAcanAyAM zrImahAvIradevasya cyavanakalyANakaM daza AzcaryANi garbhApahArakalyANakaM ca vyAkhyAtAni / tathA zaivazAstroktAni mAMdhAtAcakravartipramukhAni saMbaMdhAni vyaakhyaataani|| atha tRtIyavAcanAyAM yasyAM rAtrI hariNaigamethidevena garbhApahAraH kRtH| tadA kiM jAtam ! tadAhajaM rayarNi ca NaM samaNe bhagavaM mahAvIre devANaMdAe mAhaNIe jAlaMdharasaguttAe kucchIo tisalAe khattiANIe vAsiTThasaguttAe kucchisi ganbhattAe sAharie, taM rayaNiM ca NaM sA devANaMdA mAhaNI sayaNijjasi suttajAgarA ohIramANI 2 imeyAruve urAle kallANe sive dhanne maMgalle sassirIe cauddasa mahAsumiNe tisalAe khattiyANIe haDetti pAsittANaM paDibuddhA, taM jahA-gaya0 gAhA // 31 // For Private and Personal Use Only
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatrth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtra kalpalatA vyA03 vAsagRhavarNanam // 50 // XXOXOXOXOXXXXX vyAkhyA-"jaM rayarNi" yasyAM rajanyAM rAtrau saH zramaNo bhagavAn mahAvIro devAnandAyAH kukSitaH trizalAyAH kukSau garbhatvena saMhRtaH, tasyAM rAtrau sA devAnandA brAhmaNI zayanIye "suttajAgarA ohIramANI"* ISannidrAM gacchantI pracalAnAmnI tRtIyanidrAM prApnuvantI, etAn etadrUpAn agre vyAkhyAsyamAnAn zivAdivizeSaNopetAn pUrvavyAkhyAtArthAn trizalA kSatriyANI hRtAn dRSTvA pratibuddhA jaagritaa| tAn kAn / gajavRSabhAdIn pUrva vyAkhyAtAn / punaH tasyAM rAtrI kiM jAtam ? tadAha jaM rayaNiM ca NaM samaNe bhagavaM mahAvIre devANaMdAe mAhaNIe jAlaMdharasaguttAe kucchIo tisalAe khattiANIe vAsiddhasaguttAe kucchisi gabbhattAe sAharie, taM rayaNiM ca NaM sA tisalA khattiANI taMsi tArisagaMsi vAsagharaMsi abhitarao sacittakamme bAhirao dUmiaghaTThamaDhe vicittaulloacilliyatale maNirayaNapaNAsiaMdhayAre bahusamasuvibhattabhUmibhAge paMcavannasarasasurabhimukkapupphapuMjovayArakalie kAlAgurupavarakuMdurukaturukkaDajhaMtadhUvamaghamaghatagaMdhuddhayAbhirAme sugaMdhavaragaMdhie gNdhvttibhuue| vyAkhyA-"jaM rayaNiM tti" punaH yasyAM rAtrau sa zramaNo bhagavAn mahAvIro devAnandAyAH kukSitaH trizalA Ko KeXXXXXXXXXX For Private and Personal Use Only
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kSatriyANyAH kukSau garbhatvena saMhRtaH, tasyAM rAtrI sA trizalA kIdRze vAsagRhe suptA abhUt ? tasya vAsagRhasya varNanaM kriyate "tasi" tasmin vAsagRhe / kiMviziSTe vAsagRhe ? / "tArise" tAzake vaktaM azakyasvarUpe tatsvarUpaM zrIbhadrabAhukhAmI kathayati na ko'pi varNayituM samarthoM bhavati, etAdRze puNyavatAM yogye ityrthH| punaH kiMviziSTe vAsagRhe ? / "abhitarao sacittakammetti" abhyaMtare abhyaMtarato bhittibhAge bhitteH madhyabhAge sacitrakarmaNi citrkrmsNyukte|punH kiMviziSTe vAsagRhe ? / "bAhirao dUbhiavahama?" bAhyato bhittiH bahirbhAge "dami dhavalitama / punaH kiMviziSTe vAsagRhe ? / ghRSTam komalapASANAdinA ata eva mRSTammamRNaM yat tathA tasmin / punaH kiMviziSTa vAsagRhe ? / "vicittaulloacittiatale" vicitraM Azcaryakrata, ullocasyacandrodayasya, citritaM vividhacitravicchittisaMyuktam talaMadhobhAgo yasmin etAvatA upari candrodayo baddho'sti, tasya talaM nAnAprakAracitrasahitaM vartate / "vicittaulloacilliya" iti pAThe tu ayamarthaHvicitro vividhacitrayukta ullokaH uparibhAgaH "cilliaM" dIpyamAnaM talaM-adhobhAgo yatra / tato vishessnnkrmdhaaryH| punaH kiMviziSTe vAsagRhe / "maNi" maNiratnaiH praNAzitaM dUre gamitAndhakAraM yatra tat tasmin / punaH kiMviziSTe vAsagRhe ? / "bahusamasuvibhattabhUmibhAge" bahu atyartha, samAna nimno-nIco nApi unnataH uccaH paJcavarNamaNikuTimakalitaH / suvibhaktakRtakhastiko bhUmibhAgo yatra tattasmin / puna: kiMviziSTa vAsagRhe ? "paMcavannasarasasurabhimukkapupphapuMjovayArakalie" paJcavarNana punaH sarasena, punaH surabhiNA, For Private and Personal Use Only
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtraM kalpalatA vyA03 zayanIyavarNanam // 51 // punaH muktena-kSiptena, evaMvidhena puSpapuJjalakSaNena upacAreNa / korthaH ? / pUjayA kalite sahite / punaH kiMviziSTa vAsagRhe ? / kAlAgurupavarakuMdurukkaturukaDajhatadhUvamaghamaghaMtagaMdhuddhayAbhirAme" kAlAguru ca kRSNAgurU, pradhAnaM kanduruSkaM ca cIDanAmA gandhadravyavizeSaH, turuSkaM ca sellakaM dhUpazca dazAMgAdiH gaMdhadravyasaMyogajaH, tato dvandvasamAse kRte teSAM saMbandhI yo maghamaghAyamAno atizayavAn gandhaH uddhRtaH udbhUtaH tenAbhirAme | manohare / punaH kiMviziSTe vAsagRhe ? / "sugaMdhavaragaMdhie" suThu gandhavarANAM pradhAnavAsAnAM gandho yasmina X tat sugandhavaragandhikaM tasmin / kacit "sugaMdhavaragaMdhagaMdhie" iti pAThaH / tatra sugaMdhAH surabhayo ye varagandhAH | pradhAnacUrNAH teSAM gandho yatrAsti ( tat sugaMdhavaragaMdhagaMdhikam ) tasmin / punaH kiMviziSTe vAsagRhe ? / | "gaMdhavahibhUe" gandhavartiH gandhadravyaguTikA kastUrikA vA tadguTikA gandhavartiH tadbhUte saurabhyAtizayAt * gandhadravyaguTikAkalpe ityarthaH / ityanena vAsagRhaM varNitam // atha tasmin vAsagRhe yasmin zayanIye trizalA suptA abhUt , tasya zayanIyasya varNanamAhataMsi tArisagaMsi sayaNijaMsi sAliMgaNavahie ubhao bibboaNe ubhao unnae majjhe NayagaMbhIre gaMgApuliNavAluauddAlasAlisae oaviakhomiadugullapaTTapaDicchanne suviraiarayattANe rattaMsuyasaMvue suramme AiNagarUyabUranavaNIatUlatullaphAse sugaMdhavarakusumacunnasayaNovayAraka 51 // For Private and Personal Use Only
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir lie, putvarattAvarattakAlasamayaMsi suttajAgarA ohIramANI 2 imeArUve urAle jAva cauddasa mahAsumiNe pAsittANaM paDibuddhA, taM jahA-gaya-vasaMha-sIha-abhiseya-doma-saMsi-diNaMyaraM-jhayaM-kuMbhaM / paumaisara-saugara-vimANebhavaNa-raiyaNuccaya-sihiM ca 1 // 32 // vyAkhyA-trizalA kSatriyANI etAdRze zayanIye suptA satI caturdaza svamAn pazyati sma / kiMviziSTe shyniiye| zayyAyAM "taMsi" tasmin / punaH kiMviziSTe zayanIye? / "tArisagaMsi" tAze vaktuM azakyakharUpe / punaH kiMviziSTe zayanIye 1 / "sAliMgaNavadie" sahaAliGganavA zarIrapramANena gaNDopadhAnena vartate | yatra tasmin / punaH kiMviziSTe zayanIye? / "ubhao" ubhayataH zirontapAdAntAvAzritya "bicoaNe" upadhAne / gaMDake yatra tasmin / punaH kiMviziSTe zayanIye? / "ubhao unnae" ata eva ubhayataH unnate / punaH kiMviziSTe zayanIye 1 / "majjhe NayagaMbhIre" madhye nataM ca tat gambhIraM ca mahattvAt nata gambhIram, athavA madhyena ca madhyabhAgena tu gambhIre avanate / kvacit "pannagavivoaNe" iti pATho dRzyate, tatra suparikarmitagaNDopadhAne ityarthaH / punaH kiMviziSTe zayanIye? | "gaMgApuliNavAluauddAlasAlisae" gaGgApulinavAlukAyAM yo avadAla:=pAdAdi nyAse adhogamanam tena / "sAlisae" iti sadRze atinamratvAt / punaH kiMviziSTe zayanIye? / "oaviakhomiadgullapaTTapaDicchanne", uvacitaMracitaM parikarmitaM yat kSauma-atasImayaM, dukUlaM For Private and Personal Use Only
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtraM kalpalatA vyA03 zayanIyavarNanam // 52 // | vastram , tasya yugalApekSayA yaH paTTaH ekazATakaH saH praticchadA-AcchAdanaM yasya tat tasmin / "paDi-IX cchanne" iti pAThe praticchanne AcchAdite / punaH kiviziSTe zayanIye? / "suviraiarayattANe' suSTha viracitaM suviracitaM / rajastrANaM AcchAdanavizeSo aparibhogAvasthAyAM yatra tattasmin / punaH kiMviziSTa shyniiye?| "rattaM suasaMbae" raktAMzukena mazakagRhanAmnA vastreNa saMvRte-AvRte / punaH kiMviziSTe shpniiye?| "suramme" atiramaNIye atyantasundare anna zayanIye vastratrayaM upari jAtam / eka atasImayaH ekazATakapaH, 1 // dvitIyaM aparibhogAvasthAyAM rajastrANam 2 // tRtIyaM mazakamayaM AcchAdanam 3 // punaH kiMviziSTe zayanIye / / "AiNagarUabUranavaNIyatUlaphAse" AjinakaM carmamayo vastravizeSaH, sa ca khabhAvAt atikomalaH syAt / 'rutaM' ca karpAsapakSma / 'bUroM bnsptivishessH| navanItaM-mRkSaNam / ebhiH caturbhiH tulyaH sadRzaH sparzI yasya tattasmin / "tUlatti" pAThe tu tUlaM arkatUlaM, eSAM iva sparzo yasya tat tasmin / punaH kiMviziSTa zayanIye ? / "sugaMdhavarakusumacunnasayaNovayArakalie" sugandhAbhyAM vararaktakusumacUrNAbhyAM pradhAnapuSpajAti 1 vAsayogAbhyAM 2 yaH zayanIyasya zayyAyAH upacAra: pUjA tena klite| atha tasmin zayanIye kadA kIdRzI jaataa| "puvarattAvarattakAle" iti madhyarAtrI, etasya vyutpattyAdikaM pUrva kRtamasti / tasyAM zayyAyAM M "suttajAgarA ohIramANI ohIramANI" ISannidrAM gacchantI imAn etadrupAn udArAdivizeSaNopetAn catudazamahAkhamAn dRSTvA pratibuddhA jAgaritA, tAn nAmata Aha-"gayavasahatti" prathame khame gaja pazyati 1, evaM navanItaM mRkSaNam / ebhiAvabhAvAt atikomala " pAThe tu tulaM a // 52 // For Private and Personal Use Only
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir * * * * * dvitIye vRSabham 2, tRtIye siMham 3, caturthe "amiseyatti' abhiSicyamAnAM zrIdevI 4, paMcame "dAmaMtti" puSpamAlAm / 5, SaSThe "sasitti" candram 6, saptame "diNayaratti" sUryam 7, aSTame dhvajam 8, navame pUrNakalazam 9, dazame padmasarovaram 10, ekAdaze samudram 11, dvAdaze devavimAnam 12, trayodaze ravapuJjam 13, caturdaze "sihitti" agniM pazyati 14 // atha caturdazavamAnAM varNanam / tatra prathamam gajavarNanamAhataeNaM sA tisalA khattiANI tappaDhamayAe taoacaudaMtamUsiagaliyavipulajalaharahAranikarakhIrasAgarasasaMkakiraNadagarayarayayamahAselapaMDarataraM samAgayamahayarasagaMdhadANavAsiyakapolamUlaM devarAyakuMjaraM (va) varappamANaM picchai sajalaghaNavipulajalaharagajiyagaMbhIracArughosaM ibhaM subhaM savalakkhaNakayaMbiaM varoru 1 // 33 // vyAkhyA-tataH sA trizalA kSatriyANI tat prathamatayA teSAM khapAnAM prathamatayA pUrva IdRzaM ibhaMgajaM svapne pazyati / atra kalpasUtre prathamaM ibhadarzanaM proktam, tatsAmAnyavRttiM Azritya, yato dvAviMzatitIrthakaramAtaraH prathamaM gajameva pazyanti sma / anyathA RSabhadevamAtA tu marudevAsvAminI prathama vRSabha, mahAvIradevamAtA * trizalA ca prathama siMhaM apazyat / ataH sAmAnyavRttiM Azritya prathamaM gajo vyAkhyAyate / kIdRzaM ibham / * * * * * For Private and Personal Use Only
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtra kalpalatA vyA0 3 // 53 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir "taoacaudaMtaM" tataM vistIrNa ojo=valaM yeSAM te nataujasaH evaMvidhAH catvAro dantA yasya saH taM / punaH kiMviziSTaH / "Usiyagaliyatti" ucchritaH udagraH "galiyatti" galitaH nirjalaH sa vAsau tripulajaladharovistIrNameghaH / punaH kiMviziSTaH 1 / hAranikaraH puJjIkRtahAraH kSIrasAgaraH =kSIrasamudraH, "sasaMkakiraNatti" candrakiraNAH, "dagarayatti" udakarajAMsi jalazIkarAH rajatamahAzailo vaitADhyaparvataH eteSAmitra pANDurataraM-atizubhraM pANDurAgaM vA / punaH kiMviziSTam ibham ? / samAgayamahuratti" samAgatA madhukarAH = bhramarAH yatra tat, evaMvidhaM yat sugandhaM dAnamadaH tena vAsitaM kapolamUlaM yasya sa tam / etAvatA yasya kapolamUle bhramarAH raNajhaNAyamAnAH santi / iyameva gajasya zobhA, kacit "mahuaratti" padaM na dRzyate, tatra samAgataM satataM yad vahamAnaM yat sugandhaM dAnaM tena vAsitaM kapolamUlaM yasya sa tam iti vyAkhyeyam / punaH kiMviziSTam ibham ? / "devarAyatti" devarAjasya indrasya kuJjaro-hastI airAvaNaH tadvat varaM pradhAnaM pramANaM yasya sa tam / zAstroktadeddamAnamityarthaH / punaH kiMviziSTam ibham ? / "sajalaghaNavipulatti" sajalo - jalasahito ghano niSiGaH parasparaM milito vipulo vistIrNo yo jaladharo meghaH tasya garjitaM tadvat gambhIraH cAruH pradhAno ghoSo yasya hastinaH sa tam / punaH kiMviziSTaM ibham ? / zubhaM prazastaM kalyANakAriNaM vA / punaH // 53 // kiMviziSTaM ibham ? / "sahalavaNatti" sarvalakSaNAnAM samastahastilakSaNAnAM kadambaM samUho jAtamakheti sarvalakSaNakadambitaH tam / punaH kiMviziSTaM ibham ? / varorum, varazvAsau uruH vizAlazca varoruH tam / bhadra For Private and Personal Use Only gajasvama varNanam 1
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hastidarzanAt yathA paracakraM mahattamamapi bhattatvApi yAti tathA ibhadarzanAdantaraGgavairitrajo nazyati iti hetoH ibhadarzanam // iti gajasvazavicAraH // 1 // atha dvitIyakha vRSabhaM trizalA kSatriyANI pazyati, tasya varNanaM kIdRzam ! tadAha o puNo dhavalakamalapattapaya rAiregarUvappabhraM pahAsamudaovahArehiM sabao cetra dIvayaMta aisiribharavilhvaNAvisappaMtakaM tasohaMtacArukakuhaM taNusuisukumAlalomanicchaviM thirasubaddhamaMsalovacialaTThasuvibhattasuMdaraMgaM picchai ghaNavaTTalaTThau kiTU visituppaggatikkhasiMgaM daMtaM sivaM samANasohaMtasuddhataM vasahaM amiaguNamaMgalamuhaM 2 // 34 // For Private and Personal Use Only *.XXX.XXX.X.XX.XXX arrant - "tao puNo" tataH punaH trizalA kSatriyANI vRSabhaM pazyati / punaH kiMviziSTaM vRSabham ? "dhavalakamaletti" dhavalakamalapatrANAM prakArAt samUhAt atirekA=adhikA ruk = prabhA yasya sa tam / kiM kArayantam ? / "pahAsamudayetti" prabhAyAH = kAntyAH samudAyaH = samUhaH tasya upahArA: = vistAraNAni taiH sarvataH sarvadizo | dIpayantam / punaH kiMviziSTaM vRSabham / "aisiribharapillaNetti" atizriyAH = utkRSTazobhAyA yo bharaHsambhAraH tena yat preraNaM tenaiva visarpat-ullasat / ata eva kAntaM dIptaM zobhamAnaM cAru pradhAnaM kakudaM = |
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandit www.kobatirth.org kalpasUtraM kalpalatA vyA03 // 54 // skandho yasya sa tam / idaM kakudaM khabhAvenaiva ullasati , paraM tatra utprekSA kriyate-idaM na khabhAvena ullasati,*SamakhamakiMtu sahajazobhAsambhAreNa preryamANaM ullasati / punaH kiMviziSTaM vRSabham ? / "taNusuisukumAlalomanidacchazivarNanam 2 tano-zarIrasya zucimukumAlaromNAM snigdhA chaviH yasya sa tam / punaH kiMviziSTaM vRSabham / "thirasubaddhetti" sthiraM ata eva subaddhaM, ata eva mAMsalaM, ata eva upacitaM laSTaM pradhAnaM suvibhaktaM yathAvat saMniviSTA'vayavaM sundaraM aGgaM yasya sa tam / etAvatA yasya vRSabhasya aGgAni avayavAH sthirANi-suvaddhAni mAMsalAni upaci. tAni pradhAnAni yathAvat saMniviSTAvayavAni santi / punaH kiMviziSTaM vRSabham ? | "ghaNabahaladvetti" ghane nicite vRtta vartule valite-laSTAt api utkRSTa atizreSThe 'tuppagge' mrakSitAgre tIkSNe zRGge yasya sa tam / kacit | "tuppapupphaggatikkhatti" pAThaH, tatra tuppe-prakSite puSpAne puSpAkAraM gorocanAsattAsUcakaM bindurUpaM puSpaM tat agre-uparibhAge yayoH iti yojyam / punaH kiMviziSTaM vRSabham ? / dantam, na duntim / punaH kiviziSTaM vRSabham / "siva" zivaM-upadravanivArakam / punaH kiMviziSTaM vRSabham ? / "samANasohaMtasudaMtaM" samAnA tulyapramANAH ata eva zobhanAH zuddhA nirdoSAH zvetA vA dantA yasya sa tam / etAvatA yasya vRSabhasya dantAH tulyapramANAH zobhanAH nirdoSAH zvetAzca vartante / punaH kiMviziSTa vRSabham / / "amiaguNamaMgalamuha" amitaguNAnAM mahAlAnAM mukhaM iva mukhaMdvAram / "maMgalamuhaM" iti pAThe tu "amiaguNaM" ata evaM "maMgalamuhaM" kalyANakaraNasamartham / For Private and Personal Use Only
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpa0 10 www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vRSabhadarzane ayaM paramArtha:- yathA vRSabho bhAraM vahati helayA, evaM svAmI saMyamabhAravahanaM kariSyati // iti dvitIyavRSabhakhana vicAraH // 2 // atha trizalA kSatriyANI tRtIye svame siMhaM dadarza sa siMhaH kIdRzaH 1 tadvarNanaM kathyate tao puNo hAranikara khIrasAgarasa saMkakiraNad garayarayaya mahA se lapaMDuraMgaM (200) ramaNijapicchaNijjaM thiralaTThapaTTavaTTapIvarasusi liTThavisiddhatikkhadADhAviDaMbiamuhaM parikammiajaJcakamalakomalapamANasohaMtalaTTha ratuppalapattamaua sukumAla tAlunilAliyaggajIhaM mUsAgayapavarakaNagatAviaAvattAyaM vahataDiyavimalasarisanayaNaM visAlapIvaravaroruM paDipunnavimalakhaMdhaM miuvisayasuhumalakkhaNapasatthavicchinna kesarADovasohiaM UsiasunimmiasujAyaapphoDialaMgUlaM somaM somAkAraM lIlAyaMtaM nahalAo ovayamANaM niyagavayaNamaivayaMtaM picchai sA gADhatikkhagganahaM sIhaM vayaNasirI pallavapattacArujIhaM 3 // 35 // vyAkhyA - "tao puNo" tataH punaH dvitIyavRSabhakhamAnantaraM sA trizalA kSatriyANI evaMvidhaM siMhaM nabhastalAt = AkAzAt atipatantaM = avatarantaM nijavadanaM svakIyamukhaM abhipatantaM = pravizantaM siMhaM pazyati, paraM taM For Private and Personal Use Only ***********
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandit www.kobatirth.org kalpasUtra kalpalatA vyA03 siMhaskhamavarNanam 3 // 55 // siMhaM kiMviziSTam ? / hAranikaretyAdi-vyAkhyA prAgvat / tathApi ayaM paramArtha:-yAizo hArapuJjaH 1 yAdRzaH kSIrasamudraH 2 punaH yAdRzAH candrakiraNAH 3 yAhazAni pAnIyarajAMsi-zIkarA yAhazo vaitAdayaH5 teSAmiva | yaHsiMho dhavalo vartate / punaH kiMviziSTaM siMham ? / "ramaNijapicchaNija" ramaNIyaM atyantasundaraM ata eva prekSaNIyaM draSTuM yogyam / punaH kiviziSTaM siMham ? / "thiralaTetti" sthirI-dRDhau laSTaupradhAnau prakoSTau laSIkAntau, asya prayoge laSitau vA kAnto prakoSThau kalAciko yasya sa tam / etAvatA yasya siMhasya kalAcike dRDhe pradhAne kAnte ca vartete / punaH kiMviziSTaM siMham / tathA vRttA vartulAH pIvarAHsthUlAH muzliSTAH tIkSNAH yA dAhAH tAbhiH viDamvitaM alaGkataM zobhitaM mukhaM yasya sa tam / tataH karmadhArayaH / "biDabitti" vivRtaM ityanye / punaH kiMviziSTaM siMham / "parikammiatti" parikarmitI iva parikarmitI jAtyA kmlkomlau| punaH kiNvishissttN| pramANena mAtrayA zobhamAnau / "mAiasobhanatti" pATe tu "mAiatti" mAnopeto mAyAnvitau krUratvAt zobhamAnau laSTI-pradhAnI oSThau yasya ma tam / etAvatA yasya siMhasya oSThI kamalabat komalau pramANasahitau zobhamAnau ca vartate / punaH kiMviziSTaM siMham ? / "ranuppaletti" raktotpalapatravat mR-mukumAraM tAlu ca niAlitAgrA-niSkAzitAyA jihvA ca yasya sa tam / tAlusthAne kacit "talatti" dRzyate, tatra raktotpalapatravat mRdu talaM yasyAH, evaMvidhA nilolitAmA lapalapAyamAnAnA jihvA yasya iti vyAkhyA / punaH kiMviziSTaM siMham ? | "bhUsAgayapavaretti" mUSAgataM mRnmayabhAjana vizeSasthaM yat prabarakanakaM tadapi tApitaM agninA For Private and Personal Use Only
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagersuri Gyanmandir ata eva AvartamAnaM tadvat vRtte vimalataDitsadRze nayane yasya tam / atra ArSatvAt vizeSaNavizeSyayoH pUrvAparanipAtanAyA aniyamaH / etAvatA siMhasya nayane mUSAgatavahitApitavarNavidyutsadRze pIte vartate / punaH kiMviziSTaM siMham ? / "visAlapIvarevatti" vizAlau pIvarau [karau] varau UrU yasya sH| punaH paripUrNI anyUno vimalaH skandho yasya saH, tataH padadvayasya karmadhArayaH, tam / punaH kiMviziSTaM siMham ? / "miuvisayetti" mRdUni sukumArANi vizadAni dhavalAni sUkSmANi-tanUni lakSaNaH prazastAni vistIrNAni kesarANi skandharomANi teSAM ATopaH tena uddhatatayA zobhitaH tam / etAvatA yasya siMhasya skandhe sukumArA dhavalA sUkSmA vistIrNA uddhatA kesarasaTA vrtte| punaH kiMviziSTaM siMham ? | "Usiasunimmiatti" ucchritaM udagraM sunirmitaM kuNDalIkRtaM sujAtaM saMpUrNa AsphoTitaM AcchoTitaM lAlaMpucchaM yena sa tam / etAvatA yena siMhena udagraM kuNDalIkRtaM saMpUrNa pucchaM AcchoTitaM vartate / punaH kiMviziSTaM siMham ? / "somaM" saumyam vA manasA akrUram / / punaH siMhaM kIdRzam ? / "somAkAra" manoharAkRtim / punaH kiMviziSTaM siMham ? / "lIlAryata" maMtharagati natu dhAvamAnaM / punaH kiMviziSTaM siMham ? / jaMbhAyaMtaM jaMbhAM kurvANaM (2) / punaH kiMviziSTaM siMham ? / "gADhatikkhagganaha" | gADhatIkSNAmAH nakhAH yasya sa tam / punaH kiMviziSTaM siMham ? / "vayaNasirIpallavetti." vadanastha-mukhakuharasya zriye-zobhArtha pallava iva mRdutva-raktAbhyAM prAptA-prasAritA cArvA manoharA jihA yena sa tam / naca ISI"nillAliyaggajIha" ityanena paunaruttyaM, vizeSaNAntaropAdAnAt / kacit "vayaNasirIpalaMghapattacArujIha" For Private and Personal Use Only
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtraM kalpalatA vyA03 zrIdevI svAvarNanam 4 iti pAThaH, tatra vadanasya zrIH-zobhA tAdI pralamvanAnA patravat cArvI jihvA yasya tam / aba siMhasvanadarzane ayaM hetuH-pathA siMhAt gajagharA bhItyA palAyate tathA bhagabaddarzanAt bhAvavairizreNiH palAyate // iti tRtiiysiNhsmvicaarH||3|| atha trizalA kSatriyANI caturthe khame zrIdevIM pazyati, paraM sA kIdRzI? tad varNanamAhatao puNo punnacaMdavayaNA, uccAgayaThANalaTThasaMThi pasattharuvaM supaiDhiakaNagakummasarisovamANacalaNaM acunnayapINaraiamaMsalaunnayataNutaMbanidhanahaM kamalapalAsasukumAlakaracaraNakomalavaraMguliM kuruviMdAvattabahANapuvaghaM nigUDhajANuM gayavarakarasarisapIvaroruM cAmIkararaiamehalAjuttakaMtavicchinnasoNicakaM javaMjaNabhamarajalayapayaraujuasamasaMhiataNuaAijjalaDahasukumAlamauaramaNijaromarAI nAbhImaMDalasuMdaravisAlapasatthajaghaNaM karayalamAiapasatthativaliyamajhaM nANAmaNikaNagarayaNavimalamahAtabaNijjAbharaNabhUsaNavirAiyaMgovaMgiM hAravirAyaMtakuMdamAlapariNaddhajalajaliMtathaNajualavimalakalasaM AiyapattiavibhUsieNaM subhagajAlujaleNaM muttAkalAvaeNaM uratthadINAramAliyaviraieNa kaMThamaNisuttaeNa ya kuMDalajualulasaMtaaMso KKeXXEXXEKKKXI | 56 // For Private and Personal Use Only
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra F0X-X---- www.kobatirth.org vasantasobhaMta sappabheNaM sobhAguNasamudapaNaM ANaNakuTuMbieNaM kamalAmalavisAlaramaNijaloaNaM kamalapajjalaMtakaragahiamukkatoyaM lIlAvAyakaya pakkhaeNaM suvisadakasiNaghaNasaNhalaMbatakesahRtthaM paupamaddahakamalavAsiNi siriM bhagavaI picchai himavaMta selasihare disAgaiMdorupIvarakarAbhisiccamANi 4 // 36 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyAkhyA- "tao puNo" atha siMhadarzanAnantaraM punaH trizalA kSatriyANI pUrNacandravadanA candramukhI zrIdevIM svapne pazyati / kavisamayaH evam-'mAnavA maulito varNyA, devAzvaraNataH punaH / ' iti tataH zrIdevIvarNanaM caraNataH kriyate / punaH kiMviziSTAM zrIdevIm ? / "uccAgayaThANalaTTasaMThiaM" ucca AgataM prAptam, yadvA ucco yo-agaH parvato | himavAn tatra jAtaH tam uccAgajaM yat sthAnaM kamalaM tatra laSTaM yathA syAt evaM saMsthitAm / kiMviziSTAM zrIdevIm ? | "pasattharUvaMtti" prazastarUpAM atisundararUpAm / punaH kiMviziSTAM zrIdevIm ? | "supaiTTi akaNagetti" | supratiSThau samatala nivezitI kanakamayakarmeNa unnatatvAt sadRzaM upamAnaM yayoH tAdRzau caraNau yasyAH sA lAm / etAvatA yasyAH zrIdevyAH caraNau suvarNakacchapavat unnatau vartate / punaH kiMviziSTAM zrIdevIm ? | "accunnayapINeti" atyunnataM pInaM aGguSTAya tatra raJjitA mRgaramaNAdanyatrApi matena na lopo raJjitA iva lAkSArasena mAMsalA unnatA madhyonnatAH tanavaH talitAstAmrA aruNAH ligdhA arukSA nakhA yasyAH sA yadvA For Private and Personal Use Only Xxxoxoxoxxxx?
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatrth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtraM kalpalatA vyA03 // 57 // bhASaNavizeSaH Avalayazca vrtnte| punaH tAvatA yasyAH zrIkA atyunatAn api-nijarUpadarpoddharAn api prINayantIti atyunnatamINAH iti nakhavizeSaNameva kAryam / zrIdevIetAvatA yasyAH zrIdevyA nakhA lAkSArasaraJjitA iva madhyonnatA raktAH snigdhAzca vartante / punaH kiMviziSTAMcI zrIdevIm ? / "kamalapalAsatti" kamalasya palAzAnipatrANi kamalapalAzAni tavat sukumAraM karacaraNaM yasyAH, varNanam 4 sA cAsau komalavarAGgulizca tAm / etAvatA yasyAH zrIdevyAH kamalapatrasadRzau sukumArI karau caraNoM komalAH pradhAnA aGgulayazca vartante / punaH kiMviziSTAM zrIdevIm ? / "kuruviMdAvattavahANuputvajaMgha" kuruvindAvarte bhUSaNavizeSaH Avarta vizeSo vA, tadvat vRttau vRttAnupUrva jo yasyAH sA tAm / etAvatA yasyA jaGghayoH kuruvindAvartamAno [nAmA] AbharaNavizeSo vartate AvartavizeSo vA cihnarUpo vartate / punaH kiMviziSTa zrIdevIm / "nigaDhajANUM" nigUDhe jAnunI yasyAH sA taam| puna: kiMviziSTAM zrIdevIm ? | "gayavaratti" [gajeMdrazuNDA] hastivarakarazuNDA tat sadazau pIvarau puSTau UrU yasyAH sA tAM, airAvaNakarasahazapIvaroU iti spaSTam / punaH kiMviziSTAM zrIdevIm ?|"caamiikrriatti" cAmIkaraNa suvarNena racitA mekhalA cAmIkararacitamekhalA tayA yuktam-sahitaM kAntaM bistIrNa oNicakraM yasyAH sA tAm / etAvatA yasyAH kaTitaTaM svarNamesvalayA virAjamAnaM vartate / punaH kiMviziSTAM zrIdevIm ? / "saJcajaNabhamaretti" jAtyAJjana 1 bhramara 2 jaladaprakara 57 // |3 iva varNana tatsamA RjvI-saralA samA-aviSamA sahitA nirantarA tanukA sUkSmA AdeyA "sukumAlamauaramaNijjaromarAI" mukumArebhyo'pi zirISapuSpAdibhyo'pi mRdvI ramaNIyA-manojJA romarAjI yasyAH * For Private and Personal Use Only
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatrth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir *****XXGXOXOXXX sA tAm / etAvatA yasyAH zrIdevyA romarAjI jAtyAJjana 1 bhramara 2 meghaghaTAvat 33yAmA zirISAdipuSpAdibhyo'pi sukumArA nirantarA manoharA ca vartate / punaH kiMviziSTAM zrIdevIm ? / "nAbhImaMDaleti' nAbhImaNDalena sundaraM vizAlaM prazastaM sulakSaNatvAt jaghanaM yasyAH sA tAm / etAvatA yasyAH zrIdevyA nAbhImaNDalena jaghanaM atyantasundaraM prazastalakSaNasahitaM ca vartate / punaH kiMviziSTAM zrIdevIm ? / "karayalamAiatti" karatalena (muSTinA) meyaM mAnaM vA, prazastatrivalIkaM zobhanavalitrayayuktaM madhyaM yasyAH sA tAm / etAvatA yasyAH kaTimadhyaM karatalena grAhyaM valinayazobhitaM ca vartate / punaH kiMviziSTAM zrIdevIm / "nAnAmaNitti" nAnAprakArANi yAni bhUSaNAni-AbharaNAni vA iti yojyam / maNayaH candrakAntAdyAH, ratnAni -vaiDUryAdIni, kanakaM pItavarNa tapanIyaMraktavarNa, taca jAtyatvAt vimala-mahacchabdAbhyAM vizeSitaM teSAM yAni AbharaNAni aMgaparidheyAni, bhUSaNAni upAhaparidheyAni taiH virAjitAni yathAkrama aGgAni-ziraHprabhRtIni, upAGgAni aGgulyAdIni yasyAH sA tAm / Agama ArSatvAt / etAvatA nAnAprakAraiH candrakAntAdimaNInAM vaiDUryAdiratnAnAM pItasuvarNasya raktasuvarNasya ca yAni AbharaNAni taiH ziraHprabhRtIni aGgAni, bhUSaNaizca aGgulyAdIni upAGgAni yasyAH, virAjamAnAni santi / punaH kiMviziSTAM zrIdevIm ? / "hAravirAyaMtti" hAreNa virAjat kundamAlayA ca pariNaddhaM / "jalajaliMtatti" jAjvalyamAnam , "jalajalitatti" pATe tu jalavat bhRzaM dIpyamAnaM stanayugalameva vimalau kalazau yasyAH sA tAm / etAvatA yasyAH zrIdevyAH stanayugalaM hAreNa kundajAtIya For Private and Personal Use Only
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrIdevI kalpasUtra kalpalatA vyA03 CON // 58 // puSpamAlayA ca virAjitaM kalazasadRzaM ca vrtte| punaH kiviziSTAM zrIdevIm / evaMvidhena muktAkalApena mauktikahAreNa sahitAm / kiMviziSTena muktAkalApena ? | "Aiyapatti" AdataH AdarasahitaiH pratyayaH taH AptaiH vaijJAnikaiH, vibhUSitena viracitamaNDalena / punaH kiMviziSTena muktAkalApena ? "subhagetti" subhagaiH dRSTihAribhiH jAlako gucchavizeSaiH ujvalena / athavA kiMviziSTena muktAkalApena ? AcitairmaryAdAsthAnaucitlena nyastA patrikA marakatapatrANi tAbhirvibhUSitena iti yojyam / kvacit "Atiapattiatti" dRzyate, tatra trika vaMzasya adhobhAgaH, tatsamIpoSalakSito'grabhAgo'pi trikam / tataH AtrikAta-trikaM yAvat, pAptiH avakAzo yasya tat AtrikaprAptikam / evaMvidhaM vibhUSitaM vibhUSA ghena muktAkalApena tadavadhi pralambamAnatvAt ityarthaH / punaH kiMviziSTAM shriideviim| "uratthadINAramAliyetti" urAsthayA dInAramAlayA viracitena virAjitena vA kaNThamaNisUtrakeNa ca upalakSitAm / punaH kiMviziSTa zrIdevIm ? / AnanakauTumbikena zobhAguNasamudayena ca upalakSitAm / kiMviziSTena AnanakauTumbikena ? | "kuMDaletti" ArSatvAt , aMsopasatkaM skandhalagnaM vizeSaNamapi parameva / evamanyatrApi yat kuMDalayugaM tasya ullasantI prazastA prabhA yatra tathAbhUtena / yathA kila rAjA kauTumyikaiH zobhate evamAnanamapi zobhAsamudAyena iti, zobhA dIptiH, sa eva guNaH tasya samudAyaH prAgbhAraH tena upalakSitAm / punaH kiMviziSTAM zrIdevIm ? | "kamaletti" kamalacat amale vizAle vistIrNe ramaNIye| locane yasyAH sA tAm / punaH kiMviziSTAM zrIdevIm ? / "kamaletti" prajvalantI dIptau yo karI tagRhItAbhyAM // 58 // For Private and Personal Use Only
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kamalAbhyAM muktaM =kSarattoyaM makarandaraso yasyAH sA tAm / atrApi kamalazabdasya prAkRtatvena pUrvanipAtaH / punaH | kiMviziSTAM zrIdevIm ? / "lIlAvAyetti0" lIlayA, na punaH svedApanodArtham, tasyAH khedasyaiva abhAvAt / vAtArtha = vAtakSepArthaM kRto yaH pakSakaH = tAlavRntaM vyaJjanamityarthaH tena upalakSitAm / kecit lIlA = zobhA tadarthaM paraiH saha spardhayA vAdaH tatra kRto vihitaH pakSaH = pratijJAparigraho yena sa tathA / ka-pratyayeneti zobhAguNa samudayasya vizeSaNatayA vyAcakSate / tacca dUrAntaritatvena na pratIyate / punaH kiMviziSTAM zrIdevIm ? / "suvisadetti" suvizadaH spaSTaH, na punarjaTAjUTavat avivRttaH, kRSNaH = zyAmo ghano'viralaH sUkSmaH talino lambamAnaH kezahastaH kezapAzo yasyAH sA tAm / etAvatA yasyAH zrIdevyAH kezapAzaH spaSTaH zyAmo lambamAnazca zobhate / punaH kiMviziSTAM zrIdevIm ? / " paumetti" padmadrahamadhyavartikamalavAsinIm / punaH kiMviziSTAM zrIdevIm ? / "diggajeti" diggajaiH urupIvarakaraiH gariSTapuSTazuNDAdaNDaiH abhiSicyamAnAM bhagavatIM pUjyAM, himavacchailazikhare pUrvakRtavarNanAM zrIdevIM trizalA kSatriyANI pazyati // atha zrIdevIsvarUpaM kSetrakharUpaM ca kSetrasamAsAdiSu proktaM likhyate // tathAhi-asmin jambUdvIpe bharatakSetre himavAn parvato'sti / zAzvataH paraM sa kIdRka 21 svarNamayaH, eka sahasraM dvipaJcAzat yojanAni dvAdazaM kalA 1052 yaH pRthulo vartate / punaH yaH zata 100 yojanAni ucco'sti / tasya himavatparvatasya upari ekaH padmadraho'sti sa kIdRzaH 1 daza 10 yojanAni uMDaH, paJcazata 500 yojanA ni For Private and Personal Use Only XXXX CXXXCXCXXXX
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtra kalpalatA vyA03 zrIdevIsvapna pRthulA (vistRtH)| ekaM 1000 yojanasahasraM ca lamba, nirmalajalena saMpUrNaH, tasya padmadrahasya vajraratnamayaM talaM, vajraratnamayaM ca pArzvadvayaM, tasya padmadrahasya madhye ekaM zrIdevIvAsayogyaM kamalaM varnate / paraM tat kIdRzam ? / eka yojanaM pRthulaM, eka 1 yojanaM lamba, daza 1. yojanAni pAnIyamadhye, krozadvayaM 2 pAnIyasya upari, trINi 3 yojanAni savizeSaM tasya paridhiH, vajraratnamayaM tasya kamalasya talaM, ariSTaratnamayaM tasya mUlaM, raktaratnamayaH tasya kandaH, vaiDUryaratnamayaM tasya nAlaM, ratnavarNamayAni(bahUni) tasya bAhyapatrANi / kiMviziSTAni ? / kizcidra raktajAmbUnadanAmasuvarNamayAni lasya madhye abhyantarapatrANi tasya kamalasya madhye bIjakozarUpA svarNamayI ekA karNikA vartate / sA kIdRzI? ratnasvarNamayAH tasyAH kesarAH, krozadvayaM sA lambA, pRthulA ca / ekaM kroza yAvat, uccA piNDarUpeNa kozatrayaM savizeSa tasyAH paridhiH, tasyAH karNikAyA madhyabhAge zrIdevIyogyaM eka gRhaM vartate / tat kIdRzam / eka krozaM yAvat lamba, ardhakrozaM yAvat pRthulam, kiJcinyUnakrozaM yAvat-uccaM, tasya gRhasya trINi dvArANi-ekaM dvAraM pUrvadizi 1, dvitIyaM dvAraM dakSiNadizi2, tRtIyaM dvAraM uttaradizi 3, tAni dvArANi paJcadhanAzatAni (500) uccAni, sArdhadvizatadhaSi (20) pRthulAni santi, tasya gRhasya madhye sArdhadvizatadhanu:pramANA (250) ekA maNimayI vedikA vartate / tasyA vedikAyA upari ekA zrIdevatAyogyA zayyA vartate / atha maulaM idaM kamalaM yat kathitaM, tat kamalaM aSTottarazatakamalaiH 108 valayAkAreNa pariveSTitaM vartate / etAni aSTottarazatakamalAni maulamukhyakamalAs arghapramANAni jJeyAni, teSu aSTottarazatakamaleSu zrIdevyA X // 59 // For Private and Personal Use Only
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AbharaNAni santi // iti prathamo valayaH // 1 // punaH prathamavalayasya parito valayAkAreNa kamalAnAM dvitIyo valayo vartate / tatra pUrvadizi zrIdevyAH catasro mahattarA devyo vartante, tAsAM catvAri kamalAni santi ( 1 ), punaH AgneyakUNe zrIdevyA abhyantaraparSadi sthAtAro gurusthAnIyA aSTau sahastrANi devA vartate / teSAM aSTau sahasrANi kamalAni santi (2) punaH dakSiNadizi zrIdevyAH madhyamaparSadi sthAtAraH daza sahasradevA mitrasthAnIyA vartante teSAM dazasahastrakamalAni santi (3), punaH nairRtikRNe zrIdevyAH dvAdazasahasrapramANAH kiGkarasthAnIyA devAH santi teSAM dvAdazasahasrakamalAni santi ( 4 ), punaH pazcimadizi zrIdevyAH [ hasti-turaMgama-rathapAdAti-mahiSa- gAndharva nATyarUpAH ] sapta anIkAdhipatayaH santi ( 5 ), vAyavyakUNe 1 uttaradizi 2 IzAnakUNe 3 ca etatrayadikSu zrIdevyAH catuH sahasrapramANAH sAmAnikA devAH vartante teSAM catuHsahasrakamalAni santi // evaM dizAM aSTakena dvitIyo valayaH // 2 // punaH dvitIyavalayasya parito valayAkAreNa tRtIyo balayo vartate, tasmin valaye zrIdevyAH SoDazasahasrapramANA : aGgarakSakA devA vartante teSAM SoDazasahasrakamalAni santi // iti tRtIyavalayaH // 3 // punaH tasmAt tRtIyavalayAt parito valayAkAreNa caturthI valayo vartate, tasmin Abhyantaravalaye zrIdevyAH ye dvAtriMzakSA AbhyantarA AbhiyogikadevAH santi teSAM dvAtriMzalakSakamalAni santi // iti caturtho valayaH // 4 // punaH tasmAt caturthAt AbhyantaravalayAt parito valayAkAreNa paJcamo madhyamabalayo vartate, tasmin valaye ye zrIdevyAH catvAriMllikSA madhyamA AbhiyogikadevA vartante, For Private and Personal Use Only (07-07-07-0XXX
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtraM kalpalatA vyA0 3 // 60 // xoxox www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir teSAM catvAriMzallakSAni kamalAni santi // iti paJcamo valayaH // 5 // punaH tasmAt paJcamavalayAt parito dAmasvamavalayAkAreNa SaSTho bAhyavalayo vartate, tasmin valaye zrIdevyA aSTacatvAriMzalakSA ye bAhyA Abhiyogika devA 2 varNanam 5 vartante teSAM devAnAM aSTacatvAriMzalakSakamalAni santi // iti SaSTho valayaH // 6 // atha kiyanti sarvANi kamalAni jAtAni ? tatrAha-ekA koTI viMzatilakSAH paJcAzatsahasrAH ekaM zataM viMzatizca kamalAni zAzvatAni pRthivImayAni vanaspatikAyakamalasadRzAkAratayA dRzyamAnAni etatsarvakamalavAsino devA devyazca zrI (lakSmI) sevAM kurvANAH santi / kecit zrIsthAne lakSmIM kRtvA varNayanti, tat na saGgatiM aGgati, yato lakSmIdevatA tu airAvatakSetre zikhariparvatadrahanivAsinI, athavA "lakSmIH padmA ramA, yA mA tA sA zrIH kamalendirA" ( kAM0 2 zlo0 140 ) iti zrImAcAryavacanAt lakSmI zrIparyAyatvena gaNyate, tadA lakSmInAmagrahaNaM api yuktam, nAnyathA // iti caturthazrIdevIsvapna vicAraH // 4 // atha paJcame khame trizalA kSatriyANI puSpamAlAM pazyati, paraM sA kIdRzI ? tatrAha - tao puNo sarasakusumamaMdAradAmaramaNijjabhUaM caMpagAsogapunnAganAgapiaMgusirI samuggaragamaliAjAijUhiaMkolakoja koriMTapattaddmaNayanavamAliacaulatilaya vAsaMtiapaumuppalapADalakuMdAimuttasahakArasurabhigaMdhiM aNuvamamaNohareNaM gaMdheNaM dasa dikhAo vi vAsayaMtaM savou For Private and Personal Use Only // 60 //
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir asurabhikusumamalladhavalavilasaMtakaMtabahuvannabhatticittaM chappayamahuaribhamaragaNagumagumAyaMtaniliMtaguMjaMtadesabhAgaM dAmaM picchai nahaMgaNatalAo ovayaMta 5 // 37 // vyAkhyA-"tao puNo" tata: caturthasvapradarzanAnantaraM trizalA kSatriyANI evaMvidhaM dAma-puSpamAlAM pazyati / kiMviziSTaM (dAma mAlAM)? "sarasakusumetti" sarasakusumaM yat mandAradAma tena ramaNIyabhUta-ramyaM saMjAtam / / etAvatA pArijAta 1 mandAra 2 haricandana 3 santAnakAdi 4 kalpavRkSabhedapuSpamAlAbhiH zobhitam / punaH kiMviziSTaM dAma ? "caMpakAsogetti" caMpaka-azoka-punnAga-nAga-priyaGgu-zirISa-moggaraka-mallikA-jAtiyUthikA-kolla-koja-korakaNTa-patra-damanaka-navamAlikA-vAsantikA-pama-utpala-pATala-kuMda-atimuktakasahakArANAM surabhigandho vartate yasmin tat / punaH kiM kurvan ? / anupamena gandhena daza dizo'pi vAsayan / punaH kiMviziSTaM dAma ? / "saccaoyetti" sarvaRtukaM yat surabhikusumamAlyaM tena dhavalaM ca tat, vilasat kAntam yahuvarNabhakticitraM ceti vizeSaNakarmadhArayaH / anena dhavalavarNasya AdhikyaM lkssyte| punaH "SaTpadetti" SaTpadamadhukarIbhramarA varNAdiviziSTanamarajAtayaH teSAM gaNaH samudAyaH gumagumAyamAno madhuraM dhvanan nilIyamAnaH sthAnAntarAt Agatya tatra lIyamAno, guJjana-zabdavizeSaM kurvan , dezabhAgeSu-tasmin deze yasya, dAnaH gamakatvAt evamapi samAsaH / tataH pAzcAtyavizeSaNakarmadhArayeNa saha SaTpadAdivizeSaNasya punaH - For Private and Personal Use Only
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtraM kalpalatA vyA0 3 // 61 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmadhArayaH / punaH kiMviziSTaM dAma ? / nabhoGgaNatalAt atra patat = avatarat // dAno darzanAt yathA puSpamAlAparimalaH sarvadikSuH prasarati, tathA bhagavato'pi yazaHpuJjaH prasariSyati tadvat saurabho bhAvIti / vAmadarzanAtribhuvanaloke mastake dhArayiSyati // iti paJcamadAmasvazavicAraH // 5 // atha SaSThe khame trizalA kSatriyANI candraM pazyati / paraM sa candraH kIdRzaH ? tatrAha - sasiM va gokhIrapheNadagarayarayayakalasapaMDuraM subhaM hiayanayaNakaMtaM paDipunnaM timiranikaraghaNaguhiravitimirakaraM pamANapatrakhaMtarAyalehaM kumuavaNavicohagaM nisAsohagaM suparimaTThadappaNatalobamaM haMsapaDuvannaM joisamuhamaMDagaM tamaripuM mayaNasarApUragaM samuddadagapUragaM dummaNaM jaNaM daiavajjiaM pAyaehiM sosayaMtaM puNo somacArurUvaM picchai sA gagaNamaMDala vilAsa somacakammamAtilagaM rohiNimaNahiayavalahaM devI punnacaMdaM samuhasaMtaM 6 // 38 // vyAkhyA- 'sasiMca' sA devI trizalA kSatriyANI SaSThe khame zazinaM candraM pazyati / paraM kiMviziSTaM zazinam ? / "gokhIretti" gokSIraM godugdham, phenaH prasiddhaH / dakarajAMsi = pAnIyazIkarAH, rajatakalazo rUpyaghaTaH eteSAmiva pANDuraH zubhraH tam / punaH kiMviziSTaM zazinam ? / zubhaM= kalyANakArakam / punaH kiMviziSTaM zazinam ? / "hiayetti" hRdayasya nayanayozca kAntam / punaH kiMviziSTaM zazinam 1 / pratipUrNa saMpUrNam / punaH For Private and Personal Use Only candrakhanavarNanam 6 // 61 //
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kiMviziSTaM zazinam / "timiretti" timiranikaraNa ghanagambhIraM yasya bananikunAdeH vitimirakaram , timirANAM abhAvo vitimiraM, tatkaraNazIlam / punaH kiviziSTaM zazinam ? | "pamANapakkhatti" pramANapakSayoH varSAdipramANahetvoH zuklakRSNapakSayoH antarmadhye rAjantI lekhA yasya sa tam / athavA candramAsApekSayA pramANapakSayoH ante-paurNamAsyAM rAgadA-harSadAyinyo lekhA: kalA yasya sa tam, saMpUrNakalamityarthaH / punaH kiMviziSTaM zazinam 1 / "kumuati" kumudavanAnAM-rAtrivikAsikamalAnAM vivodhakaM prakAzakam / punaH kiMvi[ziSTaM zazinam ? / nizAyAH rAtreH zobhakaM zobhAkArakam / punaH kiMviziSTaM zazinam ? / "suparimaTetti" suparimRSTena darpaNatalena upamA yasya sa tam / punaH kiMviziSTaM zazinam ? / haMsasyeva paTuH dhavalo varNo yasya satam / punaH kiMviziSTaM zazinam ?| "joisatti" atra "joisamuhamaMDagaM" iti padaM sarvatra dRzyate, tacca adhikamiva lakSyate, vRttI avyAkhyAnAt / punaH kiMviziSTaM zazinam / tamasaH andhakArasya ripuH-vairI tasya dhvNsnaat| "tamo'ripuM" iti pAThe tamasaH andhakArasya na ripuH prastAvo yasmin sa tam / atra akArasya prazleSaH kAryaH / punaH kiMviziSTaM zazinam ? / "mayaNe tti" madanasya-kandarpasya zarApUramiva-tUNIramica, udite hi candre lakSIkaroti kAmaH kAminAM khazarANAm / punaH kiMviziSTaM shshinm|| "samuddetti" samudrasya udakapAnIyam pUrayati candrikayA tasya-samudrasya ullAsanAt / punaH kiM kurvantam / "dummaNaMti" janaM-virahiNIloka, pAdai kiraNaH zoSayantam, tApAtirekakaraNAt / "pAdakairiti prazaMsAyAm kan / punariti yojita lokaM, pApati candrikayA tsymvshraannaam| punaH vinaya-kandarpasya zarAra For Private and Personal Use Only
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sUryaskhama kalpasUtra kalpalatA vyA03 // 62 // meva / punaH kiMviziSTaM janam ? / durmanaskaM-duHkhinam / kutH?| yato dayitavarjitam bhartRvarjitam / punaH kivi- ziSTaM zazinam / saumyacArurUpam / punaH kiMviziSTaM zazinam ? | "gaganetti" gaganamaNDalasya-AkAzamaNDalasya vizAlasya saumyaM caGkamyamANaM jagamaM tilakamiva, vibhUSAhetutvAt / "gagaNagamaNitti" pAThe tu-gamyate anena asmin vA gamanam maargH| punaH kiMviziSTaM zazinam / "rohiNitti" rohiNyAH manaH cittaM tasya hitadA=anukUladApI vallabhaH priyaH tam / ekapAkSikamemanirAsArtha hitada ityuktam / sarvanakSatrAdhipatve'pi yat anna rohiNIvallabhaH iti vizeSaNaM tat lokarUThyA / punaH kiMviziSTaM zazinam ? / pUrNo avikala: candrA AhlAdo yasmAt / athavA pUrNaH candro-dIptiH yasya, meghAdhanAvaraNAt / ata eva samullasantaM pratikSaNaM dIpyamAnam / punaH yasya candrasya sainyaM etAvat vartate-aSTAzItimaGgalAdayo grahAH, aSTAviMzatiH nakSatrANiazvinyAdIni / punaH tArANAM SaTSaSTisahasrakoTikoTyazca navazatakoTikovyaH paMcasaptatikoTikovyazca ete x sarve'pi candrasya sevAM kurvanti / candravapradarzanAt bhagavAn candrasahazavadano bhavatApasantApahArI lokAnAM hRdayanayanAnAM AhlAdakArI ca bhaviSyati // iti SaSThacandrakhamavicAraH // 6 // atha sasamakhame trizalA kSatriyANI sUrya pazyati, paraM sa kIdRzaH ? tatrAhatao puNo tamapaDalaparipphuDaM ceva teasA pajalaMtarUvaM, rattAsogapagAsakiMsuasuamuhaguMjaddharAga // 62 // For Private and Personal Use Only
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra @xox axaxa www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sarisaM kamalavaNAlaMkaraNaM aMkaNaM joisassa aMbaratalapaIvaM himapaDalagalaggahaM gahagaNorunAyagaM rattiviNAsaM udayatthamaNe muhutta suhadaMsaNaM dunnirikkharUvaM rattisuddhaMtaduppayArapamaddaNaM sIavemahaNaM picchas merugiri sayaya pariyahayaM visAlaM sUraM rassIsahassapayaliyadittasohaM 7 // 39 // vyAkhyA- "tao puNo" tataH sA trizalA kSatriyANI saptame svame evaMvidhaM 'suraM = sUrya pazyati / paraM kiMviziSTaM suram ? / "tamapaDalaparipphuDaM" tamaHpaTalasya abhAvaH atamaHpaTalam tena parisphuTam / athavA tamaHpaTalaM parisphoTayatIti tamaH paTalaparisphuTaH / "kharANAM kharA" iti ota ut 5 / punaH kiMviziSTaM sUram ? / | cevazabdasya avadhAraNArthasya vyavahitasaMbaMdhAt tejasaiva prajvaladrUpaM / prakRtyA hi sUryamaNDalavartitvAd bAdara| pRthivIkAyikAH zItalA eva / athavA "cevatti" samuccayArthaH / punaH kiMviziSTaM sUram ? / "rattAsogatti" raktAzokazca 1, prakAzakiMzukazca puSpitapalAzaH 2, zukamukhe ca 3, guJjArdhazca 4, ityeteSAM rAgeNa sadRzaH tam, AraktatvAt / etAvatA rakto'zokavRkSaH 1 puSpitakiMzukavRkSaH 2 zukasya mukhaM ca 3 guJjAyA ardhabhAgo mukhaM vinA 4 etAni catvAri yathA raktAni bhavanti tadvat, sUryo'pi rakto vartate / punaH kiMviziSTaM suram ? "kamaletti" kamalavanAni alaGkaroti vikAzazriyA vibhUSayati iti kamalavanAlaGkaraNaH tam / punaH kiMviziSTaM sUram 2 | jyotiSasya jyotiSAM samUho jyautiSam jyotizcakram tasya aGkanaM= meSAdirAzisaGkramaNAdinA lakSaNaM = | For Private and Personal Use Only
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandit www.kobatirth.org kalpamatraM kalpalatA vyA03 // 63 // jJApakam / punaH kiMviziSTaM surm|ambrtle AkAzatale pradIpa iva pradIpaH tam, AkAzasya dIpakamivetyarthaH jyekhApunaH kiMviziSTaM sUram ? / "himapaDaletti" himapaTalaM gale gRhAtIti himpttlglgrhH|[avshyaayHraasheH] amA- varNanam 7 vasthAyAH rAtrI galahastayitA tam / punaH rkiviziSTaM sUram ? / "gahagaNorutti" grahagaNasya uru-mahAn nAyakaH tam / punaH kiMviziSTaM sUram / rAtrivinAzaM iti spaSTam / kacit 'rativinAsaM' iti pAThaH, tatra rAtrivyapanAzaM / iti vyAkhyeyam / punaH kiMviziSTaM sUram ? / "udayatyetti" udaye astamane ca muhUrta yAvat sukhadarzanam / anyathA durnirIkSyarUpaM iti vyaktam / punaH kiMviziSTaM sUram ? | "rattisuddhateti rAtrI makArasya alAkSaNikatvAt / uddhAvataH uccakulAn duHpracArAna duSTapracArAn caurapAradArikAn pramardayati yaH sa tam / "rattisuddhata"pATe tu rAtrireva zuddhAntaH antaHpuram , tatra duHkhena yo'sau pracAraH tatpamardanam / yathA hi rAjJAM anta:pure pracAro duSkaraHtathA rAtrau api tamobilumacakSuSAM pathikAnAM, sUryodaye tu sukaraH pracAraH pathiSu iti / / punaH kiMviziSTaM sUram ? / zItavegamadhanaM jAjyAtizayavidhvaMsakam / punaH kiMviziSTaM sUram ? / "merugiritti" merugiri-meruparvatam , satataM nirantaram, parivartayati pradakSiNayati iti merugirisatataparivartakaH tam / punaH vizAlaM-vipulam / punaH kiMviziSTaM sUram / "rassIsahassetti" razmisahasreNa hetunA pragalitA pradalitA vA dIptAnAmapi candrAdInAM zobhA yasmAt yena vA sa tathA tam / "payaDiatti" pAThe tu razmisahasreNa prakaTitA dIptA zobhA yasyeti jJeyam / atra razmisahasrAbhidhAnaM rUkhyA, anyathA Adhikyamapi ravi-razmInAM lokazA For Private and Personal Use Only
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org streSu ucyate, yathARtubhedAt / punaH tasya atiricyante razmayaH / tathAhi caitramAse sUryasya dvAdazazatAni kiraNAH 1, vaizAkhamAse trayodazazatAni kiraNAH 2, jyeSThamAse caturdazazatAni kiraNA: 3, ASADhamAse paJcadazazatAni kiraNAH 4, zrAvaNamAse'pi caturdazazatAni kiraNAH 2, bhAdrapadamAse'pi caturdazazatAni kiraNAH 6, AzvinamAse SoDazazatAni kiraNAH 7, kArtikamAse ekAdazazatAni kiraNAH 8, mArgazIrSamAse sArdhAni darzazaitAni kiraNAH 9 pauSamAse eka sahasraM kiraNAH 10, mAghamAse ekAdazazatAni kiraNAH 11 phAlgunamAse sArdhAni dazaizaitAni kiraNAH 12, ayaM vibhAgo 'vyADinA' bhinnabhinnArthaH kRtoasti / punarapi ayaM sUryaH aruNasArathi 1 sUryakAntamaNi 2 cakravAka 3 kamala 4 pathikAdInAM 5 prItikArakaH / | punarapi tArA 9 candra 2 dIpaka 3 auSadhi 4 dhUka 5 andhakAra 6 caura 7 kumuda 8 kulaTA 9dInAM aniSTakArako jJeyaH / sUryadarzanAt bhagavataH tejaH pratApaH pravalo bhaviSyati tamavanmohaM sa rAtrihantA iti sUryasadRzaH sa bhAmaNDalalUno bhaviSyati // iti saptamasUryasvamavicAraH // 7 // atha aSTame khame trizalA kSatriyANI dhvajaM pazyati / paraM sa dhvajaH kIdRka ? tatrAha o puNo jaccakaNagalaTThapaiTTi samUhanIlaratapIyasukilasukumAlulasiyamorapicchakayamuddhayaM dhayaM ahiyasastirIyaM phAliasaMkhaMkakuMdadgarayarayayakalasapaMDureNa matthayattheNa sIheNa Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private and Personal Use Only
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtraM kalpalatA vyA0 3 // 64 // XXXX www.kobatirth.org rAyamANeNa rAyamANaM bhittuM gagaNatalamaMDalaM caiva vavasieNaM picchai sitramauyamAruyalayAhayakaMpamANaM aippamANaM jaNapicchaNijarUvaM 8 // 40 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private and Personal Use Only XXX dhvajakhadmavarNanam 8 vyAkhyA - "tao puNo" tataH punaH sA trizalA kSatriyANI aSTame svame evaMvidhaM dhvajaM pazyati / kiMvidhaM dhvajam ? | "jaJcakaNagetti" jAyakanakasya = atyantazuddhasvarNasya yA yaSTiH tasyAM pratiSThitaM = sthApitam / punaH kiMviziSTaM dhvajam ? / "samUhatti" samUho asti eSAM iti samUhAH, abhrAditvAt apratyaye samUhavantaH pracurA ityarthaH taiH nIla 1 rakta 2 pIta 3 zuklaiH 4 kRSNasya nIlAt anativiprakarSAt pArzvavartitvAt ityarthaH / paJcavarNaiH sukumAraiH komalaiH ullasadbhiH vAtena sphuradbhiH mayUrapiccheH kRtA mUrdhajA ivan kezA iva yasya sa tam / punaH kiMviziSTaM dhvajam ? | adhikaM sazrIkaM atIvazobhAyuktam / punaH kiMviziSTaM dhvajam ? / evaMvidhena siMhena bhagavallAJchana bhUtasiMhAkArapatAkayA siMhavizeSeNa vA rAjamAnam / kiMviziSTena siMhena ? | "phAliyetti" sphATikaM sphaTikaM zaGkhaH kambuH, athavA sphATito = bhinnaH zaGkhaH aGgo = ratnavizeSaH, kundaM mAlyaM dakarajAMsi | jalakaNAH rajatakalaza:- rUpyakumbhaH tadvat pANDureNa / etAvatA dhvajAyAM siMharUpaM vartate, tat sphaTika // 64 // aGkaratnakunda - jalakaNa 4 rUpyakalaza 5 vat ghavalaM vartate / punaH kiMviziSTena siMhena / mastakasthena, punarapi | rAjamAnena = zobhamAnena / punaH kiMviziSTena siMhena ? / gaganamaNDalaM = AkAzamaNDalaM bhettuM bhedanArthaM vyavasi
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kabatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tena kRtodyamena iva, atyuccaistAt iti utprekSA / punarapi kiMviziSTaM dhvajam ? / zivaH (nirupadravaH) saumyaH mRdu akhaNDaH yo mAruto vAyuH tasya layA zleSaH tena AhataM AMdolitaM ata eva prakaMpamAnaM itastato nRtyantam / athavA zivaM mRdukaH mArutAhatalatAvat prakampamAnaM iti vyAkhyeyam / "layAyatti" ArSatvAt Ahatasya prnipaatH| punaH kiMviziSTaM dhvajam ? / atipramANaM mahApramANam / punaH kiMviziSTaM dhvajam / janaprekSaNIyarUpaM / dhvajadarzanAt bhagavato mastake chatratrayasahitA dhvajA devaiH dhariSyate // punaH vaMze dhvajAprAyo bhaviSyati dharmadhvajazriyA bhUSito bhaviSyati // iti assttmdhvjkhmvicaarH||8|| punaH sA trizalA kSatriyANI navame svapne pUrNakalazaM pazyati, paraM sa kalazaH kIdRzaH? tatrAhatao puNo jaJcakaMcaNujalaMtarUvaM nimmalajalapuNNamuttamaM dippamANasohaM kamalakalAvaparirAyamANaM paDipuNNasavamaMgalabheyasamAgamaM pavararayaNaparAyaMtakamalaTThiyaM nayaNabhUsaNakaraM pabhAsamANaM savao ceva dIvayaMtaM somalacchInibhelaNaM savapAvaparivajiaM subhaM bhAsuraM sirivaraM sahouyasurabhikusumaAsattamallakusumadAmaM picchai sA rayayapuNNakalasaM 9 // 41 // vyAkhyA-"tao"sA trizalA kSatriyANI navame khame pUrNakalazaM pshyti| kiMviziSTaM pUrNakalazam ? / jAtyakAzcanena utprAbalyena jvalat rUpaM yasya sa tam / punaH kiMviziSTaM pUrNakalazam ? / "nimmaletti" nirmalajalena=| For Private and Personal Use Only
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpamatraM kalpalatA cyA03 khama pavitrapAnIyena pratipUrNa bhRtam / punaH kiMviziSTaM pUrNakalazam ? / uttama pradhAnam / punaH kiMviziSTaM pUrNakala- | pUrNakalazazam / dIpyamAnazobhaM jJAnaM dIpyamAnA zobhA yasya sa tam / punaH kiMviziSTaM pUrNakalazam ? / kamalakalApena kamalasamUhena pari-samantAt rAjamAnam (shobhaaymaanN)| kacica "kAlamaUrakalAvaparirAyamANaM" pAThaH, satu varNanam 9 spaSTArtha eva / punaH kiMviziSTaM pUrNakalazam 1 pratipUrNakAnAM sarvamaGgalabhedAnAM samAgamo melApakasthAnaM, kadhica "paDibujhatasavamaMgalAlayasamAgamaM" iti pAThaH, tatra pratibuddhyamAnAni-jAgarUkAni yAni sarvamaGgalAni * teSAM Alayo nivAsabhUtaH samAgamA saMmukhAgamanaM yasya sa tam / punaH kiMviziSTaM pUrNakalazam ? / "pavaretti" pravararatnaiH prakarSeNa rAjati kamale sthitam , yadvA pravarA racanA yasya tathA parAgaH puSparajaH antarga, yasya tAdRze kamale sthitam / kacica "pavararayaNapasaratakamalaTThiaMti" pAThaH, tatra pravarANi ratnAni yatra taba tatpasarada vikasatkamalaM ca tantra sthitam / punaH kiMbiziSTaM pUrNakalazam ? / "nayaNe ti" nayanAnAM AnandakaratvAt bhUSaNakaram / punaH kiMviziSTaM pUrNakalazam / prabhAsamAnaM svayaM racayaMtaM prabhayA vA asamAnaM ata eva sarvA dizo dIpayantam / punaH kiMviziSTaM pUrNakalazam ? / "someti' saumyalakSmyAH prazastasaMpado nihelaNaMti dezyatvAt gRham / puna: kiMviziSTaM pUrNakalazam ? / sarvaiH pApaiH azivaiH parivarjitam , / ata eva zubham / punaH bhaasurN=X||65|| dIptam / punaH kiMviziSTaM pUrNakalazam / zriyA-trivargasaMpatyA varaM zreSThaM, tadAgamasUcakatvAt / punaH kiMviziSTaM pUrNakalazam ? / "sabouati sarvebhyaH RtubhyaH samutpannAnAM surabhikusumAnAM AsaktaM kaNThasthaM mAlyadAma For Private and Personal Use Only
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir -mAlA yasmin sa tam / atra 'dAma'zabdaH prazaMsAyAm / yathA "vanAntakapolapAlI" ityAdau anta 1 pAlI 2 zabdau / punaH kiMviziSTaM pUrNakalazam ? / "rajate ti" rajatazabdasya rUpyavAcakatve'pi ana kanakavAcitvaM jJeyam / pUrNakumbhadarzanAt bhagavato maGgalazreNiH bhaviSyati // iti nvmkhmpuurnnkumbhvicaarH||9|| atha dazame svapne trizalA kSatriyANI padmasaraH pazyati, paraM tat saraH kIdRzam ? tatrAhatao puNo puNaravi ravikiraNataruNabohiyasahassapattasurabhitarapiMjarajalaM jalacarapahakaraparihatthagamacchaparibhujjamANajalasaMcayaM mahaMtaM jalaMtamiva kamalakuvalayauppalatAmarasapuMDarIyaurusappamANasirisamudaeNaM ramaNijjarUvasohaM pamuiyaMtabhamaragaNamattamahuyariMgaNukaroli(lli)jamANakamalaM kAyaMbagavalAhayacakakalahaMsasArasagaviasauNagaNamihuNasevijamANasalilaM paumiNipattovalaggajalaviMdunicayacittaM picchai sA hiyayanayaNakaMtaM paumasaraM nAma saraM sararuhAbhirAmaM 10 // 42 // vyAkhyA-"tao puNo puNaravi kiraNa" tataHsA trizalA kSatriyANI zaratkAlInarajanIkaravat saumyaM vadanaM - yasyAH sA cndrvdnetyrthH| punarapi evaMvidhaM padmasara-padmasarovaraM pazyati / paraM kiMviziSTaM padmasaraH / For Private and Personal Use Only
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtraM kalpalatA vyA0 3 // 66 // XXXX-XX www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir "ravikiraNe tti" "taruNa " zabdasya iha saMbandhAt / taruNaravikiraNabodhitAni yAni sahasrapatrANi - padmAni taiH surabhitaraM piJjaraM ca pItaraktaM jalaM yasmin tat tathA / athavA " puNaravitti" punarapi ravikiraNa: = sUryaH tena taruNena = abhinavena bodhitAni ityAdi yojyam / punaH kiMviziSTaM padmasara : ? / "jalacare tti" jalacarA = yAdAMsi teSAM "pahakaratti" dezyatvAt samUhaH tena "parihatthaM tti" paripUrNam | jalacara pahakara parihatthagaM ca tat matsyaparibhujyamAnajalasaMcayeti vizeSaNakarmadhArayaH / punaH kiMviziSTaM padmasaraH ? | mahat / punaH kiMviziSTaM padmasaraH 1 / kamalaM = sUryavikAsi 1 kuvalayaM = nIlam 2 utpalaM raktam 3 tAmarasaM = mahAmbhojam 4 puNDarIkaM zvetam 5 eSAM urubhiH = vizAlaiH sarpadbhiH = ullasadbhiH zrIsamudayaiH = kAntiprAgbhAraiH jvaladiva= dIpyamAnamiva / punaH kiMviziSTaM padmasaraH ? / ata eva ramaNIyarUpazobham / punaH kiMviziSTaM padmasaraH ? / "pamuiyaMti" pramuditaM antazcittaM yeSAM (pramuditAnAM ) te ca te bhramaragaNAzca mattA pramadA madhukarIgaNAzca te ca te bhramarajAtivizeSAH teSAM utkarAH, samUhAnAmapi samUhAbhidhAnaM atitratvakhyApanArtham, naiH avalizyamAnAni = khAdyamAnAni kamalAni yatra tat / punaH kiMviziSTaM padmasaraH ? | "kAryabe tti" kAdamyAH kalahaMsAH 1 valAhakAH = balAkAH 2 cakrAH = cakravAkAH 3 kalA - madhuradhvanayaH haMsA = rAjahaMsAH 4 sArasA dIrghajAnukAH 5 te ca te garvitAH = susthAnaprAdhyA dRptAH zakunigaNAzca = pakSisamUhAca teSAM mithunai:-dvandvaiH sevyamAnaM salilaM yasya tat tathA / punaH For Private and Personal Use Only padmasara: svana varNanam 10 // 66 //
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir RDA kiMviziSTaM padmasaraH? "paumiNitti" padminInAM patreSu upalagnA ye jalavindavaH teSAM nicayena citraM maNDitamiva / kacicca "jalabiMdumuttacittaM" iti pAThaH, tatra jalabindava eva muktAH mauktikAni tAbhiH citram / punaH kiMviziSTaM padmasaraH? / hRdayanayanAnAM kAntam / punaH kiMviziSTaM padmasaraH / "sararuhAbhirAmaMti" sarassu= sarovareSu aha-pUjyam ata eva abhirAmaM saroruhAbhirAmaM, "uccAhatIti" hakArAt pUrva ukaarH| sarovaradarzanAt sarovaravat surA'suranararUparAjahaMsAdisevyo bhAvI / / iti dshmpdmsrovrkhmvicaarH||10|| atha ekAdaze svame trizalA kSatriyANI samudraM pazyati, paraM sa kIdRzaH ? tatrAhatao puNo caMdakiraNarAsisarisasirivacchasohaM caugamaNapavaDDamANajalasaMcayaM cavalacaMcaluccAyappamANakallolalolaMtatoyaM paDupavaNAhayacaliyacavalapAgaDataraMgaraMgaMtabhaMgakhokhubbhamANasobhatanimmalukkaDaummIsahasaMbaMdhadhAvamANoniyattabhAsuratarAbhirAmaM mahAmagaramacchatimitimigilaniruddhatilitiliyAbhighAyakappUrapheNapasaraM mahAnaIturiyavegasamAgayabhamagaMgAvattaguppamANucalaMtapacconiyattabhamamANalolasalilaM picchai khIroyasAyaraM sA rayaNikarasomavayaNA 11 // 43 // vyAkhyA-"tao puNo caMdakiraNarAsi tataH punaH sA trizalA kSatriyANI kSIrodasAgaraM ekAdaze svapne kalpa012 For Private and Personal Use Only
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir samudraskhama varNanama11 kalpasUtraM pshyti|kiNvishissttH kSIrasAgara?"caMdakiraNetti" candrakiraNarAzeH sadRzaM zrIH eva yasya vakSA madhyabhAgastana kalpalatA zobhA yasya sa tam / vakSaHzabdena atra madhyabhAgo lakSyate / punaH kiMviziSTaM kSIrasAgaram | "caugamavyA03 tti" caturgamaneSu-caturdiGmArgeSu pravardhamAna parivartamAnaH prasaran jalasaMcayo yasya sa tam / "cauguNapa *baDDamANajalasaMcayaM" iti pAThaH sugama eva / kasmAt caturguNatvaM iti anapekSyaiva adhikamAtrasyaiva vivakSitatvAt / / / 67 // punaH kiMviziSTaM kSIrasAgaram ? / "cavaletti" capalebhyo'pi cazcalaiH uccAtmapramANa:-atyunatataramAnaiH kallole mahattaraMgaiH lolat toyaM yasya sa tam / punaH kiMviziSTaM kSIrasAgaram ? / "paDupavaNetti" paTupavanena AhatAH santaH calitA pravRttAH ata eva capalAH prakaTA: spaSTAH taraGgAH tathA raGganta itastataH pregunto bhaGgAH "bhaGgastarako bhede vA" iti vacanAt taraGgavizeSA eva raGgaGgAH / tathA "khokhunbhamANatti" atikSubhyantaH zobhamAnAH | nirmalA utkarAH duHsahA UrmayaH, tataH taraGgAnta 1 bhaGgAnta 2 Urmyanta 3 padAnAM dvandUH krtvyH| atra kallolAH sAmAnyena taraGgAH, te eva laghavo bhaGgAH, te evaM vicchittimantaH Urmayo-mahAkallolA: taiH saha sArdhaM yaH sambandhaH tena pUrva dhAvamAnaH tIrAbhimukhaM sarpana, pazcAdabhinivRtto'na evaM bhAsurataro'tibhayaGkaraH abhirAmazca hRdyaH dhAvamAnaH san bhAsurataro'panivRttazca san abhirAma ityarthaH / tato "lolaMnatoyAnta" padena saha karmadhArayaH / kacit "ukaDaummIsahassaMti" pAThaH, sa ca subodhaH / tataH paraM "pabaMdhAyamANoniatta|bhAsuratarAbhirAmaM" iti pAThaH, tatra prabandhana nairantaryeNa ayamAno-gacchan, AyamAno bA-pratyAgacchan // 67 // KO For Private and Personal Use Only
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prabandhAyamAnaH na vidyate "niattati" pazyan draSTA yasya tat / "ani antaM" kenApi adRzyamAnadUratvAt / ata eva bhAsuraM bhayaGkaram yat taTaM=parapAraM tena abhirAmo vaipulyena manohArItyarthaH / tataH prabandhAya padena saha karmadhArayaH / etAvatA yasya samudrasya aticaJcalakallolaiH lolat pAnIyaM vartate, punaH yasya vAyunA AhatA:= | calitAH capalAH taraGgAH = laghukallolAH vartante / punaH yasya samudrasya bhaGgAH vicchittimantaH taraGgA eva raGgantaH preGkhanto vartante, punarapi yasya Urmayo mahAkallolA atikSubhyantaH khokugbhamANazabdaM kurvantaH zobhamAnA nirmalA utkaTAya santi, punaH yaH samudraH kallolaiH taraGgaiH bhaGgaiH Urmibhizca sArdhaM yaH sambandhaH tena tIrasammukhaM dhAvamAno nivartamAnazca mahAbhayaGkaro vartate / tIrthakara mAtaraH siMhamapi saumyA kArameva svapne payanti, na dUrAtmAnaM kathaM punaH kSIrasamudraM atibhayaMkaramiti svayamevAlocyam / punaH kiMviziSTaM kSIrasAgaram ? / "mahAmagaretti" mahAnto makarAzca 1, matsyAzca 2, timayazca 3, timiMgilAzca 4, niruddhAzca 5, tilitilikAzca 6, jalajantubhedAH, | teSAM abhighAtena = pucchAdyAcchoTanena karpUra iva karpUra ujvalatvAt phenaprasaro yatra sa tam / punaH kiMviziSTaM kSIrasAgaram ? / "mahAnaItti" mahAnadInAM = gaGgAdInAM tvaritavegaiH samAgatabhramaH = utpannabhramaNo yo gaGgAvatarUya AvartaH tatra gupyat vyAkulIbhavat ata eva uccalat pratyavanivRttaM ca vyAvRttaM bhramamANaM bhramaNazIlaM lolaM svabhAvAt asthiraM salilaM yasya sa tam / punaH yasmin samudre caturdazalakSAH SaTpaJcAzatsahasrAzca (1456000) nadyaH patanti / kathaM ? tatrAha - caturdazacaturdaza sahasranadIparivArasahitA gaGgA sindhuzca bharatakSetrasambandhinI / For Private and Personal Use Only *oyay-c***cy XX
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatrth.org Acharya Shri Kailassagersuri Gyanmandir kalpasUtra kalpalatA vyA03 // 68 // evaM caturdazacaturdaza-sahasranadIparivArasahitA raktA 1 raktavatI ca 2 airAvatakSetrasambandhinI (28), punaH aSTA-IXI samudrakhamaviMzatyaSTAviMzatisahasranadIparivArasahitA rohitA 1 rohitAMzA 2 haimavatakSetrasambandhinI, (56), punaH SaT- varNanam11 sapazcAzatSaTpaJcAzatsahasranadIparicArasahitA suvarNakUlA 1 rUpyakUlA 2 ca airaNyavatakSetrasambandhinI (112), punaH SaTpaJcAzatpaTapaJcAzatsahasranadIparivArasahitA harikAntA 1 harisalilA 2 ca harivarSakSetrasambandhinI (112), punaH SaTpazcAzatSaTpazcAzatsahasranadIparivArasahitA narakAntA 1 nArIkAntA 2 ca ramyakakSetrasambadhinI (112), punaH pazcalakSadvAtriMzatsahasra (532000) nadIparivArasahitA sItA 1 sItodA 2 ca mahAvidehakSetrasambandhinI, evaM sarvA api militAH caturdazalakSAH SaTpazcAzatsahasrAzca (1456000) bhvnti| / samudradarzanAt bhagavAn samudravat gambhIro bhAvI / atra ziSyaH mAha-manu-sUtramadhye kSIrodadhiH proktaH, tatra tu nAnAvidhakallolanadIvelAdInAM kathaM sambhavaH, tatra teSAmabhAvAt ? ucyate-yadyapi kSIrodasamudraH proktaH, tathApi lavaNasamudra eva saMbhAvyate, paraM kSIrodasadRza iva, anyathA kallolavelAnAM asaGgatiH syAt // iti ekAdazasamudrakhamavicAraH // 11 // // 68 // atha dvAdaze vane trizalA kSatriyANI devavimAnaM pazyati, tatsvarUpaM Ahatao puNo taruNasUramaMDalasamappahaM dippamANasobhaM uttamakaMcaNamahAmaNisamUhapavarateyaaTTha For Private and Personal Use Only
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 1-01-01 www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sahassadippaMtanahappaIvaM kaNagapayaralaMbamANamuttAsamujjalaM jalaM divadAmaM IhAvi (mi) gausabhaturaganaramagaravihagavAlagakinnararurusarabhacamarasaMsattakuMjaravaNalayapa umalayabhatticittaM gaMdhavopavajamANasaM puNNaghosaM nicaM sajalaghaNaviulajalaharagajjiyasaddANuNAiNA devaduMduhimahAra veNaM sayalamavi jIvaloyaM pUrayaMtaM, kAlAgurupavarakuMdurukka turukkaDajjhatadhUvavAsaMgauttamamaghamaghaMtagaMdhuchuyAbhirAmaM nizcAloyaM seyaM seyappabhaM suravarAbhirAmaM picchai sA sAovabhogaM varavimANapuMDarIyaM 12 // 44 // vyAkhyA- "tao puNo taruNasuramaMDalatti" tataH = ekAdazakhamAnantaraM trizalA kSatriyANI dvAdaze khame evaMvidhaM vimAnapuNDarIkaM = pradhAnavimAnaM pazyati / kiMviziSTaM vimAnam ? / " taruNetti" taruNasUramaNDalena=navasUryabimbena samA prabhA yasya tat / punaH kiMviziSTaM vimAnam ? / dIpyamAnazobham / punaH kiMviziSTaM vimAnam ? / " uttametti" uttamakAMcanamahAmaNisamUhaiH pravarANAM 'teatti' tekante=gacchanti AdhArabhAvaM iti tekAH, "lihAditvAdaci," yadvA trAyante patat gRhaM iti zreyAH yapratyaye stambhAH teSAM aSTottarasahasreNa (1008) dIpyamAnaM sat nabhaH pradIpayati = prakAzayati yat / punaH kiMviziSTaM vimAnam ? / "kaNagetti" / kanakapratareSu For Private and Personal Use Only XXX0-00
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtraM svarNapatrakeSu lambamAnAbhiH muktAbhiH samujvalaM kanakapra(ka)taH lambamAnamuktAbhizca samujvalamityekaM padam / vimAnakhamakarapalatA idaM padaM adhikamiva (bhAti)kApi avyAkhyAnAt / punaH kiMviziSTaM vimAnam / "IhAmigetti" IhAmRgAsavarNanam12 vyA03 vRkAH 'nAhara' iti prasiddhAH 1, "usabhetti" vRSabhAH 2, "turagatti" azvAH 3, "magaratti" makaramatsyAH 4, vihagA pakSiNaH 5, "vAlagatti" vyAlAH sarpAH 6, kiMnarAH devavizeSAH 7, karavo-mRgabhedAH 8, zarabhAaSTApavajIcAH 9, camarA camarIgAvaH 10, saMsattiH zvApadavizeSAH 11, kukharA hastinaH 12, vanalatA azokalatAthAH 13, pamalatA padminyaH 14, eteSAM bhaktibhiH vicchittibhiH citraM nAnA rUpam / etAvatA yasmin vimAne etAni IhAmRgAdInAM rUpANi santi (bhvnti)| punaH kiMviziSTaM vimAnam / "gandhavotti" gandharvasya gItasya upavAdyamAnasya vAdinasya ca saMpUrNo ghoSo yantra / "unhopeti" sUtreNa "uvajamANa" iti rUpaM, kacit "gaMdhavopabajjhamANa" iti pAThaH, tatra gandharvANAM-devagAyanAnAM upabadhyamAnaH parasparaM sambandhI bhavana , ata eva saMpUrNo ghoSo yatreti yojyam / punaH kiMviziSTaM vimAnam ! | nityaM zAzvatam / punaH kiM kurka*Nam ? "sajalatti" sajalo ghanA aviralaH vipula-pRthuH jaladharaH meghastasya garjitazabdaH, tadanunAdinA-prati ravayuktena devadundubhimahAraveNa sakalaM samastamapi jIvalokaM pUrayantaM ApyAyayaMtaM caturdazarajvAtmakaM vA lokaM // 9 // vyAmuvantam / punaH kiMviziSTaM vimAnam ? | "kAlAgurutti" kRSNAguru ca 1, pravarakuMduruSkaH cIDAbhidhAnaH sugandhidravyavizeSaH2, turuSkazca sellArasaH3, te ca punaH dahyamAno dhUpazca dazAGgAdiH vAsAkAni ca gandhamAlinI For Private and Personal Use Only
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir granthoktasurabhikaraNopAyabhUtatattadvyANi teSAM uttamena maghamaghAyamAnena gandhena uddhatena itastato viprasRtena abhirAmaM yat tat tathA / kacit "DajhaMtadhUvasArasaMga" iti pAThaH, tatra dahyamAno yo dhUpasAra:-utkRSTadhUpaH tasya saGgaH tena-hRdayaGgamena uttameneti vyAkhyeyam / punaH kiMviziSTaM vimAnam / nityAlokaM nityamukSyotayuktaM, zvetaM zvetaprabham / punaH kiMviziSTaM vimAnam ? | "suravaretti" suravarAn abhiramayati iti / athavA surANAM varA abhinsamantAt rAmA striyo yasmin tat / punaH kiMviziSTaM vimAnam ? / sAtasya-sAtavedanIyasya karmaNaH upabhogo yatra tat, paJcadhAviSayasukhasampattestatra saTTAvAt / devavimAnadarzanAt devadevIsenyo bhagavAn bhAvI / / iti dvAdazastrapradevavimAnavicAraH // 12 // punaH devavimAnadarzanAnantaraM sA trizalA trayodazavame ratnarAziM pazyati / paraM sa kIdRzaH? tatrAhatao puNo pulagaveriMdanIlasAsagakakeyaNalohiyakkhamaragayamasAragallapavAlaphalihasogaMdhiyahaMsagabbhaaMjaNacaMdappahavararayaNehi mahiyalapaidiaM, gagaNamaMDalaMtaM pabhAsayaMtaM tuMgaM merugirisaMnikAsaM picchai sA rayaNanikararAsiM 13 // 45 // vyAkhyA-"tao puNo" tataH punarapi sA trizalA kSatriyANI trayodaze svame ratnAnAM nikaraH-samUho ratnani-| karaH, tasya rAzi:=punaH, taM pazyati. kiMviziSTaM ratnarAzim ? / "pulagetti" pulakaratnam 1, vajraratnam 2, nIlaratnam For Private and Personal Use Only
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtraM kalpalatA vyA0 3 // 70 // XXX www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 13-14 3, "sAsagatti" satyakaratnam 4, karketanaratnam 5, lohitAkSaratnam 6, marakataratnam 7, masAragallaratnam 8, pravA-ratarAzilaratnam 9, sphaTikaratnam 10, saugandhikaratnam 11, haMsagarbharatnam 12, aJjanaratnam 13, "caMdappahatti" candra- OM zikhisvamakAntaratnam 14, etaiH ratnaiH kRtvA gaganamaNDalAMtaM yAvat prakAzayantam / punaH kiMviziSTaM ratnasamUham ? / mahItale varNane pratiSThitam / punaH kiMviziSTaM ratnasamUham ? / tuGgaM-uccam / tuGgatvaM aniyatamityAha - merugireH saMnikAza= tulyam / ratnarAzidarzanAt bhagavAn jJAnAdiguNaratnarAzivAn bhAvI // iti trayodazakhamarattrarAzivicAraH // 13 // atha caturdazakhame trizalA kSatriyANI nirdhUmaM agniM pazyati / paraM sa kIdRzo'gniH ? tatrAha - sihiM ca-sA viulujjalapiMgala mahughaya parisiJccamANaniddhUmadhagadhagAiyajalaMtajAlujjalAbhirAmaM taratamajogajuttehiM jAlapayarehiM aNNuSNamiva aNuppaipaNaM picchar3a jAlujjalaNagaM aMbaraM va katthai paryaMta aivegacaMcalaM sihiM // 14 // 46 // vyAkhyA- "sihiM ca" sikhiM ca sA trizalA kSatriyANI caturdazastrame zikhinaM agniM pazyati / atra 'gayavasaha' gAthAyA aMte / 'siddhiM ca' iti yat padaM tasyedaM grahaNakavAkyaM / ata eva 'tataH' iti noktam, vizeSyapadaM tu svamavarNakAnte "sihiM" iti / kiMviziSTaM zikhinam ? / "viulubaletti" vipulena ujbalena piGgalena ca madhughRtena pariSicyamAnA nirdhUmA dhagadhagAyamAnA = dhagadhagiti kurvantyaH prajvalantyaH dIpyamAnA jvAlA:=arciSaH For Private and Personal Use Only // 70 //
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra XXXXXX ***** www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tAbhiH ujavalaM, ata eva abhirAmam / kiMviziSTaM zikhinam ? / jvAlAnAM prakaraiH = kalApaiH samUhairityarthaH / anyonyaM anuprakIrNamiva mizritamiva spardhayA tasya vahneH jvAlAH anyonyaM anupravizantItyarthaH / kiMviziSTaiH jvAlAprakaraiH ? / "taratametti" taratamayogo yeSu te tarartamayogAH, abhrAditvAt apratyayaH / katham 1 | ekA jvAlA uccA, anyA uccatarA, aparA uccatamA iti taratamayogayuktaH / punaH kiMviziSTaM zikhinam ? / "jAlutti" jvAlAnAM ut Urdhva jvalanaM jvAlojvalakaM, ArSatvAt vibhaktilopaH / punaH kiM kurvantam ? / "katthaItti" kacitpradeze, ambaraM=AkAzaM pacantamiva / kacit abhraMlihAbhiH jvAlAbhiH AkAzamiva pattuM udyatamiti bhAvaH / punaH kiMviziSTaM zikhinam ? / ativegena caJcalam / nirdhUmAgnidarzanena bhagavato vahnivat tapastejo bhaviSyati / nirdhUmAgnivat bhagavAn maGgalarUpo bhAvI // iti caturdazakhamanidhUrmAgnivicAraH // 14 // ete ca khavarNakAH bahuSu AdarzeSu na dRzyante, evaM yeSvapi santi teSu bahavo vAcanAbhedAH, ata eva bahubhiH paryuSaNAkalpopanibandhakAraiH vyAkhyAtAH / mayA tu yathA''nnAyaM yathA'vabodhaM ca kiMcidvyAkhyAtAH iti // atha etAna caturdazasvamAn dRSTvA trizalA kSatriyANI kIdRzI jAtA ? tatrAha - imeArase subhe some piyadaMsaNe surUve suviNe daTTaNa sayaNamajjhe paDibuddhA araviMdaloyaNA harisapulaiaMgI // ee caudasa sumiNe, savA pAi titthayaramAyA / jaM syaNi kamaI, kucchisi mahAyaso arahA // 47 // For Private and Personal Use Only
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jinamAtAyA: dRzyatA kalpasUtra vyAkhyA-"ime eyArise ti" imAn etAdRzAn pUrvavyAvarNitasvarUpAn zubhAna-kalyANahetUn saumyAna kalpalatA > uttamA kIrtiH yebhyaH tatsahitAn / priyaM darzanaM svapne'vabhAso yeSAM te tathA / tAn surUpAn-zobhanakharUpAn vyA03 (zobhanakhabhAvAn) svamAn gajAdIn zayanamadhye nidrAntare dRSTrA pratiyuddhA-jAgaritA / kiviziSTA trizalA ? / aravindavat-kamalabat locane yasyAH saa| punaH harSeNa pula kitaanggii| etAn caturdaza khamAn tIrthaGkaramAtA // 71 // pazyati / yadA yasyAM rAtrau mAtuH kukSau arhan-tIrthaGkaro vyutkrAmati-avatAraM labhate tdaa| ityanena vizalAkSanniyANyA ye caturdaza svamA dRSTAH te vyaakhyaataaH| ___ adha agre caturthavAcanAyAM trizalA kSatriyANI siddhArtharAjasamIpe gatvA svaprakalacchA kariSyati / tatra vrtmaanyogH| asmin mahAparvaNi samAgate eke mahAnubhAvA dAnaM dadati / eke zIlaM pAlayaMti, eke tapaH tapante, eke bhAvanAM bhAvayanti, tat sarva zAsanAdhIzvaramahAvIradevaprasAdAt / agre khaguruparaMparA vAcyA // vyAkhyAnaM kalpasUtrasya, tRtIyaM sugarma sphuTam / ziSyArtha pAThakAzcakruH samayAdimasundarAH // 1 // // 71 // iti zrIkalpasUtrasya tRtIyaM vyAkhyAnaM zrIsamayasundaropAdhyAyaviracitaM sampUrNam // For Private and Personal Use Only
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra ***** X www.kobatirth.org atha caturthaM vyAkhyAnam // 55 atha caturdazastrapradarzanAntaraM trizalA kSatriyANI kiM karoti ? tAhataNaM sA tilA khattiyANI ime evArUve urAle cauddasa mahAsuviNe pAsittA NaM paDibuddhA samANI tuTTha - jAvahiyayA dhArAhayakayaMvapupphagaM piva samUstasiaromakUvA suviNuggarha karei, karitA sayaNijAo abbhuTThei, abbhuTThittA pAyapIDhAo paJccoruhara, paJcoruhitA aturiama - cavalamasaMbhaMtAe avilaMbiyAe rAyahaMsasarisIe gaIe jeNeva sayaNije jeNeva siddhatthe skhattie teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA siddhatthaM khattiaM tAhiM iTThAhiM kaMtAhiM piyAhiM mannAhiM maNoramAhiM urAlAhiM kallANAhiM sivAhiM dhannAhiM maMgalAhiM sassirIyAhiM hiyayagamaNijAhiM hi palhANijAhiM miyamahuramaMjulAhiM girAhiM saMlavamANI 2 paDivohe // 48 // For Private and Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ****a****XXXX
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandit kalpasUtra kalpalatA vyA04 / / 72 // vyAkhyA-"taeNa" ityAdInAM "jeNeva sayaNije" itiparyantAnAM padAnAM pUrva arthoM vyAkhyAto'sti, tathApi siddhArthasambandhalApanikAmAtraM procyate / tataH sA trizalA kSatriyANI imAn etAdRzAn pUrva vyAkhyAtAn caturdaza- pratisvapnAn dRSTvA, hRSTatuSTA satI khabhAvagrahaM kRtvA zayanIyAt samutthAya pAdapIThAdapi samuttIrya, atvaritayA aca-II dodhanam palayA asambhrAntayA avilambitayA rAjahaMsasadRzayA galyA yatraiva zayanIyaM yatrApi siddhArthanAmA kSatriyo rAjA tatraiva Agacchati, Agatya ca siddhArtha kSatriyaM prati etAdRzAbhiH gIrbhiH vANIbhiH evaM pratiyodhayati jAgarayati / kiviziSTAbhiH giirbhiH| "tAhiti" yA viziSTaguNopetAH tAbhiH / punaH kiNvishissttaabhiHgiimiH| iSTAbhiAtasya siddhArthasya vllbhaabhiH| "strINAM vacanaM vallabhaM bhavati prAyeNa prAkRtajanAnAmapi" / punaH kiMviziSTAbhiH giirbhiH?| kAntAbhiH abhilaSitAbhiH sadaiva tena / punaH kiMviziSTAbhiH gIrbhiH / priyAbhiH advepyAbhiH sarveSAmapi / punaH kiMviziSTAbhiH giirbhiH| manojJAbhiH manoramAbhiH kathayA'pi / punaH kiMviziTAmiH giirbhiH?| manoramAbhiH mana:niyAbhiH cintyaapi| punaH kiMviziSTAbhiHgIbhiH / udArAbhiA udAranAdavarNocArAdiyuktAbhiH / punaH kiNvishissttaabhiHgiibhiH| kalyANAbhiH-samRddhikArikAbhiH / punaH kiMvizipTAbhiH gIrbhiH zivAbhiH gIrdoSAnupaTutAbhiH / punaH kiviziSTAbhiH giirbhiHshudhnyaabhi-dhnlmbhikaabhiH| // 72 // punaH kiMviziSTAbhiH giibhiH| mAGgalyAbhiA maGgale saacaabhiH| punaH kiMviziSTAbhiH giirbhiH| sazrIkAbhiH alaGkArAdizobhAvatIbhiH / puna kiMviziSTAbhiH gIrbhiH? / "hiyayagamaNijAhitti" kacit dRzyate / tatra For Private and Personal Use Only
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hRdaye yA gacchanti komalasvAt subodhatvAca tAH tathA tAbhiH / punaH kiMviziSTAbhiH giirbhiH| 'hiyayapalhAya|NijAhiti' hRdayaprahlAdanIyAbhiH / punaH kiMviziSTAbhiH gIrbhiH ? / "miamahuretti" mitA varNapadavAkyApekSayAparimitAH, madhurAH-kharataH, maJjalA: manoramAH zabdato yAH tAH, tataH padatrayasya karmadhArayaH / tataH sA trizalA kSatriyANI kiM kRtavatI ? tatrAhatae NaM sA tisalA khattiyANI siddhattheNaM raNNA abbhaNuNNAyA samANI nANAmaNikaNa garayaNabhatticittaMsi bhaddAsaNaMsi nisIyai, nisIittA AsatthA vIsatthA suhAsaNavaragayA | siddhatthaM khattiaM tAhiM iTAhiM jAva saMlavamANI 2 evaM vayAsI // 19 // vyAkhyA-"tae NaM" iti tataH anantaraM, "NaM" vAkyAlaGkAre / sA trizalA kSatriyANI siddhArthena rAjJA| abhyanujJAtA satI evaM vidhe bhadrAsane-siMhAsane nissiidti-upvishti| kiMviziSTe bhadrAsane ? | "nANetti" nAnAprakArANAM svarNaratnAnAM bhaktibhiH vicchittibhiH citre-vicitre / kiMviziSTA trizalA ? | AzvastA, gatijanitazramAbhAvAt / punaH kiMviziSTA trizalA ? / vizvastA, saGkobhA'bhAvAt anutsukA / punaH kiMviziSTA trizalA ? / sukhena sukha vA zubhaM vA AsanavaraM gatA, siddhArthaM kSatriyaM prati tAbhiH iSTAdibhiH pUrva byAkhyAtAbhiH gIrbhiH saMlapantI, saMlapantI evaM avAdIt / kiM avAdIt ? tatrAha kalpa013 Pr For Private and Personal Use Only
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtra kalpalatA vyA0 4 // 73 // *****-- www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir evaM khalu ahaM sAmI ! ajja taMsi tArisagaMsi sayaNijjaMsi vaNNao jAva paDibuddhA, taM jahA - gayausabha0 gAhA / taM eesiM sAmI ! urAlANaM caudasaNhaM mahAsumiNANaM ke manne kallANe phalavittivisese bhavissai ? // 50 // vyAkhyA evaM 'khalu' nizcayena ahaM he svAmin! adya tasmin tAdRze zayanIye suptA satI, etAn gajAdIn caturdaza mahAkhamAn dRSTvA pratibuddhA= jAgaritA, teSAM varNakaH prAgukto jJeyaH / teSAM svapnAnAM kaH kalyANakArI phalavRttivizeSo bhaviSyati / tataH siddhArthaH kiM kSatriyaH kRtavAn ? tatrAha taNa se siddha rAyA tisalAe khattiANIe aMtie eyamaGkaM succA nisamma haTThatuTThacitte AnaMdie pI maNe paramasomaNassie harisavasavisappamANahiyae dhArAhayanIvasurabhikusumacaMcumAlaiyaromakUve te sumiNe ogiNhei, te sumiNe ogihittA IhaM aNupavisai, IhaM aNuvisittA appaNI sAhAvieNaM maipuvaeNaM buddhiviNNANeNaM tesiM sumiNANaM atthuggahaM For Private and Personal Use Only siddhArthasya santoSaH 11 112 11
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra XXXXXX www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karei, karitA tisalaM khattiANiM tAhiM iTThAhiM jAva maMgalAhiM miyamahurasassirIyAhiM vahiM saMlavamANe 2 evaM vayAsI // 51 // vyAkhyA- "taeNaM se" tatazca saH siddhArthaH kSatriyo rAjA, trizalAyAH kSatriyANyAH antike samIpe, etaM pUrvoktaM arthaM zrutvA hRSTatuSTaH san, 'pIhamaNe' tyAdipadAni pUrva vyAkhyAtAni santi, tAdRzaH san / "te sumiNe ogiNhei" tAn khamAn avagRhNAti arthA'vagrahataH avagRhya ca IhAM sadarthaparyAlocanalakSaNAM anupravizati / tataH " appaNo" AtmanaH svAbhAvikena matipUrvakena vuddhivijJAnena teSAM svamAnAM arthA'vagrahaM karoti / "appaNo" ityAdipadAnAM arthaH pUrvavat jJeyaH / arthAvagrahaM kRtvA trizalAM kSatriyANIM tAbhiH vAgbhiH evaM abAdIt-"tAhiM" ityAdIni padAni punaH vistareNa vyAkhyAyante - kiMviziSTAbhiH vAgbhiH ? / tAbhiH = vivakSitAbhiH punaH iSTAbhiH = vAJchitAbhiH punaH kAntAbhiH = kamanIyazabdAbhiH punaH priyArthAbhiH / punaH manasA jJAyante sundaratayA, bhAvataH sundaratarA ityarthaH, tAbhiH / punaH manasA ramyante gamyante, punaH punaryAH sundaratvAt tAbhiH / punaH manasA abhividhinA ati bahukAlaM yAvat ramayantIti / punaH udArAbhiH zabdato'rthatazca / punaH kalyANAbhi: zubhArthaprAptisUcikAbhiH / punaH zivAbhiH = upadravarahitAbhiH zabdArthadUSaNarahitAbhirityarthaH / punaH dhanyAbhiH = dhanalambikAbhiH / punaH mAGgalyAbhiH = maGgale For Private and Personal Use Only
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandit www.kobatirth.org kalpasUtra AlanarthapratiyAte sAdhvIbhiH / punaH sazrIkAbhiA zobhAyuktAbhiH / punaH hRdayagamanIyAbhi-hRddatazo-IN | siddhArthena kalpalatA kAyucchedikAbhiH / punaH hRdymaahaadikaabhiH| punaH mitAH alpAkSarAH, madhurAH komalAH, sazrIkA:-* vyA04 mAzriyA sahitAH (maculAH zabdataH) tataH padatrayasya karmadhArayaH / tAbhiH vAgbhiH iSTAdIni ekArthikAni phalanivedana // 74 // vA prAyaH, evaMvidhAbhiH vANIbhiH saMlapan , siddhArtho rAjA evaM vadati sma-kiM avAdIt ? / tatrAha urAlA NaM tume devANuppie ! sumiNA diTThA, kallANA NaM tume devANuppie ! sumiNA diTThA, evaM sivA, dhannA, maMgallA, sassirIyA, Arugga-tuTThi-dIhAu-kallANa-(300) maMgallakAragA gaM tume devANuppie ! sumiNA diTThA, taM jahA-atthalAbho devANuppie ! bhogalAbho0 puttalAbho0 sukkhalAbho0 rajalAbho0-evaM khalu tume devANuppie ! navaNhaM mAsANaM bahupaDipupaNANaM addhaTThamANaM rAiMdiyANaM viikaMtANaM amhaM kulakeuM, amhaM kuladIvaM, kulapavayaM, // 7 // kulavarDisayaM, kulatilayaM, kulakittikara, kulavittikara, kuladiNayaraM, kulAdhAraM, kulanaMdikaraM, kulajasakaraM, kulapAyavaM, kulavivaddhaNakaraM, sukumAlapANipAyaM ahINasaMpuNNapaMciMdiya For Private and Personal Use Only
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra *-*-*-* -*--- Pay-X---* www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sarIraM lakkhaNarvajaNaguNovaveyaM mANummANappamANapaDipuNNa sujAya savaMga suMdaraMgaM, sasisomAkAraM, kaMtaM, piyadaMsaNaM, suruvaM dArayaM payAhisi // 52 // vyAkhyA- 'urAlA NaM tu me devANuppie !' he devAnupriye ! he saralakhabhAve ! svayA udArAH kalyANAH zivAH dhanyAH maGgalyAH sazrIkAH Arogya - tuSTi-dIrghAyuH - kalyANa - maGgalyakArakAH khamAH dRSTAH / vyAkhyAnaM eteSAM pUrvavat / punaH khanaprabhAvAt tava arthalAbho "bhaviSyati" iti kriyA sarvatra yojyA / artho hiraNyAdiH tasya lAbhaH, bhogAH zabdAdayaH teSAM lAbhaH putraH = sutaH tasya lAbhaH, saukhyaM = nirvRtiH tasya lAbhaH, rAjyaM = saptAGgasvarUpaM tasya lAbhaH tava bhaviSyati / punaH tvaM he devAnupriye ! navasu mAseSu bahupratipUrNeSu sArdhaMsaptadivaseSu vyatikrAnteSu satsu, evaMvidhaM dArakaM putraM janayiSyasi / kiMviziSTaM dArakam ? / asmAkaM kule ketuH cihnaM dhvajaM keturiva ketuH, adbhutatvAt tam / "kulahetuH" iti pAThAntare kulasya hetuM kAraNam / punaH kule dvIpaM dIpa iva dIpa:, prakAzakatvAt maGgalatvAcca tam / punaH kule parvataM anabhibhavanIyasthirAzrayasAdharmyAt / punaH kule avataMsaM-zekharaM, uttamatvAt / punaH kule tilakaM, bhUSakatvAt / punaH kule kIrtiH khyAtiH tasyAH karam / kacit "kulavittikaraM" (iti) pAThaH / tatra vRttiH = nirvAhaH tasyAH karam / punaH kule dinakaraM=sUrya, atiprakAzakatvAt / punaH kule AdhAraM, pRthvIvat / punaH kule nandikaraM = vRddhikaram / punaH kule yazaH sarvadiggAmi tasya karam / punaH kule pAdapaM vRkSam AzrayaNIyacchAyatvAt / punaH kule For Private and Personal Use Only Fox-oX*********-*-*-*
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtra kalpalatA vyA04 svamaphalazravaNataH trizalAyA AnandA // 75 // vivardhanaM vividhaiH prakAraiH vRddhikaram / punaH mukumAlapANipAda, ahInasampUrNapaJcendriyazarIraM, lakSaNavyaJjanaguNopapetaM, mAnonmAnapramANapratipUrNasujAtasarvAGgasundarAUM, zazisaumyAkAra, kAntam, priyadarzanam / sukumAlAdInAM padAnAM vyAkhyA pUrvavat / punaH sa dArakaH kIdRzo bhaviSyati ? tatrAha| se'via NaM dArae ummukkabAlabhAve vinAyapariNayamitte juvaNagamaNupatte sUre vIre vikaMte vicchinnaviulabalavAhaNe rajavaI rAyA bhavissai // 53 // taM urAlA NaM tume devANuppiyA ! jAva ducaMpi tacaMpi aNuvUhai // vyAkhyA-'sevia NaM dArae'-so'pi dArakaH unmuktabAlabhAvaH vijJAtapariNatamAtraH yauvanakaM anuprAptaH sana, zUro dAnataH, abhyupagatanirvAhaNato vA, vIraH saGgrAmataH, vikrAntaH bhUmaNDalAkramataH, vistI dapi vipule ativistIrNa balavAhane-sainpagavAdike yasya saH, rAjyapatiH rAjA, khatantra ityrthH| tasmAt tvayA udArAH svamAH dRSTvA, evaM dviAraM trirvAraM tAn svamAn anuhati-prazaMsati / tataH sA trizalA kSatriyANI kiM kRtavatI? tatrAhataeNaM sA tisalA khattiyANI siddhatthassa raNo aMtie eyamaDhe succA nisamma haTThatuTThA jAva-hiyavA karayalapariggahiaM(ya) dasanahaM sirasAvattaM matthae aMjaliM kaTu evaM vayAsI ||75 // For Private and Personal Use Only
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir // 54 // evameyaM sAmI ! tahameyaM sAmI ! avitahameyaM sAmI ! asaMdiddhameyaM sAmI ! icchiameaM sAmI! paDicchiameyaM sAmI ! icchiapaDicchiameyaM sAmI ! sacce NaM esamaTe-se jaheyaM tubbhe vayahattika? te sumiNe samma paDicchai, paDicchittA siddhattheNaM raNNA abbhaNupaNAyA samANI nANAmaNirayaNabhatticittAo bhaddAsaNAo abbhuTei, abbhuTetA aturiyamacavalamasaMbhaMtAe avilaMviAe rAyahaMsasarisIe gaIe jeNeva sae sayaNijje teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA evaM vayAsI // 55 // vyAkhyA-"taeNaM sAtti" ayaM AlApakaH pUrva vyAkhyAto'sti, paraM sambandhayojanAmAtraM tu ittham / tataH sA trizalA kSatriyANI siddhArthasya rAjJaH samIpe etaM artha putraprAsilakSaNaM zrutvA hRSTatuSTA satI aJjali mastake kRtvA, evaM avAdIt-evaM patat "khAmin ! mama avitathaM asandigdhaM IpsitaM satyametat yat yUyaM X vadatha" iti kRtvA tAn svamAn samyak pratIpsati / tataH siddhArthena rAjJA abhyanujJAtA satI, bhadrAsanAt abhyuttiSThati / tataH atvaritaM yayA gatyA AgatA tayaiva rAjahaMsasadRzayA gatyA yatra svakIyaM zayanIyaM tatra Agacchati, Agatya ca zayanIyaM adhyArohati / tataH evaM avAdIt / kiM avAdIt ? tatrAha For Private and Personal Use Only
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtraM kalpalatA ghyA0 4 / / 76 / / XXX*** www.kobatirth.org mA mete uttamA pahANA maMgalA sumiNA diTThA annehiM pAvasumiNehiM paDihammissaMtittikaTTu devagurujaNasaMvaddhAhiM pasatthAhiM maMgalAhiM dhammiyAhiM laTThAhiM kahAhiM sumiNajAgariaM jAgaramANI paDijAgaramANI viharai // 56 // vyAkhyA - " mA mete uttamAtti" mA mama uttamAH svarUpataH pradhAnAH phalataH, maGgalyAH, maGgale- anarthapratighAte sAdhavaH khamAH, anyaiH pApasvamaiH pratihaniSyante iti kRtvA = iti hetoH, devagurujanasaMbaddhAbhiH prazastAbhiH maGgalyAbhiH dharmikAbhiH laSTAbhiH kathAbhiH / "sumiNajAgariaMti" khamasaMrakSaNArtha jAgarikAM jAgratI=vidadhatI, pratijAgratI tAn svamAn saMrakSaNena upacarantI viharati Aste iti // atha prabhAte siddhArtho rAjA kiM kRtavAn ? tatrAha taNaM siddhasthe rAyA khattie paccUsakAlasamayaMsi koDuMbiapurise sahAvei, sAvittA evaM vayAsI // 57 // - khippAmetra bho devANuppiA ! ajja savisesaM bAhiriaM ubaTTANasAlaM gaMdhodayasitaM suiasaMmajiovalitaM sugaMdhavarapaMcavaNNapupphovayArakaliaM kAlAgurupavarakuMdurukka Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private and Personal Use Only svama saMrakSaNArthaM jAgarikA // 76 //
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Loxoxoxo *-* www.kobatirth.org turukkaDajjhaMta dhUvamaghama ghaMta gaMdhuDuyAbhirAmaM sugaMdhavaragaMdhiyaM gaMdhavaTTibhUaM kareha kAraveha, karitA kAravittAya sIhAsaNaM rayAveha, syAvittA mameyamANattiyaM khippAmeva paJcapiha // 58 // vyAkhyA- "tae NaM"tti tataH siddhArtho rAjA kSatriyaH pratyUSakAlalakSaNo yaH samayaH = avasaraH tasmin, prabhAtakAlasamaye ityarthaH / kauTumbikapuruSAn AdezakAriNaH, "saddAvetti" Ahvayati, AhUya ca evaM avAdIt- 'kSiprameva - zIghrameva bho devAnupriyAH / adya savizeSaM bAhyAM AsthAnazAlAM - AsthAnamaNDapaM evaMvidhAM svayaM kuruta anyaiH kArayata, kRtvA siMhAsanaM ca racayitvA imAM mama AjJAM kRtvA pratyarpayata / kiMviziSTAM AsthAnazAlAm ? / gandhodakena siktAm / punaH kiMviziSTAM AsthAnazAlAm ? / zucikA=pavitrA, saMmArjitA kacavarA'panayanena, upalisA chgaNAdinA, yA sA tathA tAm / idaM ca vizeSaNaM gandhodakasiktasaMmArjitopalipta zucikAM ityevaM dRzyam, siktAdyanantarabhAvitvAt zucikatvasya / zeSaM pUrvavat / tataH te kauTumbikapuruSAH kiM kRtavantaH ? tatrAha - tae NaM te koTuMbiapurisA siddhattheNaM raNNA evaM vRttA samANA haTTatuTTa jAva hiyayA karayala jAba kaTTu evaM sAmitti ANAe viNaeNaM vayaNaM paDisuNaMti, paDisuNittA siddhatthassa khattiassa aMtiAo paDinikkhamaMti, paDinikkhamittA jeNeva bAhiriA uvaTThANasAlA Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private and Personal Use Only
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtraM kalpalatA vyA0 4 1100 11 ******* ******* www.kobatirth.org teNeva uvAgacchati, teNeva uvAgacchittA khippAmeva savisesaM bAhiriyaM uvadvANasAlaM gaMdhodagasitaM jAtra - sIhAsaNaM rayAviMti rayAvittA jeNeva siddhatthe khattie teNetra uvAgacchaMti, uvAgacchittA karayalapariggahiyaM dasanahaM sirasAvattaM matthae aMjaliM kaTTu siddhatthassa khatti - assa tamANattiaM paJcapiti // 59 // vyAkhyA- 'taraNaM te koTuMbia'tti tatazca te kauTumbikapuruSAH siddhArthena rAjJA evaM uktAH santaH, hRSTAH tuSTA evaM iti yathAdezam, 'khAmina' iti AmantraNe itiH upapradarzane / vinayena vacanaM pratizRNvaMti, pratizrutya ca siddhArthasya kSatriyasya antikAt-samIpAt pratiniSkrAmanti, pratiniSkramya ca yatraiva vAhyA upasthAnazAlA tatraiva Agacchanti, Agatya ca kSipraM zIghrameva bAhyAM upasthAnazAlAM gandhodakasiktAM saMmArjitAM upaliptAM zucikAM kRtvA, siMhAsanaM ca racayitvA yatraiva siddhArthoM rAjA kSatriyaH tatraiva Agacchanti, Agatya ca dazanastraM mastake aJjaliM kRtvA, siddhArthasya kSatriyasya tAM AjJAM pratyarpayanti yaduta bhavatAM AdiSTA AjJA AsthAnamaNDapAdicanArUpA kRtA" ityAdirUpAm // tataH siddhArthaH kSatriyaH kiM akarot ? tatrAha - taNaM siddhatthe khattie kalaM pAuppabhAyAe rayaNIe phulluppala kamalakomalummIliyama ahA Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private and Personal Use Only siddhArthasya AjJApratyarpaNam // 77 //
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatrth.org Acharya Shri Kailassagersuri Gyanmandir paMDure pabhAe rattAsogappagAsakiMsuasuamuhaguMjaddharAgabaMdhujIvagapArAvayacalaNanayaNaparahuasurattaloaNajAsuaNakusumarAsihiMgulaniarAtirearehaMtasarise kamalAyarasaMDavohae udiaMmi sUre sahassarassimi diNayare teasA jalaMte, tassa ya karapaharAparalumi aMdhayAre vAlAyavakuMkumeNaM khaciaba jIvaloe, sayaNijjAo abbhuDhei // 60 // abbhuTTittA pAyapIDhAo paccoruhai, paccoruhittA jeNeva aTTaNasAlA teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA adRNasAlaM aNupavisai, aNupavisittA // vyAkhyA-"tae NaM siddhatthe ti" nataH siddhArthaH kSatriyaH "kallaM" iti zvaH, "prAduH" prakAze, tataH prakAzaprabhAtAyAM prakaTA'harmukhAyAM rajanyAm / punaH prabhAte ca jAte sati / kiMbiziSTe prabhAte ? / "phullppletti"| phulaM vikasitaM tat ca tat utpalaM ca-pA, kamalazca hariNavizeSaH, kRSNasAraGga: mRgaH, tayoH komalaM akaThoraM unmIlitaM dalAnAM nayanayozca unmIla unnidratA yasmin tat tasmin / punaH kiMviziSTa prabhAte? adharajanIvibhAtAnantaraM, dIrghatvaM ca ArSatvAt, / pANDurenzukle, punarevaMvidhe sUrye udgate sati / kiMviziSTe sUrye ? / "rattAsogetti" raktAzokasya taroH prakAzaprabhA ca 1, kiMzukaM ca 2, palAzapuSpaM ca 3, zukamukhaM For Private and Personal Use Only
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtraM kalpalatA vyA04 nayaNAparahavizeSaH, pArakopAvita siddhArthasya vyAyAmazAlApraveza / / 78 // ca 4, guJjAyA ardhazceti 5 dvandvaH, teSAM yo rAgaH tena shshe| kacittu "guMjaddharAgabaMdhujIvagapArAvayacalaNanayaNaparahuasurattaloaNajAmuaNakusumarAsihiMgaluyaniyarAireyasohaMtasarise' iti paatthH| tatra ca bandhujIvakaM-puSpavizeSaH, pArApatasya calanI nayane ca, parabhRtasya kokilasya suraktasya jAtyatvAt locane parabhRtasya vA surakte, suzabdena kopAviSTatvalakSaNAt kopArakta locane "jAsuaNakusumarAsitti" japApuSpaprakaraH hiGgulakanikaraH, suvartitakuruvindagulikA etebhyaH atirekeNa Adhikyena zobhamAna: rAjamAnaH san sadRzaH, tasmin , aruNatvamAtreNa sadRze, viziSTadIzyA tu atirikta iti bhAvaH / punaH kiMviziSTa sUrya ? | kamalAkarAH padmotpattisthAnabhUtA hRdAdayaH teSu yAni khaNDAnimnalinavanAni teSAM yodhke-vikaaske| punaH kiMviziSTa sUrye? / udgate / punaH kiMviziSTa sUrye ? / sahasraM razmayo yasya sa tasmin / punaH kiMviziSTe sUrye ? / dinkredinkrnnshiile| punaH kiMviziSTa sUrya? / tejasA jvalati sati / punaH ka sati? / tasya ca karA-kiraNAH teSAM | seH yA prahAraH abhighAtA, tena aparAddhevinAzite andhakAre sati / "paharatti" prAkRtalakSaNena hakhaH / / punaH ka sati / jIvaloke-madhyajagati, bAlAtapaH kuMkumamiva tena khacite iva-piJjarite ica, evaMvidhe prabhAte jAte sati sidvArtho rAjA zayanIyAt abhyuttiSThati, abhyutthAya ca pAdapIThAt uttarati, uttIrya ca anazAlAMvyAyAmazAlAM anupravizati, anupravizya ca kiM kRtavAn ? tabAha aNegavAyAmajogavaggaNavAmaddaNamallajuddhakaraNehiM saMte parisaMte sayapAgasahassapAgehiM sugaM For Private and Personal Use Only
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpa0 14 X-01-01-0 www.kobatirth.org dhavara tilamAiehiM pINaNijjehiM dIvaNijjehiM mayaNijehiM vihaNijehiM dappaNijehiM saviMdiyagAyapahAyaNijehiM abbhaMgie samANe tilacammaMsi niuNehiM paDipuSNapANipAyasukumAlakomala lehiM abbhaMgaNa parimaddavalaNakaraNaguNanimmAehiM cheehiM dakkhehiM paTThehiM kulehiM mehAvahiM jiaparissamehiM purisehiM aTThisuhAe maMsasuhAe tayAsuhAe romasuhAe cauvihAe suhaparikammaNAe saMvAhaNAe saMvAhie samANe avagayaparissame aTTa - NasAlAo paDinikkhamai // 61 // paDinikkhamittA jeNeva majjaNaghare teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA majjaNagharaM aNupavisai // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyAkhyA - " aNegatti" anekAni vyAyAmanimittaM yogyAdIni yAni tatra yogyA guNanikA 1, valganaM ca ullalanaM 2, vyAmardanaM ca parasparaM bAhrAyaGgamoTanaM 3, mallayuddhaM ca pratItaM 4, karaNAni ca aGgabhaGgavizeSAH 5, taiH rAjA zrAntaH = sAmAnyena, parizrAntaH aGgapratyaGgApekSayA sarvataH / tataH 'sayapAga'ti tatra zatakRtvo yat pakaM aparAparauSadhIrasena saha zatena vA kArSApaNena vA yat parka evaM sahasrapAkamapi, evaMvidhaiH sugandhitailAdibhiH abhyaGgaiH, AdizabdAt ghRta-karpUra- pAnIyAdigrahaH / kiMviziSTaiH abhyaGgaiH 1 / prINanIyaiH rasa For Private and Personal Use Only
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandi kalpasUtraM kalpalatA vyA04 // 79 // rudhirAdidhAtusamatAkAribhiH, / punaH kiMviziSTaiH abhyaGgaH / dIpanIyaH dIptijanakaiH agnijananaiH / punaH vyAyAmA kiMviziSTaiH abhyaGgaiH / mdniiyai| kAmavardhanaiH / punaH kiMviziSTaH abhyaGgaiH / bRhaNIyaiH maaNsopcykaaribhiH| kampaGgAdi punaH kiM viziSTaiH abhyaGgaH ? / darpaNIyaiH blkraiH| punaH kiMviziSTaH abhyaGgaiH ? / sarvendriyANi sarvagAtrANi ca mahAdayaMtIti kartari anIyapratyayaH, taiH abhyaslehai: abhyaGgaH kriyate sma yasya saH, abhyaGgitaH san , tataH tailacarmaNi tailAbhyaktasya saMvAghanAkaraNAya yat carmatulikopari kaDanaM (tailacarma) tatra evaMvidhaiH puruSaiH "saMbAhira samANe ti" yogH| kiMviziSTaiH puruSaiH / "paDipuNNetti" pratipUrNAnAM pANizadAnAM sukumAlakomalAni atikomalAni talAni aghobhAgApekSayA yeSAM te taiH| punaH kiMviziSTaiH puruSaiH / "anbhaMgaNe ti' abhyaGgaparimardanodvalanAnAM pratItArthAnAM karaNe ye guNavizeSAH teSu nirmAtAraH sadabhyastAH ye te tH| punaH kiM viziSTaiH puruSaiH / chekai avasaraH, dvisasatikalApaNDitaH iti vRddhAH / punaH kiMviziSTaiH puruSaiH / vakSaH kAryANAM avilmbitkaaribhiH| punaH kiMviziSTaiH puruSaiH / praSThaiH, vAgmibhiriti vRddhAH / athavA praSTaiH agragAmibhiH / punaH kiMviziSTaiH puruSaiH? / kuzalaiH sAdhubhiH saMbAdhAkarmaNi / punaH kiMviziSTaiH puruSaiH ? / medhAdibhiH apUrvavijJAnagrahaNazaktiniSTaiH / "niuNehiM nipuNasippovagaehiM tti" kacit pAThaH // 79 // tatra nipuNaiH upAyakuzalaiH, nipuNAni sUkSmANi yAni zilpAni aGgamardanAdIni tAni upagatAni adhigatAni yaH te naiH / punaH kiMviziSTaiH puruSaiH / jitaparizramaiH / vyAkhyAntare-chekaiH ayojana H, dakSa For Private and Personal Use Only
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatrth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir shiighrkaaribhiH| "pattaddehiM tti" prAptAthai H adhigatakarmaNi niSThAM gataH / kuzalai AlocitakAribhiH, medhAvibhinmakRtzrutadRSTakarmajJaiH, nipuNaiH upAcArambhibhiH, nipuNazilpopagataiH zlakSNazilpasamanvitaiH / kayA? caturvidhayA sukhakarmaNayA, sukhAsukhakAriNI parikarmaNA aGgazuzrUSA tayA / kiMviziSTayA sukhkrmnnyaa!| | asmAM sukhahetutvAt asthisukhayA, evaM mAMsasukhayA, svasukhayA, romasukhayA saMbAdhanayA saMvAhanayA vA | vizrAmaNayA saMvAhitaH san rAjA apagataparizramo jAtaH / kacit "avagayakheaparissame tti" paatthH| natra khedo-dainyaM, zramo-vyAyAmajaM zarIrasya asvAsthya, tato apagatI khedaparizramI yasmAt yasya vA saH apagatakhedaparizramaH, evaMvidhaH san rAjA aDhanazAlAtaH pratiniSkAmati, pratiniSkamya ca yatraiva majanagRhaM tatraiva Agacchati, Agatya ca majanagRhaM anupravizati, anupavizya ca kiM akarot ? tatra Aha aNupavisittA samuttajAlAkulAbhirAme vicittamaNirayaNakuhimatale ramaNije pahANamaMDavaMsi nANAmaNirayaNabhatticittaMsi pahANapIDhaMsi suhanisapaNe pupphodaehi a gaMdhodaehi a uNhodaehi a suhodaehi a suddhodaehi a kallANakaraNapavaramajaNavihIe majie, tattha kouasaehiM bahuvihehiM kallANagapavaramajjaNAvasANe pamhalasukumAlagaMdhakAsAialUhiaMge ahayasumahagghadUsarayaNasusaMvuDe sarasasurabhigosIsacaMdaNANulittagatte suimAlAvaNNagavilevaNe For Private and Personal Use Only
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir siddhArthasa karapasUtraM kalpalatA vyA04 snAnam // 8 // AviddhamaNisuvaNNe kappiyahAraddhahAratisarayapAlaMbapalaMghamANakaDisuttasukayasobhe piNaddhagevile aMgulijagalaliyakayAbharaNe varakaDagatuDiathaMbhiabhue ahiarUbasassirIe kuMDalaujjoiANaNe mauDadittasirae hArotthayasukayaraiavacche muddiApiMgalaMgulIe pAlaMvapalaMbamANasukayapaDauttarijje nANAmaNikaNagarayaNavimalamaharihaniuNovaciamisimisiMtaviraiasusiliTuvi siTTalaTThaAviddhavIravalae, kiM bahuNA ? kapparukkhae viva alaMkiavibhUsie nriNde|| _vyAkhyA-"samuttatti" tato rAjA evaMvidhe lAnamaNDape-slAnapIThe sukhena niSaNNAH san-upaviSTaH san evaMvidhaiH pAnIyaiH stApitaH / kiMviziSTe lAnamaNDape / samuktena muktAphalayutena jAlena gavAkSeNa Akulo vyApto'bhirAmazca yaH saH tasmin / 'samantajAlAkulAbhirAma' iti pAThe tu samantAt jAlaiH jAlakai vicchitticchidravat gRhAvayava vizeSaiH AkulobhirAmazca tasmin / "samattajAlAbhirAme" iti pAThe tu samastaiH jAlakaiH abhirAme manohare / punaH kiMviziSTe snAnapIThe ? / vicitramaNiratnAbhyAM kuhimatalaMmbaddhabhUmiH yatra sa tasmin / punaH kiMviziSTe snAnapITe ? / nAnAmaNiratnAnAM bhattyA vicchityA vicitre / atha evaMvidhaiH udkaiH| gandhodakaiH mjitH| kivizirTa udakaiH ? / puSparasamitraiH shriikhNddaadirsmitraiH| punaH uSNodakai ekataptodakaiH, // 8 // For Private and Personal Use Only
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir punaH zubhodakaiH = pavitrasthAnAhRtaiH tIrthodakaiH sukhodakaiH vA nAtyuSNaiH / punaH zuddhodakaizca svAbhAvikaiH, tatra kathaM majjitaH ? ityAha- "tattha koDa 0" tatra snAnAvasare kautukAdInAM rakSAdInAM zataiH bahuvidhaiH / tatrApi rAjA kadA kIdRzazca jAtaH ? tatrAha - 'kallANagapavaramajjaNAvasANe' iti / atha siddhArtho rAjA kalyANakamavaramajjanAvasAne kIdRzo vibhUSito jAtaH ? taMtra kalyANAni kAyati = AkArayati kalyANakaM evaMvidhaM yat pravaramajjanaM tasya avasAne = prAnte / etAvatA kalyANakAri pradhAnamajjanakaraNAnantaraM ityarthaH / kIdRzo narendraH ? | pakSmalA pakSmavatI sukumArA gandhapradhAnA kASAyikA - kaSAyaraktA zATikA tayA lUSitaM aGkaM yasya asau / punaH kiMviziSTo narendraH ? | kApi - " nAsAnI sAsavAyavajjhacakkhuharavaNNaphari sajuttahayalAlApelavAire gadhavalakaNaga khaciaMti" pATha: / tatra nAsAniHzvAsavAtena vAhyaM lakSNatvAt cakSuH harati viziSTarUpatvAt cakSurharaM cakSurdharaM vA, cakSUrodhakaM dhanatvAt varNasparzayuktaM hayalAlAyAH sakAzAt, pelavaM mRdu atirekeNa atizayena dhavalaM yattat tathA, kanakena khacitaM = maNDitaM antayoH / punaH kiMviziSTo narendraH ? / ahataM malAdinA anupahataM sumahArgha= bahumUlyaM yat dRSyaratnaM pradhAnavastraM tena susaMvRtaH = parigataH, yadvA suSThu saMvRtaM = parihitaM yena saH / punaH kiMviziSTaH narendraH ? | sarasasura bhigozIrSa candanAnuliptagAtraH / sugamam / punaH kiMviziSTaH narendraH ? | zucinI= pavitre mAlA ca puSpamAlAvarNakaM vilepanaM ca maNDanakAri kuGkumAdivilepanaM yasya saH / yadyapi varNakazabdena candanamucyate, paraM " gosIsacaMdaNANulitte" ityatra tasya caMdanasya uktatvAt / punaH kiMviziSTaH narendraH 1 / Avi For Private and Personal Use Only
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtraM kalpalatA vyA0 4 // 81 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir didhAraNaM ddhAni maNisuvarNAni yasya saH, na dhAtyantarabhUSaNaM astItyarthaH / punaH kiMviziSTaH narendraH 1 / kalpito vinyasto AbharaNAhAro'STAdaza sarikaH, ardhahAro navasarikaJca trisarikaM ca pratItaM yasya saH / tathA prAlambo jhumbanakaM pralambamAno yasya saH / kaTisUtreNa = kavyAbharaNena suSThu kRtA zobhA yasya saH / tataH padatrayasya karmadhArayaH / yadvA kalpitahArAdibhiH sukRtA zobhA yasya saH / punaH kiMviziSTaH narendraH ? | pinaddhAni = parihitAni grIvAyAM graive yakAni = grIvAbharaNAni yena saH / punaH kiMviziSTaH narendraH ? | aGgulIyakAni = aGgulyAbharaNAni UrmikAla litAni zobhAvanti kacAbharaNAni puSpAdIni yasya saH / kApi "piNaddhagevijja aMguliz2alali aMgayalaliakayAbharaNe tti" pAThaH, tatra pinaddhAni grIvAdiSu graiveyakAGgulIyakAni yena saH, tathA lalitAne zarIre anyAnyapi lalitAni= sazobhAni kRtAni vinyastAni AbharaNAni yasya saH / tataH padadvayasya karmadhArayaH / yadvA pinadvAni graiveyakAGgulIyakAni lalitAGgade ca kacAbharaNAni ca yena saH / punaH kiMviziSTaH narendraH ! | varakaTakAni= pradhAnahastAbharaNAni, truTikAni = bAhrAbharaNAni taiH stambhito iva bhujau yasya saH / punaH kiMviziSTaH narendraH ? | adhikarUpeNa sazrIkaH / punaH kiMviziSTaH narendraH ? / kuNDalAbhyAM uyotitaM AnanaM yasya saH / punaH kiMbiziSTaH narendraH ? | mukuTena dIsaM ziro yasya saH / punaH kiMviziSTaH narendraH ? / hAreNa avastRtaM = AcchAditaM tenaiva sukRtaratikaM ca vakSo yasya saH / punaH kiMviziSTaH narendraH ? | mudrikAbhiH =saralAGgulyAbharaNaiH piGgalA aGgulayo yasya saH / punaH kiMviziSTaH narendraH ? / pralambena pralambamAnena ca sukRtaM paTena uttarIyaM = uttarAsaMgo For Private and Personal Use Only *****@ // 81 //
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yena sH| punaH kiMviziSTaH nrendrH| nAnAmaNikanakaratnaiH vimalAni mahA_Ni nipuNena zilpinA"uvaciatti" parikarmitAni, "misimisiMtatti' dIpyamAnAni yAni viracitAni suzliSTAni=viziSTAni laSTAni=| manoharANi AviddhAni-parihitAni vIravalayAni yena, saH ko'pi vIro mAM vijitya etAni valayAni mocayatu iti spardhayA yAni valayAni parivadhAti, tAni vIravalayAni ucyante, kiMbahunA varNitena iti zeSaH / * kalpavRkSa iva alaGkato dalAdibhiH, vibhUSitazca phalapuSpAdibhiH, rAjA tu alaGkato-mukuTAdibhiH, vibhUSito lavastrAdibhiH / punaH narendraH kIdRzaH ? tatrAha sakoriMTamalladAmeNaM chatteNaM dharijamANeNaM seavaracAmarAhiM uDubamANIhiM mNglljysddkyaaloe| vyAkhyA-'sakoriTatti evaMvidhana dhriyamANena chantreNa zvetavaracAmaraiH udayamAnaizca sahita iti shessH| kiviziSTena chatreNa ? | sakoriNTAni koriNTAkhyakusumastabakavanti mAlyadAmAni-puSpasajo yatra tat tena / koriNTakaH puSpavRkSajAtiH, tatpuSpANi mAlAnteSu zobhArtha dIyante, mAlAyai hitAni mAlyAni-puSpANi dAmAni mAlA / vAcanAntare sUryAbhadevavat alaGkAravarNakaH sa caivaM-"egAvalipiNaddhe" ityAdirAjapraznIyasUtre, taca vistarArthanA rAjapraznIyasUtrAt jJeyam / atra cAmarasya klIyatve'pi strItvaM "gauddmten"| punaH kiMviziSTaH narendraH ? / maGgalabhUto jayazabdaH kRtaH Alokena yasya sa tathA / 'lokakRtamArgadAnaH' ityanye / For Private and Personal Use Only
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtra kalpalatA vyA0 4 // 82 // ***********~*~ www.kobatirth.org punaH narendraH kIdRka san majjanagRhAnniSkrAmati ? tatrAha - agagaNanAya gadaMDanAyagarAIsaratalavaramADaMviako DuMviamaM timahA maMtigagaga dovAriyaamaccapaDhamadanagaranigamasiTThiseNAvai satthavAhadUasaMdhivAla saddhiM saMparivuDe dhavalamahAmehaniore iva gagaNadipaMtarikkhatArAgaNANa majjhe sasiba piasaNe naravaI nariMde naravasahe narasI ahiarAyatealacchIe dippamANe majjaNagharAo paDinikkhama || 62 / / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyAkhyA - tataH siddhArtho narapatiH IdRk san majjanagRhAt pratiniSkrAmati iti uktiH / kiMviziSTaH narapatiH 1 / "aNegetti" aneke ye gaNanAyakAH prakRtimahattarAH 1, daNDanAyakAH = tantrapAlAH 2 rAjAno== mANDalikAH 3, IzvarA = yuvarAjAnaH, aNimAcaizvaryayuktA iyanye 4, talavarA:-tuSTa nRpadatta paTTavandhavibhUSitAH / rAjasthAnIyAH 5, mADaMbikA: = chinnamayAdhipAH 6, kauTuMbikAH = katipaya kuTumbaprabhavo'valagakAH grAmamahatarA vA 7, mantriNa: = sacivAH 8, mahAmantriNo = mahAmAtyAH mantrimaNDalapraghAnAH hastisAdhanAdhyakSA vA 9, gaNakAH = jyotiSikA bhANDAgArikA vA 10, dauvArikAH = pratIhArAH rAjadvArikA vA 11, amAtyAH =rAjyAdhichAyakAH 12, ceTA: =pAdamUlikA dAsAH 13, pIThamardA:= AsthAne AsannAH santaH sevakA vayasyA ityarthaH, vezyAcAryA vA 14, nAgarAH =nagaravAsiprakRtayo'rAjadeyavibhAgAH 15, nigamAH kAraNikA vaNijo vA 16, For Private and Personal Use Only majjanagRhAt niSkramaNaM // 82 //
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir | zreSThinaH=zrIdevatAdhyAsitasauvarNapaTa bhUSitottamAGgAH 17, senApatayo = nRpatinirUpitAH caturaGgasenAnAyakAH 18, sArthavAhAH = sArtha nAyakAH 19, dUtAH = anyeSAM gatvA rAjAptadezanivedakAH 20, sandhipAlAH = rAjyasandhirakSakAH 21, eSAM dvandvasamAsaH, tataH taiH / iha tRtIyAbahuvacanalopo draSTavyaH / sArdhaM na kevalaM tatsahito'pi tu taiH samantAt parivRto narapatiH tasmAt majjanagRhAt niSkrAmati / punaH vArtikamapi atrArthe- anekagaNanAyakadaNDanAyaka - zrIgaraNA-cayagaraNA - devagaraNA-jamagaraNA - sAmaMta mahAsAmaMta-maMDalIka - mahAmaMDalIka - caurA - siyA-mukudayaddha- saMdhipAla - dUtapAla - saMdhivigrahI - pAravigrahI - amAtya - mahAamAtya - zreSThi- sArthavAha-vyavahArI- aMgarakSaka-purohita - gaNanAyaka-vRttinAyaka - bahI vAhaka - thaIyAyata paDupaDIyAyata - kapadAyata TAkaTamAlI - iMdrajAlI -dharmavAdI - dhAturbAdI maMtravAdI - taMtravAdI yaMtravAdI - jyotirvAdI- tarkavAdI - dhanurdhara - daNDadharakhaDgadhara - vANahIdhara - chatradhara-cAmaraghara - patAkAdhara- devIdhara - pratIhAra - bAlahAra - sejapAla - taMtrapAla - aMgamardakaArakSaka-mIThA bolA- sAcAbolA - muhabolA- sAhabolA- kathAbolA-guNabolA- samasyA bolA - sAhityabaMdhakalakSaNabaMdhaka - chaMdabaMdhaka- alaMkArabaMdhaka-nATyabaMdhaka-gItabaMdhaka, ityAdInAM parivAreNa parivRtaH / punaH kiMviziSTaH narapati: ? / dhavalamahAmeghanirgata iva zazI / 'sasitti' tato'nyatra sambandhaH, tato grahagaNadIpyamAnakakSatArakagaNAnAM madhye iva vartamAnaH / punaH kiMviziSTaH / priyadarzana: narANAM patiH = rakSitA / punaH kiMviziSTaH narapatiH / narendraH, nareSu aizvaryAnubhavanAt / punaH kiMviziSTaH narapati: ? / naravRSabhaH, For Private and Personal Use Only *********************
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtra upasthAnazAlApravezaH *rAjyadhurAdharaNAt / punaH kiMviziSTaH narapatiH / narasiMhaH, zauryAtizayAt / punaH kiMviziSTaH narapatiH?||* kalpalatA abhyadhikarAjatejolakSmyA dIpyamAnaH, evaMvidhaH san rAjA majjanagRhAt / niSkramya kiM karoti sma? tatrAhavyA04 majjhaNagharAo paDinikkhamittA jeNeva bAhiriA uvaTThANasAlA teNeva uvAgacchai, uvaag|| 83 // cchittA sIhAsaNaMsi puratthAbhimuhe nisIai, nisiittA appaNo uttarapuracchime disIbhAe aTTha bhaddAsaNAI seavasthapaJcutthuyAI siddhatthayakayamaMgalocayArAI rayAvei, rayAvittA appaNo adUrasAmaMte nANAmaNirayaNamaMDiaM ahiapicchaNijaM mahagghavarapaTTaNuggayaM sapahapaTTabhattisayacittatANaM IhAmiausabhaturaganaramagaravihagavAlagakinnararurusarabhacamarakuMjaravaNalayapaumalayabhatticittaM abhitariaM javaNiaM aMchAvei, aMchAvettA nANAmaNirayaNabhatticittaM astharayamiumasUragutthayaM seavasthapaJcutthuaM sumauaM aMgasuhapharisaM visiTuM tisalAe khattiANIe bhaddAsaNaM rayAvei // 63 // vyAkhyA-"majhaNagharAoM" tato rAjA majanagRhAt niskramya yatraiva yAhyA upasthAnazAlA tatraiva Aga For Private and Personal Use Only
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir cchati, Agatya ca siMhAsane pUrvAbhimukho niSIdati, niSidya ca Atmana IzAna koNe, aSTau bhadrAsanAni racayati, racayitvA / kiMviziSTAni bhadrAsanAni ? | zvetavastreNa= dhavalavAsasA pratyavasRtAni AcchAditAni / punaH kiMviziSTAni bhadrAsanAni ? / kRtaH siddhArthakapradhAno maGgalAya upacAraH = pUjA yeSu tAni prAkRtatvAt kRtazabdasya pUrvanipAtaH / tataH AtmanaH sAmaMtaM samIpaM ubhayoH abhAvena atidUre-nAtisamIpe ityarthaH / evaMvidhAM yavanikAM aMchayatIti= AkarSayatIti saMbaMdhaH / kiMviziSTAM yavanikAm ? | nAnAmaNiratnaiH maNDitAm / punaH kiMviziSTAM yavanikAm ? / adhikaM prekSaNIyAM - avalokanIyAm / kApi " ahiapicchaNijarUvaM" iti pAThaH, ( sa ca ) subodhaH / punaH kiMviziSTAM yavanikAm ? / mahArghA vAsau varapattane strotpattisthAne udgatAM ca vyUtA varapaTTanAt vA, pradhAnaveSTanakAdudvatAM nirgatAM / punaH kiMviziSTAM yavanikAm ? | sUkSmapaTTasUtramayo bhaktizatacitrastAnaH stAnako yasyAM sA tAm / kvacit "bhattisayasa muvaciamANaM" iti pAThaH, tatra bhaktizataiH samupacitaiH sphIto mAno = bahumAno yasyAH sA tAm / kacitra " sahabahubhattisayacittatANaM sayayasamuciaM" iti pAThaH, tatra lakSNAni bahubhaktizatAni yAni citrANi teSAM sthAnaM, tata eva satatasamucitAM sarvakAlayogyAm / punaH kiMviziSTAM yavanikAm ? / IhAmRgAH = vRkA = RSabhaturaganaramakara vihagAH pratItAH, vyAlA: zvApadA bhujaGgA vA, kinnarAH = vyantaravizeSAH, ruravo mRgabhedAH, zarabhAH =aSTApadAH, mahAkAyAH = ATavyapazavaH, camarA:=AdavyagAvaH, kuJjarAH =hastinaH, vanalatApajhalatAH = latA bhedAH, tataH sarveSAM padAnAM dvandvaH For Private and Personal Use Only XXXXXCX*** XXCX
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtra kalpalatA vyA04 upasthAnazAlA praveza // 84 // kaaryH| tataH tAsAM vicchittibhiH citrAm, evaMvidhAM abhyantarabhAgavartinI yavanikAM, "aMchAveda tti AkarSayati-AyatAM karotItyarthaH / punaH yavanikA kIdRzI / tatrArthe vArtikamapi, tathAhi-"gajarathaturaMgamasIhavRSabhasuraasurakiMnaradevavidyAdharagaNagaMdharvavihagasarabhasarpakarabhazukarAjasArasahariNacAmaravanalatApadmalatAzaMkhanaMdyAvartapUrNakalazasvastika bhadrAsanaAdarzavimAnahaMsakokilanIlacAsalATastrIvilAsarathAMgamRdaGgapaDahatAlabherisuMgalalAMgUlacatuHpaidvipadabatrIsabaddhanATakarAjahaMsamorasabhAAtapatraketubhavanavRkSaacalanadIpuSkariNIsamudraratnamaNimANikyavanavADIpramukhalikhitarUpavicitrAM yavanikAm / " tato yavanikAbandhanAnantaraM siddhArthoM rAjA evaMvidhaM trizalAkSatriyANAnimittaM bhadrAsanaM rcyti| kiM viziSTaM bhadrAsanam ? / nAnAmaNiratnabhakticitram / punaH kiMviziSTaM bhadrAsanam ? / AstarakeNa pratItena mRdumasurakeNa ca avastRta-AcchAditam, athavA astarajasA-mRdumasUrakeNa avamRtam / punaH kiM viziSTaM bhadrAsanam / zvetavastreNa pratyavastRtaM upari AcchAditam / punaH kiM viziSTaM bhadrAsanam ? / sumRdukaM-komalam , ata eva aGgasya sukha-sukha kArI sparzI yasya tt| atha rAjA bhadrAsanaM racayitvA kiM karoti ?, tabAharayAvittA koDhuMbiapurise sadAvei, saddAvettA evaM vayAsI // 64 // khippAmeva bho devANu For Private and Personal Use Only
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ppiA ! aTuMgamahAnimittasuttatthadhArae vivihasatthakusale suviNalakkhaNapADhae saddAveha // tae NaM te kothuviapurisA siddhattheNaM raNNA evaM vuttA samANA haTTatuTTha jAva-hiyayA ___ karayala jAva paDisuNaMti // 65 // paDisuNittA siddhatthassa khattiyassa aMtiAo paDini kkhamaMti, paDinikkhamittA kuMDapuraM nagaraM majjhamajjheNaM jeNeva suviNalakkhaNapAThagANaM gehAI teNeva uvAgacchaMti, uvAgacchittA suviNalakkhaNapADhae saddAviti // 66 // vyAkhyA-atha bhadrAsanaracanAnantaraM siddhArthoM rAjA kauTumbikapuruSAn AkArayati, AkArya ca evaM avAdIt-kSiprameva bho devAnupriyAH! svapalakSaNapAThakAn yUyaM Ayata / kiMviziSTAna khamalakSaNapAThakAn ? / 'aTuMge'tti / aSTAGga aSTAvayavaM, divyo1tpAtA 2 ''ntarikSa 3 bhaumA 4 Gga 5 khara 6 lakSaNa 7 vyaJjana 8 bhedAt, aGgavidyAprakIrNAdau uktam, athavA "aGga 1 svapna 2 svara 3 bhauma 4 vyaJjana 5 lakSaNo 6 spAta antarikSa 8 bhedAt" aSTabhedaM yat mahAnimittaM parokSArthapratipattikAraNavyutpAdakazAstravizeSaH, tasya yo sUtrArthoM to dhArayanti, paThanti vA tayoH vA pAragA ye te tAn / anena pAThavayaM vyAkhyAtam-"dhArae 1 pAThae 2 pArae 3tti'| punaH kIdRzAn svapalakSaNapAThakAn ? / vividhazAstrakuzalAn / tataH te kauTumbikAH puruSAH siddhArthena rAjJA evaM uktAH santaH hRSTatuSTA jAtAH, yAvatkaraNAt "haTTatuTTacittamANaMdiyA" ityAdi kalpa015 For Private and Personal Use Only
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtraM kalpalatA vyA0 4 / / 85 / / www.kobatirth.org 1 dRzyam, punaH yAvatkaraNAt "pariggahaM dasanahaM sirasAvattaM matthae aMjaliM kaTTu evaM devo tatti ANAe viNaNaM vayaNaM paDisRNaMti tti" / asyArthaH pratizRNvanti abhyupagacchanti vacanaM kIdRzena vinayena ? / " evamiti" yathaiva yUyaM bhaNatha tathaiva "devotti" he deva ! "tahatti" nAnyathA, AjJayA bhavadAdezena kariSyAmaH, ityevaM abhyupagamasUcakapadacatuSkabhaNanarUpeNa pratizrutya ca siddhArthasya kSatriyasya antikAt = samIpAt pratiniSkrAmanti, pratiniSkramya ca kuNDapuragrAmasya madhye bhUtvA yatraiva svalakSaNapAThakagRhANi tatraiva Agacchanti, Agatya ca svalakSaNapAThakAn Ahvayanti / tataH te svalakSaNapAThakAH kiM kurvanti ?, tatrAha - taNaM te suviNalakkhaNapADhayA siddhatthassa khattiassa koDuMviapurisehiM sadAviA samANA haTTa jAva hayahiyayA pahAyA kayabalikammA kayakouamaMgalapAyacchittA suddhappAvesAI maMgalAI sthAI parAI parihiA appamahagghAbharaNAlaMkiyasarIrA siddhatthayahariAliAkayamaMgalamuddhANA saehiM 2 gehehiMto niggacchati, niggacchittA khattiyakuMDaggAmaM nagaraM majjhaMmajjheNaM jeNeva siddhatthassa raNNo bhavaNatraravaDiMsagapaDiduvAre teNeva uvAgacchaMti, uvAgacchittA bhavaNavara vaDiMga paDiduvAre egayao milaMti, milittA jeNeva bAhiriA uvaTThA Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private and Personal Use Only XOXOX Q***** svalakSaNa pAThakAnAM AkAraNa, tairvardhApanaM ca // 85 //
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandie NasAlA jeNeva siddhatye khattie teNeva uvAgacchaMti, uvAgacchittA karayalapariggahiraM jAva kaha siddhatthaM khattiaMjaeNaM vijaeNaM vaddhAviti // 67 // vyAkhyA-'tae NaM' tatazca te svamalakSaNapAThakAH siddhArthasya kSatriyasya kauTumyikapuruSaiH AhUtAH santaH hRSTatuSTAH santaH slAtAH kRtalAnAH / punaH snAnAnantaraM kRtaM balikarma khadevatAnAM yaiH te / punaH kiMviziSTAH khanalakSaNapAThakAH / kRtAni kautukamaGgalyAnyeva prAyazcittAni duHsvamAdivighAtArtha avazyakaraNIyatvAt yaiH te tthaa| tatra kautukAni-maSItilakAdIni maGgalAni ca siddhaarthkddhyksstduurvaangguraadiini| anye tvAhu:-"pAyacchuttA" iti, pAdena pAde vA chuptAH cakSurdoSaparihArArtha pAdachuptAH, kRtAH kautukamaGgalAzca te pAdachuptAceti samAsaH / punaH kiMviziSTAH khmlkssnnpaatthkaaH?| zuddhAtmAnaH lAnena zucIkRtadehAH / punaHrkiviziSTAH khapalakSaNapAThakAH / vastrANi prihitaaH| kiviziSTAni vstraanni?| "vesAi" veSe sAdhUni veSyANi, athavA zuddhAni ca tAni pravezyAni ca rAjasabhApravezocitAni ceti padadvayenApi vastravizeSaNaM kAryam / punaH kiMviziSTAni vastrANi? / maGgalakaraNe sAdhUni / punaH kiMviziSTAni vastrANi? / pravarANipradhAnAni / punaH kiMviziSTAHmbamalakSaNapAThakA:?| "appetti" alpAni mahA_Ni bahumUlyAni yAni AbharaNAni taiH alaGkataM zarIraM yeSAM te| punaH kiMviziSTAH svapalakSaNapAThakAH? / "siddhatthetti" siddhArthakAzca sarSapAH haritAlikA dUrvAzca kRtA maGgalAnimittaM mUrdhani-zirasi yaiste, evaMvidhAH santaH svamalakSaNapAThakAH khakebhyaH svakebhyaH AtmIyebhyaH AtmIyebhyaH XXXXXXXXX For Private and Personal Use Only
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatrth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pharapatra kalpalatA jyA04 // 86 // ityarthaH, gRhebhyo nirgacchanti, nirgatya ca kSatriyakuNDagrAmamadhye bhUtvA yatraiva siddhArthasya rAjJaH "bhavaNa" siddhArthasya bhavanacareSu-haryeSu avataMsaka iva-zekhara iva bhavanavarAvataMsakaH tasya pratidvAre mUladvArasamIpadvAre Agacchanti, makhamalakSaNaAgatya ca ekatra milanti, militvA ca yatraiva bAhyA AsthAnazAlA yatraiva siddhArthoM rAjA tatraiva Aga- pAThakaiH cchanti, Agatya ca aJjaliM mastake kRtvA, siddhArtha kSatriyaM jayena vijayena ca varSApayanti, "tvaM vardhakha" vardhApanam iti AcakSate ityrthH| tau ca prAgvyAkhyAtau / punaste procuH "dIrghAyubhava vRttimAn bhava sadA, zrImAna yazasvI bhv!| prajJAvAn bhava bhUrisattvakaruNA-dAnaikazauNDo |bhava ! / bhogADhyo bhava bhAgyavAn bhava ! mahA-saubhAgyazAlI bhv!| prauDhazrIva kIrtimAn bhava ! sadA vizvopajIvI bhava! // 1 // | vyAkhyA-he rAjan ! tvaM dIrghAyuH bhava, zrImAn bhava, yazakhI bhava, prajJAvAn bhava, bhogavAn bhava, dAnavAn bhava, bhAgyavAn bhava, saubhAgyavAn bhava, kIrtimAn bhava, koTiMbharo bhava ! / ' punaH pravadanti sma| "dazAvatAro vaH pAyAt, kmniiyaacndyutiH| kiM pradIpaH, na hi, zrIpaH, kiMtu vAmAMgajo jinaH // 1 // asyApi bAlAvabodhArtha artho yathA-'he rAjan ! dazAvatAro vo yuSmAn pAyAt-rakSAM karotu / kiMviziSTaH dazAvatAraH ? / kamanIyaM aJjanaM kajjalaM, tasmAt tadvat vA dyutiH yasya sH| IdRzaH tarhi kiM dIpaH bhava, prajJAvAna madhunaH pravadanti / sonAgA // 86 // For Private and Personal Use Only
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagersuri Gyanmandir pradIpaH / nahi kathaM ? / tasyApi dazAto vartito'vatAro bhavati / kamanIyA'JjanayutiH bhavati / tarhi kiM zrIpaH zrIkRSNaH / nahi; kathaM ? / tasya daza avatArA matsyakUrmAdayo vartante ? atha ca kamanIyAJjanAtirapi kRSNavarNatvAt, kiMtu ko devaH ? ityAha-vAmAGgajaH vAmAyA aGgajo vAmAGgajaH zrIpArzvanAtho yataH saH dazAvatAro daza avatArAH bhavA yasya sa dazAvatAraH / punaH kamanIyAjanayutiH zyAmavarNatvAt , ayaM AzIrvAdo yuktaH / siddhArthasya zrIpArzvanAthazrAvakatvena zrIAcArAGgasUtre proktatvAt / tataH te khamalakSaNapAThakAH kIdRzAH santaH kiM kurvanti ma?, tatrAhatae NaM te suviNalakkhaNapADhagA siddhattheNaM raNNA vaMdiyapUiasakkAriasammANiA samANA patteaM 2 putvannatthesu bhaddAsaNesu nisIyaMti // 68 / / vyAkhyA-"tae NaM te ti" tatazca te svapnalakSaNapAThakAH siddhArthena rAjJA vanditAH sadguNotkIrtanena, pUjitAH puSpaiH, satkAritAH phalavastrAdidAnena, sanmAnitAH abhyutthaanaadiprtipttyaa| anye tyAhuH-pUjitA vastrAbharaNAdibhiH, satkAritA abhyutthAnAdinA, sanmAnitA aasndaanaadinaa| kacit "aviavaMdiamANiapUiatti" pAThaH, tatra arcitAH candanacarcAdinA, mAnitA dRSTipraNAmataH, pUjitAH puSpaiH, "samANatti" santaH pratyekaM pratyeka pUrvanyasteSu bhadrAsaneSu niSIdanti / tato rAjA kiM karoti ?, tatrAha For Private and Personal Use Only
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir caturdaza kalpatraM kalpalatA vyA04 mahAkhabhAnAM phalapRcchA // 87 // tae NaM siddhatthe khattie tisalaM khattiyANi javaNiaMtariyaM ThAghei, ThAvittA pupphaphalapaDipuNNahatthe pareNaM viNaeNaM te suviNalakkhaNapADhae evaM vayAsI // 69 // vyAkhyA-"tae NaM si." tataH siddhArtho rAjA trizalAM kSatriyANI yavanikAMtaritAM sthApayati, sthApayitvA puSpaphalapratipUrNahastaH san / etAvatA puSpaphalAni svapnalakSaNapATakAnAM agre muttavA prakRSTana vinayena tAn khapalakSaNapAThakAn prati evaM avAdIt / kiM avAdIt ? tatrAha evaM khalu devANuppiyA ! aja tisalA khattiyANI taMsi tArisagaMsi jAva suttajAgarA ohIramANI 2 ime eyArave urAle cauddasa mahAsumiNe pAsittA NaM paDibuddhA // 70 // taM jahAgayavasaha0 gAhA, taM eesi cauddasaNhaM mahAsumiNANaM devANuppiyA ! urAlANaM ke manne / kallANe phalavittivisese bhavissai ? // 71 // __ vyAkhyA-"evaM svallu devANu" evaM khalu bho devAnupriyAH! adya tasmin tAdRze zayanIye suptA satI ISanidrAM gacchantI etAdRzAn pUrva vyAkhyAtAn caturdazamahAkhamAn 'gayavasaha-gAthoktAn dRSTvA pratibuddhA / tato yUyaM kathayata-pateSAM caturdazamahAsvAnAM kaH phalavRttivizeSo bhaviSyati / tataH te svamalakSaNapAThakAH kIdRzAH santaH kiM kurvanti sa, tatrAha 87 // For Private and Personal Use Only
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tae NaM te sumiNalakkhaNapADhagA siddhatthassa khattiyassa aMtie eyamaTuM socA nisamma haTTatuTTa jAva hayahiyayA te sumiNe ogiNhaMti, ogiNhittA IhaM aNupavisaMti, aNupavi. sittA annamanneNaM saddhiM saMcAleMti, saMcAlittA tesiM sumiNANaM laddhaTThA gahiaTThA pucchiaTThA viNicchiyaTThA abhigayaTThA siddhatthassa rapaNo purao sumiNasatthAI uccAremANA 2 siddhatthaM khattiyaM evaM vayAsI // 72 // vyAkhyA-"tae NaM te" tatazca te svapalakSaNapAThakAH siddhArthasya kSatriyasya antike-samIpe etaM artha zrutvA, hRSTatuSTAH santaH tAn svamAn gRhNanti, gRhItvA ca vicAraNAM kurvanti, vicArya ca anyonyena saha "saMcAleMti" saMvAdayanti pryaalocyntiityrthH| kacit 'saMlAviti tti'pAThaH, tatrApi sa evArthaH, tataHte kIdRzA jAtA:?, tadAha-khamAnAM labdhArthAH labdho'rtho yaiH te labdhArthAH svata eva / punaH kIdRzAH / gRhItArthAH praabhipraaygrhnntH| punaH kIdRzAH ? | pRSTArthAH saMzaye sati prsprtH| tata evaM vinizcitArthA ata eva ca abhigatArthAH avadhAritArthAH, athavA labdhArthAH arthazravaNataH, gRhItArthAH avadhAraNataH, pRSTArthAH saMzaye sati adhigatArthA vA arthAvayodhAt, vinizcitArthAH aidNpryaalocnaat| siddhArthasya rAjJaH puraH agre svaprazAstrANi samuccarantaH siddhArtha rAjAnaM evaM avAdiSuH-kiM avAdiSuH, tabAha For Private and Personal Use Only
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtra kalpalatA vyA04 KKeXixeo // 88 // evaM khalu devANuppiyA ! amhaM sumiNasatthe bAyAlIsaM sumiNA tisaM mahAsumiNA bAvattAra 14 mahAsabasumiNA divA, tattha NaM devANuppiyA ? arahaMtamAyaro vA cakavaTTimAyaro vA arahaMtasi khamAnAM (400) vA cakaharaMsi vA gabhaM vakamamANaMsi eesiM tIsAe mahAsumiNANaM ime cauddasa vicAra: phalanirdeza mahAsumiNe pAsittANaM paDibujjhati // 73 // taM jahA-gayavasaha0 gAhA, // 74 // vAsudevamAyaro vA vAsudevaMsi gambhaM vakamANasi eesiM cauddasaNhaM mahAsumiNANaM annayare satta mahAsumiNe pAsittANaM paDibujhaMti // 75 // baladevamAyaro vA baladevaMsi gambhaM vakkamamAgaMsi eesiM cauddasaNhaM mahAsumiNANaM annayare cattAri mahAsumiNe pAsittANaM paDibujhaMti // 76 // maMDaliyamAyaro vA maMDaliyaMsi gambhaM vakkamamANasi eersiM cauddasaNhaM mahAsumiNANaM annayara egaM mahAsumiNaM pAsittANaM paDibujjhati // 77 // vyAkhyA-svamalakSaNapAThakA evaM prAhuH-evaM balu bho devAnupriya ! asmAkaM khanazAstre dvicatvAriMzat I // 8 // (42) khamAH triMzaca (30) mahAsvamAH, sarve'pi dvisaptatiH (72) svamAH dRSTAH, tat devAnupriya ! arhanmAtaro vA cakravartimAtaro vA arhati vA cakravartini vA garbha vyutkrAmatinpravizati satItyarthaH, garbhe vA vyutkrAmati XXa-Ko-Rok For Private and Personal Use Only
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir utpadyamAne eteSAM triMzatavamAnAM madhyAt imAn caturdazamahAsvapnAn dRSTvA pratibudhyaMti gajavRSabhAdIn / atha ca vAsudevamAtaro vA vAsudeve garbhe vyutkrAmati sati caturdazamahAsvamamadhyAt anyatarAn sapta mahAkhamAna dRSTvA pratibudhyanti / atha ca baladevamAtaro baladeve garbhe vyutkrAmati sati caturdazamahAsvapnamadhyAt caturo mahAsvapnAn dRSTvA, pratibudhyanti / maNDalIkamAtaro vA maNDalIke garne vyutkrAmati caturdazamahAkhAmadhye eka mahAkhamaM pazyanti / "prativiSNuH mahAn jajJe, khapatritayasUcitAt" prativiSNumAtA khapatrayaM pazyati / punarapi svapmalakSaNapAThakAH prAhuHime yaMNaM devANuppiyA! tisalAe khattiyANIe cauddasa [codasa] mahAsumiNA diTThA, taM urAlANaM devANuppiyA! tisalAe khattiyANIe sumiNA diTThA, jAva maMgallakAragA gaM devANuppiA! tisalAe khattiANIe sumiNA diTThA, taM jahA-atthalAbho devANuppiyA ! bhogalAmo0, puttalAbho0, sukkhalAbho0, devANuppiyA! rajalAbho devANu0 evaM khalu devANuppiyA! tisalA khattiyANI navaNhaM mAsANaM bahupaDipupaNANaM aTThamANaM rAiMdiANaM vaikaMtANaM tumheM kulakeuM kuladIvaM kulapavayaM kulavaDiMsagaM kulatilayaM kulakittikaraM kulavittikaraM kuladiNayaraM kulA For Private and Personal Use Only
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpatraM kalpalatA vyA04 14 mahAsvamAnA vicAraH phalanirdezazva hAraM kulanaMdikara kulajasakara kulapAyavaM kulataMtusaMtANavivaddhaNakaraM sukumAlapANipAya ahINapaDipuNNapaMciMdiyasarIraM lakkhaNavaMjaNaguNokveaM mANummANapamANapaDipuNNasujAyasavaMgasuMdaraMgaM sasisomAkAraM kaMtaM piyadaMsaNaM surUvaM dArayaM payAhisi // 78 // se'viya NaM dArae ummukkabAlabhAve vinAyapariNayamitte juvvaNagamaNupatte sUre vIre vikaMte vicchinnavipulabalavAhaNe cAuraMtacakavaTTI rajabaI rAyA bhavissai, jiNe vA tiloganAyage dhammavaracAuraMtacakkavaTTI // 79 // taM urAlA NaM devANuppiyA! tisalAe khattiyANIe sumiNA diTThA, jAva Aruggatur3hidIhAUkallANamaMgallakAragA NaM devANuppiA ! tisalAe khattiyANIe sumiNA divA / / 80 // vyAkhyA-tato he devAnupriya! trizalAkSatriyANyA caturdazamahAkhamA dRSTAH, tata udArAH khamAH dRssttaaH| evaM pUrvavat svamavarNako vyaakhyeyH| tataH etatsvapradarzanaprabhAvAt arthalAbho bhaviSyati, yAvatputralAbho bhaviSyati, putravizeSaNAni sUtrapAThasiddhAni / so'pi ca putra unmuktavAlabhAvo vijJAtapariNatamAtro yauvanaM prAptaH zaro vIro vikrAnto vistIrNabalavAhanazcaturantacakravartI rAjyapatiH rAjA bhaviSyati, jino vA trailokyanA For Private and Personal Use Only
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yako dharmavaracakravartI bhaviSyati / tato he devAnupriya ! trizalAkSatriyANyA pradhAnAH zubhAH svamAH dRSTAH / punaH khamavicAro'pyevam-he rAjendra ! dhAtumakopAt vAyau prabale sati vRkSaparvatazRGgaM AkAzalaGghanaM khane pazyati 1, pittAdhike svarNaratnadivAkaravahipramukhANi svapne pazyati 2, zleSmAdhikye sati azvacandranakSatrazuklapakSanadIsarovarasamudrAdInAM laGghanaM pazyati 3, punaH govRSabhahastipAsAdaparvatazRGgavanaspatInAM ArohaNaM viSThAlepanaM ruditaM mRtiM ca yaH khame pazyati tasya zreSTam / punaH yaH svapne rAjAnaM hastinaM azvaM svarNa vRSabhaM gAvaM kuTumbaM ca pazyati, tasya kuTumbaparivAro vardhate / punaH yaH prAsAdasthito bhur3e, samudraM ca svapne tarati, sa dAsakule utpanno'pi rAjA bhavati / punaH yo dIpaM, annaM (abhraM) phalaM padmaM kanyAM chatraM dhvajaM ca svapne pazyati, sa jayaM labhate / punaH yaH khepsitaM liGgaM pratimAM ca khapne pazyati, tasya AyuHkIrtiyazodhanAnAM vRddhiH bhavet / punaH yaH kasabhasmAsthitakravarjitAni zuklavastUni pazyati, tasya zobhanaM bhavet / punaH yo gohastidevA'zvanarendravarjitAni sarvANi vastUni kRSNAni svame pazyati, tasya na zobhanaM bhavet / punaH svamamadhye gAne rodanaM bhavet, nartane bandhanaM prApnuyAt, hasane zocanaM labhet , paThane kalahaM labhate / punaH khagne devasAdhuviprapitRrAjavRSabhAH yadvadanti tat satyaM bhavati / punaH zvetasarpaNa dakSiNabhuje svamamadhye daSTo bhavet , tasya sahasralAbho dazamadine syAt / punaH yo vRkSaM phalitaM puSpitaM kSIriNaM svamamadhye adhirohati, tasya XXXXXXXXXXX For Private and Personal Use Only
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtraM kalpalatA vyA04 putraprAptiphalazravaNaM tebhyaH pratyuttaraM ca // 10 // prabhUtadhanaprAptiH bhavet / punaH yo gardabhaM uSTuM mahiSIM mahiSaM vA ekAkI khapne adhirohati, tasya zIghraM mRtyuH | syAt / punaH yaM puruSaM cetavastradharA zvetagandhAvalepanA nArI AliGgapati, tasya sarvatomukhI lakSmIH bhavati / punaH yA raktavastradharA kRSNagandhAvalepanA nArI AliGgayati tasya raktahAniH jAyate / paraM yA strI gajAdIni caturdazaskhapnAni pazyati, tasyAH putraH cakravartI tIrthaGkaro vA bhavet / punaH svamanidAnAni nava-zrutaM 1 anubhUtaM 2 pradarzanaM 3 sajalasthAnaM 4 cintA 5 prakRtivikAra 6 deva 7 puNya 8 pApAni 9 / AdyAni pada niSphalAni, antyaM ca trayaM saphalaM zubhAzubhaM dadAtyeva / punaH ratihAsazokakopautsAhajugupsAbhayakSudhAtRSAmUtraviSThApIDotpannaH svamo nissphlH| punarapi prathame prahare dRSTaH svamo varSeNa phalati 1, dvitIye prahare SaDbhiH mAsaiH phalati 2, tRtIye prahare dRSTaH tribhiH mAsaiH phalati 3, caturthe prahare ekamAsena phalati 4, rAtriprAnte ghaTikAdvaye dRSTo dazadivasaiH phalati 5, sUryodayavelAyAM dRSTaH svapnaH zIghrameva phalati, na vilaMbo bhavet / atha siddhArtho rAjA svamalakSaNapAThakebhyaH putraprAptiphalaM zrutvA, kiM avAdIt , tatra pAhatae NaM siddhasthe rAyA tesiM sumiNalakkhaNapADagANaM aMtie eyamaDhe socA nisamma haTe tuDhe cittamANaMdite pIyamaNe paramasomaNassie harisavasavisappamANahiae karayala jAva te sumiNalakkhaNapADage evaM vayAsI // 81 ||-evmeyN devANuppiyA ! tahameyaM devANuppiyA !, For Private and Personal Use Only
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Ka-KOREXXXOXOXOXIROXAXE avitahameyaM devANuppiyA ! icchiyameyaM0 paDicchiyameyaM0 icchiyapaDicchiyameyaM devANu| ppiyA !, sacce NaM esamaDhe se jaheyaM tubbhe vayahattika? te sumiNe samma paDicchai, paDicchittA vyAkhyA-"avita" tatazca siddhArtho rAjA teSAM khAlakSaNapAThakAnAM samIpe etaM artha zrutvA hRSTatuSTaH san tAn svapalakSaNapAThakAn evaM avAdIt-evametat , bho devAnupriyAH, Ipsitametat devAnupriyAH, satyametat devAnupriyAH!, yat yUyaM vadatha, yato yUyaM susiddhikAH, susiddhikAnAM sarvatra siddhireva syAt / gAMgAtailIvat / tthaahi| ko'pi vipro yuvA vidyArthI pratiSThAnapure dakSiNadeze gatvA bhaddapArzve sarva vidyAstriMzadvaSaiH paThitvA, jAtagaryo mastake aGkuzaM dharan , 'vidyayA udaraM mA sphuTatu' iti udare baddhapaH, yadi vAdI naSTvA AkAze yAti tadA nizreNyAM Aruhya adhaH pAtayAmi, iti nizreNI sevakaskandhe vahana , yadi vAdI pAtAle pravizati tadA kuddAlaiH khAnayitvA, niSkAzayAmi, iti kuddAlAn api sArthe dharan, yo mamAne hArayati sa tRNAn mukhe gRhAtu, iti tRNapulaka sevakakakSAyAM dhArayan , vAdena dakSiNagaurjaramarudharadezavAsino vAdino nirjitya, IS sarasvatIkaNThAbharaNAdIn birudAna vAdayan , bhojarAjasabhAM paJcazatapaNDitaiH virAjamAnAM zrutvA ujjayinyAM (dhArA) sametaH, bhojarAjena pravezotsavAdinA sanmAnadAnapUrva uttAritaH samIcInasthAne / tataH sabhAyAM kalpa016 For Private and Personal Use Only
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtraM kalpalatA vyA0 4 // 91 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Agatena bhojarAjasamakSaM vAdakaraNena kAlidAsakrIDAcandrabhavabhUti mAghapramukhAH paJcazatapaNDitAH api jitAH / bhojarAjena vimRSTam - "aho ! paradezinA bhaTTAcAryeNa madIyA bhaTTA jitAH, mama paNDitasabhAmAhAtmyaM gatam" iti cintAturaH krIDArtha vane gacchan, ekAkSaM vahat ghANImadhyAt hastena tailaM niSkAzya kumbhamadhye tailaM kSipantaM rAjAnaM pazyantaM gAMgAnAmakaM tailikaM pazyati sma / rAjJA vicAritam -'aho ! | kANasya asya buddhivijJAnaM, yuktaM caitat yataH-- " SaSTirvAmanake doSAH, azItirmadhupiGgale / zataM ca huMTamuMDeSu kANe saGkhyA na vidyate // 1 // " tataH taM AkArya, rAjJA pRSTam -'aho ! tvaM bhaTTAcAryeNa saha vAdaM kariSyasi / ' tena proktam- "oM' iti, mama kiM yAsyati 1 kA pratiSThA asti ? "aramadAnyAyena" jayo'pi bhavati kadAcit / " tataH AdityavAre rAjJA bhaTTAcArya AkArya, proktam- 'bho zrI bhaTTAcArya ! mama bhaTTAH svayA jitAH, tat satyam, paraM asmAkaM eteSAM bhaTTAnAM pAThako bhaTTAcAryo'sti, tena samaM atha vAdaH kriyatAm / ' dakSiNabhaTTAcAryeNa proktam- 'bhavyam / ' tato bhaTTAcAryaH siMhAsane upanivezitaH / anye'pi kAlidAsakrIDAcandrapramukhAH paJcazatabhaTTAH sametAH, teSAmapi AsanAni rAjJA dattAni / tato gAMgAtalI bhaTTAcAryaH paridhApitapaJcAGgaveSaH svarNAbharaNAdinA vibhUSitaH sthUlatrapuH madonmattahastIva AnIteH / rAjA utthitaH sarvA sabhA'pi utthitA, bahumAnasanmAnA1 tadA gAMgAtailinA vicAritam -'yataH rAjA tu kartuM akartu anyathAkartuM vA zaknoti, ataH yadyahaM vAde parAjito bhUtvA rAjAva For Private and Personal Use Only Dayaxx gAMgAtailI kathAnakaM // 91 //
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagersuri Gyanmandir dinA rAjJA siMhAsane niveshitH| tato dakSiNIyabhaTTAcAryeNa vimRSTam-'ahaM kRzavapuH, ayaM sthUlavapuH, kathakAraM vAdena jyissyaami| tataH kiM vAkalahena ? tattvaM pRcchAmi / ' tato dakSiNIyabhaTTAcAryeNa ekA aGgaliH darzitA, bhojarAjabhaddena krodhaM kRtvA aGgalidvayaM darzitam / tato jAtacamatkAreNa dakSiNIyabhaTTAcAryeNa pralamvantapaJcAGgulIko hasta UdhvIkRto drshitH| tato bhojarAjabhaTTena haDhA muSTiH drshitaa| tato dakSiNIyabhaddo mastakAt akuzaM uttArya, udarAt vidyApa choTayitvA, nizreNI bhattavA kuddAlAn daNDAdviyojya tRNapUlakaM prajvAlayitvA, garva muttavA sabhAsamakSaM bhojabhadRsya pAdayorlana:-'aho! ahaM na kenApi jitaH, paraM tvaM mahApaNDitaH, tvayA jito'ham / bhojarAjena pRSTam-'ko vAdaH kRtaH? asmAkaM zrAvyatAm / ' dakSiNIya kRpApAtro bhaveyaM tarhi rAjA mama vastraprAvaraNAdi apaharet, upAnacca kSudratvAt nApariSyati ca iti vimRzya, svapAdatrANaM vastreNa samyaka veSTayitvA kakSAyAM ca dhRtvA rAjasabhAyAM prvivesh| 1 dakSiNIyabhaTTAcAryazca taM tathAvidhaM gAMgAtailIbhaTTAcArya dRSTvA savismayaM papraccha|'bho bhaTTAcArya ! kiM nAmedaM veSTanaM yat bhavatA svakakSAyAM alaMkriyate / gAMgAtailI ca pratyavAdIt-'bho dakSiNIyabhaTTAcArya ! idaM khalu | "kaNTakacUrNapustakaM" (kaNTakAH cUrNyante aneneti-upAnat ityarthaH) yat mayA dhAryate sarvatra / ' dakSiNIyabhaTTAcAryaH ca anena pratyuttareNa (kaNTakAH prativAdinaH zatrayo vA cUya'nte parAbhUtAH kriyate anena iti evaM bhUto pranyaH iti jJAtvA ) kRte tu vAgvAde svaparAjayo bhUyAt iti jJAtvA aGgulyAdisaMjJAbhireva enaM parAjayiSye iti ciMtitavAn / For Private and Personal Use Only
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtra kalpalatA vyA04 khamalakSaNapAThakAnAM sanmAnaH // 92 // bhaTTAcAryaH prAha-"bho bhoja ! mayA ekAlidarzanena jJApitam-'pakaH zivo jagatkartA'sti / bhavadIyabhaTTena vizeSo jJApito'Ggulidvayadarzanena-'yat ekena zivena kiM ? dvitIyA zaktiH apyasti / punaH mayA pralambAGgulihastadarzanena jJApitam-'indriyANi pazca santi / ' tvadIyabhaTTAcAryeNa muSTidarzanena jJApitam-'paJcendriyANi baddhAni damitAni bhavyAni / ' tato bhavadIyo bhaTTAcAryo mahApaNDito mahAvairAgyavAn ca (tasya) kiyanmAhAtmyaM vaparyate ? nedRzaH paNDitaH kutrApi / tato dakSiNIyabhaTTAcAryoM mAnanaSTaH tvaritaM khadezAya clitH| tato bhojarAjena gAMgAtalI pRSTaH-'paNDitavara ! ko vAdaH kRtH| tataH tenoktam-bho rAjan! mama tena bhaddena ekAlidarzanena jJApitam-tvaM kANo'si / ' mayA aGgulidvayadarzanena jJApitam-'ahaM tvAM dvyoshckssussoH| kANaM krissyaami| tato dakSiNIyabhaTTena pralambahastadarzanena jJApitam-'ahaM tvAM capeTayA mArayiSyAmi / ' tato mayA roSaM kRtvA, muSTidarzanena jJApitam-'ahaM tvAM muSTyA ghummAdhummikaraNena mArayiSyAmi / tadA rAjAdikA sarvA'pi sabhA saharSa hasati sma-'aho asya dinAni samIcInAni !, susiddhiko'yam / sa ca rAjJA bahusanmAnAdinA santoSitaH svasthAnaM gtH| siddhArthoM rAjA badati sma-'yUpamapi susiddhikAH, tena bhavaduktaM mama satyaM bhavatu' iti / atha siddhArthoM rAjA khapalakSaNapATakAnAM kiM karoti sma ?, tatrAhate sumiNalakkhaNapADhae viuleNaM asaNeNaM pupphavatthagaMdhamallAlaMkAreNaM sakArei sammANei, // 92 // For Private and Personal Use Only
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org FoXXXXXXX sakAritA sammANittA viulaM jIviyArihaM pIidANaM dalayai, dalaittA paDivisajjei // 8 // tae NaM se siddhatthe khattie sIhAsaNAo abbhuTei, abbhudvittA jeNeva tisalA khattiyANI javaNiaMtariyA teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA tisalaM khattiyANiM evaM vayAsI // 83||evN khallu devANuppiyA ! sumiNasatthaMsi bAyAlIsaM sumiNA tIsaM mahAsumiNA jAva egaM mahAsumiNaM pAsittA NaM paDibujhaMti // 84 // ime a NaM tume devANuppie ! cauddasa mahAsumiNA diTThA, taM urAlA NaM tume jAva jiNe vA telukanAyage dhammavaracAuraMtacakkavaTTI // 85 // tae NaM sA tisalA khattiANI eamaTuM succA nisamma haTThatuTTha jAva hayahiayA karayala jAva te sumiNe samma paDicchai // 86 // paDicchittA siddhattheNaM rapaNA abbhaNunnAyA samANI nANAmaNirayaNabhatticittAo bhaddAsaNAo abbhuTei, abbhuTTittA aturiaM acavalaM asaMbhaMtAe avilaMviAe rAyahaMsasarisIe gaIe jeNeva sae bhavaNe teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA sayaM bhavaNaM aNupaviTThA // 87 // For Private and Personal Use Only
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AT0pA mahA kalpasUtra kalpalatA vyA04 // 93 // vyAkhyA-"te sumiNalakSaNa tti"-atha siddhArthI rAjA svapmalakSaNapAThakAn vipulena azanena puSpaiH%3> agrathitaiH, vastraiH gandhairvAsaH, mAlyaiH grathitaiH puSpaiH, alaGkAraiH-mukuTAdibhiH kRtasamAhAradvandvaiH satkArayati, | nidhAnAnAM pravaravastrAdinA sanmAnayati / tathAvidhavacanAdipratipattyA satkArayitvA-sanmAnayitvA, vipulaM-vistIrNa saMharaNaM jIvikocitaM-AjanmanirvAhayogyaM vA prItidAnaM dadAti, dattvA ca prativisarjayati / te'pi svapalakSaNapAThakAH prAsasuvarNaratnamaNimANikyarajatAdibahudhanAH svagRhe gatAH, khabhAryAbhirapi noplkssitaaH| tataH svamalakSaNapAThakavisarjanAnantaraM siddhArthoM rAjA siMhAsanAt utthAya yatraiva trizalA kSatriyANI tatrAgalya, trizalA kSatriyANI evaM avAdIta-he devAnupriye ! svapralakSaNapAThakaiH itthaM moktam-khamazAstre dvicatvAriMzat svaprAH, tatra triMzanmahAkhamAH yAvat maNDalIkamAtaro maNDalIke garbha gate eka svapnaM pazyaMti, etatparyantaH sarvo'pi khamavicAra: kathitaH / tataH tvayApi caturdaza khamA dRSTAH, tataH taba putralAbho bhaviSyati cakravartI vA trailokyanAyako vaa| tataH trizalA enamartha zrutvA hRSTA tuSTA siddhArthena rAjJA abhyanujJAtA satI siMhAsanAt utthAya, atvaritAdikayA rAjahaMsasaddazayA gatyA yatraiva khakIyaM bhavanaM tatrAgatya svakIyaM bhavanaM anupaviSTA / // 93 // atha yadA bhagavAn siddhArtharAjabhavane avatIrNaH tataHprabhRti tiryagajuMbhakadevaiH kiM kRtam ?, tabAhajappabhiI ca NaM samaNe bhagavaM mahAvIre taMsi nAyakulaMsi sAharie tappabhiI ca gaM bahave For Private and Personal Use Only
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vesamaNakuMDadhAriNo tiriyajaMbhagA devA samavayaNeNaM se jAiM imAI purAporANAI mahAnihANAI bhavaMti, taM jahA-pahINasAmiAI pahINaseuAI pahINaguttAgArAiM, ucchinnasAmiAI ucchinnaseuAI ucchinnaguttAgArAI, gAmAgaranagarakheDakabbaDamaDaMbadoNamuhapaTTaNAsamasaMvAhasaMnivesesu siMghADaesu vA tiesu vA caukkesu vA caccaresu vA caummuhesu vA mahApahesu vA gAmaTThANesu vA nagaraTThANesu vA gAmaNiddhamaNesu vA nagaraniddhamaNesu vA AvaNesu vA devakulesu vA sabhAsu vA pavAsu vA ArAmesu vA ujANesu vA vaNesu vA vaNasaMDesu vA susANasunnAgAragirikaMdarasaMtiselovaTThANabhavaNagihesu vA saMnikkhittAI ciTuMti tAI siddha- / stharAyabhavaNaMsi sAharAMti // 88 // vyAkhyA-'jappabhiI' yatprabhRti zramaNo bhagavAn mahAvIro rAjakulaM saMhRtaH tatprabhRti bahavaH tiryagz2ambhakA tiryaglokavAsino jRmbhakA devAH zakravacanena-zakreNa vaibhramaNa AdiSTaH, tena-dhanadena ca te jambhakAH AdiSTAH ityarthaH / kiMviziSTAH tiryagjambhakAH ? | "vesamaNakuMDadhAriNo" vaizramaNasya kuNDaM-Aya|ttatAM dhArayanti yete evaMvidhAni mahAnidhAnAni, eteSu sthAneSu yAni tiSThanti tAni siddhArtharAjagRhe saMha For Private and Personal Use Only
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtra rantinpravezayanti, vRSTiM teSAM kurvanti ityarthaH / "se" iti-atha-zabdArthe / punaH kiMviziSTAni mahAnidhA- mahAkalpalatA nAni ? / yAni purA pratiSThitatvena purANAni-cirantanAni purApurANAni / kiviziSTAni mahAnidhAnAni / | nidhAnAnA vyA04 "pahINasAmiAI"prahINAH svalpIbhUtAH svAmino bhUmigatasahasrAdisajhyA dravyasaJcayakA yeSAM tAni prahINa- saMharaNa |svAmikAni / punaH kiMviziSTAni mahAnidhAnAni ? / "pahINaseuAI" prahINA: alpIbhUtAH sektaar:||14|| sevakAH dhanakSeptAro yeSAM tAni mahINasektRkAni mahINasetukAni cA, setuH mArgaH / puna: kiMviziSTAni mahA-| nidhAnAni ? / "pahINaguttAgArAI" prahINaM-viralIbhUtaM mAnuSaM gotrAgAraM yeSAM tAni, tatra gotraM dhanasvAminaH anvayaH, agAraM-gRham, evaM ucchinno niHsasAkIbhUtaH svAmI yeSAM tAni / evaM ucchinnagotrAgArANyapi, vyAkhyA praagvt| atha keSu keSu sthAneSu tAni ?, tadarzayati-"saMghADaetti" ityAdi tatra zRGghATakaM phalaM matadAkAraM trikoNa sthAnam 1 trikaM yatra rathyAtrayaM milati 2, catuSkaM yatra rathyAcatuSkaM milati 3, catvaraM-10 bahurathyApAtasthAnam 4, caturmukha-caturaM devakulAdi, 5 mahApathorAjamArgaH 6, grAmasthAnAnimyAmapurA-Tal tananivAsabhUmayaH 7, nagarasthAnAni-nagarasya udvasitA bhUmayaH 8, punaH grAmanirdhamanAni-grAmajalanirgamAH 'khAlaM' iti prasiddhAH 9, evaM nagarasya nirddhamanAni 10, punaH ApaNAni haTAH 11, devakulAni-pakSAcAyata- // 94 // nAni 12, sabhA:-janopavezanasthAnAni / atra "evAsu cA" iti padaM bahuSu AdarzaSu dRzyate, paraM atiriktaM sambhAvyate, vRttyAdau acyAkhyAtatvAt / ArAmA kadalyAdipacchannAni ye strIyutapuMsAM krIDAsthAnAni / For Private and Personal Use Only
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra KO KO XOXOXO www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir | udyAnAni = puSpaphalAdyupetavRkSazobhitAni bahujanasya unnatamAnasya bhojanArtha yAnaM yeSu iti udyAnAni / vanAni = ekajAtIyavRkSANi, vanakhaNDAni = aneka jAtyuttamavRkSasthAnAni / zmazAnaM 1, zUnyAgAraM 2, girikandarA ca, 33 ete trayaH prasiddhAH, zAntikarmasthAnAni / kacit "sandhi" iti pAThaH / tatra sandhigRhaM = bhityo antarAle pracchannasthAnam, zailagRhaM parvataM utkIrya yat kRtaM, upasthAnagRhaM = AsthAnagRhaM AsthAnamaNDapaH, tataH zmazAnAdInAM dvandvaH kApi "bhavaNagihesu vA" ityAdi dRzyate, tatra bhavanagRhAH kuTumbavasanasthAnAni / eteSu sthAneSu "saMnikkhittAI" samyak nikSiptAni kApi "saMnikkhittAiM saMnihiAI guttAI ciTThati" iti pAThaH, tatra saMnihitAni samyaka nidhAnIkRtAni, guptAni pidhAnAni anekopAyaiH pravezayanti = nikSepayanti / kacit "saMghADaesa vA" ityasmAt pUrvaM "gAmAgaranagara kheDakaDamaDaMbadoNamuhapaTTaNAsa masaMvAhasaMnivesesu vA" iti dRzyate / tatra karAdigamyAH grAmAH, AkarAH = lohAdyutpattibhUmayaH, na eteSu karo'stIti nagarANi, kheTAni dhUlImAkAropetAni, karbadAni-kunagarANi, maDambAni = sarvato'rdhayojanAt parato'vasthitagrAmANi, droNamukhAni yatra jalasthalapathau staH, pattanAni =jala sthalapathayoH anyatareNa paryAhArapravezaH, AzramAH - tIrthasthAnAni munisthAnAni vA, saMvAhAH = samabhUmau kRSikarma kRtvA yeSu durgabhUmipu dhAnyAni kRSIvalAH saMvanti rakSArthaM, saMnivezA:= sArthakaTakAdyAH, tato dvandvaH teSu / kApi "saMnivesaghosesu" iti pAThaH, tatra ghoSAH = gokulAni // For Private and Personal Use Only
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir nAmadheya kalpasUtraM kalpalatA vyA04 manorathaH // 95 // tathA bhagavati tatra avatIrNe mAtApitarau kIdRzaM manorathaM akArTA ?, tatrAhajaM rayaNiM ca NaM samaNe bhagavaM mahAvIre nAyakulaMsi sAharie taM rayaNiM ca NaM nAyakulaM hiraNNeNaM vadvitthA suvaNNeNaM vadvitthA dhaNeNaM dhanneNaM rajeNaM raTTeNaM baleNaM vAhaNeNaM kosaNaM koTThAgAreNaM pureNaM aMteureNaM jaNavaeNaM jasavAeNaM vahitthA, vipuladhaNakaNagarayaNamaNimottiyasaMkhasilappavAlarattarayaNamAieNaM saMtasArasAvaijjeNaM pIisakkArasamudaeNaM aIva 2 abhivavitthA, tae NaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa ammApiUNaM ayameyArUve abbhasthie ciMtie pathie maNogae saMkappe samuppajjitthA // 89 // jappabhiI ca NaM amhaM esa dArae kucchisi gambhattAe vakaMte tappabhiyaM ca NaM amhe hiraNNeNaM vaDAmo suvaNNeNaM dhaNeNaM dhanneNaM rajjeNaM raTeNaM baleNaM vAhaNeNaM koseNaM kuTThAgAreNaM pureNaM aMteureNaM jaNavaeNaM jasavAeNaM vaDDAmo, vipuladhaNakaNagarayaNamaNimuttiyasaMkhasilappavAlarattarayaNamAieNaM saMtasArasAvaijjeNaM For Private and Personal Use Only
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pIisakkAreNaM aIva 2 abhivaDAmo, taM jayA NaM amhaM esa dArae jAe bhavissai tayA NaM amhe eyassa dAragassa eyANurUvaM guNNaM guNanipphannaM nAmadhijnaM karissAmo-vaddhamANutti // 10 // vyAkhyA-"ja rayarNi" tti tatazca zramaNasya bhagavato mahAvIrasya mAtApitroH ayaM etadrUpo'bhyarthitaH cintitaH prArthito manogataH saGkalpaH samudapadyata, yatprabhRti asmAkaM eSa dArakaH kukSau garbhatvena vyutkrAntaH, tatprabhRti tadAditaH AvAM hiraNyAdibhiH vardhayAvaH, tatra hiraNyaM rUpyaM, aghaTitavarNa ityeke, svarNa ghaTitaM - dhanaM, gaNima-dharima-meya-pAricchedya-bhedAt caturdhA-tatra-"gaNimaM jAiphalapupphaphalAiM, dharimaM tu kuMkumaguDAI / mijaM coppaDaloNAI 3, paricchijaM rayaNavatthAI" 4 // 1 // dhAnyaM caturvizatidhA, tathAhidhannAI cauvIsaM java 1 godhUma 2 sAli 3 vIhi 4 sahiA 5 koiva 6 / aNuA 7 kaMgU 8, rAlaya 9 tila 1. muraga 11 mAsA ya 12 // 1 // harimaMtha 13 ayasi 14 bhiti]uDA 15 nippAva 16 siliMga 17 rAyamAsA ya 18 / ucchU 19 masUra 20 tubarI 21, kulattha 22 taha dhanna ya 23 kalAyA 24 // 2 // iti / rAjyaM saptAGgam-svAmI 1 amAtya 2 deza 3 durga 4 saMbhAra 5 sainya 6 mitra 7 saptAGgarUpam / / rASTra dezaH, balaM-caturaGgama, vAhanaM vesarAdi, kozo-bhANDAgAraM, koSThAgAraM dhAnyagRha, puraM antaHpuraM ca, pratItaM, * jnpdo-lokH| kacica "jasavAeNaM ti" pAThaH, tatra yazovAda: sAdhuvAdaH tena vRddhiM gcchaavH| punaH For Private and Personal Use Only
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtra CXIXekak garbhanizcalatve trizalAzokaH vipuladhanaM gavAdikaM, kanakaMghaTitA'ghaTitarUpaM dvidhA'pi, ratnAni-karketanAdIni, maNayaH candrakAntAdyAH, kalpalatA mauktikAni-zuktikA''kAzAdiprabhavAni, zaGkhA dakSiNAvartAH, zilA:-rAjapaTTAdikAH, pravAlAni-vidrumAH, vyA04 ratnAni-padmarAgAH AdizabdAt ratnakaMbalAdiparigrahaH / tataH, etena korthaH ? / sat-vidyamAnaM sAraM khApateyaM pradhAnaM dravyam tena, prItiH mAnasikI khecchA, satkAraH vastrAdibhiH janakRtaH, tato dvandvaH, etaiH atIva vardhayAvA vRddhi gcchaavH| tato yadA AvayoH eSa dArakaH putro jAto bhaviSyati, tadA AvAM etasya putrasya "vardhamAnaH" iti nAmadheyaM-pradhAnaM nAmaiva nAmadheyam krissyaavH| kiMviziSTaM nAmadheyam / KgupayaM, guNebhya AgataM gauNam, gauNazabdaH apradhAne'pyasti ityAha-"guNaniSphanaM / " atha bhagavati mAturbhaktyA garbha nizcale sati kiM jAtaM ?, tatrAhatae NaM samaNe bhagavaM mahAvIre mAuaNukaMpaNaTrAe niccale niSphaMde nirayaNe allINapalINagutte Avi hotthA // 91 // tae NaM tIse tisalAe khattiyANIe ayameyArUve jAva saMkappe samuppajjitthA-haDe me se gambhe, maDe me se ganbhe, cue me se ganbhe, galie me se gabbhe, . __1 AdizabdAt vastrakaMbalAdiparigrahaH, tataH tena / etena kimuktaM bhavati ?, ityAha-sat vidyamAnaM, na punaH indrajAlAdAviva avAstavam iti sandehavi0 TIkAyAm / (77 patre) // 96 // KOLKOT For Private and Personal Use Only
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir esa me gabbhe pudi eyai, iyANi no eyaittika? ohayamaNasaMkappA ciMtAsogasAgarasaMpaviTThA karayalapalhatthamuhI adRjjhANovagayA bhUmIgayadiTThiyA jhiyAyai, taMpi ya siddhattharAyavarabhavaNaM uvarayasuiMgataMtItalatAlanADaijjajaNamaNujjaM dINavimaNaM viharai // 92 // vyAkhyA-"taeNaM" tti tataH zramaNo bhagavAn mahAvIro mAturanukampArtha kRpayA mAtari vA bhaktiH, tadartha mayi parispandamAne 'mA mAtuH kaSTaM bhUyAt' iti mAtari vA bhaktiH anyeSAM vidheyatayA darzitA bhavaviti / nizcalaH calanAbhAvAt / nispando jAtaH kiMcicalanasthApyabhAvAt / ata eva nirejanA=niSkampaH, ata eva guptaH, parispandanAbhAvAt / tato vizeSaNakarmadhArayaH / vA'pIti samuccaye / tataH trizalAkSatriyANyAlA ayaM etadrUpo manasi saGkalpaH samudapadyata / tadyathA-me mama sa garbho hRtaH kenApi devAdinA mRto vA ? kAladharma prAptaH, cyutaH sajIvapudgalapiNDatAlakSaNAt paryAyAt paribhraSTo?, galito-dravatAmApadya kSaritaH / caturvapi padeSu kAkA vikalpapratItiH / eSa me garbhaH pUrva ejati-kaMpate / idAnIM no ejati, iti kRtvA trizalA cintAzokasAgaraM praviSTA / cintayA-garbhaharaNAdidhyAnena yaH zokaH sa eva sAgaraH tatra saMpraviSTA / kiMviziSTA trizalA ? | "ohayamaNasaMkappA" upahataH kAluSyakavalito manaHsaGkalpo yasyAH sA / punaH kiMviziSTA trizalA ? / "karayaletti" karatale paryastaM-nivezitaM mukhaM yayA saa| punaH kiMviziSTA kalpa017 For Private and Personal Use Only
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtraM kalpalatA vyA0 4 // 97 // xoxoxoxoxoxo www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir trizalA ? | ArtadhyAnena upagatAnyAptA / punaH kiMviziSTA trizalA ? / bhUmau gatA dRSTiH yasyAH sA / bhUmimukhameva kiMkartavyajaDatayA vIkSyamANA ghyAyati / punaH tadapi siddhArtharAjavarabhavanaM kIdRzaM jAtam ? / "uvarayetti" uparataM-nivRttaM mRdaGgatazrItalatAlaiH prAgvyAkhyAtaiH, nATakIyaiH = nATakahitaiH janaiH = pAtrai: "maNujaMti" bhAvapradhAnatvAnirdezasya manojJatvaM cArutA yasmAt / athavA uparataM mRdaGgatatrItalatAlanATakIyajanaM " aNujjhaMti" anUrja anojaskaM vA, ata eva dInaM vimanaskaM viharati Aste / evaMvidhe vyatikare jAte sati sA trizalA kIdRzaM duHkhaM karoti sma ?, tadAha 'aho ! yadi mama garbhaM gataH, tadA nUnaM ahaM abhAgyA niHpuNyA ! / yadvA abhAgyasya gRhe cintA - maNiratraM kathaM tiSThati ?, / athavA daridrasya gRhe nidhAnaM kathaM prakaTI bhavati ?, / athavA kalpavRkSo marusthale kathaM ciraM avatarati ?, / 'nahi kadApi niHpuNyAnAM tRSitAnAM amRtapAnecchA pUrNA bhavati / ' punaH prAha-re daiva ! dhik tvAm re nirghRNa !, re nirdaya !, re niHkaruNa ! re pApiSTha !, re duSTa !, re niHkRSTa !, re aziSTa !, re niThura !, re pApakarmakAraka !, re niraparAdhajanamAraka !, re mUrtimatpAtaka !, re vizvastajanaghAtaka !, re akAryasajja !, re nirlajja !, kiM niSkAraNaM mama bairI jAtaH ? / tava mayA kiM aparAddham / prakaTIbhUya nivedaya / tvayA mama | manorathakalpavRkSaH samUlaM unmUlitaH ! / tvayA'haM duHkhAnAM khAniH kRtA / / tvayA mama locane dattvA gRhIte, tvayA mama nidhAnaM haste dattvA uddAlya gRhItaM / / tvayA aha meroH zitvaraM Aropya bhUmau pAtitA 1, / svayA For Private and Personal Use Only garbhanizcalatve trizalA zokaH // 97 //
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mama mukhAgataH kavalo gamitaH 1, / tvayA mama niSpannaM zAlikSetraM durvAtena dUSitam / / tvayA mama krayANakabhRtaM paradvIpAdAgataM pravahaNaM tIre bhagnam / tvayA(mayA)niSpAditA rasakUpI bhgnaa!| kiMvA vRthA devasya upAlambhadAnena ? / athavA mayA kAnicitpUrvabhave mahAkaThorapApakarmANi kRtAni tAni udaye AgatAni tadyathA"pasu-pakkhi-mANusANaM bAle jo vihu vioae paavo| soaNavacco jAyai aha jAyai to vivajijA // 2 // kiMvA mayA paDakAH tyaktAH tyAjitA vA?, kiMvA bAlavatsAnAM mAtrA saha viyogaH kRtaH, kAritovA, kiMvA * mayA bAlavatsAnAM dugdhAntarAyaH kRtaH, kArito vA ?, / kiMvA mayA bAlasahitAni undurabilAni svanitAni ?, dhUlyAdinA pUritAni vA ?, / kiMvA mayA nakulakolAdivAlasahiteSu bileSu uSNanIrANi kSisAni?, athavA kiM mayA kITikAdinagarANi pAnIyena plAvitAni?, / kiMvA mayA zukasArikAmayUrahaMsacaTakAkurkuTAdipakSiNAM yAlaiH saha viyogo dApito datto vaa?,| kiMvA mayA caTakAdInAM mAlA aMDakazizusahitAH pAtitAH?, / kiMvA mayA kubuddhyA dharma jJAtvA kAkAnAM aNDAni sphoTitAni ?, / kiMvA mayA bAlahatyA kApi kRtA kAritA vA?, kiMvA mayA sapatnInAM putrAdyapari duSTacintanaM kRtam ?, / kiMvA mayA garbhasya stambhanazAtanapAtanAni samAcaritAni ?, tanmanA vA prayuktAH, kiMvA teSAM auSadhAni kathitAni ?, kiMvA kasyA api zizorviSaye aGgulIbhattavA zApaH prAdAyi?, kiMvA mayA zizavaH tyaktAH tyAjitA vA anyadIyAH khakIyA vaa?,| kiMvA kenApi virAdhitena RSiNA mama zApo dattaH, kiMvA kasyA api mayA ranAni For Private and Personal Use Only
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtra garbha XIcoritAni ?, / kiMvA mayA zIlakhaNDanAdi mahApApaM kRtam , kAritaM vA?, / athavA bratAni gRhItvA cirakAlaMdA kalpalatA sipAlayitvA bhagnAni ?, kiMvA kasyApi grAmo jvaalitH?,| kiMvA ko'pi mahAna vRkSaH chinnaH, chedito vA?,nizcalatve vyA04kiMcA mahattaraM saraH zoSitaM ?, / kiMvA nAnAjIvavyApte vane dAvAnalo datto dApitovA?, kiMvA devadravyaM jagdhaM? trizalAprAsAdo cA paatitH?,| athavA dAnadAne antarAyaH kRtaH kArito vA ?, / athavA kasyApi viSaM dattaM, dApita zoka: // 98 // vA?, athavA vRkSaphalAni vidAritAni?, kiMca apakkaphalAni noTitAni?, kiMvA anantakAyA'bhakSyAdIni bhakSitAni / kiM bahukathanena ?, kiMcit pApaM (mayA) kRtaM, yena mama IdRzaM duHkhaM patitam / atha yadIhazaH catuzivamasUcitogoM gataH, tadA kiM sAMsArikasukhena ? kiM rAjyena?, kiM jIvitena trailokyapUjitena?, IdRzena *putraravena vinA alaM me bilaapkrnnen!| atha kiM karomi ?, ka gacchAmi ?, kasyAgre vadAmi ? / athA'haM nirasArthaka no jIvAmi' evaM vilApAna kurvatI yUthabhraSTAmRgIvat itastataH paribhramati / etasminnavasare IdRzIM trizalA svAminI dRSTvA caturasakhIparivAreNa pRSTA-'he svAmini! kathaM IdRzaM ?, kiM duHkhasya kAraNaM tava / ' tataH trizalA azruniHzvAsAn nikSipantI pAha-he sakhyaH ! kimahaM vadAmi nirbhAgyA?, mama jIvitaM gatam ! / tataH sakhyo vadanti sma-he svAmini ! zAntam amaGgalam / tava garbhasya kuzalaM vartate / / ' trizalA pAhahe sakhyaH ! yadi garbhasya kuzalaM syAt tadA mama kiM duHkham / hA ! ahaM devena sarvakhA'paharaNena hatAsmi / ityuktvA bhUmau mUchoM prApya patitA / tadA sakhIbhiH zItalapAnIyacchoTanena vyajanavAtena ca sacetanA For Private and Personal Use Only
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagersuri Gyanmandir kRtaa| punaH pRSTA satI gadgadakhareNa garbhakharUpaM kathayati sm| punaH mUchA praap| punaH sacetanA kRtA, samu*tthAya vilapati sma / tataH sakhIjanaparivAro'pi samastaH tathaiva duHkhabhAga jAtaH prAha ca-re daiva ! tvayA' kiM kRtam asmadIyasvAminyA garbhohAlanena ?, hA hA! he kuladevyo yUyaM kutra gatAH? yat udAsInAH tissttht|| tato vRddhastriyaH upayAcitamanatanayanazAntikapauSTikAdIni kArayanti / nimittajJAnaM pRcchanti, iSTadevAdInA smaranti / tato rAjApi etat kharUpaM zrutvA duHkhapIDito nATakAdIni niSedhayati, vacanAnyapi gADhazabdena nirAkaroti / matriNo'pi kiMkartavyatAmUDhA jaataaH| rAjabhavanamapi samastaM zUnyamiva zokasya rAjadhAnIvat zriyA tyaktamiva, duHkhasya bhANDAgAramiva, uddhegasya Akara iva, sarvaduHkhAnAM saGkara iva jAtam / bhojanAcchAdanasambhASaNazayanAdivyavahAro'pi vismRtaprAyo jAtaH / punaH tatra niHzvAsareva uttaradAnaM jAtam, azrupAtaireva mukhadhAvanaM jAtam , zUnyacittareva upavezanAdikA zarIrasya sthitiH jAtA // tae NaM se samaNe bhagavaM mahAvIre mAUe ayameyArUvaM abbhatthiaM pathiaM maNogayaM saMkappaM samuppannaM viyANittA egadeseNaM eyai, tae NaM sA tisalA khattiyANI haTTatuTThA jAva hayahiyayA evaM vayAsI // 13 // no khala me gabbhe haDe jAva no galie, me gabbhe putviM no eyai, iyANiM eyaittikaTu haTTa jAva evaM viharai, zayanAdiSyavahAramiva, ubegasya AmA samastaM zUnyamiva For Private and Personal Use Only
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir trizalA | garbha spaMdanAt trizalAyA // 29 // kalpasUtraM vyAkhyA-"tae NaM" iti,-etAdRzaM duHkhamayaM vyatikaraM jJAtvA, zrIbhagavatA avadhijJAnena avadhArya vicArikalpalatA tam-'aho ! kiM kriyate ?, ahahA! mohasya gatiH IdRzI! asmAbhiH guNaH kRtaH, sa duSerdhAtoH iva doSanivyA04 pattaye jaatH| mAtuH pramodAya kRto'pi guNaH duHkhAya jAtA, nAlikerapAnIye nyastakarpUravat / iti vicintya, bhagavatA tribhuvanakhAminA kiMcit spanditam / tataH trizalA garbhasya kuzalaM jJAtvA harSa prApya vadati sa-he sakhyaH ! mama garbhasya kuzalaM vartate kuzalaM vartate / hA dhiga! mayA ajJAnena virahavilApAdinA duHkhaM kRtam / santi mama bhAgyAni prabhUtAni, ahaM dhanyA, ahaM kRtapuNyA, ahaM tribhuvanamAnyA, zlAghyaM me jIvitaM, kRtArtha me |janma jIvitavyaM, suprasannA me [jinapAdAH] zrIjainapAdA! mama zrIgotradevInAM prasAdA jAtAH / mama AjanmArAdhitaH zrIjinadharmaH phalitaH! / mama prAcInaM samIcInaM karma prakaTIbhUtaM, prAsaM mayA adya mukterapi rAjyam / ullasito mama romAJcakatrukaH, / vikasite nayane, praphullaM vadanAravindam , vihasite kapolaphalake, pravRttAzca vRddhastrINAM "jaya jIva" ityAziSaH!, / pravartitAni kulavadhUbhiH dhavalAni, saMsthApitAni sarvatra aSTau assttau| XmaGgalAni, pradattA bhittyAdau kuGkumacchaTAH, uttambhitAH patAkApaTAH, saMnyastA mauktikasvastikAH, nirvartitAH pravAlanandyAvartAH, vikIrNaH paJcavarNaH puSpaprakaraH, / vAsitaH sarvatrApi karpUrAgurucandanAdiparimalanikaraH, nibaddhAni toraNAni, paridhRtAni AbharaNAni, praNItAni gItAni, nATitAni divyanATakAni, sUtritAni | vAdanAya vAditrANi,praguNitAni saghavastrIbhiH akSatapAtrANi, paThanti bandicchAtrANi, nRtyanti nAnApAtrANi, // 99 // For Private and Personal Use Only
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pUryante pramodena gAtrANi / rAjabhavanaM ca caturbhirapi varNaiH vyAptam, vardhApanAya AgatAbhiH svarNakoTImiH pUrNam / punaH pramodAkulaceTIbhiH AkIrNam, / divyarathaiH saMnibaddhapathaM, turaGgamaiH durgamam pattinivezaiH duSpra vaizam, / mUrtimatpramodamayamiva, saMprAptasarvAbhyudayamiva, karakalitasakalasiddhikamiva, samuddIpitacaturbuddhikamiva, labdhatribhuvanamahArAjyamiva, sarvasaMprAtiprAjyamiva / punarapi vidhIyante sma hahazobhAH / prakaTyante sA maJconmaJceSu nATyAni, vAdyante sma sUryanirghoSAH, lokAnAM kolAhalena karNapatitamapi na zrUyate, punarapi prayojitAH zrIjinaprAsAdeSu pUjA:, bandimocanAni kRtAni, sarvatra nagaramadhye amAripaTahI ghoSitaH, susAdhUnAM paryupAstiH vistAritA, prArabdhAni sAdharmika vAtsalyAni, vyaktIkRtA zrIsaGghabhaktiyuktiH, satrAgAreSu mahAdAnAni sUtritAni yAcakAnAM manorathadAnAni dattAni mahAdAnena rAjapuruSAH kalpavRkSA iva jAtAH, / rAjA paramaizvaryeNa indra iva jAtaH, lokazca sarvo'pi prabhUtadivyAbharaNAdivibhUtyA suraloka iva dRzyate, gRhe gRhe ca | mahAn mahotsavaH saMpannaH, sarveSAM ca paramAnandaH prakaTIbabhUva / atha bhagavAn garbhagataH kIdRzaM abhigrahaM gRhNAti ?, tatrAha - taNaM samaNe bhagavaM mahAvIre gabbhatthe ceva imeyArUvaM abhiggahaM abhigives - no khalu me kappai ammApiUhiM jIvaMtehiM muMDe bhavitA agArAo aNagAriaM pavaittae // 94 // vyAkhyA- "tae NaM samaNe" tatazca zramaNo bhagavAn mahAvIraH "gabbhatthe caiva tti" pakSAdhikamAsaSaTre vyati For Private and Personal Use Only XOXOXOXxxx
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtraM kalpalatA vyA0 4 // 100 // xaxax **XXCXXX X www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir krAnte ityarthaH / imaM etadrUpaM abhigrahaM abhigRhNAti - "no" naiva khalu nizcitaM mama kalpate / mAtApitRSu jIvatsu satsu muNDo bhUtvA, agArAt anagAratAM pratrajituM" iti / atha trizalA kSatriyANI kena prakAreNa kIdRzI satI garbhaM vahati ?, tatrAha - tae NaM sA tisalA khattiyANI pahAyA kayabalikammA kayakouyamaMgalapAyacchittA savAlaMkAravibhUsiyA taM gabbhaM nAisIehiM nAiuNhehiM nAitittehiM nAikaDuehiM nAikasAiehiM nAiaMbi - lehiM nAi mahurehiM nAi niddhehiM nAilakkhehiM nAiullehiM nAisakehiM saba ttugabhayamANasuhehiM bhoyaNacchAyaNagaMdhamalehiM vavagayarogasogamohabhayaparissamA jaM tassa gabbhasta hiaM miyaM patthaM gabbhaposaNaM taM dese a kAle a AhAramAhAremANI vivittamauehiM sayaNAsaNehiM parikkasuhAe maNo'NukUlAe vihArabhUmIe pasatthadohalA saMpuSNadohalA saMmANiyadohalA avimANiadohalA vucchinna dohalA vavaNIadohalA suhaMsuheNaM Asai sayai ciTThai nisIai tuyahai viharar3a suhaMsuheNaM taM gabbhaM parivahana // 95 // vyAkhyA- "tae NaM sA" tatazca sA trizalA kSatriyANI snAtA kRtabalikarmA, kRtakautukamaGgalaprAyazcittA For Private and Personal Use Only XX bhagavataH abhigrahaH, sagarbhA trizalAvarNanaM ca // 100 //
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatrth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir XXXXXXXXXXX sarvAlaGkAravibhUpitA taM garbha sukhena vahati / kaiH / evaMvidhaiH aahaaraadibhiH| kiMviziSTaiH AhArAdibhiH / "nAisIehiM" na atizItaiH, yato atizItaM mArutaM prakopayati, zItAdiSu hi kAnicit vAtikAni, kAnicit| paittikAni, kAnicit zleSmakArINi ca syuH / uktaM ca vAgbhaTa[kRte aSTAGgahRdaya] granthe__ "vAtalaizca bhavedgarbhaH, kujAndhajaDavAmanaH / pittalaiH khalatiH piGgaH, zvitrI pAMDaH kphaatmbhiH||1||" (zArI-15 rasthA. a.1 zlo. 48) / punarnAtyuSNaH, yataH-"atyuSNaM harati balam" punarna atitiktaH, nAtikaTukaiH, nAtikapAyaiH, na ati-amlaiH, na atimadhuraiH nAtisnigdhaiH nAtirUH nAtyAdvaiH nAtizuSkaH, yataH ebhiH AhAraiH sevyamAnaH garbho bandhanAt mucyate / punarapi kAmasevA 1 yAna 2 vAhana 3 adhvagamana 4 praskhalana 5 prapatana 6 prapIDana 7pradhAvana 8 abhighAtana 9 viSamazayana 10 viSamAsana 11 upavAsa 12 vega |13 vighAta 14 atibhojana 15 atirAga 16 atizoka 17 atIsAra 18 vamana 19 virecana 20 preDholana 21 ajIrNAdibhiH garbhapAto bhavet / Rtau prathamadivasAt prabhRti brahmacAriNI divA khApAMjana-azrupAtasnAna-anulepana-abhyaGga-nakhacchedana-pradhAvana-hasana-kathana-atizabdazravaNa-avalekhana-anilAyAsAna pariharet / yataH etat kAraNam-'divAzayanena zayanazIlaH, aJjanAt andhaH, rodanAt vikRtadRSTiH, laanaanu-| lepanAt duHkhazIlaH, tailAbhyaGgAt kuSThI, nakhApakartanAt kunakhI, pradhAvanAt caMcalaH, hasanAt (zyAvadantoSTha) saMdarzitoSThatAlujihvaH, atikathanAt pralApI, atizabdazravaNAt badhiraH, avalekhanAt khalatiH, vyaJjana Fer Private and Personal Use Only
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandit kalpasUtraM kalpalatA vyA04 trizalAyA garbhapoSaNaM dohadapUrtizca // 101 // kSepanAdimAruta-AyAsasevanAt, unmatto garbho bhavatyeva, etAni pariharet' iti suzrute zArIre (2 adhyAye, 25) / punaH bhojanAcchAdanagandhamAlyaiH, tatra bhojanaM AhAragrahaNam , AcchAdanaM-prAvaraNam, gandhAH paTavAsAdayaH, mAlyAni puSpamAlAH taiH / kiMviziSTaM AhAragrahaNam ? / "savatcagetti" Rtau RtI yathAyathaM bhajyamAnAH sevyamAnAH, mukhAmmukhahetavo ye taiH / kiMviziSTA trizalA ? / "vavagayeti" vyapagatAH rogAH-jvarAdayaH, zokaH iSTaviyogAdijanitaH, mohaH mUrchA, bhayaM bhItimAtram, paritrAsaH akasmAdbhayaM, paritrAsasthAne parizramo vA vyAyAmaH, tataH kRtadvandvA yasyAH sA vyapagatarogazokabhayamohaparizramA, evaMvidhA satI yat tasya garbhasya hitaM garbhasyaiva medhAyurAdivRddhikAraNaM mitaM-na adhikaM UnaM vA, pathyaM arogakAraNatvAt / korthaH / garbhapoSaNaM deze-ucitapradeze, tathAkAle tathAvidhA'vasare AhAraM abhyavaharantIti, viviktAni-doSaviyuktAni lokAntarAsaMkIrNAni vA, mRdukAni ca komalAni yAni taiH zayanA''sanaiH / punaH vihArabhUmyA-caGkamaNAsanAdibhUmyA / kiMviziSTayA vihArabhUmyA ? / "pairika tti" pratiriktayA tathAvidhajanApekSayA vijanayA, ata eva sukhayA zubhayA vA / punaH kiMviziSTayA vihArabhUmyA ? | mano'nukUlayA / punaH kiMviziSTA trizalA ? prazastA anindyA dohadA=manorathA yasyAH saa| punaH kiMviziSTA trizalA ? / saMpUrNadohadA abhilASapUraNAt / punaH kiMviziSTA trizalA ? / saMmAnitadohadA prAptAbhilaSitasya bhogaat| punaH kiM viziSTA trizalA ? avamAnitadohadA-nAvajJAtadohadA, kSaNamapi 101 // For Private and Personal Use Only
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatrth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Asane upavizati puNNadohalA' tatrayAH karNayoH kuNDala akakakakakeX6****** na apUrNamanorathetyarthaH / ata eva vyavacchinnadohadAtruTitAkAlA / dohadavyavacchedasyaiva prakarSAdhAnAya AhavyapanItadohadA, sukhaM sukhena garbhA'nAyAdhayA "Asai ti" Azrayati AzrayaNIyaM stambhAdi, zete nidrayA, tiSThati UrjA, niSIdati Asane upavizati, tvam-vartayati-nidrAM vinA zayyAyAM, viharati kuhime / atra |trizalAyA vizeSaNaM proktam-"pasatthadohalA saMpuNNadohalA" tatra ko dohada utpannaH ?, kathaM ca pUritaH? / tatsaMbandhaH kathyate-ekadA trizalAyA dohada utpanno yaduta indrANyAH karNayoH kuNDale svayaM paridadhAmi, paraM tasya duSkaratvena apUraNAt pratyahaM durmanA jaataa| tata indreNa AsanakampAt avadhinA jJAtam , / tataH tatpUraNopAyArtha indrANIpramukhaM apsarovRndaM lAtvA, ekasmin durgame parvatAntarvartini viSame bhUmisthAne, devanagara sthApayitvA indraH sthitH| siddhArthaH sainyaM kRtvA nikaTe gatvA indrAt kuNDale yAcate sma / indro na dadAti, yuddhAya sajo jaatH| tataH siddhArthena indreNa samaM yuddhaM kRtam / indraH samartho'pi jAnana bhagno naSTvA gtH| tataH siddhArthena apsarovRndaM luNTitam, indrANyAH pUtkurvatyAH balAt kuNDale gRhItvA AnIya trizalAyai svapriyAyai datte, tayA ca parihite, dohadaH saMpUrNaH sNjaatH| atha trizalA garbhamarAlasA sakhIjanena pratyahaM evaM zAsiSyate / tathA hi"mandaM sazcara, mandameva nigada vyAmuJca kopakrama, pathyaM bhukSva badhAna nIvimanaghaM, mA aTTahAsaM kRthaaH| AkAze na ca zeSva, naiva zayane nIcaibahirgaccha mA, devI gabharAlasA nijasakhIvargeNa zAsiSyate // 1 // XOXOS Fer Private and Personal Use Only
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtraM kalpalatA vyA0 4 // 102 // -OXX www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir "he sakhi ! tvaM mandaM mandaM saMcara, mandaM mandameva brUhi, kopakaraNaM muJca, punaH pathyaM bhuMkSya, nIvIM bhavyarItyA badhAna / punaH aTTAhAsaM mA kRthAH, AkAze bhuvi ca mA zeStra, nIcaiH mA gaccha / " ityAdi // atha bhagavato janmakalyANakaM kadA jAtam ?, tatrAha - teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM samaNe bhagavaM mahAvIre jese gimhANaM paDhame mAse ducye pakkhe cittasuddhe tassa NaM cittasuddhassa terasIdivase NaM navahaM mAsANaM bahupaDipuNNANaM addhaTTamANaM iMdiyANaM viikaMtANaM uccadvANagaesu gahesu paDhame caMdajoge somAsu disAsu vitimirAsu visuddhAsu jaiesu sabasauNesu payAhiNANukUlaMsi bhUmisappaMsi mAruyaMsi patrAyaMsi niphannameiNIyaMsi kAlaMsipamuiyapakkIlie jaNavaesa puvarattAvarattakAlasamayaMsi hatthuttarAhiM nakkhateNaM caMdeNaM jogamuvAgaeNaM AruggA AruggaM dArayaM payAyA // 96 // vyAkhyA- 'teNaM ti' tasmin kAle tasmin samaye bhagavAn zrImahAvIradevaH grISmakAlasya yaH prathamo mAsaH, tasya yo dvitIyaH pakSaH / etAvatA caitrasudi trayodazIrAtrI navasu mAseSu upari ca sArdhasapsarAtrindineSu vyatikrAnteSu satsu / punaH graheSu uccasthAnagateSu / grahANAM uccarAzayastvevam For Private and Personal Use Only *-*-*-* -0-01-01 bhagavato janma kalyANakaM // 102 //
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir www.kobatirth.org raveH meSarAziH uccaH 1, evaM candrasya vRSaH 2, maMgalasya makaraH 3, budhasya kanyArAziH4, bRhaspateH karkarAziH 5, zukrasya mInarAziH 6, zanaizcarasya tulArAziH 7, rAhoH mithunarAziH (?) teSAm phalamAhatribhiH uccagrahai: narendro bhavet , paJcabhiH vAsudevaH, SaDbhiH cakravartI, saptabhiH ucaistIrthakaro bhavet // 1 // atra tu sarvagrahANAM uccatvaM aMzakAdi apekSya ghaTanIyam / tathA hisUryo dazame triMzAMze vartamAnaH paramocaH 1, evaM candraH tRtIye triMzAMze 2, maMgalo aSTAviMze triMzAMze 3, vudhaH paMcadaze triMzAMze 4, bRhaspatiH paMcame triMzAMze 5, zukraH saptaviMze triMzAMze 6, zanaizcaro viMzatitame triMzAMze vartamAnaH paramoco jJeyaH punaH ka sati / "paDhame caMdatti" prathama pradhAne, candrayoge candrabale arthAt napAdInAm / punaH saumyAsu 1 "aja-vRSabha-mRgA-GganA-kulIrA, jhapa-vaNijau ca divaakraaditunggaaH| dazazikhimanuyuktithIndriyAMzaiH, trinavakaviMzatibhizca te'stniicaaH||" iti bRhajjAtake (rAzi0 a01 zlo013) sUryAdInAM saptAnAM grahANAM meghAiyo rAzayaH zlokoktAH kramaviziSTA uccasthAnAni / svaskhatuGgA(uccA)pekSayA saptamasthAnAni nIcAni / atra ucceSvapi dazamAdayo rAzitriMzAMzA yathAkramaM ucceSu paramocAH, nIceSu paramanIcAH iti zlokArthaH / / dA meSaH sUryaH 10 / vRpaH somaH 3 // mRgaH maMgalaH 28 / kanyA budhaH 15 / karkaH guru5| mInaH zukraH 27 tulAH zaniH 20 // iti / 1 prathame caMdrayoge prathamazabdasya pradhAnArthatvAt , caMdrayogacaMdrayale arthAt nRpAdInAm athavA tadAnIM sUryasya meSa sthitatvAt | kalpa018 For Private and Personal Use Only
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org -01-01-06 kalpasUtraM candrikayA dhvasta kalpalatA // 103 // rajovRSTyAdyabhAvAt zAntAsu / punaH vitimirAsu bhagavajanmakAle sarvatra udyota bhAvAt, dhvAntAsu vA, vizuddhAsu ulkApAta digdAhAdyabhAvAt nirmalAsu dikSu satsu / punaH sarvazakuneSu kAkovyA0 4 * lapotakyAdiSu, "jaiesa ti" jayo'syAsti eSu / jayino rAjAdInAM jayadAyinaH teSu / punaH mArute vAya "payAhiNatti" pradakSiNazcAsau anukUlazca bhagavataH pradakSiNavAhitvAt anukUlaH tasmin, athavA pradakSiNaH pradakSiNAvartatvAt, anukUlaH surabhizItalatvAt / punaH kiMviziSTe mArute ? / bhUmisarpiNi mRdutvAt, caNDavAto hi uccaiH sarpati, tAdRze bAte pravAtuM Arabdhe, "niSpannA" punaH evaMvidhe kAle Rtau / kiMviziSTe kAle ? / niSpannasarvazasyA medinI yatra sa tasmin / punaH 'janapadeSu' janapadavAstavyalokeSu evaMvidheSu satsu / kiMviziSTeSu janapadeSu ? / pramuditAH subhikSasaukhyAdinA prakrIDitAH vasantAdiSu krIDituM ArabdhAH, tato vizeSaNakarmadhArayaH teSu / atra bahuSu AdarzeSu "uccadvANa" ityAdi na dRzyate / punaH " puvaratteti" ardharAtre hastotarAnakSatre uttaraphAlgunInakSatre candreNa saha vartamAne, "AroggA" anAbAdhA mAtA "AroggaM" anAvAdhaM "dArayaM payAyA" dArakaM putraM prajAtA= suSuve / 'jani' dhAtuH sopasargatvAt sakarmakaH iti // bhagavatazca madhyarAtre janmabhAvAt tadA ca makaralagnasya saMbhavAt prathamAyAM cAndrayAM horAyAM 'samarAzau caMdratIkSNAMzoriti vacanAt' | anyathA vA sudhiyA vRddhopadezAt bhAvanIyam / iti saMdehavi0 // - iti zrImahAvIradevasya janmakalyANakam - Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private and Personal Use Only bhagavato janma kalyANakaM 11203 11
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandit www.kobatrth.org gu.4 XOXOXOXOXOXOXOXOXOXOKe punaH skaMdapurANe vizeSazcAyam-gatakaliyuga saMvat 2691 varSe caitramuditrayodazyAM maGgalavAre uttarAphAlgunIjanmakaNDalikA nakSatre rAtrigataghaTI 15 pala 22 samaye makaralagne candrahorAyAM zrIvIrajanmeti / / * 7 . janmakuNDalikA ceyam / ityanena mahAvIradevasya janmakalyANakaM vyAkhyAtam // K atha paJcamavyAkhyAne zrImahAvIrasya janmotsavo vyAkhyAsyate-sa vartamAnayogaH Xza." asminnavasare eke dAnaM dadati, eke zIlaM pAlayanti, eke tapastapanti, eke bhAvanA bhAvayanti, ityAdi zrImahAvIrakhAmI-sudharmakhAmI-jambUkhAmI tAvat yAvat * zAkhAnukramaH zrIvayarakhAmI, tataH khagacchaguruparamparA vAcyA, yAvadguruvartamAna tehataNI AjJAe zrIsaMghapravarte / ___ vyAkhyAnaM kalpasUtrasya, caturtha sugama sphuTam / ziSyArtha pAThakAzcakruH, samayAdimasundarAH // 1 // | 1"caturlakSaM tu dvAtriMzat-sahasrANi kaliH smRtH|" iti hi skandapurANe (mAhezvarakhaNDe a0 39) pAThaH / 2 asmannikaTa-1 khanakaprAcInAdarzaSu mahAvIrajanmakuNDalikA vividhaprakArAH anyonyasaMbhinnAzca labhyante, yAbhyastvekeyaM pratikRtiH samupanyastA'tra yathAyatham / gatakalikAlastu 2691 iti sarvatraiva labhyate, kiMcAhate baitadgatakalikAle sAMpratagatakalikAlasaMkhyayA sadyaHkAlInavIrasaMvatsaMkhyayA |ca gaNanAvaiSamyamApnoti, tattvaM tvetadviSaye gaNakasudhIbhirvimarzanIyam / / For Private and Personal Use Only
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org iti zrIkalpasUtrasya caturthaM vyAkhyAnaM zrI samaya sundaropAdhyAya viracitaM sampUrNam // For Private and Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir _0XXXXXXX ******
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandit Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org atha paJcamaM vyAkhyAnam // oM namaH zrIvardhamAnAya / atha paJcamaM vyAkhyAnaM prArabhyate / pUrva prathamavAcanAyAM paJcaparameSThinamaskAro vyAkhyAtaH1, dvitIyavAcanAyAM ca zrImahAvIradevasya garbhApahArakalyANakaM vyAkhyAtam 2, tRtIyavAcanayA ca caturdazakhamA vyAkhyAtAH 3, caturthavAcanayA ca zrImahAvIradevasya janmakalyANakaM vyAkhyAtam 4, atha paJcamavAcanayA [zrImanmahAvIradevasya ] dIkSAjJAnanirvANakalyANakAni vyAkhyAyante / tatra pUrva janmotsavo vyaakhyaayte| atha bhagavato janmAnantaraM kiM jAtam ?, tatrAha jaM rayaNiM ca NaM samaNe bhagavaM mahAvIre jAe sA NaM rayaNI bahUhiM devehiM devIhi ya ovayaM| tehiM uppayaMtehi ya uppiMjalamANabhUA kahakahagabhUA Avi hutthA // 97 // vyAkhyA-"jaM rayaNi-"yasyAM rajanyAMrAtrIzramaNo bhagavAna mahAvIrojAtaH, tasyAM rAtrau devojhyoto'bhvt| For Private and Personal Use Only
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtraM kalpalatA vyA0 5 // 105 // kaiH kAbhizca ? / bahubhirdevaiH bahIbhirdevIbhizca / kiMkurvadbhiH kiM kurvatIbhizca ? | "ovayaMtehiM" avapataHi -* zrImahAavataradbhiH upariSTAdadha aagcchdbhiH| punaH "uppayaMtehiM" utpatadbhiH avaM gacchadbhiH "hutthatti" abhavat / vIrasa "hutyatti" kriyA sarvatra yojyA 1, puna: lokazcaturdazarajvAtmaka ekAlokaH, ekA advaitaH AlokA udhyoto janmotsava *yatra sH| punaH arthAdvibhaktivyatyayAdvA rajaniH evaMvidhA abhUt / kiMviziSTA rajaniH / devasaMnikAyA catuvidhadevasaMnikAyAnAM saMnipAto yasyAM sA / punaH kiMviziSTA rajaniH? "uppijalamANabhUA" utpijalo bhRzaM AkulaH, sa iva Acarati ityAcAraH, vipi zatari ca prAkRtatvAt mANAdeze ca "uppijalamAlabhUA tti" siddham / tadbhUtA bhUtazabdasyopamAnArthatvAt uppiMjalaMtIva / kApi "umpijalamAlabhUA" iti pAThaH, tatra utpiJjalAnAM devAdInAM mAlA-zreNiH tAM bhuutaa-maaptaa| punaH kiMviziSTA rjnii?| "kahakahabhUyaM" "kahakahatti" avyakto nAdaH tadbhUtA harSAdRhAsAdinA kahakahAravamayI, athavA tasyAM rAtrI devasaMnipAtAH abhavan / utpiJjaletyAdivizeSaNadvayaM devasaMnipAtAnAm / [tathA ca tadvarNanam-"uddayotastrijagatyAsIt, dadhvAna divi | dundubhiH / nArakA apyamodanta, bhUrapyucchAsamAsadat // 1 // "] punaH tasyAM rAtrI kiM jAtam ?, tatrAha jaM rayaNiM ca NaM samaNe bhagavaM mahAvIre jAe taM rayaNi ca NaM bahave vesamaNakuMDadhArI tiriyajaMbhagA devA siddhastharAyabhavaNaMsi hiraNNavAsaM ca suvaNNavAsaM ca vayaravAsaM ca vatthavAsaM For Private and Personal Use Only
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra ***-0XXX XXXCXX www.kobatirth.org ca AbharaNavAsaM ca pattavAsaM ca puSkavAsaM ca phalavAsaM ca vIavAsaM ca mallavAsaM ca gaMdhavAsaM ca cuNNavAsaM ca vaNNavAsaM ca vasuhAravAsaM ca vAsiM // 98 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyAkhyA - "jaM rayaNi" punaH yasyAM rAtrau bhagavAn jAtaH, tasyAM rAtrau bahavo vaizramaNasya dhanadasya kuNDasya AjJAyA dhAriNaH tiryagajRmbhakA devAH siddhArtharAjasya bhavane hiraNyAdInAM vRSTiM kurvanti 1, tatra hiraNyaM = rUpyaM aghaTitavarNa, sasya varSa alpataraM, vRSTistu mahatI, suvarNasya ghaTitakanakasya vRSTiM kurvanti, 2, vajrasya hIrAdeH vRSTiM kurvanti 3, vastrasya bahumUlyadevadRSyAdeH vRSTiM kurvanti 4, AbharaNasya mukuTakuNDalAdeH vRSTiM kurvanti 5, patrasya nAgavallIpatrAdeH vRSTiM kurvanti 6, puSpasya mAlatIcaMpakAdeH vRSTiM kurvanti 7, phalasya nArikelAdeH vRSTiM kurvanti 8, vIjasya zAlipramukhabIjAdeH vRSTiM kurvanti 9, mAlAyAH grathitapuSpAdeH vRSTiM kurvanti 10, gandhasya koSThapuTapAkAdeH vRSTiM karoti 11, cUrNasya gandhadravyasaMbandhino vRSTiM kurvanti 12, varNasya candanAdeH vRSTiM karoti 13, vasUni ratnAni teSAM dhArA tasyA varSaM kurvanti 14 // punaH bhagavajjanmasamaye acetanA api sarvadizo muditA iva praseduH / punaH vAyavo'pi sukhasparzAH santo mandaM mandaM vAnti sma / punaH tribhuvane mahAn udyoto jAtaH / punaH nArakA api kSaNaM harSa prApuH / punaH pRthivyapi ucchvAsaM prAptA / atha atra samaye SaTpaJcAzat 56 dikkumArya Agatya bhagavato janmotsavaM cakruH / tAsAM anukramaM prAha For Private and Personal Use Only *-*-*-*-*-*
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtraM kalpalatA vyA0 5 // 106 // *6/0 www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir atha aSTau dikumAryaH adholokavAsinyaH yAH gajadantAkAraparvatAnAM adhastAt bhavanavAseSu tiSThanti - bhogaMkerA bhogavaMtI, subhoga bhogamAlinI / toyadhArau vicitra ca, puSpamAlA anandirtA // 1 // etA aSTau Asana kampAt avadhijJAnena bhagavato janmakalyANakaM jJAtvA Agatya saMvartavAtena janmagRhAt yojanaM yAvat pRthivIM zodhayitvA bhagavantaM bhagavato mAtaraM ca natvA IzAnakoNe sUtigRhaM cakruH 8 / atha aSTau dikumAryaH UrdhvalokavAsinyaH yA nandanavana kUTeSu tiSThanti-- meghaMkarA meghavatI, sumeghAM meghamAlinI / ca suvatsA varksa mizrA, bAriSeNAM balAhikI // 2 // etA aSTau Agatya bhagavantaM bhagavato mAtaraM ca natvA pUrvazodhitAyAM yojanapramANabhUmikAyAM sugandhapAnIyasugandhapuSpavRSTiM cakruH 16 / tataH punarapi aSTau dikkumAryaH pUrvarucakavAsinyo yA rucakAbhidhAnasya trayodazadvIpasya prAkArAkAreNa maNDalavyavasthitasya upari pUrvadigvyavasthiteSu aSTasu kUTeSu tiSThanti atha nandottarA nandoM, AnandA nandivardhanA / vijayA~ vaijayantI ca jayantI aparAjitA // 3 // etA api aSTau Agatya bhagavaMtaM bhagavato mAtaraM ca natvA AlokArthaM bhagavato'gre darpaNaM dharanti 24 / punarapi aSTau dikumAryaH tatraiva rucakAbhidhAnatrayodazadvIpe dakSiNadigavyavasthitagirikUTeSu aSTasu yAH tiSThanti - For Private and Personal Use Only Xxxx *********** dikumArIkRta janmotsavaH // 106 //
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra *X.XXX.X www.kobatirth.org samAhArA supradettA, suprabaddhA yazodharA / lakSmIvaMtI zeSarvatI, citragupsA vasundharA // 4 // etA api Agatya ca jinaM jinamAtaraM ca natvA jalabhRGgAn snAnArthaM kare kRtvA bhagavato'gre gItagAnaM kurvanti 32 / punarapi aparA aSTau dikkumAryaH tatraiva trayodaze rucakadvIpe pazcimadigvyavasthitagirikUTeSu aSTasu yAH tiSThanti ilAdevI sudevI, pRthivI padmAvatI ca / ekanAMsA navamikA, bhadrA sIteti nAmataH // 5 // api Agatya jinaM jinamAtaraM ca natvA, vAtArthaM vyajanaM haste gRhItvA bhagavato'gre tiSThanti 40 / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir punarapi aparA aSTau dikumAryaH tatraiva trayodaze rucakadvIpe uttara divyavasthita girikUTeSu aSTasu yAH tiSThantialaMbusA mitakezI, puNDarIkA ca vAruNI / hAMsA sarvaprabhA zrI hI, aSTau dig rucakAdritaH // 6 // etA Agatya, jinaM jinamAtaraM ca natvA bhagavato'gre cAmarANi DhAlayantyaH tiSThanti 48 / punarapi anyAH catasraH tatraiva trayodaze rucakadvIpe caturvidivyavasthitagirikUTeSu caturSu yAH tiSThanti - vicitrA 1, citrakanakA 2, tejA 3, saudAminI 4 // etA api Agatya jinaM jinamAtaraM ca natvA, dIpaM haste gRhItvA bhagavato'gre tiSThanti 52 / punarapi aparAH catasro dikumAryaH tatraiva trayodaze rucakadvIpe abhyantaravyavasthitagirikUTeSu caturSu yAH For Private and Personal Use Only CXXXX X**
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtraM kalpalatA vyA0 5 // 107 // -*****CX X www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tiSThanti-rUpA 1, rUpAsikA ca 2, rUpakAvatI 3, surUpA 4 etA Agatya, jinaM jinamAtaraM ca natvA, bhagavato nAlaM caturaGgulataH chittvA khAtodare kSipanti sma / pazcAt taM khAtodaraM vaiDUryaratnaiH pUrayitvA tasyopari durvayA baddhaM pIThaM cakruH 56 / tato janmagRhAt pUrvasyAM 1, dakSiNasyAM 2, uttarasyAM 3 ca dizi keligRhatrayaM cakruH / tato dakSiNakeligRhe bhagavantaM bhagavato mAtaraM ca nItvA dvayoH api abhyaGgaM kurvanti sma / tataH pUrvakeligRhe nItvA snAnaM kArayitvA vilepanavastrAlaGkArANi paridhApayAmAsuH / tata uttarakeligRhe araNikASThAbhyAM agniM utpAdya, candanaiH homaM kRtvA, rakSApohalikAM dvayoH hastayoH babandhuH / tato 'he bhagavan ! tvaM parvatAyuH bhava !' iti AziSaM dattvA, azmagolako karNayoH AsphAlya, janmasthAne jinaM jinamAtaraM ca nItvA, svakhadikSu sthitvA, gItAni gAyanti sma / etAzca SaTpaJcAzat 56 dikumAryaH pratyekaM tritrisahasra mahattarAdevIbhiH, catuH| sahasrasAmAnikadevIbhiH, SoDazasahasraiH aGgarakSakadevaiH saptabhiranIkaiH, saptabhiranIkAdhipatibhiH, anyaiH api maharddhibhiH devaiH sahitAH Abhiyogika devakRtaiH yojanapramANaiH vimAnaiH atra AyAnti / tato bhagavato janmotsavaM pUrvavidhinA kRtvA, kRtArthatAM manyamAnAH khakhasthAneSu gatAH // --- || iti SaTpaMcAzat - dikumArIkRta-janmotsavaH // - For Private and Personal Use Only ToXXoxo) dikkumArI kRta janmotsavaH // 107 //
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir atha indrajanmotsavamAha - tasmin samaye zakrasya = indrasya AsanaM cacAla / tataH avadhijJAnaprayuJjAnena saudharmendreNa zrImahAvIrasya janmasamayo jJAtaH / tataH indraH sughoSAM ekayojanapramANAM ghaNTAM hariNaigameSidevapArzvAt avAdayat / tadvAdane ca sarvadevalokamadhyavartisarvavimAnaghaMTAnAdaM cakruH / tataH sarve'pi devA indrAdezaM jJAtvA indrasamIpe samAgatAH / indro'pi pAlakanAmnA devena kRte lakSayojanapramANe pAlakanAmavimAne upaviSTaH / indrasya agrato'STau agramahiSya upaviSTAH, indrasya vAmapArzve sAmAnikadevAH sthitAH, indrasya dakSiNapArzve tisRNAM sabhAnAM devAH sthitAH, indrasya pRSThataH saptApi anIkAni sthitAni, anyaiH api bahubhirapi devaiH parivRtaH siMhAsanastho gIyamAnaguNagrAmaH san indrazcacAla / evamanye'pi devAH svasvavimAnAni Arutya celuH / te'pi ke'pi indrasya AdezAt, ke'pi mitrasya anuvartanAt, ke'pi svastrINAM preraNAt, ke'pi tIrthaGkarasya rAgAt, ke'pi kautukAt, ke'pi AzcaryAt, ke'pi bhaktitaH / evaM sarve'pi surA nAnAprakAraiH vAhanairyuktAH indreNa samaM calitAH / tasmin prastAve nAnAprakAraiH vAdyanirghoSaiH = ghaNTAnAM kaNitazabdaiH devAnAM kolAhalaizca zabdA'dvaitaM vizvaM jAtam / mArgAgamane siMhavAhanastho devo hastivAhanasthaM devaM vakti- 'bho ! tvadIyaM vAhanaM gajaM dUrIkuru, madIyavAhanaH kesarI durdharo'sti, tato haniSyati 1, evaM azvastho vesarasthaM vakti 2, garuDasthaH sarpastham 3, citrakasthaH chAgastham 4, ityAdi / evaM surANAM koTikoTIbhirvAhanaiH vimAnaizca vistI For Private and Personal Use Only
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtraM kalpalatA vyA0 5 // 108 // 1061 www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Nau'pi AkAzamArgaH saGkINoM jAtaH / tathA ke'pi devA agre gantukAmA mitratvaM parityajya agre yayuH / ke'pi dAkSiNyaM parityajya, ke'pi pratijJAM parityajya agre gacchanti sma / keciddevAH vadanti-'bho mitra ! kSaNaM pratIkSatra / ' apare devAH vadanti- 'bho ! na vaktavyam, maunaM kuru, etAdRze mahotsave kaH kaM pratIkSate ? / ' "parvavAsarAzca" saMkIrNA eva bhavanti / tathA AkAze AgacchatAM devAnAM mastake yadA candrakiraNA lagnAH tadA devAH nirjarA api sajarA iva dRzyante sma / tathA tArakA api mastakopari rUpyaghaTAkArAH, kaNThe graiveyakAbharaNasamAH, dehe ca prakhedabindusamAH zobhante sma / tato nandIzvare vimAnAni saMkSipya jinajanmasthAne samAgatya, jinaM jinamAtaraM ca triH pradakSiNIkRtya, vanditvA namasthitvA ca indro vadati sma - 'he ratnakukSidhArike ! he vizvadIpike ! tubhyaM namo'stu ! ahaM zakro'smi, prathamadevalokAt Agato'smi / caramatIrthaGkarasya janmotsavaM kariSyAmi / he devi ! tvayA na bhetavyam / ' ityuktvA avaskhApinIM nidrAM dattvA jinapratibimbaM jinamAtRpArzve muktavA, bhagavantaM karasaMpuTe gRhItvA calitaH / tatra paJca rUpANi indreNa sarvazreyolAbhaM vAJchatA kRtAniekena rUpeNa tIrthaGkaro gRhItaH, dvAbhyAM rUpAbhyAM cAmare gRhIte / ekena rUpeNa chatraM gRhItam / ekena rUpeNa vajraM gRhItvA agre calitaH 5 / tasmin samaye indro harSeNa evaM bhAvayati sma - 'adya mama sahasranetrANi saphalAni jAtAni yaiH kRtvA ahaM bhagavataH saMpUrNarUpaM pazyAmi / ' punarapi agragAmino devAH pRSTagAn devAn stuvante'dhanyAH pRSTagA devAH ! ye bhagavaMtaM samyak pazyanti, svakIye netre ca pazcAt samIhante / evaM pRSThagA agragA For Private and Personal Use Only indrakRta - janmotsavaH // 108 //
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir minaH stuvanti / anayA rItyA indro meruparvatasya zRGgastha pANDukavane merucUlAyA dakSiNadizi atipANDakambalAzilAtale zrIjinaM utsaGge kRtvA pUrvadiksaMmukho niSIdati sma / devAH sarve'pi bhagavatsamIpe smaagtaaH| tato dvAdazadevalokakhAmI acyutendraH AbhiyogikadevAn iti Adizati sma-'bho devAH ! yUyaM kalazaiH gaGgApadmadrahAditIrthAnAM pAnIyamAnayata / paraM te kalazAH kIdRzAH kiyantazca ?, tadAha ekasahasrASTau kalazAH 1008 suvarNamayAH1,1008 rUpyamayAH2,1008 ratnamayAH 3,1008 svarNarUpyamayAH SI4,1008 svarNaratnamayAH 5, 1008 rUpyaratnamayAH 6, 1008 suvarNarUpyaratnamayAH 7, 1008 mRnmayAH 8 / sarve'pi aSTau sahasrAH catuHSaSTizca (8064), sarve'pi kalazA yojnaannaaH| evaM bhRnggaarH| 1 darpaNa 2 ranakaraNDaka 3 supratiSThaka 4 sthAla 5 pAtrikA 6 puSpacaGgerikA 7 AdIni pUjAyA upakaraNAni pratyekaM pratyeka eka sahasraM aSTau ca jJeyAni / evaM acyutendro gaGgAdInAM mahAnadInAM caturdazalakSaSaTpaJcAzatsahasra(1456000)mitAnAM pAnIyam , mAgadhAditIrthAnAM mRttikA, padmadrahAdInAM padmAni, kSullahimavarSadharavaitAtyavijayavakSaskAradevakurUttarakurubhadrazAlanaMdanavanAdInAM siddhArtha 1 puSpa 2 tubara 3 pramukhagandhAn sarvoSadhIzca jalAni ca AnAya yat / atha te devAH tIrthajalena bhRtAn kumbhAn hRdaye dharantaH AkAzamArge AgacchantaH kIdRzAH sambhAkalpa0194A vyante? / saMsArasamudraM tarItumiva hRdayAne kuMbhA dhRtAH santi / athavA bhAvadrumaM siJcantIva 2, athavA For Private and Personal Use Only
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtraM kalpalatA vyA05 indrakRtajanmotsavaH // 109 // XXXXXXXXXXXX pApamalaM kSAlayantIva 3 // tataH sarve devAH kumbhAn tIrthajalabhRtAn tIrthaGkaropari yAvat DhAlayanti tAvat indrasya saMzaya utpanna:-'aho! ayaM yAla etAvatAM kalazAdInAM nIradhArAM kathaM sahiSyati ? mA plAvanaM | bhavatu / ' tata indreNa kSaNaM teSAM kalazaDhAlanaM nivAritam / tato bhagavatA avadhijJAnena indrasya abhiprAya | jJAtvA, anantabalena pAdasya vAmAGguSThAgraM ISat caMpitam / tato meruparvato'kampata / tatkampanena ca kiM jAtam ?, tadAha pRthivI kampitA 1, parvatAnAM zRGgANi truTitvA patitAni 2, samudrAH kSobhaM prAptAH 3, brahmANDasphoTasadRzaH zabdaH prakaTIbabhUva 4, apsaraso bhItAstrastA khakIyapatim-AliGganaM akarot 5 / atra kaverutprekSA-1 meruNA jJAtaM "ahamasaMkhyAtAnAM tIrthaGkarANAM madhye na kenApi tIrthaGkareNa pUrva spRssttH| atha caramatIrthakareNa pAdAgreNa spRSTaH tato mama mahAn prasAdaH kRtaH, ahaM niSpApaH pavitrazca kRtaH, tato harSaprakarSAt nRtyati sma" iti / atha merukaMpane indreNa ruSTena vicAritam-'aho! kena pApiSThena devadAnavabhUtapretarAkSasavyantarAdinA zAntikaraNasamaye upadravaH kRtaH / tato'vadhijJAnaprayuJjanena jJAtam-'aho! ahamajJAnI, tIrthaGkarAstu bAlyAvasthAyAM api anantabalA bhavanti / tataH saudharmendreNa Adeze datte, pUrvamacyutendreNa samakAlaM kalazaiH lAnAbhiSeko bhagavataH kAritaH / tato'nuparipATItaH sarvairapi lAnAbhiSekaH kArito yAvacandrasUryAdayaH / tataH // 109 // For Private and Personal Use Only
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir punarapi catvAri vRSabharUpANi kRtvA, aSTazRGgaiH dugdhadhArAbhiH snAnAbhiSekaM indraH kAritavAn / lAnAbhibeke kRte meruH kIdRzo jAtaH ?, tatra kaveH utprekSA - sarvaparvatAH saptazatAni saptapaJcAzaca 757 teSAM madhye | meruparvatasya rAjyAbhiSekaH kRtaH, slAvanIraiH snAnAbhiSeko jAtaH / nIranirjharANi muktAhArAH, bhagavato mUrtiH mastake mukuTaM devavAdyAni vAdyAni, apsaro gItAni gItAni iti / tato devAH gItagAnatAnamAnanRtya vAdyAdikaM ArAtrikAparyantaM janmotsavaM kRtvA, bhagavantaM mAtuH pArzve muktvA, bhagavatprativimbaM saMhRtya, | avakhApinIM nidrAM dUrIkRtya, kuNDalayugalaM bhagavata ucchIrSe muktavA, zrIdAmaratnadAmajaTitaM svarNakandukaM ulloce muktvA, svAminoM'guSThe amRtaM saMnyasya, ratnamayapache rUpyamayataNDulAnAM aSTau maGgalAni likhitvA, dvAtriMzadranasvarNa koTIH vaizramaNadevaH indravacanena siddhArtharAjagRhe varSati sma / tata indra AbhiyogikasuraiH udgho SaNAM vADhaM dApayAmAsa - "bho bho ! yaH ko'pi bhagavato bhagavato mAturvA manasApi azubhaM cintayiSyati tasya ziraH Arya (arjuna) maJjarIvat saptadhA sphuTiSyati / " tataH catuHSaSTirapi indrAH asaMkhyAtaiH [indreH] || devaizca sahitAH jinajanmotsavaM kRtvA, nandIzvare aSTAhikAM kRtvA, svasvasthAnaM jagmuH / * // iti catuHSaSTiindrakRta - janmotsavaH // OM 1 vaimAnikendrAH 10 / bhavanapatIndrAH 20 vyantarendrAH 32 / jyautiSkendrau 2 / iti catuHSaSTiH 64 // For Private and Personal Use Only *********
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandit Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org kalpamatra kalpalatA vyA05 bandimuktatAdi, nagarazobhAkaraNAdezaca // 110 // Kaiko.XOXOXOXOXOXO-KOIXOXOXOXO atha-indrajanmotsavAnantaraM priyabhASitAnAmnI dAsI siddhArthanRpaM putrajanmanivedanena vardhApayati sm| rAjJA'pi hRSTatuSTena dAsyA mukuTavarjAni AbharaNAni dattAni, mastakaM kSAlayitvA, dAsInAmakarma dUrIkRtam iti // atha prabhAte siddhArtharAjA kiM kRtavAn ?, tatrAhatae NaM se siddhatthe khattie bhavaNavaivANamaMtarajoisavemANiehiM devehiM titthayarajammaNAbhiseyamahimAe kayAe samANIe paJcasakAlasamayaMsi nagaraguttie saddAvei, sadAvittA evaM vayAsI // 99 // khippAmeva bho devANuppiyA! kuMDapure nagare cAragasohaNaM kareha, karitA mANummANavaddhaNaM kareha, mANummANavaddhaNaM karittA // vyAkhyA-"tae NaM se siddhatthe" tatazca siddhArtho rAjA kSatriyaH bhavanapativyantarajyotirvAsivimAnavAsidevaiH tIrthakarajanmAbhiSekamahimAyAM kRtAyAM satyAM, prabhAtakAlasamaye "nagaraguttie" nagaraguptikAn= purarakSakAn "saddAveI" samAkArayati, "saddAvittA" samAkArya ca evaM avAdIt-'bho devAnupriyAH! kSipraM zIghraM kSatriyakuNDagrAme cArakazodhanaM baMdimocanaM kuruta kArayata ca / evaM "mANummANavaddhaNaM" mAnaM rasadhAnyaviSayaM, unmAnaM ca tulArUpaM tayoH vardhanaM kuruta, kArayata ca / punaH siddhArthoM rAjA kiM kRtavAn ?, tatrAha // 110 // For Private and Personal Use Only
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatrth.org Acharya Shri Kailassagersuri Gyanmandir kuMDapuraM nagaraM sabbhitarabAhiriyaM AsiyasammajiovalittaM saMghADagatigacaukkacaJcaracaummuhamahApahapahesu sittasuisamaTTharatthaMtarAvaNavIhiyaM maMcAimaMcakaliaM nANAviharAgabhUsiajjhayapaDAgamaMDiaM lAulloiyamahiaM gosIsasarasarattacaMdaNadadaradinnapaMcaMgulitalaM uvaciyacaMdaNakalasaM caMdaNaghaDasukayatoraNapaDiduvAradesabhAgaM AsattosattavipulavadvagdhAriyamalladAmakalAvaM paMcavaNNasarasasurabhimukkapupphapuMjovayArakaliaM kAlAgurupavarakuMdurukkaturukkaDajhaMtadhUvamaghamaghaMtagaMdhuddhaAbhirAmaM sugaMdhavaragaMdhiaM gaMdhavadvibhUaM naDanadvagajallamallamuTThiyavelaMbagakahagapADhagalAsagaArakkhagalaMkhamaMkhatUNaillatuMbavINiyaaNegatAlAyarANucariaM kareha kAraveha, karittA kAravettA ya jUasahassaM musalasahassaM ca ussaveha, ussavittA mama eyamANattiyaM paJcappiNeha // 10 // vyAkhyA-"kuMDapuraM nagaraM sabhitara"-punarapi siddhArtho rAjA prAha-"bho devAnupriyAH! kSatriyakuNDanagaraM IdRzaM kuruta-svayaM kArayata cAnyaiH / kIdRzaM nagaram ? / "sabhitarabAhiriaM' saha-abhyantareNa-madhya|bhAgena "bAhirikA"-bahirbhAgo yatra tat tathA, kriyAvizeSaNamidam / kIdRzaM nagaram ? / Asikta-gandho For Private and Personal Use Only
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatrth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandit kalpasUtra dakacchaTAdAnAta, saMmArjitaM-kacavarazodhanAt, upaliptaM-gomayAdinA / punaH zRGgATaka-trika-catuSka-catvara-IXInagarazAbhAkalpalatA caturmukha-mahApatha-patheSu pUrva vyAkhyAtepu sthAneSu siktAni jalena, ata eva zucIni-pavitrANi, saMsRSTAni karaNAdazaH vyA05 kacavarApanayanena samIkRtAni vA, rathyAntarANi-rathyAmadhyAni, ApaNavIthayazca-haTTamArgA yasmin tat / punaH kIdRzaM nagaram ? / mazcAH mAlakAH prekSaNakadrasRjanopavezanArtha atimazcAsteSAmapyupari ye taiH kalitam / // 11 // punaH kIdRzaM nagaram / "nANAviharAgabhUsiajhayapaDAgamaMDiaM" nAnAvidharAgaiH kusuMbhAdibhiH vibhUSitA ye dhvajAH siMhagaruDAdirUpakopetA bRhatpaTarUpAH, patAkAzca tAbhya itarAH tAbhirmaNDitam / punaH kIdRzaM nagaram ? | "lAulloiaM" chagaNAdinA lepanaM, seTikAdinA kuDyAdau dhavalanaM, tAbhyAM mahitamiva *pUjitamiva, yadvA liptaM ullocitaM ullocayuktaM mahitaM ca puSpaprakarAdinA / punaH kIdRzaM nagaram ? / "gosIsa-1* sarasaratta" gozIrSasya-candanavizeSasya sarasasya-pratyagrasya raktacandanasya-candanavizeSasyaiva, dardarasya-dardarAbhidhAnaparvatajAtazrIkhaNDasya, dattA tyastAH paJcAGgulayastalA hastakA yasmin kuDyAdiSu, dardarabahalena capeTArUpeNa vA dattapazcAGgulitalaM ityeke / anye tvAhuH dardaraH cIrAvanaddhakuNDikAmukhaM tena garbhitena gozIdiraseneti / punaH kIdRzaM nagaram ? / "uvaciacaMdaNakalarsa" upacitA-upanihitAH gRhAntaH(koNa)catuSkeSu candanakalazAmAGgalyaghaTAH yatra tat / punaH kIdRzaM nagaram ? / "caMdaNaghaDasukayatoraNapaDiduvAradesabhAgaM"| candanaghaTAH sukRtAstoraNAni ca pratidvAraM dvArasya dvArasya dezabhAgeSu yatra tat / kacit ghaTasthAne "ghaNatti" gXoxoxoxoxo****OX-06 // 12 For Private and Personal Use Only
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pAThaH, tatra vandanA-vandanamAlA, ghanAnibahUni sukRtAni toraNAni ca pratidvAraM dezabhAgeSu yatra tat / / punaH kIdRzaM nagaram ? / "Asatte" Asakto bhUmilanA, utsattazca-uparilagno vipulo vistIrNo vRtto vartulo "vagdhAriatti" pralaMbitaH puSpagRhAkAro mAlyavAnnAM-puSpamAlAnAM kalApaH samUho yatra tat / punaH kIdRzaM nagaram ? | "paMcavanna" paJcavarNAH sarasAH surabhayo ye muktAH karapreritAH puSpapuJjAstairya upacAro bhUmeH pUjA tena kalitam / punaH kIdRzaM nagaram ? / "kAlAgarupavarakuMdurukaturukkaDajhaMtadhUvamaghamaghaMtagaMdhudaAbhirAmaM sugaMdhavaragaMdhioM gaMdhavahibhUaM" iti vizeSaNatrayasya arthH| pUrvavat / punaH kIdRzaM nagaram / "naDa-1* nadRtti" naTA:nATakakartAraH 1, nartakA=ye svayaM nRtyanti, "aMkellA" ityeke 2, jallA varatrakhelakAH, rAjJaH stotrapAThakA ityanye 3, mallAH bhujayuddhapratItAH 4, mauSTikA mallA eva ye muSTibhiH praharanti 5, viDambakA vidUSakAH ye samukha vikAraM utplutya utplutya nartakAH 6, kathakAH sarasakathAkathakAH 7, pAThakAH sUktAdInAm 8, "pavagatti" pAThe plavakA ye utplavante, jhaMpAdinA gartAdikaM nadyAdikaM vA taranti 9, lAsakA-2 ye rAsakAn dadati 10, ArakSakA: talavarAH, AkhyAyakA vA zubhAzubhayoH 11, laMkhAra mahAvaMzAnakhelakAH 12, maMkhAH citraphalakahastA bhikSAkAH-gaurIputrAH iti prasiddhAH 13, tUNaillA bhastrakacittAH, tUNAkhyavAdyayanto vA 14, tumbavINikA: vINAvAdakAH, athavA tumbA kinnarI-AlApanyAdivAdakAH, vINikA vINAvAdakAH 15, aneke ye tAlAcarAtAlAdAnena prekSAkAriNaH, tAlAn kuTTayanto vA ye kathAM kathayanti For Private and Personal Use Only
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtraM kalpalatA vyA05 // 112 // taiH anucaritaM-sevitaM yattattathA, evaMvidhaM nagaraM khayaM kuruta, anyaiH kArayata, kRtvA kArayitvA ca punarapi * siddhArthasya maGgalArtha yUpasahasraM-musalasahasraM UrcIkuruta, kRtvA ca mama etAM AjJAM kRtvA pratyarpayata // aTTaNazAtataH te kauTumbikapuruSAH kiM kRtavantaH, tatrAha lApraveza: tae NaM te koDuMbiyapurisA siddhattheNaM rapaNA evaM vuttA samANA haTThA jAva hiayA karayalajAvapaDisuNittA khippAmeva kuMDapure nagare cAragasohaNaM jAva ussavittA jeNeva siddhatthe rAyA (khattie) teNeva uvAgacchaMti, uvAgacchittA karayala jAva kaha siddhatthassa khattiyassa raNo eyamANattiyaM paJcappiNaMti // 101 // vyAkhyA-"tae NaM te koDuMbiyapurisA" tataH te kauTumbikapuruSAH siddhArthena rAjJA evaM uktAH santo hRSTatuSTahRdayAH karatalayugalaM mastake niyujya AdezaM aGgIkRtya, zIghrameva bandimocanaM yAvanmusalasahasraM Urdhva kArayitvA, yantraiva sthAne siddhArtho rAjA tatrAgacchanti, Agatya ca karatalayugalaM mastake kRtvA rAjJA dattAM AjJAM tathaiva kRtvA rAjJaH samarpayanti iti / tataH siddhArtho rAjA kiM karoti ?, tatrAhatae NaM se siddhatthe rAyA jeNeva adRNasAlA teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA jAva sabA aXOXXXXXXXXaa* kRtvA khAne siddhArtho rAjanya AdezaM komyikapuruSA // 112 // For Private and Personal Use Only
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir roheNaM savapupphagaMdhavatthamallAlaMkAravibhUsAe savatuDiasaddaninAeNaM mahayA iDIe mahayA juIe mahayA baleNaM mahayA vAhaNeNaM mahayA samudaeNaM mahayA varatuDiajamagasamagapavAieNaM saMkhapaNavabherijhallarikharamuhihuDukamurajamuiMgaduMduhinigghosanAiyaraveNaM ussukaM ukkara ukiTTha adijaM amijaM abhaDappavesaM adaMDakodaMDimaM adharimaM gaNiAvaranADaijjakaliyaM aNegatAlAyarANucariaM aNu amuiMgaM (500) amilAyamalladAmaM pamuiapakkIliyasapurajaNajANavayaM dasadivasaM ThiivaDiyaM karei // 102 // vyAkhyA-"tae NaM se siddhasthe rAyA" tatazca siddhArtho rAjA yatra adRNazAlA tatra Agatya dazadivasAn yAvat sthitipatitAM karotIti sambandhaH / sthitau kulamaryAdAyAM patitA AgatA yA putrajanmotsavaprakriyA tAM kena prakAreNa sthitipatitAM karoti ?, tadAha-"jAva sabAroheNaM" samastAntaHpuraiH, yAvatkaraNAt "sabajuIe" ityAdi dIkSAyAM vakSyamANaM "sabAroheNaM" ityantaM atra grAhyam / punaH sarvapuSpagandhavastramAlyAni alaGkAro * mukuTAdiH teSAM vibhUSayA kRtvA / punaH kena ? / "savanuDiyasadaninAeNaM" sarvANi yAni truTitAdivAditrANi teSAM zabdo, ninAdazca pratizabdaH tena / kIdRzo rAjA ? / "mahayA iDDIe" mahatyA RddhyA chatracAmarAdikayA For Private and Personal Use Only
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rAjadeyadravyavarjana kalpasUtraM yukta iti gamyam / evaM "mahayA juIe" yuktiH (ityatra) iSTavastughaTanAt, dyutiH vA dIptiH AbharaNAdInAM kalpalatA tayA / punaH mahatA balena sainyena, punaH mahatA vAhanena zivikAvesarAdinA, punaH mahatA samudayena saMgatAvyA05 bhyudayena nijaparivArAdisamudayena vA, punaH mahAturyANAM yamakasamakaM-yugapadvAditena dhvanitena / punaH zaMkhaH= // 113 // kamyuH, paNavo mRtpaDahaH, bherI-DhakkA, 'damAmA' iti nAmnI, jhallarI-caturaGgulanAliH karaTisadRzI valayAkArA ubhayato naddhA ityanye / kharamukhI kAhalA, huDukkA-tivilitulyA, murajo-mardalA, mRdaGgo-mRnmayaH, dundubhiH devavAdyam , eteSAM nirghoSo-mahAdhvaniH, nAditaM ca pratizabdaH tadrUpo yoravaH tena / punaH kIdRzI sthitipatitAM? "ussuka" ucchulkAM unmuktazulkA, zulkaM-vikretavyabhANDaM prati maNDapikAyAM rAjadeyaM dravyam / punaH kIdRzI sthitipatitAm ? / utkarAM-unmuktakarAM, karogavAdIn prati prativarSa rAjadeyaM dravyam, unmuktaM kRSTaM karSaNaM yasyAM, labhye'pyAkarSaNaniSedhAt, athavA utkRSTAM pradhAnAm / punaH kIdRzI sthitipatitAm || * adeyAM vikreyaniSedhena kenApi na kasyApi deyam , dravyena vinA dAtavyam / punaH kIdRzI sthitipatitAm ? | ameyAM krayavikrayaniSedhAdeva / punaH kIdRzI sthitipatitAm ? / abhaTapravezAM, na vidyate bhaTAnAM rAjAjJAdAyinAM bhaTTaputrAdInAM pravezaH kuTumbigRheSu yatyAM sA tAm / punaH kIdRzI sthitipatitAm ? / adaNDimakodaNDimaM daNDena nirvRttaM daNDima, kudaNDena nivRttaM kudaNDimaM rAjadravyaM tadyamapi nAsti yasyAM sA tAm / XXXXXXXXXXX For Private and Personal Use Only
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tatra daNDaH aparAdhAnusAreNa rAjagrAhyaM dravyam , kudaNDastu kAraNikAnAM prajAparAdhAnmahatyaparAdhe alpaM rAjagrAhyam / kacit 'adaNDakudaNDima' iti pAThaH, tatra daNDalabhyaM dravyaM daNDaH, zeSaM pUrvavat / punaH kIdRzIM| *sthitipatitAm ? / adharimaM na dharimaMRNaM yasyAM sA tAm , RNamutkalatvAt / kutrApi 'aharimaM' iti pAThaH, kenApi kasyApi aharaNAt / punaH kIdRzI sthitipatitAm / gaNikAvaraiH vilAsinIpradhAnaH, "agnniytti"| sapATe, agaNitaH pratisthAnAbhAvAt / asaMkhyaiH nATakIyaiH nATakapratibaddhaH pAtraiH kalitAm / punaH kIdRzIM sthitipatitAm ? / anekatAlAcarAnucaritAMprekSAkArisevitAm / punaH kIdRzI sthitipatitAm ? / anubhRtAAnurUpyeNa vAdanArtha utkSiptAH, anudbhUtA vA vAdanArtha aparityaktA mRdaGgA yasyAM sA tAm / punaH kIdRzIM |sthitipatitAm ? / aglAnAni mAlyadAmAni=puSpamAlA yasyAM sA tAm / punaH kIdRzI sthitipatitAm ? / pramudito hRSTaH prakrIDitazca krIDituM ArabdhaH sahapurajanena janapado loko yasyAM sA tAm / kApi "pamuiapakIliajaNAbhirAmA" iti pAThaH, tatra pramuditaH prakrIDitaizca janaiH abhirAmAM / vAcanAntare-"vijayavejaiaM" dRzyate, tatra atizayena vijayo vijayavijayaH, sa prayojanaM yatra sA vijayavaijayikI tAm / tato rAjA kiM karoti ?, tatrAha tae NaM se siddhatthe rAyA dasAhiyAe ThiivaDiyAe vaTTamANIe saie ya sAhassie ya XXXXXXXXXXX For Private and Personal Use Only
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtraM kalpalatA vyA0 5 // 114 // XCXCXCX * www.kobatirth.org sayasAhassie ya jAe ya dAe ya bhAe a dalamANe a davAvemANe a, saie a sAhassie a saya sAhassie ya laMbhe paDicchramANe ya paDicchAvemANe ya evaM viharai // 103 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyAkhyA- 'tae NaM se siddhatthe - iti tataJca siddhArthoM rAjA dazAhikAyAM dazadivasapramANAyAM sthitau kulamaryAdAyAM patitAyAM vartamAnAyAM zatikAn = zataparimANAn sAhasrikAn sahasraparimANAn zatasAhatrikAnU-lakSaparimANAn, yAgAn = devapUjA:, dAyAn =parvAdau dAnAni, bhAgAn labdhadraviNabhAgAn mAnitadravyAMzAn vA, dadan dApayan, lAbhAn pratIcchan gRhNan pratigrAhayan viharati Aste / tato bhagavato mAtApitarau kiM kurutaH ?, tatrAha - taNaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa ammApiyaro paDhame divase ThiivaDiyaM kariMti, tai divase caMdasUradaMsaNiaM kariMti, chaTTe divase dhammajAgariyaM kariti, ikkArasame divase vikkate nivattie asuijamma kammakaraNe, saMpatte bArasAhe divase viulaM asaNapANakhAimasAimaM vakkhaDAviMti uvakkhaDAvittA // vyAkhyA-"tae NaM" tatazca bhagavato mAtApitarau prathame divase sthitipatitaM kulakramAntarbhUtaM putrajanmocitaM For Private and Personal Use Only sthitipati tAya devapUjanAdi // 114 //
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anuSThAnaM kurutH| punarapi "taie divase caMdasUradaMsaNi kariti" tRtIye divase candrasUrayoH darzanikA utsavavizeSa kArayato mAtApitarau yatrAdhunA bAlasya darpaNo dryte| tadvidhirayam-gRhasthaguruH sphaTikamayIM rUpyamayIM vA caMdramUrti vidhinA arcitvA sthApayet / tataH tIrthaGkaramAtaraM lAtAM suvastrAbharaNAM karadvaye dhRtapatrAM candrodaye pratyakSaM candrasaMmukhaM nItvA iti vadati-"auM ahaM candro'si, nizAkaro'si, nakSatrapatirasi, sudhAkaro'si, auSadhIgarbho'si, asya kulasya RddhiM, vRddhiM kuru kuru svAhA / " ityAdicandramantramuccaran mAtRputrayoH candraM darzayet / tato mAtA saputrA guruM praNamati, guruzcAzIrvAdaM dadAti / yathA-"sarvoSadhImizramarIci-* jAlaH [rAjiH], sarvApadAM sNhrnnprviinnH| karotu vRddhiM sakale'pi vaMze, yuSmAkaminduH satataM prasannaH // 1 // " tataH sthApitAM indumUrti visarjayet / kadAcit sA rAtriH caturdazI amAvAsyA vA syAt sAne vA AkAze candro na dRzyate tadA tasyAM eva sandhyAyAM candradarzanaM kAryam / aparasyAM api rAtrau candrodaye bhavatu tat / punaH tasminneva dine prabhAte varNamayIM tAmramayI vA sUryamUrti pUrvavidhinA saMsthApya gRhasthagururiti vadati-"oM ahaM sUryo'si, dinakaro'si, tamo'paho'si, sahasrakiraNo'si,-jagacakSurasi, prasIda (prasanno bhUtvetyarthaH) asya kulasya tuSTiM puSTiM pramodaM kuru kuru vAhA" ityAdisUryamanaM uccaran , mAtRputrayoH pUrvasUrya darzayet / tato mAtA guruM praNamati, guruzca AzIrvAdaM dadAti, yathA-"sarvasurAsuravaMdyaH, kArayitA sarvadharmakAryANAM / bhUyAt trijagaccakSuH, maGgaladaste saputrAyAH // 1 // " iti // tato mAtApitarau SaSThe divase "dhammajAgari" dharmeNa kampa0 20 For Private and Personal Use Only
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagersuri Gyanmandir kalpasUtraM kalpalatA vyA05 sthitipativAyAM devapUjanAdi // 115 // kuladharmeNa lokadharmeNa vA jAtA jAgarikA dharmajAgarikArAtrI dharmajAgaraNaM tAM kurvanti / tataH ekAdaze divase vyatikrAnte-gate sati, punaH "nivattie asuijammakammakaraNe" nirvartite-kRte, azucInAM azaucavatAM janmakarmaNAM prasavavyApArANAM nAlacchedanAdInAM krnne| "saMpatte-vArasAhe divase"-saMprApta dvAdazAkhyadivase, athavA dvAdazAnAM ahnAM samAhAro dvAdazAhaM, tasya divaso yena dvAdazAhaH pUryate / tatra "viulaM asaNapANa-| khAimasAimaM ubakkhaDArviti" mAtApitarau vipulaM vistIrNa parighalaM, azana 1 pAna 2 khAdima 3 khAdima 4 caturvidhamapi AhAraM upaskArayato-rasavatI niSpAdayataH upaskArayitvA ca / tataH kiM kRtvA, kIdRzau santo mAtApitarau kiM kurvAte ?, tatrAhamittanAiniyayasayaNasaMbaMdhiparijaNaM nAe ya khattie a Amatei, AmaMtitA tao pacchA pahAyA kayabalikammA kayakouyamaMgalapAyacchittA suddhappAvesAI maMgallAiM pavarAI vatthAI parihiyA appamahagghAbharaNAlaMkiyasarIrA bhoaNavelAe bhoaNamaMDavaMsi suhAsaNavaragayA teNaM mittanAiniyayasaMbaMdhiparijaNeNaM nAyaehiM khattiehiM saddhiM taM viulaM asaNapANakhAimasAimaM AsAemANA visAemANA paribhujemANA paribhAemANA evaM vA viharaMti // 104 // vyAkhyA-"mittanAiniyaya" mitrANi suhRdaH 1, jJAtayaH sajAtIyAH mAtRpitRmrAtrAdayaH 2, nijakAH // 115 // For Private and Personal Use Only
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir XXXXXXXXXXXXX svakIyAH putrAdayaH 3, svajanAH pitRvyAdayaH 4, sambandhina: zvazuraputrazvazurAdayaH 5, parijano dAsIdAsAdiH6, "nAeyakhattie"tti "usabhasAmisayaNijagA"RSabhAditaH paTTAnupUrvyAgatAH tAn Amacya=AkArya, tataH lAtau kRtabalikarmANI kRtakautukamaMgalaprAyazcittau, bhojanavelAyAM bhojanamaMDape sukhAsanavaragato tena mitrajJAtinijakasambandhiparijanena jJAtakSatriyaizca sAdhaM tat vipulaM caturvidhaM AhAraM "AsAemANA" A-ISat , svAdayantI bahu ca tyajantau ikSukhaNDAdivat, "visAemANA" vizeSeNa Adhikyena khAdayantI alpameva tyajantI khajUrAdivat, "paribhujemANA" pari-sAmastyena, upabhuJjAnau alpamapi atyajantI bhojyam , "paribhAemANA" paribhAjayantau anyonyaM yacchantI khAdyam , evaM mAtApitarau viharataH, tataH kIdRzau jAtau ?, tatrAhajimiabhuttuttaragayA'vi a NaM samANA AyaMtA cokkhA paramasuIbhUA taM mittanAiniyagasayaNasaMbaMdhiparijaNaM nAyae khattie ya viuleNaM puSphavatthagaMdhamallAlaMkAreNaM sakkAriti saMmANiti sakAritA saMmANittA tasseva mittanAiniyayasayaNasaMbaMdhipariyaNassa nAyANaM khatti ANa ya purao evaM vayAsI // 105 // vyAkhyA-"jimiabhuttutta" jimitau=bhuktavantau bhuktottarakAlaM bhojanottarakAlaM AgatI upavezanasthAne For Private and Personal Use Only
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatrth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtraM kalpalatA vyA05 // 116 // iti gamyam , "samANatti" santo, punaH kIdRzau ? / AcAMtI-zuddhodakena kRtazocI, cokSI-lepasikathAdyapa-IKI bhojananayanena, ata eva paramazucibhUtI tAn mitrAdIn prati evaM avAdiSTAm / vicchitti___ ana punaH andhAntarAnusAreNa bhojanavicchittiM pAha varNana mAMjyau uttaMga toraNamAMDavau, turatanavau besavAnau AMgaNaDa tetau nIlaratanataNau / sakharAmAMjyA AsaNa, baisatAM kisI vimAsaNa / AgaI muMkI sonAnI ADaNI, te kima jAyai choddnnii| upari sonAnA thAla, atyaMtavaNuM bisAla / vicame cosaha vATakI, lagAra nahI jAtikATakI / gaMgodaka dIvA, thAlaka colAnai hAtha pavitra kIdhA / sagalI pAMti baiThI, titaraha pIsaNahArI pitthii| te kehavI ? sola zaMgAra sajyA, vIjA kAma tyjyaa| hAthanI rUDI, bihuMvAhekhalakai cUDI / laghalAghavI kalA, mana kIdhA moklaa| cittanI udAra atighaNI dAtAra / daulatI hAtha, paramesara deje tehano sAtha / dhasamasatI AvI, sagalArai manabhAvI / pahilaM phala hali prIsai, sagalArA hIpAM hiisi| pAkA AdhAnI kAtalI, te bUrAkhaMDasuM bharI anai valI pAtalI / pAkA kelA, te valI khAMDasuM kIdhA bhelA / sakharAkaraNA, tevalI pIlA brnnaa| nIlI nAraMgI raMgai dIsatI surNgii| nIkolI rAyaNi, prIsI bhAiNI / dADimanI kalI, khAtAM pUjai rtnii| nimajAnei |akhoDa, khAtA pUjai koDa / drAkhane vidAma, keI kAgadI keI mAma / silemAnI khArikanaha khajura, te parIsyA bharapUra nAleranI girI, mAlavI gulsuNbhrii| nIMbU khATA nai mIThA, ehavA to kade na dIThA / cArolI nai XXXOXOXXXXXXXX For Private and Personal Use Only
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatrth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pisatA, loka jImaha hstaa| valI selaDI ne sadA phala, te piNa prIsyA prighl| hiva pakavAna ANai te kehavA, vakhANai satapuDA khAjA turatanA tAjA, sadalA nai sAjA, moTA jANe prAsAdanA chAjA / pache prIsyA lADU, jANe nAnhA gADU / kuNa kuNa te nAma, jImatAM mana rahe ThAma / motiyAlADU, dAliAlADU, seviyAlADU, kITIrAlADU, nAMdaulirAlADU, tilanA lADU, magarIyAlADU, jhagarIyAlADU, siMhakesarIyAlADU / valI bIjA ANyA pakAna , jImatAM vAdhai mukhano vAn / kuNa kuNa jAta navI navI bhAti, dahIvaDA, guMdavaDA, phINA, sapharAsoTa, mAhe nahI khoTa / pAtalI seva, prIsI rUDI Teva / taratAU ghevara,talyA guMda, kuMDalAkRta jalebI, sIrA lApasI, mITho magada, AchomAlanigada khAMDaro cUramo, sAkarano cUramo, // pache pIsI dAli, te jImIyai vicaali| te kuNa kuNa bheda, sAMbhalatAM upajai umeda / sugaMdhasAli, suvarNasAli, gholIsAli, rAtIsAli, pIlIsAli, suddhasAli, kaumudIsAli, kalamasAli, kuMkaNIsAli, devajIrasAli, rAyabhogasAli, mIThI sAli, sAThI cokhA, akhaMDacokhA, nibalI khAMDyA, sabalI chaDyA, haluye hAtha soyA, nakhavatI vINyA, uttama strI okhA, sughaDastrI sAkhA, sujANatrI utAkhA / ehavA aNIyAlA sugaMdha sarasa pharaharA kUra prIsyA // valI dAli prIsI paNi te kuNa kuNa anai kehavI ?-maMDorA muMganI dAli, kApilI ciNAnI dAli, | gujarAtI tUyaranI dAli, uDadanI dAli, jhAlaranI dAli, maTaranI dAli, varaNai pIyalI, pariNAmai sIyalI // balI parighala ghI mIsyA paNi te kehavA ?-AjanA tAbyA gAinA ghI majIThavaraNA ghI, surahA ghI, nAkapeya Fer Private and Personal Use Only
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtraM kalpalatA vyA0 5 // 117 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ghI, sadA Adeya ghI // hivi polI mIsI paNi te kehavI ? - AchI polI, ghImAMhi jhabolI, phuMkarI mArI phalasaI jAi, eka bIsanau eka kolIyuM thAi // hivai sAlaNA prIlyA piNa te phehavA :- nIlIchamakAI DoDInA sAlaNA, TiMDorAMnA sAlaNA, tiMDasInA sAlaNA, cImaDAMnA sAlaNA, kohalAMnA sAlaNA, kaMkoDAMnA sAlaNA, kArelAMnA sAlaNA, karamadAMnA sAlaNA, kAliMgaDAMnA sAlaNA, kelAMnA sAlaNA, ArIyAMnA sAlaNA, tUrIyAMnA sAlaNA, muMThakacaranA sAlaNA, kharabUjAMnA sAlaNA, mogarInA sAlaNA, nIMbUyAMnA sAlaNA, AMboliyAMnA sAlaNA, bAldolanA sAlaNA, valI caDalAMnI phalInA sAlaNA, saraghUnI phalInA sAlaNA, sAMgarInA sAlaNA, kAcarInA sAlaNA, AmalAMnA sAlaNA, kagharanA sAlaNA, phUlanA sAlaNA, phoganA sAlaNA, nIlImaricanA sAlaNA, nIlI pIMparinA sAlaNA, rAItA sAlaNA, khATA sAlaNA, khArA sAlaNA, mIThA sAlaNA, galyA sAlaNA, talyA sAlaNA, vaghAsA sAlaNA, buMgAkhA sAlaNA, chamakAyA sAlaNA // valI prIsI bhAjI teUpara sahuko rAjI, te kuNa kuNa 1-sarasavanI bhAjI, soyAMnI bhAjI, mUlAMnI bhAjI, vadhuyAnI bhAjI, ciNAMnI bhAjI cIyalinI bhAjI, caMdalevAnI bhAjI, methInI bhAjI / / hivai vaDhA Avaha te kehavA ? - marinAlA vaDA, talyA baDA, korA vaDA, kAMjIrA vaDA, gholavaDA, muMgAMrI dAlirA vaDA, uDadArI dAlirA vaDA, ghaNai ghaNi gholi bhInA, ghaNi tela sInA, maricAMrA ghaNuM camatkAra, atyaMta sukamAra, hAthalIghA uchalatar3a, muMhaDe ghAyAM turata galai, ghaNuM syuM ? svarganA deva devI paNi khAvAnai dalavalada hice paleva Ave For Private and Personal Use Only mojanavicchiti varNanaM // 117 //
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassaqarsuri Gyanmandir -KO- XXX-XXX- XXX-X-ra paNi te kehavI ?-cokhAnI paleva, jyArinI paleva, bAjarInI paleva, haladiyA paleva, piMpalIyA paleva, suMThiyApaleva, sabaDakiyA paleva // hivai bhojanavIci, pIvAnA pANI Avai, paNi te kehavA?-sAkaranA pANI, dAkhanA pANI, khAMDanA pANI, gaMgAnA pANI, pAlara pANI, karpUravAsyA pANI, elacIvAsyA pANI, ThAdA hIma sItala pANI // hivI dahInA ghola Avai te kehavA ?-gAinA dahI, bhaiMsinA dahI, sagharA dahI, kAThA jAmyA dahI, madhurA dahI, sakharAsajIrAlAsa, lavaNAjADA ghola, tehanA bhayA kacola / cAulAMsuM jImatAM thayA raMgarola / / valI saravarA korA grbaa| bharI ANyA karabA, / mAhe ghaNI rAI, jImatAM dIla nahIM kAi, upari jIrA lUNaruM prativAsa, kAraNa hArI paNi khAsa // hive calUnA pANI Ave se kehavA ?-kevaDAnA pANI, kAthAnA pANI, karpUravAsyA pANI, pADalavAsyA pANI, caMdanavAsyA pANI, elacIvAsyA pANI, sugaMdhapANI, gaMgodakapANI, tiNasUM calU kIdhA // hivai muMchaNa dIjai te kehavA ?-vAMkaDI sopArInI phAla, civalI sopArInI phAla, te paNi kesara kapUra vAsita / valI zrIkhA lavaMga, jAvaMtrI, jAiphala, moTA DoDA, pAkA nAgaravelanA pAna, ghaNA Adaranai mAna / ghaNA gItanai gAMna, ghaNA tAnanai mAna // pachai bhalA vastra pahirAyA te kuNa kuNa !-devadRSya vastra, ratnakaMbala vastra, pAMbhaDIvasna khIrodakavastra, adANa vastra, vAsA vastra, adhotarI vastra, naramA vastra, selAvastra, karpUravastra, malamalavastra, kasabIvastra, jarayApavastra, mukhamalavastra, cINI vastra, bulabula ca samA vastra, masaMjara vastra, kathIpAvastra, pATU vastra, TasariyA vastra, saNiyAvastra, bhavyaravavastra, nArIkuMjarapramukhaM vastra, paMcaraMgIvAgA For Private and Personal Use Only
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtraM kalpalatA cyA0 5 // 198 // ********************* **** www.kobatirth.org pahirAyA // valI kAzmIrakesaranA chAMTaNAkIdhA / valI bhalA bhalA vilepana sugaMdha lagAyA, bAvanA caMdana vilepana kIdhA, sugaMdha aragajA lagAyA, valI sakharA coA caMpela, phUlela, kevaDela, jAI, juI, kuMda, macakuMda, caMpo, maruSo, mogaro, damaNo, ketakI, mAlatI pramukhanA phUla phiraayaa| pachai valI mugaTa, tilaka, kuMDala, hAra, dora, vIravalaya, aMgada, bahiravA, navagrahI, muMdraDI, kaMdorA, hAthanA hathasAMkalA, paganI sAMkalIpramukha phiraayaa| ehatrI kuTuMba sAhammInI bhakti vicchitti kIvI // atha mitrAdInAM agre mAtApitarau kiM avAdiSTAm ?, tatrAha puvipi NaM devANupiyA ! amhaM eyaMsi dAragaMsi gabrbha vakaMtaMsi samANaMsi ime eyArUve abbhatithae ciMtie jAtra samuppajjitthA - jappabhiI ca NaM amhaM esa dArae kucchisi gambha tA va tappabhiI ca NaM amhe hiravaNeNaM vaDDhAmo suvaNgeNaM dhaNeNaM dhanneNaM rajeNaM sAvaijeNaM jAva pIisakkAreNaM aIva aIva abhivaDAmo, sAmaMtarAyaNo vasamAgayA ya // 106 // taM jayA NaM ahaM esa dArae jAe bhavissai tayA NaM amhe eyassa dAragassa imaM eyAgurUvaM guNaM guNaniphannaM nAmadhijaM karissAmo vaddhamANuti, tA aja amha maNorahasaMpattI jAyA, taM hou NaM amhaM kumAre vaddhamANe nAmeNaM // 107 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private and Personal Use Only zrIvarSa mAneti nAmakaraNaM // 118 //
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyAkhyA-"puddhipi " bho devAnupriyAH! pUrvamapi AvayoH etasmin dArake bAlake kukSau garbhasthe sati * ayaM etAdRzo abhyrthitH| cintitaH manorathaH samutpanno'bhUt-yatmabhRti AvayoH eSa dArakaH kukSau garbha tvena vyutkrAntaH, tatmabhRti AvAM hiraNyena vardhApahe, suvarNena vardhAvahe, dhanena vardhAvahe, dhAnyena vardhAvahe, punaH svApateyadravyeNa vardhAvahe, yAvatprItisatkAreNa atIva vardhAvahe, sAmantAdayo rAjAno'pi vazaM AgatAH, tato *yadA AvayoreSa dArako jAto bhaviSyati, tadA AvAM etasya dArakasya etadanurUpaM guNyaM guNaniSpannaM pUrva vyAkhyAtArtha sArthakaM nAma kariSyAva: "vardhamAnaH" iti / yataH sarvaiH prakAraiHAvAM vRddhi prAptI, tataH Avayoradya manorathasaMprAptiH jaataa| tato bhavatu kumAro vardhamAnanAmnA, tataH zramaNasya bhagavato mahAvIrasya mAtApitarau "zrIvardhamAnaH" iti nAma kurutH| atha bhagavataH sArthakaM nAmavayaM kathayanti, tatrAhasamaNe bhagavaM mahAvIre kAsavagutte NaM, tassa NaM tao nAmadhijjA evamAhijati, taM jahAammApiusaMtie vaddhamANe, sahasaMmuhaAe samaNe, ayale bhayabheravANaM parIsahovasaggANaM khaMtikhame paDimANa pAlage dhImaM arairaisahe davie vIriasaMpanne devehiM se nAma kayaM 'samaNe bhagavaM mhaaviire||18|| For Private and Personal Use Only
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtraM kalpalatA vyA0 5 // 119 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyAkhyA - "samaNe bhagavaM" zramaNo bhagavAn mahAvIraH kAzyapagotrastasya trINi nAmAni evaM vyAkhyAyante adhIyante vA tadyathA - mAtRpitRsatkaM nAma "vardhamAnaH" iti 1, "sahasamuha Ae samaNe" sahabhAvinI = | samuditA = rAgadveSAbhAvaH tayA zramyatIti bhramaNaH taponidhiH, "zram ca khedanapasoH" iti vacanAt 2, tathA bhayaM= akasmAt, bhairavaM = siMhAdibhayam, tayoH viSaye acala:- niSprakampaH, tadagocaratvAt, parISahAH kSutpipAsAdayo dvAviMzatiH, upasargAH divyAdibhedena SoDaza tAn kSAntyA kSamate, na tu asamarthatayA yaH saH / punaH pratimAnAM bhadrAdInAM ekarAtrivyAdInAM vA tadabhigraha vizeSANAM vA pAlakaH pArago vA / punaH dhImAna jJAnacatuSTayavAn / punaH aratiratyoH sahaH = samarthaH, tannigrahe kSamaH / punaH dravyaM tattadguNabhAjanaM, "dravyaM ca bhavyaM" iti vacanAt rAgadveSarahita iti vRddhAH / punaH vIryasampannaH - svasya siddhiganane nizcite'pi tapazcaraNAdau pravartanAt, ato 'mahAvIraH' iti nAma devaiH kRtam 3 / atha bhagavAn kiMcinyUnASTavarSIyo jAtaH / paraM kIdRzaH 1 / divyarUpadhArI, jJAnatrayasahitaH, dhavaladantapaGktiH, padmagarbhagauravarNaH, sugandhazvAsocchvAsaH, devamanuSyaiH parivRtaH, ekadA bAlaiH saha niMdUsakena krIDAvizeSeNa loke "AmalakIkrIDA" iti prasiddhena aramata, tatsvarUpaM cedaM - bahavo bAlA milanti teSAM madhye eko vAma[kA]gAt adhastAt lakuTaM balAt nikSipati, anye ca sarve'pi drutaM // 119 // samIpavartivRkSasyopari caDhanti, ekaH taM lakuTaM lAtvA Agatya vRkSAdhovartidhUlipuJjopari ropayitvA, vRkSopari caTitA'caditAnAM madhye, yo hastena pAdau spRzati, sa hAritaH / atha uparicaditAnAM madhye ko'pi akasmAt For Private and Personal Use Only AmalakIkrIDA
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagersuri Gyanmandir uttIrya taM lakuTaM gRhNAti, tadA tadgrAhako jitaH / prAktanaH punaH hAritaH, jetA ca hAritapRSThe [chau] caTitvA / saGketitaM sthAnaM yAti / etasyAM krIDAyAM jAyamAnAyAM satyA, indreNa sabhAmadhye proktam-"bho devAH! adya zrImahAvIrasya bAlatve'pi yAhaka nirbhIkatvaM anantabalavattvaM ca vartate, tAdRk kutrApi nAsti / " tataH eko devaH tadvacanaM azraddadhAno bAlarUpaM vidhAya krIDanavRkSaM mahAbhujaGgamena yuDhe aveSTayat, taM ca mahAbhayaMkaraM phUtkurvantaM sarpa dRSTvA sarve'pi yAlA nssttaaH| zrImahAvIreNa nirbhIkena gRhItvA rajjubat dUre ullAlayitvA nikSiptaH / punaH * surazcintayati-"itthaM jino na bhItaH, anyathA bhaapyissyaami|" atrAntare zrIbIraH tiMdUsakakrIDAM karoti / tatra so'pi suro bAlarUpaM kRtvA kumAraiH samaM krIDati / surabAlo hArito rmmaannH| tatastaM vAhanIkRtya cacAla pRSThopari caTito bhagavAn / tataH sa suravAlo vetAlarUpaM kRtvA, saptatAladehamAnaH san bhagavadbhApanArtha vardhituM prvRttH| tato bhagavatA jJAnena tatvarUpaM jJAtvA vajramayamuSTipahAro dttH| tato mAyI devaH ArArTi [muktvA] kRtvA, zazakavat zarIraM saMkucya ptitH| tato bhagavadvalAdiguNaraJjitaH calatkuNDalAbharaNo bhUtvA bhagavantaM praNamya, karakamalayugalaM saMyujya evaM astAvIt-"he svAmin ! yAzastvaM sabhAmadhye indreNa varNitaH tato'pya|dhikataraH pratyakSaM dRSTaH, vAraM vAraM nijAparAdhaM kSAmayAmi / " iti pAdau praNamya devaH svasthAnaM gtH|| iti AmalakIkrIDAkaraNam [rmnnm]|| ' atha bhagavato lekhazAlAkaraNaM kathyate / tasya vistArastvayam-zubhadivase zubhamuhUrte pUrva mAtApitarau For Private and Personal Use Only
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtraM kalpalatA cyA0 5 / / 120 / / www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir samastamizrajJAtikuTuMbAdIn bhojanavastrAbharaNakaisarachaMTana tilakakaraNAdinA satkurvAte / punaH lekha zAlikAnAM dAnArtha, varasolA sAkara khAMDa akhoDa guMdavaDA drAkSa khArika ToparA khajUra siMghoDA akhoDa badAma cAraulI cArabI phalahAla nAlera sopArI sonAnA khaDiyA ratnanAvarataNAM rUpAnI pATI phUlaphala pAnanA - bIDApramukhanAnAvidhavastUni sArdhaM lAtvA, bhagavataH snAnaM kArApayitvA pradhAnavastrANi paridhApya, svarNaratnAbharaNAni mukuTakuNDalatilakAdIni yathAsthAne paridhApya, hastiskandhe bhagavantaM nivezya, mastakaghRtachatravIjyamAnacAmaragIyamAnagItadIyamAnadAnavAdya mAnavividhanirghoSanRtyanATakAdivicchittyA upAdhyAyazAlAdvAradeze bhagavAn AnItaH / tAvatA pAThakabrAhmaNena cintitam - " itaH pUrva mama zAlAyAM sAmAnyachAtrAH paThanAya AgatAH, paraM adya tu rAja-putro mama sametaH / tato garveNoH AsanaM sthApayitvA svayaM vividhavastrANi divyAbhara NAni paridhAya upaviSTaH / atrAntare indrasya AsanaM calAcalaM jAtaM / kiMvat ? / vAtakampitadhvajAvat, punaH samudrasaMkrAntacandravat punaH mattahastikarNavat punaH kulaTAcittavat punaH mUSAtApita hemavat / tataH indraH avadhinA jJAtvA Agatya, prabhoH puraH mAha "aho ! mAtrAdInAM mohaH !, bhagavanto hi vinApi adhyayanaM vidvAMso bhavanti / nahi Amre toraNabandhanaM, nApi sudhAyA mAdhuryakaraNaM, naca sarakhatyA bhAle [ bholAmIMDI ] pAThanaM nahi candrasya ghavalIkaraNaM sambhavati / paraM bhavantu mAtApitroH manorathAH pUrNAH / " tataH indro vRddhabrAhmaNarUpaM kRtvA, zrIbhagavantaM uccaiH yogyAsane upavezya upAdhyAya manogatAn sandehAn bhagavantaM For Private and Personal Use Only lekhazAlAgamanaM | // 120 //
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpa0 21 www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pRcchati sma / bhagavAMzca teSAM uttarANi dattavAn, upAdhyAyazca bhagavatA kathyamAnAni uttarANi zRNvan evaM acintayat-"aho ! ete vyAkaraNasandehA mama bAlyAvasthAta Arabhya abhUvan paraM na kenApi paNDitena bhagnAH, anena vAlenApi bhagnAH / aho ! etasya bAlasya jJAnam / / " iti Azcarye kriyamANe indra upAdhyAyapaNDitaM prAha- "bho ! enaM bAlamAtraM tvaM mA jAnIhi / ayaM tribhuvanakhAmI jJAnatrayasahitaH sarvajJaprAyo mahAvIradevaH / indreNa dazadhA sUtrANi pRSThAni - saMjJAsUtraM 1, paribhASAsUtraM 2, vidhisUtraM 3, niyamasUtraM 4, pratiSedhasUtraM 5, adhikArasUtraM 6, atidezasUtraM 7, anuvAdasUtraM 8, vibhASAsUtraM 9, nipAtasUtraM 10 / bhagavatA ca eteSAM dazAnAM vyAkaraNasUtrANAM pratyuttarANi dattAni / tadA tatra sthAne "jainendravyAkaraNaM" jAtaM / tataH | upAdhyAyavipreNApi bhagavAn zrImahAvIradevo guruH kRtaH / tato viprasya bahudAnAdinA santoSaM kRtvA, zrIbhagavAn tayaiva vicchittyA khagRhe gataH / indro'pi bhagavantaM praNamya svasthAnaM gataH // iti lekhazAlAkaraNam // atha prabhoH vivAhakaraNam // atha yadA bhagavAn yauvanAvasthAM prAptaH bhogasamartho jAtaH, tadA prasenajit sAmanta bhUpasya putrIM yazodAM mAtApitRbhyAM pariNAyitaH / tayA saha sukhaM anubhavato bhagavataH priyadarzanAnAmnI putrI jAtA / sA nijabhAgineyasya jamAleH pariNAyitA / bhagavatazca aSTAviMzativarSANi jAtAni tadavasare mAtApitarau devalokaM gatau, AvazyakAbhiprAyeNa caturtha devalokaM / zrIAcArAGgAbhiprAyeNa zrIpArzvanAthasya zrAvakatvAt acyutaM dvAdazaM devalokaM gatau iti // For Private and Personal Use Only
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtraM kalpalatA vyA05 bhagavataH kauTumbikanAmAni // 121 // atha bhagavataH pitRpramukhakuTumbasya nAmAni prAha, tatrAhasamaNassa NaM bhagavao mahAvIrassa piA kAsavagutte NaM, tassa NaM tao nAmadhijjA evamAhijaMti, taM jahA-siddhatthe i vA, sijjaMse i vA, jasaMse i vA // samaNassa NaM bhagavao mahAbIrassa mAyA vAsiTThI gutteNaM tIse tao nAmadhijA evamAhijaMti, taM jahA-tisalA i vA, videhadinnA i vA, pIikAriNI i vA // samaNassa NaM bhagavao mahAvIrassa pitijje supAse, jiTTe bhAyA naMdivaddhaNe, bhagiNI sudaMsaNA, bhAriyA jasoA koDinnA gupteNaM // samaNassa NaM bhagavao mahAvIrassa dhUA kAsavI gutteNaM, tIse do nAmadhijjA evamAhijaMti, taM jahA-aNojjA i vA, piyadasaNA i vA // samaNassa NaM bhagavao mahAvIrassa natuI kosia (kAsava) gutteNaM, tIse NaM duve nAmadhijjA evamAhijjati, taM jahA-sesavaI - i vA, jasavaI i vA // 109 // vyAkhyA-"samaNarasa NaM bhagavaoM" bhagavataH pitA kAzyapagotrIyaH, tasya trINi nAmAni-siddhArthaH 1, // 121 // For Private and Personal Use Only
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zreyAMsaH 2, yazakhAn [ yazasvI ] 3, 1 // bhagavato mAtA vAsiSThagotrIyA, tasyA api trINi nAmAni - trizalA 1, videhadinnA 2, prItikAriNI 3, ca 2 // punaH bhagavataH pitRvyaH supArzvaH 3, jyeSTho bhrAtA naMdi vardhanaH 4 // bhagavato bhaginI sudarzanA jamAleH mAtA 5 // bhagavato bhAryA yazodA kauNDinyagotrIyA 6 / / bhagavataH putrI kAzyapagotrIyA, tasyAH nAmadvayam - anuJjA 1, priyadarzanA 2 ca sA jamAleH dattA 7 // bhagavato dauhitrI kauzika gotrIyA, tasyAH nAmadvayam - zeSavatI 1, yazovatI 2, ca 8 // atha bhagavAn kIdRzo jAtaH ?, tatrAha samaNe bhagavaM mahAvIre dakkhe dakkhapainne paDirUve AlINe bhaddae viNIe nAe nAyaputte nAyakulacaMde videhe videhadine videhajace videhasUmAle tIsaM vAsAI videhaMsi kahu ammApaUhiM devattaehiM gurumahattaraehiM abbhaNunnAe samattapanne // vyAkhyA-"samaNe bhagavaM" zramaNo bhagavAn mahAvIraH, dakSaH kalAsu, dakSA pratijJA tannirvAhakatayA paTTI pratijJA yasya saH / pratirUpaH-taguNasaGkramaNe darpaNatvAt, AlInaH sarvaguNairAzliSTo guptendriyo vA / bhadrakaH sarala: bhadro vRSabhaH tadvat gacchatIti bhadrago bhadrado vA sarvakalyANadAyityAt, vinIto vinayavAn suzikSito vA jitendriyo vA / binayo hi indriyajayaH tatsahitaJca zAstraM paThituM arhati tasya ca pAThakAH prasIdanti, For Private and Personal Use Only XXX<<********.
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtra kalpalatA vyA05 varSadvayAvadhi avasthAna // 122 // tatazca sarvazriyo bhavanti iti, jJAtaH prakhyAtaH / jJAtaH-siddhArthaH tasya putro jJAtaputraH / na ca putramAtreNa kAcit siddhiH syAt, ataH Aha-jJAtakulacandraH, videhaH viziSTadehaH, prathamasaMhananasaMsthAnopetatvAt / athavA 'dihIMka upalepe vigato deho lepo yasmAt sa, videho bhogeSvapi vairAgyavatvAt, videhadinnA-trizalA tasyAH apatyaM vaidehdinnH| saMskRte tu videhadattAyAH apatyaM vaidehadatta iti tasyA eva aurasaputratvAbhidhAnAya Aha"videhajace tti"| "bhImo-bhImasena" iti nyAyAt / videhA-trizalA tasyAM jAtA videhajA arcA-zarIraM yasya saH videhajArcaH / athavA videho-anaMgaH kandarpaHsa yAtyaH-pIDayitavyo yasya saH videhayAtyaH / vizeSeNa didyate-lipyate pApairjIvo'smin iti videho-gRhavAsaH, tatraiva sukumAro na punaH vrate, kAlacakrAdyupasargasahane tu vajrakarkazatvAt / triMzadvarSANi gRhavAse kRtvA-sthitvA, tatra bhagavAn aSTAviMzativarSAnte mAtApitroH devalokaM gtyoH| AvazyakAnusAreNa caturthadevalokaM / AcArAGgAnusAreNa tu zrIpArzvanAthasya zrAvakatvAt anazanena dvAdazadevalokaM praasyoH| pratijJA pUrNA jJAtvA, dIkSAyAM udyato jAtA, tadA nandivardhanena jyeSThabhrAtrA proktam-"he bndho| kSate kSAraM mA kSepsIH! pitrovirahArtasya mama duHsahaH tava virahaH iti sthIyatAM tvayA varSadvayam / " tataH pitRsthAnIyajyeSThanAtRnandivardhanasya AgraheNa bhAvamunIbhUya, vastrAlaGkAravibhUSito'pi vairAgyAt niravadyavRttiH san tasthau / tato gurujyeSThabhrAtRnandivardhanaH mahattarakAzca rAjyapradhAnAH taiH abhyanujJAto-vratArtha dattAnumatiH "samattapaiNNo" samAptA=pUrNIbhUtA pratijJA-"nAhaM samaNo hoI For Private and Personal Use Only
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ammApiaraMmi jIvaMte' ityAdirUpA yasya sH| etatsamaye khAmivRhadmAtA nandivardhano rAjye pradhAnaH sthaapitH| atha yadA bhagavAn jAto'bhUt tadA loke evaM prasiddhiH jAtA'bhUt-yat-"eSa mahAvIraH caturdazasvamasUcito jAtaH iti hetoH ayaM cakravartI bhaviSyati / tataH enAM prasiddhiM zrutvA, khaskhamAtApitRbhiH svakhakumAraputrAH zreNikacaNDapradyotanAdayo bhagavatsevArtha muktA abhUvan / bhagavati ca gRhasthAvAse ghorAnuSThAna kartuM pravRtte sati 'nAyaM cakravartI bhaviSyati' iti svagRhe gtaaH| | atha bhagavato ghorAnuSThAne'pi kriyamANe varSamekaM jAtam / etAvatA ekonatriMzattame varSe vyatIte ki jAtam , tatrAha. puNaravi logaMtiehiM jIakappiehi devehiM tAhi iTAhi kaMtAhi piAhiM maNunnAhiM maNAmAhiM urAlAhiM kallANAhiM sivAhi dhannAhiM maMgallAhiM miamahurasassirIAhiM hiyayagamaNijjAhiM hiyayapalhAyaNijAhiM gaMbhIrAhiM apuNaruttAhiM vaggRhiM aNavarayaM abhinaMdamANA ya abhithuvamANA ya evaM vayAsI // 110 // "jaya jaya naMdA! jaya jaya bhadA ! bhadaM te, jaya jaya khattiavaravasahA !, bujjhAhi bhagavaM loganAhA !, sayalajagajjIvAhiyaM pavattehi dhammatitthaM, hiyasuhanisseyasakaraM sabaloe savajIvANaM bhavissaittikaTTa jayajayasaI paujati // 111 // For Private and Personal Use Only
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra *0-01-0 kalpasUtraM kalpalatA vyA0 5 www.kobatirth.org // 123 // vyAkhyA- "puNaravi logaMtiehiM tti" punarapi - iti vizeSadyotane, ekaM tAvat svayameva samAptapratijJaH, vizeSatazca lokAntikadevaiH bodhita iti gamyaM, tRtIyAyA anyathA anupapatteH / lokAnte bhavAH laukAntikAH brahmalokavAsinaH sArakhatAdyA ekAntasamyagdRSTayaH, sthAnAGgavRttau lokAnte vA udayika bhAvalokAvasAne bhavA anantarabhave muktigamanAt ityuktatvAt ekAvatAriNaH / kvacittu saMgrahaNyavacUrNau tu ete ca niyamena aSTame bhave * siddhyanti ityuktam / na ca bhagavAn teSAM upadezamapekSate, svayaMvRddhatvAt / jIta avazyamAcaraNIyaM kalpitaM= kRtaM yaiste, jItakalpitAH, jItena vA avazyaMbhAvena kalpa- iti kartavyatA jItakalpaH saH eSAM astIti jItakalpikAH taiH, vibhaktivyatyayAt te lokAMtikAH devAH tAbhiH iSTAdibhiH pUrvaM vyAkhyAtArthAbhiH vAgbhiH = vANIbhiH gaMbhIrAbhiH = mahAdhvanibhiH apunaruktAbhiH / kApi - "mia 1 mahura 2 gaMbhIra 3 gAhiAhiM" iti pAThaH, tatra duravadhAryamapyarthaM zrotRRn grAhayanti yAH tAH grAhikAH, tataH padacatuSTayasya karmadhArayaH / anavarataM bhagavantaM abhinandayantaH, samRddhimantaM AcakSANAH, abhiSTuvantaca guNau kIrtanaM kurvanta, evaM avAdiSuH = vyajijJapayan- "he bhagavan ! tvaM jaya jaya ! jayaM labhakha, saMbhrame dvitvam / "naMdatti" nandati-samRddho bhavati iti 'naMda AmantraNe' dIrghatvaM prAkRtatvAt / athavA jaya tvaM jagannanda-bhuvanasamRddhikAraka ! evaM "jaya jaya ! bhaddA " navaraM bhadraH = kalyANavAn kalyANakArI vA, bhadraM te bhavatu ! iti vizeSaH / he kSatriyavara vRSabha ! kSatriyANAM madhye atyantazreSTha, he bhagavan ! tvaM buddhyakha ! bho lokanAtha ! dharmatIrtha dharmapradhAnaM tIrthaM pravacanaM pravartaya / / kiMviziSTaM Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private and Personal Use Only lokAnti kAgamaH // 123 //
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra XCXCXXQ**************--- www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dharmatIrtham ? | hitaM = pathyAnnavat 1, sukhaM zarma zubhaM vA, kalyANaM niHzreyasaM mokSaH tasya [teSAM ] karaM / keSAM ? | sarvaloke sarvajIvAnAM sukSmAdInAM rakSopadezadAnAdinA bhaviSyati" iti kathayitvA jayajayazabdaM prayuJjate // atha bhagavAn lokAntikadevapratibodhAt pUrvamapi kIdRza AsIt ?, tatrAha pupi NaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa mANussagAo gihatthadhammAo aNuttare Abhoie apaDivAI nANadaMsaNe hutthA, tae NaM samaNe bhagavaM mahAvIre teNaM aNuttareNaM AbhoieNaM nANadaMsaNeNaM appaNo nikkhamaNakAlaM Abhoei, AbhoittA ciccA hiravaNaM, ciccA suvaNaM, ciccA dhaNaM, ciccA ranaM, ciccA rahUM, evaM balaM vAhaNaM kosaM kuTThAgAraM, ciccA puraM, ciccA aMteuraM, ciccA jaNavayaM, ciccA vipuladhaNakaNagarayaNamaNimuttiya saMkha silappavAlarattarayaNamAiyaM saMtasArasAvaijaM, vicchaDaittA, vigovaittA, dANaM dAyArehiM paribhAittA, dANaM dAiyANaM paribhAittA // 112 // vyAkhyA -"purddipi NaM" bhramaNasya bhagavato mahAvIrasya pUrvamapi, manuSyocitAt gRhasthadharmAt vivAhAdeH anuttaraM sarvotkRSTaM paramAvadheH kiMcinyUnaM AbhogikaM = AbhogaprayojanaM apratipAti- AkebalotpatteH anivartakaM ava For Private and Personal Use Only
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatrth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AOXo kalpasUtraM kalpalatA vyA05 // 124 // vAdhijJAnaM avadhidarzanaM ca AsIt / tena kAraNena bhagavAn tena anuttarajJAnadarzanena Atmano niSkramaNakAlaM vArSikadAnaM dIkSAsamayaM "AloeI" vilokayati, vilokya ca kiM kRtavAn ?, tatrAha-"AbhoittA cicA hiraNa" vilo-12 kayitvA-tyattavA, hiraNyAdInAM padAnAM vyAkhyA pUrvavat jnyeyaa| "vicchaDaittA" vizeSeNa tyaktvA, vigopya guptaM sat prakAzIkRtya dAnAtizayAt, athavA vigopya 'gupi gopana-kutsanayoH', kutsanIyametadasthiratvAt ityuktvA, dAnaM dIyate iti dAna-dhanaM, dAyAyadAnArtha ARcchanti iti 'aci' pratyaye dAyArAbhyAcakAH tebhyaH "paribhAittA" paribhAjya,-vibhAgena dattvA, athavA dAtRbhiH svapuruSaiH dAnaM paribhAjya-dApayitvA, dAyo bhAgo'sti yeSAM dAyikA gotrikAH tebhyo dAna-dhanaM vibhAgaM paribhAjya-vibhAgazo dattvA / tatra bhagavatA varSe yAvat kiyat dAnaM dattam ?, tatrAha-prAtaH bhojanakAlaM yAvat / "jJAtA-vRttiH" anusAreNa tu prAbhAtikaM bhojanakAlaM yAvat praharadvayAdikamityarthaH / "catvAriMzat vallaiH ekaH suvarNaH syAt" iti zrIvikramAdityapravandhe, "aSTau hATakakoTayaH" iti atra vyAkhyAtatvAt / ekA suvarNAnAM koTiH aSTau ca lakSAH pratyahaM dIyante "varaha varaM varaha varaM" iti varavarikA, trikacatuSkacatvarAdiSu sthAneSu ghopyate, pazca yat yAcate tat sarva indrAdezAt devA AnIya pUrayanti / vArSikadAnamAnaM yathA-trINi zatAni aSTAviMzatizca koTayaH // 124 // azItirlakSAzca suvarNAnAm / atha yadA bhagavAn dIkSAyAM udyato jAtaH, tadA nandivardhano rAjA indrAyAzca devAH kIdRzaM dIkSAmaho-| Fer Private and Personal Use Only
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tsacaM kurvanti ?, tamAha pUrva nandivardhano rAjA aSTottarasahastra 1008 suvarNamaya 1 rUpyamaya 2 maNimaya 3 suvarNarUpyamaya 4 suvarNamaNimaya 5 rUpyamaNimaya 6 svarNarUpyamaNimaya 7 sanmayAn 8 kalazAn niSkramaNAbhiSeka sAmagrInimittaM kArayanti, evaM indrA api AbhiyogikadevapArzvAt suvarNAdikalazAn tAvantaH aSTadhA kArayanti, te divyAH kalazAH nandivardhana kAritakalazeSu divyAnubhAvena praviSTAH, tato'tIva nandivardhanakalazAH zobhante sma / tato nandivardhano rAjA bhagavantaM kharNasiMhAsane pUrvAbhimukhaM nivezya, devAnItakSIrodanIraiH tIrthamRttikAbhiH sarvakaSAyaiH ca abhiSekaM karoti / evaM indrAyA api devAH taiH svakIyaiH kalazaiH abhiSekaM kRtavantaH / tato devA bhRGgAradarpaNAdIni haste gRhItvA bhagavadaye jayajayazabdaM prayuJjAnAH tiSThanti / tato devasambandhicandanena gAtraM anuliptaM, kalpavRkSapuSpamAlAH paridhApitAH, ekaM zvetaM vastraM paridhApitaM yasya mUlyaM lakSam / tato mukkuTatilakakuNDala keyUrahAra kadakakaTisUtramudrikAdisarvAbharaNaiH sarva zarIraM vibhUSitam // tato nandivardhanena rAjJA candramabhAnAmnI zivikA AnIya sthApitA, sA kIdRzI ? ityAdi / anekastambhazatasanniviSTA maNikanakavicitrA paJcAzadvanudIrghA, paJcaviMzatidhanurvistIrNA, SaTtriMzaddhanurucA / etasyAH zivikAyA madhye devAnItazibikA praviSTA / tena ditryAnubhAvena atIva sundarA jAtA / tasyAH zivikAyA madhye svarNasiMhAsanaM sthApitaM / tatra zrIbhagavAn pUrvAbhimukhaH upaviSTaH prabhodakSiNataH kulamahattarikAhaMsalakSaNaM paTazAdakamAdAya tiSThati / vAmapArzve prabhoH ambadhAtrI vratopakaraNamAdAya tiSThati / pRSThe ca ekA sphArasArazRGgArA taruNI-strI For Private and Personal Use Only
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtraM kalpalatA vyA0 5 // 125 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dhavalachatraM mastake dhRtvA tiSThati / IzAnakoNe ca ekA strI gaGgAnIrabhRtaM bhRGgAraM gRhItvA tiSThati / AgneyakoNe tu ekA strI kanakadaNDamaNivicitraM vyajanaM lAtvA bhadrAsane niSIdati / tataH pUrvaM tAM zivikAM yAvatA nandivardhanarAjAdiSTAH puruSAH utpAdayanti / atrAntare zakraH zivikAyA dAkSiNyAM uparitana bAhAnutpATayati 1 evaM IzAnendra uttarAM uparitana bAhAM 2 / camarendro'dhastanIM dAkSiNAtyAM vAhAM 3 / valIndro'dhastanIM uttarAM bAhAM 4 / zeSA bhavanapati 5 vyantara 6 jyotiSka 7 vaimAnikendrAH yathAyogyaM zikSikAM utpAdayanti // tataH zakrezAnavarjAH tAM zivikAM udvahanti, zakrezAnI tu cAmarAbhyAM vIjayataH / tadavasare devA dundubhiM tADayanti sma / paJcavarNAni puSpANi sarvatra vikSipanti sma // AgacchadbhiH devaiH vividhairgaganatalaM kIdRzaM zobhate sma / yathA kusumitaM vanakhaNDaM 1 yathA vA zaratkAle padmasaraH 2 / athavA yathA atasIvanaM kusumitaM 3 athavA yathA campakavanaM tilakavanaM puSpitaM nandanavanaM vA zobhate / punarapi striyo nija nijakartavyaMsvakIya-svakIyavyApArAMzca muktvA turyanirghoSaM zrutvA, kautukotsukA vivhalAH satyo bhagavadvilokanAya samAgatAH / punaH bhagavato dIkSAmahotsava vicchittiM prAha bhagavati zivikArUDhe pravrajyAyai gantuM pravRtte, tatprathamatayA ratnamayAni aSTau maGgalAni purataH krameNa prasthitAni / tathAhi - khastikaH 1 zrIvatsaH 2 naMdyAvartaH 3 vardhamAnaH 4 bhadrAsanaM 5 kalazaH 6 matsyayugmaM 7 darpaNaH 8 ca / tadanantaraM AlokadarzanIyAni krameNa pUrNakalazabhRGgAracAmarANi / tato gaganatalamullikhantI lahalahAyamAnA vaijayantI / tadanaMtaraM vimalavaiDUryaratnamayaM pralamba For Private and Personal Use Only XXX dIkSAmahotsavaH // 125 //
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org mAnakoraNTamAlyadAmazobhitaM candramaNDalasadRzaM chatraM / tadanantaraM maNikanakavicitraM pAdapIThasahitaM siMhAsanaM / tadanantaraM 108 ArohaNarahitAH turaGgamAH / tadanantaraM 108 pradhAnakuJjarAH / tadanantaraM 108 ghaNTApatAkAnAndIghoSanAnAprakArapraharaNaiH bhRtAH rathAH / tadanantaraM 108 sundararUpavantaH puruSAH / tadanantaraM hayAnIkaM, tato gajAnIkaM, tato rathAnIkaM tataH padAtyanIkaM tataH AkAzatalaM ullikhan laghupatAkAsahasramaNDito yojanasahasrapramANo ratnamayo mahAna=ucaiH mahendradhvajaH / tato vacaH khaDgagrAhAH kuntagrAhAH, pIThagrAhAH = phalakagrahAH, tato hAsakArakAH =narmakArakAH, kAndarpikA: ugra bhogA rAjanyAH, kSatriyAH = rAjAno mANDalikA : mantriNo= mahAmantriNaH zreSThinaH sArthavAhA devA devyazca sarve'pi agre gacchanto bhagavato jayajayazabdaM prayuJjate / bhagavataH pRSThe hastiskandhArUDhakoraNTamAlyadAmasahitena priyamANachatreNa virAjamAnaH zvetacAmarAbhyAM vIjyamAnaH caturaGga senAparivRto nandivardhano rAjA anugacchati // iti // atha zrIbhagavAn kadA kayA vicchiyA nagaramadhye nissarati ?, tatrAha te kANaM teNaM samarpaNaM samaNe bhagavaM mahAvIre je se hemaMtANaM paDhame mAse paDhame pakkhe maggasirabahule, tassa NaM maggasiravahulassa dasamIpakakheNaM pAINagAmiNIe chAyAe pori - sIe abhinivAe pamANapattAe subaeNaM divaseNaM vijaeNaM muhutteNaM caMdappabhAe sIAe Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private and Personal Use Only *-*-*-*
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtraM kalpalatA vyA05 // 126 // sadevamaNuAsurAe parisAe samaNugammamANamagge, saMkhiyacakkiyanaMgaliamuhamaMgaliyavaddha- HdIkSArtha mANapUsamANaghaMTiyagaNehiM tAhiM iTThAhiM kaMtAhiM piyAhiM maNunnAhiM maNAmAhiM urAlAhiM / nagare kallANAhiM sivAhiM dhannAhiM maMgallAhiM miamahurasassirIAhiM vagnahiM abhinaMdamANA abhi nissaraNaM thuvamANA ya evaM vayAsI // 113 ||vyaakhyaa-"tennN kAleNaM" tasmin kAle tasmin samaye yo hemantasya RtoH prathamo mAsa: prathamaH pakSo maargshiirssbhulH| etAvatA mArgazIrSamAsasya kRSNadazamIdivase "pAINagAmiNIe chAyAe" pUrvadiggAminyAM chAyAyAM "porisie" pauruSyAM pAzcAtyAyAM-caturthaprahare abhinivRttAyAM jAtAyAM pramANaprAptAyAM koTiprAptAyAM | agrabhAgaprAptAyAM, suvrate divase vijaye muhUrte candraprabhAyAM zivikAyAM ArUDhaM iti gamyam / saha-devairmanujaiH asuraiH vartate yA sA sadevamanujAmurA tayA pariSadA-janasamudAyena samanugamyamAnaM anuvrajyamAnaM bhagavantaM "aggetti" agre bhagavato'grabhAge zaMkhikAyaiH parivRtaM / tatra zakhikA:-candanagarbhazaMkhahastA maGgalakAriNaH zaMkhavAdakA vA, cAkrikA cakrapraharaNahastAH kuMbhakAratailikAdayo vA, lAGgalikA-galAvalambita // 126 // kharNAdimayahalAkAradhAriNo bhavizeSAH karSakA vA, mukhamAGgalikA:-mukhe maGgalaM yeSAM te mukhamAGgalikA maGgalapAThakAH, vardhamAnAH skandhAropitanarAH, puSyamANA-mAgadhAH purohitasthAnIyA mAnyA vA, ghaNTayA cara PRO For Private and Personal Use Only
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpa0 22 www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir untIti ghANTikA, rAulikAH teSAM gaNAH taiH, tAbhiH iSTAdivizeSaNAdibhiH vAgbhiH abhinandate abhiSTuvantazca prakramAt kulamahattarAdiSu khajanA evaM avAdiSuH, kiM ? tadAhajaya jaya naMdA !, jaya jaya bhaddA !, bhadaM te khattiyavaravasahA ! abhaggehiM nANadaMsaNacarihiM, ajiyAI jiNAhi iMdiyAI, jiaM ca pAlehi samaNadhammaM, jiyavigdho'vi yavasAhi taM deva ! siddhimajhe, nihaNAhi rAgaddosama taveNaM dhiidhaNiabaddhakacche, maddAhi aTTha kammasattU jhANeNaM uttameNaM sukkeNaM, appamatto harAhi ArAhaNapaDAgaM ca vIra ! telukaraMgamajjhe, pAvaya vitimiramaNuttaraM kevalavaranANaM gaccha ya mukkhaM paraM payaM jiNavarovaidveNaM maggeNaM akuDileNaM haMtA parIsahacamUM, jaya jaya khattiavaravasahA ! bahUI divasAiM bahUI pakkhAI bahU mAsAI, bahUI uUI bahUI ayaNAI bahUI saMvaccharAI, abhIe parIsahovasaggANaM, khaMtikhame bhayabheravANaM, dhamme te avigdhaM bhavau ttikahu jayajayasaddaM pauMjaMti // 114 // vyAkhyA- "jaya jaye"tyAdi prAgvat / abhagnaiH - niraticAraiH jJAnAdyaiH upalakSitaH tvaM ajitAni indriyANi| jaya = vazIkuru jitaM ca sAtmyApannaM zramaNadharma pAlaya, jitavino'pi ca tvaM he deva ! nivasa-vasa siddhimadhye, For Private and Personal Use Only xoxoxo ************XOX
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtra kalpalatA vyA05 khajanAdibhiH jayajayazabdapoSa: // 127 // api ca samuccaye / atra siddhizabdena zramaNadharmasya ghazIkArA tasya madhyaM-lakSaNayA prkrssH| tatra tvaM nirantarAyaM tiSTha ityarthaH / ata eva rAgadveSamallau tapasA yAhyAbhyantareNa sAdhakatamena nijahi-nigRhANa / kIdRzaH san ? "dhiidhaNiabaddhakacche" dhRtau-santoSe dhairye vA dhaNiaM-atyartha baddhakakSaH san / punaH aSTakarmazajUna mardaya, kena dhyAnena ArtaraudraniSedhAya Aha-"uttameNaM" uttamasA-tamo'tItena zuklena apramattaH san gRhANa ca / ArAdhanA jayapatAkA he vIra! trailokyameva raGgA-mallAkSavATakaH tanmadhye prAmuhi / vitimiraM-anuttaraM kevalajJAnaM gaccha ca mokSaM-paramaM padaM / kena, kiM kRtvA ? / RSabhAdijinoktena mArgeNa ratnatrayarUpeNa saralena akSepeNa mokSaprApakatvAt, hatvA parISahaca{ / jaya kSatriyavaravRSabha ! jAtyakSatriyo hi paracamUM hanti, svaujasA bahUni divasAni bahUn pakSAn , bahUn mAsAna, bahUn RtUn hemantAdIn bahUni ayanAni-SaNmAsAni dakSiNAyanottarAyaNarUpANi, bahUni varSANi yAvat abhItaH parISahopasargebhyaH bhairavabhayAnAM kSAntyA kSamo na tu asAmAdinA, tava dhameM prastutasaMyame avina-vidhAbhAvo bhavatu "tti kaTu" iti uccArya jayajayazabda, prayuJjate khajanA eva / punarapi zrIbhagavAn kayA vicchicyA nagaramadhye nirgacchati, tabAha tae NaM samaNe bhagavaM mahAvIre nayaNamAlAsahassehiM picchijjamANe 2, vayaNamAlAsahassehi abhithutvamANe 2, hiyayamAlAsahassahiM unaMdijamANe 2, maNorahamAlAsahassahiM vicchippa 127 // For Private and Personal Use Only
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandit mANe 2, kaMtirUvaguNehiM pasthijamANe 2, aMgulimAlAsahassehiM dAijamANe 2, dAhiNahastheNaM bahaNaM naranArIsahassANaM aMjalimAlAsahassAI paDicchamANe 2, bhavaNapaMtisahassAI samaicchamANe 2, taMtItalatAlatuDiyagIyavAiaraveNaM mahureNa ya maNahareNaM jayajayasaddaghosamIsieNaM maMjumaMjuNA ghoseNa ya paDibujjhamANe 2, saviDDIe sabajuIe sababaleNaM savavAhaNeNaM sabasamudaeNaM sadAyareNaM sabavibhUIe sabavibhUsAe savasaMbhameNaM savasaMgameNaM sabapagaIhiM savanATaehiM savatAlAyarehiM saboroheNaM sabapupphagaMdhamallAlaMkAravibhUsAe savatuDiyasahasanninAeNaM // vyAkhyA-"tae NaM samaNe" tatazca zramaNo bhagavAn mahAvIraH kIhaka san nagaramadhye nirgacchati ? / nayanamAlA:-zreNisthitajananetrapatayaH tAsAM sahasraiH prekSyamANaH, evamagre'pi / vacanamAlAsahasraiH vadanamAlAsahasraiH vA abhiSTrayamAnaH, hRdayamAlAsahasraH unnandyamAnaH-ut prAbalyena samRddhiM nIyamAno jaya jIva nandetyAdiparyAlocanAt / manorathamAlAsahasraH asyAjJAkarA bhavAma ityAdibhiH janavikalpaiH-vizeSeNa spRzyamAnaH kAntirUpaguNaiH hetubhiH prArthyamAno-bhartRtayA svAmitayA vA strIpuruSajanenAbhilaSyamANa ityarthaH / aGgulimAlAsahasraH "dAijamANatti" daryamAno bahUnAM naranArIsahasrANAM aJjalimAlAsahasraH pratIcchan-gRhNan , For Private and Personal Use Only
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dIkSAhaNaM kalpasUtra bhavanapatisahasrANi samatikrAman ullaGghayan / taM AdInAM gIte gItamadhye yat vAditaM vAdanaM tena yo ravaH, kalpalatA tena / kIdRzena ? / madhureNa-manohareNa / punaH kIdRzena ? / jayazabdaghoSamizritena / punaH kIdRzena? / majumacunA, vyA054 na jJAyate ko'pi kimapi jalpatIti / atikomalena vA ghoSeNa ca lokAnAM khareNa prativudhyamAnaH sAvadhAnI bhavan / punaH sarvA -samastachatrAdirAjacinharUpayA, dyutiH AbharaNAdInAM, yutirvA iSTavastuyogataH tayA, / / 128 // sarvabalena-balaM-hastyazvarathapadAtirUpaM caturaGgasainyaM, sarvavAhanena vaahnkrbhvesrshivikaashkttyaanaadismudaayH| "sabasamudaeNaM" paurAdimelApakena sarbAdareNa saucityakRtyakaraNena, sarvavibhUtyA vibhUtiH saMpat tayA, sarvavibhUSayA vibhUSA-zobhA tayA, sarvasaMbhrameNa saMbhramApramodakRtItsukyam, sarvasaGgamena saMgamA vajanamelApakaH, sarvaprakRtibhi:-prakRtayo'STAdaza naigamAdinagaravAstavyalokAstAbhiH, sarvanATakaiH-nATakAdIni sugamAni, sarvatAlAcaraiH sarvAvarodhena sarbapuSpagandhamAtyAlaGkAravibhUSayA / vyAkhyA pUrvavat / sarvatUryazabdasaninAdena sarvatUryazabdAnAM mIlanena yA saMgato ninAdo-mahAghoSaH tena / alpeSvapi RddhyAdiSu sarvazabdapravRttiH dRSTA ityata Aha mahayA iDDIe mahayA juIe mahayA baleNaM mahayA vAhaNeNaM mahayA samudaeNaM mahayA varatuDiyajamagasamagappavAieNaM saMkhapaNavapaDahabherijhallarikharamuhihuDukaDhuMduhinigghosanAiyaraveNaM // 128 // For Private and Personal Use Only
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir *-02 kuMDapuraM nagaraM majjhamajjheNaM niggacchai, niggacchittA jeNeva nAyasaMDavaNe ujjANe jeNeva asogavarapAyave teNeva uvAgacchai // 115 // uvAgacchittA asogavarapAyavassa ahe sIyaM ThAvei, ThAvittA sIyAo paccoruhai, paccoruhittA sayameva AbharaNamallAlaMkAraM omuai, omuittA sayameva paMcamuTThiyaM loaM karei, karittA chaTeNaM bhatteNaM apANaeNaM hatyuttarAhiM nakkhatteNaM jogamuvAgaeNaM egaM devadUsamAdAya ege abIe muMDe bhavittA agArAo aNagAriaM pavaie // 116 // vyAkhyA-"mahayA iDIe" ityaadi| vyAkhyA prAgvat / mahatyA RddhyA, mahatyA dyutyA, mahatA valena, mahatA * vAhanena, mahatA samudayena, mahatA varatUryayamagasamagapravAditena / punaH zaMkhapaNavapaTahabherijhallarikharamukhidundubhinirghoSanAditaraveNa kuMDapuraM nagaraM "majhamajjheNaM" madhye bhUtvA nirgacchati, nirgatya ca yatraiva jJAtakhaNDavanaM udyAnaM yatraiva azokavarapAdapaH tatraiva upAgacchati, upAgatya ca azokavarapAdapasya adhastAt zibikAM"ThAveI" sthirIkaroti, sthirIkRtya ca zivikAtaH pratyavarohati-avatarati, uttrtiityrthH| uttIrya ca, svayameva AbharaNamAlyAlaGkAraM unmuzcatItyarthaH / taccAbharaNaM kulamahattarikA haMsalakSaNapaTazATakena pratIcchati, unmuttavA : ca, svayameva paJcamuSTikaM [ekayA muSTyA kUrcasya, catasRbhistu zirasa iti paJcamauSTikaM] locaM karoti / For Private and Personal Use Only
Page #297
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dIkSAgrahaNaM kalpasUtraM kalpalatA vyA05 // 129 // zakrazca hasalakSaNapaTazATakena kezAn pratIcchya-gRhItvA kSIrasamudre pravAhayati / tasmin prastAve zakreNa : vAdyanighoMSo vAdyamAnaH sthApitaH / aGgulImUvIkRtya 'nirola' iti proktaM ca, tadA bhagavAn siddhAnAM namaskAraM kRtvA, sarvasAvaghayogaM samucarati, tathAhi-"karemi sAmAiaM saccaM sAvajaM jogaM paJcakkhAmi" ityAdi / / atra "bhaMte" iti padaM nocarati, tasya guroH abhAvAt, tathaiva kalpatvAcca / kena tapasA ? / apAnakena catuvidhAhAreNa paSThena tapasA uttaraphAlgunInakSatre ca candreNa saha yogaM gate sati / "egaM devadUsamAdAya" ekaM devadUSyavastraM divyavasnavizeSa indreNa bhagavataH skandhe arpitaM, tat AdAya gRhItvA, eko rAgadveSasahAyAbhAvAt advitIya ekAkyeva / na punaryathA RSabhaH catuHsaharuyAM rAjJAM, mallipAzvI tribhitribhiH zataiH, vAsupUjyaH SaTzataiH, zeSA ekonaviMzatitIrthakarAH sahasraH samaM pravajitAH / muNDo bhUtvA dravyataH zira kUrcalucanena bhAvataH krodhAyapanayanena agArAt-gRhAt niSkramyeti zeSaH / anagAratAM-sAdhutAM AgamoktavidhinA prabajitaH shrmnniibhuutH| bhagavatA yadA cAritraM gRhItaM tadAnImeva bhagavataH caturtha manaHparyavajJAnaM samutpannaM / tataH indrAdayaH sarve'pi devAH zrImahAvIraM vanditvA, nandIzvaradvIpe yAtrAM kRtvA khasthAnaM gtaaH| zrIbhagavAnapi bandhuvarga ApRcchya vihRtaH, vandhuvargo'pi bhagavantaM vanditvA, viSaNNacittaH san nivRtya svagRhe gtH|| // iti zrImahAvIradevasya dIkSAkalyANakam // -24 129 // For Private and Personal Use Only
Page #298
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir EXOXXX-6XOXOXOXOXOX atha bhagavAn tato vihRtya, janamArga tyattavA pallImArgeNa muhUrtazeSe divase kummAragrAmasamIpe rAtrau kAyotsarge sthitH| tatra eko gopo divase vRSabhAna vAhayitvA, sandhyAyAM etatpAce carantu iti kRtvA godohArtha grAme gataH, pratyAgatazca tAn apazyan svAminaM prAha-"ka gatA me vRssbhaaHhi|" zrIbhagavAn maunatvAt na brUte, tato'nyatra rAtrI te gaveSitAH, paraM na dRSTAH kApi, punaH bhagavatsamIpaM AgataH, tadavasare vRSabhA api anyatra bhrAntvA bhrAntvA, bhagavatsamIpaM AgatAH gopena dRSTAH / tadA gopena kathitam-"re pAkhaNDin ! tvayA jJAtaM ahametAn vRSabhAn lAtvA yAsyAmi ! iti pracchannaM tvayA vRSabhA etAvantaM kAlaM sthApitA abhUvan / " tato gopo ruSA roSA)krAnto dAmanaM gRhItvA, yAvat tADanArtha udyataH, tAvatA avadhinA jJAtvA indra Agatya, taM stambhayAmAsa, proktAMzca-"re! siddhArtharAjaputraM adya pratrajitaM tvaM na jAnAsi?" iti duuriikRtH| tataH indro bhagavantaM prAha-"he svAmin ! tava prAkRtaM karma prabhUtaM azubhaM vartate, tena tava dvAdazavarSANi yAvat upasargA bhvissynti| tAvantaM kAlaM ahaM tAn upasargAn vArayan tava vaiyAvRkhaM kromi|" prabhuHpAha-"bho indra ! na evaM bhUyaM, na eaM bhavissai, na eaM bhavai, jannaM arihaMtA deviMdassa cA asuriMdarasa vA nissAe kevalanANaM * uppADiMsu siddhiM vA vacaMti / " atrAvasare-"mAraNAntopasargasya vAraNArtha biDaujasA / siddhArthaH sthApitaH| khAmi maatRssvjnyeyvyntrH||1||" ityuktatvAt , siddhArthanAmA vyantaro bhagavato mAtRSvasrayA, antarvAcyAdau tu svAmipitRvyaH siddhArtha ityuktamasti, sa samAgatya indraM prAha-"ahaM zrIbhagavato vaiyAvRtyaM karomi, mamAdezaM vAyAsyAmi / iti pApena dRSTAH / tadAnAsamIpaM AgataH, nA XXXOXOXOXOXXX6K6XOXOK For Private and Personal Use Only
Page #299
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtraM kalpalatA vyA0 5 // 130 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dehi / " tataH indreNoktam- " tvayA bhagavAn na mocyaH / " ityuktvA kauzikospi [ indro'pi ] khasthAnaM gata iti / dvitIya dine kollAkasaMniveze bahulabrAhmaNagRhe bhagavatA gRhasthakAMsyapAtre pAyasena madhughRtasaMyuktena pAraNaM kRtaM / prathamapAraNakaM gRhasthapAtre paramAnnena cakAreti AgamikAntarvAcye / prathamapAraNakaM sapAtradharmajJApanArthaM pAtre eva vihitavAn iti kalpakiraNAvayAM / devaizca paJcadivyAni prakaTitAni velotkSepaH 1 gandhodakapuSpavRSTiH 2 dundubhinAdaH 3 AkAze aho dAnamiti ghoSaNaM 4 sArdhadvAdazakoTisuvarNavasudhArAvRSTizceti 5 / iyaM vasudhArAvRSTiH utkRSTA, jaghanyA tu sArdhadvAdazalakSa suvarNavRSTiH jJeyA / tato bhagavAn vihRtya, morAkasaMnivezaM gataH / tatra siddhArthavayasyo duijaMtakanAmA kulapatiH militaH, bhagavatA pUrvAbhyAsAt bAhuH prasAritaH, tenApi kuzalavArtA pRSTA / tatra ekarAtriM sthitvA prabhAte vihArakaraNe duivaMtakena proktam"he svAmin ! aSTau mAsAn zeSakAle anyatra bhrAntvA varSAkAle atra stheyamiti" bhagavatA'pyaGgIkRtaM / tato bhagavAn zeSe kAle'nyatra vihRtya tatra morAkasaMniveze Agatya ekasya kasyacit kulaputrasya [tRNagRhe] uTaje prabhuH sthitaH, daivayogena meghavRSTiH na jAtA, tena gAvaH tRNAni bhakSayanti, bhagavAn na nivArayati, tataH kulaputrasya aprItiH jAtA / tadA bhagavatA abhigrahapaJcakaM gRhItam / aprItisthAne na stheyaM 1, kAyotsarge sthAtavyaM 2, maunaM kAryaM 3, pANibhojinA bhAvyaM 4, gRhasthasya vinayo na kAryaH 5 ceti / zrIbhagavaGgAtraM ca | indreNa surabhicandanAdinA anuliptamAsIt dIkSAsamaye, sa ca gandho mAsacatuSTayenApi na gataH / tena For Private and Personal Use Only anuloma | pratilomA upasargAH // 130 //
Page #300
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Caya www.kobatirth.org tadgandhAkRSTaiH bhramaraiH gAtraM kadarthitaM / sundararUpatvAt taruNa strIbhiH bhartRtvena prArthanA kRtA, taruNapuruSaiH svAmitvena prArthanA kRtA / evaM zrIbhagavataH caturo mAsAn sAdhikAn yAvat anulomapratilomA upasargA jAtAH // atha zrIbhagavAn kIdRzo jAtaH ?, tatrAha samaNe bhagavaM mahAvIre saMvaccharaM sAhiyaM mAsaM jAva cIvaradhArI hotyA, teNa paraM acelae pANipaDiggahie // samaNe bhagavaM mahAvIre sAiregAI duvAlasa vAsAIM niccaM vosaTukAe ciyattadehe je kei uvasaggA uppajaMti, taM jahA - divA vA mANusA vA tirikkhajoNiA vA, aNulomA vA paDilomA vA, te uppanne sammaM sahai khamai titikkhai ahiyAi // 117 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyAkhyA- "samaNe bhagavaM" zramaNo bhagavAn mahAvIraH sAdhikamAsaM saMvatsaraM yAvat cIvaradhArI dIkSAgrahaNe vAmaskandhe indrasamarpitavastradhArakaH abhavat / tataH sAdhikamAsavarSAt UrdhvaM acelako - vastravivarjita AsIt / kathamityukte saMbandhamAha bhagavatA yadA dIkSA gRhItA tadA zakreNa devadRSyavastraM bhagavato vAmaskandhe sthApitam / tataH pazcAt bhagavataH pitRmitraH somadevo vipro mahAdaridraH karadvayaM yojayitvA dInahInacacanaiH zrIvIram iti vijJapayati sma - For Private and Personal Use Only
Page #301
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir somavipraprArthanA kalpasUtraM IX"he kRpAnAtha ! he paraduHkhapramAtha ! he mama mitraputra ! he dAridralatAlavitra ! mama mUlato vijJapti avadhAraya, kalpalatA mAM ca nistAraya, yo mama sahAyo, mayaiva saha jAto, mayaiva samaM vardhitaH, pariNayanasamaye'pi mattaH pUrva vyA05 mama patnIM pariNItavAn , kiMbahunA ?, tanucchAyeva svakarmaprakRtiriva mama keTakaM kSaNamapi na amuzcat / sa mayA // 13 // dhanArjananimittaM paradezapasthiti]tisamaye bhaNitaH "redAlidda ! viakkhaNa !, vattA eka suNija / amha desaMtari-calliyA, tuM thira ghare rahija // 1 // " tato mayA saha AjanmaprIti amuJcan daridrasahacaraHpAha"paDivannau giruAM-taNau avihaDa jANa sujANa / tumha desaMtari calliA tao amhe aggevANa // 2 // " tato mayA nivArito'pi mayA samaM eva (tiSThati)"gaGgAM yo'vatarat tathaiva yamunAM yo narmadAM zarmadAM, kA vArtA zaradamvumajanavidhau yazcArNavaM tIrNavAn / so'smAkaM ciramAzritoyamadhunA zrIvIra ! vizvAdhipa!,tvaddAnAmbusaritpravAhalaharImagno'dya smbhaavyte||1||" tataH tatprabhAvAt paradeze pratigRhaM pratijanaM bhikSAM yAcamAnaM pratyakSato'gre vartamAnamapi mAM na ko'pi pazyati / yaduktam"dIsaMti jogasiddhA, aMjaNasiddhA-vi kevi dIsaMti / dAriddajogasiddhA pAse vi ThiA na dIsaMti // 1 // XXXCXEKXXOXOXEX EXAXAXXXXXXXXX // 131 // For Private and Personal Use Only
Page #302
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir punarapi "re dAridrya ! namastubhyaM, siddho'haM tava darzanAt / ahaM sarvatra pazyAmi, na mAM pazyati kazcana // 2 // " ___iti hetoH udyame kRte'pi paradeze bahuparibhramaNe bhAgyahIno'haM na kimapi dhanaM labdhavAn / yathA gataH tathaivA''gataH / tato dAridrya purassaraM svagRhe pravizantaM mAM mama bhAryA anAryA durnivAryA yaSTimAdAya sammukhaM dhAvitA, niSThurakaThoravacanaiH prAha ca-"re nirbhAgyaziromaNe! re AjanmadAridrya re durbhAga! re nirguNanAtha ! reDholaNa! ahaM tvAM dhanaM vinA sAkSAt dAridrayarUpaM kiM karomi?, tvayA kimapi nAnItaM, mamApi gRhe tava sahacarasAMnidhyAt "annaM nAstyudakaM nAsti, nAsti gRhe yugandharI / zAkaM ca lavaNaM nAsti, tannAsti yacca bhujyate // 1 // etAdRzaM kharUpaM vartate / api ca mama gRhe kimapi nAsti, ato mama gRhe dAridryameva lahakati / yaduktam __ 'jasu ghari bhaIsi na rIkaiM pADau, jasu ghari balada na dIsai gADau / jasu ghari nAri na cUDIkhalakai, tasu ghari dAlida lahare lahakai // 1 // api ca dhanenaiva mAnyatA syAt, yaduktam 'dhanairduSkulInAH kulInAH kriyante, dhanaireva pApAt punarnistaranti / dhanibhyo viziSTo na loke'pi kazcit, dhanaM cArjayadhvaM dhanaM cArjayadhvam // 1 // punaH dhanaM vinA jIvannapi mRta iva yato "dhanamarjaya kAkutstha!, dhanamUlamidaM jagat / antaraM naiva pazyAmi, nirdhanasya mRtasya ca // 1 // " For Private and Personal Use Only
Page #303
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtraM somavipraprArthanA kalpalatA vyA05 // 132 // punarapi 'puttA ya sIsA ya samaM vibhattA, visI devAya ya sama vibhttaa| mukvAtirikkhA ya samaM vibhattA, muA daridA ya samaM vibhattA' // 1 // punaH sA prAha-"re bhAgyahIna ! zrIvIreNa vArSikadAne dIyamAne sarveSAM ca dAritryaduHkhapralayaM vidhIyamAne tvaM ca paradeze kathaM gtH| drAkSApacanasamaye kAkasyeva tava canupAko jAtaH / athavA meghe varSati tvaM nadItaTasthajavAsAcanaspatitulyo jAtaH / athavA rAtrI divA medhe varSati satyapi palAze patratrayameva syAt ! re aniSTa ! re pApiSTha ! re pANDurapRSTha !" ityAdibhiH niSThuravacanaiH bahubhiH nirbhaya, galagrAhaM tayA gRhAt * nisskaasitH| tataH "AgiiMdAlida pAchaiM dAlida dAlidacihuMe pAse / piMjyANI muMnai mAraNamAMDyau tiNa hu~ AyaunAse // 1 // " | iti hetoH ananyagatikatvAt pravajito'pi kRpAparatvAca dhruvaM dAsyati / kiMcinmama vIra iti vicArya pratIti nirdhArya tava samIpaM sameto'smi / tato zrImahAvIra ! tvaM mama dAridrayaM cUraya, mama manorathaM pUraya / naca jJeyaM vArSikadAnAvasare sarvaiH prAsam , tvayA kimapi kathaM na prAptam ? yataH"svAmin ! kanakadhArAbhiH, tvayi sarvatra varSati / abhAgyachantrasaMchanne mayi nAyAnti bindavaH // 1 // " // 132 // For Private and Personal Use Only
Page #304
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mayA vicAritam're mana ! appau khaMcakara ciMtA jAli ma pADi / phala tetauhI pAmIyai, je tau likhau nilADi // 1 // " punaH kiM jAtaM ? ekaM tava dAnaM na prApsam , pratyuta tavyatikaraNa panyA gRhAt niSkAsitazca / yataH "tvayi varSati parjanye, sarve pallavitA drumaaH| asmAkamavRkSANAM, pUrvapatreSu saMzayaH // 1 // " ityAdilallipallibacanaiH kRpAhRdayena zrIbhagavatApi vicAritam-'ahaM nirgranthaH, mama pArzve kimapi nAsti, adAne ca / indrAdisarvalokasamakSaM prArthanAbhaGgaH syAt, tadbhaGge ca laghutA syAt / yata: "taNalahuaMtusalahuaMtaNatusalahuyaM ca ptthnnaalhuaN| tatto vi so alahuo, patthaNabhaMgo kao jeNa // 2 // " punarapi "yAntu yAntu bata prANAH, arthinirvyarthatAM gate / pazcAdapi hi gantavyaM, ka sArthaH punriidRshH||1||" ityAdiziSTAcAravicAramAcaran zrImahAvIradevaH kRpayA cIvarAdha viprAya adAt, apareSAM ca iti AjJApayat__"jAM saMpai tAM dehu dhaNa, iNa pariakkhai vIra / pitAmitta bAMbhaNabhaNI, Adhao dIdhao cIra // 1 // " AT 1 "emAi dINayAvasagalaMtanayaNaMsudhoyavayaNeNaM / taha teNa vinavijaijaha mijai vIyarAgo'vi / / 13 / / bhagavayAvi evamAyaNNiUNa samucchaliyAparikaliyakAranapuNyacitreNa bhaNiyaM-'bho bho devANuppiya ! paricattAsesasaMgo'haM saMparya, tumaM ca aJcatadogacabharavihuriyasarIro, ao jaivi asAricchameyaM tahAvi giNhasu imassa devadUsassa addhati" iti // " (prA0 mhaaviircritre)| karapa023 For Private and Personal Use Only
Page #305
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtraM tato vipraH cIrAdha lAtvA svagRhAya calitaH, dvArasamIpe samAgacchantaM sacIraM vipraM dRSTvA brAhmaNI harSitA satI vakhadAnaM kalpalatAsamutthAya, sammukhaM Agatya karadvayaM yojayitvA evaM abAdIt-he prANanAtha ! he mama jIvana ! he kAnta ! vyA05 he subhg| meghasyeva mArge dRzyamAne tvaM sametaH, tvAM vinA ahaM-jalaM vinA matsIva TalavalantI AsthA' ityAdi sRSTaviziSTavayanaracanAkathanapUrva apUrvarItyA prItyA lAnamajanabhojanapAnatAmbUlapradAnasanmAnamukhazayyAzayana-I // 133 // bhogapramukhasukhopacAraiH upacarito bhAryayA bhRzaM mudaM AdadhAno gataH tUrNakArasamIpaM dazikAvandhArtha / tataH tUrNakAreNApi truTitaM na tAhaka [bhavati] iti vicArya, somaviprasya proktam-"re vipra! etasya dvitIya khaNDamAnaya yathAsandhitaM sat, lakSamUlya bhAvi / tataH taba mama ca dvayoH dAridyanAzaH syaat|" tato vipraH pazcAt valitvA pravardhamAnalobho vardhamAnakhAmisamIpaM AjagAma / paraM punaH yAcane jAtalajjo | vimRzati sma-"kathaM punaryAce ? atilobho'pi puMsAM na yuktH|" atha bhagavAnapi jJAsyati-"aho! vimasyA laulyaM, tato mArgaNaM na yuktam" iti maunaM kRtvA sthitH| na punaH vAcA mArgitaM cIrAdhaM lajjayA, yataH-- "lajjA vArei muhaM, asaMpayA bhaNai maggire maggi / dinnaM mAnakavADaM dehIti na niggayA vANI // 1 // " ___ evaM sAdhikamAsaM varSe yAvat bhagavataH pRSThamanugacchan, dakSiNabAcAlAsannasuvarNavAlukAnadItaTasthatarukaNTake SIvilanaM devadUSyAdhaM agrahIt / bhagavAnapi siMhAvalokanena tat adrAkSIt / mamatvena ityanye 1, sthaNDile patitaM * asthaNDile vA ityanye 2, sahasAtkAreNa ityapare 3, ziSyANAM vastrapAtrAdi sulabhaM bhAvi na vA iti For Private and Personal Use Only
Page #306
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kecit 4, kaNTake lagnatvAt khasantateH kaSAyabAhulyAt kaNTakamAyatAM Akalayya nirmamatayA punaH na jagrAha / tato vipro'pi kRtakRtyamAtmAnaM manyamAnaH saMpUrNamanorathaH tUrNakArapArzve khaMDadvayaM sandhayitvA tUrNakArasthApi khepsitaM dattvA, svayaM somavipro yAvajjIvaM sukhI babhUva iti // [ayaM sambandhaH kautukArtha vistaratayA likhito'sti / navAdhikavAcanAyAM velAyAM satyAM vAcyaH, no cet nahi / ] | tathA pANipatadAhikaH-pANipAtraH, svAmI hi saprAvaraNadharmavyavasthApanArtha yathA [devadRSyaM] vastraM gRhItavAn / tathA prathamapAraNakaM sapAtradharmajJApanArtha pAtre evA'karot "teNa paraM acelae paannipddighie"| [vihitavAn ] tataHparaM pANipAtra ityAmnAyaH / zramaNo bhagavAn mahAvIraH sAdhikAni dvAdazavarSANi nityaM vyutsRSTakAyaH-parikarmavarjanAt, punaH tyaktadehaH parISahasahanAt, ye kecana upasargA utpadyante divyA vA mAnuSyA vA tiryaksaMbaMdhino vA tAn samyak sahate bhayAbhAvena, kSamate krodhAbhAvena, titikSate dainyasya anavalambanena, adhyAsayati avicalakAyatayA / punaH zrIbhagavAn dIkSAnantaraM kIdRzo jAtaH?, tadAha tae NaM samaNe bhagavaM mahAvIre aNagAre jAe, IriyAsamie bhAsAsamie esaNAsamie AyANabhaMDamattanikkhevaNAsamie uccArapAsavaNakhelajallasaMghANapAriTThAvaNiyAsamie maNasamie vayasamie kAyasamie maNagutte vayagutte kAyagutte gutte gutidie guttabaMbhayArI akohe For Private and Personal Use Only
Page #307
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra wwww.kobatrth.org Acharya Shri Kailasagarsuri Gyanmandir kalpamUtraM kalpalatA dhyA05 vIrasya sAdhutva varNanaM // 134 // amANe amAe alohe saMte pasaMte uvasaMte parinibuDe aNAsave amame akiMcaNe chinnagaMthe niruvaleve, kaMsapAI iva mukkatoe 1, saMkhe iva niraMjaNe 2, jIve iva appaDihayagaI 3, gagaNamiva nirAlaMbaNe 4, vAU iva appaDibaddhe 5, sArayasalilaM va suddhahiyae 6, pukkharapattaM va niruvaleve 7, kumme iva gutidie 8, khaggivisANaM va egajAe 1, vihaga iva vippamukke 10, bhAraMDapakkhI iva appamatte 11, kuMjare iva soMDIre 12, vasaho iva jAyathAme 13, sIho itra duddharise 14, maMdare ica nikaMpe 15, sAgaro iva gaMbhIre 16, caMdo iva somalese 17, sUro iva dittatee 18, jaccakaNagaM va jAyarUve 19, vasuMdharA iva sabaphAsavisahe 20, suhayahuyAsaNo iva teyasA jalaMte 21 // imesi payANaM dunni saMgahaNigAhAo-kaMse saMkhe jIve, gagaNe vAU ya sarayasalile a| pukkharapatte kumme, vihage khagge ya bhAraMDe // 1 // kuMjara vasahe sIhe, nagarAyA cetra sAgaramakhohe / caMde sUre kaNage, vasuMdharA ceva iyavahe // 2 // " vyAkhyA-"tae NaM" tatazca dIkSAgrahaNAnantaraM bhagavAn anagAro jAtaH, na vidyate agAraM gRhaM yasya saH // 134 // For Private and Personal Use Only
Page #308
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir angaarH| punaH kIdRzaH? IryAyAM-gamanAgamanAdau samitA samyak prvRttH| punaH kiidRshH| bhASAyAMbhASaNe smitH| punaH kIdRzaH / eSaNAyAM-dvicatvAriMzaddoSavizuddhAhAragrahaNe smitH| punaH kIdRzaH ? / AdAne grahaNe upakaraNaspati gmym| bhANDamAtrAyAM-vastrAyupakaraNarUpaparicchadasya athavA bhANDasya vastrAdeH mRnmayabhAjanasya vA mAtrasya-pAtravizeSasya nikSepaNe-vimocane samitaH suprtyutkssepnnaadinaa| punaH kIdRzaH? * uccAra:=purISaM, prasravaNaM mUtraM, khelo-niSThIvanaM, siMghANomAsikAmalaH, jalla:-zarIramalaH teSAM pariSThApanA parityAgaH tatra samitaH zuddhasthaNDilAzrayaNAt / etaccAntyasamitidvayaM bhagavato bhANDasiMghAnAdyabhAve'pi samitinAmA'khaNDanArtha itthamuktaM / punaH kIdRzaH / "manaHsamita" ityAdi manaHprabhRtInAM kuzalAnAM pravartakaH / "manogupta" ityAdi teSAM azubhAnAM niSedhako, yataH samitiH-satpravRttiH guptistu-nirodhaH, ata eva guptaH sarvathA guptatvAt guptendriyaH zabdAdiSu rAgAdyabhAvAt / "guttabaMbhayArI" guptaM navaguptimat brahma crtiityevNshiilH| | "guttidiabhayArI" iti pATe tu guptAni indriyANi zabdAdiSu rAgAdyabhAvAt zrotrAdIni brahmacarya|maithunaviratirUpaM vasatyAdi navagusimat carati-Asevate ityevaMzIlo yaH saH / punaH kiidRshH| akrodhaH, amAnaH, amAyaH, alobhaH iti padacatuSTayaM sugamArtham / punaH kiidRshH| ata eva zAnto antarvRttyA / punaH kiidRshH| prazAntaH bahizyA / punaH kIdRzaH ? / upazAntaH ubhayataH, yadvA manammabhRtyapekSayA zAntyAdIni padAni / anye tvAhuH-zAnta upazamI prazAnta indriynoindriyaiH| upazAntaH krodhAdyakaraNena, XU-XI-KOKOKOKDKO Ko-KOKIKEKOLX. For Private and Personal Use Only
Page #309
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtra kalpalatA vyA05 // 135 // athavA zrAnto bhavabhramaNAt / prasvAntaH prakRSTacittatvAt / upazAnto nivRttaH pApebhyaH prazamaprakarSAya, vIrasya ekArtha padatrayamiti / ata eva punaH kiidRshH| parinirvRtaH sklsntaapvrjitH| punaH kiidRshH1| saadhutvanaashrvo-hiNsaadisptdshaavnivRttH| punaH kIdRzaH / amama:-AbhiSvadbhikamameti shbdrhitH| punaH varNanaM kIdRzaH / akiJcano nidravyaH / punaH kiidRshH?| chinnagranyo-muktahiraNyAdigranthaH / kacit "chinnasopatti"| pAThA, tatra chinnazoka chinnastroto cA, chinnasaMsArapravAha ityarthaH / punaH kiidRshH| "nirupalepo" dravyabhAva|malarahitaH, tatra dravyato dehamalA, bhAvato mithyAtvAdimalaH, tAbhyAM rahitanirupalepatvamevopamAnairAha-punaH kIdRzaH / kAMsyapAtrIva muktaM-tyaktaM toyamiva toyaM-bandhahetutvAt sneho yena sH| punaH kIdRzaH / zaGkha iva niraJjanaH, raJjanaM raGgaNaM yA rAgAdyuparaJjanaM tsmaannirgtH| punaH kiidRshH| 'jIva ica' apratihatagatiH-sarvatra * aucityena askhalitavihArAt / saMyame vA apratihatavRttiH / punaH kiidRshH| gaganamiva nirAlampano dezagrAmakulAdinizrArahitatvAt / punaH kIdRzaH / vAyuriva apratibaddhaH, kSetrAdau prativandhAbhAvena aucityena satatavihAritvAt / punaH kIdRzaH ? / zAradasalilamiva zudbhahRdayaH, kAluSyAbhAvAt / punaH kIdRzaH ? / puSkara-padmaM tasya patramiva nirupalepaH, paGkajalakalpasvajanaviSayaleharahitatvAt / punaH kIdRzaH ? / kUrma| // 135 // i-kacchapa iva guptendriyaH, sa hi kadAcit grIvApAdacatuSTayarUpAGgapazcakena gupsaH syAt, evaM bhagavAnapi indriyapaJcakena / punaH kIdRzaH / khaDDo gaNDakAkhyo jIvaH tasya viSANaM-zRGgaM ekameva syAt tadbadeko For Private and Personal Use Only
Page #310
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatrth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jAta ekajAta ekabhUto rAgAdisahAyavaikalyAt / punaH kIdRzaH ? / vihaga iva vipramukto-muktaparikaratvAt aniyatavAsAca / punaH kIdRzaH ? / bhAraNDapakSIva apramatto nidrAdyabhAvAt / bhAraNDapakSiNaH kila eka zarIraM pRthagagrIvaM tripAdaM ca syAt, tau ca atyantaM apramattatayaiva nirvAhaM labhete iti tadupamAnam iti kalpAvacUrivyAkhyAnam // bhAraNDapakSiNo hi ekodarAH pRthaggrIvAH anyonyaphalabhakSiNI jIvadyarUpA bhavanti / te sarvadA cakitacittA bhavanti iti jJAtAvRttau paJcamAdhyayane evameva vyAkhyAtam / pAIvRttI-aupapAtikavRttau / ca "bhAraNDapakSiNaH khyAtAH, tripadA martya bhASiNaH / dvijihvA dvimukhA eko-darA bhinnaphalaiSiNaH // 1 // " iti tapAgacchIyapratikramaNavRttI / punaH kIdRzaH? / kuJjara iva zauNDIraH karmazatrusainyaM prati zUraH / punaH kiidRshH| vRSabha iva jAtasthAmA svIkRtamahAvatabhAravahanaM prati jAtabalo-nirvAhakatvAt / punaH kIdRzaH ? / siMha iva durdharSaH parISahAdimRgaiH na abhibhvniiyH| punaH kIdRzaH ? / meruriva anukUlapratikUlopasargavAtaiH aca-12 litasattvaH / punaH kiidRshH?| sAgara iva gambhIro harSazokAdikArakasaMparke'pi avikRtcittH| punaH kIdRzaH? candra ica somalezyaH anutaaphetumn:prinnaamH| punaH kIdRzaH ? / sUra iva dIptatejAH dravyataH zarIradIptyA bhAvato jJAnena pareSAM kSobhakatvAdvA / punaH kIdRzaH? / jAtyakanakamiva jAtaM saMpannaM rUpaM-svarUpaM rAgAdikudravyavirahAt yasya apagatadoSarUpakudravyatvena utpannakhasvabhAva ityrthH| punaH kiidRshH| vasundharA iva sarvAna anukUletarAn zItoSNAdIn upasargAn viSahate yH| punaH kIdRzaH ? / suhato-ghRtAditarpitaH sa| For Private and Personal Use Only
Page #311
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatrth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtra RcAsau hutAzanazca agniH tadvattejasA jJAnarUpeNa tapastejasA vA jvalan diipymaanH| atra ca "imesiM payANaM XprakArAntakalpalatA dunnisaMghayaNi gAhAoM" iti vAkyapUrvike dve gAthe kacit Adarza dRzyate | reNa bhagavavyA05 "kaMse saMkhe jIve, gagaNe vAU ya sarayasalile a / pukharapatte kumme, vihage khagge ya bhAraMDe // 1 // ISTNotkIrtana kuMjara vasahe sIhe, nagarAyA ceva sAgaramakhohe / caMde sUre kaNage, vasuMdharA ceva iyavahe // 2 // " ityAdi / punaH zrIbhagavadguNotkIrtanaM prakArAntareNAhanatthi NaM tassa bhagavaMtassa katthai paDibaMdhe, se a paDibaMdhe caubihe pannate, taM jahA-davao khittao kAlao bhAvao, davvao NaM sacittAcittamIsesa davesa, khittao NaM gAme vA nagare vA araNNe cA khitte vA khale vA ghare vA aMgaNe vA nahe vA, kAlao NaM samae vA AvaliAe vA ANapANue vA thove vA khaNe vA lave vA muhutte vA ahoratte vA pakkhe vA mAse vA uue vA ayaNe vA saMvacchare vA annayare vA dIhakAlasaMjoe, bhAvao NaM kohe vA mANe / 136 // vA mAyAe vA lobhe vA bhae vA hAse vA pije vA dose vA kalahe vA abbhakkhANe vA pesunne vA paraparivAe vA arairaI(e) vA mAyAmose vA micchAdasaNasalle vA, (600) tassa NaM OXX Fer Private and Personal Use Only
Page #312
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bhagavaMtassa no evaM bhavai // 118 // se NaM bhagavaM vAsAvAsavajaM aTTha gimhahemaMtie mAse gAme egarAie nagare paMcarAie vAsIcaMdaNasamANakappe samatiNamaNileDukaMcaNe samadukkhasuhe ihalogaparalogaappaDibaddhe jIviyamaraNe aniravakaMkhe saMsArapAragAmI kammasattunigghAyaNa TrAe abbhuTTie evaM ca NaM viharai // 119 // vyAkhyA-"nathi ti" nAsti ayaM pakSo yaduta tasya bhagavataH kutracitpativandho bhavati, sa ca prativandhazcaturvidho bhavati / tad yathA-dravyataH sacittA'cittamizriteSu dravyeSu 1, kSetratazca grAme vA nagare vA araNye vA| kSetre-dhAnyaniSpattibhUmau, khale-dhAnyamalanapavanAdisthaNDile, gRhe vA aGgaNe vA nabhasi AkAze pratibandho bhavati 2, kAlatA samaye, samayaH-sarvanikRSTaH kAlaH utpalapatrazatavyatibheda-jaratpaTazATikApATanAdidRSTAnta sAdhyA, AvalikAyAM-asaMkhyAtasamayarUpAyAM "ANapANUe" iti ucchAsaniHzvAsakAle stoke-saptocchAsaX mAne kSaNe bahutaroccAsarUpe, lave-saptastokamAne, muhUrte saptasasatimAne, ahorAtre vA pakSe vA mAse vA Rtau [hemantAdau] himAdI vA, ayane-dakSiNAyanAdau, saMvatsare-varSe vA anyatarasmin dIrghakAlasaMyogayuga| pUrvAdau pratibaMdho na bhavati 3 / bhAvatazca krodhe vA mAne vA mAyAyAM vA lobhe vA bhaye ihalokAdisaptavidhe vAlA hAsye harSe vA"pijatti" anabhivyaktamAyAlobhasvabhAve abhiSvaGgamAtre premaNi, dveSe anabhivyaktakrodhamAna For Private and Personal Use Only
Page #313
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtraM kalpalatA vyA05 vIrasya pratibandhAbhAva: // 137 // kharUpe agrItimAtre, athavA rAgaH-sukhAbhijJasya sukhAnusmRtipUrvaH sukhe tatsAdhane'pi abhiramate viSayo gardha: prema tasmin, dveSo-duHkhAbhijJasya duHkhAnusmRtipUrvo duHkhetatsAdhane ca aprItiH tatra, kalahe-asatyavacanarAThyAdau "abbhakkhANe cA" abhyAkhyAne-asadoSAviSkaraNe, paizUnye-pracchannaM asadoSAviSkaraNe, punaH paraparivAdeviprakIrNa paradoSavacane, aratiH mohanIyodayAcittodvegaphalA, ratiH-mohodayAJcittAbhiratiH samAhArearatiratiH tatra, mAyAmuSe mAyAmoSe vA-veSAntarabhASAntarakaraNena paravaJcanaM, mAyayA saha mRSA mAyAmRSA, mAyayA vA moSo mAyAmoSaH tasmin , mithyAdarzanaM-mithyAtvaM zalyamiva anekaduHkhahetutvAt / tatra evaM amunA prakAreNa tasya bhagavato na bhavati pratibandha iti prakRtaM / varSAsu-prAvRSi vAso-varSAvAsaH tadbarja aSTa-1 mAsAn graiSmahaimantikAn , grAme ekarAtrI vAsamAnatayA asti yasya sa ekarAtrikA, evaM nagare paJcarAnikaH, vAsIcandanayoH pratItayoH, athavA vAsIcandane iva vAsIcandane apakAropakArayoH samAno nidveSarAgatvAt , kalpo-vikalpaH samAcAro vA yasya sH| punaH kIdRzaH? / samAni-tulyAni upekSIyatayA tRNAdIni | maNiloSTakAMcanAni yasya sH| punaH kiidRshH| smsukhduHkhH| punaH kiidRshH?| ihaloke paraloke ca aprtiyH| punaH jIvite maraNe ca nirvkaangkH| punaH kIdRzaH 1 / saMsArapAragAmI / punaH kiidRshH| karmazatrunirghAtanAya abhyutthitH| "evaM ca NaM viharaI" iti / evaM ryAsamityAdiguNayogena viharati Aste iti / / // 137 // For Private and Personal Use Only
Page #314
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir atha zrIbhagavato gaGgApuline cakrAGkuzAdilakSaNacinhitAni pAdayoH padAni dRSTvA, ko'pi sAmudrikaH puruSaH padAnuyAyI bhagavatsamIpe samAgato, bhagavantaM nirgranthaM dRSTvA viSAdaM prAptaH, citte cintayituM lagnaH - "aho ! mayA lakSaNAnusAreNa jJAtamAsIt, ayaM cakravartyAdiH mahApuruSaH ko'pi bhAvI, mama dAridryaM cUrayiSyati / " tataH indreNa Agatya proktam- "bho sAmudrika ! ayaM dharmacakravartI surAsuranamaskRtaH, etasya pAdarajo'pi dAridryaM harati" iti bhaNitvA, indreNa bahudhanakanakaratnapradAnasantoSeNa [ saMtoSitaH ] AzA pUritA / atha zrIbhagavAn ASADhacaturmAsyA ardhamAsAdanantaraM asthigrAme gataH / tatra prathamacaturmAsa ke zUlapANiyakSAyatane sthitaH, sa ca yakSo raudrasvabhAvaH, kasyApi mAnavasya rAtrau vAsaM na dadAti, kadAcit ko'pi vasati tadA taM mArayati / zrIbhagavatA indrazarmanAmayakSa pUjakapArzvAt rAtrau vAsaH prArthita:, tena proktam- "sarvagrAmalokAnAM AjJAM lAhi" bhagavatA grAmalokAH pRSTAH santaH, svakIyAM khakIyAM vasatiM dadati, paraM yakSAyatanasya na, kutaH, tasya krUratvAt, tato zrIbhagavAneva grAmalokAn anujJApya yakSapratibodhanArthaM prAsAdakoNe sthitaH, caturmAsyAM rAtrau na sthAtavyaM iti grAmalokaiH nivArito'pi / atha asthigrAmasya utpattiH kathyate dhanadevasArthavAhasya dhauryo vRSabho'bhUt, grISme nadyAM bahuvAlukAyAM anye vRSabhAH zakaTottAraNe asamarthA jAtAH / tataH ekenApi svAminA prazaMsitena paJcazata (500) zakadAni uttAritAni, paraM truTitaH, tato dhanasArthavAhena cAri(tRNa) pAnIyanimittaM vardhamAnagrAmavAstavyAnAM vRddhazreSThiNAM bahu dravyaM dattvA proktam- "etasya vRSabhasya sAraNA For Private and Personal Use Only
Page #315
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtra XXXOXOKER atha kartavyA" gataH sArthavAhaH, pazcAt taivyaM manomAnitaM kRtaM, nirdayatvena tasya sAraNA na kRtaa| tato vRSabhaH prathamAcatukalpalatA kSudhAtRSApIDitaH pAdau nikSipya mRtvA zUlapANiH yakSo jAto, ruSTo grAmalokopari mAri vikuLa mAritA basIzUlavyA05 bahavo lokaaH| tato lokena bhItena vijJaptiH kRtA-"yo'smAn mArayati sa prkttiibhvtu|" tato devavANI pANiyakSa jAtA, "ahaM vRSabhajIyo grAmalokaiH kumaraNena mAritaH, mayA ca kupitena mAriH paatitaa| atha mama devagRhaM kAra- kRtopasargAH // 138 // all yantu, vRSabharUpAM yakSapratimAM kArayantu, [ yAtAM] yAtrAM nityaM pUjAM ca kArayantu, yathA upadrava upazAmyati / tatogrAmalokaiH tathaiva kRtaM, marakopadvo nivRttaH, kalyANaM ca jAtaM / mRtakAnAM asthAM sthAne sthAne puJjo dRzyate m| tato vardhamAnagrAmasya asthigrAma iti prasiddhiH jaataa| khAmI zUlapANiyakSamAsAde ardhamAsikatapasA prathamacaturmAsyAM sthitH| rAtrau ca ruSTena yakSeNa aTTAhAsa 1, hasti 2, pizAca 3, nAgAnAM 4, upa sargAH kRtAH, paraM khAmI na kSubdhaH / punaH ziraH 1, karNa 2, nAsA 3, danta 4, nakha 5, cakSuH 6, pRSThANAM 7, XsatAnAM samavedanAH kRtAH, paraM bhagavAn dhyAnAt na clitH| tatsamaye siddhArthena proktam-"re zUlapANe! tvaM na jAnAsi, enaM siddhArtharAjaputraM yasya indraH sevako'sti, ato bhItaH san pratibuddho, bhagavantaM kSAmayati sma upazAntazca zrIbhagavato mahimAnaM akarot / tataH prabhAtakAle muhUrtamAnaM nidrApramAdaM cakAra / tadA khAminA // 138 // daza khanAH dRssttaaH| tAlapizAcaH 1, zvetakokilA 2, vicitrakokilAyugmaM 3, puSpamAlAdvikaM 4, govargaH5, saraH 6, sAgaraH7, sUryaH 8, atrANi 9, meruparvatazca 10, prabhAte zrIbhagavato vandanArtha lokA aagtaaH| nAma iti maMsiramANaM ca jAtakArayantu, For Private and Personal Use Only
Page #316
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir KeXOXOXOXOXOXOKIXEXO-XII zrIbhagavantaM dRSTvA saMtuSTAH santo mahimAnaM ckruH| tatra zrIpArzvanAthasya ziSyAbhASo gRhastha utpalanAmA zrIbhagavato mahimArtha svAmidRSTanavakhanAnAM phalaM kathayati sma / tathA hi-"he svAmin ! tvaM tAlapizAcadarzanAt mohapizAcaM nirAkariSyasi 1 zvetakokilAtaH zukladhyAnaM prApsyasi 2 / vicitrakokilAtaH dvAdazAGgIrUpaM pravacanaM kathayiSyasi / puSpamAlAdvayasvapnavicAraM na jAnAmi / " tataH siddhArthena proktam-"yati-zrAvakadharma prarUpayiSyasi 4 / govargataH caturvidhasaMghasthApanAM kariSyasi 5 / sarovaradarzanAt sarovaravat devajanahaMsasevyo bhaviSyasi 6|saagrtH saMsArasAgaraM tariSyasi / sUryAt kevalajJAnaM lapsyase 8 / antarato yazo lapsyase / meruto dharme meruvat niSpakampo bhaviSyasi 10 / tataH zrIbhagavAn morAkasaMnivezasya bahirudyAne kAyotsarge tasthau / tataH siddhArtho bhagavataH pUjAnimittaM prabhoH mukhe avatIrya, gopAnAM agre nimittaM prAha-"bho gopa: tvayA khame adya modakA bhakSitAH, punaH prabhAte kaGgukUraM bhuttavA kSetre gacchatA bhavatA so dRSTaH, kSetre ca tvaM gamiSyasi" ityAdi bahu satyaM jJAtvA, gopAH prabhomahimAnaM cakruH / lokAnAM ca purastAt vadanti sma-"ayaM jJAnI tapasvI c|" tataH kenApi pRSTaM-"atra acchandako nimittI vasati, tasya kIdRzaM jJAnaM ?" tataH siddhArthena proktaM-"na kiMcit / " tato acchandakena pAkhaNDinA jAtadveSeNa tRNaM aMgulIbhyAM gRhItvA pRSTaM-"bho siddhArtha : idaM tRNaM bhavayate na vA ? / " siddhArthena proktam-"neti" / tataH zrIbhagavato vacanasya alIkakaraNArthaM bhaJjanAya udytH| tadA zakreNa aGgulI chinnA / acchandakazca dveSaM vahan upasargAn karoti / tadA siddhArthena lokAnAM For Private and Personal Use Only
Page #317
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtraM kalpalatA vyA05 // 139 // purastAt proktaM-"anena acchandakena vIraghoSasya dazapalakaM vaTTalakaM channaM gRhItvA, mahiSenduvRkSasya zrIAvazyaka- caturmAsIH |cUrNivacanAt varjUrIvRkSasya pUrvasyAM dizi hastAt adhaH sthApitaM asti / 1 punaH indrazarmAbrAhmaNasya anena caNDakochAgo bhakSito'sti, tasya asthIni etasya dakSiNasyAM dizi utkuruDake gRhabadaryA adhaH santi 2, tRtIyaM zikakRtotasya bhAryA kthyissyti| tataH tairlokaH gatvA tathaiva sarva dRSTaM, bhAryA pRSTA pAha-"matpatiH bhginiiptirsti|" pasargAzca tato acchando lajjitaHprAha-"he khAmin ! yUyaM anyatra yAsyatha, paraM ahaM kutra yAmi?" iti agrIti jJAtvA, 'aprItisthAne ca na stheyaM' iti abhigrahaM smRtvA, bhagavAn vihRtaH / vardhamAnanAmAntarAle dve nadyA-varNa-| vAlukA rUpayavAlukA ca, uttaravAcAlagamanAya mArgadvayaM-eko vakraH, dvitIyaH saralaH, tatra saralamArga tyaktvA, vakramArgeNa yatra kanakakhalanAmA tApasAzramaH tatra gataH yakSagRhamaMDape sthitazca / tatrAzrame caNDakauzikanAmA so'sti, tasya sambandho yathA-kasmiMzcid grAme guravaH sthitaaH| ekaH sAdhuH kSullakasAdhuM sahAyIkRtya, pAraNArtha gocaracaryAyAMgato, varSAkAlatvena samutpannA ekA bhekI-maNDUkI sAdhuH ccmp| sadA kSullakA prAha-"bho saagho| tvayA maNDUkI htaa|" sAdhuH Iya'yA prAha-"eghA pUrva eva mRtA'bhUt, na mayA mAritA'sti, yadi adhika vakSyasi tadA mukhaM bhavayAmi / " tataH kSullako maunaM kRtvA sthitaH / tataH pratikramaNe AlocanAprastAve kSullakena // 139 // al punaH proktaM-"bho sAdho ! maNDUkI tvayA mArge campitA, sA aalocyitvyaa|" tato ruSTaH sAdhuH kSullakaM hantuM * samutthito dhAvamAnaH stambhe mastakaM bhagnam , mRtvA jyotiSkadeveSu smutpnnH| tataHcyutvA paJcazatatApasapatiH * For Private and Personal Use Only
Page #318
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagersuri Gyanmandir / jAtaH, paraM mhaacnnddprkRtiH| ekadA rAjakumArAn svakIyasya Azramasya phalAni gRhNataH dRSTvA, kopena haste parazuM gRhItvA tanmAraNAya dhAvana, andhakUpe patito mRtvA kanakakhalatApasAzrame caNDakauziko jaatH| sa ca so dRgviSo roSeNa lobhena ca vanaM sarvataH pradakSiNIkurvan , pazupakSimanuSyAdikaM yaM pazyati sUryasaMmukhIbhUya dRzA jvAlayati / pUrva tApasAzrame tApasA eva jvAlitAH, ardhadagdhAzca kecana naSTAH, sa mArgo lokaH muktaH, bhagavAn lAbhaM jJAtvA lokaH nivArito'pi yatra sarpabilaM tatpAce kAyotsargeNa sthitaH, sarpaNa nirgatya prabhurdaSTaH, rudhiraM ca gokSIrasadRzaM dhavalaM dRSTaM, sarpaNa jJAtaM-"anyaM ahaM dazAmi tadA sa bhasmIbhavati / atra tu rudhiramapi raktaM na niHsRtaM / " khAminApi proktaM-"re caNDakauzika ! budhyasva re varAka!" tataH sarpasya jAtismaraNajJAnaM samutpannaM, pUrvabhavo dRSTaH, tataH pratiyuddhena pakSaM yAvat anazanaM kRtvA, karmakSayAya bilamukhe mukha kRsvA asthAt / prabhuH taM pratibuddhaM jJAtvA tatazcacAla / sarpo'pi lokairAhanyamAno vedanAM samyagadhisahya zrIprabhoH dhyAnAt sahasrAre aSTamadevaloke devo jaatH| zrIbhagavatA ca pAraNaM nAgasenagRhe kRtaM / tataH zvetAmyAM nagaryA pradezirAjena mahimA kRtA / tataH zrIbhagavAn surabhipuraM gtH| tatra gaGgAnAM nAvaM ArUDhaH zrIbhagavAn, tadA dhUghUrAjavAsitaM zabdaH zrutvA khemaliko vijJaH prAha "maraNAntakaSTaM bhaviSyati, paraM asya muneH prabhAvAt dlissyti|" tataH siMhajIvaH sudaMSTranAgakumAro nAvaM a yolayati, tadA sambalakambalAbhyAM sa niraakRtH| tayorutpattiriyaM madhurAnagaryA jinadAsaH zrAvako'bhUt, For Private and Personal Use Only
Page #319
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatrth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandit kalpasUtra caturmAsI upasargAzca saca AbhIrasya mitratvAt vivAhAvasare khaNDakhAdyaghRtAdikaM pUrayAmAsa / sa ca AbhIro hRSTaH tasmai dvau kalpalatA vRSabho kambalazambalanAmAnau dattavAn / sa ca jinadAso aSTamIcaturdazyoH pauSadhaM sopavAsaM karoti, vyA05 balIvadI api khAminaM tathAvidhaM puNyaM kurvANaM dRSTvA, caturdazyAM upavAsaM ckrtuH| ekadA jinadAsena pauSadhe gRhIte sati ko'pi suhRt tI balIvoM lAtvA, bhANDIrayakSayAtrAyAM avaahyt| tI tathA nirdayatvena // 14 // vAhitI, yathA atIva pIDitI rudhireNa bhRtau pazcAdAnIya mitragRhe muktI-mAt mandI jAtI, pAnIyamapi na * pibtH| tato'nazanaM gRhItvA, samAdhinA mRtau nAgakumArI devI jAtI // iti kmblshmblotpttiH|| tataH zrIbhagavAn dvitIyacaturmAsI rAjagRhe nAliMdApATake tantuvAyaM anujJApya, tantuvAyazAlAyAM ekadeze * mAsakSapaNatapasA sthitaH, tatra gozAlako militH| tatra vijayena zuddhAnapAraNaM dattam / tato devaiH zrIbhaga-* vataH paJcadivyAni prakaTitAni, tAni dRSTvA gozAlo dadhyo-"yadi etasya ziSyo bhavAmi tadA mamApi mRSTAnnajApAnaM lokA dadAti mamA'pi mAnayanti ca, tato'haM tava ziSyo'smi" ityuktvA zrIbhagavatA samaM viharati sma / ekadA svAmI suvarNakhalagrAmaM yAti, gopaiH pAyasaM pacyamAnaM dRSTrA, gozAlaH prAha-"bhojanaM eSAM bhAvi na vA ? / " siddhArthena proktaM-"bhaGgo bhAvI / " tato gozAlakavacanena taiH vizeSataH surakSitA sthAlI bhagnA / tato gozAlena mataM aGgIkRtaM 'yat bhAvyaM tat bhavatyeva / ' punarekadA svAmI siddhArthapurAt kUrmagrAmaM prasthito mArge siddhArthena bahumilitalokAnAM agre zrIbhagavanmukhe avatIrya proktaM-"ayaM tilastambho mahAn bhAvI, asya X**OXXXXX aGgIkRtaM yat bhaalii|" tatogA pacyamAnaM dRSTvA / For Private and Personal Use Only
Page #320
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandi www.kobatirth.org zambAyAM saptapuSpajIvAstilatvena niSpatsyante / tataH zrIbhagavato vacanaM kupAtratvAt anyathAkartuM tilastambha mUlata unmUlya, anyatra nikSisavAn / tataH kiyaddinaiH vyAghuTyamAnena gozAlena zrIbhagavataH pRSTaM"ka sa tilastambhaH ? / " tataH zrIbhagavAn yasmin sthAne sa nikSipto'bhUt , tatra devena ghanavRSTiH kRtA, gokSuryA campite bhUmyantarmUlAni praviSTAni, tilastambhaH phalito'sti tanmArge gtH| tato gozAlaH taM tilastambha tathAvidhaM phalitaM dRSTvA, vizeSataH svamataM dRDhIkRtya, taM unmUlayituM lgnH| tAvatA indreNa hakkitaH-"re duSTa ! tvaM prabhoH vacanaM anyathA kariSyasi?" tadA gozAlo ruSTo vizeSata upasargAn akarot / tato brAhmaNagrAme zrIbhagavAn gtH| tatra dvau pATako-eko nandasya, dvitIya upanandasya, nandana svAmI prtilaabhitH| upanandena gozAlaM paraM kathitavAsi kadannaM dattam / tato ruSTena proktaM-"mama dharmAcAryatapaHprabhAvAt dahyatA" etadgRhaM tat tathaiva jAtaM / / tataH tRtIyacaturmAsyAM dvimAsakSapaNena campAyAM sthitH| tataH kAlAyAM saMniveze zUnyagRhe sIho grAmaNIputro gomatIdAsyA saha ramamANo gozAlena hasitaH, tena bADhaM kuhitaH, tadA prAha| "he Arya ! kiM na nivArayasi ?" prabhustu maunAvalambI na vkti| tadA siddhArthaH prAha-"evaM kArya tava kurvata idaM alpaM phalaM, paraloke tu bahuduHkhabhAka bhaviSyasi / " atha ekadA svAmI kumArAkhyaM saMnivezaM gtH| tatra zrIpAnAdhaziSyo municandranAmA asti, tasya sAdhUna dRSTA, gozAlaH prAha-"re! ke yUyaM ? / " tadA ta uktaM"bayaM nirgrnthaaH|" gozAlaH prAha-"ka yUyaM nirgranthAH ? ke me dharmAcAryoM nirgrandhaH ! mahadantaram / yAdRzaH tvaM For Private and Personal Use Only
Page #321
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir caturmAsI upasargAzca kalpasUtraM tAdRzaste dharmAcAryo bhvissyti|" punarbhaNitaM-"svAmitapasA yuSmAkaM upAzrayo dahyatAm / " paraM na dagdhaH, kalpalatA tataH svAmisamIpe pratyAgatya proktaM-"he svAmin ! adya zvo vA tava prabhAvo na tAdRg dRshyte|" siddhArthena vyA05 proktaM-"sAdhavo na dhynte|" tato rAtrau sa municandro jinakalpatulanAM kurvan kAyotsargasthaH kumbhakAreNa XcaurabhrAntyA vyApAditaH, avadhijJAnaM utpAdya varga jagAma, tanmahimAthaM suraiH Agatya mahAn uDyotaH kRtH| // 141 // taM dRSTvA gozAlaH prAha-"aho ! adya tasya khohaI [upAzrayaH] dahyate, satyaH svAmiprabhAvaH / tataHsiddhArthena yathA kharUpaM proktaM / tathApi kupAtraH tatra gatvA tasya ziSyAn nirbharsayAmAsa / tataH svAmI caurAyAM gato herakAviti kRtvA ArakSakA bhagavantaM kUpe kSipanti, tatra pUrva gozAlaH pazcAt bhagavAn / tataH somA-jayanyo utpalabhaginyau saMyama duSkaratvena parityajya pratAjikIbhUte upasarga jJAtvA, taM upasarga upshaamytH| tato bhagavAn pRSThacampAyAM gatvA caturthamAsakSapaNena caturthacaturmAsI sthitH| tatra pratidinaM | jIrNazreSThinimazritenApi zrIbhagavatA abhinavazreSTigRhe pAraNaM kRtaM, vistarasambandhaH Avazyake / tataH zrIbhagavAn kayaGgale gtH| tatra mAghamAse daridra-sthavira-nAmakAH pAkhaNDasthAH jAgaraNadine gAyanti / gozAlA* tAna hasan taiH kutiH , paraM AryaziSyatvAt muktaH / tataH zrAvastyAM gataH, tatra pitRdattasya bhAryA para santAna na jIvati / tayA zivadattanaimittikaH pRSTaH / tena proktaM-"garbhamAMsamizraM pAyasaM bhojanaM darzanino dehi yathA| santAnaM jIvati / " tasmin samaye gozAlena svAmI pRSTaH-"ahaM adya kIdRzaM bhojana lapsye?" siddhArthenoktaM HOTOXXXXXXXXXX DA // 141 // For Private and Personal Use Only
Page #322
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagersuri Gyanmandir "mAMsamizraM / " tayA gozAlo bhojitH| sa ca Agatya bhagavataH kathayAmAsa-"mayA pAyasaM bhuktN|" bhagavatA proktaM-"tat mAMsamizraM asti / " tato bhagavato vacanena vamane kRte tathaiva puSpitasUkSmamAMsakhaNDe dRSTe / ruSTena gozAlena proktaM-"re pApiSThe ! tava pATako mama svAmitapaHprabhAvAt dahyatAm" tathaiva dagdhazca / tata ekadA bahukarmanirjarArtha lATadeze gataH / antarA dvau caurau milito, kharaM utpATya mAraNAya dhAvito, prANAntaM upasarga jJAtvA indreNa htau| punaH svAmI haridravRkSasya adho'vatasthe / pathikaprajvAlitAgninA kAyotsargasthasya bhagavataH pAdau dagdhau / bhagavAn na apasarati sma, gozAlastu naSTvA gataH 4 // tato bhadrikAyAM khAmI caturmAsakSapaNena paJcamacaturmAsI sthitH| ekadA kUpikasaMnivezaM gataH, caurika iti gRhIto, vijayayA zrIpArzvaziSyayA svAmI mocitH| gozAlazca pRthak bhUtaH, paraM yatra yatra yAti tatra tatra mAriH mastake patati / tataH punaH vicAritaM-"varaM khAminaiva sAdhu" tato mArgayituM lagnaH, svAmI vaizAlyAM gtH| tatra lohakArazAlAyAM zrIbhagavAn kAyotsarge sthitH| tataH SaNmAsAnte eko lohakAraH SaNmAsarogavinirgamane nIrogaH san upakaraNAni lAtvA, zAlAyAM AgataH khAminaM dRSTvA amaGgalaM iti jJAtvA, ghanena hantuM prvRttH| tAvatA indreNa Agatya lohakAro hataH, SaNmAsAnte gozAlo'pi militH| tataH punarbhadrikAyAM SaSThacaturmAsI sthitH| tatra aSTamAsI yAvat zrIbhagavAn nirupasargo'bhavat / / tataH saptamacaturmAsI AlabhikAyAM devakule sthito, gozAlo baladevamukhe liGgaM lagayati / tataH pUjakAdilokaiH kuhitH| ekadA navapariNItAyA For Private and Personal Use Only
Page #323
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir RO-KI kalpasUtraM kalpalatA cyA05 caturmAsI upasargAca // 142 // danturavadhvA hasitaH, tatrApi kuttttitH| ekadA bahusAlagrAme sAlavanodyAne zrIbhagavAn kAyotsarge sthitH| tatra tripRSThabhave apamAnitayA antaHpuryA kaTapUtanAvyantaryA zItopasargAH kRtAH, vighnopazame devaiH mahimA kRtA tato'STamacaturmAsI rAjagrahe zrIbhagavAna sthitH| tato'nAryadeze navamacaturmAsI sthitH| tatra bahavaH upasargAH jAtAH / ekadA svAmI magadhe rAjagRhe campAyAH antarAle sthitH| gUrvaranAme kauzAmbIkauTikena x AsannabhagnagrAmAt bahiHpatitaM apatyaM dRSTvA, aputratvena gRhItaM / tasya mAtA ca cauraiH campAyAM vikrItA vezyA jaataa| so'pi tatra yauvane vyApArArtha gataH, tAM vezyAM gacchan govatsarUpagotradevIprapaJcena mAtaraM jJAtvA, prativuddhaH san prANAyAma-dIkSAM jagrAha / sa vezyAyanarSinAmnA prasiddhaH kUrmagrAme AtApanAM karoti / gozAlena pArce gatvA "tvaM yUkAzayyAtaro'si"iti vacanaiH hIlitaH / tataH tena ruSTena tejolezyA muktA, khAminA tasya rakSaNArtha zItalezyA muktaa| tato gozAlena siddhArthapAca~ tejolezyopAyaH pRSTaH, tenA'pi kathitaH / / tato bhagavAn dazamacaturmAsI zrAvastyAM sthitH| tatra gozAlena tejolezyA SaNmAsAn yAvat sanakhamuSTimadhyasthakulmASabhakSaNena culukapramANapAnIyapAnena AtApanAdividhinA ca sAdhitA, aSTAGganimittaM ca zikSitaM / tato'jino'pi jinapralApI jAtaH / ekadA khAmI mlecchadezaM gataH, tatra zvAnAdyupasargAH jAtAH, te| sarve'pi soDhAH / punaH zrIbhagavAn dRDhabhUmau poddAla]peDhAlodyAne polAsacaitye aSTamabhaktana kAyotsarge sthito'sti, tadavasare saudharmendreNa zrIvIraprazaMsA kRtA / lokatrayaM militvA upasargAn yadA karoti tadApi zrIcIro K142 // For Private and Personal Use Only
Page #324
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dhyAnAt na calati, tadvacanaM zrutvA indrasya sAmAnikadevo'bhavyaH saGgamanAmA 'arhantaM cAlayiSyAmi, ko'yaM dhAnya kITako'smadagre' iti amarSaM kRtvA, Agatya ekasyAM rAtrau viMzatimupasargAn anulomapratilomAna akarot / tathAhi prathamaM rajovRSTyA akSikarNAdisrotaH pUrtyA svAmI nirucchvAsaH kRtaH 1, vajratuNDakITikAbhiH svAmidehaH cAlanItulyaH kRtaH, tena tAH ekena srotasA pravizanti, anyena niHsaranti 2, punaH vajramukhaiH uddezaiH dehastuditaH 3, tIkSNatuNDikAbhiH ghRtellikAbhiH bhakSitaH 4, evaM vRzcikaiH 5, nakulaiH 6, sarvaiH 7, mUSakaiH 8 ca bhakSitaH / punaH hastihastinIbhyAM zuNDayA ullAlitaH 9, caraNayoradho marditazca 10, pizAcarUpaM kRtvA ahAhahAsAdinA bhASitaH 11, vyAghrarUpeNa daMSTrAna svaiH [vilUritaH ] vidAritaH 12, siddhArtharUpaM trizalArUpaM ca kRtvA karuNAvilApAdinA upasargitaH 13, sUpakArarUpeNa prabhoH pAdayoH madhye agniM prajvAlya sthAlIM upasthApya ca annaM pacati sma 14, cANDAlarUpeNa tIkSNamukhapakSiNAM paJjarANi prabhoH karNabAhumUlAdiSu lambitAni, te ca pakSiNo mukhaiH bhakSayanti sma 15, kharavAto vikurvito yaH parvatAn api vikampayan, prabhuM utkSipya utkSipya pAtayati sma 16, kalakalikAvAtena zrIbhagavAn cakravat bhrAmita: 17, punaryena merucUlApi cUrNI syAt tAdRzena bhArasahasralohamayacakreNa bhagavAn Ahato bhUmau AjAnunimagnaH 18, prAnte prabhAtaM vikurvya bhaNito- "bhagavAn | he devArya ! adyApi kathaM tiSThasi ?" prabhAtaM jAtaM, svAmI jJAnena rAtriM vetti 19, tato devaddhiM vikurvya, darzayitvA ca bhaNati - "he maharSe ! ahaM tuSTo'smi, tvaM vRNISva varaM, tava svargeNa mokSeNa vA prayojanaM syAt tadA For Private and Personal Use Only
Page #325
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bhagava kalpasUtra kalpalatA vyA05 kRtAmigrahaH // 143 // ddaami|" tathApi akSubdhaM dRSTvA, punaH devAGganAnATyagItagAnatAnamAnahAvabhAvavibhramalIlAvilAsAdibhiH upasargitaH, paraM zrIbhagavAn na kutrApi romamAtramapi kSubdhaH 20, tataH svAmino vAlukAkhyagrAma[me] gacchatoDantarAle pazcazatacaurA vikurvitA mAtula iti caTunAdAdinA bimbitaH / tataH subhUmagrAme svAmirUpaM AvRtya, strINAM prArthanAJjalIH karoti mma, kANAkSi ca darzayati sma, pizAcarUpaM vikuLa khyAdIn bhApayati sm| punaH * hastizIrSagrAme strIdarzane tvacaM apakRSya vikRti liGgaM karoti sm| tataH kuTanopasargo jAtaH / svAminApi cintitaM-"eSa bAda uTTAhakArako'neSaNAM ca karoti, tato grAme pravezo na yukto mama" iti grAmAt bahireva tiSThati zrIbhagavAna, tathApi kuziSyarUpaM vikur2yA khAtraM pAtayati, janai mAryamANo vakti-"nA'haM jAne, guruNA pressitH|" tato mosaligrAme gRhAntarANi vilokayati / janaiH pRSTaH prAha-"mamAcAryoM rAtrI khAna khaniSyati" ityAdikAn upasargAn SaNmAsI yAvat akarot saGgamaH, taso viSaNNaH san khargamagAt / yAvantaM kAlaM saGgamena upasargAH kRtAH, tAvantaM kAlaM saudharmavAsinaH surA nirAnandA nirutsAhA udvinAH santaH sthitaaH| indro'pi muktanepathyAGgarAgo'tyantaduHkhitaH saGgItakAdisukhavimumbaH san sthitaH / tataH saGgamaM AgacchantaM dRSTrA, kopAt parAmukhIbhUpa vAmapAdena hatvA svargAta niSkAsito'yamahiSIyuto'nyaparivAravarjitaH merucUlAyAM gatvA sthitaH / tasya sAgaropamAyuH asti, sAmprataM ca tatra vartate // iti saMgamopasargAH / tato bajagrAme gokule vatsapAlyA-sthavirayA paramAnena paNmAsikatapaHpAraNe pratilAbhito, vasudhArAvarSaNaM jAtaM, XXXXXXXXXXXXX // 14 // For Private and Personal Use Only
Page #326
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir indrAdyAH sukhasamAdhipRcchArtha samAgatAH // 10 // tataH zrIbhagavAn vaizAlyAM nagaryA ekAdazacaturmAsI sthitaH / susamAragrAme camarolpAto jAtaH / itazca bhagavatA kauzAmyAM nagaryA pauSavadi 1 dine abhigraho gRhIto dravyataH kulmASAn zUrpakoNakasthitAna 1, kSetrato dehilyAM eka pAdaM madhye kRtvA ekaM pAda aartH| kRtvA 2, kAlato madhyAhe 3, bhAvato rAjasutA dAsItvaM prAptA pAdayoH nigaDitA mastake muNDitA aSTama-1 bhaktikA, sApi rudantI dAsyati, tadA bhikSA grAhyA pAraNaM ca kartavyaM, ityevaM abhigrahaM lAtvA, sarvatra bhramati sma / itazca campApurI nagarI dadhivAhano rAjA dhAriNI bhAryA, tasyAH putrI vasumatI, dvitIyanAma candanabAlA iti / tatsamaye kauzAmbInagarI, tatra zatAnIko rAjA, tena zatAnIkena parasparaM virodhabhAvAt , campAnagarI bhagnA, senAcaraiH yathecchaM luNTitA ca niHsvaamityaa| evaM sati kenacitpadAtinA mAtRyutA candanA dhRtA AmItA ca, kauzAmnyAM gatvA gehinIM karomIti zravaNAt mArge dhAriNI mRtA, pazcAt tvaM mama bhaginI' iti AzvAsya candanavAlA jIvannI sthApitA, svagRhe ca AnItA, paraM panyA hakita:-'kiM anyAM imAM kariSyasi / ' tataH tat bhayAt tena padAtinA candanA catuSpathe vikretuM maNDitA / tadA surUpatvena vezyAbhigrahItuM vAJchitA / tadA candanayA tAH pRSTAH-'yuSmAkaM ka AcAraH tadA tAH procuH-'asmAkaM gRhe mRSTAnnapAnAhAro bhujyate, uttamapradhAnabahumUlyavastrANi paridhIyante, manomAnyaH puruSaH sevyate' paraM candanAyAH sa AcAro na rucitH| tatastAbhiH balAtkAre kriyamANe zAsanadevatayA kAsAMcit nAsikA chinnA, kAsAMcit kau~ chinnau / tataH For Private and Personal Use Only
Page #327
--------------------------------------------------------------------------
________________ www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra aur kalpasUtra kalpalatA cyA0 5 candanamAlayA bhagavataH pAraNA // 144 // karaNaM tAH bhItAH naSTvA gatAH / tato jinadharma kriyamANaM ghanAvahazreSThinaM AkArya, candanA proce-"mAM tvaM gRhANa", tato dhanAvahena mUlyaM dattvA gehe aaniitaa| tasya bhAryA mUlA tAM dRSTvA dadhyau-"mama patiH navInAM bhAyA| kariSyati" tato dveSaM vahati / ekadA pAdadhAyane candanA veNI bhUmau kalantIM dRSTvA, zreSThI tAM uccastarAM nItavAn / / tadA tathAkurvantaM patiM dRSTrA dadhyo-"mama patiH 'putrI putrIM' (iti) bakti, paraM rAgagrastaH patnIM kariSyati,* mA mama sapatnI bhavatu" iti hetoH kAryArtha gate grAme zreSThini, mUlayA mastakaM muNDayitvA, pAdayoH nigaDaM kSizvA, kaurakavastraM parighApya, apavarakamadhye koSTikAyAM kssiptaa| candanA ca tatrasthA namaskArAn guNayantI khakarma nindantI tisstthti| upacAsatrayaM ca jAtaM / atrAntare zreSThinA Agatya pRSThaM-"ka gatA candanA ? / " mUlA proce-ahaM na jAnAmi, sA sarvatra paribhramati / " tadA zreSTI parivAraM papraccha-tadA mUlA gRhadvAraM dattvA, kuzcikA rahasi muktavA, anyatra gtaa| tadA vRddhadAsyA proktaM-"yadi candanA vilokyate tadA asmin apavarake vilokyt| tadA zreSThI tatra gatvA, gRhadAraM utghAvya, koSTikAmadhyAt bahiH niSkAsitavAn / candanA ca ekaM pAdaM udambarAt bahiH, ekaM pAdaM madhye kRtvA sthitA'sti / tadA kSudhitAM dRSTvA, gRhadvArasya jaTitatvAt randhanagRhe kRlmASAn dRSTvA, zU kSiptvA "he putri ! pAraNaM kuru" ityuktvA dattavAn / svayaM zreSThI nigaDabhaJjanArtha lohakArAkAraNAya gtH| atrAntare gocarI kurvan [gacchan] zrIbhagavAn tatra aagtH| prabhuM dRSTvA, candanA harSitA satI prabhu prAha-"he khAmin ! zuddhaM AhAraM gRhANa, pAdau [pANau] prasAraya, // 144 // For Private and Personal Use Only
Page #328
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mAM ca nistaary|" tataH svAminA upayogo dataH, mamAbhigrahazcaturvidho'pi pUrNI jAto dRzyate dravyakSetrakAlabhAvaiH, paraM no roditIti nivRttaH prabhuH, tadA candanA duHkhAt rodituM lagnA / tataH zrIbhagavatA kulmA pAhAro gRhItaH, devaiH paJcadivyAni prakaTitAni / sArdhadvAdazavarNakoTivRSTiH jaataa| nigaDAH varNamayIbAbhUya ptitaaH| mastake veNI pUrvAvasthA jaataa| rAjJA Agatya proktaM-"he putri! idaM dhanaM vasudhArAvarSaNarUpaM tvaM gRhANa, gRhaM mnnddy|" candanA prAha-"mama patyA prayojanaM nAsti, ahaM dIkSA grahISye / " tAvatA tatra saMpulo nAma dadhivAhanasya kaJcakI candanApAdayoH nipatya prarunna:-"kathaM mRgAvatyA bhaginI padmAvatI sA dadhivAhanena pariNItA?" dhAriNI ca padmAvatyAH sapatnI iti hetoH dhAriNyapi mRgAvatyAH bhaginyeveti, tayApi mRgAvatyA mama bhaginIsutA eSA iti uplkssitaa| tataH indreNa Agatya, candanA zatAnIkasya samarpitA, kadhitaM ca-"bhavyarItyA rkssnniiyaa| yAvat zrIbhagavataH kevalajJAnaM notpadyate / tataH eSA zrIbhagavatpArce dIkSA lAsyati, kevalajJAnamapi zIghrameva bhAvi / " atra zrIbhagavatA paJcadinaiH UnayA SaNmAsyA bhikSA labdhA 11, tataH zrIbhagavAn dvAdazacaturmAsI campAyAM sthitaH 12, tataH trayodazacaturmAsyAM vaDagrAme bahiHkAyotsarge sthitasya zrIbhagavataH karNayoH kAMsyazalAke gavAM adarzane gopaH cikSepa, te ca mitho milite tadane chitvA, adRzye cakAra / sa gopaH pUrvabhave zayyApAlako'bhUt, yasya karNayoH tripRSThavAsudevena mahAvIrajIvena X taptaM vapu kSiptamAsIt / tataH zrIbhagavAn vedanAkrAnto'tidurbalo madhyamapApAyAM siddhArthavANiggRhe gtH| tena XXXXXXXXXXXX kalpa025 For Private and Personal Use Only
Page #329
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir www.kobatirth.org bhagavataH tapa:saMkalanA pasargAH saMpUrNa saMskRtAbhyAM nAsA mAsA: 12 tayoH / kalpasUtraM karNakIlakakharUpaM jJAtvA, kharakavaidyAya proktaM / tato dvAbhyAM militvA, karNakIlakamAnte amlikAvRkSazAkhAyAM kalpalatA ca dukUladavarako yadhvA, samakAlaM muktI, kIlakI nirgatau / kApi saNDAsakAbhyAM karSitau iti likhitamasti / vyA0 5/kApi anyaprakAreNApi / prabhuNA ca rATirmuktA, parvato dvidhA'bhavat / vaDagrAme zrAddhau dvau, tAbhyAM prabhupAdaka cakrAte / tataH prabhuH nIrogo jAtaH / gopaH saptamyAM nArakyAM gataH, siddhArthakharako devalokaM gto| // 145 // eSu upasargeSu jaghanyeSu kaTapUtanAkRtaM zItaM 1, madhyameSu kAlacakraM 2, utkRSTeSu krnnshlyoddhaarH3|| iti upasargAH saMpUrNAH / / atha zrIbhagavataH tapodinamAnaM ziSyavyAmohaTAlanArthaM vArtika-saMskRtAbhyAM likhyate-chamAsI 1 tasyAH mAsAH6, caumAsI 9 tAsAM mAsAH 36, trimAsI 2 tayormAsAH 6 bemAsI 6, tAsAM mAsAH 12, ekamAsI 12 tAsAM mAsAH 12, ardhamAsI 72 tAsAM mAsAH 36, dauDhamAsI 2 tayormAsAH3, aDhAImAsAH 2tayo sAH 5, chammAsIpaMcadinona 1 tasyA mAsAH 5 dina 25, chaTha 229 teSAM mAsa 15 dina 8, ekabhadrapratimA tasyA dina 2, ekamahAbhadrapratimA tasyA dina 4, eka sarvatobhadrapratimA tasyA dina 10, ekarAtrikI pratimA:-tridivasakIH pratimAH 12 [aSTamabhaktena ekaikAM caramarajanIniSpannAmiti] tAsAM mAsa 1 dinAni // atha sarve tapomAsA 137 dina 25 dinAnAM mAsakaraNe mAsa 1 dina 25 sarvatapo mAsamIlane mAsa 138 dina 25 pAraNAnAM mAsA 11 dinAni [dIkSAdina 1] 20 tapasaH pAraNamAsAnAM dinAnAM ca tapaso *6XXXXXXXXX // 145 // For Private and Personal Use Only
Page #330
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir *mAsadineSu prakSepe kRte mAsA 149 dina 45 dinAnAM mAsakaraNe mAsamadhye prakSepe sarvamAsa 150 dina 15/ mAsAnAM varSakaraNe varSANi dvAdaza 12 mAsAzca SaT 6 dinAni 15 etAvatA dvAdazavarSANi 12 trayodazapakSAzca 13 zrIbhagavataH chadmasthakAlaH / atrAha ziSyaH-nanu dvAdazavarSANi trayodazapakSAzca kathaM milanti ? zrIbhagavatA dIkSA gRhItA mArgazIrSavadi dazamIdine, kevalajJAnaM tu vaizAkhasudi dazamIdine utpannaM / evaM ca || sati ekAdazapakSA eva vardhante na trayodaza, etAvatA eko mAso hIyate / atrocyate-zRNu sAvadhAnIbhUya, sArdhadvAdazavarSeH sArdhe dve yuge bhvtH| atha ca yuge yuge mAsadvayaM vardhate, evaM sArdhe yugadvaye paJcamAsA vardhante / atha ca prativarSa SaDdinAni hIyante, evaM sArdhadvAdazavarSeH pazcasaptatirdinAni hIyante / etAvatA sArdhamAsadayaM hIyate / ekamAsastu pakSadvayasaMbandhI pUrvokto hIyate, evaM sArdhamAsatrayaM hiiyte| tat paJcamAsebhyaH pAtyate, itthaM trayodaza pakSA bhavanti, paraM sArdhamAsaH paJcamAsamadhye vardhate / tatrA'yaM paramArthaH zrIAcArAne upadhAnazrutAkhye navame adhyayane caturthoddezake evaM zrIbhagavatastapaH proktaM asti, tathAhi-"chaTTeNa egayA muMje aduvA aTTameNa dasameNaM, duvAlasameNa egayA bhuMje" iti / tataH sarva milati / paraM zrIAvazyakAdauna chadmasthaparyAyaH tapaHsaMkalanAyAM kenApi kAraNena AcArAGgoktaSaSThAditapaHsaMkalanA na kRtA, tatparamArtha te eva jAnanti / evaM sarvatapasi zrIbhagavato jaghanyaM tapastu SaSThaM, na caturtha, sarvamapi tapo apAnakaM sarvachadmasthAvasthAmadhye pramAdastu antarmuhartakAlaH / tathA bhagavato nandanabhavasaMbandhi tapo'pyevaM nandananRpeNa 24 catu mastu pakSadvaya sArghamAsa bhagavatastapaH sarva milati kRtA, tatpara FIXOXXXaxoxoxaxakaxXOX For Private and Personal Use Only
Page #331
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtraM kalpalatA vyA0 5 // 146 // www.kobatirth.org vizatilakSavarSebhyaH pazcAt pohilAcAryasamIpe dIkSA gRhItA, tatra lakSavarSadIkSAyAM mAsamAsakSapaNena pAraNaM cakre / tato lakSavarSeSu 11 ekAdaza lakSA 80'zIti sahasraSaT 6 zata 45 paJcacatvAriMzatpAraNAni upari | dina 5 varSalakSasya 366 guNane dinAni 3600000|| jAtAni teSAM tapodina 30 pAraNakadina 1 evaM 31 dinerbhAge datte 11 ekAdazalakSAdi pUrvoktaM mAnaM syAt // " - iti zrIvIratapaHsaMkalanA // - atha zrIbhagavato jJAnakalyANakaM prAha tassa NaM bhagavaMtassa aNuttareNaM nANeNaM aNuttareNaM daMsaNeNaM aNuttareNaM caritteNaM aNuttareNaM AlaeNaM aNuttareNaM vihAreNaM aNuttareNaM vIrieNaM aNuttareNaM ajaveNaM aNuttareNaM maddaveNaM aNuttareNaM lAghaveNaM aNuttarAe khaMtIe aNuttarAe muttIe aNuttarAe guttIe aNuttarAe tuTThIe aNuttareNaM saccasaMjamatatra sucariasovaciaphalanivANamaggeNaM appANaM bhAvemANassa duvAla saMvaccharAI vikkatAI, terasamasta saMvaccharassa aMtarA vaTTamANassa je se gimhANaM duce mAse cathe patra vaisAhasuddhe, tassa NaM vaisAhasuddhassa dasamIpakkheNaM pAINagAmi Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private and Personal Use Only bhagavataH jJAna kalyANakaM // 146 //
Page #332
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir fe chAyAe porisIe abhinivihAe pamANapattAe suvaeNaM divaseNaM vijaeNaM muhutteNaM bhiyagAmassa nagarassa bahiA ujjuvAliyAe naIe tIre vaiyAvattassa ceiassa adUrasAmaMte sAmAgassa gAhAvaIssa kaTTakaraNaMsi, sAlapAyavassa ahe godohiAe ukkaDuanisijAe AyAvaNAe AyAvemANassa chaTTeNaM bhatteNaM apANaeNaM hatthuttarAhiM nakkhatteNaM jogamuvAgaeNaM jhANaMtariAe vahamANassa anaMte aNuttare nivAghAe nirAvaraNe kasiNe paDipuNNe kevalavara nAgadaMsaNe samutpanne // 120 // vyAkhyA-"tassa NaM tti" tasya bhagavataH anuttareNa pradhAnena jJAnena - matijJAnAdicatuSTayena darzanena cakSurdarzanAdinA samyattavena vA / anuttarapadaM sarvatra padeSu vizeSaNIbhUtaM kArya, cAritreNa - mahAvratAdinA Alayena -rupAyasaMsaktavasatyAdinA, vihAreNa dezAdiSu caMkramaNAdinA, vIryeNa= viziSTotsAhena, Arjavena= mAyAnigraheNa, mArda| vena = mAna nigraheNa, lAghavena - kriyAsu dakSatvena, athavA lAghavaM dravyato'lpopadhitvaM bhAvato gauravantrayatyAgaH tena, kSAnyA = krodhanigraheNa, muktyA nirlobhatayA, gujhyA manogutyAdikayA, tuSTyA - manaHprahlAtyA [ prasaktyA ] | satyaM = sunnRtaM, saMyamaM = prANidayA, tapo-dvAdazabhedaM, teSAM suSThu vidhinA caritaM = AcaraNaM, upacayanaM = upacitaM saha For Private and Personal Use Only
Page #333
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtraM kalpalatA vyA0 5 // 147 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir upacitena - upacayena vartate sopacitaM satyasaMyamatapaH sucaritena sopacitaM sphItaM phalaM muktilakSaNaM yasya saH / tathA sa cAsauM nirvANamArgaca - ratnatrayalakSaNaH tena AtmAnaM bhAvayato- vAsayataH anena AtmajJAnameva mokSasya pradhAnaM sAdhanamiti uktaM / dvAdazavarSANi vyatItAni trayodazasya varSasya pakSAdhikaSaNmAsalakSaNe vartamAnasya grISmakAlasya dvitIyo mAsaH, caturthaH pakSaH / etAvatA vaizAkhasudi dazamIdivase prAcInagAminyAM chAyAyAM pauruSyAM abhinivartamAnAyAM pramANaprAptAyAM praharatraye vyatIte ityarthaH / suvratanAmadivase vijayanAmamuhUrte, jRmbhikAnAma nagaryAM vahiH RjuvAlikA nAma nadyAstIre vyAvRttacaityatvAt vyAvRttacaityaM tasya jIrNodyAnasya ityarthaH / jIrNaM vyantarAyatanasya vijayAvartanAmno vA caityasya adUrasAmante-dUrAsanne ucitapradeze ityarthaH / zyAmAkanAmno gRhapateH- kauTumbikasya "kaTTakaraNaMsi" kSetre - dhAnyotpattisthAne, zAlapAdapasyAdhaH godohikAyAM- utkuTika niSidyAyAM tayoH lakSaNaM- "putapANisamAyoge, prAharutkuTikAsanam / pANibhyAM tu bhuvastyAge, tat syAdgodohikAsanam // 1 // " AtapanAM kurvataH 1 SaSTena tapasA apAnakena uttarAphAlgunInakSatre candreNa saha yogamupAgate, dhyAnAntarikAyAM vartamAnasya tatra dhyAnaM caturghA, pRthaka-svavitarka savicAraM 1 ekatvavitarka avicAraM 2 sUkSmakriyamapratipAti 3 ucchinnakriyaM anivarti 4 eSAM Ayabhedadvaye dhyAte zeSaM bhedadvayaM apratipannasya kevalajJAnamutpannaM, kevalajJAnotpattau zrI bhagavAn kIdRga jAtaH 1, tatrAha - For Private and Personal Use Only bhagavataH jJAnakalyANakaM // 147 //
Page #334
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra XoXoXoX www.kobatirth.org te kANaM teNaM samaeNaM samaNe bhagavaM mahAvIre arahA jAe, jiNe kevalI sannU sabadarisI sadevamaNuAsurasta logassa pariAyaM jANai pAsai, savaloe sahajIvANaM AgaI gaI Thi cavaNaM uvavAyaM takkaM maNo mANasiaM bhuktaM kaDaM paDiseviyaM AvIkammaM raho - kammaM, arahA arahastabhAgI, taM taM kAlaM maNavayakAyajoge vaTTamANANaM sabaloe sabajI - vANaM savabhAve jANamANe pAsamANe viharai // 121 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyAkhyA -" teNaM kAleNaM" tatazca bhagavAn mahAvIraH arhan jAtaH = saMpannaH, azokAdimahApUjArhatvAt arhan / kacit "arihA" iti pAThaH, tatra arIna = rAgAdIn hantIti arihA, athavA avidyamAnaM rahaH = ekAntaM pracchannaM sarvajJatvAt yasya saH / "arahA" iti kacit, "jAe" ityatra " jANae" iti pAThaH, tatra jJAyakojJAtA rAgAdibhAvasaMbandhinAM svarUpakAraNaphalAnAM / punaH kIdRzaH jina: ? / rAgAdijetA, kevalAni - saMpUrNAni zuddhAni anantAni vA jJAnAdIni yasya santi sa kevalI / ata eva sarvajJaH- ekasmin samaye vizeSAvabodhanAt, sarvadarzI dvitIyasamaye sAmAnyAvabodhanAt, sadevamanujAsurasya lokasya paryAyaM jAtau ekavacanaM paryAyAna utpAdavyayalakSaNAn jAnAti kevalajJAnena pazyati kevaladarzanena / na ca paryAyAn ityukte dravyaM na jAnAti ityAzaGkayaM, utpAdavyayayoH nirAdhArayoH anupapatteH / tayorjJAtiyoH aviSvagbhAvena vartiSNu For Private and Personal Use Only
Page #335
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandit bhagavataH jJAnakalyANakaM kalpasUtra anvayi dravyamapi jJAtameva syAt / ata evAha-'sarvaloke sarvalokavartinAM jIvAnAM Agati-yataH sthAnAt kalpalatAjIcA Agacchanti vivakSitaM sthAnaM / gatiM yatra mRtvA utpadyante, sthiti-kAyasthitiM bhavasthiti ca cyA05 cyavanaM devalokAt devAnAM manuSyatiryakSu avataraNaM, upapAtaM devanArakANAM janma teSAM jIvAnAM, tatkaM tadIyaM, manaH cittaM, mAnasikaMcittagataM cintArUpApannapuGgalajAtaM, yadyapi mano-manogatayoH nAsti vAstavo bhedaH,* // 148 // tathApi vyavahAranayA anusaraNAt astyeva bhedaH / tathA ca vaktAro vadanti-"mama idaM manasi vartate" iti / bhuktaM azanAdi, kRtaM-cauryAdi, pratisevitaM maithunAdi pariSevitaM vA, Avizkarma prakaTIkRtaM rahAkarma pracchannakRtaM jAnAti-pakSyati ceti, 'DamarUkamaNinyAyena' atrApi saMvadhyate / "arahA" prAgvat, arahasyabhAgI-na rahasya-ekAntaM bhajate, jaghanyato'pi devakoTisevyatvAt, "taM taM kAlaM ti" tatra tatra kAle manovacanakAyayoge vartamAnAnAM sarvajIvAnAM sarvabhAvAn-guNaparyAyAn , tana sahabhAvino guNA jJAnAdayaH, kramabhAvinaH paryAyA harSAdayaH tAna , jAnana pazyan ca viharati-Aste // | atha zrIbhagavataH kevalajJAne utpanne devaiH samavasaraNaM kRtaM, bahavo-janAH koTizo-devAzca Agatya upaviSTAH / zrIbhagavatA dharmadezanA kSaNaM dattA, paraM na ko'pi prativuddhA, na kenApi pratyAkhyAnAdi api kRtam, AzcaryabhUtatvAt / tataH zrIbhagavAn lAbhAbhAvAt , tato rAtrI eva vihRtya navasvarNakamaleSu pAdau gharan , aSTamahAprAtihArya virAjamAno devakoTiparivRto dvAdazayojanaH madhyamapApAyAM mahasenavane agAt / tatra nagare PRATXXo-Ko-Ko-KOKeXO-Ko-KEKXX // 148 // For Private and Personal Use Only
Page #336
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir axsXXXXXXXXXX somilo brAhmaNaH tena yajJArtha ekAdazadvijottamA AhatAH santi, te kiMnAmAnaH kiyatparivArAzca ?, tadAhaindrabhUtiH 1 agnibhUtiH 2 vAyubhUtiH 3 vyaktaH 4 sudharmA 5 maNDitaH 6 mauryaputraH 7 akampitaH 8 acalabhrAtA 9 metAryaH 1. prabhAsazceti 11 pazcAnAM paJcazataparivAraH, dvayoH pratyekaM sArdhatrizataparivAraH, dvayoyugalayoH caturNAmityarthaH / pratyekaM trizataparivAraH, evaM sarveSAM parivAramIlanaiH catuzcatvAriMzat zatAni brAhmaNAnAM etebhyo'pi anye'pi vADavAH vyAkaraNachandastakajyotiHpramukhazAstravido militAH santi, tannAmAni yathAupAdhyAya 1, zaGkara 2, Izvara 3, mahezvara 4, dhanezvara 5, somezvara 6, jAnI 7, gaGgAdhara 8, gadAdhara 9, vidyAdhara 10, mahIdhara 11, dharaNIdhara 12, bhUdhara 13, zrIdhara 14, dAmodara 15, dave 16, mahAdeva 17, zivadeva 18, rAmadeva 19, vAmadeva 20, kAmadeva 21, sahadeva 22, naradeva 23, vAsadeva 24, zrIdeva 25, trivADI 26, vizvapati 27, umApati 28, prajApati 21, vidyApati 30, lIlApati 31, gaNapatiH 32, bhUpati 33, mahIpati 34, lakSmIpati 35, devapati 36, gaGgApati 37, paNDita 38, janArdana 39, govardhana 40, viSNu 41, kRSNa 42, mukunda 43, govinda 44, mAdhava 45, kezaba 46, puruSottama 47, narottama 48, josI 49, trivADI 50, harizarma 51, mahAzarma 52, agnizarma 53, nAgazarma 24, devazarma 55, yajJazarma 56, narahara 57, harihara 58, nArAyaNa 59, nIlakaNTha 60, vaikuNTha 61, zrIkuNTha 62, khayaMbhU 63, brahmabhU 64, pramukhAH sarve'pi militvA, yajJakarmANi kurvanti, tasmin samaye yajJapATakasya ekasmin deze zrIvIraH samavasto devaiH samava For Private and Personal Use Only
Page #337
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtraM kalpalatA cyA0 5 // 149 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir | saraNaM maNDitaM / devAzca zrIbhagavato vandanArthaM samAgacchanto vAdyanirghoSaM kurvanti / brAhmaNAzca taM vAdyAne ghoSaM zrutvA, harSitAH procuH- "aho ! asmAkaM yajJakarmaNi yAgahomamantrAdinA AkRSTAH santo devA Aga - cchanti paraM te devA cANDAlapAdakamiva yajJapATakaM muktvA gatAH ! zrIbhagavatsamavasaraNe / tata indrabhUtinA amarSeNa cintitaM- "aho ! mayi sati anyo'pi ko'pi paNDitA'bhimAnI ADambarakartA vartate ? / aho ! lokA bhramanti paraM devAH sarvajJabuddhyA kathaM tatra gatvA stuvanti?, banvante aho ! / devA yAgaM tyakttavA, yAnti te kiMvat 1, tIrthapAnIyaM vAyasA iva 1, sarovaraM maNDUkA iva 2, candanaM makSikA iva 3, sadvRkSaM karabhA iva 4, kSIrAnnaM zUkarA iva 2. sUryodyotaM bUkA iva 6, nidhAnaM nirbhAgyA iva 7, ratnatrayaM pArzvasthA iva 8, khazIlaM kulaTA iva 9, suguruM kuziSyA hava 10 athavA sadRzo yogo yAdRzA ete devAdayaH tAdRzo jJAnI indrajAlikaH, tathApyahaM na sahiSye enaM indrajAlikaM / na ca sUryadvayaM AkAze 1, nApi kesaridvayaM guhAyAM 2, na ca khaDgadvayaM koze tiSThet 3 / tataH indrabhUtinA ke'pi lokAH pRSTAH- "bho ! ayaM indrajAlikaH kalAkuzalaH sarvajJatAM dharan, vAgvilAsena devAnapi vipravArayan kIdRk vartate / " lokAH procu:-"ayaM sarvajJaH, kena asya svarUpaM kathayituM zakyate ? / " tataH indrabhUtiH prAha - "ahamenaM sarvajJaM na sahe, kiMvat ? tamaHstoma sUryavat 1, karasparza agnivat 2, zvApadazabdaM siMhavat 3, rituM kSatriyavat 4 / mayA vAdIndrA api tUSNIM sthApitAH, tadA ko'yaM mamAgre gehe zUraH / pena agninA zailA dagdhAH, ke tadagre vRkSAH 1 / 1 yena vAtena gajA utpAditAH, kA tadagre For Private and Personal Use Only gaNadharavAdaH // 149 //
Page #338
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rUtapumbhikA ? | 2, agnibhUtiH prAha - "he bhrAtaH ! tava etadupari parAkramacAlanaM kim ? / kITakopari kAkaTakI 1, paGkazoSaNe sUryasya kaH AdaraH 1 2, kamalanAlachedane kiM vaGgotpATanaM 1 / 3, mRgopari kiM siMhasya phAladAnaM 1 4 / tato gautamaH prAha - "bho ! mayA sarve'pi vAdino jitA:, tathApi ayaM tiSThati, kiMvat ? mudvapAke karaDUkaNavat 1, pIliteSu tileSu akhaNDatilavat 2, daliteSu godhUmeSu akhaNDagodhUmakaNavat 3, sUDiteSu kSetreSu akhaNDatRNavat 4, agastipIte samudre pAnIya binduvat 5, sabala strIsUrpachaDite taNDule tuSavat 6 tathA ajite'smin mayA na kimapi jitaM, khalpamapi chidraM vinAzAya, yataH khalpamapi vedhyaM samudre potamajjanAya, durgAzapAto'pi durgagrahaNAya syAt / " punaH gautamaH prAha- "mamAgre lATA vAdino dUre gatAH karNATAstu adRzyatAM gatAH / mAlavAH maunamAzritAH, mAgadhA mUkA jAtAH, gaurjarA garva muktavantaH, kAzmIrA Agatya praNatAH, tilaGkAH palAyitAH / na kaH api asti yo mayA saha vAdaM karoti cet ayaM kartumicchati, tato maNDUkaH kRSNasarpasya capeTAM dAtuM udyataH, athavA undiro bhujaGgamasya daMSTrA pAtAya utthitaH, athavA vRSabhaH zRGgaiH airAvaNaM prahartuM kAGkSati, athavA hastI parvatapAtAya utsuko jAtaH, zazako vA kesariskandhakezAn AkraSTuM icchati / athavA atrAgamanena yadahaM kopitaH tat kiM kRtaM ?, vAyusaMmukhaM sthitvA dAvAgniH jvAlitaH, saukhyAya kapikacchUlatA dehena AliGgitA, zeSanAgasya mastake sthitaM maNi lAtuM hastaH prasAritaH / api ca - " tAvadgarjati khadyotaH tAvadgarjati candramAH / udite ca sahasrAMzau, na khadyoto na candramAH // 1 // For Private and Personal Use Only *-*-*-*-*-*
Page #339
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandit www.kobatirth.org kalpasUtraM kalpalatA cyA05 // 15 // hastI tAvadgarjati yAvat siMhasya nAdaM na zRNoti / athavA yAmi tasya pArthe "yamasya mAlavo dUre nAsti," gaNadharavAdaH vacanacAturIvatAM apoSito raso nAsti / na hi cakriNo'jeyaM kimapi, sudhiyAM kiM ajJeyaM ?, yoginAM kiM na akhAyaM ?, kSudhitasya kiM na khAyaM ?, kalpavRkSANAM kiM na deyaM ?, nirbiNAnAM kiM atyajaM ? / gacchAmi tarhi tasya samIpe tatparAkramaM pazyAmi, lakSaNe mama dakSatvaM, sAhitye mama saMhitA matiH, tarke mama karkazatA asti, kasmin zAstre mama amo nAsti ?, apitu sarvatra / tataH tatra gatvA indrajAlikaM hatapratApaM kRtvA sarvajJADambaraM dUrIkaromi / " ityuktvA vAdaM kartuM paJcazatacchAtraH pazyamAnavirudaH calitaH / virudAvalI yathA-sarasvatIkaNThAbharaNa, vAdivijayalakSmIzaraNa, jJAtasaryapurANa, vAdikadalIkRpANa, jitavAdivRnda, vAdigaruDagovinda, vAdighUkadivAkara, ajJAnatimiranizAkara, bAdimukhabhaJjana, rAjasabhAraJjana, kuvAdiprastarakhaNDana, paNDitasa-X bhAmaNDana, vAdigodhUmagharaha, marditavAdimaraha, vAdimRgasiMhazArdUla, vacovAtyAvikSiptavAdizUla, SaDbhASAvallimUla, paravAdimastakazUla, dAdikandakudAla, raJjitAnekabhUpAla, vAdivezyAbhujaGga, zabdalaharItaraGga, sarakhatIbhaNDAra, caturdazavidyAlaGkAra, sarvazAstrAdhAra, [dvAsasati] bahuttarikalAbhAra, mahAkavIzvara, pratyakSapara|mezvara, kUrcAlasarasvatI, pratyakSabhAratI, jitAnekavAda, labdhasarasvatIprasAda ityAdi / agre gatvA zrImanmahA- // 15 // vIraM dRSTvA, sopAne sthito dadhyau-"kimayaM brahmA ?, kiMvA IzvaraH 1, kiMvA viSNuH / ayaM sUrya iva dusprekSA samudra iva durlayo dRshyte| asthA'gre kathaM purArjitaM mahattvaM rakSAyaM, kIlikAnimittaM prasAda ko bhaDaM For Private and Personal Use Only
Page #340
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpa026 www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vAJchati ?, sUtrArthI ko hAraM troTayet ?, lohArthaM samudra ko naubhaGgaM kuryAt ?, bhasmanimittaM kaH candanaM dahet ?, ThikarIkRte kaH kAmakumbhabhaGgaM kurute ? / tata atyAsannagamane zrIbhagavatA gautamo bhASitaH - "he indrabhUte ! svAgataM tava vartate / " tato gautamena cintitam - "aho ayaM mama nAmA'pi jAnAti, athavA jagati prasiddhasya mama nAma ko na jAnAti / paraM ayaM jAnAti sRSTeH vAkyaiH saMtoSayAmi, yathA vAdaM na karoti / paraM nA'haM tuSyAmi itthaM tat na kapitthaM yadvAtena AndolitaM patet / paraM yadi mama manogataM saMzayaM jAnAti chinatti tadA me vismayo bhavet, sarvajJaM ca jAnAmi / " tataH zrIbhagavatA proktaM- "he gautama ! taba saMzayo vartate"jIvo'sti na vA ? / paraM tvaM vedapadAnAmarthaM na jAnAsi / " ityucyamAne zrIvIradhvaniH kITaka zuzubhe ? | samudro madhyamAna iva, vahan gaGgApravAho vA, AdibrahmaNo dhvanirvA, vedapadAni imAni "bijJAnaghana eva etebhyo bhUtebhyaH samutthAya punastAnyeva anuvinazyati, na pretyasaMjJA'stIti" jIvAbhAvaH tvayA sthApyate, paraM kAkA vyAkhyAnena pretyasaMjJAsti, api tu astyeva iti jIvasattA / punarapi "sa vai ayamAtmA jJAnamayaH caitanyamayo vai AtmA manomayo vai AtmA vAGmayaH cakSurmayaH zrotramayaH prANamaya AkAzamayo vAyumayaH tejomayo apomayaH pRthvImayaH krodhamayo harSamayo dharmamayo'dharmamayo vai AtmA dadada iti dakAratrayo vetti / dAnaM dayA damaM ceti sa vai AtmA yathAcArI tathA bhavati, sAdhukArI sAdhuH bhavati, pApakArI pApo bhavati, puNyaH puNyena karmaNA, pApaH pApena karmaNA bhavati / " iti yajurvedopaniSadi Rka iti jIvasattA / punaH idaM zarIraM For Private and Personal Use Only
Page #341
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gaNadharavAdaH kalpasUtraM kalpalatA vyA05 // 151 // vidyamAnabhoktRkaM bhogyatvAt, odanAdivat, yathA-kSIre ghRtaM, tileSu tailaM, kASTe agniH, puSpe saurabhyaM, candrakAnte sudhA, tathA jIvo'pi dehAntargato jJeyaH, zarIrAt pRthak" iti zrIvIramukhAt vedapadAnAM artha jJAtvA jIvasattAM ca aGgIkRtya, saMzayaM chittvA, zrIbhagavataH samIpe paJcazatanijaziSyabrAhmaNaiH saha dIkSA jagrAha, tripadIM lAtvA dvAdazAGgI nirmame // iti gautamadIkSA // iti prathamo gaNadharaH // 1 // | atha agnibhUtiH dvitIyo bhrAtA gautamaM prabajitaM zrutvA cintayati-"idaM kathaM bhavati ? na hi parvato dravet , na hi jalaM jvalet, na hi candro vahiM varSet, na hi vahniHzItalo bhavet , nA'pi amRtAt mRtyuH, na ca viSabhakSaNe jIvitAzA / tathApi tatra gatvA indrajAlika hatAhataM kRtvA thAndhavaM lAtvA AgamiSyAmi / tato gataH zrIbhagavatsamIpe, tathaiva svAgatapraznAnantaraM manogataH saMzayo bhagnaH, navaraM tasyeti sNshyH| "karma asti na vA ?, tatra 'puNyaH puNyena, pApaH pApena karmaNA iti krmsttaa||' punaH bhavanodaravarti saubhAgyadArbhAgyavirU|patAdaridratAdi vastu samastamapi avikalakAraNajanyaM kAryatvAt / yad yat kArya tat tadavikalakAraNajanyaM yathA| ghaTapaTAdiH evaM anumAnasiddhApi karmasattA sphuTaiva / " evaM vIramukhAt vedArthaM zrutvA chimnasaMzayaH prbjitH|| iti dvitIyo gnndhrH||2|| evaM tRtIyo'pi tathaiva pratibuddho dIkSAM jayAha / navaraM tasya saMzayastu-'ayaM jIvaH zarIrAt bhinno na, kiMtu zarIrameva jIvaH // 3 // evaM caturthoM vyakto'pi tasya saMzaya:-'paJcabhUtAni santi na vA // 4 // evaM pazcamaH sudharmA gaNadharo'pi tasya saMdehaH-'puruSo mRtvA puruSa eva jAyate, strI mRtvA strI eva jAyate // 5 // FoXXXXXXX***ox // 151 // For Private and Personal Use Only
Page #342
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org evaM SaSTho'pi maNDitaH tasya saMdeha:- 'karmaNAM bandhamokSau bartete na vA ? // 6 // evaM saptamo mauryaputraH, tasya saMdeha:- 'devAH santi na vA 1 // 7 // evaM aSTamo'kampitaH, tasya saMdeha:- 'nArakAH santi na vA 1 // 8 // ' evaM navamaH acalabhrAtA, tasya sandeha :- 'puNyapApAni vartete na vA 1 // 29 // evaM dazamo metAryaH, tasya saMdeha:- 'paraloko'sti na vA 1 // 10 // evaM ekAdazo'pi prabhAsaH, tasya sandeha:- 'nirvANaM asti na vA ? // 11 // ' evaM ekAdazApi gaNadharAH zrIvIramukhAt vedapadAnAM artha zrutvA bhagnasaMzayA utpannavairAgyAH pratibuddhAH santo nijanijaparivArasahitAH dIkSAM jagRhuH / sarve'pi gaNadharAH tripadIM lAtvA, dvAdazAGgIM racayAmAsuH / vistaragaNadharavAdastu zrI AvazyakatatparikarAdibhyo jJeyaH mayA tu ativistarabhiyA na likhito'sti // * iti gaNadharavAdaH samAptaH // 8 atha zrIbhagavataH sarvacaturmAsI saGkhyAmAha, tatrAha teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM samaNe bhagavaM mahAvIre aTThiyagAmaM nIsAe paDhamaM aMtarAvAsaM vAsAvAsaM uvAgae 1, caMpaM ca piTThacaMpaM ca nIsAe tao aMtarAvAse vAsAvAsaM uvAgae 4, sAliM nagaraM vANiyagAmaM ca nIsAe dubAlasa aMtarAvAse vAsAvAsa uvAgae 16, rAya Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private and Personal Use Only ******
Page #343
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtraM kalpalatA vyA05 ox-xox- // 152 // gihaM nagaraM nAlaMdaM ca bAhiriyaM nIsAe cauddasa aMtarAvAse vAsAvAsaM uvAgae 30, cha mihilAe 36 do bhaddiAe 38 egaM AlaMbhiyAe 39 egaM sAvatthIe 40 ega paNiabhU- *caturmAsImIe 41 egaM pAvAe majjhimAe hatthivAlassa raNo rajugasabhAe apacchimaM aMtarAvAsaM saMkhyA vAsAvAsaM uvAgae 42 // 122 // tattha NaM je se pAvAe majjhimAe hasthivAlassa raNo rajjugasabhAe apacchimaM aMtarAvAsaM vAsAvAsaM uvAgae // 123 // vyAkhyA-"teNaM kAleNaM" tasmin kAle tasmin samaye zramaNo bhagavAna mahAvIro'sthigrAmasya nizrayA prathama antarAvAsaM varSArAtraM "vAsAvAsaMti" varSAsu upavasanaM upaagtH| antarAvAsa iti varSA rAtrasya AkhyA, yaduktaM-"aMtaraghaNa sAmalo bhayavaM," varSArAjaghanazyAmala ityarthaH 1, campA ca pRSThicampA ca nizrayA abalambya trayo varSA rAtrAH / evaM vaizAlI vANijyagrAmaM ca nizrayA dvAdaza 16 // nAlandAbAhirikAH rAjagRhAt uttarasyAM shaakhaapurvishessH| tatra caturdaza 30 / SaT mithilAyAM 36 // dvau bhadrikApuryA 38 / eka AlaMbhikAyAM 39 // ekA zrAvastyAM 40 / ekaH praNitabhUmau vajrabhUmAkhye anAryadeze 41 // ekaH pApAyAM-madhyamAyAM hsti-16||152|| pAlasya rAjJo rijukA-lekhakAH teSAM sabhA aparibhujyamAnA karaNazAlA-jIrNazulkazAlA tasyAM pAka kila tasyA apApeti nAma / devastu pApetyuktaM kathaM ? zrIbhagavataH tatra nivRtatvAt chadmasthatve jinatve ca dvica bhASavaM vaizAlI vAlA paTa midhilAdeza 41 // ekA kazAlA tasyAMvaca dvica oX gRhAta uttaratyA varSA rAtrAH vrssaaraajghnshyaamlaagtH| ax For Private and Personal Use Only
Page #344
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tvAriMzadvarSArAtrAH / "pacchime aMtarAvAse vA0"pazcimazabdaH paryantavAcI, maGgalArtha ca apazcima ityuktaM 25 zrIbhagavAn antya-varSAvAsaM upaagtH| atha bhagavato nirvANakalyANakaM prAhatassa NaM aMtarAvAsassa je se vAsANaM cautthe mAse sattame pakkhe kattiabahule, tassa NaM kattiyavahalassa pannarasIpakkheNaM jA sA caramA rayaNI, taM rayaNiM ca NaM samaNe bhagavaM mahAvIre kAlagae viikaMte samujjAe chinnajAijarAmaraNabaMdhaNe siddhe buddhe mutte aMtagaDe parinibuDe sabadukkhappahINe, caMde nAma se ducce saMvacchare, pIibaddhaNe mAse, naMdivaddhaNe pakne, aggivese nAma se divase, uvasamiti pavuccai, devANaMdA nAma sA rayaNI, niratitti pavuccai, acce lave muhutte pANU thove siddhe nAge karaNe savaThThasiddhe muhutte sAiNA nakkhatteNaM jogamuvAgaeNaM kAlagae viikaMte jAva sabadukkhappahINe // 124 // ja rayaNiM ca NaM samaNe bhagavaM mahAvIre kAlagae jAva sabadukkhappahINe sANaM rayaNI bahahiM devehi ya devIhi ya otrayamANehi ya uppayamANehi ya unoviyA AvihutthA // 125 // jaM syaNiM ca NaM samaNe For Private and Personal Use Only
Page #345
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtraM kalpalatA vyA05 KOXOXO // 153 // bhagavaM mahAvIre kAlagae jAva sabadukkhappahINe sANaM rayaNI hi ya devIhi ya nirvANaovayamANehiM uppayamANehi ya uppiMjalagamANabhRA kahakahagabhUA AvihutthA // 126 // / kalyANa vyAkhyA-"tassa NaM" tatra ca "je se tti" yasmin antarAvAse varSArAne varSAkAlasya caturthe mAse saptame pakSe etAvatA kArtikavadi amAvasIdivase yA sA caramA-rajanI dinApekSayA pazcAdbhAvinI rAtriH, yadvAna amAvasyA rAtreH paryantaH tasyAM rajanyAM-rAtrau tatra bhagavAn kAlagataH kAyasthitibhavasthityoH kAlAd gataH vyatikrAntaH saMsArAt samudyAtaH samyak Urdhva yAtaH, na sugatAdivat, te hi Dhavate| "jJAnino dharmatIrthasya, kartAraH paramaM padam / gatvA''gacchanti bhUyo'pi, bhavaM tiirthnikaartH||1||" chinnaM jAtyAdInAM jarAmaraNabandhanahetubhUtaM karma yena saH, siddhaH sAdhitArthaH, buddho-jJaH mukto-bhavopagrAhikarmAzebhyaH, antakRt sarvaduHkhAnA, parinirvRtaH-karmakRtasakalasaMtApavirahAt / kimuktaM bhavati-sarvANi duHkhAni zArIramAnasAni ca mahINAni yasya / yuge hi paJca saMvatsarANi bhavanti / tatra tRtIyaM pazcamaM ca abhivardhitAkhyaM, zeSANi trINi candrAkhyAni / sa ca dvitIyaH candrasaMvatsaraH tatpramANaM-trINi-zatAni catuHpaJcAzat // 153 // adhikAni ahorAtrANi dvAdaza ca dviSaSTibhAgA divasasya dina 354 bhA063 tataH candranAni dvitIye saMvatsare, prItivardhananAmni mAse, nandivardhane pakSe, agniveze divase "uvasametti" iti zabdo vAkyAlaGkAre, For Private and Personal Use Only
Page #346
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir upazama ityapi tasya naametyrthH| devAnandA nAma sA amAvAsyA-rajanI nitirityapyucyate / tasyAM arcanAni lave, muhartanAni prANe prANApAne kacittasya mukteti nAma, siddhanAni stoke ekAdazakaraNAntarvanizakunyAdisthirakaraNacatuSTayamadhye tRtIye nAganAgni karaNe amAvAsyA uttarArdhe hi tannAgakaraNaM bhavati / sarvArthasiddhanAni muhUrta, khAtinakSatre candreNa saha yogaM vartamAne "je se ghAsANaM cautthe mAse' ityata Arabhya sUtre sarvatra prathamA asti / phalitArthakaraNena paramArthato'ntrAdhikaraNatvAt saptamI likhitA asti 26 / / atha yasyAM rAtrI zrIbhagavAn kAlagataHtatra devadevIbhiH kiM kRtaM ?, ityAha-"jaM rayaNiM ca NaM" AlApakadvayaM sugama, pUrva vyAkhyAtaM c|| atha zrIbhagavati mokSa gate gautamasya kiM jAtaM ?, tatrAhajaM rayaNi ca samaNe bhagavaM mahAvIre kAlagae jAva sabadakkhappahINe taM rayaNi ca NaM jiTThassa goamassa iMdabhUissa aNagArassa aMtevAsissa nAyae pijjabaMdhaNe vucchinne, aNate | aNuttare jAva kevalavaranANadaMsaNe samuppanne // 127 // vyAkhyA-"jaM rapaNi ca NaM" yasyAM rAtrau bhagavAn mokSaM gataH, tadA jyeSThasya antevAsinaH ziSyasya For Private and Personal Use Only
Page #347
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtraM kalpalatA vyA0 5 / / 154 / / www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gautamasya gotreNa indra bhUternAmnaH jJAtajJe - zrImahAvIraviSaye "pijjayaMdhaNetti" snehabaMdhane vyavacchinne sati = truTite sati kevalaM utpannaM, zeSaM sugamaM 29 / atrAyaM gautamasaMbandhaH - bhagavatA svanirvANasamaye devazarmaNaH pratibodhArtha kApi gautamo muktaH, taM pratibodhya pazcAdAgacchan devasaMnipAtaM dRSTvA upayogena khAminirvANaM jJAtvA vajrAhata iva zUnyacittaH kSaNaM tasthau / abravIca - "he vIra ! tvayi sUrye'stamite adya mithyAtvarUpaM timiraM prasarati, kutIrthikadhUkAH garjanti, durbhikSaDamaravairAdinikarAH prAdurbhavanti / he vIra ! tvaM vinA bharatakSetraM rAhugrastaM candraM AkAzamiva vidhyAtapradIpaM gRhamiva jAtaM / / hA hA ! vIra, tvayA kiM kRtaM / yata IdRze avasare ahaM dUrIkRtaH, kimahaM ADakaM maNDayitvA, bAlakavat tavAJcale alagiSyam, athavA kevalajJAnabhAgaM amArgaviSyam, kiMvA tvayi ahaM kRtrimarAgaH abhaviSyam, kiMvA muktau sAMkIrNya, kiMvA tava aNakhakaro'bhavaM, kiMvA tava bhAro'bhavam ? / he vIra ! kathaM vismArito'ham ? atha kasyAgre saMdehAn saMpraye ? / ko mAM goyamA iti vAdayiSyati ? / he vIra ! virahaM kurvANena tvayA mahAn virAmaH kRtaH !, kasyAgre kathayAmi ? | vIra vIra / vIcI me lagnA / " punaH vicAritaM "huM huM jJAtaM, vItarAgA asnehA bhavanti, dhika mama ekapAkSikaM snehaM ! alaM snehena ! eko'smi, nAsti me ko'pi dvitIyaH" evaM dhyAtavataH kevalajJAnaM utpannaM / prAtaH indrAyaiH mahimotsavapUrva paTTAbhiSekaH kRtaH / sarvazrIsaGghasya pramodo jAtaH / punaH tasyAM rAtrau kiM jAtaM ?, tatrAha- For Private and Personal Use Only gautamasya kevala jJAnotpaciH // 154 //
Page #348
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org jaM syaNiM ca NaM samaNe bhayavaM mahAvIre kAlagae, jAtra saGghadukkhappahINe taM rayANi caNaM nava mahaI nava lecchaI kAsIkosalagA aTThArasavi gaNarAyANo amAvAsAe pArAbhoyaM posahovavAsaM, paTTaviMsu, gae se bhAvujoe, danujjoaM karissAmo // 128 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyAkhyA - "jaM rayaNiM ca NaM samaNe" tasyAM rAtrau kAzidezasya rAjAno mallakijJAtIyAH nava, tathA kozaladezasya rAjAno leccha kijJAtIyAH nava, te kAryavazAt gaNamelApakaM kurvanti iti gaNarAjAno aSTAdaza ye ceTakamahArAjasya zrIbhagavanmAtulasya sAmantAH te tasyAM amAvAsyAM pAraM paryantaM bhavasya Abhogayati Alokayati pazyati yaH saH pArAlokaH saMsArasAgarapAraprApaNapravaNaH taM, athavA pAraM paryantaM yAvadAloko vistAro yasya saH pArAloko aSTamAharikaH, prabhAtaM yAvat saMpUrNa ityarthaH, taM tathAvidhaM pauSadhopavAsaM pauSadhayuktopavAsaM "paTTarvisu tti" prasthApitavantaH = kRtavantaH / kacit "vArA bhoe" iti pAThaH, tatra dvAraM Abho gyate = avalokyate yaiste dvArA bhogAH pradIpAH tAn kRtavantaH / AhAratyAgapauSadharUpaM upavAsaM akArSuH iti ca vyAcakSate / etadarthAnupAti ca uttarasUtraM gataH sa bhAvo jJAnarUpo - jJAnajJAninoH kathaMcit abhedAt jJAnamayo udyoto bhagavAn gato-nirvANaM, ato dravyoyotaM pradIparUpaM kariSyAmaH iti hetoH taiH pradIpAH pravartitAH tataH prabhRti dIpotsavaH saMvRttaH / kArtika zuklapratipadi ca devaiH kevalamahimA cakre, ataH tatrApi For Private and Personal Use Only
Page #349
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtra KjnprmodH| nandivardhananRpazca zrIbhagavanirvANaM zrutvA zokAtaH san , sudarzanayA bhaginyA saMbodhya, sAdaraM bhasmarAzikalpalatA khagRhe AkArya bhojitH| tato "bhrAtRdvitIyA parva" pravRttaM / punaH nirvANasamaye kiM jAtaM ?, tatrAha | grahodayaH vyA05 jaM rayaNi ca NaM samaNe bhagavaM mahAvIre jAva savvadukkhappahINe taM rayaNiM ca NaM khudAe bhAsarAsI nAma mahaggahe dovAsasahassaThiI samaNassa bhagavao mahAvIrassa jammanakSattaM saMkaMte // 129 // jappabhiI ca NaM se khuddAe bhAsarAsI mahaggahe dovAsasahassaTiI samaNassa bhagavao mahAvIrassa jammanakkhattaM saMkete tappabhiyaM ca NaM samaNANaM niggaMthANaM niggaMthINa ___ya no udie 2 pUAsakAre pavattai // 130 // jayA NaM se khudAe jAva jammanakkhattAo viikaMte bhavissai tayA NaM samaNANaM niggaMthANaM niggaMthINa ya udie 2 pUAsakkAre bhavissai // 131 // vyAkhyA-"jaM rayaNiM ca NaM samaNe" yasyAM rAtrI bhagavAna sarvaduHkhaprahINo jAtaH tasyAM rAtrau kSudrAtmA x // 155 // krUrakhabhAvo bhasmarAzinAmA triMzattamo mahAgrahaH, dvivarSasahasrasthitiH ekarAzau etAvantaM kAlamavasthAnAt zrIbhagavato janmanakSatraM sNkraantH| yadA ca janmanakSatraM saMkrAntaH tadA tasya phalamidaM-yatmabhRti zramaNAnAM / Kolko.XOXOXOXO-KOKAK. For Private and Personal Use Only
Page #350
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pranthAnA gate tava santAnproktaM he indra vakIyaM truTitaM Apane SaDazItivapAla *XXXXXXXXX nirgranthAnAM nirgranthInAM ca udita uditA-raphItaH sphItaH pUjA-abhyutthAnA-hAradAnAdibhiH satkAro-vastrAdibhiHno prvrtte| padAca ayaM bhasmarAzigraho janmanakSatrAd vyatikrAnto bhaviSyati, tadA punarapi nigranthAnAM nirgranthInAM ca pUjAsatkAro bhaviSyati / ata evaM indreNa tatsamaye svAmI vijJapta:-"he svAmin / tvayi mokSe gate tava santAnasya varSasahasradayaM yAvat pIDAM kariSyati / tataH kSaNamAyurvadhanena bhasmayahamukhaM viphly|" tataH svAminA proktaM- he indra ! tvaM mattIrthabhaktaH evaM vadasi ? paraM naicaM bhUta bhaviSyati bhavati caa| yat ko'pi tIrthakaro vA cakravA divA svakIyaM truTitaM AyuH sandhAtuM samadhI bhavati / bhavitavyatAnusAreNa bhasmakagrahasyodayo jaatH| puna: kalki-kunRpe magadaraputre SaDazItivarSAyuSi saGghasya upaplavaM kurvati varSasahasradvaye saMpUrNe jAte, tvayA tasmin hate bhasmakagRhe vyatikrAnte kalkinRpe putrasya dharmadattasya tvayA sthApitasya rAjyAt Arabhya tIrthasya pUjAsatkAro bhaviSyati / atha zrIbhagavati kAlaM gate kiM jAtaM, tatrAhajaM rayaNi ca NaM samaNe bhagavaM mahAvIre kAlagae jAva sambadukkhappahINe taM rayarNi ca NaM kuMtha aNuddharI nAmaM samuppannA, jAThiyA acalamANA chaumatthANaM niggaMthANaM niggaMthINa ya se cakkhumAsaM habamAgacchati jA aThiA calamANA chaumatthANaM niggaMthANaM nigaMthINa ya For Private and Personal Use Only
Page #351
--------------------------------------------------------------------------
________________ Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandit Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org kalpasUtraM kalpalatA vyA05 kunthUtpatti | nirgranthanirgranthInAmanazanaM ca // 156 // XOXOXOXOX******6XOXO cakkhuphAsaM havamAgacchai // 132 // jaM pAsittA bahuhiM niggaMthehiM niggaMthIhi ya bhattAI paJcakkhAyAiM, se kimAhu bhaMte ! ?, ajappabhiI saMjame durArAhe bhavissai // 133 // vyAkhyA-"ja rayaNiM ca NaM" yasyAM rAtrau bhagavAn mokSaM gataH, tasyAM rAtrI ko bhUmau tiSThatIti kunthuH prANijAtiH, nortuM zakyate iti anuddharI nAma samutpannA / "aNu-sUkSma dehaM dharatIti aNudharI" iti cUrNiH / sthitA ityasyA vyAkhyAna-yA-acalamAnA satI chadmasthAnAM nirgranthAnAM nirgandhInAM ca no-naiva cakSuHsparza dRSTipathaM "havaMti" zIghaM aagcchti| yA ca asthitA calamAnA sA nirgranthAnAM nirgranthInAM ca cakSuHsparza samAyAti, yAM aNudharIM dRSTvA, bahubhiH nirgranthaiH yahIbhiH nirgranthIbhizca bhaktAni pratyAkhyAtAni-anazanaM kRtmityrthH| atra ziSya Aha-"kimAhuH bhadantA-guravaH kiM kAraNaM aNudharyA utpattI bhaktamatyAkhyAne vA ? / " iti ziSyeNa pRSTe guruH Aha-"adyaprabhRti durArAdhyaH saMyamo bhaviSyati, jIvAkulatvAt pRthivyAH saMyamayogyakSetrAbhAvAt, pAkhaNDikasaGkarAca 37) __ atha zrIbhagavataH caturvidhasaGghasaMpadaM Aha teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa iMdabhUipAmukkhAo cauddasa samaNasAhassIo ukkosiA samaNasaMpayA hatthA // 134 // samaNassa bhagavao mahAvIrassa al|156 // For Private and Personal Use Only
Page #352
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagersuri Gyanmandir ajacaMdaNApAmukkhAo chattIsaM ajiyAsAhassIo ukkosiyA ajjiyAsaMpayA hutthA // 135 // samaNassa bhagavao mahAvIrassa saMkhasayagapAmukkhANaM samaNovAsagANaM egA sayasAhassI auTuiM ca sahassA ukkosiyA samaNovAsagANaM saMpayA hutyA // 136 // samaNassa bhagavao mahAvIrassa sulasArevaIpAmukkhANaM samaNovAsiANaM tinni sayasAhassIo aTThArasa sahassA ukkosiA samaNovAsiyANaM saMpayA husthA // 137 // samaNassa NaM bhagavao mahAvIrassa tini sayA cauddasapubINaM ajiNANaM jiNasaMkAsANaM sabakkharasannivAINaM jiNoviva aktihaM vAgaramANANaM ukkosiA cauddasapuvINaM saMpayA hatthA // 138 // samaNassa NaM bhagavao mahAvIrassa terasa sayA ohinANINaM aisesapattANaM ukkosiyA ohinANI saMpayA hutthA // 139 // samaNassa NaM bhagavao mahAvIrassa sattasayA kevalanANINaM saMbhiNNavaranANadasaNadharANaM ukkosiyA kevalanANi saMpayA itthA // 140 // samaNassa NaM bhagavao mahAvIrassa sattasayA veubINaM adevANaM deviDipattANaM ukkosiyA ubviyasaMpayA itthA pa.27 For Private and Personal Use Only
Page #353
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtra kalpalatA vyA05 bhagavataaturvidhasaMghasaMpadaH // 157 // // 141 // samaNassa NaM bhagavao mahAvIrassa paMca sayA viulamaINaM aDDAijesu dIvesu dosu - a samuddesu sannINaM paMciMdiyANaM pajjattagANaM maNogae bhAve jANamANANaM ukkosiA viulamaINaM saMpayA hutthA // 142 // samaNassa NaM bhagavao mahAvIrassa cattAri sayA vAINaM sadevamaNuAsurAe parisAe vAe aparAjiyANaM ukkosiyA vAisaMpayA hutthA // 143 // samaNassa NaM bhagavao mahAvIrassa satta aMtevAsisayAI siddhAiM jAva sabadukkhappahINAI, cauddasa ajiyAsayAI siddhAiM // 144 // samaNassa NaM bhagavao mahAvIrassa aTTha sayA aNuttarovavAiyANaM gaikallANANaM ThiikallANANaM AgamesibhadANaM ukkosiA aNuttarovavAiyANaM saMpayA hutthA // 145 // samaNassa NaM bhagavao mahAvIrassa duvihA aMtagaDabhUmI hutthA, taM jahA-jugaMtagaDabhUmI ya pariyAyaMtagaDabhUmI ya, jAva taccAo purisajugAo jugaMtagaDabhUmI, cauvAsapariyAe aMtamakAsI // 146 // vyAkhyA-"teNaM kAleNaM" tasmin kAle tasmin samaye zramaNasya bhagavato mahAvIrasya indrabhUtipramukhAH // 157 // For Private and Personal Use Only
Page #354
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir caturdazasahasrAH (14000) utkRSTAH zramaNAnAM saMpado'bhavan / zrImahAvIrasya AryacandanApramukhAH (36000) SaTtriMzatsahasrAH AryANAM saMpado'bhavan 2 // zrImahAvIrasya zaGkhazatakAdInAM bhAvakANAM ekaM lakSaM ekonaSaSTisahasrAzca (1,59000) saMpado'bhavan 3 / zrImahAvIrasya sulasA nAgabhAryA dvAtriMzat putrajananI, revatI maGkhaliputramuktatejolezyA jAtAtisArasya zrIbhagavataH tathAvidhauSadhadAnena ArogyakartrI, tathAvidhasulasArevatIpramukhANAM zrAvikANAM trINi lakSANi aSTAdazasahasrAH (3,18000) zrAvikAsaM0 4 / zrIvIrasya zrINi zatAni (300) caturdazapUrvagharANAM saMpadaH / kiMviziSTAnAM ? / ajinAnAmapi asarvajJAnAmapi satAM sarvAkSarasaMnipAtA varNasaMyogA jJeyatayA vidyante yeSAM te teSAM ato jina iva avitathaM sat bhUtArtha vyAkurvANAnAM kevalizrutakevalino: prajJApanAyAM tulyatvapratipAdanAt 5 / zrImahAvIrasya trayodazazatAni (1300) avadhijJAninAM saMpadaH / kiMviziSTAnAM ? / atizeSA-atizayA AmarSaiSadhyAdayaH tAn prAptAnAM 6 // zrImahAvIrasya saptazatAni (700) kevalajJAninAM saMpadaH / kiMviziSTAnAM 1 / saMbhinne siddhasena - divAkaramatena anyonyaM milite ekasamayabhAvinI, jinabhadragaNikSamAzramaNamatena tu saM samyak bhinne pRthak samayabhAvini saMpUrNe vA saMbhinne varajJAnadarzane gharanti ye te teSAM0 7 zrImahAvIrasya sapta zatAni (700) vaikriyalabdhidharANAM saMpadaH / kiMviziSTAnAM 1 / adevAnAmapi devavat RddhidharANAM 8 / zrImahAvIrasya paJcazatAni (500) vipulamatidharANAM saMpadaH, kiMviziSTAnAM ? / vipulA ghaTo'nena cintitaH sa ca sauvarNa iti dravyataH 1, pATaliputrakIya iti kSetrataH 2, zArada For Private and Personal Use Only
Page #355
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtraM kalpalatA vyA05 // 158 // iti kAlataH 3, kRSNa iti bhAvataH 4, ityAdi vizeSaNopetamanyamAnavastumAhitvena vistIrNA matiH=manaH- bhagavataparyAyajJAnaM yeSAM te vipulamatayaH tessaaN| tathA kiM kurvatAM ? / saMpUrNeSu ardhatRtIyadvIpeSu dvayoH samudrayozca aturvidhasthitAnAM saMjJinAM paryAptAnAM paJcendriyANAM manogatabhAvAn darzanAbhAvAt jAnAnAM / Rjumatayastu sAmAnyata |saMghasaMpadA eva teSAM ardhatRtIyAGgulanyUnamanuSyakSetre vyavasthitAnAM saMjJinAM manomAtragrAhakatvaM, tato "na pAsamANANaM" ityuktaM yaca kacit / zrIRSabhacaritrAdau ubhayaM dRzyate, tatra pazyatAmiva pazyatAM sAkSAtkaraNAt iti vyAkhyeyam / zrImahAvIrasya catvAri zatAni vAdinAM (400) saMpadaH / kiMviziSTAnAM ? / sadevamanujAsurAyAM sabhAyAM ajeyAnAM-jetuM azakyANAm 10 // zrImahAvIrasya saptazatAni (700) antevAsinA-ziSyANAM siddhAni sarvaduHkhamahINAni 11 zrImahAvIrasya caturdazazatAni (1400) AryANAM siddhAni 12 // zrImahAvIrasya aSTa-1x zatAni (800) anuttaropapAtinAM ziSyANAM jAtAni / kiMbhUtAnAM ziSyANAM? / gatiH devagatirUpA kalyANaM - yeSAM te teSAM punaHsthitiH devAyurUpA kalyANI utkRSTA yeSAM, athavA gatImANagamane'pi sthitI jIvite'pi kalyANaM yeSAM "tavaniyamamuTTiANaM" kalyANaM ityAdivacanAt / ata eva AgamiSyadbhadrANAM AgAmibhave setsyamAnatvAd abhayakumArAdInAmiva 13 // zrImahAvIrasya dvividhA antakRt bhUmiH, antakRto-bhavAntakRto // 158 // nirvANayAyinaH teSAM bhUmiH kAlaH ekayugAntakRbhUmiH / yugAni-kAlamAnavizeSAH tAni ca kramavartIni, tatsAdhA ye kramavartino guruziSyamaziSyAdirUpAH puruSAH te'pi yugAni taiH pramitA antakRbhUmiH yA sA For Private and Personal Use Only
Page #356
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yugAntakRbhUmiH1, dvitIyA paryAyAntakRbhUmiH 2, paryAyA-tIrthaGkarasya kevalitvakAlaH taM Azritya antakRta bhUmiH, tathA "tacAo ti" paJcamI dvitIyArthe / yAvat tRtIya puruSa eva yugaM puruSayuga, zrIvIrAdArabhya tRtIya puruSayugaM yAvat sAdhavaH siddhAH, zrIvIraH 1, zrIsudharmasvAmI 2, jambUzca 3, tataH siddhigaticchedaH caturvarSaparyAye kevalaparyAyApekSayA bhagavati jine sati antaM bhavAntaM akArSIt, tattIrthe sAdhuHna ArAt kazcit apIti kevalotpatteH caturvarSeSu siddhe gmnaarmbhH| atha zrIbhagavataH sarvAyurvarSasakalanAmAhateNaM kAleNaM teNaM samaeNaM samaNe bhagavaM mahAvIre tIsaM vAsAI agAravAsamajhe vasitA sAiregAI duvAlasa vAsAiM chaumatthapariyAgaM pAuNittA desUNAI tIsaM vAsAI kevalipariyAgaM pAuNittA bAyAlIsaM vAsAI sAmaNNapariyAgaM pAuNittA bAvattari vAsAiM sabAuyaM pAlaittA khINe veyaNijAuyanAmagutte imIse osappiNIe dUsamasusamAe samAe bahuviitAe tIhiM vAsahiM addhanavamehi ya mAsehiM sesehiM pAvAe majjhimAe hasthivAlassa rapaNo rajuyasabhAe ege abIe chaTreNaM bhatteNaM apANaeNaM sAiNA nakkhatteNaM jogamuvAgaeNaM paJcUsakAlasamayaMsi saMpali For Private and Personal Use Only
Page #357
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtraM kalpalatA vyA05 bhagavata Ayu:saGkalanA // 159 // aMkanisapaNe paNapannaM ajjhayaNAI kallANaphalavivAgAI paNapannaM ajjhayaNAI pAvaphalavivAgAI chattIsaM ca apuTThavAgaraNAI vAgarittA pahANaM nAma ajjhayaNaM vibhAvemANe 2 kAlagae viikkaMte / samujjAe chinnajAijarAmaraNabaMdhaNe siddhe buddhe mutte aMtagaDe parinibuDe sabadukkhappahINe // 14 // vyAkhyA-"teNaM kAleNaM" tasmin kAle tasmin samaye zramaNo bhagavAn mahAvIraH triMzadvarSANi AgAravAse uSitvA, sArdhaSaNmAsAdhikAni dvAdazavarSANi chadmasthaparyAyaM pratipAlya, sArdhaSaNmAsanyUnAni triMzadvarSANi kevalaparyAyaM pratipAlya, dvicatvAriMzadvarSANi dIkSAM pratipAlya, dvAsaptativarSANi (72) sarvamAyuH pratipAlya, "khINe sati" vedanIyAyurnAmagotre asyAM avasarpiNyAM duSamasuSamAyAM bahuvyatikrAntAyAM triSu varSeSu sArdhASTamAseSu ca zeSeSu navAzItipakSeSu avaziSTeSu ityarthaH / madhyamapApAyAM nagaryA hastipAlasya rAjJo rajasabhAyAM, ekaH karmasahAyavirahAt advitIyaH ekAkI na RSabhAdivat dazasahasrAdivRtaH, apAnakena SaSThena tapasA khAti-4 nakSatre candreNa saha yogaM upagate pratyUSakAlalakSaNo yo'vasaraH samayaH tasmin , padmAsanasthaH saMgataH paryakaHpadmAsanaM tatra niSaNNaH-upaviSTaH / paJcapazcAzad adhyayanAni kalyANaphalavipAkAni / paJcapaJcAzad adhyayanAni ca pApaphalavipAkAni, SaTtriMzad apRSThavyAkaraNAni prarUpayitvA-kathayitvA puNyaphalavipAkAdhyayane pradhAnaM nAma adhyayanaM marudevAdhyayanaM vibhAvayan-arUpayan kAlagataH iti / sarvadukhapahINaH zeSa sugamam // // 159 // For Private and Personal Use Only
Page #358
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassaqarsuri Gyanmandir atha zrIbhagavati nirvANaM prApte pazcAt kiyati kAle lokasamakSaM kalpavAcanA jAtA?, tatrAhasamaNassa bhagavao mahAvIrassa jAva savadukkhappahINassa nava vAsasayAI viikaMtAI dasamassa ya vAsasayassa ayaM asIime saMvacchare kAle gacchai, vAyaNaMtare puNa ayaM teNaue saMvacchare kAle gacchai ii disai // 148 // 24 // iti // vyAkhyA-"samaNassa bhagavao" zrIvIranivRteH navasu varSazateSu azItyadhikeSu iyaM vAcanA jAtA ityarthe vyAkhyAyamAnena tathA, caturANAM prItiH asya sUtrasya zrIvIranirvANAt [170] sasatyadhikavarSazatotpalazrIbhandrabAhunA praNItatvAt / tasmAt iyati kAle iyaM vAcanA pustakeSu nyasteti sNbhaavyte| devarddhigaNikSamAzramaNairhi vyavacchittiM dRSTvA, iyati kAle sarve granthAH pustakeSu nyastA, ityata eva tatra granthe vakSyamANasthavirAvalImAnte devarddhigaNinamaskAraM vakSyati / pUrve tu guruziSyANAM zrutAdhyayanAdhyApanabyabahArapustakanirapekSa evaM pravavRte / kecittu idaM AhuH-yadi yatkAlAtikrame dhruvasenanRpasya putramaraNArtasya samAdhaye Anandapure sabhAyAM ayaM grantho vAcayituM ArabdhaH iti / bahuzrutA eva yathAvat bidanti / vinavatiyutavarSanavazatapakSeSu iyatA kAlena paJcamyAH catuyA paryuSaNAparva pravavRte / teNaanavasarahiM, samaikvatehiM pdmaannaao| pajosavaNacautthI, kAlagasUrIhito ThaviA // 1 // vIsahi diNehiM kappo, paMcagahANIi kappaThavaNA ya / For Private and Personal Use Only
Page #359
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtra kalpavAna nAkAlanirNayaH navasayateNauehiM, vucchinnA saMghaANAe // 2 // sAlAhaNena rannA, saMghAeseNa kArio bhayavaM / pajjosa- kalpalatA navaNacautthI, cAummAsaM ca cudsiie||3|| caumAsayapaDikamaNaM, pakkhiadivasaMmi cauviho sNgho| navasayavyA05 bAteNauehiM, AyaraNaM taM pmaannNti||4||" iti tIrthoddvArAdiSu bhaNanAt / // 16 // __ iti zrImahAvIracaritram // iyaM paMcamI vAcanA ativistarA jAnA asti, paraM yadA kalpasUtrasya ekAdazavAcanAH trayodazavAcanAH paMcadazavAcanAH saptadazavAcanA vA bhavanti, tadA paMcamIvAcanAyAH vAcanAdvayaM kArya / navavAcanAsu ca-bhojanavicchitti, viprayAcanA 2, Adayo'dhikArAH satyAM velAyAM vAcyA, no cet nahi // vyAkhyAnaM kalpasUtrasya, paJcamaM sugama sphuTam / ziSyArtha pAThakAzcakruH, smyaadimsundraaH||1|| iti zrIkalpasUtrasya paJcamaM vyAkhyAnaM zrIsamayasundaropAdhyAyaviracitaM sampUrNam // // 16 // For Private and Personal Use Only
Page #360
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagersuri Gyanmandir ( atha SaSThaM vyAkhyAnam // / / aham // atha SaSThaM vyAkhyAnaM vyAkhyAyate // tatra prathamavAcanAyAM paJcaparameSThinamaskAraH, punarapi zrImahAvIradevasya saMkSepavAcanayA SaTkalyANakAni cyAkhyAtAniza dvitIyavAcanAyAM zrImahAvIradevasya cyavanakalyANakaM dazAzcaryasahitaM garbhApahArakalyANakaM ca vyAkhyAtam / tRtIyavAcanAyAM zrImahAvIrasya mAtrA trizalA-2 kSatriyANyA ye caturdaza khamAH dRSTAH te vyAkhyAtAH / caturthavAcanAyaryA zrImahAvIradevasya janmakalyANakaM vyAkhyAtam 4 // paJcamavAcanAyAM zrImahAvIradevasya dIkSA 1 jJAna 2 nirvANa 3 kalyANakAni vyAkhyAtAni 5 // / atha SaSThavAcanAyAM pazcAnupUA zrIpArzvanAthasya zrIneminAthasya ca paJcakalyANakAni vyAkhyAyante / tatra apUrva zrIpArzvanAthasya, tatrApi pUrva zrIpArzvanAthasya vaza bhavAH, tathAhipra potanapuraM nAma nagaraM, tatra aravindo rAjA, tasya purohitasya dvau putrau bhrAtarau, jyeSTha:-kamaThaH, laghuH-marupratiH , tatra kamaThaH prakRtyA zaTho durAcArI, marubhUtizca dhaarmikH| kamaThasya strI varuNA, marubhUtezca strI For Private and Personal Use Only
Page #361
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtraM kalpalatA vyA0 6 // 161 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vasundharA, paraM sA strI jAtikhabhAvena capalakhabhAvA / ekadA kamaTho vRddhabhrAtA pracchannavRttyA pradhAna bhUSaNaphalAdipradAnena anukUlAM kRtvA vasundharAM prArthayAmAsa / jAtaH saMbandhaH / tataH kamaThastriyA varuNayA tatvarUpe jJAte asahiSNutayA devarasya marubhUteH proktaM- "he devara ! mama bhartA tava bhAryayA samaM lubdho'sti, na | manyase (cet) tadA parIkSAM kuru / " tato marubhUtiH kapaTena grAmAntaraM gatvA Agatya pracchannaM veSAntaraM guTikAprayogeNa svarabhedaM ca kRtvA, rAtrau khagRhadvAre jAgran suptaH san sarvaM svabhrAtRdurAcAraM dadarza / tataH kruddhaH | san prabhAte rAjasabhAyAM gatvA, rAjJo'gre bhrAtRdurAcAraM kathayati sma / tato ruSTena rAjJA mayUrabandhanena badhvA viTambanAM kRtvA nagaramadhye bhrAmayitvA kamaTho bahiH niSkAsitaH / tataH tApaso bhUtvA, parvate tapasyAM kurvan tiSThati, nagaramadhye nAyAti / tato nagaralokAH tapasvinaM jJAtvA tatra gatvA bhojanAdinA bhaktiM kurvanti prazaMsanti ca / tadA marubhUtirapi acintayat-"ahamapi bhrAtRsamIpe gatvA khAparAdhaM kSAmayAmi caraNakamale ptaami|" iti vimRzya, tatra gatvA adhobhUya yAvat pAdayoH patitaH tAvat tena kamaTena kopAt zilA mastake muktA, mRto marubhUtiH // iti prathamo bhavaH // 1 // tataH kamaTho bhrAtRghAtakaH saMmetazikharaparvate kurkuTasarpo jAtaH / marubhUtirapi tatraiva sthAne hastI jAtaH / atha ekadA aravindarAjena saMdhyAsamaye paJcavarNAbhrapaTalasvarUpaM dRSTvA vairAgyena dIkSA gRhItA / pazcAt aravindasAdhuH saMmetazikharaM tIrthayAtrArthaM vrajana For Private and Personal Use Only pArzvanAthasva daza bhavAH // 161 //
Page #362
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir aravImadhye sarovaratIre tapasyAM kurvan kAyotsarge sthitH| marubhUtijIvo'pi hastI sarovare nIrapAnArtha AgataH, taM hastinaM madonmattaM kruddhaM dRSTvA, yAtrArtha AgataH, tatra sthitaH saGghaH plaayitH| tatoravindena rAjarSiNA avadhijJAnena upalakSya hastI pratiyodhita upazamaM gataH, / jAtisaraNaM jJAnaM utpannaM, AvakabratAbhilASI san muniM praNamya, hastI svasthAnaM gataH / munirapi yAtrArtha clitH| atha ekadA marubhUtijIvo hastI uSNakAle tRSAtaH sarovare pAnIyapAnArtha prvissttH| tadavasare kamaTajIvena kurkuTasaNa kumbhasthale daSTo mRtaH // iti dvitIyo bhavaH // 2 // tato jainadharmavAsanayA marubhUtijIvo hastI sahastrAre aSTame devaloke devo jAtaH / kurkuTasarpo hastighAtapApena paJcame narake nArakI jAtaH // iti tRtIyo bhavaH / / 3 // tato marubhUtijIvaH tataHcyutvA kiraNaveganAmA vidyAdharo rAjaputro jAtaH, sa ca rUpalAvaNyAdiguNasundaraH prAptarA|jyo'pi vairAgyAt kulakramAgataM rAjyaM tyaktvA, dIkSAM jagrAha / sa ca pratigrAma viharana ekadA parvataguhAyAM sthitaH / tadAnIM kamaThajIvo'pi paJcamanarakAt niHmRtya, tatra sarpaH samutpanno'bhUt / sa so muniM dRSTvA pUrvavairAt krodhena dazati sma, muniH viSAkrAnto'pi samAdhinA mRtaH // iti caturtho bhavaH // 4 // tato marubhUtijIvo dvAdaze acyutanAni devaloke devo jAtaH / sarpo mRtvA punaH paJcame narake nArakI jAtaH // iti paJcamo bhavaH // 5 // tato marubhUtijIvo dvAviMzatisAgaropamAyuHkSayAt dvAdazadevalokAt cyutvA, pazcimamahAvidehe vajranAbhanAmA rAjA jAtaH / so'pi vairAgyAt kulakramAgataM rAjyaM parityajya, dIkSA llau| grAmanagarAdiSu For Private and Personal Use Only
Page #363
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassaqarsuri Gyanmandir IMI kalpasUtraM kalpalatA vyA06 // 162 // vicaran milapalayAM gtH| tatra kamaThajIvo'pi saMsAraM bhrAntvA millatvena utpanno'sti / saMsArabhramaNaM vinA pArzvanAthakha paJcasAgaropamAntaraM na milati / yataH zrIpArzvanAthacaritre'pi bhavakramAditi hi proktaM, tathAhi dazamavAra "ahijIvo'pi narakA-dudvatyAbhUdbhavakramAt [bhavaM bhraman ] / jvalanAdrau sukacchasthe-bhillo nAnnA kuraGgakA // 1095 // " [sa. 3] iti tena bhillena AkheTakArtha gacchatA nijagRhAt nirgatena prathama sa sAdhuH sammukhaM Agacchan dRSTaH, "apazakuna" iti vicArya, bANena hato mRtH|| iti SaSTho bhvH|| 6 // tataH sAghuH samAdhinA mRtvA, madhyamaveyake devo jaatH| bhillo'pi mahApApI sasamanarake utpannaH // iti saptamo bhavaH // 7 // atha marubhUtijIvo devo madhyamaveyakAt cyutvA, mahAvidehakSetre suvarNayAhunAmA cakravartI jAtaH / SaTkhaNDarAjyaM pUrva bhuktavA, prAnte vairAgyAt rAjyaM tyaktvA dIkSA jagrAha / caturthaSaSThASTamAditapaH kurvan zitisthAnakAni sevitvA, girigahane viharati sma / tatra tadavasare kamaThajIvo'pi yo bhillaH abhUt sa narakAt niHsRtya, siMho jAto'sti / sa siMhaH taM sAdhuM dRSTvA pUrvavairAt krodhena vidAritavAn // iti aSTamo bhavaH // 8 // tataH sAdhuH samAdhinA mRtvA prANate dazame devaloke devo jAtaH / sAdhuvidArakaH siMhastu caturthe narake nArakI jAtaH // // 16 // iti navamo bhavaH // 9 // atha marubhUtijIvo dazamadevalokAt cyutvA, zrIpArzvanAtho jAtaH / kamaThajIvaH * kaTho nAma tApaso jAtaH / dvayoH saMvandhaH sUtre vRttau ca agre kathayiSyate iti dazamo bhavaH // 10 // For Private and Personal Use Only
Page #364
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagersuri Gyanmandir atha pArzvanAthasya saMkSepeNa paja kalyANakAni kathayati, tathAhiteNaM kAleNaM teNaM samaeNaM pAse arahA purisAdANIe paMcavisAhe hutthA, taM jahA-visAhAhiM cue caittA gabbhaM vakte 1, visAhAhiM jAe 2, visAhAhi muMDe bhavittA agArAo aNagAriaM pacaie 3, visAhAhi aNaMte aNuttare nivAghAe nirAvaraNe kasiNe paDipuNNe kevalavaranANadaMsaNe samuppanne 4, visAhAhiM parinicue 5 // 149 // arthalezo yathA-"teNaM kAleNaM ti" tasmin kAle tasmin samaye zrIpAcohana puruSAdAnIyA puruSANAM pradhAnaH puruSANAM vA madhye AdAnIya-Adeyo grAhyanAmA pazcavizAkho'bhavat, pazcApi kalyANakAni vizAkhAnakSatre jAtAni / tathAhi-vizAkhAnakSatre devalokAt cyutvA garne vyutkrAntaH // vizAkhAnakSatre jAtaH vizAkhAnakSatre muNDo bhUtvA, agArAt anagAratAM prapannaH / vizAkhAnakSatre kevalajJAnaM samutpannam vizAkhAnakSatre parinivRto mokSaM gataH iti 5 // atha cyavanakalyANakaM vistaratayA AhateNaM kAleNaM teNaM samaeNaM pAse arahA purisAdANIe je se gimhANaM paDhame mAse paDhame kalpa028 For Private and Personal Use Only
Page #365
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtraM kalpalatA vyA0 6 // 163 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pakkhe cittabahule, tassa NaM cittabahulassa cautthIpakkhe NaM pANayAo kappAo vIsaMsAgarovamaiyAo anaMtaraM cayaM caitA iheva jaMbuddIve dIve bhArahe vAse vANArasIe nayarIe AsasesaraNNo vAmAe devIe puvarattAvarattakAlasamayaMsi visAhAhiM nakkhaceNaM jogamuvAgaeNaM AhAravakaMtIe (700) bhavavakrAMtIe sarIravakaMtIe kucchisi gabrbhatAe vakkate // 150 // atha--arthalApanikA -"teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM" tasmin kAle tasmin samaye zrI pArzvanAthaH arhan puruSAdAnIya uSNakAle prathame mAse prathame pakSe, etAvatA caitravadi caturthIdine viMzatisAgaropamAni yatra sthitiH vartate, IdRzAt prANatadevalokAt cyutvA asminneva jambUdvIpe bharatakSetre vANArasInagaryA azvaseno nAma rAjA, tasya vAmAnAmnI paTTarAjJI, tasyAH -vAmAyAH kukSau ardharAtrisamaye vizAkhAnAmanakSatre candreNa samaM yogaM vartamAne garbhatvena avatIrNaH / tadA zrIbhagavataH kIdRzaM jJAnamAsIt ?, tatrAha pAse NaM arahA purisAdANIe tinnANovagae AviddutthA, taM jahA - vaissAmitti jANai, trayamANe na jANai, cuemiti jANai, arthaH--pUrva zrImahAvIradevAdhikAre vyAkhyAto'sti, tathApi arthalezo yathA-devalokastho bhagavAn avadhi For Private and Personal Use Only bhagavataH cyavana kalyANakaM // 163 //
Page #366
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnena jAnAti -'yadahaM itaH sthAnAt sAMprataM vyaviSyAmi 1 cyavanasamayaM na jAnAti, tasya atisUkSmatvAt 2 cyavanAnantaraM jAnAti yadahaM tataH sthAnAt cyutvA agrasthAne samAgataH // atha garbhasthe bhagavati kiM jAtaM ?, tatrAha - teNaM veva abhilAveNaM suviNadaMsaNavihANeNaM sarvvaM jAva niagaM gihaM aNupaviTThA, jAva suhaMsuheNaM taM gandhaM parivahai // 151 // arthApanakA yathA-"teNaM caiSa abhilAveNaM" zrImahAvIradevAdhikAre yathA caturdazasvanadarzanapramukhAdhikAro jAtaH, tathA'trApi jJeyaH / vAmA rAjJyApi caturdazakhamA dRSTAH, khalakSaNapAThakAn AkArya vicAraH pRSTaH / tairapyuktaM-" trailokyanAyakaH putro bhAvI / " punaH ye the dohadAH pradhAnA utpannAH te te sarve'pi rAjJA pUritAH / atha sukhena vAmA garbha vahati, tataH kadA janmakalyANakaM jAtaM ?, tatrAha leNaM kAleNaM teNaM samaeNaM pAse arahA purisAdANIe je se hemaMtANaM ducce mAse tacce pakkhe posabahule, tassa NaM posabahulassa dasamIpakkhe NaM navagrahaM mAsANaM bahupaDi puNNANaM aDaTTamANaM iMdiANaM viikaMtANaM puvarattAvarattakAlasamayaMsi visAhAhiM nakkhaseNaM jogamuvAgaeNaM For Private and Personal Use Only
Page #367
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtraM kalpalatA vyA06 janmakalyANa // 164 // AroggA AroggaM dArayaM payAyA // 152 // jaM rayarNi ca NaM pAse0 jAe sA rayaNI bahahiM devehiM devIhi ya jAva uppiMjalagabhUyA kahakahagabhUyA yAvihutthA // 153 // sesaM taheva, navaraM jammaNaM pAsAbhilAvaNaM bhANiavaM, jAva taM hou NaM kumAre pAse nAmeNaM // 15 // arthalezo yathA-"teNaM kAleNaM teNaM" tasmin kAle tasmin samaye zrIpArzvanAthaH zItakAle dvitIyamAse tRtIyapakSe etAvatA pauSavadi dazamIrAtrau navasu mAseSu saMpUrNeSu gateSu, punarapi sArdheSu saptasu dineSu uparigateSu satsu, vizAkhAnAmanakSatre candrayogena samaM vartamAne vAmA rAjJI putraM ajIjanat / tasmin samaye zrImahAvIradevAdhikAravat SaTpaJcAzat (56) dikkumArIbhiH merau indrazca janmotsavo yathA kRtaH tathA atrApi vaacyH| punaH sthitipatikAmahotsavakaraNAnantaraM dvAdaze dine "pArzva" iti nAma sArthakaM dattaM / yato garbhasthe bhagavati zayanasthA vAmA rAjJI mAtA andhakAre mahAghore gacchantaM kRSNasarpa pazyati sma, iti niruktivazAt pArzvaH / | atha kIdRzaHzrIbhagavAn ?,tatrAha-nIlakamalavat nIlachaviH, sarpalAJchanA, navahastapramANocazarIraH, paJcabhiH dhAtRmAtRbhiH pAlyamAnaH kramAt yauvanaM prApa / tasmin prastAve kuzasthalanagarasvAmI prasenajit rAjA svaputrIM prabhAvatIM lAtvA, azvasenarAjasamIpe samAgatya pAha-"eSA matputrI mayA zrIpArthAya dttaa|" tato'zvasenena anicchato'pi pArzvasya balAtkAreNa pariNAyitA / yato "bhogya karma na abhuktaM kssiiyte"| ekadA gavAkSa // 16 // For Private and Personal Use Only
Page #368
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sthena zrIbhagavatA bahavo nagaralokA gacchanto dRSTAH, pRSTaM-"bho! kiM?" iti / tataH ko'pyAha-"daridrakule ko'pi dvijasuto'bhUta, lokaH kRpayA jIvitA, kaTha iti nAnA prasiddhiM gtH|" anyadA vyavahAriputrAn AbharaNAlaGkArabhUSitAn dRSTvA, 'IzA devA' iti jAtismaraNaM samutpannaM, tato vairAgyAt tApasavrataM llo| sAMprata vANArasIbahirUdyAne paJcAmitapaH tapati, kandamUlAdibhojI mahAmahAkaSTaM karoti / tat vandanArtha nagaralokA ime yAnti / tataH kautukAt vAmyapi gajArUDhaH tatra jagAma / dRSTaH kaThatApasaH pazcAmitapaH kurvan / tato jJAnena kASThamadhye sarpa jvalantaM dRSTvA bhagavAn prAha-"aho! ajJAnakaSTaM ajJAnakaSTaM, aho tapasvin ! tava mUDhatA, dharmasya tattvaM dayA, tvaM tu dayAM na verisa, dayA-kaSTayoH antaraM mahat, yathA meru-sarSapayoH, samudrakUpayoH, sauvarNa-rUpyanANakayoH, rAma-rAvaNayoH, hastigardabhayoH, siMha-zRgAlayo, kAJcana-lohayoH, rAjaraGkayo, rAjJI-dAsyoH, sUrya-khadyotayoH, sajana-durjanayoH, kasturI-khalayoH, kapara-lavaNayoH, saadhu-gRhsthyo| cA antaraM / " tataH kaThatApasena proktaM-"kathaM jIvadayA nAsti ?, kathaM ca ajJAnakaSTaM mama / " tataH zrIbhaga- vAn agnikuNDAt ekaM kASThaM niSkAsya, kuThAreNa dvedhA kArayitvA, tanmadhye jvalantaM sarpa adarzayat / sarpasya paJcaparameSThinamaskArAn zrAvayan sarpo'pi namaskAramabhAvena zrIbhagavato darzanena samAdhinA mRtvA dharaNendro jAtaH / svAmI svagRhe smaagtH| kaThatApasastu taiH eva lokaiH nindyamAnaH ajJAnakaSTatapaH kRtvA bhavanavAsI meghakumAramadhye meghamAlInAmA devo jaatH| For Private and Personal Use Only
Page #369
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dIkSA kalpasUtraM kalpalatA vyA06 kalyANakaM // 165 // atha zrIbhagavato dIkSAkalyANakaM kathyate, tatrAhapAse gaM arahA purisAdANIe dakkhe dakkhapainne paDirUve allINe bhaddae viNIe tIsaM vAsAI agAravAsamajhe vasittA puNaravi logaMtiehiM jIakappehiM devehiM tAhiM iTAhi jAva evaM vayAsI // 155 ||-"jy jaya naMdA! jaya jaya bhaddA!, bhadaM te" jAva jaya jaya sadaM pauM. jaMti // 156 // puvipi NaM pAsassa NaM arahao purisAdANIyassa mANussagAo gihatthadhammAo aNuttare Abhoie taM ceva savaM jAva dANaM dAiyANaM paribhAittA je se hemaMtANaM ducce mAse tacce pakkhe posabahule, tassa NaM posabahulassa ikkArasIdivase NaM puvaNhakAlasamayaMsi visAlAe sibiAe sadevamaNuAsurAe parisAe, taM ceva savaM navaraM vANArasiM nagari majjhaM-majheNaM niggacchai, niggacchittA jeNeva Asamapae ujjANe jeNeva asogavarapAyave teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA, asogavarapAyavassa ahe sIyaM ThAvei, ThAvittA sIyAo paccoruhittA sayameva AbharaNamallAlaMkAraM omuai, saya0 omuittA sayameva paMcamuTThiyaM / 165 // For Private and Personal Use Only
Page #370
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www kobirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir | loaM karei, karitA aTTameNaM bhatteNaM apANaeNaM visAhAhiM nakkhatteNaM jogamuvAgaeNaM egaM devadUsamAdAya tIhiM purisasarahiM saddhiM muMDe bhavittA agArAo aNagAriyaM pavaie // 157 // | asya AlApakasya byAkhyA pUrvavat jnyeyaa| arthalApanikA tu iyaM, tathAhi-"pAse NaM arahA" zrIpArzvanAtho dakSo dakSapratijJo vinItazca jAtaH / triMzat varSANi gRhasthavAse sthitaH, tato lokAntikadevaiH pratibodhitaH san vArSikadAnaM datvA, zItakAlasya dvitIye mAse tRtIye pakSe, etAvatA pauSasya ekAdazIdivase pUrvAhnakAle vizAlAyAM-zivikAyAM sthito, devamanuSyAsuraparSadA samanugamyamAno bANArasInagaramadhye bhUtvA yatraiva AzramapadaM nAma udyAna, yatraiva azokanAmA vRkSaH tatraiva Agacchati, Agatya ca zivikAM sthApayati, sthApayitvA zivikAtaH uttarati, uttIrya ca svayaM evaM AbharaNAlaGkAraM muJcati muktvA ca khayaM eva paJcamuSTika jAlocaM karoti, kRtvA ca caturvidhAhAreNa aSTamena tapasA vizAkhAnakSatre candreNa samaM yogaM vartamAne ekaM| devadUSyavastraM skandhe samAropya, tribhiH puruSazataiH sArdhaM muNDo bhUtvA agArAt anagAratAM aGgIkRtavAn , dIkSAM jagrAha ityarthaH / / atha dIkSAgrahaNAnantaraM zrIbhagavAn kIdRzaH san, kiM karoti !, tatrAhapAse NaM arahA purisAdANIe tesIiM rAiMdiyAiM nicaM vosaTTakAe ciyattadehe For Private and Personal Use Only
Page #371
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatrth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtra kalpalatA dhyA06 bhagavata upasargasahana saggA uppajaMti, taM jahA-divA vA mANussA vA tirikkhajoNiA vA aNulomA vA paDilomA vA, te uppanne sammaM sahai khamai titikkhai ahiyAsei // 158 // "pAse NaM arahA" zabdArthaH pUrvavat, saMbandhalApanikA tu iyaM-zrIpArzvanAtho dIkSAnantaraM tryazItidinAni 83 yAvat dehamamatAM muktvA, ye kecana devasaMvandhino manuSyasaMvandhinaH tiryaksaMvandhino vA anukUlAH prati-1* kUlA vA upasargA utpannAH tAn upasargAn samyaka sahate / tatra pUrva dIkSAM gRhItvA vicarana , dvitIye divase zrIbhagavAn kopakaTanAni saMniveze dhanyasya gRhiNo gRhe 'pAyasena' pAraNaM akrot| devaiH basudhArAvRSTiH kRtaa| anyadA svAmI chadmasthaH san viharan kAdambaryA aTavyAM gtH| tatra kaligiriparvatasya adhastAt kuNDanAmasarovaratIre kAyotsarga sthitH| tatra mahIdharo nAmA hastI pAnIyapAnArtha samAgataH, zrIbhagavantaM dRSTvA jAtismaraNaM jJAnaM praap| khakIyapUrvabhavo dRssttH| sa pUrvabhava evaM-hemalanAmA kulaputrako vAmanaH abhUvaM, khajanaiH hasyamAnaH supratiSThanAnA mitreNa gurupAce niitH| tasya pArthe zrAvakadharmo gRhItaH, paraM antyAvasthAyAM svakIyaM laghu dehaM nindan mahAdehanidAnaM kRtvA mRtvA ahaM atra hastI mahAkAyo jAtaH' iti / tato hastinA kamalaiH bhagavataH pUjA kRtA / tataH tasya hastino vRttAntaM jJAtvA, campAvAsI karakaNDUrAjA ttraagtH| paraM karakaNDU: bhagavantaM adRSTvA prabhUtaM khedaM kRtavAn / tataH tasya bhattayA indreNa navahastapramANA zrIpArzvanAthapratimA For Private and Personal Use Only
Page #372
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandie tatra sthAne prakaTIkRtA, karakaNDanupeNa bhaktyA pUjitA, caityamapi tatra kAritaM / tatra sthAne 'kalikuNDanAma tIrtha jAtaM / sa hastI mRtvA tatra caitye vyantaro'dhiSThAyako'bhUt 1 // atha ekadA rAjapuranagarasvAmI IzvaranAmA rAjA x abhUt, tena zrIpArzvanAthaM kAyotsargasthaM dRSTvA mULa prAptA, jAtismaraNaM jJAnaM utpanna / mazriNA pRSTaM khakIyaM pUrvabhavaM mAha-"vasantapuranagare ekaH kuSTI prAmaNo'bhUt, sa ca duHsvAt gaGgAnA maraNArtha patana cAraNena RSiNA rakSitaH pratiyodhitazca / ekadA sa kuSThI caitye gatvA pratyahaM praNaman puSkalizrAvakeNa dRssttH| tato munipAdhaiM gatvA puSkalizrAvakeNa pRSTaM-"etasya kuSThinaH caityAgamane doSo na pA 1 / " muninA proktaM-"rAt jinaM praNamato na ko'pi dossH| punarapi ayaM kuSThI brAhmaNa AgAmibhave rAjapure nagare IzvaranAmA rAjA bhaviSyati / punarapi zrIpArzvanAthaM kAyotsargasthaM dRSTvA jAtismaraNajJAnaM prApsyati / sa kuSThI brAhmaNo'haM jaatH|" tataH IzvaranRpeNa bhaktyA prabhoH prasAdaH kAritaH, madhye pratimA ca sthApitA / tataH tatra 'kukuTezvaranAma tIrtha prasiddhaM jaatm| atha zrIbhagavato meghamAlidevena kRta upasargoM vyAkhyAyate / atha ekadA zrIbhagavAn viharan nagarapArzvavatinaM tApasAzramaM samAjagAma / tasmin prastAve sUryazca astaM gataH / bhagavAn vaTavRkSasya adhastAt kUpasya samIpe merubat niSpakampaH kAyotsarge sthitaH, rAtrI tadavasare meghamAlI adhamadevaH pUrvavairaM smarana kopAkAnto bhagavantaM upasargayituM samAgataH / pUrva tena vetAlA vikurvitAH, tataH siMhAH, tato vRzcikAH, tataH sarpAH, tato For Private and Personal Use Only
Page #373
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org kalpasUtraM hastinaH paraM bhagavAn na kSobhaM prAptaH, maryAdAM samudra iva nA'muJcat / tato vizeSeNa kruddhaH san caturdikSu kalpalatA kAlarAtrisadRzAn meghAn vikurvitavAn / tato mahAvAtAn, tato vidyujjhAtkArAn tato garjAravAn, tataH vyA0 6 0 pralayakAlavat varSituM lagno musaladhArAbhiH kSaNAt pAnIyapUro bhagavataH kaNThaM yAvat samAgataH, tathApi zrIpArzvo nAsikAgre dattadRSTiH manAgapi na cacAla / tasmin prastAve kampitAsano dharaNendro padmAvatIpramukhAbhiH // 167 // agramahiSIbhiH sArdhaM samAgatya praNamya ca zrIpArzvanAthaM svakIyamastakopari kRtvA prabhorupari phaNAn vistArayAmAsa / prabhora AkAze padmAvatIpramukhA agramahiSyo veNuvINAdivandhurANi gItasRtyAni cakruH / tato dharaNendro'vadhijJAnena meghamAlinaM varSantaM jJAtvA kupito'bravIt - "are / kimidaM tvayA ArabdhaM 1, re durmate ! anantazaktirapi zrIbhagavAn kRpAvAn sahiSyate, paraM ahaM tadbhakto na sahiSye / re pApiSTha 1 zrIbhagavataH sadupadezo'pi tava vairAya jAtaH !, uSarapRthivyAM meghavarSaNaM lavaNAya yathA syAt / / tato meghamAlI bhayabhrAntaH prabhoH zaraNe praviSTaH / prabhuM praNamya khAparAdhaM kSAmayitvA 'naH punaH kariSyAmi ityuktavA ca svasthAnaM gataH / indrAdayo'pi svasthAnaM jagmuH / zivApurvI indro dinatrayaM prabhoH zIrSe phaNAchatraM dadhau / tataH sA nagarI "ahicchatrA" iti prasiddhiM gatA / atha kIdRzasya sato bhagavataH kevalajJAnaM samutpannaM 1, tatrAha - taeNa se pAse bhagavaM aNagAre jAe IriyAsamie bhAsAsamie jAva appANaM bhAvemANassa Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private and Personal Use Only meghamAli kRta upasargaH, kivalajJAnItpacitra // 167 //
Page #374
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tesII rAiMdiyAiM viiktAI, caurAsIime rAidie aMtarA vadramANe je se gimhANaM paDhame mAse paDhame pakkhe cittabahule, tassa NaM cittabahulassa cautthIpakkheNaM puSaNhakAlasamayaMsi dhAyaIpAyavassa ahe chaTTeNaM bhatteNaM apANaeNaM visAhAhiM nakkhatteNaM jogamuvAgaeNaM jhANaMtariAe vadvamANassa aNaMte aNuttare nivAghAe nirAvaraNe jAva kevalavaranANadaMsaNe samuppanne jAva jANamANe pAsamANe viharai // 159 // atha arthalApanikA-"taeNaM se pAse" tataH zrIpArzvanAtho bhagavAna IryAsa mito jAto bhASAsamita eSaNAsamita evaM paJcasamitibhiH samitaH, tisRbhiH gusibhiH gupto jAtaH / evaM zrImahAvIrAdhikAre yaH sAdhuvarNakaH mokA sA atrApi jJeyaH / tathA zrIbhagavato dIkSAnantaraM zyazItidinAni (83) vyatikrAntAni / caturazItitamasya dinasya antarA vartamAnasya grISmakAle prathame mAse prathame pakSe etAvatA caitravadicaturthIdine pUrvAhakAlasamaye dhAtakIvRkSasya adhaH SaSThena tapasA, kvacit aSTamena tapasA apAnakena vizAkhAnAmanakSatre candreNa saha yoga vartamAne dhyAnAntare vartamAnasya kevalajJAnaM kevaladarzanaM ca samutpanna / tena sarva bhagavAn jAnan pazyan viharati / devaiH samavasaraNaM viracitaM, caturvidhasaGghasya sthApanA kRtA / For Private and Personal Use Only
Page #375
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtraM kalpalatA vyA0 6 // 168 // www.kobatirth.org atha bhagavato gaNadharAdi-parivAramAha pAsassa NaM arahao purisAdANIyassa aTTha gaNA aTTha gaNaharA hutthA, taM jahA subhe ya 1 ajaghose ya 2 vasiTTe 3 baMbhayAri ya 4 / some 5 sirihare 6 ceva, vIrabhadde 7 jase'viya 8 // 160 // pAsassa NaM arahao purisAdANIyassa ajjadiNNapAmukkhAo solasasamaNasAhassIo ukkosiA samaNasaMpayA hutthA // 169 // pAyassa NaM a0 pupphacUlApAmukkhAo aTThattIsaM ajiyAsAhassIo ukkosiA ajiyAsaMpayA hutthA // 162 // pAsassa0 suvayapAmukkhANaM samaNovAsagANaM egA sayasAhassIo causaddhiM ca sahassA ukkosiA samaNovAsagANaM saMpA thA || 163 // pAsassa0 sunaMdApAmukkhANaM samaNovAsiyANaM tipiNa sayasAha - sIo sattAvIsaM ca sahassA ukkosiA samaNovAsiyANaM saMpayA hutthA // 164 // pAsassa0 achuTTusayA caudasapuvINaM ajiNANaM jiNasaMkAsANaM saGghakkhara jAva cauddasapuvINaM saMpA thA || 165 // pAsassa NaM0 cauddasa sayA ohinANINaM, dasa sayA kevalanANINaM, For Private and Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gaNadharAdiparivArA // 168 //
Page #376
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpa 0 29 www.kobatirth.org ikArasa sayA veviyANaM, chasayA riumaINaM, dasa samaNasayA siddhA, vIsaM ajiyAtayA siddhA, aTTamasayA viulamaINaM, chasayA vAINaM, bArasa sayA aNuttarovavAiyANaM // 166 // pAsassa NaM arahao purisAdANIyassa duvihA aMtagaDabhUmI hutthA, taM jahA-jugaMtagaDabhUmI pariyAyaMtagaDabhUmI ya, jAva cautthAo purisajugAo jugaMtagaDabhUmI, tivAsapariAe aMtamakAsI // 167 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir etasya AlApakasya arthastu sugama eva, pUrvamapi vyAkhyAtazca / paraM arthayojanAmAtratvaM pradazyate - " pAsassa NaM arahao" zrIpArzvanAthasya aSTau gaNA ekavAcanikAyatisaGghA abhUvan, aSTau ca gaNadharAH, teSAM gaNAnAM nAyakAH surayo'bhUvan / Avazyake tu daza gaNadharA uktAH, iha sthAnAGge ca aSTau tato dvau saptamASTamagaNagharI alpAyuSkatvAt noktau iti saMbhAvyate / yataH zrIpArzvanAthacaritre dazagaNadhara sambandheSu satASTamagaNadharau jaya 1 vijaya 2 nAmAnau zrAvastI nRpaputrau rAtrau tathAvidhakhanavizeSopalambhanena svakIyaM AyuH alpaM jJAtvA, dIkSAM jagRhaturiti / gaNadharanAmAni yathA - zubhaH 1 AryaghoSaH 2 vAziSThaH 3 brahmacArI 4 somaH 5 zrIdharaH 6 vIrabhadraH 7 yazaH 8 iti / punaH zrIpArzvanAthasya AryadinnapramukhAH SoDazabhramaNasahasrAH (16000 ) abhUvan / punaH zrIpArzvanAthasya puSpacUlAmamukhA aSTatriMzat AryAsahasrAH (38000) abhUvan / punaH zrIpArzvanAthasya For Private and Personal Use Only
Page #377
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtraM kalpalatA vyA0 6 // 169 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir suvratapramukhAH zramaNopAsakAH zrAvakA eka lakSaM catuHSaSTizca sahasrAH (1,64000 ) abhUvan / punaH zrIpArzvanAthasya sunandApramukhAH zrAvikAH trINi lakSANi saptaviMzatizca sahasrAH (3,27000) abhUvan / punaH zrIpArzvanAthasya sArdhAni saptazatAni (750) caturdazapUrviNaH kevalina iva abhUvan / punaH zrIpArzvanAthasya caturdazazatAni ( 1400 ) avadhijJAninaH / punaH dazazatAni (1000) kevalajJAninaH / punaH ekAdazazatAni (1100) vaikriyalabdhidharAH / punaH SaTzatAni ( 600 ) RjumatayaH sAdhavaH / punaH dazazatAni ( 1000 ) siddhAni sAdhUnAM / punaH viMzatizatAni (2000) sAdhvInAM siddhAni / sArthAni saptazatAni ( 750 ) bipulamatInAM siddhAni / Rjumati- vipulamatInAM vizeSaH pUrva ukto'sti / SaTzatAni (600) vAdinAM / puna: dvAdazazatAni ( 1200 ) anuttaropapAtinAM sAdhUnAM / punaH zrIpArzvanAthasya dvividhA antakRtAM kevalinAM bhUmiH, sthAnaM= yugAntakara bhUmiH paryAyAntakara bhUmizca / tatra zrIpArzvanAthAt Arabhya caturthaM puruSayugaM yAvat siddhigamaH pravRttaH sa yugAntakara bhUmiH / atha ca zrIbhagavataH kevalajJAnotpatteH pazcAt triSu varSeSu siddhigamArambho jAtaH, sa paryAntakarabhUmiH // atha ca zrIbhagavataH kadA nirvANakalyANaM jAtaM ?, tatrAha teNaM kANaM teNaM samaeNaM pAse arahA purisAdANIe tIsaM vAsAI agAravAsamajhe vasittA For Private and Personal Use Only bhagavato nirvANa kalyANa samayaH // 169 //
Page #378
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tesI iMdiAI chaumatthapariAya pAuNittA desUNAI sattari vAsAI kevalipariAyaM pAuNittA paDipuNNAI satari vAsAI sAmaNNapariAyaM pAuNittA evaM vAsasyaM savAuyaM pAlaittA khINe veyaNijjAuyanAmagunte imIse osappiNIe dUsamasusamAe samAe bahuviikaMtAe je se vAsANaM paDhame mAse ducce pakkhe sAvaNasuddhe, tassa NaM sAvaNasuddhassa aTTamIpakkhe NaM uSpi saMmeaselasiharaMsi appacauttIsaime mAsieNaM bhanteNaM apANaeNaM visAhAhiM nakkhatteNaM jogamuvAgaeNaM puNhakAlasamayaMsi vagvAriyapANI kAlagae viikaMte jAva sabadukkappahI // 168 // arthAlApanakA yathA---"teNaM kAleNaM teNaM samaraNaM" tasmin kAle tasmin samaye zrIpArzvanAthaH triMzadvarSANi gRhe sthitvA tryazIti (83) dinAni chadmasthaparyAyaM pAlayitvA vyazItidinaiH nyUnAni saptati ( 70 )varSANi kebalaparyAyaM pAlayitvA pratipUrNAni saMpUrNAni saptati ( 70 ) varSANi dIkSAparyAyaM pAlayitvA ekaM varSazataM (100) sarvAyuH pratipAlya kSINe vedanIyAyurnAmagotre karmaNi, asyAM avasarpiNyAM duHSamasuSamAyAM bahuvyatikAntAyAM varSAkAle prathame mAse dvitIyapakSe etAvatA zrAvaNasudi aSTamadivase saMmetazikharaparvatasya upari trayastriMzat (33) sAdhubhiH saha mAsikabhaktena apAnakena tapasA vizAkhA nakSatre candreNa samaM yogaM vartamAne pUrvAhnakAlasamaye "puvarattAvarattakAlasamayaMsi" iti pAThastu lekhakadoSAt matabhedAdvA jJAtavyaH / For Private and Personal Use Only XOXOX
Page #379
--------------------------------------------------------------------------
________________ Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandit Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org kalpasUtraM x"vagdhAriapANi ti" kAyotsarge sthitatvAt pralambitabhujadvayaH san kAlaM gato vyatikrAnto yAvat bhInemikalpalatA sarvaduHkhaiH prahINo jAtaH, mokSaM jagAma ityrthH|| nAthakha vyA06 atha zrIpArthanirvANAt pustakArUDhasiddhAntasya kiyadantaraM ?, tatra Aha paJcakalyApAsassa NaM arahao jAva sabadukkhappahINassa duvAlasa vAsasayAI viikaMtAI, terasamassa ya NakAni // 17 // ayaM tIsaime saMvacchare kAle gacchai // 169 // 23 // iti // "pAsassa NaM arahao" ayaM paramArtha:-zrIpArzvanAtha nirvANAt zrImahAvIrasArdhazatadvayena (250) siddhH| zrImahAvIranirvANAt navazataiH azItyadhikaiH (980) vaH zrIsiddhAntaH pustakArUDho jAtaH / iti hetoH dvAdazazatAni triMzadadhikAni (1230) varSANi jJeyAni / ityanena zrIpArzvanAthasya pazcakalyANakAni vyAkhyAtAni / / + iti zrIpArzvanAthacaritram -* atha zrIneminAthasya pazcAnupUA paJcakalyANakAni vyAkhyAyante* tatrApi pUrva yAdavAnAM utpattiH kathyate-tatra pUrva vRSabhakhAmI, tataH kurunRpaH, tato vIryanRpaH, tataH subhuum-||17|| cakravartI, tato bahuSu rAjasu gateSu zAntanarAjA abhUt / tasya dve bhArye-gaGgA satyavatI ca, gaGgAyAH putro gAGgeyaH, yena kumArAvasthAyAmapi svayaM zIlavataM gRhItaM, khakIyaH pitA zAntano rAjA ratnazekharavidyAdharasya For Private and Personal Use Only
Page #380
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir www.kobairthorg putrI mAvikagRhe vardhitAM satyavatIM pariNAyitaH / zAntanasya satyavatyA dvitIyabhAryAyAH putradvayaM-citrAGgavaH citravIryazca / citravIryasya bhAryAtrayaM-ambikA 1 ambAlikA 2 ambA 3 ca, tAsAM ca tisRNAM anukrameNa ete / trayaH putrA:-ambikAyA dhRtarASTraH paraM jAtyandhaH, ambAlikAyAH putraH [paNDaH]pANDuH, ambAyAH putro viduro jAtaH / ghRtarASTrasya gAndhArIyasubalo rAjA, tasya putraH zakuninAmA rAjA, tasya sapta punyo gAndhArIpramukhAH pariNAyitAH / gAndhAryAH putro yuddhakaraNa-janamAraNAdi-azubhakhamacito duryodhano jAtaH / paraM svamAtrA aniSpanno balAt pAtitaH triMzanmAsAn garbha sthito mAsaSaTuM ca peTikAyAM vrdhitH| evaM dhRtarASTrasya putrazataM jAtaM / paNDoH bhAryAdvayaM-kuntI mAdrI ca / kuntI zaurya purasvAminaH andhakavRSNeH putrI samudravijayAdInAM dazadazArhANAM bhaginI gAndharva vivAhena pariNAyitA / tasyA ekaH putraH karNaH, sa pracchannaM jAtamAtra eva kAMsyapeTImadhye prakSipya, gaGgAyAM vAhitA, hastinApuravAsinA sUtanAnA sArathinA gRhItaH, vaputrIkRtya khagRhe vardhitaH / punaH kuntyAH putratrayaM-meru 1 kSIrasamudra 2 sUrya 3 candra 4 zrIH 5 svamapaJcakasUcitaH prathamo yudhiSThiraH 1, dvitIyo bhImaH 2, tRtIyogajArUnazakrakhamasUcito'rjunaH 3 evaM kuntyAH putracatuSTayaM / dvitIyA bhAryA paNDoH mAdrI sA madrakarAjasya putrI svayaMvare pariNItA tasyAH putradvayaM-nakulaH sahadevazca / atha ambikAyAH yaH putro viduro'bhUta, sa devakarAjaputrIM kumudinIM pariNItavAn / harivaMze atha yadunAmA rAjA'bhUt, tasya putraH sUranAmA * jAtaH / tasya dvau putrI jAtI-zaurI suvIrazca / sUrarAjA zaurinAmaputrasya mathurArAjya, suvIranAmaputrasya ca For Private and Personal Use Only
Page #381
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org kalpasUtraM kalpalatA vyA0 6 // 171 // yuvarAjyaM dattvA svayaM dIkSAM lalau / zaurinRpo'pi samaye svakIyaM madhurArAjyaM laghubhrAtari sudhIre sthApayitvA svayaM kuzAvartadeze gatvA, khanAmnA zauripuraM nAma nagaraM asthApayat / atha zauripure zaurinRpo rAjyaM karoti, suvIro mathurAyAM rAjyaM karoti / dvAvapi sagInau bhrAtarau / atha zaurinRpasya andhakavRSNinAmA putro jAtaH / sudhIrasya mathurAkhAmino bhojakavRSNinAmA putro jAto / bhojakavRSNinRpasya ugrasenaH putro yasya kaMsaH putro yasya ca satyabhAmA- rAjImatIpramukhAH putryaH / atha ca zauripuranagarakhAmino'ndhakavRSNinAmabhUpasya daza putrAH OM samudravijaya 1 akSobhya 2 stimita 3 sAgara 4 himavanta 5 acala 6 dharaNa 7 pUraNa 8 abhicandra 9 vasudevanAmAno 10 daza putrA jAtAH / dazApi dazAha iti kathyante / atha andhakavRSNinAmA rAjA svakIyaM zauripurarAjyaM jyeSThaputrasya samudravijayasya dattvA dIkSAM lalau / evaM bhojakavRSNinAmA rAjApi svasya putrasya ugrasenasya mathurArAjyaM dattvA cAritraM agrahIt / evaM sati mathurAyAM nagaryAM ugraseno rAjA rAjyaM karoti, zauripuranagare ca samudravijayo rAjA rAjyaM karoti // atha zrIneminAthasya paJcakalyANakAni saMkSepavAcanayA Aha teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM arahA ariTThanemI paMcacitte hutthA, taM jahA - cittAhiM cue caittA gambhaM vakate, tatra ukkhevo jAva cittAhiM parinihue // 170 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private and Personal Use Only zrInemi nAthasya pazcakalyAkAni // 171 //
Page #382
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir COM ayamartha:-"teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM" tasmin kAle tasmin samaye arhana ariSTanemiH paJcacitro'bhavat / citrAnakSatre candreNa saha yAga vartamAne devalokAt cyutvA garbhe bhagavAn vyutkrAntaH1evamukkhevao ti" pUrva uktasya AlApakasya uccAraNaM zrIpArzvanAthAdhikAre vizAkhAnakSatreNa kRtaM, tathAtra citrAbhilApena kaarymityrthH| tathAhi-citrAnakSatre jAtaH 2, citrAnakSatre dIkSA gRhItA 3, citrAnakSatre kevalajJAnaM utpanna 4, citrAnakSatre nirvANakalyANakaM jAtaM 5 iti // atha vistaravAcanAyAM zrIneminAthasva cyavanakalyANaka kathyate, tatrAhateNaM kAleNaM teNaM samaeNaM arahA arinemI je se vAsANaM cautthe mAse sacame pakkhe kattiabahule, tassa NaM kattiyabahulassa bArasIpakkhe NaM aparAjiAo mahAvimANAo battIsasAgarovamaThiiAo aNaMtaraM cayaM caittA iheva jaMbuddIve dIve bhArahe vAse soriyapure nayare samuhavijayassa raNNo bhAriAe sivAe devIe punarattAvarattakAlasamayaMsi jAva cittAhiM gabbhattAe vakaMte, savaM taheva sumiNadaMsaNadaviNasaMharaNAiaM ittha bhANiyatvaM // 171 // ardhastu sugama eva, tathApi lApanikA pravazyate-"teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM" tasmin kAle tasmin samaye For Private and Personal Use Only
Page #383
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtra kalpalatA vyA06 // 172 // ahana ariSTanemiH varSAkAlasya caturthamAse sasame pakSe, etAvatA kArtikavadi dvAdazyAM aparAjitanAmavimA-16 | bhagavatI nAt caturthAnuttaravimAnAt yasmin dvAtriMzatsAgaropamasthitiH vartate / kacit trayastriMzatsAgaropamAnIti, janmakalyAtasmAt cyutvA, asmin jaMbUdvIpe asmin bharatakSetre zauripuranAmanagare samudravijayo rAjA, tasya bhAryA / Nakasamaya: |zivAdevI, tasyAH kukSau ardharAtrisamaye citrAnakSatre candreNa saha yogaM vartamAne bhagavAn garbhatvena avtiirnnH| atrApi svamadarzanaM, svapalakSaNapAThakapAce svamAnAM pRcchA, tatphalaM zrIsamudravijayanRpasya gRhe draviNasaMharaNaM | ca ityAdikaM sarva mahAvIravat vAcyam / / atha kadA bhagavato janmakalyANakaM jAtaM?, tatrAhateNaM kAleNaM teNaM samaeNaM arahA ariTTanemI je se vAsANaM paDhame mAse ducce pakkhe sAvaNasuddhe, tassa NaM sAvaNasuddhassa paMcamIpakkhe NaM navaNhaM mAsANaM jAva cittAhiM nakkhatteNaM jogamuvAgaeNaM jAva AroggA AroggaM dArayaM pyaayaa| jammaNaM samadavijayAbhilAvaNaM neyavaM, // 17 // jAva taM hou NaM kumAre ariTThanemI naamnnN|| arthaleza:--"teNaM kAleNaM" tasmin kAle tasmin samaye arhan ariSTanemiH varSAkAlasya prathame mAse dvitIye For Private and Personal Use Only
Page #384
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassaqarsuri Gyanmandir pakSe etAvatA zrAvaNasudi paJcamyAM navamAseSu pratipUrNaSu sArghasasadinAdhikeSu vyatikAnteSu citrAnakSatre candreNa samaM yogaM vartamAne ArogyA-kaSTarahitA zivA ArogyaM putraM ajIjanat / janmotsavaH sarvo'pi dikumArI-catuHpaSTIndrakRtaH zrImahAvIradevAdhikAravat atrApi vAcyaH / punaH sthitipatikAdikartavyatA samudravijayAmilApena vAcyaH / riSTaravamayaM nemicakraM AkAze utpatan mAtA zivAdevI khame adrAkSIt iti riSTanemiH / tato apazcimazabdavat napurvatve ariSTanemiriti nAma dattaM / kumArastu apariNItatvAt / atha ekadA pAlanasthe bhagavati indreNa nemeH balasya varNanaM kRtaM, tadA asahamAnAH kepi surA pralaM parIkSituM Agatya, pAlanasthaM bhagavantaM apajahuH / yojanAnAM sapAdalakSe atikrAnte zrIbhagavAn avadhijJAnena suravikAraM jJAtvA, balaM prayule sma / tataH te murAH zrIbhagavato balaM asahamAnA aghastAt petuH, zatayojanI dharitrImadhye gatAca / tata indra Aganya, anukampayA surAn mocayitvA, prabhuM pAlane muktavA stutvA aparAdhaM ca kSAmayitvA svarga gtH| atha ekadA mathurAyAM ugraseno rAjA bahiH krIDAyaM gato'bhUt / tena tatra ko'pi tApaso dRSTA, pAraNArtha nimantraya, rAjA khagRhe gataH / paraM rAjJo bahurAjakAryavyagratvena pAraNA-kArApaNaM vismRtaM, punarapi dvitIyamAsakSapaNe tathaiva nimantritaH, tathaiva vismRtaM / punaH tathaiva tRtIyavAre'pi nimantritaH, tathaiva vismRtaM / / tataH tApasena kopAkrAntena nidAnaM cakre-"yaduta cet mattapaH phalaM] pramANaM tadA asya ugrasenarAjasya duHkha-| dAyako ahaM syAm" iti / tataH sa tApaso mRtvA, ugrasenarAjasya bhAryA dhAriNI tasyAH kukSau avatIrNaH / For Private and Personal Use Only
Page #385
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtraM kalpalatA vyA0 6 0 // 173 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dhAriNyAzca svapatihRdayamAMsa bhakSaNadohado jAtaH / sa dohadaH mantribhiH yathAkathaJcit pUritaH / janmAnantaraM nAmamudrikA - patrikAbhyAM sahitaM putraM kAMsyapeTAyAM prakSipya rAjJA yamunAyAM peTA vAhitA / sA kAMsyapeTI vahantI zauripuranagare gatA / tasmin samaye prAtaHkAle zaucArtham agatena rasavaNijA subhadranAnnA sA peTA AgacchantI gRhItA / bahirAnIya udghATitA / mudrikAM patrikAM ca bhavyasthAne rakSayitvA madhyasthaM bAlakaM svapriyAyAH samarpayAmAsa / tasya nAma 'kaMsa' iti dattaM sa ca kaMsaH pravardhamAno rAjavIryatvAt ramamANo DimbhAn kuTTayati / tato DimbhamAtRpitrAdayaH kaMsamAtApitroH upAlambhaM dadati / kaMsazca zikSAM na manyate / tataH subhadreNa ca vasudevakumArasya sevArthaM samarpitaH / atha kaMso vasudevasevAM kurvan tiSThati / asmin prastAve rAjagRhanagare jarAsandhanAmA prativAsudevo rAjyaM pAlayati / tasya sarve'pi yAdavarAjAnaH sevakAH santi / tasya jarAsaMghasya jIvayazAnAmnI putrI vartate sA rAjJo jIvavat priyA / ekadA rAjJo naimittikasya jIvayazAjanmapatrikA darzitA - "eSA kIdRzI bhaviSyati ?" iti pRSTaM ca / tato naimittikena proktaM- "satyaM vakSyAmi, na roSaH kAryaH / eSA pariNItA satI ubhayakulakSayakAriNI bhaviSyati / " tato rAjJA pracchannA vArtA rakSitA / tasmin samaye yAdavarAjAno dIptimantaH santaH jarAsandhasya AjJAM samyaka na manyante / tato jarAsandhena samudravijayanRpasya AjJA dattA - " yaduta vaitAvyaparvatapArzve siMhapure nagare siMhanAmA rAjAsti / saH asmadAjJAM na manyate, taM badhvA yaH samAnayati tasmai ahaM jIvayazAputrIM nagaramekaM ca dadAmi / " tataH tadbandhanArtha caTantaM samudravijayaM For Private and Personal Use Only kaMsena saha jIva yazAyAH pariNayaH // 173 //
Page #386
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir nivArya, vasudevaH kaMsena sahasainyaH cacAla / tatra gatvA agregAminA kaMsena siMharAjA badhvA vasudevAya samarpitaH / vasudevena ca jarAsandhaprativAsudevAya samarpitaH / tato vasudevAya dIyamAnA jIvayazA, jJAtaparamArthena vasudevena kaMsena sa siMharAjA baddha iti kaMsAya pariNAyitA / atha kaMso jIvayazAM bhAryA pariNIya pitRvairaM smaran mathurArAjyaM lAtvA, prabalasenayA saha mathurAyAM gatvA, svapitaraM ugrasenaM kASTapaJjare niHkSipya svayaM rAjyaM karoti sma / tasmin samaye atimuktakaH kaMsasya laghubhrAtA pitRduHkhAt vairAgyeNa dIkSAM lalI / asmin prastAve vasu| devaH zauripuranagare strIvallabhaH kumArapadarthI bhajamAnaH tiSThati / strIvallabhatvaM kathaM upArjitaM ? tatra pUrvabhavo yathA-nanviSeNanAmA ko'pi ekaH kulaputraka AsIt / sa kIdRk ? / kutIrthI iva kudarzanaH sthAlIbuJjamiva zyAmaH, biDAlavat piJjaranetraH, gaNeza iva lambodaraH, hastI hava danturaH, uSTra iva lamboSThaH, vAnara iva zUrpakarNaH, kuSTharogI hava cipiTadhANaH, trikavat trikoNa mauliH / kiM bahunA, kurUpANAM dRSTAntIbhUtaH tasya mAtApitarau mRtau / tato mAtulagRhe kAryANi kurvan yuvA jAtaH, tataH paragRhabhaJjinA lokena tasya mano bhanaM, "mo| kiM vRthA dAsavat kAryANi kuruSe ? paraM mAtulaH tvAM pariNAyayati api na ?" tato bhannaH ruSTaH san kAryANi na karoti, na pariNAyita iti hetoH / tato mAtulena bahusthAneSu kanyA mArgitAH paraM nandiSeNaM na kApi pariNa yati kurUpatvAt, tato nijaputryo'nukrameNa abhyarthitAH paraM tAH sarvA abruvan -- " viSa bhakSaNa - pAzIgrahaNapramukhaM kariSyAmaH paraM na cainaM pariNayiSyAmaH / " tato vairAgyAt nandiSeNena dIkSA gRhItA / sarvasAdhUnAM mayA For Private and Personal Use Only
Page #387
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir // 174 / / kalpasUtraM vaiyAvRtyaM kArya iti abhigraho gRhItaH / devena parIkSA kRtA, tatra parIkSAmapi prAptaH / tato nemicaritrasaMmatyA kalpalatA dvAdazasahasravarSANi vasudevahiNDisammatyA ca paJcapaJcAzat 55 varSasahasrANi dIkSAM pAlayitvA prAntAvasthAyAM cyA0 6* 'strIvallabho bhUyAsaM' iti nidAnaM cakre / tato mRtvA devaloke sukhaM bhuktvA cyutvA vasudevo jAtaH / sa pUrva bhavA* bhyastatapaHprabhAva nidAnena strIvallabho jAtaH / yatra yatra nagare bhramati tatra tatra nagarastriyo gRhakAryANi ardhakRtAni muktatvA, pRSThataH paribhramanti / tata udvignaiH nAgarikaiH samudravijayo vijJaptaH / tato rAjJA nAgarikANAM santoSaM kRtvA vasudevasya kathitaM - " tvayA rAjaloke eva kalAbhyAsAdikrIDA kartavyA / nagaramadhye bahirvA bhramaNaM na kArya, atha zvo vairibhItiH zrUyate / " tato vasudevenApi vRddhabhrAtRvacanaM pitRvat mAnyamiti tathaiva kRtaM / anyadA grISmakAle zivAdevyA vilepanArthaM candanAdi kaJcolakaM dAsIhaste samudravijayAya khabharturmuktaM / pratotyAM antarAsthitena vasudevena gacchantI dAsI dRSTA, pRSTaM "kiM lAtvA yAsi ?, dehi mama" sA na dadAti / vasudevena utthAya balAt hastAt gRhItvA svadehe vilepitaM / tato ruSTayA nIcajAtitvAt dAsyA marmavAkyaM proktaM"bho ! IdRzo'si tadA rAjJA gRhamadhye kSipto'si / " vasudevena pRSTaM- "kathaM tato dAsyA sarva svarUpaM kathitaM ? / " tato vasudevo'marSaM kRtvA, rAtrau zauripuranagarAt nirgatya, citAM banhinA prajvAlya, tanmadhye ekaM mRtakaM dagdhvA khAM jaGghAM vidArya, tadrudhireNa pratolyAM lilekha- "vasudevaH citAyAM praviSTo'sti / " tato vasudevaH pratidezaM pratigrAmaM pratinagaraM varSasahasraM yAvat bhraman vidyAdharapramukhanarezvarANAM dvAsaptati ( 72 ) sahasrakanyAnAM For Private and Personal Use Only *-******* -XoXoXo nandiSeNena dIkSAgrahaNaM 11208 11
Page #388
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pANigrahaNaM cakre / nAnAvighAzca rUpaparAvartanAdividyA shikssitaaH| tataH punaH vyAdhuvya zauripuranagare samAgataH, paraM cAmanaM kunjaM ca rUpaM kRtaM / tasmin samaye ca tatra rohiNIkhavarA mArabdho'sti / anekeSu rAjasu tatra sthiteSu prAntasthAne bAmano'pi mardalaM vAdayan sthitA, rohiNI maulaM vasudevarUpaM pazyati, anye vAmanameva / tato rohiNI sarvampAn avagaNayya bAmanasya kaNThe varamAlAM cikSepa / vAmano rohiNI lAtvA niHsRtH|| samudravijayAdayo ruSTA:-"kathaM asAsu satsu ayaM vAmanaH kanyAM lAtvA yaati|" parasparaM yuddhaM lagnaM / tato vasudevena vimRSTaM-"na yuktaM bhrAtrA samaM yuddhkrnnN|" tataH samudravijayApa vANo muktH| tatra vANe likhitamasti-IX "vasudevaH praNamati" iti / tato'kSaravAcanAnantaraM samudravijayena jJAtaM-"ayaM mama bhrAtA, paraM kenApi kAra-14 na vAmanarUpaM kRtamasti / tataH sarve'pi militAH, vasudevasya rohiNI prinnaayitaa| kAlena gaja 1 siMha 2 candra 3 samudra 4 khamacatuSTayasUcitaH putro jAtaH, tasya 'rAma' iti nAma / tataH kaMsena khamitralehAt vasudevaH svapuryA-mathurAyAM smaaniitH| pazcAt vasudevasya mRtikAvatInAmanagarIsvAmino devakarAjasya putrI devakI kasena pariNAyitA, gokoTisahitaM nanda-yazodApadAnaM karamocane kRtaM / ekadA jIvayazA kaMsapatnI svaskandhe devakI sthApayitvA garveNa vRtyantI krIDati / tasmin samaye kaMsasya laghunAtA atimuktako muniH sametaH, jIvayazA pAha-"ehi devara ! AvAmpAM rmpte|" kaNThe lagitvA unmattA satI upasarga kurvatI na nivartate / tadA ati-81 muktakena tasyA garvottAraNArtha proktaM-"re muurkhe| kiM nRtyasi ?, asyAH-devakyA saptagarbhamadhye eko garbhaH klp030| For Private and Personal Use Only
Page #389
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtraM kalpalatA vyA0 6* // 175 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tava bhartRhantA bhaviSyati / " [ iti zrutvA sarvo vRttAntaH kaMsasyAgre proktaH ] tena hetunA kaMsena vasudevapArzve | sapta garbhA yAcitAH, vasudevena aGgIkRtaM dAsyAmi / nukrameNa jAtAH, te bhaddilapure nAgo nAma zreSThI, tasya bhAryA sulasA, tayA putrArtha hariNaigameSI deva ArAdhitaH / tena proktaM- "tvaM anajAn putrAn-mRtAneva janayiSyasi, paraM devakI putrAn jAtamAtrAn AnIya pracchannaM tava dAsyAmi / " iti sulasAyA devakIputrA dattAH / yato devakyAH pUrvabhave sapatnyAH sapta ratnAni apahRtAni Asan, paramekaM ratnaM rudantyAH tasyAH samarpitaM, tena kRSNasya sukhaM kimapi prAptaM / atha sulasAputrAH SaDapi mRtA eva devakIpArzve muktAH, te sarve'pi kaMsena zilAyAM AsphAlya mAritAH / saptame garbhe jAte devakyA siMha 1 sUrya 2 vahni 3 gaja 4 dhvaja 5 vimAna 6 padmasarovarANi iti sapta 7 svapnA dRSTAH / tena devakyAH yazodAyAH proktaM- "tavA'patyaM mama deyaM, mama putraH tvayA pracchannaM rakSaNIyaH" iti / atha kRSNajanmasamaye kaMsena prAharikA vizeSato muktA abhUvan / paraM teSAM nidrA samAgatA garbhaprabhAvAt / svaraH zabdaM cakAra, tadA kharameSo'pi tava putra iti zravaNAt na zabdaM cakAra / vasudevaH kRSNaM lAtvA nirgacchan pratolIkapATodghATane ugrasenena "ko'si ?" iti pRSTaH / vasudevena proktaM- "maunaM kuru, yaH kASThapaJjarAt tvAM niSkAsya rAjye sthApayiSyati, so'yaM / " tato vasudevaH kRSNaM yazodAyA dattavAn / yazodA putrIM ca devakIpArzve mumoca / prabhAte kaMsaH tAM sutAmapi chinnanAsAM cakAra / atha kRSNo nandagokulIgRhe vardhate devakI putrasnehAt For Private and Personal Use Only zrIkRSNajanma / / 175 / /
Page #390
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www kobirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir avasara avasare yazodApAzrce parvamipaM kRtvA yAti / adya vatsabArasi 1 kAjalItrIja 2 gopUja 3 gotrATa 4 ityAdimithyAtvaparvANi jAtAni / ekAdaze varSe jAte kRSNasya bAlakrIDAvarNanaM-kivArai kRSNa pANInA ghaDA Dholai, kivArai vaisai mAnada kholai, kivArai dahInI golI gholai, kivArai taratau mAvA DAsimAhe bolai, kivArai mAtA sAMDa kAna jhAlI ANaI, kivAraha jasodAnau kaMcuya utANai, kivArai jAtau sApa sAhai, kicArai Aginai hAtha vAhai, kivAraha hasInai mA sAmhao joyai, kivAraha rUsaNau mAMDinai royai, kivArada sUtau uThADatAM Alasa moDai, kibArai rIsaNau utrevar3a phoDai ityaadi| atra poDazavArSike kRSNe jAte gocAraNaM govardhanaparvatotpATanaM gopAGganAramaNaM ca lokaprasiddhaM sarva vAcyam / atha tadavasare punaH kaMsena naimittikaH pRSThaH-"pUrvoktaM tava nimittaM tu vighaTitaM, atha punaH bada-mama kasmAdapi bhayaM vartate ?" tato naimittikaH pAha-"bho kaMsa ! yaH ko'pi tava ariSTanAmAnaM vRSabhaM 1, kezinAmAnaM hayaM 2 khara-meSanAmAnau kharI haniSyati 3-4, punaH kAlinAmAnaM sarpa vazyaM kariSyati 5, zArGganAma dhanuH AropayiSyati 6, punaH mallayuddhA'vasare cANUra 7, mauSTikanAmAnau mallau jayiSyati 8, punaH gopure tiSThantI campakapanottaranAmAnau 9-10 gajI yo haniSyati sa taba hantA sheyH| tataH kaMsaH tasya puruSasya zuddhikRte ariSTAdIn vane mumoca / kRSNena sarve'pi te htaaH| punaH dhanurAropaNAvasaraM zrutvA kRSNena balabhadrasahitena vasudevavAritenA'pi radhaM Aruhya tatrAgatya dhanuH AropitaM / punaH mallayuddhotsarva draSTuM rAmakRSNI samAgato, For Private and Personal Use Only
Page #391
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtraM kalpalatA vyA0 6 // 176 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dvAre campaka- padmottaranAmAnau gajau hatavantau / tataH kaMsena proktaM- "yaH cANUra - mauSTikanAmAnau mallau jayati tasmai ahaM svakIyAM- khasAraM satyabhAmAM dadAmi / " tataH tadvacanazravaNena utkaNThitAbhyAM tAbhyAM saha yuddhaM kurvANAbhyAM tau mallau hatau / tato bhItena kopaM kRtvA kaMsena proktaM-"are ! etau kRSNasarpoM kena poSitau ? " kenApi proktaM- "nandena / " kaMsaH prAha-"are! AnIyatAM sa nandaH yathA zikSAM ddaami|" tataH kRSNena kaMso macAt bhUmyAM pAtayitvA hataH / ugrasenena svaputrI satyabhAmA triMzatavarSIyA 300 SoDazavArSikAya kRSNAya pariNAyitA / zrIsamudravijayarAmakRSNaiH ugraseno rAjA kASThapaJjarAt niSkAsya, mathurArAjye sthApitaH / jIvayazA kaMsapatnI ca rudantI rAjagRhanagare khapitRzrIjarAsandhapArzve gatvA jarAsandhanRpAya sarvo'pi kaMsa| mAraNavRttAntaH kathitaH / jarAsandhaprativAsudevena proktaM- "he vatse ! svasthA bhava, duHkhaM mA kuru, sarva bhavyaM bhaviSyati / " tato jarAsandhanRpeNa somakanRpo nijadRto yAdavapArzve muktaH, kathApitaM ca- "bho yAdava - rAjAnaH ! bhavyaM kRtaM mama jAmAtA kaMso hataH, mama putryA vaidhavyaM dattaM, atha jJAsyate tato yAdava bhUpAH sarve'pi bhayabhrAntA jAtAH / tataH samudravijayo rAjA kRSNa-balabhadra - zrInemikkumArAdisahitaH zauripuranagarAt ekAdazakulakoTI, ugraseno rAjA saptakulakoTIH madhurAta evaM aSTAdazakulakoTI: yAdavAnAM lAtvA, pazcimadizi gantavyaM, yatra satyabhAmA bhAnu-bhramaranAmakaM putrayugalaM janayati tatra sthAtavyaM / tatra bhavatAM jayo bhAvI / " iti naimittikavacanaM zrutvA, calitAH pazcimAM dizamuddizya / tasmin prastAve kopAkrAntaM For Private and Personal Use Only kRSNena kaMsahananaM / / 176 / /
Page #392
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra XCXGXCXXX XX * X www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yAdava mAraNArthaM cadantaM jarAsandhaM nRpaM nivArya, kAlakakumAraH paJcazatakumArasahitaH pratijJAM kRtvA, yAdavakeTake caTitaH / atyAsannamAgataM kAlakakumAraM jJAtvA yAdavAnAM rakSaNAya yAdavakuladevI sthavirArUpaM kRtvA mArge citAnAM sahasraM kRtvA mArge upaviSTA satI rodituM lagnA / kAlakakumAreNa proktaM- "he sthavire / kA'si tvaM 1, kiM tava duHkhaM 1, kathaM ca rodiSi / " tataH sA sthavirA prAha-"ahaM yAdavAnAM kuladevI, yAdavAzca kAlakakumArAgamanaM zrutvA agre gantuM asamarthA etAsu citAsu pravizya jvalitA mRtAH / atha mama kaH pUjAM kariSyati ? iti hetoH rodimi / ahamapi citAyAM pravikSyAmi ! kiM duHkhadagdhayA sthitayA mayA / " tataH kAlakakumAro'pi ajJAnAt tAn karSituM roSAt citAyAM praviSTo mRtazca / tato yAdavA nirbhayAH santaH calitAH, yatra sthAne satyabhAmA putrayugmaM prasUtA, tatra sarve'pi sthitAH / zrIkRSNena susthitanAmA lavaNasamudrAdhipatiH deva ArAdhitaH, upavAsatrayeNa sa deva Agatya, kaustubharatnaM pAJcajanyazaGkhaM ca prAbhRtIkRtavAn / tataH kRSNena proktaM- "bho ! dehi navabhavAsudevAya bhagnAya AgatAya sthAnaM pUrvarItivyavasthAM ca pAlaya / " tataH 'om' iti bhaNitvA indro vijJaptaH / indreNa ca dhanadapArzvAt navInAM dvArakAM kRtvA, kRSNAya samarpitA / kIdRzI sA dvArakA ? | dvAdazayojanAni dIrghA, navayojanAni pRthulA, yasyAH vapro navahastoco navahasto bhUmigato dvAdazahastaH pRthulaH sarvasvarNamayo ratnakapizIrSaH sArdhadinatrayaM yAvat ratnasuvarNamaNimANikyavividhavastravividhAbharaNavividhavAnyAdisarvavastuvRSTikaraNena dhanadena bhRtA nagarI, saptabhaumikA'STAdazabhaumikaikaviMzati bhaumikaiH AvAsaiH For Private and Personal Use Only
Page #393
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtraM kalpalatA vyA06 zarkezvaratIrthasya utpattiH // 177 // virAjamAnA sAkSAt vargapurIvat dRzyate / atha sarve'pi yAdavA nirbhayAH santo muditAH santaH tiSThanti / zrIsamudravijayAdibhiH bhAvinaM vAsudevaM matvA kRSNo rAjye sthApitaH / atha gate kiyati kAle ratnakambalavyavahAriNo vaNijo dvArakAyAM ratnakambalAni vikrIya rAjagRhe gtaaH| tatra jIvayazAM ratnakambalaM alpamUlyena mArgayantI prati te mAhuH-"varaM dvArakA yatra kRSNo rAjA, yantra asmAkaM ratnakambalAnAM bahumUlyaM samAgataM" iti vyatikaraNa-vRttAntena yAdavajIvanakharUpaM jJAtvA, kopaM kRtvA jarAsandhaH sarva sainyaM lAtvA, smaagtH| tataH kRSNo'pi jarAsandhaM samAgacchantaM zrutvA dvArakAto nirgatya, pazcacatvAriMzadyojanAni atikramya sammukhaH smaagtH| pADalA-paJcAsarAgrAmasIni caturyojanAntare sainyadvayamapi sthitaM, parasparaM yuddhaM lagnaM, lakSazo manuSyA mRtaaH| tato yuddha kRSNaM ajeyaM jJAtvA, jarAsandhabhUpena jarAvidyA muktA / tayA kRSNasya sainyaM rudhiraM vaman bhUmau papAta // tataH zrIneminAthavacanena zrIkRSNena upavAsanayaM kRtvA padmAvatI aaraadhitaa| tayA pratyakSIbhUya, gharaNendrasya devAlayAt bhAvitIrthaGkarasya "zrIpArzvanAthasya pratimA AnIya dttaa| tadA maGgalanimittaM hRSTena kRSNena zaGkho vAditaH, tatraiva sthAne bimbaM sthApitaM / zaGkhapUraNAt "zaGkezvara" iti tIrtha jAtaM // punaH * zrIneminAthena indreNa mAtalisArathinA samaM mukto yo rathaH tamAruhya, zanAdaH kRtH| tena jarAsandhasainyaM niSpratApaM jAtaM // tato dinatrayaM zrIzaGgezvarapArzvanAthapratimAlAtrodakena zrIkRSNasya sainyaM sajjaM jAtaM punaH jarAsandhena kRSNAya svakIyaM cakraM muktaM, paraM na prabhavitaM, tataH tadeva cakraM gRhItvA, kRSNena muktaM / tena KOXOXOXOXOXOXO // 177 // For Private and Personal Use Only
Page #394
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jarAsandhasya mastakaM chicaM, mRto jraasndhH| devaiH kRSNasyopari puSpavRSTiH kRtvA, uccaiH proktaM-re re! * zrIkRSNo navamo vAsudevo jaatH| ata enameca sarve'pi ayadhvaM / tataH sarvamapi jarAsandhasambandhi sainyaM * zrIkRSNasya militam / | atha zrIkRSNavAsudevo dvArakAM Agatya, trikhaNDarAjyaM bhuJjAnaH tiSThati / atha dvArakAyAM dAsaptati 72 kulakovyo, dvArakAto pahica paSTikulakoTyo yAdavAnAM basanti / punaH dvArakAyAM ke ke mahApuruSA vasanti ?, tAn Aha-zrIsamudravijayAdayo daza dazArhAH 1, baladevAdayaH paJcamahAvIrAH 2, zrIugrasenAdayaH SoDaza (16) sahasrAH rAjAnaH 3, pradyumnAdayaH sArdhatrikovyaH kumArAH 4, zAmbAdayaH SoDazasahasrAH durdAntakumArAH 5, vIrasenAdaya ekaviMzati (21) sahasrAH vIrAH 6, mahAsenAdayaH SaTpazcAzatasahasrAH balavanto rAjAnaH7 rukmiNIpramukhA dvAtriMzatsahasrAH 32 rAjyaH8, anaGgasenAdayo anekasahasrAH gaNikA:9 evaM prAjya rAjyaM kurvANeSu yAdaveSu satsu |ekdaa indramahArAjena zrIneme balavarNanaM kRtaM / tato mithyASTidevA asahamAnAH Agatya, zrIgirinArasya mekhalAyAM suradhArAnAma nagaraM sthApayitvA, matyarUpAH santaH tsthuH| yahun dvArakAlokAn updrvynti-piiddynti| tadA zrIvasudevasya putraH zrIneminAthasya bhrAtA vIramAnI anAdRSTiH teSAM nirghATanArtha gataH, taiH mAyAmAnavaiH jitvA, svakIyanagaramadhye niitH| taM vRttAntaM zrutvA, zrIsamudravijayaM gacchantaM nivArya zrIrAmakRSNau gatau / tau api saGgrAme jitvA svapurImadhye kSiptau / tato dvArakAyAM kolAhalo jAta: For Private and Personal Use Only
Page #395
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandit kalpasUtra kalpalatA vyA06 // 178 // yaduta rAmakRSNau aphRtau|" tataH satyabhAmApramukhanArIbhiH zrIneminAtharvijJapta:-"tvayi anantavalavIye sati neminAyena tava mAtRRn zatravo'bhibhavanti, tat tavaiva ljjaa||" tato bhagavAn zrInemiH ekAkI eva rathamArudha, zatrunaga- AyuSarasya caturdikSu samantAt rathaM bhrAmayati sma / tato vamasya kapizIrSANi petuH / tato mAyAvidevaiH siMhAH viku- | zAlAryA vitAH / svAminA ca dhanuSTaMkAreNaiva trAsitAH 1, punaH taiH andhakAra vikurvitaM, bhagavatA udyotabANo vimuktaH zakapara 2, punaH taiH meghavarSaNaM prArabdhaM, bhagavatA vAyavyaM zastraM muktaM 3, punaH taiH aGgAravRSTiH prArabdhA, bhagavatA pAnIyena upazAmitA 4, punaH bhagavatA mohanazastraM muktaM, tena sarve'pi te zatravo mUrchA gatAH atIva pIDitA jaataaH| tata indreNa Agatya, zrInemirvijJapta:-"he svAmin ! muzca muzca barAkAn, ete ajJAnino'nantavalasya bhagavato mAhAtmyaM na jAnanti / " tato bhagavatA kRpayA muktaaH| tataH te devA mahAmahotsavena nagaramadhye muktvA, praNamya svasthAnaM gtaaH|| | atha zrIneminAthasya trINi varSazatAni jAtAni, paraM pANigrahaNaM na vAJchati / tadA zivAdevI mAtA nemiputraM prati evaM avAdIt-"he putra ! tvaM asmAkaM manorathapUraNAya kathaM vivAhaM adyApi na kuruSe?" tadA nemiH prAha-* "he mAtaH! ahaM kAMcit yogyAM kanyakAM vilokayan asmi, yadA lapsyate tadA tava kathayiSyAmi / " tato // 178 // maunamAdhAya mAtA sthitA / atha ekadA zrIneminAthaH AyudhazAlAyAM gataH, pUrva cakra kumbhakAracakravat bhrAmitaM / punaH zAInAma dhanuH mRNAlavat nAmitaM / punaH yena kRSNasya kaumodakInAnI gadA yaSTivat utpAvya For Private and Personal Use Only
Page #396
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatrth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir svakIyabhujA vRkSe zAkhAvat kRtA / punaH yena pAJcajanyanAmA zaGkha pUritaH / tasmin pUrite kiM jAtaM ?, tadAhastambhAna unmUlya hastino naSTAH 1, bandhanAni broTayitvA azvA naSTAH 2, nAdena vizvaM padhiraM jAtaM 3, dharA ghaDahaDitA 4, nagarIvaprazcakampe 5, parvatAH saMceluH 6, samudrA ucchalitAH 7, diggajAH trAsaM pApuH 8, yAdavA bhUJchitA iva jAtAH9, brahmANDaM bhayavivhalaM jAtaM 10 / punaH mallAvATake hariH harivat bhujAzAkhAyAM hiNDolitaH / sato haremanasi cintA jAtA-"nA'haM vAsudevaH, matto balAdhikatayA apaM vAsudevaH kiM?" tadA AkAze kuladevatAvacanaM jAtaM, tathAhi"rAjyaM yo na samIhate gajaghaTA-rakArasaMrAjitaM, naivAkAsati cArucandrabadanAM lIlAvatI yoGganAm // yaH saMsAramahAsamudramathane bhAvI ca manyAcalaH, so'yaM naimijinezvaro vijayate yogIndracUDAmaNiH // 1 // " | tataH kRSNasya samAdhAnaM jAtaM / aba ekadA zivAdevyA nemikumAraM nIrAgamiva jJAtvA, gopInAM proktaM-12 "vasantasamayo'sti, nemikumAraM jalakrIDArtha lAsvA yAntu yathA tathA sarAgakrIDayA nemiH vivAhaM manyate tathA kartavyaM / " tataH dvAtriMzatsahasrAH satyabhAmAdyA jalakrIDAyAM nemi lAtvA gtaaH| tatra khecchayA nAnAvidhAyAM krIDAyAM kriyamANAyAM tatra ekA pAha-"he devara! tava bhrAtA zrIkRSNaH dvAtriMzatsahasrabhAryAH pariNItavAn / tvaM ekAM api bhAryA kathaM na prinnysi|" anyA grAha-"he subhaga ! etAdRzaM yauvanaM punaH durlabha kathaM nirarthakaM gamayasi / mAtRpitRpramodAya ekA vadhU pariNaya / vadhUmukhadarzanenaiva mAtRpitRsantoSo bhvet|" Fer Private and Personal Use Only
Page #397
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtra kalpalatA vyA06 // 179 // punarapi rukmiNI mAha-"re vallabha devara! yadi tvaM muktiM vAJchasi tadApi gRhidharma samAzraya, tato dharmamArga vasantotsave saMcara / yataH RSabhAdayaH tIrthaGkarA api vivAhaM pUrva kRtvA, strIbhiH saha bhogAn bhuttvA, muktimapi lebhire| bhagavantaM tvaM tu navIna eva muktigAmI utthitH|" tataH kopaM kRtvA satyabhAmA prAha-"he sakhyaH! ayaM cet devaro na prati kRSNamAnayati AtmanAM kathitaM, tadA balAtkAreNa dRDhaM gRhyte|" tato lakSmaNApramukhAH procuH-"ayaM devaraH pUjyo preritastrIvartate, tena na balAtkAraH kAryaH, vinayena lehena ca yadi mAnayati tadA mAnayatu / " tataH satyabhAmAdibhiH mirabhyarthanA sahAsaM nemirbhaNita:-"he devara ! evamabhyarthyamAno'pi yadekAM api kAminI na pariNayasi tat jJAtaM gRhabhArakAtaratayA, tannirvAhAbhAvena ca udyama muktvA sthito'si / paraM tvaM yadi nirvAhaM kartuM na zaktaH tathApi tava / bhrAtA zrIkRSNaH trikhaNDabhoktA samartho'sti, yathA dvAtriMzatsahasrastrINAM nirvAhaM karoti, tathA tava striyA api nirvAhaM krissyti|" tadA nemeH kiMcit mukhe hAsyaM samAgataM / tadA sarvAbhirgopIbhiH haste tAlI dattvA, bhaNitaM "mAnito mAnito devareNa vivaahH|" nemiH niHspRho'pi dAkSiNyena mAtRpitRpramukhANAM harSabhaGgabhayena ca maunameva aashritH| tataH zivAdevIpreritaiH zrIkRSNasamudravijayapramukha bhUpaiH zrIugrasenagRhe rAjImatI kanyA mArgitA saharSa dattA ca / atha vivAhasAmagryAM ubhayatra sthAne jAyamAnAyAM satyAM lagnadine zrInemiH pariNayanArtha acA- // 179 // lIt / atha zrInemiH kiidRshH| hastiskandhArUDhaH, cAmarairvIjyamAno, dhRtamastakachatraH, AkAze devIbhiH, dharitryAM |ca sadhavastrIbhiHgIyamAnaguNagrAmaH khabhaginyA uttAryamANalavaNaH samudravijayAdibhiH anekAbhiryAdavakula-1 For Private and Personal Use Only
Page #398
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir koTIbhiH samanugamyamAnaH anekavAdyanirghoSeSu jAyamAneSu anekanaranArIbhiH saharSa vIkSyamANo gataH zrInemiH zrIugrasenarAjadhavalamandirasamIpe / pRSTaH zrIneminA sArathi:-"bhoH kasyedaM dhavalamandiraM" sArathinA proktaM"tava zvazurasya-zrIugrasenarAjasya / tasmin samaye gavAkSasthayA rAjImatyA sakhI pRSTA-"he sakhi! ka me prANapatimi?" tadA tAdRzyA mahanyA vibhUtyA Agacchan nemiH sakhyA darzitA, rAjImatyA vicAritaM-"etAdRzaM mama mahabhAgyaM vartate, yat nemiH mAM pariNayati?" tasmin kSaNe rAjImatyA dakSiNAGgAni sphuritAni, jAtA vyagrA / sakhyA proktaM-"he sakhi! kathaM harSasthAne viSAdaH?" tadA rAjImatI prAha-"he sakhi ! agitAkArairtApate, mama vighnaM bhvti|" sakhyA proktaM-"mA amaGgalaM vada, toraNAgamane kA sndehH|" tasmin prastAve zrIneminA pazupATako dRSTaH, tatra tatra ke ke jIvAH kSiptAH santi / tthaahi-aj-eddk-gddrk-mhiss-shshk-suukr-shmbrhrinn-rojh-riich-prmukhaashctusspaadaaH| punaH tittira-mora-pagalA-sUyaTA-haMsa-sArasa-sArikA-nIla-cApacakora-cakravAka-kauna-DIka-pArevA-lAcaka-ciDakalA-holA-pramukhAzca pakSiNaH sarve'pi saMkIrNasthAne ekatra kRtAH santi / kecit virahiNaH, kecit kSudhArtAH, kepi tRSApIDitAH, mahAduHkhinaH ArtasvaraM kurvantaH tiSTha-1 nti / zrInemistAn tathAvidhAna dRSTvA sArathiM prAha-"bhoH kimetat ? / " sArathinA motaM-"he khAmin ! tava zvazureNa-zrIugrasenena tava gauravanimittaM rakSitAH santi, tava gauravakartavyaM etaiH mAritaiH bhaavi|" zrInemiH cetasi acintayat-"ahaha aho! idaM zrotumapi azakya!, paraM jIvaprANApahAreNa nijotsavakaraNaM naraka For Private and Personal Use Only
Page #399
--------------------------------------------------------------------------
________________ Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobairthorg kalpasUtraM kalpalatA vyA06 // 18 // pAtAya bhavati, alaM mama vivAhena !, he sArathe! rathaM paaly|" tasmin samaye eko mRgaH zrInemiM pazyan pANihiMsAsvakIyagrIvayA khabhAryA-mRgIgrIvAM pidhAya premavazAt bhaNati-"are ! mA ko'pi etAM mama prANapriyAM mRgI mItyA apaharatu / he svAmin ! yataH etasyA viraho mama maraNAdapi adhiko duHshH|" tato mRgI zrInemimukhaM dRSTvA, rAjImatIkhapriyaM mRgaM pAha-"he priya ! eSa mahApuruSaH ko'pi prasannavadanaH tribhuvanakhAmI, akAraNo bandhuH kRpAvAn vivAhamaGgaH dRzyate / sarvajIvAnAM rakSArtha enaM vijJapaya / " tato hariNo mukhaM jIkRtya nemi prati mAha-"he karuNAnAtha ! rathakha vayaM vane vasAmaH, tRNAni bhakSayAmaH, nijharaNapAnIyaM ca pibAmaH, tena niraparAdhAnapi asmAna mAryamANAn pazcAdvalana tvaM rakSa rkss|" evaM sarve'pi pakSiNaH khakIyabhASayA pUtkurvanti sma / tataH zrInemiH prAharikAn prAha"bho! bhavatsvAmI mama gauravArtha etAn mArayiSyati, tato nA'haM vivAhaM kariSyAmi / muJcata muzcata etAn / " tataH prAharike: muktAH pakSiNa AkAze uDyanta AzirSa daduH / nemiH sArathiM prAha-"vAlaya ratha, anena vivAhena viSavRkSasamAnena narakadAyakena mama alaM!" vAlito rthH| tataH samudravijayazivAdevIpramukhA yahavo'ntarAle patitAH, paraM nemiH nAmAnayat / prAha ca-"yathA ete jIvA bandhanaddhA duHkhamanubhavanti, tathA vayamapi vivAhakaraNe karmabandhanabaddhAH saMsAre tiSThAmaH / tasmin prastAve rAjImatI pazcAdvalitaM zrutvA virh-9||18|| a vilApAna cakAra / tAn Aha-"hA daiva ! kiM jAtaM?" ityuktvA mUchA gatA / tataH sakhIbhiH candanapAnIyaiH zItalavyajanavAtaizca sAvadhAnIkRtA, tathApi kiM akarot , tadAha For Private and Personal Use Only
Page #400
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hAra boDaha, balaya moDai, AbharaNa bhAMjai, mAMDanA mAMjai, kiMkiNIkalApa choDai, mastaka moDai, kuMtalakalApa virolai, AMkhi caMcolai, hIna dIna bolai, baiThI Dolai, dhuMghaTa raioTai, dharatI loTai, AMsUe dharatI sIMcar3a, duHkhaI AMkhi mIMcai, kuTuMba nai karai kAnaha, sahelIyAMnai apamAMnai, thoDaha pANI mAchalI jima Talavalai, mUrachA pAmatI dharatI Dhalai, khiNai joyai, khiNai ropaha, khiNai UghADau muhaDau gharai, khiNai AkraMda karai, khiNai mUjhAi, khiNai bUjhai, ityAdi / punarvilapati sma-"hA yAdavakuladivAkara ! hA *karuNAsAgara ! hA azaraNazaraNa! mAM tvayi baddhapremabaddhAM muktvA kathaM gataH / punaH mAM niraparAdhAM muktvA tava gamanaM na yuktN| paraM mayA jJAtaM-"tvaM muktirUpastrImohito yAsi, paraM sA tu vezyA ica anekajanabhuktA'sti / aho ! tava jJAtutvaM / punaH yadi tava pariNayanavAJchA nA'bhUt, tadA toraNe Agatya pazcAt valitvA kathaM ahaM viDambitA ? / " punaH sakhyA procu:-"he sakhe! mA duHkhaM kuru, ekahastena kathaM tAlI patati / / tvaM tasmin sarAgA paraM sa tvayi niiraagH|| kimanena ?, bahavo yAdavakumArAH ekaikataH adhikAH santi, taM anyaM varaM gauravarNa pariNayeH / ayaM tu kAlaH / tato rAjImatI prAha-"he sarUyaH ! kAlo'pyayaM mama priyo anantaguNAzrayaH zlAghanIyazca, yathA pRthivI 1 kastUrikA 2 citrAvalli 3 kRSNAgaru 4 megha 5 kanInikA 6 keza 7 kaSapaTTi 8 pramukhAH kAlA api mahopakArakAH zlAghanIyAzca / punaH gaurA api kAlaiH zobhAM labhamAnAstiSThanti, yathA karpUra aGgAreNa, candraH cinhena, netraM kanInikayA jalena vA, bhojyaM maricena, svarNa kaSaparekhayA, karapa0 31 For Private and Personal Use Only
Page #401
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtraM kalpalatA vyA0 6 // / 181 / / www.kobatirth.org gauravarNe tu gauratvaM apaguNAya bhavet, yathA-kSIraM lavaNaM ca agnau dAte, himaM ca galati tApena, atigauraH kuSThI procyate, godhUmAdicUrNaM strIhastamardanaM sahate / " tato rAjImatI prAha-" he sakhyaH ! nedaM vacanaM zravyaM, asmin bhave nemireva priyo, yadi tena na pariNItA-hastena hasto na gRhItaH, tadA tasya hastaM ahaM mama mastake dApayiSyAmi dIkSAgrahaNAt / " sakhyaH prAhuH - "he rAjImati ! sAdhu sAdhu tvayA proktaM, sulabdhaM tava janma ! yasyA IdRzaM zIlaM tribhuvanarAjyAdapi durlabhaM / " punarapi rAjImatyA zrIgirinAragireH upAlambhaH prAgapi kathApitaH - "he girinAragire / svayA nemeH tatrA'gatasya sthAnaM na dAtavyaM, yathA tena rAjyalakSmIH tyaktA ahaM ca tyaktA tathA tvAmapi tyaktvA yAsyati, ayaM tyajanakhabhAvo'sti, tavA'pi na cirasthAyI bhAvI / " tadA girinAreNApi rAjImatyAH pratyuttaraM dattaM - "he rAjImati ! yadi mAM tyakSyati tadA tyajatu, paraM tadIyasthityA, mama tu tIrthatvabhavanena mahimA bhaviSyati, atha ca tvamapi atraiva AgamiSyasi / " ityAdi kavighaTanA | atha rAjImatI sukhena zIlaM pAlayantI pitRgRhe tiSThati // atha bhagavato dIkSA-kalyANakaM prAha arahA ariTThanemI dakkhe jAva tiSNi vAsasayAiM kumAre agAravAsamajjhe vasittA NaM puNaravi logaMtiehiM jI akappiehiM devehiM taM caiva sarvvaM bhANiyAM, jAva dANaM dAiyANaM paribhAicA // 172 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private and Personal Use Only rAjImatI vilApaH bhagavato dIkSA kalyANakaM ca // 181 //
Page #402
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir je se vAsANaM paDhame mAse ducce pakkhe sAvaNasuddhe, tassa NaM sAvaNasuddhassa chaTThIpakkhe NaM puNhakAlasamayaMsi uttarakurAe sIyAe sadevamaNuAsurAe parisAe aNugammamANamagge jAva bAravaIe nayarIe majjhaMmajjheNaM niggacchai, niggacchittA jeNeva retrayae ujjANe teNeva uvAgaccha, uvAgacchittA asogavarapAyatrassa ahe sIyaM ThAvei, ThAvittA sIyAo paJccoruhai, paccoruhitA sayameva AbharaNamallAlaMkAraM omuyai, sayameva paMcamuTThiyaM loyaM karei, karitA chaTTeNaM bhatteNaM apANaeNaM cittAnakkhatteNaM jogamuvAgaeNaM egaM devadUtamAdAya egeNaM purisasa - hasseNaM saddhi muMDe bhavittA agArAo aNagAriyaM pavaie // 173 // arthalApanikA - "arahA arihanemI" arhana ariSTanemiH trINi varSazatAni kumAraH san gRhavAse uSitvA, punarapi lokAntikadevaiH pratiyodhitaH saMvatsaradAnaM dattvA varSAkAlasya prathame mAse dvitIye pakSe etAvatA, zrAvaNasudiSaSThIdivase prabhAtakAle uttarakurAnAmazibikAM Arutya, devairmanujaizca samanugamyamAnamArgaH dvArakAnagarImadhye bhUtvA yatra raivataM nAma udyAnaM tatra gatvA, azokavRkSasya adhastAt zivikAta uttIrya, khayameva AbharaNAlaGkArAn muktavA, svayameva paJcamauSTikaM locaM kRtvA, SaSThena tapasA apAnakena citrAnAmanakSatre candreNa samaM For Private and Personal Use Only
Page #403
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatrth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtraM kalpalatA vyA06 bhagavataH kevalajJAnakalyANaka // 182 // yogaM vartamAne ekaM devadUSyaM vastraM indreNa skandhe arpitaM AdAya, sahasrapuruSaiH sArdha muNDo bhUtvA, dIkSAM jagrAha / tadaiva caturtha manaHparyAyajJAnaM ca utpannam / atha bhagavato kevalajJAna-kalyANakaM AhaarahA NaM ariTThanemI caupannaM rAiMdiyAI nicaM vosaTTakAe ciyattadehe, taM ceva satvaM jAva paNapannagassa rAiMdiyassa aMtarA vahamANassa je se vAsANaM tacce mAse paMcame pakkhe Asoyabahule, tassa NaM Asoyabahulassa pannarasIpakkhe NaM divasassa pacchime bhAe ujitaselasihare veDasapAyavassa ahe chaTeNaM bhatteNaM apANaeNaM cittAnakkhatteNaM jogamuvAgaeNaM jhANaMtariyAe vamANassa aNaMte aNuttare jAva sabaloe sabajIvANaM savabhAve jANamANe pAsamANe vihri|| 174 // artha:-"arahA NaM arihanemI" arhataH ariSTaneminaH catuHpaJcAzadineSu gateSu dIkSAtaH paJcapaJcAzattame dine vartamAne varSAkAlasya tRtIye mAse paJcame pakSe etAvatA, Azvinavadi amAvasyAM divasasya caturthe prahare zrIgirinAraparvate vetasavRkSasya adhaH SaSThena bhaktena kacidaSTamena apAnakena citrAnakSatre candreNa saha yoga vartamAne zrIbhagavataH kevalajJAnaM samutpannaM / devaiH samavasaraNaM maNDitaM, bhagavatA caturvidhasaGghasya sthApanA kRtaa|| // 182 // XOXOS For Private and Personal Use Only
Page #404
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir atha bhagavataH parivAra-saGkhyA Ahaarahao NaM ariTTanemissa aTThArasa gaNA aTThArasa gaNaharA hutthA // 175 // arahao gaM aridvanemissa varadattapAmukkhAo aTThArasa samaNasAhassIo ukkosiyA samaNasaMpayA hutthA // 176 // arahao NaM ariSTanemissa ajjajakkhiNIpAmukkhAo cattAlIsaM ajiyAsAhassIo ukkosiyA ajiyAsaMpayA hatthA // 177 // arahao NaM ariSTanemissa naMdapAmu kkhANaM samaNovAsagANaM egA sayasAhassIo auNattaraM ca sahassA ukkosiyA samaNovAsagANaM saMpayA hutthA // 178 // arahao NaM ariTThanemissa mahAsubayApAmukkhANaM samaNobAsigANaM tiNi sayasAhassIo chattIsaM ca sahassA ukkosiA samaNovAsiANaM saMpayA hatthA // 179 // arahao NaM asTrinemissa catvAri sayA cauddasapuvINaM ajiNANaM jiNasaMkAsANaM sabakkhara-sannivAINaM jiNo viva avitahaM vAgaramANANaM ukkosiA cauddasapuvINaM saMpayA hutthA // 180 // pannarasa sayA ohinANINaM, pannarasa sayA kevalanANINaM pannarasa For Private and Personal Use Only
Page #405
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpamatraM kalpalatA vyA06 bhagavataH parivArasaMkhyA // 183 // sayA veuviANaM, dasa sayA viulamaINaM, aTTha sayA vAiNaM, solasa sayA aNuttarovavAiANaM, pannarasa samaNasayA siddhA, tIsaM ajiyAsayAI siddhAiM // 181 // arahao NaM ariTThanemista duvihA aMtagaDabhUmI hutthA, taM jahA-jugaMtagaDabhUmI pariyAyaMtagaDabhUmI ya jAva aTThamAo purisajugAo jugaMtagaDabhUmI, duvAsapariAe aMtamakAsI // 182 // arthalezo yathA-"arahoNaM arihanemissa" zrIneminAthasya aSTAdaza gaNA abhUvana 1,evaM aSTAdaza gaNadharAH 2, punaH zrIneminAthasya varadattapramukhA aSTAdazasahasrAH(18000) sAdhavo'bhUvan 3, puna:zrIneminAthasya ArpayakSiNIpramukhAH catvAriMzat sahasrAH (40000) utkRSTatarasAdhyo'bhUvana 4, punaH zrIneminAthasya nandapramuskhA eka lakSa ekonasaptatizca sahasrAH(1,69000)zrAvakAH5, punaH zrIneminAthasya mahAsubratApamukhAH trINi lakSANi SaTtriMzat sahasrAH(3,36000) zrAvikAH abhUvan 6, punaH zrIneminAthasya catvAri zatAni (400) caturdazapUrvadharAH abhavan 7, punaH zrIneminAthasya paJcadazazatAni (1500)avadhijJAninaH 8,punaH zrIneminAthasya paJcadazazatAni (1500) kevalinaH 9, punaH neminAthasya paJcadazazatAni (1500) vaikriyalabdhidharAH 10, punaH zrIneminAthasya dazazatAni (1000) vipulamatidharAH 11, punaH zrIneminAthasya aSTazatAni (800) vAdinaH sAdhavaH 12, punaH zrIneminAthasya SoDazazatAni (1600) anuttaropapAtino devAH jAtAH 13, punaH For Private and Personal Use Only
Page #406
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrIneminAthasya paJcadazazatAni (1500)zramaNAH siddhAH14, puna:zrIneminAthasya triMzacchatAni (300)sAdhvyaH siddhAH 15 / punaH zrIneminAthasya dvividhA antakRtAM bhUmiH sthAnaM, tatra zrInemito'STapuruSayugAni yAvanmokSamArgaH pravRttaH, sa yugantagaDabhUmiH 1, atha zrIneminAthasya kevalajJAnotpatteH anantaraM dvAdazavarSeH mokSamArgoM nyUdaH, sa paryAyAntakRvabhUmiH 2, zrIbhagavataH kevalajJAnotpattyanantaraM rAjImatI bhagavataH samIpe gatvA dIkSAM jagrAha / tadA bhagavadvandanAgatena zrIkRSNena rAjImatyAH lehakAraNaM pRSTaM, zrInemiH navabhavAna pAha-"prathame bhave dhanapatinAmA rAjA, tadA dhanavaMtInAmnI bhAryA'bhUt 1, tato dvitIye bhave saudharme prathamadevaloke mitratvena devI jAtau 2, tRtIye bhave citragatinAmA vidyAdharo jAtaH, tasya bhAryA ratnavatI vidyAdharI 3, caturthe bhave paJcamabrahmadevaloke mitratvena devI jAtau 4, paJcame bhave aparAjitanAmA rAjA jAtA, tasya bhAryA priyamatI *5, SaSThe bhave ekAdaze AraNanAmadevaloke mitratvena devI jAto 6, saptame bhave zaGkhanAmA rAjA jAtA, tasya bhAryA yazomatI 7, aSTame bhave mitratvena decI jAtau 8, navame bhave zrInemiH rAjImatI ca 9, iti navabhaveSu lehavattvaM / ekadA rathanemiH cAritraM lAtvA, jinaM natvA vajan meghavRSTyA bAdhito guhAyAM praviSTaH, rAjImatyapi ajAnAnA tatra praviSTA, kAmAturo rathanemiH rAjImatyA pratiyodhito mokSaM gtH| rAjImatyapi catvAri varSazatAni (400) gRhavAse sthitvA, varSamekaM chadmasthAvasthAyAM sthitvA, paJcavarSazatAni (500) kevalajJAnaM pratipAlya, navavarSazatAni varSamekaM ca sarvamAyuH pAlayitvA, neme pUrva mokSaM gtaa|" nemeH pUrva kathaM mokSaM gatA?|| OVIES For Private and Personal Use Only
Page #407
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtra kalpalatA vyA06 // 184 // tatra kavighaTanA-rAjImatyA jJAtaM-"yo nemiH divyarUpAM mAM tyaktvA muktiM gantumicchati, sA mama sapatnI bhagavato mukti kIzI vartate tAM vilokyaamiiti|" nanu-rAjImatI kiyatA kAlena nemeH pUrva mokSaM gtaa| tatrocyate- nirvANa"nemevarSazatenAgre, yayau rAjImatI zivam / " iti zrItilakAcAryakRtadazavaikAlikaTIkAvacanAt / nemi- kalyANa nirvANAt varSazatamantaraM nemerAyurvarSasahasraM rAjImatyA navazatAni varSAdhikAni zatavarSeNa pUrva zivaM gatA / tato rAjImatI yadA ekavarSIyA abhUt tadA nemerjanma / uttarAdhyayanakamalasaMyamIvRttau tu (390 panne) evaM proktaM"lAlyamAnaH pAlyamAno, dhAtrIbhiH premapUrvakaM / prabhurjAto'STavarSIyAna, vardhamAnaH kalAdibhiH // 29 // tathA'parAjitAcyutvo-grasenanRpatestadA / devo yazomatIjIvo, rAjImatyabhavat sutA // 30 // " tato rAjImatI nemeH aSTavaH laghvI / kacidrAsabhASAdau tu anyathA dRzyate / tatvaM punaH kevaligamyamiti / atha zrIbhagavato nirvANakalyANakamAhateNaM kAleNaM teNaM samaeNaM arahA ariTThanemI tiNNi vAsasayAI kumAravAsamajjhe vasittA caupannaM rAiMdiyAiM chaumasthapariAyaM pAuNittA desUNAI satta vAsasayAI kevalipariAyaM pAuNittA paDi- IS984 // puNNAI satta vAsasayAiM sAmaNNapariAyaM pAuNittA egaM vAsasahassaM savAuaM pAlaittA khINe veyaNijjAuyanAmagutte imIse osappiNIe dusamasusamAe samAe bahuviikaMtAe je se gimhANaM For Private and Personal Use Only
Page #408
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir cautthe mAse aTTame pakkhe AsADhasuddhe tassa NaM AsADhasuddhassa aTThamIpazkhe NaM umpi ujiMtaselasiharaMsi paMcahiM chattIsehi aNagArasaehiM saddhiM mAsieNaM bhateNaM apANaeNaM cittAnakkhaceNaM jogamuvAgaeNaM putvarattAvarattakAlasamayaMsi nesajie kAlagae (800)jAva sbdukkhpphiinne||18|| arthalApanikAtu evaM-"teNaM kAleNaM' tasmin kAle tasmin samaye zrIneminAtha: trINi varSazatAni kumAravAsamadhye sthitvA, catuHpaJcAzadinAni chadmasthAvasthAparyAyaM pAlayitvA dezonAni catuHpaJcAzaddinaiH UnAni sapta varSazatAni kevaliparyAyaM pAlayitvA saMpUrNAni saptavarSazatAni dIkSAM pAlayitvA eka varSasahasraM sarvamAyuH pAlayitvA kSINe vedanIyAdikarmacatuSke asyAM avasarpiNyAMduHSamasuSamAnAmni are bahuvyatikrAnte grISmakAlasya caturthe mAse aSTame pakSe etAvatA, ASADhasudi aSTamyAM girinAraparvatopari paJcabhiH sAdhuzataH SaTtriMzadadhikaiH sArdha mAsikabhaktena apAnakena citrAnakSatre caMdreNa samaM yogaM vartamAne'rdharAtrisamaye mokSaM gataH pAvat sarvaduHkhaiH prakSINo jaatH| atha zrIneminAthanirvANa-pustakArUdasiddhAntayoH kiyadantaraM?, tatrAhaarahao NaM ariSTanemissa kAlagayassa jAva sabadukkhappahINassa caurAsII vAsasahassAI viikatAI, paMcAsIimassa vAsasahassa nava vAsasayAI viikvaMtAI, dasamassa ya vAsasayassa ayaM asIime saMvacchare kAle gacchai // 184 // 22 // For Private and Personal Use Only
Page #409
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassaqarsuri Gyanmandir kalpasUtraM kalpalatA vyA06 // 185 // artha:-caturazItivarSasahasrANi saMpUrNAni tadupari navazatAni azItyadhikAni (84980) kathaM , ityAha- zrIneminizrIneminirvANAt zrIpArzvanAthaH azItivarSasahasraH sArdhasaptavarSazataizca siddhH| atha ca pArzvanAthanirvANAt zarvANa-pustazrImahAvIradevaH sArdhAbhyAM dvAbhyAM zatAbhyAM (250) siddhaH / tato dAbhyAM antarAbhyAM kRtvA varSasahasraM | kArUDhajAtaM / nemipArzvayoH antaramIlane tryazItivarSasahasrANi (83000)jAtAni / tataH paraM tu navazataiH azItya-siddhAntayo dhikaiH (980) siddhAntaH pustakArUdo jAtaH // iti kRtvA SaSThI vAcanA saMpUrNA jAtA // antaraM / zrIpArzvanAthazrIneminAthayoH paJca paJca kalyANakAni vyAkhyAtAni / atha sasamavAcanAyAM caturvizatitIrthaGkarANAM trayoviMzatitIrthakarANAM AntarAlakAlAH kathayiSyante / tataH zrIAdinAthasya paJcakalyANakAni vyAkhyAyante sa vartamAnayogaH // iti zrIneminAthacaritram // vyAkhyAnaM kalpasUtrasya, SaSThaM ca sugama sphuTam / ziSyArtha pAThakAzcakruH, smyaadidmsundraaH||1|| // 185 // iti zrIkalpasUtrasya SaSThaM vyAkhyAnaM zrIsamayasundaropAdhyAyaviracitaM sampUrNam // For Private and Personal Use Only
Page #410
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir atha saptamaM vyAkhyAnam // tatra pUrva pradhamavAcanayA zrIpaJcaparameSThinamaskAro vyAkhyAtaH / punaH zrImahAvIradevasya saGgrepavAcanayA SaTkalyANakAni vyAlyAtAni // 1 // dvitIyavAcanayA ca zrImahAvIradevasya cyavanakalyANakaM garmApahArakalyANakaM ca vyAkhyAtaM // 2 // tRtIyavAcanayA caturdazasvamA vyAkhyAtAH // 3 // caturthavAcanayA ca zrImahAvIradevasya janmakalyANakaM vyAkhyAtaM // 4 // pazcamavAcanayA ca zrImahAvIradevasya dIkSA 1 jJAna 2 nirvANa 3 kalyANakatrayaM vyAkhyAtaM // 5 // SaSThavAcanayA ca zrIpArzvanAthaneminAthatIrthaGkarayoH paJca paJca kalyANakAni vyAkhyAtAni // 6 // | atha saptamavAcanAyAM antarANi zrIAdinAthasya paJcakalyANakAni vyAkhyAyante / tatrApi pUrva caturvizatitIrthakarANAM trayoviMzatiH 23 antarANi vyAkhyAyante, tatrAha namissa NaM arahao kAlagayassa jAva sabadukkhappahINassa paMca vAsasayasahassAI caurAsIiM ca vAsasahassAI nava ya vAsasayAI viikaMtAI, dasamassa ya vAsasayassa ayaM asIime For Private and Personal Use Only
Page #411
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtraM kalpalatA vyA0 7 // 986 // *6*667-6 www.kobatirth.org saMcchare kAle gaccha // 185 // 21 // muNisuvayassa NaM arahao kAlagayassa ikkAsa vAsasaya sahassAiM caurAsIiM ca vAsasahassAiM nava vAsasayAI viikaMtAI, dasamassaya vAsasayassa ayaM asIime saMvacchare kAle gacchai // 186 // 20 // mahissa NaM arahao jAva savadukkhappahINassa pannaTThi vAsasaya sahassAiM caurAsIiM ca vAsasahassAI nava vAsasayAI vikatAI, dasamasta ya vAsasayassa ayaM asIime saMvacchare kAle gacchai // 187 // 19 // assa NaM arahao jAva savadukkhappahINassa ege vAsakoDisahasse viikate, sesaM jahA mallissa, taM ca eyaM paMcasaTThi lakkhA caurAsIiM sahassA viikkaMtA, taMmi samae mahAvIro nidhuo, tao para nava vAsasayA viikaMtA dasamasta ya vAsasyassa ayaM asIime saMvacchare kAle gacchai / evaM aggao jAva seyaMso tAva daTThavaM // 188 // 18 // kuMthussa NaM arahao jAva savadukkhappahINassa ege caubhAgapaliovame viikaMte paMcasaTThi vAsasayasahassA, jahA malla // 189 // 17 // saMtissa NaM arahao jAva sabadukkhappahINassa ege caubhA saM For Private and Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tIrthaGkarANAM antarakAlaH / / 186 / /
Page #412
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gUNe paliovame viikaMte pannaTuiM ca, sesaM jahA mallissa // 190 // 16 // dhammassa NaM arahao jAva sabadukkhappahINasta tiNNi sAgarovamAiM viikaMtAI pannaTuiM ca, sesaM jahA mallissa // 191 // 15 // aNaMtassa NaM arahao jAva sabadukkhappahINassa satta sAgarovamAI viikatAI pannaTTi ca, sesaM jahA mallissa // 192 // 14 // vimalassa NaM arahao jAva sabadukkhappahINassa solasa sAgarovamAiM viikaMtAI pannaTuiM ca, sesaM jahA mallissa // 193 // 13 // vAsupujjassa NaM arahao jAva sabadakkhappahINassa chAyAlIsaM sAgarovamAiM vikatAI panadi ca, sesaM jahA mallissa // 194 // 12 // sijaMsassa NaM arahao jAva sabadukkhappahINassa ege sAgarovamasae viikate pannaTuiM ca, sesaM jahA mallissa // 195 // 11 // sIalassa NaM arahao jAva sabadukkhappahINassa egA sAgarovamakoDI tivAsaaddhanavamAsAhiabAyAlIsavAsasahassehiM aNiA viikaMtA, eyaMmi samae vIro nivuo, tao'viya NaM paraM nava vAsasayAI viikaMtAI, dasamassa ya vAsasayassa ayaM asIime saMvacchare kAle gacchai // 196 // arahao jAba 1712 // sijasAssa // 195 // For Private and Personal Use Only
Page #413
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtraM kalpalatA vyA07 tIrtharANAM antarakAla: // 187 // // 10 // suvihissa NaM arahao pupphadaMtassa jAva sabadukkhappahINassa dasa sAgarovamakoDIo viikaMtAo, sesaM jahA sIalassa, taM ca imaM-tivAsaaddhanavamAsAhiabAyAlIsavAsasahassehiM UNiA viikaMtA iccAi // 197 // 9 // caMdappahassa NaM arahao jAva pahINassa egaM sAgarovamakoDisayaM viikvaMtaM, sesaM jahA sIalassa, taM ca ima-tivAsaaddhanavamAsAhiyavAyAlIsavAsasahassehiM UNagamiccAi // 198 // 8 // supAsassa NaM arahao jAva pahINassa ege sAgarovamakoDisahasse viikaMte sesaM jahA sIalassa, taM ca ima-tivAsaaddhanavamAsAhiabAyAlIsavAsasahassehiM UNiA iccAi // 199 // 7 // paumappahassa NaM arahao jAva pahINassa dasa sAgarovamakoDisahassA viikaMtA, tivAsaaddhanavamAsAhiyabAyAlIsavAsahassehiM iJcAiyaM, sesaM jahA sIalassa // 200 // 6 // sumaissa NaM arahao jAva pahINassa ege sAgarobamakoDisayasahasse viikaMte, sesaM jahA sIalassa, tivAsaaddhanavamAsAhiyabAyAlIsavAsahassehiM iccAiyaM // 201 // 5 // abhinaMdaNassa NaM arahao jAva // 187 // For Private and Personal Use Only
Page #414
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Xx *** www.kobatirth.org pahINassa dasa sAgarotrama koDisayasahassA viikkatA, sesaM jahA sIalassa tivAsaaddhanavamAsAhiyabAyAlIsavAsasahassehiM iccAiyaM // 202 // 4 // saMbhavassa NaM arahao jAba pahIsvIsaM sAgarovamakoDisabasahassA viikaMtA, sesaM jahA sIalassa, tivAsa addhanavamAsAhiyabAyAlIsavAsasahassehiM iccAiyaM // 203 // 3 // ajiyassa NaM arahao jAva pahIree pannAsaM sAgarovamakoDisayasahassA viikatA, sesaM jahA sIalassa, taM ca imaM - tivAsaaddhanavamAsAhiyavAyAlI savAsasahassehiM iccAiyaM // 204 // 2 // // iti antarANi // For Private and Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
Page #415
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandit www.kobatirth.org 30000U kalpasUtraM sukhAvabodhAya parasparaM zrItIrthakarANAm antarasUcakaH paTaH // tIrtharANAM kalpalatA XantarakAlA vyA07 arthoM yathA-23 zrIpArzvatIrthaGkara-zrImahAvIrayoH 21 zrInaminAthatIrthaGkara-zrImahAvIrayoH antaraM *antaraM sArdhe zate varSANAM, tataH paraM (980) vaH, paJcalakSAH caturazItisahasrAzca (5,84000) varSANi, // 188 // siddhAntaH pustakArUDho jAtaH // 1 // tataH paraM (980) varSeH pustkaaruuddhH||3|| | zrIpAzvanAthasvAmike nirvANa bAda dosoM pacAsa 250 varSe zrInaminAthajIke aura zrImahAvIrasvAmike pAMca lAkha caurAsI |zrIvIraprabhukA nivANa huA, usake bAda navasau assI 980 varSe hajAra 584000 varSakA antara hai, usake bAda 980 varSe siddhAnta likhe gaye // 1 // siddhAnta likhe gaye // 3 // 22 zrIneminAthatIrthaGkara-zrImahAvIrayoH antaraM caturazItisahasra(84000) varSANi, tataH paraM (980) 20 zrImunisuvratatIrthaGkara-zrImahAvIrayoH antaraM varSeH pustkaaruuddhH||2|| , ekAdazalakSAH caturazItisahasrAzca (19,84000) ___ zrIneminAthajIke aura zrImahAvIrasvAmike 84000 caurAsItataH tataH paraM (980) varSeH pustkaaruuddhH||4|| zahajAra varSakA antara hai, usake bAda' navasau assI 980 varSe zrImunisuvratasvAmike aura zrImahAvIrasvAmike 11 lAkha 85 hajAra | siddhAnta likhe gaye // 2 // varSakA antara hai, usake bAda 980 varSe siddhAnta likhe gaye // 4 // KeXXXXOXOXOXOX-XX KOKAM mernamanwarmarpornmooinnar For Private and Personal Use Only
Page #416
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra *** www.kobatirth.org 19 zrImallinAthatIrthaGkara- zrImahAvIrayoH antaraM paJcaSaSTilakSAH caturazItisahasrAca ( 65, 84000 ) varSANi tataH paraM (980) varSeH pustakArUDhaH // 5 // zrImalinAthajIke aura zrImahAvIrasvAmike 65 lAkha 84 hajAra varSakA antara hai, usake bAda 980 varSe siddhAnta likhe gaye // 5 // 17 zrI kunthunAthatIrthaGkara- zrImahAbIrayoH antaraM patyopamasya ekaH caturthI bhAgaH paJcaSaSTilakSAH caturazItisahasrAzca varSANi tataH paraM (980) varSeH pustakArUDhaH // 7 // zrI kunthunAthajI aura zrImahAvIrasvAmike eka palyopamakA caudhA bhAga 65 lAkha 84 hajAra varSakA aMtara hai, usake bAda 980 varSe siddhAnta likhe gaye // 7 // 18 zrIaranAthatIrthaGkara- zrImahAvIrayoH jantaraM ekasahasrakoTiH paJcaSaSTilakSAH (65) caturazItisaha-pAdonaM srAva varSANi tataH paraM (980) varSeH pustakArUDhaH // 6 // zrIaranAthajIke aura zrImahAvIrasvAmike eka hajAra kroDa 65 lAkha 84 hajAra varSakA antara hai, usake bAda 980 varSe siddhAnta likhe gaye // 6 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 16 zrI zAntinAthatIrthaGkara- zrImahAvIrayoH antaraM patyopamaM paJcaSaSTilakSAH caturazItisahasrAca varSANi tataH paraM (980) varSeH pustakArUDhaH // 8 // zrI zAntinAthajIke aura zrImahAvIrasvAmike paunA patyopana 65 lAkha 84 hajAra varSakA antara hai, usake bAda 980 varSe siddhAnta likhe gaye // 8 // For Private and Personal Use Only
Page #417
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtraM kalpalatA vyA07 sipamANi patraSaSTilakSAH ctukaaruuddhH||9|| caturazIviSA pustakArUDhaH // 11 // // 189 // 15 zrIdharmanAthatIrthaGkara-zrImahAvIrayoH antaraM, 13 zrIvimalanAthatIrthara-zrImahAvIradevayoH a-tIrtharANAM trINi sAgaropamANi pazcaSaSTilakSAH caturazItisaha-taraM SoDaza (16) sAgaropamANi paJcaSaSTilakSAantarakAla: sAzca varSANi, tataH paraM (980) varSeH pustkaaruuddhH||9|| caturazItisahasrAzca 65,84000 varSANi, tataH paraM | zrIdharmanAtha ke aura zrImahAvIrasvAmike 3 sAgaropama 65 (980) varSeH pustakArUDhaH // 11 // lAkha 84 hajAra varSakA antara hai, usake bAda 980 varSe siddhAnta zrIvimalanAthajIke aura zrImahAvIrasvAmike 16 sAgaropama 65 lAkha 84 hajAra varSakA antara hai, usake bAda 980 varSe siddhAnta likhe gaye // 9 // likhe gaye // 11 // 12 zrIvAsupUjyatIrthaGkara-zrImahAvIrayoH antaraM / 14 zrIanantanAthatIrthaGkara-zrImahAvIrayoH antaraM SaTcatvAriMzat (46)sAgaropamANi pazcaSaSTilakSAH saptasAgaropamANi paJcapaSTilakSAH caturazI tisahasrAzca caturazItisahasrAzca varSANi, tataH (980) varSeH pustavarSANi, tataH paraM (980) varSeH pustakArUDhaH / / 10||kaaruuddhH||12|| zrIanantanAthajIke aura zrImahAvIrasvAmike 7 sAgaropama 65 zrIvAsupUjyajIke aura zrImahAvIrasvAmike 46 sAgaropama 65 // 189 // lAkha 84 hajAra varSakA antara hai, usake bAda 980 varSe siddhAntalAkha 84 hajAra varSakA antara hai, usake bAda 980 varSe siddhAnta likhe gye|||10|| likhe gaye // 12 // For Private and Personal Use Only
Page #418
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatrum.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandit * * * * * 11 zrIzreyAMsatIrthaGkara-zrImahAvIrayoH antaraM ekaM 9 zrIsuvidhinAthatIrthaGkaraH-zrImahAvIrayoH antaraM sAgaropamaM zataM paJcapaSTilakSAH (15) caturazItisaha-daza sAgaropamakoTyaH / paraM tAH kiidRshyH| dvica sAzca varSANi, tataH paraM (980) varSeH pustakArUDhaH // 13 // tvAriMzatsahasraiH tribhiH sArdhASTamAsaca UnAH, zrI zrIzreyAMsanAdhajIke aura zrImahAvIrasvAmike ekasau 1001 tataH paraM 980 varSeH pustakArUdaH // 15 // 1 suvidhinAthajIke aura zrImahAvIrasvAmike 42 hajAra 3 varSa sAgarApama 65 lAkha 84 hajAra varSakA antara hai, usake bAda 980 aura // mAma nyUna daza koTi sAgaropamakA antara hai, usake vAva | varSa siddhAnta likhe gaye // 13 // 1980 varSa siddhAnta likhe gaye // 15 // ......................... zrIzItalanAthatIrthakara-zrImahAvIrayoH antaraM 8zrIcandraprabhakhAmitIrthakara-zrImahAvIrayoH antaraM ekA saagropmkottii| paraM sA kIdRzI ? | dvicatvA-eka sAgaropamakoTIzataM / paraM kIdRzaM tat / dvicariMzatsahasraiH tribhiH sArdhASTamAsaizca UnA, tataH svAriMzatsAhasraH tribhiH varSeH sArdhASTamAsaizca UnaM paraM (980) varSeH pustakArUDhaH // 14 // tataH paraM (980) vaSaiH pustakArUDhaH / / 16 // | zrIzItalanAtha ke aura zrImahAvIrasvAmike 42 hajAra 3 varSa zrIcandraprabhasvAmike aura zrImahAvIrasvAmike 42 hajAra 3 varSa aura 8 // mAsa nyUna eka kroDa sAgaropamakA antara hai, usake bAda aura // mAsa nyUna ekaso kroDa sAgaropamakA antara hai, usake 980 ca siddhAnta likhe gaye // 14 // bAda 980 varSe siddhAnta likhe gye||16|| * * * * * * For Private and Personal Use Only
Page #419
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatrth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtraM kalpalatA vyA07 // 19 // XXXXX 7 zrIsupArzvatIrthaGkara-zrImahAvIrayoH antaraM eka" 5 zrIsumatinAthatIrthakara-zrImahAvIrayoH antaraM tIrthakurANAM sAgaropamakoTisahasraM / paraM tat kIdRzaM / dvicatvA- ekaM sAgaropamakoTilakSaM / paraM tat kIdRzaM / dvica antarakAla: riMzatsahasraH tribhiH sArdhASTamAsaizca Una, tataH tvAriMzatsahasraiH tribhivarSeH sArdhASTamAsaizca UnaM, paraM (980) varSeH pustkaaruuddhH||17|| tataH paraM (980) varSeH pustakArUDhaH // 19 // | zrIsupArzvanAthajIke aura zrImahAvIrasvAmike 42 hajAra 3 varSa zrIsumatinAthajIke aura zrImahAvIrasvAmike 42 hajAra 3 varSa |aura 8 // mAsa nyUna eka hajAra koDa sAgaropamakA antara hai, aura 8 // mAsa nyUna eka lAkha koDa sAgaropamakA antara hai, usake | usake bAda 980 varSe siddhAnta likhe gaye // 17 // bAda 980 varSe siddhAnta likhe gaye // 19 // 6 zrIpadmaprabhatIrthaGkara-zrImahAvIrayoH antaraM daza- 4 zrIabhinandanatIrthaGkara-zrImahAvIrayoH antaraM saagropmkottishsraaH| paraM kIdRzAH ? / dvicatvA- dshsaagropmkottilkssaa|prN kiidRshaaH| dvicatvAriMzatsahasraH bibhirvaH sArdhASTamAsaizca UnAH, tataH riMzatsahasraH tribhivarSeH sArdhASTamAsaizca UnAH, tataH paraM (980) varSeH pustakArUDhaH // 18 // paraM (980) varSeH pustkaaruuddhH||20|| | zrIpanaprabhasvAmike aura zrImahAvIrasvAmike 42 hajAra 3 varSa zrIabhinandanajIke aura zrImahAvIrasvAmike 42 hajAra 3 varSa // 19 // aura 8 // mAsa nyUna daza hajAra kroDa sAgaropamakA antara hai,, aura 8 // mAsa nyUna daza lAkha koDa sAgaropamakA antara hai, uske| usake bAda 980 varSe siddhAnta likhe gaye // 18 // bAda 980 varSe siddhAnta likhe gaye // 20 // For Private and Personal Use Only
Page #420
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagersuri Gyanmandir 3 zrIsaMbhavanAthatIrthaGkara-zrImahAvIrapoH antaraM 2 zrIajitanAthatIrthaGkara-zrImahAvIrayoH antaraM triNshtsaagropmkottilkssaaH| paraM kiidRshaaH| dvica- pnycaashtsaagropmkottilkssaaH| paraM kiidRshaaH| dvitvAriMzatsahasraH tribhiH sArdhASTamAsaizca UnAH, catvAriMzatsahasraH vibhirvarSeH sArdhASTamAsaizca UnAH, tataH paraM (980) varSeH pustakArUDhaH // 21 // tataH paraM (980) varSeH pustkaaruuddhH|| 22 // zrIsaMbhavanAthajIke aura zrImahAvIrasvAmike 42 hajAra 3 varSa zrI ajitanAthajIke aura zrImahAvIrasvAmika 42 hajAra 3 varSa aura // mAsa myUna tIsa lAkha koDa sAgaropamakA antara hai, aura 8 // mAsa nyUna 50 lAkha koddha sAgaropamakA antara hai, usake bAda 980 varSe siddhAnA lile gaye // 21 // usake bAda 980 varSe siddhAnta likhe gaye // 22 // 1 zrIAdinAthatIrthaGkara-zrImahAvIrayoH antaraM ekA saagropmkottaakottiH| paraM kiidshii| dvicatvAriMzatsahasraiH tribhiH vaH sArdhASTamAsaizca UnA, tataH paraM (980) varSeH pustkaaruuddhH|| 23 // // iti caturvizatitIrthakarANAM trayoviMzatyantarANi / / zrIAdinAthajIke aura zrImahAvIrasvAbhike 42 hajAra 3 varSa aura 8 // mAsa nyUna eka koTikoTi sAgaropamakA antara hai, uske| bAda 980 varSe siddhAnta likhe gaye // 23 ||ye 24 tIrthakaroMke 23 AMtare // prunnerunaunungunmarwarenes ha iti tIrthaGkarANAmantarANi // AriNOIL aronvarwwwand For Private and Personal Use Only
Page #421
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtraM XI atha zrIAdinAthasya paJcakalyANakAni kathyante / tatra zrIAdinAthasya trayodaza bhavAH prathama kathyante / AdikalpalatA dhaNa 1 mihuNa 2 sura 3 mahatvala 4 laliyaMga ya 5 vayarajaMgha 6 mihuNo a sohamma 8 vijU 9 acU ya 101* nAthasya vyA07 cakkI 11 sabaThTha 12 usame a 13 // 1 // jambUdvIpe pazcimamahAvidehakSetre supratiSThitanAmanagare priyaGkara- trayodaza ISInAmA rAjA rAjyaM karoti / tatra nagare dhanasArthavAhaH, sa ekadA vasantapure gamanAya sAtha mIlayati sma / tadA // 191 // mavAH zrIdharmaghoSasUrayo'pi vasantapure gantukAmA dhanasArthavAhaM pRcchanti mA / dhanasArthavAhena proktN-"aagcchntu|" tasmin prastAve kenacit AmraphalAni sArthavAhasya agre daukitAni / tataH tAni dhanasArthavAhena sUrINAM dAtuM prArabdhAni / tato gurubhiH 42 dvicatvAriMzat AhArasya doSAH prruupitaaH| "etAni sacittAni phalAni, tataH sAdhubhirna gRhyante / " ityuktvA na gRhItAni / tato dharmaghoSasUrayaH sArthena saha clitaaH| varSAkAle vRSTiyogAt sArtho mArge sthitaH / bahubhiH dinaiH zambalaM kSINaM, tato lokAH puSpaphalAdinA AjIvikA kurvanti / zrIdharmaghoSasUrayastu ekAnte dharmadhyAnaM kurvantaH tiSThanti / tato bahuvarSAkAle gate dhanasArthavAhena pazcimarAtrI sAdhavaH smRtAH-"are! adavyAM tiSThatAM bahudinAni jAtAni, zambalaM sarveSAM kSINaM / tato na ko'pi teSAM AhAradAtA, na ca te sacittaM puSpaphalAdi gRhNanti / tataH kathaM te prANavRttiM kurvanti / mayA tu sArthe gRhItAH, paraM na teSAM cintA kRtA / atha kathaM teSAM mukhaM drshyaami|" (iti) lajito'pi prabhAte sAdhUnAM vandanArthe gataH / sAdhuguNAn dRSTvA, dharmopadezaM zrutvA aparAdhaM kSAmayitvA, AhArArtha nimacya khasthAne For Private and Personal Use Only
Page #422
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir aaniitaaH| tato nirdoSa ghRtaM zuddhabhAvena dattaM / tat puNyena samyaktvaM upArjitaM, tataH mukhena sarve'pi vasantapure praaptaaH| dhanasArthavAho'pi tatra nagare krayavikrayaM kRtvA svakIye supratiSThitanagare AgataH / tataH kiyantaM kAlaM gRhasthAvAsaM sukhaM bhuktavA, prAnte samyaktvaM vAntvA bhadrakapariNAmena mRtH|| iti prathamo bhavaH // 1 // tataH uttarakurukSetre yugaliko jAtaH // iti dvitIyo bhavaH // 2 // tataH saudharma prathame devaloke devo jAtaH // iti tRtIyo bhavaH // 3 // tataH cyutvA pazcimamahAvidehakSetre gandhalAvatIvijaya zatabalanAmA rAjA, candraX kAntA bhAyAM rAjJI, tayoH putro mahAbalanAmA rAjA jaatH| paraM atyantamahAviSayalolupo mahAbhogapurandarA vinayavatyA rAjyAM anyAvapi nArISu atyantarAgavAn dharma na karoti / dharmavArtAmapi na zRNoti / sarvadA gItagAnatAnamAnanATakapriyaH tiSThati / mahAmohanidrayA kAlaM gamayati / ekadA nATake jAyamAne rAjJaH| X pratibodhAya svayaMbuddhanAnA mantriNA proktam "savaM vilaMviaMgI, sarva nadaM viDaMbaNA / save AbharaNAbhArA, saba kAmA duhAvahA // 1 // / sarva gItaM cilapitaM-vilApasadRzaM, sarva nATakaM viTambanA, aGgopAGgabhaJjanAt, sarvANi AbharaNAni bhArabhUtAni, sarve'pi kAmA duHkhaavhaaH|" rAjJA zrutvA matriNe moktaM-"bho manin ! aprastAve kathaM evaM proktaM ?, kathaM rAgAvasare virAgaH? " tato matriNA proktaM-"he rAjan ! mayA prastAvasadRzameva proktaM, yataH cAraNazramaNadvayena mamAgre proktaM-tava khAmino mahAbalarAjasya mAsameka Ayurasti / " tato bhItena rAjJA proktaM-"bhavyaM jAtaM, supto'ha For Private and Personal Use Only
Page #423
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtraM kalpalatA vyA07 AdinAthasya trayodaza bhavAH // 192 // tvayA jaagritH| paraM agnau lagne kathaM kUpakhananaM bhvissyti|" tadA matriNA proktaM-"mA bhayaM viSAdaM ca kuru| ekadivasapAlitamapi vrataM-cAritram svargamokSadAyakaM syAt / " tato harSitena rAjJA putraM rAjye sthApayitvA saptakSetreSu dAnaM dattvA, arhacaityeSu aSTAhikAmahotsavaM kRtvA, sugurusamIpe dIkSAM lalau / tato mahAbalo rAjarSiH dvAviMzati (22) dinAni dIkSAM pAlayitvA, anazanaM kRtvA kAlaM gataH // iti caturtho bhavaH // 4 // tataH IzAne dvitIye devaloke zrIprabhavimAne lalitAGganAmA sAmAnikendro devo jAtaH / tatra khayamprabhAnAmnI devI tayA saha viSayasukhaM bhunAnaH tiSThati / ekadA khayaMprabhAdevI cyutA, lalitAGgadevo virahaviyogena mUcchAM prApya ruroda mahatA zabdena / tataH svayaMbuddhaH pUrvabhavamantrI tatraiva utpanno'sti / tena avadhijJAnena svAminaH zokaM jJAtvA, pUrvavat dharmopadezo dattaH, paraM na lagnaH / tataH proktaM-"he svAmin ! tava bhAryA mayA jJAtAsti, tava (yathA) miliSyati tathA kariSyAmi, zokaM mA kuru / tasyA milanopAyo yathA-dhAtakIkhaNDe pUrvamahAvidehe kSetre maGgalavatIvijaye nandigrAme nAgilanAmA eko gRhastho vasati, paraM mahAdaridrI, tasya bhAryA nAgazrI, tayorupayupari putrISaTuM jAtaM / prAyo daridrANAM puNyo bayo bhavanti / tato nAgilena vicAritaM-"punarapi putrI bhaviSyati, tadA mukhaM lAtvA gRhaM tyaktvA videze yAsyAmi / " tataH saptamA-api putrI jAtA, tataH udviyo| gato videze, nAgazrIH duHkhitA jAtA / tasyAH putryAH nAma api na dattaM / tato loke nAmAbhAvAt 'ninAmikA' iti prasiddhA jAtA / lokAnAM gRheSu dAsIkarma kRtvA AjIvikAM karoti / anyadA dhanavatAM // 192 // For Private and Personal Use Only
Page #424
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahAriNAM bAlikAnA haste modakAn dattAn dRSTvA, anAmikA mAtuHpAce modakaM yAcate sm| mAtA mAha"tava pitA modakAn AnetuM videze gato'sti, sa yAvat AyAti tAvatA tvaM ambaratilakanAmaparvatAt kASThAni Anaya / " tataH sA rakhkhaM AdAya azrUNi muzcantI gatA kASThagrahaNArtha parvate / tatra yugandharamuneH kevalajJAnaM utpannamasti, vyantaraimahimA prArabdhAsti / sA'pi taM namaskatuM gtaa| natvA dharma ca zrutvA guruM prAha"mama IhazI duHsvA'vasthA kathaM!" guruH prAha-"he bhadre! tvayA pUrvabhave dharmo na kRtH| dharmAt eva mukha prApyate / tato dharma kuru / " tataH tayA samyaktvaM zrAvakavataM ca gRhItaM, upAzraye sthitA zrAvakadharma karoti / lokAzca 'dharmiNI dharmiNI' iti vadanti sma / tataH sA tapAMsi tatvA, yugandharaguroH pArce anazanaM cakAra / tato he lalitAGga! tvaM tatra gatvA tasyAH khakIyaM rUpaM darzaya / " tato mazrivacanena tatra gatvA, lalitAGgena rUpa darzitaM / tayA ca tadIya-rUpamohitayA nidAnaM kRtaM-"mama napAmabhAvAt lalitAdevasya panI bhyAsa" iti / tato'nAmikA mRtvA khayamyabhAdevI jAtA / tayA samaM lalitAGgadevaH mukha bhute sma // iti paJcamo bhavaH // 5 // tato lalitAGgaH tataH cyutvA, jambUdvIpe pUrvamahAvidehe puSkalAvatIvijaye lohArgalapure suvarNajaso rAjA, lakSmI rAjhI, tayoH putro vanajaGghanAmA jAtaH / khayaMprabhAdevI ca tatraiva vijaye puNDarIkiyAM nagaryA vajrasenanAmA cakravartI, tasya putrI zrImatInAmnI jaataa| ekadA yauvanAvasthAyAM candrazAlAyAM sthitA satI kasyacit sAdho kevalajJAnaM utpannamabhUt , tat vandanArtha Agacchato devAn dRSTvA jAtismaraNaM jJAnaM mApa / For Private and Personal Use Only
Page #425
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtraM kalpalatA vyA0 7 // 193 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1 cetasi vicAritaM - " mama bhartA lalitAGgadevaH kutra samutpanno'sti ?, tameva pariNayAmi, tadA bhavyaM / " tadA taM ajAnatI maunamAzritya sthitA / aneke upacArAH kRtAH, paraM na jalpati / tataH ekAnte dhAtRmAtrA pRSTA satI ekaM padaM Alikhya datte sma / paNDitA dhAtRmAtA vajrasenacakravartino varSagranthimahotsave yatra aneke rAjakumArAH samAgatAH santi, tatra taM paTaM lAtvA, rAjamArga sthitA / tatra anukrameNa samAgato vajrajaGghaH taM paTaM dRSTvA jAtismaraNaM jJAnaM prApa kathayati sma ca - " svayamprabhayA mama pUrvabhavabhAryayA idaM paTe caritaM, likhitamasti / " punaH paNDitAyA abhijJAnAnyapi apUrayat / tato dhAtRmAtrA zrImatyai sarva kharUpaM kathitaM zrImatyA ca svapitre proktaM - "eSa me pUrva bhavapatiH / " tato vajrasenacakravartinA taM vajrajaGgha AkArya, zrImatI pariNApitA / tataH kiyanti dinAni sthitvA zrImatIM lAtvA vajrajaGghaH svakIyanagare sametaH / tataH kharNajaGgho rAjApi vajraja putraM rAjye sthApayitvA svayaM dIkSAM jagrAha / atha vajrajaGgho rAjA zrImatyA saha cirakAlaM sukhaM bhuJjAno rAtrau suptaH san evaM cintayati- "prabhAte putrasya rAjyaM dattvA ahaM dIkSAM grahISyAmi / " tasyAM rAtrau rAjyagrahaNAya utsukena putreNa viSadhUmaprayogeNa mAtApitarau mAritau // iti SaSTho bhavaH // 6 // tataH tau mRtvA uttarakurukSetre yugalinau jAtau // iti saptamo bhavaH // 7 // tataH saudharme prathame devaloke mitrarUpau devI jAto // iti aSTamo bhavaH // 8 // tataH cyutvA vajrajaGgho jambUdvIpe mahAvidehakSetre kSitipratiSThitanAmanagare suvidheH- vaidyasya AnandanAmA putro jAtaH / tasminneva dine tatra nagare anye catvAraH putrA jAtAH / For Private and Personal Use Only Adi nAthasya trayodaza bhavAH // 193 //
Page #426
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tathAhi-prasannacandrasya rAjJo mahIdharaH putro jAtaH 1, sunAsIranAmamazriNaH subuddhinAmA putro jAtaH 2, dhananAmazreSThino guNAkaranAmA putro jAtaH 3, sAgaranAmasArthavAhasya pUrNamadaH putro jAtaH 4, atha zrImatIjIvo'pi saudharmadevalokAt cyutvA IzvaradattanAmazreSTinaH kezavanAmA putro jAtaH 5 / evaM te paJcApi Anandasya zrIAdIzvarajIvasya paramamitrANi / te SaDapi sahabhojinaH sahacAriNaH saharamamANAH sukhena kAlaM gamayanti / anyadA vaidyaputrasya Anandasya gRhe ekA sAdhuH samAgataH / paraH kIdRzaH / kuSThIkRmisamAkulakAyaH / tato rAjaputreNa proktaM-"bho vaidya ! tava auSadhajJAnamasti, paraM kRpA nAsti / yat Izasya sAdhoH cikitsAM na karopi / tato vedyaputreNa proktaM-"eka tailaM mama asti, paraM gozIrSacandanaM ratnakampalaM ca nAsti / tataH taiH paJcabhiH mitraiH dravyaM melayitvA hahe gatvA vRddhavaNijasya proktaM-"bho! gRhANa idaM dravyaM, dehi | gozIrSacandanaM ratnakambalaM ca / " tato vaNijena proktaM-"kiM yuSmAkaM kAryamasti ? / " taiH proktaM-"sAdhurekA kuSTharogapIDito vartate, tasya praticayAM kariSyAmaH / tato vRddho vaNijo dhanyA ete yuvAno yeSAM IdRzI dharmavAJchA iti pratibuddhaH san gozIrSacandanaM ratnakambalaM ca tebhyo dharmArtha dattvA, khayaM dIkSA lAtvA pratipAlya ca mokSaM gataH / tataH te SaDapi mitrANi auSadhasAmagrI lAtvA muneH anujJA lAtvA cikitsAM katu lgnaaH|| tathAhi-pUrva tailena sarvasmin aGge abhyaGgaM cakuH / tasya prabhAveNa sAdhuH acetano jAtaH, kRmayazca jIvA AkulavyAkulAH santo bahirnirgatAH / tato Anando vaidyo ratnakambalena sAdhuzarIraM AvRNoti sma / taptaH | For Private and Personal Use Only
Page #427
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtraM kalpalatA vyA07 AdinAtharasa trayodaza bhavAH // 194 // sarve'pi kRmayaH zItalatvAt ratnakambale lagnAH / tataH tAn vaidyo gokalevare akssipt| tataH sAdhu AzcAsya gozIrSacandanena dehaM limpanti sma / prathame abhyate tvaggatA jIvA nirgatAH, dvitIye abhyaGge mAMsasthAH, tRtIye abhyaGge asthisthAH kRmayo nirgatAH / tataH saMrohiNyA auSadhyA sAdhu sajaM cakAra, jAtaH sAdhoH samAdhiH, upArjitaM mahApuNyaM, Sabhirapi ratnakambalagozIrSacandanayoH vikrayeNa caityaM kAritaM / tataH sAdhusamIpe SaDbhirapi mitrairdIkSA gRhItA / cAritraM pratipAlya janma saphalaM cakruste // iti navamo bhavaH // 9 // tataste kAlaM kRtvA SaDapi dvAdaze acyutadevaloke devA jAtAH // iti dazamo bhvH||10|| tato devalokAt cyusvA, jambUdvIpe mahAvidehakSetre puSkalAvatIbijaye puNDarI kiNyAM nagaryA tIrthaGkaro bajraseno rAjA, dhAriNI rAjJI, tayoH pnyc-putraaHjaataaH| tatra vaidyajIva Anando vajranAbhanAmA cakravartI jAtaH1, rAjaputro mahIdharajIvo bAhunAmA jAtaH 2, matriputraH subuddhijIvaH subAhunAmA jAtaH 3, zreSTiputro guNAkarajIvaH pIThamAmA jAtaH 4, sAgarasArthavAhaputraH pUrNabhadrajIvo mahApITho nAmA jAtaH 5, SaSThaH kezavazrImatIjIvaH supazonAmA rAjaputrako jAtaH 6, sa cajanAbhasya cakravartinaH sArathiH jAtaH, atha vajrasenatIrthakaro vajranAbhaM putra rAjye sthApayitvA, lokAntikadevaiH pratiyodhitaH sAMvatsarikaM dAnaM dattvA, dIkSA lalau, vajranAbho rAjA jaatH| caturo bhrAtRRna lokapAlAniya akarot, suyazonAmAnaM rAjaputrakaM svakIya sArathi akarot / zrIvajrasenatIrthakarasya kevalajJAnamutpannaM, tadaiva bajranAbhasya cakraratnaM samutpannaM / tataH pUrva zrIbhagavantaM tataH cakarasaM ca pUjayitvA, // 194 // For Private and Personal Use Only
Page #428
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sakalAM pRthivIM sAdhayitvA khanagaryA samAgatya dvAdazavarSe rAjyAbhiSeka kArayitvA cakravartI jaatH| anyadA vajrasenatIrthaGkaraH samavastaH / vajranAbhI dharmadezanAM zrutvA, caturbhiH bhrAtRbhiH sArathinA ca saha khapituH tIrthakarasya pAveM dIkSAM jagrAha / bajranAbho dvAdazAGgIgharo jAtaH / apare ekAdazAGgadharA jaataaH| tatra pAhunAmA sAdhuH paJcazatasAdhUnAM bhaktapAnAni apUrayat 1 suvAhunAmA sAdhuH sarvasAdhUnAM vizrAmaNAM akarot 2pIThamahApIThasAvU ekAnte svAdhyAyaM akurutAM 3 tato pAhuM 1 subAhu~ 2 ca AcAryA lokAzca prazaMsanti / dhanyau etau / vaiyAvRtyaM suduSkaraM kurutH| tataH pIThamahApIThayoH aprItiH jaataa| AvA svAdhyAyakArako prati na ko'pi prazaMsati / tato jJAyate 'vallabhaM karma na carma, tato vajranAbho rAjarSiH viMzatisthAnAni saMsevya, tIrthakaranAma gotraM karma baddhavAn 1, bAhunAmA sAdhuH cakravartizriyaM 2, subAhusAdhuH bAhubalaM 3, pIThamahApIThasAdhU strIgotrakarma baddhavantau 5, iti ekAdazo bhavaH // 11 // tataH te sarve'pi mRtvA sarvArthasiddhiM gtaaH|| iti dvAdazo bhavaH // 12 // atha zrIAvazyakacUNoM evaM moktamasti-zrIAdIzvarajIvo vajanAbhaH sarvArthasiddhiM gataH / tataH pazcAt padapUrvalakSA vytiitaaH| tataH pazcAt vAhu 1 subAhu 2 pITha 3 mahApITha 4 pramukhAH sarvArthasiddhiM gtaaH| no cet kathaM milati ? / zrIAdIzvarasya SaTpUrvalakSA jAtAH, tataH pazcAt pAhu 1 subAhu 2 pITha 3 mahApITha 4 pramukhA jIvA bharatAdayaH putrA jaataa|| For Private and Personal Use Only
Page #429
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandi kalpasUtra kalpalatA vyA07 | zrIAdinAthasya paJcakalyA. NakAni // 195 // atha zrIAdinAthasya paJcakalyANakAni kathyante / tatrAhateNaM kAleNaM teNaM samaeNaM usabhe NaM arahA kosalie cauuttarAsADhe abhIipaMcame hutthA, taM jahA-uttarAsADhAhiM cue caittA gambhaM vakaMte jAva abhIiNA parinivue // 205 // teNaM / kAleNaM teNaM samaeNaM usabheNaM arahA kosalie je se gimhANaM cautthe mAse sattame pakkhe AsADhabahule, tassa NaM AsADhabahalassa cautthIpakkhe NaM sabasiddhAo mahAvimANAo tittIsaM sAgarovamaTTiiAo aNaMtaraM cayaM caittA iheva jaMbuddIve dIve bhArahe vAse ikkhAgabhUmIe nAbhissa kulagarassa marudevIe bhAriAe putvarattAvarattakAlasamayaMsi AhAravakaMtIe jAva gabbhattAe vakrate // 206 // vyAkhyA-"teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM" tasmin kAle tasmin samaye asyAH avasarpiNyAH suSamaduHpamAnAmni tRtIyArake vyatikrAnte caturazItipUrvalakSeSu navAzItipakSAdhikeSu zeSeSu zrIRSabhadevaH arhan / punaH kiMviziSTaH ? / kozalikA, kozalAyAM ayodhyAyAM bhavaH utpannaH yaH saH, grISmasya-uSNakAlasya caturthe mAse saptame pakSe ASADhakRSNapakSe tasyApi caturthIdine sarvArthasiddhAt mahAvimAnAt yatra 33 trayastriMzatsAgaropa Xo-oXXXXX // 195 // For Private and Personal Use Only
Page #430
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatrth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mANi sthitiH vartate, tataH pazcAt carya-zarIraM tyaktvA, atraiva jambUdvIpe bharatakSetre ikSvAkubhUmau nAbhikulakarasya marudevIbhAryAyAH kukSau garbhatvena utpnnH|| atha kulakarAH kadA kathaM ca utpannAH, tatkharUpa idamtRtIyasya arasya palyopamasya aSTame bhAge zeSe sati dakSiNa bharatArdhamadhyamakhaNDatribhAge gaGgAsindhunadyoH madhye kulakarANAM utpattirjAtA / tathAhi pazcimamahAvidehe dvau vaNijau amUtAm / tayoH madhye ekaH saralaH vyavahAriNaH putraH sAgaracandranAmA, ekazca aparaH vakro mAyAvI ca, dvAvapi dAnarucinau, tena mAyAvinA samaM sAgaracandrasya paramaprItirasti / ekadA |sAgaracandro mitreNa samaM vasante krIDAyAM bane gato'bhUt / tadA kApi aparavyavahAriNaH kumArI cauraiH gRhItA'bhUt / sA AbharaNalobhena mAryamANA sAgaracandreNa mocitA, tasmin guNarakkA jAtA, prastAce pariNItA ca, paraM kAmAtureNa mitreNa ekAnte prArdhitA / paraM tayA saH hakayitvA, phikaH kRtH| tato valamAno mitreNa zokakAraNaM pRSTaM, tena mAyayA khadoSaH tasyai dattaH / tena mitrabhAryayoH doSaM avagaNayya prItireva kRtaa| kAle trayo mRtAH, dampatI mRtvA yugaliko jaatii| dvitIyo yo mAyAvI abhUt sa hastI caturdanto jaatH| ekadA hastI taM yugalinaM dRSTvA, jAti smRtvA svasya skandhe Arogya cacAla / tato'nyaH yugalibhiH vimalaM vAhanaM For Private and Personal Use Only
Page #431
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtraM XOXOX BX vyA0 7 // 196 // www.kobatirth.org asyeti vimalavAhano nAma rAjA kRtaH / atha kAlavazAt kalpavRkSANAM hAnirjAtA, tataH parasparaM kalahe kalpalatA jAyamAne vimalavAhano rAjA jAtismRtitvAt nItijJaH kalpavRkSAn vibhajya dattavAn / aparAdhinAM ca 'ha' iti daNDanItiM kRtavAn / aparAdhe kRte 'ha' iti ukte aparAdhI jAnAti mama sarvakhaM apahRtamiti / tasya vimalavAnasya candrayazAH priyA navazatadhanuH pramANaM (900) zarIraM // iti prathamaH kulakaraH // 1 // tasya vimalavAhanasya putraH cakSuSmAn candrakAntA bhAryA, aSTazatadhanuH pramANaM [ 800 ] zarIraM tasyApi 'ha' iti daNDanItiH // iti dvitIyaH kulakaraH // 2 // tasya putro yazakhI surUpA bhAryA saptazatadhanuH pramANaM [ 700 ] zarIraM stokAparAdhe 'ha' iti mahAparAdhe ca 'ma' iti daNDanItidvayaM kRtavAn // iti tRtIyaH kulakaraH // 3 // tasya putraH abhicandraH pratirUpA bhAryA, sArdhaSaTzatadhanuH pramANaM ( 650 ) zarIraM tasyApi hakAra - makAreti daNDanItidvayaM // iti caturthaH kulakaraH // 4 // tasya putraH prasenajit, cakSuHkAntA bhAryA, SaTzatadhanuH pramANaM ( 600) zarIraM hakAramakAradaNDanItikathane'pi na nivartante kalahAt yugalinaH tato ha 1ma 2 dhika 3 daNDanItizrayaM kRtavAn // iti paJcamaH kulakaraH // 5 // tatputro marudevaH, zrIkAntA bhAryA, sArdhapaJcazatadhanuH pramANaM ( 550 ) zarIraM 'ha' 1 'ma' 2 'dhika' 3 daNDanItitrayaM // iti SaSThaH kulakaraH // 6 // tasya putro nAbhirAjA, marudevI bhAryA, sapAdapaJcazatadhamuH pramANaM ( 525 ) zarIraM 'ha' 1 'ma' 2 'dhika' 3 daNDanItitrayaM // iti saptamaH kulakaraH // 7 // iti saptakulakarasvarUpaM kathitam // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private and Personal Use Only kulakara svarUpa kathanaM, cyavana kalyANaka ca // 196 //
Page #432
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatrth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir atha zrIbhagavataH cyavana-kalyANakaM Aha-cyavanasamaye kIdRzaM traikAlikaM jJAnamAsIt, tatrAhausabheNaM arahA kosalie tinnANovagae AvihutthA, taM jahA-caissAmitti jANai // 3 // ayaM AlApakaH sugamaH pUrva byAkhyAtazca / tatazca vyavanAnantaraM kiM jAtaM?, tatrAhajAba sumiNe pAsai, taM jahA-'gayavasaha' gAhA / satvaM taheva, navaraM paDhamaM usamaM maheNaM aiMtaM pAsai, sesAo gayaM / nAbhikulagarassa sAhai, suviNapADhagA nasthi, nAbhikulagaro sayameva vAgarei // 207 // vyAkhyA-"jAca sumiNe" marudevAvAminI trizalA kSatriyANIvat caturvazaslamAna dadarza / navaraM prathamaM vRSabha pazyati / mukhe pravizantaM, zepAstIrthaGkaramAtaraHprathamaM gaja pazyanti / trizalA tu siMhaM / tataH khapradarzanAnantaraM marudevI nAbhirAjapAce gatvA khamaphalaM papraccha / svamalakSaNapAThakAH tadA na santi / tato nAbhirAjA khayameva putraprAptiM pAha-paraM indra Agatya marudevyA agre khamAnAM phalaM vistareNa khapnalakSaNapAThakabat kathayati sma"he devi! caturdazakhamaprabhAvAt caturdazarajulokasvAmI putro bhvissyti|" For Private and Personal Use Only
Page #433
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir XOXOXX AdinAthasya janmakalyANaka kalpasUtraM atha zrIbhagavato janma-kalyANakaM prAhakalpalatA teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM usame NaM arahA kosalie je se gimhANaM paDhame mAse paDhame vyA07 pakkhe cittabahule tassa NaM cittabahulassa aTThamIpakkhe NaM navaNhaM mAsANaM bahupaDipuNNANaM // 197 // aTThamANaM rAiMdiyANaM jAva AsADhAhi nakkhatteNaM jogamuvAgaeNaM jAva AroggA AroggaM dArayaM payAyA // 208 // "teNaM kAleNaM" tasmin kAle tasmin samaye zrIRSabhohana kauzalikaH yaH saH grISmakAle prathame mAse * prathame pakSe caitravadi aSTamIdine navamAseSu saMpUrNeSu sArdhasasadivaseSu ca gateSu uttarASADhAnakSatre candreNa saha *yogaM vartamAne jAtaH ArogyA-kaSTarahitA Arogya-nIrogaM putraM yugalasumaGgalArUpaM mAtA marudevI prsuutaa| tataH kiM jAtaM ?, ttraah| taM ceva savaM, jAva devA devIo ya vasuhAravAsaM vAsiMsu, sesaM taheva cAragasohaNamANummANa vaDDhaNaussukamAiyadiivaDiyajUyavajaM sarva bhANiavaM // 209 // vyAkhyA-"taM ceva sabaMjAva devA" tadeva yAvat devA devyazca AgatA vasudhArAvarSaNaM cakruH, paraM bandigRha // 197 // For Private and Personal Use Only
Page #434
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatrth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandit zodhanaM, 1 mAnonmAnavardhanaM 2 zulkamocanaM 3 sthitipatikAkaraNaM 4 yUpaM 5 ca nAsti, tadAnIM teSAM vyavahArAbhAvAt / atha nAmakaraNaM prAha usame NaM arahA kosalie kAsavagutte NaM, tassa NaM paMca nAmadhijA evamAhijaMti, taM jahAusame i vA, paDhamarAyA i vA, paDhamabhikkhAyare ivA, paDhamajiNe i vA, paDhamatitthayare i vA // 210 // vyAkhyA-"usame NaM arahA" RSabhojana kauzAlikaH kAzyapagobIyaH tasya pana nAmAni sArthakAni evaM kathyante / tathAhi-kaSabhaH' UrvoH vRSabhalAJchanatvAt 1, 'prathamo rAjA' indreNa prathamaM rAjye sthApitatvAt 2, 'prathamo bhikSAcaraH' prathamaM bhikSAnamaNaM yAcanAM ca prAptatvAt 3, 'prathamo jinaH' caturvizatitIrthakarANAM AdyatvAt 4, 'prathamaH tIrthaGkaraH prathamaM caturvidhasaGgharUpatIrthapravartanAt 5 / / ___ adha AhArAdhikAraH kathyate-AhAraM ca zrItIrthaGkarANAM aGguSThe atimanojJaM devAH saMcArayanti / tataH AhA rAbhilASe sati tIrthaGkarAH sudhArasamayaM khakIyamaSThaM mukhe kSipanti, paraM na stanyopayogaM kurvanti / bAlAlA*bhAve atikrAnte ca aniparka AhAraM Aharanti, paraM zrIRSabhadevastu yAvat dIkSA na gRhItA tAvantaM kAlaM devaiH AnItaM AhAraM akarot / For Private and Personal Use Only
Page #435
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtraM kalpalatA atha zrIbhagavato vaMzasthApanAM prAha- kiJcinyUne varSe jAte sati "riktahastaH kathaM khAmisamIpe gamiSyAmi " iti vicArya mahatIM ikSuyaSTiM haste gRhItvA, indro nAbhirAjasya utsaGge sthitaM zrIRSabhadevaM natvA upaviSTaH / vyA0 7 khAmI ca tasyAM ikSuyaSTau dRSTiM akSipat / tataH indraH prAha - "he bhagavan / tava ikSau AkuH =abhilASaH, kiM ikSaM bhakSayiSyasi ?" tataH zrIbhagavAn hastaM prasArayAmAsa tena hetunA indreNa "ikSvAkuH" iti vaMzasthApanA // 198 // kRtA / punaH bhagavataH pUrvajAH api kAzyaM ikSurasaM apiban, athavA kAzyapyAM jAtaM iti kAzyapaM gotraM / atha bhagavati bAlye vyatikrAnte jAte sati kazcit yugalikaH putraputrIrUpaM yugalaM tAlavRkSasya adho muktvA, mohanaM gRhaM praviSTaH, tadA prabalavAtena kampitAt tAlavRkSAt ekaM mahat phalaM papAta / tena putro mRtaH, putrikA sthitA, tAM putrikAM divyarUpAM dRSTvA 'eSA RSabhasya bhAryA bhaviSyati' iti vicArya nAbhirAjena antaHpure | muktA / evaM sunandA - sumaGgalAbhyAM sahitaH / tatra sunandA yugalinI, sumaGgalA ca svasya bhaginI, khAmI jJAnatrayasahitaH kAnti-buddhipramukhaguNaiH saha vardhate / atha ekadA dhUlidhUsaramukhaM ramamANaM zrIRSabhaputraM mAtA marudevI gRhItvA hRdaye AzliSya kSaNamekaM Anandena mIlitanayanA satI idaM prAha - "he putra ! tvaM sudhArasabhojI mama stanyapAnamapi na karoSi tvaM sadaiva saubhAgyaguNena devavadhUbhiH lAlyase, mama utsaGge'pi na AyAsi, 2 // 198 // ahaM tava mAtA kena guNena ? tava prasAdAt ahaM indrAdidevAnAM api mAnyA jAtA, paraM mama mAtuH bhavaH [ve ] tava na ko'pi upakAraH / " atha indreNa Agatya bhagavato vivAhaH cakre / sunandA - sumaGgalAkanye pariNAyite / For Private and Personal Use Only Adi nAthasya vaMzasthApanA
Page #436
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tatra vadhUkartavyAni vivAhayogyAni sarvANi devIbhiH saha indrANI akarot / atha varakartavyAni devaiH saha indraH akarot / tato vivAhavidhiH prakaTIbabhUva / sa vidhiH vivAhato jJeya:, na mayA likhyate, siddhatvAt / atha bhagavato viSayasukhaM bhuJjAnasya SaTpUrvalakSANi atikrAntAni / tadA bAhujIvoM bharataH, pIThajIvo brAhmI iti sumaGgalAyAH mithunakaM jAtaM / evaM subAhujIvo bAhubalI, mahApIThajIvaH sundarI iti mithunakaM sunandAyA jAtaM / evaM punarapi sumaMgalAyA ekonapaJcAzat 49 yugalAni putrarUpANi jAtAni / evaM bhagavataH putrANAM zataM putrIdvayaM ca jAtam / atha zrIbhagavato rAjyasthApanAM prAha-tasmin samaye kaSAyabAhulyAt jIvAnAM hakAra-makAra- dhikkAradaNDanIti trayamapi atikrAntaM, na ko'pi daNDanItiM manyate / tatto yugali kai. zrI RSabhadevasamIpe Agatya vijJaptaM"he svAmin! nyAyaM kuru / " tato bhagavAn Aha - "nAhaM rAjA, rAjA zrInAbhiH / " tataH te gatA nAbhisamIpaM / nAbhiH prAha - " bhavatAM rAjA RSabho bhavatu, sa nyAyaM kariSyati / " atrAntare indrasya AsanaM kampitaM, avadhijJAnena rAjyAbhiSekasamayaM jJAtvA indra Agatya siMhAsane nivezya, mukuTa-hAra-kuNDalAdyAbharaNAni paridhApya rAjyAbhiSekaM bhagavataH kRtavAn / yaugalikA indrA'dezAt padmasarovare jalAnayanArthaM gatAH / paraM indrAbhiSekAnantaraM samAgatAH / tato bhagavantaM siMhAsane upaviSTaM divyavastrAbharaNAdivibhUSitaM indrAdidevaH kalpa0 34 * parivRttaM dRSTvA kSaNaM vicArya utpannavivekAH pAnIyaM bhagavataH pAdayorupari cikSipuH / tata indreNa proktaM-"sAdhu, For Private and Personal Use Only
Page #437
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatrth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrIbhagavato rAjyasthApanA kalpasUtra vinItAH puruSAH atra jAtAH, tata eSA nagarI viniitaa|" atha sA kIdRzI / indreNa vaizramaNapAzrthAt nirmA- kalpalatA pitA / tadAha-dvAdazayojanadIrghA navayojanapRthulA aSTadvArA mahAviSamavamA, IzAne koNe nAbhirAjasya caturastraM vyA07 saptabhUmikaM gRhaM kRtaM 1, pUrvasyAM dizi saptabhUmikaM bharatagRhaM 2 | AgneyakoNe bAhubaligRhaM / teSAM madhye ekviN||199|| zatibhUmikaM zrIRSabhadevagRhaM aSTottarazataM ca zrIjinabhavanAnAM / punarapi azvAH 1 hastinaH 2 gAvazca 3 ete catuSpadA gRhItAH, teSAM saMgrahaH kRtH| punarapi ke'pi yugalinaH aparAdhAnusAreNa daNDadAyakA ugrAH sthaapi*taaH1| kepi gurusthAnIyatvena bhogAH sthaapitaaH2| ke'pi mitrarUpA maNDalAdhipatyakaraNena rAjanyAH sthApitAH 3 / zeSAH padAtipramukhAH kSatriyAH sthaapitaaH| iti caturdhA puruSavyavasthA kRtaa| athavA brAhmaNa 1kSatriya 2 vaizya 3 zUdra 4 bhedAt tatra-"brAhmaNA brahmacaryeNa 1, kSatriyAH zastrapANayaH / kRSikarmakarA vaizyAH 3, zUdrAH prekssnnkaarkaaH|4|" // 1 // punaH vinItAnagarImadhye caturazIti catuSpathAH sthApitAH, tathAhi-saugandhika 1 gAndhika 2 tAmbUlika 3 kAndabika 4 suvarNakAra 5 maNikAra 6 sauvarNika 7 maNivartaka 8 nANAvateka 9 sukhabhakSikAkAraka 10 kaNApaNika 11 dauyika 12 carmakAraka 13 kAMsyakAra 14 mAlAkAra 15 ghRtApaNika 16 tailika 17 sautrika 18 kApAsika 19 bhANDazAlika 20 kASThazAlika 21 rajaka 22 paTTika 23 vaijJAnazAlika [24 tantubAya 25 tunnAraka 26 nApita 27 sUcIpati 28 citrakara 29 lekhaka 30 gAMchika 31 kalpapAla 32 bhrASTakAraka 33 bandhAraka 34 aGgAraka 35 nIlIkAraka 36 patrakAraka 37 nIlavarNakAraka 38 pramukhAH ctusspthaaH|| // 199 // For Private and Personal Use Only
Page #438
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir atha zrIRSabhadevaH kIdRk sana rAjyaM muJjan kiM kRtavAn ?, tatrAhausabhe NaM arahA kosalie dakkhe dakkhapaiNNe paDirUve allINe bhaddae viNIe vIsaM putrasayasahassAI kumAravAsamajhe vasai, vasittA tevahiM puvasayasahassAiM rajjavAsamajhe vasai, tevahni ca puvasayasahassAI rajavAsamajjhe vasamANe lehAiAo gaNiyappahANAo sauNaruyapajabasANAo bAvatari kalAo causaddhi mahilAguNe sippasayaM ca kammANaM, tini'vi payAhiApa uvadisai, ubadisittA puttasayaM rajjasae abhisiMcai, abhisiMcittA vyAkhyA-"usame NaM arahA kosalie" zrIRSabhadevo'hana kauzaliko dakSo dakSapratijJaHpratirUpaH AlIno | bhadrako vinItazca jAtaH / tato vizatipUrvalakSANi kumAravAsamadhye vasati, uSitvA ca triSaSTipUrvalakSANi rAjyavAsamadhye basan lipyAdikA gaNitapradhAnAH zakunarutaparyavasAnA dAsaptati 72 kalAH puruSasatkA:|saMbandhI, punaH catuSpaSTi 64 mahilAguNAH, punaH karmaNAM kRSivANijyAnAM madhye zilpazataM kthN?| ghaTakAra lohakAra 2 citrakAra 3 vastrakAra 4 nApitAnAM 5 patrazilpAni santi, tAni pratyeka viMzati-vizatibhedayuktAni, tataH teSAM zatameva bhagavatA upadiSTaM / ata eva AcAryasya upadeza vinA yat jAtaM tat karma kathyate / yaca For Private and Personal Use Only
Page #439
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtraM kalpalatA AcAryasya upadezena yat jAtaM tat zilpaM ucyate / karma - zilpayoH ayaM vizeSa:- karmANi tu svayaM krameNa pravRttAni, trINyapi etAni prajAhitAya lokAnAM upakArAya upadizati / putrazataM ca rAjye abhiSiJcati-sthApavyA0 7 yati / pUrvaM yugalino yadA kAlamAhAtmyahAnyA kalpavRkSA vAJchitaM na dadAti tadA kandAhArAH mUlAhArAH // 200 // patrAhArAH puSpAhArAH phalAhArA abhUvan / tato apakaM dhAnyaM bhuJjate sma paraM na jIryati, tataH khAmI vijJaptaH / svAminA proktaM- "hastAbhyAM ghRSTvA AhArayadhvaM / tathA kRte'pi ajIrNe nistuSataNDulAn kRtvA bhuGdhvaM / tathA kRte'pi ajIrNe hastatalapuTe khedayitvA bhuGgdhvaM / tathA kRte'pi ajIrNa tasmin prastAve vanamadhye vaMzagharSaNAt agnirutthitaH, taM jvalantaM dRSTvA, apUrvamidaM ratnamiti buddhyA grahItuM lagnAH, tato dahyamAnA bhItAH santaH zrIkaSabhadevasamIpe Agatya kathayAmAsuH - " he svAmin! eka apUrvaM ratnaM utpannaM vartate, paraM mahAkrodhi, atyAsannagamane jvAlanAya dhAvati / zrI bhagavatA jJAtaM agnirutthitaH / tato bhagavatA proktaM - "pArzvasthAni tRNalatAdIni chedayitvA agniratnaM gRhItvA tataH tasmin dhAnyapAkaM kuruta / " tataH te manuSyAH tathA kRtvA agnau dhAnyaM prakSipanti sma / tato dhAnyaM dagdhaM / tataH taiH Agatya khAmI vijJaptaH - "he khAmin! ayaM asmatto'pi kSudhAturaH, sarvaM dhAnyaM bhakSitaM na kimapi pazcAt dattaM / " tataH prabhuNA proktaM- "yadA ahaM hastiskandhArUDho niHsarAmi tadA bhavadbhiH mRtpiNDa AnIya deyaH / " taiH tathA kRte bhagavatA hastikumbhasthalopari mRtpiNDaM sthApayitvA nAnAprakArANi hANDI - kuNDIpramukhANi bhAjanAni kRtvA dattAni / atha IdRzAni kRtvA agnau pAca For Private and Personal Use Only zrIbhagavato rAjyasthApanA // 200 //
Page #440
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yitvA pAnIyaM dhAnyaM ca madhye prakSipya, agneH upari sthApayitvA pAkaH kartavyaH / tathA kRte pacanArambhapravRttiH jAtA // iti yugalinAM AhAravidhiH // atra lipiH bhagavatA brAhmyA dakSiNahastena darzitA / sA lipiH aSTAdazadhA, tathAhi haMsalipi 1 bhUtalipi 2 yakSalipi 3 rAkSasalipi 4 uDDIlipi 5 yAvanIlipi 6 turakI lipi 7 kIrIlipi 8 drAviDIlipi 9 saindhavIlipi 10 mAlavIlipi 11 nADIlipi 12 nAgarIlipi 13 lATIlipi 14 pArasI lipi 15 animittilipi 16 cANakkIlipi 17 mUladevIlipi 18 iti / athavA dezAdivizeSAdanyathApi - lATI 1 coTI 2 DAhalI 3 kAnhaDI 4 gujarI 5 soraThI 6 marahaTI 7 koMkaNI 8 khurAsANI 9 sasI 10 siMhalI 11 hADI 12 kIrI 13 hamIrI 14 paratIrI 15 mAgadhI 16 mAlavI 17 mahAyodhI 18 iti / tathA gaNitaM bhagavatA sundaryA vAmahastena darzitaM / punaH bharatasya rUpakarma darzitaM / punaH bAhubaleH puruSAdilakSaNAni darzitAni / tantra nandisUtre uktAH 72 puruSakalAH imAH- lekhana 1 paThana 2 gaNana 3 gIta 4 nRtya 5 tAla 6 paTaha 7 maruja 8 vINA 9 vaMza 10 bherI 11 eteSAM vAdanakalA, hasti 12 turagazikSA 13 dhAturvAda 14 hagvAda 15 mantravAda 16 balI - palitavinAza 17 ranalakSaNa 18 nArIlakSaNa 19 naralakSaNa 20 chandobandha 21 tarkavAda For Private and Personal Use Only
Page #441
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtraM kalpalatA vyA0 7 // 201 // (0-63) www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 22 sunItipAlana 23 tasvavicAra 24 kAvyakaraNa 25 jyotirvicAra 26 zruti 27 vaidyaka 28 SaDbhASA | 29 yoga 30 rasAyanAJjana 31 lipi 32 indrajAla 33 svapna 34 kRSi 35 vANijya 36 nRpasevA 37 zakuna 38 vAyustambhana 39 agnistambhana 40 meghavRSTi 41 lepana 42 mardana 43 Urdhvagamana 44 ghaTabaMdha 45 ghaTabhrama 46 patrachedana 47 marmabhedana 48 kalAkRSTi 49 ambuvRSTi 50 lokAcAra 51 janAnuvRtti 52 phalabharaNa 53 khaDgadharaNa 54 kSurIbandhana 55 mudrA 56 lohaghaTana 57 dantasamAraNa 58 kASThachedana 59 citrakaraNa 60 bAhuyuddha 61 dRSTiyuddha 62 muSTiyuddha 63 daNDayuddha 64 khagayuddha 65 vAgayuddha 66 garuDadamana 67 sarpadamana 68 bhUtadamana 69 yogadhyAna 70 aSTajJAna 71 nAmAvali 72 iti puruSANAM 72 kalAH // strINAM api 64 kalA yathA-nRtya 1 aucitya 2 citra 3 bAda 4 mantra 5 tatra 6 jJAna 7 vijJAna 8 daNDa 9 jalastaMbhana 10 gItagAna 11 tAlamAna 12 meghavRSTi 13 phalAkRSTi 14 ArAmaropaNa 15 AkAragopana 16 dharmavicAra 17 zakunapracAra 18 kriyAkalpa 19 saMskRtajalpa 20 prasAdanIti 21 dharmanIti 22 varNikAvRddhi 23 suvarNasiddhi 24 surabhitailakaraNa 25 lIlAsaMcaraNa 26 gajaturagaparIkSA 27 puruSastrIlakSaNa 28 suvarNaratnabheda 29 aSTAdazalipipariccheda 30 tatkAlabuddhi 31 vAstusiddhi 32 vaidyakakriyA 33 kAmakriyA 34 ghaTabhrama 35 sAriparizrama 36 aJjanayoga 37 cUrNayoga 38 hastalAghava 39 vacanapATava 40 bhojyavidhi 41 vANijyavidhi 42 mukhamaNDana 43 zAlikhaNDana 44 kathAkathana 45 puSpagrathana 46 vakrokti 47 kAvyazakti 48 sphAraveSa 49 sakalabhASAvizeSa 50 For Private and Personal Use Only 72 dvAsa pratipuruSa kalAH // 201 //
Page #442
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir abhidhAnajJAna 51 AbharaNaparidhAna 52 nRtyopacAra 53 gRhAcAra 54 kAvyakaraNa 55 paranirAkaraNa 56 dhAnyarandhana 57 kezabandhana 58 vINAninAda 59 vitaNDAvAda 60 aGkavicAra 69 lokavyavahAra 62 antyAkSarikA 63 prazna- prahelikA 64 // iti strINAM 64 kalAH // zrIRSabhadevasya putrazatanAmAni yathA - zrI bharata 1 zrIbAhubali 2 zrImastaka 3 zrIputrAGgAraka 4 mallideva 5 aGgajyoti 6 malayadeva 7 bhArgavanAtha 8 aGgadeva 9 vasudeva 10 magadhanAtha 11 mAnavartika 12 mAnayukta 13 vaidarbhadeva 14 vanavAsanAtha 15 mahIpaka 16 dharmarASTra 17 nAyakadeva 18 Azmaka 19 daNDaka 20 kaliGga 21 ISikadeva 22 puruSadeva 23 akala 24 bhogadeva 25 vIryayoga 26 gaNanAtha 27 tIrNanAtha 28 arbudapati 29 Ayuvarya 30 valI 31 nAyaka 32 kAkSika 33 Anarta 34 sArika 35 gaheSa 36 rurudeva 37 kacchanAtha 38 surASTra 39 narmada 40 sArasvata 41 tApasadeva 42 kuru 43 jaGgala 44 paJcAla 45 zUrasena 46 puTapura 47 kaliGgadeva 48 kAzIkumAra 49 kauzalya 50 bhadrakAza 51 vikAzaka 52 trigarta 53 AvarSa 54 sAlu 55 matsyadeva 56 kulIyaka 57 mUSakadeva 58 bAlhIka 59 kAmboja 60 madhunAtha 69 sAndraka 62 Atreya 63 yavana 64 AmIra 65 vAnadeva 66 vAnasa 67 kaikeya 68 sindhu 69 sauvIra 70 gAndhAra 71 kASThadeva 72 toSaka 73 zauraka 74 padmanAbha 75 bhAradvAja 73 suradeva 77 prasthAla 78 karNaka 79 tripuranAtha 80 avantInAtha 81 devapati 82 kiSkindha 83 naiSadha 84 dazAkarNa 85 kusumavarNa 86 bhopAladeva 87 For Private and Personal Use Only
Page #443
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandit www.kobatirth.org kalpasUtraM pAlanAtha 88 kuzala 89 padama 90vinidrAya 91 vaikeza 92 vaideha 93 kacchapati 94 bhadradeva 95 vajranAtha - bhagavato kalpalatA 196 sAndrabhadra 97 senaja 98 vatsanAtha 99 aGgadeva 100 iti zrIAdinAthaputrazatam / dIkSAvyA07 tatra zrIbhagavatA ayodhyAyArAjyaM jyeSThaputrAya zrIbharatAya dattaM, takSazilAnagarIrAjyaM zrIbAhubalaye datta, kalyANa anyeSAM ca putrANAM aGgavaGgAdidezAnAM rAjyAni dattAni // // 202 // atha zrIbhagavato dIkSA-kalyANakamAhapuNaravi loaMtipahiM jIakappiehiM devehiM tAhiM iTAhiM jAva vaggUhi, sesaM taM ceva savaM bhANiavaM, jAva dANaM dAiANaM paribhAittA je se gimhANaM paDhame mAse paDhame pakkhe cittabahule, tassa NaM cittabahulassa aTTamIpavakhe NaM divasassa pacchime bhAge sudaMsaNAe sIyAe sadevamaguAsurAe parisAe samaNugammamANamagge jAva viNIyaM rAyahANi majjhamajjhaNaM Niggacchai, NiggacchittA jeNeva siddhatthavaNe ujANe jeNeva asogavarapAyave teNeva uvAgacchai, uvAgacchitA asogavarapAyavassa ahe jAva sayameva caumuTThiaM loaM karei, karittA chaTeNaM bhatteNaM apANaeNaM AsADhAhiM nakkhatteNaM jogamuvAgaeNaM uggANaM bhogANaM rAiNNANaM khattiyANaM ca For Private and Personal Use Only
Page #444
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra wwww.kobatrth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir cauhiM purisasahassehiM saddhiM egaM devadUsamAdAya muMDe bhavittA agArAo aNagAriyaM pavaie // 211 // byAkhyA-"puNaravi loaMtiehiM" aba punarapi zrIRSabhadevo lokAntikadevaH pratiyodhitaH sAMvatsarikadAnaM dattvA grISmakAle prathame mAse prathame pakSe etAvatA caitravadi aSTamIdine divasasya pazcime bhAge sudarzanAnAmazibikAmAruzya devaiH manujaiH asuraiH samanugamyamAnamArgaH vinItA rAjadhAnI madhyabhAgena nirgacchati, nirgatya yatraiva siddhArthanAma udyAnaM yatra azokavarapAdapaH tatra Agacchati, Agatya ca azokavarapAdapasya adhastAt caturmuSTikaM loca karoti / ekAM hi muSTiM indrasya AgraheNa rakSitavAn / yataH skandhasthA ekA-kezamuSTiH vAyunA AndolitA satI svarNakalazopari nIlotpalapidhAnasadRzI zobhate sma / tathA SaSThena tapasA apAnakena uttarApADhAnakSatre candreNa saha yogaM vartamAne ugrANAM 1 bhogAnAM 2 rAjanyAnAM 3 kSatriyANAM 4 ca caturbhiH puruSasahasraiH khayaM kRtalocaiH yathA zrIbhagavAn kariSyati tathA vayamapi kariSyAmaH iti jAnadbhiH taiH sArdha eka devadRSyaM vastra AdAya muNDo bhUtvA agArAt anagAratAM sAdhutAM pravrajati sma / tadaiva bhagavataH caturtha manaHparyAyajJAnaM samutpannaM / atha zrIRSabhadevo vRSabhagatiH san ghoraM abhigrahaM kRtvA tyaktadehaH paribhramati sma / tadA bhikSA na ko'pi jAnAti, na ko'pi dadAti / ke kIdRzAzca bhikSAcarAH?, kA kIdRzI ca For Private and Personal Use Only
Page #445
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtraM kalpalatA vyA07 namivinamisambandhaH // 203 // bhikSA? / tataH catvAro'pi sahasrAH ugrAdayaH kSudhAparISahapIDitAH gaGgAnadIdakSiNakUle vanamadhye tApasA jaataaH| paraM kIdRzAH? / svayaMpatitapatrapuSpaphalAhAriNaH valkalacIradhAriNaH zrIRSabhadevameva dhyaayinH| | atha zrIbhagavatA yadA dIkSA gRhItA, dezAH putrANAM ca dattAH,tadA kacchamahAkacchasutau nAmivinamI putravat pAlitI pArzve na abhUtAM, pazcAt Agatau rAjyArthinI vratasthamapi bhagavantaM sevitavantau / tadA dharaNendro bhagavantaM namaskatuM samAgataH, tadA namivinamI prabhoH pAdayoH agre jalacchaNTakaM dattvA puSpaprakaraM agre| muktvA vijJarti cakratuH-"he svAmin ! rAjyaM dehi" tadA dharaNendraH prAha-"prabhuH tyaktarAjyasaGgA, deyaM kimapi nAsti, yuvAM bharataM yaacethaaH|" tAbhyAM proktaM-"yathA bharataH sutaH tathA AcAM api jihvAjalpitI sutau, tasmAt [AvAM] anyaM na AzrayAvahe / " tataH svAmibhaktisantuSTo dharaNendraH aSTacatvAriMzat 48 sahasravidyAH pAThasiddhA adAt / tato gaurI-gAndhArI-prajJapti-rohiNI-devatAdhiSThAtR-mahAvidyAbalena khajanAn upalobhya sarvAn | vidyAdharAn kRtvA vaitAdayaparvatasya dakSiNottarazreNyoH paJcazatarathanUpuracakravAlAdinagarANi SaSTizca gaganavalla-1 bhAdinagarANi anukrameNa sthApayitvA rAjyaM kurvAte sma / atha ca dharaNendro'pi itthaM vidyAdharANAM zikSAM dattvA khasthAnaM gtH| kA zikSA?, ityAha-"re vidyAdharAH! yo jinAnAM 1 jinacaityAnAM 2 caramazarIriNAM 3 pratimApratipannAnAM sAdhUnAM 4 parAbhavaM laGghanaM vA kariSyati, parastriyaM avAJchatI balAt yo ramayiSyati (tasya) vidyA niSphalA bhaviSyati / " iti, ratnabhitto prazasti api lilekha / tataH khAmisevAphalaM bharatAya katha For Private and Personal Use Only
Page #446
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yitvA svajanaM AdAya dakSiNazreNeH namiH rAjyaM kurute sma / uttarazreNI ca vinamiH rAjyaM kurute sma iti namivinamisambandhaH || ekadA svAmI viharan bahulIdeze takSazilAM nagaryA AgataH, tatra sandhyAyAM udyAne kAyotsargeNa sthitaH / tatra udyAnapAlakena zrIbAhuleH prabhoH AgamanaM kathitaM tasmai pAritoSikaM dAnaM dattvA, bAhubaliH vicAritavAn-"sAmprataM trINi lakSANi putrAH tathaiva prapautrAdayaH parivAro milito nAsti / " tataH prabhAte 'mahatyA vicchittyA vandanAya gamiSyAmi' iti sandhyasamaye na gataH / tataH prabhAte sarvaparivAraM melayitvA nagarIzobhAM kRtvA gajArUDho gato bhagavadvandanArthaM, paraM zrIbhagavAn vAyuriva apratibaddhavihAri svAt sandhyAyAmeva kSaNaM sthitvA vihRtya gato dUradeze / tato bAhubaliH tatra zrIbhagavantaM adRSTvA mahAkhedaM cakAra / karNayoH aGguliM kSitvA uccaiH ruroda / sampradAyAt evaM zrUyate tatra "bAbA Adama" iti vadanto "yAMga" dadati / tato cAMgapravRttiH / tato bAhubaliH khAmibhaktyA yatra khAmI kAyotsarge sthitaH tantra sthAne dharmacakraM nAma aSTayojanavistIrNa ekayojanovaM sahasrAraM ratnamayaM pIThaM cakAra / tadupari bhagavataH pAduke sthApayitvA ayaM zrIbhagavAneva iti buddhyA nanAma / lokA api sarve tathaiva mahimAM cakuH / iti takSazilAnagaryAM bAhubalisambandhaH // atha zrIbhagavataH kiyatA kAlena kasmin nagare kena pAraNaM vattaM tatsvarUpaM kathyate / tathAhi atha zrIbhagavAn varSaM yAvat AhAraM vinA sthitaH paraM meruvat aprakampo adInamanAH ekadA vicaran For Private and Personal Use Only
Page #447
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zreyAMsakumArakRtA bhagavatA pAraNA kalpasUtraM gajapure nagare smaagtH| tatra gajapurakhAmI yAhubaliputraH somaprabho rAjyaM karoti / tasya putraH zreyAMso kalpalatA yuvarAjA vartate / tasyAM rAtrI zreyAMsaH svapne meruparvataM zyAmaM jAtaM santaM amRtakumbhaiH dhautaM adhikaM zobhamAnaM vyA07 dadarza 1, somayabho rAjA ekaH subhaTo vairibhiH AkrAntaH san zreyAMsasAhAyyAt jayaM labdhavAn iti | khapnaM dadarza 2, subuddhizreSThI sUryasya kiraNAn patataH zreyAMsaH tAn sUryamaNDale sthApayAmAsa iti khapnaM dadarza // 204 // |3, rAjA prabhAte AsthAne Agatya sthitaH / khapnavicAre kriyamANe sarvaiH proktaM-"adya ko'pi zreyAMsakumArasya mahAn lAbho bhvissyti|"tsmin samaye zrIRSabhadevaH pratigRhaMgocarI bhikSAM paribhramati / lokAH kecit kanyAM dadati, ke'pi pradhAnavastrANi, kepi svarNa, ke'pi maNimANikyaratnapravAlAdIni prayacchanti / paraM bhagavAna na gRhNAti / tataH kolAhalo jAtaH / tasmin prastAve zreyAMsakumAro gavAkSe sthitaH prapitAmahaM zrIRSabhadevaM dRSTvA, jAtismaraNaM pApa / pUrvabhavasambandhaM dadarza / svAmI lalitAGgaH tadA ahaM svayaMprabhA devI 1, svAmI vajrajo rAjA tadA ahaM zrImatI bhAryA 2, tataH uttarakurukSetre khAmI yugalikaH ahaM yugalinI 3, saudharme devaloke mitrarUpI devau 4, svAmI vaidyaputra AnandaH, tadA ahaM zreThiputraH kezavanAmA mitrarUpaH 5, svAmI acyute devaloke devaH, | ahaM svAmino mitradevaH 6, svAmI vajranAbhazcakrI, ahaM svAminaH sArathiH 7, svAmI sarvArthasiddhivimAne devaH, ahamapi tatraiva devaH 8, svAmI RSabhadevastIrthaGkaraH, ahaM zreyAMsanAmA bhagavataH prapautraH 9 iti navabhava*sambandho mama bhagavatA saha / tato gavAkSAt uttIrya pradakSiNAtrayaM dattvA vidhinA abhivandha, khagehAGgaNe // 204 // For Private and Personal Use Only
Page #448
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AnIya svaprAbhRte AgatAnAM ikSurasaghaTAnAM zatena samUhena vA nimanayati sma-"he bhagavan ! gRhANa ima |42 dvicatvAriMzaddoSarahitaM zuddhaM ikSurarsa, nistAraya mA" ityukte khAmI maunena sthitH| yugandharI-khalagAhane bAkhamAnAnAM vRSabhANAM mukhAni [yAvat ] dvAdaza praharAn chikkakayA baddhAni iti pUrvabhayopArjitaM antarAyakarmaca truTitaM / paraM atrAntare dakSiNahastaH zreyAMsaMprati gadgadakhareNa vabhASe-"aho zreyAMsa zRNu / ahaM zrIRSabhadevasya |AjanmataH sevakaH, mayA ca zrIRSabhadevasya prasAdena mahAnti uttamakartavyANi kRtAni, tena ahaM mahatI pratiSThA prAptaH / kartavyAni zRNu-dandrAdidevAnAM pratyakSaM khAmino'GguSThena sudhApAnaM kAritaM 1, punaH vaMzasthAsapanAyAM indrahastAt ikSuyaSTiM gRhItvA mayA khAmino vAJchA pUritA 2, punaH mayA bharatasya tilakaM kRtvA / vinItAyAM rAjyaM dattaM / SaTkhaNDabhoktA kRtH| evaMSAhuyalinA takSazilAnagarIrAjyaM dattaM / zeSASTanavatiputrANAM api rAjyarddhiH dattA 3, punaH sunandA-sumaGgalAkanyAdvayaM mayaiva gRhItvA khAmino dattaM 4, punaH varSa yAvat khepsitaM dAnaM datvA, jagatrayaM pUrNavAJchitaM kRtaM 5, punaH ahaM chatra-cAmara-cakra-gadA-khaGga-dhanuraza-baja-zaGgAdizubhalakSaNaH virAjamAnaH 6,punaH ahaM tIrdhayAtrA-putraprApti-rAjyamAsi-bhAgya-saubhAgya-yaza-kIrtisUcakarevAdharaH 7, punaH cokSaprekSAdikarmaNi vyApAravAn , punaH dAne bhojane devapUjAyAM paramezvarasmaraNe prItivandhe avizvAse jAte boladAne sarvatrApi bhavyakarmaNi mamaiva adhikaarH| kathaM IdRzo'haM khalparasasya [ikSurasasya ] adho bhavAmi ?* punaH [8]tryazItipUrvalakSANi zrIbhagavatA rAjyasAmrAjyaM pAlitaM / tasya bhagavato mayA agre bhUtvA kathaM yAcanA kalpa035 For Private and Personal Use Only
Page #449
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtraM kalpalatA vyA0 7 // 205 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kAryate ? / tasmAdeva kAraNAt mayA khAdyanATakanepathyakelilIlAM vinA maunI san vanagahane zrIRSabhadevo bhrAmitaH / tato na amuM ikSurasaM svIkaromi / " ityukte dakSiNahastena vAmahastaH prAha - "re nirlajja ! mA mudhA AtmAnaM prazaMsasi [prazaMsakha ] / paraiH prazaMsito nirguNo'pi guNavAn, svayaMproktaguNastu saguNo'pi laghutAM yAti, guNinAM guNAstu svayaM prakaTIbhavanti karpUraratnamaNyAdInAmitra, ekatravasatoH dvayoreko apara| syAgre guNavarNanaM karoti tat na yuktaM, mAtuH agre mAtRkulasya varNanaM yathA - aho zreyAMsa ! zrIRSabhadevaprapautra ! mamA'pi kartavyAni zRNu- "jinena yat svIkRtaM kanyAdvayaM tasya mayA sthAnaM dattaM, strINAM vAmAGgazAyitvAt 1, saGgrAme kheTakaM agre dhRtvA svAminaM ahaM rakSAmi, khaGgaM utpATya dakSiNapANiH pazcAt yAti 2, dhanuH agre dhRtvA ahaM tiSThAmi, ayaM tIraM lAtvA karNe pravizati pizunavat 3, aGkAnAM gaNanavyavahAro mayi 4, grAmacalane kharo'pi maddizi Agatya bravIti tadA siddhidAtA syAt / evaM devyAdayo'pi 5, evaM prathamaprayANe- prathamayAme rAtrau zRgAlA api maddizisthA eva siddhidAH 6, rogAdau vizeSato vAme pArzve zayanaM samAdhidAyakaM 7, vAme some [khare] candranADIrUpe vahamAne kRtaM kAryaM zubhakAri syAt 8, punaH zRNu, anena pariNayanAvasare kanyAdvayahasto gRhItaH, tadA nA'hamAkAritaH 9, kaMsAro'pi ekAkinA eva bhakSito, na jJAtaM mama sahacaro'pyasti, paramayaM udarambhariH 10, punaH bhojanAnte dakSiNAyAcakaH 11, punaH sRSTAnnapAna bhojane mama pArzvAt makSikA uDDApayati, nA'haM sudAkSiNyAt nAkRtaM kathayAmi 12, punaretasya cAturyaguNo'pi nAsti, yato'yaM mastake mukuTaM yathA tathA For Private and Personal Use Only zreyAMsa kumArakRtA bhagavataH pAraNA // 205 //
Page #450
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagersuri Gyanmandir fillim meva kevalajJAnomayAna, kAyA vivAda veSTayati, paraM racanayA sundarasaMsthAnaM ahaM karomi 13, punaH ayaM cauryakArI 14, cUtakArI 15, kiyat kathyate / AvayoH bhavyAbhavyakharUpaM sarva jagat vetti, itthaM AvayoH vivAdaM kurvatoH varSa ekaM gataM / tato bhagavAn vArSikatapaHkArI jaatH| kuTumbavirodho hi na zreyAna, kathaMcit virodhe jAte AtmIyA eva AtmIyAn pratiyodhayanti / punarapi zrIbhagavataH kevalajJAnotpattau tIrthapravartane saGghasthApanAyAM nirvANe ca bhavata eva kArya mahatAM ca khakIyaM kArya parArthameva / yato mAtRbhiH pItaM dugdhAdi bAlakAya syAt / tasmAt virodhaM TAlaya / " ityuktvA virate vAmahaste zreyAMsaH mAha-"bho hastau ! yuvAM dvAvapi svakhakArya bhabyau / paraM imAM mama prArthanA saphalAM kuruta / ekatra milanaM yathA varSakSudhitasya zrIbhagavataH pAraNaM syAt, mama ca uttamadAnena saMsArasamudrottAraNaM syAt / tataH zreyAMsAbhyarthanayA dvAvapi hastau ceDAkArau militI, zreyAMsena ca zuddhabhAvena ikSaraso viharApitaH, tacchikhA ca Urdhva nissasAra / paraM bindumAtraM nA'dhaH papAta / etat kiyat ? / bhagavato labdhyA pANyorghaTasahasra mAti, samudrA vA sarva mAnti / zrIbhagavatA ca tatraiva sthAne pAraNaM kRtaM / paJcadivyAni prakaTitAni-gandhodakapuSpavRSTiH1 vasudhArAvRSTiH2 celotkSepaH 3 devadundubhiH4 aho dAnamaho dAnamiti udghaSTaM 5 taddinamapi vaizAkhasuditRtIyArUpaM parvatvena mAnyaM jAtaM / pAraNAsthAne ratnapIThaM kAritaM / ko'pi pAha-"are! yadi mArgitaM syAt tadA evaM bhavatu, RSabhadevasadRzaM supAtraM 1 izcarasasamaH zuddha AhAraH 2 zrIzreyAMsasamo bhAvazca 3 / " iti zrIbhagavataH pAraNAdhikAraH // For Private and Personal Use Only
Page #451
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtra kalpalatA vyA07 bhagavataH kevalajJAnotpaciH // 206 // atha svAmidIkSAnantaraM marudevIkhAminI putrasnehena cintayati-"he putra ! tvaM mAM mlAnapuSpamAlAmiva 1 jIrNavastrakhaNDamiva 2 vasnalagnarajovat 3 tyaktvA vane bhramasi, ahaM zRNomi tvAM kSudhAturaM, paraM ahaM durmarA na niye|| he sakhyau! mama putrasya sundarIhastakaGkaNajhaNatkAra:-kaNatkAraH pUrvamAsIt / sAMprataM tu mazakazreNibhaNatkAraH zrUyate 1, punaH matputrasya pUrva chatraM priyamANamAsIt / adhunA tu sUryamaNDalaM atyantamuSNaM mastake tapati 2, punaH pUrva hasti-ghoTaka-sukhAsana-yAnacArI AsIt / idAnIM tu anupAnatkaH san ekAkI bhramati 3, punaH pUrva sukumAlazayyAzAyI abhUt, sAMprataM tu kaThinapRthivyAM tiSThati, kAyotsarga ca karoti 4, bharatAdayazca sarve'pi pRthivIM pAlayanti, paraM mama putrasya na ko'pi vArtAmAtramapi pRcchati / iti duHkhakaraNena marudevI andhA jAtA / tasmin samaye zrIbhagavataH kevalajJAnaM utpannaM, tatrAha usabhe NaM arahA kosalie egaM vAsasahassaM nicaM vosaTTakAe ciyattadehe je kei uvasaggA jAva appANaM bhAvamANassa ikkaM vAsasahassaM viikaMtaM, tao NaM je se hemaMtANaM cautthe mAse sattame pakkhe phagguNabahule, tassa NaM phagguNabahulassa ikkArasIpakkheNaM puvaNhakAlasamayaMsi purimatAlassa nayarassa bahiA sagaDamuhaMsi ujjANaMsi naggohavarapAyavassa ahe aTThameNaM // 206 // For Private and Personal Use Only
Page #452
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bhatteNaM apANaeNaM AsADhAhiM nakkhatteNaM jogamuvAgaeNaM jhANaMtariAe vaTTamANassa aNaMte jAva jANamANe pAsamANe viharai // 212 // vyAkhyA-"usame NaM arahA" RSabhohana kauzalikA ekaM vAsasahasraM nityaM vyutsRSTakAyA-tyaktadehaH san ye kecana upasargA utpadyante yAvat AtmAnaM bhAvayataH eka varSasahasraM vyatItaM / tato hemantasya caturthe mAse sasame pakSe etAvatA phAlgunavadi ekAdazIdine pUrvAhnakAlasamaye purimatAlanAmanagarasya bahiH zakaTamukhe udyAne vaTavRkSasya aghaH aSTamena bhaktena apAnakena uttarASADhanakSatre candreNa saha yogaM vartamAne dhyAnAntare vartamAnasya bhagavataH kevalajJAnaM utpannaM / tena yAvat sarvaM jAnan pazyan viharati / tasminneva dine bharatasya-rAjJaH AyudhazAlAyAM cakraratnotpattiH jAtA, tato bharataH kevalajJAnotpatti-cakrotpattibhyAM samakAlaM vardhitaH / kSaNaM bharatena mohAt vicArita-"pUrva cakrapUjAM karomi kiMvA tAtapUjAM?" tato mohaM parityajya samyaka vicArita"zrItAte pUjite sati cakramapi pUjitameva / cakrapUjA ihalaukikI, tAtapUjA tu pAralaukikI tto'dhikaa|" tato bharataH putranimittaM duHkhaM kurvatI marudevI hastiskandhe saMsthApya bhagavantaM nantuM clitH| mArge devadundubhi zrutvA marudevI mAha-"bharata ! kasya etAni vAdibrANi ?" bharatena proktaM-"tava putrasya / " tataH putrasamRddhidarzanArtha utsukatayA unmIlite netre gataM andhapaTalaM, dRSTaM samavasaraNasAmrAjyaM devaiH kRtaM / tataH khedaM For Private and Personal Use Only
Page #453
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtraM kalpalatA vyA07 // 207 // cakAra-"aho ! putreNa IdRzI RddhiH prAptA, na kadApi mama kuzalakSemasamAcAro dttH| na kadApi putreNa ahaM marudevyAH smRtA, ahaM tu putraduHkhena andhA jaataa| aho! mama sarAgatA, aho mama putrasya niiraagtaa!| na me ko'pi, kevalanAhaM kasyApi / " iti anityabhAvanayA mohakarma kSapayitvA, marudevI kevalajJAnaM prApya siddhaa| atra dvayoHhAnaprApti mAtRputrayoH zlAghyatA jaataa| tathAhi siddhigamana | zrIRSabhadevasamaH suputro na bhUto na bhaviSyati, yena varSasahasreNa bhuvaM bhramatA kSudhAdiparISahaduHkhaM sahatA yat kevalaranaM prAptaM tat nijamAtuH AnIya dattaM / atha ca mAtApi IdRzI na bhUtA na bhaviSyati / yato yayA nijaputrArtha muktikanyAM zivamandire sthitAM putrAt pUrva nirIkSituM gtaa| tato devaiH kevalamahimA kRtA / tataH zarIraM kSIrasamudre pravAhitaM / bharatacakravartI samavasaraNe gatvA prabhuM natvA upvissttH| zrIbhagavatA ca dezanA dattA / tatra bharatasya marIcipramukhAH paJcazataputrAH sasazatapautrAzca pratibuddhAH dIkSAM jagRhuH / teSAM madhyAt puNDarIkAdayaH caturazItigaNadharA jAtAH, brAhmI ca pravartinI jaataa| sundarI tu surUpatvAt 'strIratnaM mama bhaviSyati' iti bharatena sthApitA / kacchamahAkacchau vinA anye tApasA bhagavataH ziSyA jaataaH| yasya vRkSasya // 207 // adhaH zrIbhagavataH kevalajJAnaM utpannaM, tasya pUjA jaataa| kAlakrameNa tasya vRkSasya 'prayAgavaTa' iti nAma jAtam / atha bharatena gRhe Agatya cakraratnasya aSTAhikAmahotsavaH cakre / atha zrIbharataH SaTkhaNDasAdhanAya sainyena For Private and Personal Use Only
Page #454
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatrth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir saha calitaH / agne cakraratnaM sahasradevAdhiSThitaM prasthitaM yAvatI bhuvaM gatvA tiSThati, tAvat yojanAni bharatasainyaM calitaM, tadanukrameNa bharato mahIM SaTkhaNDAM SaSTisahasravarSeH sAdhayAmAsa / tatra gaGgAdevyA saha varSasahasraM viSayasukhAni bubhuje / namividyAdharaputrI navInastrIratnotpattau / SaSTivarSasahasrANi sundaryA AcAmlAni kRtAni, tena dhurvalA, tato bharatena anujJAtA satI sundarI sAdhvI jaataa| bharato ayodhyAyAM sametaH tasmina prastAve zastrAgArasya adhikAriNA vijJaptaM-"he svAmin ! tava bAndhavAH tava AjJA na manyante, tataH cakraratnaM AyudhazAlAyAM na pravizati / " tato bharato dUtaiH jJApayAmAsa-"yadi bhavatAM rAjyavAJchA'sti tadA Agatya mama sevAM kuruta / " tadA taiH aSTAnavatikumAraiH vicArita-"tAtena asmAkaM rAjyaM dattaM, kimartha bharataM sevAmahe! / " tataH tAtapAH gatAH, svAminA ca aGgArakArakadRSTAntena vaitAlikAdhyayanazrAvaNena pratiyodhya ziSyAH kRtAH / tathApi cakraratnaM na pravizati, tato bharato mukhyamantriNaM vizvambharaM prAha / tataH so'pi praNamya prAha-"he khAmin ! surAsuranareSvapi tavA''jJAM yo na manyate sa ko'pi nAsti, paraM tava laghubhrAtA garvaparvato mahAbalI bAhubalI vartate, yasya dordaNDapracaNDaprahAreNa parvatA api cuurnniibhvnti| tato bhavatA samUlata eva chedanIyo vyAdhivat / tato bharatena suveganAmA dUto bAhubaliM prati pressitH| prathamataH calanasamaye vastraM kaNTake lagnaM 1, tato rathaH skhalitaH 2, saMmukhaM chikkA jAtA 3, dakSiNe rAsabhovIt 4 ityAdibhiH apazakunai vAryamANo'pi mahATavIM samullaGghya gato bhuliideshsiimsthaane| tato mArgarajodhUsaraM zramAkulaM Fer Private and Personal Use Only
Page #455
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtraM kalpalatA vyA07 bharatena bAhubaliM prati dUtapreSaNaM // 208 // paradezinaM dRSTvA zAlikSetragopyaH pAnIyahArikAzca pRcchanti sm-"bho| kutaH samAgataH, kastava khAmI?" tenoktaM-"bharata" iti / tAbhiH proktaM-"asmAkaM kaJjalikAyAM eko bharataH 1, dhAtusambandhI bharataH 2, udare rogavizeSo bharataH, 3, etat bharatatrayaM vinA asmAbhiH bharato rAjA karNaiH api na shrutH|" tataH suvegena vicAritaM-aho Azcarya ! aho bAhubale prAjyarAjyasAmrAjyaM / / " tato gataH takSazilAnagarI svargapurIsahazIM pazyana rAjadvAre kSaNaM tatra dvAre pratIhAraiH niruddho'pi rAjAjJayA gato bAhubalisamIpaM, bhrUsaMjJayA Asane sthApitaH pRSThaM-"bho! bharatasya sapAdakoTIputrAdInAM ca kuzalaM vartate ? / " suvegaH prAha-"deva! yasya sevA yakSalakSaH [kriyate, yasya ca zrIRSabhadevaH sAMnidhyaM karoti, tasya kuto'kuzalaM?, paraM tava sevAM vinA rAjyaM niSphalaM jAnAti / tato dehi khasya snggm| na ca jJeyaM iyanti dinAni nA''gataH, atha kathaM gcchaami| yato vRddho bhrAtA laghoH aparAdhaM sahiSyati / kulInAnAM ca jyeSTho bhrAtA pitRvat mAnyaH pUjyazca bhvti|" tato bAhubaliH camatkRto jJAtaparamArtho'vAdIta-"re dUta ! tvaM avadhyaH svakhAmisevAkAryasAvadhAnaH, paraM tava svAminaH leho jJAto laghunAtRrAjyaharaNAt / paraM mama tava khAmisevAyAM prayojanaM naasti|" tato dUtaH praah-"bho| baahuble|| yadi tava rAjyena dezena kozena kuTumbena jIvitavyena ca vAJchA vartate, tadA zrIbharataM sevakha / " tataH kopaM kRtvA suvegadUto bAhubalinA tiraskRto'padvAreNa nisskaasitH| so'pi jIvaM lAtvA gato bharatasamIpaM, dviguNavArtayA prakopito bharataH caturaGgiNyA senayA saha dApitabhambhAnAdo, mastake dhRtachatro vIjyamAnacAmaraH // 208 // For Private and Personal Use Only
Page #456
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kRtabandijanajayajayAravaH cacAla / paraM mAgeM kiM kurvan ? | senayA sarovarANi zoSayan, gajAnAM madajalai sthalamapi saraH kurvan , bahulIdezasIni gataH sainyaM ca tatra sthApitavAn / tato bAhubalirapi bharataM samAgataM zrutvA svasainyaM lAtvA dattaprayANaDhakkA sammukhaM samAgatya sthitaH kiyadantare / atha prathamaM bharatacakravartI zrIRSabhadevaM pUjayitvA vajrasaMnAhaM [yagataraM] dhRtvA yakSasahasrAdhiSThitaM hastiranaM samAroha / pRSTatazca sapAdakoTiputrAH, evaM prapautrAdayaH, evaM subhaTakoTiparitaH suSeNasenAnI, tataH 84 lakSahastinA, 84 lakSA acAra, 84 lakSA sthAH, 96 koTipadAtayo bahavo vidyAdharA yakSAH kinnarAzca calanti sma / tato bharatena raNapaTTa mastake badhvA suSeNasenAnIH agre kRtH| tato bAhubalirapi zrIRSabhadevaM pUjayitvA, samyak praNamya ca vajraratnamayaM saMnAhaM paridhAya, sarva jagat tRNavat manyamAno bhadrahastinaM samAruroha / pRSThataH trINi lakSANi putrAH, evaM prapautrA, dvAdazasahastrarAjAno bahavo vidyAdharAH subhaTAH padAtayazca celuH / tato pAhupalinA'pi nijaputraH siMharathaH senAnIH kRtH| tato dvayoH sainyayoH sammukhaM calatoH pRthivI kampitA / tArAmaNDalaM kSubhitaM, samudrAH smucchlitaaH| bharatasainye 16 SoDazalakSaraNaturANi vAdyanti / evaM bAhubalisainye'pi kiyanti lakSANi ubhapa* sainyayoH 'sindhUDArAge AlApyamAne svAmibhyAM bahuputkAre kriyamANe yuddhaM lagnaM / azvavAraiH samaM azvavArAH lanAH, evaM gajArUDhaH gajArUDhAH, rathibhiH samaM rathinaH, padAtibhiH samaM padAtayaH, rAjabhiH samaM rAjAnaH, khecaraiH samaM khecarAH, evaM nyAyayuddhe jAyamAne suSeNasenAnIH siMharathaM sammukhaM AgacchantaM dRSTvA evaM aghocata For Private and Personal Use Only
Page #457
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtraM kalpalatA vyA0 7 // 209 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir "ahaM zrI bharatasya padAtiH asmi tvaM ca zrIbAhubaleH putraratnaM mama svAmI, tataH tvaM prathamaM zastraM vAya' / " tataH siMharathena vAhite zastre kruddhaH senAnIH kha mumoca / tAvadantarAle siMharathasya bhrAtA siMhaketuH tena skhalitaH / tato vizeSataH kruddhaH suSeNasenAnIH, bAhubaleH senAM viloDayana tRNavat bhaTAn avagaNayan bAhubalipArzve gataH / tAvatA anilaveganAmA vidyAdharo bAhubaleH pAdau praNamya saMmukhaM gataH evaM prAha - "he suSeNa ! tvaM zrI bharatasya senAnIH, ahaM tu zrIbAhubaleH padAtiH sAmAnyo'smi, paraM mama balaM pazya / " ityuktvA lagnaH / atha tau sAkSAt mallau iva madonmattahastinI iva amilatAM / tataH zarAzari muSTAmuSTi yuddhaM jAtaM / suSeNaH khaGgaM gRhItvA siMharathasya mastake yAvat muJcati tAvatA sUryo'staM gataH / tatra vyavasthAtrayaM kRtamasti - zrIRSabhadevAjJA 1 sUryAstagamanaM 2 meghavRSTizca 3 etatraye jAte na ko'pi yudhyati, na ko'pi ghAtaM mArayati / atha sandhyAyAM ye mRtAH te mRtA eva / atha ye kiMcijjIvantaH te bharatasainye kAkiNIratnajalena sajjIkriyante / bAhubalisainye tu somayazohRdayAbharaNajalena / punaH prabhAte yuddhe jAyamAne suSeNasenAnIH anilavegaM dRSTvA agniriva jvalan anilavegaM mAraNAya AgataH / tAvat siMharatho madhye praviSTaH / atha anilavegaH sarvA senAM | samullaGghya yatra bharata hastinAM durgatryaM kRtvA madhye sukhena suto'bhUt tatra Agatya hastinaH karkarAni ca // 209 // AsphAlayan AkAze mahArUpaM vikurvya senAM vyaloDayat / tato bharato bahirAgatya durdharaM vidyAdharaM vijJAya ' mA mama suratabhaGgo bhAvI' iti cakraM mumoca / tat dRSTvA anilavegaH praNaSTaH san yatra yatra yAti tatra tatra cakraM For Private and Personal Use Only bharata bAhu balinoH yuddhaM
Page #458
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AyAti / tadA lavaNasamudrajalamadhye vApaJjaraM kRtvA SaNmAsI sthitaH / tato grIvA bahiH niSkAsane cakreNa - maaritH| punarapi aneke subhaTAH parasparaM yuddhaM kurvanti sma / punaH sUryayaza:-somapazasoH yuddhe jAyamAne suryayazAH kaTakamullaGghya bAhuvalisamIpe prAptaH uvAca-"Agaccha bahiH, gRhANa zastrANi, mAraya mAM / tato bAhubalirapi vihasya pAha-"re putra! tava parAkrameNa ahaM tuSTo'smi, ikSvAkuvaMze IzA eva sAhasavanto bhavanti / paraM mama muSTiH durdharA asti / 'tvaM yAhi yAhiM' iti devaiH vaaritH| evaM dvAdazavarSANi yuddhaM jAtaM, na ko'pi hArito, na ko'pi jitaH, paraM manuSyANAM saMhAro jAto, rudhiranadyo vyuuddhaaH| tato mahA'nartha jAyamAnaM dRSTyA saudharmendra-camarendrAbhyAM bharataH pUrva pratibodhita:-"bho! RSabhakhAminA jagataH sRSTiH kRtA, bhavatA tu jagataH saMhAraH prArabdhaH / " tato bharatenoktaM-"ahaM kiM karomi ? mama cakraM na pravizati / bAhubaliH AjJA na manyate, evaM cet tarhi dvAbhyAM eva yoddhavyaM, kimanpasaMhAreNa?" tato bharatena aGgIkRtaM / tato dvAvapi indrI bAhubalisamIpe gatI / vijJasistutikaraNapUrva proktaM aGgIkRtaM ca baahublinaapi| tato bharatena vAmaa hastakaniSThAGgulicAlanAt khAtikAparato'nyonyazRGkhalAbaddhakaTakApakarSaNAt svavalaparIkSA kRtA / atha indrAdidevaiH paJcayuddhAni sthApitAni-dRSTiyuddha 1 bAga yuddha 2 bAhuyuddha 3 muSTiyuddha 4 daNDayuddhAni 5, etaiH paJcayuddhaiH yo jitaH sa jito jJeyaH / atrAntare devaiH zrIAdIzvarazapathaM datvA dvayoH sainyaM dUre sthApitam // atha sugandhapAnIyasaMsikte vikIrNapaJcavidhapuSpa raNe dvAvapi dhRtasaMnAhI mukuTaTopavirAjamAnau saMmukhI samA For Private and Personal Use Only
Page #459
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtraM kalpalatA vyA0 7 // 210 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gatau, devAca AkAze sAkSiNaH sthitAH pazyanti / tato dvAvapi bharata - bAhubalIsammukhaM dhAvitau / paraM kIdRzau ? / animiSI sphATitAkSI raktamukhau mahAzUravIrau abhaGgabhadau kAJcanavarNo zailasamunnato anyonyAlokanatatparau kSaNamAtraM jAtI / tato bharatasya netrayoH sUryadarzanAdivat jalaM samAgataM, milite netre / tato devaiH puSpavRSTiH kRtA, proktaM ca- "jitaM bAhubalinA 1 / " punaH vAgyuddhe prArabdhe mahAghoraH kampitaparvato bharatena siMhanAdaH kRtaH / tato bAhubalinApi brahmANDasphoTakArakaH kSveDAnAdaH kRtaH, tena siMhanAdena bharatanAdaH pratihataH / bharatanAdena bAhubaliH utkarNo jAtaH / bAhubalinAdena ca bharatena karNau pihitii| atrApi devaiH proktaM- "jitaM bAhubalinA 2 / " punaH bAhuyuddhaM prArabdhaM / bharatena gopurasya argalA iva vAhuH prasAritaH / tato bAhubaliH kamalanAlabat bAhuM nAmayati sma / tato bAhubalinA bAhuH prasAritaH / taM bharato na anAmayat, pratyuta zAkhAyAM vAnaravat hiNDolitaH / tato devaiH proktaM- "jitaM bAhubalinA 3 / " punaH muSTiyuddhaM prArabdhaM / tataH kaTIbaddhapaTIko vIrakuJjarau pAdanyAsakampitadharaNItalI kRtamahAnAdau tADitanijabhujadaNDI saMmukhaM Agatau / tato bharatena muSTinA bAhubalistADito mastake AjAnumanaH / punaH nimIlitanetraH kSaNaM sthitvA bAhubaliH bharataM kandukavat AkAze ucchAlayitvA patantaM punaranukampayA bhujAbhyAM dhRtvA mastake prahAraM dadau / tena bharataH AkaNTha manaH / punardevaiH proktaM- "jitaM bAhubalinA 4 / " tato daNDayuddhaM prArabdhaM, pUrva bharatena lohadaNDo muktaH, tena bAhubalimukuTaH cUrNIkRtaH jIrNabhANDavat, bAhubalirapi medinyAM AjAnu mamajja / tato bAhubalinApi loha For Private and Personal Use Only bharata bAhubalinoH yuddhaM // 210 //
Page #460
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra phale0 36 www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir daNDo bhRzaM bhrAmayitvA muktaH bharatasaMnAhaH cUrNIkRtaH / bharato'pi AkaNThaM medinyAM nimajjati sma / tato devaibhaNitaM - "jitaM bAhubalinA 5 / " tato yuddhapaJcake'pi bAhubalirjito bharato hAritazca / tato bharatasya zaGkA jAtA - " kimayaM cakravartI? na ahaM ? / " athavA cakravartidvayaM samutpannaM / tato lakSayakSAdhiSThitaM cakraM haste gRhItvA bhrAmayitvA ca pratijJAto bhraSTena bharatena bAhubalizirazchedAya muktaM, paraM svagotre cakraM na prabhavatIti bAhubali pradakSiNIkRtya punaH vyATya svahaste samAgataM / tato jAtapracaNDakopena bAhubalinA bharatamAraNAya muSTiM utpAThya jAtasaMvegena khamastake locaH kRtaH / devaiH puSpavRSTiH kRtA, jAto mahAmahotsavaH / tato bharatena bahuvilApaduHkhitena bAhubaliputrAya somayazase takSazilArAjyaM dattvA ayodhyAnagaryAM samAgataM / bAhubalirapi 'laghubAndhavAn kathaM vandiSye ' iti vicArya, ekaM varSaM yAvat kAyotsarge sthitaH / tataH zrIRSabhadevena pratighodhAya brAhmI-sundarIsAdhvIdvayaM muktaM / tAbhyAM proktaM- "he vIra ! gajAt avatara" iti / vacanazravaNAt jAtasaMvego vandanArthaM padotpATane jAta kevalajJAno, gataH kevaliparSadi / iti zrIbharata bAhubaliyuddhAdhikAraH // atha anyadA aSTApade bhagavati samavasRte bharataH paJcazata ( 500 ) zakaTAni AhAreNa bhRtvA Agatya kuTumbasahitaM zrIbhagavantaM bhojanArthaM nimantrayati sma / zrIbhagavatA proktaM- "rAjapiNDo'yaM 1 AdhAkarmedaM 2 abhyAhRtaM ca 3" iti dUSaNatrayaM sAdhUnAM agrAhyamiti na gRhItaM / tata indreNa bharatasya AzvAsanArthaM avagrahAH dRSTAH / svAminA proktaM-devendra 1 rAjendra 2 gRhapati 3 sAgArika 4 sAdharmikAvagrahAH paMca 5 / tatra indreNa svakSetraM For Private and Personal Use Only
Page #461
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtra kalpalatA vyA07 // 211 // sAdhUnAM anujJAtaM 1, bharatenApi SaTrakhaNDAH anujJAtAH 2, bharatena proktaM-"AhAreNa kiM kromi|" indreNI bhagavataH proktaM-"tvatto ye guNAdhikAH tAn bhojy|" tato bharataH zuddhazrAvakAn abhojayat / te ca bhojanaM kRtvA | parivArajito bhavAn vardhate bhayaM tasmAt 'mA hana mA hana' iti bharataM prati uktvntH| bahUnAM milane kAkiNIratnena / saMkhyA devagurudharmarUparekhAtrayaM ca kRtavAn / tato loke yajJopavItaM zrAvakANAM prasiddhaM jAtam / / ___ atha ekadA bharatena indraM pRSTaM-"maulaM rUpaM darzaya / " tata indreNa svasya kaniSThA aGgulI darzitA / tato bharataH tAM tejApuJjajvAlAmAlAkulAM dRSTvA camatkAraM prApya prativarSa indrayaSTimahotsavaM cakAra / atha bhagavataH parivArasakhyAmAha, tatrAhausabhassa NaM arahao kosaliassa caurAsII gaNA, caurAsII gaNaharA hutthA // 213 // usabhassa NaM arahao kosaliassa usabhaseNapAmukkhANaM caurAsIio samaNasAhassIo ukkosiyA samaNasaMpayA hatthA // 214 // usabhassa NaM arahao kosaliassa baMbhIsuMdarIpAmukkhANaM ajjiyANaM tiNi sayasAhassIo ukkosiyA ajiyAsaMpayA hutthA // 215 // usabhassa NaM arahao kosaliassa sijaMsapAmukkhANaM samaNovAsagANaM tipiNa sayasAha // 211 // For Private and Personal Use Only
Page #462
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandit ssIo paMca sahassA ukkosiyA samaNovAsagasaMpayA hatthA // 216 // usamassa NaM arahao kosaliassa subhaddApAmukkhANaM samaNovAsiyANaM paMcasayasAhassIo caupaNNaM ca sahassA ukkosiyA samaNovAsiyANaM saMpayA hutthA // 217 // usabhassa NaM arahao kosaliassa cattAri sahassA satta sayA paNNAsA cauddasapuvINaM ajiNANaM jiNasaMkAsANaM jAva ukkosiyA cauddasapuvisaMpayA hutthA // 218 // usabhassa NaM arahao kosaliassa nava sahassA ohinANINaM ukkosiyA samaNasaMpayA hutthA // 219 // usabhassa NaM arahao kosaliasta vIsa sahassA kevalanANINaM ukkosiyA kevalanANi saMpayA hatthA // 220 // usabhassa NaM arahao kosaliassa vIsa sahassA chacca sayA veubiyANaM ukkosiyA samaNasaMpayA hatthA // 221 // usabhassa NaM arahao kosaliassa bArasa sahassA chacca sayA paNNAsA viulamaINaM aDDAijesu dIvasamuddesu sannINaM paMciMdiyANaM pajjattagANaM maNogae bhAve jANamANANaM pAsamANANaM ukkosiA viulamaisaMpayA hutthA // 222 // usabhassa NaM arahao kosaliassa For Private and Personal Use Only
Page #463
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtraM kalpalatA vyA0 7 // 212 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bArasa sahassA chacca sayA paNNAsA vAINaM saMpayA hutthA // 223 // usabhassa NaM arahao kosaliassa vIsaM aMtevAsisahassA siddhA, cattAlIsaM ajjiyAsAhassIo siddhAo // 224 // usamasta NaM arahao kosaliassa bAvIsa sahassA nava sayA aNuttarovavAiyANaM gaikallANaNaM jAva bhadANaM ukkosiA0 saMpayA hutthA // 225 // vyAkhyA-"usabhassa NaM arahao" zrIRSabhasya (84) caturazItirgaNA gaNadharAzca abhavan 1, RSabha - devasya RSabhasenapramukhANAM caturazItisahasrAH (84000) zramaNAnAM saMpadA abhavan 2, RSabhasya brAhmIsundarIpramukhANAM trayo lakSAH ( 300000) AryikANAM utkRSTAH saMpadA abhavan 3, RSabhasya zreyAMsapramukhANAM trayo lakSAH paJcasahasrAzca ( 305000) zrAvakANAM saM0 4, RSabhasya subhadrApramukhANAM paJcalakSAH catuHpaJcAzatsahasrAzca ( 554000 ) zrAvikANAM saM0 5, RSabhasya catuHsahasrAH saptazatAni paJcAzaca (4750) caturdazapUrvikANAM saM0 6, RSabhasya navasahasrAH (9000 ) avadhijJAninAM saM0 7, RSabhasya viMzatisahasrAH (20000) kevalajJAninAM saM0 8, RSabhasya viMzatisahasrAH SaTzatAni ( 20600 ) ca vaikriyalabdhidharANAM saM0 9, RSabhasya dvAdazasahasrAH SaTzatAni paJcAzaca (12650 ) vipulamatInAM ardhatRtIyadvIpasthita saMjJi paJcendriyANAM paryAptAnAM manogatabhAvAn jJAyamAnAnAM sAdhUnAM saM0 10, RSabhasya dvAdazasahasrAH SaTzatAni For Private and Personal Use Only X-01-01-0X bhagavataH parivArasaMkhyA // 212 //
Page #464
--------------------------------------------------------------------------
________________ Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org paJcAzaca (12650) vAdinAM saM011, RSabhasya viMzatisahasrAH (20000) antevAsinAM siddhAH 12, RSabhasya catvAriMzatsahasrAH (40000) ArpikANAM siddhAH 13, RSabhasya dvAviMzatisahasrAH navazatAni (22900), anuttaropapAtikAnAM gatikalyANakANAM saM0 14 // atha zrIbhagavato'ntakRbhUmivicAraM Ahausabhassa NaM arahao kosaliassa duvihA aMtagaDabhUmI hutthA, taM jahA-jugaMtagaDabhUmI ya pariyAyaMtagaDabhUmI ya, jAva asaMkhijjAo purisajugAo jugaMtagaDabhUmI, aMtomuhuttapariAe aMtamakAsI // 226 // vyAkhyA-"usabhassa NaM arahao" RSabhasya dvedhA antakRbhUmiH-yugAntakRbhUmiH paryAyAntakRbhUmizca / yAvat asaGkhyayAni puruSayugAni bhagavato vaMze paTTAnukrameNa siddhAni iti yugaantkRbhuumiH| antarmuhUrtaparyAye antaM akArSIt / bhagavataH kevalajJAne samutpanne antarmuhUrtena marudevI khAminI siddhaa| iti pryaayaantkRbhuumiH|| atha bhagavataH mokSa-kalyANakaM pAhateNaM kAleNaM teNaM samaeNaM usame gaM arahA kosalie vIsaM puvasayasahassAI kumAravAsamajhe vasittANaM tevaDhei puvasayasahassAI rajavAsamajhe vasisANaM tesIiM putvasayasahassAI agAravA For Private and Personal Use Only
Page #465
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtraM kalpalatA vyA0 7 // 213 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir samajhe vasittANaM evaM vAsasahassaM chaumatthapariAyaM pAuNittA evaM pucasaya sahassaM vAsasahassUNaM kevalipariyaM pAuNittA paDipurANaM puvasayasahassaM sAmaNNapariyAgaM pAuNittA caurA - sIiM puvasaMyasahassAIM savAuyaM pAlaittA khINe veyaNijjAuyanAmagutte imIse osappiNIe susamadUsamAe samAe bahuviikaMtAe tIhiM vAsehiM addhanavamehi ya mAsehiM sesehiM je se hemaMtANaM tacce mAse paMcame pakkhe mAhabahule, tassa NaM mAhabahulassa ( graM. 900 ) terasIpakkhe NaM upiM aTThAvayasela siharaMsi dasarhi aNagArasahassehiM saddhiM codasameNaM bhatteNaM apANaeNaM abhIiNA nakkhatteNaM jogamuvAgaeNaM puvaNhakAlasamayaMsi saMpaliyaMkanisapaNe kAlagae viikkate jAva sarvvadukkhappahINe // 227 // vyAkhyA - "teNaM kAleNaM" iti sUtrasya vyAkhyAnaM sugamaM, tathApi arthalApanikA yathA-tasmin kAle tasmin samaye RSabhadevo viMzatipUrvalakSANi kumAravAsamadhye sthitvA, triSaSTipUrvalakSANi rAjyavAsamadhye sthitvA, yazItipUrvalakSANi gRhasthAvAsamadhye sthitvA, ekaM varSasahasraM chadmasthaparyAyaM prapAlya, ekena varSasahasreNa UnaM ekaM pUrvalakSaM kevalaparyAyaM pra pAlya, saMpUrNapUrvalakSaM zrAmaNyaparyAyaM sAdhutvaM prapAlya, caturazItipUrvalakSANi sarvAyuH For Private and Personal Use Only bhagavato mokSa kalyANakaM // 213 //
Page #466
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pAlya, kSINe vedanIyAyurnAmagotre, amuSyAH avasarpiNyAH suSamaduHSamAyAH samAyAH tribhiH varSeH ardhanavamaiHmAsaiH navAzItipaH ityrthH| zeSe sati-une sati zItakAlasya tRtIye mAse paJcame pakSe etAvatA mAdhavaditrayodazIdine [13] aSTApadaparvatopari dazabhiH sAdhusahastraiH sArdha caturdazabhaktena upavAsaSaTrena apAnakena abhijidUnakSatre candreNa samaM yogaM vartamAne pUrvAhnakAlasamaye saMpalyaniSaNNaH kAlagato vyutkrAnto yAvat sarvaduHkhaprakSINo jAtaH, devaiH zrIRSabhasya 1 gaNadharANAM 2 sAdhUnAM 3 ca citAtrayaM kRtvA saMskAraH kRtH| atha antarakAlaM Ahausabhassa NaM arahao kosaliyassa kAlagayassa jAva sabadukkhappahINassa tiSiNa vAsA addhanavamA ya mAsA viikaMtA, to'vi paraM egA sAgarovamakoDAkoDItivAsaaddhanavamAsAhiyabAyAlIsAe vAsasahassehiM UNiyA vir3akaMtA, eyaMmi samae samaNe bhagavaM mahAvIre parinibaDe, tao'vi paraM nava vAsasayA viikvaMtA, dasamassa ya vAsasayassa ayaM asIime saMvacchare kAle gacchada // 228 // iti // vyAkhyA-"usamarasa arahao" RSabhasya mokSaprAptasya trayo varSAH ardhanavamAsAH sArdhASTamAsA ityarthaH vyutkrAntAvyatItA ityrthH| tataH paraM ekA sAgaropamakoTAkoTiH / paraM kIdRzI ? / dvicatvAriMzadvarSa For Private and Personal Use Only
Page #467
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtraM kalpalatA vyA07 antarakAla: // 214 // sahasraH, tribhiH vaH ardhanavamaiH mAsaizca UnA etasmin samaye zramaNo bhagavAna mahAvIro nirvato mokSaM gtH| tataH paraM navazatavarSANi azItyadhikAni (980) gatAni, tadA ayaM AgamaH pustakArUDho jAtaH / etena cha kRtvA antrkaalH|| zrIAdinAthasya paJcakalyANakAni ca vyAkhyAtAni, agre sthavirAvalI vyAkhyAsyate sa vartamAnayogaHX tato'smin parvaNi samAgate eke bhavyajIvA dAnaM dadati, eke zIlaM pAlayanti, eke tapaH tapanti, eke bhAvanAM bhAvayanti, sa zAsanAdhIzvarazrImahAvIrasya prasAdaH, tataH paramparayA zrIsudharmakhAmI zrIjambUsvAmI zrIprabhava-| khAmI tAvad yAvat zrIvajrakhAmI, tato gacchaparamparayA vartamAnabhadhArakasya AjJayA zrIsaGghaH pravartatAM // iti / vyAkhyAnaM kalpasUtrasya, saptamaM sugama sphuTam / ziSyArtha pAThakAzcakruH, smyaadimsundraaH||1|| N // 21 // iti zrIkalpasUtrasya saptamaM vyAkhyAnaM zrIsamayasundaropAdhyAyaviracitaM sampUrNam // WATER For Private and Personal Use Only
Page #468
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( atha aSTamaM vyaakhyaanm|| atha aSTamaM vyAkhyAnaM prArabhyate / tatra pUrva prathamavAcanAyAM zrIpaJcaparameSThinamaskAro vyAkhyAtaH / punaH zrImahAvIradevAdhidevasya saMkSepavAcanayA SaTkalyANakAni vyAkhyAtAnirA dvitIyavAcanAyAM ca zrImahAvIradevasya cyavanakalyANakaM garbhApahArakalyANakaM ca vyAkhyAtaM 2 tRtIyavAcanayA ca caturdazakhamA vyAkhyAtAH 3 / caturthavAcanayA ca zrImahAvIradevasya janmakalyANakaM vyAkhyAtaM 4 // paJcamavAcanayA ca zrImahAvIradevasya dIkSA 1 jJAna 2 nirvANa 3 kalyANakatrayaM vyAkhyAtaM 5 / SaSThavAcanayA ca zrIpArzvanAtha-zrIneminAthArthaGkarayoH paJcakalyANakAni vyAkhyAtAni 6 saptamavAcanAyAM ca antarakAla: zrIRSabhadevasya paJcakalyANakAni vyAkhyAtAni 7 // atha aSTamavAcanayA sthavirAvalI vyAkhyAsyate, tatrAhateNaM kAleNaM teNaM samaeNaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa nava gaNA, ikkArasa gaNaharA hatthA For Private and Personal Use Only
Page #469
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir A sthavirAvalI kalpasUtraM kalpalatA vyA08 // 215 // // 1 // se keNaTeNaM bhaMte ! evaM buccai-samaNassa bhagavao mahAvIrassa nava gaNA, ikkArasa gaNaharA hatthA ? // 2 // samaNassa bhagavao mahAvIrassa jiTre iMdabhaI aNagAre goyamagutte NaM paMca samaNasayAI vAei, majjhimae aggibhUI aNagAre goyamagutte NaM paMca samaNasayAI vAei, kaNIase aNagAre vAubhUI goyamagutte NaM paMca samaNasayAiM vAei, there ajaviyatte bhAraddAe gutteNaM paMca samaNasayAI vAei, there ajjasuhamme aggivesAyaNe gutteNaM paMca samaNasayAI vAei, there maMDiyaputte vAsiTe gutteNaM achuTTAiM samaNasayAiM vAei, there moriaputte kAsave gutteNaM adbhuTThAI samaNasayAI vAei, there akaMpie goyame gutteNaM-there ayalabhAyA hAriAyaNe gutteNaM, patteyaM ete duNNivi therA tiNNi tipiNa samaNasayAI vAeMti, there ajameije-there ajapabhAse, ee dupiNavi therA koDinnAgutteNaM tiNNi tiNi samaNasayAI vAeMti / se teNaTreNaM ajjo! evaM vuccaha-samaNassa bhagavao mahAvIrassa nava gaNA, ikkArasa gaNaharA hatthA // 3 // save'viNaM ete samaNassa bhagavao mahAvIrassa ekkArasavi gaNaharA 1 // 215 // For Private and Personal Use Only
Page #470
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir duvAlasaMgiNo caudasapuviNo samattagaNipiDagadhAragA rAyagihe nagare mAsieNaM bhatteNaM apAeNaM kAlagayA jAva savadukkhappahINA // there iMdabhUI there ajasuhamme ya siddhigae mahAvIre pacchA duNivi therA parinibruyA, je ime 'ajjattAeM' samaNA niggaMthA viharaMti ee NaM sa asummassa aNagArassa AvaJcijjA, avasesA gaNaharA niravaccA bucchinnA // 4 // vyAkhyA- "teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM" tasmin kAle tasmin samaye bhramaNasya bhagavato zrImahAvIrasya nava gaNAH ekAdazagaNadharAzca abhavan / "se keNa tti" "se" zabdo athazabdArthaH / kena arthena ? kAraNena / he bhadanta ! evaM ucyate gaNA nava, gaNadharA ekAdaza kathaM? yato "jAvaiA jassa gaNA tAvaiA tassa gaNaharA iti" vacanAt, yasya tIrthaGkarasya yAvanto gaNAH bhavanti tAvantaH tasya gaNadharA bhavanti, sarvajinAnAM gaNagaNadharamAnayoH tulyatve'pi zrIvIrasya evaM kathaM ? tatrottaraM Aha-akampitAcalabhrAtroH ekarUpaiva vAcanA jAtA / evaM metAryaprabhAsayoH api yata ekavAcanAdhArayati [vAcayati ] samudAyo hi gaNaH iti navagaNAH / zrImahAvIrasya jyeSTha indrabhUtinAmA anagAro gautamagotrIyaH sa paJcazatazramaNAn vAcayati-vAcanAM dadAti 9, madhyamo'gnibhUtinAmA anagAro gautamagotrIyaH so'pi paJcazatazramaNAn vAcayati 2, kaniSTho laghuH vAyubhUtinAmA gautamagotrIyaH, so'pi pazcazatazramaNAn vAcayati / ete trayo'pi bhrAtaraH 3, caturtha AryavyaktanAmA For Private and Personal Use Only
Page #471
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtraM kalpalatA bhAradvAjagotrIyaH, so'pi paJcazatazramaNAn vAcayati 4, paJcamaH sudharmasvAmI agnivezyAyanagotrIyaH so'pi sthavirAvalI paJcazatazramaNAn vAcayati 5, SaSTho maNDikaputro vAsiSThagotrIyaH, maNDikaJcAsau putrazca dhanadevasya maNDikaputraH, vyA0 8 kecittu evaM vyAkhyAnayanti / maNDita iti dhanadevasya nAmAntaraM tasya putro maNDitaputraH, saH sArdhatrizata // 216 // zramaNAn vAcayati 6, saptamo mauryaputraH kAzyapagotrIyaH so'pi sArdhatrizatazramaNAn vAcayati / atra maNDika 1 mauryaputrayoH 2 ekamAtRkatvena bhrAtrorapi yat bhinnagotrAbhidhAnaM tat pRthaka janakApekSayA, yato maNDikasya pitA dhanadevo, mauryaputrasya tu sUryaH [mauryeH] pitA, mAtA tu dvayorapi ekaiva vijayadevI, evaM virodho'pi na, yataH tatra deze ekasmin patyau mRte dvitIyapatikaraNe na doSAya iti vRddhAH 7 aSTamo'kampito gautamagotrIyaH 8 acalabhrAtA navamo hAryAyaNagotrIyaH, etau dvAvapi gaNadharI trizatazramaNAn trizatazramaNAn vAcayataH 9 dazamo metAryaH ekAdazamaH prabhAsaH, etau dvAvapi kauNDinya gotrIyau trizatazramaNAn trizatazramaNAn 300 vAcayataH 11, tena kAraNena nava gaNA ekAdaza gaNadharAzva, eteSAM parivAraH iyAn jAtaH - catvAraH sahasrAH catu:zatAni ca (4400 ) / ete ekAdaza gaNadharAH kIdRzAH 1, ityAha-ete sarve'pi gaNadharAH vRddhA dvAdazAGginaHAcArAMgAdidRSTivAdAntazrutavantaH / kathaM ? / svayaM teSAM praNayanAt / punaH kIdRzAH / caturdazapUrviNaH, pUrvANAM aGgAntargatatve'pi pUrvaM praNayanAt anekavidyAmantrAdyarthamayatvAt mahApramANatvAcca prAdhAnyakhyApanArthaM punaH upAdAnaM / punaH kIdRzAH / / dvAdazAGgitvaM sUtramAtre'pi syAt, ata Aha- samastagaNipiTakadhArakAH = gaNo'syA For Private and Personal Use Only | // 216 //
Page #472
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpa0 37 www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir stIti gaNI-bhAvAcAryaH, tasya piTakamiva ratnAdikaraNDakamiva gaNipiTaka - dvAdazAGgI, tadapi na dezataH sthUlabhadrasyeva, kintu samastaM - sarvAkSara saMnipAtitvAt tat dhArayanti sUtrato'rthatazca / punaH kIdRzAH = rAjagRhe nagare, mAsikabhaktena apAnakena kAlaM gatAH, tatrApi navagaNadharA bhagavati zrImahAvIre jIvati sati mokSaM gatAH, paraM zrIgautamasvAmI vIranirvANAt dvAdazavarSaiH mokSaM gataH / atha ca zrIsudharmasvAmI paJcamo gaNadharo vIranirvANAt viMzativarSaiH mokSaM gataH paraM "ajjattAe" AryatayA adyatanayuge vA ye ime zramaNA nirgranthA viharanti, ete Aryasudharmasya apatyAni tatsantAnajA ityarthaH / avazeSA gaNadharA nirapatyAH ziSyasantAnarahitAH jAtAH svasvamaraNakAle svasvagaNasya sudharmasvAmini nisargAt // atha zrIsudharmataH sthavirAvalIM prAha tatrAha samaNe bhagavaM mahAvIre kAsavagutte NaM / samaNassa NaM bhagavao mahAvIrassa kAsavaguttassa ajamuhamme there aMtevAsI aggivesAyaNagutte 1, therassa NaM ajasuhammassa aggivesAyaNagutassa ajjajaMbUnAme there aMtevAsI kAsavagutteNaM 2, therassa NaM ajajaMbUNAmassa kAsavaguttassa ajabha there aMtevAsI kaccAyaNasagutte 3, therassa NaM ajjappabhavassa kaccAyaNasaguttassa ajja For Private and Personal Use Only XXX*
Page #473
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir savirAvala kalpasUtraM kalpalatA vyA08 // 217 // FoxoxooXXXXXXX sira sijaMbhave there aMtevAsI maNagapiyA vacchasagutte 4, therassa NaM ajasijabhavassa maNagapiuNo vacchasaguttassa ajjajasabhade there aMtevAsI tuMgiyAyaNasagutte 5 // 5 // atha vyAkhyA lApanikAmAtreNa-"samaNe bhagavaM mahAvIre" zrImahAvIrasya antevAsI agnivaizyAyanagotrIyaH zrIsudharmakhAmI 1, zrIsudharmasvAmino'ntevAsI kAzyapagotrIyaH jambUkhAmI 2, zrIjambUsvAmino'ntevAsI kAtyAyanagotrIyaH zrIprabhavasvAmI 3, zrIprabhavasvAmino'ntevAsI manakapitA vatsagotrIyaH zayyambhavaH 4, zayyambhavasya antevAsI tujhiyAyanagotrIyo yazobhadraH 5, atha eteSAM pazcAnAM sthavirANAM sambandhaH anukrameNa evaM jJeyAH, tathAhi-atha zrIvIrapaTTe zrIsudharmasvAmI, tasya sambandho'yaM, tathAhi-kullAgasanniveze dhammillanAmA brAhmaNaH, tasya bhAryA bhahilA, tayoH putraH sudharmA, 14 caturdazavidyAnidhAnaM paJcAzat varSAnte zrIvIrasamIpe dIkSA 50, triMzadvarSANi yAvadvIracaraNakamalasevA 80, dvAdazavarSANi zrIvIramokSAt chadmasthAvasthAyAM sthitaH92, aSTau varSANi kevalaparyAyaH 100, evaM sarva varSazataM AyuHprapAlya zrIjambUsvAminaM svakIyapaTTe sthApayitvA mokSaM gtH||1||ath-shriijmbuuskhaamicritmidm-ekdaa zrImahAvIradevasamavasaraNe anekadevacaturagradevI- sahito mahAtejaHpuJjavirAjamAno devo vIraM vandituM samAgataH, tadA zreNikena pRSTaM-"he svAmin ! asya devasya etAdRzI vismayakAriNI adhikA kAntiH kathaM? " tataH khAminA proktaM-"he zreNika ! anena devena pUrvabhave // 217 // * For Private and Personal Use Only
Page #474
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mahAvidehakSetre rAjakumAreNa zivena vairAgyaM prApya, dvAdazavarSANi mahattapaH kRtaM, tathAhi-upavAsadvayaM kRtvA pAraNe AcAralaM, evaM dvAdazavarSANi nirantaraM tapaH kRtaM, tasya prabhAveNa paJcame brahmadevaloke maharddhiko'bhUt / atha ayaM devaH saptame dine devalokataH cyutvA rAjagRhanagare RSabhadattaH zreSThI, dhAriNI bhAryA, tayoH putra utptsyte| tataH tathaica utpannaH janmotsave kRte garbhasthe asmin mAtrA jambUvRkSo dRSTaH, tato "jambUkumAra" iti nAma dattaM, kramAt yauvanAvasthA prAptaH, paraM zrIsudharmavAmipAce dharma zrutvA, vairAgyavAn jaatH| mAtRpitRmamukhaH AgrahAt nIrAgo'pi aSTakanyApANigrahaNaM mene / ekadA zrIsudharmasvAmidezanAM zrutvA dIkSAyA AdezagrahaNArtha gRhe Agacchan pratolyAM yAdAgataprastarAt maraNamAgataM TAlayitvA, pazcAt nivRtya zrIsudharmakhAmipAce brahmavrataM llau| tamiAna gRhIte'pi mAtRpitRpramukhAgrahAt pANigrahaNaM catre / rAtrau tA aSTau api kanyAH prativodhayatA tAlodghATinIvidyAbhRt cauryArtha praviSTaH prabhavanAmA cauropi pratibodhitaH / prabhAte jambUkumAro dIkSAgrahaNAya utthitaH tadA aSTI kanyAH 8, aSTau tAsAM mAtaraH 16, aSTau tAsAM pitaraH 24, zrIjambUkhAmino mAtApitarau evaM 26, caurANAM paJcazatyA-saha prabhavaH 501, sarve 527 etaiH saha jambUkamAro dIkSA lalau, muktiM ca gataH / yena jambUkumAreNa navapariNItA aSTau kanyAH, navanavativarNakovyazca tyktaaH| punaH caramakevalI jaatH|(13) SoDaza varSANi gRhasthatve, viMzatizca (20) chAnasthye, catuzcatvAriMzat (44) kevalitve iti azIti (80) varSANi sarvAyuH prapAlya zrImahAvIrAt catuHSaSTivaH siddhaH / yasmin muktiM gate etAni daza For Private and Personal Use Only
Page #475
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtra kalpalatA vyA08 // 218 // COPROIN uttamavastUni vicchedaM gatAni, tathAhi-manaHparyAyajJAnaM 1, paramAvadhijJAnaM 2, pulAkalabdhiH 3, AhArakazarIraM jambukhAmi4, kSapakazreNiH 5, upazamazreNiH 6, jinakalpimArgaH 7, parihAravizuddhicAritraM, sUkSmasamparAyacAritraM, prabhavasvAmiyathAkhyAtacAritraM ca iti saMyamatrikaM 8, kevalajJAnaM 9, siddhigamanaM ca 10 iti / zrIjambUsvAmino aho sambandhI adhikaM saubhAgyaM! yato'yaM patiM prApya adyApi zivazrI anyaM patiM na vaanychti| punaH jambUsamaH ko'pi IdRzaH kohapAlo na bhUto na bhaviSyati, yaH caurAnapi mokSamArgavAhakAn sAdhUn akarot / punaH jambUkumAro'pi vaNigajAtitvAt mahAlobhI yato muktinagare pravizya anantasaukhyaM prApya anyAgamanirodhAya mukto kapATa dattavAn / " iti shriijmbuukhaamismbndhH||2|| zrIjambUsvAminA zrIprabhavaH sUripade sthaapitH| atha zrIprabhavasvAminA gacchamadhye saGghamadhye ca upayogo dttH| kasya sUripadaM dIyate ? gacche paTTayogyaM sAdhuM adRSTvA, paratIrthe * rAjagRhe yajJaM kurvan zayyambhavabhaho dRssttH| tataH zrIprabhavasUriNA sAdhudayaM zikSayitvA muktaM, tena tatra gatvA proktaM-"aho ! kaSTa, aho kaSTaM tattvaM na jJAyate punH|" zayyambhavabhaTTena zrutaM / tataH tattvajJAnapRcchArtha gurupAce va gatvA pRSTo guruH khaDgaM utpATya-"tattvaM vada / " guruNA vicAritaM-"zirazchede tattvaM vaktavyaM, na dossH| bho| yajJakIlakasya adhobhAge zrIzAntinAthapratimA zAntikarI vartate, tena zAntiH jAyate / " iti uttavA stambha- X // 21 mutpAvya darzitA pratimA / tato jAtajainadharmaruciH gurupAce gatvA dharma zrutvA dIkSAM jagrAha zayyambhavabhahaH / atha zrIprabhavasvAmI gRhavAse triMzat (30) varSANi chadmasthAvasthAyAM ca paJcapazcAzat (55) varSANi sarva AyuH For Private and Personal Use Only
Page #476
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paJcAzIti (85) varSANi pAlayitvA zrIzayyambhavaM svastha paTTe sthApayitvA varga jagAma // iti prbhvkhaamismbndhH||3|| atha prabhavasvAminA zrIzavyambhavaH sUripade sthApitaH, pazcAt sagarbhA zayyambhavena bhAryA muktA'bhUt, tayA putro janitaH, tasya "manaka" iti nAma jAtaM / sa lekhakazAlAyAM paThan kalikaraNe chuptikaraiH ni:pitRka iti proktaM / tato duHvaM kRtvA mAtRpAce Agatya pitRnAma pRSTaM, tayA proktN-"shyymbhvH|" tenoktaM-"kutrAsti ?" mAtrA dIkSAsvarUpaM proktaM / tato gataH tatra nagare guroH bahirgatasya ekAnte milito manakA, pRSTaM manakena- aba zayyambhavasUriH zrUyate, sa kutrAsti?" guruNA proktaM-"kiM prayojanaM?" manakena svakIya svarUpaM AgamanaprayojanaM ca jJApitaM / tato guruH prakArAntareNa AtmAnaM jJApayAmAsa, saMsArasya asAratAdarzanena prativodhito, babhASe-"mama dIkSAM dehi / " guruH vakti-"yadi pitRsambandha sAdhUnAM na jJApayasi, tadA vrataM ddaami|" manakena pratipanna, tato dIkSA dattA / guruNA stokaM AyuH jJAtvA siddhAntAt uddhRtya |zrIdazavakAlika kRtvA manakasya paThanAya dattaM, paNmAsena paThitaM / tato manakaH cAritraM ArAdhya varga gtH| zrAddhA agnisaMskAraM kRtvA gurupAce AgatAH, tadA yazobhadraH pAve'bhUt, gurubhiH upadezo dattaH / tadA guroH netrayoH azrUNi petuH / tato yazobhadreNa saGghana ca proktaM-"he puujyaaH| yuSmAkaM aneke sAdhavaH paralokaM gacchanti, paraM kadApi azrupAto na dRSTaH, sAMprataM kathaM azrupAtaH?" guruH prAha-"mohAt / ko mohaH / " guruNA proktaM-"ayaM manako'smAkaM putro bhavati / " sAdhubhiH proktaM-"kathaM na jJApitaH putrsmbndhH|" XEXORKERS XEXOXOK: For Private and Personal Use Only
Page #477
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtraM kalpalatA vyA0 8 // 219 // *OX-CXCXCX X-XXX-XoXoX-O www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir guruNA proktaM-"yadi putrasambandho jJApyate tadA na ko'pi vaiyAvRtyaM kArayati / tasya akaraNe ca kathaM AtmanistAraH syAt ? / " tato gurubhiH dazavaikAlikaM siddhAnte pazcAt kSipyamANaM saGkhena nivAritaM / tataH zrIzayyambhavasUrayaH svakIyapaTTe zrIyazobhadrasUriM sthApayitvA, zrIvIrAt aSTAnavati 98 varSeH svargaM jagmuH / atha yazobhadrasUrito'gre saMkSepavAcanayA sthavirAvalI kathyate, tatrAha - saMkhittavAyaNAe ajjajasabhaddAo aggao evaM therAvalI bhaNiyA, taM jahA-therassa NaM ajja - jasamaddasta tuMgiyAyaNasaguttassa aMtevAsI duve therA-there ajjasaMbhUavijae mADharasagutte, there ajjabhaddabAhU pAINasagutte 6, therassa NaM ajjasaMbhUavijayassa mADharasaguttasla aMtevAsI ajathUlabhadde goyamasagutte 7, therasta NaM ajjathUlabhaddassa goyamasaguttassa aMtevAsI duve therAthere ajamahAgirI elAvaccasagutte, there ajjasuhatthI vAsiTsagutte 8, therassa NaM ajasuhatthissa vAsisamuttassa aMtevAsI duve therA - suTTiyasuppaDibuddhA koDiyakAkaMdagA vagghAvaccasaguttA 9, rANaM suTThiyapaDibuddhANaM koDiyakA kaMdagANaM vagdhAvaccasaguttANaM aMtevAsI there ajaiMdadinne kosiyagutte 10, therassa NaM ajjaiMdadinnasla kosiyaguttassa aMtevAsI there ajjadine goyamasa For Private and Personal Use Only FOXOXOXX manakamunisambandhaH, saMkSepasthavirAvalI ca // 219 //
Page #478
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gutte 11, therassaNaM ajadinnassa goyamasaguttasta aMtevAsI there ajasIhagirI jAissare kosiyagutte 12, therassa NaM ajasIhagirissa jAissarassa kosiyaguttassa aMtevAsI there ajjavaire goyamasagutte 13, therassa NaM ajavairassa goyamasaguttassa aMtevAsI there ajavairaseNe ukkosiyagutte 14, therassa NaM ajavairaseNassa ukkosiaguttassa aMtevAsI cattAri therA-there ajanAile 1 there ajapomile 2 there ajjajayaMte 3 there ajjatAvase 4, 15, therAo ajjanAilAo ajanAilA sAhA niggayA, therAo ajapomilAo ajjapomilA sAhA niggayA, therAo ajajayaMtAo ajajayaMtI sAhA niggayA, therAo ajjatAvasAo ajatAvasI sAhA niggayA 4 iti // 6 // vyAkhyA-"saMsvittavAyaNAe" saMkSepavAcanayA kRtvA AryayazobhadrAt agrataH evaM sthavirAvalI bhaNitA, tathAhi-zrIAryayazobhadrasUreH tuGgikAyanagotrasya dvau ziSyo-ekaH saMbhUtivijayo mADharagotrIyaH 1 dvitIyo bhadrabAhuH prAcInagotrIyaH 2 // bhadrabAhusambandho yathApratiSThAnapuravAsinau varAhamihara 1 zrIbhadrabAhu 2 nAmAnau dvau bhrAtarau brAhmaNI abhUtAM, zrIyazobhadrasUri For Private and Personal Use Only
Page #479
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtraM kalpalatA vyA08 bhadrabAhusambandhaH // 220 // pArthe dharma zrutvA pravajitI, kamAt caturdazapUrvadharau jaatii| guruNA bhadrabAhoH vinItatvAt sUripadaM dde| varAhamiharasya tu avinItatvAt na dattaM / kathaM? yato yo gaNadharazabdo gautamAdigaNadharaiH mahApuruSaiH vyUDhaH, taM zabdaM yo guruH kupAtre-ayogye sthApayati sa guruH mahApApI anantasaMsArI ca syAt / tato gharAhamiharo ruSTaH san gacchAt bahirnirgatA, gurorteSaM vahati sma / caturdazapUrvabhaNanAt navInAni jyotiHzAstrANi karoti sma / vArAhIsaMhitAnAmA grantho yena kRtaH / sAdhuveSa muktvA dvijaveSaM kRtvA nimittaiH jIvati sa / punaH lokAnAM agre evaM kathayati-"bho lokAH! mayA ekadA nagarAt yahiH ekaM lagnaM maNDitamAsIt paraM vismRtyA |lagnaM na bhagnaM, gRhAgatena vicArita-"aho! mama jJAnasya virAdhanA jAtA / " tataH taM lagnajhaM kartuM punaraI tatra sthAne gataH-lagnasya upari tasya adhiSThAyakaM siMhaM pucchAcchoTakaM kurvantaM apazyaM, tathApi lagnabhattyA sAhasaM kRtvA lagnopari hastakSepe kRte siMhaH sUryo bhUtvA prAha-"bho varAhamihara ! varaM vRNu, tuSTo'smi / " tadA mayA moktaM-"nakSatrAdInAM cAraM sAkSAt darzaya / " tataH tena ahaM sUryAdInAM yatra maNDalAni tatra nItaH, sarva sarveSAM grahANAM cArodayA'stamanavakrAticArakharUpaM darzitaM / tato'haM sarvajyotiSkabalena atItAnAgatavartamAnakharUpaM jAnAmi / " iti kathayan rAjAdInAM camatkAradarzanena manAMsi raJjayAmAsa / tasmin nagare zrIbhadrabAhukhAmI samAgataH, zrAvakaH pravezotsavakaraNAdinA mahatI mahimA kRtA / paraM varAhamiharo na sahati, teSAM mAhAtmyapAtaM vAJchati / tato rAjasabhAyAM gatvA rAjJo'gne proktaM-"itaH paJcame dine pUrvato meghaH sameSyati // 220 // For Private and Personal Use Only
Page #480
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatrth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1 tRtIyapraharaprAnte 2 purolikhitaM kuNDalikAyA antaH 3 dvipaJcAzat palamito matsyaH patiSyati 4aa" iti nimittaM bhASitaM, zrutvA zrAvakaiH zrIbhadrabAhusvAminaH proktaM / guruNA proktaM-"kiMcit satyaM, kiJcit asatyaM / " kathaM ? / tato guruNA proktaM-"megho na pUrvataH sameSyati, kintu IzAnakoNataH, tRtIyamaharaprAnte na, kintu dinaghaTISa zeSe sati / kuNDalikAyAM madhye na, kiMtu kizcit bahiH, dvipaJcAzatpalamAno na, kintu vAyunA bhakSitatvAt sArdhekapazcAzatpalamAnaH tulito bhaviSyati / " bhadrabAhuvizeSajJAnanimittamapi rAjJA zrutaM / tataH paJjamadine meghavRSTiH jaataa| paraM sarva zrIbhadrabAhukhAmivacanaM satyaM jAtaM, varAhamiharaH satyAsatyavAdI lokamadhye jAtaH, bhadrabAhukhAmI tu satyavAdI jAtaH / punarekadA rAjJaH putro jAtaH varAhamihareNa varSazatAyurvartanena janmapatrikA likhitaa| tataH sarve'pi lokA akSatabhAjanAni lAtvA vardhApanAya rAjJo gRhe * sametAH / evaM darza nino lokA api AzI:pradAnAya sametAH vinA bhadrabAhu~, tato varAhamihareNa rAjJo'gre proktaM-"he rAjan / bhavadIyaputrajanmabhadrabAhoH na rucitaM, tena na aagtH| etatvarUpaM zrAvakaiH bhadrabAhukhAminaH proktaM gurubhiH proktaM-"vAraM vAraM kathaM gamyate ?, ekavAraM yAsyAmi, kathaM evaM? / " guruNA proktaM"aSTame dine rAtrI vilADito maraNaM rAjaputrasya bhAvi" iti / rAjJA'pi etat vAkyaM zrutvA bilADikApravezanAdau yatnazataM kRtaM kAritaM ca / tato'STame dine daivayogAt dAsIhastAt argalA patitA bAlakopari / mRto baalkH| varAho'vadat-"bilADikAto na mRtH|" guruNA argalAyAM bilADikArUpaM darzitaM / tato varAho Fer Private and Personal Use Only
Page #481
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtra kalpalatA vyA08 // 221 // ljitH| tato varAho'nyatra gatvA mRtvA vyantaro bhUtvA, janAnAM marakopadravaM karoti sma / tataH zrAvakANAM sthUlabhadraupadrava nivAraNAya mahAnAyamayaM "uvasamgaharastotraM kRtvA arpitaM / tataH saGghana sarvatra pratigRhaM paThitaM / tatpra- sambandhaH bhAveNa vyantaro naSTvA gataH / jAtaM sarvatra zubhaM mahAprabhAvastotraM, gaurapi kadAcit kathazcit dugdhaM na datte, tadApi lokA idaM stotraM guNayanti / tataH zeSanAga Agatya vighnaM vArayati / evaM pratyahaM pratigRhaM Agacchan zeSanAgaH khinnaH san zrIguruM vijJapayati sma-"ahaM saGghapArdhAt kSaNamapi sthAtuM na zaknomi / tataH SaSThI gAthA atizayabhRtA dUrIkriyatAM / ahaM svasthAnastho'pi gAthApaJcakenApi vighnaM sphoTayiSyAmi / " tato guruNA SaSThI gAthA bhANDAgAre kSiptA / zrIbhadrabAhusvAminA kRtAH zrIAvazyakaniyuktyAdayo'neke granthAH santi / evaMvidhAH zrIbhadrabAhukhAmino vIrAt saptatyadhikavarSazatena 170 svarga jagmuH 6 // zrIsaMbhUtivijayasya mADharagotrasya antevAsI ziSyaH zrIsthUlabhadro gautamagotrIyo'bhUt , tasya cAyaM saMvandhaH-* | zrIpATalipuranagare navamanandamazrI zakaDAlaH, bhAryA lAJchalade, tayoH putradayaM-sthUlabhadraH 1 siriyAkazya 2 / ekadA vararuciH bhaTTaH AgataH / saH rAjAnaM pratyahaM aSTottarazatakAvyaiH stauti, paraM mithyAtvitvAt mantrI na prazaMsati, tasya prazaMsAM vinA rAjA na kimapi datte / tadA bhaddena lAJchalade maniNi aavrjitaa|* // 221 // tatpreraNayA mantriNA proktaM-"bhavyAni kAvyAni / " tato rAjJA tuSTena pratyahaM aSTottarazata (108) dInAradAnaM kriyate sa / tato matriNA vyakSayaM jJAtvA ekAdipAThasiddhAH sapta putrikA abhUvan / tAsAM zrAvaNAt tAsAMva For Private and Personal Use Only
Page #482
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatrth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mukhato bhaNanAca 'na navInAni kAvyAni' ityuktvA nirbhartya niSkAsito rAjakulAt / tato gaGgAmadhye yantraprayogeNa sandhyAsamayamuktAni dInArapaJcazatAni gaGgAM stutvA lAti, vakti ca-"mama gaGgAdevI tuSTA satI ddaati|" iti khyAti lokamadhye akarot / tato mantriNA tat dhanaM guptaM AnAyya nRpAdisamakSaM tadIyakUTaprapaJcaH prakaTIkRtaH / tato matriNaH upari dveSaM vahan chAtrAn pAThayan teSAM mukhebhyaH iti kathApayati sma "rAu naMda navi jANahI jaM sagaDAla karesi / naMdarAu mAri karI siriyau raja Thavesi // 1 // " | rAjJA zrutaM siriyAkasya vivAhasAmagrI yuddhasAmagrI iti jJAtvA ruSTo rAjA kuTumbasahitaM sagaDAlaM mArayiSyAmi / " tato mantriNA kularakSaNArtha siriyAkasya proktaM-"rAjJaH praNAmasamaye tvayA mama mastakaM chedanIyaM / " tato rAjasamIpagamane zakaDAlena praNAmaH kRtaH, rAjA parAGmukho jAtaH / tataH siriyAkena proktaM-"are ! yo rAjJo dveSI bhavati, sa hantavya eva / " khaGgena hataH pitA / tataH hRSTena rAjJA proktaM-"bho siriyA! tvaM gRhANa pituradhikAraM / " sa mAha-"mama vRddhabhrAtA sthUlabhadro'sti, tasya adhikAro dIyatAM / " rAjJA proktaM-"sa ka asti ? / " tenoktaM-"dvAdaza 12 varSANi jAtAni kozAvezyAgRhe tiSThati, dvAdaza 12 svarNakovyazca tayA saha / bhakSitAH / rAjJA sthUlabhadraM AhUya proktaM-"gRhANa pitRmudraaN|" tataH sthUlabhadro vararucibhamapaJce pitRmaraNaM zrutvA, saMsAraM asAraM jJAtvA vairAgyeNa svayaM kRtaloco ratnakambalena kRtarajoharaNaH zrIsaMbhUtivijayapArthe dIkSA lalau / tadA rAjJA siriyAkasya mantrimudrA dattA / zrIsthUlabhadro gurvAdezAt kozAgRhe caturmAsI sthitaH For Private and Personal Use Only
Page #483
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtraM kalpalatA vyA08 sthUlabhadrasambandhaH // 222 // 1, anyo dvitIyaH sAdhuH siMhaguhAyAM sthitaH 2, tRtIyaH sarpavilamukhe sthitaH 3, caturthakUpavicAlakASThopari sthitaH 4, tatra sthUlabhadrasya kAThinyaM yathA"vezyA rAgavatI sadA tadanugA SaDbhI rasairbhojanaM, ramyaM dhAma manoharaM vapuraho navyo cyHsNgmH| kAlo'yaM jaladAgamastadapi yaH kAmaM jigAyAdarAt taM vande yuvatiprabodhakuzalaM zrIsthUlabhadraM munim // 1 // " kAlastu varSAkAlo meghA garjanti, vidyut jhAtkAraM karoti, mayUrAH kekAravaM kurvanti, bappIhA:-pakSiNaH miyu priyu iti jalpanti, dardurA raTanti, svayaM citrazAlAyAM sthitaH SaDbhirapi rasaiH sadA bhojanaM kurute, kozA rAgavatI SoDazazRGgArAn racayitvA sakhIbhiH saha nRtyaM kurvatI kAmoddIpakasarAgavacanAni vadantI nATaka akarot / paraM mahApuruSo romamAtramapi na kSubdhaH, pratyuta dharmopadezadAnena kozAvezyAM zrAvikAM akarot / caturmAsIpAraNe catvAro'pi sAdhavo gurusamIpe gatAH / tadA triSu AgateSu guruNA kiMcit utthAya "khAgataM bho! duSkarakArakAH" ityuktaM / zrIsthUlabhadre Agate tu guruNA utthAya "khAgataM duSkarakAraka duSkarakAraka!" ityuktaM / tataH teSu yaH siMhaguhAvAsI sAdhuH somarSeNa AgAmicaturmAsyAM spardhayA guruvAritopi kozAvezyAgRhe gataH tAM rUpavatIM dRSTvA kssubdhH| vezyayA proktaM-"dhanaM aany|" tenoktaM-"tat kutrA'sti?" kozayA proktaM-"nepAladeze rAjA yAcakAnAM sapAdalakSaM ranakambalaM dadAti / " tadAnI hi tataH tena varSAkAle'pi gatvA rAjapArthAt ratnakambalaM prApya AnIya vezyAyA dattaM / tayA ca slAnaM kRtvA // 22 For Private and Personal Use Only
Page #484
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatrth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Ko-KOKeXX aGgamoJchanaM kRtvA tatpatibodhArtha khAlamadhye prakSiptaM / sAdhuH Aha-"aho! tvayA ajJAnena kiM kRtaM? mayA kaSTeNa AnItaM amUlyaM ratnakambalaM khAlamadhye kSipta! / " kozA prAha-re mUrkha ! svayA kiM kRtaM? cAritraM durlabhaM ubhayalokasAdhakaM ratnakambalAdapi anantamUlyaM, mama aGgeSu malAvileSu azuciSu nikSiptaM / tataH pratibuddho, gurusamIpe Agatya mithyA duSkRtaM dade / evaM svakAminaM rathakAraM puDapuDArpitaH bANaiH dUrasthAnalambyA|''nayanakalAgarvitaM sarSaparAzisthasUcyagrapuSpopari nRtyantI pAha "na dukaraM aMbayalaMbitoDaNaM, na dukaraM sarisavanacciAe / taM dukaraM taM ca mahANubhAvo, jaM so muNI pamayavarNami buccho||1||" tato rathakAro vrataM jagRhe / anyadA dvAdaza 12 varSadurbhikSaprAnte pATalIpurai nagare aguNanAdinA vismRtAM ekAdazAGgI jJAtvA saGghana militvA dRSTivAdapaThanAya zrIbhadrabAhukhAmisamAhUtikRte munidvayaM muktaM tatra gataM, paraM, zrIbhadravAhusvAmI prAha-"mayA sAmprataM mahAprANAyAmadhyAnaM prArabdhaM, tato na AgamanaM bhAvi" iti munidvayaM pazcAt prahitaM / punaH saGghana kathApitaM-"saGghAdezaM yo na manyate, tasya ko daNDaH ?" bhadrabAhuskhAminA proktaM-"gacchAt yahiH kriyate, paraM Agamane dhyAna bhaGgo bhavati / tataH zrIsaGghaH ziSyAn KIatra prahiNotu, yathA pAThayAmi / " tataH sthUlabhadrAdi 500 ziSyAH prahitAH / gurubhiH vAcanAsaptake datte anye udbhagnAH, sthUlabhadrastu dazapUrvANi vastudvayena UnAni papATha / anyadA yakSAdyAH saptA'pi sAdhvyaH kalpa0 38 For Private and Personal Use Only
Page #485
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtraM kalpalatA vyA0 8 // 223 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sthUlabhadrabhaginyo bAndhavavandanArthaM samAgatAH / guruM vanditvA tAH procuH - "ka sthUlabhadraH ? / " guruNA proktaM"giriguhAyAM pUrvANi guNayan asti / " tato gatAstatra tA AyantIH jJAtvA jJAnabalena sthUlabhadraH camatkAradarzanAya siMharUpaM pucchAcchoTaM kRtvA sthitaH / tAH siMhaM dRSTvA bhItA gurupArzve gatAH procuH- "tatra asmAkaM bhrAtA nAsti, siMhaH sthito'sti / " tadA gurubhiH jJAtaM - "vidyAbalaM prayuktaM" / punaH proktaM- "punaH yAta, bhrAtA tatraivA'sti / " punaH tAH tatra gatAH, bhrAtaraM dRSTvA harSeNa vandante sma / punaH yakSA sAdhvI svakIyakathAM svabhrAtRsthUlabhadrAgre kathayati sma / tathAhi - asmAbhiH saha [ zrIyakaH ] pratrajito'bhUt / zrIparyuSaNAparvaNi mayA upavAsaM kAritaH svargaM gataH / tato'haM tatprAyazcittayAcanAya zrIsa kAyotsarge sthite zAsanadecyA Agatya | sImandharakhAmisamIpe nItA / tanmukhAt cUlAdvayaM lAtvA atrA''gatA / tataH tAH gurUn vanditvA svasthAne gatAH / anyadA zrIsthUlabhadraH pUrvamitrabrAhmaNagRhe gato'bhUt / pRSTaM - "ka me mitraM ?" / bhAryayA proktaM- "daridratvena bhikSArthaM jagAma / " sthUlabhadreNa jJAnena jJAtaM - "aho ! asya gRhasya amukasthAne nidhAnaM vartate, paraM na jAnAti / " tato nidhAnasthAnaM darzayitvA dRzA nirgataH / mitreNa Agatya bhAryAvacanena tat sthAnaM khanitaM, mahAnidhAnaM prakaTitaM sa brAhmaNaH sukhI jAtaH / tataH siMhavikurvaNaM nidhAnadarzanaM ca aparAdhaM jJAtvA vAcanAgrahaNAya Agatasya sthUlabhadrasya proktaM- " tvaM ayogyo'si, na ataH paraM vAcanAdAnaM / " tathApi zrIsaGghAgraheNa " anyasmai tvayA na deyA" iti zapathaM kArayitvA agrataH sUtrato vAcanA dattA, paraM na arthataH / evaMvidhaH For Private and Personal Use Only sthUlabhadrasambandhaH / / 223 / /
Page #486
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - XKX *zrIsthUlabhadro vIrAt paJcadazAdhikadvizatavarSeH [215] svarga gataH / tathA jambUsvAmI caramakevalI 1 prabhava khAmi 1 zayyambhavasUri 2 yazobhadrasUri 3 saMbhUtivijaya 4 bhadrabAhu 5 sthUlabhadrAH 6 ete SaDapi zrutakevalinaH / zrIsthUlabhadrasya dvau ziSyo-AryamahAgiriH elApatyagotrIyaH 1 dvitIyaH AryasuhastI vAziSThagotrIyaH 2 / tatra AryamahAgiriNA vyavacchinne'pi jinakalpe jinakalpatulanA kRtA / punaH yasya AryamahAgireH gocaryA bhramataH saMstavanazrechigRhe sthitaH, tatpaTTe zrIAryasuhastisUriH kRtavAn 8 // atha zrIAryasuhastisUrisaMbandho yathA anyadA duHkAle jAte dhAnyaM na labhyate, loko duHkhI jAtaH, rAjAno'pi raGkA jAtAH / tathApi zrAvakAH sAdhUnAM vizeSataH dAnaM daduH / eko bhikSuH sAdhUna bahubhikSA pratigRhaM labhamAnAM dRSTvA prAha-"bho ! mahyaM bhikSA dtt|" sAdhubhiH proktaM-"guravo jAnanti / " tato gurusamIpe samAgataH / gurubhiH lAbhaM vibhAvya dIkSAM dattvA yatheccha bhojitaH / paraM viSUcikayA cAritrAnumodanAt mRtvA ujjayinInagare zreNikarAjapaTTe koNikaH 2 tatpa? udAyirAjA 3 tatpadde navanandAH 12 tatpaTTe candraguptaH 13 tatpa? bindusAraH 14 tatpadde azokazrIH15 tasya putraH kuNAla: 16 tasya putraH saMpratinAmA rAjA abhUt / tasya hi jAtamAtrasyaiva pitAmaharAjyaM matribhiH dattaM / anukrameNa trikhaNDabhoktA jaatH| ekadA rathayAtrArtha AgataM zrIAryasuhastisUri dRSTvA jAtismaraNaM jJAnaM utpannaM / tata Agatya gurUNAM pRSTaM-"he svAmin ! avyaktasAmAyikasya kiM phalaM?" KOKE KA-KOKUXUKIKOK For Private and Personal Use Only
Page #487
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtratato gurubhiH proktaM-"rAjyAdikaM / " tato vizeSataH pratyayo jAtaH / gurubhiH api upayogena jJAtaH, tasya AryakalpalatA pUrvabhavaH pratibodhitazca, gRhItaH zrAvakadharmaH / tataH saMpratibhUpena [125000] sapAdalakSanavInaprAsAdAH suhastivyA08 kAritAH, sapAdakoTi bimbAni [12500000] kArayitvA pratiSThApitAni / [13000] trayodazasahasrAH jINoM-18 sambandhaH dvArA: kaaritaaH|95000] pazcanavatisahasrapittalapatimAH kaaritaaH| sasazatAni 700 daanshaalaa-straakaar||224|| zAlA maNDitAH / devagRhapratimAdibhiH trikhaNDAmapi pRthivIM maNDitAM akarot / kara muktvA pUrvasAdhuveSa dhArikhavaNThapreSaNAdinA anAryadezAn api sAdhubihArayogyAn akarot / anAryadezIyabhUpAn jainadharma-13 ratAn akarot / punaH ye vastrapAtraannadadhidugdhaghRtAdikaM prAsukadravyavikrayaM kurvanti, teSAM saMpratibhUpena jJApitaM-"bho! sAdhUnAM agre sarva TokanIyaM, yacca te sAdhavo lAnti tat tebhyo deyameva / bhavatAM ca tanmUlyaM lAbhasahitaM mama koSThagArikaH pracchannaM dAsyati / taiH tathA kRtaM, sAdhubhiH azuddhamapi zuddhabuddhyA gRhItaM / saMpratibhUpaH zrIAryasuhastisUripratibodhita evaMvidho babhUva / evaMvidhAH zrIAryasuhastisUrayaH cAritraM pratipAlya varga jagmuH 9 // | zrIAryasuhastisUreHdvI shissyo-kauttik-kaakndknaamaanau| kiMviziSTau kau01| susthitI-suvihitakriyA- 224 niSThau / punaH kiMviziSTau kauTika-kAkandakanAmAnau ? / suprtibuddhau-mujnyaattttvo| anye tu AcAryA evamAhuHsusthita-supratibuddhanAmAnau / kiMviziSTau kauTika-kAkandakanAmAnau ? / koTyaMzasUrimantrajApaparijJAnAdinA KeXX For Private and Personal Use Only
Page #488
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Haxoxoxoxoxoto**** |kauTikI / punaH kiMviziSTau kauTikakAkandako ? / kAkandyAM nagaryA jAtatvAt kAkandako iti virudaprAyaM vize-1 paNadvayaM 11 kauTikakAkandayoH vyAghrApatyagotrayoH ziSya indradinnaH kauzika gotrIyaH 12 indradinnasya ziSyo gautamagotrIyo dinnanAmA jAtaH 13 dinnasya ziSyaH kauzikagotrIya AryasiMhagiriH jAtismaro jAtaH 14 AryasiMhagireH ziSyo gautamagotrIyaH zrIvajrakhAmI 15 zrIvajrasvAmiziSya utkauzikagotrIyaH zrIvajraseno jAtaH 16 vajrasenasya catvAraH ziSyAH sthavirA jAtA:-nAgilo 1 pomilo 2 jayantaH 3 tApasazca 4 / etebhyaH caturyaH catasraH zAkhAH svakhanAmnA nirgatAH-nAgilA 1 pomilA 2 jayantI 3 tApasI 4 iti 20 / __ atra zrIsiMhagiri 1 zrIvajrakhAmi 2 zrIvajrasena 3 sUrINAM saMlagnaH sambandho yathA zrIsiMhagiriguroH pAdyaM sunandAyA bhrAtA Aryazamito, bhartA ca dhanagiriH dvau api dIkSAM jagRhatuH / sunandA ca tadA tumbavanagrAme garbhavatI muktA'bhUt, jAtaH putrH| janmasamaye eva piturdIkSAM zrutvA jAtimAraNaM jJAnaM prApa / tato mAturudvegArtha nirantaraM roditi, cAritrAbhilASI jaatH| mAtA udvigrA jAtA satI |tiSThati, jAnAti tyajAmi kacit dadAmi kasmaicit / tasmin prastAve zrIsiMhagirisUrayaH sametAH dhanagiriH yadA vihartu nirgataH tadA gurubhiH lAbhaM jJAtvA proktaM-"adya gocarIgamane sacittA acittA vA yA bhikSA labhyate sA graahyaa|" tato dhanagirirgataH sunandAgRhe, sunandA prAha-"tava putreNa santApitA'haM, gRhANa AtmIyaM putraM / " sAdhunA proktaM-"adya tvaM dadAsi paraM pazcAt duHkhaM kariSyasi / ' tayA proktaM-"nA'haM kariSyAmi / " For Private and Personal Use Only
Page #489
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtra kalpalatA vyA08 // 225 // tato dhanagiriH bahustrIjanAn sAkSiNaH kRtvA putraM lAtvA jholikAmadhye kSisvA sameto gurupAyeM, guruNA ca siMhagirivajravat bhAratvAt 'vana' iti nAma dattaM, tato na maroda / zayyAtarazrAvikAbhyaH pAlanArtha dattaH, sa c| vajrasAdhvIzAlAyAM pAlanasthaH SaNmAsabayAH sAdhvIbhiH paThyamAnAni ekAdazAGgAni papATha / tataH sA putraM svAmyAdi. trivArSikaM jAtaM yayAce / rAjasamakSaM so melitaH, rAjAjJayA gurubhiH mukhabastrikArajoharaNAdIni sAdhUpa- sambandhaH karaNAni bAlasya agre muktAni / mAtrA tu sukhabhakSikA-kanduka-bAlakrIDanakAni muktAni / guruNA proktaM"rajoharaNaM gRhANa / " mAtrA tu proktaM-"sukhabhakSikAdIni / tato vAlena cAritraM vAJchatA gRhItaM rajoharaNaM mastake dhRtvA nRtyati sma / bhagno vAdaH, aSTavarSAnte gRhItA dIkSA, pazcAt mAtrApi dIkSA gRhiitaa| punaH yasya pUrvabhavamitraiH jRmbhakadevaiH mahATavyAM ujjayinImArge vRSTI nivRttAyAM kUSmANDabhikSAyAM gRhastharUpaiH dIyamAnAyAM animiSatvAdinA 'devapiNDaH ayaM iti nizcitya bhikSAyA agrahaNe tuSTaH vaikriyalabdhiH dttaa| punaH yasya grISmakAle ghRtapUraiH parIkSAM kRtvA AkAzagAminI vidyA dattA 2 / punaH anyadA bajamuniH guruSu bahibhUmau gateSu sAdhuSu ca vihA~ gateSu sAdhusaMstArakaveSTikA ekIkRtya svayaM vicAle sthitvA ziSyANAmiva ekAdazAnAM aGgAnAM pRthaka pRthak vAcanAM dAtuM Arebhe / gurubhiH dvAre Agatya sthitvA ca sarve zrutaM / tataH // 225 // sAdhUnAM tasya atizayajJApanArtha anyadA grAmAntaraM gacchadbhiH gurubhiH proktaM-"bho ziSyAH! bhavatAM vAcanAcAryoM vajro'sti" ityuktvA calitAH / pazcAt vajeNa teSAM vinItAnAM tathA vAcanA dattA / yathA aneka For Private and Personal Use Only
Page #490
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatrth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vAcanAbhiH paThyate tathA ekaikayA vAcanayA paThitaM / sAdhubhiH vicArita-"yadi guravaH kiyantaM kAlaM vila*mbante tadA varaM, yathA asmAkaM zIghraM zrutaskandhaH pUrNo bhavati / " tata AgataH gurubhiH pRSTaM-"bho! bhavatAM * sukhena vAcanA jAtA ? / " taiH proktaM-"ataH paraM asmAkaM vAcanAcAryoM vajra eva bhavatu / " pazcAt guruNA svayamapi vajrAya 11 ekAdazAGgavAcanA dattA / tato vajrasvAminA dazapurAt ujjayinyAM gatvA gurvAjJayA zrIbhadra-10 guptAcAryasamIpe dazapUrvANi adhItAni / tataH AcAryapade sthApito gataH pATalIpure, 'rUpeNa mA lokAnAM * manAkSobho bhavatu' iti vyAkhyAne rUpaM saMkSipya sAmAnya rUpaM kRtvA rAjAdInAM agre dezanA dttaa| dvitIyadine sAdhubhiH lokamukhAt zrutaM-"aho ! gurUNAM dezanA amRtasrAviNI, paraM na tAdRzaM rUpaM / " gurubhiH sAdhumukhAt zrutvA sahasradalavarNakamalopari sthitvA khAbhAvikadivyarUpeNa dharmopadezo dattaH / sarve'pi lokA vismayaM prAptAH / punarapi yo dhanazreSTiputrI rukmiNI sAdhvIbhyaH pUrvaM prabhu [vajra] guNazravaNena jAtAnurAgAM * pitrApi dhanakoTisahitAM dIyamAnAM pratibodhya prAtrAjayat / punaH yena vajrakhAminA padAnusArilabdhyA zrIA cArAGgamahAparijJA'dhyayanAd yasya mAnuSottaraparvataM yAvadgamanaviSayaH sA AkAzagAminI vidyA uddhRtaa| *punaH yo'nyadA uttarasyAM dizi durbhikSe jAte zrIsaGgha padde saMsthApya pAnIyagrahaNArthaM gataM dattanAmArtha zayyAtara-* mapi locakaraNena 'sAdharmiko'haM bhavatAM' iti vadantaM paTe Aropya AkAzaM sthita eva sthAna-sthAne mArge-mAgeM| caityAni vandamAno mahAnasIM purIM prApayAmAsa / tatra tu subhikSaM paraM bauddho rAjA zrIparyuSaNAparvaNi samAgate For Private and Personal Use Only
Page #491
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtraM kalpalatA vyA0 8 // 226 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bauddhazrAvaka preritena rAjJA jaina caityeSu puSpANi niSiddhAni / saGghana vanakhAmI vijJaptaH- "mA cintA kriyatAM" | ityuktvA AkAzagAminIvidyayA AkAze utpatya mAhezvarI puryA hutAzananAmadevasya vane pitRmitraM ArAmikaM taDitanAmAnaM puSpamelanAya sAvadhAnIkRtya himavadvirI prAptaH / tatra zrIdevyA vanditaH, tadAnIM tayA devapUjArthaM pUrva lakSabalakamale AnInaM AsIt, tadeva tathA dattaM tat gRhItvA punaH pazcAt balamAnena hutAzanavanAdapi viMzatipuSpalakSANi lAtvA AkAze vimAnaM ArUDhaH prAktanamitrajRmbhikadevakRtagItagAnavAditrAdimahotsavaH Agatya puSpalakSANi zrAddhAnAM dattvA caityeSu mahimAM akArayat / harSitaH saGghaH camatkRto rAjA jAto jainazca / punaH anyadA dakSiNApathe viharana zrIvajrakhAmI zleSmaNi jAte sAdhUnAM akathayat- "adya gocarIgamane zuSThiH AneyA / " taiH AnItA gurubhiH karNopari dhRtA, paraM vismRtyA na bhakSitA, paraM pratikramaNe [ pratilekhanavelAyAM ] karNapratilekhane patitA gurubhiH vicAritaM- "mama dazapUrvazvarasya kA vismRtiH ? / " paraM AyuH alpaM tato'nazanaM kRtaM / dvAdazavarSIyaM durbhikSaM jJAtvA svaziSyasya vajrasenasya proktaM- " tvaM sopArakapattane yAhi / 'kadA subhikSaM bhAvi ?' iti pRSThe- "yasmin dine lakSamUlyena ekAM haNDikAM pacyamAnAM drakSyasi taddinAt agrimadine subhikSaM bhaviSyati" ityuktvA mukto vajrasenaH / pazcAt nijapArzvasthitAn sAdhUna bhikSAM alabhamAnAn vidyApiNDena kiyad dinAni bhojayitvA saMvignAn paJcazatamitAn sAdhUna AdAya anazanArthaM vAryamANamapi atiSThantaM ekaM laghukSullakaM api mohAt vipratArya parvataM Arohayat / kSullakastu " mA bhUt gurUNAM aprItiH" For Private and Personal Use Only siMhagiri vajra svAmyAdi sambandhA // 226 //
Page #492
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (iti) pazcAdAgatya parvatamUla eva taptazilAyAM supto'nazanaM kRtvA sukumAlazarIratvAt kSaNameva zubhadhyAnataH *svarga jagAma / devaiH tasya mahimAnaM kriyamANaM jJAtvA sAdhavo vizeSato dharme sthirA jaataaH| paraM tatra mithyA dRSTidevyA modakAdibhiH nimazraNena anazane kRte upsrgitaaH| tataH tatra tasyA aprItiM jJAtvA, tataH sthAnAt utthAya anyatra Asannaparvate anazanaM kRtvA zubhadhyAnena sarve'pi vajrasAmipramukhAH svarga jgmuH| tataH indreNa rathasahitena giri pradakSiNIkRtya sAdhavo vanditAH, tena tasya parvatasya upari rathacakrarekhApatanAt "rathAvarta" iti nAma jAtaM / tatrasthA vRkSA api sAdhUnAM namanAbhyAsAt adyApi namrIbhUtA iva tiSThanti dRzyante |ca tathaiva / tasmin varga gate dazamapUrva caturtha ardhanArAcaM nAma saMhananaM ca vicchinnaM / tathA tadanu zrIvajrasenaH sopArake jinadattazrAvakaH, tasya bhAryA IzvarI, tat dvayamapi pUrva zrIvajrasvAminA pratibodhitamAsIt, tasya gRhe bhikSArtha gataH / tasmin prastAve IzvarIzrAvikayA catuHputrayutayA dhAnyA'bhAvAt lakSamUlyena dhAnyamAnIya haNDikA pAkAtha agnau sthApitA'sti, vicArita-"madhye viSaM kSiptvA dhAnyabhojanena anazanaM kRtvA saputrA ahaM mrissyaami|" vajrasenena viSaM kSipantI dRSTA, pRSTaM-"kimiti maraNopAyaH kriyate?" tayA proktaM-"dhanaM bahu vartate, paraM dhAnyaM nagaramadhye na lbhyte|" tato vajrasenena proktaM-"zrIpUjyena mama abhijJAnaM lakSamUlyena * dhAnyahaNDikApAkarUpaM proktaM vartate / AgAmidine subhikSaM bhAvi / " tasyA api zrIpUjyavacanasya AsthA / tataH tayA kathitaM-"yadi evaM jAtaM, tadA mama putrAH catvAro vartante, te mayA dattA bhavatAM pArthaM dIkSA grahI For Private and Personal Use Only
Page #493
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandit www.kobatirth.org siMhagiri kalpamatra kalpalatA vyA08 svAmyAdi sambandhaH // 227 // Syanti" iti pratijJA kRtA / tato dvAdaza 12 praharaiH pUrva durvAtena dUrataTe nikSiptAni yugandharIvAhanAni suvAtena AgatAni, subhikSaM jAtaM, yugaM uddhRtaM, tato 'yugandharInAma' jAtaM / tataH tayA catvAro'pi nijaputrA nAgendra 1candra 2 nirvRti 3 vidyAdhara 4 nAmAnaH teSAM dIkSA dApitAH, pazcAt svapamapi mAtApitarau dIkSAM lltuH| te catvAro'pi bahuzrutAH sUrayo jAtAH, tebhyaH catasraH zAkhA jAtAH, tA adyApi dRzyante // iti zrIsiMhagiri 1 vajravAmi 2 vajrasena 3 sambandhaH 23 / / evaM zrImahAgiri 1 zrImuhastisUri 2 zrIguNasundarasUri 3 zrIzyAmAcArya 4 zrIskandilAcArya 5 revatIminna 6 zrIdharma 7 zrIbhadragupta 8 zrIgupta 9 zrIvakhAmi 1. nAmAnaH ete yugapradhAnA dazapUrvagharA jAtAH, tathA pUrva tu saMkSepavAcanayA sthavirAvalI uktA vyAkhyAtA ca / sAMprataM vistaravAcanayA sthavirAcalI Aha-tatra sUtram-"vittharavAyaNAe puNa" atra AlApake idaM rahasya-vistaravAcanAyAM bahavo vAcanAbhedA lekhakavaiguNyAt jAtAH, tat tatsthavirANAM ca zAkhAH kulAni ca prAyaH sAMprataM na avabudhyante / nAmAntaratirohitAni vA bhaviSyanti, ato nirNayaH kartuM na pAryate pATheSu zAkhAsu / kacidAdarza 'koDubANi' iti dRzyate kacit 'kuMDadhArI' iti, tathA kacit 'puNNapattiyA' iti, kacit 'suvaSaNapattiA ' iti / evaM kuleSvapi kacit 'ullagacchata iti" pAThaH, kacit 'aha-ullagaMthana iti tasmAt atra bahuzrutA evaM pramANaM, mA bhUt utsUtramiti / tatra kulaM ekAcAryasantatiH, zAkhAstu tasyAM eva santatI puruSavizeSANAM pRthak pRthak anvyaaH| ekavAcanA''cArayati samudAyo gaNaH, athavA zAkhAviva // 227 // For Private and Personal Use Only
Page #494
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir | kSitA''yapuruSasantAno yathA - vairakhAminAmnA vairazAkhA'smAkaM / kulAni tu tacchiSyANAM pRthaganvayAH, yathAcAndraM kulaM, nAgendrakulaM ityAdi / "ahAvaccA yA" iti yathArthAni apatyAni na patanti yena jAtena durgatau ayazaHpaGke vA pUrvajAH tadapatyaM suziSyAzca, sadvRttAH pUrvajAn gurUn na pAtayanti, pratyuta prabhAsayantIti / ata eva abhijJAtAH prakhyAtAH, sthavirAvalI sUtrapAThI yathA-'therassa NaM ajjajasa bhadassa" ityAdi // vittharavAyaNAe puNa ajjajasabhaddAo purao therAvalI evaM paloijjai, taM jahA -therassa NaM ajajasa bhadassa tuMgiyAyaNasaguttassa ime do therA aMtevAsI ahAvaccA abhiNNAyA hutthA, taM jahA - there ajabhaddabAhU pAINasagutte, there ajjasaMbhUavijae mADharasagutte, therassa NaM ajabhabAhussa pAINasaguttassa ime cattAri therA aMtevAsI ahAvaccA abhiNNAyA hutthA, taM jahAthere godAse 1 there aggidatte 2 there jaNNadatte 3 there somadatte 4 kAsavagutteNaM, therehiMto godAsehiMto kAsavagutehiMto ittha NaM godAsagaNe nAmaM gaNe niggae, tassa NaM imAo cattAri sAhAo evamAhijjaMti, taM jahA - tAmalittiyA 1, koDIvarisiyA 2, paMDuvaddhaNiyA 3, dAsIkhabbaDiyA 4, therassa NaM ajjasaMbhUyavijayassa mADharasaguttassa ime duvAlasa therA aMtevAsI For Private and Personal Use Only
Page #495
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatrth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtra kalpalatA vyA08 vistarasa virAvalI // 228 // ahAvaccA abhiNNAyA hutthA, taM jahA-naMdaNabhadu 1 [upa] vanaMdaNa-bhadde 2 taha tIsabhadde 3 jasabhadde 4 / there ya sumaNabhadde 5, maNibhadde 6, puNNabhadde 7 ya // 1 // there a thUlabhadde 8, ujjumaI 9, jaMbunAmadhije 10, ya / there adIhabhadde 11, there taha paMDabhadde 12 y||2|| therassa NaM ajja saMbhUavijayassa mADharasaguttassa imAo satta aMtevAsiNIo ahAvaccAo abhiNNAyAo hutthA, taM jahA-jakkhA 1 ya jakkhadiNNA 2 bhUyA 3 taha ceva bhUyadiNNA ya 4 / seNA 5 veNA 6 reNA 7, bhaiNIo thUlabhaddassa // 1 // atha vistarasthavirAvalyA vivaraNaM kriyate tatra zrIyazobhadrasUritaH katisthavirAH 1 katigaNAH 2 katizAkhAH 3 katikulAni jajJire?, tat sarva sUtrapAThAnusAreNa kathyate-yazobhadraH sthaviraH, tasya dvau ziSyobhadrabAhuH 1 saMbhUtivijayaH 2 jAtAH sthviraaH| zrIbhadrayAhusvAminaH catvAraH ziSyAH-godAso 1'gnidatto 2 yajJadattaH3 somadatta 4zca sthavirAH godAsato godAsanAmagaNo gaNaH nirgataH 1 godAsagaNasya catasraH zAkhA nirgatAH-tAmalittiA 1 koDIvarisiA2 pAMDavaNiA 3 dAsakabbaDiA 4 shaakhaaH4| saMbhUtivijayasya dvAdaza ziSyA jAtA:-naMdaNabhadda 1 upanaMdanabhadda 2 tIsabhadda 3 jasabhadda 4 sumaNabhadda 5 maNibhadda // 228 // For Private and Personal Use Only
Page #496
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatrth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir REAKIKeXXXXXXX puNNabhadda 7 thUlabhadda 8 ulumaI 1 jambU 10 dIhabhadda 11 paMDubhadda 12 jAtAH sthacirA ekonaviMzatiH 19 punaH zrIsaMbhUtivijayasya sapta antebAsinyaH sAnyo jaataa| jakkhA 1 jakkhadinnA 2 bhUA 3 bhUyadinnA 4 seNA 5, seNAsthAne bahuSu Adarzapu eNA dRzyate, veNA 6 reNA 7 ca etAH sthUlabhadrasya bhginyH| therassa NaM ajathUlabhaddassa goyamasaguttassa ime do therA aMtevAsI ahAvaccA abhiNNAyA hutthA, | taM jahA-there ajamahAgirI elAvaccasagutte 1, there ajasuhatthI vAsiddhasagutte 2, therassa NaM | ajamahAgirissa elAvaJcasaguttassa ime aTTha therA aMtevAsI ahAvaccA abhiNNAyA hutthA, taM A jahA-there uttare 1, there valissahe 2 there dhaNaDhe 3, there siriye 4, there koDinne 5, there nAge 6, there nAgamitte 7, there challUe rohagutte kosiyagutteNaM 8, therehiMto NaM chalUehito rohaguttehiMto kosiyaguttehiMto tattha NaM terAsiyA niggyaa| vyAkhyA-sthUlabhadrasya dvau ziSyo-AryamahAgiriH1 suhastI 2 ecaM sthavirAH ekaviMzatiH 21, zrIAryamahAgireH aSTau ziSyAH-uttara 1 valissaha 2 ghaNaDDa 3 siriDDa 4 koDinna 5 nAge 6 nAgamitta 7 chalUyarohagutta8, evaM sthavirA ekonatriMzat 29 / atra chalUyarohaguptataH trairAzikamataM nirgataM kathaM ?, satrocyate Fer Private and Personal Use Only
Page #497
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtraM kalpalatA vyA0 8 // 229 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir totpaciH zrIvat catuzcatvAriMzadadhikapaJcazatavarSeSu [544] vyatIteSu, antaraJjikAyAM nagaryAM zrIroha guptAcAryasya * trairAzikama zrIguptaH ziSyo vartate, tasmin prastAve eko vAdI pohazAlanAmA parivrAjakaH samAgataH / paraM kIdRza: ? / vRzcika 1 sarpa 2 sUSaka 3 mRgI 4 varAhI 5 kAkI 6 zakunikA 7 vidyAbhiH udaraM me sphuTatIti baddhodarapaTTaH, paTahaM nagara| madhye cAdayAmAsa - "yo mayA saha vAdaM karoti sa paTahaM spRzatu / " tataH rohagupta utthito'haM vAdaM kariSyAmi / tato guruNA tadIyavidyAH prajaitRvidyAH mayUrI 1 nakulI 2 biDAlI 3 vyAghrI 4 siMhI 5 ulukI 6 ho [ u ] lAvakI 7 pramukhA dattAH / punaH proktaM- "anyavidyAprayuJjane idaM mayA abhimantritaM rajoharaNaM bhrAmyaM, tvaM ajeyo bhaviSyasi / " tato rohagusena balazrInAmarAjasabhAyAM tena vAdinA samaM vAdaH kRtaH paraM na jIyate sma / vAdinA jIvA'jIvI sthApitau / tato rohaguptena davaraka-AvartadAnena bhUmau kSizvA calA'calo darzitaH proktaM- "jIvo'jIvo no jIvazca 3 evaM rAzitrayaM sthApayitvA taM nirjitya jayaM labdhvA mahAmahotsavena gurusamIpe samAgataH / guruNA proktaM- "svayA vAdI jitaH, zrIjinazAsanasya uddIpanA ca kRtA, tat cAru, paraM nojIyo nAsti / " tataH | saGghasamakSaM mithyAduSkRtaM dehi / " sa ca abhimAnI na dadAti / uvAca - "nojIvo'pyasti, kathaM mithyA duSkRtaM dadAmi ? / " tato guruNA samaM SaNmAsAn vAdaH kRtaH / tataH kutrikApaNe gatvA jIvAjIva- nojIva- // 229 // mArgaNe jIvAjIva devena dattau, nojIvo na dattaH, asattvAt / tathA catuzcatvAriMzatA'dhikazatena 144 pRcchAbhirjito guruNA, kopena bhasmamallakaM mastake bhaktvA gacchAt bahiH kRtaH / so'pi vaizeSikamataM pravartayati For Private and Personal Use Only
Page #498
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatrth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandit *ma-kathaM navavidhaM (1) dravyaM, saptadazavidhA (17) guNAH 26, paJcavidhaM (5) karma 31, trividhaM (3) sAmAnya *34, ekavidho (1) vizeSaH 35, ekavidhaH (1) samavAyaH 36, tato jIvA 1 jIva 2 nojIva 3 no'jIva * |4 bhedaiH caturguNitAH 144 praznabhedAnAmavyutpattirapi iyaM / SaTpadArtharUpakatvAt SaDgotreNa ulUkatvAt ulUkA, SaT cAsau ulUkazca SaDulUkaH / tameva vyanakti-"kosiyagutteNaM ti" ulUka-kauzikayoH na bhedH| therehito NaM uttarabalissahehiMto tattha NaM uttarabalissahe nAma gaNe niggae, tassa NaM imAo cattAri sAhAo evamAhijaMti, taM jahA-kosaMbiyA 1, soittiyA 2, koDaMbANI 3, caMdanAgarI 4, therassa NaM ajasuhatthissa vAsiTrasaguttassa ime duvAlasa therA aMtevAsI ahAvaccA abhiNNAyA hatthA, taM jahA-there a ajjarohaNe 1, jasabhadde 2 mehagaNI 3 ya kAmiDDI 4 / suTTiya 5 suppaDibuddhe 6, rakkhiya 7 taha rohagutte 8 a||1|| isigutte 9 sirigutte 10, gaNI a baMbhe 11 gaNI ya taha some 12 / dasa do ya gaNaharA khalu, ee sIsA suhatthirasa // 2 // vyAkhyA-tathA uttarabalissahasthavirAt uttaravalissahanAmA gaNo nirgtH| evaM gaNo dvau 2 tasya uttaravali XXXXXXXXXXX For Private and Personal Use Only
Page #499
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir www.kobatirth.org kalpasUtra XsahagaNasya catasraH zAkhA jAtA:-kosaMbiyA 1 suttivattiyA 2 koDaMbANI 3 caMdanAgarI 4 evaM zAkhAH 81 sthavirAvalI kalpalatA suhastisthavirasya dvAdaza ziSyA jAtA:-ajjarohaNe 1 jasabhadde 2 meheya 3 kamiDI 4 suhia5 suppaDibuddhe vyA08 rakkhiya 7 rohagutte 8 isigutte 9 sirigutte 10 caMbhe 11 some 12 iti evaM sthavirA ekacatvAriMzat 41 / / // 230 // therehito NaM ajarohaNehiMto NaM kAsavaguttehiMto NaM tattha NaM uddehagaNe nAmaM gaNe niggae, tassimAo cattAri sAhAo niggayAo, chacca kulAI evamAhijaMti / se kiM taM sAhAo ?, sAhAo evamAhijaMti, taM jahA-uduMbarijiyA 1, mAsapUriA 2, maipattiyA 3, puNNapattiyA 4, se taM sAhAo, se kiM taM kulAI ?, evamAhijjaMti, taM jahA-paDhamaM ca nAgabhUyaM, biiyaM puNa somabhUiyaM hoi / aha ullagaccha taiaM 3, cautthayaM hatthalijaM tu // 1 // paMcamagaM naMdijja 5, chaTuM puNa pArihAsayaM 6 hoi / uddehagaNassee, chacca kulA huMti nAyavvA // 2 // therehito S230 // NaM siriguttehiMto hAriyasaguttehiMto ittha NaM cAraNagaNe nAmaM gaNe niggae tassa NaM imAo cattAri sAhAo, satta ya kulAI evamAhijaMti, se kiM taM sAhAo ?, sAhAo evamAhijaMti, EXEXOXIX For Private and Personal Use Only
Page #500
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir taM jahA-hAriyamAlAgArI 1, saMkAsIA 2, gavedhuyA 3, vajjanAgarI 4, se taM sAhAo, se kiM taM kulAI?, kulAI evamAhijati, taM jahA-padamittha vasthalijaM 1, bIyaM puNa pIidhammi 2 hoi / tai puNa hAlija 3 cautthayaM prasamittijaM // 1 // paMcamagaM mAlijaM 5, chadraM puNa ajaveDayaM 6 hoi| sattamayaM kaNhasahaM 7, satta kulA cAraNagaNassa // 2 // vyAkhyA-rohaNasthavirAt uddehanAmagaNo nirgataH, evaM gaNAH trayaH 3 uddehagaNasya catasraH zAkhA jAtA:udaMbarijiyA 1 mAsapuriyA 2 maipattiyA 3 punnapattiyA 4 evaM zAkhA dvAdaza 12 // punaH uddehagaNAt SaT kulAni jAtAni / nAgabhUyaM 1 somabhUiaM 2 ullagacchaM 3 hatthalija 4 naMdija 5 pArihAsayaM 6 evaM kulAni SaT 6 / zrIguttisthAvirAt cAraNanAmA gaNo nirgataH / evaM gaNAH catvAraH 4 cAraNagaNAt catasraH zAkhA nirgatA:-hAriyamAlAgArI 1 saMkAsiA 2 gavedhuyA 3 vajanAgarI 4 evaM zAkhAH SoDaza 16, punaH cAraNagaNAt sapta kulAni jAtAni-vasthalija 1 pIidhammiyaM 2 hAlija 3 pUsamittijaM 4, mAlijjaM 5 ajaveDayaM 6 kaNhasahaM 7 evaM kulAni sasadaza 17 / therehito bhaddajasehito bhAradAyasaguttehiMto ittha NaM uDuvADiyagaNe nAmaM gaNe niggae, tassa For Private and Personal Use Only
Page #501
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir *sthavirAvalI kalpasUtraM kalpalatA vyA08 // 231 // NaM imAo cattAri sAhAo tiNi kulAI evamAhijaMti, se kiM taM sAhAo ?, sAhAo evamAhijaMti, taM jahA-caMpijiyA 1 bhaddijiyA 2 kAkaMdiyA 3 mehalijjiyA 4, se taM sAhAo, se kiM taM kulAiM ?, kulAiM evamAhijaMti, taM jahA-bhaddajasiyaM 1 taha bhadaguttiyaM 2 taiyaM ca hoi jasabhadaM 3 / eyAiM uDuvADiyagaNassa, tipaNeva ya kulAI // 1 // therehiMto NaM kAmiDDIhiMto koDAlasaguttehiMto ittha NaM vesavADiyagaNe nAmaM gaNe niggae, tassa NaM imAo cattAri sAhAo cattAri kulAiM evamAhijaMti / se kiM taM sAhAo ?, sAhAo evamAhijaMti / taM jahA-sAvatthiyA 1, rajjapAliA 2, aMtarijiyA 3, khemalijiyA 4, se taM sAhAo, se kiM taM kulAI ?, kulAI evamAhijaMti, taM jahA-gaNiyaM 1 mehiyaM 2 kAmiDDiaM 3 ca taha hoi iMdapuragaM 4 ca / eyAI vesavADiyagaNassa cattAri u kulAI // 1 // vyAkhyA-bhadrajasasthavirAt uDDavADiyanAmA gaNo nirgataH / evaM gaNAH paJca 5, punaH uDuvADiyagaNasya catasraH zAkhA jAtAH-caMpijiyA 1 bhaddijiyA 2 kAdiyA 3 mehalijjiyA 4 evaM zAkhAH viMzatiH 20 // 231 // For Private and Personal Use Only
Page #502
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatrth.org Acharya Shri Kailassagersuri Gyanmandir punaH uDuvADiyagaNasya trINi kulAni jAtAni-bhajasiyaM 1 bhaddaguttiyaM 2 jasabhaI 3 evaM kulAni 15 // kAmahisthavirAt vesavADiyanAmA gaNo nirgataH, evaM gaNAH SaT / tasya vesavADiyagaNasya catasraH zAkhAH jAtA:-sAvatthiyA 1 rajapAliA 2 aMtarijiyA 3 khemalijiyA 4 evaM zAkhAzcaturvizatiH 24 / punaH vesavADiyagaNasya catvAri kulAni jAtAni-gaNiyaM 1 mehiyaM 2 kAmaDiaM2 iMdapuragaM ca 4 evaM kulAni ekonaviMzatiH 19 / therehito NaM isiguttehiMto kAkaMdarahito vAsiTThasaguttehiMto ittha NaM mANavagaNe nAmaM gaNe niggae, tassa NaM imAo cattAri sAhAo tiNNi ya kulAI evamAhijaMti, se kiM taM saahaao| sAhAo evamAhijaMti, taM jahA-kAsavajiyA 1 goyamajiyA 2 vAsiTTiyA 3 soraThThiyA 4 / se taM sAhAo, se kiM taM kulAI, kulAI evamAhijaMti, taM jahA-isigutti itya paDhamaM 1, bIyaM isidattiaM muNeyatvaM 2 / taiyaM ca abhijayaMtaM 3, tiNNi kulA mANavagaNassa // 1 // therehito suTTiya-suppaDibuddhehiMto koDiya-kAkaMdarahito vagyAvaccasayuttehiMto ittha NaM koDiyagaNe nAmaM gaNe niggae, tassa NaM imAo cattAri sAhAo cattAri kulAI etramA For Private and Personal Use Only
Page #503
--------------------------------------------------------------------------
________________ Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandi Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org khavirAvalI kalpasUtra kalpalatA vyA08 // 232 // hijati / se kiM taM saahaao|, sAhAo evamAhijaMti, taM jahA-uccAnAgari 1 vijAharI ya 2 vairI ya3 majjhimillA 4 y| koDiyagaNassa eyA havaMti cacAri sAhAo ||1||se taM sAhAo, se kiM taM kulaaii| kulAI evamAhijaMti, taM jahA-paDhamittha baMbhalijaM 1, biiyaM nAmeNa vatthalijaM tu 2 taiyaM puNa vANijaM 3 cautthayaM paNhavAhaNayaM 4 // 1 // vyAkhyA-tathA RSiguptasthavirAt mANavanAmA gaNo nirgataH, evaM gaNAH sasa 7 // tasya mANavagaNasya catasraH zAkhAH jAtA:-kAsavajiyA 1 goyamijjiyA 2 vAsiTTiyA 3 sorahiyA 4 evaM zAkhAH aSTAviMzatiH 28 // punaH mAnavagaNasya trINi kulAni jAtAni / isiguttiyaM 1 isidattiyaM 2 abhijayaMtaM 3 evaM kulAni dvAviMzatiH 22 / sutthita-supratibuddhasthavirataH koDiyanAmA gaNo nirgataH, evaM gaNA aSTau 8 // tasya koDiyagaNasya catasraH zAkhA jAtA:-uccAnAgarI 1 vijAharI 2 vairI 3 majjhimillA / evaM zAkhA dvAtriMzat 32 / punaH kauTikagaNasya catvAri kulAni jAtAni-baMbhalijja 1 vatthalinaM 2 vANijaM3 paNhavAhaNayaM 4 evaM kulAni SaviMzatiH 26 / paNhavAhaNayakulAt maladhAragaccho jAtaH, therANaM suTTiya-suppaDibuddhANaM koDiya-kAkaMdayANaM vagghAvaccasayuttANaM ime paMca therA aMtevAsI // 232 // For Private and Personal Use Only
Page #504
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatrth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandit ahAvaccA abhiNNAyA hutthA, taM jahA-there ajjaiMdadinne 1 there piyagaMthe 2 there vijAharagovAle kAsavagutte NaM 3 there isidinne 4 there arihadatte 5 / therehito gaM piyagaMthehiMto ettha NaM majjhimA sAhA niggayA, therehiMto NaM vijAharagovAlehiMto kAsavaguttehiMto ettha NaM vijAharI sAhA niggyaa| therassa NaM ajaiMdadinnassa kAsavaguttassa ajadinne there aMtevAsI goyamasayutte / therassa NaM ajjadinnassa goyamasayuttassa ime do therA aMtevAsI ahAvaccA abhiNNAyA hutthA, taM jahA-there ajasaMtiseNie mADharasayutte 1, there ajjasIhagirI jAissare kosiyayutte 2 / therehiMto NaM ajjasaMtiseNiehito mADharasayuttehiMto ettha NaM uccAnagarI sAhA niggyaa| therassa NaM ajasaMtiseNiyassa mADharasaguttassa ime cattAri therA aMtevAsI ahAvaccA abhiNNAyA hutthA, taM jahA (paM01000) there ajjaseNie 1 there ajjatAvase 2 there ajjakubere 3 there ajjaisipAlie 4 / therehito NaM ajaseNipahiMto ettha NaM ajaseNiyA sAhA niggayA, therehito NaM ajjatAvasahiMto ettha NaM ajatAvasI sAhA niggayA, therehiMtoNaM ajjakuberohiMto ettha NaM ajja XXXXXOXOXO For Private and Personal Use Only
Page #505
--------------------------------------------------------------------------
________________ Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandi Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org priya kalpasUtraM kalpalatA vyA08 granthastha vira // 233 // sambandhaH kuverI sAhA niggayA, therehito NaM ajjaisipAliehiMto ettha NaM ajaisipAliyA sAhA niggyaa| therassa NaM ajasIhagirissa jAissarassa kosiyaguttassa ime cattAri therA aMtevAsI ahAvaccA abhiSaNAyA hutthA, taM jahA-there dhaNagirI 1 there ajabaire 2 there ajjasamie 3 there arihadinne 4 / therehito NaM ajjasamiehito goyamasaguttehiMto ittha NaM baMbhadIviyA sAhA niggayA, therehito NaM ajavairehito goyamasaguttehiMto ittha NaM ajavairI sAhA niggayA, vyAkhyA-suhia-suppaDibuddhAnAM paJca ziSyA jAtA:-ajaiMdadinne 1 piyagaMthe 2 vijAharagovAle 3 isidatte 4 arihadatte 5 evaM sthavirAH SaTcatvAriMzat 46 / priyagrandhasthavirasaMbandhastu evaM zrIharSapure nagare ajameravAsanne jinamandirANi yatra trINi zatAni 300, laukikadevagRhANi catvAri zatAni 400, aSTI sahasrANi brAhmaNagRhANi 8000, vaNijAnAM gRhANi SaTtriMzatsahasrANi 36000, ArAmA nava zatAni 900, vApyaH saptazatAni 700, satrAgArAH sapta zatAni 700 yatra vartante, tasmin rAjA subhaTapAlanAmA, ekadA brAhmaNaiH yajJe prArabdhe chAgo hantuM ArabdhaH, tatra zrIpriyagranthasUrayaH smaagtaaH| taiH zrAvakasya haste vAsakSepo'bhimanya dattaH, tena chAgamastake kSiptaH / tato ambikA chAgaM adhiSThitavatI / tataH chAgaH uDDIya *6XXXXXXXOXOXB // 233 // For Private and Personal Use Only
Page #506
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra xxxx> www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AkAze sthitvA uvAca - "bho ! yathA yuSmAbhirdadhArahinaiH niraparAdhI ahaM hanye, tathA ahaM cet nirdayaH syAM tadA sarvAn yuSmAn hanmi / punaH hanumatA rAkSasANAM kule yat kRtaM tat bhavatAM apyahaM karomi, paraM yadi kRpA antarAyakAriNI na bhavet / " punaH proktaM- "pazudehe yAvanti romakUpANi santi tatpazumAraNe romakUpatulyAni varSasahasrANi yAvat narake pazughAtakAH pacyante / punarapi yo dAtA svarNameruM vibhajya yAcakAnAM datte / punaH yaH pRthivIM samastAM datte, etahAnadvayapuNyAt api eka jIvaM mAryamANaM rakSet tatpuNyaM adhikaM / punarapi dakSiNAsahitA yAgAH ekata, ekatastu bhayabhItasya prANino rakSaNaM tadadhikaM / punaH dAnAnAM mahatAmapi kAlena phalaM kSIyate, paraM abhayadAnasya kSaya eva nAsti / " tadA yajJakArakaiH proktaM- "kastvaM AtmAnaM prakAzaya / " tenoktaM- "anidevo'haM mama cedaM vAhanaM chAgarUpaM kathaM hotumArabdhaM ? / " taiH proktaM-" gharmArtha / " devena proktaM- "pazuvadhe mahApApaM / " atrAyeM priyagranthasUrayaH praSTavyAH / tataH taiH sUrayaH pRSTAH jIvadayArUpaM zucidharma prAhuH / tataste yAjJikAcA cahayo lokAH pratibuddhAH / jAtA jainadharmamahimA / priyagranthasUrito madhyamA zAkhA nirgatA 1 vijjAharagovAlehiMto vijjAharI zAkhA nirgatA 2 evaM zAkhAzcatustriMzat 34 | indradinasya ziSyo dinno jAtaH / sthavirA: saptacatvAriMzat 47, Aryadinnasya dvau ziSyo- ajjasaMtiseNie 1 ajjasI hagirI ca 2 sthavirA ekonapaJcAzat 49 / ajasaMtiseNita uccAnAgarI-zAkhAH jAtAH 35 evaM zAkhAH pazcatriMzat 35 / punaH AryazAnti sainikasUreH catvAraH ziSyA jAtA:-anaseNie 1 ajjatAvase 2 ajjakubere 3 For Private and Personal Use Only
Page #507
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 29**** X kalpasUtraM kalpalatA ajaisipAlie 4 evaM sthavirA: tripaJcAzat 53 | AryasainikasUrita:-ajjaseNiyA-zAkhAH nirgatAH 1 ajjatAbasa sUrito'jjatAvasI - zAkhAH nirgatAH 2 ajakuverasUrito'lakuberI - zAkhAH nirgatAH 3, ajjaisipAlisUrivyA0 8 to'naisipAliyA-zAkhAH nirgatAH 4 evaM zAkhA ekonacatvAriMzat 39 / sIha girisUreH samutpannajAtimaraNajJAnasya catvAraH ziSyAH- dhaNagiri 1 bahare 2 samie 3 arihadinne 4 | evaM sthavirA: saptapaJcAzat 57 / Aryasamita sUritaH bhadIviyA - zAkhAH nirgatAH 1 varakhAmito baharI zAkhAH nirgatAH 2 evaM zAkhA ekacatvAriMzat 41 baMbhadIviyAzAkhAyA utpattiH yathA // 234 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AbhIradeze acalapurAsanne kanna-vennAnadyoH madhye brahmadvIpo'bhUt / tatra paJcazatatApasAH prativasanti, teSu ekaH tApasaH pAdalepena pAdukasthena vennAnadIM uttIrya pAraNAya yAti / lokAH tapasa iyaM zaktiH iti jJAtvA tApasabhaktA jAtAH, zrAddhAn pratinindanti " yat bhavatAM guruSu na ko'pi prabhAvaH" iti / tataH zrAvakaiH zrIvajrakhAmimAtulAH zrI AryasamitasUrayaH AkAritAH / taiH proktaM - " stokamidaM pAdalepazaktiriyaM, na tapasaH zaktiriti / tato gurUpadezAt zrAvakaiH sa tapasvI bhojanArthaM gRhe nimadhya pAdapAdukAdhAvana pUrva bhojitaH satkRtazca / tataH tena samaM zrAvakA nadItaTe gatAH / sa praviSTamAtra eva lepA'bhAvAt vRDituM lagno, jAtA apabhrAjanA / tataH zrI Aryasamita sUrayaH tatra samAgatA lokabodhanArthaM cappaTikAM dattvA mAhuH - "benne ! paraM pAraM yAsyAmaH" ityukte militaM kUladvayaM lokA vismayaM prAptAH / tataH sUrayaH pauralokasahitA eva gatAH For Private and Personal Use Only baMbhadIvi yAzAkhAyA utpattiH // 234 //
Page #508
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagersuri Gyanmandir tApasasthAne dharmopadezena pratiyodhitAH, sarve'pi tApasAH paJcazatAH te dIkSitAH / cUrNaprayogo'yaM na teSAM tapaHprabhAvaH iti jinazAsanamAhimA jaataa| sUrayaH saGghasahitAH svasthAna prAptAH / tataH tebhyaH tApasasAvubhyo brahmadIpikA-zAstrAH jAtAH // therassa NaM ajavairassa goyamasaguttassa ime tiSNi therA aMtevAsI ahAvaccA abhiNNAyA hatthA, taM jahA-dhere ajavairaseNe 1 there ajapaume 2 there ajarahe 3 / therohito NaM ajjavairaseNehiMto ittha NaM ajanAilI sAhA niggayA, therehiMto NaM ajapaumehito ittha NaM ajapaumA sAhA niggayA, therehito NaM ajarahehiMto ittha NaM ajajayaMtIsAhA niggyaa| therassa NaM ajarahassa vacchasaguttassa ajjapUsagirI there aMtevAsI kosiyagutte 16 / therassa gaM ajapUsagirissa kosiyaguttassa ajjaphaggumite there aMtevAsI goyamasayutte 17 / therassa NaM ajapharagumittassa goyamasaguttassa ajadhaNagirI there aMtevAsI vAsiddhasagutte 18 / therassa NaM ajadhaNagirissa vAsiTThasayuttassa ajasivabhUI there aMtevAsI kucchasagutte 19 / therassa NaM aja karapa040 For Private and Personal Use Only
Page #509
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatrth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtraM kalpalatA vyA08 bhadIviayAzAkhAyA utpattiH // 235 // Xox KOKEKOXOXOXOX sivabhUissa kucchasaguttassa ajabhadde there aMtevAsI kAsavagutte 20 / therassa NaM ajabhahassa kAsavaguttassa ajanakkhatte there aMtevAsI kAsavagutte 21 / therassa NaM ajanakkhattassa kAsava guttassa ajjarakkhe there aMtevAsI kAsavagutte 22 / therassa NaM ajarakkhassa kAsavaguttassa ajanAge there aMtevAsI goamasagutte 23 / therassa NaM ajanAgassa goamasaguttassa ajajehille there aMtevAsI vAsiTThasagutte 24 / therassa NaM ajajehillassa vAsiTThasaguttassa ajaviNhU there aMtevAsI mADharasagutte 25 / therassa NaM ajaviNhussa mADharasaguttassa ajjakAlae there aMtevAsI goyamasagutte 26 / therassa NaM ajjakAlayassa goyamasaguttassa ime do therA aMtevAsI goyamasaguttA-there ajasaMpalie 1, there ajabhadde 2, 27 / eesi NaM duNhavi therANaM goyamasagutANaM ajabuDDhe there aMtevAsI goyamasagutte 28 / therassa NaM ajavuDassa goyamasaguttassa ajasaMghapAlie there aMtevAsI goyamasagutte 29 / therassa NaM ajasaMghapAliassa goyamasaguttassa ajahatthI there aMtevAsI kAsavagutte 30 / therassa NaM ajahatthissa kAsavaguttassa ajadhamme // 235 // For Private and Personal Use Only
Page #510
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandit there aMtevAsI sAvayagutte 31 / therassaNaM ajadhammassa sAvayaguttassa ajjasiMhe there aMtevAsI kAsavagutte 32 / therassa NaM ajasiMhassa kAsavaguttassa ajadhamme there aMtevAsI kAsavagutte 33 / therassa NaM ajadhammassa kAsavaguttassa ajasaMDille there aMtevAsI 34 // vyAkhyA-atha vairasvAminaH trayaH ziSyA-vairaseNe 1 paume 2 abjarahe 3 evaM sthavirAH SaSTiH 60 vajrasenato nAilI-zAkhAH nirgatAH1 padmasUritaH paumAzAkhAH nirgatAH 2 ajarahasUrito jayantI zAkhAH nirgatAH 3, evaM zAkhAH catuzcatvAriMzat 44 / AryarathasUreH ziSyaH pUmagirI, pUsagirisUre ziSyaH pharagumitte *2, phaggumittasUreH ziSyo dhaNagirI 3, dhaNagiriziSyaH sibabhUI 4 zivabhUtiziSyaH eko boTakanAmA'bhUt / / tasmAt vIrAt saM0 601 varSe boTakamataM jAtaM, digmbrmtmityrthH| zivabhUtiziSyaH ajabhadde 5, Aryabhadrasya ziSyaH ajanakkhatte 6, anjanakkhattaziSyaH avarakkhe 7, anjarakkhaziSyaH ajjanAge 8, ajanAgaziSyaH anajehile 9, abajehilaziSyaH ajaviNha 10, avaviNhuziSyaH ajakAlae 11, anjakAlagasya dvau ziSyoajasaMpalie 1 ajabhadde 2 etayoH dvayoH ziSyaH anjacuhe 14 ajavuhRziSyaH saGghapAlitaH 15 saGghapAli-13 taziSyaH ajahatthI 16 abrahatthiziSyaH ajadhamme 17 ajadhammaziSyaH ajasIhe 18 ajasIhaziSyaH ajadhamme 19 abjadhammaziSyaH ajasaMDillaH 20 evaM sthavirAH azItiH jAtAH vistaravAcanAsatkAH 80 / For Private and Personal Use Only
Page #511
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir IRAN baMmadIviyAzAkhAyA utpattiH kalpasUtra vaMdAmi phaggumittaM ca goyamaMdhaNagiriM ca vaasittuN| kucchaM sivabhUiMpiya, kosiya dujaMtakaNhe a||1|| kalpalatA te vaMdiUNa sirasA, bhadaM vadAmi kAsavasaguttaM / nakkhaM kAsavaguttaM, rakkhaMpiya kAsavaM vaMde // 2 // vyA08 vaMdAmi ajanAgaM ca goyamaM jehilaM ca vaasittuN| viNDaM mADharaguttaM, kAlagamavi goyamaM vaMde // 3 // // 236 // goyamayuttakumAraM, saMpaliyaM tahaya bhaddayaM vaMde / dherai ca ajjavuI, goyamayuttaM namasAmi // 4 // taM vaMdiUNa sirasA, thirasattacarittanANasaMpannaM theraMcasaMghavAliya, goyamaguttaM paNivayAmi // 5 // vaMdAmi ajahatyica, kAsavaM khaMtisAgaraM dhIraM / gimhANa paDhamamAse kAlagayaM ceva suddhassa // 6 // vaMdAmi ajadhammaMca, suvayaM sIlaladdhisaMpannaM / jasa nikkhamaNe devo, chattaM varamuttamaM vahai // 7 // 1 vande'haM phalgumitraM ca gautamaM dhanagiri ca vAziSTham / / kucchaM zivabhUtimapi ca kauzika-duryAnta-kRSNaM ca // 1 // taM vanditvA zirasA, bhadraM vande kAzyapasagotram / / nakSaM kAzyapagotraM, rakSamapi ca kAzyapaM vande // 2 // vande'ham AryanAgaM ca, gautama jehilaM ca vAziSTham / / viSNuM mADharagotraM, kAlakamapi gautamaM vande // 3 // gautamaguptakumAraM saMpalitaM tathA ca bhadrakaM vande / / sthaviraM cA''ryavRddhaM gautamagotraM namaskurve // 4 // taM vanditvA zirasA, sthirasasva-caritra-jJAnasaMpannam // sthaviraM ca saGghapAlitaM, gautamagotraM praNamAmi an5 // vande AryahastinaM ca, kAzyapaM zAntisAgaraM dhIram // grISmasya prathamamAse, kAlagata caitrazuvasya / / 6 / / vande Aryadharma ca, // 236 // For Private and Personal Use Only
Page #512
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org hatthaM kAsavaguttaM, dhammaM sivasAhagaM paNivayAmi | sIhaM kAsavaguktaM, dhammaMpiya kAsavaM vaMde // 8 // taM vaMdiUNa sirasA, thirasattacarittanANasaMpannaM / theraM ca ajjajaMbu, goyamaguttaM nama'sAmi // 9 // miumaddavasaMpannaM, ucauttaM nANadaMsaNacarite / theraM ca naMdiyaMpiya, kAsavaguttaM paNivayAmi // 10 // tatto yathiracaritaM, uttamasammattasattasaMjuttaM / desigaNikhamAsamaNaM, mADharayuttaM nama'sAmi // 11 // tatto aNuogadharaM, dhIraM maisAgaraM mahAsattaM / thiraguttakhamAsamaNaM, vacchasaguttaM paNivayAmi // 12 // tattoya nANadaMsaNa-carittatavasuTThiyaM guNamahataM / theraM kumAradhammaM, vaMdAmi gaNiM guNoveyaM // 13 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sutrataM zIlalabdhisaMpannam // yasya niSkramaNe devaH chatraM varamuttamaM vahati // 7 // hastinaM kAzyapagotraM, dharma zivasAdhakaM praNamAmi // siMha kAzyapagotraM dharmamapi ca kAzyapaM vande // 8 // taM vanditvA zirasA sthirasattva-caritra- jJAnasaMpannam // sthaviraM cA''jambu, gautamagotraM namaskurve ||9|| mRdumA saMpannaM, upayuktaM jJAna-darzana-caritreSu // sthaviraM ca nanditapitaraM kAzyapagotraM praNamAmi // 10 // tatazca sthira cAritraM, uttamasamyaktva satvasaMyuktam || dezigaNikSamAzramaNaM, mADharagotraM namaskurve // 11 // tato'nuyogadharaM, dhIraM matisAgaraM mahAsattvam // sthiraguptakSamAzramaNaM, vatsasagotraM praNamAmi // 12 // tatazca jJAna-darzana-caritra-tapassu sthita guNamahAntam || sthaviraM kumAradharma, vande For Private and Personal Use Only
Page #513
--------------------------------------------------------------------------
________________ Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandit Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org kalpasUtraM kalpalatA dhyA08 AryarakSitasambandhaH // 237 // suttattharayaNabharie, khamadamamaddavaguNehiM saMpanne / deviDikhamAsamaNe, kAsavagutte paNivayAmi // 1 // // iti sthavirAvalI-sUtram // atha zrIsudharmakhAmi 1 jambUsvAmi 2 prabhavaskhAmi 3 zayyaMbhavasUriH4 sthavirAH saMkSiptavAcanAsatkAH catvAraH santi, teSAM mIlane sthavirAH caturazItiH 84, zAkhAH paJcacatvAriMzat 45, gaNA aSTau 8, kulAni saptaviMzatiH 27 santi / atrAntare "vaMdAmi phaggumittaM ca" ityAdi gAthAvRndaM bahuSu AdarzaSu dRzyate, katipayapustakeSu ca "therassa NaM ajaphaggumittassa goyamasaguttassa ajadhaNagirI there aMtevAsI vAsihagutte" ityAdi yAvat "gherassa NaM ajasIhassa kAsavaguttassa ajadhamme there aMtevAsI kAsavagutte gherassa NaM ajadhammassa kAsavaguttassa anjasaMDille there aMtevAsI" iti paryantaM dRzyate, tadanantaraM ca "vaMdAmi phaggumittaM ca" ityAdigAthAH, tatra ca gadyArthaH punaH payaiH saMgRhIta iti na paunaruktyaM bhaavniiyN| gAthAzca sugamA eva atona vivRtaaH| tathA atra sthavirAvalImadhye zrIAryarakSitAdayo noktAH, paraM te'pi sthavirA eva iti teSAM sambandho * likhyate*gaNiM guNopetam // 13 // sUtrA-'rtharatnabharitaM, kSama-dama-mArdavaguNaiH saMpannam // devardhikSamAzramaNaM, kAzyapagotraM praNamAmi // 14 // // 237 // For Private and Personal Use Only
Page #514
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dazapure nagare somadevaH purohitaH, rudrasomA bhAryA, tayoH putraH AryarakSito videze gatvA caturdaza vidyAH paThitvA AgataH, rAjJA hastiskandhe samAropya mahAmahotsavena gRhe prApitA, mAtuH caraNau nanAma / paraM mAtA na tAdRzI harSitA, kathaM? iti dRSTA mAha-"ahaM tu paramArhatA AvikA, tvayA tu narakapAtakAriNyo| vidyA bhaNitAH, kiM tAbhiH? yadi mAM manyase, suvuddhizca tadA dRSTivAdaM ptth|" tataH taM bhaNituM icchan dRSTInAM darzanAnAM vAdo-vicAraNA "dRSTivAda" iti nAmApi zomanaM asya iti dhyAyana, rAtrI mAtaraM pRSTvA tat |paThanAya clitH| ikSubATakasvasya svamAtulasya tosaliputrAcAryasya samIpe agre gacchataH sammukhaM milanArtha Agacchan pitRmitradvijaH tasya haste sArdhanava 9 // ikSuyaSTayo dRssttaaH| zakunaM vicAritaM, dRSTivAdaM sArdhanavapUrvANi yAvat paThiSyAmi / tataH tA ikSuyaSTIH mAtuH arpaNAya Adizya gataH / teSAM upAzrayadvAre DhaharazrAvakeNa *sama gurUn vanditvA agre upaviSTaH, zrAddhavat vandanAt gurubhiH abhinavazrAddhaH DhaDDarazrAddhazca uktaH / sAdhubhiH upalakSito'yaM zrIgurUNAM bhAgineyo bhavati / gurubhiH dezanAM dattvA yogyatAM jJAtvA sAMsArika-| bhItyA anyatra gatvA diikssitH| khapArzvasthaM zrutaM pAThitaM / pUrvAdhyayanArtha zrIvajrakhAmisamIpe muktaH, tato gacchan ujjayinyAM zrIbhadraguptasUrikRtA'nazanaM nirayApayAmAsa / tena kathitaM-"vajakhAmitaH pRthagupAzraye stheyaM / yataH tena saha sopakramAyuSka ekarAtrimapi vaset , sa tenaiva saha niyate" iti / tataH tatra gatvA zrIvanakhAminaM natvA upAzraye upadhi muktvA svayaM pRthaka sthitaH / zrIvasvAminA ca tadAgamanarAtrau vamo dRSTo XXXXXXXXXXX For Private and Personal Use Only
Page #515
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sapA kenacit prAdhUrNakena AyamakeSu adhIyamAneSu pira pratibodhya dIkSitaH vindumAtraM paThitaM samudatavajJAya anujJA dattA / ttjyt| pitA tu putrAnurAga kalpasUtraM yathA-"asmat pAyasapAtraM kenacit prAdhUrNakena Agatya pItaM, kiMcit stokameva sthitaM / " tataH prAtaH AgakalpalatA atasya AryarakSitasya pUrvANi adhyApayan dazamapUrvayamakeSu adhIyamAneSu pitRbhiH sandezakArakaiH AkAra- vRddhavAdivyA08 maNe'pi anAgamane'pi tasya laghubhrAtA phalgurakSito mAtRpramukhaiH muktA, so'pi pratiyodhya dIkSitaH / tataH siddhasena khajanAn pratibodhayituM gamanAya samutsukaH papraccha-"dazamaM pUrva adyApi kiyat tisstthti|" gurubhiHmoktN||238|| sambandhAH "vindumAtraM paThitaM samudratulyaM tiSThati / " tato bhaNanAya bhanotsAho'pi kiyat papATha / tato gurubhiH zeSazrutasya svasmin vicchedaM vijJAya anujJA dttaa| tataH phalgurakSito dazapure gato, rAjJA pravezotsavaH kRtaH, mAtR-bhaginyAdIn asArasaMsArakharUpaM darzayitvA prAvAjayat / pitA tu putrAnurAgeNa pravajitaH snuSAdilajjayA dhautika 1 yajJopavIta 2 chatrika 3 upAnaha 4 kamaNDalUni 5 na mushcti| tato guruzikSitA yAlAdayo vadanti"sarvAn sAvUna vayaM vandAmahe, paraM chatrikAvantaM na / " tato vandanAvazcitaH chatrikAM mumoca / evaM krameNa [kamaNDaluM] kuNDikAM yajJopavItaM upAnahau ca amuJcat, dhautikaM tu tathApi na muktavAn / anyadA anazanaM kRtvA ko'pi sAdhuH mRtaH, guruzikSayA vaiyAvRttikaraNArtha sAdhuSu vivadamAneSu somadevena pRSTaM-"kimatra mahAnijerA vartate ? / " guruNA proktaM-"evaM / " "tarhi ahaM vahAmi jhampAnaM [shivikaa]|" guruNA proktaM-"upasargasahane // 238 // zaktiH bhavati tadA vahata, no cet nahi, anyathA ariSTaM bhavati / tataH taM utkSipya [utthApya] mArge vrajana / guruzikSitaiH bAlaiH dhautikamapakRSya colapaTTa paridhApitaH / pazcAt sthitasnuSAdipravajitaparivAreNa dRSTo kaNDikAM yajJopavIta u NArtha sAdhuSu vivadamAnapUNA proktaM-"upasAta kamA sAdhuH mRtaH, guruzikSayA vayAhi ahaM vahAmi sampAna tataH taM utkSipya [utyA parivAraNa dRSTo / XOXO For Private and Personal Use Only
Page #516
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir lakhitaH prAha - "atha colapaTTaparidhApanena kiM ?, yad draSTavyaM tad dRSTaM" iti / gurubhiH proktaM- "colapahaH tiSThatu / " tathA bhikSArthaM na yAti labbA bahIM / tato gurubhiH sAdhUnAM proktaM- "bhavadbhiH na AnIya deyA, svayaM yAsyati / " ityuktvA guravo'nyatra vihRtAH / sAdhubhiH AnIya svayaM AhAraH kRtaH, tasmai na dattaH / sa ca kSudhita eva tasthau / dvitIyadine gurava AgatAH, "kiM na vRddhasya AhAro dattaH ?" iti kRtrimaH kopaH kRtaH / sAdhubhiH proktaM- "svayaM kathaM na yAti ? / " tato guravaH svayaM tadarthaM paritAH, tato'vinayaM jJAtvA khayameva tatra gataH kasyApi ibhyasya gRhe, paraM ajJAnAt apadvAreNa gacchan gRhakhAminA proktaM- "bho ! mukhyadvAreNa ehi / " sa uce- "bho ! lakSmI yantra tantra AyAntI bhavyA, ko vicAraH ? " tatra dvAtriMzanmodakAn bhikSayA labdhvA AgataH, gurubhiH vicAritaM - " dvAtriMzat ziSyA asmAkaM bhaviSyanti, prathamalAbhatvAt te modakAH sAdhUnAM dattAH / punaH gatvA paramAnnaM AnIya svayaM bubhuje / labdhisaMpannatvAt gacchAdhArazca jajJe / tasya gacche trayaH sAdhavaH puSpamitrA labdhisaMpannAH- durbalikApuSpamitra 1 ghRtapuSpamitra 2 vastrapuSpamitrAH 3 catvArazca mahAprajJA:-durbalikApuSpamitraH 1 vandhyaH 2 phalgurakSitaH 3 goSThAmAhilAH 4 anyadA indreNa zrIsImandharakhAmivacasA kAlikAcAryavat nigodasukSmavicArapRcchyA parIkSitAH, vanditvA stutiM kRtvA zAlAdvAraM parAvRtya gata indraH svasthAnaM / tataH zrI AryarakSitasUribhiH buddhihAniM jJAtvA anuyogaJcaturdhA'pi pRthaka pRthaka vyavasthApitaH / evaMvidhA: zrI AryarakSitasUrayaH sthavirA jAtAH / evaM vidyAdharagacchIyA~ vRddhavAdi-siddhasenI, tayoH samba For Private and Personal Use Only
Page #517
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir madramarisambandhaH kalpasUtraMdhalezo yathA-ekaH sAdhuH vRddhatve'pi uccaiHkhareNa paThan rAjJA dRSTaH, proktaM ca-"tvaM kiM musalaM phullayikalpalatA vyasi ?" tataH tena vAgdevI ArAdhya vidyAM prApya catuSpathe musalaM Urdhva maNDayitvA rAjasamakSaM phullayitaM / vyA08 kAvyaM ca prAha-"muddoH zRGgaM zakrayaSTipramANaM, zIto vanhiAruto niSpakampaH / yasmai yadvA rocate tat na kizcit, vRddho vAdI bhASate kaH kimAha // 1 // " tena vRddhavAdinA siddhaseno vipro vAde jitaH tasyaiva | // 239 // ziSyo jAtaH / siddhasenena zrIvikramAdityanAmA rAjA prtiyodhitH| vikramAdityena ca zrIzatruJjayayAtrA kRtA / tasya saGgha 170 varNamayA devAlayA Asan / punaH zrIsUriNAM upadezena anye'pi rAjAnaH tIrthoddhAraM cakruH / zrIsUrisAMnidhyAt vikramAdityo rAjA saMvatsaraM pravartayAmAsa / pUrva tu zrIvIrasaMvatsaraM AsIt // iti vRddhvaadisiddhsensmbndhH|| evaM zrIharibhadrasUrirapi mahAprabhAvakaH, tatsambandho yathA haribhadranAmA vimo mahAvyAkaraNAdizAstrapAragaH san pratijJA cakra-"yasya uktasya artha ahaM na veni, tasya ziSyo bhaviSyAmi / ekadA sandhyAyAM nagaramadhye gacchan sAvyA guNyamAnAM gAthAM zuzrAva "cakiduga haripaNagaM, paNagaM cakkINa-kesavo cakkI / kesava cakkI kesaba, du-cakkI kesIya cakkI ya // 1 // zrutvA ca mAha-"bho sAdhvi! ko'yaM cigacigAyamAnaH zabdo jAyamAno'sti ? / ' sAnA pAha-"navIne 1 cakrivika haripaJcakaM paJcakaM cakriNAM kezavazcakrI, kezavazvakrI kezavadvivakrikezinau ca cakrI ca / / 12 cakravartinaH 9 vAsudevAzca, // 2 For Private and Personal Use Only
Page #518
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir limpite cigacigATo jAyate / " etat zrutvA vipro dadhyo- "mayA hArinaM, arthA'navagamAt / ko'rtho'syA gAthAyAH 1 / " sAdhvI prAha - "asmAbhiH prAyo gRhasthasya agre'rtho na kathyate / asmadgurava udyAne santi te kathayiSyanti / " tataH tatra gatvA gAthArtha zrutvA pratijJApAlanArthaM dIkSAM lalau / jainazAstrANyapi bhaNitvA sUripadaM prAptaH / tasya zrIharibhadrasUreH haMsa- paramahaMsau ziSyo bahuzAstrapArago abhUtAM / parazAsanavidyArahasya grahaNArthaM bauddhAcAryasamIpe paThituM gatau, chAtrIbhUtvA bauddhagurupArzve peThatuH / ekadrA pustakeSu khahikAM dattAM dRSTA'kSareSu jJAtaM sUriNA kAvapi jainau staH / tatparIkSArthaM guruH uparibhUmau chAtra bhaNanArtha upaviSTaH / chAtrA upari Agatya bhaNanti, sopAnakeSu jinapratimA muktA parIkSArtha, bauddhasAdhavaH pratimopari pAdau dattvA uttaranti / haMsa- paramahaMsI jinapratimAM vIkSya khakiyA pratimAhRdaye yajJopavItaM kRtvA uttIrNau / tato bauddhaiH jJAto maraNabhayAt zaGkitau khapustikAM lAvA khadezaM prati celatuH / bauddhavacanAt rAjJA pazcAt kaTakaM preSitaM, prathamaM tena sahasrayoddhA haMso hataH, pazcAt bahubalaM Agacchan dRSTvA citrako durgaparyAsannAgataH paramahaMso'pi hataH / tena pUrvameva khapustikAM AkAzamArge gurusamIpe kSiptA AsIt, tatsainyaM pazcAt gataM / etatsvarUpaM jJAtvA guruH kopAkrAnto jAtaH / guruNA uttaptatailapUritaH kaTAhaH kRtaH matraM japitvA yadA guruH kaTAhe karkaraM kSipati tadA vauddhaH tapakhI manAkarSitaH tasmin kaTAhe patitvA mriyate, evaM guruNA bahavo bauddhAH AkarSitAH tathApi irSyA na nivartate, tadA ekaH zrAddhaH etAM gAyAM zrAvayAmAsa - For Private and Personal Use Only
Page #519
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtraM "jaha jalai jalau loe, kusatyapavaNAhao kasAyagI / taM cunaM jaM jiNavayaNaamiyasitto vi panjalainappabhaTTikalpalatA // 1 // " etAM gAyAM zrutvA zrIharibhadrasUriH kopAt upshaantH| kutrApi evaM likhitamasti-yAkinI mahattarA sari-pAdavyA08 XzrAvikAM lAtvA zAlAyAM Agatya gurUn pazcendriyavadhAlocanAM papraccha / guruNA pazcakalyANe prokte sAdhvI lisAcArya pAha-"ajJAnenApi ekasmin pazcendriyavadhe etAvatI AlocanA dIyate, tadAjAnAM bhavatAM etAvadvauddhA'karSaNe sambandhaH // 24 // kiyatI sameSyati ?" tataH kopAt upazAntena pazcAttApaM kRtvA bauddhA muktAH, khapApazuddhikRte AkarSita bauddhapramANAni 1444 prakaraNAni pUjApazcAzakAdi 50 paJcAzaka-aSTaka-SoDazAdIni akarot / punaH zrIA*vazyakabRhadvRttipramukhA vRttayo'pi kRtavAn , evaMvidhAH zrIharibhadrasUrayo jaataaH| evaM bappabhaTTisarirapi prabhA vako yena gopanagarakhAmI 'Ama' nAmA rAjA pratibodhitaH, guruvacanAt yena zatruJjayayAtrA kRtA, tIrthoddhArazca kaaritH| abhigrahabaddhasya gacchato devatayA 'khirasaMDI' grAme zatruJjayAvatArasya prAsAdapratimApAdukAmaNDitasya darzane abhigraho'pi pUrNo jAtaH / tatra zatruJjayAbhigrahaH pUryate / punaH tena AmabhUpena gopanagare 108 gajocaistaramAsAde 18 bhArahemamayI zrIvIrapratimA sthaapitaa| sA ca adyApi bhUmadhye'sti evaMvidhAH zrIvappa|bhadisUrayaH, evaM pAdaliptAcAryo'bhUt yaH pAdalepena AkAze uDDIya shtrunyjy-girinaar-aabuu-assttaapd-S||240|| saMmetazikharAditIrtheSu devAn vanditvA pAraNamakarot / punaH yatkRtA nirvANakalikAdayo granthAH, evaM zrIma-IXI 1 yathA jvalati jvalanaM loke kuzAstrapavanAitaH kaSAyAgniH / tacodyaM yajinavacanAmRtasikto'pi prajvalati / / For Private and Personal Use Only
Page #520
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpa0 41 www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir layagiriH yatkRtA vizeSAvazyakavRttimamukhA aneke atisugamA granthAH santi / evaM zrIhemacandrasUriH pUrNatalugacche sArdhatrikoTigranthakartA aSTAdazadezasvAmizrIkumArapAlapratiyodhako labdhapadmAvatIvaro babhUva / evaM | ukezavaMzagacche zrIratnaprabhasUriH yena osiyAnagare koraNTAnagare ca samakAlaM pratiSThA kRtA, rUpadvayakaraNena camatkArazca darzitaH / evaM zrImAna devasUriH zAntistavakRt / evaM bhaktAmara stotrakartA zrImAnatuGgasUriH, evaM zrIkharataragacche navAGgIvRttikAra kazrIstambhanapArzvaprakaTakazrI abhayadevasUriH / evaM zrItapAgacche bhASyakarmagrandhAdizAstrakAraka zrIdevendrasUriH / punarevaM vAdivetAla-zrI zAntisUriH / punarevaM parakAyapravezakRt zrI jIvadevasUriH / punarevaM kumudacandra digambaravAdijetA zrIvAdidevasUriH / evaM aneke prabhAvakapuruSAH zrIjinazAsane jAtAH santi / te'pi sthavirAvalImAnte vAcyAH / tathA zrIkAlikAcAryo'pi sthaviraH paraM kAlikAcAryAH trayo jAtAH / tatraikaH zrIvIrAt saM0 376 varSe zrIzyAmAcAryA'paranAmA kAlikAcAryaH zrIprajJApanAsUtrakartA pUrvacidAM vaMze / zrIsudharmasvAmina Arabhya trayoviMzatitamaH puruSo jAtaH, yena brAhmaNI bhUtasaudharmendrasyAgre nigodavicAraH kathitaH / kecit vadanti-ayaM kAlikAcAryaH tathAvidhagAthAdarzanAt vIrAt saM0 320 varSe jAtaH / kecit vadanti 325 varSe / kecit vadanti caturthyAM paryuSaNAparvapravartaka eva nigodavicAro vyAkhyAtaH / yathAsthitaM bahuzrutA eva vidantIti / dvitIyastu kAlikAcAyoM vIrAt saM0 453 varSe sarasvatIbhrAtA gardabhillocchedako balamitrabhAnumitrayoH bhAgineyo jAtaH / atrApi yaH caturthyAM paryuSaNApravartakakAlikAcAryaH sa eva tayormAtulaH prokto'sti, For Private and Personal Use Only * X ** X
Page #521
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtraM kalpalatA vyA0 8 // 241 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yadasti tat pramANaM 2 | tRtIyastu kAlikAcAryaH zrIvIranirvANAt saM0 993 varSe zrIvikramAdityasaMvatsarAt 523 varSe jAto, yena zrIvIravAkyAt zrIparyuSaNAparva zrI bhAdrapadasudipazcamItaH caturthyAM pravartitaM 3 / evaM kAlikAcAryAH trayo vAcyAH, teSAM vistarasaMbandhastu matkRtakAlikAcAryakathAtaH pRthageva jJeyaH / tathA yadi vAcana [jAyante tadA sthavirAvalyA ekaM vyAkhyAnaM, sati belAsaMbhave ca kAlikAcAryakathApi vAcyA / atha ca yadi ekAdazatrayodazavAcanA bhavanti tadA ekaM sthavirAvalIvyAkhyAnaM / dvitIyaM kAlikAcAryakathA sA matkRtA atisarasA pRthagevAsti / ityanena aSTamavAcanAyAM zrIsthavirAvalI vyAkhyAtA / agre navamavAcanAyAM zrIsAdhu 28 sAmAcArI gurvAvalI ca vyAkhyAsyate / sa vartamAnayogaH / evaM asmin zrIparyuSaNAparvaNi eke dAnaM dadati - ityAdi sa zrIvIravardhamAnasvAmiprasAdaH / evaM tataH paraMparayA zrIsudharmakhAmivajrasvAmino yAvat khagacchaparaMparayA vartamAnabhadvArakAjJayA zrIsaGghaH pravartatAM iti vAcyaM // vyAkhyAnaM kalpasUtrasya, sugamaM sphuTamaSTamam / ziSyArthaM pAThakAJcakuH zrImatsamayasundarAH // 1 // iti zrIkalpasUtrasya aSTamaM vyAkhyAnaM zrIsamayasundaropAdhyAyaviracitaM sampUrNam // For Private and Personal Use Only bappabhaTTi sUri-pAda lipsAcArya sambandhaH // 241 //
Page #522
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( atha navamaM vyAkhyAnam // // arha // atha navamaM vyAkhyAyate / tatra pUrva prathamavAcanayA zrIpaJcaparameSThinamaskAro vyAkhyAtaH / punaH zrImahAvIradevasya saMkSepavAcanayA paTkalyANakAni vyAkhyAtAni 1, dvitIyavAcanayA ca zrImahAvIradevasya * cyavanakalyANakaM garbhApahArakalyANakaM ca vyAkhyAtaM 2, tRtIyavAcanayA ca caturdaza khannA vyAkhyAtAH 3, caturthavAcanayA ca zrImahAvIradevasya janmakalyANakaM vyAkhyAtaM 4, pazcamavAcanayA ca zrImahAvIradevasya dIkSA 1 jJAna 2 nirvANa 3 kalyANakatrayaM vyAkhyAtaM 5, SaSThavAcanayA ca zrIpArzvanAtha-zrIneminAthatIrthakarayoH paJca paJca kalyANakAni vyAkhyAtAni 6, saptamavAcanayA ca antarakAlaH, zrIRSabhadevasya paJcakalyANakAni vyAkhyAtAni 7, aSTamavAcanayA ca sthavirAvalI vyAkhyAtA 8 // atha navamavAcanAyAM sAdhusAmAcArI vyAkhyAyate / tatra prathamaM ASADhacaturmAsakAt katibhiH dinaiH paryuSaNAH kartavyAH iti dinasaMkhyA praznottararUpA prathamasAmAcArI procyate, tanAha For Private and Personal Use Only
Page #523
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtra kalpalatA vyA0 9 // 242 // www.kobatirth.org teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM samaNe bhagavaM mahAvIre vAsANaM savIsairAe mAse vikkate vAsAvAsaM poi // 1 // se keNadvegaM bhaMte ! evaM buccai - 'samaNe bhagavaM mahAvIre vAsANaM savIsairA mAse vikate vAsAvAsaM pajjosavei ?' jao NaM pAeNaM agArINaM agArAI kaDiyAI ukkaMpiyAI channAI littAI guttAI ghaTTAI maTThAI saMpadhUmiyAI khAodagAI khAyani maNAI roat aTThA kaDAI paribhuttA pariNAmiyAiM bhavaMti se teNaTTeNaM evaM buccai - 'samaNe bhagavaM mahAvIre vAsANaM savIsairAe mAse triikaMte vAsAvAsaM pajjosavei' // 2 // jahA NaM samaNe bhagavaM mahAvIre vAsANaM savIsairAe mAse viikaMte vAsAvAsaM pajjosavei tahA NaM gaNaharAvi vAsANaM savIsairAe mAse viikaMte vAsAvAsaM pajjosaviMti // 3 // jahA NaM gaNaharA vAsANaM savIsairAe jAva pajjosaviMti tahA NaM gaNaharasIsAvi vAsANaM jAva pajjosaviMti // 4 // jahA NaM gaNaharasIsA vAsANaM jAva pajjosaviMti tahA NaM therAvi vAsAvAsaM pajosaviMti // 5 // jahA NaM therA vAsANaM jAva pajjosaviMti tahA NaM je ime ajattAe samaNA niggaMthA viharaMti For Private and Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir XaXXX * X * prathamA sAmAcArI // 242 //
Page #524
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tevia NaM vAsANaM jAva pajjosarviti // 6 // jahA NaM je ime ajattAe samaNA niggaMthA vAsANaM savIsairAe mAse viikaMte vAsAvAsaM pajosaviMti tahA NaM amhapi AyariyA uvajjhAyA vAsANaM jAva pajjosarviti // 7 // jahA NaM amhaM pi AyariyA uvajjhAyA vAsANaM jAva pajjosarviti tahA NaM amhe'pi vAsANaM savIsairAe mAse vikte vAsAvAsaM pajosavemo, aMtarA'vi ya se kappar3a, no se kappai taM rayaNi uvAiNAvittae // 8 // (1) vyAkhyA-"teNaM kAleNe" tasmin kAle nammin samaye zramaNo bhagavAna mahAvIraH ApADhacaturmAsakadi-17 nAt Arabhya saviMzatirAtre mAse vyatikrAnte pazcAzaddineSu gatepu ityarthaH / "palosavei tti" paryuSaNAM akA-| pIt // "se keNaTeNaM" ityAdi praznavAkyaM / uttaraM Aha-"jao NaM" ityAdi / yataH prAyeNa agAriNAM-gRhasthAnAM agArANi gRhANi evaMvidhAni jAtAni bhavanti / kiMviziSTAni agArANi ? / "kaDiyAI" kaTena yuktAni kaTayuktAni / punaH kiMviziSTAni agArANi? / "ukaMpiyAI" dhavalitAni | cUrNikArastu evaM Aha-"kaDiyAI* pAsehito ukaMpiyAI ucAra / " iti / punaH kiMviziSTAni agArANi ? / "unnAI" tRNAdibhiH aacchaaditaani| punaH kiM viziSTAni agArANi "littAI"-lisAni chgnnaayaiH| kacit "guttAI" iti pAThe guptAni vRtti For Private and Personal Use Only
Page #525
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtraM kalpalatA vyA09 // 243 // krnndvaarpidhaanaadibhiH| punaH kiMviziSTAni agArANi / "ghaTThAI" viSamabhUmibhaJjanAt / punaH kiMviziSTAni > prathamA agArANi ? | "maTThAI [zlakSNIkRtAni-mukumAlIkRtAni, kvacit "saMmaTThAI tti" pAThaH, tatra samantAt mRSTA-1 sAmAcArI ni-maraNIkRtAni / punaH kiMviziSTAni agArANi? | "saMpadhUmiAI" saugandhyApAdanArtha dhUpitaiH vAsitAni / punaH kiMviziSTAni agArANi ? / "khAodagAI" kRtapraNAlIrUpajalamArgANi / punaH kiMviziSTAni agaaraanni?| "khAyaniddhamaNAI" khAtaM nirdhamanaM khAlaM gRhAt salilaM yena nirgacchati yeSu tAni, evaMvidhAni gRhANi "appaNo aTThAe tti" gRhasthaiH AtmArtha kRtAni parikarmitAni, karoteH kANDaM karoti ityAdivat parikarmArthatvAt / punaH kiMviziSTAni agArANi ? "paribhutAI" paribhuktAni, taiH svayaM paribhujyamAnatvAt / ata eva pariNAmitAni-acittIkRtAni-prAsukIkRtAni bhavanti ityrthH| tataH sarvizatirAne tri]mAse gate amI adhikaraNadoSA na bhavanti / yadi punaH prathamameva sthitAH smaH iti brUyuH, tadA te gRhasthA munInAM sthityA subhikSaM saMbhAvya taptalohagolakakalpA dantAlakSetrakarSaNagRhAcchAdanAdIni kuryuH, tathA ca adhikaraNadoSAH, ataH tatparihArAya paJcAzat dinaiH vayaM atra sthitAH sma iti vAcyaM iti 1, yathA zrImahAvIraH paJcAzat dinaiH paryuSaNAM akArSIt, tathA sudharmAdigaNadharA api 2, yathA gaNadharAH tathA gaNadharaziSyAH| // 243 // jambUpramukhA api 3, yathA gaNadharaziSyAH tathA sthavirA api sthavirakalpikA api 4, yathA sthavirAH tathA "je ime ajattAe" adyakAlInA AryatayA vratasthaviratvena ityeke zramaNA nirgranthA viharanti / ete'pi BaBXXXXXXXXX For Private and Personal Use Only
Page #526
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra EXOXOX? 3 ***--- www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paJcAzat dinaiH eva paryuSaNAM kurvanti, yathA ime adyakAlInAH zramaNAH, tathA asmAkaM AcAryA- upAdhyAyAzca kurvanti / yathA asmAkaM AcAryA upAdhyAyAH tathA vayamapi paJcAzat dinaiH kurmaH // apa apavAda Aha - "aMtarA vi a se kappara pajjosavittae" antarA'pi ca arvAka api kalpate paryuSituM paraM na kalpate tAM rajanIM bhAdrapada zuklapaJcamI "uvAiNAvittae si" atikramituM "uSa-nivAse" iti Agamiko dhAtuH, "vasa nivAse" gaNasambandhiko vA / iha hi paryuSaNA dvighA - gRhijJAtA gRhi-ajJAtA ca / tatra ajJAtAyAM varSAyogyapIThaphalakAdidravyakSetra kAlabhAvasthApanA kriyate, sA sthApanA ASADhapUrNimAyAM paJcapaJcadinavRddhyA yAvat bhAdrapada zuklapaJcamyAM ca ekAdazasu parvatithiSu kriyante 1, gRhijJAtAyAM tu yasyAM sAMcatsarikAtIcArAlocanaM 1 [canaM] paryuSaNAyAM kalpasUnnabhaNanaM 2 caityaparIpATI 3 aSTamaM 4 sAMvatsarikapratikramaNaM 5 ca kriyate, yayA ca trataparyAyavarSANi gaNyante sA bhAdrapadazuklapaJcamyAM yugamadhAnakA lika sUryAdezAt caturthyAM api janaprakaTaM kAryA / yattu abhivardhitavarSe dinaviMzatyA paryuSitavyaM, tat siddhAntaTippaNAnusAreNa tatra hi yugamadhye pauSaH, yugAnte ca ASADha eva vardhate nA'nye mAsAH tAni ca adhunA na samyaka jJAyante ato dinapaJcAzateva paryuSitatryaM / kAlAvagrahazca atra jaghanyato dina 70 mAnaH, utkarSato varSAyogyakSetrAntarAbhAvAt ASADhe, na vRSTeH anuparamAt mArgazIrSeNa saha paNmAsaH / dravyAdisthApanA caivaM dravyasthApanA pITha-phalaka-tRNa- Dagala-rakSA-mallakAdInAM paribhogaH 1 sacittAdInAM ca parityAgaH 2 tatra For Private and Personal Use Only
Page #527
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtraM sacittaH ziSyo na parivrAjyate, acittaM vastrAdi na gRhyate, mizraM sopadhikaH shissyH| evaM AhAravikRti- dvitIyA kalpalatA saMstArakAdidravyeSu paribhoga-parihArau yojyau 1 / kSetrasthApanA-sakrozaM yojanaM, kAraNe vA glAnabadyauSadhAdausAmAcArI vyA09 catvAri paJca vA yojanAni 2 / kAlasthApanA-catvAro mAsA yatra tatra kalpante 3, bhAvasthApanA-krodhAdInAM vivekaH IryAbhASaNAdisamitiSu copayoga iti // iti prathamA sAmAcArI // 1 // // 244 // atha varSAvagrahamAnarUpA dvitIyA sAmAcArI procyate, tatrAhavAsAvAsaM pajjosaviyANaM kappaDa niggaMthANa vA niggaMthINa vA sabao samaMtA sakkosaM joyaNaM uggahaM ogiNihattA NaM ciTriuM ahAlaMdamavi uggahe // 9 // (2) vyAkhyA-"vAsAvAsaM pajosaviyANaM" varSAkAle paryuSitAnAM sthitAnAM kalpate, nirgranthAnAM nirgranthInAM javA sarvataH samantAt caturdikSu vidikSu ca sakrozaM yojanaM avagrahaM avagRhya ahAlaMdamapIti, "atha" iti avyayaM nipAtaH, "laMdamiti" kAlasyAkhyA yathA-landamapi-stokakAlamapi avagrahe sthAtuM kalpate, na bahiH, laMdakAlamapi sthAtuM kalpate tatra udakAH karo yAvatA kAlena zuSyati tAvAn kAlo jaghanyaM laMda, utkRSTaM pshcaa-1||24|| horAtrA, tayoH antare-madhyamaM, yathA-rephaprakRtirapi arephaprakRtirapIti / evaM laMdamapi avagrahe sthAtuM kalpate, alaMdaM api yAvat SaNmAsAn ekatra avagrahe sthAtuM kalpate / upAzrayAt sArdhakrozadvayaM catasRSu dikSu Uo For Private and Personal Use Only
Page #528
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra CXOX CXCX X-X2-XXXXX-X www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dhomadhyagrAmAn vinA gajendrapadAdi gireH mekhalAsthitAnAM SaTsu dikSu gamanAgamanena paJcakozAvagrahaH / yaca anantaraM vidikSu ityuktaM tat vyAvahArika - vidgipekSayA, bhavati hi grAmo mUlagrAmAt AgneyyAdividikSu naizcayikavidikSu ca ekapradezAtmakatvAt na gamAgamasaMbhavaH, aTavIjalAdinA vyAghAte tu tridiko dvidikka ekadiko vA avagraho bhAvanIyaH // iti dvitIyA sAmAcArI // 2 // atha tRtIyAM nityodakanadIlaGghanarUpAM sAmAcArIM prAha vAsAvAsaM pajjosaviyANaM kappar3a niggaMthANa vA niggaMdhINa vA sabao samaMtA sakkosaM joyaNaM bhikkhAyariyAe gaMtuM paDiniyattae // 10 // jattha naI niccoyagA niccasaMdaNA, no se kappai sao samaMtA sakosaM joyaNaM bhikkhAyariyAe gaMtuM paDiniyattae // 11 // erAvaI kuNAlA, jattha cakkiyA siyA evaM pAyaM jale kiccA evaM pAyeM thale kiccA, evaM cakkiyA evaM NaM kappai sao samatA sakosaM joyaNaM gaMtuM paDiniyattae // 12 // evaM ca no cakkiyA, evaM se no kappai sabao samaMtA sakkosaM joyaNaM gaMtuM paDiniyata // 13 // (3) vyAkhyA - "vAsAvAsaM pajosaviyANaM" vAsAvAsaM paryuSitAnAM nirgranthAnAM nirgranthInAM vA bhikSAnimittaM For Private and Personal Use Only -*-*
Page #529
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir COM tRtIyacaturtha kalpasUtra etAdRzIM nadI laGgituM paJcakrozAn gantuM pratyAgantuM ca kalpate / kIdRzI nadI? / nityodakA nityastokajalA / kalpalatA punaH nityasyandanA-niraMtarasatatavAhinI, 'to' iti tataH tasya sAdhoH kalpate / kayA sadRzI?, ityAha-erAvatIvyA09 nAnI nadI kuNAlAnAmanagayAM dvikrozaM sadA vahati, tAdRzI nadI lavituM kalpate / kathaM? / stokajalatvAt yatra sAmAcAyauM // 245 // cakiyA zaknuyAt siyA yadi laGghanavidhiM Aha-eka pAdaM jale jalamadhye kRtvA nikSipya ekaM ca pAdaM lasthale AkAze kRtvA dvAbhyAM pAdAbhyAM aviloDayan gantuM zaknuyAt , tadA tatparataH sthitagrAmAdau bhikSAcaryA XI kalpate, nAnyathA / ekaM pAdaM jalAntaH kSipati, dvitIyaM ca pAdaM jalAt upari utpATayati tadA kalpate / yantra ca jalaM vilojyate tatra gantuM ca na kalpate ityarthaH / yatra ca na zaknuyAt gatvA pratyAgantuM tatra na gacchet / yatra jAdhaM yAvat jalaM sa dakasaMghaTTaH 1, nAbhiM yAvat jalaM sa lepaH 2, tatparato lepopari 3 tataH Rtubaddhe kAle bhikSAcaryAyAM yatra trayodakasaMghadyAH, varSAsu ca sapta bhaveyuH tatra kSetraM na upahanyate, caturAdibhizca taiH aSTAdibhizca taiH upahanyate, te ca Rtubaddhe gatAgatena SaT varSAsucaturdaza 14 syuH, lepazcaiko'pi kSetra upahanti, lepopari tu kiM vAcyaM? tathA yadi caturo mAsAn ekadvivyAdidinAn vA upoSitaH sthAtuM na zaknoti, tadA jaghanyato'pi pUrva kriyamANanamaskArasahitAdeH pauruSyAditapovRddhiM kuryAt iti // iti tRtIyA sAmAcArI // 3 // // 245 // atha sAdhUnAM parasparadAnarUpAM caturthI sAmAcArI prAhavAsAvAsaM pajosaviyANaM asthagaiyANaM evaM vRttapuvaM bhavai-'dAve bhaMte !', evaM se kappai XXXXXXXXXXXX For Private and Personal Use Only
Page #530
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dAvittae, no se kappai paDigAhittae // 14 // vAsAvAsaM pajjosaviyANaM atthegaiyANaM evaM vRttaputvaM bhavai-paDigAhehi bhaMte !, evaM se kappai paDigAhittae, no se kappai dAvittae // 15 // vAsAvAsaM pajjosaviyANaM0 'dAve bhaMte ! paDigAhe bhaMte !', evaM se kappai dAvittaevi paDigAhittae vi // 16 // (4) vyAkhyA-"vAsAvAsaM pajjosaviyANaM" "atthe" asti etat yat ekeSAM sAdhUnAM purata evaM uktapUrva bhavati gurubhiH, iti gamyaM / cUrNau tu "atthegaiA AyariyA" ityuktaM, "atthaM bhAsai Ayario" iti vcnaat| artha eva-anuyoga ekAyitA ekAgra arthaMkAyitaH teSAM, athavA asti etat yat ekeSAM AcAryANAM idaM uktapUrva bhavatIti vyAkhyeyaM / tatra ca SaSThI tRtIyArthe, tatazca AcAryaH idamuktaM bhavati yat-"dAve bhaMte !" Xhe bhadanta ! he kalyANin ! sAdho ! "dAve" iti glAnAya ddyaaH| svArthiko No vA, dApaye dadyAH azanAdikaM AnIya iti gamyaM / anena ca glAnadAnAdezena adya caturmAsakAdau svayaM na pratigRhNIyAt ityuktaM / evaM ukta S"se" tasya sAdhoH kalpate, dAtuM arthAt glAnAya, na svayaM pratigrahItuM guruNA ananujJAtatvAt / atha guruXNoktaM vayaM pratigrahaNIyAH glAnAya anyo dAsyati na vA adya bhokSyate iti, tataH pratigrahItuM kalpate na glAnAya dAtuM, atha guruNoktaM syAt-"bhadanta ! dadyAzca glAnAya pratigRhNIyAzca yat adya tvaM akSamosi" For Private and Personal Use Only
Page #531
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatrth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtraM kalpalatA vyA09 Kal paJcamI |sAmAcArI // 246 // iti / tadA dAnaM svasmai pratigrahaNaM ca kalpate / gurubhiH anukte cet glAnAya Anayati svayaM vA gRhNAti tadA pariSTApanikAdoSo'jIrNAdinA glAnatvaM vA mohodbhavo vA kSIrAdau ca dharaNAdharaNe AtmasaMyamavirAdhanA // iti caturthI sAmAcArI // 4 // __ atha rasavikRti-tyAgarUpAM pazcamI sAmAcArI prAha__ vAsAvAsaM pajjosaviyANaM no kappai niggaMthANa vA niggaMthINa vA haTThANaM tuTThANaM ArogANaM valiyasarIrANaM imAo nava rasavigaIo abhikkhaNaM 2 AhArittae, taM jahA-khIraM 1 dahiM 2 navaNIyaM 3 sapi 4 tillaM 5 guDaM 6 mahaM 7 majaM 8 maMsaM 9 // 17 // (5) vyAkhyA-"vAsAvAsaM pajjosaviyANaM" varSAkAle sthitAnAM sAdhUnAM sAdhvInAMca evaMvidhAnAM navarasavikRtayo vAraM vAraM gRhItuM na kalpante / kiM viziSTAnAM nirgranthAnAM ? / hRSTAnAM-taruNatvena samarthAnAM / yuvAno'pi kecit | sarogAH syuH ityAha-"ArogANaM", kacit "AruggANaM" iti pAThaH, tatra ArogyaM asti eSAmiti, abhrAditvAt apratyaye ArogyAH teSAM, tAzA api kecit kRzAGgAH syuH ityAha-balikazarIrANAM rasapradhAnA vikRtayo rasavikRtayaH tA abhIkSNaM punaH punaH na kalpante, rasagrahaNaM tAsAM mohodbhavahetutvakhyApanArtha, abhIkSNagrahaNaM puSTAlambane kadAcit tAsAM paribhogAnujJArtha, navagrahaNAt kadAcit pakvAnnaM gRhyate / vikRtayo dvedhA // 246 // For Private and Personal Use Only
Page #532
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dugdhadadhipakAnA asaJcayikA: glAnatve vA gurubAlavRddhatapasvigacchopagrahArtha vA zrAvakAdaranimantraNAt vA grAhyAH, ghRtatelaguDAkhyAH saJcayikAH tAH pratilAbhayan gRhI vAcyaH mahAn kAlo'sti, tato glAnAdikAyeM grahISyAmi, sa vadet-'yUyaM gRhNIta mama cAturmAsI yAvat dAnArtha prabhUtAH santi, tato grAhyAH, ghAlAdInAM ca deyAH, na taruNAnAM / niSkAraNaM madyAdivarjanaM yAvajjIvamasti, tathApi atyantA'pavAde kadAcit vAhyabhogArtha grahaNe'pi kRtaparyuSaNAnAM sarvathA niSedhaH // iti paJcamI sAmAcArI // 5 // atha glAnArtha grahaNa vidhirUpAM SaSTI sAmAcArI pAhavAsAvAsaM pajjosaviyANaM atthegaiyANaM evaM vRttaputvaM bhavai-aTTho bhaMte ! gilANassa, se ya vaijA-aTro, se ya pucchiyave-kevaieNaM aTTho ?, se vaenA-evaieNaM adro gilANassa, jaM se pamANaM vayai se ya pamANao cittave, se ya vinnavijjA, se ya vinnavemANe labhijA, se ya pamANapatte hou alAhi, iya vattavaM siA, se kimAhu bhaMte ! ?, evaieNaM aTTho gilANassa, siyA NaM evaM vayaMtaM paro vaijA-'paDigAheha ajjo !, pacchA tumaM bhokkhasi vA pAhisi vA,' evaM se kappai paDigAhittae, no se kappaDa gilANanIsAe paDigAhittae // 18 // (6) PLEXIXXXKAKKo-Ka-Ke-KI-KoR For Private and Personal Use Only
Page #533
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AND kalpasUtraM SaSThI sAmAcArI vRttikaraH pRcchatA mnaavgtiH| evaM ukta mati iti shessH| he bhadanta ninthInAM ca asti eka roH agra ho" kiyatA vikRtijApacchiyaH" iti pAThaH, dat-arthaH "se ya pucchaha arthaH prayojanaM glAnaNAra vyAkhyA-"vAsAvAsaM pajjosaviyANaM" varSAkAle sthitAnAM nirgrandhAnAM nirgranthInAM ca asti etadekeSAM kalpalatA yAvRttikarAdInAM evaM uktapUrva bhavati, guruM prati iti shessH| he bhadanta ! bhagavan ! arthaH prayojanaM glAnasya vyA09 vikRtyA iti kAkA prshnaa'vgtiH| evaM ukte sati guruH vadet-arthaH "se ya pucchei tti" taM ca glAnaM sa vaiyA vRttikaraH pRcchati / kacit "se ya pucchiyace" iti pAThaH, tatra sa glAnaH prssttvyH| kiM pRcchati', ityaah||247|| "kevaieNaM aTTho" kiyatA vikRtijAtena kSIrAdinA tava arthaH tena ca glAnena svapramANe ukta sa vaiyAvRttikaro guroH agre Agatya yAt-"evaieNaM aTTho gilANassa" iti iyatArtho glAnasya / tato guruH Aha-"ja se tti" yatpramANaM sa glAno vadati tatpramANena "se" iti tadvikRtijJAtaM grAhyaM / tathA "se ya vinnavijA" sa ca vaiyAvRttikarAdiH vijJapayet-yAceta gRhasthapArdhAt / "vijJApa"-dhAtuH atra yAJAyAM, sa yAcamAno labheta tadvastu, tacca pramANaprApta-paryAptaM jAtaM / tatazca "hou alAhi" iti sAdhuprasiddha "itthaM" iti zabdasyArthaH bhavatu iti padaM "alAhi tti" sUtaM ityarthaH / "alAhi nivAraNe" iti vacanAt anyanmA dAH iti vaktavyaM syAt / gRhasthaM prati tato gRhI pAha-"se kimAi bhaMte" atha kimAhurbhadantAH, kimartha sRtamiti buvate bhavanta ityarthaH / sAdhurAha-"evaieNaM aTTho gilANassa" etAvatA arthoM glAnasya, "siyA" kadAcit "NaM" enaM sAdhu evaM vadantaM puro dAtA gRhI vadet / kiM vadet ?, ityAha-"ano" ityAdi / he Arya ! pratigRhANa tvaM pazcAt adhikaM satat tvaM bhokSyase bhuJjIthAH pkkaannaadi| pAsyasi piye dravaM kSIrAdi, kacit "pAhisi ti" sthAne "dAhisi ti" // 274 // For Private and Personal Use Only
Page #534
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir * pATaH, nacA'tIva hRdyaM svayaM vA bhuJjIthAH, anyasya sAdhoyaM dadyA iti / evaM ukte gRhiNA "se" tasya sAdhoH kalpate pratigrahItuM, na punaH glAnaniyA gAryAt khayaM grahItuM glAnAdyartha yAcitaM maNDalyAM nAneyaM ityAkUtaM / / iti SaSTI sAmAcArI // 6 // adha evaMvidhe kule adRSTaM na yAcanIyaM iti svarUpAM saptamI sAmAcArI AhavAsAvAsaM pajjosaviyANaM asthi NaM therANaM tahappagArAI kulAI kaDAiM pattiAI thijjAI vesAsiyAI saMmayAI bahamayAI aNumayAI bhavaMti, tattha se no kappai adakkhu vaittae'asthi te Auso! imaM vA 2?" se kimAhu bhaMte ! ?, sahI gihI giNhai vA teNiyaMpi kujA // 19 // (7) vyAkhyA-"vAsAvAsaM pajjosaviyANa" varSAkAle sthitAnAM nimrandhAnAM nirgranthInAM ca evaMviSeSu kuleSu adRSTaM vastu yAcituM na klpte| kiMviziSTAni kulAni ? / "tahappagArAI" tathAprakArANi ajugupsitAni kulAni gRhANi / punaH kiMviziSTAni kulAni? / "kaDAI" kRtAni, taiH anyairvA zrAvakIkRtAni / punaH kiMviziSTAnikulAni ? / "pattiyAI" pratyayitAni prItikarANi vaa| puna: kiMviziSTAni kulAni / "thijAI" sthairya asti epviti sthairyANi, prItI dAne vaa| punaH kiMciziSTAni kulAni ? / "vesAsiyAI" dhRvaM lapsye'haM tatra ******XXXXXXX For Private and Personal Use Only
Page #535
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtraM kalpalatA vyA0 9 // 248 // *************** www.kobatirth.org iti vizvAso yeSu iti vaizvAsikAni / punaH kiMviziSTAni kulAni ? / "saMmayAI" samantayati - pravezAni / punaH kiMviziSTAni kulAni / "bahumayAI" bahavo'pi sAdhavo naiko dvau vA matA yeSu, bahUnAM vA gRhamAnupANAM mataH sAdhupravezo yeSu tAni bahumatAni / punaH kiMviziSTAni kulAni / "aNumayAI" anumatAni= dAtuM anujJAtAni, athavA aNuH kSullo'pi mato yeSu, sarvasAdhusAdhAraNatvAt natu mukhaM dRSTvA tilakaM karSayantIti yeSu kuleSu, "se" tasya sAdhoH "adakkhu" iti vAcyaM, vastu adRSTvA na kalpate vaktuM yathA - asti te AyuSman ! amuka amukaM vA vastu iti, atra "se kimAhu maMte" iti sarvatra dRzyate, paraM etat padaM atiriktaMsaMbhAvyate vRttau avyAkhyAtatvAt / kutaH ? / yataH "sahI" zraddhAvAn dAnavAsaniko gRhI tatsAdhuyAcitaM vastu gRhIta vA mUlyena vA krINIyAt, cauryeNApi AnIya tat vastu vitaret / odana =saktamaNDakAdi pUrvakathite uSNodake dugdhe vA kSipet, ApaNAt vA Anayet, prAmityaM vA kuryAt iti / kRpaNagRheSu tu adRSTvApi yAcane na doSa ityarthaH / sa tu sadapi dRSTaM api kRpaNatvAt na dadAti, kuto'sat adRSTaM dadyAt ? // iti saptamI sAmAcArI // atha aSTamIM sAmAcArIM gocarIgamanarUpAM prAha vAsAvAsaM pajjosaviyarasa niccabhattiyassa bhikkhussa kappai egaM goarakAlaM gAhAvaikulaM bhattA vA pANAe vA nikkhabhittae vA pavisittae vA, nannatthA''yariyaveyAvacceNa vA evaM uva Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private and Personal Use Only Ko-keke XXXX 0-0-0 saptamASTamyau sAmAcAya // 248 //
Page #536
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org jjhAyatreyAvacceNa vA tavassiveyAvacceNa vA gilANaveyAvacceNa vA khuDDaeNa vA khuDDiyAe vA avajaNa jAyaeNa vA // 20 // vAsAvAsaM pajjosaviyassa cautthabhattiyassa bhikkhussa ayaM evaie trisese - jaM se pAo nikkhamma puvAmeva viyaDagaM bhuccA piccA paDiggahagaM saMlihiya saMpamajiya se ya saMtharijA kappar3a se taddivasaM teNeva bhattadveNaM pajjosavittae, se ya no saMgharijA evaM se kappai duzcaMpi gAhAvaikulaM bhattAe vA pANAe vA nikkhamitta vA patrittie vA // 21 // vAsAvAsaM pajjosaviyassa chuTTabhattiyassa bhikkhussa kappaMti do goarakAlA gAhAikulaM bhattAe vA pANAe vA nikkhabhittae vA pavisittae vA // 22 // vAsAvAsaM pajjosavissa aTThamabhattiyasta bhikkhussa kappaMti tao goarakAlA gAhAvaikulaM bhattAe vA pANAe vA nikkhamitta vA pavisittae vA // 23 // vAsAvAsaM pajjosatriyasta vigiTThabhantiassa bhikkhusa kati save'vi goarakAlA gAhAvaikulaM bhattAe vA pANAe vA nikkhamitta vA patrittie vA // 24 // ( 8 ) For Private and Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Poxox **** (*--
Page #537
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtra kalpalatA vyA09 aSTamI | sAmAcArI // 249 // vyAkhyA-"vAsAvAsaM pajosaviyassa" varSAkAle sthitasya "niccabhattiyassa" nityaM ekAza ninaHbhikSoH "ega goyarakAlaM" ekasmin gocaracaryAkAle sUtrapauruSyArthapauruSyayoH anantaramityarthaH / "gAhAvaikulaM" gRhasthagRhaM |bhaktArtha vA pAnArtha vA gantuM kalpate / apavAda Aha-"nannatyeti" NakAro vAkyAdI alngkaaraarthH| anyatra AcAryavaiyAvRttyAt tat anyatra varjayitvA ityarthaH / AcAryayAvRttyaM hi yadi ekavAraM bhuktena kartuM na pArayati tadA dvirapi bhuGkte / tapaso hi vaiyAvRttyaM garIyaH, evaM upAdhyAya-tapatri-glAna-vaiyAvRttyakareSvapi / punaH | "avaMjaNajAyaeNaM vA" na vyaJjanAni-bastikUrcakakSAdiromANi jAtAni yasya asau avyaJjanajAtaH / svArthe kA, avyaJjanajAtakAt kSullakAt anyatra yAvat adyApi tasya vyaJjanAni nobhidyante tAvat dvirapi bhojanaM na duSyatItyarthaH / evaM kSullikApi / atra ca AcAryazca vaiyAvRttyaM asyA'stIti abhrAditvAt apratyaye vaiyAvRttyazca vaiyAvRttyakara AcAryavaiyAvRttyau tAbhyAM anyatra evaM upAdhyAyAdiSvapi neyaM, AcAryopAdhyAyatapakhi-glAna-kSullakAnAM dvirbhuktasyApi anujnyaattvaat| evamapi vyAkhyA kaaryaa1| evaM caturthabhaktikasya bhikSoH ayaM vakSyamANa etAvAn vizeSaH-yat sa AcAryopAdhyAya-tapasvi-glAna-kSullakebhyo'nyaH sAdhuH caturthabhojI prAtaH niSkramya-upAzrayAt AvazyikyA nirgatya pUrvameva vikaTa mudgamAdi zuddhaM prAsukAhAraM bhuktvA pItvA ca takrAdikaM saMsRSTakalpaM vA patagrahaM-pAtraM saMlikhya nirlepIkRsya saMpramRjya ca-prakSAlya "se yatti" yadi saMstareta-nirvahet tadA taba dine tenaiva bhaktArthena-bhojanena parivaset / atha na saMstaret stokatvAt tadA // 249 // For Private and Personal Use Only
Page #538
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra -*-XXX www.kobatirth.org "ducaM pi" dvitIyavelAyAM api bhikSeta ityarthaH 2 / evaM SaSThabhaktikasya dvau gocarakAlA yena sa kalpe'pi upoSaNaM kartA 3 / aSTamabhaktikasya tu trayo gocarakAlAH, na ca prAtaraTitameva dhArayet / saJcayasaMsatisarpAghrANAdidoSaprasaGgAt 4 / "vigiTThabhattiassa tti" aSTamAt UrdhvaM tapo vikRSTabhaktaM tasya sarve'pi gocarakAlAH kalpante caturo'pi praharAn 5 // iti aSTamI sAmAcArI // 8 // atha AhAravidhi uktvA navamIM pAnakasAmAcArI Aha vAsAvAsaM pajjosatriyassa niJcabhattiyassa bhikkhussa kappaMti sabAI pANagAI paDigAhittae / vAsAvAsaM pajosaviyarasa cautthabhattiyassa bhikkhussa kappaMti tao pANagAI paDigAhicae, taM jahAoseimaM [usseimaM] saMseimaM cAulodagaM / vAsAvAsaM pajjosaviyassa chaTThabhattiyassa bhikkhussa kappaMti tao pANagAI paDigAhittae, taM jahA-tilodagaM vA tusodagaM vA javodgaM vA / vAsAvAsaM pajjosaviyassa aTTamabhattiyassa bhikkhussa kappaMti tao pANagAIM paDigAhittae, taM jahAAyAme vA sovIre vA suddhaviyaDe vA / vAsAvAsaM pajosaviyassa vigiTThabhattiyassa bhikkhussa kappar3a ege usiNaviyaDe paDigAhittae, se'viya NaM asitthe, no'viya NaM sasitthe / vAsAvAsaM Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private and Personal Use Only -*****XXX
Page #539
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtraM kalpaladA vyA0 9 // 250 // -oxoxoxoxo www.kobatirth.org pajjosaviyassa bhattapaDiyAikkhiyassa bhikkhussa kappai ege usiNaviyaDe paDigAhittae, seviya NaM asitthe, no ceva NaM sasitthe, se'viya NaM paripUra, no ceva NaM aparipUe, se'viya NaM parimie, no caiva NaM aparimie, se'via NaM bahusaMpanne, no ceva NaM abahusaMpanne // 25 // ( 9 ) Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyAkhyA - "vAsAvAsaM pajjosaviyassa" vyAkhyA evaM AhAravidhiM uktvA pratyAkhyAnamadhyespi pAnakavidhiM Aha-varSAkAle sthitasya bhikSoH nityabhaktikasya nityaM ekAzaninaH sarvANi pAnakAni pAnaiSaNotAni vakSyamANAni vA utkhedimAdIni grahItuM kalpante / tathA caturthabhaktikasya bhikSoH etAni trINi pAnakAni grahItuM kalpante, tathAhi - "oseimaM" utkhedimaM piSTajalaM piSTabhRta hastAdikSAlanajalaM vA 1, "saMseimaM" saMkhedimaM saMsekimaM vA yat parNAdi utkAlya zItodakena sicyate tat 2, "cAulodagaM vA" tanduladhAvanodakaM 3 / 2 / varSAvAsaM sthitasya bhikSoH SaSThabhaktikasya imAni trINi pAnakAni grahItuM kalpante, tathAhi - " tilodagaM vA" mahArASTrAdiSu acittatidhAvanaM 1, "tusodagaM vA" tuSodakaM vrIhyAdidhAvanaM 2, yavodaka = yavabhAvanaM 3 / tathA varSAkAle sthitasya bhikSoH aSTamabhaktikasya imAni trINi pAnakAni pratigrahItuM kalpante, tathAhi"AyAme vA" AyAmako'yasrAvaNaM 1 " sobIre" sauvIrakaM kAJjikaM 2 zuddhavikaTaM- uSNodakaM varNAntaraprAptaM zuddhajalaM vA 3 kevaloSNajalaM tu "usiNaviyaDe" ityanena evoktaM 4 / varSAkAle sthitasya vikRSTabhaktikasya For Private and Personal Use Only navamI sAmAcArI 11840 11
Page #540
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra *x*x*x www.kobatirth.org sAdhoH eka "usiNaviyaDe tti" uSNajalaM pratigrahItuM kalpate / tadapi kIdRzaM ? / "asikthaM" sikdhavarjitaM yataH prAyeNa aSTamAt UrdhvaM tapakhinaH dehaM devatA'dhiSThitaM bhaNati 5 / tathA varSAkAle sthitasya bhikSoH pratyAkhyAta bhaktasya 'bhattapaDiyAiviyarasa tti' anazanina ityarthaH / ekaM uSNajalameva pratigrahItuM kalpate / tadapi " asikthaM" sikthavarjitaM paraM "na sastriyaM tadapi paripUtaM vastragalitaM aparipUte tRNakASTAdeH gale laganAt / tadapi parimitaM, anyathA ajIrNa syAt 6 / kacit "sevi ya NaM bahusaM punne" ityapi dRzyate, tatra ISat = aparisamAptaM saMpUrNa bahusaMpUrNa 'nAnnaH prAk bahuva' iti bahupratyayaH / ati stokatare hi tRNmAtrasyApi nopazama iti / / iti navamI sAmAcArI // 9 // atha dazamIM sAmAcArIM datti-saMkhyArUpAM prAha vAsAvAsaM pajjosaviassa saMkhAdattiyassa bhikkhussa kappaMti paMca dattIo bhoaNassa paDigA - hittae paMca pANagassa ahavA cattAri bhoaNassa paMca pANagassa ahavA paMca bhoaNassa cattAri pANagassa, tattha NaM egA dattI loNAsAyaNamittamavi paDigAhiA siyA kappar3a se taddivasaM teNetra bhattadveNaM pajjosavittae, no se kappai ducchaMpi gAhAvaikulaM bhattAe vA pANAe vA nikkhamittae vA pavisittae vA // 26 // (10) Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private and Personal Use Only * X * X * X * X * X
Page #541
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dazamyaikA kalpasUtraM kalpalatA vyA09 dazyau sAmAcAyauM // 251 // XXXXXXXXXXXX vyAkhyA-"cAsAvAsaM" varSAkAle sthitasya bhikSoH 'saMkhAdattiyassa' saMkhyayA upalakSitA dattayo yasya sa saMkhyAdattikaH tasya dattiparimANavata ityrthH| tatra lavaNAsvAdanamAtramapi pratigRhItA dattiH syAt / yato lavaNaM kila stokaM dIyate yadi tAvanmAtraM bhaktapAnasya gRhNAti tadA sA'pi dttirgnnyte| atha yena sAdhunA pazcabhojanasya paJcaiva pAnakasya dattayaH abhigrahatvena kRtAH santi, tadA bhojanasya pAnakamadhye pAnakasya bhojanamadhye na ksseptvyaaH| evaM athavA catasro bhojanasya paJca ca pAnakasya, athavA paJcabhojanasya catasrazca pAnakasya, atrApi anyadIyA dattiH anyasmin na kSepaNIyA / paJceti upalakSaNaM nyUnatvena catasrastisro dve ekA adhikatvena SaT sapta vA yathAbhigrahaM vaacyaaH| punaridaM rahasyaM-kenacit paJca dattayo bhojanasya labdhAH tisrazca pAnakasya, tataH pAnakasatkA avaziSTAstA bhojane kSipati vardhayati ityarthaH / bhojanasatkA vA pAnake ityevaM samAvezo na kalpate ityarthaH // iti dazamI sAmAcArI // 10 // atha saMkhaDivicArarUpAM ekAdazamI sAmAcArI AhavAsAvAsaM pajjosaviyANaM no kappai niggaMthANa vA niggaMthINa vA jAva uvassayAo sattagharaM. taraM saMkhaDi saMniyahacArissa ittae, ege evamAhaMsu-no kappai jAva uvassayAo pareNa satta // 25 // For Private and Personal Use Only
Page #542
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatrth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandit gharaMtaraM saMkhaDiM saMniyadRcArissa ittae, ege puNa evamAhaMsu-no kappai jAva uvassayAo paraMpareNaM saMkhaDiM saMniyahacArissa ittae // 27 // (11) vyAkhyA-"yAsAvAsa" varSAkAle sthitAnAM nirgranthAnAM nirgranthInAM ca upAzrayAt-zayyAtaragRhAt Arabhya yAvat saptagRhamadhye, saMkhaDi saMskriyate iti saMskRti odanapAkaH, tAM "ittae tti" gantuM na kalpate, piNDapAnArtha tana na gacchet ityarthaH, teSAM gRhANAM saMnihitayA sAdhuguNahRtahRdayatvena udgamAdidoSasaMbhavAt / / etAvatA-zayyAtaragRhaM anyAni ca SaT AsannagRhANi varjayet ityuktaM, kasya na kalpate ?, ityAha-"saMniyahacArissa" niSiddhagRhebhyaH saMnivRttaH san carati viharati iti saMnivRttasaMcArI-pratiSiddhavarjakaH sAdhuH tasya, bahavaHtu evaM vyAcakSate-saptagRhAntaraM saMkharDi janasaMkulajemanavArAlakSaNAM gantuM na kalpate tat api uktaM pratibhAti tat pramANIkartavyaM / dvitIyamate zayyAtaraM-anyAni ca saptagRhANi varjayet ityuktaM / tRtIyamate zayyAtaragRhaM anantaragRhaM sasa ca anyAni varjayet ityuktaM / "uvassayAo pareNa ti" upAzrayAt parataH saptagRhAntaraM etuM gantuM na kalpate / "paraMpareNaM tti" paramparayA vyavadhAnena saptagRhAntaraM etuM gantuM na kalpate, zayyAtaragRhAt anantaraM ekaM gRhaM tataH sapta gRhANIti paramparatA 3 / iti ekAdazI sAmAcArI // 11 // For Private and Personal Use Only
Page #543
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtraM kalpalatA vyA09 dvAdazI sAmAcArI // 252 // atha vRSTau satyAM jinakalpikAnAM AhAragrahaNavidhirUpAMdvAdazamI sAmAcArI Aha,vAsAvAsaM pajosaviyassa no kappaDa pANipaDiggahiyassa bhikkhassa kaNagAsiyamitamavi vaSTrikAyaMsi nivayamANaMsi jAva gAhAtaikulaM bhattAe vA pANAe vA nikkhamittae vA pavisittae vA // 28 // vAsAvAsaM pajosaviyassa pANipaDiggahiyassa bhikkhusta no kappai agihasi piMDavAyaM paDigAhittA pajosavittae, pajjosavemANassa sahasA buTTikAe nivaijA desaM bhuccA desamAdAya se pANiNA pANiM paripihitA uraMsi vA NaM nilijijA, kakkhaMsi vA gaM samAhaDijjA ahAchannANi vA leNANi vA uvAgacchijjA, rukkhamUlANi vA uvAgacchijjA, jahA se pANiMsi dae vA dagarae vA dagaphusiA vA no pariAvajaha // 29 // vAsAvAsaM pajjosaviyassa pANipaDiggahiyassa bhikkhussa jaM kiMci kaNagaphusiyamitaMpi nivaDati, no se kappar3a gAhAvaikulaM bhattAe vA pANAe vA nikkhamittae vA pavisittae vA // 30 // (12) vyAkhyA-"vAsAvAsaM" varSAkAle sthitasya "pANipaDiggahiyassa ti" jinakalpikAdebhikSoH "kaNaga // 252 // For Private and Personal Use Only
Page #544
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagersuri Gyanmandir kusiyA ti" phusAramAtraM avazyAyo-mahikAvarSa vA ghRSTikAyo'pkAyavRSTiH tasmin nipatati sati bhikSArtha gAthApatikule gantuM na kalpate 1 / punaH jinakalpikAdeH bhikSoH "agirhasi tti" anAcchAdite AkAze* ityarthaH / "piMDacAyaM paDigAhittA" piNDapAta-AhAraM pratigRhya "pajosavittae" AhArayituM na kalpate 2 kathaM?, kadAcit ardhabhukte'pi vRSTiH syaat[sNbhvti| nanu jinakalpikAdayo dezonadazapUrvadharatvena atizayajJAninaH taizca mAgeva upayogaH kRto bhaviSyati, tat kathaM ardhabhukte vRSTiH saMbhavati ? / satyaM, chAnasthikopayogaH tathA vA syAt anyathA vA syAt iti adossH| atha AkAze bhuJjAnasya yadi varSet tadA piNDapAtasya dezaM ekadezaM bhuttavA dezaM ca AdAya pANiM AhAraikadezasahitaM pANinA-dvitIyahastena paricAya-AcchAya urasimhRdaye nilIyet nikSipyet vaa| "Na" iti taM sAhAraM pANiM kakSAyAM vA samAharet antarhitaM kuryAt , evaM ca kRtvA yathA channAni-gRhibhiH svanimittaM AcchAditAni layanAni-gRhANi vRkSamUlAni vA upAgacchet / yathA "se" tasya sAdhoH pANau-haste dakAdIni jalAdIni na paryApadyante na virAdhyante na patanti vA, tatra daka-bahavo bindavaH dakarajo vindumAtraM "dagaphusiA" phusAra avazyAya ityarthaH / uktamevArtha nigamayan Aha-"cAsAvAsaM" ityAdi // jinakalpikAdeH pANipatagrahikasya sAdhoH yatkicit "kaNagaphusiyamittaM pi nivaDai no se kappaI" kaNo-lezaH tanmAtraM kaM-pAnIyaM "phusiyA" phusAramAtraM kanakasya "phusiA"| tanmAtraM api yadi nipatati tadA na kalpate bhikSArtha gRhasthagRhe gantuM / / iti dvAdazI sAmAcArI // 12 // kalpa43 For Private and Personal Use Only
Page #545
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtra kalpalatA vyA09 trayodazI *sAmAcArI // 253 // pUrvamuktaH pANipAtrasya jinakalpikasya vidhiH| atha patagrahadhAriNaH sthavirakalpikasya AhAragrahaNavidhirUpAM trayodazasAmAcArI AhavAsAvAsaM pajjosaviyassa paDiggahadhArissa bhikkhussa no kappai vagdhAriyabuddhikAryasi gAhAvaikulaM bhattAe vA pANAe vA nikkhamittae vA pavisittae vA, kappaDa se appaTikAyaMsi saMtaruttaraMsi gAhAvaikulaM bhattAe vA pANAe vA nikkhamittae vA pavisittae vA // 31 // (1100) vAsAvAsaM pajosaviassa niggaMthassa niggaMthIe vA gAhAvaikulaM piMDavAyapaDiyAe aNupaviThussa nigijjhiya 2 buTTikAe nivaijA, kappai se ahe ArAmaMsi vA ahe uvassayaMsi vA ahe viyaDagihaMsi vA ahe rukkhamUlaMsi vA uvagacchittae // 32 // tattha se puvAgamaNeNaM puvAutte cAu. lodaNe pacchAutte bhiliMgasUtre, kappai se cAulodaNe paDigAhittae, no se kappai bhiliMgasUtre paDigAhittae // 33 // tattha se puvAgamaNeNaM puvAutte bhiliMgasUve pacchAutte cAulodaNe, kappar3a se bhiliMgasUve paDigAhittae, no se kappai cAulodaNe paDigAhittae // 34 // tattha se puvAgamaNeNaM do'vi pubAuttAiM kappaMti se do'vi paDigAhittae, tattha se puvAgamaNeNaM do'vi pacchA Ko-KOTKOIKOKOKO-KO-XOXOXOOK | // 253 // For Private and Personal Use Only
Page #546
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatrth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir uttAI, evaM no se kappaMti do'vi paDigAhittae, je se tattha puvAgamaNeNaM puvAutte se kappai paDigAhittae, je se tattha puvAgamaNeNaM pacchAutte no se kappai paDigAhittae // 35 // vAsAvAsaM pajjosaviyassa niggaMthassa niggaMthIe vA gAhAvaikulaM piMDavAyapaDiyAe aNupaviTThassa nigijjhiya 2 vuTTikAe nivaijjA, kappai se ahe ArAmaMsi vA ahe ubassayaMsi vA ahe viyaDagihaMsi vA ahe rukkhamUlaMsi vA uvAgacchittae, no se kappai pubagahieNaM bhatapANeNaM velaM uvAyaNAvittae, kappai se puvAmeva viyaDagaM bhuccA (piccA) paDiggahagaM saMlihiya 2 saMpamajiya 2 egAyayaM bhaMDagaM kahu sAvasese sUre jeNeva uvassae teNeva uvAgacchittae, no se kappai taM rayaNi tattheva uvAyaNAvittae // 36 // vAsAvAsaM pajjosaviyassa nigaMthassa niggaMthIe vA gAhAvaikulaM piMDavAyapaDiyAe aNupaviTThassa nigijhiya 2 buTTikAe nivaijjA, kappai se ahe ArAmaMsi vA ahe uvaslayasi vA ahe viyaDagihaMsi vA ahe rukkhamUlaMsi vA ubaagcchitte||37|| tattha no kappai egasta niggaMthassa egAe ya niggaMthIe egayao ciTTittae 1, For Private and Personal Use Only
Page #547
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Nadhana Kendra Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandit www.kobatirth.org kalpasUtra kalpalatA vyA09 trayodazI sAmAcArI ||254 // kakoKO. XXgirkoXBKOKOKARO tatha no kappai egasya niggaMthasya duNhaM niggaMdhINaM egayao ciTThittae 2, tattha no kappai duNhaM niggaMthANaM egAe ya niggaMthIe egayao ciTTittae 3, tattha no kappai duNhaM niggaMthANaM duNhaM niggaMthINa ya egayao ciTThittae 4, asthi ya ittha kei paMcame khuDDae vA khuDDiyAi vA annesiM vA saMloe sapaDiduvAre eva NhaM kappai egayao cidvittae // 38 // vAsAvAsaM pajjosaviyassa niggaMthassa gAhAvaikulaM piMDavAyapaDiyAe aNupaviTussa nigijjhiya 2 vuTTikAe nivaijA, kappai se ahe ArAmaMsi vA ahe uvassayaMsi vA ahe viyaDagihaMsi vA ahe rukkhamUlaMsi vA uvAgacchittae, tattha no kappai egassa niggaMthassa egAe ya agArIe egayao ciTThittae, evaM caubhaMgI, asthi NaM ittha kei paMcamae there vA theriyAi vA annesiM vA saMloe sapaDiduvAre, evaM kappai egayao citttthitte| evaM ceva niggaMthIe agArassa ya bhANiyatvaM // 39 // (13) vyAkhyA-"vAsAvAsaM" uktaH pANipAtrakasya jinakalpikasya vidhiH, atha patadgrahadhAriNaH sthavirakalpikasya vidhiM Aha-varSAkAlaM sthitasya patanadhAriNaH sAdhoH "vagghAriyabuDikAyaMsi" acchinnadhArA vRSTiH ****aaaxoxoxoxoxo // 254 // For Private and Personal Use Only
Page #548
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tasyAM yasyAM vA varSAkalpaH thyotati tInaM vA varSAkalpaM vA bhitvA antaHkArya Ardrayati yA vRSTiH tasyA satyAM vihA~ bhaktapAnAdinimittaM gRhasthagRhe gantuM na kalpate 1 / apavAda Aha-azivAdikAraNaH zrutapAThakatapakhibhikSuda'sahA UrNikAprAvRtA viharanti / kathaMkAraM ? / alpavRSTI satyAM tu "saMtaruttaraMsi tti" AntaraH sautrakalpaH uttara aurNikastAbhyAM kalpAbhyAM prAvRtasya sAdhoH kalpate gantuM / cUrNikArastu evaM Aha-"aMtaraM rathaharaNaM paDiggaho pA uttaraM pAUNakappo tehiM sahe" tti / punaH varSAkAla sthitasya AhArArtha gRhasthagRhe praviSTasya nirgranthasya "nigijjhiya" 2 sthitvA sthitvA vRSTikAyo nipateta megho varSati tadA tasya sAdhoH kalpate gantuM "ArAme vA ahe upassayaMsi vA" AtmanaH sAmbhogikAnAM itareSAM vA upAzrayasya adhaH tasyA. bhAve vikaTagRhe-AsthAnamaNDapikAyAM grAmyaparSadi tatra sthino hi velAM vRSTeH sthitAsthitasvarUpaM ca jAnAti, azaGkanIyazca syAt / vRkSamUle bA-nirgalakarIrAdau 2 / tatra vikaTagRhavRkSamUlAdau sthitasya sAdhoH "puvAgamaNe * NaM tti" AgamanAt tatra pUrvakAlaM athavA pUrva sAdhurAgataH pazcAd dAyako rArddha pravRttaH iti pUrvAgamanena hetunA* pUrvAyuktaH tandulodanaH kalpate, pazcAdAyukto'bhiliGgasupo na kalpate / pUrvAyuktaH sAdhvAgamAt pUrvameva gRhasthaiH *svArdha paktaM ArabdhaH tanduloinaH saMprati grahItuM klpte| sAdhau ca Agate yaH paktumArabdhaH sa pazcAdAyukto bhiliGgasUpo masUradAliH uDadadAliA saleharUpo vA na kalpate, udgamAdidoSasaMbhavAt, evaM yadi Aga-| manAt pUrva pUrvAyukto'bhiliGgaH sUpaH pazcAdAyuktaH tandulodanaH tadA abhiliGgasupo grahItuM kalpate na tandu For Private and Personal Use Only
Page #549
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtraM kalpalatA vyA09 trayodazI sAmAcArI // 255 // lodanaH 2 evaM tandulodano'bhiliGgasUpazca etat dvayamapi pazcAdAyuktaM tadA dvayamapi grahItuM sAdhoH na kalpate 3 / evaM yadi dvayamapi etat pUrvAyuktaM tadA dvayamapi sAdhoH grahItuM kalpate / punaH saGgrahaM Aha-"je se" ityAdi / yaH tatra sAdhvAgamanAt pUrvAyuktaH "se" tasya sAdhoH grahItuM kalpate, yataH tatra sAdhyAgamanAt pazcAdAyuktaH "se" tasya sAdho na grahItuM kalpate ityrthH3| tathA varSAkAle sthitasya sAdhoH bhikSArtha praviSTasya vRSTisadbhAvena ArAme vA, upAzrayasya adho vA, vikaTagRhasya adho vA, vRkSamUlasya adho vA, sthitasya sAdhoH na kalpate / pUrvagRhItena bhaktapAnena velAM atikramayituM, tatra ca tiSThataH kadAcit varSa noparamati tatra kA maryAdA ? ityAha-kalpate tasya sAdhoH vikaTaM udgamAdidoSazuddhaM bhuktvA pItvA ca patadgrahaM saMlikhya 2/X saMpramAye 2 ekatra AyataM-subaddhaM bhANDaka-pAtrakAdikaM upakaraNaM kRtvA vapuSA saha prAvRtya varSatyapi anastamite sUrya yatraiva upAzrayaH tatraiva AgantuM kalpate, paraM no kalpate tasya sAdhoH tatraiva tAM rAtriM atikramituM, kathaM tatra bahirvasatAM bahavo doSAH, ekasya tu AtmaparobhayasamutthAH, sAdhayo vA vasato adhRti kurvanti puna: varSAkAle sthitasya sAdhoH vikaTagRhavRkSamUlAdau tiSThataH / kena vidhinA sthAtavyaM ?, ityAha-ekaH sAdhuH ekayA sAdhvyA saha tatra sthAne na tiSThet / kathaM ?, zaGkAdidoSasadbhAvAt / kathaM ekAkitvaM sAdhoH, iti ucyate-saGghATika upoSito vA 1 asukhito vA 2 kAraNiko vA 3 syAt ekAkI 1 / atra caturbhaGgI evaMekaH sAdhuH ekayA sAdhyA samaM na tiSThet 1 evaM ekaH sAdhuH sAdhvIdvayena samaM api no tiSThet 2 evaM sAdhu * // 255 // For Private and Personal Use Only
Page #550
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dvayenApi samaM ekA sAdhvI na tiSThet 3 evaM sAdhudvayenApi samaM sAdhvIdvayaM no tiSThet 4 tarhi kathaM tiSThet ?* ityAha-asti ca atra kazcit pazcamaH kSullakaH sAdhUnAM kSullikA vA sAdhvInAM tadA tiSThet , sAdhurhi AtmanA dvitIya utsargataH1 saMyatyastu jyAdayaH "ghaTakoM bhidyate mantraH" iti nyAyAt / pakSAntaraM Aha-yadi kSullakAdirna syAt tadA tatra anyeSAM dhuvakarmikalohakArAdInAM varSatyapi amuktakhakarmaNAM saMloke-dRSTipathe tatrApi sapratidvAre sarvagRhANAM vA dvAre evaM vA sthAtuM klpte| "evaM pahaM" iti vAkyAlaGkAre / evameva caturbhaGgI gRhiNyA saha jJeyA / tathAhi-ekaH sAdhuH ekA gRhiNI 1, ekaH sAdhuH gRhiNIdvayaM 2, sAdhudvayaM gRhiNI ekA 3, sAdhudvayaM gRhiNIdvayaM 4, evamapi na tiSThet / evaM agAraM asyA'stIti abhrAditvAt apratyaye agAro-gRhI, tenApi samaM caturbhaGgI jJeyA-ekA sAdhvI eko gRhasthaH 1, sAdhvIdvayaM eko gRhasthaH 2, ekA sAdhvI gRhasthadvayaM 3, sAdhvIdvayaM gRhasthayoH api dvayaM 4 evamapi sati no sthAtavyaM // iti trayodazI sAmAcArI // 13 // atha apRSTArthe viharaNaniSedharUpAM caturdazI sAmAcArI AhavAsAvAsaM pajosaviyANaM no kappai nimgaMthANa vA niggaMthINa vA aparigaNaeNaM apariNayassa aTThAe alaNaM vA 1 pANaM vA 2 khAimaM vA 3 sAimaM vA 4 jAva paDigAhittae // 40 // se | kimAhu bhaMte !?, icchA paro apariNae bhujijjA, icchA paro na bhujijjA // 41 // (14) For Private and Personal Use Only
Page #551
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir EXI vyApa | caturdaza kalpasUtraM kalpalatA vyA09 // 256 // ___ vyAkhyA-"vAsAvAsaM" varSAkAle sthitAnAM sAdhUnAM no kalpate, aparijJAtena sAdhUnAM aparijJAtasya nimittaM azanaM vA 1 pANaM vA 2 khAdimaM vA 3 svAdimaM vA 4 AhAraM pratigrahItuM / aparijJAte iti ko'rthaH / paJcadazyau tvaM mama yogyaM azanAdi Anaya iti aparijJaptena abhaNitena hiNDakasAdhunA / aparijJaptasyeti ko'rthaH / sAmAcAryoM ahaM tava yogyaM azanAdi AnayiSye iti| aparijJaptasya anuktasya / tatra kiM kAraNaM?, iti praznayati"kimAhu bhaMte ! tti"| atra kiM kAraNaM? bhadantA AhuH, guruH Aha-"icchetyAdi / icchA cet asti | tadA paro-yasmai AnItaM sa bhuJjIta, icchA cet na abhojanaruciH tadA na bhunyjiit| yadi ca paro'nicchan / dAkSiNyAt bhur3e tadA tasya glAniH syAt, ajIrNAdinA ca, yadi na bhute tadA varSAsu jalaharitabAhulyena sthaNDiladaurlabhyAt pariSThApanAdoSaH syAt, tasmAt pRSTvA AneyaM // iti caturdazI sAmAcArI // 14 // atha sasalehAyatanarUpAM paJcadazI sAmAcArI AhavAsAvAsaM pajjosabiyANaM no kappai niggaMthANa vA nimgaMthINa vA udaulleNa vA sasiNiddheNa // 256 // vA kAeNaM asaNaM vA 1 pANaM vA 2 khAimaM vA 3 sAimaM vA 4 AhArittae // 42 // se kimAhu bhaMte ! ?, satta sihAyayaNA paNNattA, taM jahA-pANI 1 pANilehA 2 nahA 3 naha For Private and Personal Use Only
Page #552
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sihA 4 bhamuhA 5 aharoTThA 6 uttaroTThA 7 / aha puNa evaM jANijjA-vigaodage me kAe / chinnasiNehe, evaM se kappai asaNaM vA ? pANaM 2 khAimaM vA sAimaM vA 4 aahaaritte||43|| (15) | vyAkhyA-"vAsAvAsaM" varSAkAle sthitAnAM sAdhUnAM sAdhvInAM ca no kalpate, evaMvidhana kAyena azanaM vA pAnaM vA khAdima vA svAdimaM vA / "AhArittae tti" bhoktuM / kiMviziSTena kAyena ? / udakAi~Na galahinduyuktena / punaH kiMviziSTena kAyena ? / sasnigdhena-ISadvinduyuktena "se kimAhu bhaMte !" sa bhagavAn tIrthaGkaraH kimAha ?, atra kAraNaM guruH aah-"sttetyaadi| sapta snehAyatanAni-jalA'vasthAnasthAnAni yeSu jalaM cireNa zuSyati, tAni sasa sthAnAni imAni-pANI-hastau 1 pANirekhA AyUregvAdayaH, tAsu ciraM udakaM tiSThati 2 nakhA-akhaNDAH 3 nakhazikhA:-teSAM agrabhAgAH 4 bhrUH netrorvaromANi 5 aharohA-dADhikA 6 uttarohAimabhUNi 7 atha punarevaM jAnIyAt-mama kAyo vigatodako jAtA udakabindurahito jAtaH / punaH kiMviziSTaH kAyaH / chinnasnehaH-sarvathA udUghA[naH]taH tadA azanAdi kuryAt // iti paJcadazI sAmAcArI // 15 // atha aSTasUkSmasvarUpapratipAdikAM SoDazI sAmAcArI AhavAsAvAsaM pajosaviyANaM iha khalu niggaMthANa vA niggaMthINa vA imAiM aTTha suhumAiM jAI KOLKI KORO-KI-Ko-Ko- KXax For Private and Personal Use Only
Page #553
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandit www.kobatirth.org OM poDazI kalpasUtraM kalpalatA vyA09 sAmAcArI Ka-Ka-XOXOXO // 257 // chaumattheNaM niggaMtheNa vA niggaMthIe vA abhikkhaNaM 2 jANiyavAI pAsiacAI paDilehiyavAI bhavaMti, taM jahA-pANasuhumaM 1 paNagasuhumaM 2 bIasuhumaM 3 hariyasuhumaM 4 pupphasuhumaM 5 aMDasuhumaM 6 leNasuhumaM 7 siNehasuhumaM 8 // 44 // se kiM taM pANasuhame ?, pANasuhume paMcavihe pannatte, taM jahA-kiNhe 1, nIle 2, lohie 3, hAlidde 4, sukille 5 / asthi kuMthu aNuddharI nAma, jA ThiyA acalamANA chaumatthANaM niggaMthANa vA niggaMthINa vA no cakkhuphAsaM havamAgacchai, jA aTTiyA calamANA chaumasthANaM niggaMdhANa vA niggaMthINa vA cakkhuphAsaM havamAgacchai, jA chaumattheNaM niggaMtheNa vA niggaMdhIe vA abhikkhaNaM 2 jANiyavA pAsiyatvA paDilehiyavA havai se taM pANasuhume // 1 // se kiM taM paNagasuhume ?, paNagasuhume paMcavihe paNNatte, taM jahA-kiNhe, nIle, lohie hAlidde, sukille / asthi paNagasuhume taddavasamANavaNNe nAmaM paNNatte, je chaumattheNaM niggaMtheNa vA niggaMthIe vA jANiyo pAsiyave paDilehiavve bhavai / se taM paNagasuhume // 2 // se kiM taM bIasuhume ?, bIyasuhume paMcavihe paNNatte, taM jahA-kiNhe, nIle, 257 // KXOKOKHARA * * For Private and Personal Use Only
Page #554
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandi www.kobatirth.org lohie, hAlidde, sukille| asthi bIasuhune kaNNiyAsamANavapaNae nAma pannatte, te chaumastheNaM niggaMtheNa vA niggaMthIe vA jANiyatve pAsiyatve paDilehiyatve bhavai / se taM biiasuhume||3|| se kiM taM hariyasuhume ?, hariyasuhame paMcavihe paNNatte, taM jahA-kiNhe nIle lohie hAlidde sukille / asthi hariasuhame puDhavIsamANavaNNae nAmaM paNNatte, je niggaMtheNa vA niggaMthIe vA abhikkhaNaM 2 jANiyave pAsiyatve paDilehiyatve bhavai / se taM hariyasuhume // 4 // se kiM taM puSphasuhume?, pupphasuhame paMcavihe papaNatte, taM jahA-kiNhe nIle lohie hAlidde sukille / asthi pupphasuhume rukkhasamANavaNNe nAmaM paNNatte, je chaumattheNaM niggaMtheNa vA niggaMthIe vA jANiyalve pAsiyatve paDilehiyatve bhavai / se taM pupphasuhume // 5 // se kiM taM aMDasuhume ?, aMDasuhume paMca vihe paNNatte, taM jahA-udaMsaMDe, ukkaliyaMDe pipIliaMDe, haliaMDe, hallohaliaMDe, je nimgaMtheNa vA | niggaMthIe vA jANiya pAsiyave paDilehiyatve bhavai / se taM aMDasuhume ||6||se kiM taM leNasu hume ?, leNasuhume paMcavihe paNNatte, taM jahA-uttiMgaleNe, bhiMgulaNe, ujjue, tAlamUlae, -04G For Private and Personal Use Only
Page #555
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtra kalpalatA nyA09 // 258 // saMbukkAbahe nAmaM paMcame, je chaumattheNa niggaMthega vA niggaMthIe vA jANiyave pAsiyatve paDile- SoDazI hiyatve bhavai / se taM leNasuhame // 7 // se kiM taM siNehasuhume ?, siNehasuhume paMcavihe paNNatte, sAmAcArI taM jahA-ussA, himae, mahiyA, karae, harataNue / je chaumattheNaM niggatheNa vA niggaMthIe vA __ abhikkhaNaM 2 jANiyatve pAsiyave paDilehiyatve bhvi| se taM siNehasuhame 8 // 45 // (16) vyAkhyA-"vAsAvAsaM" varSAkAle sthitAnAM nirgranthAnAM nirgranthInAM ca imAni aSTau sUkSmANi yAni X chadmasthena nirgranthena nigrandhyA vA abhIkSNaM abhIkSNaM-punaH punaH yatra yatra sthAnaniSIdanAdAna nikSepAdi * karoti / tatra sUkSmatvAt alpAdhAratvAcca sUkSmANi jJAtavyAni sUtropadezena "pAsiyavAI" draSTavyAni, cakSuSA jJAtvA dRSTvA ca "paDilehiyacAI" pratilekhitanyAni-parihartavyatayA vicAraNIyAni bhavanti / imAni kAni?, *ityAha-"taM jahA" tadyathA-prANasUkSma 1, panakasUkSma 2, bIjasUkSma 3, haritasUkSma 4, puSpamUkSmaM 5, aNDasUkSma * *6, layanamUkSma [lena] 7, lehamUkSma 8 / ziSyaH prAha-"kiM tat prANasUkSmaM ?" guruH prAha-"prANasUkSma paJca-* vidhaM prajJaptaM tIrthaGkaragaNadharaiH ekaikasmin varNe sahasrazo bhedA bahumakArAzca saMyogAH, te sarve'pi paJcamu kRSNA- // 258 // diSu antarbhavanti / paJcabhedAn varNenAha-mANasUkSmaM kRSNaM 1 nIlaM 2 lohitaM 3 hAridraM 4 zukla 5 ca, tatra prANasUkSmaM tu dvIndriyAdayaHprANAH, yathA-anuddharI kunthuH, sa hi calanneva dRzyate, na sthitaH san sUkSmatvAt , tat For Private and Personal Use Only
Page #556
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prANasUkSmaM / ziSyaH pAha-"kiM tat panaka ?" guruH Aha-"panakasUkSma paJcavidhaM kRSNAdivarNabhedena moktaM / / | panaka-ullIH sa ca prAyo varSAkAle bhUmikASThabhANDAdiSu jAyate, yatra ca utpadyate tadvyasamavarNazca "nAma pannattetti" nAmeti prasiddhI, tat panakasUkSmaM 2 / atha kiM tad vIjasUkSmaM? bIjasUkSmamapi kRSNAdipazcavarNabhedena paJcavidhaM bhvti| kiM tat ? / kaNikA-zAlpAdivIjAnAM mukhamUle 'nahIM' iti lokarUDhiH, nakhikA tat chadmasthena jJAtavyaM 1 draSTavya 2 pratilekhitavyaM ca 3 / atha kiM tt|| haritasUkSma, haritasUkSmamapi kRSNAdipaJcavarNabhedena paJcavidhaM, tat haritasUkSma pRthivIsamAnavaNaM, taca alpasaMhananatvAt stokenApi vinazyati, tadapi chamasthena jJAtavyaM draSTavyaM pratilekhitavyaM ca iti haritasUkSma 4 / atha kiM tat puSpasUkSma ? puSpasUkSmamapi kRSNAdipaJcavarNabhedena paJcavidhaM, taca puSpasUkSma vaTodumbarAdInAM tat samavarNatvAt alakSya, taca uccAsenApi virAdhyate, tadapi jJAtavyaM draSTavyaM pratilekhitavyaM ca / iti puSpasUkSma 5 / atha kiM tat aNDasUkSma / aNDasUkSmamapi kRSNAdipaJcavidhavarNamedena paJcavidhaM, tad yathA-udaMzAH madhumakSikAmatkuNAdyAH teSAM aNDAni 1 punaH "ukaliaMDe" utkalitA-jUtApuTaM tadaNDAni 2 "pipIliaMDe" pipIlikAnAM kITikAnAM aNDAni 3 punaH "haliaMDe" halikAngRhakokilA brAhmaNI vA tadaNDAni 4 punaH "hallohaliaMDe" hallohaliyA ahiloDI | saraDI karSiDI ityekArthaH, tasyAH aNDAni etAni hi sUkSmANi syuH / etadapi haliaNDaM jJAtavyaM draSTavyaM pratilekhitavyaM ca sUkSmatvAt 6 / atha kiM tat khenasUkSma? / lenasUkSma api pazcavidhaM, tathAhi-"leNe ti" layana kaspa044 For Private and Personal Use Only
Page #557
--------------------------------------------------------------------------
________________ Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandit Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org poDazI sammAcArI kalpasUtraM AzrayaH, sattvAnAM yantra koTikAdhanekasUkSmasattvA bhavanti / "uttiMgaleNe tti" utrtigA-bhUyakAH gardabhA- kalpalatAkRtayo jIvAH, teSAM layana bhUmI utkIrNagRhaM uttiGgalayanaM / "bhiMguleNe ti" bhaMguH zuSkabhUrAjI jalazoSAvyA09 nantaraM kedArAdiSu sphuTitA dAliH ityarthaH 2 "ujue tti" bilaM 3 "tAlamUlae ti" tAlamUlaka-tAlamUlAkA kAraM adhaH pRthu upari ca sUkSma vivaraM 4 "saMbukAvaTe tti" zambUkAvarta bhramaragRhaM 5 etadapi layanasUkSma jJAtavyaM * // 259 // draSTavyaM pratilekhitavyaM ca 7 / atha kiM tat lehasUkSma ? snehasUkSmamapi paJcavidhaM, tathAhi-"ussa ti" avazyAyo-yaH AkAzAt patati 1 "himae ti" himaM styAnodavinduH2"mahiyA tti" mahikA-dhUmarI 3 "kara etti" karakA dhanopalAH 4 "harataNue ti" haratanubhUminiHmRtatRNAgrabindurUpo yo yavAGkurAdau dRzyate 5 etadapi slehasUkSma pUrva jJAtavyaM tato draSTavyaM pratilekhitavyaM ca / 8 / aSTakhapi sthAneSu sAdhunA sAdhvyA ca varSAkAle vizeSato yatnA kAryA // iti SoDazI sAmAcArI // 16 // al atha guruM pRSTvA viharaNa 1 vikRtigrahaNaM 2 cikitsA 3 saMlekhanA 4 dharmajAgarikAdi 5 kartavyarUpAM saptadazasAmAcArI prAhavAsAvAsaM pajjosavie bhikkhU icchijjA gAhAvaikulaM bhattAe vA pANAe vA nikkhamittae vA pavisittae vA, no se kappaDa aNApucchittA AyariyaM vA uvajjhAyaM vA theraM pavittiM gaNiM 259 // For Private and Personal Use Only
Page #558
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatrth.org Acharya Shri Kailassagersuri Gyanmandir gaNaharaM gaNAvaccheayaM jaMvA purao kAuM viharai, kappar3a se ApucchiuM AyariyaM vA uvajjhAyaM vA theraM pavittiM gaNiM gaNaharaM gaNAvaccheayaM jaM vA purao kAuM viharai-"icchAmi NaM bhaMte ! tubbharhi abbhaNuNNAe samANe gAhAvaikulaM bhattAe vA pANAe vA nikkhamittae vA pavisisae vA, te ya se viyarijA evaM se kappai gAhAvaikulaM bhattAe vA pANAe vA nikkhamittae vA pavisittae vA, te ya se no viyarijA evaM se no kappai gAhAvaikulaM bhattAe vA pANAe vA nikkhamittae vA pavisittae vA / se kimAhu bhaMte !?, AyariyA paJcavAyaM jANaMti // 46 // evaM vihArabhUmi vA viyArabhUmi vA annaM vA jaMkiMci paoaNaM, evaM gAmANugAma duijittae // 47 // vAsAvAsaM pajosavie bhikkhU icchijjA apaNayariM vigaI AhArittae, no se kappai se aNApucchittA AyariyaM vA uvajjhAyaM vA theraM pavittiM gaNiM gaNaharaM gaNAvaccheyayaM vA jaM vA purao kaTu viharai, kappai se ApucchittA AyariyaM vA uvajjhAyaM vA theraM pavittiM gaNiM gaNaharaM gaNAvaccheyayaM vA jaM vA purao kAuM viharai AhArittae-'icchAmi NaM bhaMte ! For Private and Personal Use Only
Page #559
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandit www.kobatirth.org kalpasUtraM kalpalatA vyA09 saptadazI sAmAcArI // 26 // tubbhehiM abbhaNuNNAe samANe annayara vigaI AhArittae, taM evaiyaM vA evaikhutto vA, te ya se viyarijA evaM se kappai apaNAraM vigaI AhArittae, te ya se no viyarijjA evaM se no kappai aNNayariM vigaiM AhArittae, se kimAhu bhaMte!?, AyariyA paccavAyaM jANaMti // 18 // vAsAvAsaM pajosavie bhikkhU icchijjA aNNayariM teicchiyaM Audvittae, no se kappar3a se aNApucchittA AyariyaM vA uvajjhAyaM vA theraM pavittiM gaNiM gaNaharaM gaNAvaccheyayaM vA jaM vA purao kAuM viharai, kappar3a se ApucchittA AyariyaM vA uvajjhAyaM vA theraM pavittiM gaNiM gaNaharaM gaNAvaccheyayaM vA jaM vA purao kAuM viharai-'icchAmi NaM bhaMte! tubbhehiM abbhaNuNNAe samANe aNNayari teicchiyaM Auhittae,' taM evaiyaM vA evaikhutto vA, te ya se viyarijA evaM se kappai aNNayariM teicchiyaM AuTTittae, te ya se no kappai aNNayariM teicchiyaM Auhittae / se kimAhu bhaMte ! ?, AyariyA paJcavArya jANaMti // 19 // vAsAvAsaM pajosavie bhikkhU icchijA aNNayaraM orAlaM kallANaM sivaM dhaNNaM // 26 // For Private and Personal Use Only
Page #560
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org maMgalaM sirIyaM mahANubhAvaM tavokammaM uvasaMpajjittA NaM viharittae, no se kappar3a aNApucchittA AyariyaM vA uvajjhAyaM vA theraM pavittiM gaNi gaNaharaM gaNAvaccheyayaM vA jaM vA purao kAuM viharai, kappai se ApucchittA AyariyaM vA uvajjhAyaM vA theraM vA pavittiM gaNi gaNaharaM gaNAvaccheyayaM vA jaM vA purao kAuM viharas, - 'icchAmi NaM bhaMte! tumbhehiM abbhaNuSNAe samANe aNNayaraM orAlaM kallANaM sivaM ghaNNaM maMgalaM sassirIyaM mahANubhAvaM tavokammaM uvasaMghajittA NaM viharittae,' taM evaiyaM vA evaikhutto vA, te ya se viyarijA evaM se kappai apaNayaraM orAlaM kallANaM sivaM dhaNNaM maMgalaM sassirIyaM mahANubhAvaM tavokammaM uvasaMpajittA gaM viharittae, te ya se no viyarijjA evaM se no kappar3a aNNayaraM orAlaM kalANaM sivaM ghaNNaM maMgalaM sastirIyaM mahANubhAvaM tavokammaM uvasaMpajittA NaM viharittae / se kimAhu bhaMte ! ?, AyariyA paJcavAyaM jANaMti // 50 // vAsAvAsaM pajjosavie bhikkhU icchijA apacchimamAraNaMtiya saMlehaNAjUsaNAjUsie bhattapANapaDiyA ikkhie pAovagae kAlaM aNavakakhamANe viharitae vA For Private and Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
Page #561
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtraM karapalatA vyA0 9 // 261 // XOXOXXX CXCX XXCXCXXX www.kobatirth.org nikkhamitta vA pavisittae vA, asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA AhAritae vA uccAraM vA pAsavaNaM vA pariTThAvittae, sajjhAyaM vA karitae vA dhammajAgariyaM vA jAgarittae, no se kappar3a aNApucchittA AyariyaM vA uvajjhAyaM vA theraM pavittiM gaNi gaNaharaM gaNAvaccheyayaM vAjaM vA purao kAuM viharai, kappar3a se ApucchittA AyariyaM vA uvajjhAyaM vA theraM pavittiM gaNi gaNaharaM gaNAvaccheyayaM vA jaM vA purao kAuM viharai, - 'icchAmi NaM bhaMte ! tunbhehiM anbhaNuSNAe samANe apacchimamAraNaMtiyasaMlehaNAjUsaNAjUsie bhattapANapaDiyAikkhae pAogae kAlaM aNavakakhamANe viharittae vA nikkhamittae vA pavisittae vA asaNaM pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA AhAritae vA, uccAraM vA pAsavaNaM vA paridvAvittae, sajjhAyaM vA karitae, dhammajAgariyaM vA jAgarittae, taM evaiyaM vA evaikhutto vA, te ya se viyarijA evaM se kappar3a, te ya se no viyarijA no se kappai, se kimAhu bhaMte ! ?, AyariyA paccavAyaM jANaMti // 51 // ( 17 ) For Private and Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir saptadazI sAmAcArI // 261 //
Page #562
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatrth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyAkhyA-"vAsAvAsaM" atha RtubaddhakAlaH1 varSAlakSaNakAlaH 2 kAladvayasAmAnyA sAmAcArI, varSAsu vizeSeNa ucyate / varSAkAle sthito bhikSuH icchet gAthApatikule gantuM bhaktapAnAdyarthaM tadA tasya no kalpate / "anApachatha AyariyaM ve"tyAdi / AcArya: sUtrArthavyAkhyAtA digAcAryoM vA 1 upAdhyAya: sUtrAdhyApakaH 2 sthaviro-jJAnAdiSu sIdatAM sthirIkartA udyatAnAM upabRMhakazca 3 pravartakaH jJAnAdiSu pravartayitA, tatra jJAne paTha XevaM guNaya-zRNu, uddezAdIna kuru iti / darzane ca darzanaprabhAvakAn saMmatyAditarkAna abhyasya iti / cAritre zuddhapAyazcittaM udbaha iti, aneSaNA duHpratyuprekSitAni ca mA kRthAH iti, yathAzakti dvAdazadhA tapo vidhehi iti | 4 gaNI yasya pArzve AcAryAH sUtrAdi abhyasyanti gaNino vA anye AcAryAH sUtrAdyartha upasaMpannAH 5 gaNadharam tIrthakRt ziSyAdiH 6 gaNAvacchedako yaH sAdhUn gRhItvA bahiH kSetre Aste gacchArtha kSetropadhimArgaNAdau pradhAvanAdikartA sUcArthImayavit 7 yadabA saMghATikAdhipatitvena sAmAnyasAdhu api puraskRtya viharati 8 etAn AcAryAdIna ApRcchaya tasya sAdhorvihartu kalpate / kathaM pRcchati?, ityAha-"icchAmi bhadaMtA! bhavadbhirabhyanujJAtaH san gRhasthagRhaM bhaktapAnAdyarthaM gacchAmi" ityukte ziSyeNa "te ya se viyarijA" iti te ca AcAryAdayaH "se" tasya sAdhoH vitareyuH anujJAM dadyuH, evaM tasya kalpate gRhasthagRhe gantuM AhArAdyartha, atha anujJA te AcAryAdaya na dadyuH tadA na klpte| ziSya Aha-"kimAhu bhaMte!" bhadantAH kimevaM AhuH? uttaramAha-"AyariyA pacavAyaM jANaMti ti" ityAdibahuvacanAntA gaNasya saMsUcakA bhavantIti nyAyAt For Private and Personal Use Only
Page #563
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtra AcAryAdayaH pratyapAyaM apAyaM apAyaparihAraM ca jAnanti, pratikUlopAyasya pratyapAyaH iti vigraheNa apAya-IA | saptadazI kalpalatA parihAre'pi pratyapAyazabdo vartate, anApRcchaya gatAnAM vRSTiA bhavet, pratyanIkA vA upadraveyuH, kalaho vA sAmAcArI cyA09 kenacit AcArya-bAla-glAnAdi-kSapakamAyogyaM vA grAhyaM abhaviSyat te ca atizayazAlinaH tat sarva viditvA tasmai adApayiSyat 1 / evaM vihArabhUmi vA viyArabhUmi caityAdigamanaM 2 evaM viArabhUmi vA vicArabhUmi // 262 // zarIracintAdyartha gamanaM 3 punaH "annaM vA jaM kiMci paoyaNaM" anyat vA prayojanaM lepasIvanalikhanAdi ucchAsAdivarja sarva ApRcchathaiva kartavyaM iti tattvaM, gurupAratavyasyaiva jJAnAdirUpatvAt / "gAmANuggAma" grAmA-11 nugrAma "duijittae tti" hiNDituM bhikSAdyartha kAraNe vA glAnAdau, anyathA hi varSAsu grAmAnugrAmaM hiNDanaM anucitameva 4aa evaM anyatarAM vikRti vA grahItuM icchet , tahaNamapi AcAryAdInAM ApRcchayaiva no anApacchya tatrApi eva "iyaMti" iyantI vA "eva ikkhuttoM" iti etAvato vArAn atrApi pratyapAya AcAryA evaM jAnanti, yataH asya vikRteH grahaNe asya ayamapAyo mohodbhavAdiH glAnatvAt asya guNa eveti 5 / varSAkAle sthito bhikSuH icchet, evaM "teicchiyatti" vAtika-paittika-zlaiSmika-sAMnipAtika-rogANAM Atura 1 vaidya 2 praticAraka 3 bhaiSajya 4 rUpAM catuSpAdAM cikitsAM "Audvittae ti" kArayituM icchet, tadApi gurUM Ae. // 262 // Acchayaiva kArayitavyA, na tu anApRcchaya, anApi pratyapAyaM eva AcAryA jAnanti / atra "AuTTi" dhAtuH AgamikA karaNArthe 6 / evaM sAdhuH sAdhvI vA icchet anyatarat "tabo kammaM ti" ardhamAsikAditapaH tadapi anucita jittae tihitivya iti tatva, popaNaM" anyAyamana eva parva anyatarAM vikRtibAdhartha kAraNe vA glAnava jAnAdirUpatvAt / For Private and Personal Use Only
Page #564
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gurUM ApRcchayaiva paraM na anAcchaya kartavyaM, atra pratyapAyAn ayaM samartho'samartho vA, ayaM vaiyAvRttikaro vA anyo vA pAraNakayogyaM lAjAbharaNAdisandhukSaNayogyaM asti nAsti vA ityAdikAna AcAryA eva vidanti / 7 / evaM bhikSuH apazcima-caramaM maraNaM apazcimamaraNaM, na punaH yat pratikSaNaM AyurdalikAnubhavalakSaNaM AdhIcikamaraNaM tadeva anto'pazcimamaraNAntaH tatra bhavAH ApatvAt uttarapadavRddhau apazcimamAraNAntikI sA cAsau saMlekhanA ca saMlikhyate-kRzIkriyate zarIrakaSAyAdi anayA iti saMlekhanA, sA ca dravyabhAvabhedabhinnA "cattAri vicittAI" ityAdikA apazcimamAraNAntikA saMlekhanA ca tasyA joSaNa-sevA, tayA "jUsiatti" kSapitazarIraH ata eva pratyAkhyAtabhaktapAnaH pAdapopagataH kRtapAdapopagamanaH ata eva kAla-jIvitakAlaM maraNakAlaM vA anavakAGkanaanabhilaSan vihA~ icchet , tadApi gurUM ApRcchayaiva no anApRcchaya, yataH pratyapAyAt / ayaM nistArako na vA asya niryApakAH santi na vA ? / punaHkSapakasya hi udaramalazodhanArtha tvagelA-nAgakezara-tamAlapatra-mizritazarkarAkathita-zItalakSIra-lakSaNaM samAdhipAnakaM pAyayitvA pUgIphalAdidravyaiH madhuravirecaH kAryate, niryApakAstu urtanAdyartha tasya aSTacatvAriMzat vilokyante te santi na vA? | ityAdikAn AcAryA eva jAnantIti 8 evaM bhaktapAnAdi grahItaM evaM uccAraM vA prazravaNaM "parihAvittae ti" pariSThApayituM vyutsraSTuM 9 evaM dharmajAgarikAM AjJApAya-vipAka-saMsthAna vicaya-bhedadharmadhyAnavidhAnAdinA For Private and Personal Use Only
Page #565
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatrth.org Acharya Shri Kalassagarsuri Gyanmandir aSTAdazI sAmAcArI kalpasUtra KjAgaraNaM dharmajAgarikA tAM jAgarayituM anuSTAtuM / guruM ApRcchayaiva sarva kartavyaM no anApRcchaya, gurvAjJAkaraNe kalpalatA sarva saphalaM bhavatIti rahasyaM 10 // iti saptadazI sAmAcArI // 17 // vyA09 atha gocaryA-gamanAdiSu AtapadAnArtha muktopadhibhalAmanikAdhikArarUpAM aSTAdazasAmAcArI aah||263|| vAsAvAsaM pajosavie bhikkhU icchijjA vatthaM vA paDiggahaM vA kaMbalaM vA pAyapuMchaNaM vA aNNayariM vA uvahiM AyAvittae vA payAvittae vA, no se kappai egaM vA aNegaM vA apaDipaNavittA gAhAvaikulaM bhattAe vA pANAe vA nikkhamittae vA pavisittae vA, asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA AhArittae, bahiyA vihArabhUmi vA viyArabhUmi vA sajjhAyaM vA karittae, kAussaggaM vA ThANaM vA ThAittae / asthi ya ittha kei abhisamaNNAgae ahAsapiNahie ege vA aNege vA, kappai se evaM vaittae-'imaM tA ajjo! tuma muhattagaM jANehi jAva tAva ahaM gAhAvaikulaM bhattAe vA pANAe vA nikkhamittae vA pavisittae vA, asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA AhArittae, bahiyA vihArabhUmi viyArabhUmiM sajjhAyaM vA karittae, kAussagaM vA ThANaM vA ThAittae, se ya se paDisuNijjA evaM se kappai gAhAvaikulaM bhattAe vA KKAKEKOI-KI-KOKAXOXOKA-KO-K. 263 // For Private and Personal Use Only
Page #566
--------------------------------------------------------------------------
________________ Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org pANAe vA nikkhamittae vA pavisittae vA, asaNaM pANaM khAimaM sAimaM AhArittae vA, bahiyA vihArabhUmi viyArabhUmi sajjhAyaM karittae vA / se ya se no paDisuNijjA evaM se no kappai gAhAvaikulaM bhattAe vA pANAe vA nikkhamittae vA pavisittae vA, asaNaM pANaM khAimaM sAimaM AhArittae vA bahiyA vihArabhUmi viyArabhUmi sajjhAe karittae vA kAussaggaM vA ThANaM vA ThAittae // 52 // (18) vyAkhyA-"vAsAvAsaM" varSAkAle sthito bhikSuH icchet vastraM vA patagRhaM pAtraM vA kambalaM vA pAdamoJchanaMrajoharaNaM anyataropadhi vA "AyAvittae ti" ekavAraM AtApe dAtuM "payAvittae tti" pratApayituM punaH punaH anAtApane kutsApanakAdayo doSAH, vastrAdyupadhau Atape datte eka vA sAdhu anekAn vA sAdhUna anujJApya aGgIkAraNaM vinA gRhasthagRhe AhArAdyartha gantuM na kalpate / evaM 'bahiyA' bahirgantuM vihArabhUmi vicArabhUmi khAdhyAyaM vA kartu kAyotsarge sthAtuM vA sthAna-UrdhvasthAnaM tacca kAyotsargalakSaNaM na kalpate vRSTicaurabhayAdinA / atha yadi saMnihita-pratyAsannayatiH eko vA aneke vA tasya taM upadhiM cintayati tadA kalpate / cintakAbhAve tu jalakleda-caura-haraNApkAya-virAdhanopakaraNa-hAnyAdayo doSAH, sthAna-UrdhvasthAnaM taca kAyotsarga For Private and Personal Use Only
Page #567
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatrth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtraM kalpalatA vyA09 ekonaviMzatitamA sAmAcArI // 264 // lakSaNaM "imaM tA" ityAdi saMyatiH evaM vadet-'he Arya! tvaM idaM vastrAdi tAvat muhUrtamAnaM jAnIhi-vibhAvayeH, "jAvatAva ti" bhASAmAtraM yAvadarthe, ahaM gRhasthagRhAdI AhArAdyartha yAmi, tadA sa ca saMnihitasAdhuH "se" tasya upadhicintanena icchAkArayituH pratizRNuyAt-aGgIkuryAt, vacanaM iti zeSaH, tadA tasya vihArabhUmi vA vicArabhUmi vA gantuM khAdhyAyaM vA kartu kAyotsarge vA sthAtuM sarva kalpate / anyena sAdhunA aGgIkaraNAbhAve tu na kalpate sarva pUrvapratipAditadoSaH sadbhAvAt / / iti aSTAdazI sAmAcArI // 18 // atha zayyAsanAbhigrahAdhikArarUpAM ekonaviMzatitamA sAmAcArI AhavAsAvAsaM pajosaviyANaM no kappai niggaMthANa vA niggaMthINa vA aNabhiggahiyasijjAsaNiyANaM ittae, AyANameyaM, aNabhiggahiyasijjAsaNiyassa aNuccAkUDayassa aNaTrAbaMdhiyassa amiyAsaNiyassa aNAtAviyassa asamiyassa abhikkhaNaM 2 apaDilehaNAsIlassa apamajaNAsIlassa tahA tahA saMjame durArAhae bhavai // 53 // aNAdANameyaM, abhiggahiyasijjAsaNiyassa uccAkUiyassa aTTAbaMdhiyassa miyAsaNiyassa AyAviyassa samiyassa abhikkhaNaM 2 paDilehaNAsIlassa pamajaNAsIlassa tahA 2 saMjame suArAhae bhavai // 54 // (19) // 264 // For Private and Personal Use Only
Page #568
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyAkhyA-"vAsAvAsa" varSAkAle sthitAnAM nirgranthAnAM nirgranthInAM ca anabhigRhItazayyAsanakena bhavituM na kalpatena yuktaM, na abhigRhItAni zayyAsanAni yena saH anabhigRhItazayyAsanaH, anabhigrahItazasayyAsana evaM anabhigRhItazayyAsanika, "svArtha ikaH" tena yato varSAsu sAdhunA maNikuhime'pi pITaphala kAni abhigrahavatA eva bhAvyaM ityarthaH / anyathA zItalAyAM bhUmau zayane Asane ca kundhvAdiprANavirAdhanA ajIrNAdidoSAH syuH| etaca karmaNAM doSANAM vA AdAna-upAdAnakAraNaM-etat kiM anabhigRhItazayyAsanikatvaM athavA abhigraho-nizcayaH? svaparigRhItameva zayyAsanaM mayA bhoktavyaM na anyaparigRhItaM, na abhigraho anabhigrahaH / AdAnatvameva draDhayati-"aNabhiggahi"tyAdi / sugama, yat evaMvidhasya sAdhoH saMyamo durArAdhyo-duSpratipAlyo bhavati / kiMviziSTasya saadhoH| "aNuccAkuiassa" anucAkucikasya "kucaparispande" akuco'parispando-nizcalo yasya kambikA na calanti, adRddhabandhane hi saGgharSAt matkuNakundhvAdivaghaH syAt, uccA hastAdi yAvat yena pipIlikAdivadho na syAt, sAdiH vA na dazeca / ucA cAsau akucA ca uccAkucA kambAdimayI zayyA, sA vidyate yasyA'sau uccAkucikA, na ucAkucikaH anucAkucikAnIcaH saparispandazayyAsanaH tasya / punaH kiM viziSTasya sAdho? / "aNaTThAbaMdhissa" anarthayandhinaH, pakSamadhye anarthaka niSmayojanaM ekavAropari dvau trIzcaturo vArAn kambAsu bandhAna dadAti caturupari bahUni vA aDakAni badhnAti, tathA ca svAdhyAyapalimandhAdayo doSA bhavanti, yadi ca ekAGgika campakAdipar3ha labhyate tadA kalpa045 For Private and Personal Use Only
Page #569
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtraM kalpalatA vyA0 9 // 265 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tadeva grAhyaM, bandhanAdiprakriyAparihArAt / punaH kiMviziSTasya sAdhoH ? / "amiAsaNiyassa" amittAsani kasya - abaddhAsanakasya, sthAnAt sthAnAntaraM hi muhurmuhuH saGkrAman sattvavadhe pravartate, anekAni vA AsanAni sevamAnasya / punaH kiMviziSTasya sAdhoH 1 / "aNAtAviassa" anAtApinaH - saMstArakapAtrAdInAM Atape adAtuH, tatra ca panakasaktyAdayo doSAH, upabhoge ca jIvavadhaH / upabhogAbhAve ca upakaraNamadhikaraNameveti / punaH kiMviziSTasya sAdhoH ? / asamitasya IryAdiSu tatra AdyaturyapazcasamitiSu asamito jIvAn hanti, bhASA'samitI asamitaH sampAtimAn hanti / eSaNAsamitau asamito hastamAtrAdau, apkAyaH pariNataH na veti, lehacchandaM na jAnAti, AdAnanikSepasamitau asamitaH punaH punaH sthAnaniSIdanA'dAna nikSepAdI jIvAn hanti / punaH kiMviziSTasya sAdhoH ? / abhIkSNaM abhIkSNaM punaH punaH amatilekhanAzIlasya, cakSuSA adRSTvA / punaH kiMviziSTasya sAdhoH ? / "appamajaNAsIlassa" apramArjanAzIlasya - rajoharaNAdinA apramRjya sthAnAdikartuH AbhyAM ca duSpratilekhite duSpramArjite saGgRhIte, 'naJaH' kutsArthatvAt, tathA tathA tena tena prakAreNa saMyamo durArAdhyo- duSpratipAlyo bhavati, yathA yathAM tAni tAni sthAnAni karoti tathA tathA saMyamArAdhanA duSkarA ityarthaH / etadviparItasya kiM syAt ?, ityAha- " aNAyANameyaM" karmaNAM asaMyamasya vA anAdAnaM etat tena zayyAsanAbhigrahavatA bhAvyaM, kathaM anAdAne patitavyaM 1, ityAha-uccA akucA ca zayyA kartavyA, adhArya sakRca pakSAntarbandhanIyA / aDDukAni catvAri kAryANi baddhAsanena bhAvyaM 1 kAraNe evaM utthAnAt saMstArakAdIni For Private and Personal Use Only ekonaviM zatitamA sAmAcArI // 265 //
Page #570
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatrth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyarmandir AtApanIyAni 2 IryAsamityAdiSu samitena yatanAvatA bhAvyaM, 3 pratilekhanApramArjanAzIlena ca bhAvyaM 4 / yathA yathA etAni sthAnAni karoti tathA tathA saMyamaH sukhArAdhyaH sukaro vA bhavatIti, tatazca mokSo bhavati / / iti ekonaviMzatitamA sAmAcArI // 19 // atha sthaNDilAdhikArarUpAM viMzatitamA sAmAcArI AhavAsAvAsaM pajosaviyANaM kappai niggaMthANa vA niggaMthINa vA tao uccArapAsavaNabhUmIo paDilehittae na tahA hemaMtagimhAsu jahA NaM vAsAsu, se kimAhu bhaMte ! ?, vAsAsu NaM ussapaNaM pANA ya taNA ya bIyA ya paNagA ya hariyANi ya bhavaMti // 55 // (20) vyAkhyA-"vAsAvAsaM" varSAkAle sthitAnAM nirgranthAnAM nirgranthInAM ca, yathA-varSAsu tisraH uccAramazrarAvaNabhUmayaH pratilekhayitavyA bhavanti tathA hemantagrISmakAlayoH na / tatrApyayaM vizeSa:-tisraH uccAraprazravaNa bhUmayaH anadhisahiSNoH antaH kartavyAH 1 adhisahiSNozca yahistisraH kAryAH 2 dUravyAghAte madhyA tadvyAghAte Asanneti tisraH 3 atra ArSatvAt "grISma" zabdo bahutve strIliGgazca / vAsAmu kimiti tat bhUmitrayakaraNaM tatrAha-"varSAsu ussaNaM ti" prAyo bAhulyena ityrthH| prANAzca zaGkhanakendragopakRmyAdayaH 1 tRNAni ghAsAH 2 bIjAni-tattadvanaspatInAM adhunodbhinnAni tato haritAni jAtAni 3 panakA-ullayaH athavA KOXXXOXO-KOKAXXXXX For Private and Personal Use Only
Page #571
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtraM kalpalatA vyA09 // 266 // "pANa ya taNa yatti" prANAnAM jIvAnAM AyatanAni sthAnabhUtAni vIjAdIni iti yojyaM / ayaM bhAvo varSA-viMzatsakakAle vizeSataH, pRthvI vizeSataH jIvAkulA bhavati / tata uccAraprazravaNabhUmitrayaM kAryameva // iti viMzatitamA - viMzatyau sAmAcArI // 20 // sAmAcAryoM atha mAtrakayatanAdhikArarUpAM ekaviMzatitamA sAmAcArI AhavAsAvAsaM pajosaviyANaM kappai niggaMthANaM vA niggaMthINa vA tao mattagAiM giNhittae, taM / jahA-uccAramattae, pAsavaNamattae, khelamattae // 56 // (21) vyAkhyA-"vAsAvAsaM" varSAkAle sthitAnAM nirgrandhAnAM nirgranthInAM ca trINi mAtrANi eva mAtrakANi | grahItuM kalpate, tathAhi uccAramAtrakaM 1 prazravaNamAtrakaM 2 khelamAtrakaM 3 ceti, mAtrakANAM abhAve velAti-| krameNa vegadharaNe AtmavirAdhanA syAt / varSati ca bahirgamane saMyamavirAdhanA syAt / atra cUrNi:-"bAhiM netassa gummiAigahaNaM teNa mattae vosirittA / bAhiM NittA parivei, pAsavaNe vi abhiggahio dharei / tassA- // 266 // sai jo jAhe vosirai so tAhe dhArei Na nikkhivaha subaMto vA ucchaMge ThitayaM ceva uvAra daMDae vA doreNaM baMdhai gose asaMsattiAe bhUmIe annatya parihaveI" ti // iti ekaviMzatitamA sAmAcArI // 21 / / For Private and Personal Use Only
Page #572
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir atha locA'dhikArarUpAM dvAviMzatitamA sAmAcArI AhavAsAvAsaM pajosaviyANaM no kappai niggaMthANa vA niggaMthINa vA paraM pajjosavaNAo golomappamANamitte'vi kese taM rayaNi uvaaynnaavitte| ajeNaM khuramuMDeNa vA lukkasiraeNa vA hoiyavaM siyA / pakkhiyA ArovaNA, mAsie khuramuMDe, addhamAsie kattarimuMDe, chammAsie loe, saMvaccharie vA therakappe // 57 // (22) vyAkhyA-"vAsAcAsa" varSAkAle sthitAnAM nirgranthAnAM nirgranthInAM ca no kalpate paryuSaNAtaH paraM ASADhacaturmAsakAt anantaraM golomamAtrA api kezA na sthApanIyAH AstAM dIrghAH, yAvat tAM rajanI bhAdrapadasitapazcamI rAtri "uvAyaNAvittae ti" atikramayituM yato "dhuvaloo u jiNArNa nicaM therANa vAsAsu" ityuktaM, kezeSu hi apkAyo virAdhyate, tatsagAca SaTpadikAHsaMmUcchanti kaNDUyamAnazca tAHcaNDayati naravakSataM vA zirasi syAt, yadi ca kSureNa muNDApayati kartA [kartayati] vA tadA AjJAbhaGgA'navasthAmithyAtvasaM| yamAtmavirAdhanA SaTpadikAcchedana-nApitapazcAtkarma-zAsanApabhrAjanAdidoSA bhavanti, tasmAt loca eva zreyAn / yadi vA'sahiSNoH loce kRte jvarAdirvA syAt, vAlo vA rucAt, dharma vA tyajet , tato na tasya loca: kAryaH ityAha-AryeNa sAdhunA kSuramuNDena vA luzcitazirojena vA bhavitavyaM syAt / "lukka ti" luJcitAH For Private and Personal Use Only
Page #573
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtra kalpalatA vyA09 dvAviMzati tamA sAmAcArI // 267 // zirojA: kezA yasya sa luJcitazirojaH, tena apavAdato bAlaglAnAdinA kSuramuNDena utsargato luJcitazi-* rojena ityarthaH / kevalaM prAsukodakaM AtmanA gRhItvA ziraH prakSAlya, nApitasyApi prAsukapAnIyena karau prakSAlayati / atha yastu kSureNApi kArayituM akSamo vraNAdimacchirA vA tasya kezAH kartaryA krtniiyaaH-klpniiyaaH| "pakkhiA ArovaNA tti" pAkSikaM bandhadAnaM saMstArakadavarakANAM pakSe pakSe bandhA moktavyAH pratilekhitavyAzca ityrthH| athavA AropaNAprAyazcittaM pakSe pakSe grAhyaM sarvakAlaM varSAsu vishesstH| atra locAdhikAramadhye "pakkhiA ArovaNA ti" padaM sUtramadhye vartate, vRttikRtA ca vyAkhyAtaM, paraM atra anupayogikaM iva dRzyate, pazcAt tatparamArthoM gItArthagamyaH / atha kiyatA kAlena ko locaH kArayitavyaH?, ityAha-"mAsie khuramuMDe ti" mAse mAse asahiSNunA kSuramuNDanaM kAraNIyaM 1 "addhamAsie kattarimuMDe ti" yadi kartayo kArayati tadA pakSe pakSe guptaM kAraNIyaM / kSurakartaryozca loce prAyazcittaM nizIthoktaM yathAsaGkhyaM laghumAso 1 purimA | laghumAsa ekAsanaM ca deyaM / "chammAsie loe pANmAsiko locaH "saMvaccharie vA therakapye tti" sthavirANAMvRddhAnAM jarAjarjaratvena asAmayAt dRSTirakSArtha ca, arthAt taruNAnAM cAturmAsika: "saMvaccharo" varSArAtraH "saMvaccharaM vA vi paraM pamANaM, bIyaM ca vAsaM na tahiM vasijjA" iti vacanAt / tataH-saMvatsare-varSAsu bhavaH sAMvatsariko vA locaH sthavirakalpe sthavirakalpasthitAnAM varSAsu hi jinakalpika-sthavirakalpikAnAM dhruvo loca iti vAzabdo vikalpArthaH / apavAdato nityalocAkaraNe'pi paryuSaNAparvaNi avazyaM locaH kArya iti // 26 // For Private and Personal Use Only
Page #574
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sUcayati / athavA eSa sarvaH ApRcchaya bhikSAgamane vikRtigrahaNAdiH mAtrakAvasAnaH sAMvatsariko-varSAkAla*saMbandhI sthavirakalpaH sthaviramaryAdA, vAzabdaH kiJcijinakalpikAnAM api sAmAnyatA sUcayati, paraM prAyaH sthavirANAM evAyaM kalpa ityarthaH // iti dvAviMzatitamA sAmAcArI // 22 // atha adhikaraNA'nudIraNAdhikArarUpAMtrayoviMzatitamA sAmAcArI AhavAsAvAsaM pajosaviANaM no kappai niggaMthANa vA niggaMdhINa vA paraM pajjosavaNAo ahigaraNaM vaittae, je NaM niggaMtho vA niggaMthI vA paraM pajjosavaNAo ahigaraNaM vayaha se NaM 'akappeNaM ajjo ! vayasIti' vattave siyA, je NaM niggaMtho vA niggaMthI vA paraM pajjosavaNAo ahigaraNaM vayai se NaM nijUhiyave siyA // 58 // (23) vyAkhyA-"vAsAvAsaM" varSAkAle sthitAnAM nirgranthAnAM ca nirgranthInAM no kalpate, "paraM pajosavaNAo ahigaraNaM vaittae" paryuSaNAtaH paraM adhikaraNaM-rATiH tadvacanaM api adhikaraNaM vadituM, atha yo nirgranthAdiH * paryuSaNAtaH paraM adhikaraNaM vadati, tasya kiM vaktavyaM, ityAha-"se NaM akappeNaM ajo battavaM siA" he Arya! akalpena-anAcAreNa vadasi iti vaktavyaH syAt, yataH paryuSaNAdinatorvAka paryuSaNAdine eva vA yat adhikaraNaM utpannaM tat paryuSaNAyAM kSAmitavyaM / yaca tvaM paryuSaNAtaH paraM api adhikaraNaM badasi so'yaM For Private and Personal Use Only
Page #575
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatrth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtraM kalpalatA vyA09 yoviMzaticaturvizatyo sAmAcAyau~ // 268 // akalpya iti bhAvaH / punaH yo nirgrandhAdiH paryuSaNAtaH paraM adhikaraNaM vadati sa "nilahiyo siA" iti nihitavyaH-tAmbUlikapatradRSTAntena gacchAt niSkAsyaH syAt, upazAntopasthitasya ca mUlaM dAtavyaM-navInaM cAritraM deyam // iti trayoviMzatitamA sAmAcArI // 23 // atha parasparakSAmaNAdhikArarUpAM caturviMzatitamA sAmAcArI AhavAsAvAsaM pajosaviyANaM iha khalu niggaMthANa vA niggaMthINa vA ajeva kakkhaDe kaDue buggahe samuppajijjA, sehe rAiNiyaM khAmijA, rAiNie'vi sehaM khAmijA, (saM0 1200) khamiyatvaM khamAviyatvaM upasamiyatvaM uvasamAviyatvaM sumaisaMpucchaNAbahuleNaM hoyatvaM / jo uvasamai tassa asthi ArAhaNA, jo na uvasamai tassa nasthi ArAhaNA, tamhA appaNA ceva uvasamiyavaM, se kimAhu bhaMte !?, uvasamasAraM khu sAmaNNaM // 59 // (24) vyAkhyA-"vAsAvAsa" varSAkAle sthitAnAM nirgranthAnAM nirghandhInAM ca iha pravacane athaiva paryuSaNAdine "kakkhaDa" kakkhaDA-uccaiHzabdaH "kaDue ti" kaDuko-jakAramakArAdirUpo "buggahe tti" vigrahaH kalahA yadi samutpadyate tadA zaikSo'vamarAnikaH ratnAdhikaM rAtrikaM kSAmayati yadyapi rAtrikA prathama sAmAcArIvitathAkaraNe aparAddha tathApi zaikSeNa rAtrikaH kssaamnniiyH| atha zaikSopuSTadharmA tadA rAnikaH taM prathama kSamayati, tasmAt Xol // 268 // For Private and Personal Use Only
Page #576
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kSamayitavyaH khayameva kssaamyitvyH| para: avyaktatvAt napuMsakatvaM kiM tasyA garbhe jAtamiti tathA upazamayitavyaM AtmanA upazamaH kartavyA upazamayitavyaH prH| "jaM ajiaM samIpattaehiM tavaniamavaMbhamaiehiM / mA hutayaM kalahaMtA, ulliMcaha sAgapattehiM // 1 // jaM ani caritaM desUNAe vi puSakoDIe / taM pi kasAimitto, hArei naro muhutteNaM // 2 // " ityAdibhiH upadezaiH punaH "samuisaMpucchaNAbahuleNa hoyacaM" iti saMmuA [i] rAgadveSarahitA matiH tatpUrva saMpRcchanA sUtrArtheSu glAnAglAnAnAM vA tahahulena bhAvyaM rAgadveSI vihAya yena saha adhikaraNaM AsIt tena sahasUtrArthe saMpannaH kAryaH, tadudantazca voDhavyaH / yadi ekatarasya kSamayato'pi eko na zAmpati tadA kiM, ityAha-"jo uvasamai tti" ya upazAmyati upazamayati vA kaSAyAn tasya asti ArAdhanA jJAnAdInAM, yazca no upazAmyati tasya nAsti ArAdhanA / tasmAt AtmanA eva upazamaH krtvyH| kuta evaM', ityAha"uvasamasAraM khu sAmaNNaM" khuH-nizcayena, zrAmaNyaM zramaNabhAvaH upazamasAraM upazamapradhAnaM / ___"sAmaNNamaNucaraMtassa, kasAyA jassa ukahA huti / mannAmi ucchupurpha va, nimphalaM tassa sAmaNNaM // 1 // " iti vacanAt / / iti caturviMzatitamA sAmAcArI // 24 // | atra samitiguptikrodhamAnamAyAlomAdInAM dRSTAntA vAcyAH / varSAkAle vizeSataH sAdhunA samityAdayaH paalniiyaaH| IryAsamitI varadatto muniryathA-indreNa varadattamuneH prazaMsA kRtA-"atha bharatakSetre etAdRzo na For Private and Personal Use Only
Page #577
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtraM kalpalatA vyA0 9 // 269 // XXX000 www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ko'pi IryAsamitipAlakaH / " tato devena parIkSArthaM Agatya gajarUpaM kRtvA zuNDAdaNDena AkAze ullAlitaH / adhazca sUkSmamaNDUkyaH pRthivyAM vikurvitAH, tena adhaH patatA cintitaM- "bhama maraNabhayaM nAsti paraM aho ! sUkSmamaNDUkI jIvavirAdhanA bhaviSyati" iti cintayan tuSTena devena kSAmitaH // 1 // bhASAsamitI saGgataH - sAdhuH sa zatruruddhAt nagarAt nirgataH, vairibhiH pRSThaM- "bho ! nagaramadhye sainyasya balAbalaM kIdRzaM ? / " tadA sAdhuH prAha "bahuM suNehiM kannehiM, bahuM acchIhiM picchaI / na ya dihaM suyaM savaM, bhikkhU akkhAu marahaI // 1 // " evaM punaH punaH vakti paraM bhASAM na bhanakti, tadA pAThagrahila iti kRtvA muktaH // 2 // eSaNAsamitau nandiSeNa- vRttAntaH- vasudevajIvaH pUrvabhave nandiSeNo, glAnavaiyAvRttyabhigrahI SaSThakartA, indraprazaMsAyAM devena atIsArisAdhuvikurvaNAM kRtvA tannimittaM pAnIyArthaM viharaNagamane jalasya azuddhatAkaraNaM devasya asAvadhAnatve jalaviharaNaM glAnasAdhuskandhAropaNaM azucinA varaNTanaM devastutyAdikaraNaM ca prasiddhaM // 3 // For Private and Personal Use Only IryAdisamitidRSTAntAH AdAnAdau pratilekhanAkaraNe somilaH sAdhuH yathA kA'pi sandhyAyAM vihArakaraNe sAdhubhiH guruvacanena sakAle pratilekhanAH kRtAH sthitau ca / punaH kAle pratilekhanAH kRtAH / gurubhiH proktaM- "bho somila ! tvamapi // 269 // pratilekhanAM kuru / " tena proktaM punaH - "pratilekhanA kimarthaM kriyate ? madhye kiM sarpAH utpannAH santi 1 / " iti ulluNThavacanaM bhASitaM / tena prabhAte pratilekhanAsamaye zikkikAmadhyAt akasmAt devena sarpAn niSkAsya
Page #578
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bhApitaH sAdhuH naSTvA gurusamIpe gatvA sarpanirgamanakharUpaM prAha / gurubhiH proktaM-"bho sAdho! pUrva tvayA ullaNThavacanaM uktaM, evaM nocyate pratilekhanAyAM tu mahatI nirjarA'sti / zreSThisUnoriva sa hi pravrajitaH abhigraha ca jagrAha / yathA sarveSAM sAdhUnAM daNDakA mayA pratilikhya pratilikhya haste daatvyaaH| evaM ca kurvan prabhUtaM karma kSapayAmAsa / somilo'pi tathaiva kurvan karma akSipat // 4 // uccAramazravaNasamitI suvratAcAryaH kSullaGkaH sa ha pravrajitaH / guruNA proktaM-"bho! sthaNDilAni kuru|" sa na karoti, vakti ca-"kiM tatra uSTrAH sthitAH santi ?" iti rAtrI mAtrakaM pariSThApayan uSTarUpeNa devatayA bhaapitH| guruNA proktaM-"adRSTasthaNDile mAtrakAdi atyajatAM, devatA sAhAyyaM syAt, yathA atraiva gacche apratilekhitasthaNDile atyajan kAyikyA bAdhitaH devatayA udyete kRte iti adrAkSIt / punaH andhakAre jAte devakRtaM sarva svarUpaM jJAtvA pazcAt Alocya siddhaH, so'pi kSullakaH tathaiva akarot 5 evaM paJcasamitayo varSAsu vizeSataH pratipAlanIyAH // 5 // | atha guptayaH-tantra manoguptau kauGkaNakaH sAdhuH kAyotsarge sthitaH, gurubhiH proktaM-"bahI velA jAtA, bho ! kiM dhyAyasi?" tena proktaM-"mayA jIvadayA dhyAtA / kA jIvadayA?" sa Uce / putrANAM dayayA kSetrasUdanavallIdahanAdi dhyAtaM / guruNA proktaM-"mithyAduSkRtaM dehi, evaM na dhyAtavyaM mahAn Arambho lgti|" so'pi tathaiva | akarot 11 vacanaguptau guNadattaHsAdhuH, sa hi zrIpure dhanavatIputraH sAMsArikavandApanAya gacchan janyAyA vayaM na For Private and Personal Use Only
Page #579
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtraM kalpalatA cyA09 // 27 // jJApyA iti vAcaM lAtvA cauraiH muktaH svasthAne gtH| sarva mAtRpitRpramukhaM sAMsArikavarga bandApya, punaH tayaiva manogulyAjanyayA sArdha calitaH san tasmin sthAne prAptaH, tadA te eva caurA utthitAH, taiH jananyAdi sarve'pi muSitAHdidRSTAntAH sarva gRhItaM / tadA cauraiH uktaM-"eSa sa eva sAdhuH ya AtmabhiH janyAjJApanaviSaye vArito'bhUt" iti teSAM vacanaM jananyA zrutaM / tasyA hRdaye mahAduHkhaM lagnaM-anena sAdhunA putreNA'pi caurA jJAtAH, paraM asmAkaM agre na jJApitaM, tena ahaM asyopari khodare kSurikAM prakSipya mariSyAmi" iti / cauraiH jJAtaM-"asya sAdhoH eSA jananI, dhanyo'yaM sAdhuH yena jananyA api na jJApitaM / " tato yat dhanAdikaM cauraiH luNTitaM AsIt / tat sarva pratyarpitaM / tadanu jananyAH janyAyAzca sarveSAM pramodo jaatH||2|| kAyaguptau arahannakasAdhuryathA-arahannakasAdhuH vihAraM kurvan kApi sthAne vAhalakaM [nAlA] prApya vicAritavAn-"nIramadhye pAdakSepadAne mama apkAyavirAdhanA bhaviSyati" tena kurdayitvA dvitIyataTe ptitH| AjJAbhaGgAt devatayA pAdacchedaH kRtaH, pazcAt devatayA zikSA dattA-"pAnIyamadhye gamyate, paraM evaM na kartavyaM" iti zikSA dattvA pAdaH sajjIkRtaH // 3 // iti guptitrayadRSTAntAH // | tathA asmin zrIparyuSaNAparvaNi samAgate mahAvairamapi tyAjyaM, virodhe jAte kSAmagAyAM kRtAyAM evaM prati- // 27 // kramaNaM zudhyati anyathA na / annArtha udAyanadRSTAntaH, tathAhi campAyAM nagayAM kumAranandinAmA ekaH svarNakAro vasati / paraM sa kIdRzaH? / AjanmastrIlolupaH, tena For Private and Personal Use Only
Page #580
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpa0 46 www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paJcazatastrINAM patiH bhoktA ca jAtaH / ekadA kutracit kumAranandivarNakAreNa hAsA - prahAsAnAiyau devyau dRSTe / tayoH rUpeNa mohitaH san prArthanAM kRtavAn / tAbhyAM proktaM- "AvayoH patiH devo'bhUt / sa cyutaH, tena patiM gaveSayAvaH, tataH tvayA paJcazailakanAmni dvIpe AgantatryaM yathA bhogayogo bhavet" ityuktvA te hAsAmahAsAdevyau svasthAne gate / atha kumAranandinA tatra gamanAya samutkaNThitena paTahI vAdito yathA-" (yo) mAM paJcazailadvIpe prApayati tasmai koTidravyaM dadmi [dadAmi] / " tata ekena vRddhanAvikena tanmArgajJena dravyalobhena aGgIkRtya proktaM- "bho ! ardha sAmprataM mama putrAdInAM dehi, ardhaM ca pazcAt dayAH / " tataJca tathaiva kRte prabahaNe caTitaH / agre samudramadhye vRddhena eko vaTo dRSTaH / bhadranandinaH proktaM- "bho ! idaM pravahaNaM agre dRzyamAnavasya adho niHsariSyati, tatra mahAn AvatA'sti, tatra vAhanaM bhakSyati, paraM tvayA ghaTazAkhAM gRhItvA vaTe sthAtavyaM / tatra va rAtrau bhAraNDapakSiNaH sameSyanti, tatpAde tvayA bandhanena deho bandhanIyaH, te ca tata uDDIya paJcazailadvIpe cUrNinimittaM yAsyanti, tvacApi tatra gatvA bandhacchodanena dehaM mocanIyaM [mocayitvA ] hAsA-prahAsApArzve gantavyaM" ityukte tatra sthAne bhagnaM vAhanaM, svarNakAro'pi tathaiva kRtvA gataH, hAsAgrahAsAsamIpe kRtA bhogArtha prArthanA / tataH tAbhyAM proktaM- "bho ! anena azucidehena na AvAbhyAM saha bhogo bhavati / " tataH tAbhyAM sa kumAra nandI campAyA udyAne AnIya muktaH / atha bhadranandikumAreNa tatprAptinimittaM iGginImaraNaM ajJAnakaSTaM mArabdhaM, tasmin kSaNe tanmitreNa nAgilazrAvakeNa vAryamANo'pi na tiSThati sma / tato hAsA For Private and Personal Use Only (4)X-6 D-X RX e-K
Page #581
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir caNDa kalpasUtra kalpalatA vyA09 M pradyotanakathAnaka // 27 // prahAsAdhyAnaM kurvan ajJAnakaSTAt tatpatirdevastatrotpannaH / tAbhyAM saha khepsitAn bhogAn bhuJAnaH tiSThati / atha kadAcit nandIzvaradvIpe devayAtrArtha indraashcturvidhdevnikaayshitaashclitaaH| indrAdezena hAsAprahAsA api tayoH yaH patiH syAt tasya adhikAro'sti, indrAdidevAnAM agre mRdaGgaM vAdayan niHsarati, tena tAbhyAM tasya gale mRdaGgo nikssiptH| proktaM ca-"ayaM vaadniiyH| tatastena galAt uttArya dUre nikSipta:-"na ahaM vAdayiSyAmi", mRdaGgazca punaHpunargale eva Agatya ptti| tataH tAbhyAM proktaM-"asmatpateH adhikAro'sti, gale patito mRdaGgo vAdita (vAdayitavya) eca, chuTiH na anyathA, hAsA prahAsA ca "rAmAdala galai pajyA vajADyA chUTI jaI" iti lokavAkyaM ca jAtaM / tato vidyunmAlI hAsAgrahAsAsahito mRdaGgaM vAdayan mArge gacchan maharddhikasurAn dRSTvA alparddhikamAtmAnaM nindan nAgilajIvena acyuta 12 devalokotpannena devena proktaM-"bho ! mAM jAnAsi ?"* tata upayogadAnena jJAtaM proktaM ca-"hA mitra nAgila ! mayA tvayA vAritenApi tucchabhogakRte manuSyajanma hAritaM, yena IdRzI avasthA prAptaH / atha kiM kromi|" nAgiladevena pronaM-"bho! gozIrSacandanamayIM zrImahAvIradevapratimAM kRtvA pUjaya, yathA bodhiviijpraaptirbhvet|" tena tathaiva kRtvA kiyantaM kAlaM pratimAM puujitaa| pUjayitvA tataH AyuH kSaNe [ye] pratimAgI peTI kRtvA potavaNijAnAM dattvA proktaM-"iyaM devAdhidevapratimA vItabhayapattane gatvA zrIudAyanasya rAjJo deyaa|" tataH taiH sA peTI AnIya sabhAyAM rAjJo'gre muktvA kathitaM ca"devAdhidevapratimA'sti," anyaiH brahma-viSNu-mahezvarANAM nAmagrAhaM udghATitA, paraM nodghaTati / tato rAjJo * -X-K9KKRKOKSATOKRAKOXXCK // 271 // For Private and Personal Use Only
Page #582
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir TibhojanavelAyAM atikrame prabhAvatyA Agatya proktaM-"devAdhidevo'rhan vItarAga eva" iti / tata udghATitA peTI devatAvasare sthApitA / prabhAvatI prAdhikA tAM sadaiva pUjayati / ekadA prabhAvatyA pUjAM kurcatyA zvetavastrANi yAcitAni, dAsyA dattAni, paraM prabhAvatyA dRSTibhrameNa raktAni jJAtvA dAsI trjitaa| kSaNAntare zvetAnyeva dRSTAni, jJAtaM mamAyuH SaNmAsamadhye, tato dIkSArtha rAjA praarthitH| rAjJA proktaM-"tvaM devo bhaviSyasi, mama viSamavelAyAM sAnnidhyaM karoSi, tadA AdezaM dadAmi / " tato'GgIkRte, Adezo dattaH, dIkSA gRhItA, devo jAtaH / rAjA yogivRndamAraNena sAdhuvRndarakSaNena AvakaH kRtaH / atha tAM pratimAM dIkSAgrahaNamoktavacanAnurodhena devadattA dAsI pUjayati / ekadA gandhAraH zrAvakaH pratigrAma pratipuraM devAn vandamAnaH zrIdevAdhidevapratimAM devatAdattAM vandituM vItabhaye AjagAma / pUjitA pratimA, paraM tasya ekadA jvarazcaTito, dAsyA sArazuddhikaraNena sajjIkRtaH, jAto nIrogaH / tena gacchatA upakAriNIti dAsyai guTikAdvayaM saprabhAva dattaM, mAhAtmyamapi kathitaM-"anayA bhakSitayA divyarUpaM bhAvi, anayA bhakSitayA tava abhISTaH sa tvAM AdariSyati / " evaM kathayitvA tasmin gate ekA bhakSayitvA divyarUpaM kRtaM / nAnA ca varNagulikA jaataa| dvitIya|bhakSaNe lokamukhAt strIlolupaM caNDapradyotanaM svarucitaM hRdi dadhyo-"sa mama varo bhavatu" iti / tato guTikAdhiSThitadevatayA ujjayinyAM gatvA caNDapradyotanAya dAsIkharUpaM sarva jJApitaM / tato rAjA analagirigajArUdo vItabhaye samAgatya rAtrI svarNagulikAM AkArayati sa / dAsyA ca proktaM-"ahaM pratimA vinA na XXXXXXXXXXXX For Private and Personal Use Only
Page #583
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtraM kalpalatA vyA09 // 272 // saha lAtvAprApyate / cintA'pi / udAyakAmukuTabaddha essyaami|" tantra sthAne ca tatsagiva saMsthApya tatastAM alAtvA parAvRtya ujjayinyAM gatvA navInapratimAM * caNDalAtvA punaH vItabhaye gatvA pratimAsahitAM varNagulikAM lAtvA pratimAsthAne navInapratimA sthApayitvA gatapradyotanaujjayinyAM caNDapradyotano rAjA / tataH prabhAte khakIyahastinAM trAsAt madagalanAca analagirisamArUDhacaNDa- kathAnaka pradyotanAgamanaM, pratimApuSpamAlAmlAnataH, pratimAsahitadAsIharaNaM ca jJAtvA jAtakrodho dazamukuTabaddharAjAbhiH saha lAtvA ujjayinyA abhimukhaM cacAla / udAyano rAjA Agato jesalamerasamAsannabrahmasaraHsthAne paraM tatra pAnIyaM na prApyate / cintAtureNa rAjJA prabhAvatI smRtA, tayA tatra akSayaM pAnIyaM kRtaM, adyApi tatra tathaiva asti 1 evaM puSkarasthAne'pi / udAyanasainyamAgatya ujjayinIsIni patitaM / mArgitA pratimA, paraM na dadAti sa tAM / tataH caNDapradyotano'pi caturdazamukuTabaddharAjaparivRtaH sarvasainyaM lAtvA Agatya saMmukhaM 4 sthitaH / analagirihastinaM binA yuddhaM sthApitaM / kRte yuddhe bhagnazcaNDapradyotanaH, tato bhraSTapratijJo'nalagirihastinaM Aruhya punaH yudhyati sma / tata udAyanarAjena padAtinA satA analagiri adho gatvA bANaiH vidhyate sma / analagiriNA upariSTAt adhaH kSiptaH, tato jIvana baddho nigaDAdibhiH lalATe akSarANi likhitAni"mama dAsIpatiH ayaM" iti, dAsI naSTA / pratimAgrahaNe devavANI jAtA-"mAM atraiva rakSa, mA vItabhaye naya, // 272 // tatra dhUlikoTTo bhvissyti| tato rAjJA pratimAM tatraiva muktvA, khayaM tu caNDapradyotanaM lAtvA calitaH, mArge zrIparyuSaNAparva samAgataM / rAjA tatra taddine sthitvA upavAsaM cake / sUpakArasya ca proktaM-"yat rocate tat For Private and Personal Use Only
Page #584
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir caNDapradyotanarAzejAya bhojanaM dAtavyaM / " rAjA tu jinapratimApUjAdi dharmakRtyaM kartu lgnH| tataH sUpakAreNa vijJaptaH caNDapradyotana:-"kA ruciH adya bhavatAM ? / rAjJA proktaM-"yA udAyanarAjasya / " sUpakAreNa proktaM["adya teSAM upavAsaH, zrIparyuSaNAparvatvAt te na bhozyante / " tataH caNDapradyotanena vicAritaM-"adya pRthaka rasavatIkaraNe viSamadAnaM bhAvi / " maraNabhItyA kathitaM-"vayaM api adya upavAsa kariSyAmaH, vayamapi X|zrIudAyanarAjasya sAdharmikAH smH| etat vacanaM rAjJA sUpakAramukhAt zrutyA-"aho! dhUrtasAdharmiko'pyayaM sAdharmikaH / sAdharmike ca baddhe na mama pratikramaNaM zudhyati" iti vicArya caNDapradyotanaM AhUya nigaDAdIni bandhanAni dUrIkRtya lalATe varNapaTTe candhayitvA muktazcaNDaprayotanaH kSAmitazca, satkRtya mukto'vantIdeze / udAyanarAjavat anyenApi kSAmaNA kartavyA, krodhazca mocyo yathA ArAdhakatvaM syAt / / nathA aparAdhaM kRtyA tasmin akSAmite anarthaparamparA syAt tatrArthe dRSTAntaH, tathAhiekasmin grAme kumbhakAro bhANDaiH zakaTaM bhRtvA nagaramadhye vikretuM Agacchati, tataH ekaM vRSabhaM hartu kRtamanaskaiH kazcid grAmINapuruSaH bhaNitaM-"aho ! "ekabaillA gaDDI" ekena balIvardena gantrI yAti / " lokaH api zrutaM / kumbhakAreNa api vicArita-"nUnaM ete duSTA mama eka vRSabhaM hariSyanti, ete pazyatoharAH, yataH santamapi * mama vRSabhaM asantaM kurvnti|" tataH kumbhakAro yAvat bhANDavikrayeNa vyagracitto jAtaH, tAvattaH vRSabho itaH svasthacittaH san vRSabhaM adRSTvA 'ghumbApAtaM' cakre-"aho! mama dvitIyo vRSabhaH kenApi hRtH|" lokA api For Private and Personal Use Only
Page #585
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtraM kalpalatA vyA09 // 273 // vadanti 'asmAbhiH zrutaM AsIt ekena vRSabhena gatrI abhuut|" tato duHkhito ganaH svasthAnaM, paraM tena krodhakumbhakAreNa krodhena saptavarSANi yAvat kSetraskhalAni dhAnyasahitAni jvAlitAni / tato yakSayAtrArtha milite kSAmaNAdiloke paTahaghoSaH kArita:-"annaM asmAkaM yo dahati sa prkttiibhvtu|" tataH sa kumbhakAro veSaviparyayaM kRtvA dRSTAntAH provAca-"egavaillA gaDDI pAsaha tumhe vi Dajjhai khalAi / " tato lokaiH vRSabhaharaNakAraNaM jJAtvA proktaM"bho! dIyatAM kumbhakArasya vRSabhaH, no cet anyAnyapi sapta varSANi dhAnyAni dhakSyati / " tato datto vRSabhaH, kSAmitaH kumbhakAraH, tasmAt pUrva aparAdho na kAryaH, kRte ca kSAmaNaM zreyaH, anyathA anarthaparaMparA syAt iti krodhopari kumbhkaardRssttaantH|| I tathA asmin parvaNi yaH krodhaM na muJcati sa saGghAvahiH kAryaH zaditanAgavallIpannavat / atrArtha dRSTAntaHko'pi kheDacAstavyadvijo'bhUt tena kRSikarma prArabdhaM, balIvI durbalo galina vahati totrAdibhiH kadarthayituM prArabdhaH, tathApi na vahati, tataH tenA'tikrodhAt, mRtpiNDaiH Ahatya Ahatya kumaraNena mArito gohatyApAtakaM lagnaM / mahApuruSapAce prAyazcittaM pRSTaM-"dIyatAM mama yathA zuddho bhavAmi / " taiH uktaM-"kopo gtH|" dvijenoktaM-"evaM cet taM pazyAmi, tadA mRtaM api maaryaami|" tadA taiH apAteyaH kRtaH, ayogyatvAt / evaM // 273 // anupazAntakopaH sAdhurapi aparAdhe jAte mRgAvatIvat manaHzuddhyA mithyA-duskRtaM deyaM / tatsambandhalezo yathA-ekadA zrImahAvIradevaH kauzAmbInagaryA samavastA, tadA tatra candrasUryo svakIyamUlavimAnena vandituM For Private and Personal Use Only
Page #586
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir XXXXXXXXXXXXX smaagto| tadA candanA-mRgAvatIpramukhA api Asan / candanA tu astasamayaM jJAtvA tata utthAya svakIyopAzraye gatA, mRgAvatI tu bhagavaddarzanamohitA sthitA / tataH candrasUryayoH svasthAnaM gatayoH andhakAraH sarvatra prsRtH| tato mRgAvatyapi candanA apazyantI ekAkinI bhItA satI upAzraye samAgatA, IryApathikI pratikramya zayanasthAM pravartinI candanAM praNamya pAdau vizrAmayantI proce-"bhama aparAdhaH kSamyatAM / " candanApi tAM proce-"he bhadre! uttamakulotpanne ! na yuktaM tava IdRzaM krtu|" tato mRgAvatI proce-"mayA pApaM kRtaM, mithyA me duSkRtaM, ataH paraM na IdRzaM karma kariSyAmi" ityuktvA pAdayoH papAta / tataH candanAyA nidrA samAgatA, mRgAvatyAstu manaHzuddhyA mithyAduSkRtaM dadatyA kevalajJAnaM samutpannaM-"andhakAre ghore sarpa AgacchantaM jJAtvA candanA hastaM utkSipya saMstArake muktH| tataH prabuddhayA candanayA proktaM-"kim ?" iti / mRgAvatyoktaM-"mA sarpasparzI bhavatu" iti / candanayoktaM-"ka sarpaH ? / " sugAvatyoktaM-"eSa yaati|" candanA prAha"ahaM na pazyAmi, tvaM pazyasi ?, kiM tava sAtizayaM jJAnaM?" tayoktaM-"om" iti / "kiM kevalajJAnaM ? " tayoktaM-"evaM eva / candanAyA api-"aho! mayA kevalinyA AzAtanA kRtA, anityabhAvanAM bhAvayantyAH kevalajJAnaM utpannaM, evaM mithyAduSkRtaM deyaM / paraM na kumbhakAra-kSullakayoH iva / " tatsambandho yathAko'pi ziSyo laghuvAlakhabhAvena caJcalatvAt kumbhakArabhANDAni kANIkurvan vArito'pi na tiSThati, upA-18 lambhe datte mithyAduSkRtaM dadAti / tataH kumbhakAro'pi karNayoH karkarikAM kSitvA bhRzaM niHpIDya duSkRtaM dadAti / For Private and Personal Use Only
Page #587
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtra kalpalatA vyA09 // 274 // evaM pratyahaM kumbhakAra-kSullako evameva kurvAta, evameva mithyAduSkRtaM dadAte / anena mithyAduSkRtadAnena zvathUkApi arthasiddhirna / kiM tarhi kartavyaM?, ityAha-zvazrUjAmAtRvat 'aliyAM-galiyAM' iti kartavyAni / tathA kAci- jAmAtalobhinI vidhavA vRddhA strI AsIt, tasyAzca dhanaM prabhUtaM, putro nAsti, paramekA putrI kumArikA vartate, sA dRSTAnta: kasyacit kulaputrakasya prinnaayitaa| paraM lobhitvAt na jAmAtuH bahutaraM adhikArApannaM dattaM, tena ruSTo| jAmAtA / evaM holikA-dIpAlikA-dIvAsAdisarvaparvasu na atyAgraheNa nimazrito, na jAmAtA zvazrUgRhe gtH|| tato lokaH proktaM-"re vRddha pApiNi lobhini! tava putraprAyo jAmAtA nataM bhojayase?, dhanena kiM kari*Syasi ?" tato lokAdacchuTitayA jAmAtA bhojanAya nimantritaH, proktaM ca-"ekAkitvena AgantavyaM / " tasya mitraiH proktN-"bho| adya tava zvaH sarva dhanaM dAsyati" iti| tato jAmAtA gataH zvazrUgRhe bhoktuM |upaviSTaH, pariveSitA :reyI, paraM vAhaDInAle rUtapumbhaDakaM kSiptamasti, pariveSaNe velA bahI lagati, atha ca ghRtaM stokaM niHsrti| sA tu khaNDAnayanArtha apavarikAmadhye gatA, tadA jAmAtrA zvabhUlakSaNAni jAnatA *vAhaDInAlAt rUtapumbhaDakaM niSkAsya, pracchannatayA dUre niHkssiptN| tayA Agatya vAhaDInAlena ghRtaM pariveSitaM / / vAhaDInAlaM ca varSati meghe gRhapraNAlacat jAtaM / tasyA udare ghasakaH patito-"aho! kiM jAtaM?" ttH| // 274 // tayA khaNDapariveSAnantaraM proktaM- he jaamaatH| adya ekatra jemanena rUsaNakaM bhaJyate" ityuktvA bhojanAya ekatra tasminneca sthAle jAmAtrA saha upaviSTA / jAmAtrA ca sthAlakoNasya ISat adhaHkaraNena ghRtaM / For Private and Personal Use Only
Page #588
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AtmasaMmukha kRtaM / zvazrUjanena-"aho / gataM ghRtaM, kiM kromi|" ataH tadAnayanAtha aparAdhaM aparAdhaM prati rekhAM karoti kSareyImadhye, vakti ca-"aho jAmAtaH! tava ete aparAdhA:-tvaM holikAya AkArito nAgataH, evaM dIpAlikAyAM, evaM dIvAsAparvaNi, iti rekhAM kRtvA ghRtaM sarva apakarSitaM AtmasaMmukhaM AnItaM c| jAmAtrA, vicArita-"aho ! zvazrUjanena buddhyA upAyaM kRtvA ghRtaM sarva apakarSitaM / atha kiM kartavyaM ?" tato | jAmAtrA-"he zvazru! sarve aparAdhA gatAH, AvayoH mano'pi militaM, atha sAsU-jamAIbAlA aliyAM galiyAM, kartavyAni / " ityuktvA kSaireyI-ghRta-khaNDa-bhRtasthAlamadhye hastaM kSitvA sarvatra bhrAmayitvA vayamapi ekIkRtya dvAbhyAM bhuktaM, gataM rUsaNakaM / evaM dharmAdhibhiH api kathaJcit rAgadvepI utpannau tathApi tau parvaNi muktvA parasparaM zalyaM muktvA manaHzuddhyA milanIyaM mithyAduSkRtaM ca deyaM / evaM krodha 1 mAna 2 mAyA 3 sobho 4 | pari pallIpati 1 acaMkAribhaTTA 2 airAvaNIbhUtapANDubhAryA 3 mathurAmaGgu 4 pramukhANAM bahavo dRSTAntAH santi, paraM anyavistarabhiyA na likhitaaH|| tathA caturmAsyAM sthitAnAM nirgranthAnAM nigranthInAM ca vizeSataH krodhamAnamAyAlomaiH AhAragrahaNaM na x yuktaM / tatra zrIbhadrabAhuvAmikRtapiNDaniyuktigata sambandhacatuSTayaM procyte| tatra prathama krodhapiNDagrahaNopari ghRtapUra-kSapakadRSTAnto yathAhastikarUpe nagare ekaH sAdhuH mAsakSapaNapAraNe bhikSA hiNDan brAhmaNagRhe mRtakabhaktasavADyAM praviSTaH / tatra For Private and Personal Use Only
Page #589
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir krodhapiNDa kalpasUtra kalpalatA vyA09 grahaNe kSapakadRSTAnta: ||275 // brAhmaNAnAM ghRtapUrA dIyante, sAdhuH tatra anAdriyamAnaH ciraM sthitaH, paraM na ko'pi saadhvedaat| tato ruSTaH sAdhuH 'dvitIyamRtakasaGkhayAM dAsyate' ityuktvA gtH| "nA'nyathA RSibhASitaM" iti hetoH dvitIyo mRtaH tasya saGkhayAM api gataH, paraM na kimapi dttN| tato'tikopena punaH 'tRtIyamRtakasaGkhayAM dAsyatI'ti uktvA gataH, tRtIyo'pi mRtaH punaH sAdhuH gataH, paraM na kimapi dattaM, tataH aticaNDakopena punaH anyamRtakasaGkhaDyAM dAsyatIti vadan kenApi sthavireNa dvArapAlena shrutH| tataH tena svAminaH proktaM-"bho! ayaM sAdhuH ghRtapUradAnena suprasannaH kAryaH, no cet anye'pi mariSyanti" iti / tato gRhakhAminA AkArya ghRtapUraiH sAdhuH prtilaabhitH| evaM yathA anena sAdhunA krodhena ghRtapUrA gRhItAH tathA anyaiH na graahyaaH||1|| | punaH mAne sevaiyA sAdhuH, tathAhi-kozalAdeze giripuSpakaM nAma nagaraM, tatra "sevaiyA"parvaNi taruNazramaNAnAM ekena sAdhunA proktaM-"bho! adya bhikSAvelAyAM sarvaiH api sevaiyAbhaktaM pracuraM labdhaM, tatra kA labdhiH?, kathaM adya "sevaiyAparva" kSaNo vartate? paraM sa labdhipAtraM yaH prabhAte ghRtakhaNDasahita sevaiyAbhaktaM Anayati sAdhUnAM ca prtilaabhyti|" tadA ekena cellakena abhimAnena "ahaM AnayiSyAmi' iti pratijJAM kRtvA dvitIyadine bRhattarANi prabhUtAni pAtrakANi lAtvA gataH ibhyagRhe, dRSTAzca tatra tAstAdRzA, 'bhASitA-gRhasvAminI dehi meM tayA lobhinyA bAhaM hakayitvA niSkAsito gRhAt / tena cellakena abhimAnaM kRtvA proktaM-"pazya tvaM, mayA etA avazyaM grahItavyA yena kena prakAreNa / " tayA'pi moktaM-"yadi tvaM etA gRhNAsi tadA mama For Private and Personal Use Only
Page #590
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandit www.kobatirth.org nAsikAvardhanaM jJeyaM" iti / tataH sAdhurni gatya]gataH, gacchatA ca pRSTaM-"bho! idaM kasya gRhaM ?, gRhasvAmI ca kutra sAMprataM vrtte|" kenApi proktaM-"devadattasya gRhaM, so'pi sabhAyAM sAMprataM vrtte|" tato gataH cellakaH sabhAyAM pRSTAH sabhApUruSA:-"bho! bhavatAM madhye devadattaH kaH?" taiH proktaM-"kiM prayojana ?" cellakena proktaM"tatpArdhAt kimapi yaacissye|" tadA taiH bhaNitaM-"kiM tena kRpaNena yAcitena ?, vayaM yAcitavyAH yathA arthasiddhiH bhavet / " tato devadattena bhaNitaM-"yat tvaM yAciSyase tat ahaM dAsyAmi / " tataH sAdhunA sabhAsamakSaM proktaM-"bho devadatta ! yadi tvaM eteSAM SaNNAM strIvazavartinAM puruSANAM anyatamo na bhavasi tadA yaace|" taiH| bhaNitaM-"ke te?" cellakena bhaNitaM-"zvetAGguliH 1 bakoDDAhI 2 kiGkaraH 3 tIrthasnAtaH 4 gRdhra-iva-riDI 5 hdjnyH6| ete SaTrapuruSA adhamAH kthitaaH|" tatra zvetAGgulisambandho yathA-ekena nija bhAryAvazavartinA kulaputrakena kSudhAtureNa prabhAte evaM bhaNitaM-"he bhArye! annapAkaM kuru, yadi taba rocate yena ahaM bhuje|" tataH tayA zayyAsthitayA eva bhaNitaM-"yadi tvaM kSudhito'si tadA culhIto rakSAM niSkAsya bahirnikSipa, indhanaM Anaya, agniM prajvAlaya, culhImastake haNDikAM sthApaya, tanmadhye pAnIyaM kssip| punaH koSThakAt AnIya taNDulAn prakSipa, tato'nnapAkaM kRtvA mama kathaya, yenAhaM utthAya tavAnnaM privessyaami|" tena proktaM-"he priye! yat tvayA AjJaptaM tat prmaannN|" tataH tathaiva sarvamakarot, tata evaM pratyahaM tasya kurvataH-prabhAte culhIto rakSA bahinikSipato rakSayA kRtvA aGgulayaH zvetA dRzyante, tena lokena "zvetAGguliH" iti tasya nAma dattaM / / mAlaya, culhomamama kathaya, rot, tata For Private and Personal Use Only
Page #591
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtraM kalpalatA vyA0 9 // 276 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir cellako vakti- "bho devadatta ! tvamapi yadi etatsadRzo'si tadA na prArthayAmi, anyathA prArthayAmi / " devadattena proktaM- "na bhavAmi etAdRzaH 1 // " tataH pArzvavartitaruNapuruSaiH proktaM- "bakoDDAhI ko'bhUt ?, tatsambandhaM brUhi / " cellakaH prAha - " zrUyatAM - ekaH ko'pi kulaputrakaH strIvazavartI AsIt / zayyAsutayA striyA bhaNitaM"ahaM pAnIyaM na AnayiSyAmi, tvaM uttiSTha, pratidinaM sarovarAt pAnIyaM Anaya / " tena atyantapremaparavazena aGgIkRtaM / paraM divase lajjamAno rAtripazcimaprahare sarvalokebhyaH pUrva gharaM mastake sthApayitvA pAnIyArtha sarovare yAti / tatra yakAn khecchayA sthitAn uDDayati / pratyahaM evaM bakAn uDDayato dRSTvA lokaiH "bakoDDAhI" iti nAma bhaNitaM / tat tvamapi etAdRzo bhavasi tadA na yAce / " devadattenoktaM- "nahi nahi / " punaH taruNaiH uktaM"vada vada kiGkaraH kaH ? / " cellakaH prAha - "ekaH kulaputrakaH, paraM strIvazavartI atyantapremAnuraktaH, prabhAte eva zayanataH utthAya aJjaliM yojayitvA AdezaM yAcate - "he priyatame ! vada kiM karomi / " tayA bhaNitaMpAnIyaM kUpata Anaya / " AnItaM punaH bhaNitaM - "atha kiM karomi ? / " tayA bhaNitaM - "tandulAn khaNDaya / " skhaNDitAH, punaH bhaNitaM "kiM karomi / " tayA bhaNitaM "sarva annapArka kuru / " kRtaH, punaH bhaNitaM " kiM karomi ? / " tathA bhaNitaM - "AsanaM maNDaya / " maNDitaM, punaH bhaNitaM " kiM karomi / " tayA bhaNitaM - "mAM bAhuM gRhItvA Asane upavezaya / " upavezitA, punaH bhaNitaM-" kiM karomi ? / " tayA bhaNitaM - "rasavatIM pariveSaya / " pariveSitA, punaH bhaNitaM - " kiM karomi ? / " tayA bhaNitaM yAvatkAlaM mujhe tAvatkAlaM makSikArakSaNaM For Private and Personal Use Only mAne sevaiyA sAdhu dRSTAntaH // 276 //
Page #592
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpa0 47 www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kuru / " kRtaM punaH bhaNitaM " - "kiM karomi ? " tayA bhaNitaM - " mama malamUtramallake pariSThApaya / " pariSThApitaM, punaH bhaNitaM - " kiM karomi ? / " tayA bhaNitaM - "ahaM zaye, tvaM mama pAdau vizrAmaye" iti / etAdRzo bhavasi tadA na yAce / " tenoktaM- "nAhaM etAdRzaH, yat tvaM yAciSyase tat dAsyAmi // " evaM anyat sambandhatrayaM zrIpiNDavizuddhivRhaTTIkAto jJeyaM / tataH sabhAtaruNaiH proktaM- "bho cellaka! strIvazavartino doSAH sarve'pi asmin devadatte vartante / iti upahAse kRte devadattaH prAha - "bho bhagavan ! mA eteSAM vacanaM zRNu, yAcakha yat te rocate" / cellana bhaNitaM - " dehi me ghRtakhaNDasahitAH zvetavartikAH / " tato " dadAmi" ityuktvA taM sAdhuM gRhItvA gRhAya calitaH / gRhadvArA'gamane cellavena bhaNitaM "bho ! tava bhAryayA samaM mama klezo jAto'sti pUrvaM / tena vicAraya / " tena devadattena proktaM- "bho ! tvaM bahireva tiSTha, ahaM gRhamadhye gatvA susacaM kRtvA AkArayAmi, tadA AgaccheH / " tathaiva kRtvA gRhamadhye gatvA pRSTA bhAryA - "adya ye brAhmaNA nimantritAH santi tAn samAkArayAmi, jAtA bhojanasAmagrI 1 / " tayA proktaM-"om" iti / devadattena jJAtaM - " asyAM satyAM na dAtuM zaknomi " iti proktaM, "nizreNyAM caTitvA upariSTAt ghRtaguDAdi pracuraM Anaya / " sA caTitA upari, AkAritaH sAdhuH / tena sAdhunA uktaM- "bho devadatta ! imAM nizreNIM dUre kuru yathA svecchayA nizcinto viharAmi / " tena tathA kRte sAdhunA khecchayA ghRtaguDasahitAH aTitAH zvetavartikAH / sA uparisthA pazyati, duHkhaM karoti, kolAhalaM karoti, paraM na kimapi kartuM zaknoti / sAdhurapi tAbhiH pAtrANi bhRtvA niHsRto, nirgacchan For Private and Personal Use Only
Page #593
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mAyAlobhadRSTAntau kalpasUtraM saca tasyAH saMmukhaM vilokya nAsikAyA upari aGgulibhrAmaNaM ckre| jJApitaM ca-"tava nakartanaM jaatmsti|" kalpalatA tata upAzraye samAgatya sarve sAdhavo bhojitAH / evaM etadvat mAnapiNDo na graahyH||2|| mAyAyAM ASADhabhUtivyA09 dRSTAntaH, sa tu prasiddhatvAt na likhitH||3|| lobhe siMhakesarikasAdhudRSTAnto yathA-campAnagayA~ utsavadine XIpAraNAyAM ekena kSapakasAdhunA abhigraho gRhItaH-"mayA adya siMhakesarikamodakA grhiitvyaaH|" tataH pratigRhaM * // 277 // bhramataH tasya modakAna na ko'pi dadAti, anyattu na lAti / tataH tasya alabhamAnasya saMkliSTapariNAmena cittaM nssttN| tataH pratigRhaM dharmalAbha bhaNan ardharAtrI gataH kasyacit zrAvakasya gRhe, tena gambhIreNa mAtRpitRsamAnena dharmalAbhazravaNAt jJAtaM-"ko'pi karmavazagaH sAdhuH (iti)|" tena utthAya vnditH| proktaM ca"bhagavan ! kiM vilokyate?" tenoktN-"siNhkesrikmodkaaH|" tenoktaM-"gRhANa bahavaH santi nirdossaaH|"* tataH tena dattAH, tena gRhItAzca, sAdhoH manasi svAsthyaM jAtaM / tataH zrAvakeNa pRSTaM-"bhagavan ! mayA purimArdhapatyAkhyAnaM kRtamAsIt tat pUrNa na vA?" muninA upayogadAnena gaganaM dRSTaM-"AkAze nirmalAstArA"| iti nakSatrazreNizobhitaM candramaNDalaM vilokya pratyAgatacetano-"hA! mayA kiM kRtaM?, ko mamAcAra:?" iti | pazcAttApaM kurvan nivRtto nagarAt sUtroktavidhinA modakAn pariSThApayan-"aho! karmANi durjeyAni !, aho| S karmaNAM paripAkaH!, hA! mayA duSTaM kRtaM!" ityAdi pazcAttApapUrva zubhadhyAnena kevalajJAna prApa / atrA'yaM | bhAvo yathA-anena lobhena siMhakesarikA modakA gRhItAH, tathA anyena na graahyaaH| evaM atra aneke raSTAntAH // 277 // For Private and Personal Use Only
Page #594
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir santi, paraM asmAbhiH kiyanto likhitAH, anye dRSTAntAH anyaiH anyazAstrebhyo jJeyA vAcyAzca / / iti caturviMzatitamA sAmAcArI // 24 // atha upAzrayAdhikArarUpAM paJcaviMzatitamA sAmAcArI Aha_vAsAvAsaM pajosaviyANaM kappai niggaMthANa vA niggaMthINa vA tao uvassayA giNhittae, taM jahA-veuviyA paDilehA I sAijiyA pamajaNA 3 // 60 // (25) vyAkhyA-"vAsAvAsaM" varSAkAle sthitAnAM nirgranthAnAM nirgranthInAM ca traya upAzrayA varSAsu grahItuM upakalpante / saMsakti-jalaplAvanAdidoSabhayAt "ta" iti padaM tatrArthe saMbhAvyate / "viuviyA paDilehA" kacit |"veudviA paDilehA" iti dRzyate, ubhayatrApi punaH punaH ityrthH| "sAijiA pamajaNA" iti / ArSe "je bhikkhU hatthakammaM karei karataM vA sAijati" iti vacanAt / "sAiJji" dhAtuH AkhAdane vartate, tata upabhujyamAno ya upAzrayaH sa "kayamANe kaDe" iti nyAyAt "sAijiutti" bhaNyate, tatsaMbandhinI pramArjanA 'saaijiaa'| yasmin upAzraye sAdhavaH sthitAH santi taM upAzrayaM prAtaH pramArjayanti 1 punaH bhikSA gateSu sAdhuSu 2 punaH madhyAnhe 3 punaH pratilekhanAkAle tRtIyapraharAnte 4 iti vAracatuSTayaM pramArjayanti varSAsu, Rtubaddhe tu trivAraM / ayaM ca vidhiH asaMsakte, saMsakte tu punaH punaH pramArjayanti / zeSopAzrayadvayaM For Private and Personal Use Only
Page #595
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtraM kalpalatA vyA0 9 // 278 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pratidinaM pratilekhitaM pratyavekSante, mA ko'pi tatra sthAsyati, mamatvaM vA kariSyatIti, tRtIyadivase pAdaproJchanakena pramArjayanti, ata uktaM "veDaviyA paDileha tti" dRzyate, tatrApi pratilekhanA- pramArjanayoH aikyavivakSayA sa evArthaH / atredaM rahasyaM - upAzrayAH trayaH proktAH, tatra eka upabhujyamAnaH / ko'rthaH / yatra sAdhavaH sthitAH santi 1, dvau upAzrayo anyau tau pratidinaM dRzA bilokanIyau / tRtIyadine tu pramArjanIyau, teSAM nAma sUtramadhye nAsti, sUtramadhye tu teSAM kriyA proktA'sti // iti paJcaviMzatitamA sAmAcArI // 25 // For Private and Personal Use Only FOX-B pavizati tamA sAmAcArI atha gocaracaryAdigamane digajJApanAdhikArarUpAM SaDviMzatitamAM sAmAcArI Aha vAsAvAsaM pajjosatriyANaM niggaMthANa vA niggaMdhINa vA kappai aNNayariM disiM vA aNudisiM vA avagijjhiya bhattapANaM gavesittae / se kimAhu bhaMte! ?, ussaNNaM samaNA bhagavaMto vAsAsu tavasaMpattA bhavati, tavassI dubbale kilaMte mucchija vA pavaDija vA, tameva disaM vA aNudisaM vA samaNA bhagavaMto paDijAgaraMti // 61 // (26) vyAkhyA - "vAsAvAsa" varSAkAle sthitAnAM nirgranthAnAM nirgranthInAM ca anyatamAM dizaM pUrvAdikAM anu- 2 // 278 // dizaM vidizaM AgneyyAdikAM avagRhya- avagRhya uddizya uddizya ahaM amukAM dizaM anudizaM vA yAsyAmi iti, anyasAdhubhyaH kathayitvA vA bhaktapAnaM gaveSayituM vihartuM kalpate / " se kimAhu bhaMte tti" / kimatra
Page #596
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kAraNaM bhardana ! ? tatra AcArya Aha - "osaneNaM tti" prAyeNa zramaNA bhagavanto varSAsu tapaH saMprayuktAH bhavanti prAyazcittavahanArthaM saMyamArthaM snigdhakAle mohajayArthaM vA pachAditapazcAriNo bhavanti / te ca tapakhino durbalAH tapasaiva kRzAGgAH ata eva klAntAH santo mUcche [ye]yuH vA prapateyurvA / tatra mUrcchA-indriyamanovaikalyaM / prapatanaM daurvalpAt prasvatyabhUmau patanaM / tAmeva dizaM anudizaM vA zramaNA bhagavantaH pratijAgrati praticaranti gaveSayanti / ayaM bhAvArtha:- bhaktAdyarthaM grAmAdI yasyAM dizi vidizi vA gaccheyuH tAM gurvAdibhyaH kathayitvA gacchanti, yena teSAM tatra gatAnAM tapaHkkumAdisUcchitAnAM prapatitAnAM vA pAzcAtyAH sAdhavaH tasyAM dizi vidizi yA abhyetya sArAM kurvanti / akathayitvA anuganAnAM digaparijJAnAt kathaM te sArAM kuryuH // iti SaDaviMzatitamA sAmAcArI // 26 // atha glAnAdikArye gatvA punarAgamanAdhikArarUpAM saptaviMzatitamasAmAcArI Aha vAsAvAsaM pajjosaviyANaM kappai niggaMthANa vA niggaMthINa vA gilANaheuM jAva cattAri paMca joyaNAI gaMtuM paDiniyattae aMtarA'vi se kappar3a vatthae, no se kappar3a taM syaNi tattheva uvAyaNAvittae // 62 // ( (27) vyAkhyA-"vAsAvAsaM" varSAkAle sthitAnAM nirgranthAnAM nirgranthInAM ca varSAkalpauSadhavaidyAdyartha glAnasArA For Private and Personal Use Only
Page #597
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtraM kalpalatA vyA09 // 279 // karaNArtha vA yAvat catvAri paJca vA yojanAni gatvA pratinivarteta, tatprAptau tadaiva vyAdhuvyeta, natu yatra- saptalabdhaM tatraiva vaseta, svasthAna prAptuM akSamazcet tadA antarApi vaset, na tu tatraiva vaset / evaM hi vIryAcAro hi viMzatyaSTAArAdhito bhavati / yatra dine varSAkalpAdi labdhaM taddinarAtri tatraiva na atikramet / yasyAM velAyAM labdhaM viMzatyau tasyAmeva velAyAM tato nirgatya bahiH tiSThet , kAraNe tu tAdRzi tatrApi vaset iti hRdayaM // iti saptaviMzati sAmAcAryoM tamA sAmAcArI // 27 // atha sAmAcArIpAlanasya phalarUpAM aSTAviMzatitamasAmAcArI prAhaicceiyaM saMvacchariaM therakappaM ahAsuttaM ahAkappaM ahAmaggaM ahAtacaM sammaM kAeNa phAsittA pAlittA sobhittA tIrittA kihitA ArAhitA ANAe aNupAlittA atthegaiA samaNA niggaMthA teNeva bhavamgahaNeNaM sijhaMti vujhaMti muJcati parinivAiMti sabadukkhANamaMtaM kariti, atthegaiyA ducceNaM bhavaggahaNeNaM sijhati bujhaMti muccaMti parinivAiMti sabadukkhANamaMtaM 1279 // kariti, asthagaiyA tacceNaM bhavaggahaNeNaM sijhaMti bujhaMti muccaMti parinivAiMti savadukkhANamaMtaM kariti, sattaTTa bhavaggahaNAI puNa nAikamaMti // 63 // (28) For Private and Personal Use Only
Page #598
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyAkhyA - "iceiaM saMvacchariaM tti" itiH - upadarzane / evaM pUrvoktaM sAMvatsarikaM- varSArAtrikaM sthavirakalpaM yadyapi kiMcit jinakalpikAnAM api sAmAnyaM tathApi bhUmnA sthavirANAM eva atra sAmAcArIsthavirakalpamaryAdAM yathA sUtreNa bhaNitaM na sUtravyapetaM, tathA kurvataH kalpo bhavati / anyathA tu akalpa iti yathAkalpaM 1 evaM kurvatazca jJAnAditrayalakSaNo mArga iti yadhAmArga 2 yAthAtathyaM yathaiva samupadiSTaM bhagavadbhiH 3 yathAsamyaka yathAsthitaM 4 " kAraNa tti" upalakSaNatvAt kAyavAGmanobhiH / athavA kAyazabdenaiva yogatrayaM vyAkhyAyate, tathAhi kAyena zarIreNa "kai gai re zabde" kAyate uccAryate anena kAyo-vacanaM tena, kaM jJAnaM tadeva AtmA= svarUpaM yasya tat kAtmanaH buddhyAtmakatvAt manasaH tena tatazca kAyavAGmanobhiH ityarthaH / spRSTvA = Asevya pAlayitvA - aticArebhyo rakSitvA, zodhayitvA doSadUrIkaraNAt zobhayitvA vidhivatkaraNena, tIrayitvA - yAvajjIvaM ArAdhya yAvajjIvaM ArAdhanena antaM nItvA vA, kIrtayitvA anyebhyaH upadizya na tu virAdhya yathAvat karaNAt, AjJayA bhagavadupadezena anupAlaya pUrvaiH pAlitAt pazcAt pAlanena tasyaiva pAlitasya phalaM Aha"atthegaiya tti" santi eke ye atyuttamatayA tatpAlanatayA tasminneva bhavagrahaNe bhave siddhayanti-niSThi tArthA bhavanti / buddhyante= kevalajJAnena, mucyante bhavopagrAhikarmAMzebhyaH, parinirvAnti-karmakRtasakalasantApavirahAt zItIbhavanti / kimuktaM bhavati 1 / sarvaduHkhAnAM = zArIramAnasAnAM antaM vinAzaM kurvanti, uttamatayA anupAlanayA dvitIye bhave, madhyamayA tRtIyabhave, jaghanyayApi anupAlanayA sapta aSTau vA bhavagrahaNAni For Private and Personal Use Only
Page #599
--------------------------------------------------------------------------
________________ www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra XI kalpasUtra kalpalatA vyA09 paryuSaNA kalpa samApti // 28 // na atikrAmanti / ayamarthaH-sandehavipauSadhyAM 1 zrIbhagavatIvRttau 2 kalpakiraNAvalyAM 3 likhito'sti iti aSTAviMzatitamA sAmAcArI // 28 // atha na caitat svabuddhyA ucyate, kiMtu zrIbhagavadupadezapAratatryeNa ityAhateNaM kAleNaM teNaM samaeNaM samaNe bhagavaM mahAvIre rAyagihe nagare guNasilae ceie bahaNaM samaNANaM vahaNaM samaNINaM bahaNaM sAvayANaM bahUrNa sAviyANaM bahUNaM devANaM vahUrNa devINaM majjhagae ceva evamAikkhai, evaM bhAsai, evaM paNNavei, evaM parUvei, pajjosavaNAkappo nAma ajjhayaNaM * saaTuM saheuaM sakAraNaM sasuttaM saaTuM saubhayaM savAgaraNaM bhujo bhujo uvadaMseitti bemi // 64 // (graM0 1215) > // iti pajosavaNAkappo nAma dasAsuakkhaMdhassa aTThamaM ajjhayaNaM sammattaM // 48 vyAkhyA-"teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM" tasmin kAle caturthArakamAnte tasmin samaye zramaNo bhagavAn mahAvIraH rAjagRhe nagare guNasile caitye, bahUnAM zramaNAnAM bahUnAM zramaNInAM bahUnAM zrAvakANAM bahUnAM zrAvikANAM // 28 // For Private and Personal Use Only
Page #600
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bahUnAM devAnAM bahUnAM devInAM ca madhyagataH 'ceca tti' avadhAraNe madhyagata eva, na punaH ekAnte anena udghATyazirA iti uktaH, evaM AkhyAti yathoktaM kathayati 1 evaM bhASate vAgyogena 2 evaM prajJApayati anupAlitasya phalaM jJApayati 3 evaM prarUpayati darpaNatala iva pratirUpaM, zrotRNAM hRdaye pratirUpaM saGkAmayati 4 idAnIM Akhyeyasya nAmadheyamAha-paryuSaNAkalpaM nAmAdhyayanaM bhUyo bhUyo bAraM vAraM vismaraNazIlaznotRNAM anugrahaNArtha upadarzayati anekazaH pradarzayati / kiMviziSTaM paryuSaNAkalpAdhyayana ? / sAthai prayojanayuktaM, na puna: antargaDakaNTakazAkhAmardanavad abhidheyazUnyaM tathAvidhavarNAnupUrvImAtrabaddhaM 1 sahetukaM, hetu-doSadarzanaM-ananupAlayato'mI doSA iti / yadvA "savIsairAe mAse vaite" ityukte ko hetuH ? / "pAeNaM agArINaM agArAI" ityaadikH| sakAraNaM kAraNa apavAdo yathA-"AreNA vi kappaha palosavittae" tena sahitaM, sakAraNaM sasUtraM sArtha sobha. yamiti padatrayaM pratItaM / arthasArthakatvaM kathaM adhyayanasya ? / nahi atra TIkAdau iva arthaH pRthaka pRthag vyAkhyAto'sti / satyaM, sUtrasya arthena antarIyakatvAd adossH| tathA sabyAkaraNaM pRSThApRSTArthakathanaM vyAkaraNaM tatsahitamiti "iti bemi ti" iti bravImi iti zrIbhagavAhukhAmI skhaziSyAn prati brUte-na idaM svamanISikayA bravImi, kiMtu tIrthaGkaragaNadharopadezena iti, iteH kharAt 'tasyezca dviH' iti sUtreNa ilope takArasya ca dvitve "uva se ti" rUpaM / palosavaNAkappo sammatto ti" paryuSaNAkalpA samApta iti, paryuSaNAvarSAsu ekakSetranivAsaH tasya saMbandhI kalpaH sAmAcArI sAdhUna pratItya vidhipratiSedharUpA kartavyA iti, tadabhidheyayogAt adhyayana For Private and Personal Use Only
Page #601
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtraM kalpalatA vyA0 9 // 281 // www.kobatirth.org mapi paryuSaNAkalpaH ratnaparIkSA - gajazikSAdivat sa ca zrIdazAzrutaskandhAdisiddhAntasya adhyayanaM aSTamaM samAptaM samarthitaM iti // * // iti sAmAcArIvyAkhyAnam // 8% vyAkhyAnaM kalpasUtrasya navamaM sugamaM sphuTam / ziSyArthaM pAThakAzcakruH zrImatsamaya sundarAH // 1 // iti zrIkalpasUtrasya navamaM vyAkhyAnaM zrIsamayasundaropAdhyAyaviracitaM sampUrNam // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private and Personal Use Only paryuSaNA kalpa samAptiH // 281 //
Page #602
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org atha TIkAkAra - prazastiH / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrIzAsanAdhIzvaravardhamAno, guNairanantairativardhamAnaH / yadIyatIrthaM kha-kha-khA-bja-netra, ( 21000) varSANi yAvadvijayi prasiddham // 1 // tadIyaziSyo gaNabhRva paJcamaH, sudharmanAmA'sya paraMparAyAm / babhUva zAkhA kila vajranAmnI, cAndraM kulaM candrakaleva nirmalam // 2 // tadgacche svabhidhAnataH 'kharatare' yai: 'stambhanA'dhIzvaro, bhUmadhyAt prakaTIkRtaH punarapi snAnodakAduggatA / sthAnAGgAdi[ni]navAGgastravivRtirna vyA'ti bhavyA kRtA, zrImanto'bhayadevasUriguravo jAtA jagadvizrutAH // 3 // yo yoginIbhyo jagRhe dadau ca varAn barAn jAgradanekavidyaH / paJcApi pIrAn khavazIcakAra, yugapradhAno jinadattasUriH // 4 // punarapi yasmin gacche babhUva jinakuzalanAmasUrivaraH / yasya stUpanivezAH suyazaH puJjA ivAbhAnti // 5 // For Private and Personal Use Only
Page #603
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtraM kalpalatA0 TIkAkAraprazasti: // 282 // tatpadyAnukramataH, zrImajinacandrasUrinAmAnaH / jAtA yugapradhAnAH, dilliiptipaatisaahikRtaaH||6|| akabararaJjanapUrva dvAdazasUbesu sarvadezeSu / sphuTataramamAripaTahaH, pravAdito yaizca sUrivaraiH // 7 // yadvAre kila karmacandrasacivaH zrAddho'bhavaddIsimAn , yena zrIgururAjanandimahasi dravyavyayo nirmme| koTeH pAdayujaH zarAgnisamaye durbhikSavelAkule, satrAkAravidhAnato bahujanAH saJjIvitA yena ca // 8 // yadvAre punaratra somaji-zivAzrAddhau jagadvizruto, yAbhyAM rANapurasya raivatagireH zrIarbudasya sphuTam / gauDizrIzatruJjayasya ca mahAn saGgho'naghaH kArito, gacche lambhanikA kRtA pratipuraM rukmAmekaM punaH // 9 // teSAM zrIjinacandrANAM, ziSyaH prathamato'bhavat / gaNiH sakalacandrAkhyo, 'rIhaDAnvayabhUSaNam // 10 // tacchiSyasamayasundara-sadupAdhyAyairvinirmitAdhyAyaiH / kalpalatAnAmA'yaM, andhazcake prayatnena // 11 // prakriyAhaimabhASyAdi-pAThakaizca vishodhitaa| hrssnndnvaadiindrH-cintaamnnivishaardaiH||12|| kacit sUtravRtyoranAyodhito vA, kacit suutrpaatthaantrbhraantimttvaat| kacidbuddhimAndyAjinAjJAviruddhaM, mayA vAci mithyA'stu ta? kRtaM me // 13 // . viSamaM saMskRtaM bhaGktvA , sugamaM ca mayA kRtam / sarvatra na kRtaH sandhiH , tatsarva sukhabodhaye // 14 // sabhAsamakSaM vyAkhyAnaM, kalpasUtrasya duSkaram / keSAzcidalpabuddhInAM, bahUpAyapralokanAt // 15 // // 282 // For Private and Personal Use Only
Page #604
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kRtvA tadanukampAM tAM, mayA kalpalatA kRtA / sugamA tata etasyAM, ekasyAmeva kathyatAm // 16 // lUNakarNasare grAme, prArabdhA kartumAdarAt / varSamadhye kRtA pUrNA, mayA caiSA riNIpure // 17 // rAjye zrIjinarAjarisugurorbuddhyA jitaH svarguro,-ryabhAgyaM muvi lokavismayakaraM saubhAgyamatyadbhutam / kIrtistu prasarIsarIti jagati prauDhapratApodayA-dA[tAjJAtyunatamA kRpAtanubhRtAM dAritryaduHkhApahA // 18 // zrImadbhAnavahe ca puNDaragirau zrImeDatAyAM punaH, zrIpallInagare ca lodranagare praudA pratiSThA kRtaa| dravyaM bhUritaraM vyayIkRtamaho zrAddharmahatyutsave, rAjante jinarAjasUriguravaste sAmprataM bhUtale // 19 // yuvarAje jinasAgara-sarivare vijayini prakRtisaumye / yatsaubhAgyayazobhi-dhavalIkRtabhUtalaM bhAti // 20 // tadgurUNAM prasAdena, mapA kalpalatA kRtA / kalpasUtramidaM yAvat , tAvat nandatu sA'pi hi // 21 // sarvagranthA 7700 // shriiH|| / iti zrIsamayasundaropAdhyAyaviracitA kalpalatAnAmnI kalpasUtraTIkA saMpUrNA // kalpa048 For Private and Personal Use Only
Page #605
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir // iti zrIkalpasUtraM samAptam // RANDURIKARINARRARMINOVARIOMOONdidabrdasMUNAWNOMANIMONOMMISSION AVVISO IMIMRENasi PLEANLINE For Private and Personal Use Only
Page #606
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir c 60 // zrIruMgadyapadyavAsI niraDutAM kAli vande nive cAvyavimalAbanAvaka myUvira cakAcA virA madAvIradevanivAtAsaM panApanA pUrvaci jAtaH tanA goda (rake vinAza ke citi zabhirivA nimaevAzsa vIsa vAlI kAla kI rAjAI/sakopa nibo vijelA itigAmAdarzanAtrA 220da nigAda vicAraka ghakaH zrI kAlikAcA yAMnAnaH / keciini / ni syplvaasdo| casaya vipanna saradara gdiyaa| navarAtini vezvarAcadhipa jo kAla gaayriyaa| 1i tinimUlaprAyagAvAda upAdhyAyazrIsamayasundara maNiviracita-kAlikAcAryakathAyA AdimapatrapratikRtiH 0vi0 saM0 1666 [zrIjinarIdvArA bIkAnerataH saMprApta ] For Private and Personal Use Only do tavakAlika sabadhaH yatIna madhyapa 16 AsmA nAmAzrI davaza de
Page #607
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir upAdhyAyazrIsamayasundaragaNikRtAzrIkAlikAcAryakathA // praNamya zrIguruM gadya-padyavArtAbhiradbhutaM / kAlikAcAryasambandhaM, vakSye'haM ziSyahetave // 1 // atra pUrva svabirAvalI vyAkhyAtA, tatra zrIkAlikAcAryo'pi mahAprabhAvakaH sthaviro babhUba, tena tasyApi sambandhaH kathyatetatra kAlikAcAryAH trayaH sthavirA jAtAH / tanmadhye ekaH zrIkAlikAcAryaH zrImahAvIradevanirvANAt saM0 376 varSe zrIzyAmAcAryanAmA zrIprajJApanAsUtrakartA pUrvavidAM vaMze zrIsaudharmasvAmitaH Arabhya trayoviMzatitamaH puruSo jAtaH / yena brAhmaNIbhUtasaudharmendrAgre nigodavicAraH | kathitaH / atra kecit vadanti-"sirivIrajiNaMdAo tinnisae parisavIsayolINe / kAlayasUrI jAo, sako paDivohio jeNa // 1 // " iti gAthAdarzanAt / 320 varSe nigodavicArakathakaH zrIkAlikAcAryoM jAtaH // kecit vadanti-"tisaya-paNavIsa iMdo, causayatipanna A sarassaIgahiyA | navasaya tinavaha vIrA, cautthie jo kAlagAyariyA // 1 // " iti nirmUlaprAyagAthAdarzanAt 325 varSe jAtaH // kecit vadanti-caturthyAM paryuSaNAparvapravartaka eva nigodavicAravyAkhyAtA, yathAzrutaM bahuzrutA vidantIti // 1 // dvitIyastu kAlikAcAryaH zrIvIranirvANAt saM0 453 varSe sarasvatIbhrAtA gardabhillocchedakaH balamitra-mAnumitranRpayozca mAtulo jAtaH / kutrApi turyaH caturthI paryuSaNAparvapravartakakAlikAcAryaH sa tayormAtulaH proko'sti, yat asti tat pramANaM // 2 // tRtIyastu zrIkAlikAcAryaH zrIvIranirvANAt For Private and Personal Use Only
Page #608
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtre // 284 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir saM0 993 varSe zrIvikramasaMvatsarAca saM0 523 varSe jAtaH, yena zrIcIravAkyAt paryuSaNAparva bhAdrapadasudipaJcamItaH caturthyAmAnItaM // 3 // evaM zrIkAlikAcAryAH trayaH pRthak pRthak jAtA, paraM nAmasAdRzyAt dvayoH atre tayoH kAlikAcAryayoH ekIbhUtaiva saMlagnA kathA kathyate / ato atra pUrva gardabhillocchedaka ---- zrIkAlikAcAryasambandhaH kathyate-- asmin jaMbUdvIpe bharatakSetre dhArAvAsaM nAma nagaraM abhUt / paraM tat nagaraM kIdRzaM asti / yasmin nagare aGgadeza - vaGgadeza- tilaGgadeza-kaliGga| deza- varAGgadeza-prayAgadeza-suyAgadeza- muraNDadeza- pulindadeza - surendra deza- samudradeza-citrakUTadeza - chATadeza-ghATadeza- nATadeza- virATadeza-kelivATadezabhATadeza-vATadeza- kuNTadeza-cuMTadeza - ghoDAdeza-ghATadeza- medapATadeza-magadhadeza soraThadeza- kacchadeza-gurjaradeza -mAlavadeza-kAzmIradeza-kAbalidezabhuraMta deza badakasAMnadeza- baMgAladeza- koMkaNa deza-paMcabhartRdeza- zrIrAjyadeza-paratakAladeza-habasIdeza-phiraGgIdeza- paThANadeza - jalamAnasadeza- marusthaladezapaMcAladeza-sindhudeza-dakSiNadeza-pUrvadeza-pazcimadeza-uttaradeza ( 52 ) pramukhanAnAdezavAstavyavyavahAriNo vividhavastukrayANakAni lAtvA Agatya ca vyApAraM kurvanti / punaridaM nagaraM aSTAviMzat ( 28 ) vakArai: zobhitaM vartate / te cAmI - " vApI 1 va 2 bihAra 3 varNa 4 vanitA 5 bAgmI 6 canaM 7 vATikA 8 vaidya 9 brAhmaNa 10 vaizya 11 vAdi 12 vibudha 13 vezyA 14 vaNik 15 vAhinI 16 vidyA 17 vIra 18 viveka 19 vitta 20 vinayo 21 vAcaMyamaH 22 vallikAH 23 vastraM 24 vAraNa 25 bAji 26 besara 27 varaM 28 caibhiH puraM zobhitaM // 1 // " punaH yasmin nagare evaMvidhA sthiti:- "yasyAM devagRheSu daNDapaTanA 1 nehakSayo dIpakepvantajaGgulikAlayaM dvirasanA khaGgeSu muSTiryathA 3 / vAdastarkavicAraNAtu 4 vipaNizreNISu mAnasthitiH 5, bandhaH kuntalavalarISu 6 satataM lokeSu no dRzyate // 1 // ityAdiRddhisamRddhisahitaM suralokasadRzaM ( nagaraM ) jJeyaM // atha tasmin dhArAvAsAnAmanagare vajrasiMhanAmA rAjA rAjyaM pratipAla For Private and Personal Use Only kAlikAcAryakathA // 284 //
Page #609
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yati / paraM sa rAjA kIzo'sti ? / zUravIravikrAntapratApIka-sAhasika-anekadezanAyaka-nyAyasatyAkhyAvaka-amoghasAyaka-purodhAsamAnapAyaka | saumyamUrti-dedIpyamAnamphUni-akhaNDapratApa-amRtasamamadhurAlApa-sAkSAtkandapAvatAra-yAcakajanAdhAra-duSTanigrAhaka-ziSTajanapratipAlaka-nyAyanItipradhA-| |na-sarvaguNanidhAna-sevakajanavatsala-hAravirAjamAnavakSaHsthala-paranArIsahodara-rUpapuraMdara-paraduHkhabhaMjana-sabalazatrugaMjana-vAcakAchanikalaMka-nirAkRtAtakagauravarNa-lavakarNa-pralambabhujAdaNDa-maudAjJAcaNDa-uparAThIromarAya-suvarNavarNakAya-pAtalao kaDinau lAMka, nahIM koI bAMka, hRdaye zrIvatsaatyaMtakhaccha pAyapadma saubhAgyasama-hasticakra sAkSAt zakra evaMvidho rAjA vajrasiMhaH / atha tasya rAjJaH surasundarI iti nAmI paTTarAjI vartate / / paraM sA kIhazI asti ? / sarva ateuramAMhi pradhAna, sarvaguNanidhAna, bhartAranI bhakta, dharmanaha viSaT rakta, rAjAnai premapAtra, suMdaragAtra zIlaguNaavibhUSita sarvathA adUSita, kamalanetra puNyakSetra jehanI mIThI vANI sagalI jANI rUpavatamAhe vakhANI ghaNu syu iMdrANI piNi je Agai ANai pANI, valI jehanai aneka aMgo lagU dAsIna Upari vAravartai chada, kuNa kuNa kastUrI 1 kapUrI 2 javAdhi 3 malayAgirI 5 lIlAvatI 5 padmAvatI 6 candrAvatI 7 caMdrAuli 8 cAMpU 9 sAMpU 10 sarasvati 11 gomati 12 gaMgAdharI 13 dIvAdharI 14 rAmagirI (15 haMsalI 16 vagulI 17 haribolI 18 pramukhAH / atha tasyA surasundaryAH zubhasvamasUcita: kAlakumAraH putro jAtaH, sarasvatInAnI ekA putrI ca / paraM sa kumAraH kIdRzo'sti ? / mahArUpavAn sarvapuruSalakSaNazobhitaH sarvajanavallabho vizepatto mAtApitroH jIvatprANI mahAsaubhAgyavAn mAtRpitRbhiH pAlyamAnaH candrakaleva vardhamAno aSTavArSiko jAtaH / tasmin samaye mAtApitRbhyAM vicArita-"mAtA vairI pitA zatruAlo yena na paatthitH| na zobhate sabhAmadhye, haMsamadhye bako yathA // 1 // " punarapi "putro'timRkhoM vidhavA va kanyA, zaThaMca mitraM capalaM kalatraM / vilAsakAle ca daridratA ca, vinAgninA paJca dahanti dehaM // 2 // " punarapi jJAnena vinA mAnavaH pazureva, yataH-1 For Private and Personal Use Only
Page #610
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtre // 285 // kAlikAcAryakathA "AhAra-nidrA-bhaya-maithunAni, sAmAnyametat pazubhirnarANAM / jJAna vizeSaH khalu mAnavAnAM, jJAnena hInA pazavo manuSyAH // 3 // " tataH kalAcAryasamIpe kalAgrahaNArtha muktaH / kumAro'pi stokakAlena (72) dvAsaptatikalA jagrAha / tatrApi vizeSato azvaparIkSAyAM vANakalAyAM ca nipuNo jAtaH / atha kAlikakumAraH sarvavidyAvAn vinayavAn mAtRpitRbhaktaH atyantasnehavatyA nijabhaginyA sarakhatyA yuktaH san sukhena kumArapadacI bhujan Aste / athA'nyadA zrIvajrasiMharAjaH chatraM dhArayan cAmaraiH vIjyamAnaH sabhAmaNDapamAgatya siMhAsane upaviSTaH / / tatra kIdRzI sabhA niviSTA'sti / yathA-anekagaNamAyaka-daNDanAyaka-maNDalIka-mahAmaNDalIka-sAmanta mahAsAmanta-caurAsIA-guhatA-mugaTavardhakasaMdhipAla-dUtapAla-saigaraNA-baigaraNA-devagaraNA-yamagaraNA saMdhivigrahI-paravigrahI-seTha-senApati-sArthavAha-vyavahAriyA-aMgarakSaka-purohita-vRttinAyaka-bhAravAhaka-thaIyAyata-paDupaDiyAyata-TAkaTamAlI-iMdrajAlI-phUlamAlI-maMtravAdI tavavAdI-yantravAdI-dharmavAdI jyotirvAdI-dhanurvAdI-daNDadhara-khaDgadhara-dhanurdhara-chatradhara-cAmaradhara-dIvAdhara pustakadhara pratIhAra khabaradAra gajapAla-azvapAla-ajamardaka-ArakSaka-sAcAbolA-mIThAbolA-kathAbolA-guNabolA-samasyAbolA-sAhityabandhaka-lakSaNabandhaka-chandabandhaka-alaGkArabandhaka-nATakabandhaka-gItabandhaka-ityAdivarNakavirAjitA / tadabasare rAjJaH khurAsANadezAt aneke azvA mAbhUte kRte AgatAH / paraM kIdRzAH santi / varNataH ke'pi nIlaDA-pIlaDA-kaMbojaDA-rAtaDA-sabajiyA / abajiyA-kivalIyA-dhavaliyA kihADA-kiraDIyA-haraNiyA-meSavaraNiyA-kAyA-dhUsarA-hAMsalA lakSaNato'pi evaMvidhA:-"nirmAsaM mukhamaNDale parimita madhye laghu karNayoH, skandhe bandhuramapramANamurasi snigdhaM ca romodgame / pInaM pazcimapArzvayoH pRthatara pRSThe pradhAna jave, rAjA bAjinamAruroha sakalayuktaM prazastaiguNaiH // 1 // " ityAdi / tato rAjJA kAlikakumArasya kathitaM-"aho kumAra ! bahirgatvA eteSAM turaGgamANAM parIkSA kriyatAM / " tataH kumAraH tatheti pratipadya haeH san sadRzavayaska-sevakapaJcazatIyutaM taralataraM turajhamamekaM // 285 // For Private and Personal Use Only
Page #611
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Aruhya krIDAvane jagAma / paraM tat vanaM kIdRzamasti? | aMba-nimba-keli-kaMkeli-balli-kaNavIra-karIra-kurabaka-Amalaka-ketakI-kevaDA-kovidAra kacanAri kalhAra kauTha kaMdUrI karmadA kiMzuka kakaca kAkodumbari karkandhU karaJja kapikacchU kamala kairava kuvalaya kokanada kuruvinda karaNA varaNA azoka AMbilI akhoDa agara tagara araDUsau arjuna akharoTa eraMDa uMbara araNI sAga nAga punnAga nAriMga pADala pArijAta jAMbU niMbU jaMbhIrI nAlerI phoga khejaDA vaNakhaDA tAla tamAla sadAphala nAgaraveli vAlauveuli jAi jUhI damaNau marUyau mogarau macakuMda cAMpau pramukhanAnAvidhavRkSAvalIvirAjitaM / talin bane bahubelAM azvavAhanikAM kRtvA, zramAturaH san kumAraH saparivAraH sahakArataroH chAyAyAM turaGgamAt uttIrya vizazrAma / tasmin prastAce tatra vane anekasAdhuparivAravRttAH zrIguNAkarasUrayo yathArthanAmAnaH samavasRtAH santi / paraM te kIdRzAH santi ? / paDirUvo teyassiNo jugappahANAgamo mahurakhako gaMbhIro thIimaMto uvaesaparo aparissAviNo somapaigaNo / saMgahasIlo abhiggahamahaNo avikatthaNo acavalo pasaMtahiyayA khaMtijuyA maddavajuyA ajjavajuyA muttijuyA tavassiNo // saMjamapAlagA saccajuyA soyajuyA akiMcaNA baMbhaceravAsiNo aNiccAidubAlasabhAvaNAbhAvagA evaM 36 SaTtriMzatsUriguNaiH zobhamAnAH / punaH kIdRzAste hai| jiyakohA jiyamANA jiyamAyA jiyalohA jiyaparIsahA jiyabhayA jiyaniddA jiyavigahA saMsArapAragAmiNo paramasaMbimgA saMsArabhavaubigA suyasAyarA karuNAnihiNo sabajIvasuhesiNo dIhadaMsiNo kukkhisaMbalA saMpuSNasuyabalA nimmamA nibbhamA nirahaMkArA nizcikArA micchittatimiranAsagA nivajavAsagA samattarayaNadAyagA gacchanAyagA kiM bahunA sarvasAdhuguNasampUrNAH / teSAM meghagarjItagambhIrakhyAkhyAnadhvani zrutvA kumAraH kekIva harSitaH saJjAtavismayaH "aho ! kaH IdRk madhuradhvaninA dharmamAkhyAti !, tatra gatvA zrUyate tadA cAru / " sato jAtavivekAtirekaH samutthAya tatra gatvA sUriguruM vinayena natvA ucitasthAne samupaviSTaH / rAjaputrA vinayaM kurvantyeva, yataH ukta-"vinayaM rAjaputrebhyaH, paNDitebhyaH subhASitaM / anRtaM dhUta For Private and Personal Use Only
Page #612
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtre // 286 // kArebhyaH, strIbhyaH zikSeta kaitavaM // 1 // atha ca samRddhaHpumAn vinayaM kurvan mRSTa lagati, yaduktaM-"pAI paDhai paDhAI vakhANai rUpa- kAlikAvaMtanai gAI jANai / riddhivaMtanai vinaya pauTTai sakkarisatthe ghevara luTTai // 1 // " tataH zrIsUribhiH dharmopadezaH mArabdho yathA- cAryakathA "aho kumAra ! iyaM rAjyalakSmIH caJcalA dRzyate, yadi na tyajyate tadA ArambhapApapaGkamagnatvena durgatI gamyate / yaduktaM-"gayakannacaMcalAe, aparicatAI rAyalacchIe / jIvAsakammakalimalabhariyabharAto paDaMti ahe // 1 // " punarapi buddhimato manuSyasya buddheH tadeva phalaM yat puNyapApAdau tattva vicAraNA kriyate, yata Aha-"buddheH phalaM tattvavicAraNaM ca, dehasya sAraM vratadhAraNaM ca / arthasya sAraM |kila pAtradAna, vAcaH phalaM prItikaraM narANAM // 1 // " punarapi zarIrAdi sarva anityaM jJAtvA vivekinA dIrghadarzinA manuSyeNa dharma-13 saiva saGghahaH kartavyaH / yat uktaM-"anityAni zarIrANi, vibhayo naiva zAzvataH / nityaM saMnihito mRtyuH, kartavyo dharmasanahaH // 1 // " *tathA dharmasthApi paNDitena suvarNasyeva parIkSA kAryA / yat avAdi-"yathA caturbhiH kanaka parIkSyate, nigharSaNa-cchedana-tApa-tADanaiH / tathaiva dharmo viduSA parIkSyate, zrutena zIlena tapo-dayAguNaiH // 1 // " tatrApi "viMzativizopakadayAmayo jarAmaraNAdicchedakaH cakravartito' pyadhikasukhakharUpaH saMsArasamudratArakaH ajarAmarazAzvatasukhadAyakaH paJcamahAvratarUpo yatidharma eva sarvadharmottamaH," evaM zrIguruvacanazravaNAt saMsAra* syA'sAratAM jJAtvA sajjAtavairAgyo bhAgyavAn zrIkAlikakumAraH pratibuddhaH san karadvayaM saMyojya vijJapayati sma "he bhagavan ! he paropakAravan ! bhavadvacanena ahaM pratibuddho'smi, adha yAvannijagRhe gatvA mAtApitroH anumatiM lAtvA yuSmatsamIpe nA'yAmi [na AgamiSyAmi ] tAvat zrIgurubhiratraiva bane sthAtavyaM" iti pratijJAya svagRhe gatvA mAtApitroH uvAca-"mayA gurudezanayA saMsAro'sAro jJAtaH, ahaM dIkSA lAsyAmi, mamA''deza datta / " tato mAtApitarau taduHkhena mohena ca mUchImApatuH / punaH vyajanAdivAtopacAraiH labdhacetanau evamUcatuH-"re putra ! tvaM bAlo'si, yauvanAva-* // 28 mApatuH / punaH vyajanAdivAtopAnA saMsAro'sAro jJAtaH, ahaM dIkSA lAsyAmi tAvat zrIgurubhiratraica kA For Private and Personal Use Only
Page #613
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatrth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir skho'si, sukumAro'si, kAmamogA)'si, ato rAjyadhurAmArAGgIkaraNena pUrya mAtApitrorganorathAn / punaH pariNatavayasko dIkSAM gRhNIyAH, paraM sAmprataM dIkSAgrahaNaM naiva, punaH saMyamamArgo'tiduHkaro'sti, tatra yAvajjIvaM anAnatA 1 bhUmizayanaM 2 locakaraNa 3 dehasya apratikarmatA 4 gurukulavAsena guruzikSAyAM sAtavyaM 5 kSudhAdi (22) dvAviMzat parIpahAH soDhavyAH 6 devAzupasarge ca akSobhyatA 7 labdhAlabdhe samabhAvanA 8 aTThArasahanazIlAgArathabhAritA 9 bAhubhyAM samudrataraNa 10 tIkSNakhagadhAropari calanaM 11 jvaladamijvAlA pAdAbhyAM vidhyApayitavyA 12 niHkhAdavAlukAyAH kavalabharaNaM 13 gaGgApratisrotasA gantavyaM 14 tulAyAM meruH tolayitavyaH 15 ekAkinA karmArimahAbalaM jetavyaM 16 rAdhAvedhena cakrastitapUtalikA vedhayitavyA 17 tribhuvanajayapatAkA gRhItavyAH 18 ityAdi / " evaM duAkaratAyAM darzitAyAmapi kumAraH pravardhamAnaberAmyaH prAha-"he mAtApitarau ! epA yA dIkSAyAM duHkaratA sA satyA, tathaiva paraM kAtarANAM kApuruSANAM jJeyA, na zUravIrANAM satpuruSANAM, tato'haM avazyaM dIkSA grahISyAmi, mamA''deza datta / yA vArtAkaraNe'pi kSaNa velA yAti sA mamAyurmadhye truTati, akRtArthatA ca yAti / " tato mAtRpitRbhyAM 'yAtA [yAvAn ] niyamANazca na kenApi roDhuM zakyate' iti vicArya anumatirdatA / tataH zrIkAlikakumAreNa kRtapitRmahAmahotsavena mahatA''DambareNa nijasevakapaJcazatIsahitena sahasrapuruSavAhinIM zivikA Aruhya gItagAnatAnamAnadAnasanmAnabAyani!SapUrva apUrvarItyA bane gatvA guroH samIpe dIkSAM jagRhe / sarasvatyapi tadbhaginI bhrAtRsnehAtirekAt pRSThe dIkSA jagrAha / mAtApitarau api "he putra ! epA tava bhaginyasti, asyA rakSA bar3I kAryA / " iti zikSA dattvA vimanaskau santau khagRhe gatau / atha zrIkAlikakumAramuniH stokakAlena subuddhitvAt | gurusevAprasAdAt vyAkaraNa 1 tarka 2 chando 3 'laGkAra 4 kAvya 5 nATaka 6 zATaka 7 jyotiSa 8 vaidyaka 9 naimittika 10 matra 11 tatra 12 yatra 13 anna 14 upAna 15 chedagrantha 10 painnA mUlasUtra nandI 1 anuyogadvAra 2 evaM (15) paJcacatvAriMzat AgamAH tathA Fer Private and Personal Use Only
Page #614
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtre xsUtra-niyukti-bhASya-cUrNi-vRtti-prakaraNAdi khasamaya-parasamaya-samastazAstrapAragAmI jAtaH / tato gurubhiH yogyatAM jJAtvA AcAryapade sthApitazca / atha zrIkAlikAcAryAH anekasAdhuparivRtAH prAmAnugrAma viharanto bhavyajIvAn pratibodhayanto mAlavakadeze zrIujjayinyAM puryA bahiH udyAnavane // 287 // samavastAH / sarve'pi lokA bandanArtha tatra yAnti / dharma ca sadA zRNvanti / sarasvatI sAdhvI api anekasAdhvIparivAraparivRtA ujjayinyAM zrAvikApAce upAzrayaM mArgayitvA sthitA'sti / athA'nyadA sarasvatI sAdhyapi nijabhrAtaraM kAlikAcArya vanditvA yAvat nijopAzrayaM Agacchati varmani tAvat ujjayinInagarIkhAminA gardabhillena sA dRSTA, cintitaM ca tena-"eSA kA ? etAdRzI sarUpA kiM devI bA ? kiM vidyAdharI vA ? athavA kinnarI vA ?" iti saMdehena nijapArzvavartisevakAH pRSTAH / taiH uktaM- he mahArAja ! eSA vajrasiMharAjJaH putrI sarasvatInAmI kumArikA satI nijabhrAtRsnehAtirekAt sAdhvI jAtA / " tato gardabhillena vicArita-"aho! anayA tapasA kAyaH zoSitaH, tathApi surUpatvaM na yAti, yataH-'kAlI tauhI kasturI, thoDI tauhI tejana tUrI / sUkI tauhI veDala sirI, tudI tauhI motI sirI / bhAgau tarahI varAha, tUTara tauhI sAha / nibalau taDahI gaha, nirguNa tauhI nAha / cUrau tauhI sAkara, nibalau tarahI ThAkura / tapAgyo tauhI kAMcaNa, ghasyau tauhI caMdaNa | lahuDau tauhI sIha, dhuMdhalau tau dIha / nAnhI tauhI nAgiNI, nirasI tauhI sohAgaNI / tato yadi etAM ito'pahRtya mamA'ntaHX pure muJcAmi, mAnamajjanAdi samyak upacarAmi, manojJAhArAdinA poSayAmi, tadA mama strIralaM bhaviSyati / etAM vinA ca mama rAjyazrIrapi X niSphalA, mama jIvitaM ca vRthA jJeyaM" ityevaM tAM kAmagrahAstena gardabhillena zyenena caTakeva nijasevakapAt nAnAvidhaM vilapantI utpATayitvA | nijAntaHpure kSiptA / vilApastvevaM-"he bAndhava ! he suguro ! he anekaguNapradhAna ! he caturabuddhinidhAna ! he jinazAsananAyaka ! he bhavyajIvasukhadAyaka! he jinazAsanazRGgAra! he gacchAdhAra! he Agamasya Akara! he karuNAsAgara ! he zrAtaH ! he zrIkAlikAcArya ! gardabhillena rAjJA |287 // For Private and Personal Use Only
Page #615
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir | pApiSThena zIlakhaNDanecchAniSThena mama sarvathApyaniSTena mAM anAthAM iva apaharantIM rakSa rakSa" iti / tadA anyA api sAdhvyaH pUtkAraM cakruH / lokA api hAhAkAraM vitenire / tato mahAkolAhalo jAtaH / tataH zIghraM sAdhvIbhiH sarvo'pi vRttAntaH zrIkAlikAcAryasya niveditaH- "bhavadIyabhaginI sarakhatI sAdhvI gardabhillenA'pahRtya nijAntaHpure kSiptA'sti / na jJAyate atha kiM bhaviSyati ! / " tataH zrIkAlikAcAryAH kopAkrAntAH katipaya ziSyaiH sahitAH rAjapArzve jagmuH / saumyazItalanyAyavacanaiH proktaM- "he rAjan ! eSA sAdhvI mama bhaginI, tatrApi zIlavatI, tatrApi paJcamahAvratacAriNI, etasyA vaimanasyakaraNe mahAkarmabandho bhaviSyati / api ca anyo'pi nagaramadhye duSTamatiH duHzIlazca bhaviSyati, sa tava nivAryo bhaviSyati, paraM yadi tvameva anyAyaM kariSyasi tadA tava nivArakaH ko bhavitA ? api ca yatra nagare rAjaiva cauro anyAyI ca tatra lokA nagaraM muktyA vanameva bhajanti / yaduktaM - " yatrA'sti rAjA svayameva cauro, bhANDIvaho yatra purohitazca / vanaM bhajadhvaM nanu nAgarA bho !, yataH zaraNAt bhayamatra jAtaM // 1 // " iti / punaH kAlikAcAryaiH proktaM - "he rAjan ! antaHpure baDhyo rUpavatyazcAturyakalAvatyo yuvatyo ramaNIyAH santi, tAsAM upari saMtoSaM kuru, paraM mA'nayA asthimAtrayA malamalinagAcyA atijIrNavastrayA sAdhyA samaM kiM sukhaM anubhaviSyasi ? tato muJcainAM yathA dharmazAlAyAM gatvA eSA saMyamaM pAlayiSyati / " etAdRzAni zrIkAlikAcAryavacanAni zrutvA gardabhillo maunaM AghAya, zrutamapi anutamiva kRtvA sthitaH samutthAya cAntaHpure gataH / tataH zrIkAlikAcAryaizcintitaM - " atha ko'pi navInaH upAyaH kriyate / " tataH zrIkAlikAcAryA upAzrayamAgatya saGghA sarvasvarUpaM prokavantaH / tataH zrIsana cintitaM- "AcAryavacanaM na mAnitaM, paraM asamadvacanaM mAnayiSyati / " tataH prabhUtaM prAbhRtaM lAvA, so'pi bhUpAye gataH / rAjJA ca pRSTaM "kathaM bho ! mahAjanaiH samAgataM ?, kiM kArya / " sacenoktaM- "he rAjan ! tvaM mAlavakadezakhAmI, taba IdRzaM kukarma kartuM na yuktaM, yato rAjA piteva prajAH pratipAlayati, vizeSato darzaninAM tapakhinAM varga, tato muJca imAM For Private and Personal Use Only
Page #616
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatrth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtre ne dina // 288 // sAdhvIM" ityAdi bahutaraM proktaM / paraM sa kukarmA kAmI rAjA na muJcati / tataH saddena yathAgatena tathA''gatena zrIsUrINAM proktaM / tataH zrIkA-yAkAlikA|likAcAryeNa kopAkrAntena savAgre proktaM-"ahaM samarthaH san jinazAsanapratyanIkAnAM yadi zikSA na dami tadA jinAjJAvirodhakatvena durgatikaH syaa| mAmalA yaduktaM-'ye pratyanIkA jinazAsanasya, saGghasya ye cAzubhavarNavAcaH / upekSakoDAhakarA dharAyAM, teSAmahaM yAmi gati sadaiva // 1 // tataH pratijJA cakre-"sadA'haM gardabhilaM sarAjyaM na unmUlayAmi tadA'haM na kAlikAcAryaH / " tataH khagacchabhAraM gItArtheSu sthApayitvA khayamAthilo'pi prathilIbhUya kardamAdinA gAtraM anulimpan , nagaramadhye bhraman , vakti-"yadi gardabhillo rAjA, tataH kiM ?, yadi tasya nagaraM mahat , tarhi kiM, yadi gardabhillasya antaHpurastriyo baDhyaH, tataH kiM ?, yadi rAjJaH bhANDAgAra-koSThAgAra-hasti-turAma-ratha-padAtayo bahavaH, tataH kiM ?, yadi rAjA prAjyaM sAmrAjyaM bhunakti, tadA mama kiN!|" ityevaM pralapantaM pratimArga pratigRhaM amantaM kAlikAcArya dRSTvA nagaravAsino lokAH sAmantazreSThi-senApati-matripamukhA ekIbhUya rAjJaH samIpe gatvA evaM proktavantaH-"he rAjendra ! ayaM mahApuruSa AcAryoM nijabhaginIsnehAt athilo jAtaH, tataH kRpAM kRtvA sAdhvI muJca yathA'yaM sajjo bhavati" ityAdivacanAni zrutvA kupito rAjA vaktuM pravRttaH-"re lokAH! yAta yAta mama dRSTitaH, evaMvidhAM zikSA nijagRhe nijamAtRpitRbhrAtRkalatrAdInAM datta / " tataH sAmantAdayo lokA vilakSIbhUya khagRhaM jgmuH| zrIAcAryairapi zrutaM yat | 'sAmantAdivacanamapi na mAnitaM', atha yadi tena adhamena atitAnitaM tarhi truTatyeva, yataH-'atitANyuM truTai, atibhayuM phUTai / atikhAdhu khUTai, atiDhIlI gAMThi chUTai / ' tasmAt kizcit vairUpyaM kartavyaM / atrApi na sAtavyaM ca, kutrA'pi deze gatvA kamapi upAyaM karomi" iti nizcitya zrIkAlikAcAryAH sindhunadItaTe pazcimadizi ekaH pArzvakUlo dezo'sti, tatra gatAH, tatra deze ye rAjAnaH te sarve'pi "sAkhI" iti kathyante / tatra ekasya sAkhIbhUpasya nagarasamIpe mahAtmaveSeNa gatAH / tasmin prastAve tatra ekA kUpikA vartate / tatpArzvato bahavaH kumArA // 2. For Private and Personal Use Only
Page #617
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandi bhramanto dRSTAH, pRSTaM ca-"bho ! kiM vilokyate !" te pAhu:-"bho paradezin ! asmAkaM ramamANAnAM maNimayakandukaH kRSikAyAM patitaH, praveSTuM na zakyate, bahiHsthitAnAM ca na nimsarati / tato vayaM vilakSIbhUtAH santaH itastato bhramAmaH / " AcAryAH prAhu:-"mo kumArAH ! gRhAt dhanurvANAn Anayata yayA kandukaM niSkAraya dadAmi / " tataH taiH tathA kRtaM / tataH AcAryaH AIchagaNa-veSTana-jvalat tRNa kSepaNapUrva dhanurAkRpya ekena bANena kanduko viddhaH, dvitIyena bANena prathamo bANo viddhaH, evaM tRtIyena dvitIyaH, ityevaM paraMparayA viddhavANaprayogena kUpakaNThasthitaiH eva* kanduko niSkAsya kumArANAM battaH / sarve'pi kumArA harSitAH santo vismayamAdadhAnAH svasvagRhaM gatvA evaM mocuH-"he tAta! adya ekaH ko'pi | paradezI paradezAt kalAvAn sameto'sti, tenA'smArka kUpe patitaH kanduko niSkAsa dcH|" sarvo'pi vRttAntaH kathitaH / tataH tatratya sAkhIbhUpaiH | nijaputrAn muktyA sAdaraM khagRhe zrIkAlikAcAryAH samAnItAH / tataH sUribhiH AzIrvAdo rAjJe datto yathA-"ciraM jIva, ciraM nanda, ciraM pAlaya medinI / ciramAzritya]talokAnAM, prapUraya manorathAn // 1 // " punarapi-"popamAse nirAhArA, bahAddArAzca kArtike / caitramAse guDAhArA, bhavantu tava zatravaH // 1 // " tataH sAkhIrAjenApi vidyAkalAcAturyacamatkRtena atighahumAnasanmAnAdi dattvA nijapAca~ rakSitAH / vidyAvanto hi sarvatra pUjyante, yaduktaM-"vidvatvaM ca nRpatvaM ca, naiva tulyaM kadAcana / svadeze pUjyate rAjA, vidvAn sarvatra pUjyate x // 1 // " punarapi-"vidyA nAma narasya rUpamadhikaM pracchannaguptaM dhanaM, vidyA bhogakarI yazaHsukhakarI vidyA gurUNAM guruH / vidyA bandhujano videzagamane vidyA paraM daivataM, vidyA rAjasu pUjyate nahi dhanaM vidyAvihInaH pazuH // 1 // " api ca vidyAvatAM paradezo'pi svadezaH, yadAha-"ko'timAraH samardhAnAM, kiM dure vyavasAyinAM / ko videzaH suvidyAnAM, kaH paraH priyavAdinAm // 2 // " atha zrIkAlikAcAryAH tatra tiSThanti / pratyahaM sAkhIrAjasma samIye yAnti, nAnAviSacetazcamakArakArijyotirnimitvAdividyayA rAjJaH citraM rajayati / / kalpa049 For Private and Personal Use Only
Page #618
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtre | kAlikA cAryakathA // 289 // kA adhikaM bhayaM nAsa sAhAnusAra suhAsamA rAjApi atyantahRSTatuSTamanasko gurUNAM ativahumAnaM datte / evaM ca sati gatAni kiyanti dinAni / tadavasare ekadA eko dUtaH ekaM kaccolakaM churikAsahitaM lekha cAme muktvA rAjJaH praNamya sanmukhaM sthitaH / tataH sAkhIrAjo lekha vAcayitvA tat vilokya ca zyAmamukho babhUva / / tataH zrIkAlikAcAryaiH uktaM-"bhavatAM khAmiprAbhRtaM samAgataM, tatra hoM vilokyate, talo harSasthAne viSAdaH kathaM / " rAjA prAha-"aho! mahApuruSa ! adyA'smAkaM maraNarUpaM mahAbhayaM jAtaM / maraNAt api adhikaM bhayaM kimapi nAsti / yataH-"paMthasamA natthi jarA, dAriddasamo parAbhavo nasthi / maraNasama natthi bhayaM, suhAsamA veyaNA natthi // 1 // " tataH sUribhiH pRSTaM-"kiM tat bhayaM ? / " rAjA prAha-"he bhagavan ! yo'smAkaM kruddhaH svAmI sa sAhAnusAhI vartate, tena kupitena likhitaM vartate, 'yaduta anayA churikayA nijamastakaM chittvA asmin kaccolake kSitvA zIghra mocya, no cet tava sakuTumbasya kSayo bhAvI / ' yathA mama tathA'nyeSAmapi mama tulyAnAM 95 paJcanabatisAkhIrAjAnAM dUto mukto'sti / ato mahAbhayaM kiM kriyate ?, kutra gamyate !, kathaM chuzyate !" tataH zrIkAlikAcAryaiH vicArita-"ayaM avasaraH, mama ca kArya / " tataH sAkhIrAjAya proktaM-"he rAjan ! mA mriyakha, mA cintAM kuru, jIvan naro bhadrazatAni pazyati / yathA dRSTAntaH-'bhAnuzca mazrI dayitA sarasvatI, mRtiM gatA sA nRpakaitavena / gaGgAtaTasthA punareva lebhe, jIvan naro bhadrazatAni pazyet [pazyati // " atra samaye sati dRSTAnto vAcyaH / / tataH (95) paJcanavatisAkhIrAjAnaH bhavAn ca sarve'pi ekIbhUya mayA sArdhaM calantu / yathA hindukadeze gatvA gardabhillanRpaM ucchedya ujjayinIrAjya vibhajya bhavatAM samarpyate !" tataH sUrivacane pratItiM kRtvA lekhapreSaNapUrva sarvAn 95 rAjJa AhUya ekatra mililvA prayANaDhakA dApayitvA sarve'pi 96 sAkhIrAjAnaH zrIkAlikAcAryasahitAH calitAH, agre gacchantaH sindhunadI uttIrya, saurASTradezamadhye sukhena samAgatAH / tadavasare varSAkAlaH prAdurbabhUva / sa kIdRzaH / "Ayo varSAkAla cihuM disi ghaTA umaTI tatkAla / gaDaDATa meha gAjai, jANe nAligolA bAjai / // 289 // For Private and Personal Use Only
Page #619
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kAlai Abhai vIjali jhabakai, virahaNInA hIyA dravakai, papIhA bolai vANiyA, dhAna vecacA vakhAra kholai, bolai mora dAdura karai sora aMdhAra * ghora paisai cora, kaMdarpa karai jora, mAninI strI bhartAra nai karai nihora, caMdasUrija vAdale chAyA, paMthi jana Apa ApaNA ghara nai dhAyA, rAjahaMsa mAnasarovara bhaNI cAlyA, loke vastuvAnA vakhAramai ghAlyA, bagapaMkati sohai iMdradhanuSa citta mohai, Ama thayo rAtau mehathayo mAtau, moTI chAMTa Avai lokA nai mana bhAvai, jhaDI lAgI karasaNArI bhAgya dasA jAgI, mUsala dhArada meha varasai pRthivI UrNa-pUrNa karivAnAi tarasai,* vahai praNAla khalakhalai khAla, cUyai orA bhIjai vastuvAnA borA, Tavakai paTasAla ciMcUyai bAla nadI AvI pUra kaDaNirA ruSabhAMjI karai cakacUra vahai vAlA loka thayA kAhalA, jUnA hUMDhA paDai loka UMcA caDai hAlIe khetra khaDyA vADisuM seDhA jaDyA mAraga bhAgA je jihAM te tihAM rahivA lAgA, pragaTyA rAtA mamolA dhAna thayA suMhagA, molA nIlI harI DahaDahI dhaNA huyA dUdhanai dahI nIpanA ghaNA dhAna sAMbharayA dharma nai dhyAna, gayau rora lokakarai bakora, gayau dukAla ayau duMdUmukAla / " IdRze varSAkAle na ko'pi gantuM zaknoti / tataH zrIkAlikAcAryavacasA sarve'pi sAkhIrAjAnaH 96 nijanijapaTakuTI vistArya sthitvA evaM mAsacatuSTayasthityA varSAkAle zrIkAlikAcAryaiH proktaM-"bho rAjAnaH ! mArgAH samIcInA jAtAH, atha agre calantu yathA bhavatAM khepsitaM sidhyati / " tadA te pocuH-"he zrIguro ! kathaM prasthitiH bhavati ? bahukAlavilambanena / asmAkaM dravyaM sarva niSThitaM, zaMbalaM ca kSINaM kSudhAturANAM asmAkaM sarva vismRtaM / tAMbo jAnai khANa jAM jimai jAsakaghAna tAM bhaTTAraka bhagavAna jAMjImaha jAsakadhAna tAM gItanai gAna, jAMjIma0 tAM tAnanai mAna jAMjI tAM vIvAha nai jAna jAM jI0 tAM phophala nai pAna jAM jI0 tAra dharmanai dhyAna jAM jI0 tAM tapanai upadhAna jAM jI0 tAM Adara nai mAna jAM jI0 tAM lagasaravA kAna jAM jI0 tAM laga muhaDai vAna jAM jI0 jAM peThana paDai roTIyAM tAM sabehi gallAM khoTIyAM / tataH zrIAcAryaH vicArita-"satyamete vadanti, ko'pi dravyopAyaH kAryaH yathA saMbalaM bhavati, sainyaM For Private and Personal Use Only
Page #620
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtre // 29 // calati, kAryasiddhirbhavati, paraM kiM kartavyaM iti cintayA nizi nidrA na yAti, tAvat zAsanadevatA prakaTIbhUya provAca- he bhagavan ! cintA mA kAlikA[kriyatA, eSA cUrNakumpikA gRhyatAM yadupari vAsaH kariSyate tat sarva kharNa bhAvi" iti uktvA gtaa| prabhAte jAte zrIsUribhiH sarve'pi rAjAnacAryakathA AhUtAH, proktaM ca-"bho kutrApi eka iSTavAhako vilokyatAM / " taiH AsannasthAne vilokayadbhiH dRSTaH, gurUNAM darzitazca / gurubhiH vidyAbalena devatAdattacUrNavAsakSepaprakSepaNena ca sarvo'pi iSTavAhaH svarNIkRtaH, pazcAt vibhajya sarveSAM sAkhIrAjJAM pratyeka varNeSTikA dattA / tato harSitAH saMjAta S saMbalabalAH te prayANaDhakkAM dattvA mAlavakadezaM prati praceluH / agre gacchadbhiH lATadezavAminI zrIAcAryabhAgineyau balamitra-bhAnumitrarAjau api sArthe gRhItau / tato yAvatA zrIkAlikAcAryasainyaM mAlavakasIgni AgataM tAvatA gardabhillo'pi rAjA khasainyaM melayitvA 'prayANaDhakkAM' dApayitvA sanmukha Agatya patitaH / atha AdityavAre dvayoH api sainyaM prayANaDhakkAvAdanapUrvaM ca sammukhaM [caTitaM] calitaM / tatra kena prakAreNa yuddhaM jAtaM tat zrUyatAMAmhA sAmhA kaTaka AvyA caDI, phaujai phoja aDI bagataranai jInasAla subhaTe pahinyA tatkAla, mAthai dhanyA Topa subhaTa caDyA sabala kopa, |pAMce hathiyAra bAMdhyA, tIre tIra sAMdhyA, amala pANi kIdhA, bhAjaNarA suMsa lIdhA, ghoDe ghAlI pAkhara jANe ADA AyA bhAkhara, Agai kIyA gaja upari pharaharai dhaja, damAme dIdhI ghAI sUravIra AyA dhAI, raNatUra vAgai tepiNi siMdhU [ mai ] DArAgai, ThAkuravapu kArai vaDavaDA bApArA viruda | saMbhArai, chUTai nAlini paTa thoDI vicAli, vahai golA lokalyai olA, chUTai kuhaka bAMNa kAyarAMrA paDai prANa, kAbilI mIra nAMkhaI tIra, | mArai bhAlArA bicAbicci lAgai bagatara bhedInai viccAvicci lAgai khaDagArI khaDAkhaDi vAgI bhaDAbhaDI, garda millarI phoja bhAgI sabala lIka lAgI, [20 XhUtau je senAnI tetau dhurathI thayo kAnI, je hUMtau koTavAla tetau nAsau tatkAla, je hUMtau phojadAra tiNarai mAthe paDI mAra,je hUMtA bAgIyA tepiNa bhAjigayA abhAgiyA, je hUMtA sahasrayoddhA tepiNi nAsigayA bodhA, je huMtA muhatA te nAsi ghare pahutA, je huMtA caurAsIyA tIe dAte For Private and Personal Use Only
Page #621
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatrth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandi vINAlIyA, je hUMtA svavAsa tIe mUkI jIvArI Asa,je huMtA kAyara tiNanaha sAMbharai ApaNI bAyara, je caDatA bAhara te hathiyAra choDI thayA kAhara, je DholAi damakai milatA te gayA pAsai TalatA, je bAMdhatA moTI pAghaDI te ubhA na rayA ekA ghaDI, je huMtA ekaekaDA tiNare nAma diyA bekaDA, je mAdhai dharatA AMkaDA te muhaDA kIyA vAMkaDA, jevaNAvatA sAraMgI bAMkI tIe tara raNamUmikA paNa pAkI, je bAMdhatA biI pAse kaTArI tIyAMnai nAsatAM bhUmi par3I bhArI, je pahiratA lAMbA sADA tIe nAsite koDikiyA pavADA, gardabhilla nAThau bola paNau mAThau, gaDhamAha jaI paThau, ciMtA karai baiThau, poli tAlA jajyA kAlikAcAryanA kaTaka cahuMdIsI viTI paDyA / atha ujjayinInagarImadhye gardabhillo bahisthAt zrIkAlikAcAryasainyaM, evaM katicidineSu gateSu sAkhIrAjasya subhaTA durgasya caturdikSu bhramanto vilokyanti, paraM durgazIrthopari tadIyaM sumaTamAtraM na pazyanti / tataH taiH Agatya zrIkAlikAcAryANAM vijJapta-- he bhagavan ! adya durgopari na ko'pi subhaTo dRzyate, na ko'pi yudhyati ca, tat kathaM ? / " tena tataH zrIkAlikAcAryaH sUphyogaM dattvA, jJAtvA ca teSAM proktaM-"bho ! adya kRSNASTamI vartate, tena gardabhillo gardabhI vidyA sAdhayan asti, yUyaM pazyata, yadi kutrApi durgopari bahirmusA gardabhI khitA bhavati, tadA satyaM," taiH vilokayadbhiH sA tathaiva dRSTA / tata Agatya proktaM ca- he bhagavan ! bhavatAM vacanaM satyaM jAtaM, asmAmiH sA tathaiva dRSTA / " tataH zrIgurubhiH proktaM-"zRNvantu etatparamArtha, yadA eSA vidyA sampUrNA siddhA bhaviSyati tadA sA gardabhI zabdaM kariSyati, tacchandaM ye zatravaH zroSyante te mukhAt rudhiraM bamanto bhUmau patipyanti mariSyanti vaa|" etAM vArtA zrutvA sAkhIrApramukhA bhayabhrAntA vijJapayanti sa-"he bhagavan ! ko'pi upAyaH kartavyaH, yena tadvidyA na prbhvti|" tataH zrIkAlikAcAryaiH proktaM-"sarvamapi nijasainyaM kozapaJcakaM dUre sthApayantu, mama ca pA zabdavedhisumaTAnAM aSTottarazataM sAvadhAnIbhUya tiSThatu, *yadA ca eSA rAsabhI zabdakaraNAya mukhaM prasArayati tadA samakAlaM aSTottarazatavANaiH tUNIravat tasyA murkha pUraNIyaM, yathA sA zabdaM kartuM na zaknoti, For Private and Personal Use Only
Page #622
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatrth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandit kAlikAcAryakathA 6* * kalpasUtre vidyA ca na prabhavati / " tato guruvacaH pramANayadbhiH taiH tathaiva cakre / uccasyAne sthitvA AkarNAntabANAn AkRpya zabdakaraNasamaye tasyAH mukhaM // 291 // pUritaM / tataH sA ruSTAsatI gardabhillamastake viSThAM kRtvA lattAM dattvA AkAze utpatya gtaa| tato subhaTA ca pratolI bhaktyA madhye gatvA gardabhillaM X vAmabAhubhyAM badhvA zrIkAlikAcAryAne muktavantaH / so'pi adhamo nIcairbhUmau vIkSyate sma / tato gurubhiH proce-re duSTa ! pApiSTha ! nikRSTabuddhe !! kiM te kukarmA''caritaM ?, durAtman ! mahAsatIzIlacaritrabhaGgapApadrumasvedaM ihAsti puSpaM, paraM phalaM tu paratra narakAdiduHkhaM prApsyasi / are varAka ! adyApi kimapi vinaSTaM nAsti, sarvapApakSayakaraM cAritraM gRhANa, yathA sukhI bhaviSyasi" ityAdi bahva upadezAH sUribhiH dattAH, paraM pApAtmA Sna pratibudhyate / yataH--"upaesasahassehi vi bohilaMto na bujjhai koI / jaha bhadattarAyA, udAiniva mArau ceya // 1 // " XathavA kAko dhauto dugdhenApi dhavalatAM na pAmoti, athavA mudgazailaH puSkarAvartameghaplAvito'pi na ArdIbhavati, athavA uparakSetre uptAni api vIjAni nodgacchanti, athavA kUrmakAyaH prahArazataiH api na bhettuM zakyate, athavA badhirasya granthakoTizravaNe'pi nA'vabodho jAyate, athavA viSa amRtamizritaM api na mRSTaM bhavati, athavA lazunaM karpUravAsitaM api na sugandhaM syAt , vandhyAyA vA bahupacAraiH api na santAna prAptiH, khalo vA sakriyamANo'pi na maitrIbhAvaM bhajate, evaM gardabhillo gurukarmatvAt bahu pratibodhyamAno'pi na dharma dhatte sma / tato bhUpaiH mAryamANo'pi gurubhiH kRpayA dezatyAga kaaritH| tataH kAlikAcAryA yasya gRhe uSitAH Asan tasya ujjayinIrAjyaM dattaM / anyeSAM ca 95 paJcanavatibhUpAnAM mAlabakadezo vibhajya yathArha dattaH / tataH sarakhatIsAdhvI api AlocanAM dattvA tapaH kArayitvA gacchamadhye AnItA / svayamapi kAlikAcAryAH svArambhapApa Alocya niraticArAH santaH khagacchabhAraM bibharAJcakruH / na ca vAcyaM etAdRzamahArambhakaraNena teSAM virAdhakatvaM / yata uktaM siddhAnte-"saMghAi yANa kaje, cUNijjA cakkapaTTisina pi [senApi] / kuvio muNI mahappA pulAiladdhIi saMpatro // 1 // " athavA viSNukumAreNApi XOXOXOXOXOXOXOKE // 29 // For Private and Personal Use Only
Page #623
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatrth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sAdhupratyanIko namuciH hataH, 2 api ca AcAryarakSAM kurvadbhiH rAtripratijAgarikaizcaturbhiH sAdhubhiH yAmacatuSTaye catvAraH siMhA vyApAditAH 3,* athavA sAdhubhiH parasparaM kriyamANamatsyotpattyAmnAyavArtA zrutvA prabhUtamatsyotpAdakaM mAsikaM vaikriyasiMhena hRtavantaH sAdhavaH 4 punarapi AgAmibhave sumaGgalasAdhuH sAdhupratyanIka vimalavAhanaM sabAhanaM bhasmasAt kariSyati, mokSaM ca yAspati ityAdayo bahavo dRSTAntAH vaacyaaH| iti jinazAsanapratya[nIkocchedanena mahAprabhAvakAH zrIkAlikAcAryAH sNjaataaH| atha tasmin [avasare bhRgukacchanagare zrIkAlikAcAryabhAgineyau balamitra-bhAnumitrarAjau | staH / tAbhyAM nijasevakAn muktvA zrIgurUNAM evaM vijJaptaM-"he bhagavan! zrImadbhiH kRpAM kRtvA atra samAgamyatAM, bahujIvapratiyodhena mahAn lAbho bhaviSyati / " tataH zrIpUjyA vijJapti avadhArya lAbhaM ca vibhAjya, prAmAnumAma viharanto bhRgukacchanagarAbhyaNe samAjagmuH / balamitra-bhAnumitrAbhyAM api sammukhamAgatya mahatA''DambareNa pravezotsavaM kRtvA dharmazAlAyAM uttAritaH / atha rAjA pratyahaM jainadharmamarmANi zRNoti, hRSTaH san madhyesabhAyAM | jinadharma prazaMsati, bakti ca-"aho ! adya kAle bahavo dharmAH santi, paraM hiMsAdi doSaduSTatvAt pAkhaNDarUpAH, paraM jinadharmasamAno na ko'pi dayAmayo dharmaH" ityAdi jinadharmaprazaMsAM zrutvA purohitamastake zUlamutthitaM, vicArisaM cAnena-"aho ! rAjA mA jainadharmI bhavatu, tathA ca sati mama |vRttibhaGgo bhaviSyati / tato vAdaM kRtvA (ena) mAnabhraSTaM karomi / " iti sabhAsamakSaM bAde kRte gurubhiH jIvAditattvapraznottaraiH niruttarIkRtaH / paraM aMtarduSTo jAnAti-"kathamapyayaM AcAryaH ito vihatya anyatra yAti tadupAyaM karomi" iti vicArya rAjJo'ye provAca-"he rAjan ! ete AtmIyA manto guravaH, eteSAM arasavirasAdyAhAro na deyaH, yataH pApaM lagati / tataH zrAvakAn AhUya pracchannaM vAcyaM, yaduta gurUNAM kSIra-khANDavRta modaka ghRtapUrakuNDalAkRtiprabhRti-mRSTAnnapAnAhAro deyaH / yad vilokyate [yujyate] tat mama bhANDAgArAt prAjhaM / " tato rAjJA'pi paramabhaktena tathaiva | kAritaM / atha ca yadA yatayo gocarI gacchanti tadA pratigRhaM zrAvakAH mRSTAnnapAnaH pratilAbhayanti | ekadA gocarIgatAn sAdhUn prati bAlakAH For Private and Personal Use Only
Page #624
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtre // 292 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir procuH- "bho yatayaH ! yUyaM varamihAgatAH, ciraM ca sthAtavyaM bhavadarthaM kriyamANamRSTAnnapAnena asmAkamapi mukhaM sRSTaM jAyate / atha zrIgurubhirapi upayogo dattaH, sAMprataM kathaM zrAvakA vizeSaparva vinA'pi sRSTAnnapAnAdi prayacchanti / " tato jJAtaM jainadveSiNA purohitena eSA aneSaNA vyadhAyi / tataH "saMkilesakaraM ThANaM, dUrao parivaJjae" iti vicArya bhRgukacchapurAt vihRtya anyatra dezeSu saMyamaM pratipAlayanti sma / atraikasyAM | saMskRtakathAyAM magahesukathAyAM ca balamitra - bhAnumitrayoH sambandhaH evaM-ujjayinyAM balamitra - bhAnumitrarAjAnau babhUvatuH / tadAgrahAt zrIkAlikAcAryAH caturmAsyAM tatra tasthuH / tatra ca svabhaginyAH putryAH putraM tayoH bhAgineyaM ca balabhAnunAmAnaM tayoH anumatiM vinA'pi pratrAjayAmAsuH / tato balamitra - bhAnumitrAdayo vimanaskA jAtAH / agre sambandhaH sadRza eva paraM tattvaM tattvavido vidantIti / ityuktAH eke zrIkAlikAcAryAH // For Private and Personal Use Only ******XoXoXoX kAlikAcAryakamA atha ye zrIkAlikAcAryAH zrIvIranirvANAt 993 varSe jAtAH te viharanto dakSiNadeze pratiSThAnapure jagmuH / tatra zAlivAhananAmA rAjA jainaH paramazrAvako yatibhakto rAjyaM karoti / gurvAgamanaM zrutvA hRSTaH san guroH samIpe gatvA vaMditvA atyAgrahaM kRtvA guravaH caturmAsyAM sthApitAH / atha rAjA sadA dharmopadezaM zRNoti, gurubhakti ca karoti, devagRheSu strAtramahotsavAH kriyante / evaM ca sati zrIparyuSaNAparva atyAsannaM samAgataM / tadA rAjJA pRSTaM - "he bhagavan ! zrIparyuSaNAparva kadA bhAvi / " tadA gurubhiH proce - " bhAdrapadasudipaJcamyAM bhaviSyati / " tadA rAjA prAha - " he khAmin ! * paJcamyAM asmAkaM kulakramAgataH, indramahotsavaH sa tu avazyaM kartavya eva / ekasmin dine tu parvadvayaM kartuM na zakyate, parasparaM bhinnAcAratvAt / " tataH prasAdaM kRtvA zrIparyuSaNAparya SaSThyAM kriyate / tathA pUjA-snAtra - pauSadhAdIni dharmakRtyAdini prabhUtAni bhavanti / " tato gurubhiH proce - "he rAjendra ! // 292 // paJcamIrAtri ullaGghya na kadA'pi paryuSaNA bhavati / yaduktaM - "avicalai merucUlA, sUro vA uggameha avraae| naya paMcamIharayaNi pajosavaNA aikkamai // 1 // kalpasUtre 'pi "no se kappar3a taM syaNi uvAiNAvittae / " tato rAjJA proktaM- "he pUjya ! tarhi caturthyAM kriyatAM / " tataH
Page #625
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatrth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandit zrIkAlikAcAryaH "aMtarA vi ya se kappaI" iti zrIkalpasUtrAkSaradarzanena sAtavAhanarAjAgrahAcca paJcamItaH caturchA paryuSaNAparva pavartitaM / tadazena ca caturmAsika caturdazyAM jAtaM / anyathA AgamoktaM paJcadazyAM AsIt / tadAnIM tena samastasaGkenApi pramANIkRtaM / yat uktaM tIrthonAliprakIrNake"teNau ya navasarahiM, samaikaMtehiM vadmANAo / pajosavaNacautthI, kAligamUrihiM to ThaviyA // 1 // visahi diNehi kaNo. |paMcagahANIya kappaThavaNA ya / navasayateNauehi, vucchivA saMghANAe // 2 // sAlavAhaNeNa racA, saMghAeseNa kArio bhava / / pajosavaNacautthI, cAummAsaM cauddasie // 3 // caumAsapaDikkamaNaM, pakkhiyadivasaMmi cauviho sNgho| navasayateNaupahi, AyaraNaM ta pamANati // 4 // punarapi sthAnAvRttI "evaM ca kAraNeNaM anjakAlagAyariehiM cautthIe / paJjosavaNa pavattiyaM, samacasaMgheNa ya| aNumatriyaM / tabaseNa ya pakkhiyAIvi, cauddasIe AyariyANi / annahA Agama-muttANi puNimAe ti // " na ca tasmin eva varSe | sAtavAhanajIvanAvadhi vA tat paryuSaNAparva caturthyA kRtaM pazcAt punarapi paJcamyAmeva abhavat iti vAcyaM / "iyANi kahaM ca apave cautthI paJjosacijaI" iti ziSyapRcchAyAM guruvacanAvasare evaM ca jugappahANehiM cautthI kAraNe pavattiyA sA ceva aNumAyA sabasAhUrNa" iti zrIkAlikAcAryAnantaraM pazcAtkAlabhAvi nizIthacUrNikAroktadazamoddezakacUrNivacanAt bhAdrapadasudicaturdhyA eva pazcAt api zrIpayuSaNAparva abhUt / tatparaMparayA ca sAmpratamapi caturthyA kriyamANamasti / iti samyak samAdhAnaM / / atha zrIkAlikAcAryAH sukhena saMyama pAlayantaH tatra tiSThanti, paraM kAlavona ziSyAH pramAdino jAtAH / gurumiH bahuritA api galitagAda iva na kiyAnuSThAnAdikaM kurvanti / tataH zrIkAlikAcAryAH zayyAtarAyakasya savA vAtI kathayitvA ziSyAn suptAn eva muktvA khayamekAkina eva kharNapure nagare sAgaracandrAcAryasya nijapautrasya praziSyasya | upAzraye gatvA ekAdeza mArgayitvA tasthuH / paraM na kenA'pi upalakSitAH / prabhAte sAgaracandreNa sabhApato vizeSato nAnArAgAlApena madhura mAtrayaM / tabaseNa va pakkhiyAIvinaya kRtaM pazcAt punarapi paJcamyAmeva kAraNe pavattiyA sA caiva aNuma For Private and Personal Use Only
Page #626
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kAlikAcAryakathA kalpasUtre dhvaninA mahatA''DambareNa vyAkhyAnaM kRtvA pRSTaM-"aho vRddha ! kathaya mayA kIdRzaM sabhAraJjanaM vyAkhyAnaM kRtaM / " tataH kAlikAcAryaiH proktaM- // 293 // Kal"bhavyaM kRtN|" tataH sAgaracandreNa sAhakAreNa proktaM-"aho vRddha! tava ko'pi siddhAnte yadi sandeho bhavet tadA pRcch|" tadA kAlikAcAryaiH proktaM dharma zraddadhAnaH api tadrvocAraNArtha-"dharmo'sti kiM vA nAsti" (iti pRSTaM) / tenoktaM-"dharmo'sti / " kAlikAcAryaiH proktaM-"dharmo nAsti / " atra dvayoH api mahAn tarkavAdo jaatH| dharmasthApanosthApanayoH anekazo yuktayaH santi, tAH tArkikaiH khayaM vAcyAH, mayA granthagaurakhabhiyA na likhitAH / [atra sthAne bRhatkharataragacchIyasAdhubhiH parasparaM tarkavAdo vidhIyate, kRte zrute ca tasmin varSe yAvat paramazreyo bhavati, iti pravartamAnaparaMparA dRzyate / tathA kRte vAde zrIkAlikAcAryaiH sAgaracandro jitaH / tataH tena jJAtaM-'nA'yaM vRddhaH sAmAnyaH, kintu ko'pi sAtizayI vartate / ' itazca pRSThataH pramAdinaH ziSyA dinodaye suptotthitAH khaguruM apazyanto vilakSAH santaH parasparaM pRcchanti / tadavasare zayyAtarazrAvakeNoka-"re! kuziSyAH yUyaM guruzuddhi api na jAnItha / " tadA atyAgraheNa pRSTeNa zayyAtarazrAvakeNa proktaM-"guravaH sAgaracandrapArthe varNapuryA gtaaH| tataH sarve'pi ziSyAsaMghATakatrayaM kRtvA khaNapuraM prati calitAH, pathi lokAH pRcchanti-"ka?" zrIkAlikAcAryaH pRSThagA vdnti-"ane|" agragA vadanti-"pRSThe samAgacchanti / " evaM te tatra prAptAH / sAgaracandro'pi gurvAgamaM zrutvA sammukhaM calitAH / pRSTaM ca*ka guravaH / / " taiH uktaM-"te tu taba pArthe pUrva AgatAH santi / " tato jJAta-"hu~, te eva / " tataH sarvaziSyaiH sAgaracandreNa tatrAgatya vanditAH kSAmitAzca / atra sarve'pi sukhena saMyama pAlayantaH tiSThanti / atha tadavasare saudharmendraH zrIsImangharakhAmipAdhaM gatvA nigodavicArAn | zrutvA provAca-"he khAmin ! etAdRzaM nigodavicAraM ko'pi bharatakSetre'pi jAnAti ! / " bhagavatA proktaM-bharatakSetra pratiSThAnapure kAlikAcAryaH / " tato indro brAhmaNarUpaM kRtvA Agatya pRcchati sma-"he bhagavan ! nigodavicAraM bar3hata / " gurubhiH proktaM-"golA ya asaMkhijjA, al // 293 // For Private and Personal Use Only
Page #627
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Ath e ndra www.kobatirth.org Acharya Shri arsuri Gyanmandit asaMkhanigoao habai golo| ikikammi nigoe, arNatajIvA muNeyacA // 1 // " ityAdisUkSmabicAragahanaM zrutvA indo harSa prApya * hastaM darzitavAn-"he bhagavan ! mamA''yuH kiyat asti ! / stoka syAt tadA maraNaM saadhyaami|" tato gurubhiH vilokita-varSazatAt sahasrAllakSAt koTito'pi adhika / tattaH sAgaropamasvarUpaM dRSTvA raktaM-"he indra! dharmalAmo'stu / " tataH indraH prakaTIbhUya dazadizaH udyotayan vanditvA astavIt-"he pUjya ! sImaMgharavAminA tvaM nigodavicArapAragaH kathitaH, sa pratyakSa dRSTaH" ityuktvA gacchan guruNA ukta:-"gocarIgatAH ziSyA Agacchanti, tAvat tiSTha, te'pi tvAM saharSa pazyanti / " indreNokta-"madrupamohitA mA nidAnaM kariSyanti / " upAzrayadvAraM parAvRtya devalokaM gtH| ziSyA AgatAH dvAraM apazyantaH zabdaM kurvanto navyadvAreNa guruNA pravezitAH / ziSyaiH vijJapta-"kathaM etat ?" gurumiH sarve | indrasvarUpaM niveditaM / tataH zrIkAlikAcAryaH ciraM nirmalaM cAritraM pratipAlya prAnte anazanaM vivAya samAdhinA devalokaM prAptaH / tataH zrIkAlikAcAryAH mahAprabhAvikAH sthavirA babhUvuH / teSAM sambandhaH uktaH / atha prabhAte sAdhusAmAcArI vakSyate-sA vartamAnayogena evaM-eke dAnaM dadati, eke zIlaM pAlayanti, eke tapaH tapanti, eke bhAvanAM bhAvayanti, sa zrIvidhicaityAlayapUjyamAnazrIzAntinAthazAsanAdhIzvarazrIvardhamAnatatpaTTAnukameNa zrIsudharmakhAmI tAvat yAvat yugapradhAnazrIjinacandramarizrIjinasiMhasUrINAM prasAdaH, teSAM AjJayA ca zrIsaGghaH pravartatAM // zrImadvikramasaMvati, rasa-rtu-zRGgAra-saMkhyake sahasi / zrIvIramapuranagare, rAulanRpattejasI rAjye // 1 // zrIbRhakharataragacche, yugapradhAnasUrayaH / jinacandrA jinasiMhAca, vijayante gaNAdhipAH // 2 // vacchiSyaH sakalacandrA, ziSyaH samayasundaraH / kathA kAlikasUrINAM cakre ghAlAvarodhikAM // 3 // (graMthA-441) // iti kAlikAcAryakathA samAptA / / 66. For Private and Personal Use Only
Page #628
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir UA (iti zrIkAlikAcAryakathAsahitam ) // zrIkalpasUtraM samAptam // AGREASTISERSEASEST GEETS ANS For Private and Personal Use Only