Book Title: Agam 16 Upang 05 Surya Pragnapti Sutra Part 02 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
Poe
सूर्यप्रज्ञप्तिसूत्रे
"
७६६६=७६७ सावयवस्य अष्टाशीति द्वाषष्टि भागरूपस्य भागफलमेकरूपमुपरितनेऽङ्के योज्य मितिकृते जातानि अहोरात्राणां सप्तशतानि सप्तषष्ट्यधिकानि एकस्य च अहोरात्रस्य षड्विशतिथ द्वाषष्टिभागाः - ७६७३ इति अभिवृद्धिसंवत्सरद्वयस्याहोरात्रपरिमाणं जातमिति । अथ तदेवं चन्द्रसंवत्सरत्रयस्याहोरात्राणाम् - अभिवृद्धिसंवत्सरद्वयस्य चाहोरात्राणां मेलनं क्रियते (१०६२) + (७६७)=१८२९६६ - १८३० जातानि पञ्चपवर्षात्मके युगे अहोरात्राणां परिमाणानि त्रिंशदधिकानि अष्टादशशतानि अहोरात्राणाम् । सौरा अहोरात्रा अपि एतत्तुल्या एव प्रतिपादिताः, सूर्यमासपरिमाणस्य सार्द्धत्रिंशतुल्यस्य षष्ट्या गुणनेन एतावन्त एव भवन्ति, एकस्मिन् युगे षष्टिः सूर्यमासाः भवन्तीति पष्ट्या गुण्यते (३०३ ) X ६० = १८३० इति । सूर्यमासस्य च पूर्वोक्तरीत्या सार्द्धत्रिंशदहोरात्रमानतेति तेन भागे हृते स्पष्टमेव षष्टेर्लाfभः तथाहि - त्रिंशदधिकाया अष्टादशशत्या :- १८३० अर्धीकरणाय द्वाभ्यां वासठिया अठासी भाग का भागफल एक रूप उपर के अङ्क में मिलावे तो सात सो सडसठ अहोरात्र तथा एक अहोरात्र का बासठिया छाईस भाग ७६७३ इतना दो अभिवर्द्धित संवत्सरों का अहोरात्र परिमाण होता । अब तीन चंद्र संवत्सर तथा दो अभिवर्द्धित संवत्सरों के अहोरात्रों को एक साथ जोडे १०६२ + ७६७३ = १८२९३ = १८३० इस प्रकार पांचवर्षात्मक युग के अहोरात्रीयों का परिमाण अठारह सो तीस होते हैं । सौर अहोरात्र भी इतने ही प्रतिपादित किये हैं, सूर्य मास का परिमाण जो साडे तीस को साठ से गुणा करे तो इतने ही अहोरात्र होते हैं । कारण की एक युग में साठ सर्व मास होते हैं अतः साठ से गुणा करे ३०६ x ६० = १८३० सूर्यमास का पूर्वोक्त रीति से साडे तीस अहोरात्र मान होता है अतः इस से भाग करे तो साठ का स्पष्ट लाभ होता है । जैसे कि-अठारह सो तीस १८३० का आधा करने के लिये उसको दो से गुणा करे १८३० x २ = ३६६० छत्तीस सो ખાડિયા અઠયાસી ભાગ થાય છે. ૭૬૬=૭૬૭ ર્ સાવયવ ખાસિયા અઠયાસી ભાગનુ ભાગ ફળ એક ભાગરૂપ ઉપરના અંકમાં મેળવવામાં આવે તે સાતસે સડસડ અહેારાત્ર તથા એક અહેરાત્રના ખાડિયા છવ્વીસ ભાગ ૭૬૭ર્ફે ૭૬ આટલું પ્રમાણ એ અભિ વર્ધિત સંવત્સરીના અહોરાત્રનુ પરિમાણુ થાય છે. હવે ત્રણ ચંદ્રસવસર તથા બે અભિવતિ સાંવત્સરીના અહેાાત્રને સાથે મેળવેતા ૧૦૬૨+૭૬૭૨=૧૮૨૯=૧૮૩૦ આ રીતે પાંચ વર્ષ વાળા યુગના અહેાશત્રીયાનું પરિમાણુ અઢારસાત્રીસ થાય છે. સૌર અહેારાત્ર પણ આટલા જ પ્રમાણનું પ્રતિપાદિત કરેલ છે. સૂર્ય માસનું પરિણામ સાડીત્રીસને સાઠથી ગુણુવામાં આવે માટલાજ અહેાાત્ર થાય છે. કારણકે એક યુગમાં સૂર્ય માસ સાઇડ હાય છે. તેથી સાઠથી ગુણુવા જોઈએ ૩૦+૬૦=૧૮૩૦ પૂર્વાંક્ત રીતે સૂ માસના અહેારાત્ર સાડીત્રીસ હાય છે, તેથી તેનાથી લાગ કરે તે સાઇઠના સ્પષ્ટ લાભ થાય છે. જેમકે-અઢારસે ત્રીસ
શ્રી સુર્યપ્રજ્ઞપ્તિ સૂત્ર : ૨
