Agam 16 Upang 05 Surya Pragnapti Sutra Part 02 Sthanakvasi

Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

Page 543

५३२
सूर्यप्रज्ञप्तिसूत्र निधनमुपयास्यति । तथा च चतुर्थी तिथौ अवमरात्री सम्पन्नायां कस्मिन् पक्षे-पर्वणि चतुर्थ्या सह पञ्चमी तिथिः क्षयत्वमुपयास्यतीत्येवं शेषास्वपि तिथिषु व्यवहारगणितदृष्टासुलोकप्रसिद्धव्यवहारगणितपरिभावितासु-पश्चमी षष्ठी सप्तमी अष्टमी नवमी दशमी एकादशी द्वादशी त्रयोदशी चतुर्दशी पञ्चदशीत्येवं रूपासु कास्वपि तिथिषु यदा कदाचित् शिष्यः प्रश्नं करिष्यति चेत्तदा यथोदितोपपत्तिसिद्ध द्वापष्टिदिनान्तरालक्रमेण लोकप्रसिद्धव्यवहारगणितपरिपाटया यथोदितं सर्वमपि प्रतिपादयेत् । 'मुहमेण परिल्लतिही संजायइ कम्मि पव्वंमि' सूक्ष्मेण परिलक्ष्यते हि संजायते कस्मिन् पर्वणि । सूक्ष्मेण-सूक्ष्मगणितक्रमेण-प्रतिदिवसमेकैकेन द्वापष्टिभागरूपेण लक्षणेन-लक्ष्यमाणेन भागेन परिहीयमानायां तिथौ पूर्वस्याः पूर्वस्याः अवमरात्री भूतायास्तिथे रान्तर्येण परापरातिथिः कस्मिन् पर्वणि संजायते समाप्तिरिति सर्वमुपपद्येत ॥२॥ अर्थात् चतुर्थी तिथी अवमरात्री भूतायां कस्मिन् पर्वणि पञ्चमी तिथिश्चतुर्थ्या सह निधनमुपयास्यतीति, वा पञ्चम्यां पष्ठी षष्टयां सप्तमी तिथ अवमरात्र होने पर किस पर्वमें चतुर्थि के साथ पंचमी तिथि का क्षय होता है ? इसी प्रकार अवशिष्ट तिथियों के संबंधमें भी लोकप्रसिद्ध व्यवहार एवं गणित दृष्टि से पंचमी, षष्ठी सप्तमी, अष्टमी, नवमी, दशमी, एकादशी, द्वादशी, त्रयोदशी, चतुर्दशी एवं पंचदशी इसप्रकार की किसी भी तिथिमें यदि कभी शिष्य प्रश्न करे तो यथाकथित उपपत्ति युक्त बासट दिनान्तराल के क्रम से लोक प्रसिद्ध व्यवहार एवं गणितपरिपाटिसे यथाकथित सब प्रतिपादिन करलेवें। (सुहुमेण परिल्लतिही संजायइ कम्मि पव्वंमि) सूक्ष्मगणित प्रक्रिया के क्रम से प्रतिदिवस एकएक घासठिया भागरूप लक्ष्यमान भागसे परिहीयमान तिथि में पूर्व पूर्व की अवमरात्री भूत तिथिका आन्तयं से पर पर की तिथि किस पर्व में समाप्त होती है इसप्रकार सब संपन्न हो जाता है । अर्थात् चतुर्थि तिथि में अवमरात्ररूप किस पर्व में पांचवीं तिथि चतुर्थि के साथ समाप्त होती અવમાત્ર હોય તે કયા પર્વમાં થિ તિથિ ત્રીજની સાથે સમાપ્ત થાય છે? તથા ચોથ જે અવમાત્ર થાય તે ક્યા પર્વમાં ચોથની સાથે પાંચમ તિથિનો ક્ષય થાય છે? આ પ્રમાણે બાકીની તિથિના સંબંધમાં પણ લેક પ્રસિદ્ધ વ્યવહારથી અને ગણિતદષ્ટિથી પાંચમ, ७४, सातम, माम, नाम, शम, २०ीया२श, मा२१, २०, यौ६२ अने ५४२भी मा પ્રકારે કઈ પણ તિથિના સંબંધમાં યદિ કયારેક શિષ્ય પ્રશ્ન કરે તો યક્ત ઉપપત્તિ પ્રમાણે બાસઠ દિવસના અંતરાલના ક્રમથી લોકપ્રસિદ્ધ વ્યવહાર અને ગણિતની પરિપાટ प्रमाणे यथाथित तमाम रीते प्रतिपान ४ सयु, (सुहुमेण परिल्लतिही संजायइ कम्मि पव्वंमि) सूक्ष्म शत प्रठियाना भथी ४२।०४ ये मे मासठिया An ३५ सयभान ભાગથી હીયમાન તિથિમાં પૂર્વ પૂર્વની અવરાત્રીરૂપ તિથિના આંતર્યથી પછી પછીની તિથિ કયા પર્વમાં સમાપ્ત થાય છે? આ તમામ સંપન્ન થઈ જાય છે. અર્થાત્ ચતુથિ
શ્રી સુર્યપ્રજ્ઞપ્તિ સૂત્ર: