Agam 16 Upang 05 Surya Pragnapti Sutra Part 02 Sthanakvasi

Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

Page 998

सूर्यज्ञप्तिप्रकाशिका टीका सू० १०१ एकोनविंशतितमप्राभृतम् कथं भूताश्चन्द्रादित्या इत्याह-चित्रान्तरलेश्या:-चित्रमन्तरं-अन्तरालं लेश्या च येषां ते तथा, पदस्यास्य भावार्थः प्रागेवोपदर्शितः किमत्र पुनर्लेखप्रयासेन ?, इत्थं भूतास्ते चन्द्रादित्याः अन्योऽन्यसमुपगाढाभिः-परस्परमवगाढाभिः-मिलिताभिः-अन्योऽन्यानुषक्ताभिलेश्याभिः, तथाहि-चन्द्राणां सूर्याणां च प्रत्येकं लेश्या योजनशतसहस्रप्रमाणविस्ताराः, चन्द्रसूर्याणां च सूचीपंक्त्या व्यवस्थितानां परस्परमन्तरं पञ्चाशत् योजनसहस्राणि, ततश्चन्द्रप्रभासम्मिश्राः सूर्यप्रभाः, सूर्यप्रभासम्मिश्राश्चन्द्रप्रभाः, इत्येव परस्परमवगाढाभिर्लेश्याभिः कूटानीव पर्वतोपरि व्यवस्थितशिखराणीव स्थानस्थिता-सदैव एकत्रस्थाने स्थितास्तान् प्रदेशान्-स्वस्व प्रत्यासन्नान् प्रदेशान् उद्योतयन्ति अवभासयन्ति तापयन्ति प्रकाशयन्ति ॥ इति 'ता तेसिणं देवाणं जाहे इंदे चयइ से कहमिदाणिं पकरेंति' तावत तेषां देवानां यदा इन्द्रश्च्यवते तदा ते कथमिदानी प्रकुर्वन्ति ?, ॥ तावदिति पूर्ववत् तेषां-पूर्वोदितानां चन्द्रादीनां देवानां इन्द्रः-प्रभुर्यदा च्यवते-स्वासनं त्यजति तदा-तस्मिन् इन्द्ररिक्त काले ते देवाः कथं प्रकुर्वन्ति-कथमिव वर्तन्त इति गौतमस्य प्रश्नः ततो भगवानाह-'ता जाव चत्तारि प्रत्येक की लेश्या एक लाख योजन प्रमाण विस्तार वाली होती है। सूचि पंक्ति में व्यवस्थित चंद्र सूर्य के परस्पर का अंतर पचास हजार योजन का है, अतः चंद्रप्रभा से युक्त सूर्यप्रभा होती है एवं सूर्यप्रभा से मिलिजुलि चंद्रप्रभा होती है। इस प्रकार परस्पर अवगाढित लेश्या से कूटो के जैसे पर्वत के ऊपर व्यवस्थित शिखरों के समान सदा एकत्र स्थान में रहे हुवे उन स्वस्व प्रत्यासन्न प्रदेशों को उद्योतीत करते हैं, अवभासित करते हैं, तापित करते हैं एवं प्रकाशित करते हैं ॥ (ता तंसिं देवाणं जाहे इंदे चयइ से कहमिदाणिं पकरेंति) पूर्व कथित चंद्रादि देवों के इन्द्र से रहित काल में देव क्या करते हैं ? इस प्रकार श्री गौतमस्वामी के प्रश्न को सुनकर उत्तर में श्री भगवान् कहते हैं(ता जाव चत्तारि पंच सामाणियदेवा तं ठाणं तहेव जाव छम्मासे) जब तक अन्य इन्द्र उन स्थान पर नहीं आते उतने काल पर्यन्त चार या पांच सामाપ્રમાણ વિસ્તારવાળી હોય છે. સૂચિ પંક્તિમાં વ્યવસ્થિત ચંદ્ર-સૂર્યનું પરસ્પરનું અંતર પચાસહજાર એજનનું છે. તેથી ચંદ્રના પ્રકાશથી યુક્ત સૂર્ય પ્રકાશ હોય છે. અને સૂર્ય પ્રકાશથી મળેલ ચંદ્ર પ્રભા હોય છે. આ રીતે પરસ્પર અવગઠિત લેશ્યાથી કૂટોની જેમ પર્વતની ઉપર વ્યવસ્થિત શિખરોની સમાન સદા એકત્ર સ્થાનમાં રહેલા એ સ્વસ્વ પ્રત્યા સન પ્રદેશને ઉદ્યોતીત કરે છે, અવભાસિત કરે છે, તાપિત કરે છે, અને પ્રકાશિત કરે छ.-(ता तेसि देवाण जाहे इंदे चयइ से कह मिदाणि पकरें ति) पूर्व प्रथित याहि वोना ઈંદ્ર જ્યારે અવિત થાય છે, એટલેકે પિતાના સ્થાનથી ચુત થાય છે, ત્યારે ઇંદ્ર વિનાના કાળમાં દેવે શું કરે છે? આ પ્રમાણે શ્રીગૌતમસ્વામીના પ્રશ્નને સાંભળીને ઉત્તરમાં શ્રીभगवान् ४ छे.-(ता जाव चत्तारि च सामाणिय देवा त ठाण तहेव जाव छम्मासे) rii
શ્રી સુર્યપ્રજ્ઞપ્તિ સૂત્ર: ૨