Book Title: Agam 16 Upang 05 Surya Pragnapti Sutra Part 02 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
________________
१०३२
सूर्यप्रज्ञप्तिसूत्र वा विकुर्वन वा परिचरन् वा चन्द्रस्य वा सूर्यस्य वा लेश्यां आवृत्य पार्थेन व्यतिव्रजति तदा खलु मनुष्यलोकेऽस्मिन् मनुष्याः वदन्ति-चन्द्रेण वा सूर्येण वा राहोः कुक्षिभिन्ना, तावत् यदा खल राहुर्देवः आगच्छन् वा गच्छन् वा विकुर्वन् वा परिचरन् वा चन्द्रस्य वा सूर्यस्य वा लेश्यां आवृत्य प्रत्यवष्यष्कते तदा खलु मनुष्यलोके मनुष्याः एवं वदन्ति-राहुणा चन्द्रो वा सूर्यो वा वान्ते (मध्ये) राहुणा व्यतिचयते । तावत् यदा खलु राहुदैव आगच्छन् वा गच्छन् वा विकुर्वन् वा परिचरन् वा चन्द्रस्य वा सूर्यस्य वा लेश्यां आवृत्य मध्यं मध्येन व्यतिबजति तदा खलु मनुष्यलोकेऽस्मिन् मनुष्याः वदन्ति-राहुणा चन्द्रो वा सूर्यो वा व्यतिबज्यते राहुणा व्यतिक्राम्यते, तावत् यदा खलु राहुदैवः आगच्छन् वा गच्छन् वा विकुर्वन् वा परिचरन् वा चन्द्रस्य वा सूर्यस्य वा लेश्यां आवृत्य खलु अधः संपरिक्षिप्य स पर्वदिशि तिष्ठति, तदा खलु मनुष्यलोकेऽस्मिन् मनुष्याः वदन्ति-राहुणा चन्द्रो वा सूर्यो वा अधस्थ राहुणा गृह्यते ॥ तावत् कतिविधः खलु राहुः प्रज्ञप्तः ? द्विविधो राहुः, तद्यथा-ध्रुवराश्च पर्वराहुश्च, तत्र खलु यः ध्रुवराहुः स खलु बहुलपक्षस्य प्रतिपदातः पञ्चदशभिर्भागेन भागं चन्द्रस्य लेश्यां आवरणयन् आवरणयन् तिष्ठति, तद्यथा प्रथमायां प्रथमं भागं यावत् पञ्चदशं भागं, चरमे समये चन्द्रः रक्तो भवति अवशेष समए चन्द्रः रक्तश्च विरक्तश्च भवति, तथैव शुक्लपक्षे उपदृश्यमानः उपदृश्यमानस्तिष्ठति, तद्यथा-प्रथमायां प्रथम भागं यावत् चन्द्रः विरक्तश्च भवति, अवशेषे समए चन्द्रः रक्तो विरक्तश्च भवति । तत्र खलु यः सः पवेराहुः स जघन्यः न छन्नोमासानां, उत्कर्पण द्वाचत्वारिंशन्मासानां चन्द्रस्य अष्टाचत्वारिंशत् सम्वत्सराणां सूर्यस्येति ॥ सू० १०५॥
टीका-विंशतितम प्राभृतस्य प्रथमे चतुरुत्तरशततमे सूत्रे चन्द्रसूर्यादीनामनुभावविषयक जीवा जीव-घन-छिद्र-गमनागमन लोकालोकादि विषयकं वहुविधं विचारं विनिमय्य सम्प्रत्यस्मिन् पश्चोत्तरशततमे सूत्रे राहोः स्वरूपाकार-चलन-ग्रहणादौ लोकानां स्थिति गत्पाद्यनेकविधि विचारान् विवृण्वन् गौतमः प्रश्नयति-'ता कहं ते राहुकम्मे आहिएत्ति
अब राहु चलन विषयक प्रश्नोत्तर सूत्र करते हैं
टीकार्थ-वीसवें प्राभृत के प्रथम एक सौ चारवें सूत्र में चंद्र सूर्यादि के अनुभाव विषय का जीवाजीव-घन-छिद्र-गमनागमन एवं लोकालोकादि विषय का अनेक प्रकार विचार प्रदर्शित करके अब यह एक सो पांचवें सूत्र में राह का स्वरूप आकार-चलन-ग्रहणादि में लोकस्थिति गति आदि अनेक
હવે રાહુના ચલન સંબંધી પ્રશ્નોત્તર સૂત્ર કહેવામાં આવે છે.
ટકાઈ–વસમા પ્રાભૂતના એકસચારમાં સૂત્રમાં ચંદ્ર સૂર્યને અનુભાવના સંબંધમાં જીવાજીવ-ઇન-છિદ્ર ગમનાગમન અને કાલે કાદિ વિષયમાં અનેક પ્રકારનો વિચાર પ્રદર્શિત કરીને હવે આ એક પાંચમા સૂત્રમાં રાહુના સ્વરૂપ-આકાર-ચલન–ગ્રહણાદિમાં લાકસ્થિતિ ગતિ વિગેરે અનેક પ્રકારના વિચારને પ્રદર્શિત કરવાના હેતુથી શ્રીગૌતમસ્વામી
શ્રી સુર્યપ્રજ્ઞપ્તિ સૂત્ર: ૨
