Book Title: Agam 16 Upang 05 Surya Pragnapti Sutra Part 02 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
________________
७१०
सूयप्रज्ञप्तिसत्र त्रिंशधा छित्वा अष्टादशभागान्-तावत्-अधिकप्रमाणं कथयामि तावत् यथा द्वे अर्द्धमण्डले परिपूर्णेऽधिके चरति, तथा तृयीयस्याद्धमण्डलस्य अष्टौ सप्तपष्टिभागान् , एकं च सप्तषष्टिभागं एकत्रिंशधा छित्त्वा-एकत्रिंशता विभज्य तस्य सत्कान् अष्टादशभागान् , अधिक चरति-(२ ) एतत्तुल्यम धिकं चरति चन्द्रो नाक्षत्रान्मासात् चन्द्रेण मासे नेति ।।अस्य भावना तु प्रागुक्तप्रमाणेन एकायनगतेनाधिकरूपेण भावनीया । प्रागुक्तमेकायनेऽधिक मेकमण्डल मित्यादि द्विगुणं कृत्वा परिभावनीयमिति ॥ अथ सम्प्रति यावताकालेन चान्द्रमासः परिपूर्णों भवति तावन्मात्र तृतीयायनवक्तव्यतामाह-'ता तच्चायणगए चंदे पञ्चस्थिमाए भागाए पविसमाणे बाहिराणंतरस्स पञ्चथिमिल्लस्स अद्धमंडलस्स ईत्तालीसं सत्तट्टिभागाई जाइं चंदे अप्पणो परस्स य चिण्णं पडिचरइ' तावत् तृतीयायनगते चन्द्रे पाश्चास्याद् भागात् प्रविशन् बाह्यानन्तरस्य पाश्चात्यस्य अर्द्धमण्डलस्य एकचत्वारिंशत् सप्तषष्टिभागाः यान् चन्द्रः आत्मनः परस्य च चीर्णान् प्रतिचरति ।। तावदिति पूर्ववत, इह द्वितीयायनपर्यन्ते चतुर्दशेऽर्द्धमण्डले तदभिमुखं गतत्वात् । तदनन्तरं पर्वतप्रदेशे साक्षात् पञ्चदशजिस प्रकार दो अर्द्धमंडल में परिपूर्ण अधिक होता है । तथा तीसरे अर्धमंडल का सडसडिया आठ भाग तथा एक सडसठिया भाग को इक्कीस से विभक्त करके अठारह भागों से - अधिक गमन करता है (२।। ) इतना प्रमाण तुल्य चंद्र चांद्रमास में नाक्षत्रमास से अधिक गमन करता है । इसकी भावना पूर्वकथित प्रमाण से एक अयनगति में अधिकता से भावित करे । पूर्वकथित एक अयन में अधिक एक मंडल को दुगुना करके भवित कर लेवें। अब जितने काल में चांद्रमास पूर्ण होता है, उतने प्रमाण तीसरे अयन की वक्तव्यता कहते हैं-(ता तच्चायणगए चंदे पच्चत्थिमाए भागाए पविसमाणे बाहिराणंतरस्स पच्चथिमिल्लस्स अद्धमंडलस्स इत्तालीसं सत्तट्टिभागाई जाई चंदे अप्पणो परस्स य चिणं पडिचरइ) यहां पर दूसरे अयन के अन्त में चौदપ્રમાણ કહું છું. જે પ્રમાણે બે અર્ધમંડળમાં પરિપૂર્ણ અધિક હોય છે, તથા ત્રીજા અર્ધમંડળના સડસઠિયા આઠભાગ 4 તથા એક સડસઠિયા ભાગને એકત્રીસથી વિભક્ત કરીને તેના અઢાર ભાગને ૬,૩૧ વધારે ગમન કરે છે. (૨) ફ્રાહક આટલા પ્રમાણતુલ્ય ચંદ્ર, ચાંદ્રમાસમાં નાક્ષત્ર માસથી વધારે ગમન કરે છે. આની ભાવના પહેલાં કહેલ પ્રમાણથી વધારે એક અયન ગતિમાં અધિકતાથી ભાવિત કરવી. પહેલાં કહેલ એક અયનમાં વધારે એક મંડળને બમણા કરીને ભાવિત કરી લેવા. હવે જેટલા કાળમાં ચાંદ્રમાસ પૂર્ણ હોય છે. એટલા પ્રમાણમાં ત્રીજા અયનની વક્તવ્યતા કહે छ-(ता तच्चायणगए चंदे पच्चत्थिमाए भागाए पविसमाणे बाहिराणंतरस्स पच्चथिमिल्लस्स अद्धमंडलस्स इतालीसं सत्तविभागाई जाई चंदे अप्पणो परस्स य चिण्ण पडिचरइ) मडी બીજા અયનના અંતમાં ચૌદમાં અર્ધમંડળમાં તેની સન્મુખ ગત હોવાથી તે પછી પર્વત
શ્રી સુર્યપ્રજ્ઞપ્તિ સૂત્ર: ૨
