Book Title: Agam 16 Upang 05 Surya Pragnapti Sutra Part 02 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti


Previous | Next

Page 784
________________

सूर्यज्ञप्तिप्रकाशिका टीका सु० ८५ पञ्चदशं प्राभृतम्
७७३
८८४४१ ८८४
EO
मासेणं चंदे कइ मंडलाई चरइ' तावत् आदित्येन मासेन चन्द्रः मण्डलानि चरति ? । तावदिति पूर्ववत् - आदित्येन मासेन - संक्रान्तिभोगकालावधिकसौरमासेन चन्द्रः कतिमण्डलानि चरतीति गौतमस्य प्रश्नस्ततो भगवानाह - 'ता चोदस मंडलाई चरइ एकारसभागे मंडलस्स' तावत् चतुर्द्दश मण्डलानि चरति एकादशभागान मण्डलस्य, तावदिति पूर्ववत् एकस्मिन् सौरमासे चन्द्रो हि चतुईश मण्डलानि परिपूर्णानि पञ्चदशस्य च मण्डलस्यैकादश पञ्चदशभागान् (१४३) यावत् परिपूरयतीति । यथात्राप्यनुपातो यथा-यदि पष्ट्या सूर्य मासैरष्टौ - शतानि चतुरशीत्यधिकानि मण्डलानां चन्द्रस्य लभ्यन्ते तदैकेन सौरमासेन किं स्यादिति राशित्रयस्थापना यथा-- '= =(१४+)=(१४+३) अत्रान्त्येन राशिना एकक रूपेण मध्यमो राशि चतुरशीत्यधिकाष्टौ शतरूपो गुणितोऽपि तथैव तिष्ठति, आद्येन राशिना षष्टिरूपेण भक्तो लब्धानि चतुर्द्दश मण्डलानि, शेपास्तिष्ठन्ति चतुश्चत्वारिंशत् षष्टिभागा स्ततीहरांशी चतुर्भिरपवर्त्तितो जाता एकादश पञ्चदशभागाः, अतः १४ + इत्युपपद्यते चतुर्दशहैं- ( ता आइच्येण मासेणं चंदे कइ मंडलाई चरइ) आदित्य मास में चंद्र कितने मंडलों में गमन करता है ? इस प्रकार श्रीगौतमस्वामी के प्रश्न को सुन करके उत्तर में श्रीभगवान् कहते हैं - (ता चोदस मंडलाई चरइ एक्कार सभागे मंडलस्स) एक सौर मास में चंद्र चौदह मंडल पुरा तथा पंद्रहवें मंडल का पंद्रह भागात्मक ग्यारह भाग (१४३) पूरित करता है, यहां पर इस प्रकार अनुपात करें कि साठ सौर मास से आठसौ चौराशी चंद्र मंडल लभ्य होते हों तो एकसौर मास में कितने मंडल लभ्य हो सकते हैं ? इसको जानने के लिये तीन राशि की स्थापना करे जैसे कि '==(१४+)-(१४+३) यहां एक रूप अंतिम राशि से मध्य की राशी आठसो चोरासी का गुणा करने पर भी उसी प्रकार रहता है । तत्पश्चात् प्रथम साठ रूप राशि से भाग करे तो चौदह मंडल तथा साठिया चुमालीस भाग लभ्य होते हैं, तत्पश्चात् हरांश को चार
८८४०१ ૨૦
- (ता आइच्येणं मासेणं चंदे कइ मंडलाई चरइ) सौरभासभां चंद्र डेंटला भांडणाभां गमन કરે છે? આ પ્રમાણે શ્રીગૌતમસ્વામીના પ્રશ્નને સાંભળીને ઉત્તરમાં શ્રીભગવાન્ કહે છે.(ता चोदस मंडलाई चरइ पक्कारसभागे मंडलास ) मे सौरमासमां चंद्र चौहम उन पुरा તથા પંદરમા મંડળના પંદર ભાગાત્મક અગ્યારમા ભાગ (૧૪૫) ને પૂરિત કરે છે. અહીં આ પ્રમાણે અનુપાત કરવા કેસાઈઠ સૌરમાસથી આસાચાર્યાશી ચંદ્ર મડળ લક્ષ્ય થતા હોય તે એક નૌરમાસમાં કેટલા મડળ લભ્ય થઈ શકે છે? આ જાણવા માટે ત્રણ राशिनी स्थापना १२वी मडे- ८८४४१ = ४= ( १४+१४ ) = ( १४+१) मडी मे४३५ छेल्सी રાશીથી મધ્યની રાશી આસાચાર્યાશીના ગુણુાકાર કરે તેા પણ એજ પ્રમાણે રહે છે. તે પછી સાઇઠરૂપ રાશીથી ભાગ કરવા ભાગ કરવાથી ચૌદ મડળ આવે છે. તથા સાઠિયા સુમાલીસ ભાગ લભ્ય થાય છે. તે પછી હરાંશને ચારથી અપવિતત કરવાથી પંદર
શ્રી સુર્યપ્રજ્ઞપ્તિ સૂત્ર : ૨

Loading...

Page Navigation
1 ... 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887 888 889 890 891 892 893 894 895 896 897 898 899 900 901 902 903 904 905 906 907 908 909 910 911 912 913 914 915 916 917 918 919 920 921 922 923 924 925 926 927 928 929 930 931 932 933 934 935 936 937 938 939 940 941 942 943 944 945 946 947 948 949 950 951 952 953 954 955 956 957 958 959 960 961 962 963 964 965 966 967 968 969 970 971 972 973 974 975 976 977 978 979 980 981 982 983 984 985 986 987 988 989 990 991 992 993 994 995 996 997 998 999 1000 1001 1002 1003 1004 1005 1006 1007 1008 1009 1010 1011 1012 1013 1014 1015 1016 1017 1018 1019 1020 1021 1022 1023 1024 1025 1026 1027 1028 1029 1030 1031 1032 1033 1034 1035 1036 1037 1038 1039 1040 1041 1042 1043 1044 1045 1046 1047 1048 1049 1050 1051 1052 1053 1054 1055 1056 1057 1058 1059 1060 1061 1062 1063 1064 1065 1066 1067 1068 1069 1070 1071 1072 1073 1074 1075 1076 1077 1078 1079 1080 1081 1082 1083 1084 1085 1086 1087 1088 1089 1090 1091 1092 1093 1094 1095 1096 1097 1098 1099 1100 1101 1102 1103 1104 1105 1106 1107 1108 1109 1110 1111