Book Title: Agam 16 Upang 05 Surya Pragnapti Sutra Part 02 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
________________
सूर्यशतिप्रकाशिका टीका सू० १०० एकोनविंशतितमः प्राभृतम्
९४७
मिति चतस्रः पंकयो भवन्ति, एकैका च पंक्तिर्भवति षट्षष्टिः-षट्षष्टिसूर्यादि संख्या । एतद् भावना चैवं यथा-एकः किल सूर्यो जम्बुद्वीपे मेरोर्दक्षिणभागे चारं चरन् वर्त्तते, एकश्चोत्तरभागे चारं चरन् भवति । एकश्चन्द्रमा मेरोः पूर्वभागे, एकोऽपरभागे च चारं चरन् वर्तते, तत्र यहि किल मेरोर्दक्षिणभागे सूर्यश्चारं चरन् वर्त्तते तत् समश्रेणि व्यवस्थितौ द्वौ सूर्यो दक्षिणभागे भवतः । षट् धातकीखण्डे । एकविंशतिः कालोदधौ षट् त्रिंशत् अभ्यन्तर पुष्करा इत्यस्यां सूर्य षट्षष्टिः सूर्याः भवन्ति, योऽपि च मेरोरुत्तरभागे सूर्यो व्यवस्थितवारं चरति - चारं चरन् वर्त्तते अस्यापि समश्रेण्या व्यवस्थितौ द्वौ सूर्यावुत्तरभागे लवणसमुद्रे भवतः । धातकीखण्डे पट्, कालोदधौ एकविंशतिः, अभ्यन्तर पुष्करार्द्धे च षट् त्रिंशदिति, इत्यस्यामपि पङ्क्तौ सर्वसंख्यया षट् षष्टिः भवन्ति । तथा च योहि मेरोः किलपूर्वभागे चारं चरन् वर्त्तते- चन्द्रमास्तत् समश्रेणि व्यवस्थितौ द्वौ चन्द्रौ पूर्वभागे एव भवतो लवणसमुद्रे । धातकीखण्डे पट् । कालोदधौ एकविंशतिः । अभ्यन्तरपुष्करार्द्धे षट्त्रिंशत् । इत्यस्यां चन्द्रपक्तौ सर्वसंख्यया षट् षष्टिश्वन्द्रमसो भवन्ति । एवं योहि खलु चन्द्रो मेरोर
मनुष्य लोक में चंद्र सूर्य की चार पंक्ति होती है । जो इस प्रकार है- दो पंक्ति चंद्र की तथा दो पंक्ति सूर्य की होती है । इस प्रकार चार पंक्ति कही है । एक एक पंक्ति में छियासठ छियासठ चंद्र सूर्य होते हैं, इसकी भावना इस प्रकार है- एक सूर्य जंबूद्वीप में मेरू के दक्षिण भाग में चार करता है, तथा एक उत्तर भाग में चार करता है । एक चंद्र मेरू के पूर्व भाग में संचरण करता है, तथा एक पश्चिम में संचरण करता है उसमें जो सूर्य मेरू के दक्षिणभाग में संचरण करता है, उसकी समश्रेणी में व्यवस्थित दो सूर्य दक्षिण भाग में होते हैं । छ घातकी खंड में, इक्कीस कालोदधि में छत्तीस अभ्यन्तर पुष्करार्ध में इस प्रकार सब को जोडने से छियासठ हो जाते हैं। तथा जो चंद्र मेरू के पूर्व भाग में चार करता है, उसकी समश्रेणी में दो चन्द्र पूर्व भाग में ही लवणसमुद्र में होता है, धातकी खंड में छ, तथा कालोदधि में इक्कीस एवं મનુષ્યલેાકમાં ચંદ્ર સૂર્યની ચાર પક્તિ થાય છે. જે આ પ્રમાણે છે. એ પંક્તિ ચ'દ્રની તથા બે પંક્તિ સૂર્યની હેાય છે. આ રીતે ચાર પંક્તિ કહેલ છે. એક એક પ`ક્તિમાં છાસઠ છાસઠ ચંદ્ર સૂર્ય હેાય છે. આની ભાવના આ પ્રમાણે છે. એક સૂર્ય જ બુદ્વીપમાં મેરૂની દક્ષિણ ભાગમાં ચાર કરે છે. તથા એક ઉત્તર ભાગમાં ચાર કરે છે. એક ચંદ્ર મેરૂના પૂર્વ ભાગમાં સંચરણ કરે છે, તથા એક પશ્ચિમમાં સ’ચરણ કરે છે. તેમાં જે સૂ મેરૂના દક્ષિણભાગમાં સંચશ્ કરે છે, તેની સમશ્રેણીમાં વ્યવસ્થિત બે સૂર્યાં દક્ષિણ ભાગમાં હેાય છે, છ ધાતકીખ’ડમાં, એકવીસ કાલે દધિમાં, છત્રીસ અભ્યંતર પુષ્કરા માં એ રીતે બધાને મેળવવાથી છાસઠ થઈ જાય છે. તથા જે ચંદ્ર મેરૂના પૂર્વ ભાગમાં ચાર કરે છે. તેની સમશ્રેણીમાં બે ચદ્રોપૂ ભાગમાંજ લવણુ સમુદ્રમાં હોય છે, ધાતકીખંડમાં છ, તથા કાલેાધીમાં એકવીસ અને
શ્રી સુર્યપ્રજ્ઞપ્તિ સૂત્ર : ૨
