Agam 16 Upang 05 Surya Pragnapti Sutra Part 02 Sthanakvasi

Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

Page 962

सूर्यप्तिप्रकाशिका टीका सू० १०० एकोनविंशतितमः प्राभृतम्
९५१
चेति ॥ १७ ॥ ' ते मेरुयणुचरंता पदाहिणावत्तमंडला सव्वे । अणवद्विय जोगेहिं चंदा सूरा गगणा य || १८ || ' ते मेरुमनुचरंत: प्रदक्षिणाः आवर्त्तमण्डला सर्वे: । अनवस्थित योगेचन्द्राः सूर्याः ग्रहगणाव || १८|| ते - मनुष्यलोकवर्त्तिनः सर्वेचन्द्रा सर्वे सूर्याः सर्वे ग्रहगणाश्च अनवस्थितैः - क्रमविहीनैः - यथायोगमन्यैरन्यैर्नक्षत्रैः सह योगैरुपलक्षिताः (प्रयाहिणा वत्तमंडला) प्रकर्षेण सर्वासु दिक्षु विदिक्षु च परिभ्रमतां चन्द्र-सूर्य-ग्रह-नक्षत्र - तारारूपाणां दक्षिण एवमेवति यस्मिन्नावर्त्तने - मण्डलपरिभ्रमणरूपे स प्रदक्षिणः, प्रदक्षिणः आवर्त्ती ये मण्डलानां तानि तथा प्रदक्षिणावर्त्तानि मण्डलानि येषां ते तथा, मेरूमनुलक्षी कृत्य चरन्ति एतेनैतदुक्तं भवति - सूर्य-चन्द्र-ग्रह-नक्षत्र तारारूपादयः सर्वेऽपि मनुष्यलोकवर्त्तिनः प्रकाशपुः प्रदक्षिणावर्त्त मण्डलगत्या परिभ्रमन्तीति । इह चन्द्रादित्य ग्रहादीनां मण्डलानि इस प्रकार ग्रहों की सब मिलकर छसो सित्तेर पंक्तियां होती हैं । एक एक पंक्ति छियासठ छियासठ संख्या वाली होती हैं ॥ १७॥
ते मेख्यणुचरंता, पदाहिणावत्तमंडला सव्वे । अणवट्ठियजोगेहिं चंदा सूरा गहगणा य ॥ १८ ॥
मनुष्यलोकवर्ति वे सभी चंद्र एवं सभी सूर्य तथा सभी ग्रहगण अनवस्थित अर्थात् क्रमरहित - यथायोग से अन्य नक्षत्र के साथ योग करते हुवे रहते हैं । (पयाहिणावत्त मंडला) प्रकर्ष से सभी दिशा एवं विदिशा में परिभ्रमण करते हुवे चंद्र-सूर्य ग्रह-नक्षत्र - तारा रूपों की दक्षिण दिशामें ही मेरुपर्वत होता है । जिस मंडल परिभ्रमण में जिस मंडल का प्रदक्षिण आवर्त हो वे प्रदक्षिणावर्त मंडल कहे जाते हैं । ये मेरु को लक्ष करके परिभ्रमण करते हैं अतः इस प्रकार कहा जाता है कि-सूर्य-चंद्र, ग्रह, नक्षत्र, तारारूप आदि सभी मनुष्यलोकवर्ति प्रकाशपुंज प्रदक्षिणावर्त मंडलगति से परिभ्रमण करते हैं । यहां पर चंद्र-सूर्य एवं ग्रहादि के मंडल अनवस्थित होते हैं । यथा योग 3 पंडितमां छासह संख्या होय छे. ॥१७॥
ते मेरु अणुचरता, पदाहिणावत्त मंडला सव्वे | अणवट्टिया जोगेहि, चंदा सूरा गहगणा य ॥१८॥ મનુષ્યલેાકતિ એ બધાજ ચદ્રો અને બધા સૂર્યાં અને બધા ગ્રહવાણુ અનવસ્થિત એટલેકે ક્રમરહિત યથાયેાગથી બીજા નક્ષત્રેની સાથે ચેગ કરીને रडे छे. (पयाहिणात मंडला) प्रदुर्षथी अधी दिशाओ भने विहिशायामां परिभ्रमरतां चंद्रસૂર્ય-ગ્રહ-નક્ષત્ર અને તારાઓની દક્ષિણદિશામાંજ મેરૂ પર્યંત હાય છે, જે મંડળ પરિ ભ્રમણમાં જે મંડળનુ દક્ષિણુ આવત હાય એ પ્રદક્ષિણાવર્ત મંડળ કહેવાય છે. એ મેરૂને લક્ષ્ય કરીને પરિભ્રમણ કરે છે. તેથી આમ કહેવાય છેકે સૂર્ય-ચંદ્ર-ગ્રહ-નક્ષત્રા અને તારા રૂપે વિગેરે બધા મનુષ્યલેાકવતિ પ્રકાશપુંજ પ્રદક્ષિણાવર્તી મંડળગતિથી પરિભ્રમણ કરે છે, અહીં ચંદ્ર-સૂર્ય-અને ગ્રહાદિના મ`ડળે! અનવસ્થિત હોય છે. યથાયેાગ ખીજા
શ્રી સુર્યપ્રજ્ઞપ્તિ સૂત્ર : ૨