Page Text
________________
सूर्यज्ञप्तिप्रकाशिका टीका सु० ८५ पञ्चदशं प्राभृतम्
७७३
८८४४१ ८८४
EO
मासेणं चंदे कइ मंडलाई चरइ' तावत् आदित्येन मासेन चन्द्रः मण्डलानि चरति ? । तावदिति पूर्ववत् - आदित्येन मासेन - संक्रान्तिभोगकालावधिकसौरमासेन चन्द्रः कतिमण्डलानि चरतीति गौतमस्य प्रश्नस्ततो भगवानाह - 'ता चोदस मंडलाई चरइ एकारसभागे मंडलस्स' तावत् चतुर्द्दश मण्डलानि चरति एकादशभागान मण्डलस्य, तावदिति पूर्ववत् एकस्मिन् सौरमासे चन्द्रो हि चतुईश मण्डलानि परिपूर्णानि पञ्चदशस्य च मण्डलस्यैकादश पञ्चदशभागान् (१४३) यावत् परिपूरयतीति । यथात्राप्यनुपातो यथा-यदि पष्ट्या सूर्य मासैरष्टौ - शतानि चतुरशीत्यधिकानि मण्डलानां चन्द्रस्य लभ्यन्ते तदैकेन सौरमासेन किं स्यादिति राशित्रयस्थापना यथा-- '= =(१४+)=(१४+३) अत्रान्त्येन राशिना एकक रूपेण मध्यमो राशि चतुरशीत्यधिकाष्टौ शतरूपो गुणितोऽपि तथैव तिष्ठति, आद्येन राशिना षष्टिरूपेण भक्तो लब्धानि चतुर्द्दश मण्डलानि, शेपास्तिष्ठन्ति चतुश्चत्वारिंशत् षष्टिभागा स्ततीहरांशी चतुर्भिरपवर्त्तितो जाता एकादश पञ्चदशभागाः, अतः १४ + इत्युपपद्यते चतुर्दशहैं- ( ता आइच्येण मासेणं चंदे कइ मंडलाई चरइ) आदित्य मास में चंद्र कितने मंडलों में गमन करता है ? इस प्रकार श्रीगौतमस्वामी के प्रश्न को सुन करके उत्तर में श्रीभगवान् कहते हैं - (ता चोदस मंडलाई चरइ एक्कार सभागे मंडलस्स) एक सौर मास में चंद्र चौदह मंडल पुरा तथा पंद्रहवें मंडल का पंद्रह भागात्मक ग्यारह भाग (१४३) पूरित करता है, यहां पर इस प्रकार अनुपात करें कि साठ सौर मास से आठसौ चौराशी चंद्र मंडल लभ्य होते हों तो एकसौर मास में कितने मंडल लभ्य हो सकते हैं ? इसको जानने के लिये तीन राशि की स्थापना करे जैसे कि '==(१४+)-(१४+३) यहां एक रूप अंतिम राशि से मध्य की राशी आठसो चोरासी का गुणा करने पर भी उसी प्रकार रहता है । तत्पश्चात् प्रथम साठ रूप राशि से भाग करे तो चौदह मंडल तथा साठिया चुमालीस भाग लभ्य होते हैं, तत्पश्चात् हरांश को चार
८८४०१ ૨૦
- (ता आइच्येणं मासेणं चंदे कइ मंडलाई चरइ) सौरभासभां चंद्र डेंटला भांडणाभां गमन કરે છે? આ પ્રમાણે શ્રીગૌતમસ્વામીના પ્રશ્નને સાંભળીને ઉત્તરમાં શ્રીભગવાન્ કહે છે.(ता चोदस मंडलाई चरइ पक्कारसभागे मंडलास ) मे सौरमासमां चंद्र चौहम उन पुरा તથા પંદરમા મંડળના પંદર ભાગાત્મક અગ્યારમા ભાગ (૧૪૫) ને પૂરિત કરે છે. અહીં આ પ્રમાણે અનુપાત કરવા કેસાઈઠ સૌરમાસથી આસાચાર્યાશી ચંદ્ર મડળ લક્ષ્ય થતા હોય તે એક નૌરમાસમાં કેટલા મડળ લભ્ય થઈ શકે છે? આ જાણવા માટે ત્રણ राशिनी स्थापना १२वी मडे- ८८४४१ = ४= ( १४+१४ ) = ( १४+१) मडी मे४३५ छेल्सी રાશીથી મધ્યની રાશી આસાચાર્યાશીના ગુણુાકાર કરે તેા પણ એજ પ્રમાણે રહે છે. તે પછી સાઇઠરૂપ રાશીથી ભાગ કરવા ભાગ કરવાથી ચૌદ મડળ આવે છે. તથા સાઠિયા સુમાલીસ ભાગ લભ્ય થાય છે. તે પછી હરાંશને ચારથી અપવિતત કરવાથી પંદર
શ્રી સુર્યપ્રજ્ઞપ્તિ સૂત્ર : ૨
| SR No. | 006352 |
| Book Title | Agam 16 Upang 05 Surya Pragnapti Sutra Part 02 Sthanakvasi |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1982 |
| Total Pages | 1111 |
| Language | Sanskrit, Hindi, Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, Canon, & agam_suryapragnapti |
| File Size | 77 MB |