Agam 16 Upang 05 Surya Pragnapti Sutra Part 02 Sthanakvasi

Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

Page 788

ووو
सूर्यज्ञप्तिप्रकाशिका टीका सू० ८५ पञ्चदशप्राभृतम् पञ्चाशदधिकेन गुण्यते, गुणना जातानि परिपूर्णानि नवाशीतिः शतानि अष्टाविंशत्यधिकानि ८९२८ अभिवद्धितमासानां, अर्थात् पट् पञ्चाशदधिकेषु शतसंख्येषु युगेषु एतावन्ताः परिपूर्णाः अभिवद्धितमासाः लभ्यन्ते, सर्वमेतत् द्वादशे प्राभृते सूत्रकृतैव साक्षादभिहितं । अतोऽत्र त्रैराशिकगणितावतारो यथा-यद्यष्टाविंशत्यधिकैरभिवद्धितमासैनवाशीतिशतैः पद पञ्चाशदधिकशतसंख्ययुगमाविभिश्चन्द्रमण्डलानामेकं लक्षं सप्तत्रिंशत् सहस्राणि नवशतानि चतुरुत्तराणि (१३७९०४) लभ्यन्ते तदा एकेनाभिवद्धि तेन मासेन किं स्यादिति राशित्रयस्थापना-३७९०४४१=१३७५०४ =(१५ +९८४)=(१५+) अत्रान्त्येन राशिना एकक लक्षणेन मध्यमो राशि गुणितोऽपि तथैव तिष्ठति, तत आधेन राशिना भक्त श्चेति लब्धानि परिपूर्णानि पञ्चदशमण्डलादि । शेषास्तिष्ठन्ति एकोनचत्वारिंशच्छतानि चतुरशीत्यधिकानि, अष्टाविंशत्यधिकनवाशीति शतभागानां, ततो हरांशौ अष्टाचत्वारिंशता अपवर्तितौ जात प्रतिपत्ति के लिये इस राशिको छप्पन से गुणाकरे, गुणाकरने से परिपूर्ण आठ हजार नवसो अठावीस ८९२८। अभिवद्धित मास होते हैं । अर्थात् एक सो छप्पन संख्यावाले युग में परिपूर्ण इतने अभिवद्धित मास होते हैं । यह सब विषय बारहवें प्राभृत में सूत्रकारने ही साक्षात् रूप से कहा है । अतः यहां पर त्रैराशिक गणित करने के लिये अनुपात करे की-यदि आठ हजार नवसो अठाईस अभिवद्धित मास से एकसो छप्पन युग भावि चंद्रमंडल एकलाख सैंतीस हजार नवसो चार, लब्ध होते हैं, तो एक अभिवधित मास से कितने मंडल लब्ध हो सकते है ? इसको जानने के लिये तीनराशि की स्थापना करे जैसे की-१२७२०४+१=१३७५०१ =(१५+ १९८४ ) (१५+ ) यहां पर अंतिमराशिसे मध्य की राशिका गुणा करे तो भी उसी प्रकार रहता है । तत्पश्चात् प्रथमराशि से भाग करने से पंद्रह मंडल पूरा लब्ध होते हैं । एवं आठ हजार नवसो अठाईस भाग का तीन हजार नवसो चोरासी शेष बचता है। तत्पश्चात् हरांश તેથી પુરેપુરા માસની ખાત્રી માટે આ સંખ્યાનો છપ્પનથી ગુણાકાર કરે ગુણાકાર કરવાથી પુરેપુરા આઠહજાર નવસઅઠયાવીસ ૮૯૯૨૮ અભિવતિ માસ થાય છે. અર્થાત્ એકમે છપન સંખ્યાત્મક યુગમાં પુરેપુરા આટલા અભિવર્ધિમાસ થાય છે. આ તમામ વિષય બારમા પ્રાભૃતમાં સૂત્રકારે સ્વયં સાક્ષાત્ પ્રકારથી કહેલ છે. તેથી અહીં રાશિક ગણિત કરવા અનુપાત કરે કે-જે આઠંડજાર નવસે અઠયાવીસ અભિવર્ધિત માસથી એક છીપન યુગભાવી ચંદ્ર મંડળ એકલાખ સાડત્રીસહજાર નવોચાર મંડળ લબ્ધ થાય છે. તે એક અભિવધિતમાસમાં કેટલા મંડળ લબ્ધ થઈ શકે ? આ જાણવા માટે ત્રણ રાશીની स्थापना ४२वीम-२३५४+११३५४०४.(१=(१५+३४१) (१५+६३) 431 तीम राशीथी મધ્યની રાશીને ગુણાકાર કરે તો પણ એજ પ્રમાણે રહે છે. તે પછી પ્રથમની રાશીથી તેને ભાગ કરવાથી પંદર મંડળ પુરા લબ્ધ થાય છે અને આડહજારનવઅઠયાવીસ ભાગના
શ્રી સુર્યપ્રજ્ઞપ્તિ સૂત્ર: 2