Agam 16 Upang 05 Surya Pragnapti Sutra Part 02 Sthanakvasi

Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

Page 747

७३६
सूर्यप्रज्ञप्तिसूत्रे
जातानि
३७२०
एकैकस्मिन् रात्रिन्दिवे त्रिंशन्मुहूर्त्ता भवन्तीत्यतत्रिंशता गुण्यन्ते विंशत्यधिकानि सप्तत्रिंशच्छतानि एतेषां अष्टषष्ट्यधिक सप्तदशशतरूपेण हरेण भागहरणं३७ =(२+७ =२ + ३) लब्धौ द्वौ मुहूर्ती, शेषं तिष्ठति चतुरशीत्यधिकं शतं । तत्र च हाभाज्य अष्टभिरपवर्तितौ जाताः भाज्यस्थाने त्रयोविंशतिः, हरस्थाने च एकविंशत्यधिकं शतद्वयमिति सर्वेषामेकत्रन्यासे - (२ । २ । ३) अत आगतं द्वे रात्रिन्दिवे, दोमुहूत्तौं एकस्य मुहूर्त्तस्य त्रयोविंशतिरेकविंशत्यधिकशतद्वय भागा इति ॥ एतावता कालेन चन्द्रः
३७२०
१७६८
३७२०
१८४ १७६८
अर्द्धमण्डले परिपूर्णे चरति । अत्रैतदुक्तं भवति - एतावता कालेन परिपूर्णमेकं मण्डलं चरति चन्द्रः इति एतदेवमेकमण्डलस्य कालपरिमाणं परिज्ञातं ( २ । २ । ३) साम्प्रत मेतदाधारेण मुहूर्त्तगतिपरिमाणं विचार्य्यते- -तत्र प्रथमे तेषामेव सवर्णनं क्रियते ( २ । २३१) द्वे रात्रिदिवे ते मुहूर्त्तकरणार्थ त्रिंशता गुण्येते जाताः षष्टिमुहूर्त्ताः ६० - २ ×३० एक सो चौतीस राशि शेष बचता है । तत्पश्चात् एक एक अहोरात्र में तीस मुहूर्त होते हैं अतः इसको तीस से गुणा करे जैसे कि - १२४ + ३० ६ गुणा करने से तीन हजार सात सो वीस होते हैं, इस संख्या का सत्रहसो अडसठ हर स्थानवाली राशि से भाग करे - ( २ + =२ + ३) भाग करने से दो मुहूर्त लब्ध होते हैं तथा एक सो चौराशि शेष रहता है । उसमें हर एवं भाज्यराशि को आठ से अपवर्तित करे तो भाज्य स्थान में तेईस तथा हरस्थान में दो सो इक्कीस होते हैं । सब को इकट्ठा करने से (२ । २ । २३) इस प्रकार दो अहोरात्र एवं दो मुहूर्त तथा एक मुहूर्त का दो सो इक्कीसिया तेईस भाग होते हैं । इतने काल में चंद्र दो अर्ध मंडलपुरा गमन करता है। यहां पर इस प्रकार से कहा जाता है - इतने काल में चंद्र परिपूर्ण एक मंडल का संचार करता है । इस प्रकार एक मंडल का कालपरिमाण का विचार किया जाता है- प्रथम इन का ही सवर्णन करें (२ । २ । ३) इनमें दो अहोरात्र का मुहूर्त करने के लिये અડસઠયા એકસચાવીસ શેષ રહે છે. તે પછી એક એક અહેારાત્રમાં ત્રીસ મુહૂત થાય छे. तेथी मानो श्रीसाथी गुणाभर उश्वो नेम +3= ३७ गुणाअर ४२वाथी भु હજારસાતસાવીસ થાય છે. આ સંખ્યાના સત્તરસા અડસડવાળી હરસ્થાનની સંખ્યાથી भाग ४२वो = ( २ + १ = २३३१) भाग ४२वाथी मे मुहूर्त सम्ध थाय छे तथा એકસેાચાર્યાશી શેષ રહે છે. તેમાં હર અને ભાજ્ય રાશિને આઠથી અપતિ ત કરે તે ભાજ્ય સ્થાનમાં તેવીસ તથા હરસ્થાનમાં ખસેાએકવીસ થાય છે. બધાને મેળવવાથી (રારા રૂૐ) આ રીતે બે અહેરાત્ર અને બે મુહૂત તથા એક મુહૂત ના ખસેાએકવીસા તેવીસ ભાગ થાય છે આટલા કાળમાં ચંદ્ર બે અર્ધમંડળ પુરા ગમન કરે છે. અહીયાં આ પ્રમાણે કહેવાય છે. આટલા કાળમાં ચંદ્ર પરણું એક મડળના સંચાર કરે છે. આ રીતે એક મ`ડળના કાળ પરિમાણુના વિચાર કરવામાં આવે છે. પહેલાં આનું જ સવર્ણÖન કરવું
३७३
શ્રી સુર્યપ્રજ્ઞપ્તિ સૂત્ર : ૨
१२४५३० 3920
१७६८