Book Title: Agam 16 Upang 05 Surya Pragnapti Sutra Part 02 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
________________
सूर्यप्रज्ञप्तिसूत्रे
७३०
"
"
अन्धकारो बहु राख्यात इति वदेत्' ।। तावदिति पूर्ववत् खल्विति वाक्यालंकारे अन्धकारपक्षे कियान्धकारोऽधिकः प्रतिपादित त्वयेतिवद भगवन्निति - गौतमस्य प्रश्नस्ततो भगवानाह - 'परित्ता असंखेज्जा भागा' परिमिता असंख्येयाः भागाः ॥ - परीत्ता - परिमिता - परिच्छिन्नाः - विभागार्हाः, तथा च असंख्येयाः - अपरिच्छिन्नाः - निर्विभागाश्च भागाः भव - न्तीत्याख्याताः, इति वदेत् स्वशिष्येभ्यः उपदिशेदितिः ॥ शुक्लपक्षस्य प्रतिपदादौ ज्योत्स्ना परिच्छिन्ना भवति, कृष्णपक्षस्य प्रतिपदादौ अन्धारः परिच्छिन्नो भवति, तथा च शुक्लपक्षस्यान्तभूतायां पञ्चदश्यां पूर्णिमाख्यायां ज्योत्स्ना - अपरिच्छिन्ना- निर्विभागा ज्ञेया, कृष्णपक्षस्यान्ते स्थितायां पञ्चदश्यां अमावास्या रूपायां तिथौ अन्धकोऽपरिच्छिन्नोनिर्विभागो भवतीत्यवधेयः । एवमत्र शुक्लपक्षे ज्योत्स्ना प्रभूता भवति, कृष्णपक्षे च अन्धकारप्रभूतो भवतीति भावः । सूत्र- ८२ ॥ चतुर्दशं प्राभृतं च समाप्तमिति ।
प्रकार कृष्णपक्ष में कितना प्रमाण से अंधकार अधिक आपने प्रतिपादित किया है ? इस प्रकार श्री गौतमस्वामी के प्रश्न को सुनकर उत्तर में श्री भगवान् कहते हैं - (परित्ता असंखेज्जा भागा ) विभाग के योग्य परिमित निर्विभाग असंख्यात भाग कहा है ऐसा स्वशिष्यों को उपदिष्ट करें। शुक्लपक्ष की प्रतिपदादि तिथियों में ज्योत्स्ना - प्रकाश परिच्छिन्न कहा है। तथा कृष्णपक्ष की प्रतिपदादि में अन्धकार परिच्छिन्न होता है । तथा शुक्लपक्ष की अन्त की पूर्णिमा तिथि में प्रकाश अपरिच्छिन्न-निर्विभाग होता है । तथा कृष्णपक्ष की अन्तिम अमावास्या तिथि में अन्धकार अपरिच्छिन्न-निर्विभाग रूप होता है। ऐसा समझें । इसी प्रकार यहां पर शुक्लपक्ष में प्रकाश अधिक होता है । तथा कृष्णपक्ष में अंधकार अधिक होता है ।। सू० ८२ ॥
॥ चौदहवां प्राभृत समाप्त ॥ १४ ॥
पखे अंधगारे बहू आहिएत्ति वएज्जा) डे लगवन् य रीते कृष्णपक्षमां डेटा प्रमाणुभां અંધકારનું અધિકપણું આપે પ્રતિપાતિ કરેલ છે ? આ પ્રમાણે શ્રીગૌતમસ્વામીના પ્રશ્નને सांभणीने उत्तरमा श्रीभगवान् मुंडे छे. - ( परित्ता असंखेज्जा भागा ) विभाग ४२वाने योग्य પરિમિત, નિવિભાગ મસખ્યાત ભાગ કહેલ છે. એ પ્રમાણે સ્વશિષ્યને કહેવું. શુકલપક્ષની પ્રતિપદા તિથિમાં જ્ગ્યાના પ્રકાશ પરિચ્છિન્ન કહેલ છે. તથા કૃષ્ણપક્ષની પ્રતિપદાતિથિમાં અધકાર પરિચ્છિન્ન હોય છે. તથા શુકલપક્ષના અંતની પુનમમાં પ્રકાશ અપરિચ્છિન્નનિવિભાગ હોય છે. તથા કૃષ્ણપક્ષની અંતિમ અમાવાસ્યા તિથિમાં અંધકાર અપરિચ્છિન્ન નિવિભાગ રૂપ હાય છે તેમ સમજવું એજ પ્રમાણે અહીંયાં શુકલપક્ષમાં પ્રકાશ વધારે હાય છે તથા કૃષ્ણપક્ષમાં અંધકાર વધારે હેાય છે. ! સૂ. ૮૨ ૫ ચૌદમુ' પ્રાભૃત સમાપ્ત । ૧૪ ।।
શ્રી સુર્યપ્રજ્ઞપ્તિ સૂત્ર : ૨
