Agam 16 Upang 05 Surya Pragnapti Sutra Part 02 Sthanakvasi

Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

Page 566

सूर्यज्ञप्तिप्रकाशिका टीका सू० ७६ द्वादश प्राभृतम् जिज्ञासायाम आवृत्तिः किल द्वितीयेति द्विको ध्रियते, स च 'आउट्ठीहिं एगृणियाहिं गुणियं सयं तु तेसीय' आवृत्तिमिरेकोनकाभि गुणितं शतं ज्यशीत्यधिकमित्युक्त्या स च द्विकरूपो राशिः रूपोनो विधेयः २-१=१ जात एककः, अनेन व्यशीत्यधिकं शतं गुण्यते१८३४१-१८३ एकेन गुणितो राशिस्तथैव तिष्ठतीति जातं तदेव व्यशीत्यधिकं शतम् । अत्र एकेन गुणितं किल व्यशीत्यधिकं शतमित्यतः 'जेण गुणं तं तिगुणं रूवाहियं पक्खिवे तत्थ' येन गुणं तत् त्रिगुण रूपाधिकं प्रक्षिपेत्तत्र । इत्युक्त्या एककस्त्रिगुणो विधेयः १x ३ जातत्रिक एव, एकेन गुणितं तदेव भवतीति नियमात् । स च रूपाधिको विधेयः ३+१=४ जाताश्चत्वारः । एते पूर्वराशौ व्यशीत्यधिकशतरूपाः प्रक्षेप्तव्या इति प्रक्षिप्यन्ते माघमास की द्वितीया आवृत्ति होती है ? इस प्रकार की जिज्ञासा में दूसरी आवृत्ति होने से दो का अंक लिया जाता है, उसको (आउट्ठीहिं एगणियाहिं गुणियं सचंतु तेसीयं) आवृत्ति को एक से न्यून करके रही हुइ संख्या से एकसो तिरासी को गुणा करे इस कथनानुसार वह द्विक रूप राशि को रूपोन करे २-१-१ तो एक रहता है, इस से एकसो तिरासी को गुणा करे १८३ x१%१८३ एक से गुणित राशि उसी रूप से रहतो है इस नियमानुसार एकसो तिरासी १८३ रहता है । यहां पर एक से गुणित एकसो तिरासी होने से (जेण गुणं तं तिगुणं रूवाहियं पक्खिवे तत्थ) जिस से गुणा किया उसका तिन गुना करके रूपाधिक करे इस कथनानुसार एक को-१४३-३ तीन गुणा करे तो तीन ही रहता है । कारण की एक से गुणित उतना ही रहता है ऐसा नियम है । पश्चात् तीन को रूपाधिक करे ३+१=४ तो चार होते हैं, इन को १८३ एकसो तिरासी में प्रक्षेप करे-१८३+४=१८७ प्रक्षेप
હવે આ વિષયમાં ઉદાહરણ બતાવે છે, કદાચ કોઈ પૂછે કે, કઈ તિથિમાં માઘમાસની બીજી આવૃત્તિ થાય છે? આ પ્રમાણેની જીજ્ઞાસામાં બીજીવૃત્તિ હોવાથી બેન म सेवामा आवे छे. तेने (आउद्विहि एलूणियाहिं गुणि सयं तु तेसीय) यावृत्तिमाथी એક ઓછો કરે પછી રહેલ સંખ્યાથી એકસો વ્યાશીનો ગુણાકાર કરે. આ કથન પ્રમાણે એ દિકરૂપ રાશિમાંથી રૂપિન કરે. ૧-૨=૧ રૂપિન કરવાથી એક રહે છે, આનાથી એક વ્યાશીને ગુણાકાર કરે ૧૮૩૪૧=૧૮૩ એકથી ગુણેલ રાશિ એજ પ્રમાણે રહે છે, આ નિયમ પ્રમાણે એકસો વાશી ૧૮૩ રહે છે. અહીં એકથી ગુણેલ એકસો ચાલી डपाथी (जेण गुणं तं तिगुणं रूवाहियं पक्खिवे तत्थ) नाथी शु२ ४२ हैय में सध्यान ત્રણ ગણી કરવી તે પછી રૂપાધિ કરવી આ કથન પ્રમાણે આ એકને ત્રણ ગણું કરવા ૧+=૩ ત્રણગણું કરવાથી ત્રણ થાય છે. કારણ એકથી ગુણેલ એજ પ્રમાણે રહે છે. એવો નિયમ છે. તે પછી ત્રણને રૂપાધિક કરવા ૩+૧=૪ તે ચાર થાય છે. આને सेसच्याशीम उमेरका १८+४=१८७ उभेश्वाथी मेसे। सत्याशी थाय छे. (पण्णारस
શ્રી સુર્યપ્રજ્ઞપ્તિ સૂત્ર: 2