Agam 16 Upang 05 Surya Pragnapti Sutra Part 02 Sthanakvasi

Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

Page 681

६७०
सूर्यप्रज्ञप्तिसूत्रे
रित्येवस्वरूपाः रागविरागसमयाः देशरागविरागसमयाः अपरिमिताः भवन्तीत्यर्थः, एषु सर्वेष्वपि चन्द्रमसो देशतो रागविरागभावात् । यत्तु चतुर्विंशत्यधिकं समयशतं तत्र तत्र द्वाष्टमयेषु कृष्णपक्षे कृत्स्नो रागः, शुक्लपक्षे च द्वाषष्टौ समयेषु कृत्स्नो विरागस्तेन तर्जनं वक्तव्यमित्याख्यातं मयेतिवाक्यपूर्त्तिः । एतच्च भगवद्वचनमतः सर्वथा सम्यक् श्रद्धेयमिति ॥ अथ सम्प्रति कियत्सु मुहूर्त्तेषु गतेषु अमावास्यातोऽनन्तरं पौर्णमासी, कियत्सु च मुहूर्त्तेषु गतेषु पौर्णमास्याः अनन्तरममावास्येत्यादि विषयं प्रतिपादयति- 'अमावासातो गं पुणिमासिणी चत्तारिकायाले मुहुत्तसए छत्तालीसं बावद्विभागे मुहुत्तस्स आहिएत्ति वएज्जा' अमावास्यातः खलु पौर्णमासी चत्वारि द्विचत्वारिंशानि मुहूर्त्तशतानि षट् चत्वारिंशच्च द्वाषष्टिभागाः मुहूर्त्तस्य आख्याताः इति वदेत् । अमावास्या पौर्णमास्योरन्तरे खलु चत्वारिमुहूर्त्तशतानि द्विचत्वारिंशानि - द्विचत्वारिंशदधिकानि चत्वारि शतानि (४४२) मुहर्त्तानामेहोती है । इस प्रकार स्वरूप वाले रागविराग समय होते हैं । देश रागविराग का समय अपरिमित होते हैं । कारण की ये सब में चंद्रमा का देश से रागविरागपना होता है । जो एक सो चोवीस समय वहां बासठ समय में कृष्णपक्ष में संपूर्ण राग तथा शुक्लपक्ष में बासठ समय में संपूर्ण विराग होता है अतः उसको वर्जित करने के लिये मैंने कहा है । यह भगवान का वचन होने से सम्यकू प्रकार से सर्वथा श्रद्धा करनी चाहिये ।
अब कितने मुहूर्त जाने पर अमावास्या के पश्चात् पूर्णिमा होती है ? तथा कितने मुहूर्त जाने पर पूर्णिमा के पश्चात् अमावास्या होती है ? इस विषय का प्रतिपादन करते हैं - ( अमावासातो णं पुण्णमासिणी चत्तारि बायाले मुहुत्तसए छत्तालीसं च बावट्टिभागे मुहुत्तस्स आहिएत्ति वएजा) अमावास्या एवं पूर्णिमा का अंतर चार सो बयालीस मुहूर्त ४४२ । तथा एक मुहूर्त का પક્ષમાં રાણવૃદ્ધિ થાય છે, અને શુકલપક્ષમાં વિરાગની વૃદ્ધિ થાય છે. આ પ્રકારના સ્વરૂપ વાળા રાવિરાગ સમય હોય છે. દેશરાગ વિરાગનો સમય અપરિમિત થાય છે. કારણકે આ બધામાં ચંદ્રમાનું દેશથી રાવેરાગપણું થાય છે. જે એકસાચવી. સમયમાં બાસઠ સમયમાં કૃષ્ણપક્ષમાં સોંપૂર્ણ રાગ અને શુકલપક્ષમાં માસઠ સમયમાં સંપૂર્ણ વિરાગ હાય છે, તેથી તેને છેડી દેવા માટે મેં કહેલ છે. આ ભગવાનનું વચન હોવાથી સમ્યક્ પ્રકારથી સ થા શ્રદ્ધા કરવી જોઇએ.
હવે કેટલા મુહૂર્ત ગયા પછી અમાસની પછી પુનમ આવે છે? તથા કેટલા મુહૂર્ત जया यछी चुनभनी यछी अभास आवे छे ? या विषय प्रतियाहन उरे छे. - ( अमावासा तो णं पुष्णिमासिणी चत्तारि बायाले मुहुत्तसए छत्तालीसं च बावद्विभागे मुहुत्तस्स आहिरति [T અમાવાસ્યા અને પૂર્ણિમાનું અ ંતર ચારસે ખે ંતાલીસ મુહૂત ૪૪૨ તથા એક મુહૂત ના બાસિયા છેંતાલીસ ભાગ થાય છે. કારણકે એક ચાંદ્રમાસમાં સાવન અહેારાત્રનુ પ્રમાણ
શ્રી સુર્યપ્રજ્ઞપ્તિ સૂત્ર : ૨