Book Title: Agam 16 Upang 05 Surya Pragnapti Sutra Part 02 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
सूर्यप्रज्ञप्तिसूत्रे पूर्वोदितस्वरूपाः कृत्स्नाः विरागाः ॥ चन्द्रमस एते-पूर्वोदितस्वरूपाः कृत्स्नाः-समग्रापरिपूर्णाः रागाः द्वापष्टिरमावास्यानां, युगे अमावास्यानां द्वापष्ठि संख्याप्रमाणत्वात् तास्वेव चन्द्रमसः सम्पूर्ण दृश्यभागस्य राहुविमानेनावृतत्वात् परिपूर्णराग समस्तेनोक्तं-कृत्स्नाः रागाः द्वाषष्टिरमावास्यानामिति । तथा च एते अनन्तरोदितस्वरूपाः युगे चन्द्रमसः कृत्स्ना-समग्राः-सर्वात्मना विरागा:-स्वच्छा-रागाभावाः द्वाषष्टिः पौर्णमासीनां द्वाषष्टिसंख्यात्वात् तास्वेव चन्द्रमसः सम्पूर्णदृश्यभागस्य प्रकाशितत्वात् संपूर्णविरागभावात् । तथा चैकस्मिन् युगे तासाममावास्यापौर्णमासीनां द्वाषष्टिसंख्यकानां पृथक पृथक् एकत्र मिलनेन पर्वणा संख्या चतुर्विशत्यधिकं शतं स्यात अमावास्यां पौर्णमासीनामेव पर्वशब्दवाच्यत्वात् । अत एव युग मध्ये सर्व संकलनया कृत्स्नरागविरागशतं-चतुर्विंशत्यरागा बावहिं एते कसिणा विरागा) चंद्रमा के ये पूर्व कथित समग्र विराग अर्थात् राग का अभाव अर्थात् स्वच्छता यानि निर्मलपना है। यहां चंद्रमाका पूर्वकथित स्वरूपात्मक रागरक्तपना कहा गया है। बासठ अमावास्या के युग में चंद्रमाका संपूर्ण दृश्य भाग राहु विमान से आवृत होने से परिपूर्ण यह समस्तपना से क्रत्स्न ऐसा कहा है अर्थात् संपूर्ण रागयुक्त बासठ अमावास्या में होता है । तथा ये पूर्वकथित स्वरूपवाले युग में चंद्रमा का सर्व प्रकार राग रहितता माने विराग पना बासठ पौर्णमासी में होते हैं । बासठ संख्यात्मक होने से उनमें ही चंद्रमा का संपूर्ण दृश्यभाग प्रकाशित होने से संपूर्ण विराग का अभाव होता है । तथा एक युग में ये अमावास्या एवं पूर्णिमा की बासठ बासठ संख्या का अलग अलग का जोड करने से पर्व की संख्या एक सो चोवीस होती है। कारण की अमावास्या एवं पूर्णिमा को ही पर्व शब्द से कहा जाता है । अतः एक युग में सब का जोड करने से संपूर्ण राग विराग बावद्धि एते कसिणा विरागा) यद्रभाना पूर्व ४थित सपू वि२१॥ स रागनी समाव છે, આજ ચંદ્રમાનું પૂર્વકથિત સ્વરૂપાત્મક રાગપણું કહેવામાં આવેલ છે. બાસઠ અમાવાસ્યાવાળા યુગમાં ચંદ્રને સમગ્ર દેખાતે ભાગ હુ વિમાનથી ઢંકાઈ જવાથી પરિપૂર્ણ અર્થાત્ સમસ્ત પ્રકારથી કૃત્ન એ શબ્દથી કહેલ છે. એટલે કે સંપૂર્ણ રાગ યુક્ત બાસઠ અમાવાસ્યામાં થાય છે, તથા આ પહેલાં કહેલ સ્વરૂપવાળા યુગમાં ચંદ્રમાનું સર્વ પ્રકારનું રાગરહિતપણું એટલેકે વિરાગપણું બાસઠ પૂર્ણિમામાં હોય છે. બાસઠ સંખ્યાત્મક હેવાથી તેમાંજ ચંદ્રમાને સંપૂર્ણ દશ્યભાગ પ્રકાશિત થવાથી સંપૂર્ણ વિરાગપણનો અભાવ થાય છે. તથા એક યુગમાં આ અમાવાસ્યા અને પૂર્ણિમાની બાસઠ બાસઠની સંખ્યાને મેળવવાથી પર્વની સંખ્યા એકસોવીસ થાય છે. કારણકે અમાવાસ્યા અને પૂર્ણિમાને જ પર્વ શબ્દથી કહેવાય છે. તેથી એક યુગમાં બધાને સરવાળે કરવાથી સમગ્ર રાગ વિરાગનું પ્રમાણ એકવીસ થાય છે.
શ્રી સુર્યપ્રજ્ઞપ્તિ સૂત્ર:
