Agam 16 Upang 05 Surya Pragnapti Sutra Part 02 Sthanakvasi

Book Title: Agam 16 Upang 05 Surya Pragnapti Sutra Part 02 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

View full book textPrevious | Next

Page 712
________________

७०१
सर्यज्ञप्तिप्रकाशिका टीका सू० ८१ त्रयोदशप्राभृतम् भावना तदुपरोधादेवाचार्येणाप्युक्तं भवेदित्यवसेयमत्र । परमार्थतस्तु सर्वत्र अर्द्धमण्डलमेवज्ञातव्यं, एतेनापि सूत्रभावनयोन कश्चित विरोधो भवेत् । एतेन खलु एकचान्द्रायणवक्तव्यता परिपूर्णा भवति । सम्प्रति द्वितीयचान्द्रायणमभिधीयते तत्रायं विशेषोऽवधेय:प्रथमे चान्द्रायणे यो दक्षिणस्माद् भागात् अभ्यन्तराभिमुखं प्रविशन् सप्लार्द्धमण्डलानि उत्तरस्माद् भागाचाभ्यन्तराभिमुखं प्रविशन् चन्द्रः षट् अर्द्धमण्डलानि परिपूर्णानि सप्तमस्य चार्द्धमण्डलस्य त्रयोदश सप्तषष्टिभागान् चरितवान् तमधिकृत्य द्वितीयायनभावनापि कर्तव्या, यथात्र भावना क्रियते-तत्रायनस्य मण्डलक्षेत्रपरिमाणं त्रयोदश अर्द्धमण्डलानि परिपूर्णानि चतुद्देशस्य चार्द्धमण्डलस्य त्रयोदश सप्तपष्टिभागाः सन्तीत्यवधार्य भावना कर्त्तव्या, यथा प्राक्तनमयनं उत्तरस्यां दिशि सर्वाभ्यन्तरे पञ्चदशे मण्डले त्रयोदश सप्तपष्टिभागपर्यन्ते प्रदेशे परिसमाप्तं भवति, तदनन्तरं द्वितीयायनप्रवेशे चतुः पञ्चाशता सप्तपष्टिभागैः सर्वाभ्यन्तरं मण्डलं इसका उपरोध से ही आचार्य ने भी कहा है, इस प्रकार समझ लेवें । वास्तविकता से तो अर्धमंडल हो जानना चाहिये, इस से सूत्र भावना में कुछ बिरोध नहीं आता है । इस कथन से एक चांद्रायण वक्तव्यता पूर्ण होती है। अब दूसरा चांद्रायण के विषय में कथन करते हैं-उसमें इस प्रकार विशेषता रहती है-प्रथम चांद्रायण में जो दक्षिणभाग से अभ्यन्तराभिमुख प्रविष्ट होता हुवा सात अर्द्ध मंडलों को तथा उत्तरभाग से अभ्यन्तराभिमुख प्रवेश करता चंद्र छ अर्द्ध मंडल परिपूर्ण तथा सातवें अर्धमंडल का सडसठिया तेरह भाग में संचरण करता है, उसको अधिकृत करके दूसरे अयन की भावना भी कर लेवें । जो यहां पर की जाती है-यहां अयन का मंडलक्षेत्र परिमाण तेरह अर्ध मंडल पूरा एवं चौदहवें अर्धमंडल का सडसठिया तेरह भाग होते हैं इस प्रकार अवधारण करके भावना करें। जैसे की-पूर्व कथित अयन उत्तरदिशा में पंद्रहवें सर्वाभ्यन्तर मंडल में सडसठिया तेरह भाग पर्यन्त प्रदेश में समाप्त આચાર્યું પણ કહેલ છે. તે પ્રમાણે સમજી લેવું. વારતવિક રીતે તે અર્ધમંડળજ સમજવું તેથી સૂત્રની ભાવનામાં કંઈપણ વિરોધ આવતો નથી. આ કથનથી એક ચાંદ્રાયણ વક્તવ્યતા પૂર્ણ થાય છે. હવે બીજા ચાંદ્રાયણના સંબંધમાં કથન કરે છે. તેમાં વિશેષતા રહે છે. પહેલા ચાંદ્રાયણમાં જે દક્ષિણભાગથી અત્યંતરાભિમુખ પ્રવેશ કરીને સાત અર્ધમંડળે તથા ઉત્તરભાગથી અભ્યન્તરાભિમુખ પ્રવેશ કરતે ચંદ્ર છ અર્ધમંડળ પુરા તથા સાતમા અર્ધમંડળના સડસઠિયા તેરભાગમાં સંચરણ કરે છે, તેને અધિકૃત કરીને બીજા અયનની ભાવના પણ કરી લેવી. જે અહીં કરવામાં આવે છે. અહીં અયનનું મંડળક્ષેત્ર પરિમાણુ તેર અમંડળ પુરા અને ચૌદમા અર્ધમંડળના સડસઠિયા તેરભાગ થાય છે. આ પ્રમાણે અવધારણ કરીને ભાવના કરવી. જેમકે–પહેલાં કહેલ અયન ઉત્તરદિશામાં પંદરમા સત્યંતર મંડળમાં સડસઠિયા તેરભાગ પર્યન્તના પ્રદેશમાં સમાપ્ત થાય છે તે પછી બીજા અયનમાં
શ્રી સુર્યપ્રજ્ઞપ્તિ સૂત્ર: 2


Page Navigation
1 ... 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887 888 889 890 891 892 893 894 895 896 897 898 899 900 901 902 903 904 905 906 907 908 909 910 911 912 913 914 915 916 917 918 919 920 921 922 923 924 925 926 927 928 929 930 931 932 933 934 935 936 937 938 939 940 941 942 943 944 945 946 947 948 949 950 951 952 953 954 955 956 957 958 959 960 961 962 963 964 965 966 967 968 969 970 971 972 973 974 975 976 977 978 979 980 981 982 983 984 985 986 987 988 989 990 991 992 993 994 995 996 997 998 999 1000 1001 1002 1003 1004 1005 1006 1007 1008 1009 1010 1011 1012 1013 1014 1015 1016 1017 1018 1019 1020 1021 1022 1023 1024 1025 1026 1027 1028 1029 1030 1031 1032 1033 1034 1035 1036 1037 1038 1039 1040 1041 1042 1043 1044 1045 1046 1047 1048 1049 1050 1051 1052 1053 1054 1055 1056 1057 1058 1059 1060 1061 1062 1063 1064 1065 1066 1067 1068 1069 1070 1071 1072 1073 1074 1075 1076 1077 1078 1079 1080 1081 1082 1083 1084 1085 1086 1087 1088 1089 1090 1091 1092 1093 1094 1095 1096 1097 1098 1099 1100 1101 1102 1103 1104 1105 1106 1107 1108 1109 1110 1111