Book Title: Agam 16 Upang 05 Surya Pragnapti Sutra Part 02 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
________________
सूर्यज्ञप्तिप्रकाशिका टीका सू० ८१ दत्रयोश प्राभृतम्
७०३
अन्यान् चारान् चरति एतावता कालेन द्वितीयमयनं परिसमाप्तं भवति, चतुर्दशे च मण्डले संक्रान्तः सन् चन्द्रः प्रथमक्षणादूर्ध्वं सर्व बाह्यमण्डलाभिमुखं गच्छन् चारं चरति, तेन परमार्थतः कतिपय भागातिक्रमे पञ्चदश एव सर्वबाह्यमण्डले वेदितव्यः तदेवमस्मिन्नयने पूर्वभागे - नार्द्ध द्वितीयादिनि - एकान्तरितानि चतुर्द्दश पर्यन्तानि युग्मानि सप्तार्द्धमण्डलानि चन्द्रमसा - चीर्णानि भवन्ति पूर्वस्माद् भागादिति वेदितव्यानि ततः पश्चिमभागे च तृतीयादीन्येकान्तरितानि त्रयोदश पर्यन्तानि अयुग्मानि पडर्द्धमण्डलानि चन्द्रमसा चीर्णानि भवन्ति ।
तत्र पूर्वभागे पश्चिमभागे वा यत् प्रतिमण्डलं स्वयंचीर्णमन्यचीर्णे वा चरी चन्द्रस्तन्नि रूपयति, 'ता दोच्चायणगए' इत्यादिना - 'ता दोच्चायणगए चंदे पुरच्छिमार भागाए णिक्खममाणे स च उप्पण्णाई जाई चंदे परस्स चिण्णं पडिचरइ सत्ततेरसगाई चंदे अप्पणा में चौदहवें अर्धमंडल में, चौदहवां अर्धमंडल तेरहवां भाग पर्यन्त के प्रदेश में समाप्त होता है । तत्पश्चात् अन्य सडसठिया तेरह भागों में गमन करता है । इतने काल में दूसरा अयन समाप्त होता है । चौदहवें मंडल में संक्रमण करता हुवा चंद्र प्रथम क्षण के बाद सर्वबाह्यमंडलाभिमुख गमन करता करता संयरण करता है । अतः वास्तविकता से कितनेक भागों का अतिक्रमण करके पंद्रहवें सर्वबाह्य मंडल में ही जाता है । इस प्रकार इस अयन में पूर्व भाग से द्वितीयादि एकान्तरित चौदह पर्यन्त के युगभावि सात अर्धमंडल चंद्रमा से गमन किया होता है पूर्वभाग से ऐसा समझना चाहिये । तदनन्तर पश्चिम भाग में भी तीसरे आदि एकान्तरित तेरह पर्यन्त के अयुग्म छ अर्धमंडल चंद्र ने व्याप्त किया होता है ।
उसमें पूर्वभाग में या पश्चिम भाग में जो प्रतिमंडल स्वयं संचरित या अन्य संचरित में चंद्र गमन करता है उसको कहते हैं - ( ता दोच्चायणगए चंदे पुरच्छिमार भागाए णिक्खममाणे सचउप्पण्णाई जाई चंदे परस्स चिणं અમ`ડળ તેરમાભાગ પન્તના પ્રદેશમા સમાપ્ત થાય છે. તે પછી બીજા સડસઠયા તેભાગેામાં ગમન કરે છે. આટલા કાળમાં બીજું અયન સમાપ્ત થાય છે. ચૌદમામંડળમાં સંક્રમણ કરતા ચંદ્ર પહેલીક્ષણુની પછી સબાહ્ય મંડળાભિમુખ ગમન કરતા કરતા સંચરણ કરે છે. તેથી વાસ્તવિક પણાથી કેટલાક ભાગાનુ અતિક્રમણુ કરીને પંદરમા સખાહ્ય મંડળમાંજ જાય છે. આ રીતે આ અયનમાં પહેલાભાગથી ખીજા વિગેરે એકાન્તરિત ચૌદ સુધીના યુગભાવી સાત અ મંડળ ચંદ્રમાથી ગમન કરેલ હાય છે. પૂર્વ ભાગથી એમ સમજવું. તે પછી પશ્ચિમભાગમાં પણ ત્રીજા વિગેરે એકાન્તરિત તેર પન્તના અયુગ્મ છઅ મડળ, ચંદ્રથી વ્યાપ્ત થયેલ હેાય છે. તેમાં પૂર્વભાગમાં અગર પશ્ચિમભાગમાં જે પ્રતિમંડળ સ્વયંસંચરિત અથવા અન્ય દ્વારા સચરિતમાં ચંદ્રગમન કરે छे. ते हे छे.- ( ता दोच्चायणगए चदे पुरच्छिमार भागाए णिक्खममाणे सवउप्पण्णाई
શ્રી સુર્યપ્રજ્ઞપ્તિ સૂત્ર : ૨
