Agam 16 Upang 05 Surya Pragnapti Sutra Part 02 Sthanakvasi

Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

Page 718

Cou
सूर्यज्ञप्तिप्रकाशिका टीका सू० ८१ त्रयोदशप्राभृतम् पौनः पौन्येन तत्र गत्वा चारं चरतीति कथय भगवन्निति गौतमस्य प्रश्नं श्रुत्वा भगवानाह'इमाई खलु ताई दुवे तेरसगाई जाई चंदे केणइ असामण्णगाई सयमेव पविद्वित्ता पविट्टित्ता चारं चरइ' इमौ खलु तौ द्वौ त्रयोदशकौ यौ चन्द्रः केनापि असामान्यको स्वयमेव प्रविश्य प्रविश्य चारं चरति ॥-इमौ-वक्ष्यमाणस्वरूपौ किल द्वौ त्रयोदशकौ-त्रयोदश सप्तषष्टिभागरूपौ स्तः यौ किल केनापि सूर्यादिना ग्रहेण असामान्यको-अनाचीौँ चन्द्रः स्वयमेव तत्र तत्र प्रविश्य चारं चरति ॥ तौ च काविति दर्शयति-'सव्वभंतरे चेव मंडले सव्वबाहिरे चेव मंडले' सर्वाभ्यन्तरे च मण्डले सर्वबाह्ये चैव मण्डले ॥ निर्वचनवाक्यमेतत्, एतश्च प्रायो निगमसिद्धं नाधिकं किमपि, एको य स्त्रयोदशकः स सर्वाभ्यन्तरे मण्डले भवति, योहि तत् पाश्चात्यायनगतत्रयोदशका दूर्ध्व वेदितव्यः, तत्रैव सम्भवास्पदत्वात् । उत्तराभिमुखगमने प्रविष्टश्चन्द्रो यदा प्रथमपर्वान्ते-प्रवर्तमानयुगस्यामान्ते सर्वाभ्यन्तरमण्डले प्रथमायाः गतेः रूद्धत्वेऽन्य गतौ प्रवृत्तायां सत्या प्रथम त्रयोदशकः समुत्पद्यते इत्यर्थः ॥ द्वितीयश्च त्रयोदशकः सर्ववाद्ये मण्डले द्वितीयायने दक्षिणायनगतिसमाप्तौ सन्धिले युगस्य द्वितीयपर्वसमाप्तौं पौर्णान्ते तच्च पर्यन्तवर्ती प्रतिपन्नो ज्ञातव्य इति ॥ अथ वाक्यमुपसहन्नाह, 'एयाणि उसको चंद्र स्वयं ही वहां प्रविष्ट होकर गमन करता है । वे दो कौन से हैं सो कहते हैं-(सव्वन्भतरे चेव मंडले सव्वबाहिरे चेव मंडले) यह निर्वचन वाक्य है । यह प्रायः निगम सिद्ध है, अधिक कुछ नहीं कहा है । एक जो तेरहवां भाग है, वह सर्वाभ्यंतर मंडल में होता है । जो उसके पीछे रहा हवा तेरह से पश्चात् जान लें । वहां ही संभवास्पद होता है। उत्तराभिमुख गमन में प्रविष्ट चंद्र जब प्रथम प्रवर्तमान युग के अंत में सर्वाभ्यंतर मंडल में प्रथम गति के रुद्ध होने से अन्य गति प्रवर्तित होने पर प्रथम तेरह भाम होता है। दूसरा तेरह भाग सर्वबाह्य मंडल में दूसरे अयन के दक्षिणायन गति समाप्त होने के सन्धियुग के दूसरा पर्व समाप्ति काल में पूर्णिमा के अन्त में वह पर्यन्तवत्ति होता हुवा जान लेवें । अब इसका उपसंहार करते हवे कहते ન હોય તેને ચંદ્ર પોતે જ ત્યાં પ્રવેશ કરીને ગમન કરે છે. એ બે કયા કયા છે? તે કહે छ. (सब्वभंतरे चेव मंडले सव्वबाहिरे चेव मंडले) . निवयन वाध्य छ, २मा प्रायः નિગમ સિદ્ધ છે. વિશેષ કંઈપણ કહેલ નથી, એક જે તેરમે ભાગ છે તે સર્વાત્યંતર મંડળમાં થાય છે. જે તેની પાછળ રહેલ તેરથી પછી સમજવો. ત્યાંજ સંભાવનારૂપ થાય છે. ઉત્તરાભિમુખ ગમનમાં પ્રવેશેલ ચંદ્ર જ્યારે પહેલાં પ્રવર્તમાન યુગની અંતમાં સવત્યંતર મંડળમાં પ્રથમ ગતિના રેકાઈ જવાથી અન્ય ગતિથી પ્રવર્તિત થાય ત્યારે પહેલે તેરમે ભાગ થાય છે. બીજો તેરમે ભાગ સર્વબાહ્ય મંડળમાં બીજા અયનની દક્ષિણાયન ગતિ સમાપ્ત થવાના સંધી યુગના બીજા પર્વના સમાપ્તિકાળમાં પૂર્ણિમાના અંતમાં એ पर्यन्तवात थाय छे. तम समय. आन। उपस डा२ ४२di ४ छ.- एयाणि खलु
શ્રી સુર્યપ્રજ્ઞપ્તિ સૂત્ર : ૨