Agam 16 Upang 05 Surya Pragnapti Sutra Part 02 Sthanakvasi

Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

Page 639

६२८
सूर्यप्रज्ञप्तिसूत्रे
भागाः (१०) ततः पुष्यनक्षत्रस्यार्द्धक्षेत्रत्वात् तन्मानं त्रिंशन्मुहूर्त्ता स्तेन त्रिंशता शोधनार्थ न्यासः ३०- (१०) (१९३०) अत उपपद्यते यत् पुष्यनक्षत्रस्य एकोनविंशतिर्मुहूर्त्तेषु, एकस्य च मुहूर्तस्य त्रिचत्वारिंशति द्वाषष्टिभागेषु एकस्य च द्वाषष्टिभागस्य त्रयस्त्रिंशति सप्तषष्टिभागेषु शेषेषु स्थितेषु तत्रैव वर्त्तमानश्चन्द्र स्तृतीयां हेमन्ती मावृति प्रवर्त्तयतीति ॥ अथात्रैव सूर्यनक्षत्रयोगविषयं प्रश्नसूत्रमाह - 'तं समयं च णं सूरे केणं णक्खत्ते णं जोएइ ?' तस्मिन् समये च खलु सूर्यः केन नक्षत्रेण युनक्ति । तस्मिन् समयेतृतीयावृत्तिप्रवर्त्तनवेलायां खलु--इति वाक्यालङ्कारे, च पादपूरणे सूर्यः केन नक्षत्रेण सह युक्तो भवतीति गौतमस्य प्रश्नस्ततो भगवानाह - 'ता उत्तराहिं आसाढाहिं, उत्तराणं आसाढाणं चरिमसमए' तावदुत्तराभिराषाढाभिः, उत्तराणामाषाढानां चरमसमयः ॥ उत्तराषाढा नक्षत्रस्यामुहूर्त तथा एक मुहूर्त का वासठिया अठारह भाग तथा बासठिया एक भाग का सहसठिया चोत्तीस भाग होते हैं (१० । । तत्पश्चात् पुष्य नक्षत्र अर्द्धक्षेत्र व्यापी होने से उसका प्रमाण तीस मुहूर्त है अतः तीस में से इन दस को शोधन करें शोधन न्यास क्रम से इस प्रकार से होता है ३०- (१० | | )=(१९ । । =७) इस से यह ज्ञात होता है की पुष्यनक्षत्र का उन्नीस मुहूर्त तथा एक मुहूर्त का बासठिया तयालीस भाग तथा बासठिया एक भाग का सडसठिया तेतीस भाग शेष रहे तब वहां पर रहा हुवा चंद्र हेमन्त ऋतु की तीसरी आवृत्ति को प्रवर्तित करता है ।
३४
अब यहां तीसरी आवृत्ति के अवसर में सूर्य नक्षत्रयोग के विषय में श्रीगौतमस्वामी प्रश्न करते है - (तं समयं च णं सूरे केणं णक्खन्तेणं जो एइ) तीसरी आवृत्ति के प्रवर्तकाल में सूर्य कौन नक्षत्र के साथ रहता है ? इस प्रकार श्री गौतमस्वामी के प्रश्न को सुनकर उत्तर में श्रीभगवान् कहते हैं । (ता उत्तराहिं आसाढाहिं उत्तराणं आसाढाणं चरिमसमए) उत्तराषाढा नक्षत्र का
માઢિયા ચેત્રીસભાગ થાય છે. (૧૦ìટ્ટારૢ૪,૬૪) તે પછી પુષ્ય નક્ષત્ર અ ક્ષેત્રવાળુ હાવાથી તેનું પ્રમાણ ત્રીસ મુહૂત નું છે, તેથી ત્રીસમાંથી આ દસનું શેાધન કરવુ શેાધન न्यास प्रहार या प्रमाणे छे. 30 - (१०1१ई । ७) = (१८३३, इउछ) सनाथी सेभ न्याय છે કે—પુષ્ય નક્ષત્રના ઓગણીસ મુહૂત તથા એક મુહૂર્તીના બાસિયા તેંતાલીસભાગ તથા ખાસયિા એક ભાગના સડસિયા તેત્રીસભાગ શેષ રહે ત્યારે ત્યાં આગળ રહેલ ચંદ્ર હેમંત ઋતુની ત્રીજી આવૃત્તિને પ્રતિત કરે છે.
હવે અહીં ત્રીજી આવૃત્તિના સમયે સૂર્ય નક્ષત્રનાચેગ વિષે શ્રીગૌતમસ્વામી પ્રશ્ન પૂછે છે(नं समयं चणं सूरे केणं णक्खतेणं जोएइ) त्री आवृत्तिना प्रवर्तनअणमां सूर्य या नक्षत्रनी સાથે રહે છે? આ પ્રમાણે શ્રીગૌતમસ્વામીના પ્રશ્નને સાંભળીને ઉત્તરમાં શ્રીભગવાન્ કહે છે.(ar उत्तराहि असाढाहिं उत्तराणं आसाढाणं चरिमसमए) उत्तराषाढा नक्षत्रनो अन्त भागभां
શ્રી સુર્યપ્રજ્ઞપ્તિ સૂત્ર : ૨