Book Title: Agam 16 Upang 05 Surya Pragnapti Sutra Part 02 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
________________
सूर्यज्ञप्तिप्रकाशिका टीका सू० ७७ द्वादशप्राभृतम् भागाः (१८ ) एतावन्तोभागा मुहूर्ताद्याः शेषाः कृत्तिकानक्षत्रस्य यदा तिष्ठन्ति तत्रैव वर्तमानश्चन्द्रः पञ्चमी माघमासभाविनी मावृत्तिं प्रवर्त्तयतीति ।। अत्र गणितप्रक्रिया यथा-पञ्चमी हैमन्ती माघमासभाविनी आवृत्तिः किल प्रथमोपदर्शितक्रमापेक्षया दशमी स्यात्, अतस्तत्स्थाने दशको ध्रियते, स च गाथोक्तनियमेन रूपोनो विधेयः-१०-१९ जातो नवकः, अयमेव गुणकस्तेनानेन गुणकेन प्राक्तन स एव ध्रुवराशिः (५७३।।) त्रिसप्तत्यधिकानि पञ्चशतानि मुहूर्तानामेकस्य च मुहूर्तस्य पत्रिंशद् द्वापष्टिभागाः, एकस्य च द्वापष्टिभागस्य षट् सप्तषष्टिभागा इत्येवं रूपो गुणनीयः-(५७३ ।) २९-(५१५७॥ १२४13 1) गुणनाजातानि गुणनफलानि सप्तपञ्चाशदधिकानि एकपञ्चाशच्छतानि मुहर्तानां, मुहूर्तगतानां द्वाषष्टिभागानां च चतुर्विंशत्यधिकानि त्रीणि शतानि, एकस्य च द्वापष्टि. भागस्य चतुःपञ्चाशत् सप्तषष्टिभागा इति । तत एतेभ्य चतुर्दशाधिकै रेकोनपश्चाशच्छतै का सडसठिया छ चूर्णिका भाग (१८ )इतना मुहूर्तादि प्रमाण कृत्तिका नक्षत्र का जब शेष रहे वहां पर वर्तमान होकर चंद्र पांचवीं माघमास भाविनी आवृत्ति को प्रवर्तित करता है। अब इसकी गणितप्रक्रिया दिखलाई जाती है। हेमन्तकालभाविनी पांचवीं आवृत्ति प्रथम प्रदर्शित क्रम की अपेक्षा दसवीं होती है । अतः उसके स्थान दस का अंक रक्खे, उसको गाथा में कहे गये नियमानुसार रूपोन करे १०-१३९ तो नव रहता है इस नवरूप गुणक से पूर्वकथित ध्रुवराशि जो (५७३ । । ।) पांच सो तिहत्तर मुहूर्त तथा एक मुहर्त का बासठिया छत्तीस भाग तथा बासठिया एक भाग का सडसठिया छ भाग रूप है उसको गुणा करे (५७३ ।।।5)+९ (५१५७। ।) गुणा करने से गुणन फल पांच हजार एक सो सतावन मुहूर्त तथा एक मुहूर्त का बासठिया तीन सो चोवीस भाग तथा बासठिया एक भाग का सडसठिया છત્રીસ ભાગ તથા બાસઠિયા એક ભાગના સડસઠિયા છ ચૂર્ણિકા ભાગ (૧૮ફોર્ટ1) આટલું મુહૂર્તાદિ પ્રમાણ કૃત્તિકા નક્ષત્રનું જ્યારે શેષ રહે ત્યાં આગળ વર્તમાન રહીને ચંદ્ર માઘમાસભાવિની પાંચમી આવૃત્તિને પ્રવર્તિત કરે છે.
હવે આની ગણિત પ્રક્રિયા બતાવવામાં આવે છે. હેમંતકાલભાવિની પાંચમી આવૃત્તિ પહેલા બતાવેલ ક્રમની અપેક્ષાએ દસમી થાય છે. તેથી તેના સ્થાનમાં દસ અંક રાખે તેને ગાથામાં કહેવામાં આવેલ નિયમ પ્રમાણે રૂપન કરવા ૧૦-૧=૯ તે નવ થાય છે. આ નવરૂપ ગુણકથી પહેલાં કહેલ ધ્રુવરાશી કે જે (૫૭૩ફે ) પાંચસો તેતર મુહૂર્ત તથા એક મુહૂર્તના બાસઠિયા છત્રીસભાગ તથા બાસઠિયા એક ભાગના सस6ि41 छा॥ ३५ छे तने गुण।।२ ४२३। (५७३।३।६३, ईछ)+८ (५१५७३२ ४.५४) ગુણાકાર કરવાથી ગુણનફલ પાંચ હજાર એકસે સત્તાવન મુહૂર્ત તથા એક મુહૂર્તના બાસડ્યિા ત્રણસોવીસ ભાગ તથા બાસઠિયા એક ભાગના સડસઠિયા ચેપન ભાગ થાય છે.
શ્રી સુર્યપ્રજ્ઞપ્તિ સૂત્ર:
