Book Title: Agam 16 Upang 05 Surya Pragnapti Sutra Part 02 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti


Previous | Next

Page 651
________________

६४०
सूर्यप्रज्ञप्तिसूत्रे लभ्यन्ते तदा प्रथमेनायनेन किं स्यादिति त्रैगशिकगणितस्य स्थापना- == अत्रान्त्येन राशिना एकक रूपेण मध्यमो राशिः सप्तपष्टिरूपो गुणितः, एकेन गुणितोऽपि तथैव सप्तपष्टिरूपस्तिष्ठति 'एकेन गुणितं तदेव भवतीति वचनात' ततश्च भाज्यहारौ सप्तपष्टया अपवर्तितो जातमेकमर्द्ध पर्यायस्य । अस्मिंश्चाः पञ्चदशोत्तराणि नवशतानि सप्तषष्टिभागानां भवन्ति ।-। अत्र च त्रयोविंशतौ सप्तषष्टिभागेषु पुष्यनक्षत्रस्य भुक्तेषु एतत्तुल्येषु पुष्यभुक्तेषु चन्द्रो दक्षिणायनं कृतवान् । १-*-२३ (छेदघ्नरूपेषु लबाध नर्ण मित्यादिना) शेषास्तिष्ठन्ति चतुश्चत्वारिंशत् सप्तपष्टिभागाः। एतच्चानन्तरोदितराशौ शोध्यन्ते १७- शोधनात् स्थितानि पश्चाद् एकसप्तत्यधिकानि अष्टौशतानि सप्तषष्टिभागमुहूर्तानाम् । ततः सप्तषष्ठया भागे हृते जाता स्त्रयोदशमुहर्ताः-१३ मुहर्ताः । इह जो इस प्रकार-यदि एक सो चोतीस अयन से चंद्र का सडसठ नक्षत्रपर्याय होता है तो प्रथम अयन में कितना हो सकता है? अतः इसकेलिये यहां पर त्रैराशिक गणित की स्थापना करें +3 = यहां अन्त्य की राशी जो एक है उससे मध्य की राशि सडसठ को गुणित करे गुणा करने पर एक से गुणित होने से उसी प्रकार रहता है। कारण एक से गुणित उसी प्रकार होता है यह नियम है । तत्पश्चात् भाज्य भाजक राशि अपवर्तित करने से एक अर्द्धनक्षत्र पर्याय होता है। इस अईपर्याय में नव सो पंद्रह सडसठिया होते हैं । यहां पर पुष्य नक्षत्र का भुक्त सडसठिया तेइस भाग मुक्त होने पर चंद्र दक्षिणायन को प्रवर्तित करता है। १- ३५९ (छेदध्नरूप लवाधनर्ण इत्यादि) से सडसठिया चुमालीस शेष रहता है। इसको पूर्वकथितराशि में से शोधित करे -- शोधन करने से सडसठिया आठसो इकहत्तर मुहतें रहते हैं। इनका सडसठ से भाग करने से तेरह मुहूर्त होते हैं । १३ । જે એકત્રીસ અયનેથી ચંદ્રના સડસડ નક્ષત્રપર્યાય હોય છે તે પહેલા અયનમાં કેટલા નક્ષત્રપર્યાય હોઈ શકે? આ જાણવા માટે ત્રરાશિક ગણિતની સ્થાપના કરવી ઉ=
=1 અહીં અન્યની રાશી જે એક છે. તેનાથી મધ્યની રાશિ સડસઠનો ગુણાકાર કરે ગુણાકાર કરવાથી એકથી ગુણેલ હોવાથી એ જ પ્રમાણે રહે છે. કારણ કે એકથી ગુણેલ એજ પ્રમાણે રહે છે એવો નિયમ છે. તે પછી ભાજ્ય ભાજક રાશીને અપવતિત કરવાથી એક અર્ધનક્ષત્રપર્યાય થાય છે. આ અર્ધા-નક્ષત્રપર્યાયમાં સડસદિયા નવસો પંદર ૯૧૫ થાય છે. અહીયાં પુષ્ય નક્ષત્રના ભુક્ત થયેલ સડસઠિયા તેવીસ ભાગ ૨૩ ભગવાઈ ગયા पछी यक्षिणायन प्रतित ४२ छ. १-३।६-33+१४) ७४४२ पान त्याहिया સડસાિ ચુંમાલીસ શેષ રહે છે, તેને પહેલાં કહેલ રાશિમાંથી શોધિત કરવા ૬૫–૪ =ફ્રફળ શોધન કરવાથી સડસઠિયા આઠ ઈકોતેર મુહુર્ત રહે છે. આને સડસઠથી ભાગ કરવાથી તેર મુહૂર્ત થાય છે. ૮=૧૩ અહીં કેટલાક નક્ષેત્રે અધ ક્ષેત્રવાળા હોય છે,
શ્રી સુર્યપ્રજ્ઞપ્તિ સૂત્ર: 2

Loading...

Page Navigation
1 ... 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887 888 889 890 891 892 893 894 895 896 897 898 899 900 901 902 903 904 905 906 907 908 909 910 911 912 913 914 915 916 917 918 919 920 921 922 923 924 925 926 927 928 929 930 931 932 933 934 935 936 937 938 939 940 941 942 943 944 945 946 947 948 949 950 951 952 953 954 955 956 957 958 959 960 961 962 963 964 965 966 967 968 969 970 971 972 973 974 975 976 977 978 979 980 981 982 983 984 985 986 987 988 989 990 991 992 993 994 995 996 997 998 999 1000 1001 1002 1003 1004 1005 1006 1007 1008 1009 1010 1011 1012 1013 1014 1015 1016 1017 1018 1019 1020 1021 1022 1023 1024 1025 1026 1027 1028 1029 1030 1031 1032 1033 1034 1035 1036 1037 1038 1039 1040 1041 1042 1043 1044 1045 1046 1047 1048 1049 1050 1051 1052 1053 1054 1055 1056 1057 1058 1059 1060 1061 1062 1063 1064 1065 1066 1067 1068 1069 1070 1071 1072 1073 1074 1075 1076 1077 1078 1079 1080 1081 1082 1083 1084 1085 1086 1087 1088 1089 1090 1091 1092 1093 1094 1095 1096 1097 1098 1099 1100 1101 1102 1103 1104 1105 1106 1107 1108 1109 1110 1111