Page Text
________________
६४०
सूर्यप्रज्ञप्तिसूत्रे लभ्यन्ते तदा प्रथमेनायनेन किं स्यादिति त्रैगशिकगणितस्य स्थापना- == अत्रान्त्येन राशिना एकक रूपेण मध्यमो राशिः सप्तपष्टिरूपो गुणितः, एकेन गुणितोऽपि तथैव सप्तपष्टिरूपस्तिष्ठति 'एकेन गुणितं तदेव भवतीति वचनात' ततश्च भाज्यहारौ सप्तपष्टया अपवर्तितो जातमेकमर्द्ध पर्यायस्य । अस्मिंश्चाः पञ्चदशोत्तराणि नवशतानि सप्तषष्टिभागानां भवन्ति ।-। अत्र च त्रयोविंशतौ सप्तषष्टिभागेषु पुष्यनक्षत्रस्य भुक्तेषु एतत्तुल्येषु पुष्यभुक्तेषु चन्द्रो दक्षिणायनं कृतवान् । १-*-२३ (छेदघ्नरूपेषु लबाध नर्ण मित्यादिना) शेषास्तिष्ठन्ति चतुश्चत्वारिंशत् सप्तपष्टिभागाः। एतच्चानन्तरोदितराशौ शोध्यन्ते १७- शोधनात् स्थितानि पश्चाद् एकसप्तत्यधिकानि अष्टौशतानि सप्तषष्टिभागमुहूर्तानाम् । ततः सप्तषष्ठया भागे हृते जाता स्त्रयोदशमुहर्ताः-१३ मुहर्ताः । इह जो इस प्रकार-यदि एक सो चोतीस अयन से चंद्र का सडसठ नक्षत्रपर्याय होता है तो प्रथम अयन में कितना हो सकता है? अतः इसकेलिये यहां पर त्रैराशिक गणित की स्थापना करें +3 = यहां अन्त्य की राशी जो एक है उससे मध्य की राशि सडसठ को गुणित करे गुणा करने पर एक से गुणित होने से उसी प्रकार रहता है। कारण एक से गुणित उसी प्रकार होता है यह नियम है । तत्पश्चात् भाज्य भाजक राशि अपवर्तित करने से एक अर्द्धनक्षत्र पर्याय होता है। इस अईपर्याय में नव सो पंद्रह सडसठिया होते हैं । यहां पर पुष्य नक्षत्र का भुक्त सडसठिया तेइस भाग मुक्त होने पर चंद्र दक्षिणायन को प्रवर्तित करता है। १- ३५९ (छेदध्नरूप लवाधनर्ण इत्यादि) से सडसठिया चुमालीस शेष रहता है। इसको पूर्वकथितराशि में से शोधित करे -- शोधन करने से सडसठिया आठसो इकहत्तर मुहतें रहते हैं। इनका सडसठ से भाग करने से तेरह मुहूर्त होते हैं । १३ । જે એકત્રીસ અયનેથી ચંદ્રના સડસડ નક્ષત્રપર્યાય હોય છે તે પહેલા અયનમાં કેટલા નક્ષત્રપર્યાય હોઈ શકે? આ જાણવા માટે ત્રરાશિક ગણિતની સ્થાપના કરવી ઉ=
=1 અહીં અન્યની રાશી જે એક છે. તેનાથી મધ્યની રાશિ સડસઠનો ગુણાકાર કરે ગુણાકાર કરવાથી એકથી ગુણેલ હોવાથી એ જ પ્રમાણે રહે છે. કારણ કે એકથી ગુણેલ એજ પ્રમાણે રહે છે એવો નિયમ છે. તે પછી ભાજ્ય ભાજક રાશીને અપવતિત કરવાથી એક અર્ધનક્ષત્રપર્યાય થાય છે. આ અર્ધા-નક્ષત્રપર્યાયમાં સડસદિયા નવસો પંદર ૯૧૫ થાય છે. અહીયાં પુષ્ય નક્ષત્રના ભુક્ત થયેલ સડસઠિયા તેવીસ ભાગ ૨૩ ભગવાઈ ગયા पछी यक्षिणायन प्रतित ४२ छ. १-३।६-33+१४) ७४४२ पान त्याहिया સડસાિ ચુંમાલીસ શેષ રહે છે, તેને પહેલાં કહેલ રાશિમાંથી શોધિત કરવા ૬૫–૪ =ફ્રફળ શોધન કરવાથી સડસઠિયા આઠ ઈકોતેર મુહુર્ત રહે છે. આને સડસઠથી ભાગ કરવાથી તેર મુહૂર્ત થાય છે. ૮=૧૩ અહીં કેટલાક નક્ષેત્રે અધ ક્ષેત્રવાળા હોય છે,
શ્રી સુર્યપ્રજ્ઞપ્તિ સૂત્ર: 2
| SR No. | 006352 |
| Book Title | Agam 16 Upang 05 Surya Pragnapti Sutra Part 02 Sthanakvasi |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1982 |
| Total Pages | 1111 |
| Language | Sanskrit, Hindi, Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, Canon, & agam_suryapragnapti |
| File Size | 77 MB |