Book Title: Agam 16 Upang 05 Surya Pragnapti Sutra Part 02 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
________________
सूर्यज्ञप्तिप्रकाशिका टीका सू० ७६ द्वादशप्राभृतम् मेतावदवसीयत इति जिज्ञासामधिकृत्योच्यते त्रैराशिकगणितबलाद् युक्तियथा-यदि दशभिर्भागैः सप्तविंशति दिनानि एकस्य च दिनस्य एकविंशतिः सप्तपष्टिभागा लभ्यन्ते तदा सप्तभिर्भागैः किं स्यादिति त्रैराशिकगणितस्थापना-(8) ७- १८ists अत्रान्त्येन राशिना सप्त केन मध्यस्थ राशेः सप्तविंशति दिनानि गुण्यन्ते २७ X ७=१८९ जातमेकोननवत्यधिकं शतम्, तत्राद्येन राशिना दशकरूपेण भागे हृते लब्धा अष्टादश दिवसास्ते च मुहर्तकरणार्थ त्रिंशता गुण्यन्ते-१८+३०=५४० जातानि चत्वारिंशदधिकानि पञ्चशतानि, ये च शेषास्तिष्ठन्त्युपरितना नवरूपा स्तेऽपि त्रिंशता गुण्यन्ते-४३० ==२७ अत्रोपरितने जाते द्वे शते सप्तत्यधिके, अधस्तनैर्दशभिर्भागे हृते लब्धाः सप्तविंशति मुहूर्ताः, एते च पूर्वस्मिन् मुहूर्तराशौ चत्वारिंशदधिकपञ्चशतकरूपे योज्या इतिपरिमाण अधिकृत गाथा से कहा है, इतना परिमाण किस प्रकार से होता है ? इस प्रकार जिज्ञासा करे तो इसके लिये कहते हैं त्रैराशिक गणित से इस प्रकार युक्ति होती है जैसे की दस भागों से सताईस दिवस तथा एक दिवसका सडसठिया इक्कीस भाग लब्ध होते हैं तो सात भागों से कितना लब्ध हो सकता है इसको जानने के लिये त्रैराशिक स्थापनाकी जाती है (18)=७- १८ यहां पर अन्त्य राशि जो सात है उससे मध्य राशि सताइस का गुणाकरे २७+७=१८९ तो एक सो नवासी होते है। उस का दस रूप आद्यराशि से भाग करे तो अठारह दिवस लब्ध होते हैं। उसका मुहूर्त करने के लिये तीस से गुणाकरे १८+३०=५४० गुणा करने से पांच सो चालीस होते हैं, तथा ऊपर का नव जो शेष बचता है, उसका तीस से गुणा करे +३०२:२७ यहां पर ऊपर में बसोसित्तेर होते हैं। उसका नीचे के दस विभाग करने से सताईस मुहूर्त लब्ध होते हैं । इसको पूर्व की કહેલ મુહર્ત પરિમાણ અધિકૃતગાથાથી કહેલ છે. આટલું પરિમાણ કેવી રીતે થાય છે ? આ પ્રમાણે વિચાર કરવામાં આવે છે તે માટે કહે છે. ઐરાશિક ગણિત પ્રક્રિયાથી આ પ્રમાણે યુક્તિ થાય છે. જેમ કે-દસ ભાગેથી સત્યાવીસ દિવસ તથા એક દિવસને સડસડિયા એકવીસ ભાગ લબ્ધ થાય છે. તે સાત ભાગોથી કેટલા ભાગ લબ્ધ थाय anjan भाट राशि स्थापना ४२१॥मा माये छ. (३३३३)=७=१०२ 1३3)=१८१ જન અહીં અત્યરાશી જે સાત છે તેનાથી મધ્યરાશિ સત્યાવીસ ગુણાકાર કરે ૨૭૫૭=૧૮૯ તે એકસોનેવાસી થાય છે. તેને દસ રૂપ પહેલી સંખ્યાથી ભાગ કરે તે અઢાર દિવસ લબ્ધ થાય છે. તેના મુહૂર્ત કરવા માટે ત્રીસથી ગુણાકાર કરવો ૧૮+૩૦ =૫૪૦ ગુણાકાર કરવાથી પાંચ ચાલીસ થાય છે. તથા ઉપરના નવ જે શેષ વધે છે. तनो त्रीसथी गु॥२ ४२वो +30=२७ =२७ मडी ५२ २ मसोसित्तर थाय छ. તેને નીચેના દસથી ભાગ કરવાથી સત્યાવીસ મુહૂર્ત લબ્ધ થાય છે. આને પહેલાની મુહૂર્ત
શ્રી સુર્યપ્રજ્ઞપ્તિ સૂત્ર: