Agam 16 Upang 05 Surya Pragnapti Sutra Part 02 Sthanakvasi

Book Title: Agam 16 Upang 05 Surya Pragnapti Sutra Part 02 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

View full book textPrevious | Next

Page 603
________________

S
५९२
सूर्यप्रज्ञप्तिमत्रे नानि, पञ्च हैमन्तानीति, एकस्मिन् सम्वत्सरे एक एव सूर्यनक्षत्रपर्यायो भवति, अयने च द्वे भवत स्तेन द्वाभ्यामयनाभ्यामेकः पर्यायो लभ्यते, तत्रोत्तरायणं कुर्वन् सूर्यः सर्वदा अभिजिदा नक्षत्रेण सह योग मुपागच्छति, दक्षिणायनं च कुर्वन् पुष्यनक्षत्रेण सह युक्तो भवति, तस्य च पुष्य नक्षत्रस्य एकोनविंशतौ मुहूर्तेषु एकस्य च मुहूर्तस्य त्रिचत्वारिंशति द्वापष्टिभागेषु, एकस्य च द्वाषष्टिभागस्य त्रयस्त्रिंशति सप्तपष्टिभागेषु शेषेषु सत्सु (१९ ) एतत्तुल्येषु शेषेषु सत्सु द्वितीयामप्यावृत्ति-द्वितीयां वार्षिकी मावृत्ति प्रवर्तयतीत्यर्थः, तथाचोक्तमन्यत्रापि
'अभितराहि नितो आइच्चो पुस्स जोगमुवगए से । सव्वा आउटिओ करेइ से सावणे मासे' ॥१॥ इत्यादि, अभ्यन्तराभिर्नीत आदित्यः पुष्य योग मुपागतः सः।
सर्वा आवृत्तीः करोति सः श्रावण मासे ॥१॥-छाया अभ्यन्तराभिर्दिभिनीतः-आभ्यन्तर दिक्स्थ मण्डलैराकर्षितः, आदित्यः-सूर्यः पुष्यकलिक होते हैं एक संवत्सर में एक ही सूर्यनक्षत्रपर्याय होता है, एवं एक संवत्सर में अयन दो होते हैं अतः दो अयनों से एक नक्षत्रपर्याय लभ्य होता है, उसमें उत्तरायण में सूर्य अभिजित् नक्षत्र के साथ योगयुक्त रहता है, एवं दक्षिणायन में पुष्य नक्षत्र के साथ योग करता है । पुष्य नक्षत्र का उन्नीस मुहूर्त तथा एक मुहूर्त का बासठिया तयालीस भाग तथा बासठिया एक भाग का सडसठिया तेतीस (१९। ३३+७) इतना प्रमाण शेष रहने पर वर्षाकाल की दूसरी आवृत्ति को सूर्य प्रवर्तित करता है। अन्यत्र कहा भी है।
"अभिताहिं नितो आइच्चो पुस्स जोगमुवगए से।
सव्वा आउट्टिओ करेह से सावणे मासे" ॥१॥ इत्यादि। अभ्यंतर दिग्मंडल से आकर्षित सूर्य पुष्यनक्षत्र के साथ योग प्राप्त करके દસ અયને થાય છે, તેમાં પાંચ અયન વર્ષાકાળ સંબંધી અને પાંચ અયન હેમન્તકાળના હોય છે, એક સંવત્સરમાં એક જ સૂર્ય નક્ષત્ર પર્યાય હોય છે, એક સંવત્સરમાં અને હોય છે તેથી બે અયનેથી એક નક્ષત્ર પર્યાય લબ્ધ થાય છે તેમાં ઉત્તરાયણમાં સૂર્ય અભિજીત્ નક્ષત્રની સાથે વેગ યુક્ત રહે છે, અને દક્ષિણાયનમાં પુષ્ય નક્ષત્રની સાથે ભેગ પ્રાપ્ત કરે છે. પુષ્ય નક્ષત્રને ઓગણીસ મુહૂર્ત તથા એક મુહૂર્તન બાસઠિયા તેંતાલીસ ભાગ તથા બાસડિયા એક ભાગના સડસડિયા તેત્રીસ ભાગ (૧લાઈ ૨૩ ) આટલું પ્રમાણે શેષ રહે ત્યારે વર્ષાકાળ રાબંધી બીજી આવૃત્તિને સૂર્ય પ્રવર્તિત કરે છે, અન્યત્ર કહ્યું પણ છે–
अभिंतराहि नितो आइच्चो पुस्स जोगमुपगए से । ___ सव्वा आउढिओ करेइ सो सावणे मासे ॥१॥ त्या આત્યંતર મંડળથી આકર્ષિત થયેલ સૂર્ય પુષ્ય નક્ષત્રની સાથે પેગ પ્રાપ્ત કરીને
શ્રી સુર્યપ્રજ્ઞપ્તિ સૂત્ર: 2


Page Navigation
1 ... 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887 888 889 890 891 892 893 894 895 896 897 898 899 900 901 902 903 904 905 906 907 908 909 910 911 912 913 914 915 916 917 918 919 920 921 922 923 924 925 926 927 928 929 930 931 932 933 934 935 936 937 938 939 940 941 942 943 944 945 946 947 948 949 950 951 952 953 954 955 956 957 958 959 960 961 962 963 964 965 966 967 968 969 970 971 972 973 974 975 976 977 978 979 980 981 982 983 984 985 986 987 988 989 990 991 992 993 994 995 996 997 998 999 1000 1001 1002 1003 1004 1005 1006 1007 1008 1009 1010 1011 1012 1013 1014 1015 1016 1017 1018 1019 1020 1021 1022 1023 1024 1025 1026 1027 1028 1029 1030 1031 1032 1033 1034 1035 1036 1037 1038 1039 1040 1041 1042 1043 1044 1045 1046 1047 1048 1049 1050 1051 1052 1053 1054 1055 1056 1057 1058 1059 1060 1061 1062 1063 1064 1065 1066 1067 1068 1069 1070 1071 1072 1073 1074 1075 1076 1077 1078 1079 1080 1081 1082 1083 1084 1085 1086 1087 1088 1089 1090 1091 1092 1093 1094 1095 1096 1097 1098 1099 1100 1101 1102 1103 1104 1105 1106 1107 1108 1109 1110 1111