Agam 16 Upang 05 Surya Pragnapti Sutra Part 02 Sthanakvasi

Book Title: Agam 16 Upang 05 Surya Pragnapti Sutra Part 02 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

View full book textPrevious | Next

Page 586
________________

सूर्यज्ञप्तिप्रकाशिका टीका सू० ७६ द्वादश प्राभृतम् विवक्षितायामावृत्ती बोद्धव्यम्-वेदितव्यमिति सप्तम गाथाया स्तात्पर्यार्थः ७॥ अत्र दिग्दशन मात्र मुदाहरणं यथा-यदि कश्चित् पृच्छेद्यत् प्रथमायामावृत्तौ प्रथमतः प्रवर्तमानायां प्रथमायामावृत्तौ दक्षिणायनगतिरूपायामयनगतौ चन्द्रः केन नक्षत्रेण युक्तो भवेदितिजिज्ञासाया मुच्यते-अत्र प्रथमा आवृत्तिः किलोक्ता तेन प्रथमावृत्ति स्थाने एकको ध्रियते१। स च गाथोकदिशा रूपोनो विधेयः १-१30 अत्र पश्चात् किमपि नावतिष्ठते, ततोऽग्रेतनीया क्रिया न प्रवर्तते अतोऽत्र पाश्चात्य युगभाविनीनामावृत्तीनां मध्ये या दशमी आवृत्ति स्तत् संख्यादशकरूपा ध्रियते-१०॥ अनया संख्यया स एव पूर्वोदितः समस्तोऽपि ध्रुवराशि गुणनीयो भवेत्, स च प्राचीनो ध्रुवराशिः-५७३। त्रिसप्तत्यधिकानि पश्चशतानि मुहूर्तानाम्, एकस्य च मुहूत्तस्य पत्रिंशत् द्वाषष्टिभागाः, एकस्य च द्वापष्टिभागस्य षट्सप्तषष्टिभागाः, इत्येवं प्रमाणो ध्रुवराशि देशभिर्गुणनीय इति गुण्यते (५७३ ) आवृत्ति में जान लेवें । इस प्रकार सातवीं गाथा का तत्पर्यार्थ है । ७ । __यहां पर दिग्दर्शनरूप उदाहरण दिखलाया जाता है-जो कोई प्रश्न करे कि पहली आवृत्ति में अर्थात् आरंभ से प्रवर्तमान दक्षिणायन गतिरूप प्रथम आवृत्ति में अयन गति से चंद्र कौन नक्षत्र के साथ योगयुक्त होता है ? इस प्रकार की जिज्ञासा के शमनार्थ कहा जाता है-यहां प्रथम आवृत्ति विषयक प्रश्न किया है, अतः प्रथम आवृत्ति के स्थान में एकका अंक रक्खे=१, उसको गाथा में कहे गये क्रमानुसार रूपोन करे-१-१=० रूपोन करने से कुछ नहीं रहता अतः आगे की क्रिया नहीं हो सकती। अतः यहां पाश्चात्य युग भाविनी आवृत्ति में जो दशवी आवृत्ति उसकी दसरूप संख्या को रक्खे १०, इस संख्या से पूर्वकथित समग्र ध्रुवराशि को गुणा करे वह पूर्व का ध्रुवरशि ५७३।६।६ पांचसो तिहत्तर मुहूर्त तथा एक मुहूर्त का बासठिया छत्तीस લેવા. આ પ્રમાણે સાતમી ગાથાને તાત્પર્યાથે થાય છે. પણ
અહીંયાં દિગ્દર્શનરૂપ ઉદાહરણ બતાવવામાં આવે છે. જે કોઈ પ્રશ્ન કરે કે–પહેલી આવૃત્તિમાં અર્થાત્ આરંભથી પ્રવર્તમાન દક્ષિણાયન ગતિરૂપ પહેલી આવૃત્તિમાં અયનગતિથી ચંદ્ર કયાનક્ષત્રની સાથે યોગ કરે છે? આ પ્રકારની જીજ્ઞાસા નિવૃત્તિ માટે કહેવામાં આવે છે. અહીંયાં પહેલી આવૃત્તિના સંબંધમાં પ્રશ્ન કરેલ છે. તેથી પહેલી આવૃત્તિની જગ્યાએ એક અંક રાખે. 1 તેને ગાથામાં કહેલ કમ પ્રમાણે રૂપન કરવો ૧-૧=૦ રૂપિોન કરવાથી કંઈપણુ વધતું નથી તેથી આગળની કેઈપણ ક્રિયા થઈ શકતી નથી. તેથી અહીં પાછળના યુગસંબંધી આવૃત્તિમાં જે દસમી આવૃત્તિ છે તેના દસ રૂપ સંખ્યાના દસને રાખવા ૧૦. આ સંખ્યાથી પહેલાં કહેલ સંપૂર્ણ યુવરાશીને ગુણાકાર કરે તે પહેલાંની ધ્રુવરાશી પ૭૩૪ પાંચસો તેતેર મુહૂર્ત અને એક મુહૂર્તન બાસાિ છત્રીસભાગ તથા બાસડિયા એક ભાગના સડસડિયા છ ચૂર્ણિકા ભાગ આટલા પ્રમાણવાળી ધ્રુવરાશીને ગુણાકાર
શ્રી સુર્યપ્રજ્ઞપ્તિ સૂત્ર:


Page Navigation
1 ... 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887 888 889 890 891 892 893 894 895 896 897 898 899 900 901 902 903 904 905 906 907 908 909 910 911 912 913 914 915 916 917 918 919 920 921 922 923 924 925 926 927 928 929 930 931 932 933 934 935 936 937 938 939 940 941 942 943 944 945 946 947 948 949 950 951 952 953 954 955 956 957 958 959 960 961 962 963 964 965 966 967 968 969 970 971 972 973 974 975 976 977 978 979 980 981 982 983 984 985 986 987 988 989 990 991 992 993 994 995 996 997 998 999 1000 1001 1002 1003 1004 1005 1006 1007 1008 1009 1010 1011 1012 1013 1014 1015 1016 1017 1018 1019 1020 1021 1022 1023 1024 1025 1026 1027 1028 1029 1030 1031 1032 1033 1034 1035 1036 1037 1038 1039 1040 1041 1042 1043 1044 1045 1046 1047 1048 1049 1050 1051 1052 1053 1054 1055 1056 1057 1058 1059 1060 1061 1062 1063 1064 1065 1066 1067 1068 1069 1070 1071 1072 1073 1074 1075 1076 1077 1078 1079 1080 1081 1082 1083 1084 1085 1086 1087 1088 1089 1090 1091 1092 1093 1094 1095 1096 1097 1098 1099 1100 1101 1102 1103 1104 1105 1106 1107 1108 1109 1110 1111