Page Text
________________
सूर्यज्ञप्तिप्रकाशिका टीका सू० ७६ द्वादश प्राभृतम् विवक्षितायामावृत्ती बोद्धव्यम्-वेदितव्यमिति सप्तम गाथाया स्तात्पर्यार्थः ७॥ अत्र दिग्दशन मात्र मुदाहरणं यथा-यदि कश्चित् पृच्छेद्यत् प्रथमायामावृत्तौ प्रथमतः प्रवर्तमानायां प्रथमायामावृत्तौ दक्षिणायनगतिरूपायामयनगतौ चन्द्रः केन नक्षत्रेण युक्तो भवेदितिजिज्ञासाया मुच्यते-अत्र प्रथमा आवृत्तिः किलोक्ता तेन प्रथमावृत्ति स्थाने एकको ध्रियते१। स च गाथोकदिशा रूपोनो विधेयः १-१30 अत्र पश्चात् किमपि नावतिष्ठते, ततोऽग्रेतनीया क्रिया न प्रवर्तते अतोऽत्र पाश्चात्य युगभाविनीनामावृत्तीनां मध्ये या दशमी आवृत्ति स्तत् संख्यादशकरूपा ध्रियते-१०॥ अनया संख्यया स एव पूर्वोदितः समस्तोऽपि ध्रुवराशि गुणनीयो भवेत्, स च प्राचीनो ध्रुवराशिः-५७३। त्रिसप्तत्यधिकानि पश्चशतानि मुहूर्तानाम्, एकस्य च मुहूत्तस्य पत्रिंशत् द्वाषष्टिभागाः, एकस्य च द्वापष्टिभागस्य षट्सप्तषष्टिभागाः, इत्येवं प्रमाणो ध्रुवराशि देशभिर्गुणनीय इति गुण्यते (५७३ ) आवृत्ति में जान लेवें । इस प्रकार सातवीं गाथा का तत्पर्यार्थ है । ७ । __यहां पर दिग्दर्शनरूप उदाहरण दिखलाया जाता है-जो कोई प्रश्न करे कि पहली आवृत्ति में अर्थात् आरंभ से प्रवर्तमान दक्षिणायन गतिरूप प्रथम आवृत्ति में अयन गति से चंद्र कौन नक्षत्र के साथ योगयुक्त होता है ? इस प्रकार की जिज्ञासा के शमनार्थ कहा जाता है-यहां प्रथम आवृत्ति विषयक प्रश्न किया है, अतः प्रथम आवृत्ति के स्थान में एकका अंक रक्खे=१, उसको गाथा में कहे गये क्रमानुसार रूपोन करे-१-१=० रूपोन करने से कुछ नहीं रहता अतः आगे की क्रिया नहीं हो सकती। अतः यहां पाश्चात्य युग भाविनी आवृत्ति में जो दशवी आवृत्ति उसकी दसरूप संख्या को रक्खे १०, इस संख्या से पूर्वकथित समग्र ध्रुवराशि को गुणा करे वह पूर्व का ध्रुवरशि ५७३।६।६ पांचसो तिहत्तर मुहूर्त तथा एक मुहूर्त का बासठिया छत्तीस લેવા. આ પ્રમાણે સાતમી ગાથાને તાત્પર્યાથે થાય છે. પણ
અહીંયાં દિગ્દર્શનરૂપ ઉદાહરણ બતાવવામાં આવે છે. જે કોઈ પ્રશ્ન કરે કે–પહેલી આવૃત્તિમાં અર્થાત્ આરંભથી પ્રવર્તમાન દક્ષિણાયન ગતિરૂપ પહેલી આવૃત્તિમાં અયનગતિથી ચંદ્ર કયાનક્ષત્રની સાથે યોગ કરે છે? આ પ્રકારની જીજ્ઞાસા નિવૃત્તિ માટે કહેવામાં આવે છે. અહીંયાં પહેલી આવૃત્તિના સંબંધમાં પ્રશ્ન કરેલ છે. તેથી પહેલી આવૃત્તિની જગ્યાએ એક અંક રાખે. 1 તેને ગાથામાં કહેલ કમ પ્રમાણે રૂપન કરવો ૧-૧=૦ રૂપિોન કરવાથી કંઈપણુ વધતું નથી તેથી આગળની કેઈપણ ક્રિયા થઈ શકતી નથી. તેથી અહીં પાછળના યુગસંબંધી આવૃત્તિમાં જે દસમી આવૃત્તિ છે તેના દસ રૂપ સંખ્યાના દસને રાખવા ૧૦. આ સંખ્યાથી પહેલાં કહેલ સંપૂર્ણ યુવરાશીને ગુણાકાર કરે તે પહેલાંની ધ્રુવરાશી પ૭૩૪ પાંચસો તેતેર મુહૂર્ત અને એક મુહૂર્તન બાસાિ છત્રીસભાગ તથા બાસડિયા એક ભાગના સડસડિયા છ ચૂર્ણિકા ભાગ આટલા પ્રમાણવાળી ધ્રુવરાશીને ગુણાકાર
શ્રી સુર્યપ્રજ્ઞપ્તિ સૂત્ર:
| SR No. | 006352 |
| Book Title | Agam 16 Upang 05 Surya Pragnapti Sutra Part 02 Sthanakvasi |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1982 |
| Total Pages | 1111 |
| Language | Sanskrit, Hindi, Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, Canon, & agam_suryapragnapti |
| File Size | 77 MB |