Agam 16 Upang 05 Surya Pragnapti Sutra Part 02 Sthanakvasi

Book Title: Agam 16 Upang 05 Surya Pragnapti Sutra Part 02 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

View full book textPrevious | Next

Page 554
________________

सूर्यज्ञप्तिप्रकाशिका टीका सू० ७५ द्वादशप्राभृतम् त्रापि प्रतिपादितया गाघया
"छच्चेव य अइरत्ता आइच्चा उ हवंति माणाहि ।
छच्चेव ओमरत्ता चंदा उ हवंति माणाहिं ॥१॥ छाया-पट् चैव च अतिरात्रा आदित्या स्तु भवन्ति मानैः ।
पट चैव अवमराजाश्चान्द्रास्तु भवन्ति मानैः ॥ १ ॥ अस्या गाथायाः भावार्थस्तु अयमेव यत् ये षट् अतिरात्राः प्रतिपादिताः एकस्मिन् संवत्सरे, ते खलु आदित्या:-सौरात्मका भवन्ति (सौर सावनान्तरमतिरात्रा इति) परिभाषितत्वात । अत्रापि च कर्ममासमपेक्ष्य सूर्यमासचिन्ताया मतिरात्रो भावितः । एवमेव ये च पट् अवमरात्राः प्रतिपादितास्तेतु चान्द्रा:-चान्द्रजातीया भवन्ति (चान्द्रसावनान्तरमवमानी) ति प्रतिपादितत्वात् । अत्रापि चान्द्रमासमपेक्ष्य कर्ममासचिन्तायां भावितो वर्तते । तेनातिरात्रः सौरात्मकोऽचमरात्रश्च चान्द्रात्मक इति भावनीयः अतिरात्रा भवन्स्यादित्यात्-आदित्यपहले कहा है, अब जिसकी अपेक्षा करके अधिक अहोरात्र होता है एवं जिसकी अपेक्षा कर क्षय तिथि होती है, उसका प्रतिपादन करते हैं उसको प्रतिपाद करनेवाली अन्यत्र कही गई गाथा इस प्रकार है
छच्चेव अइरत्ता आइच्चा उ हवंति माणाहिं।
छकचेव ओभरत्ता चंदा उ हवंति माणाहिं ॥१॥ - इस गाथा का भावार्थ इस प्रकार है-ये छ अतिरात्र-अधिक तिथि एक संवत्सर में प्रतिपादित की है। वे संवत्सर सौर होते हैं। कारण की सौर सावन के अंतर में अवमरात्र होते हैं यह प्रतिपादित किया गया है, यहां पर भी चांद्रमास की अपेक्षा से कर्ममास की विचारणा भावित की है। अतः अतिरात्र-वृद्धि सौरसंवत्सरात्मक एवं अवमरात्र-क्षयतिथि चांद्रसंवत्सरात्मक होता है ऐसी भावना करलेवें । आदित्य की अपेक्षा से कर्भमास की विचाઆવેલ છે. હવે જેની અપેક્ષા કરીને અધિક અહોરાત્ર થાય છે. અને જે અપેક્ષાથી ક્ષય તિથિ થાય છે, તેનું પ્રતિપાદન કરવામાં આવે છે. આ વિષયનું પ્રતિપાદન કરવાવાળી અન્યત્ર કહેવામાં આવેલ ગાથા આ પ્રમાણે છે.
छच्चेव अइरत्ता आइच्चा उ हवंनि माणाहिं ।
लकचेव ओमरता चंदा उ हवंति माणाहिं ॥१॥ આ ગાથાને ભાવાર્થ આ પ્રમાણે છે. આ છ અતિશાત્ર- અર્થાત્ અધિક તિથિ એક સંવત્સરમાં પ્રતિપાદિત કરેલ છે. તે સંવત્સર સરસંવત્સર છે. કારણ કે સૌર, સાવનના અંતરમાં અવમરાવ આવે છે. આ રીતે પ્રતિપાદન કરવામાં આવેલ છે. અહીંયાં પણ ચાંદ્રમાસની અપેક્ષાથી કર્મ માસની વિચારણું ભાવિત કરેલ છે. તેથી અતિરાત્ર-વૃદ્ધિ સોર સંવત્સરમાં અને અવમાત્ર ક્ષયતિથિ ચાંદ્રસંવત્સરમાં થાય છે. તેમ ભાવના કરી સમજી
શ્રી સુર્યપ્રજ્ઞપ્તિ સૂત્ર: 2


Page Navigation
1 ... 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887 888 889 890 891 892 893 894 895 896 897 898 899 900 901 902 903 904 905 906 907 908 909 910 911 912 913 914 915 916 917 918 919 920 921 922 923 924 925 926 927 928 929 930 931 932 933 934 935 936 937 938 939 940 941 942 943 944 945 946 947 948 949 950 951 952 953 954 955 956 957 958 959 960 961 962 963 964 965 966 967 968 969 970 971 972 973 974 975 976 977 978 979 980 981 982 983 984 985 986 987 988 989 990 991 992 993 994 995 996 997 998 999 1000 1001 1002 1003 1004 1005 1006 1007 1008 1009 1010 1011 1012 1013 1014 1015 1016 1017 1018 1019 1020 1021 1022 1023 1024 1025 1026 1027 1028 1029 1030 1031 1032 1033 1034 1035 1036 1037 1038 1039 1040 1041 1042 1043 1044 1045 1046 1047 1048 1049 1050 1051 1052 1053 1054 1055 1056 1057 1058 1059 1060 1061 1062 1063 1064 1065 1066 1067 1068 1069 1070 1071 1072 1073 1074 1075 1076 1077 1078 1079 1080 1081 1082 1083 1084 1085 1086 1087 1088 1089 1090 1091 1092 1093 1094 1095 1096 1097 1098 1099 1100 1101 1102 1103 1104 1105 1106 1107 1108 1109 1110 1111