Book Title: Agam 16 Upang 05 Surya Pragnapti Sutra Part 02 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
________________
५३६
सूर्यप्रज्ञप्तिसूत्रे जाताः सप्तत्रिंशत् , अतोऽत्रागतानि निर्वनरूपाणि सप्तत्रिंशत् पर्वाणि ॥ अत्रैतदुक्तं भवतियुगादितः सप्तत्रिंशत् तमे पर्वणि गते सति अष्टात्रिंशत्नमे पर्वणि प्रवर्तमानेन द्वितीयाया मवमरात्री भूतायां तृतीयातिथिः परिसमाप्नोतीति सिद्धयति ।। इदमपि करणं समीचीन मित्युदाहरणदिशा प्रदर्श्यते यतोऽत्र द्वितीयायामुद्दिष्टायां सप्तत्रिंशत् पर्वाणि समागतानि वर्तन्ते । एकं च पर्व पञ्चदश तिथ्यात्मकं भवति, तेन पञ्चदश सप्तत्रिंशता गुण्यन्ते १५x ३७=५५५ जातानि गुणनफलानि पञ्चपञ्चाशदधिकानि पञ्चशतानि । अत्र च द्वितीया नष्टा तृतीया च जातेति तत्र त्रीणि रूपाणि प्रक्षिप्यन्ते ५५५+३=५५८ जातानि पञ्चशतानि अष्टापश्चाशदधिकानि-५५८ ततश्च द्वाषष्टया द्वाषष्टया दिवसैरेकोऽवमरात्रो भवतीति नियमादेषराशिः द्वाषष्टथा विभाज्यते, भाज्यमानः सन् निरंशत्वमुपगच्छति, यथाऽत्र विधि विधीयते -९ अत्र लब्धाश्च नव । एतेन सिद्धयति यत् नवमोऽवमरात्रः सप्तत्रिंशत्तमे है, छह द्वितीया तिथि होती है । इस छह को इकतीससे युक्त करे ६+३१= ३७ सेंतीस होते हैं अतः जाना जाता है कि निवर्तनरूप सेंतीस पर्व होता हैं। इससे यह सिद्ध होता है कि-युग के आदि से सैंतीस पर्व गत होने पर एवं अडतीसवे पर्व प्रवर्तित होता है तब अवमरात्रि भूत द्वितीयाको तृतीया तिथि समाप्त होती है। यह करण भी सम्यक होने से अतः उदाहरण पूर्वक कहा जाता है-अतः यहां पर उद्दिष्ट द्वितीया में तीस पर्व आये होते हैं। एक पर्व पंद्रह तिथ्यात्मक होता है अतः पंद्रह को संतीस से गुणाकरे १५+३७ =५५५ तो गुणनफल पांच सो पचपन होता है। यहां पर दूज का क्षय होकर तृतीया आती है अतः तीनरूप प्रक्षिप्त करे ५५५+३=५५८ तो पांचसो अठावन होता है ५५८ तत्पश्चात् वासठ दिनमें एक अवमरात्र होता है इस नियम इस संख्याका बासठ से भाग करे भाग करने से निरंश हो जाता है । जैसे की =९ पांचसो अठावन को बासठ से भाग करने पर न लब्ध होता है। એકત્રીસ ઉમેરવા ૩૧=૩૭ સાડત્રીસ થાય છે. તેથી જાણવામાં આવે છે કે નિવર્તનરૂપ સાડત્રીસ પર્વ હોય છે. આ કથનથી એ સિદ્ધ થાય છે કે-યુગના આરંભથી સાડત્રીસ પર્વ વીત્યા પછી અને આડત્રીસમું પર્વ ચાલુ હોય ત્યારે અમરાત્રીરૂપ બીજમાં તૃતીયા તિથિ સમાપ્ત થાય છે. આ કારણે પણ સમ્યફ હોવાથી ઉદાહરણ પૂર્વક કહેવામાં આવે છે. અહીં ઉદિષ્ટ બીજમાં સાડત્રીસ પર્વ આવેલા હોય છે. એકપર્વ પંદર તિથિ પ્રમાણુનું હોય છે. તેથી પંદરનો સાડત્રીસથી ગુણાકાર કરે ૧૫+૩'=૫૫૫ ગુણાકાર કરવાથી ગુણનફલ પાંચસે પંચાવન આવે છે. અહી બીજનો ક્ષય કરીને ત્રીજ આવે છે. તેથી ત્રણ સંખ્યા તેમાં ઉમેરવી ૫૫૫+=૫૫૮ તે પાંચસો અડાવન થાય છે. પ૫૮ તે પછી બાસઠ બાસઠ દિવસમાં એક અવમાત્ર થાય છે. આ નિયમ પ્રમાણે આ સંખ્યાને બાસઠથી ભાગ કરવા ભાગ કરવાથી નિરંશ થઈ જાય છે. જેમકે-Yપુર = પાંચસ અઠાવક
શ્રી સુર્યપ્રજ્ઞપ્તિ સૂત્ર:
