Book Title: Agam 16 Upang 05 Surya Pragnapti Sutra Part 02 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
________________
૪૭
सूर्यप्रज्ञप्तिसूत्रे
- पौष - फाल्गुन - वैशाख इत्येवं क्रमेण षड्ऋतूनां प्रारम्भमासा भवन्तीति विज्ञेयाः, ततश्च सर्वा अपि तिथयो भाद्रपदाद्याः द्रष्टव्या भवन्ति, भाद्रपदादिषु मासेषु प्रथमादीना मृतूनां परिसमाप्तत्वात् । तत्र येषु मासेषु यासु च तिथिषु ऋतवः - प्रावृडादयः सूर्यसत्काः परिसमाप्नुवन्ति ते आषाढादयो मासास्तथा भाद्रपदाद्यास्ताच तिथयो भाद्रपदादि मासानुगताः सर्वा अप्येकान्तरिताः वेदितव्या इत्यर्थः । यथात्र प्रथमऋतुः प्रावृरूपो भाद्रपदमा से परिसमाप्तिमुपयाति । तत एकं मासमश्वयुग् लक्षणमपान्तराले मुक्त्वा द्वितीये कार्तिके मासे द्वितीयऋतुः वर्षालक्षणरूपः परिसमाप्तिमुपगच्छेत् । एव मेकान्तरक्रमेण तृतीयऋतु: शरद्रूपः पौषमासे परिसमाप्तिमुपगच्छेत् । चतुर्थो हेमन्तलक्षणऋतुः फाल्गुनमासे परिसमाप्तिमियत्ति, पञ्चमो वसन्तरूपः ऋतुः बैशाखमासे समाप्तिमुपगच्छेत् । षष्ठो ग्रीष्मलक्षण ऋतु: आषाढमासे परिसमाप्तिमुपयायात् ॥ एवं शेषा अपि ऋतव एष्वेव षट्सु मासेषु एकान्तरितेषु परिआषाढ, भाद्रपद, कार्तिक, पौष, फाल्गुन, वैशाख इस प्रकार के क्रमसे छहों ऋतुओंका प्रारम्भमास होते हैं । तदनन्तर सभी तिथियां भाद्रपदादिमा स में प्रथमादि ऋतुओं का समाप्ति होने से सभी तिथियां भाद्रपदादि कही गई है । उनमें जिसमास में एवं जिसतिथि में सूर्य संबंधि प्रावृडादि ऋतुएं समाप्त होती है वे आषाढादिमास तथा भाद्रपदादितिथि भाद्रपदादि मासानुवर्तित होकर सभी एकान्तरित होते हैं । जैसे यहां पर पहली प्रावृऋतु रूपभाद्रपद् मासमें समाप्त होती है । तत्पश्चात् : एकमास अश्वयुक् लक्षण अपान्तराल को छोडकर दूसरे कार्तिकमास में वर्षारूप दूसरी ऋतु समाप्त होती है । तदन्तर एकान्तर के क्रम से शरद ऋतु रूप तीसरी ऋतु पौषमास में समाप्त होती है । चौथी हेमन्त ऋतु फाल्गुनमास में समाप्त होती है। पांचवीं वसंत वैशाखमास में समाप्त होती है। छठीग्रीष्मऋतु आषाढमास में समाप्त होती है । इसी प्रकार शेष ऋतुएं इसी छहमासों में एकान्तरित होकर समाप्त होती है । व्यવૈશાખ આ પ્રમાણેના ક્રમથી છએ રૂતુના પ્રારંભમાસ થાય છે તે પછી બધી તિથિયા ભાદ્રપદાદિ માસમાં પ્રથમાદિ રૂતુએ સમાપ્ત થવાથી બધી તિથિએ ભાદ્રપદાઢિ કહેવાય છે. તેમાં જે માસમાં અને જે તિથિના સૂર્ય સબંધિ પ્રાવૃડાદિ રૂતુઆ સમાપ્ત થાય છે તે અષાઢામિાસ તથા ભાદ્રપદ્માદિ તિથિયા ભાદ્રપદાદિ માસાનુવતિ ત થઈને બધીજ એકાન્તરીત થાય છે જેમકેઅહી પહેલી પ્રાઘ્રનૂરૂતુ ભાદરવામાસમાં સમાપ્ત થાય છે. તે પછી એક માસ આસારૂપ અપાન્તરાલને છેડીને બીજા કાર્તિક માસમાં વર્ષારૂપ મીજીરૂતુ સમાપ્ત થાય છે. તે પછી એકાન્તરના ક્રમથી શરદ્રતુરૂપ ત્રીજી રૂતુ પેાષમાસમાં સમાપ્ત થાય છે. ચાથી હેમન્તરૂતુ ફાગણ માસમાં સમાપ્ત થાય છે. પાંચમી વસંતરૂતુ વૈશાખ માસમાં સમાપ્ત થાય છે. છઠ્ઠી ગ્રીષ્મરૂતુ અષાઢમાસમાં સમાપ્ત થાય છે એજ પ્રમાણે બાકીની રૂતુ આજ છમાસમાં એકાન્તરિત થઈને સમાપ્ત થાય છે. વ્યાવહારથી આ
શ્રી સુર્યપ્રજ્ઞપ્તિ સૂત્ર : ૨
