Agam 16 Upang 05 Surya Pragnapti Sutra Part 02 Sthanakvasi

Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

Page 515

सूर्यप्रज्ञप्तिसूत्रे
भागाः
- =४८ = एतेषां क्रमेण न्यासो यथा- T- ११११४८ अत आगतं युगादितः पञ्चम्यां तिथौ प्रथमः प्रावृट् लक्षण ऋतुरतिक्रान्तो द्वितीयस्य ऋतोः एको दिवसो गतो द्वितीयस्य दिवसस्य च सार्द्धा अष्टाचत्वारिंशत् सप्तषष्टिभागाः गता इति सिद्ध्यति ॥ इति,
अथ यदि कोsपि पृच्छति यत् युगादितो द्वितीये पर्वणि एकादश्यां तिथौ कश्चन्द्रतुः प्रभवेदिति, तदात्र द्वितीये पर्वणि पृच्छति - तेनैकं पर्व अतिक्रान्त मित्येको गुणो धियते, स च गुणः - 'चंद उऊ आणयणे पव्त्रवण्णरससंगुणं णियमा' - चन्द्रऋत्वानयने पर्व - पञ्चदशगुणं नियमात् चन्द्रस्य ऋतो ज्ञांनाय पर्वसंख्या पञ्चदशभिर्गुणनीया तथा गुण्यते पर्वसंख्या - १ + १५ कोऽप्यङ्को रूपगुणित स्तथैव तिष्ठतीति गुणिते च जाताः पञ्चदश । अत्रैकादश्यां किल पृष्टमित्यत स्तस्याः पाश्चात्या दशसंख्यका स्तिथयो गता इति, 'तिहि अंश रहते हैं । पुनः इन अंशों की दो से अपवर्तना करने से सडसठिया साडे अडतालीस अंश रहते हैं - ५ = ४८ : इनका क्रम से अंकन्यास इस प्रकार है१|१|४८ इस प्रकार यह फलित हुवा की युग के आरंभ से पंचमी तिथि में प्रथम प्रावृड ऋतु पूर्ण होकर दूसरी ऋतु का एक दिस पूरा होकर दूसरा दिवस का सडसठिया साडे अडतालीस भाग वीत चुका यह सिद्ध होता है ।
५०४
अब कोई पूछे की युग की आदि से दूसरे पर्व में ग्यारहवीं तिथि में कौनसी चंद्र ऋतु प्रचलित होती है ? तो यहां पर दूसरे पर्व के विषय में प्रश्न किया है, अतः एक पर्व वीतने से एक गुणक लिया जाता है । वह गुणक (चंद उऊ आणणे पच्वं पण्णरससंगुणं णियमा) चंद्र ऋतु जानने के लिये पर्व संख्या को पंद्रह से गुणा करे उस प्रकार गुणा करने से पर्व संख्या १x१५ कोई भी एक रूप से गुणित करने से उसी प्रकार रहता है अतः गुणा करने से पंद्रह रहता है, यहां पर एकादशी के विषय में प्रश्न किया है, મેથી અપવ ના કરવાથી સડસડયા સાડીઅડતાલીસ અશ રહે છે. ફ્૭=૪૮ હૈ આના ક્રમથી કન્યાસ આ પ્રમાણે છે. ૧૧૫૪૮ આનાથી એ ફલિત થાય છે કે યુગના આરંભથી પાંચમી ૬૭ તિથિમાં પહેલી પ્રાવૃતુ પૂરી થઇને બીજી રૂતુના એક દિવસ પૂરો થઇને બીજા દિવસના સડસઠયા સાડી અડતાલીસ ભાગ વીતિ ગયા છે તેમ સિદ્ધ થાય છે.
હવે કોઈ પૂછે કે યુગની આઢિથી બીજા પતમાં અગ્યારમી તિથિએ કઇ ચંદ્રરૂતુ પ્રચલિત હાય છે? તેા અહી બીજા પવ વિષે પ્રશ્ન પૂછેલ છે. તેથી એક પ વીતવાથી मेगु सेवामां आवे छे ते गुलुङ (चंद उऊ आणयणे पव्वं पण्णरससंगुणं णियमा ) ચંદ્રની રૂતુ જાણવા માટે પર્યંની સંખ્યાના પંદરથી ગુણાક ૨ કરવા એ રીતે ગુણાકાર કરવાથી પસખ્યા ૧+૧૫ અહીં એકથી ગુણવાથી એજ પ્રમાણે રહે છે. તેથી ગુણાકાર કરવાથી પદરજ રહે છે અહીં અગિયારશના વિષયમાં પૂછેલ છે. તેથી તેનાં પહેલાની इस तिथियो वीति यूडेस छे, तेथी (तिहिसंखित्तं) गततिथी युक्त ४२वी भेटडो}
શ્રી સુર્યપ્રજ્ઞપ્તિ સૂત્ર : ૨