Book Title: Agam 16 Upang 05 Surya Pragnapti Sutra Part 02 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
________________
सूर्यज्ञप्तिप्रकाशिका टीका सू० ७५ द्वादश प्राभृतम्
५१३
१२९
=१२९ पश्चात् स्थितमेकोनत्रिंशदधिकशतम् - १२९ । अस्य राशेद्विकेनापवर्त्तना विधेया* =६४३ अपवर्त्तनेन जाताः सार्द्धा चतुःषष्टिः ६४ सप्तषष्टिभागाश्चेति । अत आगतं यत् प्रथमचन्द्रर्तुपरिपूर्तिकाले चन्द्रो धनिष्ठानक्षत्रस्य सार्द्धं चतुःषष्टिं सप्तषष्टिभागा नवगाह्य चन्द्रः प्रथमं स्वकीयमृतुं परिसमापयतीति सिद्ध्यति ।। - इत्थमेव द्वितीयश्चन्द्रतुजिज्ञासायां द्विगुणिते द्वे रूपोने सति त्रयो भवन्ति (२+२ ) - १ = ४ - १=३ - गुणकराशिः । द्युत्तरवृद्धयापि स एव गुणको भवेदित्यनेन गुणकराशिना स एव पूर्वोदितो ध्रुवराशिः पञ्चोत्तरशत प्रमाणः - ३०५ गुणनीय इति गुण्यते ३०५ + ३ = ९१५ जातानि गुणनफलानि पञ्चदशोत्तराणि नवशतानि । अस्माद् गुणनफलरूपाद्राशेरभिजिनक्षत्रस्य द्वाचत्वारिंशत् प्रमाणं शोधनकं परिशोधनीयमिति परिशोध्यते - ९१५ - ४२=८७३ पश्चात् स्थितानि शेषाणि शोधक को शोधितकरे - २६३ - १३४ = १२९ उसकोशोधित करने पर पश्चात् एकसो उनतीस रहता है । इसराशिको दोसे अपवर्तनाकरे =६४३ इस प्रकार अपवर्तित करने से सडसठिया साडेचोसठ ६४३ ० होते हैं । इससे यह ज्ञात होता है कि प्रथम चंद्र ऋतुके समाप्तिकाल में चंद्र धनिष्ठा नक्षत्रके के साथ सडसठिया साडे चोसठ भाग को भोग करके चंद्र पहलीस्वकीय चंद्र ऋतुको समाप्त करता है ।
इसी प्रकार दूसरी चंद्र ऋतुकी विचारणा में दोको दोसे गुणाकरे पश्चात् रूपणेन करने से तीन होते हैं - (२+२) - १ = ४ - १ = ३ इस प्रकार गुणकराशि तीन होती है। सर की वृद्धि से भी वही गुणक होता है अतः इसगुणकराशि से वही पूर्व कथित तीनसो पांच ३०५ रूप ध्रुवराशि को गुणाकरे ३०५+३= ९१५ गुणा करने से गुणनफल नवसो पंद्रह होते हैं । इस गुणन फल रूपराशि से अभिजित् नक्षत्रका बायालीस प्रमाण के शोधनक को शोधित करे जैसे की શાષિત કરવું. ૨૬૪-૧૩૪=૧૨૯ આને શાષિત કરવાથી એકસો ઓગણત્રીસ રહે છે, આ શિશને એથી અપતિત કરવી. ૧૨૮=૬૪ આ પ્રમાણે અર્ધા કરવાથી સડસઠિયા સાડી ચાસઠ ૬૪ ૬૬ થાય છે. આનાથી એમ જણાય છે કે-પહેલી ચંદ્રતુના સમાપ્તિ સમયમાં ચંદ્ર ધનિષ્ઠા નક્ષત્રની સાથે સડસડિયા સાડીચસઠ મુહૂર્તીને ભેગવીને ચંદ્ર પહેલી પેાતાની રૂતુને સમાપ્ત કરે છે.
આજ પ્રમાણે ખીજી ચંદ્રરૂતુની વિચારણામાં બેના બેથી ગુણાકાર કરવા. તે પછી તેમાંથી એક ન્યૂન કરવાથી ત્રણ રહે છે. (ર+રા-૧=૪૧=૩ આ પ્રમાણે શુકરાશિ ત્રણ થાય છે. ઘુત્તરના વધારાથી પણ એજ ગુણકરાશિ થાય છે. તેથી આ ગુણકરાશિમાંથી એ પહેલાં કહેલ ૩૦૫ ત્રણસો પાંચ રૂપ ધ્રુવરાશિના ગુણાકાર કરવા ૩૦૫+૩=૯૧૫ ગુણાકાર કરવાથી ગુણુકળ નવસોપદર થાય છે. આ ગુણન ફળરૂપ રાશિમાંથી અભિજીત નક્ષત્રના ખેતાલીસ પ્રમાણના શેાધનકને શોધિત કરવા જેમકે-૯૧૫-૪૨=૮૭૩ શેાધન કરવાથી
શ્રી સુર્યપ્રાપ્તિ સૂત્રઃ ૨
