Book Title: Agam 16 Upang 05 Surya Pragnapti Sutra Part 02 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
________________
सूर्यज्ञप्तिप्रकाशिका टीका सू० ५८ दशमप्राभृतस्य विंशतितम' प्राभृतप्राभृतम्
१२३
1
असमय एव पुष्पाणि फलानि च प्रयच्छन्ति, एवं च वर्षं वृष्टिं सम्यक् - यथासमयं न वर्षति =यस्मिन् संवत्सरे मेघोऽपि यथासमयं न वर्षतीत्यर्थः, तं संवत्सरं - तादृशलक्षणविशिष्टं संवत्सरं महर्षयः कर्म्मसंवत्सरं - कर्म्मनामक संवत्सरमाहुः - कथयन्ति प्रतिपादयन्तीति कर्मसंवत्सरस्य विस्तृतां व्याख्यां विचार्य सम्प्रति सूर्यसंवत्सरस्य लक्षणमाह - 'पुढविदगाणं चरसं पुप्फफलाणं च देइ आइच्चे | अप्पेण वि वासेणं संमं णिष्फज्जए सस्सं ||४|| पृथिवी उदकानां च रसं पुष्पफलानां च ददाति आदित्यः । अल्पेनापि वर्षेण समं निष्पद्यते सस्यम् ||४|| आदित्य एव जगदात्मा स्थावरजंगमादीनामुत्पादको रक्षकः पावकश्चेति नियमात् यस्मिन् सम्वत्सरे पृथिव्याः उदकानां पुष्पानां फलानाञ्च रसं - रसोत्पत्तिं सर्ववस्तुसु प्राणपुरमादित्य एव ददाति - समकालमेव सर्वत्र तादृशीं पोषकशक्तिमुत्पादयति आदित्य सम्वत्सरः । तथा च अल्पेनापि - स्तोकेनापि स्वल्पेनापि वर्षेण-वर्षणेन वृष्टया समं - सम्यक् फल देते हैं तथा वर्षा सम्यक् प्रकार से योग्य समय में नहीं होती माने जिस संवत्सर में मेघ भी उचित काल में वर्षा नहीं करता. इस प्रकार के लक्षण वाले संवत्सर को महर्षि लोक कर्मसंवत्सर नाम से कहते हैं ।
इस प्रकार कर्मसंवत्सर के विषय में सविस्तर प्रतिपादन करके अब सूर्य संवत्सर के विषय में कथन करते हैं
'पुढविदगाणं च रसं पुष्पफलाणं य देइ आइच्चे | अप्पेण वि वासेणं समं शिष्फजए सस्सं ॥ ४ ॥
आदित्य ही जगत्का आत्मा है, स्थावर जंगमादि को उत्पन्न करने वाला रक्षक तथा पावन करने वाला है इस नियम से जिस संवत्सर में पृथिवी में उदक पुष्प फलों की रसोत्पत्ति सभी वस्तु में प्राण पूरक आदित्य ही होते हैं, समकाल में ही सर्वत्र उस प्रकार को पोषक शक्ति को उत्पन्न करता है वह आदित्य संवत्सर है, तथा अल्प वर्षा से भी परिपूर्ण धान्यादिक उत्पन्न होता
ચેાગ્ય કાળ ન ડાવા છતાં પણ પુષ્પ અને ફળ આપે સમય વગરજ પુષ્પ ફળ ઉત્પન્ન કરે છે તથા વરસાદ સારી રીતે ચોગ્ય સમયમાં ન થાય એટલે કે જે સંવત્સરમાં મેઘ પશુ ઉચિત કાળમાં વર્ષાદ વરસાવતા નથી આવા પ્રકારના લક્ષણાવાળા સવત્સરને મહષિયા કમ સવત્સર એ નામથી કહે છે.
આ રીતે ક`સંવત્સરના સબંધમાં સવિસ્તર પ્રતિપાદન કરીને હવે સૂય સંવત્સરના સબંધમાં કથન કરે છે—
( पुढविदगाणं च रसं पुप्फफलाणं य देइ आइच्चे । अप्पेण वि वासेणं समं णिष्कज्जए सस्सं ||४||
આદિત્યજ જગન્ને આત્મા છે, સ્થાવર જંગમાદને ઉત્પન્ન કરવાવાળા રક્ષક તથા પાવન કનાર છે, આ નિયમથી જે સંવત્સરમાં પૃથ્વિમાં ઉદક, પુષ્પ અને કળાની રસેપત્તિ વિગેરે બધીજ વસ્તુમાં પ્રાણપૂરક આદિત્યજ હોય છે. સમકાળમાંજ બધે એ પ્રકારની
શ્રી સુર્યપ્રજ્ઞપ્તિ સૂત્ર : ૨
