Book Title: Agam 16 Upang 05 Surya Pragnapti Sutra Part 02 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
________________
३५८
सूर्यप्रज्ञप्तिसूत्रे त्सरस्यादिस्तत् खलु तृतीयस्य अभिवर्द्धितसंवत्सरस्य पर्यवसानम्, अनन्तरपश्चात्कृतः समयः ? ॥-तावदिति प्रागवत् प्रारम्भावसानयोरेकत्र स्थितत्वात् यः खलु चतुर्थस्य चान्द्रसंवत्सरस्यादिः-प्रारम्भसमयः स्यात् तदेव तृतीयस्याभिवर्द्धितसंवत्सरस्य पर्यवसानं-- परिसमाप्तिकालः स्यात्, अनन्तरपश्चात्कृतः समयः-एकत्रैव युगपदेव पूर्वापरक्रमेण परिसमाप्ति-प्रारम्भयोः समयो ज्ञेय इति ॥-अथ तस्मिन् समये चन्द्रनक्षत्रयोगं पृच्छति-तं समयं च णं चंदे केणं णक्खत्ते णं जोएइ" तस्मिन् समये च खलु चन्द्रः केन नक्षत्रेण युनक्ति ? ॥-तस्मिन् समये-तृतीयाभिवद्धितसंवत्सरस्य पर्यवसानकाले चन्द्रः केन नक्षत्रेण युनक्ति-केन नक्षत्रेण सह योगमधिगच्छतीति गौतमस्य प्रश्नानन्तरं भगवानाह-'ता उत्तराहिं आसाढाहिं' तावदुत्तराभिराषाढाभिः ॥-तावदिति प्राग्वत्, उत्तराषाढा नक्षत्रस्य पश्चतारकत्वाबहुवचनम्, तृतीयस्याभिव द्धतसंवत्सरस्य परिसमाप्तिकाले चन्द्रः उत्तरापाढा नक्षत्रेण सह युक्तो भवति ॥ अथास्यैवोत्तरापाढानक्षत्रस्य मुहत्तविभागं करोतिप्रारम्भ एवं समाप्ति समय एक ही साथ रहने से जो चौथे चांद्रसंवत्सर का प्रारम्भ काल वहीं तीसरा अभिवद्धितसंवत्सर का समाप्ति समय होता है । अनन्तर पश्चात् कृत समय अर्थात् एक ही साथ पूर्वापर क्रम से परिसमाप्ति एवं प्रारम्भ का समय समझ लेवें ।
अब उस समय के चंद्रनक्षत्र योग के विषय में गौतमस्वामी प्रश्न करते हैं-(तं समयं च णं चंदे केणं णक्खत्तण जोएइ) तीसरा अभिवद्धितसंवत्सर का समाप्ति काल में चंद्र किस नक्षत्र के साथ योग प्राप्त करता है ? इस प्रकार श्रीगौतमस्वामी के प्रश्न को सुनकर उत्तर में श्रीभगवान कहते हैं-(ता उत्तराहिं आसाढाहिं) उत्तराषाढा नक्षत्र पांच तारावाला होने से बहुवचन कहा है। तीसरा अभिवर्द्धितसंवत्सर के समाप्ति समय में चंद्र उत्तराषाढा नक्षत्र के साथ योग युक्त रहता है। अब इस उत्तराषाढा नक्षत्र का मुहूर्त विभाग दिखलाते हैंપ્રારંભકાળ હોય છે એજ ત્રીજા અભિવદ્ધિત સંવત્સરનો સમાપ્તિ સમય હોય છે, અનન્તર પશ્ચાત કૃત સમય અર્થાત્ એક સાથેજ પૂર્વાપરના કમથી સમાપ્તિ અને પ્રારંભનો સમય સમજી લે.
- હવે તે સમયના ચંદ્ર નક્ષત્ર ગના સંબંધમાં શ્રીગૌતમસ્વામી પ્રશ્ન પૂછે છે. (तं समयं च णं चंदे केणं णक्खत्तेणं जोएइ) त्री०1 अभिपधित सवत्सरना समाnिi ચંદ્ર કયા નક્ષત્રની સાથે યુગ પ્રાપ્ત કરે છે? આ પ્રમાણે શ્રીગૌતમસ્વામીના પ્રશ્નને सामगीन तेन। उत्तरमा श्रीमान् ४ -(ता उत्तराहिं आसाढाहि) उत्तराषाढा नक्षत्र પાંચ તારાવાળું હોવાથી અહીં બહુવચન કહેલ છે. ત્રીજા અભિવર્ધિત સંવત્સરના સમાપ્તિ સમયમાં ચંદ્ર ઉત્તરાષાઢા નક્ષત્રની સાથે ગયુક્ત રહે છે. હવે આ ઉત્તરાષાઢા નક્ષત્રને भुइत विना मतावाम माव छ.-(उत्तराणं आसाढाणं तेरसमुहुत्ता तेरस य बावद्विभागा
શ્રી સુર્યપ્રજ્ઞપ્તિ સૂત્ર: 2