Book Title: Agam 16 Upang 05 Surya Pragnapti Sutra Part 02 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
________________
सूर्यशप्तिप्रकाशिका टीका सू० ७२ द्वादशप्राभृतम्
४०५ यति-'ता से णं केवइए राइंदियग्गेणं आहिए त्ति वए जा ?' तावत् सः खलु कियता रात्रिन्दिवाग्रेण आख्यात इति वदेत् ।।-तावदिति-पूर्ववत् सः- पूर्वोदितश्चान्द्रसंवत्सरः खलु-इति निश्चये कियता गत्रिन्दिवाओण-रात्रिन्दिवप्रमाणेन आख्यातः-प्रतिपादित इति वदेत्-कथय भगवन्निति गौतमस्य प्रश्नः, ततो भगवानाह-'ता तिण्णि चउपण्णे राइंदियसए दुवालस य बावट्ठिभागा राइंदियस्स राईदियग्गेणं आहिए त्ति वएज्जा' तावत् त्रीणि चतुःपञ्चाशद्रात्रिन्दिवशतानि द्वादश च द्वापष्टिभागाः रात्रिन्दिवस्य रात्रिन्दिवाग्रेण आख्यात इति वदेत् ।।तावदिति प्राग्वत् स च चान्द्रसंवत्सरः चान्द्रसंवत्सरपरिमाणं खलु चतुः पञ्चाशदधिकानि त्रीणि शतानि रात्रिन्दिवानाम्-३५४ अहोरात्राणाम् , एकस्य च अहोरात्रस्य द्वादश द्वाषष्टिभागा इत्येवं प्रमाणेन ३५४१३ रात्रिन्दिवाओण-रात्रिन्दिवपरिमाणन परिपूर्णों भवतीत्याख्यात इति वदेत्-स्वशिष्येभ्यः कथयेत् ॥ अथात्रापि अङ्कोत्पादनं यथा-पूर्व खलु चान्द्रमासपरिमाणमेकोनत्रिंशदहोरात्राः, एकस्य चाहोरात्रस्य द्वात्रिंशद् द्वापष्टिभागाः २९४३ इत्येवं प्रतिपादिताः । अयं च द्वादशभिर्गुणनीयः। यतोऽत्रानुपातः-योकेन चान्द्रमासेन निकल आता है । फिरसे इसी विषय के संबंध में श्री गौतमस्वामी प्रश्न करते हैं-(ता से णं केवइए राइंदियग्गेणं आहियत्ति वएज्जा) पूर्व कथित चांद्र संवत्सर कितने रात्रि दिवस के प्रमाण से प्रतिपादित किया है ? अर्थात् चांद्र संवत्सर में कितने अहोरात्र होते हैं ? सो हे भगवन् आप कहिये इस प्रकार श्री गौतमस्वामी के प्रश्न को सुन कर उत्तर में श्री भगवान् कहते हैं-(ता तिण्णि चउपण्णे राइंदियसए दुवालसय बावट्ठिभागा राइंदियस्स राइंदियग्गेणं आहिएत्ति वएज्जा) उस चांद्रसंवत्सर तीनसो चोपन ३५४ अहोरात्र परिमाण से परिपूर्ण होता है, ऐसा स्वशिष्यों के कहे।
अब यहां पर अंकोत्पादन प्रक्रियादिखलाते हैं-पहले चांद्रमास पारिमाण उन्तीस अहोरात्र तथा एक अहोरात्र का बासठिया बत्तीस भाग २९१३ प्रतिपादित किया है। इसको बारह से गुणाकरे, गुणा करके अनुपात करे कि एक બારથી ગુણાકાર કરે તે ચાંદ્રસંવત્સરનું પરિમાણ નીકળી આવે છે. ફરીથી આજ વિષયના समयमा श्रीगोतमस्वामी प्रश्न पूछे छ-(ता सेणं केवइए राई दियग्गेणं आहिएत्ति वएज्जा) પહેલાં કહેલ ચાંદ્રસંવત્સર કેટલા અહોરાત્રના પ્રમાણથી પ્રતિપાદિત કરેલ છે? અર્થાત ચાંદ્રસંવત્સરમાં કેટલા અહેરાત્ર થાય છે? તે હે ભગવન્ આપ કહો આ પ્રમાણે શ્રીગतभस्वामीना प्रश्नने समजीन उत्तरमा श्रीभगवान् ४ छ-(ता तिण्णि चउपण्णे राइंदियसए दुवालसय बावद्विभागा राइंदियस्स राइंदियग्गेणं आहिएत्ति वएज्जा) से यांद्रसपत्स२ ત્રણસે ચેપન ૩૫૪ અહોરાત્રના પરિમાણથી પરિપૂર્ણ થાય છે તેમ સ્વ શિષ્યોને કહેવું.
હવે અહીં અંકોત્પાદન પ્રકિયા બતાવવામાં આવે છેપહેલા ચાંદ્રમાસનું પરિમાણુ ઓગણત્રીસ અહોરાત્ર તથા અક અહોરાત્રના બાસઠિયા બત્રીસ ભાગ ર€ પ્રતિપાદિત
શ્રી સુર્યપ્રજ્ઞપ્તિ સૂત્ર:
