Agam 16 Upang 05 Surya Pragnapti Sutra Part 02 Sthanakvasi

Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

Page 454

2-1
सूर्यज्ञप्तिप्रकाशिका टीका सू० ७३ द्वादशप्राभृतम् यदनयोरेवान्तरं क्षेपः स्यात् । अतस्तथाकरणीयमिति क्रियते १८३०-(१७९१ । १९ ।
। २७-३८ । १० ।। २७ । अत्र यथास्थानक्रमेण शोधनक्रमोऽत्रैव पूर्व बहुधा प्रतिपादितो भावितश्च, तेनात्र पुनः पिष्टपेषणं व्यर्थम् । तथैव यथास्थानक्रमेण शोधिते सति यथोक्ता अङ्काः समुत्पद्यन्ते । अतः प्रक्षेपविषयोऽयं यथावदुपपद्यते अष्टात्रिंशद्रात्रिन्दिवानि, दशमुहूर्त्ताः, एकस्य च मुहूर्तस्य चत्वारो द्वापष्टिभागाः, एकस्य च द्वापष्टिभागस्य द्वादशसप्तपष्टिभागाश्चेत्येतावता रात्रिन्दिवाओण प्रक्षेप्य इति ॥ अथास्यैव क्षेपस्य सुहत्तपरिमाणं पिपृच्छुः प्रश्नसूत्रमाह-'ता से णं केवइए मुहुत्तग्गेणं आहिएत्ति वए जा' तावत् सः खलु कियता मुहूर्ताग्रेण आख्यात इति वदेत ? ॥-तावदिति प्रागवत् स:-पूर्वोक्तः क्षेपः खलु कियता मुहर्ताग्रेण-मुहूर्तपरिमाणेन आख्यातः-प्रतिपादित इति वदेत्-कथय भगवन्निति गौतमस्य प्रश्नस्ततो भगवानाह-'ता एक्कारस पण्णासे मुहुत्तसए चत्तारि य बावट्ठिभागे वह नो युग पूर्ण होता है । इससे वह सिद्ध होता है कि ये दोनों का अंतर क्षेप होता है। अतः वह किया जाता है-१८३०-(१७९१११९॥ ३८॥१०॥
...यहां यथास्थान क्रमसे शोधन क्रम इसी प्राभृत में पहले अनेक वार प्रतिपादित किया है एवं भावित किया है । अतः यहां पर पुनः व्यर्थ पिष्टपेषण नहीं करते। उसी प्रकार यथास्थान क्रम से शोधित करने से यथोक्त अंक आ जाता है। अतः यह प्रक्षेप विषय यथावत् हो जाता है। अडतीस अहोरात्र, दस मुहूर्त तथा एक मुहूर्त का बासठिया चार भाग एवं बासठिया एक भाग का सडसठिया बारहभाग इतने अहोरात्राग्र से प्रक्षेप्य होता है ।
अब उसी प्रक्षेप का मुहर्त परिमाण पूछने के हेतु से प्रश्नमूत्र कहते हैं(ता से णं केवइए मुहुत्तग्गेणं आहिएत्ति वएजा) वह पूर्वोक्त क्षेप कितने मुहूर्त परिमाण वाला प्रतिपादित किया है ? वह हे भगवन आप कहिये ? इसप्रकार श्रीगौतमस्वामी के प्रश्न को सुनकर उत्तर में श्री भगवान् कहते हैं-(ता છે. આથી એ સિદ્ધ થાય છે કે આ બેઉનું અંતરક્ષેપ થાય છે. તેથી એ બતાવવામાં
આવે છે-૧૮૩૦-(૧૭૬૧૧૯ણ+૪૩૮૧૦ સાર+જુ યથાસ્થાન કમથી શોધન કમ આજ પ્રાભૃતમાં પહેલા અનેકવાર પ્રતિપાદિત કરેલ છે અને ભાવિત કરેલ છે. તેથી અહીંયા ફરીથી વ્યર્થ પિષ્ટપેષણ કરતા નથી. એ રીતના યથાસ્થાન કમથી શોધિત કરવાથી યત અંક આવી જાય છે. તેથી સ્વપ્રક્ષેપ વિષય યથાવત્ થઈ જાય છે. આડત્રીસ અહોરાત્ર, દસ મુહૂર્ત તથા એક મુહૂર્તના બાસઠિયા ચાર ભાગ એવં બાસડિયા એક ભાગના સડસઠિયા બાર ભાગ આટલા અહોરાત્રાગ્રથી પ્રક્ષેપ્ય થાય છે.
हुवे ॥ प्रक्षपर्नु मुड़त परिभा पूछवाना तुथी प्रश्न सूत्र ४ छ-(ता सेणं केवइए मुहुत्तगोणं आहिएत्ति वएज्जा) में पूर्वरित २५ 32। मुहूत परिमाणु प्रतिपादित કરેલ છે? તે હે ભગવન્ આપ કહો આ પ્રમાણે શ્રી ગૌતમસ્વામીના પ્રશ્નને સાંભળીને
શ્રી સુર્યપ્રજ્ઞપ્તિ સૂત્ર : ૨