Book Title: Agam 16 Upang 05 Surya Pragnapti Sutra Part 02 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
________________
सूर्यज्ञप्तिप्रकाशिका टीका सू० ६४ दशमताभृतस्य द्वाविशतितम प्राभृतप्राभृतम् २१३ देशमप्राप्तः सन् कदाचिदपि न समवाप्यत इति । यतोहि त्रिंशतो द्वापष्टिभागानामहोरात्रसत्कानामद्यापि स्थितत्वात् तथाभूते प्रदेशे न कदापि प्रवर्तमानः सम्प्राप्तो भवतीति नियमात् परिपूर्णेषु एकोनत्रिंशदहोरात्रेषु प्रथमां पौर्णमासी परिपूरयतीत्युक्तं भवतीत्यर्थः । ततो भूयः प्रश्नयति गौतमः-'ता एएसि णं पंचण्हं संवच्छराणं दोच्चं पुण्णिमासिणि सूरे कंसि देससि जोएइ ?' तावत् एतेषां पश्चानां संवत्सराणां द्वितीयां पौर्णमासी सूर्यः कस्मिन् देशे युनक्ति ? । तावत् तत्र मण्डलविचारे एतेषामनन्तरोदितानां युगे 'पंचण्डं' पश्चाना-पञ्चसंख्यकानां संवत्सराणां मध्ये 'दोच्चं द्वितीयां-युगादौ द्वितीयमासप्रपूर्णद्योतिको 'पुण्णिमासिणि' पौर्णमासीं 'मरे' सूर्यः 'कंसि देसंसि' कस्मिन् देशे-कस्मिन् मण्डलप्रदेशे युनक्ति-परिसमापयतीति गौतमस्य जिज्ञासावृत्तिं विज्ञाय भगवान् याथातथ्यं समुत्तरयति'ता जंसि णं देसंसि सूरे पढमं पुणिमासिणिं जोएइ ताओ पुण्णिमासिणिट्ठाणाओ मंडलं चउवी सेणं सएणं छेत्ता दो चउणवइभागे उवाइणावेत्ता एत्थणं से सूरे दोच्चं पुण्णिमासिणिं जोएइ' तावत् यस्मिन् खलु देशे सूर्यः प्रथमां पौर्णमासी युनक्ति तस्मात् पूर्णिमासीस्थानात् मण्डलं चतुर्विंशतिकेन शतेन छित्या द्विचतुर्नवतिभागान् उपादाय अत्र खलु स सूर्यो द्वितीयां पौर्णमासों युनक्ति । भगवान् कथयति-तावत्-तत्र सौरपौर्णमासी परिणमनविचारे को विना प्राप्त किये हो कदापि समाप्त नहीं करता है । कारण की एक अहोरात्र का बासठिया तीस भागों के स्थित रहने से उस प्रकार के प्रदेश में प्रवर्तमान होकर कदापि संप्राप्त नहीं होता है, इस नियम से उन्तीस अहोरात्र पूर्ण होने पर प्रथम पूर्णिमा को समाप्त करता है, ऐसा कहा हैं । पुनः श्री गौतमस्वामी पूछते हैं-(ता एएसि णं पंचव्हं संवच्छराणं दोच्चं पुण्णिमासिणि सूरे कंसि देसंसि जोएइ) मंडल विचारणा में ये पूर्वोक्त युग में (पंचण्हं) पांच संवत्सरों में (दोच्च) युगादि दूसरे मासद्योतिका (पुणिमासिणि) पूर्णिमा को सूर्य (कंसि देससि) किस मंडलप्रदेश में रहकर योग करता है ? अर्थात् समाप्त करता है ? इस प्रकार श्री गौतमस्वामी के प्रश्न को सुन करके इसका यथार्थ उत्तर देते हुवे श्री भगवान् कहते हैं-(ता) सौर पूर्णिमा के કારણકે એક અહોરાત્રના બાસઠિયા ત્રીસ ભાગે રહેવાથી એ પ્રકારના પ્રદેશમાં પ્રવર્તમાન થઈને કદાપી પ્રાપ્ત થતા નથી. એ નિયમથી ત્રણત્રીસ અહોરાત્ર પૂર્ણ થયા પછી પહેલી પૂર્ણિમાને સમાપ્ત કરે છે. તેમ કહ્યું છે. શ્રીગૌતમસ્વામી ફરીથી પૂછે છે–(તા एएसिणं पंचण्हं मंबच्छराणं पुणिमासिणिं सूरे कंसि देसंसि जोएइ) भ७१ प्रदेश विया२
मा मा पूर्व प्रथित युगमा (पंचण्हं संवच्छराणं) पाय संवत्सराभा (दोच्च) युगनी माहिना भी भासने यापनारी (पुण्णिमासिणि) ५ भने (सूरे) सूर्य (कंसि देसंसि) ४या भ प्रदेशमांडी ने (जोएइ)योग ४२ छ ? मेरो सम. ४२ छ ? या प्रमाणे श्रीगीतમસ્વામીના પ્રશ્નને સાંભળીને તેને યથાર્થ ઉત્તર આપતા શ્રી ભગવાન કહે છે-(તા) સૌર પૂર્ણિ
શ્રી સુર્યપ્રજ્ઞપ્તિ સૂત્ર:
