Agam 16 Upang 05 Surya Pragnapti Sutra Part 02 Sthanakvasi

Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

Page 258

सूर्यज्ञप्तिप्रकाशिका टोका सू० ६७ दशमप्राभृतस्य द्वाविंशतितमं प्राभृतप्राभृतम् २४७ तदा जाता अष्टषष्टिः सप्तषष्टिभागाः, एभ्यः षट्पष्टिः शुद्धाः तदा जातौ द्वौ पश्चात सप्तपष्टिभागी --- अथैषां यथाक्रमेण न्यासो यथा-५६। ततश्चैतेभ्यः त्रिंशतामुहत्तैः श्रवणः शुद्धः ५६-३०-२६ स्थिताः पथात् पइविंशतिर्मुहर्ताः । अत इदमागतं यत् धनिष्ठा नक्षत्रस्य त्रिषु मुहूत्तंपु गतेषु एकस्य च मुहूर्तस्य एकोनविंशति संख्येषु द्वापष्टिभागेषु च गतेषु एकस्य च द्वापष्टिभागस्य पञ्चसंख्येषु सप्तपष्टिभागेषु शेषेषु च युगस्य प्रथमा पौर्णमासी परिसमाप्तिमुपयाति । इत्येवमत्र धुलीकर्मणा गणितक्रिया प्रदर्शितो वर्तते इति । सम्प्रति सूर्यनक्षत्रयोगं पृच्छन्नाह-'तं समयं च णं सूरिए केणं णखत्तेणं जोएइ !' तस्मिन् समये च खलु सूर्यः केन नक्षत्रेण युनक्ति ! । 'तं समय' मित्यत्र (कालाध्वनो र्याप्ती) इत्यधिकरणत्वेऽपि द्वितीया । ते नात्रायमर्थों ज्ञेयः 'तं समयं तस्मिन् समये अर्थात यस्मिन् समये चन्द्रेण युक्तं धनिष्ठानक्षत्रं यथोक्तशेषं च परिसमापयति, तस्मिन् समये-तस्मिन् सडसठ भाग करे वे सडसठ भाग भी सडसठिया भाग के साथ जोडे तो सडसठिया अडसठ भाग होते हैं उनमें छियासठ शुद्ध होते हैं, अतः सडसठिया दो भाग होते हैं। इन सबका क्रम से न्यास इसप्रकार होता है-५६।३। इनमें से तीस मुहर्त से श्रवण नक्षत्र शुद्ध होता है ५३-३०= २६ पश्चात् छाइस मुहर्त रहते हैं। अतः यह फलित होता है कि धनिष्ठा नक्षत्र का तीन मुहूर्त जाने पर तथा बासठिया एक भाग का सड सठिया पांच भाग शेष रहे तब युगकी प्रथम पूर्णिमा समाप्त होती है । इसप्रकार यहां पर धूलिक्रम से गणितप्रक्रिया दिखलाई है । ____ अब श्रीगौतमस्वामी सूर्य नक्षत्रयोग के विषय में प्रश्न करते हुवे कहते हैं(तं समयं च णं सारिए के णं णक्खत्तेणं जोएइ) (तं समयं) यहां पर (काला ध्वनो
ाप्ता) इस सूत्रसे अधिकरण में भि हिलीया होती है अतः इस प्रकार से अर्थ होता है, (तं समयं) उस समयमें अर्थात् जिस समयमें चंद्र के साथ धनिष्ठा ભાગો પણ સડસડિયા ભાગની સાથે મેળવે તે સડસઠિયા અડસઠ ભાગ થાય છે. તેમાં છાસઠ શુદ્ધ હોય છે તેથી સડસઠિયા બે ભાગ થાય છે. - = આ બધાને કમથી ન્યાસ આ રીતે થાય છે. પ૬૬,૨g આમાંથી તીસ મુહૂર્તથી શ્રવણ નક્ષત્ર શુદ્ધ થાય છે. પ-૩૦=૨૬ તે પછી છવ્વીસ મુહૂર્ત બચે છે. તેથી એ સિદ્ધ થાય છે કે--ધનિષ્ઠા નક્ષત્રના ત્રણ મુહૂર્ત ગયા પછી તથા બાસઠિયા એક ભાગના સડસઠિયા પાંચ ભાગ શેષ બચે ત્યારે યુગની પહેલી પૂર્ણિમા સમાપ્ત થાય છે. આ રીતે અહીં ધૂલિ કમથી ગણિત પ્રક્રિયા બતાવવામાં આવી છે.
वे श्रीगीतमयामी सूर्य नक्षत्रना याना विषयमा पश्न ४२०i & छ-(तं समय णं सूरिए कणं णक्खत्तणं जोरइ) (तं समय) गडी (कालाध्वनो व्याप्ता) मानाथी अधि४२ मां द्वितीया थाय छे तथा ॥ शते अ थाय छे. (तं समय) से समयमा अर्थात् रे
શ્રી સુર્યપ્રજ્ઞપ્તિ સૂત્ર: ૨