Book Title: Agam 16 Upang 05 Surya Pragnapti Sutra Part 02 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
________________
सूर्यज्ञप्तिप्रकाशिका टीका सू० ७१ एकादशप्राभृतम्
३५१ तस्मिन् समये-प्रथमचान्द्रसम्बत्सरपरिसमाप्तिकाले सूर्यः केन नक्षत्रेण युनक्ति ? ॥केन नक्षत्रेण युक्तो भवतीति गौतमस्य प्रश्नं श्रुत्वा भगवानाह-'ता पुणव्वसुणा' तावत् पुनर्वसुना॥-तावत्-तस्मिन् समये-प्रथम-चान्द्रसम्वत्सरपर्यवसानसमये सूर्यः पुनर्वसुनक्षत्रेण युक्तो भवति ॥ अथास्यैव मुहूर्तपरिमाणं विवृणोति-"पुणधसुस्स सोलस मुहुत्ता अट्ठय बावद्विभागा मुहुत्तस्स बावहि भागं च सत्तट्टिहा छेत्ता वीस चुणिया भागा सेसा' पुनवेसोः षोडशमुहूर्ताः अष्टौ च द्वापष्टिभागा मुहूर्तस्य द्वाषष्टिभागं च सप्तपष्टिधा छित्वा विंशतिश्चूर्णिका भागाः शेषाः ॥-प्रथमचान्द्रसंवत्सरपरिसमाप्तिवेलायां सूर्यः पुनर्वसुनक्षत्रस्य १६ षोडशमुहूर्ताः, एकस्य च मुहूर्तस्य अष्टौ द्वापष्टिभागाः- एकं च द्वाषष्टिभागं सप्तषष्टिधा छित्त्वा विंशति
चूर्णिका भागाः शेषाः । अर्थात् पुनर्वसु नक्षत्रस्य १६ । । एतावतो भागानतीत्य शेषेषु भागेषु सत्सु स्थितो भवति प्रथम चान्द्रसंवत्सर परिसमाप्त्यबसर इति ।
अब यहां पर सूर्य नक्षत्र योग के विषय में प्रश्न करते हैं-(तं समयं च सूरे केणं णक्खत्ते णं जोएइ ?) पहला चांद्र संवत्सर की समाप्ति काल में सूर्य कौन से नक्षत्र के साथ योग करता है ? इस प्रकार श्री गौतमस्वामी के प्रश्न को सुन कर उत्तर में श्री भगवान् कहते हैं-(ता पुणव्वसुणा) पहला चांद्र संवत्सर के समाप्ति काल में सूर्य पुनर्वसु नक्षत्र के साथ योग युक्त रहता है । अब इसका मुहूर्त परिमाण कहते हैं-(पुणव्वसुस्स सोलस मुहुत्ता अट्ट य बावहि भागा मुहत्तस्स बावट्ठिभागं च सत्तढिहा छेत्ता वीसं चुणिया भागा सेसा) पहला चांद्र संवत्सर परिसमासि काल में सूर्य पुनर्वसु नक्षत्र का १६ सोलह मुहूर्त तथा एक मुहूर्त का बासठिया आठ भाग तथा बासठिया एक भाग का सरसठ भाग कर के वीस चूर्णिका भाग शेष रहे अर्थात् पुनर्वसु नक्षत्र का १६ । । । - इतना भाग वीत चुकने के बाद शेष भाग में प्रथम चांद्रसंवत्सर समाप्त होता है ।
वे मी सूर्य नक्षत्रन॥ यो सधमा प्रश्न पूछामा माछ,-(तं समयं च सूरे के णं णक्खते णं जोएइ) पडसा यांद्र संवत्सरनी समामि समयमा सूर्य च्या नक्षत्रनी સાથે યોગ કરે છે? આ પ્રમાણે શ્રી ગૌતમરામને પ્રશ્ન સાંભળીને તેના ઉત્તરમાં श्री. मावान् ४ छ-(ता पुणब्धसुणा) पांडे यांद्र सत्स२॥ समातिमा सूर्य पुनसु નક્ષત્રની સાથે વેગ યુક્ત રહે છે, હવે આનું મુહૂર્ત પરિમાણ કહેવામાં આવે છે(पुणव्वसुस्स सोलस मुहुत्ता अट्ठय बावद्विभागा सेसा) पहा यांद्र सत्स२नी समाप्ति સમયમાં સૂર્ય પુનર્વસુ નક્ષત્રના ૧૬ સેળ મુહૂર્ત તથા એક મુહૂર્તન બાસડિયા આઠ ભાગ 1 તથા બાસઠિયા એક ભાગના સડસઠ ભાગે કરીને વિસ ચૂર્ણિકા ભાગ ૨ શેષ રહે એટલે કે પુનર્વસુ નક્ષત્રના ૧દારુ આટલા ભાગ વીતી ગયા બાદ બાકીના ભાગમાં પહેલું ચાંદ્ર સંવત્સર સમાપ્ત થાય છે.
श्रीसुर्यप्रतिसूत्र : २
