Book Title: Agam 16 Upang 05 Surya Pragnapti Sutra Part 02 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
________________
सूर्यज्ञप्तिप्रकाशिका टीका सू० ६९ दशमप्राभृतस्य द्वाविंशतितम प्राभृतप्राभृतम् ३१५ क्रममाणविंशता मुहूर्तेः श्रवणनक्षत्रेण सह योगं परिसमाप्य पुरतो धनिष्ठानत्रेण सह योग मुपगच्छति, एवमनेनैव क्रमेण शनैः शनैः रतिक्रममाणश्चन्द्रः स्वं स्वं कालमाचक्ष्य सर्वेरपि नक्षत्रैः सह योगस्तावद् वक्तव्यो यावदुत्तराषाढानक्षत्रयोगमुपागच्छेत्-अभिजिदाद्युत्तराषाढानक्षत्रपर्यन्त मित्थमेव स्वस्थ कालपरिमाणेन योगो वक्तव्य इत्यर्थः एतावता च कालेनचक्रवालमण्डस्थितसमस्तनक्षत्रमण्डलपर्यायभोगकालेन-समयेन अष्टौ मुहूर्तशतानि एकस्य च मुहूर्तस्य चतुर्विंशति पिष्टिभागाः, एकस्य च द्वापष्टिभागस्य पट्पष्टिः सप्तपष्टिभागा अभवन् । तथाहि-पण्णनक्षत्राणि पश्चचत्वारिंशन्मुहूर्तानीति षद् पश्चचत्वारिंशता गुण्यते ४५४६-२७० जाते सप्तत्यधिके द्वे शते । षट् च नक्षत्राणि पश्चदशमुहर्तानीति भूयो षट् पञ्चदशभिर्गुण्यते-१५४६-९० जाता नवतिः । पञ्चदशत्रिशन्मुह नीति पश्चदश त्रिंशता गुण्यन्ते-३०-१५-४४० जातानि चत्वारिंशतानि पञ्चाशदधिकानि-४५०। धीरे धीरे अतिक्रमण करते करते तीस मुहर्त में श्रवण नक्षत्र के साथ योग को समाप्त करके आगे धनिष्ठा नक्षत्र के साथ योग को प्राप्त कर लेता है। इसी प्रकार के क्रम से धीरे धीरे अतिक्रमण करता हुवा चंद्र स्व स्व काल के अनुसार सभी नक्षत्रों के साथ का योग उत्तराषाढा नक्षत्र पर्यन्त कह लेवें अर्थात् अभिजित् नक्षत्र से लेकर उत्तराषाढा नक्षत्र पर्यन्त इसी प्रकार स्वस्व कालानुरूप योग का कथन कर लेवें। इतने काल में अर्थात् चक्रवाल मंडल स्थित समस्त नक्षत्र मंडल पर्याय भोग समय में आठसो मुहूर्त तथा एक मुहूर्त का बासठिया चोईस भाग तथा बासठिया एक भाग का सडसठिया छियासठ भाग होते हैं। वह इस प्रकार से हैं-छ नक्षत्र पैंतालीस मुहर्तवाले होते हैं, अतः पैंतालीस को छह से गुणा करे ४५४६=२७० तो इस प्रकार दोसो सत्तर होते हैं। छह नक्षत्र पंदर मुहर्तवाले होते हैं, अतः फिरसे पंद्रह को छ से गुणा करे १५४ ६९० तो नव्वे होते हैं । पंद्रह नक्षत्र तीस मुहूर्त શ્રવણ નક્ષત્રની સાથે વેગ સમાપ્ત કરીને આગળ ધનિષ્ઠા નક્ષત્રની સાથે વેગ પ્રાપ્ત કરે છે. આ જ પ્રમાણેના ક્રમથી ધીરે ધીરે અતિક્રમણ કરતા કરતાં ચંદ્રને પોતપોતાના કાળ પ્રમાણે બધા નક્ષત્રની સાથે ઉત્તરાષાઢા નક્ષત્ર પર્યન્તને યોગ કહી લે. અર્થાત્ અભિજીત નક્ષત્રથી લઈને ઉત્તરાષાઢા નક્ષત્ર પર્યન્ત આજ પ્રમાણે પોતપોતાના કાળ પ્રમાણે યોગ સંબંધી કથન કરી લેવું. આટલા કાળમાં અર્થાત્ ચક્રવાલ મંડળ સ્થિત સઘળે નક્ષત્ર મંડળ પર્યાય ભેગ સમયમાં આઠ મુહૂર્ત તથા એક મુહૂર્તના બાસડિયા ચોવીસ ભાગ તથા બાસયિ એક ભાગના સડસઠિયા છાસઠ ભાગ થાય છે. તે આ પ્રમાણે છે-છ નક્ષત્ર પિસ્તાલીસ મુહૂર્તવાળા હોય છે. તેથી પિસ્તાલીસને છથી ગુણાકાર કરે ૪૫+૨=૨૭૦ તે આ રીતે બસો સીતેર થાય છે. નક્ષત્રો પંદર મુહૂર્તવાળા હોય છે, તેથી ફરીથી પંદરનો છથી ગુણાકાર કરે ૧૫૪=૯૦ તે નેવું થાય છે, પંદર નક્ષત્રે ત્રીસ મુહૂર્ત વાળા
શ્રી સુર્યપ્રજ્ઞપ્તિ સૂત્ર: 2
