Book Title: Agam 16 Upang 05 Surya Pragnapti Sutra Part 02 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
________________
सूर्यक्षप्तिप्रकाशिका टीका सू० ६८ दशमप्राभृतस्य द्वाविंशतितम प्राभृतप्राभृतम् २९७ तस्य विभक्तस्य विभागस्य सत्काश्चतुःषष्टिश्चूर्णिकाभागाः शेषाः यत्र भवन्ति तत्रैव स्थितः सन् सूर्यस्तां तृतीयाममावास्यां परिसमापयतीति, अवसेयम् ॥-अत्रापि गणितप्रक्रियायां तमेव पूर्वोक्तं नक्षत्रध्रुवाङ्कम् (६६ ।।8) त्रिभिर्गुणकाङ्गैः संगुण्य, आश्लेषाधुत्तराफाल्गुनीपर्यन्तानां चतुर्णा नक्षत्राणां भोग =(१७२ । ६) मिदं विशोध्य-न्यूनीकृत्य यथोक्तगणितक्रमेण शेपं सन्धाय तच्च हस्तनक्षत्रस्य भोगे त्रिंशन्मुतप्रमाणे विशोध्य३०-(२५।।)=(४ ।।४) इति यथोक्तं हस्तनक्षत्रस्य शेषप्रमाणं समुपपद्यते । उक्तं च-चतुएं मुहूर्तेषु एकस्य च मुहूर्तस्य त्रिंशनि द्वापष्टिभागेषु एकं च द्वापष्टिभागं सप्तषष्टिधा छित्त्वा-सप्तषष्टिभागै विभज्य विभक्तस्य तस्य विभागस्य सत्केषु चतुःषष्टि सप्तपष्टिभागेषु शेषेषु-(४ । ।) एतत्तुल्येषु शेषेषु सत्सु हस्तनक्षत्रस्य विभक्तप्रदेशेषु स्थितः सन् सूर्योऽपि तां तृतीयाममावास्यां परिसमापयतीति ज्ञेयम् , ज्ञात्वा च तथैव स्वशिष्येभ्य उपदिशेच्चेति ॥ अथ सम्प्रति-द्वादशीममावास्याविषयकं प्रश्नसूत्रमाह-'ता एएसि णं पंचण्हं वही स्थित होकर सूर्य उस तीसरी अमावास्या को समास करता है। यहां पर भी गणित प्रक्रिया में वही पूर्वोक्त नक्षत्र का ध्रुवांक होता है (६६।।) इनको तीन गुणक अंको से गुणा करके अश्लेषा से उत्तराषाढा पर्यन्त के चार नक्षत्रों के भोग्य-(१७२।६) इनका विशोधन करे अर्थात् न्यून करके यथोक्त गणित क्रमसे शेष मिलाकर वह हस्त नक्षत्रभोग में तीसमुहूर्त प्रमाण से विशोधित करे (३०-२५।३।३)(४६) इतना प्रमाण हस्त नक्षत्र का शेष रहता है, कहा भी है कि-चार मुहूर्त तथा एक मुहूर्तका बासठिया तीस भाग तथा बासठिया एक भाग को सडसड भाग करके उनमें से सडसठिया चोसठ भाग शेष रहे तब-(४ ) इतना प्रमाण शेष रहे तब हस्त नक्षत्र का विभक्त प्रदेश में सूर्य स्थित होकर उस तीसरी अमावास्या को समाप्त करता है ऐसा समझलेवें । तथा समझकर वैसा हो स्वशिष्यों को उपदेश करें। ભાગના સડસઠ ભાગે કરીને તેમાંથી ચોસઠ ચૂર્ણિકા ભાગ જયાં શેષ રહે ત્યાં રહીને સૂર્ય એ ત્રીજી અમાવાસ્યાને સમાપ્ત કરે છે. અહીંયાં પણ ગણિત પ્રક્રિયામાં એજ પૂર્વોક્ત नक्षत्रनी ध्रुवराशि डाय छे. (६६१५१०) माने। गुना गुए थी गुा।२ शन અલેષા નક્ષત્રથી લઈને ઉત્તરાષાઢા પર્ય-તના ચાર નક્ષત્રના ભેગ્ય=(૧૭રા) આનું વિશેધન કરવું. અર્થાત્ આટલું ખૂન કરીને યક્ત ગણિત ક્રમથી શેષ મેળવીને તે હસ્ત નક્ષત્રના ભેગમાં ત્રીસ મુહૂર્ત પ્રમાણુથી વિશેષ કરવું. (૩૦-૨પા = (४।१।९) मा प्रमाण इस्त नक्षत्रनुशेष २७ छ, *j ५y छ, डे-या२ भुत तथा એક મુહૂર્તન બાસઠિયા ચોસઠ ભાગ શેષ રહે ત્યારે (કા રેફાર્ટ) આટલું પ્રમાણુ શેષ રહે ત્યારે હસ્ત નક્ષત્રના વહેંચાયેલ પ્રદેશમાં સૂર્ય રહીને એ ત્રીજી અમાવાસ્યાને સમાપ્ત કરે છે, તેમ સમજવું, તથા તે પ્રમાણે સમજીને એજ પ્રમાણે સ્વશિષ્યને ઉપદેશ કરે,
શ્રી સુર્યપ્રજ્ઞપ્તિ સૂત્ર: 2
