Agam 16 Upang 05 Surya Pragnapti Sutra Part 02 Sthanakvasi

Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

Page 206

सूर्यज्ञप्तिप्रकाशिका टीका सू० ६३ दशमप्राभृतस्य द्वाविंशतितम प्राभृतप्राभृतम् १९५ अष्टाविंशतितमान् भागान् विंशतिधा छित्त्वा अष्टादशभागान् उपादाय त्रिभिर्भागै द्वाभ्यां च कलाभ्यां पाश्चात्यं चतुर्भागमण्डलम् असंप्राप्त, अत्र खलु चन्द्रः चरमां द्वापष्टितमां पौर्णमासी युनक्ति ॥ सू० ६३ ॥
टीका-पूर्वस्मिन् द्विषष्टितमे सूत्रे चन्द्रसूर्ययोः कालविभागेन नक्षत्राणां उदयविषयं सम्यग विविच्य सम्प्रति त्रिषष्टितमेऽस्मिन्नर्थाधिकारसूत्रे अमावास्यापौर्णमास्योः चन्द्रसूर्ययो मण्डलप्रदेशभागविचारं चिकीर्षः तद्विषयं प्रश्नोत्तरसूत्रमाह-'तत्थ खलु इमाओ बावडिं पुणिमासिणीओ बावडिं अमावासाओ पण्णत्ताओ' तत्र खलु इमाः द्वाषष्टिः पौन मास्यो द्वापष्टिरमावास्याः प्रज्ञप्ताः । 'तत्थ तत्र-पञ्चवर्षात्मके युगे खल्विति वाक्यालङ्कारे 'इमाओ' इमाः-वक्ष्यमाणस्वरूपाः 'बावर्टि' द्वाषष्टिः 'पुण्णिमासिणीओ' पौर्णमास्यः-द्वापष्टिपरिमिताः पौर्णमास्यः तथा च 'बावढि अमावासाओ' द्वापष्टिरमावास्याः-द्वाषष्टिमिता अमावास्याश्च 'पण्णत्ताओ' प्रज्ञप्ताः प्रतिपादिताः अर्थात्:एकस्मिन् पश्चवर्षात्मके युगे द्वापष्टिपरिमिताः पौर्णमास्यस्तावन्मिताश्चामावास्या अपि भवन्तीति प्रतिपादिता वत्तन्त इत्येवं भग
अब अमावास्या एवं पौर्णमासी को लेकर उसकी प्ररूपणा करते हैं
टीकार्थ-प्राकू कथित बासठवें सूत्र में चन्द्र सूर्य का कालविभाग पूर्वक नक्षत्रों के उदय के विषय में सम्यक प्रकारसे विवेचन करके अब ये तिरसठवें अर्थाधिकार सूत्र में अमावास्या एवं पूर्णिमास्याओंका चंद्र सूर्य का मंडल प्रदेशभाग का विचार प्रदशित करने के हेतु से उस विषय संबंधी प्रश्नसूत्र कहते हैं-(तत्थ खलु इमाओ बावहिं पुणिमासिणीओ बावहि अमावासाओ पण्णताओ) 'तत्थ' उस पांचवर्षात्मक युगमें (इमाओ) ये वक्ष्यमाण स्वरूपवाली (बावट्ठि) बासठ (पुणिमासिणीओ) पूष्णिमायें तथा (वासढि अमावासाओ) बासठ परिमित अमावास्यायें (पण्णत्ताओ) प्रतिपादित की गई हैं। अर्थात पांचवर्षवाले एक युगमें बासठ संख्यात्मक पूर्णिमाएं एवं उतनी ही अमावास्यायें भी होती हैं, ऐसा प्रतिपादित किया है। श्रीगौतमस्वामी पूछते हैं-(ता
હવે અમાવાસ્યા અને પૂર્ણિમાને લઈને તેની પ્રરૂપણ કરવામાં આવે છે.
ટીકાર્થ–પહેલાં કહેલ બાસઠમા સૂત્રમાં ચંદ્ર સૂર્યના કાળ વિભાગ પૂર્વક નક્ષત્રોના ઉદયના સંબંધમાં સમ્યક પ્રકારથી વિવેચન કરીને હવે આ ત્રેસઠમાં અર્વાધિકાર સૂત્રમાં અમાવાસ્યા અને પર્ણિમાઓના ચંદ્ર સૂર્યના મંડળ પ્રદેશ ભાગને વિચાર પ્રદર્શિત ४२वाना उद्देशथी से विषय सधी प्रश्नसूत्र वामां आवे छ-(तत्थ खलु इमाओ बावद्धिं पुणिमासिणीओ बावढेि अमावासाओ पण्णत्ताओ) (तत्थ) २ पाय वाणा युगमा (इमाओ) 241 पक्ष्यमा २१३५नी (बावदि) मास (पुण्णिमासिणीओ) पराभाय। तथा (बावट्टि) पास (अमावासाओ) अमावास्या (पण्णत्ताओ) प्रतिपाहित रेस છે. અર્થાત્ પાંચ વર્ષવાળા એક યુગમાં બાસઠ સંખ્યાની પુનમે અને બાસઠ અમા
શ્રી સુર્યપ્રજ્ઞપ્તિ સૂત્ર: 2