Book Title: Agam 16 Upang 05 Surya Pragnapti Sutra Part 02 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
१०८
सूर्यप्रज्ञप्तिसूत्रे करणाय द्विषष्टया एकोनविंशति गुणिते प्रक्षिप्ते च द्वात्रिंशति, त्रिंशदधिकाया अष्टादशशत्या भागः, तया भक्त पूर्वोक्तराशौ द्वाषष्टेर्भावात् चन्द्रमासाः द्वापष्टिरिति । नक्षत्रमासास्तु सप्तपष्टिभवन्ति । कथमिति चेत् । प्रतिपाद्यते नक्षत्रमासास्तावत् सप्तविंशत्या अहोरात्रैरेकविंशत्या च सप्तपष्टिभागै भवन्तीत्युक्तं प्राक् । तत्र सप्तविंशतिरहोरात्राः खलु पूर्णाङ्काः सन्ति, तेषां च सप्तपष्टिभागकरणार्थ ते च सप्तषष्टथा गुण्यन्ते २७४६७=१८०९ जातानि अष्टादशशतानि नवोत्तराणि-१८०९ । ततश्वोपरितना अपूर्णाङ्काः एकविंशतिः सप्तपष्टिभागास्ते च तत्र प्रक्षिप्यन्ते १८०९+२१=१८३० जातानि त्रिंशदधिकानि अष्टादशशतानीति । युगस्यापि सम्बन्धिन अहोरात्रास्त्रिंशदधिका अष्टादशशतप्रमाणाः यदि सप्तषष्टया गुण्यन्ते तदा १८३०४६७=१२२ ६१० जातमेकं लक्ष द्वाविंशतिः सहस्राणि दशोत्तराणि षट्सतानि च%१२२६१० । अथैतेषामष्टादपाशतैत्रिंशदधिकै नेक्षत्रमाससक सप्तपष्टिभागरूपे हजार एक सो छियासठ ११३१६६ होते है, चंद्र मास का भी भाग करने के लिये अठारह सो तीस का बासठिया उन्तीस से गुणाकार करे तथा गुणाकार करके बत्तीस का प्रक्षेप करे पश्चात् उसका भाग करे पूर्वोक्त राशि बासठ होती है अतः चांद्रमास बासठ कहा जाता है। नक्षत्र मास सरसठ होते हैं यह किस प्रकार होते है ? सो कहते हैं, नक्षत्र मास सतावीस अहोरात्र तथा एक अहोरात्र का सरसठिया इक्कीस भाग से होते हैं ऐसा पहले कहा ही है उसका सडसठिया भाग करने के लिये उसको सडसठ से गुणा करे २७४६७=१८०९ तो अठारह सो नव होते हैं १८०९ । तदनन्तर ऊपर का अपूर्ण अंक सडसठिया इक्कीस है उसको वहां प्रक्षिप्त करे तो १८०९+२१= १८३० अठारह सो तीस होते हैं, युग के अहोरात्र भी अठारह सो तीस प्रमाण का है उनको जो सडसठ से गुणा करे तो १८३०४६७=१२२६१० एक लाख बाइस हजार छ सो दस होते हैं अब इनका नक्षत्र मास संबंधी अठाથાય છે. ચંદ્રમાસને પણ ભાગ કરવા માટે અઢારસે ત્રીસના બાસઠિયા ઓગણત્રીસથી ગુણાકાર કરે તથા ગુણાકાર કરીને બત્રીસ તેમાં ઉમેરવા તે પછી તેને ભાગ કરે તે પૂર્વોક્ત રાશિ બાસઠ થાય છે. તેથી ચાંદ્રમાસ બાસઠ કહેલ છે. નક્ષત્રમાસ સડસઠ હોય છે. એ કેવી રીતે થાય છે? તે બતાવે છે-નક્ષત્રમાસ સત્યાવીસ અહોરાત્ર તથા એક અહેશત્રના સડસઠિયા એકવીસ ભાગથી થાય છે. તેમ પહેલાં કહ્યું જ છે તેના સંસડિયા ભાગ કરવા માટે તેને સડસઠથી ગુણાકાર કરે ૨૭+૬૭=૧૮૦૯ અઢાર નવ થાય છે. ૧૮૦૯ તે પછી ઉપરના અપૂર્ણ અંક જે સડસઠિયા એકવીસ છે, તેને ત્યાં ઉમેરવા. ૧૮૦૦+૨૧=૧૮૩૦ તે અઢારસેત્રીસ થાય છે. યુગના અહેરાત્રે પણ અઢારસે ત્રીસ પ્રમાણુનાજ છે. તેને જે સડસઠથી ગુણે તે ૧૮૩૦૬૭=૧૨૨ ૬૧૦ એકલાખ બાવીસ હજાર છસે દસ થાય છે. હવે આને નક્ષત્રમાસ સંબંધી અઢારસેત્રીસથી ભાગ
શ્રી સુર્યપ્રજ્ઞપ્તિ સૂત્ર: 2
